Wikipedia nnwiki https://nn.wikipedia.org/wiki/Hovudside MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter Filpeikar Spesial Diskusjon Brukar Brukardiskusjon Wikipedia Wikipedia-diskusjon Fil Fildiskusjon MediaWiki MediaWiki-diskusjon Mal Maldiskusjon Hjelp Hjelpdiskusjon Kategori Kategoridiskusjon Tema Temadiskusjon TimedText TimedText talk Modul Moduldiskusjon Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 10172 3399280 3327523 2022-08-18T17:52:02Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Omdirigering|Lom|kommunen i Oppland|Lom kommune}} {{om||lommar i klede|lomme}} {{taksoboksLua|taksonomi_WD=ja | bilete = Archibald Thorburn Plate 77.jpg | bilettekst = Ullustrasjon utval av lommar, av Archibald Thorburn. Øvst: [[islom]], midt-venstre: [[smålom]], midt-høgre: [[gulnebblom]], nedst: [[storlom]] }} '''Lommar''' (norr. ''lómr'', 'lom, klynking') er ein [[biologisk orden]] '''Gaviiformes''', som inneheld ei [[biologisk slekt]] ''Gavia'' av store [[vassfuglar]] med utbreiing i nordlege [[Eurasia]] og i [[Nord-Amerika]]. Lommar har storleik som store [[ender]] eller små [[gjæser]]. Dei er større enn [[dukkarar]], som dukkarar har også lommar beina festa langt bak på kroppen slik at dei har vanskar med å gå. Alle lomartar har to ulike fjørdrakter, ei hekkardrakt og ei drakt når dei ikkje hekkar. Farga på fjørdrakta er typisk svart og kvit, ofte kvit buk og somme artar har gråfarge på hovud og nakke. Dei har spydforma nebb. == Utbreiing og habitat == [[Fil:Gavia immer -Iceland -head-8.jpg|mini|venstre|[[Islom]], ''Gavia immer''{{foto|Ómar Runólfsson}}]] [[Fil:Plongeon catmarin en vol vectorisé.svg|mini|venstre|Typisk flygeprofil av en lom, ein ''Gavia''-art.]] [[Fil:Gavia immer -Pike Lake, Lanark County, Ontario, Canada-8.jpg|mini|venstre|[[Islom]] som reiser seg opp.{{Foto|Flickr-brukar The Rohit}}]] Utbreiinga er hovudsakleg nordlege, Nord-Amerika og Eurasia med trekk sørover langs kystar om vinteren. I regelen held lommar seg i ferskvatn i hekkesesongen om sommaren, og i andre årstider som regel langs kystar, med avvik frå art til art. Til dømes kan [[smålom]] hekke ved ferskvatn samtidig som dei søkjer føde i havet. [[Islom]] har hovudutbreiing i Nord-Amerika og er dessutan òg utbreidd med [[hekking]] på [[Grønland]] og [[Island]]. [[Amerikastorlom]] hekkar i [[Russland]] aust for elva [[Lena i Russland|Lena]], i tillegg til nordlege [[Canada]] og [[Alaska]]. Den sørlege grensa for førekomsten av hekkande [[storlom]] og smålom i Europa ligg i nordre [[Irland]], [[Nord-Skottland]] og sørlege [[Skandinavia]]. [[Gulnebblom]] hekkar i den nordaustlege delen av [[Sibir]] og lengst nord i Nord-Amerika. Vinterkvartala varierer med arten, men er grovt rekna kystane av [[Europa]], [[Asia]] og Nord-Amerika, i Europa omfattar dei blant anna [[Nordsjøen]], [[Austersjøen]] og det nordlege [[Middelhavet]], i Nord-Amerika, alt sør til [[Baja California]] og [[Florida]], i Asia langs den kinesiske kysten sør til [[Hainan]]. Grønlandske og islandske bestandar av islom kan observerast på kysten av Europa om vinteren og berre unnataksvis på store innsjøar. Meir vanleg er smålom og storlom trekkfugl om vinteren i større mengd til sentrale europeiske kystar. I Noreg er smålom og storlom hekkefuglar, men trekker delvis sør for landet om vinteren. Islom og [[gulnebblom]] og i ei viss grad smålom og storlom førekjem langs kysten av Noreg vinterstid. Islommar er mest vanlege frå og med [[Nordland fylke]] sørover til [[Østfold]], mens gulnebblommar er mest talrike frå [[jærkysten]] til [[Troms]]. Begge artane er registrerte i [[Skjerstadfjorden]] og i [[Trondheimsfjorden]] vinterstid.<ref name="vinteratlas"/> Begge beitar vinterstid i farvatn med 20 til 30 meters djupne,<ref name="strann"/> men islom oftast i litt grunnare område enn gulnebblom.<ref name="vinteratlas"/> == Skildring == Lommar er store vassfuglar med ei kroppslengde på 53–91&nbsp;cm og eit vengespenn på 106-152 centimeter. Vekta er mellom 1 og 6,4&nbsp;kg, dei største lomartane er tyngre enn [[grågås]]. Lommar skil seg frå [[dukkarar]] hovudsakleg ved at lommar har full symjehud mellom dei tre framovervende tærne, men òg av ein synleg, om kort hale. Lommar har ein straumlinjeforma kropp som er tilpassa liv i vatn. Beina sit langt tilbake på kroppen, og kraftige føter perfeksjonerer symjing i og under vatn. [[Fjørdrakt]]a er mykje tett og isolerer godt mot kulde i arktiske og subarktiske farvatn. Kjønna av lommar har identiske fjørdrakt. Hannane er større i gjennomsnitt, men skilnaden er berre tydeleg når fuglar av ulikt kjønn er saman. Hekkedrakta om sommaren er svartkvitt mønstra, med grått på hovudet og nakken hos einskilde artar. Hos alle artar er buken kvit. Vinterdrakta er mørk grå på oversida, med nokre uklare ljosare flekker på vengene, og kvit hake, hals og underside. Arten kan då identifiserast av funksjonar som storleik og farge på hovud, nakke, rygg og nebb, men ofte er identifikasjon vanskeleg sjølv for ekspertar - særleg når dei mindre umodne fuglane liknar på vinterfjørdrakta til vaksne, noko som gjer storleiken til ein upåliteleg identifikasjonsnøkkel.<ref name="appleby"/> Ungfuglar av lommar [[Myting|myter]] til ei andre dundrakt før den første, [[juvenil]]e fjørdrakta veks ut. Denne eigenskapen deler dei med [[stormfuglar]] og [[pingvinar]].<ref name="olson"/> Lommar lever hovudsakleg av fisk som dei fangar under dukking. Dei er perfekte dukkarar, kan helde seg under vatn i over åtte minutt og gå ned til 75 meters djupne, men vanlegvis varer dukket under eit minutt og går berre to til tre meter djupt. Lommar sym ofte svært lange avstandar under vatn. Ved symjing på vassoverflata kan dei ligge så djupt nedsenka at berre ei smal stripe av ryggen er synleg. Fuglen held hovudet peikande svakt oppover under symjing, men ikkje så høgt som skarvar gjer. Men ofte kan dei «snorkle» i vassoverflata for å speide etter byttet før dei forsvinn ned i vatnet, når lommar dukkar skjer det ikkje med eit opphopp slik som skarvar ofte gjer. Lommar flyg betre enn ein kan vente, med omsyn på den tunge kroppen og dei relativt korte, smale vengene. Dei største artane treng ei open strekning for å få løft opp av vatnet. Berre [[smålom]] kan ta av frå land. Når dei er komne i lufta, har dei evne til å halde ut lange trekk mellom vinter- og sommaropphaldsstad. I flukt held lommar hovudet lågt, lågare enn andre tilsvarande vasslevande fuglar. Dei flyg gjerne i stor høgd, sjeldan i større flokkar. Unntaket er amerikastorlom som kan trekke i flokkar. Levetida for lommar kan bli så mykje som 30 år. {{Høyr|filnamn=loons.ogg|tittel=Lom (Nord-Amerika)|filomtale=Kjelde: [http://www.fws.gov/video/sound.htm U.S. Fish and Wildlife Service]|pos=høgre|format=[[Ogg]]}} === Læte === Den karakteristiske songen frå lommar er ein ekstremt høg og melodisk uling med lang rekkjevidd, av dei kraftigaste læte som kan høyrast på arktiske breiddegradar. Denne songen vert berre brukt i hekkesesongen, og nyttast for å hevde territorium. Hos smålom er det begge kjønn som ytrar seg slik, hos dei andre artane er det berre hannar. Dei har dessutan andre læte som varselrop utløyst ved fare. Hos smålom, storlom og amerikastorlom er varselropet som ramneskrik, hos gulnebblom og islom meir som latterskrik. == Reproduksjon == [[Fil:Gavia stellata -Iceland -swimming-8.jpg|mini|høgre|[[Smålom]], ''Gavia stellata''{{foto|Ómar Runólfsson}}]] [[Fil:Juvenile red throated diver.jpg|mini|høgre|[[Juvenil]] [[smålom]]{{foto|Mark Jobling}}]] Lommar hekkar i løpet av sommaren på innsjøar eller store dammar. Mindre vatn, opp til 0,5&nbsp;km ², vil vanlegvis berre ha eitt par, større innsjøar kan ha fleire par. Dei byggjer reiret i nærleiken av vasskanten, og føretrekk stader som er fullt omringa av vatn, til dømes øyar eller oppveksande vegetasjon. Lommar brukar ei rekkje materialar for å byggje reiret inkludert akvatisk vegetasjon, barnåler, lauv, gras, mose og gjørme. Begge kjønn tar del i reirbygging og ruging over ca. 28 dagar. Viss egga går tapt, kan paret reetablere reiret, vanlegvis med ei anna plassering. Trass deling av byrde mellom kjønna i reirbygging og ruging, har analysar vist tydeleg at hannar åleine vel reirplasseringa. Hannar forsvarer territoria sine hardt.<ref name="piper"/> Dei fleste kulla består av to egg som blir lagt i mai eller juni, avhengig av breiddegrad. Ungane er langt utvikla ved klekking, dei kan symje og dukke med ein gong, men vil ofte sitje på ryggen til foreldra i løpet av dei første to vekene for å kvile, få varme, og vern mot predatorar. Foreldra matar ungane sine i ca. seks veker, men etter kvart byrjar dei å beite sjølv. Etter 11 til 12 veker vil ungane samle nesten all føda og dei har lært å flyge. == Artslista == Lommar i rekkjefølgje etter [[Clementslista]] versjon 6.8 frå august 2013<ref name="clements"/> med norske namn etter ''Norske navn på verdens fugler''.<ref name="nof2008"/> '''Slekt ''Gavia''''' * [[Smålom]], ''Gavia stellata'', Red-throated Loon, <small>LC, Pontoppidan, 1763</small> * [[Storlom]], ''Gavia arctica'', Arctic Loon, <small>LC, Linné, 1758</small> * [[Amerikastorlom]], ''Gavia pacifica'', Pacific Loon, <small>LC, Lawrence, 1858</small> * [[Islom]], ''Gavia immer'', Common Loon, <small>LC, Brünnich, 1764</small> * [[Gulnebblom]], ''Gavia adamsii'', Yellow-billed Loon, <small>NT, Gray, 1859</small> == Kjelder == {{refopning}} * Svensson, Lars et al (1999). ''Gyldendals store fugleguide.'' Gyldendal norsk forlag. ISBN 82-05-25554-7. [http://ask.bibsys.no/ask/action/show?pid=990603598&kid=biblio. bibsys] ---- * ''Delar av denne artikkelen byggjer «[[:sv:Lommar|Lommar]]» frå {{Wikipedia-utgåve|sv}}, på «[[:en:Loon|Loon]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 6. april 2011, og på «[[:de:Seetaucher|Seetaucher]]» frå {{Wikipedia-utgåve|de}}, den 10. april 2011''. {{refslutt}} === Fotnotar === {{reflist|2|refs= *<ref name="appleby">Appleby, R.H.; Steve C. Madge & Mullarney, Killian (1986): Identification of divers in immature and winter plumages. ''British Birds'' '''79'''(8): 365-391.</ref> *<ref name="olson">Olson, Storrs L. (1985): Section X.I. Gaviiformes. ''In:'' Farner, D.S.; King, J.R. & Parkes, Kenneth C. (eds.): ''Avian Biology'' '''8''': 212-214. [http://si-pddr.si.edu/dspace/bitstream/10088/6553/1/VZ_167_Fossil_Record_of_Birds.pdf PDF fulltext]</ref> *<ref name="piper">Piper, W.H.; Evers, D.C.; Meyer, M.W.; Tischler, K.B. & Klich, M. (2000a): Do common loons mate for life?: scientific investigation of a widespread myth. ''I'': McIntyre, J. & Evers, D.C. (red.): ''Loons: old history and new findings – proceedings of a symposium from the 1997 meeting of the American Ornithologists' Union'': 43-49. North American Loon Fund, Meredith, New Hampshire.</ref> *<ref name="strann">Strann, Karl-Birger. 2008. Wintering large divers (G. adamsii and G. immer) along the Norwegian coast. In: A. Håland (ed.), The Loon & Diver Workshop 2007 2008: 1: 47. Vardø, Norway.</ref> *<ref name="vinteratlas">{{Cite book | publisher = Norsk ornitologisk forening| isbn = 978-82-7852-073-4| year = 2006 | last = Jørgensen| first = Finn| title = Norsk vinterfuglatlas: fuglenes utbredelse, bestandsstørrelse og økologi vinterstid| location = Trondheim}}</ref> *<ref name="clements">{{Referanse:Clements6.8|lestdato=10. august 2014}}</ref> *<ref name="nof2008">{{Referanse:NorskeFuglenamn‎}}</ref> }} {{fotnoteliste|2}} == Bakgrunnsstoff == {{Commons2|Gavia}} * [http://ibc.lynxeds.com/family/divers-gaviidae Videoar, bilete og lydopptak av lommar] hos Internet Bird Collection {{Infoboks namn på andre språk | vidd = 242px | norrønt = Lómr | nordsamisk =Doavtta | nordsamisk lenke =Doaktagat | svensk = Lom | svensk lenke =Lommar | dansk = Lom | dansk lenke = Lommer | engelsk = Diver, loon | engelsk lenke = Loon | tysk = Seetaucher | tysk lenke = Seetaucher | fransk = Plongeon | fransk lenke = Gaviiformes | spansk =Colimbo | spansk lenke =Gavia | russisk = Gagara (Гагара) | russisk lenke = Гагары }} {{Autoritetsdata}} {{fuglar}} [[Kategori:Lomfamilien| ]] [[Kategori:Fuglar etter klassifisering]] mqlxxv4tg3tu3ia7a1kf0pp4d50rbc8 3399281 3399280 2022-08-18T17:52:26Z Ranveig 39 /* Bakgrunnsstoff */ wikitext text/x-wiki {{Omdirigering|Lom|kommunen i Oppland|Lom kommune}} {{om||lommar i klede|lomme}} {{taksoboksLua|taksonomi_WD=ja | bilete = Archibald Thorburn Plate 77.jpg | bilettekst = Ullustrasjon utval av lommar, av Archibald Thorburn. Øvst: [[islom]], midt-venstre: [[smålom]], midt-høgre: [[gulnebblom]], nedst: [[storlom]] }} '''Lommar''' (norr. ''lómr'', 'lom, klynking') er ein [[biologisk orden]] '''Gaviiformes''', som inneheld ei [[biologisk slekt]] ''Gavia'' av store [[vassfuglar]] med utbreiing i nordlege [[Eurasia]] og i [[Nord-Amerika]]. Lommar har storleik som store [[ender]] eller små [[gjæser]]. Dei er større enn [[dukkarar]], som dukkarar har også lommar beina festa langt bak på kroppen slik at dei har vanskar med å gå. Alle lomartar har to ulike fjørdrakter, ei hekkardrakt og ei drakt når dei ikkje hekkar. Farga på fjørdrakta er typisk svart og kvit, ofte kvit buk og somme artar har gråfarge på hovud og nakke. Dei har spydforma nebb. == Utbreiing og habitat == [[Fil:Gavia immer -Iceland -head-8.jpg|mini|venstre|[[Islom]], ''Gavia immer''{{foto|Ómar Runólfsson}}]] [[Fil:Plongeon catmarin en vol vectorisé.svg|mini|venstre|Typisk flygeprofil av en lom, ein ''Gavia''-art.]] [[Fil:Gavia immer -Pike Lake, Lanark County, Ontario, Canada-8.jpg|mini|venstre|[[Islom]] som reiser seg opp.{{Foto|Flickr-brukar The Rohit}}]] Utbreiinga er hovudsakleg nordlege, Nord-Amerika og Eurasia med trekk sørover langs kystar om vinteren. I regelen held lommar seg i ferskvatn i hekkesesongen om sommaren, og i andre årstider som regel langs kystar, med avvik frå art til art. Til dømes kan [[smålom]] hekke ved ferskvatn samtidig som dei søkjer føde i havet. [[Islom]] har hovudutbreiing i Nord-Amerika og er dessutan òg utbreidd med [[hekking]] på [[Grønland]] og [[Island]]. [[Amerikastorlom]] hekkar i [[Russland]] aust for elva [[Lena i Russland|Lena]], i tillegg til nordlege [[Canada]] og [[Alaska]]. Den sørlege grensa for førekomsten av hekkande [[storlom]] og smålom i Europa ligg i nordre [[Irland]], [[Nord-Skottland]] og sørlege [[Skandinavia]]. [[Gulnebblom]] hekkar i den nordaustlege delen av [[Sibir]] og lengst nord i Nord-Amerika. Vinterkvartala varierer med arten, men er grovt rekna kystane av [[Europa]], [[Asia]] og Nord-Amerika, i Europa omfattar dei blant anna [[Nordsjøen]], [[Austersjøen]] og det nordlege [[Middelhavet]], i Nord-Amerika, alt sør til [[Baja California]] og [[Florida]], i Asia langs den kinesiske kysten sør til [[Hainan]]. Grønlandske og islandske bestandar av islom kan observerast på kysten av Europa om vinteren og berre unnataksvis på store innsjøar. Meir vanleg er smålom og storlom trekkfugl om vinteren i større mengd til sentrale europeiske kystar. I Noreg er smålom og storlom hekkefuglar, men trekker delvis sør for landet om vinteren. Islom og [[gulnebblom]] og i ei viss grad smålom og storlom førekjem langs kysten av Noreg vinterstid. Islommar er mest vanlege frå og med [[Nordland fylke]] sørover til [[Østfold]], mens gulnebblommar er mest talrike frå [[jærkysten]] til [[Troms]]. Begge artane er registrerte i [[Skjerstadfjorden]] og i [[Trondheimsfjorden]] vinterstid.<ref name="vinteratlas"/> Begge beitar vinterstid i farvatn med 20 til 30 meters djupne,<ref name="strann"/> men islom oftast i litt grunnare område enn gulnebblom.<ref name="vinteratlas"/> == Skildring == Lommar er store vassfuglar med ei kroppslengde på 53–91&nbsp;cm og eit vengespenn på 106-152 centimeter. Vekta er mellom 1 og 6,4&nbsp;kg, dei største lomartane er tyngre enn [[grågås]]. Lommar skil seg frå [[dukkarar]] hovudsakleg ved at lommar har full symjehud mellom dei tre framovervende tærne, men òg av ein synleg, om kort hale. Lommar har ein straumlinjeforma kropp som er tilpassa liv i vatn. Beina sit langt tilbake på kroppen, og kraftige føter perfeksjonerer symjing i og under vatn. [[Fjørdrakt]]a er mykje tett og isolerer godt mot kulde i arktiske og subarktiske farvatn. Kjønna av lommar har identiske fjørdrakt. Hannane er større i gjennomsnitt, men skilnaden er berre tydeleg når fuglar av ulikt kjønn er saman. Hekkedrakta om sommaren er svartkvitt mønstra, med grått på hovudet og nakken hos einskilde artar. Hos alle artar er buken kvit. Vinterdrakta er mørk grå på oversida, med nokre uklare ljosare flekker på vengene, og kvit hake, hals og underside. Arten kan då identifiserast av funksjonar som storleik og farge på hovud, nakke, rygg og nebb, men ofte er identifikasjon vanskeleg sjølv for ekspertar - særleg når dei mindre umodne fuglane liknar på vinterfjørdrakta til vaksne, noko som gjer storleiken til ein upåliteleg identifikasjonsnøkkel.<ref name="appleby"/> Ungfuglar av lommar [[Myting|myter]] til ei andre dundrakt før den første, [[juvenil]]e fjørdrakta veks ut. Denne eigenskapen deler dei med [[stormfuglar]] og [[pingvinar]].<ref name="olson"/> Lommar lever hovudsakleg av fisk som dei fangar under dukking. Dei er perfekte dukkarar, kan helde seg under vatn i over åtte minutt og gå ned til 75 meters djupne, men vanlegvis varer dukket under eit minutt og går berre to til tre meter djupt. Lommar sym ofte svært lange avstandar under vatn. Ved symjing på vassoverflata kan dei ligge så djupt nedsenka at berre ei smal stripe av ryggen er synleg. Fuglen held hovudet peikande svakt oppover under symjing, men ikkje så høgt som skarvar gjer. Men ofte kan dei «snorkle» i vassoverflata for å speide etter byttet før dei forsvinn ned i vatnet, når lommar dukkar skjer det ikkje med eit opphopp slik som skarvar ofte gjer. Lommar flyg betre enn ein kan vente, med omsyn på den tunge kroppen og dei relativt korte, smale vengene. Dei største artane treng ei open strekning for å få løft opp av vatnet. Berre [[smålom]] kan ta av frå land. Når dei er komne i lufta, har dei evne til å halde ut lange trekk mellom vinter- og sommaropphaldsstad. I flukt held lommar hovudet lågt, lågare enn andre tilsvarande vasslevande fuglar. Dei flyg gjerne i stor høgd, sjeldan i større flokkar. Unntaket er amerikastorlom som kan trekke i flokkar. Levetida for lommar kan bli så mykje som 30 år. {{Høyr|filnamn=loons.ogg|tittel=Lom (Nord-Amerika)|filomtale=Kjelde: [http://www.fws.gov/video/sound.htm U.S. Fish and Wildlife Service]|pos=høgre|format=[[Ogg]]}} === Læte === Den karakteristiske songen frå lommar er ein ekstremt høg og melodisk uling med lang rekkjevidd, av dei kraftigaste læte som kan høyrast på arktiske breiddegradar. Denne songen vert berre brukt i hekkesesongen, og nyttast for å hevde territorium. Hos smålom er det begge kjønn som ytrar seg slik, hos dei andre artane er det berre hannar. Dei har dessutan andre læte som varselrop utløyst ved fare. Hos smålom, storlom og amerikastorlom er varselropet som ramneskrik, hos gulnebblom og islom meir som latterskrik. == Reproduksjon == [[Fil:Gavia stellata -Iceland -swimming-8.jpg|mini|høgre|[[Smålom]], ''Gavia stellata''{{foto|Ómar Runólfsson}}]] [[Fil:Juvenile red throated diver.jpg|mini|høgre|[[Juvenil]] [[smålom]]{{foto|Mark Jobling}}]] Lommar hekkar i løpet av sommaren på innsjøar eller store dammar. Mindre vatn, opp til 0,5&nbsp;km ², vil vanlegvis berre ha eitt par, større innsjøar kan ha fleire par. Dei byggjer reiret i nærleiken av vasskanten, og føretrekk stader som er fullt omringa av vatn, til dømes øyar eller oppveksande vegetasjon. Lommar brukar ei rekkje materialar for å byggje reiret inkludert akvatisk vegetasjon, barnåler, lauv, gras, mose og gjørme. Begge kjønn tar del i reirbygging og ruging over ca. 28 dagar. Viss egga går tapt, kan paret reetablere reiret, vanlegvis med ei anna plassering. Trass deling av byrde mellom kjønna i reirbygging og ruging, har analysar vist tydeleg at hannar åleine vel reirplasseringa. Hannar forsvarer territoria sine hardt.<ref name="piper"/> Dei fleste kulla består av to egg som blir lagt i mai eller juni, avhengig av breiddegrad. Ungane er langt utvikla ved klekking, dei kan symje og dukke med ein gong, men vil ofte sitje på ryggen til foreldra i løpet av dei første to vekene for å kvile, få varme, og vern mot predatorar. Foreldra matar ungane sine i ca. seks veker, men etter kvart byrjar dei å beite sjølv. Etter 11 til 12 veker vil ungane samle nesten all føda og dei har lært å flyge. == Artslista == Lommar i rekkjefølgje etter [[Clementslista]] versjon 6.8 frå august 2013<ref name="clements"/> med norske namn etter ''Norske navn på verdens fugler''.<ref name="nof2008"/> '''Slekt ''Gavia''''' * [[Smålom]], ''Gavia stellata'', Red-throated Loon, <small>LC, Pontoppidan, 1763</small> * [[Storlom]], ''Gavia arctica'', Arctic Loon, <small>LC, Linné, 1758</small> * [[Amerikastorlom]], ''Gavia pacifica'', Pacific Loon, <small>LC, Lawrence, 1858</small> * [[Islom]], ''Gavia immer'', Common Loon, <small>LC, Brünnich, 1764</small> * [[Gulnebblom]], ''Gavia adamsii'', Yellow-billed Loon, <small>NT, Gray, 1859</small> == Kjelder == {{refopning}} * Svensson, Lars et al (1999). ''Gyldendals store fugleguide.'' Gyldendal norsk forlag. ISBN 82-05-25554-7. [http://ask.bibsys.no/ask/action/show?pid=990603598&kid=biblio. bibsys] ---- * ''Delar av denne artikkelen byggjer «[[:sv:Lommar|Lommar]]» frå {{Wikipedia-utgåve|sv}}, på «[[:en:Loon|Loon]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 6. april 2011, og på «[[:de:Seetaucher|Seetaucher]]» frå {{Wikipedia-utgåve|de}}, den 10. april 2011''. {{refslutt}} === Fotnotar === {{reflist|2|refs= *<ref name="appleby">Appleby, R.H.; Steve C. Madge & Mullarney, Killian (1986): Identification of divers in immature and winter plumages. ''British Birds'' '''79'''(8): 365-391.</ref> *<ref name="olson">Olson, Storrs L. (1985): Section X.I. Gaviiformes. ''In:'' Farner, D.S.; King, J.R. & Parkes, Kenneth C. (eds.): ''Avian Biology'' '''8''': 212-214. [http://si-pddr.si.edu/dspace/bitstream/10088/6553/1/VZ_167_Fossil_Record_of_Birds.pdf PDF fulltext]</ref> *<ref name="piper">Piper, W.H.; Evers, D.C.; Meyer, M.W.; Tischler, K.B. & Klich, M. (2000a): Do common loons mate for life?: scientific investigation of a widespread myth. ''I'': McIntyre, J. & Evers, D.C. (red.): ''Loons: old history and new findings – proceedings of a symposium from the 1997 meeting of the American Ornithologists' Union'': 43-49. North American Loon Fund, Meredith, New Hampshire.</ref> *<ref name="strann">Strann, Karl-Birger. 2008. Wintering large divers (G. adamsii and G. immer) along the Norwegian coast. In: A. Håland (ed.), The Loon & Diver Workshop 2007 2008: 1: 47. Vardø, Norway.</ref> *<ref name="vinteratlas">{{Cite book | publisher = Norsk ornitologisk forening| isbn = 978-82-7852-073-4| year = 2006 | last = Jørgensen| first = Finn| title = Norsk vinterfuglatlas: fuglenes utbredelse, bestandsstørrelse og økologi vinterstid| location = Trondheim}}</ref> *<ref name="clements">{{Referanse:Clements6.8|lestdato=10. august 2014}}</ref> *<ref name="nof2008">{{Referanse:NorskeFuglenamn‎}}</ref> }} {{fotnoteliste|2}} == Bakgrunnsstoff == {{Infoboks namn på andre språk | vidd = 242px | norrønt = Lómr | nordsamisk =Doavtta | nordsamisk lenke =Doaktagat | svensk = Lom | svensk lenke =Lommar | dansk = Lom | dansk lenke = Lommer | engelsk = Diver, loon | engelsk lenke = Loon | tysk = Seetaucher | tysk lenke = Seetaucher | fransk = Plongeon | fransk lenke = Gaviiformes | spansk =Colimbo | spansk lenke =Gavia | russisk = Gagara (Гагара) | russisk lenke = Гагары }} {{Commons2|Gavia}} * [http://ibc.lynxeds.com/family/divers-gaviidae Videoar, bilete og lydopptak av lommar] hos Internet Bird Collection {{fuglar}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Lomfamilien| ]] [[Kategori:Fuglar etter klassifisering]] riiqyz05f4p7sydbpp95f5ymkjkj0q8 0 10174 3399272 3158451 2022-08-18T17:48:24Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks by |land=Italia | offisielt_namn = Roma |kallenamn =Den evige staden |motto = Senatus Populusque Romanus |motto_norsk = [[SPQR]] (latin) | bilet_horisont =Roma Piazza Venezia.jpg | bilet_flagg = Flag of Rome.svg | region = Lazio | provins = Roma | etablert_tittel = Grunnlagd | etablert_dato = [[21. april]] [[-753|753 fvt.]] |totalareal = 1285 |areal_omegn = 5352 |innbyggjarar_i_år = 2007 |innbyggjarar_kjelder =<ref>http://demo.istat.it/bilmens2006/index.html- [[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]] demografi</ref> |innbyggjarar_totalt = 2705603 |folketettleik = 2105 |innbyggjarar_omegn = 5493308 |innbyggjarar_urbant = 4013057 | latd= 41 |latm= 54 |lats= | longd= 12 |longm= 30 |longs= | høgd = 20 | postnummer = 00121-00199 | retningsnummer =06 | nettside = www.comune.roma.it }} '''Roma''' (stundom kalla '''Rom''' på norsk og fleire andre språk, og ''Rome'' på ei rekkje andre) er [[hovudstad]]en i [[Italia]], [[regionar i Italia|regionen]] [[Lazio]] og [[provinsar i Italia|provinsen]] [[provinsen Roma|Roma]]. [[By]]en har om lag 2,7 millionar innbyggjarar (2007) og er den største byen og kommunen i landet ut i frå både folketal og flatevidde. Storbyområdet har om lag 4 millionar innbyggjarar. Han ligg sentralt i dei vestlege områda av [[Den italienske halvøya]] der elva [[Aniene]] munnar ut i [[Tiber]]. Roma vert omtala som «den heilage byen» fordi [[den katolske kyrkja]] har sitt hovudsete i byen. [[Paven]], overhovudet for katolikkane i verda, styrer over [[Vatikanstaten]] som er ein liten [[enklave]] i Roma. Roma var i fleire hundre år hovudstad i [[Romarriket]], ein stat som herska over store delar av [[Europa]] og område kring [[Middelhavet]]. Roma har vore hovudsete for [[Det romerske kongedømet]], [[Den romerske republikken]] og [[Romarriket]]. I følgje segna skal Roma ha vorte grunnlagd den [[21. april]] [[-753|753 fvt]] av [[Romulus]], som tok livet av tvillingbror sin [[Remus]] i prosessen. Datoen var grunnlaget for [[den romerske kalenderen]] og [[den julianske kalenderen]] ([[ab urbe condita]]). [[Romulus og Remus]] skal ha vore søner av den [[romerske gudar|romerske guden]] [[guden Mars|Mars]] og prestinna [[Rea Silvia]], dotter av [[Numitor]], konge av [[Albalonga]]. Som unge gutar vart dei etterlatne for å redda dei frå hatet til [[Amulius]], som ville ha trona til Albalong. Gutane vart tekne vare på av ein ho[[ulv]] som framleis er eit av symbola på Roma. Romulus tok seinare livet av Remus og vart den fyrste kongen av Roma. Roma vart bygd på Solåsen som seinare vart kalla Palatinarhøgda og vart utvida til å inkludera [[Dei sju høgdene i Roma|sju høgdedrag]]: [[Palatinerhøgda]], [[Aventinerhøgda]], [[Kapitol]], [[Kvirinalhøgda]], [[Viminalhøgda]], [[Esquilinhøgda]] og [[Celio]] etter [[Månen]], Merkur, Venus, Mars, Jupiter og Saturn. (sjå [[romersk mytologi]].) Roma var ein av få storbyar i Europa som ikkje vart råka av bomber under [[den andre verdskrigen]] og består derfor stort sett av bygg frå [[renessansen]] og [[barokken]]. Det historiske sentrumet i Roma er på [[UNESCO]] si [[verdsarv]]liste. == Geografi og klima == [[Fil:Rome panorama sb1.jpg|500px|venstre|mini|Panorama av Roma frå [[Peterskyrkja]].]] === Plassering === Roma ligg i regionen [[Lazio]] i Sentral-Italia der elvane [[Aniene]] og [[Tiber]] ([[italiensk]] ''Tevere''). Sjølv om sjølve bysentrum ligg om lag 24&nbsp;km frå [[Tyrrenhavet]] i vest, strekkjer området til byen seg heilt til kysten. Høgda til byen strekkjer seg frå 13 meter over havet (i [[Piazza del Popolo]]) til 120 meter over havet (toppen av [[Monte Mario]]). Heile kommunen Roma dekkjer eit areal på om lag 1&nbsp;285&nbsp;km¹, inkludert mange grøne område. === Klima === Roma har eit typisk [[middelhavsklima]], som resten av kyststrøka av Italia og er mest komfortabelt frå april og ut juni, og frå midten av september til oktober. Den romerske ''ottobrate'' (''ottobrata'' tyder om lag «vakker oktoberdag») er særleg kjend som ein solrik og varm dag. I august stig temperaturen ofte over 32&nbsp;°C og tradisjonelt tar mange bedrifter ferie i august der romarane reiser frå byen til feriestadane. Denne trenden har derimot minka dei siste åra og byen har i aukande grad vore fullt funksjonell sommaren gjennom for å ta imot den aukande turismen, i tillegg til endringar i arbeidsvanane til innbyggjarane. Middeltemperaturen i desember er om lag 8&nbsp;°C. {| border="1" cellspacing="1" cellpadding="1" width="567" | style="background: #99CCCC; color: #000080" height="17" | Klima | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Jan | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Feb | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Mar | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Apr | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Mai | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Jun | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Jul | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Aug | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Sep | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Okt | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Nov | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Des | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | År |----- | style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" | Maks. temperatur [°C] | style="background: #FFFFCC; color: black;" | 12 | style="background: #FFFFCC; color: black;" | 13 | style="background: #FFFFCC; color: black;" | 15 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 17 | style="background: #FFCC00; color: black;" | 21 | style="background: #FF9900; color: black;" | 25 | style="background: #FF9900; color: black;" | 28 | style="background: #FF9900; color: black;" | 28 | style="background: #FF9900; color: black;" | 26 | style="background: #FFCC00; color: black;" | 21 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 16 | style="background: #FFFFCC; color: black;" | 12 | style="background: #FFCC00; color: black;" | 20 |----- | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Min. temperatur [°C] | style="background: #99FFFF; color: black;" | 3 | style="background: #99FFFF; color: black;" | 4 | style="background: #99FFFF; color: black;" | 6 | style="background: #99FFFF; color: black;" | 8 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 12 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 16 | style="background: #FFCC00; color: black;" | 18 | style="background: #FFCC00; color: black;" | 19 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 16 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 13 | style="background: #99FFFF; color: black;" | 7 | style="background: #99FFFF; color: black;" | 5 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 11 |----- | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Nedbør (mm) | style="background: #33CC33;" | 80 || style="background: #33CC33;" | 70 | style="background: #33CC33;" | 60 | style="background: #33CC33;" | 60 || style="background: #99FFCC;" | 50 | style="background: #FFFFCC;" | 30 | style="background: #FFFFCC;" | 10 || style="background: #FFFFCC;" | 20 | style="background: #33CC33;" | 60 | style="background: #009900;" | 110 || style="background: #009900;" | 110 | style="background: #009900;" | 90 | style="background: #009900;" | 800 |} == Historie == === Antikken === [[Fil:She-wolf suckles Romulus and Remus.jpg|mini|venstre|Den antikken [[etruskarar|etruskiske]] bronsestatuen [[Lupa Capitolina]] som viser ulven som ammar spedborna [[Romulus og Remus]], som ikkje var ein del av originalen, men som vart lagt til seint på 1400-talet.]] [[Fil:Via Appia Antica, Rome, 2004.jpg|mini|«Alle vegar leier til Roma». Her Via Appia Antica.]] [[Fil:Colosseum-2003-07-09.jpg|mini|Amfiteatret Colloseum]] I følgje segna vart byen grunnlagd av tvillingane [[Romulus og Remus]] den [[21. april]] [[-753|753 fvt.]], og arkeologiske funn støttar teorien om at Roma voks fram rundt ein jordbruksbusetnad ved [[Palatinerhøgda]] i området der [[Det romerske forumet]] seinare kom til å ligge. Byen voks seg til hovudstad i [[Det romerske kongedømet]] (i følgje segna styrt av sju etterfølgjande kongar), [[Den romerske republikken]] (frå [[-510|510 fvt.]], styrt av [[det romerske senatet]] og til slutt [[Romarriket]] (frå [[-27|27 fvt.]], styrt av ein [[romerske keisarar|keisar]]). Denne suksessen kom som følgje av militære erobringar, overtaket på handelen i området, og ei utvald tilpassing av omliggande sivilisasjonar, særleg [[etruskarar]] og [[Antikkens Hellas|grekarar]]. Frå grunnlegginga av Roma i 753 fvt. var byen Roma militært ubeseira (sjølv om dei tapte enkelte slag) fram til [[-386|386 fvt.]] då Roma vart okkupert av [[keltarar]] (ein av dei tre store galliske stammene) og så tatt tilbake av romarane same året. I følgje soga gav gallarane eit tilbod om å gje Roma tilbake for om lag 500&nbsp;kg gull, men romarane avslo tilbodet og ville heller ta byen tilbake med våpen. Den romerske dominansen strekte seg over det meste av [[Europa]] og kystområda av [[Middelhavet]], og på det meste over ein million menneske. I nesten tusen år var Roma den politisk viktigaste, rikaste og største byen i [[Vesten|den vestlege verda]] og var så heilt til nedgangstida til Romarriket byrja og til riket til slutt vart delt i to. Roma mista etter kvart statusen som hovudstad til [[Milano]] og så [[Ravenna]], og mista etter kvart prestisje til den [[Austromarriket|austromerske]] hovudstaden [[Konstantinopel]]. [[Fil:Maggiore-obelisk.jpg|mini|Santa Maria Maggiore er eit av dei tidlegaste symbola på kristendom i byen.]] === Mellomalderen === Under biskop [[Constantine I]], fekk [[biskopen av Roma]] politisk makt i tillegg til religiøs makt og biskopane vart etter kvart kjend som [[pave]]n og Roma vart senteret for [[den katolske kyrkja]]. Etter [[Alarik I]] si [[plyndringa av Roma i 410|plyndring av Roma]] og [[Vestromarriket]] [[Vestromarriket sitt fall|sitt fall]] i [[-476|476 fvt.]] vart Roma vekselvis styrt av [[Austromarriket|austromarane]] og germanske barbarar på plyndringstokt. Folketalet fall til om lag 20&nbsp;000 tidleg i mellomalderen som budde i grupper av busette bygningar mellom store område med ruinar og vegetasjon. Roma var formelt ein del av [[Austromarriket]] fram til [[751]] då [[langobardar]] til slutt avslutta [[eksarkatet Ravenna]]. I [[756]] gav [[Pipin den yngre]] paven mellombels styre over Roma og dei omliggande områda, og skapte slik [[Kyrkjestaten]]. Roma vart verande hovudstaden i Kyrkjestaten fram til det vart annektert av [[Kongedømet Italia]] i [[1870]]. Byen vart ein stor pilegrimsstad under mellomalderen og stridane mellom [[pavedømet]] og [[Det tysk-romerske riket]] starta med [[Karl den store]], som vart krona som den første keisaren i Roma i [[jul]]a år [[800]] av [[pave Leo III]]. Bortsett frå korte periodar som sjølvstendig by i mellomalderen hadde han status som paven sin hovudstad og «heilag by» i fleire hundreår, sjølv då paven ein kort periode flytta til [[Avignon]] ([[1309]]–[[1337]]). Sjølv om han ikkje lenger var like politisk mektig, noko den brutale [[plyndringa av Roma i 1527|plyndringa av byen]] i [[1527]] viste, vart han eit senter for kultur og kunst under [[renessansen]] og [[barokken]] med støtte frå paven. === 1600- til 1800-talet === Folketalet steig igjen og på 1600-talet passerte det 100&nbsp;000 innbyggjarar, men Roma låg bak resten av dei europeiske hovudstadane dei neste hundreåra og vart stort sett opptatt med [[motreformasjonen]]. Roma var åstad for nasjonalistiske opprør på [[1800-talet]] og to gonger fekk det og mista igjen sjølvstende, og Roma vart fokuset for håpet om ei samling av Italia. I 1861 vart [[Kongedømet Italia]] oppretta, styrt av kong [[Vittorio Emanuele II]] og etter at det [[Frankrike|franske]] vernet enda i [[1870]] storma kongen sine troppar byen og Roma vart erklært hovudstad i det nye, samla Italia i [[1871]]. === 1900-talet === Etter sigeren i [[den første verdskrigen]] var Roma vitne til at [[den italienske fascismen]] kom til makta under [[Benito Mussolini]], som [[Marsjen mot Roma|marsjerte]] mot byen i [[1922]] og etter kvart erklærte opprettinga av det nye italienske riket og allierte Italia med [[Nazi-Tyskland]]. Dette var ein periode med sterk vekst i byen, frå 212&nbsp;000 menneske i 1871 til meir enn ein million, men denne trenden stoppa opp under [[den andre verdskrigen]], der Roma vart øydelagd av både allierte [[bombinga av Roma under den andre verdskrigen|si bombing av Roma]] og nazistane sin okkupasjon. Etter at Mussolini var avretta og slutten av krigen, vart monarkiet etter ei folkeavstemming avskaffa til fordel for [[Republikken Italia]]. Roma voks kraftig etter krigen og var ein av dei drivande kreftene bak «det italienske økonomiske miraklet» under gjenoppbygginga og moderniseringa etter krigen. Han vart ein moteby i 1950- og tidleg i 1960-åra og åra med ''[[la dolce vita]]'' («det søte livet») og folketalet voks til 2,8 millionar innbyggjarar på midten av 1980-åra. Etter den tid har folketalet minka litt etter som innbyggjarane har byrja å flytta til omliggande kommunar, særleg på grunn av stor trafikkproblem og aukande forureining. Dei siste åra har folketalet igjen auka. == Verdt å sjå == * [[Akvedukt]]ane * [[Ara Pacis]] * [[Aurelianusmuren]] * [[Bocca della Verità]] (''Sanninga sin munn'') * [[Caracallas termer]] * [[Castel Sant'Angelo]] * [[Cestiuspyramiden]] * [[Circus Maximus]] * [[Colosseum]] * [[Fontana di Trevi]] * [[Forum Romanum]] * [[Garbatella]] * [[Hercules Victor sitt tempel]] * [[Katakombene]] * [[Keisarlege fora]] * [[Konstantinbuen]] * [[Kyrkjer i Roma]] * [[Lateranet]] * [[Marcus Aurelius-søyla]] * [[Nero sitt gylne hus]] * [[Palazzo Farnese]] * [[Palazzo Massimo alle Colonne]] * [[Palazzo Venezia]] * [[Pantheon i Roma|Pantheon]] * [[Peterskyrkja]] * [[Portunustemplet]] * [[Septimius Severus-buen]] * [[Serviusmuren]] * [[Spansketrappa]] * [[Subura]] * [[Trajansøyla]] * [[Trastevere]] * [[Via Appia]] * [[Villa Farnesina]] ==Styresmakter== [[Virginia Raggi]] er borgarmeister i 2018. Tidlegare borgarmeistre er mellom anna [[Walter Veltroni]]. == Kjende personar frå Roma == * [[Juan Carlos I av Spania|Kong Juan Carlos I av Spania]] == Sjå òg == * [[SPQR]] == Kjelder == {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == {{commons|Roma}} {{wikifrasar}} {{wikivoyage|Rome}} * [http://www.romaturismo.it APT - Offisiell turistside] * [http://www.museiincomuneroma.it/ Museum i Roma] * [http://mv.vatican.va/StartNew_EN.html Museum i Vatikanet] * [http://www.museicapitolini.org/en/index_msie.htm Museuma på Kapitol] * [http://www.wikimapia.org/#y=41890000&x=12500000&z=11&l=4&m=a Satellittbilete av Roma på WikiMapia] * [http://maps.google.com/maps?q=rome&spn=0.039455,0.126549&t=k&hl=en Satellittbilete av Roma på Google Maps] * [http://www.euratlas.net/Roma/rome100.htm Interaktivt kart av Roma frå år 100] * [http://rome.arounder.com/ Virtuell rundtur i Roma] * [http://www-personal.umich.edu/~bkh/rome/5-20-3.htm Bymodellar av Antikkens Roma] * [http://www.voxita.com/english/Events_in_Rome.html Hendingar i Roma dag for dag] * [http://www.discoverrome.net/Rome_museums.asp Populære museum i Roma] * [http://w1.131.comhem.se/~u13117202/main.htm Dei gøymde kyrkjene i Roma] * [http://members.tripod.com/romeartlover/index.html Kunst i Roma] * [http://digilander.libero.it/fotogian/roma.html Fotografi av Roma] * [http://roma.katolsk.no/ Kyrkjene i Roma] * ''Roma. Guida d'Italia''. 9 opplag Touring Club Italiano. Milano 2002. {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Roma| ]] [[Kategori:Byar i Italia]] [[Kategori:Byar i Lazio]] [[Kategori:Hovudstader i Europa]] [[Kategori:Vertsbyar for sommar-OL]] [[Kategori:Verdsarv i Italia]] [[Kategori:Heilage byar]] 0bxhi1vnuh07yi3d6vcz43oxyyyszc1 0 13467 3399285 3260737 2022-08-18T17:55:15Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks fotballspelar biografi |namn = Lothar Matthäus |filnamn = 2019-03-30 Fußball, Männer, 1. Bundesliga, RB Leipzig - Hertha BSC StP 3675 LR10 by Stepro.jpg |bilettekst = Lothar Matthäus i 2019 |fullt namn = Lothar Herbert Matthäus |kallenamn = Lodde |fødd = {{fødselsdato og alder|1961|3|21}} |føddstad = [[Erlangen]] i [[Vest-Tyskland]] |posisjon = Midtbane, Sweeper |høgd = 175 cm |ungdomsår = |ungdomsklubbar = |år1 = 1979-1984 | klubbar1 = [[Borussia Mönchengladbach|B.M'gladbach]] | kampar1 = 162 | mål1 = 36 |år2 = 1984-1988 | klubbar2 = [[FC Bayern München|Bayern München]] | kampar2 = 113 | mål2 = 57 |år3 = 1988-1992 | klubbar3 = [[FC Inter|Inter]] | kampar3 = 115 | mål3 = 40 |år4 = 1992-2000 | klubbar4 = [[FC Bayern München|Bayern München]] | kampar4 = 189 | mål4 = 28 |år5 = 2000 | klubbar5 = [[MetroStars]] | kampar5 = 16 | mål5 = 0 |kampar totalt = 595 | mål totalt = 161 |landslagår1 = 1980-2000 | landslag1 = Vest-Tyskland/Tyskland | landskampar1 = 150 | landskampar1(mål) = 23 |trenarår1 = 2001-2002 | trenarklubbar1 = [[Rapid Wien]] |trenarår2 = 2002-2003 | trenarklubbar2 = [[Partizan Beograd]] |trenarår4 = 2006 | trenarklubbar4 = [[Atlético Paranaense]] |trenarår5 = 2006-2007 | trenarklubbar5 = [[Red Bull Salzburg]] |trenarår6 = 2008-2009 | trenarklubbar6 = Maccabi Netanya |landslagstrenarår = 2003-2005 | landslagstrenar= Ungarn |landslagstrenarår2 = 2010-2011 | landslagstrenar2= Bulgaria }} '''Lothar Herbert Matthäus''', òg kalla ''«Loddar»'', ({{fødd|21. mars|1961|fødestad=i [[Erlangen]] i dåverande [[Vest-Tyskland]]|Matthæus, Lothar}}) er ein [[Tyskland|tysk]] [[fotball]]trenar og tidlegare fotballspelar. Lothar Matthäus var lagkaptein og spelemotor i Vest-Tyskland sitt fotballlandslag som vann [[VM i fotball 1990]] i [[Italia]]. Matthäus scora fire mål under turneringa og vart same år kåra til verdas beste fotballspelar. Matthäus har spela ytterlegare fire [[VM i fotball|VM-turneringar]]. Han har dessutan rekorden for antalet VM-kampar (25). Han har den tyske rekorden for landskampar med sine 150 A-landskampar. Lothar Matthäus var under [[1980-talet|1980-]] og [[1990-talet]] ein sentralfigur i det vesttyske og seinare det [[tyske fotballandslaget]] og sine klubblag [[FC Bayern München]] og [[FC Internazionale]]. Matthäus har hatt ein del kontroversar med lagleiing og lagkameratar, som under ei tid heldt han utanfor landslaget. == Merittar == * A-landskampar: 150 (23 mål) (1980-2000) * [[VM i fotball]]: 1982, 1986, 1990, 1994, 1998 (delt rekord) ** VM-kampar/mål: 25/6 (1982: 2/0 1986: 7/1 1990: 7/4 1994: 5/1 1998: 4/0) ** VM-medaljar: 1 gull (1990), 2 sølv (1982, 1986) * [[EM i fotball]]: 1980, 1984, 1988, 2000 ** EM-kampar/mål: 11/1 (1980: 1/0 1984: 3/0 1988: 4/1 2000: 3/0) ** EM-medaljar: 1 gull (1980) * Årets europeiske spelar: 1990 * Årets tyske spelar: 1990, 1999 * Tysk meister: 1985, 1986, 1987, 1994, 1997, 1999, 2000 * [[DFB-pokal]]: 1986, 1998, 2000 * Italiensk meister: 1989 * [[UEFA-cupen|UEFA-cupmeister]]: 1991, 1996 == Klubbar == * New York/New Jersey MetroStars (2000) * [[FC Bayern München]] (1992-2000) * [[FC Internazionale]] (1988-1992) * [[FC Bayern München]] (1984-1988) * [[Borussia Mönchengladbach]] (1979-1984) * FC Herzogenaurach (1970-1979) == Trenarkarriere == * Forbundskaptein for [[Ungarn sitt fotballandslag]] * [[Partizan Belgrad]] * [[Rapid Wien]] {{Vest-Tyskland i fotball-EM 1980}} {{Vest-Tyskland i fotball-VM 1982}} {{Vest-Tyskland i fotball-EM 1984}} {{Vest-Tyskland i fotball-VM 1986}} {{Vest-Tyskland i fotball-EM 1988}} {{Vest-Tyskland i fotball-VM 1990}} {{Tyskland i fotball-VM 1994}} {{Tyskland i fotball-VM 1998}} {{Tyskland i fotball-EM 2000}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Tyske fotballspelarar]] [[Kategori:Tyske fotballtrenarar]] [[Kategori:Borussia Mönchengladbach-spelarar]] [[Kategori:Bayern München-spelarar]] [[Kategori:Inter-spelarar]] [[Kategori:Spelarar i Fotball-EM 1980]] [[Kategori:Spelarar i Fotball-VM 1982]] [[Kategori:Spelarar i Fotball-EM 1984]] [[Kategori:Spelarar i Fotball-VM 1986]] [[Kategori:Spelarar i Fotball-EM 1988]] [[Kategori:Spelarar i Fotball-VM 1990]] [[Kategori:Spelarar i Fotball-VM 1994]] [[Kategori:Spelarar i Fotball-VM 1998]] [[Kategori:Spelarar i Fotball-EM 2000]] 3t08jm7jmis9llf6shq10h9qojo1ve4 0 26191 3399337 2980033 2022-08-19T11:31:06Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{opprydding}} {{Infoboks by Tyskland |offisielt_namn = Köln |bilet_horisont = Koeln Hohenzollernbruecke.jpg |bilettekst = [[Kölnerdomen]] med brua Hohenzollernbrücke |bilet_flagg = Koeln Flagge.gif |bilet_byvåpen =DEU Koeln COA.svg |delstat = Nordrhein-Westfalen |region = [[Regionen Köln|Köln]] |landkreis = [[Kreisfri by]] |etablert_tittel = Grunnlagd |etablert_dato = [[-50|50 fvt.]] |totalareal = 405,15 |innbyggjarar_i_år = 2015 |innbyggjarar_totalt = 1050&nbsp;000 |folketettleik = 2&nbsp;434 |latd=50 |latm=57 |lats=00 |longd=06 |longm=58 |longs=00 |høgd = 37 |postnummer =50441-51149 |retningsnummer =0221 |bilnummer =K |nettside = [http://www.stadt-koeln.de/ www.stadt-koeln.de] |merknadar = }} '''Köln''' ([[kölsch]] ''Kölle'', nederlandsk ''Keulen'', fransk og engelsk ''Cologne'') er ein by i [[Tyskland]] ved [[Rhinen]] si vestlege breidd i [[delstatar i Tyskland|delstaten]] [[Nordrhein-Westfalen]]. Byen er den fjerde største i [[Tyskland]] med tett opp til 1 million innbyggjarar, men ligg i [[Rhin-Ruhr]]-området, eit av dei største storbyområda i Europa med meir enn ti millionar innbyggjarar. Byen er ein av dei eldste i Tyskland og vart grunnlagd som ein romarleir i år [[-30|30 fvt.]] og vart på det tidspunktet kalla ''Colonia Claudia Ara Agrippinensis''. Köln fekk bystatus i år [[50]]. Den kjende [[Kölnerdomen]] er sete for det romersk-katolske [[bispedømet Köln]]. [[Universitetet i Köln]] er eit av dei eldste universiteta i Europa, og vart grunnlagd i [[1388]]. Det vart derimot stengd i [[1798]] før det vart opna igjen i [[1919]]. Köln er eit viktig økonomisk og kulturelt senter i [[Rheinland]] med over 30 museum og hundrevis av galleri. Utstillingar varierer frå lokale arkeologiske funn frå romartida til moderne kunst. I Tyskland er Köln òg eit viktig mediasenter med fleire radio og TV-stasjonar stasjonert her, som WDR, VOX og [[RTL Television|RTL]] Group. == Historie == I romartida vart han kalla ''Colonia Agrippina'' etter keisar [[Claudius]] siste gemalinne, fordi ho var fødd her. Plasseringa ved Rhinen og ein av dei store handelsrutene mellom det austlege og vestlege Europa var grunnleggande for at Köln vart ein kommersielt viktig by. I [[mellomalderen]] vart han eit viktig kyrkjeleg senter, i tillegg til eit senter for kunst og vitskap. Köln er den eldste av dei tyske storbyane og fekk bystatus alt i år [[50]] e.Kr. Omkring år [[300]] vart han eit bispesete, og i [[785]] erkebispesete. Erkebiskopen av Köln var ein av dei sju tyske [[kurfyrste|kurfyrstane]], som valde den [[Det tysk-romerske riket|romerske keisaren og kongen av Tyskland]]. Erkebiskopen styrte eit stort område som verdsleg fyrste i mellomalderen, men i [[1288]] vart han slått av Köln sine borgarar og tvunge til å flytte til [[Bonn]]. Köln var medlem av [[Hansaen]], men vart først [[fri keisarby]] i [[1475]]. Under [[den franske revolusjonen]] vart Rheinland invadert av franske troppar i [[1794]]. Under det franske styret mista byen sin status som fri keisarby og fekk tilbake erkebiskopen, og ved [[Wienerkongressen]] i [[1815]] vart han ein del av kongeriket [[Preussen]]. Han vart ein viktig industriby, og Kölnerdomen, som vart påbyrja i [[1248]] men gjeve opp på midten av 1500-talet, vart omsider ferdigstilt i [[1880]]. Han er det største gotiske kyrkjebygget i Nord-Europa og er på [[UNESCO]] si [[verdsarv]]liste og eit viktig landemerke i byen. I [[1850]] hadde Köln over 100&nbsp;000 innbyggjarar. == Transport == === Luft === Köln/Bonn Konrad-Adenauer International Airport (Flughafen) == Bil == Ford Europe (Köln-Niehl) = Sport = ''Fotballklubbs'' 1. FC Köln ... Müngersdorfer Stadion ... Kapasitet: 50.000 ... (1. BL) SC Fortuna Köln ... Südstadion ... Kapasitet: 15.000 ... (3. BL) ''Ishockey'' Kölner Haie ... LanxessArena ... Kapasitet: 20.000 ... (1. BL) = Skyskrapar = KölnTurm ... 148,10 / 165,5 m (Fernsehturm 266,00 m, Kölner Dom 157,38 m, Colonia-Haus 147,00 m) = Venskapsbyar = - Turku (FIN) - Liverpool (GB) ... - Beijing (KINA) - Esch / Alzette (LUX) ... - Thessaloniki (GRE) - Lille (FRA) ... - Cork (IRE) - Rotterdam (NL) ... - Corinto (NIKARAGUA) - Turyn (ITA) ... - Indianapolis (USA) - Kyoto (JAP) ... - Wolgograd (RUS) - Tunis (TUN) ... - Barcelona (ESP) - Rio de Janeiro (BRA) ... - Katowice (POL) - Cluj (ROM) ... - Bethlehem (PALESTINE) - Tel Aviv-Jaffa (IZRAEL) ... - Stambul (Istanbul) (TRK) - Berlin (D) == Bakgrunnsstoff == {{commons2|Cologne}} {{wikivoyage|Cologne|Köln}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Tyskland]] [[Kategori:Byar i Nordrhein-Westfalen]] [[Kategori:Byar ved Rhinen]] [[Kategori:Hansaen]] [[Kategori:Frie riksbyar]] 8n9mx58ja7myv28p8im4nhqsbpipl3m 0 39443 3399263 3173928 2022-08-18T17:44:49Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks by Tyskland |offisielt_namn = Nürnberg |bilet_horisont = Nuremberg Frauen Lorenz Rathaus v Burg f n.jpg |bilet_byvåpen = Greater and Lesser Coats of arms of Nürnberg.jpg |delstat = Bayern |region = [[Mittelfranken]] |landkreis = [[Kreisfri by]] |totalareal = 186,46 |innbyggjarar_i_år = 2013 |innbyggjarar_totalt = 498&nbsp;876 |folketettleik = 2&nbsp;676 |latd=49 |latm=27 |lats=0 |longd=11 |longm=5 |longs=0 |høgd = 309 |postnummer =90402–90491 |retningsnummer =0911 |bilnummer =N |nettside = [http://www.nuernberg.de/internet/portal_e/index.html www.nuernberg.de] }} '''Nürnberg''' ([[engelsk]], [[fransk]] og [[spansk]] ''Nuremberg'') er ein by sør i [[Tyskland]] i [[delstatar i Tyskland|delstaten]] [[Bayern]] og [[regionar i Tyskland|regionen]] [[Mittelfranken]]. Han ligg ved elva [[Pegnitz]] og [[Rhinen-Main-Donau-kanalen]], om lag 170&nbsp;km nord for [[München]]. I 2013 var folketalet akkurat 498&nbsp;876. == Historie == === Mellomalderen === Frå 1050 til 1571 voks byen kraftig på grunn av plasseringa si langs ei av dei viktige handelsrutene. Han vert ofte kalla den uoffisielle hovudstaden i [[Det tysk-romerske riket]], særleg fordi ''[[Reichstag]]'' og det kongelege hoffet hadde møter i [[Nürnberger Burg]]. [[Reichstag i Nürnberg]] vart ein viktig del av styret av riket. I 1219 vart Nürnberg ein [[fri keisarby]] under Keisar [[Fredrik II av Det tysk-romerske riket|Fredrik II]]<ref>[http://www.newadvent.org/cathen/11168a.htm Nuremberg Katolsk leksikon]</ref> Nürnberg vart snart, i lag med [[Augsburg]], ein av dei to viktigaste handelssentera på ruta frå [[Italia]] til Nord-Europa. Nürnberg er kjend for [[jernjomfrua]], ein frykta torturreiskap i mellomalderen. I 1298 vart [[jødar|jødane]] i byen skulda for å ha vanære [[nattverd]]en og 698 vart drepen i ei av dei mange [[Rintfleisch-Pogrom]]-hendingane. Bak massakren i 1298 låg òg eit ynske om å slå saman dei nordlege og sørlege delane av byen, som var delt av elva [[Pegnitz]]. Jødar hadde slått seg ned i det flaumtruga området, men leiarane i byen forstod at dette sentrumet i byen var svært viktig for vidare utvikling. Derfor måtte den jødiske folkesetnaden bort. I dette området ligg i dag bymarknaden Frauenkirche og Rathaus (rådhuset). === Tidleg moderne alder === [[Fil:Nuremberg hl geist pegnitz f w.jpg|mini|venstre|Hl. Geistspital, Heilage and sjukehus]] Nürnberg blømde kulturelt på 1400- og 1500-talet og vart sentrum for den tyske [[renessansen]]. I 1525 aksepterte Nürnberg [[reformasjonen]], og i 1532 vart den religiøse [[freden i Nürnberg]] signert her, som gav [[luteranarar|lutheranarane]] viktige konsesjonar. I 1632 under [[trettiårskrigen]] vart den keisarlege generalen [[Albrecht von Wallenstein]] omleira av kong [[Gustav II Adolf av Sverige]] i [[omleiringa av Nürnberg]]. Byen opplevde ein nedgang etter krigen og vart først ein viktig by igjen på 1800-talet då han voks til eit industrisenter. På byrjinga av 1800-talet var Nürnberg nesten konkurs. I 1806, då [[Det tysk-romerske riket]] formelt vart oppløyst, vart Nürnberg ein del av Bayern. Den bayerske staten tok over gjelda til byen og garanterte for tilbakebetaling. Den første tyske jernbanen, frå Nürnberg til den nærliggande [[Fürth]], vart opna i [[1835]]. === Nazi-perioden === [[Fil:Reichsparteitag 1935.jpg|mini|Nazistane sin partikongress i Nürnberg i 1935]] Nürnberg var ein viktig by for [[Nazi-Tyskland]]. Sidan byen hadde vore viktig for Det tysk-romerske riket og hadde ei plassering sentralt i landet, valde [[NSDAP|nazistpartiet]] å halde sine partikongressar her, dei såkalla ''[[Reichsparteitag]]''. Partikongressane vart halde her kvart år frå 1927 til 1938. Etter [[Adolf Hitler]] kom til makta i 1933 vart desse kongressane store [[propaganda]]hendingar, eit senter for [[antisemittisme]] og nazistisk retorikk. Under kongressen i 1935 gav Hitler ordre til [[Reichstag]] om å vedta dei antisemittiske [[nürnberglovane]], som oppheva tysk statsborgarskap for alle jødar. Fleire føresetnadar vart oppretta for desse møta, men nokre vart aldri ferdigstilt. I dag kan ein sjå mange døme på [[nazistisk arkitektur]] i byen. Byen var òg heimstad for den nazistiske og propagandistiske [[Julius Streicher]], som gav ut ''[[Der Stürmer]]''. Under [[den andre verdskrigen]] var Nürnberg hovudkvarter for det militære distrikitet ''Wehrkreis'' og ein viktig by for produksjon av material til fly, ubåtar og stridsvogner. Ein underavdeling av [[Flossenbürg konsentrasjonsleir]] låg her og det var omfattande bruk av [[slavearbeid]]<ref>Christine O'Keefe.''Concentration Camps.''www.tartanplace.com/tartanhistory/concentrationcamps.html</ref> Byen vart hardt råka av dei allierte sine bombetokt frå 1943 til 1945. 2. januar 1945 var mellomaldersentrumet systematisk bomba av [[Royal Air Force]] og [[United States Air Force|U.S. Air Force]], og om lag 90 % vart øydelagd på berre ein time. 1&nbsp;800 innbyggjarar mista livet og 100&nbsp;000 vart heimlause. I februar 1945 følgde fleire åtak. Totalt mista 6&nbsp;000 innbyggjarar frå Nürnberg livet under desse bombetokta. Byen vart bygd opp att etter krigen, til ein viss grad slik han hadde sett ut før krigen, og fleire mellomalderbygningar vart rekonstruert. [[Fil:Defendants in the dock at nuremberg trials.jpg|mini|venstre|Dei sikta for retten i [[Nürnbergprosessen]]]] Mellom 1945 og 1949, vart dei tyske leiarane involvert i [[Holocaust]] og andre krigslovbrot stilt for ein domstol i [[Nürnbergrettargangane]]. [[Sovjetunionen]] ville at rettssakene skulle finne stad i [[Berlin]], men Nürnberg vart vald av fleire årsaker: * Han låg i den amerikanske [[allierte okkupasjonssoner i Tyskland|okkupasjonssonen]] * [[Nürnberg Justizpalast]] hadde god plass og var stort sett inntakt (ein av få bygningar i byen). Eit stort fengsel var òg ein del av komplekset. * Sidan Nürnberg hadde vore byen der nazistane hadde sine partikongressar var det ein symbolsk verdi i å døme dei same involverte her. * Ein vart einige om at Berlin skulle verte sete for den internasjonale krigsforbrytardomstolen, og at berre den første av rettssakene skulle finne stad i Nürnberg. På grunn av [[den kalde krigen]] vart det ikkje halde slike rettssaker i Berlin. == Sjå òg == * [[Nürnbergprosessen]] - rettsoppgjøret mot dei tyske nazileiarane etter andre verdskrigen == Bakgrunnsstoff == {{Commons2|Nürnberg}} * [http://www.stadtpanoramen.de/en/nuremberg/nuremberg.html Panoramabilete av Nürnberg] * [http://www.nuernberg.de Nürnberg] * [http://www.ionbee.net/travel/destinations/nuremberg-germany.php Reiseguide og bilete frå Nürnberg] * [http://germany.archiseek.com/bavaria/nuremberg/index.html Arkitektur i Nürnberg] {{wikivoyage|Nuremberg|Nürnberg}} == Kjelder == {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Nuremberg|Nuremberg]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 15. juni 2007.'' {{refslutt}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Bayern]] [[Kategori:Byar i Tyskland]] [[Kategori:Nürnberg| ]] [[Kategori:Frie riksbyar]] 0lqroweoxhspx6njwye7v2imyv3rbjg 0 44034 3399317 3137270 2022-08-19T08:25:13Z 85.89.18.122 wikitext text/x-wiki Ein '''frikativ''' er ein [[konsonant]] som er kjenneteikna ved at lufta blir hindra når ho kjem ut via taleorgana, men ikkje hindra så mykje at ho blir stoppa. Frikativar i [[norsk språk|norsk]] er [[labiodental]]en /f/, [[Alveolar|laminalalveolaren]] /s/, [[Retrofleks|retrofleksen]] /ʂ/, [[dorsal-palatal]]en /ç/ og [[Glottal|glottalen]] /h/. Stemde frikativar er ikkje vanlege i norsk. Vi har labiodentalen /v/. Engelsk har i tillegg laminal-dentalen /ð/, laminal-alveolaren /z/ og laminal-postalveolaren /ʒ/ Frikativar og [[plosiv]]ar blir med ei felles nemning kalla [[obstruent]]ar. {{Språkspire}} [[Kategori:Artikulasjonsmåtar]] 15gbr6qgc4y5nzeh0yrvrzpgt4tzfs4 3399319 3399317 2022-08-19T08:52:39Z Ranveig 39 Attenderulla endring gjord av [[Special:Contributions/85.89.18.122|85.89.18.122]] ([[User talk:85.89.18.122|diskusjon]]) til siste versjonen av [[User:Tynnoel|Tynnoel]] wikitext text/x-wiki Ein '''frikativ''' er ein [[konsonant]] som er kjenneteikna ved at lufta blir hindra når ho kjem ut via taleorgana, men ikkje hindra så mykje at ho blir stoppa. Frikativar i [[norsk språk|norsk]] er [[labiodental]]en /f/, [[Alveolar|laminalalveolaren]] /s/, [[Retrofleks|retrofleksen]] /ʂ/, [[dorsal-palatal]]en /ç/ og [[Glottal|glottalen]] /h/. Stemde frikativar er ikkje vanlege i norsk. Engelsk har labiodentalen /v/, laminal-dentalen /ð/, laminal-alveolaren /z/ og laminal-postalveolaren /ʒ/, medan den norske "v-lyden" oftast blir uttala som [[approksimant]]en /ʋ/. Frikativar og [[plosiv]]ar blir med ei felles nemning kalla [[obstruent]]ar. {{Språkspire}} [[Kategori:Artikulasjonsmåtar]] s8eeuyvaa1zyzzs5x4bjf70g68ifxyz 0 54509 3399278 3262164 2022-08-18T17:51:03Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks bru |namn=Stari most |bilete=Stari Most22.jpg |type=Bogebru |transporterer=Fotgjengarar |kryssar=[[Neretva]] |stad=[[Mostar]] i [[Bosnia-Hercegovina]] |utforming=[[Bogebru|Boge]] |lengste spenn= |total lengd=29 m |breidd=4 m |seglingshøgd=20 m ved midten |opna=[[1566]]/[[1567]] |koordinatar={{koord|43|20|53|N|17|48|39|E|type:bridge}} }} [[Fil:Stari Most September 2004 4.jpg|høgre|mini|Stari Most, like etter nyopninga i september 2004.]] '''Stari most''' («Den gamle brua») er ei bru i [[Mostar]] i [[Bosnia-Hercegovina]] opphavleg bygd på [[1500-talet]] over elva [[Neretva]], som knyter saman to delar av byen. Brua vart øydelagd av kroatar under [[Bosnia-krigen]] [[9. november]] [[1993]] kl. 1015. Etter krigen vart brua bygd opp på ny og [[23. juli]] [[2004]] var ho igjen opna. == Plassering == Brua kryssar elva Neretva i den gamle bydelen i Mostar, som har gjeve namn til brua. Byen er den fjerde største byen i landet, og hovudsete i [[Herzegovina-Neretva kommune]] og uoffisiell hovudstad i [[Herzegovina]]. == Utforming == Stari Most er pukkelforma, 4 meter brei og om lag 30 meter lang, og er på det høgaste 24 meter over elva. To forsterka tårn verna brua: Helebija-tårnet mot nordaust og Tara-tårnet i sørvest, kalla «bruvaktarane». Brubogen er laga av ein lokal stein kalla ''tenelija''. Forma til bogen er eit resultat av deformasjon av intradosen (den indre linja til bogen). I staden for fundament har brua landfeste av [[kalkstein]] knytt til ein vingemur langs klippene ved elva. == Historie == [[Fil:Mostar1.gif|mini|200px|venstre|Den originale Stari Most fotografert på 1970-talet]] === Konstruksjon === Brua vart bestilt av [[Suleiman den store]] i [[1557]] for å erstatte ei gamal trebru som var i ferd med å falle saman. Bygginga byrja i 1557 og tok ni år. I følgje ein inskripsjon var brua ferdig i 974 AH, som vil sei ein periode mellom 19. juli 1566 og 7. juli 1567. Ein veit lite om sjølve bygginga, og alt ein har er namnet på arkitekten [[Mimar Hayruddin]] (student under den [[ottomansk tyrkar|ottomanske]] arkitekten [[Sinan]]). Med trugsel om dødsdom om ikkje brua vart konstruert med dei rette dimensjonane, skal arkitekten ha gjort seg klar for si eiga gravferd den dagen [[stillas]]et vart tatt bort frå den ferdige brua. Ein veit derimot ikkje korleis stillaset vart reist, korleis steinen vart transportert frå den eine sida av breidda til den andre eller korleis stillaset vart ståande under den lange byggeperioden. Ein meiner at Stari most var den bogebrua med lengst spenn i verda då ho vart bygd, og av den grunn ser ein på brua som ei av dei største arkitektoniske verka frå den tida. === Øydelegging === Under [[Bosnia-krigen]] ([[1992]]-[[1995]]) øydela kroatiske styrkar brua den [[9. november]] [[1993]]. Ho hadde allereie vorte skada av serbisk bombing i [[1992]]. Både [[Serbia|serbiske]] og [[kroatia|kroatiske]] nasjonalistar såg på brua som eit historisk område som høyrde til den [[Bosnjakar|bosnjakiske]] og [[islamsk]]e kulturen, og var ofte eit mål for bombene. I 1992 vart rekkverket på brua gjennomhola av eit artilleriprosjektil nær den høgre breidda av [[Neretva]]. 