Хуссар Ирыстон

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="os">
  <siteinfo>
    <sitename>Википеди</sitename>
    <dbname>oswiki</dbname>
    <base>https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%C3%A6%D0%B9%D1%80%D0%B0%D0%B3_%D1%84%D0%B0%D1%80%D1%81</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Медиа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Сæрмагонд</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Тæрхон</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Архайæг</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Архайæджы ныхас</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Википеди</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Википедийы тæрхон</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Файлы тæрхон</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki-йы тæрхон</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Хуызæг</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Хуызæджы тæрхон</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Æххуыс</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Æххуысы тæрхон</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Категори</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Категорийы тæрхон</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Обсуждение модуля</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Гаджет</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Обсуждение гаджета</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Определение гаджета</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Обсуждение определения гаджета</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Хуссар Ирыстон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185</id>
    <revision>
      <id>525921</id>
      <parentid>525731</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:18:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53012" xml:space="preserve">{{Паддзахад
|Ирон ном                  = Республикæ Хуссар Ирыстон
|Оригиналон ном            = Паддзахад Алани
|Тырыса                    = Flag of South Ossetia.svg{{!}}border
|Герб                      = Coat of arms of South Ossetia.svg
|Хицауиуæджы хуыз          = [[Республикæ]]
|Картæ                     = Europe Location South Ossetia.svg
|Гимны ном                 = [[Хуссар Ирыстоны гимн|Уарзон Ирыстон!]]
|Æвзаг                     = [[Ирон æвзаг|ирон]], [[Уырыссаг æвзаг|уырыссаг]], {{Ома|[[Гуырдзиаг æвзаг|гуырдзиаг]]|гуырдзиаг цæрджытæ кæм цырынц æнгомæй, уыцы цæрæнрæтты}}&lt;ref&gt;[http://cominf.org/print/node/1127818105 Конституция Республики Южная Осетия] — статья 4 — [[ИА РЕС]]&lt;/ref&gt;
|Хæдбар сси                = [[1990-æм аз]]ы [[20 сентябры]] [[Гуырдзыстон]]æй
|Сæйраг сахар              = [[Цхинвал|Цхинвал (Чъреба)]]
|Стырдæр сахартæ           = [[Цхинвал|Цхинвал (Чъреба)]], [[Къуайса]]
|Хицæутты титултæ          = [[Хуссар Ирыстоны президент|Президент]]&lt;br /&gt;[[Хуссар Ирыстоны парламент|Парламенты сæрдар]]&lt;br /&gt;[[Хуссар Ирыстоны премьер-министр|Премьер-министр]]
|Хицæуттæ                  = [[Гаглойты Алан]]&lt;br /&gt;[[Тадтаты Алан]]&lt;br /&gt;[[Бекъойты Геннадий]]&lt;ref&gt;[https://sputnik-ossetia.ru/South_Ossetia/20200829/11080279/Io-premer-ministra-Yuzhnoy-Osetii-naznachen-Gennadiy-Bekoev---biograficheskaya-spravka.html Врио премьер-министра Южной Осетии Геннадий Бекоев — биографическая справка]&lt;/ref&gt;
|Фæзуат                    = 3900
|Цæрджытæ                  = 53 532&lt;ref&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
|Бахыгъды аз               = 2015
|Цæрджытæ сфыстмæ гæсгæ    = 98 527
|Сфысты аз                 = 1989
|Æнгомад                   = 7,5
|Валютæ                    = [[Уæрæсейы сом]]
|Домен                     =
|Телефонон код             = 7
|Сахатон таг               = +3
|Фиппаинæгтæ               =
}}
'''Хуссар Ирыстон''', кæнæ '''Хуссар Ир''', официалон æгъдауæй '''Республикæ Хуссар Ирыстон''' кæнæ, 2017-æм азы референдумы фæстæ, '''Паддзахад Алани''', у [[æрдæгпрезидентон республикæ]]. Ис [[Кавказ]]ы тæккæ астæу æмæ ахсы [[Стыр Кавказ]]ы хуссарварсы астæуккаг хай. Æмарæн у æрмæст дыууæ бæстæимæ: [[Уæрæсе]]имæ, цæгаты, æмæ [[Гуырдзыстон]]имæ, æндæр æрдæмты. Йæ сæйраг æмæ стырдæр сахар у [[Цхинвал|Цхинвал (Чъреба)]]. Хуссар Ирыстон ахсы 3900 км² æмæ у æппæты гыццылдæр бæстæтæй иу. Цæры дзы 60 мин адæймагмæ æввахс, æмæ уый тыххæй хауы æппæты æдзæрæгдæр бæстæтæм. Хуссар Ирыстон ахсы ахсджиаг геополитикон бынат.

[[Файл:Ossetia-map.png|thumb|300px|Кæддæры Хуссар Ирыстоны Автономон Бæстæ нырыккон Гуырдзыстоны картæйыл. Цæстуынгæ у, алыхуызон районты ’хсæн йæ территори ныддих кæнын кæй хъавыдысты, уый]]

Ирон адæмы фыдæлтæ, [[алантæ]], бæрæг сты Кавказы I æнусæй. IV æнусы [[гуннтæ|гуннты]] бабырсты тыххæй аланты хай Кавказмæ æввахсдæр æрцардысты. Уыдонæн уым IX æнусæй XIII æнусмæ уыдис тыхджын паддзахад, [[Алани (паддзахад)|Алани]], кæцы ныппырх ис манголты бабырсты бын. Уый тыххæй алантæ ноджы арфдæр бацыдысты [[Кавказы хæхтæ]]м, æмæ бирæтæ æрцардысты Кавказы хуссарварс, Хуссар Ирыстон кæм ис, уым. Уæдæй фæстæмæ аланты тыххæй бæрæг цъус ис. XVIII æнусы кæронмæ [[Ирыстон]] [[Уæрæсейы импери]]мæ бацыдис, æмæ уым Фæскавказы ирæттæ хаудысты [[Тбилисы губернæ|Тбилис]] æмæ [[Кутаисы губернæ]]тæм.

XX æнусы райдианы æрцыд [[Уырыссаг революци]]. Уæд, Уæрæсейы импери ныппырх ис, æмæ йæ бæсты сæвзæрдис [[ССРЦ]], кæцыйы Фæскавказы ирæттæ бахаудысты [[ГССР|Гуырдзыстоны ССР]]-мæ. Уым цын 1922-æм азы рауæлдай кодтой автономи, æмæ йæ схуыдтой [[Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ]]. 1990-æм азы автономи йæхи [[ГССР]]-æй ахицæн кодта æмæ цъус фæстæдæр та [[ССРЦ]]-йæ дæр. [[Гуырдзыстон]] ууыл нæ басаст æмæ уый тыххæй [[Хуссар Ирыстон æмæ Гуырдзыстоны фыццаг хæст|хæст]] байдыдта, кæцыйы, бирæ зæххытæ фесафгæйæ, Хуссар Ирыстон йæ хæдбардзинад бахъахъхъæдта. Уый фæстæ, суанг 2008-æм азы йонг Хуссар Ирыстон баззадис æнæнымадгондæй. Уæд æрцыд Гуырдзыстонимæ [[Хуссар Ирыстон æмæ Гуырдзыстоны дыггаг хæст|дыггаг хæст]], æмæ уым дæр Хуссар Ирыстон, Уæрæсейы æххуысæй, йæ хæдбардзинад бахъахъхъæдта æмæ йæ зæххытæ фæстæмæ байста. Уый фæстæ [[Уæрæсе]] æмæ ма цалдæр бæстæйы Хуссар Ирыстон хæдбарыл банымадтой.

Бæстæты фылдæр Хуссар Ирыстон хæдбарыл нæ нымайынц, æмæ йын уый тыххæй [[ИНО]]-мæ æмæ бирæ æндæр æхсæнадæмон организацитæм бацæуæн нæй. Хæдбарыл æй чи нæ нымайы, уыдон-иу æй официалон гæххæтыты хонынц ''Цхинвалы регион'' кæнæ ''Раздæры Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ''.

Хуссар Ирыстон у Кавказы æдыхдæр паддзахаддæй иу, кыд [[экономикæ]]йы, афтæ [[политикæ]]йы дæр. Экономикæ у баст Уæрæсейыл, уымæн æмæ бюджетмæ цы ’хца цæуы, уымæн йæ фылдæр хай у Уæрæсейæ æрвыст æххуыс, æмæ импорт дæр фылдæр урдыгæй цæуы. Цæрыны уавæртæ дæр дзы Кавказы æндæр бæстæтæй æвзæрдæр сты. Культурæйæ Хуссар Ирыстон Кавказы æндæр бæстæтæй тынг уæлдай кæны, уый зыны ирон хæринæгты æмæ нозтыты, адæмон сфæлдыстады, литературæйы, [[ирон æвзаг|ирон æвзаджы]] æмæ æндæрты. 

== Этимологи ==
[[Ирыстон]]ы ном арæзт у [[Ирон адæм]]ы æмбырдгæнæн ном æмæ [[фæсæфтуан]] ''[[-стан|-стон]]''-æй, æмæ нысан кæны Иры бæстæ, ома ирон адæмы бæстæ. ''Ир''-æн арынц цалдæр равзæрæны. Бирæ иртасджытæ дзурынц æмæ ''Ир'' рацыдис [[Рагон ирайнаг æвзаг|рагон ирайнаг]] ''arya'' æмæ ''aryana''-йæ.&lt;ref&gt;[[Алемань, Агусти|Agustí Alemany]]. ''Sources on the Alans: A Critical Compilation.'' [[Brill Academic Publishers]], 2000 ISBN 90-04-11442-4 {{en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Miller&quot;&gt;[[Миллер, Всеволод Фёдоры фырт|В. Ф. Миллер]]. [http://ironau.ru/miller-et.html Осетинские этюды] {{ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kambolov&quot;&gt;[[Хъамболты Тамерлан|Камболов Т. Т.]] [http://ironau.ru/kambolov-hist-o4erk62.html Осетинские субэтнонимы] // [http://ironau.ru/kambolov-hist-o4erk.html Очерк истории осетинского языка] {{ru}}&lt;/ref&gt; Фæлæ [[Абайты Васо]]йы хъуыдымæ гæсгæ кавказаг [[Субстрат (лингвистикæ)|субстратæй]] ист у&lt;ref&gt;«Очевидно, что ir к arya- никакого отношения не имеет, и для него надо искать другое объяснение &lt;...&gt; Поскольку другие осетинские племенные названия — digor, twal — связаны с кавказской этнонимикой, естественно обратиться туда и для объяснения термина ir» [В. И. Абаев. ИЭСОЯ, Т. I. С. 545-546].&lt;/ref&gt;. ''[[-стан|-стон]]'' та у бæстæамонæн фæстæфтуан, æмæ цæуы рагон [[индоевропæйаг æвзæгтæ|индоевропæйаг]] уидаг ''*stā-''-йæ, кæцы нысан кодта «лæууын».

== Истори ==
=== Ирон адæмы фыдæлтæ ===
[[File:Scythian material culture caucasus.png|thumb|right|250px|Скифтæ]]
[[Скифтæ]] равзæрдысты цæгат ирайнаг адæмтæй, кæдон, нæ дуджы размæ II миназы кæроны, фæхицæн сты хуссар ирайнаг адæмтæй. Уыдон, нæ дуджы размæ I миназы, [[Еврази]]йы быдырты цæугæ цард кодтой. Хорз зыдтой хæстон æмæ фосдарыны хъуыддæгтæ. Нæ дуджы размæ VII æнусы скифтæ бабырстой Фæскавказмæ. Фæскавказмæ цæуынæн скифтæ пайда кодтой Кавказы æфцæджытæй, æмæ бирæтæ уым æрцардысты, [[Хъобайнаг культурæ|хъобайнæгты]] ’хсæн. 

Нæ дуджы размæ VII æнусы скифтæй рахицæн сты [[сæрмæттæ]]. Уыдон фыццаг ахстой [[Волгæ|Волгæ (Идыл)]] æмæ хуссар [[Урал]]ы æрдыгæй зæххытæ, фæлæ нæ дуджы размæ IV æнусæй байдыдтой [[Кавказ]] æмæ [[Сау денджыз]]ы æрдæм цæуын. Нæ дуджы размæ III æнусæй II æнусмæ сæрмæттæ скифты зæххытæ бацахстой, æмæ скифты та сæхимæ бакодтой. Антикон автортæ сæрмæтты дих кодтой [[аорстæ|аорстыл]], [[алантæ|алантыл]], роксалантыл, сирактыл, языгтыл æмæ æндæртыл.

==== Алантæ ====
Алантæ рахицæн сты скæсæйнаг сæрмæттæй, æмæ тагъд сæрмæтты æндæр хæйттæ сæхимæ бакодтой. I æнусæй III æнусмæ Кавказ æмæ [[Дон (цæугæдон)|Дон]]ы æхсæн цы сæрмæттæ уыдис, уыдон æхсæн алантæ ахстой сæйраг бынат, æмæ уыдысты уыцы бæсты тыхджындæр адæм. Кавказæй цæгатæрдæм æрбынатгæнгæйæ, аланты хай [[биноныг цард]]мæ рахызтысты, фæлæ сæ фылдæр уæддæр цæугæ цард кодтой. Цы æндæр адæмтæ баййæфтой, уыдонимæ фыццагæй хæстон уавæры уыдысты, фæлæ стæй семæ хæццæ кæнын байдыттой.

Алантæ арæх цыдысты балцыты, [[Фæскавказ]], [[Хъырым]] æмæ [[Астæуккаг Ази]]мæ. Сæ æфсæддон тых тагъд ахъæр ис, æмæ сæ сыхаг паддзахæддæ арæх истой се ’фсадмæ. Уæлдайдæр, [[Ибери]]йы æфсады алантæ уыдысты тынг бирæйæ, æмæ иу цын уæздæттæ суын æнцон уыдис. Ибериимæ алантæн уыдис хорз ахастытæ. Уый разынд алантæ æмæ иберийы уæздæттæ арæх кæй æмкъай кодтой, æмæ алантæ Иберийы сæрыл кæй хæцыдысты, уый мидæг.

[[File:Alania 10th–12th c. according to Bzarov.png|thumb|left|260px|Алани X-XII æнусты]]
[[File:Ossetian tribes.png|thumb|left|260px|Ирæтты æмæ дыгурæтты ахæлиу ([[Калоты Барис]]мæ гæсгæ)]]
IV æнусы [[гуннтæ]] скæсæнæй æрбабырстой, æмæ аланты ныппырх кодтой. Алантæй иу хай гуннтимæ Европæмæ ацыдысты æмæ уым апырх сты. Иннæ хай та Кавказæрдæм æввахсдæр æрцардысты. Цы зæххытæ ныууагътой, уыдоныл [[тюркаг адæмтæ]] бацардысты. Уыцы тюркаг адæмты ’хсæн уыдысты [[хазартæ]], кæдон сысты [[Цæгат Кавказ]]ы тыхджындæр адæм.

V æмæ VI æнусты алантæ байдыттой Стыр Леуахийы комы цæрын. Уым, аланты размæ цардысты [[туаллæгтæ]] дæр. Уæды туаллæгтæ чи уыдысты æмæ цы æвзагыл дзырдтой, уый кæронмæ бæрæг нæу. Иу ахуыргæнттæ дзурынц [[ирайнаг адæмтæ|ирайнæгтæ]] кæй уыдысты, иннæтæ та цæ кавказаг адæмимæ хæстæг кæнынц. Кавказаг адæмимæ цæ чи бæтты, уыдон афтæ зæгъынц æмæ IX æнусмæ кæронмæ салантæ сты.

VI æнусы алантæ [[Византия]] æмæ [[Сасанидты паддзахад]]ы хæсты хайад райстой. Уыдон хæцыдысты куы иуты сæрыл, куы та иннæты сæрыл. Иуæй-иу ахуыргæндтæ уый æмбарын кæнынц алантæ æххуырсты хæст кæй кодтой æмæ иугонд кæй нæ уыдысты, уымæй. Фæлæ æндæрты хъуыдымæ гæсгæ аланты хистæр, [[Саросий]], барæй афтæ кодта, цæмæй иу исчи ма рамбула, æмæ аланты цур тыхджын паддзахад ма фæзына. Уыцы хæсты тыххæй Византия дæр æмæ Сасанидты паддзахад дæр сæ тыхтæ тынг фесафтой, æмæ цæ фæстæдæр [[Араббы халифат]] ныппырх кодта. 

VII æнусы Араббы халифат йæ тыхы куы бацыд, уæд бабырста Кавказмæ дæр. Араббы халифат уæд хæцыд Византияимæ, æмæ хазартæ æмæ алантæ æнгомæй рахæцыдысты Византияйы сæрыл. Хæст цыд иу æнусмæ æввахс, æмæ-иу дзы куы иутæ уæлахиз кодтой, куы та иннæтæ. Фæстаг стыр тох æрцыд 737-æм азы. Уæд араббæгтæ сайдыл рацыдысты хазайрæгтыл, æмæ сын фехъусын кодтой сæ балц æрмæст аланты ныхмæ кæй цæуы, уый, фæлæ æцæг та [[Хазар]]мæ бабырстой æмæ йæ ныппырх кодтой. Араббæгтæ сæхæдæг дæр бирæ тыхтæ фесафтой æмæ Кавказмæ нал бырстой. Уый фæстæ алантæ гыццыл рæстæгмæ Хазарæй фæхæдбар сты, фæлæ æрдæг æнусы фæстæ та Хазар йæ тыхы бацыд æмæ аланты сæхимæ бакодта.

=== Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ ===
{{main|Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ}}
[[Гуырдзыстон]] большевиктæ куы бацахстой [[1921-æм аз]]ы, уый фæстæ [[1922-æм аз]]ы [[20 апрелы]] сырæзтис [[Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ]] ГССР-ы мидæг. Автономон бæстæйы арæнтæ æвзæрст уыдысты ирон адæм Гуырдзыстоны цы зæххытыл цардысты, уымæ гæсгæ. Фæлæ уæддæр кæцыдæр зæххытæ, кæм цардысты фылдæр ирæттæ, нæ бахаудтой автономон бæстæмæ. Уыдон сты: [[Тырсыгом]], [[Хъуды ком]], «[[Триалеты Ирыстон]]». Автономи кæй уыдис, уый тыххæй дзы уыдис бар дзурын æмæ ахуыр кæнын ирон æвзагыл, фæлæ официалон æвзæгтæ уыдысты гуырдзиаг æмæ уырыссаг. 

[[Советон Цæдис]]ы рæстæджы, цалдæр хатты фарст лæууыд Хуссар Ирыстон [[Цæгат Ирыстон]]имæ баиу кæныныл. Фæлæ [[Стыр террор]]ы фæстæ, ирон интеллигенци тынг кæй фæцух ис, уый тыххæй дыууæ Ирыстоны иу кæныны тыххæй дзырд нал цыдис.&lt;ref&gt;[http://kommersant.ru/doc/1782209 ''&quot;Можно было бы согласиться на объединение Северной и Южной Осетии в составе Грузии&quot;''], Еженедельник &quot;Коммерсантъ&quot;, №41 (945), 17.10.2011&lt;/ref&gt;

=== Сæрибардзинад ===
1980-æм æзты кæроны ГССР-ы национализм парахат кæнын байдытта. Уæд уагъд цыдысты алыхуызон публикацитæ æмæ алæвæрдтæ, кæм ирæтты хуыттой æрцæугæ адæм, æмæ Хуссар Ирыстоны зæхх та гуырдзиаг адæмы зæхх. Уый тыххæй Хуссар Ирыстон æмæ Гуырдзыстоны кæрæдзимæ ахастытæ æвзæр кæнын байдыдтой, æмæ [[1989-æм аз]]ы [[10 ноябры]] Хуссар Ирыстоны автономон бæстæйы адæмон депутатты ныхас тæрхон рахаста цæмæй Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ суа автономон республикæ. ГССР-ы стыр ныхас уый банымадта конституцийы æфхæрдыл, æмæ 23-æм ноябры, 1989-æм азы ГССР-ы къухдариуæггæнджытæ сарæзтой бирæминон балц Цхинвалмæ. Цхинвалы адæм уыцы балцы ныхмæ рацыдысты, æмæ дзы фæзындысты фыццаг амæттæгтæ. 

1990-æм азы, 20-æм сентябры Хуссар Ирыстон йæхи схуыдта Советон Демократикон Республикæ, æмæ нысангонд æрцыдысты Уæлдæр Ныхасмæ æвзæрстытæ. Гуырдзыстоны Уæлдæр Ныхас уый банымадта æнæзакъоныл æмæ, 1990-æм азы 11-æм декабры, Хуссар Ирыстоны автономи систой. Уыцы тæрхæттæ Советон хицауад раздæхта, фæлæ уæд Советон Цæдис пырх кодта, æмæ йæ барамындтæн тых нал уыдис.

Уый фæстæ Хуссар Ирыстон æмæ Гуырдзыстоны ахастытæ ноджы тынгдæр æвзæр кæнын байдыдтой. 1991-æм азы 6-æм январы Гуырдзыстоны милици хæцæнгæрзтæ агурыны æфсонæй бацахста Цхинвал, æмæ байдыдтой адæмы ахсын æмæ сын фыдмитæ кæнын. Уымæ гæсгæ Цхинвалы адæм сæ ныхмæ растадысты æмæ сахар милицийы къухтæй байстой. Уымæй байдыдта хæст, æмæ Хуссар Ирыстон ноджы фидардæр слæууыд сæрибардзинады хаххыл. Уый адыл, 29-æм майы, 1992-æм азы Хуссар Ирыстоны Уæлдæр Ныхас расидта «Республикæ Хуссар Ирыстоны сæрибардзинады акт». 

Хæст фæцис [[Дагомысы бадзырд]]ы бындурыл. Уый уыдис 1992-æм азы, 24-æм июны, æмæ дзы Уæрæсе, Гырдзыстон æмæ Хуссар Ирыстоны минæвæрттæ бадзырдтой бакæнын [[Æмхæццæ контролон къамис]] æмæ [[Фидауынгæнæн тыхтæ]].

=== Хæдбардзинады банымад ===
[[2008-æм аз]]ы [[Хуссар Ирыстоны Хæст (2008)|Гуырдзыстоны агрессийы фæстæ]], Хуссар Ирыстон хæдбарыл банымадта [[Уæрæсе]] (2008-æм азы [[26 августы]])&lt;ref&gt;[http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=47559 Уæрæсейы Федерацийы президенты барамынд] {{ru}}&lt;/ref&gt;, уый фæстæ та [[Никарагуæ]] (2008-æм азы [[5 сентябры]])&lt;ref&gt;[http://lenta.ru/news/2008/09/03/nicaragua/ Lenta.ru уый тыххæй] {{ru}}&lt;/ref&gt;, [[Венесуэлæ]] ([[2009-æм аз]]ы [[10 сентябры]])&lt;ref&gt;[http://top.rbc.ru/politics/10/09/2009/328391.shtml РБК - Венесуэла признала независимость Южной Осетии и Абхазии] {{ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.rian.ru/world/20090910/184455246.html РИА «Новости»: Венесуэла признает Южную Осетию и Абхазию - Чавес] {{ru}}&lt;/ref&gt;, [[Науру]] (2009) æмæ [[Сири]] (2018).

=== Президенттæ ===
* [[Цыбырты Людвиг]] ([[1996]]—[[2001]])
* [[Кокойты Эдуард]] ([[2001]]—[[2011]])
[[2011-æм аз]]ы Хуссар Ирыстоны [[Хуссар Ирыстоны президенты æвзæрстытæ (2011)|президенты æвзæрстытæ нæ фæрæстмæ]], ног æвзæрстыты [[2012-æм аз]]ы апрелы [[Хуссар Ирыстоны президенты æвзæрстытæ (2012)|рамбылдта]] паддзахадон æдасдзинады комитеты раздæры сæрдар [[Тыбылты Леонид]]&lt;ref&gt;[http://www.alaniatv.ru/ossetiannews/11410---ae-ae- ГТРК Алания: Хуссар Ирыстоны равзæрстой республикæйы президенты]&lt;/ref&gt;.

== Географи ==
{{main|Хуссар Ирыстоны географи}}
{{Хуссар Ирыстоны географи}}
Хуссар Ирыстон ис [[Кавказ]]ы тæккæ астæу. Ис ын арæн [[Уæрæсе]]имæ цæгаты æмæ [[Гуырдзыстон]]имæ скæсæн, хуссар æмæ ныгуылæнæрдыгæй. Лæууы 42°01' æмæ 42°46' цæгат [[уæрхад]]ы параллельты æхсæн, æмæ 43°31' æмæ 44°37' скæсæн [[дæргъад]]ы параллельты æхсæн. Йæ зæххыты фæзуат у 3900 км².
[[Файл:South Ossetia physical map.svg|thumb|right|220px|Хуссар Ирыстоны рельеф]]
Хуссар Ирыстоны рельеф фылдæр у хæххон. Ивы [[Стыр хох|Кавказы сæйраг рагъæй (Стыр хохæй)]] цæгаты [[Картлийы фæзтæ]]м хуссары. Æппæты бæрзонддæр хох у [[Халацъа]] (3938 м). Йæ территорийы 89,3 % денджызы æмвæзадæй 1000 метрæй бæрзонддæр у. Кавказы сæйраг рагъæй хицæн кæнынц æндæр рæгътæ: [[Рацъы рагъ]], Гудисы рагъ, [[Иры рагъ]], [[Дзимыры рагъ]] æмæ æнд. Рацъы рагъ ис цæгат-ныгуылæны, хицæн кæны [[Къуыдаргом]] [[Чеселтгом]] æмæ [[Хъæргæнагдон]]ы комæй. Гудисы рагъ цæгат-скæсæнæй хуссар-ныгуылæнмæ хицæн кæны [[Стыр Леуахи]]йы ком [[Чысыл Леуахи]]йы комæй. Иры рагъ цæгат-скæсæнæй хуссармæ хицæн кæны Чысангом Чысыл Леуахийы комæй, [[Медзыдагом|Медзыдайы комæй]] æмæ [[Лехурагом|Лехурайы комæй]]. Дзимыры рагъ скæсæны хицæн кæны [[Чысангом]] [[Арагуи]]йы комæй, йæ рагъыл уагъд у Хуссар Ирыстон æмæ Гуырдзыстоны арæн. Цæугæдæттæ иууылдæр æвзæрынц Хуссар Ирыстоны зæххы æмæ иууылдæр сты хæххон. Стырдæр цæугæдæттæ сты Стыр Леуахи (115 км), Чысыл Леуахи (46 км) æмæ [[Чысандон]] (54 км).

[[Файл:South Ossetian landscape.JPG|thumb|left|220px|[[Сыбагом]]ы æрдзы уынд]]

=== Бæстыхъæд ===
Хуссар Ирыстоны бæстыхъæд у [[ромыл бæстыхъæд|ромыл]]. Бæстыхъæды стыр хайад исынц хæхтæ. Уыдон æвзарынц дымгæйы æздæхт. Кавказы сæйраг рагъ та нæ уадзы уазал дымгæтæ цæгатæй, æмæ Хуссар Ирыстоны уый тыххæй [[Цæгат Ирыстон]]æй хъармдæр вæййы. Бæстыхъæд тынг ивы цæгатæй хуссармæ. Уый у умæн æмæ цæгатæрдæм хæхтæ бæрзонддæр сты. Куыд уæлдæр хæхтæм, афтæ уазалдæр æмæ даргъдæр зымæг.

=== Æрдзон алфамбылай ===
Хуссар Ирыстоны æрдз фылдæр у æнæвналд. Республикæйы зæххыл индустрион объекттæ цъус кæй ис, уый тыххæй [[дон]], [[мæр]] æмæ [[уæлдæф]] сыгъдæг сты. Æппæты карздæр экологион проблемæ у хъæдцæгъдыны проблемæ. Кæд 2000-æм æзтæм Хуссар Ирыстоны адæм газ æмæ электроэнергийæ фылдæр пайда кæнын байдыдтой, æмæ уый тыххæй хъæд цагътой къаддæр, уæд 2008-æм азы Гуырдзыстонимæ хæсты фæстæ уыцы проблемæ фæстæмæ сактуалон ис. Амайын æмæ цалцæг кæнынæн Дзауы районы хъæд тыхджын байдыдтой цæгъдын, уыимæ æнæзакъонæй дæр.&lt;ref&gt;[http://wellcomerso.ru/ru/news/id/1366/ Къæбысты Азæмæт, ''Дзауы районы экологийæн тас у'']&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://xurzarin.ru/node/547 Хурзæрин, ''Аудæм не ’рдзон хъæздыгдзинæдтыл'', Бестауты Балайы интервью]&lt;/ref&gt;

=== Зайæгойтæ æмæ цæрæгойтæ ===
Зайæгойтæ æмæ цæрæгойтæм гæсгæ, Хуссар Ирыстон Кавказы æндæр бынæттæй тынг нæ хицæн кæны, уæлдайдæр Фæскавказы хæхбæстæй. Бæстыхъæды тыххæй дзы ис бирæ [[зайæгойтæ|зайæгойты]] æмæ [[цæрæгойтæ|цæрæгойты]] хуызтæ. Республикæйы стырдæр бынат ахсынц хъæдтæ. [[Хъæд]] фылдæр ис хæхты астæуккаг бæрзæндты (2350 [[метр]]ы онг), [[хæххон фæз]]тæй бындæр. Фæзты хъæд æмбæлы цъусдæр, æрмæст цæугæдæтты цур. Сæйрагдæр хъæдгуырæн бæлæстæ сты [[тулдз]], [[тæрс]], [[сабæлут]], [[наз]], [[нæзы]] æмæ [[соцъи]]. Сырдтæй дзы ис [[арс]], [[бирæгъ]], [[рувас]] æмæ ’ндæртæ.

Хуссар Ирыстоны ис иу [[æрдзæвæрæн]]. Уый ис [[Чысыл Леуахи]]йы комы, æмæ дзы ис æрсытæ, [[стай]]тæ, [[саг]]тæ æмæ æндæр стæм сырдтæ.

== Политикæ ==
Хуссар Ирыстон у [[æрдæгпрезидентон республикæ]]. Республикæйы политикон системæ кусы [[конституци]]мæ гæсгæ, кæцы райстой 8-æм апрелы, 2001-æм азы. Уымæ гæсгæ паддзахадон тыхтæ дих сты хицауадон, закъондæддæг æмæ тæрхондонон тыхтыл. Уыцы тыхтæ сæ барты мидæг сты сæрибар.

[[Файл:Tibilov.JPG|thumb|upright|[[Тыбылты Леонид]], Хуссар Ирыстоны президент]]
Президент у паддзахады сæргълæууæг. Уый уæлæнгай къухдариуæг кæны æддаг æмæ мидæггаг политикæйæн, хицауадæн æмæ æндæр æххæстгæнæг тыхтæн. Ис ма йын алы хуызон æндæр бартæ. Президенты æвзарынц паддзахады æмбæстæгтæ фондз азмæ. Æвзæрстытæ уагъд цæуынц дыууæ турæй. Кæд фыццаг туры искæцы кандидат хъæлæсты æрдæгæй фылдæр райса, уæд уый рамбулдзæн, кæннод фыццаг дыууæ бынаты чи бацахса, уыдон æхсæн уагъд цæудзæн дыккаг тур. Президентæй цæуджытæ хъуамæ фæстаг дæс азы республикæйы цæрой æмæ зоной паддзахадон æвзæгтæ. 

[[Файл:Parliament of South Ossetia (Restoration).jpg|thumb|left|Хуссар Ирыстоны парламенты хæдзар, цалцæджы рæстæджы.]]
Хуссар Ирыстоны закъондæттæг тых у [[парламент]]. Парламенты у иупалатæон æмæ бирæпартион, æмæ дзы ис ис 33 депутаты. Уырдæм æвзæрстытæ цæуынц партиты номхыгъдмæ гæсгæ, фондз азмæ. Фæстаг æвзæрстытæм гæсгæ, парламентмæ ахызтысты æртæ партийы: ''[[Иудзинад]]'' (17 бынаты), [[Адæмон парти]] (9) æмæ [[Комунистон парти]] (8).

Тæрхондонон тых у арæзт цалдæр тæрхондонæй. Сæйрагдæр сæ у [[Уæлдæр Тæрхондон]]. Æндæр тæрхондæттæй уæлдай, Уæлдæр Тæрхондон тæрхон кæны æвзæрстытæ æмæ референдумы хъуыддæгтæ, бæрæг кæны президент æмæ кæстæр тæрхондæтты æрдыгæй конституцийы æфхæрдтытæ. Конституцимæ гæсгæ ма Хуссар Ирыстоны гæнæн ис æмæ уа [[Конституцион Тæрхондон]], фæлæ дзы ацы тæккæ нæй.

Закъæттæ, президенты бардзырдтæ, æмæ æндæр нормативон актты æххæст кæнынмæ цæст дары [[прокуратурæ]]. Прокуратурæйы хистæры æвæры президент.

=== Административон дих ===
{{main|Хуссар Ирыстоны административон дих}}
Хуссар Ирыстон дихгонд у фондз административон иуæгыл: цыппар район æмæ иу сахарыл. Районтæ сты [[Дзауы район]], [[Знауыры район]], [[Ленингоры район]] æмæ [[Цхинвалы район]]. Сахар та у [[Цхинвал]]. Уыдонæн ис сæхи къухдариуæггæнджытæ, кæдон скъуыддзаг кæнынц бынæттон фарстатæ. Административон хæйттæй Цхинвал у æппæты гыццылдæр æмæ æппæты цæрæгджындæр. Районты ’хсæн стырдæр у Дзауы район, гыццылдæр та Знауыры район.
&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;
{{Хуссар Ирыстоны районты картæ}}
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:left; font-size:90%;&quot;
|-
! Иуæг !! Центр !! Фæзуат (км²)
|-
| [[Дзауы район]] || [[Дзау]] || 1448
|-
| [[Знауыры район]] || [[Знауыр]] || 404
|-
| [[Ленингоры район]] || [[Ленингор]] || 1011
|-
| [[Цхинвал]] || [[Цхинвал]] || 7,4
|-
| [[Цхинвалы район]] || [[Цхинвал]] || 695
|}
&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;

=== Фæсарæйнаг ахастытæ ===
Конституцимæ гæсгæ, Хуссар Ирыстон тырны сабырдзинадмæ, æхсæнадæмон организацитæм хизынмæ æмæ алкæйпайдайæн ахастытæм.

Хуссар Ирыстон хæдбарыл нымад цæуы æрмæст фондз [[ИНО]]-йы уæнг бæстæйæ. Уыдон сты [[Уæрæсе]], [[Никарагуæ]], [[Венесуэлæ]], [[Науру]] æмæ [[Сири]]. Уыдон йеддæмæ ма ноджы фондз паддзахады, кæдон сæхæдæг дæр хæдбартыл нымад не сты. Бæстæты фылдæр Хуссар Ирыстоны зæхх нымайынц Гуырдзыстоны хайыл.

=== Гæрзифтонг тыхтæ ===
[[Файл:Parade in Tskhinvali 2009.JPG|thumb|right|Дыууæ [[БТР]]-ы. Цхинвалы парад, 2009-æм аз.]]
Хуссар Ирыстоны гæрзифтонг тыхтæм хауынц æрмæстдæр æфсад æмæ гыццыл уæлдæфон тыхтæ. Уыдон байдыттой æвзæрын 1990-æм азæй фæстæмæ, Гуырдзыстонимæ цы бæлттæ хæцыдысты, уыдон хуызы. Уыцы бæлтты бындурыл, 1993-æм азы, сæвзæрдис Хъхахъхъæнады министрад æмæ фæзындис æфсад. Гæрзифтонг тыхтæн къухдариуæг кæны хъахъхъæнады министрад, фæлæ конституцимæ гæсгæ фыццаг сæргълæууæг у президент. Бирæ экспертты хъуыдымæ гæсгæ, Хуссар Ирыстоны гæрзифтонг тыхтæ сты æвзæр уавæры.

Фæстаг æзты Хуссар Ирыстон цалдæр хатт фæкъаддæр кодта æфсæддонты бæрц. Ныр дзы ис 1250 адæймаджы æмæ 15 мин та резервы. Æфсад фылдæр арæзт у [[фистæгæфсад]], [[механикон фистæгæфсад]] æмæ [[артиллери]]йæ. Ис ма дзы [[хæдтæхæг|хæдтæхджыты]] ныхмæ гæрзтæ. Æфсæддонты арæх цæттæ кæнынц уæрæсейаг дæснытæ. 

Уæлдæфон тыхты ис цыппар [[вертолёт]]ы, фæлæ Гуырдзыстонимæ фæстаг хæсты фæстæ уыдонмæ æркаст нал ис.

Мигæнæнтæ æмæ алыхуызон хæцæнгæрзтæ фылдæр æлхæд цæуынц Уæрæсейы.

== Экономикæ ==
{{main|Хуссар Ирыстоны экономикæ}}
=== Инфраструктурæ ===
Гуырдзыстон æмæ Хуссар Ирыстоны конфликты тыххæй Хуссар Ирыстоны транспортон уавæр хуыздæр хъуаг у. Фæндæгты фылдæр сты æвзæр уавæры.

Хуссар Ирыстон цы енергийæ пайда кæны, уый иууылдæр исы [[Уæрæсе]]йæ. Пайда кæны фылдæр æрмæст æртæ енергийы хуызæй: [[газ]], [[рухс (электронад)|рухс]] æмæ [[æртæг]]æй. 1990-æм æзты онг суг æмæ æвзалыйæ дæр. Нæуæггæнгæ энергийы хуызты тыххæй бæрæг нæй. Кæд рухс 2008-æм азæй фæстæмæ хæххон хъæутæм байдыдтой уадзын, уæд газ æрмæст цалдæр цæрæнраны ис. Газ 2008-æм азы размæ цыд Гуырдзыстонæй, æмæ-иу арæх æрлæууыд, фæлæ 2009-æм азы скуыста [[газуадзæн «Дзуарыхъæу—Цхинвал»]]. Ног газуадзæн скусынæй республикæйы газ тынг фæаслам ис, æмæ йæ куыст та фæхуыздæр.

== Демографи ==
{{main|Хуссар Ирыстоны демографи}}
Хуссар Ирыстоны цæрджыты нымæц рæстмæ бæрæг нæу. Фæстаг хатт адæм нымад æрцыдысты 1989-æм азы, [[ССРЦ|советон]] рæстæджы. Уæд банымадтой 98 527 адæймаджы. Уæдæй фæстæмæ цæрджыты нымæц æрмæст цъусдæр кодта, æмæ, экспертты&lt;ref&gt;Варварæ Пахоменко.&lt;/ref&gt; хъуыдымæ гæсгæ, 2009-æм азмæ уыдысты 26 минæй 32 минмæ.&lt;ref name=&quot;polit&quot;&gt;[http://www.polit.ru/article/2009/09/22/demo/print/ Варварæ Пахоменко / Обитаемый Остров. Полит.руйы уац]&lt;/ref&gt; Цæрджытæй æрдæгæй фылдæр цæрынц сахарты. Хуссар Ирыстоны ис дыууæ сахары, [[Цхинвал|Цхинвал (Чъреба)]] æмæ [[Къуайса]], æмæ уыдонæн дæр сæ цæрджыты нымæц æвзæр бæрæг у. Экспертты хъуыдымæ гæсгæ, Цхинвалы (Чъреба) цæры 18 минæй 20 минмæ æмæ Къуайсайы та иу минæй, мин æмæ æрдæгмæ æввахс.

Хуссар Ирыстоны цæрджытæ сæ фылдæр сты [[ирон адæм|ирæттæ]]. Уыдон апырх сты гас республикæйы зæххыл, æмæ æрмæст [[Чысангом]]ы не сты æппæты фылдæрæй. Ирæтты фæстæ цæуынц [[гуырдзиаг адæм|гуырдзиæгтæ]]. Гуырдзиæгтæ ахсынц 20-30 процент, æмæ сæ фылдæр цæрынц [[Ленингоры район]]ы, уæлдайдæр [[Чысангом]]ы. Цæрынц ма [[Знауыр]]ы алыварс цалдæр хъæуы. Цалынмæ 2008-æм азы хæст не ’рцыдис, уæдмæ гуырдзиæгтæ цардысты ноджы цалдæр бынаты: Цхинвалæй цæгатæрдæм [[Итрапис]]ы онг, [[Чысыл Леуахи]]йы комы цалдæр хъæуы æмæ Знауыры районы дыууæ хъæуы. Гуырдзиæгты фæстæ цæуынц [[уырыссæгтæ]], уыдоны нымæц у дыууæ минмæ æввахс. Уыдон йеддæмæ Хуссар Ирыстоны цæрынц æндæр адæмтæ дæр, фæлæ сæ нымæц стыр нæу, æмæ фылдæр цæрынц Цхинвалы. Уыдонмæ хауынц [[сомихаг адæм|сомихæгтæ]], [[украинаг адæм|украинæгтæ]], [[бердзенаг адæм|бердзенæгтæ]] æмæ æндæртæ. Æдæппæтæй ссæдз адæмыхатты минæвæрттæй фылдæр.

=== Цæрджытæ ===
{{ Цæрджытæ | Южная Осетия }}
{{ Цæрджытæ | Южная Осетия | график }}

=== Дин ===
[[Файл:Morah cross.JPG|200px|рахиз|thumb|Морæхы дзуар]]
[[Чырыстон дин]] у Хуссар Ирыстоны арæхдæр дин. Уырдæм хауынц уырнон адæмы тæккæ фылдæр хай. Сæ фылдæр сты [[православи|растуырнæгтæ]], цъусдæр та [[протестантизм|протестанттæ]].&lt;ref&gt;[http://cominf.org/node/1127824951 РЕСПУБЛИКА ЮЖНАЯ ОСЕТИЯ (краткая историческая справка)]&lt;/ref&gt; Растуырнæг чырыстæттæ фылдæр хауынц [[Аллон епархи]]мæ, уырыссаг хæстонтæ та хауынц Уырыссаг растуырнæг аргъуанмæ, бæлæвырддæр та Дзæуджыхъæу æмæ Аланийы епархимæ. 

Гуырдзыстонимæ фыццаг хæсты размæ дзы [[дзуттаг адæм|дзуттæгтæ]] дæр бирæ уыдис, фæлæ хæсты тæккæ размæ сæ фылдæр алыгъдысты, æмæ ма дзы ныр цалдæр бинонтæ баззадысты. Æндæр динты тыххæй бæрæг цъус ис, уымæн æмæ Хуссар Ирыстоны адæм динмæ гæсгæ нымад никуы æрцыдысты.

[[Файл:Kvaisa sign.JPG|thumb|left|Дывзагон нысан, [[Къуайса|Къуайсайы]].]]

=== Æвзæгтæ ===
Хуссар Ирыстоны фыццаг æвзаг у [[ирон æвзаг|ирон]], кæцы конституцимæ гæсгæ у паддзахадон æвзаг. Уый йеддæмæ ма [[уырыссаг æвзаг]] æмæ [[гуырдзиаг æвзаг|гуырдзиаг]] æвзæгтæ сты официалон æвзæгтæ. Гуырдзиаг у официалон æрмæст гуырдзиæгтæ æнгомæй цы цæрæнрæтты цæрынц, уым.

[[Файл:Ossetian language dialects South Ossetia.svg|thumb|right|Ирон диалекты Хуссар Ирыстоны ныхасæздæхтытæ:{{legend|lightblue|[[Чысайнаг ныхасыздæхт]]}}{{legend|#FFED00|[[Къуыдайраг ныхасыздæхт]]}}{{legend|#FF8C69|[[Урстуаллаг ныхасыздæхт|Урстуаллаг (Ручъы) ныхасыздæхт]]}}]]
[[Ирон æвзаг]] у Хуссар Ирыстоны сæйраг æвзаг. Ирон æвзагыл уагъд цæуы [[Хурзæрин (газет)|газет «Хурзæрин»]], кусынц паддзахадон телеуынынад, æмæ [[Ир (радио)|радио «ИР»]], иртæстытæ кæны [[Хуссар Ирыстоны Уанеты Захары номыл зонадон-иртасæн институт|Хуссар Ирыстоны зонадон-иртасæн институты]]. Ирон æвзаг ахуыр кæнынц скъолаты æмæ университеты. Фæлæ ахуырады сæйраг æвзаг нæу. Уымæ гæсгæ иуæй-иу зынгæ адæм зæгъынц, ирон æвзаг æфхæрд кæй цæуы, уый&lt;ref name=&quot;РЕС Ю.Дз.&quot;&gt;ИА РЕС [http://cominf.org/node/1166483386 Юрий Дзиццойты: Я не делю нынешнее правительство по национальностям] {{ru}}&lt;/ref&gt;. Уый раст кæнынæн ныртæккæ уагъд цæуы «бирæвзагон ахуырадыл» эксперимент Цхинвалы интернаты бындурыл&lt;ref&gt;[http://cominf.org/node/1166489290 РЕС: В Южной Осетии экспериментируют программу полилингвального образования]&lt;/ref&gt;, уыцы эксперимент æнтыстджын куы уа, уæд æндæр скъолаты дæр сывæллæттæ ног программæмæ гæсгæ ахуыр кæндзысты.&lt;ref&gt;[http://ironau.ru/kambolov-osradio.html Когда появятся осетинские школы. Отрывки из интервью Т. Т. Камболова. Май 2008 года]&lt;/ref&gt;. Республикæйы территорийыл тынгдæр рапарахат ис [[къуыдайраг ныхасыздæхт]], уый йеддæмæ цæрджытæ дзурынц [[урстуаллаг ныхасыздæхт|урстуаллаг]] æмæ [[чысайнаг ныхасыздæхт]]ыл. Литературон ныхасыздæхт, кæцыйыл ахуыр кæнынц скъолаты æмæ дзурынц телеуынынады, у чысайнаг. Уымæй Хуссар Ирыстоны официалон ирон æвзаг хицæн кæны Цæгат Ирыстоны стандартæй, ома Цæгат Ирыстоны официалон у куыртаттаг ныхасыдзæхт.

[[Уырыссаг æвзаг]] Хуссар Ирыстоны у паддзахадон æвзаг. Падзаходон ссис 2011 азы сæрмагонд референдумы бындурыл. Уый размæ йын уыдис официалон статус. Уырыссаг æвзагыл цæуынц ахуыр æмæ иртæстытæ.

[[Гуырдзиаг æвзаг]]æй пайда кæнынц, гуырдзиаг цæрджытæ кæм цырынц æнгомæй, уыцы цæрæнрæтты (уæлдайдæр Знауыры районы æмæ Ленингоры районы скæсæны); республикæйы конституцимæ гæсгæ гуырдзиаг æвзаг уыцы æууæлты у официалон æвзæгтæй иу&lt;ref&gt;[http://cominf.org/print/node/1127818105 Конституция Республики Южная Осетия] — статья 4 — [[ИА РЕС]]&lt;/ref&gt;.

[[1990-тæ|1990-æм азты]] агъоммæ Хуссар Ирыстоны бирæ цæрджытæ, уыимæ ирон адæмыхаттæй дæр, зыдтой гуырдзиагау. Уымæн йæ аххосæгты ’хсæн уыдис гуырдзиаг æвзаджы сæрмагонд статус [[Гуырдзыстоны ССР|Гуырдзыстоны ССР-йы]], стæй ирæтты сгуырдзиаг кæныны мадзæлттæ дæр (куыд [[гуырдзиаг алфавит]]ы ныффидар кæныны реформæ иронау фыссынæн [[1939-æм аз]]ы). Фæстæдæр гуырдзиаг æвзагыл дзурджыты нымæц кодта къаддæр, уый тыххæй æмæ æрыгон фæлтæр нал ахуыр кæнынц уыцы æвзаг.

=== Ахуырад ===
2006-2007 ахуыры азы Хуссар Ирыстоны уыд 1397 ахуыргæнæджы æмæ 5258 скъоладзауы.

Республикæйы ис 61 иумæйагахуырадон скъолайы, ног райдиан скъолатæ æрæджы байгом сты [[Знауыры район]]ы [[Арчънет]], [[Гъаристау]] æмæ [[Лопъан]]ы хъæуты. Æхгæд æрцыдысты [[Дзауы район]]ы [[Теделет]] æмæ Знауыры районы [[Зиулет]]ы райдиан скъолатæ, фаг сабитæ дзы кæй нæ уыдис, уый тыххæй.

== Культурæ ==
Хуссар Ирыстоны культурæ у æвзæрст [[ирон культурæ]]йы бындурыл æмæ [[гуырдзиаг культурæ]]йы æндавдимæ. Уый бирæ цæмæйдæр хицæн кæны Кавказы æндæр адæмты культурæтæй, фæлæ сын иудзинæдтæ дæр ис. Цæвиттон, адæмон дарæстæ Кавказы адæмтæн æмхуызон сты. Кавказы адæмты культурæтæм гæсгæ, Хуссар Ирыстоны культурæ, уыимæ ирон культурæ дæр, алкуыдæр хицæн кодта литературæйы, аивады, кухнæйы æмæ спорты.

=== Кухнæ ===
Хуссар Ирыстоны [[кухнæ]]йы фылдæр ис [[ирон хæринæгтæ|ирон адæмон хæринæгтæ]] æмæ нуæзтытæ. Йæ бындуры сты [[дзидза]], [[ссад]] æмæ [[æхсыр]]æй арæзт хæринæгтæ. Дзидзайы хæринæгтæм хауынц хъæдурфых дзидза, [[физонæг]], дзехы æмæ фыдджын. Ссадæй аразынц алы хуызон [[чъиритæ]]: къартофджынтæ, фыдджынтæ, хæбизджынтæ, хъæдурджынтæ, къабускаджынтæ, цæхæраджынтæ æмæ æндæртæ. Тынг ахсджиаг сты ирон адæмæн æхсырæй хæринæгтæ дæр. Уырдæм хауынц [[цыхт]], [[æхсыры цъæртæй хъайла]], [[миссын]], [[дзыкка]], [[инджын]]тæ æмæ ноджы æндæртæ. [[Нуæзт]]æй æппæты ахсджиагдæр бынат ахсынц [[бæгæны]], [[сæн]] æмæ [[арахъхъ]]. Тынг парахат дзы у гуырдзиаг, æмæ иннæ къухнæ дæр.

=== Спорт ===
[[Файл:Tskhinval stadium.jpg|right|220px|thumb|Республикон стадион Спартак. Цалцæджы фæстæ бакæныны бæрæгбон]]
Хуссар Ирыстоны сæйрагдæр спорты хуызтæ сты [[футбол|къахпорти (футбол)]] æмæ [[хъæбысхæст]]. Уыдон йеддæмæ ма [[бокс]], [[гандбол]], [[дзюдо]], [[рæуæг атлетикæ|рæуæг]] æмæ [[уæззау атлетикæ]] æмæ [[армхæст]] дæр популярон сты. Профессионалон спорт дзы тынг фæстæмæцыд у. Уый фылдæр у уый тыххæй æмæ Хуссар Ирыстонæн спортивон æхсæнадæмон федерацитæм бацæуын тынг зын у. Ис æрмæст футзалы федерациты, [[AMF]] æмæ [[UEFS]]-ы.

Хуссар Ирыстоны ис иу футболон бал, [[Спартак Цхинвал|Цхинвалы Спартак]]. Советон рæстæджы уый хъазыд [[ССРЦ]]-ы дæлдæр дивизионты æмæ йын уый бæрц ницы бантыст. Ныр та хайад исы Ирыстоны чемпионаты æмæ дзы æртæ хатты счемпион ис. 

Кæс [[Хуссар Ирыстоны фольклор]] дæр.

