Wikipèdia ocwiki https://oc.wikipedia.org/wiki/Acu%C3%A8lh MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter Mèdia Especial Discutir Utilizaire Discussion Utilizaire Wikipèdia Discussion Wikipèdia Fichièr Discussion Fichièr MediaWiki Discussion MediaWiki Modèl Discussion Modèl Ajuda Discussion Ajuda Categoria Discussion Categoria Portal Discussion Portal Projècte Discussion Projècte TimedText TimedText talk Mòdul Mòdul Discussió Gadget Discussion gadget Définition de gadget Discussion définition de gadget 0 2726 2334247 2318583 2022-08-24T18:10:33Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Entèsta label|AdQ}} {{1000 fondamentals}} {{Infobox_País |carta=cap |nom_local=<small>''جمهوری اسلامی ایران<br> <small>''Jomhuri-ye Eslāmi-ye Irān''<br> |lenga= |nom_occitan=Republica Islamica d'Iran |de= |imatge_bandièra= Flag of Iran.svg |ligam_bandièra= |imatge_blason=Emblem of Iran.svg |ligam_blason= |imatge_mapa=Iran (orthographic projection).svg |devisa= |lengas= [[]] |capitala=[[Teheran]] |coordenadas_capitala=| coordonnées_capitale={{Coord|35.683333|51.416667|format=dms|display=inline}} | ligam_vilas= | títol_mai_granda_vila=Mai granda vila | mai_granda_vila=[[Teheran]] |tipe_govèrn=[[Republica Islamica]] | títols_dirigents= [[Guida suprèma d'Iran|Guida suprèma]]<br />[[President d'Iran|President]] | noms_dirigents= [[Ali Khamenei]] (سید علی خامنه‌ای)<br />[[Ebrahim Raisi]] (ابراهیم رئیسی سید) |superfícia_reng=18 |superfícia_totala={{formatnum:1648195}} |percentatge_aiga={{unitat|0,7|%}} |populacion_reng=17 |populacion_totala={{formatnum:80'012'423 }}<ref>http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13911203000204</ref> |populacion_annada=2015 |densitat=48.81 |tipe_independéncia= |país_independéncia= |data_independéncia= |païses frontalièrs= |gentilici= |IDH_annada= |IDH= |IDH_categoria= |IDH_reng= |còde_país= | moneda = | còde_moneda= |fus_orari= |imne_nacional= |domeni_internet=[[.ir]] |indicatiu_telefonic= | organizacions_internacionalas= }} '''Iran''' (en [[persan]]: ايران) o oficialament la '''Republica Islamica d'Iran''' es un país de l'[[Orient Mejan]]. Fins a [[1935]] èra conegut coma [[Pèrsia]]. Fa frontièra amb los païses seguents: [[Turcmenistan]], [[Afganistan]] e [[Paquistan]] a l'èst; [[Iraq]], [[Turquia]], [[Azerbaitjan]] e [[Armenia]] a l'oèst. Al nòrd es banhat per la [[Mar Caspiana]] e al sud pel [[Golf Persic]], que s'i trapa l'[[estrech d'Ormuz]]. La capitala es [[Teheran]]. Lo gentilici es '''iranian -a'''. == Istòria == {{veire|Istòria d'Iran}} === La Preïstòria e l'Antiquitat anciana === [[File:Elam.png|thumb|Localizacion d'Elam durant l'Antiquitat.]] Lei vestigis pus ancians d'ocupacion umana descubèrts en Iran datan de {{formatnum:800000}} ans e son situats dins lo sud-èst dau país. Puei, unei vestigis neolitics mostran l'emergéncia progressiva d'una societat agricòla a partir dei millenis VII e VI avC. La metallurgia sembla aparéisser vèrs la fin dau milleni V avC dins la region de Susa que va venir lo centre de la civilizacion [[elam]]ita. L'[[escritura]] e lei premierei vilas apareguèron, totjorn dins la region de Susa, au milleni III avC. L'Empèri Elamita venguèt una poissança importanta de la region. Fins a sa destruccion per leis [[Empèri Assirian|Assirians]] au sègle VII avC, aguèt de relacions mai o mens conflictualas ambé lei civilizacions de [[Mesopotamia]]. Èra dominat per lei vilas de Susa e d'Anshan. Mai d'un còp, leis Elamitas capitèron d'ocupar una partida de Mesopotamia e aguèron un ròtle important dins l'afondrament de la [[Tresena dinastia d'Ur|Tresena dinastia]] d'[[Ur]] en [[-2004|2004 avC]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Georges Roux, ''La Mésopotamie: essai d'histoire politique, économique et culturelle'', Seuil (1985), p. 160.</ref> ò dins la disparicion de la dinastia kasita de [[Babilònia (reialme)|Babilònia]] au sègle XII avC<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Paul Garelli e André Lemaire, ''Le Proche-Orient Asiatique, tome 2 : Les empires mésopotamiens, Israël'', PUF (2001), pp. 44-45.</ref>. Pasmens, fuguèron tanben de còps vencuts e parcialament ocupats per lei Mesopotamians. === La migracion dei pòbles iranians vèrs lo plan iranian === Aprofichant l'afebliment elamita, divèrsei pòbles migrèron vèrs lo plan iranian dins lo corrent dei premiers sègles dau milleni I avC. Ansin, vèrs lo sègle VII avC, lei Medes ocupèron la màger part de la region e venguèron una poissança importanta enemiga deis Assirians que dominavan Mesopotamia. Aliats ai Babilonians, capitèron de conquistar e de destrurre l'[[Empèri Assirian]] entre [[-614|614]] e [[-609|609]] avC e formèron lo premier empèri centrat sus lo plan iranian<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 56.</ref>. De combats còntra leis Escites permetèron de conquistar lo nòrd-oèst de l'Iran modèrne<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Gérard Chalian, ''Les empires nomades'', Perrin (2006), p. 39.</ref> e [[Anatolia]] fuguèt finalament partejada ambé lei Lidians<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 60.</ref>. Pasmens, en [[-559|559]], un còp d'estat menat per lo Pèrsa [[Cir II lo Gran]], rèi d'Anshan e vassau dei Medes, entraïnèt la fin de la dinastia dei Medes e son remplaçament per leis Aquemenidas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 63.</ref>. Una partida de l'aristocràcia dei Medes deviá probablament sostenir lo complòt car gardèt son influéncia sus leis afaires de l'estat. === L'Empèri Aquemenida === {{veire|Empèri Aquemenida}} [[Fichièr:Empèri Pèrs a l'apogèu de Cir II.png|thumb|right|Empèri Aquemenida a la fin dau rèine de [[Cir II lo Gran]] (559-529 avC).]] Lo rèine de [[Cir II lo Gran]] (vèrs [[-559|559]]-[[-529|529]] avC) permetèt d'unificar l'empèri mede e de fondar lo premier [[Empèri Pèrsa]] après lei conquistas de Lidia, de Babilònia e d'una partida de l'Asia Centrala. Au contrari deis Assirians, lei Pèrsas s'ocupèron d'integrar lei pòbles vencuts au sen de l'administracion imperiala e laissèron una autonòmia importanta ais autoritats localas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 97.</ref>. Aquò limitèt un pauc lei revòutas — fòrça frequentas durant lo periòde assirian — e permetèt ai successors de Cir II de contuniar una politica d'expansion territòriala. A son apogèu, l'Empèri s'estendiguèt sus leis estats actuaus d'Iran, d'[[Iraq]], d'[[Armenia]], d'[[Afganistan]], de [[Turquia]], de [[Bulgaria]], d'[[Israèl]], de [[Liban]], de [[Jordania]], d'[[Egipte]], de [[Siria]] e sus una partida de [[Grècia]], d'[[Arabia Saudita]] e de [[Paquistan]]. Pasmens, lei desfachas còntra lei [[ciutat-estat|ciutats-estats]] [[Grècia antica|grègas]] ([[Guèrras Medicas]]) marquèron lei limits de la poissança d'un empèri que fuguèt finalament pas capable d'unificar d'un biais eficaç de soudats d'origina diferenta e tanben pas capable de dominar un pòble refusant la senhoriá — de còps solament teorica en causa de l'alunchament — dau poder centrau pèrsa<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 100.</ref>. A partir dau rèine de [[Xerxes Ier|Xerxes I{{èr}}]] ([[-486|486]]-[[-465|465]] avC), leis Aquemenidas fuguèron subretot obligats de defendre l'empèri còntra quauquei revòutas localas e leis expedicions militaras organizadas per lei Grècs o leis Escites, [[Empèris nomadas|pòble nomada]] de l'[[Asia Centrala]]. Divèrsei complòts au sen de la dinastia imperiala e de la Cort aumentèron lei dificultats de la dinastia que son poder declinèt pauc a pauc dins lo corrent dau sègle IV avC<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 102.</ref>. === La conquista d'Alexandre lo Grand e la formacion de l'Empèri Seleucida === [[File:Formacion de l'Empèri d'Alexandre lo Grand.png|thumb|Formacion de l'Empèri d'Alexandre lo Grand.]] {{veire|Empèri Seleucida}} L'Empèri Aquemenida s'afondrèt de [[-334|334]] a [[-330|330]] en fàcia de l'invasion dei tropas macedonianas d'[[Alexandre lo Grand]]. D'efèct, ja afeblit per de divisions intèrnas, [[Darius III]] ([[-336|336]]-[[-330|330 avC]]) deviá totjorn faciar la dificultat d'assemblar de pòbles diferents per formar una armada coerenta e èra presonier de concepcions tacticas perimidas còntra la falanja grèga. Ansin, la conquista de la mitat occidentala de l'Empèri fuguèt quasi una promenada militara que necessitèt solament tres batalhas importantas ([[Batalha dau Granic|Lo Granic]], [[Batalha d'Issos|Issos]], [[Batalha de Gaugamèlas|Gaugamèlas]]) e un sètge malaisat ([[Sètge de Tir (332 avC)|Tir]])<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 145.</ref>. La màger part dei governadors pèrsas, franc d'aquelei de Caucàs que venguèron independents, preferiguèron negociar ambé lo venceire e capitulèron rapidament. Ansin, après la revirada de la resisténcia desesperada de sei darrierei fòrças ai [[Batalha dei Portaus Persics|Portaus Persics]], Darius III fuguèt assassinat e Alexandre poguèt se proclamar son successor<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 151.</ref>. De [[-330|330]] a [[-324|324]] avC, la conquista de la mitat orientala de l'Empèri Aquemenida fuguèt pus malaisada car certanei populacions i opausèron una resisténcia vertadiera. Ansin, [[Bactriana]] fuguèt parcialament conquistada e Alexandre poguèt solament s'assegurar dau contraròtle dei vilas principalas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), pp. 152-153.</ref>. Puei, de lòng d'Indus, sei tropas subiguèron de pèrdas importantas per arrestar lei cargas deis [[Elephantidae|elefants]] indians durant la [[batalha de l'Hidaspes]]. Alexandre deguèt finalament se contentar d'establir sa senhoriá sus la region e de se retirar. Moriguèt a Babilònia en [[-323|323 avC]]. Son empèri fuguèt partejat entre sei generaus. La màger part de l'Empèri Aquemenida, levat d'Egipte e d'una partida d'Anatolia, venguèt lo reiaume de [[Seleuc Ier|Seleuc Nicator]] que fondèt l'Empèri Seleucida. Tre sa fondacion, aquel estat aguèt de dificultats per contraròtlar lo plan iranian e lei províncias orientalas de l'empèri<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 158.</ref>. De mai, franc d'[[Antíoc III]] ([[-223|223]]-[[-187|187 avC]]), la màger part dei sobeirans seleucidas fuguèron afeblits per de crisis de succession e per de guèrras entre estats grècs. Lei regions orientalas de l'empèri fuguèron donc pauc a pauc conquistadas per lei Parts e, en [[-160|160 avC]], l'Empèri Seleucida èra vengut un reiaume [[Siria|sirian]] que subreviquèt fins [[-64|64 avC]]. === L'Empèri Part === {{veire|Empèri Part}} [[File:Orient Mejan vèrs 100.png|thumb|Orient Mejan e [[Empèri Part]] vèrs 100.]] Au sègle III avC, l'[[estèpa]] asiatica conoguèt una tièra de migracions intèrnas e certanei [[Empèris nomadas|pòbles nomadas]] se dirigiguèron vèrs lo plan iranian. Lei Parts fuguèron lo pus important. S'installèron au nòrd-èst de l'Iran actuau e aprofichèron lo declin progressiu de l'Empèri Seleucida per s'estendre pauc a pauc vèrs l'oèst. Lo plan iranian fuguèt totalament ocupat a partir dau sègle II avC. Pasmens, aquò fuguèt la fin dei grandei conquistas partas e lei frontieras s'estabilizéron au sègle I avC. Au sègle I avC, l'arribada dei Romans dins lei regions orientalas de la [[Mar Mediterranèa]] marquèt la fin dei progrès parts vèrs l'oèst. Dins lei regions orientalas de l'Empèri, de migracions novèlas de pòbles nomadas asiatics entraïnèt una pression militara importanta e s'acabèt per l'abandon de l'Afganistan modèrn. Lo plan iranian venguèt donc lo centre de l'Empèri Part qu'installèt sa capitala a [[Ctesifont]] per susvelhar sa frontiera occidentala. D'efèct, unei guèrras se debanèron entre lei Romans e lei Parts, magerament per lo contraròtle d'[[Armenia]]. Dins aquò, maugrat de batalhas resclantissentas, coma la [[batalha de Carrhes]] en [[-53|53 avC]] ò la campanha de Mesopotamia de [[Trajan]] de [[116]], lei dos camps mau capitèron d'averar una victòria decisiva e, fin finala, lo limit entre lei dos empèris demorèt establa. Relativament mau conegut en causa de la manca de documents escrichs<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 174.</ref>, lo periòde part veguèt la fondacion, o la refondacion, d'unei vilas novèlas coma Merv, Ctesifont e Firuzabad, la perseguida de l'evolucion de l'art ellenistic introduch per la conquista macedoniana e lo desvolopament de divèrsei corrents religiós o filosics que venguèron importants durant lo periòde sassanida<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 56.</ref>. Lo sègle II veguèt lo declin de la dinastia parta en causa de complòts intèrns e de la contuniacion dei guèrras còntra lei Romans<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), pp. 182-185.</ref>. De 224 a 226, la revòuta d'[[Ardachir Ier|Ardachir I{{èr}}]] ([[224]]-[[241]]), vassau poderós dei regions de Susa e d'Isfahan, entraïnèt la casuda de la dinastia e son remplaçament per lei Sassanidas. === L'Empèri Sassanida === {{veire|Empèri Sassanida}} Lo remplaçament dei Parts per lei Sassanidas entraïnèt una contuniacion de la politica estrangiera e lo començament d'una tièra de reformas intèrnas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 196.</ref>. Ansin, se debanèron de guèrras novèlas còntra l'[[Empèri Roman]] que s'acabèron per lo mantenement dau ''statu quo'' maugrat la [[Batalha d'Edessa (260)|victòria d'Edessa]] en [[260]] e la captura de l'emperaire [[Valerian]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 197.</ref>. En revènge, sus lei frontieras orientalas, lei Sassanidas prenguèron pauc a pauc l'avantatge sus lei Kochans e vassalizèron lei regions entre lo limit oèst dau plan orientau e l'[[Índia]] modèrna. Enfin, au sen de l'empèri, [[Shapur Ier|Shapur I{{èr}}]] ([[241]]-[[272]]), segond sobeiran sassanida, reorganizèt l'administracion e leis afaires religiós. Lei successors de [[Shapur Ier|Shapur I{{èr}}]] fuguèron mens capables e lei Romans aprofichèron la situacion per impausar la signatura d'un tractat de patz de quaranta annadas en [[298]] durant lo rèine de [[Narsès]] ([[293]]-[[302]]). [[Shapur II]] ([[309]]-[[379]]) capitèt de redreiçar la poissança de l'Empèri gràcias a sei victòrias còntra lei Kochans e a sa resisténcia ai Romans arribats dins la region de Ctesifont en [[363]]. A partir dau sègle V, lo començament deis invasions dei [[Huns Blancs]] venguèron una menaça novèla e [[Peroz Ier|Peroz I{{èr}}]] ([[457]]-[[484]]) deguèt se defendre. Pasmens, fuguèt capturat en 466 e, après sa liberacion, finalament tuat en [[484]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 202.</ref> <ref>'''[[francés|(fr)]]''' Gérard Chalian, ''Les empires nomades'', Perrin (2006), p. 82.</ref>. Afganistan, la region de Merv e una partida de Khorasan fuguèron abandonats après aquelei reviradas e fins au començament dau sègle VI, lei Sassanidas deguèron pagar un tribút important ais envaïsseires. La segonda mitat dau sègle V fuguèt tanben caracterizada per una tièra de crisis intèrnas coma la famina de 464-471. Aquò entraïnèt una insureccion de la populacion e una crisi de succession en 497-499<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), pp. 203-204.</ref>. Lo darrier redreiçament de l'Empèri Sassanida se debanèt durant lo rèine de [[Cosrau Ier|Cosrau I{{èr}}]] ([[531]]-[[578]]). Militarament, obtenguèt un tribút de l'emperaire [[Empèri Bizantin|bizantin]] [[Justinian Ier|Justinian I{{èr}}]] ([[527]]-[[565]]) en cambi d'una trèva e s'alièt ambé lei Tujues per destrurre lei Huns Blancs entre [[562]] e [[568]]. Pasmens, aquela aliança èra fragila e Sassanidas e Tujues, sostenguts per lei Bizantins, venguèron rapidament enemics<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 205.</ref>. De 588 a 589, leis invasions dei Tujues fuguèron arrestats e, en [[602]], acomencèt una guèrra lònga e acarnada còntra lei Bizantins. En [[614]], lei Sassanidas ocupèron Jerusalèm e intrèron en Egipte e en Anatolia onte Constantinòple deguèt faciar un [[Sètge de Constantinòple (626)|sètge malaisat en 626]]. Dins aquò, l'emperaire bizantin [[Heraclius]] ([[610]]-[[641]]) reorganizèt sei territòris e aprofichèt lei divisions entre lei princes de l'Anatolia orientala per formar una armada importanta e esquichar lei Sassanidas a Niniva a [[628]]. La guèrra s'acabèt per la restauracion dei frontieras de 602 e per un afebliment major dei dos empèris que devián faciar lei premiereis invasions deis Arabis musulmans<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), pp. 207-208.</ref>. === La conquista e la dominacion aràbias === {{veire|Califat abbassida}} [[File:Orient Mejan (premiera mitat dau sègle VII).png|thumb|Evolucion de l'Orient Mejan durant la premiera mitat dau sègle VII.]] [[File:Orient Mejan vèrs 970.png|thumb|Orient Mejan vèrs 970.]] La conquista arabia de Pèrsia acomencèt après la repression dei revòutas consecutivas a la mòrt de [[Maomet]]. Fòrça afeblit per la [[guèrra Bizantinosassanida de 602-628]], l'[[Empèri Sassanida]] fuguèt rapidament en dificultat<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Gérard Chalian, ''Les empires nomades'', Perrin (2006), pp. 82-83.</ref>. Tre 633, lei tribús arabias vassalas fuguèron somesas per leis armadas [[islam|musulmanas]] que contunièron d'avançar en direccion de Pèrsia. Inicialament blocats, leis Arabis fuguèron venceires a [[Batalha de Buwayd|Buwayd]] ([[635]]) e an [[Batalha d'al-Qadisiyya|al-Qadisiyya]] ([[636]]). Ctesifont tombèt en [[637]] e lei darrierei fòrças sassanidas importantas fuguèron anientadas a [[Batalha de Nehavend|Nehavend]] en [[642]]. Après aquela revirada, lo darrier sobeiran sassanida, [[Yazdgart III]] ([[632]]-[[651]]), fugiguèt per assaiar d'organizar una armada novèla mai, coma Darius III còntra Alexandre, fuguèt finalament assassinat per un vassau a Merv<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 252.</ref>. Après aqueu succès, lei Musulmans fuguèron ocupats per la succession d'Ali e la guèrra civila entre lei partisans deis Omeias — que formèron lei sunitas — e lei deis eiretiers d'Ali — que formèron lei chiitas. Mesopotomia e la mitat occidentala de Pèrsia fuguèron lo teatre principau d'aquelei guèrras civilas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), pp. 253-254.</ref>. Aquò fragilizèt la dominacion arabia sus lo plan iranian que venguèt lo refugi de divèrseis opausants e lo luòc de revòutas quasi continualas. L'insureccion decisiva acomencèt en genier de [[748]] quand [[Abu Muslim al-Khurasani|Abu Muslim]] capitèt d'unificar lei maucontents e de conquistar Merv au profiech deis [[Califat abbassida|Abbassidas]]. En [[750]], la [[batalha de Zab]] entraïnèt la destruccion dau Califat Omeia e l'instauracion dau [[Califat abbassida]]. Pasmens, lei revòutas contunièron car Abu Muslim, vengut fòrça poderós, fuguèt assassinat en [[755]] per leis Abbassidas. Aquò entraïnèt una tièra de revòutas fins a 783 que son dichas lei [[Revòutas dei Companhons d'Abu Muslim]]. Pasmens, la fin d'aquelei movements marquèt pas la fin dei revòutas iranianas e, maugrat l'installacion de la capitala abbassida a [[Bagdad]], lo contraròtle arabi sus Pèrsia demeniguèt pauc a pauc<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), pp. 280-281.</ref>. A la fin dau sègle IX, la region èra devesida entre divèrsei dinastias localas e, en [[945]], leis Abbassidas esperelei fuguèron plaçats sota lo protectorat dei Boidas chiitas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Gérard Chalian, ''Les empires nomades'', Perrin (2006), p. 84.</ref>. === La conquista seldjokida e la formacion dau Sultanat de Khwarezm === [[Fichièr:Seldjokidas - Esquèma generau.png|thumb|Territòris ocupats per lei Seldjokidas.]] {{veire|Turcs Seldjokidas}} Lo periòde de division de Pèrsia durèt aperaquí un sègle que veguèt l'establiment — jamai definitiu — de plusors empèris sus la màger part dau plan iranian. Aguèron per consequéncia de permetre lo retorn de populacions iranianas desplaçadas dins l'èst de Pèrsia per lei combats de la conquista arabia e l'arribada de pòbles turcs. Aquò entraïnèt una restauracion de la lenga e de la cultura persanas e una demenicion rapida de l'arabizacion de la region. A partir de la mitat dau sègle XI, Pèrsia fuguèt atacada per lei Turcs Seldjokidas que venián, coma la màger part deis envaïsseires d'Iran, de l'[[estèpa]] [[asia]]tica. Fondèron un principat dins la region de Korasan e ocupèron pauc a pauc lo rèsta de la region fins a la conquista de [[Bagdad]] en [[1055]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 306.</ref>. Après aquelei victòrias, [[Alp Arslan]] ([[1063]]-[[1072]]) fuguèt lo fondator vertadier de l'estat seldjokida gràcias a son òbra administrativa e a la neutralizacion de la menaça [[Empèri Bizantin|bizantina]] a [[Batalha de Manzikert|Manzikert]] ([[1071]]). Son fiu [[Malik Chah Ier|Malik Chah I{{èr}}]] ([[1072]]-[[1092]]) acabèt l'unificacion de Pèrsia après la conquista de Sogdiana en [[1074]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 308.</ref>. Pasmens, après sa mòrt, l'autoritat dei Seldjokidas demeniguèt e sei vassaus venguèron lei caps vertadiers de l'empèri<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 313.</ref>. Per exemple, de [[1180]] a [[1225]], lo [[Califat abbassida]] restaurèt son independéncia a l'entorn de Bagdad. En [[1141]], lei Seldjokidas fuguèron esquichats a [[Batalha de Katwan|Katwan]] per lei Karakitais. Lei regions orientalas dau plan iranian fuguèron envaïdas per divèrsei nomadas e lei Seldjokidas fuguèron definitivament anientats en [[1194]]. Lei venceires venguèron lei senhors dau Sultanat de Khwarezm e capitèron d'ocupar lo plan iranian mai pas Mesopotamia que demorèt sota contraròtle abbassida<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Gérard Chalian, ''Les empires nomades'', Perrin (2006), p. 85.</ref>. === La conquista mongòla === {{veire|Empèri Mongòl}} [[File:Orient Mejan (sègles XIII-XIV).png|thumb|Evolucion de l'Orient Mejan durant lei sègles XIII e XIV.]] Quauquei decennis après la destruccion dau Sultanat Seldjokide, lo Sultanat de Khwarezm s'estendiguèt vèrs l'Asia Centrala onte deguèt faciar lei tropas mongòlas de [[Genghis Khan]]. Un acòrd de patz fuguèt conclut mai lo chaple d'una caravana marchanda protegida per lei Mongòls entraïnèt una guèrra novèla a partir de [[1219]]. Lei Mongòls ocupèron Samarcanda en març de 1220 e pilhèron sensa dificultat la region que sei fòrças èran tròp dispersadas per resistir<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Gérard Chalian, ''Les empires nomades'', Perrin (2006), pp. 126-127.</ref> <ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 336.</ref>. A partir de [[1222]], leis expedicions de pilhatge se transformèron en campanhas d'annexion e Korasan fuguèt integrat a l'[[Empèri Mongòl]]. D'autreis expedicions se debanèron dins la region iraniana en 1229-1230, en 1243 e en 1258-1260. Entraïnèron la conquista mongòla de la màger part de l'Orient Mejan e de destruccions majoras coma lei dau sac de Bagdad e dau [[Califat abbassida]] en [[1258]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 338.</ref>. Après la division de l'[[Empèri Mongòl]], la region faguèt partida de l'[[Ilkhanat]]. Aquel estat deguèt faciar divèrsei crisis intèrnas. Premier, l'introduccion de l'[[islam]] au sen de son elèit se turtèt a l'oposicion d'una partida de l'aristocràcia mongòla e causèt mai d'un còp d'estat avans son acceptacion definitiva au començament dau sègle XIV. Pasmens, aquò permetèt pas d'estabilizar l'autoritat dau khan que deguèt luchar còntra lei temptativas secessionistas de sei vassaus, compres sei generaus e sei ministres<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 345.</ref>. Ansin, après [[1327]], l'Ilkhanat s'afondrèt e dispareguèt finalament en [[1336]]. Aqueu periòde causèt la migracion d'unei pòbles e aguèt una influéncia fòrça importanta sus lo poblament de l'Iran modèrn. Confirmèt tanben l'implantacion de l'islam en Pèrsia gràcias a la conversion rapida deis envaïsseires e ai movements de reaccion nacionalista còntra la dominacion mongòla<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), pp. 346-350.</ref>. Ansin, mai d'una granda mosqueta fuguèt bastida a partir de la fin dau sègle XIV per leis estats successors de l'Ilkhanat : [[Turcomans dau Moton Negre]] e [[Turcomans dau Moton Blanc]] en Mesopotamia Auta e [[Muzaffaridas]] dins lo centre de Pèrsia. === Lo periòde de Tamburlan === {{veire|Tamburlan}} [[File:Empèri Timurida.png|thumb|Formacion de l'Empèri Timurida e extension en 1405.]] Lo periòde de division de Pèrsia après l'afondrament de l'[[Ilkhanat]] durèt gaire e la region fuguèt tornarmai unificada per [[Tamburlan]] (vèrs [[1370]] - [[1405]]). Senhor d'origina turcomongòla, installèt sa capitala a Samarcada en [[1369]] e acomencèt una tièra de campanhas militaras<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Gérard Chalian, ''Les empires nomades'', Perrin (2006), p. 145.</ref>. En [[1381]], èra lo cap de tot lo plan iranian puei contunièt seis ofensivas còntra lo [[Khanat de l'Òrda d'Aur]], [[Índia]] e lei principats de l'Asia Centrala<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 363.</ref>. Aquò entraïnèt de destruccions majoras dins lei regions ocupadas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 364.</ref>. En particular, la destruccions dei canaus d'aigatge causèt lo declin economic de regions importantas dau centre d'Asia. Pasmens, après lei combats, Tamburlan favorizèt lo redreiçament de sei possessions e Samarcanda conoguèt un desvolopament economic e culturau fòrça important<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Gérard Chalian, ''Les empires nomades'', Perrin (2006), p. 148.</ref>. Après sa mòrt, son empèri deguèt faciar una tièra de crisis intèrnas (complòt per la succession, revòutas...) e extèrnas (guèrras...)<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), pp. 370-371.</ref>. En [[1469]], perdiguèt sei regions occidentalas au profiech dei [[Turcomans dau Moton Blanc]] e dispareguèt definitivament en [[1507]]. La dinastia subrevisquèt a la tèsta de principats situada en Asia Centrala e, subretot, a la tèsta de l'[[Empèri Mogòl]] fondat per [[Babur]] dins leis annadas 1520. En revènge, lo plan iranian fuguèt perdut e una dinastia locala i prenguèt lo poder fondant l'[[Empèri Safavida]] en [[1501]]. === L'Empèri Safavida e l'introduccion dau chiisme === {{veire|Empèri Safavida}} [[File:Empèri Safavida.png|thumb|Evolucion de l'Empèri Safavida.]] La conquista dau poder per lei Safavidas se debanèt de [[1500]] a [[1510]] quand [[Ismail Ier|Ismail I{{èr}}]] ([[1501]]-[[1524]]), un senhor locau de l'[[Azerbaitjan]] actuau, reüniguèt una armada e acomencèt d'unificar la region sota son autoritat. Tre [[1501]], prenguèt [[Bakó]] e creèt la dinastia dei Safavidas. La confederacion dau Moton Blanc mau capitèt de s'opausar a sei conquistas e, en [[1503]], perdiguèt una batalha dins lo nòrd de Mesopotamia que s'acabèt per la pèrda d'[[Iraq]] e de la vila de Fars. Lo rèsta de la conquista dau plan iranian rescontrèt per la seguida mens de resisténcia e se finiguèt en [[1510]]. Aquela unificacion de Pèrsia per una dinastia d'origina locala marquèt la naissença de l'Iran modèrne<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 388.</ref>. En lucha còntra l'[[Empèri Otoman]] e desfach en [[1514]] a [[Batalha de Chaldiran|Chaldiran]], la dinastia novèla adoptèt lo [[chiisme]] coma religion d'estat e l'impausèt per fòrça<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 391.</ref>. Venguèt un factor d'unitat fòrça poderós que permetèt de demenir lei tensions entre pòbles diferents au profiech de la defensa de la causa religiosa comuna<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 392.</ref>. Aquò permetèt ai Safavidas de resistir a la tièra de conflictes que se debanèron durant lo sègle XVI : còntra leis Otomans a l'oèst, còntra lei [[Empèri Mogòl|Mogòls]] a l'èst, còntra leis [[Ozbequistan|Ozbècs]] ò lei [[Russia|Rus]] au nòrd e enfin còntra leis Europèus, especialament lei [[Portugal|Portugués]] au sud. A la fin dau sègle, lei progrès otomans e ozbècs èran venguts una menaça mai lo rèine de [[Abbas Ier|Abbas I{{èr}}]] ([[1588]]-[[1629]]) permetèt de redreiçar la situacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 400.</ref>. En [[1588]], lei Safavidas s'alièron ambé leis [[Reialme Unit|Anglés]] que reorganizèron l'armada pèrsa. En [[1622]], leis Anglés reconquistèron Ormuz en cambi dau drech de fondar una basa navala a Bander Abbas. Capitèron tanben d'equilibrar lei relacions ambé leis Otomans e lei Mogòls. En [[1639]], la frontiera fuguèt finalament definida ambé l'Empèri Otoman : Pèrsia perdiguèt la màger part de Mesopotamia mai gardèt lo contraròtle de l'Armenia Orientala e d'Azerbaitjan<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 402.</ref>. En fòra dei guèrras, lo periòde veguèt tanben l'adopcion d'una politica de desvolopament economic ambé, per exemple, la bastida d'obradors de produccion de tapís e lo transferiment de la capitala a Isfahan. Lo declin de la dinastia acomencèt après la mòrt de Chah Abbas. Mens capables e de còps gaire interessats per leis afaires dau govèrn, sei successors adoptèron una politica religiosa pus dura còntra lo sunisme, especialament durant lo rèine de [[Chah Sultan Husain]] ([[1694]]-[[1722]])<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 407.</ref>. Aquò entraïnèt de tensions grèvas dins certanei províncias e finalament una revòuta generala d'Afganistan en [[1707]]. L'armada safavida fuguèt batuda e Isfahan pilhada en [[1722]] marcant la fin de la dinastia<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), pp. 407-408.</ref>. === La Dinastia Qajara === [[File:Iran - Frontieras ai sègles XIX e XX.png|thumb|Evolucion dei frontieras iranianas durant la dinastia qajara.]] {{veire|Dinastia Qajara}} La conquista de la capitala per l'insureccion [[Afganistan|afgana]] entraïnèt l'afondrament totala de l'autoritat centrala. D'un caire, lei províncias refusèron de reconóisser lo poder afgan e preferiguèron venir independentas. D'autre caire, leis estats vesins, especialament l'[[Empèri Otoman]], l'[[Russia|Empèri Rus]] e lei [[Reialme Unit|Britanics]] aprofichèron lo caòs intèrn per ocupar certanei zònas frontalieras<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 408.</ref>. Aquela situacion malaisada fuguèt aprofichat per [[Nadir Chah]] que capitèt de reünir una armada e d'obtenir lo sostèn dau darrier senhor safavida — sobeiran teoric de Pèrsia — per legitimar son poder après la reconquista d'Isfahan. Puei, reversèt oficialament la dinastia e se proclamèt chah en [[1736]]. Fins a son assassinat en [[1747]], obliguèt leis Otomans ([[1736]]) e lei Rus (1739) de se retirar dau territòri iranian, vassalizèt lei Khanats Ozbècs ([[1739]]) e dirigiguèt una campanha victoriosa còntra l'[[Empèri Mogòl]] que sa capitala fuguèt pilhada en [[1739]]. Sa mòrt dubriguèt un periòde novèu de caòs e entraïnèt l'independéncia d'[[Afganistan]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), pp. 410-411.</ref>. L'unificacion fuguèt l'òbra de [[Karim Khan Zarim]] ([[1750]]-[[1779]]), governador de Chiraz, que fondèt la [[dinastia Zand]]. Pasmens, a sa mòrt, [[Agha Mohammad Chah]] contestèt l'autoritat de sei successors, creèt la [[Dinastia Qajara]] e acomencèt d'estendre sa dominacion sus lo plan iranian. Se proclamèt chah en [[1787]] e conquistèt Isfahan e Chiraz en [[1796]]. Utilizèt de metòdes feroç durant sa conquista per limitar lo risc de revòuta coma, per exemple, la mutilacion de la màger deis òmes de la vila de Kirman en [[1794]]. Aquò favorizèt la pacificacion de Pèrsia<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 411.</ref>. Pasmens, en Georgia, aquò permetèt ais abitants de demandar l'ajuda de Russia qu'ocupèt la region en [[1797]]. Lo començament dau sègle XIX marquèt lo començament dau declin de la poissança iraniana que perdiguèt divèrsei territòris e fuguèt partejada en zònas d'influéncia. Ansin, en [[1813]] e en [[1828]], Pèrsia deguèt abandonar una partida de Caucàs, divèrsei territòris au sud de la [[Mar Caspiana]] e la region de Merv au profiech de [[Russia]]. Puei, a partir deis annadas 1840, lei progrès britanics en Índia menacèron lei regions orientalas e Teheran deguèt reconóisser la pèrda d'unei territòris ais Afgans o ai Britanics. En revènge, l'afebliment dau Sultanat d'Oman permetèt ais Iranians de reconquistar tota la zòna litorala dau sud-èst dau país ocupada a partir de 1780. En [[1907]], l'Empèri Rus e l'Empèri Britanic trobèron un [[Convencion Anglorussa de 1907|acòrd de partiment]] deis influéncias respectivas dins la region e Iran fuguèt partejat entre una zòna russa au nòrd, una zòna britanica au sud-èst e una zòna neutra au centre. Aquò permetèt au país de demorar independent mai empachèt pas d'intervencions regularas d'estats europèus dins seis afaires intèrns. De mai, causèt la formacion de movements nacionalistas, fòrça ostils ais estrangiers, a l'origina de revòutas còntra leis interès estrangiers o lo poder<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), pp. 418-419 e 423.</ref>. L'afebliment dau govèrn centrau contunièt donc fins a la [[Primièra Guèrra Mondiala|Premiera Guèrra Mondiala]] ([[1914]]-[[1918]]). Tròp feble per participar au conflicte, lo país fuguèt parcialament ocupat per leis Otomans puei per lei Rus e lei Britanics en [[1917]]. Aquela ocupacion veguèt la descomposicion dei rèstas dau poder e la retirada britanica marquèt lo declin finau dei Qajaras<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996), pp. 53-54.</ref> <ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 423.</ref>. === La revolucion constitucionala e lei temptativas de modernizacion dau país dei Pahlavi === Tre lo retirament dei fòrças anglesas, una tropa comandada per lo [[coronèu]] [[Reza Pahlavi]] ocupèt la capitala lo 22 de febrier de 1921 e i prenguèt lo poder<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996), p. 64.</ref>. Venguèt oficialament Ministre de la Guèrra en [[1921]] puei Premier Ministre en [[1923]]. Enfin, en 1925, obtenguèt l'abolicion de la dinastia qajara<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996), p. 72.</ref> e fuguèt coronat chah lo 25 d'abriu de 1926. Assaièt de modernizar lo país segon un modèl occidentau<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), pp. 425-426.</ref>. Per aquò, acomencèt de restablir l'òrdre e de crear una armada modèrna per assegurar l'autoritat dau govèrn centrau<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996), p. 80.</ref>. Desvolopèt tanben un programa de creacion d'escòlas e assaièt de limitar l'influéncia de l'islam ò de bastir d'infrastructuras novèlas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996), pp. 72-85.</ref>. Pasmens, aquelei projèctes conoguèron de dificultats importantas, especialament lei de desvolopament economic o educatiu en causa de la manca de personaus competents. Ansin, en 1935, lei progrès èran febles e la Segonda Guèrra Mondiala va entraïnar un novèu periòde de caòs dins lo país<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 426.</ref>. D'efèct, en causa de sa posicion estrategica per leis Aliats, fuguèt ocupat lo 25 d'aost de 1941 per lei [[Reialme Unit|Britanics]] e lei [[URSS|Sovietics]]. Aquò entraïnèt l'abdicacion dau chah au profiech de son fiu lo 15 de setembre e una tièra de dificultats economicas en causa de l'ocupacion e dau conflicte mondiau<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 427.</ref>. Puei, a la fin de la guèrra en 1945, Iran venguèt provisòriament un enjòc dei premiereis annadas de la [[Guèrra Freja]] e lei Sovietics i sostenguèron la creacion d'estats independents dins lo nòrd-oèst dau país e i demandèron un drech d'esplecha deis idrocarburs<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Patrice Touchard (dir.), Christine Bermond-Bousquet, Patrick Cabanel, Maxime Lefebvre, ''Le siècle des excès - Le XX^ème siècle de 1870 à nos jours'', PUF (1992), pp. 251-252.</ref>. Pasmens, una reaccion diplomatica determinada de Londres e de Washington causèt l'abandon de l'ajuda sovietica ai revòutas e Iran fuguèt tornarmai unificat en 1946<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996), pp. 102-104.</ref>. Pasmens, lei crisis intèrnas contunièron au començament deis annadas 1950 quand lo chah, sostengut per leis Estats Units e lo Reiaume Unit, rebutèt lo Premier Ministre Mossadegh, sospichat de simpatia comunista en causa de sa politica favorabla a la nacionalizacion dei ressorsas petrolieras iranianas, en 1953<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Patrice Touchard (dir.), Christine Bermond-Bousquet, Patrick Cabanel, Maxime Lefebvre, ''Le siècle des excès - Le XX^ème siècle de 1870 à nos jours'', PUF (1992), p. 78.</ref> <ref>'''[[francés|(fr)]]''' Mark Gasiorowski, ''Quand la CIA complotait en Iran'', ''Le Monde Diplomatique'' (octòbre de 2000).</ref> <ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996), pp. 110-113.</ref>. Lo chah [[Mohammad Reza Pahlavi]] assaièt sensa succès vertadier de contuniar la politica de modernizacion de son paire. A partir de 1972, lei dificultats economicas e la lentor dei progrès de la politica de desvolopament entraïnèt una division de la populacion entre comunistas, republicans, defensors dau comèrci tradicionau e islamistas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006), p. 430.</ref>. En 1975, lo caòs politic entraïnèt l'adopcion de mesuras fòrça repressivas per lo govèrn. Pasmens, la situacion contunièt de se desgradar e la Revolucion Islamica de 1979 causèt la disparicion de la monarquia. === La Revolucion e la Republica Islamica === [[File:Guèrra Iran Iraq (1980-1988).png|thumb|Guèrra Iran Iraq (1980-1988).]] Après de mes de protestacions popularas còntra son regim, [[Mohammad Reza Pahlavi]] quitèt Iran lo 16 de genier de 1979. Après la proclamacion de la neutralitat dei fòrças armadas, l'islamista [[Rouhollah Khomeini]] declarèt la fin de la monarquia lo 11 de febrier e la formacion d'un govèrn provisori. Ben organizats, leis islamistas capitèron d'eliminar leis autrei faccions revolucionàrias e la Republica Islamica d'Iran fuguèt proclamada lo 1{{èr}} d'abriu de 1979. Pasmens, lei premiereis annadas fuguèron malaisadas en causa de la crisi deis ostatges de l'ambaissada [[USA|estatsunidenca]] (4 de novembre de 1979 - 20 de genier de 1981) causada per l'acuèlh dau chah exilat per Washington e, subretot, per l'invasion iraquiana de 1980 qu'entraïnèt la lònga [[guèrra Iran-Iraq]] ([[1980]]-[[1988]]). Finalament, la crisi deis ostatges fuguèt reglada per un acòrd secrèt ambé l'administracion Reagan (en cambi d'armas per luchar còntra Iraq) e la guèrra còntra Bagdad s'acabèt per un mantenement dau ''statu quo ante'' en 1988<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996), p. 196.</ref>. Pasmens, lo conflicte fuguèt saunós<ref>'''[[francés|(fr)]]''' [[Pierre Razoux]], ''La guerre Iran-Iraq Première guerre du Golfe 1980-1988'', Edicions Perrin, 2013, p. 572 : lo bilanç uman es estimat a {{formatnum:500000}} tuats e disparatus e {{formatnum:1300000}} bleçats.</ref> per una armada iraniana mau equipada que deguèt adoptar de tacticas murtrieras d'ondas umanas per assaiar de rompre lei linhas d'una armada iraquiana sostenguda per l'URSS e lei país occidentaus e utilizant d'armas quimicas. En 1989, la mòrt de Khomeini e son remplaçament per Ali Khamenei coma Guida de la Revolucion demostrèt la soliditat deis institucions maugrat quauquei modificacions de la constitucion. En [[1991]], Iran fuguèt neutre durant la [[Guèrra de Kuwait (1990-1991)]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996), p. 216.</ref>. Durant aqueu periòde, lo redreiçament economic après leis annadas de guèrra venguèt la prioritat d'un govèrn dirigit per de religiós moderats<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Laurent Lamote, ''L’heure de la reconstruction tarde à venir en Iran'', ''Le Monde Diplomatique'' (aost de 1992).</ref>. Pasmens, la revirada economica dei moderats permetèt ai conservadors de se renfòrçar e d'averar leis eleccions de 2005 ambé la victòria de [[Mahmoud Ahmadinejad]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Alexandre Leroi-Ponant, ''L’Iran du président Mahmoud Ahmadinejad'', ''Le Monde Diplomatique'' (decembre de 2005).</ref>. Fins a 2013, sa presidéncia fuguèt caracterizada per la restauracion d'un discors nacionalista opausat ais Estats Units d'America e a seis aliats. Son ponch centrau es lo desvolopament d'un programa nuclear civiu, sospichat de desvolopar en secrèt d'aplicacions militaras per leis Occidentaus e [[Israèl]]. Aquò entraïnèt l'adopcion d'una tièra de sancions internacionalas còntra Iran. == Geografia == === La geografia fisica === [[File:Iran Geografia fisica.png|thumb|Geografia fisica d'Iran.]] Iran es lo dètz-e-uechen país pus estendut de la [[Tèrra|planeta]] amb una superficia de {{formatnum:1648195}} [[Quilomètre carrat|km²]]. Son territòri se situa entre lei [[latitud]]s 24° e 40°N e entre lei [[longitud]]s 44 e 64°E. A de frontieras amb [[Azerbaitjan]], [[Armenia]], [[Turquia]], [[Iraq]], [[Paquistan]], [[Afganistan]] e [[Turcmenistan]]. Au nòrd, es tanben en contact ambé la [[Mar Caspiana]] e au sud ambé lo [[Golf Persic]] e lo [[Golf d'Oman]]. Franc dei costats de lòng de la [[Mar Caspiana]] e de la província de [[Khuzestan]], Iran es compausat d'un platèu [[montanha|montanhós]] format de bacins e de plans separats per de cadenas de [[montanha]]s<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996), pp. 14-15.</ref>. Lei cimas son pus autas dins la partida occidentala dau país ambé lei montanhas de [[Caucàs]], dei [[Monts Zagros]] e dei [[Monts Alborz]]. Lo ponch culminant d'Iran es lo [[Mont Damavand]] ({{formatnum:5671}} m) qu'es un [[volcan]] amorçat dei Monts Alborz. Lei plans pus importants son situats au nòrd e a l'èst dau platèu e son ocupats per lei [[desèrt]]s de [[Desèrt de Kavir|Kavir]] e de [[Dèsert de Lut|Lut]]. === Lo clima === [[File:Iran - Clima.png|thumb|Esquèma dau clima iranian.]] Lo [[clima]] d'Iran es magerament de tipe arid o semiarid franc de la zòna litorala caspiana, dei montanhós pus autas e d'una faissa occidentala de [[Clima mediterranèu|tipe mediterranèu]]. Au nòrd-oèst, leis ivèrns son caracterizats per de temperaturas bassas e de precipitacions importantas e leis estius son secs. Dins lo rèsta dau país, leis ivèrns son generalament doç e leis estius cauds e secs. Lei temperaturas pus importantas son mesuradas dins lei regions orientalas. Lei precipitacions son rarament superiors a 250 mm e pòdon èsser inferioras a 100 mm dins certanei bacins desertics. === La demografia === [[Fichièr:IranProvPopDen.PNG|thumb|Densitat de populacion per província en Iran.]] Dins lo corrent dau sègle XX, Iran conoguèt un desvolopament demografic major amb una aumentacion de sa populacion de 10 milions d'abitants vèrs 1900 a 77 milions en 2010. Maugrat una baissa dau taus de feconditat (1,89 en 2010), la proporcion febla d'ancians entraïna un mantenement d'aquela aumentacion e la populacion devriá s'estabilizar vèrs 2050 a l'entorn de 100 milions d'abitants. Aquela populacion es urbana a 70% e l'urbanizacion contunia amb una demenicion anuala de la populacion rurala egala a 0,7%. Lei zònas pus pobladas son situadas au nòrd e a l'oèst dau país. En [[2006]], sièis vilas avián mai d'un milion d'abitants : [[Teheran]] (7,8 milions), Mashhad (2,5 milions), Isfahan (1,6 milions), Tabriz (1,4 milions), Karaj (1,4 milions) e Chiraz (1,2 milions). == Organizacions politica e territòriala == === La forma de l'estat === L'organizacion dau poder de la Republica Islamica d'Iran es defenida per la Constitucion de 1979. Es una [[teocracia]] que seis institucions religiosas son associadas a un sistèma de representacion d'institucions democraticas elegidas au [[Sufragi universal|sufragi universau]]. Pasmens, lo poder religiós a un drech de veto sus lei decisions adoptadas per lo poder democratic. De mai, lo multipartisme es parciau car lei candidaturas ais eleccions pus importantas son examinadas per un conseu qu'a lo drech d'anullar aquelei jutjadas incompatiblas ambé l'[[islam]]. Enfin, certaneis eleccions, especialament leis eleccions presidencialas de 2009, fuguèron contestadas en causa d'acusacions de fraudas. === Lo poder executiu === Lo poder executiu es partejat entre lo Guida de la Revolucion, cap suprèm de l'estat e deis institucions religiosas, e lo President de la Republica, cap deis institucions civilas. Lo premier es elegit per l'Assemblada deis expèrts per una durada indeterminada. Es cargat de la supervision dei politicas generalas d'Iran. Es tanben lo comandant dei fòrças armadas, lo cap dei servicis d'ensenhament militar e de seguritat e es l'unica persona que pòu declarar la guèrra. A tanben lo drech de destituir lo president. Lo segond es definit coma la segonda autoritat pus importanta d'Iran après lo Guida. Es elegit au sufragi universau per un periòde de quatre ans. Es cargat de l'aplicacion de la constitucion dau país, de l'exercici dei poders executius — franc dei poders dau Guida — de la nominacion dau cap dau govèrn, de la coordinacion de la politica dau govèrn e de la seleccion dei projèctes de lèi transmès au Parlament. === Lo poder legislatiu === Lo poder legislatiu es devesit entre quatre organs principaus que son la ''Majles'' (« Assemblada consultativa islamica »), l'Assemblada deis expèrts, lo Conseu dei gardians e lo Conseu de destriament de l'interès superior dau regim. La premiera es l'assemblada unica deis institucions civilas. Es compausada de 290 deputats elegits per quatre annadas. En [[2006]], cinc sètis èran reservats ai minoritats. Es cargada dau vòte de la legislacion, de la ratificacion dei tractats internacionaus e dau vòte dau budget nacionau. L'Assemblada deis expèrts es compausada de 86 religiós elegits au sufragi universau per uech annadas. Non permanenta, aquela assemblada es cargada de validar lei candidaturas e d'elegir lo Guida de la Revolucion. A tanben lo drech de lo destituir. Pasmens, dempuei 1979, l'Assemblada deis expèrts s'es jamai opausada ai decisions dau Guida. Lo Conseu dei Gardians es compausat de dotze juristas. Sièis son nomats dirèctament per lo Guida e sièis per lo cap dau poder judiciari (après una nominacion oficiala per la ''Majles''). Es cargat d'interpretar la constiticion e a lo drech d'opausar un veto ai decisions de l'Assemblada consultativa. Enfin, lo Conseu de destriament de l'interès superior dau regim es compausat de sièis membres religiós dau Conseu dei Gardians, dei caps dei poders legislatiu, judiciari e executiu e dau ministre en carga dei questions estudiadas. Es cargat de la mediacion entre lei diferenteis institucions, especialament entre l'Assemblada consultativa e lo Conseu dei Gardians, e pòu servir d'organ de consultacion au Guida. === Lo poder judiciari === Lo poder judiciari es devesit entre unei tipes de tribunaus especializats. Lo Guida de la Revolucion noma lo cap dau poder judiciari que noma lo cap de la Cort Suprèma. Existís unei tipes de tribunaus coma lei tribunaus publics en carga deis afaires civius e criminaus o lei tribunaus revolucionaris en carga deis afaires regardant la seguritat nacionala. Se fau tanben nòtar l'existéncia dau tribunau especiau dau clergat plaçat sota l'autoritat unica dau Guida. Lei lèis son inspiradas de la legislacion votada per lo poder legislatiu mai la constitucion permet tanben de jutjar segon lo drech islamic. Aquò entraïna una variacion importanta dei penas segon la fònt utilizada. Per exemple, es lo cas de la lapidacion per adultèr dispareguda dau còde penau dempuei 2012 mai totjorn autorizada per lo drech islamic. === L'organizacion territòriala === [[File:Iran location map.svg|thumb|right|Províncias iranianas.]] Iran es devesit en províncias, en comtats, en districtes e en sosdistrictes. Lei conseus locaus son elegits au sufragi universau per de mandats de quatre ans. Son cargats de l'eleccion dei consòls, de la supervision deis activitats municipalas, de l'estudi dei besonhs locaus sociaus o economics e participan a l'aplicacion dei politicas nacionalas. == Afaires estrangiers e fòrças armadas == === Leis afaires estrangiers === Iran es un membre de la màger part deis institucions internacionalas principalas coma l'[[ONU]] o l'[[OPEP]]. Poissança regionala<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996), p. 381.</ref> de l'Orient Mejan amb [[Israèl]], [[Egipte]] e l'[[Arabia Saudita]], sa politica estrangiera es definida per son oposicion ais [[Estats Units d'America]] e au « [[sionisme]] » [[Israèl|israelian]], per sa volontat de rompre son isolament diplomatic e per divèrsei sostèns ai movements chiitas o opausats a Israèl. Lei relacions son donc fòrça marridas ambé leis Estats Units e ambé leis aliats estatsunidencs de la region. En particular, lei relacions amb [[Israèl]] son fòrça degradadas dempuei leis annadas 2000 e lei dos país se menaçan regularament d'una ataca. La possibilitat de desvolopament d'un [[arma nucleara|armament nuclear]] es un ponch centrau d'aquelei tensions e es, a l'ora d'ara, una question centrala dei relacions internacionalas. D'autra part, Teheran es tanben implicat dins un conflicte territòriau ambé leis [[Emirats Arabis Units]] per lo contraròtle de doas illas dau Golf Persic. En revènge, lo país a de relacions melhoras ambé l'Union Europèa, que certanei membres ([[França]], [[Itàlia]]...) son de practicas importantas deis exportacions de [[petròli]] iranian, e ambé Russia, China e d'estats non alinhats. Leis objectius d'aquelei relacions son comerciaus — leis exportacions de petròli son lo còr de l'economia — e diplomatics per assaiar de rompre l'isolament de Teheran. Enfin, per assaiar d'equilibrar l'influéncia estatsunidenca au Pròche Orient, Iran es un sostèn important de movements chiitas (insureccions chiitas d'Iemèn, Hezbollah) e d'advèrsaris deis Estats Units coma [[Siria]]. Assaia tanben d'estendre son influéncia dins lei regions chiitas d'[[Iraq]]. === Lei fòrças armadas === En [[2007]], lo budget militar iranian èra de 7,3 milions de dolars (25{{e}} reng mondiau) e representava 2,6% dau [[PIB]]. Lei fòrças armadas de la Republica Islamica d'Iran son devesidas entre diferentei fòrças militaras o paramilitaras. La premiera es compausada dei fòrças regularas ({{formatnum:420000}} òmes) organizadas segon una fòrça terrèstra, una fòrça aeriana, una fòrça navala e una fòrça de defensa antiaeriana. La segonda es facha dei Gardians de la Revolucion Islamica ({{formatnum:130000}}) que son tanben organizats sus un modèl de fòrças terrèstras, aerianas e navalas. Pasmens, gropan tanben lei fòrças especialas iranianas. Enfin, existís una tresena fòrça, paramilitara, dicha ''Basij'' formada de volontaris. Es plaçada sota lo contraròtle dei Gardians de la Revolucion. L'estimacion de seis efectius es fòrça malaisada e varia entre {{formatnum:90000}} e 12,6 milions. Dempuei la Revolucion de 1979, la guèrra de 1980-1988 e leis embargos internacionaus, Iran a creat una indústria militara pron importanta per assegurar la màger part de sei besonhs. Pasmens, durant lo periòde de desvolopament d'aquela indústria, lo país adoptèt divèrseis armaments d'origina occidentala avans 1979 puei d'origina sovietica, russa, chinesa o nòrd-coreans. Una partida d'aquelei partenariats son totjorn actius. == Economia == ''De veire: [[Economia d'Iran]].'' === L'organizacion de l'economia per l'Estat === L'economia iraniana es caracterizada per un dirigisme estatic important e per l'existéncia d'un sector public desvolopat. D'efèct, segon la Constitucion, l'economia es devesida en tres sectors. Lo premier es dich public e gropa leis [[indústria]]s de basa, lo comèrci exterior, lei minas, la [[banca]], leis asseguranças, l'energia, lei restancas e lei rets d'[[aiga]], la [[ràdio]] e la [[television]], l'aviacion, lei linhas maritimas e lei rets de rotas o de camins de fèrre. Lo segond sector es dich cooperatiu e gropa de companhiás cooperativas creadas segon lei principis [[islam]]ics. Enfin, lo darrier sector es dich privat e gropa leis activitats de l'[[agricultura]], lo rèsta de l'indústria, lo comèrci e lo rèsta dei servicis Lo dirigisme de l'Estat fuguèt renfòrçat durant la [[Guèrra Iran-Iraq|guèrra còntra Iraq]] per assegurar l'avitalhament dei fòrças armadas. Lo sector cooperatiu fuguèt creat per favorizar una redistribucion dei revenguts dau [[petròli]] ai classas pus pauras o ai familhas dei tuats de la guèrra. A l'origina, èra format de fondacions religiosas. D'ara endavant, aquelei fondacions an format de consortiums pus importants plaçats sota l'autoritat dirècta dau Guida de la Revolucion. Lei [[sindicat]]s son teoricament autorizats en Iran mai fòrça rars en realitat. Enfin, lo drech de grèva existís mai son utilizacion pòu entraïnar una repression violenta. === L'agricultura e lei ressorsas naturalas === [[File:Iran - Ressorsas naturalas.png|thumb|Ressorsas naturalas d'Iran.]] En causa dei condicions [[clima]]tics desfavorablas, la superficia dei zònas agricòlas cultivadas es limitada a 11% de la superficia totala dau país. La màer part d'aquelei zònas son situadas au nòrd e l'oèst dau país e necessitan l'utilizacion de l'[[irrigacion|aigatge]] per foncionar. Ansin, l'agricultura iraniana es un sector fòrça sostengut per l'Estat per se modernizar e melhorar lo rendement. Dins aquò, lo país es pas encara totalament autosufisent e 10% de la [[Noiridura|norridura]] de basa es importada. D'autra part, dempuei [[1979]], se desvolopa un sector agricòla que sei produccions son destinadas a l'exportacion ([[pistacha]]s, [[Espècia (cosina)|espècias]]...). En [[2003]], representava un quart deis exportacions non petrolieras d'Iran. La produccion miniera representava à 0,6% dau [[Produch interior brut|PIB]] de [[2011]]. Lo país a de resèrvas importantas de [[coire]] (2{{e}} reng mondiau), de [[carbon]], de [[fèrre]] e de [[cròme]]. Pasmens, la produccion demora limitada en causa dei dificultats geograficas e de la feblessa deis infrastructuras iranianas. Per exemple, en [[2008]], maugrat sei resèrvas, lo país deviá importar entre 10 e 15% de sa consomacion de [[carbon]]. Ansin, dempuei la fin deis annadas 2010, divèrsei plans de desvolopament de la produccion miniera fuguèron adoptats per assaiar d'aumentar certanei produccions, especialament aquela de coire. Enfin, lei ressorsas d'[[idrocarbur]]s, descubèrtas en [[1908]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996), p. 10.</ref>, representan la fònt principala de revenguts de l'estat. En [[2008]], teniá 10% dei resèrvas mondialas de petròli e 15% d'aquelei de [[gas natural]]. Lei jaciments principaus son situats dins lo sud-oèst dau país. En 2004, Iran èra lo quatren país productor de [[petròli]] amb una produccion annuala de 4,3 miliards de barils que 2,5 fuguèron exportats. === L'indústria === En [[2012]], l'indústria representava 38% dau PIB e 31% de la man d'òbra.<ref name="CIA World Factbook"/>. Iran a una indústria de basa desvolopada e diversificada que permet au país de produrre localament divèrsei produchs impossible d'importar en causa dei sancions internacionalas. De mai, aquela indústria conoguèt tanben una creissença importanta dins lo corrent de la guèrra de 1980-1988 per assegurar l'avitalhament de l'armada. Ansin, en [[2003]], Iran aviá d'indústrias petroquimica, quimica, siderurgica, [[automobila]], textila, militara e de produccion de materiaus de construccion importantas e èra considerat coma una poissança industriala emergenta. Lei centres industriaus principaus son situats au nòrd, au centre e au sud dau país. Pasmens, maugrat son importància, l'indústria iraniana dèu faciar una tièra de problemas importants coma la manca d'investiments, la manca de personaus qualificats o una corrupcion favorizada per lei dificultats entraïnadas per l'embargo internacionau. === Lei servicis === En [[2012]], lo sector dei servicis representava 50,6% dau PIB iranian e 45% de la man d'òbra e sa part aumenta dempuei leis annadas 1990<ref name="CIA World Factbook">'''[[anglés|(en)]]''' CIA -— The World Factbook [https://web.archive.org/web/20120203093100/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html]</ref>. Es basat sus lei servicis necessaris a l'indústria, a l'armada o a l'urbanizacion creissenta (comèrci...) e sus lo [[torisme]]. Lo comèrci intèrn despend ret de companhiás cooperativas o de marchands independents installats dins lei bazars. Lei supermercats son encara rars maugrat la creacion de companhiás nacionalas coma Refah en [[1995]]. Lo torisme es en aumentacion regulara amb 1,6 milions de personas en [[2004]] e 2,3 milions en [[2009]]. Lei motivacions dei toristas son fòrça variablas (romavatge dins lei luòcs sants, visita dei vestigis antics o de monuments...). Enfin, lo ret de transpòrt d'Iran es magerament basat sus l'[[automobila]] e, subretot, l'[[autobús]] per lei liasons entre lei ciutats. Existís tanben un ret de camin de fèrre e una companhiá aeriana. La modernizacion e lo melhorament dau sector dei transpòrts, especialament dins lei vilas pus importantas e lei pòrts comerciaus, es un aspèct important de l'economia actuala d'Iran e lo sector representava 9% dau PIB en [[2008]]. === La recèrca === La recèrca scientifica es una tradicion anciana de la region iraniana que fuguèt un centre intellectuau major durant l'Edat Mejana. Uei, lo país presenta de sectors scientifics fòrça avançats en [[quimia]] e en [[farmacologia]] e d'autrei sectors coma lei [[matematicas]] son relativament ben desvolopats. Pasmens, maugrat l'aumentacion fòrça importanta dau nombre de publicacions iranianas dins de revistas prestigiosas dempuei 1996, lo país dèu totjorn faciar de budgets tròp limitats que representavan 0,9% dau PIB còntra 1,4% per lei país desvolopats. == Religion == [[File:Iran - Religions.png|thumb|Religions en Iran.]] La màger part d'Iran es [[Islam|musulman]]. 89% deis abitants se reclaman dau [[chiisme]] duodeciman qu'es la religion pus escampada au sen de la populacion. Aquò es una caracteristica dau país que fa partida dei quatre país musulmans (amb [[Iraq]], [[Azerbaitjan]] e [[Bahrayn]]) que sa populacion es majoritàriament chiita e dos sanctuaris chiitas importants son situats sus lo territòri iranian a Mashad e a Qom. Lo [[sunisme]] es la religion de 9% de la populacion. Lo rèsta es compausat de minoritats [[cristianisme|crestianas]], [[judaïsme|josievas]], [[zoroastrisme|zoroastrianas]] e [[Baha'isme|bahaistas]]. La libertat e lei drechs religiós dei tres premierei minoritats religiosas son assegurats per l'article 14 de la Constitucion e lei tensions religiosas son feblas<ref name="E/CN.4/1996/95/Add.2">'''[[francés|(fr)]]''' Nacions Unidas, ''Rapport présenté par M. Abdelfattah Amor, rapporteur spécial, conformément à la résolution 1995/23 de la Commission des droits de l'homme'', E/CN.4/1996/95/Add.2, 9 de febrier de 1996.</ref>. La situacion dei bahaistas es mens aisada. Lo govèrn respecta lei drechs religiós dei fidèus individuaus mai considera leis organizacions religiosas coma d'organizacions politicas ostilas<ref name="E/CN.4/1996/95/Add.2"/>. Pasmens, dins totei lei cas, la natura teocratica de l'estat iranian entraïnèt una discriminacion importanta dins certanei domenis professionaus per lei non musulmans<ref name="E/CN.4/1996/95/Add.2"/>. Per exemple, l'intrada dins lo sistèma judiciari, cargat d'aplicar de [[lei|lèis]] inspiradas per lo drech islamic, o dins lei fòrças armadas es fòrça, cargadas de defendre la revolucion, es fòrça malaisada per lei minoritats<ref>'''[[anglés|(en)]]''' ''Discrimination against religious minorities in IRAN'', FIDH, aost de 2003.''</ref>. == Lengas == La lenga oficiala d'Iran es lo [[persan]] qu'es parlat per la màger part de la populacion. Pasmens, leis invasions successivas dau plan iranian formèron divèrsei minoritats lingüisticas non negligiblas. Lei principalei son l'[[azèri]] (16%), lo [[curd]] (10%), lo [[lori]] (6%), lo balochi (2%) e lo [[turcmèn]] (2%). == Cultura == === Arquitectura === {{veire|Arquitectura iraniana}} Dins lo corrent dei sègles de son istòria, Pèrsia e Iran an desvolopat un patrimòni arquitectura fòrça important e fòrça variat de l'[[Antiquitat]] ai sègles modèrns<ref>'''[[francés|(fr)]]''' I. Bahnam, ''L’archéologie et l’art de l’Iran'', ''Le Monde Diplomatique'' (decembre de 1965).</ref>. Sièis periòdes principaus son generalament definidas per lo descriure. Lei dos premiers, de l'Antiquitat a l'an [[600]], son dichs estil parsi e estil part e gropan lei monuments bastits durant lei periòdes aquemenida, seulecid, part e sassanida. D'exemples son lei vestigis dei ciutats de [[Persèpolis]] e de [[Ctesifont]] o lo palais sassanida de Sarvestan. Lei quatre periòdes seguents apareguèron après la conquista arabia e son dichs islamics. Son compausats deis estils khorasani, razi, azari e isfahani. Son caracterizats per l'aparicion de monuments religiós [[islam|islamics]] ([[mosqueta]] coma la [[Mosqueta Goharshad]]) e per un melhorament d'infrastructuras o de complèxs urbans ja coneguts coma de [[pònt]]s o de [[bazar]]s. La geometria es un element important de l'arquitectura iraniana e l'utilizacion de formas puras ([[cercle|ceucle]], [[Carrat (geometria)|carrat]]) es frequenta. L'art islamic gardèt aquela geometria e i faguèt intervenir de formas geometricas repetitivas e de superficias decoradas de [[ceramica]], de stuc, de [[brica]]s formant generalament de motius decoratius, [[Calligrafia|calligrafics]] o iconografics. Lo dòma e lei bastiments circulars son donc una caracteristica majora de l'arquitectura iraniana. <gallery> File:Persepolis001.jpg|Vestigis de la vila de [[Persèpolis]], capitala de l'[[Empèri Aquemenida]]. File:Hatra ruins.jpg|Vestigis de la vila de Hatra File:Sarvestan Palace.jpg|Palais sassanida de Sarvestan. File:Kharaghan.jpg|Mausolèus seldjokids de Kharaghan. File:Khalvat Karimkhani Golestan2.jpg|Interior dau Palais de Goleslan. File:Khaneh-abbasi bassin kashan.jpg|Interior de l'Ostau Abbassiana. File:Jamkaran Mosque-3855.jpg|Jamkaran. File:Mausoleum Mir haydar amoli.JPG|Amol. </gallery> === Literatura === {{veire|Literatura iraniana}} La literatura iraniana apareguèt durant l'[[Antiquitat]] vèrs [[-500|500 avC]] dins lei regions de [[lenga]] [[persan]]a de l'[[Empèri Aquemenida]]. Es escricha en [[persan]] e, segon lei periòdes istorics, en [[grèc (lenga)|grèc]] o en [[arabi]]. Pasmens, en causa de la disparicion de la màger part dei tèxtes preislamics, la màger part deis òbras coneguts a l'ora d'ara fuguèron escrichas après la conquista arabia dau sègle VII. Après la presa dau poder [[Califat abbassida|abbassida]], l'administracion dau Califat fuguèt dominada per de letruts pèrsas e la literatura, especialament la [[poesia]], prenguèt una gròssa importància dins la cultura iraniana. === Filosofia === La [[filosofia]] iraniana apareguèt durant l'Antiquitat. Lei fònts pus ancianas coneguts a l'ora d'ara son aquelei de l'[[Avesta]], tèxte religiós sacrat dau [[Zoroastrisme]]. Pasmens, la data d'escritura dei partidas pus vièlhas d'aqueu tèxte es fòrça coneguda. Per la seguida, l'invasion d'[[Alexandre lo Grand]] e la formacion dei reiaumes ellenics permetèron de difusar l'òbra dei filosòfs [[Grècia antica|grècs ancians]] dins lei regions pèrsas. Enfin, la region èra tanben sota l'influéncia de la filosofia chinesa venguda de l'èst. Ansin, la fin de l'Antiquitat veguèt l'emergéncia d'unei corrents filosofics e religiós importants coma la filosofia grecopèrsa, lo [[Maniqueisme]] o lo [[Zervanisme]]. Après la conversion de Pèrsia a l'[[Islam]], aquelei filosofias participèron au desvolopament de la filosofia musulmana e la region, especialament Bagdad, venguèt un centre intellectuau major dau mond musulman ambé d'autors coma [[Avicena]] ([[980]]-[[1037]]). Leis invasions mongòlas entraïnèron un declin de l'importància intellectuala de Pèrsia. Dins aquò, la filosofia iraniana dispareguèt pas e es totjorn fòrça activa, especialament sus de subjèctes regardant dirèctament l'organizacion de la Revolucion Islamica coma l'estudi dei relacions entre la religion musulmana e lei corrents politics modèrns. === Musica === {{veire|Musica iraniana}} La cultura [[musica]]la de Pèrsia es similara ai sistèmas musicaus de l'[[Asia]] Centrala e Occidentala. Pasmens, a gardat de trachs dinstintius e fuguèt tanben influenciada per la musica indiana e, dempuei la mitat dau sègle XIX, per de corrents artististics venguts d'[[Euròpa]] o d'[[Africa]]. Son origina es mau coneguda mai leis istorians grècs depintèron tre lo sègle V l'importància de la musica au sen de la Cort Aquemenida. Après l'invasion arabia, la musica iraniana gardèt un ròtle important (influéncia sus la musica medievala espanhòla) mai fuguèt de còps considerada d'un biais negatiu per leis autoritats religiosas. === Cinèma === {{veire|Cinèma iranian}} Lo [[cinèma]] apareguèt en Iran tre [[1900]] a la Cort reiala. Maugrat lo contraròtle e la censura per leis autoritats successivas, venguèt rapidament fòrça popular dins lo país e una produccion iraniana importanta se desvolopèt dins lo corrent dau sègle XX. Dempuei leis annadas 1990, sa qualitat es reconeguda au nivèu internacionau e divèrsei actors o realizators iranians an ganhat de recompensas prestigiosas, compres d'[[Oscar]]s. De mai, s'organiza d'ara endavant de festivaus unicament consacrat au cinèma iranian. == Bibliografia == * '''[[francés|(fr)]]''' Gérard Chalian, ''Les empires nomades'', Perrin (2006). * '''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Digard, Bernard Hourcade e Yann Richard, ''L'Iran au XX^ème siècle'', Fayard (1996). * '''[[francés|(fr)]]''' Jean-Paul Roux, ''Histoire de l'Iran et des Iraniens'', Fayard (2006). == Ligams intèrns == * [[Alexandre lo Grand]]. * [[Califat abbassida]]. * [[Califat Omeia]]. * [[Cir II lo Gran]]. * [[Dinastia Qajara]]. * [[Elam]]. * [[Empèri Aquemenida]]. * [[Empèri Mongòl]]. * [[Empèri Part]]. * [[Empèri Safavida]]. * [[Empèri Sassanida]]. * [[Empèri Seleucida]]. * [[Ilkhanat]]. * [[Revolucion Iraniana]]. * [[Tamburlan]]. * [[Turcs Seldjokids]]. == Ligams extèrnes == == Nòtas & referéncias == <references/> {{Païses d'Asia}} [[Categoria:Iran|*]] ncf6m5n9havpmm47u5pua27jvhz4kvi 0 3333 2334300 2317228 2022-08-24T22:11:44Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox_País |carta=cap |nom_local=<small>''Lietuvos Respublika ''</small> |lenga= |nom_occitan=Lituània |de= |imatge_bandièra=Flag of Lithuania.svg |ligam_bandièra= |imatge_blason= Coat of arms of Lithuania.svg |ligam_blason= |imatge_mapa=EU-Lithuania.svg |devisa=Vienybė težydi |lengas= [[]] |capitala=[[Vilnius]] |coordenadas_capitala={{coord|54|41|N|25|16|E|display=inline}} | | ligam_vilas= | títol_mai_granda_vila=Mai granda vila | mai_granda_vila=[[Vilnius]] |tipe_govèrn=[[Republica]] | títols_dirigents= [[Lista dels presidents de Lituània|president]] | noms_dirigents=Gitanas Nausėda |superfícia_reng=120 |superfícia_totala={{formatnum:65 303}} |percentatge_aiga={{unitat|,|%}} |populacion_reng=137 |populacion_totala={{formatnum:2,821,674}} |populacion_annada=2017 |densitat= |tipe_independéncia= |país_independéncia= de l'[[Empèri Rus]] <br> [[16 de febrièr]] de [[1918]] |data_independéncia=de l'[[Union Sovietica]] <br>[[11 de març]] de [[1990]] |païses frontalièrs= |gentilici= |PIB_annada= |PIB= |PIB_categoria= |PIB_reng= |IDH_annada= |IDH= |IDH_categoria= |IDH_reng= |còde_país= | moneda = | còde_moneda= |fus_orari= |imne_nacional= |domeni_internet=[[.lt]] |indicatiu_telefonic= | organizacions_internacionalas= }} La '''Republica de Lituània''' o simplament '''Lituània''' (en lituanian: ''Lietuvos Respublika'', [[Lietuva]]) es un país de l'[[Euròpa]] del Nòrd que fa partida de l'[[Union Europèa]] (UE). Bordada par la [[mar Baltica]], a una frontièra al nòrd amb [[Letònia]], a l'èst amb [[Bielorussia]] e al sud-oèst amb [[Polonha]] e la província (''oblast'') russa de [[Kaliningrad]]. Sa capitala es [[Vílnius]]. Lo gentilici es '''lituan -a''' o '''lituanian -a'''. == Istòria == ''Article principal'': [[Istòria de Lituània]] === La creacion dau Grand Ducat de Lituània === L'istòria de Lituània es mau coneguda avans l'evangelizacion de la region en causa de la manca de documents [[escritura|escrichs]]. Au sègle V, lo país sembla poblat per de tribüs [[Lengas balticas|balticas]] e [[Lengas eslavas|eslavas]]. Dins lo corrent dei sègles seguents, deguèron s'organizar per resistir ais incursions [[Escandinàvia|escandinavas]]. Aquò favorizèt la mescla dei tribüs e la formacion d'un pòble de dominanta eslava dich Litva. A partir dau sègle IX, lei Litva ataquèron lei principats rus situats a l'èst. A l'oèst, resistiguèron a l'avançada dei tribüs germanicas. Aquel ensems de tribüs foguèt federat au començament au sègle XIII per lo prince [[Mindaugas]]. Venceire dei [[Chivaliers Pòrta-Gleva]] en [[1236]] a la [[batalha de Saule]], [[Mindaugas]] acceptèt de venir [[cristianisme|crestian]] en [[1250]] per defugir l'organizacion d'una crosada novèla còntra son pòble. Pasmens, aquò empachèt pas la perseguida dei conflictes entre lei Lituanians e lei [[Cavaèrs Teutonics|Chivaliers Teutonics]] qu'avián absorbits lei Pòrta-Gleva en [[1237]]. En [[1252]], [[Mindaugas]] prenguèt lo títol de grand duc de Lituània. Fins a son [[assassinat]] en [[1263]], foguèt un dei senhors pus poderós de la region e obtenguèt lo raliment dei princes de [[Grodno]] e de [[Novogrudok]] qu'èran desirós de se liberar de la tutèla [[Empèri Mongòl|mongòla]]. === Lo Grand Ducat de Lituània e l'associacion ambé [[Polonha]] === [[File:Polonha - Dinastia Jagellon.png|thumb|Polonha-Lituània dins lo corrent dau periòde de la dinastia dei Jagellon (1385-1572).]] [[File:Polonha - Sègle XVII.png|thumb|Evolucion territòriala de Polonha-Lituània dins lo corrent dau sègle XVII.]] Poissança majora d'Euròpa Orientala, lo Grand Ducat de Lituània conquistèt un territòri considerable durant lei rèines dei successors de [[Mingaudas]]. Sota [[Gedimias]] ([[1315]]-[[1341]]), ocupèt la màger part de la [[Bielorussia]] actuala. Puei, [[Algirdas]] ([[1344]]-[[1377]]) e [[Kesturis]] ([[1344]]-[[1382]])<ref>Lei dos princes dirigissián conjuntament lo Grand Ducat mai [[Kesturis]] deguèt esperar la mòrt d'[[Algirdas]] per portar lo títol de grand duc.</ref> avancèron mai vèrs l'[[èst]]. En particular, en [[1362]]-[[1363]], lei Lituanians infligiguèron una desfacha saunosa ai [[Empèri Mongòl|Mongòls]] a la [[batalha deis Aigas Blavas]] e prenguèron lo contraròtle de [[Kiev]]. Pasmens, lo Grand Ducat conoguèt una crisi en [[1382]] quand [[Jogaila]], fiu d'[[Algirdas]], assassinèt [[Kesturis]] entraïnant una guèrra civila per sa succession. Aprofichant la situacion, lei [[Cavaèrs Teutonics|Chivaliers Teutonics]] pilhèron [[Vilnius]] en [[1383]] e lei dos camps demandèron una ajuda au rèi de [[Polonha]] que poguèt estendre son influéncia dins lo país. De son caire, lei Polonés, rapidament privats de sobeiran après lo decès de [[Loís Ièr d'Ongria|Loís d'Anjau]] ([[1342]]-[[1382]]), èran en cèrca d'un rèi per esposar la rèina [[Edvija de Polonha|Edvija]] ([[1382]]-[[1399]]). Aprofichant aqueu contèxte, [[Jogaila]] acceptèt lo batejament en [[1386]]<ref>En despiech dau batejament de [[Mindaugas]], la màger part dei Lituanians, compres lei Grands Ducs seguents, èran demorats [[paganisme|pagans]].</ref> a [[Cracòvia]] e venguèt rèi consòrt de [[Polonha]] sota lo nom de [[Ladislau II Jagellon]]. Puei, negocièt una [[patz]] de compromés ambé seis adversaris : gardèt lo títol de Grand Duc mai, a partir de [[1392]], laissèt son cosin [[Vytautas]], fiu de [[Kesturis]], dirigir Lituània. Puei, elegit rèi de [[Polonha]] de plen drech après la mòrt de sa frema, negocièt l'[[Acte de Vilnius]] ([[1401]]) qu'organizèt l'union de [[Polonha]] e de Lituània. Aquela union èra teoricament l'union de dos estats egaus mai [[Polonha]] prenguèt pauc a pauc lo primat au sen de l'associacion. Pasmens, Lituània gardèt sa [[lenga]], seis institucions, sa moneda, son armada e una autonòmia importanta. Lo Grand Ducat agantèt l'apogèu de sa poissança durant lo rèine de [[Vytautas]] ambé sa participacion a la [[batalha de Grunwald]], la conquista de Jedisan que li donava accès a la [[Mar Negra]] e l'acuèlh d'una importanta comunautat [[judaïsme|judieva]] que dinamizèt son economia. En [[1445]], lo Grand Duc Casimir venguèt rèi de Polonha sota lo nom de [[Casimir IV Jagellon]] e lei dos títols foguèron plus separats fins ai Partiments de Polonha. Puei, en [[1569]], l'[[Union de Lublin]] renforcèt l'associacion (creacion d'una Dieta unica) e leis elèits lituanians comencèron de se polonizar a partir dau sègle XVII, especialament dins la region de Vilnius. A partir d'aqueu periòde, l'istòria de Lituània es largament confonduda amb aquela de [[Polonha]]. Lituània conoguèt donc lo meteis declin que [[Polonha]] e son territòri foguèt pauc a pauc reduch per l'expansion [[Russia|russa]]. A l'eissida dei partiments successius de [[Polonha]] en [[1772]], en [[1793]] e en [[1795]], la màger part dau Grand Ducat foguèt annexada per [[Russia]] franc de la riba senèstra de [[Niemen]] que venguèt [[Prússia|prussiana]]. Pasmens, après lei guèrras [[Napoleon Bonaparte|napoleonencas]], la totalitat dau territòri lituanian venguèt russa. === Lo periòde rus === Durant lo periòde rus, lei Lituanians foguèron considerats coma de [[Polonha|Polonés]] per leis autoritats [[Russia|russas]]. D'efèct, en mai de partejar una [[religion]] comuna — lo [[catolicisme]] — lei dos pòbles se revoutèron ensems en [[1831]] ({{formatnum:45000}} familhas desportadas de Lituània) e au començament deis annadas 1860. Lo territòri lituanian foguèt donc somés a la politica de russificacion : l'Universitat de Vilnius foguèt transferida a [[Kiev]] en [[1832]] e l'[[escritura]] de caractèrs latins dau lituanian foguèt enebida. A la fin dau sègle XIX, un nacionalisme lituanian pròpri apareguèt maugrat la repression e una assemblada reünida a [[Vilnius]] demandèt sensa succès l'autonòmia en [[1905]]. === La Premiera Guèrra Mondiala e l'independéncia === L'afondrament de l'[[Russia|Empèri Rus]] en [[1917]] permetèt la restauracion d'una Lituània [[independéncia|independenta]] que durèt fins a junh de [[1940]]. Aquela resurgéncia foguèt inicialament favorizada per leis [[Alemanha|Alemands]] qu'avián conquistat la region en [[1915]]. Assaièron d'i crear un reiaume somés a seis interès e permetèron en setembre de [[1917]] la reünion d'una Dieta e l'eleccion per lei parlamentaris d'un conseu executiu. Aqueu reiaume foguèt oficialament reconegut per [[Berlin]] après la signatura dau [[Tractat de Brèst-Litovsk]] (març de [[1918]]) mai la victòria deis Aliats empachèt la creacion efectiva d'aquel [[estat]]. Après l'armistici dau 11 de novembre de [[1918]], lei Bolchevics denoncièron lo [[Tractat de Brèst-Litovsk]], ocupèron [[Vilnius]] en genier de [[1919]] e proclamèron una republica sovietica lituaniana. Pasmens, foguèron rebutats tre l'estiu per una armada formada de nacionalistas lituanians sostenguda per lei Polonés e leis Alemands. Puei, Lituània venguèt un enjòc de la guèrra entre [[Polonha]] e l'[[URSS|Union Sovietica]] en formacion. Lei dos camps assaièron de conquistar lo país que resistiguèt. Pasmens, lei Polonés capitèron d'ocupar la region de Vilnius en octòbre de [[1920]] e, en genier de [[1922]], una assemblada de captaus de « Lituània Centrala » votèt l'annexion. De son caire, [[Moscòu]] reconoguèt l'independéncia dau país en julhet de [[1920]]. La Lituània independenta deguèt rapidament reglar la question de [[Memel]] e gerir de problemas politics importants. Vila [[Alemanha|alemanda]] que son relarg es poblat de Lituanians, [[Memel]] èra lo [[pòrt]] principau dau país e plaçada sota mandat de la [[Societat dei Nacions]] per lo [[Tractat de Versalhas]]. En [[1923]], Lituània prenguèt la ciutat per fòrça mai una convencion internacionala organizada en [[França]] li ordonèt de donar un estatut autonòm au territòri. Politicament, lei dificultats economicas entraïnèron una instabilitat permanenta que favorizèt l'instauracion de regimes autoritaris. Ansin, en [[1926]], un còp d'estat donèt lo poder a [[Antanas Smetona]], coma president, e a [[Augustinas Voldemaras]] coma cap dau govèrn. Cap dau movement [[faissisme|faissista]] dei [[Lops de Fèrre]], lo segond foguèt evincit en [[1929]] e [[Antanas Smetona|Smetona]] dirigiguèt Lituània d'un biais dictatoriau fins a [[1940]]. En [[1939]], Lituània foguèt obligada d'acceptar un ultimatum d'[[Adolf Hitler]] demandant la cession dau territòri de Memel. Après lo Pacte Germanosovietic, Lituània deviá èsser ocupada per [[Alemanha]] mai l'amplor dei pèrdas subidas en [[Polonha]] e en [[França]] permetèt pas au [[Tresen Reich|III{{e}} Reich]] de s'opausar a l'invasion [[URSS|sovietica]] de junh de [[1940]]. Aperaquí {{formatnum:75000}} abitants foguèron desportats après l'invasion sovietica per rompre l'elèit lituaniana. === La Lituània Sovietica === Lituània foguèt una republica constitutiva de l'[[URSS|Union Sovietica]] de [[1940]] a [[1991]]. Rapidament conquistada per leis [[Alemanha|Alemands]] en [[1941]], patiguèt la [[Segonda Guèrra Mondiala]] e la repression sovietica de [[1946]]-[[1953]]. D'efèct, de [[1941]] a [[1944]], foguèt integrada au sen dau ''Reichskommissariat'' d'Ostland e sa populacion [[judaïsme|judieva]] ({{formatnum:210000}} a {{formatnum:250000}} personas) foguèt sistematicament exterminada<ref>I aguèt solament {{formatnum:2000}} a {{formatnum:3000}} subrevivents.</ref> ambé la cooperacion de volontaris locaus. Aquela collaboracion ambé lei [[Nazisme|nazis]] e lo mantenement de guerilhas nacionalistas dins lei [[selva|seuvas]] dau país après [[1945]] justifiquèron una repression fòrça dura de part d'[[Estalin]] après la guèrra ({{formatnum:245000}} desportats). Dins lo corrent deis annadas 1950, [[Nikita Khrushchov]] moderèt la repression e favorizèt l'industrializacion de la [[Republica Socialista de Lituània|RSS de Lituània]]. Pasmens, de movements d'oposicion recurrents contunièron de trebolar lo país, especialament per defendre la [[Catolicisme|Glèisa Catolica]]. Un movement independentista, lo ''Sajudis'', se formèt tre [[1988]]. Rapidament sostengut per lo [[Partit Comunista Lituanian]] dirigit per [[Algirdas Brazauskas]], lo movement declarèt illegala l'annexion de Lituània per l'[[URSS]] e proclamèt l'independéncia en març de [[1990]]. Lo govèrn sovietic centrau assaièt de s'i opausar e l'Armada Roja ocupèt [[Vilnius]] en genier de [[1991]]. Pasmens, lei militars poguèron pas reversar leis autoritats lituanianas e lei dificultats sovieticas entraïnèron la reconóissença de l'independéncia de Lituània per l'[[URSS]] lo 6 de setembre de [[1991]]. === La restauracion de l'independéncia === Coma leis autrei país baltics, Lituània assaia dempuei [[1991]] de s'ancorar au sen dau mond occidentau e de reglar de problemas recurrents liats au passatge de l'economia [[comunisme|comunista]] au [[capitalisme]] [[Euròpa|europèu]]. D'efèct, la privatizacion dei companhiás estatalas e dei tèrras foguèt fòrça mau menada e entraïnèt un afondrament de l'economia. Ansin, après un brèu periòde ''Sajudis'', leis eleccions tornèron donar lo poder ai comunistas dau Partit Democratic dau Trabalh en [[1992]] e [[Algirdas Brazauskas]] foguèt elegit a la presidéncia en [[1993]]. En parallèl, una [[lei|lèi]] sus lo [[ciutadanatge]] privèt dau drech de vòte leis abitants parlant pas lo lituanian (minoritats russa e polonesa). President de [[1993]] a [[1998]] e Premier Ministre de [[2001]] a [[2006]], [[Algirdas Brazauskas|Brazauskas]] dominèt la vida politica lituaniana fins a sa mòrt en [[2010]]. Prudent, capitèt d'estabilizar puei de redreiçar la situacion economica e de normalizar lei relacions ambé leis estats vesins. Sostenguèt e obtenguèt l'adesion de Lituània a l'[[OTAN]] e a l'[[Union Europèa]] en [[2004]]. Durament tocat per la [[crisi economica de 2008]] (recession de -15% en [[2009]]), lo país se redreiça lentament mai dèu faciar divèrsei problemas coma l'emigracion de 20% de sa populacion dempuei [[2004]] e d'infrastructuras vielhissentas. == Politica == :''Article principal: [[Govèrn e politica de Lituània]]'' Dempuèi la declaracion d'independéncia de Lituània l'[[11 de març]] de [[1990]], lo país manten una [[democracia]] establa. Dins las primièras eleccions democraticas del [[25 d'octobre]] de [[1992]], 56,75% apiegèt la nòva [[constitucion]] del país<ref name=referenda>[https://web.archive.org/web/20080909201701/http://www3.lrs.lt/docs2/QKVXRGNF.DOC Nuo 1991 m. iki šiol paskelbtų referendumų rezultatai (Resultados dos Referendos 1991-Presente)], Microsoft Word Document, [[Seimas]]. Consultat lo 4 de junh de 2006.</ref>. Aguèt d'intenses debats sus qualques tèmas de la constitucion, mai que mai en lo referent al ròtle del president. En prenent cossí exemple a primièra experiéncia independenta del país, se faguèron divèrsas proposicions qu'anavan dempuèi un [[Parlamentarisme|govèrn parlamentari]] fins a un [[Presidencialisme|sistèma presidencialista]] semblable al dels [[Estats Units d'America]]. Lo [[23 de mai]] de [[1992]] aguèt luòc un referendum amb la fin d'aimar l'opinion publica, en lo referendum 41% dels vòtes donèt lo sieu sosten a la restauracion del president de Lituània.<ref name=referenda/> Lo [[cap d'Estat]] lituan es lo President, elegit dirèctament per un periòde de cinc ans, e servís lo maxim durant dos mandats. La carga de president es principalament ceremoniala; las siás principalas foncions politicas incluson las politicas dels Afars Estrangièrs e de seguretat nacionala. Agís tanben coma comandant-en-cap militar. Lo president, amb l'aprovacion del Parlament, lo ''Seimas'', elegís lo [[primièr ministre]] e designa la rèsta del gabinet, amb qualques nauts foncionaris e de jutges de las divèrsas corts. Los jutges de la Cort Constitucionala (''Konstitucinis Teismas'') servisson per un periòde de nòu ans; aquestes son designats per lo president (tres jutges), lo president del ''Seimas'' (tres jutges) e lo president de la Cort Suprèma (tres jutges). Lo Parlament unicameral lituan, lo ''Seimas'', a 141 membres que son elegits per de periòdes de quatre ans. == Organizacion politico-administrativa == ''Article principal: [[Organizacion politicoadministrativa de Lituània]]'' == Geografia == Lituània es un país que manca de grandas montanhas; lo ponch culminant es la montanha [[Medvėgalis]], amb 294 mètres d'[[altitud]]. Lo terren es marcat per de lacs pichons e grands, en mai de de grandas zònas boscosas que cobrisson près de 30% del territòri lituan. Lo [[clima]], aital coma lo relèu es fòrça similar al dels païses escandinaus, per çò que la mitat de l'an nhèue e se pòdon apreciar grandes e de bèls bòsques, de rius e de lacs dins la majoritat del territòri lituan. Lituània es la pus granda e poblada de las tres republicas balticas, e es un país amb una pichona còsta de sabla d'aperaquí 100 [[quilomètre|km]], que sonque 40 ne son dubèrts a la [[mar Baltica]]. == Economia == :''Article principal: [[Economia de Lituània]]'' L'economia de Lituània se basa fondamentalament sus las activitats piscicòlas e l'explecha forestièra. A gaireben {{unitat|2400000|[[ectara|ha]]}} de tèrras cultivadas. La [[trufa]], las [[cereala]]s e la bledaraba sucrièra son las culturas mai importantas. Las ressorsas minièras, exceptat la [[torba]], son raras. Las principalas indústrias son textilas ([[coton]], [[lana]]). == Demografia == ''Article principal: [[Demografia de Lituània]]'' En genièr de 2000, Lituània aviá {{formatnum:3698000}} abitants e sa densitat de populacion èra de 56,6 abitants per quilomètre carrat. 82% de la populacion es lituaniana, 8% proven de Russia, 7% es polonesa, 1,5% e 1% venon de [[Bielorussia]] e d'[[Ucraïna]] respectivament. Las principalas ciutats son la capitala, [[Vílnius]] ({{formatnum:553000}} abitants), [[Kaunas]] ({{formatnum:373000}} abitants) e [[Klaipeda]] ({{formatnum:191000}} abitants). 67% de la populacion viu dins las ciutats. == Cultura == ''Article principal: [[Cultura de Lituània]]'' == Espòrts == == Bibliografia == == Vejatz tanben == == Ligams extèrnes == * {{en}} {{fr}} {{ru}}} ([[lituan]]) [https://web.archive.org/web/20100609173507/http://president.lt/ Prezidentas] Sit oficial de la presidéncia de Lituània {{Païses d'Euròpa (COE)}} == Nòtas & referéncias == <references> [[Categoria:Lituània| ]] cypx7svs1vrz97qirekbpqrnu6haxif 0 4379 2334298 2316221 2022-08-24T22:04:09Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} Aqueste article compila de '''listas de [[trobador]]s e [[trobairitz|trobairises]]'''. Inclutz de figuras [[Edat Mejana|medievalas]] celèbras per aver escrich d'[[Poesia lirica|òbras liricas]] en [[occitan]] o en lenga [[galaicoportugués|galaicoportuguesa]] del nòrd-oèst de la [[Peninsula Iberica]] (nòrd de l'actual [[Portugal]] e [[Galícia]]). ==Anglatèrra== [[Image:Richard coeurdelion g.jpg|thumb|right|100px|Ricard Còr de Leon (Ricard d'Anglatèrra)]] [[Image:Alfonso II Arragon.JPG|thumb|right|150px|Alfonso de Aragon]] [[Image:Martim Codax Cantigas de Amigo.jpg|thumb|right|Los ''cantics d'amic'' de Martín Codax]] [[Image:Azalaïs de Porcairagues - BN MS12473 1.jpg|thumb|right|Azalaís de Porcairagues]] [[Image:Bertran de Born.jpg|thumb|right|150px|Bertran de Bòrn]] [[Image:William IX of Aquitaine - BN MS fr 12473.jpg|150px|thumb|right|Guilhèm d'Aquitània]] [[Image:Beatriz de Dia - BN MS12473.jpg|85px|thumb|right|Beatritz de Diá]] [[Image:Folquet de Marseilla.jpg|thumb|135px|right|Folquet de Marselha]] [[Image:Hodierna and Jaufre Rudel.jpg|150px|thumb|right|Jaufré Rudel]] [[Image:Raimbaut de Vaqueiras - BN MS fr 12473.jpg|150px|thumb|right|Rambaud de Vaqueiràs]] * [[Ricard Ièr d'Anglatèrra|Ricard Còr de Leon]], Rei d'Anglatèrra ==Auvèrnhe e Velai== [[Trobadors e trobairises en Auvèrnhe]] ===Cantal=== * [[Austau VII d'Aorlhac]] o Austòrc VII d'Orlhac * [[Bernart Amorós]] * [[Bonafós]] * [[Cavaire]] * [[Èble de Sanha]] * [[Guilhèm de Biars]] * [[Guilhèm de Mur]] * [[Guilhèm Gausmar]] * [[Monge de Montaudon]] o Pèire de Vic * [[Na Castelosa]] o Na Castellosa o Na Castelloza * [[Peire de Cols]] o Pèire de Còls (Pierre de Cère de Cols) * [[Pèire de Rogièr]] o Pèire Rotgièr ===Velai=== * [[Garin lo Brun]] * [[Gauseran de Sant Leidier]] * [[Guilhèm de Sant Leidièr]] * [[Pèire Cardenal]] * [[Perdigon]] * [[Pons de Capduelh]] o Ponç de Chapdòlh" ===Puèi Domat=== * [[Bertran de La Tor]] * [[Dalfin d'Alvèrnha]], o Lo Dalfin, aliàs ''el bons Dalfins d'Alvernhe''. * [[Gui d'Ussèl]] o Gui d'Uissèl * [[Pèire d'Auvèrnhe]] * [[Pèire de Rogièr]] o Pèire Rotgièr * [[Peiròl]] * [[Perdigon]] * [[Uc de Maensac]] ===Auvèrnhe autre=== * [[Austau de Segret]] * [[Dalfinet]] * [[Eble de Saignas]] * [[Guilhèm Ademar]] * [[Joanet d'Albusson]], benlèu de Lemosin * [[Pèire de Maensac]] ==Catalonha e Aragon== *[[Amfóns II d'Aragon]] *[[Amanieu de Sescars]] *[[Berenguer d'Anoia]] *[[Berenguer de Palou]] *[[Cerverí de Girona]] *[[Formit de Perpinyà]] *[[Frederic III de Sicília|Frederic II de Sicília]] *[[Guerau III de Cabrera]] *[[Guillem de Berguedà]] *[[Guillem de Cabestany]] *[[Guillem Ramon de Gironella]] *[[Huguet de Mataplana]] *[[Jacques II d'Aragon|Jaume II d'Aragon]] *[[Jofre de Foixà]] *[[Olivièr lo Templièr]] *[[Pèire III d'Aragon]] *[[Pere Salvatge]] *[[Ponç de la Guàrdia]] *[[Ponç d'Ortafà]] *[[Ponç Hug IV de las Empúries]] *[[Raimon Vidal de Besalú]] ==Dalfinat== *[[Beatritz de Diá]] ([[trobairitz]]) *[[Bieiris de Romans]] *[[Dalfinet]] *[[Folquet de Romans]] *[[Guilhem Augier]]<ref>https://books.google.com/books?id=YPdZrSv7wHIC&pg=PA176&dq=%22AUG%C3%A9%22+and+%22felibrige%22&hl=en&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&ved=2ahUKEwjJ3P78-6j4AhVHoI4IHTYOCUsQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=%22AUG%C3%A9%22%20and%20%22felibrige%22&f=false</ref> o [[Guillem Augier Novella]] *[[Guillem Magret]] *[[Pèire Bremon lo Tort]] ==Galícia== *[[Airas Corpancho]] *[[Airas Nunes]] *[[Bernal de Bonaval]] *[[Macías]] *[[Martín Códax]] *[[Mendiño]] *[[Paio Gomes Charinho]] *[[Paio Soares de Taveirós]] *[[Palla (troubadour)|Palla]] *[[Xoán de Cangas]] ==Gasconha, inclús Bordalés== *[[Aimeric de Belenoi]] *[[Alegret]] *[[Audric del Vilar]] *[[Bernat de Panassac]] *[[Bernaut Arnaut d'Armanhac]] *[[Cercamòn]] *[[Gausbert Amiel]] *[[Grimoart Gausmar]] *[[Guiraut de Calanso]] *[[Marcabrun]] *[[Marcoat]] *[[Pèire de Corbiac]] *[[Pèire de Ladils]] *[[Pèire de Valeira]] *[[Uc Catola]] ==Tèrra Santa== *[[Ricaut Bonomel]] ==Lengadòc== *[[Ademar lo Negre]] *[[Albertet Cailla]] *[[Almucs de Castelnòu]] (trobairitz) *[[Arnaut de Carcassés]] *[[Azalaís d'Altièr]] ([[trobairitz]]) *[[Azalaís de Porcairagues]] ([[trobairitz]]) *[[Bernart Alanhan de Narbona]] *[[Bernart d'Auriac]] *[[Bernart de la Barta]] *[[Bernart Marti]] *[[Bernart de Rovenac]] *[[Bernart Sicart de Maruèjols]] *[[Clara d'Andusa]] *[[Folquet de Lunèl]] *[[Garin d'Apchièr]] *[[Garin lo Brun]] *[[Gaudairença]] *[[Gavaudan]] *[[Giraut del Luc]] *[[Guilhèm d'Autpol]] *[[Guilhèm de Sant Leidièr]] *[[Guilhèm Fabre]] *[[Guilhèm de Montanhagòl]] *[[Guilhèm d'Irange]] *[[Guilhèm de Balaun]] *[[Gormonda de Monpeslièr]] *[[Iseut de Capio]] (trobairitz) *[[Johan Esteve de Bezers]] *[[Joan Miralhas]] *[[Lunel de Monteg]] *[[Matfre Ermengau]] *[[Pèire Cardenal]] *[[Pons de Capduelh]] *[[Pèire del Vilar]] *[[Perdigon]] *[[Raimon Gaucelm de Besièrs]] *[[Raimon de Miraval]] *[[Uc de Lescura]] ==Lemosin== *[[Arnaut de Tintinhac]] *[[Bernat de Ventadorn]] *[[Bertran de Bòrn]] *[[Bertran de Bòrn lo Filh]] *[[Eble II de Ventadorn]] *[[Eble d'Ussel]] *[[Elias d'Ussel]] *[[Gaucelm Faidit]] *[[Gausbert de Puicibot]] *[[Gui d'Ussèl]] *[[Guiraut Riquier]] *[[Guiraut de Bornelh]] *[[Maria de Ventadorn]] *[[Pèire d'Ussel]] *[[Uc de la Bacalaria]] ==Lombardia== *[[Alberico da Romano]] *[[Albert Malaspina]] *[[Calega Panzan]] *[[Cossezen]] *[[Bertolome Zorzi]] *[[Bonifaci Calvo]] *[[Dante Alighieri]] *[[Ferrarino Trogni da Ferrara]] *[[Girard Cavalaz]] *[[Jacme Grils]] *[[Lanfranc Cigala]] *[[Luca Grimaldi]] *[[Luchetz Gateluz]] *[[Manfred I Lancia]] *[[Nicoletto da Torino]] *[[Oberto II of Biandrate]] *[[Obs de Biguli]] *[[Paolo Lanfranchi da Pistoja]] *[[Paves]] *[[Peire de la Caravana]] *[[Peire de la Mula]] *[[Peire Guilhem de Luserna]] *[[Perceval Doria]] *[[Rambertino Buvalelli]] *[[Rubaut]] *[[Scotto (trobador)|Scotto]] *[[Simon Doria]] *[[Sordèl]] *[[Terramagnino da Pisa]] *[[Thomas II, Comte de Piedmont|Thomas II de Piedmont]] ==Navarra== *[[Englés]] *[[Guilhèm de Tudela]] ==Peiregòrd== *[[Aimeric de Sarlat]] *[[Arnaut Danièl]] *[[Arnaut de Maruèlh]] *[[Elias de Barjols]] *[[Elias Cairel]] *[[Elias Fonsalada]] *[[Guilhèm de la Tor]] *[[Pèire de Bussinhac]] *[[Sail d'Escòla]] *[[Uc de Pena]] ==Peitau== *[[Guilhèm IX d'Aquitània]] * lo comte-duc de Peitieus [[Guilhèm IX de Peitieus|Guilhèm ''dich lo Trobador'']] *[[Savaric Ièr de Maulion|Savaric de Maulion]] ==Portugal== *[[Afonso Sanches]] *[[Danís de Portugal|Danís Ièr de Portugal]], rei de Portugal, dich ''lo Rei Trobador'' *[[João Garcia de Guilhade]] *[[João Soares de Paiva]] *[[João Lobeira]] *[[João Zorro]] *[[Pedro Afonso]], ''conde de Barcelos'' *[[Nuno Fernandes Torneol]] ==Comtats de Provença e de Forcalquier== *[[Alamanda de Castelnau]] *[[Albertet de Sestaro]] *[[Bertran d'Alamanon]] *[[Bertran Carbonel]] *[[Bertran Folcon d'Avinhon]] *[[Bertran del Pojet]] *[[Blacasset]] *[[Blacatz]] *[[Bonifaci de Castellana]] *[[Cadenet (troubadour)|Cadenet]] *[[Felip de Valenza]] *[[Folquet de Marselha]] *[[Garsenda de Proença]] *[[Guilhelma de Rosers]] *[[Guilhèm de l'Olivier]] *[[Guilhèm del Baus]] *[[Guilhèm Raimon]] *[[Guilhèm Rainòl d'At]]<ref group="N">''Guilhèm Rainhòl'' en grafia classica modèrna, segon J.F. Brun. ttps://www.jfbrun.eu/lengadoc/guilhem_magret.htm</ref> *[[Gui de Cavaillo]] *[[Iznart d'Entrevenas]] *[[Jordan de l'Isla de Venessi]] *[[Palaizi]] *[[Paulet de Marselha]] *[[Pèire Bremon Ricas Novas]] *[[Pistoleta]] *[[Pons de Montlaur]] *[[Rambaud de Vaqueiràs]] *[[Rambaud d'Aurenja]] *[[Raimon d'Avinhon]] *[[Raimon Guilhèm]] *[[Raimon de las Salas]] *[[Raimon de Tors de Marselha]] *[[Ricau de Tarascon]] *[[Rostaing Berenguier]] *[[Tibors de Sarenom]] *[[Tomier]] ==Roergue e Carcin== *[[Bernart de Venzac]] *[[Bertrand de París]] *[[Daude de Pradas]] *[[Enric Ièr de Rodés]] *[[Enric II de Rodés]] *[[Guilhèm de Mur]] *[[Guilhèm Pèire Cazals]] *[[Guiraut de Salignac]] *[[Matieu de Caersi]] *[[Raimon Jordan]] *[[Raimon de Durfòrt]] *[[Turc Malec]] *[[Uc Brunet]] *[[Uc de Sant Circ]] ==Santonge e Engolmés== *[[Jaufré de Ponç]] *[[Jaufre Rudèl]] *[[Jordan Bonel de Confolens]] *[[Rainaut de Ponç]] *[[Rigaut de Berbezilh]] ==Tolosenc, inclús Fois== *[[Aimeric de Peguilhan]] *[[Arnaut Catalan]] *[[Aycart del Fossat]] *[[Guilhèm Anelièr de Tolosa]] *[[Guilhèm Figueira]] *[[Guiraudo lo Ros]] *[[Guiraut de Tholoza]] *[[Lombarda]] *[[Pèire Guilhèm de Tolosa]] *[[Pèire Raimon de Tolosa]] *[[Pèire Vidal]] *[[Raimon Escrivan]] *[[Raimon VI de Tolosa]] *[[Rogièr Bernat III de Fois]] ==Autres== De classificar: * [[Amorós dau Luc]] * [[Arnaut Guilhèm de Marsan]] * [[Ernoul el Vielh]] * [[Guilhèm de Cervera]] * [[Peire de Castelnou]] * [[N'Alais i na Iselda]] * [[Beatritz de Romans]] * [[Castelloza]] * [[Ernol lo Vièlh]] * [[Folquet de Marselha]] * [[Gautier d'Espinal]] * [[Gormonda de Monpeslier]] * [[Guiot de Dijon]] * [[Guilhèm de Cabestanh]] * Guillem de Berguedà * [[Martin Codax]] * [[Perdigon]] * [[Savaric de Malleo]] ==Vejatz tanben== ===Ligams intèrnes=== *[[Trobador]] *[[Trobairitz]] *[[Occitan]] *[[Lista de poètas de lenga occitana]] ===Ligams extèrnes=== * [https://web.archive.org/web/20091027005442/http://geocities.com/Athens/7156/ geocities] * [http://www.trobar.org/troubadours/ Trobar.org] * [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=55269296 Questia.com] [[Categoria:Trobador|*]] [[Categoria:Trobairitz|*]] [[pt:Trovadorismo#Trovadores]] lmmy1nu53ivn1jarsuqsb2zyjx6o8eq 0 7426 2334257 1961627 2022-08-24T19:29:49Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} {| class="infobox_v2" |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Voivodia]] : || [[Voivodia de Lublin]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Populacion]] : || 2800 (2005) |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Aira|Superfícia]] : || 11,3 [[quilomètre carrat|km²]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Domeni internet]] : || lub.pl |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Indicatiu telefonic]] : | +48 81 |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Cònsol]] : || Stanisław Wójcicki |----- bgcolor="#FFFFFF" | valign="top" | [[Coordenadas geograficas]] : | 51° 23' N<br /> 22° 11' È |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Aeropòrt]] pus pròche : || [[Aeropòrt Okecie]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | align="center" style="background:#FFDEAD;" colspan="2" style="border-bottom:3px solid gray;" | <font size="-1">[https://web.archive.org/web/20070512194004/http://www.kurow.lubelskie.pl/ Sit web del vilatge de Kurów]</font> |} '''Kuròw''' es una vila al sud-èst de [[Polonha]] entre [[Puławy]] e [[Lublin]]. L'an 1998 aviá una populacion de 2800 abitants. Es lo [[capluòc]] d'una ''[[gmina]]'' separada dins lo [[voivodat de Lublin]]. A Kuròw se tròba lo flume de [[Kuròwka]]. La vila nasquèt al [[sègle XII]]. [[Categoria:Polonha]] 33jj0b01an1u9pntrht2t8m09ymtnqk 0 7841 2334317 2302015 2022-08-24T23:05:01Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Entèsta tablèu país |carta=asia | nom_local=''Malaysia''<br />مليسيا| imatge_bandièra=Flag of Malaysia.svg| ligam_bandièra= bandièra de Malàisia | imatge_blason= Blason of Malaisia.png| ligam_blason=Coat of arms of Malaysia.svg| imatge_carta= LocationMalaysia.png | devisa=Bersekutu Bertambah Mutu| }} {{lengas oficialas país| [[malai (lenga)|malai]]}} |- | [[Capitala]]<br /><small>populacion (an)</small> | [[Kuala Lumpur]]<br /><small> 1 800 764 abitants ([[2004]]) |- | [[Aira|Superfícia]] | 329 847 km^2</small> |- | [[Populacion]]<br />[[Densitat de populacion|Densitat]] | 27 122 000 <small>([[2007]])</small><br />82 ab./km{{exp|2}}</sup> |- | [[Independéncia]]<br /> - Jorn | (del [[Reialme Unit]])<br /> [[31 d'agost]] de [[1957]] |- | Cap d’estat | [[Abdullah al-Haj]] |- | Vicicap d’estat | [[Nazrin de Perac]] |- | Cap de govèrn | [[Ismail Sabri Yaakob]] |- | [[Ora]]<br />Ora d'estiu | [[UTC]] +8<br />(cap) |- | Còde telefonic | + 60 |- | Còde ISO | 458 MYS MY |- | Domeni d'Internet | [[.my]] |- | Identification dels veïculs | MPZ |} '''Malàisia''' es una federacion qu'amassa tretze estats e tres territòris federals del sud-èst d'[[Asia]] amb una superfícia totala de {{unitat|329847|km{{exp|2}}}}<ref> Article 1. Constitution of Malaysia.</ref><ref name="CIA Fact Book">CIA. [https://web.archive.org/web/20190106012832/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html The World Fact Book: Malaysia]. Accès lo 9 de decembre de 2006.</ref>. La capitala es [[Kuala Lumpur]]. Lo govèrn federal a lo sèti a [[Putrajaya]]. La populacion es de mai de 25 milions de personas.<ref name="CIA Fact Book" /> Lo país es dividit en doas regions—La [[Peninsula Malaia]] e la [[Malàisia Orientala]]—per la [[Mar de China Meridionala]]<ref name="CIA Fact Book" />. Malàisia confronta [[Tailàndia]], [[Indonesia]], [[Singapor]], [[Brunei]] e las [[Filipinas]]<ref name="CIA Fact Book" />. Lo país es situat pròche l'eqüator e possedís un clima eqüatorial umid. Lo gentilici es '''malai -a'''. == Istòria == {{veire|Istòria de Malàisia}} === Originas === [[Fichièr:Indonesia - Srivijaya (sègles VII-IX).png|thumb|right|Expansion de la zòna d'influéncia de la talassocràcia de [[Sriwijaya]] a la Peninsula Malaia.]] Lei traças umanas pus ancianas descubèrtas dins lo país datan de 1,83 milion d'[[annada]]s per ''[[Homo erectus]]'' e de {{formatnum:40000}} ans per ''[[Homo sapiens]]''. Certaneis estudis semblan suggerir l'installacion de pòbles [[Lengas austroasiaticas|austroasiatics]] dins la region i a {{formatnum:4000}} ans. Foguèron probablament seguits per de Proto-Malais un millenari pus tard. Vèrs [[-300|300 av. JC]], d'autrei pòbles malais, probablament liats ai Chams, migrèron dins la peninsula e i introduguèron la [[metallurgia]] e de tecnicas [[agricultura|agricòlas]] avançadas. Formèron d'[[estat]]s pichons. Au sègle III ap. JC, la cultura [[Índia|indiana]] se difusèt dins lei regions malaias, especialament lei [[religion]]s [[indoïsme|indóa]] e [[bodisme|bodista]] e lo sistèma d'[[escritura]] dau [[sanscrit]]. En revènge, au contrari d'[[Indochina]] per exemple, aquò entraïnèt pas la formacion d'estats poderós. Politicament fragmentats, lei principats malais foguèron ansin sota la dominacion dei poissanças regionalas coma [[Sriwijaya]], la [[dinastia Chola]] ò [[Republica Populara de China|China]]. L'[[islam]] s'i difusèt gràcias ai contactes amb de marchands [[islam|musulmans]] a partir dau sègle XIII. Leis elèits e lo [[litorau]] se convertiguèron relativament rapidament mai lo procès foguèt plus lòng per lei regions interioras que se convertiguèron pas avans lo sègle XVII. Au sègle XVI, l'existéncia de sultanats rivaus favorizèt leis ambicions deis [[Euròpa|Europèus]] e dei [[Tailàndia|Siamés]]. En [[1511]], lei [[Portugal|Portugués]] conquistèron [[Malacca]], posicion estrategica deis Estrechs dau Sud-Èst Asiatic. Pasmens, s'interessèron gaire ais autrei sultanats malais. En [[1641]], foguèron remplaçats per lei [[Províncias Unidas|Olandés]] qu'apliquèron la meteissa politica e se concentrèron puslèu sus l'archipèu [[indonesia]]n. Quant a [[Tailàndia|Siam]], establiguèt sa senhoriá sus la peninsula mai son poder demorèt limitat. === La conquista e la colonizacion britanicas === ==== L'irrupcion dei Britanics ==== A la fin dau sègle XVIII, lei [[Reialme Unit|Britanics]] s'interessèron ais estrechs dau Sud-Èst [[Asia]]tic per i establir una basa navala. En [[1786]], ocupèron l'illa de [[Penang]] que foguèt oficialament cedida cinq ans pus tard per lo sultan de Kedah. Dirigida per la [[Companhiá Anglesa deis Índias Orientalas|Companhiá deis Índias Orientalas]], Penang conoguèt un important desvolopament economic e un nombre important de marchands [[Republica Populara de China|chinés]] s'i installèt. En [[1800]], lei Britanics deguèron demandar la cession d'una faissa territòriala lòng dau [[litorau]] [[continent]]au per norrir la populacion. Lo dispositiu britanic dins la region foguèt completat en [[1819]] amb la creacion d'una basa suplementària a [[Singapor]]. Situada a la poncha [[sud]] de la [[peninsula]], Singapor conoguèt coma [[Penang]] un desvolopament economic fòrça important e veguèt la formacion d'una gròssa comunautat de marchands [[Republica Populara de China|chinés]]. Aquela expansionisme suscitèt de tensions amb lei [[Païses Basses|Neerlandés]] que foguèron regladas en [[1824]] amb un tractat permetent de definir lei zònas d'influéncia respectivas : lo [[nòrd]] de l'Estrech de Malacca foguèt atribuit a [[Londres]] e lo sud a [[Amsterdam]]. Lei Britanics aquistèron ansin [[Malacca]] e abandonèron en cambi sei posicions en [[Sumatra]]. ==== La colonizacion de la Peninsula ==== [[File:Malàisia - Periòde coloniau.png|thumb|Organizacion territòriala de Malàisia dins lo corrent dau periòde coloniau.]] Lei [[Reialme Unit|Britanics]] prenguèron pauc a pauc lo contraròtle dirècte ò indirècte dei sultanats malais dins lo corrent dau sègle XIX e lo premier decenni dau sègle XX. En [[1826]], la [[Companhiá Anglesa deis Índias Orientalas|Companhiá]] fondèt leis Establiments deis Estrechs gropant [[Penang]], [[Malacca]] e [[Singapor]]. Pasmens, per limitar sei despensas, s'opausèt a l'expansion territòriala dins la peninsula. Aquò entraïnèt de tensions amb d'investisseires interessats per lei jaciments d'[[estanh]] malais que sei projèctes èran contrariats per lei trèbols intèrnes dei sultanats. Après la disparicion de la [[Companhiá Anglesa deis Índias Orientalas|Companhiá]], aqueu grop de pression obtenguèt l'instauracion de [[protectorat]]s pus constrenhents dins lei sultanats de Perak e de Selangor ([[1874]]). Puei, en [[1896]], Selangor, Perak, Pahang e Negeri Sembilan foguèron gropats au sen d'una federacion dirigida per un resident britanic installat a [[Kuala Lumpur]]. En [[1909]], [[Tailàndia|Siam]] deguèt cedir sa senhoriá sus lei sultanats de Kedah, de Kelantan, de Perlis e de Trengganu que demorèron pasmens en fòra de la federacion. Lo sultanat de Johore conoguèt un sòrt similar en [[1914]]. ==== La colonizacion dau nòrd de Bornèo ==== [[File:Malàisia - Colonizacion dau nòrd de Bornèo.png|thumb|Colonizacion dau nòrd de Bornèo.]] La colonizacion britanica dau nòrd de [[Bornèo]] se debanèt entre leis annadas 1830 e 1910. A l'origina, foguèt una iniciativa privada dau Britanic [[James Brooke]] que reprimiguèt una revòuta dau [[pòrt]] de [[Kuching]] per lo sultan de [[Brunei]] en [[1841]]. Vengut governador de la [[vila]], fondèt la dinastia dei [[Rajàs Blancs]] e lo [[Reiaume de Sarawak]]. En [[1846]], obtenguèt la plena sobeiranetat de part de [[Brunei]] e acomencèt d'estendre son territòri, principalament au detriment de son ancian senhor. Son fiu [[Charles Brooke]] contunièt son òbra e, en [[1890]], [[Brunei]] èra ansin reduch au relarg de sa [[capitala]] e au nòrd extrèm de l'illa Pasmens, dins lo corrent deis annadas 1870, aquela darriera region acomencèt d'interessar [[Espanha]] e divèrseis aventuriers. D'efèct, en [[1878]], lo sultanat de [[Sulu]] foguèt desfach per leis [[Espanha|Espanhòus]] qu'annexèron son territòri, compres sei possessions dau nòrd-èst de [[Bornèo]]. Dins aquò, un an aperavans, dos aventuriers, lo baron [[Àustria|austrian]] [[Gustav Overbeck]] e lo [[Reialme Unit|Britanic]] [[Alfred Dent]], avián obtengut una concession sus la region de part dau sultan de Brunei. Aquò suscitèt un conflicte e [[Alfred Dent]] obtenguèt lo sostèn de [[Londres]]<ref>Enterin, Overbeck aviá abandonat e vendut sei parts a Dent.</ref>. En [[1885]], un tractat entre lo [[Reialme Unit|Reiaume Unit]] e [[Espanha]] permetèt de fixar lo limit dei possessions respectivas. [[Alfred Dent|Dent]] fondèt alora la [[British North Borneo Company]] (BNBC) per esplechar la region. Per defugir un problema similar amb lei [[Païses Basses|País Bas]], lei Britanics placèron tanben [[Sarawak]] e [[Brunei]] sota sa proteccion entre [[1886]] e [[1888]]. Puei, de negociacions amb lei [[Païses Basses|Neerlandés]] permetèron de definir una frontiera definitiva en [[1912]]. ==== Lo desvolopament economic e la societat coloniala ==== Fins a [[1941]], Malàisia conoguèt un desvolopament economic fòrça important basat sus l'esplecha dei jaciments d'[[estanh]] e dei culturas d'[[evea]]s. Aquò entraïnèt l'arribada d'un nombre important d'estrangiers, generalament originaris d'[[Índia]] ò de [[Republica Populara de China|China]]. Aquò modifiquèt la societat dau país. L'elèit, fòrça ben tractada per lei Britanics, e la païsanariá demorèron malaias. Leis Indians formèron la màger part deis obriers dei plantacions franc d'una pichona minoritat installada en [[vila]]. Enfin, lei Chinés venguèron leis animators principaus de la vida economica e dei vilas. Dominavan en particular lo comèrci e l'artesanat e formavan la majoritat de la populacion en [[1941]] (44% còntra 42% per lei Malais e 14% per leis Indians). === La formacion de Malàisia === ==== La Segonda Guèrra Mondiala e sei consequéncias ==== La preséncia britanica en Asia dau Sud-Èst foguèt fòrça afeblida per lei victòrias [[japon]]esas dei premiereis [[annada]]s de la [[Segonda Guèrra Mondiala]]. D'efèct, lo 15 de febrier de [[1942]], la fortalesa de [[Singapor]] e aperaquí {{formatnum:100000}} soudats britanics foguèron capturats e totei leis [[Euròpa|Europèus]] foguèron arrestats. L'ocupacion [[japon]]esa foguèt dura, especialament per lei populacions [[Republica Populara de China|chinesas]], e durèt fins a la fin de la guèrra. Encoratjèt l'emergéncia de demandas d'autonòmia ò d'independéncia. Afeblits, lei Britanics capitèron de tornar venir dins la region mai deguèron tenir còmpte dei revendicacions d'autonòmia eissidas de la guèrra. Pasmens, mau capitèron de trobar una solucion susceptibla de contentar Malais e Chinés. Premier, en [[1946]], prepausèron de reorganizar la region au sen d'una Union Malaia gropant lei sultanats e lei colonias de Penang e de Malacca. Un [[govèrn]] centrau e una ciutadanetat unics devián dirigir aquel ensems. Reduchs a un ròtle simbolic, lei sultans i avián ges de poder. Pasmens, aqueu projècte foguèt refusat en causa de manifestacions [[nacionalisme|nacionalistas]] de la populacion malaia que refusava de laissar lo premier reng ai Chinés. Après aquela revirada, [[Londres]] cambièt d'estrategia en [[1948]]. Prepausèt en plaça de l'Union la creacion d'una Federacion de Malàisia amb un accès a la ciutadanetat limitat ai Malais e un mantenement dei poders dei sultans. Aqueu plan se turtèt a l'ostilitat deis abitants chinés e son adopcion anava favorizar l'insureccion comunista. ==== L'independéncia de la Federacion de Malàisia ==== A partir de [[1948]], lo [[Reialme Unit|Reiaume Unit]] perdiguèt lentament lo contraròtle de Malàisia que veguèt son autonòmia aumentar pauc a pauc. D'efèct, après la revirada de sei temptativas de reorganizacion de la region, [[Londres]] deguèt faciar una guerilha [[comunisme|comunista]] que trobèt un sostèn au sen dei populacions chinesas que s'èran installadas dins la [[jungla]] per escapar ai tropas d'ocupacion [[japon]]esas durant la [[Segonda Guèrra Mondiala]]. La situacion militara demorèt malaisada fins a [[1954]] e la guerilha foguèt pas oficialament batuda avans [[1960]]. En parallèl, lei [[partit politic|partits politics]] chinés (MCA), malais (UMNO) e indians (MIC) capitèron de trobar un acòrd politic. Aliats, aquelei movements ganhèron largament leis eleccions de [[1955]] e obtenguèron l'[[independéncia]] en [[1957]]. Una [[constitucion]] novèla, permetent d'assegurar lo mantement dei poders de l'elèit politica malaia, foguèt adoptada. Pasmens, lo cap de l'UMNO, [[Abul Rahman]], que venguèt Premier Ministre adoptèt una politica de dubertura politica amb lei Chinés. En particular, liberalizèt lei condicions d'obtencion de la ciutadanetat. ==== L'union amb Sarawak ==== Coma la Peninsula Malaia, lo nòrd de Bornèo foguèt ocupat per lei [[Japon]]és de [[1941]] a [[1945]]. En [[1946]], [[Charles Vyner Brooke]] jutjèt impossible lo restabliment a tèrme lòng de son poder e laissèt la possession dirècta de Sarawak a [[Londres]]. Una evolucion similara se debanèt dins lo nòrd extrèm de l'illa amb lo territòri administrat per la BNBC. La darriera etapa procès de formacion de la Malàisia modèrna acomencèt en [[1958]] quand la colonia de [[Singapor]] obtenguèt la sieuna [[constitucion]]. Sostengut per [[Lee Kuan Yew]], cap dau PAP que dominava la vida politica [[singapor]]esa, nasquèt lo projècte d'unir la Federacion de Malàisia a [[Singapor]] e ai colonias britanicas de [[Bornèo]]. D'efèct, lei preséncias fòrtas dei Chinés en Singapor e dei Malais en [[Bornèo]] permetián de mantenir l'equilibri demografic dau país e aquò èra de formar un ensems pron poderós per s'afirmar entre lei diferentei poissanças de la region. En despiech de l'ostilitat d'[[Indonesia]] que sostenguèt una guerilha en Sarawak, la federacion alargada foguèt ansin oficialament fondada en [[1963]] ([[Brunei]] ne'n faguèt pas partida). Pasmens, la coabitacion entre [[Abdul Rahman]], defensor de la primautat malaia sus leis afaires de l'estat, e [[Lee Kuan Yew]], defensor dei populacions non malaias, mau foncionèt. Aquò entraïnèt una crisi que s'acabèt en [[1965]] amb l'independéncia de [[Singapor]] que foguèt expulsada de la Federacion per [[Abdul Rahman]]. === Malàisia dempuei 1965 === ==== La question chinesa ==== Après l'independéncia de [[Singapor]], lei populacions malaias venguèron majoritàrias au sen de Malàisia, çò que causèt de trèbols au sen de la minoritat chinesa qu'acceptèt pas lei privilègis dei Malais. Fins a [[1981]], aqueu maucontentament se manifestèt d'un biais politic amb un sostèn ai partits d'oposicion e d'un biais violent amb d'esmogudas, especialament en [[1969]]. Lo [[govèrn]] proclamèt l'estat d'urgéncia e adoptèt una reforma constitucionala per enebir tota discussion publica sus lei questions etnicas. Pasmens, aquò permetèt pas de reglar la situacion e lo successor d'[[Abdul Rahman]], [[Abdul Razak]], deguèt adoptar una politica de reconciliacion. ==== Lo periòde Mahatir ==== De [[1981]] a [[2003]], Malàisia foguèt dirigida per [[Mahatir Mohammed]] que marquèt d'un biais important lo país. D'efèct, imitèt lo modèl singaporés de desvolopament economic e donèt un aspèct pus autoritari e nacionalista a la politica governamentala malaia (arrestacions d'adversaris politics, ostilitat ais institucions internacionalas coma lo [[FMI]], oposicion a l'egemonia [[USA|estatsunidenca]]... etc.). Sensa resòuvre lo problema de la minoritat chinesa, aquò permetèt d'amaisar lei tensions intèrnas gràcias a la creissença fòrça importanta de l'economia malaia. De mai, dempuei leis annadas 1980, lo regime dèu tanben faciar l'emergéncia de movements islamistas fòrça radicaus durament reprimits dempuei leis atemptats de 2001 (lèis especialas, censura, expulsion de miliers de trabalhaires [[indonesia]]ns [[islam|musulmans]]... etc.). ==== Malàisia dempuei 2003 ==== [[Mahatir Mohammed]] foguèt remplaçat per [[Abdullah Ahmad Badawi]] ([[2003]]-[[2009]]) puei per [[Najib Razak]]. La prioritat es totjorn donada au desvolopament economic amb l'objectiu d'agantar lo nivèu de vida dei país occidentaus dins lo corrent dau decenni 2020. Pasmens, dempuei [[2007]], es apareguda una contestacion intèrna revendicant una liberalizacion politica dau regime qu'es demorat autoritari. La respònsa donada per leis autoritats evoluciona entre repression e contentament fòrça parciau d'aquelei demandas. == Politica == Malàisia es una [[monarquia]] parlamentària. == Geografia == == Economia == ''De veire: [[Economia de Malàisia]].'' == Cultura == == Liames intèrnes == == Bibliografia == == Nòtas & referéncias == <references> {{Commons|Malaisia|Malàisia}} {{païses d'Asia}} [[Categoria:Malàisia| ]] ra50y88wyw7g46u7uzb2a0xkfsh5e0w 0 8172 2334307 2321673 2022-08-24T22:22:12Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Entèsta tablèu país |carta=america |nom_local= ''República de El Salvador''| imatge_bandièra= Flag of El Salvador.svg | ligam_bandièra= Bandièra | imatge_blason= Coat_of_arms_of_El_Salvador.svg | ligam_blason= Blason | imatge_carta= LocationElSalvador.svg | devisa= Dios y Unión | }} |- | [[capitala]]<br /><small>populacion (an)</small> | [[San Salvador]]<br /><small> 6 566 629 abitants ([[2007]])</small> |- | [[Lista dels presidents del Salvador|President]] | [[Nayib Bukele]] |- | [[Aira|Superfícia]] | 21 041 km² |- | [[Populacion]]<br />[[Densitat de populacion|Densitat]] | 7 066 403<ref>[https://web.archive.org/web/20181227020052/https://www.cia.gov/library/Publications/the-world-factbook/geos/es.html#People CIA ''The World Factbook''. Informacions consultadas lo 17 de març de 2009]</ref> <small>([[2008]])</small><br />355,84 ab./km² |- | Independéncia<br /> - Jorn<br />-De la [[Republica Federala de l'America Centrala]] | (d'[[Espanha]])<br /> [[15 de setembre]] de [[1821]]<br />[[1842]] |- | [[Moneda]] | [[Dolar american]] (dempuèi [[2001]])<ref>[https://web.archive.org/web/20181227020052/https://www.cia.gov/library/Publications/the-world-factbook/geos/es.html#Econ CIA ''The World Factbook'' (economia). Informacions del 17 de març de 2009]</ref> |- | Còde telefonic | 503 |} '''Lo Salvador''' (''El Salvador'' en [[lenga espanhòla|espanhòl]]) es un país pichon de l'[[America Centrala]] entre [[Guatemala]] a l'oèst e [[Honduras]] al nòrd. Al sud es bordat per l'[[Ocean Pacific]]. Sa capitala es [[San Salvador]]. === Istòria === Los conquistators [[Espanha|espanhòls]] qu'arribèron al Salvador entre 1524-1525 venián de [[Guatemala]] après aver participat a la conquista de [[Mexic]]. Durant la colònia, Lo Salvador faguèt partida de la [[Capitania Generala de Guatemala]], tanben coneguda coma Reialme de Guatemala. Lo territòri salvadorian foguèt dividit en las Alcaldias Màgers de San Salvador e Sonsonate. En [[1811]] e [[1814]] aguèron luòc d'importantas reaccions contra la dominacion espanhòla qu'exprimiguèron l'inquietud independentista dels ''criollos'' (blancs descendents d'espanhòls). Finalament, las nacions d'[[America Centrala]] atenguèron la siá independéncia d'[[Espanha]], lo [[15 de setembre]] de [[1821]]<ref>Embajada de El Salvador en EE. UU., [https://web.archive.org/web/20070416041739/http://www.elsalvador.org/home.nsf/0/95378a6324cbb26985256b03005b1c99?OpenDocument De la Civilización a la Independencia], consultado el 29 de marzo de 2007.</ref>. ==== Epòca de la federacion de l'America Centrala ==== En lo periòde que seguiguèt a l'independéncia, Lo Salvador e los autres païses centroamericans ensagèron manténer l'union eretada de la colònia e creèren la [[Republica Federala de l'America Centrala]], una federacion que se dissolguèt en [[1839]]. En [[1851]] Lo Salvador sofrís lo sieu mai significativa derròta militara dempuèi la siá independéncia, la [[Batalha de la Arada]]. Après la dissolucion de l'Union se succediguèt un periòde de luchas entre liberals e conservadors que s'esperlonguèt fins a 1871. Pendent aqueste periòde, se reduït lo cultiu d'[[Indigofera suffruticosa|anil]] e s'introdusiguèt lo del [[cafè]]. Entre 1871 e 1931 se succediguèron los govèrns liberals que favorizèron los interèsses de l'elèit ligat al cultiu del cafè. En [[1882]], lo president [[Rafael Zaldívar]] decretèt l'abolicion de las tèrras comunalas e ''ejidos'' (proprietats ruralas d'emplec collectiu), que foguèron vendudas a particularas, çò que provoquèt un cambiament brusc en la proprietat de la tèrra. ==== Epòca de l'autoritarisme militar ==== En 1929, l'economia del país entrèt en crisi, coma consequéncia de la casuda dels prèses del cafè dins lo mercat internacional. En 1931, lo General [[Maximiliano Hernández Martínez]], arribèt al poder après un [[còp d'Estat]] contra lo president civil [[Arturo Araujo]]. Martínez, establiguèt un govèrn ultraconservador e autoritari e reprimiguèt amb l'armada una rebellion de campanhards e indigènas en l'oèst del país, lo que resultèt en la mòrt de milièrs de personas. Lo nombre de victimas mortalas d'aquestes fachs, encara se debat. Las chifras de mòrts vàrian segon los autors, e van de 7000 fins a {{formatnum:30000}} personas<ref>"Las víctimas de la Matanza, como se llegó a conocer, se contaron por miles"..."diversos autores manejan cifras que oscilan entre 7000 hasta más de {{formatnum:25000}}" Historia de El Salvador, Tomo II, pág. 133-134, Convenio Cultural México-El Salvador, Ministerio de Educación, 1994</ref><ref>Museo de la palabra y la imagen, El Salvador, [https://web.archive.org/web/20070301183531/http://66.49.250.235/index.php?option=com_content&task=view&id=45&Itemid=58 1932, Cicatriz de la memoria], "Unas 10.000 personas," ubicación de la cita: 2 min, 55 segs</ref><ref>"Se asesinó según distintas versiones, entre 20 mil y 30 mil salvadoreños." El Periódico Nuevo Enfoque, [https://web.archive.org/web/20070318054438/http://www.libros.com.sv/edicion62/ama.html Feliciano Ama, líder de la insurrección indígena de 1932], consultado el 11 de abril de 2007</ref>. Los istorians debaton encara l'influéncia dels membres del Partit Comunista Salvadorian en l'insurreccion e del dirigent comunista [[Farabundo Martí]]. Lo general Martínez foguèt depausat per una cauma generala en 1944, cridada "La huelga de los Brazos Caídos". Mas lo sieu govèrn marquèt lo començament d'una seria de govèrns militars autoritaris successius, que s'acabarián en [[1979]] amb un còp d'Estat al General [[Carlos Humberto Romero]], del ''Partit de Conciliacion Nacionala'' - PCN, e l'instauracion de la Junta Revolucionària de Govèrn. En [[1969]] esclatèt una brèva guèrra amb [[Honduras]], qu'es coneguda coma la "Guèrra de las 100 oras", o inexactament coma la "[[Guèrra del Fotbòl]]". Lo conflicte aguèt per origina una iniciativa de las autoritats d'Honduras de menar a tèrme una reforma agrària dins las siás frontièras; aquela distribucion de tèrras afavorissiá sonque los ondurians, çò qu'obliguèt de milièrs de salvadorians que residissián en Honduras a tornar dins lo sieu país, après èsser estats expropriats de las siás tèrras. En responsa a aquesta situacion, Lo Salvador declarèt la guèrra a Honduras<ref>Destinia Travel Agency, [https://web.archive.org/web/20150717172912/http://guiadelmundo.com/paises/el_salvador/historia.html Historia de El Salvador],consultado el 29 de marzo de 2007.</ref>. ==== Guèrra civila (1980-1992) ==== [[Fichièr:Monumento memoria y verdad.JPG|200px|right|thumb|«Monument a la Memòria e la Vertat», en onor de las victimas civilas del conflicte armat.]] L'ambient de violéncia politica que s'èra viscut lo decènni de 1970 contribuiguèt enòrmament a la [[Guèrra Civila del Salvador|guèrra civila]] que durariá 12 ans ([[1980]]-[[1992]]). Foguèt un conflicte que militarament se definiguèt coma una "guèrra de bassa intensitat", o "guèrra populara esperlongada", coma la nomenavan las forces de guerrilhas del FMLN e que costèt la vida de mai de {{formatnum:75000}} personas entre mòrts e desapareguts<ref> free-people.Net [http://tierra.free-people.net/paises/pais-historia-de-el-salvador.php Historia de el Salvador], consultat lo 30 de març de 2007</ref>. Qualques factors que contribuiguèron a la guèrra foguèron: la casuda internacionala del prètz del cafè, las fraudas electoralas constantas e lo malcontentament de la populacion per lo biais de governar dels militars. Entre qualques eveniments qu'aluguèron los ànims durant lo conflicte armat destaca l'assassinat de l'arquevesque de San Salvador, [[Óscar Arnulfo Romero]] en 1980. L'ambient turbulent prenguèt fin en [[1992]] quand los combatents del Front Farabundo Martí per la Libertacion Nacionala (FMLN) format de cinc gropes d'esquèrra, e lo govèrn de drecha de l'alavetz president [[Alfredo Cristiani]], de l'Aliança Republicana Nacionalista (ARENA), signèron los "Acòrdis de Patz" lo [[16 de genièr]] de [[1992]] a [[Chapultepec]], [[Mexic]], qu'assegurèron de reformas politicas e militaras, mas aprigondiguèron pas en l'aspècte social. === Politica === Lo Salvador es una [[republica]] [[presidencialisme|presidenciala]]. Lo president, qu'es lo cap d'Estat e lo cap de govèrn, es elegit per un periòde de cinc ans. Lo [[Parlament]] (''Asamblea Legislativa'') es unicameral, e compausat de 84 membres elegits per un periòde de tres ans. === Geografia === [[Fichièr:Izzyd.jpg|200px|thumb|left|[[Volcan Izalco]].]] Es lo país mai pichon de l'[[America Centrala]]. Es l'unic país de la region sens còsta sobre la [[Mar Cariba]]. Lo terren es en la siá màger part montanhós amb una centura costièra estrech e un [[altiplan]] central. Lo sieu litoral s'estend dempuèi la desbocadura del riu Paz, al sud-oèst, fins a la del riu Goascorán, al sud-èst. Lo Salvador se tròba dins la zòna climatica tropicala e ofrís de condicions termicas similaras durant tot l'an. Malgrat aiçò, a causa de la siá franja costièra al cors de l'[[Ocean Pacific]], arriban d'oscillacions annalas importantas ligadas als vents marins que transpòrtan [[umiditat]] e calor. Sant-Sauvator – capitau dau Republica de Sant-Sauvator, fondada en 1526 per Gonzalo de Alvarado. La vila foguèt rebastida mai d’un còp en consequència de violents tèrratrems. Centre industriau, comerçant e culturau (universitat, musèus). Arquevescat. Aeropòrt internacionau. === Economia === :''De veire: [[Economia del Salvador]]'' :Las exportacions son constituadas de produches alimentaris (cafè... sucre, rhum, consèrvas de peis), biocarburants e electricitat (paissieras sul’arriu Lempira). Lo govèrn apièja l'investiment dins lo sector de manufactura de vestits. Que cèrca tamben de promòure un ambient favorable au lhure comèrci e realiza un procès de privatizacions. === Cultura === === Referéncias === {{Reflist}} === Ligams extèrnes === {{Clr}} <div class="Boita de fusion"> {{boita de navigacion Estats membres OAS}} </div> {{Païses d'America}} [[Categoria:Lo Salvador| ]] 3nsgm9847215iuyc1d2lwf7d6mls65o 0 11417 2334236 2302346 2022-08-24T17:56:43Z Jiròni B. 12090 /* Lexic */ modif' liam wikitext text/x-wiki <!-- Article redigit en vivaroaupenc --> [[File:Isoglòssas constitutivas dau vivaroaupenc.svg|thumb|Isoglòssas de delimitacion dau vivaroaupenc.1, 2, 3: intèrnas a l'occitan (ca/cha; susar/suar, c(h)antada/chanta(i)a 6: delimitacion amb lo padan 4, 5, 7: delimitacion amb l'arpitan ]] [[File:Lo vivaroaupenc dins lo mond.svg|thumb|Mapa dau vivaroaupenc dins lo mond: roge- se parla o s'ensenha;irange: se parlèt entrò lo s.XX ; jaune: colonias valdesas o "provençalas" desoccitanizadas.]] [[File:Dialectes de l'occitan selon Frederic Mistral.jpg|thumb|right|'''daufinenc''' segon [[Frederic Mistral]].]] [[File:Dialectes de l'occitan selon Jules Ronjat.jpg|thumb|right|'''aupenc-daufinenc''' segond [[Juli Ronjat]].]] [[File:Dialectes de l'occitan selon Pierre Bec.jpg|thumb|right|'''vivaroaupenc''' segond [[Pèir Bèc]].]] Lo '''vivaroaupenc''' o '''vivaroalpenc''' es lo dialècte [[nòrd-occitan]] parlat dins lo nòrd-èst de [[Velai]], de franjas au sud de [[Léger]], lo nòrd de [[Vivarés]], lo [[Daufinat]] meridional, los Aups de lenga occitana en [[França]] e en [[Itàlia]] e a [[la Gàrdia]] en [[Calàbria]] (lo [[bas-vivarés (parlar)|bas-vivarés]], nòrd-occitan el tanben, es pas de vivaroaupenc, mas la varietat nòrd-cevenòla dau lengadocian). == Noms == Lo nom de ''vivaroaupenc'' lo devèm au lingüista [[Pèire Bèc]] dempuei los ans 1970, es lo nom que mai s'utiliza encuei. D'unes especialistas an donat tanben d'autres noms au vivaroaupenc: ''aupenc-daufinenc'' ([[Juli Ronjat]]), ''nòrd-provençal'' ([[Joan Glaudi Bouvier]]), ''anfizonic'' e lo domeni dialectau essent l'''Anfizòna'' ([[Pèire Nauton]]); o encara ''aupenc'', ''provençal aupenc'', ''gavòt'' dins un sens alarjat (normalament l'aupenc e lo gavòt son de subdivisions dau vivaroaupenc, vejatz [[vivaroaupenc#Sosdialèctes|çai sota]]). == Reculaa dau dialècte == [[Imatge:Linguae in Galloromania.svg|vinheta|Frontieras ancianas dialectalas en [[Gàllia]].]] Ancianament, lo vivaroaupenc s'estendiá fins a [[Mauriana]]<ref group="N">"Mauriana" e non "Mauriena". http://linguistica-oc.com/wp-content/uploads/2013/07/Linguistica-occitana-6-CLO.pdf p 95.</ref> au nòrd-èst, mai a l'èst en [[Piemont]], mai au sud en [[Provença]], e mai au sud-oèst dins lo [[País Niçard]]<ref>https://ontsacaba.blogspot.com/2018/07/</ref><ref>https://opinion.jornalet.com/laurenc-revest/blog/2957/tracas-de-reculaa-dal-vivaroalpenc-dins-var</ref><ref>https://opinion.jornalet.com/laurenc-revest/blog/1912/tracas-de-reculaa-totala-o-parciala-dal-vivaroalpenc-entorn-de-nica</ref><ref>https://opinion.jornalet.com/laurenc-revest/blog/3173/tracas-de-reculaa-possibla-de-loccitan-en-lo-sud-de-savoia-e-consideracions-linguisticas</ref><ref>https://opinion.jornalet.com/laurenc-revest/blog/3182/tracas-de-reculaa-possibla-de-loccitan-en-isera</ref><ref>https://books.google.com/books?id=x31iAAAAMAAJ&dq=Terres+et+langages%2C+peuples+et+r%C3%A9gions%3A+Atlas+et+annexes+bonnaud&focus=searchwithinvolume&q=pi%C3%A9montais</ref>. Perdiguèt sas frontieras ancianas amb l'[[arpitan]], lo [[piemontés]], lo [[ligur]], e lo [[provençau]]. == Caracteristicas == Sa caracteristica principala es la chaüta de las dentalas intervocalicas latinas simplas : ''chantaa'' (o ''chantaia'') per ''c(h)antada'', ''monea'' per ''moneda'', ''bastia'' (o ''bastiá'') per ''bastida'', ''maür'' per ''madur''. Lo vivaroaupenc, tocant a las T finalas tonicas representa un estat intermediari entre la situacion dels autres dialèctes occitans e la del [[francés]] (E del [[francoprovençal]]) : non i a convergéncia de fòrma entre d’una part los mots de formacion populara eissits d’un etimon que presenta una T simple intervocalica en sillaba finala (ex. [[latin]] GRATU, PRATU, BONITATE, CIVITATE, FORTUNATU, LAXATU, STATU, MARITU, PARTITU, BATTUTU > ''grat, prat, bontat, ciutat, fortunat, laissat, estat, marit, partit, batut), e d’autra part los mots de formacion populara venguts d’un etimon en TT (o PT), o los mots que provenon d'un manlèu sabent al latin, (CATTU, PLATTU, *RATTU, *PETTITTU, SEPTE, SOLU+ITTU ; status, discretus, spiritus > ''c(h)at, plat, rat, petit, sèt, solet ; ''estat, discret, esperit'') ; quand lo vivaroaupenc presenta, com lo francés, doas serias distintas : 1) /gra/, /pra/, /buntˈa/, /siwt'a/, /furtyn'a/, /lejs'a/, /est'a/, /mar'i/, /part'i/, /bat' y/ ; 2) /ʧat/, /plat/, /rat/, /pet'it/, /sɛt/, /sul'et/ ; /est'at/, /diskr'et/, /esper'it/. ''-tz'' se pronóncia [s] levat per las formas verbalas, dins las qualas s'amudís completament. Un trach frequent mas non sistematic es lo rotacisme de '''l''' (passatge a '''r'''): ''barma'' per ''balma'' o ''bauma'', ''escòra'' per ''escòla'', ''saraa'' (o ''saraia'') per ''salada''. Los parlars aupencs (''stricto sensu'') an mantengut la prononciacion de la '''r''' finala dels infinitius (çò qu'es excepcional en occitan modèrne) e la '''m''' finala dels noms prononciada "-mp". Las combinacions de ''a'' e ''de'' + article que divergisson del lengadocian son: *a + lo : ''au'' *a + las : ''a las'' o ''as'' *de + lo : ''dau'' *de + las : ''de las'' o ''das'' La desinéncia verbala de primiera persona i es '''-o''' al present de l'indicatiu (coma en francoprovençal, italian, catalan central e nòrd-occidental, castelhan, galego e portugués): ''parlo'' per ''parli'' o ''parle'', mas tanben a l'imperfait. == Lexic == Lo vivaroaupenc ten en general lo vocabulari de l'occitan amb los eventuals cambiaments fonetics del [[nòrd-occitan]], mas a tanben de formas lexicas especificas (arcaïsmes e mots diferents de la rèsta de l'occitan) que plan sovent son comunas amb los dialèctes [[lemosin]] e [[auvernhat]]. Aqueste lexic conten de tèrmes tanben emplegats endacòm mai, pasmens los avèm pas excluses per l'amor de donar una mòstra del vocabulari vivaroaupenc. * afiquet: àbit, vestit, pelha, guelha * arlèri: original, babòi * as [a] : v. Vès * ateirar: recaptar, arranjar, adaptar * aüra : ara * aure: autre ; autra causa * baraiar/barraiar/baralhar?: s'agitar * brisa (una) : momenton * chalaa: traça en la nèu * chamin: camin. sobre chamin: pel camin * chavalh, chavau: caval * chorma: grope, còlha * daube: ambe * d'ès: v. Vès * demiea: mièg, mièja * dimencha f. : dimenge * dintre: dins (tanben emplegat) * dissande(s): dissabte * divèrt: disavèrt; dolent, marrit * entalabordir: estordir * eissubliar: oblidar * embabiolar, embabiaular: enfaitilhar amb de mots * endarrier: autom, tardor * enlojar(s'): obstruir * enquesiam (mai): endacòm (mai) * entrapar: plantar, atrapar * esgrasar: gratar * esmaiar: inquietar, estonar; ocupar, afarar * eüra: v. Aüra * fachina : nina, patòta, popada, popèia * fesclard: embuc * fuèc: fuòc * galar (se) : s’amusar * gangalhar (se) : brandar * garçon: filh * garna: branca de conifèr amb las agulhas * gibar: secotir * golalhon: gargalhon * guinhar: bolegar * jarri: buòu, brau * laïns: dedins, lahens/laguens gasc. * liéger: legir, léger * lucar: gaitar (tanben emplegat) * marrit, marria: enfant, manit, filh, -a * mièijorn o miegjorn: miègjorn * nèça: neboda * nipat: original (persona estranha) * ordis: otilhs * paniòu: nesci, pauc desgordit * paparòt: pureia, sopa * patir: suportar * pechon: dròlle, mainat (tanben emplegats) * pechon-marrit, pechona-marria: pichon-filh, pichona-filha * pereu: tanben * pialar: escorçar * piana: pantofla * pifraire: golut * pom m. : poma * quesar (/se ~) : (se) calhar, (se) tàiser * quistar: recampar (d'argent, de causas) * rata penaa, rata pena, rata plena, rata pen(n)ata, rata penada, rata penat, rata bòrnha, rata voloira [voroira] («soritz que pana») * recèure: recebre * recordari: pensada, tèsta (al figurat) * remieutar : murmurar * ren: res. quauque ren aure: quauque ren mai * repuar: reprendre, recomençar * saule, -a : sadol, -a * soca: còlha * tabalòri: nesci * taravèla: foradoira, traucadoira * tege: fart * totaüra: totara * uau [jaw] : uèlh (tanben emplegat) * varalh : tap (trafec rotièr) * vès, v-ès [ves/be] [vas], d'ès : en/a; a cò de. ex: ''Vès Clarmont'' ([[Marcha]], Lengadòc, Provença, [[Forés]], [[vivaro-aupenc|vivaro-alpin]]) (la pregnança del francés, bota a identificar v-ès a vèrs, mas las doas proposicions non an pas ren a veire) == Sosdialèctes == I a dos grands sosdialèctes. * L''''aupenc''' (vivaroaupenc de l'èst) se parla dins los [[Aups]], çò es dins las [[Valadas Occitanas]] (estat italian), los [[Auts Aups]], lo nòrd e lo centre dels [[Aups Maritims]] e lo nòrd e lo centre dels [[Aups d'Auta Provença]]. Se caracteriza per una fonetica fòrça conservatritz, ont sovent se pronóncia totas las consonantas finalas coma en occitan medieval, en particular la ''-r'' finala dels vèrbs a l'infinitiu e de las terminasons ''-ier, -aor, -ior'' (per ''-ador, -idor''). Tanben se pòt auvir, dins certans parlars, las finalas intactas ''-m'' {{IPA|[m]}}, ''-rn'' {{IPA|[rn]}}, ''-rm'' {{IPA|[rm]}}, ''-lm'' {{IPA|[lm]}}. Se subdividís en doas sosvarietats segon [[Robèrt Lafont]]: ** Lo '''[[cisaupenc]]''' o '''aupenc oriental''' dins las [[Valadas Occitanas]] (estat italian). Una autra classificacion, segon [[Felip Martèl]], parla de l''''inaupenc''', que correspònd aproximativament au cisaupenc, mas en exclusent las Valadas Occitanas del nòrd e en apondent Cairàs. ** Lo '''gavòt''' subre lo pendís occidentau dels Alps (estat francés). Una autra classificacion, segon [[Felip Martèl]], parla de l''''intraaupenc''', que correspònd aproximativament au gavòt, mas en exclusent Cairàs e en inclusent lo nòrd de las Valadas Occitanas. * Lo '''vivarodaufinenc''' (vivaroaupenc de l'oèst) se parla dins lo sud d'[[Isèra (departament)|Isèra]], [[Droma (departament)|Droma]], lo nòrd de [[Vivarés]] ([[Ardecha (departament)|Ardecha]]), lo nòrd-èst de [[Velai]] o dau [[Naut Léger]] (vèrs [[Sinjau]]) e dins de franjas al sud de [[Léger (departament)|Léger]] (vèrs [[Sant Bonet dau Chastèl]] e [[Lo Borg d'Argentau]]). Se caracteriza per una fonetica mai evolutiva, pròcha de las tendéncias de l'[[auvernhat]] e dau [[Lemosin (dialècte)|lemosin]], en amudissent las consonantas finalas. Segon [[Felip Martèl]], i a doas sosvarietats: ** Lo '''vivarovelaiés''' a l'oèst de Ròse (nòrd-èst de Velai, franjas de Léger e nòrd de Vivarés : Naut Vivarés, Botèiras). ** Lo '''rodanodaufinenc''' en Droma e dins lo sud d'Isèra. Chal ben precisar que lo '''[[bas-vivarés (parlar)|bas-vivarés]]''' (o '''sud-vivarés''') es un parlar lengadocian e non pas vivaroaupenc. == Comparason de las nòrmas == En [[cisaupenc]] (varietat de vivaroaupenc de las [[Valadas Occitanas]]), doas nòrmas se fan concurréncia, la [[nòrma classica]] e la [[nòrma de l'Escòla dau Pò]]. <center> {| class="wikitable" celpadding="4" align="center" |- ! colspan="2"| Comparason entre las doas nòrmas existentas en occitan cisaupenc (extrach de la Declaracion Universala dels Dreches Umans) <small>Un tablèu mai complet de totas las nòrmas de l'occitan se pòt consultar a l'article [[occitan#Grafia|occitan]].</small> |- ! [[Nòrma classica]] ! [[Nòrma de l'Escòla dau Pò]] |- |style="background: #f9f9f9; "|Totas las personas naisson liuras e egalas en dignitat e en drech. Son dotaas de rason e de consciéncia e lor chal agir entre elas amb un esperit de frairesa. |style="background: #f9f9f9; "|Toutes les persounes naisoun liures e egales en dignità e en drech. Soun douta de razoun e de counsiensio e lour chal agir entre eles amb (/bou) un esperit de freireso. |} </center> == Bibliografia == * [http://books.google.fr/books?id=mBJ0IAJG6ZcC&pg=PA194&lpg=PA194&dq=enracar+occitan&source=bl&ots=n0I2-LBzBg&sig=A7nQqat5eXwpg-Y639g9DzIBty8&hl=ca&sa=X&ei=_8UWVN73DdXVauqPgYAL&ved=0CEEQ6AEwBA#v=onepage&q&f=false Mots du Champsaur, Hautes-Alpes, Claudette Germ] *Alibert L., 1976, Gramatica occitana segond los parlars lengadocians, Montpellier, CEO, 2a edicion. *Anghilante D. & Bianco G., 2002, Parlar, lèser, escriure en occitan alpenc oriental, Regione Piemonte / Chambra d’òc. * [[Franc Bronzat|BRONZAT Franc]], [[Felip Martèl|MARTÈL Felip]] (1983), ''L'espandi dialectau aupenc, assag de descripcion'', Revista ''Novel temp''. *Carrera A. 2007, Gramatica aranesa, Lleida, Pagès Editor. *Comission internacionala per la normalizacion linguística de l’occitan alpin 2008, Nòrmas ortogràficas, chausias morfològicas e vocabulari de l’occitan alpin oriental, Coni, Espaci occitan / Regione Piemonte. *Chambon J.-P., 2003, « La déclinaison en ancien occitan ou : comment s’en débarrasser ? Une réanalyse descriptive non orthodoxe de la flexion substantivale », RLiR, n° 67. * DALBERA Jean Philippe, 1994. Les parlers des Alpes- Maritimes, étude comparative, essai de recontruction, ed. Association Internationale d’Etudes Occitanes, Londras (Anglaterra), 1984, 750 p. *Deledar J., 1995, Grammaire des parlers Couserannais, IEO-Arièja, Loubières (09). *Deledar J. &t Poujade P., 2001, L’occitan parlé en Ariège, Pamiers, Cercle Occitan Prosper Estieu. *Desrozier P. & Ros J., 1974, L’ortografia occitana, lo lemosin, CEO, Université de Montpellier III. *De Stefano A. 1909, La Noble leçon des vaudois du Piémont, Paris, Honoré Champion. *Di Lizan P. 1986, Occitano Alpino. Cenni storici, grammatica, vangelo di S. Marco, Cuneo, Primalpe. *Griset I. 1966, La parlata provenzaleggiante di Inverso Pinasca (Torino) e la penetrazione del piemontese in Val Perosa e val San Martino, Giappichelli Editore, Torino, 182 p. *Hirsch, E., 1978, Provenzalische Mundarttexte aus Piemont, Tübingen, Max Niemeyer Verlag. *L’occitano dell’alta Val Pellice, studio morfologico, 2007, Provincia di Torino / Comunità montana Val Pellice - Società di studi valdesi. *Lafont R., 1971, L’ortografia occitana, sos principis, CEO, Université de Montpellier III. *Lafont R., 1972, L’ortografia occitana, lo provençau, CEO, Université de Montpellier III, 74 p. *Morosi G. 1890, L’odierno linguaggio dei Valdesi del Piemonte, AGI, t. XI, pp. 309416. *Pons T. 1968, « Georges Morel, prosateur occitan du XVIème siècle », Annales de l’Institut d’Etudes Occitanes, 4ème série, n° 3 pp. 341-347. *Pons T. & Genre A., 2003, Prontuario morfologico del dialetto occitano-provenzale alpino della Val Germanasca, Pinerolo, Alzani editore. * REVEST Laurenç, 2002. Lingüística sincrònica, lo parlar vivaroalpin de Berra (Alps Maritimas), airal trivalent entre vivaroalpin maritime, creissent e meian. 4 p. trabalh presentat a la universitat de Niça, facultat de Letras. * REVEST Laurenç, 2003. Le vivaroalpin maritime (dit gavot) et la zone au contact du niçois et du provençal dans les Alpes Maritimes, 135 p. Memòria de Mestritge. *Sibille J., 2003, La Passion de saint André, drame religieux de 1512 en occitan briançonnais : édition critique, étude linguistique comparée, thèse de l’Université de Lyon II. *Sibille Jean 2008, « Les formes en -i issues du nominatif pluriel de la 2ème déclinaison latine, en occitan : essai d’approche panchronique », in Fréchet C. (dir.), Langues et cultures de France et d’ailleurs. Hommage à Jean-Baptiste Martin, Lyon, PUL, pp. 233-250. *Telmon T. & Canobbio S., 2004-..., Atlante linguistico del Piemonte occidentale, Torino Priuli & Verluca editori. (http://www.alepo.unito.it). == Liams == * [https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-01015995 ''De l’adaptation de la graphie dite classique de l’occitan aux variétés les plus atypiques : Le cas de -t final en vivaro-alpin et de -s du pluriel en cisalpin méridional'', [[Jean Sibille]] ] * [http://www.marraire.com Sit sus l'occitan vivaroaupenc de Velai e Vivarés] * [http://www.bartavel.com Sit sus l'occitan vivaroaupenc dau] [[Naut Vivarés|Vivarés]] [[Naut Vivarés|Naut]] * [http://ccocpaisnissart.chez-alice.fr/ccocpn/La_lenga_alpina_de_Berra_Las_Alps.htm Presentacion del gavòt berrenc o palhonenc pel lingüista Laurenç Revèst] * [http://en.calameo.com/read/000047076bd93d49b3c3a Imatgièr italian - occitan aupenc per la mainada] * [http://en.calameo.com/read/002111882f5664a24b650?authid=pduXhOLo56PM Pechon lexic d'alpin d'òc, Hardryan e Pénélope Devirieux sus Calameo] * [http://chateau-de-lyon.forumactif.com/t21023-pechon-lexic-d-alpin-d-oc Pechon lexic d'alpin d'òc, Hardryan e Pénélope Devirieux] * [https://web.archive.org/web/20111109134719/http://www.marraire.com/Ressour/Lexique.pdf Lexic del vivaroaupenc e del vivarés, Didier Grange, 2008] * [http://www.espaci-occitan.com/asso/file/diccionari_alpin_oc.pdf Lexic francés - occitan aupenc, Andrieu Faure, 2009] * [http://occitan.vivaro.alpin.free.fr Apréner la lenga e lo vocabulari occitan vivaroaupenc] * [http://www.mollieres.fr/index.php?rub=9&ssrub=26&sssrub=0&lettre= Lexic del gavòt] * [http://www.mollieres.fr/?rub=9&ssrub=47 Presentacion e caracteristicas del gavòt] * [http://www.mollieres.fr/index.php?rub=9&ssrub=46 Gramatica del gavòt de Molièras] * [http://www.mollieres.fr/index.php?rub=11&ssrub=42 Provèrbes e dichas de Molièras] * [http://www.mollieres.fr/index.php?rub=11&ssrub=55 Comptinas de Molièras] * [http://www.mollieres.fr/index.php?rub=9&ssrub=45&sssrub=21 Lexic del b♫sc e las plantas de Molièras] * [http://issuu.com/costantino_t/docs/vern_ital_final/26 Lexic plurilingüe de [[Lo Vernant]] (Valadas)] [[Lingüistica]] > [[Lenga]] > [[Occitan]] > Vivaroaupenc [[Categoria:Vivaroaupenc (dialècte)|*]] o7wcug0sis15menm8eh4v9iykzogegy 4 12599 2334226 2334018 2022-08-24T16:58:51Z Nicolas Eynaud 6858 /* Le vote de la communauté est maintenant ouvert - Élection 2022 du conseil d'administration de la Wikimedia Foundation */ wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ {| width="100%" style="margin: 0 0em 0 0em; text-align: left; background: #FFFFEE;" |colspan="3" width="100%" style="background-color: honeydew; border: 1px solid #ccc;" align="center;"| <p style="text-align:center; font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size:120%; line-height:0.5em; font-weight:bold; margin-bottom:1">[[Image:Nuvola_apps_kteatime.png|32px]]'''Benvenguts a la Tavèrna de la Wikipèdia'''[[Image:Nuvola_apps_kteatime.png|32px]]<br /> <small>[[Wikipèdia:Tavèrna/Archius|Archius de la tavèrna]]</small><br /><br /> <small>[[Wikipèdia:Tavèrna dels non-occitanofòns|Tavèrna dels non-occitanofòns]]</small></p> |- | |- |width=40%| __TOC__ |valign="top"|[[image:Naxos Taverna.jpg|250px|right|La Tavèrna de Wikipèdia]] |} == Tornar lançar l'occitan sus le Wikipèdia e l'internet liure en generau == E bonjorn ! Sèi Walter, d'Auvernha. L'occitan sus l'internet z-es pas pro desvelopat par le moment, e portant, i a mai de projèctes liures, coma Wikipèdia, Openstreetmap, le logiciau liure...eca ente podem faire mai de reviradas en occitan, e ente le fasem deja. Pense que fau organizar la comunitat d'occitanofòns de l'internet par de quo. Par exemple, faire coma le Wikimedia en francès, un servidor Discord ente podem se rencontrar e s'organizar. Que ne'n pensetz ? PS: Desolat si escriut pas mai l'occitan, sèi enquèra aprenant. == Estatisticas 2021 == {| class="wikitable centre" ; |style="background:#80CCFF"| '''Donada''' |style="background:#80CCFF"| '''Unitat''' |style="background:#80CCFF"| '''Valor genier de 2020''' |style="background:#80CCFF"| '''Valor genier de 2021''' |style="background:#80CCFF"| '''Valor genier de 2022''' |style="background:#80CCFF"| '''Variacion 2021-2022''' |- |'''[[m:List of wikipedias|List of wikipedias]] :''' |- | – nombre d'articles |''article'' |{{formatnum:87083}} |{{formatnum:86210}} |{{formatnum:87096}} | [[File:Increase2.svg|9px]] +1% |- | – reng mondiau | - |69{{e}} |73{{e}} |74{{e}} | [[File:Decrease2.svg|9px]] -1 |- |'''Nombre totau de paginas''' |''pagina'' |{{formatnum:146299}} |{{formatnum:152480}} |{{formatnum:155159}} | [[File:Increase2.svg|9px]] +1,7% |- |'''Utilizaires actius''' (1 edicion/mes min.) |''utilizaire'' |65 |87 |95 | [[File:Increase2.svg|9px]] +9% |- |'''Nombre d'edicions''' |''edicion'' |{{formatnum:2144883}} |{{formatnum:2231294}} |{{formatnum:2288412}} | [[File:Increase2.svg|9px]] +2,5% |- |'''Prefondor''' | - |7 |8 |9 | [[File:Increase2.svg|9px]] +12,5% |- |'''[[m:List of Wikipedias by sample of articles|List of Wikipedias by sample of articles]] :''' |- | – ponchs |''pts'' |32,52 |35,44 |39,57 | [[File:Increase2.svg|9px]] +11,7% |- | – reng mondiau | - |44{{e}} |43{{e}} |41{{e}} | [[File:Increase2.svg|9px]] +2 |- |'''[[m:List of Wikipedias by expanded sample of articles|List of Wikipedias by expanded sample of articles]] :''' |- | – ponchs |''pts'' |30,10 |31,19 |32,55 | [[File:Increase2.svg|9px]] +4,3% |- | – reng mondiau | - |61{{e}} |61{{e}} |61{{e}} | [[File:Steady2.svg|9px]] |+ Estatisticas generalas de 2021 |} Segon ieu, l'annada 2021 es similara a 2020 : es marcada per l'aumentacion lenta de la qualitat generau de la wikipèdia occitana amb un trabalh important sus leis articles fondamentaus e sus la toponomia. Aquò s'obsèrva dins lei classaments per tièra d'articles o dins l'aumentacion regulara de la "prefondor" dau wiki. En revènge, en causa dau nombre feble (mai en aumentacion) d'utilizaires, avèm de dificultats per crear d'articles. Pasmens, en fàcia de la concurréncia dei wikipèdias vesinas (francesa, italiana, castelhana, catalana...) qu'an una quantitat ben superiora d'articles, aquò pòu semblar una evolucion positiva au projècte nòstre : una wikipèdia "reducha" mai amb d'articles ben estructurats e ben illustrats. --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 16 genièr de 2022 a 14.39 (UTC) == Discussions en cors sus la lista dei 1000 articles fondamentaus == Bonjorn, per informacion, i a una discussion en cors sus la lista dei 1000 articles fondamentaus a prepaus d'un quarantenau de modificacions. Aquò pòu aver un impacte sus la wikipèdia nòstra car aquela lista es utilizada per desvolopar aquela wikipèdia (subretot per Nicolas Eynaud mai tanben per d'autreis utilizaires coma Algovia o ieu). Per resumir, un utilizaire prepausa fòrça modificacions que son susceptiblas de demenir lo nombre de ponchs qu'avèm sus lo classament dei wikipèdias segon la lista dei 1000 articles. L'enjòc es en realitat feble car aquela lista es facultativa. Pasmens, sensa formular de demandas de sostèn, pensi qu'aquela discussion pòu interessar certanei personas aquí. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 10 febrièr de 2022 a 09.43 (UTC) :La discussion se debana sus aquela pagina : [https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:List_of_articles_every_Wikipedia_should_have] --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 10 febrièr de 2022 a 09.44 (UTC) :: Dos mes pus tard, la discussion sembla desenant « mestrejada » (es a dire que totei lei participants arriban mai ò mens a se parlar). --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 13 abril de 2022 a 21.06 (UTC) == Demanda de supression dei creacions ''en massa'' recentas == Per informacion, ai demandat la supression dei creacions ''en massa'' « d'articles » recents sus de films. Segon ieu, aquò respècta pas lei critèris definits dins [[Wikipèdia:Çò que Wikipèdia es pas]], especialament ''« [Wikipèdia] es pas un catalòg de faches, o una lista d'informacions »''. Lo debat a luòc aquí : [[Wikipèdia:Paginas de suprimir]]. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.34 (UTC) s12xbw22qckrqxfk537mss48g4bp68l 4 16545 2334227 2329953 2022-08-24T16:59:10Z Nicolas Eynaud 6858 /* Invitation à rejoindre le Forum de la Stratégie du Mouvement */ wikitext text/x-wiki [[Categoria:La Tavèrna|{{PAGENAME}}]] <noinclude> {{Wikipèdia:Tavèrna dels non-occitanofòns/Acuèlh/òc}} </noinclude> [[es:Wikipedia:Libro de visitas]] [[fr:Wikipédia:Bistro des non-francophones]] [[ja:Wikipedia:Chatsubo for Non-Japanese Speakers]] [[ro:Wikipedia:Carte de oaspeţi]] [[vi:Wikipedia:Guestbook for non-Vietnamese speakers]] [[zh:Wikipedia:Guestbook for non-Chinese-speakers]] [[zh-min-nan:Wikipedia:Tāi-sài-koán]] [[ru:Википедия:Форум/Иноязычный]] <!-- Please, enter new comments in the bottom of the page ! --> <br clear="all"/> [[Image:Pieter Bruegel the Elder - The Tower of Babel (Vienna) - Google Art Project - edited.jpg|thumb|left|200px|Babel]] [[Image:UN General Assembly.jpg|thumb|200px|United Nations - Nacions Unidas]] __TOC__ <br clear="all"/> [[Wikipèdia:Tavèrna dels non-occitanofòns/Archius3|Archius 2018-2021]]<br/> [[Wikipèdia:Tavèrna_dels_non-occitanofòns/Archius2|Archius de novembre de 2014 a decembre de 2017]]<br/> [[Wikipèdia:Tavèrna_dels_non-occitanofòns/Archius|Archius abans novembre de 2014]] == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[Utilizaire:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussion Utilizaire:MediaWiki message delivery|d]]) 9 genièr de 2022 a 13.15 (UTC) </div> <!-- Message mandat per User:Tiven2240@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 --> == Consultation des souhaits de la communauté pour 2022 == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|right|200px]] La '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|consultation des souhaits de la communauté pour 2022]]''' a débuté ! Cette consultation est le processus par lequel les communautés décident sur quoi l’équipe [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Technologies communautaires]] doit travailler durant l’année qui suit. Nous encourageons tout le monde à soumettre des propositions avant le '''23 janvier''', ou à commenter les propositions des autres pour les améliorer. Les communautés voteront pour les propositions entre le 28 janvier et le 11 février. L’équipe Technologies communautaires se concentre sur les outils pour les contributeurs expérimentés de Wikimédia. Vous pouvez écrire vos propositions dans n’importe quelle langue, nous les traduirons pour vous. Merci, nous avons hâte de les recevoir ! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 10 genièr de 2022 a 18.23 (UTC) <!-- Message mandat per User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Francophones&oldid=20689614 --> == Feminism and Folklore 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]]. You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... Thank you. '''Feminism and Folklore Team''', [[User:Tiven2240|Tiven2240]] --11 genièr de 2022 a 05.49 (UTC) </div> <!-- Message mandat per User:Tiven2240@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22574381 --> == Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open == The Call for Feedback: Board of Trustees elections is now open and will close on 7 February 2022. With this Call for Feedback, the Movement Strategy and Governance team is taking a different approach. This approach incorporates community feedback from 2021. Instead of leading with proposals, the Call is framed around key questions from the Board of Trustees. The key questions came from the feedback about the 2021 Board of Trustees election. The intention is to inspire collective conversation and collaborative proposal development about these key questions. There are two confirmed questions that will be asked during this Call for Feedback: #What is the best way to ensure more diverse representation among elected candidates? The Board of Trustees noted the importance of selecting candidates who represent the full diversity of the Wikimedia movement. The current processes have favored volunteers from North America and Europe. #What are the expectations for the candidates during the election? Board candidates have traditionally completed applications and answered community questions. How can an election provide appropriate insight into candidates while also appreciating candidates’ status as volunteers? There is one additional question that may be presented during the Call about selection processes. This question is still under discussion, but the Board wanted to give insight into the confirmed questions as soon as possible. Hopefully if an additional question is going to be asked, it will be ready during the first week of the Call for Feedback. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Join the conversation.]] Best, Movement Strategy and Governance, [[Utilizaire:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Discussion Utilizaire:Zuz (WMF)|d]]) 11 genièr de 2022 a 17.55 (UTC) == L'appel à commentaires sur les élections du Conseil d'administration est maintenant ouvert == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|Ce message est disponible dans d'autres langues sur Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Élections du conseil d'administration : l'appel à commentaires est maintenant ouvert et se terminera le 7 février 2022. Avec cet appel à commentaires, l'équipe Stratégie et Gouvernance du Mouvement adopte une approche différente. Cette approche intègre le retour d'informations de 2021 de la communauté. Au lieu de présenter des propositions, l'appel s'articule autour des questions-clés du Conseil d'administration. Les questions-clés sont issues des retours sur l'élection 2021 du conseil d'administration. L'intention est d'inspirer une conversation collective et le développement de propositions collaboratives sur ces questions-clés. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Participez à la conversation.]] Bien à vous, L'équipe Stratégie et Gouvernance du Mouvement<section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 13 genièr de 2022 a 03.23 (UTC) <!-- Message mandat per User:Xeno (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=22506356 --> == Discutez avec l’équipe Technologies communautaires == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|150px|right]] {{int:Hello}} Nous, l’équipe travaillant sur la [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|consultation des souhaits de la communauté]] (CWS), aimerions vous inviter à une réunion en ligne avec nous. Celle-ci aura lieu le [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220119T1800 '''{{#time:j xg|2022-01-19}} ({{#time:l|2022-01-19}}) à {{#time:H:i e|18:00|fr|1}}'''] sur Zoom et durera une heure. Cet outil externe n’est pas soumis à [[foundation:Privacy_policy/fr|la politique de confidentialité de Wikimedia]]. [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 '''Cliquez ici pour Participer''']. '''Ordre du jour''' * Amenez le premier jet de votre proposition et discutez de vos questions sur la façon de l’améliorer avec un membre de l’équipe Technologies communautaires. '''Format''' La rencontre ne sera pas enregistrée ni diffusée en flux. Des notes anonymes seront prises et publiées sur Meta-Wiki. La présentation (tous les points à l’ordre du jour à l’exception des questions et réponses) sera donnée en anglais. Nous pouvons répondre aux questions posées en français, anglais, polonais, espagnol et allemand. Si vous voulez poser une question en avance, vous pouvez l’écrire [[m:Talk:Community Wishlist Survey|sur la page de discussion de la consultation des souhaits de la communauté]] ou l’envoyer à sgrabarczuk@wikimedia.org. Cette réunion sera animée par [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (la chef de l’équipe [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Technologies communautaires]]). '''Lien d'invitation''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 S’inscrire en ligne] * ID de la réunion : <span dir=ltr>85804347114</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/keu6UeRT0T Numéros de téléphone locaux] Nous espérons vous voir ! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 18 genièr de 2022 a 01.02 (UTC) <!-- Message mandat per User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Francophones&oldid=20689614 --> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|^{<span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span>}]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- Message mandat per User:ZI Jony@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == Movement Strategy and Governance News – Issue 5 == <section begin="ucoc-newsletter"/> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' <span style="font-size:200%;">''' Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 5, January 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the fifth issue of Movement Strategy and Governance News (formerly known as Universal Code of Conduct News)! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board elections and other relevant MSG topics. This Newsletter will be distributed quarterly, while more frequent Updates will also be delivered weekly or bi-weekly to subscribers. Please remember to subscribe [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive these updates. <div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Call for Feedback about the Board elections''' - We invite you to give your feedback on the upcoming WMF Board of Trustees election. This call for feedback went live on 10th January 2022 and will be concluded on 7th February 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continue reading]]) *'''Universal Code of Conduct Ratification''' - In 2021, the WMF asked communities about how to enforce the Universal Code of Conduct policy text. The revised draft of the enforcement guidelines should be ready for community vote in March. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continue reading]]) * '''Movement Strategy Implementation Grants''' - As we continue to review several interesting proposals, we encourage and welcome more proposals and ideas that target a specific initiative from the Movement Strategy recommendations. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continue reading]]) * '''The New Direction for the Newsletter''' - As the UCoC Newsletter transitions into MSG Newsletter, join the facilitation team in envisioning and deciding on the new directions for this newsletter. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continue reading]]) *'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about MSG on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continue reading]])</div><section end="ucoc-newsletter"/> [[Utilizaire:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Discussion Utilizaire:Zuz (WMF)|d]]) 20 genièr de 2022 a 08.56 (UTC) == Nouvelles de la Stratégie et de la Gouvernance du Mouvement – Numéro 5 == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="ucoc-newsletter"/> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' <span style="font-size:200%;">'''Nouvelles de la Stratégie et de la Gouvernance du Mouvement'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Numéro 5 - janvier 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Lire le bulletin complet''']]</span> ---- Bienvenue au cinquième numéro des Nouvelles de la Stratégie et de la Gouvernance du Mouvement (anciennement connues sous le nom de Nouvelles du Code de Conduite Universel) ! Ce bulletin d'information révisé diffuse des nouvelles et des événements pertinents concernant la Charte du Mouvement, le Code de Conduite Universel, les subventions pour la mise en œuvre de la Stratégie du Mouvement, les élections du Conseil d'administration et d'autres sujets relatifs à la Stratégie et la Gouvernance du Mouvement. Cette lettre d'information sera distribuée tous les 3 mois, tandis que des mises à jour plus fréquentes seront également envoyées aux abonné.es toutes les semaines ou toutes les 2 semaines. N'oubliez pas de vous abonner [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|ici]] si vous souhaitez recevoir ces mises à jour. <div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Appel à commentaires sur les élections du conseil d'administration ''' - Nous vous invitons à donner votre avis sur la prochaine élection du conseil d'administration de la WMF. Cet appel à commentaires a été mis en ligne le 10 janvier 2022 et se terminera le 16 février 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continuer la lecture]]) *'''Ratification du Code de Conduite Universel''' - En 2021, la WMF a demandé aux communautés comment faire appliquer le Code de Conduite Universel. Le projet révisé des directives d'application devrait être prêt pour le vote des communautés en mars. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continuer la lecture]]) *'''Subventions pour la mise en œuvre de la stratégie du mouvement''' - Alors que nous continuons à étudier plusieurs propositions intéressantes, nous encourageons et accueillons plus de propositions et d'idées qui ciblent une initiative spécifique des recommandations de la stratégie du mouvement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continuer la lecture]]) *'''La nouvelle orientation du bulletin d'information''' - Alors que le bulletin d'information de l'UCoC devient le bulletin d'information du MSG, rejoignez l'équipe de facilitation pour envisager et décider des nouvelles orientations de ce bulletin d'information. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continue la lecture]]) *''' Blogs Diff''' - Consultez les publications les plus récentes sur la Stratégie et la Gouvernance du Mouvement sur le blog Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continuer la lecture]])</div><section end="ucoc-newsletter"/> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 29 genièr de 2022 a 01.46 (UTC) <!-- Message mandat per User:Xeno (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=22703208 --> == Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review == Hello everyone, The '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]''' were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] across the movement. Comments about the guidelines can be shared here or [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|the Meta-wiki talk page]]. There will be conversations on Zoom on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the UCoC project team and drafting committee members to discuss the guidelines and voting process]].''' The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].''' You can read the full announcement [[m:Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review|here]]. Thank you to everyone who has participated so far. Sincerely, Movement Strategy and Governance<br/> Wikimedia Foundation [[Utilizaire:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Discussion Utilizaire:Zuz (WMF)|d]]) 4 febrièr de 2022 a 19.23 (UTC) == Deployment of FLORES Machine Translation to Occitan Wikipedia == {{int:Hello}} Friends! Apologies as this message is not in your native language, {{Int:Please-translate}}. The WMF Language team plans to introduce a machine translation (MT) support for the Content Translation in Occitan Wikipedia called FLORES. This means that you can choose to use [https://ai.facebook.com/blog/the-flores-101-data-set-helping-build-better-translation-systems-around-the-world/ FLORES machine translation] when translating Wikipedia articles to Occitan using [https://oc.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation the Content Translation tool]. The FLORES Machine Translation is provided by an [https://ai.facebook.com/ AI research team at Meta] through a free for use API key that allows the Content Translation to access the service on the FLORES server for an evaluation trial period. This MT will be set as default in your Wikipedia, but you can choose not to use it by selecting "Start with empty paragraph" from the "Initial Translation" dropdown menu. The Wikimedia Foundation has worked out an agreement that allows the use of FLORES without compromising Wikipedia’s policies about attribution of rights, your privacy as a user, and brand representation. You can find more information about the FLORES Machine translation on [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Machine_Translation/Flores#Summary_of_our_agreement_with_Meta this page]. Please note that the use of the FLORES MT is not compulsory. However, we would want your community to: *use it once it is deployed to improve the quality of the Machine Translation service *[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about our plans, its quality once deployed and ask any questions you might have about this addition. We trust that introducing this MT is a good support to the Content Translations tool towards having better quality articles in Occitan Wikipedia. Thank you! [[Utilizaire:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Discussion Utilizaire:UOzurumba (WMF)|d]]) 7 febrièr de 2022 a 11.48 (UTC) :Hello, :Surprising Meta provides a translation tool to Occitan but has never accepted to provide an Occitan-language version of F***book. :Could you explain how to use it? For now there is no proposal when translating a page from another language. — [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 7 febrièr de 2022 a 21.24 (UTC) ::Hello [[Utilizaire:Jfblanc|Joan Francés Blanc]], ::Thank you for your comment. The AI research team in meta provides the Flores Machine Translation (MT) service, so this team working on Flores MT is different. The Flores translation has not been enabled yet in Occitan, and this announcement is to inform the community of our plans to deploy it soon in Occitan If there are no objections. The language pairs that will be available in Occitan are English to Occitan (this pair will be set as default) and Catalan to Occitan (set as optional). ::I hope my reply answers your question, and we look forward to having the Flores MT enabled in Occitan Wikipedia soon. [[Utilizaire:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Discussion Utilizaire:UOzurumba (WMF)|d]]) 10 febrièr de 2022 a 13.52 (UTC) ===FLORES Machine Translation support and Section Translation tool deployed to Occitan Wikipedia=== {{int:Hello}} Friends! The WMF Language team is pleased to inform you that we have deployed the [https://ai.facebook.com/blog/the-flores-101-data-set-helping-build-better-translation-systems-around-the-world/ FLORES machine translation] (MT) support for the [https://oc.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation Content Translation tool], and also enabled the Section Translation tool in Occitan Wikipedia. Please remember that the FLORES MT is set as default in your Wikipedia. Still, you can choose not to use it by selecting "Start with empty paragraph" from the "Initial Translation" dropdown menu. However, we would want your community to use it to improve the quality of the Machine Translation service. '''The Section Translation tool''' With the [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Section_translation Section Translation] tool [https://oc.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation?from=en&to=sq&sx=true&section=#/ enabled in Occitan Wikipedia], It means you can translate real content one section at a time using your mobile devices with ease. Now you can also start translating an article on your mobile device when you notice it is missing in Occitan. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for Occitan. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below. [[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|center|Image of the entry point]] We have enabled this tool in your Wikipedia with the FLORES to better support more contributors. Content created with the tool will be marked [https://oc.wikipedia.org/wiki/Special:RecentChanges?limit=500&days=30&urlversion=2 with the “sectiontranslation” tag] for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tool and reviewing the content created with it. So, we look forward to your community using the Machine Translation support in Content and [https://oc.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation Section Translation ] tools to create better quality articles in your Wikipedia and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it. Thank you! [[Utilizaire:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Discussion Utilizaire:UOzurumba (WMF)|d]]) 21 febrièr de 2022 a 10.02 (UTC) == Leadership Development Task Force: Your feedback is appreciated == The Community Development team at the Wikimedia Foundation is supporting the creation of a global, community-driven Leadership Development Task Force. The purpose of the task force is to advise leadership development work. The team is looking for feedback about the responsibilities of the Leadership Development Task Force. This Meta page shares the proposal for a [[m:Leadership Development Task Force|Leadership Development Task Force]] and how [[m:Leadership Development Task Force/Participate|you can help]]. Feedback on the proposal will be collected from 7 to 25 February 2022. Best, [[Utilizaire:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Discussion Utilizaire:Zuz (WMF)|d]]) 8 febrièr de 2022 a 09.44 (UTC) == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Groupe de travail sur le développement du leadership : vos commentaires sont les bienvenus</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|Ce message est disponible dans d'autres langues sur Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' L'équipe "Développement Communautaire" de la Wikimedia Foundation soutient la création d'un groupe de travail globale, porté par la communauté, pour le développement du Leadership. L'équipe est à la recherche de commentaires sur les responsabilités du groupe de travail sur le développement du leadership. Cette page Meta contient la proposition d'un [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|Groupe de travail sur le développement du leadership]] et la manière dont [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|vous pouvez aider.]] Les commentaires sur la proposition sont recueillis du 7 au 25 février 2022.<section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 9 febrièr de 2022 a 02.46 (UTC) <!-- Message mandat per User:Xeno (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=22796832 --> == Wiki Loves Folklore is extended till 15th March == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] Greetings from Wiki Loves Folklore International Team, We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc. We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language. Best wishes, '''International Team'''<br /> '''Wiki Loves Folklore''' [[Utilizaire:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussion Utilizaire:MediaWiki message delivery|d]]) 22 febrièr de 2022 a 04.50 (UTC) </div> <!-- Message mandat per User:Rockpeterson@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Remember to Participate in the UCoC Conversations and Ratification Vote!</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, A [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|'''vote in SecurePoll from 7 to 21 March 2022''']] is scheduled as part of the ratification process for the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement guidelines. Eligible voters are invited to answer a poll question and share comments. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information|Read voter information and eligibility details.]] During the poll, voters will be asked if they support the enforcement of the Universal Code of Conduct based on the proposed guidelines. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|revised enforcement guidelines]] were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. A [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/January_2022_-_Board_of_Trustees_on_Community_ratification_of_enforcement_guidelines_of_UCoC|Wikimedia Foundation Board statement]] calls for a [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|ratification process]] where eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the UCoC Enforcement guidelines in a vote. Wikimedians are invited to [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information/Volunteer|translate and share important information]]. For more information about the UCoC, please see the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|project page]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|frequently asked questions]] on Meta-wiki. There are events scheduled to learn more and discuss: * A [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations/Panel_Q&A|community panel]] on 18 February 2022 at 15:00 UTC shares perspectives from small- and medium-sized community participants. * The [[m:Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team is hosting Conversation Hours on 25 February 2022 at 12:00 UTC and 4 March 2022 at 15:00 UTC. Please [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''sign-up for these conversation hours''']] to interact with the project team and the drafting committee about the updated enforcement guidelines and the ratification process. See the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|Conversation Hour summaries]] for notes from 4 February 2022. You can comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact either team by email: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org or ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Sincerely, Movement Strategy and Governance <br /> Wikimedia Foundation <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 22 febrièr de 2022 a 20.47 (UTC) <!-- Message mandat per User:Xeno (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=22796832 --> == Coming soon == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> === Several improvements around templates === Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki: * Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]), * Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]), * and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right). All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. </div> - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 28 febrièr de 2022 a 12.38 (UTC) <!-- Message mandat per User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=22907463 --> == Rapports de l'appel à commentaires sur les élections 2022 du conseil d'administration de de la WMF == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed|Ce message est disponible dans d'autres langues sur Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Bonjour, L'[[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|appel à commentaires sur les élections 2022 au conseil d'administration de la Wikimedia foundation]] est désormais clos. Cet appel a débuté le 10 janvier et s'est terminé le 16 février 2022. L'appel s'est concentré sur [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Discuss Key Questions#Questions|trois questions-clés]] et a fait l'objet d'un large débat [[m:Talk:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Discuss Key Questions|sur Meta-wiki]], lors des réunions avec les affiliés et dans diverses conversations communautaires. La communauté et les affiliés ont formulé de nombreuses propositions et points de discussion. Les [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Reports|rapports]] sont disponibles sur Meta-wiki. Ces informations seront partagées avec le conseil d'administration et le comité des élections afin qu'ils puissent prendre des décisions éclairées concernant la prochaine élection du conseil d'administration. Le Conseil d'administration fera ensuite une annonce après avoir discuté de ces informations. Merci à tous ceux et à toutes celles qui ont participé à l'appel à commentaires pour aider à améliorer les processus d'élection du conseil d'administration. Bien à vous, L'équipe Stratégie et Gouvernance du Mouvement [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 3 març de 2022 a 04.20 (UTC) <!-- Message mandat per User:Xeno (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=22796832 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Ouverture du vote de ratification des directives d'application du Code de conduite universel du 7 au 21 mars 2022</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|Ce message est également traduit dans d'autres langues sur Meta-wiki.]] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Bonjour, Le vote pour la ratification des [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|directives d'application révisées]] du [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Code de conduite universel]]. (UCoC) est maintenant ouvert ! Le [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Vote a commencé sur SecurePoll]]'' le 7 mars 2022 et se terminera le 21 mars 2022. [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|Pour en savoir plus et lire les conditions d'éligibilité]]. Le Code de Conduite Universel (UCoC) établit une base de conduites acceptables au sein de l'ensemble du mouvement. Les directives d'application révisées ont été publiées le 24 janvier 2022 comme une proposition de manière d'appliquer le texte au sein du mouvement. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|Pour en savoir plus sur le projet UCoC]]. Vous pouvez également faire vos commentaires dans la langue de votre choix sur les pages de discussion Meta-wiki de l'UCoC ou contacter l'équipe par courriel : ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Bien à vous, L'équipe Stratégie et Gouvernance du Mouvement Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 8 març de 2022 a 00.44 (UTC) <!-- Message mandat per User:Xeno (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=22796832 --> == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Utilizaire:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussion Utilizaire:MediaWiki message delivery|d]]) 14 març de 2022 a 14.40 (UTC) <!-- Message mandat per User:Rockpeterson@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Groupe de travail sur le développement du leadership : Candidatez pour rejoindre (du 14 mars au 10 avril 2022)</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|Ce message est également traduit dans d'autres langues sur Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Bonjour, Merci à tous ceux et toutes celles qui ont participé à l'appel à commentaires sur l'initiative [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|groupe de travail sur le développement du leadership]]. Un [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|résumé des commentaires]] est disponible sur Meta-wiki. Ces commentaires seront partagés avec le groupe de travail pour éclairer son travail. La période de candidature pour rejoindre le groupe de travail est maintenant ouverte et se terminera le 10 avril 2022. Veuillez [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|relire les informations sur le groupe de travail]], partager avec les membres de la communauté qui pourraient être intéressés, et '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|candidatez si vous êtes intéressé.e]]'''. Merci, De l'équipe développement communautaire<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 16 març de 2022 a 16.56 (UTC) <!-- Message mandat per User:Xeno (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Utilizaire:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussion Utilizaire:MediaWiki message delivery|d]]) 26 març de 2022 a 14.29 (UTC) <!-- Message mandat per User:Rockpeterson@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Résultats du vote de ratification des directives d'application du Code de Conduite Universel</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results/Announcement|Ce message est également traduit dans d'autres langues sur Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' L'équipe "Trust and Safety Policy" a publié les résultats du vote de ratification des directives d'application du Code de Conduite Universel. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results| ''Voir les résultats et en lire plus sur Meta-wiki.'']]. Les [[m:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/UCoC_Phase_2_Ratification_Results_Announcement|prochaines étapes]] sont également annoncées sur Meta-wiki.<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 6 abril de 2022 a 16.20 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Nouvelles de la Stratégie et de la Gouvernance du Mouvement – Numéro 6</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="ucoc-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Nouvelles de la Stratégie et de la Gouvernance du Mouvement'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Numéro 6, avril 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Lire le bulletin complet''']]</span> ---- Bienvenue au sixième numéro des Nouvelles de la Stratégie et de la Gouvernance du Mouvement (anciennement connues sous le nom de Nouvelles du Code de Conduite Universel) ! Ce bulletin d'information révisé diffuse des nouvelles et des événements pertinents concernant la Charte du Mouvement, le Code de Conduite Universel, les subventions d'implémentation de la Stratégie du Mouvement, les élections du Conseil d'administration et d'autres sujets relatifs à la Stratégie et la Gouvernance du Mouvement. Cette lettre d'information sera distribuée tous les 3 mois, tandis que des mises à jour plus fréquentes seront également envoyées aux abonné.es toutes les semaines. N'oubliez pas de vous abonner [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|ici]] si vous souhaitez recevoir ces mises à jour. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Développement du leadership -''' Un groupe de travail est en train de se former ! - Les candidatures pour rejoindre le groupe de travail sur le développement du leadership ont été clôturées le 10 avril 2022. Jusqu'à 12 membres de la communauté seront sélectionnés pour participer au groupe de travail. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continuer la lecture]]) *'''Les résultats de la ratification du Code de conduite universel sont connus ! -''' Le processus global de décision de l'application du code de conduite universel via SecurePoll s'est déroulé du 7 au 21 mars. Plus de 2 300 électeurs éligibles, issus d'au moins 128 projets différents, ont fait part de leur avis et de leurs commentaires. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continuer la lecture]]) *'''Discussions sur les Hubs-''' L'événement "Global Conversation" sur les Hubs régionaux et thématiques a eu lieu le samedi 12 mars. 84 Wikimédiens et wikimédiennes venant de tout le mouvement y ont participé. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continuer la lecture]]) *'''Les subventions pour la stratégie du mouvement restent ouvertes ! -''' Depuis le début de l'année, six propositions d'une valeur totale d'environ 80 000 USD ont été approuvées. Vous avez une idée de projet sur la stratégie du mouvement ? N'hésitez pas à nous contacter ! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continuer la lecture]]) *'''Le Comité de rédaction de la Charte du Mouvement est prêt ! -''' Le Comité de quinze membres qui a été élu en octobre 2021, s'est mis d'accord sur les valeurs et les méthodes essentielles de son travail, et a commencé à créer les grandes lignes du projet de Charte du Mouvement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continuer la lecture]]) *'''Présentation du "Bulletin hebdomadaire sur la Stratégie du Mouvement" -''' Contribuez et abonnez-vous ! - L'équipe MSG vient de lancer le portail des mises à jour, qui est connecté aux différentes pages de la Stratégie du Mouvement sur Meta-wiki. Abonnez-vous pour recevoir les dernières nouvelles sur les différents projets en cours. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continuer la lecture]]) *'''Blogs Diff -'''. Consultez les publications les plus récentes sur la Stratégie du Mouvement sur Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continuer la lecture]]) </div><section end="ucoc-newsletter"/> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 13 abril de 2022 a 17.04 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Participez aux conversations publiques sur le Plan annuel de la Wikimedia Foundation avec Maryana Iskander</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|''Vous trouverez ce message traduit dans d’autres langues sur Meta-Wiki.'']] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Bonjour, Les équipes [[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Communication interne]] et [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Stratégie et gouvernance du mouvement]] vous invite à discuter du '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|Projet annuel 2022–23 de Wikimedia Foundation]]''', un document définissant le travail à faire pour la Wikimedia Foundation. Ces conversations publiques s’inscrivent dans [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Chief Executive Officer/Maryana’s Listening Tour|la « tournée d’écoute » de la directrice générale de la Wikimedia Foundation]], [[m:User:MIskander-WMF|Maryana Iskander]]. Les conversations publiques portent sur les points suivants : * La [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|Stratégie 2030 du mouvement Wikimedia]] définit nos orientations vers la « connaissance comme service » et « l’équité des connaissances ». La Wikimedia Foundation veut définir son projet selon ces deux objectifs. Comment, selon-vous, la Wikimedia Foundation doit-elle les appliquer à notre travail ? * La Wikimedia Foundation continue d’étudier la meilleure manière de travailler au niveau régional. Notre régionalisation s’est accentuée dans des domaines tels que les subventions, les nouvelles fonctionnalités et les consultations communautaires. Qu’est-ce qui fonctionne bien ? Qu’est-ce que nous pouvons améliorer ? * Tout le monde peut contribuer au processus de la Stratégie du mouvement. Mettons en commun nos activités, idées, demandes et les leçons que nous avons appris. Comment la Wikimedia Foundation peut-elle soutenir davantage les bénévoles et organisations affiliées qui travaillent sur la Stratégie du mouvement ? Vous pouvez consulter [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft/Your Input|'''le calendrier des visioconférences sur Meta-Wiki''']]. Les informations seront disponibles dans plusieurs langues. Chaque visioconférence sera ouverte à toutes celles-et-ceux qui le souhaitent. Une interprétation en direct sera disponible pour certaines visioconférences. Bien cordialement,<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 20 abril de 2022 a 07.26 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Les prochaines étapes du processus du Code de Conduite Universel (UCoC) et de ses directives d'application.</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Le comité des Affaires Communautaires du conseil d'administration de la Wikimedia Foundation souhaite remercier tous ceux et celles qui ont participé au vote de la communauté sur les directives d'application du Code de Conduite Universel (UCoC). Le groupe de scrutateurs bénévoles a terminé la vérification de l'exactitude du vote et a indiqué que le nombre total de votes reçus était de 2 283. Sur les 2 283 votes reçus, un total de 1 338 (58,6 %) membres de la communauté ont voté pour les directives d'application et un total de 945 (41,4 %) membres de la communauté ont voté contre. En outre, 658 participants ont laissé des commentaires, dont 77 % étaient rédigés en anglais. Nous reconnaissons et apprécions la passion et l'engagement dont les membres de la communauté ont fait preuve pour créer une culture sûre et accueillante qui met fin aux comportements hostiles et toxiques, soutient les personnes visées par ces comportements et encourage les personnes de bonne foi à être productives sur les projets Wikimedia. Même à ce stade où le processus n'est pas encore achevé, cela est évident dans les commentaires reçus. Bien que les directives d'application aient atteint le seuil de soutien nécessaire pour que le conseil d'administration les examine, nous avons encouragé les électeurs, quel que soit leur vote, à faire part de leurs commentaires sur les éléments des directives d'application qui, selon eux, devaient être modifiés ou corrigés, ainsi que sur les raisons de ces modifications, au cas où il semblerait judicieux de lancer une nouvelle série de modifications qui répondraient aux préoccupations de la communauté. Le personnel de la Fondation qui a passé en revue les commentaires, nous a informés de certains des thèmes émergents, et en conséquence, nous avons décidé, en tant que Comité des Affaires Communautaires, de demander à la Fondation de reconvoquer le comité de rédaction et d'entreprendre un autre engagement communautaire pour affiner les directives d'application sur la base des commentaires de la communauté reçus lors du vote qui vient de se terminer. Pour plus de clarté, ces commentaires ont été regroupés en 4 sections comme suit : # Identifier le type, le but et l'applicabilité de la formation ; # Simplifier la langue pour faciliter la traduction et la compréhension par les non-experts ; # Explorer le concept d'affirmation, y compris ses avantages et ses inconvénients ; # Revoir les rôles contradictoires de la vie privée/protection des victimes et du droit d'être entendu. D'autres questions peuvent émerger au cours des conversations, et en particulier au fur et à mesure de l'évolution du projet de directives d'application, mais nous considérons que ce sont les principaux domaines de préoccupation des électeurs, électrices et nous demandons au personnel de faciliter l'examen de ces questions. Après un engagement plus poussé, la Fondation devrait organiser à nouveau le vote de la communauté pour évaluer le projet de directives d'application remanié afin de voir si le nouveau document est alors prêt pour sa ratification officielle. De plus, nous sommes conscients des préoccupations relatives à la note 3.1 du Code de Conduite Universel. Nous demandons à la Fondation de faciliter la révision de cette note afin de s'assurer que le texte répond à ses objectifs de soutien à une communauté sûre et inclusive, sans attendre la révision prévue de l'ensemble du texte à la fin de l'année. Encore une fois, nous remercions toutes celles et tous ceux qui ont participé, qui ont réfléchi à ces enjeux cruciaux et difficiles et qui ont contribué à de meilleures approches dans l'ensemble du mouvement pour bien travailler ensemble. Bien à vous, Rosie Rosie Stephenson-Goodknight (she/her)<br /> Présidente par intérim du Comité des Affaires Communautaires <br /> Conseil d’administration de la Fondation Wikimédia<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 25 abril de 2022 a 10.11 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today! <br>--The Wikipedia Library Team 26 abril de 2022 a 13.17 (UTC) :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Message mandat per User:Samwalton9@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=23036656 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Appel à candidatures pour les élections 2022 du conseil d'administration</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|Ce message est également traduit dans d'autres langues sur Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Bonjour, Les candidatures pour l'élection de nouveaux administrateurs et de nouvelles administratrices au conseil d'administration de la Wikimedia foundation sont ouvertes. Cette année, 2 administrateurs.trices seront élu.es. C'est l'occasion d'améliorer la représentativité, la diversité et l'expertise au sein du Conseil. Les sièges à pourvoir cette année ont été précédemment [[m:Affiliate-selected Board seats/2019|sélectionnés par les affiliés]]. Cette année, une méthode différente sera utilisée : # Les candidats et candidates soumettent leur candidature avant le 9 mai ; ce délai peut être légèrement prolongé. # Tout membre de la communauté peut se présenter s'il remplit les conditions décrites [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|ici.]] # Les affiliés votent pour retenir six (6) noms à partir de la liste. # Chaque affilié dispose d'une voix. Le vote des affiliés devrait avoir lieu au début du mois de juillet. # La communauté vote pour élire deux des six candidat.es présélectionné.es. # Le vote de la communauté doit commencer le 15 août et se terminer le 29 août. # Le conseil d'administration nommera les deux candidat.es nouvellement élu.es. # Cette dernière étape, qui conclura le processus électoral, devrait avoir lieu au début du mois d'octobre 2022. Vous connaissez une candidate potentielle ou un candidat potentiel ? Encouragez-les à se présenter ! Vous êtes une candidate potentielle ou un candidat potentiel ? N'hésitez pas à candidater ! Plus de détails sur cette [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2022/Apply_to_be_a_Candidate|page Meta-wiki]] Merci pour votre soutien ! L'équipe Stratégie et Gouvernance du mouvement au nom du comité des élections et du conseil d'administration.<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 26 abril de 2022 a 16.42 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == Parlons des améliorations de l'interface ordinateur == [[File:New table of contents shown on English wikipedia.png|thumb]] Bonjour ! Avez-vous remarqué que certains wikis ont une interface pour ordinateur différente ? Vous êtes curieux de connaître les prochaines étapes ? Vous avez peut-être des questions ou des idées concernant le design ou les aspects techniques ? Participez à une réunion en ligne avec l'équipe qui travaille aux [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|améliorations de l'interface pour ordinateur de bureau]] ! La rencontre aura lieu le '''29 avril 2022 à [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220429T1300 13:00] et [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220429T1800 18:00 UTC]''' sur Zoom et aura une durée d'une heure. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/88045453898 Cliquez ici pour vous inscrire]'''. ID de la réunion : 88045453898. [https://wikimedia.zoom.us/u/kcOMICmyyA Numéros de téléphone locaux]. '''Ordre du jour''' * Point d’information sur les développements récents * Questions et réponses, discussion '''Format''' La réunion ne sera ni enregistrée ni diffusée. Les notes seront prises dans un [https://docs.google.com/document/d/1G4tfss-JBVxyZMxGlOj5MCBhOO-0sLekquFoa2XiQb8/edit# fichier Google Docs]. Cette réunion sera animée par [[mw:User:OVasileva_(WMF)|Olga Vasileva]] (la chef d'équipe). La partie de présentation sera en langue anglaise. Nous pouvons répondre aux questions posées en français, italien (seulement à 18:00 UTC), anglais et polonais (aux deux réunions). Si vous préférez poser vos questions en avance, ajoutez-les dans la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|page de discussion]] ou envoyez-les à sgrabarczuk@wikimedia.org. Lors de cette réunion, la [[foundation:Friendly_space_policy|Politique des Espaces Conviviaux]] et le [[mw:Special:MyLanguage/Code_of_Conduct|Code de Conduite]] pour les Espaces Techniques Wikimédia s'appliquent. Zoom n'est pas soumis à la [[foundation:Privacy_policy|Politique de confidentialité de WMF]]. Nous espérons vous voir ! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|discuter]]) 27 abril de 2022 a 13.12 (UTC) <!-- Message mandat per User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Francophones&oldid=20689614 --> == Coming soon: Improvements for templates == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <!--T:11--> [[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]] Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon: The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]] In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]] Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. We would love to hear your feedback on our talk pages! </div> -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 29 abril de 2022 a 11.14 (UTC) <!-- Message mandat per User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=23222263 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Édition de l’actualité 2022 n°1</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Lire dans une autre langue]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Liste d’abonnement à cette lettre d’information multilingue]]</i> [[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|Les nouveaux éditeurs ont eu plus de succès avec ce nouvel outil.]] L'[[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|outil de Nouveau thème]] aide des éditeurs à créer de nouvelles ==sections== dans des pages de discussion. Les nouveaux éditeurs ont eu plus de succès avec ce nouvel outil. Vous pouvez [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|lire le rapport]]. Bientôt, l'équipe d'édition l'offrira à tous les éditeurs des 20 Wikipedias qui ont participé au test. Vous pourrez le désactiver sur [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].<section end="message"/> </div> [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] 2 mai de 2022 a 18.55 (UTC) <!-- Message mandat per User:Quiddity (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=22019984 --> == Appel à bénévoles des élections == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <languages/> Bonjour, L'équipe Stratégie et gouvernance du mouvement recherche des membres de la communauté pour servir de bénévoles des élections lors de la prochaine élection du conseil d'administration. Le programme de bénévoles des élections a commencé en 2021 lors de l'élection du conseil d'administration de la Wikimedia Foundation. Ce programme s'est avéré être un succès. Avec l'aide des bénévoles des élections, nous avons pu augmenter la sensibilisation et la participation à l'élection de 1 753 électeurs par rapport à 2017. Le taux de participation global était de 10,13 %, soit 1,1 point de pourcentage de plus, et 214 wikis étaient représentés lors de l'élection. Mais un total de 74 wikis qui n'ont pas participé en 2017 ont voté à l'élection de 2021. Pouvez-vous aider à améliorer la participation lors des élections de cette année ? Les bénévoles des élections apporteront leur aide dans les domaines suivants : * Traduire des messages courts et annoncer le processus électoral en cours dans les canaux communautaires. * Facultatif : Suivre les canaux de communication communautaires pour recueillir les commentaires et les questions de la communauté Les bénévoles doivent : * Maintenir la politique de l'espace convivial pendant les conversations et les événements. * Présenter les directives et les informations de vote à la communauté de manière neutre. Voulez-vous être un bénévole électoral et faire en sorte que votre communauté soit représentée lors du vote ? Inscrivez-vous sur [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|cette page Meta-wiki]] pour recevoir des mises à jour. Vous pouvez utiliser [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|la page de discussions]] pour toute question concernant les traductions. Bien à vous, </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 3 mai de 2022 a 06.33 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Rapport sur les commentaires des électeurs et électrices concernant la ratification des directives d'application du Code de Conduite Universel (UCoC)</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Bonjour, L'équipe du projet UCoC a terminé l'analyse des commentaires accompagnant le vote de ratification des directives d'application du code de conduite universel. Après l'achèvement de la rédaction des directives d'application de l'UCoC en 2022, celles-ci ont été soumises au vote de la communauté wikimédienne. Les votes provenaient de 137 communautés, les 9 premières communautés étant : Wikipédia en anglais, allemand, français, russe, polonais, espagnol, chinois, japonais, italien et Meta-wiki. Les votant.es ont eu la possibilité de faire des commentaires sur le contenu du projet de document. 658 participant.es ont laissé des commentaires. 77% des commentaires sont rédigés en anglais. Les votant.es ont exprimé leurs opinions dans 24 langues, les plus nombreuses étant l'anglais (508), l'allemand (34), le japonais (28), le français (25) et le russe (12). Un rapport sera envoyé au comité de rédaction chargé de la révision qui affinera les directives d'application sur la base des commentaires de la communauté reçus lors du vote qui vient de se terminer. Une version publique du rapport est [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report|'''publiée en plusieurs langues sur Meta-wiki ici''']]. {{int:please-translate}} Encore une fois, nous remercions toutes celles et tous ceux qui ont participé au vote et aux discussions. Nous invitons tout le monde à contribuer lors des prochaines discussions communautaires. Plus d'informations sur le Code de Conduite Universel et les directives d'application peuvent être trouvées [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|sur Meta-wiki]]. Au nom de l'équipe projet UCoC<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 23 mai de 2022 a 15.41 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Révisions des directives d'application du Code de conduite universel (UCoC)</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Bonjour, Après le vote de la communauté sur les directives d'application de l'UCoC en mars, le [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Comité des affaires communautaires (CAC)]] du Conseil [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ a demandé que plusieurs points des directives soient revus pour être améliorés] avant que le Conseil ne procède à son examen final. Ces points ont été identifiés sur la base des discussions communautaires et des commentaires fournis lors du vote. Le CAC a également demandé la révision de la note controversée de la section 3.1 de l'UCoC. Une fois de plus, un grand merci à toutes les personnes qui ont voté, en particulier à celles qui ont fait des commentaires constructifs et des remarques ! L'équipe travaille avec le conseil d'administration pour établir un calendrier pour ce travail, et le communiquera le mois prochain. Les membres des deux précédents [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|comités de rédaction de l'UCoC]] ont généreusement offert leur temps pour contribuer à l'amélioration des directives. Vous pouvez en savoir plus sur eux et leur travail [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|ici]], et lire les [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|résumés de leurs réunions hebdomadaires de cette année]]. Les membres de la communauté ont fait de nombreux commentaires précieux lors du vote et dans d'autres conversations. Étant donné la taille et la diversité de la communauté Wikimedia, il y a encore plus de voix qui peuvent donner des idées sur la façon d'améliorer les directives d'application et ajouter des idées encore plus précieuses au processus. Afin d'aider le comité de révision à identifier les améliorations à apporter, nous vous demandons de répondre à plusieurs questions qui seront soumises à l'examen du comité. Visitez les pages Meta-wiki ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Discussions sur la révision des directives d'application]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Discussions sur la révision du texte de l'UcoC]]) pour faire part de vos idées au comité. Il est très important que les points de vue des différentes communautés soient entendus avant que le comité ne commence à rédiger des propositions de révision. Au nom de l'équipe du projet UCoC <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 6 junh de 2022 a 17.24 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Hi, Greetings The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced! We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]''' Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project. We hope to have you contribute to the campaign next year. '''Thank you,''' '''Wiki Loves Folklore International Team''' --[[Utilizaire:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussion Utilizaire:MediaWiki message delivery|d]]) 4 julhet de 2022 a 16.12 (UTC) </div> <!-- Message mandat per User:Tiven2240@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=23454230 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Proposez des déclarations pour la boussole électorale 2022</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| Ce message est également traduit dans d'autres langues sur Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Bonjour, Dans le cadre des [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|élections 2022 du conseil d'administration,]] des volontaires sont [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|invités à proposer des déclarations à utiliser dans la boussole électorale]]. Une boussole électorale est un outil destiné à aider les électrices et les électeurs à choisir les candidates et les candidats qui correspondent le mieux à leurs convictions et à leurs opinions. Les membres de la communauté proposeront des déclarations auxquelles les candidates et les candidats devront répondre en utilisant une échelle de Lickert (d'accord/neutre/désaccord). Les réponses des candidats aux déclarations seront chargées dans l'outil Boussole électorale. Les électrices et électeurs utiliseront l'outil en entrant leur réponse aux déclarations (d'accord/désaccord/neutre). Les résultats montreront les candidates et les candidats qui correspondent le mieux aux croyances et aux opinions de l'électeur ou de l'électrice. Pour proposer une déclaration, il suffit d'accéder à [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|cette page Meta-wiki]]. Les 15 meilleures déclarations seront sélectionnées par le comité des élections au début du mois d'août. Voici le calendrier : * Du 8 au 20 juillet : les volontaires proposent des déclarations pour la boussole électorale. * Du 21 au 22 juillet : le comité des élections vérifie que les déclarations sont claires et supprime les déclarations hors sujet. * Du 23 juillet au 1er août : les volontaires votent les déclarations. * Du 2 au 4 août : le comité des élections sélectionne les 15 meilleures déclarations. * Du 5 au 12 août : les candidates et candidats se positionnent par rapport aux déclarations. * 15 août : ouverture de la boussole électorale afin que les électrices et électeurs puissent l'utiliser pour orienter leur décision de vote. Le comité des élections supervisera le processus, avec le soutien de l'équipe Stratégie et Gouvernance du Mouvement. Elle vérifiera que les déclarations sont claires, qu'il n'y a pas de doublons, pas de fautes de frappe, etc. Bien à vous, L'équipe Stratégie et Gouvernance du Mouvement ''Ce message a été envoyé au nom du groupe de travail pour la sélection des membres du conseil d'administration et du comité des élections''.<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 11 julhet de 2022 a 16.02 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Découvrez les 6 candidat.es présectionné.es pour l'élection 2022 du conseil d'administration de la Wikimedia Foundation</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| Ce message est également traduit dans d'autres langues sur Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Bonjour, '''Le processus de vote des affiliés est terminé.''' Les représentant.es de chaque organisation affiliée se sont renseigné.es sur les candidat.es en lisant leurs déclarations, en examinant leurs réponses aux questions et en tenant compte de l'évaluation des candidat.es fournie par le comité d'analyse. Les candidat.es sélectionné.es pour le Conseil d'administration 2022 sont : * Tobechukwu Precious Friday ([[User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[User:Mike Peel|Mike Peel]]) Plus d'informations sur les [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Résultats]] et les [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|statistiques]] de cette élection du Conseil d'administration. Nous remercions les représentant.es des affiliés et les membres du comité d'analyse pour leur participation à ce processus et pour avoir contribué à accroître la capacité et la diversité du conseil d'administration. Ces heures de travail bénévole nous permettent de mieux comprendre et de mieux appréhender les choses. Nous vous remercions de votre participation. Merci aux membres de la communauté qui se sont portés candidats au conseil d'administration. Envisager de rejoindre le conseil d'administration n'est pas une décision anodine. Le temps et le dévouement dont les candidats et candidates ont fait preuve jusqu'à présent témoignent de leur engagement envers ce mouvement. Félicitations aux candidat.es qui ont été sélectionné.es. Beaucoup de reconnaissance et de gratitude pour les candidat.es non sélectionné.es. Veuillez continuer à partager votre leadership avec le mouvement Wikimedia. Merci à celles et ceux qui ont suivi le processus des affiliés lors de cette élection du Conseil. Vous pouvez consulter les résultats du processus de sélection des affiliés. '''La prochaine étape du processus de l'élection du conseil d'administration est la période de vote de la communauté.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|Vous pouvez consulter le calendrier des élections du conseil d'administration ici]]. Pour vous préparer à la période de vote de la communauté, il y a plusieurs choses que les membres de la communauté sont invités à faire : * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Lire les déclarations des candidat.es]] et lire les réponses des candidat.es aux questions posées par les représentant.es des affiliés. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Proposer et sélectionner les 6 questions auxquelles les candidats et candidates devront répondre dans leurs vidéos Questions & Réponses]]. * Voir l'[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|évaluation des candidats par le comité d'analyse sur la base de la déclaration de leurs déclarations]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Proposer des déclarations pour la boussole électorale]] que les électeur.trices peuvent utiliser pour identifier les candidat.e.s qui correspondent le mieux à leurs principes. * Encourager d'autres personnes de votre communauté à participer à l'élection. Bien à vous, Stratégie et Gouvernance du Mouvement ''Ce message a été envoyé au nom du groupe de travail sur la sélection des membres du conseil d'administration et du comité des élections'' </div><section end="announcement-content"/> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 21 julhet de 2022 a 13.53 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Nouvelles de la Stratégie et de la Gouvernance du Mouvement – Numéro 7</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Nouvelles de la Stratégie et de la Gouvernance du Mouvement'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Numéro 7 - juillet-septembre 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lire le bulletin complet''']]</span> ---- Bienvenue au 7ème numéro des Nouvelles de la stratégie et de la gouvernance du mouvement ! Cette lettre d'information diffuse des nouvelles et des événements pertinents concernant la mise en œuvre des [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Recommandations de la stratégie du mouvement]] Wikimedia, d'autres sujets pertinents concernant la gouvernance du mouvement, ainsi que différents projets et activités soutenus par l'équipe Stratégie et Gouvernance du Mouvement (MSG) de la Wikimedia Foundation. La lettre d'information MSG est diffusée tous les trimestres, tandis que la [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|"Movement Strategy Weekly"]], plus régulière, sera diffusée chaque semaine. N'oubliez pas de vous abonner [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|ici]] si vous souhaitez recevoir les prochains numéros de cette lettre d'information. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Accroître la pérennité de notre mouvement''' : Le rapport annuel sur la durabilité de la Wikimedia Foundation a été publié. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continuer la lecture]]) * '''Améliorer l'expérience utilisateur''' : améliorations récentes de l'interface bureau pour les projets Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continuer la lecture]]) * '''Garantir sécurité et inclusion''' : mise à jour du processus de révision des directives d'application du code de conduite universel. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continuer la lecture]]) * '''Assurer l'équité dans la prise de décision''' : rapports des conversations des Hubs pilotes, progrès récents du Comité de rédaction de la Charte du mouvement, et un nouveau livre blanc pour le futur de la participation au sein mouvement Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continuer la lecture]]) * '''Se coordonner entre parties prenantes''' : lancement d'un service d'aide pour les affiliés et les communautés de volontaires travaillant sur le partenariat de contenu. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continuer la lecture]]) * '''Développement du leadership''' : mises à jour sur les projets de leadership des organisateurs et organisatrices du mouvement Wikimedia au Brésil et au Cap-Vert. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continuer la lecture]]) * '''Gérer notre savoir interne''' : lancement d'un nouveau portail de documentation technique et de ressources communautaires. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continuer la lecture]]) * '''Innover dans la connaissance libre''' : des ressources audiovisuelles de haute qualité pour les expériences scientifiques et une nouvelle boîte à outils pour enregistrer les transcriptions orales. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continuer la lecture]]) * '''Evaluer, itérer et adapter''' : résultats du projet pilote Equity Landscape ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continuer la lecture]]) * '''Autres nouvelles et mises à jour''' : un nouveau forum pour discuter de la mise en œuvre de la stratégie de mouvement, la prochaine élection du conseil d'administration de la Wikimedia Foundation, un nouveau podcast pour discuter de la stratégie du mouvement, et un changement de personnel pour l'équipe Stratégie et Gouvernance du Mouvement de la fondation. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continuer la lecture]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 25 julhet de 2022 a 09.33 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Report du vote de l'élection 2022 du conseil d'administration de la Wikimedia Foundation</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election| Ce message est également traduit dans d'autres langues sur Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Bonjour, Je vous informe aujourd'hui d'un changement dans le calendrier du vote pour l'élection du conseil d'administration. Comme beaucoup d'entre vous le savent déjà, nous proposons cette année une [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|boussole électorale]] pour aider les électeurs et électrices à identifier le positionnement des personnes qui se sont portées candidates sur certains sujets clés. Plusieurs d'entre elles ont demandé une extension de la limite du nombre de caractères pour leurs réponses développant leurs positions, et le comité des élections a estimé que leur raisonnement était conforme aux objectifs d'un processus électoral juste et équitable. Pour garantir que les déclarations/affirmations les plus longues puissent être traduites à temps pour l'élection, le comité des élections et le groupe de travail pour la sélection des membres du conseil d'administration ont décidé de reporter d'une semaine l'ouverture du vote de l'élection du conseil d'administration - une période proposée comme idéale par l'équipe qui soutient l'élection. Bien que l'on ne s'attende pas à ce que tout le monde veuille utiliser la boussole électorale pour éclairer sa décision de vote, le comité des élections a estimé qu'il était plus approprié d'ouvrir la période de vote avec des traductions essentielles que les membres de la communauté, quelle que soit leur langue, pourront utiliser s'ils souhaitent prendre cette décision importante. Le vote sera ouvert le 23 août à 00:00 UTC et se terminera le 6 septembre à 23:59 UTC. Bien à vous, Matanya, de la part du comité des élections, <section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 16 agost de 2022 a 12.54 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == Invitation à rejoindre le Forum de la Stratégie du Mouvement == Bonjour, Le [https://forum.movement-strategy.org/ Forum de la Stratégie du Mouvement (MS Forum)] est un espace collaboratif multilingue pour toutes les conversations sur la mise en œuvre de la Stratégie du Mouvement. Nous invitons toutes les personnes du Mouvement à collaborer sur le forum. Le but du forum est de construire une collaboration communautaire en utilisant une plateforme multilingue et inclusive. La [[m:Movement_Strategy|Stratégie du Mouvement]] est un effort de collaboration pour imaginer et construire l'avenir du Mouvement Wikimedia. Tout le monde peut contribuer à la Stratégie du mouvement, du simple commentaire au projet à part entière. [https://forum.movement-strategy.org/ Rejoignez] ce forum avec votre compte Wikimedia, participez aux conversations et posez des questions dans votre langue. L'équipe Stratégie et gouvernance du mouvement (MSG) a lancé la proposition pour ce Forum MS en mai. Après une période d'examen de deux mois, nous venons de publier le [https://forum.movement-strategy.org/t/ms-forum-community-review-report/1436 rapport] de la période de revue de la communauté. Il contient un résumé des discussions, des mesures et des informations sur les prochaines étapes. Hâte de vous voir sur le Forum ! Meilleures salutations, [[User:MPossoupe (WMF)|MPossoupe (WMF)]] 19 agost de 2022 a 18.24 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> == <span lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Le vote de la communauté est maintenant ouvert - Élection 2022 du conseil d'administration de la Wikimedia Foundation</span> == <div lang="fr" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open| Ce message est également traduit dans d'autres langues sur Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Bonjour, La période de vote communautaire pour l'[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|élection 2022 du conseil d'administration]] est maintenant ouverte. Voici quelques liens utiles qui vous permettront de trouver les informations dont vous avez besoin pour voter : * Essayez la [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|boussole électorale]], qui montre la position des candidats et candidates sur 15 sujets différents. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Lisez les déclarations des candidats et candidates]] [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|ainsi que leurs réponses aux questions des affiliés]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|En savoir plus sur les compétences recherchées par le conseil d'administration]] et comment le [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Comité d'analyse a trouvé que les candidats et candidates correspondent à ces compétences]]. Vous pouvez vous rendre sur [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll]] pour voter dès maintenant. '''Vous pouvez voter du 23 août à 00h00 UTC au 06 septembre 2022 à 23h59 UTC'''. Pour connaître votre éligibilité au vote, veuillez consulter la page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|d'éligibilité au vote]]. Bien à vous, L'équipe Stratégie et Gouvernance du Mouvement ''Ce message a été envoyé au nom du groupe de travail pour la sélection des membres du conseil d'administration et du comité des élections''.<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]] 23 agost de 2022 a 08.25 (UTC) <!-- Message mandat per User:MPossoupe (WMF)@metawiki en utilizant la lista a https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/fr&oldid=23008845 --> igc616nn29ulgp9hlwgj84sbj75ild8 0 17034 2334230 2332216 2022-08-24T17:07:47Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés vièlh */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. ==== Lo francés mejan ==== ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] o06sijk9sl85jixom4tye97pwlm4gh4 2334231 2334230 2022-08-24T17:08:07Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés vièlh */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. ==== Lo francés mejan ==== ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] ccm6fqc60qgqm63g8kh9twhi068elgq 2334232 2334231 2022-08-24T17:11:47Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés vièlh */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. ==== Lo francés mejan ==== ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] cyncpvtr49xrvim6nkje448x45ly9mx 2334235 2334232 2022-08-24T17:50:46Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés vièlh */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. ==== Lo francés mejan ==== ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] cctvr8yd26mjd04qj83nbt6shr707fm 2334239 2334235 2022-08-24T17:58:21Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés vièlh */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''. ==== Lo francés mejan ==== ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] 2ykqa33ynbg6bzcmagpcaoc9d721rlp 2334240 2334239 2022-08-24T18:00:29Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés vièlh */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] f3aeiksq1t4714io1rjpgqffr8m781j 2334241 2334240 2022-08-24T18:06:44Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés mejan */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] ofyuvl33vde9lls68wqkccpdw1184q7 2334243 2334241 2022-08-24T18:07:52Z Nicolas Eynaud 6858 /* Bibliografia */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] 93tujtb4mat1sq9w79v4lahuviyi93w 2334244 2334243 2022-08-24T18:08:31Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés vièlh */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] 6usefu9wmihelbumaf58bxcllvajgwo 2334245 2334244 2022-08-24T18:08:44Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés mejan */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] 4jpl3uanm3q9t8wyux48m92aoxlfifz 2334248 2334245 2022-08-24T18:17:56Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés mejan */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, ''Geofroy Tory, peintre et graveur, premier imprimeur royal, réformateur de l'orthographie et de la typographie sous François 1er'', E. Tross, 1857, p. 239.</ref>. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] ciasehuangnif93fdur3ro7u9k9v3u0 2334249 2334248 2022-08-24T18:18:29Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés mejan */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, « Du premier emploi dans l’imprimerie et dans la langue française, de l’apostrophe, de l’accent et de la cédille », ''Bulletin du bibliophile belge'', 1837.</ref>. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] bc4ykuh7zmzv4c2xiy7r56rmfyjfcya 2334252 2334249 2022-08-24T18:26:47Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés mejan */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, « Du premier emploi dans l’imprimerie et dans la langue française, de l’apostrophe, de l’accent et de la cédille », ''Bulletin du bibliophile belge'', 1837.</ref>. Lo periòde dau [[francés mejan]] foguèt tanben aqueu dau començament de sa difusion organizada a l'ensemble dau territòri francés per leis autoritats centralas. L'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]], signada en [[1539]], es l'eveniment fondator d'aquela [[politica]]. Ordonèt d'utilizar lo [[francés]] dins totei lei tèxtes oficiaus e juridics. Se la feblessa dau poder reiau limitèt son aplicacion efectiva, l'ordonança marquèt lo començament dau declin de l'usatge dau [[latin]], de l'[[occitan]] e deis autrei parlars d'oïl dins leis afaires dau Reiaume. D'un biais pus marginau, la [[Reforma]] favorizèt egalament aquela evolucion car lo [[francés]] foguèt la lenga privilegiada per lei [[Protestantisme|protestants]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] bz9vswx4jsioxpfgomw9l96akkg6b8f 2334253 2334252 2022-08-24T18:28:01Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés mejan */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, « Du premier emploi dans l’imprimerie et dans la langue française, de l’apostrophe, de l’accent et de la cédille », ''Bulletin du bibliophile belge'', 1837.</ref>. Lo periòde dau [[francés mejan]] foguèt tanben aqueu dau començament de sa difusion organizada a l'ensemble dau territòri francés per leis autoritats centralas. L'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]], signada en [[1539]], es l'eveniment fondator d'aquela [[politica]]. Ordonèt d'utilizar lo francés dins totei lei tèxtes oficiaus e juridics. Se la feblessa dau poder reiau limitèt son aplicacion efectiva, l'ordonança marquèt lo començament dau declin de l'usatge dau [[latin]], de l'[[occitan]] e deis autrei parlars d'oïl dins leis afaires dau Reiaume. D'un biais pus marginau, la [[Reforma]] favorizèt egalament aquela evolucion car lo [[francés]] foguèt la lenga privilegiada per lei [[Protestantisme|protestants]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] c0fvfmockzas8y2h6fz4sul44sb8ffj 2334267 2334253 2022-08-24T19:55:56Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés mejan */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, « Du premier emploi dans l’imprimerie et dans la langue française, de l’apostrophe, de l’accent et de la cédille », ''Bulletin du bibliophile belge'', 1837.</ref>. Lo periòde dau [[francés mejan]] foguèt tanben aqueu dau començament de sa difusion organizada a l'ensemble dau territòri francés per leis autoritats centralas. L'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]], signada en [[1539]], es l'eveniment fondator d'aquela [[politica]]. Ordonèt d'utilizar lo francés dins totei lei tèxtes oficiaus e juridics. Se la feblessa dau poder reiau limitèt son aplicacion efectiva, l'ordonança marquèt lo començament dau declin de l'usatge dau [[latin]], de l'[[occitan]] e deis autrei parlars d'oïl dins leis afaires dau Reiaume. D'un biais pus marginau, la [[Reforma]] favorizèt egalament aquela evolucion car lo francés foguèt la lenga privilegiada per lei [[Protestantisme|protestants]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] oovjr8p78mis6cv7iyk576mvc1p7w71 2334268 2334267 2022-08-24T19:56:58Z Nicolas Eynaud 6858 /* Lo francés mejan */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== [[Fichièr:Villers-Cot.jpg|thumb|right|Premiera pagina de l'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]].]] {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, « Du premier emploi dans l’imprimerie et dans la langue française, de l’apostrophe, de l’accent et de la cédille », ''Bulletin du bibliophile belge'', 1837.</ref>. Lo periòde dau [[francés mejan]] foguèt tanben aqueu dau començament de sa difusion organizada a l'ensemble dau territòri francés per leis autoritats centralas. L'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]], signada en [[1539]], es l'eveniment fondator d'aquela [[politica]]. Ordonèt d'utilizar lo francés dins totei lei tèxtes oficiaus e juridics. Se la feblessa dau poder reiau limitèt son aplicacion efectiva, l'ordonança marquèt lo començament dau declin de l'usatge dau [[latin]], de l'[[occitan]] e deis autrei parlars d'oïl dins leis afaires dau Reiaume. D'un biais pus marginau, la [[Reforma]] favorizèt egalament aquela evolucion car lo francés foguèt la lenga privilegiada per lei [[Protestantisme|protestants]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] 8lw4eedh11ch87rwielvgx4ybfq1xw4 2334269 2334268 2022-08-24T19:57:14Z Nicolas Eynaud 6858 /* La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicas */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== [[Fichièr:Villers-Cot.jpg|thumb|right|Premiera pagina de l'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]].]] {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, « Du premier emploi dans l’imprimerie et dans la langue française, de l’apostrophe, de l’accent et de la cédille », ''Bulletin du bibliophile belge'', 1837.</ref>. Lo periòde dau [[francés mejan]] foguèt tanben aqueu dau començament de sa difusion organizada a l'ensemble dau territòri francés per leis autoritats centralas. L'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]], signada en [[1539]], es l'eveniment fondator d'aquela [[politica]]. Ordonèt d'utilizar lo francés dins totei lei tèxtes oficiaus e juridics. Se la feblessa dau poder reiau limitèt son aplicacion efectiva, l'ordonança marquèt lo començament dau declin de l'usatge dau [[latin]], de l'[[occitan]] e deis autrei parlars d'oïl dins leis afaires dau Reiaume. D'un biais pus marginau, la [[Reforma]] favorizèt egalament aquela evolucion car lo francés foguèt la lenga privilegiada per lei [[Protestantisme|protestants]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicanas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] r5txzbcadh0px1zudqv1vg2wip9flll 2334271 2334269 2022-08-24T20:02:24Z Nicolas Eynaud 6858 /* Liames intèrnes */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== [[Fichièr:Villers-Cot.jpg|thumb|right|Premiera pagina de l'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]].]] {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, « Du premier emploi dans l’imprimerie et dans la langue française, de l’apostrophe, de l’accent et de la cédille », ''Bulletin du bibliophile belge'', 1837.</ref>. Lo periòde dau [[francés mejan]] foguèt tanben aqueu dau començament de sa difusion organizada a l'ensemble dau territòri francés per leis autoritats centralas. L'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]], signada en [[1539]], es l'eveniment fondator d'aquela [[politica]]. Ordonèt d'utilizar lo francés dins totei lei tèxtes oficiaus e juridics. Se la feblessa dau poder reiau limitèt son aplicacion efectiva, l'ordonança marquèt lo començament dau declin de l'usatge dau [[latin]], de l'[[occitan]] e deis autrei parlars d'oïl dins leis afaires dau Reiaume. D'un biais pus marginau, la [[Reforma]] favorizèt egalament aquela evolucion car lo francés foguèt la lenga privilegiada per lei [[Protestantisme|protestants]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicanas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === * [[França]]. * [[Francés mejan]]. * [[Francés vièlh]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <references/> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] hhtgnaks6rxanvv8frdr81h17jmw8km 2334274 2334271 2022-08-24T20:05:42Z Nicolas Eynaud 6858 /* Annèxas */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== [[Fichièr:Villers-Cot.jpg|thumb|right|Premiera pagina de l'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]].]] {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, « Du premier emploi dans l’imprimerie et dans la langue française, de l’apostrophe, de l’accent et de la cédille », ''Bulletin du bibliophile belge'', 1837.</ref>. Lo periòde dau [[francés mejan]] foguèt tanben aqueu dau començament de sa difusion organizada a l'ensemble dau territòri francés per leis autoritats centralas. L'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]], signada en [[1539]], es l'eveniment fondator d'aquela [[politica]]. Ordonèt d'utilizar lo francés dins totei lei tèxtes oficiaus e juridics. Se la feblessa dau poder reiau limitèt son aplicacion efectiva, l'ordonança marquèt lo començament dau declin de l'usatge dau [[latin]], de l'[[occitan]] e deis autrei parlars d'oïl dins leis afaires dau Reiaume. D'un biais pus marginau, la [[Reforma]] favorizèt egalament aquela evolucion car lo francés foguèt la lenga privilegiada per lei [[Protestantisme|protestants]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicanas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === <div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> * [[França]]. * [[Francés mejan]]. * [[Francés vièlh]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. </div> === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> <references/> </div> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] 68d65ofveqo7wlglarkb440rdlxg4u9 2334288 2334274 2022-08-24T20:26:14Z Nicolas Eynaud 6858 /* L'estructuracion dau francés per la monarquia */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== [[Fichièr:Villers-Cot.jpg|thumb|right|Premiera pagina de l'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]].]] {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, « Du premier emploi dans l’imprimerie et dans la langue française, de l’apostrophe, de l’accent et de la cédille », ''Bulletin du bibliophile belge'', 1837.</ref>. Lo periòde dau [[francés mejan]] foguèt tanben aqueu dau començament de sa difusion organizada a l'ensemble dau territòri francés per leis autoritats centralas. L'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]], signada en [[1539]], es l'eveniment fondator d'aquela [[politica]]. Ordonèt d'utilizar lo francés dins totei lei tèxtes oficiaus e juridics. Se la feblessa dau poder reiau limitèt son aplicacion efectiva, l'ordonança marquèt lo començament dau declin de l'usatge dau [[latin]], de l'[[occitan]] e deis autrei parlars d'oïl dins leis afaires dau Reiaume. D'un biais pus marginau, la [[Reforma]] favorizèt egalament aquela evolucion car lo francés foguèt la lenga privilegiada per lei [[Protestantisme|protestants]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== Durant lei sègles XVII e XVIII, lo francés foguèt l'objècte d'una importanta activitat de codificacion encoratjada per la [[monarquia]]. Coma durant l'epòca dau [[francés mejan]], leis escrivans tenguèron un ròtle centrau dins aqueleis evolucions. Pasmens, lo [[Armand Jean du Plessis de Richelieu|cardinau de Richelieu]] creèt en [[1643]] una institucion [[estat]]ala, l'[[Acadèmia Francesa]], per leis enquadrar. En parallèl, de letruts, coma [[François de Malherbe]] ([[1555]]-[[1628]]) e [[Nicolas Boileau]] ([[1636]]-[[1711]]), estudièron l'estile de la [[lenga]] e prepausèron de formas per eliminar lei [[mot]]s jutjats « bas » ò « vulgars »<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Marcel Hervier, ''L'Art Poétique de Boileau, étude et analyse'', Chefs-d'œuvre de la littérature expliqués, Mellottée, 1948, pp. 213-219.</ref>. ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicanas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === <div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> * [[França]]. * [[Francés mejan]]. * [[Francés vièlh]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. </div> === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> <references/> </div> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] 9a332ctw1rpaidno254omscwfignq59 2334289 2334288 2022-08-24T20:31:02Z Nicolas Eynaud 6858 /* L'estructuracion dau francés per la monarquia */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== [[Fichièr:Villers-Cot.jpg|thumb|right|Premiera pagina de l'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]].]] {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, « Du premier emploi dans l’imprimerie et dans la langue française, de l’apostrophe, de l’accent et de la cédille », ''Bulletin du bibliophile belge'', 1837.</ref>. Lo periòde dau [[francés mejan]] foguèt tanben aqueu dau començament de sa difusion organizada a l'ensemble dau territòri francés per leis autoritats centralas. L'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]], signada en [[1539]], es l'eveniment fondator d'aquela [[politica]]. Ordonèt d'utilizar lo francés dins totei lei tèxtes oficiaus e juridics. Se la feblessa dau poder reiau limitèt son aplicacion efectiva, l'ordonança marquèt lo començament dau declin de l'usatge dau [[latin]], de l'[[occitan]] e deis autrei parlars d'oïl dins leis afaires dau Reiaume. D'un biais pus marginau, la [[Reforma]] favorizèt egalament aquela evolucion car lo francés foguèt la lenga privilegiada per lei [[Protestantisme|protestants]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== Durant lei sègles XVII e XVIII, lo francés foguèt l'objècte d'una importanta activitat de codificacion encoratjada per la [[monarquia]]. Coma durant l'epòca dau [[francés mejan]], leis escrivans tenguèron un ròtle centrau dins aqueleis evolucions. Pasmens, lo [[Armand Jean du Plessis de Richelieu|cardinau de Richelieu]] creèt en [[1643]] una institucion [[estat]]ala, l'[[Acadèmia Francesa]], per leis enquadrar. En parallèl, de letruts, coma [[François de Malherbe]] ([[1555]]-[[1628]]) e [[Nicolas Boileau]] ([[1636]]-[[1711]]), estudièron l'estile de la [[lenga]] e prepausèron de formas per eliminar lei [[mot]]s jutjats « bas » ò « vulgars »<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Marcel Hervier, ''L'Art Poétique de Boileau, étude et analyse'', Chefs-d'œuvre de la littérature expliqués, Mellottée, 1948, pp. 213-219.</ref>. Plusors [[diccionari]]s e [[gramatica]]s foguèron tanben publicats a partir de la fin dau sègle XVII. Gràcias au prestigi e au poder dau rèi de [[Reiaume de França|França]], lo [[francés]] se difusèt aisament dins lei corts deis autreis [[Estat]]s [[Euròpa|europèus]]. Venguèt ansin la [[lenga]] deis elèits occidentaus fins au sègle XX. ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicanas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === <div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> * [[França]]. * [[Francés mejan]]. * [[Francés vièlh]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. </div> === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> <references/> </div> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] crntp93jcbrgz57y9b3r051civm8cg3 2334290 2334289 2022-08-24T20:31:24Z Nicolas Eynaud 6858 /* L'estructuracion dau francés per la monarquia */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== [[Fichièr:Villers-Cot.jpg|thumb|right|Premiera pagina de l'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]].]] {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, « Du premier emploi dans l’imprimerie et dans la langue française, de l’apostrophe, de l’accent et de la cédille », ''Bulletin du bibliophile belge'', 1837.</ref>. Lo periòde dau [[francés mejan]] foguèt tanben aqueu dau començament de sa difusion organizada a l'ensemble dau territòri francés per leis autoritats centralas. L'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]], signada en [[1539]], es l'eveniment fondator d'aquela [[politica]]. Ordonèt d'utilizar lo francés dins totei lei tèxtes oficiaus e juridics. Se la feblessa dau poder reiau limitèt son aplicacion efectiva, l'ordonança marquèt lo començament dau declin de l'usatge dau [[latin]], de l'[[occitan]] e deis autrei parlars d'oïl dins leis afaires dau Reiaume. D'un biais pus marginau, la [[Reforma]] favorizèt egalament aquela evolucion car lo francés foguèt la lenga privilegiada per lei [[Protestantisme|protestants]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== Durant lei sègles XVII e XVIII, lo francés foguèt l'objècte d'una importanta activitat de codificacion encoratjada per la [[monarquia]]. Coma durant l'epòca dau [[francés mejan]], leis escrivans tenguèron un ròtle centrau dins aqueleis evolucions. Pasmens, lo [[Armand Jean du Plessis de Richelieu|cardinau de Richelieu]] creèt en [[1643]] una institucion [[estat]]ala, l'[[Acadèmia Francesa]], per leis enquadrar. En parallèl, de letruts, coma [[François de Malherbe]] ([[1555]]-[[1628]]) e [[Nicolas Boileau]] ([[1636]]-[[1711]]), estudièron l'estile de la [[lenga]] e prepausèron de formas per eliminar lei [[mot]]s jutjats « bas » ò « vulgars »<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Marcel Hervier, ''L'Art Poétique de Boileau, étude et analyse'', Chefs-d'œuvre de la littérature expliqués, Mellottée, 1948, pp. 213-219.</ref>. Plusors [[diccionari]]s e [[gramatica]]s foguèron tanben publicats a partir de la fin dau sègle XVII. Gràcias au prestigi e au poder dau rèi de [[Reiaume de França|França]], lo francés se difusèt aisament dins lei corts deis autreis [[Estat]]s [[Euròpa|europèus]]. Venguèt ansin la [[lenga]] deis elèits occidentaus fins au sègle XX. ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicanas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === <div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> * [[França]]. * [[Francés mejan]]. * [[Francés vièlh]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. </div> === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> <references/> </div> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] 828zeg9m4dsmpravsm92y9ig2ag3l64 2334291 2334290 2022-08-24T20:34:38Z Nicolas Eynaud 6858 /* Liames intèrnes */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} {{Dialècte Provençau}} {{article en construccion}} {{Infobox Lenga | lenga = Français | en occitan = Francés | país = '''[[França]]'''<br />'''[[Canadà]]'''<br />'''[[Belgica]]'''<br />'''[[Soïssa]]'''<br />e 52 autreis estats | regions = '''[[Euròpa Occidentala]]'''<br />'''[[Africa]]'''<br />'''[[Asia]]'''<br />'''[[America]]''' | personas = 274 milions de | n = 11 | tipologia = {{SVO}} {{Tipologia Caen|FRN}} {{Lenga flexionala}} - {{Lenga sillabica}} | familha = [[lengas indoeuropèas]]<br />&nbsp;[[lengas romanicas]]<br />&nbsp;&nbsp;[[galloromanic]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[francés]] / [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]] | status = [[França]], [[Soïssa]], 23 autreis estats, l{{'}}[[ONU|Organizacion de las Nacions Unidas]], e l{{'}}[[Union Europèa]] | academia = [[Académie française]],<br />[[DGLF|Délégation générale à la langue française et aux langues de France]],<br />[[Service de la langue française]] (Belgica),<br />[[Office québécois de la langue française]],<br />les Conseils supérieurs de la langue française de France,<br />de Belgique<br />e du Québec | iso-1 = fr | iso-B = fre | iso-T = fra | iso-3 = fra | iso-6 = fra | iso-6P = grnn | grop = [[lengas indoeuropèas|indoeuropèu]] | mòstra = '''<center>Article primier de<br />la Declaracion dei Drechs Umans.</center>''' <br /> '''<center>Article premier</center>''' Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. | espandida = I (lenga individuala) | tipe = L (lenga viva) }} Lo '''francés''' (nom autoctòn: ''français'' {{IPA|/fʁɑ̃sɛ/}}) es una [[lenga romanica]]. Es la [[lenga]] oficiala de [[França]] e es una dei lengas oficialas de [[Belgica]] ([[Valonia]], [[Brussèlas]]), de [[Canadà]], de [[Soïssa]]. Tanben es lenga oficiala dins certaneis estats non europèus que foguèron a passat temps de colònias francesas o belgas, especialament en [[Africa]]. == Definicions == Dins la classificacion dei lengas romanicas, lo tèrme «francés» pòt prene dos sens completament diferents: * Siá lo '''francés''' es un sinonim de la '''[[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lenga d{{'}}oïl]]''' (au singular). Es la concepcion de la romanistica tradicionala. Dins aquela vision, lo francés o lenga d{{'}}oïl es una lenga romanica situada au nòrd dei domenis occitan e francoprovençau. Ansin, lo territòri d{{'}}origina de la lenga francesa compren quasi la mitat nòrd de l{{'}}estat francés (sens lei domenics lingüistics dau [[breton]], de l{{'}}[[alemand]] e dau [[neerlandés]]), la Belgica francofòna ([[Valonia]]), un tròç dau canton de [[Jura (canton)|Jura]] en Soïssa e leis [[illas Normandas]] (possession britanica). * Siá lo '''francés''' es una lenga originària de l{{'}}[[Illa de França]] e fa partida de la familha dei «lengas d{{'}}oïl» (au plurau). Es una concepcion que certanei lingüistas defendon dempuei leis ans 1970. Dins aquela vision, lo francés englobariá pas leis autrei «lengas d{{'}}oïl». == L{{'}}imposicion dau francés en Occitània == === Istòria === En [[Occitània]], lo francés es pas una lenga autoctòna, pasmens s{{'}}es impausat dins la pus granda part d{{'}}Occitània dempuei lo sègle XX, au detriment de l{{'}}[[occitan]], amb una situacion de fòrta [[diglossia]]. Lo francés a penetrat dins l{{'}}Occitània politicament francesa coma lenga de cultura e de poder, en i fasent concurréncia a l{{'}}[[occitan]], a partir de la fin dau sègle XV (e tre lo sègle XIII dins lo [[Creissent]]). Dins l{{'}}usatge dei cadajorns, l{{'}}occitan restava pasmens la sola lenga dau pòble dins au començament dau sègle XX. Lo francés es vengut la lenga majoritària de la populacion occitana durant la primiera mitat dau sègle XX, sustot entre leis ans 1920 e 1940, au pus fòrt de la repression lingüistica escolara (1882-1940) que l{{'}}estat francés organizava còntra l{{'}}[[occitan]], qualificat de «patés». Vejatz lo fenomèn de la [[vergonha (lingüicidi)]]. Lo prestigi dau francés a contribuit tanben a marginalizar e a desvalorizar l{{'}}occitan, ja que lo francés es la lenga dau poder politic dempuei la fin dau sègle XV, es la sola lenga oficiala de l{{'}}estat francés dempuei l{{'}}[[Edicte de Villers-Cotterêts]] en [[1539]] e es la lenga dei mèdias dominants que se concentran a París. Dins lo principat de [[Mónegue]], la lenga oficiala dins lei fachs foguèt lontemps l{{'}}[[italian]]. Venguèt lo francés a partir deis ans 1850, sota l{{'}}influéncia de la [[diglossia]] tala coma foncionava ja dins lei territòris adjacents a Mónegue, situats dins l{{'}}estat francés. Lei dos territòris d{{'}}Occitània ont lo francés es pas una lenga dominanta son lei [[Valadas Occitanas]] dins l{{'}}[[estat italian]] e la [[Val d'Aran|Vau d{{'}}Aran]] dins l{{'}}[[estat espanhòu]]. === Varietats === Lo francés parlat en Occitània coneis de varietats diferentas<ref>[[Robèrt Lafont|LAFONT Robèrt]] (1984) ''Pour retrousser la diglossie'', ''Lengas'' 15 [reeditat dins: LAFONT Robert (1997) ''Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie'', coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan, pp. 189-223]</ref>: * Lo [[francitan]] es una varietat de francés popular que conten fòrça elements d{{'}}origina occitana dins la fonetica («accent» occitan), lo lexic e la sintaxi. * Lo [[francés meridionau]] es una varietat de francés estandard que se distinguís solament per una fonetica d{{'}}origina occitana («accent» occitan) e per una lectura occitanizada e artificiala de l{{'}}ortografia francesa. En particular, consistís a prononciar {{IPA|[ə]}} la letra finala ''-e'', qu{{'}}es normalament muda dins la fonetica francesa d{{'}}origina. * Lo [[francés colloquiau importat]] es lo francés popular importat de la zona d{{'}}origina dau francés: a ges de traças d{{'}}occitan. * Lo [[francés oficiau]] es la varietat pus estandard, pus formala e pus academica dau francés, amb una fonetica francesa normala, sens «accent» occitan. Dempuei lo sègle XX, lo francitan e lo francés meridionau recuelan progressivament e laissan de mai en mai de plaça au francés colloquiau importat e au francés oficiau. Aquò mena lei practicas lingüisticas en Occitània vèrs una uniformizacion creissenta au profiech dau francés estandard e vèrs una pèrda dei traças de l{{'}}occitan. [[image:Map-Francophone World.svg|thumb|right|250px|'''La lenga francesa dins lo mond''' '''''Legenda:''''' <br />Blau encre: lenga de la majoritat de la populacion;<br /> Blau: lenga administrativa ;<br /> Blau clar: lenga de cultura ;<br /> Verd: minoritats francofònas.]] == Generalitats == === Istòria === {{veire|Istòria dau francés}} ==== Leis originas dau francés ==== La formacion dau francés vièlh es un procès que sembla durar de la [[Guèrra dei Gàllias|conquista romana]] dau nòrd de [[Gàllia]] au [[sègle X]]. Son element centrau es l'adopcion dau [[latin]] per lei populacions [[Cèltas|celticas]] d'aquel espaci entre la fin dau [[sègle I avC]] e lo [[sègle V apC]]. Aquò donèt naissença a de [[latin vulgar|latins « vulgars »]] e entraïnèt la disparicion dei lengas celticas. Pasmens, aquelei parlars venguèron un [[substrat (lingüistica)|substrat]] dau francés. Ansin, quauquei desenaus de [[mot]]s dau francés modèrne son dirèctament d'origina cèlta<ref>Per exemple, es lo cas de « bouc », « cervoise », « chemin », « chêne », « mouton » ò « ruche ».</ref>. Lei lengas celticas son tanben probablament a l'origina de l'aparicion de la [[vocala]] [y]. Pus tard, après l'afondrament de l'[[Empèri Roman d'Occident]], de [[lengas germanicas]] influencièron aqueu latin popular. Aperaquí 400 mots dau lexic actuau son d'origina germanica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Sandrine Zufferey e Jacques Moeschler, ''Initiation à la linguistique française'', Armand Colin, 2015.</ref>. Regardan principalament de tèrmes institucionaus, militars e de la vida vidanta<ref>Per exemple, « ban », « chambellan », « étrier », « maréchal », « trève », « fauteuil », « gaufre » ò « jardin ».</ref>. En parallèl, entraïnèron l'adopcion dau son [g], probablament au [[sègle VI]]. D'un biais pus generau, lo [[francic]], la lenga dei [[Francs Salians]], auriá fòrça influenciat la prononciacion dau protofrancés. La [[lenga romanica]] utilizada dins lei [[Juraments d'Estrasborg]] es sovent considerada coma la premiera traça escricha d'aqueu protofrancés<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Cerquiglini, ''La naissance du français'', Presses universitaires de France, 1991.</ref>. ==== Lo francés vièlh ==== {{veire|Francés vièlh}} [[Fichièr:Ludwigslied Manuscript Valenciennes p. 1+2.jpg|thumb|right|Manuscrit de la ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'' redigit au sègle XIV.]] Lo passatge dau protofrancés au [[francés vièlh]] es pas conegut. Se debanèt probablament durant lo [[sègle IX]] ò lo [[sègle X]] dins lo quadre de la separacion creissenta entre lei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|parlars d'oïl]] e lo rèsta dei [[lengas romanicas]]. La ''[[Sequéncia de Santa Eulàlia]]'', un tèxte [[religion|religiós]] de la fin dau [[sègle IX]], es un exemple d'aquela diferenciacion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Xavier Darcos, ''Histoire de la littérature française'', Hachette, coll. « Faire le point », 1992, p. 25.</ref>. Lo francés vièlh foguèt parlat fins au [[sègle XIII]] ò [[sègle XIV|XIV]]. Conoguèt tres evolucions majoras. La premiera es una evolucion fonetica. Ansin, plusors grops de [[consonanta]]s a l'interior ò a la fin dei [[mot]]s dispareguèron ò se transformèron. Per exemple, lo t intervocalic e lo s interior davant consonanta dispareguèron<ref>Per exemple, ''vita'' venguèt ''vie'' e ''festa'' venguèt ''fete''.</ref>. Per lei [[vocala]]s, son evolucion despendeguèt de la plaça de l'[[accent tonic]] dins lo [[mot]]. Dins la màger part dei cas, aquò menèt a la disparicion dei vocalas finalas que portavan pas l'accent<ref>Per exemple, ''murus'' venguèt ''mur''.</ref>. Aquelei transformacions fonologicas aguèron de consequéncias importantas sus la sintaxi. D'efiech, la disparicion dei vocalas e dei consonantas finalas entraïnèt la disparicion de la marca dei cas, es a dire de la basa dei declinasons. Lo nombre de cas passèt donc de sièis (en [[latin]]) a dos : un cas « subjècte » que correspondiá au nominatiu e au vocatiu dau [[latin]] e un cas « regim », eissit de l'accusatiu, que podiá s'aplicar a totei leis autrei cas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998), pp. 20-21.</ref>. Per compensar aquela alteracion de la [[gramatica]] latina, l'utilizacion d'[[article (gramatica)|articles]] e de [[preposicion (gramatica)|preposicions]] se generalizèt pauc a pauc per indicar lei foncions. Ansin, l'òrdre dei [[mot]]s dins la [[frasa]] evolucionèt lentament per privilegiar l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte. Enfin, es durant aqueu periòde que la [[negacion]] ''ne'' comencèt d'èsser doblada per ''pas'' ò ''point''. La tresena evolucion importanta dau periòde de desvolopament dau [[francés vièlh]] es la fragmentacion de l'espaci lingüistic dei [[Lenga d'oïl - lengas d'oïl|lengas d'oïl]]. Aquò es una consequéncia de la fragmentacion de la societat durant la premiera partida de l'èra [[feudalitat|feudala]]. Pasmens, a l'escala dei fèus pus importants, existiá de factors d'unitat coma lo poder senhorau (lo rèi dei Francs dins lo cas de [[París]] e d'[[Orleans]]), la [[Glèisa Catolica|Glèisa]] e la [[borgesiá]] naissenta. Aquò permetèt probablament l'unificacion dau parlar de [[París]] e de sa region. De mai, donèt un certan prestigi a la [[lenga]] coma o mòstra son utilizacion per [[Marco Polo]] dins la redaccion dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>D'efiech, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], que metèt en forma lei racòntes de [[Marco Polo]], escriviá en francés</ref>. ==== Lo francés mejan ==== [[Fichièr:Villers-Cot.jpg|thumb|right|Premiera pagina de l'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]].]] {{veire|Francés mejan}} Lo [[francés mejan]] es la forma dau francés parlat entre lei sègles XIV e XVI. Es marcat per l'abandon totau dau sistèma de declinason, evolucion que renforcèt lo ròtle dei [[preposicion (gramatica)|preposicions]] e l'adopcion de l'òrdre subjècte-vèrbe-objècte dins la construccion de la [[frasa]]. Pasmens, lei transformacions pus importantas d'aqueu periòde regardèron lo vocabulari. D'efiech, per enrichir la [[lenga]], de letruts coma leis autors de la [[Pleïada]] imaginèron de [[mot]]s novèus en empruntant de tèrmes eissits dau [[latin]], dau [[grèc]] e dei lengas vesinas (autrei lengas d'oïl, [[occitan]]...). L'[[ortografia]] dei mots comencèt de se fixar e l'influéncia dau [[latin]] entraïnèt la restauracion de [[consonanta]]s [[etimologia|etimologicas]] abandonadas per lo [[francés vièlh]]<ref>Per exemple, ''bele'' venguèt ''belle'' (latin ''bella''), ''flama'' venguèt ''flamme'' (latin ''flamma'').</ref>. Lo h iniciau foguèt tanben apondut per destriar certanei mots començant per una u ò una v<ref>Per exemple, ''huître'' e ''vitre''.</ref>. D'efiech, aquelei letras èran encara relativament pròchas, çò qu'entraïna de riscs de confusion. Enfin, a la fin dau sègle XVI, apareguèt la [[cedilha]] e leis accents<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Auguste Bernard, « Du premier emploi dans l’imprimerie et dans la langue française, de l’apostrophe, de l’accent et de la cédille », ''Bulletin du bibliophile belge'', 1837.</ref>. Lo periòde dau [[francés mejan]] foguèt tanben aqueu dau començament de sa difusion organizada a l'ensemble dau territòri francés per leis autoritats centralas. L'[[Ordonança de Villers-Cotterêts]], signada en [[1539]], es l'eveniment fondator d'aquela [[politica]]. Ordonèt d'utilizar lo francés dins totei lei tèxtes oficiaus e juridics. Se la feblessa dau poder reiau limitèt son aplicacion efectiva, l'ordonança marquèt lo començament dau declin de l'usatge dau [[latin]], de l'[[occitan]] e deis autrei parlars d'oïl dins leis afaires dau Reiaume. D'un biais pus marginau, la [[Reforma]] favorizèt egalament aquela evolucion car lo francés foguèt la lenga privilegiada per lei [[Protestantisme|protestants]]. ==== L'estructuracion dau francés per la monarquia ==== Durant lei sègles XVII e XVIII, lo francés foguèt l'objècte d'una importanta activitat de codificacion encoratjada per la [[monarquia]]. Coma durant l'epòca dau [[francés mejan]], leis escrivans tenguèron un ròtle centrau dins aqueleis evolucions. Pasmens, lo [[Armand Jean du Plessis de Richelieu|cardinau de Richelieu]] creèt en [[1643]] una institucion [[estat]]ala, l'[[Acadèmia Francesa]], per leis enquadrar. En parallèl, de letruts, coma [[François de Malherbe]] ([[1555]]-[[1628]]) e [[Nicolas Boileau]] ([[1636]]-[[1711]]), estudièron l'estile de la [[lenga]] e prepausèron de formas per eliminar lei [[mot]]s jutjats « bas » ò « vulgars »<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Marcel Hervier, ''L'Art Poétique de Boileau, étude et analyse'', Chefs-d'œuvre de la littérature expliqués, Mellottée, 1948, pp. 213-219.</ref>. Plusors [[diccionari]]s e [[gramatica]]s foguèron tanben publicats a partir de la fin dau sègle XVII. Gràcias au prestigi e au poder dau rèi de [[Reiaume de França|França]], lo francés se difusèt aisament dins lei corts deis autreis [[Estat]]s [[Euròpa|europèus]]. Venguèt ansin la [[lenga]] deis elèits occidentaus fins au sègle XX. ==== La politica lingüistica deis autoritats revolucionàrias e republicanas ==== ==== Lo francés modèrne ==== === Estatut e preséncia dins lo mond === ==== Dialèctes e nombre de locutors ==== ==== Estatut dins lo mond ==== === Organismes de regulacion === == La fonetica e l'escritura == === La fonetica e la fonologia === === L'ortografia === ==== L'alfabet ==== ==== La pontuacion ==== == La frasa simpla == === Generalitats === ==== La frasa ==== ==== Leis elements de la frasa simpla ==== ==== Lei tipes de frasas ==== === Lo nom e lo grop nominau === ==== Lo grop nominau ==== ==== Lei determinants ==== ==== Lo nom ==== ==== Lei pronoms ==== === Lo vèrbe e lo grop verbau === ==== Lei vèrbes ==== ==== Lo classement dei vèrbes ==== ==== La conjugason ==== ==== Lei mòdes e lei temps ==== === L'adjectiu e lo grop adjectivau === ==== Leis adjectius ==== ==== Lo grop adjectivau ==== === Leis elements invariables === ==== Leis advèrbis ==== ==== Lei preposicions ==== ==== Lei conjoncions ==== == La frasa complèxa == === Generalitats === === La relacion d'associacion === === La relacion de dependéncia-subordinacion === == La morfologia e la semantica lexicalas == === L'origina dau lexic === === Elements de morfologia lexicala === === Elements de semantica lexicala === == Annèxas == === Liames intèrnes === <div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> * [[França]]. * [[Francés mejan]]. * [[Francés vièlh]]. * [[Francic]]. * [[Literatura francesa]]. * [[Ordonança de Villers-Cotterêts]]. </div> === Bibliografia === * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Ménard, ''Syntaxe de l'ancien français'', Editions Bière, 1994 (1998). * '''[[francés|(fr)]]''' Gaston Zink, ''Le Moyen français (XIVe et XVe siècles)'', Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1990. === Nòtas e referéncias === <div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> <references/> </div> {{DEFAULTSORT:frances}} [[Categoria:Inventari de lengas]] [[Categoria:Lenga romanica]] [[Categoria:Lenga d'Argeria|Francés]] [[Categoria:Lenga de las Antilhas francesas]] [[Categoria:Lenga de Belgica|Francés]] [[Categoria:Lenga de Burkina Faso|Frances]] [[Categoria:Lenga de Canadà|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Republica Democratica de Còngo|Frances]] [[Categoria:Lenga de Còsta d'Evòri|Francés]] [[Categoria:Lenga de Jiboti|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Haití|Francés]] [[Categoria:Lenga d'Itàlia|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mali|Francés]] [[Categoria:Lenga de Luxemborg|Francés]] [[Categoria:Lenga de Marròc|Francés]] [[Categoria:Lenga de Maurici|Francés]] [[Categoria:Lenga de Mónegue|Francés]] [[Categoria:Lenga de Nòva Caledònia]] [[Categoria:Lenga de Polinesia Francesa]] [[Categoria:Lenga de Senegal|Francés]] [[Categoria:Lenga de Soïssa|Francés]] [[Categoria:Lenga de Chad|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tògo|Francés]] [[Categoria:Lenga de Tunisia|Francés]] [[Categoria:Lenga francesa|*]] [[Categoria:Lenga oficiala de l'Union Europèa|Francés]] [[Categoria:Lenga flexionala|Francés]] [[Categoria:Lenga SVO|Francés]] [[Categoria:Francofonia|Francés]] [[Categoria:Valonia]] dypx10tpy76i8jlpchmcdtlgzr66is3 0 21285 2334344 2306770 2022-08-25T08:34:52Z Toku 7678 /* Vida */ wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === annadas de joventut === Nasquèt dins una familha borgesa de [[Rosario]]. Semblariá que foguèsse malaut d'[[asma]] quand aviá dos ans, e que ne patiriá puèi tota sa vida (quitament s'aquò mai tard lo s'empachèt pas cap totun per exemple d'èsser jogaire de rugbi). Per aquesta rason sa familha se mudèt a un endrech amb un [[clima]] mai sec, a [[Alta Gracia]] ([[Cordòba]]), [[Argentina]]. Pasmens sa santat se melhorèt pas e doncas son educacion primària se faguèt dins son ostal, per sa maire, [[Celia de la Serna]]. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == Citacions == [[Fichièr:CheHigh.jpg|thumb|350 px|left|... ... '''[[Guerrillero heróico]]''' fòto de n' [[Alberto "Korda" Díaz Gutiérez]] ''[[1960]]''...]] * ''[[Soi pas cap un liberator. N'existisson pas cap los liberators.Son los pòbles los que se desliuran d'esperse.]]'' * ''[[Se cal endurzir sens pas jamai daissar de caire sa tendresa.]]'' * ''[[Cal èsser realistas: demandatz çò impossible.]]'' * ''[[Val melhor n'anar pè-descauç que non pas raubar d'espardenhas.]]'' * ''[[Lo languitòri de l'ostal comença de se far sentir dins lo ventre.]]'' * ''[[La vertadièra revolucion la devèm far dintre nautres.]]'' * ''[[Sèm mai conscients per èsser mai madurs, sèm mai madurs per èsser mai conscients.]]'' * ''[[Los nòstres uèlhs ne son uèi capables de veire çò qu'asièr la nòstra condicion d'esclaus colonials nos empachava d'observar: que la "civilizacion occidentala" ne rascond jos la siá brilhanta façada un quadre de iènas e chacals.]]'' * ''[[Dins una revolucion, se deu trionfar o morir.]]'' * ''[[Lo pòble nòrd-american es ges colpable de la barbariá dels sieus governants mas bèl primièr victima de l'ira de totes los pòbles del mond que se confondon d'a vegadas lo sistèma social amb lo pòble]]''. * ''[[Crear dos, tres Vietnam es la consigna.]]'' * ''[[Ne cal èsser subretot capables de sentir dintre çò mai prigond del nòstre còr quina que siá injustícia comesa contra qual que siá, onte que ne siá en pel mond.Es la qualitat màger per un revolucionari.]]'' * ''[[Vièlh, e quitament ne rebentèssi, contunharai de far al rugbi.]]'' * ''[[Se lo present es de lucha, lo futur es nòstre.]]'' * ''[[Se i a cap cafè per totòm, n'i aurà alavetz per degun.]]'' * ''[[La revolucion es ges una poma que tomba madura.La devètz vautres far tombar.]]'' * ''[[Me ne viri de tombar se qualqu'un autre se pren mon fusilh e contunha de tirar.]]'' * ''[[Sabi que çai sètz per me tuar.Tiratz, capon, n'auretz tuat sonqu'un òme.]]'' * ''[[Tota mena de mòrt nos pòt aténher, daissatz-la qu'es planvenguda se lo nòstre crit batalhièr a tocat qualqu'un receptiu e s'una autra man s'abastèt e tornèt s'agafar la vòstra arma.]]'' * ''[[Lo silenci es un argument menat al sieu tèrme per d'autres mejans.]]'' ** ''[[Fins a la victòria tostemps !]]'' == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] st2d6a40ln9v1kpbq5ly3jbmgmbj6yj 2334345 2334344 2022-08-25T08:35:26Z Toku 7678 wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === annadas de joventut === Nasquèt dins una familha borgesa de [[Rosario]]. Semblariá que foguèsse malaut d'[[asma]] quand aviá dos ans, e que ne patiriá puèi tota sa vida (quitament s'aquò mai tard lo s'empachèt pas cap totun per exemple d'èsser jogaire de rugbi). Per aquesta rason sa familha se mudèt a un endrech amb un [[clima]] mai sec, a [[Alta Gracia]] ([[Cordòba]]), [[Argentina]]. Pasmens sa santat se melhorèt pas e doncas son educacion primària se faguèt dins son ostal, per sa maire, [[Celia de la Serna]]. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == Citacions == [[Fichièr:CheHigh.jpg|thumb|350 px|left|... ... '''[[Guerrillero heróico]]''' fòto de n' [[Alberto "Korda" Díaz Gutiérez]] ''[[1960]]''...]] * ''[[Soi pas cap un liberator. N'existisson pas cap los liberators.Son los pòbles los que se desliuran d'esperse.]]'' * ''[[Se cal endurzir sens pas jamai daissar de caire sa tendresa.]]'' * ''[[Cal èsser realistas: demandatz çò impossible.]]'' * ''[[Val melhor n'anar pè-descauç que non pas raubar d'espardenhas.]]'' * ''[[Lo languitòri de l'ostal comença de se far sentir dins lo ventre.]]'' * ''[[La vertadièra revolucion la devèm far dintre nautres.]]'' * ''[[Sèm mai conscients per èsser mai madurs, sèm mai madurs per èsser mai conscients.]]'' * ''[[Los nòstres uèlhs ne son uèi capables de veire çò qu'asièr la nòstra condicion d'esclaus colonials nos empachava d'observar: que la "civilizacion occidentala" ne rascond jos la siá brilhanta façada un quadre de iènas e chacals.]]'' * ''[[Dins una revolucion, se deu trionfar o morir.]]'' * ''[[Lo pòble nòrd-american es ges colpable de la barbariá dels sieus governants mas bèl primièr victima de l'ira de totes los pòbles del mond que se confondon d'a vegadas lo sistèma social amb lo pòble]]''. * ''[[Crear dos, tres Vietnam es la consigna.]]'' * ''[[Ne cal èsser subretot capables de sentir dintre çò mai prigond del nòstre còr quina que siá injustícia comesa contra qual que siá, onte que ne siá en pel mond.Es la qualitat màger per un revolucionari.]]'' * ''[[Vièlh, e quitament ne rebentèssi, contunharai de far al rugbi.]]'' * ''[[Se lo present es de lucha, lo futur es nòstre.]]'' * ''[[Se i a cap cafè per totòm, n'i aurà alavetz per degun.]]'' * ''[[La revolucion es ges una poma que tomba madura.La devètz vautres far tombar.]]'' * ''[[Me ne viri de tombar se qualqu'un autre se pren mon fusilh e contunha de tirar.]]'' * ''[[Sabi que çai sètz per me tuar.Tiratz, capon, n'auretz tuat sonqu'un òme.]]'' * ''[[Tota mena de mòrt nos pòt aténher, daissatz-la qu'es planvenguda se lo nòstre crit batalhièr a tocat qualqu'un receptiu e s'una autra man s'abastèt e tornèt s'agafar la vòstra arma.]]'' * ''[[Lo silenci es un argument menat al sieu tèrme per d'autres mejans.]]'' ** ''[[Fins a la victòria tostemps !]]'' == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] apvs34jip2mrgow9p11lso05hqnluf6 2334346 2334345 2022-08-25T08:44:02Z Toku 7678 /* Biografia */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. === annadas de joventut === Nasquèt dins una familha borgesa de [[Rosario]]. Semblariá que foguèsse malaut d'[[asma]] quand aviá dos ans, e que ne patiriá puèi tota sa vida (quitament s'aquò mai tard lo s'empachèt pas cap totun per exemple d'èsser jogaire de rugbi). Per aquesta rason sa familha se mudèt a un endrech amb un [[clima]] mai sec, a [[Alta Gracia]] ([[Cordòba]]), [[Argentina]]. Pasmens sa santat se melhorèt pas e doncas son educacion primària se faguèt dins son ostal, per sa maire, [[Celia de la Serna]]. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == Citacions == [[Fichièr:CheHigh.jpg|thumb|350 px|left|... ... '''[[Guerrillero heróico]]''' fòto de n' [[Alberto "Korda" Díaz Gutiérez]] ''[[1960]]''...]] * ''[[Soi pas cap un liberator. N'existisson pas cap los liberators.Son los pòbles los que se desliuran d'esperse.]]'' * ''[[Se cal endurzir sens pas jamai daissar de caire sa tendresa.]]'' * ''[[Cal èsser realistas: demandatz çò impossible.]]'' * ''[[Val melhor n'anar pè-descauç que non pas raubar d'espardenhas.]]'' * ''[[Lo languitòri de l'ostal comença de se far sentir dins lo ventre.]]'' * ''[[La vertadièra revolucion la devèm far dintre nautres.]]'' * ''[[Sèm mai conscients per èsser mai madurs, sèm mai madurs per èsser mai conscients.]]'' * ''[[Los nòstres uèlhs ne son uèi capables de veire çò qu'asièr la nòstra condicion d'esclaus colonials nos empachava d'observar: que la "civilizacion occidentala" ne rascond jos la siá brilhanta façada un quadre de iènas e chacals.]]'' * ''[[Dins una revolucion, se deu trionfar o morir.]]'' * ''[[Lo pòble nòrd-american es ges colpable de la barbariá dels sieus governants mas bèl primièr victima de l'ira de totes los pòbles del mond que se confondon d'a vegadas lo sistèma social amb lo pòble]]''. * ''[[Crear dos, tres Vietnam es la consigna.]]'' * ''[[Ne cal èsser subretot capables de sentir dintre çò mai prigond del nòstre còr quina que siá injustícia comesa contra qual que siá, onte que ne siá en pel mond.Es la qualitat màger per un revolucionari.]]'' * ''[[Vièlh, e quitament ne rebentèssi, contunharai de far al rugbi.]]'' * ''[[Se lo present es de lucha, lo futur es nòstre.]]'' * ''[[Se i a cap cafè per totòm, n'i aurà alavetz per degun.]]'' * ''[[La revolucion es ges una poma que tomba madura.La devètz vautres far tombar.]]'' * ''[[Me ne viri de tombar se qualqu'un autre se pren mon fusilh e contunha de tirar.]]'' * ''[[Sabi que çai sètz per me tuar.Tiratz, capon, n'auretz tuat sonqu'un òme.]]'' * ''[[Tota mena de mòrt nos pòt aténher, daissatz-la qu'es planvenguda se lo nòstre crit batalhièr a tocat qualqu'un receptiu e s'una autra man s'abastèt e tornèt s'agafar la vòstra arma.]]'' * ''[[Lo silenci es un argument menat al sieu tèrme per d'autres mejans.]]'' ** ''[[Fins a la victòria tostemps !]]'' == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] al7rkz4c8g2t3g6ly5ijtt0hnpvpl97 2334347 2334346 2022-08-25T08:44:23Z Toku 7678 /* Jovença e formacion */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. === annadas de joventut === Nasquèt dins una familha borgesa de [[Rosario]]. Semblariá que foguèsse malaut d'[[asma]] quand aviá dos ans, e que ne patiriá puèi tota sa vida (quitament s'aquò mai tard lo s'empachèt pas cap totun per exemple d'èsser jogaire de rugbi). Per aquesta rason sa familha se mudèt a un endrech amb un [[clima]] mai sec, a [[Alta Gracia]] ([[Cordòba]]), [[Argentina]]. Pasmens sa santat se melhorèt pas e doncas son educacion primària se faguèt dins son ostal, per sa maire, [[Celia de la Serna]]. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == Citacions == [[Fichièr:CheHigh.jpg|thumb|350 px|left|... ... '''[[Guerrillero heróico]]''' fòto de n' [[Alberto "Korda" Díaz Gutiérez]] ''[[1960]]''...]] * ''[[Soi pas cap un liberator. N'existisson pas cap los liberators.Son los pòbles los que se desliuran d'esperse.]]'' * ''[[Se cal endurzir sens pas jamai daissar de caire sa tendresa.]]'' * ''[[Cal èsser realistas: demandatz çò impossible.]]'' * ''[[Val melhor n'anar pè-descauç que non pas raubar d'espardenhas.]]'' * ''[[Lo languitòri de l'ostal comença de se far sentir dins lo ventre.]]'' * ''[[La vertadièra revolucion la devèm far dintre nautres.]]'' * ''[[Sèm mai conscients per èsser mai madurs, sèm mai madurs per èsser mai conscients.]]'' * ''[[Los nòstres uèlhs ne son uèi capables de veire çò qu'asièr la nòstra condicion d'esclaus colonials nos empachava d'observar: que la "civilizacion occidentala" ne rascond jos la siá brilhanta façada un quadre de iènas e chacals.]]'' * ''[[Dins una revolucion, se deu trionfar o morir.]]'' * ''[[Lo pòble nòrd-american es ges colpable de la barbariá dels sieus governants mas bèl primièr victima de l'ira de totes los pòbles del mond que se confondon d'a vegadas lo sistèma social amb lo pòble]]''. * ''[[Crear dos, tres Vietnam es la consigna.]]'' * ''[[Ne cal èsser subretot capables de sentir dintre çò mai prigond del nòstre còr quina que siá injustícia comesa contra qual que siá, onte que ne siá en pel mond.Es la qualitat màger per un revolucionari.]]'' * ''[[Vièlh, e quitament ne rebentèssi, contunharai de far al rugbi.]]'' * ''[[Se lo present es de lucha, lo futur es nòstre.]]'' * ''[[Se i a cap cafè per totòm, n'i aurà alavetz per degun.]]'' * ''[[La revolucion es ges una poma que tomba madura.La devètz vautres far tombar.]]'' * ''[[Me ne viri de tombar se qualqu'un autre se pren mon fusilh e contunha de tirar.]]'' * ''[[Sabi que çai sètz per me tuar.Tiratz, capon, n'auretz tuat sonqu'un òme.]]'' * ''[[Tota mena de mòrt nos pòt aténher, daissatz-la qu'es planvenguda se lo nòstre crit batalhièr a tocat qualqu'un receptiu e s'una autra man s'abastèt e tornèt s'agafar la vòstra arma.]]'' * ''[[Lo silenci es un argument menat al sieu tèrme per d'autres mejans.]]'' ** ''[[Fins a la victòria tostemps !]]'' == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] e4qlbwpwztuzqg4jhytopcteso5e87v 2334348 2334347 2022-08-25T08:47:55Z Toku 7678 /* Jovença e formacion */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. Leis idèas politicas de sa familha èran progressistas amb de variacions importantas. Sei parents èran favorables ai movements antiautoritaris e èran donc gaire favorables au [[peronisme]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 24.</ref> En revènge, sa [[tanta]] èra [[comunisme|comunista]]. === annadas de joventut === Nasquèt dins una familha borgesa de [[Rosario]]. Semblariá que foguèsse malaut d'[[asma]] quand aviá dos ans, e que ne patiriá puèi tota sa vida (quitament s'aquò mai tard lo s'empachèt pas cap totun per exemple d'èsser jogaire de rugbi). Per aquesta rason sa familha se mudèt a un endrech amb un [[clima]] mai sec, a [[Alta Gracia]] ([[Cordòba]]), [[Argentina]]. Pasmens sa santat se melhorèt pas e doncas son educacion primària se faguèt dins son ostal, per sa maire, [[Celia de la Serna]]. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == Citacions == [[Fichièr:CheHigh.jpg|thumb|350 px|left|... ... '''[[Guerrillero heróico]]''' fòto de n' [[Alberto "Korda" Díaz Gutiérez]] ''[[1960]]''...]] * ''[[Soi pas cap un liberator. N'existisson pas cap los liberators.Son los pòbles los que se desliuran d'esperse.]]'' * ''[[Se cal endurzir sens pas jamai daissar de caire sa tendresa.]]'' * ''[[Cal èsser realistas: demandatz çò impossible.]]'' * ''[[Val melhor n'anar pè-descauç que non pas raubar d'espardenhas.]]'' * ''[[Lo languitòri de l'ostal comença de se far sentir dins lo ventre.]]'' * ''[[La vertadièra revolucion la devèm far dintre nautres.]]'' * ''[[Sèm mai conscients per èsser mai madurs, sèm mai madurs per èsser mai conscients.]]'' * ''[[Los nòstres uèlhs ne son uèi capables de veire çò qu'asièr la nòstra condicion d'esclaus colonials nos empachava d'observar: que la "civilizacion occidentala" ne rascond jos la siá brilhanta façada un quadre de iènas e chacals.]]'' * ''[[Dins una revolucion, se deu trionfar o morir.]]'' * ''[[Lo pòble nòrd-american es ges colpable de la barbariá dels sieus governants mas bèl primièr victima de l'ira de totes los pòbles del mond que se confondon d'a vegadas lo sistèma social amb lo pòble]]''. * ''[[Crear dos, tres Vietnam es la consigna.]]'' * ''[[Ne cal èsser subretot capables de sentir dintre çò mai prigond del nòstre còr quina que siá injustícia comesa contra qual que siá, onte que ne siá en pel mond.Es la qualitat màger per un revolucionari.]]'' * ''[[Vièlh, e quitament ne rebentèssi, contunharai de far al rugbi.]]'' * ''[[Se lo present es de lucha, lo futur es nòstre.]]'' * ''[[Se i a cap cafè per totòm, n'i aurà alavetz per degun.]]'' * ''[[La revolucion es ges una poma que tomba madura.La devètz vautres far tombar.]]'' * ''[[Me ne viri de tombar se qualqu'un autre se pren mon fusilh e contunha de tirar.]]'' * ''[[Sabi que çai sètz per me tuar.Tiratz, capon, n'auretz tuat sonqu'un òme.]]'' * ''[[Tota mena de mòrt nos pòt aténher, daissatz-la qu'es planvenguda se lo nòstre crit batalhièr a tocat qualqu'un receptiu e s'una autra man s'abastèt e tornèt s'agafar la vòstra arma.]]'' * ''[[Lo silenci es un argument menat al sieu tèrme per d'autres mejans.]]'' ** ''[[Fins a la victòria tostemps !]]'' == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] j4ckf3sh476kcjrn3bvbtjvteu3zeql 2334349 2334348 2022-08-25T08:55:13Z Toku 7678 /* Biografia */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === ==== Enfança ==== Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. Leis idèas politicas de sa familha èran progressistas amb de variacions importantas. Sei parents èran favorables ai movements antiautoritaris e èran donc gaire favorables au [[peronisme]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 24.</ref> En revènge, sa [[tanta]] èra [[comunisme|comunista]]. Ernesto Guevara recebèt una bòna educacion amb un accès rapide a l'[[escòla]]. I estudièt abòrd de disciplinas coma la [[filosofia]], lei [[matematicas]], l'[[engenhariá]], la [[sociologia]], l'[[istòria]] e l'[[arqueologia]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 28.</ref>. A 3 ans, aprenguèt tanben a jogar ais [[escacs]] e participèt a de tornegs a partir de 12 ans. Sa maire li ensenhèt tanben lo [[francés]]<ref>David Sandison, ''The Life & Times of Che Guevara'', 1996, p. 10.</ref>. === annadas de joventut === Nasquèt dins una familha borgesa de [[Rosario]]. Semblariá que foguèsse malaut d'[[asma]] quand aviá dos ans, e que ne patiriá puèi tota sa vida (quitament s'aquò mai tard lo s'empachèt pas cap totun per exemple d'èsser jogaire de rugbi). Per aquesta rason sa familha se mudèt a un endrech amb un [[clima]] mai sec, a [[Alta Gracia]] ([[Cordòba]]), [[Argentina]]. Pasmens sa santat se melhorèt pas e doncas son educacion primària se faguèt dins son ostal, per sa maire, [[Celia de la Serna]]. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == Citacions == [[Fichièr:CheHigh.jpg|thumb|350 px|left|... ... '''[[Guerrillero heróico]]''' fòto de n' [[Alberto "Korda" Díaz Gutiérez]] ''[[1960]]''...]] * ''[[Soi pas cap un liberator. N'existisson pas cap los liberators.Son los pòbles los que se desliuran d'esperse.]]'' * ''[[Se cal endurzir sens pas jamai daissar de caire sa tendresa.]]'' * ''[[Cal èsser realistas: demandatz çò impossible.]]'' * ''[[Val melhor n'anar pè-descauç que non pas raubar d'espardenhas.]]'' * ''[[Lo languitòri de l'ostal comença de se far sentir dins lo ventre.]]'' * ''[[La vertadièra revolucion la devèm far dintre nautres.]]'' * ''[[Sèm mai conscients per èsser mai madurs, sèm mai madurs per èsser mai conscients.]]'' * ''[[Los nòstres uèlhs ne son uèi capables de veire çò qu'asièr la nòstra condicion d'esclaus colonials nos empachava d'observar: que la "civilizacion occidentala" ne rascond jos la siá brilhanta façada un quadre de iènas e chacals.]]'' * ''[[Dins una revolucion, se deu trionfar o morir.]]'' * ''[[Lo pòble nòrd-american es ges colpable de la barbariá dels sieus governants mas bèl primièr victima de l'ira de totes los pòbles del mond que se confondon d'a vegadas lo sistèma social amb lo pòble]]''. * ''[[Crear dos, tres Vietnam es la consigna.]]'' * ''[[Ne cal èsser subretot capables de sentir dintre çò mai prigond del nòstre còr quina que siá injustícia comesa contra qual que siá, onte que ne siá en pel mond.Es la qualitat màger per un revolucionari.]]'' * ''[[Vièlh, e quitament ne rebentèssi, contunharai de far al rugbi.]]'' * ''[[Se lo present es de lucha, lo futur es nòstre.]]'' * ''[[Se i a cap cafè per totòm, n'i aurà alavetz per degun.]]'' * ''[[La revolucion es ges una poma que tomba madura.La devètz vautres far tombar.]]'' * ''[[Me ne viri de tombar se qualqu'un autre se pren mon fusilh e contunha de tirar.]]'' * ''[[Sabi que çai sètz per me tuar.Tiratz, capon, n'auretz tuat sonqu'un òme.]]'' * ''[[Tota mena de mòrt nos pòt aténher, daissatz-la qu'es planvenguda se lo nòstre crit batalhièr a tocat qualqu'un receptiu e s'una autra man s'abastèt e tornèt s'agafar la vòstra arma.]]'' * ''[[Lo silenci es un argument menat al sieu tèrme per d'autres mejans.]]'' ** ''[[Fins a la victòria tostemps !]]'' == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] dn8u92m80k4myvhyqsrl6mkxlu2rhq7 2334350 2334349 2022-08-25T08:56:40Z Toku 7678 /* Jovença e formacion */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === ==== Enfança ==== Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. Leis idèas politicas de sa familha èran progressistas amb de variacions importantas. Sei parents èran favorables ai movements antiautoritaris e èran donc gaire favorables au [[peronisme]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 24.</ref> En revènge, sa [[tanta]] èra [[comunisme|comunista]]. Ernesto Guevara recebèt una bòna educacion amb un accès rapide a l'[[escòla]]. I estudièt abòrd de disciplinas coma la [[filosofia]], lei [[matematicas]], l'[[engenhariá]], la [[sociologia]], l'[[istòria]] e l'[[arqueologia]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 28.</ref>. A 3 ans, aprenguèt tanben a jogar ais [[escacs]] e participèt a de tornegs a partir de 12 ans. Sa maire li ensenhèt tanben lo [[francés]]<ref>David Sandison, ''The Life & Times of Che Guevara'', 1996, p. 10.</ref>. Pasmens, son enfança e sa jovença foguèron tanben marcadas per de crisis regularas d'[[asma]]. === annadas de joventut === Nasquèt dins una familha borgesa de [[Rosario]]. Semblariá que foguèsse malaut d'[[asma]] quand aviá dos ans, e que ne patiriá puèi tota sa vida (quitament s'aquò mai tard lo s'empachèt pas cap totun per exemple d'èsser jogaire de rugbi). Per aquesta rason sa familha se mudèt a un endrech amb un [[clima]] mai sec, a [[Alta Gracia]] ([[Cordòba]]), [[Argentina]]. Pasmens sa santat se melhorèt pas e doncas son educacion primària se faguèt dins son ostal, per sa maire, [[Celia de la Serna]]. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == Citacions == [[Fichièr:CheHigh.jpg|thumb|350 px|left|... ... '''[[Guerrillero heróico]]''' fòto de n' [[Alberto "Korda" Díaz Gutiérez]] ''[[1960]]''...]] * ''[[Soi pas cap un liberator. N'existisson pas cap los liberators.Son los pòbles los que se desliuran d'esperse.]]'' * ''[[Se cal endurzir sens pas jamai daissar de caire sa tendresa.]]'' * ''[[Cal èsser realistas: demandatz çò impossible.]]'' * ''[[Val melhor n'anar pè-descauç que non pas raubar d'espardenhas.]]'' * ''[[Lo languitòri de l'ostal comença de se far sentir dins lo ventre.]]'' * ''[[La vertadièra revolucion la devèm far dintre nautres.]]'' * ''[[Sèm mai conscients per èsser mai madurs, sèm mai madurs per èsser mai conscients.]]'' * ''[[Los nòstres uèlhs ne son uèi capables de veire çò qu'asièr la nòstra condicion d'esclaus colonials nos empachava d'observar: que la "civilizacion occidentala" ne rascond jos la siá brilhanta façada un quadre de iènas e chacals.]]'' * ''[[Dins una revolucion, se deu trionfar o morir.]]'' * ''[[Lo pòble nòrd-american es ges colpable de la barbariá dels sieus governants mas bèl primièr victima de l'ira de totes los pòbles del mond que se confondon d'a vegadas lo sistèma social amb lo pòble]]''. * ''[[Crear dos, tres Vietnam es la consigna.]]'' * ''[[Ne cal èsser subretot capables de sentir dintre çò mai prigond del nòstre còr quina que siá injustícia comesa contra qual que siá, onte que ne siá en pel mond.Es la qualitat màger per un revolucionari.]]'' * ''[[Vièlh, e quitament ne rebentèssi, contunharai de far al rugbi.]]'' * ''[[Se lo present es de lucha, lo futur es nòstre.]]'' * ''[[Se i a cap cafè per totòm, n'i aurà alavetz per degun.]]'' * ''[[La revolucion es ges una poma que tomba madura.La devètz vautres far tombar.]]'' * ''[[Me ne viri de tombar se qualqu'un autre se pren mon fusilh e contunha de tirar.]]'' * ''[[Sabi que çai sètz per me tuar.Tiratz, capon, n'auretz tuat sonqu'un òme.]]'' * ''[[Tota mena de mòrt nos pòt aténher, daissatz-la qu'es planvenguda se lo nòstre crit batalhièr a tocat qualqu'un receptiu e s'una autra man s'abastèt e tornèt s'agafar la vòstra arma.]]'' * ''[[Lo silenci es un argument menat al sieu tèrme per d'autres mejans.]]'' ** ''[[Fins a la victòria tostemps !]]'' == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] gfnss1luasssdy6l9kek02sf1950jou 2334351 2334350 2022-08-25T10:14:41Z Toku 7678 /* Enfança */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === ==== Enfança ==== Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. Leis idèas politicas de sa familha èran progressistas amb de variacions importantas. Sei parents èran favorables ai movements antiautoritaris e èran donc gaire favorables au [[peronisme]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 24.</ref> En revènge, sa [[tanta]] èra [[comunisme|comunista]]. Ernesto Guevara recebèt una bòna educacion amb un accès rapide a l'[[escòla]]. I estudièt abòrd de disciplinas coma la [[filosofia]], lei [[matematicas]], l'[[engenhariá]], la [[sociologia]], l'[[istòria]] e l'[[arqueologia]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 28.</ref>. A 3 ans, aprenguèt tanben a jogar ais [[escacs]] e participèt a de tornegs a partir de 12 ans. Sa maire li ensenhèt tanben lo [[francés]]<ref>David Sandison, ''The Life & Times of Che Guevara'', 1996, p. 10.</ref>. Pasmens, son enfança e sa jovença foguèron tanben marcadas per de crisis regularas d'[[asma]]. Per faciar aqueu problema, Guevera s'entraïnèt fisicament e venguèt jogaire de [[rugbi]]. Joguèt quauquei mes dins un club de premiera division, [[San Isidro Club]]. Pasmens, a la demanda de son paire, acceptèt de jogar dins de divisions inferioras per redurre lei riscs per sa [[santat]]<ref>Jorge Búsico, « La passion ovale de Che Guevara », ''Courrier international'',‎ 8 de setembre de 2009.</ref>. === annadas de joventut === Nasquèt dins una familha borgesa de [[Rosario]]. Semblariá que foguèsse malaut d'[[asma]] quand aviá dos ans, e que ne patiriá puèi tota sa vida (quitament s'aquò mai tard lo s'empachèt pas cap totun per exemple d'èsser jogaire de rugbi). Per aquesta rason sa familha se mudèt a un endrech amb un [[clima]] mai sec, a [[Alta Gracia]] ([[Cordòba]]), [[Argentina]]. Pasmens sa santat se melhorèt pas e doncas son educacion primària se faguèt dins son ostal, per sa maire, [[Celia de la Serna]]. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == Citacions == [[Fichièr:CheHigh.jpg|thumb|350 px|left|... ... '''[[Guerrillero heróico]]''' fòto de n' [[Alberto "Korda" Díaz Gutiérez]] ''[[1960]]''...]] * ''[[Soi pas cap un liberator. N'existisson pas cap los liberators.Son los pòbles los que se desliuran d'esperse.]]'' * ''[[Se cal endurzir sens pas jamai daissar de caire sa tendresa.]]'' * ''[[Cal èsser realistas: demandatz çò impossible.]]'' * ''[[Val melhor n'anar pè-descauç que non pas raubar d'espardenhas.]]'' * ''[[Lo languitòri de l'ostal comença de se far sentir dins lo ventre.]]'' * ''[[La vertadièra revolucion la devèm far dintre nautres.]]'' * ''[[Sèm mai conscients per èsser mai madurs, sèm mai madurs per èsser mai conscients.]]'' * ''[[Los nòstres uèlhs ne son uèi capables de veire çò qu'asièr la nòstra condicion d'esclaus colonials nos empachava d'observar: que la "civilizacion occidentala" ne rascond jos la siá brilhanta façada un quadre de iènas e chacals.]]'' * ''[[Dins una revolucion, se deu trionfar o morir.]]'' * ''[[Lo pòble nòrd-american es ges colpable de la barbariá dels sieus governants mas bèl primièr victima de l'ira de totes los pòbles del mond que se confondon d'a vegadas lo sistèma social amb lo pòble]]''. * ''[[Crear dos, tres Vietnam es la consigna.]]'' * ''[[Ne cal èsser subretot capables de sentir dintre çò mai prigond del nòstre còr quina que siá injustícia comesa contra qual que siá, onte que ne siá en pel mond.Es la qualitat màger per un revolucionari.]]'' * ''[[Vièlh, e quitament ne rebentèssi, contunharai de far al rugbi.]]'' * ''[[Se lo present es de lucha, lo futur es nòstre.]]'' * ''[[Se i a cap cafè per totòm, n'i aurà alavetz per degun.]]'' * ''[[La revolucion es ges una poma que tomba madura.La devètz vautres far tombar.]]'' * ''[[Me ne viri de tombar se qualqu'un autre se pren mon fusilh e contunha de tirar.]]'' * ''[[Sabi que çai sètz per me tuar.Tiratz, capon, n'auretz tuat sonqu'un òme.]]'' * ''[[Tota mena de mòrt nos pòt aténher, daissatz-la qu'es planvenguda se lo nòstre crit batalhièr a tocat qualqu'un receptiu e s'una autra man s'abastèt e tornèt s'agafar la vòstra arma.]]'' * ''[[Lo silenci es un argument menat al sieu tèrme per d'autres mejans.]]'' ** ''[[Fins a la victòria tostemps !]]'' == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] iefcw72gp2ihisei9hfcr93mukl26ct 2334352 2334351 2022-08-25T10:25:12Z Toku 7678 /* Jovença e formacion */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === ==== Enfança ==== Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. Leis idèas politicas de sa familha èran progressistas amb de variacions importantas. Sei parents èran favorables ai movements antiautoritaris e èran donc gaire favorables au [[peronisme]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 24.