9. november 1993 vart brua totalt øydelagd og fall ned i Neretva etter vedvarande artilleriangrep frå Cekrk og andre omliggande åsar. Dei kroatiske styrkane angreip brua av militære årsaker sidan brua var det einaste mellomleddet mellom venstre sida, som [[bosnjak]]ane hadde kontroll over, og eit lite område dei hadde kontroll over på høgresida. === Rekonstruksjon === Brua er i dag på [[verdsarvlista]] til [[UNESCO]]. 1&nbsp;088 steinar vart forma etter dei opphavlege teknikkane, og rekonstruksjonen kosta om lag 12 millionar [[Euro|€]] (om lag 96 millionar kroner). Ho var opna [[23. juli]] [[2004]], og opningsseremonien var basert på forsoning av det bosniske samfunnet, sjølv om ein framleis kan sjå spor av vondt blod og mistru. Ein tradisjon er at unge menn hoppar frå brua og ned i Neretva. Sidan Neretva er ei kald elv er dette svært risikabelt, og berre dei flinkaste og best trente stuparane prøver seg. Den første personen som hoppa frå brua etter den var nyopna var Enej Kelecija. [[Fil:Stari Most Panorama.jpg|centre|mini|600px|Panorama av Den gamle brua i Mostar, juni 2006]] == Kjelder == {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Stari most|Stari most]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 19. februar 2007.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{commons2|Stari Most}} * [http://www.muslibegovichouse.com Nasjonalmonument] * [http://www.aneks8komisija.com.ba/main.php?id_struct=50&lang=4&action=view&id=2493 Bosnisk vern av nasjonalmonument - Stari Most] * [http://web.archive.org/web/20030814185313/http://www.time.com/time/europe/etan/mostar.html Magasinet Time - bilete teke før, under og etter øydelegginga] * [http://bihlive.bih.net.ba/index.php?id=392 Webkamerabileter frå Stari most og den gamle byen] [[Kategori:Bruer i Bosnia-Hercegovina]] [[Kategori:Verdsarv i Bosnia-Hercegovina]] [[Kategori:Mostar]] [[Kategori:Bruer opna på 1500-talet]] qh2qg98xoyxke44jlceervdg2iraksl 0 60674 3399336 3361787 2022-08-19T11:30:27Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks by |offisielt_namn = Rennes |bilet_horisont = La Vilaine à Rennes.JPG |bilet_byvåpen = Blason ville fr Rennes (Ille-et-Vilaine).svg |kart = Rennes dot.png |underinndeling_type = Land <br /> [[regionar i Frankrike|Region]] <br /> [[departement i Frankrike|Departement]] |underinndeling_namn = [[Frankrike]]<br />[[Bretagne]]<br /> [[Ille-et-Vilaine]] |totalareal = 50,39 |innbyggjarar_i_år = 1999 |innbyggjarar_kjelder = |innbyggjarar_totalt = 206&nbsp;229 |folketettleik = 4&nbsp;092 |innbyggjarar_omegn =521&nbsp;188 |innbyggjarar_urbant = |latd=48 |latm=06 |lats=53 |latNS=N |longd=1 |longm=40 |longs=46 |longEW=W |høgd = 30 |tidssone = CET |tidssone_sommar = |utc_skilnad = +1 |utc_skilnad_sommar = |postnummer = |retningsnummer = |bilnummer = |nettside = [http://www.ville-rennes.fr/ Offisiell nettside] |merknadar = }} '''Rennes''' ([[gallo]] ''Resnn'', [[bretonsk]] ''Roazhon'') er ein by nordvest i [[Frankrike]] og aust i [[Bretagne]]. Rennes er hovudstad i [[regionar i Frankrike|regionen]] [[Bretagne]] og ''préfecture'' (hovudstad) i [[departement i Frankrike|departementet]] [[Ille-et-Vilaine]]. Folketalet i Rennes er etter ei folketeljing i 1999 på 206&nbsp;229, og i 2004 estimert til 209&nbsp;100. Storbyområdet til Rennes har 521&nbsp;188 innbyggjarar (1999). Innbyggjarane i Rennes vert kalla Rennais. == Geografi == Det gamle sentrumet i byen er bygd på ein ås, der nordsida ligg høgare enn sørsida. To elvar møtes i byen, [[Ille]] og [[Vilaine]]. == Historie == Der elvane Ille og Vilaine renn i hop grunnla det armoriske folket '''Redones''' i det første hundreåret [[fvt.]] byen '''Condate'''. Arkeologiske utgravingar har funne mange myntar som dei gav ut, mellom anna den såkalla [[Amanlisskatten]], som vart funne i 1835. Desse myntane kan ein sjå på museum i Rennes. Redonerane slo seg saman med gallarane mot [[Roma]] i år [[-57|57 fvt.]], som vart forrådt av [[Crassus]]. Romerske sendebod vart teke til fange i byen, noko som fekk [[Julius Cæsar]] til å sende troppar til området. År 52 fvt. slo mange redonarar seg saman med [[Vercingetorix]] sine troppar, men området kom snart heilt under romersk styre. Romarane kalla Rennes for '''Condate Riedonum'''. Byen låg strategisk til nær [[via Osismii]]. Undre trugsel for invasjon på 200-talet vart det reist ein teglmur rundt heilt byen, og han vart kjend som ''den raude byen''. I mellomalderen var Rennes folkesett av [[bretonarar]], og var frå 851 ein del av Bretagne. I moderne tid er Rennes kjend for rettssaka mot [[Alfred Dreyfus]] som fann stad her. == Bakgrunnsstoff == {{Commons|Rennes}} {{wikivoyage|Rennes}} * [http://www.parlement-bretagne.com Parlement de Bretagne] * [http://tip2trip.com/france/rennes/rennes/ Bilete av Rennes] * [http://france-for-visitors.com/brittany/rennes/index.html Rennes for vitjande] * [http://pro.fredpieau.com/photos.php?id=rennes Fleire bilete av Rennes] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Bretagne]] [[Kategori:Byar i Frankrike]] [[Kategori:Ille-et-Vilaine]] 90kv5lqhgpgnfl26lz40jw89ikapjvn 0 69248 3399249 3325018 2022-08-18T12:21:40Z 92.221.84.36 Retta skrivefeil. wikitext text/x-wiki {{om}} {{Infoboks politisk parti | bilete = Fremskrittspartiet logo.svg | biletstorleik = 250px | oppretta = 1973 | ideologi = [[Liberalisme]] | partileiar = [[Sylvi Listhaug]] | ungdomsorganisasjon = [[Framstegspartiets Ungdom|Framstegspartiets<br />Ungdom]] | stortingsrepresentantar = {{Infoboks parti/plassar| 27 | 169 | #0088CE}} | ordførarar = {{Infoboks parti/plassar| 5 | 428 | #0088CE}} | kommunestyrerepresentantar = {{Infoboks parti/plassar| 890 | 10620 | #0088CE}} | fylkestingsrepresentantar = {{Infoboks parti/plassar| 83 | 777 | #0088CE}} | medlemstal = 15 200 <small>(2017)</small><ref>{{Kjelde www|url = https://www.abcnyheter.no/nyheter/politikk/2017/01/06/195268417/medlemmene-fortsetter-forlate-fremskrittspartiet|tittel = Medlemmene fortsetter å forlate Fremskrittspartiet|vitja = 10. oktober 2018|utgjevar = [[ABC Nyheter]]}}</ref> | nettstad = frp.no }} '''Framstegspartiet''' ([[bokmål]]: ''Fremskrittspartiet'', forkorta '''Frp''' eller '''FrP''') er eit [[liberalisme|liberalistisk]] [[Høgresida|høgreparti]] som byggjer sin politikk på den norske [[grunnlov]]a og eit [[kristendommen|kristent]] livssyn.<ref>[http://www.frp.no/Fylkestingsprogrammet+2007-2011.d25-SMZLOZD.ips Partiprogram 2007-2011]</ref> Partiet står på mange område for ein [[konservativisme|konservativ]] politikk,<ref>[http://www.nrk.no/nyheter/innenriks/valg/valg_2009/partiene/1.3126228 NRK]</ref> og var med i [[regjeringa Solberg]] frå 2013 til 2020. [[Sylvi Listhaug]] er partileiar sidan 2021, medan [[Ketil Solvik-Olsen]] og [[Terje Søviknes]] er nestleiarar.<ref>{{Kjelde www|url=https://www.nrk.no/norge/na-er-sylvi-listhaug-frp-leder-1.15488789|tittel= Nå er Sylvi Listhaug Frp-leder|dato= 2021-05-08|vitja= 2021-05-08|utgjevar= NRK}}</ref> Ungdomsorganisasjonen til Framstegspartiet heiter [[Framstegspartiet sin Ungdom]]. == Historie == Historisk er partiet ei vidareføring av ''Anders Langes Parti til sterk nedsettelse av skatter, avgifter og offentlige inngrep'' (kortform ''Anders Langes parti''). ALP vart stifta i [[1973]] av den idealistiske kapitalisten og liberalisten [[Anders Lange]] under eit folkemøte på [[Saga kino]] i [[Oslo]] den [[8. april]] med tittelen ''Vi er lei av'' og var til dels ein reaksjon på [[Borten-regjeringa]] si innføring av [[moms]]. Ved [[Stortingsvalet 1973|Stortingsvalet i 1973]] fekk partiet inn 5 % av stemmene fire representantar på [[Stortinget]]. Desse fire var [[Anders Lange]] frå [[Oslo]], [[Erik Gjems-Onstad]] frå [[Akershus]], [[Harald Slettebø]] frå [[Hordaland]] og [[Erling Erland]] frå [[Rogaland]]. [[Fil:Peter 2D n 2D myhre 7 2E jpg DF0000059944.jpg|mini|Peter N. Myhre var første leiar av ungdomsorganisasjonen til partiet.{{byline|FrpMedia}}]] I [[1974]] vart det første landsmøtet i partiet halde i [[Hjelmeland]] i [[Rogaland]], og Anders Lange vart formelt vald til leiar. Sidan Lange døydde same året, laut [[Eivind Eckbo]] ta over leiinga av partiet fram til landsmøtet i [[1975]]. Då vart [[Arve Lønnum]] vald til ny partiformann. Dette året sokk tilslutnaden om partiet på meiningsmålingane og ei utbrytargruppe stifta [[Reformpartiet (1974-1975)|Reformpartiet]], som gjekk inn att i ALP året etter. [[Carl I. Hagen]] høyrte til denne utbrytargruppa. Under fylkesvalet i [[1975]] fekk partiet berre 1,4 % av stemmene på landsbasis. Framstegspartiet har ei turbulent historie med eksklusjonar av medlemmer og splittingar av partiet. Partiet har tidlegare vore dominert av enkeltmenneske og hatt fleire uavhengige representantar på vallistene sine. === 1977-1989 === Nedgangen heldt fram for det nye partiet, som såg ut til å verta endå eit kapittel i soga om små europeiske skattefiendtlege organisasjonar som ville forsvinna etter fåe år. Allereie i [[1977]] vart den første tillitsvalde i organisasjonen ekskludert. [[Erik Gjems Onstad]] sa offentleg at «Å røyste på ALP er å kaste bort røysta si» av di partiet hadde så låg tilslutnad. [[29. januar]] [[1977]] endra partiet namn til Framstegspartiet. Ved [[stortingsvalet 1977|stortingsvalet]] same året mista partiet alle stortingsmandata. På landsmøtet i [[1978]] vart [[Framstegspartiet sin Ungdom]] ([[FpU]]) oppretta med [[Peter N. Myhre]] som leiar, og [[Carl I. Hagen]] vart vald til partiformann. Under valet i [[1981]] overraska partiet med å få fire representantar på Stortinget igjen. I vala etter 1981 er tilslutnaden om partiet gått opp og ned mellom t.d. to representantar i [[1985]] og heile 22 representantar i [[1989]]. === 1994 - no === [[Fil:View from Bolkesjø.jpg|mini|Landsmøtet i 1994 på [[Bolkesjø]] hotell var eit oppgjer mellom Hagen og den liberalistiske fløya i partiet. Møtet førte til at fire av ti stortingsrepresentantar melde seg ut. [[Ellen Wibe]] gjekk av som nestformann.]] På landsmøtet i [[1994]] vart FrP delt i to fløyar, der eit stort mindretal ynskte at partiet skulle reindyrke den økonomiske liberalismen. Denne striden førte til at fleire tillitsvalde melde seg ut og danna partiet [[Fridemokratane]], som framleis finst. Under [[Folkeavstemminga i 1994|EU-røystinga same året]] tilrådde landsstyret i FrP veljarane å røyste ja til [[EU]], men gjorde ikkje noko meir aktivt i saka. I dag ynskjer partiet at det norske folket sjølv skal avgjere saka i ei folkerøysting. I [[2000]] vart fleire medlemmer (mellom anna [[Dag Danielsen]]) i [[Oslo]] FrP ekskluderte etter at dei nekta å gjennomføre landsmøtet sitt vedtak om at formannskapet i partiet alltid skal stå øvst på stortingsvallistene i sine respektive fylkeslag. Stortingsrepresentanten [[Vidar Kleppe]] vart ekskludert på grunnlag av at han viste støtte til dei ekskluderte medlemmene. Dei ekskluderte medlemmene tapa det følgjande søksmålet mot partiet på alle punkt. Same året vart «arveprinsen» (etter mediauttalar) i FrP, [[Terje Søviknes]] skulda for å ha valdteke ein medlem av FpU. Denne saka kulminerte i at Søviknes innrømde utruskap med ein kvinneleg medlem av FpU, og riksadvokaten la bort saka på grunnlag av at det ikkje var noko straffbart forhold. Etter kraftig medfart i media trekte Søviknes seg frå alle leiande verv i partiet, utanom ordførarrolla i [[Os i Hordaland|Os]] kommune. [[Fil:Jan Simonsen 2006-05-15.jpg|mini|[[Jan Simonsen]] vart ekskludert i 2001 og skipa, saman med mellom andre [[Vidar Kleppe]], partiet [[Demokratane]]. {{byline|Kjetil Ree, 2006}}]] Mellom 2001 og 2005 stødde partiet regjeringsalliansen [[KrF]], [[Venstre]] og [[Høgre]], som soleis vart stødd av fleirtalet. Ved fylkestingsvalet 2007 fekk partiet 18,5 % av røystene og ved stortingsvalet i 2009 fekk dei 22,9 %. == Politikk == Framstegspartiet har ein økonomisk politikk som er basert på tradisjonell økonomisk liberalisme. Dei arbeider for eit samfunn med avgrensa offentleg makt og eit sterkare næringsliv som kan ta på seg fleire av dei oppgåvene som staten tek seg av i dag. Dei vil òg privatisere fleire offentlege verksemder, til dømes [[NRK]]. Det same næringslivet skal, til liks med enkeltmenneska, påleggjast færrast mogleg økonomiske avgrensingar av staten. Til dømes skal ikkje lova hindre ei bedrift å inngå arbeidsavtalar med sine tilsette som pålegg dei 12 timar lange arbeidsdagar, dersom arbeidstakarane friviljug aksepterer desse. === «For folk flest» === Framstegspartiet har teke opp i seg mange av dei antiautoritære og sentrumsskeptiske grunnstemningane som finst blant folk flest. Røynslene til vanlege folk vert sette framfor oppfatningane til den politiske, byråkratiske og kulturelle eliten. Slik argumenterer partiet til dømes for større bruk av oljepengar, lågare avgifter og friare bruk av motorkøyretøy. Når partiet i framlegg og ordskifte legg vekt på å fremje folkelege synspunkt, framstår partiet ofte som [[populisme|populistisk]]. === Tilhøve til staten === [[File:Frp valgkamp foto brage aronsen.jpg|mini|Valboden til Frp i Karl Johans gate under valkampen i 2011.{{Foto|Brage Aronsen.}}]] Framstegspartiet ynskjer å kutte i statlege utgifter og ha lågare skattar og avgifter for borgarane i Noreg. FrP meiner at staten har ansvar for å sikre borgarane sine ein minste levestandard, men at pliktene til staten ikkje går utover akkurat ''det'' når det gjeld sosialpolitikk. Middel til oppfylling av staten sin sosialpolitikk skal hovudsakleg koma gjennom skattlegging av forbruk, ikkje inntekt, samstundes som skattenivået skal liggja så lågt som mogeleg. Dei oppgåvene FrP meiner at staten skal ha ansvar for, er: * [[Forsvaret]] * [[Utanrikspolitikk]] * [[Rettsvesen]] * [[Utdanning]] * [[Kommunikasjon]] ([[samferdsle]] og [[infrastruktur]]) * [[Trygd]] === Økonomisk politikk === Den økonomiske politikken er langt på veg grunna i at marknaden styrer seg best sjølv. Ein marknad med færrast mogleg avgrensingar skal kanalisere kapitalen dit han trengst, utan at staten dirigerer nemneverdig med lover, skattar eller avgifter. FrP har gått inn for å bruke meir av oljepengane og dei ynskjer å kvitte seg med handlingsregelen, noko som har ført til protestar frå andre parti.<ref>[http://www.dagsavisen.no/meninger/article286411.ece Kleppe, Per, ''Vår økonomiske politikk'', Dagsaviser.no, 11/5-2007] (Lenka 4/9-2007)</ref> === Innvandringspolitikk === Framstegspartiet arbeider for ei kraftig innskrenking av [[innvandring]]spolitikken i Noreg, slik at dei som verkeleg treng vern, skal få bli. FrP ser på integrering av innvandrarar som ei av sine viktigaste saker. === Tilhøve til nasjonalismen === FrP har vorte skulda for å spele på [[nasjonalisme|nasjonalistisk]] og [[religion|religiøse]] straumdrag.<ref>[http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/politikk/article899162.ece Ruud, Solveig, ''Fr.p.s religiøse omvendelse'', Aftenposten, 27/4-2004] (Lenka 4/9-2007)</ref> Det nokre oppfattar som høgreliberalisme vert av andre sett på som høgreekstremisme.<ref>Langø, H.I., [http://pub.tv2.no/nettavisen/innenriks/article1442273.ece ''Sammenligner Frp med Quisling''], Nettavisen, 14/11-2007.</ref> FrP sitt tilhøve til nasjonalismen og motviljen mot andre kulturar har ført til at [[Venstre]] og [[Kristeleg Folkeparti]] tidlegare har avvist regjeringsamarbeid med partiet.<ref>Ryste, C. og Matre, J., [http://www.vg.no/nyheter/innenriks/valg-2007/artikkel.php?artid=162422 ''Sponheim stiller Frp-ultimatum''], VG Nett, 11/9-2007.</ref>{{manglar kjelde}} ==Leiarar== [[Fil:SivJensen2428_2E_jpg_DF0000062823.jpg|thumb|[[Siv Jensen]] har leia partiet etter Carl I. Hagen, 2006-2009 med tittelen formann.{{Byline|FrpMedia}}]] ===Formenn (1973&ndash;2009)=== {| class="wikitable" |- ! Periode ! Formann |-bgcolor=#FFFFCC |[[1973]]–[[1974]] |[[Anders Lange]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[1974]]–[[1975]] |[[Eivind Eckbo]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[1975]]–[[1978]] |[[Arve Lønnum]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[1978]]–[[2006]] |[[Carl I. Hagen]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[2006]]–[[2009]] |[[Siv Jensen]] |} ===Leiarar 2009&ndash;=== {| class="wikitable" |- ! Periode ! Partileiar |-bgcolor=#FFFFCC |[[2009]]– |[[Siv Jensen]] |} ===Parlamentariske leiarar=== {| class="wikitable" |- !Periode !Parlamentarisk leiar |-bgcolor=#FFFFCC |[[1973]]–[[1974]] |[[Anders Lange]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[1974]]–[[1976]] |[[Erik Gjems-Onstad]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[1976]]–[[1977]] |[[Harald Slettebø]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[1981]]–[[2005]] |[[Carl I. Hagen]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[2005]]–2013 |[[Siv Jensen]] |- |2013-2017 |[[Harald Tom Nesvik]] |} == Valhistorikk == {| |- |'''Stortingsvalresultat 1973&ndash;2017''' {| class="wikitable sortable" ! Årstal ! Prosent av røystene ! Mandat |- | [[Stortingsvalet 1973|1973]] | 5,0&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|4|155|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 1977|1977]] | 1,9&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|0|155|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 1981|1981]] | 4,5&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|4|155|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 1985|1985]] | 3,7&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|2|157|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 1989|1989]] | 13,0&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|22|165|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 1993|1993]] | 6,3&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|10|165|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 1997|1997]] | 15,3&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|25|165|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 2001|2001]] | 14,6&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|26|165|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 2005|2005]] | 22,1&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|38|169|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 2009|2009]] | 22,9&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|41|169|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 2013|2013]] | 16,3&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|29|169|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 2017|2017]] | 15,2&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|27|169|hex=#0088CE}} |} | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; | valign="top" |'''Kommunevalresultat 1975&ndash;2015''' {| class="wikitable sortable" ! Årstal ! Prosent av røystene |- | 1975 | 0,8&nbsp;% |- | 1979 | 1,9&nbsp;% |- | 1983 | 5,3&nbsp;% |- | 1987 | 10,4&nbsp;% |- | 1991 | 6,5&nbsp;% |- | 1995 | 10,5&nbsp;% |- | 1999 | 12,1&nbsp;% |- | 2003 | 16,4&nbsp;% |- | 2007 | 17,5&nbsp;% |- | 2011 | 11,4&nbsp;% |- | 2015 | 9,5&nbsp;% |} | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; | valign="top" |'''Fylkestingsvalresultat 1975&ndash;2015''' {| class="wikitable sortable" ! Årstal ! Prosent av røystene |- | 1975 | 1,4&nbsp;% |- | 1979 | 2,5&nbsp;% |- | 1983 | 6,3&nbsp;% |- | 1987 | 12,3&nbsp;% |- | 1991 | 7,0&nbsp;% |- | 1995 | 12,0&nbsp;% |- | 1999 | 13,4&nbsp;% |- | 2003 | 17,9&nbsp;% |- | 2007 | 18,5&nbsp;% |- | 2011 | 11,8&nbsp;% |- | 2015 | 10,3&nbsp;% |} |} == Referansar == {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == * [http://www.frp.no/ Offisiell nettstad] * [http://www.nrk.no/nyheter/innenriks/valg/val_2007/resultat/?type=parti&id=frp#valresultat Valresultat for Frp i kommune- og fylkestingsvalet 2007 (NRK)] {{Mal:Politiske parti i Noreg | |partifarge1=#0000FF |partifarge2=#FF0000}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Norske politiske parti]] [[Kategori:Høgreparti]] [[Kategori:Innvandringskritiske parti]] [[Kategori:Politiske parti skipa i 1973]] [[Kategori:1973 i Noreg]] 96y2t2h7dr2ifp89di19vycmi0bxs5y 3399250 3399249 2022-08-18T13:36:02Z Ranveig 39 Rullar attende versjon 3399249 av [[Special:Contributions/92.221.84.36|92.221.84.36]] ([[User talk:92.221.84.36|diskusjon]]). "Kriste" er heilt grei inkjekjønnsform. wikitext text/x-wiki {{om}} {{Infoboks politisk parti | bilete = Fremskrittspartiet logo.svg | biletstorleik = 250px | oppretta = 1973 | ideologi = [[Liberalisme]] | partileiar = [[Sylvi Listhaug]] | ungdomsorganisasjon = [[Framstegspartiets Ungdom|Framstegspartiets<br />Ungdom]] | stortingsrepresentantar = {{Infoboks parti/plassar| 27 | 169 | #0088CE}} | ordførarar = {{Infoboks parti/plassar| 5 | 428 | #0088CE}} | kommunestyrerepresentantar = {{Infoboks parti/plassar| 890 | 10620 | #0088CE}} | fylkestingsrepresentantar = {{Infoboks parti/plassar| 83 | 777 | #0088CE}} | medlemstal = 15 200 <small>(2017)</small><ref>{{Kjelde www|url = https://www.abcnyheter.no/nyheter/politikk/2017/01/06/195268417/medlemmene-fortsetter-forlate-fremskrittspartiet|tittel = Medlemmene fortsetter å forlate Fremskrittspartiet|vitja = 10. oktober 2018|utgjevar = [[ABC Nyheter]]}}</ref> | nettstad = frp.no }} '''Framstegspartiet''' ([[bokmål]]: ''Fremskrittspartiet'', forkorta '''Frp''' eller '''FrP''') er eit [[liberalisme|liberalistisk]] [[Høgresida|høgreparti]] som byggjer sin politikk på den norske [[grunnlov]]a og eit [[kristendommen|kriste]] livssyn.<ref>[http://www.frp.no/Fylkestingsprogrammet+2007-2011.d25-SMZLOZD.ips Partiprogram 2007-2011]</ref> Partiet står på mange område for ein [[konservativisme|konservativ]] politikk,<ref>[http://www.nrk.no/nyheter/innenriks/valg/valg_2009/partiene/1.3126228 NRK]</ref> og var med i [[regjeringa Solberg]] frå 2013 til 2020. [[Sylvi Listhaug]] er partileiar sidan 2021, medan [[Ketil Solvik-Olsen]] og [[Terje Søviknes]] er nestleiarar.<ref>{{Kjelde www|url=https://www.nrk.no/norge/na-er-sylvi-listhaug-frp-leder-1.15488789|tittel= Nå er Sylvi Listhaug Frp-leder|dato= 2021-05-08|vitja= 2021-05-08|utgjevar= NRK}}</ref> Ungdomsorganisasjonen til Framstegspartiet heiter [[Framstegspartiet sin Ungdom]]. == Historie == Historisk er partiet ei vidareføring av ''Anders Langes Parti til sterk nedsettelse av skatter, avgifter og offentlige inngrep'' (kortform ''Anders Langes parti''). ALP vart stifta i [[1973]] av den idealistiske kapitalisten og liberalisten [[Anders Lange]] under eit folkemøte på [[Saga kino]] i [[Oslo]] den [[8. april]] med tittelen ''Vi er lei av'' og var til dels ein reaksjon på [[Borten-regjeringa]] si innføring av [[moms]]. Ved [[Stortingsvalet 1973|Stortingsvalet i 1973]] fekk partiet inn 5 % av stemmene fire representantar på [[Stortinget]]. Desse fire var [[Anders Lange]] frå [[Oslo]], [[Erik Gjems-Onstad]] frå [[Akershus]], [[Harald Slettebø]] frå [[Hordaland]] og [[Erling Erland]] frå [[Rogaland]]. [[Fil:Peter 2D n 2D myhre 7 2E jpg DF0000059944.jpg|mini|Peter N. Myhre var første leiar av ungdomsorganisasjonen til partiet.{{byline|FrpMedia}}]] I [[1974]] vart det første landsmøtet i partiet halde i [[Hjelmeland]] i [[Rogaland]], og Anders Lange vart formelt vald til leiar. Sidan Lange døydde same året, laut [[Eivind Eckbo]] ta over leiinga av partiet fram til landsmøtet i [[1975]]. Då vart [[Arve Lønnum]] vald til ny partiformann. Dette året sokk tilslutnaden om partiet på meiningsmålingane og ei utbrytargruppe stifta [[Reformpartiet (1974-1975)|Reformpartiet]], som gjekk inn att i ALP året etter. [[Carl I. Hagen]] høyrte til denne utbrytargruppa. Under fylkesvalet i [[1975]] fekk partiet berre 1,4 % av stemmene på landsbasis. Framstegspartiet har ei turbulent historie med eksklusjonar av medlemmer og splittingar av partiet. Partiet har tidlegare vore dominert av enkeltmenneske og hatt fleire uavhengige representantar på vallistene sine. === 1977-1989 === Nedgangen heldt fram for det nye partiet, som såg ut til å verta endå eit kapittel i soga om små europeiske skattefiendtlege organisasjonar som ville forsvinna etter fåe år. Allereie i [[1977]] vart den første tillitsvalde i organisasjonen ekskludert. [[Erik Gjems Onstad]] sa offentleg at «Å røyste på ALP er å kaste bort røysta si» av di partiet hadde så låg tilslutnad. [[29. januar]] [[1977]] endra partiet namn til Framstegspartiet. Ved [[stortingsvalet 1977|stortingsvalet]] same året mista partiet alle stortingsmandata. På landsmøtet i [[1978]] vart [[Framstegspartiet sin Ungdom]] ([[FpU]]) oppretta med [[Peter N. Myhre]] som leiar, og [[Carl I. Hagen]] vart vald til partiformann. Under valet i [[1981]] overraska partiet med å få fire representantar på Stortinget igjen. I vala etter 1981 er tilslutnaden om partiet gått opp og ned mellom t.d. to representantar i [[1985]] og heile 22 representantar i [[1989]]. === 1994 - no === [[Fil:View from Bolkesjø.jpg|mini|Landsmøtet i 1994 på [[Bolkesjø]] hotell var eit oppgjer mellom Hagen og den liberalistiske fløya i partiet. Møtet førte til at fire av ti stortingsrepresentantar melde seg ut. [[Ellen Wibe]] gjekk av som nestformann.]] På landsmøtet i [[1994]] vart FrP delt i to fløyar, der eit stort mindretal ynskte at partiet skulle reindyrke den økonomiske liberalismen. Denne striden førte til at fleire tillitsvalde melde seg ut og danna partiet [[Fridemokratane]], som framleis finst. Under [[Folkeavstemminga i 1994|EU-røystinga same året]] tilrådde landsstyret i FrP veljarane å røyste ja til [[EU]], men gjorde ikkje noko meir aktivt i saka. I dag ynskjer partiet at det norske folket sjølv skal avgjere saka i ei folkerøysting. I [[2000]] vart fleire medlemmer (mellom anna [[Dag Danielsen]]) i [[Oslo]] FrP ekskluderte etter at dei nekta å gjennomføre landsmøtet sitt vedtak om at formannskapet i partiet alltid skal stå øvst på stortingsvallistene i sine respektive fylkeslag. Stortingsrepresentanten [[Vidar Kleppe]] vart ekskludert på grunnlag av at han viste støtte til dei ekskluderte medlemmene. Dei ekskluderte medlemmene tapa det følgjande søksmålet mot partiet på alle punkt. Same året vart «arveprinsen» (etter mediauttalar) i FrP, [[Terje Søviknes]] skulda for å ha valdteke ein medlem av FpU. Denne saka kulminerte i at Søviknes innrømde utruskap med ein kvinneleg medlem av FpU, og riksadvokaten la bort saka på grunnlag av at det ikkje var noko straffbart forhold. Etter kraftig medfart i media trekte Søviknes seg frå alle leiande verv i partiet, utanom ordførarrolla i [[Os i Hordaland|Os]] kommune. [[Fil:Jan Simonsen 2006-05-15.jpg|mini|[[Jan Simonsen]] vart ekskludert i 2001 og skipa, saman med mellom andre [[Vidar Kleppe]], partiet [[Demokratane]]. {{byline|Kjetil Ree, 2006}}]] Mellom 2001 og 2005 stødde partiet regjeringsalliansen [[KrF]], [[Venstre]] og [[Høgre]], som soleis vart stødd av fleirtalet. Ved fylkestingsvalet 2007 fekk partiet 18,5 % av røystene og ved stortingsvalet i 2009 fekk dei 22,9 %. == Politikk == Framstegspartiet har ein økonomisk politikk som er basert på tradisjonell økonomisk liberalisme. Dei arbeider for eit samfunn med avgrensa offentleg makt og eit sterkare næringsliv som kan ta på seg fleire av dei oppgåvene som staten tek seg av i dag. Dei vil òg privatisere fleire offentlege verksemder, til dømes [[NRK]]. Det same næringslivet skal, til liks med enkeltmenneska, påleggjast færrast mogleg økonomiske avgrensingar av staten. Til dømes skal ikkje lova hindre ei bedrift å inngå arbeidsavtalar med sine tilsette som pålegg dei 12 timar lange arbeidsdagar, dersom arbeidstakarane friviljug aksepterer desse. === «For folk flest» === Framstegspartiet har teke opp i seg mange av dei antiautoritære og sentrumsskeptiske grunnstemningane som finst blant folk flest. Røynslene til vanlege folk vert sette framfor oppfatningane til den politiske, byråkratiske og kulturelle eliten. Slik argumenterer partiet til dømes for større bruk av oljepengar, lågare avgifter og friare bruk av motorkøyretøy. Når partiet i framlegg og ordskifte legg vekt på å fremje folkelege synspunkt, framstår partiet ofte som [[populisme|populistisk]]. === Tilhøve til staten === [[File:Frp valgkamp foto brage aronsen.jpg|mini|Valboden til Frp i Karl Johans gate under valkampen i 2011.{{Foto|Brage Aronsen.}}]] Framstegspartiet ynskjer å kutte i statlege utgifter og ha lågare skattar og avgifter for borgarane i Noreg. FrP meiner at staten har ansvar for å sikre borgarane sine ein minste levestandard, men at pliktene til staten ikkje går utover akkurat ''det'' når det gjeld sosialpolitikk. Middel til oppfylling av staten sin sosialpolitikk skal hovudsakleg koma gjennom skattlegging av forbruk, ikkje inntekt, samstundes som skattenivået skal liggja så lågt som mogeleg. Dei oppgåvene FrP meiner at staten skal ha ansvar for, er: * [[Forsvaret]] * [[Utanrikspolitikk]] * [[Rettsvesen]] * [[Utdanning]] * [[Kommunikasjon]] ([[samferdsle]] og [[infrastruktur]]) * [[Trygd]] === Økonomisk politikk === Den økonomiske politikken er langt på veg grunna i at marknaden styrer seg best sjølv. Ein marknad med færrast mogleg avgrensingar skal kanalisere kapitalen dit han trengst, utan at staten dirigerer nemneverdig med lover, skattar eller avgifter. FrP har gått inn for å bruke meir av oljepengane og dei ynskjer å kvitte seg med handlingsregelen, noko som har ført til protestar frå andre parti.<ref>[http://www.dagsavisen.no/meninger/article286411.ece Kleppe, Per, ''Vår økonomiske politikk'', Dagsaviser.no, 11/5-2007] (Lenka 4/9-2007)</ref> === Innvandringspolitikk === Framstegspartiet arbeider for ei kraftig innskrenking av [[innvandring]]spolitikken i Noreg, slik at dei som verkeleg treng vern, skal få bli. FrP ser på integrering av innvandrarar som ei av sine viktigaste saker. === Tilhøve til nasjonalismen === FrP har vorte skulda for å spele på [[nasjonalisme|nasjonalistisk]] og [[religion|religiøse]] straumdrag.<ref>[http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/politikk/article899162.ece Ruud, Solveig, ''Fr.p.s religiøse omvendelse'', Aftenposten, 27/4-2004] (Lenka 4/9-2007)</ref> Det nokre oppfattar som høgreliberalisme vert av andre sett på som høgreekstremisme.<ref>Langø, H.I., [http://pub.tv2.no/nettavisen/innenriks/article1442273.ece ''Sammenligner Frp med Quisling''], Nettavisen, 14/11-2007.</ref> FrP sitt tilhøve til nasjonalismen og motviljen mot andre kulturar har ført til at [[Venstre]] og [[Kristeleg Folkeparti]] tidlegare har avvist regjeringsamarbeid med partiet.<ref>Ryste, C. og Matre, J., [http://www.vg.no/nyheter/innenriks/valg-2007/artikkel.php?artid=162422 ''Sponheim stiller Frp-ultimatum''], VG Nett, 11/9-2007.</ref>{{manglar kjelde}} ==Leiarar== [[Fil:SivJensen2428_2E_jpg_DF0000062823.jpg|thumb|[[Siv Jensen]] har leia partiet etter Carl I. Hagen, 2006-2009 med tittelen formann.{{Byline|FrpMedia}}]] ===Formenn (1973&ndash;2009)=== {| class="wikitable" |- ! Periode ! Formann |-bgcolor=#FFFFCC |[[1973]]–[[1974]] |[[Anders Lange]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[1974]]–[[1975]] |[[Eivind Eckbo]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[1975]]–[[1978]] |[[Arve Lønnum]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[1978]]–[[2006]] |[[Carl I. Hagen]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[2006]]–[[2009]] |[[Siv Jensen]] |} ===Leiarar 2009&ndash;=== {| class="wikitable" |- ! Periode ! Partileiar |-bgcolor=#FFFFCC |[[2009]]– |[[Siv Jensen]] |} ===Parlamentariske leiarar=== {| class="wikitable" |- !Periode !Parlamentarisk leiar |-bgcolor=#FFFFCC |[[1973]]–[[1974]] |[[Anders Lange]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[1974]]–[[1976]] |[[Erik Gjems-Onstad]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[1976]]–[[1977]] |[[Harald Slettebø]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[1981]]–[[2005]] |[[Carl I. Hagen]] |-bgcolor=#FFFFCC |[[2005]]–2013 |[[Siv Jensen]] |- |2013-2017 |[[Harald Tom Nesvik]] |} == Valhistorikk == {| |- |'''Stortingsvalresultat 1973&ndash;2017''' {| class="wikitable sortable" ! Årstal ! Prosent av røystene ! Mandat |- | [[Stortingsvalet 1973|1973]] | 5,0&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|4|155|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 1977|1977]] | 1,9&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|0|155|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 1981|1981]] | 4,5&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|4|155|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 1985|1985]] | 3,7&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|2|157|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 1989|1989]] | 13,0&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|22|165|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 1993|1993]] | 6,3&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|10|165|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 1997|1997]] | 15,3&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|25|165|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 2001|2001]] | 14,6&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|26|165|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 2005|2005]] | 22,1&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|38|169|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 2009|2009]] | 22,9&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|41|169|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 2013|2013]] | 16,3&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|29|169|hex=#0088CE}} |- | [[Stortingsvalet 2017|2017]] | 15,2&nbsp;% | {{Infoboks parti/plassar|27|169|hex=#0088CE}} |} | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; | valign="top" |'''Kommunevalresultat 1975&ndash;2015''' {| class="wikitable sortable" ! Årstal ! Prosent av røystene |- | 1975 | 0,8&nbsp;% |- | 1979 | 1,9&nbsp;% |- | 1983 | 5,3&nbsp;% |- | 1987 | 10,4&nbsp;% |- | 1991 | 6,5&nbsp;% |- | 1995 | 10,5&nbsp;% |- | 1999 | 12,1&nbsp;% |- | 2003 | 16,4&nbsp;% |- | 2007 | 17,5&nbsp;% |- | 2011 | 11,4&nbsp;% |- | 2015 | 9,5&nbsp;% |} | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; | valign="top" |'''Fylkestingsvalresultat 1975&ndash;2015''' {| class="wikitable sortable" ! Årstal ! Prosent av røystene |- | 1975 | 1,4&nbsp;% |- | 1979 | 2,5&nbsp;% |- | 1983 | 6,3&nbsp;% |- | 1987 | 12,3&nbsp;% |- | 1991 | 7,0&nbsp;% |- | 1995 | 12,0&nbsp;% |- | 1999 | 13,4&nbsp;% |- | 2003 | 17,9&nbsp;% |- | 2007 | 18,5&nbsp;% |- | 2011 | 11,8&nbsp;% |- | 2015 | 10,3&nbsp;% |} |} == Referansar == {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == * [http://www.frp.no/ Offisiell nettstad] * [http://www.nrk.no/nyheter/innenriks/valg/val_2007/resultat/?type=parti&id=frp#valresultat Valresultat for Frp i kommune- og fylkestingsvalet 2007 (NRK)] {{Mal:Politiske parti i Noreg | |partifarge1=#0000FF |partifarge2=#FF0000}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Norske politiske parti]] [[Kategori:Høgreparti]] [[Kategori:Innvandringskritiske parti]] [[Kategori:Politiske parti skipa i 1973]] [[Kategori:1973 i Noreg]] fb9o71uk0yz74tnpvwevak62qummp31 0 70668 3399335 3058292 2022-08-19T11:30:00Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{geoboks|fjellkjede}} [[Fil:HU subregion 6.5.1. Központi-Bükk.png|mini|Bükk i Ungarn]] [[Fil:Lilla fromszeleta1.jpg|mini|Bükkfjella]] '''Bükk''' (''Bøkfjella'') er ein del av [[Karpatane]] nordaust i [[Ungarn]]. Store delar av området er ein del av [[Bükk nasjonalpark]]. Sjølv om [[Kékes]], det høgaste punktet i Ungarn, ikkje ligg her men i dei nærliggande [[Mátra]]fjella, er middelhøgda i Bükkfjella, med meir enn 20 toppar over 900 meter, høgare enn i Mátra. Det høgaste punktet i Bükk er [[Kettős-bérc]] (960 m)<ref>http://index.hu/tudomany/2014/02/05/uj_csucsa_van_a_bukknek/</ref>, den tredje høgaste toppen i Ungarn etter [[Kékes]] og [[Galyatető]]. Det er 853 kjende [[grotte]]r i fjellkjeda, inkludert István-lápa, den djupaste grotta i Ungarn på 250 m, den arkeologisk viktige [[Szeletagrotta]], [[Grottebadet]] (ein av dei største turistattraksjonane i [[Miskolc-Tapolca]], [[Annagrotta]], og [[Istvángrotta]]. 45 av grottene er verna på grunn av dyrelivet og [[mikroklima]]et her. == Kjelder == {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Bükk|Bükk]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 24. september 2007 k.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == * [http://www.unep-wcmc.org/sites/pa/0083v.htm Bükk nasjonalpark] {{wikivoyage|Bükk}} {{koord|48|05|N|20|30|E|vising=tittel|region:HU_type:mountain}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fjellkjeder i Ungarn]] [[Kategori:Fjellkjeder i Karpatane]] q7p9pcewfhagldx4wz8vvu1osk2flik 0 71058 3399266 3056911 2022-08-18T17:45:51Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks by Ungarn |offisielt_namn = Sopron |bilet_horisont = Sopron.Hauptplatz.jpg |bilettekst = Hovudplassen i Sopron. |region = [[Vest-Transdanubia]] |fylke = [[Győr-Moson-Sopron]] |totalareal = 169,06 |innbyggjarar_i_år = 2005 |innbyggjarar_totalt = 56&nbsp;394 |folketettleik = 333 |latd=47 |latm=40 |lats=00 |longd=16 |longm=35 |longs=00 |høgd = |postnummer = 9400 |retningsnummer = 99 |nettside = [http://www.sopron.hu www.sopron.hu] }} '''Sopron''' ([[tysk]] ''Ödenburg'', [[kroatisk]] ''Šopron, Šapron, Šopruonj'') er ein by i [[Ungarn]] nær grensa til [[Austerrike]]. Byen ligg i [[megye|fylket]] [[Győr-Moson-Sopron]]. Sopron er eit viktig [[vin]]område i Ungarn, og eit av få område i landet som produserer både kvit- og raudvin. == Historie == Området har vore busett sidan antikken. I [[Romarriket|romartida]] var det ein romersk provins i området og der byen i dag ligg låg det ein by kalla ''Scarbantia''. [[Romersk forum|Forumet]] låg der hovudplassen i Sopron ligg i dag. Då ungararane kom til området på 800-talet var byen i ruinar, og i løpet av dei neste to hundre åra forsterka ungararane dei gamle romerske bymurane og bygde ei borg. Byen fekk det ungarske namnet sitt etter ein [[hoffmarskalk]] i borga kalla ''Suprun''. I [[1153]] vart byen nemnd som ein viktig by. I [[1273]] okkuperte kong [[Otakar II av Böhmen|Otakar II]] av [[Böhmen]] borga. Sjølv om han tok borna i Sopron som gislar, opna byen portane då hæren til kong [[Ladislaus IV av Ungarn|Ladislaus IV]] av Ungarn kom fram. Kongen gav byen ei påskjønning ved å heve statusen til [[fri keisarby]]. Under den [[Det osmanske riket|osmanske]] okkupasjonen av Ungarn plyndra osmanarane byen i [[1529]], men okkuperte han ikkje. Mange folk frå dei okkuperte områda flykta til Sopron og byen vart viktigare. I [[1676]] vart Sopron øydelagd av brann. Den moderne byen vart bygd opp att dei neste tiåra med vakre bygningar i barokkstil. Soporon vart òg sete i fylket [[Sopron fylke|Sopron]]. === 1900-talet === Etter at [[Austerrike-Ungarn]] vart delt vart fire vestlege fylke i Ungarn (Pressburg - Pozsony, Eisenburg - Vas, Ödenburg - Sopron, Wieselburg - Moson) gjeve til Austerrike [[St. Germain-traktaten]] ([[1919]]) og [[Trianon-traktaten]] ([[1920]]). Etter lokal uro vart statusen til Sopron avgjort ved ei folkeavstemming i 1921 der 65% stemde for Ungarn. Sidan den gong har Sopron vore kalla ''Civitas Fidelissima'' («Den mest lojale byen»). Dei tre andre områda er i dag ein del av [[Burgenland]] i Austerrike. Sopron vart kraftig råka av [[den andre verdskrigen]] og nazistane sende og tok livet av nesten alle [[jødar]] og nokre venstrevendte arbeidarar i dødsleirane. Byen vart òg bombardert fleire gonger. [[Den raude arméen]] frigjorde byen [[6. mars]] [[1945]]. I [[sosialisme|sosialistperioden]] klarte regjeringa delvis å gjere Sopron om til ein industriby, men lèt han framleis vere attraktiv for turistar. I august [[1989]] var han åstad for «den heileuropeiske piknikken», ein protestaksjon av høgrevende aktivistar på grensa mellom Austerrike og Ungarn, der 200 innbyggjarar frå [[Aust-Tyskland]] kryssa grensa til vesten ulovleg. Dette opna opp for ein masseflukt frå Aust-Tyskland og etter kvart til [[Berlinmuren]] sitt fall i november 1989. == Bakgrunnsstoff == {{wikivoyage|Sopron}} * [http://www.civertan.hu/legifoto/legifoto.php?page_level=655 Luftfoto av Sopron] == Kjelde == {{en|Sopron}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Ungarn]] [[Kategori:Győr-Moson-Sopron]] 6ufwqktmw8bjl2ly0zvlhp74zz7k91r 0 74031 3399273 3182218 2022-08-18T17:48:53Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks øy |namn =Dei eoliske øyane |bilete =Eolie.jpg |bilettekst =Utsyn frå Vulcano: Lipari i midten, Salina til venstre og Panarea til høgre. |kart = Aeolian Islands map.png |lokalt namn = Isole Eolie |lokalt namn språk =italiensk |stad =[[Tyrrenhavet]] |koordinatar={{koord|38|32|N|14|54|E|vising=pålinje,tittel|type:island}} |store øyar = [[Lipari]] |land = Italia |land største by =Lipari |land største by folketal= 11&nbsp;000 }} '''Dei eoliske øyane''' ([[italiensk]] ''Isole Eolie'') er ei [[vulkan]]sk [[øygruppe]] i [[Tyrrenhavet]], nord for [[Sicilia]] i [[Italia]]. Dei er ein populær turistdestinasjon om sommaren og trekkjer til seg opp mot 200&nbsp;000 turistar årleg. Den største øya er [[Lipari]] og turistindustrien kallar ofte heile øygruppa for Lipariøyane fordi det verkelege namnet er vanskeleg å uttale på enkelte språk. Andre øyar er [[Vulcano]], [[Salina]], [[Stromboli]], [[Filicudi]], [[Alicudi]], [[Panarea]] og [[Basiluzzo]]. Byen Lipari har om lag 11&nbsp;000 innbyggjarar. Vulcano er kjend for sine [[fango]]bad. == Historie == Busetjarar frå [[Knidos]] under [[Pentathlos]] kom til Lipara i [[-580|580 f.Kr.]] og slo seg ned der den landsbyen Castello eller la Cittade ligg i dag. Dei kalla opp øyane etter den [[gresk mytologi|greske]] vindvaktaren [[Aeolos]], som dei trong velviljen til. Utanfor Lipara, på vegen til kyrkjegarden, har det vorte oppdaga ein heilagdom til [[Demeter]] og [[Persephone]]. I [[-394|394 f.Kr.]] tok den romerske ambassaden, som bestod av [[Lucius Valerius]], [[Lucius Sergius]] og [[Aulus Manlius]] ein bolle av gull med seg til [[Delfi]] som ei offergåve til [[Apollon]]. Diplomatane vart fanga av lipariske sjørøvarar, men i staden for å verte skada vart dei trygt ført til Delfi og offergåva deira vart verna av [[Timasitheus]]. Dette førte til fredlege forhold mellom dei to statane.<ref>http://www.romansonline.com/Src_Frame.asp?DocID=Hor_LV05_28</ref> Øyane var åstad for [[slaget ved Lipari]] i [[-260|260 f.Kr.]] mellom [[Roma]] og [[Kartago]]. Den bibelske historikaren [[Josefus]] nemnde ei gruppe som truleg er forbunde til Dei eoliske øyane: «Elisa gav namn til elisearane, som var emnene hans. Dei er i dag eoliarar.» Elisa refererer til den bibelske figuren [[Elishah]], barnebarnet til [[Jafet]], son av [[Javan]]. I [[1544]], då [[Spania]] erklærte krig mot [[Frankrike]] bad den franske kongen [[Frans I av Frankrike|Frans I]] den [[Det osmanske riket|omanske]] [[sultan]]en [[Suleiman I|Suleiman]] om hjelp. Sistnemnde sende ein flåte leia av [[Khair ad Din]] (òg kjend som Barbarossa) som slo spanjolane og klarte å ta tilbake [[Napoli]] frå dei. I løpet av slaget vart Dei eoliske øyane avfolka. Seinare kom emigrantar frå det italienske fastlandet, Sicilia og Spania og gjenoppretta samfunna på øygruppa. == Verdsarv == Dei eoliske øyane står på [[UNESCO]] si [[verdsarv]]liste, men sidan eit steinbrot ikkje er vorte stengd og fleire hamnebygg er bygd ved den einaste hamna på [[Lipari]] kan dei mista plassen sin på lista.<ref>http://www.eddyburg.it/article/articleview/9588/0/152/</ref> == Kjelder == {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Aeolian Islands|Aeolian Islands]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 31. oktober 2007.'' {{refslutt}} == Fotnotar == {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == {{wikivoyage|Aeolian Islands}} * [http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&id_site=908 UNESCO verdsarv: Dei eoliske øyane] * [http://www.estateolie.it Turisme på Dei eoliske øyane] * [http://www.eolie.org Informasjon om Dei eoliske øyane] * [http://www.aeoliancharme.com Informasjon om Dei eoliske øyane på aeoliancharme.com] * [http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/europe/aeolian.htm Fakta om Dei eoliske øyane] * [http://www.worldphototour.org/italy/sicily/aeolian_islands/index.asp Bilete av Dei eoliske øyane på worldphototour.org] * [http://www.siciliaorientale.com/it/isole-Eolie/foto SiciliaOrientale.com: Bilete av Dei eoliske øyane] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Dei eoliske øyane| ]] [[Kategori:Verdsarv i Italia]] e80l4ww2rju6gek7u4tlolr2157r1pd 0 74355 3399270 3185187 2022-08-18T17:47:30Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks øy |namn =Pantelleria |bilete =Monte gibelè.jpg |bilettekst =Monte Gibelè sett frå Montagna Grande |kart = Pantelleria map.png |stad =[[Middelhavet]] |koordinatar={{koord|41|16|56|N|9|21|0|E|vising=pålinje,tittel|type:island}} |øygruppe = [[Maddalenaøyane]] |areal =117 |høgaste punkt = Monte Grande |høgd = 836 |land =Italia |land administrativ inndeling tittel=[[Regionar i Italia|Region]] <br /> [[Provinsar i Italia|Provins]] |land administrativ inndeling =[[Sicilia]] <br /> [[Provinsen Trapani|Trapani]] |land største by = Pantelleria |land største by folketal= 3&nbsp;000 |folketal =7&nbsp;769 |folketal år =2005 |folketettleik =73 }} '''Pantelleria''' (eller ''Pantalaria'', ''Pantellaria'', i antikken ''Cossyra'') er ei øy i [[Siciliasundet]] i [[Middelhavet]], 100&nbsp;km sørvest for [[Sicilia]], og berre 70&nbsp;km aust for kysten av [[Afrika]]. Pantelleria er òg ein kommune som høyrer til [[provinsen Trapani]] i [[Italia]]. == Geografi == Heile øya har [[vulkan]]sk opphav og har eit areal på 117&nbsp;km². Det høgaste punktet er Monte Grande med ei høgd på 836 moh. Varme mineralkjelder og [[fumarole]]r viser at det framleis er passiv vulkansk aktivitet. Øya er frodig, men manglar ferskvatn. Hovdbyen med om lag 3&nbsp;000 innbyggjarar ligg i nordvest. Ein gong var det ein straffekoloni her. Ein kan i dag nå øya med ferje og [[hydrofoil]] frå [[Trapani]], og ho ligg langs hovudruta frå aust til vest i Middelhavet. == Historie == Den opphavlege folkesetnaden på Pantelleria var [[iberarar]] eller ibero-[[ligurarar]]. Øya vart truleg folketom ein periode før nybyggjarar frå [[Kartago]] slo seg ned her rundt [[600-talet fvt.]]. Dei lagde ein busetnad på tvillingåsen San Marco og Santa Teresa, 2&nbsp;km sør for byen Pantelleria. Byen inneheld mange restar av gamle murar og fleire [[cisterne]]r. [[Punisk]]e graver er òg oppdaga, og [[terrakotta]]er frå punarperioden vart funne på nordkysten. Namnet Pantelleria tyder «dottera av vinden», som viser til den kraftige vinden som oppstår utanfor nordkysten av Afrika. [[Den romerske republikken|Romarane]] okkuperte øya i følgje [[Fasti|Fasti Triumphales]] i [[-255|255 f.Kr.]] og mista ho igjen året etter, før dei igjen fekk herredøme over øya i [[-217|217 f.Kr.]]. Under [[Romarriket]] var øya ein stad der prominente personar og medlemmer av keisarfamilien vart forvist til. I år [[700]] vart den kristne folkesetnaden utrydda av [[arabarar]], som mista øya til [[Roger av Sicilia]] i [[1123]]. I [[1311]] vann den [[aragon]]esiske flåten, under [[Lluís de Requesens]] sin kommando, ein stor siger her, og familien hans vart fyrstar av Pantelleria fram til [[1553]], då byen vart plyndra av [[Det osmanske riket|osmanarar]]. Under [[den andre verdskrigen]] vart det sett på som heilt nødvendig for dei allierte å ta øya som ledd i invasjonen av [[Sicilia]] i [[1943]]. Dette ville føre til at fleire fly kunne plasserast på ei større øy. Pantelleria vart kraftig bomba dagane før invasjonen av bombefly og krigsskip, og til slutt overgav garnisonen seg til troppane som gjekk i land. Ho spelte så ei stor rolle som ein viktig base for allierte flyfartøy under [[Operasjon Husky]]. Operasjonen om å erobre Pantelleria vart kalla [[Operasjon Corkscrew]]. == Kjelder == {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Pantelleria|Pantelleria]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 2. november 2007.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{wikivoyage|Pantelleria}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Øyar i Italia]] [[Kategori:Kommunar i Trapani]] 1nzqb7ptjmgbcr31shj7qpmtk85f82v 0 74403 3399268 3208150 2022-08-18T17:46:38Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks regionar i Italia |namn = Sardinia |fullt namn =Regione Autonoma della Sardegna <br /> <small>[[Sardisk]]: Regione Autònoma de sa Sardigna</small> |våpen=Flag of Sardinia, Italy.svg |kart = Italy Regions Sardinia Map.png |hovudstad = [[Cagliari]] |provins=[[Città metropolitana Cagliari|Cagliari]]<br />[[Provinsen Nuoro|Nuoro]]<br />[[Provinsen Oristano|Oristano]]<br />[[Provinsen Sassari|Sassari]]<br />[[Provinsen Sud Sardegna|Sud Sardegna]] |kommune =37 |folketal = 1655677 |folketal år = 2006 |folketal rangering = 11. |folketal prosent = 2,8 |areal =24090 |areal rangering =3. |areal prosent =8,0 |heimeside=www.regione.sardegna.it }} '''Sardinia''' ([[italiensk]] ''Sardegna''; [[sardisk]] '''Sardigna''' eller '''Sardinnya''') er den nest største øya i [[Middelhavet]] etter [[Sicilia]]. Ho har eit areal på 24&nbsp;090&nbsp;km² og er omgjeve av den [[Frankrike|franske]] øya [[Korsika]] i nord, [[den italienske halvøya]] i aust, [[Tunisia]] i sør og dei [[Spania|spanske]] [[Balearane]] i vest. Sardinia er ein konstituerande del av [[Italia]], men har ein spesiell status som autonom region etter [[den italienske grunnlova]]. I byrjinga av den [[nuragh|nuragiske]] perioden, om lag 1500 f.Kr., vart øya kalla ''Hyknusa'' ([[latin]] ''Ichnusa'') av [[mykene|mykenarane]], som truleg tydde «øya (''nusa'') til [[Hyksos]]», folket som hadde vorte forvist av [[Ahmose I]] av [[Egypt]] om lag 1540 f.Kr. ''Sandalyon'' var det andre namnet på øya, som truleg viste til forma på øya, som ser ut som eit fotspor. Det siste og noverande namnet har vore Sardinia, etter [[Shardana]] (som invaderte [[Egypt]], men vart slått av [[Ramses III]] i om lag 1180 f.Kr.). == Historie == Sardinia har vore busett i mange tusen år. I 1979 fann ein restar etter menneske frå [[paleolittisk]] tid (150&nbsp;000 år sidan). I 2004 vart det i ei grotte i Logudoro funne delar av ei menneskehand som var om lag 250&nbsp;000 år gamal. [[Fil:Sardinien Orroli Nuraghe Arrubiu.jpg|mini|venstre|[[Nuraghe Arrubiu]], eit steinkompleks frå nuragisk tid. Eit anna kompleks, [[Su Nuraxi di Barumini]], er erklært [[verdsarv]] av UNESCO.]] I [[førhistorisk tid]] utvikla innbyggjarane på Sardinia handel med [[obsidian]], ein stein som vart nytta til produksjon av dei første reiskapane. Denne aktiviteten førte sardinarane i kontakt med dei fleste andre folkegruppene i Middelhavet. Uttørka [[drue]]r vart nyleg funne fleire stader og DNA-testing viste at desse var dei eldste druene i verda, datert til 1200 f.Kr. Cannonau-vinen vert laga av desse druene og kan kanskje reknast som den første av dei europeiske vinane. I steinalderen oppstod den nuragiske sivilisasjonen på øya, som skulle vara fram til [[Romarriket]] nådde henne. Dei bygde tårnborger av stein kalla ''nuraghi''. Rundt {{formatnum:7000}} av desse står framleis. At det er funne så mange store restar etter den neolittiske perioden tyder på at det har vore ganske mange innbyggjarar på øya. Det er spekulert i at mellom anna [[Shardana]]-folket frå austlege område av Middelhavet gjekk i land på Sardinia. Shardana hadde slått seg saman med [[Shekelesh]] og andre, og danna koalisjonen [[Havfolka]], men vart slått av [[Ramses III]] rundt år 1180 f.Kr. i [[Egypt]]. Shardana og Shekelesh vart av [[egyptarar|egyptarane]] kalla «folket frå dei fjerntliggande øyane», som kan tyde på at Shardana alt budde på Sardinia då egyptarane utforska området. Dei store gravene frå denne tida støtter dette, der gravsteinane er forma som skip på høgkant, delvis grave ned i jorda. I følgje nokre språkstudiar var byen [[Sardis]] (i [[Lydia]]) utgangspunktet for reisa til [[Tyrrenhavet]], som delte det som etter kvart vart sardinarar og [[etruskarar]]. [[Fil:Giudicati_of_Sardinia_1.svg|mini|venstre|''Giudicati'' i mellomalderen.]] Frå rundt 1000 f.Kr. oppretta [[fønikarar|fønikiske]] sjømenn fleire handelshamner langs kysten av Sardinia. I 509 f.Kr. braut det ut krig mellom dei innfødde nuragarane og dei fønikiske nybyggjarane. Fønikarane bad [[Kartago]] om hjelp og øya vart ein provins under det kartagiske riket. I 238 f.Kr., etter å ha tapt for [[Den romerske republikken]] i [[den første punarkrigen]], måtte Kartago nedkjempe eit opprør, kalla [[leigesoldatkrigen]], der dei tidlegare leigesoldatane ikkje hadde fått betaling. Roma nytta denne sjansen til å annektere [[Korsika]] og Sardinia utan motstand frå Kartago. Frå 456 til 534 var Sardinia ein del av det kortvarige kongedømet til [[vandalar|vandalane]] i [[Nord-Afrika]], før det vart gjenerobra av den [[austromarriket|austromerske]] keisar [[Justinian I]]. I denne perioden slo mange germanske vandalar og iranske [[alanarar]] seg ned på øya. Under austromarane vart øya styrt av ein dommar i den sørlege byen [[Caralis]]. Det austromerske styret eksisterte i praksis ikkje i fjellområdet [[Barbagia]] aust på øya, og eit sjølvstendig kongedømet heldt til her frå 500- til 800-talet. Frå byrjinga av 700-talet byrja arabarar og [[berbarar]] med plyndringstokt på Sardinia. Særleg etter den muslimske erobringa av Sicilia i 832 klarte ikkje austromarane å forsvare dei mest fjerntliggande provinsane særleg effektivt, og Sardinia vart meir eller mindre sjølvstendig. Den lokale dommaren delte øya inn i dei fire ''[[giudicati]]'', [[Gallura]], [[Logudoro]], [[Giudicato av Arborea|Arborea]] og Caralis for å betre det lokale forsvaret. I år 900 hadde desse distrikta vorte fire sjølvstendige konstitusjonelle [[monarki]]. I forskjellige periodar kom desse inn under [[Genova]] og [[Pisa]]. I 1323 sette [[Kongedømet Aragon]] ut på eit felttog for å erobre Sardinia. Giudicatoet Arborea klarte å motstå felttoget og hadde ei stund kontroll over heile øya, men den siste herskaren [[Vilhelm III av Narbonne]], vart til slutt slått av aragonesarane i det avgjerande [[slaget ved Sanluri]] 30. juni 1409. Innbyggjarane i byen [[Alghero]] (''S'Alighera'' på sardisk, ''L'Alguer'' på katalansk) vart forvist og [[katalanarar]] flytta inn i staden. Etterkomarane av desse talar framleis [[alguerésisk|katalansk]]. Etter at kongedøma Castile og Aragon vart slått saman, vart Sardinia ein del av det nye [[Spania]]. Under Spania vart sardinarane ofte tilsett av den kongelege spanske flåten. 7. oktober 1571, under [[slaget ved Lepanto i 1571|slaget ved Lepanto]], borda sardiske sjømenn eit tyrkisk skip og hogg hovudet av den tyrkiske admiralen. Synet av hovudet til den tyrkiske admiralen på eit spyd gav tyrkarane ein slik frykt at dei overgav seg til motstandaren. Dette var første gong tyrkarane tapte mot europearane, og signaliserte starten ein trend med militær nedgang og ei rekkje tap som tyrkarane aldri klarte å snu. I 1718 vart Sardinia eit «sjølvstendig» [[vasall]]kongedøme under [[Huset Savoie]], herskarar av [[Piemonte]]. I 1792 var [[Jean-Paul Marat]], son av ein sardisk far frå Cagliari og ei [[sveits]]isk mor, ein av [[triumvirat]]ane som leia [[den franske revolusjonen]]. I 1793 gjorde Sardinia opprør og kravde sjølvstende mot at dei hjelpte å slå dei fransk invasjonsstyrkane. Sjølvstyret vart innvilga i det kombinerte kongedømet [[Piemonte-Sardinia]], men etter at den franske trugselen forsvann, tok kongen tilbake all makta si. I 1860 vart [[Vittorio Emanuele II]], [[Konge av Sardinia]], òg den første kongen av [[Italia]] etter å ha erobra resten av [[den italienske halvøya]]. Den politiske filosofen [[Antonio Gramsci]] er truleg den mest kjende personen frå Sardinia. Han var fødd i [[Ales]] i 1891. == Geografi == [[Fil:Map of region of Sardinia, Italy, with provinces-it (as of 2016).svg|right|150px|thumb|Provinsar i Sardinia.]] [[Fil:Sardinia satellite.jpg|mini|venstre|Satellittbilete]] Mellom Sardinia og [[Korsika]] ligg [[Bonifaciosundet]]. Sardinia er delt inn i fire provinsar: * [[Provinsen Cagliari|Cagliari]] * [[Provinsen Nuoro|Nuoro]] * [[Provinsen Oristano|Oristano]] * [[Provinsen Sassari|Sassari]] Dei følgjande fire provinsane er oppretta av dei sardiske styresmaktene, men er framleis ikkje anerkjend av den italienske regjeringa: * [[Provinsen Carbonia-Iglesias|Carbonia-Iglesias]] * [[Provinsen Medio Campidano|Medio Campidano]] * [[Provinsen Ogliastra|Ogliastra]] * [[Provinsen Olbia-Tempio|Olbia-Tempio]] === Natur === Sardinia har mange uvanlege dyre og planteartar, som [[middelhavsmunkesel]] og [[villsvin]]. Ein sardisk øgleart finn ein berre på Sardinia, Sicilia og Maghreb. Sardinia manglar derimot mange vanlege artar som [[hoggorm]] og [[murmeldyr]], som ein elles finn på kontinentet. Fleire område på Sardinia er verna ved hjelp av strenge lover. == Kultur == Sardinia er ein av to italienske regionar der innbyggjarane er anerkjend som ein «popolo» (eit eige folk) av ei lokal lov (som ikkje er ein del av grunnlova). Den andre regionen er [[Veneto]]. Sardinia har rike tradisjonar innan musikk. Ho er heimstad for ei av dei eldste formene av fleirstemd song, generelt kalla [[Canto a Tenores]]. Fleire store namn innan musikk som [[Frank Zappa]], [[Ornette Coleman]] og [[Peter Gabriel]] fann øya uimotståeleg. Sistnemnde reiste til byen Bitti i dei sentrale fjellområda og spelte inn den no kjende plata ''Tenores di Bitti''. Strupelydane som er ein del av denne songen liknar mongolsk [[strupesong]]. Ein annan fleirstemt syngestil, som liknar meir på den korsikanske Paghjella og som er liturgisk av natur, finst òg på Sardinia og vert kalla ''[[Cantu a Cuncordu]]''. Eit unikt instrument frå Sardinia er [[launeddas]]. Tre røyrblad produserer ein særeigen harmoni, som har røter fleire tusen år tilbake. Tradisjonen med ''Cantos a Chiterra'' (gitarsongar) har opphavet sitt frå byplassane, der artistane konkurrerte mot kvarandre. Den sardiske kulturen lever framleis og unge menneske tar aktivt del i tradisjonell musikk og dans. === Sport === [[Cagliari]] er heimstad til fotballklubben [[Cagliari Calcio]], som vart grunnlagd i [[1900]] og som spelar i [[Serie A]], den italienske toppdivisjonen. === Språk === {{detaljar|Sardisk}} [[Fil:No-smoking-sardinian.JPG|mini|Eit røyking forbode-skilt på både sardisk og italiensk.]] [[Italiensk]] er utan tvil det mest utbreidde språket på Sardinia, men [[sardisk]] vert òg mykje tala. Sardisk er eit [[romansk språk]] med [[latin]]sk opphav, men med obskure førromerske element frå mellom anna [[fønisk]], [[etruskisk]] og språk i det nære austen. Sardisk vert framleis mykje brukt på landsbygda og nytta kulturelt i folkesongar og dikt. Som skriftleg språk byrjar det òg å få meir slagkraft, trass i hissige debattar om mangelen på standard rettskriving og kontroversielle løysingar på dette problemet. Den regionale administrasjonen har godkjend bruk av ''Limba Sarda Comuna'' i offisielle dokument.