== Кæс ==
* [[Æмхæццæ контролон къамис]]
* [[Хуссар Ирыстоны Хæст (2008)]]
* [[Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ]]
* [[Хуссар Ирыстоны гимн]]

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Æддаг æрмæг ==
{{Commonscat|South Ossetia}}

=== Топографион картæ ===
* {{Картæ|K-38-40}}
* {{Картæ|K-38-52}}
* {{Картæ|K-38-53}}
* {{Картæ|K-38-54}}
* {{Картæ|K-38-64}}
* {{Картæ|K-38-65}}
* {{Картæ|K-38-66}}

{{Хуссар Ирыстоны тыххæй}}
{{Европæ}}
{{Ази}}

[[Категори:Хуссар Ирыстон|*]]
[[Категори:Æнæбанымад паддзахæдтæ]]</text>
      <sha1>djsm9bocz93co2ac5z866y12fkt03p4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525927</id>
      <parentid>525921</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:20:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>/* Демографи */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53010" xml:space="preserve">{{Паддзахад
|Ирон ном                  = Республикæ Хуссар Ирыстон
|Оригиналон ном            = Паддзахад Алани
|Тырыса                    = Flag of South Ossetia.svg{{!}}border
|Герб                      = Coat of arms of South Ossetia.svg
|Хицауиуæджы хуыз          = [[Республикæ]]
|Картæ                     = Europe Location South Ossetia.svg
|Гимны ном                 = [[Хуссар Ирыстоны гимн|Уарзон Ирыстон!]]
|Æвзаг                     = [[Ирон æвзаг|ирон]], [[Уырыссаг æвзаг|уырыссаг]], {{Ома|[[Гуырдзиаг æвзаг|гуырдзиаг]]|гуырдзиаг цæрджытæ кæм цырынц æнгомæй, уыцы цæрæнрæтты}}&lt;ref&gt;[http://cominf.org/print/node/1127818105 Конституция Республики Южная Осетия] — статья 4 — [[ИА РЕС]]&lt;/ref&gt;
|Хæдбар сси                = [[1990-æм аз]]ы [[20 сентябры]] [[Гуырдзыстон]]æй
|Сæйраг сахар              = [[Цхинвал|Цхинвал (Чъреба)]]
|Стырдæр сахартæ           = [[Цхинвал|Цхинвал (Чъреба)]], [[Къуайса]]
|Хицæутты титултæ          = [[Хуссар Ирыстоны президент|Президент]]&lt;br /&gt;[[Хуссар Ирыстоны парламент|Парламенты сæрдар]]&lt;br /&gt;[[Хуссар Ирыстоны премьер-министр|Премьер-министр]]
|Хицæуттæ                  = [[Гаглойты Алан]]&lt;br /&gt;[[Тадтаты Алан]]&lt;br /&gt;[[Бекъойты Геннадий]]&lt;ref&gt;[https://sputnik-ossetia.ru/South_Ossetia/20200829/11080279/Io-premer-ministra-Yuzhnoy-Osetii-naznachen-Gennadiy-Bekoev---biograficheskaya-spravka.html Врио премьер-министра Южной Осетии Геннадий Бекоев — биографическая справка]&lt;/ref&gt;
|Фæзуат                    = 3900
|Цæрджытæ                  = 53 532&lt;ref&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
|Бахыгъды аз               = 2015
|Цæрджытæ сфыстмæ гæсгæ    = 98 527
|Сфысты аз                 = 1989
|Æнгомад                   = 7,5
|Валютæ                    = [[Уæрæсейы сом]]
|Домен                     =
|Телефонон код             = 7
|Сахатон таг               = +3
|Фиппаинæгтæ               =
}}
'''Хуссар Ирыстон''', кæнæ '''Хуссар Ир''', официалон æгъдауæй '''Республикæ Хуссар Ирыстон''' кæнæ, 2017-æм азы референдумы фæстæ, '''Паддзахад Алани''', у [[æрдæгпрезидентон республикæ]]. Ис [[Кавказ]]ы тæккæ астæу æмæ ахсы [[Стыр Кавказ]]ы хуссарварсы астæуккаг хай. Æмарæн у æрмæст дыууæ бæстæимæ: [[Уæрæсе]]имæ, цæгаты, æмæ [[Гуырдзыстон]]имæ, æндæр æрдæмты. Йæ сæйраг æмæ стырдæр сахар у [[Цхинвал|Цхинвал (Чъреба)]]. Хуссар Ирыстон ахсы 3900 км² æмæ у æппæты гыццылдæр бæстæтæй иу. Цæры дзы 60 мин адæймагмæ æввахс, æмæ уый тыххæй хауы æппæты æдзæрæгдæр бæстæтæм. Хуссар Ирыстон ахсы ахсджиаг геополитикон бынат.

[[Файл:Ossetia-map.png|thumb|300px|Кæддæры Хуссар Ирыстоны Автономон Бæстæ нырыккон Гуырдзыстоны картæйыл. Цæстуынгæ у, алыхуызон районты ’хсæн йæ территори ныддих кæнын кæй хъавыдысты, уый]]

Ирон адæмы фыдæлтæ, [[алантæ]], бæрæг сты Кавказы I æнусæй. IV æнусы [[гуннтæ|гуннты]] бабырсты тыххæй аланты хай Кавказмæ æввахсдæр æрцардысты. Уыдонæн уым IX æнусæй XIII æнусмæ уыдис тыхджын паддзахад, [[Алани (паддзахад)|Алани]], кæцы ныппырх ис манголты бабырсты бын. Уый тыххæй алантæ ноджы арфдæр бацыдысты [[Кавказы хæхтæ]]м, æмæ бирæтæ æрцардысты Кавказы хуссарварс, Хуссар Ирыстон кæм ис, уым. Уæдæй фæстæмæ аланты тыххæй бæрæг цъус ис. XVIII æнусы кæронмæ [[Ирыстон]] [[Уæрæсейы импери]]мæ бацыдис, æмæ уым Фæскавказы ирæттæ хаудысты [[Тбилисы губернæ|Тбилис]] æмæ [[Кутаисы губернæ]]тæм.

XX æнусы райдианы æрцыд [[Уырыссаг революци]]. Уæд, Уæрæсейы импери ныппырх ис, æмæ йæ бæсты сæвзæрдис [[ССРЦ]], кæцыйы Фæскавказы ирæттæ бахаудысты [[ГССР|Гуырдзыстоны ССР]]-мæ. Уым цын 1922-æм азы рауæлдай кодтой автономи, æмæ йæ схуыдтой [[Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ]]. 1990-æм азы автономи йæхи [[ГССР]]-æй ахицæн кодта æмæ цъус фæстæдæр та [[ССРЦ]]-йæ дæр. [[Гуырдзыстон]] ууыл нæ басаст æмæ уый тыххæй [[Хуссар Ирыстон æмæ Гуырдзыстоны фыццаг хæст|хæст]] байдыдта, кæцыйы, бирæ зæххытæ фесафгæйæ, Хуссар Ирыстон йæ хæдбардзинад бахъахъхъæдта. Уый фæстæ, суанг 2008-æм азы йонг Хуссар Ирыстон баззадис æнæнымадгондæй. Уæд æрцыд Гуырдзыстонимæ [[Хуссар Ирыстон æмæ Гуырдзыстоны дыггаг хæст|дыггаг хæст]], æмæ уым дæр Хуссар Ирыстон, Уæрæсейы æххуысæй, йæ хæдбардзинад бахъахъхъæдта æмæ йæ зæххытæ фæстæмæ байста. Уый фæстæ [[Уæрæсе]] æмæ ма цалдæр бæстæйы Хуссар Ирыстон хæдбарыл банымадтой.

Бæстæты фылдæр Хуссар Ирыстон хæдбарыл нæ нымайынц, æмæ йын уый тыххæй [[ИНО]]-мæ æмæ бирæ æндæр æхсæнадæмон организацитæм бацæуæн нæй. Хæдбарыл æй чи нæ нымайы, уыдон-иу æй официалон гæххæтыты хонынц ''Цхинвалы регион'' кæнæ ''Раздæры Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ''.

Хуссар Ирыстон у Кавказы æдыхдæр паддзахаддæй иу, кыд [[экономикæ]]йы, афтæ [[политикæ]]йы дæр. Экономикæ у баст Уæрæсейыл, уымæн æмæ бюджетмæ цы ’хца цæуы, уымæн йæ фылдæр хай у Уæрæсейæ æрвыст æххуыс, æмæ импорт дæр фылдæр урдыгæй цæуы. Цæрыны уавæртæ дæр дзы Кавказы æндæр бæстæтæй æвзæрдæр сты. Культурæйæ Хуссар Ирыстон Кавказы æндæр бæстæтæй тынг уæлдай кæны, уый зыны ирон хæринæгты æмæ нозтыты, адæмон сфæлдыстады, литературæйы, [[ирон æвзаг|ирон æвзаджы]] æмæ æндæрты. 

== Этимологи ==
[[Ирыстон]]ы ном арæзт у [[Ирон адæм]]ы æмбырдгæнæн ном æмæ [[фæсæфтуан]] ''[[-стан|-стон]]''-æй, æмæ нысан кæны Иры бæстæ, ома ирон адæмы бæстæ. ''Ир''-æн арынц цалдæр равзæрæны. Бирæ иртасджытæ дзурынц æмæ ''Ир'' рацыдис [[Рагон ирайнаг æвзаг|рагон ирайнаг]] ''arya'' æмæ ''aryana''-йæ.&lt;ref&gt;[[Алемань, Агусти|Agustí Alemany]]. ''Sources on the Alans: A Critical Compilation.'' [[Brill Academic Publishers]], 2000 ISBN 90-04-11442-4 {{en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Miller&quot;&gt;[[Миллер, Всеволод Фёдоры фырт|В. Ф. Миллер]]. [http://ironau.ru/miller-et.html Осетинские этюды] {{ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kambolov&quot;&gt;[[Хъамболты Тамерлан|Камболов Т. Т.]] [http://ironau.ru/kambolov-hist-o4erk62.html Осетинские субэтнонимы] // [http://ironau.ru/kambolov-hist-o4erk.html Очерк истории осетинского языка] {{ru}}&lt;/ref&gt; Фæлæ [[Абайты Васо]]йы хъуыдымæ гæсгæ кавказаг [[Субстрат (лингвистикæ)|субстратæй]] ист у&lt;ref&gt;«Очевидно, что ir к arya- никакого отношения не имеет, и для него надо искать другое объяснение &lt;...&gt; Поскольку другие осетинские племенные названия — digor, twal — связаны с кавказской этнонимикой, естественно обратиться туда и для объяснения термина ir» [В. И. Абаев. ИЭСОЯ, Т. I. С. 545-546].&lt;/ref&gt;. ''[[-стан|-стон]]'' та у бæстæамонæн фæстæфтуан, æмæ цæуы рагон [[индоевропæйаг æвзæгтæ|индоевропæйаг]] уидаг ''*stā-''-йæ, кæцы нысан кодта «лæууын».

== Истори ==
=== Ирон адæмы фыдæлтæ ===
[[File:Scythian material culture caucasus.png|thumb|right|250px|Скифтæ]]
[[Скифтæ]] равзæрдысты цæгат ирайнаг адæмтæй, кæдон, нæ дуджы размæ II миназы кæроны, фæхицæн сты хуссар ирайнаг адæмтæй. Уыдон, нæ дуджы размæ I миназы, [[Еврази]]йы быдырты цæугæ цард кодтой. Хорз зыдтой хæстон æмæ фосдарыны хъуыддæгтæ. Нæ дуджы размæ VII æнусы скифтæ бабырстой Фæскавказмæ. Фæскавказмæ цæуынæн скифтæ пайда кодтой Кавказы æфцæджытæй, æмæ бирæтæ уым æрцардысты, [[Хъобайнаг культурæ|хъобайнæгты]] ’хсæн. 

Нæ дуджы размæ VII æнусы скифтæй рахицæн сты [[сæрмæттæ]]. Уыдон фыццаг ахстой [[Волгæ|Волгæ (Идыл)]] æмæ хуссар [[Урал]]ы æрдыгæй зæххытæ, фæлæ нæ дуджы размæ IV æнусæй байдыдтой [[Кавказ]] æмæ [[Сау денджыз]]ы æрдæм цæуын. Нæ дуджы размæ III æнусæй II æнусмæ сæрмæттæ скифты зæххытæ бацахстой, æмæ скифты та сæхимæ бакодтой. Антикон автортæ сæрмæтты дих кодтой [[аорстæ|аорстыл]], [[алантæ|алантыл]], роксалантыл, сирактыл, языгтыл æмæ æндæртыл.

==== Алантæ ====
Алантæ рахицæн сты скæсæйнаг сæрмæттæй, æмæ тагъд сæрмæтты æндæр хæйттæ сæхимæ бакодтой. I æнусæй III æнусмæ Кавказ æмæ [[Дон (цæугæдон)|Дон]]ы æхсæн цы сæрмæттæ уыдис, уыдон æхсæн алантæ ахстой сæйраг бынат, æмæ уыдысты уыцы бæсты тыхджындæр адæм. Кавказæй цæгатæрдæм æрбынатгæнгæйæ, аланты хай [[биноныг цард]]мæ рахызтысты, фæлæ сæ фылдæр уæддæр цæугæ цард кодтой. Цы æндæр адæмтæ баййæфтой, уыдонимæ фыццагæй хæстон уавæры уыдысты, фæлæ стæй семæ хæццæ кæнын байдыттой.

Алантæ арæх цыдысты балцыты, [[Фæскавказ]], [[Хъырым]] æмæ [[Астæуккаг Ази]]мæ. Сæ æфсæддон тых тагъд ахъæр ис, æмæ сæ сыхаг паддзахæддæ арæх истой се ’фсадмæ. Уæлдайдæр, [[Ибери]]йы æфсады алантæ уыдысты тынг бирæйæ, æмæ иу цын уæздæттæ суын æнцон уыдис. Ибериимæ алантæн уыдис хорз ахастытæ. Уый разынд алантæ æмæ иберийы уæздæттæ арæх кæй æмкъай кодтой, æмæ алантæ Иберийы сæрыл кæй хæцыдысты, уый мидæг.

[[File:Alania 10th–12th c. according to Bzarov.png|thumb|left|260px|Алани X-XII æнусты]]
[[File:Ossetian tribes.png|thumb|left|260px|Ирæтты æмæ дыгурæтты ахæлиу ([[Калоты Барис]]мæ гæсгæ)]]
IV æнусы [[гуннтæ]] скæсæнæй æрбабырстой, æмæ аланты ныппырх кодтой. Алантæй иу хай гуннтимæ Европæмæ ацыдысты æмæ уым апырх сты. Иннæ хай та Кавказæрдæм æввахсдæр æрцардысты. Цы зæххытæ ныууагътой, уыдоныл [[тюркаг адæмтæ]] бацардысты. Уыцы тюркаг адæмты ’хсæн уыдысты [[хазартæ]], кæдон сысты [[Цæгат Кавказ]]ы тыхджындæр адæм.

V æмæ VI æнусты алантæ байдыттой Стыр Леуахийы комы цæрын. Уым, аланты размæ цардысты [[туаллæгтæ]] дæр. Уæды туаллæгтæ чи уыдысты æмæ цы æвзагыл дзырдтой, уый кæронмæ бæрæг нæу. Иу ахуыргæнттæ дзурынц [[ирайнаг адæмтæ|ирайнæгтæ]] кæй уыдысты, иннæтæ та цæ кавказаг адæмимæ хæстæг кæнынц. Кавказаг адæмимæ цæ чи бæтты, уыдон афтæ зæгъынц æмæ IX æнусмæ кæронмæ салантæ сты.

VI æнусы алантæ [[Византия]] æмæ [[Сасанидты паддзахад]]ы хæсты хайад райстой. Уыдон хæцыдысты куы иуты сæрыл, куы та иннæты сæрыл. Иуæй-иу ахуыргæндтæ уый æмбарын кæнынц алантæ æххуырсты хæст кæй кодтой æмæ иугонд кæй нæ уыдысты, уымæй. Фæлæ æндæрты хъуыдымæ гæсгæ аланты хистæр, [[Саросий]], барæй афтæ кодта, цæмæй иу исчи ма рамбула, æмæ аланты цур тыхджын паддзахад ма фæзына. Уыцы хæсты тыххæй Византия дæр æмæ Сасанидты паддзахад дæр сæ тыхтæ тынг фесафтой, æмæ цæ фæстæдæр [[Араббы халифат]] ныппырх кодта. 

VII æнусы Араббы халифат йæ тыхы куы бацыд, уæд бабырста Кавказмæ дæр. Араббы халифат уæд хæцыд Византияимæ, æмæ хазартæ æмæ алантæ æнгомæй рахæцыдысты Византияйы сæрыл. Хæст цыд иу æнусмæ æввахс, æмæ-иу дзы куы иутæ уæлахиз кодтой, куы та иннæтæ. Фæстаг стыр тох æрцыд 737-æм азы. Уæд араббæгтæ сайдыл рацыдысты хазайрæгтыл, æмæ сын фехъусын кодтой сæ балц æрмæст аланты ныхмæ кæй цæуы, уый, фæлæ æцæг та [[Хазар]]мæ бабырстой æмæ йæ ныппырх кодтой. Араббæгтæ сæхæдæг дæр бирæ тыхтæ фесафтой æмæ Кавказмæ нал бырстой. Уый фæстæ алантæ гыццыл рæстæгмæ Хазарæй фæхæдбар сты, фæлæ æрдæг æнусы фæстæ та Хазар йæ тыхы бацыд æмæ аланты сæхимæ бакодта.

=== Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ ===
{{main|Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ}}
[[Гуырдзыстон]] большевиктæ куы бацахстой [[1921-æм аз]]ы, уый фæстæ [[1922-æм аз]]ы [[20 апрелы]] сырæзтис [[Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ]] ГССР-ы мидæг. Автономон бæстæйы арæнтæ æвзæрст уыдысты ирон адæм Гуырдзыстоны цы зæххытыл цардысты, уымæ гæсгæ. Фæлæ уæддæр кæцыдæр зæххытæ, кæм цардысты фылдæр ирæттæ, нæ бахаудтой автономон бæстæмæ. Уыдон сты: [[Тырсыгом]], [[Хъуды ком]], «[[Триалеты Ирыстон]]». Автономи кæй уыдис, уый тыххæй дзы уыдис бар дзурын æмæ ахуыр кæнын ирон æвзагыл, фæлæ официалон æвзæгтæ уыдысты гуырдзиаг æмæ уырыссаг. 

[[Советон Цæдис]]ы рæстæджы, цалдæр хатты фарст лæууыд Хуссар Ирыстон [[Цæгат Ирыстон]]имæ баиу кæныныл. Фæлæ [[Стыр террор]]ы фæстæ, ирон интеллигенци тынг кæй фæцух ис, уый тыххæй дыууæ Ирыстоны иу кæныны тыххæй дзырд нал цыдис.&lt;ref&gt;[http://kommersant.ru/doc/1782209 ''&quot;Можно было бы согласиться на объединение Северной и Южной Осетии в составе Грузии&quot;''], Еженедельник &quot;Коммерсантъ&quot;, №41 (945), 17.10.2011&lt;/ref&gt;

=== Сæрибардзинад ===
1980-æм æзты кæроны ГССР-ы национализм парахат кæнын байдытта. Уæд уагъд цыдысты алыхуызон публикацитæ æмæ алæвæрдтæ, кæм ирæтты хуыттой æрцæугæ адæм, æмæ Хуссар Ирыстоны зæхх та гуырдзиаг адæмы зæхх. Уый тыххæй Хуссар Ирыстон æмæ Гуырдзыстоны кæрæдзимæ ахастытæ æвзæр кæнын байдыдтой, æмæ [[1989-æм аз]]ы [[10 ноябры]] Хуссар Ирыстоны автономон бæстæйы адæмон депутатты ныхас тæрхон рахаста цæмæй Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ суа автономон республикæ. ГССР-ы стыр ныхас уый банымадта конституцийы æфхæрдыл, æмæ 23-æм ноябры, 1989-æм азы ГССР-ы къухдариуæггæнджытæ сарæзтой бирæминон балц Цхинвалмæ. Цхинвалы адæм уыцы балцы ныхмæ рацыдысты, æмæ дзы фæзындысты фыццаг амæттæгтæ. 

1990-æм азы, 20-æм сентябры Хуссар Ирыстон йæхи схуыдта Советон Демократикон Республикæ, æмæ нысангонд æрцыдысты Уæлдæр Ныхасмæ æвзæрстытæ. Гуырдзыстоны Уæлдæр Ныхас уый банымадта æнæзакъоныл æмæ, 1990-æм азы 11-æм декабры, Хуссар Ирыстоны автономи систой. Уыцы тæрхæттæ Советон хицауад раздæхта, фæлæ уæд Советон Цæдис пырх кодта, æмæ йæ барамындтæн тых нал уыдис.

Уый фæстæ Хуссар Ирыстон æмæ Гуырдзыстоны ахастытæ ноджы тынгдæр æвзæр кæнын байдыдтой. 1991-æм азы 6-æм январы Гуырдзыстоны милици хæцæнгæрзтæ агурыны æфсонæй бацахста Цхинвал, æмæ байдыдтой адæмы ахсын æмæ сын фыдмитæ кæнын. Уымæ гæсгæ Цхинвалы адæм сæ ныхмæ растадысты æмæ сахар милицийы къухтæй байстой. Уымæй байдыдта хæст, æмæ Хуссар Ирыстон ноджы фидардæр слæууыд сæрибардзинады хаххыл. Уый адыл, 29-æм майы, 1992-æм азы Хуссар Ирыстоны Уæлдæр Ныхас расидта «Республикæ Хуссар Ирыстоны сæрибардзинады акт». 

Хæст фæцис [[Дагомысы бадзырд]]ы бындурыл. Уый уыдис 1992-æм азы, 24-æм июны, æмæ дзы Уæрæсе, Гырдзыстон æмæ Хуссар Ирыстоны минæвæрттæ бадзырдтой бакæнын [[Æмхæццæ контролон къамис]] æмæ [[Фидауынгæнæн тыхтæ]].

=== Хæдбардзинады банымад ===
[[2008-æм аз]]ы [[Хуссар Ирыстоны Хæст (2008)|Гуырдзыстоны агрессийы фæстæ]], Хуссар Ирыстон хæдбарыл банымадта [[Уæрæсе]] (2008-æм азы [[26 августы]])&lt;ref&gt;[http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=47559 Уæрæсейы Федерацийы президенты барамынд] {{ru}}&lt;/ref&gt;, уый фæстæ та [[Никарагуæ]] (2008-æм азы [[5 сентябры]])&lt;ref&gt;[http://lenta.ru/news/2008/09/03/nicaragua/ Lenta.ru уый тыххæй] {{ru}}&lt;/ref&gt;, [[Венесуэлæ]] ([[2009-æм аз]]ы [[10 сентябры]])&lt;ref&gt;[http://top.rbc.ru/politics/10/09/2009/328391.shtml РБК - Венесуэла признала независимость Южной Осетии и Абхазии] {{ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.rian.ru/world/20090910/184455246.html РИА «Новости»: Венесуэла признает Южную Осетию и Абхазию - Чавес] {{ru}}&lt;/ref&gt;, [[Науру]] (2009) æмæ [[Сири]] (2018).

=== Президенттæ ===
* [[Цыбырты Людвиг]] ([[1996]]—[[2001]])
* [[Кокойты Эдуард]] ([[2001]]—[[2011]])
[[2011-æм аз]]ы Хуссар Ирыстоны [[Хуссар Ирыстоны президенты æвзæрстытæ (2011)|президенты æвзæрстытæ нæ фæрæстмæ]], ног æвзæрстыты [[2012-æм аз]]ы апрелы [[Хуссар Ирыстоны президенты æвзæрстытæ (2012)|рамбылдта]] паддзахадон æдасдзинады комитеты раздæры сæрдар [[Тыбылты Леонид]]&lt;ref&gt;[http://www.alaniatv.ru/ossetiannews/11410---ae-ae- ГТРК Алания: Хуссар Ирыстоны равзæрстой республикæйы президенты]&lt;/ref&gt;.

== Географи ==
{{main|Хуссар Ирыстоны географи}}
{{Хуссар Ирыстоны географи}}
Хуссар Ирыстон ис [[Кавказ]]ы тæккæ астæу. Ис ын арæн [[Уæрæсе]]имæ цæгаты æмæ [[Гуырдзыстон]]имæ скæсæн, хуссар æмæ ныгуылæнæрдыгæй. Лæууы 42°01' æмæ 42°46' цæгат [[уæрхад]]ы параллельты æхсæн, æмæ 43°31' æмæ 44°37' скæсæн [[дæргъад]]ы параллельты æхсæн. Йæ зæххыты фæзуат у 3900 км².
[[Файл:South Ossetia physical map.svg|thumb|right|220px|Хуссар Ирыстоны рельеф]]
Хуссар Ирыстоны рельеф фылдæр у хæххон. Ивы [[Стыр хох|Кавказы сæйраг рагъæй (Стыр хохæй)]] цæгаты [[Картлийы фæзтæ]]м хуссары. Æппæты бæрзонддæр хох у [[Халацъа]] (3938 м). Йæ территорийы 89,3 % денджызы æмвæзадæй 1000 метрæй бæрзонддæр у. Кавказы сæйраг рагъæй хицæн кæнынц æндæр рæгътæ: [[Рацъы рагъ]], Гудисы рагъ, [[Иры рагъ]], [[Дзимыры рагъ]] æмæ æнд. Рацъы рагъ ис цæгат-ныгуылæны, хицæн кæны [[Къуыдаргом]] [[Чеселтгом]] æмæ [[Хъæргæнагдон]]ы комæй. Гудисы рагъ цæгат-скæсæнæй хуссар-ныгуылæнмæ хицæн кæны [[Стыр Леуахи]]йы ком [[Чысыл Леуахи]]йы комæй. Иры рагъ цæгат-скæсæнæй хуссармæ хицæн кæны Чысангом Чысыл Леуахийы комæй, [[Медзыдагом|Медзыдайы комæй]] æмæ [[Лехурагом|Лехурайы комæй]]. Дзимыры рагъ скæсæны хицæн кæны [[Чысангом]] [[Арагуи]]йы комæй, йæ рагъыл уагъд у Хуссар Ирыстон æмæ Гуырдзыстоны арæн. Цæугæдæттæ иууылдæр æвзæрынц Хуссар Ирыстоны зæххы æмæ иууылдæр сты хæххон. Стырдæр цæугæдæттæ сты Стыр Леуахи (115 км), Чысыл Леуахи (46 км) æмæ [[Чысандон]] (54 км).

[[Файл:South Ossetian landscape.JPG|thumb|left|220px|[[Сыбагом]]ы æрдзы уынд]]

=== Бæстыхъæд ===
Хуссар Ирыстоны бæстыхъæд у [[ромыл бæстыхъæд|ромыл]]. Бæстыхъæды стыр хайад исынц хæхтæ. Уыдон æвзарынц дымгæйы æздæхт. Кавказы сæйраг рагъ та нæ уадзы уазал дымгæтæ цæгатæй, æмæ Хуссар Ирыстоны уый тыххæй [[Цæгат Ирыстон]]æй хъармдæр вæййы. Бæстыхъæд тынг ивы цæгатæй хуссармæ. Уый у умæн æмæ цæгатæрдæм хæхтæ бæрзонддæр сты. Куыд уæлдæр хæхтæм, афтæ уазалдæр æмæ даргъдæр зымæг.

=== Æрдзон алфамбылай ===
Хуссар Ирыстоны æрдз фылдæр у æнæвналд. Республикæйы зæххыл индустрион объекттæ цъус кæй ис, уый тыххæй [[дон]], [[мæр]] æмæ [[уæлдæф]] сыгъдæг сты. Æппæты карздæр экологион проблемæ у хъæдцæгъдыны проблемæ. Кæд 2000-æм æзтæм Хуссар Ирыстоны адæм газ æмæ электроэнергийæ фылдæр пайда кæнын байдыдтой, æмæ уый тыххæй хъæд цагътой къаддæр, уæд 2008-æм азы Гуырдзыстонимæ хæсты фæстæ уыцы проблемæ фæстæмæ сактуалон ис. Амайын æмæ цалцæг кæнынæн Дзауы районы хъæд тыхджын байдыдтой цæгъдын, уыимæ æнæзакъонæй дæр.&lt;ref&gt;[http://wellcomerso.ru/ru/news/id/1366/ Къæбысты Азæмæт, ''Дзауы районы экологийæн тас у'']&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://xurzarin.ru/node/547 Хурзæрин, ''Аудæм не ’рдзон хъæздыгдзинæдтыл'', Бестауты Балайы интервью]&lt;/ref&gt;

=== Зайæгойтæ æмæ цæрæгойтæ ===
Зайæгойтæ æмæ цæрæгойтæм гæсгæ, Хуссар Ирыстон Кавказы æндæр бынæттæй тынг нæ хицæн кæны, уæлдайдæр Фæскавказы хæхбæстæй. Бæстыхъæды тыххæй дзы ис бирæ [[зайæгойтæ|зайæгойты]] æмæ [[цæрæгойтæ|цæрæгойты]] хуызтæ. Республикæйы стырдæр бынат ахсынц хъæдтæ. [[Хъæд]] фылдæр ис хæхты астæуккаг бæрзæндты (2350 [[метр]]ы онг), [[хæххон фæз]]тæй бындæр. Фæзты хъæд æмбæлы цъусдæр, æрмæст цæугæдæтты цур. Сæйрагдæр хъæдгуырæн бæлæстæ сты [[тулдз]], [[тæрс]], [[сабæлут]], [[наз]], [[нæзы]] æмæ [[соцъи]]. Сырдтæй дзы ис [[арс]], [[бирæгъ]], [[рувас]] æмæ ’ндæртæ.

Хуссар Ирыстоны ис иу [[æрдзæвæрæн]]. Уый ис [[Чысыл Леуахи]]йы комы, æмæ дзы ис æрсытæ, [[стай]]тæ, [[саг]]тæ æмæ æндæр стæм сырдтæ.

== Политикæ ==
Хуссар Ирыстон у [[æрдæгпрезидентон республикæ]]. Республикæйы политикон системæ кусы [[конституци]]мæ гæсгæ, кæцы райстой 8-æм апрелы, 2001-æм азы. Уымæ гæсгæ паддзахадон тыхтæ дих сты хицауадон, закъондæддæг æмæ тæрхондонон тыхтыл. Уыцы тыхтæ сæ барты мидæг сты сæрибар.

[[Файл:Tibilov.JPG|thumb|upright|[[Тыбылты Леонид]], Хуссар Ирыстоны президент]]
Президент у паддзахады сæргълæууæг. Уый уæлæнгай къухдариуæг кæны æддаг æмæ мидæггаг политикæйæн, хицауадæн æмæ æндæр æххæстгæнæг тыхтæн. Ис ма йын алы хуызон æндæр бартæ. Президенты æвзарынц паддзахады æмбæстæгтæ фондз азмæ. Æвзæрстытæ уагъд цæуынц дыууæ турæй. Кæд фыццаг туры искæцы кандидат хъæлæсты æрдæгæй фылдæр райса, уæд уый рамбулдзæн, кæннод фыццаг дыууæ бынаты чи бацахса, уыдон æхсæн уагъд цæудзæн дыккаг тур. Президентæй цæуджытæ хъуамæ фæстаг дæс азы республикæйы цæрой æмæ зоной паддзахадон æвзæгтæ. 

[[Файл:Parliament of South Ossetia (Restoration).jpg|thumb|left|Хуссар Ирыстоны парламенты хæдзар, цалцæджы рæстæджы.]]
Хуссар Ирыстоны закъондæттæг тых у [[парламент]]. Парламенты у иупалатæон æмæ бирæпартион, æмæ дзы ис ис 33 депутаты. Уырдæм æвзæрстытæ цæуынц партиты номхыгъдмæ гæсгæ, фондз азмæ. Фæстаг æвзæрстытæм гæсгæ, парламентмæ ахызтысты æртæ партийы: ''[[Иудзинад]]'' (17 бынаты), [[Адæмон парти]] (9) æмæ [[Комунистон парти]] (8).

Тæрхондонон тых у арæзт цалдæр тæрхондонæй. Сæйрагдæр сæ у [[Уæлдæр Тæрхондон]]. Æндæр тæрхондæттæй уæлдай, Уæлдæр Тæрхондон тæрхон кæны æвзæрстытæ æмæ референдумы хъуыддæгтæ, бæрæг кæны президент æмæ кæстæр тæрхондæтты æрдыгæй конституцийы æфхæрдтытæ. Конституцимæ гæсгæ ма Хуссар Ирыстоны гæнæн ис æмæ уа [[Конституцион Тæрхондон]], фæлæ дзы ацы тæккæ нæй.

Закъæттæ, президенты бардзырдтæ, æмæ æндæр нормативон актты æххæст кæнынмæ цæст дары [[прокуратурæ]]. Прокуратурæйы хистæры æвæры президент.

=== Административон дих ===
{{main|Хуссар Ирыстоны административон дих}}
Хуссар Ирыстон дихгонд у фондз административон иуæгыл: цыппар район æмæ иу сахарыл. Районтæ сты [[Дзауы район]], [[Знауыры район]], [[Ленингоры район]] æмæ [[Цхинвалы район]]. Сахар та у [[Цхинвал]]. Уыдонæн ис сæхи къухдариуæггæнджытæ, кæдон скъуыддзаг кæнынц бынæттон фарстатæ. Административон хæйттæй Цхинвал у æппæты гыццылдæр æмæ æппæты цæрæгджындæр. Районты ’хсæн стырдæр у Дзауы район, гыццылдæр та Знауыры район.
&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;
{{Хуссар Ирыстоны районты картæ}}
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:left; font-size:90%;&quot;
|-
! Иуæг !! Центр !! Фæзуат (км²)
|-
| [[Дзауы район]] || [[Дзау]] || 1448
|-
| [[Знауыры район]] || [[Знауыр]] || 404
|-
| [[Ленингоры район]] || [[Ленингор]] || 1011
|-
| [[Цхинвал]] || [[Цхинвал]] || 7,4
|-
| [[Цхинвалы район]] || [[Цхинвал]] || 695
|}
&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;

=== Фæсарæйнаг ахастытæ ===
Конституцимæ гæсгæ, Хуссар Ирыстон тырны сабырдзинадмæ, æхсæнадæмон организацитæм хизынмæ æмæ алкæйпайдайæн ахастытæм.

Хуссар Ирыстон хæдбарыл нымад цæуы æрмæст фондз [[ИНО]]-йы уæнг бæстæйæ. Уыдон сты [[Уæрæсе]], [[Никарагуæ]], [[Венесуэлæ]], [[Науру]] æмæ [[Сири]]. Уыдон йеддæмæ ма ноджы фондз паддзахады, кæдон сæхæдæг дæр хæдбартыл нымад не сты. Бæстæты фылдæр Хуссар Ирыстоны зæхх нымайынц Гуырдзыстоны хайыл.

=== Гæрзифтонг тыхтæ ===
[[Файл:Parade in Tskhinvali 2009.JPG|thumb|right|Дыууæ [[БТР]]-ы. Цхинвалы парад, 2009-æм аз.]]
Хуссар Ирыстоны гæрзифтонг тыхтæм хауынц æрмæстдæр æфсад æмæ гыццыл уæлдæфон тыхтæ. Уыдон байдыттой æвзæрын 1990-æм азæй фæстæмæ, Гуырдзыстонимæ цы бæлттæ хæцыдысты, уыдон хуызы. Уыцы бæлтты бындурыл, 1993-æм азы, сæвзæрдис Хъхахъхъæнады министрад æмæ фæзындис æфсад. Гæрзифтонг тыхтæн къухдариуæг кæны хъахъхъæнады министрад, фæлæ конституцимæ гæсгæ фыццаг сæргълæууæг у президент. Бирæ экспертты хъуыдымæ гæсгæ, Хуссар Ирыстоны гæрзифтонг тыхтæ сты æвзæр уавæры.

Фæстаг æзты Хуссар Ирыстон цалдæр хатт фæкъаддæр кодта æфсæддонты бæрц. Ныр дзы ис 1250 адæймаджы æмæ 15 мин та резервы. Æфсад фылдæр арæзт у [[фистæгæфсад]], [[механикон фистæгæфсад]] æмæ [[артиллери]]йæ. Ис ма дзы [[хæдтæхæг|хæдтæхджыты]] ныхмæ гæрзтæ. Æфсæддонты арæх цæттæ кæнынц уæрæсейаг дæснытæ. 

Уæлдæфон тыхты ис цыппар [[вертолёт]]ы, фæлæ Гуырдзыстонимæ фæстаг хæсты фæстæ уыдонмæ æркаст нал ис.

Мигæнæнтæ æмæ алыхуызон хæцæнгæрзтæ фылдæр æлхæд цæуынц Уæрæсейы.

== Экономикæ ==
{{main|Хуссар Ирыстоны экономикæ}}
=== Инфраструктурæ ===
Гуырдзыстон æмæ Хуссар Ирыстоны конфликты тыххæй Хуссар Ирыстоны транспортон уавæр хуыздæр хъуаг у. Фæндæгты фылдæр сты æвзæр уавæры.

Хуссар Ирыстон цы енергийæ пайда кæны, уый иууылдæр исы [[Уæрæсе]]йæ. Пайда кæны фылдæр æрмæст æртæ енергийы хуызæй: [[газ]], [[рухс (электронад)|рухс]] æмæ [[æртæг]]æй. 1990-æм æзты онг суг æмæ æвзалыйæ дæр. Нæуæггæнгæ энергийы хуызты тыххæй бæрæг нæй. Кæд рухс 2008-æм азæй фæстæмæ хæххон хъæутæм байдыдтой уадзын, уæд газ æрмæст цалдæр цæрæнраны ис. Газ 2008-æм азы размæ цыд Гуырдзыстонæй, æмæ-иу арæх æрлæууыд, фæлæ 2009-æм азы скуыста [[газуадзæн «Дзуарыхъæу—Цхинвал»]]. Ног газуадзæн скусынæй республикæйы газ тынг фæаслам ис, æмæ йæ куыст та фæхуыздæр.

== Демографи ==
{{main|Хуссар Ирыстоны цæрджытæ}}
Хуссар Ирыстоны цæрджыты нымæц рæстмæ бæрæг нæу. Фæстаг хатт адæм нымад æрцыдысты 1989-æм азы, [[ССРЦ|советон]] рæстæджы. Уæд банымадтой 98 527 адæймаджы. Уæдæй фæстæмæ цæрджыты нымæц æрмæст цъусдæр кодта, æмæ, экспертты&lt;ref&gt;Варварæ Пахоменко.&lt;/ref&gt; хъуыдымæ гæсгæ, 2009-æм азмæ уыдысты 26 минæй 32 минмæ.&lt;ref name=&quot;polit&quot;&gt;[http://www.polit.ru/article/2009/09/22/demo/print/ Варварæ Пахоменко / Обитаемый Остров. Полит.руйы уац]&lt;/ref&gt; Цæрджытæй æрдæгæй фылдæр цæрынц сахарты. Хуссар Ирыстоны ис дыууæ сахары, [[Цхинвал|Цхинвал (Чъреба)]] æмæ [[Къуайса]], æмæ уыдонæн дæр сæ цæрджыты нымæц æвзæр бæрæг у. Экспертты хъуыдымæ гæсгæ, Цхинвалы (Чъреба) цæры 18 минæй 20 минмæ æмæ Къуайсайы та иу минæй, мин æмæ æрдæгмæ æввахс.

Хуссар Ирыстоны цæрджытæ сæ фылдæр сты [[ирон адæм|ирæттæ]]. Уыдон апырх сты гас республикæйы зæххыл, æмæ æрмæст [[Чысангом]]ы не сты æппæты фылдæрæй. Ирæтты фæстæ цæуынц [[гуырдзиаг адæм|гуырдзиæгтæ]]. Гуырдзиæгтæ ахсынц 20-30 процент, æмæ сæ фылдæр цæрынц [[Ленингоры район]]ы, уæлдайдæр [[Чысангом]]ы. Цæрынц ма [[Знауыр]]ы алыварс цалдæр хъæуы. Цалынмæ 2008-æм азы хæст не ’рцыдис, уæдмæ гуырдзиæгтæ цардысты ноджы цалдæр бынаты: Цхинвалæй цæгатæрдæм [[Итрапис]]ы онг, [[Чысыл Леуахи]]йы комы цалдæр хъæуы æмæ Знауыры районы дыууæ хъæуы. Гуырдзиæгты фæстæ цæуынц [[уырыссæгтæ]], уыдоны нымæц у дыууæ минмæ æввахс. Уыдон йеддæмæ Хуссар Ирыстоны цæрынц æндæр адæмтæ дæр, фæлæ сæ нымæц стыр нæу, æмæ фылдæр цæрынц Цхинвалы. Уыдонмæ хауынц [[сомихаг адæм|сомихæгтæ]], [[украинаг адæм|украинæгтæ]], [[бердзенаг адæм|бердзенæгтæ]] æмæ æндæртæ. Æдæппæтæй ссæдз адæмыхатты минæвæрттæй фылдæр.

=== Цæрджытæ ===
{{ Цæрджытæ | Южная Осетия }}
{{ Цæрджытæ | Южная Осетия | график }}

=== Дин ===
[[Файл:Morah cross.JPG|200px|рахиз|thumb|Морæхы дзуар]]
[[Чырыстон дин]] у Хуссар Ирыстоны арæхдæр дин. Уырдæм хауынц уырнон адæмы тæккæ фылдæр хай. Сæ фылдæр сты [[православи|растуырнæгтæ]], цъусдæр та [[протестантизм|протестанттæ]].&lt;ref&gt;[http://cominf.org/node/1127824951 РЕСПУБЛИКА ЮЖНАЯ ОСЕТИЯ (краткая историческая справка)]&lt;/ref&gt; Растуырнæг чырыстæттæ фылдæр хауынц [[Аллон епархи]]мæ, уырыссаг хæстонтæ та хауынц Уырыссаг растуырнæг аргъуанмæ, бæлæвырддæр та Дзæуджыхъæу æмæ Аланийы епархимæ. 

Гуырдзыстонимæ фыццаг хæсты размæ дзы [[дзуттаг адæм|дзуттæгтæ]] дæр бирæ уыдис, фæлæ хæсты тæккæ размæ сæ фылдæр алыгъдысты, æмæ ма дзы ныр цалдæр бинонтæ баззадысты. Æндæр динты тыххæй бæрæг цъус ис, уымæн æмæ Хуссар Ирыстоны адæм динмæ гæсгæ нымад никуы æрцыдысты.

[[Файл:Kvaisa sign.JPG|thumb|left|Дывзагон нысан, [[Къуайса|Къуайсайы]].]]

=== Æвзæгтæ ===
Хуссар Ирыстоны фыццаг æвзаг у [[ирон æвзаг|ирон]], кæцы конституцимæ гæсгæ у паддзахадон æвзаг. Уый йеддæмæ ма [[уырыссаг æвзаг]] æмæ [[гуырдзиаг æвзаг|гуырдзиаг]] æвзæгтæ сты официалон æвзæгтæ. Гуырдзиаг у официалон æрмæст гуырдзиæгтæ æнгомæй цы цæрæнрæтты цæрынц, уым.

[[Файл:Ossetian language dialects South Ossetia.svg|thumb|right|Ирон диалекты Хуссар Ирыстоны ныхасæздæхтытæ:{{legend|lightblue|[[Чысайнаг ныхасыздæхт]]}}{{legend|#FFED00|[[Къуыдайраг ныхасыздæхт]]}}{{legend|#FF8C69|[[Урстуаллаг ныхасыздæхт|Урстуаллаг (Ручъы) ныхасыздæхт]]}}]]
[[Ирон æвзаг]] у Хуссар Ирыстоны сæйраг æвзаг. Ирон æвзагыл уагъд цæуы [[Хурзæрин (газет)|газет «Хурзæрин»]], кусынц паддзахадон телеуынынад, æмæ [[Ир (радио)|радио «ИР»]], иртæстытæ кæны [[Хуссар Ирыстоны Уанеты Захары номыл зонадон-иртасæн институт|Хуссар Ирыстоны зонадон-иртасæн институты]]. Ирон æвзаг ахуыр кæнынц скъолаты æмæ университеты. Фæлæ ахуырады сæйраг æвзаг нæу. Уымæ гæсгæ иуæй-иу зынгæ адæм зæгъынц, ирон æвзаг æфхæрд кæй цæуы, уый&lt;ref name=&quot;РЕС Ю.Дз.&quot;&gt;ИА РЕС [http://cominf.org/node/1166483386 Юрий Дзиццойты: Я не делю нынешнее правительство по национальностям] {{ru}}&lt;/ref&gt;. Уый раст кæнынæн ныртæккæ уагъд цæуы «бирæвзагон ахуырадыл» эксперимент Цхинвалы интернаты бындурыл&lt;ref&gt;[http://cominf.org/node/1166489290 РЕС: В Южной Осетии экспериментируют программу полилингвального образования]&lt;/ref&gt;, уыцы эксперимент æнтыстджын куы уа, уæд æндæр скъолаты дæр сывæллæттæ ног программæмæ гæсгæ ахуыр кæндзысты.&lt;ref&gt;[http://ironau.ru/kambolov-osradio.html Когда появятся осетинские школы. Отрывки из интервью Т. Т. Камболова. Май 2008 года]&lt;/ref&gt;. Республикæйы территорийыл тынгдæр рапарахат ис [[къуыдайраг ныхасыздæхт]], уый йеддæмæ цæрджытæ дзурынц [[урстуаллаг ныхасыздæхт|урстуаллаг]] æмæ [[чысайнаг ныхасыздæхт]]ыл. Литературон ныхасыздæхт, кæцыйыл ахуыр кæнынц скъолаты æмæ дзурынц телеуынынады, у чысайнаг. Уымæй Хуссар Ирыстоны официалон ирон æвзаг хицæн кæны Цæгат Ирыстоны стандартæй, ома Цæгат Ирыстоны официалон у куыртаттаг ныхасыдзæхт.

[[Уырыссаг æвзаг]] Хуссар Ирыстоны у паддзахадон æвзаг. Падзаходон ссис 2011 азы сæрмагонд референдумы бындурыл. Уый размæ йын уыдис официалон статус. Уырыссаг æвзагыл цæуынц ахуыр æмæ иртæстытæ.

[[Гуырдзиаг æвзаг]]æй пайда кæнынц, гуырдзиаг цæрджытæ кæм цырынц æнгомæй, уыцы цæрæнрæтты (уæлдайдæр Знауыры районы æмæ Ленингоры районы скæсæны); республикæйы конституцимæ гæсгæ гуырдзиаг æвзаг уыцы æууæлты у официалон æвзæгтæй иу&lt;ref&gt;[http://cominf.org/print/node/1127818105 Конституция Республики Южная Осетия] — статья 4 — [[ИА РЕС]]&lt;/ref&gt;.

[[1990-тæ|1990-æм азты]] агъоммæ Хуссар Ирыстоны бирæ цæрджытæ, уыимæ ирон адæмыхаттæй дæр, зыдтой гуырдзиагау. Уымæн йæ аххосæгты ’хсæн уыдис гуырдзиаг æвзаджы сæрмагонд статус [[Гуырдзыстоны ССР|Гуырдзыстоны ССР-йы]], стæй ирæтты сгуырдзиаг кæныны мадзæлттæ дæр (куыд [[гуырдзиаг алфавит]]ы ныффидар кæныны реформæ иронау фыссынæн [[1939-æм аз]]ы). Фæстæдæр гуырдзиаг æвзагыл дзурджыты нымæц кодта къаддæр, уый тыххæй æмæ æрыгон фæлтæр нал ахуыр кæнынц уыцы æвзаг.

=== Ахуырад ===
2006-2007 ахуыры азы Хуссар Ирыстоны уыд 1397 ахуыргæнæджы æмæ 5258 скъоладзауы.

Республикæйы ис 61 иумæйагахуырадон скъолайы, ног райдиан скъолатæ æрæджы байгом сты [[Знауыры район]]ы [[Арчънет]], [[Гъаристау]] æмæ [[Лопъан]]ы хъæуты. Æхгæд æрцыдысты [[Дзауы район]]ы [[Теделет]] æмæ Знауыры районы [[Зиулет]]ы райдиан скъолатæ, фаг сабитæ дзы кæй нæ уыдис, уый тыххæй.

== Культурæ ==
Хуссар Ирыстоны культурæ у æвзæрст [[ирон культурæ]]йы бындурыл æмæ [[гуырдзиаг культурæ]]йы æндавдимæ. Уый бирæ цæмæйдæр хицæн кæны Кавказы æндæр адæмты культурæтæй, фæлæ сын иудзинæдтæ дæр ис. Цæвиттон, адæмон дарæстæ Кавказы адæмтæн æмхуызон сты. Кавказы адæмты культурæтæм гæсгæ, Хуссар Ирыстоны культурæ, уыимæ ирон культурæ дæр, алкуыдæр хицæн кодта литературæйы, аивады, кухнæйы æмæ спорты.

=== Кухнæ ===
Хуссар Ирыстоны [[кухнæ]]йы фылдæр ис [[ирон хæринæгтæ|ирон адæмон хæринæгтæ]] æмæ нуæзтытæ. Йæ бындуры сты [[дзидза]], [[ссад]] æмæ [[æхсыр]]æй арæзт хæринæгтæ. Дзидзайы хæринæгтæм хауынц хъæдурфых дзидза, [[физонæг]], дзехы æмæ фыдджын. Ссадæй аразынц алы хуызон [[чъиритæ]]: къартофджынтæ, фыдджынтæ, хæбизджынтæ, хъæдурджынтæ, къабускаджынтæ, цæхæраджынтæ æмæ æндæртæ. Тынг ахсджиаг сты ирон адæмæн æхсырæй хæринæгтæ дæр. Уырдæм хауынц [[цыхт]], [[æхсыры цъæртæй хъайла]], [[миссын]], [[дзыкка]], [[инджын]]тæ æмæ ноджы æндæртæ. [[Нуæзт]]æй æппæты ахсджиагдæр бынат ахсынц [[бæгæны]], [[сæн]] æмæ [[арахъхъ]]. Тынг парахат дзы у гуырдзиаг, æмæ иннæ къухнæ дæр.

=== Спорт ===
[[Файл:Tskhinval stadium.jpg|right|220px|thumb|Республикон стадион Спартак. Цалцæджы фæстæ бакæныны бæрæгбон]]
Хуссар Ирыстоны сæйрагдæр спорты хуызтæ сты [[футбол|къахпорти (футбол)]] æмæ [[хъæбысхæст]]. Уыдон йеддæмæ ма [[бокс]], [[гандбол]], [[дзюдо]], [[рæуæг атлетикæ|рæуæг]] æмæ [[уæззау атлетикæ]] æмæ [[армхæст]] дæр популярон сты. Профессионалон спорт дзы тынг фæстæмæцыд у. Уый фылдæр у уый тыххæй æмæ Хуссар Ирыстонæн спортивон æхсæнадæмон федерацитæм бацæуын тынг зын у. Ис æрмæст футзалы федерациты, [[AMF]] æмæ [[UEFS]]-ы.

Хуссар Ирыстоны ис иу футболон бал, [[Спартак Цхинвал|Цхинвалы Спартак]]. Советон рæстæджы уый хъазыд [[ССРЦ]]-ы дæлдæр дивизионты æмæ йын уый бæрц ницы бантыст. Ныр та хайад исы Ирыстоны чемпионаты æмæ дзы æртæ хатты счемпион ис. 

Кæс [[Хуссар Ирыстоны фольклор]] дæр.

== Кæс ==
* [[Æмхæццæ контролон къамис]]
* [[Хуссар Ирыстоны Хæст (2008)]]
* [[Хуссар Ирыстоны автономон бæстæ]]
* [[Хуссар Ирыстоны гимн]]

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Æддаг æрмæг ==
{{Commonscat|South Ossetia}}

=== Топографион картæ ===
* {{Картæ|K-38-40}}
* {{Картæ|K-38-52}}
* {{Картæ|K-38-53}}
* {{Картæ|K-38-54}}
* {{Картæ|K-38-64}}
* {{Картæ|K-38-65}}
* {{Картæ|K-38-66}}

{{Хуссар Ирыстоны тыххæй}}
{{Европæ}}
{{Ази}}

[[Категори:Хуссар Ирыстон|*]]
[[Категори:Æнæбанымад паддзахæдтæ]]</text>
      <sha1>hjqwu4rdzbjkf9nitwrn98r78x9fyc9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Астрономи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>368</id>
    <revision>
      <id>526005</id>
      <parentid>469408</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:44:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Shahrooz061</username>
        <id>22104</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1801" xml:space="preserve">'''Астрономи''' йӕ '''Стъалызонынад''' у æрвон буæрттæ æмæ сæ системæтæ чи иртасы, ахæм [[зонад]].

Астрономи иртасы [[Хур]], [[Хуры системæ]]йы [[планетæ|планетæтæ]] æмæ сæ [[спутник|спутниктæ]], [[астероид|астероидтæ]], [[кометæ|кометæтæ]], [[стъалы|стъалытæ]], [[галактикæ|галактикæтæ]] æмæ бирæ æндæр цыдæртæ.

Астрономийæн йæ сæйраг хайтæ сты:
* [[Астрометри]] — æрвон буæртты уынгæ ран æмæ змæлынад иртасы.
* [[Астрофизикæ]] — æрвон буæртты арæзт, сконд æмæ физикон миниуджытæ иртасы.
* [[Космогони]] — æрвон буæртты равзæрд æмæ эволюци иртасы.
* [[Космологи]] — дун-дунейы эволюци иртасы.
* [[Æрвон механикæ]] — уæзтырнæн тыхæй æрвон буæрттæ куыд змæлынц, уый иртасы.

== Ирон нæмттæ ==
Æрмєст иуцалдæр [[стъалыбардз]] æмæ [[стъалы]]йæн ис ирон нæмттæ: [[Фисынмæдзæуджытæ]], [[Арвы цæджындз]], [[Галгæс стъалы|Галгæс]] (Арктур), [[Авдхойы]], [[Фыййауы Лæдзджытæ]] (Орион), [[Æрфæныфæд]]. Планетæтæй ирон ном ис æрмæст иуæн — [[Бонвæрнон]]. 

== Æддаг æрвитæнтæ ==
*[http://www.astronet.ru/ Уæрæсейаг Астрономион Хыз (Astronet)]

[[Категори:Астрономи|*]]</text>
      <sha1>tnrxej3rxs2558kjtdn5p4zhzevfkky</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Армавир (Уæрæсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2204</id>
    <revision>
      <id>525932</id>
      <parentid>522739</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:27:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Taamu переименовал страницу [[Армавир]] в [[Армавир (Уæрæсе)]] поверх перенаправления</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9095" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуæг|Ацы номæй зындгонд сты æндæр бынæттæ дæр, кæс [[Армавир (нысаниуджытæ)]].}}
{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Армавир
 |Оригиналон ном          = {{lang-ru|Армавир}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Уæрæсе
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 45|lat_min = 00|lat_sec = 
  |lon_deg = 41|lon_min = 07|lon_sec = 
  |CoordAddon             = type:city_region:RU
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Уæрæсейы федеративон арæзт{{!}}Федерацийы субъект
 |Регион                  = Краснодары край
 |Регион таблицæйы        = Краснодары край
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 1914
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 280 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 190 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = {{ Цæрджытæ | Армавир (Россия) | тс }}
 |Сфысты аз               = {{ Цæрджытæ | Армавир (Россия) | г }}
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +7 86137
 |Посты индекстæ          = 352900
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Армави́р''' ({{lang-ru|Армавир}}) у сахар [[Уæрæсе]]йы [[Краснодары край|Краснодары крайы]]. Цæрынц дзы 187,8 мин адæймаджы (2010).