</ref> En revènge, sa [[tanta]] èra [[comunisme|comunista]]. Ernesto Guevara recebèt una bòna educacion amb un accès rapide a l'[[escòla]]. I estudièt abòrd de disciplinas coma la [[filosofia]], lei [[matematicas]], l'[[engenhariá]], la [[sociologia]], l'[[istòria]] e l'[[arqueologia]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 28.</ref>. A 3 ans, aprenguèt tanben a jogar ais [[escacs]] e participèt a de tornegs a partir de 12 ans. Sa maire li ensenhèt tanben lo [[francés]]<ref>David Sandison, ''The Life & Times of Che Guevara'', 1996, p. 10.</ref>. Pasmens, son enfança e sa jovença foguèron tanben marcadas per de crisis regularas d'[[asma]]. Per faciar aqueu problema, Guevera s'entraïnèt fisicament e venguèt jogaire de [[rugbi]]. Joguèt quauquei mes dins un club de premiera division, [[San Isidro Club]]. Pasmens, a la demanda de son paire, acceptèt de jogar dins de divisions inferioras per redurre lei riscs per sa [[santat]]<ref>Jorge Búsico, « La passion ovale de Che Guevara », ''Courrier international'',‎ 8 de setembre de 2009.</ref>. ==== Estudis e premier viatge en America ==== En 1948, Guevara comencèt d'estudis de [[medecina]] a [[Buenos Aires]]. Tres ans pus tard, son amic [[Alberto Granado]] li prepausèt de prendre una annada sabatica per realizar un viatge en [[America Latina]]. Dins de condicions malaisadas, visitèron [[Chile]], [[Peró]], [[Colómbia]], [[Veneçuèla]] e [[Miami]]. Durant aqueu trajècte, Guevara descurbiguèt la pauretat dei classas popularas e lei similituds entre lei populacions de cada país. Influenciat per lo [[marxisme]], comencèt de considerar l'[[America dau Sud]] coma una entitat economica e culturala unica. A son retorn en [[Argentina]], Guevara acabèt seis estudis. Obtenguèt son diplòma lo 12 de junh de 1953<ref>Carlos Ferrer (traduccion de Sarah L. Smith), ''Becoming Che: Guevara's Second and Final Trip through Latin America'', Marea Editorial, 2006, p. 75.</ref>. === annadas de joventut === Nasquèt dins una familha borgesa de [[Rosario]]. Semblariá que foguèsse malaut d'[[asma]] quand aviá dos ans, e que ne patiriá puèi tota sa vida (quitament s'aquò mai tard lo s'empachèt pas cap totun per exemple d'èsser jogaire de rugbi). Per aquesta rason sa familha se mudèt a un endrech amb un [[clima]] mai sec, a [[Alta Gracia]] ([[Cordòba]]), [[Argentina]]. Pasmens sa santat se melhorèt pas e doncas son educacion primària se faguèt dins son ostal, per sa maire, [[Celia de la Serna]]. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == Citacions == [[Fichièr:CheHigh.jpg|thumb|350 px|left|... ... '''[[Guerrillero heróico]]''' fòto de n' [[Alberto "Korda" Díaz Gutiérez]] ''[[1960]]''...]] * ''[[Soi pas cap un liberator. N'existisson pas cap los liberators.Son los pòbles los que se desliuran d'esperse.]]'' * ''[[Se cal endurzir sens pas jamai daissar de caire sa tendresa.]]'' * ''[[Cal èsser realistas: demandatz çò impossible.]]'' * ''[[Val melhor n'anar pè-descauç que non pas raubar d'espardenhas.]]'' * ''[[Lo languitòri de l'ostal comença de se far sentir dins lo ventre.]]'' * ''[[La vertadièra revolucion la devèm far dintre nautres.]]'' * ''[[Sèm mai conscients per èsser mai madurs, sèm mai madurs per èsser mai conscients.]]'' * ''[[Los nòstres uèlhs ne son uèi capables de veire çò qu'asièr la nòstra condicion d'esclaus colonials nos empachava d'observar: que la "civilizacion occidentala" ne rascond jos la siá brilhanta façada un quadre de iènas e chacals.]]'' * ''[[Dins una revolucion, se deu trionfar o morir.]]'' * ''[[Lo pòble nòrd-american es ges colpable de la barbariá dels sieus governants mas bèl primièr victima de l'ira de totes los pòbles del mond que se confondon d'a vegadas lo sistèma social amb lo pòble]]''. * ''[[Crear dos, tres Vietnam es la consigna.]]'' * ''[[Ne cal èsser subretot capables de sentir dintre çò mai prigond del nòstre còr quina que siá injustícia comesa contra qual que siá, onte que ne siá en pel mond.Es la qualitat màger per un revolucionari.]]'' * ''[[Vièlh, e quitament ne rebentèssi, contunharai de far al rugbi.]]'' * ''[[Se lo present es de lucha, lo futur es nòstre.]]'' * ''[[Se i a cap cafè per totòm, n'i aurà alavetz per degun.]]'' * ''[[La revolucion es ges una poma que tomba madura.La devètz vautres far tombar.]]'' * ''[[Me ne viri de tombar se qualqu'un autre se pren mon fusilh e contunha de tirar.]]'' * ''[[Sabi que çai sètz per me tuar.Tiratz, capon, n'auretz tuat sonqu'un òme.]]'' * ''[[Tota mena de mòrt nos pòt aténher, daissatz-la qu'es planvenguda se lo nòstre crit batalhièr a tocat qualqu'un receptiu e s'una autra man s'abastèt e tornèt s'agafar la vòstra arma.]]'' * ''[[Lo silenci es un argument menat al sieu tèrme per d'autres mejans.]]'' ** ''[[Fins a la victòria tostemps !]]'' == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] ptr687248pstdlnebzfz62ym98sfo3g 2334353 2334352 2022-08-25T10:25:38Z Toku 7678 /* annadas de joventut */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === ==== Enfança ==== Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. Leis idèas politicas de sa familha èran progressistas amb de variacions importantas. Sei parents èran favorables ai movements antiautoritaris e èran donc gaire favorables au [[peronisme]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 24.</ref> En revènge, sa [[tanta]] èra [[comunisme|comunista]]. Ernesto Guevara recebèt una bòna educacion amb un accès rapide a l'[[escòla]]. I estudièt abòrd de disciplinas coma la [[filosofia]], lei [[matematicas]], l'[[engenhariá]], la [[sociologia]], l'[[istòria]] e l'[[arqueologia]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 28.</ref>. A 3 ans, aprenguèt tanben a jogar ais [[escacs]] e participèt a de tornegs a partir de 12 ans. Sa maire li ensenhèt tanben lo [[francés]]<ref>David Sandison, ''The Life & Times of Che Guevara'', 1996, p. 10.</ref>. Pasmens, son enfança e sa jovença foguèron tanben marcadas per de crisis regularas d'[[asma]]. Per faciar aqueu problema, Guevera s'entraïnèt fisicament e venguèt jogaire de [[rugbi]]. Joguèt quauquei mes dins un club de premiera division, [[San Isidro Club]]. Pasmens, a la demanda de son paire, acceptèt de jogar dins de divisions inferioras per redurre lei riscs per sa [[santat]]<ref>Jorge Búsico, « La passion ovale de Che Guevara », ''Courrier international'',‎ 8 de setembre de 2009.</ref>. ==== Estudis e premier viatge en America ==== En 1948, Guevara comencèt d'estudis de [[medecina]] a [[Buenos Aires]]. Tres ans pus tard, son amic [[Alberto Granado]] li prepausèt de prendre una annada sabatica per realizar un viatge en [[America Latina]]. Dins de condicions malaisadas, visitèron [[Chile]], [[Peró]], [[Colómbia]], [[Veneçuèla]] e [[Miami]]. Durant aqueu trajècte, Guevara descurbiguèt la pauretat dei classas popularas e lei similituds entre lei populacions de cada país. Influenciat per lo [[marxisme]], comencèt de considerar l'[[America dau Sud]] coma una entitat economica e culturala unica. A son retorn en [[Argentina]], Guevara acabèt seis estudis. Obtenguèt son diplòma lo 12 de junh de 1953<ref>Carlos Ferrer (traduccion de Sarah L. Smith), ''Becoming Che: Guevara's Second and Final Trip through Latin America'', Marea Editorial, 2006, p. 75.</ref>. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == Citacions == [[Fichièr:CheHigh.jpg|thumb|350 px|left|... ... '''[[Guerrillero heróico]]''' fòto de n' [[Alberto "Korda" Díaz Gutiérez]] ''[[1960]]''...]] * ''[[Soi pas cap un liberator. N'existisson pas cap los liberators.Son los pòbles los que se desliuran d'esperse.]]'' * ''[[Se cal endurzir sens pas jamai daissar de caire sa tendresa.]]'' * ''[[Cal èsser realistas: demandatz çò impossible.]]'' * ''[[Val melhor n'anar pè-descauç que non pas raubar d'espardenhas.]]'' * ''[[Lo languitòri de l'ostal comença de se far sentir dins lo ventre.]]'' * ''[[La vertadièra revolucion la devèm far dintre nautres.]]'' * ''[[Sèm mai conscients per èsser mai madurs, sèm mai madurs per èsser mai conscients.]]'' * ''[[Los nòstres uèlhs ne son uèi capables de veire çò qu'asièr la nòstra condicion d'esclaus colonials nos empachava d'observar: que la "civilizacion occidentala" ne rascond jos la siá brilhanta façada un quadre de iènas e chacals.]]'' * ''[[Dins una revolucion, se deu trionfar o morir.]]'' * ''[[Lo pòble nòrd-american es ges colpable de la barbariá dels sieus governants mas bèl primièr victima de l'ira de totes los pòbles del mond que se confondon d'a vegadas lo sistèma social amb lo pòble]]''. * ''[[Crear dos, tres Vietnam es la consigna.]]'' * ''[[Ne cal èsser subretot capables de sentir dintre çò mai prigond del nòstre còr quina que siá injustícia comesa contra qual que siá, onte que ne siá en pel mond.Es la qualitat màger per un revolucionari.]]'' * ''[[Vièlh, e quitament ne rebentèssi, contunharai de far al rugbi.]]'' * ''[[Se lo present es de lucha, lo futur es nòstre.]]'' * ''[[Se i a cap cafè per totòm, n'i aurà alavetz per degun.]]'' * ''[[La revolucion es ges una poma que tomba madura.La devètz vautres far tombar.]]'' * ''[[Me ne viri de tombar se qualqu'un autre se pren mon fusilh e contunha de tirar.]]'' * ''[[Sabi que çai sètz per me tuar.Tiratz, capon, n'auretz tuat sonqu'un òme.]]'' * ''[[Tota mena de mòrt nos pòt aténher, daissatz-la qu'es planvenguda se lo nòstre crit batalhièr a tocat qualqu'un receptiu e s'una autra man s'abastèt e tornèt s'agafar la vòstra arma.]]'' * ''[[Lo silenci es un argument menat al sieu tèrme per d'autres mejans.]]'' ** ''[[Fins a la victòria tostemps !]]'' == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] ljr4yzf2jchyzfxgj1rk3ue9sewenwm 2334354 2334353 2022-08-25T10:26:28Z Toku 7678 /* Citacions */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === ==== Enfança ==== Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. Leis idèas politicas de sa familha èran progressistas amb de variacions importantas. Sei parents èran favorables ai movements antiautoritaris e èran donc gaire favorables au [[peronisme]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 24.</ref> En revènge, sa [[tanta]] èra [[comunisme|comunista]]. Ernesto Guevara recebèt una bòna educacion amb un accès rapide a l'[[escòla]]. I estudièt abòrd de disciplinas coma la [[filosofia]], lei [[matematicas]], l'[[engenhariá]], la [[sociologia]], l'[[istòria]] e l'[[arqueologia]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 28.</ref>. A 3 ans, aprenguèt tanben a jogar ais [[escacs]] e participèt a de tornegs a partir de 12 ans. Sa maire li ensenhèt tanben lo [[francés]]<ref>David Sandison, ''The Life & Times of Che Guevara'', 1996, p. 10.</ref>. Pasmens, son enfança e sa jovença foguèron tanben marcadas per de crisis regularas d'[[asma]]. Per faciar aqueu problema, Guevera s'entraïnèt fisicament e venguèt jogaire de [[rugbi]]. Joguèt quauquei mes dins un club de premiera division, [[San Isidro Club]]. Pasmens, a la demanda de son paire, acceptèt de jogar dins de divisions inferioras per redurre lei riscs per sa [[santat]]<ref>Jorge Búsico, « La passion ovale de Che Guevara », ''Courrier international'',‎ 8 de setembre de 2009.</ref>. ==== Estudis e premier viatge en America ==== En 1948, Guevara comencèt d'estudis de [[medecina]] a [[Buenos Aires]]. Tres ans pus tard, son amic [[Alberto Granado]] li prepausèt de prendre una annada sabatica per realizar un viatge en [[America Latina]]. Dins de condicions malaisadas, visitèron [[Chile]], [[Peró]], [[Colómbia]], [[Veneçuèla]] e [[Miami]]. Durant aqueu trajècte, Guevara descurbiguèt la pauretat dei classas popularas e lei similituds entre lei populacions de cada país. Influenciat per lo [[marxisme]], comencèt de considerar l'[[America dau Sud]] coma una entitat economica e culturala unica. A son retorn en [[Argentina]], Guevara acabèt seis estudis. Obtenguèt son diplòma lo 12 de junh de 1953<ref>Carlos Ferrer (traduccion de Sarah L. Smith), ''Becoming Che: Guevara's Second and Final Trip through Latin America'', Marea Editorial, 2006, p. 75.</ref>. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] a6jm8qni5jrq51mdja4cmtdsxu6xpck 2334355 2334354 2022-08-25T10:27:25Z Toku 7678 /* Estudis e premier viatge en America */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === ==== Enfança ==== Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. Leis idèas politicas de sa familha èran progressistas amb de variacions importantas. Sei parents èran favorables ai movements antiautoritaris e èran donc gaire favorables au [[peronisme]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 24.</ref> En revènge, sa [[tanta]] èra [[comunisme|comunista]]. Ernesto Guevara recebèt una bòna educacion amb un accès rapide a l'[[escòla]]. I estudièt abòrd de disciplinas coma la [[filosofia]], lei [[matematicas]], l'[[engenhariá]], la [[sociologia]], l'[[istòria]] e l'[[arqueologia]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 28.</ref>. A 3 ans, aprenguèt tanben a jogar ais [[escacs]] e participèt a de tornegs a partir de 12 ans. Sa maire li ensenhèt tanben lo [[francés]]<ref>David Sandison, ''The Life & Times of Che Guevara'', 1996, p. 10.</ref>. Pasmens, son enfança e sa jovença foguèron tanben marcadas per de crisis regularas d'[[asma]]. Per faciar aqueu problema, Guevera s'entraïnèt fisicament e venguèt jogaire de [[rugbi]]. Joguèt quauquei mes dins un club de premiera division, [[San Isidro Club]]. Pasmens, a la demanda de son paire, acceptèt de jogar dins de divisions inferioras per redurre lei riscs per sa [[santat]]<ref>Jorge Búsico, « La passion ovale de Che Guevara », ''Courrier international'',‎ 8 de setembre de 2009.</ref>. ==== Estudis e premier viatge en America ==== En 1948, Guevara comencèt d'estudis de [[medecina]] a [[Buenos Aires]]. Tres ans pus tard, son amic [[Alberto Granado]] li prepausèt de prendre una annada sabatica per realizar un viatge en [[America Latina]]. Dins de condicions malaisadas, visitèron [[Chile]], [[Peró]], [[Colómbia]], [[Veneçuèla]] e [[Miami]]. Durant aqueu trajècte, Guevara descurbiguèt la pauretat dei classas popularas e lei similituds entre lei populacions de cada país. Influenciat per lo [[marxisme]], comencèt de considerar l'[[America dau Sud]] coma una entitat economica e culturala unica. A son retorn en [[Argentina]], Guevara acabèt seis estudis. Obtenguèt son diplòma lo 12 de junh de 1953<ref>Carlos Ferrer (traduccion de Sarah L. Smith), ''Becoming Che: Guevara's Second and Final Trip through Latin America'', Marea Editorial, 2006, p. 75.</ref><ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', 1997, Grove Press, p. 98.</ref>. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] eptk38r6bo7htlk4ecqksruzl21ihjm 2334356 2334355 2022-08-25T10:28:27Z Toku 7678 /* Enfança */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === ==== Enfança ==== [[File:Chefamily.jpg|thumb|La familha Guevara en 1941. De senèstra a drecha : Ernesto, sa maire Celia, sa sòrre Celia, Roberto, Juan Martín, son paire Ernesto e Ana María.]] Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. Leis idèas politicas de sa familha èran progressistas amb de variacions importantas. Sei parents èran favorables ai movements antiautoritaris e èran donc gaire favorables au [[peronisme]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 24.</ref> En revènge, sa [[tanta]] èra [[comunisme|comunista]]. Ernesto Guevara recebèt una bòna educacion amb un accès rapide a l'[[escòla]]. I estudièt abòrd de disciplinas coma la [[filosofia]], lei [[matematicas]], l'[[engenhariá]], la [[sociologia]], l'[[istòria]] e l'[[arqueologia]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 28.</ref>. A 3 ans, aprenguèt tanben a jogar ais [[escacs]] e participèt a de tornegs a partir de 12 ans. Sa maire li ensenhèt tanben lo [[francés]]<ref>David Sandison, ''The Life & Times of Che Guevara'', 1996, p. 10.</ref>. Pasmens, son enfança e sa jovença foguèron tanben marcadas per de crisis regularas d'[[asma]]. Per faciar aqueu problema, Guevera s'entraïnèt fisicament e venguèt jogaire de [[rugbi]]. Joguèt quauquei mes dins un club de premiera division, [[San Isidro Club]]. Pasmens, a la demanda de son paire, acceptèt de jogar dins de divisions inferioras per redurre lei riscs per sa [[santat]]<ref>Jorge Búsico, « La passion ovale de Che Guevara », ''Courrier international'',‎ 8 de setembre de 2009.</ref>. ==== Estudis e premier viatge en America ==== En 1948, Guevara comencèt d'estudis de [[medecina]] a [[Buenos Aires]]. Tres ans pus tard, son amic [[Alberto Granado]] li prepausèt de prendre una annada sabatica per realizar un viatge en [[America Latina]]. Dins de condicions malaisadas, visitèron [[Chile]], [[Peró]], [[Colómbia]], [[Veneçuèla]] e [[Miami]]. Durant aqueu trajècte, Guevara descurbiguèt la pauretat dei classas popularas e lei similituds entre lei populacions de cada país. Influenciat per lo [[marxisme]], comencèt de considerar l'[[America dau Sud]] coma una entitat economica e culturala unica. A son retorn en [[Argentina]], Guevara acabèt seis estudis. Obtenguèt son diplòma lo 12 de junh de 1953<ref>Carlos Ferrer (traduccion de Sarah L. Smith), ''Becoming Che: Guevara's Second and Final Trip through Latin America'', Marea Editorial, 2006, p. 75.</ref><ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', 1997, Grove Press, p. 98.</ref>. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] 8m12u9nbyc08jrnr53c1m15bkpnmpfk 2334357 2334356 2022-08-25T10:29:32Z Toku 7678 /* Estudis e premier viatge en America */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:ChewithCigar.jpg|thumb|300px|right|... ''[[Ernesto "Che" Guevara]]''...]] '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === ==== Enfança ==== [[File:Chefamily.jpg|thumb|La familha Guevara en 1941. De senèstra a drecha : Ernesto, sa maire Celia, sa sòrre Celia, Roberto, Juan Martín, son paire Ernesto e Ana María.]] Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. Leis idèas politicas de sa familha èran progressistas amb de variacions importantas. Sei parents èran favorables ai movements antiautoritaris e èran donc gaire favorables au [[peronisme]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 24.</ref> En revènge, sa [[tanta]] èra [[comunisme|comunista]]. Ernesto Guevara recebèt una bòna educacion amb un accès rapide a l'[[escòla]]. I estudièt abòrd de disciplinas coma la [[filosofia]], lei [[matematicas]], l'[[engenhariá]], la [[sociologia]], l'[[istòria]] e l'[[arqueologia]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 28.</ref>. A 3 ans, aprenguèt tanben a jogar ais [[escacs]] e participèt a de tornegs a partir de 12 ans. Sa maire li ensenhèt tanben lo [[francés]]<ref>David Sandison, ''The Life & Times of Che Guevara'', 1996, p. 10.</ref>. Pasmens, son enfança e sa jovença foguèron tanben marcadas per de crisis regularas d'[[asma]]. Per faciar aqueu problema, Guevera s'entraïnèt fisicament e venguèt jogaire de [[rugbi]]. Joguèt quauquei mes dins un club de premiera division, [[San Isidro Club]]. Pasmens, a la demanda de son paire, acceptèt de jogar dins de divisions inferioras per redurre lei riscs per sa [[santat]]<ref>Jorge Búsico, « La passion ovale de Che Guevara », ''Courrier international'',‎ 8 de setembre de 2009.</ref>. ==== Estudis e premier viatge en America ==== [[File:Che Guevara-Granado - Mapa 1er viaje - 1952.jpg|thumb|Viatge d'Ernesto Guevara e d'Alberto Granado en 1952.]] En 1948, Guevara comencèt d'estudis de [[medecina]] a [[Buenos Aires]]. Tres ans pus tard, son amic [[Alberto Granado]] li prepausèt de prendre una annada sabatica per realizar un viatge en [[America Latina]]. Dins de condicions malaisadas, visitèron [[Chile]], [[Peró]], [[Colómbia]], [[Veneçuèla]] e [[Miami]]. Durant aqueu trajècte, Guevara descurbiguèt la pauretat dei classas popularas e lei similituds entre lei populacions de cada país. Influenciat per lo [[marxisme]], comencèt de considerar l'[[America dau Sud]] coma una entitat economica e culturala unica. A son retorn en [[Argentina]], Guevara acabèt seis estudis. Obtenguèt son diplòma lo 12 de junh de 1953<ref>Carlos Ferrer (traduccion de Sarah L. Smith), ''Becoming Che: Guevara's Second and Final Trip through Latin America'', Marea Editorial, 2006, p. 75.</ref><ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', 1997, Grove Press, p. 98.</ref>. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] la3qpaj49goc8k7v10rfsxh86moa9f8 2334358 2334357 2022-08-25T10:30:38Z Toku 7678 wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === ==== Enfança ==== [[File:Chefamily.jpg|thumb|La familha Guevara en 1941. De senèstra a drecha : Ernesto, sa maire Celia, sa sòrre Celia, Roberto, Juan Martín, son paire Ernesto e Ana María.]] Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. Leis idèas politicas de sa familha èran progressistas amb de variacions importantas. Sei parents èran favorables ai movements antiautoritaris e èran donc gaire favorables au [[peronisme]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 24.</ref> En revènge, sa [[tanta]] èra [[comunisme|comunista]]. Ernesto Guevara recebèt una bòna educacion amb un accès rapide a l'[[escòla]]. I estudièt abòrd de disciplinas coma la [[filosofia]], lei [[matematicas]], l'[[engenhariá]], la [[sociologia]], l'[[istòria]] e l'[[arqueologia]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 28.</ref>. A 3 ans, aprenguèt tanben a jogar ais [[escacs]] e participèt a de tornegs a partir de 12 ans. Sa maire li ensenhèt tanben lo [[francés]]<ref>David Sandison, ''The Life & Times of Che Guevara'', 1996, p. 10.</ref>. Pasmens, son enfança e sa jovença foguèron tanben marcadas per de crisis regularas d'[[asma]]. Per faciar aqueu problema, Guevera s'entraïnèt fisicament e venguèt jogaire de [[rugbi]]. Joguèt quauquei mes dins un club de premiera division, [[San Isidro Club]]. Pasmens, a la demanda de son paire, acceptèt de jogar dins de divisions inferioras per redurre lei riscs per sa [[santat]]<ref>Jorge Búsico, « La passion ovale de Che Guevara », ''Courrier international'',‎ 8 de setembre de 2009.</ref>. ==== Estudis e premier viatge en America ==== [[File:Che Guevara-Granado - Mapa 1er viaje - 1952.jpg|thumb|Viatge d'Ernesto Guevara e d'Alberto Granado en 1952.]] En 1948, Guevara comencèt d'estudis de [[medecina]] a [[Buenos Aires]]. Tres ans pus tard, son amic [[Alberto Granado]] li prepausèt de prendre una annada sabatica per realizar un viatge en [[America Latina]]. Dins de condicions malaisadas, visitèron [[Chile]], [[Peró]], [[Colómbia]], [[Veneçuèla]] e [[Miami]]. Durant aqueu trajècte, Guevara descurbiguèt la pauretat dei classas popularas e lei similituds entre lei populacions de cada país. Influenciat per lo [[marxisme]], comencèt de considerar l'[[America dau Sud]] coma una entitat economica e culturala unica. A son retorn en [[Argentina]], Guevara acabèt seis estudis. Obtenguèt son diplòma lo 12 de junh de 1953<ref>Carlos Ferrer (traduccion de Sarah L. Smith), ''Becoming Che: Guevara's Second and Final Trip through Latin America'', Marea Editorial, 2006, p. 75.</ref><ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', 1997, Grove Press, p. 98.</ref>. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] rydmh7ne4fmmovhbxrrygn3ld6jcp2c 2334359 2334358 2022-08-25T10:32:17Z Toku 7678 /* Enfança */ wikitext text/x-wiki {{article en construccion}} {{1000 fondamentals}} '''Ernesto Guevara''' (nascut a [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] en [[Argentina]], en [[1928]] - mòrt assassinat a [[La Higuera]] en [[Bolívia]], en [[1967]]) èra un dirigent revolucionari e un guerrilhièr dels mai celèbres. Es mai conegut per son escais 'Che Guevara' o 'el Che'. == Biografia == === Jovença e formacion === ==== Enfança ==== [[File:Chefamily.jpg|thumb|left|La familha Guevara en 1941. De senèstra a drecha : Ernesto, sa maire Celia, sa sòrre Celia, Roberto, Juan Martín, son paire Ernesto e Ana María.]] Ernesto Guevara de la Serna nasquèt lo 14 de junh de 1928 dins la vila de [[Rosario]] en [[Argentina]]<ref>Fòrça elements indican qu'aquela data es faussa car tròp pròcha dau [[maridatge]] dei [[parent]]s. La data de naissença vertadiera d'Ernesto Guevara seriá lo 14 de mai de 1928 (Pacho O'Donnell, ''Che — La vida por un mundo mejor'', Random House Mondadori, 2003, p. 23.).</ref>. Èra l'ainat de cinc [[enfant]]s, doas filhas e tres dròlles. Son [[paire]] es Ernesto Guevara Lynch, que trabalhava coma [[arquitectura|arquitècte]], e sa [[maire]] es Celia de la Serna y Llosa. Sei dos parents èran d'origina [[aristocracia|aristocratica]], especialament sa maire qu'èra descendenta de [[José de la Serna e Hinojosa]], lo darrier vice-rèi espanhòu de [[Peró]]. Pasmens, lo nivèu de vida de la [[familha]] correspondiá mai a aqueu dei [[classas mejanas]]. Leis idèas politicas de sa familha èran progressistas amb de variacions importantas. Sei parents èran favorables ai movements antiautoritaris e èran donc gaire favorables au [[peronisme]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 24.</ref> En revènge, sa [[tanta]] èra [[comunisme|comunista]]. Ernesto Guevara recebèt una bòna educacion amb un accès rapide a l'[[escòla]]. I estudièt abòrd de disciplinas coma la [[filosofia]], lei [[matematicas]], l'[[engenhariá]], la [[sociologia]], l'[[istòria]] e l'[[arqueologia]]<ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', Grove Press, 1997, p. 28.</ref>. A 3 ans, aprenguèt tanben a jogar ais [[escacs]] e participèt a de tornegs a partir de 12 ans. Sa maire li ensenhèt tanben lo [[francés]]<ref>David Sandison, ''The Life & Times of Che Guevara'', 1996, p. 10.</ref>. Pasmens, son enfança e sa jovença foguèron tanben marcadas per de crisis regularas d'[[asma]]. Per faciar aqueu problema, Guevera s'entraïnèt fisicament e venguèt jogaire de [[rugbi]]. Joguèt quauquei mes dins un club de premiera division, [[San Isidro Club]]. Pasmens, a la demanda de son paire, acceptèt de jogar dins de divisions inferioras per redurre lei riscs per sa [[santat]]<ref>Jorge Búsico, « La passion ovale de Che Guevara », ''Courrier international'',‎ 8 de setembre de 2009.</ref>. ==== Estudis e premier viatge en America ==== [[File:Che Guevara-Granado - Mapa 1er viaje - 1952.jpg|thumb|Viatge d'Ernesto Guevara e d'Alberto Granado en 1952.]] En 1948, Guevara comencèt d'estudis de [[medecina]] a [[Buenos Aires]]. Tres ans pus tard, son amic [[Alberto Granado]] li prepausèt de prendre una annada sabatica per realizar un viatge en [[America Latina]]. Dins de condicions malaisadas, visitèron [[Chile]], [[Peró]], [[Colómbia]], [[Veneçuèla]] e [[Miami]]. Durant aqueu trajècte, Guevara descurbiguèt la pauretat dei classas popularas e lei similituds entre lei populacions de cada país. Influenciat per lo [[marxisme]], comencèt de considerar l'[[America dau Sud]] coma una entitat economica e culturala unica. A son retorn en [[Argentina]], Guevara acabèt seis estudis. Obtenguèt son diplòma lo 12 de junh de 1953<ref>Carlos Ferrer (traduccion de Sarah L. Smith), ''Becoming Che: Guevara's Second and Final Trip through Latin America'', Marea Editorial, 2006, p. 75.</ref><ref>Jon Lee Anderson, ''Che Guevara: A Revolutionary Life'', 1997, Grove Press, p. 98.</ref>. === Presa de consciéncia e accion revolucionàrias === [[Fichièr:Che on Mule in Las Villas Nov 1958.jpg|thumb|350 px|right|... a ''[[Las Villas]]'' [[Cuba]] en ''[[1958]]''... ]] Estudièt puèi la [[medecina]], passèt per [[Guatemala]] ont aderiguèt a las tèsis populistas del president del país [[Jacobo Arbenz]], que foguèt tombat mai tard pels filoimperialistas. Perseguit pels novèls governaires, partiguèt de Guatemala per passar a [[Mexic]]. Ailà s'unís al cercle revolucionari dels cubans exilhats qu'èra capitanejat per [[Fidel Castro]]. Foguèt un dels subrevivents de l'operacion "Granma", e amassa amb Castro e [[Camilo Cienfuegos]] foguèt membre de la triada que comandèt lo trionf militar dels revolucionaris contra lo govèrn Batista (genièr de [[1959]]). Dins lo novèl govèrn cuban Che Guevara organizèt e dirigiguèt l'[[Instituto Nacional de la Reforma Agraria]]. A partir d'aquela institucion impausèt de leis agràrias novèlas, aprèp d'aver expropriat los grands proprietaris. Participèt al [[Departamento de Industrias]] e foguèt ademai nomenat president del [[Banco Nacional de Cuba]]. Foguèt lo simbòl de l'[[internacionalisme]] cuban, e lo de la defensa de la [[solidaritat antiimperialista]] dels païses d'[[America]], d'[[Africa]] e d'[[Asia]], que demòra rebatuda en lo sieu discors a [[Argièr]] ([[1963]]). === retorn a la lucha revolucionària === [[Fichièr:CheinCongo2.gif|thumb|300 px|left|... a [[Còngo]]... ]] En [[1965]] susprenguèt lo mond en renonciar a sas cargas de govèrn a Cuba, per dirigir la lucha revolucionària del [[Còngo]]. Aprèp aquela experiéncia, s'avodèt a la lucha guerrilhièra dins divèrses païses americans e, finalament, en [[Bolívia]] ([[1966]]). Capturat per l'armada boliviana, amb la collaboracion de la [[CIA]], foguèt assassinat. En [[1997]] sa despolha, descobèrta en [[1995]], foguèt enterrada a [[Cuba]] amb de ceremoniás plan importantas. === un eròi absolut del sègle XX === [[Fichièr:Che guevara.jpg|thumb|300 px|right|...''[[1959]]'']] Che Guevara uèi es vengut un mite subretot en çò del jovent. Son efigia se trapa sus postèrs e bandièras, venguda pro curiosament un objècte de consomacion. Sa figura es objècte de fòrça cançons coma ''Hasta siempre comandante Che Guevara'' de [[Carlos Puebla]] o jos la version de [[Boikot]], e ''Canción del elegido'' de [[Silvio Rodríguez]]. == L'eiretatge universal == [[Fichièr:Latuff_che.png|thumb|300 px|right|... ]] [[Fichièr:Vitoria - Graffiti & Murals 0176.JPG|thumb|300 px|left|... [[Vitoria - Gasteiz]] [[Euzcadi]]... ]] == Bibliografia == * [[Fichièr:Accessories-text-editor.png|120 px]] [[Fichièr:CheGuevaraSignature.svg|120 px]] === Òbras del Che === [[Fichièr:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|thumb|350 px|right|...''[[Lo Che amb na Simone de Beauvoir e'n Joan Pau Sartre a Cuba en 1960]]''... ]] [[Fichièr:Chedriving.jpg|thumb|320 px|left|... amb n' [[Aleida March]] la siá segonda molhèr... ]] [[Fichièr:Ministry of the Interior of Cuba with flag.jpg|thumb|350 px|right|...'''[[Ministèri de l'Interior de Cuba]]'''... ]] * ''Diccionario Filosófico'' ([[1946]] - [[1957]])... parcialament publicat * ''Índice literario'' ([[1946]] - [[1957]])... inedit * ''La angustia'' [[1951]] (conte publicat per ''[[Página/12]]'' [[1992]] * ''Diarios de motocicleta''... Nòtas de viatge redigidas sul sieu quasèrn de nòtas durant lo viatge... * ''Aquí va un soldado de las Américas''... Letras a la siá familha recampadas pel sieu paire * '''''La guerra de guerillas''''' [[1960]] * '''''Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana''''' [[1963]] * ''La duda''... conte cort escrich al Còngo * ''La piedra''... conte cort escrich benlèu a l'epòca del decès de la siá maire * '''''Diario del Che en Bolivia''''' [[1968]] (publicat en [[Argentina]] [[Buenos Aires]] [[Legasa]] [[1994]] * '''''[[Òbras Completas]]'''''... amb tèxtes inedits [[1997]] * ''Carta inédita de Guevara a Armando Hart Dávalos''... Letra publicada per la revista cubana [[Contracorriente]] en [[1997]]... * ''Pasajes de la guerra revolucionaria: Congo'' [[1999]] [http://chehasta-narod.ru/indice/htm] * ''Otra vez''... jornal inedit del sieu segond viatge en per l'America Latina tota ([[1953]]-[[1956]]... [[2000]] * ''Apuntes críticos a la economía política''... [[L'Avana]] [[2006]] * ''Diario de un combatiente''... inedit * ''Poema'' d'Ernesto Guevara per n' [[Aleida March]] la siá molhèr (çò se n'estipulèt que serà publicat sonqu'aprèp lo decès d'aicesta...) ** Un fum d'òbras del Che (escriches, poesias, nòtas divèrsas e ca) demòran encara per publicar. Lo [[Centro de Estudios Che Guevara|Centre d'Estudis Che Guevara]] es lo que se n'ocupa, al comptagotas ça que là. === òbras a l'entorn de l'òme e de l'òbra === [[Fichièr:Che Guevara June 2, 1959.jpg|350 px|thumb|... en ''[[1959]]''...]] * [[Fichièr:Wikisource logo suggestion - curved books.png|120 px]] * [[Inti Peredo Leigue]]: ''Mi campaña con el Che''... [[El Umbral]] [[Chile]] [[1971]] * [[Hilda Gadea]]: ''Che Guevara: los años decisivos''... [[Aguilar Editor]] [[Ciutat de Mexic]] [[1972]] * [[Ernesto Guevara Lynch]]: '''''Mi hijo el "Che"'''''... Edicions [[Arte y Literatura]] [[L'Avana]] [[1988]] * [[Roberto Massari]]: '''''Che Guevara.Pensamiento y política de la utopía''''' [[Tafalla]] [[Txalaparta]] [[1992]] * [[Alberto Granado Jiménez]]: ''Con el Che Guevara.De Córdoba a la Habana''''' [[Córdoba]] [[Argentina]] [[1995]] * [[Paco Ignacio Taibo II]]: ''Ernesto Guevara, también conocido como el Che'' [[Planeta/Joaquín Mortiz]] [[Ciutat de Mexic]] [[1996]] * [[Harry Villegas Tamayo]]: '''''Pombo, un hombre de la guerrilla del Che'''''... [[Editora Política]] [[L'Avana]] [[1996]] * [[Dariel "Benigno" Alarcón Ramírez]]: ''Memorias de un soldado cubano.Vida y muerte de la Revolución''... [[Tusquets Editors]] [[Barcelona]] [[1997]] * [[Jon Lee Anderson]]: ''Che Guevara.Una vida revolucionaria''... [[Anagrama]] idem [[id]] * [[Jorge G. Castañeda]]: ''Compañero: vida y muerte del Che Guevara''... [[Espasa]] [[Buenos Aires]] (id) * [[Pierre Kalfon]]: ''Che.Ernesto Guevara, una leyenda de nuestro siglo''... [[Plaza y Janes]] [[Barcelona]] (id) * [[Eusebio Tapia Aruni]]: '''''Piedras y espinas en las arenas de Ñancaguazǘ ( testimonio de un guerrillero boliviano )''''' [[Edición propia]] [[Bolívia]] (id) * [[Orlando Borrego]]: ''Che: el camino del fuego''... [[Díaz Ediciones Imagen Contemporánea]] [[L'Abana]] [[2001]] * [[Froilán González]] & [[Reyes Cupull]]: ''Amor revolucionario.Celia, la madre del Che''... [[Tafalla]] [[Txalaparata]] [[2004]] * [[Fernando Díaz Villanueva]]: '''''[[Ernesto "Che" Guevara]]''''' [[Dastin]] [[2004]] * [[Carlos "Calica" Ferrer]]: ''De Ernesto al Che.El segundo y último viaje de Guevara por Latinoamérica''... [[Marea]] [[Buenos Aires]] [[2006]] * [[Elisa Ávalos]] & [[Mercedes Gudiño]]: ''Huellas del "Che" en Córdoba'' [[Universidad de Córdoba]] [[Argentina]] (id) * [[José Manuel Mayo]]: '''''En la guerrilla junto al Che (Testimonio de Urbano)'''''... [[Gente Nueva]] [[L'Abana]] [[2007]] == Filmografia == [[Fichièr:100 4578.JPG|thumb|400 px|right|Monument al Che a [[La Higuera]] [[Bolívia]]... ]] [[Fichièr:El Che Vive - Argentina - Marcha 25-May-06 - 2.jpg|thumb|300 px|left|... '''''[[Lo Che viu !]]'''''... Passacarrièra en Argentina... [[Mai de 2006]]...]] * [[Fichièr:CinematographeProjection.png|120 px]] === ficcions === * [[Paolo Heusch]]: ''El "Che" Guevara''... amb en [[Francisco Rabal]]... basat subre lo libre d'en [[Franco La Guidara]] ''Un amore più forte della vita - Guerriglia con Che' Guevara'' [[Itàlia]] [[1968]] * Richard Fleischer: ''Che!'' ... d'un òrre orràs filme ianquí de propaganda anticubana e antirevolucionària... que l' Omar el Sharif se ne desonorèt per sempre en acceptar aquel ròtle... USA 1969 * [[David Attwood]]: ''Fidel e lo Che'' amb en [[Gael García Bernal]]... (107') [[2002]] * [[Walter Salles]]: '''''Jornals de motocicleta'''''... amb en [[Gael García Bernal]] (c/126')[[Argentina]] - [[USA]] [[2004]] * [[Josh Evans]]: ''Che Guevara''... amb n' [[Eduardo Noriega]] [[USA]] [[2005]] * [[Steven Soderbergh]]: '''''Che'''''... ''Che - L'argentin'' & ''Che - Guerrilha''... filme de doas parts amb en [[Benicio del Toro]] dins lo ròtle del Che... (c/134') & (b&n/c /135') [[Espanha]] - [[França]] - [[USA]] [[2008]] === documentaris === [[Fichièr:Che por Jim Fitzpatrick.svg|thumb|300 px|right|...''[[Lo Che vist per en Jim Fitzpatrick]]''...]] * [[Fichièr:Icon Camera.svg|100 px]] * [[Roberto Savio]]: ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Nascita di un guerrigliero]) [[Itàlia]] [[1972]] ... idem ... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: La cause del fallimento''... id id ... id... ''Che Guevara - Inchiesta su un mito: Morte di un guerrigliero''... id id * [[Pierre Richard]]: ''Parlatz-me del Che''... documentari produsit e realizat a Cuba en [[1987]] * [[Richard Dindo]]: '''''Ernesto Che Guevara - Lo jornal de Bolívia'''''... (b&n/c) [[Soïssa]] [[1994]] * [[Maurice Dugowson]]: ''El Che''... documentari istoric (b&n/c /83') [[França]] [[1997]] * [[Ferruccio Valerio]]: ''Che Guevara: hasta la victoria siempre''... documentari amb imatges d'archiu (b&n/c /55') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Romano Scavolini]]: ''Le ultime ore del Che / Las darrièras oras del Che''... (b&n/c /60') [[Itàlia]] [[2005]] * [[Stefano Missio]] & [[Raffaele Brunetti]]:''Che Guevara - Il corpo e il mito''... (b&n/c /52') [[Itàlia]] [[2007]] == Vejatz tanben == * [[Fichièr:Loupe.svg|50 px]] [[Fichièr:Che Guevara - Grab in Santa Clara, Kuba.jpg|thumb|450 px|right|... Mausolèu del Che a [[Santa Clara]] [[Cuba]]... ]] * [[Fidel Castro]] * [[Cuba]] == Ligams extèrnes == * [[Fichièr:Www.gif|75 px]] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20160305123304/http://cheguevara.cubasi.cu/ Centre d'Estudis Che Guevara] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm Lo Che Guida e exemple] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20060520072317/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/Galeria1.HTM Fòtos]...& {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/canciones.htm Cançons] * {{es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Videos.HTM Videos] * {{ca}} {{es}} [http://www.marxists.org/catala/guevara/ Paginas sus Ernesto Che Guevara... ''Arxiu Virtual dels Marxistes''... & ligam integrat immediat amb ''Archivo de Obras de Ernesto Che Guevara''... en castelhan...] [[Archiu Internet del Marxisme]] == Ligams videografics == * [[Fichièr:Video.jpg|75 px]] * [http://youtube.com] ** sus '''[[YouTube]]'''... mai de ''[[17 400]]'' documents subre n' '''[[Ernesto Che Guevara]]''' en picar coma clau ''[[Ernesto Che Guevara]]'' == Nòtas & referéncias == <references> {{portal Argentina}} {{Commons | Category:Che_Guevara | Che Guevara}} [[Categoria:Personalitat argentina|Guevara]] [[Categoria:Personalitat politica cubana|Guevara]] [[Categoria:Marxista|Guevara]] [[Categoria:Mòrt assassinat|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Naissença en 1928|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Decès en 1967|Guevara, Ernesto]] [[Categoria:Comunista|Guevara, Ernesto]] heokzc2jd64fnn93orarsmy30lek9kp 0 22886 2334238 2232461 2022-08-24T17:57:51Z Nicolas Eynaud 6858 /* Estile generau */ wikitext text/x-wiki {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:Marco Polo portrait.jpg|thumb|200px|Retrach de Marco Polo fach au sègle XVI]] '''Marco Polo''' (15 de setembre de [[1254]], [[Venècia]] - 8 de genier de [[1324]], [[Venècia]]) es un marchand e un viatjaire [[Republica de Venècia|venecian]] de la fin de l'[[Edat Mejana]]. Acompanhant son paire, es l'autor d'un important viatge lòng de la [[Rota de la Seda]] que lo menèt a intrar au servici dau Grand Khan [[Kubilai Khan|Kubilai]] e a visitar mai d'una region d'[[Asia]] de [[1271]] a [[1295]]. Puei, s'entornèt en [[Euròpa]] e, amb l'escrivan [[Rustichello da Pisa]], redigiguèt lo racònte de sei viatges dins un obratge intitulat ''[[Lo Libre dei Meravilhas]]'' qu'obtenguèt un succès considerable amb plusors centenaus d'edicions e de traduccions. De mai, sa presentacion dei richessas [[asia]]ticas encoratjèt mai d'un navegaire, coma [[Crístol Colomb]], a assaiar de trobar una rota dirècta entre [[Euròpa]] e [[Republica Populara de China|China]]. == Biografia == En despiech de sa celebritat e dau succès de son libre de viatge, Marco Polo es un personatge relativament mau conegut. D'efiech, aparéis rarament dins son tèxte e es unicament mencionat dins leis autrei documents contemporanèus de sa vida, coma leis archius chinés, que permèton d'atestar la realitat de son viatge e de son importància au sen de l'administracion de [[Kubilai Khan|Kubilai]]. Ansin, sa biografia es pauc desvolopada. === Originas e formacion === [[Fichièr:Marco Polo Kubilai Khan.jpg|thumb|right|Miniatura dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas]]'' presentant [[Niccolò Polo|Niccolò]] e [[Maffeo Polo]] en preséncia de [[Kubilai Khan|Kubilai]].]] Marco Polo nasquèt lo 15 de setembre de [[1254]] dins la [[Republica de Venècia]]. Èra lo fiu de [[Niccolò Polo]] (vèrs [[1230]]-[[1294]]), un patriciant e negociant especializat dins lo « grand comèrci » orientau qu'èra sovent absent. D'efiech, associat amb son fraire [[Maffeo Polo|Maffeo]] (vèrs [[1230]]-[[1309]]), menava d'operacions a partir de [[Constantinòble]] avans de crear de comptadors en [[Crimèa]] vèrs [[1259]]-[[1260]]<ref>Aquò foguèt una decision sàvia car la vila foguèt reconquista per lei [[Empèri Bizantin|Bizantins]] en [[1261]] entraïnant de represalhas fòrça violentas còntra lei ciutadans [[Republica de Venècia|venecians]] presents dins la [[vila]].</ref>. Dins lo corrent deis ans 1260, viatjèron en [[Asia]] per explorar l'[[Empèri Mongòl]] en quista de profiechs melhors. Arribèron ansin en [[Republica Populara de China|China]] onte foguèron acceptats a la cort de [[Kubilai Khan]] ([[1260]]-[[1294]]). I recebèron una letra destinada au [[papa]] e li demandant de mandar un centenau de personas per ensenhar lo [[cristianisme]]. Foguèron acompanhats d'un [[ambaissador]] qu'abandonèt lo viatge en [[Asia Centrala]]<ref>Pasmens, la demanda de [[Kubilai Khan]] èra benlèu una engana car lei [[Empèri Mongòl|Mongòls]] utilizavan sovent d'[[ambaissador]]s coma [[espion]] per aquistar d'ensenhaments sus lei país vesins.</ref>. Marco Polo foguèt donc principalament educat per son [[grand]], [[Andrea Polo]], qu'èra egalament estat un « grand marchand ». Lo contengut d'aquela formacion es desconeguda e la [[vida]] de Marco Polo es subretot coneguda a partir de [[1269]]. Pasmens, segon d'elements ulteriors, deguèt recebre una educacion relativament bòna e adaptada ai tradicions marchandas de la familha amb l'estudi dei [[moneda]]s, de l'avaloracion d'un ben e de la navegacion. Marco Polo rescontrèt son paire per lo premier còp en [[1269]] a son retorn d'[[Asia]]. D'efiech, [[Niccolò Polo|Niccolò]] e [[Matteo Polo]] demorèron en [[Euròpa]] au mens dos ans car lo [[conclave]] cargat d'elegir lo successor de [[Clamenç IV]] ([[1265]]-[[1268]]) durèt fins a [[1271]]. === Lo viatge en China === [[Fichièr:AyasMarcoPolo.JPG|thumb|right|Pagina d'una edicion de [[1410]] e de [[1412]].]] Après l'eleccion dau [[papa]] [[Gregòri X]] ([[1271]]-[[1276]]), lei dos fraires Polo poguèron li remetre la letra de [[Kubilai Khan]]. Interessat per la possibilitat de conclure una aliança amb lei [[Empèri Mongòl|Mongòls]] còntra lei [[islam|musulmans]], lo papa leis encarguèt de portar una respònsa au khan. Marco Polo faguèt tanben partida dau viatge amb dos [[Òrdre dels Predicaires|dominicans]]. Pasmens, lei dos monges abandonèron sa mission en [[Anatolia]]. Lei Polo seguiguèron l'itinerari pus septentrionau de la [[Rota de la Seda]] e arribèron en [[Republica Populara de China|China]] en [[1274]]. Foguèron probablament receputs per [[Kubilai Khan]] dins sa cort de [[Cambaluc]]. De [[1274]] a [[1291]], foguèron emplegats coma [[foncionari]]s de l'administracion sinomongòla. Ansin, Marco Polo foguèt premier mandat dins la vila frontiera de [[Ganzhou]] ont aprenguèt probablament lo [[oigor]] qu'èra la lenga administrativa de l'[[Empèri Mongòl]]. Puei, venguèt enquistaire messatgier dau palais imperiau e menèt divèrsei missions per [[Kubilai Khan|Kubilai]] en [[Republica Populara de China|China]], en [[Iran|Pèrsia]], en [[Russia]], en [[Corèa]], en [[Asia dau Sud-Èst]] e dins l'[[Ocean Indian]]. Aquò li permetèt de visitar mai d'una [[vila]] [[asia]]tica, d'assistir a d'eveniments importants e d'observar lo foncionament jornadier de l'administracion chinesa. Descurbiguèt tanben lo [[bodisme]] qu'èra desconegut en [[Euròpa]]. Lei tres òmes obtenguèron lo [[drech]] de s'entornar dins son país en [[1291]]-[[1292]] après una darriera mission que consistiguèt a escortar la princessa [[Kokejin]] en [[Iran|Pèrsia]] onte deviá se maridar amb lo cap de l'[[Ilkhanat]]. Blocada per la [[mosson]] en [[Sumatra]], l'expedicion arribèt a [[Ormuz]] a la prima de [[1293]]. Puei, lei Polo contunièron vèrs l'[[oèst]] fins a [[Trabzon]]. I perdiguèron una partida de sa fortuna en causa de l'influéncia [[Republica de Gènoa|genovesa]] dins la [[vila]]. Enfin, contunièron vèrs [[Constantinòble]] e [[Venècia]] en [[1295]]. === La captivitat e la redaccion de sei remembranças === En [[1294]]-[[1295]], comencèt la [[Guèrra de Curzola]] ([[1295]]-[[1299]]) entre [[Republica de Venècia|Venècia]] e [[Republica de Gènoa|Gènoa]]. Marco Polo i participèt en naulejant una [[galèra]]. Pasmens, foguèt capturat tre [[1296]], probablament a l'eissida d'una [[escaramocha]] dins la region d'[[Adana]]. Transportat a [[Republica de Gènoa|Gènoa]], i demorèt [[presonier de guèrra|presonier]] tres ans. Dins aquò, i rescontrèt un autre captiu, l'escrivan [[Rustichello da Pisa]] (mòrt en [[1324]]), que s'interessèt fòrça a sei remembranças de viatge. A partir de [[1298]], Marco Polo comencèt de lei dictar a son companhon d'infortuna que lei meteguèt en forma. Aquò donèt naissença au ''[[Livre dei Meravilhas]]'', un important obratge [[geografia|geografic]] depintant lei vilas, la cultura, l'organizacion, lei tecnicas, lei richessas, lei crèires de la [[Republica Populara de China|China]] [[Empèri Mongòl|Mongòla]] e lei viatges [[asia]]tics de Marco Polo. L'obratge aguèt un succès considerable e foguèt tornat editar mai d'un còp demorant una referéncia fins au periòde dei Grandei Descubèrtas dau sègle XVI. === Liberacion e fin de vida === Liberat en [[1299]], Marco Polo s'entornèt a [[Venècia]]. Trobèt sensa dificultat sa plaça au sen dau patriciat de la vila mai lo rèsta de sa vida es mau conegut. Se maridèt amb [[Donata Polo]] (vèrs [[1280]]-[[1336]]) e aguèt tres filhas. En [[1310]], foguèt creat lo [[Conseu dei Dètz]], una institucion de [[polícia]] secrèta que sembla a una organizacion vista per Polo en [[Republica Populara de China|China]]. Pasmens, i a ges d'element permetent d'afiermar l'existéncia d'una influéncia de Polo sus aquela decision. Moriguèt lo 8 de genier de [[1324]] e foguèt enterrat a la [[Glèisa San Lorenzo de Venècia|Glèisa San Lorenzo]]. Segon son [[testament]], laissèt una fortuna de {{formatnum:10000}} [[ducat]]s. == Òbra == {{veire|Lo Libre dei Meravilhas}} === Estile generau === Òbra majora de la fin de l'[[Edat Mejana]], lo ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]'' a un estil fòrça originau en causa de la diferéncia marcada entre l'escritura de [[Rustichello da Pisa]] e lo racònte de Marco Polo eu meteis. D'efiech, lo premier, autor d'una compilacion de [[legenda]]s [[Rei Artús|arturianas]], assaièt d'escriure una mena de [[roman]] d'aventura. Per aquò, metèt en scèna lei remembranças de Polo e Polo eu meteis. I apondiguèt tanben probablament de rumors e de legendas sus lo continent [[asia]]tic qu'èra, au [[sègle XIV]], lo luòc de vida supausada de mai d'una creatura fantastica. Ansin, [[Rustichello da Pisa]] foguèt benlèu a l'origina de l'insercion d'una partida importanta dau contengut imaginari dau libre. De son caire, Polo èra un marchand amb una memòria excepcionala. S'interessèt donc fòrça a la descripcion detalhada dei rotas comercialas, dei [[vila]]s, dei [[moneda]]s, dei marchandisas produchas, dei pretz e dei [[tecnologia]]s utilizadas. Donèt tanben d'elements per comprendre lei [[cultura]]s e contèt donc pereu una partida de l'istòria mongòla (maugrat divèrseis errors), lo rèine de [[Kubilai Khan|Kubilai]] e lo foncionament dei dinastias [[Dinastia Yuan|Yuan]] e [[Empèri Song|Song]]. [[Cristianisme|Crestian]], assaièt de valorar la preséncia de comunautats [[cristianisme|crestianas]] (generalament [[nestorianisme|nestorianas]]) en [[Asia]] tot en descrivent lei crèires locaus coma lo [[bodisme]]. Pasmens, o faguèt amb un [[proselitisme]] limitat que li permet de donar d'elements relativament objectius. === Estructura e contengut === [[Fichièr:Polo - Delle meravigliose cose del mondo, del MCCCCXCVI adi XIII del mese de iunio - 2325986 Scan00007.tif|thumb|right|Pagina d'una edicion de [[1496]].]] Lo manuscrit originau dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas]]'' es perdut. Foguèt escrich en [[francés]] per [[Rustichello da Pisa]] en [[1298]]<ref>D'origina [[Itàlia|italiana]], [[Rustichello da Pisa]] escriviá en [[francés]].</ref>. De traduccions ne'n foguèron rapidament realizadas, tre leis [[ans 1300]], dins plusors lengas ([[picard]], [[toscan]], [[latin]]...). Aquò li permetèt d'obtenir un succès rapid e duradís en [[Euròpa]] e l'obratge es totjorn editat a l'ora d'ara<ref>La chausida dau [[francés]], en mai dei qualitats de l'obratge eu meteis, es un factor important permetent d'explicar son succès. D'efiech, avans Marco Polo, lei prèires [[Itàlia|italian]] [[Giovanni dal Piano dei Carpini]] ([[1182]]-[[1252]]) e [[Guillaume de Rubrouck]] ([[mòrt]] vèrs [[1293]]) i realizèron de viatges e ne'n escriguèron lo compte-rendut. Pasmens, o faguèron en [[latin]], çò que limitèt lor difusion.</ref>. Segon leis edicions, lo libre contèn de 192 a 200 capítols organizats en un prològ e tres partidas (de còps quatre). Lo prològ cònta rapidament lo premier viatge de [[Niccolò Polo|Niccolò]] e de [[Mattéo Polo]] entre [[1255]] e [[1269]] e lo segond viatge realizat amb Marco Polo. La premiera partida tracta dau viatge entre [[Anatolia]] e la cort de [[Kubilai Khan|Kubilai]]. Parla tanben de l'istòria dei [[Empèri Mongòl|Mongòls]], especialament dei conquistas de [[Gengis Khan]]. La segonda partida es centrada sus [[Kubilai Khan|Kubilai]], l'organizacion de sa cort e de son administracion. Enfin, la tresena partida depinta lei regions de la [[Mar de China]] e de l'[[Ocean Indian]]. En certanei versions, se tròba una quatrena partida, fòrça pichona, a prepaus dei guèrras de succession mongòlas mai es probable un apondon ulterior de Polo realizat a partir de testimònis imprecís. Certanei capítols son venguts famós en causa de son aspècte extraordinari coma aqueu depintant lo ròtle dei Polo dins l'introduccion d'armas de sètge en [[Republica Populara de China|China]], aqueu resumissent lei recèptas fiscalas de la província de Hangzhou, aqueu tractant de l'afaire de l'assassinat dau Premier Ministre de [[Kubilai Khan|Kubilai]], aqueu descrivent l'economia (organizacion quasi industriala de certaneis obradors, utilizacion de bilhets, fons sociaus...), aqueu parlant de l'istòria deis [[Nizarisme|Assassins]], aqueu depintant l'organizacion dei sistèmas de comunicacion imperiaus e, enfin, aqueu a prepaus dau contraròtle estricte dei Mongòls sus lei populacions chinesas. Endefòra dau premier passatge<ref>D'efiech, lei [[Empèri Mongòl|Mongòl]]s dispausavan ja d'un nombre important d'[[engenhariá|engenhaires]] capables de construrre d'[[arma de sètge|armas de sètge]] eficaças.</ref>, aquelei capítols dònan de detalhs fòrça importants que son confiermats per de tèxtes chinés, çò que permet de demostrar la veracitat dau viatge de Marco Polo. === Veracitat e elements faus === Certaneis elements descrichs dins ''[[Lo Libre dei Meravilhas]]'' son faus coma, per exemple, lei passatges relatius a l'existéncia d'una tribü d'òmes amb una tèsta de [[can]]. Aquò a menat certaneis [[istòria|istorians]] a s'interrogar sus la veracitat dau racònte de Marco Polo. Pasmens, una larga partida es uei ben confiermada per leis archius imperiaus chinés que mencionan mai d'un còp un ''« Po-Lo »'' a de datas identicas ai remembranças de Polo ò per de detalhs secrèts a prepaus d'afaires intèrnes dau govèrn de [[Kubilai Khan]]. Marco Polo i ocupèt donc ben un pòste important durant un vintenau d'annadas. Dins aquò, l'origina d'aquela fisança es desconeguda. Leis elements faus semblan donc far partida d'ensembles distints que permèton de destriar lo verai dau faus. Lo premier es liat a la tradicion occidentala dau periòde de plaçar en [[Asia]] lo luòc de vida ò d'existéncia de creaturas fantasticas ò d'endrechs citats dins la [[Bíblia]]. Ansin, Marco Polo interpretèt certanei causas coma de traças biblicas. Per exemple, es probablament per aquela rason qu'assimilèt de comunautats nestorianas au [[Reiaume dau Prèire Joan]]. Un segond ensemble es probablament eissit de sei viatges dins lei províncias de l'[[Empèri Mongòl]]. D'efiech, durant aquelei trajèctes, semblèt collectar un nombre important d'ensenhaments sus lei regions vesinas. Pasmens, poguèt pas anar lei verificar. Ansin, considerèt mai d'una informacion faussa coma possibla. Enfin, se fau considerar lo trabalh redaccionau de [[Rustichello da Pisa]] qu'èra un escrivan popular au fieu deis espèras dei lectors dau periòde. Ansin, es possible que placèt d'elements en [[Asia]] a partir d'autrei legendas. Au sègle XIV, aquò èra pas un problema vertadier car lo consensus generau considerava l'existéncia dau fantastic e dau divin coma un fach incontestable. == Influéncia e eiretatge == [[Fichièr:ColombusNotesToMarcoPolo.jpg|thumb|right|Exemplari dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]'' de [[Cristòl Colomb]] amb divèrsei commentaris de lectura.]] Marco Polo aguèt una influéncia majora sus lei navegaires [[Euròpa|europèus]] que comencèron d'explorar l'[[Ocean Atlantic]] e l'[[Ocean Indian]] a partir dau sègle XV. D'efiech, son obratge li permetèt d'extrapolar de cartas e d'imaginar de passatges novèus que favorizèron lei [[Grandei Descubèrtas]]. Per exemple, [[Cristòl Colomb]] imaginèt en partida son projècte de trobar una rota occidentala vèrs lo territòri dau « Grand Khan » a partir dau ''[[Lo Libre dei Meravilhas|Libre dei Meravilhas]]''<ref>[[Cristòl Colomb]] comprenguèt pas l'amplor de sa descubèrta. En plaça, supausèt aver desbarcat sus una illa a l'èst de [[Republica Populara de China|China]] e durant totei seis expedicions, cerquèt un indigèn capable de li indicar la rota vèrs lo « Grand Khan ».</ref>. Uei, lo libre de Marco Polo es puslèu considerat coma una fònt [[istòria|istorica]] importanta per l'[[istòria]] d'[[Asia]] a la fin dau sègle XIII e coma un cap d'òbra de la literatura medievala. Per aquela rason, conoís totjorn de reedicions regularas e de passatges ne'n son estudiats dins lei programas escolars. De son caire, Marco Polo es considerat coma un explorator pus important de l'istòria umana e de celebracions regularas son encara organizadas per li rendre omenatge. == Liames intèrnes == * [[Kubilai Khan]]. * ''[[Lo Libre dei Meravilhas]]''. * [[Rota de la Seda]]. * [[Rustichello da Pisa]]. == Bibliografia == * '''[[francés|(fr)]]''' Jacques Heers, ''Marco Polo'', Fayard, 2014 * '''[[francés|(fr)]]''' Philippe Menard, ''Marco Polo, voyage sur la route de la Soie'', Glénat Livres, 2019. * '''[[francés|(fr)]]''' Marco Polo, ''Le devisement du monde'', Poche, 2011. == Nòtas e referéncias == <references/> {{commons|Marco Polo}} [[Categoria:Edat Mejana|Polo, Marco]] [[Categoria:Explorator venecian|Polo]] [[Categoria:Personalitat veneciana|Polo, Marco]] [[Categoria:Naissença en 1254|Polo, Marco]] [[Categoria:Decès en 1324|Polo, Marco]] [[Categoria:Viatjaire|Polo]] m0ewk8vh06ydge557u30amx88lfo38z 0 27457 2334254 2280118 2022-08-24T18:37:06Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki <!--{{Infobox |tematica=capitala |carta= }}--> {{1000 fondamentals}} {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="290px" style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |+<font size="+1"><br />יְרוּשָׁלַיִם<br />''Yerushaláyim''<br />أورشليم القدس<br />''Urshalim-Al-Quds''</font> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | [[Fichièr:Jerusalem infobox image.JPG|300px]] {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[Fichièr:Flag of Jerusalem.svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[Fichièr:Emblem_of_Jerusalem.svg|110px]] |- |} |- | [[Lista dels païses del mond|País]] | {{Israèl}}, levat [[Jerusalèm Èst]] pas reconegut per l'[[ONU]] |- | [[Aira|Superfícia]] | 126 km² |- | [[Populacion]] | 919 438<small> ([[2018]])</small> |- | [[Latitud]] |31° 46' N |- | [[Longitud]] |35° 13' È |- ! colspan="2" bgcolor="lightblue" | Localizacion de la vila en [[Israèl]] |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[Fichièr:Jerusalem Israel Map.png|290px]] |} '''Jerusalèm''' (''ירושלים'' - ''Yerushalayim'' en [[ebrieu]], القدس - ''al Quds'' en [[arabi]] musulman o ''ا'ورشليم'' ''Ûrshalîm'' en arabi crestian ; lo nom oficial per l'Estat d'Israèl es ''Yerushalayim Ûrshalîm al Quds'') es una vila de l' [[Orient Mejan]] considerada per l'estat d'[[Israèl]] coma sa capitala, mas aquesta designacion es pas reconeguda per la comunautat internacionala. La vila es situada dins los [[Monts de Judèa]], entre la [[Mar Mediterranèa]] e lo limit nòrd de la [[Mar Mòrta]]. La Jerusalèm modèrna s'es estenduda luenh darrièr los limits de la vila vièlha, se [[Jerusalèm Èst]] es inclús, es la pus granda vila d'[[Israèl]]<ref>:<small>Largest city: * "… modern Jerusalem, Israel's largest city …" (Erlanger, Steven. [http://travel2.nytimes.com/2006/04/16/travel/16jerusalem.html Jerusalem, Now], ''[[The New York Times]]'', 16 April 2006.) * "Jerusalem is Israel's largest city." ("[https://web.archive.org/web/20091028171318/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761575008_3/Israel.html Israel (country)], [[Microsoft]] [[Encarta]], 2006, p. 3. Retrieved 18 October 2006. 31 October 2009.) * "Since 1975 unified Jerusalem has been the largest city in Israel." ([http://www.britannica.com/ebi/article-203247 "Jerusalem"], [[Encyclopædia Britannica|Encyclopædia Britannica Online]], 2006. Retrieved 18 October 2006. [http://web.archive.org/web/20080621103517rn_1/student.britannica.com/comptons/article-203247/Jerusalem Archived] 21 June 2008) * "Jerusalem is the largest city in the State of Israel. It has the largest population, the most Jews and the most non-Jews of all Israeli cities." (Klein, Menachem. ''Jerusalem: The Future of a Contested City'', New York University Press, 1 March 2001, p. 18. ISBN 0-8147-4754-X) * "In 1967, Tel Aviv was the largest city in Israel. By 1987, more ''Jews'' lived in Jerusalem than the total population of Tel Aviv. Jerusalem had become Israel's premier city." (Friedland, Roger and Hecht, Richard. ''To Rule Jerusalem'', University of California Press, 19 September 2000, p. 192. ISBN 0-520-22092-7).</ref> a l'encòp en populacion e en superfícia,<ref name="cbs">{{Ligam web|url=http://www.cbs.gov.il/hodaot2006n/11_06_106e.pdf |publisher=Central Bureau of Statistics |títol=Press Release: Jerusalem Day |date=24 May 2006 |accessdate=10 March 2007 |format=PDF}}</ref> amb {{formatnum:919438}} abitants subre una [[aira|superfícia]] de {{unitat|125.1|km|2}}.<ref name="mfa-40th">{{Ligam web|url=http://www.cbs.gov.il/population/new_2009/table3.pdf|format=PDF|publisher=Israel Central Bureau of Statistics |títol=TABLE 3. – POPULATION(1) OF LOCALITIES NUMBERING ABOVE 2,000 RESIDENTS AND OTHER RURAL POPULATION ON 31/12/2008|accessdate=26 October 2009}}</ref><ref name="profile">{{Ligam web|url=http://www.cbs.gov.il/population/new_2009/table3.pdf|publisher=[[Israel Central Bureau of Statistics]]|títol=Local Authorities in Israel 2007, Publication #1295 – Municipality Profiles – Jerusalem|accessdate=31 December 2007|format=PDF|language=Hebrew}}:</small></ref> Jerusalèm es una vila santa per las tres religions abrahamicas màger: [[Judaïsme]], [[Cristianisme]] e [[Islam]]. Per lo Judaïsme, Jerusalèm es una vila santa dempuèi que, segon l'ancian Testament biblic, lo rei [[David]] d'Israèl ne faguèt la capitala del [[Reialme d'Israèl]] en 1000 ab JC, e son filh [[Salamon (Bíblia)|Salomon]] comandèt la bastison del Primièr Temple dins la vila.<ref name="1000BCE">:<small>Since the 10th century BCE:{{ref label|bible-david|v|a}} * "Israel was first forged into a unified nation from Jerusalem some 3,000 years ago, when [[David|King David]] seized the crown and united the [[Israelites|twelve tribes]] from this city ... For a thousand years Jerusalem was the seat of Jewish sovereignty, the household site of kings, the location of its legislative councils and courts. In exile, the Jewish nation came to be identified with the city that had been the site of its ancient capital. Jews, wherever they were, prayed for its restoration." Roger Friedland, Richard D. Hecht. ''To Rule Jerusalem'', University of California Press, 2000, p. 8. ISBN 0-520-22092-7 * "The Jewish bond to Jerusalem was never broken. For three millennia, Jerusalem has been the center of the Jewish faith, retaining its symbolic value throughout the generations." [http://www.mfa.gov.il/MFA/Facts%20About%20Israel/State/Jerusalem-%20the%20Holy%20City Jerusalem- the Holy City], Israeli Ministry of Foreign Affairs, 23 February 2003. Accessed 24 March 2007. * "The centrality of Jerusalem to Judaism is so strong that even secular Jews express their devotion and attachment to the city, and cannot conceive of a modern State of Israel without it.... For Jews Jerusalem is sacred simply because it exists... Though Jerusalem's sacred character goes back three millennia ...". Leslie J. Hoppe. ''The Holy City: Jerusalem in the theology of the Old Testament'', Liturgical Press, 2000, p. 6. ISBN 0-8146-5081-3 * "Ever since King David made Jerusalem the capital of Israel 3,000 years ago, the city has played a central role in Jewish existence." Mitchell Geoffrey Bard, ''The Complete Idiot's Guide to the Middle East Conflict'', Alpha Books, 2002, p. 330. ISBN 0-02-864410-7 * "For Jews the city has been the pre-eminent focus of their spiritual, cultural, and national life throughout three millennia." Yossi Feintuch, ''U.S. Policy on Jerusalem'', Greenwood Publishing Group, 1987, p. 1. ISBN 0-313-25700-0 * "Jerusalem became the center of the Jewish people some 3,000 years ago" Moshe Maoz, Sari Nusseibeh, ''Jerusalem: Points of Friction – And Beyond'', Brill Academic Publishers, 2000, p. 1. ISBN 90-411-8843-6 * "The Jewish people are inextricably bound to the city of Jerusalem. No other city has played such a dominant role in the history, politics, culture, religion, national life and consciousness of a people as has Jerusalem in the life of Jewry and Judaism. Since King David established the city as the capital of the Jewish state circa 1000 BCE, it has served as the symbol and most profound expression of the Jewish people's identity as a nation." [https://web.archive.org/web/20130104013732/http://www.adl.org/israel/advocacy/glossary/Jerusalem.asp Basic Facts you should know: Jerusalem], [[Anti-Defamation League]], 2007. Retrieved 28 March 2007.</ref> Dins lo Cristianisme, Jerusalèm es una vila santa dempuèi que, segon lo [[Novèl Testament]], [[Crucifixion de Jèsus|Jèsus foguèt crucificat]] en c. 30 CE, e que 300 ans pus tard Santa [[Elena de Constantinòble|Elena]] identifiquèt lo site del pelegrinatge de la vida de Jèsus. Dins l'[[Islam Sunita]], Jerusalèm es la tresena vila santa.<ref name="3rd-holiest">:<small>Third-holiest city in Islam: * {{Cite book|title=What Everyone Needs to Know about Islam |publisher=Oxford University Press |date=2 November 2002 |last=Esposito |first=John L. |authorlink=John Esposito |accessdate=11 March 2007 |isbn=0195157133 |page=157 |quote=The Night Journey made Jerusalem the third holiest city in Islam}} * {{Cite book|title=Religion and State: The Muslim Approach to Politics |last=Brown |first=Leon Carl |publisher=Columbia University Press |date=15 September 2000 |isbn=0231120389 |page=11 |chapter=Setting the Stage: Islam and Muslims |quote=The third holiest city of Islam—Jerusalem—is also very much in the center ... |accessdate=11 March 2007}} * {{Cite book|title=The Holy City: Jerusalem in the Theology of the Old Testament |last=Hoppe |first=Leslie J. |publisher=Michael Glazier Books |month=August |year=2000 |isbn=0814650813 |page=14 |quote=Jerusalem has always enjoyed a prominent place in Islam. Jerusalem is often referred to as the third holiest city in Islam ... |accessdate=11 March 2007}}:</small></ref><ref>:<small>"Middle East peace plans" by Willard A. Beling": The Aqsa Mosque on the Temple Mount is the third holiest site in Sunni Islam after Mecca and Medina:</small></ref> Venguèt la primièra ''[[Qibla]]'', lo punt focal per la pregària musulmana ([[Salah]]) en 610 CE,<ref>:<small>{{cite book|editor1-last=Lewis|editor1-first=Bernard|editor2-last=Holt|editor2-first=P. M.|editor3-last=Lambton|editor3-first=Ann|title=Cambridge History of Islam|year=1986|publisher=Cambridge University Press}}:</small></ref> e segon la tradicion islamica, [[Maomet]] i faguèt son [[Isra and Mi'raj|viatge nocturne]] detz ans pus tard.<ref>:<small>{{Quran-usc-range|17|1|end=3}}</ref><ref>{{Cite book |last=Allen |first=Edgar |authorlink=Edgar Allen |year=2004 |title=States, Nations, and Borders: The Ethics of Making Boundaries |publisher=Cambridge University Press |isbn=0521525756 |url=http://books.google.com/?id=bntCSupRlO4C&pg=PA192&dq=Al-Masjid+Al-Aqsa |accessdate=9 June 2008}}</ref> En consequéncia, e malgrat una superfícia de solament {{unitat|0.9|km|2}},<ref>{{Cite book|last=Kollek |first=Teddy |authorlink=Teddy Kollek |chapter=Afterword |editor=John Phillips |title=A Will to Survive – Israel: the Faces of the Terror 1948-the Faces of Hope Today|publisher=Dial Press/James Wade|year=1977|quote=about {{convert|225|acre|km2}}}}:</small></ref> la Vila Vièlha albèrga de sites d'importància religiosa clau, entre eles cal senhalar: lo [[Mont del Temple]], lo [[Mur Oèst]], la [[Glèisa del Sant Sepulcre]], la [[Copòla de la Ròca]] e la [[mosqueta Al-Aqsa]]. Durant sa longa istòria, Jerusalèm foguèt destruïta dos còps, assejada 23 còps, atacada 52 còps, e presa e tornar presa 44 còps.<ref name="Moment">:<small>{{Ligam web|url=http://www.momentmag.com/Exclusive/2008/2008-03/200803-Jerusalem.html |publisher=Moment Magazine |títol=Do We Divide the Holiest Holy City? |accessdate=5 March 2008| archiveurl = http://web.archive.org/web/20080603214950/http://www.momentmag.com/Exclusive/2008/2008-03/200803-Jerusalem.html| archivedate = 3 June 2008}}. According to Eric H. Cline’s tally in Jerusalem Besieged.:</small></ref> La part pus vièlha de la vila foguèt establida al [[millenni IV abC]] abans JC, fasent de Jerusalèm una de las pus anciana ciutat del mond.<ref name="aice">:<small>{{Ligam web|url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Peace/jerutime.html |títol=Timeline for the History of Jerusalem |work=Jewish Virtual Library |accessdate=16 April 2007 |publisher=American-Israeli Cooperative Enterprise}}:</small></ref> La vila vièlha al dintre dels barris, un site del [[Patrimòni Mondial de l'Umanitat]], es devesida tradicionalament en quatre quartièrs, e mai que los noms utilizats uèi: quartièrs [[Quartièr Armèni|armèni]], [[Quartièr Crestian|crestian]], [[Quartièr Josieu (Jerusalèm)|josieu]], e [[Muslim Quarter|Muslim]] o foguèsson pas que dempuèi lo sègle XIX.<ref>:<small>{{Cite book|títol=Jerusalem in the 19th Century, The Old City |last=Ben-Arieh |first=Yehoshua |publisher=Yad Izhak Ben Zvi & St. Martin's Press |year=1984 |page=14 |isbn=0312441878}}:</small></ref> La vila vièlha foguèt nomenada per èsser inclusa dins la [[Lista del Patrimòni de l'Umanitat en Perilh]] per Jordania en 1982.<ref>:<small>{{Ligam web|url=http://whc.unesco.org/en/list/148 |títol=Old City of Jerusalem and its Walls |publisher=Whc.unesco.org |accessdate=11 September 2010}}:</small></ref> Uèi, l'estatut de Jerusalèm demora un problèma central del [[Conflicte Israelopalestinian]]. Pendent la [[Guèrra Araboisraeliana de 1948]], [[Jerusalèm Oèst]] foguèt entre los airals envasits puèi annexats per Israèl, mentre que [[Jerusalèm Èst]] foguèt capturat per [[Jordania]]. Israèl s'emparèt de Jerusalèm Èst en 1967 durant la [[Guèrra dels Sièis Jorns]] en seguida de que lo territòri foguèt annexat. Actualament, la [[Leis Basicas d'Israèl|Lei Basica israeliana]] fa de Jerusalèm la capitala indevesibla del país. La comunautat internacionala regeta l'annexion coma illegala e considèra Jerusalèm Èst coma un territòri palestinian jos ocupacion militara israeliana.<ref>:<small>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-11709617|title=Israel plans 1,300 East Jerusalem Jewish settler homes|work=BBC News |date=9 November 2010|quote=East Jerusalem is regarded as occupied Palestinian territory by the international community, but Israel says it is part of its territory.}}:</small></ref><ref>:<small>{{Cite book|títol=The Question of Palestine & the United Nations|publisher=United Nations Department of Public Information|chapter=The status of Jerusalem|chapter-url=http://www.un.org/Depts/dpi/palestine/ch12.pdf|quote=East Jerusalem has been considered, by both the General Assembly and the Security Council, as part of the occupied Palestinian territory.|postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}:</small></ref><ref>:<small>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/8538791.stm Israeli authorities back 600 new East Jerusalem homes] BBC 26 February 2010:</small></ref><ref>:<small>[http://domino.un.org/unispal.nsf/0/441329a958089eaa852560c4004ee74d?OpenDocument Resolution 298 September 25, 1971:] "Recalling its resolutions ... concerning measures and actions by Israel designed to change the status of the Israeli-occupied section of Jerusalem,...":</small></ref> La comunautat internacionala reconeis pas Jerusalèm coma capitala d'Israèl, e la vila albèrga pas cap d'ambassada estrangièra. Mas lo 6 de decembre 2017, Donald Trump qu'anóncia que reconeís Jerusalèm coma capitala de l'Estat israelian e romp amb la diplomacia seguida per sos predecessors<ref>http://www.lemonde.fr/proche-orient/article/2017/12/07/ce-qu-il-faut-retenir-de-la-decision-de-donald-trump-sur-le-statut-de-jerusalem_5226111_3218.html</ref>. Segon l'[[Oficina Centrala Palestiniana d'Estatisticas]] {{formatnum:208000}} palestinians demòran a Jerusalèm Èst, qu'es propausada per l'[[Autoritat Nacionala Palestiniana]] coma futura capitala d'un futur Estat Palestinian.<ref name="umd">:<small>{{Ligam web|url=http://www.publicpolicy.umd.edu/IPPP/Fall97Report/negotiating_jerusalem.htm |last=Segal |first=Jerome M. |publisher=The University of Maryland School of Public Policy |títol=Negotiating Jerusalem |accessdate=25 February 2007 |date=Fall 1997| archiveurl = http://web.archive.org/web/20060514191731/http://www.publicpolicy.umd.edu/IPPP/Fall97Report/negotiating_jerusalem.htm| archivedate = 14 May 2006}}:</small></ref><ref>:<small>{{Cite journal|author=Møller, Bjørn |títol=A Cooperative Structure for Israeli-Palestinian Relations |version=Working Paper No. 1 |publisher=Centre for European Policy Studies |month=November | year=2002 |url=http://shop.ceps.be/downfree.php?item_id=171 |format=PDF |accessdate=16 April 2007| archiveurl = http://web.archive.org/web/20040106192631/http://shop.ceps.be/downfree.php?item_id=171| archivedate = 6 January 2004}}:</small></ref><ref name="Jpost_EJ_P">:<small>[https://web.archive.org/web/20120127195752/http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1202246355071&pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull Palestinians grow by a million in decade]:</small></ref> Totas las brancas del govèrn israelian son situadas a Jerusalèm, inclús la [[Knesset]] (Parlament israelian), la residéncia del primièr ministre e del president e la Cort Suprèma. Jerusalèm albèrga tanben l'[[Universitat Ebraïca de Jerusalèm|Universitat Ebraïca]] e lo [[Musèu d'Israèl]] amb son [[Santuari del Libre]]. Lo [[Zoo Biblic de Jerusalèm]] es classat pels israelians coma la pus granda atraction toristica.<ref>:<small>{{Ligam web|last=Rosenblum |first=Irit |url=http://www.haaretz.com/hasen/spages/843385.html |títol=Haareez Biblical Zoo favorite tourist site in 2006 |work=Haaretz |location=Israel |accessdate=11 September 2010}}</ref><ref>{{Ligam web|last=Lis |first=Jonathan |url=http://www.haaretz.com/hasen/spages/978314.html |títol=Jerusalem Zoo is Israel's number one tourist attraction |work=Haaretz |location=Israel |accessdate=2011-09-09}}:</small></ref> === Referéncias === <references /> [[Fichièr:Jerusalem Dome of the rock BW 14.JPG|400px|left|thumb|Vista de Jerusalèm dempuèi lo [[Mont dels Olius]]]] [[Categoria:Jerusalèm]] [[Categoria:Capitala d'Asia]] dre1isrno6z32gub9iw4dbnnb89kffc 0 33847 2334304 248012 2022-08-24T22:19:50Z Copekdeseta 41600 S'ha suprimit la redirecció a [[Chiroptera]] wikitext text/x-wiki - animal [[Chiroptera]] - la [[Ratapignata]] jornal umoristic Niçard tu38y6av5hm5by1fh1neyn2hhuoz76f 0 36489 2334203 2268251 2022-08-24T15:58:18Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox Comuna deu Bascoat | nom=Arrauta e Sharrita | nom2= | nom3= Arraute-Charritte | imatge=cap | descripcion= | lògo= | escut= | escais= | region ist ={{Bascoat}} | parçan={{Baisha Navarra}} | insee = 64051 | cp = 64120 | cònsol = Christian Guillemin | mandat = [[2008]]-[[2014]] | gentilici = (en [[francés]]) | longitud= -1.10555555556 | latitud= 43.3997 | alt mini = 8 | alt mej = | alt maxi = 192 | km² = 22.81 }} {{Dialècte Gascon}} {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="290px" style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |+<font size="+1">Arrauta-Sharrita |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[Imatge:Blason ville fr Arraute-Charritte (64).svg|70px]] |- |} |- | [[Província istorica de França|Província istorica]] | [[Imatge:Bandera Navarra.svg|25px]] [[Baisha Navarra]] |- | [[Lista dels païses del mond|Estat]] | {{França}} |- | [[Region francesa|Region]] | [[Imatge:Flag of Aquitaine.svg|30px]] [[Aquitània (region)|Aquitània]] |- | [[Departament francés|Departament]] | [[Imatge:Drapeau pyreneesatlantiques.svg|25px]] [[Pirenèus Atlantics]] |- | [[Arrondiment francés|Arrondiment]] | |- | [[Canton francés|Canton]] | |- | [[Intercomunalitat|Intercom]] | |- | [[Còde INSEE]] | |- | [[Còde postal en França|Còde postau]] | |- | [[Aira|Superfícia]] | |- | [[Populacion]] <small>([[2006]])</small> | |- | [[Cònsol]](a) | |- | [[Mandat]] en cors | 2008-2014 |- | Sit oficiau | |} '''Arrauta e Sharrita''' (en [[basco]]: ''Arrueta-Sarrikota'', en [[francés]]: ''Arraute-Charritte'') qu'ei ua [[Comuna francesa|comuna]] deu [[Bascoat]], en [[Baisha Navarra]], administrada peu [[Departament francés|departament]] deus [[Pirenèus Atlantics]] dens la [[Region francesa|region]] de [[Navèra Aquitània]], <small>ancianament d'[[Aquitània (region)|Aquitània]]</small>. Las comunas tòcatocantas que son [[Bidaishe]] e [[Càmer]] au nòrd, [[Vergüei-Vièlanava]] e [[Arancon]] a l'èst, [[Oreguer]] a l'oèst e [[Mansparrauta]] e [[Amoròs-Sucòs]] au sud. [[Arrauta]] e [[Sharrita]] que s'unín lo [[27 de junh]] de [[1842]] entà formar la comuna actuau. L'[[agricultura]] e l'[[elevatge]] que son la basa economica de la vila: *Agricultura: [[blat]], [[milh]], [[òrdi]] e [[arraim]]. *Elevatge: [[vaca]]s, [[aulha]]s, [[pòrc]]s e [[anet]]s. La [[silvicultura]] (la cultura deus [[bòsc]]s) e l'[[elicicultura]] (los [[carcòlh]]s) qu'an tanben d'importància. ==Geografia== ==Istòria== ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 64051 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Christian Guillemin|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="6" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Biztanleriaren eboluzioa ! [[1962]] !! [[1968]] !! [[1975]] !! [[1982]] !! [[1990]] !! [[1999]] |- | align=center| 471 || align=center| 444 || align=center| 418 || align=center| 376 || align=center| 365 || align=center| 322 |} ==De véder== La glèisa de Sant Pèir a Arrauta, deu [[sègle XIX]], on se tròba un retaule deu sègle XVIII e la capèra funerària de Samakoitz. ==Luòcs e monuments== ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Bascoat}} {{Comunas de la Baisha Navarra}} {{Comunas deus Pirenèus Atlantics}} [[Categoria:Comuna deus Pirenèus Atlantics]] [[Categoria:Pirenèus]] [[Categoria:Comuna de la Baisha Navarra]] d08c7l6q8wozewx437ps77drdsfsyr8 2334205 2334203 2022-08-24T15:58:31Z Jfblanc 104 Jfblanc a desplaçat la pagina [[Arrauta-Sharrita]] cap a [[Arrauta e Sharrita]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Comuna deu Bascoat | nom=Arrauta e Sharrita | nom2= | nom3= Arraute-Charritte | imatge=cap | descripcion= | lògo= | escut= | escais= | region ist ={{Bascoat}} | parçan={{Baisha Navarra}} | insee = 64051 | cp = 64120 | cònsol = Christian Guillemin | mandat = [[2008]]-[[2014]] | gentilici = (en [[francés]]) | longitud= -1.10555555556 | latitud= 43.3997 | alt mini = 8 | alt mej = | alt maxi = 192 | km² = 22.81 }} {{Dialècte Gascon}} {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="290px" style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |+<font size="+1">Arrauta-Sharrita |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[Imatge:Blason ville fr Arraute-Charritte (64).svg|70px]] |- |} |- | [[Província istorica de França|Província istorica]] | [[Imatge:Bandera Navarra.svg|25px]] [[Baisha Navarra]] |- | [[Lista dels païses del mond|Estat]] | {{França}} |- | [[Region francesa|Region]] | [[Imatge:Flag of Aquitaine.svg|30px]] [[Aquitània (region)|Aquitània]] |- | [[Departament francés|Departament]] | [[Imatge:Drapeau pyreneesatlantiques.svg|25px]] [[Pirenèus Atlantics]] |- | [[Arrondiment francés|Arrondiment]] | |- | [[Canton francés|Canton]] | |- | [[Intercomunalitat|Intercom]] | |- | [[Còde INSEE]] | |- | [[Còde postal en França|Còde postau]] | |- | [[Aira|Superfícia]] | |- | [[Populacion]] <small>([[2006]])</small> | |- | [[Cònsol]](a) | |- | [[Mandat]] en cors | 2008-2014 |- | Sit oficiau | |} '''Arrauta e Sharrita''' (en [[basco]]: ''Arrueta-Sarrikota'', en [[francés]]: ''Arraute-Charritte'') qu'ei ua [[Comuna francesa|comuna]] deu [[Bascoat]], en [[Baisha Navarra]], administrada peu [[Departament francés|departament]] deus [[Pirenèus Atlantics]] dens la [[Region francesa|region]] de [[Navèra Aquitània]], <small>ancianament d'[[Aquitània (region)|Aquitània]]</small>. Las comunas tòcatocantas que son [[Bidaishe]] e [[Càmer]] au nòrd, [[Vergüei-Vièlanava]] e [[Arancon]] a l'èst, [[Oreguer]] a l'oèst e [[Mansparrauta]] e [[Amoròs-Sucòs]] au sud. [[Arrauta]] e [[Sharrita]] que s'unín lo [[27 de junh]] de [[1842]] entà formar la comuna actuau. L'[[agricultura]] e l'[[elevatge]] que son la basa economica de la vila: *Agricultura: [[blat]], [[milh]], [[òrdi]] e [[arraim]]. *Elevatge: [[vaca]]s, [[aulha]]s, [[pòrc]]s e [[anet]]s. La [[silvicultura]] (la cultura deus [[bòsc]]s) e l'[[elicicultura]] (los [[carcòlh]]s) qu'an tanben d'importància. ==Geografia== ==Istòria== ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 64051 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Christian Guillemin|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="6" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Biztanleriaren eboluzioa ! [[1962]] !! [[1968]] !! [[1975]] !! [[1982]] !! [[1990]] !! [[1999]] |- | align=center| 471 || align=center| 444 || align=center| 418 || align=center| 376 || align=center| 365 || align=center| 322 |} ==De véder== La glèisa de Sant Pèir a Arrauta, deu [[sègle XIX]], on se tròba un retaule deu sègle XVIII e la capèra funerària de Samakoitz. ==Luòcs e monuments== ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Bascoat}} {{Comunas de la Baisha Navarra}} {{Comunas deus Pirenèus Atlantics}} [[Categoria:Comuna deus Pirenèus Atlantics]] [[Categoria:Pirenèus]] [[Categoria:Comuna de la Baisha Navarra]] d08c7l6q8wozewx437ps77drdsfsyr8 1 36581 2334207 302023 2022-08-24T15:58:31Z Jfblanc 104 Jfblanc a desplaçat la pagina [[Discutir:Arrauta-Sharrita]] cap a [[Discutir:Arrauta e Sharrita]] wikitext text/x-wiki En gascon, ai trapat: "carcòlh" (Aspa, Baretós), o "escargòlh". (En lengadocian, "cagaròl" (m) o "cagaraula" (f)). Coralament [[User:Jiròni|Jiròni]] ([[User talk:Jiròni|d]]) 27 de febrièr de 2008 a 21:48 (UTC) Lo nom gascon qu'ei : Arrauta (Arrueta>Arrauta com Berroeta>Berrauta en Biarn) Sarrikota>Sarricta>Sharrita kybupcgne6moohs6dfespf0x8rv6vku 0 40803 2334327 2328591 2022-08-25T03:32:21Z Flix11 37175 fix wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} {|class="infobox_v2" valign="top" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin-left:1em; width:25em; font-size:90%; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #DDDDDD" ! colspan="2" style="background-color: #000000" " | {| style="background:#000000" align="center" width="100%" | padding=15px| | style="background:#EE0000" align="center" width="100%" |<font color=white size="3"><center> '''Manchester United''' | padding=15px| |} |- | colspan="2" style="text-align:center; padding:0.5em;" bgcolor="white"| [[Imatge:Manchester United.png|100px]] |- | '''Club fondat en''' | bgcolor=#EEEEEE| [[1878]] |- | '''Escais''' | bgcolor=#EEEEEE| Red Devils |- | '''Colors''' | bgcolor=#EEEEEE| Roge, blanc e negre |- | '''Estadi''' | bgcolor=#EEEEEE| [[Old Trafford]] <br />(74 879 plaças) |- | '''President''' | bgcolor=#EEEEEE| Avram Glazer & Joel Glazer |- | '''Entraïnaire''' | bgcolor=#EEEEEE| Erik ten Hag |- | '''Sèti''' | bgcolor=#EEEEEE| Sir Matt Busby Way Manchester M16 0RA |- |bgcolor="white"|{{Football kit|pattern_la=_mufc2223h|pattern_b = _manutd2223h|pattern_ra = _mufc2223h|pattern_sh = _mufc2223h|pattern_so = _mufc2223h |leftarm = FF0000|body = FF0000|rightarm = FF0000|shorts = FFFFFF|socks = 000000|títol=Domicili}} |bgcolor="white"|{{Football kit|pattern_la=_mufc2223a|pattern_b = _mufc2223a|pattern_ra = _mufc2223a|pattern_sh = _mufc2223h2|pattern_so = _mufc2223a |leftarm = FFFFFF|body = FFFFFF|rightarm = FFFFFF|shorts = 000000|socks = FFFFFF|títol=Exterior}} |bgcolor="white"|{{Football kit|pattern_la=_mufc2223t|pattern_b = _mufc2223t|pattern_ra = _mufc2223t|pattern_sh = _mufc2223t|pattern_so = _mufc2223t |leftarm = 80FF00|body = 80FF00|rightarm = 80FF00|shorts = 343434|socks = 80FF00|títol=Neutre}} |} '''Manchester United Football Club''' es un club de fotbòl anglés de la vila de [[Manchester]] fondat en 1878, qu'es en primièra division anglesa : [[Premier League]]. [[Categoria:Club anglés de fotbòl]] qcdjmwv28nrkerp9d0drz7bwgnspa4z 0 45015 2334204 1776723 2022-08-24T15:58:29Z Εὐθυμένης 12455 ([[c:GR|GR]]) [[File:Nigerian-Presidential-Seal1.jpg]] → [[File:Seal of the President of Nigeria.svg]] wikitext text/x-wiki <!--Article redigit en lengadocian--> {{Cap d'estat o govèrn | Nom= Ernest Adegunle Oladeinde Shonekan | Imatge= Imatge:cap | Títol_politic=President de | Nacion= {{Nigèria}} | Periòde_govèrn1= entre lo [[26 d'agost]] e lo [[17 de novembre]] de [[1993]] | Predecessor1= [[Ibrahim Babangida]] | Successor1= [[Sani Abacha]] | Periòde_govèrn2= | Jorn_Naissença= [[9 de mai]] de [[1936]] | Luòc_Naissença= [[Lagos]], [[Nigèria]] | Maridat_amb= | Profession= [[avocat]], entrepreneire e òme politic | Partit= }} '''Ernest Adegunle Oladeinde Shonekan''', [[avocat]], entrepreneire e òme politic n. [[1936]], foguèt president interin de [[Nigèria]], entre lo [[26 d'agost]] e lo [[17 de novembre]] de [[1993]]. {{Clr}} {{dinastia|color1=|color2=lightblue|abans= [[Ibrahim Babangida]]|aprèp=[[Sani Abacha]]|nom=[[Imatge:Seal of the President of Nigeria.svg|50px]] <br /> [[Lista dels presidents de Nigèria|President interin de Nigèria]] <br /> [[26 d'agost]] - [[17 de novembre]] de [[1993]]}} [[Categoria:President de Nigèria|Shonekan, Ernest]] [[Categoria:Naissença en 1936|Shonekan, Ernest]] hbqnltol1wy1p21eabkwpydzzc24j4h 0 54522 2334242 2317126 2022-08-24T18:07:34Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{ortografia}} {{Infobox Lenga |Lenga=Interlingue |País= |Regions=- |personas=sens donadas |n=Se tròba pas entre la 100 primièra |tipologia=- |familha=[[Lenga artificiala]] |status=- |academia=[[Interlingue-Union]] (IU) [http://www.interlingue.org/] |iso-1=ie |iso-2=ile |iso-3=ile |iso-6= |iso-6P= |mòstra=Patre nor ([[Pater noster]])<br /> <blockquote>Patre nor, qui es in li cieles. Mey tui nómine esser sanctificat, mey tui regnia venir. Mey tui vole esser fat qualmen in li cieles talmen anc sur li terre. Da nos hodie nor pan omnidial, e pardona nor débites, qualmen anc noi pardona nor debitores. E ne inducte nos in tentation, ma libera nos de lu mal.</blockquote> |espandida=-|tipe=- |grop=[[Lenga artificiala]] }} '''Interlingue''' o '''occidental''' (nomenat aital entre 1922 e 1947) es una lenga artificiala creada per [[Edgar von Wahl]], un dels primièrs [[esperanto|esperantistas]]. Von Wahl nasquèt a [[Tallinn]], uèi [[Estònia]] e alavetz província de l'[[Empèri Rus]], dins una familha de lenga alemanda. Aviá, coma se pòt veire, de bons motius per èsser un dels precursors de l'esperanto, e los sieus conselhs foguèron seguits per [[Ludwik Lejzer Zamenhof|Zamenhof]]. Sens formacion academica especifica, aviá instint lingüistic. Oficièr de la marina de guèrra, optèt pel partit zarista en la Revolucion de 1917. Après lo trionf dels soviets, s'exilièt en França, en cambiant lo sieu nom de familha en '''De Wahl'''. Malcontent de l'esperanto, decidiguèt de crear lo sieu pròpri projècte, que cridariá ''occidental'' Publica en [[1922]] lo sieu projècte de lenga. Formula la [[nòrma de Wahl]]. Atenguèt amassar un pichon grop de seguidors, que contunhariá d'editar la revista ''[[Cosmoglotta]]'' fins als ans 1950. En [[1947]] decidiguèron de cambiar lo nom en lo de '''interlingue''' (Pas ''[[interlingua]]'', nom usat per [[Giuseppe Peano|Peano]] per lo sieu "[[Latino sine flexione]]", e tanben pel [[Alexander Gode]] en projècte de [[IALA]] de [[1953]]). Malgrat aiçò, l'associacion tornèt pas donar de senhals de vida fins al decenni dels [[ans 1990]], a travèrs [[Internet]]. == Istòria e activitat == === Començaments === Las activitats de l'idiòma e los sieus usatgièrs pòdon se veire a travèrs de la revista ''Cosmoglotta'', la que se comencèt a publicar en 1922 a [[Tallinn]], [[Estònia]] jol nom de ''Kosmoglott''. La lenga que de Wahl anoncièt aquel an èra lo produch d'ans d'experiéncias personalas jol nom d'''auli'' (de "lenga auxiliar" en anglés, ''auxiliary language''), la qu'usèt entre 1906 e 1921 e se ganhèt lo subernòm de "proto-occidental". Pendent lo desvolopament de l'idiòma de Wahl expliquèt lo sieu enfoc en una carta a un conegut, lo Baron de Orczy, escricha en auli: {{Citation|''La meva direcció en la creació de la llengua universal et sembla bastant regressiva... Ho entenc bastant bé, perquè l'estic començant des de l'altre extrem. No començo amb l'alfabet i la gramàtica i després adapto el vocabulari, sinó tot el contrari: preni tot el material internacional de paraules, sufixos, finals, formes gramaticals, etc., i després treball per a organitzar el material[...].''<ref name=":0">{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1946&size=45&page=25|title=Occidental A, 1946, p. 24}}</ref>}} De Wahl s'escriguèt tanben sovent amb lo matematic italian e creador del Latino sine flexione, Guiseppe Peano, e foguèt apreciat per la siá seleccion de vocabulari internacional, en escrivent que: {{Citation|''Cresi que lo "vocabulario commune" del Professor Peano es ja una òbra scientifica mai preciosa que tota la literatura escolàstica de la ido sus causas imaginàrias evocadas pel "fondament" de Zamenhof".''<ref name=":0" />}} === Estancament e resorgiment === [[Fichièr:Cosmoglotta 326.jpg|thumb|Nombre 326 de ''Cosmoglotta'' entath periòde de gèr en deseme de 2020.]] Encara que la migracion de tantes usatgièrs al interlingua aviá afeblit grèvament al interlingue, la consecutiva casuda de l'activitat foguèt graduala e se produsiguèt pendent decènnis. Cosmoglotta B quitèc de publicar-se dempús de 1950 e era frequéncia de Cosmoglotta A comencèc a amendrir gradualment: un còp cada dus mesi dempús de 1952 e dempús un còp per trimèstre dempús de 1963. Auti bulletins en interlingue contunhèren d'aparéisher pendent aguest temps, coma ''Cive del Munde'' (Soïssa), ''Voce de Praha'' (Checoslovaquia), ''Sved Interlinguist'' (Suècia), ''International Memorandum'' (el Règne Unit), ''Interlinguistic Novas'' (França), ''Jurnale Scolari International'' (França), ''Bulletine Pedagogic International'' (França), ''Super li Frontieras'' (França), ''Interlingue-Postillon'' (1958, Alemanha), ''Novas de Oriente'' (1958, el Japon), ''Amicitie european'' (1959, Soïssa), ''Teorie e practica'' (Soïssa-Checoslovaquia, 1967), i ''Novas in Interlingue'' (Checoslovaquia, 1971).<ref name=":4" /> Barandovská-Frank crei que la diminucion de l'interès en Occidental-Interlingue se produsiguèt en ensems amb lo vielhiment de la generacion que primièr se sentiguèt atracha per autres idiòmas planificats (tradusits de l'esperanto): {{Cita|''La majoritat dels interessats en lo interlingue apertenián a la generacion que coneguèt a lo sieu torn lo volapük, l'esperanto e lo ido, en trobant après la solucion mai estetica (essencialament naturalista) en l'occidental-interlingue. Posteriorament, fòrça se transportèron a la interlingua d'IALA, que malgrat aiçò demostrèt pas aver fòrça mai succès malgrat l'impression que causèt la siá origina scientifica, e aqueles que demorèron leialas a l'occidentala-*interlingue atenguèron pas transmetre lo sieu entosiasme a una nòva generacion.''<ref name=":4" />}} L'activitat en lo interlingue atenguèt lo sieu ponch mai bas pendent lo decènni de 1980 e de principis de la de 1990, quand la publicacion de ''Cosmoglotta'' va cessar pendent qualques ans. Del temps que lo numèro 269 se publiquèt en 1972 après publicar un còp per sason entre 1963<ref name=":3" />, lo numèro 289 s'atenguèt pas fins a l'estiu de 2000<ref>{{Cite web|title=Cosmoglotta A, Summer 2000|url=http://cosmoglotta.narod.ru/Cg289/cg289.htm|access-date=2018-12-13|archive-date=2021-09-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20210922200525/http://cosmoglotta.narod.ru/Cg289/cg289.htm}}</ref> per una mejana de mens d'un numèro per an. Segon Harlow, "en 1985, lo darrièr periodic d'Occidental, Cosmoglotta, quitèt de se publicar, e se sona que lo sieu editor, lo Sr. Adrian Pilgrim, Descriguèt a l'occidental coma un 'idiòma mòrt'"<ref name="harlow2000" />. Un decènni mai tard, un documentari en 1994 per Steve Hawley e Steyger sus idiòmas planificats presentèt al parlant del interlingue Donald Gasper coma "un dels darrièrs parlants que demoravan de l'idiòma occidental".<ref>{{Citation|last=Hawley|first=Steve|title=Language Lessons 1994|date=2010-06-01|url=https://vimeo.com/12197673|access-date=2019-01-30|archive-date=2019-12-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20191211190635/https://vimeo.com/12197673}}</ref> Coma foguèt lo cas d'autres idiòmas planificats, l'arribada d'Internet estimulèt la renaissença de l'occidentala.<ref>{{Cite web |url=https://omniglot.com/writing/occidental.htm |title=Omniglot: Interlingue (Occidental) |access-date=2020-08-09 |archive-date=2020-09-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200929131417/https://omniglot.com/writing/occidental.htm }}</ref><ref name=":10">{{Cite web|last=Barandovská-Frank|first=Vĕra|title=Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)|url=http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|access-date=2019-01-22|archive-date=2019-01-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20190123010131/http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf}}</ref><ref name="Interlingua" /> L'an 1999 se fondèt lo primièr Yahoo! Group En occidental, Cosmoglotta aviá començat a publicar de manièra intermitent nauament e l'idiòma se convertiguèt en un tèma de discussion en la literatura sus idiòmas auxiliars.<ref>{{Cite web|title=IE-Munde - Jurnal e information pri Interlingue (Occidental)|url=https://www.ie-munde.com/historie.html|access-date=2019-01-30|website=www.ie-munde.com|archive-date=2019-01-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20190130162516/https://www.ie-munde.com/historie.html}}</ref> Un exemple es The Esperanto Book publicat en 1995 per Harlow, qual escriguèt que l'occidental aviá una enfasi intencional en las formas europèas e que qualqu'uns de los sieus principals seguidors adoptèron una filosofia eurocèntrica, la que causa pòt aver empachat la siá difusion.<ref name="harlow2000" /><ref>{{Cite web|title=Cosmoglotta A, 1927, p. 33|url=https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&page=39&size=45|access-date=2020-12-20|archive-date=2021-04-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20210413203551/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&page=39&size=45}}</ref> Aital e tot, l'opinion opausada<ref>{{Cite web|title=Cosmoglotta A, 1927, p. 64|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1929&page=68&size=45|quote=Yo confesse que yo vide poc in li Europan cultura del ultim 1900 annus quel es tam remarcabilmen preciosi. To quo es max visibil es tyrannie, oppression, guerres e nigri superstition.|access-date=2020-10-18|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415014456/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1929&page=68&size=45}}</ref><ref>{{Cite web|title=Cosmoglotta A, 1949, p.108|url=http://cosmoglotta.pbworks.com/w/page/131845221/Cosmoglotta%20A%20149%20%28oct%201949%29|quote=In ti témpor yo esset in Sydney, e pro que yo havet grand interesse por li indigenes e volet converter mi blanc fratres a un bon opinion pri ili, yo scrit in li presse pri ti heroic action e comparat li brutalitá del blanc rasse con li conciliantie e self-sacrificie del negros.|access-date=2020-10-18|archive-date=2020-07-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724141051/http://cosmoglotta.pbworks.com/w/page/131845221/Cosmoglotta%20A%20149%20%28oct%201949%29}}</ref><ref name=":6" /> èra tanben comuna en la comunitat e l'occidentala ganhèt adeptes en fòrça nacions, compresas las nacions asiaticas.<ref>{{Cite web|title=Cosmoglotta A, 1937|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&size=45&page=114|quote=JAPAN: Kokusaigo-Kenkyusho, Daita 11-784, Setagaya, TOKIO (Pch. Tokio 62 061)|access-date=2019-01-29|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415015404/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&size=45&page=114}}</ref><ref>{{Cite web|title=Cosmoglotta A, 1958, p. 66, 77|website=[[GitHub]]|url=https://github.com/occidental-lang/occidental-lang.github.io/blob/master/resources/Cosmoglotta_V_1958.pdf|access-date=2020-12-22|archive-date=2021-09-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210915114204/https://github.com/occidental-lang/occidental-lang.github.io/blob/master/resources/Cosmoglotta_V_1958.pdf}}</ref> Lo 2004 s'aprovèt una Wikipedia en interlingue. En los darrièrs ans se son represes las reünions oficialas de parlantas de l'idiòma: una en Ulm en 2013, una autra a Munic en 2014 amb tres participantas[101] e una tresena en Ulm l'an seguent amb cinc. Era literatura en occidental a coneishut un resorgiment tre er an 2021, damb naui libres publicadi en occidentau, tant originaus coma traduccions, escriti ena sua majoritat peth occidentalista Vicente Costalago. Ei eth cas de ''[[Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas]]'',<ref>{{Cite book |last=Costalago |first=Vicente |enlaceautor= |title=Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas |url=https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-sercha-in-li-castelle-dewahl-e-altri-racontas/paperback/product-j2775p.html?page=1&pageSize=4 |lenga=interlingue |otros= |edición= |year=2021 |editor= |editorial= |ubicación= |isbn= |capítulo= |páginas= |cita= }}</ref> ''[[Antologie hispan]]''<ref>{{Cite book |last=Costalago |first=Vicente |enlaceautor= |title=Antologie hispan |url=https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/antologie-hispan/paperback/product-pmknpz.html?page=1&pageSize=4 |lenga=interlingue |otros= |edición= |year= |editor= |editorial= |ubicación= |isbn= |capítulo= |páginas= |cita= }}</ref> e ''[[Fabules, racontas e mites]]''.<ref>{{Cite book |last=Costalago |first=Vicente |enlaceautor= |title=Fabules, racontas e mites |url=https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/fabules-contes-e-mites/paperback/product-4g6ezk.html?page=1&pageSize=4 |lenga=interlingue |otros= |edición= |year=2021 |editor= |editorial= |ubicación= |isbn= |capítulo= |páginas= |cita= }}</ref> Eth madeish autor publiquèc ''Li tresor de Fluvglant''<ref>{{Cite book |last=Costalago |first=Vicente |enlaceautor= |title=Li tresor de Fluvglant |url=https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-tresor-de-fluvglant/paperback/product-8grj8y.html?page=1&pageSize=4 |lenga=interlingue |otros= |edición= |year=2022 |editor= |editorial= |ubicación= |isbn= |capítulo= |páginas= |cita= }}</ref> y ''Antologie de poesie europan''<ref>{{Cite book |last=Costalago |first=Vicente |enlaceautor= |title=Antologie de poesie europan |url=https://www.lulu.com/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/antologie-de-poesie-europan/paperback/product-zj6dd5.html?q=&page=1&pageSize=4 |lenga=interlingue |otros= |edición= |year=2022 |editor= |editorial= |ubicación= |isbn= |capítulo= |páginas= |cita= }}</ref> en 2022. En generau, es sues òbres an estat arrecebudes damb cèrt entosiasme peth public.<ref>{{cita web |url=https://www.reddit.com/r/interlingue/comments/soviwa/vicente_costalagos_excellent_works/ |title=Vicente Costalago's Excellent works |fechaacceso=14 de junio de 2022 |last= |first= |fecha= |sitioweb= |lenga=anglés |cita=''Mr Costalago's writing style is very conducive to reading comprehension in Interlingue. He is direct and concise, and very interesting to read. I am a fan, and eager consumer of his works.''}}</ref> == Literatura == La majoritat dels tèxtes literaris en occidental, tant originales coma tradusits, son estats publicats en Cosmoglotta. Autres tèxtes son estats publicats en la revista Helvetia, e d'autras, en mendre quantitat, coma libres. == Mòstra == {| class="wikitable" border="1" |- ! Occitan ! Occidental |- | L'Acadèmia de la Lenga Occitana es es un projècte d'autoritat de regulacion lingüistica de la lenga occitana. Se presenta coma una continuacion possibla del Conselh de la Lenga Occitana. | Li Academia del Lingue Occitan es un projecte de autoritá de regulation linguistic del lingue occitan. It esset presentat quam un possibil continuation del Consilie del Lingue Occitan. |- | '''Creacion''' | '''Creation''' |- | Lo projècte se presentèt en mai 2008 a iniciativa de l'Institut d'Estudis Occitans e del Conselh Generau d'Aran ; lo sindic d'Aran, Francés Boya, lo president de l'IEO, David Grosclaude, la representanta de l'Euroregion Pirenèus-Mediterranèa, Margalida Tous, los representants dels conselhs regionals de lenga occitana, de la Generalitat de Catalonha e d'universitats èran presents. | Li projecte esset presentat in may 2008 al iniciative del Institute de Studies Occitan e del Consilie General de Aran; li Sindic de Aran, Francés Boya, li presidente del IEO, David Grosclaude, li representante del Euroregion Pireneus-Mediterran, Margalida Tous, li representantes del consilies regional del lingue occitan, del Guvernament de Catalunia e de universitás esset present. |- | '''Objectius''' | '''Objectives''' |- | L'Acadèmia deu definir, conservar e defendre la codificacion e ortografia de la lenga e trabalhar sus la grafia, la gramatica, la lexicologia e la toponimia, en tot respectar l'unitat e la diversitat de l'occitan. | Li Adademia deve definir, conservar e defender li codification e ortografie del lingue e laborar pri li scrition, li grammatica, li lexicologie e li toponomie, precipue respectar li unitá e li diversitá de occitan. |} == Nòtas == <references/> == Bibliografia == * Haas, Fritz. 1956. ''Grammatica D'Interlingue in Interlingue''. Interlingue-Servicie Winterthur (Svissia). [http://interlingue.narod.ru/Haas.htm] (En interlingua) * Jacob, Henry. 1947 ''Occidental (1922) by Edgar de Wahl'' en 0' A Planned Auxiliary Language'' Publicate: London, Dobson, London. 1947 [https://web.archive.org/web/20091027130302/http://www.geocities.com/Athens/Parthenon/1222/occjacob.html] (en anglés) * Rodriguez, José María. 1999. ''Breve gramática D'Interlinguie/Occidental'' en Gazeto Andaluzia (órgano oficial de l'Asociación Andaluza d'Esperanto) N° 57 marzo 1999. [https://web.archive.org/web/20090408215814/http://blog.iespana.es/escriba] (en esperanto) * Stenström, Ingvar. 1997. ''Occidental-Interlingue: Factos e fato d'un lingua international''. Societate Svedese pro Interlingua. ISBN 91-971940-2-6. (En interlingua) == Ligams extèrnes == * [http://www.ie-munde.com/ Sitio oficial de Interlingue-Union] * [https://web.archive.org/web/20070906104452/http://amor.rz.hu-berlin.de/~h0444wow/index.html Bibliotheca Occidental] (en occidental/interlingue) * [http://occidental.narod.ru/cgl.htm Cosmoglotta] [[Categoria:Interlingue]] [[Categoria:Lenga artificiala|Interlingue]] fmlm8axdzsjx0ecabv0dfxqkuur95e9 0 58054 2334214 2008149 2022-08-24T16:05:32Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Astigarraga''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament qu'es en [[Guipuscoa]] dins la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] del [[Comunautat Autonòma Basca|País Basc]]. {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] kopu9pabl5ghu9ufm0ytbij48m4rnmp 2334215 2334214 2022-08-24T16:05:43Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Astigarraga''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament qu'es en [[Guipuscoa]] dins la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] del [[Comunautat Autonòma Basca|País Basc]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] llvehage76svcl8vvtf2ibvox1h4jgk 0 58061 2334199 2008156 2022-08-24T15:41:00Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Belauntza''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] q6zu9efui92wxhs95p7d3xxk3p5di00 0 58064 2334198 2008160 2022-08-24T15:40:39Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta=eus }} '''Berrobi''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] qowkxcgte08xfl13320jegv4urdld3o 0 58067 2334196 2008168 2022-08-24T15:40:02Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Elduain''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] q4kg2v4qoe2yg7an9xrlce7c6cy18ax 0 58072 2334197 2008171 2022-08-24T15:40:18Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Errenteria''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] q902973wcez8w3xjqxlsr006edbcuv5 0 58176 2334193 2008177 2022-08-24T15:38:28Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Gaztelu''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] kip79thoswtkc4kmjnr8y51mnao9jcj 0 58178 2334194 2008180 2022-08-24T15:39:18Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Hernani''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] 9k6j81jmless2006oisnf4v7wzndbuz 0 58186 2334192 2008200 2022-08-24T15:38:09Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Lasarte-Oria''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] gdqzdy7hmmke3jgh1bzuo3o2smjf5vt 0 58188 2334188 2008202 2022-08-24T15:36:53Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Leaburu''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] 28h4ib9mvzclrpwy5nyln8t04tx6ipl 0 58192 2334189 2008206 2022-08-24T15:37:08Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Lezo''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] ei1zec2rh7txfsjnm4t6yy2zctzk73d 0 58194 2334190 2008207 2022-08-24T15:37:25Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Lizartza''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] 8clnjhf6fde56to911cjh3lb0ibr3yr 0 58203 2334185 2008216 2022-08-24T15:32:44Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Orexa''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] 6rqh3ylyon0g42npmu68s9fos6zkghp 0 58253 2334186 2038115 2022-08-24T15:35:16Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Passatge''' ('''Pasaia''' oficaument en basco) qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. Qu'i parlèn gascon dinc a la purmèra mitat deu s. XX.<ref>Joan Francés Blanc. "Se parlèva enqüèra naturalament gascon au Bascoat en 1928". ''A Vòste''. 2016. [https://wikisource.org/wiki/Se_parl%C3%A8va_enq%C3%BC%C3%A8ra_naturalament_gascon_au_Bascoat_en_1928 Legir sus Wikisource].</ref> {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] jskrr344n364votweffb8zsh7hg8c0y 0 58264 2334187 2008234 2022-08-24T15:36:20Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Amasa-Villabona''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] psog4dc7gi0pqpp3q8n6c5n597bmh3y 0 61759 2334195 2009087 2022-08-24T15:39:37Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Hont Arràbia''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] jsi4pl15ch4bn4nmkylus4jbwfst4w1 0 61760 2334191 2008194 2022-08-24T15:37:47Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta=oc }} '''Irun''' qu’es ua comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca. Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. {{ref}} {{Comunas de Guipuscoa}} [[Categoria:Comuna de Guipuscoa]] 7841aaj13gpiqmwnwjrig4wn8dymjt1 0 64994 2334255 2334113 2022-08-24T18:41:38Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox Escrivan | carta =oc | nom = Joan Francés Blanc | imatge = File:Joan Francés Blanc (2016).jpg | talha imatge = 250px | legenda = | nom de naissença = Jean-François Blanc | nom aliàs = | data de naissença =[[8 de decembre]] de [[1961]] | luòc de naissença =[[Agen]] | data de decès = | luòc de decès = | activitat = consultant, [[linguista]], [[istorian]], [[Categoria:Ostal d'edicion occitan|editor]] e [[Pròsa occitana|prosator]] | lenga = occitan | genre = novèla, sciéncia ficcion | movement = descobertista | distincions = <!-- Listar las donadas de las seccions çaiaprèp entre las balisas <div></div> E levetz pas las balisas <!- -> que quand las seccions son completadas --> <!-- | òbra = <div> * </div> --> <!-- | complement = <div> * </div> --> }} '''Joan Francés Blanc''' (''Jean-François'' en [[francés]], [[Agen]], 8 de decembre de [[1961]])<ref name=ieo>[http://pagesperso-orange.fr/ostal.sirventes/bescrivans.htm#BLANC Institut d’Estudis Occitans, ''Aicí Occitània. Catalòg de la creacion occitana'', Puèglaurenç, 1999. ISBN 2-859102-48-5. Ficha actualizada sul site wèb de l'IEO d'Aude]</ref> es un [[escrivan]] e lexicograf occitan, autor de romans, novèlas e articles d'opinion e de vulgarizacion. == Biografia == Es de paire lengadocian e de maire mitat gascona e mitat chèca.<ref>"Autoretrait literari", in ''Escrituras descobertistas : presentacion d’una jove literatura occitana'', Lo Gai Saber, Tolosa, 1996, ISSN 0047-4916</ref> Fa d'estudis d'istòria e de chèc a l'Universitat de Bordèu, e de lingüistica (tractament automatic de las lengas) a París. Trabalha dins la revirada tecnica,<ref>Joan Francés Blanc. "E la revirada tecnica ?", in ''Occitans !'', 39, Tolosa, 1990, ISSN 0293-0994</ref> puèi dins de societats de servicis informatics. Dempuèi las annadas 1990 es actiu dins l’occitanisme parisenc<ref>Citat coma director de l'IEO París a la pagina 234 de Paul A. Silverstein. ''Algeria in France: Transpolitics, Race, and Nation''. Indiana University Press, 2004. ISBN 9780253003041.</ref><ref>"Je n’étais en train de faire cette classification que dans le but d’étudier ensuite la toponymie, et j’assistais chaque semaine aux cours d’occitan et de gascon à l’Institut d’Etudes Occitanes de Paris, quand son président d’alors, Jean-François Blanc, me fit savoir que l’éditeur L’Harmattan cherchait désespérément quelqu’un pour éditer dans sa collection "Parlons" les volumes sur le francoprovençal, le romanche et le schwytzertütsch.", [http://www.arpitania.eu/aca/documents/These_Stich_2001.pdf Dominique Stich, ''Francoprovençal. Proposition d’une orthographe supradialectale standardisée'', 2001], p.75</ref> <ref>[http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb14439152q/PUBLIC Ficha BNF]</ref> <ref>Peter V. Davies, "III. Occitan Studies. Language", ''The Year's Work in Modern Language Studies'', Vol. 57 (1995), pp. 242-291.</ref> e nacional,<ref>Kathryn Klingebiel, "III. Occitan Studies. Language", ''The Year's Work in Modern Language Studies'', Vol. 59 (1997), pp. 257-279.</ref> emai dins de projèctes de lexicografia: sosten lo [[Gidilòc]],<ref>Sauzet, Patrick i Ubaud, Josiane, ''Le verbe occitan. Lo vèrb occitan'', Edisud, Aix-en-Provence, 1995, ISBN 2-85744-815-5</ref> encoratja la creacion del projècte [[DiGaM]],<ref>Lafita, Jan, "DIGAM - DIccionari deu GAscon Moderne: Presentacion", ''Estudis Occitans'', ISSN 0980-7845, 12 (1992), 44-52</ref><ref>Lafita, Jan, "DIGAM - DIccionari deu GAscon Moderne: Presentacion", ''Ligam-DiGaM'', ISSN 1246-1512, 1 (1993), 16-20.</ref> publica lexics sul wèb<ref>[http://eprints-phd.biblio.unitn.it/1500/1/Giovannini_Tesi_Dottorato_XXVII_ciclo_2015_ok.pdf Michela Giovannini, ''Lessico nuovo in lingue di minoranza: ladino fassano e aranese a confronto''], 2015</ref>, participa a l’edicion del diccionari de Pierre Moureau<ref>Moureau, Pierre, ''Dictionnaire gascon-français français-gascon'', Princi Negre, Belin-Beliet, 1997, ISBN 2-905007-37-0. ISBN 978-2846184533</ref>, al lexic informatic publicat per l’[[Institut d'Estudis Occitans|IEO]] en 2009.<ref>''Lexique thématique français-occitan. L’informatique. L’informatica'', Institut d’Estudis Occitans, 2009, ISBN 978-2-859104-30-6</ref>, e a la [[Wikipèdia en occitan]] e dins d'autras lengas. Redactor del bulletin ''Forra Borra'' de l'IEO París, i publica criticas e punts de vista. En [[1996]], es demèst los signataris de la crida "escrituras descobertistas"<ref>''Escrituras descobertistas'', número especial de la revista ''Lo Gai Saber'', 1996, ISSN 0047-4916.</ref> En 1997, crèa la revista de vexillologia ''[[Vexil'Òc]]''.<ref>[https://vexiloc.tripod.com/vexiloc1.html ''Vexil'Òc'' n°1, 1997].</ref> Après doas novèlas publicadas dins l’encastre del concors literari Condó Sambeat ([[Val d'Aran]]), una en [[gascon]],<ref>"Nueit de junh", in ''De quan panèren un peishic de pais'', Editorial Pagès, Lhèida, 1994, ISBN 84-7935-231-0</ref> l’autra en [[lengadocian]],<ref>"Onzadas", in ''Paraules dera tèrra'', Editorial Pagès, Lhèida, 1997, ISBN 84-7935-415-1</ref> publica en [[1998]] un roman de [[sciéncia-ficcion]] en gascon, ''[[Heisei (roman)|Heisei]]'',<ref>Joan Francés Blanc, ''Heisei'', Princi Negre, Pau, 1999, ISBN 2-905007-42-7</ref><ref>''Lo Gai Saber'', 470, Estiu de 1998, p. 133, ISSN 0047-4916</ref><ref>Jaume Figueras, ''A cau d’orella. Antologia de narrativa breu occitana del segle XX (edició bilingüe)'', Llibres de l'Índex, Barcelona, 2005, ISBN 84-95317-95-8</ref> reeditat en [[2010]].<ref>Joan Francés Blanc, ''Heisei (Édition 2010)'', Éditions des Régionalismes, Cressé, 2010, ISBN 978-2-84618-740-4</ref><ref>Christian Andreu. "Viatgèrs der espaci". ''Diu negre''. 30 Octobris 2016. https://diunegre.com/2016/12/30/viatgers-der-espaci/</ref> Publica tanben d’articles dins qualques revistas occitanas.<ref name=ieo/> En 2011 crea las [[Edicions Talvera]]. == Bibliografia == * F. Delèris. ''L'aucon'', 1992, ISBN 2-85910-139-8 * J. Lafita. "Digam", ''Ligam-Digam'' 1:1993, ISSN 1246-1512 * P. Sauzet/J. Ubaud. ''Lo Vèrb Occitan, guide de conjugaison'', Edisud, Aix-en-Provence, 1995, ISBN 2-85744-815-5, [https://books.google.fr/books?id=QypKAAAAYAAJ&pg=PA4&dq=%22Joan+Franc%C3%A9s+Blanc%22&hl=ca&sa=X&ved=2ahUKEwj5iJHT-535AhVf7rsIHXJLBmY4ChDoAXoECAQQAg p. 4] * [http://www.csdl.tamu.edu/~crln/1995bib.html#occitan Kathryn Klingebiel. "Occitan" in ''Comparative Romance Linguistics Bibliographies'' 44:2, 1995], ISSN 0010-4167 * [http://aune.lpl.univ-aix.fr/guests/felibrige/biblio95_Cb.html Jean Fourié. "Bibliographie du Félibrige", ''Lou Felibrige'', supplément au n°220, 1995], ISSN 0767-7677 * Raimond Guiraud. ''22, carrièra del Taur'', I.E.O., Crimis, 1995, ISBN 2-85910-184-5 * Pierre Moureau. ''Dictionnaire gascon-français français-gascon'' Princi Negre, Belin-Beliet, 1997 ISBN 2-905007-37-0 * [http://www.csdl.tamu.edu/~crln/1997bib.html#occitan Kathryn Klingebiel. "Occitan" in ''Comparative Romance Linguistics Bibliographies'' 46:2, 1997], ISSN 0010-4167 * [http://www.cieldoc.com/presso/integral/pres0031.pdf Ives Gourgaud. "Un païs virtuau", ''Prouvènço d'aro'' 116:4, 10/1997], ISSN 1144-8482 * [http://www.csdl.tamu.edu/~crln/1998bib.html#occitan Kathryn Klingebiel. "Occitan" in ''Comparative Romance Linguistics Bibliographies'' 47:2, 1998], ISSN 0010-4167 * [https://books.google.fr/books?id=bPzfAAAAMAAJ&q=%22Livres+de+France%22+1998+heisei&dq=%22Livres+de+France%22+1998+heisei&hl=fr&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&ved=2ahUKEwi4wu3ilpv5AhXwgP0HHagWAMQQ6AF6BAgCEAI ''Livres de France''], 203-208, Éditions professionelles du livre, 1998, ISSN 0294-0019 * Institut d’Estudis Occitans. ''Aicí Occitània. Catalòg de la creacion occitana'', Puèglaurenç, 1999, ISBN: 2-859102-48-5 * [https://web.archive.org/web/20030219135158/http://www.chez.com/digam/ldsa03.html ''Ligam-Digam'' n°3 - Somari analitic, 1999], ISSN 1246-1512 * [https://web.archive.org/web/20111111065524/http://www.ctv.es/USERS/jolle/news21.htm Jaume Ollé. ''Flag report'', 11, 1999] ("Joan Francesc Blanch") * J. Lafita. "10 ans au service du Gascon : DiGaM", ''Ligam-Digam'', HS8:2000, ISSN 1246-1512 * [http://www.arpitania.eu/aca/documents/These_Stich_2001.pdf Dominique Stich. ''Francoprovençal. Proposition d'une orthographe supradialectale standardisée'', 2001] * [http://bibliographienationale.bnf.fr/livres/CuM_02.H/cadre803-17.html ''Bibliographie nationale française'', 2002] * [http://www.udc.es/grupos/lexicografia/bibliografia/bi_by.html Félix Córdoba Rodríguez. ''Bibliografía temática de la lexicografía'', 2003], ISBN 978-84-695-6804-0 * Paul A. Silverstein. ''Algeria in France: Transpolitics, Race, and Nation''. Indiana University Press, 2004, ISBN 978-0-253-34451-9, p. 234. * Paul A. Silverstein. [http://www.c3.hu/scripta/scripta0/replika/honlap/english/02/02silver.htm "French Alterity. Articulating Intra-National Difference in the New Europe."] ''Replika''. N°38. 01.12.1999 pp. 137–160 * Jaume Figueres i Trull. ''Antologia de narrativa breu occitana del segle XX'' (edició bilingüe). Edició i introducció de Jaume Figueras. Llibres de l'Índex. Narrativa contemporània, 11. Barcelona, 2005, ISBN 84-95317-95-8 (978-84-95317-95-7) * [https://web.archive.org/web/20160304032608/http://www.termcat.cat/ca/Diccionaris_En_Linia/38/docs/DL/SI_Introduccio.pdf Jusèp Loís Sans Socasau. "Introduccion", in Termcat, ''Diccionari de la societat de l'informacion. Nòvas tecnologias e Internet'', 2009] * [http://www.termcat.cat/ca/Diccionaris_En_Linia/38/docs/DL/SI_Criteris.pdf Claudi Balanguer. "Critèris", in Termcat, ''Diccionari de la societat de l'informacion. Nòvas tecnologias e Internet'', 2009] * [https://www.raco.cat/index.php/LlenguaUs/article/view/234234/316457 Claudi Balaguer. "La llengua occitana i les noves tecnologies", in ''Llengua i ús'', 47, 2010], ISSN 2013-052X * [https://occitanica.eu/items/show/11222 Miquèl Pedussaud. ''Edicion critica de la correspondéncia de Joan Bodon a Robèrt Lafont (1951-1974)''] sens data (après 2010) p. 41 * [http://eprints-phd.biblio.unitn.it/1500/1/Giovannini_Tesi_Dottorato_XXVII_ciclo_2015_ok.pdf Michela Giovannini. ''Lessico nuovo in lingue di minoranza: ladino fassano e aranese a confronto''], 2015, pp.76, 78, 97. ==Òbras== ; Biografia, jornal : * "Autoretrach literari" dins ''Escrituras descobertistas : presentacion d'una jove literatura occitana'', Tolosa : 1996, lo Gai Saber. * "Extrach de cronica negra e blava dels jorns de Praga" dins ''Escrituras descobertistas : presentacion d'una jove literatura occitana'', Tolosa : 1996, lo Gai Saber.<ref>''Prouvènço aro'' n°116, octobre de 1997</ref> ; Novèlas : * "Nueit de junh" dins ''De quan panèren un peishic de pais'' : Editorial Pagès, Lleida, 1994, ISBN 84-7935-231-0. * "Onzadas" dins ''Paraules dera tèrra'' : Editorial Pagès, Lleida, 1997, ISBN 84-7935-415-1. ;Roman : * ''Heisei'' : Princi Negre, 1999, ISBN 2-905007-42-7<ref>[https://web.archive.org/web/20080516052401/http://bibliographienationale.bnf.fr/livres/CuM_02.H/cadre803-17.html Bibliografia nacionala francesa]</ref><ref>''Livres de France'', 203-208, Éditions professionelles du livre, 1998</ref>, dusau edicion ISBN 2-84618-740-1, 2010<ref>[https://web.archive.org/web/20110909035827/http://www.princi-negue.oxatis.com/PBSCProduct.asp?ItmID=119525 Fica deu libe]</ref> ; Lexicografia, lingüistica * "Les mots noveus en lenga d'oc". ''La Clau Lemosina'' 90:8-13, 1992.<ref>Comparative Romance Linguistics Bibliographies, http://www.csdl.tamu.edu/~crln/1995bib.html#occitan</ref> * "Lengatges de comanda e recèrcs dens lexics: l'exemple de SC/REXX." ''Ligam-DiGaM'' 3:31-37, 1993.<ref>Comparative Romance Linguistics Bibliographies, http://www.csdl.tamu.edu/~crln/1997bib.html#occitan</ref> <ref>[https://web.archive.org/web/20060506010248/http://www.chez.com/digam/ldsa02.html Somari analitic deu n°3 de ''Ligam-DiGaM'']</ref> * [http://www.occitania.online.fr/aqui.comenca.occitania/en-oc.html ''Lexic anglés-occitan'', 1996 (en linha)] * [http://www.occitania.online.fr/aqui.comenca.occitania/eu-oc.html ''Lexic basco-occitan'', 1996 (en linha)] * [http://www.occitania.online.fr/aqui.comenca.occitania/es-oc.html ''Lexic espanhòl-occitan'', 1996 (en linha)] * [http://www.occitania.online.fr/aqui.comenca.occitania/fr-oc.html ''Lexic francés-occitan'', 1996 (en linha)] * [http://www.occitania.online.fr/aqui.comenca.occitania/infoenoc.html ''Pichon lexic d'informatica anglés-occitan (little english-occitan lexic of computer science) '', 1996 (en linha)] * [http://www.occitania.online.fr/aragones.pdf ''Lexic aragonés-occitan'', 2007 (en linha)] * [http://www.occitania.online.fr/info-en.pdf ''Lexic d'informatica anglés-occitan'', 2008 (en linha)] * [http://www.occitania.online.fr/info-ca.pdf ''Lexic d'informatica catalan-occitan'', 2008 (en linha)] * [http://www.occitania.online.fr/info-es.pdf ''Lexic d'informatica espanhòl-occitan'', 2008 (en linha)] * [http://www.occitania.online.fr/info-fr.pdf ''Lexic d'informatica francés-occitan'', 2008 (en linha)] * (edicion) [http://issuu.com/jfblanc/docs/las_lengas_de_libor_sztemon_-__jazyky_libora_sztem ''Las lengas de Libor Sztemon. 2. Sorgas'', 2009 (en linha)]. * (collaboracion) ''Lexique thématique français-occitan. L'informatique. L'informatica'', Institut d'Estudis Occitans, 2009, ISBN 978-2-859104-30-6<ref>[http://www.ideco-dif.com/detail.php?article_id=9782859104306]</ref>. * ''[http://edicions.talvera.free.fr/lengas/Joan%20Franc%e9s%20BLANC.%20Lexic%20oromo-occitan%20e%20occitan-oromo.pdf Lexic oromo-occitan e occitan-oromo]'', Edicions Talvera, 2010, ISBN 979-10-90696-04-4 (en linha) * [http://edicions.talvera.online.fr/bastidas/Joan%20Franc%e9s%20BLANC.%20Las%20lengas%20de%20Libor%20Sztemon%201%20-%20Lo%20mrezisk.pdf ''Las lengas de Libor Sztemon 1: lo mrezisk'']* , Edicions Talvera, 2010, ISBN 979-10-90696-01-3 (en linha) * [http://edicions.talvera.online.fr/bastidas/Joan%20Franc%e9s%20BLANC.%20Lexic%20mrezisk-ch%e8c-occitan.pdf ''Lexic mrezisk-chèc-occitan''], Edicions Talvera, 2010, ISBN 979-10-90696-03-7 (en linha) ;Editorials, opinions, critica * "Aquí los jorns càmbian de nom". ''Parlem. Vai-i qu'as paur'' 25:15-16. 1990. ([https://web.archive.org/web/20200114174923/https://www.macarel.net/files/parlem/Parlem_2-025.pdf En linha]) * "En occitan, tota la setmana!" ''Forra Borra'' 108:1 París: IEO París. 1995.<ref>''Comparative romance linguistics newsletter'', Volume 47, Issue 2, Texas A & M University. Dept. of Hispanic Studies, 1998</ref> * "Un estiu en Ciberia" ''Occitans!'' 69:8-9. París: IEO París. 1995.<ref>Peter V. Davies, "Language", ''The Year's Work in Modern Language Studies'', Vol. 57 (1995), pp. 242-291 Stable URL: http://www.jstor.org/stable/25832673 "R. Marti, 'Los camins de l'imaginari', Occitans!, 66:3, and J.-F. Blanc, 'Un estiu en CIberia', ib, 68, 8-9, note the possibility of promoting Occitan on the Internet"</ref> * "Colèra après una repotegada" ''lo Gai Saber'' ???:241<ref>Somari dels n° 457 a 467, ''lo Gai Saber'', n°467, tardor de 1997</ref> * "Discors, paraula, lenga?" ''Forra Borra'' 114:3-5. París: IEO París. 1996 * "L'Institut d'Estudis Occitans de París e lo projècte de ''Diccionari deu Gascon Modèrn'' (DiGaM)". ''Forra Borra'' 123:3-6. París: IEO París. 1996 * "En seguida de l'article ''L'IEO París e lo projècte DiGaM''". ''Forra Borra'' 124:3-6. París: IEO París. 1996 * "Sus Internet se charro en lengo nostro". ''[[Prouvènço d'aro]]'' 99:13.<ref>Comparative Romance Linguistics Bibliographies, http://www.csdl.tamu.edu/~crln/1998bib.html#occitan</ref> Marselha: 1996 * "Manciet romancier" in ''Bernard Manciet: la voix d'une œuvre (Auteurs en scène n°2'', Editions Théâtre des treize vents, Centre dramatique national Languedoc Roussillon Montpellier, 1997 * Blanc, Joan-Francés e Bonafé, Maria Elena. 2009. "Andrieu Benedetto, l'òme teatre", ''[[Anem! Occitans!]]'', n°130, setembre-octobre-novembre de 2009. ==== Sciéncias umanas ==== * ''[http://edicions.talvera.free.fr/esbrigalhs/Joan%20Franc%e9s%20Blanc.%20Bandi%e8ras%20del%20mond.pdf Bandièras del mond.]'' Lion: Edicions Talvera. 2013. ISBN 979-10-90696-18-1. * ''[http://edicions.talvera.free.fr/esbrigalhs/Joan%20Franc%E9s%20Blanc.%20Las%20comunas%20d%27Occit%E0nia.pdf Las comunas d'Occitània]''. Estrasborg: Edicions Talvera. 2017. <nowiki>ISBN 979-10-90696-36-5</nowiki>. [http://edicions.talvera.free.fr/esbrigalhs/Joan%20Franc%E9s%20Blanc.%20Las%20comunas%20d%27Occit%E0nia%20%282a%20edicion%202022%29.pdf Segonda edicion: 2022.] <nowiki>ISBN 979-10-90696-37-2</nowiki>. {{Rf}} {{Multibendèl|LitOc|portal Lengadòc|portal Gasconha}} {{O|Blanc, Joan Francés}} {{nais|1961}} [[Categoria:Escrivan de sciéncia-ficcion‎]] [[Categoria:Escrivan occitan contemporanèu]] [[Categoria:Escrivan occitan del sègle XX]] [[Categoria:Literatura occitana]] h8qjqbofo316qvuto0fqrhc0ld7p833 4 67690 2334228 2334017 2022-08-24T17:07:11Z Nicolas Eynaud 6858 /* Aost de 2022 */ wikitext text/x-wiki <!---{{Infobox |tematica= |carta= }}---> {| | width="170" valign="top" | __TOC__ | width="*" valign="top" | {{/Entèsta}} |} ==Vòtes== <!-- Òrdre cronologic IMPERATIU, senon los debats ancians tot en bas demoraràn indefinidament dins l'oblit. Incitam la gent a votar pels debats ancians, que nos en desbarrassem enfin...--> <!----------------------------------------------------------------------> <!------------- Escriure pas res en dejós d'aqueste blòt.---------------> <!----------------- RAMPÈL : los imatges es pas aquí ! -----------------> <!----------------------------------------------------------------------> ==Setembre de 2009== 3 de setembre de 2009: de suprimir [[troyes]] (corregit en "tròias"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 3 setembre de 2009 a 17.06 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 3 setembre de 2009 a 23.09 (UTC) 4 de setembre de 2009: de suprimir [[dictatura]] (gramatica e redaccion). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 4 setembre de 2009 a 12.03 (UTC) 9 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[alesbes]], [[artzentales]], [[karrantza]], [[turtzioz]], [[lapoblación]], [[uharte Garazi]], [[erriberri]] e [[ainhize-Monjolose]] (tornar nomenats "villafranca (navarra)", "arcentales", "carranza", "trucios", "la poblacion", "uhart de cisa", "olite" e "aniça-montgelós") e [[darrèr discors de Manuel Azaña]] e [[rapòrt del Comissari als dreches de l'òme del Conselh d'Euròpa sus la Comunautat Autonòma Basca (2001)]] (articles inconcluses). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 9 setembre de 2009 a 16.22 (UTC) 12 de seteme de 2009: de suprimir [[vergonha (psicologia)]] (esbós non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 12 setembre de 2009 a 19.04 (UTC) 21 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[La Bastida-Clarença]] e [[Discutir:La Bastida-Clarença]] (corregit en "La Bastida de Clarença" segon lo nom ancian e un panèu a Baiona) e [[Urraul Ekialdekoa]], [[Doneztebe]] e [[Villafranca (Navarra)]], (corregits en "Vath Arromançada d'Urraul", "Sent Estève (Hauta Navarra)" e "Vilafranca (Navarra)"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 setembre de 2009 a 18.17 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 21 setembre de 2009 a 19.00 (UTC) 25 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[Aguilar Kodes]], [[Allin]], [[Cascante]], [[Castejón]], [[Deikaztelu]], [[Elo]], [[Gazteluberri]], [[Lerin]], [[Luzaide]], [[Mues]], [[Murchante]], [[Murillo el Cuende]], [[Olite]], [[Piedramillera]], [[Pitillas]], [[Puiu]], [[Ribaforada]], [[San Adrián]], [[San Martin Unx]], [[Uharte]], [[Uharte-Arakil]], [[Urrotz]], [[Urrotz (Malerreka)]], [[Valtierra]], [[Villamayor de Monjardín]], [[Zangoza]], [[Zarrakaztelu]] (articles tornar nomenats) e [[Vila Màger de Mont Jardín]] e [[Villa Màger de Mont Jardín]] (èrrors). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 25 setembre de 2009 a 07.37 (UTC) {{fach}} [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 25 setembre de 2009 a 18.31 (UTC) 30 de setembre de 2009: de suprimir [[Centre Nacionau d'Entresenha (Espanha)]] e las paginas de redireccion [[Centre Nacional d'Entresenha]] e [[Centre Nacionau d'Entresenha]] (non enciclopedic en l'estat, l'article fornissent d'entresenhas non confrontadas). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 setembre de 2009 a 22.32 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 octobre de 2009 a 10.21 (UTC) ==Octobre de 2009== 2 d'octobre de 2009: de suprimir [[Servici d'entresenha]] (gramatica e redaccion), las paginas de redireccion [[Rensenhament]] e [[Espionatge]] e la pagina de discussion [[Discutir:Servici d'entresenha]] e de suprimir [[Companhia deu Camin de Hèr de Tudèla a Bilbao]] (esbòs). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 2 octobre de 2009 a 08.30 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 2 octobre de 2009 a 09.12 (UTC) 8 d'octobre de 2009: de suprimir las entradas [[Sant Sebastian (Guipuscoa)]], [[Hondarribia]], [[Cautarès]], [[Discutir:Cautarès]], [[Andosilla]], [[Hiriberri (Aezkoa)]] e [[La Guarda de Navarra]] (èrrors divèrsas) e [[Còp d'Estat]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 8 octobre de 2009 a 19.07 (UTC) 17 d'octobre de 2009: de suprimir [[Lo comte Lucanor]] e [[carnaval]] (esbòsses), [[Erronkari]], [[Noain (Elortzibar)]] (tornar nomenats "Roncal" e "Noain (Vath d'Elortz)"), [[Sant Joan Pè de Pòrt]] ("Sent Joan Pè de Pòrt" forma tipica en gascon) e [[Labord]], [[Baisha Navarra]], [[Bassa Navarra]], [[Sola]], [[La Bastida de Clarença]] e [[Sent Sebastian (Guipuscoa)]] (redaccion: de refar per d'occitanofòns). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 17 octobre de 2009 a 19.00 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 18 octobre de 2009 a 09.16 (UTC) 20 d'octobre de 2009: de suprimir los esbòsses sus [[Patxi Zabaleta]], [[Patxi López]], [[Josu Jon Imaz]], [[Fernando Puras]], [[José Antonio Santano]], [[José Antonio Santano Clavero]] e [[Uxue Barkos]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 07.20 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.24 (UTC) ::Demandi tamben la supression de las entradas [[Hont Arràbia]] e [[Irun]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.54 (UTC) 21 d'octobre de 2009: de suprimir l'entrada [[Ziortza-Bolibar]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 octobre de 2009 a 15.13 (UTC) :{{fach}} fach ! ==Març de 2010== 1èr de març de 2010: de suprimir, se siatz consents, la pagina "Florença", qu'es venguda una pagina de redireccion. L'explicacion es [[Discutir:Florença|aicí]]. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.48 (UTC) :Fach. La pagina "Florença" correspònde ara a la vila de Toscana. Grandmercé Mertyl. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 3 març de 2010 a 22.47 (UTC) 1èr de març de 2010: de suprimir lei categorias vuejas, qu'ai remplaçadas per de rasons de tipografia o de formulacion de son nom (cf. [[:Categoria:Pagina prepausada a la supression]]). [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.53 (UTC) :{{fach}}--[[Utilizaire:Jfblanc|Jblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 8 març de 2010 a 08.41 (UTC) 30 de març de 2010: de suprimir los portaus e los modèus de Lemosin e de Perigòrd (paginas d'assag de refar en considerant d'autres punts de vista). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 març de 2010 a 14.00 (UTC) :{{contra}} Sembla qu'as cambiat d'idèa. --[[Utilizaire:Jfblanc|Jfblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 31 març de 2010 a 06.58 (UTC) ==Agost de 2010== 16 d'agost de 2010, diluns: de suprimir ''[[Ertzaña]]'' (esbos non enciclopedic; entresenha mancanta). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 16 agost de 2010 a 09.18 (UTC) :{{fach}} Hèit ! --— [[User:Jfblanc|J. F. B.]] ^{<small>([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])</small>} 16 agost de 2010 a 09.29 (UTC) ==Març de 2011== De suprimir, se vos plai, lo [[modèl:utilizaire Wikipedian del Reialme de Juda]], lo [[modèl:utilizaire Wikipedian Adèpte d'Apollòni de Tiana]]. Coralament, [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 15 març de 2011 a 15.53 (UTC) ==Mai de 2011== Demandi de suprimir l'istoric d'[[utilizaire:tuc negre]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 11 mai de 2011 a 09.48 (UTC) ==Octobre de 2011== De suprimir, SVP, [[garda]] en mai de las redireccions [[guarda]], [[gardian]], [[guardian]] (infraesbòs). [[Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|ܒܘܪܓܐ]] ([[Discussion Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|d]]) 1 novembre de 2011 a 20.23 (UTC) :Hèit --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 2 novembre de 2011 a 05.16 (UTC) ==Febrièr de 2014== De suprimir, SVP, [[Utilizaire:Izkilanttoa]], [[Modèl:Utilizaire Wikipedian apatrida]] e [[Modèl:Utilizaire demòra Republica Democratica Espanhòla]] (errors). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 27 febrièr de 2014 a 16.19 (UTC) ==Març de 2014== De suprimir, SVP, [[protobasco]], [[protobasc]] (l'article es pas logicament estructurat). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 24 març de 2014 a 11.51 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 25 març de 2014 a 07.55 (UTC) ==Agost de 2014== De suprimir, SVP, los esbòsses contenent pas gaire que lo títol e los articles contenent de nombrosas errors d'estil de mal resseguir, listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aqueles senhalats concernissent la preïstòria, l'antiquitat e l'edat mejana: [[Silurian]], [[Cauna de l'Arago]], [[Cuneïfòrme]], [[Campanifòrme]], [[Cultura dau vas campanifòrme]], [[Cultura del vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura del vas campanifòrme]], [[Cultura deth vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura deth vas campanifòrme]], [[Cultura deu vas campanifòrme]], [[Vas campanifòrme]], [[Espelugas de Gargàs]], [[Fàcies]], [[Machaerus]], [[Peiregordian]], [[Peiregordian Superior]], [[Perigordian Superior]], [[Fonzier]], [[Fonzièr]]; la literatura: [[Cançon de mio Cid]], [[Cançon de Mio Cid]], [[Gonzalo de Berceo]], [[Hernando del Pulgar]], [[Pedro López de Ayala]]; la religion: [[Possession (antropologia)]], [[Ponç Pilat]], [[Apollòni de Tiana]], [[Barrabàs]], [[Discutir:Barrabàs]], [[Simon lo Mague]], [[Sant Torquat (Tricastin)]], [[Torquat (Tricastin)]], [[Domenge de Silòs]], [[Nestorius]], [[Pau de Tars]], [[Ovadia Yosef]], [[Gilgul haneshamot]]; lo país basc: [[Argantzun]], [[Auritz (omonimia)]], [[Comtat de Trebiñu]], [[Judimendi]], [[Comunitat Forala de Navarra]], [[Puiu]], [[Portal:Abando]], [[Modèl:Portal d'Abando/Introduccion]], [[Modèl:Portal d'Abando/Lutz sus...]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura religiosa]], [[Modèl:Portal d'Abando/Geografia e natura]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura civila]], [[Modèl:Portal d'Abando/Esculturas]], [[Modèl:Portal Abando]], [[Calada de Bilbao]]; la seguretat: [[KGB]], [[Veïcul militar]], [[Minhon]], [[Miquelet]], [[Polícia de la Generalitat de Catalonha]], [[Centre Nacional d'Entresenha d'Espanha]], [[Còs Nacionau de Polícia d'Espanha]], [[Ertzaintza]], [[Garda Civila (Espanha)]]; l'arquitectura: [[Torre de Don Borja]]; e la medecina: [[Moshe Prywes]], [[Òbra de Socors ais Enfants]], [[Memòria]], [[Neuropsicologia]], [[Càncer del palmons]], [[Narcotic]], [[Trebol bipolar]], [[Tresvirament bipolar]], [[Triscaidecafobia]]. Coralament, [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 agost de 2014 a 10.02 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 18 agost de 2014 a 10.31 (UTC) ==Setembre de 2014== Demandi la supression, SVP, d'[[Espeluga d'Antoliña]], [[Espeluga d'Arenaza]]‎, [[Espeluga d'Atxuri]], [[Espeluga de Goikolau]], [[El Rincón]], [[Venta de ‎Laperra]], [[Espeluga d'Altxerri]] (esbòsses non enciclopedics). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 setembre de 2014 a 11.57 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 18 setembre de 2014 a 21.41 (UTC) Demandi la supression, SVP, de [[Malhs de Riglos]] (l'article presenta de dificultats). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 23 setembre de 2014 a 11.53 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 23 setembre de 2014 a 15.22 (UTC) Prepausi la supression, SVP, de [[Senescauciá d'Angieus]], [[Senescauciá de Baugé]], [[Senescalciá de Beaufort]], [[Seneschauciá de Château-Gontier]], [[Seneschauciá de La Flèche]], [[Seneschauciá de Laudun]], [[Senescaucia de Saumur]], [[Generalitat de Tors]], [[Senescalciá de Besièrs‎]], [[Senescauciá de Bèucaire‎]], [[Senescalciá de Montpelhièr‎]], [[Seneschauciás de Bretanha]] (ne soi l'unic autor; las errors d'aqueles articles son de mal resseguir). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 26 setembre de 2014 a 16.34 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 26 setembre de 2014 a 17.04 (UTC) == Octobre de 2014 == Prepausi la supression d'[[òdi]] (non enciclopedic). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 4 octobre de 2014 a 22.17 (UTC) :Soi pas segur que siá (enfin, las versions suprimidas) non enciclopedic. Ai fintat l'article en francés que fa d'allusions a de filosòfs coma Ortega y Gasset. Es un subjècte filosofic de melhorar la redaccion. Se pòdi far una propausicion, es de ne discutir sus la pagina de discussion de l'article (e de'n parlar dins la Tavèrna, se per cas n'i a d'interessats). Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 5 octobre de 2014 a 06.50 (UTC) ::Demandi la supression de l'article puèi que las primièras versions [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%92di&direction=prev&oldid=252835] contenon una frasa malurosa restacada a un imatge odiós [http://img1.liveinternet.ru/images/attach/c/4/80/559/80559543_Antiruss.jpg] ara dessaparegut. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 7 octobre de 2014 a 18.41 (UTC) == Novembre de 2014 == Prepausi la supression de [[François Asselineau]]: cap de "''notorietat nacionala, regionala, provinciala o cantonala''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas]] <small>("''Per evitar que Wikipèdia devenga un mejan d'autopromocion per de personas encara desconegudas dins lor domeni, se conselha de consagrar d’articles solament a las personas respondent almens a un dels critèris seguents : ...''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas|#Biografias]]</small>). Vejatz tanben [http://archive.is/ImbUr la pagina escafada de wp en francés]: "''personnage pratiquement inexistant''" - LePlusNouvelObs, "''illustre inconnu''" - Causeur. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 11.23 (UTC) : Mercés per vòstre vejaire, mas sèm pas la wikipèdia en francés aicí! Per contra se volètz crear d'articles aicí sètz benvenguts! Bona setmana, Claudi/[[Utilizaire:Capsot|Capsot]] ([[Discussion Utilizaire:Capsot|d]]) 3 novembre de 2014 a 12.18 (UTC) ::[[Wikipèdia:Paginas de suprimir/Entèsta#Debanament del vòte e tractament]]: "''Los contributors de Wikipèdia vòtan e donan lors avises respectius sus la proposicion de supression''", "''S'un consensus clar se desgatja aprèp una setmana, ...''" = [//oc.wikipedia.org/w/index.php?title=François_Asselineau&diff=1945499&oldid=prev cal una setmana!] <small>(sorry, I understand a lot in Occitan but I am totally unable to write)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 13.24 (UTC) ::: Adieu, lei critèris citats son solament una recomandacion per [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]]. An donc una valor limitada. De mai, coma [[Utilizaire:Capsot|Capsot]], siáu d'acòrdi per pas importar aiçí lei practicas de la wikipèdia francesa e restrénher lei supressions d'articles au minimom. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 3 novembre de 2014 a 21.32 (UTC) ::::Adieu, lei critèris citats son lei critèris balhats per la wikipèdia occitana, pas solament per io. <small>(I wanted to check "io" but I did not find an article about grammar?)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 06.20 (UTC) :::::Adieu, se ditz ''ieu'' ([jew] o [ju]) o ''jo'' ([ju] o [ʒo]) segond lo dialècte. En provençal es ''ieu''. La fòrma escricha ''io'' se tròba dins la lenga vièlha. Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 17.34 (UTC) ::::::<small>[tuˈdʒu '''ju''' kanteˈʁaj ... ˈnisa la ˈbɛla] :) [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 19.47 (UTC)</small> :::::::Aimi melhor la version de Mauris, "Nissa rebella"... Senon, per informacion i a pas que 7 aeropòrts sus la wikipèdia en occitan: Blanhac, O'Hare e cinc au Vietnam. Es un forcauquierenc qu’a espandit un cèrt nombre de sites faus d'aeropòrts africans (coma lo de Vagadogo, au Borquina) que ''Le Monde'' ne ditz: «Ajoutant à la confusion, les pages Wikipedia des aéroports renvoient vers ces sites, personne ne les ayant jusque-là identifiés comme étant des faux.» (http://bigbrowser.blog.lemonde.fr/2014/11/04/le-faux-site-web-de-laeroport-de-ouagadougou-en-cache-dautres/) M’espofidi. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 23.07 (UTC) :::Alara lei [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles]] comptan pas e cal restrénher lei supressions d'articles au minimom? Per ieu es pas important, va plan, vosautres decidètz. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 15.33 (UTC) ::::Adieu, comptan e comptan pas. Pel moment son solament de reviradas del francés, e caldrà un jorn que la comunautat prenga una decision... Amai, i aguèt pas de votacion per la supression de la pagina. Davant lo comportament dels amics de l'Asselineau, me sembla mai fin d'insistir dins l'article sus sas pauras resultas electoralas... Amistats, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 12 novembre de 2014 a 18.13 (UTC) :::::Comprene, siéu d'acòrd, mai pòde pas ajudar. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 20.57 (UTC) == Abril de 2015 == Demandi de suprimir [[ipocrisia]] (redaccion). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 30 abril de 2015 a 18.32 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 30 abril de 2015 a 20.08 (UTC) Demandi de suprimir [[Juda Haleví]] (estil). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 11.11 (UTC) : {{Contra}} (contra), Sorry but I can't really understand the reason it has been [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Juda_Halev%C3%AD&type=revision&diff=1960998&oldid=1960968 so] deleted.., --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 12.11 (UTC) ::{{fach}} All right; i am the main author of that article, whose grammar and style were terrible; i have just improved it. Thank you very much, [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 16.17 (UTC) ::::Wonderful evidence! I think that my discontent when one article is suppressed, becomes from the [https://eml.wikipedia.org/wiki/Speciale:UltimeModifiche eml.wkp fragility], from where I come, and therefore its abolition is always for me the last solution... :-) (forgive my bad English.. :-° Next time I'll write in French ;-p ), --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 18.51 (UTC) == Junh de 2015 == [[Soest (Alemanha)]] et [[Soest]] : Quelle différence? [[Soest (Alemanha)]] est inutile. Prepausi la supression de [[Soest (Alemanha)]]. --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 9 de junh de de 2015 a 14.34 (UTC) : Fach, qu'en mai de la semblança, [[Soest (Alemanha)]] èra vuege. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 10 de junh de de 2015 a 13.40 (UTC) :: Mercé, Nicolas! :) --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 10 de junh de de 2015 a 14.22 (UTC) == Julhet de 2015 == Demandi de suprimir: [[Abando]], [[Bakio]], [[Begoña]], [[Bilbao]], [[Deusto]] e [[Universitat de Deusto]] (esbòsses non enciclopedics / errors gramaticalas), [[Discutir:Bakio]] e [[Discutir:Chemtrail]]. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 10 julhet de 2015 a 09.18 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 10 julhet de 2015 a 13.31 (UTC) Demandi de suprimir: [[Jèsus]], [[Jèsus Crist]], [[Jèsus de Nazaret]] (esbòs non enciclopedic / errors gramaticalas). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 17 julhet de 2015 a 15.13 (UTC)</br> 28 de julhet de 2015: Demandi de suprimir, svp, [[un marit sens vocacion]] e [[lo caufaire novèl]] (concernirián a Wikisource) e [[Enrique Jardiel Poncela]] (esbòs incomplet). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 28 julhet de 2015 a 13.53 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 28 julhet de 2015 a 17.13 (UTC)</br> Demandi de suprimir [[Pedro Bilbao]], [[Manchokuò]] (nauc de sabla) e [[Jèsus (omonimia)]] (pagina d'omonimia inutila). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 31 julhet de 2015 a 18.23 (UTC) :Fach!--[[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 agost de 2015 a 14.02 (UTC) == Octobre de 2015 == De suprimir, SVP, lei redireccions inutilas, leis esbòs contenent pas gaire que lo títol e leis articles comportant de nombroseis errors d'estil de mau resseguir listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aquelei senhalats concernissent la Preïstòria: [[Forbes' Quarry]], [[Discutir:Forbes' Quarry]], [[Devil's Tower]], [[Discutir:Devil's Tower]]; la politica: [[Miguel Ángel Revilla]], lo País Basc: [[Deustua]], [[Govèrn Provisòri deu Bascoat]], [[Institut entà la promocion deus estudis sociaus]]; la literatura ispanica: [[cantiga]], [[estar çò qui soi]], [[las segondas de la mia vida]], [[Iker Anasagasti Cerrato]]; la literatura jusieva e lo judaïsme: [[Cesarèa]], [[Jardin de l'Edèn]], [[Amnon Yitzhak]], [[apocalipsi grèga de Baruc]], [[apocalipsi siriaca de Baruc]], [[criptojudaïsme]], [[Erodias]], [[Eròdes]], [[Eròdes eth Gran]], [[Eròdes lo Gran]], [[Eròdes lo Grand]], [[Gamaliel]], [[Gamaliel VI]], [[Gaon de Vilna]], [[Hillel Hazaken]], [[istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:Jèsus Crist]], [[Khad Gadia]], [[Khanuca]], [[Martin Buber]], [[Neturei Karta]], [[Ovadia Yosèf]], [[Perèa]], [[Polsa diNora]], [[Porim]], [[Rabeinu Tam]], [[Revòuta de Bar Kobhka]], [[Simon bar Kokhba]], [[Sinagòga d'Uzhgorod]], [[Ròsh Hashanà]], [[Temple d'Eròdes]], [[Segond Temple de Jerusalèm]], [[Shabat]], [[Zohar]], [[Meretz]], [[Papir d'Oxyrhync 3522]], [[Papir d'Oxyrhync 5101]], [[Papir Oxyrhychus 5101]], [[Rashi]]; l'entresenha: [[collaboracion (sègle XXI)]]; e la psicologia: [[tarridament]], [[òdi]]. [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.16 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.35 (UTC) De suprimir, SVP, [[Cauna Cosquer]], [[Bauma Cosquer]], [[Bauma Chabòt]], [[Bauma Chauvet]] (corregits en "Bauma ''de''...") e [[farisèu]], [[farisèus]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 20.19 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 12 octobre de 2015 a 07.35 (UTC) * Demandi de suprimir [[:Categoria:Vila de Pensilvània]], per fauta d'ortografia. Existís ja, amb títol ben ortografiat, [[:Categoria:Vila de Pennsilvània]]. Mercès [[Utilizaire:Vrac|Vrac]] ([[Discussion Utilizaire:Vrac|d]]) 15 octobre de 2015 a 19.36 (UTC) : Hèit. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 15 octobre de 2015 a 21.30 (UTC) == Octobre de 2016 == De suprimir svp [[Avicebron]] (redaccion calamitosa e catastrofica). [[Utilizaire:Bedek habait|Bedek habait]] ([[Discussion Utilizaire:Bedek habait|d]]) 16 octobre de 2016 a 11.45 (UTC)) == Aost de 2022 == Demandi la supression deis articles creats per [[Utilizaire:‎Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] per doas rasons : * aqueleis articles son una basa de donadas que compren unicament una lista de de títols, de datas e de realizators sensa desvolopaments enciclopedics. Òr, [[Wikipèdia:Çò que Wikipèdia es pas]] precisa ben que Wikipèdia es pas ''« un catalòg de faches, o una lista d'informacions »''. * serà impossible de gerir aquela massa d'articles coma o foguèt lo cas per lei creacions ''en massa'' precedentas sus aqueu wiki. A tèrme lòng, serà necessari de la suprimir. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.29 (UTC) : I understand you and I stop. You can get more information about these films from the English Wikipedia. I also want to note that all articles contain sources. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 6 agost de 2022 a 14.52 (UTC) Diguèm que la purmèra question es se l'article es valide com article. Après podèm discutir la quatiltat e botar lo bandèu besonh de traduction.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 9 agost de 2022 a 12.23 (UTC) I deleted all synopses. Now there should be no claims for translation. The nominator was inattentive, only a few of my articles contained information only about directors and dates. All the rest have actors and screenwriters. I don't know how else I can improve my articles. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 17.34 (UTC) Wait! I add information about production companies. After that, I want to add the names of the cinematographers and composers. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 19 agost de 2022 a 12.00 (UTC) === Per === # {{per}} --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.41 (UTC) # {{per}} Aquesteis articles contènon de passatges en catalan. Per ieu, es un motiu de supression immediata ([[Ajuda:Cossí suprimir una pagina]]).--[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 7 agost de 2022 a 08.42 (UTC) : I'm translating now into Occitan. Give me time please. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 7 agost de 2022 a 11.26 (UTC) # {{per}} La traduccion en [[occitan]] es facha amb un traductor automatic. Per exemple : ''La jove Frosya Burlakova arriba a Moscòu dempuèi un remot pòble siberià per dintrar al Collègi Estatal de Musica de Gnessin e se convertir en cantaira. Se lòtja al luòc de l'escultor Nikolai Vasilievich, qu'estudièt dins una escòla de Zaporozhye, ont lo sieu conegut comun trabalhava un director de l'escòla, que se transportèt après a Siberia. Absoludament desconegut amb la vida de la granda vila, Frosya divertís Nikolai Vasilyevich, la siá gojata Natasha e la mestressa amb la siá provincialitat e espontaneïtat'' ([[Tòrna deman...]]). Après, siáu pas opausat a l'idèa d'esperar quauquei setmanas per decidir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 08.52 (UTC) : Autre exemple : [[Pista de patinatge e violin]] es traduch en anglés per ''The Steamroller and the Violin'', en francés ''Le Rouleau compresseur et le Violon''... La traduccion es donc faussa. Dins d'autrei wikipèdias, la respònsa a aqueu problema seriá un blocatge per desorganizacion. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 09.36 (UTC) :: Autre exemple 2 : [[713 peticions d'aterratge]] es un film sus lo vòl 713 que demanda lo drech d'aterrir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 11.47 (UTC) # {{per}} Far d'esfòrces per aprener una lenga en ensajant d'escriure quicòm de senat es pas far de la creacion compulsiva d'"articles" en fasent servir un traductor automatic catalan. Pausar un panèl, d'acòrdi , mas sabem totes que pas degun farà pas jamai aquelas correccions en massa. Avèm pas encara acabat de corregir las traduccions automaticas de Boulaur Bot que datan de 2012! L'istòria de la wiki en scòt es edificanta. Per aquelas rasons soi per la supression.[[Utilizaire:Jiròni|Jiròni]] ([[Discussion Utilizaire:Jiròni|d]]) 9 agost de 2022 a 11.08 (UTC) What about these movie articles? They are less informative than mine. [https://oc.wikipedia.org/wiki/A_Troll_in_Central_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Aladdin_(filme,_1992)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/All_Dogs_Go_to_Heaven] [https://oc.wikipedia.org/wiki/An_American_Tail] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Bambi] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Beauty_and_the_Beast_(filme,_1991)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Big_Hero_6] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_(filme,_1973)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_2:_Wilbur%27s_Great_Adventure] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Dumbo] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fraire_dels_ors] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fun_and_Fancy_Free] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Grizzly_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Hannibal_the_Conqueror] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lady_and_the_Tramp] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lilo_%26_Stitch] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Libre_de_la_Jungle_(filme,_1967)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Rei_leon] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Make_Mine_Music] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Melody_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_and_One_Dalmatians] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Robin_Hood] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Rock-a-Doodle] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Saludos_Amigos] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Snow_White_and_the_Seven_Dwarfs] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Adventures_of_Ichabod_and_Mr._Toad] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Aristocats] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Great_Mouse_Detective] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Land_Before_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Little_Mermaid] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Many_Adventures_of_Winnie_the_Pooh] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers_Down_Under] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Secret_of_NIMH] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Three_Caballeros] [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 12.07 (UTC) # {{per}} --[[Utilizaire:Argenç|Argenç]] ([[Discussion Utilizaire:Argenç|d]]) 10 agost de 2022 a 20.03 (UTC) * {{per}} En acòrd amb lei vòtes precendents. --[[Utilizaire:Novaria85|Novaria85]] ([[Discussion Utilizaire:Novaria85|d]]) 13 agost de 2022 a 07.32 (UTC) * {{per}} D'acòrd amb leis autrei vòtes en favor de la supression. Aquò es pas un biais de redigir una enciclopèdia. --[[Utilizaire:Algovia|Algovia]] ([[Discussion Utilizaire:Algovia|d]]) 23 agost de 2022 a 08.23 (UTC) === Còntra === *Lo dialòg cortès, l'interèst d'aver un contributor de dehòra interessat, se lo contengut es vertadier e relevant, vau mielh posat un bandèu e melhorar.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 7 agost de 2022 a 16.06 (UTC) * {{contra}} l'autor fai d'esfòrces per escriure en occitan, mai que de milions d'occitans. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 8 agost de 2022 a 16.41 (UTC) : Sus la Wikipèdia en scòts, i aviá tanben un autor que fasiá d'esfòrç, mai que de milions de Scòts. Pasmens, foguèt finalament necessari de suprimir un tèrç deis articles dau projècte : [https://www.numerama.com/politique/644110-sur-wikipedia-en-scots-un-contributeur-a-ecrit-des-dizaines-de-milliers-de-pages-sans-connaitre-la-langue.html]. --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 9 agost de 2022 a 06.59 (UTC) ::Siam pas al meteis nivèl, me sembla. — [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 9 agost de 2022 a 14.44 (UTC) === Conclusion === 7 vòtas en favor de la supression còntra 2 vòtas opausats. Espèri quauquei jorns per d'autreis avejaires mai pensi que lo resultat es en favor de la supression. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 24 agost de 2022 a 17.07 (UTC) ==<small>Avertiments</small>== {|align="center" style="background-color:#FFFFDD; padding:1px; margin-top:1em; border:1px;border-style:solid; border-color:black" |-style="background-color:#FFFFDD" | ''<u>Avertiment</u> : Legissètz las instruccions en naut de la pagina abans d'ensajar qué que siá !''<br/> ''<u>Ajuda a la mantenença</u> : Aprèp un tractament, inscrivètz al costat del ligam un resumit de las operacions efectuadas e '''signatz'''.'' |-- align="center" |} {{De seguir}} [[Categoria:Wikipèdia:Supression|*]] [[Categoria:Mantenença dels articles]] g6sdirrxodyavnbn7gwp2tl4jpxl7ui 2334229 2334228 2022-08-24T17:07:23Z Nicolas Eynaud 6858 /* Conclusion */ wikitext text/x-wiki <!---{{Infobox |tematica= |carta= }}---> {| | width="170" valign="top" | __TOC__ | width="*" valign="top" | {{/Entèsta}} |} ==Vòtes== <!-- Òrdre cronologic IMPERATIU, senon los debats ancians tot en bas demoraràn indefinidament dins l'oblit. Incitam la gent a votar pels debats ancians, que nos en desbarrassem enfin...--> <!----------------------------------------------------------------------> <!------------- Escriure pas res en dejós d'aqueste blòt.---------------> <!----------------- RAMPÈL : los imatges es pas aquí ! -----------------> <!----------------------------------------------------------------------> ==Setembre de 2009== 3 de setembre de 2009: de suprimir [[troyes]] (corregit en "tròias"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 3 setembre de 2009 a 17.06 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 3 setembre de 2009 a 23.09 (UTC) 4 de setembre de 2009: de suprimir [[dictatura]] (gramatica e redaccion). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 4 setembre de 2009 a 12.03 (UTC) 9 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[alesbes]], [[artzentales]], [[karrantza]], [[turtzioz]], [[lapoblación]], [[uharte Garazi]], [[erriberri]] e [[ainhize-Monjolose]] (tornar nomenats "villafranca (navarra)", "arcentales", "carranza", "trucios", "la poblacion", "uhart de cisa", "olite" e "aniça-montgelós") e [[darrèr discors de Manuel Azaña]] e [[rapòrt del Comissari als dreches de l'òme del Conselh d'Euròpa sus la Comunautat Autonòma Basca (2001)]] (articles inconcluses). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 9 setembre de 2009 a 16.22 (UTC) 12 de seteme de 2009: de suprimir [[vergonha (psicologia)]] (esbós non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 12 setembre de 2009 a 19.04 (UTC) 21 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[La Bastida-Clarença]] e [[Discutir:La Bastida-Clarença]] (corregit en "La Bastida de Clarença" segon lo nom ancian e un panèu a Baiona) e [[Urraul Ekialdekoa]], [[Doneztebe]] e [[Villafranca (Navarra)]], (corregits en "Vath Arromançada d'Urraul", "Sent Estève (Hauta Navarra)" e "Vilafranca (Navarra)"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 setembre de 2009 a 18.17 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 21 setembre de 2009 a 19.00 (UTC) 25 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[Aguilar Kodes]], [[Allin]], [[Cascante]], [[Castejón]], [[Deikaztelu]], [[Elo]], [[Gazteluberri]], [[Lerin]], [[Luzaide]], [[Mues]], [[Murchante]], [[Murillo el Cuende]], [[Olite]], [[Piedramillera]], [[Pitillas]], [[Puiu]], [[Ribaforada]], [[San Adrián]], [[San Martin Unx]], [[Uharte]], [[Uharte-Arakil]], [[Urrotz]], [[Urrotz (Malerreka)]], [[Valtierra]], [[Villamayor de Monjardín]], [[Zangoza]], [[Zarrakaztelu]] (articles tornar nomenats) e [[Vila Màger de Mont Jardín]] e [[Villa Màger de Mont Jardín]] (èrrors). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 25 setembre de 2009 a 07.37 (UTC) {{fach}} [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 25 setembre de 2009 a 18.31 (UTC) 30 de setembre de 2009: de suprimir [[Centre Nacionau d'Entresenha (Espanha)]] e las paginas de redireccion [[Centre Nacional d'Entresenha]] e [[Centre Nacionau d'Entresenha]] (non enciclopedic en l'estat, l'article fornissent d'entresenhas non confrontadas). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 setembre de 2009 a 22.32 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 octobre de 2009 a 10.21 (UTC) ==Octobre de 2009== 2 d'octobre de 2009: de suprimir [[Servici d'entresenha]] (gramatica e redaccion), las paginas de redireccion [[Rensenhament]] e [[Espionatge]] e la pagina de discussion [[Discutir:Servici d'entresenha]] e de suprimir [[Companhia deu Camin de Hèr de Tudèla a Bilbao]] (esbòs). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 2 octobre de 2009 a 08.30 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 2 octobre de 2009 a 09.12 (UTC) 8 d'octobre de 2009: de suprimir las entradas [[Sant Sebastian (Guipuscoa)]], [[Hondarribia]], [[Cautarès]], [[Discutir:Cautarès]], [[Andosilla]], [[Hiriberri (Aezkoa)]] e [[La Guarda de Navarra]] (èrrors divèrsas) e [[Còp d'Estat]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 8 octobre de 2009 a 19.07 (UTC) 17 d'octobre de 2009: de suprimir [[Lo comte Lucanor]] e [[carnaval]] (esbòsses), [[Erronkari]], [[Noain (Elortzibar)]] (tornar nomenats "Roncal" e "Noain (Vath d'Elortz)"), [[Sant Joan Pè de Pòrt]] ("Sent Joan Pè de Pòrt" forma tipica en gascon) e [[Labord]], [[Baisha Navarra]], [[Bassa Navarra]], [[Sola]], [[La Bastida de Clarença]] e [[Sent Sebastian (Guipuscoa)]] (redaccion: de refar per d'occitanofòns). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 17 octobre de 2009 a 19.00 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 18 octobre de 2009 a 09.16 (UTC) 20 d'octobre de 2009: de suprimir los esbòsses sus [[Patxi Zabaleta]], [[Patxi López]], [[Josu Jon Imaz]], [[Fernando Puras]], [[José Antonio Santano]], [[José Antonio Santano Clavero]] e [[Uxue Barkos]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 07.20 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.24 (UTC) ::Demandi tamben la supression de las entradas [[Hont Arràbia]] e [[Irun]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.54 (UTC) 21 d'octobre de 2009: de suprimir l'entrada [[Ziortza-Bolibar]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 octobre de 2009 a 15.13 (UTC) :{{fach}} fach ! ==Març de 2010== 1èr de març de 2010: de suprimir, se siatz consents, la pagina "Florença", qu'es venguda una pagina de redireccion. L'explicacion es [[Discutir:Florença|aicí]]. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.48 (UTC) :Fach. La pagina "Florença" correspònde ara a la vila de Toscana. Grandmercé Mertyl. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 3 març de 2010 a 22.47 (UTC) 1èr de març de 2010: de suprimir lei categorias vuejas, qu'ai remplaçadas per de rasons de tipografia o de formulacion de son nom (cf. [[:Categoria:Pagina prepausada a la supression]]). [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.53 (UTC) :{{fach}}--[[Utilizaire:Jfblanc|Jblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 8 març de 2010 a 08.41 (UTC) 30 de març de 2010: de suprimir los portaus e los modèus de Lemosin e de Perigòrd (paginas d'assag de refar en considerant d'autres punts de vista). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 març de 2010 a 14.00 (UTC) :{{contra}} Sembla qu'as cambiat d'idèa. --[[Utilizaire:Jfblanc|Jfblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 31 març de 2010 a 06.58 (UTC) ==Agost de 2010== 16 d'agost de 2010, diluns: de suprimir ''[[Ertzaña]]'' (esbos non enciclopedic; entresenha mancanta). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 16 agost de 2010 a 09.18 (UTC) :{{fach}} Hèit ! --— [[User:Jfblanc|J. F. B.]] ^{<small>([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])</small>} 16 agost de 2010 a 09.29 (UTC) ==Març de 2011== De suprimir, se vos plai, lo [[modèl:utilizaire Wikipedian del Reialme de Juda]], lo [[modèl:utilizaire Wikipedian Adèpte d'Apollòni de Tiana]]. Coralament, [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 15 març de 2011 a 15.53 (UTC) ==Mai de 2011== Demandi de suprimir l'istoric d'[[utilizaire:tuc negre]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 11 mai de 2011 a 09.48 (UTC) ==Octobre de 2011== De suprimir, SVP, [[garda]] en mai de las redireccions [[guarda]], [[gardian]], [[guardian]] (infraesbòs). [[Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|ܒܘܪܓܐ]] ([[Discussion Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|d]]) 1 novembre de 2011 a 20.23 (UTC) :Hèit --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 2 novembre de 2011 a 05.16 (UTC) ==Febrièr de 2014== De suprimir, SVP, [[Utilizaire:Izkilanttoa]], [[Modèl:Utilizaire Wikipedian apatrida]] e [[Modèl:Utilizaire demòra Republica Democratica Espanhòla]] (errors). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 27 febrièr de 2014 a 16.19 (UTC) ==Març de 2014== De suprimir, SVP, [[protobasco]], [[protobasc]] (l'article es pas logicament estructurat). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 24 març de 2014 a 11.51 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 25 març de 2014 a 07.55 (UTC) ==Agost de 2014== De suprimir, SVP, los esbòsses contenent pas gaire que lo títol e los articles contenent de nombrosas errors d'estil de mal resseguir, listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aqueles senhalats concernissent la preïstòria, l'antiquitat e l'edat mejana: [[Silurian]], [[Cauna de l'Arago]], [[Cuneïfòrme]], [[Campanifòrme]], [[Cultura dau vas campanifòrme]], [[Cultura del vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura del vas campanifòrme]], [[Cultura deth vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura deth vas campanifòrme]], [[Cultura deu vas campanifòrme]], [[Vas campanifòrme]], [[Espelugas de Gargàs]], [[Fàcies]], [[Machaerus]], [[Peiregordian]], [[Peiregordian Superior]], [[Perigordian Superior]], [[Fonzier]], [[Fonzièr]]; la literatura: [[Cançon de mio Cid]], [[Cançon de Mio Cid]], [[Gonzalo de Berceo]], [[Hernando del Pulgar]], [[Pedro López de Ayala]]; la religion: [[Possession (antropologia)]], [[Ponç Pilat]], [[Apollòni de Tiana]], [[Barrabàs]], [[Discutir:Barrabàs]], [[Simon lo Mague]], [[Sant Torquat (Tricastin)]], [[Torquat (Tricastin)]], [[Domenge de Silòs]], [[Nestorius]], [[Pau de Tars]], [[Ovadia Yosef]], [[Gilgul haneshamot]]; lo país basc: [[Argantzun]], [[Auritz (omonimia)]], [[Comtat de Trebiñu]], [[Judimendi]], [[Comunitat Forala de Navarra]], [[Puiu]], [[Portal:Abando]], [[Modèl:Portal d'Abando/Introduccion]], [[Modèl:Portal d'Abando/Lutz sus...]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura religiosa]], [[Modèl:Portal d'Abando/Geografia e natura]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura civila]], [[Modèl:Portal d'Abando/Esculturas]], [[Modèl:Portal Abando]], [[Calada de Bilbao]]; la seguretat: [[KGB]], [[Veïcul militar]], [[Minhon]], [[Miquelet]], [[Polícia de la Generalitat de Catalonha]], [[Centre Nacional d'Entresenha d'Espanha]], [[Còs Nacionau de Polícia d'Espanha]], [[Ertzaintza]], [[Garda Civila (Espanha)]]; l'arquitectura: [[Torre de Don Borja]]; e la medecina: [[Moshe Prywes]], [[Òbra de Socors ais Enfants]], [[Memòria]], [[Neuropsicologia]], [[Càncer del palmons]], [[Narcotic]], [[Trebol bipolar]], [[Tresvirament bipolar]], [[Triscaidecafobia]]. Coralament, [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 agost de 2014 a 10.02 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 18 agost de 2014 a 10.31 (UTC) ==Setembre de 2014== Demandi la supression, SVP, d'[[Espeluga d'Antoliña]], [[Espeluga d'Arenaza]]‎, [[Espeluga d'Atxuri]], [[Espeluga de Goikolau]], [[El Rincón]], [[Venta de ‎Laperra]], [[Espeluga d'Altxerri]] (esbòsses non enciclopedics). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 setembre de 2014 a 11.57 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 18 setembre de 2014 a 21.41 (UTC) Demandi la supression, SVP, de [[Malhs de Riglos]] (l'article presenta de dificultats). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 23 setembre de 2014 a 11.53 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 23 setembre de 2014 a 15.22 (UTC) Prepausi la supression, SVP, de [[Senescauciá d'Angieus]], [[Senescauciá de Baugé]], [[Senescalciá de Beaufort]], [[Seneschauciá de Château-Gontier]], [[Seneschauciá de La Flèche]], [[Seneschauciá de Laudun]], [[Senescaucia de Saumur]], [[Generalitat de Tors]], [[Senescalciá de Besièrs‎]], [[Senescauciá de Bèucaire‎]], [[Senescalciá de Montpelhièr‎]], [[Seneschauciás de Bretanha]] (ne soi l'unic autor; las errors d'aqueles articles son de mal resseguir). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 26 setembre de 2014 a 16.34 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 26 setembre de 2014 a 17.04 (UTC) == Octobre de 2014 == Prepausi la supression d'[[òdi]] (non enciclopedic). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 4 octobre de 2014 a 22.17 (UTC) :Soi pas segur que siá (enfin, las versions suprimidas) non enciclopedic. Ai fintat l'article en francés que fa d'allusions a de filosòfs coma Ortega y Gasset. Es un subjècte filosofic de melhorar la redaccion. Se pòdi far una propausicion, es de ne discutir sus la pagina de discussion de l'article (e de'n parlar dins la Tavèrna, se per cas n'i a d'interessats). Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 5 octobre de 2014 a 06.50 (UTC) ::Demandi la supression de l'article puèi que las primièras versions [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%92di&direction=prev&oldid=252835] contenon una frasa malurosa restacada a un imatge odiós [http://img1.liveinternet.ru/images/attach/c/4/80/559/80559543_Antiruss.jpg] ara dessaparegut. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 7 octobre de 2014 a 18.41 (UTC) == Novembre de 2014 == Prepausi la supression de [[François Asselineau]]: cap de "''notorietat nacionala, regionala, provinciala o cantonala''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas]] <small>("''Per evitar que Wikipèdia devenga un mejan d'autopromocion per de personas encara desconegudas dins lor domeni, se conselha de consagrar d’articles solament a las personas respondent almens a un dels critèris seguents : ...''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas|#Biografias]]</small>). Vejatz tanben [http://archive.is/ImbUr la pagina escafada de wp en francés]: "''personnage pratiquement inexistant''" - LePlusNouvelObs, "''illustre inconnu''" - Causeur. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 11.23 (UTC) : Mercés per vòstre vejaire, mas sèm pas la wikipèdia en francés aicí! Per contra se volètz crear d'articles aicí sètz benvenguts! Bona setmana, Claudi/[[Utilizaire:Capsot|Capsot]] ([[Discussion Utilizaire:Capsot|d]]) 3 novembre de 2014 a 12.18 (UTC) ::[[Wikipèdia:Paginas de suprimir/Entèsta#Debanament del vòte e tractament]]: "''Los contributors de Wikipèdia vòtan e donan lors avises respectius sus la proposicion de supression''", "''S'un consensus clar se desgatja aprèp una setmana, ...''" = [//oc.wikipedia.org/w/index.php?title=François_Asselineau&diff=1945499&oldid=prev cal una setmana!] <small>(sorry, I understand a lot in Occitan but I am totally unable to write)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 13.24 (UTC) ::: Adieu, lei critèris citats son solament una recomandacion per [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]]. An donc una valor limitada. De mai, coma [[Utilizaire:Capsot|Capsot]], siáu d'acòrdi per pas importar aiçí lei practicas de la wikipèdia francesa e restrénher lei supressions d'articles au minimom. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 3 novembre de 2014 a 21.32 (UTC) ::::Adieu, lei critèris citats son lei critèris balhats per la wikipèdia occitana, pas solament per io. <small>(I wanted to check "io" but I did not find an article about grammar?)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 06.20 (UTC) :::::Adieu, se ditz ''ieu'' ([jew] o [ju]) o ''jo'' ([ju] o [ʒo]) segond lo dialècte. En provençal es ''ieu''. La fòrma escricha ''io'' se tròba dins la lenga vièlha. Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 17.34 (UTC) ::::::<small>[tuˈdʒu '''ju''' kanteˈʁaj ... ˈnisa la ˈbɛla] :) [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 19.47 (UTC)</small> :::::::Aimi melhor la version de Mauris, "Nissa rebella"... Senon, per informacion i a pas que 7 aeropòrts sus la wikipèdia en occitan: Blanhac, O'Hare e cinc au Vietnam. Es un forcauquierenc qu’a espandit un cèrt nombre de sites faus d'aeropòrts africans (coma lo de Vagadogo, au Borquina) que ''Le Monde'' ne ditz: «Ajoutant à la confusion, les pages Wikipedia des aéroports renvoient vers ces sites, personne ne les ayant jusque-là identifiés comme étant des faux.» (http://bigbrowser.blog.lemonde.fr/2014/11/04/le-faux-site-web-de-laeroport-de-ouagadougou-en-cache-dautres/) M’espofidi. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 23.07 (UTC) :::Alara lei [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles]] comptan pas e cal restrénher lei supressions d'articles au minimom? Per ieu es pas important, va plan, vosautres decidètz. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 15.33 (UTC) ::::Adieu, comptan e comptan pas. Pel moment son solament de reviradas del francés, e caldrà un jorn que la comunautat prenga una decision... Amai, i aguèt pas de votacion per la supression de la pagina. Davant lo comportament dels amics de l'Asselineau, me sembla mai fin d'insistir dins l'article sus sas pauras resultas electoralas... Amistats, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 12 novembre de 2014 a 18.13 (UTC) :::::Comprene, siéu d'acòrd, mai pòde pas ajudar. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 20.57 (UTC) == Abril de 2015 == Demandi de suprimir [[ipocrisia]] (redaccion). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 30 abril de 2015 a 18.32 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 30 abril de 2015 a 20.08 (UTC) Demandi de suprimir [[Juda Haleví]] (estil). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 11.11 (UTC) : {{Contra}} (contra), Sorry but I can't really understand the reason it has been [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Juda_Halev%C3%AD&type=revision&diff=1960998&oldid=1960968 so] deleted.., --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 12.11 (UTC) ::{{fach}} All right; i am the main author of that article, whose grammar and style were terrible; i have just improved it. Thank you very much, [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 16.17 (UTC) ::::Wonderful evidence! I think that my discontent when one article is suppressed, becomes from the [https://eml.wikipedia.org/wiki/Speciale:UltimeModifiche eml.wkp fragility], from where I come, and therefore its abolition is always for me the last solution... :-) (forgive my bad English.. :-° Next time I'll write in French ;-p ), --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 18.51 (UTC) == Junh de 2015 == [[Soest (Alemanha)]] et [[Soest]] : Quelle différence? [[Soest (Alemanha)]] est inutile. Prepausi la supression de [[Soest (Alemanha)]]. --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 9 de junh de de 2015 a 14.34 (UTC) : Fach, qu'en mai de la semblança, [[Soest (Alemanha)]] èra vuege. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 10 de junh de de 2015 a 13.40 (UTC) :: Mercé, Nicolas! :) --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 10 de junh de de 2015 a 14.22 (UTC) == Julhet de 2015 == Demandi de suprimir: [[Abando]], [[Bakio]], [[Begoña]], [[Bilbao]], [[Deusto]] e [[Universitat de Deusto]] (esbòsses non enciclopedics / errors gramaticalas), [[Discutir:Bakio]] e [[Discutir:Chemtrail]]. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 10 julhet de 2015 a 09.18 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 10 julhet de 2015 a 13.31 (UTC) Demandi de suprimir: [[Jèsus]], [[Jèsus Crist]], [[Jèsus de Nazaret]] (esbòs non enciclopedic / errors gramaticalas). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 17 julhet de 2015 a 15.13 (UTC)</br> 28 de julhet de 2015: Demandi de suprimir, svp, [[un marit sens vocacion]] e [[lo caufaire novèl]] (concernirián a Wikisource) e [[Enrique Jardiel Poncela]] (esbòs incomplet). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 28 julhet de 2015 a 13.53 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 28 julhet de 2015 a 17.13 (UTC)</br> Demandi de suprimir [[Pedro Bilbao]], [[Manchokuò]] (nauc de sabla) e [[Jèsus (omonimia)]] (pagina d'omonimia inutila). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 31 julhet de 2015 a 18.23 (UTC) :Fach!--[[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 agost de 2015 a 14.02 (UTC) == Octobre de 2015 == De suprimir, SVP, lei redireccions inutilas, leis esbòs contenent pas gaire que lo títol e leis articles comportant de nombroseis errors d'estil de mau resseguir listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aquelei senhalats concernissent la Preïstòria: [[Forbes' Quarry]], [[Discutir:Forbes' Quarry]], [[Devil's Tower]], [[Discutir:Devil's Tower]]; la politica: [[Miguel Ángel Revilla]], lo País Basc: [[Deustua]], [[Govèrn Provisòri deu Bascoat]], [[Institut entà la promocion deus estudis sociaus]]; la literatura ispanica: [[cantiga]], [[estar çò qui soi]], [[las segondas de la mia vida]], [[Iker Anasagasti Cerrato]]; la literatura jusieva e lo judaïsme: [[Cesarèa]], [[Jardin de l'Edèn]], [[Amnon Yitzhak]], [[apocalipsi grèga de Baruc]], [[apocalipsi siriaca de Baruc]], [[criptojudaïsme]], [[Erodias]], [[Eròdes]], [[Eròdes eth Gran]], [[Eròdes lo Gran]], [[Eròdes lo Grand]], [[Gamaliel]], [[Gamaliel VI]], [[Gaon de Vilna]], [[Hillel Hazaken]], [[istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:Jèsus Crist]], [[Khad Gadia]], [[Khanuca]], [[Martin Buber]], [[Neturei Karta]], [[Ovadia Yosèf]], [[Perèa]], [[Polsa diNora]], [[Porim]], [[Rabeinu Tam]], [[Revòuta de Bar Kobhka]], [[Simon bar Kokhba]], [[Sinagòga d'Uzhgorod]], [[Ròsh Hashanà]], [[Temple d'Eròdes]], [[Segond Temple de Jerusalèm]], [[Shabat]], [[Zohar]], [[Meretz]], [[Papir d'Oxyrhync 3522]], [[Papir d'Oxyrhync 5101]], [[Papir Oxyrhychus 5101]], [[Rashi]]; l'entresenha: [[collaboracion (sègle XXI)]]; e la psicologia: [[tarridament]], [[òdi]]. [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.16 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.35 (UTC) De suprimir, SVP, [[Cauna Cosquer]], [[Bauma Cosquer]], [[Bauma Chabòt]], [[Bauma Chauvet]] (corregits en "Bauma ''de''...") e [[farisèu]], [[farisèus]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 20.19 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 12 octobre de 2015 a 07.35 (UTC) * Demandi de suprimir [[:Categoria:Vila de Pensilvània]], per fauta d'ortografia. Existís ja, amb títol ben ortografiat, [[:Categoria:Vila de Pennsilvània]]. Mercès [[Utilizaire:Vrac|Vrac]] ([[Discussion Utilizaire:Vrac|d]]) 15 octobre de 2015 a 19.36 (UTC) : Hèit. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 15 octobre de 2015 a 21.30 (UTC) == Octobre de 2016 == De suprimir svp [[Avicebron]] (redaccion calamitosa e catastrofica). [[Utilizaire:Bedek habait|Bedek habait]] ([[Discussion Utilizaire:Bedek habait|d]]) 16 octobre de 2016 a 11.45 (UTC)) == Aost de 2022 == Demandi la supression deis articles creats per [[Utilizaire:‎Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] per doas rasons : * aqueleis articles son una basa de donadas que compren unicament una lista de de títols, de datas e de realizators sensa desvolopaments enciclopedics. Òr, [[Wikipèdia:Çò que Wikipèdia es pas]] precisa ben que Wikipèdia es pas ''« un catalòg de faches, o una lista d'informacions »''. * serà impossible de gerir aquela massa d'articles coma o foguèt lo cas per lei creacions ''en massa'' precedentas sus aqueu wiki. A tèrme lòng, serà necessari de la suprimir. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.29 (UTC) : I understand you and I stop. You can get more information about these films from the English Wikipedia. I also want to note that all articles contain sources. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 6 agost de 2022 a 14.52 (UTC) Diguèm que la purmèra question es se l'article es valide com article. Après podèm discutir la quatiltat e botar lo bandèu besonh de traduction.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 9 agost de 2022 a 12.23 (UTC) I deleted all synopses. Now there should be no claims for translation. The nominator was inattentive, only a few of my articles contained information only about directors and dates. All the rest have actors and screenwriters. I don't know how else I can improve my articles. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 17.34 (UTC) Wait! I add information about production companies. After that, I want to add the names of the cinematographers and composers. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 19 agost de 2022 a 12.00 (UTC) === Per === # {{per}} --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.41 (UTC) # {{per}} Aquesteis articles contènon de passatges en catalan. Per ieu, es un motiu de supression immediata ([[Ajuda:Cossí suprimir una pagina]]).--[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 7 agost de 2022 a 08.42 (UTC) : I'm translating now into Occitan. Give me time please. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 7 agost de 2022 a 11.26 (UTC) # {{per}} La traduccion en [[occitan]] es facha amb un traductor automatic. Per exemple : ''La jove Frosya Burlakova arriba a Moscòu dempuèi un remot pòble siberià per dintrar al Collègi Estatal de Musica de Gnessin e se convertir en cantaira. Se lòtja al luòc de l'escultor Nikolai Vasilievich, qu'estudièt dins una escòla de Zaporozhye, ont lo sieu conegut comun trabalhava un director de l'escòla, que se transportèt après a Siberia. Absoludament desconegut amb la vida de la granda vila, Frosya divertís Nikolai Vasilyevich, la siá gojata Natasha e la mestressa amb la siá provincialitat e espontaneïtat'' ([[Tòrna deman...]]). Après, siáu pas opausat a l'idèa d'esperar quauquei setmanas per decidir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 08.52 (UTC) : Autre exemple : [[Pista de patinatge e violin]] es traduch en anglés per ''The Steamroller and the Violin'', en francés ''Le Rouleau compresseur et le Violon''... La traduccion es donc faussa. Dins d'autrei wikipèdias, la respònsa a aqueu problema seriá un blocatge per desorganizacion. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 09.36 (UTC) :: Autre exemple 2 : [[713 peticions d'aterratge]] es un film sus lo vòl 713 que demanda lo drech d'aterrir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 11.47 (UTC) # {{per}} Far d'esfòrces per aprener una lenga en ensajant d'escriure quicòm de senat es pas far de la creacion compulsiva d'"articles" en fasent servir un traductor automatic catalan. Pausar un panèl, d'acòrdi , mas sabem totes que pas degun farà pas jamai aquelas correccions en massa. Avèm pas encara acabat de corregir las traduccions automaticas de Boulaur Bot que datan de 2012! L'istòria de la wiki en scòt es edificanta. Per aquelas rasons soi per la supression.[[Utilizaire:Jiròni|Jiròni]] ([[Discussion Utilizaire:Jiròni|d]]) 9 agost de 2022 a 11.08 (UTC) What about these movie articles? They are less informative than mine. [https://oc.wikipedia.org/wiki/A_Troll_in_Central_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Aladdin_(filme,_1992)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/All_Dogs_Go_to_Heaven] [https://oc.wikipedia.org/wiki/An_American_Tail] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Bambi] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Beauty_and_the_Beast_(filme,_1991)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Big_Hero_6] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_(filme,_1973)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_2:_Wilbur%27s_Great_Adventure] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Dumbo] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fraire_dels_ors] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fun_and_Fancy_Free] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Grizzly_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Hannibal_the_Conqueror] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lady_and_the_Tramp] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lilo_%26_Stitch] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Libre_de_la_Jungle_(filme,_1967)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Rei_leon] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Make_Mine_Music] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Melody_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_and_One_Dalmatians] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Robin_Hood] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Rock-a-Doodle] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Saludos_Amigos] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Snow_White_and_the_Seven_Dwarfs] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Adventures_of_Ichabod_and_Mr._Toad] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Aristocats] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Great_Mouse_Detective] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Land_Before_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Little_Mermaid] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Many_Adventures_of_Winnie_the_Pooh] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers_Down_Under] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Secret_of_NIMH] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Three_Caballeros] [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 12.07 (UTC) # {{per}} --[[Utilizaire:Argenç|Argenç]] ([[Discussion Utilizaire:Argenç|d]]) 10 agost de 2022 a 20.03 (UTC) * {{per}} En acòrd amb lei vòtes precendents. --[[Utilizaire:Novaria85|Novaria85]] ([[Discussion Utilizaire:Novaria85|d]]) 13 agost de 2022 a 07.32 (UTC) * {{per}} D'acòrd amb leis autrei vòtes en favor de la supression. Aquò es pas un biais de redigir una enciclopèdia. --[[Utilizaire:Algovia|Algovia]] ([[Discussion Utilizaire:Algovia|d]]) 23 agost de 2022 a 08.23 (UTC) === Còntra === *Lo dialòg cortès, l'interèst d'aver un contributor de dehòra interessat, se lo contengut es vertadier e relevant, vau mielh posat un bandèu e melhorar.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 7 agost de 2022 a 16.06 (UTC) * {{contra}} l'autor fai d'esfòrces per escriure en occitan, mai que de milions d'occitans. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 8 agost de 2022 a 16.41 (UTC) : Sus la Wikipèdia en scòts, i aviá tanben un autor que fasiá d'esfòrç, mai que de milions de Scòts. Pasmens, foguèt finalament necessari de suprimir un tèrç deis articles dau projècte : [https://www.numerama.com/politique/644110-sur-wikipedia-en-scots-un-contributeur-a-ecrit-des-dizaines-de-milliers-de-pages-sans-connaitre-la-langue.html]. --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 9 agost de 2022 a 06.59 (UTC) ::Siam pas al meteis nivèl, me sembla. — [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 9 agost de 2022 a 14.44 (UTC) === Conclusion === 7 vòtes en favor de la supression còntra 2 vòtas opausats. Espèri quauquei jorns per d'autreis avejaires mai pensi que lo resultat es en favor de la supression. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 24 agost de 2022 a 17.07 (UTC) ==<small>Avertiments</small>== {|align="center" style="background-color:#FFFFDD; padding:1px; margin-top:1em; border:1px;border-style:solid; border-color:black" |-style="background-color:#FFFFDD" | ''<u>Avertiment</u> : Legissètz las instruccions en naut de la pagina abans d'ensajar qué que siá !''<br/> ''<u>Ajuda a la mantenença</u> : Aprèp un tractament, inscrivètz al costat del ligam un resumit de las operacions efectuadas e '''signatz'''.'' |-- align="center" |} {{De seguir}} [[Categoria:Wikipèdia:Supression|*]] [[Categoria:Mantenença dels articles]] 9utlwoaifsmfye4fzf39h0qjts8fku9 2334328 2334229 2022-08-25T04:07:36Z Nikolai Kurbatov 47060 /* Conclusion */ wikitext text/x-wiki <!---{{Infobox |tematica= |carta= }}---> {| | width="170" valign="top" | __TOC__ | width="*" valign="top" | {{/Entèsta}} |} ==Vòtes== <!-- Òrdre cronologic IMPERATIU, senon los debats ancians tot en bas demoraràn indefinidament dins l'oblit. Incitam la gent a votar pels debats ancians, que nos en desbarrassem enfin...--> <!----------------------------------------------------------------------> <!------------- Escriure pas res en dejós d'aqueste blòt.---------------> <!----------------- RAMPÈL : los imatges es pas aquí ! -----------------> <!----------------------------------------------------------------------> ==Setembre de 2009== 3 de setembre de 2009: de suprimir [[troyes]] (corregit en "tròias"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 3 setembre de 2009 a 17.06 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 3 setembre de 2009 a 23.09 (UTC) 4 de setembre de 2009: de suprimir [[dictatura]] (gramatica e redaccion). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 4 setembre de 2009 a 12.03 (UTC) 9 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[alesbes]], [[artzentales]], [[karrantza]], [[turtzioz]], [[lapoblación]], [[uharte Garazi]], [[erriberri]] e [[ainhize-Monjolose]] (tornar nomenats "villafranca (navarra)", "arcentales", "carranza", "trucios", "la poblacion", "uhart de cisa", "olite" e "aniça-montgelós") e [[darrèr discors de Manuel Azaña]] e [[rapòrt del Comissari als dreches de l'òme del Conselh d'Euròpa sus la Comunautat Autonòma Basca (2001)]] (articles inconcluses). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 9 setembre de 2009 a 16.22 (UTC) 12 de seteme de 2009: de suprimir [[vergonha (psicologia)]] (esbós non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 12 setembre de 2009 a 19.04 (UTC) 21 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[La Bastida-Clarença]] e [[Discutir:La Bastida-Clarença]] (corregit en "La Bastida de Clarença" segon lo nom ancian e un panèu a Baiona) e [[Urraul Ekialdekoa]], [[Doneztebe]] e [[Villafranca (Navarra)]], (corregits en "Vath Arromançada d'Urraul", "Sent Estève (Hauta Navarra)" e "Vilafranca (Navarra)"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 setembre de 2009 a 18.17 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 21 setembre de 2009 a 19.00 (UTC) 25 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[Aguilar Kodes]], [[Allin]], [[Cascante]], [[Castejón]], [[Deikaztelu]], [[Elo]], [[Gazteluberri]], [[Lerin]], [[Luzaide]], [[Mues]], [[Murchante]], [[Murillo el Cuende]], [[Olite]], [[Piedramillera]], [[Pitillas]], [[Puiu]], [[Ribaforada]], [[San Adrián]], [[San Martin Unx]], [[Uharte]], [[Uharte-Arakil]], [[Urrotz]], [[Urrotz (Malerreka)]], [[Valtierra]], [[Villamayor de Monjardín]], [[Zangoza]], [[Zarrakaztelu]] (articles tornar nomenats) e [[Vila Màger de Mont Jardín]] e [[Villa Màger de Mont Jardín]] (èrrors). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 25 setembre de 2009 a 07.37 (UTC) {{fach}} [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 25 setembre de 2009 a 18.31 (UTC) 30 de setembre de 2009: de suprimir [[Centre Nacionau d'Entresenha (Espanha)]] e las paginas de redireccion [[Centre Nacional d'Entresenha]] e [[Centre Nacionau d'Entresenha]] (non enciclopedic en l'estat, l'article fornissent d'entresenhas non confrontadas). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 setembre de 2009 a 22.32 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 octobre de 2009 a 10.21 (UTC) ==Octobre de 2009== 2 d'octobre de 2009: de suprimir [[Servici d'entresenha]] (gramatica e redaccion), las paginas de redireccion [[Rensenhament]] e [[Espionatge]] e la pagina de discussion [[Discutir:Servici d'entresenha]] e de suprimir [[Companhia deu Camin de Hèr de Tudèla a Bilbao]] (esbòs). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 2 octobre de 2009 a 08.30 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 2 octobre de 2009 a 09.12 (UTC) 8 d'octobre de 2009: de suprimir las entradas [[Sant Sebastian (Guipuscoa)]], [[Hondarribia]], [[Cautarès]], [[Discutir:Cautarès]], [[Andosilla]], [[Hiriberri (Aezkoa)]] e [[La Guarda de Navarra]] (èrrors divèrsas) e [[Còp d'Estat]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 8 octobre de 2009 a 19.07 (UTC) 17 d'octobre de 2009: de suprimir [[Lo comte Lucanor]] e [[carnaval]] (esbòsses), [[Erronkari]], [[Noain (Elortzibar)]] (tornar nomenats "Roncal" e "Noain (Vath d'Elortz)"), [[Sant Joan Pè de Pòrt]] ("Sent Joan Pè de Pòrt" forma tipica en gascon) e [[Labord]], [[Baisha Navarra]], [[Bassa Navarra]], [[Sola]], [[La Bastida de Clarença]] e [[Sent Sebastian (Guipuscoa)]] (redaccion: de refar per d'occitanofòns). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 17 octobre de 2009 a 19.00 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 18 octobre de 2009 a 09.16 (UTC) 20 d'octobre de 2009: de suprimir los esbòsses sus [[Patxi Zabaleta]], [[Patxi López]], [[Josu Jon Imaz]], [[Fernando Puras]], [[José Antonio Santano]], [[José Antonio Santano Clavero]] e [[Uxue Barkos]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 07.20 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.24 (UTC) ::Demandi tamben la supression de las entradas [[Hont Arràbia]] e [[Irun]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.54 (UTC) 21 d'octobre de 2009: de suprimir l'entrada [[Ziortza-Bolibar]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 octobre de 2009 a 15.13 (UTC) :{{fach}} fach ! ==Març de 2010== 1èr de març de 2010: de suprimir, se siatz consents, la pagina "Florença", qu'es venguda una pagina de redireccion. L'explicacion es [[Discutir:Florença|aicí]]. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.48 (UTC) :Fach. La pagina "Florença" correspònde ara a la vila de Toscana. Grandmercé Mertyl. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 3 març de 2010 a 22.47 (UTC) 1èr de març de 2010: de suprimir lei categorias vuejas, qu'ai remplaçadas per de rasons de tipografia o de formulacion de son nom (cf. [[:Categoria:Pagina prepausada a la supression]]). [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.53 (UTC) :{{fach}}--[[Utilizaire:Jfblanc|Jblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 8 març de 2010 a 08.41 (UTC) 30 de març de 2010: de suprimir los portaus e los modèus de Lemosin e de Perigòrd (paginas d'assag de refar en considerant d'autres punts de vista). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 març de 2010 a 14.00 (UTC) :{{contra}} Sembla qu'as cambiat d'idèa. --[[Utilizaire:Jfblanc|Jfblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 31 març de 2010 a 06.58 (UTC) ==Agost de 2010== 16 d'agost de 2010, diluns: de suprimir ''[[Ertzaña]]'' (esbos non enciclopedic; entresenha mancanta). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 16 agost de 2010 a 09.18 (UTC) :{{fach}} Hèit ! --— [[User:Jfblanc|J. F. B.]] ^{<small>([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])</small>} 16 agost de 2010 a 09.29 (UTC) ==Març de 2011== De suprimir, se vos plai, lo [[modèl:utilizaire Wikipedian del Reialme de Juda]], lo [[modèl:utilizaire Wikipedian Adèpte d'Apollòni de Tiana]]. Coralament, [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 15 març de 2011 a 15.53 (UTC) ==Mai de 2011== Demandi de suprimir l'istoric d'[[utilizaire:tuc negre]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 11 mai de 2011 a 09.48 (UTC) ==Octobre de 2011== De suprimir, SVP, [[garda]] en mai de las redireccions [[guarda]], [[gardian]], [[guardian]] (infraesbòs). [[Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|ܒܘܪܓܐ]] ([[Discussion Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|d]]) 1 novembre de 2011 a 20.23 (UTC) :Hèit --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 2 novembre de 2011 a 05.16 (UTC) ==Febrièr de 2014== De suprimir, SVP, [[Utilizaire:Izkilanttoa]], [[Modèl:Utilizaire Wikipedian apatrida]] e [[Modèl:Utilizaire demòra Republica Democratica Espanhòla]] (errors). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 27 febrièr de 2014 a 16.19 (UTC) ==Març de 2014== De suprimir, SVP, [[protobasco]], [[protobasc]] (l'article es pas logicament estructurat). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 24 març de 2014 a 11.51 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 25 març de 2014 a 07.55 (UTC) ==Agost de 2014== De suprimir, SVP, los esbòsses contenent pas gaire que lo títol e los articles contenent de nombrosas errors d'estil de mal resseguir, listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aqueles senhalats concernissent la preïstòria, l'antiquitat e l'edat mejana: [[Silurian]], [[Cauna de l'Arago]], [[Cuneïfòrme]], [[Campanifòrme]], [[Cultura dau vas campanifòrme]], [[Cultura del vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura del vas campanifòrme]], [[Cultura deth vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura deth vas campanifòrme]], [[Cultura deu vas campanifòrme]], [[Vas campanifòrme]], [[Espelugas de Gargàs]], [[Fàcies]], [[Machaerus]], [[Peiregordian]], [[Peiregordian Superior]], [[Perigordian Superior]], [[Fonzier]], [[Fonzièr]]; la literatura: [[Cançon de mio Cid]], [[Cançon de Mio Cid]], [[Gonzalo de Berceo]], [[Hernando del Pulgar]], [[Pedro López de Ayala]]; la religion: [[Possession (antropologia)]], [[Ponç Pilat]], [[Apollòni de Tiana]], [[Barrabàs]], [[Discutir:Barrabàs]], [[Simon lo Mague]], [[Sant Torquat (Tricastin)]], [[Torquat (Tricastin)]], [[Domenge de Silòs]], [[Nestorius]], [[Pau de Tars]], [[Ovadia Yosef]], [[Gilgul haneshamot]]; lo país basc: [[Argantzun]], [[Auritz (omonimia)]], [[Comtat de Trebiñu]], [[Judimendi]], [[Comunitat Forala de Navarra]], [[Puiu]], [[Portal:Abando]], [[Modèl:Portal d'Abando/Introduccion]], [[Modèl:Portal d'Abando/Lutz sus...]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura religiosa]], [[Modèl:Portal d'Abando/Geografia e natura]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura civila]], [[Modèl:Portal d'Abando/Esculturas]], [[Modèl:Portal Abando]], [[Calada de Bilbao]]; la seguretat: [[KGB]], [[Veïcul militar]], [[Minhon]], [[Miquelet]], [[Polícia de la Generalitat de Catalonha]], [[Centre Nacional d'Entresenha d'Espanha]], [[Còs Nacionau de Polícia d'Espanha]], [[Ertzaintza]], [[Garda Civila (Espanha)]]; l'arquitectura: [[Torre de Don Borja]]; e la medecina: [[Moshe Prywes]], [[Òbra de Socors ais Enfants]], [[Memòria]], [[Neuropsicologia]], [[Càncer del palmons]], [[Narcotic]], [[Trebol bipolar]], [[Tresvirament bipolar]], [[Triscaidecafobia]]. Coralament, [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 agost de 2014 a 10.02 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 18 agost de 2014 a 10.31 (UTC) ==Setembre de 2014== Demandi la supression, SVP, d'[[Espeluga d'Antoliña]], [[Espeluga d'Arenaza]]‎, [[Espeluga d'Atxuri]], [[Espeluga de Goikolau]], [[El Rincón]], [[Venta de ‎Laperra]], [[Espeluga d'Altxerri]] (esbòsses non enciclopedics). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 setembre de 2014 a 11.57 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 18 setembre de 2014 a 21.41 (UTC) Demandi la supression, SVP, de [[Malhs de Riglos]] (l'article presenta de dificultats). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 23 setembre de 2014 a 11.53 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 23 setembre de 2014 a 15.22 (UTC) Prepausi la supression, SVP, de [[Senescauciá d'Angieus]], [[Senescauciá de Baugé]], [[Senescalciá de Beaufort]], [[Seneschauciá de Château-Gontier]], [[Seneschauciá de La Flèche]], [[Seneschauciá de Laudun]], [[Senescaucia de Saumur]], [[Generalitat de Tors]], [[Senescalciá de Besièrs‎]], [[Senescauciá de Bèucaire‎]], [[Senescalciá de Montpelhièr‎]], [[Seneschauciás de Bretanha]] (ne soi l'unic autor; las errors d'aqueles articles son de mal resseguir). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 26 setembre de 2014 a 16.34 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 26 setembre de 2014 a 17.04 (UTC) == Octobre de 2014 == Prepausi la supression d'[[òdi]] (non enciclopedic). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 4 octobre de 2014 a 22.17 (UTC) :Soi pas segur que siá (enfin, las versions suprimidas) non enciclopedic. Ai fintat l'article en francés que fa d'allusions a de filosòfs coma Ortega y Gasset. Es un subjècte filosofic de melhorar la redaccion. Se pòdi far una propausicion, es de ne discutir sus la pagina de discussion de l'article (e de'n parlar dins la Tavèrna, se per cas n'i a d'interessats). Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 5 octobre de 2014 a 06.50 (UTC) ::Demandi la supression de l'article puèi que las primièras versions [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%92di&direction=prev&oldid=252835] contenon una frasa malurosa restacada a un imatge odiós [http://img1.liveinternet.ru/images/attach/c/4/80/559/80559543_Antiruss.jpg] ara dessaparegut. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 7 octobre de 2014 a 18.41 (UTC) == Novembre de 2014 == Prepausi la supression de [[François Asselineau]]: cap de "''notorietat nacionala, regionala, provinciala o cantonala''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas]] <small>("''Per evitar que Wikipèdia devenga un mejan d'autopromocion per de personas encara desconegudas dins lor domeni, se conselha de consagrar d’articles solament a las personas respondent almens a un dels critèris seguents : ...''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas|#Biografias]]</small>). Vejatz tanben [http://archive.is/ImbUr la pagina escafada de wp en francés]: "''personnage pratiquement inexistant''" - LePlusNouvelObs, "''illustre inconnu''" - Causeur. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 11.23 (UTC) : Mercés per vòstre vejaire, mas sèm pas la wikipèdia en francés aicí! Per contra se volètz crear d'articles aicí sètz benvenguts! Bona setmana, Claudi/[[Utilizaire:Capsot|Capsot]] ([[Discussion Utilizaire:Capsot|d]]) 3 novembre de 2014 a 12.18 (UTC) ::[[Wikipèdia:Paginas de suprimir/Entèsta#Debanament del vòte e tractament]]: "''Los contributors de Wikipèdia vòtan e donan lors avises respectius sus la proposicion de supression''", "''S'un consensus clar se desgatja aprèp una setmana, ...''" = [//oc.wikipedia.org/w/index.php?title=François_Asselineau&diff=1945499&oldid=prev cal una setmana!] <small>(sorry, I understand a lot in Occitan but I am totally unable to write)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 13.24 (UTC) ::: Adieu, lei critèris citats son solament una recomandacion per [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]]. An donc una valor limitada. De mai, coma [[Utilizaire:Capsot|Capsot]], siáu d'acòrdi per pas importar aiçí lei practicas de la wikipèdia francesa e restrénher lei supressions d'articles au minimom. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 3 novembre de 2014 a 21.32 (UTC) ::::Adieu, lei critèris citats son lei critèris balhats per la wikipèdia occitana, pas solament per io. <small>(I wanted to check "io" but I did not find an article about grammar?)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 06.20 (UTC) :::::Adieu, se ditz ''ieu'' ([jew] o [ju]) o ''jo'' ([ju] o [ʒo]) segond lo dialècte. En provençal es ''ieu''. La fòrma escricha ''io'' se tròba dins la lenga vièlha. Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 17.34 (UTC) ::::::<small>[tuˈdʒu '''ju''' kanteˈʁaj ... ˈnisa la ˈbɛla] :) [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 19.47 (UTC)</small> :::::::Aimi melhor la version de Mauris, "Nissa rebella"... Senon, per informacion i a pas que 7 aeropòrts sus la wikipèdia en occitan: Blanhac, O'Hare e cinc au Vietnam. Es un forcauquierenc qu’a espandit un cèrt nombre de sites faus d'aeropòrts africans (coma lo de Vagadogo, au Borquina) que ''Le Monde'' ne ditz: «Ajoutant à la confusion, les pages Wikipedia des aéroports renvoient vers ces sites, personne ne les ayant jusque-là identifiés comme étant des faux.» (http://bigbrowser.blog.lemonde.fr/2014/11/04/le-faux-site-web-de-laeroport-de-ouagadougou-en-cache-dautres/) M’espofidi. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 23.07 (UTC) :::Alara lei [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles]] comptan pas e cal restrénher lei supressions d'articles au minimom? Per ieu es pas important, va plan, vosautres decidètz. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 15.33 (UTC) ::::Adieu, comptan e comptan pas. Pel moment son solament de reviradas del francés, e caldrà un jorn que la comunautat prenga una decision... Amai, i aguèt pas de votacion per la supression de la pagina. Davant lo comportament dels amics de l'Asselineau, me sembla mai fin d'insistir dins l'article sus sas pauras resultas electoralas... Amistats, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 12 novembre de 2014 a 18.13 (UTC) :::::Comprene, siéu d'acòrd, mai pòde pas ajudar. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 20.57 (UTC) == Abril de 2015 == Demandi de suprimir [[ipocrisia]] (redaccion). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 30 abril de 2015 a 18.32 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 30 abril de 2015 a 20.08 (UTC) Demandi de suprimir [[Juda Haleví]] (estil). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 11.11 (UTC) : {{Contra}} (contra), Sorry but I can't really understand the reason it has been [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Juda_Halev%C3%AD&type=revision&diff=1960998&oldid=1960968 so] deleted.., --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 12.11 (UTC) ::{{fach}} All right; i am the main author of that article, whose grammar and style were terrible; i have just improved it. Thank you very much, [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 16.17 (UTC) ::::Wonderful evidence! I think that my discontent when one article is suppressed, becomes from the [https://eml.wikipedia.org/wiki/Speciale:UltimeModifiche eml.wkp fragility], from where I come, and therefore its abolition is always for me the last solution... :-) (forgive my bad English.. :-° Next time I'll write in French ;-p ), --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 18.51 (UTC) == Junh de 2015 == [[Soest (Alemanha)]] et [[Soest]] : Quelle différence? [[Soest (Alemanha)]] est inutile. Prepausi la supression de [[Soest (Alemanha)]]. --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 9 de junh de de 2015 a 14.34 (UTC) : Fach, qu'en mai de la semblança, [[Soest (Alemanha)]] èra vuege. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 10 de junh de de 2015 a 13.40 (UTC) :: Mercé, Nicolas! :) --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 10 de junh de de 2015 a 14.22 (UTC) == Julhet de 2015 == Demandi de suprimir: [[Abando]], [[Bakio]], [[Begoña]], [[Bilbao]], [[Deusto]] e [[Universitat de Deusto]] (esbòsses non enciclopedics / errors gramaticalas), [[Discutir:Bakio]] e [[Discutir:Chemtrail]]. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 10 julhet de 2015 a 09.18 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 10 julhet de 2015 a 13.31 (UTC) Demandi de suprimir: [[Jèsus]], [[Jèsus Crist]], [[Jèsus de Nazaret]] (esbòs non enciclopedic / errors gramaticalas). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 17 julhet de 2015 a 15.13 (UTC)</br> 28 de julhet de 2015: Demandi de suprimir, svp, [[un marit sens vocacion]] e [[lo caufaire novèl]] (concernirián a Wikisource) e [[Enrique Jardiel Poncela]] (esbòs incomplet). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 28 julhet de 2015 a 13.53 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 28 julhet de 2015 a 17.13 (UTC)</br> Demandi de suprimir [[Pedro Bilbao]], [[Manchokuò]] (nauc de sabla) e [[Jèsus (omonimia)]] (pagina d'omonimia inutila). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 31 julhet de 2015 a 18.23 (UTC) :Fach!--[[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 agost de 2015 a 14.02 (UTC) == Octobre de 2015 == De suprimir, SVP, lei redireccions inutilas, leis esbòs contenent pas gaire que lo títol e leis articles comportant de nombroseis errors d'estil de mau resseguir listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aquelei senhalats concernissent la Preïstòria: [[Forbes' Quarry]], [[Discutir:Forbes' Quarry]], [[Devil's Tower]], [[Discutir:Devil's Tower]]; la politica: [[Miguel Ángel Revilla]], lo País Basc: [[Deustua]], [[Govèrn Provisòri deu Bascoat]], [[Institut entà la promocion deus estudis sociaus]]; la literatura ispanica: [[cantiga]], [[estar çò qui soi]], [[las segondas de la mia vida]], [[Iker Anasagasti Cerrato]]; la literatura jusieva e lo judaïsme: [[Cesarèa]], [[Jardin de l'Edèn]], [[Amnon Yitzhak]], [[apocalipsi grèga de Baruc]], [[apocalipsi siriaca de Baruc]], [[criptojudaïsme]], [[Erodias]], [[Eròdes]], [[Eròdes eth Gran]], [[Eròdes lo Gran]], [[Eròdes lo Grand]], [[Gamaliel]], [[Gamaliel VI]], [[Gaon de Vilna]], [[Hillel Hazaken]], [[istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:Jèsus Crist]], [[Khad Gadia]], [[Khanuca]], [[Martin Buber]], [[Neturei Karta]], [[Ovadia Yosèf]], [[Perèa]], [[Polsa diNora]], [[Porim]], [[Rabeinu Tam]], [[Revòuta de Bar Kobhka]], [[Simon bar Kokhba]], [[Sinagòga d'Uzhgorod]], [[Ròsh Hashanà]], [[Temple d'Eròdes]], [[Segond Temple de Jerusalèm]], [[Shabat]], [[Zohar]], [[Meretz]], [[Papir d'Oxyrhync 3522]], [[Papir d'Oxyrhync 5101]], [[Papir Oxyrhychus 5101]], [[Rashi]]; l'entresenha: [[collaboracion (sègle XXI)]]; e la psicologia: [[tarridament]], [[òdi]]. [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.16 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.35 (UTC) De suprimir, SVP, [[Cauna Cosquer]], [[Bauma Cosquer]], [[Bauma Chabòt]], [[Bauma Chauvet]] (corregits en "Bauma ''de''...") e [[farisèu]], [[farisèus]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 20.19 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 12 octobre de 2015 a 07.35 (UTC) * Demandi de suprimir [[:Categoria:Vila de Pensilvània]], per fauta d'ortografia. Existís ja, amb títol ben ortografiat, [[:Categoria:Vila de Pennsilvània]]. Mercès [[Utilizaire:Vrac|Vrac]] ([[Discussion Utilizaire:Vrac|d]]) 15 octobre de 2015 a 19.36 (UTC) : Hèit. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 15 octobre de 2015 a 21.30 (UTC) == Octobre de 2016 == De suprimir svp [[Avicebron]] (redaccion calamitosa e catastrofica). [[Utilizaire:Bedek habait|Bedek habait]] ([[Discussion Utilizaire:Bedek habait|d]]) 16 octobre de 2016 a 11.45 (UTC)) == Aost de 2022 == Demandi la supression deis articles creats per [[Utilizaire:‎Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] per doas rasons : * aqueleis articles son una basa de donadas que compren unicament una lista de de títols, de datas e de realizators sensa desvolopaments enciclopedics. Òr, [[Wikipèdia:Çò que Wikipèdia es pas]] precisa ben que Wikipèdia es pas ''« un catalòg de faches, o una lista d'informacions »''. * serà impossible de gerir aquela massa d'articles coma o foguèt lo cas per lei creacions ''en massa'' precedentas sus aqueu wiki. A tèrme lòng, serà necessari de la suprimir. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.29 (UTC) : I understand you and I stop. You can get more information about these films from the English Wikipedia. I also want to note that all articles contain sources. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 6 agost de 2022 a 14.52 (UTC) Diguèm que la purmèra question es se l'article es valide com article. Après podèm discutir la quatiltat e botar lo bandèu besonh de traduction.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 9 agost de 2022 a 12.23 (UTC) I deleted all synopses. Now there should be no claims for translation. The nominator was inattentive, only a few of my articles contained information only about directors and dates. All the rest have actors and screenwriters. I don't know how else I can improve my articles. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 17.34 (UTC) Wait! I add information about production companies. After that, I want to add the names of the cinematographers and composers. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 19 agost de 2022 a 12.00 (UTC) === Per === # {{per}} --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.41 (UTC) # {{per}} Aquesteis articles contènon de passatges en catalan. Per ieu, es un motiu de supression immediata ([[Ajuda:Cossí suprimir una pagina]]).--[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 7 agost de 2022 a 08.42 (UTC) : I'm translating now into Occitan. Give me time please. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 7 agost de 2022 a 11.26 (UTC) # {{per}} La traduccion en [[occitan]] es facha amb un traductor automatic. Per exemple : ''La jove Frosya Burlakova arriba a Moscòu dempuèi un remot pòble siberià per dintrar al Collègi Estatal de Musica de Gnessin e se convertir en cantaira. Se lòtja al luòc de l'escultor Nikolai Vasilievich, qu'estudièt dins una escòla de Zaporozhye, ont lo sieu conegut comun trabalhava un director de l'escòla, que se transportèt après a Siberia. Absoludament desconegut amb la vida de la granda vila, Frosya divertís Nikolai Vasilyevich, la siá gojata Natasha e la mestressa amb la siá provincialitat e espontaneïtat'' ([[Tòrna deman...]]). Après, siáu pas opausat a l'idèa d'esperar quauquei setmanas per decidir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 08.52 (UTC) : Autre exemple : [[Pista de patinatge e violin]] es traduch en anglés per ''The Steamroller and the Violin'', en francés ''Le Rouleau compresseur et le Violon''... La traduccion es donc faussa. Dins d'autrei wikipèdias, la respònsa a aqueu problema seriá un blocatge per desorganizacion. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 09.36 (UTC) :: Autre exemple 2 : [[713 peticions d'aterratge]] es un film sus lo vòl 713 que demanda lo drech d'aterrir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 11.47 (UTC) # {{per}} Far d'esfòrces per aprener una lenga en ensajant d'escriure quicòm de senat es pas far de la creacion compulsiva d'"articles" en fasent servir un traductor automatic catalan. Pausar un panèl, d'acòrdi , mas sabem totes que pas degun farà pas jamai aquelas correccions en massa. Avèm pas encara acabat de corregir las traduccions automaticas de Boulaur Bot que datan de 2012! L'istòria de la wiki en scòt es edificanta. Per aquelas rasons soi per la supression.[[Utilizaire:Jiròni|Jiròni]] ([[Discussion Utilizaire:Jiròni|d]]) 9 agost de 2022 a 11.08 (UTC) What about these movie articles? They are less informative than mine. [https://oc.wikipedia.org/wiki/A_Troll_in_Central_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Aladdin_(filme,_1992)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/All_Dogs_Go_to_Heaven] [https://oc.wikipedia.org/wiki/An_American_Tail] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Bambi] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Beauty_and_the_Beast_(filme,_1991)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Big_Hero_6] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_(filme,_1973)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_2:_Wilbur%27s_Great_Adventure] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Dumbo] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fraire_dels_ors] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fun_and_Fancy_Free] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Grizzly_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Hannibal_the_Conqueror] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lady_and_the_Tramp] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lilo_%26_Stitch] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Libre_de_la_Jungle_(filme,_1967)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Rei_leon] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Make_Mine_Music] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Melody_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_and_One_Dalmatians] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Robin_Hood] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Rock-a-Doodle] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Saludos_Amigos] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Snow_White_and_the_Seven_Dwarfs] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Adventures_of_Ichabod_and_Mr._Toad] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Aristocats] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Great_Mouse_Detective] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Land_Before_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Little_Mermaid] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Many_Adventures_of_Winnie_the_Pooh] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers_Down_Under] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Secret_of_NIMH] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Three_Caballeros] [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 12.07 (UTC) # {{per}} --[[Utilizaire:Argenç|Argenç]] ([[Discussion Utilizaire:Argenç|d]]) 10 agost de 2022 a 20.03 (UTC) * {{per}} En acòrd amb lei vòtes precendents. --[[Utilizaire:Novaria85|Novaria85]] ([[Discussion Utilizaire:Novaria85|d]]) 13 agost de 2022 a 07.32 (UTC) * {{per}} D'acòrd amb leis autrei vòtes en favor de la supression. Aquò es pas un biais de redigir una enciclopèdia. --[[Utilizaire:Algovia|Algovia]] ([[Discussion Utilizaire:Algovia|d]]) 23 agost de 2022 a 08.23 (UTC) === Còntra === *Lo dialòg cortès, l'interèst d'aver un contributor de dehòra interessat, se lo contengut es vertadier e relevant, vau mielh posat un bandèu e melhorar.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 7 agost de 2022 a 16.06 (UTC) * {{contra}} l'autor fai d'esfòrces per escriure en occitan, mai que de milions d'occitans. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 8 agost de 2022 a 16.41 (UTC) : Sus la Wikipèdia en scòts, i aviá tanben un autor que fasiá d'esfòrç, mai que de milions de Scòts. Pasmens, foguèt finalament necessari de suprimir un tèrç deis articles dau projècte : [https://www.numerama.com/politique/644110-sur-wikipedia-en-scots-un-contributeur-a-ecrit-des-dizaines-de-milliers-de-pages-sans-connaitre-la-langue.html]. --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 9 agost de 2022 a 06.59 (UTC) ::Siam pas al meteis nivèl, me sembla. — [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 9 agost de 2022 a 14.44 (UTC) === Conclusion === 7 vòtes en favor de la supression còntra 2 vòtas opausats. Espèri quauquei jorns per d'autreis avejaires mai pensi que lo resultat es en favor de la supression. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 24 agost de 2022 a 17.07 (UTC) : What is wrong with my articles now? I have removed all machine translated synopsis and I have added information about cinematographers, composers and production companies. Among my articles are such famous films as Titanic, Memento, Batman Begins, The Prestige, The Dark Knight, Inception, The Dark Knight Rises, Interstellar, Dunkirk, Tenet, V for Vendetta, The Godfather I, II, III, A Beautiful Mind, Gladiator, The Shawshank Redemption, The Green Mile, The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring, The Lord of the Rings: The Two Towers, The Lord of the Rings: The Return of the King, Schindler's List, Forrest Gump, Coco, The Avengers I, Avengers: Infinity War, Avengers: Endgame. Should they be removed too? [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 25 agost de 2022 a 04.07 (UTC) ==<small>Avertiments</small>== {|align="center" style="background-color:#FFFFDD; padding:1px; margin-top:1em; border:1px;border-style:solid; border-color:black" |-style="background-color:#FFFFDD" | ''<u>Avertiment</u> : Legissètz las instruccions en naut de la pagina abans d'ensajar qué que siá !''<br/> ''<u>Ajuda a la mantenença</u> : Aprèp un tractament, inscrivètz al costat del ligam un resumit de las operacions efectuadas e '''signatz'''.'' |-- align="center" |} {{De seguir}} [[Categoria:Wikipèdia:Supression|*]] [[Categoria:Mantenença dels articles]] mslsp3qld4duyouaioqwzms90v9o1m9 2334329 2334328 2022-08-25T04:12:12Z Nikolai Kurbatov 47060 /* Conclusion */ wikitext text/x-wiki <!---{{Infobox |tematica= |carta= }}---> {| | width="170" valign="top" | __TOC__ | width="*" valign="top" | {{/Entèsta}} |} ==Vòtes== <!-- Òrdre cronologic IMPERATIU, senon los debats ancians tot en bas demoraràn indefinidament dins l'oblit. Incitam la gent a votar pels debats ancians, que nos en desbarrassem enfin...--> <!----------------------------------------------------------------------> <!------------- Escriure pas res en dejós d'aqueste blòt.---------------> <!----------------- RAMPÈL : los imatges es pas aquí ! -----------------> <!----------------------------------------------------------------------> ==Setembre de 2009== 3 de setembre de 2009: de suprimir [[troyes]] (corregit en "tròias"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 3 setembre de 2009 a 17.06 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 3 setembre de 2009 a 23.09 (UTC) 4 de setembre de 2009: de suprimir [[dictatura]] (gramatica e redaccion). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 4 setembre de 2009 a 12.03 (UTC) 9 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[alesbes]], [[artzentales]], [[karrantza]], [[turtzioz]], [[lapoblación]], [[uharte Garazi]], [[erriberri]] e [[ainhize-Monjolose]] (tornar nomenats "villafranca (navarra)", "arcentales", "carranza", "trucios", "la poblacion", "uhart de cisa", "olite" e "aniça-montgelós") e [[darrèr discors de Manuel Azaña]] e [[rapòrt del Comissari als dreches de l'òme del Conselh d'Euròpa sus la Comunautat Autonòma Basca (2001)]] (articles inconcluses). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 9 setembre de 2009 a 16.22 (UTC) 12 de seteme de 2009: de suprimir [[vergonha (psicologia)]] (esbós non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 12 setembre de 2009 a 19.04 (UTC) 21 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[La Bastida-Clarença]] e [[Discutir:La Bastida-Clarença]] (corregit en "La Bastida de Clarença" segon lo nom ancian e un panèu a Baiona) e [[Urraul Ekialdekoa]], [[Doneztebe]] e [[Villafranca (Navarra)]], (corregits en "Vath Arromançada d'Urraul", "Sent Estève (Hauta Navarra)" e "Vilafranca (Navarra)"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 setembre de 2009 a 18.17 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 21 setembre de 2009 a 19.00 (UTC) 25 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[Aguilar Kodes]], [[Allin]], [[Cascante]], [[Castejón]], [[Deikaztelu]], [[Elo]], [[Gazteluberri]], [[Lerin]], [[Luzaide]], [[Mues]], [[Murchante]], [[Murillo el Cuende]], [[Olite]], [[Piedramillera]], [[Pitillas]], [[Puiu]], [[Ribaforada]], [[San Adrián]], [[San Martin Unx]], [[Uharte]], [[Uharte-Arakil]], [[Urrotz]], [[Urrotz (Malerreka)]], [[Valtierra]], [[Villamayor de Monjardín]], [[Zangoza]], [[Zarrakaztelu]] (articles tornar nomenats) e [[Vila Màger de Mont Jardín]] e [[Villa Màger de Mont Jardín]] (èrrors). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 25 setembre de 2009 a 07.37 (UTC) {{fach}} [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 25 setembre de 2009 a 18.31 (UTC) 30 de setembre de 2009: de suprimir [[Centre Nacionau d'Entresenha (Espanha)]] e las paginas de redireccion [[Centre Nacional d'Entresenha]] e [[Centre Nacionau d'Entresenha]] (non enciclopedic en l'estat, l'article fornissent d'entresenhas non confrontadas). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 setembre de 2009 a 22.32 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 octobre de 2009 a 10.21 (UTC) ==Octobre de 2009== 2 d'octobre de 2009: de suprimir [[Servici d'entresenha]] (gramatica e redaccion), las paginas de redireccion [[Rensenhament]] e [[Espionatge]] e la pagina de discussion [[Discutir:Servici d'entresenha]] e de suprimir [[Companhia deu Camin de Hèr de Tudèla a Bilbao]] (esbòs). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 2 octobre de 2009 a 08.30 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 2 octobre de 2009 a 09.12 (UTC) 8 d'octobre de 2009: de suprimir las entradas [[Sant Sebastian (Guipuscoa)]], [[Hondarribia]], [[Cautarès]], [[Discutir:Cautarès]], [[Andosilla]], [[Hiriberri (Aezkoa)]] e [[La Guarda de Navarra]] (èrrors divèrsas) e [[Còp d'Estat]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 8 octobre de 2009 a 19.07 (UTC) 17 d'octobre de 2009: de suprimir [[Lo comte Lucanor]] e [[carnaval]] (esbòsses), [[Erronkari]], [[Noain (Elortzibar)]] (tornar nomenats "Roncal" e "Noain (Vath d'Elortz)"), [[Sant Joan Pè de Pòrt]] ("Sent Joan Pè de Pòrt" forma tipica en gascon) e [[Labord]], [[Baisha Navarra]], [[Bassa Navarra]], [[Sola]], [[La Bastida de Clarença]] e [[Sent Sebastian (Guipuscoa)]] (redaccion: de refar per d'occitanofòns). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 17 octobre de 2009 a 19.00 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 18 octobre de 2009 a 09.16 (UTC) 20 d'octobre de 2009: de suprimir los esbòsses sus [[Patxi Zabaleta]], [[Patxi López]], [[Josu Jon Imaz]], [[Fernando Puras]], [[José Antonio Santano]], [[José Antonio Santano Clavero]] e [[Uxue Barkos]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 07.20 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.24 (UTC) ::Demandi tamben la supression de las entradas [[Hont Arràbia]] e [[Irun]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.54 (UTC) 21 d'octobre de 2009: de suprimir l'entrada [[Ziortza-Bolibar]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 octobre de 2009 a 15.13 (UTC) :{{fach}} fach ! ==Març de 2010== 1èr de març de 2010: de suprimir, se siatz consents, la pagina "Florença", qu'es venguda una pagina de redireccion. L'explicacion es [[Discutir:Florença|aicí]]. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.48 (UTC) :Fach. La pagina "Florença" correspònde ara a la vila de Toscana. Grandmercé Mertyl. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 3 març de 2010 a 22.47 (UTC) 1èr de març de 2010: de suprimir lei categorias vuejas, qu'ai remplaçadas per de rasons de tipografia o de formulacion de son nom (cf. [[:Categoria:Pagina prepausada a la supression]]). [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.53 (UTC) :{{fach}}--[[Utilizaire:Jfblanc|Jblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 8 març de 2010 a 08.41 (UTC) 30 de març de 2010: de suprimir los portaus e los modèus de Lemosin e de Perigòrd (paginas d'assag de refar en considerant d'autres punts de vista). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 març de 2010 a 14.00 (UTC) :{{contra}} Sembla qu'as cambiat d'idèa. --[[Utilizaire:Jfblanc|Jfblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 31 març de 2010 a 06.58 (UTC) ==Agost de 2010== 16 d'agost de 2010, diluns: de suprimir ''[[Ertzaña]]'' (esbos non enciclopedic; entresenha mancanta). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 16 agost de 2010 a 09.18 (UTC) :{{fach}} Hèit ! --— [[User:Jfblanc|J. F. B.]] ^{<small>([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])</small>} 16 agost de 2010 a 09.29 (UTC) ==Març de 2011== De suprimir, se vos plai, lo [[modèl:utilizaire Wikipedian del Reialme de Juda]], lo [[modèl:utilizaire Wikipedian Adèpte d'Apollòni de Tiana]]. Coralament, [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 15 març de 2011 a 15.53 (UTC) ==Mai de 2011== Demandi de suprimir l'istoric d'[[utilizaire:tuc negre]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 11 mai de 2011 a 09.48 (UTC) ==Octobre de 2011== De suprimir, SVP, [[garda]] en mai de las redireccions [[guarda]], [[gardian]], [[guardian]] (infraesbòs). [[Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|ܒܘܪܓܐ]] ([[Discussion Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|d]]) 1 novembre de 2011 a 20.23 (UTC) :Hèit --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 2 novembre de 2011 a 05.16 (UTC) ==Febrièr de 2014== De suprimir, SVP, [[Utilizaire:Izkilanttoa]], [[Modèl:Utilizaire Wikipedian apatrida]] e [[Modèl:Utilizaire demòra Republica Democratica Espanhòla]] (errors). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 27 febrièr de 2014 a 16.19 (UTC) ==Març de 2014== De suprimir, SVP, [[protobasco]], [[protobasc]] (l'article es pas logicament estructurat). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 24 març de 2014 a 11.51 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 25 març de 2014 a 07.55 (UTC) ==Agost de 2014== De suprimir, SVP, los esbòsses contenent pas gaire que lo títol e los articles contenent de nombrosas errors d'estil de mal resseguir, listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aqueles senhalats concernissent la preïstòria, l'antiquitat e l'edat mejana: [[Silurian]], [[Cauna de l'Arago]], [[Cuneïfòrme]], [[Campanifòrme]], [[Cultura dau vas campanifòrme]], [[Cultura del vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura del vas campanifòrme]], [[Cultura deth vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura deth vas campanifòrme]], [[Cultura deu vas campanifòrme]], [[Vas campanifòrme]], [[Espelugas de Gargàs]], [[Fàcies]], [[Machaerus]], [[Peiregordian]], [[Peiregordian Superior]], [[Perigordian Superior]], [[Fonzier]], [[Fonzièr]]; la literatura: [[Cançon de mio Cid]], [[Cançon de Mio Cid]], [[Gonzalo de Berceo]], [[Hernando del Pulgar]], [[Pedro López de Ayala]]; la religion: [[Possession (antropologia)]], [[Ponç Pilat]], [[Apollòni de Tiana]], [[Barrabàs]], [[Discutir:Barrabàs]], [[Simon lo Mague]], [[Sant Torquat (Tricastin)]], [[Torquat (Tricastin)]], [[Domenge de Silòs]], [[Nestorius]], [[Pau de Tars]], [[Ovadia Yosef]], [[Gilgul haneshamot]]; lo país basc: [[Argantzun]], [[Auritz (omonimia)]], [[Comtat de Trebiñu]], [[Judimendi]], [[Comunitat Forala de Navarra]], [[Puiu]], [[Portal:Abando]], [[Modèl:Portal d'Abando/Introduccion]], [[Modèl:Portal d'Abando/Lutz sus...]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura religiosa]], [[Modèl:Portal d'Abando/Geografia e natura]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura civila]], [[Modèl:Portal d'Abando/Esculturas]], [[Modèl:Portal Abando]], [[Calada de Bilbao]]; la seguretat: [[KGB]], [[Veïcul militar]], [[Minhon]], [[Miquelet]], [[Polícia de la Generalitat de Catalonha]], [[Centre Nacional d'Entresenha d'Espanha]], [[Còs Nacionau de Polícia d'Espanha]], [[Ertzaintza]], [[Garda Civila (Espanha)]]; l'arquitectura: [[Torre de Don Borja]]; e la medecina: [[Moshe Prywes]], [[Òbra de Socors ais Enfants]], [[Memòria]], [[Neuropsicologia]], [[Càncer del palmons]], [[Narcotic]], [[Trebol bipolar]], [[Tresvirament bipolar]], [[Triscaidecafobia]]. Coralament, [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 agost de 2014 a 10.02 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 18 agost de 2014 a 10.31 (UTC) ==Setembre de 2014== Demandi la supression, SVP, d'[[Espeluga d'Antoliña]], [[Espeluga d'Arenaza]]‎, [[Espeluga d'Atxuri]], [[Espeluga de Goikolau]], [[El Rincón]], [[Venta de ‎Laperra]], [[Espeluga d'Altxerri]] (esbòsses non enciclopedics). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 setembre de 2014 a 11.57 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 18 setembre de 2014 a 21.41 (UTC) Demandi la supression, SVP, de [[Malhs de Riglos]] (l'article presenta de dificultats). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 23 setembre de 2014 a 11.53 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 23 setembre de 2014 a 15.22 (UTC) Prepausi la supression, SVP, de [[Senescauciá d'Angieus]], [[Senescauciá de Baugé]], [[Senescalciá de Beaufort]], [[Seneschauciá de Château-Gontier]], [[Seneschauciá de La Flèche]], [[Seneschauciá de Laudun]], [[Senescaucia de Saumur]], [[Generalitat de Tors]], [[Senescalciá de Besièrs‎]], [[Senescauciá de Bèucaire‎]], [[Senescalciá de Montpelhièr‎]], [[Seneschauciás de Bretanha]] (ne soi l'unic autor; las errors d'aqueles articles son de mal resseguir). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 26 setembre de 2014 a 16.34 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 26 setembre de 2014 a 17.04 (UTC) == Octobre de 2014 == Prepausi la supression d'[[òdi]] (non enciclopedic). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 4 octobre de 2014 a 22.17 (UTC) :Soi pas segur que siá (enfin, las versions suprimidas) non enciclopedic. Ai fintat l'article en francés que fa d'allusions a de filosòfs coma Ortega y Gasset. Es un subjècte filosofic de melhorar la redaccion. Se pòdi far una propausicion, es de ne discutir sus la pagina de discussion de l'article (e de'n parlar dins la Tavèrna, se per cas n'i a d'interessats). Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 5 octobre de 2014 a 06.50 (UTC) ::Demandi la supression de l'article puèi que las primièras versions [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%92di&direction=prev&oldid=252835] contenon una frasa malurosa restacada a un imatge odiós [http://img1.liveinternet.ru/images/attach/c/4/80/559/80559543_Antiruss.jpg] ara dessaparegut. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 7 octobre de 2014 a 18.41 (UTC) == Novembre de 2014 == Prepausi la supression de [[François Asselineau]]: cap de "''notorietat nacionala, regionala, provinciala o cantonala''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas]] <small>("''Per evitar que Wikipèdia devenga un mejan d'autopromocion per de personas encara desconegudas dins lor domeni, se conselha de consagrar d’articles solament a las personas respondent almens a un dels critèris seguents : ...''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas|#Biografias]]</small>). Vejatz tanben [http://archive.is/ImbUr la pagina escafada de wp en francés]: "''personnage pratiquement inexistant''" - LePlusNouvelObs, "''illustre inconnu''" - Causeur. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 11.23 (UTC) : Mercés per vòstre vejaire, mas sèm pas la wikipèdia en francés aicí! Per contra se volètz crear d'articles aicí sètz benvenguts! Bona setmana, Claudi/[[Utilizaire:Capsot|Capsot]] ([[Discussion Utilizaire:Capsot|d]]) 3 novembre de 2014 a 12.18 (UTC) ::[[Wikipèdia:Paginas de suprimir/Entèsta#Debanament del vòte e tractament]]: "''Los contributors de Wikipèdia vòtan e donan lors avises respectius sus la proposicion de supression''", "''S'un consensus clar se desgatja aprèp una setmana, ...''" = [//oc.wikipedia.org/w/index.php?title=François_Asselineau&diff=1945499&oldid=prev cal una setmana!] <small>(sorry, I understand a lot in Occitan but I am totally unable to write)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 13.24 (UTC) ::: Adieu, lei critèris citats son solament una recomandacion per [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]]. An donc una valor limitada. De mai, coma [[Utilizaire:Capsot|Capsot]], siáu d'acòrdi per pas importar aiçí lei practicas de la wikipèdia francesa e restrénher lei supressions d'articles au minimom. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 3 novembre de 2014 a 21.32 (UTC) ::::Adieu, lei critèris citats son lei critèris balhats per la wikipèdia occitana, pas solament per io. <small>(I wanted to check "io" but I did not find an article about grammar?)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 06.20 (UTC) :::::Adieu, se ditz ''ieu'' ([jew] o [ju]) o ''jo'' ([ju] o [ʒo]) segond lo dialècte. En provençal es ''ieu''. La fòrma escricha ''io'' se tròba dins la lenga vièlha. Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 17.34 (UTC) ::::::<small>[tuˈdʒu '''ju''' kanteˈʁaj ... ˈnisa la ˈbɛla] :) [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 19.47 (UTC)</small> :::::::Aimi melhor la version de Mauris, "Nissa rebella"... Senon, per informacion i a pas que 7 aeropòrts sus la wikipèdia en occitan: Blanhac, O'Hare e cinc au Vietnam. Es un forcauquierenc qu’a espandit un cèrt nombre de sites faus d'aeropòrts africans (coma lo de Vagadogo, au Borquina) que ''Le Monde'' ne ditz: «Ajoutant à la confusion, les pages Wikipedia des aéroports renvoient vers ces sites, personne ne les ayant jusque-là identifiés comme étant des faux.» (http://bigbrowser.blog.lemonde.fr/2014/11/04/le-faux-site-web-de-laeroport-de-ouagadougou-en-cache-dautres/) M’espofidi. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 23.07 (UTC) :::Alara lei [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles]] comptan pas e cal restrénher lei supressions d'articles au minimom? Per ieu es pas important, va plan, vosautres decidètz. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 15.33 (UTC) ::::Adieu, comptan e comptan pas. Pel moment son solament de reviradas del francés, e caldrà un jorn que la comunautat prenga una decision... Amai, i aguèt pas de votacion per la supression de la pagina. Davant lo comportament dels amics de l'Asselineau, me sembla mai fin d'insistir dins l'article sus sas pauras resultas electoralas... Amistats, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 12 novembre de 2014 a 18.13 (UTC) :::::Comprene, siéu d'acòrd, mai pòde pas ajudar. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 20.57 (UTC) == Abril de 2015 == Demandi de suprimir [[ipocrisia]] (redaccion). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 30 abril de 2015 a 18.32 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 30 abril de 2015 a 20.08 (UTC) Demandi de suprimir [[Juda Haleví]] (estil). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 11.11 (UTC) : {{Contra}} (contra), Sorry but I can't really understand the reason it has been [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Juda_Halev%C3%AD&type=revision&diff=1960998&oldid=1960968 so] deleted.., --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 12.11 (UTC) ::{{fach}} All right; i am the main author of that article, whose grammar and style were terrible; i have just improved it. Thank you very much, [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 16.17 (UTC) ::::Wonderful evidence! I think that my discontent when one article is suppressed, becomes from the [https://eml.wikipedia.org/wiki/Speciale:UltimeModifiche eml.wkp fragility], from where I come, and therefore its abolition is always for me the last solution... :-) (forgive my bad English.. :-° Next time I'll write in French ;-p ), --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 18.51 (UTC) == Junh de 2015 == [[Soest (Alemanha)]] et [[Soest]] : Quelle différence? [[Soest (Alemanha)]] est inutile. Prepausi la supression de [[Soest (Alemanha)]]. --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 9 de junh de de 2015 a 14.34 (UTC) : Fach, qu'en mai de la semblança, [[Soest (Alemanha)]] èra vuege. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 10 de junh de de 2015 a 13.40 (UTC) :: Mercé, Nicolas! :) --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 10 de junh de de 2015 a 14.22 (UTC) == Julhet de 2015 == Demandi de suprimir: [[Abando]], [[Bakio]], [[Begoña]], [[Bilbao]], [[Deusto]] e [[Universitat de Deusto]] (esbòsses non enciclopedics / errors gramaticalas), [[Discutir:Bakio]] e [[Discutir:Chemtrail]]. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 10 julhet de 2015 a 09.18 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 10 julhet de 2015 a 13.31 (UTC) Demandi de suprimir: [[Jèsus]], [[Jèsus Crist]], [[Jèsus de Nazaret]] (esbòs non enciclopedic / errors gramaticalas). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 17 julhet de 2015 a 15.13 (UTC)</br> 28 de julhet de 2015: Demandi de suprimir, svp, [[un marit sens vocacion]] e [[lo caufaire novèl]] (concernirián a Wikisource) e [[Enrique Jardiel Poncela]] (esbòs incomplet). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 28 julhet de 2015 a 13.53 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 28 julhet de 2015 a 17.13 (UTC)</br> Demandi de suprimir [[Pedro Bilbao]], [[Manchokuò]] (nauc de sabla) e [[Jèsus (omonimia)]] (pagina d'omonimia inutila). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 31 julhet de 2015 a 18.23 (UTC) :Fach!--[[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 agost de 2015 a 14.02 (UTC) == Octobre de 2015 == De suprimir, SVP, lei redireccions inutilas, leis esbòs contenent pas gaire que lo títol e leis articles comportant de nombroseis errors d'estil de mau resseguir listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aquelei senhalats concernissent la Preïstòria: [[Forbes' Quarry]], [[Discutir:Forbes' Quarry]], [[Devil's Tower]], [[Discutir:Devil's Tower]]; la politica: [[Miguel Ángel Revilla]], lo País Basc: [[Deustua]], [[Govèrn Provisòri deu Bascoat]], [[Institut entà la promocion deus estudis sociaus]]; la literatura ispanica: [[cantiga]], [[estar çò qui soi]], [[las segondas de la mia vida]], [[Iker Anasagasti Cerrato]]; la literatura jusieva e lo judaïsme: [[Cesarèa]], [[Jardin de l'Edèn]], [[Amnon Yitzhak]], [[apocalipsi grèga de Baruc]], [[apocalipsi siriaca de Baruc]], [[criptojudaïsme]], [[Erodias]], [[Eròdes]], [[Eròdes eth Gran]], [[Eròdes lo Gran]], [[Eròdes lo Grand]], [[Gamaliel]], [[Gamaliel VI]], [[Gaon de Vilna]], [[Hillel Hazaken]], [[istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:Jèsus Crist]], [[Khad Gadia]], [[Khanuca]], [[Martin Buber]], [[Neturei Karta]], [[Ovadia Yosèf]], [[Perèa]], [[Polsa diNora]], [[Porim]], [[Rabeinu Tam]], [[Revòuta de Bar Kobhka]], [[Simon bar Kokhba]], [[Sinagòga d'Uzhgorod]], [[Ròsh Hashanà]], [[Temple d'Eròdes]], [[Segond Temple de Jerusalèm]], [[Shabat]], [[Zohar]], [[Meretz]], [[Papir d'Oxyrhync 3522]], [[Papir d'Oxyrhync 5101]], [[Papir Oxyrhychus 5101]], [[Rashi]]; l'entresenha: [[collaboracion (sègle XXI)]]; e la psicologia: [[tarridament]], [[òdi]]. [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.16 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.35 (UTC) De suprimir, SVP, [[Cauna Cosquer]], [[Bauma Cosquer]], [[Bauma Chabòt]], [[Bauma Chauvet]] (corregits en "Bauma ''de''...") e [[farisèu]], [[farisèus]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 20.19 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 12 octobre de 2015 a 07.35 (UTC) * Demandi de suprimir [[:Categoria:Vila de Pensilvània]], per fauta d'ortografia. Existís ja, amb títol ben ortografiat, [[:Categoria:Vila de Pennsilvània]]. Mercès [[Utilizaire:Vrac|Vrac]] ([[Discussion Utilizaire:Vrac|d]]) 15 octobre de 2015 a 19.36 (UTC) : Hèit. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 15 octobre de 2015 a 21.30 (UTC) == Octobre de 2016 == De suprimir svp [[Avicebron]] (redaccion calamitosa e catastrofica). [[Utilizaire:Bedek habait|Bedek habait]] ([[Discussion Utilizaire:Bedek habait|d]]) 16 octobre de 2016 a 11.45 (UTC)) == Aost de 2022 == Demandi la supression deis articles creats per [[Utilizaire:‎Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] per doas rasons : * aqueleis articles son una basa de donadas que compren unicament una lista de de títols, de datas e de realizators sensa desvolopaments enciclopedics. Òr, [[Wikipèdia:Çò que Wikipèdia es pas]] precisa ben que Wikipèdia es pas ''« un catalòg de faches, o una lista d'informacions »''. * serà impossible de gerir aquela massa d'articles coma o foguèt lo cas per lei creacions ''en massa'' precedentas sus aqueu wiki. A tèrme lòng, serà necessari de la suprimir. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.29 (UTC) : I understand you and I stop. You can get more information about these films from the English Wikipedia. I also want to note that all articles contain sources. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 6 agost de 2022 a 14.52 (UTC) Diguèm que la purmèra question es se l'article es valide com article. Après podèm discutir la quatiltat e botar lo bandèu besonh de traduction.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 9 agost de 2022 a 12.23 (UTC) I deleted all synopses. Now there should be no claims for translation. The nominator was inattentive, only a few of my articles contained information only about directors and dates. All the rest have actors and screenwriters. I don't know how else I can improve my articles. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 17.34 (UTC) Wait! I add information about production companies. After that, I want to add the names of the cinematographers and composers. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 19 agost de 2022 a 12.00 (UTC) === Per === # {{per}} --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.41 (UTC) # {{per}} Aquesteis articles contènon de passatges en catalan. Per ieu, es un motiu de supression immediata ([[Ajuda:Cossí suprimir una pagina]]).--[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 7 agost de 2022 a 08.42 (UTC) : I'm translating now into Occitan. Give me time please. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 7 agost de 2022 a 11.26 (UTC) # {{per}} La traduccion en [[occitan]] es facha amb un traductor automatic. Per exemple : ''La jove Frosya Burlakova arriba a Moscòu dempuèi un remot pòble siberià per dintrar al Collègi Estatal de Musica de Gnessin e se convertir en cantaira. Se lòtja al luòc de l'escultor Nikolai Vasilievich, qu'estudièt dins una escòla de Zaporozhye, ont lo sieu conegut comun trabalhava un director de l'escòla, que se transportèt après a Siberia. Absoludament desconegut amb la vida de la granda vila, Frosya divertís Nikolai Vasilyevich, la siá gojata Natasha e la mestressa amb la siá provincialitat e espontaneïtat'' ([[Tòrna deman...]]). Après, siáu pas opausat a l'idèa d'esperar quauquei setmanas per decidir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 08.52 (UTC) : Autre exemple : [[Pista de patinatge e violin]] es traduch en anglés per ''The Steamroller and the Violin'', en francés ''Le Rouleau compresseur et le Violon''... La traduccion es donc faussa. Dins d'autrei wikipèdias, la respònsa a aqueu problema seriá un blocatge per desorganizacion. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 09.36 (UTC) :: Autre exemple 2 : [[713 peticions d'aterratge]] es un film sus lo vòl 713 que demanda lo drech d'aterrir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 11.47 (UTC) # {{per}} Far d'esfòrces per aprener una lenga en ensajant d'escriure quicòm de senat es pas far de la creacion compulsiva d'"articles" en fasent servir un traductor automatic catalan. Pausar un panèl, d'acòrdi , mas sabem totes que pas degun farà pas jamai aquelas correccions en massa. Avèm pas encara acabat de corregir las traduccions automaticas de Boulaur Bot que datan de 2012! L'istòria de la wiki en scòt es edificanta. Per aquelas rasons soi per la supression.[[Utilizaire:Jiròni|Jiròni]] ([[Discussion Utilizaire:Jiròni|d]]) 9 agost de 2022 a 11.08 (UTC) What about these movie articles? They are less informative than mine. [https://oc.wikipedia.org/wiki/A_Troll_in_Central_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Aladdin_(filme,_1992)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/All_Dogs_Go_to_Heaven] [https://oc.wikipedia.org/wiki/An_American_Tail] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Bambi] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Beauty_and_the_Beast_(filme,_1991)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Big_Hero_6] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_(filme,_1973)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_2:_Wilbur%27s_Great_Adventure] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Dumbo] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fraire_dels_ors] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fun_and_Fancy_Free] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Grizzly_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Hannibal_the_Conqueror] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lady_and_the_Tramp] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lilo_%26_Stitch] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Libre_de_la_Jungle_(filme,_1967)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Rei_leon] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Make_Mine_Music] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Melody_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_and_One_Dalmatians] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Robin_Hood] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Rock-a-Doodle] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Saludos_Amigos] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Snow_White_and_the_Seven_Dwarfs] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Adventures_of_Ichabod_and_Mr._Toad] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Aristocats] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Great_Mouse_Detective] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Land_Before_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Little_Mermaid] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Many_Adventures_of_Winnie_the_Pooh] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers_Down_Under] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Secret_of_NIMH] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Three_Caballeros] [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 12.07 (UTC) # {{per}} --[[Utilizaire:Argenç|Argenç]] ([[Discussion Utilizaire:Argenç|d]]) 10 agost de 2022 a 20.03 (UTC) * {{per}} En acòrd amb lei vòtes precendents. --[[Utilizaire:Novaria85|Novaria85]] ([[Discussion Utilizaire:Novaria85|d]]) 13 agost de 2022 a 07.32 (UTC) * {{per}} D'acòrd amb leis autrei vòtes en favor de la supression. Aquò es pas un biais de redigir una enciclopèdia. --[[Utilizaire:Algovia|Algovia]] ([[Discussion Utilizaire:Algovia|d]]) 23 agost de 2022 a 08.23 (UTC) === Còntra === *Lo dialòg cortès, l'interèst d'aver un contributor de dehòra interessat, se lo contengut es vertadier e relevant, vau mielh posat un bandèu e melhorar.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 7 agost de 2022 a 16.06 (UTC) * {{contra}} l'autor fai d'esfòrces per escriure en occitan, mai que de milions d'occitans. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 8 agost de 2022 a 16.41 (UTC) : Sus la Wikipèdia en scòts, i aviá tanben un autor que fasiá d'esfòrç, mai que de milions de Scòts. Pasmens, foguèt finalament necessari de suprimir un tèrç deis articles dau projècte : [https://www.numerama.com/politique/644110-sur-wikipedia-en-scots-un-contributeur-a-ecrit-des-dizaines-de-milliers-de-pages-sans-connaitre-la-langue.html]. --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 9 agost de 2022 a 06.59 (UTC) ::Siam pas al meteis nivèl, me sembla. — [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 9 agost de 2022 a 14.44 (UTC) === Conclusion === 7 vòtes en favor de la supression còntra 2 vòtas opausats. Espèri quauquei jorns per d'autreis avejaires mai pensi que lo resultat es en favor de la supression. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 24 agost de 2022 a 17.07 (UTC) : What is wrong with my articles now? I have removed all machine translated synopsis and I have added information about cinematographers, composers and production companies. Among my articles are such famous films as [[(filme, 1997) |Titanic]], [[Memento]], [[Batman Begins]], [[The Prestige (filme)|The Prestige]], [[The Dark Knight]], [[Inception]], [[The Dark Knight Rises]], [[Interstellar (filme)|Interstellar]], [[Dunkirk (filme, 2017)|Dunkirk]], [[Tenet (filme)|Tenet]], [[V for Vendetta (filme)|V for Vendetta]], [[The Godfather I]], [[The Godfather Part II]], [[The Godfather Part III]], [[A Beautiful Mind]], [[Gladiator (filme, 2000)|Gladiator]], [[The Shawshank Redemption]], [[The Green Mile]], [[The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring]], [[The Lord of the Rings: The Two Towers]], [[The Lord of the Rings: The Return of the King]], [[Schindler's List]], [[Forrest Gump, [[Coco, [[The Avengers (filme, 2012)]], [[Avengers: Infinity War]], [[Avengers: Endgame]]. Should they be removed too? [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 25 agost de 2022 a 04.07 (UTC) ==<small>Avertiments</small>== {|align="center" style="background-color:#FFFFDD; padding:1px; margin-top:1em; border:1px;border-style:solid; border-color:black" |-style="background-color:#FFFFDD" | ''<u>Avertiment</u> : Legissètz las instruccions en naut de la pagina abans d'ensajar qué que siá !''<br/> ''<u>Ajuda a la mantenença</u> : Aprèp un tractament, inscrivètz al costat del ligam un resumit de las operacions efectuadas e '''signatz'''.'' |-- align="center" |} {{De seguir}} [[Categoria:Wikipèdia:Supression|*]] [[Categoria:Mantenença dels articles]] 25s4jgyp1knl40wps0v5rrztgg07u5l 2334330 2334329 2022-08-25T04:12:25Z Nikolai Kurbatov 47060 /* Conclusion */ wikitext text/x-wiki <!---{{Infobox |tematica= |carta= }}---> {| | width="170" valign="top" | __TOC__ | width="*" valign="top" | {{/Entèsta}} |} ==Vòtes== <!-- Òrdre cronologic IMPERATIU, senon los debats ancians tot en bas demoraràn indefinidament dins l'oblit. Incitam la gent a votar pels debats ancians, que nos en desbarrassem enfin...--> <!----------------------------------------------------------------------> <!------------- Escriure pas res en dejós d'aqueste blòt.---------------> <!----------------- RAMPÈL : los imatges es pas aquí ! -----------------> <!----------------------------------------------------------------------> ==Setembre de 2009== 3 de setembre de 2009: de suprimir [[troyes]] (corregit en "tròias"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 3 setembre de 2009 a 17.06 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 3 setembre de 2009 a 23.09 (UTC) 4 de setembre de 2009: de suprimir [[dictatura]] (gramatica e redaccion). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 4 setembre de 2009 a 12.03 (UTC) 9 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[alesbes]], [[artzentales]], [[karrantza]], [[turtzioz]], [[lapoblación]], [[uharte Garazi]], [[erriberri]] e [[ainhize-Monjolose]] (tornar nomenats "villafranca (navarra)", "arcentales", "carranza", "trucios", "la poblacion", "uhart de cisa", "olite" e "aniça-montgelós") e [[darrèr discors de Manuel Azaña]] e [[rapòrt del Comissari als dreches de l'òme del Conselh d'Euròpa sus la Comunautat Autonòma Basca (2001)]] (articles inconcluses). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 9 setembre de 2009 a 16.22 (UTC) 12 de seteme de 2009: de suprimir [[vergonha (psicologia)]] (esbós non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 12 setembre de 2009 a 19.04 (UTC) 21 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[La Bastida-Clarença]] e [[Discutir:La Bastida-Clarença]] (corregit en "La Bastida de Clarença" segon lo nom ancian e un panèu a Baiona) e [[Urraul Ekialdekoa]], [[Doneztebe]] e [[Villafranca (Navarra)]], (corregits en "Vath Arromançada d'Urraul", "Sent Estève (Hauta Navarra)" e "Vilafranca (Navarra)"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 setembre de 2009 a 18.17 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 21 setembre de 2009 a 19.00 (UTC) 25 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[Aguilar Kodes]], [[Allin]], [[Cascante]], [[Castejón]], [[Deikaztelu]], [[Elo]], [[Gazteluberri]], [[Lerin]], [[Luzaide]], [[Mues]], [[Murchante]], [[Murillo el Cuende]], [[Olite]], [[Piedramillera]], [[Pitillas]], [[Puiu]], [[Ribaforada]], [[San Adrián]], [[San Martin Unx]], [[Uharte]], [[Uharte-Arakil]], [[Urrotz]], [[Urrotz (Malerreka)]], [[Valtierra]], [[Villamayor de Monjardín]], [[Zangoza]], [[Zarrakaztelu]] (articles tornar nomenats) e [[Vila Màger de Mont Jardín]] e [[Villa Màger de Mont Jardín]] (èrrors). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 25 setembre de 2009 a 07.37 (UTC) {{fach}} [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 25 setembre de 2009 a 18.31 (UTC) 30 de setembre de 2009: de suprimir [[Centre Nacionau d'Entresenha (Espanha)]] e las paginas de redireccion [[Centre Nacional d'Entresenha]] e [[Centre Nacionau d'Entresenha]] (non enciclopedic en l'estat, l'article fornissent d'entresenhas non confrontadas). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 setembre de 2009 a 22.32 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 octobre de 2009 a 10.21 (UTC) ==Octobre de 2009== 2 d'octobre de 2009: de suprimir [[Servici d'entresenha]] (gramatica e redaccion), las paginas de redireccion [[Rensenhament]] e [[Espionatge]] e la pagina de discussion [[Discutir:Servici d'entresenha]] e de suprimir [[Companhia deu Camin de Hèr de Tudèla a Bilbao]] (esbòs). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 2 octobre de 2009 a 08.30 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 2 octobre de 2009 a 09.12 (UTC) 8 d'octobre de 2009: de suprimir las entradas [[Sant Sebastian (Guipuscoa)]], [[Hondarribia]], [[Cautarès]], [[Discutir:Cautarès]], [[Andosilla]], [[Hiriberri (Aezkoa)]] e [[La Guarda de Navarra]] (èrrors divèrsas) e [[Còp d'Estat]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 8 octobre de 2009 a 19.07 (UTC) 17 d'octobre de 2009: de suprimir [[Lo comte Lucanor]] e [[carnaval]] (esbòsses), [[Erronkari]], [[Noain (Elortzibar)]] (tornar nomenats "Roncal" e "Noain (Vath d'Elortz)"), [[Sant Joan Pè de Pòrt]] ("Sent Joan Pè de Pòrt" forma tipica en gascon) e [[Labord]], [[Baisha Navarra]], [[Bassa Navarra]], [[Sola]], [[La Bastida de Clarença]] e [[Sent Sebastian (Guipuscoa)]] (redaccion: de refar per d'occitanofòns). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 17 octobre de 2009 a 19.00 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 18 octobre de 2009 a 09.16 (UTC) 20 d'octobre de 2009: de suprimir los esbòsses sus [[Patxi Zabaleta]], [[Patxi López]], [[Josu Jon Imaz]], [[Fernando Puras]], [[José Antonio Santano]], [[José Antonio Santano Clavero]] e [[Uxue Barkos]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 07.20 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.24 (UTC) ::Demandi tamben la supression de las entradas [[Hont Arràbia]] e [[Irun]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.54 (UTC) 21 d'octobre de 2009: de suprimir l'entrada [[Ziortza-Bolibar]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 octobre de 2009 a 15.13 (UTC) :{{fach}} fach ! ==Març de 2010== 1èr de març de 2010: de suprimir, se siatz consents, la pagina "Florença", qu'es venguda una pagina de redireccion. L'explicacion es [[Discutir:Florença|aicí]]. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.48 (UTC) :Fach. La pagina "Florença" correspònde ara a la vila de Toscana. Grandmercé Mertyl. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 3 març de 2010 a 22.47 (UTC) 1èr de març de 2010: de suprimir lei categorias vuejas, qu'ai remplaçadas per de rasons de tipografia o de formulacion de son nom (cf. [[:Categoria:Pagina prepausada a la supression]]). [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.53 (UTC) :{{fach}}--[[Utilizaire:Jfblanc|Jblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 8 març de 2010 a 08.41 (UTC) 30 de març de 2010: de suprimir los portaus e los modèus de Lemosin e de Perigòrd (paginas d'assag de refar en considerant d'autres punts de vista). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 març de 2010 a 14.00 (UTC) :{{contra}} Sembla qu'as cambiat d'idèa. --[[Utilizaire:Jfblanc|Jfblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 31 març de 2010 a 06.58 (UTC) ==Agost de 2010== 16 d'agost de 2010, diluns: de suprimir ''[[Ertzaña]]'' (esbos non enciclopedic; entresenha mancanta). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 16 agost de 2010 a 09.18 (UTC) :{{fach}} Hèit ! --— [[User:Jfblanc|J. F. B.]] ^{<small>([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])</small>} 16 agost de 2010 a 09.29 (UTC) ==Març de 2011== De suprimir, se vos plai, lo [[modèl:utilizaire Wikipedian del Reialme de Juda]], lo [[modèl:utilizaire Wikipedian Adèpte d'Apollòni de Tiana]]. Coralament, [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 15 març de 2011 a 15.53 (UTC) ==Mai de 2011== Demandi de suprimir l'istoric d'[[utilizaire:tuc negre]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 11 mai de 2011 a 09.48 (UTC) ==Octobre de 2011== De suprimir, SVP, [[garda]] en mai de las redireccions [[guarda]], [[gardian]], [[guardian]] (infraesbòs). [[Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|ܒܘܪܓܐ]] ([[Discussion Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|d]]) 1 novembre de 2011 a 20.23 (UTC) :Hèit --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 2 novembre de 2011 a 05.16 (UTC) ==Febrièr de 2014== De suprimir, SVP, [[Utilizaire:Izkilanttoa]], [[Modèl:Utilizaire Wikipedian apatrida]] e [[Modèl:Utilizaire demòra Republica Democratica Espanhòla]] (errors). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 27 febrièr de 2014 a 16.19 (UTC) ==Març de 2014== De suprimir, SVP, [[protobasco]], [[protobasc]] (l'article es pas logicament estructurat). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 24 març de 2014 a 11.51 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 25 març de 2014 a 07.55 (UTC) ==Agost de 2014== De suprimir, SVP, los esbòsses contenent pas gaire que lo títol e los articles contenent de nombrosas errors d'estil de mal resseguir, listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aqueles senhalats concernissent la preïstòria, l'antiquitat e l'edat mejana: [[Silurian]], [[Cauna de l'Arago]], [[Cuneïfòrme]], [[Campanifòrme]], [[Cultura dau vas campanifòrme]], [[Cultura del vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura del vas campanifòrme]], [[Cultura deth vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura deth vas campanifòrme]], [[Cultura deu vas campanifòrme]], [[Vas campanifòrme]], [[Espelugas de Gargàs]], [[Fàcies]], [[Machaerus]], [[Peiregordian]], [[Peiregordian Superior]], [[Perigordian Superior]], [[Fonzier]], [[Fonzièr]]; la literatura: [[Cançon de mio Cid]], [[Cançon de Mio Cid]], [[Gonzalo de Berceo]], [[Hernando del Pulgar]], [[Pedro López de Ayala]]; la religion: [[Possession (antropologia)]], [[Ponç Pilat]], [[Apollòni de Tiana]], [[Barrabàs]], [[Discutir:Barrabàs]], [[Simon lo Mague]], [[Sant Torquat (Tricastin)]], [[Torquat (Tricastin)]], [[Domenge de Silòs]], [[Nestorius]], [[Pau de Tars]], [[Ovadia Yosef]], [[Gilgul haneshamot]]; lo país basc: [[Argantzun]], [[Auritz (omonimia)]], [[Comtat de Trebiñu]], [[Judimendi]], [[Comunitat Forala de Navarra]], [[Puiu]], [[Portal:Abando]], [[Modèl:Portal d'Abando/Introduccion]], [[Modèl:Portal d'Abando/Lutz sus...]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura religiosa]], [[Modèl:Portal d'Abando/Geografia e natura]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura civila]], [[Modèl:Portal d'Abando/Esculturas]], [[Modèl:Portal Abando]], [[Calada de Bilbao]]; la seguretat: [[KGB]], [[Veïcul militar]], [[Minhon]], [[Miquelet]], [[Polícia de la Generalitat de Catalonha]], [[Centre Nacional d'Entresenha d'Espanha]], [[Còs Nacionau de Polícia d'Espanha]], [[Ertzaintza]], [[Garda Civila (Espanha)]]; l'arquitectura: [[Torre de Don Borja]]; e la medecina: [[Moshe Prywes]], [[Òbra de Socors ais Enfants]], [[Memòria]], [[Neuropsicologia]], [[Càncer del palmons]], [[Narcotic]], [[Trebol bipolar]], [[Tresvirament bipolar]], [[Triscaidecafobia]]. Coralament, [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 agost de 2014 a 10.02 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 18 agost de 2014 a 10.31 (UTC) ==Setembre de 2014== Demandi la supression, SVP, d'[[Espeluga d'Antoliña]], [[Espeluga d'Arenaza]]‎, [[Espeluga d'Atxuri]], [[Espeluga de Goikolau]], [[El Rincón]], [[Venta de ‎Laperra]], [[Espeluga d'Altxerri]] (esbòsses non enciclopedics). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 setembre de 2014 a 11.57 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 18 setembre de 2014 a 21.41 (UTC) Demandi la supression, SVP, de [[Malhs de Riglos]] (l'article presenta de dificultats). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 23 setembre de 2014 a 11.53 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 23 setembre de 2014 a 15.22 (UTC) Prepausi la supression, SVP, de [[Senescauciá d'Angieus]], [[Senescauciá de Baugé]], [[Senescalciá de Beaufort]], [[Seneschauciá de Château-Gontier]], [[Seneschauciá de La Flèche]], [[Seneschauciá de Laudun]], [[Senescaucia de Saumur]], [[Generalitat de Tors]], [[Senescalciá de Besièrs‎]], [[Senescauciá de Bèucaire‎]], [[Senescalciá de Montpelhièr‎]], [[Seneschauciás de Bretanha]] (ne soi l'unic autor; las errors d'aqueles articles son de mal resseguir). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 26 setembre de 2014 a 16.34 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 26 setembre de 2014 a 17.04 (UTC) == Octobre de 2014 == Prepausi la supression d'[[òdi]] (non enciclopedic). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 4 octobre de 2014 a 22.17 (UTC) :Soi pas segur que siá (enfin, las versions suprimidas) non enciclopedic. Ai fintat l'article en francés que fa d'allusions a de filosòfs coma Ortega y Gasset. Es un subjècte filosofic de melhorar la redaccion. Se pòdi far una propausicion, es de ne discutir sus la pagina de discussion de l'article (e de'n parlar dins la Tavèrna, se per cas n'i a d'interessats). Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 5 octobre de 2014 a 06.50 (UTC) ::Demandi la supression de l'article puèi que las primièras versions [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%92di&direction=prev&oldid=252835] contenon una frasa malurosa restacada a un imatge odiós [http://img1.liveinternet.ru/images/attach/c/4/80/559/80559543_Antiruss.jpg] ara dessaparegut. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 7 octobre de 2014 a 18.41 (UTC) == Novembre de 2014 == Prepausi la supression de [[François Asselineau]]: cap de "''notorietat nacionala, regionala, provinciala o cantonala''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas]] <small>("''Per evitar que Wikipèdia devenga un mejan d'autopromocion per de personas encara desconegudas dins lor domeni, se conselha de consagrar d’articles solament a las personas respondent almens a un dels critèris seguents : ...''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas|#Biografias]]</small>). Vejatz tanben [http://archive.is/ImbUr la pagina escafada de wp en francés]: "''personnage pratiquement inexistant''" - LePlusNouvelObs, "''illustre inconnu''" - Causeur. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 11.23 (UTC) : Mercés per vòstre vejaire, mas sèm pas la wikipèdia en francés aicí! Per contra se volètz crear d'articles aicí sètz benvenguts! Bona setmana, Claudi/[[Utilizaire:Capsot|Capsot]] ([[Discussion Utilizaire:Capsot|d]]) 3 novembre de 2014 a 12.18 (UTC) ::[[Wikipèdia:Paginas de suprimir/Entèsta#Debanament del vòte e tractament]]: "''Los contributors de Wikipèdia vòtan e donan lors avises respectius sus la proposicion de supression''", "''S'un consensus clar se desgatja aprèp una setmana, ...''" = [//oc.wikipedia.org/w/index.php?title=François_Asselineau&diff=1945499&oldid=prev cal una setmana!] <small>(sorry, I understand a lot in Occitan but I am totally unable to write)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 13.24 (UTC) ::: Adieu, lei critèris citats son solament una recomandacion per [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]]. An donc una valor limitada. De mai, coma [[Utilizaire:Capsot|Capsot]], siáu d'acòrdi per pas importar aiçí lei practicas de la wikipèdia francesa e restrénher lei supressions d'articles au minimom. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 3 novembre de 2014 a 21.32 (UTC) ::::Adieu, lei critèris citats son lei critèris balhats per la wikipèdia occitana, pas solament per io. <small>(I wanted to check "io" but I did not find an article about grammar?)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 06.20 (UTC) :::::Adieu, se ditz ''ieu'' ([jew] o [ju]) o ''jo'' ([ju] o [ʒo]) segond lo dialècte. En provençal es ''ieu''. La fòrma escricha ''io'' se tròba dins la lenga vièlha. Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 17.34 (UTC) ::::::<small>[tuˈdʒu '''ju''' kanteˈʁaj ... ˈnisa la ˈbɛla] :) [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 19.47 (UTC)</small> :::::::Aimi melhor la version de Mauris, "Nissa rebella"... Senon, per informacion i a pas que 7 aeropòrts sus la wikipèdia en occitan: Blanhac, O'Hare e cinc au Vietnam. Es un forcauquierenc qu’a espandit un cèrt nombre de sites faus d'aeropòrts africans (coma lo de Vagadogo, au Borquina) que ''Le Monde'' ne ditz: «Ajoutant à la confusion, les pages Wikipedia des aéroports renvoient vers ces sites, personne ne les ayant jusque-là identifiés comme étant des faux.» (http://bigbrowser.blog.lemonde.fr/2014/11/04/le-faux-site-web-de-laeroport-de-ouagadougou-en-cache-dautres/) M’espofidi. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 23.07 (UTC) :::Alara lei [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles]] comptan pas e cal restrénher lei supressions d'articles au minimom? Per ieu es pas important, va plan, vosautres decidètz. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 15.33 (UTC) ::::Adieu, comptan e comptan pas. Pel moment son solament de reviradas del francés, e caldrà un jorn que la comunautat prenga una decision... Amai, i aguèt pas de votacion per la supression de la pagina. Davant lo comportament dels amics de l'Asselineau, me sembla mai fin d'insistir dins l'article sus sas pauras resultas electoralas... Amistats, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 12 novembre de 2014 a 18.13 (UTC) :::::Comprene, siéu d'acòrd, mai pòde pas ajudar. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 20.57 (UTC) == Abril de 2015 == Demandi de suprimir [[ipocrisia]] (redaccion). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 30 abril de 2015 a 18.32 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 30 abril de 2015 a 20.08 (UTC) Demandi de suprimir [[Juda Haleví]] (estil). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 11.11 (UTC) : {{Contra}} (contra), Sorry but I can't really understand the reason it has been [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Juda_Halev%C3%AD&type=revision&diff=1960998&oldid=1960968 so] deleted.., --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 12.11 (UTC) ::{{fach}} All right; i am the main author of that article, whose grammar and style were terrible; i have just improved it. Thank you very much, [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 16.17 (UTC) ::::Wonderful evidence! I think that my discontent when one article is suppressed, becomes from the [https://eml.wikipedia.org/wiki/Speciale:UltimeModifiche eml.wkp fragility], from where I come, and therefore its abolition is always for me the last solution... :-) (forgive my bad English.. :-° Next time I'll write in French ;-p ), --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 18.51 (UTC) == Junh de 2015 == [[Soest (Alemanha)]] et [[Soest]] : Quelle différence? [[Soest (Alemanha)]] est inutile. Prepausi la supression de [[Soest (Alemanha)]]. --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 9 de junh de de 2015 a 14.34 (UTC) : Fach, qu'en mai de la semblança, [[Soest (Alemanha)]] èra vuege. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 10 de junh de de 2015 a 13.40 (UTC) :: Mercé, Nicolas! :) --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 10 de junh de de 2015 a 14.22 (UTC) == Julhet de 2015 == Demandi de suprimir: [[Abando]], [[Bakio]], [[Begoña]], [[Bilbao]], [[Deusto]] e [[Universitat de Deusto]] (esbòsses non enciclopedics / errors gramaticalas), [[Discutir:Bakio]] e [[Discutir:Chemtrail]]. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 10 julhet de 2015 a 09.18 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 10 julhet de 2015 a 13.31 (UTC) Demandi de suprimir: [[Jèsus]], [[Jèsus Crist]], [[Jèsus de Nazaret]] (esbòs non enciclopedic / errors gramaticalas). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 17 julhet de 2015 a 15.13 (UTC)</br> 28 de julhet de 2015: Demandi de suprimir, svp, [[un marit sens vocacion]] e [[lo caufaire novèl]] (concernirián a Wikisource) e [[Enrique Jardiel Poncela]] (esbòs incomplet). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 28 julhet de 2015 a 13.53 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 28 julhet de 2015 a 17.13 (UTC)</br> Demandi de suprimir [[Pedro Bilbao]], [[Manchokuò]] (nauc de sabla) e [[Jèsus (omonimia)]] (pagina d'omonimia inutila). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 31 julhet de 2015 a 18.23 (UTC) :Fach!--[[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 agost de 2015 a 14.02 (UTC) == Octobre de 2015 == De suprimir, SVP, lei redireccions inutilas, leis esbòs contenent pas gaire que lo títol e leis articles comportant de nombroseis errors d'estil de mau resseguir listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aquelei senhalats concernissent la Preïstòria: [[Forbes' Quarry]], [[Discutir:Forbes' Quarry]], [[Devil's Tower]], [[Discutir:Devil's Tower]]; la politica: [[Miguel Ángel Revilla]], lo País Basc: [[Deustua]], [[Govèrn Provisòri deu Bascoat]], [[Institut entà la promocion deus estudis sociaus]]; la literatura ispanica: [[cantiga]], [[estar çò qui soi]], [[las segondas de la mia vida]], [[Iker Anasagasti Cerrato]]; la literatura jusieva e lo judaïsme: [[Cesarèa]], [[Jardin de l'Edèn]], [[Amnon Yitzhak]], [[apocalipsi grèga de Baruc]], [[apocalipsi siriaca de Baruc]], [[criptojudaïsme]], [[Erodias]], [[Eròdes]], [[Eròdes eth Gran]], [[Eròdes lo Gran]], [[Eròdes lo Grand]], [[Gamaliel]], [[Gamaliel VI]], [[Gaon de Vilna]], [[Hillel Hazaken]], [[istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:Jèsus Crist]], [[Khad Gadia]], [[Khanuca]], [[Martin Buber]], [[Neturei Karta]], [[Ovadia Yosèf]], [[Perèa]], [[Polsa diNora]], [[Porim]], [[Rabeinu Tam]], [[Revòuta de Bar Kobhka]], [[Simon bar Kokhba]], [[Sinagòga d'Uzhgorod]], [[Ròsh Hashanà]], [[Temple d'Eròdes]], [[Segond Temple de Jerusalèm]], [[Shabat]], [[Zohar]], [[Meretz]], [[Papir d'Oxyrhync 3522]], [[Papir d'Oxyrhync 5101]], [[Papir Oxyrhychus 5101]], [[Rashi]]; l'entresenha: [[collaboracion (sègle XXI)]]; e la psicologia: [[tarridament]], [[òdi]]. [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.16 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.35 (UTC) De suprimir, SVP, [[Cauna Cosquer]], [[Bauma Cosquer]], [[Bauma Chabòt]], [[Bauma Chauvet]] (corregits en "Bauma ''de''...") e [[farisèu]], [[farisèus]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 20.19 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 12 octobre de 2015 a 07.35 (UTC) * Demandi de suprimir [[:Categoria:Vila de Pensilvània]], per fauta d'ortografia. Existís ja, amb títol ben ortografiat, [[:Categoria:Vila de Pennsilvània]]. Mercès [[Utilizaire:Vrac|Vrac]] ([[Discussion Utilizaire:Vrac|d]]) 15 octobre de 2015 a 19.36 (UTC) : Hèit. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 15 octobre de 2015 a 21.30 (UTC) == Octobre de 2016 == De suprimir svp [[Avicebron]] (redaccion calamitosa e catastrofica). [[Utilizaire:Bedek habait|Bedek habait]] ([[Discussion Utilizaire:Bedek habait|d]]) 16 octobre de 2016 a 11.45 (UTC)) == Aost de 2022 == Demandi la supression deis articles creats per [[Utilizaire:‎Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] per doas rasons : * aqueleis articles son una basa de donadas que compren unicament una lista de de títols, de datas e de realizators sensa desvolopaments enciclopedics. Òr, [[Wikipèdia:Çò que Wikipèdia es pas]] precisa ben que Wikipèdia es pas ''« un catalòg de faches, o una lista d'informacions »''. * serà impossible de gerir aquela massa d'articles coma o foguèt lo cas per lei creacions ''en massa'' precedentas sus aqueu wiki. A tèrme lòng, serà necessari de la suprimir. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.29 (UTC) : I understand you and I stop. You can get more information about these films from the English Wikipedia. I also want to note that all articles contain sources. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 6 agost de 2022 a 14.52 (UTC) Diguèm que la purmèra question es se l'article es valide com article. Après podèm discutir la quatiltat e botar lo bandèu besonh de traduction.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 9 agost de 2022 a 12.23 (UTC) I deleted all synopses. Now there should be no claims for translation. The nominator was inattentive, only a few of my articles contained information only about directors and dates. All the rest have actors and screenwriters. I don't know how else I can improve my articles. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 17.34 (UTC) Wait! I add information about production companies. After that, I want to add the names of the cinematographers and composers. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 19 agost de 2022 a 12.00 (UTC) === Per === # {{per}} --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.41 (UTC) # {{per}} Aquesteis articles contènon de passatges en catalan. Per ieu, es un motiu de supression immediata ([[Ajuda:Cossí suprimir una pagina]]).--[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 7 agost de 2022 a 08.42 (UTC) : I'm translating now into Occitan. Give me time please. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 7 agost de 2022 a 11.26 (UTC) # {{per}} La traduccion en [[occitan]] es facha amb un traductor automatic. Per exemple : ''La jove Frosya Burlakova arriba a Moscòu dempuèi un remot pòble siberià per dintrar al Collègi Estatal de Musica de Gnessin e se convertir en cantaira. Se lòtja al luòc de l'escultor Nikolai Vasilievich, qu'estudièt dins una escòla de Zaporozhye, ont lo sieu conegut comun trabalhava un director de l'escòla, que se transportèt après a Siberia. Absoludament desconegut amb la vida de la granda vila, Frosya divertís Nikolai Vasilyevich, la siá gojata Natasha e la mestressa amb la siá provincialitat e espontaneïtat'' ([[Tòrna deman...]]). Après, siáu pas opausat a l'idèa d'esperar quauquei setmanas per decidir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 08.52 (UTC) : Autre exemple : [[Pista de patinatge e violin]] es traduch en anglés per ''The Steamroller and the Violin'', en francés ''Le Rouleau compresseur et le Violon''... La traduccion es donc faussa. Dins d'autrei wikipèdias, la respònsa a aqueu problema seriá un blocatge per desorganizacion. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 09.36 (UTC) :: Autre exemple 2 : [[713 peticions d'aterratge]] es un film sus lo vòl 713 que demanda lo drech d'aterrir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 11.47 (UTC) # {{per}} Far d'esfòrces per aprener una lenga en ensajant d'escriure quicòm de senat es pas far de la creacion compulsiva d'"articles" en fasent servir un traductor automatic catalan. Pausar un panèl, d'acòrdi , mas sabem totes que pas degun farà pas jamai aquelas correccions en massa. Avèm pas encara acabat de corregir las traduccions automaticas de Boulaur Bot que datan de 2012! L'istòria de la wiki en scòt es edificanta. Per aquelas rasons soi per la supression.[[Utilizaire:Jiròni|Jiròni]] ([[Discussion Utilizaire:Jiròni|d]]) 9 agost de 2022 a 11.08 (UTC) What about these movie articles? They are less informative than mine. [https://oc.wikipedia.org/wiki/A_Troll_in_Central_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Aladdin_(filme,_1992)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/All_Dogs_Go_to_Heaven] [https://oc.wikipedia.org/wiki/An_American_Tail] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Bambi] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Beauty_and_the_Beast_(filme,_1991)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Big_Hero_6] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_(filme,_1973)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_2:_Wilbur%27s_Great_Adventure] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Dumbo] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fraire_dels_ors] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fun_and_Fancy_Free] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Grizzly_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Hannibal_the_Conqueror] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lady_and_the_Tramp] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lilo_%26_Stitch] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Libre_de_la_Jungle_(filme,_1967)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Rei_leon] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Make_Mine_Music] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Melody_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_and_One_Dalmatians] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Robin_Hood] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Rock-a-Doodle] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Saludos_Amigos] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Snow_White_and_the_Seven_Dwarfs] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Adventures_of_Ichabod_and_Mr._Toad] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Aristocats] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Great_Mouse_Detective] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Land_Before_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Little_Mermaid] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Many_Adventures_of_Winnie_the_Pooh] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers_Down_Under] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Secret_of_NIMH] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Three_Caballeros] [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 12.07 (UTC) # {{per}} --[[Utilizaire:Argenç|Argenç]] ([[Discussion Utilizaire:Argenç|d]]) 10 agost de 2022 a 20.03 (UTC) * {{per}} En acòrd amb lei vòtes precendents. --[[Utilizaire:Novaria85|Novaria85]] ([[Discussion Utilizaire:Novaria85|d]]) 13 agost de 2022 a 07.32 (UTC) * {{per}} D'acòrd amb leis autrei vòtes en favor de la supression. Aquò es pas un biais de redigir una enciclopèdia. --[[Utilizaire:Algovia|Algovia]] ([[Discussion Utilizaire:Algovia|d]]) 23 agost de 2022 a 08.23 (UTC) === Còntra === *Lo dialòg cortès, l'interèst d'aver un contributor de dehòra interessat, se lo contengut es vertadier e relevant, vau mielh posat un bandèu e melhorar.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 7 agost de 2022 a 16.06 (UTC) * {{contra}} l'autor fai d'esfòrces per escriure en occitan, mai que de milions d'occitans. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 8 agost de 2022 a 16.41 (UTC) : Sus la Wikipèdia en scòts, i aviá tanben un autor que fasiá d'esfòrç, mai que de milions de Scòts. Pasmens, foguèt finalament necessari de suprimir un tèrç deis articles dau projècte : [https://www.numerama.com/politique/644110-sur-wikipedia-en-scots-un-contributeur-a-ecrit-des-dizaines-de-milliers-de-pages-sans-connaitre-la-langue.html]. --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 9 agost de 2022 a 06.59 (UTC) ::Siam pas al meteis nivèl, me sembla. — [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 9 agost de 2022 a 14.44 (UTC) === Conclusion === 7 vòtes en favor de la supression còntra 2 vòtas opausats. Espèri quauquei jorns per d'autreis avejaires mai pensi que lo resultat es en favor de la supression. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 24 agost de 2022 a 17.07 (UTC) : What is wrong with my articles now? I have removed all machine translated synopsis and I have added information about cinematographers, composers and production companies. Among my articles are such famous films as [[(filme, 1997) |Titanic]], [[Memento]], [[Batman Begins]], [[The Prestige (filme)|The Prestige]], [[The Dark Knight]], [[Inception]], [[The Dark Knight Rises]], [[Interstellar (filme)|Interstellar]], [[Dunkirk (filme, 2017)|Dunkirk]], [[Tenet (filme)|Tenet]], [[V for Vendetta (filme)|V for Vendetta]], [[The Godfather]], [[The Godfather Part II]], [[The Godfather Part III]], [[A Beautiful Mind]], [[Gladiator (filme, 2000)|Gladiator]], [[The Shawshank Redemption]], [[The Green Mile]], [[The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring]], [[The Lord of the Rings: The Two Towers]], [[The Lord of the Rings: The Return of the King]], [[Schindler's List]], [[Forrest Gump, [[Coco, [[The Avengers (filme, 2012)]], [[Avengers: Infinity War]], [[Avengers: Endgame]]. Should they be removed too? [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 25 agost de 2022 a 04.07 (UTC) ==<small>Avertiments</small>== {|align="center" style="background-color:#FFFFDD; padding:1px; margin-top:1em; border:1px;border-style:solid; border-color:black" |-style="background-color:#FFFFDD" | ''<u>Avertiment</u> : Legissètz las instruccions en naut de la pagina abans d'ensajar qué que siá !''<br/> ''<u>Ajuda a la mantenença</u> : Aprèp un tractament, inscrivètz al costat del ligam un resumit de las operacions efectuadas e '''signatz'''.'' |-- align="center" |} {{De seguir}} [[Categoria:Wikipèdia:Supression|*]] [[Categoria:Mantenença dels articles]] btcem9qqv8yeoi2z7nz8iwhp7rl1nez 2334331 2334330 2022-08-25T04:12:52Z Nikolai Kurbatov 47060 /* Conclusion */ wikitext text/x-wiki <!---{{Infobox |tematica= |carta= }}---> {| | width="170" valign="top" | __TOC__ | width="*" valign="top" | {{/Entèsta}} |} ==Vòtes== <!-- Òrdre cronologic IMPERATIU, senon los debats ancians tot en bas demoraràn indefinidament dins l'oblit. Incitam la gent a votar pels debats ancians, que nos en desbarrassem enfin...--> <!----------------------------------------------------------------------> <!------------- Escriure pas res en dejós d'aqueste blòt.---------------> <!----------------- RAMPÈL : los imatges es pas aquí ! -----------------> <!----------------------------------------------------------------------> ==Setembre de 2009== 3 de setembre de 2009: de suprimir [[troyes]] (corregit en "tròias"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 3 setembre de 2009 a 17.06 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 3 setembre de 2009 a 23.09 (UTC) 4 de setembre de 2009: de suprimir [[dictatura]] (gramatica e redaccion). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 4 setembre de 2009 a 12.03 (UTC) 9 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[alesbes]], [[artzentales]], [[karrantza]], [[turtzioz]], [[lapoblación]], [[uharte Garazi]], [[erriberri]] e [[ainhize-Monjolose]] (tornar nomenats "villafranca (navarra)", "arcentales", "carranza", "trucios", "la poblacion", "uhart de cisa", "olite" e "aniça-montgelós") e [[darrèr discors de Manuel Azaña]] e [[rapòrt del Comissari als dreches de l'òme del Conselh d'Euròpa sus la Comunautat Autonòma Basca (2001)]] (articles inconcluses). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 9 setembre de 2009 a 16.22 (UTC) 12 de seteme de 2009: de suprimir [[vergonha (psicologia)]] (esbós non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 12 setembre de 2009 a 19.04 (UTC) 21 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[La Bastida-Clarença]] e [[Discutir:La Bastida-Clarença]] (corregit en "La Bastida de Clarença" segon lo nom ancian e un panèu a Baiona) e [[Urraul Ekialdekoa]], [[Doneztebe]] e [[Villafranca (Navarra)]], (corregits en "Vath Arromançada d'Urraul", "Sent Estève (Hauta Navarra)" e "Vilafranca (Navarra)"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 setembre de 2009 a 18.17 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 21 setembre de 2009 a 19.00 (UTC) 25 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[Aguilar Kodes]], [[Allin]], [[Cascante]], [[Castejón]], [[Deikaztelu]], [[Elo]], [[Gazteluberri]], [[Lerin]], [[Luzaide]], [[Mues]], [[Murchante]], [[Murillo el Cuende]], [[Olite]], [[Piedramillera]], [[Pitillas]], [[Puiu]], [[Ribaforada]], [[San Adrián]], [[San Martin Unx]], [[Uharte]], [[Uharte-Arakil]], [[Urrotz]], [[Urrotz (Malerreka)]], [[Valtierra]], [[Villamayor de Monjardín]], [[Zangoza]], [[Zarrakaztelu]] (articles tornar nomenats) e [[Vila Màger de Mont Jardín]] e [[Villa Màger de Mont Jardín]] (èrrors). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 25 setembre de 2009 a 07.37 (UTC) {{fach}} [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 25 setembre de 2009 a 18.31 (UTC) 30 de setembre de 2009: de suprimir [[Centre Nacionau d'Entresenha (Espanha)]] e las paginas de redireccion [[Centre Nacional d'Entresenha]] e [[Centre Nacionau d'Entresenha]] (non enciclopedic en l'estat, l'article fornissent d'entresenhas non confrontadas). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 setembre de 2009 a 22.32 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 octobre de 2009 a 10.21 (UTC) ==Octobre de 2009== 2 d'octobre de 2009: de suprimir [[Servici d'entresenha]] (gramatica e redaccion), las paginas de redireccion [[Rensenhament]] e [[Espionatge]] e la pagina de discussion [[Discutir:Servici d'entresenha]] e de suprimir [[Companhia deu Camin de Hèr de Tudèla a Bilbao]] (esbòs). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 2 octobre de 2009 a 08.30 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 2 octobre de 2009 a 09.12 (UTC) 8 d'octobre de 2009: de suprimir las entradas [[Sant Sebastian (Guipuscoa)]], [[Hondarribia]], [[Cautarès]], [[Discutir:Cautarès]], [[Andosilla]], [[Hiriberri (Aezkoa)]] e [[La Guarda de Navarra]] (èrrors divèrsas) e [[Còp d'Estat]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 8 octobre de 2009 a 19.07 (UTC) 17 d'octobre de 2009: de suprimir [[Lo comte Lucanor]] e [[carnaval]] (esbòsses), [[Erronkari]], [[Noain (Elortzibar)]] (tornar nomenats "Roncal" e "Noain (Vath d'Elortz)"), [[Sant Joan Pè de Pòrt]] ("Sent Joan Pè de Pòrt" forma tipica en gascon) e [[Labord]], [[Baisha Navarra]], [[Bassa Navarra]], [[Sola]], [[La Bastida de Clarença]] e [[Sent Sebastian (Guipuscoa)]] (redaccion: de refar per d'occitanofòns). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 17 octobre de 2009 a 19.00 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 18 octobre de 2009 a 09.16 (UTC) 20 d'octobre de 2009: de suprimir los esbòsses sus [[Patxi Zabaleta]], [[Patxi López]], [[Josu Jon Imaz]], [[Fernando Puras]], [[José Antonio Santano]], [[José Antonio Santano Clavero]] e [[Uxue Barkos]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 07.20 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.24 (UTC) ::Demandi tamben la supression de las entradas [[Hont Arràbia]] e [[Irun]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.54 (UTC) 21 d'octobre de 2009: de suprimir l'entrada [[Ziortza-Bolibar]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 octobre de 2009 a 15.13 (UTC) :{{fach}} fach ! ==Març de 2010== 1èr de març de 2010: de suprimir, se siatz consents, la pagina "Florença", qu'es venguda una pagina de redireccion. L'explicacion es [[Discutir:Florença|aicí]]. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.48 (UTC) :Fach. La pagina "Florença" correspònde ara a la vila de Toscana. Grandmercé Mertyl. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 3 març de 2010 a 22.47 (UTC) 1èr de març de 2010: de suprimir lei categorias vuejas, qu'ai remplaçadas per de rasons de tipografia o de formulacion de son nom (cf. [[:Categoria:Pagina prepausada a la supression]]). [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.53 (UTC) :{{fach}}--[[Utilizaire:Jfblanc|Jblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 8 març de 2010 a 08.41 (UTC) 30 de març de 2010: de suprimir los portaus e los modèus de Lemosin e de Perigòrd (paginas d'assag de refar en considerant d'autres punts de vista). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 març de 2010 a 14.00 (UTC) :{{contra}} Sembla qu'as cambiat d'idèa. --[[Utilizaire:Jfblanc|Jfblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 31 març de 2010 a 06.58 (UTC) ==Agost de 2010== 16 d'agost de 2010, diluns: de suprimir ''[[Ertzaña]]'' (esbos non enciclopedic; entresenha mancanta). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 16 agost de 2010 a 09.18 (UTC) :{{fach}} Hèit ! --— [[User:Jfblanc|J. F. B.]] ^{<small>([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])</small>} 16 agost de 2010 a 09.29 (UTC) ==Març de 2011== De suprimir, se vos plai, lo [[modèl:utilizaire Wikipedian del Reialme de Juda]], lo [[modèl:utilizaire Wikipedian Adèpte d'Apollòni de Tiana]]. Coralament, [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 15 març de 2011 a 15.53 (UTC) ==Mai de 2011== Demandi de suprimir l'istoric d'[[utilizaire:tuc negre]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 11 mai de 2011 a 09.48 (UTC) ==Octobre de 2011== De suprimir, SVP, [[garda]] en mai de las redireccions [[guarda]], [[gardian]], [[guardian]] (infraesbòs). [[Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|ܒܘܪܓܐ]] ([[Discussion Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|d]]) 1 novembre de 2011 a 20.23 (UTC) :Hèit --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 2 novembre de 2011 a 05.16 (UTC) ==Febrièr de 2014== De suprimir, SVP, [[Utilizaire:Izkilanttoa]], [[Modèl:Utilizaire Wikipedian apatrida]] e [[Modèl:Utilizaire demòra Republica Democratica Espanhòla]] (errors). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 27 febrièr de 2014 a 16.19 (UTC) ==Març de 2014== De suprimir, SVP, [[protobasco]], [[protobasc]] (l'article es pas logicament estructurat). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 24 març de 2014 a 11.51 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 25 març de 2014 a 07.55 (UTC) ==Agost de 2014== De suprimir, SVP, los esbòsses contenent pas gaire que lo títol e los articles contenent de nombrosas errors d'estil de mal resseguir, listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aqueles senhalats concernissent la preïstòria, l'antiquitat e l'edat mejana: [[Silurian]], [[Cauna de l'Arago]], [[Cuneïfòrme]], [[Campanifòrme]], [[Cultura dau vas campanifòrme]], [[Cultura del vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura del vas campanifòrme]], [[Cultura deth vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura deth vas campanifòrme]], [[Cultura deu vas campanifòrme]], [[Vas campanifòrme]], [[Espelugas de Gargàs]], [[Fàcies]], [[Machaerus]], [[Peiregordian]], [[Peiregordian Superior]], [[Perigordian Superior]], [[Fonzier]], [[Fonzièr]]; la literatura: [[Cançon de mio Cid]], [[Cançon de Mio Cid]], [[Gonzalo de Berceo]], [[Hernando del Pulgar]], [[Pedro López de Ayala]]; la religion: [[Possession (antropologia)]], [[Ponç Pilat]], [[Apollòni de Tiana]], [[Barrabàs]], [[Discutir:Barrabàs]], [[Simon lo Mague]], [[Sant Torquat (Tricastin)]], [[Torquat (Tricastin)]], [[Domenge de Silòs]], [[Nestorius]], [[Pau de Tars]], [[Ovadia Yosef]], [[Gilgul haneshamot]]; lo país basc: [[Argantzun]], [[Auritz (omonimia)]], [[Comtat de Trebiñu]], [[Judimendi]], [[Comunitat Forala de Navarra]], [[Puiu]], [[Portal:Abando]], [[Modèl:Portal d'Abando/Introduccion]], [[Modèl:Portal d'Abando/Lutz sus...]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura religiosa]], [[Modèl:Portal d'Abando/Geografia e natura]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura civila]], [[Modèl:Portal d'Abando/Esculturas]], [[Modèl:Portal Abando]], [[Calada de Bilbao]]; la seguretat: [[KGB]], [[Veïcul militar]], [[Minhon]], [[Miquelet]], [[Polícia de la Generalitat de Catalonha]], [[Centre Nacional d'Entresenha d'Espanha]], [[Còs Nacionau de Polícia d'Espanha]], [[Ertzaintza]], [[Garda Civila (Espanha)]]; l'arquitectura: [[Torre de Don Borja]]; e la medecina: [[Moshe Prywes]], [[Òbra de Socors ais Enfants]], [[Memòria]], [[Neuropsicologia]], [[Càncer del palmons]], [[Narcotic]], [[Trebol bipolar]], [[Tresvirament bipolar]], [[Triscaidecafobia]]. Coralament, [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 agost de 2014 a 10.02 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 18 agost de 2014 a 10.31 (UTC) ==Setembre de 2014== Demandi la supression, SVP, d'[[Espeluga d'Antoliña]], [[Espeluga d'Arenaza]]‎, [[Espeluga d'Atxuri]], [[Espeluga de Goikolau]], [[El Rincón]], [[Venta de ‎Laperra]], [[Espeluga d'Altxerri]] (esbòsses non enciclopedics). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 setembre de 2014 a 11.57 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 18 setembre de 2014 a 21.41 (UTC) Demandi la supression, SVP, de [[Malhs de Riglos]] (l'article presenta de dificultats). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 23 setembre de 2014 a 11.53 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 23 setembre de 2014 a 15.22 (UTC) Prepausi la supression, SVP, de [[Senescauciá d'Angieus]], [[Senescauciá de Baugé]], [[Senescalciá de Beaufort]], [[Seneschauciá de Château-Gontier]], [[Seneschauciá de La Flèche]], [[Seneschauciá de Laudun]], [[Senescaucia de Saumur]], [[Generalitat de Tors]], [[Senescalciá de Besièrs‎]], [[Senescauciá de Bèucaire‎]], [[Senescalciá de Montpelhièr‎]], [[Seneschauciás de Bretanha]] (ne soi l'unic autor; las errors d'aqueles articles son de mal resseguir). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 26 setembre de 2014 a 16.34 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 26 setembre de 2014 a 17.04 (UTC) == Octobre de 2014 == Prepausi la supression d'[[òdi]] (non enciclopedic). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 4 octobre de 2014 a 22.17 (UTC) :Soi pas segur que siá (enfin, las versions suprimidas) non enciclopedic. Ai fintat l'article en francés que fa d'allusions a de filosòfs coma Ortega y Gasset. Es un subjècte filosofic de melhorar la redaccion. Se pòdi far una propausicion, es de ne discutir sus la pagina de discussion de l'article (e de'n parlar dins la Tavèrna, se per cas n'i a d'interessats). Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 5 octobre de 2014 a 06.50 (UTC) ::Demandi la supression de l'article puèi que las primièras versions [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%92di&direction=prev&oldid=252835] contenon una frasa malurosa restacada a un imatge odiós [http://img1.liveinternet.ru/images/attach/c/4/80/559/80559543_Antiruss.jpg] ara dessaparegut. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 7 octobre de 2014 a 18.41 (UTC) == Novembre de 2014 == Prepausi la supression de [[François Asselineau]]: cap de "''notorietat nacionala, regionala, provinciala o cantonala''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas]] <small>("''Per evitar que Wikipèdia devenga un mejan d'autopromocion per de personas encara desconegudas dins lor domeni, se conselha de consagrar d’articles solament a las personas respondent almens a un dels critèris seguents : ...''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas|#Biografias]]</small>). Vejatz tanben [http://archive.is/ImbUr la pagina escafada de wp en francés]: "''personnage pratiquement inexistant''" - LePlusNouvelObs, "''illustre inconnu''" - Causeur. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 11.23 (UTC) : Mercés per vòstre vejaire, mas sèm pas la wikipèdia en francés aicí! Per contra se volètz crear d'articles aicí sètz benvenguts! Bona setmana, Claudi/[[Utilizaire:Capsot|Capsot]] ([[Discussion Utilizaire:Capsot|d]]) 3 novembre de 2014 a 12.18 (UTC) ::[[Wikipèdia:Paginas de suprimir/Entèsta#Debanament del vòte e tractament]]: "''Los contributors de Wikipèdia vòtan e donan lors avises respectius sus la proposicion de supression''", "''S'un consensus clar se desgatja aprèp una setmana, ...''" = [//oc.wikipedia.org/w/index.php?title=François_Asselineau&diff=1945499&oldid=prev cal una setmana!] <small>(sorry, I understand a lot in Occitan but I am totally unable to write)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 13.24 (UTC) ::: Adieu, lei critèris citats son solament una recomandacion per [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]]. An donc una valor limitada. De mai, coma [[Utilizaire:Capsot|Capsot]], siáu d'acòrdi per pas importar aiçí lei practicas de la wikipèdia francesa e restrénher lei supressions d'articles au minimom. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 3 novembre de 2014 a 21.32 (UTC) ::::Adieu, lei critèris citats son lei critèris balhats per la wikipèdia occitana, pas solament per io. <small>(I wanted to check "io" but I did not find an article about grammar?)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 06.20 (UTC) :::::Adieu, se ditz ''ieu'' ([jew] o [ju]) o ''jo'' ([ju] o [ʒo]) segond lo dialècte. En provençal es ''ieu''. La fòrma escricha ''io'' se tròba dins la lenga vièlha. Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 17.34 (UTC) ::::::<small>[tuˈdʒu '''ju''' kanteˈʁaj ... ˈnisa la ˈbɛla] :) [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 19.47 (UTC)</small> :::::::Aimi melhor la version de Mauris, "Nissa rebella"... Senon, per informacion i a pas que 7 aeropòrts sus la wikipèdia en occitan: Blanhac, O'Hare e cinc au Vietnam. Es un forcauquierenc qu’a espandit un cèrt nombre de sites faus d'aeropòrts africans (coma lo de Vagadogo, au Borquina) que ''Le Monde'' ne ditz: «Ajoutant à la confusion, les pages Wikipedia des aéroports renvoient vers ces sites, personne ne les ayant jusque-là identifiés comme étant des faux.» (http://bigbrowser.blog.lemonde.fr/2014/11/04/le-faux-site-web-de-laeroport-de-ouagadougou-en-cache-dautres/) M’espofidi. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 23.07 (UTC) :::Alara lei [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles]] comptan pas e cal restrénher lei supressions d'articles au minimom? Per ieu es pas important, va plan, vosautres decidètz. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 15.33 (UTC) ::::Adieu, comptan e comptan pas. Pel moment son solament de reviradas del francés, e caldrà un jorn que la comunautat prenga una decision... Amai, i aguèt pas de votacion per la supression de la pagina. Davant lo comportament dels amics de l'Asselineau, me sembla mai fin d'insistir dins l'article sus sas pauras resultas electoralas... Amistats, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 12 novembre de 2014 a 18.13 (UTC) :::::Comprene, siéu d'acòrd, mai pòde pas ajudar. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 20.57 (UTC) == Abril de 2015 == Demandi de suprimir [[ipocrisia]] (redaccion). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 30 abril de 2015 a 18.32 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 30 abril de 2015 a 20.08 (UTC) Demandi de suprimir [[Juda Haleví]] (estil). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 11.11 (UTC) : {{Contra}} (contra), Sorry but I can't really understand the reason it has been [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Juda_Halev%C3%AD&type=revision&diff=1960998&oldid=1960968 so] deleted.., --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 12.11 (UTC) ::{{fach}} All right; i am the main author of that article, whose grammar and style were terrible; i have just improved it. Thank you very much, [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 16.17 (UTC) ::::Wonderful evidence! I think that my discontent when one article is suppressed, becomes from the [https://eml.wikipedia.org/wiki/Speciale:UltimeModifiche eml.wkp fragility], from where I come, and therefore its abolition is always for me the last solution... :-) (forgive my bad English.. :-° Next time I'll write in French ;-p ), --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 18.51 (UTC) == Junh de 2015 == [[Soest (Alemanha)]] et [[Soest]] : Quelle différence? [[Soest (Alemanha)]] est inutile. Prepausi la supression de [[Soest (Alemanha)]]. --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 9 de junh de de 2015 a 14.34 (UTC) : Fach, qu'en mai de la semblança, [[Soest (Alemanha)]] èra vuege. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 10 de junh de de 2015 a 13.40 (UTC) :: Mercé, Nicolas! :) --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 10 de junh de de 2015 a 14.22 (UTC) == Julhet de 2015 == Demandi de suprimir: [[Abando]], [[Bakio]], [[Begoña]], [[Bilbao]], [[Deusto]] e [[Universitat de Deusto]] (esbòsses non enciclopedics / errors gramaticalas), [[Discutir:Bakio]] e [[Discutir:Chemtrail]]. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 10 julhet de 2015 a 09.18 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 10 julhet de 2015 a 13.31 (UTC) Demandi de suprimir: [[Jèsus]], [[Jèsus Crist]], [[Jèsus de Nazaret]] (esbòs non enciclopedic / errors gramaticalas). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 17 julhet de 2015 a 15.13 (UTC)</br> 28 de julhet de 2015: Demandi de suprimir, svp, [[un marit sens vocacion]] e [[lo caufaire novèl]] (concernirián a Wikisource) e [[Enrique Jardiel Poncela]] (esbòs incomplet). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 28 julhet de 2015 a 13.53 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 28 julhet de 2015 a 17.13 (UTC)</br> Demandi de suprimir [[Pedro Bilbao]], [[Manchokuò]] (nauc de sabla) e [[Jèsus (omonimia)]] (pagina d'omonimia inutila). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 31 julhet de 2015 a 18.23 (UTC) :Fach!--[[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 agost de 2015 a 14.02 (UTC) == Octobre de 2015 == De suprimir, SVP, lei redireccions inutilas, leis esbòs contenent pas gaire que lo títol e leis articles comportant de nombroseis errors d'estil de mau resseguir listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aquelei senhalats concernissent la Preïstòria: [[Forbes' Quarry]], [[Discutir:Forbes' Quarry]], [[Devil's Tower]], [[Discutir:Devil's Tower]]; la politica: [[Miguel Ángel Revilla]], lo País Basc: [[Deustua]], [[Govèrn Provisòri deu Bascoat]], [[Institut entà la promocion deus estudis sociaus]]; la literatura ispanica: [[cantiga]], [[estar çò qui soi]], [[las segondas de la mia vida]], [[Iker Anasagasti Cerrato]]; la literatura jusieva e lo judaïsme: [[Cesarèa]], [[Jardin de l'Edèn]], [[Amnon Yitzhak]], [[apocalipsi grèga de Baruc]], [[apocalipsi siriaca de Baruc]], [[criptojudaïsme]], [[Erodias]], [[Eròdes]], [[Eròdes eth Gran]], [[Eròdes lo Gran]], [[Eròdes lo Grand]], [[Gamaliel]], [[Gamaliel VI]], [[Gaon de Vilna]], [[Hillel Hazaken]], [[istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:Jèsus Crist]], [[Khad Gadia]], [[Khanuca]], [[Martin Buber]], [[Neturei Karta]], [[Ovadia Yosèf]], [[Perèa]], [[Polsa diNora]], [[Porim]], [[Rabeinu Tam]], [[Revòuta de Bar Kobhka]], [[Simon bar Kokhba]], [[Sinagòga d'Uzhgorod]], [[Ròsh Hashanà]], [[Temple d'Eròdes]], [[Segond Temple de Jerusalèm]], [[Shabat]], [[Zohar]], [[Meretz]], [[Papir d'Oxyrhync 3522]], [[Papir d'Oxyrhync 5101]], [[Papir Oxyrhychus 5101]], [[Rashi]]; l'entresenha: [[collaboracion (sègle XXI)]]; e la psicologia: [[tarridament]], [[òdi]]. [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.16 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.35 (UTC) De suprimir, SVP, [[Cauna Cosquer]], [[Bauma Cosquer]], [[Bauma Chabòt]], [[Bauma Chauvet]] (corregits en "Bauma ''de''...") e [[farisèu]], [[farisèus]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 20.19 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 12 octobre de 2015 a 07.35 (UTC) * Demandi de suprimir [[:Categoria:Vila de Pensilvània]], per fauta d'ortografia. Existís ja, amb títol ben ortografiat, [[:Categoria:Vila de Pennsilvània]]. Mercès [[Utilizaire:Vrac|Vrac]] ([[Discussion Utilizaire:Vrac|d]]) 15 octobre de 2015 a 19.36 (UTC) : Hèit. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 15 octobre de 2015 a 21.30 (UTC) == Octobre de 2016 == De suprimir svp [[Avicebron]] (redaccion calamitosa e catastrofica). [[Utilizaire:Bedek habait|Bedek habait]] ([[Discussion Utilizaire:Bedek habait|d]]) 16 octobre de 2016 a 11.45 (UTC)) == Aost de 2022 == Demandi la supression deis articles creats per [[Utilizaire:‎Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] per doas rasons : * aqueleis articles son una basa de donadas que compren unicament una lista de de títols, de datas e de realizators sensa desvolopaments enciclopedics. Òr, [[Wikipèdia:Çò que Wikipèdia es pas]] precisa ben que Wikipèdia es pas ''« un catalòg de faches, o una lista d'informacions »''. * serà impossible de gerir aquela massa d'articles coma o foguèt lo cas per lei creacions ''en massa'' precedentas sus aqueu wiki. A tèrme lòng, serà necessari de la suprimir. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.29 (UTC) : I understand you and I stop. You can get more information about these films from the English Wikipedia. I also want to note that all articles contain sources. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 6 agost de 2022 a 14.52 (UTC) Diguèm que la purmèra question es se l'article es valide com article. Après podèm discutir la quatiltat e botar lo bandèu besonh de traduction.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 9 agost de 2022 a 12.23 (UTC) I deleted all synopses. Now there should be no claims for translation. The nominator was inattentive, only a few of my articles contained information only about directors and dates. All the rest have actors and screenwriters. I don't know how else I can improve my articles. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 17.34 (UTC) Wait! I add information about production companies. After that, I want to add the names of the cinematographers and composers. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 19 agost de 2022 a 12.00 (UTC) === Per === # {{per}} --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.41 (UTC) # {{per}} Aquesteis articles contènon de passatges en catalan. Per ieu, es un motiu de supression immediata ([[Ajuda:Cossí suprimir una pagina]]).--[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 7 agost de 2022 a 08.42 (UTC) : I'm translating now into Occitan. Give me time please. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 7 agost de 2022 a 11.26 (UTC) # {{per}} La traduccion en [[occitan]] es facha amb un traductor automatic. Per exemple : ''La jove Frosya Burlakova arriba a Moscòu dempuèi un remot pòble siberià per dintrar al Collègi Estatal de Musica de Gnessin e se convertir en cantaira. Se lòtja al luòc de l'escultor Nikolai Vasilievich, qu'estudièt dins una escòla de Zaporozhye, ont lo sieu conegut comun trabalhava un director de l'escòla, que se transportèt après a Siberia. Absoludament desconegut amb la vida de la granda vila, Frosya divertís Nikolai Vasilyevich, la siá gojata Natasha e la mestressa amb la siá provincialitat e espontaneïtat'' ([[Tòrna deman...]]). Après, siáu pas opausat a l'idèa d'esperar quauquei setmanas per decidir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 08.52 (UTC) : Autre exemple : [[Pista de patinatge e violin]] es traduch en anglés per ''The Steamroller and the Violin'', en francés ''Le Rouleau compresseur et le Violon''... La traduccion es donc faussa. Dins d'autrei wikipèdias, la respònsa a aqueu problema seriá un blocatge per desorganizacion. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 09.36 (UTC) :: Autre exemple 2 : [[713 peticions d'aterratge]] es un film sus lo vòl 713 que demanda lo drech d'aterrir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 11.47 (UTC) # {{per}} Far d'esfòrces per aprener una lenga en ensajant d'escriure quicòm de senat es pas far de la creacion compulsiva d'"articles" en fasent servir un traductor automatic catalan. Pausar un panèl, d'acòrdi , mas sabem totes que pas degun farà pas jamai aquelas correccions en massa. Avèm pas encara acabat de corregir las traduccions automaticas de Boulaur Bot que datan de 2012! L'istòria de la wiki en scòt es edificanta. Per aquelas rasons soi per la supression.[[Utilizaire:Jiròni|Jiròni]] ([[Discussion Utilizaire:Jiròni|d]]) 9 agost de 2022 a 11.08 (UTC) What about these movie articles? They are less informative than mine. [https://oc.wikipedia.org/wiki/A_Troll_in_Central_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Aladdin_(filme,_1992)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/All_Dogs_Go_to_Heaven] [https://oc.wikipedia.org/wiki/An_American_Tail] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Bambi] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Beauty_and_the_Beast_(filme,_1991)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Big_Hero_6] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_(filme,_1973)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_2:_Wilbur%27s_Great_Adventure] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Dumbo] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fraire_dels_ors] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fun_and_Fancy_Free] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Grizzly_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Hannibal_the_Conqueror] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lady_and_the_Tramp] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lilo_%26_Stitch] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Libre_de_la_Jungle_(filme,_1967)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Rei_leon] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Make_Mine_Music] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Melody_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_and_One_Dalmatians] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Robin_Hood] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Rock-a-Doodle] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Saludos_Amigos] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Snow_White_and_the_Seven_Dwarfs] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Adventures_of_Ichabod_and_Mr._Toad] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Aristocats] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Great_Mouse_Detective] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Land_Before_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Little_Mermaid] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Many_Adventures_of_Winnie_the_Pooh] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers_Down_Under] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Secret_of_NIMH] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Three_Caballeros] [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 12.07 (UTC) # {{per}} --[[Utilizaire:Argenç|Argenç]] ([[Discussion Utilizaire:Argenç|d]]) 10 agost de 2022 a 20.03 (UTC) * {{per}} En acòrd amb lei vòtes precendents. --[[Utilizaire:Novaria85|Novaria85]] ([[Discussion Utilizaire:Novaria85|d]]) 13 agost de 2022 a 07.32 (UTC) * {{per}} D'acòrd amb leis autrei vòtes en favor de la supression. Aquò es pas un biais de redigir una enciclopèdia. --[[Utilizaire:Algovia|Algovia]] ([[Discussion Utilizaire:Algovia|d]]) 23 agost de 2022 a 08.23 (UTC) === Còntra === *Lo dialòg cortès, l'interèst d'aver un contributor de dehòra interessat, se lo contengut es vertadier e relevant, vau mielh posat un bandèu e melhorar.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 7 agost de 2022 a 16.06 (UTC) * {{contra}} l'autor fai d'esfòrces per escriure en occitan, mai que de milions d'occitans. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 8 agost de 2022 a 16.41 (UTC) : Sus la Wikipèdia en scòts, i aviá tanben un autor que fasiá d'esfòrç, mai que de milions de Scòts. Pasmens, foguèt finalament necessari de suprimir un tèrç deis articles dau projècte : [https://www.numerama.com/politique/644110-sur-wikipedia-en-scots-un-contributeur-a-ecrit-des-dizaines-de-milliers-de-pages-sans-connaitre-la-langue.html]. --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 9 agost de 2022 a 06.59 (UTC) ::Siam pas al meteis nivèl, me sembla. — [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 9 agost de 2022 a 14.44 (UTC) === Conclusion === 7 vòtes en favor de la supression còntra 2 vòtas opausats. Espèri quauquei jorns per d'autreis avejaires mai pensi que lo resultat es en favor de la supression. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 24 agost de 2022 a 17.07 (UTC) : What is wrong with my articles now? I have removed all machine translated synopsis and I have added information about cinematographers, composers and production companies. Among my articles are such famous films as [[(filme, 1997) |Titanic]], [[Memento]], [[Batman Begins]], [[The Prestige (filme)|The Prestige]], [[The Dark Knight]], [[Inception]], [[The Dark Knight Rises]], [[Interstellar (filme)|Interstellar]], [[Dunkirk (filme, 2017)|Dunkirk]], [[Tenet (filme)|Tenet]], [[V for Vendetta (filme)|V for Vendetta]], [[The Godfather]], [[The Godfather Part II]], [[The Godfather Part III]], [[A Beautiful Mind]], [[Gladiator (filme, 2000)|Gladiator]], [[The Shawshank Redemption]], [[The Green Mile]], [[The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring]], [[The Lord of the Rings: The Two Towers]], [[The Lord of the Rings: The Return of the King]], [[Schindler's List]], [[Forrest Gump]], [[Coco (filme, 2017)|Coco]], [[The Avengers (filme, 2012)]], [[Avengers: Infinity War]], [[Avengers: Endgame]]. Should they be removed too? [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 25 agost de 2022 a 04.07 (UTC) ==<small>Avertiments</small>== {|align="center" style="background-color:#FFFFDD; padding:1px; margin-top:1em; border:1px;border-style:solid; border-color:black" |-style="background-color:#FFFFDD" | ''<u>Avertiment</u> : Legissètz las instruccions en naut de la pagina abans d'ensajar qué que siá !''<br/> ''<u>Ajuda a la mantenença</u> : Aprèp un tractament, inscrivètz al costat del ligam un resumit de las operacions efectuadas e '''signatz'''.'' |-- align="center" |} {{De seguir}} [[Categoria:Wikipèdia:Supression|*]] [[Categoria:Mantenença dels articles]] exd30aewbh4inxl0xob060boh8qtc2h 2334332 2334331 2022-08-25T04:13:19Z Nikolai Kurbatov 47060 /* Conclusion */ wikitext text/x-wiki <!---{{Infobox |tematica= |carta= }}---> {| | width="170" valign="top" | __TOC__ | width="*" valign="top" | {{/Entèsta}} |} ==Vòtes== <!-- Òrdre cronologic IMPERATIU, senon los debats ancians tot en bas demoraràn indefinidament dins l'oblit. Incitam la gent a votar pels debats ancians, que nos en desbarrassem enfin...--> <!----------------------------------------------------------------------> <!------------- Escriure pas res en dejós d'aqueste blòt.---------------> <!----------------- RAMPÈL : los imatges es pas aquí ! -----------------> <!----------------------------------------------------------------------> ==Setembre de 2009== 3 de setembre de 2009: de suprimir [[troyes]] (corregit en "tròias"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 3 setembre de 2009 a 17.06 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 3 setembre de 2009 a 23.09 (UTC) 4 de setembre de 2009: de suprimir [[dictatura]] (gramatica e redaccion). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 4 setembre de 2009 a 12.03 (UTC) 9 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[alesbes]], [[artzentales]], [[karrantza]], [[turtzioz]], [[lapoblación]], [[uharte Garazi]], [[erriberri]] e [[ainhize-Monjolose]] (tornar nomenats "villafranca (navarra)", "arcentales", "carranza", "trucios", "la poblacion", "uhart de cisa", "olite" e "aniça-montgelós") e [[darrèr discors de Manuel Azaña]] e [[rapòrt del Comissari als dreches de l'òme del Conselh d'Euròpa sus la Comunautat Autonòma Basca (2001)]] (articles inconcluses). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 9 setembre de 2009 a 16.22 (UTC) 12 de seteme de 2009: de suprimir [[vergonha (psicologia)]] (esbós non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 12 setembre de 2009 a 19.04 (UTC) 21 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[La Bastida-Clarença]] e [[Discutir:La Bastida-Clarença]] (corregit en "La Bastida de Clarença" segon lo nom ancian e un panèu a Baiona) e [[Urraul Ekialdekoa]], [[Doneztebe]] e [[Villafranca (Navarra)]], (corregits en "Vath Arromançada d'Urraul", "Sent Estève (Hauta Navarra)" e "Vilafranca (Navarra)"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 setembre de 2009 a 18.17 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 21 setembre de 2009 a 19.00 (UTC) 25 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[Aguilar Kodes]], [[Allin]], [[Cascante]], [[Castejón]], [[Deikaztelu]], [[Elo]], [[Gazteluberri]], [[Lerin]], [[Luzaide]], [[Mues]], [[Murchante]], [[Murillo el Cuende]], [[Olite]], [[Piedramillera]], [[Pitillas]], [[Puiu]], [[Ribaforada]], [[San Adrián]], [[San Martin Unx]], [[Uharte]], [[Uharte-Arakil]], [[Urrotz]], [[Urrotz (Malerreka)]], [[Valtierra]], [[Villamayor de Monjardín]], [[Zangoza]], [[Zarrakaztelu]] (articles tornar nomenats) e [[Vila Màger de Mont Jardín]] e [[Villa Màger de Mont Jardín]] (èrrors). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 25 setembre de 2009 a 07.37 (UTC) {{fach}} [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 25 setembre de 2009 a 18.31 (UTC) 30 de setembre de 2009: de suprimir [[Centre Nacionau d'Entresenha (Espanha)]] e las paginas de redireccion [[Centre Nacional d'Entresenha]] e [[Centre Nacionau d'Entresenha]] (non enciclopedic en l'estat, l'article fornissent d'entresenhas non confrontadas). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 setembre de 2009 a 22.32 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 octobre de 2009 a 10.21 (UTC) ==Octobre de 2009== 2 d'octobre de 2009: de suprimir [[Servici d'entresenha]] (gramatica e redaccion), las paginas de redireccion [[Rensenhament]] e [[Espionatge]] e la pagina de discussion [[Discutir:Servici d'entresenha]] e de suprimir [[Companhia deu Camin de Hèr de Tudèla a Bilbao]] (esbòs). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 2 octobre de 2009 a 08.30 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 2 octobre de 2009 a 09.12 (UTC) 8 d'octobre de 2009: de suprimir las entradas [[Sant Sebastian (Guipuscoa)]], [[Hondarribia]], [[Cautarès]], [[Discutir:Cautarès]], [[Andosilla]], [[Hiriberri (Aezkoa)]] e [[La Guarda de Navarra]] (èrrors divèrsas) e [[Còp d'Estat]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 8 octobre de 2009 a 19.07 (UTC) 17 d'octobre de 2009: de suprimir [[Lo comte Lucanor]] e [[carnaval]] (esbòsses), [[Erronkari]], [[Noain (Elortzibar)]] (tornar nomenats "Roncal" e "Noain (Vath d'Elortz)"), [[Sant Joan Pè de Pòrt]] ("Sent Joan Pè de Pòrt" forma tipica en gascon) e [[Labord]], [[Baisha Navarra]], [[Bassa Navarra]], [[Sola]], [[La Bastida de Clarença]] e [[Sent Sebastian (Guipuscoa)]] (redaccion: de refar per d'occitanofòns). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 17 octobre de 2009 a 19.00 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 18 octobre de 2009 a 09.16 (UTC) 20 d'octobre de 2009: de suprimir los esbòsses sus [[Patxi Zabaleta]], [[Patxi López]], [[Josu Jon Imaz]], [[Fernando Puras]], [[José Antonio Santano]], [[José Antonio Santano Clavero]] e [[Uxue Barkos]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 07.20 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.24 (UTC) ::Demandi tamben la supression de las entradas [[Hont Arràbia]] e [[Irun]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.54 (UTC) 21 d'octobre de 2009: de suprimir l'entrada [[Ziortza-Bolibar]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 octobre de 2009 a 15.13 (UTC) :{{fach}} fach ! ==Març de 2010== 1èr de març de 2010: de suprimir, se siatz consents, la pagina "Florença", qu'es venguda una pagina de redireccion. L'explicacion es [[Discutir:Florença|aicí]]. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.48 (UTC) :Fach. La pagina "Florença" correspònde ara a la vila de Toscana. Grandmercé Mertyl. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 3 març de 2010 a 22.47 (UTC) 1èr de març de 2010: de suprimir lei categorias vuejas, qu'ai remplaçadas per de rasons de tipografia o de formulacion de son nom (cf. [[:Categoria:Pagina prepausada a la supression]]). [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.53 (UTC) :{{fach}}--[[Utilizaire:Jfblanc|Jblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 8 març de 2010 a 08.41 (UTC) 30 de març de 2010: de suprimir los portaus e los modèus de Lemosin e de Perigòrd (paginas d'assag de refar en considerant d'autres punts de vista). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 març de 2010 a 14.00 (UTC) :{{contra}} Sembla qu'as cambiat d'idèa. --[[Utilizaire:Jfblanc|Jfblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 31 març de 2010 a 06.58 (UTC) ==Agost de 2010== 16 d'agost de 2010, diluns: de suprimir ''[[Ertzaña]]'' (esbos non enciclopedic; entresenha mancanta). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 16 agost de 2010 a 09.18 (UTC) :{{fach}} Hèit ! --— [[User:Jfblanc|J. F. B.]] ^{<small>([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])</small>} 16 agost de 2010 a 09.29 (UTC) ==Març de 2011== De suprimir, se vos plai, lo [[modèl:utilizaire Wikipedian del Reialme de Juda]], lo [[modèl:utilizaire Wikipedian Adèpte d'Apollòni de Tiana]]. Coralament, [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 15 març de 2011 a 15.53 (UTC) ==Mai de 2011== Demandi de suprimir l'istoric d'[[utilizaire:tuc negre]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 11 mai de 2011 a 09.48 (UTC) ==Octobre de 2011== De suprimir, SVP, [[garda]] en mai de las redireccions [[guarda]], [[gardian]], [[guardian]] (infraesbòs). [[Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|ܒܘܪܓܐ]] ([[Discussion Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|d]]) 1 novembre de 2011 a 20.23 (UTC) :Hèit --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 2 novembre de 2011 a 05.16 (UTC) ==Febrièr de 2014== De suprimir, SVP, [[Utilizaire:Izkilanttoa]], [[Modèl:Utilizaire Wikipedian apatrida]] e [[Modèl:Utilizaire demòra Republica Democratica Espanhòla]] (errors). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 27 febrièr de 2014 a 16.19 (UTC) ==Març de 2014== De suprimir, SVP, [[protobasco]], [[protobasc]] (l'article es pas logicament estructurat). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 24 març de 2014 a 11.51 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 25 març de 2014 a 07.55 (UTC) ==Agost de 2014== De suprimir, SVP, los esbòsses contenent pas gaire que lo títol e los articles contenent de nombrosas errors d'estil de mal resseguir, listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aqueles senhalats concernissent la preïstòria, l'antiquitat e l'edat mejana: [[Silurian]], [[Cauna de l'Arago]], [[Cuneïfòrme]], [[Campanifòrme]], [[Cultura dau vas campanifòrme]], [[Cultura del vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura del vas campanifòrme]], [[Cultura deth vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura deth vas campanifòrme]], [[Cultura deu vas campanifòrme]], [[Vas campanifòrme]], [[Espelugas de Gargàs]], [[Fàcies]], [[Machaerus]], [[Peiregordian]], [[Peiregordian Superior]], [[Perigordian Superior]], [[Fonzier]], [[Fonzièr]]; la literatura: [[Cançon de mio Cid]], [[Cançon de Mio Cid]], [[Gonzalo de Berceo]], [[Hernando del Pulgar]], [[Pedro López de Ayala]]; la religion: [[Possession (antropologia)]], [[Ponç Pilat]], [[Apollòni de Tiana]], [[Barrabàs]], [[Discutir:Barrabàs]], [[Simon lo Mague]], [[Sant Torquat (Tricastin)]], [[Torquat (Tricastin)]], [[Domenge de Silòs]], [[Nestorius]], [[Pau de Tars]], [[Ovadia Yosef]], [[Gilgul haneshamot]]; lo país basc: [[Argantzun]], [[Auritz (omonimia)]], [[Comtat de Trebiñu]], [[Judimendi]], [[Comunitat Forala de Navarra]], [[Puiu]], [[Portal:Abando]], [[Modèl:Portal d'Abando/Introduccion]], [[Modèl:Portal d'Abando/Lutz sus...]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura religiosa]], [[Modèl:Portal d'Abando/Geografia e natura]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura civila]], [[Modèl:Portal d'Abando/Esculturas]], [[Modèl:Portal Abando]], [[Calada de Bilbao]]; la seguretat: [[KGB]], [[Veïcul militar]], [[Minhon]], [[Miquelet]], [[Polícia de la Generalitat de Catalonha]], [[Centre Nacional d'Entresenha d'Espanha]], [[Còs Nacionau de Polícia d'Espanha]], [[Ertzaintza]], [[Garda Civila (Espanha)]]; l'arquitectura: [[Torre de Don Borja]]; e la medecina: [[Moshe Prywes]], [[Òbra de Socors ais Enfants]], [[Memòria]], [[Neuropsicologia]], [[Càncer del palmons]], [[Narcotic]], [[Trebol bipolar]], [[Tresvirament bipolar]], [[Triscaidecafobia]]. Coralament, [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 agost de 2014 a 10.02 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 18 agost de 2014 a 10.31 (UTC) ==Setembre de 2014== Demandi la supression, SVP, d'[[Espeluga d'Antoliña]], [[Espeluga d'Arenaza]]‎, [[Espeluga d'Atxuri]], [[Espeluga de Goikolau]], [[El Rincón]], [[Venta de ‎Laperra]], [[Espeluga d'Altxerri]] (esbòsses non enciclopedics). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 setembre de 2014 a 11.57 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 18 setembre de 2014 a 21.41 (UTC) Demandi la supression, SVP, de [[Malhs de Riglos]] (l'article presenta de dificultats). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 23 setembre de 2014 a 11.53 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 23 setembre de 2014 a 15.22 (UTC) Prepausi la supression, SVP, de [[Senescauciá d'Angieus]], [[Senescauciá de Baugé]], [[Senescalciá de Beaufort]], [[Seneschauciá de Château-Gontier]], [[Seneschauciá de La Flèche]], [[Seneschauciá de Laudun]], [[Senescaucia de Saumur]], [[Generalitat de Tors]], [[Senescalciá de Besièrs‎]], [[Senescauciá de Bèucaire‎]], [[Senescalciá de Montpelhièr‎]], [[Seneschauciás de Bretanha]] (ne soi l'unic autor; las errors d'aqueles articles son de mal resseguir). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 26 setembre de 2014 a 16.34 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 26 setembre de 2014 a 17.04 (UTC) == Octobre de 2014 == Prepausi la supression d'[[òdi]] (non enciclopedic). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 4 octobre de 2014 a 22.17 (UTC) :Soi pas segur que siá (enfin, las versions suprimidas) non enciclopedic. Ai fintat l'article en francés que fa d'allusions a de filosòfs coma Ortega y Gasset. Es un subjècte filosofic de melhorar la redaccion. Se pòdi far una propausicion, es de ne discutir sus la pagina de discussion de l'article (e de'n parlar dins la Tavèrna, se per cas n'i a d'interessats). Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 5 octobre de 2014 a 06.50 (UTC) ::Demandi la supression de l'article puèi que las primièras versions [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%92di&direction=prev&oldid=252835] contenon una frasa malurosa restacada a un imatge odiós [http://img1.liveinternet.ru/images/attach/c/4/80/559/80559543_Antiruss.jpg] ara dessaparegut. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 7 octobre de 2014 a 18.41 (UTC) == Novembre de 2014 == Prepausi la supression de [[François Asselineau]]: cap de "''notorietat nacionala, regionala, provinciala o cantonala''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas]] <small>("''Per evitar que Wikipèdia devenga un mejan d'autopromocion per de personas encara desconegudas dins lor domeni, se conselha de consagrar d’articles solament a las personas respondent almens a un dels critèris seguents : ...''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas|#Biografias]]</small>). Vejatz tanben [http://archive.is/ImbUr la pagina escafada de wp en francés]: "''personnage pratiquement inexistant''" - LePlusNouvelObs, "''illustre inconnu''" - Causeur. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 11.23 (UTC) : Mercés per vòstre vejaire, mas sèm pas la wikipèdia en francés aicí! Per contra se volètz crear d'articles aicí sètz benvenguts! Bona setmana, Claudi/[[Utilizaire:Capsot|Capsot]] ([[Discussion Utilizaire:Capsot|d]]) 3 novembre de 2014 a 12.18 (UTC) ::[[Wikipèdia:Paginas de suprimir/Entèsta#Debanament del vòte e tractament]]: "''Los contributors de Wikipèdia vòtan e donan lors avises respectius sus la proposicion de supression''", "''S'un consensus clar se desgatja aprèp una setmana, ...''" = [//oc.wikipedia.org/w/index.php?title=François_Asselineau&diff=1945499&oldid=prev cal una setmana!] <small>(sorry, I understand a lot in Occitan but I am totally unable to write)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 13.24 (UTC) ::: Adieu, lei critèris citats son solament una recomandacion per [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]]. An donc una valor limitada. De mai, coma [[Utilizaire:Capsot|Capsot]], siáu d'acòrdi per pas importar aiçí lei practicas de la wikipèdia francesa e restrénher lei supressions d'articles au minimom. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 3 novembre de 2014 a 21.32 (UTC) ::::Adieu, lei critèris citats son lei critèris balhats per la wikipèdia occitana, pas solament per io. <small>(I wanted to check "io" but I did not find an article about grammar?)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 06.20 (UTC) :::::Adieu, se ditz ''ieu'' ([jew] o [ju]) o ''jo'' ([ju] o [ʒo]) segond lo dialècte. En provençal es ''ieu''. La fòrma escricha ''io'' se tròba dins la lenga vièlha. Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 17.34 (UTC) ::::::<small>[tuˈdʒu '''ju''' kanteˈʁaj ... ˈnisa la ˈbɛla] :) [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 19.47 (UTC)</small> :::::::Aimi melhor la version de Mauris, "Nissa rebella"... Senon, per informacion i a pas que 7 aeropòrts sus la wikipèdia en occitan: Blanhac, O'Hare e cinc au Vietnam. Es un forcauquierenc qu’a espandit un cèrt nombre de sites faus d'aeropòrts africans (coma lo de Vagadogo, au Borquina) que ''Le Monde'' ne ditz: «Ajoutant à la confusion, les pages Wikipedia des aéroports renvoient vers ces sites, personne ne les ayant jusque-là identifiés comme étant des faux.» (http://bigbrowser.blog.lemonde.fr/2014/11/04/le-faux-site-web-de-laeroport-de-ouagadougou-en-cache-dautres/) M’espofidi. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 23.07 (UTC) :::Alara lei [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles]] comptan pas e cal restrénher lei supressions d'articles au minimom? Per ieu es pas important, va plan, vosautres decidètz. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 15.33 (UTC) ::::Adieu, comptan e comptan pas. Pel moment son solament de reviradas del francés, e caldrà un jorn que la comunautat prenga una decision... Amai, i aguèt pas de votacion per la supression de la pagina. Davant lo comportament dels amics de l'Asselineau, me sembla mai fin d'insistir dins l'article sus sas pauras resultas electoralas... Amistats, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 12 novembre de 2014 a 18.13 (UTC) :::::Comprene, siéu d'acòrd, mai pòde pas ajudar. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 20.57 (UTC) == Abril de 2015 == Demandi de suprimir [[ipocrisia]] (redaccion). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 30 abril de 2015 a 18.32 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 30 abril de 2015 a 20.08 (UTC) Demandi de suprimir [[Juda Haleví]] (estil). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 11.11 (UTC) : {{Contra}} (contra), Sorry but I can't really understand the reason it has been [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Juda_Halev%C3%AD&type=revision&diff=1960998&oldid=1960968 so] deleted.., --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 12.11 (UTC) ::{{fach}} All right; i am the main author of that article, whose grammar and style were terrible; i have just improved it. Thank you very much, [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 16.17 (UTC) ::::Wonderful evidence! I think that my discontent when one article is suppressed, becomes from the [https://eml.wikipedia.org/wiki/Speciale:UltimeModifiche eml.wkp fragility], from where I come, and therefore its abolition is always for me the last solution... :-) (forgive my bad English.. :-° Next time I'll write in French ;-p ), --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 18.51 (UTC) == Junh de 2015 == [[Soest (Alemanha)]] et [[Soest]] : Quelle différence? [[Soest (Alemanha)]] est inutile. Prepausi la supression de [[Soest (Alemanha)]]. --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 9 de junh de de 2015 a 14.34 (UTC) : Fach, qu'en mai de la semblança, [[Soest (Alemanha)]] èra vuege. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 10 de junh de de 2015 a 13.40 (UTC) :: Mercé, Nicolas! :) --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 10 de junh de de 2015 a 14.22 (UTC) == Julhet de 2015 == Demandi de suprimir: [[Abando]], [[Bakio]], [[Begoña]], [[Bilbao]], [[Deusto]] e [[Universitat de Deusto]] (esbòsses non enciclopedics / errors gramaticalas), [[Discutir:Bakio]] e [[Discutir:Chemtrail]]. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 10 julhet de 2015 a 09.18 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 10 julhet de 2015 a 13.31 (UTC) Demandi de suprimir: [[Jèsus]], [[Jèsus Crist]], [[Jèsus de Nazaret]] (esbòs non enciclopedic / errors gramaticalas). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 17 julhet de 2015 a 15.13 (UTC)</br> 28 de julhet de 2015: Demandi de suprimir, svp, [[un marit sens vocacion]] e [[lo caufaire novèl]] (concernirián a Wikisource) e [[Enrique Jardiel Poncela]] (esbòs incomplet). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 28 julhet de 2015 a 13.53 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 28 julhet de 2015 a 17.13 (UTC)</br> Demandi de suprimir [[Pedro Bilbao]], [[Manchokuò]] (nauc de sabla) e [[Jèsus (omonimia)]] (pagina d'omonimia inutila). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 31 julhet de 2015 a 18.23 (UTC) :Fach!--[[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 agost de 2015 a 14.02 (UTC) == Octobre de 2015 == De suprimir, SVP, lei redireccions inutilas, leis esbòs contenent pas gaire que lo títol e leis articles comportant de nombroseis errors d'estil de mau resseguir listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aquelei senhalats concernissent la Preïstòria: [[Forbes' Quarry]], [[Discutir:Forbes' Quarry]], [[Devil's Tower]], [[Discutir:Devil's Tower]]; la politica: [[Miguel Ángel Revilla]], lo País Basc: [[Deustua]], [[Govèrn Provisòri deu Bascoat]], [[Institut entà la promocion deus estudis sociaus]]; la literatura ispanica: [[cantiga]], [[estar çò qui soi]], [[las segondas de la mia vida]], [[Iker Anasagasti Cerrato]]; la literatura jusieva e lo judaïsme: [[Cesarèa]], [[Jardin de l'Edèn]], [[Amnon Yitzhak]], [[apocalipsi grèga de Baruc]], [[apocalipsi siriaca de Baruc]], [[criptojudaïsme]], [[Erodias]], [[Eròdes]], [[Eròdes eth Gran]], [[Eròdes lo Gran]], [[Eròdes lo Grand]], [[Gamaliel]], [[Gamaliel VI]], [[Gaon de Vilna]], [[Hillel Hazaken]], [[istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:Jèsus Crist]], [[Khad Gadia]], [[Khanuca]], [[Martin Buber]], [[Neturei Karta]], [[Ovadia Yosèf]], [[Perèa]], [[Polsa diNora]], [[Porim]], [[Rabeinu Tam]], [[Revòuta de Bar Kobhka]], [[Simon bar Kokhba]], [[Sinagòga d'Uzhgorod]], [[Ròsh Hashanà]], [[Temple d'Eròdes]], [[Segond Temple de Jerusalèm]], [[Shabat]], [[Zohar]], [[Meretz]], [[Papir d'Oxyrhync 3522]], [[Papir d'Oxyrhync 5101]], [[Papir Oxyrhychus 5101]], [[Rashi]]; l'entresenha: [[collaboracion (sègle XXI)]]; e la psicologia: [[tarridament]], [[òdi]]. [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.16 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.35 (UTC) De suprimir, SVP, [[Cauna Cosquer]], [[Bauma Cosquer]], [[Bauma Chabòt]], [[Bauma Chauvet]] (corregits en "Bauma ''de''...") e [[farisèu]], [[farisèus]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 20.19 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 12 octobre de 2015 a 07.35 (UTC) * Demandi de suprimir [[:Categoria:Vila de Pensilvània]], per fauta d'ortografia. Existís ja, amb títol ben ortografiat, [[:Categoria:Vila de Pennsilvània]]. Mercès [[Utilizaire:Vrac|Vrac]] ([[Discussion Utilizaire:Vrac|d]]) 15 octobre de 2015 a 19.36 (UTC) : Hèit. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 15 octobre de 2015 a 21.30 (UTC) == Octobre de 2016 == De suprimir svp [[Avicebron]] (redaccion calamitosa e catastrofica). [[Utilizaire:Bedek habait|Bedek habait]] ([[Discussion Utilizaire:Bedek habait|d]]) 16 octobre de 2016 a 11.45 (UTC)) == Aost de 2022 == Demandi la supression deis articles creats per [[Utilizaire:‎Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] per doas rasons : * aqueleis articles son una basa de donadas que compren unicament una lista de de títols, de datas e de realizators sensa desvolopaments enciclopedics. Òr, [[Wikipèdia:Çò que Wikipèdia es pas]] precisa ben que Wikipèdia es pas ''« un catalòg de faches, o una lista d'informacions »''. * serà impossible de gerir aquela massa d'articles coma o foguèt lo cas per lei creacions ''en massa'' precedentas sus aqueu wiki. A tèrme lòng, serà necessari de la suprimir. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.29 (UTC) : I understand you and I stop. You can get more information about these films from the English Wikipedia. I also want to note that all articles contain sources. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 6 agost de 2022 a 14.52 (UTC) Diguèm que la purmèra question es se l'article es valide com article. Après podèm discutir la quatiltat e botar lo bandèu besonh de traduction.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 9 agost de 2022 a 12.23 (UTC) I deleted all synopses. Now there should be no claims for translation. The nominator was inattentive, only a few of my articles contained information only about directors and dates. All the rest have actors and screenwriters. I don't know how else I can improve my articles. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 17.34 (UTC) Wait! I add information about production companies. After that, I want to add the names of the cinematographers and composers. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 19 agost de 2022 a 12.00 (UTC) === Per === # {{per}} --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.41 (UTC) # {{per}} Aquesteis articles contènon de passatges en catalan. Per ieu, es un motiu de supression immediata ([[Ajuda:Cossí suprimir una pagina]]).--[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 7 agost de 2022 a 08.42 (UTC) : I'm translating now into Occitan. Give me time please. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 7 agost de 2022 a 11.26 (UTC) # {{per}} La traduccion en [[occitan]] es facha amb un traductor automatic. Per exemple : ''La jove Frosya Burlakova arriba a Moscòu dempuèi un remot pòble siberià per dintrar al Collègi Estatal de Musica de Gnessin e se convertir en cantaira. Se lòtja al luòc de l'escultor Nikolai Vasilievich, qu'estudièt dins una escòla de Zaporozhye, ont lo sieu conegut comun trabalhava un director de l'escòla, que se transportèt après a Siberia. Absoludament desconegut amb la vida de la granda vila, Frosya divertís Nikolai Vasilyevich, la siá gojata Natasha e la mestressa amb la siá provincialitat e espontaneïtat'' ([[Tòrna deman...]]). Après, siáu pas opausat a l'idèa d'esperar quauquei setmanas per decidir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 08.52 (UTC) : Autre exemple : [[Pista de patinatge e violin]] es traduch en anglés per ''The Steamroller and the Violin'', en francés ''Le Rouleau compresseur et le Violon''... La traduccion es donc faussa. Dins d'autrei wikipèdias, la respònsa a aqueu problema seriá un blocatge per desorganizacion. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 09.36 (UTC) :: Autre exemple 2 : [[713 peticions d'aterratge]] es un film sus lo vòl 713 que demanda lo drech d'aterrir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 11.47 (UTC) # {{per}} Far d'esfòrces per aprener una lenga en ensajant d'escriure quicòm de senat es pas far de la creacion compulsiva d'"articles" en fasent servir un traductor automatic catalan. Pausar un panèl, d'acòrdi , mas sabem totes que pas degun farà pas jamai aquelas correccions en massa. Avèm pas encara acabat de corregir las traduccions automaticas de Boulaur Bot que datan de 2012! L'istòria de la wiki en scòt es edificanta. Per aquelas rasons soi per la supression.[[Utilizaire:Jiròni|Jiròni]] ([[Discussion Utilizaire:Jiròni|d]]) 9 agost de 2022 a 11.08 (UTC) What about these movie articles? They are less informative than mine. [https://oc.wikipedia.org/wiki/A_Troll_in_Central_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Aladdin_(filme,_1992)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/All_Dogs_Go_to_Heaven] [https://oc.wikipedia.org/wiki/An_American_Tail] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Bambi] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Beauty_and_the_Beast_(filme,_1991)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Big_Hero_6] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_(filme,_1973)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_2:_Wilbur%27s_Great_Adventure] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Dumbo] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fraire_dels_ors] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fun_and_Fancy_Free] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Grizzly_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Hannibal_the_Conqueror] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lady_and_the_Tramp] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lilo_%26_Stitch] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Libre_de_la_Jungle_(filme,_1967)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Rei_leon] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Make_Mine_Music] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Melody_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_and_One_Dalmatians] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Robin_Hood] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Rock-a-Doodle] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Saludos_Amigos] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Snow_White_and_the_Seven_Dwarfs] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Adventures_of_Ichabod_and_Mr._Toad] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Aristocats] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Great_Mouse_Detective] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Land_Before_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Little_Mermaid] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Many_Adventures_of_Winnie_the_Pooh] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers_Down_Under] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Secret_of_NIMH] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Three_Caballeros] [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 12.07 (UTC) # {{per}} --[[Utilizaire:Argenç|Argenç]] ([[Discussion Utilizaire:Argenç|d]]) 10 agost de 2022 a 20.03 (UTC) * {{per}} En acòrd amb lei vòtes precendents. --[[Utilizaire:Novaria85|Novaria85]] ([[Discussion Utilizaire:Novaria85|d]]) 13 agost de 2022 a 07.32 (UTC) * {{per}} D'acòrd amb leis autrei vòtes en favor de la supression. Aquò es pas un biais de redigir una enciclopèdia. --[[Utilizaire:Algovia|Algovia]] ([[Discussion Utilizaire:Algovia|d]]) 23 agost de 2022 a 08.23 (UTC) === Còntra === *Lo dialòg cortès, l'interèst d'aver un contributor de dehòra interessat, se lo contengut es vertadier e relevant, vau mielh posat un bandèu e melhorar.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 7 agost de 2022 a 16.06 (UTC) * {{contra}} l'autor fai d'esfòrces per escriure en occitan, mai que de milions d'occitans. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 8 agost de 2022 a 16.41 (UTC) : Sus la Wikipèdia en scòts, i aviá tanben un autor que fasiá d'esfòrç, mai que de milions de Scòts. Pasmens, foguèt finalament necessari de suprimir un tèrç deis articles dau projècte : [https://www.numerama.com/politique/644110-sur-wikipedia-en-scots-un-contributeur-a-ecrit-des-dizaines-de-milliers-de-pages-sans-connaitre-la-langue.html]. --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 9 agost de 2022 a 06.59 (UTC) ::Siam pas al meteis nivèl, me sembla. — [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 9 agost de 2022 a 14.44 (UTC) === Conclusion === 7 vòtes en favor de la supression còntra 2 vòtas opausats. Espèri quauquei jorns per d'autreis avejaires mai pensi que lo resultat es en favor de la supression. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 24 agost de 2022 a 17.07 (UTC) : What is wrong with my articles now? I have removed all machine translated synopsis and I have added information about cinematographers, composers and production companies. Among my articles are such famous films as [[(filme, 1997) |Titanic]], [[Memento]], [[Batman Begins]], [[The Prestige (filme)|The Prestige]], [[The Dark Knight]], [[Inception]], [[The Dark Knight Rises]], [[Interstellar (filme)|Interstellar]], [[Dunkirk (filme, 2017)|Dunkirk]], [[Tenet (filme)|Tenet]], [[V for Vendetta (filme)|V for Vendetta]], [[The Godfather]], [[The Godfather Part II]], [[The Godfather Part III]], [[A Beautiful Mind (filme)|A Beautiful Mind]], [[Gladiator (filme, 2000)|Gladiator]], [[The Shawshank Redemption]], [[The Green Mile]], [[The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring]], [[The Lord of the Rings: The Two Towers]], [[The Lord of the Rings: The Return of the King]], [[Schindler's List]], [[Forrest Gump]], [[Coco (filme, 2017)|Coco]], [[The Avengers (filme, 2012)]], [[Avengers: Infinity War]], [[Avengers: Endgame]]. Should they be removed too? [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 25 agost de 2022 a 04.07 (UTC) ==<small>Avertiments</small>== {|align="center" style="background-color:#FFFFDD; padding:1px; margin-top:1em; border:1px;border-style:solid; border-color:black" |-style="background-color:#FFFFDD" | ''<u>Avertiment</u> : Legissètz las instruccions en naut de la pagina abans d'ensajar qué que siá !''<br/> ''<u>Ajuda a la mantenença</u> : Aprèp un tractament, inscrivètz al costat del ligam un resumit de las operacions efectuadas e '''signatz'''.'' |-- align="center" |} {{De seguir}} [[Categoria:Wikipèdia:Supression|*]] [[Categoria:Mantenença dels articles]] 04eq1mahfixeek4rhea19hjp39gze7n 2334333 2334332 2022-08-25T04:14:08Z Nikolai Kurbatov 47060 /* Conclusion */ wikitext text/x-wiki <!---{{Infobox |tematica= |carta= }}---> {| | width="170" valign="top" | __TOC__ | width="*" valign="top" | {{/Entèsta}} |} ==Vòtes== <!-- Òrdre cronologic IMPERATIU, senon los debats ancians tot en bas demoraràn indefinidament dins l'oblit. Incitam la gent a votar pels debats ancians, que nos en desbarrassem enfin...--> <!----------------------------------------------------------------------> <!------------- Escriure pas res en dejós d'aqueste blòt.---------------> <!----------------- RAMPÈL : los imatges es pas aquí ! -----------------> <!----------------------------------------------------------------------> ==Setembre de 2009== 3 de setembre de 2009: de suprimir [[troyes]] (corregit en "tròias"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 3 setembre de 2009 a 17.06 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 3 setembre de 2009 a 23.09 (UTC) 4 de setembre de 2009: de suprimir [[dictatura]] (gramatica e redaccion). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 4 setembre de 2009 a 12.03 (UTC) 9 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[alesbes]], [[artzentales]], [[karrantza]], [[turtzioz]], [[lapoblación]], [[uharte Garazi]], [[erriberri]] e [[ainhize-Monjolose]] (tornar nomenats "villafranca (navarra)", "arcentales", "carranza", "trucios", "la poblacion", "uhart de cisa", "olite" e "aniça-montgelós") e [[darrèr discors de Manuel Azaña]] e [[rapòrt del Comissari als dreches de l'òme del Conselh d'Euròpa sus la Comunautat Autonòma Basca (2001)]] (articles inconcluses). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 9 setembre de 2009 a 16.22 (UTC) 12 de seteme de 2009: de suprimir [[vergonha (psicologia)]] (esbós non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 12 setembre de 2009 a 19.04 (UTC) 21 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[La Bastida-Clarença]] e [[Discutir:La Bastida-Clarença]] (corregit en "La Bastida de Clarença" segon lo nom ancian e un panèu a Baiona) e [[Urraul Ekialdekoa]], [[Doneztebe]] e [[Villafranca (Navarra)]], (corregits en "Vath Arromançada d'Urraul", "Sent Estève (Hauta Navarra)" e "Vilafranca (Navarra)"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 setembre de 2009 a 18.17 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 21 setembre de 2009 a 19.00 (UTC) 25 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[Aguilar Kodes]], [[Allin]], [[Cascante]], [[Castejón]], [[Deikaztelu]], [[Elo]], [[Gazteluberri]], [[Lerin]], [[Luzaide]], [[Mues]], [[Murchante]], [[Murillo el Cuende]], [[Olite]], [[Piedramillera]], [[Pitillas]], [[Puiu]], [[Ribaforada]], [[San Adrián]], [[San Martin Unx]], [[Uharte]], [[Uharte-Arakil]], [[Urrotz]], [[Urrotz (Malerreka)]], [[Valtierra]], [[Villamayor de Monjardín]], [[Zangoza]], [[Zarrakaztelu]] (articles tornar nomenats) e [[Vila Màger de Mont Jardín]] e [[Villa Màger de Mont Jardín]] (èrrors). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 25 setembre de 2009 a 07.37 (UTC) {{fach}} [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 25 setembre de 2009 a 18.31 (UTC) 30 de setembre de 2009: de suprimir [[Centre Nacionau d'Entresenha (Espanha)]] e las paginas de redireccion [[Centre Nacional d'Entresenha]] e [[Centre Nacionau d'Entresenha]] (non enciclopedic en l'estat, l'article fornissent d'entresenhas non confrontadas). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 setembre de 2009 a 22.32 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 octobre de 2009 a 10.21 (UTC) ==Octobre de 2009== 2 d'octobre de 2009: de suprimir [[Servici d'entresenha]] (gramatica e redaccion), las paginas de redireccion [[Rensenhament]] e [[Espionatge]] e la pagina de discussion [[Discutir:Servici d'entresenha]] e de suprimir [[Companhia deu Camin de Hèr de Tudèla a Bilbao]] (esbòs). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 2 octobre de 2009 a 08.30 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 2 octobre de 2009 a 09.12 (UTC) 8 d'octobre de 2009: de suprimir las entradas [[Sant Sebastian (Guipuscoa)]], [[Hondarribia]], [[Cautarès]], [[Discutir:Cautarès]], [[Andosilla]], [[Hiriberri (Aezkoa)]] e [[La Guarda de Navarra]] (èrrors divèrsas) e [[Còp d'Estat]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 8 octobre de 2009 a 19.07 (UTC) 17 d'octobre de 2009: de suprimir [[Lo comte Lucanor]] e [[carnaval]] (esbòsses), [[Erronkari]], [[Noain (Elortzibar)]] (tornar nomenats "Roncal" e "Noain (Vath d'Elortz)"), [[Sant Joan Pè de Pòrt]] ("Sent Joan Pè de Pòrt" forma tipica en gascon) e [[Labord]], [[Baisha Navarra]], [[Bassa Navarra]], [[Sola]], [[La Bastida de Clarença]] e [[Sent Sebastian (Guipuscoa)]] (redaccion: de refar per d'occitanofòns). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 17 octobre de 2009 a 19.00 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 18 octobre de 2009 a 09.16 (UTC) 20 d'octobre de 2009: de suprimir los esbòsses sus [[Patxi Zabaleta]], [[Patxi López]], [[Josu Jon Imaz]], [[Fernando Puras]], [[José Antonio Santano]], [[José Antonio Santano Clavero]] e [[Uxue Barkos]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 07.20 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.24 (UTC) ::Demandi tamben la supression de las entradas [[Hont Arràbia]] e [[Irun]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.54 (UTC) 21 d'octobre de 2009: de suprimir l'entrada [[Ziortza-Bolibar]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 octobre de 2009 a 15.13 (UTC) :{{fach}} fach ! ==Març de 2010== 1èr de març de 2010: de suprimir, se siatz consents, la pagina "Florença", qu'es venguda una pagina de redireccion. L'explicacion es [[Discutir:Florença|aicí]]. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.48 (UTC) :Fach. La pagina "Florença" correspònde ara a la vila de Toscana. Grandmercé Mertyl. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 3 març de 2010 a 22.47 (UTC) 1èr de març de 2010: de suprimir lei categorias vuejas, qu'ai remplaçadas per de rasons de tipografia o de formulacion de son nom (cf. [[:Categoria:Pagina prepausada a la supression]]). [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.53 (UTC) :{{fach}}--[[Utilizaire:Jfblanc|Jblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 8 març de 2010 a 08.41 (UTC) 30 de març de 2010: de suprimir los portaus e los modèus de Lemosin e de Perigòrd (paginas d'assag de refar en considerant d'autres punts de vista). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 març de 2010 a 14.00 (UTC) :{{contra}} Sembla qu'as cambiat d'idèa. --[[Utilizaire:Jfblanc|Jfblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 31 març de 2010 a 06.58 (UTC) ==Agost de 2010== 16 d'agost de 2010, diluns: de suprimir ''[[Ertzaña]]'' (esbos non enciclopedic; entresenha mancanta). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 16 agost de 2010 a 09.18 (UTC) :{{fach}} Hèit ! --— [[User:Jfblanc|J. F. B.]] ^{<small>([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])</small>} 16 agost de 2010 a 09.29 (UTC) ==Març de 2011== De suprimir, se vos plai, lo [[modèl:utilizaire Wikipedian del Reialme de Juda]], lo [[modèl:utilizaire Wikipedian Adèpte d'Apollòni de Tiana]]. Coralament, [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 15 març de 2011 a 15.53 (UTC) ==Mai de 2011== Demandi de suprimir l'istoric d'[[utilizaire:tuc negre]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 11 mai de 2011 a 09.48 (UTC) ==Octobre de 2011== De suprimir, SVP, [[garda]] en mai de las redireccions [[guarda]], [[gardian]], [[guardian]] (infraesbòs). [[Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|ܒܘܪܓܐ]] ([[Discussion Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|d]]) 1 novembre de 2011 a 20.23 (UTC) :Hèit --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 2 novembre de 2011 a 05.16 (UTC) ==Febrièr de 2014== De suprimir, SVP, [[Utilizaire:Izkilanttoa]], [[Modèl:Utilizaire Wikipedian apatrida]] e [[Modèl:Utilizaire demòra Republica Democratica Espanhòla]] (errors). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 27 febrièr de 2014 a 16.19 (UTC) ==Març de 2014== De suprimir, SVP, [[protobasco]], [[protobasc]] (l'article es pas logicament estructurat). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 24 març de 2014 a 11.51 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 25 març de 2014 a 07.55 (UTC) ==Agost de 2014== De suprimir, SVP, los esbòsses contenent pas gaire que lo títol e los articles contenent de nombrosas errors d'estil de mal resseguir, listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aqueles senhalats concernissent la preïstòria, l'antiquitat e l'edat mejana: [[Silurian]], [[Cauna de l'Arago]], [[Cuneïfòrme]], [[Campanifòrme]], [[Cultura dau vas campanifòrme]], [[Cultura del vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura del vas campanifòrme]], [[Cultura deth vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura deth vas campanifòrme]], [[Cultura deu vas campanifòrme]], [[Vas campanifòrme]], [[Espelugas de Gargàs]], [[Fàcies]], [[Machaerus]], [[Peiregordian]], [[Peiregordian Superior]], [[Perigordian Superior]], [[Fonzier]], [[Fonzièr]]; la literatura: [[Cançon de mio Cid]], [[Cançon de Mio Cid]], [[Gonzalo de Berceo]], [[Hernando del Pulgar]], [[Pedro López de Ayala]]; la religion: [[Possession (antropologia)]], [[Ponç Pilat]], [[Apollòni de Tiana]], [[Barrabàs]], [[Discutir:Barrabàs]], [[Simon lo Mague]], [[Sant Torquat (Tricastin)]], [[Torquat (Tricastin)]], [[Domenge de Silòs]], [[Nestorius]], [[Pau de Tars]], [[Ovadia Yosef]], [[Gilgul haneshamot]]; lo país basc: [[Argantzun]], [[Auritz (omonimia)]], [[Comtat de Trebiñu]], [[Judimendi]], [[Comunitat Forala de Navarra]], [[Puiu]], [[Portal:Abando]], [[Modèl:Portal d'Abando/Introduccion]], [[Modèl:Portal d'Abando/Lutz sus...]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura religiosa]], [[Modèl:Portal d'Abando/Geografia e natura]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura civila]], [[Modèl:Portal d'Abando/Esculturas]], [[Modèl:Portal Abando]], [[Calada de Bilbao]]; la seguretat: [[KGB]], [[Veïcul militar]], [[Minhon]], [[Miquelet]], [[Polícia de la Generalitat de Catalonha]], [[Centre Nacional d'Entresenha d'Espanha]], [[Còs Nacionau de Polícia d'Espanha]], [[Ertzaintza]], [[Garda Civila (Espanha)]]; l'arquitectura: [[Torre de Don Borja]]; e la medecina: [[Moshe Prywes]], [[Òbra de Socors ais Enfants]], [[Memòria]], [[Neuropsicologia]], [[Càncer del palmons]], [[Narcotic]], [[Trebol bipolar]], [[Tresvirament bipolar]], [[Triscaidecafobia]]. Coralament, [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 agost de 2014 a 10.02 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 18 agost de 2014 a 10.31 (UTC) ==Setembre de 2014== Demandi la supression, SVP, d'[[Espeluga d'Antoliña]], [[Espeluga d'Arenaza]]‎, [[Espeluga d'Atxuri]], [[Espeluga de Goikolau]], [[El Rincón]], [[Venta de ‎Laperra]], [[Espeluga d'Altxerri]] (esbòsses non enciclopedics). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 setembre de 2014 a 11.57 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 18 setembre de 2014 a 21.41 (UTC) Demandi la supression, SVP, de [[Malhs de Riglos]] (l'article presenta de dificultats). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 23 setembre de 2014 a 11.53 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 23 setembre de 2014 a 15.22 (UTC) Prepausi la supression, SVP, de [[Senescauciá d'Angieus]], [[Senescauciá de Baugé]], [[Senescalciá de Beaufort]], [[Seneschauciá de Château-Gontier]], [[Seneschauciá de La Flèche]], [[Seneschauciá de Laudun]], [[Senescaucia de Saumur]], [[Generalitat de Tors]], [[Senescalciá de Besièrs‎]], [[Senescauciá de Bèucaire‎]], [[Senescalciá de Montpelhièr‎]], [[Seneschauciás de Bretanha]] (ne soi l'unic autor; las errors d'aqueles articles son de mal resseguir). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 26 setembre de 2014 a 16.34 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 26 setembre de 2014 a 17.04 (UTC) == Octobre de 2014 == Prepausi la supression d'[[òdi]] (non enciclopedic). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 4 octobre de 2014 a 22.17 (UTC) :Soi pas segur que siá (enfin, las versions suprimidas) non enciclopedic. Ai fintat l'article en francés que fa d'allusions a de filosòfs coma Ortega y Gasset. Es un subjècte filosofic de melhorar la redaccion. Se pòdi far una propausicion, es de ne discutir sus la pagina de discussion de l'article (e de'n parlar dins la Tavèrna, se per cas n'i a d'interessats). Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 5 octobre de 2014 a 06.50 (UTC) ::Demandi la supression de l'article puèi que las primièras versions [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%92di&direction=prev&oldid=252835] contenon una frasa malurosa restacada a un imatge odiós [http://img1.liveinternet.ru/images/attach/c/4/80/559/80559543_Antiruss.jpg] ara dessaparegut. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 7 octobre de 2014 a 18.41 (UTC) == Novembre de 2014 == Prepausi la supression de [[François Asselineau]]: cap de "''notorietat nacionala, regionala, provinciala o cantonala''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas]] <small>("''Per evitar que Wikipèdia devenga un mejan d'autopromocion per de personas encara desconegudas dins lor domeni, se conselha de consagrar d’articles solament a las personas respondent almens a un dels critèris seguents : ...''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas|#Biografias]]</small>). Vejatz tanben [http://archive.is/ImbUr la pagina escafada de wp en francés]: "''personnage pratiquement inexistant''" - LePlusNouvelObs, "''illustre inconnu''" - Causeur. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 11.23 (UTC) : Mercés per vòstre vejaire, mas sèm pas la wikipèdia en francés aicí! Per contra se volètz crear d'articles aicí sètz benvenguts! Bona setmana, Claudi/[[Utilizaire:Capsot|Capsot]] ([[Discussion Utilizaire:Capsot|d]]) 3 novembre de 2014 a 12.18 (UTC) ::[[Wikipèdia:Paginas de suprimir/Entèsta#Debanament del vòte e tractament]]: "''Los contributors de Wikipèdia vòtan e donan lors avises respectius sus la proposicion de supression''", "''S'un consensus clar se desgatja aprèp una setmana, ...''" = [//oc.wikipedia.org/w/index.php?title=François_Asselineau&diff=1945499&oldid=prev cal una setmana!] <small>(sorry, I understand a lot in Occitan but I am totally unable to write)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 13.24 (UTC) ::: Adieu, lei critèris citats son solament una recomandacion per [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]]. An donc una valor limitada. De mai, coma [[Utilizaire:Capsot|Capsot]], siáu d'acòrdi per pas importar aiçí lei practicas de la wikipèdia francesa e restrénher lei supressions d'articles au minimom. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 3 novembre de 2014 a 21.32 (UTC) ::::Adieu, lei critèris citats son lei critèris balhats per la wikipèdia occitana, pas solament per io. <small>(I wanted to check "io" but I did not find an article about grammar?)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 06.20 (UTC) :::::Adieu, se ditz ''ieu'' ([jew] o [ju]) o ''jo'' ([ju] o [ʒo]) segond lo dialècte. En provençal es ''ieu''. La fòrma escricha ''io'' se tròba dins la lenga vièlha. Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 17.34 (UTC) ::::::<small>[tuˈdʒu '''ju''' kanteˈʁaj ... ˈnisa la ˈbɛla] :) [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 19.47 (UTC)</small> :::::::Aimi melhor la version de Mauris, "Nissa rebella"... Senon, per informacion i a pas que 7 aeropòrts sus la wikipèdia en occitan: Blanhac, O'Hare e cinc au Vietnam. Es un forcauquierenc qu’a espandit un cèrt nombre de sites faus d'aeropòrts africans (coma lo de Vagadogo, au Borquina) que ''Le Monde'' ne ditz: «Ajoutant à la confusion, les pages Wikipedia des aéroports renvoient vers ces sites, personne ne les ayant jusque-là identifiés comme étant des faux.» (http://bigbrowser.blog.lemonde.fr/2014/11/04/le-faux-site-web-de-laeroport-de-ouagadougou-en-cache-dautres/) M’espofidi. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 23.07 (UTC) :::Alara lei [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles]] comptan pas e cal restrénher lei supressions d'articles au minimom? Per ieu es pas important, va plan, vosautres decidètz. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 15.33 (UTC) ::::Adieu, comptan e comptan pas. Pel moment son solament de reviradas del francés, e caldrà un jorn que la comunautat prenga una decision... Amai, i aguèt pas de votacion per la supression de la pagina. Davant lo comportament dels amics de l'Asselineau, me sembla mai fin d'insistir dins l'article sus sas pauras resultas electoralas... Amistats, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 12 novembre de 2014 a 18.13 (UTC) :::::Comprene, siéu d'acòrd, mai pòde pas ajudar. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 20.57 (UTC) == Abril de 2015 == Demandi de suprimir [[ipocrisia]] (redaccion). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 30 abril de 2015 a 18.32 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 30 abril de 2015 a 20.08 (UTC) Demandi de suprimir [[Juda Haleví]] (estil). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 11.11 (UTC) : {{Contra}} (contra), Sorry but I can't really understand the reason it has been [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Juda_Halev%C3%AD&type=revision&diff=1960998&oldid=1960968 so] deleted.., --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 12.11 (UTC) ::{{fach}} All right; i am the main author of that article, whose grammar and style were terrible; i have just improved it. Thank you very much, [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 16.17 (UTC) ::::Wonderful evidence! I think that my discontent when one article is suppressed, becomes from the [https://eml.wikipedia.org/wiki/Speciale:UltimeModifiche eml.wkp fragility], from where I come, and therefore its abolition is always for me the last solution... :-) (forgive my bad English.. :-° Next time I'll write in French ;-p ), --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 18.51 (UTC) == Junh de 2015 == [[Soest (Alemanha)]] et [[Soest]] : Quelle différence? [[Soest (Alemanha)]] est inutile. Prepausi la supression de [[Soest (Alemanha)]]. --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 9 de junh de de 2015 a 14.34 (UTC) : Fach, qu'en mai de la semblança, [[Soest (Alemanha)]] èra vuege. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 10 de junh de de 2015 a 13.40 (UTC) :: Mercé, Nicolas! :) --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 10 de junh de de 2015 a 14.22 (UTC) == Julhet de 2015 == Demandi de suprimir: [[Abando]], [[Bakio]], [[Begoña]], [[Bilbao]], [[Deusto]] e [[Universitat de Deusto]] (esbòsses non enciclopedics / errors gramaticalas), [[Discutir:Bakio]] e [[Discutir:Chemtrail]]. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 10 julhet de 2015 a 09.18 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 10 julhet de 2015 a 13.31 (UTC) Demandi de suprimir: [[Jèsus]], [[Jèsus Crist]], [[Jèsus de Nazaret]] (esbòs non enciclopedic / errors gramaticalas). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 17 julhet de 2015 a 15.13 (UTC)</br> 28 de julhet de 2015: Demandi de suprimir, svp, [[un marit sens vocacion]] e [[lo caufaire novèl]] (concernirián a Wikisource) e [[Enrique Jardiel Poncela]] (esbòs incomplet). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 28 julhet de 2015 a 13.53 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 28 julhet de 2015 a 17.13 (UTC)</br> Demandi de suprimir [[Pedro Bilbao]], [[Manchokuò]] (nauc de sabla) e [[Jèsus (omonimia)]] (pagina d'omonimia inutila). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 31 julhet de 2015 a 18.23 (UTC) :Fach!--[[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 agost de 2015 a 14.02 (UTC) == Octobre de 2015 == De suprimir, SVP, lei redireccions inutilas, leis esbòs contenent pas gaire que lo títol e leis articles comportant de nombroseis errors d'estil de mau resseguir listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aquelei senhalats concernissent la Preïstòria: [[Forbes' Quarry]], [[Discutir:Forbes' Quarry]], [[Devil's Tower]], [[Discutir:Devil's Tower]]; la politica: [[Miguel Ángel Revilla]], lo País Basc: [[Deustua]], [[Govèrn Provisòri deu Bascoat]], [[Institut entà la promocion deus estudis sociaus]]; la literatura ispanica: [[cantiga]], [[estar çò qui soi]], [[las segondas de la mia vida]], [[Iker Anasagasti Cerrato]]; la literatura jusieva e lo judaïsme: [[Cesarèa]], [[Jardin de l'Edèn]], [[Amnon Yitzhak]], [[apocalipsi grèga de Baruc]], [[apocalipsi siriaca de Baruc]], [[criptojudaïsme]], [[Erodias]], [[Eròdes]], [[Eròdes eth Gran]], [[Eròdes lo Gran]], [[Eròdes lo Grand]], [[Gamaliel]], [[Gamaliel VI]], [[Gaon de Vilna]], [[Hillel Hazaken]], [[istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:Jèsus Crist]], [[Khad Gadia]], [[Khanuca]], [[Martin Buber]], [[Neturei Karta]], [[Ovadia Yosèf]], [[Perèa]], [[Polsa diNora]], [[Porim]], [[Rabeinu Tam]], [[Revòuta de Bar Kobhka]], [[Simon bar Kokhba]], [[Sinagòga d'Uzhgorod]], [[Ròsh Hashanà]], [[Temple d'Eròdes]], [[Segond Temple de Jerusalèm]], [[Shabat]], [[Zohar]], [[Meretz]], [[Papir d'Oxyrhync 3522]], [[Papir d'Oxyrhync 5101]], [[Papir Oxyrhychus 5101]], [[Rashi]]; l'entresenha: [[collaboracion (sègle XXI)]]; e la psicologia: [[tarridament]], [[òdi]]. [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.16 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.35 (UTC) De suprimir, SVP, [[Cauna Cosquer]], [[Bauma Cosquer]], [[Bauma Chabòt]], [[Bauma Chauvet]] (corregits en "Bauma ''de''...") e [[farisèu]], [[farisèus]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 20.19 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 12 octobre de 2015 a 07.35 (UTC) * Demandi de suprimir [[:Categoria:Vila de Pensilvània]], per fauta d'ortografia. Existís ja, amb títol ben ortografiat, [[:Categoria:Vila de Pennsilvània]]. Mercès [[Utilizaire:Vrac|Vrac]] ([[Discussion Utilizaire:Vrac|d]]) 15 octobre de 2015 a 19.36 (UTC) : Hèit. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 15 octobre de 2015 a 21.30 (UTC) == Octobre de 2016 == De suprimir svp [[Avicebron]] (redaccion calamitosa e catastrofica). [[Utilizaire:Bedek habait|Bedek habait]] ([[Discussion Utilizaire:Bedek habait|d]]) 16 octobre de 2016 a 11.45 (UTC)) == Aost de 2022 == Demandi la supression deis articles creats per [[Utilizaire:‎Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] per doas rasons : * aqueleis articles son una basa de donadas que compren unicament una lista de de títols, de datas e de realizators sensa desvolopaments enciclopedics. Òr, [[Wikipèdia:Çò que Wikipèdia es pas]] precisa ben que Wikipèdia es pas ''« un catalòg de faches, o una lista d'informacions »''. * serà impossible de gerir aquela massa d'articles coma o foguèt lo cas per lei creacions ''en massa'' precedentas sus aqueu wiki. A tèrme lòng, serà necessari de la suprimir. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.29 (UTC) : I understand you and I stop. You can get more information about these films from the English Wikipedia. I also want to note that all articles contain sources. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 6 agost de 2022 a 14.52 (UTC) Diguèm que la purmèra question es se l'article es valide com article. Après podèm discutir la quatiltat e botar lo bandèu besonh de traduction.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 9 agost de 2022 a 12.23 (UTC) I deleted all synopses. Now there should be no claims for translation. The nominator was inattentive, only a few of my articles contained information only about directors and dates. All the rest have actors and screenwriters. I don't know how else I can improve my articles. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 17.34 (UTC) Wait! I add information about production companies. After that, I want to add the names of the cinematographers and composers. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 19 agost de 2022 a 12.00 (UTC) === Per === # {{per}} --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.41 (UTC) # {{per}} Aquesteis articles contènon de passatges en catalan. Per ieu, es un motiu de supression immediata ([[Ajuda:Cossí suprimir una pagina]]).--[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 7 agost de 2022 a 08.42 (UTC) : I'm translating now into Occitan. Give me time please. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 7 agost de 2022 a 11.26 (UTC) # {{per}} La traduccion en [[occitan]] es facha amb un traductor automatic. Per exemple : ''La jove Frosya Burlakova arriba a Moscòu dempuèi un remot pòble siberià per dintrar al Collègi Estatal de Musica de Gnessin e se convertir en cantaira. Se lòtja al luòc de l'escultor Nikolai Vasilievich, qu'estudièt dins una escòla de Zaporozhye, ont lo sieu conegut comun trabalhava un director de l'escòla, que se transportèt après a Siberia. Absoludament desconegut amb la vida de la granda vila, Frosya divertís Nikolai Vasilyevich, la siá gojata Natasha e la mestressa amb la siá provincialitat e espontaneïtat'' ([[Tòrna deman...]]). Après, siáu pas opausat a l'idèa d'esperar quauquei setmanas per decidir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 08.52 (UTC) : Autre exemple : [[Pista de patinatge e violin]] es traduch en anglés per ''The Steamroller and the Violin'', en francés ''Le Rouleau compresseur et le Violon''... La traduccion es donc faussa. Dins d'autrei wikipèdias, la respònsa a aqueu problema seriá un blocatge per desorganizacion. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 09.36 (UTC) :: Autre exemple 2 : [[713 peticions d'aterratge]] es un film sus lo vòl 713 que demanda lo drech d'aterrir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 11.47 (UTC) # {{per}} Far d'esfòrces per aprener una lenga en ensajant d'escriure quicòm de senat es pas far de la creacion compulsiva d'"articles" en fasent servir un traductor automatic catalan. Pausar un panèl, d'acòrdi , mas sabem totes que pas degun farà pas jamai aquelas correccions en massa. Avèm pas encara acabat de corregir las traduccions automaticas de Boulaur Bot que datan de 2012! L'istòria de la wiki en scòt es edificanta. Per aquelas rasons soi per la supression.[[Utilizaire:Jiròni|Jiròni]] ([[Discussion Utilizaire:Jiròni|d]]) 9 agost de 2022 a 11.08 (UTC) What about these movie articles? They are less informative than mine. [https://oc.wikipedia.org/wiki/A_Troll_in_Central_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Aladdin_(filme,_1992)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/All_Dogs_Go_to_Heaven] [https://oc.wikipedia.org/wiki/An_American_Tail] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Bambi] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Beauty_and_the_Beast_(filme,_1991)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Big_Hero_6] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_(filme,_1973)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_2:_Wilbur%27s_Great_Adventure] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Dumbo] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fraire_dels_ors] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fun_and_Fancy_Free] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Grizzly_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Hannibal_the_Conqueror] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lady_and_the_Tramp] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lilo_%26_Stitch] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Libre_de_la_Jungle_(filme,_1967)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Rei_leon] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Make_Mine_Music] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Melody_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_and_One_Dalmatians] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Robin_Hood] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Rock-a-Doodle] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Saludos_Amigos] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Snow_White_and_the_Seven_Dwarfs] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Adventures_of_Ichabod_and_Mr._Toad] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Aristocats] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Great_Mouse_Detective] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Land_Before_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Little_Mermaid] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Many_Adventures_of_Winnie_the_Pooh] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers_Down_Under] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Secret_of_NIMH] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Three_Caballeros] [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 12.07 (UTC) # {{per}} --[[Utilizaire:Argenç|Argenç]] ([[Discussion Utilizaire:Argenç|d]]) 10 agost de 2022 a 20.03 (UTC) * {{per}} En acòrd amb lei vòtes precendents. --[[Utilizaire:Novaria85|Novaria85]] ([[Discussion Utilizaire:Novaria85|d]]) 13 agost de 2022 a 07.32 (UTC) * {{per}} D'acòrd amb leis autrei vòtes en favor de la supression. Aquò es pas un biais de redigir una enciclopèdia. --[[Utilizaire:Algovia|Algovia]] ([[Discussion Utilizaire:Algovia|d]]) 23 agost de 2022 a 08.23 (UTC) === Còntra === *Lo dialòg cortès, l'interèst d'aver un contributor de dehòra interessat, se lo contengut es vertadier e relevant, vau mielh posat un bandèu e melhorar.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 7 agost de 2022 a 16.06 (UTC) * {{contra}} l'autor fai d'esfòrces per escriure en occitan, mai que de milions d'occitans. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 8 agost de 2022 a 16.41 (UTC) : Sus la Wikipèdia en scòts, i aviá tanben un autor que fasiá d'esfòrç, mai que de milions de Scòts. Pasmens, foguèt finalament necessari de suprimir un tèrç deis articles dau projècte : [https://www.numerama.com/politique/644110-sur-wikipedia-en-scots-un-contributeur-a-ecrit-des-dizaines-de-milliers-de-pages-sans-connaitre-la-langue.html]. --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 9 agost de 2022 a 06.59 (UTC) ::Siam pas al meteis nivèl, me sembla. — [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 9 agost de 2022 a 14.44 (UTC) === Conclusion === 7 vòtes en favor de la supression còntra 2 vòtas opausats. Espèri quauquei jorns per d'autreis avejaires mai pensi que lo resultat es en favor de la supression. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 24 agost de 2022 a 17.07 (UTC) : What is wrong with my articles now? I have removed all machine translated synopsis and I have added information about cinematographers, composers and production companies. Among my articles are such famous films as [[Titanic (filme, 1997)|Titanic]], [[Memento]], [[Batman Begins]], [[The Prestige (filme)|The Prestige]], [[The Dark Knight (filme)|The Dark Knight]], [[Inception]], [[The Dark Knight Rises]], [[Interstellar (filme)|Interstellar]], [[Dunkirk (filme, 2017)|Dunkirk]], [[Tenet (filme)|Tenet]], [[V for Vendetta (filme)|V for Vendetta]], [[The Godfather]], [[The Godfather Part II]], [[The Godfather Part III]], [[A Beautiful Mind (filme)|A Beautiful Mind]], [[Gladiator (filme, 2000)|Gladiator]], [[The Shawshank Redemption]], [[The Green Mile (filme)|The Green Mile]], [[The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring]], [[The Lord of the Rings: The Two Towers]], [[The Lord of the Rings: The Return of the King]], [[Schindler's List]], [[Forrest Gump]], [[Coco (filme, 2017)|Coco]], [[The Avengers (filme, 2012)]], [[Avengers: Infinity War]], [[Avengers: Endgame]]. Should they be removed too? [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 25 agost de 2022 a 04.07 (UTC) ==<small>Avertiments</small>== {|align="center" style="background-color:#FFFFDD; padding:1px; margin-top:1em; border:1px;border-style:solid; border-color:black" |-style="background-color:#FFFFDD" | ''<u>Avertiment</u> : Legissètz las instruccions en naut de la pagina abans d'ensajar qué que siá !''<br/> ''<u>Ajuda a la mantenença</u> : Aprèp un tractament, inscrivètz al costat del ligam un resumit de las operacions efectuadas e '''signatz'''.'' |-- align="center" |} {{De seguir}} [[Categoria:Wikipèdia:Supression|*]] [[Categoria:Mantenença dels articles]] 1aufrg1gilb3nyd7uxyyuf8rsz68f0m 2334334 2334333 2022-08-25T04:22:08Z Nikolai Kurbatov 47060 /* Conclusion */ wikitext text/x-wiki <!---{{Infobox |tematica= |carta= }}---> {| | width="170" valign="top" | __TOC__ | width="*" valign="top" | {{/Entèsta}} |} ==Vòtes== <!-- Òrdre cronologic IMPERATIU, senon los debats ancians tot en bas demoraràn indefinidament dins l'oblit. Incitam la gent a votar pels debats ancians, que nos en desbarrassem enfin...--> <!----------------------------------------------------------------------> <!------------- Escriure pas res en dejós d'aqueste blòt.---------------> <!----------------- RAMPÈL : los imatges es pas aquí ! -----------------> <!----------------------------------------------------------------------> ==Setembre de 2009== 3 de setembre de 2009: de suprimir [[troyes]] (corregit en "tròias"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 3 setembre de 2009 a 17.06 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 3 setembre de 2009 a 23.09 (UTC) 4 de setembre de 2009: de suprimir [[dictatura]] (gramatica e redaccion). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 4 setembre de 2009 a 12.03 (UTC) 9 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[alesbes]], [[artzentales]], [[karrantza]], [[turtzioz]], [[lapoblación]], [[uharte Garazi]], [[erriberri]] e [[ainhize-Monjolose]] (tornar nomenats "villafranca (navarra)", "arcentales", "carranza", "trucios", "la poblacion", "uhart de cisa", "olite" e "aniça-montgelós") e [[darrèr discors de Manuel Azaña]] e [[rapòrt del Comissari als dreches de l'òme del Conselh d'Euròpa sus la Comunautat Autonòma Basca (2001)]] (articles inconcluses). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 9 setembre de 2009 a 16.22 (UTC) 12 de seteme de 2009: de suprimir [[vergonha (psicologia)]] (esbós non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 12 setembre de 2009 a 19.04 (UTC) 21 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[La Bastida-Clarença]] e [[Discutir:La Bastida-Clarença]] (corregit en "La Bastida de Clarença" segon lo nom ancian e un panèu a Baiona) e [[Urraul Ekialdekoa]], [[Doneztebe]] e [[Villafranca (Navarra)]], (corregits en "Vath Arromançada d'Urraul", "Sent Estève (Hauta Navarra)" e "Vilafranca (Navarra)"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 setembre de 2009 a 18.17 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 21 setembre de 2009 a 19.00 (UTC) 25 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[Aguilar Kodes]], [[Allin]], [[Cascante]], [[Castejón]], [[Deikaztelu]], [[Elo]], [[Gazteluberri]], [[Lerin]], [[Luzaide]], [[Mues]], [[Murchante]], [[Murillo el Cuende]], [[Olite]], [[Piedramillera]], [[Pitillas]], [[Puiu]], [[Ribaforada]], [[San Adrián]], [[San Martin Unx]], [[Uharte]], [[Uharte-Arakil]], [[Urrotz]], [[Urrotz (Malerreka)]], [[Valtierra]], [[Villamayor de Monjardín]], [[Zangoza]], [[Zarrakaztelu]] (articles tornar nomenats) e [[Vila Màger de Mont Jardín]] e [[Villa Màger de Mont Jardín]] (èrrors). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 25 setembre de 2009 a 07.37 (UTC) {{fach}} [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 25 setembre de 2009 a 18.31 (UTC) 30 de setembre de 2009: de suprimir [[Centre Nacionau d'Entresenha (Espanha)]] e las paginas de redireccion [[Centre Nacional d'Entresenha]] e [[Centre Nacionau d'Entresenha]] (non enciclopedic en l'estat, l'article fornissent d'entresenhas non confrontadas). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 setembre de 2009 a 22.32 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 octobre de 2009 a 10.21 (UTC) ==Octobre de 2009== 2 d'octobre de 2009: de suprimir [[Servici d'entresenha]] (gramatica e redaccion), las paginas de redireccion [[Rensenhament]] e [[Espionatge]] e la pagina de discussion [[Discutir:Servici d'entresenha]] e de suprimir [[Companhia deu Camin de Hèr de Tudèla a Bilbao]] (esbòs). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 2 octobre de 2009 a 08.30 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 2 octobre de 2009 a 09.12 (UTC) 8 d'octobre de 2009: de suprimir las entradas [[Sant Sebastian (Guipuscoa)]], [[Hondarribia]], [[Cautarès]], [[Discutir:Cautarès]], [[Andosilla]], [[Hiriberri (Aezkoa)]] e [[La Guarda de Navarra]] (èrrors divèrsas) e [[Còp d'Estat]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 8 octobre de 2009 a 19.07 (UTC) 17 d'octobre de 2009: de suprimir [[Lo comte Lucanor]] e [[carnaval]] (esbòsses), [[Erronkari]], [[Noain (Elortzibar)]] (tornar nomenats "Roncal" e "Noain (Vath d'Elortz)"), [[Sant Joan Pè de Pòrt]] ("Sent Joan Pè de Pòrt" forma tipica en gascon) e [[Labord]], [[Baisha Navarra]], [[Bassa Navarra]], [[Sola]], [[La Bastida de Clarença]] e [[Sent Sebastian (Guipuscoa)]] (redaccion: de refar per d'occitanofòns). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 17 octobre de 2009 a 19.00 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 18 octobre de 2009 a 09.16 (UTC) 20 d'octobre de 2009: de suprimir los esbòsses sus [[Patxi Zabaleta]], [[Patxi López]], [[Josu Jon Imaz]], [[Fernando Puras]], [[José Antonio Santano]], [[José Antonio Santano Clavero]] e [[Uxue Barkos]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 07.20 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.24 (UTC) ::Demandi tamben la supression de las entradas [[Hont Arràbia]] e [[Irun]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.54 (UTC) 21 d'octobre de 2009: de suprimir l'entrada [[Ziortza-Bolibar]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 octobre de 2009 a 15.13 (UTC) :{{fach}} fach ! ==Març de 2010== 1èr de març de 2010: de suprimir, se siatz consents, la pagina "Florença", qu'es venguda una pagina de redireccion. L'explicacion es [[Discutir:Florença|aicí]]. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.48 (UTC) :Fach. La pagina "Florença" correspònde ara a la vila de Toscana. Grandmercé Mertyl. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 3 març de 2010 a 22.47 (UTC) 1èr de març de 2010: de suprimir lei categorias vuejas, qu'ai remplaçadas per de rasons de tipografia o de formulacion de son nom (cf. [[:Categoria:Pagina prepausada a la supression]]). [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.53 (UTC) :{{fach}}--[[Utilizaire:Jfblanc|Jblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 8 març de 2010 a 08.41 (UTC) 30 de març de 2010: de suprimir los portaus e los modèus de Lemosin e de Perigòrd (paginas d'assag de refar en considerant d'autres punts de vista). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 març de 2010 a 14.00 (UTC) :{{contra}} Sembla qu'as cambiat d'idèa. --[[Utilizaire:Jfblanc|Jfblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 31 març de 2010 a 06.58 (UTC) ==Agost de 2010== 16 d'agost de 2010, diluns: de suprimir ''[[Ertzaña]]'' (esbos non enciclopedic; entresenha mancanta). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 16 agost de 2010 a 09.18 (UTC) :{{fach}} Hèit ! --— [[User:Jfblanc|J. F. B.]] ^{<small>([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])</small>} 16 agost de 2010 a 09.29 (UTC) ==Març de 2011== De suprimir, se vos plai, lo [[modèl:utilizaire Wikipedian del Reialme de Juda]], lo [[modèl:utilizaire Wikipedian Adèpte d'Apollòni de Tiana]]. Coralament, [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 15 març de 2011 a 15.53 (UTC) ==Mai de 2011== Demandi de suprimir l'istoric d'[[utilizaire:tuc negre]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 11 mai de 2011 a 09.48 (UTC) ==Octobre de 2011== De suprimir, SVP, [[garda]] en mai de las redireccions [[guarda]], [[gardian]], [[guardian]] (infraesbòs). [[Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|ܒܘܪܓܐ]] ([[Discussion Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|d]]) 1 novembre de 2011 a 20.23 (UTC) :Hèit --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 2 novembre de 2011 a 05.16 (UTC) ==Febrièr de 2014== De suprimir, SVP, [[Utilizaire:Izkilanttoa]], [[Modèl:Utilizaire Wikipedian apatrida]] e [[Modèl:Utilizaire demòra Republica Democratica Espanhòla]] (errors). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 27 febrièr de 2014 a 16.19 (UTC) ==Març de 2014== De suprimir, SVP, [[protobasco]], [[protobasc]] (l'article es pas logicament estructurat). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 24 març de 2014 a 11.51 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 25 març de 2014 a 07.55 (UTC) ==Agost de 2014== De suprimir, SVP, los esbòsses contenent pas gaire que lo títol e los articles contenent de nombrosas errors d'estil de mal resseguir, listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aqueles senhalats concernissent la preïstòria, l'antiquitat e l'edat mejana: [[Silurian]], [[Cauna de l'Arago]], [[Cuneïfòrme]], [[Campanifòrme]], [[Cultura dau vas campanifòrme]], [[Cultura del vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura del vas campanifòrme]], [[Cultura deth vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura deth vas campanifòrme]], [[Cultura deu vas campanifòrme]], [[Vas campanifòrme]], [[Espelugas de Gargàs]], [[Fàcies]], [[Machaerus]], [[Peiregordian]], [[Peiregordian Superior]], [[Perigordian Superior]], [[Fonzier]], [[Fonzièr]]; la literatura: [[Cançon de mio Cid]], [[Cançon de Mio Cid]], [[Gonzalo de Berceo]], [[Hernando del Pulgar]], [[Pedro López de Ayala]]; la religion: [[Possession (antropologia)]], [[Ponç Pilat]], [[Apollòni de Tiana]], [[Barrabàs]], [[Discutir:Barrabàs]], [[Simon lo Mague]], [[Sant Torquat (Tricastin)]], [[Torquat (Tricastin)]], [[Domenge de Silòs]], [[Nestorius]], [[Pau de Tars]], [[Ovadia Yosef]], [[Gilgul haneshamot]]; lo país basc: [[Argantzun]], [[Auritz (omonimia)]], [[Comtat de Trebiñu]], [[Judimendi]], [[Comunitat Forala de Navarra]], [[Puiu]], [[Portal:Abando]], [[Modèl:Portal d'Abando/Introduccion]], [[Modèl:Portal d'Abando/Lutz sus...]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura religiosa]], [[Modèl:Portal d'Abando/Geografia e natura]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura civila]], [[Modèl:Portal d'Abando/Esculturas]], [[Modèl:Portal Abando]], [[Calada de Bilbao]]; la seguretat: [[KGB]], [[Veïcul militar]], [[Minhon]], [[Miquelet]], [[Polícia de la Generalitat de Catalonha]], [[Centre Nacional d'Entresenha d'Espanha]], [[Còs Nacionau de Polícia d'Espanha]], [[Ertzaintza]], [[Garda Civila (Espanha)]]; l'arquitectura: [[Torre de Don Borja]]; e la medecina: [[Moshe Prywes]], [[Òbra de Socors ais Enfants]], [[Memòria]], [[Neuropsicologia]], [[Càncer del palmons]], [[Narcotic]], [[Trebol bipolar]], [[Tresvirament bipolar]], [[Triscaidecafobia]]. Coralament, [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 agost de 2014 a 10.02 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 18 agost de 2014 a 10.31 (UTC) ==Setembre de 2014== Demandi la supression, SVP, d'[[Espeluga d'Antoliña]], [[Espeluga d'Arenaza]]‎, [[Espeluga d'Atxuri]], [[Espeluga de Goikolau]], [[El Rincón]], [[Venta de ‎Laperra]], [[Espeluga d'Altxerri]] (esbòsses non enciclopedics). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 setembre de 2014 a 11.57 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 18 setembre de 2014 a 21.41 (UTC) Demandi la supression, SVP, de [[Malhs de Riglos]] (l'article presenta de dificultats). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 23 setembre de 2014 a 11.53 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 23 setembre de 2014 a 15.22 (UTC) Prepausi la supression, SVP, de [[Senescauciá d'Angieus]], [[Senescauciá de Baugé]], [[Senescalciá de Beaufort]], [[Seneschauciá de Château-Gontier]], [[Seneschauciá de La Flèche]], [[Seneschauciá de Laudun]], [[Senescaucia de Saumur]], [[Generalitat de Tors]], [[Senescalciá de Besièrs‎]], [[Senescauciá de Bèucaire‎]], [[Senescalciá de Montpelhièr‎]], [[Seneschauciás de Bretanha]] (ne soi l'unic autor; las errors d'aqueles articles son de mal resseguir). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 26 setembre de 2014 a 16.34 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 26 setembre de 2014 a 17.04 (UTC) == Octobre de 2014 == Prepausi la supression d'[[òdi]] (non enciclopedic). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 4 octobre de 2014 a 22.17 (UTC) :Soi pas segur que siá (enfin, las versions suprimidas) non enciclopedic. Ai fintat l'article en francés que fa d'allusions a de filosòfs coma Ortega y Gasset. Es un subjècte filosofic de melhorar la redaccion. Se pòdi far una propausicion, es de ne discutir sus la pagina de discussion de l'article (e de'n parlar dins la Tavèrna, se per cas n'i a d'interessats). Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 5 octobre de 2014 a 06.50 (UTC) ::Demandi la supression de l'article puèi que las primièras versions [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%92di&direction=prev&oldid=252835] contenon una frasa malurosa restacada a un imatge odiós [http://img1.liveinternet.ru/images/attach/c/4/80/559/80559543_Antiruss.jpg] ara dessaparegut. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 7 octobre de 2014 a 18.41 (UTC) == Novembre de 2014 == Prepausi la supression de [[François Asselineau]]: cap de "''notorietat nacionala, regionala, provinciala o cantonala''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas]] <small>("''Per evitar que Wikipèdia devenga un mejan d'autopromocion per de personas encara desconegudas dins lor domeni, se conselha de consagrar d’articles solament a las personas respondent almens a un dels critèris seguents : ...''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas|#Biografias]]</small>). Vejatz tanben [http://archive.is/ImbUr la pagina escafada de wp en francés]: "''personnage pratiquement inexistant''" - LePlusNouvelObs, "''illustre inconnu''" - Causeur. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 11.23 (UTC) : Mercés per vòstre vejaire, mas sèm pas la wikipèdia en francés aicí! Per contra se volètz crear d'articles aicí sètz benvenguts! Bona setmana, Claudi/[[Utilizaire:Capsot|Capsot]] ([[Discussion Utilizaire:Capsot|d]]) 3 novembre de 2014 a 12.18 (UTC) ::[[Wikipèdia:Paginas de suprimir/Entèsta#Debanament del vòte e tractament]]: "''Los contributors de Wikipèdia vòtan e donan lors avises respectius sus la proposicion de supression''", "''S'un consensus clar se desgatja aprèp una setmana, ...''" = [//oc.wikipedia.org/w/index.php?title=François_Asselineau&diff=1945499&oldid=prev cal una setmana!] <small>(sorry, I understand a lot in Occitan but I am totally unable to write)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 13.24 (UTC) ::: Adieu, lei critèris citats son solament una recomandacion per [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]]. An donc una valor limitada. De mai, coma [[Utilizaire:Capsot|Capsot]], siáu d'acòrdi per pas importar aiçí lei practicas de la wikipèdia francesa e restrénher lei supressions d'articles au minimom. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 3 novembre de 2014 a 21.32 (UTC) ::::Adieu, lei critèris citats son lei critèris balhats per la wikipèdia occitana, pas solament per io. <small>(I wanted to check "io" but I did not find an article about grammar?)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 06.20 (UTC) :::::Adieu, se ditz ''ieu'' ([jew] o [ju]) o ''jo'' ([ju] o [ʒo]) segond lo dialècte. En provençal es ''ieu''. La fòrma escricha ''io'' se tròba dins la lenga vièlha. Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 17.34 (UTC) ::::::<small>[tuˈdʒu '''ju''' kanteˈʁaj ... ˈnisa la ˈbɛla] :) [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 19.47 (UTC)</small> :::::::Aimi melhor la version de Mauris, "Nissa rebella"... Senon, per informacion i a pas que 7 aeropòrts sus la wikipèdia en occitan: Blanhac, O'Hare e cinc au Vietnam. Es un forcauquierenc qu’a espandit un cèrt nombre de sites faus d'aeropòrts africans (coma lo de Vagadogo, au Borquina) que ''Le Monde'' ne ditz: «Ajoutant à la confusion, les pages Wikipedia des aéroports renvoient vers ces sites, personne ne les ayant jusque-là identifiés comme étant des faux.» (http://bigbrowser.blog.lemonde.fr/2014/11/04/le-faux-site-web-de-laeroport-de-ouagadougou-en-cache-dautres/) M’espofidi. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 23.07 (UTC) :::Alara lei [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles]] comptan pas e cal restrénher lei supressions d'articles au minimom? Per ieu es pas important, va plan, vosautres decidètz. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 15.33 (UTC) ::::Adieu, comptan e comptan pas. Pel moment son solament de reviradas del francés, e caldrà un jorn que la comunautat prenga una decision... Amai, i aguèt pas de votacion per la supression de la pagina. Davant lo comportament dels amics de l'Asselineau, me sembla mai fin d'insistir dins l'article sus sas pauras resultas electoralas... Amistats, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 12 novembre de 2014 a 18.13 (UTC) :::::Comprene, siéu d'acòrd, mai pòde pas ajudar. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 20.57 (UTC) == Abril de 2015 == Demandi de suprimir [[ipocrisia]] (redaccion). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 30 abril de 2015 a 18.32 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 30 abril de 2015 a 20.08 (UTC) Demandi de suprimir [[Juda Haleví]] (estil). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 11.11 (UTC) : {{Contra}} (contra), Sorry but I can't really understand the reason it has been [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Juda_Halev%C3%AD&type=revision&diff=1960998&oldid=1960968 so] deleted.., --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 12.11 (UTC) ::{{fach}} All right; i am the main author of that article, whose grammar and style were terrible; i have just improved it. Thank you very much, [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 16.17 (UTC) ::::Wonderful evidence! I think that my discontent when one article is suppressed, becomes from the [https://eml.wikipedia.org/wiki/Speciale:UltimeModifiche eml.wkp fragility], from where I come, and therefore its abolition is always for me the last solution... :-) (forgive my bad English.. :-° Next time I'll write in French ;-p ), --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 18.51 (UTC) == Junh de 2015 == [[Soest (Alemanha)]] et [[Soest]] : Quelle différence? [[Soest (Alemanha)]] est inutile. Prepausi la supression de [[Soest (Alemanha)]]. --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 9 de junh de de 2015 a 14.34 (UTC) : Fach, qu'en mai de la semblança, [[Soest (Alemanha)]] èra vuege. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 10 de junh de de 2015 a 13.40 (UTC) :: Mercé, Nicolas! :) --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 10 de junh de de 2015 a 14.22 (UTC) == Julhet de 2015 == Demandi de suprimir: [[Abando]], [[Bakio]], [[Begoña]], [[Bilbao]], [[Deusto]] e [[Universitat de Deusto]] (esbòsses non enciclopedics / errors gramaticalas), [[Discutir:Bakio]] e [[Discutir:Chemtrail]]. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 10 julhet de 2015 a 09.18 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 10 julhet de 2015 a 13.31 (UTC) Demandi de suprimir: [[Jèsus]], [[Jèsus Crist]], [[Jèsus de Nazaret]] (esbòs non enciclopedic / errors gramaticalas). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 17 julhet de 2015 a 15.13 (UTC)</br> 28 de julhet de 2015: Demandi de suprimir, svp, [[un marit sens vocacion]] e [[lo caufaire novèl]] (concernirián a Wikisource) e [[Enrique Jardiel Poncela]] (esbòs incomplet). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 28 julhet de 2015 a 13.53 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 28 julhet de 2015 a 17.13 (UTC)</br> Demandi de suprimir [[Pedro Bilbao]], [[Manchokuò]] (nauc de sabla) e [[Jèsus (omonimia)]] (pagina d'omonimia inutila). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 31 julhet de 2015 a 18.23 (UTC) :Fach!--[[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 agost de 2015 a 14.02 (UTC) == Octobre de 2015 == De suprimir, SVP, lei redireccions inutilas, leis esbòs contenent pas gaire que lo títol e leis articles comportant de nombroseis errors d'estil de mau resseguir listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aquelei senhalats concernissent la Preïstòria: [[Forbes' Quarry]], [[Discutir:Forbes' Quarry]], [[Devil's Tower]], [[Discutir:Devil's Tower]]; la politica: [[Miguel Ángel Revilla]], lo País Basc: [[Deustua]], [[Govèrn Provisòri deu Bascoat]], [[Institut entà la promocion deus estudis sociaus]]; la literatura ispanica: [[cantiga]], [[estar çò qui soi]], [[las segondas de la mia vida]], [[Iker Anasagasti Cerrato]]; la literatura jusieva e lo judaïsme: [[Cesarèa]], [[Jardin de l'Edèn]], [[Amnon Yitzhak]], [[apocalipsi grèga de Baruc]], [[apocalipsi siriaca de Baruc]], [[criptojudaïsme]], [[Erodias]], [[Eròdes]], [[Eròdes eth Gran]], [[Eròdes lo Gran]], [[Eròdes lo Grand]], [[Gamaliel]], [[Gamaliel VI]], [[Gaon de Vilna]], [[Hillel Hazaken]], [[istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:Jèsus Crist]], [[Khad Gadia]], [[Khanuca]], [[Martin Buber]], [[Neturei Karta]], [[Ovadia Yosèf]], [[Perèa]], [[Polsa diNora]], [[Porim]], [[Rabeinu Tam]], [[Revòuta de Bar Kobhka]], [[Simon bar Kokhba]], [[Sinagòga d'Uzhgorod]], [[Ròsh Hashanà]], [[Temple d'Eròdes]], [[Segond Temple de Jerusalèm]], [[Shabat]], [[Zohar]], [[Meretz]], [[Papir d'Oxyrhync 3522]], [[Papir d'Oxyrhync 5101]], [[Papir Oxyrhychus 5101]], [[Rashi]]; l'entresenha: [[collaboracion (sègle XXI)]]; e la psicologia: [[tarridament]], [[òdi]]. [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.16 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.35 (UTC) De suprimir, SVP, [[Cauna Cosquer]], [[Bauma Cosquer]], [[Bauma Chabòt]], [[Bauma Chauvet]] (corregits en "Bauma ''de''...") e [[farisèu]], [[farisèus]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 20.19 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 12 octobre de 2015 a 07.35 (UTC) * Demandi de suprimir [[:Categoria:Vila de Pensilvània]], per fauta d'ortografia. Existís ja, amb títol ben ortografiat, [[:Categoria:Vila de Pennsilvània]]. Mercès [[Utilizaire:Vrac|Vrac]] ([[Discussion Utilizaire:Vrac|d]]) 15 octobre de 2015 a 19.36 (UTC) : Hèit. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 15 octobre de 2015 a 21.30 (UTC) == Octobre de 2016 == De suprimir svp [[Avicebron]] (redaccion calamitosa e catastrofica). [[Utilizaire:Bedek habait|Bedek habait]] ([[Discussion Utilizaire:Bedek habait|d]]) 16 octobre de 2016 a 11.45 (UTC)) == Aost de 2022 == Demandi la supression deis articles creats per [[Utilizaire:‎Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] per doas rasons : * aqueleis articles son una basa de donadas que compren unicament una lista de de títols, de datas e de realizators sensa desvolopaments enciclopedics. Òr, [[Wikipèdia:Çò que Wikipèdia es pas]] precisa ben que Wikipèdia es pas ''« un catalòg de faches, o una lista d'informacions »''. * serà impossible de gerir aquela massa d'articles coma o foguèt lo cas per lei creacions ''en massa'' precedentas sus aqueu wiki. A tèrme lòng, serà necessari de la suprimir. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.29 (UTC) : I understand you and I stop. You can get more information about these films from the English Wikipedia. I also want to note that all articles contain sources. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 6 agost de 2022 a 14.52 (UTC) Diguèm que la purmèra question es se l'article es valide com article. Après podèm discutir la quatiltat e botar lo bandèu besonh de traduction.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 9 agost de 2022 a 12.23 (UTC) I deleted all synopses. Now there should be no claims for translation. The nominator was inattentive, only a few of my articles contained information only about directors and dates. All the rest have actors and screenwriters. I don't know how else I can improve my articles. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 17.34 (UTC) Wait! I add information about production companies. After that, I want to add the names of the cinematographers and composers. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 19 agost de 2022 a 12.00 (UTC) === Per === # {{per}} --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.41 (UTC) # {{per}} Aquesteis articles contènon de passatges en catalan. Per ieu, es un motiu de supression immediata ([[Ajuda:Cossí suprimir una pagina]]).--[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 7 agost de 2022 a 08.42 (UTC) : I'm translating now into Occitan. Give me time please. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 7 agost de 2022 a 11.26 (UTC) # {{per}} La traduccion en [[occitan]] es facha amb un traductor automatic. Per exemple : ''La jove Frosya Burlakova arriba a Moscòu dempuèi un remot pòble siberià per dintrar al Collègi Estatal de Musica de Gnessin e se convertir en cantaira. Se lòtja al luòc de l'escultor Nikolai Vasilievich, qu'estudièt dins una escòla de Zaporozhye, ont lo sieu conegut comun trabalhava un director de l'escòla, que se transportèt après a Siberia. Absoludament desconegut amb la vida de la granda vila, Frosya divertís Nikolai Vasilyevich, la siá gojata Natasha e la mestressa amb la siá provincialitat e espontaneïtat'' ([[Tòrna deman...]]). Après, siáu pas opausat a l'idèa d'esperar quauquei setmanas per decidir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 08.52 (UTC) : Autre exemple : [[Pista de patinatge e violin]] es traduch en anglés per ''The Steamroller and the Violin'', en francés ''Le Rouleau compresseur et le Violon''... La traduccion es donc faussa. Dins d'autrei wikipèdias, la respònsa a aqueu problema seriá un blocatge per desorganizacion. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 09.36 (UTC) :: Autre exemple 2 : [[713 peticions d'aterratge]] es un film sus lo vòl 713 que demanda lo drech d'aterrir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 11.47 (UTC) # {{per}} Far d'esfòrces per aprener una lenga en ensajant d'escriure quicòm de senat es pas far de la creacion compulsiva d'"articles" en fasent servir un traductor automatic catalan. Pausar un panèl, d'acòrdi , mas sabem totes que pas degun farà pas jamai aquelas correccions en massa. Avèm pas encara acabat de corregir las traduccions automaticas de Boulaur Bot que datan de 2012! L'istòria de la wiki en scòt es edificanta. Per aquelas rasons soi per la supression.[[Utilizaire:Jiròni|Jiròni]] ([[Discussion Utilizaire:Jiròni|d]]) 9 agost de 2022 a 11.08 (UTC) What about these movie articles? They are less informative than mine. [https://oc.wikipedia.org/wiki/A_Troll_in_Central_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Aladdin_(filme,_1992)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/All_Dogs_Go_to_Heaven] [https://oc.wikipedia.org/wiki/An_American_Tail] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Bambi] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Beauty_and_the_Beast_(filme,_1991)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Big_Hero_6] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_(filme,_1973)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_2:_Wilbur%27s_Great_Adventure] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Dumbo] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fraire_dels_ors] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fun_and_Fancy_Free] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Grizzly_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Hannibal_the_Conqueror] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lady_and_the_Tramp] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lilo_%26_Stitch] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Libre_de_la_Jungle_(filme,_1967)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Rei_leon] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Make_Mine_Music] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Melody_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_and_One_Dalmatians] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Robin_Hood] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Rock-a-Doodle] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Saludos_Amigos] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Snow_White_and_the_Seven_Dwarfs] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Adventures_of_Ichabod_and_Mr._Toad] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Aristocats] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Great_Mouse_Detective] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Land_Before_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Little_Mermaid] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Many_Adventures_of_Winnie_the_Pooh] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers_Down_Under] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Secret_of_NIMH] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Three_Caballeros] [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 12.07 (UTC) # {{per}} --[[Utilizaire:Argenç|Argenç]] ([[Discussion Utilizaire:Argenç|d]]) 10 agost de 2022 a 20.03 (UTC) * {{per}} En acòrd amb lei vòtes precendents. --[[Utilizaire:Novaria85|Novaria85]] ([[Discussion Utilizaire:Novaria85|d]]) 13 agost de 2022 a 07.32 (UTC) * {{per}} D'acòrd amb leis autrei vòtes en favor de la supression. Aquò es pas un biais de redigir una enciclopèdia. --[[Utilizaire:Algovia|Algovia]] ([[Discussion Utilizaire:Algovia|d]]) 23 agost de 2022 a 08.23 (UTC) === Còntra === *Lo dialòg cortès, l'interèst d'aver un contributor de dehòra interessat, se lo contengut es vertadier e relevant, vau mielh posat un bandèu e melhorar.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 7 agost de 2022 a 16.06 (UTC) * {{contra}} l'autor fai d'esfòrces per escriure en occitan, mai que de milions d'occitans. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 8 agost de 2022 a 16.41 (UTC) : Sus la Wikipèdia en scòts, i aviá tanben un autor que fasiá d'esfòrç, mai que de milions de Scòts. Pasmens, foguèt finalament necessari de suprimir un tèrç deis articles dau projècte : [https://www.numerama.com/politique/644110-sur-wikipedia-en-scots-un-contributeur-a-ecrit-des-dizaines-de-milliers-de-pages-sans-connaitre-la-langue.html]. --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 9 agost de 2022 a 06.59 (UTC) ::Siam pas al meteis nivèl, me sembla. — [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 9 agost de 2022 a 14.44 (UTC) === Conclusion === 7 vòtes en favor de la supression còntra 2 vòtas opausats. Espèri quauquei jorns per d'autreis avejaires mai pensi que lo resultat es en favor de la supression. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 24 agost de 2022 a 17.07 (UTC) : What is wrong with my articles now? I have removed all machine translated synopsis and I have added information about cinematographers, composers and production companies. Among my articles are such famous films as [[Titanic (filme, 1997)|Titanic]], [[Memento]], [[Batman Begins]], [[The Prestige (filme)|The Prestige]], [[The Dark Knight (filme)|The Dark Knight]], [[Inception]], [[The Dark Knight Rises]], [[Interstellar (filme)|Interstellar]], [[Dunkirk (filme, 2017)|Dunkirk]], [[Tenet (filme)|Tenet]], [[V for Vendetta (filme)|V for Vendetta]], [[The Godfather]], [[The Godfather Part II]], [[The Godfather Part III]], [[A Beautiful Mind (filme)|A Beautiful Mind]], [[Gladiator (filme, 2000)|Gladiator]], [[The Shawshank Redemption]], [[The Green Mile (filme)|The Green Mile]], [[The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring]], [[The Lord of the Rings: The Two Towers]], [[The Lord of the Rings: The Return of the King]], [[Schindler's List]], [[Forrest Gump]], [[Coco (filme, 2017)|Coco]], [[The Avengers (filme, 2012)|The Avengers]], [[Avengers: Infinity War]], [[Avengers: Endgame]]. Should they be removed too? [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 25 agost de 2022 a 04.07 (UTC) ==<small>Avertiments</small>== {|align="center" style="background-color:#FFFFDD; padding:1px; margin-top:1em; border:1px;border-style:solid; border-color:black" |-style="background-color:#FFFFDD" | ''<u>Avertiment</u> : Legissètz las instruccions en naut de la pagina abans d'ensajar qué que siá !''<br/> ''<u>Ajuda a la mantenença</u> : Aprèp un tractament, inscrivètz al costat del ligam un resumit de las operacions efectuadas e '''signatz'''.'' |-- align="center" |} {{De seguir}} [[Categoria:Wikipèdia:Supression|*]] [[Categoria:Mantenença dels articles]] gjdwgisy11kjun8z2v0fs3f9sk9jqso 2334335 2334334 2022-08-25T05:10:01Z Nikolai Kurbatov 47060 /* Conclusion */ wikitext text/x-wiki <!---{{Infobox |tematica= |carta= }}---> {| | width="170" valign="top" | __TOC__ | width="*" valign="top" | {{/Entèsta}} |} ==Vòtes== <!-- Òrdre cronologic IMPERATIU, senon los debats ancians tot en bas demoraràn indefinidament dins l'oblit. Incitam la gent a votar pels debats ancians, que nos en desbarrassem enfin...--> <!----------------------------------------------------------------------> <!------------- Escriure pas res en dejós d'aqueste blòt.---------------> <!----------------- RAMPÈL : los imatges es pas aquí ! -----------------> <!----------------------------------------------------------------------> ==Setembre de 2009== 3 de setembre de 2009: de suprimir [[troyes]] (corregit en "tròias"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 3 setembre de 2009 a 17.06 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 3 setembre de 2009 a 23.09 (UTC) 4 de setembre de 2009: de suprimir [[dictatura]] (gramatica e redaccion). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 4 setembre de 2009 a 12.03 (UTC) 9 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[alesbes]], [[artzentales]], [[karrantza]], [[turtzioz]], [[lapoblación]], [[uharte Garazi]], [[erriberri]] e [[ainhize-Monjolose]] (tornar nomenats "villafranca (navarra)", "arcentales", "carranza", "trucios", "la poblacion", "uhart de cisa", "olite" e "aniça-montgelós") e [[darrèr discors de Manuel Azaña]] e [[rapòrt del Comissari als dreches de l'òme del Conselh d'Euròpa sus la Comunautat Autonòma Basca (2001)]] (articles inconcluses). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 9 setembre de 2009 a 16.22 (UTC) 12 de seteme de 2009: de suprimir [[vergonha (psicologia)]] (esbós non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 12 setembre de 2009 a 19.04 (UTC) 21 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[La Bastida-Clarença]] e [[Discutir:La Bastida-Clarença]] (corregit en "La Bastida de Clarença" segon lo nom ancian e un panèu a Baiona) e [[Urraul Ekialdekoa]], [[Doneztebe]] e [[Villafranca (Navarra)]], (corregits en "Vath Arromançada d'Urraul", "Sent Estève (Hauta Navarra)" e "Vilafranca (Navarra)"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 setembre de 2009 a 18.17 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 21 setembre de 2009 a 19.00 (UTC) 25 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[Aguilar Kodes]], [[Allin]], [[Cascante]], [[Castejón]], [[Deikaztelu]], [[Elo]], [[Gazteluberri]], [[Lerin]], [[Luzaide]], [[Mues]], [[Murchante]], [[Murillo el Cuende]], [[Olite]], [[Piedramillera]], [[Pitillas]], [[Puiu]], [[Ribaforada]], [[San Adrián]], [[San Martin Unx]], [[Uharte]], [[Uharte-Arakil]], [[Urrotz]], [[Urrotz (Malerreka)]], [[Valtierra]], [[Villamayor de Monjardín]], [[Zangoza]], [[Zarrakaztelu]] (articles tornar nomenats) e [[Vila Màger de Mont Jardín]] e [[Villa Màger de Mont Jardín]] (èrrors). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 25 setembre de 2009 a 07.37 (UTC) {{fach}} [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 25 setembre de 2009 a 18.31 (UTC) 30 de setembre de 2009: de suprimir [[Centre Nacionau d'Entresenha (Espanha)]] e las paginas de redireccion [[Centre Nacional d'Entresenha]] e [[Centre Nacionau d'Entresenha]] (non enciclopedic en l'estat, l'article fornissent d'entresenhas non confrontadas). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 setembre de 2009 a 22.32 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 octobre de 2009 a 10.21 (UTC) ==Octobre de 2009== 2 d'octobre de 2009: de suprimir [[Servici d'entresenha]] (gramatica e redaccion), las paginas de redireccion [[Rensenhament]] e [[Espionatge]] e la pagina de discussion [[Discutir:Servici d'entresenha]] e de suprimir [[Companhia deu Camin de Hèr de Tudèla a Bilbao]] (esbòs). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 2 octobre de 2009 a 08.30 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 2 octobre de 2009 a 09.12 (UTC) 8 d'octobre de 2009: de suprimir las entradas [[Sant Sebastian (Guipuscoa)]], [[Hondarribia]], [[Cautarès]], [[Discutir:Cautarès]], [[Andosilla]], [[Hiriberri (Aezkoa)]] e [[La Guarda de Navarra]] (èrrors divèrsas) e [[Còp d'Estat]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 8 octobre de 2009 a 19.07 (UTC) 17 d'octobre de 2009: de suprimir [[Lo comte Lucanor]] e [[carnaval]] (esbòsses), [[Erronkari]], [[Noain (Elortzibar)]] (tornar nomenats "Roncal" e "Noain (Vath d'Elortz)"), [[Sant Joan Pè de Pòrt]] ("Sent Joan Pè de Pòrt" forma tipica en gascon) e [[Labord]], [[Baisha Navarra]], [[Bassa Navarra]], [[Sola]], [[La Bastida de Clarença]] e [[Sent Sebastian (Guipuscoa)]] (redaccion: de refar per d'occitanofòns). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 17 octobre de 2009 a 19.00 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 18 octobre de 2009 a 09.16 (UTC) 20 d'octobre de 2009: de suprimir los esbòsses sus [[Patxi Zabaleta]], [[Patxi López]], [[Josu Jon Imaz]], [[Fernando Puras]], [[José Antonio Santano]], [[José Antonio Santano Clavero]] e [[Uxue Barkos]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 07.20 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.24 (UTC) ::Demandi tamben la supression de las entradas [[Hont Arràbia]] e [[Irun]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.54 (UTC) 21 d'octobre de 2009: de suprimir l'entrada [[Ziortza-Bolibar]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 octobre de 2009 a 15.13 (UTC) :{{fach}} fach ! ==Març de 2010== 1èr de març de 2010: de suprimir, se siatz consents, la pagina "Florença", qu'es venguda una pagina de redireccion. L'explicacion es [[Discutir:Florença|aicí]]. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.48 (UTC) :Fach. La pagina "Florença" correspònde ara a la vila de Toscana. Grandmercé Mertyl. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 3 març de 2010 a 22.47 (UTC) 1èr de març de 2010: de suprimir lei categorias vuejas, qu'ai remplaçadas per de rasons de tipografia o de formulacion de son nom (cf. [[:Categoria:Pagina prepausada a la supression]]). [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.53 (UTC) :{{fach}}--[[Utilizaire:Jfblanc|Jblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 8 març de 2010 a 08.41 (UTC) 30 de març de 2010: de suprimir los portaus e los modèus de Lemosin e de Perigòrd (paginas d'assag de refar en considerant d'autres punts de vista). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 març de 2010 a 14.00 (UTC) :{{contra}} Sembla qu'as cambiat d'idèa. --[[Utilizaire:Jfblanc|Jfblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 31 març de 2010 a 06.58 (UTC) ==Agost de 2010== 16 d'agost de 2010, diluns: de suprimir ''[[Ertzaña]]'' (esbos non enciclopedic; entresenha mancanta). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 16 agost de 2010 a 09.18 (UTC) :{{fach}} Hèit ! --— [[User:Jfblanc|J. F. B.]] ^{<small>([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])</small>} 16 agost de 2010 a 09.29 (UTC) ==Març de 2011== De suprimir, se vos plai, lo [[modèl:utilizaire Wikipedian del Reialme de Juda]], lo [[modèl:utilizaire Wikipedian Adèpte d'Apollòni de Tiana]]. Coralament, [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 15 març de 2011 a 15.53 (UTC) ==Mai de 2011== Demandi de suprimir l'istoric d'[[utilizaire:tuc negre]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 11 mai de 2011 a 09.48 (UTC) ==Octobre de 2011== De suprimir, SVP, [[garda]] en mai de las redireccions [[guarda]], [[gardian]], [[guardian]] (infraesbòs). [[Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|ܒܘܪܓܐ]] ([[Discussion Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|d]]) 1 novembre de 2011 a 20.23 (UTC) :Hèit --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 2 novembre de 2011 a 05.16 (UTC) ==Febrièr de 2014== De suprimir, SVP, [[Utilizaire:Izkilanttoa]], [[Modèl:Utilizaire Wikipedian apatrida]] e [[Modèl:Utilizaire demòra Republica Democratica Espanhòla]] (errors). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 27 febrièr de 2014 a 16.19 (UTC) ==Març de 2014== De suprimir, SVP, [[protobasco]], [[protobasc]] (l'article es pas logicament estructurat). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 24 març de 2014 a 11.51 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 25 març de 2014 a 07.55 (UTC) ==Agost de 2014== De suprimir, SVP, los esbòsses contenent pas gaire que lo títol e los articles contenent de nombrosas errors d'estil de mal resseguir, listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aqueles senhalats concernissent la preïstòria, l'antiquitat e l'edat mejana: [[Silurian]], [[Cauna de l'Arago]], [[Cuneïfòrme]], [[Campanifòrme]], [[Cultura dau vas campanifòrme]], [[Cultura del vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura del vas campanifòrme]], [[Cultura deth vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura deth vas campanifòrme]], [[Cultura deu vas campanifòrme]], [[Vas campanifòrme]], [[Espelugas de Gargàs]], [[Fàcies]], [[Machaerus]], [[Peiregordian]], [[Peiregordian Superior]], [[Perigordian Superior]], [[Fonzier]], [[Fonzièr]]; la literatura: [[Cançon de mio Cid]], [[Cançon de Mio Cid]], [[Gonzalo de Berceo]], [[Hernando del Pulgar]], [[Pedro López de Ayala]]; la religion: [[Possession (antropologia)]], [[Ponç Pilat]], [[Apollòni de Tiana]], [[Barrabàs]], [[Discutir:Barrabàs]], [[Simon lo Mague]], [[Sant Torquat (Tricastin)]], [[Torquat (Tricastin)]], [[Domenge de Silòs]], [[Nestorius]], [[Pau de Tars]], [[Ovadia Yosef]], [[Gilgul haneshamot]]; lo país basc: [[Argantzun]], [[Auritz (omonimia)]], [[Comtat de Trebiñu]], [[Judimendi]], [[Comunitat Forala de Navarra]], [[Puiu]], [[Portal:Abando]], [[Modèl:Portal d'Abando/Introduccion]], [[Modèl:Portal d'Abando/Lutz sus...]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura religiosa]], [[Modèl:Portal d'Abando/Geografia e natura]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura civila]], [[Modèl:Portal d'Abando/Esculturas]], [[Modèl:Portal Abando]], [[Calada de Bilbao]]; la seguretat: [[KGB]], [[Veïcul militar]], [[Minhon]], [[Miquelet]], [[Polícia de la Generalitat de Catalonha]], [[Centre Nacional d'Entresenha d'Espanha]], [[Còs Nacionau de Polícia d'Espanha]], [[Ertzaintza]], [[Garda Civila (Espanha)]]; l'arquitectura: [[Torre de Don Borja]]; e la medecina: [[Moshe Prywes]], [[Òbra de Socors ais Enfants]], [[Memòria]], [[Neuropsicologia]], [[Càncer del palmons]], [[Narcotic]], [[Trebol bipolar]], [[Tresvirament bipolar]], [[Triscaidecafobia]]. Coralament, [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 agost de 2014 a 10.02 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 18 agost de 2014 a 10.31 (UTC) ==Setembre de 2014== Demandi la supression, SVP, d'[[Espeluga d'Antoliña]], [[Espeluga d'Arenaza]]‎, [[Espeluga d'Atxuri]], [[Espeluga de Goikolau]], [[El Rincón]], [[Venta de ‎Laperra]], [[Espeluga d'Altxerri]] (esbòsses non enciclopedics). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 setembre de 2014 a 11.57 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 18 setembre de 2014 a 21.41 (UTC) Demandi la supression, SVP, de [[Malhs de Riglos]] (l'article presenta de dificultats). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 23 setembre de 2014 a 11.53 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 23 setembre de 2014 a 15.22 (UTC) Prepausi la supression, SVP, de [[Senescauciá d'Angieus]], [[Senescauciá de Baugé]], [[Senescalciá de Beaufort]], [[Seneschauciá de Château-Gontier]], [[Seneschauciá de La Flèche]], [[Seneschauciá de Laudun]], [[Senescaucia de Saumur]], [[Generalitat de Tors]], [[Senescalciá de Besièrs‎]], [[Senescauciá de Bèucaire‎]], [[Senescalciá de Montpelhièr‎]], [[Seneschauciás de Bretanha]] (ne soi l'unic autor; las errors d'aqueles articles son de mal resseguir). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 26 setembre de 2014 a 16.34 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 26 setembre de 2014 a 17.04 (UTC) == Octobre de 2014 == Prepausi la supression d'[[òdi]] (non enciclopedic). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 4 octobre de 2014 a 22.17 (UTC) :Soi pas segur que siá (enfin, las versions suprimidas) non enciclopedic. Ai fintat l'article en francés que fa d'allusions a de filosòfs coma Ortega y Gasset. Es un subjècte filosofic de melhorar la redaccion. Se pòdi far una propausicion, es de ne discutir sus la pagina de discussion de l'article (e de'n parlar dins la Tavèrna, se per cas n'i a d'interessats). Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 5 octobre de 2014 a 06.50 (UTC) ::Demandi la supression de l'article puèi que las primièras versions [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%92di&direction=prev&oldid=252835] contenon una frasa malurosa restacada a un imatge odiós [http://img1.liveinternet.ru/images/attach/c/4/80/559/80559543_Antiruss.jpg] ara dessaparegut. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 7 octobre de 2014 a 18.41 (UTC) == Novembre de 2014 == Prepausi la supression de [[François Asselineau]]: cap de "''notorietat nacionala, regionala, provinciala o cantonala''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas]] <small>("''Per evitar que Wikipèdia devenga un mejan d'autopromocion per de personas encara desconegudas dins lor domeni, se conselha de consagrar d’articles solament a las personas respondent almens a un dels critèris seguents : ...''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas|#Biografias]]</small>). Vejatz tanben [http://archive.is/ImbUr la pagina escafada de wp en francés]: "''personnage pratiquement inexistant''" - LePlusNouvelObs, "''illustre inconnu''" - Causeur. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 11.23 (UTC) : Mercés per vòstre vejaire, mas sèm pas la wikipèdia en francés aicí! Per contra se volètz crear d'articles aicí sètz benvenguts! Bona setmana, Claudi/[[Utilizaire:Capsot|Capsot]] ([[Discussion Utilizaire:Capsot|d]]) 3 novembre de 2014 a 12.18 (UTC) ::[[Wikipèdia:Paginas de suprimir/Entèsta#Debanament del vòte e tractament]]: "''Los contributors de Wikipèdia vòtan e donan lors avises respectius sus la proposicion de supression''", "''S'un consensus clar se desgatja aprèp una setmana, ...''" = [//oc.wikipedia.org/w/index.php?title=François_Asselineau&diff=1945499&oldid=prev cal una setmana!] <small>(sorry, I understand a lot in Occitan but I am totally unable to write)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 13.24 (UTC) ::: Adieu, lei critèris citats son solament una recomandacion per [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]]. An donc una valor limitada. De mai, coma [[Utilizaire:Capsot|Capsot]], siáu d'acòrdi per pas importar aiçí lei practicas de la wikipèdia francesa e restrénher lei supressions d'articles au minimom. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 3 novembre de 2014 a 21.32 (UTC) ::::Adieu, lei critèris citats son lei critèris balhats per la wikipèdia occitana, pas solament per io. <small>(I wanted to check "io" but I did not find an article about grammar?)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 06.20 (UTC) :::::Adieu, se ditz ''ieu'' ([jew] o [ju]) o ''jo'' ([ju] o [ʒo]) segond lo dialècte. En provençal es ''ieu''. La fòrma escricha ''io'' se tròba dins la lenga vièlha. Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 17.34 (UTC) ::::::<small>[tuˈdʒu '''ju''' kanteˈʁaj ... ˈnisa la ˈbɛla] :) [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 19.47 (UTC)</small> :::::::Aimi melhor la version de Mauris, "Nissa rebella"... Senon, per informacion i a pas que 7 aeropòrts sus la wikipèdia en occitan: Blanhac, O'Hare e cinc au Vietnam. Es un forcauquierenc qu’a espandit un cèrt nombre de sites faus d'aeropòrts africans (coma lo de Vagadogo, au Borquina) que ''Le Monde'' ne ditz: «Ajoutant à la confusion, les pages Wikipedia des aéroports renvoient vers ces sites, personne ne les ayant jusque-là identifiés comme étant des faux.» (http://bigbrowser.blog.lemonde.fr/2014/11/04/le-faux-site-web-de-laeroport-de-ouagadougou-en-cache-dautres/) M’espofidi. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 23.07 (UTC) :::Alara lei [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles]] comptan pas e cal restrénher lei supressions d'articles au minimom? Per ieu es pas important, va plan, vosautres decidètz. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 15.33 (UTC) ::::Adieu, comptan e comptan pas. Pel moment son solament de reviradas del francés, e caldrà un jorn que la comunautat prenga una decision... Amai, i aguèt pas de votacion per la supression de la pagina. Davant lo comportament dels amics de l'Asselineau, me sembla mai fin d'insistir dins l'article sus sas pauras resultas electoralas... Amistats, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 12 novembre de 2014 a 18.13 (UTC) :::::Comprene, siéu d'acòrd, mai pòde pas ajudar. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 20.57 (UTC) == Abril de 2015 == Demandi de suprimir [[ipocrisia]] (redaccion). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 30 abril de 2015 a 18.32 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 30 abril de 2015 a 20.08 (UTC) Demandi de suprimir [[Juda Haleví]] (estil). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 11.11 (UTC) : {{Contra}} (contra), Sorry but I can't really understand the reason it has been [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Juda_Halev%C3%AD&type=revision&diff=1960998&oldid=1960968 so] deleted.., --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 12.11 (UTC) ::{{fach}} All right; i am the main author of that article, whose grammar and style were terrible; i have just improved it. Thank you very much, [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 16.17 (UTC) ::::Wonderful evidence! I think that my discontent when one article is suppressed, becomes from the [https://eml.wikipedia.org/wiki/Speciale:UltimeModifiche eml.wkp fragility], from where I come, and therefore its abolition is always for me the last solution... :-) (forgive my bad English.. :-° Next time I'll write in French ;-p ), --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 18.51 (UTC) == Junh de 2015 == [[Soest (Alemanha)]] et [[Soest]] : Quelle différence? [[Soest (Alemanha)]] est inutile. Prepausi la supression de [[Soest (Alemanha)]]. --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 9 de junh de de 2015 a 14.34 (UTC) : Fach, qu'en mai de la semblança, [[Soest (Alemanha)]] èra vuege. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 10 de junh de de 2015 a 13.40 (UTC) :: Mercé, Nicolas! :) --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 10 de junh de de 2015 a 14.22 (UTC) == Julhet de 2015 == Demandi de suprimir: [[Abando]], [[Bakio]], [[Begoña]], [[Bilbao]], [[Deusto]] e [[Universitat de Deusto]] (esbòsses non enciclopedics / errors gramaticalas), [[Discutir:Bakio]] e [[Discutir:Chemtrail]]. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 10 julhet de 2015 a 09.18 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 10 julhet de 2015 a 13.31 (UTC) Demandi de suprimir: [[Jèsus]], [[Jèsus Crist]], [[Jèsus de Nazaret]] (esbòs non enciclopedic / errors gramaticalas). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 17 julhet de 2015 a 15.13 (UTC)</br> 28 de julhet de 2015: Demandi de suprimir, svp, [[un marit sens vocacion]] e [[lo caufaire novèl]] (concernirián a Wikisource) e [[Enrique Jardiel Poncela]] (esbòs incomplet). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 28 julhet de 2015 a 13.53 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 28 julhet de 2015 a 17.13 (UTC)</br> Demandi de suprimir [[Pedro Bilbao]], [[Manchokuò]] (nauc de sabla) e [[Jèsus (omonimia)]] (pagina d'omonimia inutila). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 31 julhet de 2015 a 18.23 (UTC) :Fach!--[[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 agost de 2015 a 14.02 (UTC) == Octobre de 2015 == De suprimir, SVP, lei redireccions inutilas, leis esbòs contenent pas gaire que lo títol e leis articles comportant de nombroseis errors d'estil de mau resseguir listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aquelei senhalats concernissent la Preïstòria: [[Forbes' Quarry]], [[Discutir:Forbes' Quarry]], [[Devil's Tower]], [[Discutir:Devil's Tower]]; la politica: [[Miguel Ángel Revilla]], lo País Basc: [[Deustua]], [[Govèrn Provisòri deu Bascoat]], [[Institut entà la promocion deus estudis sociaus]]; la literatura ispanica: [[cantiga]], [[estar çò qui soi]], [[las segondas de la mia vida]], [[Iker Anasagasti Cerrato]]; la literatura jusieva e lo judaïsme: [[Cesarèa]], [[Jardin de l'Edèn]], [[Amnon Yitzhak]], [[apocalipsi grèga de Baruc]], [[apocalipsi siriaca de Baruc]], [[criptojudaïsme]], [[Erodias]], [[Eròdes]], [[Eròdes eth Gran]], [[Eròdes lo Gran]], [[Eròdes lo Grand]], [[Gamaliel]], [[Gamaliel VI]], [[Gaon de Vilna]], [[Hillel Hazaken]], [[istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:Jèsus Crist]], [[Khad Gadia]], [[Khanuca]], [[Martin Buber]], [[Neturei Karta]], [[Ovadia Yosèf]], [[Perèa]], [[Polsa diNora]], [[Porim]], [[Rabeinu Tam]], [[Revòuta de Bar Kobhka]], [[Simon bar Kokhba]], [[Sinagòga d'Uzhgorod]], [[Ròsh Hashanà]], [[Temple d'Eròdes]], [[Segond Temple de Jerusalèm]], [[Shabat]], [[Zohar]], [[Meretz]], [[Papir d'Oxyrhync 3522]], [[Papir d'Oxyrhync 5101]], [[Papir Oxyrhychus 5101]], [[Rashi]]; l'entresenha: [[collaboracion (sègle XXI)]]; e la psicologia: [[tarridament]], [[òdi]]. [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.16 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.35 (UTC) De suprimir, SVP, [[Cauna Cosquer]], [[Bauma Cosquer]], [[Bauma Chabòt]], [[Bauma Chauvet]] (corregits en "Bauma ''de''...") e [[farisèu]], [[farisèus]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 20.19 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 12 octobre de 2015 a 07.35 (UTC) * Demandi de suprimir [[:Categoria:Vila de Pensilvània]], per fauta d'ortografia. Existís ja, amb títol ben ortografiat, [[:Categoria:Vila de Pennsilvània]]. Mercès [[Utilizaire:Vrac|Vrac]] ([[Discussion Utilizaire:Vrac|d]]) 15 octobre de 2015 a 19.36 (UTC) : Hèit. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 15 octobre de 2015 a 21.30 (UTC) == Octobre de 2016 == De suprimir svp [[Avicebron]] (redaccion calamitosa e catastrofica). [[Utilizaire:Bedek habait|Bedek habait]] ([[Discussion Utilizaire:Bedek habait|d]]) 16 octobre de 2016 a 11.45 (UTC)) == Aost de 2022 == Demandi la supression deis articles creats per [[Utilizaire:‎Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] per doas rasons : * aqueleis articles son una basa de donadas que compren unicament una lista de de títols, de datas e de realizators sensa desvolopaments enciclopedics. Òr, [[Wikipèdia:Çò que Wikipèdia es pas]] precisa ben que Wikipèdia es pas ''« un catalòg de faches, o una lista d'informacions »''. * serà impossible de gerir aquela massa d'articles coma o foguèt lo cas per lei creacions ''en massa'' precedentas sus aqueu wiki. A tèrme lòng, serà necessari de la suprimir. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.29 (UTC) : I understand you and I stop. You can get more information about these films from the English Wikipedia. I also want to note that all articles contain sources. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 6 agost de 2022 a 14.52 (UTC) Diguèm que la purmèra question es se l'article es valide com article. Après podèm discutir la quatiltat e botar lo bandèu besonh de traduction.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 9 agost de 2022 a 12.23 (UTC) I deleted all synopses. Now there should be no claims for translation. The nominator was inattentive, only a few of my articles contained information only about directors and dates. All the rest have actors and screenwriters. I don't know how else I can improve my articles. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 17.34 (UTC) Wait! I add information about production companies. After that, I want to add the names of the cinematographers and composers. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 19 agost de 2022 a 12.00 (UTC) === Per === # {{per}} --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.41 (UTC) # {{per}} Aquesteis articles contènon de passatges en catalan. Per ieu, es un motiu de supression immediata ([[Ajuda:Cossí suprimir una pagina]]).--[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 7 agost de 2022 a 08.42 (UTC) : I'm translating now into Occitan. Give me time please. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 7 agost de 2022 a 11.26 (UTC) # {{per}} La traduccion en [[occitan]] es facha amb un traductor automatic. Per exemple : ''La jove Frosya Burlakova arriba a Moscòu dempuèi un remot pòble siberià per dintrar al Collègi Estatal de Musica de Gnessin e se convertir en cantaira. Se lòtja al luòc de l'escultor Nikolai Vasilievich, qu'estudièt dins una escòla de Zaporozhye, ont lo sieu conegut comun trabalhava un director de l'escòla, que se transportèt après a Siberia. Absoludament desconegut amb la vida de la granda vila, Frosya divertís Nikolai Vasilyevich, la siá gojata Natasha e la mestressa amb la siá provincialitat e espontaneïtat'' ([[Tòrna deman...]]). Après, siáu pas opausat a l'idèa d'esperar quauquei setmanas per decidir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 08.52 (UTC) : Autre exemple : [[Pista de patinatge e violin]] es traduch en anglés per ''The Steamroller and the Violin'', en francés ''Le Rouleau compresseur et le Violon''... La traduccion es donc faussa. Dins d'autrei wikipèdias, la respònsa a aqueu problema seriá un blocatge per desorganizacion. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 09.36 (UTC) :: Autre exemple 2 : [[713 peticions d'aterratge]] es un film sus lo vòl 713 que demanda lo drech d'aterrir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 11.47 (UTC) # {{per}} Far d'esfòrces per aprener una lenga en ensajant d'escriure quicòm de senat es pas far de la creacion compulsiva d'"articles" en fasent servir un traductor automatic catalan. Pausar un panèl, d'acòrdi , mas sabem totes que pas degun farà pas jamai aquelas correccions en massa. Avèm pas encara acabat de corregir las traduccions automaticas de Boulaur Bot que datan de 2012! L'istòria de la wiki en scòt es edificanta. Per aquelas rasons soi per la supression.[[Utilizaire:Jiròni|Jiròni]] ([[Discussion Utilizaire:Jiròni|d]]) 9 agost de 2022 a 11.08 (UTC) What about these movie articles? They are less informative than mine. [https://oc.wikipedia.org/wiki/A_Troll_in_Central_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Aladdin_(filme,_1992)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/All_Dogs_Go_to_Heaven] [https://oc.wikipedia.org/wiki/An_American_Tail] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Bambi] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Beauty_and_the_Beast_(filme,_1991)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Big_Hero_6] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_(filme,_1973)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_2:_Wilbur%27s_Great_Adventure] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Dumbo] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fraire_dels_ors] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fun_and_Fancy_Free] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Grizzly_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Hannibal_the_Conqueror] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lady_and_the_Tramp] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lilo_%26_Stitch] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Libre_de_la_Jungle_(filme,_1967)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Rei_leon] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Make_Mine_Music] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Melody_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_and_One_Dalmatians] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Robin_Hood] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Rock-a-Doodle] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Saludos_Amigos] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Snow_White_and_the_Seven_Dwarfs] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Adventures_of_Ichabod_and_Mr._Toad] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Aristocats] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Great_Mouse_Detective] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Land_Before_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Little_Mermaid] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Many_Adventures_of_Winnie_the_Pooh] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers_Down_Under] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Secret_of_NIMH] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Three_Caballeros] [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 12.07 (UTC) # {{per}} --[[Utilizaire:Argenç|Argenç]] ([[Discussion Utilizaire:Argenç|d]]) 10 agost de 2022 a 20.03 (UTC) * {{per}} En acòrd amb lei vòtes precendents. --[[Utilizaire:Novaria85|Novaria85]] ([[Discussion Utilizaire:Novaria85|d]]) 13 agost de 2022 a 07.32 (UTC) * {{per}} D'acòrd amb leis autrei vòtes en favor de la supression. Aquò es pas un biais de redigir una enciclopèdia. --[[Utilizaire:Algovia|Algovia]] ([[Discussion Utilizaire:Algovia|d]]) 23 agost de 2022 a 08.23 (UTC) === Còntra === *Lo dialòg cortès, l'interèst d'aver un contributor de dehòra interessat, se lo contengut es vertadier e relevant, vau mielh posat un bandèu e melhorar.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 7 agost de 2022 a 16.06 (UTC) * {{contra}} l'autor fai d'esfòrces per escriure en occitan, mai que de milions d'occitans. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 8 agost de 2022 a 16.41 (UTC) : Sus la Wikipèdia en scòts, i aviá tanben un autor que fasiá d'esfòrç, mai que de milions de Scòts. Pasmens, foguèt finalament necessari de suprimir un tèrç deis articles dau projècte : [https://www.numerama.com/politique/644110-sur-wikipedia-en-scots-un-contributeur-a-ecrit-des-dizaines-de-milliers-de-pages-sans-connaitre-la-langue.html]. --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 9 agost de 2022 a 06.59 (UTC) ::Siam pas al meteis nivèl, me sembla. — [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 9 agost de 2022 a 14.44 (UTC) === Conclusion === 7 vòtes en favor de la supression còntra 2 vòtas opausats. Espèri quauquei jorns per d'autreis avejaires mai pensi que lo resultat es en favor de la supression. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 24 agost de 2022 a 17.07 (UTC) : What is wrong with my articles now? I have removed all machine translated synopsis and I have added information about cinematographers, composers and production companies. Among my articles are such famous films as [[Titanic (filme, 1997)|Titanic]], [[Memento]], [[Batman Begins]], [[The Prestige (filme)|The Prestige]], [[The Dark Knight (filme)|The Dark Knight]], [[Inception]], [[The Dark Knight Rises]], [[Interstellar (filme)|Interstellar]], [[Dunkirk (filme, 2017)|Dunkirk]], [[Tenet (filme)|Tenet]], [[V for Vendetta (filme)|V for Vendetta]], [[The Godfather]], [[The Godfather Part II]], [[The Godfather Part III]], [[A Beautiful Mind (filme)|A Beautiful Mind]], [[Gladiator (filme, 2000)|Gladiator]], [[The Shawshank Redemption]], [[The Green Mile (filme)|The Green Mile]], [[The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring]], [[The Lord of the Rings: The Two Towers]], [[The Lord of the Rings: The Return of the King]], [[Schindler's List]], [[Forrest Gump]], [[Coco (filme, 2017)|Coco]], [[The Avengers (filme, 2012)|The Avengers]], [[Avengers: Infinity War]], [[Avengers: Endgame]], [[Oppenheimer (filme)|Oppenheimer]], [[Insomnia (filme, 2002)|Insomnia]]. Should they be removed too? [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 25 agost de 2022 a 04.07 (UTC) ==<small>Avertiments</small>== {|align="center" style="background-color:#FFFFDD; padding:1px; margin-top:1em; border:1px;border-style:solid; border-color:black" |-style="background-color:#FFFFDD" | ''<u>Avertiment</u> : Legissètz las instruccions en naut de la pagina abans d'ensajar qué que siá !''<br/> ''<u>Ajuda a la mantenença</u> : Aprèp un tractament, inscrivètz al costat del ligam un resumit de las operacions efectuadas e '''signatz'''.'' |-- align="center" |} {{De seguir}} [[Categoria:Wikipèdia:Supression|*]] [[Categoria:Mantenença dels articles]] as6kj1pilivx0bcmsgq6ie069wcmbje 2334336 2334335 2022-08-25T05:11:47Z Nikolai Kurbatov 47060 /* Conclusion */ wikitext text/x-wiki <!---{{Infobox |tematica= |carta= }}---> {| | width="170" valign="top" | __TOC__ | width="*" valign="top" | {{/Entèsta}} |} ==Vòtes== <!-- Òrdre cronologic IMPERATIU, senon los debats ancians tot en bas demoraràn indefinidament dins l'oblit. Incitam la gent a votar pels debats ancians, que nos en desbarrassem enfin...--> <!----------------------------------------------------------------------> <!------------- Escriure pas res en dejós d'aqueste blòt.---------------> <!----------------- RAMPÈL : los imatges es pas aquí ! -----------------> <!----------------------------------------------------------------------> ==Setembre de 2009== 3 de setembre de 2009: de suprimir [[troyes]] (corregit en "tròias"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 3 setembre de 2009 a 17.06 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 3 setembre de 2009 a 23.09 (UTC) 4 de setembre de 2009: de suprimir [[dictatura]] (gramatica e redaccion). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 4 setembre de 2009 a 12.03 (UTC) 9 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[alesbes]], [[artzentales]], [[karrantza]], [[turtzioz]], [[lapoblación]], [[uharte Garazi]], [[erriberri]] e [[ainhize-Monjolose]] (tornar nomenats "villafranca (navarra)", "arcentales", "carranza", "trucios", "la poblacion", "uhart de cisa", "olite" e "aniça-montgelós") e [[darrèr discors de Manuel Azaña]] e [[rapòrt del Comissari als dreches de l'òme del Conselh d'Euròpa sus la Comunautat Autonòma Basca (2001)]] (articles inconcluses). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 9 setembre de 2009 a 16.22 (UTC) 12 de seteme de 2009: de suprimir [[vergonha (psicologia)]] (esbós non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 12 setembre de 2009 a 19.04 (UTC) 21 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[La Bastida-Clarença]] e [[Discutir:La Bastida-Clarença]] (corregit en "La Bastida de Clarença" segon lo nom ancian e un panèu a Baiona) e [[Urraul Ekialdekoa]], [[Doneztebe]] e [[Villafranca (Navarra)]], (corregits en "Vath Arromançada d'Urraul", "Sent Estève (Hauta Navarra)" e "Vilafranca (Navarra)"). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 setembre de 2009 a 18.17 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 21 setembre de 2009 a 19.00 (UTC) 25 de setembre de 2009: de suprimir las entradas [[Aguilar Kodes]], [[Allin]], [[Cascante]], [[Castejón]], [[Deikaztelu]], [[Elo]], [[Gazteluberri]], [[Lerin]], [[Luzaide]], [[Mues]], [[Murchante]], [[Murillo el Cuende]], [[Olite]], [[Piedramillera]], [[Pitillas]], [[Puiu]], [[Ribaforada]], [[San Adrián]], [[San Martin Unx]], [[Uharte]], [[Uharte-Arakil]], [[Urrotz]], [[Urrotz (Malerreka)]], [[Valtierra]], [[Villamayor de Monjardín]], [[Zangoza]], [[Zarrakaztelu]] (articles tornar nomenats) e [[Vila Màger de Mont Jardín]] e [[Villa Màger de Mont Jardín]] (èrrors). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 25 setembre de 2009 a 07.37 (UTC) {{fach}} [[Utilizaire:Mertyl|Mertyl]] ([[Discussion Utilizaire:Mertyl|d]]) 25 setembre de 2009 a 18.31 (UTC) 30 de setembre de 2009: de suprimir [[Centre Nacionau d'Entresenha (Espanha)]] e las paginas de redireccion [[Centre Nacional d'Entresenha]] e [[Centre Nacionau d'Entresenha]] (non enciclopedic en l'estat, l'article fornissent d'entresenhas non confrontadas). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 setembre de 2009 a 22.32 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 octobre de 2009 a 10.21 (UTC) ==Octobre de 2009== 2 d'octobre de 2009: de suprimir [[Servici d'entresenha]] (gramatica e redaccion), las paginas de redireccion [[Rensenhament]] e [[Espionatge]] e la pagina de discussion [[Discutir:Servici d'entresenha]] e de suprimir [[Companhia deu Camin de Hèr de Tudèla a Bilbao]] (esbòs). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 2 octobre de 2009 a 08.30 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 2 octobre de 2009 a 09.12 (UTC) 8 d'octobre de 2009: de suprimir las entradas [[Sant Sebastian (Guipuscoa)]], [[Hondarribia]], [[Cautarès]], [[Discutir:Cautarès]], [[Andosilla]], [[Hiriberri (Aezkoa)]] e [[La Guarda de Navarra]] (èrrors divèrsas) e [[Còp d'Estat]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 8 octobre de 2009 a 19.07 (UTC) 17 d'octobre de 2009: de suprimir [[Lo comte Lucanor]] e [[carnaval]] (esbòsses), [[Erronkari]], [[Noain (Elortzibar)]] (tornar nomenats "Roncal" e "Noain (Vath d'Elortz)"), [[Sant Joan Pè de Pòrt]] ("Sent Joan Pè de Pòrt" forma tipica en gascon) e [[Labord]], [[Baisha Navarra]], [[Bassa Navarra]], [[Sola]], [[La Bastida de Clarença]] e [[Sent Sebastian (Guipuscoa)]] (redaccion: de refar per d'occitanofòns). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 17 octobre de 2009 a 19.00 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 18 octobre de 2009 a 09.16 (UTC) 20 d'octobre de 2009: de suprimir los esbòsses sus [[Patxi Zabaleta]], [[Patxi López]], [[Josu Jon Imaz]], [[Fernando Puras]], [[José Antonio Santano]], [[José Antonio Santano Clavero]] e [[Uxue Barkos]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 07.20 (UTC) :{{fach}} fach ! [[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.24 (UTC) ::Demandi tamben la supression de las entradas [[Hont Arràbia]] e [[Irun]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 20 octobre de 2009 a 18.54 (UTC) 21 d'octobre de 2009: de suprimir l'entrada [[Ziortza-Bolibar]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 21 octobre de 2009 a 15.13 (UTC) :{{fach}} fach ! ==Març de 2010== 1èr de març de 2010: de suprimir, se siatz consents, la pagina "Florença", qu'es venguda una pagina de redireccion. L'explicacion es [[Discutir:Florença|aicí]]. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.48 (UTC) :Fach. La pagina "Florença" correspònde ara a la vila de Toscana. Grandmercé Mertyl. [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 3 març de 2010 a 22.47 (UTC) 1èr de març de 2010: de suprimir lei categorias vuejas, qu'ai remplaçadas per de rasons de tipografia o de formulacion de son nom (cf. [[:Categoria:Pagina prepausada a la supression]]). [[Utilizaire:Vivarés|Vivarés]] ([[Discussion Utilizaire:Vivarés|d]]) 1 març de 2010 a 14.53 (UTC) :{{fach}}--[[Utilizaire:Jfblanc|Jblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 8 març de 2010 a 08.41 (UTC) 30 de març de 2010: de suprimir los portaus e los modèus de Lemosin e de Perigòrd (paginas d'assag de refar en considerant d'autres punts de vista). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 30 març de 2010 a 14.00 (UTC) :{{contra}} Sembla qu'as cambiat d'idèa. --[[Utilizaire:Jfblanc|Jfblanc (Joan Francés Blanc)]] ([[Discussion Utilizaire:Jfblanc|d]]) 31 març de 2010 a 06.58 (UTC) ==Agost de 2010== 16 d'agost de 2010, diluns: de suprimir ''[[Ertzaña]]'' (esbos non enciclopedic; entresenha mancanta). [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 16 agost de 2010 a 09.18 (UTC) :{{fach}} Hèit ! --— [[User:Jfblanc|J. F. B.]] ^{<small>([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])</small>} 16 agost de 2010 a 09.29 (UTC) ==Març de 2011== De suprimir, se vos plai, lo [[modèl:utilizaire Wikipedian del Reialme de Juda]], lo [[modèl:utilizaire Wikipedian Adèpte d'Apollòni de Tiana]]. Coralament, [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 15 març de 2011 a 15.53 (UTC) ==Mai de 2011== Demandi de suprimir l'istoric d'[[utilizaire:tuc negre]]. [[Utilizaire:Tuc negre|Tuc negre]] ([[Discussion Utilizaire:Tuc negre|d]]) 11 mai de 2011 a 09.48 (UTC) ==Octobre de 2011== De suprimir, SVP, [[garda]] en mai de las redireccions [[guarda]], [[gardian]], [[guardian]] (infraesbòs). [[Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|ܒܘܪܓܐ]] ([[Discussion Utilizaire:ܒܘܪܓܐ|d]]) 1 novembre de 2011 a 20.23 (UTC) :Hèit --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 2 novembre de 2011 a 05.16 (UTC) ==Febrièr de 2014== De suprimir, SVP, [[Utilizaire:Izkilanttoa]], [[Modèl:Utilizaire Wikipedian apatrida]] e [[Modèl:Utilizaire demòra Republica Democratica Espanhòla]] (errors). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 27 febrièr de 2014 a 16.19 (UTC) ==Març de 2014== De suprimir, SVP, [[protobasco]], [[protobasc]] (l'article es pas logicament estructurat). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 24 març de 2014 a 11.51 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 25 març de 2014 a 07.55 (UTC) ==Agost de 2014== De suprimir, SVP, los esbòsses contenent pas gaire que lo títol e los articles contenent de nombrosas errors d'estil de mal resseguir, listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aqueles senhalats concernissent la preïstòria, l'antiquitat e l'edat mejana: [[Silurian]], [[Cauna de l'Arago]], [[Cuneïfòrme]], [[Campanifòrme]], [[Cultura dau vas campanifòrme]], [[Cultura del vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura del vas campanifòrme]], [[Cultura deth vas campanifòrme]], [[Discutir:Cultura deth vas campanifòrme]], [[Cultura deu vas campanifòrme]], [[Vas campanifòrme]], [[Espelugas de Gargàs]], [[Fàcies]], [[Machaerus]], [[Peiregordian]], [[Peiregordian Superior]], [[Perigordian Superior]], [[Fonzier]], [[Fonzièr]]; la literatura: [[Cançon de mio Cid]], [[Cançon de Mio Cid]], [[Gonzalo de Berceo]], [[Hernando del Pulgar]], [[Pedro López de Ayala]]; la religion: [[Possession (antropologia)]], [[Ponç Pilat]], [[Apollòni de Tiana]], [[Barrabàs]], [[Discutir:Barrabàs]], [[Simon lo Mague]], [[Sant Torquat (Tricastin)]], [[Torquat (Tricastin)]], [[Domenge de Silòs]], [[Nestorius]], [[Pau de Tars]], [[Ovadia Yosef]], [[Gilgul haneshamot]]; lo país basc: [[Argantzun]], [[Auritz (omonimia)]], [[Comtat de Trebiñu]], [[Judimendi]], [[Comunitat Forala de Navarra]], [[Puiu]], [[Portal:Abando]], [[Modèl:Portal d'Abando/Introduccion]], [[Modèl:Portal d'Abando/Lutz sus...]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura religiosa]], [[Modèl:Portal d'Abando/Geografia e natura]], [[Modèl:Portal d'Abando/Arquitectura civila]], [[Modèl:Portal d'Abando/Esculturas]], [[Modèl:Portal Abando]], [[Calada de Bilbao]]; la seguretat: [[KGB]], [[Veïcul militar]], [[Minhon]], [[Miquelet]], [[Polícia de la Generalitat de Catalonha]], [[Centre Nacional d'Entresenha d'Espanha]], [[Còs Nacionau de Polícia d'Espanha]], [[Ertzaintza]], [[Garda Civila (Espanha)]]; l'arquitectura: [[Torre de Don Borja]]; e la medecina: [[Moshe Prywes]], [[Òbra de Socors ais Enfants]], [[Memòria]], [[Neuropsicologia]], [[Càncer del palmons]], [[Narcotic]], [[Trebol bipolar]], [[Tresvirament bipolar]], [[Triscaidecafobia]]. Coralament, [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 agost de 2014 a 10.02 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés B.]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 18 agost de 2014 a 10.31 (UTC) ==Setembre de 2014== Demandi la supression, SVP, d'[[Espeluga d'Antoliña]], [[Espeluga d'Arenaza]]‎, [[Espeluga d'Atxuri]], [[Espeluga de Goikolau]], [[El Rincón]], [[Venta de ‎Laperra]], [[Espeluga d'Altxerri]] (esbòsses non enciclopedics). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 18 setembre de 2014 a 11.57 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 18 setembre de 2014 a 21.41 (UTC) Demandi la supression, SVP, de [[Malhs de Riglos]] (l'article presenta de dificultats). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 23 setembre de 2014 a 11.53 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 23 setembre de 2014 a 15.22 (UTC) Prepausi la supression, SVP, de [[Senescauciá d'Angieus]], [[Senescauciá de Baugé]], [[Senescalciá de Beaufort]], [[Seneschauciá de Château-Gontier]], [[Seneschauciá de La Flèche]], [[Seneschauciá de Laudun]], [[Senescaucia de Saumur]], [[Generalitat de Tors]], [[Senescalciá de Besièrs‎]], [[Senescauciá de Bèucaire‎]], [[Senescalciá de Montpelhièr‎]], [[Seneschauciás de Bretanha]] (ne soi l'unic autor; las errors d'aqueles articles son de mal resseguir). [[Utilizaire:Izkilanttoa|Izkilanttoa]] ([[Discussion Utilizaire:Izkilanttoa|d]]) 26 setembre de 2014 a 16.34 (UTC) :Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 26 setembre de 2014 a 17.04 (UTC) == Octobre de 2014 == Prepausi la supression d'[[òdi]] (non enciclopedic). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 4 octobre de 2014 a 22.17 (UTC) :Soi pas segur que siá (enfin, las versions suprimidas) non enciclopedic. Ai fintat l'article en francés que fa d'allusions a de filosòfs coma Ortega y Gasset. Es un subjècte filosofic de melhorar la redaccion. Se pòdi far una propausicion, es de ne discutir sus la pagina de discussion de l'article (e de'n parlar dins la Tavèrna, se per cas n'i a d'interessats). Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 5 octobre de 2014 a 06.50 (UTC) ::Demandi la supression de l'article puèi que las primièras versions [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%92di&direction=prev&oldid=252835] contenon una frasa malurosa restacada a un imatge odiós [http://img1.liveinternet.ru/images/attach/c/4/80/559/80559543_Antiruss.jpg] ara dessaparegut. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 7 octobre de 2014 a 18.41 (UTC) == Novembre de 2014 == Prepausi la supression de [[François Asselineau]]: cap de "''notorietat nacionala, regionala, provinciala o cantonala''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas]] <small>("''Per evitar que Wikipèdia devenga un mejan d'autopromocion per de personas encara desconegudas dins lor domeni, se conselha de consagrar d’articles solament a las personas respondent almens a un dels critèris seguents : ...''" - [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles#Personalitats politicas|#Biografias]]</small>). Vejatz tanben [http://archive.is/ImbUr la pagina escafada de wp en francés]: "''personnage pratiquement inexistant''" - LePlusNouvelObs, "''illustre inconnu''" - Causeur. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 11.23 (UTC) : Mercés per vòstre vejaire, mas sèm pas la wikipèdia en francés aicí! Per contra se volètz crear d'articles aicí sètz benvenguts! Bona setmana, Claudi/[[Utilizaire:Capsot|Capsot]] ([[Discussion Utilizaire:Capsot|d]]) 3 novembre de 2014 a 12.18 (UTC) ::[[Wikipèdia:Paginas de suprimir/Entèsta#Debanament del vòte e tractament]]: "''Los contributors de Wikipèdia vòtan e donan lors avises respectius sus la proposicion de supression''", "''S'un consensus clar se desgatja aprèp una setmana, ...''" = [//oc.wikipedia.org/w/index.php?title=François_Asselineau&diff=1945499&oldid=prev cal una setmana!] <small>(sorry, I understand a lot in Occitan but I am totally unable to write)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 3 novembre de 2014 a 13.24 (UTC) ::: Adieu, lei critèris citats son solament una recomandacion per [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]]. An donc una valor limitada. De mai, coma [[Utilizaire:Capsot|Capsot]], siáu d'acòrdi per pas importar aiçí lei practicas de la wikipèdia francesa e restrénher lei supressions d'articles au minimom. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 3 novembre de 2014 a 21.32 (UTC) ::::Adieu, lei critèris citats son lei critèris balhats per la wikipèdia occitana, pas solament per io. <small>(I wanted to check "io" but I did not find an article about grammar?)</small> [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 06.20 (UTC) :::::Adieu, se ditz ''ieu'' ([jew] o [ju]) o ''jo'' ([ju] o [ʒo]) segond lo dialècte. En provençal es ''ieu''. La fòrma escricha ''io'' se tròba dins la lenga vièlha. Coralament, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 17.34 (UTC) ::::::<small>[tuˈdʒu '''ju''' kanteˈʁaj ... ˈnisa la ˈbɛla] :) [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 4 novembre de 2014 a 19.47 (UTC)</small> :::::::Aimi melhor la version de Mauris, "Nissa rebella"... Senon, per informacion i a pas que 7 aeropòrts sus la wikipèdia en occitan: Blanhac, O'Hare e cinc au Vietnam. Es un forcauquierenc qu’a espandit un cèrt nombre de sites faus d'aeropòrts africans (coma lo de Vagadogo, au Borquina) que ''Le Monde'' ne ditz: «Ajoutant à la confusion, les pages Wikipedia des aéroports renvoient vers ces sites, personne ne les ayant jusque-là identifiés comme étant des faux.» (http://bigbrowser.blog.lemonde.fr/2014/11/04/le-faux-site-web-de-laeroport-de-ouagadougou-en-cache-dautres/) M’espofidi. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 4 novembre de 2014 a 23.07 (UTC) :::Alara lei [[Wikipèdia:Critèris d'admissibilitat dels articles]] comptan pas e cal restrénher lei supressions d'articles au minimom? Per ieu es pas important, va plan, vosautres decidètz. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 15.33 (UTC) ::::Adieu, comptan e comptan pas. Pel moment son solament de reviradas del francés, e caldrà un jorn que la comunautat prenga una decision... Amai, i aguèt pas de votacion per la supression de la pagina. Davant lo comportament dels amics de l'Asselineau, me sembla mai fin d'insistir dins l'article sus sas pauras resultas electoralas... Amistats, --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ^{([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]])} 12 novembre de 2014 a 18.13 (UTC) :::::Comprene, siéu d'acòrd, mai pòde pas ajudar. [[Utilizaire:Oliv0|Oliv0]] ([[Discussion Utilizaire:Oliv0|d]]) 12 novembre de 2014 a 20.57 (UTC) == Abril de 2015 == Demandi de suprimir [[ipocrisia]] (redaccion). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 30 abril de 2015 a 18.32 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 30 abril de 2015 a 20.08 (UTC) Demandi de suprimir [[Juda Haleví]] (estil). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 11.11 (UTC) : {{Contra}} (contra), Sorry but I can't really understand the reason it has been [https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Juda_Halev%C3%AD&type=revision&diff=1960998&oldid=1960968 so] deleted.., --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 12.11 (UTC) ::{{fach}} All right; i am the main author of that article, whose grammar and style were terrible; i have just improved it. Thank you very much, [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 3 mai de 2015 a 16.17 (UTC) ::::Wonderful evidence! I think that my discontent when one article is suppressed, becomes from the [https://eml.wikipedia.org/wiki/Speciale:UltimeModifiche eml.wkp fragility], from where I come, and therefore its abolition is always for me the last solution... :-) (forgive my bad English.. :-° Next time I'll write in French ;-p ), --[[Utilizaire:Gloria sah|Glo]] ([[Discussion Utilizaire:Gloria sah|d]]) 3 mai de 2015 a 18.51 (UTC) == Junh de 2015 == [[Soest (Alemanha)]] et [[Soest]] : Quelle différence? [[Soest (Alemanha)]] est inutile. Prepausi la supression de [[Soest (Alemanha)]]. --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 9 de junh de de 2015 a 14.34 (UTC) : Fach, qu'en mai de la semblança, [[Soest (Alemanha)]] èra vuege. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 10 de junh de de 2015 a 13.40 (UTC) :: Mercé, Nicolas! :) --[[Utilizaire:Tremonist|Tremonist]] ([[Discussion Utilizaire:Tremonist|d]]) 10 de junh de de 2015 a 14.22 (UTC) == Julhet de 2015 == Demandi de suprimir: [[Abando]], [[Bakio]], [[Begoña]], [[Bilbao]], [[Deusto]] e [[Universitat de Deusto]] (esbòsses non enciclopedics / errors gramaticalas), [[Discutir:Bakio]] e [[Discutir:Chemtrail]]. [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 10 julhet de 2015 a 09.18 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 10 julhet de 2015 a 13.31 (UTC) Demandi de suprimir: [[Jèsus]], [[Jèsus Crist]], [[Jèsus de Nazaret]] (esbòs non enciclopedic / errors gramaticalas). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 17 julhet de 2015 a 15.13 (UTC)</br> 28 de julhet de 2015: Demandi de suprimir, svp, [[un marit sens vocacion]] e [[lo caufaire novèl]] (concernirián a Wikisource) e [[Enrique Jardiel Poncela]] (esbòs incomplet). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 28 julhet de 2015 a 13.53 (UTC) :Hèit! --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 28 julhet de 2015 a 17.13 (UTC)</br> Demandi de suprimir [[Pedro Bilbao]], [[Manchokuò]] (nauc de sabla) e [[Jèsus (omonimia)]] (pagina d'omonimia inutila). [[Utilizaire:Hegibeltz|Hegibeltz]] ([[Discussion Utilizaire:Hegibeltz|d]]) 31 julhet de 2015 a 18.23 (UTC) :Fach!--[[Utilizaire:Cedric31|Cedric31]] ([[Discussion Utilizaire:Cedric31|d]]) 1 agost de 2015 a 14.02 (UTC) == Octobre de 2015 == De suprimir, SVP, lei redireccions inutilas, leis esbòs contenent pas gaire que lo títol e leis articles comportant de nombroseis errors d'estil de mau resseguir listats dins la categoria "pagina prepausada a la supression" e, pus particularament, aquelei senhalats concernissent la Preïstòria: [[Forbes' Quarry]], [[Discutir:Forbes' Quarry]], [[Devil's Tower]], [[Discutir:Devil's Tower]]; la politica: [[Miguel Ángel Revilla]], lo País Basc: [[Deustua]], [[Govèrn Provisòri deu Bascoat]], [[Institut entà la promocion deus estudis sociaus]]; la literatura ispanica: [[cantiga]], [[estar çò qui soi]], [[las segondas de la mia vida]], [[Iker Anasagasti Cerrato]]; la literatura jusieva e lo judaïsme: [[Cesarèa]], [[Jardin de l'Edèn]], [[Amnon Yitzhak]], [[apocalipsi grèga de Baruc]], [[apocalipsi siriaca de Baruc]], [[criptojudaïsme]], [[Erodias]], [[Eròdes]], [[Eròdes eth Gran]], [[Eròdes lo Gran]], [[Eròdes lo Grand]], [[Gamaliel]], [[Gamaliel VI]], [[Gaon de Vilna]], [[Hillel Hazaken]], [[istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:istòria dei judieus en Provença e en Lengadòc]], [[Discutir:Jèsus Crist]], [[Khad Gadia]], [[Khanuca]], [[Martin Buber]], [[Neturei Karta]], [[Ovadia Yosèf]], [[Perèa]], [[Polsa diNora]], [[Porim]], [[Rabeinu Tam]], [[Revòuta de Bar Kobhka]], [[Simon bar Kokhba]], [[Sinagòga d'Uzhgorod]], [[Ròsh Hashanà]], [[Temple d'Eròdes]], [[Segond Temple de Jerusalèm]], [[Shabat]], [[Zohar]], [[Meretz]], [[Papir d'Oxyrhync 3522]], [[Papir d'Oxyrhync 5101]], [[Papir Oxyrhychus 5101]], [[Rashi]]; l'entresenha: [[collaboracion (sègle XXI)]]; e la psicologia: [[tarridament]], [[òdi]]. [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.16 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 11 octobre de 2015 a 15.35 (UTC) De suprimir, SVP, [[Cauna Cosquer]], [[Bauma Cosquer]], [[Bauma Chabòt]], [[Bauma Chauvet]] (corregits en "Bauma ''de''...") e [[farisèu]], [[farisèus]] (esbòs non enciclopedic). [[Utilizaire:Menqost|Menqost]] ([[Discussion Utilizaire:Menqost|d]]) 11 octobre de 2015 a 20.19 (UTC) : Fach. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 12 octobre de 2015 a 07.35 (UTC) * Demandi de suprimir [[:Categoria:Vila de Pensilvània]], per fauta d'ortografia. Existís ja, amb títol ben ortografiat, [[:Categoria:Vila de Pennsilvània]]. Mercès [[Utilizaire:Vrac|Vrac]] ([[Discussion Utilizaire:Vrac|d]]) 15 octobre de 2015 a 19.36 (UTC) : Hèit. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 15 octobre de 2015 a 21.30 (UTC) == Octobre de 2016 == De suprimir svp [[Avicebron]] (redaccion calamitosa e catastrofica). [[Utilizaire:Bedek habait|Bedek habait]] ([[Discussion Utilizaire:Bedek habait|d]]) 16 octobre de 2016 a 11.45 (UTC)) == Aost de 2022 == Demandi la supression deis articles creats per [[Utilizaire:‎Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] per doas rasons : * aqueleis articles son una basa de donadas que compren unicament una lista de de títols, de datas e de realizators sensa desvolopaments enciclopedics. Òr, [[Wikipèdia:Çò que Wikipèdia es pas]] precisa ben que Wikipèdia es pas ''« un catalòg de faches, o una lista d'informacions »''. * serà impossible de gerir aquela massa d'articles coma o foguèt lo cas per lei creacions ''en massa'' precedentas sus aqueu wiki. A tèrme lòng, serà necessari de la suprimir. Coralament, --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.29 (UTC) : I understand you and I stop. You can get more information about these films from the English Wikipedia. I also want to note that all articles contain sources. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 6 agost de 2022 a 14.52 (UTC) Diguèm que la purmèra question es se l'article es valide com article. Après podèm discutir la quatiltat e botar lo bandèu besonh de traduction.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 9 agost de 2022 a 12.23 (UTC) I deleted all synopses. Now there should be no claims for translation. The nominator was inattentive, only a few of my articles contained information only about directors and dates. All the rest have actors and screenwriters. I don't know how else I can improve my articles. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 17.34 (UTC) Wait! I add information about production companies. After that, I want to add the names of the cinematographers and composers. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 19 agost de 2022 a 12.00 (UTC) === Per === # {{per}} --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 6 agost de 2022 a 14.41 (UTC) # {{per}} Aquesteis articles contènon de passatges en catalan. Per ieu, es un motiu de supression immediata ([[Ajuda:Cossí suprimir una pagina]]).--[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 7 agost de 2022 a 08.42 (UTC) : I'm translating now into Occitan. Give me time please. [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 7 agost de 2022 a 11.26 (UTC) # {{per}} La traduccion en [[occitan]] es facha amb un traductor automatic. Per exemple : ''La jove Frosya Burlakova arriba a Moscòu dempuèi un remot pòble siberià per dintrar al Collègi Estatal de Musica de Gnessin e se convertir en cantaira. Se lòtja al luòc de l'escultor Nikolai Vasilievich, qu'estudièt dins una escòla de Zaporozhye, ont lo sieu conegut comun trabalhava un director de l'escòla, que se transportèt après a Siberia. Absoludament desconegut amb la vida de la granda vila, Frosya divertís Nikolai Vasilyevich, la siá gojata Natasha e la mestressa amb la siá provincialitat e espontaneïtat'' ([[Tòrna deman...]]). Après, siáu pas opausat a l'idèa d'esperar quauquei setmanas per decidir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 08.52 (UTC) : Autre exemple : [[Pista de patinatge e violin]] es traduch en anglés per ''The Steamroller and the Violin'', en francés ''Le Rouleau compresseur et le Violon''... La traduccion es donc faussa. Dins d'autrei wikipèdias, la respònsa a aqueu problema seriá un blocatge per desorganizacion. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 09.36 (UTC) :: Autre exemple 2 : [[713 peticions d'aterratge]] es un film sus lo vòl 713 que demanda lo drech d'aterrir. --[[Utilizaire:Orchendor|Orchendor]] ([[Discussion Utilizaire:Orchendor|d]]) 8 agost de 2022 a 11.47 (UTC) # {{per}} Far d'esfòrces per aprener una lenga en ensajant d'escriure quicòm de senat es pas far de la creacion compulsiva d'"articles" en fasent servir un traductor automatic catalan. Pausar un panèl, d'acòrdi , mas sabem totes que pas degun farà pas jamai aquelas correccions en massa. Avèm pas encara acabat de corregir las traduccions automaticas de Boulaur Bot que datan de 2012! L'istòria de la wiki en scòt es edificanta. Per aquelas rasons soi per la supression.[[Utilizaire:Jiròni|Jiròni]] ([[Discussion Utilizaire:Jiròni|d]]) 9 agost de 2022 a 11.08 (UTC) What about these movie articles? They are less informative than mine. [https://oc.wikipedia.org/wiki/A_Troll_in_Central_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Aladdin_(filme,_1992)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/All_Dogs_Go_to_Heaven] [https://oc.wikipedia.org/wiki/An_American_Tail] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Bambi] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Beauty_and_the_Beast_(filme,_1991)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Big_Hero_6] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_(filme,_1973)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Charlotte%27s_Web_2:_Wilbur%27s_Great_Adventure] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Dumbo] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fraire_dels_ors] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Fun_and_Fancy_Free] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Grizzly_Park] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Hannibal_the_Conqueror] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lady_and_the_Tramp] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lilo_%26_Stitch] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Libre_de_la_Jungle_(filme,_1967)] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Lo_Rei_leon] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Make_Mine_Music] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Melody_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_and_One_Dalmatians] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Robin_Hood] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Rock-a-Doodle] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Saludos_Amigos] [https://oc.wikipedia.org/wiki/Snow_White_and_the_Seven_Dwarfs] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Adventures_of_Ichabod_and_Mr._Toad] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Aristocats] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Great_Mouse_Detective] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Land_Before_Time] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Little_Mermaid] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Many_Adventures_of_Winnie_the_Pooh] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Rescuers_Down_Under] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Secret_of_NIMH] [https://oc.wikipedia.org/wiki/The_Three_Caballeros] [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 9 agost de 2022 a 12.07 (UTC) # {{per}} --[[Utilizaire:Argenç|Argenç]] ([[Discussion Utilizaire:Argenç|d]]) 10 agost de 2022 a 20.03 (UTC) * {{per}} En acòrd amb lei vòtes precendents. --[[Utilizaire:Novaria85|Novaria85]] ([[Discussion Utilizaire:Novaria85|d]]) 13 agost de 2022 a 07.32 (UTC) * {{per}} D'acòrd amb leis autrei vòtes en favor de la supression. Aquò es pas un biais de redigir una enciclopèdia. --[[Utilizaire:Algovia|Algovia]] ([[Discussion Utilizaire:Algovia|d]]) 23 agost de 2022 a 08.23 (UTC) === Còntra === *Lo dialòg cortès, l'interèst d'aver un contributor de dehòra interessat, se lo contengut es vertadier e relevant, vau mielh posat un bandèu e melhorar.--[[Utilizaire:Lembeye|Lembeye]] ([[Discussion Utilizaire:Lembeye|d]]) 7 agost de 2022 a 16.06 (UTC) * {{contra}} l'autor fai d'esfòrces per escriure en occitan, mai que de milions d'occitans. --— [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 8 agost de 2022 a 16.41 (UTC) : Sus la Wikipèdia en scòts, i aviá tanben un autor que fasiá d'esfòrç, mai que de milions de Scòts. Pasmens, foguèt finalament necessari de suprimir un tèrç deis articles dau projècte : [https://www.numerama.com/politique/644110-sur-wikipedia-en-scots-un-contributeur-a-ecrit-des-dizaines-de-milliers-de-pages-sans-connaitre-la-langue.html]. --[[Utilizaire:Toku|Toku]] ([[Discussion Utilizaire:Toku|d]]) 9 agost de 2022 a 06.59 (UTC) ::Siam pas al meteis nivèl, me sembla. — [[User:Jfblanc|Joan Francés Blanc]] ([[User talk:Jfblanc|me´n parlar]]) 9 agost de 2022 a 14.44 (UTC) === Conclusion === 7 vòtes en favor de la supression còntra 2 vòtas opausats. Espèri quauquei jorns per d'autreis avejaires mai pensi que lo resultat es en favor de la supression. --[[Utilizaire:Nicolas Eynaud|Nicolas Eynaud]] ([[Discussion Utilizaire:Nicolas Eynaud|d]]) 24 agost de 2022 a 17.07 (UTC) : What is wrong with my articles now? I have removed all machine translated synopsis and I have added information about cinematographers, composers and production companies. Among my articles are such famous films as [[Titanic (filme, 1997)|Titanic]], [[Memento]], [[Batman Begins]], [[The Prestige (filme)|The Prestige]], [[The Dark Knight (filme)|The Dark Knight]], [[Inception]], [[The Dark Knight Rises]], [[Interstellar (filme)|Interstellar]], [[Dunkirk (filme, 2017)|Dunkirk]], [[Tenet (filme)|Tenet]], [[V for Vendetta (filme)|V for Vendetta]], [[The Godfather]], [[The Godfather Part II]], [[The Godfather Part III]], [[A Beautiful Mind (filme)|A Beautiful Mind]], [[Gladiator (filme, 2000)|Gladiator]], [[The Shawshank Redemption]], [[The Green Mile (filme)|The Green Mile]], [[The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring]], [[The Lord of the Rings: The Two Towers]], [[The Lord of the Rings: The Return of the King]], [[Schindler's List]], [[Forrest Gump]], [[Coco (filme, 2017)|Coco]], [[The Avengers (filme, 2012)|The Avengers]], [[Avengers: Age of Ultron]], [[Avengers: Infinity War]], [[Avengers: Endgame]], [[Oppenheimer (filme)|Oppenheimer]], [[Insomnia (filme, 2002)|Insomnia]]. Should they be removed too? [[Utilizaire:Nikolai Kurbatov|Nikolai Kurbatov]] ([[Discussion Utilizaire:Nikolai Kurbatov|d]]) 25 agost de 2022 a 04.07 (UTC) ==<small>Avertiments</small>== {|align="center" style="background-color:#FFFFDD; padding:1px; margin-top:1em; border:1px;border-style:solid; border-color:black" |-style="background-color:#FFFFDD" | ''<u>Avertiment</u> : Legissètz las instruccions en naut de la pagina abans d'ensajar qué que siá !''<br/> ''<u>Ajuda a la mantenença</u> : Aprèp un tractament, inscrivètz al costat del ligam un resumit de las operacions efectuadas e '''signatz'''.'' |-- align="center" |} {{De seguir}} [[Categoria:Wikipèdia:Supression|*]] [[Categoria:Mantenença dels articles]] 297gbezvvs6esz3fzsqm9ega045vxgn 0 69499 2334326 2281117 2022-08-24T23:49:03Z Kwamikagami 7816 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} {{1000 fondamentals}} [[Fichièr:Peace symbol (fixed width).svg|thumb|right|Simbòl de la patz]] Lo mot '''patz''' deriva del [[latin]] ''pax'' e generalament se definís, al sens positiu, coma un estat de tranquillitat o de quietud, e dins un sens opausat coma abséncia d'inquietud, de violéncia o de guèrra. Del punt de vista del [[Drech internacional]], la Patz es un acòrdi o un tractat que met fin a la guèrra (coma per exemple, la Patz de Vestfàlia). Se pòt parlar d'una patz sociala coma entanta e bonas relacions entre los grops, classas o grops socials al dintre d'un país. Al nivèl individual, la patz designa un estat interior, exempt de colèra, d'òdi e mas generalament de sentiments negatius. Es, doncas, desirada per se meteis e egalament pels autres, fins que venga en una salutacion (la patz siá amb tu) o una finalitat de la vida. Ligat al concèpte de patz i a aquel del [[pacifisme]] qu'es l'actitud que defend que la [[guèrra]] jamai resòlv los problèmas e que lo melhor biais per aquò son las negociacions. == Istòria == * L'ONU ([[Organizacion de las Nacions Unidas]]) es l'organizacion intergovernamentala mondiala, creada per la ''[[Carta de San Francisco]]'' en 1945, qu'a per finalitat de mantenir la patz, promòure la cooperacion economica, culturala, sociala e umanitària, garantir la [[seguretat]] dels [[estat]]s se basant suls principis d'[[Egalitat sociala|egalitat]] e [[autodeterminacion]] e velhar al respècte dels [[Dreches de l'Òme|Dreches Umans]]. * La [[Comunautat Europèa]] signèt, pel 40en [[aniversari]] de la fin de la [[Segonda Guèrra Mondiala]], la ''[[Declaracion sus la Patz]]''. Un paragraf essencial del tèxte disiá: : {{cita|Quand remembram los terribles sofriments de la Segonda Guèrra Mondiala e l'experiéncia comuna de 40 ans de patz e [[libertat]], nos engatjam tornarmai per crear un monde perque totes los pòbles beneficien dels avantatges de la patz, la [[libertat]] e la [[justícia]], aparats de l'opression, la [[paur]] e la [[misèria]]; un [[monde]] ont l'individú pòsca assumir sas responsabilitats d'esperel, sa [[familha]] e sa [[comunitat]]; un mond ont totas las [[nacion]]s, grandas o pichonas, pòscan trabalhar en comun per la creacion d'un futur melhor per tota l'[[umanitat]].}} (Declaracion del 4 de mai de [[1985]]) == Simbòls == I a plusors simbòls de la patz o lo movement pacifista: la [[colomba]] blanca, lo cercle amb quatre linhas (☮), lo signe de victòria amb los dets, la bandièra de la patz o [[Bandièra de l'Arc de Sant Martin]], los mots ''shaloom'' e ''[[salam]]'' o las rosèlas blancas entre d'autres. Lo simbòl de la CND (☮) === Lo simbòl de la CND (☮) === Lo cercle amb quatre linhas, qu'es internacionalament reconegut coma un simbòl de la patz, foguèt dessenhat inicialament lo 21 de febrièr de 1958 per [[Gerald Holtom]] per una manifestacion de la CND britanica (Campaign for Nuclear Disarmament, que en anglés vol dire {{cita|Campanha pel Desarmament Nuclear}}). Aprèp foguèt adoptat dins los ans 1960 pel movement contra la guèrra, la contracultura e la cultura populara del moment. Aquel simbol foguèt importat als EUA per l'activista pacifista Albert Bigelow en 1958]], e popularizat en 1960 per l'estudiant Philip Altbach que convenquèt l'Union del Estudiants per la Patz de distribuir de prospèctus amb aquel simbòl sul campus. Aprèp los ans 1960 lo simbòl ja èra internacionalament conegut e foguèt utilizat per la generacion del Baby Boom que protestava contra la guèrra. Se pensa que l'origina d'aquel simbòl son las letras N e D de "Nuclear Disarmament" en alfabet semafòr superpausadas. Dins la primièra version oficiala de la CND, los rais èran pus largs cap al cercle. Mas en 1967 Gerard Holtom escriguèt una letra dins la revista pacifista ''Peace News'', explicant la vertadièra origina del simbòl: {{cita|M'imaginèri ieu meteis: la representacion d'un individú desesperat amb las mans dubèrtas al defòra e cap a bas a la manièra dels personatges del quadre de "[[Los fusilhats del tres de mai]]" de [[Goya]]. Acabèt lo dessenh amb una linha e en lo metent dins un cercle}}, aprèp Holtom volguèt inversar lo simbòl se pentent de la significacion de desespèr, pensant que la patz era quicòm de celebrar. Pasmens aquela explicacion poiriá èsser falsa de l'autor per temptat de far mas prigond lo simbòl. D'autras sostenon que la [[crotz]] troncada fa allusion al culte satanic e que poiriá significar una causa coma "capitar una [[utopia]] (la societat pacifica) per quin mejan que siá", un bombardièr viatjant sul mond (lo simbòl de basa dels bombardièrs suls itineraris es fòrça semblable) o la pata d'un ausèl en fasent allusion al simbolisme de la colomba de la patz. === La colomba blanca === [[Fichièr:Peace.gif|thumb|right|La colomba de la patz]] La colomba blanca amb un ram d'olivièr dins lo bèc, es reconeguda universalament coma lo simbòl de la patz aprèp las guèrras del sègle XX, a una origina biblica. Dins lo [[judaïsme]], lo [[cristianisme]] e l'[[islam]] lo ram d'[[olivièr]] significa la patz. Lo Pentateuc, l'Ancian Testament e l'Alcoran racòntan l'istòria de l'Arca de Noè (Libre de la Genèsi 8:11), ala una colomba foguèt encargada de veire quin èra l'estat del monde aprèp lo deluvi universal; al cop que tornèt amb un ram d'olivièr al bèc, mostrèt que las aigas ja avián baissat (es a dire que lo deluvi ja s'èra acabat) e que podiá per aquò reculhir la primièra rama d'olivera que trobèt. D'autra banda, la tradicion grèga considèra tanben las brancas de l'olivièr coma simbòl de patz (foguèt considerada coma planta sagrada de l'anciana divessa de la sapiença, [[Atena]]), e tanben l'armada romana desrotada utilizava de brancas d'olivièr coma bandièra blanca de reddicion. === Autres simbòls de la patz === Autres simbòls de la patz pòdon èsser lo signe de victòria amb los dets (que originariament foguèt solament lo dels moments de victòria) que, ulteriorament pendent las protèstas contra la [[Guèrra de Vietnam]] (e aprèp contra d'autras guèrras), venguèt un simbòl de patz. Se popularizèt mercé al movement hippie, e es encara utilizat a l'ora d'ara. [[Fichièr:PACE-flag.svg|thumb|bandièra de l'Arc de Sant Martin coma bandièra de la patz]] La [[bandièra de l'Arc de Sant Martin]] facha de sèt bendas amb las colors de l'arc de Sant Martin e lo mot ''patz'' (''pace'') escrit al mitan en color blanca. (Cal pas confondre amb la [[bandièra gai]], qu'aquela a sièis bendas, manca la benda de color turquesa e la primièra benda es roja). Las primièras d'aquelas bandièras faguèron fachas amb lo mot ''patz'' escrit en italian: ''pace'', e portavan una colomba dessenhada per [[Pablo Picasso|Picasso]]. Lo nòu dessenh apareguèt en [[1961]] tre la marcha italiana per la patz. Aqueles darrièrs ans, aprèp l'envasiment d'Iraq de 2003, la bandièra de la patz venguèt pus populara. Lo mot ebrèu ''shalom'' (en ebrèu: שָׁלוֹם), e l'arabi ''salam'' (en arabi: سلام) foguèron utilizats coma simbòls de patz. ''Shalom'' e ''salam'' significan literalament {{cita|patz}} e son ligats entre eles. La concordança de las doas paraulas venguèt a representar "la patz a l'Orient Mejan". D'autres simbòls pòdon èsser los rossèls blancs, las gruas (aucèls), la campana de la patz japonesa, lo lògo de la cultura per la patz (o del pacte Roerich) o los datièrs, lo fusilh copat (antimilitarisme e nonvioléncia) e lo casco amb una flor dedins (objeccion e insomission) == Patz, politica e autras accepcions == [[Fichièr:Martin_Luther_King_Jr_with_medallion_NYWTS.jpg|thumb|right|Martin Luther King]] Se pòt soslinhar que totas las culturas considèran pas la patz d'una manièra positiva. Dins de pòbles coma los [[vikings]] o los [[Uns]], la principala activitat foguèt lo sacatge de comunitats prèpas, exaltan al contrari los guerrièrs. L'articulacion entre la patz e son opausat (coma la guèrra, la violéncia, lo conflicte o la colèra) es una de las claus: * L'estatut de l'individú. * La formacion de l'adulte. * Los mejans admés. * La valor de la civilizacion. * L'estatut e lo ròtle de las organizacions (estat, entrepresas, sindicats, etc.). Lo ''[[I Ching]]'', l'opausat a la patz es l'estagnacion. Simbolicament, aquò indica que la patz es pas un absolut, mas una recèrca permanenta. E mai, indica que lo conflicte es pas l'opausat de la patz. Caldriá èsser en camin cap a la patz, transformar lo conflicte, pas lo suprimir. Las gestions nonviolentas encarnan aquel procèssus de transformacion pacifica del conflicte. La "patz romana" (en referéncia a la ''Pax romana'' de l'[[Empèri Roman]]) es una situacion ont una fòrça de govèrn exercís lo poder d'un biais unilateral, sens èsser somesa a ges de contraròtle e sens respectar los dreches d'aqueles que govèrnan. Lo prepaus de l'expression es de diferenciar aquela situacion que se considèra pas coma vertadièrament la patz, perque encara qu'aja pas de violéncia o conflictes armats constituís pas una situacion ideala o qu'es destinada a perdurar. [[Martin Luther King]] diguèt en sa ''Letra de Birmingham'', escrita en prison<ref>[http://www.sas.upenn.edu/African_Studies/Articles_Gen/Letter_Birmingham.html Letra de Birmingham escrita en preson]</ref>, que la vertadièra patz es simplament l'abséncia de tension: es la preséncia de [[justícia]]. == Patz e religion == === La nocion de patz dins la Bíblia === Dins l'[[Ancian Testament]], l'expression {{cita|patz}} (''shalom'') es especialament emplegada dins las salutacions que se referisson a un benestar material e esperitual: "La patz siá amb tu" o "amb vosautres" (cf. Gn 29, 6) e dins aquel sens s'opausa pas a la guèrra.<ref>Se sona quitament "partir en patz cap a la guèrra" (cf. ''2Sm 11, 7'').</ref> Aquela patz pòt solament venir de [[Yahveh]] d'esperel que vòl donar per recompensar per la fidelitat de son pòble a l'Aliança alara que la patz al sens mai larg s'espèra pels tempses del Messi que se nomena Prince de la patz (cf. Is 9, 6). Dins lo [[Nòu Testament]] l'expression ειρενη manten lo sens donat dins l'Ancian Testament, mas tanben es influit pel contèxte grèc qu'implica una abséncia d'enemics o contrarietats: {{cita|''Ajudatz vos los uns als autres per amor, en s'esforçant de conservar l'unitat de l'Esperit pel ligam de la patz.|''Ef 4 2-3''}} Pasmens, es per l'union amb Crist e la reconciliacion qu'El autregèt que se pòt parlar de vertadièra patz entre totes, que sián josieus o gentils (cf. Rm 5, 1-5, Ef 2, 14-22). == Educacion per la patz == Al cors de l'istòria s'es conclús que la patz pòt e se cal aprene, e per o se far possibla cal inclure dins lo procèssus educatiu la comunicacion de coneissenças, amb l'invencion, l'afirmacion o l'abstencion d'abituds o rotinas e amb una seria de modèls e valors. D'unes pensan que la patz se pòt pas aquerir per l'educacion "se pòt educar pas degun a la patz, (encara que i a d'activitats menadas en favor de la patz coma s'indicarà posteriorament ). Aquò es una condicion que se pòt solament obténer a travèrs de l'accion sociala". I a totjorn agut un cèrt interès e desir per la patz, se sap que lo concèpte de son educacion especifica a sas originas filosoficas fòrça mai ancianas. La patz es lo procès de recèrca de justícia dins los divèrses nivèls de la relacion umana. Aquò es un concèpte dinamic que permet de resòlvre los conflictes de manièra [[non-violéncia|non-violenta]], per aténher una concòrdia de la persona amb se meteissa, amb la natura e amb los autres. Se ditz que: {{cita|I a ges de camin cap a la patz, la patz es lo camin}}. La patz es pas una finalitat, mas un procèssus, pel que cal aprendre a entrar dins los conflictes e los resòlvre d'un biais positiu sens utilizar la constrenta. == Referéncias == <References/> == Bibliografia == * {{es}}Antonio Monclús; Carmen Sabán. ''Educación para la paz''. Editorial Síntesis, educación, 1999. * {{es}}Martín Rodriguez Rojo. ''La educación para la paz y el interculturalismo como tema transversal''. Editorial Oikostau, 1995. * {{es}}José Joaquín Gómez Palacios. ''Educación para la paz''. Madrid: Editorial CCS, 1992. * {{es}}D. Hicks. ''Educación para la paz''. Ediciones Morata, S.L, 1993. * {{es}}Beatriz Aguilera; Anna Bastida; Paco Cascón; Antonio García Vázquez; Montserrat González; Rafael Grassa; Calo Iglesias; Xesus Jares; Javier López; Miguel Martínez; Antonio Poleo. ''Educar para la paz. Propuesta posible.'' Edición los libros de la catarata, 1994. == Vejatz tanben == {{commonscat|Peace}} * [[Prèmi Nobel de la Patz]]. * [[Nonvioléncia]] == Ligams extèrnes == {{ca}}[https://web.archive.org/web/20090909235339/http://curiositats.cat/index.php/component/content/article/14-cultures/1318-origen-del-simbol-de-la-pau.html Orígens dels símbols de la pau] [[Categoria:Patz]] 3dcsdkhawqnwf03a2us21r19tzmcjcl 0 70492 2334225 2305509 2022-08-24T16:16:51Z ΟυώρντΑρτ 38747 credi qu'es mélher d'usar un nom mei atestat per aquesta lenga wikitext text/x-wiki {{Comuna italiana |carta=oc |nom= Auřivéta San Michèe<br/>Auriveta e Sant Miquèl |nomItalian= Olivetta San Michele |blason=Olivetta San Michele-Stemma.png |imatge=Olivetta San Michele-panorama.JPG |legenda=Vista sus Auriveta e Sant Miquèl. |reg=LIG |prov=IM |istat=008038 |cp=18030 |tel=0184 |latitudgrad=43 |latitudminuta=53 |latitudsegonda=0 |longitudgrad=7 |longitudminuta=31 |longitudsegonda=0 |mej=292 |km²=13.84 |pop={{popit008|038}} |data-pop={{popit008|0}} |dens={{#expr:({{popit008|038}}/13.84) round 2}} |còde_cadastre=G041 |Gentili= aurivetés |Patron=Sant Antòni de Padoa |Fèsta_patronala=[[20 de junh]] |sit_web=http://www.comune.olivettasanmichele.im.it }} '''Auriveta e Sant Miquèl'''{{refnec}} o '''Auriveta'''<ref>https://www.oocities.org/toponimiaoccitana/98b.html</ref><ref name="Sumien">http://linguistica-oc.com/wp-content/uploads/2013/07/Linguistica-occitana-7-Sumien.pdf</ref><ref>http://www.chambradoc.it/novasN107Desembre2011.1/leLingueMadriOccitanaFrancoprovenzaleFrancese.page</ref> o '''L'Auriveta'''<ref>http://www.espaci-occitan.org/oc/occitan-e-occitania/occitania-e-valadas-occitanas/valadas-occitanas/</ref> ('''Auřivéta San Michèe''' en roiasc<ref>[http://www.chambradoc.it/olivettaSanMichele/olivettaSanMichele-1.page "Olivetta San Michele - Auřivéta San Michèe"], ''Enti in rete L.482/99, Provincia di Imperia '', Chambra d'Òc</ref>, ''Olivetta San Michele'' en [[italian]]) es una [[comuna]] de la Val Ròia, en [[Occitània]]<ref>Rosella PELLERINO, Teresio VALSESIA, Sergio ROVAGNATI. "Le alpi ed Oltre: Occitani, Walser, Ladini" in Gabriella AMIOTTI, Alessandro ROSINA. ''Identità e integrazione: passato e presente delle minoranze nell'Europa mediterranea''. Milano: Franco Angeli, 2007. ISBN 9788846482457.</ref> ont se parla lo [[roiasc]] (parlar de transicion vèrs lo ligur), dins la [[Val de Ròia‎]] e la [[província d'Impèria]] (region [[Itàlia|italiana]] de [[Ligúria]]). Compren tres borgaas, Auriveta, Sant Miquèl e Fanguet. Sa populacion es de {{popit008|038}} abitants. Las autras borgaas de l'anciana comuna de la Pena, [[la Pena]] e [[Libri]], foguèron annexaas a França en 1947 e son aüra dins la comuna de [[Brelh de Ròia]]. ==Presentacion en roiasc== '''Auřivéta San Michèe''' l’é in paìsë dë {{popit008|038}} ařime ch’ër së trova sciǘ ina culéta, ën ř’uřtima part italiana da Val Roya; ër sé tërritori s’alarga sciű 13,84 Km², ën t’ina fascia d’autéssa chë la va dai 141 métru dë Giauma, pëcin grup dë càe ën frassiùn San Michèe, ai 1326 m. de ròche d’ër Munt Butetta. A cumüna la é furmàa da tréi frassiùn, [[Auřivéta]], [[San Michèe]], e [[Fanghét]]. Düi autri paisöti: [[Piena]] e [[Libri]], dopu a sëgunda guèra mundiale, cun i növi cunei tra ř’[[Italia]] e a Fransa fissài dar Tratà dë Parigi dëř 1947, li sun passai da a comuna d’Auriveta aa cumüna dë [[Brelh de Ròia]], pigliénd ‘ër nòm dë Piene-Haute e de Libre. ==Istòria== [[File:Olivetta San Michele-Stemma.png|thumb|left|200px|Escut de la ciutat]] [[File:La Penna in Alpes-Maritimes 1805.svg|thumb|left|200px|Los Alps Maritims en 1805, amb La Penna dins lo canton de Ventemilha e l’arrondiment de Sant Rémol]] La comuna de la Penna foguèt annexada a França en 1805 e inclosa dins lo departament dels Aups Maritims. Tornèt al reialme de Sardenha en 1814. Lo 16 de març 1890 prenguèt lo nom d'Olivetta San Michele. En 1947, las borgadas de Piena Auta e Libri foguèron annexadas per França e inclosas dins la comuna de [[Brelh de Ròia]]. [[Fichièr:Auriveta_dins_la_CM_d'Intemelia.svg|thumb|left|200px|Auriveta dins l’anciana Comunautat de Montanha d’Intemelia (jaune) e la província d’Impèria]] Auriveta èra dins la Comunautat de Montanha d’Intemelia de sa creacion en 1973 fins a sa supression en 2011<ref>[http://www.ivg.it/2011/04/soppressione-comunita-montane-ok-della-regione-a-ricollocazione-del-personale/ Fonte sulla soppressione delle comunità montane]</ref>. [[File:Map of Olivetta San Michele in the Unione Comuni delle Valli Nervia e Roja.svg|thumb|left|200px|Situacion de la comuna dins l’Union de las Comunas de las Vals Nèrvia e Ròia e la província d’Impèria]] Dempuèi 2015 es inclosa dins l’[[Union de las Comunas de las Vals Nèrvia e Ròia]]. ==Referéncias== <references/> {{Comunas de las Valadas Occitanas}} [[Categoria:Anciana comuna dels Alps Maritims]] [[Categoria:Comuna de la província d'Impèria]] [[Categoria:Comuna de la Val de Ròia]] [[Categoria:Comuna de la region de Ligúria]] 3kok6cj5f7g1zfqldtduuuk57xakqob 0 71204 2334265 2073103 2022-08-24T19:44:09Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{omon|La Capèla (omonimia)}} {{Infobox vila occitana | nom=La Capèla Pinet |carta=oc |nom2= Lacapelle-Pinet | lògo=[[Imatge:cap|150px]] | imatge=[[Imatge:cap|290px]] | descripcion= |escut=[[Imatge:cap|60px]] |region={{Miègjorn-Pirenèus}} |ist={{Lengadòc}} |parçan={{País d'Albi}} |departament={{Tarn}} |arrondiment=[[Arrondiment d'Albi|Albi]] |canton=[[Canton de Vilafranca d'Albigés|Vilafranca d'Albigés]] |insee= 81122 |cp= 81340 |cònsol= Christian Durand |mandat=[[2008]]-[[2014]] |intercom=[[Comunautat de comunas de la Val 81]]<br /> |latitud= 44.0681 |longitud= 2.3389 |alt mej= |alt mini= 352 |alt maxi= 602 |ectaras= |gentilici= (en [[francés]]) |km²= 8.15 }} '''La Capèla Pinet'''{{RepTopMP}} ('' Lacapelle-Pinet'' en [[francés]]) es una [[comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[País d'Albi]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] de [[Miègjorn-Pirenèus]]. ==Geografia== ==Istòria== ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 81122 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Christian Durand|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 81122 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=99 |1968=112 |1975=99 |1982=97 |1990=85 |1999=65 |2004= |2005= |2006=68 |2007= |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Vejatz tanben == * [[Comunas de Tarn]] == Nòtas e referéncias == <references /> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Capèla Pinet sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} {{DEFAULTSORT:Capèla de Pinet}} [[Categoria:Comuna del País d'Albi]] [[Categoria:Comuna de Tarn]] 5bjgek2vdgp5s0usjkmp6lqhfjgb9dd 0 71947 2334250 2275976 2022-08-24T18:18:50Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Itsac | nom2 = ''Itzac'' | imatge = cap|290px | descripcion = | lògo = cap|150px | escut = | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = Carmauç-2 Val de Seron, <small>ancianament [[Canton de Vaur]]</small> | insee = 81108 | cp = 81170 | cònsol = Christian Lonqueu | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = [[Comunautat d'aglomeracion del Rabastinés - Tarn e Dadon - Vera Gresinha e País Salvanhaqués]] | latitud = 44.0425 | longitud = 1.86 | alt mej = | alt mini = 220 | alt maxi = 466 | gentilici = | km² = 11.24 |}} '''Itsac'''{{RepTopMP}} (''Itzac'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == ===Perimètre del territòri=== {{Communes limitrophes | commune = Itsac | nord = [[Totnac]] | nord-est = [[Vindrac e Alairac]] | est = [[Lobèrs]] | sud-est = [[Alans]] | sud = [[Campanhac (Lengadòc)|Campanhac]] | sud-ouest = | ouest = [[Vaur]] | nord-ouest = }} ==Toponimia== Lo nom es atestat en 1261 : ''Etzac''. Es un nom en ''-ac'', derivat del sufixe celtic ''-*ako-'' e latinizat en ''-acum''. S'ajusta normalament a un nom de grand proprietari. Lo dobte es doncas mai que mai sul nom d'aquel mèstre. [[Albèrt Dauzat|Dauzat]] pensa, en fasent veire sos dobtes, a ''Itius'' <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 363</ref>, [[Ernèst Negre|Negre]] a ''Eppius'' o ''Eggius'' <ref>Ernest Negre, ''Les Noms de Lieux du Tarn'', 4e ed., Vent Terral, Energues, 81350 Andouque, 1986, p. 31</ref> e los Féniés seleccionan ''Eppius'' <ref>Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, ''Toponymie des Pays Occitans'', edicions Sud-Ouest, 2007, p. 121</ref>. Las geminadas prepausadas per Negre e los Féniés se simplifican. Foneticament, pausa problèma. E quitament se lo lengadocian occidental e central coneis un grand nombre d'africadas del tipe [t͡s], apareisson generalament pas a l'escrit, mai que mai al sègle XIII. Cal considerar lo cas d'Itsac coma excepcional. Se poiriá teoricament pensar, per explicar aquela particularitat, en mai de las proposicions dels autors citats, a un nom en tres sillabas dont la segonda se seriá amudida (sincòpa de la pretonica), en daissant las consonantas que li sèrvon de limits, eventualament modificadas per lor contacte recipròc : E + (oclusiva) + (e ?) + (consonanta) + -ac > E + (consonanta eventualament modificada) + (consonanta eventualament modificada) + -ac; mas la dificultat es de lo trobar. ''*Iccidius'', citat per [[Sijac]], conven pas. Fòra dels noms de persona, tempta d'evocar la vinha nommada ''ĕtēsĭācus'', mas aquò supausariá qualques condicions per donar ''Etzac'' ( ''-sia-'' passa regularament a ''-sa-'', donc ''*Edesac'' es pas impossible, mas perqué dels dos ''e'', lo que combina lo desavantatge d'èsser inicial e brèu se seriá conservat e l'autre perdut ? E perqué un nom de vinha sense sufixe per un vilatge o una ''villa'' ?). == Istòria == == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81108 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2014]] |Fin=2020 |Identitat= Christian Lonqueu |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1977]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Jacques Muffato |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1971]] |Fin= 1977 |Identitat= Jean-Marcel Viguier |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1953]] |Fin=1971 |Identitat= Laurent Carivien |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1932]] |Fin=1953 |Identitat= Antonin Azémar |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1929]] |Fin=1932 |Identitat=Eloi Gayral |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1919]] |Fin=1929 |Identitat= Edmond Bargues |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1900]] |Fin=1919 |Identitat= Jules ALBANGE |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1880]] |Fin=1900 |Identitat=Jean-Jacques Viguier |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1864]] |Fin=1880 |Identitat=Jean-Paul Viguier |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1851]] |Fin= 1864 |Identitat= Louis Raymond Astoul |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= setembre [[1848]] |Fin=1851 |Identitat=Jean-Paul Viguier |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1843]] |Fin=setembre 1848 |Identitat= Jean-Pierre Bouyssières |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1836]] |Fin=1843 |Identitat= Jean-Pierre Fontanilles |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1832]] |Fin= 1835 |Identitat= Joseph Monastié |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1815]] |Fin=1831 |Identitat=Jean Raynal |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1798]] |Fin= 1815 |Identitat= Jean-Pierre Viguier |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1793]] |Fin= 1798 |Identitat= Jean Raynal <ref>http://www.annuaire-mairie.fr/ancien-maire-itzac.html</ref> |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 81108 |1793=383 |1800=385 |1806=391 |1821=351 |1831=422 |1836=426 |1841=413 |1846=414 |1851=466 |1856=480 |1861=461 |1866=452 |1872=437 |1876=392 |1881=384 |1886=380 |1891=367 |1896=318 |1901=310 |1906=254 |1911=260 |1921=199 |1926=181 |1931=158 |1936=151 |1946=167 |1954=151 |1962=121 |1968=125 |1975=127 |1982=106 |1990=98 |1999=111 |2004= |2005= |2006=126 |2007= |2008= |2010=144 |2014=149 |cassini=17674 |senscomptesdobles=1962}} == Veire tanben == === Articles connèxes === === Liens extèrnes === * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Itsac sul site de l'IGN] == Nòtas e referéncias == <references/> {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna d'Occitània]] [[Categoria:Comuna de Tarn]] [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] [[Categoria:Airal de l'AOC del galhac]] el67gmw6aag5nclnqmzcpxwtmcx18q1 0 71948 2334278 2275992 2022-08-24T20:12:39Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{omon|La Ròca (omonimia)}} {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = La Ròca | nom2 = ''Larroque'' | imatge = cap | descripcion = | lògo = | escut = | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{País d'Albi}} | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = Vinhals e Bastidas, <small>ancianament [[Canton de Castèlnòu de Montmiralh]]</small> | insee = 81136 | cp = 81140 | cònsol = Bernard Audard | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = [[Comunautat d'aglomeracion del Rabastinés - Tarn e Dadon - Vera Gresinha e País Salvanhaqués]] | gentilici = | latitud = 44.0042 | longitud = 1.6908 | alt mej = | alt mini = 115 | alt maxi = 462 | ectaras = 1797 | km² = 17.97 |}} '''La Ròca'''{{RepTopMP}} (''Larroque'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[País d'Albi]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == ===Perimètre del territòri=== {{Communes limitrophes | commune = La Ròca | nord = [[Pena (Tarn)|Pena]] | nord-est = [[Castèlnòu de Montmiralh]] | est = | sud-est = [[Puègcèlsi]] | sud = | sud-ouest = [[La Sausièra e Sant Joan]] | ouest = [[Puèggalhard de Carcin]] <br /><small>([[Tarn e Garona]])</small> | nord-ouest = [[Borniquèl (Carcin)]] <br /><small>([[Tarn e Garona]])</small> }} == Toponimia == Una fòrma anciana es : ''la Rocha de Poigcelsi'', en 1176 <ref>Ernest Negre, ''Les Noms de Lieux du Tarn'', 4e ed., Vent Terral, Energues, 81350 Andouque, 1986, p. 93</ref> (Puègcèlsi es a qualques km) . ''Ròca'' es un mot occitan, resultat de ''*rocca'', mot prelatin. ''Ròca'' designa una montanha o un puèg rocassós, puèi pren lo sens de castèl fòrt, perqué aimavan mai installar una fortalesa dins una posicion defenduda naturalament, escalabrosa, escarpada<ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 569-570</ref>{{,}}<ref>Ernest Negre, ''Les Noms de Lieux du Tarn'', 4e ed., Vent Terral, Energues, 81350 Andouque, 1986, p. 93</ref>. == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81136 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[1983]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Bernard Audard|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1976]] |Fin= 1983 |Identitat= Christian Jouard |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1947]] |Fin= 1976 |Identitat=Marcel Audard |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1945]] |Fin= 1947 |Identitat= Louis Fillon |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1929]] |Fin= 1945 |Identitat=Emmanuel Garp |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1921]] |Fin= 1929 |Identitat= Albert Taillefer |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1912]] |Fin= 1921 |Identitat=Emile Canitrot |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1892]] |Fin= 1912 |Identitat=Maximin Roussel |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1888]] |Fin= 1892 |Identitat=Jean Pierre Canitrot |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1884]] |Fin= 1888 |Identitat=Jean Antoine Montet |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1876]] |Fin= 1884 |Identitat= Jean Baptiste Roussel |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1874]] |Fin= 1876 |Identitat=Louis de Tholozany |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1873]] |Fin= 1874 |Identitat= Léonard de Tholozany |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1871]] |Fin= 1873 |Identitat= Eugène de Tholozany |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1870]] |Fin= 1871 |Identitat=Jean Antoine Montet |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1858]] |Fin= 1870 |Identitat= Joseph Trégan |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1852]] |Fin= 1858 |Identitat= Eugène de Tholozany |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1848]] |Fin= 1852 |Identitat= Jean Roussel |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1840]] |Fin= 1848 |Identitat= Maurice de Tholozany |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1830]] |Fin= 1840 |Identitat=Jean Pierre Teysseyre |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1828]] |Fin= 1830 |Identitat= Maurice de Tholozany |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1812]] |Fin= 1828 |Identitat= Gabriel de Tholozany |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1808]] |Fin= 1812 |Identitat= Jean Soulié |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= elegit en [[1807]] |Fin= |Identitat= Pierre Serin |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1799]] |Fin= 1807 |Identitat= Louis Astoul |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1798]] |Fin= 1799 |Identitat=Jean Trégan |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1797]] |Fin= 1798 |Identitat=Jean Montet |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1796]] |Fin= 1797 |Identitat= François Peyrolle |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1792]] |Fin= 1796 |Identitat= Jean Montet <ref>http://www.annuaire-mairie.fr/ancien-maire-larroque-81.html</ref> |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del [[canton de Castèlnòu de Montmiralh]]; es ara del canton de ''Vignobles et Bastides'' (en francés), donc de Vinhals e Bastidas. == Demografia == {{Demografia |insee= 81136 |1793=563 |1800=560 |1806=621 |1821=700 |1831=733 |1836=758 |1841=756 |1846=776 |1851=742 |1856=751 |1861=720 |1866=694 |1872=683 |1876=692 |1881=659 |1886=644 |1891=616 |1896=574 |1901=516 |1906=509 |1911=457 |1921=378 |1926=341 |1931=306 |1936=299 |1946=265 |1954=229 |1962=200 |1968=159 |1975=141 |1982=121 |1990=129 |1999=122 |2004= |2005= |2006= |2007=170 |2008= |2009= |2011=171 |2014=147 |cassini=29593 |senscomptesdobles=1962}} == Luòcs e monuments == * Castèl == Veire tanben == * [[Comunas de Tarn]] == Nòtas e referéncias == <references/> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Ròca sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna del País d'Albi]] [[Categoria:Comuna de Tarn]] {{DEFAULTSORT:Roca de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Tarn]] [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] [[Categoria:Airal de l'AOC del galhac]] 0kgrn9ohdgi8qat6ul4z63yxh5984z6 0 71974 2334313 2096709 2022-08-24T22:32:01Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{omon|Lopiac (omonimia)}} {{Infobox Comuna de França |nom=Lopiac | lògo= | imatge=cap | descripcion= |escut= |carta=oc |nom2= Loupiac | region = d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> |ist={{Lengadòc}} |parçan={{País d'Albi}} |departament={{Tarn}} |arrondiment=[[Arrondiment d'Albi|Albi]] |canton=[[Canton de Rabastens|Rabastens]] |insee= 81149 |cp= 81800 |cònsol= Henri Pédurand |mandat=[[2008]]-[[2014]] |intercom=[[Comunautat de comunas del país de Rabastens]]<br /> |latitud= 43.8286 |longitud= 1.7825 |alt mej= |alt mini= 95 |alt maxi= 157 |ectaras=10,82 |gentilici= (en [[francés]]) |km²= 10.82 }} '''Lopiac '''{{RepTopMP}} ('' Loupiac'' en [[francés]]) es una [[comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[País d'Albi]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== == Toponimia == ''Lopiac'', coma [[Lopiac (Gironda)]] e [[Lopiac (omonimia)|los autres Lopiac]], ven d'un nom d'òme latin ''Luppius'' ([[Albèrt Dauzat|Dauzat]]) o ''Loppius'' ([[Ernèst Negre|Negre]]), ambe'l sufixe gallic (gallés, gal) ''-āco(n)'', latinizat en ''-acum'' <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 416</ref>{{,}}<ref>Bénédicte Boyrie-Fénié, ''Dictionnaire toponymique des communes, Gironde'', ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2008, p. 200; cita Negre pel Loupiac de Gironda</ref>. Lopiac èra donc probablament una anciana granda proprietat antica qu'aviá per mèstre ''Luppius'' o ''Loppius''. La preséncia de ''-pp-'' geminada (dobla) permet la conservacion del timbre sord de la consonanta (un ''-p-'' simple se seriá sonorizat en ''-b-''). ==Istòria== ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 81149 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Henri Pédurand|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 81149 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=208 |1968=235 |1975=208 |1982=219 |1990=239 |1999=270 |2004= |2005= |2006= |2007= |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Vejatz tanben == == Nòtas e referéncias == <references /> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Lopiac sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Tarn]] [[Categoria:Comuna del País d'Albi]] [[Categoria:Airal de l'AOC del galhac]] ar6vwod68a53g8dgningqj92r3ebbtk 0 72239 2334309 2277088 2022-08-24T22:22:33Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Lo Sequèstre | nom2 = ''Le Séquestre'' | imatge = Albi airport,view from the tower control.JPG | descripcion = Aerodròm d'Albi, comuna del Sequèstre. | lògo = cap|150px | escut = | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{País d'Albi}} | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = [[Canton d'Albi Sud|Albi Sud]] | insee = 81284 | cp = 81990 | cònsol = Gérard Poujade | mandat = [[2008]]-[[2014]] | intercom = [[Comunautat d'aglomeracion de l'Albigés]]<br/> | gentilici = | latitud = 43.9183 | longitud = 2.0994 | alt mej = | alt mini = 162 | alt maxi = 256 | ectaras = 1253 | km² = 5.42 |}} '''Lo Sequèstre'''{{RepTopMP}} (''Le Séquestre'' en [[francés]]) es una [[comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] del [[País d'Albi]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81284 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Gérard Poujade|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 81284 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=565 |1968=612 |1975=697 |1982=622 |1990=925 |1999=1336 |2004= |2005= |2006= |2007= |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Luòcs e monuments == * [[Aerodròm d'Albi - Lo Sequèstre]] * [[Circuit d'Albi]] (circuit automobil) == Veire tanben == * [[comunas de Tarn]] == Nòtas et referéncias == <references /> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Lo Sequèstre sul site de l'IGN] * [http://www.lesequestre.fr Site de la vila] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna del País d'Albi]] [[Categoria:Comuna de Tarn|Sequèstre]] [[Categoria:Comuna de Lengadòc|Sequèstre]] kc2lgq7sontcuu1jyjmprbxa9h5blff 0 73730 2334294 2280360 2022-08-24T20:51:32Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Le Burgau | nom2 = ''Le Burgaud'' | imatge = Le Burgaud.jpg | descripcion = L'entrada au Burgau. | lògo = cap | escut = Blason ville fr Burgaud (Le) 31.svg|60px | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Tolosa|Tolosa]] | canton = [[canton de Legavin]], <small>ancianament de [[Canton de Granada|Granada]]</small> |intercom = [[Comunautat de comunas de las Cimas Tolosanas]] SIREN 200071314 | ist = {{Gasconha}} | parçan = | insee = 31093 | cp = 31330 | cònsol = Laurent Zanetti | mandat = [[2014]]-[[2020]] | longitud = 1.16305555556 | latitud = 43.7955555556 | alt mini = 143 | alt mej = 158 | alt maxi = 253 | ectaras = 2418 | km² = 24.18 | gentilici = |}} '''Le Burgau'''{{RepTopMP}} (''Le Burgaud'' en [[francés]]) qu'es una [[Comuna francesa|comuna]] [[Gasconha|gascona]], situada dens lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == [[Bastida (vila)|Bastida]] de l'[[airal urban de Tolosa]] situada a 38 km al nòrd-oèst de la [[Tolosa|vila]] mondina. == Istòria == Pendent l'Ancian Regime, Le Burgau qu'èra de l'eleccion de Ribèra-Verdun, donc de la província de [[Gasconha]], de la generalitat d'[[Aush]], de l'[[archidiocèsi de Tolosa]], de la senescaucia de [[Tolosa]]. Le vocable de la glèisa es la Descolacion de [[Joan Batista|Sent Joan Baptista]]. Tanlèu 1790, Le Burgau qu'èra deu [[canton de Granada (Nauta Garona)|canton de Granada]] <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 8 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. Anciana [[comandariá]] e [[lardariá]]. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31093 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Laurent Zanetti |Partit= sense etiqueta |Qualitat= quadre }} {{Elegit |Debuta= junh [[1995]] |Fin= 2014 |Identitat= Didier Roujean |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1995 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 31093 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=329 |1968=419 |1975=397 |1982=419 |1990=429 |1999=484 |2004= |2005=542 |2006=546 |2007= |2008= |2009=664 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Lòcs e monuments== * Mercat cobèrt * Glèisa * Capera de Nòsta Dauna deus Aubets <gallery mode=packed> 31 - Le Burgaud - Façade de la mairie.jpg| 31 - Le Burgaud - l'église Saint-Jean-Baptiste.jpg|Glèisa Saint-Jean-Baptiste 31 - Le Burgaud - La halle.jpg|Mercat cobèrt </gallery> ==Personas ligadas a la comuna== * Hubert Lagardelle nascut al Burgau lo 8 de julhet de 1874, mòrt a [[París]] lo 20 de setembre de 1958, pensador francés deu [[sindicalisme]] revolucionari. Creèt lo ministre deu Trabalh devath le [[Regim de Vichèi]]. ==Véser tanben== == Ligams extèrnes == * [https://web.archive.org/web/20090521104516/http://www.tourisme-grenade.fr/fr/communes/13-le-burgaud.htm Le Burgaud sul Site oficial de l'ofici de Torisme Sava e Garona] * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Le Burgaud sul site de l'IGN] * [http://leburgaudmairie.over-blog.fr/ Blòg d'informacion de la comuna] ==Nòtas e referéncias== <references/> {{Portal Gasconha}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Gasconha]] 0xqwpr7yt50zt1w6n0hm7kyco226zrs 0 73738 2334259 2136728 2022-08-24T19:33:08Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = L'Avereit de Comenge | nom2 = ''Lavelanet-de-Comminges'' | imatge = Lavelanet-de-Comminges.JPG | descripcion = La glèisa. | lògo = cap | escut = Blason_ville_fr_Lavelanet-de-Comminges_(Haute-Garonne).svg | escais = | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Volvèstre}} | region = {{Occitània (Region)}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Murèth]] | canton = [[Canton d'Autariba]], <small>ancianament de [[Canton de Rius|Rius]]</small> | intercom = [[Comunautat de comunas de Volvèstre]] | insee = 31286 | cp = 31220 | cònsol = Évelyne Delavergne | mandat = [[2014]]-[[2020]] | gentilici = | latitud = 43.2561111111 | longitud = 1.11916666667 | alt mini = 232 | alt mej = 245 | alt maxi = 253 | ectaras = 1354 | km² = 13.54 |}} [[imatge:Lavelanet-de-Comminges.JPG|thumb|L'Avereit de Comenge|60px]] '''L'Avereit de Comenge'''{{RepTopMP}} (''Lavelanet-de-Comminges'' en [[francés]]) qu'es una [[Comuna francesa|comuna]] de [[Volvèstre]], [[Lengadòc|lengadociana]] istoricament, mès lingüisticament gascona, situada dens lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e de la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]. ==Geografia== Anciana [[bastida (vila)|bastida]] de l'[[airal urban de Tolosa]] situada en [[Volvèstre]] a 32 km al Sud de [[Murèth]] e a 50 km al sud de [[Tolosa]], accès per l'[[A64]] sortida 24. ==Toponimia== ''L'Avereit'', foneticament [laße'rejt], qu'es lo medish nom a l'origina que [[L'Avelhanet]] (lengadocian meridional) o [[L'Agroet]] (gascon). Lo nom qu'es atestat en latin en 1272, ''de Avellaneto''. ''L'Avereit'' que ven deu latin ''avellana'' (de ''abellana nux''), « averana, auran, aulan », damb lo sufixe collectiu ''-etum'', donc « lòc on i a d'averanèrs, d'averanèras » <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 392</ref>. Lo grop ''-ll-'' intervocalic que ven regularament ''r'' e ''-n-'' que s'amudeish normalament (mès que se consèrva sovent, mei que mei dens lo nom deu hrut, mercés a un passatge au masculin qui hè que ''n'' es pas mei intervocalica). ''L'Avereit'' qu'estó probablament ''*L'Averaet'', com L'Agroet (la grafia francesa d'aqueth darrèr nom, ''Laveraët'', que rebat probablament la prononciacion medievala). Lo passatge de [laßera'et] a [laße'rejt], per [laßere'et] (influéncia de la vocala tonica sus ''a''), prononciacion de segur transitòria, o per [laßera'jet] que permet l'evitament de l'iatus. ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, L'Avereit (''Lavelanet e Larrouzet'') qu'èra de la diocèsi civila de [[Rius (Volvèstre)|Rius]], doncas de la província de [[Lengadòc]], de la generalitat de [[Tolosa]], de la [[diocèsi de Rius]], de la senescauciá de [[Tolosa]]. En 1790, L'Avereit qu'èra deu [[canton de Casèras]], en l'an VIII, deu [[canton de Rius]], en 1801 (an X) deu canton de Casèras, puish que tornè au canton de Rius en l'an XII, d'aquí a sa supression en 2015. La glèisa qu'es devath lo patronatge de Sent Bertomiu. Lo nom oficiau qu'èra ''Lavelanet et Saint-Cizy'' en l’an VIII e que passè de ''Lavelanet'' a ''Lavelanet-de-Comminges'' per decret deu 22 de març 1929 <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 25 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. L'annexion de ''Saint-Cizy'' (anciana estacion romana d'Aquae Siccae) qu'estó brèva perqué la petita comuna èra recensada a part au còp en 1800 e en 1806; ara qu'es dens [[Casèras (Nauta Garona)]] despuish 1842. Pendent l'Ancian Regime, la parròquia de ''Larrouset'' èra de la [[diocèsi de Rius]] e de la senescaucia de [[Pàmias]]. Le vocable de la glèisa, annèxa de [[Gençac de Garona]], es Sent Jacme <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 24 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31286 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2005]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Évelyne Delavergne |Partit= divèrs esquerra |Qualitat= emplegada }} {{Elegit |Debuta= [[2004]] |Fin= 2005 |Identitat= Jean-Claude Trazic |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[2001]] |Fin= 2004 |Identitat= Jean-Claude Menville |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1990]] |Fin= 2001 |Identitat= Roger Delavergne |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1990 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del [[canton de Rius]]; es ara del [[canton d'Autariba]]. ==Demografia== {{Demografia |insee= 31286 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=465 |1968=491 |1975=492 |1982=420 |1990=465 |1999=483 |2004=524 |2005= |2006=526 |2007= |2008= |2009=554 |2012=574 |2015=621 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Personas ligadas a la comuna== * [[Joseph Caffarelli]] ==Véser tanben== * [[Comunas de la Nauta Garona]] ==Nòtas e referéncias== <references /> ==Ligams extèrnes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 L'Avereit de Comenge sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de| insee = 31286}} [[Categoria:Comuna de Volvèstre]] ({{Comenge}}) [[Categoria : Arrondiment de Murèth]] [[Categoria:Comuna de Volvèstre]] [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] 0wuop0wri1t9xxdj8fmtykgya29sqew 0 74880 2334324 2280730 2022-08-24T23:47:19Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana |carta=oc | nom2= Menville |nom=Menvila | lògo= cap | imatge= cap | descripcion= | escut= cap |ist={{Gasconha}} |parçan={{Savés}} |gentilici= | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> |departament = {{Nauta Garona}} |arrondiment = [[Arrondiment de Tolosa|Tolosa]] |canton= [[canton de Legavin]], <small>ancianament de [[Canton de Granada (Nauta Garona)|Granada]]</small> |intercom = [[Comunautat de comunas de las Cimas Tolosanas]] SIREN 200071314 |insee= 31338 |cp= 31530 |cònsol=Marie-Laure Bavière |mandat=[[2014]]-[[2020]] |longitude= 1.19472222222 |latitude= 43.6783333333 |alt mej=127 |alt mini= 122 |alt maxi= 225 |km²= 5.07 |}} '''Menvila'''{{RepTopMP}} (''Menville'' en [[francés]]) es una [[Comuna francesa|comuna]] [[Gasconha|gascona]] de [[Savés]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situada a 25 km al nòrd-oèst de [[Tolosa|la vila]], sus [[Sava]]. ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, ''Menvielle'' o ''Manville'' èra de l'eleccion de [[Lomanha]], donc de la província de [[Gasconha]], de la generalitat d'[[Aush]], de l'[[archidiocèsi de Tolosa]], de la senescaucia de [[L'Isla de Baish]]. Lo vocable de la glèisa, annèxa de Levinhac, es Sent Germèr. En 1790, Menvila èra deu [[canton de Granada (Nauta Garona)|canton de Granada]], figura pas dens la nomenclatura de l'an II mès en l'an VIII, pareis com deu canton de [[Levinhac (Savés)|Levinhac]]; en l'an IX, èra deu canton de Granada <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 29 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. * 24 de julhet de 2004: destruccion d'un camp de [[blat]] [[transgenic]] per un collectiu de [[dalhaires volontaris]], dirigits per [[José Bové]], [[Noël Mamère]], Jean-Baptiste Libouban e [[Gérard Onesta]]. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31338 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Fernand Vaccari|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 31338 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=113 |1968=129 |1975=150 |1982=193 |1990=301 |1999=406 |2004=471 |2005= |2006=480 |2007= |2008= |2009=518 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Véser tanben== == Nòtas e referéncias == <references /> == Ligams extérnes == * {{fr}}[https://web.archive.org/web/20091117193157/http://www.tourisme-grenade.fr/fr/communes/16-menville.htm Menvila sul Site de l'Ofici de Torisme Sava e Garona] * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Menvila sul site de l'IGN] {{Portal Gasconha}} {{Comunas de| insee = 31338 }} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Savés]] 0epqurpvaj19m64rxldjzwdbx1w9cjb 0 74889 2334325 2132951 2022-08-24T23:48:35Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana |carta=oc | nom2= Mérenvielle |nom=Merenvièla |region= {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> |departament={{Nauta Garona}} | lògo= cap | imatge= Mérenvielle.jpg | descripcion= Un camin de la comuna. | escut=cap |ist={{Gasconha}} |parçan={{Savés}} |arrondiment=[[Arrondiment de Tolosa|Tolosa]] |canton=[[Canton de Legavin|Legavin]] |insee= 31339 |cp= 31530 |cònsol=Raymond Alègre |mandat=[[2008]]-[[2014]] |intercom=[[Communautat de comunas de Sava al Toish]] |longitud= 1.15722222222 |latitud= 43.6286111111 |alt mini= 149 |alt mej=150 |alt maxi= 286 |ectars=1 045 |km²= 10.45 |gentilici= |}} '''Merenvièla'''{{RepTopMP}} (''Mérenvielle'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Gasconha|gascona]] de [[Savés]], situada dens le [[departament francés|departament]] de la [[Hauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situada en [[Savés]] a {{unitat|25|km}} a l'oèst de [[Tolosa|la vila]]. Accès per [[RN124]] e la linha [[SNCF]] ([[linha Tolosa - Auch]]) [[gara de Merenvièla]] ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, Merenvièla èra de l'eleccion de [[Lomanha]], donc de la província de [[Gasconha]], de la generalitat d'[[Aush]], de l'[[archidiocèsi de Tolosa]], de la senescaucia de [[L'Isla de Baish]]. Le vocable de la glèisa es Sent Pèir. En 1790, Merenvièla èra deu canton de [[Levinhac (Savés)|Levinhac]], en l'an IX passèc au [[canton de Legavin]] <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 29 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31339 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[1989]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Raymond Alègre|Partit= divèrs esquèrra |Qualitat= retirat }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1989 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 31339 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=166 |1968=151 |1975=131 |1982=204 |1990=223 |1999=401 |2004= |2005= |2006=457 |2007=465 |2008= |2009=476 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Véser tanben== ==Nòtas e referéncias== <references /> ==Ligams extèrnes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Merenvièla sul site de l'IGN] {{Portal Gasconha}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Savés]] 9hjy5mk6cpmzv1w3l7jq9z3ms9len6o 0 75124 2334270 2134844 2022-08-24T19:57:54Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana|nom=La Gràcia de Dieu |carta=oc |nom2= Lagrâce-Dieu | lògo = cap | imatge= Eglise de Lagrâce-Dieu (31).JPG | descripcion=La glèisa Sent Joan Baptista. | escut= cap |ist={{Lengadòc}} |parçan= |region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> |departament={{Nauta Garona}} |arrondiment=[[Arrondiment de Murèth|Murèth]] |canton=[[Canton d'Autariba|Autariba]] |intercom = CC du Bassin Auterivain Haut-Garonnais SIREN 200068807 |insee= 31264 |cp= 31190 |cònsol=Joël Cazajus |mandat=[[2014]]-[[2020]] |longitud= 1.42166666667 |latitud= 43.3402777778 |alt mej=225 |alt mini= 181 |alt maxi= 321 |ectars=852 |km²= 8.52 |gentilici= }} '''La Gràcia de Dieu'''{{RepTopMP}} (''Lagrâce-Dieu'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] istoricament, mès benlèu lingüisticament gascona mai o mens, situada dins lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situada sus l'anciana [[RN622]] a 18 km al Sud-Èst de [[Murèth]]. [[Imatge :Map commune FR insee code 31264.png|vignette|upright=1.8|centre|Mapa de la comuna de La Gràcia de Dieu e de las comunas prèpas.]] ===Perimètre del territòri=== {{Communes limitrophes | comuna = La Gràcia de Dieu | nòrd = [[Miramont (Nauta Garona)|Miramont]] | nòrd-èst = | èst = [[Autariba (Nauta Garona)|Autariba]] | sud-èst = | sud = [[Puègdanièl]] | sud-oèst = [[Espèrça]] | oèst = [[Sent Somplesi]] | nòrd-oèst = [[Aurivalh]] }} ==Toponimia== Lo nom vendriá d'una capèla del vocable de Nòstra Dòna de Gràcia <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 327</ref>. ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, La Gràcia de Dieu èra de la diocèsi civila de [[Rius (Volvèstre)|Rius]], doncas de la província de [[Lengadòc]], de la generalitat de [[Tolosa]], de la [[diocèsi de Rius]], de la senescauciá de [[Tolosa]]. Tanlèu 1790, La Gràcia de Dieu èra deu canton d'[[Autariba]]. La glèisa es jol patronatge de Sent Joan Baptista. ''Magrens'' o ''Magrin'' (meteissas apertenéncias) foguèt annexat a La Gràcia en l'an X; le vocable de la glèisa de Magrens, annèxa de [[Mauressac]], es Sent Jòrdi <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 23, 27 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. La parròquia de ''Sainte-Colombe-[sur-Lèze]'' èra de la [[diocèsi de Rius]] e de la senescauciá de [[Tolosa]]. Le vocable de la glèisa, annèxa d'[[Aurivalh]], èra Senta Colomba (o Senta Coloma). La glèisa e lo lòc an disparegut <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 46 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. Mès ''Sainte-Colombe-[sur-Lèze]'' es probablament dens [[Sent Somplesi]] <ref>https://archives.haute-garonne.fr/ark:/44805/vta46ddd09f571b0397</ref>{{,}}<ref>https://www.annuaire-mairie.fr/rue-saint-sulpice-sur-leze.html</ref> e pas dens La Gràcia de Dieu <ref>https://www.annuaire-mairie.fr/rue-lagrace-dieu.html</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31264 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat=Joël Cazajus |Partit= |Qualitat=quadre }} {{Elegit |Debuta= [[1992]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Claire Gilabert|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1992 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * A la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna, qu'èra del canton d'[[Autariba]], i demorèt. ==Demografia== {{Demografia |insee= 31264 |1793=272 |1800=355 |1806=389 |1821=397 |1831=443 |1836=462 |1841=468 |1846=520 |1851=515 |1856=531 |1861=514 |1866=501 |1872=504 |1876=456 |1881=437 |1886=436 |1891=430 |1896=336 |1901=350 |1906=349 |1911=310 |1921=309 |1926=344 |1931=350 |1936=345 |1946=249 |1954=262 |1962=212 |1968=205 |1975=207 |1982=201 |1990=247 |1999=270 |2004=326 |2006=361 |2007= |2008= |2009=433 |2014=562 |2016=578 |cassini=15899 |senscomptesdobles=1962}} * 2016 : 578 == Lòcs e monuments == * Glèisa de Sant Joan Baptiste. ==Véser tanben== * [[Comunas de la Nauta Garona]] ==Nòtas e references== <references /> ==Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Gràcia de Dieu surl site de l'IGN] {{Portal Lengadòc }} {{Comunas de| insee = 31264 }} [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] svqnr2k3tof0ljgi0ro1tqzc4t9lcub 0 75131 2334321 2129867 2022-08-24T23:36:55Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Moreçac ? Moressac ? | nom2 = ''Mauressac'' | imatge = Mauressac.jpg | descripcion = Lo centre de Moressac. | lògo = cap | escut= cap |ist={{Lengadòc}} |parçan={{Volvèstre}} | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Murèth|Murèth]] | canton = [[Canton d'Autariba|Autariba]] | intercom = CC du Bassin Auterivain Haut-Garonnais SIREN 200068807 |insee= 31330 |cp= 31190 |cònsol=Wilfrid Pasquet |mandat=[[2014]]-[[2020]] |longitud= 1.43583333333 |latitud= 43.325 |alt mini= 191 |alt mej = 230 |alt maxi= 312 |km²= 4.52 |gentilici= }} '''Moressac''' <ref>Patrici Pojada, ''Répertòri toponimic de las Comunas de la Region Miègjorn-Pirenèus'', ed. Loubatières, Portèth de Garona, 2009, p. 58</ref>{{,}}<ref>https://www.locongres.org/oc/aplicacions/top-oc/topoc-recerca/</ref> o '''Moreçac''' <ref>http://bdtopoc.org/?city_selected=Mauressac</ref>{{,}}<ref>https://toponimiaoc.webs.com/31garonanauta.htm</ref> (''Mauressac'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]], benlèu lingüisticament [[Gascon|gascona]] de transicion, situada dins lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]. ==Geografia== Moressac es una comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situada a 35 km al Sud de [[Tolosa|la vila]]. Lo vilatge es bastit al jonhent de la val d'un pichon [[riu]], (lo Daurus que talhèt las costièras de [[Volvèstre]]) e de la planura alluviala d'[[Arièja (riu)|Arièja]]. Es pas al fons de la val mas sul penjal expausat al Sud que lo relèu, aquí, a penjals flacs. Fòrça ostals sont alinhats al bord d'una carrièra que travèrsa le vilatge, religa la val d'Arièja a la de [[Lesa (riu)|Lesa]] (ligason [[Autariba (Nauta Garona)|Autariba]]-[[Lesat]]). Dos masatges sont a l'escart e de novèlas construccions sont bastidas alentorn pròche, boscats subretot de [[garric]]s. L'aspècte de la comuna es variat puèi que compren una partida de la planura de l'Arièja, los penjals del pichon [[riu]] cultivats al nivèl del vilatge e las costièras de Volvèstre, tanben cultivadas, mas gaireben boscats. Lo bòsc de Moressac a une particularitat per la region, es plantat de fòrça [[Fagus sylvatica|faus]]. [[Imatge:Map commune FR insee code 31330.png|vignette|upright=1.8|centre|Mapa de la comuna de Moressac e de las comunas prèpas.]] ===Perimètre del territòri=== {{Communes limitrophes | comuna = Moressac ? Moreçac ? | nòrd = | nòrd-èst = [[Autariba (Nauta Garona)|Autariba]] | èst = | sud-èst = [[Grasac (Nauta Garona)|Grasac]] | sud = | sud-oèst = [[Espèrça]] | oèst = | nòrd-oèst = [[Puègdanièl]] }} ==Toponimia== Per informacion, Cassini (sègle XVIII) e quitament la mapa d'Estat-Major (sègle XIX) escrivon ''Moressac''; ''Mauressac'' ven sus las mapas pus recentas <ref>https://www.geoportail.gouv.fr/carte cercar a ''Mauressac''</ref>. ''Moreçac'' vendriá d'un nom latin d'òme ''Mauricius'' o ''Maurentius'', ambe'l sufixe ''-acum'' <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 442 e 479</ref>, latinizacion del sufixe gallés ''-ācon''. L'evolucion ''Maur-'' > ''Mor-'', quitament dins una sillaba pretonica, es irregulara mès pas impossibla. Mès Dauzat e Rostaing coneissián que lo nom oficial ''Mauressac''. A prepaus d'un autre nom, citan pr'aquò un nom germanic d'òme, ''Morenzo'' (ambe'l sufixe ''-iacum'') <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 479</ref>que levariá la dificultat de la vocala iniciala e que pausariá un problèma de consonanta (mès passar de ''*Morenzac'' a ''*Morensac'' puèi a ''Moressac'' es pas d'una dificultat tarribla). La grafia seriá regularament ''Moreçac'' ambe'ls etimes ''Mauricius'' o ''Maurentius'', mès ambe ''Morenzo'', la fòrma ''Moressac'' se justifica. S'i ajusta la règla que dins lo dobte, cal privilegiar la grafia pus simpla (comprene « pus evidenta sense coneissenças toponimicas o istoricas »). Lo cas demòra embarrassant. ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, Moreçac èra de la diocèsi civila de [[Rius (Volvèstre)|Rius]], doncas de la província de [[Lengadòc]], de la generalitat de [[Tolosa]], de la [[diocèsi de Rius]], de la senescauciá de [[Tolosa]]. En 1790, Moreçac èra del canton de [[Sent Somplesi]], en 1801 èra del [[canton d'Autariba]]. La glèisa es jol patronatge de Sent Bertomiu <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 28 e 1</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31330 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Wilfrid Pasquet |Partit= sense etiqueta |Qualitat= foncionari}} {{Elegit |Debuta= març [[1983]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Alain Maran |Partit= [[PS]] |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1983 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna, qu'èra del [[canton d'Autariba]], i demorèt. ==Demografia== {{Demografia |insee= 31330 |1793=129 |1800=136 |1806=174 |1821=206 |1831=206 |1836=219 |1841=225 |1846=281 |1851=286 |1856=283 |1861=301 |1866=317 |1872=281 |1876=255 |1881=238 |1886=219 |1891=225 |1896=215 |1901=204 |1906=209 |1911=230 |1921=204 |1926=205 |1931=203 |1936=187 |1946=169 |1954=142 |1962=135 |1968=107 |1975=91 |1982=120 |1990=184 |1999=240 |2005=326 |2006=339 |2007= |2008= |2009=411 |2010=437 |2016=512 |cassini=23966 |senscomptesdobles=1962}} * 2016 : 512 ==Personas ligadas a la comuna== * [[Yann Vincent]], actor nascut en [[Corresa (departament)|Corresa]], demòra a Mauressac dempuèi 2005 ==Véser tanben == * [[Comunas de la Nauta Garona]] ==Nòtas e referéncias== <references /> ==Liens externes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Mauressac sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de| insee = 31330 }} [[Categoria:Comuna de Volvèstre]] [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] e99iv6n96b26rjyh8ikqth876ylpt1s 0 75133 2334295 2132110 2022-08-24T20:51:44Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Le Cabanial | nom2 = ''Le Cabanial'' | imatge = Mairie de Le Cabanial.jpg | descripcion = L'ostal de comuna. | lògo = cap | escut = Blason ville fr Le Cabanial (Haute-Garonne).svg | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Lauragués}} | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Tolosa|Tolosa]] | canton = [[canton de Revèl|Revèl]], <small>ancianament de [[Canton de Caramanh|Caramanh]]</small> | intercom = [[Comunautat de comunas de las Tèrras de Lauragués]] (SIREN 200071298) | insee = 31097 | cp = 31460 | cònsol = Bernard Valette | mandat = [[2014]]-[[2020]] | longitud = 1.87555555556 | latitud = 43.5163888889 | alt mini = 192 | alt mej = | alt maxi = 280 | km² = 8.47 | gentilici = Cabanialais (en [[francés]]) |}} '''Le Cabanial'''{{RepTopMP}} (''Le Cabanial'' en [[francés]]) es una [[Comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[Lauragués]], situada dins lo [[Departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[Region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situat en plen [[Lauragués]], entre [[Pirenèus]] e la [[Montanha Negra]], Le Cabanial se situa a 40 km a l'Èst de [[Tolosa]], e a 15 km de [[Revèl]]. ==Istòria== Le Cabanial foguèt un borg fòrça important a la fin de l'[[Edat Mejana]]. Vilatge fortificat, existís encara tres pòrtas de l'ancian [[castèl]]. Pendent l'Ancian Regime, Le Cabanial, comunautat, èra de la diocèsi civila de [[Tolosa]], doncas de la província de [[Lengadòc]], de la generalitat de Tolosa, de l'[[archidiocèsi de Tolosa]], de la senescauciá de [[Lauragués]]. Le vocable de la glèisa es Sent [[Joan Batista|Joan Baptista]]. Tanlèu 1790, Le Cabanial èra del [[canton de Caramanh]] <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 9 e1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. En 2015, suprimiguèron le canton de Caramanh e'l Cabanial passèc al [[canton de Revèl]], largament espandit. ==Administracion== {{ElegitDebuta |insee= 31097 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= junh [[1995]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Bernard Valette |Partit= divèrs esquèrra |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1995 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 31097 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=192 |1968=199 |1975=163 |1982=170 |1990=188 |1999=246 |2004= |2005= |2006=322 |2007= |2008= |2009=340 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Economia== L'[[agricultura]] es dominanta ([[blat]] e [[virasolelh]] subretot). ==Ensenhament == L'escòla es un Regropament pedagogic intercomunal entre las comunas de [[Montagut de Lauragués]], [[Sent Julian)]], [[Romens]] e Le Cabanial. ==Lòcs e monuments== * L'[[Arbre]] de la Libertat (situat prèp de la sala de las fèstas e plantat en [[1989]]) * Las tres pòrtas del vièlh [[castèl]]. * La glèisa restaurada en 2006 ==Véser tanben == ==Nòtas e referéncias== <references /> ==Ligams extèrnes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Le Cabanial sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Lauragués]] d6iw70lf7s4wno253n3h2bfek5i1fc7 0 75134 2334283 2136770 2022-08-24T20:17:43Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = La Trapa | nom2 = ''Latrape'' | imatge = Mairie de Latrape.JPG | descripcion = L'ostal de comuna. | lògo = cap | escut = cap | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Volvèstre}} | region = {{Occitània (Region)}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Murèth]] | canton = [[Canton d'Autariba]], <small>ancianament de [[Canton de Rius|Rius]]</small> | insee = 31280 | cp = 31310 | cònsol = Jean-Louis Séguela | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = [[Comunautat de comunas de Volvèstre]] | longitud = 1.28944444444 | latitud = 43.2458333333 | alt mini = 227 | alt mej = 354 | alt maxi = 369 | km² = 19.08 | gentilici = |}} '''La Trapa'''{{RepTopMP}} (''Latrape'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[Volvèstre]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. [[Imatge:Église de Latrape.JPG|300px|right|Sent Bertomiu de La Trapa]] ==Geografia== Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] amb tèrme [[Arièja (departament)|Arièja]] situada en [[Volvèstre]] a 24 km al sud de [[Murèth]], 45 km al sud de [[Tolosa]] e 9 km a l'èst de [[Rius (Volvèstre)|Rius]] dins la val d'[[Arisa]] ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, La Trapa èra de la diocèsi civila de [[Rius (Volvèstre)|Rius]], doncas de la província de [[Lengadòc]], de la generalitat de [[Tolosa]], de la [[diocèsi de Rius]], de la senescauciá de [[Tolosa]]. En 1790, La Trapa èra deu [[canton de Rius]], en octobre 1801 (an X), du [[canton de Montesquiu de Volvèstre]], puèi tornèt al canton de Rius en l'an XII (1803-1804). Lo vocable de la glèisa es Sent Bertomiu. Lo nom oficial de la comuna èra ''Latrape-Montfaucon-Piis'' en 1790, ''Latrape et Montfaucon'' en 1791, ''Latrape, Piis et M(a)ilholas'' en l’an VIII <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 25 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. ''Piis'' (nom francés, ''Pins'' ?). Pins èra una comunautat non parròquia de la diocèsi civila de Rius, de la generalitat de Tolosa e de la senescauciá de Tolosa. Sembla estacada a La Trapa en 1790, comuna autonòma en 1791, mès dispareis en l'an II (1793-1794) <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 35 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31280 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2008]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Jean-Louis Séguela|Partit= sense etiqueta |Qualitat= retirat }} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= Christine Allenou |Partit= [[PS]] |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 2001 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del [[canton de Rius]]; es ara del [[canton d'Autariba]]. ==Demografia== {{Demografia |insee= 31280 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=233 |1968=296 |1975=222 |1982=213 |1990=212 |1999=297 |2004= |2005= |2006=337 |2007= |2008= |2009=342 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Economia== ==Lòcs e monuments== * Glèisa amb un [[campanar]] mur ==Véser tanben== ==Nòtas e referéncias== <references /> ==Ligams extèrnes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Trapa sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Volvèstre]] feuyscfm979xpg3ktclhj6dp2pa3svi 0 75157 2334312 2116490 2022-08-24T22:25:30Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Lobaut | nom2 = ''Loubaut'' | imatge = cap | descripcion = | lògo = cap | escut = cap | escais = | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | ist = {{Lengadòc}} | parçan = [[Volvèstre]] | departament = {{Arièja}} | arrondiment = [[Arrondiment de Pàmias]] | canton = <small>ancianament del [[Canton deu Mas d'Asilh|Mas d'Asilh]] | insee = 09172 | cp = 09350 | cònsol = Ramón Bordallo | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = [[Comunautat de comunas d'Arisa]] | gentilici = | latitud = 43.1894444444 | longitud = 1.28611111111 | alt mini = 257 | alt mej = 398 ? | alt maxi = 392 | km² = 2.39 |}} '''Lobaut''' (''Loubaut'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Occitània|occitana]] de [[Lengadòc]], en [[Volvèstre]], situada dins lo [[departament francés|departament]] d'[[Arièja (departament)|Arièja]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situada dins lo [[massís de Plantaurèl]]. == Toponimia == {{...}} == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee=09172 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= 2020 |Identitat= Ramón Bordallo |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee=09172 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841=98 |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876=105 |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911=79 |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962= 28 |1968= 30 |1975= 12 |1982= 19 |1990= 31 |1999= 21 |2007= 31 |2008= |2009= |2012=28 |2016=28 |cassini= |sansdoublescomptes=1962}} * 2016 : 28 source=INSEE<ref>[http://www.recensement.insee.fr/searchResults.action?zoneSearchField=09172</ref> == Véser tanben == * [[Comunas d'Arièja]] == Nòtas e referéncias == <references /> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Lobaut sul site de l'IGN] ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Comunas de| insee =09172}} [[Categoria:Comuna d'Arièja]] 2f4dae46yos9n9sm535idf3ix4p7w2d 0 75810 2334234 2136427 2022-08-24T17:48:44Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Hòrgas | nom2 = ''Forgues'' | imatge = Forgues.JPG | descripcion = La glèisa d'Hòrgas e le son cloquèr. | lògo = cap | escut = cap | ist = {{Gasconha}} | parçan = {{Savés}} | region = {{Occitània (Region)}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Hauta Garona}} | arrondiment = [[arrondiment de Murèth|Murèth]] | canton = [[Canton de Casèras|Casèras]], <small>ancianament de [[Canton de Riumas|Riumas]]</small> | intercom = [[Comunautat de comunas de Còr de Garòna]] (SIREN 200068815) | insee = 31189 | cp = 31370 | cònsol = William Larrieu | mandat = [[2014]]-[[2020]] | longitud = 1.04638888889 | latitud = 43.4327777778 | alt mej = 290 | alt maxi = 328 | ectaras = 524 | km² = 5.24 | gentilici = |}} '''Hòrgas'''{{RepTopMP}} (''Forgues'' en [[francés]]) qu'es ua [[Comuna francesa|comuna]] [[Gasconha|gascoa]] en [[Savés]], situada dens lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e de la [[region francesa|region]] de [[Miègjorn-Pirenèus]]. == Geografia == Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situada en [[Savés]] a 45 km al sud-oèst de [[Tolosa]], 25 km al sud-oèst de [[Murèth]] e 6km de [[Riumas]], als tèrmes de las laissas de la Nauta Garona e de las costièras de [[Gers (departament)|Gers]]. ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, Hòrgas qu'èra de l'eleccion de Ribèra Verdun, doncas de la província de Gasconha, de la generalitat d'[[Aush]], de la [[diocèsi de Lombèrs]] e de la senescaucia de [[Tolosa]]. Le vocable de la glèisa qu'es Nòsta Dauna. Tanlèu 1790, Hòrgas qu'èra deu [[canton de Riumas]] <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 16 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31189 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat= William Larrieu |Partit= |Qualitat= foncionari }} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Guy Berges|Partit= |Qualitat= professor de collègi }} {{Elegit |Debuta= març [[1989]] |Fin= 2001 |Identitat= Denis Aragon |Partit= |Qualitat= cap d'entrepresa }} {{Elegit |Debuta= març [[1965]] |Fin= 1989 |Identitat= Roger Soulan |Partit= |Qualitat= agricultor }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1965 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna qu'èra deu [[canton de Riumas]]; qu'es ara deu [[canton de Casèras]]. ==Demografia== {{Demografia |insee= 31189 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=58 |1968=90 |1975=72 |1982=75 |1990=120 |1999=152 |2004= |2005= |2006=178 |2007= |2008= |2009=188 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Luòcs e monuments == * Glèisa amb un [[campanar]] modèrne == Personas ligadas a la commune == * [[Sylvain Augier]], presentator de television == Vejatz tanben == * [[Comunas de la Nauta Garona]] == Nòtas e referéncias == <references /> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Hòrgas sul site de l'IGN] {{Portal Gasconha}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Savés]] qidr1zetbpbdotyz9r1q048blbeujfb 0 76057 2334263 2148899 2022-08-24T19:42:26Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = La Bruguièra Dorçan | nom2 = ''Labruyère-Dorsa'' | imatge = Labruyered rue.JPG | descripcion = La carrièra màger. | lògo = cap | escut = cap | escais = | ist = {{Lengadòc}} | parçan = | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Murèth|Murèth]] | canton = [[Canton d'Autariba|Autariba]] | intercom = CC du Bassin Auterivain Haut-Garonnais SIREN 200068807 | insee = 31256 | cp = 31190 | cònsol = Guy Vesely | mandat = [[2014]]-[[2020]] | gentilici = | latitud = 43.4080555556 | longitud = 1.47055555556 | alt mini = 184 | alt mej = 240 | alt maxi = 252 | ectaras = 219 | km² = 2.19 |}} '''La Bruguièra Dorçan'''{{RepTopMP}} (''Labruyère-Dorsa'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e de la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situada a 16 km al Sud-Èst de [[Murèth]] sul [[Tedèlon]]. [[Imatge :Map commune FR insee code 31256.png|vignette|upright=1.8|centre|Mapa de la comuna de La Bruguièra Dorçan e de las comunas prèpas.]] ===Perimètre del territòri=== {{Communes limitrophes | comuna = La Bruguièra Dorçan | nòrd = | nòrd-èst = [[Aissús]] | èst = [[Auranha]] | sud-èst = | sud = [[Autariba (Nauta Garona)|Autariba]] | sud-oèst = | oèst = [[Grepiac]] | nòrd-oèst = }} ==Toponimia== ''Bruguièra'' ven del latin ''brucaria'', del gallés tardiu ''*brūcāria'', ancianament ''*wroicāriā'', « camp de brugas ». Lo nom de la planta èra en gallés ''*uroicā'', passat en ''*brūca'' en gallés tardiu d'epòca galloromana, segon [[Xavier Delamarre|Delamarre]] (en realitat, res empacha pas que ''bruca'' siá l'adaptacion del gallés ''*uroicā'' en latin, sense que lo gallés el-meteis l'aja conegut e Pierre-Yves Lambert explica que lo tractament ''wr-'' > ''br-'' se faguèt probablament en romanic). [[Albèrt Dauzat|Dauzat]] confond los resultats de ''bruca'' (''brucus'', segon el) e de ''brucaria'', pr'amor de la semantica francesa (en [[francés]], l'eretièr de ''brucaria'' a pres lo sens de ''bruga'') <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 121</ref>{{,}}<ref>Xavier Delamarre, ''Dictionnaire de la Langue gauloise'', ed. Errance, 2na edicion, 2008, p. 328</ref>{{,}}<ref>Pierre Yves Lambert, ''La Langue gauloise'', ed. Errance, edicion 2003, p. 193</ref>. Mès cossí explicar ''Dorçan'' (o ''Dorsan'') ? ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, La Bruguièra èra de la diocèsi civila de [[Tolosa]], doncas de la província de [[Lengadòc]], de la generalitat de [[Tolosa]], de l'[[archidiocèsi de Tolosa]], de la senescauciá de [[Tolosa]]. Èra del [[canton d'Autariba]] tanlèu 1790. Oficialament, venguèt ''Labruyère-Dorsa'' per decret del 22 de junh 1921. Lo vocable de la glèisa, annèxa d'[[Autariba (Nauta Garona)|Autariba]], èra Sent Sarnin <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 22 e 1</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31256 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2008]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Guy Vesely|Partit= |Qualitat= ancian comercial d'[[Airbus]]}} {{Elegit |Debuta= març [[1977]] |Fin= 2008 |Identitat= Monique Lozes |Partit= |Qualitat=}} {{Elegit |Debuta= [[1947]] |Fin= 1977 |Identitat= Malterre Henri |Partit= |Qualitat=}} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1947 |Identitat= |Partit= |Qualitat=}} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * A la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna, qu'èra del canton d'[[Autariba]], i demorèt. ==Demografia== {{Demografia |insee= 31256 |1793=176 |1800=178 |1806=172 |1821=215 |1831=173 |1836=170 |1841=186 |1846=176 |1851=182 |1856=187 |1861=180 |1866=165 |1872=150 |1876=152 |1881=152 |1886=170 |1891=145 |1896=140 |1901=131 |1906=126 |1911=115 |1921=94 |1926=96 |1931=85 |1936=85 |1946=81 |1954=69 |1962=87 |1968=59 |1975=59 |1982=55 |1990=88 |1999=143 |2006=216 |2007= |2008= |2009=239 |2013=264 |2016=277 |cassini=6168 |senscomptesdobles=1962}} ==Véser tanben== * [[Comunas de la Nauta Garona]] {{Comunas de la Nauta Garona}} {{Portal Gasconha}} ==Notes et références== <references /> ==Ligams extèrnes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Labruyère-Dorsa sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] 5iknv9rqe7i2lel307nviriu7h8orxn 0 76058 2334266 2136730 2022-08-24T19:44:51Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = La Caunha | nom2 = ''Lacaugne'' | lògo = cap | imatge = Lacaugne_2.jpg | descripcion = Vista de la Caunha. | escut = cap | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Volvèstre}} | region = {{Occitània (Region)}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Murèth]] | canton = [[Canton d'Autariba]], <small>ancianament de [[Canton de Rius|Rius]]</small> | intercom = [[Comunautat de comunas de Volvèstre]] | insee = 31258 | cp = 31390 | cònsol = Jean-Marc Esquirol | mandat = [[2014]]-[[2020]] | longitud = 1.27194444444 | latitud = 43.2877777778 | alt mej = 302 | alt mini = 223 | alt maxi = 333 | km² = 6.06 | gentilici = }} '''La Caunha'''{{RepTopMP}} (''Lacaugne'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] istoricament, mès benlèu lingüisticament gascona, en [[Volvèstre]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] al tèrme amb [[Arièja (departament)|departament d'Arièja]] situada en [[Volvèstre]] sus l'anciana rota nacionala 626 a 27 km al sud de [[Murèth]] e 47 km al sud de [[Tolosa]]. [[Imatge:%C3%89glise_de_Lacaugne.JPG|center|300px]] ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, La Caunha e ''Saint-Pierre d'Artix'' èra de la diocèsi civila de [[Rius (Volvèstre)|Rius]], doncas de la província de [[Lengadòc]], de la generalitat de [[Tolosa]], de la [[diocèsi de Rius]], de la senescauciá de [[Tolosa]]. En 1790, La Caunha èra deu [[canton de Carbona]], en l'an XII èra deu [[Canton de Rius]]. Lo vocable de la glèisa es de Senta Magdalena <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 22 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. I a un lòc nomat ''St Pey'' au sud-èst de La Caunha que representa probablament ''Saint-Pierre d'Artix''. Es pas dins [[Carbona]], com escriu lo ''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', mès dins La Caunha. ''Saint-Pierre-d'Artix'' èra una parròquia annèxa de [[Lesat]], de la [[diocèsi de Rius]] e de la senescauciá de [[Tolosa]] <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 44 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31258 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Jean-Marc Esquirol |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= junh [[1995]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Françoise Dedieu-Casties|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1995|Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del [[canton de Rius]]; es ara del [[canton d'Autariba]]. ==Demografia== {{Demografia |insee= 31258 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=144 |1968=154 |1975=149 |1982=179 |1990=170 |1999=168 |2004=185 |2005= |2006=197 |2007= |2008= |2009=189 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Véser tanben== * [[Comunas de la Nauta Garona]] {{Comunas de la Nauta Garona}} {{Portal Lengadòc}} ==Nòtas e referéncias== <references /> ==Ligams extèrnes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Caunha sul site de l'IGN] [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Volvèstre]] chuym5oa962f77hbd9kk1ey8hed0ppy 0 76063 2334258 2131934 2022-08-24T19:31:18Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = L'Agraulet Sent Nicolau | nom2 = ''Lagraulet-Saint-Nicolas'' | imatge = cap | descripcion = | lògo = cap | escut = cap | region = {{Ocreg}}, <small> ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | ist = {{Gasconha}} | parçan = | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Tolosa|Tolosa]] |canton = [[Canton de Legavin]], <small>ancianament de [[Canton de Cadors|Cadors]]</small> |intercom = [[Comunautat de comunas de las Cimas Tolosanas]] SIREN 200071314 | insee = 31265 | cp = 31480 | cònsol = Gérard Mazel | mandat = [[2008]]-[[2014]] | longitud = 1.07972222222 | latitud = 43.7947222222 | alt mini = 168 | alt mej = 271 | alt maxi = 287 | km² = 16.11 | gentilici = |}} '''L'Agraulet Sent Nicolau'''{{RepTopMP}} (''Lagraulet-Saint-Nicolas'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Gasconha|gascoa]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small> ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situada a 45 km al Nòrd-Oèst de [[Tolosa|la vila]] sus una costèra expausada al sud. Le vilatge es plan petit, mès son territòri es important. Cobèrt de [[selva|seuva]]s e de camps. Longtemps sofriguèc de l'[[exòde rural]] mas uei s'urbaniza e sa populacion aumenta. ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, L'Agraulet èra de l'eleccion de [[Lomanha]], doncas de la província de [[Gasconha]], de la generalitat d'[[Aush]], de l'[[archidiocèsi de Tolosa]], de la senescaucia de [[L'Isla de Baish]]. Le vocable de la glèisa es Sent Martin. Tanlèu 1790, L'Agraulet èra deu [[canton de Cadors]]. Per decret deu 22 de junh 1921, ''Lagraulet'' prengó lo nom oficiau de ''Lagraulet-Saint-Nicolas'' <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 23 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. En 2015, suprimiguèn le canton de Cadors e L'Agraulet passèc au [[canton de Legavin]], largament espandit. Dens la comuna, la parròquia de ''Magreins'' (nom francés) èra tanben de l'[[archidiocèsi de Tolosa]] e de la senescaucia de [[L'Isla de Baish]] <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 27 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31265 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Gérard Mazel |Partit= |Qualitat= foncionari }} {{Elegit |Debuta= març [[1983]] |Fin= 2001 |Identitat= Roger Demouix |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1983 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 31265 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=200 |1968=209 |1975=161 |1982=152 |1990=163 |1999=145 |2004= |2005= |2006=196 |2007= |2008= |2009=232 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Economia== Airal de produccion del [[Sant sardos]] [[vin]] en [[AOVDQS]] ==Lòcs e monuments== * La glèisa es un exemple de las glèisas de la Nauta Garona amb son [[campanar]] mur ==Véser tanben== * [[Comunas de la Nauta Garona]] ==Nòtas e referéncias== <references /> ==Liens externes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 L'Agraulet Sent Nicolau surl site de l'IGN] {{Portal Gasconha}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Gasconha]] 67mr76euyynkpcpmbbd72yvfwxk913b 0 76064 2334277 2163472 2022-08-24T20:07:20Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = La Peirèra | nom2 = ''Lapeyrère'' | imatge = Lapeyrère.JPG | descripcion = L'ostau de comuna e la glèisa. | lògo = cap | escut = cap | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Volvèstre}} | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> [[Imatge:Blason Languedoc.svg|20px]] | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Murèth|Murèth]] | canton = [[Canton d'Autariba]], <small>ancianament de [[Canton de Montesquiu de Volvèstre|Montesquiu de Volvèstre]]</small> | intercom = [[Comunautat de comunas de Volvèstre]] | insee = 31272 | cp = 31310 | cònsol = José Carrasco | mandat = [[2014]]-[[2020]] | gentilici = | latitud = 43.2072222222 | longitud = 1.31555555556 | alt mini = 271 | alt mej = 395 | alt maxi = 394 | km² = 6.3 |}} '''La Peirèra'''{{RepTopMP}} (''Lapeyrère'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[Volvèstre]] (mès lingüisticament [[Gascon|gascona]] probablament <ref>Halip Lartiga, ''Las Veas de la Lenga Gascona, p. 25</ref>), situada dens lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}},<small> ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] al tèrme amb [[Arièja (departament)|Arièja]] situada en [[Volvèstre]] a 40 km al Sud de [[Murèth]] e 58 km al sud de [[Tolosa]] [[Imatge :Map commune FR insee code 31272.png|vignette|upright=1.8|centre|Mapa de la comuna e de las comunas prèpas.]] === Perimètre deu territòri === {{Comunas limitrophes | comuna = La Peirèra | nòrd = [[Vaths (Volvèstre)|Vaths]] | nòrd-èst = [[Canens]] | èst = [[Senta Susana]] <small>([[Arièja (departament)|Arièja]])</small> | sud-èst = [[Siuràs]] <small>([[Arièja (departament)|Arièja]])</small> | sud = | sud-oèst = [[Meràs]] <small>([[Arièja (departament)|Arièja]])</small> | oèst = [[La Tor]] | nòrd-oèst = }} ==Toponimia== L'etimologia de ''La Peirèra'', en mai de l'article, es lo latin ''petra'', damb lo sufixe ''-aria''. Lo sens es « peirèra » <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 528, a ''Peyre''</ref>. == Istòria == Pendent l'Ancian Regime, La Peirèra èra del [[Comtat de Fois]], de la generalitat d'[[Aush]], de la [[diocèsi de Rius]] e de la senescauciá de [[Pàmias]]. La glèisa èra jol patronatge de Nòstra Dama. En l'an VIII e l'an XII, la comuna èra ''Lapeyrère et Guignolas''. Foguèt del [[canton de Montesquiu de Volvèstre]] tanlèu 1790 <ref>Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne, p. 24</ref>. I a un lòc ''Guinolas'', ''Guinoulas'', ''Guignolas'', segon las mapas, al sud de la comuna (''*Guin(h)olàs'', ''*Guin(h)olars'' ?). == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 31272 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2014]] |Fin= 2020 |Identitat=José Carrasco |Partit= sense etiqueta |Qualitat=retirat}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Claude Valette|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat=Roger Iriart |Partit= |Qualitat=}} {{Elegit |Debuta= |Fin= 2001 |Identitat= |Partit= |Qualitat=}} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra deu [[canton de Montesquiu de Volvèstre]]; es ara deu [[canton d'Autariba]]. == Demografia == {{Demografia |insee= 31272 |1793=265 |1800=259 |1806=309 |1821=265 |1831=302 |1836=319 |1841=343 |1846=326 |1851=337 |1856=331 |1861=316 |1866=317 |1872=300 |1876=294 |1881=278 |1886=258 |1891=262 |1896=246 |1901=239 |1906=242 |1911=224 |1921=183 |1926=168 |1931=140 |1936=133 |1946=115 |1954=106 |1962=74 |1968=68 |1975=44 |1982=40 |1990=47 |1999=61 |2005=78 |2006=81 |2007= |2008= |2009=75 |2010=72 |2016=68 |cassini=26680 |senscomptesdobles=1962}} * En {{popfr31|0}} la populacion èra de {{popfr31|272}} abitants. ==Véser tanben== * [[Comunas de la Nauta Garona]] ==Nòtas e referéncias== <references /> ==Liens externes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Peirèra sul site de l'IGN] {{Portal País de Fois}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Volvèstre]] [[Categoria:Comuna del País de Fois]] 320ngxbyvuysxbezniusuais05tv0g0 0 76066 2334293 2136428 2022-08-24T20:47:35Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana |nom=Lautinhac |carta=oc |nom2= Lautignac | lògo= | imatge= aerienlautignac.jpg | descripcion= Vista aeriana | escut= |ist={{Comenge}} |parçan= {{Savés}} | region = {{Occitània (Region)}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Hauta Garona}} | arrondiment = [[arrondiment de Murèth|Murèth]] | canton = [[Canton de Casèras|Casèras]], <small>ancianament de [[Canton de Riumas|Riumas]]</small> | intercom = [[Comunautat de comunas de Còr de Garòna]] (SIREN 200068815) |insee= 31283 |cp= 31370 |cònsol= Jean-Luc Abadie |mandat= [[2014]]-[[2020]] |longitud= 1.05805555556 |latitud= 43.3825 |alt mini= 281 |alt mej=310 |alt maxi= 351 |km²= 17.77 |gentilici= }} '''Lautinhac'''{{RepTopMP}} (''Lautignac'' en [[francés]]) qu'es ua [[comuna]] [[Gasconha|gascoa]] de [[Comenge]] en [[Savés]], situada dens lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small> ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Situada en [[Savés]] a 27 km al Sud-Oèst de [[Murèth]] sus rius de Savarèta, Monsenac e [[Toish (riu)|Toish]]. ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, Lautinhac qu'èra de l'eleccion de Comenge, doncas de la província de Gasconha, de la generalitat d'[[Aush]], de la [[diocèsi de Lombèrs]] e de la senescaucia de [[Tolosa]]. Le vocable de la glèisa qu'es Sent Estròpi. Tanlèu 1790, Lautinhac qu'èra deu [[canton de Riumas]] <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 25 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31283 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat=Jean Luc Abadie |Partit= sense etiqueta |Qualitat= agricultor }} {{Elegit |Debuta= març [[2001]]|Fin= [[2014]] |Identitat= Alain Bouchard|Partit= |Qualitat= agricultor }} {{Elegit |Debuta= març [[1983]] |Fin= 2001 |Identitat=Jean Soulès |Partit= |Qualitat= agricultor }} {{Elegit |Debuta= març [[1959]] |Fin= 1983 |Identitat= Jean Bouchard |Partit= |Qualitat=agricultor }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1959 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna qu'èra deu [[canton de Riumas]]; qu'es ara deu [[canton de Casèras]]. ==Demografia== {{Demografia |insee= 31283 |1793= |1800=385 |1806= |1821= |1831= |1836= |1841=520 |1846=543 |1851=551 |1856= |1861= |1866=596 |1872= |1876= |1881= |1886=515 |1891= |1896= |1901=410 |1906= |1911= |1921=326 |1926= |1931= |1936=327 |1946= |1954=248 |1962=222 |1968=205 |1975=171 |1982=191 |1990=201 |1999=218 |2004= |2005= |2006=258 |2007= |2008= |2009=281 |2011=291 |2016=266 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} * 2016 : 266 ==Lòcs e monuments== [[Imatge:Egliselautignac.jpg |250 px|right|thumb|<center>Glèisa de Lautinhac vèrs 1975</center>]] * Glèisa de [[1846]] que la flècha del [[campanar]] resistiguèt pas mai que qualques ans al [[tròn]]. * Lo campanar torre amb tres [[campana]]s que una de [[1668]]. * Lo [[presbitèri]] (1830-1833) de [[Brica (material)|brica]] es pas simetric al respèch de la pòrta de dintrada. * Bòria amb [[pòrgue]] e pans de fusta, rare dins la region, la partida la mai anciana data del sègle XVIII. * Lo camin d'excurcion [[GR 86]] travèrsa la comuna de Lautinhac. <gallery> Imatge:Eglisedelautignac.jpg|<center>Glèisa</center> Imatge:Ecolelautignac.jpg|<center>Escòla publica</center> Imatge:mairielautignac.jpg|<center>Ostal de vila</center> Imatge:foyeretmairie.jpg|<center>Lo fogal rural e l'ostal de vila</center> Imatge:Presbytere_lautignac.jpg|<center>Lo [[presbitèri]]</center> Imatge:Presbytere2_lautignac.jpg|<center>Vista dempuèi la glèisa</center> Imatge:monument_morts.jpg|<center>Monument dels morts</center> Imatge:Monument_morts_details.jpg|<center>Destalhs del monument</center> Imatge:Lautignac1919.jpg|<center>Lautinhac en 1919</center> Imatge:Croix à Lautignac.jpg|<center>Cròtz restaurada en 2005</center> Imatge:Croix_nère.jpg|<center>Cròtz de la Nèra</center> </gallery> == Nòtas e referéncias == <references/> == Vejatz tanben == === Articles connèxes === * [[Comunas de la Nauta Garona]] ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Lautinhac sul site de l'IGN] {{Portal Comenge}} {{Comunas de| insee = 31283 }} [[Categoria:Comuna de Savés]] [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] t5gr0pqbwfqyo4a118zdhb6badjh4ko 0 76073 2334315 2136760 2022-08-24T23:03:21Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Malholàs | nom2 = ''Mailholas'' | imatge = Mairie de Mailholas.JPG | descripcion = L'ostal de comuna. | lògo = cap | escut = cap | escais = | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Volvèstre}} | region = {{Occitània (Region)}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Murèth]] | canton = [[Canton d'Autariba]], <small>ancianament de [[Canton de Rius|Rius]]</small> | intercom = [[Comunautat de comunas de Volvèstre]] | insee = 31312 | cp = 31310 | cònsol = Gérard Carrère | mandat = [[2014]]-[[2020]] | gentilici = ''Mailholasois, Mailholasoises'' (en [[francés]]) | latitud = 43.2486111111 | longitud = 1.25166666667 | alt mini = 230 | alt mej = 333 | alt maxi = 342 | km² = 2.94 |}} '''Malholàs'''{{RepTopMP}} (''Mailholas'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[Volvèstre]], situada dins le [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e de la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Comuna situada en [[Volvèstre]] a 27 km al Sud de [[Murèth]] e a prèp de 50 quilomètres al Sud de [[Tolosa]]. ==Toponimia== ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, Malholàs èra de la diocèsi civila de [[Rius (Volvèstre)|Rius]], doncas de la província de [[Lengadòc]], de la generalitat de [[Tolosa]], de la [[diocèsi de Rius]], de la senescauciá de [[Tolosa]]. En 1790, Malholàs qu'èra deu [[canton de Rius]]. En l'an VIII, la comuna foguèt annexada a ''Latrape-Piis-Mailholas '' ([[La Trapa]]), en l'an X, la restabliguèron e la placèron dins le [[canton de Montesquiu de Volvèstre]]; tornèt al canton de Rius en l'an XII. Le vocable de la glèisa es Sent Pèire <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 27 e 1</ref>. Sus la mapa modèrna, le nom de la glèisa, sus sa tuca, es escrit ''St-Pierre-de-Birac'', sus las pus ancianas ''Mailholas''. An benlèu mudat l'ostal de comuna, ara sul penjal en direccion del riu ''Comedon''. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31312 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Gérard Carrère|Partit= divèrs esquèrra |Qualitat= agricultor }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 2001 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del [[canton de Rius]]; es ara del [[canton d'Autariba]]. ==Demografia== {{Demografia |insee= 31312 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841=91 |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876=125 |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911=90 |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=53 |1968=51 |1975=37 |1982=39 |1990=28 |1999=38 |2006=40 |2007= |2008= |2009=40 |2013=38 |2016=35 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} * 2016 : 35 ==Véser tanben== ==Nòtas e referéncias== <references/> ==Ligams extèrnes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Mailholàs sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Volvèstre]] 53z4i2i8wfmhz0irxvhtdfh2qp9ee6a 0 76079 2334318 2136342 2022-08-24T23:22:11Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{omon|Marinhac}} {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Marinhac e las Claras | nom2 = ''Marignac-Lasclares'' | lògo = cap | imatge = Marignac-Lasclares Mairie et église.jpg | descripcion = | escut = cap | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | ist = {{Lengadòc}} | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Murèth|Murèth]] | canton = [[Canton de Casèras|Casèras]], <small>ancianament deu [[Canton deu Hosseret|Hosseret]]</small> | insee = 31317 | cp = 31430 | cònsol = Gérard Capblanquet | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = [[Comunautat de comunas de Còr de Garòna]] (SIREN 200068815) | longitud = 1.09916666667 | latitud = 43.3069444444 | alt mini = 231 | alt mej = 300 | alt maxi = 310 | km² = 10.01 | gentilici = }} '''Marinhac e las Claras'''{{RepTopMP}} (''Marignac-Lasclares'' en [[francés]]) qu'es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] istoricament, mès lingüisticament gascona, situada administrativament dins lo [[departament francés|departament]] de [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situada suu Canau de Sent Martòri a 52 km au sud de [[Tolosa|la vila]]. ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, Marinhac de Las Claras qu'èra de la diocèsi civila de [[Rius (Volvèstre)|Rius]], doncas de la província de [[Lengadòc]], de la generalitat de [[Tolosa]], de la [[diocèsi de Rius]], de la senescauciá de [[Tolosa]]. Tanlèu 1790, qu'èra deu [[canton deu Hosseret]]. La glèisa qu'es devath lo patronatge de Sent Martin <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 28 e 1</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31317 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= junh [[1995]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Gérard Capblanquet |Partit= [[PS]] |Qualitat= retirat, president de la CC }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1995 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 31317 |1954= |1962=201 |1968=235 |1975=209 |1982=240 |1990=265 |1999=295 |2004= |2005=313 |2006=327 |2007= |2008= |2009=385 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Véser tanben == * [[Comunas de la Nauta Garona]] {{Portal Lengadòc }} == Nòtas e referéncias == <references /> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Marinhac e las Claras sul site de l'IGN] {{Comunas de| insee = 31317 }} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] 9wucbig2ttgutcc5fdskwgfsdv3whoi 0 76083 2334320 2129076 2022-08-24T23:32:01Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana |nom=Massabrac |carta=oc |nom2= Massabrac | lògo=cap | imatge=cap | descripcion= | escut=cap |ist={{Lengadòc}} |parçan={{Volvèstre}} | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> [[Imatge:Blason Languedoc.svg|20px]] | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Murèth|Murèth]] | canton = [[Canton d'Autariba]], <small>ancianament de [[Canton de Montesquiu de Volvèstre|Montesquiu de Volvèstre]]</small> | intercom = [[Comunautat de comunas de Volvèstre]] |insee= 31326 |cp= 31310 |cònsol=Jean-Louis Gay |mandat=[[2014]]-[[2020]] |longitud= 1.3725 |latitud= 43.2255555556 |alt mini= 217 |alt mej=240 |alt maxi= 315 |km²= 4 |gentilici= }} '''Massabrac'''{{RepTopMP}} (''Massabrac'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[Volvèstre]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] al tèrme amb lo departament d'[[Arièja (departament)|Arièja]] situada en [[Volvèstre]] sus l'anciana RN 626 a 34 km al Sud de [[Murèth]] e a 53 km au sud de [[Tolosa]]. [[Imatge :Map commune FR insee code 31326.png|vignette|upright=1.8|centre|Mapa de la comuna de Massabrac e de las comunas prèpas.]] ===Perimètre del territòri=== {{Communes limitrophes | comuna = Massabrac | nòrd = | nòrd-èst = [[Sent Ibarç]] <small>([[Arièja (departament)|Arièja]])</small> | èst = | sud-èst = | sud = [[Senta Susana]] <small>([[Arièja (departament)|Arièja]])</small> | sud-oèst = | oèst = [[Canens]] | nòrd-oèst = [[Castanhac]] }} ==Toponimia== Le primièr element de ''Massabrac'' es ''mas'', del latin ''mansus'', tèrme medieval per una tenura espleitada per una sola familha de tenancièrs. Le segond element, l'ancian nom del vilatge, es ''Sabrac'', del nom latin d'òme ''Saburra'' e del sufixe ''-acum'' <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 440, 441 e 581, a ''Sabran''</ref>, latinizacion del sufixe gallés ''-ācon''. Massabrac èra donc probablament una anciana granda propietat antica qu'aviá per mèstre ''Saburra''. ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, Massabrac èra de la diocèsi civila de [[Rius (Volvèstre)|Rius]], doncas de la província de [[Lengadòc]], de la generalitat de [[Tolosa]], de la [[diocèsi de Rius]], de la senescauciá de [[Tolosa]]. En 1790, Massabrac èra del canton de [[Galhac Tolzan]] e passèt al [[canton de Montesquiu de Volvèstre]] en 1801. La glèisa es jol patronatge de Sent Martin <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 28</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta |insee= 31326 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Jean-Louis Gay|Partit= |Qualitat= cap d'entrepresa }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 2001 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra deu [[canton de Montesquiu de Volvèstre]]; es ara deu [[canton d'Autariba]]. ==Demografia== {{Demografia |insee= 31326 |1793=210 |1800=221 |1806=231 |1821=234 |1831=238 |1836=230 |1841=226 |1846=258 |1851=258 |1856=239 |1861=251 |1866=237 |1872=211 |1876=220 |1881=210 |1886=205 |1891=172 |1896=177 |1901=145 |1906=169 |1911=165 |1921=136 |1926=146 |1931=130 |1936=136 |1946=126 |1954=135 |1962=107 |1968=107 |1975=93 |1982=87 |1990=78 |1999=72 |2006=74 |2007=74 |2008= |2009=75 |2012=83 |2016=87 |cassini=21528 |senscomptesdobles=1962}} * 2016 : 87 == Véser tanben == == Nòtas e referéncias == <references /> == Liens externes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Massabrac sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Volvèstre]] mqauvlo1wy6hwye4z4ca9yviaku2v3s 0 76088 2334322 2132170 2022-08-24T23:36:58Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Maurevila | nom2 = ''Maureville'' | imatge = Maureville_vue.JPG | descripcion = Vista de Maurevila. | lògo = cap | escut = cap | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Lauragués}} | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Tolosa|Tolosa]] | canton = [[canton de Revèl|Revèl]], <small>ancianament de [[Canton de Caramanh|Caramanh]]</small> | intercom = [[Comunautat de comunas de las Tèrras de Lauragués]] (SIREN 200071298) | insee = 31331 | cp = 31460 | cònsol = Christian Croux | mandat = [[2014]]-[[2020]] | longitud = 1.70222222222 | latitud = 43.5247222222 | alt mini = 175 | alt mej = 232 | alt maxi = 276 | km² = 9.9 | gentilici = |}} '''Maurevila'''{{RepTopMP}} (''Maureville'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[Lauragués]], situada dins le [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situada sus la [[Sauna]] en [[Lauragués]] a 25 km a l'Èst de [[Tolosa]]. ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, Maurevila èra del comtat de Caramanh [incorporat a la província de [[Lengadòc]] en 1779], de l'[[archidiocèsi de Tolosa]], de la senescauciá de [[Lauragués]]. Le vocable de la glèisa, annèxa de [[Caragodas]], es Nòstra Dòna. Tanlèu 1790, Maurevila èra del [[canton de Caramanh]] <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 28 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. En 2015, suprimiguèron le canton de Caramanh e Maurevila passèc al [[canton de Revèl]], largament espandit. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31331 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Christian Croux |Partit= sense etiqueta |Qualitat= quadre }} {{Elegit |Debuta= març [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Marie-France Bacou|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= André Verfeil |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 2001 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 31331 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=156 |1968=185 |1975=180 |1982=218 |1990=208 |1999=266 |2004=284 |2005= |2006=279 |2007= |2008= |2009=298 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Véser tanben== ==Nòtas e referéncias== <references /> ==Liens extèrnes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Maurevila sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Lauragués]] 6jwei7795j8zcvjbmw2w740ldlph6j0 0 76163 2334316 2134045 2022-08-24T23:04:48Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Omon|Mauvesin}} {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Malvesin | nom2 = ''Mauvaisin'' | imatge = Mauvaisin_vue.JPG | descripcion = Vista de Malvesin. | lògo = cap | escut = cap | region = {{Occitània (Region)}} <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Lauragués}} | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Tolosa|Tolosa]] | canton = [[Escalquens]], <small>ancianament de [[Canton de Nalhós|Nalhós]]</small> | intercom = [[Comunautat de comunas de las Tèrras de Lauragués]] SIREN 200071298 | insee = 31332 | cp = 31190 | cònsol = Blandine Canal | mandat = [[2014]]-[[2020]] | longitud = 1.55027777778 | latitud = 43.3555555556 | alt mini = 196 | alt mej = 260 | alt maxi = 301 | km² = 11.05 | gentilici = |}} '''Malvesin'''{{RepTopMP}} (''Mauvaisin'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[Lauragués]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situada en [[Lauragués]] a 36 km al Sud-Èst de [[Tolosa]] sul [[Tedelon]]. ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, Malvesin èra de la diocèsi civila de [[Tolosa]], doncas de la província de [[Lengadòc]], de la generalitat de Tolosa, de l'[[archidiocèsi de Tolosa]] e de la senescauciá de Lauragués. Tanlèu 1790, èra del [[canton de Nalhós]] (dempuèi 2015, es del canton d'[[Escalquens]]). Le vocable de la glèisa es Nòstra Dòna (una glèisa Sent Andrieu fosquèc desrocada al sègle XVI e son servici fosquèc transferit a Sent Pau d'[[Autariba (Nauta Garona)|Autariba]]) <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 28 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. Pendent l'Ancian Regime, la parròquia de ''Daujas'' (nom francés) èra de la diocèsi civila de [[Tolosa]], doncas de la província de [[Lengadòc]], de la generalitat de Tolosa, de l'[[archidiocèsi de Tolosa]] e de la senescauciá de Lauragués. Le vocable de la glèisa, annèxa de Malvesin, es Sent Miquèl (ancianament, Sent Blasi) <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 14 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31332 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Blandine Canal|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= André Crouzil |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 2001 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 31332 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=188 |1968=210 |1975=184 |1982=195 |1990=225 |1999=252 |2004=249 |2005= |2006=246 |2007= |2008= |2009=227 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Véser tanben== * [[Comunas de la Nauta Garona]] ==Ligams extèrnes== * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Malvesin sul site de l'IGN] ==Notas e referéncias== <references /> {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Lauragués]] 2x38yzryj40vqfpjr0ct6glblftel9l 0 76752 2334296 2280372 2022-08-24T20:59:39Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Le Pin de Murelet | nom2 = ''Le Pin-Murelet'' | lògo = cap | imatge = cap | descripcion = | escut = cap | escais = | ist = {{Gasconha}} | parçan = {{Savés}} | region = {{Occitània (Region)}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Hauta Garona}} | arrondiment = [[arrondiment de Murèth|Murèth]] | canton = [[Canton de Casèras|Casèras]], <small>ancianament de [[Canton de Riumas|Riumas]]</small> | intercom = [[Comunautat de comunas de Còr de Garòna]] (SIREN 200068815) | insee = 31419 | cp = 31370 | cònsol = Hubert Soulès | mandat = [[2014]]-[[2020]] | gentilici = | latitud = 43.4022222222 | longitud = 1.01861111111 | alt mini = 207 | alt mej = 324 | alt maxi = 352 | km² = 12.04 |}} ''Le Pin de Murelet'' (idèa contrària a tota realitat istorica) o meilèu '''Le Pin Murelet''' {{RepTopMP}}) (en [[francés]] ''Le Pin-Murelet'') qu'es ua [[comuna]] [[Gasconha|gascona]] en [[Savés]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de la [[Hauta Garona]] e de la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == Qu'ei ua comuna de l'[[airal urban de Tolosa]] situada en [[Savés]] a 48 km al sud-oèst de [[Tolosa]] e 29 km al sud-oèst de [[Murèth]]. == Istòria == Pendent l'Ancian Regime, Le Pin qu'èra de l'eleccion de Comenge, doncas de la província de Gasconha, de la generalitat d'[[Aush]], de la [[diocèsi de Lombèrs]] e de la senescaucia de [[Tolosa]]. Le vocable de la glèisa qu'es Senta Magdalena (d'après l' ''Ordo''). Tanlèu 1790, Le Pin qu'èra deu [[canton de Riumas]]. Le nom oficiau qu'es ''Le Pin et Lesperes'' en l’an IV <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 35 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. Las comunas deu Pin e de Murelet qu'estón creadas en 1790. Le Pin qu'annexè las comunas de Gotz e de La Haugareta enter 1801 e 1806. Le Pin qu'annexè Murelet en 1829. Totun, la seccion de Murelet (qui es ua enclava dens lo Gers) qu'estó transferida (24au lei deu 26 de març de 1829) a la comuna de [[Gençac (Savés)|Gençac]] (departament deu Gers) qui ei la medisha annada reünida a [[Montpesat (Savés)|Montpesat]]. En [[1921]] (decret deu 22 de junh de 1921<ref>Archius departamentaus de Hauta Garona, [https://web.archive.org/web/20160316163451/http://archives.haute-garonne.fr/pdf/histoirelocale/localites.pdf ''Dictionnaire des localités de Haute-Garonne''], p. 33</ref>), la comuna pren oficiaument lo nom de ''Le Pin-Murelet'' a maugrat Murelet non sia pas mei en lo son territòri. Pendent l'Ancian Regime, Gots, comunautat non parròquia, qu'èra de l'eleccion de Comenge, doncas de la província de Gasconha, de la generalitat d'[[Aush]] e de la senescaucia de [[Tolosa]]. Gots que pareish com comuna en l'an IV e en l'an VIII. Qu'incorporèn Gots au Pin Murelet aprèp 1819 <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 19 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. La Haugareta qu'èra tanben de l'eleccion de Comenge, doncas de la província de Gasconha, de la generalitat d'[[Aush]] e de la senescaucia de [[Tolosa]]. Qu'èra ua infima comunautat d'Ancian Regime de la quau lo nom sembla totaument dispareishut, a maugrat i aja aus archius comunaus deu Pin Murelet un libre de mutacion de 1819-1829 <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 20 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. Pendent l'Ancian Regime, ''St Romain'' (nom francés) qu'èra ua parròquia de la [[diocèsi de Lombèrs]] e de la senescaucia de [[Tolosa]]. Le vocable de la glèisa, annèxa deu Pin, qu'es Sent Arroman <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 45 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. I a un lòc ''Saint Arroman'' dens la comuna <ref>https://www.annuaire-mairie.fr/rue-le-pin-murelet.html</ref>, a l'èst deu Pin, au limit de la comuna e au sud de la RD 3, mès s'i vei pas mei de glèisa. == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 31419 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Hubert Soulès <ref>https://www.ladepeche.fr/article/2017/01/27/2505234-les-voeux-du-maire-et-de-la-municipalite.html</ref>|Partit= divèrs dreta |Qualitat= retirat d'agricultor}} {{Elegit |Debuta= |Fin= 2001 |Identitat= |Partit= |Qualitat=}} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna qu'èra deu [[canton de Riumas]]; qu'es ara deu [[canton de Casèras]]. == Demografia == {{Demografia |insee= 31419 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=89 |1968=149 |1975=147 |1982=144 |1990=149 |1999=151 |2004= |2005= |2006=178 |2007=182 |2008= |2009=190 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Lòcs e monuments== ==Personalitats ligadas dambe la comuna== ==Véser tanben== * [[Comunas de la Nauta Garona]] == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Le Pin Murelet sul site de l'IGN] == Nòtas e referéncias == <references/> {{Portal Gasconha}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de Savés]] [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Gasconha]] 3ppvtbdsovt6phszi7j40cblxmecgbp 0 76868 2334280 2132176 2022-08-24T20:14:02Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = La Salvetat de Lauragués | nom2 = ''La Salvetat-Lauragais'' | imatge = Salvetatlaur bourg.JPG | descripcion = La glèisa e l'ostal de comuna | lògo = cap | escut = cap | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Lauragués}} | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | departament = {{Nauta Garona}} | arrondiment = [[Arrondiment de Tolosa|Tolosa]] | canton = [[canton de Revèl|Revèl]], <small>ancianament de [[Canton de Caramanh|Caramanh]]</small> | intercom = [[Comunautat de comunas de las Tèrras de Lauragués]] (SIREN 200071298) | insee = 31527 | cp = 31460 | cònsol = Gilbert Dalenc | mandat = [[2014]]-[[2020]] | longitud = 1.79611111111 | latitud = 43.5430555556 | alt mini = 177 | alt mej = 230 | alt maxi = 255 | hectares = 366 | km² = 3.66 | gentilici = Salvetatiens, Salvetatiennes (en [[francés]]) |}} '''La Salvetat de Lauragués'''{{RepTopMP}} (''La Salvetat-Lauragais'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[Lauragués]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de la [[Nauta Garona]] e de la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == Comuna situada en [[Lauragués]] a 34 km à l'Èst de [[Tolosa]] dins son [[airal urban de Tolosa|airal urban]]. ==Istòria== Pendent l'Ancian Regime, La Salvetat èra del comtat de Caramanh [incorporat a la província de [[Lengadòc]] en 1779], de l'[[archidiocèsi de Tolosa]], de la senescauciá de [[Lauragués]]. Le vocable de la glèisa es Sent Alòi. Tanlèu 1790, La Salvetat èra del [[canton de Caramanh]], mès la comuna apareis pas dins los estats de l'an VIII. ''La Salvetat'' venguèc oficialament ''La Salvetat-de-Lauragais'' per decret del 31 de decembre 1929 <ref>''Dictionnaire des localités de la Haute-Garonne'', p. 47 e 1 https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html https://docplayer.fr/14783413-Dictionnaire-des-localites.html</ref>. En 2015, suprimiguèron le canton de Caramanh e La Salvetat de Lauragués passèc al [[canton de Revèl]], largament espandit. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 31527 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2008]] |Fin= [[2020]] |Identitat=Gilbert Dalenc |Partit= divèrs dreta |Qualitat= agricultor }} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= Encarnacion Bonhoure |Partit=[[PS]] |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= |Identitat= Gilbert Dalenc |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= |Identitat= Léopold Sirven |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 31527 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=99 |1968=103 |1975=68 |1982=65 |1990=70 |1999=97 |2004=124 |2005= |2006=136 |2007= |2008= |2009=138 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Véser tanben== * [[Comunas de la Nauta Garona]] == Nòtas e referéncias == <references /> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Salvetat de Lauragués sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de la Nauta Garona}} [[Categoria:Comuna de la Nauta Garona]] [[Categoria:Comuna de Lauragués]] eqhtfmf1llwm7nogi9tghji219tuijs 0 77518 2334303 2275971 2022-08-24T22:17:43Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Lo Garric | nom2 = ''Le Garric'' | imatge = 003_le_Garric_(81450).jpg|290px | descripcion = La comuna del Garric. | lògo = cap|150px | escut = | escais = | region = {{Ocreg}} | departament = {{Tarn}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Segalar}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = [[Canton d'Albi Nòrd-Èst|Albi Nòrd-Èst]] | insee = 81101 | cp = 81450 | cònsol = Christian Vedel | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = [[Comunautat de comunas Segalar Carmausin]] | gentilici = | latitud = 44.0106 | longitud = 2.1639 | alt mej = | alt mini = 178 | alt maxi = 359 | km² = 22.88 |}} '''Lo Garric'''{{RepTopMP}} (''Le Garric'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] de [[Segalar]] en [[Albigés]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}. == Geografia == {{...}} == Toponimia == Del [[garric]], un arbre pro espandit dins l’encontrada. == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81101 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Christian Vedel |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[2001]] |Fin= [[2008]] |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 81101 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=928 |1968=1059 |1975=1130 |1982=1207 |1990=1248 |1999=1123 |2004= |2005= |2006=1135 |2007= |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} ==Economia== * Zòna industriala == Lucs e monuments == * Glèisa de Posanac == Personas ligadas a la comuna == * [[Grégory Lacombe]], fotbalaire professional == Vejatz tanben == * [[Comunas de Tarn]] == Nòtas e referéncias == <references/> == Ligams extèrne == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Lo Garric sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Tarn]] [[Categoria:Comuna de Segalar]] g1wdmd6ve97jkeszbq7yyd1zg721btl 0 77553 2334261 2312168 2022-08-24T19:41:36Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = La Bolbena | nom2 = ''Laboulbène'' | imatge = Town_hall_of_Laboulbene_(2).jpg | descripcion = | lògo = cap | escut = cap | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment de Castras|Castras]] | canton = [[Canton de Castras Nòrd|Castras Nòrd]] | insee = 81118 | cp = 81100 | cònsol = Didier Viala | mandat = [[2020]]-[[2026]] | intercom = [[Comunautat de comunas du Lautrequés]] | latitud = 43.6778 | longitud = 2.2053 | alt mej = | alt mini = 214 | alt maxi = 292 | km² = 4.65 | sans = 134 | date-sans = 1999 | gentilici = |}} '''La Bolbena'''{{RepTopMP}} (''Laboulbène'' en [[francés]]) es una [[Comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'[[Occitània]]. == Geografia == {{...}} == Toponimia == {{...}} == Istòria == {{...}} ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 81118 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Didier Viala|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 81118 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=77 |1968=92 |1975=79 |1982=84 |1990=135 |1999=134 |2004= |2005= |2006= |2007= |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Veire tanben == * [[Comunas de Tarn]] == Nòtas e referéncias == <references/> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Bolbena sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] [[Categoria:Comuna de Tarn|La Bolbena]] 3ecxztvhavrfa9mn0qz2sve5rzt2mm8 0 77554 2334262 2275982 2022-08-24T19:41:48Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = La Botariá | nom2 = ''Laboutarie'' | imatge = 198 Laboutarie (81120).jpg | descripcion = | lògo = cap|150px | escut = cap|60px | escais = | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | ist = {{Lengadòc}} | parçan = | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = [[Canton de Rièlmont|Rièlmont]] | insee = 81119 | cp = 81120 | cònsol = Serge Bourrel | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = [[Comunautat de comunas del Centre del Tarn]] | longitud = 2.1189 | latitud = 43.7839 | alt mej = | alt mini = 169 | alt maxi = 271 | km² = 5.39 | gentilici = |}} '''La Botariá'''{{RepTopMP}} (''Laboutarie'' en [[francés]]) es una [[comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e de la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == {{...}} == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81119 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Serge Bourrel |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 2001 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 81119 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841=173 |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=270 |1968=303 |1975=331 |1982=429 |1990=381 |1999=387 |2004= |2005= |2006= |2007= |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Veire tanben == == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Botariá sul site de l'IGN] == Nòtas e referéncias == <references /> {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Tarn]] [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] [[Categoria:Comuna d'Occitània]] nw9opmtxkuf6xu3dq5fkoxqouih2xqb 0 77568 2334272 2164718 2022-08-24T20:03:32Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = La Milhariá | nom2 = ''Lamillarié'' | imatge = 049_Lamillarie_(81120).jpg | descripcion = | lògo = cap | escut = cap | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = [[Canton de Rièlmont|Rièlmont]] | insee = 81133 | cp = 81120 | cònsol = Hervé Boulade | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = [[Comunautat de comunas del Centre del Tarn]] | gentilici = | latitud = 43.8483 | longitud = 2.1594 | alt mini = 209 | alt mej = | alt maxi = 307 | km² = 13.95 |}} '''La Milhariá'''{{RepTopMP}} ('' Lamillarié'' en [[francés]]) es una [[Comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == {{...}} == Toponimia == {{...}} == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81133 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Hervé Boulade|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat=}} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 81133 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=279 |1968=290 |1975=315 |1982=350 |1990=337 |1999=358 |2004= |2005= |2006= |2007= |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Veire tanben == * [[Comunas de Tarn]] == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Milhariá sul site de l'IGN] == Nòtas e referéncias == <references/> {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Tarn]] [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] oooopuipaw2a1x6zkvi42etjo2imrz6 0 77569 2334273 2275990 2022-08-24T20:04:07Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = La Montelariá | nom2 = ''Lamontélarié'' | imatge = Lamontélarié vue générale.jpg|290px | descripcion = | lògo = cap|150px | escut = | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Caunés}} | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment de Castras|Castras]] | canton = Las Tèrras Nautas d'Òc, <small>ancianament d'[[Angles (Tarn)|Angles]]</small> | insee = 81134 | cp = 81260 | cònsol = Pierre Escande | mandat = [[2020]]-[[2026]] | intercom = Comunautat de comunas Monts de La Cauna e Montanha del Naut Lengadòc | gentilici = monteliòt | latitud = 43.6247 | longitud = 2.6031 | alt mej = | alt mini = 600 | alt maxi = 1111 | km² = 21.58 |}} '''La Montelariá'''{{RepTopMP}} (''Lamontélarié'' en [[francés]]) es una [[comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e de la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == Situada al tèrme d'[[Erau (departament)|Erau]] suls [[monts de La Cauna]]. Es dins lo [[Pargue Natural Regional del Naut Lengadòc]]. Se situa a aperaquí 1 ora d'[[Albi]] e 35 minutas de [[Castras]]. Una granda partida de la comuna es cobèrta de selvas d'avets amb encara un pauc d'espaci per l'espleita de la tèrra. == Toponimia == Segon Dauzat e Rostaing, La Montelariá es una formacion romana, bastida sul nom d'òme ''Montel'', amb doble sufixe ''-ar'' e ''-ia''<ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', reedicion Librairie Guénégaud, 1984</ref>. Pel nom «''Montel''», que siá de persona o non, probable que se tracta de ''Montèl'' (sufixe latin ''-ĕllus''); una autra possibilitat seriá ''Montelh'' (sufixe ''-ĭlium''), mas supausariá una despalatalizacion de ''-lh'' (supausariá que ''-lh'' se foguèsse simplificat en ''-l''), coma dins la prononciacion en lengadocian modèrne, abans la formacion del nom de la parròquia o del vilatge. Notatz çaquelà lo gentilici ''monteliòt'' (''montelhòt'' ?). L'explicacion es un bocin diferenta per [[Ernèst Negre]] : lo nom vendriá d'un nom de persona ''Montélier'' [Montelièr], amb lo sufixe ''-ia'', vengut [-jɛ] <ref>Ernest Negre, ''Les Noms de Lieux du Tarn'', 4e ed., Vent Terral, Energues, 81350 Andouque, 1986, p. 106</ref>. Se lo sufixe ''-ièr'' ven en efècte de ''-ariu'', una tala formacion demandariá una seguretat lingüistica excepcionala als parlaires que fixèron lo nom, a una epòca (fin de l'[[Edat Mejana]] ?), que lo sufixe ''-ariu'' èra vengut ''-ièr'' dempuèi bèla pausa, per derivar lo nom segon las règlas de l'etimologia. == Istòria == Èra amb [[Angles (Tarn)|Angles]] e fins a la fin del sègle XVIII, del departament d'Erau (diocèsi de [[Sant Ponç de Tomièiras|Sant Ponç]] e Senescauciá de [[Carcassona]]). == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81134 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Pierre Escande|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat=Marie-Louise Albert |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= octobre [[1837]] |Fin= setembre [[1843]] |Identitat= Joseph, Pierre, Augustin Barthes|Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 81134 |1793=556 |1800=696 |1806=860 |1821=722 |1831=896 |1836=951 |1841=911 |1846=884 |1851=912 |1856=864 |1861=876 |1866=817 |1872=746 |1876=724 |1881=710 |1886=676 |1891=587 |1896=564 |1901=505 |1906=512 |1911=457 |1921=329 |1926=284 |1931=263 |1936=250 |1946=217 |1954=173 |1962=131 |1968=115 |1975=105 |1982=77 |1990=47 |1999=71 |2004=61 |2008=61 |2009=62 |2013=70 |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Luòcs e monuments == * La glèisa de La Montelariá es del sègle XVII e foguèt restaurada fa pauc. * Lo Roquièr situat a costat la restanca de la Ravièja, a {{Unitat|4|km}} del vilatge. == Nòtas e referéncias == <references /> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Montelariá sul site de l'IGN] {{Commons|Lamontélarié}} {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Tarn]] [[Categoria:Comuna de Caunés]] bv515nebjzihoe9m5dj7sbiievjtt3o 0 77584 2334276 2276040 2022-08-24T20:07:03Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = La Parroquial | nom2 = ''Laparrouquial'' | imatge = Laparrouquial_Mairie.JPG|290px | descripcion = La comuna de la Parroquial. | lògo = cap|150px | escut = | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Segalar}} | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = [[Canton de Monestièr|Monestièr]] | insee = 81135 | cp = 81640 | cònsol = Simon Cousin | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = [[Comunautat de comunas Segalar Carmausin]] | gentilici = | latitud = 44.1147 | longitud = 2.0267 | alt mej = | alt mini = 181 | alt maxi = 502 | km² = 8.43 | date-aire-urbaine = |}} '''La Parroquial'''{{RepTopMP}} (''Laparrouquial'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] del [[Segalar]]. Es administrativament dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}. == Geografia == {{...}} == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81135 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Claude Loupias|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 81135 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=161 |1968=140 |1975=106 |1982=103 |1990=104 |1999=109 |2004= |2005= |2006= |2007= |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Vejatz tanben == * [[Comunas de Tarn]] == Nòtas e referéncias == <references/> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Parroquial sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Segalar]] [[Categoria:Comuna de Tarn]] nk497df9wa9iql5zhuza3kmlhuc68xp 0 77592 2334260 2276894 2022-08-24T19:33:31Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = L'Escot | nom2 = ''Lescout'' | imatge = Resized_20191006_185933.jpg | descripcion = | lògo = cap | escut = Blason ville fr Lescout (Tarn).svg | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Montanha Negra}} | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment de Castras|Castras]] | canton = [[Canton de Puèglaurenç|Puèglaurenç]] | insee = 81143 | cp = 81110 | cònsol = Serge Gavalda | mandat = [[2008]]-[[2014]] | intercom = [[Comunautat de comunas Sòr e Agot]] | gentilici = Lescotòl | latitud = 43.5386111111 | longitud = 2.10583333333 | alt mej = 171 | alt mini = 165 | alt maxi = 223 | km² = 6.72 |}} '''L'Escot'''{{RepTopMP}} (''Lescout'' en [[francés]]) es una [[comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[Montanha Negra]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e de la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== La comuna es situada dins la [[Montanha Negra]] sul [[Sòr (riu)|Sòr]] e sus l'anciana[[RN 622]] a l'èst de [[Tolosa]] == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee=81143 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat=Serge Gavalda|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee=81143 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=224 |1968=245 |1975=254 |1982=344 |1990=416 |1999=409 |2004= |2005= |2006= |2007= |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Luòcs e monuments == ==Personas ligadas a la comuna== Louis OURCET ==Veire tanben== ==Nòtas== <references /> == Ligams externes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 L'Escot sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Tarn]] [[Categoria:Comuna de la Montanha Negra]] qv7z1c83aawwl7plzqgn6h9n9xrqm1h 0 77593 2334301 2276896 2022-08-24T22:12:54Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Livèrs e Casèlas | nom2 = ''Livers-Cazelles'' | imatge = Château de Livers.jpg | descripcion = | lògo = cap|150px | escut = cap|60px | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{País d'Albi}} | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = [[Canton de Còrdas|Còrdas]] | insee = 81146 | cp = 81170 | cònsol = Bernard Bouvier | mandat = [[2020]]-[[2026]] | intercom = cap | gentilici = | latitud = 44.0531 | longitud = 1.9989 | alt mej = | alt mini = 191 | alt maxi = 325 | km² = 13.05 }} '''Livèrs e Casèlas'''{{RepTopMP}} (''Livers-Cazelles'' en [[francés]]) es una [[comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[País d'Albi]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e de la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== {{...}} == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81146 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Denis Donnadieu|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 81146 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=202 |1968=218 |1975=182 |1982=216 |1990=204 |1999=229 |2004= |2005=241 |2006= |2007= |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Luòcs e monuments == == Personalitats ligadas amb la comuna == == Veire tanben == * [[Comunas de Tarn]] == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Livèrs e Casèlas sul site de l'IGN] == Nòtas e referéncias == <references/> {{ Portal Lengadòc }} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna del País d'Albi]] [[Categoria:Comuna de Tarn]] [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] [[Categoria:Comuna d'Occitània]] fay71lub273spmnk2icxfn94xyaazpu 0 77620 2334314 2310692 2022-08-24T22:58:25Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Mailuòc | nom2 = ''Mailhoc'' | imatge = PA 00095600 Eglise St Jean Le Froid de Mailhoc -03.jpg|290px | descripcion = La glèisa Sant Joan lo Freg. | lògo = cap|150px | escut = | escais = | region = {{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small> | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Segalar}} | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiement d'Albi|Albi]] | canton = [[Canton d'Albi Nòrd Oést|Albi Nord Oést]] | insee = 81152 | cp = 81130 | cònsol = Jean-Marc Escoutes | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = [[Comunautat de comunas Segalar Carmausin]] | latitud = 44.0058 | longitud = 2.0711 | alt mej = | alt mini = 249 | alt maxi = 343 | km² = 12.67 | gentilici = |}} '''Mailuòc'''{{RepTopMP}} (''Mailhoc'' en [[francés]]) es una [[Comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[Segalar]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == {{...}} === Comunas vesinas === <div style="position: relative; float:left; 450px; line-height:80%; width:35em;"> [[Fichièr:Blank map.svg|400px|left||Distanças e posicion relativa]] {{Image label|x=0.490|y=0.495|scale=400|text=[[Fichièr:Map pointer black.svg|20px|Mailuòc]] '''Mailuòc'''}} {{Image label|x=0.260698207626|y=0.526263611496|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 421 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Villeneuve-sur-Vère]] </br>(3,3 km)}}}} {{Image label|x=0.504126025789|y=0.793911564697|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 335 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Sainte-Croix (Tarn)|Sainte-Croix]] </br>(3,7 km)}}}} {{Image label|x=0.84770327416|y=0.475811954909|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 323 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Tais]] </br>(4,3 km)}}}} {{Image label|x=0.251356397063|y=0.29847385973|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 84 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Milhavet]] </br>(4,3 km)}}}} {{Image label|x=0.678344888118|y=0.205639677965|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 422 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Labastide-Gabausse]] </br>(4,4 km)}}}} {{Image label|x=0.267156052719|y=0.765247433375|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 179 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Castanet (Tarn)|Castanet]] </br>(4,6 km)}}}} {{Image label|x=0.363165998006|y=0.145552068334|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 228 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Virac]] </br>(5,0 km)}}}} {{Image label|x=0.893532593256|y=0.267105383485|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|14px|Comuna amb 3063 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Blaia (Albigés)|Blaia]] </br>(5,8 km)}}}} {{Image label|x=0.683056193778|y=0.0705970623167|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 140 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Combefa]] </br>(6,0 km)}}}} </div><br clear=left> == Toponimia == {{...}} == Istòria == == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81152 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Jean-Marc Escoutes |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març 2008 |Fin= 2014 |Identitat= Patrick Berton |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[1983]] |Fin= 2008 |Identitat= Jean-Marc Escoutes |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1983 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 81152 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=183 |1968=213 |1975=225 |1982=225 |1990=237 |1999=222 |2004= |2005= |2006= |2007= |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Luòcs e monuments == * La glèisa de Sant Joan lo Fred. * La glèisa de Sant Aloí, ont i a un quadre d'unae verge negra. * Lo castèl dels sègles XV e XVI. {{traduccion}} <gallery> Mailhoc-Panorama.jpg| Panorama de Mailhoc. Mailhoc-Arche.jpg|Une arche dans le village. Mailhoc-Rue.jpg|Une rue de Mailhoc. Mailhoc-Saint-Eloi.jpg|L'élise Saint-Éloi. Mailhoc-Saint-Eloi-Entree.jpg|Entrée de l'église Saint-Éloi. Mailhoc-Chateau.jpg|Le château. </gallery> == Vejatz tanben == * [[Comunas de Tarn]]. == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Mailuòc sul site de l'IGN] * [http://patwo.com/escapade/mailhoc.htm Mailuòc sul site de ''Escapades dans le Tarn''] * [http://patwo.com/escapade/jdefroid.htm La Glèisa de Sant Joan lo Fred sul site de ''Escapades dans le Tarn''] == Nòtas e referéncias == <references/> {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Segalar]] [[Categoria:Comuna de Tarn]] 7cmmlqj6n58guqqz00kz4rt9kt3m1xh 0 77622 2334319 2276903 2022-08-24T23:24:14Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Marnavas | nom2 = ''Marnaves'' | imatge = cap|290px | descripcion = | lògo = cap|150px | escut = | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{País d'Albi}} | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = Carmauç-2 Val de Seron, <small>ancianament [[Canton de Vaur|Vaur]]</small> | insee = 81154 | cp = 81170 | cònsol = Sabine Ourliac | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = Comunautat de comunas del Cordés e del Causse ---> 2017 | gentilici = | latitud = 44.0983 | longitud = 1.8886 | alt mej = | alt mini = 150 | alt maxi = 488 | km² = 10.29 |}} '''Marnavas'''{{RepTopMP}} (''Marnaves'' en [[francés]]) es una [[comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[País d'Albi]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == === Perimètre del territòri === {{Localizacion vila | vila = Marnavas | nòrd = [[Milhars (Tarn)|Milhars]] | nòrd-èst = [[Mosièis e Panens]] | èst = [[La Barta de Bluèis]] | sud-èst = | sud = [[La Barta de Bluèis]] | sud-oèst = [[Totnac]] | oèst = [[Rossairòlas]] | nòrd-oèst = [[Fenairòls]] <br /><small>([[Tarn e Garona]])</small> }} == Toponimia == Lo nom del vilatge es atestat al començament del sègle IX, ''Marenavus'', puèi en 1259, ''Marnavas''. L'origina es un nom d'òme latin, ''Marinus'' o ''Maranus'', ambe lo sufixe gallés ''avus'' o ''ava'' <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 437, a ''Marnand''</ref>{{,}}<ref>Ernest Negre, ''Les Noms de Lieux du Tarn'', 4e ed., Vent Terral, Energues, 81350 Andouque, 1986, p. 36</ref>. La primièra atestacion fa pensar a ''-avu-'', mas se se foguèsse mantengut, auriá donat ''*Marnaus'' (cf. [[Milhau]] de ''Æmilius'' + ''-avu-'') : feminizacion de la finala ? == Istòria== {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81154 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març de [[2014]] |Fin= 2020 |Identitat=Sabine Ourliac |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Pierre Pevot|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat=Noël Marty |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton de [[Vaur]]; es ara del canton de ''Carmaux-2 Vallée du Cérou'' (en francés), doncas de Carmauç-2 Val de Seron. == Demografia == {{Demografia |insee= 81154 |1793=309 |1800=345 |1806=336 |1821=379 |1831=368 |1836=369 |1841=349 |1846=357 |1851=361 |1856=361 |1861=358 |1866=347 |1872=310 |1876=331 |1881=311 |1886=308 |1891=305 |1896=269 |1901=262 |1906=212 |1911=223 |1921=169 |1926=136 |1931=149 |1936=146 |1946=129 |1954=114 |1962=132 |1968=111 |1975=96 |1982=92 |1990=74 |1999=81 |2004= |2005= |2006=86 |2007= |2008= |2009=79 |2014=76 |cassini=21281 |senscomptesdobles=1962}} == Veire tanben == * [[Comunas de Tarn]] == Nòtas e referéncias == <references/> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Marnavas sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna del País d'Albi]] [[Categoria:Comuna de Tarn]] [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] 5arh2e2n3egeblxxzlfplnok0hwzond 0 78234 2334305 2276956 2022-08-24T22:21:38Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Lo Rialet | nom2 = ''Le Rialet'' | imatge = Le Rialet (Tarn, Fr) mairie.JPG|290px | descripcion = La comuna del Rialet. | lògo = cap|150px | escut = | escais = | ist = {{Lengadòc}} | parçan = [[Sidòbre]] | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment de Castras|Castras]] | canton = [[Canton de Masamet Nòrd-Èst|Masamet Nòrd-Èst]] | insee = 81223 | cp = 81240 | cònsol = Michel Castan | mandat = [[2020]]-[[2026]] | intercom = [[Comunautat d'aglomeracion de Castras - Masamet]] | gentilici = | latitud = 43.5625 | longitud = 2.46222222222 | alt mej = | alt mini = 581 | alt maxi = 783 | km² = 7.64 |}} '''Lo Rialet'''{{RepTopMP}} (''Le Rialet'' en [[francés]]) es una [[Comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[Sidòbre]], situada dins le [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'[[Occitània (region administrativa)|Occitània]]. Lo vilatge es traversat per la rota d'Anglés a Masamet (a 15 km). == Geografia == La situacion geografica del vilatge del Rialet faguèt que demorèt isolat de l'activitat de la val. Se pòt legir dins lo ''dictionnaire historique et géographique du Tarn'', de 1862, que a aquela epòca {{cita|solament se pòt i accedir montat sus un mul}}. == Istòria == Per l'istòria, subretot se remembra del Rialet per son ròtle durant la [[Segonda Guèrra Mondiala]]. La region del Rialet abriguèt en 1944 un fogal de resisténcia conegut jol nom del Còs franc del Sidòbre. En represalhas los Alemands brutlèron las bòrias de Sanha Plana e del Catièr. {{Article detalhat|Batalha del Rialet}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee=81223 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2020]] |Fin= [[2026]] |Identitat=Michel Castan|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat=Michel Castan|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat=Michel Castan|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Luòcs e monuments == * La glèisa dedicada a la Nativitat de la Santa Verge (fèsta lo 8 de setembre). Es del sègle XIX, alara amb un campanar destruit per l'eslhauç pauc aprèp sa construccion. Demòra de l'anciana glèisa una campana del sègle XVI. * Estela del Còs Franc del Sidòbre, de granit, de 10 de mai de 1980 <gallery> File:Le Rialet (Tarn, Fr) église.JPG|Glèisa de la nativitat de la Verge File:Le Rialet (Tarn, Fr) monument aux morts.JPG|Estela del Còs Franc del Sidòbre File:Le Rialet (Tarn, Fr) une croix en forêt.JPG|Una cròtz dins la selva File:Le Rialet (Tarn, Fr) GR 653, balisage jacquaire.JPG|camin GR 653 ([[Via Tolosana]]) </gallery> == Personnalités liées à la commune == '''Familha Schabaver.''' [[Ignace Schabaver]] (1834-1911), industriel alsacian aqueriguèt vèrs 1880 una bòtia al Rialet. Son filh, Paul Schabaver (1869-1934) '''Familha Pech.''' Nauts nagistrats. == Vejatz tanben == * [[Comunas de Tarn]] == Nòtas e referéncias == <references/> == Ligams extèrnes == * [http://site.voila.fr/corps-franc-sidobre/index.html Site sus l'istòria del còs franc del Sidòbre] * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Lo Rialet sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} 7ulfwnzyoelkwtz8op8nvw3u1rwuggn 0 78237 2334306 2276957 2022-08-24T22:21:40Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Lo Riòl | nom2 = ''Le Riols'' | imatge = cap|290px | descripcion = | lògo = cap|150px | escut = | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = Carmauç-2 Val de Seron, <small>ancianament [[Canton de Vaur]]</small> | insee = 81224 | cp = 81170 | cònsol = Bernard Larroque | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = Comunautat de comunas del Cordés e del Causse ---> 2017 | latitud = 44.1522 | longitud = 1.9108 | alt mej = | alt mini = 130 | alt maxi = 280 | km² = 5.01 | gentilici = |}} '''Lo Riòl'''{{RepTopMP}} (''Le Riols'' en [[francés]]) es una [[comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e de la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== === Perimètre del territòri === {{Localizacion vila | vila = Lo Riòl | nòrd = [[Varenh (Tarn e Garona)|Varenh]]<br /><small>([[Tarn e Garona]])</small> | nòrd-èst = [[La Guépia]] <br /><small>([[Tarn e Garona]])</small> | èst = [[Sent Martin de la Guépia]] | sud-èst = [[Sent Martin de la Guépia]] | sud = | sud-oèst = | oèst = [[Varenh (Tarn e Garona)|Varenh]]<br /><small>([[Tarn e Garona]])</small> | nòrd-oèst = }} == Toponimia == L'atestacion de 1330, ''del Riol'', mòstra que lo nom a pas cambiat desempuèi. ''Riòl'' es un derivat de ''riu'', ambe un sufixe vengut del latin ''-eolum'' <ref>Ernest Negre, ''Les Noms de Lieux du Tarn'', 4e ed., Vent Terral, Energues, 81350 Andouque, 1986, p. 68-69</ref>{{,}}<ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 568</ref>, mas lo nom es de formacion medievala. == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81224 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Bernard Larroque |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= abrial [[1983]] |Fin= [[2008]] |Identitat= Ulysse Molinié |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1956]] |Fin= abrial 1983 |Identitat=Roland Foulquier |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1947]] |Fin= novembre 1956 |Identitat=Casimir Besombes |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1925]] |Fin= novembre 1947 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1919]] |Fin= mai 1925 |Identitat=Emile Viguier |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1904]] |Fin= novembre 1919 |Identitat=Joseph Vidal |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1884]] |Fin= julhet 1904 |Identitat= Jean Antoine Hébrard |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1881]] |Fin= decembre 1883 |Identitat=Charles Thouron |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1870]] |Fin= març 1881 |Identitat= Jean Antoine Ricous |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1829]] |Fin= setembre 1870 |Identitat= François Martiel |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1821]] |Fin= 30 d'abrial 1829 |Identitat= Jean Antoine Hébrard |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1793]] |Fin= 1821 |Identitat= Pierre Martiel <ref>http://www.annuaire-mairie.fr/ancien-maire-le-riols.html</ref> |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton de [[Vaur]]; es ara del canton de ''Carmaux-2 Vallée du Cérou'' (en francés), doncas de Carmauç-2 Val de Seron. == Demografia == {{Demografia |insee= 81224 |1793=329 |1800=360 |1806=399 |1821=408 |1831=410 |1836=398 |1841=401 |1846=415 |1851=411 |1856=387 |1861=376 |1866=380 |1872=371 |1876=383 |1881=343 |1886=339 |1891=312 |1896=304 |1901=296 |1906=282 |1911=270 |1921=244 |1926=228 |1931=228 |1936=216 |1946=209 |1954=199 |1962=195 |1968=205 |1975=161 |1982=155 |1990=147 |1999=130 |2004= |2005= |2006=114 |2007= |2008= |2009= |2010=119 |2014=110 |cassini=29213 |senscomptesdobles=1962}} == Veire tanben == * [[Comunas de Tarn]] == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Lo Riòl sul site de l'IGN] == Nòtas e referéncias == <references/> {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Tarn|Riols]] [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] 7tc3fp7vx6zqfmup1k5u8jpuwhjuvks 0 79304 2334282 2179662 2022-08-24T20:14:22Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = La Sausièra e Sant Joan | nom2 = ''La Sauzière-Saint-Jean'' | imatge = cap | descripcion = | lògo = cap | escut = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{País d'Albi}} | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = Vinhals e Bastidas ([[Canton de Salvanhac]] abans 2015) | insee = 81279 | cp = 81630 | cònsol = Francis Pradier | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercomm = [[Comunautat d'aglomeracion del Rabastinés - Tarn e Dadon - Vera Gresinha e País Salvanhaqués]] (dempuèi 2017) | longitud = 1.6297 | latitud = 43.9708 | alt mej = | alt mini = 138 | alt maxi = 245 | km² = 15.82 | gntilici = |}} '''La Sausièra e Sant Joan'''{{RepTopMP}} (''La Sauzière-Saint-Jean'' en [[francés]]) es una [[Comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] en [[País d'Albi]], situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. == Geografia == ===Perimètre del territòri=== {{Communes limitrophes | commune = La Sausièra e Sant Joan | nord = [[Puègcèlsi]] | nord-est = | est = [[Salvanhac]] | sud-est = | sud = [[Salvanhac]] | sud-ouest = [[Montgalhard (Tarn)]] | ouest = [[Montdurauça]] <br> [[Sent Orsesi (Albigés)]] | nord-ouest = [[Montclar de Carcin]] <br /><small>([[Tarn e Garona]])</small> }} ==Toponimia== * '''Las Clòtas'''. Nom d'un ostal que podiá dificilament èsser lo caplòc de la comuna abans 1903. La comuna deviá portar aquel nom pr'amor de l'abondància de las clòtas e de las fonts <ref>GEMP/LA TALVERA, Al Païs de Las Clòtas, 1990, p. 1</ref>, mas en realitat, coma lo nom es atestat al sègle XIII, ''las Clotas'' <ref>Ernest Negre, ''Les Noms de Lieux du Tarn'', 4e ed., Vent Terral, Energues, 81350 Andouque, 1986, p. 64</ref>, èra benlèu un vilatge e una parròquia (remplaçada per la Sausièra bassa, ont i a la glèisa actuala ? una autra parròquia dispareguda ?). * '''La Sausièra''', atestat en 1259, ''la Sauzeira'' es un derivat de ''sause''. Es una formacion del segond millenari. ''Salés'', ''salessa'', de ''*saliceus'', ''*salicea'' son de fòrmas pus ancianas pel sens de « ensemble de sauses » <ref>Ernest Negre, ''Les Noms de Lieux du Tarn'', 4e ed., Vent Terral, Energues, 81350 Andouque, 1986, p. 77</ref> * '''Sant Joan'''. La fòrma modèrna es francizada : ''Sant Jan'' <ref>GEMP/LA TALVERA, Al Païs de Las Clòtas, 1990, p. 2</ref>. En general, dels dos sant Joan, es [[Joan Batista|Joan Baptista]] puslèu que [[Joan (apòstol)|l'Evangelista]] qu'es onorat dins los noms de glèisa. * '''(de) Senèspa''' (nom escrit sus una placa en occitan, grafia classica, que se vei sus la RD 105, al caireforc ambe'l camin de Sant Joan). La finala es rara e se tròba benlèu dins [[Saint-Genès-Champespe]]. Ernèst Negre dona pas cap explicacion dins ''Les Noms de Lieux du Tarn''. Es benlèu un nom gallés, basat sus ''senos'', « vièlh, ancian », plan productiu, e una finala en ''-èspa'' (indoeuropèu ''*-eskwa'' ?) == Istòria == * La comuna es formada de las parròquias de ''Sant Jòrdi'' (fòrma supausada) de la Sausièra e de Sant Joan de Senèspa <ref>GEMP/LA TALVERA, Al Païs de Las Clòtas, 1990, p. 1</ref>. * Lo nom de la comuna èra ''Lasclottes'', en occitan Las Clòtas, fins al decret del 14 de novembre 1903. En 1903, lo caplòc passèt al vilatjòt de La Sausièra <ref>http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18820</ref>{{,}}<ref>GEMP/LA TALVERA, Al Païs de Las Clòtas, 1990, p. 2</ref> (mès ont èra abans ? A la Sausièra Bassa, ont i a la glèisa ''Sant Jòrdi'' ? a Sant Joan de Senèspa ? I a un lòc nommat Las Clòtas, mas es pas qu'un ostal sol, a la devesa de Salvanhac <ref>https://www.geoportail.gouv.fr/carte</ref>; i a pr'aquò d'ancians camins que i menan). Es benlèu una marrida interpretacion del site Cassini e lo caplòc cambièt benlèu pas de plaça, quitament se la comuna cambièt de nom. == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81279 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[1995]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Francis Pradier|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1989]] |Fin= 1995 |Identitat= Roger Cecchel |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1953]] |Fin= 1989 |Identitat=Marcel Audourenq |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1900]] |Fin= 1953 |Identitat= Adrien Cavaillé |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1897]] |Fin= 1900 |Identitat= Jules Albenge |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1890]] |Fin= 1897 |Identitat= Jean Calmettes |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1881]] |Fin= 1890 |Identitat=Sylvain Albenge |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1878]] |Fin= 1881 |Identitat= François Rignac |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1871]] |Fin= 1878 |Identitat= Cyprien Pendariès |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1870]] |Fin= 1871 |Identitat= Emile Carlus |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1862]] |Fin= 1870 |Identitat= Alexandre Albenge |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1848]] |Fin= 1862 |Identitat= Cyprien Pendariès |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1848]] |Fin= 1848 |Identitat= Alexandre Albenge |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1847]] |Fin= 1848 |Identitat= François PLANES |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1847 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1793]] |Fin= 1794 |Identitat= André Galinier |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1791]] |Fin= 1793 |Identitat= Jean Antoine Labranque |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1790]] |Fin= 1791 |Identitat= André Galinier <ref>http://www.annuaire-mairie.fr/ancien-maire-la-sauziere-saint-jean.html</ref> |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton de [[Salvanhac]]; es ara del canton de ''Vignobles et Bastides'' (en francés), doncas de Vinhals e Bastidas. ==Demografia== {{Demografia |insee= 81279 |1793=471 |1800=468 |1806=509 |1821=578 |1831=650 |1836=694 |1841=737 |1846=789 |1851=754 |1856=728 |1861=706 |1866=733 |1872=732 |1876=690 |1881=681 |1886=654 |1891=616 |1896=565 |1901=553 |1906=506 |1911=470 |1921=384 |1926=352 |1931=349 |1936=354 |1946=395 |1954=345 |1962=302 |1968=296 |1975=263 |1982=241 |1990=226 |1999=213 |2004= |2005= |2006=214 |2007= |2008= |2009=221 |2014=266 |cassini=18820 |senscomptesdobles=1962}} ==Véser tanben== * [[Comunas de Tarn]] ==Nòtas== <references /> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 La Sausièra e Sant Joan sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Tarn]] [[Categoria:Comuna del País d'Albi]] t4bqehe8px1cbbfwoaq1yb1m879jyft 0 79305 2334308 2280523 2022-08-24T22:22:24Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Lo Segur | nom2 = ''Le Ségur'' | imatge = Le Ségur (Tarn).JPG|290px | descripcion = | lògo = cap|150px | escut = | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Segalar}} | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = [[Canton de Monestièrs|Monestièrs]] | insee = 81280 | cp = 81640 | cònsol = Thierry Descomps | mandat = [[2008]]-[[2014]] | intercom = [[Comunautat de comuna Segalar Carmausin]] | gentilici = | longitud = 2.0592 | latitud = 44.1092 | alt mej = | alt mini = 190 | alt maxi = 512 | km² = 18.91 |}} '''Lo Segur'''{{RepTopMP}} (''Le Ségur'' en [[francés]]) es una [[comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] de [[Segalar]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== == Toponimia == * '''Lo Segur''' * '''Raissac'''. Lo nom es atestat cap a 1105, ''Reisac''. Lo sufixe gallés ''-āco(n)'', latinizat en ''-acum'', pausa pas de problèmas. Los toponimistas l'associan a un nom d'òme. Dauzat seguís Petar Skok que i vei un nom gallés ''Rixa'' <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 555</ref> e los Féniés postulan ''Riccius'' <ref>Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, ''Toponymie des Pays Occitans'', edicions Sud-Ouest, 2007, p. 122</ref>. Per [[Raiçac]] ([[Tarn (departament)|Tarn]]), [[Ernèst Negre|Negre]] utiliza los noms galleses ''Riccius'' o ''Recius'' <ref>Ernest Negre, ''Les Noms de Lieux du Tarn'', 4e ed., Vent Terral, Energues, 81350 Andouque, 1986, p. 29</ref>. Per l'ensemble dels ''Raissac/Raiçac'', las fòrmas ancianas (''Resciacum'' per [[Raissac de Lampi]], ''Rexaco'' per [[Raissac d'Aude]]) mòstran que lo nom a desvolopat un ''-a-'' qu'es pas etimologic, probablament en passant per ''*Rii-'' > ''*Rei-'' == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81280 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Thierry Descomps|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 81280 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=384 |1968=396 |1975=321 |1982=283 |1990=265 |1999=244 |2004= |2005= |2006= |2007=241 |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Personas ligadas a la comuna == * [[Jean-Marc Pastor]] == Veire tanben == * [[comunas de Tarn]] == Nòtas e referéncias == <references /> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Lo Segur sul site de l'IGN] * [https://web.archive.org/web/20140714193426/http://www.le-segur-81.fr/ site de la comuna] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Segalar]] [[Categoria:Comuna de Tarn|Segur]] [[Categoria:Comuna de Lengadòc|Segur]] 888idot1fz7mro1ozou9av0h2zkcjlo 0 79511 2334310 2277124 2022-08-24T22:23:08Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Lo Travet | nom2 = ''Le Travet'' | imatge = 189_le_Travet_(81120).jpg|290px | descripcion = La comuna del Travet. | lògo = cap|150px | escut = | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = [[Canton de Reialmont|Reialmont]] | insee = 81301 | cp = 81120 | cònsol = Bernard Trouilhet | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = [[Comunautat de comunas del Reialmontés]] | gentilici = | latitud = 43.8086 | longitud = 2.3314 | alt mej = | alt mini = 304 | alt maxi = 480 | km² = 8.44 | sans = 131 |}} '''Lo Travet'''{{RepTopMP}} (''Le Travet'' en [[francés]]) es una [[comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. Lo [[1èr de genièr]] de [[2019]], es fusionada dins la comuna novèla de [[Tèrra de Bancaliá]] que ne ven una comuna delegada. == Geografia == == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81301 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[2001]] |Fin= [[2008]] |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 81301 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841= |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876= |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911= |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962=133 |1968=153 |1975=163 |1982=153 |1990=139 |1999=137 |2004= |2005= |2006= |2007= |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} == Personas ligadas a la comuna == Pèire CARME (1625-1690) Senher de Puèg Mal - Luòctenant del Travet == Veire tanben == * [[comunas de Tarn]] == Nòtas e referéncias == <references/> == Ligams extèrnes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Lo Travet sul site de l'IGNl] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] [[Categoria:Comuna de Tarn|Travet]] [[Categoria:Comuna de Lengadòc|Travet]] tdw836qq1hqjw3thn0rscfqjv5oqw8k 0 79525 2334311 2277134 2022-08-24T22:23:27Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana| | carta = oc | nom = Lo Verdièr | nom2 = ''Le Verdier'' | imatge = cap|290px | descripcion = | lògo = cap|150px | escut = | escais = | region = {{Ocreg}} | ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{País d'Albi}} | departament = {{Tarn}} | arrondiment = [[Arrondiment d'Albi|Albi]] | canton = Vinhals e Bastidas, <small>ancianament [[Canton de Castèlnòu de Montmiralh]]</small> | insee = 81313 | cp = 81140 | cònsol = Michel Desmars | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom = [[Comunautat d'aglomeracion del Rabastinés - Tarn e Dadon - Vera Gresinha e País Salvanhaqués]] | gentilici = verdieròl | latitud = 43.9894 | longitud = 1.8425 | alt mej = | alt mini = 169 | alt maxi = 290 | km² = 9.54 |}} '''Lo Verdièr'''{{RepTopMP}} (''Le Verdier'' en [[francés]]) es una [[comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]] del [[País d'Albi]] situada dins lo [[departament francés|departament]] de [[Tarn (departament)|Tarn]] e la [[region francesa|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== === Perimètre del territòri === {{Comunas limitrophes | comuna = Lo Verdièr | nòrd = [[Sant Bausèli]] | nòrd-èst = | èst = [[Vius (Tarn)]] | sud-èst = [[Caüsac de Vera]] | sud = [[Castèlnòu de Montmiralh]] | sud-oèst = | oèst = [[Santa Ceselha del Cairon]] | nòrd-oèst = |}} == Toponimia == Lo nom es atestat en 1259, en latin : ''Viridario'' <ref>Ernest Negre, ''Les Noms de Lieux du Tarn'', 4e ed., Vent Terral, Energues, 81350 Andouque, 1986, p. 85</ref>{{,}}<ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 706n a ''Verderel''</ref>. Es motivat per la preséncia d'un verdièr, d'un verdurièr, d'un vergièr. == Istòria == Lo Verdièr es una comuna coneguda dins la region per sos sites arqueologics fòrça rics. D'escavaments s'i faguèron. == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 81313 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat=Michel Desmars |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[2009]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Patrick Delmas |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[2004]] |Fin= 2009 |Identitat=Pierre Delpech <ref>http://www.annuaire-mairie.fr/mairie-le-verdier.html</ref> |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 2004 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del [[canton de Castèlnòu de Montmiralh]]; es ara del canton de ''Vignobles et Bastides'' (en francés), donc de Vinhals e Bastidas. == Demografia == {{Demografia |insee= 81313 |1793=626 |1800=600 |1806=657 |1821=709 |1831=731 |1836=756 |1841=730 |1846=740 |1851=704 |1856=642 |1861=635 |1866=618 |1872=575 |1876=546 |1881=490 |1886=501 |1891=503 |1896=460 |1901=468 |1906=390 |1911=392 |1921=326 |1926=351 |1931=320 |1936=324 |1946=287 |1954=315 |1962=268 |1968=261 |1975=249 |1982=238 |1990=211 |1999=213 |2004=226 |2005= |2006= |2007= |2008= |2009=235 |2014=223 |cassini=39371 |senscomptesdobles=1962}} == Luòcs e monuments == * La Pèira Levada * Lo colombièr. == Veire tanben == * [[comunas de Tarn]] == Nòtas e referéncias == <references/> == Liens externes == * [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223221321/http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087 Lo Verdièr sul site de l'IGN] {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de Tarn}} [[Categoria:Comuna del País d'Albi]] [[Categoria:Comuna de Tarn|Verdièr]] [[Categoria:Comuna de Lengadòc|Verdièr]] mmtmy25jjxwoyaepecs9xeng5fzchfy 0 83758 2334224 2222051 2022-08-24T16:15:18Z 86.210.4.96 wikitext text/x-wiki {{Infobox Comuna de França | carta=fr | nomcomuna= Vannes-le-Châtel | nomcomuna2=Vannes-le-Châtel | imatge= Eglise-Vannes-le-Chatel.jpg | descripcion= | lògo= | escut= Blason Vannes-le-Châtel 54.svg | escais= | region ist = | parçan= | arrondiment= [[Arrondiment de Toul|Toul]] | canton= [[Canton de Colombey-les-Belles|Colombey-les-Belles]] | insee = 54548 | sitweb= | cp = 54112 | cònsol = Nathalie Hameau-Kinderstuth | mandat = [[2008]]-[[2014]] | gentilici = (en [[francés]]) | longitud= 5.7803 | latitud= 48.5467 | alt mini = 267 | alt mej = | alt maxi = 432 | km² = 17.3 }} '''Vannes-le-Châtel''' es una [[Comuna francesa|comuna]] [[frança|francesa]], situada dins lo [[departaments franceses|departament]] de [[Meurthe e Mosèla]] e la [[regions francesas|region]] del [[Grand Èst]]. ==Geografia== Vannes Lo Ch&acirc;tel es un vilatge del pa&iacute;s de Colombey (sud-toulois). ===Comunas vesinas=== <div style="position: relative; float:left; width:450px;"> [[Fichièr:Blank map.svg|400px|left||Distanças e posicion relativa]] {{Image label|x=0.506|y=0.495|scale=400|text=[[Fichièr:Map pointer black.svg|20px|Vannes-le-Châtel]]'''Vannes-le-Châtel'''}} {{Image label|x=0.687548149256|y=0.496011918997|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|8px|Comuna amb 518 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Allamps]] (2,2km)}}}} {{Image label|x=0.664387711073|y=0.67258892107|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 376 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Saulxures-lès-Vannes]] (2,8km)}}}} {{Image label|x=0.309940479645|y=0.316776414919|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 352 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Uruffe]] (3,6km)}}}} {{Image label|x=0.178407506171|y=0.55288419952|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 247 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Pagny-la-Blanche-Côte]] (4,4km)}}}} {{Image label|x=0.874759215391|y=0.540679388014|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 182 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Barisey-la-Côte]] (4,6km)}}}} {{Image label|x=0.26208117699|y=0.198064804369|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 147 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Gibeaumeix]] (5,1km)}}}} {{Image label|x=0.869901187181|y=0.69511686008|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 307 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Barisey-au-Plain]] (5,1km)}}}} {{Image label|x=0.553562869631|y=0.917695685175|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 108 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Mont-l'Étroit]] (5,3km)}}}} </div>{{clear|left}} ==Istòria== ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 54548 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Nathalie Hameau-Kinderstuth|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 54548 |1793=400 |1800=325 |1806=410 |1821=423 |1831=486 |1836=481 |1841=473 |1846=495 |1851=508 |1856=496 |1861=494 |1866= |1872=560 |1876=646 |1881=730 |1886=719 |1891=621 |1896=690 |1901=710 |1906=645 |1911=644 |1921=482 |1926=555 |1931=532 |1936=587 |1946=563 |1954=588 |1962=620 |1968=582 |1975=512 |1982=563 |1990=519 |1999=515 |2004= |2005= |2006=560 |2007= 564 |2008=567 |2009=570 |cassini=38836 |senscomptesdobles=1962}} ==Luòcs e monuments== ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Comunas}} {{Comunas de| insee = 54548 }} [[Categoria:Comuna de Meurthe e Mosèla]] 56zh0fodw0brkpopus22h3enxk1ovi3 0 85596 2334341 2208999 2022-08-25T06:52:28Z 86.210.4.96 wikitext text/x-wiki {{Infobox Comuna de França | carta=fr | nomcomuna= Tresnay | nomcomuna2=Tresnay | imatge=cap | descripcion= | lògo= | escut= Blason ville fr Tresnay.svg | escais= | region ist = | parçan= | arrondiment= [[Arrondiment de Nevers|Nevers]] | canton= [[Canton de Dornes|Dornes]] | insee = 58296 | sitweb= <!-- facultatif --> | cp = 58240 | cònsol = Florence Leroy | mandat = [[2008]]-[[2014]] | gentilici = <!-- facultatif --> (en [[francés]]) | longitud= 3.18805555556 | latitud= 46.6977777778 | alt mini = 190 | alt mej = | alt maxi = 225 | km² = 18.15 }} '''Tresnay''' es una [[Comuna francesa|comuna]] [[frança|francesa]], situada dins lo [[departaments franceses|departament]] de la [[Nièvre (departament)|Nièvre]] e la [[regions francesas|region]] de [[Borgonha Franca Comtat ]]. ==Geografia== {{Apertium|fr}} Tresnay Es la municipalitat la mai [[meridionala]]e del departament e se situa entre [[Molins (Aliar)|Molins]] ([[Aliar (departament)|Aliar]]) e [[Niv&egrave;rns]] a la punta sud-o&egrave;st de la Ni&egrave;vre en bordure de la [[Aliar (riu)|Aliar]]. {{Original|fr}} Tresnay est la commune la plus [[méridional]]e du département et se situe entre [[Moulins (Alèir)|Moulins]] ([[Allier (département)|Allier]]) et [[Nevers]] à la pointe sud-ouest de la Nièvre en bordure de l'[[Allier (rivière)|Allier]]. ===Comunas vesinas=== <div style="position: relative; float:left; width:450px;"> [[Fichièr:Blank map.svg|400px|left||Distanças e posicion relativa]] {{Image label|x=0.506|y=0.495|scale=400|text=[[Fichièr:Map pointer black.svg|20px|Tresnay]]'''Tresnay'''}} {{Image label|x=0.415534459551|y=0.617725285586|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 118 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Aubigny (Alèir)|Aubigny]] (2,3km)}}}} {{Image label|x=0.49330189287|y=0.228288830282|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|10px|Comuna amb 1259 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Chantenay-Saint-Imbert]] (4,1km)}}}} {{Image label|x=0.611199613974|y=0.787701363914|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 272 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Bagneux (Alèir)|Bagneux]] (4,4km)}}}} {{Image label|x=0.792343955866|y=0.269039563796|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 127 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Toury-sur-Jour]] (5,4km)}}}} {{Image label|x=0.813376421712|y=0.763134632352|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|8px|Comuna amb 954 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Villeneuve-sur-Allier]] (5,9km)}}}} {{Image label|x=0.103580866646|y=0.60090010968|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 359 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Saint-Léopardin-d'Augy]] (6,4km)}}}} {{Image label|x=0.189074817815|y=0.793449094814|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 295 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Couzon]] (6,5km)}}}} </div>{{clear|left}} ==Istòria== {{Apertium|fr}} '''Trenaco''' O '''Traines''' e '''Trenay''' es una parr&ograve;quia de l'ancian regim #que la curaci&oacute; en [[1164]], n'es al benefici del [[Abbaye de Sant-Martin de Autun]], coma lo confirma la bulle del Pape [[Alexandre III (pape)|Alexandre III]], alavetz refugiat a Fran&ccedil;a." ''Ecclesiam De Traines. '' "<ref>Cartulaire Del [[Abbaye de Sant-Martin de Autun]]: Charte n°XVIII</ref>. {{Original|fr}} '''Trenaco''' ou '''Traines''' et '''Trenay''', est une paroisse de l'ancien régime dont la cure en [[1164]], est au bénéfice de l'[[Abbaye de Saint-Martin d'Autun]], comme le confirme la bulle du Pape [[Alexandre III (pape)|Alexandre III]], alors réfugié en France." ''Ecclesiam de Traines. '' "<ref>Cartulaire de l'[[Abbaye de Saint-Martin d'Autun]]: Charte n°XVIII</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 58296 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Florence Leroy|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 58296 |1793=410 |1800=395 |1806=417 |1821=421 |1831=432 |1836=366 |1841=449 |1846=459 |1851=439 |1856=513 |1861=545 |1866=592 |1872=592 |1876=595 |1881=574 |1886=570 |1891=568 |1896=544 |1901=550 |1906=567 |1911=528 |1921=444 |1926=397 |1931=361 |1936=358 |1946=347 |1954=332 |1962=277 |1968=254 |1975=230 |1982=199 |1990=178 |1999=167 |2004= |2005= |2006=168 |2007= 168 |2008=169 |2009=176 |cassini=38139 |senscomptesdobles=1962}} ==Luòcs e monuments== ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Comunas}} {{Comunas de| insee = 58296 }} [[Categoria:Comuna de la Nièvre]] ag1p3bvtw50ve9wz3s9hnqears0hgkk 2334342 2334341 2022-08-25T06:53:54Z 86.210.4.96 wikitext text/x-wiki {{Infobox Comuna de França | carta=fr | nomcomuna= Tresnay | nomcomuna2=Tresnay | imatge=cap | descripcion= | lògo= | escut= Blason ville fr Tresnay.svg | escais= | region ist = | parçan= | arrondiment= [[Arrondiment de Nevers|Nevers]] | canton= [[Canton de Dornes|Dornes]] | insee = 58296 | sitweb= <!-- facultatif --> | cp = 58240 | cònsol = Florence Leroy | mandat = [[2008]]-[[2014]] | gentilici = <!-- facultatif --> (en [[francés]]) | longitud= 3.18805555556 | latitud= 46.6977777778 | alt mini = 190 | alt mej = | alt maxi = 225 | km² = 18.15 }} '''Tresnay''' es una [[Comuna francesa|comuna]] [[frança|francesa]], situada dins lo [[departaments franceses|departament]] de la [[Nièvre (departament)|Nièvre]] e la [[regions francesas|region]] de [[Borgonha Franca Comtat ]]. ==Geografia== {{Apertium|fr}} Tresnay Es la municipalitat la mai [[meridionala]]e del departament e se situa entre [[Molins (Aliar)|Molins]] ([[Aliar (departament)|Aliar]]) e [[Niv&egrave;rns]] a la punta sud-o&egrave;st de la Ni&egrave;vre en bordure de la [[Aliar (riu)|Aliar]]. {{Original|fr}} Tresnay est la commune la plus [[méridional]]e du département et se situe entre [[Moulins (Alèir)|Moulins]] ([[Allier (département)|Allier]]) et [[Nevers]] à la pointe sud-ouest de la Nièvre en bordure de l'[[Allier (rivière)|Allier]]. ===Comunas vesinas=== <div style="position: relative; float:left; width:450px;"> [[Fichièr:Blank map.svg|400px|left||Distanças e posicion relativa]] {{Image label|x=0.506|y=0.495|scale=400|text=[[Fichièr:Map pointer black.svg|20px|Tresnay]]'''Tresnay'''}} {{Image label|x=0.415534459551|y=0.617725285586|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 118 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Aubigny (Alèir)|Aubigny]] (2,3km)}}}} {{Image label|x=0.49330189287|y=0.228288830282|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|10px|Comuna amb 1259 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Chantenay-Saint-Imbert]] (4,1km)}}}} {{Image label|x=0.611199613974|y=0.787701363914|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 272 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Bagneux (Alèir)|Bagneux]] (4,4km)}}}} {{Image label|x=0.792343955866|y=0.269039563796|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 127 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Toury-sur-Jour]] (5,4km)}}}} {{Image label|x=0.813376421712|y=0.763134632352|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|8px|Comuna amb 954 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Villeneuve-sur-Allier]] (5,9km)}}}} {{Image label|x=0.103580866646|y=0.60090010968|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 359 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Saint-Léopardin-d'Augy]] (6,4km)}}}} {{Image label|x=0.189074817815|y=0.793449094814|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 295 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Couzon]] (6,5km)}}}} </div>{{clear|left}} ==Istòria== {{Apertium|fr}} '''Trenaco''' O '''Traines''' e '''Trenay''' es una parr&ograve;quia de l'ancian regim #que la curaci&oacute; en [[1164]], n'es al benefici del [[Abbaye de Sant-Martin de Autun]], coma lo confirma la bulle del Pape [[Alexandre III (pape)|Alexandre III]], alavetz refugiat a Fran&ccedil;a." ''Ecclesiam De Traines. '' "<ref>Cartulaire Del [[Abbaye de Sant-Martin de Autun]]: Charte n°XVIII</ref>. {{Original|fr}} '''Trenaco''' ou '''Traines''' et '''Trenay''', est une paroisse de l'ancien régime dont la cure en [[1164]], est au bénéfice de l'[[Abbaye de Saint-Martin d'Autun]], comme le confirme la bulle du Pape [[Alexandre III (pape)|Alexandre III]], alors réfugié en France." ''Ecclesiam de Traines. '' "<ref>Cartulaire de l'[[Abbaye de Saint-Martin d'Autun]]: Charte n°XVIII</ref>. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 58296 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Florence Leroy|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 58296 |1793=410 |1800=395 |1806=417 |1821=421 |1831=432 |1836=366 |1841=449 |1846=459 |1851=439 |1856=513 |1861=545 |1866=592 |1872=592 |1876=595 |1881=574 |1886=570 |1891=568 |1896=544 |1901=550 |1906=567 |1911=528 |1921=444 |1926=397 |1931=361 |1936=358 |1946=347 |1954=332 |1962=277 |1968=254 |1975=230 |1982=199 |1990=178 |1999=167 |2004= |2005= |2006=168 |2007= 168 |2008=169 |2009=176 |max=600 |cassini=38139 |senscomptesdobles=1962}} ==Luòcs e monuments== ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Comunas}} {{Comunas de| insee = 58296 }} [[Categoria:Comuna de la Nièvre]] luq6ktigf5rmmz6zwwlf6acprcr7ly0 0 98322 2334221 2210952 2022-08-24T16:13:00Z 86.210.4.96 wikitext text/x-wiki {{Infobox Comuna de França | carta=frp | nomcomuna=Cezay | nomcomuna2=Cezay | imatge = cap | descripcion = | lògo = | escut = | escais = | region ist = {{Arpitània}} | parçan= | insee =42035 | cp =42130 | cònsol = Hubert Coudour | mandat = [[2008]]-[[2014]] | gentilici = | longitud=3.96388888889 | latitud=45.8027777778 | alt mini =419 | alt mej = | alt maxi =714 | km² =10.52 }} '''Cezay''' es una [[Comuna francesa|comuna]] [[frança|francesa]], situada dins lo [[departaments franceses|departament]] de [[Léger (departament)|Léger]] e la [[regions francesas|region]] d'[[Auvèrnhe Ròse Aups]]. ==Geografia== ==Istòria== ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee=42035 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Hubert Coudour|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee=42035 |senscomptesdobles= 1962}} ==Luòcs e monuments== ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Arpitània}} {{Comunas de| insee =42035 }} [[Categoria:Comuna d'Arpitània]] [[Categoria:Comuna de Léger]] 1w9h7aacoh6olcvjxnf4r6n0p6i3zen 0 98615 2334223 2140137 2022-08-24T16:14:08Z 86.210.4.96 wikitext text/x-wiki {{Infobox Comuna de França |carta=fr | nomcomuna= Vivy | nomcomuna2= Vivy | imatge=Vivy (panneau, 2015).JPG | descripcion= | lògo= | escut= | escais= | region ist = | parçan= | arrondiment=[[Arrondiment de Saumur|Saumur]] | canton=[[Canton d'Allonnes (Maine e Léger)|Allonnes]] | insee =49378 | sitweb= | cp =49680 | cònsol =Philippe Macé | mandat = [[2008]]-[[2014]] | gentilici = Vétusien, Vétusienne (en [[francés]]) | longitud=-0.0530555555556 | latitud=47.3272222222 | alt mini =20 | alt mej =29 | alt maxi =47 | km² =23.17 }} '''Vivy''' es una [[Comuna francesa|comuna]] [[frança|francesa]], situada dins lo [[departaments franceses|departament]] de [[Maine e Léger]] e la [[regions francesas|region]] dels [[Païses de Léger]]. ==Geografia== ===Comunas vesinas=== <div style="position: relative; float:left; width:450px;"> [[Fichièr:Blank map.svg|400px|left||Distanças e posicion relativa]] {{Image label|x=0.506|y=0.495|scale=400|text=[[Fichièr:Map pointer black.svg|20px|Vivy|]]'''Vivy'''}} {{Image label|x=0.599025508481|y=0.40011386375|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|8px|Comuna amb 862 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Neuillé]] (2,3km)}}}} {{Image label|x=0.602470178194|y=0.2663859874|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|8px|Comuna amb 963 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Blou]] (4,3km)}}}} {{Image label|x=0.829095743409|y=0.692958530352|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|12px|Comuna amb 2911 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Allonnes (Maine e Léger)|Allonnes]] (6,4km)}}}} {{Image label|x=0.111050102854|y=0.555629065549|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|10px|Comuna amb 1145 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Saint-Martin-de-la-Place]] (7,0km)}}}} {{Image label|x=0.253737172487|y=0.148475427218|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|16px|Comuna amb 6887 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Longué-Jumelles]] (7,3km)}}}} {{Image label|x=0.564336123632|y=0.0622821594659|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|10px|Comuna amb 1282 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Saint-Philbert-du-Peuple]] (7,5km)}}}} </div><br clear=left> ==Istòria== {{Apertium|fr}} Antany, Lo bourg s'elevava sul quite b&ograve;rd de la Authion (Vi&egrave;lh Vivy). En 1832, la municipalitat transferir&agrave; la comuna al masatge caseriu de la Doas Sœurs (aital nomenat a l'ensenha d'una h&ocirc;tellerie fondada l'an 1793), sus la pr&egrave;s de la [[Rota nacionala 147|rota nacionala Angieus/Tors]], (Exped&iacute;s d'Aur de Calava a Bayonne). Lo 17 d'oct&ograve;bre de 1843, se #elevar la gl&egrave;isa n&ograve;va n'estil n&eacute;o-roman, simple nef amb cap&egrave;la. Lo presbyt&egrave;re s'i #apondre en 1851 e lo cement&egrave;ri i agu&egrave;t transferit tot pr&egrave;s del camin de Neuill&eacute;. L'esc&ograve;la laica de gojats, una part de l'ostal de la comuna, l'esc&ograve;la de las filhas (Sœurs de la Sala de Vihiers) daten d'aquela ep&ograve;ca. Es un bourg n&ograve;u amb bastissas communaux renauits #que s'es aital elevat tot enti&egrave;r e a impausat lo sieu nom dins lo p&ograve;ble. {{Original|fr}} Autrefois, le bourg s'élevait sur le bord même de l'Authion (Vieux Vivy). En 1832, la commune transférera la mairie au hameau des Deux Sœurs (ainsi nommé à l'enseigne d'une hôtellerie fondée en 1793), sur le bord de la [[Route nationale 147|route nationale Angers/Tours]], (Route d'Or de Calais à Bayonne). Le 17 octobre 1843, s'éleva l'église neuve en style néo-roman, simple nef avec chapelle. Le presbytère s'y ajouta en 1851 et le cimetière fut transféré tout près du chemin de Neuillé. L'école laïque de garçons, une partie de la maison de la mairie, l'école des filles (Sœurs de la Salle de Vihiers) datent de cette époque. C'est un bourg nouveau avec des édifices communaux renouvelés qui s'est ainsi élevé tout entier et a imposé son nom au village. ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee=49378 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat=Philippe Macé|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee=49378 |1793=1289 |1800=1209 |1806=1406 |1821=1422 |1831=1519 |1836=1516 |1841=1320 |1846=1290 |1851=1300 |1856=1428 |1861=1404 |1866=1344 |1872=1317 |1876=1326 |1881=1318 |1886=1475 |1891=1326 |1896=1310 |1901=1294 |1906=1289 |1911=1281 |1921=1281 |1926=1286 |1931=1318 |1936=1295 |1946=1351 |1954=1447 |1962=1375 |1968=1434 |1975=1672 |1982=1806 |1990=1885 |1999=1873 |2004= |2005=2021 |2006=2 050 |2007= 2194 |2008=2 279 |2009=2 364 |cassini=40931 |senscomptesdobles=1962}} ==Luòcs e monuments== ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Comunas}} {{Comunas de| insee =49378 }} [[Categoria:Comuna de Maine e Léger]] 2fjrehe0jvf7ovhjxnjeb21udnaoihx 0 100398 2334279 2281399 2022-08-24T20:13:54Z Nicolas Eynaud 6858 /* Geografia */ wikitext text/x-wiki {{Infobox Comuna de França | carta=fr | nomcomuna= Richelieu (Indre e Léger) | nomcomuna2=Richelieu | imatge=RichelieuTownGate.jpg | descripcion=Entrée fortifiée de Richelieu | lògo= | escut= Blason ville fr Richelieu (Indre-et-Loire).svg | escais= | region ist = | parçan= | arrondiment=[[arrondiment de Chinon|Chinon]] | canton=[[canton de Richelieu|Richelieu]] | insee =37196 | sitweb= | cp =37120 | cònsol =[[Hervé Novelli]] | mandat = [[2008]]-[[2014]] | gentilici =Richelais (en [[francés]]) | longitud=0.324444444444 | latitud=47.015 | alt mini =47 | alt mej = | alt maxi =77 | km² =5.09 }} '''Richelieu''' es una [[Comuna francesa|comuna]] [[frança|francesa]], situada dins lo [[departaments franceses|departament]] d'[[Indre e Léger]] e la [[regions francesas|region]] dau [[Centre (region)|Centre]]. ==Geografia== ===Comunas vesinas=== <div style="position: relative; float:left; width:450px;"> [[Fichièr:Blank map.svg|400px|left||Distanças e posicion relativa]] {{Image label|x=0.506|y=0.495|scale=400|text=[[Fichièr:Map pointer black.svg|20px|Richelieu]]'''Richelieu'''}} {{Image label|x=0.655488621955|y=0.687785463776|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 328 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Braye-sous-Faye]] (2,9km)}}}} {{Image label|x=0.669506362197|y=0.281306967743|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|8px|Comuna amb 542 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Chaveignes]] (3,5km)}}}} {{Image label|x=0.212639820274|y=0.565526208802|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 427 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Pouant]] (4,0km)}}}} {{Image label|x=0.252069504395|y=0.798844732862|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 246 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Nueil-sous-Faye]] (5,1km)}}}} {{Image label|x=0.924195053964|y=0.609873275786|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 343 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Braslou]] (5,4km)}}}} {{Image label|x=0.836030728132|y=0.821209867979|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 243 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Razines]] (5,7km)}}}} {{Image label|x=0.502076055029|y=0.0380164500261|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|8px|Comuna amb 864 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Champigny-sur-Veude]] (5,9km)}}}} </div>{{clear|left}} ==Istòria== {{Apertium|fr}} Apr&egrave;s i aver rachet&eacute; lo vilatge de los sieus anc&ecirc;tres, [[Armand Jean del Plessis de Richelieu|lo cardinal de Richelieu]] confia al architecte [[Jacques Lemercier]], concepteur de la [[Sorbonne]] e del Palai-Cardinal (actual [[Palau-Royal]] a [[Par&iacute;s]]), lo pr&egrave;tzfach de concebre e realizar un cast&egrave;l e una vila n&ograve;va, manif&egrave;sta de lo sieu poder e de la si&aacute; ambicion. Vendi&aacute; n'efi&egrave;ch d'obt&eacute;ner de [[Louis XIII de Fran&ccedil;a|Louis XIII]] l'autorizacion de bastir &laquo; un bourg barrat de muralles e de foss&eacute;s e de bastir una l&ograve;tja &raquo;. Autorizacion &egrave;ra egalament facha d'i establir quatre fi&egrave;ras annalas e dos mercats per setmana. [[Fila:La l&ograve;tja.jpg|thumb|La l&ograve;tja cob&egrave;rta]] [[Fila:Detalh de la toiture.jpg|thumb|Detalh de la toiture de la l&ograve;tja cob&egrave;rta]] Lo bastiment de l'amassa se #estendre de [[1631]] a [[1642]], data de la m&ograve;rt del cardinal, e #mobilizar mai de {{formatnum:2000}} obri&egrave;rs. La vila, organizada sus un [[pl&agrave;nol hippodamien]], representa una superf&iacute;cia rectangulaire de 700 m&egrave;tres de longitud sus 500 m&egrave;tres d'ample. Cencha de murs e de douves, es accessible per tres p&ograve;rtas monumentalas, una quatrena, factice, a bastit per respectar la simetria de l'ensems. [[Jean de la Fontaine]] #logar &laquo; la magnificence e la grandeur &raquo; del cast&egrave;l, #que #qualificar de &laquo; ''mai polit vilatge de l'univ&egrave;rs &raquo;.'' Lo pl&agrave;nol urban s'articula a l'entorn de dos lu&ograve;cs sim&egrave;trics : lo lu&ograve;c Reial (actual lu&ograve;c de las Religiosas) e lo lu&ograve;c del Cardinal (actual lu&ograve;c del Mercat), que # an sus el reagrupat lo presbyt&egrave;re, lo auditoire (a l'ora d'ara la comuna), la l&ograve;tja cob&egrave;rta e los com&egrave;rcis. Amb la fin de n'a/de n'assegurar lo peuplement rapid, lo cardinal exempta la vila d'imp&ograve;stes. En contrapartida, las acqu&eacute;reurs de las parcelles constructibles se comprometon a i bastir en los dos ans un &laquo; pabalhon &raquo; o un ostal segon los &laquo; pl&agrave;nols e devis depausats al trasplantaci&oacute; &raquo; de la vila, tot en essent obligat de prene per entrepreneire lo un dels dos escolleix pel cardinal : MM. Thiriot O Barbet. Un registre pr&eacute;cis de las transaccions a agut, #&ccedil;&ograve; que permet als istorians de con&eacute;isser/con&eacute;isser u&egrave;i la lista dels proprietaris originels de la vila<ref>{{pdf}} [https://web.archive.org/web/20040409233931/http://www.ville-richelieu.fr/pdf/ListeProprietairesen1640.pdf Lista dels proprietaris l'an 1640]</ref>. La vila de Richelieu a ligat a la [[s&eacute;n&eacute;chauss&eacute;e]] de [[Saumur]]. S'i installa egalament, dempu&egrave;i la fondacion de la vila, lo un de las setze &laquo; [[gra&egrave;rs a sal]] &raquo; (tribunal especial destinat a jutjar los litiges sus la [[gabelle de la sal|gabelle]]) #que compta la [[Anjau]]. A la m&ograve;rt del cardinal, la vila #cessar de se desvolopar, mas #contunhar d'aver d'illustras visitantas, tales [[Louis XIV de Fran&ccedil;a|Louis XIV]], La Fontaine o [[Voltaire]]. En [[1790]], en lo moment de la convocation de las [[Estats generales (Fran&ccedil;a)|Estats generales]], los representants de la vila de Richelieu si&eacute;geront amb aqueles de [[Mirebeau]] en la delegacion de [[Saumur]] al se de la [[g&eacute;n&eacute;ralit&eacute; de Tors]]. Lo meteis an, Richelieu a separat del [[Saumurois]] per integrar lo tot n&ograve;u departament del [[Indre-e-Loire]]. {{Original|fr}} Après avoir racheté le village de ses ancêtres, [[Armand Jean du Plessis de Richelieu|le cardinal de Richelieu]] confie à l'architecte [[Jacques Lemercier]], concepteur de la [[Sorbonne]] et du Palais-Cardinal (actuel [[Palais-Royal]] à [[Paris]]), la tâche de concevoir et réaliser un château et une ville nouvelle, manifeste de son pouvoir et de son ambition. Il venait en effet d'obtenir de [[Louis XIII de France|Louis XIII]] l'autorisation de bâtir « un bourg clos de murailles et de fossés et de bâtir une halle ». Autorisation était également faite d'y établir quatre foires annuelles et deux marchés par semaine. [[File:La halle.jpg|thumb|La halle couverte]] [[File:Détail de la toiture.jpg|thumb|Détail de la toiture de la halle couverte]] La construction de l'ensemble s'étala de [[1631]] à [[1642]], date de la mort du cardinal, et mobilisa plus de {{formatnum:2000}} ouvriers. La ville, organisée sur un [[plan hippodamien]], représente une surface rectangulaire de 700 mètres de long sur 500 mètres de large. Ceinte de murs et de douves, elle est accessible par trois portes monumentales, une quatrième, factice, est construite pour respecter la symétrie de l'ensemble. [[Jean de La Fontaine]] loua « la magnificence et la grandeur » du château, qu'il qualifia de « ''plus beau village de l'univers ».'' Le plan urbain s'articule autour de deux places symétriques : la place Royale (actuelle place des Religieuses) et la place du Cardinal (actuelle place du Marché), sur laquelle sont regroupés le presbytère, l'auditoire (actuellement la mairie), la halle couverte et les commerces. Afin d'en assurer le peuplement rapide, le cardinal exempte la ville d'impôts. En contrepartie, les acquéreurs des parcelles constructibles s'engagent à y construire dans les deux ans un « pavillon » ou une maison selon les « plans et devis déposés au greffe » de la ville, tout en étant obligé de prendre pour entrepreneur l'un des deux choisis par le cardinal : MM. Thiriot ou Barbet. Un registre précis des transactions est tenu, ce qui permet aux historiens de connaître aujourd'hui la liste des propriétaires originels de la ville<ref>{{pdf}} [https://web.archive.org/web/20040409233931/http://www.ville-richelieu.fr/pdf/ListeProprietairesen1640.pdf Liste des propriétaires en 1640]</ref>. La ville de Richelieu est rattachée à la [[sénéchaussée]] de [[Saumur]]. On y installe également, dès la fondation de la ville, l'un des seize « [[greniers à sel]] » (tribunal spécial destiné à juger les litiges sur la [[gabelle du sel|gabelle]]) que compte l'[[Anjou]]. À la mort du cardinal, la ville cessa de se développer, mais continua d'avoir d'illustres visiteurs, tels [[Louis XIV de France|Louis XIV]], La Fontaine ou [[Voltaire]]. En [[1790]], lors de la convocation des [[États généraux (France)|États généraux]], les représentants de la ville de Richelieu siégeront avec ceux de [[Mirebeau]] dans la délégation de [[Saumur]] au sein de la [[généralité de Tours]]. La même année, Richelieu est séparée du [[Saumurois]] pour intégrer le tout nouveau département de l'[[Indre-et-Loire]]. <gallery> Image:Carte du Saumurois.JPG|Sénéchaussée de Saumur sous l'Ancien Régime Image:Anjou seneschalties - 1789.svg|Richelieu dans la sénéchaussée de Saumur au {{s-|XVIII|e}} </gallery> {{message galerie}} ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee=37196 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat=[[Hervé Novelli]]|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee=37196 |1793=3205 |1800=3152 |1806=3117 |1821=2817 |1831=2782 |1836=2914 |1841=2820 |1846=2660 |1851=2649 |1856=2593 |1861=2601 |1866=2641 |1872=2542 |1876=2418 |1881=2423 |1886=2471 |1891=2364 |1896=2318 |1901=2305 |1906=2281 |1911=2124 |1921=1957 |1926=1861 |1931=1698 |1936=1782 |1946=1915 |1954=2051 |1962=2004 |1968=2214 |1975=2444 |1982=2433 |1990=2223 |1999=2165 |2004= |2005= |2006=1 993 |2007=1 971 |2008=1 950 |2009=1 956 |cassini=29108# |senscomptesdobles=1962}} ==Luòcs e monuments== ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Hervé Novelli}} {{Comunas de| insee =37196 }} [[Categoria:Comuna de Hervé Novelli]] [[Categoria:Comuna d'Indre e Léger]] esvo27cuu0j8fpf71qx6ukfxx6snuja 2334281 2334279 2022-08-24T20:14:07Z Nicolas Eynaud 6858 /* Istòria */ wikitext text/x-wiki {{Infobox Comuna de França | carta=fr | nomcomuna= Richelieu (Indre e Léger) | nomcomuna2=Richelieu | imatge=RichelieuTownGate.jpg | descripcion=Entrée fortifiée de Richelieu | lògo= | escut= Blason ville fr Richelieu (Indre-et-Loire).svg | escais= | region ist = | parçan= | arrondiment=[[arrondiment de Chinon|Chinon]] | canton=[[canton de Richelieu|Richelieu]] | insee =37196 | sitweb= | cp =37120 | cònsol =[[Hervé Novelli]] | mandat = [[2008]]-[[2014]] | gentilici =Richelais (en [[francés]]) | longitud=0.324444444444 | latitud=47.015 | alt mini =47 | alt mej = | alt maxi =77 | km² =5.09 }} '''Richelieu''' es una [[Comuna francesa|comuna]] [[frança|francesa]], situada dins lo [[departaments franceses|departament]] d'[[Indre e Léger]] e la [[regions francesas|region]] dau [[Centre (region)|Centre]]. ==Geografia== ===Comunas vesinas=== <div style="position: relative; float:left; width:450px;"> [[Fichièr:Blank map.svg|400px|left||Distanças e posicion relativa]] {{Image label|x=0.506|y=0.495|scale=400|text=[[Fichièr:Map pointer black.svg|20px|Richelieu]]'''Richelieu'''}} {{Image label|x=0.655488621955|y=0.687785463776|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 328 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Braye-sous-Faye]] (2,9km)}}}} {{Image label|x=0.669506362197|y=0.281306967743|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|8px|Comuna amb 542 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Chaveignes]] (3,5km)}}}} {{Image label|x=0.212639820274|y=0.565526208802|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 427 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Pouant]] (4,0km)}}}} {{Image label|x=0.252069504395|y=0.798844732862|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 246 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Nueil-sous-Faye]] (5,1km)}}}} {{Image label|x=0.924195053964|y=0.609873275786|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 343 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Braslou]] (5,4km)}}}} {{Image label|x=0.836030728132|y=0.821209867979|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|6px|Comuna amb 243 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Razines]] (5,7km)}}}} {{Image label|x=0.502076055029|y=0.0380164500261|scale=400|text=[[Fichièr:Small-city-symbol.svg|8px|Comuna amb 864 abitants (2000)]]{{mida|80%|[[Champigny-sur-Veude]] (5,9km)}}}} </div>{{clear|left}} ==Istòria== ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee=37196 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat=[[Hervé Novelli]]|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee=37196 |1793=3205 |1800=3152 |1806=3117 |1821=2817 |1831=2782 |1836=2914 |1841=2820 |1846=2660 |1851=2649 |1856=2593 |1861=2601 |1866=2641 |1872=2542 |1876=2418 |1881=2423 |1886=2471 |1891=2364 |1896=2318 |1901=2305 |1906=2281 |1911=2124 |1921=1957 |1926=1861 |1931=1698 |1936=1782 |1946=1915 |1954=2051 |1962=2004 |1968=2214 |1975=2444 |1982=2433 |1990=2223 |1999=2165 |2004= |2005= |2006=1 993 |2007=1 971 |2008=1 950 |2009=1 956 |cassini=29108# |senscomptesdobles=1962}} ==Luòcs e monuments== ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Hervé Novelli}} {{Comunas de| insee =37196 }} [[Categoria:Comuna de Hervé Novelli]] [[Categoria:Comuna d'Indre e Léger]] 41q0tebzm0i91hef32kytv148s5g5r0 0 102410 2334337 2320364 2022-08-25T05:53:27Z Especiari 48437 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Fluris | nom2 = ''Fleury''</br>''Fleury-d'Aude'' | imatge = Fleury, Église Saint-Martin.jpg | descripcion = La glèisa de Sant Martin. | lògo = cap | escut = Blason_ville_fr_Fleury-d'Aude_(Aude).svg | escais = | region ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Narbonés}} | departament = {{Aude}} | region = {{Occitània (Region)}} | arrondiment = [[Arrondiment de Narbona]] | canton = Las Bassas Planas d'Aude ([[Canton de Corçan|Corçan]] abans 2015) | insee = 11145 | cp = 11560 | cònsol = Guy Sié | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom =[[Lo Grand Narbona]] | gentilici = Perinhanés | longitud = 3.1353 | latitud = 43.2306 | alt mini = 0 | alt mej = | alt maxi = 163 | km² = 51.27 |}} '''Fluris''' o mai autenticament '''Perinhan''' (''Fleury'' en [[francés]]) es una [[Comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]], situada dins lo [[departaments franceses|departament]] d'[[Aude (departament)|Aude]] e la [[regions francesas|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Lengadòc-Rosselhon]]</small>. ==Geografia== {{...}} La comuna compren tres aglomeracions : lo vilatge de Fluris, l'estacion balneària de Sant Pèire de Mar, vesina de Narbona-Plaja, e un pichon pòrt de pesca, Las Cabanas de Fluris. [[Imatge:Map commune FR insee code 11145.png|vignette|upright=1.8|centre|Comunas a l'entorn.]] ===Perimètre del territòri=== {{Communes limitrophes | commune = Fluris | nord = [[Lespinhan]]<br /><small>([[Erau (departament)|Erau]])</small> | nord-est = [[Vèndres]] <br /><small>([[Erau (departament)|Erau]])</small> | est = | sud-est = ''[[Mar Mediterranèa]]'' | sud = | sud-ouest = [[Narbona]] | ouest = [[Salas d'Aude]], <br> [[Vinaçan]] | nord-ouest = [[Nissa d'Ausseruna]] <br /><small>([[Erau (departament)|Erau]])</small> <small>''per un qüadripunt''</small> }} == Toponimia == Fluris es atestat en 1080, ''Perignanum''. ''Perinhan'' ven d'un nom latin d'òme ''Perennius'', amb lo sufixe ''-anum''. Lo nom cambièt quand Perinhan foguèt erigit en ducat-pariá per Jean Hercule de Rosset de Rocozels, duc de Fleury <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 292</ref>. Fluris èra donc probablament una anciana granda proprietat antica qu'aviá per mèstre ''Perennius''. Pendent la [[Revolucion Francesa|Revolucion]], lo nom ancian ''Perignan'', ''Pérignan'' (nom francés) eliminèt lo nom aristocratic, mas en 1814, ''Fleury'' venguèt lo nom oficial tornamai <ref>http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=26475</ref>, urosament occitanizat dins l'usatge. ==Istòria== {{...}} ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 11145 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Guy Sié|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Guy Sié|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= 2008|Identitat= Alain Sablairol |Partit= [[PS]] |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= octobre [[1993]] |Fin= 2001 |Identitat= Raoul Ortola |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1993 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton de [[Corçan]]; es ara del canton de las Planas bassas d'Aude (Corçan, burèu centralizator). ==Demografia== {{Demografia |insee= 11145 |1793=923 |1800=1000 |1806=1143 |1821=1194 |1831=1305 |1836=1275 |1841=1297 |1846=1297 |1851=1464 |1856=1407 |1861=1517 |1866=1675 |1872=1630 |1876=1741 |1881=2118 |1886=2162 |1891=2220 |1896=2235 |1901=2250 |1906=2168 |1911=2011 |1921=2120 |1926=2146 |1931=2122 |1936=2056 |1946=1770 |1954=1965 |1962= 2014 |1968= 2030 |1975= 1877 |1982= 2027 |1990= 2264 |1999= 2547 |2007= 3146 |2009= 3228 |2012=3812 |2015=3906 |cassini=26475 |senscomptesdobles= 1962 }} ==Lòcs e monuments== *[[Gorg de l'Uèlh Dotz]] ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de| insee = 11145 }} [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] [[Categoria:Comuna d'Aude]] 02vvqu6ub6ks40zu4nx8ghqlhfpg9bh 2334338 2334337 2022-08-25T05:55:42Z Especiari 48437 /* Toponimia */ wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Fluris | nom2 = ''Fleury''</br>''Fleury-d'Aude'' | imatge = Fleury, Église Saint-Martin.jpg | descripcion = La glèisa de Sant Martin. | lògo = cap | escut = Blason_ville_fr_Fleury-d'Aude_(Aude).svg | escais = | region ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Narbonés}} | departament = {{Aude}} | region = {{Occitània (Region)}} | arrondiment = [[Arrondiment de Narbona]] | canton = Las Bassas Planas d'Aude ([[Canton de Corçan|Corçan]] abans 2015) | insee = 11145 | cp = 11560 | cònsol = Guy Sié | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom =[[Lo Grand Narbona]] | gentilici = Perinhanés | longitud = 3.1353 | latitud = 43.2306 | alt mini = 0 | alt mej = | alt maxi = 163 | km² = 51.27 |}} '''Fluris''' o mai autenticament '''Perinhan''' (''Fleury'' en [[francés]]) es una [[Comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]], situada dins lo [[departaments franceses|departament]] d'[[Aude (departament)|Aude]] e la [[regions francesas|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Lengadòc-Rosselhon]]</small>. ==Geografia== {{...}} La comuna compren tres aglomeracions : lo vilatge de Fluris, l'estacion balneària de Sant Pèire de Mar, vesina de Narbona-Plaja, e un pichon pòrt de pesca, Las Cabanas de Fluris. [[Imatge:Map commune FR insee code 11145.png|vignette|upright=1.8|centre|Comunas a l'entorn.]] ===Perimètre del territòri=== {{Communes limitrophes | commune = Fluris | nord = [[Lespinhan]]<br /><small>([[Erau (departament)|Erau]])</small> | nord-est = [[Vèndres]] <br /><small>([[Erau (departament)|Erau]])</small> | est = | sud-est = ''[[Mar Mediterranèa]]'' | sud = | sud-ouest = [[Narbona]] | ouest = [[Salas d'Aude]], <br> [[Vinaçan]] | nord-ouest = [[Nissa d'Ausseruna]] <br /><small>([[Erau (departament)|Erau]])</small> <small>''per un qüadripunt''</small> }} == Toponimia == Atestat en 1080 coma ''Perignanum'', ''Perinhan'' ven d'un nom latin d'òme ''Perennius'', amb lo sufixe ''-anum''. Lo nom cambièt quand Perinhan foguèt erigit en ducat-pariá per [[Jean Hercule de Rosset de Rocozels]], duc de Fleury <ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 292</ref>. Fluris èra donc probablament una anciana granda proprietat antica qu'aviá per mèstre ''Perennius''. Pendent la [[Revolucion Francesa|Revolucion]], lo nom ancian ''Perignan'', ''Pérignan'' (nom francés) eliminèt lo nom aristocratic, mas en 1814, ''Fleury'' venguèt tornarmai lo nom oficial<ref>http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=26475</ref>, occitanizat dins l'usatge. ==Istòria== {{...}} ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 11145 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Guy Sié|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Guy Sié|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= 2008|Identitat= Alain Sablairol |Partit= [[PS]] |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= octobre [[1993]] |Fin= 2001 |Identitat= Raoul Ortola |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1993 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton de [[Corçan]]; es ara del canton de las Planas bassas d'Aude (Corçan, burèu centralizator). ==Demografia== {{Demografia |insee= 11145 |1793=923 |1800=1000 |1806=1143 |1821=1194 |1831=1305 |1836=1275 |1841=1297 |1846=1297 |1851=1464 |1856=1407 |1861=1517 |1866=1675 |1872=1630 |1876=1741 |1881=2118 |1886=2162 |1891=2220 |1896=2235 |1901=2250 |1906=2168 |1911=2011 |1921=2120 |1926=2146 |1931=2122 |1936=2056 |1946=1770 |1954=1965 |1962= 2014 |1968= 2030 |1975= 1877 |1982= 2027 |1990= 2264 |1999= 2547 |2007= 3146 |2009= 3228 |2012=3812 |2015=3906 |cassini=26475 |senscomptesdobles= 1962 }} ==Lòcs e monuments== *[[Gorg de l'Uèlh Dotz]] ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de| insee = 11145 }} [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] [[Categoria:Comuna d'Aude]] g2iaosqefhk8x6yp0inbwt4uvfv8k2f 2334339 2334338 2022-08-25T06:05:03Z Especiari 48437 wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Fluris | nom2 = ''Fleury''</br>''Fleury-d'Aude'' | imatge = Fleury, Église Saint-Martin.jpg | descripcion = La glèisa de Sant Martin. | lògo = cap | escut = Blason_ville_fr_Fleury-d'Aude_(Aude).svg | escais = | region ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Narbonés}} | departament = {{Aude}} | region = {{Occitània (Region)}} | arrondiment = [[Arrondiment de Narbona]] | canton = Las Bassas Planas d'Aude ([[Canton de Corçan|Corçan]] abans 2015) | insee = 11145 | cp = 11560 | cònsol = Guy Sié | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom =[[Lo Grand Narbona]] | gentilici = Perinhanés | longitud = 3.1353 | latitud = 43.2306 | alt mini = 0 | alt mej = | alt maxi = 163 | km² = 51.27 |}} '''Fluris''' o mai autenticament '''Perinhan''' (''Fleury'' en [[francés]]) es una [[Comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]], situada dins lo [[departaments franceses|departament]] d'[[Aude (departament)|Aude]] e la [[regions francesas|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Lengadòc-Rosselhon]]</small>. ==Geografia== {{...}} La comuna compren tres aglomeracions : lo vilatge de Fluris, l'estacion balneària de Sant Pèire de Mar, vesina de Narbona-Plaja, e un pichon pòrt de pesca, Las Cabanas de Fluris. [[Imatge:Map commune FR insee code 11145.png|vignette|upright=1.8|centre|Comunas a l'entorn.]] ===Perimètre del territòri=== {{Communes limitrophes | commune = Fluris | nord = [[Lespinhan]]<br /><small>([[Erau (departament)|Erau]])</small> | nord-est = [[Vèndres]] <br /><small>([[Erau (departament)|Erau]])</small> | est = | sud-est = ''[[Mar Mediterranèa]]'' | sud = | sud-ouest = [[Narbona]] | ouest = [[Salas d'Aude]], <br> [[Vinaçan]] | nord-ouest = [[Nissa d'Ausseruna]] <br /><small>([[Erau (departament)|Erau]])</small> <small>''per un qüadripunt''</small> }} == Toponimia == Atestat en 1080 coma ''Perignanum'', ''Perinhan'' ven d'un nom latin d'òme ''Perennius'', amb lo sufixe ''-anum''. Lo nom de la comuna cambièt quand la baroniá de Perinhan passèt a ducat-pariá en 1736 gràcias al nòu duc de Fleury, [[Jean Hercule de Rosset de Rocozels|Hercule de Rocozels]] (nebot del [[cardinal de Fleury]], preceptor, puèi principal ministre del rei francès [[Loís XV]]) qu'o obtenguèt de la reina [[Marie Leszczynska]]<ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 292</ref>. Fluris èra donc probablament una anciana granda proprietat antica qu'aviá per mèstre ''Perennius''. Pendent la [[Revolucion Francesa|Revolucion]], lo nom ancian ''Perignan'', ''Pérignan'' (nom francés) eliminèt lo nom aristocratic, mas en 1814, ''Fleury'' venguèt tornarmai lo nom oficial<ref>http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=26475</ref>, occitanizat dins l'usatge. ==Istòria== {{...}} ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 11145 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Guy Sié|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Guy Sié|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= 2008|Identitat= Alain Sablairol |Partit= [[PS]] |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= octobre [[1993]] |Fin= 2001 |Identitat= Raoul Ortola |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1993 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton de [[Corçan]]; es ara del canton de las Planas bassas d'Aude (Corçan, burèu centralizator). ==Demografia== {{Demografia |insee= 11145 |1793=923 |1800=1000 |1806=1143 |1821=1194 |1831=1305 |1836=1275 |1841=1297 |1846=1297 |1851=1464 |1856=1407 |1861=1517 |1866=1675 |1872=1630 |1876=1741 |1881=2118 |1886=2162 |1891=2220 |1896=2235 |1901=2250 |1906=2168 |1911=2011 |1921=2120 |1926=2146 |1931=2122 |1936=2056 |1946=1770 |1954=1965 |1962= 2014 |1968= 2030 |1975= 1877 |1982= 2027 |1990= 2264 |1999= 2547 |2007= 3146 |2009= 3228 |2012=3812 |2015=3906 |cassini=26475 |senscomptesdobles= 1962 }} ==Lòcs e monuments== *[[Gorg de l'Uèlh Dotz]] ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de| insee = 11145 }} [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] [[Categoria:Comuna d'Aude]] pmkasyj1mpfminuas04ryujn64kg44l 2334340 2334339 2022-08-25T06:05:46Z Especiari 48437 /* Toponimia */ wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Fluris | nom2 = ''Fleury''</br>''Fleury-d'Aude'' | imatge = Fleury, Église Saint-Martin.jpg | descripcion = La glèisa de Sant Martin. | lògo = cap | escut = Blason_ville_fr_Fleury-d'Aude_(Aude).svg | escais = | region ist = {{Lengadòc}} | parçan = {{Narbonés}} | departament = {{Aude}} | region = {{Occitània (Region)}} | arrondiment = [[Arrondiment de Narbona]] | canton = Las Bassas Planas d'Aude ([[Canton de Corçan|Corçan]] abans 2015) | insee = 11145 | cp = 11560 | cònsol = Guy Sié | mandat = [[2014]]-[[2020]] | intercom =[[Lo Grand Narbona]] | gentilici = Perinhanés | longitud = 3.1353 | latitud = 43.2306 | alt mini = 0 | alt mej = | alt maxi = 163 | km² = 51.27 |}} '''Fluris''' o mai autenticament '''Perinhan''' (''Fleury'' en [[francés]]) es una [[Comuna francesa|comuna]] [[Lengadòc|lengadociana]], situada dins lo [[departaments franceses|departament]] d'[[Aude (departament)|Aude]] e la [[regions francesas|region]] d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Lengadòc-Rosselhon]]</small>. ==Geografia== {{...}} La comuna compren tres aglomeracions : lo vilatge de Fluris, l'estacion balneària de Sant Pèire de Mar, vesina de Narbona-Plaja, e un pichon pòrt de pesca, Las Cabanas de Fluris. [[Imatge:Map commune FR insee code 11145.png|vignette|upright=1.8|centre|Comunas a l'entorn.]] ===Perimètre del territòri=== {{Communes limitrophes | commune = Fluris | nord = [[Lespinhan]]<br /><small>([[Erau (departament)|Erau]])</small> | nord-est = [[Vèndres]] <br /><small>([[Erau (departament)|Erau]])</small> | est = | sud-est = ''[[Mar Mediterranèa]]'' | sud = | sud-ouest = [[Narbona]] | ouest = [[Salas d'Aude]], <br> [[Vinaçan]] | nord-ouest = [[Nissa d'Ausseruna]] <br /><small>([[Erau (departament)|Erau]])</small> <small>''per un qüadripunt''</small> }} == Toponimia == Atestat en 1080 coma ''Perignanum'', ''Perinhan'' ven d'un nom latin d'òme ''Perennius'', amb lo sufixe ''-anum''. Lo nom de la comuna cambièt quand la baroniá de Perinhan passèt a ducat-pariá en 1736 gràcias al nòu duc de Fleury, [[Jean-Hercule de Rosset de Rocozels|Jean-Hercule de Rocozels]] (nebot del [[cardinal de Fleury]], preceptor, puèi principal ministre del rei francès [[Loís XV]]) qu'o obtenguèt de la reina [[Marie Leszczynska]]<ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 292</ref>. Fluris èra donc probablament una anciana granda proprietat antica qu'aviá per mèstre ''Perennius''. Pendent la [[Revolucion Francesa|Revolucion]], lo nom ancian ''Perignan'', ''Pérignan'' (nom francés) eliminèt lo nom aristocratic, mas en 1814, ''Fleury'' venguèt tornarmai lo nom oficial<ref>http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=26475</ref>, occitanizat dins l'usatge. ==Istòria== {{...}} ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 11145 |Títol= Lista dels cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2014]] |Fin= [[2020]] |Identitat= Guy Sié|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= Guy Sié|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març [[2001]] |Fin= 2008|Identitat= Alain Sablairol |Partit= [[PS]] |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= octobre [[1993]] |Fin= 2001 |Identitat= Raoul Ortola |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1993 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} * Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton de [[Corçan]]; es ara del canton de las Planas bassas d'Aude (Corçan, burèu centralizator). ==Demografia== {{Demografia |insee= 11145 |1793=923 |1800=1000 |1806=1143 |1821=1194 |1831=1305 |1836=1275 |1841=1297 |1846=1297 |1851=1464 |1856=1407 |1861=1517 |1866=1675 |1872=1630 |1876=1741 |1881=2118 |1886=2162 |1891=2220 |1896=2235 |1901=2250 |1906=2168 |1911=2011 |1921=2120 |1926=2146 |1931=2122 |1936=2056 |1946=1770 |1954=1965 |1962= 2014 |1968= 2030 |1975= 1877 |1982= 2027 |1990= 2264 |1999= 2547 |2007= 3146 |2009= 3228 |2012=3812 |2015=3906 |cassini=26475 |senscomptesdobles= 1962 }} ==Lòcs e monuments== *[[Gorg de l'Uèlh Dotz]] ==Personalitats ligadas amb la comuna== ==Véser tanben== ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Lengadòc}} {{Comunas de| insee = 11145 }} [[Categoria:Comuna de Lengadòc]] [[Categoria:Comuna d'Aude]] k3puk9htyqy2gct9qhljy2vjkgegs82 0 104612 2334219 2188759 2022-08-24T16:12:36Z 77.152.53.218 toponimia, etc wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Bèthpoi | nom2 = ''Betpouy'' | imatge = Betpouy_(Hautes-Pyrénées)_1.jpg | descripcion = Bèthpoi. | lògo = cap | escut = | escais = Eths clòcos | region = {{Occitània (Region)}} | ist = {{Gasconha}} | parçan = [[Manhoac]] | departament = {{Hauts Pirenèus}} | arrondiment = [[Arrondiment de Tarba|Tarba]] | canton = Los Costalats ([[Canton de Castèthnau de Manhoac|Castèthnau de Manhoac]] avant 2015) | intercom = [[Comunautat de comunas deu País de Tria e deu Manhoac|CC deu País de Tria e deu Manhoac]] | cp = 65230 | insee = 65090 | cònsol = Jean-Marc Verdier | mandat = [[2020]]-[[2026]] | gentilici = bèthpoi, bèthpoja | latitud = 43.2761 | longitud = 0.4597 | alt mini = 287 | alt mej = | alt maxi = 456 | km² = 4.15 |}} '''Bèthpoi''' (''Betpouy'' en [[francés]]) qu'ei ua [[comuna francesa|comuna]] [[Gasconha|gascona]] situada dens eth [[departaments franceses|departament]] deths [[Hauts Pirenèus]] dera [[region francesa|region]] administrativa d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Autes vilatges e quartièrs : Eras Plantadas, er'Arribèra. [[Imatge:Map commune FR insee code 65090.png|vignette|upright=1.8|centre|Comunas a l'entorn.]] ==Toponimia== Era prononciacion qu'ei [bèp'pouy] (grafia fonetica deths autors). Eras fòrmas ancianas que son : ''Arnaldus de Bellopodio'', en latin, cap a 1170, ''Roggerius de Belpoi'' en 1213, ''Elfaub de Belpoi'' en 1238, ''Rodgerius de Bedpoi'', cap a 1250, ''de Bellopodio'', en latin, en 1383-1384, ''de Bello Podio'', en latin, en 1405, ''Betpouey'' en 1790, ''Betpouy'' en 1806<ref name = glb>Michel Grosclaude et Jean-François Le Nail, ''Dictionnaire toponymique des communes des Hautes-Pyrénées intégrant les travaux de Jacques Boisgontier'', Conseil Général des Hautes-Pyrénées, 2000 https://www.archivesenligne65.fr/article.php?laref=950&titre=betpouy</ref>. Segon [[Albèrt Dauzat|Dauzat]] e [[Ernèst Negre|Negre]], [[Miquèu Grosclaude]], ''Bèthpoi'' que vien deth latin ''bellum podium'', « bèth poi »<ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 64, a ''Beaupouyet''</ref>{{,}}<ref name = glb/>. == Istòria == ==Administracion== {{ElegitDebuta|insee= 65090 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març de [[2008]] |Fin= [[2026]]|Identitat=Jean-Marc Verdier |Partit= shens |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1995]] |Fin= 2008 |Identitat=Michel Navarre |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1995 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 65090 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841=211 |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876=212 |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911=139 |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962= 86 |1968= 69 |1975= 65 |1982= 68 |1990= 81 |1999= 72 |2005= |2006= |2007= 80 |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} * En {{popfr65|0}} era populacion qu'èra de {{popfr65|090}} abitants e era densitat qu'èra de {{formatnum:{{#expr:({{popfr65|090}}/4.15) round 2}}}} ab/km². ==Lòcs e monuments== ==Personalitats ligadas dab la comuna== ==Véser tanben== * [[Comunas deths Hauts Pirenèus]] ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Gasconha}} {{Comunas deths Hauts Pirenèus}} [[Categoria:Comuna de Gasconha]] [[Categoria:Comuna deths Hauts Pirenèus]] qyvykkco8l5vwd2i7iyqbxhtkbxzhzo 0 104625 2334233 2188758 2022-08-24T17:29:54Z 77.152.53.218 toponimia, etc wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Bèthvéser | nom2 = ''Betbèze'' | imatge = Église_Saint-Jean-Baptiste_de_Betbèze_(Hautes-Pyrénées)_1.jpg | descripcion = La glèisa de Sent Joan Baptista | lògo = | escut = Blason ville fr Betbèze (65).svg | escais = | region = {{Occitània (Region)}} | ist = {{Gasconha}} | parçan = [[Manhoac]] | departament = {{Hauts Pirenèus}} | arrondiment = [[Arrondiment de Tarba|Tarba]] | canton = Los Costalats ([[Canton de Castèthnau de Manhoac|Castèthnau de Manhoac]] avant 2015) | intercom = [[Comunautat de comunas deu País de Tria e deu Manhoac|CC deu País de Tria e deu Manhoac]] | cp = 65230 | insee = 65088 | cònsol = Christian Dutrey | mandat = [[2020]]-[[2026]] | gentilici = | latitud = 43.2856 | longitud = 0.5728 | alt mini = 270 | alt mej = | alt maxi = 428 | km² = 3.45 |}} '''Bèthvéser''' (''Betbèze'' en [[francés]]) qu'ei ua [[comuna francesa|comuna]] [[Gasconha|gascona]] situada dens eth [[departaments franceses|departament]] deths [[Hauts Pirenèus]] dera [[region francesa|region]] administrativa d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Aute vilatge o quartièr : Era Capèra de Sent-Brice. [[Imatge:Map commune FR insee code 65088.png|vignette|upright=1.8|centre|Comunas a l'entorn.]] ==Toponimia== Era prononciacion qu'ei [bèt'bézé] (grafia fonetica deths autors). Eras fòrmas ancianas que son : ''de Bello Videre'', en latin, ath sègle XV, ''Betbese'' en 1746, ''Betbeze'' (mapa de Cassini, ara fin deth sègle XVIII)<ref name = glb>Michel Grosclaude et Jean-François Le Nail, ''Dictionnaire toponymique des communes des Hautes-Pyrénées intégrant les travaux de Jacques Boisgontier'', Conseil Général des Hautes-Pyrénées, 2000 https://www.archivesenligne65.fr/article.php?laref=947&titre=betbeze</ref>. Segon [[Albèrt Dauzat|Dauzat]], ''Bèthvéser'' que vien deth latin ''bellum videre'' (e non pas ''bellum visu'')<ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 65, a ''Beauvais 3.''</ref>. Segon [[Ernèst Negre|Negre]], ''Bèthvéser'' que vien deth nom gascon ''bèth-bèse'', « bèras vistas »<ref name = glb/>. Segon [[Miquèu Grosclaude]], qui accèpta eras explicacions precedentas, ''Bèthvéser'' qu'ei un lòc on i a bèras vistas<ref name = glb/>. == Istòria == {{...}} == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 65088 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= [[2026]] |Identitat= Christian Dutrey|Partit= [[PCF]]|Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= [[1995]] |Fin= 2001 |Identitat=Roger Lages |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1995 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 65088 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841=192 |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876=173 |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911=123 |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962= 63 |1968= 58 |1975= 48 |1982= 38 |1990= 43 |1999= 41 |2005= |2006= |2007= 46 |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} * En {{popfr65|0}} era populacion qu'èra de {{popfr65|088}} abitants e era densitat qu'èra de {{formatnum:{{#expr:({{popfr65|088}}/3.45) round 2}}}} ab/km². ==Lòcs e monuments== ==Personalitats ligadas dab la comuna== ==Véser tanben== * [[Comunas deths Hauts Pirenèus]] ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Gasconha}} {{Comunas deths Hauts Pirenèus}} [[Categoria:Comuna de Gasconha]] [[Categoria:Comuna de Bigòrra]] [[Categoria:Comuna deths Hauts Pirenèus]] 7od6ir1ajidmcwyj2r2tdjg1mi8g9ow 0 104653 2334256 2188762 2022-08-24T18:56:46Z 77.152.53.218 toponimia, etc wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana |carta=oc | nom2= Casterets |nom=Casterés | lògo= cap | imatge=Casterets_(Hautes-Pyrénées)_1.jpg | descripcion= |escut= Blason ville fr Casterets (65).svg |escais= | region = {{Occitània (Region)}} | ist = {{Gasconha}} | parçan = [[Manhoac]] | departament = {{Hauts Pirenèus}} | arrondiment = [[Arrondiment de Tarba|Tarba]] | canton = Los Costalats ([[Canton de Castèthnau de Manhoac|Castèthnau de Manhoac]] avant 2015) | intercom = [[Comunautat de comunas deu País de Tria e deu Manhoac|CC deu País de Tria e deu Manhoac]] | cp= 65230 |insee= 65134 |cònsol= Didier Boyer |mandat=[[2020]]-[[2026]] |gentilici= (en [[francés]]) | longitud= 0.5903 | latitud= 43.3139 |alt mini= 290 | alt mej= |alt maxi= 376 |km²= 1.86 |}} '''Casterés''' (''Casterets'' en [[francés]]) qu'ei ua [[comuna francesa|comuna]] [[Gasconha|gascona]] situada dens eth [[departaments franceses|departament]] deths [[Hauts Pirenèus]] dera [[region francesa|region]] administrativa d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== [[Imatge:Map commune FR insee code 65134.png|vignette|upright=1.8|centre|Comunas a l'entorn.]] ==Toponimia== Era prononciacion qu'ei [kasté'rés] (grafia fonetica deths autors). Eras fòrmas ancianas que son : ''de Castero'', en latin, en 1405, ''Casteres'' ath sègle XV, ''Casteres'' en 1746 e 1790, ''Les Casteras'' (mapa de Cassini, ara fin deth sègle XVIII)<ref name = glb>Michel Grosclaude et Jean-François Le Nail, ''Dictionnaire toponymique des communes des Hautes-Pyrénées intégrant les travaux de Jacques Boisgontier'', Conseil Général des Hautes-Pyrénées, 2000 https://www.archivesenligne65.fr/article.php?laref=996&titre=casterets</ref>. Segon [[Albèrt Dauzat|Dauzat]], ''Casterets'' (en francés) que's un diminutiu de ''casterar'' (''castellum'' e sufixe ''-are'')<ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 154</ref>. Segon [[Ernèst Negre|Negre]], citat per M. Grosclaude, ''Casterets'' (en francés) que's un diminutiu deth occitan ''castèl''. Segon R. Aymard, citat per M. Grosclaude, eth gascon ''casteràs'', « gròs castèth », passat ara fòrma adjectivau ''casterés''<ref name = glb/>. Segon [[Miquèu Grosclaude]], i a pas de ''-t'' finau dens eras fòrmas ancianas, donc ''Casterés'' pòt pas estar un diminutiu ath plurau de ''castèth'' qui seré ''*Casteret(s)''. ''Casterés'' qu'ei meilèu un adjectiu, vienut deth latin ''castèth'', dab eth sufixe ''-ensem''. Eth sens que seré « çò qui apertién ath castèth », benlhèu ua dependéncia de [[Castèthnau de Manhoac]]<ref name = glb/>. == Istòria == == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 65134 |Títol= Lista deths cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= [[2014]] |Fin= [[2026]] |Identitat=Didier Boyer |Partit=[[UMP|UMP, LR]] |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2008]] |Fin= 2014 |Identitat= Myriam Excoffier|Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat=Didier Boyer |Partit=[[UMP]] |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 2001 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 65134 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841=93 |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876=71 |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911=45 |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962= 26 |1968= 19 |1975= 18 |1982= 11 |1990= 10 |1999= 5 |2005= |2006= |2007= 16 |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} * En {{popfr65|0}} era populacion qu'èra de {{popfr65|134}} abitants e era densitat qu'èra de {{formatnum:{{#expr:({{popfr65|134}}/1.86) round 2}}}} ab/km². ==Lòcs e monuments== ==Personalitats ligadas dab la comuna== ==Véser tanben== * [[Comunas deths Hauts Pirenèus]] ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Gasconha}} {{Comunas deths Hauts Pirenèus}} [[Categoria:Comuna de Gasconha]] [[Categoria:Comuna deths Hauts Pirenèus]] n5nfkxwpsb04uibyr54i7q7yeorqdy1 0 104655 2334343 2188829 2022-08-25T08:16:04Z 77.152.53.218 toponimia, etc wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Cauvós | nom2 = ''Caubous'' | imatge = Église_Saint-François-d'Assise_de_Caubous_(Hautes-Pyrénées)_1.jpg | descripcion = La glèisa de Sent [[Francés d'Assisi]] | lògo = cap | escut = Blason ville fr Caubous (65).svg | escais = | region = {{Occitània (Region)}} | ist = {{Gasconha}} | parçan = [[Manhoac]] | departament = {{Hauts Pirenèus}} | arrondiment = [[Arrondiment de Tarba|Tarba]] | canton = Los Costalats ([[Canton de Castèthnau de Manhoac|Castèthnau de Manhoac]] avant 2015) | intercom = [[Comunautat de comunas deu País de Tria e deu Manhoac|CC deu País de Tria e deu Manhoac]] | cp = 65230 | insee = 65136 | cònsol = Joël Aspect | mandat = [[2020]]-[[2026]] | gentilici = | latitud = 43.2458 | longitud = 0.4772 | alt mini = 340 | alt mej = | alt maxi = 466 | km² = 3.77 |}} '''Cauvós''' (''Caubous'' en [[francés]]) qu'ei ua [[comuna francesa|comuna]] [[Gasconha|gascona]] situada dens eth [[departaments franceses|departament]] deths [[Hauts Pirenèus]] dera [[region francesa|region]] administrativa d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== {{...}} [[Imatge:Map commune FR insee code 65136.png|vignette|upright=1.8|centre|Comunas a l'entorn.]] ==Toponimia== Era prononciacion qu'ei [kaw'bous] (grafia fonetica deths autors). Eras fòrmas ancianas que son : ''Caubos'', ''Cauboas'' ath sègle XV, ''Caubous'' (mapa de Cassini, ara fin deth sègle XVIII)<ref name = glb>Michel Grosclaude et Jean-François Le Nail, ''Dictionnaire toponymique des communes des Hautes-Pyrénées intégrant les travaux de Jacques Boisgontier'', Conseil Général des Hautes-Pyrénées, 2000 https://www.archivesenligne65.fr/article.php?laref=819&titre=caubous</ref>. Segon [[Albèrt Dauzat|Dauzat]], ''Cauvós'' que vien deth gascon ''cauva'', « espuga », dab eth sufixe ''-ós'', deth latin ''-osum''<ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 155</ref>. R. Aymard que constata un toponime qui a per sens « cròs d'arròc », aquò pòt pas estar sus aqueth planèr alluviau<ref name = glb/>. Com Aymard, [[Miquèu Grosclaude]] que pensa ua origina de tipe ''cauva'' es improbable pr'amor dera situacion geografica. Que cau meilèu vira's cap a un nom gascon de persona derivat deth latin ''calvus'', com ''Caubin'', ''Caubet'', ''Caubeigt'', ''Caubòla'', ''Caubòta'', ''Caubiòs'', etc<ref name = glb/>. Grosclaude ditz pas arren deth sufixe. ==Istòria== {{...}} Cauvós qu'ei lo n° 688 SO deth Atlàs Lingüistic de Gasconha (dirigit per [[Joan Seguí]]). == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 65136 |Títol= Lista deths cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= [[2026]] |Identitat=Joël Aspect |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 2001 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} ==Demografia== {{Demografia |insee= 65136 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841=225 |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876=151 |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911=116 |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962= 91 |1968= 71 |1975= 64 |1982= 46 |1990= 40 |1999= 38 |2005= |2006= |2007= 38 |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} * En {{popfr65|0}} era populacion qu'èra de {{popfr65|136}} abitants e era densitat qu'èra de {{formatnum:{{#expr:({{popfr65|136}}/3.77) round 2}}}} ab/km². ==Lòcs e monuments== ==Personalitats ligadas dab la comuna== ==Véder tanben== * [[Comunas deths Hauts Pirenèus]] ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Gasconha}} {{Comunas deths Hauts Pirenèus}} [[Categoria:Comuna de Gasconha]] [[Categoria:Comuna deths Hauts Pirenèus]] [[Categoria:Comuna de Gasconha]] mfr2mdm7n9qv9820nq7gjuvyboff2y6 0 104672 2334251 2188760 2022-08-24T18:23:34Z 77.152.53.218 toponimia, etc wikitext text/x-wiki {{Infobox vila occitana | carta = oc | nom = Campudan | nom2 = ''Campuzan'' | lògo = cap | imatge = Campuzan_(Hautes-Pyrénées)_1.jpg | descripcion = | escut = Blason ville fr Campuzan (65).svg | escais = Eths camparolaires | region = {{Occitània (Region)}} | ist = {{Gasconha}} | parçan = [[Manhoac]] | departament = {{Hauts Pirenèus}} | arrondiment = [[Arrondiment de Tarba|Tarba]] | canton = Los Costalats ([[Canton de Castèthnau de Manhoac|Castèthnau de Manhoac]] avant 2015) | intercom = [[Comunautat de comunas deu País de Tria e deu Manhoac|CC deu País de Tria e deu Manhoac]] | cp = 65230 | insee = 65126 | cònsol = Guy Fontan | mandat = [[2020]]-[[2026]] | gentilici = | longitud = 0.4292 | latitud = 43.2722 | alt mini = 249 | alt mej = | alt maxi = 333 | km² = 6.62 |}} '''Campudan''' (''Campuzan'' en [[francés]]) qu'ei ua [[comuna francesa|comuna]] [[Gasconha|gascona]] situada dens eth [[departaments franceses|departament]] deths [[Hauts Pirenèus]] dera [[region francesa|region]] administrativa d'{{Ocreg}}, <small>ancianament de [[Miègjorn-Pirenèus]]</small>. ==Geografia== Aute vilatge o quartièr : Eths Paishats. [[Imatge:Map commune FR insee code 65126.png|vignette|upright=1.8|centre|Comunas a l'entorn.]] ==Toponimia== Era prononciacion qu'ei [kampu'dã] (grafia fonetica deths autors). Eras fòrmas ancianas que son : ''Campusans'', ''Campusas'' en 1175 e 1213, ''de Campusano'', en latin, en 1213, ''de Campuzanis'', ''de Campusanis'', en latin, ath sègle XV<ref name = glb>Michel Grosclaude et Jean-François Le Nail, ''Dictionnaire toponymique des communes des Hautes-Pyrénées intégrant les travaux de Jacques Boisgontier'', Conseil Général des Hautes-Pyrénées, 2000 https://www.archivesenligne65.fr/article.php?laref=987&titre=campuzan</ref>. Segon [[Albèrt Dauzat|Dauzat]], ''Campudan'' que vien deth nom lati d'òme ''Campusus'', dab eth sufixe ''-anum''<ref>Albert Dauzat, Charles Rostaing, ''Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France'', Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 140</ref>. Segon [[Miquèu Grosclaude]], ''Campudan'' que vien deth nom lati d'òme ''Campusius'', dab eth sufixe ''-anum'', o, segonda solucion, de ''campus'' + ''Utius'' + sufixe ''-anum'', « eth camp d'Utius »<ref name = glb/>. == Istòria == == Administracion == {{ElegitDebuta|insee= 65126 |Títol= Lista deus cònsols successius}} {{Elegit |Debuta= març de [[2008]] |Fin= [[2026]] |Identitat=Guy Fontan |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= març de [[1977]] |Fin= 2008 |Identitat=Michel Dubosc |Partit= |Qualitat= }} {{Elegit |Debuta= |Fin= 1977 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }} {{ElegitDonadas}} {{ElegitFin}} == Demografia == {{Demografia |insee= 65126 |1793= |1800= |1806= |1821= |1831= |1836= |1841=350 |1846= |1851= |1856= |1861= |1866= |1872= |1876=250 |1881= |1886= |1891= |1896= |1901= |1906= |1911=237 |1921= |1926= |1931= |1936= |1946= |1954= |1962= 211 |1968= 203 |1975= 207 |1982= 197 |1990= 164 |1999= 160 |2005= |2006= |2007= 158 |2008= |2009= |cassini= |senscomptesdobles=1962}} * En {{popfr65|0}} era populacion qu'èra de {{popfr65|126}} abitants e era densitat qu'èra de {{formatnum:{{#expr:({{popfr65|126}}/6.62) round 2}}}} ab/km². ==Lòcs e monuments== ==Personalitats ligadas dab la comuna== ==Véder tanben== * [[Comunas deths Hauts Pirenèus]] ==Ligams extèrnes== ==Nòtas== <references/> {{Portal Gasconha}} {{Comunas deths Hauts Pirenèus}} [[Categoria:Comuna de Gasconha]] [[Categoria:Comuna deths Hauts Pirenèus]] ri48w95hjmx1gij6vbmhbb8eis14ci0 0 108271 2334237 2233962 2022-08-24T17:57:11Z 61.8.189.34 wikitext text/x-wiki {{Taxobox debuta | animal | Astacidae| Crayfish.jpg}} {{Taxobox | embrancament | Arthropoda }} {{Taxobox | sosembrancament | Crustacea }} {{Taxobox | classa | Malacostraca }} {{Taxobox | òrdre | Decapoda }} {{Taxobox | sosòrdre | Pleocyemata }} {{Taxobox | infraòrdre | Astacidea}} {{Taxobox | superfamilha | Astacoidea}} {{Taxobox taxon | animal | familha | Astacidae | [[Pierre André Latreille|Latreille]], [[1802]]{{Bioref|ITIS|7 septembre 2015|ref}} }} {{Taxobox fin}} [[Fichièr:Crawfish.jpg|vinheta|Mexican Escaravissa]] Lo tèrme '''escaravissa''' (var. '''escaravisha, escravida''') es un [[nom vernacular]] donat a d'espècias de [[crustacèu]]s [[Decapòde]]s apartenent en general a la [[Superfamilha (biologia)|superfamilha]] dels ''[[Astacoidae]]'', creada per [[Pierre André Latreille]] ([[1762]]-[[1833]]) en [[1802]], mas dispersats dins de [[genre (biologia)|genres]] diferents. Aquelas diferentas espècias an en comun d'èsser d'animals vivents en aiga doça e semblant de pichons [[ligombau]]s, que ne son pròches. Se compausan de cefalotorax amb cinc parelhs de pautas, lo primièr parelh a de pinças per s'alimentar, e l'abdomèn amb de falsas pautas o pleopòdis. Las escaravissas càmbian lor exoesquelèt coma o fan en ivèrn dins las latituds mediterranèas. ==Biologia== Vivon dins totes los continents dins las aigas doças amb la condicion que gèlan pas pendent l'[[ivèrn]]. Evitan los corrents rapids e son d'animals nocturnes. La preséncia d'escaravissas es un bon indicator de la qualitat de las aigas. S'alimentan de quina que siá matèria organica coma carronha. An fòrça predators lo long de lor vida: [[insècte]]s, [[peis]], [[aucèl]]s e [[mamifèr]]s, coma per exemple la [[loira]]. L'acoplament es precedit d'una luta, amb de possiblas feridas mortalas, entre lo mascle, qu'a de pinças, e la femèla. Quand lo mascle capita de tombar la femèla daissa anar lo [[semèn]] que sortís de la basa de las falsas pautas ([[pleopòdis]]) de l'abdomèn. == Qualques espècias == * ''[[Austropotamobius pallipes]]'' (Lereboullet, 1858) – [[Escrabida de las patas blancas]]. * ''[[Austropotamobius torrentium]]'' (Schrank, 1803) — [[Escrabida de torrent]]. * ''[[Astacus astacus]]'' (Linnaeus, 1758) — [[Escrabida de las patas rojas]]. * ''[[Astacus leptodactylus]]'' (Eschscholtz, 1823) — [[Escrabida de las patas primas]]. * ''[[Procambarus clarkii]]'' (Girard, 1852) — [[Escrabida de Loïsiana]]. * ''[[Pacifastacus leniusculus]]'' (Dana, 1852) — Escrabida signal o de Califòrnia ==Astacicultura== L'[[astacicultura]] es l'elevatge de las escrabidas amb tòca comerciala o semicomerciala. == Ligams extèrnes == * Vejatz un esquèma detalhat de [http://www.infovisual.info/02/024_fr.html la morfologia d'una escrabida] e de [http://www.infovisual.info/02/025_fr.html l'anatomia intèrna d'una escrabida] {{commons|Crayfish|Escaravissa}} {{Portal|zoologia}} [[Categoria:Escrabida|*]] [[categoria:Crustacèu (nom vernacular)|Escrabida]] [[Categoria:Decapoda]] <></> rtpz99g7s54sd6a010iubiy0hr76edi 0 114663 2334173 1936918 2022-08-24T13:18:11Z Houss 2020 48606 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} [[Fichièr:Notre Dame la Major.jpg|thumb|La Major]] La '''Catedrala de Santa Maria Major''', anomenada popularament ''La Major'' es la catedrala de [[Marselha]]. Foguèt bastida dins la segonda mitat dau sègle dètz-e-nòu dins un estil romano-bizantin, subre una part de l'anciana Major qu'èra d'estil [[romanic]]. D'aquela darriera catedrala, sauvada per la mobilizacion dei marselhés d'aqueu temps, demòran encara lo còr e una travada. Es encuei barrada per encausa de restauracion. Son arquitècte, [[Enric Esperandieu]] es tanben aqueu que faguèt [[Nòstra Dòna de la Gàrdia]], que presenta lo mesme estil. == Galeria de fotos == <gallery> Fichièr:Cathédrale Sainte-Marie-Majeure de Marseille 02.jpg Fichièr:Cathédrale Sainte-Marie-Majeure de Marseille 01.jpg </gallery> [[Categoria:Monument de Provença]] ldm58nqhv5cmigpx8rfslvp060xdwec 0 116358 2334246 2293456 2022-08-24T18:09:44Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} [[Fichièr:Hippocrates rubens.jpg|thumb|bust de Peter Paul Rubens, 1638]] '''Ipocrates de Kos''' o '''Ipocrates de Còs''' (en [[grèc]] : Ἱπποκράτης) èra un [[mètge]] de la [[Grècia antica]] del [[sègle de Pericles]]. Es considerat coma una personatge del mai important de l'[[istòria de la medecina]], se dich d'aquel qu'es lo ''paire de la medecina''<ref>{{en}}[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18392218 Useful known and unknown views of the father of modern medicine, Hippocrates and his teacher Democritus.], U.S. National Library of Medicine</ref><ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20091029181928/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761576397/Hippocrates.html Hippocrates], Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2006. Microsoft Corporation.</ref><ref>last = W.F. Strong & John A. Cook, Reviving the Dead Greek Guys, in jornal: Global Media journal, Indian Edition, Julhet de 2007 [https://web.archive.org/web/20071207172813/http://www.manipal.edu/gmj/issues/jul07/strong.php]</ref> a causa de lors contribucions durablas a aquel art e coma fundadors de l'escòla que pòrta son nom. Aquela escòla intellectuala revolucionèt la [[medecina de la Grècia antica]], l'establissent coma una disciplina separada dels autres camps amb que èra associada tradicionalament (subretot amb la [[teürgia]] e la [[filosofia]]), per que venga una vertadièra profession.<ref> "garrison92-93 Garrison 1966 p=92–93</ref><ref>"nuland5" Nuland 1988 p=5}}</ref> Malgrat lo succès dels autors del [[corpus ipocratic]], es dificil de destriar çò dels practicants de la medecina ipocratica e de las accions d'Ipòcrates el meteis; de fach, se sap fòrça pauc sus la pensada d'Ipocrates, sus çò qu'escriguèt o faguèt vertadierament. Pasmens Ipòcrates es representat sovent coma l'epitòm del mètge antic. Concretament, se li atribuís un gran progrès dins l'estudi sistematic de la [[medicina clinica]], reüinssent las coneissenças medicalas d'escòlas precedentas, e sometent la practica dels mètges al [[jurament d'Ipocrates]] e d'autres òbras.