<ref>http://www.regione.sardegna.it/documenti/1_72_20060418160308.pdf</ref> I byen [[Alghero]] i nord vert det snakka ein dialekt av [[katalansk]] (namnet på byen på katalansk er ''L'Alguer'') etter då øya var ein [[aragon]]esisk koloni i tidlegare tider. Dei to mest utbreidde sardiske dialektane er campidanesisk, frå slettene (Campidano) som dekkjer det meste av dei sørlege områda (frå Cagliari til Oristano) og logudoroisk (Logudoro), frå dei sentrale områda og nesten til Sassari. == Transport == [[Tog]] på Sardinia går over heile øya, men er heller saktegåande. Nokre av dei går på [[smalspor]]. Mange turistar tar ''trenino verde''-banen som går gjennom dei villaste områda på øya. Det går seint, men gjev dei reisande flott utsyn over naturen som ein ikkje får frå hovudvegen. Toget går frå [[Cagliari]] til [[Arbatax]] i sør og [[Sassari]] til [[Palau]] i nord. == Økonomi == [[Fil:Cagliari Panorama.jpg|mini|[[Cagliari]], det administrative senteret og den størst byen.]] Sardinia sin valuta er, som i Italia, [[euro]]. Tradisjonelt kalla sardarane valutaen sin ''francu'', også då dei brukte [[italiensk lire|lire]]. Det har vore fleire [[gull]]- og [[sølv]]gruver i drift på øya. Hovudnæringa på Sardinia er i dag fokusert på [[turisme]] (særleg rundt [[Costa Smeralda]]), industri, handel, service og [[informasjonsteknologi]]. Aukande inntekter kjem òg frå den kjende [[vin]]e og gastronomi. === Turisme === Øya har fleire fine turistområde, mellom anna [[Costa Smeralda]] og [[Gennargentu]]. Øya er særleg kjend for strendene sine, men har òg mange andre flotte stader. === Marint og offshore === [[Saipem]], ein entreprenør i olje- og gassindustrien er eit dotterselskap under [[Eni]], opererer skipsverftet [[Intermare]] i [[Arbatax]] på Sardinia. Hovudverksemda er bygging av oljeplattformer. == Bakgrunnsstoff == {{commons|Sardinia}} {{wikivoyage|Sardinia}} * [http://www.regione.sardegna.it/ Offisiell nettside] == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Sardinia|Sardinia]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. november 2007.'' {{refslutt}} {{refstart}} {{refslutt}} {{Regionar i Italia}} {{koord|40|00|N|9|00|E|vising=tittel|region:IT_type:adm1st(1655677)}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Sardinia| ]] [[Kategori:Øyar i Italia]] [[Kategori:Øyar i Middelhavet]] [[Kategori:Regionar i Italia]] 9ssz6ykvbujd3lvpdavt2sjtvr9bkie 0 76639 3399333 2801008 2022-08-19T11:28:33Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{koord|44|27|20|N|8|44|5|E|vising=tittel|type:adm1st(1610134)|region:IT}} {{Infoboks regionar i Italia | namn = Liguria | fullt namn = Regione Liguria | våpen= Liguria-Bandiera.png | kart = Italy Regions Liguria Map.png | hovudstad = [[Genova]] | provins= 4 | kommune = 235 | folketal = 1610134 | folketal år = 2006 est. | | folketal rangering = 12. | folketal prosent = 2,7 | areal = 5420 | areal rangering = 18. | areal prosent = 1,8 | heimeside =www.regione.liguria.it }} '''Liguria''' er ein [[regionar i Italia|region]] på nordvestkysten av [[Italia]] og det tredje minste av dei tjue regionane i landet. Hovudstaden er [[Genova]]. == Geografi == Liguria grensar til [[Frankrike]] i vest, [[Piemonte]] i nord og [[Emilia-Romagna]] og [[Toscana]] i aust. Det ligg ved [[Liguriahavet]] (eit nordleg havområde i [[Middelhavet]]). Kyststripa dannar [[Den italienske rivieraen]] og lenger inne i landet ligg [[Dei liguriske Alpane]] i vest og [[Appenninane#Dei liguriske Appenninane|Dei liguriske Appenninane]] i aust. Trass i at regionen er tett folkesett består halvparten av arealet av skogområde. Den liguriske kysten har eit typisk [[middelhavsklima]], i motsetnad til det delvis [[kontinentalklima|kontinentale]] klimaet i [[Podalen]] i nord. I januar har Genova ein normaltemperatur kring 8-10&nbsp;°C, utan frost som oftast berre oppstår i fjellområda. Om sommaren ligg temperaturen omkring 25-30&nbsp;°C. Det kan stundom kome mykje regn og fjella som ligg nær kysten dannar ein [[orografisk nedbør|orografisk]] effekt, slik at Genova kan få opp mot 2000&nbsp;mm i året. Normale nedbørsmengder rundt Middelhavet er rundt 500–800&nbsp;mm. [[Fil:Liguria Provinces.png|mini|venstre|Provinsar i Liguria.]] Liguria er delt inn i fire provinsar: * [[provinsen Genova|Genova]] * [[provinsen Imperia|Imperia]] * [[provinsen La Spezia|La Spezia]] * [[provinsen Savona|Savona]] == Historie == ''Liguria'' er eit svært gamalt namn som går tilbake til førromersk tid. [[Ligurarar|Ligurarane]] slo seg i antikken ned ved middelhavskysten frå [[Rhône]]dalen til [[Arno]]dalen, men seinare vart folket blanda med galliske innvandrarar og den gallisk-liguriske kulturen. Regionen vart offisielt underlagt og kolonisert av [[Den romerske republikken]] på [[100-talet fvt.]] I [[mellomalderen]] fekk Genova stadig meir kontroll over Liguria, som deler det meste av historia si med byen. Bortsett frå eit par periodar på 1400- og tidleg på 1500-talet då området var under anten [[Hertugdømet Milano]] eller [[Frankrike]], styrte [[Republikken Genova]] området fram til [[1796]], då [[Napoleon Bonaparte]] omorganiserte området til [[Den liguriske republikken]]. Republikken vart kortvarig og vart annektert av Frankrike i [[1805]]. Etter [[napoleonskrigane]] enda i [[1815]] vart området annektert av [[Kongedømet Sardinia]]. [[Fil:Skyline complesso wtc di genova.jpg|mini|Verdshandelssenteret i Genova]] == Demografi == Under den store økonomiske krisa i 1980- og 1990-åra flytta 200&nbsp;000 innbyggjarar frå Liguria, men etter at dei økonomiske tilhøva betra seg seint på 1990-talet flytta mange tilbake. Byar i Liguria med meir enn 50&nbsp;000 innbyggjarar: {| class="wikitable" |- ! Kommune ! Innbyggjarar (2006 est.) |- | [[Genova]] | 620&nbsp;316 |- | [[La Spezia]] | 94&nbsp;263 |- | [[Savona]] | 61&nbsp;766 |- | [[Sanremo]] | 57&nbsp;120 |} == Bilete == <gallery> Fil:Panorama di Genova (Matitone).jpg|<center>Genova</center> Fil:La Spezia.jpg|<center>La Spezia</center> Fil:Savona-harbour01.jpg|<center>Savona</center> Fil:Imperia Porto Maurizio BMK.jpg|<center>Imperia (Porto Maurizio)</center> </gallery> == Bakgrunnsstoff == {{commons2|Liguria}} {{wikivoyage|Liguria}} * [http://www.italy-weather-and-maps.com/maps/italy/liguria.gif Kart over Liguria] == Kjelde == {{en|Liguria}} {{Regionar i Italia}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Liguria| ]] [[Kategori:Regionar i Italia]] [[Kategori:Vinområde i Italia]] 5zr3nkhq9dikjtl35bejumor1xyrje3 0 79915 3399274 2865658 2022-08-18T17:49:16Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks by |offisielt_namn = Koksjetau |bilet_horisont = Кокшетау.jpg |bilettekst = |bilet_byvåpen = Kokshetau_seal.png |kart = Kokchetav p.svg |karttekst = Plasseringa i Kasakhstan |underinndeling_type = Land <br /> [[Oblast i Kasakhstan|Oblast]] |underinndeling_namn = [[Fil:Flag of Kazakhstan.svg|30px]] [[Kasakhstan]] <br /> [[Akmola oblast]] |etablert_tittel = Grunnlagd |etablert_dato = [[1824]] |totalareal = |innbyggjarar_i_år = 1997 |innbyggjarar_totalt = 123&nbsp;400 |folketettleik = |latd=53 |latm=17 |lats= |latNS=N |longd=69 |longm=23 |longs= |longEW=E |høgd = |tidssone =[[Bhutan Time|BTT]] |utc_skilnad =+6 |postnummer =020000 |retningsnummer =+7 7162 |bilnummer = |nettside = http://www.kokshetau.kz }} '''Koksjetau''' ([[kasakhisk]] Көкшетау, ''Köksjetau'') er ein by nord i [[Kasakhstan]] i [[Akmola oblast]] med om lag 125&nbsp;000 innbyggjarar (1997). Byen vart grunnlagd i [[1824]] og namnet tyder «himmelfarga fjell». Byen har noko lettindustri som matproduksjon. I regionen vert det produsert ein viss grad av kveite og andre avlingar. Det er gruvedrift etter [[gull]] nord for byen. Koksjetau har ein flyplass med flyruter til [[Almaty]] og [[Petropavlovsk]]. Byen er òg knytt til jernbanenettverket i Kasakhstan og [[Russland]]. [[Astana]], den nye hovudstaden i Kasakhstan, ligg om lag 300&nbsp;km søraust for Koksjetau. Byen er kjend for den fine naturen og og turiststadane, som t.d. Burabaj. == Bakgrunnsstoff == {{wikivoyage|Kokshetau}} * [http://www.kokshetau.narod.ru www.kokshetau.narod.ru] * [http://www.akmo.kz www.akmo.kz] * [http://www.kokshetau.kz www.kokshetau.kz] ==Kjelde== {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Kokshetau|Kokshetau]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 19. januar 2008.'' {{refslutt}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Kasakhstan]] g5u9g083axaqqtx11iz2jg6fqt1r5qw 0 80429 3399275 3008907 2022-08-18T17:49:42Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks by |offisielt_namn = Daugavpils |bilet_horisont = Dvinsk_1912.jpg |bilettekst = Daugavpils i 1912. |bilet_flagg = Bandera Daugavpils.png |bilet_byvåpen = Coat of arms of Daugavpils.svg |kart = Latvia-Daugavpils city.png |underinndeling_type = Land |underinndeling_namn = [[Latvia]] |etablert_tittel = Grunnlagd |etablert_dato = [[1275]] |areal_kjelder = |totalareal = 72,48 |vassareal = 9,75 |innbyggjarar_i_år = 2016 |innbyggjarar_kjelder = |innbyggjarar_totalt = 95&nbsp;467 |folketettleik = 1&nbsp;317 |innbyggjarar_omegn = |innbyggjarar_urbant = |latd=55 |latm=53 |lats= |latNS=N |longd=26 |longm=32 |longs= |longEW=E |høgd = |tidssone = |tidssone_sommar = |utc_skilnad = |utc_skilnad_sommar = |postnummer = LV-540-LV-5465 |retningsnummer = 54 |nettside =http://www.daugavpils.lv }} '''Daugavpils''' er den nest største byen i [[Latvia]] etter [[Riga]] med om lag 110&nbsp;000 innbyggjarar. Han ligg om lag 230&nbsp;km søraust for hovudstaden Riga, ved breidda av elva [[Daugava]]. Daugavpils har ei strategisk plassering på og grensar til både [[Kviterussland]] og [[Litauen]], i tillegg til at [[Russland]] berre ligg 120&nbsp;km unna. Byen er omgjeven av mange innsjøar. == Historie == Byen si historie byrjar i [[1275]] då steinborga Dinaburg (''Dünaburg'') vart bygd av [[den liviske riddarordenen]] i landområde som formelt var underlagde [[Storfyrstedømet Litauen]]. Som ein del av [[Det russiske keisardømet]] vart han kalla Borisoglebsk (1656-1667) og Dvinsk (1893-1920). Byen vart omdøypt til Daugavpils i [[1920]] då han vart ein del av det sjølvstendige Latvia. Byen var åstad for [[slaget ved Daugavpils]] frå 1919 til 1920. Dvinsk var okkupert av Russland i 1940-41 og av [[nazist]]ane i 1941-44. [[Jødar|Jødane]] i byen gjorde sterk motstand mot tyskarane i denne perioden. Under [[den kalde krigen]] låg flybasen [[Lotsaki]] 12&nbsp;km nordaust for byen. == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Daugavpils|Daugavpils]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 21. januar 2008.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{wikivoyage|Daugavpils}} * [http://www.gorod.lv Informasjonsportal] * [http://dinaburgascietoksnis.lcb.lv Historia til Daugavpils] * [http://www.dvinsker.lv Jødisk samfunn] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Latvia]] e2fgdbh2hhipvmw6q4q3jp5tr6xc6ef 0 80434 3399276 3134262 2022-08-18T17:49:57Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks by |offisielt_namn = Liepāja |bilet_horisont = Liepaja centr.JPG |bilettekst = [[Art Nouveau]] i sentrum av Liepāja |bilet_flagg = |bilet_byvåpen = Escut_Liepaja.png |kart = Latvia-Liepaja city.png |underinndeling_type = Land |underinndeling_namn = [[Latvia]] |etablert_tittel = Først nemnd i<br />Byrettar |etablert_dato = [[1253]]<br />[[1625]] |areal_kjelder = |totalareal = 60.4 |vassareal = 10,87 |innbyggjarar_i_år = 2016 |innbyggjarar_kjelder =<ref>[http://www.pmlp.gov.lv/lv/assets/documents/statistika/IRD2016/ISPV_Pasvaldibas_iedzivotaju_skaits_pagasti.pdf «Latvijas iedzīvotāju skaits pašvaldībās pagastu dalījumā»]</ref> |innbyggjarar_totalt = 76&nbsp;144 |folketettleik = 1&nbsp;294 |innbyggjarar_omegn = |innbyggjarar_urbant = |latd=56 |latm=31 |lats= |latNS=N |longd=21 |longm=0 |longs= |longEW=E |høgd = |tidssone = |tidssone_sommar = |utc_skilnad = |utc_skilnad_sommar = |postnummer = LV-34(01-13); LV-3414; LV-34(16-17) |retningsnummer = 634 |nettside = http://www.liepaja.lv }} '''Liepāja''' ([[litauisk]] ''Liepoja'', [[polsk]] ''Lipawa'', [[tysk]] ''Libau'', [[russisk]] Лиепая (''Lijepaja''), Либава (''Libava''), Любава (''Lybava'')) er ein by vest i [[Latvia]] ved [[Austersjøen]] og det administrative senteret i [[Liepāja fylke]]. Det er den største byen i regionen [[Kurzeme]] og den tredje største i landet etter [[Riga]] og [[Daugavpils]] med om lag 85&nbsp;000 innbyggjarar. Han er ei viktig [[isfri hamn]]. Liepāja er kjend i Latvia som «byen der vinden er fødd», truleg på grunn av den konstante trekken inn frå havet. Omdøme som den mest vindfulle byen i Latvia har har vorte forsterka av det største vindkraftverket i Latvia (33 [[Enercon]] vindturbinar) vart bygd i nærleiken. Liepāja fekk byvåpenet sitt fire dagar etter han fekk bystatus [[22. mars]] [[1625]].<ref name="Liepāja site">[http://www.liepaja.lv/page.php?id=819 Offisiell side]</ref> Byvåpenet viser løva av [[Kurzeme]] med ein delt hale som lener seg mot eit [[lindetre]] med frambeina. Byen er ein hamneby, og har status som frihamn, med skatteletter for å oppmuntre næringslivet. Sovjetiske styrkar hadde ein flåtebase her under [[Sovjetunionen]]. == Fotnotar == {{fotnoteliste}} == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Liepāja|Liepāja]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 21. januar 2008.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{wikivoyage|Liepaja}} * [http://www.portofliepaja.lv/en/ www.portofliepaja.lv] - Hamna i Liepaja * [http://www.liepaja.info/ Virtuell reise i Liepaja] *[http://liepajainfo.lv Liepaja Info - Mobile App] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Latvia]] [[Kategori:Hamnebyar ved Austersjøen]] aq7z4u54caypprhjsz06iul2yf2pzg1 0 85394 3399277 3336637 2022-08-18T17:50:43Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks bru |namn= Havøysundbrua |bilete= Havöysund.jpg |transporterer= Biltrafikk |kryssar= [[Havøysundet]] |veg= {{fylkesveg|889}} |stad= [[Måsøy]] |land= [[Noreg]] |lengste spenn= 124 m |total lengd= 293 m |seglingshøgd= 23 m |opna= [[5. desember]] [[1986]] |koordinatar={{koord|70|59|39|N|024|38|50|E|vising=pålinje,tittel|type:landmark}} }} '''Havøysundbrua''' er ei [[fritt frambygg-bru]] som kryssar [[Havøysundet]] frå fastlandet til [[fiskevær]]et [[Havøysund]] på [[Havøya]] i [[Finnmark]]. Brua er 293 meter lang og har eit hovudspenn på 124 meter. Seglingshøgda er 23 meter, og brua har i alt 4 spenn.<ref>[[Johan Brun]]: ''Våre bruer''. Damm 2003. ISBN 82-496-0760-0</ref> Ho vart opna 5. desember 1986 og er ein del av [[fylkesveg 889]]. == Kjelder == {{refopning}} * Denne artikkelen byggjer på «[[:nb:Havøysundbrua|Havøysundbrua]]» henta frå [[:nb:|Wikipedia på bokmål]] 5. mars 2008. Bokmålsartikkelen oppgjev desse kjeldene: === Referansar === <references/> {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{Commonskat|Havøysundbrua}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Vegbruer i Troms og Finnmark]] [[Kategori:Fritt frambygg-bruer]] [[Kategori:Vegar i Måsøy]] [[Kategori:Bruer opna i 1986]] [[Kategori:1986 i Noreg]] kqwc5tjhs2nsas9jqc93a55icrzhng4 0 96274 3399284 3260384 2022-08-18T17:54:44Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{taksoboksLua|taksonomi_WD=ja|bilete=Flies on Leucanthemum vulgare.JPG|bilettekst=''Reichertella geniculata''}} '''Gjødselmyggar''' (''Scatopsidae'') er ei gruppe [[fluge]]liknande [[mygg]]ar som helst lever i tilknytnad til [[møk]] og [[kompost]]. [[Biologisk familie|Familien]] omfattar ganske små insekt (om lag 0,5-4 mm) og lever over heile verda. Det er på verdsbasis skildra ein 350 artar fordelt på 30 [[biologisk slekt|slekter]]; 44 av desse er kjende frå [[Noreg]].<ref>Ottesen, P.S. (red) :[http://www.entomologi.no/norskeinsekter/NorskeInsektfamilier/Diptera.htm Norske insektfamilier og deres artsantall] Norsk Entomologisk Forening 1999</ref> Dei eldste gjødselmyggane me kjenner til er [[fossil]] frå [[krit-tida]] i [[Sibir]]. == Kjenneteikn == Gjødselmyggar har robust kroppsbygnad med tydeleg runde hovud. Fargen er som regel einsfarga svart til brun, men dette varierer noko. Fest på dei to grunnleggjande antennesegmenta har dei 5-10 såkalla ''flagellomerar'' (trådforma antennesegment) i [[følehorn]]a. Desse er korte, tjukke og klumpute og kan likna på ein stabel tallerkar. For dei fleste artane støyter augo over i kvarandre bak antennene. Mellomkroppen til gjødselmyggen er noko forlenga, og til ein viss grad flatklemt frå sidene. Somme artar har særleg godt utvikla ''coxa'' (=«hoftefeste») på første beinpar. Hjå underfamilien ''Aspistinae'' går det ein tverrgåande kant på dette kroppsområdet. Vengjene har tydelege ''costa''- og ''radius''-årer, men har elles eit ganske utydeleg mønster. Korleis årene er lagt opp er viktige karakterar for å bestemma dyra til slekt. Dei fleste artane har særskild utvikla kjønnsdelar. Det kan ofte vera naudsynt å kika på desse i mikroskop for å fastslå kva for art dyra høyrer til. === Larvar === Larvane til gjødselmyggen er lange og har klart markerte hovud med sterk [[kitin]]isering. Munndelane er tyggande og raspande og følehorna er velutvikla, men augo manglar heilt. Dei har som larvar ni bakkroppssegment og tre mellomkroppssegment, hjå somme artar med børster. Fargen er kvit til lys grå. == Levesett == Biologien til gjødselmyggen er generelt sett dårleg kjend. For dei kjende artane vert egga plasserte på fuktig substrat kort tid før hoa døyr. Larvane kan leva på mange ulike måtar, men mest vanleg er det at dei et på rotnande planterester. Det er òg kjend artar som lever på sopp, i gjødsel eller åtsel eller som parasittar hjå [[maur]]. Livssyklusen kan ta alt frå tre-fire veker til eit år avhengig av art. == Kjelder == {{refopning}} * Jensen, Lita Greve: ''Gjødselmygg (Scatopsidae) - kompostbingens hemmelighet'' i [http://www.entomologi.no/journals/insektnytt/1999/IN_24_04_1999.pdf Insekt-Nytt #4 1999] {{refslutt}} {{fotnoteliste}} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Myggar]] gbhjlhjf5qaad3ze5uiuce5fvf3nuek 0 108060 3399310 3241676 2022-08-19T03:53:59Z 89.8.66.15 /* Omdøme */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkartist| |namn=Chuck Berry |bakgrunn = soloartist |bilete=Chuck Berry (1958).png |bilettekst=Berry i 1958. |verkeleg namn=Charles Edward Anderson Berry |fødd= [[18. oktober]] [[1926]] |død= {{dødsdato og alder|2017|3|18|1926|10|18}} |aktive år=1955-2017 |instrument=[[Gitar]], [[songar|vokal]] |sjanger=[[Rock and roll]] |yrke=[[Musikar]], [[låtskrivar]] |selskap=[[Chess Records|Chess]], [[Mercury Records|Mercury]], [[Atco Records|Atco]] |tilknytta musikkgrupper= |internettside=http://www.chuckberry.com/ |kjende instrument = [[Gibson ES-355]]<br />[[Gibson ES-125]] }} [[Fil:Rock Rock Rock(1956).ogv|mini|thumbtime=1368|start=1368|end=1533|Chuck Berry, ''You can't catch me'', 1956.]] '''Charles Edward Anderson «Chuck» Berry''' ({{levde|18. oktober|1926|18. mars|2017|Berry, Chuck|fødestad= i [[Saint Louis]] i [[USA]]}}) var ein USA-amerikansk [[gitarist]], [[songar]] og [[låtskrivar]], kjend som ein av pionerane innan [[rock and roll]]. Chuck Berry var ein del av den første gruppa av musikarar som vart innlemma i [[Rock and Roll Hall of Fame]] då han opna i 1986, og på Rock and Roll Hall of Fame si liste over «dei 500 songane som forma rock and roll», er tre av Chuck Berry sine songar med: «[[Johnny B. Goode]]», «[[Maybellene]]» og «[[Rock & Roll Music]]».<ref>[http://www.rockhall.com/exhibithighlights/500-songs/ The 500 Songs That Shaped Rock and Roll]</ref> Musikkmagasinet ''[[Rolling Stone]]'' plasserte han på ein sjetteplass i si liste over dei 100 største gitaristane gjennom tidene.<ref>{{kjelde www| tittel = The 100 Greatest Guitarists of All Time| utgjevar = Rolling Stone |nummer=931|| url =http://www.rollingstone.com/news/story/5937559/the_100_greatest_guitarists_of_all_time/}}</ref> Berry har også fått ei stjerne på [[Hollywood Walk of Fame]]. == Biografi == === Den første tida === Berry var fødd i [[Saint Louis]] i [[Missouri]]. Faren var entreprenør og diakon i ei [[baptist]]kyrkje og mora var ein kvalifisert bestyrar. Familien høyrte til middelklassen og gjorde at han kunne drive med interessa for musikk i tidleg alder. Dei første offentlege framføringane hans vart gjort medan han gjekk på Sumner High School.<ref>Weinraub, Bernard. [http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950CEEDD113DF930A15751C0A9659C8B63&sec=&spon=&pagewanted=3 «Sweet Tunes, Fast Beats og a Hard Edge»], ''[[The New York Times]]'', 2003</ref> I 1944, like før han vart uteksaminert, vart han arrestert og dømd for [[ran|væpna ran]] av ein [[bil]] i lag med venene. Berry slapp ut frå fengselet ''Intermediate Reformatory for Young Men'' ved Algoa, nær [[Jefferson City]] dagen han fylte 21 år i 1947.<ref name=history>[http://www.history-of-rock.com/berry.htm Chuck Berry]</ref> Chuck Berry hadde spelt [[blues]] sidan tenåra og nytta gitarriffa til den eldre [[jump blues]]-artisten [[T. Bone Walker]].<ref>{{kjelde bok|forfattar =Lawrence Cohn|tittel=Nothing but the Blues: The Music and the Musicians|utgjeve=1993|forlag =Abbeville Press|isbn=978-1558592711|side =174}}</ref> Tidleg i 1953 spelte Berry med the Johnnie Johnson Trio, eit band som spelte på ein populær klubb kalla The Cosmopolitan i [[East St. Louis]] i [[Illinois]]. Desse skulle spele med Berry i lang tid. Sjølv om bandet hovudsakleg spelte blues og balladar, var den mest populære musikken hos kvite i området [[country]]. Berry var nyfiken på korleis det svarte publikumet ville reagere på countrymusikk, og starta å spele enkelte songar for dei. Etter først å ha ledd av han nokre gonger starta dei å be om meir og likte å danse til det.<ref name=history/> Berry sitt scenetekke starta å trekke til seg stadig fleire kvite til klubben, og han starta òg å synge songar av [[Nat King Cole]] og [[Muddy Waters]].<ref>[http://web.archive.org/20041121120846/www.geocities.com/allaboard70/CB2003.html Chuck Berry News]</ref> I mai 1955 reiste Berry til Chicago og møtte Waters sjølv, som føreslo at han skulle ta kontakt med [[Leonard Chess]] i [[Chess Records]]. Berry hadde trudd at blues-songane hans skulle fange interessa til Chess, men han vart overraska då det var ein gammal countrysong av [[Bob Wills]] kalla «[[Ida Red]]» som Chess fall for. På denne tida hadde Chess innsett at blues-marknaden byrja å minke, og hadde byrja å sjå mot [[rhythm and blues]]. Han meinte at Berry kunne vere rette mannen. Så 21. mai 1955 spelte Berry inn den «Ida Red»-inspirerte «[[Maybellene]]» med Johnny Johnson, Jerome Green (frå [[Bo Diddley]] sitt band) på [[maracas]], Jasper Thomas på trommer og blueslegenda [[Willie Dixon]] på bass. «Maybellene» selde over ein million eksemplar og nådde førsteplassen på R&B-lista og femteplassen på poplista.<ref name=history/><ref>[http://www.die-rock-and-roll-ag.de/html/chuck_1955-56.html Chuck 1955-56]</ref> === Berry vert stjerne (1956-1959) === [[Fil:Rock Rock Rock(1956).ogv|mini|''Rock Rock Rock'' (1956)]] Mot slutten av juni 1956 nådde songen hans «[[Roll Over Beethoven]]» 29. plass på [[Billboard]]-lista. I 1956 reiste Berry på turne som ein av «Top Acts of '56». Han og [[Carl Perkins]] vart vener på turneen.<ref>''Go, Cat, Go!'' av Carl Perkins og David McGee (1996), s. 215-216. Hyperion Press ISBN 0-7868-6073-1</ref> Hausten 1957 reiste Berry i lag med [[Everly Brothers]], [[Buddy Holly]] og andre stjerner på ein turne i USA. I perioden 1957-1959 hadde Berry eit titals hittar på Topp 10-lista i USA, som «[[School Days]]», «[[Rock and Roll Music]]», «[[Sweet Little Sixteen]]» og «[[Johnny B. Goode]]». Forfattar og produsent Robert Palmer skreiv at Berry sine songar ofte hadde ein [[country]]-influert, lett bluesmelodi, med mykje gitartwang. Han hadde òg stundom spansk-influerte songar som «La Juanda» og «Havana Moon». Berry medverka i to tidlege rock and roll-filmar, ''Rock Rock Rock,'' i 1956 og ''Go, Johnny, Go!'' i 1959. === Andre fengselsperiode (1959-1963) === [[Fil:Chuck Berry51.JPG|mini|upright|Berry i Deauville i Frankrike i 1987]] Mot slutten av 1950-åra var Berry ei etablert rockestjerne med fleire hitplater. Han hadde òg oppretta sin eigen nattklubb i St. Louis kalla Berry's Club Bandstand. I desember 1959 fekk Berry store problem då han inviterte ei 14 år gammal [[apache]]-jente som han hadde møtt i [[Mexico]] til å arbeide i garderoben i klubben. Etter at ho fekk sparken frå klubben, vart ho arrestert, sikta for [[prostitusjon]], og Berry vart arrestert for brot mot loven «White Slave Traffic Act» eller «[[Mann Act]]».<ref name=NPR/> Etter ei rettssak og ankerettssak vart Berry dømd til å betale 5000 dollar og til fem år i [[fengsel]]. Denne hendinga, saman med andre rock and roll-skandalar som [[Jerry Lee Lewis]] sitt giftarmål med det 13 år gamle søskenbarnet sitt og [[Alan Freed]] si sikting for [[payola]], eller bestikking til kringkastarar for å spela visse songar, gav rock'n'roll eit omdømeproblem som førte til at han vart mindre populær i USA. === Andre del av karrieren (1963-1972) === Berry kom ut av fengsel i 1963 og opplevde ein god start på karrieren igjen sidan fleire band i [[den britiske invasjonen]], mellom anna the [[Beatles]] og the [[Rolling Stones]], spelte inn sine versjonar av Berry sine songar. I tillegg hadde The [[Beach Boys]] ein hit med «[[Surfin' USA]]», som står oppført som skrive av [[Brian Wilson]], men som i stor grad er ein direkte kopi av Berry sin «[[Sweet Little Sixteen]]». Berry har i ettertid fått full kredit (både tekst og musikk) på denne songen. I 1964–65 spelte Berry inn ny musikk og oppnådde å få seks singlar inn på Topp 100 i USA, som «[[No Particular Place To Go]]» (#10), «[[You Never Can Tell]]» (#14) og «[[Nadine]]» (#23). I 1966 forlét Berry Chess Records og gjekk til [[Mercury Records|Mercury]].<ref name = "Rock og Roll Hall of Fame"/> I løpet av den korte perioden han var på Mercury spelte han inn fleire album, inkludert ei nyinnspeling av hittar han hadde hadde på Chess og eit album som var dominert av ein 18 minutt lang instrumental kalla «Concerto in B. Goode». Både endringar i musikksmak og forskjellige produksjonsteknikkar gjorde at Berry ikkje fekk nokre hitplater for Mercury. Han hadde derimot framleis populære konsertar og i juli 1969 var Berry eit av dei største trekkplastera til [[Schaefer Music Festival]] i [[Central Park]] i [[New York City]] i lag med [[The Byrds]], [[Miles Davis]], [[Fleetwood Mac]], [[Led Zeppelin]], [[B.B. King]], [[The Beach Boys]], [[Frank Zappa]] og [[Patti LaBelle]]. Same året spelte han på ein festival i [[Toronto]] med [[Eric Clapton]] på gitar og [[Alan White]] på trommer. Berry gjekk tilbake til Chess frå 1970 til 1973. I 1972 gav Chess ut ei konsertinnspeling av «[[My Ding-a-Ling]]», ein song Berry hadde spelt inn fleire år tidlegare berre for moro. Singelen vart særs populær og klatra til førsteplass på singellista i USA, den einaste førsteplassen Berry fekk. Same året kom òg ei konsertinnspeling av «[[Reelin' and Rockin']]», som gjekk inn på Topp 40. Det siste albumet for Chess kom i 1973 med ''Bio'', og etter dette lagde ikkje Berry plater på seks år. === Nyare tid === I 1970-åra turnerte Berry på tidlegare suksess. Han reiste rundt i fleire år med berre [[Gibson]]-gitaren sin, overbevist om at han kor som helst kunne leige eit band som alt kjende musikken hans. Konsertane gjekk likevel ikkje alltid så bra og fekk etter kvart eit dårleg rykte. Av dei mange musikarane som spelte med Berry på denne måten var [[Bruce Springsteen]] og [[Steve Miller]], som begge då nettopp hadde starta karrierane sine. Springsteen fortalte seinare at Berry ikkje ein gong gav bandet ei liste over kva songar som skulle spelast, og berre forventa at musikarane skulle følgje han etter kvar gitarintro. Berry verken snakka til eller takka bandet etter konserten. Måten Berry reiste rundt aleine på i 1970-åra, der han ofte vart betalt kontant av dei lokale konsertarrangørane, gjorde at skattestyresmaktene i USA etter kvart skulda Berry for [[skattesnyting]]. Berry vart sikta for dette og vart for tredje gong dømd til fengsel i fire månader og 1000 timar samfunnsteneste i 1979, som han utførte med å halde velgjerdskonsertar. Etter ønske frå [[Jimmy Carter]] spelte Chuck Berry i [[Det kvite huset i Washington, D.C.|Det kvite huset]] 1. juni 1979. <ref name="Rock og Roll Hall of Fame">[http://www.rockhall.com/inductee/chuck-berry Chuck Berry]</ref> I 1979 gav Berry òg ut albumet ''Rockit'' for [[Atco Records]], det siste studioalbumet så langt. Berry heldt fram i 1980-åra som han gjorde i 1970-åra, der han reiste rundt aleine og leigde lokale band til å spele for seg på kvar stad. [[Fil:ChuckBerry1997.jpg|mini|Berry spelar konsert i 1997]] [[Fil:Chuck-berry-2007-07-18.jpg|mini|upright|venstre|Chuck Berry i Örebro i Sverige i juli 2007.]] I 1986 lagde [[Taylor Hackford]] [[dokumentarfilm]]en kalla ''Hail! Hail! Rock 'n' Roll'' av ein konsert som feira Berry sin 60-årsdag. [[Keith Richards]] var musikalsk leiar, og mellom anna [[Eric Clapton]], [[Etta James]], [[Julian Lennon]], [[Robert Cray]] og [[Linda Ronstadt]] var av artistane som spelte med Berry. I 1990 vart Berry saksøkt av fleire kvinner som hevda at han hadde sett opp eit skjult videokamera på dametoalettet på ein av dei to restaurantane hans i St. Louis. Han kom til forlik med dei 59 kvinnene det gjaldt, noko som kosta Berry over 1,2 millionar dollar pluss sakskostnader. [[Fil:Chuck Berry in 2012.jpg|mini|Chuck Berry opptrer under ei heidersmarkering i 2012.]] Berry heldt fram med å turnere i seinare år, og sommaren 2008 var han på Europa-turne. ==Omdøme== Chuck Berry var ein av pionerane innan [[rock and roll]], og hadde stor innverknad på rockemusikken. [[Rock and Roll Hall of Fame]] si nettside seier om Chuck Berry at «sjølv om ingen kan seiast å ha funne opp rock and roll, så er Chuck Berrey den artisten som kjem nærast ved at han klarte å setje alle dei viktige bitane saman»<ref>{{kjelde www| tittel = Chuck Berry| utgjevar = The Rock og Roll Hall of Fame og Museum| url =http://www.rockhall.com/inductee/chuck-berry}}</ref> Musikkritikaren Cub Koda skriv at «av alle dei tidlege artistane i rock and roll, er ingen viktigare for utviklinga av musikken enn Chuck Berry. Han er den første og ein av dei største av dei tidlege låtskrivarane og gitaristane, ein av dei viktigaste bidragsytarane til korleis rock and roll skulle høyrast ut og ein av dei største artistane.»<ref>{{kjelde www|url=http://www.allmusic.com/artist/chuck-berry-p3664|tittel=Chuck Berry biography|utgjevar =allmusic |vitja =17. september 2008 }}</ref> [[John Lennon]] var meir kortfatta: «Om du skulle gje rock and roll eit anna namn, kunne du kalle det 'Chuck Berry'.»<ref>{{kjelde www|url=http://www.brainyquote.com/quotes/authors/j/john_lennon.html|tittel=Brainy Quote - John Lennon||vitja =17. september 2008}}</ref> Berry var ein del av den første gruppa av musikarar som vart innlemma i [[Rock and Roll Hall of Fame]] då han opna i 1986. I 2004 plasserte musikkmagasinet ''[[Rolling Stone]]'' Chuck Berry på femteplass<ref>{{kjelde www| tittel = Chuck Berry | forfattar= Joe Perry|blad=Rolling Stone Issue |nummer=946| url =http://www.rollingstone.com/news/story/5939208/5_chuck_berry}}</ref> på lista over dei 100 største artistane gjennom tidene.<ref>{{kjelde www| tittel = The Immortals: The First Fifty|blad=Rolling Stone Issue |nummer=946| url =http://www.rollingstone.com/news/story/5939214/the_immortals_the_first_fifty}}</ref> Han vart òg plassert på sjetteplass av ''Rolling Stone'' over dei 100 største gitaristane gjennom tidene.<ref>{{kjelde www| tittel = The 100 Greatest Guitarists of All Time| |blad=Rolling Stone Issue |nummer=931| url =http://www.rollingstone.com/news/story/5937559/the_100_greatest_guitarists_of_all_time/}}</ref> På Rock and Roll Hall of Fame si liste over «dei 500 songane som forma rock and roll» er tre av Chuck Berry sine songar med: «[[Johnny B. Goode]]», «[[Maybellene]]» og «[[Rock & Roll Music]]».<ref>[http://www.rockhall.com/exhibithighlights/500-songs/ The 500 Songs That Shaped Rock and Roll]</ref> ==Utgjevingar== ===Singlar=== (utval) *«[[Rock and Roll Music]]» (1957) *«[[Sweet Little Sixteen]]» (1958, førsteplass på lista som no heitar [[Hot R&B/Hip-Hop Songs]])<ref>{{cite book | title=Joel Whitburn Presents the Billboard Pop Charts | last=Whitburn | first=Joel | authorlink=Joel Whitburn | year=1992 | publisher=Record Research | location=Menomonie, Wisconsin | isbn=978-0-89820-092-8}}</ref><ref name="AM1">{{cite magazine | url=https://www.billboard.com/music/chuck-berry | title=Chuck Berry Chart History | magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]] | accessdate=December 31, 2019}}</ref> == Kjelder == {{refstart|2|liste= <ref name=NPR>[http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=88104308 «The Long, Colorful History of the Mann Act»], NPR.org (March 11, 2008)</ref> }} ---- * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Chuck Berry|Chuck Berry]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 17. september 2008. Fleire av notane over er henta derfrå.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == * [http://www.chuckberry.com/ Offisiell nettstad] * [http://www.robertchristgau.com/xg/music/berry-76.php Robert Christgau om Chuck Berry] * [http://www.umsl.edu/~whmc/guides/whm0196.htm Chuck Berry Project] {{Chuck Berry}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Afroamerikanske gitaristar]] [[Kategori:Afroamerikanske musikarar]] [[Kategori:USA-amerikanske gitaristar]] [[Kategori:USA-amerikanske songarar]] [[Kategori:USA-amerikanske rockeartistar]] [[Kategori:USA-amerikanske låtskrivarar]] [[Kategori:Rock and Roll Hall of Fame]] [[Kategori:Folk frå Missouri]] [[Kategori:Chuck Berry]] [[Kategori:Hollywood Walk of Fame]] [[Kategori:Utvalde artiklar 2015]] 7i9vief1c52scjpncrltq69n2q28w7b 3399329 3399310 2022-08-19T10:34:22Z Ranveig 39 La inn album wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkartist| |namn=Chuck Berry |bakgrunn = soloartist |bilete=Chuck Berry (1958).png |bilettekst=Berry i 1958. |verkeleg namn=Charles Edward Anderson Berry |fødd= [[18. oktober]] [[1926]] |død= {{dødsdato og alder|2017|3|18|1926|10|18}} |aktive år=1955-2017 |instrument=[[Gitar]], [[songar|vokal]] |sjanger=[[Rock and roll]] |yrke=[[Musikar]], [[låtskrivar]] |selskap=[[Chess Records|Chess]], [[Mercury Records|Mercury]], [[Atco Records|Atco]] |tilknytta musikkgrupper= |internettside=http://www.chuckberry.com/ |kjende instrument = [[Gibson ES-355]]<br />[[Gibson ES-125]] }} [[Fil:Rock Rock Rock(1956).ogv|mini|thumbtime=1368|start=1368|end=1533|Chuck Berry, ''You can't catch me'', 1956.]] '''Charles Edward Anderson «Chuck» Berry''' ({{levde|18. oktober|1926|18. mars|2017|Berry, Chuck|fødestad= i [[Saint Louis]] i [[USA]]}}) var ein USA-amerikansk [[gitarist]], [[songar]] og [[låtskrivar]], kjend som ein av pionerane innan [[rock and roll]]. Chuck Berry var ein del av den første gruppa av musikarar som vart innlemma i [[Rock and Roll Hall of Fame]] då han opna i 1986, og på Rock and Roll Hall of Fame si liste over «dei 500 songane som forma rock and roll», er tre av Chuck Berry sine songar med: «[[Johnny B. Goode]]», «[[Maybellene]]» og «[[Rock & Roll Music]]».<ref>[http://www.rockhall.com/exhibithighlights/500-songs/ The 500 Songs That Shaped Rock and Roll]</ref> Musikkmagasinet ''[[Rolling Stone]]'' plasserte han på ein sjetteplass i si liste over dei 100 største gitaristane gjennom tidene.<ref>{{kjelde www| tittel = The 100 Greatest Guitarists of All Time| utgjevar = Rolling Stone |nummer=931|| url =http://www.rollingstone.com/news/story/5937559/the_100_greatest_guitarists_of_all_time/}}</ref> Berry har også fått ei stjerne på [[Hollywood Walk of Fame]]. == Biografi == === Den første tida === Berry var fødd i [[Saint Louis]] i [[Missouri]]. Faren var entreprenør og diakon i ei [[baptist]]kyrkje og mora var ein kvalifisert bestyrar. Familien høyrte til middelklassen og gjorde at han kunne drive med interessa for musikk i tidleg alder. Dei første offentlege framføringane hans vart gjort medan han gjekk på Sumner High School.<ref>Weinraub, Bernard. [http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950CEEDD113DF930A15751C0A9659C8B63&sec=&spon=&pagewanted=3 «Sweet Tunes, Fast Beats og a Hard Edge»], ''[[The New York Times]]'', 2003</ref> I 1944, like før han vart uteksaminert, vart han arrestert og dømd for [[ran|væpna ran]] av ein [[bil]] i lag med venene. Berry slapp ut frå fengselet ''Intermediate Reformatory for Young Men'' ved Algoa, nær [[Jefferson City]] dagen han fylte 21 år i 1947.<ref name=history>[http://www.history-of-rock.com/berry.htm Chuck Berry]</ref> Chuck Berry hadde spelt [[blues]] sidan tenåra og nytta gitarriffa til den eldre [[jump blues]]-artisten [[T. Bone Walker]].<ref>{{kjelde bok|forfattar =Lawrence Cohn|tittel=Nothing but the Blues: The Music and the Musicians|utgjeve=1993|forlag =Abbeville Press|isbn=978-1558592711|side =174}}</ref> Tidleg i 1953 spelte Berry med the Johnnie Johnson Trio, eit band som spelte på ein populær klubb kalla The Cosmopolitan i [[East St. Louis]] i [[Illinois]]. Desse skulle spele med Berry i lang tid. Sjølv om bandet hovudsakleg spelte blues og balladar, var den mest populære musikken hos kvite i området [[country]]. Berry var nyfiken på korleis det svarte publikumet ville reagere på countrymusikk, og starta å spele enkelte songar for dei. Etter først å ha ledd av han nokre gonger starta dei å be om meir og likte å danse til det.<ref name=history/> Berry sitt scenetekke starta å trekke til seg stadig fleire kvite til klubben, og han starta òg å synge songar av [[Nat King Cole]] og [[Muddy Waters]].<ref>[http://web.archive.org/20041121120846/www.geocities.com/allaboard70/CB2003.html Chuck Berry News]</ref> I mai 1955 reiste Berry til Chicago og møtte Waters sjølv, som føreslo at han skulle ta kontakt med [[Leonard Chess]] i [[Chess Records]]. Berry hadde trudd at blues-songane hans skulle fange interessa til Chess, men han vart overraska då det var ein gammal countrysong av [[Bob Wills]] kalla «[[Ida Red]]» som Chess fall for. På denne tida hadde Chess innsett at blues-marknaden byrja å minke, og hadde byrja å sjå mot [[rhythm and blues]]. Han meinte at Berry kunne vere rette mannen. Så 21. mai 1955 spelte Berry inn den «Ida Red»-inspirerte «[[Maybellene]]» med Johnny Johnson, Jerome Green (frå [[Bo Diddley]] sitt band) på [[maracas]], Jasper Thomas på trommer og blueslegenda [[Willie Dixon]] på bass. «Maybellene» selde over ein million eksemplar og nådde førsteplassen på R&B-lista og femteplassen på poplista.<ref name=history/><ref>[http://www.die-rock-and-roll-ag.de/html/chuck_1955-56.html Chuck 1955-56]</ref> === Berry vert stjerne (1956-1959) === [[Fil:Rock Rock Rock(1956).ogv|mini|''Rock Rock Rock'' (1956)]] Mot slutten av juni 1956 nådde songen hans «[[Roll Over Beethoven]]» 29. plass på [[Billboard]]-lista. I 1956 reiste Berry på turne som ein av «Top Acts of '56». Han og [[Carl Perkins]] vart vener på turneen.<ref>''Go, Cat, Go!'' av Carl Perkins og David McGee (1996), s. 215-216. Hyperion Press ISBN 0-7868-6073-1</ref> Hausten 1957 reiste Berry i lag med [[Everly Brothers]], [[Buddy Holly]] og andre stjerner på ein turne i USA. I perioden 1957-1959 hadde Berry eit titals hittar på Topp 10-lista i USA, som «[[School Days]]», «[[Rock and Roll Music]]», «[[Sweet Little Sixteen]]» og «[[Johnny B. Goode]]». Forfattar og produsent Robert Palmer skreiv at Berry sine songar ofte hadde ein [[country]]-influert, lett bluesmelodi, med mykje gitartwang. Han hadde òg stundom spansk-influerte songar som «La Juanda» og «Havana Moon». Berry medverka i to tidlege rock and roll-filmar, ''Rock Rock Rock,'' i 1956 og ''Go, Johnny, Go!'' i 1959. === Andre fengselsperiode (1959-1963) === [[Fil:Chuck Berry51.JPG|mini|upright|Berry i Deauville i Frankrike i 1987]] Mot slutten av 1950-åra var Berry ei etablert rockestjerne med fleire hitplater. Han hadde òg oppretta sin eigen nattklubb i St. Louis kalla Berry's Club Bandstand. I desember 1959 fekk Berry store problem då han inviterte ei 14 år gammal [[apache]]-jente som han hadde møtt i [[Mexico]] til å arbeide i garderoben i klubben. Etter at ho fekk sparken frå klubben, vart ho arrestert, sikta for [[prostitusjon]], og Berry vart arrestert for brot mot loven «White Slave Traffic Act» eller «[[Mann Act]]».<ref name=NPR/> Etter ei rettssak og ankerettssak vart Berry dømd til å betale 5000 dollar og til fem år i [[fengsel]]. Denne hendinga, saman med andre rock and roll-skandalar som [[Jerry Lee Lewis]] sitt giftarmål med det 13 år gamle søskenbarnet sitt og [[Alan Freed]] si sikting for [[payola]], eller bestikking til kringkastarar for å spela visse songar, gav rock'n'roll eit omdømeproblem som førte til at han vart mindre populær i USA. === Andre del av karrieren (1963-1972) === Berry kom ut av fengsel i 1963 og opplevde ein god start på karrieren igjen sidan fleire band i [[den britiske invasjonen]], mellom anna the [[Beatles]] og the [[Rolling Stones]], spelte inn sine versjonar av Berry sine songar. I tillegg hadde The [[Beach Boys]] ein hit med «[[Surfin' USA]]», som står oppført som skrive av [[Brian Wilson]], men som i stor grad er ein direkte kopi av Berry sin «[[Sweet Little Sixteen]]». Berry har i ettertid fått full kredit (både tekst og musikk) på denne songen. I 1964–65 spelte Berry inn ny musikk og oppnådde å få seks singlar inn på Topp 100 i USA, som «[[No Particular Place To Go]]» (#10), «[[You Never Can Tell]]» (#14) og «[[Nadine]]» (#23). I 1966 forlét Berry Chess Records og gjekk til [[Mercury Records|Mercury]].<ref name = "Rock og Roll Hall of Fame"/> I løpet av den korte perioden han var på Mercury spelte han inn fleire album, inkludert ei nyinnspeling av hittar han hadde hadde på Chess og eit album som var dominert av ein 18 minutt lang instrumental kalla «Concerto in B. Goode». Både endringar i musikksmak og forskjellige produksjonsteknikkar gjorde at Berry ikkje fekk nokre hitplater for Mercury. Han hadde derimot framleis populære konsertar og i juli 1969 var Berry eit av dei største trekkplastera til [[Schaefer Music Festival]] i [[Central Park]] i [[New York City]] i lag med [[The Byrds]], [[Miles Davis]], [[Fleetwood Mac]], [[Led Zeppelin]], [[B.B. King]], [[The Beach Boys]], [[Frank Zappa]] og [[Patti LaBelle]]. Same året spelte han på ein festival i [[Toronto]] med [[Eric Clapton]] på gitar og [[Alan White]] på trommer. Berry gjekk tilbake til Chess frå 1970 til 1973. I 1972 gav Chess ut ei konsertinnspeling av «[[My Ding-a-Ling]]», ein song Berry hadde spelt inn fleire år tidlegare berre for moro. Singelen vart særs populær og klatra til førsteplass på singellista i USA, den einaste førsteplassen Berry fekk. Same året kom òg ei konsertinnspeling av «[[Reelin' and Rockin']]», som gjekk inn på Topp 40. Det siste albumet for Chess kom i 1973 med ''Bio'', og etter dette lagde ikkje Berry plater på seks år. === Nyare tid === I 1970-åra turnerte Berry på tidlegare suksess. Han reiste rundt i fleire år med berre [[Gibson]]-gitaren sin, overbevist om at han kor som helst kunne leige eit band som alt kjende musikken hans. Konsertane gjekk likevel ikkje alltid så bra og fekk etter kvart eit dårleg rykte. Av dei mange musikarane som spelte med Berry på denne måten var [[Bruce Springsteen]] og [[Steve Miller]], som begge då nettopp hadde starta karrierane sine. Springsteen fortalte seinare at Berry ikkje ein gong gav bandet ei liste over kva songar som skulle spelast, og berre forventa at musikarane skulle følgje han etter kvar gitarintro. Berry verken snakka til eller takka bandet etter konserten. Måten Berry reiste rundt aleine på i 1970-åra, der han ofte vart betalt kontant av dei lokale konsertarrangørane, gjorde at skattestyresmaktene i USA etter kvart skulda Berry for [[skattesnyting]]. Berry vart sikta for dette og vart for tredje gong dømd til fengsel i fire månader og 1000 timar samfunnsteneste i 1979, som han utførte med å halde velgjerdskonsertar. Etter ønske frå [[Jimmy Carter]] spelte Chuck Berry i [[Det kvite huset i Washington, D.C.|Det kvite huset]] 1. juni 1979. <ref name="Rock og Roll Hall of Fame">[http://www.rockhall.com/inductee/chuck-berry Chuck Berry]</ref> I 1979 gav Berry òg ut albumet ''Rockit'' for [[Atco Records]], det siste studioalbumet så langt. Berry heldt fram i 1980-åra som han gjorde i 1970-åra, der han reiste rundt aleine og leigde lokale band til å spele for seg på kvar stad. [[Fil:ChuckBerry1997.jpg|mini|Berry spelar konsert i 1997]] [[Fil:Chuck-berry-2007-07-18.jpg|mini|upright|venstre|Chuck Berry i Örebro i Sverige i juli 2007.]] I 1986 lagde [[Taylor Hackford]] [[dokumentarfilm]]en kalla ''Hail! Hail! Rock 'n' Roll'' av ein konsert som feira Berry sin 60-årsdag. [[Keith Richards]] var musikalsk leiar, og mellom anna [[Eric Clapton]], [[Etta James]], [[Julian Lennon]], [[Robert Cray]] og [[Linda Ronstadt]] var av artistane som spelte med Berry. I 1990 vart Berry saksøkt av fleire kvinner som hevda at han hadde sett opp eit skjult videokamera på dametoalettet på ein av dei to restaurantane hans i St. Louis. Han kom til forlik med dei 59 kvinnene det gjaldt, noko som kosta Berry over 1,2 millionar dollar pluss sakskostnader. [[Fil:Chuck Berry in 2012.jpg|mini|Chuck Berry opptrer under ei heidersmarkering i 2012.]] Berry heldt fram med å turnere i seinare år, og sommaren 2008 var han på Europa-turne. ==Omdøme== Chuck Berry var ein av pionerane innan [[rock and roll]], og hadde stor innverknad på rockemusikken. [[Rock and Roll Hall of Fame]] si nettside seier om Chuck Berry at «sjølv om ingen kan seiast å ha funne opp rock and roll, så er Chuck Berrey den artisten som kjem nærast ved at han klarte å setje alle dei viktige bitane saman»<ref>{{kjelde www| tittel = Chuck Berry| utgjevar = The Rock og Roll Hall of Fame og Museum| url =http://www.rockhall.com/inductee/chuck-berry}}</ref> Musikkritikaren Cub Koda skriv at «av alle dei tidlege artistane i rock and roll, er ingen viktigare for utviklinga av musikken enn Chuck Berry. Han er den første og ein av dei største av dei tidlege låtskrivarane og gitaristane, ein av dei viktigaste bidragsytarane til korleis rock and roll skulle høyrast ut og ein av dei største artistane.»<ref>{{kjelde www|url=http://www.allmusic.com/artist/chuck-berry-p3664|tittel=Chuck Berry biography|utgjevar =allmusic |vitja =17. september 2008 }}</ref> [[John Lennon]] var meir kortfatta: «Om du skulle gje rock and roll eit anna namn, kunne du kalle det 'Chuck Berry'.»<ref>{{kjelde www|url=http://www.brainyquote.com/quotes/authors/j/john_lennon.html|tittel=Brainy Quote - John Lennon||vitja =17. september 2008}}</ref> Berry var ein del av den første gruppa av musikarar som vart innlemma i [[Rock and Roll Hall of Fame]] då han opna i 1986. I 2004 plasserte musikkmagasinet ''[[Rolling Stone]]'' Chuck Berry på femteplass<ref>{{kjelde www| tittel = Chuck Berry | forfattar= Joe Perry|blad=Rolling Stone Issue |nummer=946| url =http://www.rollingstone.com/news/story/5939208/5_chuck_berry}}</ref> på lista over dei 100 største artistane gjennom tidene.<ref>{{kjelde www| tittel = The Immortals: The First Fifty|blad=Rolling Stone Issue |nummer=946| url =http://www.rollingstone.com/news/story/5939214/the_immortals_the_first_fifty}}</ref> Han vart òg plassert på sjetteplass av ''Rolling Stone'' over dei 100 største gitaristane gjennom tidene.<ref>{{kjelde www| tittel = The 100 Greatest Guitarists of All Time| |blad=Rolling Stone Issue |nummer=931| url =http://www.rollingstone.com/news/story/5937559/the_100_greatest_guitarists_of_all_time/}}</ref> På Rock and Roll Hall of Fame si liste over «dei 500 songane som forma rock and roll» er tre av Chuck Berry sine songar med: «[[Johnny B. Goode]]», «[[Maybellene]]» og «[[Rock & Roll Music]]».<ref>[http://www.rockhall.com/exhibithighlights/500-songs/ The 500 Songs That Shaped Rock and Roll]</ref> ==Utgjevingar== === Studioalbum === {{div col}} * ''[[After School Session]]'' (1957) * ''[[One Dozen Berrys]]'' (1958) * ''[[Chuck Berry Is on Top]]'' (1959) * ''[[Rockin' at the Hops]]'' (1960) * ''[[New Juke Box Hits]]'' (1961) * ''[[Two Great Guitars]]'' (med [[Bo Diddley]], 1964) * ''[[St. Louis to Liverpool]]'' (1964) * ''[[Chuck Berry in London]]'' (1965) * ''[[Fresh Berry's]]'' (1965) * ''[[Chuck Berry's Golden Hits]]'' (1967) * ''[[Chuck Berry in Memphis]]'' (1967) * ''[[From St. Louie to Frisco]]'' (1968) * ''[[Concerto in B. Goode]]'' (1969)'' * ''[[Back Home av Chuck Berry| Back Home]] (1970) * ''[[San Francisco Dues]]'' (1971) * ''[[The London Chuck Berry Sessions]]'' (1972) * ''[[Bio av Chuck Berry|Bio]]'' (1973) * ''[[Chuck Berry (1975)|Chuck Berry]]'' (1975) * ''[[Rock It av Chuck Berry|Rock It]]'' (1979) * ''[[Chuck av Chuck Berry|Chuck]]'' (2017) {{div col end}} ===Singlar=== (utval) *«[[Rock and Roll Music]]» (1957) *«[[Sweet Little Sixteen]]» (1958, førsteplass på lista som no heitar [[Hot R&B/Hip-Hop Songs]])<ref>{{cite book | title=Joel Whitburn Presents the Billboard Pop Charts | last=Whitburn | first=Joel | authorlink=Joel Whitburn | year=1992 | publisher=Record Research | location=Menomonie, Wisconsin | isbn=978-0-89820-092-8}}</ref><ref name="AM1">{{cite magazine | url=https://www.billboard.com/music/chuck-berry | title=Chuck Berry Chart History | magazine=[[Billboard]] | accessdate= 31. desember 2019}}</ref> == Kjelder == {{refstart|2|liste= <ref name=NPR>[http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=88104308 «The Long, Colorful History of the Mann Act»], NPR.org (March 11, 2008)</ref> }} ---- * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Chuck Berry|Chuck Berry]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 17. september 2008. Fleire av notane over er henta derfrå.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == * [http://www.chuckberry.com/ Offisiell nettstad] * [http://www.robertchristgau.com/xg/music/berry-76.php Robert Christgau om Chuck Berry] * [http://www.umsl.edu/~whmc/guides/whm0196.htm Chuck Berry Project] {{Chuck Berry}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Afroamerikanske gitaristar]] [[Kategori:Afroamerikanske musikarar]] [[Kategori:USA-amerikanske gitaristar]] [[Kategori:USA-amerikanske songarar]] [[Kategori:USA-amerikanske rockeartistar]] [[Kategori:USA-amerikanske låtskrivarar]] [[Kategori:Rock and Roll Hall of Fame]] [[Kategori:Folk frå Missouri]] [[Kategori:Chuck Berry]] [[Kategori:Hollywood Walk of Fame]] [[Kategori:Utvalde artiklar 2015]] n967fb0fgwx1nrg9xuvrn4s8k0yu1vj 0 126774 3399286 3258075 2022-08-18T17:55:41Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{koord|24|51|36.00|N|67|00|36.01|E|type:city|vising=tittel}} {{geoboks|by |andre namn = [[sindhi]] ڪراچي<br />[[urdu]] کراچی |bilete= PK Karachi asv2020-02 img58 Cantonment station area.jpg |land= Pakistan |provins=Sind |folketal_dato = 2017 |folketal= 14910352 |retningsnummer =021 }} '''Karachi''' er den største byen og den opphavlege hovudstaden i [[Pakistan]]. Han er også det økonomiske senteret, viktigaste [[hamn]]ebyen og eit transportknutepunkt i landet. Byen er i dag provinshovudstad for [[Sind]]. Karachi ligg ved [[Arabiahavet]], like nordvest for [[Indus]][[elvedelta|deltaet]]. Sidan grunnlegginga av Pakistan i 1947 har byen vakse kraftig, særleg sidan rundt 2000. [[Tettstad]]området Karachi er det niande folkerikaste i verda.<ref name=UN>Engelsk Wikipedia oppgav [http://esa.un.org/unup/index.asp?panel=2 UN world Urbanization Prospects estimate for 2007]</ref> Ved folketeljinga i 2017 hadde byen {{formatnum:14910352}} innbyggjarar.<ref name=census2017>{{Cite web|url=http://www.pbs.gov.pk/content/provisional-summary-results-6th-population-and-housing-census-2017-0 |title=PROVISIONAL SUMMARY RESULTS OF 6TH POPULATION AND HOUSING CENSUS-2017 |publisher=[[Pakistan Bureau of Statistics]] |access-date=21. oktober 2017}}</ref><ref name="pt28Aug2017">{{Cite web|url=https://www.pakistantoday.com.pk/2017/08/28/ten-major-cities-population-up-by-74pc/|title=Ten major cities' population up by 74pc|access-date=21. oktober 2017}}</ref> [[Fil:Bird's eye view Suddar Bazaar -Karachi in 1890-..jpg|mini|Suddar Bazaar under den britiske kolonitida.]] [[Fil:Karachi population.svg|mini|Folketalsutvikling i Karachi.]] == Soge == Karachi var opphavleg eit fiskarsamfunn. Han blei utvikla som handelshamn frå 1700-talet, då dei nærliggande elvehamnene Karak Bunder, Shah Bunder og Kiti Bunder blei tilmudra.<ref name=Hasan>{{cite web|url=http://www.ucl.ac.uk/dpu-projects/Global_Report/pdfs/Karachi.pdf|title=The case of Karachi, Pakistan|work=ucl.ac.uk|accessdate=1. juni 2016}}</ref> Den moderne hamnebyen blei utvikla av [[Britisk India|britiske]] kolonistyresmakter på 1800-talet. Han kom under deira styre i 1839 og blei gjort til hovudstad i [[Sind]] etter at dei erobra området i 1843. Utbygginga av hamna og bygging av jernbane herfrå og innover i landet førte til vekst. Då Pakistan blei danna i [[1947]] blei Karachi vald til hovudstad, og fekk ei stor mengd tilflyttarar frå [[India]] av indiske muslimar, kjend som ''[[mohadjirar]]''. Frå 1947 auka 1951 folketalet i byen med 161 prosent.<ref name=Hasan/> Folkeveksten fortsette også etter at hovudstaden blei flytta til [[Rawalpindi]] og seinare [[Islamabad]] i 1959. I tillegg til den fortsette innvandringa frå India kom også tilflyttarar frå den pakistnanske landsbygda.<ref name=Hasan/> Dominansen frå dei innflytta mohadjirane i byen førte til konfliktar med den opphavlege befolkninga av [[sindhiar]]. Eit kvotesystem frå 1974 reduserte talet på mohadjirar i offentleg sektor frå 33 til 20 prosent. I 1983 blei partiet Mohajir Quami Movement (MQM) danna ut frå ei studentrørsle mot diskriminering. MQM vann lokalvalet i byen i 1992, men blei avsett av den pakistanske regjeringa i 1993. Konflikten hadde forårsaka spreidd vald sidan 1980-talet; på midten av 1990-talet blei samanstøyta valdsamare og fleire tusen blei drepne. == Økonomi og transport == Karachi er endepunkt for det pakistanske jernbanenett og har ei [[Jinnah International Airport|stor internasjonal lufthamn]]. Den pakistanske marineflåten har også hamn her. Byen er handelssentrum i landet og har også mykje eigen industri, som omfattar næringsmiddel-, tekstil-, sigarett-, sement-, elektro-, kjemisk og petrokjemisk industri. == Kultur og utdanning == [[Fil:PK Karachi asv2020-02 img52 Mazar-e-Quaid.jpg|mini|[[Mazar-e-Quaid]], mausoleum for nasjonsgrunnleggjaren [[Muhammad Ali Jinnah|Jinnah]].]] Byggeskikken i Karachi er prega av [[britisk koloniarkitektur]], som kjøpesenteret [[Empress Market]], [[Saint Patrick's Cathedral i Karachi|Saint Patrick's Cathedral]] og [[Karachi Cantonment Railway Station|Cantonment Railway Station]]. Lokale interesser har reist bygningar i retro- og moderne muslimsk stil, som Mohatta Palace (1927), [[Tooba-moskeen]] (1969) og mausoleet [[Mazar-e-Quaid]] (1970). 2000-talet har sett fleire [[skyskrapar]]prosjekt. Karachi huser [[Nasjonalmuseet i Pakistan]] frå 1950, som har store arkeologiske og etnografiske samlingar. [[Universitetet i Karachi]] blei grunnlagd i 1951. Det medisinske fakultetet ved [[Aga Khan-universitetet]] ligg her. == Kjelder == <div class="references-small"> * ''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Karachi|Karachi]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, og «[[:en:Karachi|Karachi]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}} den 15. mars 2009.'' * {{snl|Karachi}} </div> === Fotnotar === {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == {{Commonskat}} {{spire|geografi|Pakistan|type=viktig}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Karachi]] [[Kategori:Byar i Pakistan]] [[Kategori:Tidlegare hovudstader]] [[Kategori:Sind]] h5gfezm0qaymg85jercvddpb1gwj5cl 0 127154 3399334 3075344 2022-08-19T11:28:43Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks innsjø |namn = Palićsjøen |bilete= Palic lake view.jpg |koordinatar = {{koord|46|03|N|19|45|E|vising=tittel,pålinje|type:waterbody_source:dewiki|}} |land = Serbia |areal = 4.2 |djup = 2 }} '''Palićsjøen''' ([[serbisk]] Palićko jezero, Палићко језеро) er ein innsjø 8&nbsp;km frå [[Subotica]], nær byen [[Palić]] i [[Serbia]]. Han har eit areal på 3,8&nbsp;km² og eit middeldjup på 2 meter. Innsjøen skal ha tørka opp ved fleire høve, men alltid vorte fylt med vatn att. Det vart oppretta ein park i 1840 då det vart oppdaga at vatnet og gjørma i innsjøen hadde helsebringande eigenskapar. Parken utgjer i dag om lag 190&nbsp;000 m². [[Palić]] er ein naturpark og eit verna området. Heile den 17&nbsp;km lange breidda er omarbeidd med stiar for gåturar og sykling. Palić er ein av dei mest populære turistdestinasjonane i [[Vojvodina]] og den femte mest vitja i heile [[Serbia]]. [[Fil:Vila Lujza.jpg|mini|Ein villa med casino og cafe]] == Bakgrunnsstoff == * [http://www.palic.rs www.palic.rs - Offisiell turistside] {{wikivoyage|Palić}} == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Palić Lake|Palić Lake]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 18. mars 2009.'' {{refslutt}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Innsjøar i Serbia]] [[Kategori:Vojvodina]] 0khnkdf47m9q07xz23p5zstkumgf707 0 127407 3399301 3399045 2022-08-18T18:48:56Z 89.8.70.112 Grunnlagt på 1800-talet og kan ikkje ha grunnleggjar som sjølve vart stifta i 1991 wikitext text/x-wiki {{infoboks tidsskrift|grunnleggjar= <!--Nielsen SoundScan-->}} '''Billboard''' er eit [[USA|USA-amerikansk]] musikkmagasin grunnlagt i [[1894]]. Det er mest kjent for sine lister over dei mest selde platene i USA. Dei mest prestisjefylte listene er Billboard Hot 100 (for singlar) og Billboard 200 (for album). I tillegg har magasinet ei rekkje lister innan forskjellige musikksjangrar, både for singlar og album, og lister for songar som har fått mest speletid på [[radio]]. ==Lister== *''Billboard'' Hot 100. Sidan 5. desember 1998 har lista også hatt songar som ikkje er [[singelplate|singlar]]. *[[Hot Country Songs]]. Lista er mellom anna basert på tal på strøyming, tal på sal av digitale [[nedlasting]]ar, og tal på avspeling av songar på radiostasjonar i USA. Slik har det vore sidan lista frå 20. oktober 2012. :*[[Country Airplay]]. Lista har hatt namnet sidan 20. oktober 2012, men Billboard hadde tilsvarande liste berre for radioavspelingar i periodar av dei 23 føregåande åra. *[[Top Country Albums]] *''Billboard'' Global 200 == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Billboard|Billboard]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 22. mars 2009.'' {{refslutt}} {{refbetre|dato=2022}} == Bakgrunnsstoff == * [http://Billboard.com Billboard.com] [[Kategori:Musikktidsskrift]] [[Kategori:USA-amerikanske tidsskrift]] [[Kategori:Skipingar i 1894]] [[Kategori:USA-amerikanske musikklister]] [[Kategori:Engelskspråklege tidsskrift]] g4atxiofhy0bl8ez8quj0ulyyra03qe 3399306 3399301 2022-08-18T21:40:04Z 89.8.66.15 https://en.wikipedia.org/wiki/Hot_R%26B/Hip-Hop_Songs wikitext text/x-wiki {{infoboks tidsskrift|grunnleggjar= <!