Æрбынат кодта Краснодары крайы скæсæны, Краснодарæй 202 километры дæрддзæф, Мæскуыйæ та — 1400 км. Æд горæтгæрон хъæууон зылдтæ кæны [[муниципалон сконд сахар Армавир]].

Армавир у [[Цæгат Кавказы æфсæнвæндаг]]ыл ахсджиаг æлхынцъ, кусынц дзы дыууæ станцæйы — [[Армавир-Ростовский]] æмæ [[Армавир-Туапсинский]].

== Истори ==
[[XVIII æнус]]ы райдиан [[адыгаг]] адæмты хсæн фидар кæнын байдыдта [[пысылмон дин]]. Уыдоны ’хсæн цы сомих цардысты (афтæ хуынд ''черкес-гайтæ'' кæнæ ''хохы сомих''), уыдон сæ фыдæлты дин бахъахъхъæныны охыл сфæнд кодтой цæгатырдæм ралидзын — æмæ уый тыххæй хъаст бахастой Хъобаны хаххы хицау инæлæр-майор [[Засс, Григорий Христофоры фырт|Г. Х. фон Зассæн]]: куырдтой цæмæй сын ратта бар уырысимæ æрцæрын æмæ уæрæсейаг граждандзинад райсын&lt;ref name=&quot;duma&quot;/&gt;.

1839 азы черкессаг сомихæгты цæрæнран фæзындис цæугæдон Урупы бакæлæны цур. Ацы аз нымад у ног сахары гуырæнбоныл. Цæрæнран хъахъхъæдта дзыхъхъ æмæ сыджыт-быру&lt;ref name=&quot;duma&quot;&gt;[https://www.armduma.ru/index.php/armavir/history-armavir Сахары думайы сайт]&lt;/ref&gt;. Райдиæн азты хъæуы цардысты 120 мыггаджы, фæлæ сæ нымæц рæзыдис, ног мыггæгтæ-иу æрлыгъдысты æмæ 1840-æм азмæ 400 мыггаджы уыдысты.

Кæд æмæ уыцы сомихæгты фыдæлтæ [[Сомих|Сомихæй]] XIV æнусы ралыгъдысты, уæддæр хорз хъуыды кодтой чи сты æмæ кæцæй ралыгъдысты. Уый тыххæй сæ ног цæрæнран схуыдтой Армваир — рагон сомихаг сахары кадæн, нæ эрæйы агъоммæ [[Айрараты паддзахад]]ы сæйраг сахар чи уыдис.

1875 азы Армавирмæ бацыдис Владикавказы æфсæнвæндаг. [[1908-æм аз]]ы аразын байдыдтой Туапсемæ æфсæнвæндаг дæр. 1914 азы Министрты советы уынаффæмæ гæсгæ Армавирæн радтой сахары статус.

Мидхæсты заман сахары власт æртæ хатты фæивта&lt;ref name=&quot;duma&quot; /&gt;. Бынæттон советон хицæуад уагъта йæхи валютæ — [[Армавиры сом]].

[[Черкесаг адæм|Черкесты]] ’хсæн Армавир æндæр номæй дæр у зындгонд, ''Ермэлхьабл'' зæгъгæ, ома «сомихаг хъæу»&lt;ref&gt;{{cite web|author=Берсиров Б.М.|title=Русско-адыгейский словарь|url=http://adygheya.minobr.ru/sites/default/files/docsarchive/slovar_0.doc|publisher=Министерство образования и науки Республики Адыгея|accessdate=2017-07-05}}&lt;/ref&gt;.

== Цæрджытæ ==
; Национал сконд
Æппæтуæрæсейон адæмы сфыстмæ гæсгæ (2010) сахары цæрынц&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/|title=Итоги: Краснодарстат|accessdate=2013-04-13|archiveurl=https://www.webcitation.org/6FsS7DuYw?url=http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/|archivedate=2013-04-14}}&lt;/ref&gt;
{|class=&quot;standard sortable&quot;
|-
!Адæмыхатт
!Нымæц, &lt;br&gt; ад.
!Хай, %
|-
|[[уырыс]]
| align=&quot;right&quot; | 162 596
| align=&quot;right&quot; | 86,10 %
|-
|[[сомихæгтæ]]
| align=&quot;right&quot; | 15 860
| align=&quot;right&quot; | 8,40 %
|-
|[[украинæгтæ]]
| align=&quot;right&quot; | 2 382
| align=&quot;right&quot; | 1,26 %
|-
|[[черкесæгтæ]]
| align=&quot;right&quot; | 1 058
| align=&quot;right&quot; | 0,57 %
|-
|[[белорусæгтæ]]
| align=&quot;right&quot; | 503
| align=&quot;right&quot; | 0,27 %
|-
|[[цигайнæгтæ]]
| align=&quot;right&quot; | 449
| align=&quot;right&quot; | 0,24 %
|-
|[[тæтæр]]
| align=&quot;right&quot; | 360
| align=&quot;right&quot; | 0,19 %
|-
|[[гуырдзы]]
| align=&quot;right&quot; | 300
| align=&quot;right&quot; | 0,16 %
|-
|[[немыц]]
| align=&quot;right&quot; | 280
| align=&quot;right&quot; | 0,15 %
|-
|æндæртæ
| align=&quot;right&quot; | 2 633
| align=&quot;right&quot; | 1,38 %
|-
|не схъæр кодтой сæ адæмыхатт
| align=&quot;right&quot; | 2 411
| align=&quot;right&quot; | 1,28 %
|-
|æдæппæт
| align=&quot;right&quot; | 188 832
| align=&quot;right&quot; | 100,0 %
|}

== Географи ==
Армавир у Краснодары крайы æппæты скæсæйнаг сахар, лæууы [[Хъобан (цæугæдон)|Хъобаны]] галиу фарсыл, уыцы цæугæдонмæ [[Уарыпп (цæугæдон)|Уарыпп]] кæм æфтауы, уыцы ран.

== Экономикæ ==
Армавиры кусы хъармы электростанцæ. Ис резинæйæ конд дзауматы завод, бирæ рог æмæ хæринаггæнæг индустрийы куыстуæттæ. 

Йæхи аэропорт сахары нæй, фæлæ цæрджыты бон у æндæр аэропорттæй атæхын кæмфæндыдæр — Стъараполы аэропорт у 110 км дæрддзæф, Краснодары аэропорт — 200 км.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Уæрæсе}}
{{Краснодары крайы сахартæ}}
{{Цæугæдон Кубаныл цæрæнуæттæ}}

[[Категори:Краснодары крайы сахартæ]]</text>
      <sha1>74hvopcyt1gze4ppqnqbl73xd3u10sz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525939</id>
      <parentid>525932</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:30:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9068" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуæг|Ацы номæй зындгонд сты æндæр бынæттæ дæр, кæс [[Армавир]].}}
{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Армавир
 |Оригиналон ном          = {{lang-ru|Армавир}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Уæрæсе
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 45|lat_min = 00|lat_sec = 
  |lon_deg = 41|lon_min = 07|lon_sec = 
  |CoordAddon             = type:city_region:RU
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Уæрæсейы федеративон арæзт{{!}}Федерацийы субъект
 |Регион                  = Краснодары край
 |Регион таблицæйы        = Краснодары край
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 1914
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 280 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 190 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = {{ Цæрджытæ | Армавир (Россия) | тс }}
 |Сфысты аз               = {{ Цæрджытæ | Армавир (Россия) | г }}
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +7 86137
 |Посты индекстæ          = 352900
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Армави́р''' ({{lang-ru|Армавир}}) у сахар [[Уæрæсе]]йы [[Краснодары край|Краснодары крайы]]. Цæрынц дзы 187,8 мин адæймаджы (2010).

Æрбынат кодта Краснодары крайы скæсæны, Краснодарæй 202 километры дæрддзæф, Мæскуыйæ та — 1400 км. Æд горæтгæрон хъæууон зылдтæ кæны [[муниципалон сконд сахар Армавир]].

Армавир у [[Цæгат Кавказы æфсæнвæндаг]]ыл ахсджиаг æлхынцъ, кусынц дзы дыууæ станцæйы — [[Армавир-Ростовский]] æмæ [[Армавир-Туапсинский]].

== Истори ==
[[XVIII æнус]]ы райдиан [[адыгаг]] адæмты хсæн фидар кæнын байдыдта [[пысылмон дин]]. Уыдоны ’хсæн цы сомих цардысты (афтæ хуынд ''черкес-гайтæ'' кæнæ ''хохы сомих''), уыдон сæ фыдæлты дин бахъахъхъæныны охыл сфæнд кодтой цæгатырдæм ралидзын — æмæ уый тыххæй хъаст бахастой Хъобаны хаххы хицау инæлæр-майор [[Засс, Григорий Христофоры фырт|Г. Х. фон Зассæн]]: куырдтой цæмæй сын ратта бар уырысимæ æрцæрын æмæ уæрæсейаг граждандзинад райсын&lt;ref name=&quot;duma&quot;/&gt;.

1839 азы черкессаг сомихæгты цæрæнран фæзындис цæугæдон Урупы бакæлæны цур. Ацы аз нымад у ног сахары гуырæнбоныл. Цæрæнран хъахъхъæдта дзыхъхъ æмæ сыджыт-быру&lt;ref name=&quot;duma&quot;&gt;[https://www.armduma.ru/index.php/armavir/history-armavir Сахары думайы сайт]&lt;/ref&gt;. Райдиæн азты хъæуы цардысты 120 мыггаджы, фæлæ сæ нымæц рæзыдис, ног мыггæгтæ-иу æрлыгъдысты æмæ 1840-æм азмæ 400 мыггаджы уыдысты.

Кæд æмæ уыцы сомихæгты фыдæлтæ [[Сомих|Сомихæй]] XIV æнусы ралыгъдысты, уæддæр хорз хъуыды кодтой чи сты æмæ кæцæй ралыгъдысты. Уый тыххæй сæ ног цæрæнран схуыдтой Армваир — рагон сомихаг сахары кадæн, нæ эрæйы агъоммæ [[Айрараты паддзахад]]ы сæйраг сахар чи уыдис.

1875 азы Армавирмæ бацыдис Владикавказы æфсæнвæндаг. [[1908-æм аз]]ы аразын байдыдтой Туапсемæ æфсæнвæндаг дæр. 1914 азы Министрты советы уынаффæмæ гæсгæ Армавирæн радтой сахары статус.

Мидхæсты заман сахары власт æртæ хатты фæивта&lt;ref name=&quot;duma&quot; /&gt;. Бынæттон советон хицæуад уагъта йæхи валютæ — [[Армавиры сом]].

[[Черкесаг адæм|Черкесты]] ’хсæн Армавир æндæр номæй дæр у зындгонд, ''Ермэлхьабл'' зæгъгæ, ома «сомихаг хъæу»&lt;ref&gt;{{cite web|author=Берсиров Б.М.|title=Русско-адыгейский словарь|url=http://adygheya.minobr.ru/sites/default/files/docsarchive/slovar_0.doc|publisher=Министерство образования и науки Республики Адыгея|accessdate=2017-07-05}}&lt;/ref&gt;.

== Цæрджытæ ==
; Национал сконд
Æппæтуæрæсейон адæмы сфыстмæ гæсгæ (2010) сахары цæрынц&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/|title=Итоги: Краснодарстат|accessdate=2013-04-13|archiveurl=https://www.webcitation.org/6FsS7DuYw?url=http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/|archivedate=2013-04-14}}&lt;/ref&gt;
{|class=&quot;standard sortable&quot;
|-
!Адæмыхатт
!Нымæц, &lt;br&gt; ад.
!Хай, %
|-
|[[уырыс]]
| align=&quot;right&quot; | 162 596
| align=&quot;right&quot; | 86,10 %
|-
|[[сомихæгтæ]]
| align=&quot;right&quot; | 15 860
| align=&quot;right&quot; | 8,40 %
|-
|[[украинæгтæ]]
| align=&quot;right&quot; | 2 382
| align=&quot;right&quot; | 1,26 %
|-
|[[черкесæгтæ]]
| align=&quot;right&quot; | 1 058
| align=&quot;right&quot; | 0,57 %
|-
|[[белорусæгтæ]]
| align=&quot;right&quot; | 503
| align=&quot;right&quot; | 0,27 %
|-
|[[цигайнæгтæ]]
| align=&quot;right&quot; | 449
| align=&quot;right&quot; | 0,24 %
|-
|[[тæтæр]]
| align=&quot;right&quot; | 360
| align=&quot;right&quot; | 0,19 %
|-
|[[гуырдзы]]
| align=&quot;right&quot; | 300
| align=&quot;right&quot; | 0,16 %
|-
|[[немыц]]
| align=&quot;right&quot; | 280
| align=&quot;right&quot; | 0,15 %
|-
|æндæртæ
| align=&quot;right&quot; | 2 633
| align=&quot;right&quot; | 1,38 %
|-
|не схъæр кодтой сæ адæмыхатт
| align=&quot;right&quot; | 2 411
| align=&quot;right&quot; | 1,28 %
|-
|æдæппæт
| align=&quot;right&quot; | 188 832
| align=&quot;right&quot; | 100,0 %
|}

== Географи ==
Армавир у Краснодары крайы æппæты скæсæйнаг сахар, лæууы [[Хъобан (цæугæдон)|Хъобаны]] галиу фарсыл, уыцы цæугæдонмæ [[Уарыпп (цæугæдон)|Уарыпп]] кæм æфтауы, уыцы ран.

== Экономикæ ==
Армавиры кусы хъармы электростанцæ. Ис резинæйæ конд дзауматы завод, бирæ рог æмæ хæринаггæнæг индустрийы куыстуæттæ. 

Йæхи аэропорт сахары нæй, фæлæ цæрджыты бон у æндæр аэропорттæй атæхын кæмфæндыдæр — Стъараполы аэропорт у 110 км дæрддзæф, Краснодары аэропорт — 200 км.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Уæрæсе}}
{{Краснодары крайы сахартæ}}
{{Цæугæдон Кубаныл цæрæнуæттæ}}

[[Категори:Краснодары крайы сахартæ]]</text>
      <sha1>4gl0ikwzf9p49ecmx55uagaxj2hmioo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Къæбысты Зауыр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3443</id>
    <revision>
      <id>525917</id>
      <parentid>502156</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:12:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2794" xml:space="preserve">{{Фыссæг
 | имя                  = 
 | оригинал имени       = 
 | изображение          = 
 | ширина               = 
 | описание изображения = 
 | имя при рождении     = 
 | дата рождения        = 
 | место рождения       = 
 | дата смерти          = 
 | место смерти         = 
 | гражданство          = 
 | род деятельности     = 
 | годы активности      = 
 | направление          = 
 | жанр                 = 
 | язык произведений    = 
 | викисклад            = 
 | викитека             = 
}}
'''Къæбысты Зауыр''' (райгуырдис [[1936-æм аз]]ы [[27 июлы]] [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Раро]]йы хъæуы — амардис [[2014-æм аз]]ы [[9 сентябры]]) у [[Ирон фысджыты номхыгъд|ирон фыссæг]], ныффыста фыццаг фантастикон роман иронау («[[Фæстаг маймули]]», [[1977]]).

[[Хуссар Ирыстон]]ы культурæйы сгуыхт кусæг, [[Хуссар Ирыстоны Фысджыты цæдис|Хуссар Ирыстоны Фысджыты цæдисы]] уæнг. Мыхуырæй рацыдысты йæ 11 чиныджы, уыдонæй 5 сты романтæ.

Къæбысты Зауыр йæ цардæй ахицæн [[2014-æм аз]]ы [[9 сентябры]].

== Цитатæ ==
: Фыдыбæстæйон хæсты рæстæджы æз къаннæг лæппу уыдтæн. Мæ зæрдæйы абон дæр нæма рафтыдысты, хæстæй нæ хъæумæ цы уæззау хабæрттæ хъуыстысты, æппæт уыдон. Уæдæй фæстæмæ мæ зæрдæмæ арф айстон иу хабар. Адæймагадæн зæххыл иууыл стырдæр æнамонддзинад æрхæссы хæст.
:''Къæбысты Зауыр, роман «Фæстаг маймули»-йы разныхас''.

== Æддаг æрмæг ==
* [http://cominf.org/node/1166487088 Къæбысты Зауыримæ интервью] (2011-æм аз) {{ru}}
* [http://www.allingvo.ru/PROSE/majmuli.htm Роман «Фæстаг маймули»]
* [http://ironau.ru/sau.html Роман «Сау суадон»-æй скъуыддзаг]

[[Категори:Раройы чи райгуырдис, уыдон]]
[[Категори:Хуссар Ирыстоны фысджытæ]]
[[Категори:Ирон фысджытæ]]
[[Категори:Хуссар Ирыстоны культурæйы сгуыхт кусджытæ]]
[[Категори:Къæбыстæ|Зауыр]]</text>
      <sha1>ash9hzrufg8po2waalm9o8yk2joutyc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гамсахурдиа, Звиад</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4135</id>
    <revision>
      <id>525929</id>
      <parentid>520623</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:22:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18862" xml:space="preserve">{{Паддзахадон архайæг
 |имя                  = 
 |изображение          = 
 |описание изображения = 
 |порядок              = 
 |должность            = [[Гуырдзыстоны президент|Гуырдзыстоны 1-æм президент]]
 |флаг                 = Flag of Georgia (1990-2004).svg
 |флаг2                = Coat of arms of the Democratic Republic of Georgia.svg
 |период правления     = 1991-æм азы 14 апрелы — 1992-æм азы 6 январы
 |предшественник       = 
 |преемник             = 
 |место смерти         = 
 |партия               =
 |награды              = 
 |похоронен            = 
 |образование          = 
 |ученая степень       = 
 |профессия            = 
 |отец                 = [[Гамсахурдиа, Константин|Константин Гамсахурдия]]&lt;br&gt;&lt;small&gt;(1891—1975)&lt;/small&gt;
 |мать                 = 
 |супруга              = 
 |дети                 = 
 |автограф             = 
}}

'''Звиад Константины фырт Гамсахурдиа''' кӕнӕ '''Гамсахурдия''' ({{lang-ka|ზვიად კონსტანტინეს ძე გამსახურდია}}; [[31 мартъийы]] [[1939]] — [[31 декабры]] [[1993]]), диссидент, ахуыргонд æмæ фыссæг, [[Советон Цæдис]]ы фехæлды фæстæ [[Гуырдзыстон]]ы [[Гуырдзыстоны президент|фыццаг президент]]. Уыцы бынатыл йæ раивта [[Шеварднадзе, Эдуард|Эдуард Шеварднадзе]].

== Карьерæйы райдайæн ==
Йæ фыд [[Гамсахурдиа, Константин|Константин Гамсахурдиа]] ([[1883]]-[[1975]]) уыдис [[XX æнус]]ы зындгонд гуырдзиаг фыссæг. Звиад сахуыр ис филологыл æмæ йæ профессионалон карьерæ райдыдта куыд тæлмацгæнæг æмæ литературон критик.

[[1955]] азы Звиад Гамсахурдиа йе ’мбал [[Костава, Мераб|Мераб Коставаимæ]] бындур æрæвæрдта сусæг къордæн æмæ йыл сæвæрдта ном ''[[Горгаслиани]]'' (афтæ хуындис рагон Гуырдзыстоны паддзæхты [[тырыса]]). Уыцы къорд хæлиу кодта хъусынгæнинæгтæ [[Адæймæджы бартæ|адæймаджы барты]] халыны цауты тыххæй.

[[1956]] азы Гамсахурдиа ахст æрцыдис, советон [[русификаци]]йы политикæйы ныхмæ [[Тбилис]]ы цы [[демонстраци]] уыдис, уым. [[1958]] азы Гамсахурдиа ногæй æрцыдис ахст антикоммунистон литературæ æмæ прокламациты хæлиу кæныны тыххæй. Æхсæз мæйы арвыста [[психиатри]]он рынчындоны, уым ын радтой [[диагноз]] «[[психопати|психопат декомпенсациимæ]]».

== Адæймаджы барты хъахъхъæныныл архайд æмæ ахæстон ==

[[1972]] азы [[коррупци]]йы ныхмæ кампанийы рæстæджы Гамсахурдиа сси номдзыд æмæ райста католикон дин Гуырдзыстоны православон еклезийы. Гамсахурдиа уыди адæймаджы барты хъахъхъæныны хъæппæрисджын къорды бындурæвæрджытæй иу ([[1973]]).

[[1974]] азы Гамсахурдиа уыдис фыццаг ахæм гуырдзиаг, Æхсæнадæмон Амнистийы (''Amnesty Internetional'') уæнг чи ссис.

[[1976]]-æм азы уый сси Гуырдзыстоны Хельсинкийы къорды бындурæвæрджытæй иу. [[1989]]-æм азы къордæн рардæуыд æндæр ном — [[Гуырдзыстоны Хельсинкийы цæдис]]. Уыцы адæймаджы бартыл организацийæн Гамсахурдиа уыд йæ сæрдар.

Гамсахурдиа уыд архайдмæ тынг разæнгард сусæг [[самиздат]]он рауадзджыты организациты, кæцытæ уагътой политикон периодон газеттæ. Се ’хсæн ахæмтæ: «Окрос сацими» («Сызгъæрин царм»), «Сакартвелос моамбе» («Гуырдзыстоны фидиуæг»), «Сакартвело» («Гуырдзыстон») æмæ «Матиан» («Уацфыст»). Архайдта, [[Мæскуы]]йы чи цыдис, уыцы периодон рауагъд «Ныртæккæйы цауты хроникæ»-йы (редактор [[Сергей Ковалев]]).

Йæ фæдыл йын кæй цыдысты йæ хъуыдыты тыххæй æмæ йæ хаттæй-хатт ахæстоны кæй кодтой, уымæ нæкæсгæйæ, Гамсахурдиа бирæ хæттыты аирвæзтис карз æфхæрдæй. Æвæццæгæн, уый уыдис йæ мыггаджы ахадындзинад æмæ йæ политикон бастдзинады фæрцы. Йæ амонд æй ахаста Хельсинкийы къорд Советон Цæдисы [[Брежнев, Ильяйы фырт Леонид|Леонид Брежневы]] хицауиуæджы лæмбынæг къуылымпы куы сси, уæд. 

Уæд Советон Цæдисы уыди æппæтадæмон асырд адæмон бартыл активистты. Гуырдзыстоны хицауад, [[Эдуард Шеварднадзе]] Гуырдзыстоны коммунистон партийы фыццаг нымæрдар куы уыди, ахæстоны бакодтой Гамсахурдиайы æмæ йе ’мбал диссиденты Мераб Коставайы. Ацы дыууæ адæймагæн рахастой тæрхон — æртæ азы каторгæйы куыстыты æмæ æртæ азы бæстæйы фæсарæн арвыст антисоветон архайды тыххæй. 

Уыдон ахæст йæхимæ æркæсын кодта æхсæнадæмон организацитæ æмæ хицауиуæггæнджыты, [[АИШ]]-ы Конгрессы сæргълæууæг [[1976]] азы рæгъмæ рахаста фæндон, цæмæй Гамсахурдиа æмæ Коставайы лæвæрд æрцыдаид Нобелы сабырдзинады преми. Костава уыд æрвыст [[Сыбыр]]мæ, Гамсахурдиа та — [[Дагъистан]]мæ.

[[1979]] азы июны Гамсахурдиа суæгъдæуыд ахæстæй æмæ амнисти конд, фæлæ йæ амнистийы уавæртæ сты гуырысхойаг, уый тыххæй æмæ ахæстоны уыди йе ’мгъуыдæй æрмæст дыууе азы. Коставa фæци ахæстоны [[1987]] азмæ.

== Зонадон куыст ==
Æвæццæгæн, фæуæлахиз уæвынмæ бæлгæйæ, Звиад йæ зонадон карьерæ дæр нæ уагъта. Уый уыди Гуырдзыстон литературæйы институты, [[Гуырдзыстоны зонæдты академи]]мæ чи хауди, иртасджыты хистæр кусæг (уæнг) (1973-1977, 1985-1990), Гуырдзыстон паддзахадон университеты профессор (1973-1975, 1985-1990), Гуырдзыстоны Фысджыты цæдисы уæнг (1966-1977, 1985-1991), филологийы æппæт къабæзты уыдис философион [[зонæдты кандидат]] (1973) æмæ 1991-æм азы фæстæ [[зонæдты доктор]].

Гамсахурдиа ныффыста бирæ зынгæ литературон уацмыстæ æмæ монографитæ; уый скодта бритайнаг, францаг æмæ америкаг литературæйæ тæлмацтæ. Уыдоны ’хсæн уыдысты: [[Шекспир, Вильям|Шекспиры]] куыстытæ, [[Элиот, Томас Стеарнс|Т. С. Элиоты]] куыстытæ, [[Бодлер, Шарль|Бодлеры]] куыстытæ.

Гамсахурдиа уыди [[Шота Руставели]]йы сфæлдыстады зынгæ иртасæг æмæ [[ибераг-кавказаг культурæ]]йы истори иртасæг.

== Хæдбарады сæраппонд архайд ==

Советон разамонæг [[Горбачёв, Сергейы фырт Михаил|Михаил Горбачёв]] йæ æргом кæныны политикæ куы райдыдта, уæд Гамсахурдиа ахъазыд сæйраг роль дзыллон сæрибаргæнæн змæлдты аразыны Гуырдзыстоны ([[1987]]-[[1990]] æзты), кæцыты йемæ цыди [[Костава, Мераб|Мераб Костава]]. Мераб Коставайы рауагътой ахæстонæй 1987 азы. [[1988]] азы Гамсахурдиа сси [[Сыгъдæг Илиайы Æппæт Гуырдзыстоны æхсæнад|Сыгъдæг Илиайы æхсæнады]] (''Всегрузинское общество Святого Илии Праведного'') бындурæвæрджытæй иу. Уыцы æхсæнад уыд динон æхсæнады æмæ политикон партиты комбинаци, кæцытæ систы Гамсахурдийæн йæхи политикон змæлды бындур. Иннæ азы [[Советон Цæдис]]ы хотыхджын тыхтæ ныссæстой стыр демонстрацитæ, кæцытæ цыдысты [[4 апрелы|4]]-[[9 апрелы]] [[1989]] азы [[Тбилис]]ы. Уыцы митæ сбæлвырд кодтой сæйраг цауты уæвын Советон Цæдисы хицауиуæджы дискредитаци бæстæйы мидæг.

Демократон реформæты размæцыд «сырæзыдис» æмæ фæкæны Гуырдзыстоны фыццаг демократон бирæпартион æвзæрстытæм, кæцытæ уыдысты царды уагъд [[1990]] [[28 октябры]] азы. Гамсахурдиайы æхсæнад, Гуырдзыстоны Хельсинкийы Цæдисы баиу ис оппозицион къордтимæ, цæмæй реформистон коалици, кæцыйыл ном уыд «[[Тымбыл фынг – Сæрибар Гуырдзыстон]]». Коалици фæуæлахиз ис, уый тыххæй æмæ ма Гуырдзыстоны коммунистон парти йæ 29,6% хъæлæстæ баиу кодта коалицийы 64% хъæлæстимæ. 1990 азы [[14 ноябры]] Звиад Гамсахурдиа хъæлæсты фылдæрæй уыд æвзæрст Гуырдзыстоны Республикæйы Сæйраг Советы сæрдарæй.

Гуырдзыстон сарæзта [[референдум]], цæмæй [[Советон Цæдис]]ы агъоммæ сæм цы хæдбарад уыдис, уымæ ногæй æркæсой. Уыцы референдумы схъæлæсгæнджыты 90,08% йæ хорзыл банымадтой. Гуырдзыстоны парламент [[1991]]-æм азы [[9 апрелы]] райста хæдбарады деклараци Гуырдзыстоны паддзахады ногæй рацарæзтыл [[1918-1921 æзты]]. Уымæ нæкæсгæйæ, уыцы декларацийыл Советон Цæдис не сразы ис, кæд æмæ бирæ фæсарæйнаг паддзахæдтæ сразы сты, уæддæр иумæйаг аргъ нæ райста иннæ азмæ. Гамсахурдиайы равзæрстой [[президентæй]] [[26 майы]] 86,5% хъæлæстæй.

== Президенты бынаты ==
Президент куы сси, уæд Гамсахурдиа сæмбæлыдис бындурон экономикон æмæ политикон зындзинæдтимæ. Уыдоны аххосæгты æхсæн банымайæн ис Гуырдзыстон æмæ Советон Цæдисы бастдзинæдты фехæлд. Бындурон проблемæ уыди чысыл этникон къордты змæлд. Ног паддзахады мидæг нæгуырдзиæгтæ уыдысты æппæт цæрджыты 30%. Кæд къаддæр хайæдты къордтæ хæцыдысты Гуырдзыстоны раздæхтмæ [[демократимæ]], фæлæ [[1990]] азы октябры æвзæрстыты сæ бæрнлæгтæй уыд æрмæст 9 адæймаджы 245 депутатæй, æмæ сæ бæрнлæгтæ нæ уыдысты гуырдзиæгтæ.

Гуырдзыстоны хæдбарады размæ дæр националон къаддæр хайæдты позици уыд дайуаг æмæ æрбакодта æхсæнэтникон тыхдзинæдтæм [[Абхаз]]ы [[1989|1989-æм азы]]. Гуырдзиаг националисттæй кацыдæртæ хайджын уыдысты кампанийы [[девиз]] «Гуырдзыстон — гуырдзиæгтæн», кæцыйыл хæцыди Гамсахурдиа дæр. Кæмæдæр афтæ касти æмæ девизы нысаниуæг уыд æнæхъыгдаргæ æмæ йæ нысан уыд Советон Цæдисы уæлахиз æмæ гуырдзыйы [[русификаци]] кæронмæ æрхæццæ и. Иннæтæ йæ пайда кодтой цæмæй регионты, кæцыты къаддæр адæмыхаттытæ цардысты, сæ автономон статус аивой. [[Экстремизм|Экстремисттæй]] ма кæцыдæртæ домдтой къаддæр адæмты æххæст тард.

Девиз æмæ уый хуызæн гыццыл къордты æхсæн сайдтой азар æмæ хæццæдзинад. Гыццыл къордты [[национализм|националисттæ]] дзуапп дæтгæйæ домдтой этникон цæрмыстыгъдты иугонд уæрæсейаг арæны дæргъмæ, кæнæ æххæст хæдбарад. Иннæ Советон республикæтæ лæууыдысты æмхуызон æхсæнэтникон зындзинæдты раз, уæлдайдæр уырыссаг гыццыл къордтæ [[Латви]]йы, [[Эстони]] æмæ [[Молдави]]йы, æмæ ма [[сомихаг адæм|сомихаг]] гыццыл къордтæ [[Азербайджан]]ы. Фæстæдæр, уыцы дыууыæ хабары æрбакодтой тохмæ. Цалынмæ уыдысты ахастмæ гæсгæ æмбæлгæ ахæтытæ бирæ гыццыл къордты æхсæн, уый арæх пайда кодтой бынæттон æмæ фæсарæйнаг цæстдарджытæ, æмæ сæ тыхтæ [[Мæскуы]]йы æмбаргæйæ пайда кодтой уыцы тынгад раздæры Советон республикæты хæдбарад халынмæ.

[[1989-æм аз]]ы [[Хуссар Ирыстон]]ы автономон облæсты ныгуыпп кодтой карз змæстытæ гуырдзиаг æмæ ирон цæрджыты ’хсæн. Ирæттæ домдтой цæмæй Хуссар Ирыстоны сын сæ бартæ бахъахъхъæныны тыххæй уæлдæр ном радтой, суæлдæр кæной облæст автономон республикæйы онг ГССР-ы мидæг. Фæлæ Гамсахурдиа æмæ Гуырдзыстоны парламент, никæй бафæрсгæйæ, æнæзакъонæй байстой облæсты ном дæр, зæгъгæ, «Мах ирæтты гуырдзиаг цъылынæй [[Ручъы тъунел]]ыл уырысырдæм асæрфдзыстæм». Тагъд рæстæджы тугкалд дæр æруагътой Хуссар Ирыстоны зæххыл. Ирæтты сæ фылдæр фæсырдтой æрмæст Хуссар Ирыстонæй нæ, фæлæ Гуырдзыстоны мидæггаг районтæй дæр. Уыцы миты фæстæ Хуссар Ирыстоныл æндæр бон нæ уыд, æмæ уæд Хуссар Ирыстоны паддзахад расидта, Хуссар Ирыстон Гуырдзыстонæй кæй ахицæн ис æмæ Цæгат Ирыстонимæ кæй иу кæны, уый.

== Æддаг æрмæг ==
* [http://lenta.ru/lib/14179271/ Lenta.ru: Гамсахурдиайы тыххæй факттæ]
* [http://www.kolhida.ru/index.php3?path=_etnography/mneniya&amp;source=01 Гамсахурдиайы лекци (1990-æм азы 9 майы)] (уырыссаг текст)
* [http://web.archive.org/20010414023800/www.geocities.com/shavlego/ZG_Letter_SH.htm Гамсахурдиайы гом фыстæг Шеварднадземæ] (1992-æм азы 19 апрелы; англисаг тæлмац)
* [http://memorium.cjes.ru/?page=4&amp;id=3247 Гуырдзыстоны журналистты гом фыстæг Гамсахурдиамæ] (1993 аз; уырыссагау)
* [http://web.archive.org/20010128085300/www.geocities.com/z_g.geo/z_g.html Гамсахурдиайы тыххæй мысæн фарс] (звиадистон цæстæнгасæй; англисагау)
* [http://www.abkhaziya.org/books/kgb_vlast/zviad_vzlet.html Abkhaziya.org: взлёт и падение Звиада Гамсахурдия]

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Гуырдзыстоны президенттæ]]
[[Категори:Гуырдзыстоны политиктæ]]
[[Категори:Гуырдзыстоны ахуыргæндтæ]]
[[Категори:Гуырдзыстоны зындгонд адæм]]
[[Категори:Тбилисы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>eiu09dhau9bemxiezbkqc8wq5v5dh40</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пастухов, Андрей Василийы фырт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4538</id>
    <revision>
      <id>525950</id>
      <parentid>501579</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:39:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16510" xml:space="preserve">{{Ахуыргонд
| имя                  = 
| оригинал имени       = 
| изображение          = 
| описание изображения = 
| имя при рождении     = 
| дата рождения        = 
| место рождения       = 
| дата смерти          = 
| место смерти         = 
| гражданство          = 
| научная сфера        = 
| место работы         = 
| альма-матер          = 
| учёная степень       = 
| учёное звание        = 
| научный руководитель = 
| знаменитые ученики   = 
| известен как         = 
| награды и премии     = 
| роспись              = 
| ширина росписи       = 
| сайт                 = 
| викицитатник         = 
| викитека             = 
| викисклад            = 
}}
'''Пастухов Василийы фырт Андрей''' ([[1860]]-[[1899]]) уыдис зындгонд уырыссаг хохиртасæг æмæ топограф.

== Сывæллоны бонтæ ==
[[XIX æнус|XIX æнусы]] астæу [[Харьковы губернæ]]йы цæугæдон [[Деркул]]ы ([[Цæгат Донец]]ы къабаз) галиу фарс бæхты заводимæ иумæ аразын райдыдтой æфсæддон посёлок. Заводы куыстой, сæ бинонты посёлокмæ æрбаласыны бар кæмæн уыд, уыцы салдæттæ.

1860 азы поселочы салдат Василий Пастуховы хæдзары райгуырдис лæппу Андрей. Лæппуйыл цалдæр азы куы сæххæст ис, уæд йæ фыд фæрынчын [[халер]]æй æмæ амардис, фæстæдæр амардис йæ мад дæр. Андрейы хистæр æфсымæр æмæ хойæн уыд бинонтæ, æмæ лæппу ахуыр кæнынмæ бацыдис бæхты заводы училищемæ.

Андрей ахуыр кодта зæрдæргъæвдæй, нымад уыд раззагдæр ахуырдзаутæй иуыл, æмæ йæ училище каст фæуыны фæстæ райстой къæнцылармæ кусынмæ. Лæппу къæнцылары куы куыста, уæд базонгæ зæронд ефрейтор И. П. Болотниковимæ. Болотников Андрейæн арæх дзырдта, кæм архайдта, [[Кавказ]]ы, [[Турк|Турчы]] æмæ [[Иран]]ы уыцы хæстыты тыххæй. Ефрейтор уыд дæсны таурæгъгæнæг, уæлдай тынгдæр та уарзта, йæ зæрдæмæ чи фæцыдис, уыцы хæхты тыххæй дзурын.

== Ахуырад ==
Чысыл фæстæдæр Пастухов базонгæ, хъуыддаджы фæдыл Ног Деркулмæ æрбацæуæг топограф Сидоровимæ. Сидоров Андрей Пастуховы базонгæ кодта [[топографи]]имæ, загъта йын, [[Бетъырбух]]ы кæй ис топографты-геодезистты цæттæгæнæн училище. Лæппу ацыд уыцы училищемæ ахуыр кæнынмæ.

Училищейы ахуыр кодтой канд топографийыл æмæ [[геодези]]йыл нæ, фæлæ [[географи]]йыл, [[физикæ]]йыл, æрдззонынадыл, [[уырыссаг литературæ]] æмæ æндæр предметтыл. Дыууæ азы фæстæ училище иттæг хорз бæрæггæнæнтимæ каст куы фæцис, уæд æй топографæй кусынмæ арвыстой [[Курляндии|Курляндийы губернæмæ]], фæстæдæр та — Кавказы æфсæддон зылды топографион хайадмæ.

== Пастухов Кавказы ==
Кавказмæ фæндагыл æрыгон топограф базонгæ номдзыд уырыссаг ахуыргонд Пётр Пётры фырт Семенов-Тян-Шанскиимæ, йæ ног зонгæйы фæндонæй [[Арвыкомы фæндаг]]ыл ацыд [[Тбилис|Тифлисмæ]] æмæ федта, Пушкины, Лермонтовы, Толстойы æмæ Грибоедовы уацмысты кæй тыххæй каст, уыцы бынæттæ. Тифлисы А. Пастухов радта фæлварæнтæ Кавказы æфсæддон зылды топографион хайадмæ æмæ йын радтой кæстæр кълассон топографы цин. Пастухов базонгæ зындгонд ахуыргæндтæ-кавказиртасджытæ А. Н. Некрасовимæ, Н. Я. Динникимæ, Н. М. Альбовимæ, И. И. Ходзькоимæ, ногæй фембæлд П. П. Семенов-Тян-Шанскиимæ.

Фондз азы дæргъы Андрей Василийы фырт куыста [[Дагъистан]]ы хохы, систа [[Гимры]]йы æмæ Андийы хæхты къамтæ, Центрон Кавказы, ома, [[Сæнайы хох]]мæ ’ввахс кодта топографион куыстытæ.

=== Сæнайы хох ===
Пастухов зыдта, Сæнайы хохмæ цæмæй схиза, уый тыххæй йæ сæрмагондæй бацæттæ кæнын кæй æмбæлы, уый. Уымæй уæлдай, Сæнайы хохмæ схизæн уыд æрмæст сæрмагонд альпинистон кусæнгæрзтимæ.

Райдыдта [[1889]] аз. Пастухов йæхи бацæттæ кодта Сæнайы хохмæ схизынмæ, цæмæй сараза нывыл топографион картæ. Хохмæ хизджытæн уæнгдыхæй бацæттæ кæнынæй уæлдай æмбæлыдис дзæбæх кусæнгæрзтæ æмæ хæрзад хойраг. Андрей Василийы фырт бацæттæ кодта цалдæр хуызы къахы- æмæ уæлæдарæс, æрæмбырд кодта Сæнайы хохы тыххæй æрмæджытæ æмæ бæрæггæнæнтæ, бæстон раиртæста Сæнайы хохмæ раздæр схизæг фæсарæйнаг альпинистты фæлтæрддзинад.

Кусæнгæрзтæ æмæ хойраг бацæттæ кæныны фæстæ Пастухов бавнæлдта хохдзауты къорд æмбырд кæнынмæ. Алфамбылай гуырдзиаг æмæ ирон хъæуты цæрджытæ куы федтой, фæсарæйнаг альпинистты кусæнгæрзтимæ абаргæйæ, Пастуховы хиконд кусæнгæрзтæ цауддæр кæй сты, уый, уæд разы нал уыдысты Андрей Василийы фыртимæ иумæ хохмæ хизыныл. Уымæй уæлдай, хохмæ схизынмæ Пастухов [[Майлийы цъити]]йы ’рдыгæй кæй равзæрста, уыцы фæндаг, Арвыкомырдыгæй фæндагимæ абаргæйæ, уыд бæлвырд зындæр.

Бынæттон хъæуты цæрджытæ Пастуховимæ балцы ацæуыныл куынæ сразы сты, уæд Андрей Василийы фырт йæхицæн бæлццонтæн равзæрста Сунжæ-Дзæуджыхъæуы полчъы цалдæр æфсæддоны.

Балцы ацæуыны хæдразмæ Пастуховмæ бацыдис [[Тменыхъæу|тменыхъæуккаг]] [[Царахаты Тепсарыхъо]], æмæ йын загъта, хохмæ схизыныл разы кæй у, уый. Царахы-фыртыл кæд æртиссæдз азæй фылдæр цыдис, уæддæр фæлтæрд цуанон уæнгдыхæй уыд рæвдз, зыдта Сæнайы хохмæ фæндаджы хай.

[[1889]] азы [[27 июлы]] хохдзаутæ балцы ацыдысты. Уыд асæст бон, кодта сæлфынæг, ихыл рæвдз цæуæн нæ уыд. Цъитийыл калдис, бæлццонты чи къуылымпы кодта, бирæ ахæм дæттæ. Ранæй-рæтты фæндаг æхгæдтой, митæй чи байдзаг ис, ихы ахæм скъуыдтæ.

Куыдфæстæмæ хохдзаутæ фæлладысты уæлдай тынгдæр. Адæм бæрзонд хохмæ фыццаг хатт кæй цыдысты, стæй сæм лæмæгъ хиконд кусæнгæрзтæ кæй уыд, уыдæттæ сæ тынг къуылымпы кодтой. Фæлæ экспедицийы разамонæг Андрей Пастуховмæ ныфс уыд, Сæнайы хохмæ сын схизын кæй бантысдзæн, уымæй.

Цъитийыл схизæнтæ 60 градусæй цæхгæрдæр кæм уыдысты, уым ранæй-рæтты къæпсырты фæрцы уæлæмæ схизæн нæ уыд, æмæ-иу уæд экспедицийы архайджытæ бавнæлдтой ихыл къæпхæнтæ аразынмæ. Денджызы æмвæзадæй 4000 метры уæлдæр бæрзæндыл къæпхæнтæ аразын уыд тынг зын куыст.

Къæпхæнтæ адæм арæзтой радыгай. Уæззау куыстæй æппæтæй раздæр бафæлладысты Сунжæ-Дзæуджыхъæуы полчъы салдæттæ, æмæ сæ бон дарддæр цæуын нал уыд. Хохдзаутæ баззадысты цыппарæй: Пастухов, Царахы-фырт æмæ иннæтæй рæвдздæр чи уыд, дыууæ уыцы салдаты — Потапов æмæ Лапкин.

Цалдæр сахаты фæстæ фидар Лапкинмæ рабæрæг [[хохаг низ]]ы миниуджытæ. Экспедицийы архайджытæн дарддæр цæуын уыд ноджы зындæр. Адæмæн уарынæй æмæ дымгæйæ уыд уазал, [[туаггуыр]] сын нæ фаг кодта, боныхъæд цалдæр хатты аивта. Уарыны æмæ дымгæйы аххосæй экспедицийы архайджытæ хатгай кæрæдзийы нæ уыдтой.

4500 метры бæрзæндæныл уазал æхсæвиуат скодтой. Хохы цъупмæ бирæ нал баззад, райсомæй йæм ногæй хизын райдайдзысты, ныр та уал фæллад суадзын æмбæлы, фæлæ æнæ цатырæй æмæ хъарм уæлæдарæсæй фынæй кæнын не ’мбæлы. Уазал дымгæ экспедицийы архайджыты цæмæй къаддæр хъыгдара, уый тыххæй дуртæй сарæзтой сис. Ацы балцы тыххæй Пастухов фæстæдæр ныффыста: «''Фæзыл цалдæр хатты куы азгъордтам, уæд чысыл схъарм стæм æмæ та ногæй æрхуыссыдыстæм''…» Æхсæвæй бонмæ афтæ цалдæр хатты бакодтой. Райсомæй рабæрæг ис, Потаповæн йæ бон дарддæр цæуын кæй нал у, уый æмæ йæ хъарм дзаумæттимæ æмæ хойрагимæ, дымгæ йæ кæм нæ хъыгдара, ахæм ран ныууагътой.

Дарддæр [[Сæнайы хох]]мæ цыдысты дыууæйæ — Андрей Пастухов æмæ Царахаты Тепсарыхъо. Дыууæсæдæ метры уæлдæр куы схызтысты, уæд Царахы-фырты хъустæй туг кæлын райдыдта. Алæууыдысты сахаты ’рдæджы бæрц, хъустæ митæй аууæрстой, æмæ афтæмæй туг баурæдтой. Стыр зындзинæдтæ æвзаргæйæ, дыууæ ныфсджын нæлгоймаджы та ногæй уæлæмæ фæцæуынц. Алфамбылай — иттæг сабыр æмæ рæсугъд æрдз.

[[29 июлы]] бонæй 4 сахатыл хохдзаутæ схæццæ сты Сæнайы хохы цъуппмæ. Пастухов балцы боныджы ныффыста: «''Хохы цъуппæй нæм чи зыны, уыцы рæсугъд æрдз мæ бон хуымæтæджы дзырдтæй равдисын нæу''…»

Сæнайы хохы цъуппыл Андрей Василийы фырт систа топографион къамтæ, сарæзта метеоиртæстытæ, нывтæ æмæ дзы ныффидар кодта, биноклтæй кæсгæйæ, Дзæуджыхъæуæй æмæ æндæр цæрæн бынæттæй чи зынд, ахæм стыр сырх тырыса. Уыцы аз дзæуджыхъуæккæгтæ бирæ дис кодтой уыцы тырысайыл, фæстæдæр йæ дымгæ атыдта.

Хохдзаутæ уæлæмæ хизынæй кæй бафæлладысты, уымæ гæсгæ сын бынмæ хизын дæр уыд зын.

Экспедицийы архайджытæ [[Хъæрмæдон]]мæ æрхæццæ сты, Сæнайы хохмæ куы ацыдысты, уымæй фондз боны фæстæ.

А. Пастухов æмæ Царахы-фырт уыдысты уыцы адæймæгтæ, Сæнайы хохы цъуппыл геологион æмæ метеорологион иртæстытæ саразын, стæй топографион къамтæ сисын фыццаг кæмæн бантыстис.

=== Æндæр куыст хохы ===
Андрей Василийы фырт Пастухов уыд, Кавказы зынвадат рæтты бирæ топографион къамтæ чи систа, ахæм фæлтæрд топограф. А. Пастухов раиртæста бирæ кæмттæ, цъититæ æмæ уæлвæзтæ æмæ сын сарæзта топографион картæтæ. Пастухов кæй систа, Сæнайы æмæ Эльбрусы хæхты уыцы къамтæн абон дæр ис стыр зонадон ахадындзинад.

1890 азы А. Пастухов раиртæста [[Эльбрус|Эльбрусы хох]], 1891 азы — [[Халасхох]], 1892 азы — [[Шахдаг]], 1893 азы — [[Арарат]] æмæ [[Алагёз]], 1895 азы — [[Стыр Арарат]].

Пастухов газетты æмæ журналты кæй ныммыхуыр кодта, уыцы уацхъуыдтæй уæлдай стырдæр зонадон ахадындзинад ис мæнæ ахæмтæн: «Алагёзмæ балц», «Халацы хохы цъупмæ балц», «Сæнайы хохмæ балц», «Сæнайы хох æмæ Эльбрус», «Кавказы бæрзонддæр хæхтæм балц» æмæ иннæтæн.

== Пастуховы ингæн ==
А. В. Пастухов амардис [[1899]] азы æмæ йæ йæ курдиатмæ гæсгæ баныгæдтой сахар [[Гуымы Хъæрмæдон]]ы [[Машук-хохы]] фахсыл. Пастуховы марды раз ныхас кæнгæйæ, номдзыд кавказиртасæг Д. Д. Пагирев загъта: «''Андрей Василийы фырт йæхицæн ном скодта, Стыр æмæ Чысыл Кавказы сæйраг бæрзæндтæ æвæллайгæйæ æмæ ныфсджынæй кæй иртæста, уымæй. Пастухов уыд фыццаг уырыссаг кавказаг альпинист''…»

== Æддаг æрмæг ==
* [http://allingvo.ru/PERSON/namysdzyn_hohdzau.htm Пастуховы тыххæй фарс иронау æмæ уырыссагау Ирон æвзаджы мæскуыйаг клубы сайты]

{{Рæстдзинад}}

[[Категори:Альпинисттæ]]
[[Категори:Уæрæсейы зындгонд адæм]]</text>
      <sha1>2bfw9w78wzr6g6j6c9dapodwkaei7pt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуызæг:Краснодары крайы сахартæ</title>
    <ns>10</ns>
    <id>5470</id>
    <revision>
      <id>525934</id>
      <parentid>496731</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:27:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1248" xml:space="preserve">{{Регионы сахартæ
|Регион = Краснодары край
|РегионГуырынон = Краснодары крайы
|Тырыса = Flag of Krasnodar Krai.svg
|Герб= Coat of Arms of Krasnodar Kray.svg
|СæйрагСахар = Краснодар
|СæйрагСахарыСтатус = Сæйраг сахар
|Сахартæ = [[Абинск]] {{!}} [[Анапæ]] {{!}} [[Апшеронск]] {{!}} [[Армавир (Уæрæсе)|Армавир]] {{!}} [[Белореченск]] {{!}} [[Геленджик]] {{!}} {{nobr|[[Горячий Ключ]]}} {{!}} [[Гулькевичи]] {{!}} [[Ейск]] {{!}} [[Кореновск]] {{!}} [[Кропоткин (сахар)|Кропоткин]] {{!}} [[Крымск]] {{!}} [[Курганинск]] {{!}} [[Лабинск]] {{!}} [[Новокубанск]] {{!}} [[Новороссийск]] {{!}} {{nobr|[[Приморско-Ахтарск]]}} {{!}} {{nobr|[[Славянск-Хъобаныл]]}} {{!}} [[Сочи]] {{!}} [[Темрюк]] {{!}} [[Тимашёвск]] {{!}} [[Тихорецк]] {{!}} [[Туапсе]] {{!}} {{nobr|[[Усть-Лабинск]]}} {{!}} [[Хадыженск]]}}
&lt;noinclude&gt;
[[Категори:Шаблонтæ:Уæрæсе]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>jq6hoiil6apojvzkuraoyq21q3tjwcb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уæрæсейы сахартæ цæрджыты нымæцмæ гæсгæ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6044</id>
    <revision>
      <id>525942</id>
      <parentid>483672</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:31:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13744" xml:space="preserve">[[2006]] азы [[1 январы]] уавæрмæ гæсгæ [[Уæрæсе]]йы уыдис, йæ цæрджыты нымæц '''100 мин адæймагæй фылдæр кæмæн и, 167 ахæм сахары''' (Паддзахадон статистикæйы федералон службæйы информаци[http://web.archive.org/web/20070208043245/http://www.gks.ru/free_doc/2006/b06_13/04-14.htm]). Дæлæ номхыгъды уыцы сахартæ ранымад сты.