<ref> "garrison9293" Garrison 1966 p=92–93 </ref><ref> Garrison 1966 p=96}} </ref> == Biografia == [[Fichièr:Kos Asklepeion.jpg|300px|thumb|''[[Asclepieion]]'' a [[Kos]]]] Los istorians son d'acòrdi per dire qu'Ipocrates nasquèt a l'entorn de l'an 460 AbC dins l'illa [[Grècia|grèga]] de [[Kos]] (Còs), e que venguèt un celèbre mètge e professor de medecina. Las autras donadas biograficas sus el son plan segur incorrèctas.<ref> "nuland4"> Nuland 1988 p=4</ref> [[Soran d'Efès lo Jove|Soran d'Efès]], un [[ginecologia|ginecològ]] grèc del sègle II, mai de cinc sègles aprép sa mòrt,<ref> "BCE" Britannica 2006}} </ref> foguèt lo primièr biograf d'Ipocrates e es la font d'una granda partida de las donadas sus el, coma per exemple la data de sa naissença.<ref>Soran cita un '''Istomac''' (''Istomachus'', ''Ἰστόμαχος'') coma autor d'una òbra titulada ''Ἱπποκράτους αἵρεσις'' ("L'Escòla d'Ipocrates") ont ditz que lo famos mètge nasquèt a l'an de l'[[olimpiada]] 80 (''Soranus'', ''Vit. Hippocr''.).</ref> Tamben se pòt trobar d'informacion sus el dins los escriches d'[[Aristòtel]], (s. IV AbC), de [[Suidas]] (~s. X) e a les obres de [[Joan Tzetzès]] (s. XII).<ref> "garrison9293" Garrison 1966|p=92–93 </ref><ref>"nuland7" Nuland 1988 p=7}} </ref> Soran escriguèt que lo paire d'Ipocrates èra [[Eraclides Escolapi]], tanben mètge; la maire èra Praxitela, filha de Tizane. Los dos filhs d'Ipocrates, [[Tessal de Tralles|Tessal]] e [[Dracon (mètge)|Dracon]], e son gendre, [[Polibi de Còs|Polibi]], èran sos disciples. Segons [[Galen]], un mètge posterior, Polibi èra l'autentic successor d'Ipocrates, pasmens que Tessal e Dracon aguèron cadun un filh nomenat Ipocrates.<ref> "adams19" Adams 1891 p=19</ref><ref>"mar66"> Margotta 1968 p=66</ref> Segon Soran, Ipocrates aprenguèt la medicina del paire e del grand, e estudièt d'autres matèrias amb [[Democrit]] e [[Gorgias]]. Ipocrates estudièt plan segur a l'''[[asclepieion]]'' de [[Kos]], e rebèt de leçons del mètge [[Tràcia|tracian]] [[Erodic de Selimbria]]. La sola mencion contemporanèa d'Ipocrates es lo dialòg de [[Platon]] ''[[Protagoras (Platon)|Protagoras]]'', que lo filosòf descriu coma "Ipocrates de Còs, l'Asclepiada".<ref>"marti86"Martí-Ibáñez 1961 p=86–87</ref><ref>"platon"> Platon 380 AbC</ref> Ipocrates ensenhèt e practiquèt la medecina pendent tota sa vida, viatjant pel mens fins a [[Tessàlia]], [[Tràcia]] e per la [[mar de Marmara]].<ref>"mar66"Margotta 1968 p=66}} </ref> Benlèu moriguèt a Larissa a 83 o 90 ans, encara que segon qualques autres fonts atenguèt mai de 100 ans; i a diferents recits sus sa mòrt.<ref>"mar66" Margotta 1968 p=66</ref> == Teoria hipocràtica == ::{{cita|Es pas, doncas, nimai divina nimai mai sagrada que las autras malautiás, mas qu'a una causa naturala que l'origina, coma d'autras malautiás. Los òmes considèran lor natura e causa coma divinas per ignorància e estopor...}}''Sus la malautiá sagrada''<ref> Platon 400 AbC </ref> Ipocrates es considerat lo primièr mètge que rebutèt las supersticions, legendas e cresenças, manifestacions de las fòrças subrenaturals o divinas coma causa de las malautiás. Los disciples de [[Pitagores]] lo consideravan coma l'òme qu'unís la filosofia e la medecina.<ref>"philosophy" Adams 1891 p=4}}</ref> Destria la disciplina de la medecina de la religion, cresent e argumentant que la malautiá èra pas un castig infligit pels [[mitologia grèga|dieus]], mas la consequéncia de factors ambientals, la dièta e els abituds de vida. De fach, i a pas de mencion a cap de malautiá mistica dins tot lo Corpus ipocratic. Encara que, Ipocrates trebalhava amb fòrça conviccions basadas sus çò que uèi se sap èsser una [[anatomia]] e una [[fisiologia]] incorrèctas, coma per exemple la [[teoria dels quatre umors]].<ref>"jones11" Jones 1868 p=11</ref><ref>"nuland8" Nuland 1988 p=8–9}} </ref><ref>"garrison9394" Garrison 1966 p=93–94}}</ref> Las escòlas de medecina de la Grècia antica èran divididas sus cossí tractar las malautiás. D'una costat, l'escòla [[Cnidos|cnidiana]] se concentrava sul diagnostic. La medecina de l'epoca d'Ipocrates sabiá gaireben res de l'anatomia e la fisiologia umanas, a causa del [[tabó]] grèc qu'enebissiá la disseccion d'umans. Alara, l'escòla cnidiana capitava pas a se determinar quand una malautiá provocava fòrça ensems de símptòmas diferents.<ref>"adams15" Adams 1891 p=15 </ref> D'un autre costat, l'escòla ipocratica aguèt mai de succés en aplicant de [[diagnostic]]s generals e de tractaments passius. Se concentrava dins la cura del pacient e lo [[prognosi|pronostic]], pas sul diagnostic. Èra capable de tractar de malautiás de biais eficaç e permetèt un grans desvolopament de la practica clinica.<ref> "margotta67"|Margotta 1968 p=67 </ref><ref>Leff 956 p=51}} </ref> La medecina ipocratica e sa filosofia s'alunhan pro de la medecina actuala, perque lo mètge cèrca un diagnostic especific e un tractament especialitzat, coma lo promoviá l'escòla cnidiana. Aquel cambi dins la pensada medicala dempuèi lo temps d'ipocrates provoquèt de criticas vivas tot lo long dels darrièrs dos millennis, es la passivitat del tractament ipocratic qu'es subretot l'objècte de las criticas; per exemple, lo mètge [[França|francés]] M. S. Houdart se referís al tractament ipocratic coma "una meditacion sus la mòrt".<ref>="jones1213" Jones 1868 p=12–13}} </ref> === Teoria dels quatre umors e Crisi === {{article detalhat|Teoria dels quatre umors}} L'escòla ipocratica sostengava que la malautiá èra lo resultat d'un desequilibri dins lo còs de las [[quatre umors]], de fluids que en bona santat se trobavan naturalament en proporcion eguala.<ref> "garrison99"> Garrison 1966 p=99</ref> Quand las quatre umors (la [[sang]], la [[bila negra]], la [[bila jauna]] e la [[flèuma]]) son desequilibradas ("discrasia", o mala mescla), l'individá ven malaut e lo demorava fins a que se recuperava l'equilibri. La terapia ipocratica se concentrava a restaurar aquel equilibri: per exemple, es creia que prene [[citron]]s èra benefic quand aviá un excès de flèuma.<ref> "boylan" Boylan 2006}} </ref> Un autre concèpte important de la medecina ipocratica es aquel de crisi, un moment pendent la malautiá que o ben la malautiá començava a triomfar e lo pacient sucombava a la mòrt, o ben passava tot lo contrari, e los processes naturals permetavan la garison del pacient. Després d'una crisi es podia produir una recaiguda, e aprèp una nòva crisi decisiva. Segon aquela doctrina, las crisis avián tendencia a se produire en jorns critics, que se pensava èsser un temps fixe aprèp aver de contractat la malautiá. Se la crisi se produsiá alunhat d'un jorn critic, se podava esperar un recabús. Galen pensava qu'aquela idèa comencèt amb Ipòcrates, alara qu'es possible qu'èra davancièra.<ref> "jones464859" Jones 1868 p=46,48,59</ref> [[Fichièr:HippocraticBench.png|thumb|300px|Dessenh d'un [[banc d'Ipocrates]], d'una edicion [[Empèri Bizantin|bizantina]] del sègle II ApC de l'òbra de [[Galen]].]] La medecina ipocratica èra umil e passiva. L'apròcha terapeutica se basava sul poder curatiu de la natura (''[[vis medicatrix naturae]]'' en [[latin]]). Segon aquela doctrina, lo còs conten en se lo poder de tornar a equilibrar las quatre umors e se guerir a d'esperel.<ref>garrison99</ref> La terapia ipocratica se concentrava simplament a facilitar aquel processús natural. Per çò far, Ipocrates pensava que lo repaus e l'immobilizacion èran d'una granda importància.<ref> "margotta73" Margotta 1968 p=73}}</ref> En general, la medecina ipocratica era fòrça doça amb lo pacient; lo tractament èra suau e soslinhava l'importància de mantenir lo client pròre e esteril. Per exemple, alara que s'utilizava d'aiga pura o vin per les ferides, un tractament sec seriá estat preferible. De còps qu'i a utilizava de [[liniment]]s balsamics.<ref>"garrison98" Garrison 1966 p=98</ref> Ipocrates èra contra administrar de drògas e prene un tractament especializat que se poiriá revelar marrit; alara, un diagnostic generalizat èra seguit per una terapia generalizada.<ref>"garrison98"</ref><ref>"sing35" Singer Underwood 1962 p=35}} </ref> Pasmens, dins ocasions precisas utilizava de drògas poderosas.<ref> "britannica" Encyclopedia Britannica 1911</ref> Aquel apròcha passiva aviá fòrça succés a l'ora de tractar de malautiás simplas, coma los òsses trencats, que demanda una traccion per estirar lo sistema esqueletic e aleugir la pression de la zona damatjada. S'utilizava lo [[banc d'Ipocrates]] e d'autres maquinas amb aquelas fins. Un dels punts fòrts de la medecina ipocratica es l'importància que se donava al [[pronostic]]. Als temps d' Ipocrates, la terapia medecinala èra pro imatura, e sovent lo melhor que podava far lo mètges èra d'evaluar una malautiá e de'n deduire lo cors mai probable, se basant sus las informacions reculhidas dins l'anamnèsi.<ref>"garrison9394"</ref><ref>"garrison97"</ref>Garrison 1966p=97</ref> === Professionalisme === [[Fichièr:Ancientgreek surgical.jpg|thumb|Una seria d'aisinas cirurgicalas de la Grècia antica. A l'esquèrra i a un [[trepan]] e a la drecha un ensems d'[[escalpèl]]s. La medecina ipocratica fasiá un bon usatge d'aquelas aisinas.<ref>"adams17" Adams 1891 p=17 </ref>]] La medecina ipocratica se carcteriza per son estricte professionalisme, la disciplina e la practica rigorosa.<ref>"garrison" Garrison 1966</ref> L'òbra ipocratica ''Sul mètge'' recomanda que los mètges totjorn sián plan polits, onestes, suaus, comprensius e serioses. Lo mètge ipocratic donava una atencion especiala totes los aspèctes de sa practica: seguissiá de precèptes detalhats per {{cita|l'esclairatge, lo personal, los instruments, lo posicionament del pacient e las tecnicas de bendatge e cicatrizacion}} dins l'antiga [[sala d'operacions]].<ref>"margotta64" Margotta 1968 p=64</ref> Encara, se copava las [[ongla]]s a una longor precisa.<ref> "rutkow24" Rutkow 1993 p=24–25</ref> L'escòla ipocratica donava importància a las doctrinas clinicas de l'observacion e documentacion. Aquelas doctrinas indictan que los mètges an de registrar sas descobèrtas e metòdes medicinals de biais fòrça clar e objectiu, de mena qu'aqueles registres pòscan èsser transmeses e èsser utilizats per d'autres mètges.<ref> "margotta66" Margotta 1968 p=66</ref> Ipocrates notava regularament e precisamant fòrça simptòmas, i encluissent la complexion, lo pols, la fèbre, la dolor, los movements e l'excrecion.<ref>"garrison97"</ref> Se ditz que la presa del pols dels pacients pendent que s'escotava l'istòria del cas servissiá a saber se lo pacient mentissiá.<ref> "marti88" Martí-Ibáñez 1961 p=88</ref> Ipocrates espandissiá las observacions clinicas a l'istòria familhara e l'ambient.<ref>"margotta68" Margotta 1968 p=68</ref> Garrison fa remarcar que la medecina deu a Ipocrates l'art de l'inspeccion e l'observacion clinicas.<ref> "garrison9394"</ref> Per aquò, seriá mai corrècte de lo nomenar "Paire de la Medecina ''Clinica''".<ref> Leff| Leff 1956 p=45}} </ref> {{clear}} === Dietetica === Ipocrates dubriguèt lo camin de la [[dietetica]], promòuent la consumacion de [[legum]]s e [[fruch]]es. A l'epòca, la dietetica se basava en quatre idèas simples: * la digestion es una coseson dels [[aliments]] * es preferible de menjar d'aliments cuèches per facilitat la [[digestion]] * lo còs es compausat d'elements, umors que determinan lo [[temperament]] * es recomanable de menjar d'aliments equilibrats, es a dire, aliments que correspondon al temperament de l'individú Dins la dietètica ipocratica, los aliments se classificavan en funcion de sa correspondéncia amb un o autre dels [[quatre elements]]: l'aiga, la tèrra, l'aire e lo fuòc, que correspondon a quatre temperaments definits per la teoria de la umors: limfatic, melancolic, sanguin e coleric.<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20120920152448/http://www.compare-diet.com/cuisine-dietetique_hippocratique Diététique hippocratique.]</ref> Cada aliment èra classificat segon sas qualitats, que s'esclonan en quatre gras entre dos axes principals caud-freg e sec-humid (o, segondariament, en axes dolç-amar e cru-cuèch). Aquelas qualitats influisson de mena que l'aliment se transfòrma dins lo còs e la qualitat e la consisténcia de las humors produchas per l'[[organisme]]. La calor de la [[digestion]] transfòrma los aliments en [[linfa]], que, a son torn, se transfòrma en umors o agís sus la qualitat e l'equilibri de las umors presentas. Per conservar la bona santat dins lo temps, cal tenir una dièta equilibrada. Atal, los mètges que se basavan sus la tradicion ipocratica recomanadavan a sos pacients de consumir d'aliments que correspondon amb son [[temperament]], per corregir l'desequilibri de las umors predominantas a cada temperament.<ref>"Dieta"</ref> Atal doncas, lo [[vin roge]] (caud e sec) e la [[carn]] (cauda e seca) son recomanadas a las gents grandas, los flematics e los melancolics, de natura freja. En cambi, lo [[peis]] fresc (freg e umid) e los fruches o legums (freges e umids) convenon mai als colerics e optimistas, e tanben als joves, de temperament caud. L'alimentacion tanben a de variar segon lo clima e las sasons, qu'influisson las umors. L'ivern, un periòde que domina lo flematic freg e umid, es preferible de consumir carns amb salsa, cosinejats amb [[Espècia (cosina)|espècia]] caudas; a la prima, quand domina lo sanguin caud e umid, se conselha passar a pauc a pauc dels bolhits als rostits e començar a menjar mai de [[legum]]s verds; l'estiu, quand domina lo colèric caud e sec, es lo moment de menjar carns e peixos grsilhats, mai leugièrs, e de preferir d'aliments freds e umids coma lo [[melon]], la [[pruna]] o lo [[amarovièr|cereison]]; a la tardor, un periòde que domina lo melancolic sec e freg, cal menjar aliments apetissents e leugièrament acids per avalir la malenconia, e reduire la consumacion de [[vin]] e fruches.<ref>"Dieta"</ref><ref>Per mai detalhs, vejatz {{es}} Salas-Salvadó J., García-Lorda, P. i Sánchez Ripollés, J. M.; La alimentación y la nutrición a través de la historia; ed:Glosa; 2005, isbn9788474292572</ref> Paln segur actualament aqueles principis son obsolèts, aqueles concèptes que dominavan la medecina d'Occident pendent mai de mil ans daissèron de traças dins la cultura populara. Los tèrmes "linfatic", "fleumatic", "melancolic" o "coleric" sevisson encara per se referir a de caractèrs, alara que lor sens precís sovent s'oblièron. == Contribucions dirèctas a la medecina == [[Fichièr:ClubbingFingers1.jpg|thumb|Dets amb acropatia d'un pacient amb [[sindròma d'Eisenmenger]]; descrit pel primèr còp per Ipocrates, l'acropatia tanben es coneguda jol nom de "dets ipocratics".]] Ipocrates e els seus seguidors foguèron los primièrs a descriure fòrça malautias e trebolum medicals. Se li atribuís la primièra descripcion de l'[[acropatia]], un signe diagnostic important de la malautiá palmonara supurativa cronica, lo [[càncer de palmon]] e la [[cardiopatia cianotica]].<ref>"schwartz" Schwartz Richards Goyal 2006 </ref> Ipocrates tanben foguèt lo primièr mètge a descriure la [[cara ipocratica]] dins ''Pronostic'': lo cambi que se fa dins la car al moment de la mòrt, o pendent una longa malautiá. L'allusion de [[Shakespeare]] a aquela descripció es celèbre quan escriu sus la mòrt de [[Falstaff]] a l'Acte II, Scèna iii de l'òbra ''[[Enric V (teatre)|Enric V]]''.<ref>La citacion exacta es [http://bartleby.com/70/2923.html (...) {{cita|for his nose was as sharp as a pen}} (...)], "perque son nas èra aprimat coma una pluma". A l'epòca de Shakespeare, las plumes d'escritura devián èsser mantenguda plan aprimada, e aquò es una curiòsa metafòra per descriure l'aspècte d'una persona amb cara ipocratica.</ref><ref>"sing40" Singer Underwood 1962 p=40 </ref><ref>"margotta70" Margotta 1968 p=70</ref> Ipocrates comencèt a classificar las malautias en [[malautiá aguda|agudas]], [[malautiá cronica|cronicas]], [[endèmia|endemicas]] e [[epidèmia|epidemicas]], e a utilizar de termes coma "exacerbacion", "[[recabús]]", "resolucion", "crisi", "[[paroxisme]]", "pic" e "[[convalescéncia]]", tèrmes qu'encara son d'usatge comuns.<ref>"garrison97"</ref><ref>"mart90" Martí-Ibáñez 1961 p=90</ref>. Una autra granda contribucions d'Ipocrates son sa descripcions de la simptomatologia, las descobèrtas fisicas, lo tractament cirurgical e lo pronostic de l'[[empiema|empiema toracica]] (una [[supuracion]] del revestiment de la cavitat toracica). Sos ensenhaments encara son pertinets pels estudiants de [[pulmonologia]] e cirurgia d'uèi.<ref> "major" Major 1965 </ref>. Ipocrates foguèt lo primièr cirurgian cardiotoracic conegut, e sas descobèrtas encara son validas.<ref>"major" Major 1965</ref> L'escòla ipocratica de medecina descriviá plan las malautiás del cular uman e son tractament. Per exemple, les [[emorroïdas]], pasmens que se cresiá qu'èran provocadas per un excès de bilas e flèuma, èran tractadas pels mètges ipocratics de biais pro avançat.<ref>"johann11" Jóhannsson 2005 p=11}} </ref><ref>"jani" Jani 2005 p=24–25}} </ref> La [[cauterizacion]] e l'[[excision]] son descrichas dins lo corpus ipocratic, amb los metodes preferits: [[ligadura (medicina)|ligar]] las emorroïdas e las secar amb una placa cauda. Tanben se suggerís d'autres tractaments, coma l'aplicacion de diverses enguents.<ref>"johann12" Jóhannsson 2005 p=12 </ref><ref>"book" Mann 2002 p=1, 173</ref> Ara, lo tractament encara inclusís crèmas, estrangulacion e excision.<ref> "johann11"</ref>. Qualques concèptes fonamentals de la [[proctoscopia]] descriches dins lo corpus encara podon servir;<ref>"johann11"</ref><ref> "jani"</ref> per exemple, l'usatge de l'[[especulum]] rectal son explicats dins lo corpus ipocratic.<ref> "jani"</ref>. Es la referéncia mai vièlha coneguda a l'[[endoscopia]].<ref>Shah 2002 p=645}} </ref><ref> NCEPOD 2004 p=4}} </ref> == Corpus ipocratic == {{article detalhat|Corpus ipocratic}} [[Fichièr:HippocraticOath.jpg|thumb|left|Manuscrit [[Empèri Bizantin|bizantin]] del Jurament en forma de [[crotz]] (s. XII).]] Lo corpus ipocratic (en latin, ''Corpus Hippocraticum'') es una recuelh de qualques setanta òbras medicalas primitivas de la Grècia antica escrichas en [[grèc]] ionian. Es pas definitivament establit que l'autor del corpus es vertadièrament Ipocrates,<ref> "singer27" Singer Underwood 1962 p=27}} </ref> mas es probable que los volums sián estats creats pels seus estudiants e disciples.<ref> "hanson" Hanson 2006</ref> A causa de la varietat del tèmas, d'estils d'escritura e data aparenta de creacion, los savents pensan que lo corpus ipocratic poiriá pas aver èsser escrich per una sola persona. Dinsz l'antiquitat, lo Corpus èra atribuït a Ipocrates, e los ensenhaments seguissián generalament los principis del mètge grèc, de biais que lo Corpus fin finala portèt son nom. En realitat, poirián èsser las rèstas d'una biblioteca de Kos o una colleccion compilada del sègle III AbC a [[Alexàndria]].<ref>"marti86"</ref><ref> "margotta64"</ref> Lo corpus ipocratic conten de libres de textes, leiçons, recercas, notas e ensags filosofics sus divèrses temas medicals, en cap d'ordre concrèt.<ref>"singer27"</ref><ref>"rutkow23" Rutkow p=23</ref> Aquelas òbras foguèron escrichas per de publics diferents, especialistas o non, e de còps qu'i a èran redactats amb de punts de vista oposats.<ref>"sing28" Singer Underwood 1962 p=28 </ref> Dins los tractats del corpus se trapa lo ''[[Jurament d'Ipocrates|Lo jurament d'Ipocrates]]'', ''Lo libre dels pronostics'', ''Sul regim dins las malautiás agudas'', ''Aforismas'', ''Suls aires, las aigas e los luòcs'', ''Instruments de reduccion'', ''Sus la malautiá sagrada'', etc.<ref>"britannica"</ref> == Jurament d'Ipocrat == {{article detalhat|Jurament d'Ipocrat}} Lo [[jurament d'Ipocrat]], un document fondator de l'[[etica]] de la prectica medicala, foguèt atribuït a Ipocrates a l'antiquitat, alara que de nòvas informacions indican que poiriá aver èsser escrich aprèp sa mòrt. Es probablament lo document mai celèbre del corpus ipocratic. Ara lo jurament s'utiliza rarament dins sa version original, servís de basa a d'autres [[jurament]]s e leis similars que definisson las bonas practicas e moralas medicalas. Los doctorants en medecina abans de començar lor practica medicala fan aquel jurament.<ref> "marti86"</ref><ref>"jones217" Jones 1868 p=217</ref> == Eretatge == [[Fichièr:Galenoghippokrates.jpg|left|thumb|Pintura murala representant [[Galen]] e Ipocrates. Sègle XII, [[Anagni]] (Itàlia).<ref>{{en}}[http://www.humanehealthcare.com/Article.asp?art_id=638 The Many Faces of Hippocrates: The Effects of Culture on a Classical Image], HumaneHealthcare.com. </ref>]] La vision d'Ipocrates coma "Paire de la Medecina" es fòrça comuna.<ref>"hanson"</ref> Sas contribucions revolucionèron la practica de la medecina. Mas, aprèp de sa mòrt lo progrès s'arrestèt.<ref>"garrison100" Garrison 1966 p=100</ref> Ipocrates èra tan venerat que sos ensenhaments fogueron considerats tròp grandioses per èsser melhorats e pendent longtemps se faguèt cap d'avançada significativa de sos metòdes.<ref> "marti86" Martí-Ibáñez 1961 p=86–87</ref><ref> "margotta73" Margotta 1968 p=73</ref> Los sègles aprèp la mòrt d'Ipocrates èran marcats tan per de progresses que de reculada. Per exemple, aprép el periòde d'Ipocrates, la practica de far l'istòria clinica de cases desapareguèt, segon [[Fielding Hudson Garrison|Fielding Garrison]].<ref>"garrison95" Garrison 1966 p=95</ref> Aprèp Ipocrates, lo seguent mètge d'imprtància foguèt [[Galen]], un [[Grècia Antica|grèc]] que visquèt entre 129 e 200. Galen perpetuiguèt la medicina ipocratica, en i donant importància.<ref>"jones35" Jones 1868 p=35</ref> A l'[[Edat Mejana]], los arabis adoptèron los metòdes ipocratics.<ref> Leff Leff 1956 p=102</ref> Aprèp la [[Renaissença]], los metòdes ipocratics foguèron reviudats en Euròpa e tot lo long del sègle XIX. Dentre los mètges utilizant las tecnicas clinicas rigorosas d'Ipocrates marcants son [[Thomas Sydenham|Sydenham]], [[William Heberden|Heberden]], [[Jean-Martin Charcot|Charcot]] e [[William Osler|Osler]]. === Noms === Qualques simptòmas e signes clinics foguèron nomenats en onor a Ipocrates, perque se crei qu'èra lo primièr a los desciure. La [[cara ipocratica]] es lo cambi que es produís al visatge, causat per la mòrt, las malautiás longas. L'[[acropatia]], una diformitat dels dets e las ongles, tanben es coneguda coma l'ipocratisme digital. La [[sucussion ipocratica]] es lo son de las projeccions intèrnas de l'[[idropneumotorax]] o [[piopneumotorax]]. Lo [[banc d'Ipocrates]] (un aparelh que utiliza la tension per ajudar a corregir la posicion dels òssos) e lo bendatge ipocratic son dos dessenhs nomenats en onor a Ipocrates.<ref>"Fishchenko" Fishchenko Khimich 1986 </ref> Lo [[corpus ipocratic]] e lo [[Jurament d'Ipocrates]] tanben pòrtan son nom. Se pensa qu'Ipocrates tanben inventèt la bevenda [[ipocràs]]. Lo ''[[risus sardonicus]]'', un espasme prolongat dels muscles facials, tanben se nomena "sorire ipocratic". Un cratèri lunar foguèt nomenat [[Ipocrates (cratèri)|Ipocrates]]. [[The Hippocrates Project|Hippocrates Project]] es un programa del [[New York University]] Medical Center per melhorar l'educacion mejans l'usatge de la tecnologia. Lo [[Project Hippocrates]] (acrònim de '''HI'''gh '''P'''erf'''O'''rmance '''C'''omputing for '''R'''obot-'''A'''ssis'''TE'''d '''S'''urgery)<ref>En [[anglés]], Informatica de Naut Rendement per Cirurgia Assistida per Robòt.</ref> s una tentativa del [[Carnegie Mellon School of Computer Science]] e [[Shadyside Medical Center]], per desvolopar las tecnologias avançadas de planificacion, simulacion e execucion per la generacion seguenta de robòts cirurgicals assistits per ordinador.<ref>"project" Project Hippocrates 1995 </ref> Coma lo [http://www.hippocraticregistry.com Canadian Hippocratic Registry]; l'[[American Hippocratic Registry]] son d'organizacions de mètges que defendon los principis del Jurament d'Ipocrates original coma inviolables dins lo temps. === Imatge === Segons lo testimòni d'[[Aristòtel]], Ipocrates èra conegut coma "lo grand Ipocrates".<ref>"jones38" Jones 1868 p=38</ref> Ipocrates foguèt representat d'enprimièr coma un mètge rural vièlh amable e digne, e mai tard coma sevèr e escur.<ref>"marti86"</ref> Sens dobte èra considerat savi, amb un grand intellècte, e subretot com una persona fòrça pragmatica. [[Francis Adams (traductor)|Francis Adams]] lo descriu coma {{cita|estrictament lo mètge de l'experiéncia e del sens comun".<ref> "adams15" Adams 1891 p=15</ref> L'imatge del doctor vièlh e savi es renforçat pels bustes, que lo presentan amb de barbas espessas e una cara rugada. Fòrça mètges de l'epòca arenjavan los pels segon l'estil de [[Jupitèr (mitologia)|Jupitèr]] e [[Asclepi]]. En consequéncias, los bustes d'Ipocrates que se coneisson poirian èsser en realitat de versions de retraches d'aquelas deïtats.<ref>"garrison100" Garrison 1966 p=100}}</ref> Ipocrates e las cresenças que simbolizava son considerats coma ideals medicals. [[Fielding Garrison]], una autoritat de l'istòria de la medecina, afirma: {{cita|Es, en dessús de tot, lo modèl d'aquel estat mental flexible, critica e ben preparat, totjorn a la recerca de fonts d'errors, qu'es quitament l'esséncia de l'esperit cientific}}.<ref>"garrison934" Garrison 1966 p=94}} </ref> {{cita|Sa figura... s'auça per totjorn mai coma aquela del mètge ideal}}, segon ''A Short History of Medicine'', inspirant la profession medicala dempuèi sa mòrt.<ref>"sing29" Singer Underwood 1962 p=29}} </ref> === Legendas === La majoria dels recits de la vida d'Ipocrates son plan segur erronèas per manca de pròvas istoricas, o perque existisson de recits similars sus [[Avicena]] e [[Socrates]] (çò que suggerís una origina legendària). Fin finala pendent sa vida, Ipocrates èra fòrça celèbre, e venon de recits de garisons miraculosas. Per exemple, se ditz qu'Ipocrates ajudèt a garir los atenencs penda la [[plaga d'Atenas]], faguent de grands fuòcs per desinfectar e aplicant d'autres tractaments. Una istòria ditz qu'Ipocrates sonhèt lo rei [[Perdicas II de Macedònia|Perdicas]] de [[Macedònia (territòri istòric)|Macedònia]] del "[[mal d'amor]]". Cap d'aqueles recits son atetats istoriacament.<ref>"adams1011"</ref><ref>"dictionary" Smith 1870 p=483 </ref> [[Fichièr:Plane tree of Hippocrates.jpg|thumb|[[Kos]]: Lo [[arbre d'Ipocrates|platana d'Ipocrates]], jol que se ditz que trebalhava lo mètge.<ref>"NHLtree"> National Library of Medicine 2000}} </ref>]] Una autra legenda explica cossí Ipocrates refusèt una demanda formala de visitar la cort d'[[Artaxerxès]], [[Rei de Pèrsia]].<ref>"pinault" Pinault 1992 p=1}}</ref> Aquel recit es validat per de fonts anticas mas refutada per qualques fonts modèrnas, alara es objècte de controvèrsia.<ref>"adams1213" Adams 1891 p=12–13}} </ref> Una autra istòria conta que [[Democrit]] èra considerat un fòl perque se risiá de tot, e foguèt enviat cap a Ipocrates perque lo sonhe. Ipocrates diagnostiquèt que simplament avia una personalitat gaujosa. Dempuèi, Demòcrit foguèt conegut coma "lo filosof risolièr".<ref> Internet Encyclopedia of Philosophy 2006}} </ref> {{cita|La vida es corta, l'art long, l'ocasion efemèra, l'experiénça traïdora, lo jutjament dificil|Aforismes, i.1.}} Totas las istòrias sus Ipocrates lo presentan pas de biais positiu. Una legenda, ditz qu'Ipocrates fugiguèt aprèp averincendiat un [[temple de suènh]] en Grècia. [[Soran d'Efès lo Jove|Soran d'Efès]], la font d'aquela istòria, indica qu'es lo temple de [[Cnidos]]. Mas, segles mai tard, lo gramatician grèc bizantin [[Joan Tzetzès]] escriguèt qu'Ipocrates incedièt son pròpi temple, lo [[Temple de Cos]], especulant que lo faguèt per mantenir un [[monopòli]] de la coneissença medicala. Aquel recit correspond gaire amb çò que se pensa tradicionalment de la personalitat d'Ipocrates. D'autres legendes contan la [[resurreccion]] que faguèt del nebot d'[[August]]; aquò foguèt celebrat amb l'ereccion d'una estatua d'Ipocrates e la creacion d'una catèdra en son onor a Roma.<ref>"dictionary"</ref><ref> "adams1011" Adams 1891 p=10–11</ref><ref>"margotta66" Margotta 1968 p=66</ref><ref>"jones24" Jones 1868 p=24</ref> Se crei que fin finala la mèl d'un bornat situat sus sa tomba aviá poders de garison.<ref>"marti86" Martí-Ibáñez 1961 p=86–87</ref><ref> "margotta73" Margotta 1968 p=73 </ref> Las legendas sus Ipocrates se fan tanben sus sa genealogia, que remota del costat pairal dirèctament a Asclepi, e del costat mairal a [[Eracles]].<ref>"britannica"</ref> 1. '''Ipocrates II. "Lo paire de la medecina"'''<br /> 2. [[Eraclides Escolapi|Eraclides]]<br /> 4. [[Ipocrates I]].<br /> 8. [[Gnosidic]]<br /> 16. [[Nebre (mètge)|Nebre]]<br /> 32. Sostrat III.<br /> 64. Teodor II.<br /> 128. Sostrat, II.<br /> 256. [[Teodor I (Asclepi)|Teodor]]<br /> 512. [[Cleomitades (mètge)|Cleomitades]]<br /> 1024. [[Crisamis]]<br /> 2048. Dardan<br /> 4096. Sostat<br /> 8192. Ipolòc<br /> 16384. [[Podaliri]]<br /> 32768. [[Asclepi]] == Referéncias == <references/> == Bibliografia == === Generala === [[Fichièr:GreekReduction.jpg|thumb|.]] * {{en}} Francis Adams, The Genuine Works of Hippocrates, 1891, ed:William Wood and Company [[Nòva York]] * {{en}} Francis Adams, 1891 reed 1994, ed: Daniel C. Stevenson, Web Atomics © 1994–2000Works by Hippocrates [http://classics.mit.edu/Browse/browse-Hippocrates.html]. * {{en}} Michael Boylan, Hippocrates, in Internet Encyclopedia of Philosophy, 2006 [http://www.iep.utm.edu/h/hippocra.htm]. * {{en}} Britannica Concise Encyclopedia, Soranus of Ephesus, 2006, ed:Encyclopædia Britannica, Inc.[https://web.archive.org/web/20071012184531/http://concise.britannica.com/ebc/article-9379121/Soranus-of-Ephesus]. * {{en}}Encyclopedia Britannica, 1911, HIPPOCRATES, Encyclopedia Britannica, Inc.[https://web.archive.org/web/20110907082041/http://encyclopedia.jrank.org/HIG_HOR/HIPPOCRATES.html]. * {{en}}Fielding H. Garrison, History of Medicine, 1966; ed: W.B. Saunders Company, [[Filadèlfia]]}}. * {{en}}AIa Fishchenko & SD Khimich; Modification of the Hippocratic cap-shaped bandage in Klin Khir; 1986 * {{en}}Ann Ellis Hanson; Hippocrates: The "Greek Miracle" in Medicine; [https://web.archive.org/web/20070208071052/http://www.medicinaantiqua.org.uk/Medant/hippint.htm]; ed: Lee T. Pearcy, The Episcopal Academy, Merion, EUA * {{en}} Internet Encyclopedia of Philosophy; Democritus; 2006; ed: The University of Tennessee at Martin[http://www.iep.utm.edu/d/democrit.htm]. * {{en}} P.G. Jani; Management of Haemorrhoids: A Personal Experience; 2005 in East and Central African journal of Surgery. * {{en}} Helgi Örn Jóhannsson; Haemorrhoids: Aspects of Symptoms and Results after Surgery; 2005; Uppsala University;ISBN 91-554-6399-1. * {{en}} W. H. S. Jones, Hippocrates Collected Works I; 1868; Cambridge Harvard University Press; [http://daedalus.umkc.edu/hippocrates/HippocratesLoeb1/page.ix.php]]. * {{it}} Alberto Jori; Medicina e medici nell'antica Grecia. Saggio sul 'Perì téchnes' ippocratico, ed:Il Mulino; Bolonha (Itàlia). * {{en}} M. D. Kalopothakes; An essay on Hippocrates; 1857; ed:King and Baird Printers; [[Filadèlfia]][http://www.hti.umich.edu/cgi/t/text/pageviewer-idx?c=moa&cc=moa&idno=akk6471.0001.001&frm=frameset&view=image&seq=3]. * {{en}} Samuel & Vera Leff; From Witchcraft to World Health| first1; 1956|; ed: Camelot Press Ltd.; [[Londres]] e [[Southampton]]}}. * {{it}} Francesco Lopez; Il pensiero olistico di Ippocrate. Percorsi di ragionamento e testimonianze. Vol. I, 2004; Edizioni Pubblisfera, Cosenza (Itàlia). * {{en}} Charles V. Mann, Surgical Treatment of Haemorrhoids, 2002; Springer; ISBN 1852334967. * {{en}} Ralph H. Major; Classic Descriptions of Disease, 1965; [[Springfield (Illinois)]]. * {{en}} Roberto Margotta; The Story of Medicine; 1968; ed:Golden Press; [[Nòva York]]. * {{en}} Félix Martí-Ibáñez; A Prelude to Medical History, 1961, ed:MD Publications, Inc., [[Nòva York]]. * {{en}} National Library of Medicine; Images from the History of Medicine; 2006; ed:National Institutes of Health[http://wwwihm.nlm.nih.gov/ihm/images/B/14/555.jpg]. * {{en}} National Library of Medicine; Objects of Art: Tree of Hippocrates; 2000; ed: National Institutes of Health [http://www.nlm.nih.gov/exhibition/tour/hippocrates.html]. * {{en}}NCEPOD, Scoping our practice; 2004; ed: National Confidential Enquiry into Patient Outcome and Death, Londres; ISBN0953924933. * {{en}} Sherwin B. Nuland, Doctors; 1988; Knopf; ISBN 0394551303. * {{en}} Jody Robin Pinault; Hippocratic Lives and Legends; 1992; ed:Brill Academic publishers; [[Leiden]],[[Nòva York]], [[Colònia (Alemanya)|Colònia]]; ISBN 9004095748. * [[Platon]], Protagoras; Internet Classics Archive: The University of Adelaide Library 2006 [http://classics.mit.edu/Plato/protagoras.html]. * [[Plini lo Vièlh]], [[Istòria naturala]], libre XXIX; trad {{en}}:John Bostock. [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plin.+Nat.+29.2 Perseus program.]. * {{en}}Project Hippocrates; 1995; ed;Center for Medical Robotics and Computer Assisted Surgery, Carnegie Mellon School of Computer Science; [http://www.cs.cmu.edu/afs/cs/project/mrcas/www/hippocrates.html]. * {{en}}Ira M. Rutkow; Surgery: An Illustrated History; 1993; ed:Elsevier Science Health Science div; [[Londres]] e [[Southampton]]; ISBN 0801660785. * {{en}}Robert A. Schwartz, Gregory M. Richards, Supriya Goyal, Clubbing of the Nails; 2006; ed:WebMD {http://www.emedicine.com/derm/topic780.htm]. * {{en}} J. Shah; Endoscopy through the ages, 2002 in BJU International; ed: Academic Surgical Unit and Department of Urology, Imperial College School of Medicine, St. Mary's Hospital; Londres. * {{en}}Charles Singer & E. Ashworth Underwood; A Short History of Medicine; 1962; ed:Oxford University Press;[[Nòva York]] e [[Oxford]] * {{en}} William Smith; Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology; 1870; ed:Little, Brown, and Company; [[Boston]][http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/1590.html] * {{en}} Wesley D. Smith, Hippocratic Tradition, 1979; ed; Cornell University Press, ISBN 0801412099 * {{en}} Wesley D.Smith; Hippocrates [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/266627/Hippocrates Hippocrates in Encyclopaedia Britannica en linha] === Complementària === * Wesley D. Smith. [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/266627/Hippocrates Hippocrates.] Article complet gratuït de l'Encyclopædia Britannica. * Francis Adams (traductor) [1891] [http://classics.mit.edu/Browse/browse-Hippocrates.html] òbras d'Ipocrates, 1994; ed:Daniel C. Stevenson, Web Atomics © 1994–2000; The Internet Classics Archive. * {{it}} Alberto Jori, Medicina e medici nell'antica Grecia. Saggio sul 'Perì téchnes' ippocratico; 1996; ed;Il Mulino; Bolonha (Itàlia). * {{en}}M. D. Kalopothakes; An essay on Hippocrates; 1857, ed: King and Baird Printers; [[Filadèlfia]]; [http://www.hti.umich.edu/cgi/t/text/pageviewer-idx?c=moa&cc=moa&idno=akk6471.0001.001&frm=frameset&view=image&seq=3]. * {{it}} Francesco Lopez; Il pensiero olistico di Ippocrate. Percorsi di ragionamento e testimonianze. Vol. I; 2004, Edizioni Pubblisfera, Cosenza (Itàlia). * [[Plini lo Vièlh]], [[Istòria naturala]]: Libre XXIX.'', trad {{en}} John Bostock. Tèxte original [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plin.+Nat.+29.2 programa Perseus]. * {{en}} Wesley D. Smith, Hippocratic Tradition, ed: Cornell Univ Pr; 1979, ISBN 0801412099}} * {{fr}}[https://web.archive.org/web/20120523211351/http://www.bium.univ-paris5.fr/histmed/medica/hipp_va.htm Primièras edicions imprimada de la Colleccion ipocratica] sul web de la Bibliotèca Interuniversitària de Medecina de París (BIUM); estudis e tèxtes digitalizats per la [http://www.bium.parisdescartes.fr BIUM (Bibliotèca interuniversitària de medecina e d'odontologia, París)] vejatz la bibliotèca digital [https://web.archive.org/web/20141007025741/http://www.bium.univ-paris5.fr/histmed/medica.htm Medic@]. == Ligams extèrnes == {{Commons|Hippocrates|Ipocrates}} *{{fr}} [http://web2.bium.univ-paris5.fr/livanc/?intro=hipp_vf&statut=charge Òbras d'Ipòcrates] sul site Medic@ (BIUM) * {{en}} [https://web.archive.org/web/20070208071052/http://www.medicinaantiqua.org.uk/Medant/hippint.htm A. E. Hanson, ''Hippocrates: The "Greek Miracle"], in Medicine'' (Medecina Antica) cj71vhdk21pe5bea0fiu6bnwrm1gkaq 0 121523 2334299 2295764 2022-08-24T22:10:02Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} [[Fichièr:Coat_of_arms_of_Somalia.svg|thumb|220px|Blason de Somalia.]] Vaquí la '''lista dels [[primièr ministre|primièrs ministres]] de [[Somalia]]''' aprèp l'independéncia en [[1960]]. {|class="wikitable" !colspan=3 |cap d'Estat !Periòde de govèrn ! Partit |- bgcolor="#ffffff" !colspan="5"|'''Administracion fideicomissària de Somalia''' |- |bgcolor=lightskyblue| | [[Fichièr:Abdullahi Issa Mohamud.jpg|60px]] | [[Abdullahi Issa]] | [[1 de julhet]] de [[1949]] fins a [[1 de julhet]] de [[1960]] | ''Ururka Dhalinyarada Soomaaliyeed'' - SOYL |- valign=top bgcolor="#ffffff" !colspan="5"|'''[[Somalia|Republica Somalia]]''' |- |bgcolor=lightskyblue| | [[Fichièr:Mohammed Haaji Ibrahim Cigaal.jpg|60px]] | [[Muhammad Haji Ibrahim Egal]] | [[1 de julhet]] de [[1960]] fins a [[12 de julhet]] de [[1960]] | ''Ururka Dhalinyarada Soomaaliyeed'' - SOYL |- |bgcolor=lightskyblue| | [[Fichièr:1963-10_1963年_索马里总理阿卜迪拉希德·阿里·舍马克_Abdirashid_Ali_Shermarke.jpg|60px]] | [[Abdirashid Ali Shermarke]] | [[12 de julhet]] de [[1960]] fins a [[14 de junh]] de [[1964]] | ''Ururka Dhalinyarada Soomaaliyeed'' - SOYL |- |bgcolor=lightskyblue| | [[Fichièr:Husein.jpg|60px]] | [[Abdirizak Haji Hussein]] | [[14 de junh]] de [[1964]] fins a [[15 de julhet]] de [[1967]] | ''Ururka Dhalinyarada Soomaaliyeed'' - SOYL |- |bgcolor=lightskyblue| | [[Fichièr:Mohammed Haaji Ibrahim Cigaal.jpg|60px]] | [[Muhammad Haji Ibrahim Egal]] | [[15 de julhet]] de [[1967]] fins a [[21 d'octobre]] de [[1969]] | ''Ururka Dhalinyarada Soomaaliyeed'' - SOYL |- valign=top bgcolor="#ffffff" !colspan="5"|'''Republica Democràtica de Somalia''' |- |bgcolor=lightskyblue| | [[Fichièr:Mohammed Haaji Ibrahim Cigaal.jpg|60px]] | [[Muhammad Haji Ibrahim Egal]] | [[21 d'octobre]] de [[1969]] fins a [[1 de novembre]] de [[1969]] | ''Ururka Dhalinyarada Soomaaliyeed'' - SOYL |- |bgcolor=darkolivegreen| ||[[Fichièr:Coat of arms of Somalia.svg|60px]] | [[Mohamed Farah Salad]] | [[1 de novembre]] de [[1969]] fins a març [[1970]] | militar (Exèrcit) |- |align="center" colspan="6"|''carga abolida de març [[1970]] fins a [[1 de febrièr]] de [[1987]] |- |bgcolor=red| | [[Fichièr:Mohamed Ali Samatar.png|60px]] | [[Mohamed Ali Samatar]] | [[1 de febrièr]] de [[1987]] fins a [[3 de setembre]] de [[1990]] | ''Xisbiga Hantiwadaagga Kacaanka Soomaaliyeed'' - XHKS |- |bgcolor=red| ||[[Fichièr:Coat of arms of Somalia.svg|60px]] | [[Muhammad Hawadle Madar]] | [[3 de setembre]] de [[1990]] fins a [[24 de genièr]] de [[1991]] | ''Xisbiga Hantiwadaagga Kacaanka Soomaaliyeed'' - XHKS |- |bgcolor=green| | [[Fichièr:Omararteghalib.jpg|60px]] | [[Umar Arteh Ghalib]] | [[24 de genièr]] de [[1991]] fins a [[21 de julhet]] de [[1991]] | USC |- valign=top bgcolor="#ffffff" !colspan="5"|'''Guèrra civila de Somalia''' (govèrn provisòri) |- |bgcolor=green| | [[Fichièr:Omararteghalib.jpg|60px]] | [[Umar Arteh Ghalib]] | [[21 de julhet]] de [[1991]] fins a [[3 de genièr]] de [[1997]] | USC |- |colspan="5" align="center"| ''Vakanta'', de la [[3 de genièr]] de [[1997]] fins a [[8 d'octobre]] de [[2000]] |- valign=top bgcolor="#ffffff" !colspan="5"|'''Guèrra civila de Somalia''' (Govèrn nacional de transicion) |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Dr. Ali Khalif Galaydh Photo.JPG|60px]] | [[Ali Khalif Galaydh]] | [[8 d'octobre]] de [[2000]] fins a [[28 d'octobre]] de [[2001]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| ||[[Fichièr:Coat of arms of Somalia.svg|60px]] | [[Osman Jama Ali]] | [[28 d'octobre]] de [[2001]] fins a [[12 de novembre]] de [[2001]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| | | [[Hassan Abshir Farah]] | [[12 de novembre]] de [[2001]] fins a [[8 de decembre]] de [[2003]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| ||[[Fichièr:Coat of arms of Somalia.svg|60px]] | [[Muhammad Abdi Yusuf]] | [[8 de decembre]] de [[2003]] fins a [[3 de novembre]] de [[2004]] | sense partit |- valign=top bgcolor="#ffffff" !colspan="5"|'''Guèrra civila de Somalia''' (Govèrn federal de transicion) |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Ali Mohammed Ghedi in Kenya (cropped).jpg|60px]] | [[Ali Muhammad Ghedi]] | [[3 de novembre]] de [[2004]] fins a [[29 d'octobre]] de [[2007]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| ||[[Fichièr:Coat of arms of Somalia.svg|60px]] | [[Salim Aliyow Ibrow]] | [[29 d'octobre]] de [[2007]] fins a [[24 de novembre]] de [[2007]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| | | [[Nur Hassan Hussein]] | [[24 de novembre]] de [[2007]] fins a [[14 de febrièr]] de [[2009]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Omarasharmarke4.jpg|60px]] | [[Omar Abdirashid Ali Sharmarke]] | [[14 de febrièr]] de [[2009]] fins a [[21 de setembre]] de [[2010]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| ||[[Fichièr:Coat of arms of Somalia.svg|60px]] | [[Abdiwahid Elmi Gonjeh]] (provisòri) | [[24 de setembre]] de [[2010]] fins a [[31 d'octobre]] de [[2010]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Mohamed_Abdullahi_Farmajo_(cropped).jpg|60px]] | [[Mohamed Abdullahi Mohamed]] | [[31 d'octobre]] de [[2010]] fins a [[19 de junh]] de [[2011]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Abdiweli_Mohamed_Ali_-_2012-02-27_at_12-35-51.jpg|60px]] | [[Abdiweli Mohamed Ali]] (provisòri) | [[19 de junh]] de [[2011]] fins a [[28 de junh]] de [[2011]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Abdiweli_Mohamed_Ali_-_2012-02-27_at_12-35-51.jpg|60px]] | [[Abdiweli Mohamed Ali]] | [[28 de junh]] de [[2011]] - ''[[20 d'agost]] de [[2012]]'' | sense partit |- valign=top bgcolor="#ffffff" !colspan="5"|'''[[Somalia|Republica Federala de Somalia]]''' (govèrn federal)<ref name="August 2012">[https://web.archive.org/web/20131228121925/http://www.somaliweyn.com/pages/news/Aug_12/Somalia_Constitution_English_FOR_WEB.pdf constitucion provisòra]</ref> |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Abdiweli_Mohamed_Ali_-_2012-02-27_at_12-35-51.jpg|60px]] | [[Abdiweli Mohamed Ali]] | ''[[20 d'agost]] de [[2012]]'' til la [[17 d'octobre]] de [[2012]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Abdifarshird1.jpg|60px]] | [[Abdi Farah Shirdon Saaid]] | [[17 d'octobre]] de [[2012]] fins a [[21 de decembre]] de [[2013]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Abdiwelisheikhahmed12a.jpg|60px]] | [[Abdiweli Sheikh Ahmed]] | [[21 de decembre]] de [[2013]] fins a [[24 de decembre]] de [[2014]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Omarasharmarke4.jpg|60px]] | [[Omar Abdirashid Ali Sharmarke]] | [[24 de decembre]] de [[2014]] fins a [[23 de febrièr]] de [[2017]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Hassan_Ali.png|60px]] | [[Hassan Ali Khaire]] | [[23 de febrièr]] de [[2017]] fins a [[25 de julhet]] de [[2020]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Prime minister mahdi gulaidh khadar.jpg|60px]] | [[Mahdi Mohammed Gulaid]] | [[25 de julhet]] de [[2020]] fins a [[18 de setembre]] de [[2020]] | sense partit |- |bgcolor=lightgray| | [[Fichièr:Mohamed Hussein Roble.png|60px]] | [[Mohamed Hussein Roble]] | [[18 de setembre]] de [[2020]] fins a uèi | sense partit |} == Partits politics == * XHKS - Xisbiga Hantiwadaagga Kacaanka Soomaaliyeed * SOYL - Somali Youth League * USC - United Somali Congress [[Categoria:Primièr ministre de Somalia| ]] [[Categoria:Lista de caps de govèrn|Somalia]] plr89qwt4sb9x13loc2u6wb5upzkdzd 0 148326 2334297 2287759 2022-08-24T21:57:50Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki Las '''organizacions de l'activisme pedofile''' son aquelas associacions creadas a l'entorn del [[Activisme pedofile|movement activista pedofile]] amb l'objectiu d'informar la societat sus la [[pedofilia]], promòure l'investigacion objectiva sus la [[sexualitat infantil]] e lo debat amb la fin d'obténer l'acceptation sociala de la pedofilia e la descriminalisacion de las relacions sexualas consentidas entre adults e mendres.<ref>Riegel, David. ''Understanding loved boys and boylovers''. Philadelphia: SafeHaven Foundation Press, 2000.</ref><ref>De Young, Mary. "The indignant page: techniques of neutralization in the publications of pedophile organizations" (en anglés). Child Abuse & Neglect, Vol. IV, num. 12, 1988, pp. 583-591.</ref><ref name="male">Sandfort, Theo; Brongersma, Edward; Alex, Van Naerssen. ''Male Intergenerational Intimacy: Historical, Socio-Psychological, and Legal Perspectives'' (in anglese). Londres/Naua Yòrk: Haworth Press, 1991. ISBN 9780918393784.</ref> ==Organizacions per païses== ===Alemanha=== * ''Aktion Freis Leben'' (AFL)<ref name="fonseca"/>. Extinguida? * ''Arbeitskreis Päderastie-Pädophilie'' (AKP). Activa a l'inici dels ans 1980<ref name="pimo"/>. * ''Deutsche Studien und Arbeitsgemeinschaft Pädophilie'' (DSAP). En actiu entre la fin dels ans 1970 e inici dels 1980<ref name="fonseca"/>. * ''Fach und Selbsthilfegruppe Paedophilie''<ref name="fonseca"/>. Extinguida? * ''Indiannekomune''. Autonomenada "comuna de liberacion dels enfants", foguèt fòrça activa entre la fin dels ans 1970 e la fin dels ans 1980. Segon qualques autors, en l'actualitat poirián demorar qualques gròps locals en actiu<ref name="pimo"/>. * ''Kinderfrühling''. Nascuda de la dissolucion de DSAP<ref>Duraz, Serge. [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223123602/http://bibliobleue.fpc.li/Revues/Espoir/N27/Sexualite1.htm "En Allemagne"] (en francés). ''Le Petit Gredin'', GRED, num. 3 (estiu 1983). (DSAP)</ref>. * ''Pädoguppe, Rat und Tat-Zentrum''<ref name="fonseca"/>. Extinguida? * ''[[Krumme 13]]'' (K13). 1993-2003<ref>[http://service.spiegel.de/digas/servlet/find/DID=20899215 « SEXUALITÄT: Unter der Gürtellinie »] (en aleman), ''Der Spiegel'' (2001-12-3).</ref><ref>"[http://www.welt.de/print-welt/article375870/Paedophile_wollen_mit_Vereinsgruendung_noch_warten.html Pädophile wollen mit Vereinsgründung noch warten]" (in germano). ''Die Welt'', 03-02-2002.</ref>. Après la siá dissolucion, lo sieu cap, Dieter Gieseking, decidiguèt manténer dobèrt lo luòc web de l'associacion, ''K13-Online'', actiu fins a l'actualitat. ===Australia=== * ''Australian Man/Boy Love Association'' (AMBLA)<ref name="fonseca"/>. * ''Australian Paedophile Support Group'' (APSG). Fondada en 1980 o 1983 segon autras fonts. Après èsser desarticulada a causa d'una infiltracion policèra, los sieus membres se van regropar en ''Boy Lovers and Zucchini Eaters'' (BLAZE), que foguèt rapidament dissolgut per la polícia<ref>Organised Criminal Paedophile Activity (en angles). 3.9 a 3.13. Parliamentary Joint Committee on the National Crime, Parlament australian, 1995.</ref>. ===Belgica=== * ''Dokumentatieidients Pedofilie'' (DSAP)<ref name="pimo"/>. Extinguida? * ''Centre de Recherche et d'Information sur l'Enfance et la Sexualité'' (CRIES). 1982-1986. Fundate per Philippe Charpentier. Publiquèt la revista ''L'Espoir''<ref>"Les réseaux pédo-criminels en Belgique avant l’affaire Dutroux" (en francés), Françoise Van De Moortel.</ref>. * ''Fach Und Selbsthilfegruppe''. Fondada a l'inici del decènni de 1990<ref name="pimo"/>. Extinguida? * ''Stiekum''<ref name="pimo"/>. Extinguida. * ''Studiegroep Pedofilie''<ref name="pimo"/>. Extinguida. ===Dinamarca=== * ''[[Association Pedophilic Danese]]'' (DPA). 1985-2004. Foguèt una de las associacions pedofiles mai importantas e nombrosas d'Euròpa. Après la siá su dissolucion, un grop d'exmembres decidiguèt manténer dobèrt lo luòc web de l'associacion, accessible fins a l'actualitat<ref name="pimo"/><ref>[http://www.ecpat.nl/images/13/1216.pdf Sex offenders without Borders] (en anglés), Save the Children, 2009.</ref>. Extinguida. ===Estat francés=== * ''Groupe de Recherche pour une Enfance Différente'' (GRED). 1979-1987. Publiquèt lo bulletin ''Le Petit Gredin''<ref name="pimo">Santiago, Pablo. "Colectivos a favor de la pedofilia". A: ''Alicia en el lado oscuro'' (en espanhol). Madrid: Imagine, 2004, pp. 387-391. ISBN 84-95882-46-9.</ref>. ===Estats Units=== * ''Childhood Sesuality Circle'' (CSC). Fondada en 1975 en [[San Diego]] (Califòrnia) per un seguidor de [[Wilhelm Reich]]<ref name="pimo"/>. Extinguida a mejans dels 1980. * ''[[North American Man/Boy Love Association]]'' (NAMBLA). 1978-actualitat. Es l'associacion de l'activisme pedofile mai importanta e nombrosa del mond<ref name="fonseca">Fonseca, Suheyla. "[http://fdc.br/Arquivos/Mestrado/Revistas/Revista10/Discente/SuheylaFonseca.pdf Um olhar crítico sobre o ativismo pedófilo]" (en portugués). ''Revista da Faculdade de Direito de Campos'', num. 10 (junh 2007).</ref><ref name="movem">Jenkins, Philip. ''Decade of Nightmares: The End of the Sixties And the Making of Eighties America'' (en anglés). Oxford: Oxford University Press, 2006, p. 124. ISBN 0195178661.</ref>. * ''Pedophile Information Society''<ref name="fonseca"/>. Extinguida? * ''Project Truth''. Foguèt una de las organizacions expulsadas de l'[[Associacion Internacionala de Gays e Lesbianas]] en 1994<ref name="iin">[http://www.iin.oea.org/proy_trafico_ninos_internet/avances.2005.pdf Documentos sobre pornografía infantil en internet] (en espanhol), ''Instituto Interamericano del Niño, la Niña y Adolescentes''.</ref>. Extinguida. ===Itàlia=== * ''Gruppo P''. Fondat en 1989 per Francesco Vallini, redactor del revista gay ''Babilonia''. Malgrat l'estatus legal de l'associacion, Vallini passèt tres ans dins empresonat, jos l'acusacion d'association criminal<ref>Andriette, Bill. "Human Rights Wrongs" (en anglés). ''The Guide'', julhet 1998.</ref>. Publiquèt lo bulletin ''Corriere del pedofili''<ref>[http://archiviostorico.corriere.it/1993/luglio/15/gruppo_reclutava_bambini_co_0_9307151114.shtml "Il " gruppo P " reclutava i bambini"] (en italian). ''Corriere della Sera'', 1993-07-15.</ref>. Extinguida. ===Norvègia=== * ''Norwegian Pedophile Group'' (NAFP). Arribèt a èsser inscricha en la federacion nacionala d'associacions omosexualas. Après èsser expulsada passèt a la clandestinitat<ref name="pimo"/>. ===Païses Basses=== * ''Enclave Kring''. Fondada als ans 1950 pel psicolog [[Frits Bernard]]<ref>Bernard, Frits; Brongersma, Edward; Sengers, Wijnand; Eeten, Peter; Haagsma, Ids. ''Sex met kinderen'' (en neerlandés). La Haye: NVSH, 1972.</ref>. Considerada la primièra associacion de l'activisme pedofile, consacrada a l'estudi scientific de la pedofilia. Extinguida. * ''International Pedophile and Child Emancipation'' (IPCE). Fondada a l'inici dels ans 1990. Lo sièu lòc web amassa de nombroses trabalhs academics sus la pedofilia<ref name="iin"/>. Activa. * ''[[Martijn]]''. 1982-2012. Foguèt l'associacion pedofile mai importanta d'Euròpa e la mai nombrosa del mond après NAMBLA. Malgrat que las siás activitats se mantenguèron totjorn dins la legalitat en vigor, en 2012 foguèt illegalizada pels tribunals neerlandess, los qu'adusiguèron que "[las] activitats e las idèas de l'associacion son contràrias a l'òrdre public e la morala"<ref>[http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2686/Binnenland/article/detail/3277772/2012/06/27/Rechter-verbiedt-pedoclub-Martijn.dhtml Rechter verbiedt pedoclub Martijn] (en neerlandés). Volkskrant.nl, 2012-6-27.</ref>. Publiquèt lo bulletin ''OK Magazine''<ref>Bernard, Frits. [http://www.ipce.info/ipceweb/Library/dutch_movement_text.htm The Dutch Paedophile Emancipation Movement] (en anglés). ''Paidika: The Journal of Paedophilia'', Vol. I, num. 2, (tardor 1987), pp. 35-45.</ref>. ===Quebec=== * Coalition Pédophile Quebecois<ref name="fonseca"/>. ===Reialme Unit=== * ''Paedophile Action for Liberation'' (PAL). 1974-?<ref name="pimo"/>. Extinguida. * ''[[Paedophile Information Exchange]]'' (PIE). 1974-1984. Foguèt una del associacions pedofiles mai importantas d'Euròpa. Foguèt afiliada al Conselh Nacional per las Libertats Civilas (''[[National Council for Civil Liberties]]'', NCCL)<ref>{{cite web|last=Beckford |first=Martin |url=http://www.telegraph.co.uk/news/politics/labour/4949555/Harriet-Harman-under-attack-over-bid-to-water-down-child-pornography-law.html |title=Harriet Harman under attack over bid to water down child pornography law |publisher=Telegraph |date=2009-03-09 |accessdate=2012-10-28}}</ref>. Illo publicava le revistas ''Magpie'', ''Understanding Paedophilia'' e ''Childhood Rights''<ref name="pimo"/><ref>O'Carroll, Tom. "[http://www.ipce.info/host/radicase/chap11.htm The Beginnings of Radical Paedophilia in Britain]". En: ''Paedophilia: The Radical Case'' (en anglés). Londres: Peter Owen, 1980. ISBN 0720605466.</ref>. ===Soïssa=== * ''Schweizerische Arbeitsgemeinschaft Pädophile'' (SAP)<ref name="pimo"/>. Extinguida. ==Subgròps== ===Alemanha=== * ''AG-Pädo''. Gruppo de appoio fundate in 1991 intra le association gay ''Arbeitsgruppe des Bundesverbandes Homosexualität'' (BVH). Depost le dissolution de BVH in 1997 illo deveniva parte de ''Arbeitsgemeinschaft Humane Sexualität'' (AHS)<ref>Bundschuh, Claudia: ''Pädosexualität'' (in germano). Opladen: Leske + Budrich, 2001. ISBN 3-8100-2930-0</ref><ref name="fonseca"/>. En actiu. ===Belgica=== * ''Groupe d'Étude sur la Pédophilie''. Gròp d'estudi de l'associacion gay ''Infor Homosexualitaté''. En 1982 se transformèt en CRIES<ref>"Six ans d'existence". ''L'Espoir'', CRIES, num. 21, 1986. (en francés)</ref>. ===Païses Basses=== * ''Jon''. Gròp de supòrt de la [[Societat Neerlandesa per una Reforma Sexuala]] fondat en 1979<ref name="fonseca"/>. En actiu. ==Referéncias== <div style="font-size: 90%"> <references/> </div> ==Ligams extèrnes== * [http://www.ipce.info/ IPCE] Loc oficial (en alemand, espanhol, francés e anglés). * [https://web.archive.org/web/20120516134552/http://k13-online.krumme13.org/ ''K13-Online''] (en alemand). * [http://danpedo.sexualpolitik.se/english/ ''Danish Pedophile Association''] Loc oficial (en danés, francés, anglés, italian e neerlandés). * [http://newgon.com/prd/org/index.html Organizations] (en anglés). ''Pedosexual Resources Directory''. * [https://web.archive.org/web/20121127235652/http://newgon.com/wiki/List_of_hoax_pedophilia_organisations List of hoax pedophilia organisations] (en anglés). ''Newgon Wiki''. [[Categoria:Pedofilia]] m4ku79c1m2wmw889ccawkzrbfctn2fa 0 152723 2334360 2308739 2022-08-25T11:44:26Z ΟυώρντΑρτ 38747 ΟυώρντΑρτ a desplaçat la pagina [[Donetsk]] cap a [[Donetzk]] : ц se translitèra per "tz" en occitan wikitext text/x-wiki {{Infobox Vila |carta= |nom= Донецьк |nom2=Donetsk |imatge= NabDonetsk.jpg |legenda= |blason= Большой герб Донецка.png |bandièra= Flag of Donetsk.svg |nom de division1=País |division1={{Ucraïna}} |títol autoritat= |autoritat= |nom de division2=óblast |division2=[[óblast de Donetsk]] |títol autoritat2= |cp= |mapa= |imatge de mapa= |latitud= |longitud= |estatut= |altitud= |altmax = |populacion= {{formatnum:905 364}} |annada-pop=[[2021]] |superfícia= |sits-toristics= |divèrs= |url= http: |imatgeloc=Donetsk-Ukraine-map.png }} '''Donetsk''' (en [[ucraïnian]] e en [[rus]]: ''Донецьк''), tanben sonada ancianament ''Iozòvka'' o ''Stalino'', es una vila d'[[Ucraïna]]. Situada dins l'èst del país, sul flume [[Kalmius]], es un dels centres industrials mai importants de l'estat ucraïnian. Foguèt fondada en 1869 per un entrepreneire galés, [[John Hughes]], qu'i construsiguèt una fabrica d'acièr e dobriguèt mantas minas de carbon dins la region. La vila recebèt alara lo nom de Iozòvka (en ucraïnian: ''Юзовка''), a partir de la prononciacion locala ("Ioz") del nom de l'industrial que l'aviá creada. Es de ''jure'' la capitala de l'[[óblast de Donetsk]] en [[Ucraïna]] mas de ''facto'' la capitala de la [[Republica populara de Donetsk]], un Estat secessionnista autoproclamat pas reconegut internacionalament levat per [[Russia]] al començament de la guèrra amb Ucraïna. [[Categoria:Vila d'Ucraïna]] 1l5djz4ys2hxa4825fghkt5gwllvaoe 2334362 2334360 2022-08-25T11:46:13Z ΟυώρντΑρτ 38747 wikitext text/x-wiki {{Infobox Vila |carta= |nom= Донецьк |nom2=Donetzk |imatge= NabDonetsk.jpg |legenda= |blason= Большой герб Донецка.png |bandièra= Flag of Donetsk.svg |nom de division1=País |division1={{Ucraïna}} |títol autoritat= |autoritat= |nom de division2=óblast |division2=[[óblast de Donetsk]] |títol autoritat2= |cp= |mapa= |imatge de mapa= |latitud= |longitud= |estatut= |altitud= |altmax = |populacion= {{formatnum:905 364}} |annada-pop=[[2021]] |superfícia= |sits-toristics= |divèrs= |url= http: |imatgeloc=Donetsk-Ukraine-map.png }} '''Donetzk''' (en [[ucraïnian]] e en [[rus]]: ''Донецьк''), tanben sonada ancianament ''Iozòvka'' o ''Stalino'', es una vila d'[[Ucraïna]]. Situada dins l'èst del país, sul flume [[Kalmius]], es un dels centres industrials mai importants de l'estat ucraïnian. Foguèt fondada en 1869 per un entrepreneire galés, [[John Hughes]], qu'i construsiguèt una fabrica d'acièr e dobriguèt mantas minas de carbon dins la region. La vila recebèt alara lo nom de Iozòvka (en ucraïnian: ''Юзовка''), a partir de la prononciacion locala ("Ioz") del nom de l'industrial que l'aviá creada. Es de ''jure'' la capitala de l'[[óblast de Donetsk|óblast de Donetzk]] en [[Ucraïna]] mas de ''facto'' la capitala de la [[Republica populara de Donetsk|Republica populara de Donetzk]], un Estat secessionnista autoproclamat pas reconegut internacionalament levat per [[Russia]] al començament de la guèrra amb Ucraïna. [[Categoria:Vila d'Ucraïna]] g6mcxmlgqe36fwu2okm0ehwamye9hce 0 163836 2334323 2280707 2022-08-24T23:38:00Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" width=255 cellspacing="0" align="right" style="margin: 0 0 1em 1em; text-align:left; border-collapse:collapse; border:1px gray solid; font-size:95%; background:#f9f9f9" |+ <big><big>'''Maurizio Milani''' </big></big> |- | style="background:#efefef" align="center" colspan=2 |[[Fichièr:Maurizio Milani Dec 18th 2016.jpg|270px|Maurizio Milani, lo 18 de decembre de [[2016]]]] |- !align=right|País: | {{Itàlia}} |- !align=right|Data de naissença: |[[20 de mai]] de [[1961]] |- !align=right|Luòc de naissença: |[[Milan]], [[Itàlia]] |- !align=right|Profession: | Umorista, actor e escrivan |- !align=right|Sit: | http://mauriziomilani.blogspot.com |} '''Carlo Barcellesi''', mai conegut coma '''Maurizio Milani''' ([[Milan]], [[20 de mai]] de [[1961]]),<ref>Le 18 de decembre de 2016, à Cudògn, durant la présentation de son livre "''Il verro ruffiano''", il confirme que son année de naissance est [[1961]].</ref> es un [[umorista]], actor e blogaire [[Itàlia|italian]]. * ''Çò que tos parents an economizat e bastit amb parcimonia dins una vida de trabalh, o pòdes degalhar dins un an. Se t'engatjas plan, quitament en mens de temps!'' (Maurizio Milani) == La vida== Nascut à [[Milan]] en [[1961]], obtenguèt un diplòma en agricultura a l' ''Istituto Tecnico Agrario Statale Tosi'' de [[Cudògn]], la vila que ne's sortit sa familha<ref>[http://www.comune.codogno.lo.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/482 Carlo Barcellesi in arte Maurizio Milani].</ref>. Debutèt coma umorista al ''Zelig Cabaret''.<ref>[https://archive.is/20030426010616/http://www.corriere.it/vivimilano/speciali/2003/03_Marzo/19/zelig.shtml Zelig in festa per il ritorno di Maurizio Milani]</ref> de Milan en [[1987]], e a la [[television]] al mitan de las [[annadas 1980]]. Fòrça actiu tanben coma escrivan satiric escriu dins los jornals ''Il Foglio'' e ''Libero'', e collabora amb lo mesadièr ''Max''. == La Carrièra== === Òbras === * 1994: ''Animale da fosso'', Bompiani * 1996: ''Un uomo da badile'', Baldini&Castoldi * 1998: ''Vantarsi, bere liquori, illudere la donna'', Baldini&Castoldi * 2003: ''La donna quando non capisce s'innamora'', Kowalski * 2005: ''In amore la donna vuol tribolare'', Kowalski * 2006: ''L'uomo che pesava i cani'', Kowalski * 2007: ''Del perché l'economia africana non è mai decollata'', Kowalski * 2010: ''Mi sono iscritto nel registro degli indagati'', Rizzoli * 2011: ''Chi ha ciulato la Corrente del Golfo?'', Aliberti * 2012: ''Fidanzarsi non conviene'', Barbera * 2013: ''Uomini che piangono per niente'', Rizzoli * 2014: ''Saltar per terra causa vino'', Wingsbert House * 2016: ''Il verro ruffiano'', Baldini&Castoldi === Teatre === * [[1992]], ''Un uomo da badile'' * [[1993]], ''Piacenza''<ref>[https://archive.is/20120719095948/http://www.apriteilsipario.it/archivio/panoramica93-94/panoramica93-94.htm Locandina della stagione '93-'94]</ref> * [[1995]], ''Animale da fosso'' * [[1998]], ''Il pubblico all'uscita si lamenta'' === Television === * [[1993]], ''Letti Gemelli'' * [[1992]], ''Su la testa!'' (Rai 3) * [[1993]], ''Cielito lindo'' (RaiTre) * [[1997]]-[[1998|98]], ''Scatafascio'' (Italia 1) * [[1998]]-[[1999|99]] ** ''Comici'' (Italia 1) ** ''Facciamo cabaret'' (Italia 1) * [[2003]]-[[2008|08]], ''Che tempo che fa''' (RaiTre) ==Referéncias== {{reflist}} ==Ligams extèrnes== {{commons|Maurizio Milani}} * [http://mauriziomilani.blogspot.com Maurizio Milani Official Blog] * {{imdb name| id=2502464}} {{DEFAULTSORT:Milani, Maurizio}} [[Categoria:Naissença a Milan]] [[Categoria:Naissença en 1961]] [[Categoria:Actor italian]] [[Categoria:Escrivan italian]] [[Category:Umorista italian]] e2yyr83jkiogzy2tn3wrkh7pkyf12ym 0 171954 2334302 2134445 2022-08-24T22:14:34Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki [[Fichièr:Will this lo-fi studio work?.jpg|vinheta|Un estúdio minimalista ambe d'equipaments dels annadas 1980-1990.]] '''Lo-fi''' (abreviacion de ''low-fidelity'', « de bassa fidelitat ») es una expression apareguda a la fin de las annadas 1980<ref name="allmusic">{{En}} [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223142146/http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg Lofi], ''[[AllMusic]]'', 29 d'agost de 2008 <small>(consultat lo 25 de març de 2015)</small></ref> als [[Estats Units d'America|Estats Units]] per designar d'unes grops o musicaires [[Cultura underground|underground]] adoptant de metòdes d'enregistrament primitivas per produsir un son {{Citacion|brut}}, volontàriament opausat a las sonoritats jutjadas aseptizadas d'unas musicas popularas. L'expression es l'antonim de [[hi-fi]] (abreviacion de ''high-fidelity'', « de nauta fidelitat »<ref>{{En}} Anthony Carew, [https://www.liveabout.com/genre-profile-lo-fi-94022 Genre Profile - Lo-Fi], 23 de mai de 2019.</ref>). == Nòtas e referéncias == {{Traduccion/Referéncia|fr|Lo-fi|154809789}} <references /> [[Categoria:Genre musical]] afww9vrb04sxlifc2njy0lz6kxqpogk 0 173764 2334211 2157259 2022-08-24T16:03:32Z Jfblanc 104 Jfblanc a desplaçat la pagina [[Baish Pirenèus]] cap a [[Departament deus Baish Pirenèus]] wikitext text/x-wiki Los '''Baish Pirenèus''' o '''Pirenèus Baish''' qu’ei un departament francés creat en [[1790]]. En [[1969]] que prengó lo nom de [[Pirenèus Atlantics]]. deig5nv8uf65curv6etmdm3vbcn9hwz 0 173919 2334156 2158077 2022-08-24T12:04:21Z Toku 7678 wikitext text/x-wiki Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Liames intèrnes == * [[Guèrra]]. * [[Patz]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> 63yrqpv3sd2v9vln698erohgj18vbzd 2334157 2334156 2022-08-24T12:23:08Z Toku 7678 /* Liames intèrnes */ wikitext text/x-wiki Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Liames intèrnes == * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> 959kasucq89naskt0r9i3gfxdux8aym 2334158 2334157 2022-08-24T12:23:22Z Toku 7678 /* Liames intèrnes */ wikitext text/x-wiki Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> eeujt14lqhbhi0u65gp72hx225mkgux 2334159 2334158 2022-08-24T12:48:25Z Toku 7678 wikitext text/x-wiki Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * [[Barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * [[Frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * [[Temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * [[Zòna coreana desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> qzrv2o3yfqnvmsceufxn6s6w07qps4y 2334160 2334159 2022-08-24T12:49:21Z Toku 7678 /* Liames intèrnes */ wikitext text/x-wiki Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * [[Barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * [[Frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * [[Temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * [[Zòna coreana desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> ps0zvdxvpm7e37brrvkj2yq9x8wqykb 2334161 2334160 2022-08-24T12:49:42Z Toku 7678 wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * [[Barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * [[Frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * [[Temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * [[Zòna coreana desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> nmffw4du7uubwhij7tndvw6lb20wk1m 2334162 2334161 2022-08-24T12:50:06Z Toku 7678 /* Nòtas e referéncias */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * [[Barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * [[Frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * [[Temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * [[Zòna coreana desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] c03wvt04ejbe0hu06cimzanjty5dc6i 2334163 2334162 2022-08-24T12:51:36Z Toku 7678 /* Lista dei zònas desmilitarizadas */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * [[Barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * [[Frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * [[Temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * [[Zòna coreana desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * Zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] 5tqd9sna4ajg8eey5dzdh5v3orplikc 2334164 2334163 2022-08-24T12:54:52Z Toku 7678 /* Istòria */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * [[Barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * [[Frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * [[Temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * [[Zòna coreana desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * Zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] j5h2ugqpvzh3axar73enwmvm5dh3io4 2334165 2334164 2022-08-24T12:56:19Z Toku 7678 /* Zònas actualas */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * Zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] 4b4ueee5j0uncomdjr4r07oomuykzl2 2334166 2334165 2022-08-24T13:06:46Z Toku 7678 /* Zònas disparegudas */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] iqep1qa8uzanpsqmhbm7e8vozmnqjqu 2334167 2334166 2022-08-24T13:07:37Z Toku 7678 /* Zònas disparegudas */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] 8ki0zcpmb5c7w6gzrik0h5lci0dd7qo 2334168 2334167 2022-08-24T13:08:06Z Toku 7678 /* Zònas disparegudas */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Efiechs sus la geografia == == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] d9t6ufd7ddeznni8tkkmu7nfzqiyyz2 2334169 2334168 2022-08-24T13:13:25Z Toku 7678 /* Efiechs sus la geografia */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Efiechs sus la geografia == Lei zònas desmilitarizadas onte la preséncia umana es enebida pòdon aver un efiech important sus la [[geografia]] locala. D'efiech, dins aqueu cas, lo desvolopament de la [[natura]] pòu s'organizar sensa interferéncia umana. Lo cas pus famós es aqueu de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]], d'una longor de 248 km, qu'assosta probablament d'espècias en perilh d'extinccion coma lo [[tigre de Sibèria]]. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] 6fzbijwex41zi71i81zgqhxj02lpqis 2334170 2334169 2022-08-24T13:14:06Z Toku 7678 /* Zònas actualas */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === [[File:Korean_DMZ.jpg|thumb|right|Traçat de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]].]] * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Efiechs sus la geografia == Lei zònas desmilitarizadas onte la preséncia umana es enebida pòdon aver un efiech important sus la [[geografia]] locala. D'efiech, dins aqueu cas, lo desvolopament de la [[natura]] pòu s'organizar sensa interferéncia umana. Lo cas pus famós es aqueu de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]], d'una longor de 248 km, qu'assosta probablament d'espècias en perilh d'extinccion coma lo [[tigre de Sibèria]]. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] 36ws5nny5wvemkqemqajvhflqg205zc 2334171 2334170 2022-08-24T13:16:04Z Toku 7678 wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === [[File:Korean_DMZ.jpg|thumb|right|Traçat de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]].]] * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Efiechs sus la geografia == Lei zònas desmilitarizadas onte la preséncia umana es enebida pòdon aver un efiech important sus la [[geografia]] locala. D'efiech, dins aqueu cas, lo desvolopament de la [[natura]] pòu s'organizar sensa interferéncia umana. Lo cas pus famós es aqueu de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]], d'una longor de 248 km, qu'assosta probablament d'espècias en perilh d'extinccion coma lo [[tigre de Sibèria]]. De situacions similaras son observadas lòng de la [[Linha Verda (Chipre)|Linha verda]] en [[Chipre]] o de l'èx-[[Zòna Desmilitarizada de Vietnam]]. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] gy5c4gq0n8e90fzusygv39hy2bztv5z 2334172 2334171 2022-08-24T13:17:16Z Toku 7678 /* Efiechs sus la geografia */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una alta-au-fuòc, d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === [[File:Korean_DMZ.jpg|thumb|right|Traçat de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]].]] * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Efiechs sus la geografia == Lei zònas desmilitarizadas onte la preséncia umana es enebida pòdon aver un efiech important sus la [[geografia]] locala. D'efiech, dins aqueu cas, lo desvolopament de la [[natura]] pòu s'organizar sensa interferéncia umana. Lo cas pus famós es aqueu de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]], d'una longor de 248 km, qu'assosta probablament d'espècias en perilh d'extinccion coma lo [[tigre de Sibèria]]. De situacions similaras son observadas lòng de la [[Linha Verda (Chipre)|Linha verda]] en [[Chipre]] o de l'èx-[[Zòna Desmilitarizada de Vietnam]]<ref>Dins lo camp de [[Vietnam]], lo nombre fòrça important de [[mina terrèstra|minas]] enterradas per lei dos camps per empachar un passatge de la [[frontiera]] de la [[Guèrra de Vietnam]] explica la feblessa de la populacion umana dins la region.</ref>. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] lez9rukge0340v5e5j19z7znu39breh 2334174 2334172 2022-08-24T13:19:31Z Toku 7678 wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una [[alta-au-fuòc]], d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. La màger part dei zònas desmilitarizadas son consideradas coma de territòris [[neutralitat (diplomacia)|neutres]] en causa de l'abséncia de tota populacion umana. Pasmens, dins lei zònas pobladas, lei dos camps tròban generalament una solucion per administrar lo territòri e sei populacions. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === [[File:Korean_DMZ.jpg|thumb|right|Traçat de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]].]] * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Efiechs sus la geografia == Lei zònas desmilitarizadas onte la preséncia umana es enebida pòdon aver un efiech important sus la [[geografia]] locala. D'efiech, dins aqueu cas, lo desvolopament de la [[natura]] pòu s'organizar sensa interferéncia umana. Lo cas pus famós es aqueu de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]], d'una longor de 248 km, qu'assosta probablament d'espècias en perilh d'extinccion coma lo [[tigre de Sibèria]]. De situacions similaras son observadas lòng de la [[Linha Verda (Chipre)|Linha verda]] en [[Chipre]] o de l'èx-[[Zòna Desmilitarizada de Vietnam]]<ref>Dins lo camp de [[Vietnam]], lo nombre fòrça important de [[mina terrèstra|minas]] enterradas per lei dos camps per empachar un passatge de la [[frontiera]] de la [[Guèrra de Vietnam]] explica la feblessa de la populacion umana dins la region.</ref>. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] 8836whxdi89ihuvqjgqxwlo8izfkt56 2334175 2334174 2022-08-24T13:20:07Z Toku 7678 /* Liames intèrnes */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una [[alta-au-fuòc]], d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. La màger part dei zònas desmilitarizadas son consideradas coma de territòris [[neutralitat (diplomacia)|neutres]] en causa de l'abséncia de tota populacion umana. Pasmens, dins lei zònas pobladas, lei dos camps tròban generalament una solucion per administrar lo territòri e sei populacions. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === [[File:Korean_DMZ.jpg|thumb|right|Traçat de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]].]] * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Efiechs sus la geografia == Lei zònas desmilitarizadas onte la preséncia umana es enebida pòdon aver un efiech important sus la [[geografia]] locala. D'efiech, dins aqueu cas, lo desvolopament de la [[natura]] pòu s'organizar sensa interferéncia umana. Lo cas pus famós es aqueu de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]], d'una longor de 248 km, qu'assosta probablament d'espècias en perilh d'extinccion coma lo [[tigre de Sibèria]]. De situacions similaras son observadas lòng de la [[Linha Verda (Chipre)|Linha verda]] en [[Chipre]] o de l'èx-[[Zòna Desmilitarizada de Vietnam]]<ref>Dins lo camp de [[Vietnam]], lo nombre fòrça important de [[mina terrèstra|minas]] enterradas per lei dos camps per empachar un passatge de la [[frontiera]] de la [[Guèrra de Vietnam]] explica la feblessa de la populacion umana dins la region.</ref>. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. * [[Zòna d'exclusion aeriana]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] gjazwoedyj3nle5ehih9jzkzqur1mai 2334176 2334175 2022-08-24T13:21:14Z Toku 7678 wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} [[File:DMZ1.jpg|thumb|[[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] sus una carta de 1969.]] Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una [[alta-au-fuòc]], d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. La màger part dei zònas desmilitarizadas son consideradas coma de territòris [[neutralitat (diplomacia)|neutres]] en causa de l'abséncia de tota populacion umana. Pasmens, dins lei zònas pobladas, lei dos camps tròban generalament una solucion per administrar lo territòri e sei populacions. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === [[File:Korean_DMZ.jpg|thumb|right|Traçat de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]].]] * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Efiechs sus la geografia == Lei zònas desmilitarizadas onte la preséncia umana es enebida pòdon aver un efiech important sus la [[geografia]] locala. D'efiech, dins aqueu cas, lo desvolopament de la [[natura]] pòu s'organizar sensa interferéncia umana. Lo cas pus famós es aqueu de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]], d'una longor de 248 km, qu'assosta probablament d'espècias en perilh d'extinccion coma lo [[tigre de Sibèria]]. De situacions similaras son observadas lòng de la [[Linha Verda (Chipre)|Linha verda]] en [[Chipre]] o de l'èx-[[Zòna Desmilitarizada de Vietnam]]<ref>Dins lo camp de [[Vietnam]], lo nombre fòrça important de [[mina terrèstra|minas]] enterradas per lei dos camps per empachar un passatge de la [[frontiera]] de la [[Guèrra de Vietnam]] explica la feblessa de la populacion umana dins la region.</ref>. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. * [[Zòna d'exclusion aeriana]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] 107bo126urptuzgl6fvweh8g3xaudd9 2334177 2334176 2022-08-24T13:22:11Z Toku 7678 /* Liames intèrnes */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} [[File:DMZ1.jpg|thumb|[[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] sus una carta de 1969.]] Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una [[alta-au-fuòc]], d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. La màger part dei zònas desmilitarizadas son consideradas coma de territòris [[neutralitat (diplomacia)|neutres]] en causa de l'abséncia de tota populacion umana. Pasmens, dins lei zònas pobladas, lei dos camps tròban generalament una solucion per administrar lo territòri e sei populacions. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === [[File:Korean_DMZ.jpg|thumb|right|Traçat de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]].]] * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Efiechs sus la geografia == Lei zònas desmilitarizadas onte la preséncia umana es enebida pòdon aver un efiech important sus la [[geografia]] locala. D'efiech, dins aqueu cas, lo desvolopament de la [[natura]] pòu s'organizar sensa interferéncia umana. Lo cas pus famós es aqueu de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]], d'una longor de 248 km, qu'assosta probablament d'espècias en perilh d'extinccion coma lo [[tigre de Sibèria]]. De situacions similaras son observadas lòng de la [[Linha Verda (Chipre)|Linha verda]] en [[Chipre]] o de l'èx-[[Zòna Desmilitarizada de Vietnam]]<ref>Dins lo camp de [[Vietnam]], lo nombre fòrça important de [[mina terrèstra|minas]] enterradas per lei dos camps per empachar un passatge de la [[frontiera]] de la [[Guèrra de Vietnam]] explica la feblessa de la populacion umana dins la region.</ref>. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Glacís (fortificacion)]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. * [[Zòna d'exclusion aeriana]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] l3asl7uun7v69edz2u4yt8haw3upadt 2334178 2334177 2022-08-24T13:22:37Z Toku 7678 /* Liames intèrnes */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} [[File:DMZ1.jpg|thumb|[[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] sus una carta de 1969.]] Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una [[alta-au-fuòc]], d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. La màger part dei zònas desmilitarizadas son consideradas coma de territòris [[neutralitat (diplomacia)|neutres]] en causa de l'abséncia de tota populacion umana. Pasmens, dins lei zònas pobladas, lei dos camps tròban generalament una solucion per administrar lo territòri e sei populacions. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === [[File:Korean_DMZ.jpg|thumb|right|Traçat de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]].]] * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Efiechs sus la geografia == Lei zònas desmilitarizadas onte la preséncia umana es enebida pòdon aver un efiech important sus la [[geografia]] locala. D'efiech, dins aqueu cas, lo desvolopament de la [[natura]] pòu s'organizar sensa interferéncia umana. Lo cas pus famós es aqueu de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]], d'una longor de 248 km, qu'assosta probablament d'espècias en perilh d'extinccion coma lo [[tigre de Sibèria]]. De situacions similaras son observadas lòng de la [[Linha Verda (Chipre)|Linha verda]] en [[Chipre]] o de l'èx-[[Zòna Desmilitarizada de Vietnam]]<ref>Dins lo camp de [[Vietnam]], lo nombre fòrça important de [[mina terrèstra|minas]] enterradas per lei dos camps per empachar un passatge de la [[frontiera]] de la [[Guèrra de Vietnam]] explica la feblessa de la populacion umana dins la region.</ref>. == Liames intèrnes == * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Diplomacia]]. * [[Glacís (fortificacion)]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. * [[Zòna d'exclusion aeriana]]. == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] st830xdqtmbhyms2ygxnnuslojh4rkq 2334179 2334178 2022-08-24T13:23:04Z Toku 7678 /* Liames intèrnes */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} [[File:DMZ1.jpg|thumb|[[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] sus una carta de 1969.]] Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una [[alta-au-fuòc]], d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. La màger part dei zònas desmilitarizadas son consideradas coma de territòris [[neutralitat (diplomacia)|neutres]] en causa de l'abséncia de tota populacion umana. Pasmens, dins lei zònas pobladas, lei dos camps tròban generalament una solucion per administrar lo territòri e sei populacions. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === [[File:Korean_DMZ.jpg|thumb|right|Traçat de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]].]] * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Efiechs sus la geografia == Lei zònas desmilitarizadas onte la preséncia umana es enebida pòdon aver un efiech important sus la [[geografia]] locala. D'efiech, dins aqueu cas, lo desvolopament de la [[natura]] pòu s'organizar sensa interferéncia umana. Lo cas pus famós es aqueu de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]], d'una longor de 248 km, qu'assosta probablament d'espècias en perilh d'extinccion coma lo [[tigre de Sibèria]]. De situacions similaras son observadas lòng de la [[Linha Verda (Chipre)|Linha verda]] en [[Chipre]] o de l'èx-[[Zòna Desmilitarizada de Vietnam]]<ref>Dins lo camp de [[Vietnam]], lo nombre fòrça important de [[mina terrèstra|minas]] enterradas per lei dos camps per empachar un passatge de la [[frontiera]] de la [[Guèrra de Vietnam]] explica la feblessa de la populacion umana dins la region.</ref>. == Liames intèrnes == <div style="-moz-column-count:4; column-count:4;"> * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Diplomacia]]. * [[Glacís (fortificacion)]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. * [[Zòna d'exclusion aeriana]]. </div> == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] jqcrxugfwu8yqtrt9bo5zag8gi0st1k 2334217 2334179 2022-08-24T16:10:33Z 86.210.4.96 /* Efiechs sus la geografia */ wikitext text/x-wiki {{Dialècte Provençau}} [[File:DMZ1.jpg|thumb|[[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] sus una carta de 1969.]] Una '''zòna desmilitarizada''' es una zòna [[geografia|geografica]] situada entre dos territòris ocupats per de fòrças armadas. L'activitat [[militar]]a i es enebida ò fòrça reducha, generalament après la signatura d'una [[alta-au-fuòc]], d'un [[armistici]], d'un tractat de [[patz]] ò d'un acòrdi multilaterau. Una zòna desmilitarizada es de pas confondre amb un [[glacís (fortificacion)|glacís]] e un ''[[no man's land]]''. Lo premier es un espaci tampon amainatjat per una poissança militara a l'entorn de sei [[frontiera]]s per ne'n optimizar la defensa. Lo segond es una zòna inabitada entre doas [[linha de frònt|linhas de frònt]]. La màger part dei zònas desmilitarizadas son consideradas coma de territòris [[neutralitat (diplomacia)|neutres]] en causa de l'abséncia de tota populacion umana. Pasmens, dins lei zònas pobladas, lei dos camps tròban generalament una solucion per administrar lo territòri e sei populacions. == Istòria == Lo concèpte de zòna desmilitarizada sembla aparéisser en 1727 amb l'establiment d'una zòna neutra de 1,2 km entre [[Gibartar]] e [[Espanha]]. Aquò èra una distància superiora au doble de la portada dei pèças d'[[artilhariá]] de l'epòca e èra destinat a empachar un conflicte entre [[Reialme Unit|Britanics]] e [[Espanha|Espanhòus]] après lo [[Sètge de Gibartar (1727)|sètge de 1727]]. Pasmens, aquela iniciativa demorèt un particularisme locau. De mai, èra pas una innovacion radicala car de tractats de limitacion militara existián ja durant l'[[Antiquitat]]. Per exemple, lo tractat de [[patz]] signat entre [[Roma]] e [[Cartage]] après la [[Segonda Guèrra Punica]] limitava la libertat d'accion de l'armada cartaginesa. L'idèa de crear de zònas desmilitarizadas tornèt aparéisser au sègle XX amb la creacion d'una zòna d'aqueu tipe entre [[Norvègia]] e [[Suècia]] a la dissolucion de l'union entre lei dos [[país]] en 1905. Dins aquò, aquela zòna aviá solament un quilomètre de largor e èra mai que mai simbolica. Lei zònas desmilitarizadas venguèron ansin un otís [[diplomacia|diplomatic]] après la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. D'efiech, la volontat de privilegiar la negociacion a la fòrça per resòuvre lei conflictes internacionaus entraïnèt la creacion de mai d'una zòna durant lo sègle XX. Lo succès d'aquelei zònas foguèt variable. Per exemple, lei territòris desmilitarizats a l'oèst de [[Ren]] per protegir [[França]] còntra una ataca [[Alemanha|alemanda]] foguèron tornarmai ocupats per la ''Wehrmacht'' en 1936. Pasmens, dins d'autrei cas, coma aqueu de [[Corèa]] en 1953, aquò permetèt de ben separar lei dos belligerents. A l'ora d'ara, lo concèpte de zòna desmilitarizada existís totjorn dins la [[diplomacia]] modèrna coma lo mòstra la creacion de zònas d'aqueu tipe en [[Siria]] durant la [[Guèrra Civila Siriana]]. == Lista dei zònas desmilitarizadas == === Zònas actualas === [[File:Korean_DMZ.jpg|thumb|right|Traçat de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]].]] * [[Åland|Aland]] : creada en 1921 per la [[convencion d'Aland]], tractat signat per 10 [[Estat]]s europèus après la [[crisi deis Illas Aland]]. * [[Antartida]] : dempuei la signatura dau [[Tractat d'Antartida]] en 1959, leis activitats militaras son enebidas sus lo [[continent]]. * la [[barriera Iraq-Kowait]] : creada après la [[Guèrra de Kuwait (1991)|Guèrra de Kuwait]] de 1991. * la [[frontiera entre Sodan e lo Sodan dau Sud]] : una zòna desmilitarizada de 10 km foguèt creada a l'independéncia dau [[Sodan dau Sud]]. * [[Golan]] : una partida de la region es una zòna desmilitarizada ocupada per una fòrça de l'[[ONU]]. * la [[Linha verda (Chipre)|Linha verda]] de [[Chipre]] : creada en 1964 per l'[[ONU]], es destinada a separar lei partidas [[Grècia|grèga]] e [[Turquia|turca]] de l'illa. * [[Martín García (illa)|Illa Martín García]] : creada en 1973 per lo [[Tractat dau Río de la Plata]] signat entre [[Argentina]] e [[Uruguai]] per reglar l'estatut de l'illa. * [[Sinai]] : la màger part de la [[peninsula]] es una zòna desmilitarizada destinada a protegir [[Israèl]] còntra una ataca [[Egipte|egipciana]]. Pasmens, dins leis ans 2010, [[Israèl]] autorizèt l'intrada de tropas egipcianas dins la region per combatre una insureccion [[islamisme|islamista]]. * [[Svalbard]] : lo [[tractat de Svalbard]], signat en 1920, empacha la construccion de basas navalas e de fortificacions dins l'archipèla. Son utilizacion per la guèrra es tanben enebida. Dins aquò, leis illas son pas totalament una zòna desmilitarizada car la preséncia de fòrças militaras norvegianas es pas defenduda per lo tractat. * lo [[temple de Preah Vihear]] : creada en 2011 per la [[Cort Internacionala de Justícia]] après lei combats entre [[Tailàndia]] e [[Cambòtja]] per lo contraròtle dau [[temple]], es considerada coma provisòria per la Cort. * la [[Zòna Coreana Desmilitarizada]] : creada en 1953 per separar lei fòrças de [[Corèa dau Nòrd]] e de [[Corèa dau Sud]], es probablament la zòna desmilitarizada pus coneguda a l'ora d'ara. En causa de l'abséncia totala d'èssers umans, es venguda un santuari per la preservacion d'[[espècia (biologia)|espècias]] [[Espècia menaçada|menaçada de disparicion]]. === Zònas disparegudas === * la [[frontiera Norvègia-Suècia]] foguèt una zòna desmilitarizada de 1905 a 1993. * [[Renània]] : creada per lo [[Tractat de Versalhas]] per protegir [[França]] còntra [[Alemanha]], foguèt ocupada per l'armada alemanda en 1936. * la [[Zòna Desmilitarizada d'El Caguán]] : existiguèt de 1999 a 2002 durant de negociacions entre lei [[FARC]] e lo govèrn de [[Colómbia]]. * la [[Zòna Desmilitarizada d'Idlib]] : existiguèt brèvament entre 2018 e 2019 per separar divèrsei faccions rebèlas sirianas e lei fòrças dau [[govèrn]] de [[Damasc]]. Foguèt jamai totalament mesa en plaça e d'escaramochas regularas continuèron d'opausar lei dos camps. * la [[Zòna Desmilitarizada Vietnamiana]] : creada après la [[Guèrra d'Indochina]], demorèt formalament en plaça fins a l'annexion dau [[Vietnam dau Sud]] per son vesin dau Nòrd. * la zòna « neutra » entre [[Gibartar]] e [[Espanha]] qu'es [[istòria|istoricament]] la premiera zòna desmilitarizada coneguda. * la [[zòna neutre Iraq-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après la premiera definicion de la frontiera entre lei dos país, èra una zòna non atribuïda. Foguèt finalament integrada dins lei dos Estats en 1991. * la [[zòna neutra Kuwait-Arabia Saudita]] : creada en 1922 après un acòrdi entre Kuwait, lo [[Reialme Unit]] e l'[[Arabia Saudita]] sus de territòris revendicats per lei dos monarquias aràbias. Foguèt finalament partejada en 1970. * la [[zòna tampon de Siria dau Nòrd]] : existiguèt brèvament en 2019 dins lo nòrd de [[Siria]] per separar divèrsei faccions de la [[Guèrra Civila Siriana]]. Dispareguèt amb l'ataca turca còntra lei [[Curdistan|Curds]]. == Efiechs sus la geografia == Lei zònas desmilitarizadas onte la preséncia umana es enebida pòdon aver un efiech important sus la [[geografia]] locala. D'efiech, dins aqueu cas, lo desvolopament de la [[natura]] pòu s'organizar sensa interferéncia umana. Lo cas pus famós es aqueu de la [[Zòna Desmilitarizada de Corèa]], d'una longor de 248 km, qu'assosta probablament d'espècias en perilh d'extinccion coma lo [[tigre de Siberia]]. De situacions similaras son observadas lòng de la [[Linha Verda (Chipre)|Linha verda]] en [[Chipre]] o de l'èx-[[Zòna Desmilitarizada de Vietnam]]<ref>Dins lo camp de [[Vietnam]], lo nombre fòrça important de [[mina terrèstra|minas]] enterradas per lei dos camps per empachar un passatge de la [[frontiera]] de la [[Guèrra de Vietnam]] explica la feblessa de la populacion umana dins la region.</ref>. == Liames intèrnes == <div style="-moz-column-count:4; column-count:4;"> * [[Alta-au-fuòc]]. * [[Diplomacia]]. * [[Glacís (fortificacion)]]. * [[Guèrra]]. * ''[[No man's land]]''. * [[Patz]]. * [[Tractat d'Antartida]]. * [[Zòna d'exclusion aeriana]]. </div> == Bibliografia == == Nòtas e referéncias == <references/> [[Categoria:Diplomacia]] [[Categoria:Guèrra]] [[Categoria:Patz]] goz7sn9fm0wwjfy1iik8115aotxvkxw 0 175772 2334264 2285080 2022-08-24T19:43:09Z InternetArchiveBot 43230 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox Libre | autor = [[Antoine de Saint-Exupéry]] | prefaci = | director = | genre = narracion | títol_orig = Animal Farm. A Fairy Story | lenga = [[anglés]] | luòcparucion_orig = [[Londres]] | editor_orig= Secker and Warburg | colleccion = | dataparucion_orig = [[1945 en literatura|1945]] | isbn_orig = | traductor = [[Joan de Cantalausa]] | títol = La Bòria de l'animalum | luòcparucion = | editor = Cultura d'òc | dataparucion = 1999 | imatge = | legenda = | dessenhaire = | artista_cobertura = | seria = | tipe_mèdia = | paginas = | isbn = 978-2-912293-01-5 | precedent = | seguent = }} {{Infobox Libre | autor = [[Antoine de Saint-Exupéry]] | prefaci = | director = | genre = narracion | títol_orig = Animal Farm. A Fairy Story | lenga = [[anglés]] | luòcparucion_orig = [[Londres]] | editor_orig= Secker and Warburg | colleccion = | dataparucion_orig = [[1945 en literatura|1945]] | isbn_orig = | traductor = [[Joan Ros (autor)|Joan Ros]] | títol = La Bòria delh bestial | luòcparucion = | editor = Ostal del libre | dataparucion = 2013 | imatge = | legenda = | dessenhaire = | artista_cobertura = | seria = | tipe_mèdia = | paginas = | isbn = 978-2-914662-20-8 | precedent = | seguent = }} [[File:Animal Farm - 1st edition.jpg|thumb]] '''La Bòria de l'animalum''' o '''La Bòria delh bestial''', ([[anglés]]: '''''Animal Farm''''') es una novèla [[Allegoria|allegorica]] de [[George Orwell]], publica pel primièr còp en Anglatèrra lo [[17 d'agost]] de [[1945]]. Lo libre conta l'istòria d'un grop dels animals de la bòria que se rebella contra los borièrs umans, esperant crear una societat ont los animals poirián viure egals, liure e astrucs. Lèu, pasmens, la rebellion se traís e la bòria torna dins un estat tan mal qu'abans, sota la dictatura d'un pòrc nomenat [[Napoleon (La Bòria dels animals)|Napoleon]]. Segon Orwell, la [[faula]] rebat los eveniments se debanant dins la [[Revolucion Russa|Russia Revolucionària de 1917]] puèi dins l'[[Iòssif Stàlin#De la presa dau poder a la Segonda Guèrra Mondiala|èra estaliniana]] de [[Union de las Republicas Socialistas Sovieticas|Union sovietica]]. Orwell, un social democrata, èra un critica d'[[Iòssif Stàlin]], una actitud fabregada per sas experiéncias pendent la [[Guèrra Civiu Espanhòla|Guèrra Civila Espanhòla]]. L'URSS, çò créi, venguèt una [[dictatura]] brutala, bastida sul [[culte de la personalitat]] se piejant sul [[regne de la terror]]. Dins una letra a Yvonne Davet, Orwell qualifica ''La Bòira dels animals'' coma un conte [[Satira|satiric]] contra Stàlin ("''{{Lang|fr|un conte satirique contre Staline}}''"), e dins son assag "''Why I Write''" (1946), escriu que ''La Bòira dels animals'' foguèt lo primièr ont assagèt, plan conscient de çò que fasiá, de "fusionar l'objectiu politic e l'objectiu artistic en un tot". Lo títol original èra ''Animal Farm: A Fairy Story,'' los editors dels EUA en 1946 abandonèron lo sostítol. Orwell suggeriguèt lo títol ''{{Lang|fr|Union des républiques socialistes animales}}'' per la traduccion en francés, abreuja en URSA, (lo [[Latin]] per "ors"), lo simbòl de la Russia en miralh de URSS. Orwell escriguèt lo libre entre Novembre de 1943 e febrièr de 1944, alara que lo RU èra aliat amb l'URSS contra l'[[Tresen Reich|Alemanha nazi]] e que lo pòble britanic coma l'[[intelligentsia]] portava Stàlin en granda estima, causa qu'Orwell odiava. Lo manuscript foguèt d'en primièr rebutat per fòrça editors Britics e Americans, tot coma lo quita editor d'Orwell, Victor Gollancz, qu'ajornava la sortida. Lo libre venguèt un succès comencial sonque amb lo cambiament de las recions internacionalas e que l'aliança de guèrra virèt en [[Guèrra Freja]]. == Resumit de l'intriga == Dins una paura bòira (la Bòira Maine) mal digida près de Willingdon, [[Anglatèrra]], la gent animala madura una rebellion. Dins la mans del boirièr Sr. Jones, alcolic e irresponsable la bòria es negligida. Una nuèch, un verrat exaltat Màger lo Vièlh organiza una reünion politica, ont crida al trastornament dels proprietaris umans e ensenha una cançon revolucionària titulada "Bèstias d'Anglatèrra". Quand Màger lo Vièlh morís, dos pòrcs joves, Modolon e Napoleon, venon al govèrn e menan la revòlta, caçant Sr. Jones de la bòira e nomenat la propiertat "La Bòrda dels Animals". Adòptan los Set Comandaments de l'Animalisme, que lo màger e darrirè es, "Totes los animals son egals". Lo decrèt es pench amb grandas letras sus una paret del fenial. Modolon ensenha los animals a legir e escriure, alara que Napoleon educa als joves discípols los principis de l' Animalisme. Lo manjar es abondant e la bòira es plan tenguda. Los pòrcs s'auçan dins de posicions de lideratge e estalivan d'epereles de noirtura per lor santat personala, çò dison. Après un assag mancat de Sr. Jones e companhs de tornar al cap de la bòrda (mai tard nomenat la "Batalha de la vacariá"), Modolon anóncia sos plans per modernizar la bòrda bastissent un [[Molin de vent|molin d'aura]]. Napoleon arguís contra l'idèa e vira l'afar qu'el ven al cap del poder, amb sos cans, e caça Modolon fòra, puèi, s'autodeclara comandant suprèma. Napoleon adòpta de cambiaments dins l'estrucura del govèrn boirièr, remplaçant las reünions politicas per de comitats de pòrcs que dirigisson la bòira. Ajudat per un jove pòrc, Petofièr, Napoleon pòrta a son credit l'idèa del [[molin d'aura]], afirmant que Modolon, de verai, solament assjava de ganhar los animals a el. Los animals trabalhan amb mai d'ardor portats per la promesa d'una vida melhora amb lo molin d'aura. Quand los animals veson lo molin aclapat après un auratge violent, Napoleon e Petofièr convençon los animals que Modolon es a l'origina del sabotatge, e comença un purgament de la bòira dels animals, Napoleon l'accusa de collaborar amb son rival. Quand unes animals se remembran de la Batalha de Vacariá, Napoleon (qu'èra introbable pendent la batalha) insinua que Modolon èra un collaborator de Sr. Jones, quitament remandant lo fact que Modolon foguèt premiat per son coratge, que se presentèt a tòrt coma l'eròi màger de la batalha. "Bèstias d'Anglatèrra" es remplaçat per "La Bòira dels animals", alara qu'un imne a la glòria de Napoleon, que mòstra que cal adoptar l'estil de vida d'un òme ("Comrade Napoleon"), es compausant e cantat. Fòrça animals que mai tard afirman aver ajudat Modolon dins sos plans son executats pels cans de Napoleon, çò que trebola los autres animals. Magrat las dificultats, los animals son aisidament apasimats per la responsa de Napoleon que lor dich que se va melhor qu'al temps de Sr. Jones, acompanhat del cant de las oelhas: “Bon de quatre patas, mal de doas”. Sr. Frederick, boirèr mejancièr, ataca la Bòira, amb d'[[Explosiu|explosius]] per aclara lo molin d'aura restaurat. Quitament se los animals ganhan la batalha, lor es carestiosa, Boxaire lo caval de tira, es ferrit. Quitament se recòbra, Boxaire acaba adelit de trabalhar al molin (que passèt los 12 an d'edat). Es levat per la camioneta de l'escairaire, e un ase, Benjamin d'aquò avertís los animals, mas Petofièr lèu utiliza lo fach persuadissent los animals que la camioneta aviá estat crompada a l'escairaire per un espital per animals e que la signalitica de l'ancian proprietari demorèt pas cambiada. Petofièr enseguida conta la mòrt de Boxaire e ne fa un martiti dins una celebracion lo jorn seguent. (De fach, aviá contractat la venda de Boxaire a l'escairaire, li permetent d'aver d'argent per que el e son cercle se poscan crompar de [[whisky]].) Passan los ans, lo molin d'aura se tornèt bastir, e un novèl es construit, çò que dona de bona renda a la bòira. Pasmens, los ideals desvolopats per Modolon, coma establas amb lutz electrica, caufatge, e aiga corrent, son obliats, amb Napoleon plaidejant qu'un animal astruc viu una vida simpla. En mai de Boxaire, fòrça animals qu'an participat a la rebellion son mòrts o vièlhs. Sr. Jones, qu'aviá mudat e abandonat de revendicat sa bòira, tanben es mòrt. Los pòrcs començan a paréisser als umans, caminan drech, pòrtan de foets, bevon d'alcoòl e pòrtan de vestits. Los Set Comandaments son abreujats en una sola frasa: ''"Totes los animals son egals, mas unes animals son mai egals que d'autres."'' e la maxima ''"Bon de quatre patas, mal de doas."'' ven ''"Quatre patas es bon, doas patas es melhor."'' Napoleon organiza un sopar pels pòrcs e boirièrs mejancièrs, per festejar una aliança novèla. Abolís la practica de las tradicions revolucioàrias e restaura lo nom "La Bòira Maine". Òmes e pòrcs començan a jogar a las cartas, se flatant se lausant l'un l'autre mentretant trichan al jòc. Napoleon e Mr. Pilkington, un d'aquestes boirièrs, se disputan al jòc. Alara que los animals a l'exterior gaitan los pòrcs e los òmes, pòdon pas los destriar. == Personatges == === Porcins === *'''Màger lo Vièlh''' (''Old Major'') – Un vièlh verrat de raça ''Middle White'' dona l'inspiracion que noirís la rebellion. Es un ensems allegoric de [[Karl Marx]], un dels creators del comunisme, e [[Lenin|Vladimir Lenin]], lo líder comunista de la [[Revolucion Russa]] e de la jova nacion sovietica, atal dessenha los principes de la revolucion. Son crani expausat a la veneracion publica remembra Lenin, que son còrs embaunat es expausat al public. A la fin del libre, lo crani es enterrat. *'''Napoleon''' – "Un gròs verrat, lo sol de raça ''Berkshire'' de la bòira, pareissent puslèu fèr, de pauc parlar, mas desgordit de reputacion". Una allegoria de [[Iòssif Stàlin|Iòssif Stèlin]], Napoleon es lo mai marrit de la ''Bòira dels nimals''. *'''Modolon''' (''Snowball'') – Rival de Napoleon e ca a l'origina de la Bòira après lo capvirament de Sr. Jones. Sa vida es un parallel d'aquesta de [[Trotski]], mas pòt tanben conténer d'elements de Lenin * '''Petofièr''' (''Squealer'') – Un pòrc pichon e gròs que servís de comandant en segond e ministre de propaganda, ocupant una posicion similara a aquesta de [[Vyacheslav Molotov]]. * '''Minimus''' – Un pòrc poèta qu'escriu los segon e trese imnes de la Bòira dels Animals après que foguèt remandada "Bèstias d'Anglatèrra". Rodden lo compara al poèta [[Vladimir Maiakovskii|Vladimir Mayakovsky]]. * lo '''Porcelum''' – Fa allusion als enfants de Napoleon e primièra generacion d'animals sota l'idèa de l'eglitat animala. * Los '''quatre joves pòrcs''' – Quatre pòrcs que se planhon de la presa de poder de Napoleon mas lèu amudits puèi executats, las primièras victimas de l'apuracion de la Bòira. Son basats sus [[Grigori Zinoviev]], [[Lev Kamenev]], [[Nikolai Bukharin]], e [[Alexei Rykov]]. * '''Rosetuèlh''' (''Pinkeye'') – Un pòrc minor mencionat pas qu'un còp; encargat de tastar lo manjar de Napoleon que siá pas empoisonat. === Umans === *'''Sr. Jones''' – Boirèr avinat primièr proprietari de La Bòira Maine, un bòira mal menada amb d'obrièrs agricòls renhagant lo trabalh. Es una allegoria del [[Nicolau II|Tsar Nicolau II]], qu'abdiquèt a l'eissida de la [[Revolucion de Febrièr|Revolocion Febrièr]] de 1917 e assacinat, coma tota sa familha, pels [[Bolchevics|Bolshevics]] lo 17 de julhet de 1918. Los animals se revlòtan après que Jones de tant beure se'n preocupa pas d'eles. * '''Sr. Frederick''' – Lo rufe proprietari de Engarçacamp (''Pinchfield''), una boireta majancièra mas plan tenguda, que conclutz brevament una aliança amb Napoleon. La Bòria dels Animals es termièra amb Engarçacamp d'un costat e de Volpbosc (''Foxwood'') de l'autre, fasent de la Bòira del Animals una "zona tampon" entre dos boirièrs se picalhant. Los animals de la Bòira son terrificats per Frederick, alara que de rumos sus el corrisson qu'otraja sos animals e los entaïna als combats de gals (allegoria des abuses dels drechs de l'òme d'[[Adolf Hitler]]). Napoleon fa una an aliança amb Frederick per vendre son demai de fusta qu'Engarçacamp de son costat ne'n cercava, mas s'enrabia al saber que Frederick paga amb de falsamoneda. Pauc de temps après l'escrocariá, Frederick e sos òmes envasisson la Bòira dels animals, tuant fòrça animals e aclapant lo molin d'aura. Aquesta brèva alliança e l'invasion seguenta fa allusion al [[Pacte germanosovietic|pacte Molotov–Ribbentropand]] a l'[[Operacion Barbarosa|Operacion Barbarossa]]. * '''Sr. Pilkington''' – Lo proprietari, brave mas biaisut e aisat, de Volpbosc, un granda bòira mejancièra embosigada. Al contrari de Frederick, Pilkington es ric e possedís fòrça tèrras, mas sa bòira demanda de suènh a l'opausat de la bòira mai pichona e mai eficaça de Frederick. Quitament s'es de mal amb Frederick, Pilkington s'interèssa a la revolucion animala que saquèt Jones e es inquiet que se poiriá èsser son torn. * '''Sr. Whymper''' – Un òme pagat per Napoleon per far lo ligam entre la Bòira dels Animals e la Societat Umana. D'en primièr, pòrta a la Bòira de produchs de necessitat que se pòt pas produire, coma de coquetas pels cans e de parafina, mas mai tard provesís de produchs de luxe coma d'alcoòl pels pòrcs. === Equins === *'''Boxaire'''(''Boxer'') – Un caval de tira fidèl, brave, fisable, fòrça plan fòrt, trabalhador e respectable, mas tanben ninòi e cresarèl. Boxaire realiza un granda partida del trabalh fisic de la bòira. Li es mostrat que deu creire que "Napoleon a totjorn rason." Un temps, aviá contestat la declaracion de Petofièr que Modolon èra sempre contra lo benèsser a la bòira, çò que li valguèt d'èsser atacat pels canòts de Napoleon. Mas l'immensa fòrça de Boxaire rebuta l'ataca, çò qu'inquièta los pòrcs que lor autoritat siá contestada. Boxaire es comparar a Alexey Stakhanov, un modèl diligent e entosiate de l'[[escacanovisme]]. Es descrich coma "fidèl e fòrt"; créi que per tot problèma la solucion es lo trabalh rufe. Quand Boxaire es ferrit Napoleon lo vend a l'escairaire per se pagar de whisky, e Petofièr inventa un conte pertocant, falsificant la mòrt de Boxaire. * '''Moliá''' (''Mollie'') – Una jova èga egocentrica, sibarita e vanitosa que lèu se'n va dins una autra bòira après revolucion, al biais d'aquestes que quitèron la Russia d'après la cauda del Tsar. Es mencioned pas qu'un còp. * '''Treula''' (''Clover'') – Una èga doça e atencionada que se'n preocupa subretot de Boxaire, que l'implica tròp. Treula reconéis totas las letras de l'afabet, mas pòt pas "assemblar los mots". Sembla comprene las astúcias e enganas realizadas per Napoleon e Petofièr *'''Benjamin''' – Un ase, un dels animals mai vièlhs e savi de la bòrda, e un dels rares que sap legir coma cal. Es sceptic, cambiadís e cinic: sa remarca recurent es, "La vida contunharà sempre coma se faguèt—es a dire, mal." L'universitari Morris Dickstein suggeriguèt que ten "una tòca del quita Orwell dins aquesta creatura d'un scepticisme intemporal" e tanben, sos amics nomenan Orwell "Ase George" === Autres animals === * '''Muriel''' – Una vièlha craba savia qu'es l'amiga de totes los animals de la bòira. Coma Benjamin, Muriel es una del rares animals de la bòira qu'es pas un pòrc mas que sap legir. * '''Los Canhòts''' (''The puppies'') – progenitura de Jessie e Bluebell, los canòts son raubats a la naissença per Napoleon e elevats per el par venir sa poderosa fòrça de seguretat. * '''Moïses''' – Lo Còrb, "Animal de companiá especial de Sr. Jones, èra un espion e un contaire, mas tanben èra un parlaire biaisut."  D'en primièr seguiguèt Sra. Jones en exili, torna unes ans mai tard e recòbra son ròtle de parlaire mais de trabalhar pas. Regala los abitants de la Bòira d'istòrias d'un lòcs meravelhós al delà dels nívols nomenat "Montanha Lecariá (''Sugarcandy Mountain''), aqueste país astruc ont nosaltres, paures animals, repausaram per sempre dels nòstres trabalhs!" Orwell descriu una religion establida atal: "Lo còrb negre del preirat—prometent una crostada al cèl quand morisses, e servissent fidèl qual que ven al poder." Napoleon recòrda lo Còrb (Ch. IX), tot coma Stàlin recordèt la Glèisa russa Ortodòxa. * '''Las oelhas''' – Mòstran una compreneson limitada de l'Animalisme e de l'atmosfèra politicala de la bòira, pasmens son una votz cèca de la conformitat alara que bèlan lor acòrdi a las idèas de Napoleon amb de picadisses pendent son discors e reünions politicas de Modolon. Lors bèlaments de "Bon de quatre patas, mal de doas" foguèron utilizat coma aparelh per escanar l'oposicion o vista alternativa de Modolon, tot coma Stàlin utilizava lo fola isterica per rebaissar Trotski. Vèrs la darrièra seccion del libre, Modolon (lo propagandista) entraïna las oelhas pel imne novèl "''Quatre patas es bon, doas patas es melhor''," çò que fan de biais contenciós. * '''Las Galinas''' – A las galinas se promés al començament de la revolucion que poiràn gardar lors uòus, que los èran panats jos Sr. Jones. Mas, los uòus son lèu levats sota la promesa que se los crompara de bens fòra de la Bòrda dels Animals. Las galinas son d'entre las primièras a se rebelar, mas sens succès, contra Napoleon. * '''Las Vacas''' – las vacas son menadas dins la revolucion per de promesas que lor lach serà pas panat, mas poirà èsser utilizat per noírir lors vedèls. Puèi lor lach es panat pels pòrcs, qu'aprenon a las mólzer. Lo lach es mesclat a la pasta dels pòrcs cada jorn, alara que los animals lor son negats aqueste luxe. * '''La Gata''' – Jamai se la vei quand es lo temps de trabalhar, la gata es absenta pendent de longs periòdes e es perdonada que sas excusas son tan convenquentas e "ronquèt tan afectuosament qu'èra impossible de creire pas dins sas bonas intencions." Es pas interessada per la politica de la bòira, e lo sol moment ont se remembra que participatèt a una eleccion, se trapa que, de verai, "votèt dels dos costats." == Genre/Estil == La Bòira dels Animals de George Orwell es un exemple de satira political que deuriá aver una "aplicacion larga," segon lo quita Orwell. Sul plan estilistic, l'òbra mòstra de similituds amb unas òbras d'Orwell. Mai, aquestas doas òbras importantas semblan suggerir la vision sorna d'Orwell sul futur de l'umanitat; sembla insistir sus la menaça potenciala/reala de las distopias similaras dins ''La Bòrda dels Animals'' e''1984''. Dins caduna d'aquestas òbras, Orwell fa clarament referéncia al derròi e condicions traumaticas dins l'Euròpa de la post Segonda Guèrra Mondiala. L'estil d'Orwell e la filosofia de l'escritura dins son ensems èra preocupat per la recerca de la vertat de l'escritura. Orwell èra determinar a comunicar d'un biais simple, donat lo biais que pensava que los mots èran sovent utilizats en politica per enganar. Per aquesta rason, pren suènh, dins la Bòira dels Animals, de s'assegurar que lo narrator parla d'un biais imparcial e simple. == Analisi == === Animalisme === Los pòrcs Modolon, Napoleon, e Petofièr adaptan las idèas de Màger lo Vièlh per ne far "un sistème complet de pensada", que nomenon oficialament Animalisme, una referéncia allegorica al [[Comunisme]], que las idèas son diferentas del [[Animalisme|concèpte etic animalista]]. Lèu, Napoleon e Petofièr participan a d'activitats associadas als umans (beure d'alcoòl, dormir dins de lièchs, far de comèrci), qu'èran explicitament pels Set Comandaments. A Petofièr li es mandat per modificar los Set Comandaments per prene en compte aquesta umanizacion, una allusion al govèrn dels Soviets per realizar un contraròtle de las cresenças del pòble e de la societat. [[Fichièr:Animal_Farm_artwork.jpg|vinheta|Petofièr s'espatarra al pé de la paret de la granda granja ont los Set Comandaments èran escrich (ch. viii) – 1950 Norman Pett eDonald Freeman]] Los primièrs set comandaments son: # Tot çò que va sus doas patas es un enemic. # Tot çò que va sus quatra patas, o ten d'alas, es un amic. # Pas cap d'animal portarà de vestits. # Pas cap d'animal dormirà dins un lièch. # Pas cap d'animal beurà d'alcoòl. # Pas cap d'animal tuarà un autre animal. # Totes los animals son egals. Aquestes comandaments son tanben difusats dins la maxima "Bon de quatre patas, mal de doas!" qu'es d'en primièr utilizat per las oelhas de la bòira, sovent per acabar las discussions e desacòrdis entre los animals sus la natura de l'Animalisme. Mai tard, Napoleon e los pòrcs retòcan a l'amagat unes comandaments per s'estalivar d'accusacions contra eles: <blockquote>4. Pas cap d'animal dormirà dins un lièch '''dins de lençòls'''.<br/>5. Pas cap d'animal beurà d'alcoòl '''de tròp'''.<br/>6. Pas cap d'animal tuarà un autre animal '''sens motiu'''.</blockquote> Fin finala, son replaçats per las maximas, <blockquote>"Totes los animals son egals, mas unes animals son mai egals que d'autres"</blockquote>e <blockquote>"Quatre patas en bon, doas patas es melhor"</blockquote> alara que los pòrcs venon umans. Es un torn [[Ironia|ironic]] de l'objectiu original dels Set Comandaments, qu'èran supausats manténer un òrdre al sen de la Bòira dels Animals en unissent los animals contra los umans e enebir los animals de seguir las malas dels umans. Amb aquestas revision dels comandaments, Orwell mòstra cossí aisidament un dògma politic pòt s'assoplir per la [[propaganda]]. === Significacion e allegoria === [[Fichièr:Flag_of_the_Animal_Farm.svg|esquèrra|vinheta|La bandièra Bana e Bata descriu dins lo libre remembra la [[Fauç e martèl]], lo simbòl communista. A la fin del libre, bana e bata son levats.]] Lo biograf d'Orwell, Jeffrey Meyers, escriguèt, "gaireben cada detalh ten una significacion politica dins aquesta allegoria." Lo quita Orwell escriguèt en 1946, "Segur que voliái d'en primièr far una satira de la Revolucion Russia [...] ''aquesta mena'' de revolucion (revolucion conspiratritz violenta, dirigida per de personas afogadas inconscientament pel poder) pòt menar sonque a un cambiament de mèstres [-] las revolutions an d'efièchs pas que de melhoracion radicala sonque quand las massas son alèrtas." a mon retorn d'Espanha [en 1937], pensavi expausar lo mite sovietic dins una istòria que poiriá èsser aisidament compresa per gaireben totòm e que poiriá èsser aisidament traducha dins d'autras lengas. " La revòlta dels animals contra lo boirièr Jones es l'analogia d'Orwell fàcia a la [[Revolucion d'Octobre|Revolucion bolchevica d'October 1917]]. La ''Batalha de la Vacariá'' seriá un representacion de l'invasion dels aliats de la [[Republica socialista federativa sovietica de Russia|Russia sovietica]] en 1918, e la desfacha de la [[Armadas blancas|Russia blanca]] dins la [[Guèrra Civila Russa|Guèrra civila Russa]]. La pujada dels pòrcs cap a la notabilitat es lo miralh de la burocracia estaliniana de l'USSR, fins a l'emergéncia de Napoleon coma líder de la bòira rebat l'emergéncia d'Stàlin. L'apropriacion dels pòrcs dels lach e pomas per lor usatge privat, "la virada de l'istòria", coma lo nomenèt Orwell dins una letra a Dwight Macdonald, es una analogia per l'espotida de la [[Revòlta de Kronstadt|revòlta esquerista de Kronstadt]] contra los Bolchevics, e los esfòrces dificils dels animals per bastir lo molin d'aura suggerisson la [[planification en URSS]]. Los canhòts contrarotlats per Napoleon es un parallel a la formacion de la polícia secrèta de l'estructure estalista, e lo tractament dels pòrcs cap als autres animals dins la bòira rememra la terror intèrna fàcia al pòble en 1930. Al capítol set, quand lod animals confesan lors crime inexistent e son tuats, Orwell fa una allusion dirècta a las epuracions, avoacions e [[Procèsses de Moscòu|plaids espectacles]] de la fin de las annada 1930. Aquò contribuiguèt a far la conviccion d'Orwell que la revolucion Bolchevica foguèt corrompuda e que lo sistèmand sovietic se poiriguèt. Peter Edgerly Firchow e Peter Davison sosonten que la ''Batalha del Molin d'aura'' fa subretot referéncia a la ''[[Batalha d'Stalingrad|Balha d'Stalingrad]]'' e a la ''[[Batalha de Moscòu]],'' representant la [[Dusau Guèrra Mondiau|Segonda Guèrra Mondiala]]. Pendent la batalha, Orwell d'en primièr escriu, "totes los animals, Napoleon comprès" se retirèron als abrics. Orwell demandèt als editors de cambiar en "Totes los animals levat Napoleon" reconeissent la decison d'Stàlin de demorar a Moscòu pendent l'avançada alemanda. [[Fichièr:15th_Congress_of_the_All-Union_Communist_Party_(Bolsheviks).jpg|vinheta|Primièr reng (lesquèrra capa drecha): Rykov, Skrypnyk, e [[Iòssif Stàlin|Stàlin]] – 'Quand Modolon arriba al punts crucials de sos discors, es negat per la oelhas (Cap. V), tot coma ala Congrès del partit en 1927, provocats per Stàlin, las cridas a l'oposicion son negadas dins l'isteric tumult de contunh e intolerant del pertèrra'. (Isaac Deutscher[70])]] Lo libre s'acaba, amb un raprochament entre los pòrcs e los umans rebat la vision d'Orwell de la Coferéncia de Teheran que sembla mostrar l'establiment de "las melhoras relacions possiblas entre l'USSR e l'Oèst"—mas que en realitat èran destinat, coma l'aviá predich Orwell, a se desfar. Lo desacòrdi entre los aliats e lo començament de la guèrra freja es suggerit quand Napoleon e Pilkington, ambedos mesfisants, "joguèron simultanèament un as de pica". Tanben, la musica dins la novèla, comença per "Bèstias d'Anglatèrra" e los imnes posteriors, es un parallel a "[[L'internacionala|L'Internacionala]]" e son adopcion e remandament per las autoritats sovietas qu'es l'imne de l'USSR dins las annadas 1920 e 1930.  == Vejatz tanben == * [[Personalitat autoritària]] * [[Władysław Reymont]], Prèmi [[Prèmi Nobel|Nobel]] polonés qu'anticipatèt de doas decenniás la ''Bòira dels Animals'' d'Orwel dins son libre ''[[Władysław Reymont|Revolt]]''. === Libres === * ''[[Los Viatges de Gulliver|Gulliver's Travels]]'', libre favorit d'Orwell—[[Jonathan Swift|Swift]] capvira lo ròtle dels cavals e dels umans * ''[[Władysław Reymont|Bunt]]'' (Revolt), publicat en 1924, amb un tème similar de la ''Bòira dels Animals''. * ''White Acre vs. Black Acre'', publicat en 1856 de William M. Burwell, una novèla satirica amb d'allegorias sus l'esclavatge als EUA similar del retrach de l'istòria sovietica de la ''Bòira dels Animals''.  * Lo quita libre de George Orwell, ''[[1984 (libre)|Nineteen Eighty-Four]]'', una distopia venguda classica sul [[totalitarianisme]]. == Bibliografia == *George Orwell. ''La Bòria de l'animalum / La Ferme aux animaux'', revirat de l'anglés en occitan (lengadocian) e en francés per [[Joan de Cantalausa]], Lo Monastèri (Avairon), Cultura d'òc, 1999, 110 p., colleccion « Sètz bilingües ». {{ISBN|978-2912293015}} *George Orwell. ''La Bòria delh bestial'', revirat de l'anglés en occitan (auvernhat) per [[Joan Ros (autor)|Joan Ros]], edicions Ostal del libre, Orlhac, 2014, 158 p., colleccion Racontes. {{ISBN|978-2-914662-20-8}} == Referéncias == === Nòtas === {{reflist}} === Citacions === {{Referéncias|colwidth=30em}} === Fonts === {{Traduch de|en|Animal Farm|25 de Març de 2020|version}}  == Ligams extèrnes == * [https://web.archive.org/web/20150906021150/https://ebooks.adelaide.edu.au/o/orwell/george/o79a/index.html ''Animal Farm'' full text at eBooks@Adelaide] * Animal Farm at Faded Page (Canada) * Animal Farm at Project Gutenberg Australia * [http://literapedia.wikispaces.com/Animal+Farm ''Animal Farm'' Book Notes from Literapedia] * [https://web.archive.org/web/20051024060250/http://www.netcharles.com/orwell/essays/letters-agent-af.htm Excerpts from Orwell's letters to his agent concerning ''Animal Farm''] * [https://web.archive.org/web/20070108225314/http://www.antigonishreview.com/bi-111/111-pyle.html Literary Journal review] * [http://home.iprimus.com.au/korob/Orwell.html Orwell's original preface to the book] * [https://www.marxists.org/history/etol/writers/molyneux/1989/xx/orwell.html ''Animal Farm Revisited''] by John Molyneux, ''International Socialism'', 44 (1989) * [http://www.bl.uk/works/animal-farm ''Animal Farm''] at the British Library [[Categoria:Roman de lenga anglesa]] tbvs1ldiuk10u3iowj0qgl5wmou1aa4 0 185176 2334216 2314253 2022-08-24T16:06:45Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki {{Infobox |tematica= |carta= }} '''Soravila''' (en basco, '''Sorabilla''') qu’es ua anciana comuna gascona<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> de lenga basca, annexada per [[Andoain]] en [[1882]].<ref>Véder l’article [[w:es:Soravilla|Soravilla]] en la wikipèdia en espanhòu.</ref> Administrativament, qu’es de la província de [[Guipuscoa]] dens la comunautat autonòma [[Espanha|espanhòla]] deu [[Comunautat Autonòma Basca|Bascoat]]. En {{popes20|0}} qu’avèva {{formatnum:{{popes20|9}}}} abitants. ==Toponimia== Lo nom oficiau basc Sorabilla que hó restablit arron de la dictatura franquista. En aqueth temps que hasèvan servir lo nom "espanhòu" ''Soravilla''. {{ref}} [[Categoria:Anciana comuna de Guipuscoa]] tw1eogq5n7a872kh15nxvafdx7pf5vn 0 188731 2334181 2334129 2022-08-24T14:01:06Z Raymond Trencavel 26125 wikitext text/x-wiki [[Fichièr:Etienne daho.jpg|thumb|250px|Étienne Daho sus l'empont en 2008]] '''Étienne Daho''' ([[Oran]], [[14 de genièr]] de [[1956]]) es un cantaire [[França|francés]]. Eissit de l'empont rock de [[Rennes]] del començament de las annadas 80, deveng fòrça popular a partir de 1984 e 1985 ambe dos tubes pop [https://fr.wikipedia.org/wiki/New_wave new wave], ''Week-end à Rome'' (ambe [[Lio]]) e ''Tombé pour la France''. Aital, es devengut en [[França]] un cantaire màger de la pop francesa de las annadas 80 e 90. A partir de l'album ''Pour nos vies martiennes'' en 1988, collabòra ambe [[Édith Fambuena]] (''Caribbean Sea''). Sas doas cançons las mai vendudas son paradoxalament pas d'el, mès represas, una d'[[Édith Piaf]], ''Mon manège à moi'' fin 1993, e l'autra de e ambe [https://fr.wikipedia.org/wiki/Dani_(artiste) Dani], ''Comme un boomerang'' fin 2001, en realitat cançon compausada per [[Serge Gainsbourg]]<ref>https://www.marieclaire.fr/,etienne-daho-chanteur-nouvel-album,701186.asp</ref>. ==Discografia== * 1981: ''Mythomane'' * 1984: ''La Notte, la notte'' * 1986: ''Pop Satori'' * 1988: ''Pour nos vies martiennes'' * 1991: ''Paris ailleurs'' * 1996: ''Eden'' * 2000: ''Corps et Armes'' * 2003: ''Réévolution'' * 2007: ''L'Invitation'' * 2013: ''Les chansons de l'innocence retrouvée'' * 2017: ''Blitz'' ==Cançons mai conegudas== * ''Week-end à Rome'' (1984, ambe la participacion de [[Lio]]) * ''Tombé pour la France'' (1985) * ''Épaule tattoo'' (1986) * ''Duel au solei'' (1987) * ''Bleu comme toi'' (1988) * ''Des heures hindoues'' (1988) * ''Caribbean Sea'' (1989) * ''Le grand sommeil'' (1989, version sus l'empont) * ''Saudade'' (1992) * ''Des attractions désastre'' (1992) * ''Les voyages immobiles'' (1992) * ''Comme un igloo'' (1993) * ''Un homme à la mer'' (1993) * ''Mon manège à moi'' (1993, represa d'[[Édith Piaf]]) * ''Jungle pulse'' (1995) * ''Tous les goûts sont dans ma nature'' (1996, de e ambe [[Jacques Dutronc]]) * ''Comme un boomerang'' (2001, de e ambe [https://fr.wikipedia.org/wiki/Dani_(artiste) Dani]) == Referéncias == [[Categoria:Cantaire francés|Daho, Étienne]] [[Categoria:Naissença en 1956|Daho, Étienne]] [[Categoria:Cantaira e cantaire de rock francés|Daho, Étienne]] [[Categoria:Cantaira e cantaire dels ans 1980|Daho, Étienne]] i63snka9gs7yocqc9ztym29l1krtdg8 2334218 2334181 2022-08-24T16:12:00Z 86.210.4.96 wikitext text/x-wiki [[Fichièr:Etienne daho.jpg|thumb|250px|Étienne Daho sus l'empont en 2008]] '''Étienne Daho''' ([[Oran]], [[14 de genièr]] de [[1956]]) es un cantaire [[França|francés]]. Eissit de l'empont rock de [[Rennes]] del començament de las annadas 80, ven fòrça popular a partir de 1984 e 1985 ambe dos tubes pop [https://fr.wikipedia.org/wiki/New_wave new wave], ''Week-end à Rome'' (ambe [[Lio]]) e ''Tombé pour la France''. Aital, es vengut en [[França]] un cantaire màger de la pop francesa de las annadas 80 e 90. A partir de l'album ''Pour nos vies martiennes'' en 1988, collabòra ambe [[Édith Fambuena]] (''Caribbean Sea''). Sas doas cançons mai vendudas son paradoxalament pas d'el, mès represas, una d'[[Édith Piaf]], ''Mon manège à moi'' fin 1993, e l'autra de e ambe [https://fr.wikipedia.org/wiki/Dani_(artiste) Dani], ''Comme un boomerang'' fin 2001, en realitat cançon compausada per [[Serge Gainsbourg]]<ref>https://www.marieclaire.fr/,etienne-daho-chanteur-nouvel-album,701186.asp</ref>. ==Discografia== * 1981: ''Mythomane'' * 1984: ''La Notte, la notte'' * 1986: ''Pop Satori'' * 1988: ''Pour nos vies martiennes'' * 1991: ''Paris ailleurs'' * 1996: ''Eden'' * 2000: ''Corps et Armes'' * 2003: ''Réévolution'' * 2007: ''L'Invitation'' * 2013: ''Les chansons de l'innocence retrouvée'' * 2017: ''Blitz'' ==Cançons mai conegudas== * ''Week-end à Rome'' (1984, ambe la participacion de [[Lio]]) * ''Tombé pour la France'' (1985) * ''Épaule tattoo'' (1986) * ''Duel au solei'' (1987) * ''Bleu comme toi'' (1988) * ''Des heures hindoues'' (1988) * ''Caribbean Sea'' (1989) * ''Le grand sommeil'' (1989, version sus l'empont) * ''Saudade'' (1992) * ''Des attractions désastre'' (1992) * ''Les voyages immobiles'' (1992) * ''Comme un igloo'' (1993) * ''Un homme à la mer'' (1993) * ''Mon manège à moi'' (1993, represa d'[[Édith Piaf]]) * ''Jungle pulse'' (1995) * ''Tous les goûts sont dans ma nature'' (1996, de e ambe [[Jacques Dutronc]]) * ''Comme un boomerang'' (2001, de e ambe [https://fr.wikipedia.org/wiki/Dani_(artiste) Dani]) == Referéncias == [[Categoria:Cantaire francés|Daho, Étienne]] [[Categoria:Naissença en 1956|Daho, Étienne]] [[Categoria:Cantaira e cantaire de rock francés|Daho, Étienne]] [[Categoria:Cantaira e cantaire dels ans 1980|Daho, Étienne]] lpqv19eh2m3bp10os70923zy132n7ph 2334275 2334218 2022-08-24T20:06:53Z Raymond Trencavel 26125 /* Cançons mai conegudas */ wikitext text/x-wiki [[Fichièr:Etienne daho.jpg|thumb|250px|Étienne Daho sus l'empont en 2008]] '''Étienne Daho''' ([[Oran]], [[14 de genièr]] de [[1956]]) es un cantaire [[França|francés]]. Eissit de l'empont rock de [[Rennes]] del començament de las annadas 80, ven fòrça popular a partir de 1984 e 1985 ambe dos tubes pop [https://fr.wikipedia.org/wiki/New_wave new wave], ''Week-end à Rome'' (ambe [[Lio]]) e ''Tombé pour la France''. Aital, es vengut en [[França]] un cantaire màger de la pop francesa de las annadas 80 e 90. A partir de l'album ''Pour nos vies martiennes'' en 1988, collabòra ambe [[Édith Fambuena]] (''Caribbean Sea''). Sas doas cançons mai vendudas son paradoxalament pas d'el, mès represas, una d'[[Édith Piaf]], ''Mon manège à moi'' fin 1993, e l'autra de e ambe [https://fr.wikipedia.org/wiki/Dani_(artiste) Dani], ''Comme un boomerang'' fin 2001, en realitat cançon compausada per [[Serge Gainsbourg]]<ref>https://www.marieclaire.fr/,etienne-daho-chanteur-nouvel-album,701186.asp</ref>. ==Discografia== * 1981: ''Mythomane'' * 1984: ''La Notte, la notte'' * 1986: ''Pop Satori'' * 1988: ''Pour nos vies martiennes'' * 1991: ''Paris ailleurs'' * 1996: ''Eden'' * 2000: ''Corps et Armes'' * 2003: ''Réévolution'' * 2007: ''L'Invitation'' * 2013: ''Les chansons de l'innocence retrouvée'' * 2017: ''Blitz'' ==Cançons mai conegudas== * ''Week-end à Rome'' (1984, ambe la participacion de [[Lio]]) * ''Tombé pour la France'' (1985) * ''Épaule tattoo'' (1986) * ''Duel au solei'' (1987) * ''Bleu comme toi'' (1988) * ''Des heures hindoues'' (1988) * ''Caribbean Sea'' (1989) * ''Le grand sommeil'' (1989, version sus l'empont) * ''Saudade'' (1992) * ''Des attractions désastre'' (1992) * ''Les voyages immobiles'' (1992) * ''Comme un igloo'' (1993) * ''Un homme à la mer'' (1993) * ''Mon manège à moi'' (1993, represa d'[[Édith Piaf]]) * ''Jungle pulse'' (1995) * ''Tous les goûts sont dans ma nature'' (1996, de e ambe [[Jacques Dutronc]]) * ''Le Premier jour du reste de ta vie'' (1998) * ''Comme un boomerang'' (2001, de e ambe [https://fr.wikipedia.org/wiki/Dani_(artiste) Dani]) * ''If'' (2004, ambe [[Charlotte Gainsbourg]]) == Referéncias == [[Categoria:Cantaire francés|Daho, Étienne]] [[Categoria:Naissença en 1956|Daho, Étienne]] [[Categoria:Cantaira e cantaire de rock francés|Daho, Étienne]] [[Categoria:Cantaira e cantaire dels ans 1980|Daho, Étienne]] e2o1gbi1quwej6fjfi8i2m5kg7dkk5f 0 188734 2334180 2022-08-24T13:59:30Z Raymond Trencavel 26125 Creacion de la pagina amb « [[Fichièr:Lio 2009.jpg|thumb|250px|Lio en 2009]] '''Lio''', escais de '''Vanda (o Wanda) Maria Ribeiro Furtado Tavares de Vasconcelos''' ([https://fr.wikipedia.org/wiki/Mangualde Mangualde], [[Portugal|Portugal]], [[17 de junh]] de [[1962]]) es una cantaira de pop [[França|francesa]] de [[Belgica]], coneguda pels tubes ''Le Banana split'' (1979), ''Amoureux solitaires'' (1980), ''Tétèoù ?'' (1985, en duò ambe [https://fr.wikipedia.org/wiki/Jacky_(animat... » wikitext text/x-wiki [[Fichièr:Lio 2009.jpg|thumb|250px|Lio en 2009]] '''Lio''', escais de '''Vanda (o Wanda) Maria Ribeiro Furtado Tavares de Vasconcelos''' ([https://fr.wikipedia.org/wiki/Mangualde Mangualde], [[Portugal|Portugal]], [[17 de junh]] de [[1962]]) es una cantaira de pop [[França|francesa]] de [[Belgica]], coneguda pels tubes ''Le Banana split'' (1979), ''Amoureux solitaires'' (1980), ''Tétèoù ?'' (1985, en duò ambe [https://fr.wikipedia.org/wiki/Jacky_(animateur) Jacky]), ''Les brunes comptent pas pour des prunes'' (1986), ''Fallait pas commencer'' (1987, benlèu la mai coneguda de sas cançons) e ''Je casse tout ce que je touche'' (1987)<ref>https://www.aufeminin.com/beaute/album1387845/l-evolution-beaute-de-lio-0.html#p1</ref>. En 1984, participa tanben a la cançon ''Week-end à Rome'' d'[[Étienne Daho]]. ==Discografia== * 1980: ''Lio'' * 1982: ''Suite sixtine'' * 1983: ''Amour toujours'' * 1986: ''Pop model'' * 1988: ''Cancan'' * 1991: ''Des fleurs pour un caméléon'' * 1996: ''Wandatta'' * 2000: ''Je suis comme ça - Lio chante [https://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Pr%C3%A9vert Prévert]'' * 2006: ''Dites au prince charmant'' * 2009: ''Phantom featuring Lio'' * 2018: ''Lio canta [https://fr.wikipedia.org/wiki/Dorival%20Caymmi Caymmi]'' == Referéncias == dv616ddxbytqbd25uudl2t2kcylgggc 2334182 2334180 2022-08-24T14:02:27Z Raymond Trencavel 26125 wikitext text/x-wiki [[Fichièr:Lio 2009.jpg|thumb|250px|Lio en 2009]] '''Lio''', escais de '''Vanda (o Wanda) Maria Ribeiro Furtado Tavares de Vasconcelos''' ([https://fr.wikipedia.org/wiki/Mangualde Mangualde], [[Portugal|Portugal]], [[17 de junh]] de [[1962]]) es una cantaira de pop [[França|francesa]] de [[Belgica]], coneguda pels tubes ''Le Banana split'' (1979), ''Amoureux solitaires'' (1980), ''Tétèoù ?'' (1985, en duò ambe [https://fr.wikipedia.org/wiki/Jacky_(animateur) Jacky]), ''Les brunes comptent pas pour des prunes'' (1986), ''Fallait pas commencer'' (1987, benlèu la mai coneguda de sas cançons) e ''Je casse tout ce que je touche'' (1987)<ref>https://www.aufeminin.com/beaute/album1387845/l-evolution-beaute-de-lio-0.html#p1</ref>. En 1984, participa tanben a la cançon ''Week-end à Rome'' d'[[Étienne Daho]]. ==Discografia== * 1980: ''Lio'' * 1982: ''Suite sixtine'' * 1983: ''Amour toujours'' * 1986: ''Pop model'' * 1988: ''Cancan'' * 1991: ''Des fleurs pour un caméléon'' * 1996: ''Wandatta'' * 2000: ''Je suis comme ça - Lio chante [https://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Pr%C3%A9vert Prévert]'' * 2006: ''Dites au prince charmant'' * 2009: ''Phantom featuring Lio'' * 2018: ''Lio canta [https://fr.wikipedia.org/wiki/Dorival%20Caymmi Caymmi]'' == Referéncias == [[Categoria:Cantaira francesa]] [[Categoria:Naissença en 1962]] pvjd8ppmhrv5nby3j0rj8c5zz8qa7ul 2334183 2334182 2022-08-24T14:03:14Z Raymond Trencavel 26125 wikitext text/x-wiki [[Fichièr:Lio 2009.jpg|thumb|250px|Lio en 2009]] '''Lio''', escais de '''Vanda (o Wanda) Maria Ribeiro Furtado Tavares de Vasconcelos''' ([https://fr.wikipedia.org/wiki/Mangualde Mangualde], [[Portugal|Portugal]], [[17 de junh]] de [[1962]]) es una cantaira de pop [[França|francesa]] de [[Belgica]], coneguda pels tubes ''Le Banana split'' (1979), ''Amoureux solitaires'' (1980), ''Tétèoù ?'' (1985, en duò ambe [https://fr.wikipedia.org/wiki/Jacky_(animateur) Jacky]), ''Les brunes comptent pas pour des prunes'' (1986), ''Fallait pas commencer'' (1987, benlèu la mai coneguda de sas cançons) e ''Je casse tout ce que je touche'' (1987)<ref>https://www.aufeminin.com/beaute/album1387845/l-evolution-beaute-de-lio-0.html#p1</ref>. En 1984, participa tanben a la cançon ''Week-end à Rome'' d'[[Étienne Daho]]. ==Discografia== * 1980: ''Lio'' * 1982: ''Suite sixtine'' * 1983: ''Amour toujours'' * 1986: ''Pop model'' * 1988: ''Cancan'' * 1991: ''Des fleurs pour un caméléon'' * 1996: ''Wandatta'' * 2000: ''Je suis comme ça - Lio chante [https://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Pr%C3%A9vert Prévert]'' * 2006: ''Dites au prince charmant'' * 2009: ''Phantom featuring Lio'' * 2018: ''Lio canta [https://fr.wikipedia.org/wiki/Dorival%20Caymmi Caymmi]'' == Referéncias == [[Categoria:Cantaira francesa]] [[Categoria:Naissença en 1962]] [[Categoria:Cantaira e cantaire dels ans 1980]] d0t4z41pztr9iwufiyslsfchon55rux 2334184 2334183 2022-08-24T14:04:13Z Raymond Trencavel 26125 wikitext text/x-wiki [[Fichièr:Lio 2009.jpg|thumb|250px|Lio en 2009]] '''Lio''', escais de '''Vanda (o Wanda) Maria Ribeiro Furtado Tavares de Vasconcelos''' ([https://fr.wikipedia.org/wiki/Mangualde Mangualde], [[Portugal|Portugal]], [[17 de junh]] de [[1962]]) es una cantaira de pop [[França|francesa]] de [[Belgica]], coneguda pels tubes ''Le Banana split'' (1979), ''Amoureux solitaires'' (1980), ''Tétèoù ?'' (1985, en duò ambe [https://fr.wikipedia.org/wiki/Jacky_(animateur) Jacky]), ''Les brunes comptent pas pour des prunes'' (1986), ''Fallait pas commencer'' (1987, benlèu la mai coneguda de sas cançons) e ''Je casse tout ce que je touche'' (1987)<ref>https://www.aufeminin.com/beaute/album1387845/l-evolution-beaute-de-lio-0.html#p1</ref>. En 1984, participa tanben a la cançon ''Week-end à Rome'' d'[[Étienne Daho]]. ==Discografia== * 1980: ''Lio'' * 1982: ''Suite sixtine'' * 1983: ''Amour toujours'' * 1986: ''Pop model'' * 1988: ''Cancan'' * 1991: ''Des fleurs pour un caméléon'' * 1996: ''Wandatta'' * 2000: ''Je suis comme ça - Lio chante [https://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Pr%C3%A9vert Prévert]'' * 2006: ''Dites au prince charmant'' * 2009: ''Phantom featuring Lio'' * 2018: ''Lio canta [https://fr.wikipedia.org/wiki/Dorival%20Caymmi Caymmi]'' == Referéncias == [[Categoria:Cantaira francesa]] [[Categoria:Naissença en 1962]] [[Categoria:Cantaira e cantaire dels ans 1980]] [[Categoria:Cantaira e cantaire de rock francés]] 425b83h43x3grsgw49ehulrtt7vmj3d 0 188735 2334200 2022-08-24T15:55:52Z Jfblanc 104 Creacion de la pagina amb « '''Arrauta''' (en basco: '''Arrueta''', en francés: ''Arraute'') qu'ei ua anciana comuna gascona de lenga basca,<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> en Baisha Navarra. Qu'èra administrativament dens lo [[departament deus Baish Pirenèus]] (uei departament deus Pirenèus Atlantics). Arrauta e [[Sharrita]] que s'unín lo 27 de junh... » wikitext text/x-wiki '''Arrauta''' (en basco: '''Arrueta''', en francés: ''Arraute'') qu'ei ua anciana comuna gascona de lenga basca,<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> en Baisha Navarra. Qu'èra administrativament dens lo [[departament deus Baish Pirenèus]] (uei departament deus Pirenèus Atlantics). Arrauta e [[Sharrita]] que s'unín lo [[27 de junh de 1842]] entà formar la comuna d’[[Arrauta e Sharrita]]. [[Categoria:Anciana comuna deus Pirenèus Atlantics]] mpv30c7e8wwepcwuz1btc1xkkcj8uax 2334201 2334200 2022-08-24T15:56:08Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki '''Arrauta''' (en basco: '''Arrueta''', en francés: ''Arraute'') qu'ei ua anciana comuna gascona de lenga basca,<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> en Baisha Navarra. Qu'èra administrativament dens lo [[departament deus Baish Pirenèus]] (uei departament deus Pirenèus Atlantics). Arrauta e [[Sharrita]] que s'unín lo [[27 de junh de 1842]] entà formar la comuna d’[[Arrauta e Sharrita]]. {{ref}} [[Categoria:Anciana comuna deus Pirenèus Atlantics]] ikyfaokczmgyhg0tzzz2mlzd3wheot4 2334213 2334201 2022-08-24T16:03:50Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki '''Arrauta''' (en basco: '''Arrueta''', en francés: ''Arraute'') qu'ei ua anciana comuna gascona de lenga basca,<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> en Baisha Navarra. Qu'èra administrativament dens lo [[departament deus Baish Pirenèus]] (uei departament deus Pirenèus Atlantics). Arrauta e [[Sharrita]] que s'unín lo [[27 de junh]] de [[1842]] entà formar la comuna d’[[Arrauta e Sharrita]]. {{ref}} [[Categoria:Anciana comuna deus Pirenèus Atlantics]] ijs7ybn8ns8qh2dg7fsezmy4rtrgk3g 0 188736 2334202 2022-08-24T15:57:02Z Jfblanc 104 Creacion de la pagina amb « '''Sharrita''' (en basco: '''Sarrikotapea''', en francés: ''Charitte'') qu'ei ua anciana comuna gascona de lenga basca,<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> en Baisha Navarra. Qu'èra administrativament dens lo [[departament deus Baish Pirenèus]] (uei departament deus Pirenèus Atlantics). [[Arrauta]] e Sharrita que s'unín lo 27... » wikitext text/x-wiki '''Sharrita''' (en basco: '''Sarrikotapea''', en francés: ''Charitte'') qu'ei ua anciana comuna gascona de lenga basca,<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> en Baisha Navarra. Qu'èra administrativament dens lo [[departament deus Baish Pirenèus]] (uei departament deus Pirenèus Atlantics). [[Arrauta]] e Sharrita que s'unín lo [[27 de junh de 1842]] entà formar la comuna d’[[Arrauta e Sharrita]]. {{ref}} [[Categoria:Anciana comuna deus Pirenèus Atlantics]] isf9t4rvkmnfemswxli7h31dktdus9z 2334209 2334202 2022-08-24T15:58:58Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki '''Sharrita''' (en basco: '''Sarriko''', en francés: ''Charritte'') qu'ei ua anciana comuna gascona de lenga basca,<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> en Baisha Navarra. Qu'èra administrativament dens lo [[departament deus Baish Pirenèus]] (uei departament deus Pirenèus Atlantics). [[Arrauta]] e Sharrita que s'unín lo [[27 de junh de 1842]] entà formar la comuna d’[[Arrauta e Sharrita]]. {{ref}} [[Categoria:Anciana comuna deus Pirenèus Atlantics]] s3g2l3g6nk3apqqscpbwhz3hl8c4uua 2334210 2334209 2022-08-24T16:02:58Z Jfblanc 104 wikitext text/x-wiki '''Sharrita''' (en basco: '''Sarriko''', en francés: ''Charritte'') qu'ei ua anciana comuna gascona de lenga basca,<ref>Halip Lartiga. [http://www.vallee-du-ciron.com/Documents/Nouvelles/DocumentsLies/669c.pdf ''Le gascon, origines, aréologie et caractérisation'']. 2009</ref> en Baisha Navarra. Qu'èra administrativament dens lo [[departament deus Baish Pirenèus]] (uei departament deus Pirenèus Atlantics). [[Arrauta]] e Sharrita que s'unín lo [[27 de junh]] de [[1842]] entà formar la comuna d’[[Arrauta e Sharrita]]. {{ref}} [[Categoria:Anciana comuna deus Pirenèus Atlantics]] fu1xrqik7t4c96dcw4nt8qhkvpa5usa 0 188737 2334206 2022-08-24T15:58:31Z Jfblanc 104 Jfblanc a desplaçat la pagina [[Arrauta-Sharrita]] cap a [[Arrauta e Sharrita]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCION [[Arrauta e Sharrita]] 13z4xkt48i4w9e5wo2ry56t3772j8po 1 188738 2334208 2022-08-24T15:58:31Z Jfblanc 104 Jfblanc a desplaçat la pagina [[Discutir:Arrauta-Sharrita]] cap a [[Discutir:Arrauta e Sharrita]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCION [[Discutir:Arrauta e Sharrita]] j6y18gimw9o1etm62qin6hhl0uxy6zb 0 188739 2334212 2022-08-24T16:03:32Z Jfblanc 104 Jfblanc a desplaçat la pagina [[Baish Pirenèus]] cap a [[Departament deus Baish Pirenèus]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCION [[Departament deus Baish Pirenèus]] 9ga382uh1g7hi0qmard9r8u635iulmt 0 188740 2334220 2022-08-24T16:12:42Z Jfblanc 104 Redireccion cap a [[Es·hlorentias]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Es·hlorentias]] lqdiqrcrbjkykpu6ne6bp9p0tl8ambn 0 188741 2334222 2022-08-24T16:13:01Z Jfblanc 104 Redireccion cap a [[Hlorentias]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Hlorentias]] 9fzx63p6gkgk9q1gwm98k03n1ieah54 0 188742 2334284 2022-08-24T20:19:39Z Raymond Trencavel 26125 Creacion de la pagina amb « [[Fichièr:Lio 2009.jpg|thumb|250px|Lio en 2009]] '''Muriel Dacq''', escais de '''Muriel Desclée de Maredsous''', nascuda lo [[11 de julhet]] de [[1962]]) es una cantaira de pop [[França|francesa]] de [[Belgica]], coneguda pel tube ''Tropique'' en 1986. En seguida d'aqueste tube devengut emblematic de las annadas 80, a sortit d'autres singles, que dos sonque auràn un pauc de resson, ''Là où ça'' (1986), e ''Je craque'' (1987)<ref>https://www.programme-... » wikitext text/x-wiki [[Fichièr:Lio 2009.jpg|thumb|250px|Lio en 2009]] '''Muriel Dacq''', escais de '''Muriel Desclée de Maredsous''', nascuda lo [[11 de julhet]] de [[1962]]) es una cantaira de pop [[França|francesa]] de [[Belgica]], coneguda pel tube ''Tropique'' en 1986. En seguida d'aqueste tube devengut emblematic de las annadas 80, a sortit d'autres singles, que dos sonque auràn un pauc de resson, ''Là où ça'' (1986), e ''Je craque'' (1987)<ref>https://www.programme-tv.net/news/musique/49755-que-devient-la-chanteuse-muriel-dacq/</ref>. == Referéncias == [[Categoria:Cantaira francesa]] [[Categoria:Naissença en 1962]] [[Categoria:Cantaira e cantaire dels ans 1980]] thkqoza8b017u5g9lrf7umuc5tpoiz3 2334285 2334284 2022-08-24T20:19:53Z Raymond Trencavel 26125 wikitext text/x-wiki '''Muriel Dacq''', escais de '''Muriel Desclée de Maredsous''', nascuda lo [[11 de julhet]] de [[1962]]) es una cantaira de pop [[França|francesa]] de [[Belgica]], coneguda pel tube ''Tropique'' en 1986. En seguida d'aqueste tube devengut emblematic de las annadas 80, a sortit d'autres singles, que dos sonque auràn un pauc de resson, ''Là où ça'' (1986), e ''Je craque'' (1987)<ref>https://www.programme-tv.net/news/musique/49755-que-devient-la-chanteuse-muriel-dacq/</ref>. == Referéncias == [[Categoria:Cantaira francesa]] [[Categoria:Naissença en 1962]] [[Categoria:Cantaira e cantaire dels ans 1980]] 3wy7pjwjtyz9xu62161dc1txar17nzk 2334286 2334285 2022-08-24T20:20:12Z Raymond Trencavel 26125 wikitext text/x-wiki '''Muriel Dacq''', escais de '''Muriel Desclée de Maredsous''', nascuda lo [[11 de julhet]] de [[1962]], es una cantaira de pop [[França|francesa]] de [[Belgica]], coneguda pel tube ''Tropique'' en 1986. En seguida d'aqueste tube devengut emblematic de las annadas 80, a sortit d'autres singles, que dos sonque auràn un pauc de resson, ''Là où ça'' (1986), e ''Je craque'' (1987)<ref>https://www.programme-tv.net/news/musique/49755-que-devient-la-chanteuse-muriel-dacq/</ref>. == Referéncias == [[Categoria:Cantaira francesa]] [[Categoria:Naissença en 1962]] [[Categoria:Cantaira e cantaire dels ans 1980]] m1j2u7hb616aj8n498hrk939vxt0frj 2334287 2334286 2022-08-24T20:21:34Z Raymond Trencavel 26125 wikitext text/x-wiki '''Muriel Dacq''', escais de '''Muriel Desclée de Maredsous''', nascuda lo [[11 de julhet]] de [[1962]], es una cantaira de pop [[França|francesa]] de [[Belgica]], coneguda pel tube ''Tropique'' en 1986. En seguida d'aqueste tube devengut emblematic de las annadas 80, a sortit d'autres singles, que dos sonque auràn un pauc de resson, ''Là où ça'' (1986), e ''Je craque'' (1987)<ref>https://www.programme-tv.net/news/musique/49755-que-devient-la-chanteuse-muriel-dacq/</ref>. == Referéncias == [[Categoria:Cantaira francesa|Dacq, Muriel]] [[Categoria:Naissença en 1962|Dacq, Muriel]] [[Categoria:Cantaira e cantaire dels ans 1980|Dacq, Muriel]] aaj0ob3aabis1lu8y7td352e263giyd 2334292 2334287 2022-08-24T20:38:26Z Raymond Trencavel 26125 wikitext text/x-wiki '''Muriel Dacq''', escais de '''Muriel Desclée de Maredsous''', nascuda lo [[11 de julhet]] de [[1962]], es una cantaira de pop [[França|francesa]] de [[Belgica]], coneguda pel tube ''Tropique'' en 1986. En seguida d'aqueste tube devengut emblematic de las annadas 80 en [[França]], a sortit d'autres singles, que dos sonque auràn un pauc de resson, ''Là où ça'' (1986), e ''Je craque'' (1987)<ref>https://www.programme-tv.net/news/musique/49755-que-devient-la-chanteuse-muriel-dacq/</ref>. == Referéncias == [[Categoria:Cantaira francesa|Dacq, Muriel]] [[Categoria:Naissença en 1962|Dacq, Muriel]] [[Categoria:Cantaira e cantaire dels ans 1980|Dacq, Muriel]] gbi68nrcb431dhxux7bbtr94qm9wqfe 0 188743 2334361 2022-08-25T11:44:26Z ΟυώρντΑρτ 38747 ΟυώρντΑρτ a desplaçat la pagina [[Donetsk]] cap a [[Donetzk]] : ц se translitèra per "tz" en occitan wikitext text/x-wiki #REDIRECCION [[Donetzk]] bvtyfd79bi4dkqa9ijpwen6tzcd8vmw