--Nielsen SoundScan-->}} '''Billboard''' er eit [[USA|USA-amerikansk]] musikkmagasin grunnlagt i [[1894]]. Det er mest kjent for sine lister over dei mest selde platene i USA. Dei mest prestisjefylte listene er Billboard Hot 100 (for singlar) og Billboard 200 (for album). I tillegg har magasinet ei rekkje lister innan forskjellige musikksjangrar, både for singlar og album, og lister for songar som har fått mest speletid på [[radio]]. ==Lister== *''Billboard'' Hot 100. Sidan 5. desember 1998 har lista også hatt songar som ikkje er [[singelplate|singlar]]. *[[Hot Country Songs]]. Lista er mellom anna basert på tal på strøyming, tal på sal av digitale [[nedlasting]]ar, og tal på avspeling av songar på radiostasjonar i USA. Slik har det vore sidan lista frå 20. oktober 2012. :*[[Country Airplay]]. Lista har hatt namnet sidan 20. oktober 2012, men Billboard hadde tilsvarande liste berre for radioavspelingar i periodar av dei 23 føregåande åra. *[[Top Country Albums]] *[[Hot R&B/Hip-Hop Songs]] *''Billboard'' Global 200 == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Billboard|Billboard]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 22. mars 2009.'' {{refslutt}} {{refbetre|dato=2022}} == Bakgrunnsstoff == * [http://Billboard.com Billboard.com] [[Kategori:Musikktidsskrift]] [[Kategori:USA-amerikanske tidsskrift]] [[Kategori:Skipingar i 1894]] [[Kategori:USA-amerikanske musikklister]] [[Kategori:Engelskspråklege tidsskrift]] ih1yafmpkl6y4esq8prrqrddlw97ftf 3399331 3399306 2022-08-19T11:26:38Z Ranveig 39 Opphav frå en: wikitext text/x-wiki {{infoboks tidsskrift|grunnleggjar=William Donaldson og James Hennegan}} '''Billboard''' er eit [[USA|USA-amerikansk]] musikkmagasin grunnlagt i [[1894]]. Det er mest kjent for sine lister over dei mest selde platene i USA. Dei mest prestisjefylte listene er Billboard Hot 100 (for singlar) og Billboard 200 (for album). I tillegg har magasinet ei rekkje lister innan forskjellige musikksjangrar, både for singlar og album, og lister for songar som har fått mest speletid på [[radio]]. ==Historie== [[Fil:Billboard,_November_1,_1894_first_issue.png|venstre|mini|Fyrsteutgåva av ''Billboard'' (1894)]] Fyrste utgåva av ''Billboard'' blei gjeven ut i [[Cincinnati]] i Ohio av William Donaldson og James Hennegan den 1. november 1894.<ref name="LampelLant" /><ref name="Broven 2009 p. 187">{{cite book|last=Broven|first=J.|title=Record Makers and Breakers: Voices of the Independent Rock 'n' Roll Pioneers|publisher=University of Illinois Press|series=Music in American life|year=2009|isbn=978-0-252-03290-5|url=https://archive.org/details/recordmakersbrea0000brov|url-access=registration|access-date= 5. november 2015|page=[https://archive.org/details/recordmakersbrea0000brov/page/187 187]}}</ref> Bladet tok for seg reklame og plakatindustrien, og hadde tittelen '''''Billboard Advertising'''''.<ref name="Gussow. 2015">{{cite book|last=Gussow.|first=Don|title=The New Business of Journalism: An Insider's Look at the Workings of America's Business Press|date=1984|publisher=Harcourt Brace Jovanovich|isbn=978-0-15-165202-0|pages=[https://archive.org/details/newbusinessjourn0000guss/page/32 32–33]|url-access=registration|url=https://archive.org/details/newbusinessjourn0000guss/page/32}}</ref><ref name="godfrey" /> På denne tida var plakatar, annonsar i aviser og reklametavler eller {{lang-en|billboards}} på offentlege stader dei viktigaste formene for reklame.<ref name="godfrey" /> Tittelen blei endra til ''The Billboard'' i 1897.<ref name="booksdirectory">{{cite book|title=Nielsen Business Media, Inc.|volume=98|work=International Directory of Company Histories|first=Ed|last=Dinger|pages=260–265}}</ref> ==Lister== *''Billboard'' Hot 100. Sidan 5. desember 1998 har lista også hatt songar som ikkje er [[singelplate|singlar]]. *[[Hot Country Songs]]. Lista er mellom anna basert på tal på strøyming, tal på sal av digitale [[nedlasting]]ar, og tal på avspeling av songar på radiostasjonar i USA. Slik har det vore sidan lista frå 20. oktober 2012. :*[[Country Airplay]]. Lista har hatt namnet sidan 20. oktober 2012, men Billboard hadde tilsvarande liste berre for radioavspelingar i periodar av dei 23 føregåande åra. *[[Top Country Albums]] *[[Hot R&B/Hip-Hop Songs]] *''Billboard'' Global 200 == Kjelder == {{reflist|refs= <ref name="godfrey">{{Cite book |title=Historical Dictionary of American Radio |first1=Donald G. |last1=Godfrey |first2=Frederic A. |last2=Leigh |year=1998 |publisher=Greenwood Press |location=Westport, CT |isbn=978-0-313-29636-9|page=45}}</ref> <ref name="LampelLant">{{cite book |last=Anand |first=N. |chapter=Charting the Music Business: Magazine and the Development of the Commercial Music Field |editor1-last=Lampel |editor1-first=Joseph |editor2-last=Shamsie |editor2-first=Jamal |editor3-last=Lant |editor3-first=Theresa |title=The Business of Culture: Strategic Perspectives on Entertainment and Media |publisher=Taylor & Francis |series=Series in Organization and Management |year=2006 |isbn=978-1-135-60923-8 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=1yJ5AgAAQBAJ&pg=PA140 |access-date= 5. november 2015 |page=140 |archive-date=13. desember 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201213230014/https://books.google.com/books?id=1yJ5AgAAQBAJ&pg=PA140 |url-status=live }}</ref> }} {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Billboard|Billboard]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 22. mars 2009.'' {{refslutt}} {{refbetre|dato=2022}} == Bakgrunnsstoff == * [http://Billboard.com Billboard.com] [[Kategori:Musikktidsskrift]] [[Kategori:USA-amerikanske tidsskrift]] [[Kategori:Skipingar i 1894]] [[Kategori:USA-amerikanske musikklister]] [[Kategori:Engelskspråklege tidsskrift]] hlirbe02ngigxz1700itn27n3djgm6o 0 130677 3399265 2907469 2022-08-18T17:45:36Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks by Slovenia |offisielt_namn = Maribor |bilet_horisont = Maribor Lent.jpg |bilettekst = [[Lent]], den gamle hamna i Maribor ved Drava |totalareal = 147.5 |innbyggjarar_i_år = 2008 |innbyggjarar_totalt = 116464 |innbyggjarar_omegn = 167837 |latd= 46 |latm= 33 |lats= 0 |longd= 15 |longm= 39 |longs= 0 |høgd = |postnummer =2000 |retningsnummer = 02 |nettside = www.maribor.si }} '''Maribor''' ([[tysk]] ''Marburg an der Drau'') er den nest største byen i [[Slovenia]]. Han har om lag 116&nbsp;464 innbyggjarar i sjølve byen og 168&nbsp;000 innbyggjarar i storbyområdet. Maribor ligg ved elva [[Drava]], der fjellet [[Pohorje]], Dravadalen, Dravasletta og åsane [[Kozjak i Slovenia|Kozjak]] og [[Slovenske Gorice]] møter kvarandre. Han er senteret i den slovenske regionen [[Nedre Steiermark]] og den største byen her. [[Maribor lufthamn]] er den nest største internasjonale flyplassen i Slovenia. Den næraste byen er [[Graz|Graz (Gradec)]] i [[Austerrike]], som ligg om lag 60&nbsp;km unna. == Historie == I 1164 vart borga ''Marchburch'' ([[mellomhøgtysk]] for «Grensborga») vart dokumentert i [[Markgrevskapet Steiermark|Steiermark]]. Maribor vart først nemnd som ein marknad nær borga i 1204 og fekk byrettar i 1254. Han voks raskt etter sigeren til [[Rudolf I av Tyskland|Rudolf I]] av [[Habsburg]] over [[Otakar II av Böhmen|Otakar II]] av [[Böhmen]] i 1278. Maribor stod imot omleiringar frå [[Matthias Corvinus]] i 1480 og 1481 og av [[Det osmanske riket]] i 1532 og 1683 og byen vart verande ein del av [[Habsburgmonarkiet]] fram til 1918. [[Fil:Maribor-townhall.jpg|venstre|mini|Rådhuset i Maribor]] [[Fil:Slomsek square, Maribor.JPG|mini|venstre|Slomsekplassen]] Maribor var tidlegare ein del av det katolske [[bispedømet Graz-Seckau]], og vart ein del av [[Bispedømet Lavant]] i 1859, og sete for [[kurfyrste]]n her. Namnet på bispedømet, ei elv i [[Kärnten]] som munnar ut i Drava ved slovenske landsbyen Dravograd, vart endra til bispedømet Maribor den 5. mars 1962. I 2006 vart bispedømet opphøgd til erkebispedøme av pave [[Benedikt XVI]]. Før [[den første verdskrigen]] budde det om lag 80 % tyskarar og 20 % slovenarar i byen, og det meste av byen var under tysk kontroll. Derfor vart han hovudsakleg kjend under det tyske namnet ''Marburg an der Drau''. I ei [[Austerrike-Ungarn|austerriksk-ungarsk]] folketeljing i 1910 hadde byen 31&nbsp;995 etniske tyskarar (inkludert [[jødar]]) og 6151 etniske slovenarar. Området rundt byen bestod hovudsakleg av slovenarar, men mange tyskarar budde i småbyar som [[Ptuj]]. [[Fil:Maribor s Pohorja.jpg|venstre|mini|Panoramabilete av Maribor frå [[Pohorje]]]] Under den første verdskrigen vart mange slovenarar i [[hertugdømet Kärnten]] og Steiermark arrestert etter skuldingar om at dei var fiendar av Det austerrikske riket. Dette førte til konfliktar mellom tyske austerrikarar og slovenarar. Etter at Austerrike-Ungarn kollapsa, kravde både [[Austerrike]] og [[Kongedømet av serbarar, kroatar og slovenarar]] Maribor. 1. november 1918 vart det halde eit møte leia av oberst Anton Holik i [[Melje]] der det vart bestemt at byen skulle verte ein del av det tyske Austerrike. Den etnisk slovenske majoren [[Rudolf Maister]], som var til stades under møtet, protesterte på avgjerskla. Han vart forfremma til general av nasjonalrådet i Nedre Steiermark i Slovenia same dag og førte slovenske troppar inn i Maribor. Alle tyske soldatar og offiserar vart demobiliserte og sent heim til Austerrike. 27. januar 1919 venta tyskarane i byen på ein amerikansk fredsdelegasjon på hovudplassen i byen, då slovenske troppar opna eld mot dei mange tusen tyskarane her. Ni personar mista livet og fleire vart skadde. Kven som var ansvarleg fann ein aldri ut av, men medan tyske kjelder hevda at troppane til Maister skaut utan grunn, meinte slovenske vitner at tyskarane hadde gått til åtak på dei slovenske soldatane som heldt vakt ved rådhuset. Maribor var heilt omgjeve av slovensk territorium og var kontrollert av slovenske styrkar. Slik vart byen anerkjend som ein del av Kongedømet av serbarar, kroatar og slovenarar utan ei folkeavstemming i Saint-Germain-traktaten i september 1919. Etter 1918 flytta mange av dei tyske innbyggjarane i Maribor til austerrike, særleg dei tyske funksjonærane som ikkje kom frå byen. Tyske skular, klubbar og organisasjonar vart lagde ned i den nye staten [[Jugoslavia]], sjølv om dei etniske tyskarane framleis utgjorde meir enn 25 % av innbyggjartalet i byen i 1930-åra. I 1941 vart Nedre Steiermark, den jugoslaviske delen av Steiermark, annektert av [[Nazi-Tyskland]]. Seint i april vitja [[Adolf Hitler]] byen og oppfordra tyskarane i området til «å gjere dette landet tysk igjen». Like etter okkupasjonen starta nazistane å drive bort slovenarane til [[Den sjølvstendige staten Kroatia]], [[Serbia]] og seinare til konsentrasjons- og arbeidsleirar i Tyskland. Byen hadde ein stor våpenindustri og vart seinare systematisk bombardert av [[dei allierte under den andre verdskrigen|dei allierte]] i siste halvdel av [[den andre verdskrigen]]. Den gjenverande tyske folkesetnaden vart drive bort frå byen etter krigen var over i 1945. Slovenarane som hadde delteke i [[den slovenske heimegarden]] i lag med nazistane og dei italienske fascistane vart sidan arresterte og ofte massakrerte. Etter krigen utvikla Maribor seg til eit stort kulturelt senter nord i Slovenia og Jugoslavia. Dette kom mellom anna av at [[Tito]] ikkje bygde eit [[jernteppe]] på grensene til Austerrike og Italia, og på denne måten kunne byen nyte godt av nærleiken til Austerrike. Då Slovenia vart sjølvstendig frå Jugoslavia i 1991, gjekk den tapte jugoslaviske marknaden hardt utover økonomien til Maribor, som nesten utelukkande var basert på tungindustri. Dette medførte til høg arbeidsløyse, nesten 25 %. Situasjonen betra seg utover 1990-åra då det vart utvikla andre former for industri og nye føretak. == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Maribor|Maribor]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 25. april 2009.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{Commons|Maribor}} * [http://zemljevid.najdi.si/search.jsp?q=Maribor&tab=maps Interaktivt kart over Maribor] på [http://www.najdi.si/ Najdi.si] * [http://www.maribor.si/ Offisiell nettside] * [http://www.maribor-tourism.si/ Turiststide] {{wikivoyage|Maribor}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Slovenia]] bogwrrzseimjdcxsea9a5e5ulhkw1au 10 138344 3399292 3178639 2022-08-18T17:59:54Z Ranveig 39 Tok ut nowrap wikitext text/x-wiki {{Navboks2 | namn = Mario-RPG | tittel = [[Mario-rollespel]] | tittelstil = background:#F88379 |gruppestil=background:#FEE3E3 | status = uncollapsed | gruppe1 = ''Paper Mario''-serien | liste1 = ''[[Paper Mario]]''{{•wrap}} ''[[Paper Mario: The Thousand-Year Door|The Thousand-Year Door]]''{{•wrap}} ''[[Super Paper Mario]]''{{•wrap}} ''[[Paper Mario: Sticker Star|Sticker Star]]''{{•wrap}} ''[[Paper Mario: Color Splash|Color Splash]]'' | gruppe2 = ''Mario & Luigi''-serien | liste2 = ''[[Mario & Luigi: Superstar Saga|Superstar Saga]]''{{•wrap}} ''[[Mario & Luigi: Partners in Time|Partners in Time]]''{{•wrap}} ''[[Mario & Luigi: Bowser's Inside Story|Bowser's Inside Story]]''{{•wrap}} ''[[Mario & Luigi: Dream Team Bros.|Dream Team Bros.]]''{{•wrap}} ''[[Mario & Luigi: Paper Jam Bros.|Paper Jam Bros.]]'' | gruppe3 = Andre spel | liste3 = ''[[Super Mario RPG]]''{{•wrap}} ''[[Mario + Rabbids Kingdom Battle]]'' }} <noinclude> [[Kategori:Dataspelmalar]] [[Kategori:Navigasjonsmalar]] </noinclude> fi5c3kng3a181cfvovmkhsnrky8ntw3 0 141600 3399269 2824373 2022-08-18T17:47:02Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks by Spania |offisielt_namn = Fuengirola |bilet_horisont =Fuengirolabeach.jpg |bilettekst = |bilet_flagg = Fuengirola flag.svg |bilet_byvåpen = Escudo de Fuengirola.svg |region = Andalucía |provins = Provinsen Málaga{{!}}Málaga |totalareal = 10.2 |innbyggjarar_i_år = 2008 |innbyggjarar_totalt = 68646 |latd=36|latm=28|lats= |longd=4|longm=37|longs=|longEW=W |høgd = 6 |retningsnummer = |postnummer = 29640 |nettside = www.fuengirola.org }} '''Fuengirola''', i antikken kalla både ''Suel'' og ''Suhayl'', er ein by og ein kommune på [[Costa del Sol]] i provinsen [[provinsen Málaga|Málaga]] og [[autonome regionar i Spania|den autonome regionen]] i [[Andalucía]] i det sørlege Spania. Han er ein stor feriestad med 8&nbsp;km strender og ei stor [[maurarar|maurisk]] festning. I lag med mykje av kysten her har byen gått gjennom omfattande urban utvikling. Området har eit subtropisk [[middelhavsklima]] med ein årleg middeltemperatur på 18[[°C]]. == Historie == Byen har opphav i [[Fønikia|fønikisk]], [[Romarriket|romersk]] og arabiske sivilisasjonar. Ved foten av fjellkjeda bak byen ligg ei arabisk borg med ruinar av tidlege iberisk-puniksle eller fønikiske busetnader, som romarane seinare overtok. Under romarane vart byen kalla Suel. I 1961 vart det oppdaga ruinar av romerske bad på staden. Borga vart bygd av [[Abd-ar-Rahman III|Abderramán III]] på midten av 900-talet. Byen Suel vart ikkje nemnd frå starten av mellomalderen og utover. Etter fleire hundre år endra namnet seg frå Suel til Suhayl, som vart namnet på borga og området rundt under [[Al-Andalus|maurartida]]. Suhayl vart ein forholdsvis stor busetnad. Det meste av området rundt vart nytta som beitemarker for kamelane til dei mauriske herskarane. Tidleg i mellomalderen vart byen sett i brann og innbyggjarane flykta til [[Mijas]]. Suhayl vart ein ruinhaug og namnet vart endra til det romaniserte Font-Jirola, etter kjelda ved foten av borga. I 1485 stod berre festninga att og busetnaden vart erobra av kristne monarkar. Det vart gjort forsøk på folkesette byen på ny, men det var mislukka og i 1511 var staden registrert som folketom bortsett frå festninga og eit utkikkstårn. På 1600-talet utvikla ein ny busetnad seg og utover 1700-talet ein liten landsby. [[Slaget ved Fuengirola]] fann stad i området under [[den spanske sjølvstendekrigen]] den 15. oktober [[1810]]. Om lag 200 polske soldatar frå [[Hertugdømet Warszawa]] slo ein blanda britisk-spansk styrke med 3000 soldatar under [[Andrew Thomas Blayney|Lord Blayney]]. I 1960-åra vart Fuengirola eit turistsenter. == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Fuengirola|Fuengirola]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 28. oktober 2009.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == * [http://www.fuengirola.org Offisiell nettside] {{wikivoyage|Fuengirola}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Andalucía]] [[Kategori:Turisme i Spania]] dy8vc5d15zhrizoy0pxryi148gcrxib 0 142407 3399332 3382515 2022-08-19T11:27:39Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks by Spania |offisielt_namn = Tarragona |bilet_horisont =E5320-Vista-de-Tarragona.jpg |bilettekst = |bilet_flagg = Bandera de Tarragona.svg |bilet_byvåpen = Escut de Tarragona.svg |region = Catalonia |provins = Provinsen Tarragona{{!}}Tarragona |leiar_tittel =Borgarmeister |leiar_namn =Josep Fèlix Ballesteros |etablert_tittel = Grunnlagd |etablert_dato = [[400-talet fvt.]] |totalareal = 62.35 |innbyggjarar_i_år = 2008 |innbyggjarar_totalt = 150869 |latd=41|latm=06|lats= |longd=1|longm=15|longs=|longEW=E |høgd = 68 |retningsnummer = |postnummer = 43001 - 43008 |nettside = www.tarragona.cat }} '''Tarragona''' er ein by sør i [[Catalonia]] og aust i [[Spania]] ved [[Middelhavet]]. Han er provinshovudstaden i [[provinsen Tarragona|provinsen med same namn]]. Han har kring 150&nbsp;000 innbyggjarar med eit storbyområde på kring 675&nbsp;000 innbyggjarar. == Historie == Under [[Romarriket]] vart byen kalla ''Tarraco'' og var hovudstaden i provinsen [[Hispania Tarraconensis]] (etter å ha vore hovudstaden i [[Hispania Citerior]] i republikktida).<ref>[[Ptolemaios]], ii. 6. § 17)</ref> Den romerske kolonien som vart grunnlagd ved Tarraco hadde det fulle namnet ''Colonia Iulia Urbs Triumphalis Tarraco''. Enkelte ekspertar meiner at byen var ein iberisk by kalla ''Kesse'' eller ''Kosse''. William Smith meiner at byen truleg vart grunnlagd av [[fønikarar]], som kalla han ''Tarchon'', som tyder citadell. Dette namnet kjem truleg frå plasseringa på ei høg klippe oppfor sjøen. Tarrco låg langs hovudvegen søraustover kysten på [[Den iberiske halvøya]]. Han vart forsterka og utbygd av brørne [[Publius Cornelius Scipio|Publius]] og [[Gnaeus Cornelius Scipio Calvus|Gnaeus Scipio]], som omvandla han til ei festning mot [[kartago|kartagarane]].<ref>Plinius ''l. c.''; [[Tacitus]] ''Ann.'' i. 78; [[Gaius Julius Solinus]] 23, 26; Polybius x. 34; Livy xxi. 61; [[Stefanus av Austromarriket]] s. 637.</ref> == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Tarragona|Tarragona]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 10. november 2009.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == * [http://www.tarragona.cat/ Offisiell nettstad] * [http://tarragona.panorama.cat/ Virtuell rundtur] * [http://www.lesnostresimatges.org/ Bilete] {{wikivoyage|Tarragona}} * [http://www.portdetarragona.com/ Hamna i Tarragona] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Catalonia]] [[Kategori:Arkeologiske funn i Spania]] [[Kategori:Fønikiske koloniar i Spania]] [[Kategori:Spanske hamnebyar ved Middelhavet]] [[Kategori:Romerske stader i Spania]] [[Kategori:Verdsarv i Spania]] [[Kategori:Turisme i Spania]] 1gxyiqesk6h1nmw8st4vpel9idhvhmx 0 144492 3399271 2979097 2022-08-18T17:47:56Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks regionar i Skottland | namn = Ytre Hebridane<br />Comhairle nan Eilean Siar | kart = Na h-Eileanan Siarcouncil.PNG | areal = 3071 | administrasjonsstad = [[Stornoway på Hebridane|Stornoway]] | folketal år = 2008 | folketal = 26200 }} '''Ytre Hebridane''' ([[skotsk-gælisk]] ''Na h-Eileanan Siar'') er ei [[øygruppe]] utanfor vestkysten av [[Skottland]]. Øygruppa er ein av 32 [[regionar i Skottland]]. Øygruppa er ein del av [[Hebridane]] som er skild frå det skotske fastlandet av [[Indre Hebridane]] og det stormfulle farvatnet [[The Minch]], [[The Minch|Little Minch]] og havområdet kring Hebridane. Øyane vart kalla ''Suðreyjar'' («Sørøyane») under [[Noreg]] i om lag 200 år fram til øyane vart overførte til Skottland med [[Perth-traktaten]] i 1266 etter [[slaget ved Largs]] tre år tidlegare. Øyane vert stundom kalla ''An t-Eilean Fada'' eller «Den lange øya», ''Na h-Eileanan a-Muigh'' eller «Dei ytre øyane» og ''Innse Gall'' eller «Dei utanlandske øyane». Det sistnemnte namnet vart nytta av skottane på fastlandet då Hebridane vart styrt av vikingane. == Øyane == Dei største øyane i øygruppa er [[Lewis]] og [[Harris i Ytre Hebridane|Harris]], [[North Uist]], [[Benbecula]], [[South Uist]] og [[Barra]]. Det meste av vestkysten på øyane er ''[[machair]]'', eit frodig lågtliggande beiteland av sanddyner.<ref>Murray, W.H. (1966) ''The Hebrides''. London. Heinemann. side 171 & 198</ref> Det meste av øygruppa er verna område og dette omfattar både øyane og det omliggande farvatnet. Her finst fleire sjeldne dyreartar, inkludert [[kongeørn]], [[brugde]], [[kval]], [[delfin]], [[oter]] og [[åkerrikse]].<ref>[http://www.cne-siar.gov.uk/factfile/environment/index.htm Comhairle nan Eilean Siar: Environment]</ref> === Folkesette øyar === {| class="wikitable" !Øy !Folketal i 2001 |- | [[Lewis og Harris]] (Leòdhas agus na Hearadh) | 19&nbsp;918 |- | [[South Uist]] (Uibhist a Deas) | 1818 |- | [[North Uist]] (Uibhist a Tuath) | 1271 |- | [[Benbecula]] (Beinn nam Fadhla) | 1219 |- | [[Barra]] (Barraigh) | 1078 |- | [[Scalpay i Hebridane|Scalpay]] (Sgalpaigh) | 322 |- | [[Great Bernera]] (Bearnaraigh Mòr) | 233 |- | [[Grimsay]] (Griomasaigh) | 201 |- | [[Berneray i Hebridane]] (Beàrnaraigh) | 136 |- | [[Eriskay]] (Eirisgeidh) | 133 |- | [[Vatersay]] (Bhatarsaigh) | 94 |- | [[Baleshare]] (Baile Sear) | 49 |- | [[Grimsay i Hebridane]] (Griomasaigh) | 19 |- | [[Flodaigh]] | 11 |- | Totalt ''(2001)'' | 26&nbsp;502 |} [[Fil:Hebridesmap.png|mini|Hebridane (Ytre Hebridane i oransje)]] === Folketomme øyar === Det finst mange øyar som ikkje er busette, mellom anna [[Barra Isles]], [[Flannan Isles]], [[Monach Islands]], [[Shiant Isles]] og øyane [[Loch Ròg]]. I lag med mange av dei andre øyane i Skottland, vart dei meir fjerntliggjande øyane forlatne på 1800- og 1900-talet, i somme tilfelle etter å ha vore kontinuerleg busette sidan førhistorisk tid. Mange småøyar ligg spreidd rundt dei større øyane i gruppa. I vest ligg [[St Kilda i Skottland|St Kilda]] og [[Rockall]]. Rockall er ei omstridd britisk øy, som både Irland, Færøyane og Island har gjort krav på. Mellom St Kilda og Rockall ligg [[Anton Dohrn]], ein stor [[undersjøisk vulkan]].<ref>[http://www.ngo.grida.no/wwfneap/Projects/Reports/Offshore_Features/seamounts.pdf WWF North-East Atlantic Programme - Seamounts report]</ref> I nord ligg [[North Rona]] og [[Sula Sgeir]], to små og fjerntliggjande øyar. Desse vert ofte ikkje rekna som ein del av Ytre Hebridane, men høyrer til den adminsitrative delen av dei. == Geologi == Dei fleste av øyane har grunnfjell av [[gneis]]. Desse er dei eldste bergartane i Europa og nokre av dei eldste i verda. Dei skal ha vorte danna i [[prekambrium]], opp mot tre milliardar år sidan. == Historie == === Førhistorie === Hebridane har vore busett sidan [[mellomsteinalderen]] og har fleire viktige førhistoriske stader. [[Eilean Dòmhnuill]] i Loch Olabhat på [[North Uist]] vart bygd om lag 3200-2800 f.Kr. og kan ha vore den fyrste skotske [[crannog]].<ref>Armit (1998) s. 34.</ref><ref>Crone, B.A. (1993) [http://ads.ahds.ac.uk/catalogue/adsdata/PSAS_2002/pdf/vol_123/123_245_254.pdf «Crannogs and chronologies»] (pdf) ''Proceedings of the Society of Antiquarians of Scotland''. '''123''' s. 245-54.</ref> [[Callanish Stones]] er frå kring 2900 f.Kr. og er det beste dømet på [[steinsirkel|steinsirklar]] i Skottland, 13 [[monolitt]]ar med høgder på ein til fem meter som dannar ein sirkel med ein omkrins på 13 meter.<ref>Li (2005) s. 509.</ref><ref>Murray (1973) s. 122.</ref><ref>[http://www.rcahms.gov.uk/pls/portal/newcanmore.details_gis?inumlink=4169 "Lewis, Callanish, 'Tursachan' "] RCAHMS.</ref> [[Cladh Hallan]] på [[South Uist]] er den einaste staden i Storbritannia med førhistoriske [[mumie|mumiar]] og på Lewis ligg imponerande ruinar av [[Dun Carloway]] frå [[jernalderen]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/history/archaeology/excavations_techniques/mummies_cladhhallan_01.shtml "Mummification in Bronze Age Britain"] BBC History.</ref><ref>[http://www.shef.ac.uk/archaeology/research/cladh-hallan "The Prehistoric Village at Cladh Hallan"]. University of Sheffield.</ref><ref>[http://www.archaeology.co.uk/the-timeline-of-britain/valtos-brochs-and-wheelhouses.htm "AD 200 - Valtos: brochs og wheelhouses"] archaeology.co.uk Retrieved 1 August 2009.</ref> === Hebridane under nordmennene === Dei ytre og indre Hebridane kom under norsk kontroll før 800-talet. Dette vart stadfest i 1098 då [[Edgar av Skottland]] signerte ei avtale som gav [[Magnus III av Noreg]] rett over dei. Dette skjedde etter at den norske kongen hadde erobra [[Orknøyane]], Hebridane og [[Isle of Man]] same året, frå dei norske leiarane på desse øyane. Ved å erobra øyane la Magnus III desse nordmennene, som hadde teke øyane fleire hundreår tidlegare, under seg og fekk meir direkte kontroll over dei. Nordmennene på både dei Indre og Ytre Hebridane var nesten i konstant krigføring før dei til slutt vart fråskilte i 1156. Ytre Hebridane kom under [[Kongedømet Suderøyane og Man]], medan Indre Hebridane braut under [[Somerled]], ein norsk-keltisk slektning av både [[Lulach]] og kongehuset på Man. Etter sigeren hans i 1156, tok Somerled to år seinare kontroll over Isle of Man og vart den siste kongen av Suderøyane og Man som styrte over alle øyane kongedømet ein gong hadde omfatta. Etter Somerled døydde i 1164 hadde herskarane av Man berre kontroll over Ytre Hebridane. Etter [[Perth-traktaten]] i 1266 vart Ytre Hebridane, i lag med Isle of Man, gjevne til Kongedømet Skottland.<ref>Hunter (2000) s. 74, 102–05, 111.</ref> == Gælisk på Ytre Hebridane == Ytre Hebridane har historisk vore eit område der [[skotsk-gælisk språk]] har stått sterkt. Både i folketeljingane i 1901 og 1921 hadde alle sokna over 75 % gælisktalande. I 1971 hadde dei fleste områda framleis over 75 % gælisktalande. Etter den tid har talet på gælisktalande gått ned. I 2001 var det totalt rundt 59 % gælisktalande. == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Outer Hebrides|Outer Hebrides]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 14. desember 2009.'' ** ''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' * Armit, Ian (1998) ''Scotland's Hidden History''. Tempus (in association with Historic Scotland). ISBN 0-7486-6067-4 * General Register Office for Scotland (28 Nov 2003) ''[http://www.gro-scotland.gov.uk/statistics/publications-and-data/occpapers/occasional-paper-10.html Occasional Paper No 10: Statistics for Inhabited Islands]'' * Gillen, Con (2003) ''Geology og landscapes of Scotland''. Harpenden. Terra Publishing. ISBN 1-903544-09-2 * Haswell-Smith, Hamish. (2004) ''The Scottish Islands''. Edinburgh. Canongate. ISBN 1-84195-454-3 * Hunter, James (2000) ''Last of the Free: A History of the Highlands og Islands of Scotland''. Edinburgh. Mainstream. ISBN 1-84018-376-4 * Li, Martin (2005) [http://books.google.com/books?id=SKvBKzuwuo8C&pg=RA2-PA509&lpg=RA2-PA509&dq=date+of+callanish+stones&source=web&ots=4EAMDPGS3e&sig=Q1uZ5xEkW2iVuWhI2iBLPb8clH8 ''Adventure Guide to Scotland'']. Hunter Publishing. * McKirdy, Alan Gordon, John & Crofts, Roger (2007) ''Land of Mountain og Flood: The Geology og Landforms of Scotland''. Edinburgh. Birlinn. ISBN 978-1-84158-357-0 * Maclean, Charles (1977) ''Island on the Edge of the World: the Story of St. Kilda''. Edinburgh. Canongate. ISBN 0-903937-41-7 * Ross, David (2005) ''Scotland - History of a Nation''. Lomond. ISBN 0-947782-58-3 {{fotnoteliste}} {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{wikivoyage|Outer Hebrides}} * [http://www.outerhebrides.net www.OuterHebrides.net] {{Regionar i Skottland}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Ytre Hebridane| ]] [[Kategori:Tidlegare norske kronkoloniar]] [[Kategori:Øyar i Skottland]] ru0trgrt22tgecemyh62fn9ak9nh8fk 0 147815 3399288 3268010 2022-08-18T17:56:31Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks øy |namn = Isles of Scilly<br />''Ynysek Syllan'' |bilete = Isles of Scilly NASA.jpg |bilettekst = Satellittbilete av Sicllyøyane |kart = Scilly_Islands_map.png |stad = [[Atlanterhavet]], 45 km utanfor [[England]] |total øyar = 5 busette, 140 andre |store øyar = [[St Mary's i Isles of Scilly|St Mary's]], [[Tresco]], [[St Martin's i Isles of Scilly|St Martins]], [[Bryher i Isles of Scilly|Bryher]], [[St Agnes i Isles of Scilly|St Agnes]] |koordinatar = {{koord|49|56|10|N|6|19|22|W|region:GB_type:isle|vising=tittel,pålinje}} |land = England |folketal år = 2008 |folketal = 2100 |folketettleik = 131 |areal = 16,03 |land største by = [[Hugh Town]] |land største by folketal = 1068 }} '''Scillyøyane''', i norrøne soger '''Syllingane''' (engelsk ''Isles of Scilly'', [[kornisk]] ''Ynysek Syllan''), er ei [[øygruppe]] utanfor sørvestenden av [[Cornwall]] i [[Storbritannia]]. Tradisjonelt har dei vore ein del av grevskapet Cornwall, men øyane har sidan 1890 vore ei [[sameint styresmakt]]. Øyane har status som ''[[Area of Outstanding Natural Beauty]]'' (særskild vakkert naturområde). == Geografi == Isles of Scilly er ei øygruppe med fem busette øya rog mange mindre øyar (rundt 140 totalt) som ligg 45 km frå [[Land's End]]. Dei består av [[granitt]] frå seint i [[karbontida]]. Dei største øyane er: {| breidd=61% class="wikitable" !width=23%| Øy !width=13% | Folketal </br>([[2001]]) !width=12% | Areal (km²) !width=13% | Største busetnad |- |[[St Mary's i Isles of Scilly|St Mary's]]|| align="right"| 1666 || align="right"| 6,29 ||[[Hugh Town]] |- |[[Tresco]]|| align="right"| 180 || align="right"| 2,97 ||New Grimsby |- |[[St Martin's i Isles of Scilly|St Martin's]] (med [[White Island i Isles of Scilly|White Island]])|| align="right"| 142 || align="right"| 2,37 ||Higher Town |- |[[St. Agnes i Isles of Scilly|St Agnes]] (med [[Gugh]]) || align="right"| 73||align="right"| 1,48 ||Saint Agnes |- |[[Bryher i Isles of Scilly|Bryher]] (med [[Gweal]])|| align="right"| 92 || align="right"| 1,32 ||Bryher |- |[[Samson iIsles of Scilly|Samson]]|| align="right"|-⁽¹⁾ || align="right"| 0,38 ||&nbsp; |- |[[Annet i Isles of Scilly|Annet]]|| align="right"| - || align="right"| 0,21 ||&nbsp; |- |[[St Helen's i Isles of Scilly|St Helen's]]|| align="right"| - || align="right"| 0,20 ||&nbsp; |- |[[Teän]]|| align="right"| - || align="right"| 0,16 ||&nbsp; |- |[[Great Ganilly]]|| align="right"| - || align="right"| 0,13 ||&nbsp; |- |45 småøyar|| align="right"| - || align="right"| 0,50 ||&nbsp; |-style="background: #DDDddd;" |'''Isles of Scilly'''|| align="right"| 2153 || align="right"| 16,03 || [[Hugh Town]] |- |} ⁽¹⁾ busett fram til 1855 Det milde klimaet her gjer at dei lokale bøndene gror mykje blomar, mellom anna [[påskelilje]]r. Om vinteren vert øyane stundom råka av kraftig vind frå Atlanteren. Dette kan ein sjå igjen i landskapet, som hovudsakleg består av nakne berg og [[lynghei]]e ut mot havet. == Historie == [[Fil:St Martins - aerial photo.jpg|mini|venstre|St Martin's sett frå lufta]] [[Fil:Tresco - aerial photo6 edit.jpg|mini|Tresco, ei av dei fem busett øyane]] Øyane har vore busett sidan [[steinalderen]]. Innbyggjarar har alltid levd av det dei kunne dyrke og fiske. Sjølv om jordbruk og fiske framleis er viktig i dag, er turisme no den største inntektskjelda. I [[1651]], under [[den engelske borgarkrigen]], vart øyane erobra av parlamentarianarane under admiral [[Robert Blake]]. På 1800-talet hadde øyane si stordomstid. Strendene som i dag vert vitja av turistar vart då nytta til skipsbygging, og hamnene var fulle av fiskebåtar og handelsskip. Ein gammal tradisjon som vert halde i hevd er kapproing mellom dei fem øyane med raske båtar – «gigs», med 6 eller 7 mann om bord. Det vert sagt at tradisjonen stammer frå kappløpa om å komme først fram til skipsvrak for å redde lasten. == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Scillyøyane|Scillyøyane]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 25. januar 2010.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{wikivoyage|Isles of Scilly}} * [http://www.simplyscilly.co.uk Offisiell turistside] * [http://www.ios-aonb.org.uk/ Isles of Scilly Area of Outstanding Natural Beauty] * [http://www.scilly.gov.uk/default.htm Offisiell nettstad] * [http://www.tresco360.co.uk Tresco360]: panoramabilete frå Tresco * [http://cornish-postcards.wikidot.com/isles-of-scilly Postkort frå Isles of Scilly] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Scillyøyane| ]] [[Kategori:Keltisk kultur]] bt71ak650l2aqk8rbwftwzhrseshq0n 0 155384 3399315 3024729 2022-08-19T07:03:21Z CommonsDelinker 1379 Fjernar fila Forklift_Truck_(fr).JPG, sidan ho er sletta frå Commons av Rosenzweig. wikitext text/x-wiki [[Fil:Toyota forklift.jpg|mini|[[Toyota]] gaffeltruck]] '''Gaffeltruck''' er ei [[maskin]] som vert nytta for å lasta av og på [[lastebil]]ar og [[jarnbanevogn]]er, for å stabla varer på [[lager]], transportera varer over korte avstandar på lager, [[hamn]]er, [[flyplass]]ar, [[industriområde]], osb. Gaffeltruckar har eit tårn heilt fremst på maskina, med ein gaffel som kan heisast/senkast [[hydraulikk|hydraulisk]]. == Oppbygging == På grunn av at nyttelasta er plassert framom framhjula er motoren plassert bak, slik at han tener som motvekt mot lasta. I tillegg er det ofte plassert ekstra [[masse]], i form av motvekter, bak på maskina. Det er drift på framakselen, som har størst [[aksellast]]. Førarplassen er plassert rett bak tårnet, slik at føraren har så godt oversyn som mogleg. Gaffeltruckar har bakhjulsstyring, som fører til svært liten snuradius og gjer det lett å manøvrera maskinane der det er lite plass. Gaffeltruckar som vert nytta innandørs er ofte utstyrte med [[elektrisk motor]] som går på [[elektrisk batteri|batteri]], eller [[gassmotor]] som nyttar til dømes [[propan]]. Maskinar som vert nytta utandørs er ofte utstyrte med [[dieselmotor]]. Store gaffeltruckar har så godt som alltid dieselmotor. [[Girkasse]]n er vanlegvis trinnlaus, som gjer manøvreringa smidig. === Konteinartruck === Kontainertruckar er kraftige gaffeltruckar som er store nok til å lyfta og transportera fulle [[konteinar]]ar. Dette vert ofte nytta på [[hamn]]er, [[jarnvegsstasjon]]ar og terminalar, der ein lastar om konteinarar. === Sidestablar === Sidestablarar er ein spesialversjon som vert nytta for transport og stabling av lang last, som røyrer, bjelkar og liknande. Ved av-, pålasting og stabling vert tårnet, med gaffelen, køyrt fram, slik at ein får tak i lasta. Under transport vert lasta senka ned på dei to plattformene framom og bak tårnet, slik at ho ligg stødig. Sidestablarar treng ikkje meir plass enn breidda på maskina, så dei høver svært godt for stabling av til dømes [[trelast]]. == Galleri == <gallery> Fil:Sinsheim Gabelstapler TM.jpg|Konteinartruck. Fil:Dieselstapler Steinbock Boss 337.JPG|Sidestablar. Fil:Logging Port Chalmers.jpg|Lossing av [[tømmerbil]] med gaffeltruck i [[Dunedin]] i [[New Zealand]]. |Gaffeltruck på [[Ungarn|ungarsk]] [[frimerke]]. Fil:Forklift.JPG|Gaffeltruck i bruk på eit [[lager]]. </gallery> == Sjå òg == * [[Hjullastar]] {{Godshandsaming}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Godstransport]] [[Kategori:Køyretøy]] [[Kategori:Løfteutstyr]] panqqb8z3maox1teba7czjo4malzuqq 0 164914 3399302 3370342 2022-08-18T19:29:54Z 89.8.194.72 Mer informasjon wikitext text/x-wiki '''Møre-Silda''' er ein [[sluk]] som opphavleg var produsert av [[Remen slukfabrikk]] i [[Måndalen]]. Truleg var sluken introdusert i 1955. Den var oppfunne av Arnulf Remen, fra bygda Måndalen der også slukfabrikken låg. Møre-Silda blir omtalt som Noregs mest selde skeisluk. Sluken har vore produsert i ein rekke variantar. Dei har vore i kopar, sølv og messing med enten raud eller svart rygg. Sluken har komme i ei rekke vekter frå 6 gram og oppover til 55 gram. Møre-Silda er derfor nytta både i sjø, vatn og elver. I dag blir sluken marknadsført av Elbe. Sluken kjem no i ein moderne variant som går under namnet Møre-Silda Holographic. [[kategori:Rauma kommune]] [[Kategori:Fiskereiskapar]] [[Kategori:Sportsfiske]] 8c4phs0wriwvzxv5ktlk4iqy149hr94 3399320 3399302 2022-08-19T08:55:23Z Ranveig 39 Retta nynorsk. La til ein ref., merka resten som reflaust. wikitext text/x-wiki '''Møre-Silda''' er ein [[sluk]] som opphavleg var produsert av [[Remen slukfabrikk]] i [[Måndalen]]. Truleg var sluken introdusert i 1955. Han vart oppfunnen av Arnulf Remen, frå bygda Måndalen der også slukfabrikken låg.{{tr}} Møre-Silda blir omtalt som Noregs mest selde skeisluk. Sluken har vore produsert i ein rekke variantar. Dei har vore i kopar, sølv og messing med enten raud eller svart rygg. Sluken har komme i ei rekke vekter frå 6 gram og oppover til 55 gram. Møre-Silda er derfor nytta både i sjø, vatn og elver.{{tr}} I dag blir sluken marknadsført av Elbe. Sluken kjem no i ein moderne variant som går under namnet Møre-Silda Holographic.<ref>{{Citation|title=Møresilda Sjøørret|url=https://www.elbe.no/fiske/i-enden-av-snoret/sluk/moresilda-sea-trout.html|website=Norge|accessdate=2022-08-19|language=nb}}</ref> ==Kjelder== {{fotnoteliste}} [[kategori:Rauma kommune]] [[Kategori:Fiskereiskapar]] [[Kategori:Sportsfiske]] eg40wzfgiy5eavqkx7kls3rhcjwpiqz 0 172274 3399308 3370752 2022-08-18T23:17:06Z Geo Swan 122310 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:TSL14.jpg]] → [[File:Bell tower. Sergiev posad, Russia (2283466432).jpg]] more descriptive name wikitext text/x-wiki {{infoboks bygning}} '''Troitse-Sergijeva Lavra''' ([[russisk]] Тро́ице-Се́ргиева ла́вра, som tyder «Treeiningsklosteret til Sergius den heilage») er eit [[kloster]] i [[Russland]], det åndelege senteret for [[den russisk-ortodokse kyrkja]]. Klosteret ligg i byen [[Sergijev Posad]], rundt 70 kilometer nordaust for [[Moskva]] på vegen mot [[Jaroslavl]]. ==Klosterbygningane== Klosteret vart grunnlagt i 1345 av den høgt akta russisk helgenen [[Sergius av Radonezj]], som fekk bygt ei trekyrkje på Makovetsåsen til ære for [[Den heilage treeininga]]. I 1355 innførte Sergius eit påbod som kravde bygging av tilstøytande bygningar, så som [[refektorium]], [[kjøken]] og [[bakeri]]. I 1422 vart heilage Sergius erklært for vernehelgen for den russiske staten. Same året tok eit arbeidslag av serbiske munkar til å bygge den fyrste steinkatedralen, munkane hadde flykta frå [[Serbia]] etter [[slaget ved Kosovo]]. Relikviane etter St. Sergius finst framleis i denne katedralen, som er tileigna [[Den heilage treeininga]]. Dei fremste ikonmålarane i Russland, [[Andrej Rubljov]] og Daniil Tsjornyj, vart tilkalla for å dekorere katedralen med [[fresko|freskar]]. I 1476 inviterte [[Ivan III av Russland|Ivan III]] fleire handverksmeistrar frå [[Pskov]] for å bygge Den heilage ånds kyrkje. Denne bygningen er eit av få gjenverande døme på ei russisk kyrkje med klokketårn i toppen. Interiøret i kyrkja inneheld den tidlegaste kjende bruk av glaserte fliser for dekorasjon. Det tok 26 år å bygge den seks-søyla Maria Himmelfarts-katedralen, som [[Ivan IV av Russland|Ivan den skrekkelege]] bestilte i 1559. Katedralen er mykje større enn modellen sin, 'namnebroren' i [[Kreml i Moskva]]. Den storslegne ikonostasisen i katedralen er frå 1500- til 1700-talet og viser [[Simon Usjakov]]s meisterverk. Dei innvendige veggene vart måla i fiolette og blå freskar i 1684 av eit meisterlag frå Jaroslavl. [[Fil:Assumption cathedral. Sergiyev Posad.jpg|mini|venstre|Maria Himmelfarts-katedralen]] [[Fil:Trinitylavra.jpg|mini|Utsyn mot klosterbygningane]] På 1550-talet vart ei trepalisade som omringa klosteret erstatta av ein 1,5 km lang steinmur, med tolv vakttårn. Like ved klostermurane vart St. Paraskevas kloster etablert. Både St. Paraskevas kyrkje (1547), Introduksjonskyrkja (1547), og eit 1600-talskapell over St. Paraskevas brønn er framleis synlege. Seinare har mange fleire bygningar vorte bygt. Der i mellom eit lite [[barokk]]palass for patriarkane, kjend for sitt luksuriøse interiør, og eit kongeleg palass med fasadar måla i sjakkbrettmønster. St. Sergius refektorium, med et areal på 510 kvadratmeter og eit iaugefallande sjakkbrettmønster, var i si tid den største hallen i Russland. Den femkupla kyrkja, bygt 1693-99 og vigd Johannes døyparen, var bestilt av [[Stroganov]]-familien og bygt over ein av portane. Andre 1600-tallsbygningar er munkecellene, eit sjukehus toppa med ei teltforma kyrkje, og eit kapell bygt over ein heilag brønn oppdaga i 1644. Ei barokkyrkje, vigd til 'jomfrua av [[Smolensk]]', vart bygt på 1700-talet, den siste større heilagdomen bygt i lavraen. Samstundes vart eit kvitt og blått barokt klokketårn reist, med ei høgde på 88 meter var det ei av dei høgste bygningane i den tids Russland. [[Fil:Bell tower. Sergiev posad, Russia (2283466432).jpg|mini|Det 88 meter høge klokketårnet]] ==Historie== Påbodet frå 1355 danna modell for helgenen Sergius mange tilhengarar. Dei grunnla over 400 kloster over heile Russland, mellom dei [[Solovkiklosteret|Solovki]], [[Kirillo-Belozerskijklosteret|Kirillov]], og [[Simonovklosteret|Simonov]]klostera. Klosteret vart herja av brann då ein tatarisk krigsstyrke plyndra området i 1408. [[Storfyrstedømmet Moskva|Moskovittiske]] kongelege vart tradisjonelt døypt i denne katedralen, og dei heldt også sine takkegudstenester her. Krypta inneheld gravstadene til [[Boris Godunov]] og fleire patriarkar frå 1900-talet. Etter som klosteret voks til å verte ein av dei største landeigarane i Russland, vart skogane i kring hogde ned. Nær klostermurane voks ein landsby (posad) fram og utvikla seg gradvis til den noverande byen Sergijev Posad. Klosteret var på 15-1600-talet eit kjent senter for krønikeskriving og ikonmåling. I 1744 gav [[Elisabet av Russland|tsarina Elisabet]] klosteret status som ''lavra''. Metropolitanen av Moskva vart deretter erkemandritt for lavraen. Elisabet var særleg oppteken av treeininga, og gjekk kvart år til fots frå Moskva til klosteret. Lavraen var gjennom heile 1800-talet det rikaste klosteret i Russland. Eit seminar grunnlagt i 1742 vart erstatta av eit eklesiastisk akademi i 1814. Klosteret rådde då over ei sjeldan samling av manuskript og bøker, og var ein leiande lærestad. ===1900-talet=== Etter [[oktoberrevolusjonen]] i 1917 vart lavraen i 1920 stengd av den sovjetiske regjeringa. Klosterbygningane vart tildelt ulike offentlege institusjonar, eller erklært som museum. Klosterklokkene, inkludert den 65 tonn tunge tsarklokka, vart øydelagde i 1930. I 1945, som utslag av [[Josef Stalin]] sin mellombels toleranse overfor kyrkja under [[andre verdskrigen]], vart lavraen returnert til den russisk-ortodokse kyrkja og det vart halde gudstenestet frå 1946 i Maria himmelfarts-katedralen. Lavraen heldt fram som sete for Moskva-patriarkatet til 1983, då patriarken fekk løyve til å busetje seg i [[Danilovklosteret]] i Moskva. Troitse-Sergijeva Lavra vart i 1993 oppført på [[UNESCO]] si [[verdsarv]]liste. ==Kjelder== {{refstart}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Troitse-Sergijeva Lavra|Troitse-Sergijeva Lavra]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 29. desember 2010.'' {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== {{Commons|Troitse-Sergiyeva Lavra}} *[http://www.lavra.ru/ Offisiell nettstad for Troitse-Sergijeva Lavra] (russisk) *[http://www.stsl.ru/languages/en/index.php Offisiell nettstad for Troitse-Sergijeva Lavra] (engelsk) *[http://www.musobl.divo.ru/ Offisiell nettstad for museet] (russisk) *[http://whc.unesco.org/en/list/657 FNs verdsarvstad] (engelsk) *[http://www.otdihinfo.ru/photo/76.html Foto frå klosteret] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Kloster i Russland]] [[Kategori:Treeiningskloster]] esb7z17zud7b5cy8gdjcb5vtgfrwqxn 0 176237 3399305 3396587 2022-08-18T21:31:29Z SkuwiK 121981 infoboks: skjermbilete: Kubuntu 22.04 en -> nn (nynorsk) ; + /* Galleri */ ; + /* Bakgrunnsstoff */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks OS | logo = | skjermbilete = [[Fil:Kubuntu 22.04 nn 001.png|280px]] | biletetekst = Kubuntu 22.04 no-nn (nynorsk) | skapar = | utviklar = | utgjeve = [[8. april]] [[2005]] | sisteVersjon = 22.04 LTS | sisteVersjonUtgjeven = [[21. april]] [[2022]] | sisteBeta = | sisteBetaUtgjeven = | brukargrensesnitt = [[KDE]] | plattform = i386, AMD64, PowerPC, [[IA-64]], UltraSPARC | familie = [[Unix]] | type = [[Arbeidsstasjon]]/[[personleg datamaskin]] | kjerne_type = [[Linux]] | lisens = [[GNU General Public License]] | nettside = [http://www.kubuntu.org www.kubuntu.org] | nedlastingslenkje =[[https://kubuntu.org/getkubuntu/]] }} '''Kubuntu''' er ein versjon av [[Linux-distribusjon]]en [[Ubuntu Linux|Ubuntu]], som nyttar [[skrivebordsmiljø]]et [[KDE]]. == Skilnadar frå Ubuntu == Den største skilnaden frå Ubuntu er at Kubuntu nyttar KDE skrivebordsmiljø. Det er òg nokre skilnadar i kva programvare som er installert, men mykje av dette kan endrast ved å installera eller avinstallera tilleggsprogramvare. {| class="wikitable" style="width:24%;font-size:85%;float:right; margin-right:1.5em" |- ! Farge ! Tyding |- | style="background-color:#A0E75A;" | Grøn | Begge |- | style="background-color:#fab372;" | Orange | Ubuntu standard |- | style="background-color:#87CEEB;" | Blå | Kubuntu standard |} {| class="wikitable" |- ! Programvare ! Ubuntu ! Kubuntu |- | Kjerne | colspan="2" style="background-color:#A0E75A; text-align:center;" | [[Linux]] |- | [[Vindaugesystem]] | colspan="2" style="background-color:#A0E75A; text-align:center;" | X.Org Server / [[Wayland]] |- | [[Vindaugehandsamar]] | style="background-color:#fab372; text-align:center;" | Mutter | style="background-color:#87CEEB; text-align:center;" | [[KWin]] |- | [[Skrivebordsmiljø]] | style="background-color:#fab372; text-align:center;" | [[GNOME]] | style="background-color:#87CEEB; text-align:center;" | [[KDE]] [[Plasma skrivebordsmiljø|Plasma]] |- | [[Klassebibliotek]] | style="background-color:#fab372; text-align:center;" | [[GTK]] | style="background-color:#87CEEB; text-align:center;" | [[Qt]] |- | [[Linux-audio-infrastruktur|Lydhandsaming]] | colspan="2" style="background-color:#A0E75A; text-align:center;" | [[ALSA]], [[PulseAudio]], [[JACK]] |- | [[Multimedia]] | colspan="2" style="background-color:#A0E75A; text-align:center;" | [[GStreamer]] |- | [[Nettlesar]] | colspan="2" style="background-color:#A0E75A; text-align:center;" | [[Firefox]] |- | [[Kontorpakke]] | colspan="2" style="background-color:#A0E75A; text-align:center;" | [[LibreOffice]] |- | [[e-mail]] og [[PIM]] | colspan="2" style="background-color:#A0E75A; text-align:center;" | [[Thunderbird]] |} == Utgåver == {| class="wikitable" style="width:24%;font-size:85%;float:right; margin-right:1.5em" |- ! Farge ! Tyding |- | style="background-color:Salmon;" | Raud | Utgåver som ikkje lenger vert vedlikehaldne |- | style="background-color:#f0e68c;" | Gul | Utgåver som framleis vert vedlikehaldne |- | style="background-color:#A0E75A;" | Grøn | Siste utgåve |- | style="background-color:SkyBlue;" | Blå | Framtidige utgåver |} Kubuntu fyljer same namn og versjonnumerering som Ubuntu, der kvar utgåve har eit kodenamn og eit versjonsnummer (tufta på året og månaden utgåve vart innført). Dei fleste utgåvene vert vedlikehaldne i 18 månadar, men langvedlikehaldsversjonar, merkte med LTS (Long Term Support), vert vedlikehaldne i 3 år for [[arbeidsstasjon]]ar og 5 år for [[Tenarmaskin|tenar]]ar. {| class="wikitable" style="font-size:85%;width:100%;margin-right:0.5em" ! Versjon !! Utgjevingsdato !! Kodenamn !! Vedlikehalden til !! Kommentarar |---- |[http://old-releases.ubuntu.com/releases/kubuntu/5.04/ 5.04] |2005-04-08. |Hoary&nbsp;Hedgehog |style="background-color:Salmon;"|2006-10-31 |Fyrsteutgåva, med KDE 3.4 og fleire KDE-program. Nokre av desse, som til dømes [[Amarok]], [[Kaffeine]], [[Gwenview]] og [[K3b]], var ikkje ein del av den offisielle KDE-utgåva. Utgåva inkluderte [[programoppdateringshandsamar]]en [[Kynaptic]], som var kompatibel med [[Kickstart]]. |---- |[http://old-releases.ubuntu.com/releases/kubuntu/5.10/ 5.10] |2005-10-13<ref>[https://lists.ubuntu.com/archives/ubuntu-announce/2005-October/000038.html ''Announcing the Ubuntu 5.10 release''], lists.ubuntu.com. (vitja 105-2012)</ref><ref>[http://www.ubuntu.com/download/releasenotes/510 ''5.10 Release Notes''], ubuntu.com. (vitja 105-2012)</ref> |Breezy&nbsp;Badger |style="background-color:Salmon;"|2007-04-13 |KDE 3.4.3 nytta konfigurasjonsverktøyet ''Guidance'' og programoppdateringshandsamaren [[Adept]] nytta «debtags», som hadde ein brukbar søkefunksjon. Andre nyheiter var KDE Bluetooth, ein grafisk boot-skjerm med progresjonsstripe (USplash), OEM installasjonsstøtte og så vidare. |---- |[http://releases.ubuntu.com/kubuntu/6.06.1/ 6.06&nbsp;LTS] |2006-06-01. |Dapper Drake |style="background-color:Salmon;"|2009-06 |Langvedlikehaldsversjonar ('''LTS'''), med Ubiquity installeringsverktøy, Adept mellingssystem, X Display konfigurasjonsverktøy og forbetra støtte for asiatiske språk, etc. |---- |[http://old-releases.ubuntu.com/releases/kubuntu/6.10/ 6.10] |2006-10-26 |Edgy Eft |style="background-color:Salmon;"|2008-04 |KDE 3.5.5. Denne utgåva var utstyrt med [[Digikam]] fotohamdsaming of tilgangsprofilar med støtte for funksjonshemma brukarar. Det var endringar i systeminnstillingane, [[effektkontroll]]en, nettverk og støtte for bærbare maskinar. Ei anna oppdatering var automatisk feilrapportering og oppstart. |---- |[http://releases.ubuntu.com/kubuntu/7.04/ 7.04] |2007-04-19<ref>[https://wiki.ubuntu.com/FeistyFawn ''FeistyFawn''], ubuntu.com. (vitja 105-2012)</ref> |Feisty Fawn |style="background-color:Salmon;"|2008-10 |KDE 3.5.6, Migrasjonsassistent, [[Kernel-based Virtual Machine|KVM]], ny [[codec]]/[[drivar]]-installasjon, Systemkonfigurasjonen var del i to katagoriar: general og advansert. Det var betre støtte for [[Hewlett-Packard]] skrivarhandsaming, K[[NetworkManager]], støtte for [[Wi-Fi Protected Access|WPA]]. Det var eit forbetra hjelpesystem, organisert etter emne, støtte for [[OEM]]-oppdatering. Utgåva hadde ikkje offisiell støtte for [[PowerPC]]. |---- |[http://releases.ubuntu.com/kubuntu/7.10/ 7.10] |2007-10-18. |Gutsy&nbsp;Gibbon |style="background-color:Salmon;"|2009-04-18 |Ny bakgrunnsgrafikk, [[Strigi]] og [[Dolphin]] ([[filhandsamar]], [[Qt]]-utgåve av grafikkinstallasjonsverkøytet GDebi. Det vart innført ein drivarhandsamar. |---- |[http://releases.ubuntu.com/kubuntu/8.04/ 8.04&nbsp;] |2008-04-24<ref>[https://wiki.ubuntu.com/HardyReleaseSchedule ''HardyReleaseSchedule''], ubuntu.com. (vitja 105-2012)</ref> |Hardy&nbsp;Heron |style="background-color:Salmon;"|2009-10. |På grunn av at ein gjekk frå KDE 3 til KDE 4 var det to versjonar av 7.10, ein med KDE 3.5 og ein med [[KDE 4.0]]. Kubuntu Hardy var difor ikkje ei LTS-utgåve [https://wiki.kubuntu.org/HardyHeron/RC/Kubuntu]. Denne versjonen tol sikte på å vera meir kompatibel med Ubuntu, som nyttar [[GNOME]] skrivebordsmiljø.<ref>[https://wiki.kubuntu.org/KubuntuHardyCatchup Kubuntu Hardy Catchup – Ubuntu Wiki], wiki.kubuntu.org (vitja 10/5-2012)</ref>. Mellom desse endreingane var [[KDE Display Manager|KDM]], automatisk skrivardeteksjon og ein [[Qt]]-basert dialog for skrivarkonfigurasjon, og enklare codekinstallasjon i [[Kaffeine]]. I denne versjonen vart [[muspeikar]]en automatisk gripen tak i og slepp når operativsystemet kjøyrde i [[VMware]]. |---- |[http://www.kubuntu.org/news/8.10-release 8.10] |2008-10-30 |Intrepid&nbsp;Ibex | style="background-color:Salmon;"|2010-04-30 | Denne versjonen hadde [[Linux-kjernen|Linux-kjerne]] v. 2.6.27, [[X.Org Server|Xserver]] 1.5 og KDE 4.1.2, med [[KWin]], som standard skrivebordmiljø, [[Adept]] 3 pakkehandsamingsverktøy, KNetworkManager 0.7. |---- |[http://www.kubuntu.org/news/9.04-release 9.04] | 2009-04-23 | Jaunty Jackalope | style="background-color:Salmon;"|2010-10 | Denne versjonen hadde [[Linux-kjernen|Linux-kjerne]] v. 2.6.28, [[X.Org Server|Xserver]] 1.6, KDE 4.2.2 som standard skrivebordmiljø, [[KPackageKit]] i staden for Adept<ref>[http://web.mornfall.net/blog/farewell__44___adept.html ''Farewell, Adept''], web.mornfall.net (vitja 10/5-2012)</ref> og [[ext4]] [[filsystem]]<ref>[https://wiki.kubuntu.org/JauntyJackalope/Alpha5/Kubuntu ''Kubuntu''], wiki.kubuntu.org (vitja 10/5-2012)</ref>. Det var ikkje-offisiell støtte for [[PowerPC]] <ref>[http://www.kubuntu.org/news/9.04-release ''Kubuntu 9.04 Out in the Wild''], kubuntu.org (vitja 10/5-2012)</ref> |---- | [http://www.kubuntu.org/news/9.10-release 9.10] | 2009-10-29 | Karmic Koala | style="background-color:Salmon;"|2011-04-28 | Nytta [[Linux-kjernen|Linux-kjerne]] 2.6.31, [[GNU GRUB|GRUB]] 2, og KDE 4.3.2 [[skrivebordsmiljø]]. |---- | [http://www.kubuntu.org/news/10.04-lts-release 10.04 LTS] | 2010-04-29 | Lucid Lynx | style="background-color:Salmon;"|2013-04 | '''LTS'''-utgåve. Nytta [[Linux kernel|Kernel]] 2.6.32, KDE 4.4.2 skrivebordsmiljø, KPackageKit 0.5.4 og Firefox [[nettlesar]]. |---- | [http://www.kubuntu.org/news/10.10-release 10.10] | 2010-10-10 | Maverick Meerkat | style="background-color:Salmon;"|2012-04 | Nytta KDE 4.5, snøggare innlogging, [[Kpackagekit]], oppdatert innstallerings og ei ny oppdatert [[Blåtann]]. Standard nettlesar var endra til [[Rekonq]]. [[PulseAudio]] [[audiotenar]]. |---- | [http://www.kubuntu.org/news/11.04-release 11.04] | 2011-04-28 | Natty Narwhal | style="background-color:Salmon;"|2012-10 | Nytta [[Linux-kjernen|Linux.kjerne]] v. 2.6.38KDE SC 4.6, [[GStreamer]] for [[Phonon]]. |---- | [http://www.kubuntu.org/news/11.10-release 11.10] | 2011-10-13 | Oneiric Ocelot | style="background-color:Salmon;"|2013-04 | Nytta [[Linux-kjernen|Linux.kjerne]] v. 3.0.3, KDE SC 4.7 skrivebirdsystem, [[OpenGL]] ES, Muon Software Centre, [[Kdepim]] 4.7.2<ref>[https://wiki.kubuntu.org/OneiricOcelot/ReleaseNotes?action=show&redirect=OneiricOcelot%2FTechnicalOverview#Kubuntu ''ReleaseNotes''], wiki.kubuntu.org (vitja 10/-2012)</ref> |---- | [http://www.kubuntu.org/news/12.04-release 12.04 LTS] | 2012-04-26 | Precise Pangolin | style="background-color:Salmon;"|2017-04 | Den 3. Kubuntu-utgåva med langtidsstøtte ('''LTS'''). KDE SC 4.8 Kernel 3.2.0. |---- | [http://www.kubuntu.org/news/12.10-release 12.10] | 2012-10-18 | Quantal Quetzal | style="background-color:Salmon;"|2014-04 | LibreOffice 3.6.2.2., Rekonq 1.1, KDE SC 4.9.2 |---- | [http://www.kubuntu.org/news/13.04-release 13.04] | 2013-04-25 | Raring Ringtail | style="background-color:Salmon;"|2014-01 <ref>Sneddon, J.E., [http://www.omgubuntu.co.uk/2013/03/ubuntu-to-halve-support-window-for-regular-releases ''Support period for ‘regular’ Ubuntu releases halved''], omgubuntu.co.uk, 20/3-2013.</ref> | KDE SC 4.10, Muon Suite 2, LibreOffice 4, Optional Homerun launcher, innbygd MTP-støtte |---- | [http://www.kubuntu.org/news/12.10-release 13.10] | 2013-10-17 | Saucy Salamander | style="background-color:Salmon;"|2014-06 | KDE SC 4.11.2, LibreOffice 4.1.2 rc3 |---- | [http://www.kubuntu.org/news/kubuntu-14.04 14.04 LTS] | 2014-04-17 | Trusty Tahr | style="background-color:Salmon;"|2019-04 | LTS-utgåve. KDE SC 4.13.0, LibreOffice 4.2.3.3, Standard nettlesar endra attende til Firefox |---- | [http://www.kubuntu.org/news/14.10-release 14.10] | 2014-10-23 | Utopic Unicorn | style="background-color:Salmon;"|2015-06 | KDE SC 4.14, KDE Plasma 5 (teknisk test) |---- | [http://www.kubuntu.org/news/kubuntu-15.04 15.04] | 2015-04-23 | Vivid Vervet | style="background-color:Salmon;"|2015-12 | KDE Plasma 5.2.2 |---- | [http://www.kubuntu.org/news/kubuntu-15-10/ 15.10] | 2015-10-22 | Wily Werewolf | style="background-color:Salmon;"|2016-06 | KDE Plasma 5.4, Firefox 41.0, LibreOffice 5.0 |---- | [https://wiki.ubuntu.com/XenialXerus/ReleaseNotes/Kubuntu 16.04 LTS] | 2016-04-21 | Xenial Xerus | style="background-color:Salmon;"|2019-04 | KDE Plasma 5.5, Firefox 45, LibreOffice 5.1 |---- | [http://www.kubuntu.org/news/kubuntu-16-10/ 16.10] | 2016-10-13 | Yakkety Yak | style="background-color:Salmon;"|2017-06 | Linux-kjerne 4.8, KDE Plasma 5.7.5, KDE Applications 16.04.3, KDE Frameworks 5.26.0, Firefox 49, LibreOffice 5.2 |---- | [https://wiki.ubuntu.com/XenialXerus/ReleaseNotes/Kubuntu 17.04] | 2017-04-13 | Zesty Zapus | style="background-color:Salmon;"|2018-01 | Linux-kjerne 4.10, KDE Plasma 5.9, KDE Applications 16.04.3, KDE Frameworks 5.26.0, Firefox 52, LibreOffice 5.3 |---- | [https://kubuntu.org/news/kubuntu-17-10-artful-aardvark-is-released/ 17.10] | 2017-10-19 | Artful Aardvark | style="background-color:Salmon;"|2018-07 | KDE Plasma 5.10, KDE Applications 17.04.3, KDE Frameworks 5.38, LibreOffice 5.4.1, Firefox 56, Linux Kernel 4.13 |---- | [https://kubuntu.org/event/bionic-release-kubuntu-18-04-lts/ 18.04 LTS] | 2018-04-26 | Bionic Beaver | style="background-color:Salmon;"|2021-04 | KDE Plasma 5.12 LTS |- |[https://kubuntu.org/news/kubuntu-18-10-is-released-today/ 18.10] |2018-10-18 |Cosmic&nbsp;Cuttlefish | style="background-color:Salmon;"|2019-07 | |- |[https://kubuntu.org/news/kubuntu-19-04-is-released-today/ 19.04] |2019-04-18 |Disco Dingo | style="background-color:Salmon;"|2020-01 | |- |[https://kubuntu.org/news/kubuntu-19-10-is-released-today/ 19.10] |2019-10-17 |Eoan Ermine | style="background-color:Salmon;"|2020-07 | |- |[https://kubuntu.org/news/kubuntu-20-04-lts-has-been-released/ 20.04 LTS] |2020-04-23 |Focal Fossa |style="background-color:#f0e68c;"|2023-04 | |- |[https://kubuntu.org/news/kubuntu-20-10-groovy-gorilla-released/ 20.10] |2020-10-22 |Groovy Gorilla | style="background-color:Salmon;"|2021-07 | |- |[https://kubuntu.org/news/kubuntu-21-04-hirsute-hippo-released/ 21.04] |2021-04-22 |Hirsute Hippo | style="background-color:Salmon;"|2022-01 | |- |[https://kubuntu.org/news/kubuntu-21-10-impish-indri-released/ 21.10] |2021-10-15 |Impish Indri | style="background-color:Salmon;"|2022-07 | |- |[https://kubuntu.org/news/kubuntu-22-04-lts-released/ 22.04 LTS] |2022-04-21 |Jammy Jellyfish |style="background-color:#A0E75A;"| 2025-04 | |- |22.10 |2022-10-20 |Kinetic Kudu |style="background-color:SkyBlue;"| 2023-07 | |} ==Galleri== <gallery> Fil:Kubuntu hoary de.png|Kubuntu '''5'''.04 (200'''5''') Fil:Kubuntu6.06.png|Kubuntu 6.06 LTS Fil:Kubuntu.8.04.KDE.png|Kubuntu 8.04 Fil:Kubuntu 10.04 main menu.png|Kubuntu 10.04 LTS Fil:Kubuntu 12.jpg|Kubuntu 12.04 LTS Fil:Kubuntu 14.04 LTS.png|Kubuntu 14.04 LTS Fil:Kubuntu screenshot 16.04.png|Kubuntu 16.04 LTS Fil:Kubuntu 18.04 KDE 5.12.7-el Screenshot 20190306 221603.png|Kubuntu 18.04 LTS Fil:Desktop Kubuntu 20.04.png|Kubuntu 20.04 LTS Fil:Kubuntu 22.04 nn 001.png|Kubuntu 22.04 LTS no-nn (nynorsk) Fil:Kubuntu 22.04 nn 002.png|Kubuntu 22.04 LTS no-nn (nynorsk) </gallery> == Referansar == {{kjeldeliste}} == Bakgrunnsstoff == {{commons|Category:Kubuntu}} * [https://kubuntu.org/ Heimesida til Kubuntu] * [http://distrowatch.com/table.php?distribution=kubuntu| Kubuntu på Distrowatch] {{Linuxdistro}} <!