{|class=&quot;standard sortable&quot;		
! №
! Сахар
! [[1979]]
! [[1989]]
! [[2002]]
! [[2003]]
! [[2004]]
! [[2005]]
! [[2006]]
|-
| 1
| [[Мæскуы]]
| 7854
| 8677
| 10126
| 10387
| 10391
| 10407
| 10425
|-
| 2
| [[Бетъырбух]]
| 4067
| 4435
| 4661
| 4656
| 4624
| 4600
| 4581
|-
| 3
| [[Новосибирск]]
| 1309
| 1436
| 1426
| 1423
| 1413
| 1406
| 1397
|-
| 4
| [[Екатеринбург]]
| 1210
| 1363
| 1294
| 1293
| 1287
| 1304
| 1308
|-
| 5
| [[Дæллаг Новгород]]
| 1342
| 1435
| 1311
| 1309
| 1297
| 1289
| 1284
|-
| 6
| [[Самарæ]]
| 1203
| 1257
| 1158
| 1155
| 1144
| 1133
| 1143
|-
| 7
| [[Омск]]
| 1016
| 1149
| 1134
| 1131
| 1122
| 1143
| 1139
|-
| 8
| [[Хъазан]]
| 989
| 1085
| 1105
| 1106
| 1107
| 1110
| 1113
|-
| 9
| [[Челябинск]]
| 1030
| 1142
| 1077
| 1076
| 1071
| 1095
| 1093
|-
| 10
| [[Ростов-Доныл]]
| 925
| 1008
| 1068
| 1068
| 1062
| 1058
| 1055
|-
| 11
| [[Уфа]]
| 977
| 1080
| 1042
| 1043
| 1041
| 1036
| 1030
|-
| 12
| [[Пермь]]
| 998
| 1092
| 1002
| 1000
| 995
| 989
| 993
|-
| 13
| [[Волгоград]]
| 926
| 995
| 1011
| 1010
| 1004
| 999
| 992
|-
| 14
| [[Красноярск]]
| 795
| 912
| 909
| 912
| 913
| 917
| 921
|-
| 15
| [[Саратов]]
| 854
| 902
| 873
| 871
| 865
| 858
| 850
|-
| 16
| [[Воронеж]]
| 781
| 882
| 849
| 850
| 850
| 849
| 846
|-
| 17
| [[Краснодар]]
| 557
| 619
| 646
| 646
| 719
| 715
| 710
|-
| 18
| [[Тольятти]]
| 505
| 629
| 703
| 703
| 704
| 705
| 705
|-
| 19
| [[Барнаул]]
| 534
| 599
| 646
| 623
| 636
| 631
| 653
|-
| 20
| [[Ижевск]]
| 551
| 635
| 632
| 632
| 628
| 623
| 620
|-
| 21
| [[Ульяновск]]
| 462
| 624
| 636
| 634
| 628
| 623
| 617
|-
| 22
| [[Ярославль]]
| 595
| 629
| 613
| 612
| 608
| 605
| 604
|-
| 23
| [[Владивосток]]
| 549
| 631
| 595
| 595
| 590
| 587
| 584
|-
| 24
| [[Иркутск]]
| 548
| 622
| 594
| 593
| 589
| 583
| 578
|-
| 25
| [[Хабаровск]]
| 526
| 598
| 583
| 582
| 580
| 579
| 578
|-
| 26
| [[Новокузнецк]]
| 544
| 602
| 550
| 550
| 548
| 563
| 562
|-
| 27
| [[Тюмень]]
| 356
| 476
| 511
| 510
| 510
| 538
| 543
|-
| 28
| [[Оренбург]]
| 458
| 544
| 549
| 548
| 543
| 539
| 534
|-
| 29
| [[Кемерово]]
| 461
| 518
| 485
| 484
| 480
| 523
| 520
|-
| 30
| [[Рязань]]
| 450
| 512
| 522
| 521
| 517
| 516
| 513
|-
| 31
| [[Пензæ]]
| 482
| 538
| 518
| 518
| 515
| 513
| 510
|-
| 32
| [[Тулæ]]
| 513
| 536
| 481
| 480
| 472
| 466
| 509
|-
| 33
| [[Набережные Челны]]
| 305
| 505
| 510
| 510
| 509
| 508
| 507
|-
| 34
| [[Липецк]]
| 394
| 447
| 506
| 506
| 504
| 503
| 503
|-
| 35
| [[Астрахань]]
| 458
| 505
| 505
| 505
| 503
| 501
| 499
|-
| 36
| [[Томск]]
| 423
| 502
| 488
| 489
| 489
| 487
| 490
|-
| 37
| [[Махачкала]]
| 247
| 315
| 462
| 463
| 464
| 465
| 466
|-
| 38
| [[Киров (Кировы облæст)|Киров]]
| 388
| 440
| 458
| 457
| 452
| 449
| 469
|-
| 39
| [[Чебоксары]]
| 307
| 420
| 441
| 441
| 442
| 443
| 442
|-
| 40
| [[Калининград]]
| 354
| 401
| 430
| 430
| 428
| 426
| 424
|-
| 41
| [[Брянск]]
| 394
| 448
| 432
| 431
| 428
| 424
| 420
|-
| 42
| [[Иваново]]
| 464
| 478
| 432
| 430
| 424
| 418
| 413
|-
| 43
| [[Магнитогорск]]
| 410
| 439
| 419
| 418
| 416
| 417
| 413
|-
| 44
| [[Тверь]]
| 411
| 446
| 409
| 408
| 403
| 407
| 406
|-
| 45
| [[Курск]]
| 371
| 420
| 412
| 412
| 408
| 406
| 406
|-
| 46
| [[Дæллаг Тагил]]
| 401
| 439
| 390
| 390
| 387
| 383
| 380
|-
| 47
| [[Стъарапол]]
| 257
| 317
| 355
| 355
| 355
| 356
| 358
|-
| 48
| [[Архангельск]]
| 385
| 417
| 356
| 356
| 353
| 352
| 350
|-
| 49
| [[Улан-Удэ]]
| 300
| 352
| 359
| 359
| 356
| 353
| 348
|-
| 50
| [[Белгород]]
| 238
| 298
| 337
| 338
| 339
| 341
| 344
|-
| 51
| [[Владимир (сахар)|Владимир]]
| 294
| 347
| 316
| 315
| 313
| 310
| 341
|-
| 52
| [[Курган (сахар)|Курган]]
| 308
| 354
| 346
| 344
| 339
| 334
| 330
|-
| 53
| [[Сочи]]
| 243
| 312
| 329
| 329
| 328
| 329
| 330
|-
| 54
| [[Калугæ]]
| 264
| 310
| 335
| 334
| 332
| 329
| 329
|-
| 55
| [[Орёл]]
| 303
| 333
| 333
| 333
| 331
| 329
| 326
|-
| 56
| [[Мурманск]]
| 382
| 472
| 336
| 335
| 329
| 325
| 321
|-
| 57
| [[Смоленск]]
| 297
| 339
| 325
| 324
| 322
| 319
| 318
|-
| 58
| [[Дзæуджыхъæу]]
| 276
| 299
| 316
| 315
| 315
| 314
| 314
|-
| 59
| [[Волжский]]
| 213
| 267
| 313
| 312
| 311
| 309
| 309
|-
| 60
| [[Череповец]]
| 266
| 310
| 312
| 312
| 311
| 309
| 308
|-
| 61
| [[Чита]]
| 302
| 363
| 317
| 316
| 312
| 308
| 306
|-
| 62
| [[Саранск]]
| 262
| 313
| 305
| 304
| 302
| 299
| 297
|-
| 63
| [[Сургут]]
| 107
| 250
| 285
| 286
| 290
| 292
| 291
|-
| 64
| [[Вологдæ]]
| 236
| 280
| 293
| 293
| 290
| 288
| 287
|-
| 65
| [[Тамбов]]
| 270
| 304
| 294
| 293
| 290
| 287
| 285
|-
| 66
| [[Кострома]]
| 255
| 278
| 279
| 279
| 277
| 276
| 275
|-
| 67
| [[Комсомольск-Амурыл]]
| 266
| 316
| 281
| 280
| 278
| 276
| 273
|-
| 68
| [[Налцыкк]]
| 200
| 231
| 275
| 275
| 274
| 273
| 271
|-
| 69
| [[Таганрог]]
| 278
| 291
| 282
| 281
| 277
| 273
| 269
|-
| 70
| [[Стерлитамак]]
| 221
| 248
| 264
| 264
| 265
| 265
| 266
|-
| 71
| [[Петрозаводск]]
| 236
| 270
| 266
| 268
| 266
| 266
| 265
|-
| 72
| [[Братск]]
| 215
| 258
| 259
| 259
| 258
| 257
| 255
|-
| 73
| [[Дзержинск (Дæллаг Новгороды облæст)|Дзержинск]]
| 258
| 285
| 261
| 261
| 259
| 256
| 253
|-
| 74
| [[Йошкар-Ола]]
| 202
| 242
| 257
| 257
| 255
| 253
| 251
|-
| 75
| [[Шахты]]
| 209
| 224
| 223
| 222
| 220
| 249
| 248
|-
| 76
| [[Орск]]
| 247
| 271
| 251
| 251
| 249
| 248
| 247
|-
| 77
| [[Ангарск]]
| 240
| 266
| 247
| 247
| 246
| 248
| 246
|-
| 78
| [[Нижневартовск]]
| 110
| 245
| 239
| 239
| 240
| 240
| 241
|-
| 79
| [[Якутск]]
| 153
| 188
| 211
| 213
| 217
| 236
| 239
|-
| 80
| [[Новороссийск]]
| 159
| 187
| 232
| 232
| 232
| 231
| 231
|-
| 81
| [[Сыктывкар]]
| 184
| 232
| 230
| 229
| 228
| 229
| 229
|-
| 82
| [[Нижнекамск]]
| 136
| 193
| 225
| 226
| 227
| 227
| 227
|-
| 83
| [[Бийск]]
| 214
| 232
| 219
| 218
| 229
| 228
| 225
|-
| 84
| [[Стыр Новгород]]
| 185
| 228
| 217
| 216
| 214
| 219
| 218
|-
| 85
| [[Зæронд Оскол]]
| 116
| 173
| 216
| 216
| 217
| 217
| 218
|-
| 86
| [[Грозна]]
| 375
| 397
| 211
| 211
| 214
| 216
| 218
|-
| 87
| [[Прокопьевск]]
| 265
| 271
| 225
| 224
| 221
| 219
| 217
|-
| 88
| [[Рыбинск]]
| 242
| 252
| 223
| 222
| 220
| 217
| 215
|-
| 89
| [[Норильск]]
| 187
| 180
| 135
| 134
| 133
| 132
| 213
|-
| 90
| [[Благовещенск (Амуры облæст)|Благовещенск]]
| 172
| 204
| 219
| 220
| 220
| 218
| 212
|-
| 91
| [[Балаково]]
| 153
| 199
| 200
| 200
| 200
| 200
| 199
|-
| 92
| [[Псков]]
| 175
| 204
| 203
| 202
| 201
| 200
| 197
|-
| 93
| [[Северодвинск]]
| 202
| 254
| 202
| 201
| 199
| 197
| 195
|-
| 94
| [[Петропавловск-Камчатский]]
| 217
| 273
| 198
| 198
| 197
| 196
| 195
|-
| 95
| [[Энгельс (сахар)|Энгельс]]
| 163
| 182
| 194
| 194
| 192
| 192
| 195
|-
| 96
| [[Армавир (Уæрæсе)|Армавир]]
| 160
| 159
| 194
| 194
| 192
| 192
| 191
|-
| 97
| [[Златоуст]]
| 197
| 208
| 195
| 194
| 193
| 192
| 190
|-
| 98
| [[Каменск-Уральский]]
| 188
| 207
| 186
| 186
| 185
| 183
| 183
|-
| 99
| [[Балашихæ]]
| 117
| 135
| 148
| 148
| 175
| 181
| 183
|-
| 100
| [[Сызрань]]
| 165
| 173
| 188
| 188
| 185
| 184
| 182
|-
| 101
| [[Новочеркасск]]
| 182
| 187
| 171
| 171
| 169
| 181
| 180
|-
| 102
| [[Подольск]]
| 202
| 208
| 181
| 181
| 180
| 180
| 180
|-
| 103
| [[Химки]]
| 119
| 134
| 141
| 141
| 142
| 180
| 180
|-
| 104
| [[Южно-Сахалинск]]
| 139
| 156
| 175
| 175
| 174
| 174
| 173
|-
| 105
| [[Королёв (сахар)|Королёв]]
| 135
| 160
| 143
| 143
| 171
| 172
| 173
|-
| 106
| [[Находкæ]]
| 131
| 160
| 149
| 148
| 146
| 174
| 172
|-
| 107
| [[Волгодонск]]
| 92
| 177
| 166
| 166
| 166
| 171
| 171
|-
| 108
| [[Березники]]
| 187
| 202
| 173
| 173
| 171
| 170
| 168
|-
| 109
| [[Абакан]]
| 129
| 153
| 165
| 165
| 165
| 165
| 164
|-
| 110
| [[Мытищи]]
| 141
| 155
| 160
| 160
| 161
| 162
| 162
|-
| 111
| [[Рубцовск]]
| 158
| 172
| 163
| 163
| 162
| 160
| 159
|-
| 112
| [[Люберцы]]
| 154
| 165
| 157
| 157
| 158
| 158
| 159
|-
| 113
| [[Салават]]
| 138
| 151
| 159
| 159
| 158
| 158
| 157
|-
| 114
| [[Майкъоп]]
| 125
| 148
| 157
| 157
| 157
| 157
| 157
|-
| 115
| [[Миасс (сахар)|Миасс]]
| 149
| 167
| 158
| 158
| 157
| 156
| 155
|-
| 116
| [[Уссурийск]]
| 146
| 157
| 158
| 158
| 157
| 156
| 155
|-
| 117
| [[Ковров]]
| 145
| 161
| 155
| 155
| 154
| 153
| 152
|-
| 118
| [[Коломнæ]]
| 147
| 162
| 150
| 150
| 149
| 149
| 148
|-
| 119
| [[Электросталь]]
| 140
| 152
| 146
| 146
| 146
| 146
| 146
|-
| 120
| [[Альметьевск]]
| 109
| 130
| 140
| 140
| 142
| 142
| 142
|-
| 121
| [[Пятигорск]]
| 102
| 125
| 141
| 140
| 140
| 140
| 140
|-
| 122
| [[Копейск]]
| 79
| 79
| 73
| 73
| 72
| 139
| 138
|-
| 123
| [[Первоуральск]]
| 130
| 142
| 132
| 132
| 132
| 133
| 133
|-
| 124
| [[Одинцово]]
| 101
| 126
| 135
| 135
| 134
| 133
| 132
|-
| 125
| [[Невинномысск]]
| 105
| 121
| 132
| 132
| 132
| 131
| 130
|-
| 126
| [[Назрань]]
| 15
| 18
| 125
| 125
| 127
| 129
| 130
|-
| 127
| [[Кисловодск]]
| 87
| 106
| 130
| 130
| 129
| 129
| 129
|-
| 128
| [[Новомосковск (Тулæйы облæст)|Новомосковск]]
| 146
| 146
| 134
| 134
| 132
| 130
| 128
|-
| 129
| [[Димитровград]]
| 106
| 123
| 131
| 131
| 130
| 129
| 128
|-
| 130
| [[Новочебоксарск]]
| 87
| 116
| 126
| 126
| 125
| 125
| 126
|-
| 131
| [[Серпухов]]
| 140
| 144
| 131
| 130
| 128
| 127
| 125
|-
| 132
| [[Хасавюрт]]
| 65
| 70
| 122
| 122
| 123
| 124
| 125
|-
| 133
| [[Камышин]]
| 113
| 123
| 128
| 127
| 126
| 124
| 122
|-
| 134
| [[Муром]]
| 115
| 122
| 127
| 126
| 125
| 124
| 122
|-
| 135
| [[Орехово-Зуево]]
| 133
| 137
| 122
| 122
| 122
| 122
| 122
|-
| 136
| [[Нефтекамск]]
| 71
| 108
| 122
| 122
| 122
| 119
| 118
|-
| 137
| [[Черкесск]]
| 91
| 112
| 116
| 116
| 117
| 117
| 117
|-
| 138
| [[Железнодорожный (сахар)|Железнодорожный]]
| 77
| 99
| 104
| 104
| 107
| 115
| 117
|-
| 139
| [[Ногинск]]
| 119
| 123
| 118
| 117
| 117
| 117
| 116
|-
| 140
| [[Новошахтинск]]
| 103
| 107
| 101
| 101
| 101
| 116
| 115
|-
| 141
| [[Ачинск]]
| 117
| 121
| 119
| 118
| 117
| 115
| 113
|-
| 142
| [[Елец]]
| 111
| 119
| 117
| 117
| 116
| 115
| 113
|-
| 143
| [[Сергиев Посад]]
| 108
| 115
| 114
| 113
| 112
| 114
| 113
|-
| 144
| [[Щёлково]]
| 100
| 109
| 113
| 113
| 113
| 113
| 113
|-
| 145
| [[Нефтеюганск]]
| 52
| 95
| 108
| 108
| 110
| 112
| 113
|-
| 146
| [[Ног Уренгой]]
| -
| 95
| 94
| 95
| 96
| 109
| 113
|-
| 147
| [[Новокуйбышевск]]
| 111
| 113
| 113
| 113
| 112
| 112
| 112
|-
| 148
| [[Кызыл]]
| 66
| 84
| 104
| 105
| 106
| 108
| 109
|-
| 149
| [[Ноябрьск]]
| -
| 87
| 96
| 97
| 98
| 107
| 109
|-
| 150
| [[Ленинск-Кузнецкий]]
| 158
| 165
| 112
| 112
| 110
| 109
| 108
|-
| 151
| [[Октябрьский (Башкортостан)|Октябрьский]]
| 88
| 105
| 109
| 109
| 109
| 108
| 108
|-
| 152
| [[Северск (Томсчы облæст)|Северск]]
| …
| …
| 109
| 109
| 108
| 108
| 108
|-
| 153
| [[Арзамас]]
| 91
| 108
| 109
| 109
| 108
| 108
| 107
|-
| 154
| [[Дербент]]
| 67
| 78
| 101
| 101
| 103
| 105
| 106
|-
| 155
| [[Обнинск]]
| 73
| 100
| 106
| 106
| 106
| 105
| 105
|-
| 156
| [[Батайск]]
| 91
| 92
| 107
| 107
| 106
| 105
| 104
|-
| 157
| [[Новотроицк]]
| 96
| 106
| 106
| 106
| 106
| 105
| 104
|-
| 158
| [[Киселёвск]]
| 122
| 128
| 106
| 106
| 105
| 104
| 104
|-
| 159
| [[Междуреченск]]
| 92
| 107
| 102
| 102
| 102
| 103
| 104
|-
| 160
| [[Ухта]]
| 91
| 113
| 103
| 103
| 103
| 103
| 103
|-
| 161
| [[Элиста]]
| 70
| 90
| 104
| 104
| 104
| 103
| 103
|-
| 162
| [[Великие Луки]]
| 103
| 113
| 105
| 105
| 104
| 103
| 102
|-
| 163
| [[Артём (сахар)|Артём]]
| 68
| 68
| 64
| 64
| 64
| 102
| 102
|-
| 164
| [[Канск]]
| 101
| 110
| 103
| 103
| 102
| 102
| 102
|-
| 165
| [[Жуковский (сахар)|Жуковский]]
| 91
| 101
| 101
| 101
| 101
| 101
| 101
|-
| 166
| [[Тобольск]]
| 63
| 95
| 93
| 93
| 92
| 101
| 101
|-
| 167
| [[Глазов]]
| 82
| 104
| 101
| 101
| 101
| 101
| 100
|}

[[Категори:Номхыгъдтæ:Уæрæсе]]
[[Категори:Уæрæсейы сахартæ|*]]</text>
      <sha1>19jk7i8cn6iglu3g72j9h7etxyss8a1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуызæг:Цæугæдон Хъобаныл цæрæнуæттæ</title>
    <ns>10</ns>
    <id>6620</id>
    <revision>
      <id>525935</id>
      <parentid>515152</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:28:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3922" xml:space="preserve">{| id=&quot;toc&quot; 
|-
! style=&quot;background:#ccccff&quot; align=&quot;center&quot; |Цæугæдон [[Хъобан (цæугæдон)|Хъобаныл]] цæрæнуæттæ, гуырæнæй донæфтæнмæ
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot; |
''[[Эльбрусский]]'' |
[[Карачаевск]] |
''[[Лабæ]]'' |
''[[Ногхъæу (Хъæрæсе-Черкес)|Ногхъæу]]'' |
''[[Хъуымис]]'' |
''[[Сары-Тюз]]'' |
''[[Правокубанский]]'' |
''[[Красногорская (Хъæрæсе-Черкес)|Красногорская]]'' |
[[Усть-Джегута]] |
[[Черкесск]] |
''[[Псыж]]'' |
''[[Чапаевское]]'' |
''[[Адыге-Хабль]]'' |
''[[Эркен-Шахар]]'' |
''[[Беломечетская (станицæ)|Беломечетская]]'' |
''[[Эркен-Юрт]]'' |
[[Невинномысск]] |
''{{NoincludeWantedpages|Кочубеевское}}'' |
''{{NoincludeWantedpages|Барсуковская (станицæ)|Барсуковская}}'' |
''{{NoincludeWantedpages|Балахоновское}}'' |
''{{NoincludeWantedpages|Николаевская (станицæ Краснодары крайы)|Николаевская}}'' |
''[[Успенское]]'' |
''[[Коноково]]'' |
''[[Убеженская (станицæ)|Убеженская]]'' |
[[Армавир (Уæрæсе)|Армавир]] |
''[[Прочноокопская (станицæ)|Прочноокопская]]'' |
[[Новокубанск]] |
''[[Григорополисская (станицæ)|Григорополисская]]'' |
''[[Темижбекская (станицæ)|Темижбекская]]'' |
''[[Кавказская (станицæ)|Кавказская]]'' |
''[[Гирей (Краснодары край)|Гирей]]'' |
[[Кропоткин (сахар)|Кропоткин]] |
''{{NoincludeWantedpages|Новоукраинское}}'' |
''[[Казанская (станицæ Краснодары крайы)|Казанская]]'' |
''[[Тбилисская (станицæ)|Тбилисская]]'' |
''[[Ладожская (станицæ)|Ладожская]]'' |
[[Усть-Лабинск]] |
''[[Хатукай]]'' |
''{{NoincludeWantedpages|Воронежская (станицæ)|Воронежская}}'' |
''{{NoincludeWantedpages|Васюринская (станицæ)|Васюринская}}'' |
''{{NoincludeWantedpages|Старокорсунская (станицæ)|Старокорсунская}}'' |
[[Адыгейск]] |
''[[Тлюстенхабль]]'' |
''[[Пашковский]]'' |
'''[[Краснодар]]''' |
''[[Яблоновский (Адыгей)|Яблоновский]]'' |
''{{NoincludeWantedpages|Старобжегокай}}'' |
''{{NoincludeWantedpages|Афипсип}}'' |
''{{NoincludeWantedpages|Елизаветинская (станицæ)|Елизаветинская}}'' |
''{{NoincludeWantedpages|Марьянская (станицæ)|Марьянская}}'' |
''{{NoincludeWantedpages|Фёдоровская (станицæ)|Фёдоровская}}'' |
''{{NoincludeWantedpages|Троицкая (станицæ Краснодары крайы)|Троицкая}}'' |
''{{NoincludeWantedpages|Варениковская (станицæ)|Варениковская}}'' |
[[Темрюк]]
|-
! style=&quot;background:#ccccff&quot; align=&quot;center&quot; |Хъобаны дыс ''Протокæ'' æмæ дельтæ
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot; |
[[Славянск-Хъобаныл]] |
''[[Гривенская]]'' |
''[[Петровская (станицæ)|Петровская]]'' |
''[[Черноерковская (станицæ)|Черноерковская]]'' 
&lt;/center&gt;&lt;noinclude&gt;[[Категори:Википеди:Сахарты номхыгъдты шаблонтæ|Кубань]]
[[Категори:Википеди:Навигацион шаблонтæ]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>7sw6vk7w2b2tkvh2iaq2pu3fm0cj80l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуызæг:ХПÆ</title>
    <ns>10</ns>
    <id>7565</id>
    <revision>
      <id>525814</id>
      <parentid>514117</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:10:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="749" xml:space="preserve">{{навигацион таг
|ныв = [[Ныв:Flag of the CIS.svg|85px]]
|сæргонд = [[Хæдбар Паддзахæдты Æмбалад]]
|текст = 
[[Азербайджан]] {{!}} [[Беларусь]] {{!}} [[Молдави]] {{!}} [[Сомих]] {{!}} [[Таджикистан]] {{!}} [[Уæрæсе]] {{!}} [[Узбекистан]] {{!}} [[Хъазахстан]] {{!}} [[Хъиргъиз]]

Раздæры уæнгтæ: [[Гуырдзыстон]] (1993—2009) {{!}} [[Украинæ]] (1991—2018)

Хъусдарæг паддзахæдтæ: [[Туркменистан]]
}}&lt;noinclude&gt;
[[Категори:Википеди:Навигацион шаблонтæ]]
[[Категори:Шаблонтæ:Географи]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>duo7n7y1zmvy9b1d85ih17hfr58ncg4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Беларус</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9597</id>
    <redirect title="Беларусь" />
    <revision>
      <id>526001</id>
      <parentid>88136</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:41:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3882</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: исправление двойного перенаправления на [[Беларусь]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">#ÆРВИТÆН [[Беларусь]]</text>
      <sha1>r52qut0s14br4lh9ijew3k6zwema5om</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bob Dylan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9948</id>
    <redirect title="Дилан, Боб" />
    <revision>
      <id>526000</id>
      <parentid>90805</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:41:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3882</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: исправление двойного перенаправления на [[Дилан, Боб]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#ÆРВИТÆН [[Дилан, Боб]]</text>
      <sha1>jc4j9c4jq376ace6jro5cqyeua02tb7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Саакашвили, Михаил Николозы фырт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11138</id>
    <revision>
      <id>525930</id>
      <parentid>516105</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:22:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20224" xml:space="preserve">{{Паддзахадон архайæг}}
'''Михаил Саакашвили''' ({{lang-ka|მიხეილ ნიკოლოზის ძე სააკაშვილი}}, райгуырдис [[21 декабры]] [[1967]] азы [[Тбилис]]ы) у [[Гуырдзыстон]]ы æртыккаг [[президент]], Гуырдзыстон æмæ [[Украинæ]]йы политик æмæ æхсæнадон архайæг. Президенты бынатмæ йæ равзæрстой [[2004-æм аз]]ы, [[Уардиты революци]]йы фæстæ. Дыккаг æмгъуыдмæ æвзæрст æрцыд [[2008-æм аз]]ы æмæ ацы бынаты куыста [[2013-æм аз]]ы ноябры онг.

[[1984-æм аз]]ы Михаил Саакашвили каст фæци Калачы астæуккаг скъола № 51, райста сыгъзæрин майдан. 

1989-90 азты службæ кодта советон æфсады куыд арæнгæс. [[1992-æм аз]]ы каст фæцис [[Киевы паддзахадон университет]]ы æхсæнадæмон ахастыты факультет æмæ сцыди Гуырдзыстонмæ, куыста адæймаджы бартæ хъахъхъæныны комитеты юристæй&lt;ref name=&quot;saaka-bio-grani&quot;&gt;{{cite web|url = http://grani.ru/Politics/World/Europe/Georgia/m.75144.html|title = Михаил Саакашвили, президент Грузии. Биография.|publisher = Грани.Ру|datepublished = 2004-08-10|accessdate = 2008-08-10|archiveurl = https://www.webcitation.org/619XFf4Y3?url=http://grani.ru/Politics/World/Europe/Georgia/m.75144.html#|archivedate = 2011-08-23|deadlink = no}}&lt;/ref&gt;. Уæд райста [[грант]] æмæ ахуырмæ ацыдис Францмæ, Адæймаджы барты æхсæнадæмон институтмæ. Афæдзы фæстæ та куыд АИШ-ы паддзахадон департаменты стипендиат æрвыст æрцыдис Колумбийы университетмæ (Нью-Йорк), уым 1994 азы райста барады магистры къæпхæн. Уый фæстæ ахуыр кодта [[Джордж Вашингтоны университет]]ы [[Вашингтон (сахар)|Вашингтоны]] сахары, стажировкæ кодта Барады европæйаг академийы ([[Флоренци]]) æмæ Æхсæнадæмон барады академийы ([[Гаагæ]])&lt;ref name=&quot;saaka-bio-grani&quot; /&gt;.

Куыста Норвегийы сæйраг сахар [[Осло]]йы уымы Адæймаджы барты институты, фæстæдæр та — америкаг юридикон фирмæйы [[:en:Patterson Belknap Webb &amp; Tyler|Patterson, Belknap, Webb &amp; Tyler]], кæцы ХПА-ы нефты гуырæнтыл америкаг проектты интерестæ хъахъхъæдта&lt;ref name=&quot;saaka-bio-grani&quot; /&gt;.

1995-æм азы Саакашвили раздæхтис Тбилисмæ, æрхуыдта йæ йе ’мбал [[Зураб Жвания]]. [[Гуырдзыстоны æмбæстæгты цæдис]]ы уæнг сси, æмæ йæ уайтагъд равзæрстой [[Гуырдзыстоны парламент]]ы депутатæй. 1996-æм азы разамынд лæвæрдта конституцион æмæ юридикон фарстаты фæдыл парламенты комитетæн. 1998-æм азы слæууыд йæ партийы парламенты фракцийы сæргъы. 1999-æм азы ногæй депутат сси уыцы иу партийæ.

2000-æм азæй куыста куыд Гуырдзыстоны минæвар Европæйы парламентты ассамблейы ([[ПАСЕ]]). Фæлæ уыцы азы октябры снысан æй кодтой юистицийы министрæй, афтæмæй йæхи суагъд кодта депутаты бартæй. Министры бынаты Саакашвили тох кодта наротикты ныхмæ, домдта [[Наркотикон буаргъæдтæ|наркотикон буаргъæдты]] æнæмæнг экспертизæ чиновниктæн, йæхи туг-иу анализтæм радта; æнæзакъонон хуызы цы мулкъ балхæдтой, уый чиновниктæй райсыны фæтк æрæвæрын æй фæндыди; [[Ичкери]]йы минæварад сæхгæнын æмæ цæцæйнаг сепаратисттимæ ахастдзинæдтæ фехалыныл фидар лæууыдис&lt;ref name=ku&gt;[http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/49305/ Саакашвили Михаил Николозович] — статья в энциклопедии «Кавказского узла»&lt;/ref&gt;. 2001-æм азы домдта [[Гуырдзыстоны иугонд коммунистон парти]]йы архайд фæивар кæнын, уыцы парти «закъонон хицауад раппарынмæ кæй хъавы, уый тыххæй».

2001-æм азы куыстуæгъдмæ ацыдис, Эдуард Шеварднадзе æмæ йæ хицауады уæнгты [[коррупци]]йыл куы базилын кодта, уый фæстæ. Сарæзта йæхи политикон организаци, «Националон змæлд», зæгъгæ; йæ рæнхъытæм бацыдысты 20 мин адæймаджы&lt;ref name=&quot;kara-murza-book&quot;&gt;{{cite web|author = С. Кара-Мурза,|coauthors = С. Телегин, А. Александров, М. Мурашкин|url = http://www.kara-murza.ru/books/export/Chapter010.htm|title = Глава 10. Грузия-2003: «Революция роз»|work = Экспорт революции. Саакашвили, Ющенко ...|publisher = Кара-Мурза.ру|accessdate = 2008-08-10|deadlink = no}}&lt;/ref&gt;.

2002-æм азæй — Тбилисы закъондæттæг æмбырды сæрдар&lt;ref name=&quot;ku&quot; /&gt;.

[[Файл:2OP 42.JPG|thumb|250px|галиу|Саакашвили (мидæгæй лæууы) æмæ иннæ оппозиционертæ Тбилисы Сæрибардзинады фæзы. 2003-æм азы ноябрь]]
2003-æм азы 2 ноябры Гуырдзыстон ахицæн сты парламентмæ æвзæрстытæ, фæлæ сæ фæстиуджытæ оппозицион партиты лидерты зæрдæмæ нæ фæцыдысты æмæ итогтыл не сразы сты. Блокто «Национ змæлд», «Бурджанадзе-Демократы» æмæ «Патиашвили-Иудзинад» райдыдтой ныхмæлæууыны акцитæ.

2003-æм азы 22 ноябры оппозиционертæ, сæ къухты [[уарди]]тæ («[[Уардиты революци]]»), афтæмæй байстой парламенты бæстыхай. [[Шеварднадзе, Эдуард Амвросийы фырт|Эдуард Шеварднадзе]] куыстуæгъды ацыд&lt;ref&gt;{{cite web|url = http://www.smi.ru/04/11/23/3051156.html|title = Революция роз. Шипы отдельно, лепестки отдельно|publisher = Сми.ру|accessdate = 10 августа 2008|deadlink = yes|archiveurl = https://web.archive.org/web/20120103193132/http://www.smi.ru/04/11/23/3051156.html|archivedate = 2012-01-03}}&lt;/ref&gt;.

2004-æм азы Саакашвилийы «Национ змæлд» баиу кодта Зураб Жванияйы «Иугонд демократтимæ». Ног блокæн радтой ном «Национ змæлд — Демократтæ», йæ бындурыл фæстæдæр фæзындис Саакашвилийы ног парти — «[[Иугонд национ змæлд]]».

2003-æм азы 26 ноябры Саакашвили размæконд æрцыдис куыд дыууæ блочы иумæйаг кандидат — «Бурджанадзе — демократтæ» æмæ «Национ змæлд»-æй&lt;ref name=&quot;ku&quot; /&gt;. Ног президенты æвзæрстытыл 2004-æм азы 4 январы Саакашвилийыл схъæлæс кодтой æвзарджыты 96,27 %&lt;ref&gt;[http://www.utro.ru/articles/2004/01/15/268474.shtml Саакашвили победил окончательно] {{ru}}&lt;/ref&gt;. Уыцы иу азы мартъийы Саакашвили æмæ Бурджанадзейы иугонд блок райста 76 % фылдæр парламенты&lt;ref name=&quot;ku&quot; /&gt;.

2007-æм азы сентябры Гуырдзыстон кæддæры хъахъхъæнынады министр [[Окруашвили, Иракли|Иракли Окруашвили]] сарæзта йæхи парти «Иугонд Гуырдыстоны сæрæппонд» æмæ архайæг хицауад коррупци æмæ зындгонд политиктæ марыныл зылын кæнын байдыдта. Окруашвилийы бацахстой æмæ, егъау ахæстаргъ куы бафыста, æрмæстдæр уæд Гуырдзыстонæй ратæрдтой (уый ацыд Францмæ). Уымæй раивылдысты 2007-æм азы ноябры протесттæ, Саакашвилийы хицауад тынг кæрз сæ æрсабыр кодта, сæдæгай адæм фæцæф сты.

2008-æм азы августы мæйы сфидар кодта [[Хуссар Ирыстон]]мæ бабырсты тыххæй барамынд (кæс [[Хуссар Ирыстоны хæст (2008)|Хуссар Ирыстоны хæст]]), цхинвайлаг администрацийы дæлбар зæххыл «конституцион фæтк фæстæмæ æрфидар кæныны» æфсонæн.

2013-æм азы, йæ президенты æмгъуыд кæронмæ куы нæма æрхæццæ, атахтис [[Брюссель]]мæ&lt;ref&gt;[http://www.interfax.ru/news/344386 Саакашвили уехал из Грузии, чтобы дать народу от себя…] // Интерфакс&lt;/ref&gt;.
Уыцы иу азы декабры кусын райдыдта лекторæй америкаг Барад æмæ дипломатийы скъолайы [[Тафтсы университет]]ы цур (штат [[Массачусетс]])&lt;ref&gt;[http://www.spr.ru/novosti/2013-12/mihail-saakashvili-ustroilsya-prepodavatelem-v-amerikanskiy-vuz.html Михаил Саакашвили устроился преподавателем в американский вуз] // spr.ru&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://gazeta.ua/ru/articles/life/_saakashvili-budet-rabotat-prepodavatelem-v-amerike/533327 Саакашвили будет работать преподавателем в Америке] // Gazeta.ua&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Georgian ex-President Mikheil Saakashvili at the Euromaidan rally in Kiev. 2013.jpg|мини|галиу|250px|Михаил Саакашвили [[Евромайдан]]ы хайадисджытæн дæтты саламтæ. [[Киев]], 2013 азы 17 декабры]]
Михаил Саакашвили хайад иста Украинæйы [[Оранжхуыз революци]]йы 2004 азы, [[Евромайдан]]мæ дæр цæуын байдыдта. Уый нымад у уыцы цауы ахсджиагдæр архайджытæй иуыл&lt;ref&gt;[http://obozrevatel.com/politics/47963-rossijskaya-imperiya-prekratila-suschestvovanie-na-evromajdane-saakashvili.htm Российская империя прекратила существование на Евромайдане — Саакашвили]|Обозреватель&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://mignews.com.ua/ru/articles/150421.html Саакашвили едет в Киев поддержать Евромайдан] // MIGnews.com.ua&lt;/ref&gt;, уым зылын кодта Уæрæсе, уый Укрæйынæйы рейдерты хуызы кæй бацæхста, ууыл&lt;ref&gt;[https://www.unian.net/politics/860582-saakashvili-sobyitiya-v-ukraine-eto-reyderskiy-zahvat-putinskoy-rossiey.html Саакашвили: События на Украине — это рейдерский захват путинской Россией] // УНИАН&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://euromaidan.rbc.ua/rus/glavnaya-tsel-putina-otdalit-ukrainu-ot-evropy-chtoby-zatem-07122013152900 Путин хочет отдалить Украину от Европы, чтобы её шантажировать, — Саакашвили] // РБК-Украина | Евромайдан&lt;/ref&gt;.

[[2015-æм аз]]ы [[30 майы]] Саакашвили нысангонд æрцыдис [[Одессæйы облæст]]ы паддзахадон администрацийы сæргълæууæгæй. Уыцы бынаты куыста [[2016-æм аз]]ы 7 ноябры онг&lt;ref&gt;[http://www.unian.net/politics/1609912-glava-odesskoy-oga-saakashvili-podal-v-otstavku.html Глава Одесской ОГА Саакашвили подал в отставку] {{ru}}&lt;/ref&gt;, куыстæй куы ацыд, йæ рейтинг уыдис 26 %.

2015 азы 4 декабры Гуырдзыстоны президент [[Георгий Маргвелашвили]] Саакашвилийы Гуырдзыстоны граждандзинадæй фæцух кодта, уый иннæ бæстæйы граждандзинад кæй райста, уый тыххæй (Гуырдзыстоны президенты барамынд № 378). Уыцы иу бонæй нал уыд политикон парти «Иугонд национ змæлды» сæрдар&lt;ref&gt;[http://www.interfax.ru/world/483375 Партия Саакашвили сняла его с поста председателя] // Интерфакс&lt;/ref&gt;.

2017-æм азы 26 июлы [[Украинæйы президент]] [[Порошенко, Пётр Алексейы фырт|Пётр Порошенко]] Украинæйы граждандзинад дæр Саакашвилийæ райста, 2015-æм азы йæ анкетæйы мæнг информаци кæй бацамыдта, уыцы аххосæй&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ntv.ru/novosti/1870378/|title=СМИ сообщили о лишении Саакашвили гражданства Украины|author=ntv.ru|publisher=НТВ|accessdate=2017-07-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Депутат Рады сообщил о лишении Саакашвили украинского гражданства|url=https://lenta.ru/news/2017/07/26/mosichuk/|accessdate=2017-07-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=В Раде сообщили о лишении Саакашвили украинского гражданства|url=https://ria.ru/world/20170726/1499204811.html|work=РИА Новости|date=20170726T1612+0300Z|accessdate=2017-07-26}}&lt;/ref&gt;. Уыцы бон Саакашвили уыд балцы [[АИШ]]-мæ&lt;ref&gt;[https://ria.ru/world/20171025/1507538205.html Саакашвили заявил, что получил документы о лишении его гражданства Украины — РИА Новости, 25.10.2017&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt;. Афтæмæй кæддæры Гуырдзыстоны президент сси [[Апатрид|граждандзинад кæмæ нæй, ахæм адæймаг]].

2017 азы ноябры социалон хыз Facebook-ы равæрдтой [[итали]]аг режиссёр Джана Мичессоны документалон фильм, кæцы равдыста Саакашвилийы бастдзинад, Евромайданы адæмы чи ахста, уыцы снайпертимæ. Ацы информаци сбæрæг кодта гуырдзиаг æфсады инæлар Тристан Цителашвили дæр æмæ мидхъуыддæгты министр [[Александр Чикаидзе]]&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://transkarpatia.net/ukraine/90716-snayperi-scho-strlyali-na-maydan-priyihali-v-ukrayinu-za-zavdannyam-saakashvl.html|title=Снайперы, что стреляли на Майдане, приехали в Украину по заданию Саакашвили|work=Новости Закарпатья}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://newsoneua.tv/news/politics/rabinovich-snajperov-kotorye-strelyali-na-majdane-privez-saakashvili.html|title=&quot;Украинский формат&quot;(15.11)}}&lt;/ref&gt;. Официалон слест нæма сбæрæг кодта, ацы снайпертæ чи уыдысты, уый.

== Ногæй Гуырдзыстоны ==
[[2021-æм аз]]ы сентябры Саакашвилийы æрцæхстой гуырдзиаг барадхъахъхъæнæг оргæнтæ, уый æнæзакъонæй Гуырдзыстонмæ бацæуынмæ куы хъавыдис, уæд&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bbc.com/russian/news-58759529|title=Бывший президент Грузии Михаил Саакашвили задержан и отправлен в тюрьму|website=BBC News Русская служба|date=2021-10-01|access-date=2021-10-01}}&lt;/ref&gt;. Уæдæй фæстæмæ бады Рустауы ахæстоны, кæны дзы нæхæрыны протест&lt;ref&gt;[https://1tv.ge/os/news/advokaty-informacijae-mikheil-saakashvilijy-uavaer-faefyddaeri-faelae-naekhaergae-protest-darddaer-kaeny/ Михеил Саакашвилийы уавæр фæфыддæри, фæлæ нæхæргæ протест дарддæр кæны] {{os}}&lt;/ref&gt;. Йе ’нæниздзинад ын кæй фæцудыдта, уый тыххæй йæ аластой Глданийы ахæстоны 18-æм дзæбæхгæнæн уагдонмæ&lt;ref&gt;[https://1tv.ge/os/news/18-aem-uagdony-saejrag-dokhtyr-mikheil-saakashvilijaen-uagd-caeuy-aly-khaeugae-laboratorion-basgaerst-isy-nysangond-medikamenttae-iuuyldaer-jae-cardmae-tas-ne-rtkhiraen-kaeny/ 18-æм уагдоны сæйраг дохтыр — Михеил Саакашвилийæн уагъд цæуы алы хъæугæ лабораторион басгæрст, исы нысангонд медикаменттæ иууылдæр, йæ цардмæ тас не ртхъирæн кæны] {{os}}&lt;/ref&gt;. 20 ноябры Саакашвили сразы ис юстицийы министрады хъарæныл æмæ ласт æрцыдис [[Гур]]ы æфсæддон госпитальмæ, уый тыххæй æмæ дохтыртæ загътой, уый тынг рынчын, дам, у æмæ интенсивон терапи йæ хъæуы&lt;ref&gt;[https://www.rbc.ru/rbcfreenews/619817609a79475f5a23675d Саакашвили перевели из тюремной больницы в военный госпиталь в Гори]&lt;/ref&gt;.

== Мыггаг ==
Михаил Саакашвили райгуырдис Тбилисы 1967 азы 21 декабры. Йæ мад, Гиули Аласания, у профессор-историк, Гуырдзыстоны [[астæузаман]] иртасæг. Йæ фыды фыдæлтæ [[сомихаг адæм]]æй рацыдысты, йæ фыд — дæсниадмæ гæсгæ у медик, ацыд æндæр бинонтæм Михаилы райгуырды размæ. Михаилы хъомыл кодтой мад æмæ мады ног лæг — профессор-психолог, стæй мадыфсымæр дипломат Темур Аласания дæр.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ|2}}

{{къæртт-биографи}}

[[Категори:Гуырдзыстоны политиктæ]]
[[Категори:Украинæйы политиктæ]]
[[Категори:Гуырдзыстоны президенттæ]]
[[Категори:XXI æнусы политиктæ]]
[[Категори:Тбилисы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>fv52bkfktkga9ysp2abh7fq7olzzwys</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Котор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11163</id>
    <revision>
      <id>525843</id>
      <parentid>488852</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T18:54:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2510" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Котор
 |Оригиналон ном          = {{lang-me|Котор, Kotor}}
 |Паддзахад               = Черногори
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_deg= 42|lat_min= 25|lat_sec=29
 |lon_deg= 18|lon_min= 46|lon_sec=12
 |CoordAddon              = type:city
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 0
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = 
 |Регион                  = 
 |Регион таблицæйы        = 
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = Акрувиум, Аскруйон, Декатерон, Каттаро
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 12 583
 |Сфысты аз               = 2011
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +1
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = +382 32
 |Посты индекстæ          = 85330
 |Автомобилон код         = KO
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Ко́тор''' ({{lang-me|Котор}}, {{lang-sr|Котор}}, {{lang-hr|Kotor}}, {{lang-it|Cattaro}}, {{lang-la|Acruvium}}, {{lang-el|Ασκρηβιον}}) у [[Черногори]]йы сахар [[Адриатикон денджыз]]ы былтыл. 

{{къæртт-Черногори}}

[[Категори:Черногорийы сахартæ]]</text>
      <sha1>lh87w6r6hf0jl9remyytesfg8upwg93</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Геологи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12741</id>
    <revision>
      <id>526006</id>
      <parentid>428458</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:47:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Shahrooz061</username>
        <id>22104</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1240" xml:space="preserve">'''Геологи''' йӕ '''Зæххзонынад''' ({{lang-el|γη}} «зæхх» + {{lang-el2|λόγος}} «дзырд, зонд») у, [[зæххы цъар]] куыд фæзынди, куыд ивы æмæ йæ сконды цы у, уый иртасæг [[зонад|зонæдты]] системæ.

Геологийы къабæзты ’хсæн:
* [[Хуры системæ]] чи иртасынц, уыцы [[космохими]], [[космологи]], [[космосы геологи]] æмæ [[планетологи]].
* Зæххы химион сконд æмæ, химион элементтæ чи ’мбырд æмæ пырх кæны, уыцы процесстæ иртасæг [[геохими]].
* [[Зæхх (планетæ)|Зæххы планетæйы]] физикон миниуджытæ чи иртасы, уыцы [[геофизикæ]].
* [[Минерал]]тæ, сæ равзæрд æмæ сæ классификаци чи иртасы, уыцы [[минералоги]]. Уыимæ [[петрологи]], хæххон мыггæгтæ чи иртасы, уый.
* [[Палеонтологи]], [[стратиграфи]] æмæ æндæртæ.

{{къæртт}}

[[Категори:Геологи|*]]</text>
      <sha1>3bcuwmyadzdyjnpzbfjjqou2otlxecx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Белорусь</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13952</id>
    <redirect title="Беларусь" />
    <revision>
      <id>526003</id>
      <parentid>121695</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:42:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3882</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: исправление двойного перенаправления на [[Беларусь]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">#ÆРВИТÆН [[Беларусь]]</text>
      <sha1>r52qut0s14br4lh9ijew3k6zwema5om</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Книн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15499</id>
    <revision>
      <id>525828</id>
      <parentid>510157</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:31:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2566" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Книн
 |Оригиналон ном          = {{lang-hr|Knin}}
 |Паддзахад               = Хорвати
 |Герб                    = Knin Wappen.jpg
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 44|lat_min = 02|lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg = 16|lon_min = 11|lon_sec = 
  |CoordAddon             = type:city_region:HR
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Жупани
 |Регион                  = Шибеник-Книны жупани
 |Регион таблицæйы        = Шибеник-Книны жупани
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Сахар кæдæй             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 355 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 220
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +1
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 23240
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Книн''' ({{lang-hr|Knin}}) у [[Хорвати]]йы сахар. [[1991-æм аз]]æй—[[1995-æм аз]]ы онг Книн уыдис [[Сербаг Краинæйы Республикæ]]йы [[сæйраг сахар]].

{{къæртт-Хорвати}}

[[Категори:Хорватийы сахартæ]]</text>
      <sha1>chib5icjcyxbtdm7m4o0jiocbr5f68i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бырытъат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15672</id>
    <revision>
      <id>525875</id>
      <parentid>490837</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T20:33:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3693" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Бырытъат
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 31|lat_sec = 13.82
  |lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 11|lon_sec = 39.77
  |CoordAddon             = type:town
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 1850
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 6&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony sfyst&quot;&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Бырытъат'''&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony toponimi&quot;&gt;Цхуырбаты З.Д., Дзиццойты Ю.А. Хуссар Ирыстоны топоними. Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн ин-т. - М.: Наукæ, 2013. I-æм том&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{З.Д. Цховребова/Топонимия Южной Осетии|174-æм ф.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}&lt;/ref&gt;, вариант: '''Брытъат''' кæнæ '''Сланты хъæу'''&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony toponimi&quot;/&gt; у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы. Ис [[Урстуалтæ|Урстуалты]]. Цæрынц дзы 6 адæймаджы (2015).&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony sfyst&quot;/&gt;

Цардысты дзы [[Букылтæ]], [[Хуыгатæ]], [[Слантæ]].&lt;ref name=&quot;iron_myggægtæ&quot;&gt;Гаглойты Зинæ. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005. 251 ф.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Урстуалтæ}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>mkuuky3s9ajfu2vmx7v8ffrw7fskbhi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525876</id>
      <parentid>525875</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T20:34:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3695" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Бырытъат
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 31|lat_sec = 13.82
  |lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 11|lon_sec = 39.77
  |CoordAddon             = type:town
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 1850
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 6&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony sfyst&quot;&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Бырытъат'''&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony toponimi&quot;&gt;Цхуырбаты З.Д., Дзиццойты Ю.А. Хуссар Ирыстоны топоними. Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн ин-т. — М.: Наукæ, 2013. I-æм том&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{З.Д. Цховребова/Топонимия Южной Осетии|174-æм ф.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}&lt;/ref&gt;, вариант: '''Брытъат''' кæнæ '''Сланты хъæу'''&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony toponimi&quot;/&gt; у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы. Ис [[Урстуалтæ|Урстуалты]]. Цæрынц дзы 6 адæймаджы (2015).&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony sfyst&quot;/&gt;

Цардысты дзы [[Букылтæ]], [[Хуыгатæ]], [[Слантæ]].&lt;ref name=&quot;iron_myggægtæ&quot;&gt;Гаглойты Зинæ. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005. 251 ф.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Урстуалтæ}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>hiaoekcsdzgyzrmpu2kelot2jf78vj3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хъесатыхъæу</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15715</id>
    <revision>
      <id>525893</id>
      <parentid>511617</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T22:54:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3822" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Хъесатыхъæу
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Уæрæсе
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 42|lat_min = 39|lat_sec =
  |lon_deg = 44|lon_min = 7|lon_sec =
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Уæрæсейы федеративон арæзт{{!}}Федерацийы субъект
 |Регион                  = Цæгат Ирыстон
 |Регион таблицæйы        = Цæгат Ирыстон
 |Районы тип              = Цæгат Ирыстоны административон дих{{!}}Муниципалон район
 |Район                   = Алагиры район
 |Район таблицæйы         = Алагиры район
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              =
 |раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = {{ Цæрджытæ | Кесатикау | тс }}
 |Сфысты аз               = {{ Цæрджытæ | Кесатикау | г }}
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 363203
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Хъесатыхъæу''' кæнæ '''Захъхъа'''&lt;ref name=&quot;toponimi&quot;&gt;[[Цагъаты Анастасия]]. Цæгат Ирыстоны топоними. II-æм хай. Дзæуджыхъæу, 1975.&lt;/ref&gt;, '''Цъамел'''&lt;ref&gt;[http://www.iriston.com/nogbon/news.php?newsid=1205 Хъесаты Валодя / Санаты Сем]&lt;/ref&gt; дæр ма йæ хуыдтой [[Цъамелы фæз]]мæ гæсгæ ({{lang-ru|Кесатикау}}) у хъæу [[Цæгат Ирыстон]]ы [[Алагиры район]]ы. Ис [[Захъхъагом]]ы.

Уыдис дзы скъола æмæ хъæусовет. Сæ фарсмæ, Цъамелы фæзы лæууыд [[Захъхъайы аргъуан]]&lt;ref name=&quot;Xozity F.&quot;&gt;Хозиты Федыр. Уæлладжыры комыл — Туалтæм. Дзæуджыхъæу: Ир, 1999&lt;/ref&gt; кæнæ [[Цъамелы фæзы аргъуан]].&lt;ref name=&quot;toponimi&quot;/&gt;

== Мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Хъесатæ]].&lt;ref name=&quot;Xozity F.&quot;/&gt;

== Сыхтæ ==
* Ногхъæу&lt;ref name=&quot;toponimi&quot;/&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Захъагом}}
{{Алагиры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Алагиры районы цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>1f4o3zsjl3gek5l3xtm6j0gsn8en09p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цъинагар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15773</id>
    <revision>
      <id>525999</id>
      <parentid>487929</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:32:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4226" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Цъинагар
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg =42 |lat_min =04 |lat_sec =30 
  |lon_dir =E |lon_deg =44 |lon_min =17 |lon_sec = 13
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Ленингоры район
 |Регион таблицæйы        = Ленингоры район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 345&lt;ref name=&quot;ugosstat&quot;/&gt;
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Цъинагар''', ног ном: '''Æмдзæрин'''&lt;ref name=&quot;ugosstat&quot;&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt; у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Ленингоры район]]ы.

== Истори ==
[[1991 аз]]ы [[28 апрелы]] гуырдзиаг гæрзифтонгтæ [[Гуры район]]ы [[Бершует]]ы хъæуы æрдыгæй æрбацыдысты Цъинагары хъæумæ. Фос атæрын сæ фæндыдис, æмæ фехстой фыййауы. Æхстыты хъæрмæ æрбацыдысты хъæуы фæсивæд уæзласæн машинæйыл. Гуырдзиаг абырджытæ сæ куы ауыдтой, уæд сыл нæмыг нызгъæлстой машинæйы гуыффæмæ. Фæдисонтæй цалдæр цæф фесты, авдæй та фæмардысты: Бибылты Гиви, Хуыбылты Отар, Мæргъиты Отар, Хуыбылты Зауыр, Чертхъоты Славик, Дудайты Тенгиз æмæ Хуыбылты Таймураз. Уæдæй фæстæмæ æрвылаз 28 апрелы хъæуы цæуы гуырдзиаг агрессийы амæттæгты мысæн мадзал&lt;ref&gt;[http://xurzarin.ru/node/6464 Мысæн мадзал — Цъинагары хъæуы]&lt;/ref&gt;.

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}

== Æддаг æрмæг ==
* [[Хурзæрин (газет)|Хурзæрин]] // [http://xurzarin.ru/node/3119 Цъинагар]
* [http://cominf.org/node/1166502597 Цъинагары конд къамтæ, 2014-æм азы август]. ИА «Рес»

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Ленингоры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Ленингоры районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>bjqzidjkkl99rium03293ttfyr7zt4a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рукъ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15775</id>
    <revision>
      <id>525891</id>
      <parentid>455023</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T22:53:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="316" xml:space="preserve">'''Рукъ''' ({{lang-ka|როკა}}) у [[Ручъы ком]]ы хъæуты иумæйаг ном:

* [[Уæллаг Рукъ]]
* [[Астæуккаг Рукъ]]
* [[Дæллаг Рукъ]]

{{къæртт-ирон}}
{{Рукъ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>jhrfr18kztllb63stwuzqq9auoix6mz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сарабукъ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15822</id>
    <revision>
      <id>525984</id>
      <parentid>490805</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:06:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3349" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Сарабукъ
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 16|lat_sec = 29.20
  |lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 02|lon_sec = 01.30
  |CoordAddon             = type:town
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Цхинвалы район
 |Регион таблицæйы        = Цхинвалы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 79&lt;ref&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Сарабукъ''' ({{lang-ka|სარაბუკი}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Цхинвалы район]]ы.

== Мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Æлбортæ]], [[Цъæхилтæ]], [[Гуыцмæзтæ]], [[Слантæ]], [[Джиголатæ]], [[Болататæ]], [[Куымæриттатæ]], [[Кокойтæ]], [[Бестаутæ]], [[Хъуылымбегтæ]], [[Дудайтæ]], [[Пухатæ]].&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Цхинвалы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Цхинвалы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>ockpv8kbhakgikbrdax5f9hdr2dcmkl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Къуссу</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15875</id>
    <revision>
      <id>525906</id>
      <parentid>511656</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:07:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3670" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Къуссу
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Уæрæсе
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 42|lat_min = 54|lat_sec = 12.35
  |lon_deg = 43|lon_min = 38|lon_sec = 01.15
  |CoordAddon             = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Уæрæсейы федеративон арæзт{{!}}Федерацийы субъект
 |Регион                  = Цæгат Ирыстон
 |Регион таблицæйы        = Цæгат Ирыстон
 |Районы тип              = Цæгат Ирыстоны административон дих{{!}}Муниципалон район
 |Район                   = Æрæфы район
 |Район таблицæйы         = Æрæфы район
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              =
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = {{ Цæрджытæ | Куссу | тс }}
 |Сфысты аз               = {{ Цæрджытæ | Куссу | г }}
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 363517
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Къуссу''' ({{lang-ru|Кусу}}) у хъæу [[Цæгат Ирыстон]]ы [[Æрæфы район]]ы. 

== Мыггæгтæ ==
Къуссуй гъæуи цардæнцæ: [[Æвсæнтæ]], [[Бичегкутæ]], [[Гæлитæ]], [[Гасантæ]], [[Гогутæ]], [[Дадтетæ]], [[Дзилитæ]], [[Къесатæ]], [[Къелойтæ]], [[Къулитæ]], [[Майрæнсаутæ]], [[Надгерийтæ]], [[Сосрантæ]], [[Таймазтæ]], [[Темуртæ]], [[Хъантемуртæ]], [[Хъарабугъатæ]], [[Хъалабегтæ]], [[Цæргæсатæ]], [[Цопанатæ|Цопантæ]], [[Чегатæ]] æма [[Чихтистæ]].&lt;ref&gt;''Гецати Афæхъо.'' Дигори коми муггæгти равзурд. — Дзæуæгигъæу: Алания, 1999. — Ф. 44.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Æрвитæнтæ ==
* [https://russiainphoto.ru/photos/151331/ Щебровский Константин — Куссу]

{{къæртт-ирон}}
{{Æрæфы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Æрæфы районы цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>sugv2lp46u9i7aeeuy90ybb7gdkdoxa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Музей д’Орсе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15958</id>
    <revision>
      <id>525958</id>
      <parentid>432056</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:11:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="435" xml:space="preserve">[[Ныв:MuseeOrsay 20070324.jpg|right|thumb|300px|Музей д’Орсе]]
'''Музей д’Орсе''' ({{lang-fr|Musée d’Orsay}}) у сурæтгæнæн аивады музей [[Париж]]ы.

== Æддаг æрмæг ==
{{Commons|Musée d'Orsay}}
* [http://www.musee-orsay.fr Официалон сайт]

[[Категори:Музейтæ алфавитмæ гæсгæ]]
[[Категори:Парижы музейтæ]]</text>
      <sha1>31g9ydtzzybdqjcdmd3xrddvwe0tl8u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сечер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16083</id>
    <revision>
      <id>525908</id>
      <parentid>511452</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:08:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3328" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Сечер
 |Оригиналон ном          = Секер
 |Паддзахад               = Уæрæсе
 |Ныв                     = Вид на Новый Урух.jpg
 |Ном                     = Сечеры уынд
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 43|lat_min = 13|lat_sec = 55
  |lon_deg = 43|lon_min = 55|lon_sec = 45
  |CoordAddon             = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Уæрæсейы федеративон арæзт{{!}}Федерацийы субъект
 |Регион                  = Цæгат Ирыстон
 |Регион таблицæйы        = Цæгат Ирыстон
 |Районы тип              = Цæгат Ирыстоны административон дих{{!}}Муниципалон район
 |Район                   = Æрæфы район
 |Район таблицæйы         = Æрæфы район
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 1876&lt;ref&gt;Берозты Батырадз. Переселение осетин с гор на плоскость (XVIII — XX вв.). — Орджоникидзе: Ир, 1980.&lt;/ref&gt;
 |Фыццаг кой              =
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = {{ Цæрджытæ | Новый Урух | тс }}
 |Сфысты аз               = {{ Цæрджытæ | Новый Урух | г }}
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 363503
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Сечер''', [[Дыгурон диалект|дыгуронау]] '''Секер''' ({{lang-ru|Новый Урух}}) у [[Цæгат Ирыстон]]ы [[Æрæфы район]]ы хъæу. 

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Æрвитæнтæ ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=6vfR0JU5ijs Сечер | Фæрдгуытæ] (29.03.2021)

{{къæртт-ирон}}
{{Æрæфы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Æрæфы районы цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>hhyl6gu9mddobjju34p770en4l7v2yt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хæрдысæр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16126</id>
    <revision>
      <id>525851</id>
      <parentid>504234</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T18:57:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3290" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Хæрдысæр
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 30|lat_sec = 6
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 39|lon_sec = 26
  |CoordAddon             = type:town
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 43&lt;ref name=&quot;ugosstat&quot;&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Хæрдысæр''' у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы.

Хæрдысæры райгуырдис [[Джусойты Нафи]] — ирон фыссæг, филологон зонæдты доктор.

== Кæс ноджы ==
* [[Уæллаг Хæрдысæр]]

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Литературæ ==
* Цхуырбаты З.Д., Дзиццойты Ю.А. Хуссар Ирыстоны топоними. Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн ин-т. — М.: Наукæ, 2013. I-æм том
* {{З.Д. Цховребова/Топонимия Южной Осетии}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>ro5zzm6fe9g0l7tty5c6wzbbxz6i11y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уæхъæц</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16314</id>
    <revision>
      <id>525909</id>
      <parentid>511671</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:08:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8744" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Уæхъæц
 |Оригиналон ном          = Уæхъæцæ
 |Ныв                     = Вакац Северная Осетия.jpg
 |Паддзахад               = Уæрæсе
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 42|lat_min = 57|lat_sec = 1
  |lon_deg = 43|lon_min = 47|lon_sec = 51
  |CoordAddon             = type:city_region:RU
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Уæрæсейы федеративон арæзт{{!}}Федерацийы субъект
 |Регион                  = Цæгат Ирыстон
 |Регион таблицæйы        = Цæгат Ирыстон
 |Районы тип              = Цæгат Ирыстоны административон дих{{!}}Муниципалон район
 |Район                   = Æрæфы район
 |Район таблицæйы         = Æрæфы район
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              =
 |Раздæры нæмттæ          = Авд Уæхъæцы&lt;ref&gt;[[Тахъазты Фидар]]. Дыгурон-уырыссаг дзырдуат — Дзæуджыхъæу: Аланыстон, 2003&lt;/ref&gt;
 |Статус кæдæй            = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = {{ Цæрджытæ | Вакац | тс }} 
 |Сфысты аз               = {{ Цæрджытæ | Вакац | г }} 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Уæхъæц''', [[Дыгурон диалект|дыгуронау]] '''Уæхъæцæ''' ({{lang-ru|Вакац}}) у хъæу [[Цæгат Ирыстон]]ы [[Æрæфы район]]ы. 

== Истори ==
Уæхъæци гъæу æвæрд æй [[Сонгути дон]] æма паддзахи надæн сæ галеу фарс, Галаузи донæн ба — æ рахес фарс. Гъæу æй [[Мæхческ|Мæхчески]] æма [[Къаматæ|Къамати]] гъæутæмæ 2-3 километри идарддæр Хонсар æрдæмæ.

Уæхъæци гъæуæн æ Хонсар æрдигæй ес бæрзонд къулдун (Узунæги тегъæ), идарддæр ба [[Саухох (Дыгургом)|Сау хонхи]] бæрзæндтæ. Еци хонх зумæги бæнтти хор нихгæнуй, æма гъæуи æрдæг дууæ къуæрей дæргъци фæууй æнæ хор.

Политикон æма социалон æгъдауæй Уæхъæци гъæу рагон рæстæгути ахæста устур бунат. Раздæр рæстæгути гъæуи ном адæм худтонцæ «Авд Уæхъæци», зæгъгæ, уой туххæй æма адтæй авд гъæуей унаффæгæнæн бунат (Нихæс). Ами гъæутæй æрвист хестæр лæгтæ рæстæгæй-рæстæгмæ æрæмбурд уиуонцæ æма си тæрхонтæ хастонцæ адæми цард хуæздæр кæнуни туххæй, лух си кодтонцæ тугъдон фарстатæ æма æндæртæ. Фиццагдæр, дан, «Авд Уæхъæци» хестæртæ рахастонцæ унаффæ, цæмæй тог райсуни бæсти [[Туджджынтæ|тоггинтæ]] тоги цитæ кодтайуонцæ зиангун муггагæн, — е ба адтæй бафедауни бæрæггæнæн дууæ муггагей æхсæн.

Уæхъæци гъæу [[Дигори ком|Дигори коми]] æй тæккæ рагондæр гъæутæй сæ еу. Уой туххæй бæрæггæнæнтæ æнцæ рагон [[Мæсгуытæ|мæсгутæ]], уæдта гъæуи алли фарс уобæйттæ, рагон уæлмæрдтæ æма циртдзæвæнтæ.

Гъæуи астæу ци дууæ устур мæсуги ес, уонæй сæ еуей [[Цакъотæ|Цакъоти]] адæм сæхе хонунцæ, иннæ адæм ба зæгъунцæ, зæгъгæ, дан, еци мæсуг исаразтонцæ [[Туйгъантæ]], Цакъотæ ба си æрцардæнцæ, Туйгъантæ будурмæ ку фæллигъдæнцæ, уæд уой фæсте. [[Миндзайтæ|Миндзайти]] мæсуг ке хонунцæ адæм, е дæр Миндзайти нæ адтæй, æндæр кедæр адтæй, фал, ке мæсуг адтæй, ка ’й исаразта, е ба абони уалæнгæ дæр бæрæггонд нæма æрцудæй.

Уæхъæци цæргути уавæртæ [[Тъæпæн Дигорæ|Тъæпæн Дигори]] Хонсари гъæути цæргути уавæртæй адтæнцæ дзæвгарæ хуæздæр. Сæ нæдтæ адтæнцæ хуарз, алли афони дæр си зилдæй уæрдун. Аразæн гъæдæ æма согбæл дæр уони хузæн нæ тухстæнцæ, гъæдæ сæмæ адтæй хæстæг. Сæ хумзæнхитæ дæр адтæнцæ гъæумæ хæстæг, уæдта ниллæгути, хуæздæр рауæнти. Фал се ’гуæрдæнтæ æма сæ фонси хезнитæ ба адтæнцæ идард æма зин уавæрти, фал уæддæр уони фæрци сæ бон адтæй фонс дарун: листвонс ([[Фыстæ|фустæ]], [[сæгътæ]]), уæдта [[Хъуццытæ|гъоцитæ]], косунмæ ба — [[галтæ]], [[бæхтæ]] æма [[Хæрджытæ|хæргутæ]].

Дигори иннæ гъæути цæргути хузæн Уæхъæци гъæуи цæргутæ дæр сæ фиддæлти æгъдæуттæн сæ хуæздæрти фæнзтонцæ. Устурдæр æма кадгиндæр ковæндæнттæбæл нимадтонцæ [[Узунæг|Узунæги]] дзиуари æма [[Тыхост|Тухуæстæги]] ковæндæнттæ. Æууæндтæнцæ [[Хуыцау|Хуцаубæл]] æма [[Зæдтæ æмæ дауджытæ|изæдтæбæл]].&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;''Гецати Афæхъо.'' Дигори коми муггæгти равзурд. — Дзæуæгигъæу: Алания, 1999. — Ф. 166—167.&lt;/ref&gt; 

== Мыггæгтæ ==
Уæхъæци гъæуи цардæнцæ муггæгтæ: [[Амилахуантæ]], [[Гæзæнтæ]], [[Дзидзойтæ]], [[Кæлухтæ]], [[Миндзайтæ]], [[Митцитæ]], [[Таматæ]], [[Туйгъантæ]], [[Хадатæ]], [[Хубатæ]], [[Хъараонтæ]], [[Хъиргъутæ]], [[Хъойбайтæ]], [[Цакъотæ]], [[Цъугкитæ]] æма [[Цъебойтæ]].&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}
* [[Цагъаты Анастасия]]. Цæгат Ирыстоны топоними. II-æм хай. Дзæуджыхъæу, 1975.

== Æрвитæнтæ ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=STsagqX3bf4 Уæхъæц бахæсдзысты историон нысаниуæг кæмæн ис, ахæм хъæуты хыгъдмæ]

{{къæртт-ирон}}
{{Тъæпæн Дыгур}}
{{Æрæфы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Æрæфы районы цæрæнрæттæ]]
[[Категори:Дыгуронау фыст]]</text>
      <sha1>8ng4z0yk52x06a1xaws5vc207mu9ang</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чысангом</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16328</id>
    <revision>
      <id>525986</id>
      <parentid>516451</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:12:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1707" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуæг|Хъæуы тыххæй кæс [[Чысан (хъæу)]].}}
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;{{float right}}&quot; width=&quot;350px&quot;
|-
! colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; bgcolor={{хуыз|Ирыстон}} | Чысангом&lt;br /&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; | [[Image:Ravine of Ksani.jpg|center|270px|Чысангомы уынд]]
|-
! colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; bgcolor={{хуыз|Ирыстон}} | Картæ
|-
| {{ПозКартæ|Хуссар Ирыстон
|label=Чысангом
  |lat_deg = 42|lat_min = 17|lat_sec = 
  |lon_deg = 44|lon_min = 29|lon_sec = 
|position=top|width=270|float=center|caption=}}
|-
|}
'''Чысангом''' кæнæ '''Чысаны ком''' ({{lang-ka|ქსნის ხეობა}}, {{lang-ru|Ксанское ущелье}}) у ком [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Ленингоры район]]ы, [[Чысандон|цæугæдон Чысандоны]] дæргъмæ.

== Географи ==
Чысангомы ис [[Дзимыргом]], [[Ломисы ком]], [[Уехеры ком]], [[Дочиты ком]], [[Цъуртайы ком]], [[Мудзыхгом]], [[Алеугом]], [[Баланы ком]], [[Карцухы ком]], [[Цъорцъохы ком]], [[Цхразмайы ком]], [[Цхаватъы ком]] æ. а. д.&lt;ref name=&quot;dziccoity&quot;&gt;[[Дзиццойты Юри]]. Чысайнаг ныхасыздæхты цыбыр афыст. — Цхинвал, «Хуссар Алани», 2008.&lt;/ref&gt;

== Кæс ноджы ==
* [[Чысайнæгтæ]]

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Ирыстоны æхсæнæдтæ}}

[[Категори:Чысангом|*]]</text>
      <sha1>660l47rw8qd2ybkwqn1upyfvb9fg7sg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Стъараполы уæлвæз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16524</id>
    <revision>
      <id>525943</id>
      <parentid>481287</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:31:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1394" xml:space="preserve">'''Стъараполы уæлвæз''' ({{lang-ru|Ставропольская возвышенность}}) у географион район [[Разкавказ]]ы астæуты. Йæ бæрзонддæр бынат у 831 м. У дихтæгонд хицæн фынгæнгæс хæхтыл цæугæдæтты атагъатæ æмæ адæгты фæрцы. Цæгатырдыгæй æмарæн у [[Хъуым-Манычы тæрф]]имæ.

Административон æгъдауæй уæлвæзы фылдæр хай у Стъараполы крайы, хæйттæй та — [[Краснодары край]]ы.

Стъараполы дæлвæзы фылдæр хай у [[хуым]]гонд.

Уæлвæзыл ис цалдæр сахары: [[Армавир (Уæрæсе)|Армавир]], [[Стъарапол]], [[Невинномысск]], [[Гуымы Хъæрмæдон|Гуымы Хъæрмæдон (Пятигорск)]], [[Гуым]], [[Минеральные Воды]] æмæ [[Светлоград]].

[[Ныв:Min-Vody panarama.jpg|thumb|center|650px|Сахар ''Минеральные Воды''-йы панорамæ; 2008-æм азы сæрд]]

{{къæртт-географи}}

[[Категори:Стъараполы крайы географи]]
[[Категори:Цæгат Кавказ]]
[[Категори:Уæрæсейы уæлвæзтæ]]</text>
      <sha1>jfvnqmplx7u1ch9g2pnvonwzim718kh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гюмри</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16692</id>
    <revision>
      <id>525947</id>
      <parentid>503177</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:34:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2584" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Гюмри
 |Оригиналон ном          = {{lang-hy|Գյումրի}}
 |Паддзахад               = Сомих
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg= 40|lat_min= 46|lat_sec=
  |lon_deg= 43|lon_min= 49|lon_sec=
 |CoordAddon              = type:city_region:AM 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Сомихы административон дих{{!}}Марз
 |Регион                  = Ширак
 |Регион таблицæйы        = Ширак (марз){{!}}Ширак
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Раздæры нæмттæ          = {{НП-ПН|1840|Кумайри|1924|Александрополь|1990|Ленинакан|1992|Кумайри}}
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =  
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +374 312
 |Посты индекстæ          = 3101-3126
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Гюмри́''' ({{lang-hy|Գյումրի}}) у [[Сомих]]ы дыккаг стырдæр сахар.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Сомих}}

[[Категори:Сомихы сахартæ]]</text>
      <sha1>22p1cgf3x8vb6lsj749ijjljj02uyg6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ручъы ком</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16855</id>
    <revision>
      <id>525892</id>
      <parentid>523586</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T22:53:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2581" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;{{float right}}&quot; width=&quot;350px&quot;
|-
! colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; bgcolor={{хуыз|Хуссар Ирыстон}} | Ручъы ком&lt;br /&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; | [[Image:Transkam climb to Roki Tunnel.jpg|270px|center|Ручъы ком]]
|-
! colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; bgcolor={{хуыз|Хуссар Ирыстон}} | Картæ
|-
| {{ПозКартæ|Хуссар Ирыстон
|label=Ручъы ком
|lat_dir =N |lat_deg = 42|lat_min = 34|lat_sec = 48
|lon_dir =E |lon_deg = 44|lon_min = 07|lon_sec = 08
|position=bottom|width=270|float=center|caption=}}
|-
! colspan=&quot;2&quot; bgcolor={{хуыз|Хуссар Ирыстон}} | Хъæутæ
|-
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;none&quot; |
* [[Астæуккаг Рукъ]]
* [[Дæллаг Рукъ]]
* [[Уæллаг Рукъ]]
|-
|}
'''Ручъы ком''' кæнæ '''Рукъгом‎''' у ком [[Хуссар Ирыстон]]ы цæгаты. Ис [[Цъалагом]]ы. 

Æмарæн цы кæмттимæ кæны, уыдон сты скæсæнæрдыгæй: [[Сыбагом]] æмæ [[Згъуыбир]], хуссарварс — [[Тлигом]] æмæ [[Урсдзуаргом]], ныгуылæнварс — [[Дзомагъгом]] æмæ цæгатварс та [[Захъхъагом]]имæ.

== Хъæутæ ==
* [[Астæуккаг Рукъ]]
* [[Дæллаг Рукъ]]
* [[Уæллаг Рукъ]]

== Хæхтæ ==
* [[Бæрзджыны хох]]
* [[Ресы хох]]
* [[Саухох (Ручъы ком)|Саухох]]
* [[Сохс]]

== Цæугæдæттæ ==
* [[Æрхыбылы дон]]
* [[Ручъы дон (Хуссар Ирыстон)|Ручъы дон]]
* [[Саухохы дон]]

== Топографион картæтæ ==
* {{Картæ|K-38-53}}
* Картæйы сыф [http://download.maps.vlasenko.net/smtm50/k-38-053-1.jpg K-38-053-1]. Масштаб: 1 : 50 000. Раны æууæл 1987-æм азы. Рауагъд 1989-æм азы.

== Литературæ ==
* Цхуырбаты З.Д., Дзиццойты Ю.А. Хуссар Ирыстоны топоними. Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн ин-т. — М.: Наукæ, 2013. I-æм том

== Æддаг æрмæг ==
* [[Хурзæрин (газет)|Хурзæрин]] // [[Мæргъиты Ирбег]]. [http://xurzarin.ru/node/988 Рукъгомы цымыдисаг истори]

{{къæртт-ирон}}
{{Цъалагом}}

[[Категори:Ручъы ком|*]]
[[Категори:Хуссар Ирыстоны кæмттæ]]</text>
      <sha1>15zotwr0u12rwdjpndvlmwldlu2s34r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Москæ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17114</id>
    <revision>
      <id>525836</id>
      <parentid>511458</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:39:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3016" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Москæ
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Уæрæсе
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 42|lat_min = 54|lat_sec = 54
  |lon_deg = 43|lon_min = 40|lon_sec = 54
  |CoordAddon             = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Уæрæсейы федеративон арæзт{{!}}Федерацийы субъект
 |Регион                  = Цæгат Ирыстон
 |Регион таблицæйы        = Цæгат Ирыстон
 |Районы тип              = Цæгат Ирыстоны административон дих{{!}}Муниципалон район
 |Район                   = Æрæфы район
 |Район таблицæйы         = Æрæфы район
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              =
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = {{ Цæрджытæ | Моска (село) | тс }}
 |Сфысты аз               = {{ Цæрджытæ | Моска (село) | г }}
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Москæ''' ({{lang-ru|Моска}}) у хъæу [[Цæгат Ирыстон]]ы [[Æрæфы район]]ы. 

== Æрвитæнтæ ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=_eWDOMzb1xk Москæ | Фæрдгуытæ]

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Æрæфы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Æрæфы районы цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>jsnst8sycb1ua8bjkeimkfkicchij2s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ходз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17401</id>
    <revision>
      <id>525888</id>
      <parentid>504193</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T22:47:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3161" xml:space="preserve">{{НП
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Ходз
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 32|lat_sec = 8
  |lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 14|lon_sec = 43
  |CoordAddon             = type:town
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Ходз''' у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы. Ис [[Урстуалтæ|Урстуалты]].

Цардысты дзы [[Тотратæ]] æмæ [[Джеллытæ]].&lt;ref&gt;{{З.Д. Цховребова/Топонимия Южной Осетии}}&lt;/ref&gt;

== Истори ==
Таурæгъмæ гæсгæ, ардæм æппæты фыццаг æрлыгъдысты Тотыратæ. Уым, Куырттаты [[туг исыны æгъдау|фæтуджджын сты]] æмæ сын дзы цæрæн нал уыд.&lt;ref name=&quot;iron_myggægtæ&quot;&gt;Гаглойты Зинæ. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005. 250 ф.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Урстуалтæ}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>dzoferp824i9bx3k5b6ayyhj7o0z0ei</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Орчъосан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17787</id>
    <revision>
      <id>525971</id>
      <parentid>515743</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:41:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2952" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Орчъосан
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 42 |lat_min = 03 |lat_sec = 03.26
  |lon_dir = E |lon_deg = 44 |lon_min = 19 |lon_sec = 51.65
  |CoordAddon             = type:town
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Ленингоры район
 |Регион таблицæйы        = Ленингоры район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 845
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 281&lt;ref&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = ирæттæ
 |Динон сконд             = чырыстæттæ
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Орчъосан''' у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Ленингоры район]]ы. Орчъосан у Хуссар Ирыстоны хуссайраг хъæу. Ис Гуырдзыстон æмæ Иры тæккæ арæныл.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Ленингоры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Ленингоры районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>dleyvhpwu397ymblo6dhzd6ui8hym9x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нанитæ (Хуссар Ирыстон)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18191</id>
    <revision>
      <id>525913</id>
      <parentid>515059</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:11:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2847" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Нанитæ
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 31|lat_sec = 16
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 42|lon_sec = 19
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 1515
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 117&lt;ref name=&quot;ugosstat&quot;&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Нанитæ''' кæнæ '''Начърепа''' ({{lang-ka|ნაკრება}} [накъреба]) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы. Ис [[Къуыдаргом]]ы.

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>6x6rakq1pbbryap7w178rz48caarej5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тъонтъобет</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18641</id>
    <revision>
      <id>525853</id>
      <parentid>442931</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T19:01:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3309" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Тъонтъобет
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 23|lat_sec = 51
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 54|lon_sec = 1
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 1260 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 57&lt;ref name=&quot;Итоги&quot;&gt;{{книга | заглавие = Итоги всеобщей переписи населения Республики Южная Осетия 2015 года | ссылка = http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf | ответственный = Ответственные за выпуск: {{s|И. Р. Тибилов}}, {{s|Т. В. Базаев}}, {{s|Р. Р. Зассеева}}, {{s|М. Э. Пухаева}}, {{s|А. В. Сиукаева}}, {{s|М. Х. Гучмазова}} | место = Цхинвал | издательство = Управление государственной статистики Республики Южная Осетия | год = 2016 | страниц = 452}} {{Архивировано|http://www.webcitation.org/6rr3L8GjN|2017-07-10}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Тъонтъобет''' у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>oy9d3fww4v2w6ofvljmjf6063qbs5c0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Раро</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18697</id>
    <revision>
      <id>525916</id>
      <parentid>454195</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:12:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2846" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Раро
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 26|lat_sec = 50
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 52|lon_sec = 19
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 1820
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Раро''' у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы. 

Раройы райгуырдис ирон фыссæг [[Къæбысты Зауыр]], Хуссар Ирыстоны культурæйы сгуыхт кусæг.

== Мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Биазыртæ]].&lt;ref&gt;Гаглойты Зинæ. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005. 254 ф.&lt;/ref&gt;

== Кæс ноджы ==
* [[Раройы хох]]

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>i4udnm5677ew3omc405ie2su98i03bs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Корет</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18778</id>
    <revision>
      <id>525817</id>
      <parentid>503630</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:15:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4010" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу 
 |Ирон ном                = Корет
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ქორეთი}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg =42 |lat_min =05 |lat_sec = 42
  |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =15 |lon_sec = 08
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 238&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[кистæгтæ]] (46,6 %),&lt;br /&gt;[[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] (45,4 %),&lt;br /&gt;[[ирон адæм|ирæттæ]] (7,1 %)&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Корет''' ({{lang-ka|ქორეთი}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Пъанкъисы ком]]ы.

== Ирон мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Кокойтæ]], [[Тыджытæ]], [[Багатæ]], [[Къæбыстæ]], [[Тедетæ]], [[Костæ]], [[Нартыхтæ]], [[Козатæ]].&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>k5ytaqmly41ilnz6konjd5r1pfs8ygh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дæллаг Халацъан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18838</id>
    <revision>
      <id>525824</id>
      <parentid>503620</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:18:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4443" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуджытæ|Халацъан}}
{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Дæллаг Халацъан
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ქვემო ხალაწანი}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg =42 |lat_min =08|lat_sec = 48
  |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =18|lon_sec = 24
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 134&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[кистæгтæ]] 81,3 %,&lt;br /&gt;[[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] 6,7 %,&lt;br /&gt;[[цæцæйнаг адæм|цæцæн]] 6,0 %&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Дæллаг Халацъан''' ({{lang-ka|ქვემო ხალაწანი}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы. Ис [[Пъанкъисы ком]]ы.

Хъæуы райгуырдис ирон поэт æмæ гуырдзиаг авторты бирæ уацмыстæ тæлмацгæнæг [[Нартыхты Михал]].

== Ирон мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Хуыгатæ]], [[Нанитæ]], [[Джиотæ]], [[Цхуырбатæ]], [[Биазыртæ]], [[Лохтæ]], [[Кокойтæ]], [[Зассетæ]], [[Гæбæратæ]], [[Бахъатæ]], [[Гæззатæ]].&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>mxwk6dumzpy62rycnx3e1m9mioctsnm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Додтотыхъæу</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18849</id>
    <revision>
      <id>525915</id>
      <parentid>514280</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:11:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3054" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Додтотыхъæу
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 27|lat_sec = 25
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 43|lon_sec = 9
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 4&lt;ref&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Додтотыхъæу''' кæнæ '''Додтотæ''' ({{lang-ka|დოდოთი}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}
* Цхуырбаты З.Д., Дзиццойты Ю.А. Хуссар Ирыстоны топоними. Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн ин-т. — М.: Наукæ, 2013. I-æм том

{{къæртт-ирон}}
{{Цъон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>ttg5ok3u1qsfflnrzubqfml1jdy56vx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Риекæ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18994</id>
    <revision>
      <id>525827</id>
      <parentid>510165</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:29:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2678" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Риекæ
 |Оригиналон ном          = {{lang-hr|Rijeka}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Хорвати
 |Герб                    = Rijeka COA.svg
 |Тырыса                  = Flag of Rijeka.svg
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 175
  |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =19 |lat_sec = 47
  |lon_dir =E |lon_deg =14 |lon_min =25 |lon_sec = 56
  |CoordAddon             = type:city_region:HR
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Жупани
 |Регион                  = Приморье-Горски Котары жупани
 |Регион таблицæйы        = Приморье-Горски Котары жупани
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Сахар кæдæй             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 44 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +1
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = RI
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Риекæ''' ({{lang-hr|Rijeka}}, {{lang-it|Fiume}}, {{lang-hu|Fiume}} {{lang-de|Flaum}}) у [[Хорвати]]йы æртыккаг стырдæр сахар. Æрбынат кодта паддзахады цæгаты.

{{къæртт-Хорвати}}

[[Категори:Хорватийы сахартæ]]</text>
      <sha1>b3mjdo509zegqnhyo31itad1w0aa2fm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хоситы Бурхан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19048</id>
    <revision>
      <id>525864</id>
      <parentid>497423</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T19:59:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2057" xml:space="preserve">'''Хоситы Инусы фырт Бурхан (Дзамболат)''' (райгуырдис 1950 азы, сахар [[Сивас]]ы) у ирон поэт.

== Цардафыст ==
Хоситы Бурхан райгуырдис [[Турк|Турчы]] сахар Сивасы. Ахуыр кодта скъолайы, стæй та лицейы. Уый фæстæ бацыдиc [[Стамбул]]ы университеты экономикон факультетмæ. Каст æй фæциc 1973 азы æмæ кусын райдыдта бухгалтер-экономистæй. Ис ын йæхи офис.

1989 азы Бурхан, [[Хъаныхъуаты Ремзи]] æмæ ма ноджы цалдæр ироны Стамбулы сарæзтой æхсæнад «Алан». Йæ нысан у ахæм: хъуамæ ахъаз кæна Турчы бæстæйы ирон адæмы цард-цæрæнбонæн. Æхсæнады зæрдиагæй архайынц Асеты Халис, Бадты Елхъан, Чеджемты Али æмæ иннæтæ.
Бурхан-Дзамболат æмдзæвгæтæ фыссын райдыдта 1967 азы. Фыста [[туркаг æвзаг|туркагау]] дæр. Ноджы туркаг æвзагмæ раивта [[Хетæгкаты Къоста|Къостайы]], [[Епхиты Тæтæри]]йы, [[Токаты Асæх]]ы хицæн уацмыстæ, рацыдысты туркаг журнал «Кавказ»-ы.&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

{{къæртт-биографи}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Турчы ирон поэттæ]]
[[Категори:Турчы ирæттæ]]
[[Категори:Хоситæ|Бурхан]]
[[Категори:Сивасы провинцийы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>bx64qi8lk2zbpz034ph27546x5ujxcf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525865</id>
      <parentid>525864</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T19:59:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2114" xml:space="preserve">'''Хоситы Инусы фырт Бурхан (Дзамболат)''' (райгуырдис 1950 азы, сахар [[Сивас]]ы) у ирон поэт.

== Цардафыст ==
Хоситы Бурхан райгуырдис [[Турк|Турчы]] сахар Сивасы. Ахуыр кодта скъолайы, стæй та лицейы. Уый фæстæ бацыдиc [[Стамбул]]ы университеты экономикон факультетмæ. Каст æй фæциc 1973 азы æмæ кусын райдыдта бухгалтер-экономистæй. Ис ын йæхи офис.

1989 азы Бурхан, [[Хъаныхъуаты Ремзи]] æмæ ма ноджы цалдæр ироны Стамбулы сарæзтой æхсæнад «Алан». Йæ нысан у ахæм: хъуамæ ахъаз кæна Турчы бæстæйы ирон адæмы цард-цæрæнбонæн. Æхсæнады зæрдиагæй архайынц Асеты Халис, Бадты Елхъан, Чеджемты Али æмæ иннæтæ.
Бурхан-Дзамболат æмдзæвгæтæ фыссын райдыдта 1967 азы. Фыста [[туркаг æвзаг|туркагау]] дæр. Ноджы туркаг æвзагмæ раивта [[Хетæгкаты Къоста|Къостайы]], [[Епхиты Тæтæри]]йы, [[Токаты Асæх]]ы хицæн уацмыстæ, рацыдысты туркаг журнал «Кавказ»-ы.&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-биографи}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Турчы ирон поэттæ]]
[[Категори:Турчы ирæттæ]]
[[Категори:Хоситæ|Бурхан]]
[[Категори:Сивасы провинцийы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>9c8ixmexxjhcuz8vaj948oa3s3zi8oa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сарыхъамыс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19193</id>
    <revision>
      <id>525878</id>
      <parentid>497473</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T22:18:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3110" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Сарыхъамыс
 |Оригиналон ном          = {{lang-tr|Sarıkamış}}
 |Ныв                     = 
 |Нывы ас                 = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Турк
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_deg=40 | lat_min=20 | lat_sec=17.16
 |lon_deg=42 | lon_min=34 | lon_sec=22.8
 |CoordAddon              = type:city_region:TR
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Турчы административон дих{{!}}Ил
 |Регион                  = Хъарс
 |Регион таблицæйы        = Хъарс (ил){{!}}Хъарс
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              =
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +2
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = +90 474
 |Посты индекстæ          = 36500
 |Автомобилон код         = 36
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Сарыхъамыс'''&lt;ref&gt;Мамсыраты М. Æцæгæлон бæстæ. — Орджоникидзе: Ир, 1986. — 105 ф.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Ныхас Фыдыбæстæимæ / сост. Р.С. Кантемирова; наукон ред. Джусойты Нафи — Дзæуджыхъæу: Ир, 2016 — 263 ф.&lt;/ref&gt; кæнæ '''Дæллагхъæу'''&lt;ref&gt;Тепсыхъоты Зоя. Байрай, нæ бæстаг!.. Журнал «Мах дуг», 2002 аз, №11, 132-æм фарс&lt;/ref&gt; ({{lang-tr|Sarıkamış}}) у сахар [[Турк|Турчы]] скæсæны. Ис [[Хъарс (ил)|Хъарсы провинцийы]].

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Турк}}

[[Категори:Турчы сахартæ]]
[[Категори:Хъарсы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>3xtqh3tt5nfa5tblc5bjsmcew9i12bh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уæллаг Карзман</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19353</id>
    <revision>
      <id>525918</id>
      <parentid>516054</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:14:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3095" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуджытæ|Карзман}}
{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Уæллаг Карзман
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 21|lat_sec = 54
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 37|lon_sec = 57
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 216&lt;ref&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Уæллаг Карзман''' ({{lang-ka|ზემო ქარზმანი}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}
* Цхуырбаты З.Д., Дзиццойты Ю.А. Хуссар Ирыстоны топоними. Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн ин-т. — М.: Наукæ, 2013. I-æм том

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>lxqz9113onscbsz6l827azy8lwhbk8l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уататы Бимболат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19462</id>
    <revision>
      <id>525952</id>
      <parentid>518082</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:46:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5022" xml:space="preserve">{{Кинематографист
 |имя                  = 
 |оригинал имени       = 
 |изображение          =
 |ширина               = 
 |описание изображения = 
 |имя при рождении     = 
 |место рождения       = 
 |профессия            = 
 |годы активности      = 
 |направление          = 
 |киностудия           = 
 |награды              = 
}}
'''Уататы Зауырбеджы фырт Бимболат (Бибо)''' (райгуырдис [[1939-æм аз]]ы [[15 мартъийы]], [[Ног Бæтæхъойыхъæу]]ы — амардис [[2000-æм аз]]ы, [[Дзæуджыхъæу]]ы) уыдис ирон театр æмæ кинойы актёр.

Райгуырдис [[Цæгат Ирыстон]]ы, Ног Бæтæхъойыхъæуы. Скъолайы фæстæ, [[1959-æм аз]]ы ссис [[Цæгат Ирыстоны музыкалон-драмон театр]]ы артист, уый фæстæ бацыдис Б. Щукины номыл Сценаристтæ æмæ режиссёрты уæлдæр курсытæм. Каст сæ фæцис [[1964-æм аз]]ы.

1969–1975 азты Бибо уыдис киностуди «[[Таджикфильм]]»-ы актёр æмæ телефильмты режиссёр.
Æдæппæтæй Уатайы-фырт ахъазыдис 200 ролæй фылдæр.

1994–1998 азты Уататы Бибо уыдис Цæгат Ирыстоны культурæйы министрады сæргъы.

Амардис Уатайы-фырт 2000-æм азы. Ныгæд æрцыдис Дзæуджыхъæуы [[Намысы Аллей (Дзæуджыхъæу)|Намысы Аллейы]].

Артисты ном хæссынц Дзæуджыхъæуы æмæ [[Беслæн]]ы уынгтæ.

== Хæрзиуджытæ==
* [[Цæгат Ирыстоны адæмон артист]];
* Уæрæсейы адæмон артист;
* Таджикистаны ССР-ы Рудакийы номыл Паддзахадон преми;
* Хетæгкаты Къостайы номыл премии;
* Тæбæхсæуты Балойы номыл преми.
* Астæуккаг Азийы кинофестивалы (Ашхабад, 1966) нымад æрцыдис хуыздæр нæлгоймаг актёрыл (киноныв «Хасан-арбакеш»).

== Зынгæдæр рольтæ ==
=== Театры ===
* Таймураз — Гаглойты Владимиры «Уарзты таурæгъ»;
* Данко — Тыбылоны «Æхсидгæ зæрдæ» (Максим Горькийы уацмыстæм гæсгæ);
* Аслæнбег — Саламты Къолайы «Сæрмæт æмæ йæ фырттæ»;
* Сослан Цæразон — Плиты Грисы «Сослан Цæразон»;
* Дими — Хуыгаты Георы «Фыдæлты намыс»;
* Чермен — Плиты Грисы «Чермен»;
* Клавдий — Шекспиры «Гамлет»;
* Лука — М. Горькийы «Царды бын»;
* Къарол Лир — Шекспиры «Къарол Лир»;
* Паддзах Эдип — Софоклы «Эдип-паддзах».

=== Кинойы ===
* «[[Чермен (фильм)|Чермен]]» — Чермен;
* «Рустам и Сухраб» — Рустам;
* «Именем закона» — Мехман;
* «Огненные дороги» — Садыкджанбай;
* «Год дракона» — Махмуд;
* «Кънйаз Игорь» — Кончак;
* «Войди в мой дом» — Даароп;
* «Раненные камни» — Осман

== Библиографии ==
* ''Гудиев Г.'' Полет орла: в латах и без них: [о Бибо Ватаеве] // Вершины. Владикавказ: Ир. С. 85–89;
* ''Бекоева Р.'' Неправда, что незаменимых людей нет // Слово. 2000. 17 июля;
* ''Гокоева К.'' Год без Бибо (Ватаева) // Северная Осетия. 2001. 8 мая;
* ''Томаева А.'' Твоей судьбы счастливая звезда: Б. Ватаев, лауреат премии Каста // Престиж. Владикавказ: Иристон, 2004. С. 71–106.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Ирон театры актёртæ]]
[[Категори:Ирон актёртæ]]
[[Категори:Киноактёртæ]]
[[Категори:Хетæгкаты Къостайы номыл премийы лауреаттæ]]
[[Категори:Уататæ|Бимболат]]
[[Категори:РЦИ — Аланийы адæмон артисттæ]]
[[Категори:Уæрæсейы адæмон артисттæ]]
[[Категори:Ног Бæтæхъойыхъæуы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>j7g200hhe4lzpc18tqa19rim68iz80h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525991</id>
      <parentid>525952</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:14:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5046" xml:space="preserve">{{Кинематографист
 |имя                  = 
 |оригинал имени       = 
 |изображение          =
 |ширина               = 
 |описание изображения = 
 |имя при рождении     = 
 |место рождения       = 
 |профессия            = 
 |годы активности      = 
 |направление          = 
 |киностудия           = 
 |награды              = 
}}
'''Уататы Зауырбеджы фырт Бимболат (Бибо)''' (райгуырдис [[1939-æм аз]]ы [[15 мартъийы]], [[Ног Бæтæхъойыхъæу]]ы — амардис [[2000-æм аз]]ы, [[Дзæуджыхъæу]]ы) уыдис ирон театр æмæ кинойы актёр.

== Цардафыст == 
Райгуырдис [[Цæгат Ирыстон]]ы, Ног Бæтæхъойыхъæуы. Скъолайы фæстæ, [[1959-æм аз]]ы ссис [[Цæгат Ирыстоны музыкалон-драмон театр]]ы артист, уый фæстæ бацыдис Б. Щукины номыл Сценаристтæ æмæ режиссёрты уæлдæр курсытæм. Каст сæ фæцис [[1964-æм аз]]ы.

1969–1975 азты Бибо уыдис киностуди «[[Таджикфильм]]»-ы актёр æмæ телефильмты режиссёр.
Æдæппæтæй Уатайы-фырт ахъазыдис 200 ролæй фылдæр.

1994–1998 азты Уататы Бибо уыдис Цæгат Ирыстоны культурæйы министрады сæргъы.

Амардис Уатайы-фырт 2000-æм азы. Ныгæд æрцыдис Дзæуджыхъæуы [[Намысы Аллей (Дзæуджыхъæу)|Намысы Аллейы]].

Артисты ном хæссынц Дзæуджыхъæуы æмæ [[Беслæн]]ы уынгтæ.

== Хæрзиуджытæ==
* [[Цæгат Ирыстоны адæмон артист]];
* Уæрæсейы адæмон артист;
* Таджикистаны ССР-ы Рудакийы номыл Паддзахадон преми;
* Хетæгкаты Къостайы номыл премии;
* Тæбæхсæуты Балойы номыл преми.
* Астæуккаг Азийы кинофестивалы (Ашхабад, 1966) нымад æрцыдис хуыздæр нæлгоймаг актёрыл (киноныв «Хасан-арбакеш»).

== Зынгæдæр рольтæ ==
=== Театры ===
* Таймураз — Гаглойты Владимиры «Уарзты таурæгъ»;
* Данко — Тыбылоны «Æхсидгæ зæрдæ» (Максим Горькийы уацмыстæм гæсгæ);
* Аслæнбег — Саламты Къолайы «Сæрмæт æмæ йæ фырттæ»;
* Сослан Цæразон — Плиты Грисы «Сослан Цæразон»;
* Дими — Хуыгаты Георы «Фыдæлты намыс»;
* Чермен — Плиты Грисы «Чермен»;
* Клавдий — Шекспиры «Гамлет»;
* Лука — М. Горькийы «Царды бын»;
* Къарол Лир — Шекспиры «Къарол Лир»;
* Паддзах Эдип — Софоклы «Эдип-паддзах».

=== Кинойы ===
* «[[Чермен (фильм)|Чермен]]» — Чермен;
* «Рустам и Сухраб» — Рустам;
* «Именем закона» — Мехман;
* «Огненные дороги» — Садыкджанбай;
* «Год дракона» — Махмуд;
* «Кънйаз Игорь» — Кончак;
* «Войди в мой дом» — Даароп;
* «Раненные камни» — Осман

== Библиографи ==
* ''Гудиев Г.'' Полет орла: в латах и без них: [о Бибо Ватаеве] // Вершины. Владикавказ: Ир. С. 85–89;
* ''Бекоева Р.'' Неправда, что незаменимых людей нет // Слово. 2000. 17 июля;
* ''Гокоева К.'' Год без Бибо (Ватаева) // Северная Осетия. 2001. 8 мая;
* ''Томаева А.'' Твоей судьбы счастливая звезда: Б. Ватаев, лауреат премии Каста // Престиж. Владикавказ: Иристон, 2004. С. 71–106.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Ирон театры актёртæ]]
[[Категори:Ирон актёртæ]]
[[Категори:Киноактёртæ]]
[[Категори:Хетæгкаты Къостайы номыл премийы лауреаттæ]]
[[Категори:Уататæ|Бимболат]]
[[Категори:РЦИ — Аланийы адæмон артисттæ]]
[[Категори:Уæрæсейы адæмон артисттæ]]
[[Категори:Ног Бæтæхъойыхъæуы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>iawj5zjetoxb2ahhbimvswi6a93o598</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кютахья (ил)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19497</id>
    <revision>
      <id>525895</id>
      <parentid>510755</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T23:57:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2977" xml:space="preserve">{{Административон иуæг
|Хуыз1                           = {{Хуыз|Турк}}
|Хуыз2                           =
|Ирон ном                        = Кютахья 
|Оригиналон ном                  = {{lang-tr|Kütahya}}
|Герб                            = 
|Тырыса                          = 
|Паддзахад                       = [[Турк]]
|Гимн                            =
|Статус                          = Ил
|Кæй сконды у                    = [[Эгейы денджызы регион]]
|Датæ                            =
|Йæ дæлхæйттæ                    = 
|Сæйраг сахар                    = [[Кютахья]]
|СтырдæрСахартæ                  = 
|Сæргълæууæг                     = 
  |Сæргълæууæджы титул           = 
|Сæргълæууæг2                    = 
  |Сæргълæууæджы титул2          = 
|ÆМП                             = 
  |Год ВВП                       = 
  |Бынат ÆМП-мæ гæсгæ            = 
  |ÆМП иу адæймагмæ              = 
  |Бынат ÆМП иу адæймагмæ гæсгæ  = 
|Æвзаг                           = [[туркаг æвзаг|туркаг]]
|Æвзæгтæ                         = 
|Цæрджытæ                        = 684,082 
  |Сфысты аз                     = 2007
  |Цæрджыты нымæцмæ гæсгæ бынат  = 
  |Æнгомдзинад                   = 
  |Националон сконд              = 
  |Динмæ гæсгæ                   = 
|Фæзуат                          = 11 977
 |Фæзуатмæ гæсгæ бынат           = 
|Картæ                           = Kütahya in Turkey.svg
 |Картæйы ас                     = 300
|Административон иуæджы картæ    = Kütahya districts.png
 |Картæйы ас аи                  = 300
|СахатонТаг                      = 
|ISO                             = 
|Автомобилон код                 = 43
|Сайт                            = http://www.kutahya.gov.tr/
|ВикиКъæбицы категори            = 
}}
'''Кютахья''' ({{lang-tr|Kütahya}}) у [[Турчы административон дих|провинци (ил)]] [[Турк|Турчы]] ныгуылæны. [[Эгейы денджызы регион]]ы у, фæлæ денджызмæ бацæуæн ын нæй.

Кютахьяйы илы цæрджыты нымæц рæзы: 1990-æм азы дзы цардис 578 мин адæймаджы, 2006-æм азы та — 684 мин.

Провинцийы бирæ фенддæгтæ ис. Рагон мæзджыттæ æмæ абанатæ, хъахъхъæд хъæдтæ, тæвд суадæттæ æмæ æндæртæ.

{{Турчы илтæ}}

[[Категори:Турчы провинцитæ]]</text>
      <sha1>ce2l7cj750r03zwi14ox7cenqtqq7hm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Четырс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19549</id>
    <revision>
      <id>525904</id>
      <parentid>523123</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:05:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4305" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу 
 |Ирон ном                = Четырс
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|კეტრისი}}
 |Ныв                     = Ketrisi._Truso.jpg
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 42|lat_min = 35|lat_sec = 50
  |lon_deg = 44|lon_min = 23|lon_sec = 54
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 0
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Цхета-Мтианет
 |Регион таблицæйы        = Цхета-Мтианет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Хъазыбеджы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Хъазыбеджы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 0&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=27 ივლისი 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Четырс''' ({{lang-ka|კეტრისი}}, [кетриси]) у [[ирон адæм|ирон]] хъæу [[Гуырдзыстон]]ы цæгаты. Ис [[Тырсыгом]]ы. Лæууы цæугæдон [[Терк|Терчы]] былыл.

== Фаллагхъæу ==
[[Файл:თრუსოს ტრავენტინები 35.jpg|thumb|left|300px|Фаллагхъæуы уынд]]
''Фаллагхъæу'' — Терчы доны галиу былыл чи æрбынат кодта, уыцы Четырсы хай.

== Мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Кокайтæ]], [[Касатæ]], [[Цæллаггатæ]], [[Четойтæ]], [[Хъаратæ]].&lt;ref&gt;Фыдыуæзæджы таурæгътæ [Текст] кадджытæ, аргъæуттæ, зарджытæ / сост. Кокайты Т.А. — Дзæуджыхъæу: Ир, 2014 — 352 ф.&lt;/ref&gt;

== Ам райгуырдысты ==
* [[Кокайты Тотрадз]] (р. 1944) — ирон поэт, драматург æмæ тæлмацгæнæг.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Тырсыгомы хъæутæ}}
{{Хъазыбеджы муниципалитет}}

[[Категори:Тырсыгом]]
[[Категори:Хъазыбеджы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>s48mb5ks0b0un1z56uzhr0sjsuhlktn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кæлух</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19598</id>
    <revision>
      <id>525905</id>
      <parentid>511469</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:07:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2767" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Кæлух
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Уæрæсе
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 43|lat_min = 5|lat_sec = 45
  |lon_deg = 43|lon_min = 49|lon_sec = 6
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Уæрæсейы федеративон арæзт{{!}}Федерацийы субъект
 |Регион                  = Цæгат Ирыстон
 |Регион таблицæйы        = Цæгат Ирыстон
 |Районы тип              = Цæгат Ирыстоны административон дих{{!}}Муниципалон район
 |Район                   = Æрæфы район
 |Район таблицæйы         = Æрæфы район
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              =
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = {{ Цæрджытæ | Калух | тс }}
 |Сфысты аз               = {{ Цæрджытæ | Калух | г }}
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Кæлух''' у хъæу [[Цæгат Ирыстон]]ы [[Æрæфы район]]ы. 

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Æрæфы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Æрæфы районы цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>8tuj18lp5ttzaqnl9lr31q707f2b33f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дæллаг Къоз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19795</id>
    <revision>
      <id>525911</id>
      <parentid>491092</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:10:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2924" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуджытæ|Къоз}}
{{НП
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Дæллаг Къоз 
 |Оригиналон ном          = 
 |Ныв                     =
 |Ном                     = Къоз 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 34|lat_sec = 49
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 35|lon_sec = 47
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 1330
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Дæллаг Къоз''' ({{lang-ka|ქვემო ქოზი}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы. Ис [[Къуыдаргом]]ы.

Цардысты дзы [[Габутæ]], [[Хъæцмæзтæ]], [[Хуыгатæ]].&lt;ref name=&quot;iron_myggægtæ&quot;&gt;Гаглойты Зинæ. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005. 255 ф.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]
[[Категори:Къозы ком]]</text>
      <sha1>7ql11obvl8ggegln3fsoli8reroitv1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Османийе (ил)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19882</id>
    <revision>
      <id>525882</id>
      <parentid>435300</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T22:25:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2546" xml:space="preserve">{{Административон иуæг
|Хуыз1                           = {{Хуыз|Турк}}
|Хуыз2                           =
|Ирон ном                        = Османийе
|Оригиналон ном                  = {{lang-tr|Osmaniye}}
|Герб                            = 
|Тырыса                          = 
|Паддзахад                       = [[Турк]]
|Гимн                            =
|Статус                          = Ил
|Кæй сконды у                    = [[Зæххастæуы денджызы регион (Турк)|Зæххастæуы денджызы регион]]
|Датæ                            =
|Йæ дæлхæйттæ                    = 
|Сæйраг сахар                    = [[Османие]]
|СтырдæрСахартæ                  = 
|Сæргълæууæг                     = 
  |Сæргълæууæджы титул           = 
|Сæргълæууæг2                    = 
  |Сæргълæууæджы титул2          = 
|ÆМП                             = 
  |ÆМП хынцыны аз                = 
  |Бынат ÆМП-мæ гæсгæ            = 
  |ÆМП иу адæймагмæ              = 
  |Бынат ÆМП иу адæймагмæ гæсгæ  = 
|Æвзаг                           = 
|Æвзæгтæ                         = 
|Цæрджытæ                        = 534 415
  |Сфысты аз                     = 2018
  |Цæрджыты нымæцмæ гæсгæ бынат  = 
  |Æнгомдзинад                   = 
  |Националон сконд              = 
  |Динмæ гæсгæ                   = 
|Фæзуат                          = 3189
 |Фæзуатмæ гæсгæ бынат           = 
|Картæ                           = Osmaniye in Turkey.svg
 |Картæйы ас                     = 300
|Административон иуæджы картæ    = Osmaniye districts.png
 |Картæйы ас аи                  = 300
|СахатонТаг                      = 
|ISO                             = TR-80
|Автомобилон код                 = 
|Сайт                            = 
|ВикиКъæбицы категори            = 
}}
'''Османийе''' ({{lang-tr|Osmaniye}}) у [[Турчы административон дих|провинци (ил)]] [[Турк|Турчы]] хуссары. 