-- interwiki (no, sv, da first; then others alphabetically by name --> {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Linuxdistribusjonar]] [[Kategori:Fri programvare]] [[Kategori:Open kjeldekode]] [[Kategori:Nynorsk programvare]] 576t1kceedeitnnte8tv3wky11answm 0 181463 3399287 3266657 2022-08-18T17:56:02Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{koord|60|26|2.17|N|9|26|44.98|E|type:landmark|vising=tittel}} [[Fil:Bjørneparken Rugg 01 210px.jpg|mini|Brunbjørnen Rugg i Bjørneparken.]] '''Bjørneparken''' (tidlegare ''Vassfaret Bjørnepark'') er ein naturpark med [[Noreg|norske]] rovdyr og husdyr, som ligg rett ved riksveg 7 i [[Flå]] i [[Hallingdal]]. Parken er på 500 mål, og open heile året. Her kan du kome tett på dyr som [[brunbjørn]]ar, [[elg]] og [[rådyr]], og mindre dyr som [[minigris]]ar, [[sau]], [[moskusand|moskusender]], [[kanin]]er og [[piggsvin]]. Parken har også aktivitetar som hinderløype, fjellklatring og steinsliping. == Kjelder == {{refstart}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Bjørneparken|Bjørneparken]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. april 2011.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{commonskat}} * {{offisiell nettstad}} {{spire|dyr|Noreg}} {{Dyreparkar i Noreg}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Dyreparkar i Noreg]] [[Kategori:Kultur i Flå]] [[Kategori:Byggverk i Flå]] my5zh0465texllxw9qjr8bn8cyz46kf 0 189430 3399264 3398263 2022-08-18T17:44:59Z Ranveig 39 /* top */rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks by Storbritannia |bilet_horisont = Weston-Super-Mare view.jpg |bilettekst = Utsyn over Westo-super-Mare |land = England |region = Somerset |distrikt = [[North Somerset]] |innbyggjarar_i_år = 2007 |innbyggjarar = 85274 |latd=51 |latm=21 |lats= |longd=2 |longm=59 |longs= |longEW=W |postnummer =BS22–BS24 |retningsnummer =01934 |nettside = www.weston-super-maretowncouncil.gov.uk }} '''Weston-super-Mare''' er ein kystby i [[Somerset]] i [[England]]. Han har kring 85 000 innbyggjarar og ligg ved [[Bristolkanalen]], omkring 28&nbsp;km sørvest for [[Bristol]]. Byen er kjent for sine sandstrender, som er populære badestader sjølv om det ved lågvatn kan vere dryge halvannan kilometer frå strandlinja til vatnet. Namnet Weston kjem frå [[gammalengelsk|angelsaksisk]] «west tun», «vestleg busetjing». Den skildrande delen er uvanleg, då ein har halde forma frå [[mellomalderlatin]], som tyder «på havet», men uttala er endra. Byen voks i [[viktoriansk tid]], då det vart populært å reise på ferie til sjøen. Saman med [[Burnham-on-Sea]] tente Weston på plasseringa, nær både Bristol, [[Bath]] og det sørlege [[Wales]]. Då jarnbana kom byrja tusenvis av turistar å kome til byen for kortare opphald. Birnbeck Pier vart ferdigstilt i 1867 for å gje eit tilbod til alle dei vitjande i form av spelehallar, teservering, tivoli og eit fotostudio. Den nye piren tydde at mange vitjande ikkje kom inn i sentrum. Dei starta difor bygginga av Grand Pier, som vart opna i 1904 nær hovudgatene. Han var opphavleg tenkt å bli 2,4&nbsp;km lang. Han står enno i forkorta form, men musikkteatret som stod på han er erstatta av kafear og ulike underhaldningstilbod. Den 28. juli 2008 brann han ned til grunnen. Etter [[første verdskrigen]] vart det bygd fleire ting for turistane, som ein vinterhage og paviljong, eit utandørs symjebasseng og ein flyplass. Under [[andre verdskrigen]] vart mange som var evakuert frå andre stader innkvartert i byen. Weston vart bomba fleire gonger, og delar av sentrum vart skadd. Etter krigen kom ei nedgangstid for Weston, såvel som for andre kystbyar. Etterkvart kom tilboda om billege utanlandsreiser, og med nedleggingar innan mange industriar kunne færre arbeidarfamiliar, som dei frå gruvebyane i Wales, fere på ferie. Fleire industrinæringar etablerte seg i byen, blant anna flyproduksjon. Med motorvegen M5 i nærleiken vart transporthøva betra, og byen har fått fleire industribedrifter, og mange innbyggjarar pendlar til Bristol. Turisttrafikken har aldri heilt vorte borte, og sørgjer enno for ein del arbeidsplassar i Weston. Eit helikoptermuseum, eit maritimt opplevingssenter og ein miniatyrjernbane gjev nye tilbod til vitjande. Blant kjende personar frå Weston-super-Mare er [[John Cleese]], [[Jeffrey Archer]] og [[Jill Dando]]. ==Bakgrunnsstoff== * [http://www.weston-super-maretowncouncil.gov.uk/ Weston-super-Mare byråd] * [http://www.somersetcoast.com/ Offisiell turistside] {{wikivoyage|Weston-super-Mare}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Somerset]] [[Kategori:Hamnebyar i England]] lil7umqoo0csoybomsxrvif5jg8hsgh 0 197920 3399295 3380090 2022-08-18T18:02:43Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{infoboks biografi | namn = Aleister Crowley | bilete = Aleister Crowley as Baphomet X° O.T.O.jpg | bilettekst = Crowley i 1919 | verkeleg namn = Edward Alexander Crowley | fødd = 12. desember [[1875]] | fødestad = [[Royal Leamington Spa]] i Warwickshire i England | død = {{dødsdato og alder|1947|12|1|1875|10|12|df=y}} | dødsstad = [[Hastings]] i East Sussex i England }} '''Aleister Crowley''' ({{levde|12. desember|1875|1. desember|1947|Crowley, Aleister}}), òg kjend som '''Frater Perdurabo''' og '''The Great Beast''', var ein viktig engelsk [[okkult]]ist, [[astrologi|astrolog]], [[mystikk|mystikar]] og [[seremoniell magi]]kar. Han starta den religiøse filosofien [[Thelema]]. Han hadde òg suksess innan forskjellige andre felt, som [[fjellklatring]], [[sjakk]] og dikt. I rolla som grunnleggjaren av den thelemittiske filosofien, såg han på seg sjølv som ein profet som hadde fått i oppgåve å informere menneskeheita om at ho var på veg inn i det nye [[Horus-eonet]] tidleg på 1900-talet. Han var fødd inn ein velståande familie og som ung mann vart han eit viktig medlem av den esoteriske ''[[Golden Dawn|The Hermetic Order of the Golden Dawn]]'', etter å ha blitt ven med leiaren for ordenen, [[Samuel Liddell MacGregor Mathers]]. Han meinte så at han var blitt kontakt av sin heilage verneengel, ein skapning kalla [[Aiwass]], medan han var i Egypt i 1904, og «mottok» ein tekst kalla ''[[Lovboka]]'' som han meinte hadde guddommeleg opphav, og kring denne teksten utvikla han den nye filosofien Thelema. Han starta sin eigen okkulte foreining, [[A∴A∴]] og vart til slutt leiar av [[Ordo Templi Orientis]] (O.T.O.), før han grunnla eit religiøst samfunn i [[Cefalù]] kjend som [[Abbey of Thelema]], som han leia frå 1920 til 1923. Etter å ha blitt kasta ut av Cefalù reiste han attende til Storbritannia, der han heldt fram å fremme Thelema fram til han døydde. Crowley var òg [[biseksuell]], eksperimenterte med [[narkotika]] og var [[samfunnskritikk|samfunnskritikar]]. I mange av desse rollene var han «i opprør mot dei moralske og religiøse verdiane på denne tida», tok til ekte ei form for [[ryggesløyse]] baset på regelen om «gjer kva du vil» (''Do What Thou Wilt'').<ref>{{Harvnb|Symonds|1997|p=vii.}}</ref> På grunn av dette vart han godt kjend medan han levde, og vart i pressa på den tida omtalt som «den vondaste mannen i verda». Crowley har vorte verande ein viktig person og vert rekna som ein av dei viktigaste okkultistane gjennom tidene. I 2002 vart han i ei undersøking av [[BBC]] kåra til den 73. største briten gjennom tidene. Han er referert av mange forfattarar, musikarar og filmskaparar,<ref>{{Harvnb|Kaczynski|2010|p=Acknowledgments.}}</ref> og har òg hatt stor innverknad på mange seinare esoteriske grupper og individ, som [[Kenneth Anger]], [[Jimmy Page]], [[Kenneth Grant]], [[John Whiteside Parsons|Jack Parsons]], [[Gerald Gardner]], [[Robert Anton Wilson]] og til ein viss grad [[Austin Osman Spare]].<ref>[[#Sut00|Sutin 2000]]. s. 207.</ref> Den portugisiske forfattaren [[Fernando Pessoa]] var ven med Crowley og skreiv ein del skrifter påverka av han. ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Aleister Crowley|Aleister Crowley]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 25. oktober 2011.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' </div> {{fotnoteliste}} ;Bibliografi {{refbegin}} * {{cite book |title= Perdurabo: The Life of Aleister Crowley ''(Second Edition)'' |last= {{aut|[[Richard Kaczynski|Kaczynski, Richard]]}} |year= 2010 |publisher=North Atlantic Books |location=Berkeley, California |isbn=978-0312252434 |nopp=|ref=Kac10}} * {{cite book |title= Do What Thou Wilt: A Life of Aleister Crowley |last= {{aut|[[Lawrence Sutin|Sutin, Lawrence]]}} |year= 2000 |publisher=St Martin's Press |location=New York |isbn=978-0312252434 |nopp=|ref=Sut00}} * {{cite book |title= The Beast 666: The Life of Aleister Crowley |last= {{aut|[[John Symonds|Symonds, John]]}} |year= 1997 |publisher=Pindar Press |location=London |isbn=9781899828210 |nopp=|ref=Sym97}} {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== {{wikiquote|språk=en}} * [http://www.hrc.utexas.edu/research/fa/lfcrowley.html Aleister Crowley-samling] på [[Harry Ransom Center]] i [[University of Texas at Austin]] * [http://hermetic.com/crowley The Libri of Aleister Crowley] * [http://thelemicstudies.com The Journal of Thelemic Studies] * [http://www.life.com/image/first/in-gallery/41262/aleister-crowley-wicked Aleister Crowley: Wicked] – bilete frå ''[[Life magazine]]'' {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Engelske astrologar]] [[Kategori:Engelske sjakkspelarar]] [[Kategori:Britiske fjellklatrar]] [[Kategori:Engelske forfattarar]] [[Kategori:Golden Dawn]] [[Kategori:Magikarar]] [[Kategori:Ordo Templi Orientis]] [[Kategori:Folk frå Leamington Spa]] [[Kategori:Thelema]] an009jpy2t4clek8poftckmt40yplik 0 203349 3399312 3398713 2022-08-19T05:47:12Z 89.8.66.15 https://en.wikipedia.org/wiki/Garth_Brooks_discography#2010s_and_2020s wikitext text/x-wiki {{infoboks biografi}} '''Troyal Garth Brooks''' ({{fødd|7. februar|1962|Brooks, Garth}}) er ein amerikansk [[country]]artist fødd i [[Tulsa]] i [[Oklahoma]]. [[Fil:Garth Brooks on World Tour (crop).png|mini|venstre|Brooks under ein konsert i 2015.]] ==Utgjevingar== ===Singlar=== (utval) *«The Dance» (1990, førsteplass på [[Hot Country Songs-lista]])<ref name="Country Songs"/> *«Rodeo» (1991) *«She's Every Woman» (1995)<ref name="Country Songs">{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/artist/garth-brooks/chart-history/csi/|title=Garth Brooks Chart History – Country Songs|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|access-date=September 14, 2021}}</ref> ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Garth Brooks|Garth Brooks]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 19. januar 2012.'' </div> {{Autoritetsdata}} {{spire|musikk}} [[Kategori:Folk frå Oklahoma]] [[Kategori:USA-amerikanske countryartistar]] [[Kategori:Grammy-vinnarar]] [[Kategori:Juno-vinnarar]] hdqazpwb6hndbtdq6giu0cfkzldd53b 0 208392 3399298 3387507 2022-08-18T18:05:00Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:Logo uefa europa 2012.png|mini|Logoen til turneringa]] '''Europaligaen''' ([[engelsk]]; UEFA Europa League) er ei årleg [[fotball]]turnering for [[Europa|europeiske]] fotballag som vert arrangert av [[UEFA]]. Europaligaen har vore arrangert sidan 2009, og kom i staden for [[UEFA-cupen]] som vart nedlagt det året. Også ei anna fotballturnering, UEFA Intertoto Cup, vart nedlagt samstundes. Turneringa omfattar ei utvida rekke med kvalifiseringskampar, basert på rangering av ulike nasjonale seriar. Sjølve Europaligaen opnar med gruppespel, der dei beste klubbane går vidare til cupspel. Når dei avgjerande cuprundane tek til, får også nokre lag utslegne or [[Meisterligaen]] plass i Europaligaen. ==Finalane i Europaligaen== {| class="sortable plainrowheaders wikitable" |+Europaliga-finalar |- !scope=col|Sesong !scope=col|Vinnar !scope=col|Resultat !scope=col|Tapar !scope=col|Stadion !scope=col|Tilskodarar |- !scope="row" style="text-align:center"|2009/10 |{{ESP}} [[Atlético Madrid]] <small>(UCL)</small> |bgcolor=FBCEB1 align=center|[[2010 UEFA Europa League Final|2&ndash;1]]<br>(e.e.o.) |{{ENG}} [[Fulham F.C.|Fulham]] |Hamburg Arena, [[Hamburg]] |align=center|49&nbsp;000 |- !scope="row" style="text-align:center"|2010/11 |{{POR}} [[FC Porto|Porto]] |align=center|[[2011 UEFA Europa League Final|1&ndash;0]] |{{POR}} [[Sporting Braga]] <small></small> | Lansdowne Road Stadium, [[Dublin]] |align=center|45&nbsp;391 |- !scope="row" style="text-align:center"|2011/12 |{{ESP}} [[Atlético Madrid]] |align=center|[[2012 UEFA Europa League Final|3&ndash;0]] |{{ESP}} [[Athletic Bilbao]] | Arena Națională, [[Bucuresti]] |align=center|52&nbsp;347 |- !scope="row" style="text-align:center"|2012/13 |{{ENG}} [[Chelsea F.C.|Chelsea]] |align=center|[[2013 UEFA Europa League Final|2&ndash;1]] |{{POR}} [[Benfica|Benfica]] <small>(UCL)</small> | Amsterdam Arena, [[Amsterdam]] |align=center| 46&nbsp;163 |- !scope="row" style="text-align:center"|2013/14 |{{ESP}} [[Sevilla FC|Sevilla]] |align=center bgcolor=cedff2|[[2014 UEFA Europa League Final|4&ndash;2]]<br>(e. str.) |{{POR}} [[Benfica|Benfica]] | Juventus stadion, [[Torino]] |align=center| 33&nbsp;120 |- !scope="row" style="text-align:center"|2014/15 |{{ESP}} [[Sevilla FC|Sevilla]] |align=center|[[2015 UEFA Europa League Final|3&ndash;2]] |{{UKR}} [[Dnipro Dnipropetrovsk]] | Nasjonalstadion, [[Warszawa]] |align=center| 45&nbsp;000 |- !scope="row" style="text-align:center"|2015/16 |{{ESP}} [[Sevilla FC|Sevilla]] <small>(UCL)</small> |align=center|[[2016 UEFA Europa League Final|3&ndash;1]] |{{ENG}} [[Liverpool FC]] | St. Jakob-Park, [[Basel]] |align=center| 34&nbsp;429 |- !scope="row" style="text-align:center"|2016/17 |{{ENG}} [[Manchester United]] |align=center|[[Europaligaen 2017|2&ndash;0]] |{{NED}} [[Ajax Amsterdam|Ajax]] | Friends Arena, [[Solna]] |align=center| 46&nbsp;961 |- !scope="row" style="text-align:center"|2017/18 |{{ESP}} [[Atlético Madrid]] <small>(UCL)</small> |align=center|[[Europaligaen 2017|3&ndash;0]] |{{FRA}} [[Olympique Marseille]] | Parc Olympique Lyonnais, [[Lyon]] |align=center| 55&nbsp;768 |- !scope="row" style="text-align:center"|2018/19 |{{ENG}} [[Chelsea FC|Chelsea]] |align=center|[[Europaligaen 2019|4&ndash;1]] |{{ENG}} [[Arsenal FC|Arsenal]] | Olympiastadion i Baku, [[Baku]] |align=center| 51&nbsp;370 |- !scope="row" style="text-align:center"|2019/20 |{{ESP}} [[Sevilla FC|Sevilla]] |align=center|[[Europaligaen 2020|3&ndash;2]] |{{ITA}} [[FC Inter|Inter]] | RheinEnergieStadion, [[Köln]] |align=center| 0 |- !scope="row" style="text-align:center"|2020/21 |{{ESP}} [[Villareal CF|Villareal]] |align=center|[[Europaligaen 2021|1&ndash;1]] |{{ENG}} [[Manchester United]] | Stadion [[Gdańsk]] |align=center| 9&nbsp;412 |- !scope="row" style="text-align:center"|2021/22 |{{GER}} [[Eintracht Frankfurt]] |align=center|[[Europaligaen 2022|1&ndash;1]] |{{SCO}} [[Rangers FC]] | Estadio Ramón Sánchez-Pizjuán, [[Sevilla]] |align=center| 38&nbsp;842 |} ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Europaligaen|Europaligaen]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 24. februar 2012.'' *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of UEFA Cup and Europa League finals|List of UEFA Cup and Europa League finals]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 16. juni 2014.'' {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== * [http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/index.html UEFA.com - UEFA Europa League] (offisielle nettsider) [[Kategori:Internasjonale fotballturneringar]] [[Kategori:UEFA]] m8hd5n5mngat1inletz32inn1lwit7d 0 216314 3399282 3274596 2022-08-18T17:53:05Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{taksoboksLua|taksonomi_WD=ja | bilete = Hutton's shearwater_Cropped.jpg | bilettekst = Maorilire ved Kaikoura{{foto|SDuncan Wright}} }} '''Maorilire''', ''Puffinus huttoni'', er ei [[Lirer|lire]] i [[stormfuglfamilien]]. Som hekkefugl er ho [[endemisk]] til [[New Zealand]] med hekkeområde i fjellet [[Kaikoura Ranges]] på [[Sørøya på New Zealand|Sørøya]]. Maorilira har kroppslengd på ca. 36 centimeter og kroppsmasse på 350 gram. Ho er gjennomgåande mørk på oversida med lys underside. Rygg og overside av venger er einsfarga gråbrune, strupen og midten av brystet er kvit med gradvis overgang til den gråbrune oversida. Buk, kroppssider og undergump er einsfarga kvite. Undervengene er skittenkvite med utydeleg avgrensa mørkt markert band rundt bakkanten. Nebbet er mørkt. Den noko mindre [[flagrelire]] liknar mykje, men har lysare undervenger. Det einaste hekkeområdet ein kjenner vart funne i 1965 og ligg i jorddekte fjellsider i [[Kaikoura Ranges]] på nordaustre [[Sørøya på New Zealand|Sørøya]], 1200 til 1800 [[moh.]] Hoa legg egget i perioden frå slutten av august til midten av september, og ungen er flygedyktig frå mars-april. Ungane kjem tilbake til kolonien når dei er tre år gamle. Maorilira er ein [[trekkfugl]], om hausten trekkjer ho til eit havområdet rundt [[Australia]] frå [[Torressundet]] i nord, sørover austkysten, rundt [[Tasmania]] og vestover til kysten av [[Vest-Australia]]. Populasjonen er estimert til ca. 300 - 350&nbsp;000 individ og minkande. Reirkoloniane blir angripne av [[røyskatt]], ''Mustela erminea''. Føda er for det meste [[småfisk]] og [[kril]]. Dei stuper i vatnet frå låg høgd, eller dei sym på overflata og kik under vatnet etter byttet til dei dukkar. == Kjelder == {{refopning}} * Barrie Heather og Hugh Robertson, ''The Field Guide to the Birds of New Zealand'' (revised edition)'', Viking, 2005</div> === Referansar === {{refslutt}} {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == *[[BirdLife International]] (2012) Species factsheet: ''[http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=3941 Puffinus huttoni]''. Frå http://www.birdlife.org * [http://ibc.lynxeds.com/species/fluttering-shearwater-puffinus-huttoni Videoar, bilete og lydopptak av maorilire] hos Internet Bird Collection [[Kategori:Stormfuglfamilien]] [[Kategori:Fuglar i Oseania]] duywc8s962acpehotei0qtz3p5xm9v9 0 226554 3399289 3377511 2022-08-18T17:57:55Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{geoboks|by |land = Tyrkia |tidssone=[[Eastern European Time|EET]] |utc_skilnad=+2 |lat_d=38 |lat_m=38 |lat_NS=N |long_d=27 |long_m=25 |long_EW=E | kartposisjon = Tyrkia | kart = Turkey location map.svg |tidssone_sommartid=[[Eastern European Summer Time|EEST]] |utc_skilnad_sommartid=+3 |namn = Manisa |bilete = Ulu Cami önünden Manisa'nın görünüşü 2010.jpg |bilettekst = |regiontype=[[Regionar i Tyrkia|Region]] |region = [[Egearregionen]] |distrikttype=[[Provinsar i Tyrkia|Provins]] |distrikt = [[Provinsen Manisa|Manisa]] |folketal = 341374 |folketal år = 2011 |fritype=[[Postnummer]] |fri = 45x xx |fri2 = 45|fri2type=Bilnummer |fri1type=Retningsnummer|fri1 = 236 |nettstad = [http://www.manisa.bel.tr www.manisa.bel.tr] |commons = Manisa }} '''Manisa''' (i antikken ''[[Magnesia ad Sipylum]]'') er ein stor by i [[Egearregionen]] i [[Tyrkia]] og det administrative setet i [[provinsen Manisa]], 30 km nordaust for [[Izmir]]. Byen har kring 340 000 innbyggjarar. Han er eit handelssentrum i eit [[jordbruk]]sdistrikt med [[vin]], [[oliven]] og [[bomull]]. Det vert òg drive gruvedrift i omegnen. Byen er eit jernbaneknutepunkt. Det moderne Manisa er eit blømande industri- og tenestesenter i nærleiken av storbyen [[İzmir]]. Den historiske Manisa spreidde seg ut frå ein skogkledd dal nedanfor fjellet Sipylus. [[Antiokhos den store]] av [[Syria]] tapte her mot [[Romarriket|romarane]] i 190 fvt. ==Klima== Manisa har eit [[middelhavsklima]] med lange, varme, tørre somrar og korte, kjølige vintrar. <div style="width:70%">{{Vêrboks |metric first= Yes |single line= Yes |stad= Manisa |Jan varmerekord C= 24.0 |Feb varmerekord C= 26.4 |Mar varmerekord C= 31.6 |Apr varmerekord C= 32.7 |Mai varmerekord C= 39.1 |Jun varmerekord C= 42.0 |Jul varmerekord C= 45.5 |Aug varmerekord C= 43.7 |Sep varmerekord C= 41.7 |Okt varmerekord C= 37.3 |Nov varmerekord C= 29.9 |Des varmerekord C= 25.9 |Jan maks C= 10.7 |Feb maks C= 12.2 |Mar maks C= 16.2 |Apr maks C= 21.2 |Mai maks C= 27.2 |Jun maks C= 32.5 |Jul maks C= 35.2 |Aug maks C= 35.0 |Sep maks C= 30.6 |Okt maks C= 24.2 |Nov maks C= 16.9 |Des maks C= 11.9 |Jan min C= 3.0 |Feb min C= 3.6 |Mar min C= 5.5 |Apr min C= 9.3 |Mai min C= 13.7 |Jun min C= 18.3 |Jul min C= 21.2 |Aug min C= 21.0 |Sep min C= 16.6 |Okt min C= 12.4 |Nov min C= 7.3 |Des min C= 4.7 |Jan kulderekord C= -7.0 |Feb kulderekord C= -8.9 |Mar kulderekord C= -5.1 |Apr kulderekord C= -2.0 |Mai kulderekord C= 4.0 |Jun kulderekord C= 7.6 |Jul kulderekord C= 13.4 |Aug kulderekord C= 12.2 |Sep kulderekord C= 8.4 |Okt kulderekord C= 2.3 |Nov kulderekord C= -3.4 |Des kulderekord C= -6.0 |Jan nedbør mm = 110.7 |Feb nedbør mm = 98.4 |Mar nedbør mm = 79.9 |Apr nedbør mm = 56.1 |Mai nedbør mm = 32.3 |Jun nedbør mm = 15.5 |Jul nedbør mm = 9.5 |Aug nedbør mm = 7.9 |Sep nedbør mm = 22.0 |Okt nedbør mm = 50.5 |Nov nedbør mm = 97.0 |Des nedbør mm = 129.5 |Jan regndagar= 11.2 |Feb regndagar= 10.8 |Mar regndagar= 9.2 |Apr regndagar= 9.3 |Mai regndagar= 6.4 |Jun regndagar= 3.2 |Jul regndagar= 2.1 |Aug regndagar= 1.5 |Sep regndagar= 3.3 |Okt regndagar= 6.1 |Nov regndagar= 9.4 |Des regndagar= 12.9 |Jan sol= 89.9 |Feb sol= 106.4 |Mar sol= 170.5 |Apr sol= 201.0 |Mai sol= 275.9 |Jun sol= 327.0 |Jul sol= 356.5 |Aug sol= 334.8 |Sep sol= 279.0 |Okt sol= 201.5 |Nov sol= 123.0 |Des sol= 74.4 |kjelde 1= Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü <ref>http://www.dmi.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=MANISA</ref> |date= Mars 2011 }} </div> ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Manisa|Manisa]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 22. august 2012.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Tyrkia]] [[Kategori:Busetnader i provinsen Manisa]] [[Kategori:Stader i Tyrkia frå gresk antikk]] [[Kategori:Romerske stader i Tyrkia]] l6ktx68yd0wsbfd1mu64clzzwbzurup 0 231708 3399283 3325307 2022-08-18T17:54:12Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{taksoboksLua|taksonomi_WD=ja | bilete = Large-billed gerygone portland08.JPG | bilettekst = [[Stornebbgerygone]], {{foto|Wikimedia-brukar:Aviceda}} }} '''Gerygonar''' er ei [[biologisk slekt]], ''Gerygone'', av 19 fugleartar i [[tornsmettfamilien]], Acanthizidae. Slekta har utbreiingsområde frå [[Søraust-Asia]] gjennom [[Ny-Guinea]] og [[Australia]] til [[New Zealand]] og [[Chatham-øyane]]. Vi finn dei fleste av artane i Australia og på Ny-Guinea, berre éin, [[orientgerygone]], har klart å krysse [[Wallace-linja]] og kolonisere så langt vest som [[Thailand]], [[Malaysia]] og [[Filippinene]]. Gerygonar er insektetarar som hentar det meste av føda si ved å plukke ho frå bladverket på tre og buskar. Dei er små fuglar, dei fleste veg i gjennomsnitt 6-7 gram, og viser liten variasjon i storleik på tvers utbreiingsområdet sitt, unntaket er øyarten [[kvitpannegerygone]] som er nesten dobbelt så stor som dei andre i slekta. Songane deira er skildra som «-enkle, men herlege», mange fallande i tonehøgd, og nokre artar er gode etterliknarar. 'Gerygone' tyder «født av lydar».<ref>{{cite book |last=Magrath | first = Robert. | year = 2003 | chapter = Australian Warblers | editor = Perrins, Christopher | title = The Firefly Encyclopedia of Birds | publisher = Firefly Books | pages = 470–471 | isbn = 1-55297-777-3}}</ref> == Artslista == Gerygonar i rekkjefølgje etter [[Clementslista]] versjon 6.8 frå august 2013<ref name="clements">{{Referanse:Clements6.8|lestdato=10. august 2014}}</ref> med norske namn etter ''Norske navn på verdens fugler''.<ref name="nof2008">{{Referanse:NorskeFuglenamn‎}}</ref> <div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2;"> * [[Grågerygone]], ''Gerygone cinerea'', Mountain Gerygone, <small>LC, Salvadori, 1876</small> * [[Grønryggerygone]], ''Gerygone chloronota'', Green-backed Gerygone, <small>LC, Gould, 1843</small> * [[Skjeggerygone]], ''Gerygone palpebrosa'', Fairy Gerygone, <small>LC, Wallace, 1865</small> * [[Biakgerygone]], ''Gerygone hypoxantha'', Biak Gerygone, <small>Salvadori, 1878</small> * [[Kvitstrupegerygone]], ''Gerygone olivacea'', White-throated Gerygone, <small>LC, Gould, 1838</small> * [[Gulbukgerygone]], ''Gerygone chrysogaster'', Yellow-bellied Gerygone, <small>LC, Gray, 1858</small> * [[Stornebbgerygone]], ''Gerygone magnirostris'', Large-billed Gerygone, <small>LC, Gould, 1843</small> * [[Kvitaugegerygone]], ''Gerygone tenebrosa'', Dusky Gerygone, <small>LC, Hall, 1901</small> * [[Brungerygone]], ''Gerygone mouki'', Brown Gerygone, <small>LC, Mathews, 1903</small> * [[Orientgerygone]], ''Gerygone sulphurea'', Golden-bellied Gerygone, <small>LC, Wallace, 1864</small> * [[Timorgerygone]], ''Gerygone inornata'', Plain Gerygone, <small>LC, Wallace, 1864</small> * [[Rustflankegerygone]], ''Gerygone dorsalis'', Rufous-sided Gerygone, <small>LC, Sclater, 1883</small> * [[Berggerygone]], ''Gerygone ruficollis'', Brown-breasted Gerygone, <small>LC, Salvadori, 1876</small> * [[Flekkhalegerygone]], ''Gerygone fusca'', Western Gerygone, <small>LC, Gould, 1838</small> * [[Mangrovegerygone]], ''Gerygone levigaster'', Mangrove Gerygone, <small>LC, Gould, 1843</small> * [[Norfolkgerygone]], ''Gerygone modesta'', Norfolk Island Gerygone, <small>NT, Pelzeln, 1860</small> * [[Igatagerygone]], ''Gerygone igata'', Gray Gerygone, <small>LC, Quoy & Gaimard, 1830</small> * [[Kvitpannegerygone]], ''Gerygone albofrontata'', Chatham Island Gerygone, <small>LC, Gray, 1844</small> * [[Gulflankegerygone]], ''Gerygone flavolateralis'', Fan-tailed Gerygone, <small>LC, Gray, 1859</small> </div> == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Gerygone|Gerygone]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 6. oktober 2012.'' ** ''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' ::* {{Referanse:HBW-12 |sider= |kapittel=Picathartes to Tits and Chickadees |forfattarar=}}'' === Referansar === {{refslutt}} {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == {{Commonskat}} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Tornsmettfamilien]] [[Kategori:Fuglar i den australske regionen]] [[Kategori:Fugleslekter]] bpb8xrcj42qh5phau98j1usumezl3hd 0 250210 3399262 3381802 2022-08-18T17:44:25Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{geoboks|provins|kategori=autonom region | namn = Irakisk Kurdistan | andre namn = Herêma Kurdistanê ([[kurdisk]])<br />هه‌رێمی کوردستان ([[kurdisk]])<br />إقليم كردستان ([[arabisk]]) | flagg = Flag of Kurdistan.svg | symbol = Coat of Arms of Kurdistan.svg | symboltype = Våpen | nasjonalsong = «[[Ey Reqîb]]» | land = Irak | kart = Iraqi Kurdistan in Iraq (de-facto and disputed hatched).svg | karttekst = <div style="text-align: left; padding-left: 1em"> {{legend |#c12838|Offisielt territorium i Irakisk Kurdistan}} {{legend |#d0676f|Territorium kontrollert av Irakisk Kurdistan}} {{legend |#dea5a5|Territorium gjort krav på av Irakisk Kurdistan}} {{legend |#fefee9|Resten av Irak}} </div> | kart2 =Iraqi Kurdistan on world map.png | hovudstad = [[Erbil|Erbil (Hewlêr)]] |lat_d=36|lat_m=11|lat_NS=N |long_d=44|long_m=00|long_EW=E | språk = [[kurdisk]] <small>([[sentralkurdisk|Sorani]])</small> [[arabisk]]<ref>[[Kurdistan regionale styresmakt]]: [http://www.krg.org/articles/detail.asp?lngnr=12&smap=03010500&rnr=142&anr=18694 ''The Kurdish language''], 27 June 2010, Henta 21 July 2017</ref> | religion = [[Islam]] ([[sunni]] og [[sjia]]), [[den khaldeisk-katolske kyrkja|kristendom]], [[jesidismn]], [[zoroastrianisme]]<ref>{{cite web |title=Religions in the Irakisk Kurdistan Region of Iraq |url=http://cabinet.gov.krd/p/page.aspx?l=12&s=050000&r=310&p=220 |publisher = Kurdistan regional government |year=2015 }}</ref> | adjektiv = kurdisk, kurdar | leiartype = [[President i Irakisk Kurdistan|President]] | leiar = [[Masoud Barzani]] | leiar1type = [[statsminister i Irakisk Kurdistan|Statsminister]] | leiar1 = [[Nechirvan Barzani]] | grunnlagdtype = Avtale signert | grunnlagd = 11. mars 1970 | grunnlagd1type = ''[[De facto]]'' sjølvstyre | grunnlagd1 = Oktober 1991 | grunnlagd2type = [[Kurdistan regionale styresmakt|Regionalt styre]] oppretta | grunnlagd2 = 4. juli 1992 | grunnlagd3type = Overgangsgrunnlov | grunnlagd3 = 30. januar 2005 | areal = 78,736 | folketal = 5300000 | folketal_i_år = 2017 |valuta = [[Irakisk dinar]] }} '''Irakisk Kurdistan''', offisielt kalla '''Regionen Kurdistan''' ([[sorani]] هه‌رێمی کوردستان, [[arabisk]] إقليم كردستان|) i den irakiske grunnlova,<ref>http://www.iraqinationality.gov.iq/attach/iraqi_constitution.pdf</ref><ref name=KRG_official>{{cite web |url= http://www.gov.krd/ |title=Kurdistan Regional Government |publisher=Kurdistan Regional Government |accessdate=14 June 2016}}</ref> er ein [[protostat]]<ref name=Dyer1>{{cite book|last=Dyer|first=Gwynne|title=Don't Panic: ISIS, Terror and Today's Middle East|date=2015|pages=105-107|publisher=Random House Canada|location=Toronto|isbn=978-0345815866}}</ref> nord i [[Irak]] og den einaste [[autonom region|autonome regionen]] i landet.<ref>{{cite journal |last=Viviano |first=Frank |date = January 2006 |title=The Kurds in Control |journal= [[National Geographic Magazine]] |location=[[Washington, D.C.]] |url= http://ngm.nationalgeographic.com/features/world/asia/iraq/iraqi-kurds-text | accessdate =10. september 2017 |quote=Since the aftermath of the 1991 Gulf War, nearly eight million kurdarar have enjoyed complete autonomy in the region of Iraqi Kurdistan...}}</ref> Regionen vert ofte kalla '''Sør-Kurdistan''' ([[sorani]] ''باشووری کوردستان''; [[nordkurdisk]] ''Başûrê Kurdistanê'') som [[kurdarar]] generelt rekna som ein av fire delar av [[Stor-Kurdistan]], som òg omfattar område søraust i [[Tyrkia]] ([[Nord-Kurdistan]]), nordlege [[Syria]] ([[Rojava]] eller Vest-Kurdistan) og nordvestlege [[Iran]] ([[Aust-Kurdistan]]).<ref>''Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland'', (2014), av Ofra Bengio, University of Texas Press</ref> Regionen vert styrt av [[Kurdistan regionale styresmakt]] (KRG) med hovudstad i [[Erbil]]. Kurdistan er eit parlamentarisk demokrati med sitt eige parlament som består av 111 sete.<ref name=KRG_KP>{{cite web |url= http://cabinet.gov.krd/a/d.aspx?r=160&l=12&s=04070000&a=15057 |title=The Kurdistan Parliament |date=30 November 2006 |publisher=Kurdistan regionale styresmakt |accessdate=10. september 2017}}</ref> [[Masoud Barzani]], som først vart vald til [[president]] i 2005, vart vald på ny i 2009. I august 2013 forlenga parlamentet presidentperioden hans med to nye år. Han gjekk av som president 19. august 2015, då dei politiske partia ikkje vart samde om å forlenge perioden ytterlegare. Den nye irakiske grunnlova definerer Regionen Kurdistan som ei føderal eining i [[Irak]] og definerer [[kurdisk]] og [[arabisk]] som offisielle språk i [[Irak]]. Dei fire guvernementa [[Dohuk guvernement|Duhok]], [[Erbil guvernement|Hawler]], [[Sulaymaniyah guvernement|Silemani]] og [[Halabja guvernement|Halabja]] dannar eit areal på kring 41&nbsp;710&nbsp;km² og har eit folketal på kring tre millionar (estimat frå 2016).<ref name="rudaw.net">{{cite web|url=http://rudaw.net/turkish/kurdistan/0409201511|title=İşte Kürdistan Bölgesi’nin nüfusu…|publisher=}}</ref> Under [[Nord-Irak-offensiven i 2014|Irak-krisa i 2014]], tok Irakisk Kurdistan òg over mykje av [[omstridde område i Nord-Irak]]. Skipinga av Regionen Kurdistan går attende til ein avtale om sjølvstyre mellom kurdarar og den irakiske regjeringa i mars 1970 etter mange år [[den førte irakisk-kurdiske krigen|harde kampar]]. Men ein klarte ikkje å setje avtalen i verk og i 1974 hamna Nord-Irak ut i [[den andre irakisk-kurdiske krigen]], ein annan del av [[den irakisk-kurdiske konflikten]] mellom kurdarar og den arabisk-dominerte regjeringa i Irak. Vidare under [[den iransk-irakiske krigen]] frå 1980 til 1988, herja den irakiske hæren med innbyggjarane og naturen i Irakisk Kurdistan under [[Anfal-felttoget]]. Etter [[opprøra i Irak i 1991|opprøra i 1991]] til kurdarar i nord og sjiaer i sør mot [[Saddam Hussein]], klarte den militære styrken til Irakisk Kurdistan, [[Peshmerga]], å presse ut den største irakiske styrken frå nord. Trass i store tap og krisar for kurdiske flyktningar i grenseområda til Iran og Tyrkia, har suksessen til Peshmerga og flyforbodssonen som Vesten oppretta over Nord-Irak etter [[Golfkrigen]] i 1991 skapt eit grunnlag for kurdisk sjølvstyre og flyktningar har kunne vende heim att. Då kurdarane heldt fram å sloss mot statlege troppar, forlet dei irakiske styrkane til slutt Kurdistan i oktober 1991 og regionen vart i røynda sjølvstyrt. I 1992 grunnla dei store politiske partia i regionen, [[Kurdistan demokratiske parti]] og [[Patriotunionen i Kurdistan]] den delvis sjølvstyre [[Kurdistan regionale styresmakt]]. [[invasjonen av Irak i 2003]] og dei påfølgjande politiske endingane førte til ratifiseringa av den nye irakiske grunnlova i 2005. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Iraqi Kurdistan|Iraqi Kurdistan]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 10. september 2017.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== {{Wikivoyage|Iraqi Kurdistan}} * [http://www.presidency.krd/english/default.aspx Nettsida til den kurdiske presidenten] * [http://www.gov.krd/ Kurdistan regionale styresmakt] * [http://dfr.gov.krd/ Department of Foreign Relations] * [http://traveliraqikurdistan.com/ Travel Iraqi Kurdistan] - reiseguide [[Kategori:Kurdarar i Irak]] [[Kategori:Irakisk Kurdistan| ]] [[Kategori:Irakisk geografi]] [[Kategori:Irakisk politikk]] [[Kategori:Kurdisk geografi]] [[Kategori:Kurdistan]] [[Kategori:Autonome regionar]] [[Kategori:Undernasjonale område i Irak]] [[Kategori:Øvre Mesopotamia]] [[Kategori:Statar og territorium skipa i 1991]] [[Kategori:1991 i Irak]] izf5cvad9h17w7y5vd9nbku7pkucsar 0 259248 3399279 3265529 2022-08-18T17:51:24Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:Blaker Skanse 2.JPG|mini|Frå Blaker skanse{{foto|Paal Sørensen 2009}}]] '''Blaker skanse''' var ei festning i [[Blaker]] i [[Akershus]]. Festninga låg på sørsida av [[Glomma]] «med bratte bakkar ned mot elva. Skansen vart bygt for å tryggja ferjestaden Blakersund» <ref>Norsk Allkunnebok. II. bandet:214</ref> for norske hærstyrkar. Fyrste skansen vart bygt i [[1665]], ombygt i 1683. I perioden 1697-1712 låg skansen utan garnison. Under den såkalla ellevårskrigen (1709-20) kringsette ein svensk hærstyrke skansen, men drog seg tilbake utan å ha angripe. Blaker skanse var nedlagd i perioden 1764-89. Deretter var skansen i bruk til sommaren 1808, då ein svensk styrke tok kontroll over skansen i eit par dagar og øydela han. I 1811 vart skansen sett i stand, og festninga hadde i 1814 600 soldatar frå landevernet. Blaker skanse var lagt ned i 1820, og eigedomen seld i 1893. ==Notar== {{fotnoteliste}} ==Kjelder== *''Norsk Allkunnebok''. II. bandet. 1950 ==Bakgrunnsstoff== * {{kulturminne|235846}} {{commonskat}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Festningar i Noreg]] [[Kategori:Byggverk i Lillestrøm]] [[Kategori:Kulturminne i Lillestrøm]] [[Kategori:Freda bygg i Viken]] 9r32d4uwk2w0z782rqhjou7qf7d39ae 0 262571 3399294 3379856 2022-08-18T18:02:13Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = I'm Glad You're Here With Me Tonight | format = Studioalbum | artist = [[Neil Diamond]] | utgjeve = 3. desember 1977 | innspeling = 1977 | sjanger = [[Pop]] | lengd = 39:20 | selskap = [[Columbia Records|Columbia]] | produsent = [[Bob Gaudio]] | førre = ''[[Love at the Greek]]''<br />(1977) | kronologi = ja | neste = ''[[You Don't Bring Me Flowers av Neil Diamond|You Don't Bring Me Flowers]]''<br />(1978) }} {{platemeldingar |kritikk1 = [[Allmusic]] |kritikk1karakter = {{Rating|2|5}}<ref>{{cite web |last=Thomas |first=Stephen |url={{Allmusic|class=album |id=r5662 |pure_url=yes}} |title=Allmusic review |publisher=Allmusic.com |date= |accessdate=30. august 2013}}</ref> |kritikk2 = Rate Your Music |kritikk2karakter = {{Rating|3|5}}<ref>{{rateyourmusic |neil_diamond/im_glad_youre_here_with_me_tonight/|dato= august 2013}}</ref> }} '''''I'm Glad You're Here With Me Tonight''''' er det ellevte studioalbumet til [[Neil Diamond]], gjeve ut på [[Columbia Records]] i 1977. Det inneheld mellom anna ein soloversjon av songen «[[You Don't Bring Me Flowers]]». Diamond nådde året etter toppen av salslista i uSA med ein ny versjon spelt inn som ein duett med [[Barbra Streisand]]. ''I'm Glad You're Here With Me Tonight'' var det andre Neil Diamond-albumet på rad det vart laga ei spesialsending for fjernsyn for. Denne vart send 17. november 1977.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0327061/ Neil Diamond: I'm Glad You're Here with Me Tonight (TV 1977) - IMDb]</ref> Denne fekk [[Directors Guild of America]]-prisen for beste regi innan musikk og revy. Han vart òg nominert til tre [[Emmy Awards]]. Ein del av sendinga vart det som vart kjend som ein av dei tidlegaste [[musikkvideo]]ane i historia, med Diamond-songen «Morningside». ==Innhald== {{sporliste | alle songar = [[Neil Diamond]], utanom der andre er nemnde | overskrift = Side ein | tittel1 = [[God Only Knows]] | lengd1 = 4:01 | merknad1 = [[Brian Wilson]], [[Tony Asher]] | tittel2 = Let Me Take You in My Arms Again | lengd2 = 2:56 | tittel3 = Once in a While | lengd3 = 3:34 | tittel4 = Let the Little Boy Sing | lengd4 = 3:24 | merknad4 = Diamond, [[Bob Gaudio]] | tittel5 = I'm Glad You're Here With Me Tonight | lengd5 = 4:18 | merknad5 = Gaudio, [[Judy Parker]] }} {{sporliste | overskrift = Side to | tittel6 = Lament in D Minor | lengd6 = 1:10 | merknad6 = [[Richard Bennett]] | tittel7 = Dance of the Sabres | lengd7 = 4:46 | tittel8 = [[Desiree av Neil Diamond|Desiree]] | lengd8 = 3:19 | tittel9 = As If | lengd9 = 3:26 | tittel10 = [[You Don't Bring Me Flowers]] | lengd10 = 3:08 | merknad10 = Diamond, [[Alan Bergman]], [[Marilyn Bergman]] | tittel11 = [[Free Man in Paris]] | lengd11 = 4:46 | merknad11 = [[Joni Mitchell]] }} ==Medverkande== ;Neil Diamond's Band *[[Neil Diamond]] – [[song|vokal]], [[gitar]] *Tom Hensley – [[orkester]][[arrangement]] og dirigent på «Dance of the Sabres», [[piano]], [[klaverinstrument]] *Alan Lindgren – [[synthesizer]], piano *Linda Press – vokal, [[korvokal]] *Marilyn O'Brien – korvokal *[[Richard Bennett]] – [[akustisk gitar|akustisk-]] og [[elektrisk gitar]] *[[Emory Gordy, Jr.|Emory Gordy]] – gitar, klaverinstrument *Doug Rhone – gitar *Reinie Press – [[bassgitar]] *Dennis St. John – [[trommer]] *Vince Charles and King Errisson – [[perkusjonsinstrument|perkusjon]] ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:I'm Glad You're Here with Me Tonight|I'm Glad You're Here with Me Tonight]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 30. august 2013.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== *{{Discogs release|3420399|I'm Glad You're Here with Me Tonight|type=album}} {{Neil Diamond}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Musikkalbum frå 1977]] [[Kategori:Neil Diamond-album]] [[Kategori:Columbia Records-album]] [[Kategori:Musikkalbum produserte av Bob Gaudio]] 3fwwn1mwjpypqv31kuwdgmxrplnqhtm 0 287513 3399338 3381444 2022-08-19T11:31:23Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{geoboks|fjellkjede |namn= |bilete=JerusalemMountains.jpg |bilettekst=Judeafjella |land = Israel |land1 = Palestina |distrikttype = [[Distrikt i Israel|Distrikt]] |distrikt = Jerusalem distrikt |region = Vestbreidda |kartposisjon = Israel | kart = {{posisjonskart|Israel}} |lat_d=31|lat_m=40|lat_NS=N |long_d=35|long_m=10|long_EW=E }} '''Judeafjella''' ([[hebraisk]] הרי יהודה ''Harei Yehuda'', [[arabisk]] جبال الخليل, ''Jibal al-Khalil''), òg kalla '''Hebronåsane''', er ei fjellkjede i [[Israel]] og på [[Vestbreidda]] der [[Jerusalem]] og fleire andre bibelske byar ligg. Fjella når ei høgd på 1&nbsp;000 m.<ref name="google1">{{cite book|url=http://books.google.com/books?id=C-TQpUtI-dgC&pg=PA295&lpg=PA295&dq=judean+mountains&source=bl&ots=S3vqk8uYcv&sig=SQhJ53K0YYjj1C7F8fg-geAXlYE&hl=en&ei=ME2PTbzuNMjMtAbx37iPCg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CCIQ6AEwAjg8#v=onepage&q=judean%20mountains&f=false |title=Encyclopedia of Prehistory: South and Sørvest-Asia|volume=8|editor= [[Peter N. Peregrine]], [[Melvin Ember]] |publisher= |date= |accessdate=4. oktober 2014}}</ref> ==Geografi== [[Fil:Panorama from beth meir 5.jpg|mini|venstre|Utsyn frå [[Beit Meir]] i Judeafjella.]] Judeafjella går frå nord til sør gjennom Vest- og Aust-Jerusalem, [[Hebron]], [[Betlehem]] og [[Ramallah]]. Fjella dannar eit naturleg skilje mellom [[Shephelah]]-kystslettene i vest og [[Jordandalen]] i aust. Judeafjella var dekte av tett skog i antikken. Åsane består av [[terra rossa-jorda]] over hard [[kalkstein]].<ref name="google1"/> ==Geologi og førhistorie== Judeafjella er overflata av ei rekkje [[monoklin]]e [[fold i geologi|foldingar]] som strekkjer seg nord-nordvest gjennom Israel. Foldinga er eit sentralt uttrykk for [[den syriske bogen]] av [[antiklin]] folding som byrja i [[sein krittid]] i nordaustlege Afrika og det sørvestlege Asia. Den syriske bogen strekkjer seg aust-nordaust over [[Sinai]], og snur nord-nordaust gjennom Israel og heldt fram aust-nordaust inn i Syria. Den israelske delen ligg parallelt til [[Daudehavsforkastinga]] som ligg like i aust.<ref>[http://faculty.ksu.edu.sa/76306/Documents/S-Arc%20Assuit.pdf E. Abd El-Motaal and T.M. Kusky, 2003, ''Tectonic Evolution of the Intraplate S-Shaped Syrian Arc Fold-Thrust Belt of the Middle East Region in the Context of Plate Tectonics,'' The Third International Conference on the Geology of Africa, Vol. (2), s. 139-157]</ref><ref>[http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1365-3121.1989.tb00385.x/abstract Flexor, A., el al., ''Late Cretaceous evolution of the Judean Hills as indicated by ostracodes.'' Terra Nova, Volume 1, Issue 4, pages 349–358, July 1989]</ref> I førhistorisk tid levde det dyr i området som ikkje finst her lenger, som [[elefant]]ar, [[flodhestar]], [[sjiraffar]] og [[vassbøflar]].<ref>{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/JS/rennert/history_2.html |title=Historie of Jerusalem from Its Beginning to David |publisher=Biu.ac.il |date=1997-03-06 |accessdate=4. oktober 2014}}</ref> Fjellkjeda har [[karst]]landskap med mange grotter, som [[stalaktitt]]grotta i [[Sorekelva|Nahal Sorek nasjonalpark]] mellom [[Jerusalem]] og [[Beit Shemesh]] og området kring [[Ofra]], der ein har funne fossil av plante- og dyreliv frå førhistoria. ==Samferdsle== [[Israel Railways]] har ein linje frå [[Beit Shemesh]] langs [[Sorekelva]] og [[Rephaimdalen]] til [[Jerusalem Malha togstasjon]]. ==Sjå òg== *[[Israelsk vin]] *[[Turisme i Israel]] *[[Dyr i Israel]] ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Judaean Mountains|Judaean Mountains]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 4. oktober 2014.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== {{Wikivoyage|Judaean Mountains}} * [http://www.asergeev.com/pictures/archives/compress/2000/142/36.htm Bilete] * [http://www.jerusalempedia.com/Judean_Mountains.html Judeafjella & Jerusalem] * [http://www.jstor.org/pss/4283758 Symbolisme og landskap: Etzionblokka i Judeafjella, Yossi Katz and John C. Lehr] {{Nasjonalparkar i Israel}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fjell i Israel]] [[Kategori:Fjell i Bibelen]] [[Kategori:Fjell på Vestbreidda]] 8n0erd2c43jo3nqts3bpvlevwnpzkk2 4 306224 3399291 2748402 2022-08-18T17:58:50Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{framside bilete|Polska-dialekty wg Urbańczyka.PNG|Polske dialektar ifylgje Stanisław Urbańczyk.|:nn:Polsk}} '''[[:nn:Polsk|Polsk]]''' er eit [[:nn:vestslaviske språk|vestslavisk språk]] som er brukt mest i [[:nn:Polen|Polen]] der det er det [[:nn:offisielle språk|offisielle språket]]. Forskarar reknar med at det finst mellom 39 og 48 millionar menneske som snakkar polsk i dag. Polsk er det største vestslaviske språket både ut frå talet på talarar og bruksområde. Det høyrer til den [[:nn:lechitiske språk|lechitiske greina]] av språkgruppa, saman med [[:nn:pommersk|pommerske]] talemål og den utdøydde [[:nn:polabisk|polabisken]], og dannar eit [[:nn:dialektkontinuum|dialektkontinuum]] med [[:nn:slovakisk|slovakisk]] og [[:nn:tsjekkisk|tsjekkisk]]. I tillegg har polsk påverka dei [[:nn:austslaviske språk|austslaviske språka]] [[:nn:kviterussisk|kviterussisk]] og [[:nn:ukrainsk|ukrainsk]]. Sjølv om einskilde slaviske språk utvikla seg annleis, er det framleis ei viss grad av [[:nn:gjensidig forståing|gjensidig forståing]] mellom dei grunna tidlegare politisk-etniske tilhøve. Det polske [[:nn:dialekt|dialekt]]landskapet er ikkje variert lenger - sidan 1960-åra har ein observert tendensen til å vende seg mot [[:nn:standardspråk|standardspråket]] i alle regionar. Det finst fleire grunnar til denne prosessen: Politiske endringar etter den [[:nn:andre verdskrigen|andre verdskrigen]], migrasjon frå landet til byane og frå gamle austlege delar av Polen til dei nyfåtte territoria mot vest, popularisering av allmenn utdanning og den auka rolla til [[:nn:massemedia|massemedia]]. Forskarar vurderer at det felles [[:nn:urslavisk|urslaviske språket]] byrja å bryte i mindre dialektgrupper om lag i 500-talet, medan polsken utvikla seg frå den vestlege gruppa i 900-talet. ''[[:nn:Polsk|Les meir …]]'' feo6trvwcgdo7cz1b4vnlxfao6yemng 0 315341 3399267 3381579 2022-08-18T17:46:23Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{geoboks|by |namn = Al Hudaydah |bilete = Al Hudaydah Market, Yemen (11042765095).jpg |bilettekst = Marknad i Al-Hudaydah |land = Jemen |regiontype = [[guvernement i Jemen|Guvernement]] |region = [[Al Hudaydah guvernement|Al Hudaydah]] |tidssone =Jemen standardtid |utc_skilnad = +3 |lat_d=14|lat_m=48|lat_s=08|lat_NS=N |long_d=42|long_m=57|long_s=04|long_EW=E |høgdenivå = 17 | folketal = 400000 }} '''Al Hudaydah''' ([[arabisk]] الحديدة), òg kalla '''Hodeda''', '''Hodeida''', '''Hudaida''' og '''Hodeidah''', er den fjerde største byen i [[Jemen]]. Han har kring 400&nbsp;000 innbyggjarar og ligg midt i [[Al Hudaydah guvernement]]. ==Historie== [[Fil:Port of Al Hudaydah 1902.jpg|mini|venstre|Hamna i Al Hudaydah i 1902]] Under [[fyrste verdskrigen]], i 1914, oppretta tyske soldatar leia av major [[friherre]] [[Othmar von Stotzingen]] ein [[radiostasjon]] i Al Hudaydah. Denne vart nytta under [[det arabiske opprøret]] til å videresende meldingar frå [[Istanbul|Konstantinopel]] til [[Tysk Aust-Afrika]] og til å sende [[propaganda]] til [[Sudan]], [[Britisk Somaliland]] og [[Etiopia|Abyssinia]].<ref>{{cite book |last = Waugh | first = Sir Telford | year = 1937 | title=Royal Central Asian Journal Volume XXIV part II | page= 313 }}translating the German account given in the German journal, ''Orient Rundschau''</ref> I januar 1961 vart Al-Hudaydah øydelagd av ein storbrann. Byen og særleg hamneanlegga vart bygd opp att med hjelp frå [[Sovjetunionen]]. Ein motorveg til hovudstaden [[Sana'a]] stod ferdig i 1961. Det låg ein sovjetisk marinebase i byen i 1970- og 1980-åra. Al-Hudaydah har mange historiske stader, særleg i [[Zabid]], som vert rekna som ein av dei viktigaste [[islam]]ske byane i verda. Byen er ikkje stod, men har meir enn hundre gamle moskear. I tillegg brukte han å ha eit universitet, som er like gammalt som [[al-Azhar]] i Egypt. Forfattaren [[Abdullah bin Abdul Kadir]] vitja Al Hudaydah under pilegrimsreisa si til [[Mekka]] i 1854, og skildra byen i boka si. Han skreiv at det var vanleg å tygge [[khat]] på den tida.<ref>Ché-Ross, Raimy. MUNSHI ABDULLAH'S VOGAGE TO MECCA: A PRELIMINARY INTRODUCTION AND ANNOTATED TRANSLATION. Indonesia & the Malay World; Jul2000, Vol. 28 Issue 81, p196</ref> Under [[den jemenittiske borgarkrigen i 2015]] var byen kontrollert av [[houthiar]] og vart bomba av koalisjonen leia av Saudi-Arabia den 18. august.<ref name = "bombing">[http://www.reuters.com/article/2015/08/18/us-yemen-security-idUSKCN0QN0HX20150818 Saudi-led warplanes hit Yemeni port, aid group sounds alarm], [[Reuters]], 18 August 2015</ref> Dei fire kranane i hamna vart øydelagd, i tillegg til fleire lagerhus. Koalisjonen meinte at hamna verna ein fiendtleg marinebase, men humanitære hjelpeorganisasjonar klaga over at marineblokaden til koalisjonen hindra naudhjelp til dei sivile som trengde det.<ref name = "bombing"/> ==Økonomi== Byen ligg ved [[Raudehavet]] og er ei viktig hamn for eksport av kaffi, bomull, dadlar og skinn. Han vart utvikla til ein hamneby midt på 1800-talet av [[Det osmanske riket|osmanske tyrkarar]]. I 1920 skilda britane hamna i Al Hudaydah som ei «dårleg hamn». Hamna hadde to innløp og kunne berre ta i mot mindre båtar, medan større båtar og skip måtte dokke over 3&nbsp;km unna. I 1908 vart det bygd ein ny kai, som hadde problem med djupna, slik at dei fleste varene vart frakta til stranda, i staden for å bli levert på kaien. Ei ny hamn vart bygd 15&nbsp;km nordvest for byen av dei tyrkiske styresmaktene, med ei lita toglinje inn til Al Hudaydah, og vidare knytt til Sana-Hodeida-banen. Eit fransk selskap bygde jernbaneen, men arbeidet stoppa då [[den italiensk-tyrkiske krigen]] braut ut. I 1909 tok hamna i mot mindre varer enn hamna i [[Jidda]]. Det året vitja 172 dampskip hamna. Dei fleste varene vart frakta til Storbritannia, Italia, Russland og Tyskland.<ref name=Prothero70>{{cite book|last=Prothero|first=G.W.|title=Arabia|year=1920|publisher=H.M. Stationery Office|location=London|page=70|url=http://www.wdl.org/en/item/11767/view/1/70/}}</ref> Byen var kjend for å produsere stripete bomullstekstilar. Handverkarane som laga tekstilane vart flytta til [[Zabīd]] og Beit el-Faki på grunn av stammekonfliktar.<ref name="Prothero99"/> Byen var òg eit senter for [[garving]] og [[sandal]]making.<ref name=Prothero99>{{cite book|last=Prothero|first=G.W.|title=Arabia|year=1920|publisher=H.M. Stationery Office|location=London|page=99|url=http://www.wdl.org/en/item/11767/view/1/99/}}</ref> Seint på 1800-talet vart det frakta mykje [[kaffi]] ut frå Al Hudaydah, men denne eksporten vart flytta til [[Aden]] tidleg på 1900-talet. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Al Hudaydah|Al Hudaydah]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 30. mai 2016.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== {{commonscat|Al Hudaydah}} {{Wikivoyage|Al Hudaydah}} {{Al Hudaydah guvernement}} [[Kategori:Busetnader i Al Hudaydah guvernement]] [[Kategori:Hamnebyar ved Raudehavet]] 7xji7ughk42wvz6n20igezvy7z4e785 0 343929 3399260 3399230 2022-08-18T15:22:45Z Ranveig 39 nedskriven wikitext text/x-wiki {{Infoboks språk |familycolor=kreol |namn=Patwa |heimnamn = Pawa, patwah, patois |fleire namn=Jamaican patois, jamaicansk kreol |land=[[Jamaica]] |talarar=3&nbsp;181&nbsp;171 (år 2001)<ref name="ETNO">[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=jam Ethnologue]</ref> |familie=engelskbasert [[kreolspråk]] |iso1=- |iso2=- |iso3=jam }} [[Fil:Jamaicanpatois-twosentences2010.ogg|mini| To setningar på patwa. Omsett til engelsk ville dei vore: «I don't understand what he says at all. The man became angry when he saw his daughter with a man with dreadlocks.»]] '''Patwa''' (/patowa/) eller '''jamaican patois''' er eit [[kreolspråk]] som blir tala på [[Jamaica]] og blant personar av jamaicansk bakgrunn i [[Canada]], [[Costa Rica]], [[Den dominikanske republikken]], [[Panama]], [[Storbritannia]] og [[USA]].<ref name="ETNO"/> Språket har røtene sine i engelsken brukt av slavar tekne frå Vest-Afrika til Jamaica, som hadde ulike morsmål. Patwa er hovudsakleg eit munnleg språk som også er mykje brukt innan musikk, som i [[reggae]] og [[dancehall]]musikk. Sjølv om standard britisk engelsk hovudsakleg blir brukt som skriftspråk på Jamaica, har patwa også blitt ein del brukt til nedskriven litteratur dei siste hundre åra. [[Claude McKay]] gav ut ei bok med jamaicanske dikt, ''Songs of Jamaica'', i 1912, medan [[Louise Bennett-Coverley|Louise Bennett]] («Miss Lou») gav ut vers og forteljingar på midten av 1900-talet. I nye skriftlege forum, som på e-post, kan ein veksla mellom patwa og engelsk ([[kodeveksling]]) og oppnå ein stilistisk kontrast.<ref>Lars Hinrichs (2006), ''Codeswitching on the Web: English and Jamaican Creole in E-Mail Communication''. Amsterdam/Philadelphia: Benjamins.</ref> ==Fonologi== Skildringar av grunnleggjande patwa (som ligg fjernt frå standard engelsk) nemner rundt 21 [[fonem]]iske [[konsonant]]ar<ref name="Devonish 2004 456">{{harvnb|Devonish|Harry|2004|p=456}}</ref> og mellom 9 og 16 [[vokal]]ar.<ref>{{harvnb|Harry|2006|p=127}}</ref> {| class="wikitable" style=text-align:center |-style="font-size: 90%;" |+[[Konsonant]]ar<ref>{{harvnb|Harry|2006|pp=126–127}}</ref> ! !colspan=2| [[Labial]] !colspan=2| [[Alveolar]] !colspan=2| [[Postalveolar|Post-<br>alveolar]] !colspan=2| [[Palatal]]{{ref|2|2}} !colspan=2| [[Velar]] !colspan=2| [[Glottal]] |- ! <small>[[Nasal]]</small> |width=20px style="border-right: 0;"| ||width=20px style="border-left: 0;"|{{IPA|m}} |width=20px style="border-right: 0;"| ||width=20px style="border-left: 0;"|{{IPA|n}} |colspan=2| |width=20px style="border-right: 0;"| ||width=20px style="border-left: 0;"|{{IPA|ɲ}} |width=20px style="border-right: 0;"| ||width=20px style="border-left: 0;"|{{IPA|ŋ}} |colspan=2| |- ! <small>[[Lukkelyd]]</small> |style="border-right: 0;"|{{IPA|p}}||style="border-left: 0;"|{{IPA|b}} |style="border-right: 0;"|{{IPA|t}}||style="border-left: 0;"|{{IPA|d}} |width=20px style="border-right: 0;"|{{IPA|tʃ}}||width=20px style="border-left: 0;"|{{IPA|dʒ}} |style="border-right: 0;"|{{IPA|c}}||style="border-left: 0;"|{{IPA|ɟ}} |style="border-right: 0;"|{{IPA|k}}||style="border-left: 0;"|{{IPA|ɡ}} |colspan=2| |- ! <small>[[Frikativ]]</small> |width=20px style="border-right: 0;"|{{IPA|f}}||width=20px style="border-left: 0;"|{{IPA|v}} |style="border-right: 0;"|{{IPA|s}}||style="border-left: 0;"|{{IPA|z}} |style="border-right: 0;"|{{IPA|ʃ}}||style="border-left: 0;"| |colspan=2| |colspan=2| |width=20px style="border-right: 0;"|({{IPA|h}}){{ref|1|1}}||width=20px style="border-left: 0;"| |- !rowspan=2| <small>[[Approksimant]]<br>/[[lateral]]</small> |colspan=2| |style="border-right: 0;"| ||style="border-left: 0;"|{{IPA|ɹ}} |colspan=2| |style="border-right: 0;"| ||style="border-left: 0;"|{{IPA|j}} |style="border-right: 0;"| ||style="border-left: 0;"|{{IPA|w}} |colspan=2| |- |colspan=2| |style="border-right: 0;"| ||style="border-left: 0;"|{{IPA|l}} |colspan=2| |colspan=2| |colspan=2| |colspan=2| |} :{{note|1|1}} Statusen til {{IPA|/h/}} som eit fonem er dialektal - i vestlege variantar er han eit fullt fonem and ein har minimale par ({{IPA|/hiit/}} 'hit' og {{IPA|/iit/}} 'eat'); i sentrale og austlege variantar er bruken av {{IPA|[h]}} i eit ord eller ikkje i [[fri variasjon]] med ingen konsonant, slik at orda 'hand' og 'and' begge kan uttalast {{IPA|[han]}} eller {{IPA|[an]}}.{{sfn|Harry|2006|p=126}} :{{note|2|2}} Dei palatale lukkelydane {{IPA|[c], [ɟ]}}<ref>også transkribert som {{IPA|[kʲ]}} og {{IPA|[ɡʲ]}}</ref> og {{IPA|[ɲ]}} er rekna som fonemiske i nokre skildringar<ref>som {{harvnb|Cassidy|Le Page|1980|p=xxxix}}</ref> og fonetiske i andre.<ref>som {{harvnb|Harry|2006}}</ref> For sistnemnde forståing er dei rekna som del av [[palatalisering]]. Døme på palatalisering er:{{sfn|Devonish|Harry|2004|p=458}} *{{IPA|/kiuu/}} → {{IPA|[ciuː]}} → {{IPA|[cuː]}} ('a quarter quart (of rum)') *{{IPA|/ɡiaad/}} → {{IPA|[ɟiaːd]}} → {{IPA|[ɟaːd]}} ('guard') *{{IPA|/piaa + piaa/}} → {{IPA|[pʲiãːpʲiãː]}} → {{IPA|[pʲãːpʲãː]}} ('weak') Stemde lukkelydar er [[implosiv]]e når dei kjem i [[staving|opptakten]] til framtredande stavingar (særleg først i ord) slik at {{IPA|/biit/}} ('beat') blir uttalt {{IPA|[ɓiːt]}} og {{IPA|/ɡuud/}} ('good') som {{IPA|[ɠuːd]}}.{{sfn|Devonish|2004|p=456}} <!-- Before a syllabic {{IPA|/l/}}, the contrast between [[Alveolar consonant|alveolar]] and [[velar]] consonants has been historically neutralized with alveolar consonants becoming velar so that the word for 'bottle' is {{IPA|/bakl̩/}} and the word for 'idle' is {{IPA|/aiɡl̩/}}.<ref>{{harvnb|Cassidy|1971|p=40}}</ref> --> [[Fil:Jamaican Creole vowel chart.svg|mini|Vokalar i patwa.{{sfn|Harry|2006|p=128}}]] Patwa har to former for [[vokalharmoni]]: Periferal, der berre seriar av periferale vokalar ({{IPA|/i/}}, {{IPA|/u/}} og {{IPA|/a/}}) kan opptre i ei staving, og bakre, der {{IPA|/i/}} og {{IPA|/u/}} ikkje kan opptre saman i ei staving (det vil seia at {{IPA|/uu/}} og {{IPA|/ii/}} kan opptre men ikkje {{IPA|* /ui/}} eller {{IPA|* /iu/}}.{{sfn|Harry|2006|pp=128–129}} Desse to fenomena forklarer tre lange vokalar og fire [[diftong]]ar:{{sfn|Harry|2006|p=128}} {| class="wikitable" |- ! Vokal ! Døme ! Engelsk versjon |- |{{IPA|/ii/}} || {{IPA|/biini/}} || 'tiny' |- |{{IPA|/aa/}} || {{IPA|/baaba/}} || 'barber' |- |{{IPA|/uu/}} || {{IPA|/buut/}} || 'booth' |- |{{IPA|/ia/}} || {{IPA|/biak/}} || 'bake' |- |{{IPA|/ai/}} || {{IPA|/baik/}} || 'bike' |- |{{IPA|/ua/}} || {{IPA|/buat/}} || 'boat' |- |{{IPA|/au/}} || {{IPA|/taun/}} || 'town' |} ==Grammatikk== Tid/aspekt-systemet i patwa er fundamentalt forskjellig det i standard engelsk. Det har ikkje morfologisk markerte [[partisipp|fortidspartisipp]], men har i staden to partisipp, ''en'' og ''a'', som fungerer som partikkelord. Desse orda kan ikkje stå åleine (som engelsk ''to be''), og har ulike funksjonar frå standard engelsk. For [[presens]] markerer eit ubøygd verb saman med eit gjentakande adverb vane, som i {{IPA|/tam aawez nuo kieti tel pan im/}} ('Tom always knows when Katy tells/has told about him').<ref>{{Harvard|Mufwene|1984|p=218}} sitert i {{Harvard|Gibson|1988|p=200}}</ref> * ''en'' er ein tidsmarkør * ''a'' er ein aspektmarkør * ''(a) go'' blir brukt til å markera framtid * {{IPA|/mi ɹon/}} ** I run (habitually); I ran * {{IPA|/mi a ɹon/}} ''or'' {{IPA|/mi de ɹon/}} ** I am running * {{IPA|/a ɹon mi dida ɹon/}} ''or'' {{IPA|/a ɹon mi ben(w)en a ɹon/}} ** I was running * {{IPA|/mi did ɹon/}} ''or'' {{IPA|/mi ben(w)en ɹon/}} ** I have run; I had run * {{IPA|/mi a ɡo ɹon/}} ** I am going to run; I will run Som i andre karibiske kreolspråk ([[guyanesisk kreol]] og [[San Andrés-Providencia-kreol]], ikkje [[sranan tongo]]) har {{IPA|/fi/}} fleire funksjonar, mellom anna:<ref>{{Harvnb|Winford|1985|p=589}}</ref> * [[Direktiv kasus|Direktiv]], [[dativ]] eller [[benefaktiv]] preposisjon ** {{IPA|/dem a fait fi wi/}} ('They are fighting for us'){{sfn|Bailey|1966|p=32}} * [[Genitiv]] preposisjon (markør for eigedel) ** {{IPA|/dat a fi mi buk/}} ('that's my book') * Modal auxiliary expressing obligation or futurity ** {{IPA|/im fi kom op ja/}} ('he ought to come up here') <!--* Pre-infinitive complementizer ** {{IPA|/unu hafi kiip samtiŋ faɹ de ɡini piipl-dem fi biit dem miuzik/}} ('you have to contribute something to the Guinean People for playing their music')<ref>{{Harvcoltxt|Patrick|1995|p=244}}</ref>--> ===Pronominalsystem=== Nokre variantar av patwa skil ikkje mellom kjønn eller kasus, men alle variantar skil mellom andreperson eintal og fleirtal, til forskjell frå standard engelsk. * {{IPA|/mi/}} = I, me * {{IPA|/ju/}} = you, you (eintal) * {{IPA|/im/}} (eller {{IPA|[ĩ]}}) = he, him * {{IPA|/ʃi/}} ''eller'' {{IPA|/im/}} (ingen skilnad mellom kjønn i grunnleggjande variantar) = she, her * {{IPA|/wi/}} = we, us, our * {{IPA|/unu/}} = you (fleirtal) * {{IPA|/dem/}} = they, them, their ===Kopula=== ''A'' blir brukt til å knyta subjekt og predikativ saman i ein setning (tilsvarande norsk 'å vere'): * {{IPA|/mi a di tiitʃa/}} ('I am the teacher') Patwa har eit anna lokativt verb, ''deh'': * {{IPA|/wi de a london/}} eller {{IPA|/wi de inna london/}} ('we are in London') Saman med ekte adjektiv treng ein ikkje kopula: * {{IPA|/mi haadbak nau/}} ('I am old now') Dette minner om spansk som også har to distinkte former av verbet 'å vere' - ''ser'' og ''estar'' - der ''ser'' er ekvativt og ''estar'' er lokativt. Liknande skilnader finst i andre romanske språk, som italiensk og portugisisk. ===Negasjon=== * {{IPA|/no/}} blir brukt for nektingar i presens: ** {{IPA|/if kau no did nuo au im tɹuotuol tan im udn tʃaans pieɹsiid/}} ('If the cow knew that his throat wasn't capable of swallowing a pear seed, he wouldn't have swallowed it')<ref>{{Harvnb|Lawton|1984|p=126}} omset dette som "If the cow didn't know that his throat was capable of swallowing a pear seed, he wouldn't have swallowed it."