{{къæртт-Турк}}
{{Турчы илтæ}}

[[Категори:Турчы провинцитæ]]</text>
      <sha1>2axagzjsvyve9jacb3chlefk6apo4ky</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Миндиашвили, Серго Виссарионы фырт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19894</id>
    <revision>
      <id>525983</id>
      <parentid>501497</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:06:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2560" xml:space="preserve">{{Фыссæг
 | имя                  = 
 | оригинал имени       = 
 | изображение          = 
 | ширина               = 
 | описание изображения = 
 | имя при рождении     = 
 | дата рождения        = 
 | место рождения       = 
 | дата смерти          = 
 | место смерти         = 
 | гражданство          = 
 | род деятельности     = 
 | годы активности      = 
 | направление          = 
 | жанр                 = 
 | язык произведений    = 
 | викисклад            = 
 | викитека             = 
}}
'''Миндиашвили Серго Виссарионы (Бесойы) фырт''' (райгуырдис 1940 азы, [[Сарабукъ|Сарабучъы]], амардис [[2011-æм аз]]ы [[19 сентябры]] [[Цхинвал]]ы) у [[Ирон литературæ|ирон]] æмæ [[Гуырдзиаг литературæ|гуырдзиаг]] поэт.

Серго райгуырдис [[Цхинвалы район]]ы Сарабучъы хъæуы. 1958 азы каст фæци Уанаты астæуккаг скъола, 1963 азы та — [[Хуссар Ирыстоны паддзахадон педагогон институт]]. Уый фæстæ ахуыр кодта афицерты скъолайы, советон æфсæдтæн [[Германы Демократон Республикæ|ГДР-йы]] цы къорд уыд, уым. Куыста Хуссар Ирыстоны радиойы, [[Знауыры район]]ы газеты, СЦКП-йы обкомы культурæйы хайады хистæр методистæй, чиныгуадзæн «Ирыстон»-ы редакторæй.

Фыссын райдыдта 1960-æм азы. Сергойы æмдзæвгæты фыццаг æмбырдгонд «Ныхас хуримæ» рацыдис 1966 азы [[Цхинвал]]ы. Уый фæстæ ма рауагъта къорд поэтикон чиныджы. Йæ уацмысты æппæты æххæстдæр æмбырдгонд хуыйны «Ныфсы дзæнгæрæг» (Цхинвал, 1990).

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Хуссар Ирыстоны поэттæ]]
[[Категори:Сарабучъы чи райгуырдис, уыдон]]
[[Категори:Цхинвалы чи амардис, уыдон]]</text>
      <sha1>o0tgvji7xn7745qrc43e6jbfap79tdk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Джусойты Марат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20076</id>
    <revision>
      <id>525854</id>
      <parentid>525017</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T19:42:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2365" xml:space="preserve">'''Джусойты Леуаны фырт Марат''' (райгуырдис [[1959-æм аз]]ы, [[Тарскæй]]ы) у ирон поэт æмæ журналист.

== Цардафыст ==
Марат райгуырдис [[Цæгат Ирыстон]]ы Тарскæйы хъæуы. Каст фæцис астæуккаг скъола æмæ [[Къостайы номыл Цæгат Ирыстоны паддзахадон университет|Цæгат Ирыстоны паддзахадон университет]]ы филологион факультеты ирон-уырыссаг хайад. Куыста газеттæ [[Рæстдзинад (газет)|«Рæстдзинад»]], «Молодой коммунист», «Стыр Ныхас», «Айдæн-Зеркало»-йы редакциты. Ныртæккæ та кусы газет [[Пульс Осетии|«Пульс Осетии»-йы]].

Марат литературон куыстыл фæцалх ивгъуыд æнусы 70-æм азты кæрон. [[1984-æм аз]]ы [[Дзæуджыхъæу]]ы рацыдис æмдзæвгæты чиныг «Цъæх райсомтæ». Уыдис ын фараст авторы, уыдонимæ — Джусойты Марат дæр. Поэты æмдзæвгæтæ ма бакæсæн ис, «Æмзæл зарæг», зæгъгæ, уыцы поэтикон æмбырдгонды (чиныгуадзæн «Ир», 1986). Мараты уацмыстæ хицæн чиныгæй рацыдысты [[1991-æм аз]]ы [[Дзæуджыхъæу]]ы, «Æхсидавы рухс», зæгъгæ, ахæм номимæ.&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Журналисттæ алфавитмæ гæсгæ]]
[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны поэттæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны журналисттæ]]
[[Категори:Тарскæйы чи райгуырдис, уыдон]]
[[Категори:Джусойтæ|Марат]]</text>
      <sha1>1lzd7sarvwkql7zvu1l69mxhlz3xufp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рæмонаты Геор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20078</id>
    <revision>
      <id>525857</id>
      <parentid>498267</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T19:54:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1736" xml:space="preserve">'''Рæмонаты (Рæмонты) Харитоны фырт Геор''' (райгуырдис [[1953-æм аз]]ы [[Цæгат Ирыстон]]ы [[Къамсхо]]йы) у ирон поэт.

== Цардафыст ==
Геор райгуырди [[Цæгат Ирыстон]]ы, чысыл хæххон хъæу Къамсхойы. Ахуыр кодта [[Бурон]]ы астæуккаг скъола-интернаты. 1971 азæй 1973 азмæ уыди Советон Æфсады. 70-æм азты йæ бинонтæ æрбалыгъдысты [[Алагир]]мæ. Ам Геор куыста хъæдгуыстгæнæн фабрикæйы, фæстæдæр та — [[Алагиры электрондыхуромæнты завод|электрондыхуромæнты завод]]ы (уырыс. ''Завод сопротивлений'').

Поэты æмдзæвгæты фыццаг æмбырдгонд рацыди [[1991-æм аз]]ы, йæ ном — «Фæлварæн» (чиныгуадзæн «Ир»). [[2002-æм аз]]ы ма йын чиныгуадзæн «Ир» рауагъта поэтикон чиныг «Рухс æмæ Тар».&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны поэттæ]]
[[Категори:Къамсхойы чи райгуырдис, уыдон]]
[[Категори:Рæмонатæ|Геор]]</text>
      <sha1>hpcrrf6fmaib4xbzprhvdzeia3z7256</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Абайты Эдуард</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20080</id>
    <revision>
      <id>525858</id>
      <parentid>496233</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T19:55:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3615" xml:space="preserve">'''Абайты Алыксандры фырт Эдуард''' (райгуырдис [[1953-æм аз]]ы [[Ногир]]ы) у ирон поэт æмæ журналист.

== Цардафыст ==
Эдуард райгуырдиc Ногиры, астæуккаг скъола дæр уым фæциc каст. Уый фæстæ ахуыр кодта [[Хетæгкаты Къостайы номыл Цæгат Ирыстоны паддзахадон университет|ЦИПУ-йы]] филологион факультеты. Иу афæдз фæцис æфсады, стæй куыста алы рæтты уыдис дурæфтауæны быраузилæг, [[Дзæуджыхъæу]]ы 23-æм скъолайы ахуыргæнæг. 1988 азæй нырмæ та кусы [[Рæстдзинад (газет)|газет «Рæстдзинад»-ы]] редакцийы.

Абайы-фырт у дыууæ поэтикон чиныджы автор: «Кæрдæгдзон къæвдатæ» (чиныгуадзæн «Ир», 1991), «Донгуырæн» (чиныгуадзæн «Ир», 2000).

== Цитатæ ==
Поэт æмæ литературæиртасæг [[Хъодзаты Æхсар]] ахæм аргъ скодта Эдуарды сфæлдыстадæн&lt;ref&gt;Журнал «Мах дуг», 2008 азы 6-æм номыр, 156–157-æм фæрстæ.&lt;/ref&gt;:
{{цитатæ|
Эдуард нæ поэзимæ æрбацыд йæхи хъæлæсыуагимæ, йæ фыццаг фæлварæнтæ дæр уыдысты хæдхуыз, оригиналон. Иу-25 азы размæ æрыгон поэты тыххæй ныффыстон: «Нейтрон æмæ лазеры æнусы ирон адæмæй рохуаты бирæ хæзна-дзырдтæ баззад, иу дзырдуаты дæр сын ссарæн нал ис. Уыдон нæртон æфсургътау заманты сау ныккæнды æнæ хицауæй, зылдхъуагæй „схъæддаг сты“, сæхицæн агурынц аккаг барджытæ. Мæнмæ гæсгæ, уыцы барджытæй иу у Абайты лæппу. „сапонæхсад, айкæвдылд сæ акодта“, æмæ йын æвæджиау дугъæттæ басгуыхтысты».

Абон дæр нæ ивын мæ хъуыды. Уæвгæ уæд нæ номджын фысджытæй иу мемæ не сразы: иу рох дзырд дæр, дам, нæ арын Эдуарды æмдзæвгæйы. Афтæмæй мæнæн мæ ныхасы сæр иу æмдзæвгæ нæ уыди, фæлæ æрыгон авторы сфæлдыстад иумæйагæй. Фæстæдæр Абайы-фырты уацмыстæ газетты, журналты арæхдæр зынын куы райдыдтой, хицæн чингуытæй йын куы рацыдысты, уæд рабæрæг, æз раст кæй уыдтæн, уый. Дзырдуатдæр ма нын сарæзта журналæн, «фыдæлтæй мæхæлы чи баззад», ахæмдзырдтæ æмæ дзырдбæстытæй («Мах дуг», 1995, №2).}}

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Журналисттæ алфавитмæ гæсгæ]]
[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны поэттæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны журналисттæ]]
[[Категори:Абайтæ|Эдуард]]
[[Категори:Ногиры чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>tf5i83czw9g9j5v7eaw00h0c5b1blhd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525859</id>
      <parentid>525858</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T19:55:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3652" xml:space="preserve">'''Абайты Алыксандры фырт Эдуард''' (райгуырдис [[1953-æм аз]]ы [[Ногир]]ы) у ирон поэт æмæ журналист.

== Цардафыст ==
Эдуард райгуырдиc Ногиры, астæуккаг скъола дæр уым фæциc каст. Уый фæстæ ахуыр кодта [[Хетæгкаты Къостайы номыл Цæгат Ирыстоны паддзахадон университет|ЦИПУ-йы]] филологион факультеты. Иу афæдз фæцис æфсады, стæй куыста алы рæтты уыдис дурæфтауæны быраузилæг, [[Дзæуджыхъæу]]ы 23-æм скъолайы ахуыргæнæг. 1988 азæй нырмæ та кусы [[Рæстдзинад (газет)|газет «Рæстдзинад»-ы]] редакцийы.

Абайы-фырт у дыууæ поэтикон чиныджы автор: «Кæрдæгдзон къæвдатæ» (чиныгуадзæн «Ир», 1991), «Донгуырæн» (чиныгуадзæн «Ир», 2000).

== Цитатæ ==
Поэт æмæ литературæиртасæг [[Хъодзаты Æхсар]] ахæм аргъ скодта Эдуарды сфæлдыстадæн&lt;ref&gt;Журнал «Мах дуг», 2008 азы 6-æм номыр, 156–157-æм фæрстæ.&lt;/ref&gt;:
{{цитатæ|
Эдуард нæ поэзимæ æрбацыд йæхи хъæлæсыуагимæ, йæ фыццаг фæлварæнтæ дæр уыдысты хæдхуыз, оригиналон. Иу-25 азы размæ æрыгон поэты тыххæй ныффыстон: «Нейтрон æмæ лазеры æнусы ирон адæмæй рохуаты бирæ хæзна-дзырдтæ баззад, иу дзырдуаты дæр сын ссарæн нал ис. Уыдон нæртон æфсургътау заманты сау ныккæнды æнæ хицауæй, зылдхъуагæй „схъæддаг сты“, сæхицæн агурынц аккаг барджытæ. Мæнмæ гæсгæ, уыцы барджытæй иу у Абайты лæппу. „сапонæхсад, айкæвдылд сæ акодта“, æмæ йын æвæджиау дугъæттæ басгуыхтысты».

Абон дæр нæ ивын мæ хъуыды. Уæвгæ уæд нæ номджын фысджытæй иу мемæ не сразы: иу рох дзырд дæр, дам, нæ арын Эдуарды æмдзæвгæйы. Афтæмæй мæнæн мæ ныхасы сæр иу æмдзæвгæ нæ уыди, фæлæ æрыгон авторы сфæлдыстад иумæйагæй. Фæстæдæр Абайы-фырты уацмыстæ газетты, журналты арæхдæр зынын куы райдыдтой, хицæн чингуытæй йын куы рацыдысты, уæд рабæрæг, æз раст кæй уыдтæн, уый. Дзырдуатдæр ма нын сарæзта журналæн, «фыдæлтæй мæхæлы чи баззад», ахæмдзырдтæ æмæ дзырдбæстытæй («Мах дуг», 1995, №2).}}

{{къæртт-цардафыст}}

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Журналисттæ алфавитмæ гæсгæ]]
[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны поэттæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны журналисттæ]]
[[Категори:Абайтæ|Эдуард]]
[[Категори:Ногиры чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>r9lgmfpmtdmkolt1mc23mzu6prt6p8w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525860</id>
      <parentid>525859</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T19:55:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3652" xml:space="preserve">'''Абайты Алыксандры фырт Эдуард''' (райгуырдис [[1953-æм аз]]ы [[Ногир]]ы) у ирон поэт æмæ журналист.

== Цардафыст ==
Эдуард райгуырдиc Ногиры, астæуккаг скъола дæр уым фæциc каст. Уый фæстæ ахуыр кодта [[Хетæгкаты Къостайы номыл Цæгат Ирыстоны паддзахадон университет|ЦИПУ-йы]] филологион факультеты. Иу афæдз фæцис æфсады, стæй куыста алы рæтты уыдис дурæфтауæны быраузилæг, [[Дзæуджыхъæу]]ы 23-æм скъолайы ахуыргæнæг. 1988 азæй нырмæ та кусы [[Рæстдзинад (газет)|газет «Рæстдзинад»-ы]] редакцийы.

Абайы-фырт у дыууæ поэтикон чиныджы автор: «Кæрдæгдзон къæвдатæ» (чиныгуадзæн «Ир», 1991), «Донгуырæн» (чиныгуадзæн «Ир», 2000).

== Цитатæ ==
Поэт æмæ литературæиртасæг [[Хъодзаты Æхсар]] ахæм аргъ скодта Эдуарды сфæлдыстадæн&lt;ref&gt;Журнал «Мах дуг», 2008 азы 6-æм номыр, 156–157-æм фæрстæ.&lt;/ref&gt;:
{{цитатæ|
Эдуард нæ поэзимæ æрбацыд йæхи хъæлæсыуагимæ, йæ фыццаг фæлварæнтæ дæр уыдысты хæдхуыз, оригиналон. Иу-25 азы размæ æрыгон поэты тыххæй ныффыстон: «Нейтрон æмæ лазеры æнусы ирон адæмæй рохуаты бирæ хæзна-дзырдтæ баззад, иу дзырдуаты дæр сын ссарæн нал ис. Уыдон нæртон æфсургътау заманты сау ныккæнды æнæ хицауæй, зылдхъуагæй „схъæддаг сты“, сæхицæн агурынц аккаг барджытæ. Мæнмæ гæсгæ, уыцы барджытæй иу у Абайты лæппу. „сапонæхсад, айкæвдылд сæ акодта“, æмæ йын æвæджиау дугъæттæ басгуыхтысты».

Абон дæр нæ ивын мæ хъуыды. Уæвгæ уæд нæ номджын фысджытæй иу мемæ не сразы: иу рох дзырд дæр, дам, нæ арын Эдуарды æмдзæвгæйы. Афтæмæй мæнæн мæ ныхасы сæр иу æмдзæвгæ нæ уыди, фæлæ æрыгон авторы сфæлдыстад иумæйагæй. Фæстæдæр Абайы-фырты уацмыстæ газетты, журналты арæхдæр зынын куы райдыдтой, хицæн чингуытæй йын куы рацыдысты, уæд рабæрæг, æз раст кæй уыдтæн, уый. Дзырдуатдæр ма нын сарæзта журналæн, «фыдæлтæй мæхæлы чи баззад», ахæмдзырдтæ æмæ дзырдбæстытæй («Мах дуг», 1995, №2).}}

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Журналисттæ алфавитмæ гæсгæ]]
[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны поэттæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны журналисттæ]]
[[Категори:Абайтæ|Эдуард]]
[[Категори:Ногиры чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>qlf9dspo018rmkcrmur1h4cx5zkc3ty</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рекомы кувæндон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26647</id>
    <revision>
      <id>525928</id>
      <parentid>504853</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:21:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15789" xml:space="preserve">[[Ныв:Rekom (reconstruction).jpg|thumb|right|300px|Рекомы фыццагон хуыз]]
{{ПозКартæ|Уæрæсе Цæгат Ирыстон
|label=Реком
|lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 47|lat_sec = 26
|lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 54|lon_sec = 15
|position=top|width=250|float=right|caption=Рекомы кувæндон Цæгат Ирыстоны картæйыл}}

'''Рекомы кувæндон''' ('''дзуар''') ис [[Цæгат Ирыстон]]ы [[Алагиры район]]ы, [[Цъæйы ком]]ы.

== Æвæрд ==
Уæрæх хъуыстгонд ирон кувæндон [[Реком]] æвæрд у Цъæйы комы рæбынæй ([[Уæлладжыры ком]]ы хуссар-ныгуылæн фадыг), 9 км фалдæр хæххон уæлвæз фæндагыл [[Бурон]]æй, денджызы æмвæзæй у 1946 м уæлдæр. [[Рекомы фæз]] цæгатырдыгæй гæрæнгонд у къæдзæхджын [[Цъæййаг рагъ]]æй, хуссарырдыгæй цæугæдон [[Цъæйдон]]æй, кæлы тынг уырдыг [[тальвег]]ыл. Цъæйы ком (Рекомы фæз у йæ хай) геоморфологикон æгъдауæй у типикон, хорз куыстгонд [[трог]] — цъитион архайды фæстиуæг. [[Хихджын хъæд]]тæй æхгæд æмæ рагътæй гæрæнгонд, йæ алфæмблай [[Адайы хох]]ы æмæ [[Елбаттæ|Елбатты]] цъуппытæ, [[Схъас]]ы æмæ [[Цъæйы цъити|Цъæйы]] [[цъити]]тæ ацы бынат у уæлдай хæрзуынд. Иу 3 км фалдæр цæгатырдæм Рекомы фæзæй лæууы хъæу [[Уæллаг Цъæй]].

Цæгат Ирыстоны рагон фенддæгты астæу Реком ахсы сæрмагонд бынат: арæзт у Хæххон Ирыстонæн традицион дурæй нæ, фæлæ хъæдæй, æмæ уымæй у уникалон. Хъæдæй арæзт цыртдзæвæнтæ Ирыстоны баззад стæмтæ, æмæ сæ астæу тæккæ хуыздæр æнæмæнгæй у Реком.

== Иртæстыты истори ==
Рекомы тыххæй тæккæ рагондæр фыстытæй фыццаг хауы 18 æнусы кæронмæ, ныффыста йæ протопоп Иоанн Болгайраг йæ хъусынгæнæны астрахайнаг æмæ ставропойлаг [[епископ]] Антониймæ [[1780-æм аз]]ы 18 июлы:
{{Цитатæ|
В Чей во имя святые Тройцы деревянная церковь построена из красного дерева, называемого негниющего. В сей церкви есть стенное писание и несколько образов, у которых видны подписи грузинскими литерами.}}

Иннæ афыст, бирæ бæлвырддæр æмæ лæмбынæгдæр ныууагъта В.С. Толстой, уый сбæрæг кодта Реком [[1847-æм аз]]ы.
{{Цитатæ|
Иу фарсырдæм фенкъуысгæ хъæдын бæстыхай, тæккæ хуыздæр [[нæзыбæлас]]æй агъуыстон хъæдæй, йæ хуыз у хъæздыг уырыссаг избайы хуызæн дыууæ покатимæ, нæзы бæласæй, иу дзы иннæмæй даргъдæр, къулы фронтоны бын зыны чысыл æхгæд рудзынг, йæ сæрмæ та, тæрхæгыл тынг бирæ егъау дзæбидыры сыкъатæ æвæрд... Гæрæнгондмæ бахизæн уыдис хуссар-ныгуылæнырдыгæй; ардыгæй уыдис рудзынг дæр, иннæ дыууæ рудзынгы æнгæс... хуссарырдыгæй сæйраг бæстыхаймæ уыдис æфтуанагъуыст, уым хуссар-ныгуылæнырдыгæй зындис дуар, хуыд йыл уыдысты тынг арæх æфсæйнагæй уадздзæгтæ, кæрæдзийы сæрты цъæхгæрмæ кæм хызтысты уыцы къуымты сагъд уыдысты къæбæлтæ, аллы къæбæлыл дæр ауыгъд уыдис æфсæйнаг цæг... Нарæг æрбахизæн йæдзаг уыдис ирон мысайнæгты бырæттæй фæлæ къуымы лæууыдис æрхуыйæ купель сыгъдæг донæй аргъуыд кæнынмæ æмæ афтид киот... Сæ цуры хуссыдысты цалдæр дзæнгæрæгы, тæккæ уæлдæр дзы уыдис бæрзæндмæ аршины бæрц, æмæ йыл уыдис гуырдзиагау фыст: Нывондгонд æрцыдис паддзах Багратионты мыггагæй, фырт паддзахы фырт Шахнавазæй, Георгийæ, ирон сыгъдæг фыды аргъуанмæ. Гуырдзиаг хрониконы аз 376, нæ нымадмæ гæсгæ 1688.}}
[[Ныв:Rekom_foto_1906-1911year.jpg|thumb|right|250px|Рекомы къамтæ (1906-1911 азты)]]

Дарддæр Толстой йæ къухфысты фыссы:
{{Цитатæ|
.. зындис раздæр кæм лæууыдис иконостас æмæ престолы бынат, раджы кæддæр къултæ уыдысты хъуымацæй æнгом тыхт, ныгуылæн къул та хъуымацæй нæ фæлæ гауызæй, уыцы гауызæй ныр баззадысты афтиддæр ауыгъд хæцилтæ. Тæрхæгыл ссардтой тухгæ обрез дыууæ ставнитимæ, ахæм зæронд уыдис, æмæ дзы равзарæн ницы уыдис; фæйнæг хост æфсæйнаг сыфимæ, ууыл цъистгонд уыдис цыдæр бæхджын сыгъдæджыты нывтæ; ацы фæйнæг уыдис вæццæгæн паддзахы дуæртты кæцыдæр хай... Ссардтам ам хæцил цыдæр кæттагæй, уыдис йыл нывгонд барæг Георгий, вæццæгæн уый уыдис хоругвы скъуыддзаг; стыр бархатæй конд парчайы скъуыддзаг. Ам ма ноджы æппæрст уыдысты дынджыр тымбыл сердоликтæ æмæ агаттæ, æвæццæгæн кæддæр уыдысты хъуырфæрдгуыты хай æмæ бирæ алыхуызон сæ уындæй дæр æмæ сæ згъæрæй дæр къухдарæнтæ æмæ хъусдзæджытæ. Зæххын пъолыл хуыссыд тымбыл цыргъ æндон така, йæ размæ цæсгом хъахъхъæнынмæ цыд æфстæйнаг тæлм, фæстæйы та йыл уыд бæрзæйхъахъхъæнæн згъæрхæдон; цъæлгонд æрдын æмæ иу къуым уыдис йæдзаг хорз аирвæзгæ сæдæгай аллыхуызон фæттæй.}}

В.С. Толстой фыццаг афтæ бæлвырд чи ныффыста Рекомы тыххæй. 
[[1852-æм аз]]ы Реком федта А. Головин, уый фыста:
{{Цитатæ|
Рекомы кувæндон, ай нымад цæуы Ирыстоны рагон диссæгтæй, æмæ йæ тыххæй дзургæйы ирæтты æвзаджы ныхæстæ нæ фаг кæны}}
Ахъаззаг ногæй Головин ницы сбæлвырд кодта.
[[Ныв:Pfaf_Miller.jpg|thumb|right|250px|В.Б. Пфафы (уæле, 1871 аз) æмæ [[Всеволод Миллер|В.Ф. Миллеры]] (делæ, 1888 аз) конд нывтæ]]

Фылдæр информаци ис Рекомы тыххæй В.Б. Пфафмæ, уый уыдис Цъæйы [[1896-æм аз]]ы:
{{Цитатæ|
Бынæттон цæрджытæ нæ хъуыды кæнынц цæмæй Реком цы хъæдæй арæзт у уый искуы сног ис... Рекомы зæххыл лæзæрыдысты егъау цæндтæ фæттæй саст æрдынтæй æмæ фатдонтæй. Уыцы цæнды бынæй ме мбæлттæй иу тынг зынтæй раласта арц, уый адæмон фыдæлтыккон таурæгъмæ гæсгæ у ирон адæмон хъайтар Осбагараты арц... Сæйраг бæстыхайы къуылтыл ауыгъд уыдысты хъуымацы гæппæлттæ, иуыл дзы егъау персайнаг гауыз, зæгъæн ис æмæ æххæстæй бамбыд ис... Хъæдын иконостас ныххæлæтдзаг ис, зæххыл лæзæрыдысты дуне авгæй фæрдгуытæ, цæппузыртæ, æвзист æмæ æрхуы згъæрæхцатæ, æлыгæй конд саджы, хъуджы, фысы, бабызы æмæ а.д. фигуркæтæ... æфсæйнаг рыцæрон така, конд йыл у уæхсчытæ хъахъхъæнынмæ згъæрхæдон æмæ фатдон йæдзаг фæттæй. Реком ныры онг нымад цæуы Ирыстоны фыццаг сыгъдæг раныл.}}

[[1879-æм аз]]ы кувæндонмæ æркаст хъуыстгонд археолог-кавказовед П.С. Уварова, [[1880-æм аз]]ы та академик В.Ф. Миллер.
Уваровайы афыст иннæтимæ абаргæйæ ногæй ницы дæтты, фæлæ дзæвгар археологон фæлтæрды руаджы æркастис профессионалон цæстæнгасæй. Афтæ Уварова федта [[така]], фæлæ бынатыл нал ссардта [[арц]] æмæ [[фатдон]], уый дзуры ууыл æмæ Уварова куы æркаст Рекоммæ уæдмæ уыцы артефакттæ давд æрцыдысты, 1869-1879 азты астæу. Уварова фыццаг йæ цæст æрдардта дуæртты декормæ, æфсæйнагæй фæлыстгондæй, крестытæ схуыдта «византиаг цыппардигъон кресттæ». Мидæггаг дуар дæр фæлындгонд уыдис æфсæйнаг дзуарæй æмæ «[[бронзæ]]йæ булавкæтæй, ахæмтæ нын æмбæлынц Ольшевскийы коллекцийы æмæ Комунтаг могильничы». Æцæгæй булавкæтæ бронзæйæ нæ уыдысты фæлæ æфсæйнагæй.

Всеволод Миллеры афыст ногæй ницы дæтты.
Рекомы фæстæдæр афыстытæ дæр ногæй ницы æрмæг дæттынц, фæлæ бацамонын хъæуы Н.Я. Динникы, Г.А. Вертеповы, А.М. Дирры публикацитæ. Фæстаг йæ фыстæджы бæрæг кæны, куы æркаст Рекомы уæд «йæ мидæг уыдис бынтон афтид», нал дзы уыдис нæдæр фаттæ, нæдæр сырдты фигуркæтæ, нæдæр [[Ос-Бæгъатыр]]ы хæцæнгæрзтæ. [[1910-æм аз]]мæ Рекомы реликвитæ æххæстæй давд æрцыдысты.

Советон рæстæджы дæр Реком йæхимæ ласта иртасджыты. Фæбæрæг кæнын хъæуы А. Вязигины популярон уац æмæ А.Х. Магомедовы сæрмагонд уац, уым сæйраг бынат лæвæрд æрцыдис Рекомимæ баст ирон æгъдæуттæн æмæ фæткæн. Рекомы тыххæй ныффыстой сæ монографиты [[Калоты Барис]] æмæ [[Цыбырты Людвиг]]. Рекомыл бирæ азтæ фæкуыста [[Пчелина, Евгения Георгийы чызг|Е.Г. Пчелина]], уый йыл скодта егъау иртæстон куыст, фæлæ мыхуыргонд не ’рцыдис, баззадис Бетъырбухы [[Паддзахадон Эрмитаж|Эрмитажы]] архивты.

== Номы равзæрд ==
Зонадон æгъдауæй дзырд «реком»-æн ныронг нæй бæлвырд этимологион бындур.

В. С. Толстой 1848-æм азы фыста, зæгъгæ, «ныхас Рекомæн нæй нысаниуæг», фæлæ уайтагъд амоны адæмон этимологи, уый йын загъта Колыты А.: ирон ком, кæцы фæстæдæр фæстад Иреком. Ацы версийы фарс уыдис Е. Г. Пчелина дæр. Хъуыстгонд ма у ноджы иу адæмон этимологи дæр: Цъæйы комы ма фæхонынц «Хуры ком», уымæй рауад «Рыком» — «Реком».

[[Абайты Васо]] баста Рекомы ном гуырдзиаг ныхас «ркони»-имæ ома «тулдзты къох» — гæнæн ис æмæ дам кæддæр раджы ацы ран задысты [[Тулдз|тулдз бæлæстæ]]. Уыимæ хъуыстгонд у æмæ Рекомы фæзыл бæлас цыдæр абæрæг æгъдауæй бæлас нæ зайы бынтондæр.

Ноджы ма иу этимологи рагъмæ рахаста Л. И. Лавров, уый æмбарын кодта Рекомы ном араббаг «ракам» кæнæ «рукам»-æй ома тыгуыр, цæнд.

Хъуыстгонд археолог [[Кузнецов, Владимир Александры фырт|В. А. Кузнецов]] ацы хъуыддагимæ нысан кæны, 1 æнусы нæ дуджы агъоммæ ромаг автор [[Плиний]] кæй кой кæны, уыцы æвдадзы зайæгойы тыххæй, уый хуыйны «рекома», æмæ йæ кæй ластой, Понты денджызы (ома [[Сау денджыз]]ы) сæрмæ цы бæстæтæ хуыссынц, уырдыгæй.

== Бæстыхайы цалцæгтæ ==
[[Ныв:Рекомы_бæрæгбон.jpg|thumb|right|300px|Рекомы бæрæгбон]]
Тæккæ рагондæр бæрæгдзырдтæ ацы хъуыддаджы тыххæй ныууагъта В.Б. Пфаф, уый фæбæрæг кодта Цъæйы цæрджытæ кæй нæ хъуыды кæнынц иу цау дæр, цæмæй Рекомы бæстыхаймæ æвнæлд æрцыд.

[[1998-æм аз]]ы Рекомы бæстыхай рацарæзтой. [[2011-æм аз]]ы июны æбæрæг фыдгæнджытæ бæстыхаймæ бандзæрстой арт, ссардæуыд спичкæтæ&lt;ref&gt;[http://region15.ru/news/2011/06/07/14-58/ Неизвестные подожгли Реком]&lt;/ref&gt;. Кувæндон æппæтæй нæ басыгъд, æвæццæгæн райдыдта тыхджын къæвда.

== Æрвитæнтæ ==
* http://vkontakte.ru/video-403_145974225 Симд Рекомы фæзы
* [https://catalog.shm.ru/entity/OBJECT/2459817 Ткешелашвили И. С. — Осетинское святилище &quot;Реком&quot; (1886)]
{{commonscat|Rekom}}

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Ирон мифологи]]
[[Категори:Цъæйы ком]]
[[Категори:Кувæндæттæ]]</text>
      <sha1>p0aewr514accvqex495s5z4l6gb3hoj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зиулет</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26667</id>
    <revision>
      <id>525923</id>
      <parentid>515125</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:19:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3353" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Зиулет
 |Оригиналон ном          = 
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 8|lat_sec =33
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 50|lon_sec =34
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Знауыры район
 |Регион таблицæйы        = Знауыры район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 47&lt;ref name=&quot;cominfИтоги&quot;&gt;{{книга | заглавие = Итоги всеобщей переписи населения Республики Южная Осетия 2015 года | ссылка = http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf | ответственный = Ответственные за выпуск:
{{s|И. Р. Тибилов}}, {{s|Т. В. Базаев}}, {{s|Р. Р. Зассеева}}, {{s|М. Э. Пухаева}}, {{s|А. В. Сиукаева}}, {{s|М. Х. Гучмазова}} | место = Цхинвал | издательство = Управление государственной статистики Республики Южная Осетия | год = 2016 | страниц = 452 }}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Зиулет''' ({{lang-ka|ძვილეთი}}, [дзвилети]) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Знауыры район]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Знауыры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Знауыры районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>1t4rr45k4fp0makppf6gad1uzjba92r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Елхъантæ (хъæу)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27029</id>
    <revision>
      <id>525914</id>
      <parentid>515871</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:11:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2980" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуæг|Ленингоры районы хъæуы тыххæй кæс [[Елхъантæ (Ленингоры район)]].}}
{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Елхъантæ
 |Оригиналон ном          = 
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 27|lat_sec =38
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 47|lon_sec =58
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 8&lt;ref name=&quot;ugosstat&quot;&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Елхъантæ''' ({{lang-ka|ელყანთა}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>8m0vpnewxnmskmz2g27kmuyesexxeb6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Къусрет</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27100</id>
    <revision>
      <id>525993</id>
      <parentid>503809</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:20:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3232" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Къусрет
 |Оригиналон ном          = 
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 14|lat_sec =23
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 56|lon_sec =18
  |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Цхинвалы район
 |Регион таблицæйы        = Цхинвалы район
 |Районы тип              = Хъæусовет (Хуссар Ирыстон){{!}}Хъæусовет
 |Район                   = Тъбеты хъæусовет
 |Район таблицæйы         = Тъбеты хъæусовет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 77&lt;ref&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Къусрет''' ({{lang-ka|კუსირეთი}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Цхинвалы район]]ы.

== Мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Тедетæ]], [[Уалытæ]], [[Тыджытæ]], [[Тыбылтæ]], [[Къадзтæ]].&lt;ref&gt;[[Гаглойты Зинæ]]. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005, 264-æм ф.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Цхинвалы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Цхинвалы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>a3a1n4hcwrjwhpm0cq6vd6e8npc3a3q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ереда</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27138</id>
    <revision>
      <id>525975</id>
      <parentid>515061</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:42:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2561" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Ереда
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 42|lat_min = 8|lat_sec =38
  |lon_dir =E |lon_deg = 44|lon_min = 28|lon_sec =12
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Ленингоры район
 |Регион таблицæйы        = Ленингоры район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 38 
 |Сфысты аз               = 2002
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Ереда''' ({{lang-ka|ერედა}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Ленингоры район]]ы.

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}

{{къæртт-ирон}}
{{Ленингоры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Ленингоры районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>h0qubt1ps6rnvnlj3imq75534qwfg4o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тъбет (Ленингоры район)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27141</id>
    <revision>
      <id>525969</id>
      <parentid>487854</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:41:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2515" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуджытæ|Тъбет}}
{{НП
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Тъбет 
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 42|lat_min = 4|lat_sec =54
  |lon_dir =E |lon_deg = 44|lon_min = 23|lon_sec =11
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Ленингоры район
 |Регион таблицæйы        = Ленингоры район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 0
 |Сфысты аз               = 2010
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Тъбет''' ({{lang-ka|ტბეთი}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Ленингоры район]]ы.

{{къæртт-ирон}}
{{Ленингоры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Ленингоры районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>36qjovyserk5yd37etgfy6r37xgf669</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нагомеу</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27151</id>
    <revision>
      <id>525972</id>
      <parentid>487842</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:41:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3181" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Нагомеу
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 42|lat_min = 3|lat_sec =31
  |lon_dir =E |lon_deg = 44|lon_min = 32|lon_sec =18
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Ленингоры район
 |Регион таблицæйы        = Ленингоры район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = {{Хауд}} 13&lt;ref name=&quot;ugosstat&quot;&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Нагомеу''' кæнæ '''Тыджытæ''' ({{lang-ka|ნაღომევი}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Ленингоры район]]ы хуссары.

== Æрвитæнтæ ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=5R3Hi0aSVds Аивадон балцы Мамытаты Геннадиимӕ &quot;Тыджыты хъӕумӕ&quot;]

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Литературæ ==
* 3.Д. Цховребова. Ойконимия Осетии. Юго-Осетинский научно-исследовательский институт им. 3. Н. Ванеева. Цхинвал, 2003. 63 С.

{{къæртт-ирон}}
{{Ленингоры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Ленингоры районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>2fxukjda92bt697f0b7ibwck8h2farz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525973</id>
      <parentid>525972</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:42:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3033" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Нагомеу
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 42|lat_min = 3|lat_sec =31
  |lon_dir =E |lon_deg = 44|lon_min = 32|lon_sec =18
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Ленингоры район
 |Регион таблицæйы        = Ленингоры район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = {{Хауд}} 13&lt;ref name=&quot;ugosstat&quot;&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Нагомеу''' кæнæ '''Тыджытæ''' ({{lang-ka|ნაღომევი}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Ленингоры район]]ы хуссары.

== Æрвитæнтæ ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=5R3Hi0aSVds Аивадон балцы Мамытаты Геннадиимӕ &quot;Тыджыты хъӕумӕ&quot;]

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}

{{къæртт-ирон}}
{{Ленингоры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Ленингоры районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>c5yzd6iems0car6dskhqg4wdnqh4bch</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Саумæсыг</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27159</id>
    <revision>
      <id>525877</id>
      <parentid>499138</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T20:34:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2826" xml:space="preserve">{{НП
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Саумæсыг
 |Оригиналон ном          = 
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 30|lat_sec =21
  |lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 11|lon_sec =15
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 0
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Саумæсыг''' у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы.

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}
* Цхуырбаты З.Д., Дзиццойты Ю.А. Хуссар Ирыстоны топоними. Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн ин-т. — М.: Наукæ, 2013. I-æм том

{{къæртт-ирон}}
{{Урстуалтæ}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>b97fyrgjx1pjk1ydlpz82osnv45ypvs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цъамад (Хуссар Ирыстон)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27160</id>
    <revision>
      <id>525850</id>
      <parentid>489163</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T18:57:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3021" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуджытæ|Цъамад}}
{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Цъамад 
 |Оригиналон ном          = 
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 27|lat_sec =24
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 54|lon_sec =9
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 1&lt;ref name=&quot;ugosstat&quot;&gt;[http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf 2015-æм азы Хуссар Ирыстоны цæрджыты сфыст]&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Цъамад''' ({{lang-ka|წამადი}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы. Ис [[Чеселтгом]]ы.

== Мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Костæ]], [[Цыбыртæ]], [[Бабатæ]].&lt;ref&gt;Гаглойты Зинæ. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005, 256 ф.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>0avjwz7gwcjrjkjrqznf84hyq23y6uk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Майрæм (хъæу)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27161</id>
    <revision>
      <id>525919</id>
      <parentid>489884</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:14:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3075" xml:space="preserve">{{НП
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Майрæм 
 |Оригиналон ном          = 
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 28|lat_sec =25
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 55|lon_sec =36
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Майрæм''' кæнæ '''Хъотайтæ'''&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony toponimi&quot;&gt;Цхуырбаты З.Д., Дзиццойты Ю.А. Хуссар Ирыстоны топоними. Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн ин-т. — М.: Наукæ, 2013. I-æм том&lt;/ref&gt; у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы. Ис [[Чеселтгом]]ы.

== Мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Хъотайтæ]], [[Уанетæ]], [[Багатæ]].&lt;ref&gt;Гаглойты Зинæ. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005, 255 ф.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>qti358mbtzkqxss9zl7267dexyzet8n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Къуцъахта</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27185</id>
    <revision>
      <id>525819</id>
      <parentid>503631</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:15:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4050" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Къуцъахта
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|კუწახტა}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 42 |lat_min = 06 |lat_sec = 15
  |lon_dir = E |lon_deg = 45 |lon_min = 13 |lon_sec = 00
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 81&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] (93,8 %), [[ирон адæм|ирæттæ]] (3,7 %)&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Къуцъахта''' ({{lang-ka|კუწახტა}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы. Ис [[Пъанкъисы ком]]ы.

Къуцъахтайы райгуырдис ирон поэт [[Асаты Реуаз]].

== Ирон мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Асатæ]], [[Бедойтæ]], [[Дзодзитæ]].&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>euf693hctpgigrtd2pbw25ds0z0bn1n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мæдзаска</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27232</id>
    <revision>
      <id>525907</id>
      <parentid>511464</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:07:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="930" xml:space="preserve">'''Мæдзаска''' кæнæ '''Мадзаскæ'''&lt;ref&gt;[[Тахъазты Фидар]]. Дыгурон-уырыссаг дзырдуат — Дзæуджыхъæу: Аланыстон, 2003&lt;/ref&gt; у æдзæрæг хъæу [[Цæгат Ирыстон]]ы [[Æрæфы район]]ы. Ис [[Дыгургом]]ы, [[Къуссу]]йы цур.

[[Цагъаты Анастасия]]йы куысты «Цæгат Ирыстоны топонимийы» ''Мадзаскæ'' у хизæны ном.&lt;ref&gt;Цагъаты Анастасия. Цæгат Ирыстоны топоними. II-æм хай. Дзæуджыхъæу, 1975.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}

{{къæртт-ирон}}
{{Æрæфы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Æрæфы районы цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>j9yor8k78kwbwfpu3m72ki4hdos4gce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Астæуккаг Къоз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27853</id>
    <revision>
      <id>525912</id>
      <parentid>473216</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:10:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3066" xml:space="preserve">{{НП
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Астæуккаг Къоз
 |Оригиналон ном          = 
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 35|lat_sec =33
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 38|lon_sec =48
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Астæуккаг Къоз''' у [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы хъæу.

== Сыхтæ ==
* [[Æрдызты хъæу]] кæнæ Æрдызт&lt;ref name=&quot;xussar irystony toponimi&quot;&gt;Цхуырбаты З.Д., Дзиццойты Ю.А. Хуссар Ирыстоны топоними. Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн ин-т. — М.: Наукæ, 2013. I-æм том&lt;/ref&gt;  
* Зассеты хъæу&lt;ref name=&quot;xussar irystony toponimi&quot;/&gt;
* Къалаты хъæу&lt;ref name=&quot;xussar irystony toponimi&quot;/&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]
[[Категори:Къозы ком]]</text>
      <sha1>t2ikow876vtbw0qq5b721llumyt2lbl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мудзух</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27924</id>
    <revision>
      <id>525974</id>
      <parentid>487947</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:42:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3126" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуæг|Хохы тыххæй кæс [[Мундзух (хох)]].}}
{{НП
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Мудзух
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 42|lat_min = 22|lat_sec = 29
  |lon_dir =E |lon_deg = 44|lon_min = 32|lon_sec = 15
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Ленингоры район
 |Регион таблицæйы        = Ленингоры район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Мудзух'''&lt;ref&gt;[[Гæдиаты Секъа]]. [http://biblio.darial-online.ru/text/Seka_Gadiev/proza_os.shtml#12 Хъуды Цыппу]&lt;/ref&gt; кæнæ '''Мудзых'''&lt;ref&gt;[[Дзиццойты Юри]]. Чысайнаг ныхасыздæхты цыбыр афыст. — Цхинвал, «Хуссар Алани», 2008.&lt;/ref&gt;, '''Мундзух'''&lt;ref&gt;{{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{З.Д. Цховребова/Топонимия Южной Осетии|с. 162}}&lt;/ref&gt; ({{lang-ka|მუჯუხი}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Ленингоры район]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Ленингоры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Ленингоры районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>1o6xazcg9ro1pujy38kga2uk1g8qhfz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хъаныхъуаты Рæмзи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28173</id>
    <revision>
      <id>525866</id>
      <parentid>507620</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T20:01:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1005" xml:space="preserve">{{Персонæ}}
'''Хъаныхъуаты Хасаны фырт Рæмзи'''&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;) ({{lang-tr|Remzi Yıldırım}}; райгуырдис [[1952-æм аз]]ы [[5 апрелы]] [[Конакёзю]]йы хъæуы — амардис [[2020-æм аз]]ы [[31 декабры]]) у Культурон æмæ хæрзгæнæг фонд «Алан»-ы Сæрдар. Уый у [[турчы ирæттæ]]й иу.

== Æддаг æрмæг ==
* [http://alanvakfi.org.tr/ Фонды сайт] {{tr}}
* [https://www.facebook.com/kanikuati.Kanukov Remzi Yıldırım] ([[Facebook]])

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-биографи}}

[[Категори:Турчы ирæттæ]]
[[Категори:Хъаныхъуатæ|Рæмзи]]</text>
      <sha1>nggzcvb1d7qw4ykthhd3n5cn39gyutx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525867</id>
      <parentid>525866</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T20:01:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Taamu переименовал страницу [[Хъаныхъуаты Ремзи]] в [[Хъаныхъуаты Рæмзи]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1005" xml:space="preserve">{{Персонæ}}
'''Хъаныхъуаты Хасаны фырт Рæмзи'''&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;) ({{lang-tr|Remzi Yıldırım}}; райгуырдис [[1952-æм аз]]ы [[5 апрелы]] [[Конакёзю]]йы хъæуы — амардис [[2020-æм аз]]ы [[31 декабры]]) у Культурон æмæ хæрзгæнæг фонд «Алан»-ы Сæрдар. Уый у [[турчы ирæттæ]]й иу.

== Æддаг æрмæг ==
* [http://alanvakfi.org.tr/ Фонды сайт] {{tr}}
* [https://www.facebook.com/kanikuati.Kanukov Remzi Yıldırım] ([[Facebook]])

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-биографи}}

[[Категори:Турчы ирæттæ]]
[[Категори:Хъаныхъуатæ|Рæмзи]]</text>
      <sha1>nggzcvb1d7qw4ykthhd3n5cn39gyutx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525869</id>
      <parentid>525867</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T20:01:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1004" xml:space="preserve">{{Персонæ}}
'''Хъаныхъуаты Хасаны фырт Рæмзи'''&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt; ({{lang-tr|Remzi Yıldırım}}; райгуырдис [[1952-æм аз]]ы [[5 апрелы]] [[Конакёзю]]йы хъæуы — амардис [[2020-æм аз]]ы [[31 декабры]]) у Культурон æмæ хæрзгæнæг фонд «Алан»-ы Сæрдар. Уый у [[турчы ирæттæ]]й иу.

== Æддаг æрмæг ==
* [http://alanvakfi.org.tr/ Фонды сайт] {{tr}}
* [https://www.facebook.com/kanikuati.Kanukov Remzi Yıldırım] ([[Facebook]])

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-биографи}}

[[Категори:Турчы ирæттæ]]
[[Категори:Хъаныхъуатæ|Рæмзи]]</text>
      <sha1>rocrlbxpmpdfday6wwctxh1uobt87yj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ремзи Йылдырым</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28174</id>
    <redirect title="Хъаныхъуаты Рæмзи" />
    <revision>
      <id>526004</id>
      <parentid>235544</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:42:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3882</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: исправление двойного перенаправления на [[Хъаныхъуаты Рæмзи]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" xml:space="preserve">#ÆРВИТÆН [[Хъаныхъуаты Рæмзи]]</text>
      <sha1>3pzdpru4vhaillomk0lk2z8qflcv7we</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зонгулдак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28226</id>
    <revision>
      <id>525885</id>
      <parentid>503582</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T22:27:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2605" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Зонгулдак
 |Оригиналон ном          = {{lang-tr|Zunguldak}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Турк
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 41|lat_min = 27|lat_sec = 00
  |lon_deg = 31|lon_min = 47|lon_sec = 00
  |CoordAddon             = type:city_region:TR
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Турчы административон дих{{!}}Ил
 |Регион                  = Зонгулдак
 |Регион таблицæйы        = Зонгулдак (ил){{!}}Зонгулдак
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          =
 |Статус кæдæй            = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +2
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = +90 372
 |Посты индекстæ          = 67000
 |Автомобилон код         = 67
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Зонгулдак''' ({{lang-tr|Zonguldak}}) у сахар [[Турк|Турчы]] цæгаты, [[Зонгулдак (ил)|Зонгулдачы провинцийы]] административон центр.

{{къæртт-Турк}}

[[Категори:Турчы сахартæ]]</text>
      <sha1>o2bd4t5tss6a90jfd5v68re1hnqxttk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Джохъоло</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28246</id>
    <revision>
      <id>525816</id>
      <parentid>503629</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:15:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3525" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Джохъоло
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ჯოყოლო}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg =42 |lat_min =10 |lat_sec = 12
  |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =18 |lon_sec = 23
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 737&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[кистæгтæ]] (93,6 %), [[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] (3,8 %)&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Джохъоло''' ({{lang-ka|ჯოყოლო}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы. Ис [[Пъанкъисы ком]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>erkfum06xbw2muvdybn3u9msze4n2ww</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вагаршапат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28279</id>
    <revision>
      <id>525899</id>
      <parentid>520323</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:01:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2623" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Вагаршапат
 |Оригиналон ном          = {{lang-hy|Վաղարշապատ}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Сомих
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_deg=40 | lat_min=10| lat_sec=0
 |lon_deg=44| lon_min=18| lon_sec=0
 |CoordAddon              = type:city_region:AM 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Сомихы административон дих{{!}}Марз
 |Регион                  = Армавир
 |Регион таблицæйы        = Армавир (марз){{!}}Армавир
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Раздæры нæмттæ          = {{НП-ПН|1945|Вагаршапат|1992|Эчмиадзин}}
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +374 231
 |Посты индекстæ          = 1101—1109
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Вагаршапа́т''' ({{lang-hy|Վաղարշապատ}}) у сахар [[Сомих]]ы, уыдис [[Стыр Сомих]]ы сæйраг сахар.

{{къæртт-Сомих}}

[[Категори:Сомихы сахартæ]]</text>
      <sha1>qw4l60761pz9mvfzrenngwzk660uj28</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525900</id>
      <parentid>525899</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:01:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2680" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Вагаршапат
 |Оригиналон ном          = {{lang-hy|Վաղարշապատ}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Сомих
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_deg=40 | lat_min=10| lat_sec=0
 |lon_deg=44| lon_min=18| lon_sec=0
 |CoordAddon              = type:city_region:AM 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Сомихы административон дих{{!}}Марз
 |Регион                  = Армавир
 |Регион таблицæйы        = Армавир (марз){{!}}Армавир
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Раздæры нæмттæ          = {{НП-ПН|1945|Вагаршапат|1992|Эчмиадзин}}
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +374 231
 |Посты индекстæ          = 1101—1109
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Вагаршапа́т''' ({{lang-hy|Վաղարշապատ}}) у сахар [[Сомих]]ы, уыдис [[Стыр Сомих]]ы сæйраг сахар.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Сомих}}

[[Категори:Сомихы сахартæ]]</text>
      <sha1>pbp15qidjp33wpvmrrsihpqvbseuwro</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Итрапис</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29263</id>
    <revision>
      <id>525852</id>
      <parentid>429848</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T18:58:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2667" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Итрапис
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 19|lat_sec = 56
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 54|lon_sec = 50
  |CoordAddon             = type:town
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = {{Цæрджытæ|Итрапис|тс}}
 |Сфысты аз               = {{Цæрджытæ|Итрапис|г}}
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Итрапис''' ({{lang-ka|ითრაფისი}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>mp0nedooa4rymhg2rxvh8oaud7roodb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Къудухты Бесик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29463</id>
    <revision>
      <id>525944</id>
      <parentid>500297</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:31:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2430" xml:space="preserve">{{Спортсмен
| пол              = 
| оригинал имени   = 
| прозвище         = 
| прозвища         = 
| специализация    = [[уæгъдибар хъæбысхæст]]
| клуб             = 
| дата рождения    = 
| место рождения   = [[Цхилон]], [[Ленингоры район]]
| дата смерти      = 
| место смерти     = 
| года карьеры     = 
| рабочая сторона  = 
| тренер           =
| рост             = 
| вес              = 
| звание           = {{Уæрæсейы спорты сгуыхт мастер}}
| медали           = {{турнир|[[Сæрдыгон Олимпиаг хъæзтытæ|Олимпиаг хъæзтытæ]]}}
{{медаль|Бронзæ|[[Сæрдыгон Олимпиаг хъæзтытæ 2008|Пекин 2008]]|55 кг онг уæз}}
{{медаль|Æвзист|[[Сæрдыгон Олимпиаг хъæзтытæ 2012|Лондон 2012]]|60 кг онг уæз}}
}}
'''Къудухты Серодины (Нодары)&lt;ref&gt;[http://xurzarin.ru/node/3405 Хуссар Ирыстоны республикон æхсæнадон-политикон газет «Хурзæрин». Нæ йын бвнтыст йæ фæндтæ сæххæст кæнын]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.pravober.ru/novosti/sport/459-besik-kudukhov-byl-gordostyu-pravoberezhnogo-rajona Бесик Кудухов был гордостью Правобережного района]&lt;/ref&gt; фырт Бесик''' (райгуырдис [[1986-æм аз]]ы [[15 августы]] [[Уæллаг Цхилон]]ы — амардис [[2013-æм аз]]ы [[29 декабры]] [[Армавир (Уæрæсе)|Армавиры]] цур) уыдис [[Уæрæсе]]йы хъæбысæйхæцæг (55 кг онг уæз), дунейы чемпион (2007, 2009, 2010), 2008-æм азы Олимпиаг хъæзтыты бронзæйы призёр.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-биографи}}

[[Категори:Уæрæсейы спорты сгуыхт мастертæ]]
[[Категори:Уæрæсейы хъæбысæйхæцджытæ]]
[[Категори:Цхилоны чи райгуырдис, уыдон]]
[[Категори:Къудухтæ|Бесик]]
[[Категори:Ирон хъæбысæйхæцджытæ]]</text>
      <sha1>q9ub9d1zypdpessu1e1trg117nnsdrj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уæллаг Къоз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30304</id>
    <revision>
      <id>525910</id>
      <parentid>473219</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:10:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3168" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуджытæ|Къоз}}
{{НП
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Уæллаг Къоз
 |Оригиналон ном          = 
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 36|lat_sec = 40
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 40|lon_sec = 00
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 0
 |Сфысты аз               = 2011
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Уæллаг Къоз''' кæнæ '''Мидæггаг Къоз'''&lt;ref name=&quot;XI_toponimi&quot;&gt;Цхуырбаты З.Д., Дзиццойты Ю.А. Хуссар Ирыстоны топоними. Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн ин-т. — М.: Наукæ, 2013. I-æм том&lt;/ref&gt; у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы. Ис [[Къуыдаргом]]ы.