</ref> * {{IPA|/kiaan/}} blir brukt som engelsk ''can't'' ** {{IPA|/it a puoɹ tiŋ dat kiaan maʃ ant/}} ('It is a poor thing that can't mash an ant'){{sfn|Lawton|1984|p=125}} * {{IPA|/neva/}} er eit negativt fortidspartisipp.{{sfn|Irvine|2004|pp=43–44}} ** {{IPA|/dʒan neva tiif di moni/}} ('John did not steal the money') ==Ordforrråd== Mange ord i patwa kjem frå engelsk, men det finst også [[lånord]] frå [[spansk]], [[portugisisk]], [[hindi]] og [[arawakspråk|arawak]] og frå skotske og irske dialektar. Ein heil del ord jar afrikansk opphav. Ein finn særleg mange ord frå [[twi]] (ein variant av [[akan]]).<ref name="Library of Alexandria">{{cite book|title=Voodoos and Obeahs:Phrases of West Indian Witchcraft|first1=Joseph J. |last1=Williams |publisher=Library of Alexandria|year=1932 |page=90 |url=https://books.google.com/books?id=eHGXa2YSOrEC&dq=VOODOOS+AND+OBEAHS:+Phases+of+West+India+Witchcraft+JOSEPH+J.+WILLIAMS,+S.J.&source=gbs_navlinks_s|isbn=1-4655-1695-6}}</ref> Døme på ord av afrikansk opphav er {{IPA|/se/}} ('at' eller ''that'', som i ''he told me that...'' = {{IPA|/im tel mi se/}}), frå [[asjanti]]-[[twi]], og [[duppy]] ('skrømt'), frå twi ''dupon'' ('cotton tree root'), etter ei afrikansk overtyding om at vonde ånder kjem frå trerøter.<ref>{{cite book|title=Psychic Phenomena of Jamaica|first1=Joseph J. |last1=Williams |publisher=The Dial Press|year=1934 |page=156 |url=https://books.google.com/books/about/Psychic_phenomena_of_Jamaica.html?id=ZzzXAAAAMAAJ|isbn=1-4655-1450-3}}</ref> Pronomenet {{IPA|/unu/}}, for 'dykk', kjem frå [[igbo]]. ''De'' i tydinga 'å vere' (ein stad) kjem frå [[joruba]].<ref>{{cite book | title=The Missing Spanish Creoles: Recovering the Birth of Plantation Contact Languages | first=John H. | last=McWhorter |page=77 | isbn=0-520-21999-6 | url=https://books.google.com/books?id=czFufZI4Zx4C&pg=PA77 | publisher=University of California Press | year=2000 |accessdate=2008-11-29}}</ref> Frå asjanti-akan kjem omgrepet ''obeah'', som tyder heksekunst, frå asjanti-twi-ordet ''Ɔbayi''.<ref name="Library of Alexandria"/> Fruktnamnet ''[[ackee]]'' kjem frå [[akan]] ''akye fufo''.<ref name="language">{{cite book | first=Allan | last=Metcalf | year=1999 | title=The World in So Many Words | edition= | publisher= | location= | isbn=0-395-95920-9 }}</ref> Også namnet på retten ''[[callaloo]]'' har truleg vestafrikansk opphav.<ref>{{citation|contribution=callaloo, n.|title=OED Online|date=juni 2017|publisher=Oxford University Press|url=http://www.oed.com/view/Entry/26417?redirectedFrom=Callaloo& }}</ref> Frå hindi kjem ord som ''[[Cannabis|ganja]]'' (marijuana), ''janga'' ([[kreps]]), ''[[roti]]'' og ''[[dal]]''. ''Pickney'' eller ''pickiney'', i tydinga 'barn', tidlegare ''[[Pickaninny|piccaninny]]'', kjem opphavleg frå portugisisk ''pequenino'' (diminutiv av ''pequeno'', 'liten') eller spansk ''pequeño'' ('liten'). ===Språkdøme=== * {{IPA|/tɹii man did a swim/}} - Three men swam. * {{IPA|/mi aalmuos lik im/}} - I nearly hit him{{sfn|Patrick|1995|p=248}} * {{IPA|/im caan biit mi, im dʒos loki dat im won/}} - He can't beat me, he simply got lucky and won.{{sfn|Hancock|1985|p=237}} * {{IPA|/dem pikni de out a audu/}} - Those children are disobedient * {{IPA|/siin/}} - bekreftande partikkel{{sfn|Patrick|1995|p=253}} * {{IPA|/papiˈʃuo/}} - Foolish exhibition, a person who makes a foolish exhibition of him or herself, or an exclamation of surprise.{{sfn|Hancock|1985|p=190}} * {{IPA|/uman/}} - Woman{{sfn|Cassidy|Le Page|1980|p=lxii}} * {{IPA|/bwoi/}} - Boy{{sfn|Devonish|Harry|2004|p=467}} * {{IPA|/ɡjal/}} - Girl * {{IPA|/mi nu nuo/}} - I don't know ==Ortografi== Patwa har lenge blitt skrive utan normer, slik at eit ord som engelsk ''there'' kan ha blitt skrive [de], [deh] eller [dere], og eit ord som ''three'' som [tree], [tri] eller [trii]. Ein kan bruka standard engelsk staving eller ei ikkje-standard staving kan bli vanleg, som [pickney] for {{IPA|/pikni/}}, 'barn'. I 2002 skipa [[University of the West Indies]] ein Jamaican Language Unit for å standardisera språket. Eit føremål med dette var å støtta patwa-talande jamaicanarar som ikkje talar flytande standard engelsk.<ref>{{cite web|url=http://www.mona.uwi.edu/dllp/jlu/about/index.htm|title=The Jamaican Language Unit, The University of West Indies at Mona|publisher=}}</ref> Gruppa standardiserte språket slik:<ref>[http://www.mona.uwi.edu/dllp/jlu/documents/spelling-jamaican-the-jamaican-way-Handout.pdf "Handout: Spelling Jamaican the Jamaican way".]</ref> {| class="wikitable" |+ Korte vokalar ! Bokstav !! Patwa !! Engengelsk |- | i || sik || sick |- | e || bel || bell |- | a || ban || band |- | o || kot || cut |- | u || kuk || cook |} {| class="wikitable" |+ Lange vokalar ! Bokstav !! Patwa !! Engengelsk |- | ii || tii || tea |- | aa || baal || ball |- | uu || shuut || shoot |} {| class="wikitable" |+ DIftongar ! Bokstav !! Patwa !! Engengelsk |- | ie || kiek || cake |- | uo || gruo || grow |- | ai || bait || bite |- | ou || kou || cow |} Nasale vokalar blir skrivne ''-hn'', som i ''kyaahn'' (can't) og ''iihn'' (isn't it?) {| class="wikitable" |+ Konsonantar ! Bokstav !! Patwa !! Engengelsk |- | b || biek || bake |- | d || daag || dog |- | ch || choch || church |- | f || fuud || food |- | g || guot || goat |- | h || hen || hen |- | j || joj || judge |- | k || kait || kite |- | l || liin || lean |- | m || man || man |- | n || nais || nice |- | ng || sing || sing |- | p || piil || peel |- | r || ron || run |- | s || sik || sick |- | sh || shout || shout |- | t || tuu || two |- | v || vuot || vote |- | w || wail || wild |- | y || yong || young |- | z || zuu || zoo |- | zh || vorzhan || version |} ''h'' blir skrive etter lokal uttale, slik at ''hen'' (hen) og ''en'' (end) er ulike for talarar av vestleg patwa, men ikkje for sentral patwa. ==Sosiolingvisitsk variasjon== Som mange kreolspråk finst jamaikansk patwa i eit [[dialektkontinuum|språkkontinuum]] med standard engelsk.{{sfn|Rickford|1987}}{{sfn|Meade|2001|p=19}}{{sfn|Patrick|1999|p=6}} Det finst variantar av språket som ligg nær det engelske grunnspråket som ikkje kan skiljast systematisk frå mellomvariantar eller variantane som er mest ulike grunnspråket. Denne situasjonen har oppstått gjennom varig kontakt mellom patwa og standard engelsk, som har ein høgare prestisje og som det kan gje sosio-økonomiske fordelar å bruka.{{sfn|Irvine|2004|p=42}} ==Litteratur == Frå 1900 har det utvikla seg ein rik skriven litteratur på patwa. Nokre tidlege forfattarar og verk var [[Thomas MacDermot]] med ''All Jamaica Library'' og [[Claude McKay]] med ''Songs of Jamaica'' (1909). Bruk av patwa til musikk utvikla seg til [[dub-dikting]] med [[Linton Kwesi Johnson]], [[Mikey Smith]] og [[Jean Binta Breeze]] som viktige figurar. Livsverket til [[Louise Bennett]], eller Miss Lou (1919–2006), er kjenneteikna av rik patwa, sjølv om ho ikkje blei inkludert av tradisjonelle litterære grupper.<ref>"The Jamaican Poetry League excluded her from its meetings, and editors failed to include her in anthologies." {{Harvnb|Ramazani|2003|p=15}}</ref> Ho argumenterte for å sjå patwa som eit eige språk, med same opphav som dialekten som var opphav til standard engelsk: :Dah language weh yuh proud a, :Weh yuh honour an respec – :Po Mas Charlie, yuh no know se :Dat it spring from dialec! ::«Bans a Killin» Etter 1960-talet auka statusen til patwa etterkvart som fleire respekterte lingvitiske studiar av språket kom ut, mellom anna av [[Frederic G. Cassidy|Frederic Cassidy]] (1961, 1967) og Bailey (1966).<ref>[[Alison Donnell]], Sarah Lawson Welsh (red.), ''The Routledge Reader in Caribbean Literature'', Routledge, 2003, Introduction, s. 9.</ref> Seinare har det blitt vanlegare å veksla kodeveksla mellom engelsk og patwa eller å skriva heile verk på patwa. Forkjemparar for dette er mellom anna [[Kamau Brathwaite]], som også omtaler kreol-dikting i ''History of the Voice: The Development of Nation Language in Anglophone Caribbean Poetry'' (1984). Standard engelsk har likevel framleis ein meir prestisjefylt posisjon som litterært språk i [[jamaicansk litteratur]]. <!-- Canadian-Caribbean [[science fiction|science-fiction]] novelist [[Nalo Hopkinson]] often writes in Jamaican or other Caribbean Patois. [[Jean D'Costa]] penned a series of popular [[Children's literature|children's novels]], including ''[[Sprat Morrison]]'' (1972; 1990), ''[[Escape to Last Man Peak]]'' (1976), and ''Voice in the Wind'' (1978), which draw liberally from Jamaican Patois for dialogue, while presenting narrative prose in Standard English.<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=xpXMsxzSZK0C&pg=PA23&dq=duppies+and+other+Revenants&hl=en&sa=X&ei=45lqU-vzF6bL0AXy84CQAw&redir_esc=y#v=onepage&q=duppies%20and%20other%20Revenants&f=false|title="Return" in Post-colonial Writing: A Cultural Labyrinth |editor=Vera Mihailovich-Dickman |chapter=Duppies and other Revenants: with particular reference to the use of the supernatural in Jean D'Costa's work |author=Bridget Jones |pages=23–32|year=1994|publisher=Rodopi|isbn=9051836481}}</ref> [[Marlon James (novelist)|Marlon James]] employs Patois in his novels including ''[[A Brief History of Seven Killings]]'' (2014). In his science fiction novel ''Kaya Abaniah and the Father of the Forest'' (2015), British-Trinidadian author [[Wayne Gerard Trotman]] presents dialogue in [[Trinidadian Creole]], Jamaican Patois, and French while employing Standard English for narrative prose. --> Patwa har vore brukt ein del i film, som i Tia Dalma sine replikkar i ''[[Pirates of the Caribbean: Dead Man's Chest]]'' og nokre scener i ''[[Meet Joe Black]]'' der rollefiguren til [[Brad Pitt]] snakker med ei jamaicansk kvinne. Tidlege jamaicanske filmar som ''[[The Harder They Come]]'' (1972), ''[[Rockers (1978)|Rockers]]'' (1978), og mange andre filmar produsert av [[Palm Pictures]] midt på 19900-talet (som ''[[Dancehall Queen]]'' og ''[[Third World Cop]]'') har mesteparten av dialogen på patwa, nokre av dei er teksta til engelsk. ===Bibelen=== I desember 2011 blei det gjort kjend at [[Bibelen]] var i ferd med å bli omsett til patwa. [[Lukas-evangeliet]] er blitt gjeve ut som ''Jiizas: di Buk We Luuk Rait bout Im''. [[Nytestamentet]] på patwa blei gjeve ut i Storbritannia, som har ein stor jamaicansk diaspora, i oktober 2012 som ''Di Jamiekan Nyuu Testiment'', og med trykte og lydutgåver på Jamaica i desember 2012.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/magazine-16285462 Robert Pigott, "Jamaica's patois Bible: The word of God in creole"], ''BBC News'', 25 December 2011. Henta 26. desember 2011.</ref><ref>{{cite news|title=Jamaican patois Bible released "Nyuu Testiment"|url=http://www.gazette.com/articles/jamaica-148274-testiment-jamaican.html|accessdate=8 December 2012|newspaper=Colorado Springs Gazette|date=8 December 2012|author=The Associated Press|quote=For patois expert Hubert Devonish, a linguist who is coordinator of the Jamaican Language Unit at the University of the West Indies, the Bible translation is a big step toward getting the state to eventually embrace the creole language created by slaves.}}</ref><ref>[https://www.biblesociety.org.uk/products/9780564020645/ Di Jamiekan Nyuu Testiment (Jamaican Diglot New Testament with KJV)], ''British & Foreign Bible Society''. Retrieved 24 March 2013.</ref> ;[[Fader vår]] på patwa og engelsk {{col-begin}} {{col-2}} Frå ''Di Jamiekan Nyuu Testiment'':<ref>{{cite web |url=https://www.bible.com/bible/476/mat.6.jnt |title=Matyu 6 Di Jamiekan Nyuu Testiment |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=2012 |website=bible.com |publisher=Bible Society of the West Indies |accessdate=2014-10-22}}</ref> :Wi Faada we iina evn, :mek piipl av nof rispek fi yu an yu niem. :Mek di taim kom wen yu ruul iina evri wie. :Mek we yu waahn apm pan ort apm, :jos laik ou a wa yu waahn fi apm iina evn apm :Tide gi wi di fuud we wi niid. :Paadn wi fi aal a di rang we wi du, :siem laik ou wi paadn dem we du wi rang. :An no mek wi fies notn we wi kaaz wi fi sin, :bot protek wi fram di wikid wan. {{col-break}} Frå [[English Standard Version]]: :Our Father in heaven, :hallowed be Your name. :Your kingdom come, :Your will be done, :on earth, as it is in heaven. :Give us this day our daily bread, :and forgive us our debts, :as we also have forgiven our debtors. :And lead us not into temptation, :but deliver us from evil. (Matt. 6:9–13) {{col-end}} == Kjelder== {{referansar|3}} {{refstart}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:sv:Patwa|Patwa]]» frå {{Wikipedia-utgåve|sv}}, og «[[:en:Jamaican Patwa|Jamaican Patwa]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}} den 24. oktober 2017.'' ===Bibliografi=== * {{Cite book |last = Alleyne |first= Mervyn C. |year= 1980 |title=Comparative Afro-American: An Historical Comparative Study of English-based Afro-American Dialects of the New World. |publisher=Koroma }} * {{Cite book |last = Bailey |first= Beryl, L |year= 1966 |title=Jamaican Creole Syntax |publisher=Cambridge University Press }} * {{Cite book |last = Cassidy |first= Frederic |year= 1971 |title=Jamaica Talk: Three Hundred Years of English Language in Jamaica |place=London |publisher=MacMillan Caribbean }} * {{Cite book |last = Cassidy |first= Frederic |last2 = Le Page |first2= R. B. |year= 1980 |title=Dictionary of Jamaican English |place=Cambridge |publisher=Cambridge University Press }} * {{Citation |last = DeCamp |first= David |editor=Le Page, R. B. |year= 1961 |chapter=Social and geographic factors in Jamaican dialects |title=Creole Language Studies |place=London |publisher=Macmillan |pages=61–84 }} * {{Citation |last = DeCamp |first= David |editor=Valdman, A. |year= 1977 |chapter=The Development of Pidgin and Creole Studies |title=Pidgin and Creole Linguistics |place=Bloomington |publisher=Indiana University Press }} * {{Citation |last = Devonish |first= H |last2 = Harry |first2= Otelamate G. |year= 2004 |editor=Kortman, B. |editor2=Shneider E. W. |chapter=Jamaican phonology |title=A Handbook of Varieties of English |volume=1 |series=phonology |pages=441–471 |place=Berlin |publisher=Mouton De Gruyter }} * {{Citation |last = Gibson |first= Kean |year= 1988 |title=The Habitual Category in Guyanese and Jamaican Creoles |journal=American Speech |volume=63 |issue=3 |pages=195–202 |doi = 10.2307/454817 }} * {{Citation |last = Hancock |first= Ian |year= 1985 |title=More on Poppy Show |journal=American Speech |volume=60 |issue=2 |pages=189–192 |doi = 10.2307/455318 }} * {{Citation |last = Harry |first= Otelemate G. |year= 2006 |title=Jamaican Creole |journal=Journal of the International Phonetic Association |volume=36 |issue=1 |pages=125–131 |doi = 10.1017/S002510030600243X }} * {{Cite book | last= Ramazani | first = Jahan | last2 = Ellmann, and Robert O'Clair, eds | first2 = Richard | title = The Norton Anthology of Modern and Contemporary Poetry, Third Edition | volume = 2: Contemporary Poetry | isbn = 0-393-97792-7 | publisher = Norton | year = 2003 }} * {{Citation |last = Irvine |first= Alison |year= 2004 |title=A Good Command of the English Language: Phonological Variation in the Jamaican Acrolect |journal=Journal of Pidgin and Creole Languages |volume=19 |issue=1 |pages=41–76 |doi = 10.1075/jpcl.19.1.03irv }} * {{Citation |last = Lawton |first= David |year= 1984 |title=Grammar of the English-Based Jamaican Proverb |journal=American Speech |volume=2 |pages=123–130 |doi = 10.2307/455246 }} * {{Cite book |last=Meade |first=R.R. |year=2001 |title=Acquisition of Jamaican Phonology |place=Dordrecht |publisher=Holland Institute of Linguistics }} * {{Citation |last = Patrick |first= Peter L. |year= 1995 |title=Recent Jamaican Words in Sociolinguistic Context |journal=American Speech |volume=70 |issue=3 |pages=227–264 |doi = 10.2307/455899 }} * {{Cite book |last = Patrick |first= Peter L. |year= 1999 |title=Urban Jamaican Creole: Variation in the Mesolect |place=Amsterdam/Philadelphia |publisher=Benjamins }} * {{Cite book |last=Rickford |year=1987 |title=Dimensions of a Creole Continuum: History, Texts, Linguistic Analysis of Guyanese |place=Stanford |publisher=Stanford University Press |first=John R. }} * {{Citation |last = Winford |first= Donald |year= 1985 |title=The Syntax of Fi Complements in Caribbean English Creole |journal=Language |volume=61 |issue=3 |pages=588–624 |doi = 10.2307/414387 }} {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== {{Interwiki|jam}} {{Wikivoyage|Jamaican patois phrasebook|Jamaican patois|phrasebook}} * [http://www.mona.uwi.edu/dllp/jlu/index.htm The Jamaican Language Unit] * [http://jamaicanpatwah.com Jamaican Patois Dictionary] * [http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED130535.pdf Jamaican Creole Language Course for Peace Corps Volunteers] * [http://niceup.com/patois.html Jammin Reggae Archives Patois Dictionary] * [http://growingupjamaican.com/jamaican-patois-mini-dictionary/ Sample Jamaican Patois Translations] * [http://www.jumieka.com Jumieka Langwij] ===Vidare lesing=== * {{Cite book |last = Adams |first= L. Emilie |year= 1991 |title=Understanding Jamaican Patois |publisher=LMH |place = Kingston |ISBN=976-610-155-8 }} * {{Cite book |last = Chang |first = Larry |year = 2014 |title = Biesik Jumiekan: Introduction to Jamaican Language |publisher = Chuu Wod |place = Washington, DC |ISBN = 978-0-9773391-8-1 }} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Kreolspråk]] [[Kategori:Kultur på Jamaica]] [[Kategori:Språk på Jamaica]] [[Kategori:Språk i Nord-Amerika]] [[Kategori:Engelsk språk]] [[Kategori:Einskildspråk]] cnovaht6yyojbrl1hwtljk0p2pm1bth 10 352690 3399293 3048049 2022-08-18T18:00:39Z Ranveig 39 Tok ut nowrap wikitext text/x-wiki {{Navboks | namn = Wario-spel | tittel = [[Wario|Wario-spel]] | tittelstil = background:#FFEF00|gruppestil=background:#CDA4DE | status = uncollapsed | gruppe1 = ''Wario Land''-serien | liste1 = ''[[Wario Land]]''{{•wrap}} ''[[Wario Land II]]''{{•wrap}} ''[[Wario Land 3]]''{{•wrap}} ''[[Wario Land 4]]''{{•wrap}} ''[[Wario Land: The Shake Dimension]]'' | gruppe2 = ''WarioWare''-serien | liste2 = ''[[WarioWare, Inc.: Minigame Mania]]''{{•wrap}} ''[[WarioWare: Twisted!]]''{{•wrap}} ''[[WarioWare: Touched!]]''{{•wrap}} ''[[WarioWare: Smooth Moves]]''{{•wrap}} ''[[WarioWare: Snapped!]]''{{•wrap}} ''[[WarioWare: Do It Yourself]]''{{•wrap}} ''[[WarioWare Gold]]'' | gruppe3 = Andre spel | liste3 = ''[[Mario & Wario]]''{{•wrap}} ''[[Wario's Woods]]''{{•wrap}} ''[[Wario Blast]]''{{•wrap}} ''[[Wario World]]''{{•wrap}} ''[[Wario: Master of Disguise]]''{{•wrap}} ''[[Game & Wario]]'' }} <noinclude>[[Kategori:Navigasjonsmalar dataspel]]</noinclude> e16uqd4sd6atx61kmsznejx2vxfx60c 0 358874 3399296 3375733 2022-08-18T18:03:22Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{infoboks musikkartist|bakgrunn=instrumentalist}} '''W.S. «Fluke» Holland''' ({{fødd-lua|22. april 1935 i [[Saltillo i Tennessee]]}}) er ein USA-amerikansk [[trommeslagar]] som spelte med [[Carl Perkins]]. Seinare vart han trommeslagar for [[Johnny Cash]] i banda The [[Tennessee Three]], The Great Eighties Eight og The Johnny Cash Show Band. Holland spelte trommer på [[Sun Records]]-innspelinga av «[[Blue Suede Shoes]]» i 1955 og spelte på «[[Million Dollar Quartet]]»-innspelinga med [[Elvis Presley]], [[Jerry Lee Lewis]], Perkins og Cash.<ref>http://theseeker.ca/interview-johnny-cash-drummer-ws-holland/26745/</ref> Holland spelte med Carl Perkins i rock and roll-filmen ''[[filmen Jamboree (1957)|Jamboree]]'' i 1957. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:W.S. Holland|W.S. Holland]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 12. november 2018.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== * [http://www.wsflukeholland.com (The «Official» W.S. Holland web site)] * [https://www.namm.org/library/oral-history/ws-holland Videointervju 14. juli 2013] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrytrommeslagarar]] [[Kategori:Folk frå Hardin County i Tennessee]] [[Kategori:USA-amerikanske trommeslagarar]] 25yb85xe8k4840xx1ccfj2ihirrth6i 0 363193 3399254 3231130 2022-08-18T13:58:20Z Ælfgar 13476 /* Soloalbum */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikar}} '''Gwenno Mererid Saunders''' ({{fødd-lua|23. mai 1981 i [[Cardiff]]}}) er ein britisk [[songar]] og [[Keyboard|keyboardspelar]], kjend under artistnamnet '''Gwenno'''. Ho har laga songar på engelsk, [[walisisk]] og [[kornisk]]. Gwenno har både drive som soloartist, og som medlem av indiepopgruppa [[The Pipettes]]. Ho gav ut det første albumet sitt, det walisiskspråklege ''Y Dydd Olaf'', i 2015. I 2018 følgde ho opp med det korniskspråklege ''Le Kov''.<ref>{{cite web|title=Gwenno - Y Dydd Olaf|url=https://www.discogs.com/Gwenno-Y-Dydd-Olaf/master/818896|website=Discogs|accessdate=22. februar 2016}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/music/2016/aug/07/gwenno-live-review-sam-wanamaker-playhouse-y-dydd-olaf|title=Gwenno review – diversity for the ear|last=Empire|first=Kitty|date=7. august 2016|newspaper=[[The Guardian]]|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> == Liv == Saunders er fødd i [[Cardiff]].<ref>{{cite web|url=http://sweepingthenation.blogspot.com/2006/07/friendly-chat-with-gwenno.html|title=Sweeping The Nation: A Friendly Chat With... Gwenno|website=Sweepingthenation.blogspot.com|date=7. juli 2006|accessdate=13. august 2015}}</ref> Foreldra hennar er den korniske diktaren og språkforskaren [[Tim Saunders]]<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/wales/music/sites/gwenno/|title=Gwenno|work=BBC Wales|accessdate=6. oktober 2008|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071221090456/http://www.bbc.co.uk/wales/music/sites/gwenno/|archivedate=21. desember 2007}}</ref> og Lyn Mererid, ein aktivist, omsetjar og medlem av koret Côr Cochion Caerdydd.<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/music/2015/sep/08/gwenno-welsh-languag-protest-album|title=Gwenno: the ex-Pipette is leading the Welsh-speaking music revival|first=Laura|last=Snapes|date=8. september 2015|newspaper=The Guardian|accessdate=6. april 2018}}</ref> Under oppveksten snakka far hennar [[kornisk]] medan mora snakka [[walisisk]] med henne.<ref>{{cite news|last1=Williams|first1=Holly|title=The rebirth of Britain's lost languages|url=http://www.bbc.com/culture/story/20180412-the-rebirth-of-britains-lost-languages|accessdate=12. april 2018|publisher=[[BBC]]|date=12. april 2018}}</ref> Gwenno talar begge språka flytande.<ref>{{cite web|url=http://www.celticcafe.com/archive/Music/Gwenno/|title=Gwenno at the Celtic Cafe|first=Bernadette|last=Price|website=Celtic Cafe|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090611032553/http://www.celticcafe.com/archive/Music/Gwenno/|archivedate=11. juni 2009|accessdate=18. juni 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/cornwall/connected/stories/gwennointuneincornish.shtml|title=Gwenno - in tune, in Cornish!|website=BBC Cornwall|date=september 2003|accessdate=6. oktober 2008|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110219055907/http://www.bbc.co.uk/cornwall/connected/stories/gwennointuneincornish.shtml|archivedate=19 February 2011}}</ref><ref>{{cite web|url=http://womad.org/artists/gwenno/|title=Gwenno » Artists|publisher=WOMAD|accessdate=13. august 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://archive.is/20120723205654/http://womad.org/artists/gwenno/|archivedate=23 July 2012|df=dmy-all}}</ref> Frå ho var fem år gammal var Gwenno elev ved Seán Éireann-McMahon Academy of Irish Dance.<ref>{{kjelde www|url=http://hjem.get2net.dk/theplace/bio3.html|tittel=Principal Dancers Troupe Three|arkivdato=19. august 2003|arkivurl=https://web.archive.org/web/20030819093618/http://hjem.get2net.dk/theplace/bio3.html}}</ref> Ho tok del i [[Michael Flatley]] sine produksjonar av [[Musikalen Lord of the Dance|Lord Of The Dance]]<ref>{{cite news|url=http://www.manchestereveningnews.co.uk/whats-on/music/dotty-about-the-pipettes-1035773|title=Dotty about The Pipettes|newspaper=Manchester Evening News|date=15. februar 2007|accessdate=29. august 2015}}</ref> og [[Feet of Flames]] då ho var 17, med ei hovudrolle i ei oppsetting av den førstnemnde i [[Las Vegas Strip|Las Vegas]]. I 2001 hadde ho ei rolle i såpeoperaen ''[[Pobol y Cwm]]'' på den walisiskspråklege kanalen [[S4C]]. På same kanal blei ho seinare programleiar fr ''Ydy Gwenno'n Gallu...?'' 18. april 2019 presenterte ho radioprogrammet ''Songs from the Edgelands'' om songar på minoritetssprål på BBC Radio 4.<ref>''Radio Times''; 13-19 April 2019</ref> == Musikalsk karriere == === Tidleg karriere === I åra før ho blei med i Pipettes verka Gwenno solo som [[Electropop|electropopsongar]]. Ho song for det meste på walisisk og kornisk, og gav ut to EP-ar, ''Môr Hud''<ref>{{cite web|url=http://phobos.apple.com/WebObjects/MZStore.woa/wa/viewAlbum?id=156221711&s=143444|title=iTunes - Music - Môr Hud - EP by Gwenno|publisher=Phobos.apple.com|date=1. januar 2002|accessdate=13. august 2015}}</ref> (2002) og ''Vodya''<ref>{{cite web|url=http://phobos.apple.com/WebObjects/MZStore.woa/wa/viewAlbum?id=159162875&s=143444|title=iTunes - Music - Vodya - EP by Gwenno|publisher=Phobos.apple.com|date=1. januar 2003|accessdate=13. august 2015}}</ref> (2004).<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/cymru/eisteddfod2003/maes/sgwrs_gwenno.shtml|title=Steddfod yn Stuffy|website=[[BBC Cymru Wales]]|year=2003|accessdate=13. august 2015|language=walisisk}}</ref> Ho representerte [[Cornwall]] i songtevlinga [[Liet International]] i 2003, og van People's Choice-prisen for framføringa av «Vodya». I desember 2004 filma Gwenno songen «Ysolt y'nn Gweinten» med Celtic Legend for Classic FM TV. Dette skal ha vore den første videoen produsert på kornisk. Teksten blei skriven av faren, Tim Saunders, medan musikken blei skriven av den korniske musikaren [[Musikaren Chris Payne|Chris John Payne]], som tidlegare hadde arbeidd med [[Gary Numan]]. === The Pipettes === Gwenno blei med i [[The Pipettes]] i april 2005 etter at Julia Clarke-Lowes forlét gruppa. Ho song hovudvokal på singelen «[[Pull Shapes]]» og kor på «[[Your Kisses Are Wasted on Me]]». I april 2008 blei Gwenno si yngre syster Ani og songaren Anna McDonald med i Pipettes, etter [[Rose Dougall]] og [[Rebecca Stephens]] forlét henne. Gruppa blei oppløyst i 2011. === Etter Pipettes === [[Fil:Murlun Mural Gwenno Saunders Y Dydd Olaf Caerdydd Cardiff 2017 05.jpg|mini|Veggmåleri til ære for det første soloalbumet til Gwenno, ''Y Dydd Olaf'', i Cardiff.]] Gwenno fortsette å arbeida med solomateriale medan ho var med i The Pipettes, og lasta opp ein del på [[Myspace]]. Minialbumet ''U & I'' blei tilgjengeleg for gratis nedlasting i oktober 2007. I 2012 turnerte Gwenno som synthesizer-spelar for den australske gruppa [[Pnau]].<ref>{{cite journal|last=Gregory|first=Amelia|date=6. september 2012|title=Ymbelydredd EP: An interview with Gwenno Saunders|url=http://www.ameliasmagazine.com/music/ymbelydredd-ep-an-interview-with-gwenno-saunders/2012/09/06/|journal=Amelia's Magazine|accessdate=13. august 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://peski.co.uk/artist/303/gwenno|title=Gwenno|website=Peski|accessdate=13. august 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150811074519/http://www.peski.co.uk/artist/303/gwenno|archivedate=11. august 2015|deadurl=yes}}</ref> I juni 2012 gav Gwenno ut ein walisiskspråkleg EP, ''Ymbelydredd'', med fem songar. Han var tilgjengeleg som handmåla kassettar på [[Peski Records]].<ref>{{cite web|url=http://gwenno.bigcartel.com/|title=Gwenno — Home|publisher=Gwenno.bigcartel.com|date=|accessdate=13. august 2015}}</ref> I 2013 var Gwenno med på [[The Boy Least Likely To]] sitt album ''The Great Perhaps'', der ho song på «It Could Have Been Me». Ho gav ut sitt første lange soloalbum, ''Y Dydd Olaf'', i oktober 2014 på Peski Records.<ref>{{cite web|url=http://www.peski.co.uk/release/973/peski030/y-dydd-olaf|title=Gwenno / Y Dydd Olaf|website=Peski|year=2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150705210948/http://www.peski.co.uk/release/973/peski030/y-dydd-olaf|archivedate=5. juli 2015|deadurl=yes|accessdate=18. juni 2016}}</ref> Songane på albumet var på walisisk, bortsett frå den siste, som var på kornisk.<ref name="LeKov" /> Tittelen på albumet, som tyder 'Den siste dagen', kjem frå ei walisisk science fiction-bok skriven av [[Owain Owain]].<ref name="auto">{{cite web|url=http://www.nme.com/news/music/the-pipettes-1220871|title= Gwenno|date=10 May 2015|publisher= Time (Inc.) U.K. |website=nme.com}}</ref> Det første opplaget av albumet blei raskt seld ut.<ref>{{cite web|url=http://www.tyci.org.uk/wordpress/gwenno/|title=Interview: Gwenno |website=www.tyci.org.uk|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180206073556/http://www.tyci.org.uk/wordpress/gwenno/|archivedate=2018-02-06}}</ref> I mai 2015 skreiv ho kontrakt med [[Heavenly Recordings]]. Plateselskapet gjenutgav debutalbumet hennar i juli same året.<ref>{{cite web|url=http://www.thelineofbestfit.com/new-music/discovery/welsh-singer-gwenno-signs-to-heavenly-and-releases-sci-fi-inspired-track-pa|title=Welsh singer Gwenno signs to Heavenly and releases sci-fi inspired track, "Patriachaeth"|date=11. mai 2015|first=Cerys|last=Kenneally|website=The Line of Best Fit|accessdate=6. september 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.heavenlyrecordings.com/records/2015/06/hvnlp118-gwenno-y-dydd-olaf/|title=HVNLP118 Gwenno 'Y Dydd Olaf'|website=Heavenly Recordings|date=22. juni 2015|accessdate=13. august 2015}}</ref> Albumet vann Best Welsh Album ved [[National Eisteddfod]] 2015.<ref>{{cite web|url=http://www.eisteddfod.org.uk/english/2015/2015-news/?request=117035|title=2015 News|website=The National Eisteddfod of Wales|date=8. august 2015|accessdate=6. september 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150925144323/http://www.eisteddfod.org.uk/english/2015/2015-news/?request=117035|archivedate=25 September 2015|deadurl=yes}}</ref> I november vann det [[Welsh Music Prize]] 2014–2015.<ref>{{cite web|url=http://welshmusicprize.com/category/nominees|title=Nominees Archives|website=Welsh Music Prize|date=|accessdate=5. oktober 2015}}</ref> Gwenno Saunders har også vore medprodusent og programleiar for eit walisisk radioprogram på Cardiff Radio, ''Cam O'r Tywyllwch'' ('Eit steg unna mørkret') med kollegaer frå Peski Records.<ref>{{cite web|url=https://soundcloud.com/cam-or-tywyllwch|title=Cam o'r Tywyllwch|website=[[SoundCloud]]|accessdate=13. august 2015}}</ref> Gruppa stod bak musikkfestivalen CAM '15 i Cardiff, som gjekk føre seg i april 2015. Her opptredde mellom anna den walisiske post-punkgruppa [[Datblygu]] for første gong på over 20 år.<ref>{{cite web|url=http://camfestival.wales/|title=CAM'15|website=Camfestival.Wales|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304065644/http://camfestival.wales/|archivedate=4. mars 2016|accessdate=13. august 2015|deadurl=unfit}}</ref> I mars 2018 gav Gwenno ut eit album på kornisk, ''Le Kov'', som tyder ‘Minnestaden’.<ref name="LeKov">{{Citation|title=Gwenno - Le Kov|url=http://heavenlyemporium.com/buy/le-kov/|language=en|accessdate=2019-05-03|website=Heavenly Emporium}}</ref> Albumet er inspirert av korniske soger, stader og uttrykk.<ref name="Drift">{{Citation|title=Gwenno - Le Kov|url=https://driftrecords.com/products/gwenno-le-kov|accessdate=2019-05-03|website=The Drift Record Shop}}</ref> Albumet har bidrag frå [[Gruff Rhys]] frå [[Super Furry Animals]]. Den langvarige samarbeidspartnaren og ektemaken til Gwenno, Rhys Edwards, er medkomponist på mange av songane og produsent for albumet.<ref>{{Citation|title=Le Kov - Gwenno {{!}} Songs, Reviews, Credits|url=https://www.allmusic.com/album/le-kov-mw0003129494|language=en-us|accessdate=2019-05-03|website=AllMusic}}</ref> Han produserte òg det første albumet hennar.<ref>{{Citation|title=Y Dydd Olaf - Gwenno {{!}} Songs, Reviews, Credits|url=https://www.allmusic.com/album/y-dydd-olaf-mw0002847285|language=en-us|accessdate=2019-05-03|website=AllMusic}}</ref> Det korniske språkrådet [[Kesva an Taves Kernewek]] hevda i oktober 2018 at albumet ''Le Kov'' hadde bidrege til ein auke på 15&nbsp;% i talet på personar som tok eksamen i kornisk det året.<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-cornwall-45917661|work=[[BBC News]]|title=Gwenno 'sparks record numbers' in Cornish exams|date=20. oktober 2018}}</ref> == Privat == Saunders er gift med musikkprodusenten Rhys Edwards,<ref>{{Cite web|url=http://www.electricity-club.co.uk/introducing-gwenno/|title=Introducing GWENNO {{!}} The Electricity Club|website=www.electricity-club.co.uk|access-date=2016-08-08|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160820013601/http://www.electricity-club.co.uk/introducing-gwenno/|archivedate=20 August 2016|df=dmy-all}}</ref> og har ein son.<ref>{{Cite web|url=http://www.walesonline.co.uk/whats-on/music-nightlife-news/welsh-music-prize-winner-named-10507907|title=Welsh Music Prize Winner named as Gwenno Saunders for sci-fi inspired album|last=Owens|first=David|date=2015-11-26|access-date=2016-08-08}}</ref> == Diskografi == === Med The Pipettes === {| class="wikitable" ! rowspan="2" |År ! rowspan="2" |Album !Salslisteplassering |- ! style="width:40px;" |<small>[[UK Albums Chart|UK]]<small></small></small> |- |2006 |''[[We Are The Pipettes]]'' | style="text-align:center;" |41 |- |2010 |''[[Earth vs. The Pipettes]]'' | style="text-align:center;" |– |} ==== Soloalbum ==== {| class="wikitable" !År !Tittel !Selskap !Format !Språk |- |2014<br />2015 |''[[Y Dydd Olaf]]'' |Peski, [[Heavenly Recordings|Heavenly]] |Digital nedlasting, CD, vinyl |walisisk, kornisk |- |2018 |''[[Le Kov]]'' |Heavenly |Digital nedlasting, CD, vinyl |kornisk |- |2022 |''[[Tresor]]'' |Heavenly |Digital nedlasting, CD, vinyl |kornisk, walisisk |} ==== Solo-EP-ar ==== {| class="wikitable" !År !Tittel !Selskap !Format !Språk |- |2002 |Môr Hud |[[Recordiau Sain]] |Digital nedlasting |walisisk, kornisk, engelsk |- |2003 |Vodya |[[Recordiau Sain]] |Digital nedlasting |walisisk, kornisk, engelsk |- |2007 |U & I |ingen |Digital nedlasting |engelsk |- |2012 |''Ymbelydredd'' |[[Peski Records|Peski]] |Digital nedlasting, kassett |walisisk |} === Opptrer på === {| class="wikitable" !År !Namn !Merknad |- |2003 |I'r Brawd Hwdini |Samling av nye opptak av songar av [[Meic Stevens]]<ref>{{cite web|url=https://www.discogs.com/Various-Ir-Brawd-Hwdini/release/2634258|title=Various - I'r Brawd Hwdini|website=Discogs|accessdate=23. april 2019}}</ref> |} == Kjelder == {{Reflist|colwidth=30em}} <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Gwenno Saunders|Gwenno Saunders]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. mai 2019.'' </div> == Bakgrunnsstoff == {{Commonskat|Gwenno Saunders}} *[http://www.heavenlyrecordings.com/author/kat/ Gwenno on Heavenly Recordings] * [https://www.gwenno.info Offisiell nettstad] {{autoritetsdata}} [[Kategori:Walisiske musikarar]] [[Kategori:Walisiske diktarar]] [[Kategori:Kornisk språk]] [[Kategori:Folk frå Cardiff]] 1fav9izkix2pbphyjrexdaeohv97rbp 0 372204 3399303 3169391 2022-08-18T19:51:37Z CommonsDelinker 1379 [[:commons:User:Orgullobot/commands|Bot]]: Erstattar Paris-1937Expo.jpg med Exposition_Internationale_des_Arts_et_Techniques_dans_la_Vie_Moderne_(Paris-1937).jpg wikitext text/x-wiki [[Fil:Exposition Internationale des Arts et Techniques dans la Vie Moderne (Paris-1937).jpg|mini|Eiffeltårnet og den symbolske konfrontasjonen mellom Tyskland til venstre og Sovjetunionen til høgre]] '''Verdsutstillinga i Paris i 1937''' (''Exposition internationale «Arts et Techniques dans la Vie moderne»'' eller berre ''Exposition internationale'') var ei [[verdsutstilling]] halden i [[Paris]] i [[1937]]. Utstillinga fylte elvebreiddene langs [[Seinen]] på begge sider av [[Pont d’Iéna]], og Trocadéro-området nord for elva og Marsmarka på sørsida med Eiffeltårnet som blikkfang. Paviljongane som viste fransk kunst, kultur og næringsliv opptok areal vidare austover langs nordbreidda av Seinen, langs sørbreidda på begge sider av Marsmarka, og langs midtaksen sør for Eiffeltårnet. Dei europeiske paviljongane låg dels på området mellom elva og Trocadéro, der den permanente utstillingsbygningen [[Palais dei Chaillot|Palais de Chaillot]] var oppført, og dels langs sørlege elvebreidd. Her låg òg [[USA]] sin paviljong. Andre oversjøiske land fekk tomter til paviljongane sine lengst sør på Marsmarka. Den norske paviljongen låg sentralt med front ut mot midtaksen i Trocadéro-parken, i forlenging av Avenue d'Iéna. Han var teikna av arkitektane [[Arne Korsmo]], [[Knut Knutsen]] og [[Ole Lind Schistad]]. Nabolanda var [[Nederland]] og det republikanske [[Den andre spanske republikken|Spania]]. Den spanske paviljongen av [[Josep Lluís Sert]] tiltrekte seg stor merksemd, sidan utstillinga fann stad under [[den spanske borgarkrigen]]. Her stilte [[Pablo Picasso]] ut det berømte måleriet sitt ''Guernica''. Den spanske paviljongen blei rekonstruert til verdsutstillinga i [[Barcelona]] i 1992. 52 land tok del i utstillinga, som hadde over 31 millionar vitjande. Utstillinga er mest kjend for den symbolske konfrontasjonen mellom det [[Det tredje riket|nazistiske Tyskland]] og det [[Kommunisme|kommunistiske]] Sovjetunionen. Paviljongane til desse to landa stod «front mot front» på kvar si side av midtaksen langs nordre Seine-breidda. Tyskland sin bygning var teikna av [[Albert Speer]], med eit høgt tårn som eit «bolverk mot [[Bolsjevik|bolsjevismen»]], med den tyske ørna og [[Svastika|hakekross]] øvst. [[Sovjetunionen]] sin paviljong av arkitekt Boris Iofan (med eit litt lågare tårn) møtte til gjengjeld [[Nazisme|nazismen]] med ein aggressiv skulptur av [[Vera Mukhina]] – ein [[Arbeidar og kolkhozkvinne|muskuløs industriarbeidar og ein kvinneleg kolkhoz-arbeidar]] som saman løfta [[Hammar og sigd|hamar og sigd]] mot motstandaren. Dei fleste byggverka som blei reiste til verdsutstillinga var provisorium som seinare blei rivne. Men nokre byggverk var permanente og eksisterer framleis, som [[Palais dei Chaillot|Palais de Chaillot]] og [[Palais de Tokyo]]. == Galleri== <gallery> Paris-expo-1937-pavillon du Tourisme-21.jpg|Turismepaviljong Paris-expo-1937-le Trocadéro-01.jpg|Trocadéro Expo 1937 (pavilion of the Third Reich).jpg|Den tyske enpaviljongen Paris-expo-1937-pavillon de l'URSS-13.jpg|Den sovjetiske paviljongen Paris-expo-1937-pavillon des USA-05.jpg|USA sin paviljong Paris-expo-1937-pavillon du Bois-23.jpg|Paviljong i tre Paris-expo-1937-pavillon de l'Egypte-04.jpg|Den egyptiske paviljongen Paris-expo-1937-pavillons de la Tchéchoslovaquie et de la Suède-11.jpg|Paviljongane til Sverige og Tjekkoslovakia </gallery> ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Verdensutstillingen i Paris (1937)|Verdensutstillingen i Paris (1937)]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 29. september 2019.'' </div> {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Verdsutstillingar i Paris]] [[Kategori:Verdsutstillingar|Paris 1937]] [[Kategori:Hendingar i 1937]] [[Kategori:1937 i Frankrike]] 386qvb54ji6n2bvq3rmwig27yhfs0iq 0 380987 3399297 3386390 2022-08-18T18:04:14Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = Do Not Disturb | format = Studioalbum | artist = [[Van der Graaf Generator]] | utgjeve = 30. september 2016 | innspelt = Seint 2015 og våren 2016 | sjanger = [[Progressiv rock]], [[kunstrock]] | lengd = 57:07 | selskap = [[Esoteric Recordings]] | produsent = | førre = ''[[Merlin Atmos]]'' | førre år = 2015 | neste = | neste år = }} {{Platemeldingar | kritikk1 = [[RTE]] | kritikk1karakter = {{Rating|4|5}} <ref>{{cite web|url=http://www.rte.ie/entertainment/music-reviews/2016/0926/819260-van-der-graaf-generator-do-not-disturb/|title=Van der Graaf Generator – ''Do Not Disturb'' (2016) album review Paddy Kehoe|publisher=rte.ie|accessdate=26. juli 2020}}</ref> }} '''''Do Not Disturb''''' er det 13. [[studioalbum]]et til det engelske [[progressiv rock|progressiv rockebandet]] [[Van der Graaf Generator]]. Det kom ut på [[Esoteric Recordings]] den 30. september 2016.<ref>{{cite web | url=http://teamrock.com/news/2016-06-06/van-der-graaf-generator-will-release-13th-album-do-not-disturb-in-september | tittel=Van Der Graaf Generator will release 13th album Do Not Disturb in September | date=Juni 2016 |publisher=teamrock.com| accessdate=26. juli 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.cherryred.co.uk/product/do-not-disturb/|title=Van der Graaf Generator – ''Do Not Disturb'' (2016) at Cherry Red Records|publisher=cherryred.co.uk|accessdate=26. juli 2020}}</ref> == Bakgrunn == I ei melding for [[Metal Hammer|TeamRock]] skreiv Kris Needs at vokalisten [[Peter Hammill]] hadde send organisten [[Hugh Banton]] og trommeslagaren [[Guy Evans]] ein CD med nye songar, som dei brukte ei veke å øve på, ei ny veke med å spele inn akkompagnement, og så seks månader med ekstra lydspor og finpuss i heimestudioa deira. Om albumet sa Needs: «Om, som Peter Hammill har indikert, dette er det siste Van der Graaf-albumet, så går desse Prog’s Lifetime Achievement-vinnarane dette året ut med ein slags tanke-ristande, nydeleg berg-og-dalbane som har gjort til eit av dei beste genuine progressive banda gjennom tidene. Men det finst òg ein tankevekkande aura og ei avsluttande kjensle på dette 13. albumet deira...» <ref>{{cite web|url=http://teamrock.com/review/2016-09-26/van-der-graaf-generator-do-not-disturb-album-review-1|title=Van der Graaf Generator – ''Do Not Disturb'' (2016) album review|date=26. september 2016|publisher=teamrock.com|accessdate=26. juli 2020}}</ref> == Mottaking == Paddy Kehoe melde albumet for [[RTÉ]]og skildra sporet «(Oh No I Must Have Said) Yes» som «så prog at det nesten er ein parodi på sjangeren.. » På sporet «Brought to Book» og «Go», såg Kehoe anda til [[Richard Wright]] «svevande rundt dei.»<ref name=kehoe>{{cite web|url=http://www.rte.ie/entertainment/music-reviews/2016/0926/819260-van-der-graaf-generator-do-not-disturb/|title=Van der Graaf Generator – ''Do Not Disturb'' (2016) album review Paddy Kehoe at RTE|publisher=rte.ie ([[Raidió Teilifís Éireann]])|accessdate=26. juli 2020}}</ref> I [[The Quietus]] skreiv Richard Rees Jones ikkje rivaliserer med den mørke stordomen til dei klassiske albuma til Van der Graaf Generator i 1970-åra. Han tilrådde nykomarar å byrje andre stader, med ''[[Still Life av Van der Graaf Generator|Still Life]]'', ''[[Godbluff]]'' eller ''[[Pawn Hearts]]''. Men han såg framleis albumet som «.. eit verdig tillegg til katalogen deira - om dette faktisk blir det siste albumet deira er det ein høvande slutt på den strålande karrieren deira».<ref>{{cite web|url=http://thequietus.com/articles/20992-van-der-graaf-generator-do-not-disturb-album-review|title= Van der Graaf Generator – ''Do Not Disturb'' (2016) album review by Richard Rees Jones at The Quietus|publisher=thequietus.com|accessdate=26. juli 2020}}</ref> ==Innhald== {{Sporliste | tittel1 = Aloft | lengd1 = 7:20 | tittel2 = Alfa Berlina | lengd2 = 6:40 | tittel3 = Room 1210 | lengd3 = 6:48 | tittel4 = Forever Falling | lengd4 = 5:40 | tittel5 = Shikata Ga Nai | lengd5 = 2:29 | tittel6 = (Oh No! I Must Have Said) Yes | lengd6 = 7:44 | tittel7 = Brought to Book | lengd7 = 7:57 | tittel8 = Almost the Words | lengd8 = 7:54 | tittel9 = Go | lengd9 = 4:35 }} ==Medverkande== ===Musikars=== * [[Peter Hammill]] – vokal, gitar, piano * [[Hugh Banton]] – orgel, klaverinstrument, bass, [[trekkspel]], [[klokkespel]] * [[Guy Evans]] – trommer, perkusjon ===Teknisk=== * Koordinator – Mark Powell, Vicky Powell * Design, kunst – Paul Ridout * Lydteknikar – Ben Turner * Mastering – Christian Wright * Fotografi Tamra Gray == Salslister == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" |- ! scope="col"| Liste (2016) ! scope="col"| Plassering |- {{albumchart|Nederland|96|artist=Van Der Graaf Generator|album=Do Not Disturb|rowheader=true|accessdate=9. august 2020}} |- ! scope="row"| Italia ([[Federazione Industria Musicale Italiana|FIMI]])<ref>{{cite web|url=http://www.fimi.it/classifiche#/category:album/id:2345/page:2|title=Album – Classifica settimanale WK 40 (dal 2016-09-30 al 2016-10-06)|publisher=[[Federazione Industria Musicale Italiana]]|language = italiensk|accessdate=9. august 2020}}</ref> | 48 |- {{albumchart|Scotland|57|date=2016-10-07|rowheader=true|accessdate=9. august 2020}} |- {{albumchart|UK2|88|date=2016-10-07|rowheader=true|accessdate=9. august 2020}} |} ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Do Not Disturb (Van der Graaf Generator album)|Do Not Disturb (Van der Graaf Generator album)]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 9. august 2020.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} {{Van der Graaf Generator}} [[Kategori:Van der Graaf Generator-album]] [[Kategori:Musikkalbum frå 2016]] pdjfyu66blfnx1akxumbx0tmp2nligr 0 384238 3399313 3385348 2022-08-19T05:58:02Z 89.8.66.15 /* Diskografi */ wikitext text/x-wiki {{infoboks musikkartist | namn = Blake Shelton | bilete = Blake Shelton July 2017 (cropped).jpg | bilettekst = Shelton i July 2017 | verkeleg namn = Blake Tollison Shelton | fødd = {{fødselsdato og alder|1976|6|18}} | fødestad = [[Ada i Oklahoma]] i USA | yrke = {{hlist|Songar|fjernsynsprogramleiar}} | aktive år = Sidan 2001 | bakgrunn = soloartist | sjanger = [[Country]] | selskap = {{hlist|[[Giant Records (Warner)|Giant]]|[[Warner Bros. Records|Warner Bros. Nashville]]|[[Reprise Records|Reprise Nashville]]}} | nettstad = https://blakeshelton.com }} '''Blake Tollison Shelton''' ({{datoar}})<ref name="allmusic"/> er ein USA-amerikansk [[country]]songar og fjernsynskjendis. I 2001 debuterte han med singelen «[[Austin av Blake Shelton|Austin]]». Singelen, som kom frå [[Blake Shelton av Blake Shelton|det sjølvoppkalla debutalbumet]] hans, låg fem veker på toppen av ''Billboard'' [[Hot Country Songs]]-lista. Albumet selde til platinastatus i USA.<ref name="allmusic">{{cite web |url={{Allmusic |class=artist |id=p480679|pure_url=yes}} |title=Blake Shelton biography |accessdate=8. november 2020 |last=Cohoon |first=Rick |website=AllMusic}}</ref> ''[[The Dreamer av Blake Shelton|The Dreamer]]'' frå 2003 og ''[[Blake Shelton's Barn & Grill]]'' frå 2004 selde til høvesvis gull- og platinaplate.<ref name="allmusic"/> Fram til mai 2020 har Shelton hatt 40 singlar inne på Country-lista i USA, inkludert 27 på toppen av lista,<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/7850318/blake-shelton-country-airplay-every-time-hear-that-song|title=Now 'Hear' This: Blake Shelton Scores 24th Airplay No. 1|accessdate= 5. juli 2017}}</ref> der 17 av dei var på rad. Den 11. førsteplassen hans («Doin' What She Likes») slo rekorden for talet på førsteplassar på rad på Country Airplay-lista.<ref name="pro quest3">{{cite periodical |title= Shelton Sets Record |last=Jessen |first=Wade |publisher=Prometheus Global Media}}</ref> Han har blitt nominert til [[Grammyprisen]] ni gonger.<ref>{{cite web|url=https://www.grammy.com/grammys/artists/blake-shelton|title=Blake Shelton|publisher=Recording Academy|accessdate=8. november 2020}}</ref> Shelton har òg vore dommar i songkonkurransen ''[[Nashville Star]]'', ''[[Clash of the Choirs]]'' og mentor på NBC-serien ''[[The Voice frå USA|The Voice]]''. ==Utgjevingar== ===Studioalbum=== * ''[[Blake Shelton av Blake Shelton|Blake Shelton]]'' (2001) * ''[[The Dreamer av Blake Shelton|The Dreamer]]'' (2003) * ''[[Blake Shelton's Barn & Grill]]'' (2004) * ''[[Pure BS]]'' (2007) * ''[[Startin' Fires]]'' (2008) * ''[[Red River Blue]]'' (2011) * ''[[Cheers, It's Christmas]]'' (2012) * ''[[Based on a True Story...]]'' (2013) * ''[[Bringing Back the Sunshine]]'' (2014) * ''[[If I'm Honest]]'' (2016) * ''[[Texoma Shore]]'' (2017) ===Singlar=== (utval) *«Sangria» (2015, førsteplass på [[Country Airplay-lista]]) *«Minimum Wage» (2021) ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Blake Shelton|Blake Shelton]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 8. november 2020.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == {{Commonscat|Blake Shelton}} * {{offisiell nettstad|http://www.blakeshelton.com/}} * {{Imdb namn|1627901|Blake Shelton}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrysongarar]] [[Kategori:USA-amerikanske låtskrivarar]] [[Kategori:Countrymusikarar frå Oklahoma]] [[Kategori:Grand Ole Opry-medlemmar]] [[Kategori:Folk frå Ada i Oklahoma]] hc0osstg94wiv5kl7o1e5ip7yfhajea 3399321 3399313 2022-08-19T08:55:51Z Ranveig 39 Attenderulla endring gjord av [[Special:Contributions/89.8.66.15|89.8.66.15]] ([[User talk:89.8.66.15|diskusjon]]) til siste versjonen av [[User:TholmeBot|TholmeBot]] wikitext text/x-wiki {{infoboks musikkartist | namn = Blake Shelton | bilete = Blake Shelton July 2017 (cropped).jpg | bilettekst = Shelton i July 2017 | verkeleg namn = Blake Tollison Shelton | fødd = {{fødselsdato og alder|1976|6|18}} | fødestad = [[Ada i Oklahoma]] i USA | yrke = {{hlist|Songar|fjernsynsprogramleiar}} | aktive år = Sidan 2001 | bakgrunn = soloartist | sjanger = [[Country]] | selskap = {{hlist|[[Giant Records (Warner)|Giant]]|[[Warner Bros. Records|Warner Bros. Nashville]]|[[Reprise Records|Reprise Nashville]]}} | nettstad = https://blakeshelton.com }} '''Blake Tollison Shelton''' ({{datoar}})<ref name="allmusic"/> er ein USA-amerikansk [[country]]songar og fjernsynskjendis. I 2001 debuterte han med singelen «[[Austin av Blake Shelton|Austin]]». Singelen, som kom frå [[Blake Shelton av Blake Shelton|det sjølvoppkalla debutalbumet]] hans, låg fem veker på toppen av ''Billboard'' [[Hot Country Songs]]-lista. Albumet selde til platinastatus i USA.<ref name="allmusic">{{cite web |url={{Allmusic |class=artist |id=p480679|pure_url=yes}} |title=Blake Shelton biography |accessdate=8. november 2020 |last=Cohoon |first=Rick |website=AllMusic}}</ref> ''[[The Dreamer av Blake Shelton|The Dreamer]]'' frå 2003 og ''[[Blake Shelton's Barn & Grill]]'' frå 2004 selde til høvesvis gull- og platinaplate.<ref name="allmusic"/> Fram til mai 2020 har Shelton hatt 40 singlar inne på Country-lista i USA, inkludert 27 på toppen av lista,<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/7850318/blake-shelton-country-airplay-every-time-hear-that-song|title=Now 'Hear' This: Blake Shelton Scores 24th Airplay No. 1|accessdate= 5. juli 2017}}</ref> der 17 av dei var på rad. Den 11. førsteplassen hans («Doin' What She Likes») slo rekorden for talet på førsteplassar på rad på Country Airplay-lista.<ref name="pro quest3">{{cite periodical |title= Shelton Sets Record |last=Jessen |first=Wade |publisher=Prometheus Global Media}}</ref> Han har blitt nominert til [[Grammyprisen]] ni gonger.<ref>{{cite web|url=https://www.grammy.com/grammys/artists/blake-shelton|title=Blake Shelton|publisher=Recording Academy|accessdate=8. november 2020}}</ref> Shelton har òg vore dommar i songkonkurransen ''[[Nashville Star]]'', ''[[Clash of the Choirs]]'' og mentor på NBC-serien ''[[The Voice frå USA|The Voice]]''. ==Diskografi== ;Studioalbum * ''[[Blake Shelton av Blake Shelton|Blake Shelton]]'' (2001) * ''[[The Dreamer av Blake Shelton|The Dreamer]]'' (2003) * ''[[Blake Shelton's Barn & Grill]]'' (2004) * ''[[Pure BS]]'' (2007) * ''[[Startin' Fires]]'' (2008) * ''[[Red River Blue]]'' (2011) * ''[[Cheers, It's Christmas]]'' (2012) * ''[[Based on a True Story...]]'' (2013) * ''[[Bringing Back the Sunshine]]'' (2014) * ''[[If I'm Honest]]'' (2016) * ''[[Texoma Shore]]'' (2017) ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Blake Shelton|Blake Shelton]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 8. november 2020.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == {{Commonscat|Blake Shelton}} * {{offisiell nettstad|http://www.blakeshelton.com/}} * {{Imdb namn|1627901|Blake Shelton}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrysongarar]] [[Kategori:USA-amerikanske låtskrivarar]] [[Kategori:Countrymusikarar frå Oklahoma]] [[Kategori:Grand Ole Opry-medlemmar]] [[Kategori:Folk frå Ada i Oklahoma]] majb4j7nl0qdswmcsydw0ccwm0v9lix 3399323 3399321 2022-08-19T09:40:52Z 89.8.66.15 /* Diskografi */ wikitext text/x-wiki {{infoboks musikkartist | namn = Blake Shelton | bilete = Blake Shelton July 2017 (cropped).jpg | bilettekst = Shelton i July 2017 | verkeleg namn = Blake Tollison Shelton | fødd = {{fødselsdato og alder|1976|6|18}} | fødestad = [[Ada i Oklahoma]] i USA | yrke = {{hlist|Songar|fjernsynsprogramleiar}} | aktive år = Sidan 2001 | bakgrunn = soloartist | sjanger = [[Country]] | selskap = {{hlist|[[Giant Records (Warner)|Giant]]|[[Warner Bros. Records|Warner Bros. Nashville]]|[[Reprise Records|Reprise Nashville]]}} | nettstad = https://blakeshelton.com }} '''Blake Tollison Shelton''' ({{datoar}})<ref name="allmusic"/> er ein USA-amerikansk [[country]]songar og fjernsynskjendis. I 2001 debuterte han med singelen «[[Austin av Blake Shelton|Austin]]». Singelen, som kom frå [[Blake Shelton av Blake Shelton|det sjølvoppkalla debutalbumet]] hans, låg fem veker på toppen av ''Billboard'' [[Hot Country Songs]]-lista. Albumet selde til platinastatus i USA.<ref name="allmusic">{{cite web |url={{Allmusic |class=artist |id=p480679|pure_url=yes}} |title=Blake Shelton biography |accessdate=8. november 2020 |last=Cohoon |first=Rick |website=AllMusic}}</ref> ''[[The Dreamer av Blake Shelton|The Dreamer]]'' frå 2003 og ''[[Blake Shelton's Barn & Grill]]'' frå 2004 selde til høvesvis gull- og platinaplate.<ref name="allmusic"/> Fram til mai 2020 har Shelton hatt 40 singlar inne på Country-lista i USA, inkludert 27 på toppen av lista,<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/7850318/blake-shelton-country-airplay-every-time-hear-that-song|title=Now 'Hear' This: Blake Shelton Scores 24th Airplay No. 1|accessdate= 5. juli 2017}}</ref> der 17 av dei var på rad. Den 11. førsteplassen hans («Doin' What She Likes») slo rekorden for talet på førsteplassar på rad på Country Airplay-lista.<ref name="pro quest3">{{cite periodical |title= Shelton Sets Record |last=Jessen |first=Wade |publisher=Prometheus Global Media}}</ref> Han har blitt nominert til [[Grammyprisen]] ni gonger.<ref>{{cite web|url=https://www.grammy.com/grammys/artists/blake-shelton|title=Blake Shelton|publisher=Recording Academy|accessdate=8. november 2020}}</ref> Shelton har òg vore dommar i songkonkurransen ''[[Nashville Star]]'', ''[[Clash of the Choirs]]'' og mentor på NBC-serien ''[[The Voice frå USA|The Voice]]''. ==Diskografi== ;Studioalbum * ''[[Blake Shelton av Blake Shelton|Blake Shelton]]'' (2001) * ''[[The Dreamer av Blake Shelton|The Dreamer]]'' (2003) * ''[[Blake Shelton's Barn & Grill]]'' (2004) * ''[[Pure BS]]'' (2007) * ''[[Startin' Fires]]'' (2008) * ''[[Red River Blue]]'' (2011) * ''[[Cheers, It's Christmas]]'' (2012) * ''[[Based on a True Story...]]'' (2013) * ''[[Bringing Back the Sunshine]]'' (2014) * ''[[If I'm Honest]]'' (2016) * ''[[Texoma Shore]]'' (2017) ;Singlar (utval) *«Sangria» (2015, førsteplass på [[Country Airplay-lista]])<ref name="US Country Airplay">{{cite magazine |title=Blake Shelton Chart History (Country Airplay) |url=https://www.billboard.com/artist/blake-shelton/chart-history/csa/ |access-date=November 23, 2021 |magazine=Billboard}}</ref> *«Minimum Wage» (2021) ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Blake Shelton|Blake Shelton]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 8. november 2020.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == {{Commonscat|Blake Shelton}} * {{offisiell nettstad|http://www.blakeshelton.com/}} * {{Imdb namn|1627901|Blake Shelton}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrysongarar]] [[Kategori:USA-amerikanske låtskrivarar]] [[Kategori:Countrymusikarar frå Oklahoma]] [[Kategori:Grand Ole Opry-medlemmar]] [[Kategori:Folk frå Ada i Oklahoma]] 1ds51719p7fg87yik8dhj8wbsu64v2u 0 384997 3399307 3385269 2022-08-18T22:23:59Z 89.8.66.15 /* Diskografi */ wikitext text/x-wiki {{infoboks musikkartist | namn = Trisha Yearwood | bilete = Trisha Yearwood USO 2010.jpg | bilettekst = Trisha Yearwood på scenen i [[Washington, D.C.]] (oktober 2010). | verkeleg namn = Patricia Lynn Yearwood | fødd = {{fødselsdato og alder|1964|9|19}} | fødestad = [[Monticello i Georgia]] i USA | yrke = {{flatlist| * Songar * skodespelar * fjernsynskjendis * forfattar * kjendiskokk }} | aktive år = Sidan 1985 | bakgrunn = soloartist | instrument = {{flatlist| * vokal * gitar<ref>{{cite web |last1=Dukes |first1=Billy |title=7 Things Only Trisha Yearwood Can Tell You About Her Country Music Hall of Fame Exhibit |url=https://tasteofcountry.com/7-things-trisha-yearwood-country-music-hall-of-fame-exhibit/ |website=[[Taste of Country]] |accessdate=5. juli 2019}}</ref> }} | sjanger = {{flatlist| * [[Country]] * [[countrypop]] * [[adult contemporary]] }} | selskap = {{flatlist| * [[MCA Records|MCA Nashville]] * [[Big Machine Records|Big Machine]] * [[RCA Records Nashville|RCA Nashville]] * Gwendolyn }} | tilknytta artistar ={{flatlist| * [[Garth Brooks]] * [[Don Henley]] * [[Reba McEntire]] * [[Kelly Clarkson]] }} | nettstad = trishayearwood.com }} '''Patricia Lynn Yearwood''' ({{datoar}})<ref>{{cite web | url = http://www.biography.com/people/trisha-yearwood-9542124 | tittel = Trisha Yearwood Biography | publisher= [[The Biography Channel]] / [[A+E Networks]] | accessdate= 21. november 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140105052442/https://www.biography.com/people/trisha-yearwood-9542124|archivedate=5. januar 2014}}</ref> er ein USA-amerikansk [[country]]artist, skodespelar, forfattar, TV-kjendis og kjendiskokk. Ho vart kjend i 1991 med debutsingelen «[[She's in Love with the Boy]]», som gjekk til topps på ''[[magasinet Billboard|Billboard]]'' [[Hot Country Songs]]-lista i USA. [[Trisha Yearwood av Trisha Yearwood|Det sjølvoppkalla debutalbumet]] seld eover to millionar eksemplar, og Yearwood fortsette med ei rekkje store countryhittar tidleg og midt på 1990-talet, som «[[Walkaway Joe]]» (1992), «[[The Song Remembers When]]» (1993), «[[XXX's and OOO's (An American Girl)]]» (1994), «[[Believe Me Baby (I Lied)]]» (1996) og «[[How Do I Live]]» (1997). Singelen «[[How Do I Live]]» i 1997 nådde andreplassen på countrylista og vart òg ein internasjonal hit. Denne kom ut på den første samleplata hennar, ''[[(Songbook) A Collection of Hits]]'' (1997). Albumet selde til 4x platinaplate i USA med hittane «[[In Another's Eyes]]» og «[[Perfect Love]]». Yearwood fortsette rekkja med hittar dei neste åra, som «[[There Goes My Baby av Trisha Yearwood|There Goes My Baby]]» og «[[I Would've Loved You Anyway]]». Ho gav ut det tiande studioalbumet, ''[[Jasper County av Trisha Yearwood|Jasper County]]'' i 2005, som gjekk rett inn på toppen av ''Billboard'' [[Top Country Albums]]-lista og nådde topp 10 på [[Billboard 200|''Billboard'' 200]]. Det vart det raskast seljande albumet hennar i USA. Yearwood signerte for [[Big Machine Records]] 2007 og gav ut det kritikarroste ''[[Heaven, Heartache and the Power of Love]]'' det same året. Yearwood tok fleire års pause frå musikarkarrièren for å fokusere på andre ting. Ho publiserte tre suksessrike kokebøker, som gjekk inn på bestseljarlista til [[New York Times]]. I 2012 byrja ho ein matserie på [[Food Network]] kalla ''Trisha's Southern Kitchen'', som seinare vann ein [[Daytime Emmy Award]]. Yearwood har selt over 15 millionar plater verda over.<ref>{{cite web |url=http://www.tennessean.com/story/entertainment/music/2014/08/19/trisha-yearwood-announces-first-album-years/14311195/ |title=Trisha Yearwood announces first album in 7 years |publisher=[[The Tennessean]] |author=Cindy Watts |date=19. august 2014}}</ref> Arbeidet hennar har gjeve ho fleire prisar og nominasjonar, inkludert tre [[Grammyprisen|Grammyprisar]], tre prisar frå [[Academy of Country Music]] og tre prisar frå [[Country Music Association]]. Yearwood har òg vore fast medlem av [[Grand Ole Opry]] sidan 1999. ==Utgjevingar== ===Studioalbum=== *''[[Trisha Yearwood av Trisha Yearwood|Trisha Yearwood]]'' (1991) *''[[Hearts in Armor]]'' (1992) *''[[The Song Remembers When]]'' (1993) *''[[The Sweetest Gift av Trisha Yearwood|The Sweetest Gift]]'' (1994) *''[[Thinkin' About You]]'' (1995) *''[[Everybody Knows av Trisha Yearwood|Everybody Knows]]'' (1996) *''[[Where Your Road Leads]]'' (1998) *''[[Real Live Woman]]'' (2000) *''[[Inside Out av Trisha Yearwood|Inside Out]]'' (2001) *''[[Jasper County av Trisha Yearwood|Jasper County]]'' (2005) *''[[Heaven, Heartache and the Power of Love]]'' (2007) *''[[PrizeFighter: Hit After Hit]]'' (2014) *''[[Christmas Together av Garth Brooks og Trisha Yearwood|Christmas Together]]'' {{Small|(med [[Garth Brooks]])}} (2016) *''[[Let's Be Frank]]'' (2018) *''[[Every Girl av Trisha Yearwood|Every Girl]]'' (2019) ===Singlar=== (utval) *«That's What I Like About You» (1991) *«Perfect Love» (1998, førsteplass på [[Hot Country Songs-lista]] og [[Country Airplay-lista]])<ref name="Country Songs">{{cite web|url=https://www.billboard.com/artist/trisha-yearwood/chart-history/csi/|title=Trisha Yearwood - Hot Country Songs|work=Billboard|access-date=June 2, 2021}}</ref><ref name="Country Airplay">{{cite web|url=https://www.billboard.com/artist/trisha-yearwood/chart-history/csa/|title=Trisha Yearwood - Country Airplay|work=Billboard|access-date=June 2, 2021}}</ref> == Filmar == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- align="center" ! scope="col"|Tittel ! scope="col"|År ! scope="col"|Rolle ! scope="col" class="unsortable"| Merknad |- ! scope="row"| ''[[The Thing Called Love]]'' | 1993 | Seg sjølv | [[Cameo]] |- ! scope="row"| ''[[Dr. Quinn, Medicine Woman]]'' | 1994 | Kordirigent | Episode: «A First Christmas» |- ! scope="row"| ''[[TV-serien Ellen|Ellen]]'' | 1996 | Seg sjølv | Episode: «Not So Great Expectations» |- ! scope="row"| ''[[TV-serien JAG|JAG]]'' | 1997–2002 |Lt. Cmdr. Teresa Coulter | 6 episodar |- ! scope="row"| ''[[Trisha's Southern Kitchen]]'' | Sidan 2012 | Programleiar | Daytime Emmy Award for Outstanding Culinary Program {{Small|(2013)}}<ref>{{cite web |title=''Trisha's Southern Kitchen'' -- Awards |url=https://www.imdb.com/title/tt2210101/awards?ref_=tt_awd |website=[[IMDb]] |accessdate=21. november 2020}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Who Do You Think You Are?]]'' | rowspan="2"| 2013 | Seg sjølv | |- ! scope="row"| ''[[Kelly Clarkson's Cautionary Christmas Music Tale]]'' | Musikalsk gjest | |- ! scope="row"| ''[[TV-serien Nashville (2012)|Nashville]]'' | 2014 | Seg sjølv | Cameo |- ! scope="row"| ''[[The Passion (USA)|The Passion]]'' | 2016 | [[Jomfru Maria]] | |- ! scope="row"| ''CMA Country Christmas'' | 2019 | Programleiar | Spesialshow |- |} ==Bøker== * ''Georgia Cooking in an Oklahoma Kitchen'' (2008) * ''Home Cooking with Trisha Yearwood'' (2010) * ''Trisha's Table'' (2015) ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Trisha Yearwood|Trisha Yearwood]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 21. november 2020.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== {{Commonscat|Trisha Yearwood}} *{{Offisiell nettstad|http://www.trishayearwood.com/}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrysongarar]] [[Kategori:USA-amerikanske låtskrivarar]] [[Kategori:USA-amerikanske skodespelarar]] [[Kategori:USA-amerikanske programleiarar]] [[Kategori:USA-amerikanske sakprosaforfattarar]] [[Kategori:USA-amerikanske kokkar]] [[Kategori:Countrymusikarar frå Georgia]] [[Kategori:Grammy-vinnarar]] [[Kategori:Grand Ole Opry-medlemmar]] [[Kategori:Folk frå Monticello i Georgia]] [[Kategori:Medlemmar av Country Music Association]] gi19kz3egdzw9pgnajwrho2rmulvyfk 3399309 3399307 2022-08-19T03:38:02Z 89.8.66.15 Film og bøker er også Utgjevingar wikitext text/x-wiki {{infoboks musikkartist | namn = Trisha Yearwood | bilete = Trisha Yearwood USO 2010.jpg | bilettekst = Trisha Yearwood på scenen i [[Washington, D.C.]] (oktober 2010). | verkeleg namn = Patricia Lynn Yearwood | fødd = {{fødselsdato og alder|1964|9|19}} | fødestad = [[Monticello i Georgia]] i USA | yrke = {{flatlist| * Songar * skodespelar * fjernsynskjendis * forfattar * kjendiskokk }} | aktive år = Sidan 1985 | bakgrunn = soloartist | instrument = {{flatlist| * vokal * gitar<ref>{{cite web |last1=Dukes |first1=Billy |title=7 Things Only Trisha Yearwood Can Tell You About Her Country Music Hall of Fame Exhibit |url=https://tasteofcountry.com/7-things-trisha-yearwood-country-music-hall-of-fame-exhibit/ |website=[[Taste of Country]] |accessdate=5. juli 2019}}</ref> }} | sjanger = {{flatlist| * [[Country]] * [[countrypop]] * [[adult contemporary]] }} | selskap = {{flatlist| * [[MCA Records|MCA Nashville]] * [[Big Machine Records|Big Machine]] * [[RCA Records Nashville|RCA Nashville]] * Gwendolyn }} | tilknytta artistar ={{flatlist| * [[Garth Brooks]] * [[Don Henley]] * [[Reba McEntire]] * [[Kelly Clarkson]] }} | nettstad = trishayearwood.com }} '''Patricia Lynn Yearwood''' ({{datoar}})<ref>{{cite web | url = http://www.biography.com/people/trisha-yearwood-9542124 | tittel = Trisha Yearwood Biography | publisher= [[The Biography Channel]] / [[A+E Networks]] | accessdate= 21. november 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140105052442/https://www.biography.com/people/trisha-yearwood-9542124|archivedate=5. januar 2014}}</ref> er ein USA-amerikansk [[country]]artist, skodespelar, forfattar, TV-kjendis og kjendiskokk. Ho vart kjend i 1991 med debutsingelen «[[She's in Love with the Boy]]», som gjekk til topps på ''[[magasinet Billboard|Billboard]]'' [[Hot Country Songs]]-lista i USA. [[Trisha Yearwood av Trisha Yearwood|Det sjølvoppkalla debutalbumet]] seld eover to millionar eksemplar, og Yearwood fortsette med ei rekkje store countryhittar tidleg og midt på 1990-talet, som «[[Walkaway Joe]]» (1992), «[[The Song Remembers When]]» (1993), «[[XXX's and OOO's (An American Girl)]]» (1994), «[[Believe Me Baby (I Lied)]]» (1996) og «[[How Do I Live]]» (1997). Singelen «[[How Do I Live]]» i 1997 nådde andreplassen på countrylista og vart òg ein internasjonal hit. Denne kom ut på den første samleplata hennar, ''[[(Songbook) A Collection of Hits]]'' (1997). Albumet selde til 4x platinaplate i USA med hittane «[[In Another's Eyes]]» og «[[Perfect Love]]». Yearwood fortsette rekkja med hittar dei neste åra, som «[[There Goes My Baby av Trisha Yearwood|There Goes My Baby]]» og «[[I Would've Loved You Anyway]]». Ho gav ut det tiande studioalbumet, ''[[Jasper County av Trisha Yearwood|Jasper County]]'' i 2005, som gjekk rett inn på toppen av ''Billboard'' [[Top Country Albums]]-lista og nådde topp 10 på [[Billboard 200|''Billboard'' 200]]. Det vart det raskast seljande albumet hennar i USA. Yearwood signerte for [[Big Machine Records]] 2007 og gav ut det kritikarroste ''[[Heaven, Heartache and the Power of Love]]'' det same året. Yearwood tok fleire års pause frå musikarkarrièren for å fokusere på andre ting. Ho publiserte tre suksessrike kokebøker, som gjekk inn på bestseljarlista til [[New York Times]]. I 2012 byrja ho ein matserie på [[Food Network]] kalla ''Trisha's Southern Kitchen'', som seinare vann ein [[Daytime Emmy Award]]. Yearwood har selt over 15 millionar plater verda over.<ref>{{cite web |url=http://www.tennessean.com/story/entertainment/music/2014/08/19/trisha-yearwood-announces-first-album-years/14311195/ |title=Trisha Yearwood announces first album in 7 years |publisher=[[The Tennessean]] |author=Cindy Watts |date=19. august 2014}}</ref> Arbeidet hennar har gjeve ho fleire prisar og nominasjonar, inkludert tre [[Grammyprisen|Grammyprisar]], tre prisar frå [[Academy of Country Music]] og tre prisar frå [[Country Music Association]]. Yearwood har òg vore fast medlem av [[Grand Ole Opry]] sidan 1999. ==Musikk== ===Studioalbum=== *''[[Trisha Yearwood av Trisha Yearwood|Trisha Yearwood]]'' (1991) *''[[Hearts in Armor]]'' (1992) *''[[The Song Remembers When]]'' (1993) *''[[The Sweetest Gift av Trisha Yearwood|The Sweetest Gift]]'' (1994) *''[[Thinkin' About You]]'' (1995) *''[[Everybody Knows av Trisha Yearwood|Everybody Knows]]'' (1996) *''[[Where Your Road Leads]]'' (1998) *''[[Real Live Woman]]'' (2000) *''[[Inside Out av Trisha Yearwood|Inside Out]]'' (2001) *''[[Jasper County av Trisha Yearwood|Jasper County]]'' (2005) *''[[Heaven, Heartache and the Power of Love]]'' (2007) *''[[PrizeFighter: Hit After Hit]]'' (2014) *''[[Christmas Together av Garth Brooks og Trisha Yearwood|Christmas Together]]'' {{Small|(med [[Garth Brooks]])}} (2016) *''[[Let's Be Frank]]'' (2018) *''[[Every Girl av Trisha Yearwood|Every Girl]]'' (2019) ===Singlar=== (utval) *«That's What I Like About You» (1991) *«Perfect Love» (1998, førsteplass på [[Hot Country Songs-lista]] og [[Country Airplay-lista]])<ref name="Country Songs">{{cite web|url=https://www.billboard.com/artist/trisha-yearwood/chart-history/csi/|title=Trisha Yearwood - Hot Country Songs|work=Billboard|access-date=June 2, 2021}}</ref><ref name="Country Airplay">{{cite web|url=https://www.billboard.com/artist/trisha-yearwood/chart-history/csa/|title=Trisha Yearwood - Country Airplay|work=Billboard|access-date=June 2, 2021}}</ref> == Filmar == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- align="center" ! scope="col"|Tittel ! scope="col"|År ! scope="col"|Rolle ! scope="col" class="unsortable"| Merknad |- ! scope="row"| ''[[The Thing Called Love]]'' | 1993 | Seg sjølv | [[Cameo]] |- ! scope="row"| ''[[Dr. Quinn, Medicine Woman]]'' | 1994 | Kordirigent | Episode: «A First Christmas» |- ! scope="row"| ''[[TV-serien Ellen|Ellen]]'' | 1996 | Seg sjølv | Episode: «Not So Great Expectations» |- ! scope="row"| ''[[TV-serien JAG|JAG]]'' | 1997–2002 |Lt. Cmdr. Teresa Coulter | 6 episodar |- ! scope="row"| ''[[Trisha's Southern Kitchen]]'' | Sidan 2012 | Programleiar | Daytime Emmy Award for Outstanding Culinary Program {{Small|(2013)}}<ref>{{cite web |title=''Trisha's Southern Kitchen'' -- Awards |url=https://www.imdb.com/title/tt2210101/awards?ref_=tt_awd |website=[[IMDb]] |accessdate=21. november 2020}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Who Do You Think You Are?]]'' | rowspan="2"| 2013 | Seg sjølv | |- ! scope="row"| ''[[Kelly Clarkson's Cautionary Christmas Music Tale]]'' | Musikalsk gjest | |- ! scope="row"| ''[[TV-serien Nashville (2012)|Nashville]]'' | 2014 | Seg sjølv | Cameo |- ! scope="row"| ''[[The Passion (USA)|The Passion]]'' | 2016 | [[Jomfru Maria]] | |- ! scope="row"| ''CMA Country Christmas'' | 2019 | Programleiar | Spesialshow |- |} ==Bøker== * ''Georgia Cooking in an Oklahoma Kitchen'' (2008) * ''Home Cooking with Trisha Yearwood'' (2010) * ''Trisha's Table'' (2015) ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Trisha Yearwood|Trisha Yearwood]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 21. november 2020.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== {{Commonscat|Trisha Yearwood}} *{{Offisiell nettstad|http://www.trishayearwood.com/}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrysongarar]] [[Kategori:USA-amerikanske låtskrivarar]] [[Kategori:USA-amerikanske skodespelarar]] [[Kategori:USA-amerikanske programleiarar]] [[Kategori:USA-amerikanske sakprosaforfattarar]] [[Kategori:USA-amerikanske kokkar]] [[Kategori:Countrymusikarar frå Georgia]] [[Kategori:Grammy-vinnarar]] [[Kategori:Grand Ole Opry-medlemmar]] [[Kategori:Folk frå Monticello i Georgia]] [[Kategori:Medlemmar av Country Music Association]] 0y77fu51ukh1o2gx4mzldvvm89z8buz 3399314 3399309 2022-08-19T06:51:25Z Ranveig 39 Musikkutgjevingar wikitext text/x-wiki {{infoboks musikkartist | namn = Trisha Yearwood | bilete = Trisha Yearwood USO 2010.jpg | bilettekst = Trisha Yearwood på scenen i [[Washington, D.C.]] (oktober 2010). | verkeleg namn = Patricia Lynn Yearwood | fødd = {{fødselsdato og alder|1964|9|19}} | fødestad = [[Monticello i Georgia]] i USA | yrke = {{flatlist| * Songar * skodespelar * fjernsynskjendis * forfattar * kjendiskokk }} | aktive år = Sidan 1985 | bakgrunn = soloartist | instrument = {{flatlist| * vokal * gitar<ref>{{cite web |last1=Dukes |first1=Billy |title=7 Things Only Trisha Yearwood Can Tell You About Her Country Music Hall of Fame Exhibit |url=https://tasteofcountry.com/7-things-trisha-yearwood-country-music-hall-of-fame-exhibit/ |website=[[Taste of Country]] |accessdate=5. juli 2019}}</ref> }} | sjanger = {{flatlist| * [[Country]] * [[countrypop]] * [[adult contemporary]] }} | selskap = {{flatlist| * [[MCA Records|MCA Nashville]] * [[Big Machine Records|Big Machine]] * [[RCA Records Nashville|RCA Nashville]] * Gwendolyn }} | tilknytta artistar ={{flatlist| * [[Garth Brooks]] * [[Don Henley]] * [[Reba McEntire]] * [[Kelly Clarkson]] }} | nettstad = trishayearwood.com }} '''Patricia Lynn Yearwood''' ({{datoar}})<ref>{{cite web | url = http://www.biography.com/people/trisha-yearwood-9542124 | tittel = Trisha Yearwood Biography | publisher= [[The Biography Channel]] / [[A+E Networks]] | accessdate= 21. november 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140105052442/https://www.biography.com/people/trisha-yearwood-9542124|archivedate=5. januar 2014}}</ref> er ein USA-amerikansk [[country]]artist, skodespelar, forfattar, TV-kjendis og kjendiskokk. Ho vart kjend i 1991 med debutsingelen «[[She's in Love with the Boy]]», som gjekk til topps på ''[[magasinet Billboard|Billboard]]'' [[Hot Country Songs]]-lista i USA. [[Trisha Yearwood av Trisha Yearwood|Det sjølvoppkalla debutalbumet]] seld eover to millionar eksemplar, og Yearwood fortsette med ei rekkje store countryhittar tidleg og midt på 1990-talet, som «[[Walkaway Joe]]» (1992), «[[The Song Remembers When]]» (1993), «[[XXX's and OOO's (An American Girl)]]» (1994), «[[Believe Me Baby (I Lied)]]» (1996) og «[[How Do I Live]]» (1997). Singelen «[[How Do I Live]]» i 1997 nådde andreplassen på countrylista og vart òg ein internasjonal hit. Denne kom ut på den første samleplata hennar, ''[[(Songbook) A Collection of Hits]]'' (1997). Albumet selde til 4x platinaplate i USA med hittane «[[In Another's Eyes]]» og «[[Perfect Love]]». Yearwood fortsette rekkja med hittar dei neste åra, som «[[There Goes My Baby av Trisha Yearwood|There Goes My Baby]]» og «[[I Would've Loved You Anyway]]». Ho gav ut det tiande studioalbumet, ''[[Jasper County av Trisha Yearwood|Jasper County]]'' i 2005, som gjekk rett inn på toppen av ''Billboard'' [[Top Country Albums]]-lista og nådde topp 10 på [[Billboard 200|''Billboard'' 200]]. Det vart det raskast seljande albumet hennar i USA. Yearwood signerte for [[Big Machine Records]] 2007 og gav ut det kritikarroste ''[[Heaven, Heartache and the Power of Love]]'' det same året. Yearwood tok fleire års pause frå musikarkarrièren for å fokusere på andre ting. Ho publiserte tre suksessrike kokebøker, som gjekk inn på bestseljarlista til [[New York Times]]. I 2012 byrja ho ein matserie på [[Food Network]] kalla ''Trisha's Southern Kitchen'', som seinare vann ein [[Daytime Emmy Award]]. Yearwood har selt over 15 millionar plater verda over.<ref>{{cite web |url=http://www.tennessean.com/story/entertainment/music/2014/08/19/trisha-yearwood-announces-first-album-years/14311195/ |title=Trisha Yearwood announces first album in 7 years |publisher=[[The Tennessean]] |author=Cindy Watts |date=19. august 2014}}</ref> Arbeidet hennar har gjeve ho fleire prisar og nominasjonar, inkludert tre [[Grammyprisen|Grammyprisar]], tre prisar frå [[Academy of Country Music]] og tre prisar frå [[Country Music Association]]. Yearwood har òg vore fast medlem av [[Grand Ole Opry]] sidan 1999. ==Musikkutgjevingar== ===Studioalbum=== *''[[Trisha Yearwood av Trisha Yearwood|Trisha Yearwood]]'' (1991) *''[[Hearts in Armor]]'' (1992) *''[[The Song Remembers When]]'' (1993) *''[[The Sweetest Gift av Trisha Yearwood|The Sweetest Gift]]'' (1994) *''[[Thinkin' About You]]'' (1995) *''[[Everybody Knows av Trisha Yearwood|Everybody Knows]]'' (1996) *''[[Where Your Road Leads]]'' (1998) *''[[Real Live Woman]]'' (2000) *''[[Inside Out av Trisha Yearwood|Inside Out]]'' (2001) *''[[Jasper County av Trisha Yearwood|Jasper County]]'' (2005) *''[[Heaven, Heartache and the Power of Love]]'' (2007) *''[[PrizeFighter: Hit After Hit]]'' (2014) *''[[Christmas Together av Garth Brooks og Trisha Yearwood|Christmas Together]]'' {{Small|(med [[Garth Brooks]])}} (2016) *''[[Let's Be Frank]]'' (2018) *''[[Every Girl av Trisha Yearwood|Every Girl]]'' (2019) ===Singlar=== (utval) *«That's What I Like About You» (1991) *«Perfect Love» (1998, førsteplass på [[Hot Country Songs-lista]] og [[Country Airplay-lista]])<ref name="Country Songs">{{cite web|url=https://www.billboard.com/artist/trisha-yearwood/chart-history/csi/|title=Trisha Yearwood - Hot Country Songs|work=Billboard|access-date=June 2, 2021}}</ref><ref name="Country Airplay">{{cite web|url=https://www.billboard.com/artist/trisha-yearwood/chart-history/csa/|title=Trisha Yearwood - Country Airplay|work=Billboard|access-date=June 2, 2021}}</ref> == Filmar == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- align="center" ! scope="col"|Tittel ! scope="col"|År ! scope="col"|Rolle ! scope="col" class="unsortable"| Merknad |- ! scope="row"| ''[[The Thing Called Love]]'' | 1993 | Seg sjølv | [[Cameo]] |- ! scope="row"| ''[[Dr. Quinn, Medicine Woman]]'' | 1994 | Kordirigent | Episode: «A First Christmas» |- ! scope="row"| ''[[TV-serien Ellen|Ellen]]'' | 1996 | Seg sjølv | Episode: «Not So Great Expectations» |- ! scope="row"| ''[[TV-serien JAG|JAG]]'' | 1997–2002 |Lt. Cmdr. Teresa Coulter | 6 episodar |- ! scope="row"| ''[[Trisha's Southern Kitchen]]'' | Sidan 2012 | Programleiar | Daytime Emmy Award for Outstanding Culinary Program {{Small|(2013)}}<ref>{{cite web |title=''Trisha's Southern Kitchen'' -- Awards |url=https://www.imdb.com/title/tt2210101/awards?ref_=tt_awd |website=[[IMDb]] |accessdate=21. november 2020}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Who Do You Think You Are?]]'' | rowspan="2"| 2013 | Seg sjølv | |- ! scope="row"| ''[[Kelly Clarkson's Cautionary Christmas Music Tale]]'' | Musikalsk gjest | |- ! scope="row"| ''[[TV-serien Nashville (2012)|Nashville]]'' | 2014 | Seg sjølv | Cameo |- ! scope="row"| ''[[The Passion (USA)|The Passion]]'' | 2016 | [[Jomfru Maria]] | |- ! scope="row"| ''CMA Country Christmas'' | 2019 | Programleiar | Spesialshow |- |} ==Bøker== * ''Georgia Cooking in an Oklahoma Kitchen'' (2008) * ''Home Cooking with Trisha Yearwood'' (2010) * ''Trisha's Table'' (2015) ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Trisha Yearwood|Trisha Yearwood]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 21. november 2020.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== {{Commonscat|Trisha Yearwood}} *{{Offisiell nettstad|http://www.trishayearwood.com/}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrysongarar]] [[Kategori:USA-amerikanske låtskrivarar]] [[Kategori:USA-amerikanske skodespelarar]] [[Kategori:USA-amerikanske programleiarar]] [[Kategori:USA-amerikanske sakprosaforfattarar]] [[Kategori:USA-amerikanske kokkar]] [[Kategori:Countrymusikarar frå Georgia]] [[Kategori:Grammy-vinnarar]] [[Kategori:Grand Ole Opry-medlemmar]] [[Kategori:Folk frå Monticello i Georgia]] [[Kategori:Medlemmar av Country Music Association]] inmk8yfpqnu7psx0ws6gqfc6ku273xx 3399318 3399314 2022-08-19T08:52:29Z Ranveig 39 Endra tilbake til Diskografi wikitext text/x-wiki {{infoboks musikkartist | namn = Trisha Yearwood | bilete = Trisha Yearwood USO 2010.jpg | bilettekst = Trisha Yearwood på scenen i [[Washington, D.C.]] (oktober 2010). | verkeleg namn = Patricia Lynn Yearwood | fødd = {{fødselsdato og alder|1964|9|19}} | fødestad = [[Monticello i Georgia]] i USA | yrke = {{flatlist| * Songar * skodespelar * fjernsynskjendis * forfattar * kjendiskokk }} | aktive år = Sidan 1985 | bakgrunn = soloartist | instrument = {{flatlist| * vokal * gitar<ref>{{cite web |last1=Dukes |first1=Billy |title=7 Things Only Trisha Yearwood Can Tell You About Her Country Music Hall of Fame Exhibit |url=https://tasteofcountry.com/7-things-trisha-yearwood-country-music-hall-of-fame-exhibit/ |website=[[Taste of Country]] |accessdate=5. juli 2019}}</ref> }} | sjanger = {{flatlist| * [[Country]] * [[countrypop]] * [[adult contemporary]] }} | selskap = {{flatlist| * [[MCA Records|MCA Nashville]] * [[Big Machine Records|Big Machine]] * [[RCA Records Nashville|RCA Nashville]] * Gwendolyn }} | tilknytta artistar ={{flatlist| * [[Garth Brooks]] * [[Don Henley]] * [[Reba McEntire]] * [[Kelly Clarkson]] }} | nettstad = trishayearwood.com }} '''Patricia Lynn Yearwood''' ({{datoar}})<ref>{{cite web | url = http://www.biography.com/people/trisha-yearwood-9542124 | tittel = Trisha Yearwood Biography | publisher= [[The Biography Channel]] / [[A+E Networks]] | accessdate= 21. november 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140105052442/https://www.biography.com/people/trisha-yearwood-9542124|archivedate=5. januar 2014}}</ref> er ein USA-amerikansk [[country]]artist, skodespelar, forfattar, TV-kjendis og kjendiskokk. Ho vart kjend i 1991 med debutsingelen «[[She's in Love with the Boy]]», som gjekk til topps på ''[[magasinet Billboard|Billboard]]'' [[Hot Country Songs]]-lista i USA. [[Trisha Yearwood av Trisha Yearwood|Det sjølvoppkalla debutalbumet]] seld eover to millionar eksemplar, og Yearwood fortsette med ei rekkje store countryhittar tidleg og midt på 1990-talet, som «[[Walkaway Joe]]» (1992), «[[The Song Remembers When]]» (1993), «[[XXX's and OOO's (An American Girl)]]» (1994), «[[Believe Me Baby (I Lied)]]» (1996) og «[[How Do I Live]]» (1997). Singelen «[[How Do I Live]]» i 1997 nådde andreplassen på countrylista og vart òg ein internasjonal hit. Denne kom ut på den første samleplata hennar, ''[[(Songbook) A Collection of Hits]]'' (1997). Albumet selde til 4x platinaplate i USA med hittane «[[In Another's Eyes]]» og «[[Perfect Love]]». Yearwood fortsette rekkja med hittar dei neste åra, som «[[There Goes My Baby av Trisha Yearwood|There Goes My Baby]]» og «[[I Would've Loved You Anyway]]». Ho gav ut det tiande studioalbumet, ''[[Jasper County av Trisha Yearwood|Jasper County]]'' i 2005, som gjekk rett inn på toppen av ''Billboard'' [[Top Country Albums]]-lista og nådde topp 10 på [[Billboard 200|''Billboard'' 200]]. Det vart det raskast seljande albumet hennar i USA. Yearwood signerte for [[Big Machine Records]] 2007 og gav ut det kritikarroste ''[[Heaven, Heartache and the Power of Love]]'' det same året. Yearwood tok fleire års pause frå musikarkarrièren for å fokusere på andre ting. Ho publiserte tre suksessrike kokebøker, som gjekk inn på bestseljarlista til [[New York Times]]. I 2012 byrja ho ein matserie på [[Food Network]] kalla ''Trisha's Southern Kitchen'', som seinare vann ein [[Daytime Emmy Award]]. Yearwood har selt over 15 millionar plater verda over.<ref>{{cite web |url=http://www.tennessean.com/story/entertainment/music/2014/08/19/trisha-yearwood-announces-first-album-years/14311195/ |title=Trisha Yearwood announces first album in 7 years |publisher=[[The Tennessean]] |author=Cindy Watts |date=19. august 2014}}</ref> Arbeidet hennar har gjeve ho fleire prisar og nominasjonar, inkludert tre [[Grammyprisen|Grammyprisar]], tre prisar frå [[Academy of Country Music]] og tre prisar frå [[Country Music Association]]. Yearwood har òg vore fast medlem av [[Grand Ole Opry]] sidan 1999. ==Diskografi== ;Studioalbum *''[[Trisha Yearwood av Trisha Yearwood|Trisha Yearwood]]'' (1991) *''[[Hearts in Armor]]'' (1992) *''[[The Song Remembers When]]'' (1993) *''[[The Sweetest Gift av Trisha Yearwood|The Sweetest Gift]]'' (1994) *''[[Thinkin' About You]]'' (1995) *''[[Everybody Knows av Trisha Yearwood|Everybody Knows]]'' (1996) *''[[Where Your Road Leads]]'' (1998) *''[[Real Live Woman]]'' (2000) *''[[Inside Out av Trisha Yearwood|Inside Out]]'' (2001) *''[[Jasper County av Trisha Yearwood|Jasper County]]'' (2005) *''[[Heaven, Heartache and the Power of Love]]'' (2007) *''[[PrizeFighter: Hit After Hit]]'' (2014) *''[[Christmas Together av Garth Brooks og Trisha Yearwood|Christmas Together]]'' {{Small|(med [[Garth Brooks]])}} (2016) *''[[Let's Be Frank]]'' (2018) *''[[Every Girl av Trisha Yearwood|Every Girl]]'' (2019) ;Singlar (utval) *«That's What I Like About You» (1991) *«Perfect Love» (1998, førsteplass på [[Hot Country Songs-lista]] og [[Country Airplay-lista]])<ref name="Country Songs">{{cite web|url=https://www.billboard.com/artist/trisha-yearwood/chart-history/csi/|title=Trisha Yearwood - Hot Country Songs|work=Billboard|access-date=June 2, 2021}}</ref><ref name="Country Airplay">{{cite web|url=https://www.billboard.com/artist/trisha-yearwood/chart-history/csa/|title=Trisha Yearwood - Country Airplay|work=Billboard|access-date=June 2, 2021}}</ref> == Filmar == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- align="center" ! scope="col"|Tittel ! scope="col"|År ! scope="col"|Rolle ! scope="col" class="unsortable"| Merknad |- ! scope="row"| ''[[The Thing Called Love]]'' | 1993 | Seg sjølv | [[Cameo]] |- ! scope="row"| ''[[Dr. Quinn, Medicine Woman]]'' | 1994 | Kordirigent | Episode: «A First Christmas» |- ! scope="row"| ''[[TV-serien Ellen|Ellen]]'' | 1996 | Seg sjølv | Episode: «Not So Great Expectations» |- ! scope="row"| ''[[TV-serien JAG|JAG]]'' | 1997–2002 |Lt. Cmdr. Teresa Coulter | 6 episodar |- ! scope="row"| ''[[Trisha's Southern Kitchen]]'' | Sidan 2012 | Programleiar | Daytime Emmy Award for Outstanding Culinary Program {{Small|(2013)}}<ref>{{cite web |title=''Trisha's Southern Kitchen'' -- Awards |url=https://www.imdb.com/title/tt2210101/awards?ref_=tt_awd |website=[[IMDb]] |accessdate=21. november 2020}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Who Do You Think You Are?]]'' | rowspan="2"| 2013 | Seg sjølv | |- ! scope="row"| ''[[Kelly Clarkson's Cautionary Christmas Music Tale]]'' | Musikalsk gjest | |- ! scope="row"| ''[[TV-serien Nashville (2012)|Nashville]]'' | 2014 | Seg sjølv | Cameo |- ! scope="row"| ''[[The Passion (USA)|The Passion]]'' | 2016 | [[Jomfru Maria]] | |- ! scope="row"| ''CMA Country Christmas'' | 2019 | Programleiar | Spesialshow |- |} ==Bøker== * ''Georgia Cooking in an Oklahoma Kitchen'' (2008) * ''Home Cooking with Trisha Yearwood'' (2010) * ''Trisha's Table'' (2015) ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Trisha Yearwood|Trisha Yearwood]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 21. november 2020.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== {{Commonscat|Trisha Yearwood}} *{{Offisiell nettstad|http://www.trishayearwood.com/}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrysongarar]] [[Kategori:USA-amerikanske låtskrivarar]] [[Kategori:USA-amerikanske skodespelarar]] [[Kategori:USA-amerikanske programleiarar]] [[Kategori:USA-amerikanske sakprosaforfattarar]] [[Kategori:USA-amerikanske kokkar]] [[Kategori:Countrymusikarar frå Georgia]] [[Kategori:Grammy-vinnarar]] [[Kategori:Grand Ole Opry-medlemmar]] [[Kategori:Folk frå Monticello i Georgia]] [[Kategori:Medlemmar av Country Music Association]] aycbyoef5zyimyg3sfi4l51k38sboiz 0 399017 3399290 3388239 2022-08-18T17:58:35Z Ranveig 39 -<small> wikitext text/x-wiki '''Verdsmeisterskapen i roing 1982''' vart avvikla på [[Rotsee]] nord om [[Luzern]] i [[Sveits]], med finalar helga 28. og 29. august. Mennene tevla i 12 i ulike båtklassar og kvinnene i 6. Noreg vann 2 gullmedaljar, ei i dobbeltsculler og den andre i toar utan styrmann. ==Menn== === Singlesculler === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Lag ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align=left| Rüdiger Reiche | align="left"| {{flagg|Aust-Tyskland|lenke}} | align=left| 7.00,6 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align=left| Vasilij Jakutsja | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align=left| 7.01,1 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align=left| John Biglow | align="left"| {{flagg|USA|lenke}} | align=left| 7,02,0 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Dobbeltsculler === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Noreg|lenke}} | align=left| <small>[[Rolf Thorsen]]<br> [[Alf Hansen]]</small> | align=left| 6.23,6 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Aust-Tyskland|lenke}} | align=left| <small>Klaus Kröppelien <br> Joachim Dreifke </small> | align=left| 6.25,3 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Tsjekkoslovakia|lenke}} | align=left| <small> Zdeněk Pecka <br /> Václav Vochoska </small> | align=left| 6.28,0 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Toar utan styrmann === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Noreg|lenke}} | align=left| <small>[[Magnus Grepperud]]<br> [[Sverre Løken]] </small> | align=left| 6.41,9 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Aust-Tyskland|lenke}} | align=left| <small> Carl Ertel <br> Ulf Sauerbrey </small> | align=left| 6.44,8 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Nederland|lenke}} | align=left| <small> Sjoerd Hoekstra <br /> Joost Adema </small> | align=left| 6.45,7 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Toar med styrmann === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | align=left| <small> Carmine Abbagnale<br /> Giuseppe Abbagnale <br />Giuseppe Di Capua (styrmann)</small> | align=left| 6.59,6 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Aust-Tyskland|lenke}} | align=left| | align=left| 7.01,5 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Tsjekkoslovakia|lenke}} | align=left| | align=left| 7.02,0 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Firar utan styrmann === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Sveits|lenke}} | align=left| <small> Bruno Saile<br> Jürg Weitnauer<br>Hans-Konrad Trümpler<br> Stefan Netzle </small> | align=left| 6.10,4 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align=left| | align=left| 6.11,8 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | align=left| | align=left| 6.12,3 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Firar med styrmann === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Aust-Tyskland|lenke}} | align=left| <small> Thomas Greiner<br> Hans Sennewald<br> Ulrich Kons<br> Ulrich Diessner<br> Andreas Gregor (styrmann)</small> | align=left| 5.55,5 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Vest-Tyskland|lenke}} | align=left| | align=left| 5.59,1 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align=left| | align=left| 6.00,9 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Dobbeltfirar === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Aust-Tyskland|lenke}} | align=left| <small> Karl-Heinz Bussert<br> Uwe Mund<br>Uwe Heppner<br>Martin Winter </small> | align=left| 6.19,0 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Tsjekkoslovakia|lenke}} | align=left| | align=left| 6.21,6 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|USA|lenke}} | align=left| | align=left| 6.25,3 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Åttar === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|New Zealand|lenke}} | align=left| <small> Mike Stanley <br /> Andrew Stevenson <br /> David Rodger <br /> Roger White-Parsons <br /> Christopher White <br /> Leslie O’Connell <br /> George Keys <br /> Tony Brook <br /> Andrew Hay (styrmann)</small> | align=left| 5.35,9 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Aust-Tyskland|lenke}} | align=left| | align=left| 5.39,1 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align=left| | align=left| 5.39,5 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Lettvekt singlesculler === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align=left| Raimund Haberl | align="left"| {{flagg|Austerrike|lenke}} | align=left| 7.12,5 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align=left| Scott Roop | align="left"| {{flagg|USA|lenke}} | align=left| 7.14,2 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align=left| Luca Migliaccio | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | align=left| 7.14,5 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Lettvekt dobbeltsculler === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | align=left| <small> Francesco Esposito <br /> Ruggero Verroca</small> | align=left| 6.34,8 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|USA|lenke}} | align=left| <small>Paul Fuchs <br> William Belden </small> | align=left| 6.37,2 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Sveits|lenke}} | align=left| <small> Kurt Steiner <br> Paul Z’rotz </small> | align=left| 6.38,8 |- style="background-color:#FFFFFF;" ! style="text-align:center;" | 4 | align="left"| {{flagg|Nederland|lenke}} | align=left| | align=left| 6.40,7 |- style="background-color:#FFFFFF;" ! style="text-align:center;" | 5 | align="left"| {{flagg|Noreg|lenke}} | align=left| <small> Lars Bjønness <br> Arild Baaheim </small> | align=left| 6.40,9 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Lettvekt, firar utan styrmann === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | align=left| <small> Marco Romano<br> Daniele Bochin<br> Pasquale Alese<br> Paolo Martinelli </small> | align=left| 6.17,7 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Spania|lenke}} | align=left| | align=left| 6.19,6 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Danmark|lenke}} | align=left| | align=left| 6.20,3 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Lettvektsåttar === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | align=left| <small> Vittorio Valentini<br> Mauro Torta<br> Franco Pantono<br> Valent Tontodinati<br> Renzo Borsini<br> Gianfranco Borsini <br>Claudio Castiginoi<br> Leonardo Salani <br />Giuseppe Di Capua (styrmann)</small> | align=left| 5.49,4 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Danmark|lenke}} | align=left| | align=left| 5.50,4 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Spania|lenke}} | align=left| | align=left| 5.51,9 |} </div> <br style="clear:both;" /> == Kvinner == === Singlesculler === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Lag ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align=left| Irina Fetisova | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align=left| 3.42,83 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align=left| Valeria Răcilă | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | align=left| 3.42,92 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align=left| Stephanie Foster | align="left"| {{flagg|New Zealand|lenke}} | align=left| 3.44,61 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Dobbeltsculler === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="38%" | Lag ! width="38%" | Utøvarar ! width="14%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align=left| <small>Jelena Bratisjko <br /> Antonina Makhina</small> | align=left| 3.19,4 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Aust-Tyskland|lenke}} | align=left| <small> Kerstin Kist <br>Martina Schröter </small> | align=left| 3.23,0 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | align=left| <small> Janice Mason<br> Lisa Roy </small> | align=left| 3.26,4 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Toar utan styrmann === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Aust-Tyskland|lenke}} | align=left| <small>Marita Sandig <br /> Silvia Fröhlich</small> | align=left| 3.32,4 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align=left| <small> Małgorzata Dłużewska<br> Czesława Kościańska </small> | align=left| 3.34,5 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | align=left| <small>Tricia Smith <br /> Elizabeth Craig</small> | align=left| 3.35,9 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Firar med styrmann === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align=left| <small> Svetlana Semenova <br>Valentina Semenova <br>Galina Stepanova <br> Larisa Zavarzina <br> Nina Tsjeremisina (styrmann)</small> | align=left| 3.17,1 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|USA|lenke}} | align=left| | align=left| 3.19,5 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | align=left| | align=left| 3.19,7 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Dobbeltfirar === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align=left| <small>Tatjana Basjkatova <br /> Olga Kaspina <br /> Jelena Khloptseva <br /> Larissa Popova <br /> Maria Semskova (styrmann)</small> | align=left| 3.07,5 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Aust-Tyskland|lenke}} | align=left| | align=left| 3.12,4 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | align=left| | align=left| 3.16,8 |} </div> <br style="clear:both;" /> === Åttar === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Lag ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align=left| <small>Sarmīte Stone <br /> Raisa Doligajda <br /> Ludmila Konopleva <br /> Marina Studneva <br /> Nina Umanets <br /> Olena Terosjyna <br /> Natalia Jatsenko <br /> Jelena Makusjkina <br /> Nina Frolova (styrmann)</small> | align=left| 2.57,9 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|USA|lenke}} | align=left| | align=left| 3.01,5 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Aust-Tyskland|lenke}} | align=left| | align=left| 3.02,8 |} </div> <br style="clear:both;" /> ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:1982 World Rowing Championships|1982 World Rowing Championships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 2. juni 2022.'' {{refslutt}} [[Kategori:Roing]] [[Kategori:Idrettstilskipingar i Sveits]] [[Kategori:Sport i 1982]] f2z1lnh6raasrlrxk656zjn39t75wme 0 400206 3399251 3399242 2022-08-18T13:38:47Z Ranveig 39 Rett. wikitext text/x-wiki Dette er ei liste over '''USA-amerikanske countrymusikarar.''' {| class="wikitable sortable" |- ! Namn ! Fødestad (delstat) ! Leveår ! Instrument |- | {{Sorterbart namn|Roy|Acuff}} | Tennessee | 1903–1992 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Chet|Atkins}} | Tennessee | 1924–2002 | gitarist, vokal |- | {{Sorterbart namn|Hoyt|Axton}} | Oklahoma | 1938–1999 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bobby|Bare}} | Ohio | 1935- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Byron|Berline}} | Kansas | 1944-2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Garth|Brooks}} | Oklahoma | 1962- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Karen|Brooks}} | Texas | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kane|Brown}} | Tennessee | 1993– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Norton|Buffalo}} | California | 1951–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Buffett}} | Mississippi | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Sam|Bush}} | Kentucky | 1952– | mandolin, fele, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Buttrey}} | Tennessee | 1945–2004 | trommer |- | {{Sorterbart namn|Glen|Campbell}} | Arkansas | 1935–2017 | vokal, gitar, [[banjo]], bass, [[sekkepipe]]<ref>{{cite web|last=Planer|first=Lindsay|title=Old Hometown review|url=http://www.allmusic.com/album/old-home-town-r91861|publisher=allmusic|accessdate=12. november 2011}}</ref> |- | {{Sorterbart namn|Carlene|Carter}} | Tennessee | 1955– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maybelle|Carter}} | Virginia | 1909–1978 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Johnny|Cash}} | Arkansas | 1932–2003 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ray|Charles}} | Georgia | 1930–2004 | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Mark|Chesnutt}} | Texas | 1963– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Patsy|Cline}} | Virginia | 1932–1963<ref>[https://snl.no/Patsy_Cline Patsy Cline]. [[Store norske leksikon]]. Vitja 13. august 2022</ref> | vokal |- | {{Sorterbart namn|Luke|Combs}} | Nord-Carolina | 1990– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rita|Coolidge}} | Florida | 1945– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Cowan}} | Ohio | 1952– | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Floyd|Cramer}} | Louisiana | 1933–1997 | piano |- | {{Sorterbart namn|Sheryl|Crow}} | Missouri | 1962– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rodney|Crowell}} | Texas | 1950– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Billy Ray|Cyrus}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Daniels}} | Nord-Carolina | 1936–2020 | vokal, fele, gitar |- | {{Sorterbart namn|Iris|DeMent}} | Arkansas | 1961– | vokal, gitar, piano |- | {{Sorterbart namn|Doug|Dillard}} | Illinois | 1937–2012 | banjo |- | {{Sorterbart namn|Bob|Dylan}} | Minnesota | 1941– | vokal, gitar, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Sara|Evans}} | Missouri | 1971– | |- | {{Sorterbart namn|Tyler|Farr}} | Missouri | 1984– | |- | {{Sorterbart namn|Vince|Gill}} | Oklahoma | 1957– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Haggard}} | California | 1937–2016 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Emmylou|Harris}} | Nord-Carolina | 1947– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hunter|Hayes}} | Louisiana | 1991– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Mike|Henderson}} | Missouri | 1953– | vokal, gitar, mandolin, fele, munnspel |- | {{Sorterbart namn|John|Herald}} | New York | 1939–2005 | gitarist |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Holly}} | Texas | 1936–1959 | vokal |- | {{Sorterbart namn|link=Songaren Alan Jackson|Alan|Jackson}} | Georgia | 1958– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Jackson}} | Mississippi | 1953– | vokal, gitar, mandolin, banjo |- | {{Sorterbart namn|Tommy|Jackson}} | Alabama | 1926–1979 | fele |- | {{Sorterbart namn|Casey|James}} | Texas | 1982– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Waylon|Jennings}} | Texas | 1937–2002 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Flaco|Jiménez}} | Texas | 1939– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Jorgenson}} | California | 1956– | vokal, gitar, saksofon, klarinett |- | {{Sorterbart namn|Kieran|Kane}} | New York | 1949– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Toby|Keith}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Alison|Krauss}} | Illinois | 1971– | vokal, fiolin, fele |- | {{Sorterbart namn|Kris|Kristofferson}} | Texas | 1936– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Nicolette|Larson}} | Montana | 1952–1997 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry Lee|Lewis}} | Louisiana | 1935– | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Billy|Livsey}} | Missouri | | |- | {{Sorterbart namn|Hank|Locklin}} | Florida | 1918–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Claire|Lynch}} | New York | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Martin}} | Tennessee | 1927-2005 | vokal, gitar, mandolin |- | {{Sorterbart namn|Delbert|McClinton}} | Texas | 1940– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|McCoy}} | Vest-Virginia | 1941– | vokal, munnspel, gitar, bassgitar, trommer |- | {{Sorterbart namn|John|McEuen}} | California | 1945– | vokal, banjo, gitar, mandolin, fele, piano, trekkspel |- | {{Sorterbart namn|Jim|Messina}} | California | 1947– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Julie|Miller}} | Texas | 1956– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ronnie|Milsap}} | Nord-Carolina | 1943– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Greg|Morrow}} | Tennessee | | trommer, vokal |- | {{Sorterbart namn|Willie|Nelson}} | Texas | 1933– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Michael|Nesmith}} | Texas | 1942–2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bashful Brother|Oswald}} | Tennessee | 1911–2002 | vokal, resonatorgitar, dobro, steelgitar, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Patti|Page}} | Oklahoma | 1927–2013 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Brad|Paisley}} | Vest-Virginia | 1972– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Gram|Parsons}} | Florida | 1946–1973 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dolly|Parton}} | Tennessee | 1946- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Henry|Paul}} | New York | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Perkins}} | Tennessee | 1932–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dave|Pomeroy}} | Tennessee | 1956- | bassgitar, kontrabass, vokal |- | {{Sorterbart namn|Elvis|Presley}} | Mississippi | 1935-1977 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charley|Pride}} | Mississippi | 1934-2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bonnie|Raitt}} | California | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jon|Randall}} | Texas | 1969- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry|Reed}} | Georgia | 1937–2008 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Reeves}} | Texas | 1923–1964 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bebe|Rexha}} | New York | 1989– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Rogers}} | Texas | 1938–2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Linda|Ronstadt}} | Arizona | 1946 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Pam|Rose}} | Tennessee | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Earl|Scruggs}} | Nord-Carolina | 1924–2012 | 5-strengers banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Randy|Scruggs}} | Tennessee | 1953–2018 | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Elvie|Shane}} | Kentucky | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maia|Sharp}} | California | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Blake|Shelton}} | Oklahoma | 1976- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ricky|Skaggs}} | Kentucky | 1954- | vokal, mandolin, gitar, banjo, fele |- | {{Sorterbart namn|Jimmie Lee|Sloas}} | Kentucky | 1970- | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Spicher}} | Pennsylvania | 1938- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Fayssoux Starling|McClean}} | Sør-Carolina | | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|George|Strait}} | Texas | 1952- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Marty|Stuart}} | Mississippi | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bryan|Sutton}} | Nord-Carolina | 1973- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tanya|Tucker}} | Texas | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Travis}} | Kentucky | 1917–1983 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carrie|Underwood}} | Oklahoma | 1983- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Vaughan}} | Oklahoma | | gitar |- | {{Sorterbart namn|Morgan|Wallen}} | Tennessee | 1993- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Doc|Watson}} | Nord-Carolina | 1923–2012 | vokal, gitar, banjo, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Webb}} | Oklahoma | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hank|Williams}} | Alabama | 1923–1953 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bob|Wills}} | Texas | 1905–1975 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Paul|Worley}} | Tennessee | 1950- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Worsham}} | Mississippi | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tammy|Wynette}} | Mississippi | 1942–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Trisha|Yearwood}} | Georgia | 1964- | vokal |- | [[Chris Young]] | Tennessee | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Reggie|Young}} | [[Missouri]] | 1936–2019 | |} ==Referansar== {{reflist}} [[Kategori:USA-amerikanske countryartistar| ]] 5e4cwthhookoy1grh2j01zvxs0rovd9 3399311 3399251 2022-08-19T04:02:42Z 89.8.66.15 wikitext text/x-wiki Dette er ei liste over '''USA-amerikanske countrymusikarar.''' {| class="wikitable sortable" |- ! Namn ! Fødestad (delstat) ! Leveår ! Instrument |- | {{Sorterbart namn|Roy|Acuff}} | Tennessee | 1903–1992 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Chet|Atkins}} | Tennessee | 1924–2002 | gitarist, vokal |- | {{Sorterbart namn|Hoyt|Axton}} | Oklahoma | 1938–1999 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bobby|Bare}} | Ohio | 1935- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Byron|Berline}} | Kansas | 1944-2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Garth|Brooks}} | Oklahoma | 1962- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Karen|Brooks}} | Texas | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kane|Brown}} | Tennessee | 1993– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Norton|Buffalo}} | California | 1951–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Buffett}} | Mississippi | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Sam|Bush}} | Kentucky | 1952– | mandolin, fele, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Buttrey}} | Tennessee | 1945–2004 | trommer |- | {{Sorterbart namn|Glen|Campbell}} | Arkansas | 1935–2017 | vokal, gitar, [[banjo]], bass, [[sekkepipe]]<ref>{{cite web|last=Planer|first=Lindsay|title=Old Hometown review|url=http://www.allmusic.com/album/old-home-town-r91861|publisher=allmusic|accessdate=12. november 2011}}</ref> |- | {{Sorterbart namn|Carlene|Carter}} | Tennessee | 1955– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maybelle|Carter}} | Virginia | 1909–1978 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Johnny|Cash}} | Arkansas | 1932–2003 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ray|Charles}} | Georgia | 1930–2004 | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Mark|Chesnutt}} | Texas | 1963– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Patsy|Cline}} | Virginia | 1932–1963<ref>[https://snl.no/Patsy_Cline Patsy Cline]. [[Store norske leksikon]]. Vitja 13. august 2022</ref> | vokal |- | {{Sorterbart namn|Luke|Combs}} | Nord-Carolina | 1990– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rita|Coolidge}} | Florida | 1945– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Cowan}} | Ohio | 1952– | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Floyd|Cramer}} | Louisiana | 1933–1997 | piano |- | {{Sorterbart namn|Sheryl|Crow}} | Missouri | 1962– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rodney|Crowell}} | Texas | 1950– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Billy Ray|Cyrus}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Daniels}} | Nord-Carolina | 1936–2020 | vokal, fele, gitar |- | {{Sorterbart namn|Iris|DeMent}} | Arkansas | 1961– | vokal, gitar, piano |- | {{Sorterbart namn|Doug|Dillard}} | Illinois | 1937–2012 | banjo |- | {{Sorterbart namn|Bob|Dylan}} | Minnesota | 1941– | vokal, gitar, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Sara|Evans}} | Missouri | 1971– | |- | {{Sorterbart namn|Tyler|Farr}} | Missouri | 1984– | |- | {{Sorterbart namn|Vince|Gill}} | Oklahoma | 1957– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Haggard}} | California | 1937–2016 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Emmylou|Harris}} | Nord-Carolina | 1947– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hunter|Hayes}} | Louisiana | 1991– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Mike|Henderson}} | Missouri | 1953– | vokal, gitar, mandolin, fele, munnspel |- | {{Sorterbart namn|John|Herald}} | New York | 1939–2005 | gitarist |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Holly}} | Texas | 1936–1959 | vokal |- | {{Sorterbart namn|link=Songaren Alan Jackson|Alan|Jackson}} | Georgia | 1958– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Jackson}} | Mississippi | 1953– | vokal, gitar, mandolin, banjo |- | {{Sorterbart namn|Tommy|Jackson}} | Alabama | 1926–1979 | fele |- | {{Sorterbart namn|Casey|James}} | Texas | 1982– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Waylon|Jennings}} | Texas | 1937–2002 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Flaco|Jiménez}} | Texas | 1939– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Jorgenson}} | California | 1956– | vokal, gitar, saksofon, klarinett |- | {{Sorterbart namn|Kieran|Kane}} | New York | 1949– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Toby|Keith}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Alison|Krauss}} | Illinois | 1971– | vokal, fiolin, fele |- | {{Sorterbart namn|Kris|Kristofferson}} | Texas | 1936– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Nicolette|Larson}} | Montana | 1952–1997 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry Lee|Lewis}} | Louisiana | 1935– | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Billy|Livsey}} | Missouri | | |- | {{Sorterbart namn|Hank|Locklin}} | Florida | 1918–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Claire|Lynch}} | New York | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Martin}} | Tennessee | 1927-2005 | vokal, gitar, mandolin |- | {{Sorterbart namn|Delbert|McClinton}} | Texas | 1940– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|McCoy}} | Vest-Virginia | 1941– | vokal, munnspel, gitar, bassgitar, trommer |- | {{Sorterbart namn|John|McEuen}} | California | 1945– | vokal, banjo, gitar, mandolin, fele, piano, trekkspel |- | {{Sorterbart namn|Tim|McGraw}} | Louisiana | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Messina}} | California | 1947– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Julie|Miller}} | Texas | 1956– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ronnie|Milsap}} | Nord-Carolina | 1943– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Greg|Morrow}} | Tennessee | | trommer, vokal |- | {{Sorterbart namn|Willie|Nelson}} | Texas | 1933– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Michael|Nesmith}} | Texas | 1942–2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bashful Brother|Oswald}} | Tennessee | 1911–2002 | vokal, resonatorgitar, dobro, steelgitar, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Patti|Page}} | Oklahoma | 1927–2013 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Brad|Paisley}} | Vest-Virginia | 1972– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Gram|Parsons}} | Florida | 1946–1973 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dolly|Parton}} | Tennessee | 1946- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Henry|Paul}} | New York | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Perkins}} | Tennessee | 1932–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dave|Pomeroy}} | Tennessee | 1956- | bassgitar, kontrabass, vokal |- | {{Sorterbart namn|Elvis|Presley}} | Mississippi | 1935-1977 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charley|Pride}} | Mississippi | 1934-2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bonnie|Raitt}} | California | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jon|Randall}} | Texas | 1969- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry|Reed}} | Georgia | 1937–2008 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Reeves}} | Texas | 1923–1964 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bebe|Rexha}} | New York | 1989– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Rogers}} | Texas | 1938–2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Linda|Ronstadt}} | Arizona | 1946 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Pam|Rose}} | Tennessee | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Earl|Scruggs}} | Nord-Carolina | 1924–2012 | 5-strengers banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Randy|Scruggs}} | Tennessee | 1953–2018 | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Elvie|Shane}} | Kentucky | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maia|Sharp}} | California | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Blake|Shelton}} | Oklahoma | 1976- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ricky|Skaggs}} | Kentucky | 1954- | vokal, mandolin, gitar, banjo, fele |- | {{Sorterbart namn|Jimmie Lee|Sloas}} | Kentucky | 1970- | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Spicher}} | Pennsylvania | 1938- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Fayssoux Starling|McClean}} | Sør-Carolina | | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|George|Strait}} | Texas | 1952- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Marty|Stuart}} | Mississippi | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bryan|Sutton}} | Nord-Carolina | 1973- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tanya|Tucker}} | Texas | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Travis}} | Kentucky | 1917–1983 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carrie|Underwood}} | Oklahoma | 1983- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Vaughan}} | Oklahoma | | gitar |- | {{Sorterbart namn|Morgan|Wallen}} | Tennessee | 1993- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Doc|Watson}} | Nord-Carolina | 1923–2012 | vokal, gitar, banjo, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Webb}} | Oklahoma | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hank|Williams}} | Alabama | 1923–1953 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bob|Wills}} | Texas | 1905–1975 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Paul|Worley}} | Tennessee | 1950- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Worsham}} | Mississippi | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tammy|Wynette}} | Mississippi | 1942–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Trisha|Yearwood}} | Georgia | 1964- | vokal |- | [[Chris Young]] | Tennessee | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Reggie|Young}} | [[Missouri]] | 1936–2019 | |} ==Referansar== {{reflist}} [[Kategori:USA-amerikanske countryartistar| ]] hhjnd99ajrxuj1qgm3xv1rr2bcio5rk 3399322 3399311 2022-08-19T08:58:19Z Ranveig 39 Årstal wikitext text/x-wiki Dette er ei liste over '''USA-amerikanske countrymusikarar.''' {| class="wikitable sortable" |- ! Namn ! Fødestad (delstat) ! Leveår ! Instrument |- | {{Sorterbart namn|Roy|Acuff}} | Tennessee | 1903–1992 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Chet|Atkins}} | Tennessee | 1924–2002 | gitarist, vokal |- | {{Sorterbart namn|Hoyt|Axton}} | Oklahoma | 1938–1999 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bobby|Bare}} | Ohio | 1935- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Byron|Berline}} | Kansas | 1944-2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Garth|Brooks}} | Oklahoma | 1962- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Karen|Brooks}} | Texas | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kane|Brown}} | Tennessee | 1993– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Norton|Buffalo}} | California | 1951–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Buffett}} | Mississippi | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Sam|Bush}} | Kentucky | 1952– | mandolin, fele, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Buttrey}} | Tennessee | 1945–2004 | trommer |- | {{Sorterbart namn|Glen|Campbell}} | Arkansas | 1935–2017 | vokal, gitar, [[banjo]], bass, [[sekkepipe]]<ref>{{cite web|last=Planer|first=Lindsay|title=Old Hometown review|url=http://www.allmusic.com/album/old-home-town-r91861|publisher=allmusic|accessdate=12. november 2011}}</ref> |- | {{Sorterbart namn|Carlene|Carter}} | Tennessee | 1955– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maybelle|Carter}} | Virginia | 1909–1978 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Johnny|Cash}} | Arkansas | 1932–2003 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ray|Charles}} | Georgia | 1930–2004 | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Mark|Chesnutt}} | Texas | 1963– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Patsy|Cline}} | Virginia | 1932–1963<ref>[https://snl.no/Patsy_Cline Patsy Cline]. [[Store norske leksikon]]. Vitja 13. august 2022</ref> | vokal |- | {{Sorterbart namn|Luke|Combs}} | Nord-Carolina | 1990– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rita|Coolidge}} | Florida | 1945– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Cowan}} | Ohio | 1952– | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Floyd|Cramer}} | Louisiana | 1933–1997 | piano |- | {{Sorterbart namn|Sheryl|Crow}} | Missouri | 1962– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rodney|Crowell}} | Texas | 1950– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Billy Ray|Cyrus}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Daniels}} | Nord-Carolina | 1936–2020 | vokal, fele, gitar |- | {{Sorterbart namn|Iris|DeMent}} | Arkansas | 1961– | vokal, gitar, piano |- | {{Sorterbart namn|Doug|Dillard}} | Illinois | 1937–2012 | banjo |- | {{Sorterbart namn|Bob|Dylan}} | Minnesota | 1941– | vokal, gitar, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Sara|Evans}} | Missouri | 1971– | |- | {{Sorterbart namn|Tyler|Farr}} | Missouri | 1984– | |- | {{Sorterbart namn|Vince|Gill}} | Oklahoma | 1957– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Haggard}} | California | 1937–2016 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Emmylou|Harris}} | Nord-Carolina | 1947– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hunter|Hayes}} | Louisiana | 1991– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Mike|Henderson}} | Missouri | 1953– | vokal, gitar, mandolin, fele, munnspel |- | {{Sorterbart namn|John|Herald}} | New York | 1939–2005 | gitarist |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Holly}} | Texas | 1936–1959 | vokal |- | {{Sorterbart namn|link=Songaren Alan Jackson|Alan|Jackson}} | Georgia | 1958– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Jackson}} | Mississippi | 1953– | vokal, gitar, mandolin, banjo |- | {{Sorterbart namn|Tommy|Jackson}} | Alabama | 1926–1979 | fele |- | {{Sorterbart namn|Casey|James}} | Texas | 1982– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Waylon|Jennings}} | Texas | 1937–2002 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Flaco|Jiménez}} | Texas | 1939– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Jorgenson}} | California | 1956– | vokal, gitar, saksofon, klarinett |- | {{Sorterbart namn|Kieran|Kane}} | New York | 1949– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Toby|Keith}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Alison|Krauss}} | Illinois | 1971– | vokal, fiolin, fele |- | {{Sorterbart namn|Kris|Kristofferson}} | Texas | 1936– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Nicolette|Larson}} | Montana | 1952–1997 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry Lee|Lewis}} | Louisiana | 1935– | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Billy|Livsey}} | Missouri | | |- | {{Sorterbart namn|Hank|Locklin}} | Florida | 1918–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Claire|Lynch}} | New York | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Martin}} | Tennessee | 1927-2005 | vokal, gitar, mandolin |- | {{Sorterbart namn|Delbert|McClinton}} | Texas | 1940– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|McCoy}} | Vest-Virginia | 1941– | vokal, munnspel, gitar, bassgitar, trommer |- | {{Sorterbart namn|John|McEuen}} | California | 1945– | vokal, banjo, gitar, mandolin, fele, piano, trekkspel |- | {{Sorterbart namn|Tim|McGraw}} | Louisiana | 1967– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Messina}} | California | 1947– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Julie|Miller}} | Texas | 1956– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ronnie|Milsap}} | Nord-Carolina | 1943– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Greg|Morrow}} | Tennessee | | trommer, vokal |- | {{Sorterbart namn|Willie|Nelson}} | Texas | 1933– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Michael|Nesmith}} | Texas | 1942–2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bashful Brother|Oswald}} | Tennessee | 1911–2002 | vokal, resonatorgitar, dobro, steelgitar, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Patti|Page}} | Oklahoma | 1927–2013 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Brad|Paisley}} | Vest-Virginia | 1972– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Gram|Parsons}} | Florida | 1946–1973 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dolly|Parton}} | Tennessee | 1946- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Henry|Paul}} | New York | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Perkins}} | Tennessee | 1932–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dave|Pomeroy}} | Tennessee | 1956- | bassgitar, kontrabass, vokal |- | {{Sorterbart namn|Elvis|Presley}} | Mississippi | 1935-1977 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charley|Pride}} | Mississippi | 1934-2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bonnie|Raitt}} | California | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jon|Randall}} | Texas | 1969- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry|Reed}} | Georgia | 1937–2008 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Reeves}} | Texas | 1923–1964 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bebe|Rexha}} | New York | 1989– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Rogers}} | Texas | 1938–2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Linda|Ronstadt}} | Arizona | 1946 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Pam|Rose}} | Tennessee | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Earl|Scruggs}} | Nord-Carolina | 1924–2012 | 5-strengers banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Randy|Scruggs}} | Tennessee | 1953–2018 | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Elvie|Shane}} | Kentucky | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maia|Sharp}} | California | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Blake|Shelton}} | Oklahoma | 1976- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ricky|Skaggs}} | Kentucky | 1954- | vokal, mandolin, gitar, banjo, fele |- | {{Sorterbart namn|Jimmie Lee|Sloas}} | Kentucky | 1970- | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Spicher}} | Pennsylvania | 1938- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Fayssoux Starling|McClean}} | Sør-Carolina | | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|George|Strait}} | Texas | 1952- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Marty|Stuart}} | Mississippi | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bryan|Sutton}} | Nord-Carolina | 1973- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tanya|Tucker}} | Texas | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Travis}} | Kentucky | 1917–1983 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carrie|Underwood}} | Oklahoma | 1983- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Vaughan}} | Oklahoma | | gitar |- | {{Sorterbart namn|Morgan|Wallen}} | Tennessee | 1993- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Doc|Watson}} | Nord-Carolina | 1923–2012 | vokal, gitar, banjo, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Webb}} | Oklahoma | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hank|Williams}} | Alabama | 1923–1953 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bob|Wills}} | Texas | 1905–1975 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Paul|Worley}} | Tennessee | 1950- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Worsham}} | Mississippi | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tammy|Wynette}} | Mississippi | 1942–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Trisha|Yearwood}} | Georgia | 1964- | vokal |- | [[Chris Young]] | Tennessee | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Reggie|Young}} | [[Missouri]] | 1936–2019 | |} ==Referansar== {{reflist}} [[Kategori:USA-amerikanske countryartistar| ]] 38awqxmhn35fv0jiu4vs4xwsa9m1w4f 3399325 3399322 2022-08-19T09:52:56Z 89.8.66.15 wikitext text/x-wiki Dette er ei liste over '''USA-amerikanske countrymusikarar.''' {| class="wikitable sortable" |- ! Namn ! Fødestad (delstat) ! Leveår ! Instrument |- | {{Sorterbart namn|Roy|Acuff}} | Tennessee | 1903–1992 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Chet|Atkins}} | Tennessee | 1924–2002 | gitarist, vokal |- | {{Sorterbart namn|Hoyt|Axton}} | Oklahoma | 1938–1999 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bobby|Bare}} | Ohio | 1935- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Byron|Berline}} | Kansas | 1944-2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Garth|Brooks}} | Oklahoma | 1962- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Karen|Brooks}} | Texas | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kane|Brown}} | Tennessee | 1993– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Norton|Buffalo}} | California | 1951–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Buffett}} | Mississippi | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Sam|Bush}} | Kentucky | 1952– | mandolin, fele, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Buttrey}} | Tennessee | 1945–2004 | trommer |- | {{Sorterbart namn|Glen|Campbell}} | Arkansas | 1935–2017 | vokal, gitar, [[banjo]], bass, [[sekkepipe]]<ref>{{cite web|last=Planer|first=Lindsay|title=Old Hometown review|url=http://www.allmusic.com/album/old-home-town-r91861|publisher=allmusic|accessdate=12. november 2011}}</ref> |- | {{Sorterbart namn|Carlene|Carter}} | Tennessee | 1955– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maybelle|Carter}} | Virginia | 1909–1978 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Johnny|Cash}} | Arkansas | 1932–2003 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ray|Charles}} | Georgia | 1930–2004 | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Chesney}} | Tennessee | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Mark|Chesnutt}} | Texas | 1963– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Patsy|Cline}} | Virginia | 1932–1963<ref>[https://snl.no/Patsy_Cline Patsy Cline]. [[Store norske leksikon]]. Vitja 13. august 2022</ref> | vokal |- | {{Sorterbart namn|Luke|Combs}} | Nord-Carolina | 1990– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rita|Coolidge}} | Florida | 1945– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Cowan}} | Ohio | 1952– | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Floyd|Cramer}} | Louisiana | 1933–1997 | piano |- | {{Sorterbart namn|Sheryl|Crow}} | Missouri | 1962– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rodney|Crowell}} | Texas | 1950– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Billy Ray|Cyrus}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Daniels}} | Nord-Carolina | 1936–2020 | vokal, fele, gitar |- | {{Sorterbart namn|Iris|DeMent}} | Arkansas | 1961– | vokal, gitar, piano |- | {{Sorterbart namn|Doug|Dillard}} | Illinois | 1937–2012 | banjo |- | {{Sorterbart namn|Bob|Dylan}} | Minnesota | 1941– | vokal, gitar, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Sara|Evans}} | Missouri | 1971– | |- | {{Sorterbart namn|Tyler|Farr}} | Missouri | 1984– | |- | {{Sorterbart namn|Vince|Gill}} | Oklahoma | 1957– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Haggard}} | California | 1937–2016 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Emmylou|Harris}} | Nord-Carolina | 1947– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hunter|Hayes}} | Louisiana | 1991– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Mike|Henderson}} | Missouri | 1953– | vokal, gitar, mandolin, fele, munnspel |- | {{Sorterbart namn|John|Herald}} | New York | 1939–2005 | gitarist |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Holly}} | Texas | 1936–1959 | vokal |- | {{Sorterbart namn|link=Songaren Alan Jackson|Alan|Jackson}} | Georgia | 1958– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Jackson}} | Mississippi | 1953– | vokal, gitar, mandolin, banjo |- | {{Sorterbart namn|Tommy|Jackson}} | Alabama | 1926–1979 | fele |- | {{Sorterbart namn|Casey|James}} | Texas | 1982– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Waylon|Jennings}} | Texas | 1937–2002 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Flaco|Jiménez}} | Texas | 1939– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Jorgenson}} | California | 1956– | vokal, gitar, saksofon, klarinett |- | {{Sorterbart namn|Kieran|Kane}} | New York | 1949– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Toby|Keith}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Alison|Krauss}} | Illinois | 1971– | vokal, fiolin, fele |- | {{Sorterbart namn|Kris|Kristofferson}} | Texas | 1936– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Nicolette|Larson}} | Montana | 1952–1997 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry Lee|Lewis}} | Louisiana | 1935– | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Billy|Livsey}} | Missouri | | |- | {{Sorterbart namn|Hank|Locklin}} | Florida | 1918–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Claire|Lynch}} | New York | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Martin}} | Tennessee | 1927-2005 | vokal, gitar, mandolin |- | {{Sorterbart namn|Delbert|McClinton}} | Texas | 1940– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|McCoy}} | Vest-Virginia | 1941– | vokal, munnspel, gitar, bassgitar, trommer |- | {{Sorterbart namn|John|McEuen}} | California | 1945– | vokal, banjo, gitar, mandolin, fele, piano, trekkspel |- | {{Sorterbart namn|Tim|McGraw}} | Louisiana | 1967– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Messina}} | California | 1947– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Julie|Miller}} | Texas | 1956– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ronnie|Milsap}} | Nord-Carolina | 1943– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Greg|Morrow}} | Tennessee | | trommer, vokal |- | {{Sorterbart namn|Willie|Nelson}} | Texas | 1933– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Michael|Nesmith}} | Texas | 1942–2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bashful Brother|Oswald}} | Tennessee | 1911–2002 | vokal, resonatorgitar, dobro, steelgitar, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Patti|Page}} | Oklahoma | 1927–2013 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Brad|Paisley}} | Vest-Virginia | 1972– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Gram|Parsons}} | Florida | 1946–1973 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dolly|Parton}} | Tennessee | 1946- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Henry|Paul}} | New York | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Perkins}} | Tennessee | 1932–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dave|Pomeroy}} | Tennessee | 1956- | bassgitar, kontrabass, vokal |- | {{Sorterbart namn|Elvis|Presley}} | Mississippi | 1935-1977 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charley|Pride}} | Mississippi | 1934-2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bonnie|Raitt}} | California | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jon|Randall}} | Texas | 1969- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry|Reed}} | Georgia | 1937–2008 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Reeves}} | Texas | 1923–1964 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bebe|Rexha}} | New York | 1989– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Rogers}} | Texas | 1938–2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Linda|Ronstadt}} | Arizona | 1946 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Pam|Rose}} | Tennessee | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Earl|Scruggs}} | Nord-Carolina | 1924–2012 | 5-strengers banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Randy|Scruggs}} | Tennessee | 1953–2018 | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Elvie|Shane}} | Kentucky | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maia|Sharp}} | California | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Blake|Shelton}} | Oklahoma | 1976- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ricky|Skaggs}} | Kentucky | 1954- | vokal, mandolin, gitar, banjo, fele |- | {{Sorterbart namn|Jimmie Lee|Sloas}} | Kentucky | 1970- | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Spicher}} | Pennsylvania | 1938- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Fayssoux Starling|McClean}} | Sør-Carolina | | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|George|Strait}} | Texas | 1952- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Marty|Stuart}} | Mississippi | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bryan|Sutton}} | Nord-Carolina | 1973- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tanya|Tucker}} | Texas | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Travis}} | Kentucky | 1917–1983 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carrie|Underwood}} | Oklahoma | 1983- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Vaughan}} | Oklahoma | | gitar |- | {{Sorterbart namn|Morgan|Wallen}} | Tennessee | 1993- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Doc|Watson}} | Nord-Carolina | 1923–2012 | vokal, gitar, banjo, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Webb}} | Oklahoma | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hank|Williams}} | Alabama | 1923–1953 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bob|Wills}} | Texas | 1905–1975 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Paul|Worley}} | Tennessee | 1950- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Worsham}} | Mississippi | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tammy|Wynette}} | Mississippi | 1942–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Trisha|Yearwood}} | Georgia | 1964- | vokal |- | [[Chris Young]] | Tennessee | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Reggie|Young}} | [[Missouri]] | 1936–2019 | |} ==Referansar== {{reflist}} [[Kategori:USA-amerikanske countryartistar| ]] cepg22c4aokcv1m2pikwjpnqi5m6nm7 3399326 3399325 2022-08-19T10:09:36Z Ranveig 39 La inn manglande info wikitext text/x-wiki Dette er ei liste over '''USA-amerikanske countrymusikarar.''' {| class="wikitable sortable" |- ! Namn ! Fødestad (delstat) ! Leveår ! Instrument |- | {{Sorterbart namn|Roy|Acuff}} | Tennessee | 1903–1992 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Chet|Atkins}} | Tennessee | 1924–2002 | gitarist, vokal |- | {{Sorterbart namn|Hoyt|Axton}} | Oklahoma | 1938–1999 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bobby|Bare}} | Ohio | 1935- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Byron|Berline}} | Kansas | 1944-2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Garth|Brooks}} | Oklahoma | 1962- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Karen|Brooks}} | Texas | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kane|Brown}} | Tennessee | 1993– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Norton|Buffalo}} | California | 1951–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Buffett}} | Mississippi | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Sam|Bush}} | Kentucky | 1952– | mandolin, fele, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Buttrey}} | Tennessee | 1945–2004 | trommer |- | {{Sorterbart namn|Glen|Campbell}} | Arkansas | 1935–2017 | vokal, gitar, [[banjo]], bass, [[sekkepipe]]<ref>{{cite web|last=Planer|first=Lindsay|title=Old Hometown review|url=http://www.allmusic.com/album/old-home-town-r91861|publisher=allmusic|accessdate=12. november 2011}}</ref> |- | {{Sorterbart namn|Carlene|Carter}} | Tennessee | 1955– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maybelle|Carter}} | Virginia | 1909–1978 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Johnny|Cash}} | Arkansas | 1932–2003 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ray|Charles}} | Georgia | 1930–2004 | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Chesney}} | Tennessee | 1968– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Mark|Chesnutt}} | Texas | 1963– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Patsy|Cline}} | Virginia | 1932–1963<ref>[https://snl.no/Patsy_Cline Patsy Cline]. [[Store norske leksikon]]. Vitja 13. august 2022</ref> | vokal |- | {{Sorterbart namn|Luke|Combs}} | Nord-Carolina | 1990– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rita|Coolidge}} | Florida | 1945– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Cowan}} | Ohio | 1952– | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Floyd|Cramer}} | Louisiana | 1933–1997 | piano |- | {{Sorterbart namn|Sheryl|Crow}} | Missouri | 1962– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rodney|Crowell}} | Texas | 1950– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Billy Ray|Cyrus}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Daniels}} | Nord-Carolina | 1936–2020 | vokal, fele, gitar |- | {{Sorterbart namn|Iris|DeMent}} | Arkansas | 1961– | vokal, gitar, piano |- | {{Sorterbart namn|Doug|Dillard}} | Illinois | 1937–2012 | banjo |- | {{Sorterbart namn|Bob|Dylan}} | Minnesota | 1941– | vokal, gitar, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Sara|Evans}} | Missouri | 1971– | |- | {{Sorterbart namn|Tyler|Farr}} | Missouri | 1984– | |- | {{Sorterbart namn|Vince|Gill}} | Oklahoma | 1957– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Haggard}} | California | 1937–2016 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Emmylou|Harris}} | Nord-Carolina | 1947– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hunter|Hayes}} | Louisiana | 1991– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Mike|Henderson}} | Missouri | 1953– | vokal, gitar, mandolin, fele, munnspel |- | {{Sorterbart namn|John|Herald}} | New York | 1939–2005 | gitarist |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Holly}} | Texas | 1936–1959 | vokal |- | {{Sorterbart namn|link=Songaren Alan Jackson|Alan|Jackson}} | Georgia | 1958– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Jackson}} | Mississippi | 1953– | vokal, gitar, mandolin, banjo |- | {{Sorterbart namn|Tommy|Jackson}} | Alabama | 1926–1979 | fele |- | {{Sorterbart namn|Casey|James}} | Texas | 1982– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Waylon|Jennings}} | Texas | 1937–2002 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Flaco|Jiménez}} | Texas | 1939– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Jorgenson}} | California | 1956– | vokal, gitar, saksofon, klarinett |- | {{Sorterbart namn|Kieran|Kane}} | New York | 1949– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Toby|Keith}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Alison|Krauss}} | Illinois | 1971– | vokal, fiolin, fele |- | {{Sorterbart namn|Kris|Kristofferson}} | Texas | 1936– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Nicolette|Larson}} | Montana | 1952–1997 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry Lee|Lewis}} | Louisiana | 1935– | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Billy|Livsey}} | Missouri | | |- | {{Sorterbart namn|Hank|Locklin}} | Florida | 1918–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Claire|Lynch}} | New York | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Martin}} | Tennessee | 1927-2005 | vokal, gitar, mandolin |- | {{Sorterbart namn|Delbert|McClinton}} | Texas | 1940– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|McCoy}} | Vest-Virginia | 1941– | vokal, munnspel, gitar, bassgitar, trommer |- | {{Sorterbart namn|John|McEuen}} | California | 1945– | vokal, banjo, gitar, mandolin, fele, piano, trekkspel |- | {{Sorterbart namn|Tim|McGraw}} | Louisiana | 1967– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Messina}} | California | 1947– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Julie|Miller}} | Texas | 1956– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ronnie|Milsap}} | Nord-Carolina | 1943– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Greg|Morrow}} | Tennessee | | trommer, vokal |- | {{Sorterbart namn|Willie|Nelson}} | Texas | 1933– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Michael|Nesmith}} | Texas | 1942–2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bashful Brother|Oswald}} | Tennessee | 1911–2002 | vokal, resonatorgitar, dobro, steelgitar, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Patti|Page}} | Oklahoma | 1927–2013 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Brad|Paisley}} | Vest-Virginia | 1972– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Gram|Parsons}} | Florida | 1946–1973 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dolly|Parton}} | Tennessee | 1946- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Henry|Paul}} | New York | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Perkins}} | Tennessee | 1932–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dave|Pomeroy}} | Tennessee | 1956- | bassgitar, kontrabass, vokal |- | {{Sorterbart namn|Elvis|Presley}} | Mississippi | 1935-1977 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charley|Pride}} | Mississippi | 1934-2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bonnie|Raitt}} | California | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jon|Randall}} | Texas | 1969- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry|Reed}} | Georgia | 1937–2008 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Reeves}} | Texas | 1923–1964 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bebe|Rexha}} | New York | 1989– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Rogers}} | Texas | 1938–2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Linda|Ronstadt}} | Arizona | 1946 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Pam|Rose}} | Tennessee | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Earl|Scruggs}} | Nord-Carolina | 1924–2012 | 5-strengers banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Randy|Scruggs}} | Tennessee | 1953–2018 | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Elvie|Shane}} | Kentucky | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maia|Sharp}} | California | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Blake|Shelton}} | Oklahoma | 1976- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ricky|Skaggs}} | Kentucky | 1954- | vokal, mandolin, gitar, banjo, fele |- | {{Sorterbart namn|Jimmie Lee|Sloas}} | Kentucky | 1970- | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Spicher}} | Pennsylvania | 1938- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Fayssoux Starling|McClean}} | Sør-Carolina | | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|George|Strait}} | Texas | 1952- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Marty|Stuart}} | Mississippi | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bryan|Sutton}} | Nord-Carolina | 1973- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tanya|Tucker}} | Texas | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Travis}} | Kentucky | 1917–1983 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carrie|Underwood}} | Oklahoma | 1983- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Vaughan}} | Oklahoma | | gitar |- | {{Sorterbart namn|Morgan|Wallen}} | Tennessee | 1993- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Doc|Watson}} | Nord-Carolina | 1923–2012 | vokal, gitar, banjo, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Webb}} | Oklahoma | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hank|Williams}} | Alabama | 1923–1953 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bob|Wills}} | Texas | 1905–1975 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Paul|Worley}} | Tennessee | 1950- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Worsham}} | Mississippi | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tammy|Wynette}} | Mississippi | 1942–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Trisha|Yearwood}} | Georgia | 1964- | vokal |- | [[Chris Young]] | Tennessee | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Reggie|Young}} | [[Missouri]] | 1936–2019 | |} ==Referansar== {{reflist}} [[Kategori:USA-amerikanske countryartistar| ]] 3ov0hlolh0jib4cvnvmf5s8pfcbajhh 3399328 3399326 2022-08-19T10:18:55Z 89.8.66.15 wikitext text/x-wiki Dette er ei liste over '''USA-amerikanske countrymusikarar.''' {| class="wikitable sortable" |- ! Namn ! Fødestad (delstat) ! Leveår ! Instrument |- | {{Sorterbart namn|Roy|Acuff}} | Tennessee | 1903–1992 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Chet|Atkins}} | Tennessee | 1924–2002 | gitarist, vokal |- | {{Sorterbart namn|Hoyt|Axton}} | Oklahoma | 1938–1999 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bobby|Bare}} | Ohio | 1935- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Byron|Berline}} | Kansas | 1944-2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Garth|Brooks}} | Oklahoma | 1962- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Karen|Brooks}} | Texas | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kane|Brown}} | Tennessee | 1993– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Norton|Buffalo}} | California | 1951–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Buffett}} | Mississippi | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Sam|Bush}} | Kentucky | 1952– | mandolin, fele, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Buttrey}} | Tennessee | 1945–2004 | trommer |- | {{Sorterbart namn|Glen|Campbell}} | Arkansas | 1935–2017 | vokal, gitar, [[banjo]], bass, [[sekkepipe]]<ref>{{cite web|last=Planer|first=Lindsay|title=Old Hometown review|url=http://www.allmusic.com/album/old-home-town-r91861|publisher=allmusic|accessdate=12. november 2011}}</ref> |- | {{Sorterbart namn|Carlene|Carter}} | Tennessee | 1955– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maybelle|Carter}} | Virginia | 1909–1978 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Johnny|Cash}} | Arkansas | 1932–2003 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ray|Charles}} | Georgia | 1930–2004 | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Chesney}} | Tennessee | 1968– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Mark|Chesnutt}} | Texas | 1963– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Patsy|Cline}} | Virginia | 1932–1963<ref>[https://snl.no/Patsy_Cline Patsy Cline]. [[Store norske leksikon]]. Vitja 13. august 2022</ref> | vokal |- | {{Sorterbart namn|Luke|Combs}} | Nord-Carolina | 1990– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rita|Coolidge}} | Florida | 1945– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Cowan}} | Ohio | 1952– | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Floyd|Cramer}} | Louisiana | 1933–1997 | piano |- | {{Sorterbart namn|Sheryl|Crow}} | Missouri | 1962– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rodney|Crowell}} | Texas | 1950– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Billy Ray|Cyrus}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Daniels}} | Nord-Carolina | 1936–2020 | vokal, fele, gitar |- | {{Sorterbart namn|Iris|DeMent}} | Arkansas | 1961– | vokal, gitar, piano |- | {{Sorterbart namn|Doug|Dillard}} | Illinois | 1937–2012 | banjo |- | {{Sorterbart namn|Bob|Dylan}} | Minnesota | 1941– | vokal, gitar, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Sara|Evans}} | Missouri | 1971– | |- | {{Sorterbart namn|Tyler|Farr}} | Missouri | 1984– | |- | {{Sorterbart namn|Vince|Gill}} | Oklahoma | 1957– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Haggard}} | California | 1937–2016 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Emmylou|Harris}} | Nord-Carolina | 1947– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hunter|Hayes}} | Louisiana | 1991– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Mike|Henderson}} | Missouri | 1953– | vokal, gitar, mandolin, fele, munnspel |- | {{Sorterbart namn|John|Herald}} | New York | 1939–2005 | gitarist |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Holly}} | Texas | 1936–1959 | vokal |- | {{Sorterbart namn|link=Songaren Alan Jackson|Alan|Jackson}} | Georgia | 1958– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Jackson}} | Mississippi | 1953– | vokal, gitar, mandolin, banjo |- | {{Sorterbart namn|Tommy|Jackson}} | Alabama | 1926–1979 | fele |- | {{Sorterbart namn|Casey|James}} | Texas | 1982– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Waylon|Jennings}} | Texas | 1937–2002 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Flaco|Jiménez}} | Texas | 1939– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Jorgenson}} | California | 1956– | vokal, gitar, saksofon, klarinett |- | {{Sorterbart namn|Kieran|Kane}} | New York | 1949– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Toby|Keith}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Alison|Krauss}} | Illinois | 1971– | vokal, fiolin, fele |- | {{Sorterbart namn|Kris|Kristofferson}} | Texas | 1936– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Nicolette|Larson}} | Montana | 1952–1997 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry Lee|Lewis}} | Louisiana | 1935– | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Billy|Livsey}} | Missouri | | |- | {{Sorterbart namn|Hank|Locklin}} | Florida | 1918–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Claire|Lynch}} | New York | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Martin}} | Tennessee | 1927-2005 | vokal, gitar, mandolin |- | {{Sorterbart namn|Delbert|McClinton}} | Texas | 1940– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|McCoy}} | Vest-Virginia | 1941– | vokal, munnspel, gitar, bassgitar, trommer |- | {{Sorterbart namn|John|McEuen}} | California | 1945– | vokal, banjo, gitar, mandolin, fele, piano, trekkspel |- | {{Sorterbart namn|Tim|McGraw}} | Louisiana | 1967– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Messina}} | California | 1947– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Julie|Miller}} | Texas | 1956– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ronnie|Milsap}} | Nord-Carolina | 1943– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Greg|Morrow}} | Tennessee | | trommer, vokal |- | {{Sorterbart namn|Willie|Nelson}} | Texas | 1933– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Michael|Nesmith}} | Texas | 1942–2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bashful Brother|Oswald}} | Tennessee | 1911–2002 | vokal, resonatorgitar, dobro, steelgitar, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Patti|Page}} | Oklahoma | 1927–2013 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Brad|Paisley}} | Vest-Virginia | 1972– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Gram|Parsons}} | Florida | 1946–1973 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dolly|Parton}} | Tennessee | 1946- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Henry|Paul}} | New York | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Perkins}} | Tennessee | 1932–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dave|Pomeroy}} | Tennessee | 1956- | bassgitar, kontrabass, vokal |- | {{Sorterbart namn|Elvis|Presley}} | Mississippi | 1935-1977 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charley|Pride}} | Mississippi | 1934-2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bonnie|Raitt}} | California | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jon|Randall}} | Texas | 1969- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry|Reed}} | Georgia | 1937–2008 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Reeves}} | Texas | 1923–1964 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bebe|Rexha}} | New York | 1989– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Rogers}} | Texas | 1938–2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Linda|Ronstadt}} | Arizona | 1946 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Pam|Rose}} | Tennessee | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Earl|Scruggs}} | Nord-Carolina | 1924–2012 | 5-strengers banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Randy|Scruggs}} | Tennessee | 1953–2018 | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Elvie|Shane}} | Kentucky | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maia|Sharp}} | California | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Blake|Shelton}} | Oklahoma | 1976- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ricky|Skaggs}} | Kentucky | 1954- | vokal, mandolin, gitar, banjo, fele |- | {{Sorterbart namn|Jimmie Lee|Sloas}} | Kentucky | 1970- | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Spicher}} | Pennsylvania | 1938- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Chris|Stapleton}} | Kentucky | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Fayssoux Starling|McClean}} | Sør-Carolina | | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|George|Strait}} | Texas | 1952- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Marty|Stuart}} | Mississippi | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bryan|Sutton}} | Nord-Carolina | 1973- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tanya|Tucker}} | Texas | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Travis}} | Kentucky | 1917–1983 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carrie|Underwood}} | Oklahoma | 1983- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Vaughan}} | Oklahoma | | gitar |- | {{Sorterbart namn|Morgan|Wallen}} | Tennessee | 1993- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Doc|Watson}} | Nord-Carolina | 1923–2012 | vokal, gitar, banjo, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Webb}} | Oklahoma | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hank|Williams}} | Alabama | 1923–1953 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bob|Wills}} | Texas | 1905–1975 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Paul|Worley}} | Tennessee | 1950- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Worsham}} | Mississippi | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tammy|Wynette}} | Mississippi | 1942–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Trisha|Yearwood}} | Georgia | 1964- | vokal |- | [[Chris Young]] | Tennessee | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Reggie|Young}} | [[Missouri]] | 1936–2019 | |} ==Referansar== {{reflist}} [[Kategori:USA-amerikanske countryartistar| ]] ar74pzgd9buxf3le3sd3l4uq65ykrbz 3399330 3399328 2022-08-19T10:35:15Z Ranveig 39 Retta manglar wikitext text/x-wiki Dette er ei liste over '''USA-amerikanske countrymusikarar.''' {| class="wikitable sortable" |- ! Namn ! Fødestad (delstat) ! Leveår ! Instrument |- | {{Sorterbart namn|Roy|Acuff}} | Tennessee | 1903–1992 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Chet|Atkins}} | Tennessee | 1924–2002 | gitarist, vokal |- | {{Sorterbart namn|Hoyt|Axton}} | Oklahoma | 1938–1999 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bobby|Bare}} | Ohio | 1935- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Byron|Berline}} | Kansas | 1944-2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Garth|Brooks}} | Oklahoma | 1962- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Karen|Brooks}} | Texas | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kane|Brown}} | Tennessee | 1993– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Norton|Buffalo}} | California | 1951–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Buffett}} | Mississippi | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Sam|Bush}} | Kentucky | 1952– | mandolin, fele, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Buttrey}} | Tennessee | 1945–2004 | trommer |- | {{Sorterbart namn|Glen|Campbell}} | Arkansas | 1935–2017 | vokal, gitar, [[banjo]], bass, [[sekkepipe]]<ref>{{cite web|last=Planer|first=Lindsay|title=Old Hometown review|url=http://www.allmusic.com/album/old-home-town-r91861|publisher=allmusic|accessdate=12. november 2011}}</ref> |- | {{Sorterbart namn|Carlene|Carter}} | Tennessee | 1955– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maybelle|Carter}} | Virginia | 1909–1978 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Johnny|Cash}} | Arkansas | 1932–2003 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ray|Charles}} | Georgia | 1930–2004 | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Chesney}} | Tennessee | 1968– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Mark|Chesnutt}} | Texas | 1963– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Patsy|Cline}} | Virginia | 1932–1963<ref>[https://snl.no/Patsy_Cline Patsy Cline]. [[Store norske leksikon]]. Vitja 13. august 2022</ref> | vokal |- | {{Sorterbart namn|Luke|Combs}} | Nord-Carolina | 1990– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rita|Coolidge}} | Florida | 1945– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Cowan}} | Ohio | 1952– | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Floyd|Cramer}} | Louisiana | 1933–1997 | piano |- | {{Sorterbart namn|Sheryl|Crow}} | Missouri | 1962– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Rodney|Crowell}} | Texas | 1950– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Billy Ray|Cyrus}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Daniels}} | Nord-Carolina | 1936–2020 | vokal, fele, gitar |- | {{Sorterbart namn|Iris|DeMent}} | Arkansas | 1961– | vokal, gitar, piano |- | {{Sorterbart namn|Doug|Dillard}} | Illinois | 1937–2012 | banjo |- | {{Sorterbart namn|Bob|Dylan}} | Minnesota | 1941– | vokal, gitar, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Sara|Evans}} | Missouri | 1971– | |- | {{Sorterbart namn|Tyler|Farr}} | Missouri | 1984– | |- | {{Sorterbart namn|Vince|Gill}} | Oklahoma | 1957– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Haggard}} | California | 1937–2016 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Emmylou|Harris}} | Nord-Carolina | 1947– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hunter|Hayes}} | Louisiana | 1991– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Mike|Henderson}} | Missouri | 1953– | vokal, gitar, mandolin, fele, munnspel |- | {{Sorterbart namn|John|Herald}} | New York | 1939–2005 | gitarist |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Holly}} | Texas | 1936–1959 | vokal |- | {{Sorterbart namn|link=Songaren Alan Jackson|Alan|Jackson}} | Georgia | 1958– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Jackson}} | Mississippi | 1953– | vokal, gitar, mandolin, banjo |- | {{Sorterbart namn|Tommy|Jackson}} | Alabama | 1926–1979 | fele |- | {{Sorterbart namn|Casey|James}} | Texas | 1982– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Waylon|Jennings}} | Texas | 1937–2002 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Flaco|Jiménez}} | Texas | 1939– | vokal |- | {{Sorterbart namn|John|Jorgenson}} | California | 1956– | vokal, gitar, saksofon, klarinett |- | {{Sorterbart namn|Kieran|Kane}} | New York | 1949– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Toby|Keith}} | Kentucky | 1961– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Alison|Krauss}} | Illinois | 1971– | vokal, fiolin, fele |- | {{Sorterbart namn|Kris|Kristofferson}} | Texas | 1936– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Nicolette|Larson}} | Montana | 1952–1997 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry Lee|Lewis}} | Louisiana | 1935– | vokal, piano |- | {{Sorterbart namn|Billy|Livsey}} | Missouri | | |- | {{Sorterbart namn|Hank|Locklin}} | Florida | 1918–2009 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Claire|Lynch}} | New York | 1954– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Martin}} | Tennessee | 1927-2005 | vokal, gitar, mandolin |- | {{Sorterbart namn|Delbert|McClinton}} | Texas | 1940– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|McCoy}} | Vest-Virginia | 1941– | vokal, munnspel, gitar, bassgitar, trommer |- | {{Sorterbart namn|John|McEuen}} | California | 1945– | vokal, banjo, gitar, mandolin, fele, piano, trekkspel |- | {{Sorterbart namn|Tim|McGraw}} | Louisiana | 1967– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Messina}} | California | 1947– | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Julie|Miller}} | Texas | 1956– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ronnie|Milsap}} | Nord-Carolina | 1943– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Greg|Morrow}} | Tennessee | | trommer, vokal |- | {{Sorterbart namn|Willie|Nelson}} | Texas | 1933– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Michael|Nesmith}} | Texas | 1942–2021 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bashful Brother|Oswald}} | Tennessee | 1911–2002 | vokal, resonatorgitar, dobro, steelgitar, banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Patti|Page}} | Oklahoma | 1927–2013 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Brad|Paisley}} | Vest-Virginia | 1972– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Gram|Parsons}} | Florida | 1946–1973 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dolly|Parton}} | Tennessee | 1946- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Henry|Paul}} | New York | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carl|Perkins}} | Tennessee | 1932–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Dave|Pomeroy}} | Tennessee | 1956- | bassgitar, kontrabass, vokal |- | {{Sorterbart namn|Elvis|Presley}} | Mississippi | 1935-1977 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charley|Pride}} | Mississippi | 1934-2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bonnie|Raitt}} | California | 1949- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jon|Randall}} | Texas | 1969- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jerry|Reed}} | Georgia | 1937–2008 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Jim|Reeves}} | Texas | 1923–1964 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bebe|Rexha}} | New York | 1989– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Rogers}} | Texas | 1938–2020 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Linda|Ronstadt}} | Arizona | 1946 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Pam|Rose}} | Tennessee | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Earl|Scruggs}} | Nord-Carolina | 1924–2012 | 5-strengers banjo, gitar |- | {{Sorterbart namn|Randy|Scruggs}} | Tennessee | 1953–2018 | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Elvie|Shane}} | Kentucky | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Maia|Sharp}} | California | | vokal |- | {{Sorterbart namn|Blake|Shelton}} | Oklahoma | 1976- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Ricky|Skaggs}} | Kentucky | 1954- | vokal, mandolin, gitar, banjo, fele |- | {{Sorterbart namn|Jimmie Lee|Sloas}} | Kentucky | 1970- | bassgitar |- | {{Sorterbart namn|Buddy|Spicher}} | Pennsylvania | 1938- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Chris|Stapleton}} | Kentucky | 1978- | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|Fayssoux Starling|McClean}} | Sør-Carolina | | vokal, gitar |- | {{Sorterbart namn|George|Strait}} | Texas | 1952- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Marty|Stuart}} | Mississippi | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bryan|Sutton}} | Nord-Carolina | 1973- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tanya|Tucker}} | Texas | 1958- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Merle|Travis}} | Kentucky | 1917–1983 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Carrie|Underwood}} | Oklahoma | 1983- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Kenny|Vaughan}} | Oklahoma | | gitar |- | {{Sorterbart namn|Morgan|Wallen}} | Tennessee | 1993- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Doc|Watson}} | Nord-Carolina | 1923–2012 | vokal, gitar, banjo, munnspel |- | {{Sorterbart namn|Jimmy|Webb}} | Oklahoma | 1946– | vokal |- | {{Sorterbart namn|Hank|Williams}} | Alabama | 1923–1953 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Bob|Wills}} | Texas | 1905–1975 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Paul|Worley}} | Tennessee | 1950- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Charlie|Worsham}} | Mississippi | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Tammy|Wynette}} | Mississippi | 1942–1998 | vokal |- | {{Sorterbart namn|Trisha|Yearwood}} | Georgia | 1964- | vokal |- | [[Chris Young]] | Tennessee | 1985- | vokal |- | {{Sorterbart namn|Reggie|Young}} | [[Missouri]] | 1936–2019 | |} ==Referansar== {{reflist}} [[Kategori:USA-amerikanske countryartistar| ]] r3cw523hehfhda6qdwve4hzlmaa8gq0 0 400244 3399255 3399238 2022-08-18T14:05:08Z Ranveig 39 Norsk transk. wikitext text/x-wiki {{infoboks forfattar |fødenamn=Валерій Яковлевич Тарсіс}} '''Valerij Jakovlevytsj Tarsis''' {{levde|23. september|1906|3. mars|1983|Tarsis, Valery Jakowlewitsch}}) var ein [[Ukraina|ukrainsk]] [[forfattar]], [[litteraturkritikk]]ar og [[omsettar]], fødd i [[Kyiv]]. Han var ei tid medlem av [[Sovjetunionens kommunistiske parti|kommunistpartiet]], men kom seinare i opposisjon til partiet. == Bibliografi == * Den blå flue (Dreyer forlag 1962) * Rødt og sort (Dreyer forlag 1962) {{spire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Ukrainske forfattarar]] [[Kategori:Sovjetiske forfattarar]] [[Kategori:Folk frå Kyiv]] esvrt7enehmodd0taw8zzaacfqz7bm1 3399256 3399255 2022-08-18T14:05:18Z Ranveig 39 Ranveig flytte sida [[Valery Tarsis]] til [[Valerij Tarsis]] wikitext text/x-wiki {{infoboks forfattar |fødenamn=Валерій Яковлевич Тарсіс}} '''Valerij Jakovlevytsj Tarsis''' {{levde|23. september|1906|3. mars|1983|Tarsis, Valery Jakowlewitsch}}) var ein [[Ukraina|ukrainsk]] [[forfattar]], [[litteraturkritikk]]ar og [[omsettar]], fødd i [[Kyiv]]. Han var ei tid medlem av [[Sovjetunionens kommunistiske parti|kommunistpartiet]], men kom seinare i opposisjon til partiet. == Bibliografi == * Den blå flue (Dreyer forlag 1962) * Rødt og sort (Dreyer forlag 1962) {{spire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Ukrainske forfattarar]] [[Kategori:Sovjetiske forfattarar]] [[Kategori:Folk frå Kyiv]] esvrt7enehmodd0taw8zzaacfqz7bm1 3399258 3399256 2022-08-18T14:05:30Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{infoboks forfattar |fødenamn=Валерій Яковлевич Тарсіс}} '''Valerij Jakovlevytsj Tarsis''' ({{levde|23. september|1906|3. mars|1983|Tarsis, Valery Jakowlewitsch}}) var ein [[Ukraina|ukrainsk]] [[forfattar]], [[litteraturkritikk]]ar og [[omsettar]], fødd i [[Kyiv]]. Han var ei tid medlem av [[Sovjetunionens kommunistiske parti|kommunistpartiet]], men kom seinare i opposisjon til partiet. == Bibliografi == * Den blå flue (Dreyer forlag 1962) * Rødt og sort (Dreyer forlag 1962) {{spire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Ukrainske forfattarar]] [[Kategori:Sovjetiske forfattarar]] [[Kategori:Folk frå Kyiv]] 6gp2q59ovzu642ccxnpj6k776y8lsav 0 400245 3399259 3399232 2022-08-18T14:20:24Z 90sveped 53941 Endra omdirigeringsmål frå [[Valery Tarsis]] til [[Valerij Tarsis]] wikitext text/x-wiki #OMDIRIGER [[Valerij Tarsis]] bvwbzsku22adc3wh3ejkzsmgnm2t28s 0 400246 3399252 3399234 2022-08-18T13:39:05Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{infoboks musikar}} '''Alan Jackson''' ({{datoar}}) er ein USA-amerikansk countrysongar. ==Utgjevingar== ===Singlar=== (utval) *«Small Town Southern Man» (2007, førsteplass på [[Hot Country Songs-lista]])<ref name="Country Songs">{{cite magazine|url={{BillboardURLbyName|artist=alan jackson|chart=Country Songs}}|title=Alan Jackson Album & Song Chart History - Country Songs|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|access-date= 17. mars 2011}}</ref> ==Kjelder== {{reflist}} {{frø}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrysongarar]] kurm93m14q0eijzcmiukqbql2sydjgt 0 400247 3399253 3399247 2022-08-18T13:44:31Z Ranveig 39 Flikk wikitext text/x-wiki {{infoboks musikar|fødestad=[[Chattanooga]] i [[Tennessee]]}} '''Kane Brown''' ({{datoar}}) er ein USA-amerikansk countrysongar. Han er fødd i [[Chattanooga]] i [[Tennessee]].<ref name=AllMusic-Bio>{{cite web|last1=Collar|first1=Matt|title=Kane Brown biography|url=https://www.allmusic.com/artist/kane-brown-mn0003444653/biography|website=[[AllMusic]]|access-date=2022-08-18}}</ref> ==Utgjevingar== ===Singlar=== (utval) *«Like I Love Country Music» (2022, førsteplass på [[Country Airplay-lista]])<ref name="Country Airplay">{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/artist/kane-brown/chart-history/csa/|title=Kane Brown Chart History (Country Airplay)|magazine=[[Billboard]]|accessdate=23. november 2021}}</ref> ===Andre songar som kom på liste=== (utval) *«Like a Rodeo» (2019, 17.-plass på [[Hot Country Songs-lista]])<ref name="country singles">{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/artist/kane-brown/chart-history/csi/|title=Kane Brown Chart History (Hot Country Songs)|magazine=Billboard|accessdate= 10. oktober 2017}}</ref> *«For My Daughter» (2019, 17.-plass på Hot Country Songs) ==Kjelder== {{reflist}} {{frø}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrysongarar]] nme09dvz4l0bicxpcoaioovnshs6e5d 1 400248 3399300 3399248 2022-08-18T18:30:54Z 89.8.70.112 /* Fødestad, delstat */ Svar wikitext text/x-wiki == Fødestad, delstat == "Chattanooga, Tennessee", skriv infoboksen en-wiki. (Infoboksen nn-wiki skriv noko anna.)[[Spesial:Bidrag/89.8.70.112|89.8.70.112]] 18. august 2022 kl. 13:19 (CEST) [[Spesial:Bidrag/89.8.70.112|89.8.70.112]] 18. august 2022 kl. 13:56 (CEST) :Saka - løyst! [[Spesial:Bidrag/89.8.70.112|89.8.70.112]] 18. august 2022 kl. 20:30 (CEST) ie5nj133qytuzgw202mpi55mozpb2ns 0 400250 3399257 2022-08-18T14:05:18Z Ranveig 39 Ranveig flytte sida [[Valery Tarsis]] til [[Valerij Tarsis]] wikitext text/x-wiki #OMDIRIGER [[Valerij Tarsis]] bvwbzsku22adc3wh3ejkzsmgnm2t28s 0 400253 3399304 2022-08-18T21:07:19Z 89.8.66.15 Oppretta sida med «{{infoboks musikar}} '''Tim McGraw''' ({{datoar}}) er ein USA-amerikansk countrysongar. ==Utgjevingar== ===Singlar=== (utval) *«[[Please Remember Me]]» (1998, førsteplass på [[Hot Country Songs-lista]]) *«7500 OBO» (2022)<ref name="countrysongs">{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/artist/tim-mcgraw/chart-history/csi/|title=Tim McGraw - Country Songs|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|access-date=July 15, 2018}}</ref> ==Kjelder== {{reflist}}…» wikitext text/x-wiki {{infoboks musikar}} '''Tim McGraw''' ({{datoar}}) er ein USA-amerikansk countrysongar. ==Utgjevingar== ===Singlar=== (utval) *«[[Please Remember Me]]» (1998, førsteplass på [[Hot Country Songs-lista]]) *«7500 OBO» (2022)<ref name="countrysongs">{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/artist/tim-mcgraw/chart-history/csi/|title=Tim McGraw - Country Songs|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|access-date=July 15, 2018}}</ref> ==Kjelder== {{reflist}} {{frø}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrysongarar]] q9i52bsj1spi7alql1wa7ouc2na1s0x 1 400254 3399316 2022-08-19T07:58:19Z Sigmundg 835 /* Galleri */ ny bolk wikitext text/x-wiki == Galleri == Galleriet med skjermbilete av gamle versjonar er ikkje nyttig. Det fører berre til at artikkelen blir meir uoversiktleg. Vil føreslå å sletta galleriet. ~~ [[Brukar:Sigmundg|Sigmundg]] ([[Brukardiskusjon:Sigmundg|diskusjon]]) 19. august 2022 kl. 09:58 (CEST) 0zd0yfeh5q6qeabdrpon7rxeaumssme 0 400255 3399324 2022-08-19T09:49:30Z 89.8.66.15 Oppretta sida med «{{infoboks musikar}} '''Kenny Chesney''' ({{datoar}}) er ein USA-amerikansk countrysongar. ==Utgjevingar== ===Singlar=== (utval) *«Here and Now» (2020, førsteplass på [[Country Airplay-lista]])<ref name="Country Airplay">{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/artist/kenny-chesney/chart-history/csa/|title=Kenny Chesney Chart History – Country Airplay|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|access-date=November 23, 2021}}</ref> *«Knowing You» (2021)…» wikitext text/x-wiki {{infoboks musikar}} '''Kenny Chesney''' ({{datoar}}) er ein USA-amerikansk countrysongar. ==Utgjevingar== ===Singlar=== (utval) *«Here and Now» (2020, førsteplass på [[Country Airplay-lista]])<ref name="Country Airplay">{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/artist/kenny-chesney/chart-history/csa/|title=Kenny Chesney Chart History – Country Airplay|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|access-date=November 23, 2021}}</ref> *«Knowing You» (2021) ==Kjelder== {{reflist}} {{frø}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrysongarar]] jyege2wmur4nh3pmvnij4d1ix8mgzb6 0 400256 3399327 2022-08-19T10:16:21Z 89.8.66.15 Oppretta sida med «{{infoboks musikar}} '''Chris Stapleton''' ({{datoar}}) er ein USA-amerikansk countrysongar. ==Utgjevingar== ===Singlar=== (utval) *«Parachute» (2016) *«You Should Probably Leave» (2021, førsteplass på [[Hot Country Songs-lista]] og [[Country Airplay-lista]])<ref name="us country">{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/artist/chris-stapleton/chart-history/csi/|title=Chris Stapleton Chart History – Hot Country Songs|magazine=Billboard (magazine)|Billb…» wikitext text/x-wiki {{infoboks musikar}} '''Chris Stapleton''' ({{datoar}}) er ein USA-amerikansk countrysongar. ==Utgjevingar== ===Singlar=== (utval) *«Parachute» (2016) *«You Should Probably Leave» (2021, førsteplass på [[Hot Country Songs-lista]] og [[Country Airplay-lista]])<ref name="us country">{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/artist/chris-stapleton/chart-history/csi/|title=Chris Stapleton Chart History – Hot Country Songs|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|accessdate=March 7, 2021}}</ref><ref name="country airplay">{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/artist/chris-stapleton/chart-history/csa/|title=Chris Stapleton Chart History – Country Airplay|magazine=Billboard|accessdate=November 23, 2021}}</ref> ==Kjelder== {{reflist}} {{frø}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:USA-amerikanske countrysongarar]] h4pa9xb0uuhf3j94mft0a6d3i9hupx1