Цардысты дзы [[Зассетæ]], [[Къалатæ]].&lt;ref name=&quot;iron_myggægtæ&quot;&gt;Гаглойты Зинæ. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005. 255 ф.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]
[[Категори:Къозы ком]]</text>
      <sha1>5k3cz136u12lc8yeavyitbp2hyeppzk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таллахасси</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30788</id>
    <revision>
      <id>525837</id>
      <parentid>495195</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:40:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2821" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Таллахасси
 |Оригиналон ном          = {{lang-en|Tallahassee}}
 |Ныв                     = 
 |Нывы ас                 = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = АИШ
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           =   
  |lat_dir = N|lat_deg = 30|lat_min = 26|lat_sec = 19.45
  |lon_dir = W|lon_deg = 84|lon_min = 16|lon_sec = 50.28
  |CoordAddon             = type:city_region:US-FL
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = АИШ-ы административон дих{{!}}Штат
 |Регион                  = Флоридæ
 |Регион таблицæйы        = 
 |Районы тип              = Зылд (АИШ){{!}}Зылд
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 1791
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Сахар кæдæй             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 267
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 62
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = -5
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 32300-32399
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Таллахасси''' ({{lang-en|Tallahassee}} {{IPA|[ˌtæləˈhæsi]}}) у сахар [[АИШ]]-ы хуссар-скæсæны, штат [[Флоридæ]]йы сæйраг сахар. Цæрынц дзы 181 376 адæймаджы ([[2010]]).

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-АИШ}}
{{АИШ-ы штатты сæйраг сахартæ}}

[[Категори:Флоридæйы сахартæ]]</text>
      <sha1>o40xmh0yccrqbuvh8vs6hpafxssk4xl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дзеглеу</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30877</id>
    <revision>
      <id>525976</id>
      <parentid>487896</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:43:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2593" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Дзеглеу
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 42 |lat_min = 6 |lat_sec = 50
  |lon_dir = E |lon_deg = 44 |lon_min = 31 |lon_sec = 15
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Ленингоры район
 |Регион таблицæйы        = Ленингоры район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 53
 |Сфысты аз               = 2002
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] (77%), [[ирæттæ]] (21 %)
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Дзеглеу''' ({{lang-ka|ძეგლევი}}) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Ленингоры район]]ы хуссар-скæсæны.

{{къæртт-ирон}}
{{Ленингоры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Ленингоры районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>0nvbldbm1gvleazozxaaliwbsjnubj4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уехер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30878</id>
    <revision>
      <id>525970</id>
      <parentid>487903</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:41:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2810" xml:space="preserve">{{НП
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Уехер
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 42 |lat_min = 23 |lat_sec = 35
  |lon_dir = E |lon_deg = 44 |lon_min = 30 |lon_sec = 42
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Ленингоры район
 |Регион таблицæйы        = Ленингоры район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 0
 |Сфысты аз               = 2011
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Уехер'''&lt;ref&gt;{{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}&lt;/ref&gt;, вариант: ''Уæхер''&lt;ref&gt;[[Дзиццойты Юри]]. Чысайнаг ныхасыздæхты цыбыр афыст. — Цхинвал, «Хуссар Алани», 2008.&lt;/ref&gt; ({{lang-ka|ოხირი}}, [охири]) у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Ленингоры район]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Ленингоры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Ленингоры районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>m6z2m835s6iwe0mhte3592gdromdrzd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Армавир</title>
    <ns>0</ns>
    <id>31286</id>
    <revision>
      <id>525903</id>
      <parentid>427355</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:03:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="243" xml:space="preserve">* [[Армавир]] — сахар Уæрæсейы.
* [[Армавир (сахар, Сомих)|Армавир]] — сахар Сомихы.
* [[Армавир (облæст)|Армавир]] — Сомихы провинци.

{{disambig}}</text>
      <sha1>6y8swrnioufiji9qx7rfscjous1i570</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525936</id>
      <parentid>525903</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:29:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Taamu переименовал страницу [[Армавир (нысаниуджытæ)]] в [[Армавир]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="243" xml:space="preserve">* [[Армавир]] — сахар Уæрæсейы.
* [[Армавир (сахар, Сомих)|Армавир]] — сахар Сомихы.
* [[Армавир (облæст)|Армавир]] — Сомихы провинци.

{{disambig}}</text>
      <sha1>6y8swrnioufiji9qx7rfscjous1i570</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525938</id>
      <parentid>525936</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:29:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="273" xml:space="preserve">* [[Армавир (Уæрæсе)|Армавир]] — сахар Уæрæсейы.
* [[Армавир (сахар, Сомих)|Армавир]] — сахар Сомихы.
* [[Армавир (облæст)|Армавир]] — Сомихы провинци.

{{disambig}}</text>
      <sha1>952hc4gqje503fehnqhhds5fzg502tt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гусалты Витали</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32744</id>
    <revision>
      <id>525862</id>
      <parentid>525022</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T19:57:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3530" xml:space="preserve">'''Гусалты Михалы фырт Витали''' (райгуырдис [[1953-æм аз]]ы — амардис [[2004-æм аз]]ы) у ирон поэт. 

== Цардафыст ==
райгуырди [[Цæгат Ирыстон]]ы [[Хъахъхъæдур (Кировы район)|Даргъ-Къохы (Быдыры Хъахъхъæдуры)]] интеллигенты хæдзары. Астæуккаг скъола каст куы фæци, уæд кусын райдыдта [[Кировы район]]ы газет «Размæ»-йы. Уый фæстæ ахуыр кæнынмæ бацыди [[Цæгат Ирыстоны паддзахадон университет]]ы филологон факультеты ирон-уырыссаг хайадмæ.

Къорд азы бакуыста радиойы, телеуынæны, цы университеты ахуыр кодта, уым, стæй зонадон-иртасæн институты. Бирæ фыдæбон бакодта йæ ахуыргæнæг Абайты Вассойы сфæлдыстад ирон дзыллæйы ’хсæн парахат кæныныл, сарæзта йыл документалон киноныв дæр. Уый хуымæтæджы нæ уыди: стыр аргъ кодта Витали Иры номдзыддæр лæгæн, йæ царды фæстаг азты та ссис, Вассойы номыл [[Дзæуджыхъæу]]ы цы Центр арæзт æрцыд, Скифаг-алайнаг иртасæнты Центр, зæгъгæ, уый разамонæг.

Гусалы-фырт сарæзта æмæ бæрнон редактор уыди [[Абайты Васо|Абайты Вассойы]] «Æвзæрст куыстытæн» — мыхуыры дзы рацыди дыууæ томы — 1990 æмæ 1995 азты Дзæуджыхъæуы. Виталийæн æнгом бастдзинæдтæ уыди, фæсарæнты ирон æвзаг, эпос æмæ аланты истори чи иртасы, уыцы ахуыргæндтимæ, æмбæлди семæ, уыдон æххуысæй уадзын райдыдта сæрмагонд журнал «Nartamongæ». Ацы фарны хъуыддаг ма дарддæр бæргæ ахæццæ кодтаид, фæлæ йæ мæлæт нал бауагъта — æнæнхъæлæджы цардæй ахицæн 2004 азы 27 июлы.

Витали æмдзæвгæтæ фыссын райдыдта, саби ма куы уыд, уæд, фæлæ иудадзыг нæ кодта ацы куыст, фæстагмæ та йæ бынтондæр ныууагъта — йе ’ргом тынгдæр аздæхта зонадмæ. Поэтикон курдиатæй цух кæй нæ уыд, уымæн та æвдисæн — нæ антологимæ йын цы æмдзæвгæтæ бахастам, уыдон.&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Хъахъхъæдуры чи райгуырдис, уыдон]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны ахуыргæндтæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны поэттæ]]
[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Гусалтæ|Витали]]</text>
      <sha1>b46t2xbp8xt56e8vbfjxsb745r2sh73</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525863</id>
      <parentid>525862</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T19:57:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3530" xml:space="preserve">'''Гусалты Михалы фырт Витали''' (райгуырдис [[1953-æм аз]]ы — амардис [[2004-æм аз]]ы) у ирон поэт. 

== Цардафыст ==
Райгуырди [[Цæгат Ирыстон]]ы [[Хъахъхъæдур (Кировы район)|Даргъ-Къохы (Быдыры Хъахъхъæдуры)]] интеллигенты хæдзары. Астæуккаг скъола каст куы фæци, уæд кусын райдыдта [[Кировы район]]ы газет «Размæ»-йы. Уый фæстæ ахуыр кæнынмæ бацыди [[Цæгат Ирыстоны паддзахадон университет]]ы филологон факультеты ирон-уырыссаг хайадмæ.

Къорд азы бакуыста радиойы, телеуынæны, цы университеты ахуыр кодта, уым, стæй зонадон-иртасæн институты. Бирæ фыдæбон бакодта йæ ахуыргæнæг Абайты Вассойы сфæлдыстад ирон дзыллæйы ’хсæн парахат кæныныл, сарæзта йыл документалон киноныв дæр. Уый хуымæтæджы нæ уыди: стыр аргъ кодта Витали Иры номдзыддæр лæгæн, йæ царды фæстаг азты та ссис, Вассойы номыл [[Дзæуджыхъæу]]ы цы Центр арæзт æрцыд, Скифаг-алайнаг иртасæнты Центр, зæгъгæ, уый разамонæг.

Гусалы-фырт сарæзта æмæ бæрнон редактор уыди [[Абайты Васо|Абайты Вассойы]] «Æвзæрст куыстытæн» — мыхуыры дзы рацыди дыууæ томы — 1990 æмæ 1995 азты Дзæуджыхъæуы. Виталийæн æнгом бастдзинæдтæ уыди, фæсарæнты ирон æвзаг, эпос æмæ аланты истори чи иртасы, уыцы ахуыргæндтимæ, æмбæлди семæ, уыдон æххуысæй уадзын райдыдта сæрмагонд журнал «Nartamongæ». Ацы фарны хъуыддаг ма дарддæр бæргæ ахæццæ кодтаид, фæлæ йæ мæлæт нал бауагъта — æнæнхъæлæджы цардæй ахицæн 2004 азы 27 июлы.

Витали æмдзæвгæтæ фыссын райдыдта, саби ма куы уыд, уæд, фæлæ иудадзыг нæ кодта ацы куыст, фæстагмæ та йæ бынтондæр ныууагъта — йе ’ргом тынгдæр аздæхта зонадмæ. Поэтикон курдиатæй цух кæй нæ уыд, уымæн та æвдисæн — нæ антологимæ йын цы æмдзæвгæтæ бахастам, уыдон.&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Хъахъхъæдуры чи райгуырдис, уыдон]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны ахуыргæндтæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны поэттæ]]
[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Гусалтæ|Витали]]</text>
      <sha1>dejbof60kpw9pufptbugltqf68y189r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуссар Ирыстоны цæрджытæ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34720</id>
    <revision>
      <id>525922</id>
      <parentid>463405</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:18:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10864" xml:space="preserve">Хуссар Ирыстоны цæры 70 мин адæймаджы бæрц.&lt;ref name=&quot;hrw&quot;&gt;[http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/georgia0109web.pdf Up in flames : humanitarian law violations and civilian victims in the conflict over South Ossetia / Human Rights Watch.]&lt;/ref&gt; Уыдонæй æрдæгмæ ’ввахс цæрынц Цхинвалы.

Хуссар Ирыстоны цæрджытæ сæ фылдæр сты [[ирон адæм|ирæттæ]]. Уыдон апырх сты гас республикæйы зæххыл. Ирæтты фæстæ цæуынц [[гуырдзиаг адæм|гуырдзиæгтæ]]. Гуырдзиæгтæ ахсынц 20-30 процент, æмæ сæ фылдæр цæрынц [[Ленингоры район]]ы, уæлдайдæр [[Чысангом]]ы. Цæрынц ма [[Знауыр]]ы алыварс цалдæр хъæуы. Цалынмæ 2008-æм азы хæст не ’рцыдис, уæдмæ гуырдзиæгтæ цардысты ноджы цалдæр бынаты: Цхинвалæй цæгатæрдæм [[Итрапис]]ы онг, [[Чысыл Леуахи]]йы комы цалдæр хъæуы æмæ Знауыры районы дыууæ хъæуы. Уыдон йеддæмæ Хуссар Ирыстоны цæрынц æндæр адæмтæ дæр, фæлæ сæ нымæц стыр нæу, æмæ фылдæр цæрынц Цхинвалы. Уыдонмæ хауынц [[уырыссаг адæм|уырыссæгтæ]], [[украинаг адæм|украинæгтæ]], [[сомихаг адæм|сомихæгтæ]], [[бердзенаг адæм|бердзенæгтæ]] æмæ æндæртæ. Æдæппæтæй ссæдз адæмыхатты минæвæрттæй фылдæр.

Хуссар Ирыстоны ис бирæ хъæутæ æмæ дыууæ [[сахар]]ы — [[Цхинвал]] (Чъреба) æмæ [[Къуайса]]&lt;ref&gt;«17 сентября 2007 г. Квайсе как наиболее быстро развивающемуся населенному пункту Южной Осетии был присвоен статус города» // http://osetia.kvaisa.ru/2-kvajsa/istoriya/samyj-yunyj-gorod-kavkaza/&lt;/ref&gt;.

== Æвзæгтæ ==
[[Файл:Tskhinval sign.jpg|thumb|left|Дывзагон нысан [[Цхинвал|Цхинвалы]]]]
[[Файл:Kvaisa sign.JPG|thumb|Дывзагон нысан [[Къуайса|Къуайсайы]]]]
Хуссар Ирыстоны фыццаг æвзаг у [[ирон æвзаг|ирон]], кæцы конституцимæ гæсгæ у паддзахадон æвзаг. Уый йеддæмæ ма [[уырыссаг æвзаг]] æмæ [[гуырдзиаг æвзаг|гуырдзиаг]] æвзæгтæ сты официалон æвзæгтæ. Гуырдзиаг у официалон æрмæст гуырдзиæгтæ цы цæрæнрæтты æнгомæй цæрынц, уым.

=== Ирон æвзаг ===
[[Файл:Ossetian language dialects South Ossetia.svg|thumb|right|Ирон диалекты Хуссар Ирыстоны ныхасæздæхтытæ:{{legend|lightblue|[[Чысайнаг ныхасыздæхт]]}}{{legend|orange|[[Къуыдайраг ныхасыздæхт]]}}{{legend|#B00000|[[Урстуаллаг ныхасыздæхт|Урстуаллаг (Ручъы) ныхасыздæхт]]}}]]
[[Ирон æвзаг]] у Хуссар Ирыстоны сæйраг æвзаг. Республикæйы территорийыл тынгдæр рапарахат [[къуыдайраг ныхасыздæхт]], уый йеддæмæ цæрджытæ дзурынц [[Урстуаллаг ныхасыздæхт|урстуаллаг]] æмæ [[чысайнаг ныхасыздæхт]]ыл. Къуыдайраг ныхасыздæхты æндæр нæмттæ иртасæн литературæйы сты ''туаллаг, дзауаг'' æмæ ''къуыдар-дзауаг''&lt;ref&gt;{{Цитатæ|В.И. Абаев также разводит понятия «туальский» и «джавский», дислоцируя туальский говор в Северной Осетии и именуя джавским говор Джавы, Ортеу, Земо-Картле, Цона, Кудара, а также наречие осетин, расселенных на берегах Большой и Малой Лиахвы, реки Паца и в Кударском ущелье. Очевидно, что указанные регионы в значительной степени соответствуют тому ареалу, в котором Г.С. Ахвледиани и Д.Г. Бекоев локализуют не джавский, а двальский говор. Следовательно, один и тот же вид осетинской речи, бытующий в отмеченных районах, в осетинской диалектологии получил два разных названия — двальский (туальский) у Г.С. Ахвледиани и Д.Г. Бекоева и джавский (кударо-джавский) у А.А. Тибилова и В.И. Абаева. &lt;...&gt; При этом, хотя у одних ученых речь идет о туальском говоре, у других — о кударском, у третьих — о джавском, мы полагаем, что здесь сказывается указанное выше смешение названий одного и того же наречия, и все исследователи все-таки подразумевают джавский тип речи.}} (Т. Т. Камболов. [http://ironau.ru/kambolov-hist-o4erk63.html Современная диалектная структура осетинского языка]. // Очерк истории осетинского языка. Вл.: Ир, 2006.)&lt;/ref&gt;.

Ирон æвзаг ахуыр кæнынц скъолаты æмæ университеты. Фæлæ ахуырады сæйраг æвзаг нæу. Уымæ гæсгæ иуæй-иу зынгæ адæм зæгъынц, ирон æвзаг æфхæрд кæй цæуы, уый&lt;ref name=&quot;РЕС Ю.Дз.&quot;&gt;ИА РЕС [http://cominf.org/node/1166483386 Юрий Дзиццойты: Я не делю нынешнее правительство по национальностям] {{ru}}&lt;/ref&gt;. Ныртæккæ цæуы «бирæвзагон (полилингвалон) ахуырадыл» эксперимент Цхинвалы скъола-интернаты бындурыл&lt;ref&gt;[http://cominf.org/node/1166489290 РЕС: В Южной Осетии экспериментируют программу полилингвального образования]&lt;/ref&gt;, уыцы эксперимент æнтыстджын куы уа, уæд æндæр скъолаты дæр ног программæмæ гæсгæ ахуыр кæндзысты сывæллæттæ — уымæ гæсгæ фылдæр сахаты дæргъы скъоладзаутæ пайда кæндзысты ирон æвзагæй, стæй ног информаци дæр ахуыр кæндзысты бынæттон æмвæзæй райдайгæ глобалонмæ&lt;ref&gt;[http://ironau.ru/kambolov-osradio.html Когда появятся осетинские школы. Отрывки из интервью Т. Т. Камболова. Май 2008 года]&lt;/ref&gt;.

Ирон æвзагыл уагъд цæуы [[Хурзæрин (газет)|газет «Хурзæрин»]], кусынц паддзахадон телеуынынад, æмæ [[Ир (радио)|радио «ИР»]].

Ирон æвзаджы иртæстытæ цæуынц [[Хуссар Ирыстоны Уанеты Захары номыл зонадон-иртасæн институт|Хуссар Ирыстоны зонадон-иртасæн институты]].

=== Уырыссаг æвзаг ===
[[Уырыссаг æвзаг]] Хуссар Ирыстоны у паддзахадон æвзаг. Падзаходон ссис 2011 азы сæрмагонд референдумы бындурыл. Уый размæ йын уыдис официалон статус. Уырыссаг æвзагыл цæуынц ахуыр æмæ иртæстытæ.

=== Гуырдзиаг æвзаг ===
[[Гуырдзиаг æвзаг]]æй пайда кæнынц, гуырдзиаг цæрджытæ кæм цырынц æнгомæй, уыцы цæрæнрæтты (уæлдайдæр Знауыры районы æмæ Ленингоры районы скæсæны); республикæйы конституцимæ гæсгæ гуырдзиаг æвзаг уыцы æууæлты у официалон æвзæгтæй иу&lt;ref&gt;[http://cominf.org/print/node/1127818105 Конституция Республики Южная Осетия] — статья 4 — [[ИА РЕС]]&lt;/ref&gt;.

[[1990-тæ|1990-æм азты]] агъоммæ Хуссар Ирыстоны бирæ цæрджытæ, уыимæ ирон адæмыхаттæй дæр, зыдтой гуырдзиагау. Уымæн йæ аххосæгты ’хсæн уыдис гуырдзиаг æвзаджы сæрмагонд статус [[Гуырдзыстоны ССР|Гуырдзыстоны ССР-йы]], стæй ирæтты сгуырдзиаг кæныны мадзæлттæ дæр (куыд [[гуырдзиаг алфавит]]ы ныффидар кæныны реформæ иронау фыссынæн [[1939-æм аз]]ы). Фæстæдæр гуырдзиаг æвзагыл дзурджыты нымæц кодта къаддæр, уый тыххæй æмæ æрыгон фæлтæр нал ахуыр кæнынц уыцы æвзаг.

== Дин ==
Хуссар Ирыстоны арæхдæр дин у [[православи]] æмæ бынæттон традицион уырнындзинæдтæ.

Кæс [[Алайнаг епархи]] дæр.

== Ахуырад ==
2006-2007 ахуыры азы Хуссар Ирыстоны уыд 1397 ахуыргæнæджы æмæ 5258 скъоладзауы.

Республикæйы ис 61 иумæйагахуырадон скъолайы, ног райдиан скъолатæ æрæджы байгом сты [[Знауыры район]]ы [[Арчънет]], [[Гъаристау]] æмæ [[Лопъан]]ы хъæуты. Æхгæд æрцыдысты [[Дзауы район]]ы [[Теделет]] æмæ Знауыры районы [[Зиулет]]ы райдиан скъолатæ, фаг сабитæ дзы кæй нæ уыдис, уый тыххæй.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Хуссар Ирыстон]]</text>
      <sha1>9dbczg5ty1j5i5bzj80mo56l2ewrc2i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525924</id>
      <parentid>525922</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:19:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Taamu переименовал страницу [[Хуссар Ирыстоны демографи]] в [[Хуссар Ирыстоны цæрджытæ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10864" xml:space="preserve">Хуссар Ирыстоны цæры 70 мин адæймаджы бæрц.&lt;ref name=&quot;hrw&quot;&gt;[http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/georgia0109web.pdf Up in flames : humanitarian law violations and civilian victims in the conflict over South Ossetia / Human Rights Watch.]&lt;/ref&gt; Уыдонæй æрдæгмæ ’ввахс цæрынц Цхинвалы.

Хуссар Ирыстоны цæрджытæ сæ фылдæр сты [[ирон адæм|ирæттæ]]. Уыдон апырх сты гас республикæйы зæххыл. Ирæтты фæстæ цæуынц [[гуырдзиаг адæм|гуырдзиæгтæ]]. Гуырдзиæгтæ ахсынц 20-30 процент, æмæ сæ фылдæр цæрынц [[Ленингоры район]]ы, уæлдайдæр [[Чысангом]]ы. Цæрынц ма [[Знауыр]]ы алыварс цалдæр хъæуы. Цалынмæ 2008-æм азы хæст не ’рцыдис, уæдмæ гуырдзиæгтæ цардысты ноджы цалдæр бынаты: Цхинвалæй цæгатæрдæм [[Итрапис]]ы онг, [[Чысыл Леуахи]]йы комы цалдæр хъæуы æмæ Знауыры районы дыууæ хъæуы. Уыдон йеддæмæ Хуссар Ирыстоны цæрынц æндæр адæмтæ дæр, фæлæ сæ нымæц стыр нæу, æмæ фылдæр цæрынц Цхинвалы. Уыдонмæ хауынц [[уырыссаг адæм|уырыссæгтæ]], [[украинаг адæм|украинæгтæ]], [[сомихаг адæм|сомихæгтæ]], [[бердзенаг адæм|бердзенæгтæ]] æмæ æндæртæ. Æдæппæтæй ссæдз адæмыхатты минæвæрттæй фылдæр.

Хуссар Ирыстоны ис бирæ хъæутæ æмæ дыууæ [[сахар]]ы — [[Цхинвал]] (Чъреба) æмæ [[Къуайса]]&lt;ref&gt;«17 сентября 2007 г. Квайсе как наиболее быстро развивающемуся населенному пункту Южной Осетии был присвоен статус города» // http://osetia.kvaisa.ru/2-kvajsa/istoriya/samyj-yunyj-gorod-kavkaza/&lt;/ref&gt;.

== Æвзæгтæ ==
[[Файл:Tskhinval sign.jpg|thumb|left|Дывзагон нысан [[Цхинвал|Цхинвалы]]]]
[[Файл:Kvaisa sign.JPG|thumb|Дывзагон нысан [[Къуайса|Къуайсайы]]]]
Хуссар Ирыстоны фыццаг æвзаг у [[ирон æвзаг|ирон]], кæцы конституцимæ гæсгæ у паддзахадон æвзаг. Уый йеддæмæ ма [[уырыссаг æвзаг]] æмæ [[гуырдзиаг æвзаг|гуырдзиаг]] æвзæгтæ сты официалон æвзæгтæ. Гуырдзиаг у официалон æрмæст гуырдзиæгтæ цы цæрæнрæтты æнгомæй цæрынц, уым.

=== Ирон æвзаг ===
[[Файл:Ossetian language dialects South Ossetia.svg|thumb|right|Ирон диалекты Хуссар Ирыстоны ныхасæздæхтытæ:{{legend|lightblue|[[Чысайнаг ныхасыздæхт]]}}{{legend|orange|[[Къуыдайраг ныхасыздæхт]]}}{{legend|#B00000|[[Урстуаллаг ныхасыздæхт|Урстуаллаг (Ручъы) ныхасыздæхт]]}}]]
[[Ирон æвзаг]] у Хуссар Ирыстоны сæйраг æвзаг. Республикæйы территорийыл тынгдæр рапарахат [[къуыдайраг ныхасыздæхт]], уый йеддæмæ цæрджытæ дзурынц [[Урстуаллаг ныхасыздæхт|урстуаллаг]] æмæ [[чысайнаг ныхасыздæхт]]ыл. Къуыдайраг ныхасыздæхты æндæр нæмттæ иртасæн литературæйы сты ''туаллаг, дзауаг'' æмæ ''къуыдар-дзауаг''&lt;ref&gt;{{Цитатæ|В.И. Абаев также разводит понятия «туальский» и «джавский», дислоцируя туальский говор в Северной Осетии и именуя джавским говор Джавы, Ортеу, Земо-Картле, Цона, Кудара, а также наречие осетин, расселенных на берегах Большой и Малой Лиахвы, реки Паца и в Кударском ущелье. Очевидно, что указанные регионы в значительной степени соответствуют тому ареалу, в котором Г.С. Ахвледиани и Д.Г. Бекоев локализуют не джавский, а двальский говор. Следовательно, один и тот же вид осетинской речи, бытующий в отмеченных районах, в осетинской диалектологии получил два разных названия — двальский (туальский) у Г.С. Ахвледиани и Д.Г. Бекоева и джавский (кударо-джавский) у А.А. Тибилова и В.И. Абаева. &lt;...&gt; При этом, хотя у одних ученых речь идет о туальском говоре, у других — о кударском, у третьих — о джавском, мы полагаем, что здесь сказывается указанное выше смешение названий одного и того же наречия, и все исследователи все-таки подразумевают джавский тип речи.}} (Т. Т. Камболов. [http://ironau.ru/kambolov-hist-o4erk63.html Современная диалектная структура осетинского языка]. // Очерк истории осетинского языка. Вл.: Ир, 2006.)&lt;/ref&gt;.

Ирон æвзаг ахуыр кæнынц скъолаты æмæ университеты. Фæлæ ахуырады сæйраг æвзаг нæу. Уымæ гæсгæ иуæй-иу зынгæ адæм зæгъынц, ирон æвзаг æфхæрд кæй цæуы, уый&lt;ref name=&quot;РЕС Ю.Дз.&quot;&gt;ИА РЕС [http://cominf.org/node/1166483386 Юрий Дзиццойты: Я не делю нынешнее правительство по национальностям] {{ru}}&lt;/ref&gt;. Ныртæккæ цæуы «бирæвзагон (полилингвалон) ахуырадыл» эксперимент Цхинвалы скъола-интернаты бындурыл&lt;ref&gt;[http://cominf.org/node/1166489290 РЕС: В Южной Осетии экспериментируют программу полилингвального образования]&lt;/ref&gt;, уыцы эксперимент æнтыстджын куы уа, уæд æндæр скъолаты дæр ног программæмæ гæсгæ ахуыр кæндзысты сывæллæттæ — уымæ гæсгæ фылдæр сахаты дæргъы скъоладзаутæ пайда кæндзысты ирон æвзагæй, стæй ног информаци дæр ахуыр кæндзысты бынæттон æмвæзæй райдайгæ глобалонмæ&lt;ref&gt;[http://ironau.ru/kambolov-osradio.html Когда появятся осетинские школы. Отрывки из интервью Т. Т. Камболова. Май 2008 года]&lt;/ref&gt;.

Ирон æвзагыл уагъд цæуы [[Хурзæрин (газет)|газет «Хурзæрин»]], кусынц паддзахадон телеуынынад, æмæ [[Ир (радио)|радио «ИР»]].

Ирон æвзаджы иртæстытæ цæуынц [[Хуссар Ирыстоны Уанеты Захары номыл зонадон-иртасæн институт|Хуссар Ирыстоны зонадон-иртасæн институты]].

=== Уырыссаг æвзаг ===
[[Уырыссаг æвзаг]] Хуссар Ирыстоны у паддзахадон æвзаг. Падзаходон ссис 2011 азы сæрмагонд референдумы бындурыл. Уый размæ йын уыдис официалон статус. Уырыссаг æвзагыл цæуынц ахуыр æмæ иртæстытæ.

=== Гуырдзиаг æвзаг ===
[[Гуырдзиаг æвзаг]]æй пайда кæнынц, гуырдзиаг цæрджытæ кæм цырынц æнгомæй, уыцы цæрæнрæтты (уæлдайдæр Знауыры районы æмæ Ленингоры районы скæсæны); республикæйы конституцимæ гæсгæ гуырдзиаг æвзаг уыцы æууæлты у официалон æвзæгтæй иу&lt;ref&gt;[http://cominf.org/print/node/1127818105 Конституция Республики Южная Осетия] — статья 4 — [[ИА РЕС]]&lt;/ref&gt;.

[[1990-тæ|1990-æм азты]] агъоммæ Хуссар Ирыстоны бирæ цæрджытæ, уыимæ ирон адæмыхаттæй дæр, зыдтой гуырдзиагау. Уымæн йæ аххосæгты ’хсæн уыдис гуырдзиаг æвзаджы сæрмагонд статус [[Гуырдзыстоны ССР|Гуырдзыстоны ССР-йы]], стæй ирæтты сгуырдзиаг кæныны мадзæлттæ дæр (куыд [[гуырдзиаг алфавит]]ы ныффидар кæныны реформæ иронау фыссынæн [[1939-æм аз]]ы). Фæстæдæр гуырдзиаг æвзагыл дзурджыты нымæц кодта къаддæр, уый тыххæй æмæ æрыгон фæлтæр нал ахуыр кæнынц уыцы æвзаг.

== Дин ==
Хуссар Ирыстоны арæхдæр дин у [[православи]] æмæ бынæттон традицион уырнындзинæдтæ.

Кæс [[Алайнаг епархи]] дæр.

== Ахуырад ==
2006-2007 ахуыры азы Хуссар Ирыстоны уыд 1397 ахуыргæнæджы æмæ 5258 скъоладзауы.

Республикæйы ис 61 иумæйагахуырадон скъолайы, ног райдиан скъолатæ æрæджы байгом сты [[Знауыры район]]ы [[Арчънет]], [[Гъаристау]] æмæ [[Лопъан]]ы хъæуты. Æхгæд æрцыдысты [[Дзауы район]]ы [[Теделет]] æмæ Знауыры районы [[Зиулет]]ы райдиан скъолатæ, фаг сабитæ дзы кæй нæ уыдис, уый тыххæй.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Хуссар Ирыстон]]</text>
      <sha1>9dbczg5ty1j5i5bzj80mo56l2ewrc2i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525926</id>
      <parentid>525924</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:20:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10868" xml:space="preserve">[[Хуссар Ирыстон]]ы цæры 70 мин адæймаджы бæрц.&lt;ref name=&quot;hrw&quot;&gt;[http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/georgia0109web.pdf Up in flames : humanitarian law violations and civilian victims in the conflict over South Ossetia / Human Rights Watch.]&lt;/ref&gt; Уыдонæй æрдæгмæ ’ввахс цæрынц Цхинвалы.

Хуссар Ирыстоны цæрджытæ сæ фылдæр сты [[ирон адæм|ирæттæ]]. Уыдон апырх сты гас республикæйы зæххыл. Ирæтты фæстæ цæуынц [[гуырдзиаг адæм|гуырдзиæгтæ]]. Гуырдзиæгтæ ахсынц 20-30 процент, æмæ сæ фылдæр цæрынц [[Ленингоры район]]ы, уæлдайдæр [[Чысангом]]ы. Цæрынц ма [[Знауыр]]ы алыварс цалдæр хъæуы. Цалынмæ 2008-æм азы хæст не ’рцыдис, уæдмæ гуырдзиæгтæ цардысты ноджы цалдæр бынаты: Цхинвалæй цæгатæрдæм [[Итрапис]]ы онг, [[Чысыл Леуахи]]йы комы цалдæр хъæуы æмæ Знауыры районы дыууæ хъæуы. Уыдон йеддæмæ Хуссар Ирыстоны цæрынц æндæр адæмтæ дæр, фæлæ сæ нымæц стыр нæу, æмæ фылдæр цæрынц Цхинвалы. Уыдонмæ хауынц [[уырыссаг адæм|уырыссæгтæ]], [[украинаг адæм|украинæгтæ]], [[сомихаг адæм|сомихæгтæ]], [[бердзенаг адæм|бердзенæгтæ]] æмæ æндæртæ. Æдæппæтæй ссæдз адæмыхатты минæвæрттæй фылдæр.

Хуссар Ирыстоны ис бирæ хъæутæ æмæ дыууæ [[сахар]]ы — [[Цхинвал]] (Чъреба) æмæ [[Къуайса]]&lt;ref&gt;«17 сентября 2007 г. Квайсе как наиболее быстро развивающемуся населенному пункту Южной Осетии был присвоен статус города» // http://osetia.kvaisa.ru/2-kvajsa/istoriya/samyj-yunyj-gorod-kavkaza/&lt;/ref&gt;.

== Æвзæгтæ ==
[[Файл:Tskhinval sign.jpg|thumb|left|Дывзагон нысан [[Цхинвал|Цхинвалы]]]]
[[Файл:Kvaisa sign.JPG|thumb|Дывзагон нысан [[Къуайса|Къуайсайы]]]]
Хуссар Ирыстоны фыццаг æвзаг у [[ирон æвзаг|ирон]], кæцы конституцимæ гæсгæ у паддзахадон æвзаг. Уый йеддæмæ ма [[уырыссаг æвзаг]] æмæ [[гуырдзиаг æвзаг|гуырдзиаг]] æвзæгтæ сты официалон æвзæгтæ. Гуырдзиаг у официалон æрмæст гуырдзиæгтæ цы цæрæнрæтты æнгомæй цæрынц, уым.

=== Ирон æвзаг ===
[[Файл:Ossetian language dialects South Ossetia.svg|thumb|right|Ирон диалекты Хуссар Ирыстоны ныхасæздæхтытæ:{{legend|lightblue|[[Чысайнаг ныхасыздæхт]]}}{{legend|orange|[[Къуыдайраг ныхасыздæхт]]}}{{legend|#B00000|[[Урстуаллаг ныхасыздæхт|Урстуаллаг (Ручъы) ныхасыздæхт]]}}]]
[[Ирон æвзаг]] у Хуссар Ирыстоны сæйраг æвзаг. Республикæйы территорийыл тынгдæр рапарахат [[къуыдайраг ныхасыздæхт]], уый йеддæмæ цæрджытæ дзурынц [[Урстуаллаг ныхасыздæхт|урстуаллаг]] æмæ [[чысайнаг ныхасыздæхт]]ыл. Къуыдайраг ныхасыздæхты æндæр нæмттæ иртасæн литературæйы сты ''туаллаг, дзауаг'' æмæ ''къуыдар-дзауаг''&lt;ref&gt;{{Цитатæ|В.И. Абаев также разводит понятия «туальский» и «джавский», дислоцируя туальский говор в Северной Осетии и именуя джавским говор Джавы, Ортеу, Земо-Картле, Цона, Кудара, а также наречие осетин, расселенных на берегах Большой и Малой Лиахвы, реки Паца и в Кударском ущелье. Очевидно, что указанные регионы в значительной степени соответствуют тому ареалу, в котором Г.С. Ахвледиани и Д.Г. Бекоев локализуют не джавский, а двальский говор. Следовательно, один и тот же вид осетинской речи, бытующий в отмеченных районах, в осетинской диалектологии получил два разных названия — двальский (туальский) у Г.С. Ахвледиани и Д.Г. Бекоева и джавский (кударо-джавский) у А.А. Тибилова и В.И. Абаева. &lt;...&gt; При этом, хотя у одних ученых речь идет о туальском говоре, у других — о кударском, у третьих — о джавском, мы полагаем, что здесь сказывается указанное выше смешение названий одного и того же наречия, и все исследователи все-таки подразумевают джавский тип речи.}} (Т. Т. Камболов. [http://ironau.ru/kambolov-hist-o4erk63.html Современная диалектная структура осетинского языка]. // Очерк истории осетинского языка. Вл.: Ир, 2006.)&lt;/ref&gt;.

Ирон æвзаг ахуыр кæнынц скъолаты æмæ университеты. Фæлæ ахуырады сæйраг æвзаг нæу. Уымæ гæсгæ иуæй-иу зынгæ адæм зæгъынц, ирон æвзаг æфхæрд кæй цæуы, уый&lt;ref name=&quot;РЕС Ю.Дз.&quot;&gt;ИА РЕС [http://cominf.org/node/1166483386 Юрий Дзиццойты: Я не делю нынешнее правительство по национальностям] {{ru}}&lt;/ref&gt;. Ныртæккæ цæуы «бирæвзагон (полилингвалон) ахуырадыл» эксперимент Цхинвалы скъола-интернаты бындурыл&lt;ref&gt;[http://cominf.org/node/1166489290 РЕС: В Южной Осетии экспериментируют программу полилингвального образования]&lt;/ref&gt;, уыцы эксперимент æнтыстджын куы уа, уæд æндæр скъолаты дæр ног программæмæ гæсгæ ахуыр кæндзысты сывæллæттæ — уымæ гæсгæ фылдæр сахаты дæргъы скъоладзаутæ пайда кæндзысты ирон æвзагæй, стæй ног информаци дæр ахуыр кæндзысты бынæттон æмвæзæй райдайгæ глобалонмæ&lt;ref&gt;[http://ironau.ru/kambolov-osradio.html Когда появятся осетинские школы. Отрывки из интервью Т. Т. Камболова. Май 2008 года]&lt;/ref&gt;.

Ирон æвзагыл уагъд цæуы [[Хурзæрин (газет)|газет «Хурзæрин»]], кусынц паддзахадон телеуынынад, æмæ [[Ир (радио)|радио «ИР»]].

Ирон æвзаджы иртæстытæ цæуынц [[Хуссар Ирыстоны Уанеты Захары номыл зонадон-иртасæн институт|Хуссар Ирыстоны зонадон-иртасæн институты]].

=== Уырыссаг æвзаг ===
[[Уырыссаг æвзаг]] Хуссар Ирыстоны у паддзахадон æвзаг. Падзаходон ссис 2011 азы сæрмагонд референдумы бындурыл. Уый размæ йын уыдис официалон статус. Уырыссаг æвзагыл цæуынц ахуыр æмæ иртæстытæ.

=== Гуырдзиаг æвзаг ===
[[Гуырдзиаг æвзаг]]æй пайда кæнынц, гуырдзиаг цæрджытæ кæм цырынц æнгомæй, уыцы цæрæнрæтты (уæлдайдæр Знауыры районы æмæ Ленингоры районы скæсæны); республикæйы конституцимæ гæсгæ гуырдзиаг æвзаг уыцы æууæлты у официалон æвзæгтæй иу&lt;ref&gt;[http://cominf.org/print/node/1127818105 Конституция Республики Южная Осетия] — статья 4 — [[ИА РЕС]]&lt;/ref&gt;.

[[1990-тæ|1990-æм азты]] агъоммæ Хуссар Ирыстоны бирæ цæрджытæ, уыимæ ирон адæмыхаттæй дæр, зыдтой гуырдзиагау. Уымæн йæ аххосæгты ’хсæн уыдис гуырдзиаг æвзаджы сæрмагонд статус [[Гуырдзыстоны ССР|Гуырдзыстоны ССР-йы]], стæй ирæтты сгуырдзиаг кæныны мадзæлттæ дæр (куыд [[гуырдзиаг алфавит]]ы ныффидар кæныны реформæ иронау фыссынæн [[1939-æм аз]]ы). Фæстæдæр гуырдзиаг æвзагыл дзурджыты нымæц кодта къаддæр, уый тыххæй æмæ æрыгон фæлтæр нал ахуыр кæнынц уыцы æвзаг.

== Дин ==
Хуссар Ирыстоны арæхдæр дин у [[православи]] æмæ бынæттон традицион уырнындзинæдтæ.

Кæс [[Алайнаг епархи]] дæр.

== Ахуырад ==
2006-2007 ахуыры азы Хуссар Ирыстоны уыд 1397 ахуыргæнæджы æмæ 5258 скъоладзауы.

Республикæйы ис 61 иумæйагахуырадон скъолайы, ног райдиан скъолатæ æрæджы байгом сты [[Знауыры район]]ы [[Арчънет]], [[Гъаристау]] æмæ [[Лопъан]]ы хъæуты. Æхгæд æрцыдысты [[Дзауы район]]ы [[Теделет]] æмæ Знауыры районы [[Зиулет]]ы райдиан скъолатæ, фаг сабитæ дзы кæй нæ уыдис, уый тыххæй.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Хуссар Ирыстон]]</text>
      <sha1>62rqe2jfb3nx6az8bhgf7pmjg2k7sbm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525931</id>
      <parentid>525926</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:24:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10916" xml:space="preserve">[[Хуссар Ирыстон]]ы цæры 70 мин адæймаджы бæрц.&lt;ref name=&quot;hrw&quot;&gt;[http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/georgia0109web.pdf Up in flames : humanitarian law violations and civilian victims in the conflict over South Ossetia / Human Rights Watch.]&lt;/ref&gt; Уыдонæй æрдæгмæ ’ввахс цæрынц Цхинвалы.

Хуссар Ирыстоны цæрджытæ сæ фылдæр сты [[ирон адæм|ирæттæ]]. Уыдон апырх сты гас республикæйы зæххыл. Ирæтты фæстæ цæуынц [[гуырдзиаг адæм|гуырдзиæгтæ]]. Гуырдзиæгтæ ахсынц 20-30 процент, æмæ сæ фылдæр цæрынц [[Ленингоры район]]ы, уæлдайдæр [[Чысангом]]ы. Цæрынц ма [[Знауыр]]ы алыварс цалдæр хъæуы. Цалынмæ 2008-æм азы хæст не ’рцыдис, уæдмæ гуырдзиæгтæ цардысты ноджы цалдæр бынаты: Цхинвалæй цæгатæрдæм [[Итрапис]]ы онг, [[Чысыл Леуахи]]йы комы цалдæр хъæуы æмæ Знауыры районы дыууæ хъæуы. Уыдон йеддæмæ Хуссар Ирыстоны цæрынц æндæр адæмтæ дæр, фæлæ сæ нымæц стыр нæу, æмæ фылдæр цæрынц Цхинвалы. Уыдонмæ хауынц [[уырыссаг адæм|уырыссæгтæ]], [[украинаг адæм|украинæгтæ]], [[сомихаг адæм|сомихæгтæ]], [[бердзенаг адæм|бердзенæгтæ]] æмæ æндæртæ. Æдæппæтæй ссæдз адæмыхатты минæвæрттæй фылдæр.

Хуссар Ирыстоны ис бирæ хъæутæ æмæ дыууæ [[сахар]]ы — [[Цхинвал]] (Чъреба) æмæ [[Къуайса]]&lt;ref&gt;«17 сентября 2007 г. Квайсе как наиболее быстро развивающемуся населенному пункту Южной Осетии был присвоен статус города» // http://osetia.kvaisa.ru/2-kvajsa/istoriya/samyj-yunyj-gorod-kavkaza/&lt;/ref&gt;.

== Æвзæгтæ ==
[[Файл:Tskhinval sign.jpg|thumb|left|Дывзагон нысан [[Цхинвал|Цхинвалы]]]]
[[Файл:Kvaisa sign.JPG|thumb|Дывзагон нысан [[Къуайса|Къуайсайы]]]]
Хуссар Ирыстоны фыццаг æвзаг у [[ирон æвзаг|ирон]], кæцы конституцимæ гæсгæ у паддзахадон æвзаг. Уый йеддæмæ ма [[уырыссаг æвзаг]] æмæ [[гуырдзиаг æвзаг|гуырдзиаг]] æвзæгтæ сты официалон æвзæгтæ. Гуырдзиаг у официалон æрмæст гуырдзиæгтæ цы цæрæнрæтты æнгомæй цæрынц, уым.

=== Ирон æвзаг ===
[[Файл:Ossetian language dialects South Ossetia.svg|thumb|right|Ирон диалекты Хуссар Ирыстоны ныхасæздæхтытæ:{{legend|lightblue|[[Чысайнаг ныхасыздæхт]]}}{{legend|orange|[[Къуыдайраг ныхасыздæхт]]}}{{legend|#B00000|[[Урстуаллаг ныхасыздæхт|Урстуаллаг (Ручъы) ныхасыздæхт]]}}]]
[[Ирон æвзаг]] у Хуссар Ирыстоны сæйраг æвзаг. Республикæйы территорийыл тынгдæр рапарахат [[къуыдайраг ныхасыздæхт]], уый йеддæмæ цæрджытæ дзурынц [[Урстуаллаг ныхасыздæхт|урстуаллаг]] æмæ [[чысайнаг ныхасыздæхт]]ыл. Къуыдайраг ныхасыздæхты æндæр нæмттæ иртасæн литературæйы сты ''туаллаг, дзауаг'' æмæ ''къуыдар-дзауаг''&lt;ref&gt;{{Цитатæ|В.И. Абаев также разводит понятия «туальский» и «джавский», дислоцируя туальский говор в Северной Осетии и именуя джавским говор Джавы, Ортеу, Земо-Картле, Цона, Кудара, а также наречие осетин, расселенных на берегах Большой и Малой Лиахвы, реки Паца и в Кударском ущелье. Очевидно, что указанные регионы в значительной степени соответствуют тому ареалу, в котором Г.С. Ахвледиани и Д.Г. Бекоев локализуют не джавский, а двальский говор. Следовательно, один и тот же вид осетинской речи, бытующий в отмеченных районах, в осетинской диалектологии получил два разных названия — двальский (туальский) у Г.С. Ахвледиани и Д.Г. Бекоева и джавский (кударо-джавский) у А.А. Тибилова и В.И. Абаева. &lt;...&gt; При этом, хотя у одних ученых речь идет о туальском говоре, у других — о кударском, у третьих — о джавском, мы полагаем, что здесь сказывается указанное выше смешение названий одного и того же наречия, и все исследователи все-таки подразумевают джавский тип речи.}} (Т. Т. Камболов. [http://ironau.ru/kambolov-hist-o4erk63.html Современная диалектная структура осетинского языка]. // Очерк истории осетинского языка. Вл.: Ир, 2006.)&lt;/ref&gt;.

Ирон æвзаг ахуыр кæнынц скъолаты æмæ университеты. Фæлæ ахуырады сæйраг æвзаг нæу. Уымæ гæсгæ иуæй-иу зынгæ адæм зæгъынц, ирон æвзаг æфхæрд кæй цæуы, уый&lt;ref name=&quot;РЕС Ю.Дз.&quot;&gt;ИА РЕС [http://cominf.org/node/1166483386 Юрий Дзиццойты: Я не делю нынешнее правительство по национальностям] {{ru}}&lt;/ref&gt;. Ныртæккæ цæуы «бирæвзагон (полилингвалон) ахуырадыл» эксперимент Цхинвалы скъола-интернаты бындурыл&lt;ref&gt;[http://cominf.org/node/1166489290 РЕС: В Южной Осетии экспериментируют программу полилингвального образования]&lt;/ref&gt;, уыцы эксперимент æнтыстджын куы уа, уæд æндæр скъолаты дæр ног программæмæ гæсгæ ахуыр кæндзысты сывæллæттæ — уымæ гæсгæ фылдæр сахаты дæргъы скъоладзаутæ пайда кæндзысты ирон æвзагæй, стæй ног информаци дæр ахуыр кæндзысты бынæттон æмвæзæй райдайгæ глобалонмæ&lt;ref&gt;[http://ironau.ru/kambolov-osradio.html Когда появятся осетинские школы. Отрывки из интервью Т. Т. Камболова. Май 2008 года]&lt;/ref&gt;.

Ирон æвзагыл уагъд цæуы [[Хурзæрин (газет)|газет «Хурзæрин»]], кусынц паддзахадон телеуынынад, æмæ [[Ир (радио)|радио «ИР»]].

Ирон æвзаджы иртæстытæ цæуынц [[Хуссар Ирыстоны Уанеты Захары номыл зонадон-иртасæн институт|Хуссар Ирыстоны зонадон-иртасæн институты]].

=== Уырыссаг æвзаг ===
[[Уырыссаг æвзаг]] Хуссар Ирыстоны у паддзахадон æвзаг. Падзаходон ссис 2011 азы сæрмагонд референдумы бындурыл. Уый размæ йын уыдис официалон статус. Уырыссаг æвзагыл цæуынц ахуыр æмæ иртæстытæ.

=== Гуырдзиаг æвзаг ===
[[Гуырдзиаг æвзаг]]æй пайда кæнынц, гуырдзиаг цæрджытæ кæм цырынц æнгомæй, уыцы цæрæнрæтты (уæлдайдæр Знауыры районы æмæ Ленингоры районы скæсæны); республикæйы конституцимæ гæсгæ гуырдзиаг æвзаг уыцы æууæлты у официалон æвзæгтæй иу&lt;ref&gt;[http://cominf.org/print/node/1127818105 Конституция Республики Южная Осетия] — статья 4 — [[ИА РЕС]]&lt;/ref&gt;.

[[1990-тæ|1990-æм азты]] агъоммæ Хуссар Ирыстоны бирæ цæрджытæ, уыимæ ирон адæмыхаттæй дæр, зыдтой гуырдзиагау. Уымæн йæ аххосæгты ’хсæн уыдис гуырдзиаг æвзаджы сæрмагонд статус [[Гуырдзыстоны ССР|Гуырдзыстоны ССР-йы]], стæй ирæтты сгуырдзиаг кæныны мадзæлттæ дæр (куыд [[гуырдзиаг алфавит]]ы ныффидар кæныны реформæ иронау фыссынæн [[1939-æм аз]]ы). Фæстæдæр гуырдзиаг æвзагыл дзурджыты нымæц кодта къаддæр, уый тыххæй æмæ æрыгон фæлтæр нал ахуыр кæнынц уыцы æвзаг.

== Дин ==
Хуссар Ирыстоны арæхдæр дин у [[православи]] æмæ бынæттон традицион уырнындзинæдтæ.

Кæс [[Алайнаг епархи]] дæр.

== Ахуырад ==
2006-2007 ахуыры азы Хуссар Ирыстоны уыд 1397 ахуыргæнæджы æмæ 5258 скъоладзауы.

Республикæйы ис 61 иумæйагахуырадон скъолайы, ног райдиан скъолатæ æрæджы байгом сты [[Знауыры район]]ы [[Арчънет]], [[Гъаристау]] æмæ [[Лопъан]]ы хъæуты. Æхгæд æрцыдысты [[Дзауы район]]ы [[Теделет]] æмæ Знауыры районы [[Зиулет]]ы райдиан скъолатæ, фаг сабитæ дзы кæй нæ уыдис, уый тыххæй.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{Хуссар Ирыстоны тыххæй}}

[[Категори:Хуссар Ирыстон]]</text>
      <sha1>43jfji9n23b05yxcd9n8i2twroxl93v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Думастур</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34816</id>
    <revision>
      <id>525825</id>
      <parentid>503628</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:19:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4032" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу 
 |Ирон ном                = Думастур
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|დუმასტური}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg =42 |lat_min =9 |lat_sec = 52
  |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =18 |lon_sec = 58
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 286&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[кистæгтæ]] (93,0 %)&lt;br /&gt;[[ирон адæм|ир]] (2,8 %)&lt;br /&gt;[[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] (1,7 %)&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Думастур''' ({{lang-ka|დუმასტური}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Пъанкъисы ком]]ы.

== Ирон мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Тедетæ]], [[Костæ]], [[Касатæ]], [[Къæбыстæ]], [[Саулохтæ]], [[Уанетæ]], [[Джергатæ]], [[Джиотæ]], [[Гасситæ]], [[Битетæ]], [[Магкотæ]].&lt;ref&gt;[[Калоты Барис|Калоев Б. А.]] Осетины Восточной Осетии и районов Грузии — Владикавказ: Ир, 2012. 102 с.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>svli0kc7vne0poflyxo4velhz0vbi4y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асатъур</title>
    <ns>0</ns>
    <id>38100</id>
    <revision>
      <id>525992</id>
      <parentid>503388</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:20:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4512" xml:space="preserve">{{НП
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Асатъур
 |Оригиналон ном          = 
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 17|lat_sec = 42
  |lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 21|lon_sec = 13
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Цхинвалы район
 |Регион таблицæйы        = Цхинвалы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Асатъур''' у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Цхинвалы район]]ы. Ис [[Медзыдайы ком]]ы.

Хъæу мæгуыр у хуымзæххæй, сæ цард у фылдæр фосдарды куыстæй. Ам зымæг Бихъаргомы æндæр хъæутæм абаргæйæ мит уары фылдæр, фæлæ уалдзæг миты зæйтæ хъæуæн ницы тас æвзарын кæнынц. Хæдзæрттæ арæзт сты æдас бынæтты. Хъæуæн йæ хуссар фарс ахаста æгæндæг [[тæрс]] æмæ куыд бæрзонддæр та [[бæрз]]ы хъæд. Хъæуы цæрджытæ зымæг фылдæр судзынц [[сæнар]], сæрд та судзынц суг. Сæ кадавар зæххы гæппæлты садзынц [[картоф]], [[уырыдзы]] æмæ [[къабуска]]. Хор амал кæнынц быдырбæстæй.&lt;ref name=&quot;biqargom&quot;&gt;Дудайты Г.Д. Бихъаргом. – Цхинвал: Республика, 2012 – 76 с.&lt;/ref&gt;

== Этимологи ==
Иу версимæ гæсгæ Асатъуры хъæуы топоним у ирон дзырдтæй арæзт. Ам фыццаг æрцæрджытæ уыдысты Хуыбылты Аса æмæ Тури, æмæ сæ хъæу рахуыдтой сæхи сæрмагонд нæмттæй.&lt;ref name=&quot;biqargom&quot;/&gt;

== Топонимтæ ==
Асатъуры хъæуы ис ахæм микротопонимтæ: Тæрсджын, Къуылдым бæрзæфцæг, Рæбыны хуым, Бæхахсæн ком, Ривæддон, Уæлвæз æмæ æндæртæ.&lt;ref name=&quot;biqargom&quot;/&gt;

== Мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Хуыбылтæ]], [[Дудайтæ]].&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;&gt;Гаглойты Зинæ. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005, 261 ф.&lt;/ref&gt; Дудайтæ балыгъдысты [[Мериа]]йæ, Хуыбылтæ та – [[Ардис]]æй.&lt;ref name=&quot;biqargom&quot;/&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Цхинвалы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Цхинвалы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>c2ew5k7zo08jl8t629v9k0jyz39d96q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хъайтмазты Аслæмырзæ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>38458</id>
    <revision>
      <id>525945</id>
      <parentid>518954</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:32:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2830" xml:space="preserve">{{Фыссæг
 | имя                  = 
 | оригинал имени       = 
 | изображение          = 
 | ширина               = 
 | описание изображения = 
 | имя при рождении     = 
 | дата рождения        = 
 | место рождения       = 
 | дата смерти          = 
 | место смерти         = 
 | гражданство          = 
 | род деятельности     = 
 | годы активности      = 
 | направление          = 
 | жанр                 = 
 | язык произведений    = 
 | викисклад            = 
 | викитека             = 
}}
'''Хъайтмазты Бечмырзæйы фырт Аслæмырзæ''' (райгуырдис [[1866-æм аз]]ы [[Уæллаг Зæрæмæг|Уæллаг Зæрæмæджы]] — амардис [[1925-æм аз]]ы [[Дзæуджыхъæу]]ы) у ирон фыссæг, поэт, тæлмацгæнæг.

== Цардафыст ==
Хъайтмазты Аслæмырзæ райгуырдис 1866-æм азы Уæллаг Зæрæмæджы. [[Гур]]ы каст фæцис [[Гуры ахуыргæнджыты семинар|ахуыргæнджыты семинар]] æмæ педагогон куыст кодта [[Фæскавказ]]ы, [[Кæсæг|Кæсæджы]], стæй йæ райгуырæн хъæуы, [[Армавир (Уæрæсе)|Армавиры]], [[Лабæ]]йы æмæ æндæр рæтты. Лабæйы кусгæйæ хорз базонгæ [[Хетæгкаты Къоста|Къостаимæ]], уыд йе сиахс: йæ хо Олгъайы лæг. Фæлæ Олгъаимæ сæ цард нæ ацыд, æмæ фæстагмæ ахицæн сты. 

Æмбырд кодта [[Нарты кадджытæ]] æмæ [[Даредзанты таурæгътæ]], [[аргъæуттæ]], [[таурæгътæ]]. 

[[Октябры революци]]йы фæстæ Аслæмырзæ кусын райдыдта [[Дзæуджыхъæу]]ы ахуыры хайады.&lt;ref&gt;[[Плиты Гацыр|Плиты Г.Г]]. — Фæлтæртæ æмæ азтæ. — Цхинвал, РХИ Мыхуыры хæдзар, 2011.&lt;/ref&gt;

== Литературæ ==
* [http://osetins.com/2007/10/16/kajjtmazov-aslamurza-18661925.html Хъайтмазты Аслæмырзæ] {{ru}}
* Хъайтмазты А. Æхснарт æмæ йæ фырттæ. Уацмыстæ / Чиныг сарæзтæ [[Хъодзаты Æхсар|Хъодзаты Æ.]] — Дзæуджыхъæу: Ир, 2002 — 112 ф. 

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Хъайтмазтæ|Аслæмырзæ]]
[[Категори:Ирон фысджытæ]]</text>
      <sha1>fffwetbwopphedcvg2cr6rxi6uj8vam</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чысан (хъæу)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>39127</id>
    <revision>
      <id>525987</id>
      <parentid>514377</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:12:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3391" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу 
 |Ирон ном                = Чысан
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ბოლქვი}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 41 |lat_min = 50 |lat_sec = 4
  |lon_dir = E |lon_deg = 45 |lon_min = 59 |lon_sec = 25
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Лагодехы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Лагодехы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[ирон адæм|ир]]&lt;br /&gt;[[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]]
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +995
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Чысан'''&lt;ref&gt;[[Гаглойты Зинæ]]. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005, 273 ф.&lt;/ref&gt; ({{lang-ka|ბოლქვი}}; [болкви]) у ирон хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Лагодехы район]]ы.

== Мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Джиголатæ]], [[Зылыгатæ]], [[Уалытæ]], [[Быцентæ (мыггаг)|Быцентæ]], [[Тедетæ]], [[Бестаутæ]], [[Болататæ]], [[Дриатæ]], [[Плитæ]], [[Джиотæ]], [[Къæбыстæ]], [[Табутæ]].

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Лагодехы муниципалитет}}

[[Категори:Лагодехы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>skhmlnsf3exik2laabmwoyzbjhpfmov</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лацъаур</title>
    <ns>0</ns>
    <id>40654</id>
    <revision>
      <id>525994</id>
      <parentid>497218</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:20:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2937" xml:space="preserve">{{НП
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Лацъаур
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 24|lat_sec = 30
  |lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 16|lon_sec = 09
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Цхинвалы район
 |Регион таблицæйы        = Цхинвалы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 0
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Лацъаур''' у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Цхинвалы район]]ы. Ис Чысыл Леуахийы комы.

== Мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Хуыбиатæ]].&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}

{{къæртт-ирон}}
{{Цхинвалы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Цхинвалы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>4kz82x3qqzu1j6ag4zrb1yfjurmy0f0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уæллаг Захъхъор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>40879</id>
    <revision>
      <id>525996</id>
      <parentid>487935</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:31:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2745" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуджытæ|Захъхъор}}
{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Уæллаг Захъхъор
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 10|lat_sec = 36
  |lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 21|lon_sec = 11
  |CoordAddon             = type:town
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Ленингоры район
 |Регион таблицæйы        = Ленингоры район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Уæллаг Захъхъор''' у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Ленингоры район]]ы. Ис [[Лехурагом]]ы.

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}

{{къæртт-ирон}}
{{Ленингоры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Ленингоры районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>4xy7nzjp4gin1htfq0ksrfrdo4avklj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цъинубан (Ахметъайы муниципалитет)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41044</id>
    <revision>
      <id>525845</id>
      <parentid>503639</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T18:56:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3637" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуджытæ|Цъинубан}}
{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу 
 |Ирон ном                = Цъинубан
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|წინუბანი}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg =42 |lat_min =07 |lat_sec = 07
  |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =16 |lon_sec = 40
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 336&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=26 ივლისი 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[кистæгтæ]] (83,6 %),&lt;br /&gt;[[цæцæйнæгтæ]] (11,9 %)&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Цъинубан''' ({{lang-ka|წინუბანი}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы. Цæрынц дзы 336 адæймаджы ([[2014]]).

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>5ae7gv92lx3iyvsamekgyv5px69t6m5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Астæуккаг Халацъан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41048</id>
    <revision>
      <id>525823</id>
      <parentid>503622</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:18:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3641" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуджытæ|Халацъан}}
{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Астæуккаг Халацъан
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|შუა ხალაწანი}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg =42 |lat_min =08|lat_sec = 18
  |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =19|lon_sec = 36
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 161&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[кистæгтæ]] 96,3 %&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Астæуккаг Халацъан''' ({{lang-ka|შუა ხალაწანი}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы. Ис [[Пъанкъисы ком]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>2560stct98w4a865m7mp7wlnxso540x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уæллаг Халацъан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41049</id>
    <revision>
      <id>525822</id>
      <parentid>503638</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:18:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3740" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуджытæ|Халацъан}}
{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Уæллаг Халацъан
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ზემო ხალაწანი}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg =42 |lat_min =08|lat_sec = 29
  |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =20|lon_sec = 15
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 89&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[кистæгтæ]] 89,9 %,&lt;br/ &gt;[[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] 5,6 %,&lt;br /&gt;[[лекъаг адæм|лекъ]] 4,5 %&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Уæллаг Халацъан''' ({{lang-ka|ზემო ხალაწანი}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы. Ис [[Пъанкъисы ком]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>6mm3385sbz20yd0jztmcwg7r9tzm3bk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дуис</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41050</id>
    <revision>
      <id>525826</id>
      <parentid>512716</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:19:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3726" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Дуис
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|დუისი}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 42 |lat_min = 08 |lat_sec = 44
  |lon_dir = E |lon_deg = 45 |lon_min = 17 |lon_sec = 38
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 2354&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=26 ივლისი 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[кистæгтæ]] 93,7 %,&lt;br /&gt;[[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] 4,1 %,&lt;br /&gt;[[цæцæйнæгтæ]] 1,6 %&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Дуис''' ({{lang-ka|დუისი}}, {{lang-ce|Дуй-Юрт}}&lt;ref&gt;Алироев И.Ю., Маргошвили Л.Ю. «Кистины». Москва, 2006.&lt;/ref&gt;) у кистаг хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы. Ис [[Пъанкъисы ком]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>8kv0ramr88qiv03wrn7oitx4ypndg4g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Омало (Пъанкъисы ком)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41052</id>
    <revision>
      <id>525846</id>
      <parentid>503633</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T18:56:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3687" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуджытæ|Омало}}
{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Омало
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ომალო}}
 |Ныв                     = Вид_на_село_Омало.jpg
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg =42 |lat_min =10 |lat_sec = 59
  |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =19 |lon_sec = 19
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 822&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[кистæгтæ]] 94,9 %&lt;br /&gt;[[Гуырдзиаг адæм]] (4,0 %)&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Омало''' ({{lang-ka|ომალო}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы. Ис [[Пъанкъисы ком]]ы. Цæрынц дзы 822 адæймаджы ([[2014]]).

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>82gvgs5e3etg1eh931scqb4aznavxhz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Провиденс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43547</id>
    <revision>
      <id>525833</id>
      <parentid>502973</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:36:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2656" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Провиденс
 |Оригиналон ном          = {{lang-en|Providence}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = АИШ
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 41|lat_min = 49|lat_sec = 51
  |lon_dir = W|lon_deg = 71|lon_min = 24|lon_sec = 54
  |CoordAddon             = type:city_region:US-RI
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = АИШ-ы административон дих{{!}}Штат
 |Регион                  = Род-Айленд
 |Регион таблицæйы        = Род-Айленд
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 1636
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 66
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = -5
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = +1 401
 |Посты индекстæ          = 02901–02912, 02918, 02919, 02940
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Про́виденс''' ({{lang-en|Providence}}) у [[Род-Айленд]]ы сæйраг сахар.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-АИШ}}
{{АИШ-ы штатты сæйраг сахартæ}}

[[Категори:Род-Айленды сахартæ]]</text>
      <sha1>kr5478iol2zovhelg7absdp7uxm5255</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хеленæ (Монтанæ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43550</id>
    <revision>
      <id>525834</id>
      <parentid>496626</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:37:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2582" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Хеленæ
 |Оригиналон ном          = {{lang-en|Helena}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = АИШ
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 46|lat_min = 35|lat_sec = 34
  |lon_dir = W|lon_deg = 112|lon_min = 2|lon_sec = 6
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = АИШ-ы административон дих{{!}}Штат
 |Регион                  = Монтанæ
 |Регион таблицæйы        = Монтанæ
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 1864
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 36,3
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 1237 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = -7
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = +1 406
 |Посты индекстæ          = 59601 — 59626
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Хе́ленæ''' ({{lang-en|Helena}}) у [[Монтанæ]]йы сæйраг сахар.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-АИШ}}
{{АИШ-ы штатты сæйраг сахартæ}}

[[Категори:Монтанæйы сахартæ]]</text>
      <sha1>culthaw9w4sdg1x4z47bdqbb7413qgl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ричмонд (Вирджини)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43643</id>
    <revision>
      <id>525838</id>
      <parentid>473544</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:41:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2648" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Ричмонд 
 |Оригиналон ном          = {{lang-en|Richmond}}
 |Ныв                     = Collage of Landmarks in Richmond, Virginia v 1.jpg
 |Ном                     = Ричмонд 
 |Паддзахад               = АИШ
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 150
  |lat_dir = N|lat_deg = 37|lat_min = 32|lat_sec = 
  |lon_dir = W|lon_deg = 77|lon_min = 28|lon_sec = 
  |CoordAddon             = type:city
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = АИШ-ы административон дих{{!}}Штат
 |Регион                  = Вирджини
 |Регион таблицæйы        = Вирджини
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 1737
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = -5
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = +1 804
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Ри́чмонд''' ({{lang-en|Richmond}}) у [[Вирджини]]йы сæйраг сахар.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-АИШ}}
{{АИШ-ы штатты сæйраг сахартæ}}

[[Категори:Вирджинийы сахартæ]]</text>
      <sha1>1z0z0zqbz0ocipsymx65zicueuxqwkf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цæлыккаты Ахмæт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43759</id>
    <revision>
      <id>525946</id>
      <parentid>501943</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:32:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6244" xml:space="preserve">{{Фыссæг
 | имя                  = 
 | оригинал имени       = 
 | изображение          = 
 | ширина               = 
 | описание изображения = 
 | имя при рождении     = 
 | дата рождения        = 
 | место рождения       = [[Пысылмонхъæу]]
 | дата смерти          = 
 | место смерти         = 
 | гражданство          = 
 | род деятельности     = 
 | годы активности      = 
 | направление          = 
 | жанр                 = 
 | язык произведений    = 
 | викисклад            = 
 | викитека             = 
}}
'''Цæлыккаты Темболаты фырт Ахмæт''' (райгуырдис [[1882-æм аз]]ы [[Пысылмонхъæу]]ы — амардис [[1928-æм аз]]ы [[2 сентябры]] [[Варшавæ]]йы) уыдис ирон фыссæг æмæ публицист, паддзахадон æмæ æхсæнадон архайæг.

== Цардафыст ==
Ахмæт бакасти [[Стъарапол]]ы гимназы æмæ [[Мæскуы]]йы университеты юридикон факультеты. Студент уæвгæйæ дæр йæ хъус дардта æхсæны хъуыддæгтæм, архайдта политикон æмæ идеологион карз тохты, сси Уæрæсейы социал-демократон кусджыты партийы уæнг æмæ йæ цалдæр хатты æрцахстой. 1905–1907 азты революци састы бынаты куы баззад, уæд радзырдта кусджыты æнæпартион съезд саразыны фарс, æмæ йæ В. И. Ленин скритикæ кодта. Цæлыккаты Ахмæт «кæрæдзиуыл баста УСДКП-йы Терчы-Дагъистаны æмæ [[Цæгат Кавказ]]ы цæдистæ, стæй [[Дзæуджыхъæу]]ы, Хъубаны æмæ [[Армавир (Уæрæсе)|Армавиры]] комитетты куыст. Парахат кодта пысылмæтты национ рæзты хъуыдытæ». 

Империйы бирææнусон историйы Пысылмæтты æппæтуæрæсеон Совет фыццаг хатт фæзынди 1917 азы 11 майы — бæстæйы пысылмон адæмты съезды уынаффæйы фæстæ. Советы ([[Милли Шуро]]йы) сæрдарæй æвзæрст æрцыди Цæлыккаты Ахмæт. 

[[Октябры революци]]йы агъоммæ Ахмæт ссис цыппæрæм Думæйы депутат (уыди пысылмон фракцийы бюройы сæргълæууæг). 1917 азы 25 мартъийы (Ленин эмиграцийæ куы ’рбаздæхт, уымæй раздæр) æргомæй тох кæнын райдыдта хæсты ныхмæ (Рæстæгмæйы хицауады фæсарæйнаг хъуыддæгты министр П. Н. Милюков та хæст кæронмæ ахæццæ кæныны фарс уыд). Июнæй декабрьмæ Цæлыччы-фырт куыста «Известия Всероссийского Мусульманского Совета»-йы редакторæй. Зындгонд куыд у, афтæмæй уыцы рæстæг столицæмæ фæцæйцыди, Хъæддаг дивизи кæй хуыдтой, уый — революцийы фарсхæцджыты ныхмæ хæцынмæ. 31 августы, Дно, зæгъгæ, уыцы станцæйы Цæлыккаты Ахмæт сæмбæлди дивизийы командæгæнджытимæ æмæ сæ сразы кодта сæ фæнд аивыныл: горæты цæрджытæй мингæйттæ фервæзтысты мæлæтæй. 

Цæлыччы-фырт арæх дзырдта пысылмæтты Æппæтуæрæсеон æмбырдты. Ш. Манатовы ныхæстæм гæсгæ, В. И. Ленин 1918 азы январы фембæлди Сæрæвæрæн æмбырды уæнгтæ Ш. Манатов æмæ М. Вахитовимæ æмæ загъта, хорз, дам, уаид, Цæлыккаты Ахмæты советон хицаудзинады ’рдæм раздахын. Манатов æмæ Вахитов аныхас кодтой Ахмæтимæ, фæлæ уый йæ зондахаст нæ аивта. 

Ноджы раздæр та (1917 азы 1 декабры) Цæлыччы-фыртимæ фембæлд И. В. Сталин. Ахмæт ын загъта: пысылмæттæ советон хицауады фарс нæ рахæцдзысты. 

1918 азы 22 майы УСФСР-йы Нацадком Милли Шуройы куыст баурæдта, æмæ Ахмæт сыздæхт Ирыстонмæ. Терчы бæстæйы адæмты 4-æм æмбырды йæ равзæрстой Терчы Адæмон Советы ирон фракцийы уæнгæй. Фæстæдæр та æрлæууыди Кавказы адæмты меджлисы сæргъы ([[Калак|Калачы]]). [[Гуырдзыстон]]ы советон цардæвæрд куы ’рфидар, уæд Ахмæт йæхи айста фæсарæнтæм. Фыццаг афтыди [[Константинополь]]мæ, стæй та [[Чехословаки]]мæ æмæ [[Польшæ]]мæ. Чехословакийы Ахмæт уадзын райдыдта журнал «Кавказский горец» (1924 азы). 1926 азы [[Прагæ]]йы джиппы уагъд æрцыд йæ роман «Брат на брата».  

Ахмæт амарди 1928 азы 2 сентябры [[Варшавæ]]йы. 

[[Категори:Ирон фысджытæ]]
[[Категори:Ирыстоны æхсæнадон архайджытæ]]
[[Категори:Пысылмонхъæуы чи райгуырдис, уыдон]]
[[Категори:Варшавæйы чи амардис, уыдон]]
[[Категори:Цæлыккатæ|Ахмæт]]</text>
      <sha1>k1hu3c1q8e0kzfzjk25q1200jfwbre7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пыхсджын</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43793</id>
    <revision>
      <id>525818</id>
      <parentid>503635</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:15:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4271" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Пыхсджын
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ფიჩხოვანი}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 42 |lat_min = 05 |lat_sec = 28
  |lon_dir =E |lon_deg = 45 |lon_min = 19 |lon_sec = 38
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 286&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] (51,4 %), [[ирæттæ]] (48,3 %)&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Пыхсджын'''&lt;ref&gt;[[Хурзæрин (газет)|Хурзæрин]] // [http://xurzarin.ru/node/1154?page=5 Уанеты Владимир. Иуæй-иу топонимты тыххæй]&lt;/ref&gt; ({{lang-ka|ფიჩხოვანი}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы. Цæрынц дзы 286 адæймаджы ([[2014]]).

== Ирон мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Багатæ]], [[Хубежтæ]], [[Цыбыртæ]], [[Зæгъойтæ]], [[Чилæхсатæ]], [[Костæ]], [[Хуыгатæ]], [[Къæбыстæ]], [[Тыджытæ]].&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>kj7nau1ozz7a1kp14l4u3ofd4jg36r7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пичхисбогири</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44134</id>
    <revision>
      <id>525989</id>
      <parentid>514383</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:13:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3706" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Пичхисбогири
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ფიჩხისბოგირი}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 41 |lat_min = 50 |lat_sec = 17
  |lon_dir =E |lon_deg = 46 |lon_min = 4 |lon_sec = 14
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Лагодехы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Лагодехы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 84&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=7 ნოემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] 77,4%, [[ирæттæ]] 22,6%&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Пичхисбогири''' ({{lang-ka|ფიჩხისბოგირი}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Лагодехы муниципалитет]]ы. Ацы хъæу [[Арешперан]]мæ хæстæг у, фæлæ сæ астæуты цæуы [[Арешы дон]] æмæ сæ уый хицæн кæны.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Лагодехы муниципалитет}}

[[Категори:Лагодехы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>dsng97cyczytvxwsxmbhf9cjbdlc5jo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сачъыре</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44575</id>
    <revision>
      <id>525887</id>
      <parentid>516454</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T22:47:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3744" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Сачъыре
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 22|lat_sec = 25
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 54|lon_sec = 26
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 89&lt;ref name=&quot;Итоги&quot;&gt;{{книга | заглавие = Итоги всеобщей переписи населения Республики Южная Осетия 2015 года | ссылка = http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf | ответственный = Ответственные за выпуск: {{s|И. Р. Тибилов}}, {{s|Т. В. Базаев}}, {{s|Р. Р. Зассеева}}, {{s|М. Э. Пухаева}}, {{s|А. В. Сиукаева}}, {{s|М. Х. Гучмазова}} | место = Цхинвал | издательство = Управление государственной статистики Республики Южная Осетия | год = 2016 | страниц = 452 }} {{Wayback|url=http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf |date=20170807200552 }}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Сачъыре'''&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony toponimi&quot;&gt;Цхуырбаты З.Д., Дзиццойты Ю.А. Хуссар Ирыстоны топоними. Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн ин-т. — М.: Наукæ, 2013. I-æм том&lt;/ref&gt; кæнæ '''Чъыры хъæу'''&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony toponimi&quot;/&gt;, '''Чъыруат'''&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony toponimi&quot;/&gt; у [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы хъæу.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>nbrd55gr0o0hdp6bxo0dmre07a3lgfq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пацъа (хъæу)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44578</id>
    <revision>
      <id>525889</id>
      <parentid>465079</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T22:48:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3822" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Пацъа 
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 21|lat_sec = 37
  |lon_dir = E|lon_deg = 43|lon_min = 54|lon_sec = 2
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Дзауы район
 |Регион таблицæйы        = Дзауы район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 83&lt;ref name=&quot;Итоги&quot;&gt;{{книга | заглавие = Итоги всеобщей переписи населения Республики Южная Осетия 2015 года | ссылка = http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf | ответственный = Ответственные за выпуск: {{s|И. Р. Тибилов}}, {{s|Т. В. Базаев}}, {{s|Р. Р. Зассеева}}, {{s|М. Э. Пухаева}}, {{s|А. В. Сиукаева}}, {{s|М. Х. Гучмазова}} | место = Цхинвал | издательство = Управление государственной статистики Республики Южная Осетия | год = 2016 | страниц = 452}} {{Cite web |url=http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf |title=Источник |access-date=2018-02-04 |archive-date=2017-07-10 |archive-url=https://www.webcitation.org/6rr3L8GjN?url=http://ugosstat.ru/wp-content/uploads/2017/06/Itogi-perepisi-RYUO.pdf |deadlink=unfit }}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2015
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Пацъа'''&lt;ref name=&quot;Xussar Irystony toponimi&quot;&gt;Цхуырбаты З.Д., Дзиццойты Ю.А. Хуссар Ирыстоны топоними. Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн ин-т. - М.: Наукæ, 2013. I-æм том&lt;/ref&gt; у [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Дзауы район]]ы хъæу, [[Гуфта]]йы хай.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-ирон}}
{{Дзауы районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Дзауы районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>c1j8zdvdy9d9gjkucsfw0mtxdcsa4l5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ирон мыггæгтæ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46645</id>
    <revision>
      <id>525871</id>
      <parentid>520212</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T20:12:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>+3</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55169" xml:space="preserve">'''Ирон мыггаг''' æмæ '''дыгурон мыггаг''' — хæстæджыты стыр къорд, ис дзы, тугхæстæг чи æййафы æмæ нæлгоймæггы ’рдыгæй иу рагфыдæлæй чи равзæрдис, цалдæр ахæм [[патроними]]йы. Алы мыггаг дæр хуыдтой йæ рагфыдæлы номæй, фæлæ, йæ рагфыдæлы ном чи нæ хаста, ахæм мыггæгтæ дæр уыдис. Мыггаджы бинонты æхæнад æмæ патронимийæ хицæн кодта уымæй, æмæ нæ уыдис коллективон куыстад æмæ иумæйаг исбонæй цыдæртæ. Мыггаджы ’хсæн æхсæнадон царды уагæвæрджытæ уыдысты хистæртæ æмæ мыггаджы æмбырд. Тугхæстæгдзинады æмбарæн æмæ æнкъарæн бæрæг кодта мыггаджы уæнгты хæстæ æмæ бартæ: мыггаджы мидæг тугхæстæгиуæджы ахастдзинæдтæ сæйрагдæр кæй уыдысты, уыцы хъуыддаг фидар æмæ нывыл кодта ирон фыдæлтыккон æхсæнады царды æппæт къабæзтæ дæр. Ирон мыггаджы миниуджытæ æмæ æууæлтæм хауынц: [[экзогами]], кæрæдзийæн æххуыс ([[зиу]]), кæрæдзийы хъахъхъæнын ([[туг исын]]).&lt;ref&gt;Дзадзиты А., Дзуццаты X., Хъараты С. Ирон адæмы этнографи æмæ мифологи. Цыбыр дзырдуат. Дзæуджыхъæу. 1994. — 284 с.&lt;/ref&gt;

== Номхыгъд ==
{| class=&quot;sortable wikitable&quot;
! Мыггаг !! Æндæр вариантæ !! [[Уырыссаг æвзаг|Уырыссагау]] !! [[Гуырдзиаг æвзаг|Гуырдзиагау]] !! [[Туркаг æвзаг|Туркагау]] !! Кæм цардысты
|-
| [[Абайтæ]] ||  || Абаевы || აბაშვილი ||  || [[Арвыком]], [[Захъхъагом|Захъхъа]], [[Цъæйы ком]]&lt;ref&gt;Хозиты Федыр. Уæлладжыры комыл — Туалтæм. Дзæуджыхъæу: Ир, 1999&lt;/ref&gt;
|-
| [[Абациатæ]] || Абацитæ || Абациевы || აბეწაშვილი ||  || 
|-
| [[Абæгатæ]] ||  || Абагаевы, Абаговы ||  ||  || [[Гæлиат]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;&gt;Гаглойты Зинæ. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005, 359 ф.&lt;/ref&gt;
|-
| [[Абелатæ]] ||  || Абеловы ||  ||  || 
|-
| [[Абетæ (мыггаг)|Абетæ]] ||  || Абеевы ||  ||  ||   
|-
| [[Абитæ]] || Абиатæ || Абиевы ||  ||  ||  
|-
| [[Абойтæ]] ||  || Абоевы ||  ||  ||  
|-
| [[Абочитæ]] ||  || Абочиевы ||  ||  ||  
|-
| [[Абысалтæ]] || дыг. Абисалтæ || Абисаловы ||  || Arpat, Alpsal, Abisal || 
|-
| [[Агетæ]] ||  || Агеевы ||  || || 
|-
| [[Аготæ]] ||  || Агоевы ||  ||  || 
|-
| [[Агуыдзатæ]] ||  || Агузовы || || Polat || 
|-
| [[Агънатæ]] || || Агнаевы ||  || || 
|-
| [[Адæтæ]] || Адатæ || Адаевы ||  || || 
|-
| [[Адетæ]] ||  || Адеевы || ადეშვილი, ადეიშვილი || ||
|-
| [[Адотæ]] || || Адоевы ||  || || 
|-
| [[Адтутæ]] || || Адтуевы ||  || || 
|-
| [[Адырхатæ]] ||  || Адырхаевы ||  || ||
|-
| [[Азитæ]] || Адзитæ, Ажитæ || Адзивы, Азиевы, Аджиевы ||  ||  || 
|-
| [[Азнауртæ]] || Æзнауртæ || Азнауровы ||  ||  || 
|-
| [[Айдартæ]] || || Айдаровы || აიდარაშვილი ||  || 
|-
| [[Айлартæ]] ||  || Айларовы ||  ||  || 
|-
| [[Аккатæ]] || Агкатæ || Агкаевы, Аккаевы, Акаевы ||  ||  || 
|-
| [[Акъотæ]] || || Акоевы ||  ||  || 
|-
| [[Акъуатæ]] || Акъатæ || Акоевы ||  ||  || 
|-
| [[Алæджыхъотæ]] ||  || Аладжикоевы ||  ||  || 
|-
| [[Алæтæ]] ||  || Алаевы ||  ||  || 
|-
| [[Алибектæ]] || Алибегтæ || Алибековы ||  ||  || 
|-
| [[Ализатæ]] || Алидзатæ || Ализовы, Алидзовы ||  ||  || 
|-
| [[Алихантæ]] ||  || Алихановы ||  ||  || 
|-
| [[Алыккатæ]] ||  || Аликовы ||  ||   || 
|-
| [[Андиатæ]] ||  || Андиевы ||  ||  || 
|-
| [[Арбиатæ]] ||  || Арбиевы ||  ||   || 
|-
| [[Ардасентæ]] ||  || Ардасеновы ||  ||  || 
|-
| [[Арджинтæ]] ||  || Ардзиновы ||  ||  || 
|-
| [[Арысхантæ]] ||  || Арисхановы, Арусхановы ||  ||  || 
|-
| [[Асатæ]] ||  || Асаевы || ასაშვილი ||  || 
|-
| [[Асетæ]] ||  || Асеевы || || Aşetey, Akman, Ergenç, Gencar || 
|-
| [[Астантæ]] ||  || Астановы || || || 
|-
| [[Астатæ]] ||  || Астаевы || ||  || 
|-
| [[Атайтæ]] ||  || Атаевы || ||  || 
|-
| [[Аулохтæ]] ||  || Авлоховы || ავლოხაშვილი ||  || 
|-
| [[Ахъитæ]] ||  || Акиевы ||  ||  || 
|-
| [[Аццетæ]] || Адцетæ || Аццеевы, Адцеевы ||  || ||
|-
| [[Æбатæ]] ||  || Абаевы || || || 
|-
| [[Æгайтæ]] || Гайтæ || Агаевы ||  || || 
|-
| [[Æгкацатæ]] || || Агкацевы ||  || || 
|-
| [[Æгъуызартæ]] || дыг. Æгъузартæ || Агузаровы || || || 
|-
| [[Æлбегатæ]] || Æлбегтæ || Албеговы || || Erdoğan, Kılıç, Kaplan, Duman, Çetin, Duran, Altınok, Cidal, Ceylan, Özel || 
|-
| [[Æлбортæ]] || Æлборатæ || Алборовы || ალბორაშვილი, არბოლიშვილი || || 
|-
| [[Æлдаттатæ]] ||  || Алдатовы ||  || || 
|-
| [[Æлхæстæ]] || || Алхасовы ||  || || 
|-
| [[Æмбалтæ]] ||  || Амбаловы ||  || ||[[Цъамад (Цæгат Ирыстон)|Цъамад]]&lt;ref&gt;Гутъынаты Феликс. Века и люди (Из истории осетинских сел и фамилий). Выпуск 2. Владикавказ — 2004&lt;/ref&gt;
|-
| [[Æрситæ]] || Æршитæ || Аршиевы ||  || || 
|-
| [[Æрчъеккатæ]] || || Арчеговы, Арчековы ||  || Erçek || 
|-
| [[Æссонтæ]] || || Ассоновы ||  ||  || 
|-
| [[Æфсæнтæ]] || Æвсæнтæ || Авсановы ||  ||  || 
|-
| [[Æхболæттæ]] || Ахблотæ, Ахболæттæ || Ахполовы, Ахболатовы ||  || || 
|-
| [[Бабочитæ]] ||  || Бабочиевы, Бабоциевы ||  || || 
|-
| [[Багатæ]] ||  || Багаевы || ბაგაშვილი, ბაგაური || || 
|-
| [[Багъæратæ]] || Багъратæ || Баграевы ||  || || 
|-
| [[Бад (мыггаг)|Бад]] || Бадтæ || Бадовы ||  || Demir, Tekin, Eryurt, Sungur, Utku, Unal || 
|-
| [[Бадтиатæ]] ||  || Бадтиевы ||  || || 
|-
| [[Байатæ]] || Байтæ || Баевы || || || 
|-
| [[Баймæтатæ]] ||  || Байматовы || ||  || 
|-
| [[Байтугъантæ]] ||  || Байтугановы || ||  || 
|-
| [[Байхъултæ]] ||  || Байкуловы || ||  || 
|-
| [[Байцатæ]] ||  || Байцаевы || || || 
|-
| [[Балатæ]] || Баллатæ || Баллаевы || || || 
|-
| [[Баликъотæ]] ||  || Баликоевы ||  || || 
|-
| [[Барахътæ]] ||  || Бараковы ||  || || 
|-
| [[Басатæ]] ||  || Басаевы || || || 
|-
| [[Басилатæ]] || Басилтæ || Басилаевы, Басиловы || || Tekel || 
|-
| [[Баситæ]] ||  || Басиевы || ბასიშვილი || Başi || 
|-
| [[Баскатæ]] ||  || Баскаевы || ||  || 
|-
| [[Батотæ]] ||  || Батоевы ||  ||  || 
|-
| [[Батæртæ]] || Батæратæ || Батаровы, Батыровы ||  ||  || 
|-
| [[Батиатæ]] ||  || Батяевы || ბატიაშვილი || Batıbay, Peyik, Bingöl, Erdem || 
|-
| [[Бахъатæ]] || Бахъхъатæ || Бакаевы || || || 
|-
| [[Бæгъиатæ]] ||  || Багиаевы || ბაღიაძე || || 
|-
| [[Бæдоатæ]] ||  || Бадоевы ||  || || 
|-
| [[Бæззатæ]] ||  || Баззаевы || ბაზაშვილი || || 
|-
| [[Бæройтæ]] ||  || Бароевы, Бараевы ||  || || 
|-
| [[Бæтатæ]] || Бататæ || Батаевы ||  || || 
|-
| [[Бæтæгатæ]] ||  || Батаговы ||  || || 
|-
| [[Бæцойтæ]] ||  || Бацоевы ||  || || 
|-
| [[Бдайцайтæ‎]] ||  || Бдайцаевы ||  || || 
|-
| [[Беджызатæ]] || Беджызтæ || Бегизовы || ბეგიზაშვილი || || 
|-
| [[Бедойтæ]] ||  || Бедоевы || ბედოშვილი, ბედოიძე || || 
|-
| [[Беккуызартæ]] ||  || Бекузаровы ||  || || 
|-
| [[Бекъойтæ]] ||  || Бекоевы ||  || ||
|-
| [[Белеккатæ]] || Белыккатæ, Белегкатæ || Беликовы ||  ||  ||
|-
| [[Беритæ]] || || Бериевы || ბერიაშვილი || || 
|-
| [[Беркъатæ]] ||  || Беркаевы ||  || ||
|-
| [[Берозтæ]] ||  || Берозовы, Березовы || ბეროზაშვილი || Tüze || 
|-
| [[Беройтæ]] || || Бероевы || || || 
|-
| [[Беруатæ]] || || Бероевы || ბერუაშვილი || Kocak || 
|-
| [[Берчъысатæ]] || Беркъисатæ || Беркисаевы || || || 
|-
| [[Бесатæ]] || || Бесаевы || ბესაშვილი || || 
|-
| [[Бесолтæ]] ||  || Бесолтæ ||  ||  || 
|-
| [[Бестаутæ]] ||  || Бестаевы || ბესთავაშვილი ||  || 
|-
| [[Бетантæ]] ||  || Бетановы ||  || || 
|-
| [[Бететæ]] ||  || Бетеевы || ბეთეშვილი, ბეთიაშვილი || || 
|-
| [[Бетрозтæ]] ||  || Бетрозовы ||  || || 
|-
| [[Бзартæ]] || Бузартæ || Бзаровы ||  || || 
|-
| [[Бзæтæ]] || Бызæтæ || Бзаевы ||  || Açık || 
|-
| [[Бзитæ]] ||  || Бзиевы || ბზიშვილი || || 
|-
| [[Биазыртæ]] || Биазæртæ || Бязровы ||  || || 
|-
| [[Биастæ]] ||  || Биасовы, Бясовы ||  ||  || 
|-
| [[Бибылтæ]] ||  || Бибиловы || ბიბილაშვილი, ბიბილეიშვილი, ბიბილური || || 
|-
| [[Бигъуылатæ]] || Бигъуылтæ || Бигулаевы, Бигуловы || ბიღულაშვილი || || 
|-
| [[Бидартæ]] || Быдартæ || Бидаровы ||  || || 
|-
| [[Бидетæ]] ||  || Бидеевы ||  || || 
|-
| [[Биджелтæ]] || Биджелатæ || Биджеловы ||  || || 
|-
| [[Бикъойтæ]] ||  || Бикоевы || ბიკოშვილი || || 
|-
| [[Билаонтæ]] ||  || Билаоновы ||  || || 
|-
| [[Бимбасатæ]] ||  || Бимбасовы ||  || Iyigün || 
|-
| [[Бирæгътæ]] ||  || Бираговы ||  || || 
|-
| [[Бисойтæ]] ||  || Бисоевы ||  || || 
|-
| [[Битартæ]] ||  || Битаровы || ბითარაშვილი || || 
|-
| [[Битетæ]] ||  || Битеевы, Битиевы || ბითეშვილი || || 
|-
| [[Битутæ]] ||  || Битуевы || || Ogün || 
|-
| [[Битъæртæ]] || Битъæрагонтæ || Битаровы || || || 
|-
| [[Битъитæ]] || Бититæ || Битиевы || ბიტიაშვილი || || 
|-
| [[Бицатæ]] ||  || Бицаевы || || || 
|-
| [[Бичерахтæ]] ||  || Бичераховы || || || 
|-
| [[Блитæ]] ||  || Блиевы || || || 
|-
| [[Богъатæ]] ||  || Боговы || || || 
|-
| [[Болататæ]] ||  || Болатаевы || ბოლათაშვილი || || 
|-
| [[Болиатæ]] ||  || Болиевы || || Ata, Öztürk, Taştan || 
|-
| [[Борæтæ (мыггаг)|Борæтæ]] || || Бораевы || || Uğur || 
|-
| [[Борситæ]] || Борсиатæ || Борсиевы || || || 
|-
| [[Борыхъуатæ]] ||  || Борукаевы || || || 
|-
| [[Ботъитæ]] ||  || Ботиевы || || Timur || 
|-
| [[Боцитæ]] ||  || Боциевы ||  || || 
|-
| [[Боцуатæ]] ||  || Боцоевы ||  || || 
|-
| [[Боцъотæ]] ||  || Боцоевы ||  || || 
|-
| [[Братæ]] ||  || Браевы ||  || || 
|-
| [[Брытъиатæ]] ||  || Бритаевы ||  || || 
|-
| [[Бтемыратæ]] ||  || Бтемировы ||  || || 
|-
| [[Будайтæ]] ||  || Будаевы ||  || || 
|-
| [[Букуылтæ]] || Букъултæ || Букуловы ||  || || 
|-
| [[Булацатæ]] ||  || Булацевы ||  || || 
|-
| [[Булкъатæ]] ||  || Булкаевы || ბულკაშვილი || || 
|-
| [[Буратæ]] ||  || Бураевы ||  || || 
|-
| [[Бутатæ]] ||  || Бутаевы ||  || || 
|-
| [[Быгъдатæ]] ||  || Бигдаевы, Багдаевы ||  || || 
|-
| [[Быгъуылтæ‎]] || Бугултæ || Бугуловы || ბუღულაშვილი || || 
|-
| [[Быдатæ]] ||  || Бидаевы ||  || || 
|-
| [[Бызыккатæ]] || Бызыктæ || Бзиковы, Бизикоевы, Бизиковы ||  || || 
|-
| [[Бырнацтæ]] || Бурнацтæ || Бурнацевы || || || 
|-
| [[Быцентæ (мыггаг)|Быцентæ]] || Бцентæ || Биченовы, Бценовы || ბიჩინაშვილი || || 
|-
| [[Габатæ]] ||  || Габаевы || გაბაშვილი || || 
|-
| [[Габолатæ]] || || Габолаевы, Габалаевы, Габоловы, Габаловы || || || 
|-
| [[Габотæ]] || || Габовы || || || 
|-
| [[Гаглойтæ]] || || Гаглоевы || გაგლოშვილი || || 
|-
| [[Гаджитæ]] || || Гагиевы || || || 
|-
| [[Галатæ]] || || Галаевы || || || 
|-
| [[Галуантæ]] || || Галуановы, Галавановы || გალავანაშვილი || || 
|-
| [[Гасситæ]] || || Гассиевы || გასიტაშვილი  || || 
|-
| [[Гатетæ]] || || Гатеевы || || || 
|-
| [[Гæбæратæ]] || дыг. Гæбæйратæ || Габараевы || გაბარაშვილი || || 
|-
| [[Гæбуатæ]] || || Габоевы || || || 
|-
| [[Гæбултæ]] || Габултæ || Габуловы || || || 
|-
| [[Гæвдынтæ]] || дыг. Гæвдунтæ || Гавдиновы || || || 
|-
| [[Гæгулатæ]] || Гæгуылатæ || Гагуловы || || Yalçın || 
|-
| [[Гæдиатæ]] ||  || Гадиевы ||  ||  || 
|-
| [[Гæджитæ]] || Гагиатæ || Гагиевы ||  || || 
|-
| [[Гæлæутæ]] ||  || Галаовы ||  ||  || 
|-
| [[Гæлиатæ (мыггаг)|Гæлиатæ]] || Гæлитæ || Галиевы ||  ||  || 
|-
| [[Гæлуатæ]] ||  || Галуевы, Галуаевы ||  ||  || 
|-
| [[Гæтæгонтæ]] || || Гатагоновы ||  ||  || 
|-
| [[Гæтæгтæ]] || || Гатаговы ||  ||  || 
|-
| [[Гегатæ]] ||  || Гегаевы ||  ||  || 
|-
| [[Геккитæ]] || Гегкитæ, Джеджджитæ || Геккиевы, Гегкиевы, Гекиевы ||  ||  || [[Хуссар (Цæгат Ирыстон)|Хуссар]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Гецатæ]] || || Гецаевы ||  ||  || 
|-
| [[Гиотæ]] || || Гиоевы ||  ||  || 
|-
| [[Гобозтæ]] || || Гобозовы || გობოზაშვილი ||  || 
|-
| [[Гогунитæ]] || Гогнитæ || Гогниевы, Гогуниевы ||  ||  ||[[Фæснæл]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Годжысатæ]] || Годжыцатæ || Гогичевы, Гогичаевы || გოგიჩაშვილი, გოგიჩაიშვილი || || 
|-
| [[Гозымтæ]] ||  || Гозюмовы, Гозымовы ||  ||  || 
|-
| [[Голотæ]] || || Голоевы || გოლოშვილი ||  || 
|-
| [[Гоцъойтæ]] ||  || Гоцоевы, Гоццовы ||  ||  || 
|-
| [[Губатæ]] || || Губаевы ||  ||  || 
|-
| [[Губиатæ]] || Гуыбиатæ || Губиевы ||  ||  || 
|-
| [[Гугкатæ]] || Гуккатæ || Гугкаевы ||  || Gök || 
|-
| [[Гулатæ]] || || Гулаевы ||  ||  || 
|-
| [[Гулæртæ]] || || Гуларовы ||  ||  || 
|-
| [[Гусатæ]] || Гуссатæ || Гусовы ||  ||  || 
|-
| [[Гусойтæ]] ||  || Гусоевы ||  ||  || 
|-
| [[Гутнатæ]] || Гутъынатæ || Гутновы || გუთნიაშვილი ||  || 
|-
| [[Гуццатæ]] || || Гуцаевы ||  ||  || 
|-
| [[Гуыбыратæ]] || || Губуровы ||  ||  || 
|-
| [[Гуылартæ]] || || Гуларовы ||  ||  || 
|-
| [[Гуымецъатæ]] ||  || Гумецовы ||  ||  || 
|-
| [[Гуырдзыбетæ]] || Гуырдзыбектæ, дыг. Гурдзибетæ, Гурджибетæ, Гурдзибектæ, Гурджибектæ || Гуржибековы, Гурдзибеевы ||  ||  || 
|-
| [[Гуыриатæ]] ||  || Гуриевы ||  ||  || 
|-
| [[Гуырцъытæ]] ||  || Гурциевы || გურწიშვილი ||  || 
|-
| [[Гуытъиатæ]] || || Гутиевы ||  ||  || 
|-
| [[Гуыцмæзтæ]] || || Гучмазовы || გუჩმაზაშვილი ||  || 
|-
| [[Дадитæ]] ||  || Дадиевы ||  ||  || 
|-
| [[Дадтетæ]] ||  || Дадтеевы ||  ||  || 
|-
| [[Дарчитæ‎]] ||  || Дарчиевы || დარჩიშვილი, დარჩია ||  || 
|-
| [[Дауиатæ]] ||  || Дауевы ||  ||  || 
|-
| [[Дæгуйтæ]] ||  || Дагуевы ||  || Zorlu || 
|-
| [[Дедегкатæ]] ||  || Дедегкаевы ||  ||  || 
|-
| [[Деметæ]] ||  || Демеевы ||  ||  || 
|-
| [[Демыратæ]] ||  || Демировы, Демуровы ||  ||  || 
|-
| [[Диакъонтæ]] ||  || Диаконовы, Дьяконовы, Дяконовы || დიაკონაშვილი ||  || 
|-
| [[Диамбегтæ]] ||  || Диамбековы ||  ||  || 
|-
| [[Дидартæ]] || Дыдартæ || Дидаровы ||  ||  || 
|-
| [[Дойатæ]] || Доййатæ || Доевы ||  ||  || 
|-
| [[Дриатæ]] ||  || Дриаевы, Дряевы ||  ||  || 
|-
| [[Дудайтæ]] || || Дудаевы || დუდაშვილი ||  || 
|-
| [[Дударатæ]] || || Дударовы ||  ||  || 
|-
| [[Дулатæ]] ||  || Дулаевы ||  ||  || 
|-
| [[Дыгур (мыггаг)|Дыгур]] || || Дигуровы ||  ||  || 
|-
| [[Дыгъуызтæ]] || || Догузовы ||  ||  || 
|-
| [[Джангобегтæ]] || || Джангобеговы ||  ||  || 
|-
| [[Джелытæ]] ||  || Джелиевы ||  ||  || 
|-
| [[Джераптæ]] ||  || Джераповы ||  ||  || [[Джими]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|- 
| [[Джигатæ]] ||  || Джигаевы ||  || || 
|-
| [[Джиголатæ]] ||  || Джиголаевы, Гиголаевы || ჯიგოლაშვილი, გიგოლაშვილი || || 
|-
| [[Джиотæ]] || || Джиоевы || ჯიოშვილი, ჭიოტაშვილი, ჟიოშვილი ||  || 
|-
| [[Джусойтæ]] ||  || Джусоевы || ჯუსოშვილი ||  || 
|- 
| [[Джыбылатæ]] || Джыбылтæ || Джибиловы ||  ||  || 
|- 
| [[Джызымтæ]] || || Гозюмовы ||  ||  || 
|- 
| [[Джыккайтæ]] || Джыгкайтæ || Джикаевы, Джигкаевы, Гикаевы || ჯიკაშვილი, გიკაშვილი ||  || 
|-
| [[Дзадзитæ]] ||  Жажитæ, Джаджитæ, Зажитæ, Зазитæ || Дзадзиевы, Жажиевы ||  ||  || 
|-
| [[Дзампатæ]] || || Дзампаевы ||  ||  || [[Хуссар Ламардон]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Дзанайтæ]] || Джанайтæ || Дзанаевы, Джанаевы ||  ||  || 
|-
| [[Дзангуыбеккатæ]] || || Дзангубековы ||  ||  || 
|- 
| [[Дзансохтæ]] || || Дзансоховы ||  || Kılıç, Altun, Tuncer || 
|-
| [[Дзантиатæ]] || || Дзантиевы ||  ||  || 
|-
| [[Дзапартæ]] || || Дзапаровы ||  ||  || [[Нар]], ‎[[Скæсæн (хъæу)|Скæсæн]], [[Цъасем]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Дзарасатæ]] || || Дзарасовы ||  ||  || 
|-
| [[Дзасохтæ]] || || Дзасоховы ||  ||  || 
|-
| [[Дзаттиатæ]] || Дзадтиатæ || Джатиевы ||  ||  || 
|-
| [[Дзахатæ]] || Дзæхатæ || Дзаховы ||  ||  || 
|-
| [[Дзæгъиатæ]] ||  || Джагаевы || ||  || 
|-
| [[Дзæгъойтæ]] || Зæгъойтæ || Дзагоевы || ||  || 
|-
| [[Дзæрæстæ (мыггаг)|Дзæрæстæ]] || || Дзарасовы || ||  || 
|-
| [[Дзæрæхохтæ]] ||  || Дзарахоховы ||  ||  || 
|-
| [[Дзгойтæ]] ||  || Дзгоевы ||  || Tamay, Arıcı || 
|-
| [[Дзебойтæ]] || Дзбойтæ || Дзебоевы, Дзбоевы ||  || || 
|-
| [[Дзебысатæ]] || || Дзебисовы || ჯებისაშვილი, გებისაშვილი ||  || 
|-
| [[Дзедатæ]] ||  || Дзедаевы ||  || || 
|-
| [[Дзерантæ]] || || Дзерановы || ჯერანაშვილი, ძერანაშვილი ||  || 
|-
| [[Дзестæ]] ||  || Дзесовы ||  || || 
|-
| [[Дзидахантæ]] || || Дзидахановы ||  ||  || 
|-
| [[Дзиойтæ]] ||  || Дзиоевы ||  || || 
|-
| [[Дзиццойтæ]]‎ || Дзидздзойтæ, Джиджджойтæ || Дзиццоевы, Джиджджоевы || ||  || 
|-
| [[Дзлиатæ]] ||  || Дзлиевы ||  || || 
|-
| [[Дзобелатæ]] || || Дзобеловы ||  ||  || 
|-
| [[Дзогкатæ]]‎ || || Дзогкаевы || ||  || 
|-
| [[Дзодзитæ]] || || Дзодзиевы ||  ||  || 
|-
| [[Дзодзыккатæ]] || || Дзодзикоевы ||  ||  || 
|-
| [[Дзоттæ]]‎ || Дзодтæ || Дзотовы || ||  || 
|-
| [[Дзугатæ]]‎ ||  || Дзугаевы || ჯუღაშვილი, ძუღაშვილი ||  || 
|-
| [[Дзукъатæ]]‎ || || Дзукаевы || ||  || 
|-
| [[Дзусатæ]] || Дзустæ || Дзусовы || ||  || 
|-
| [[Дзутæгтæ]] || Дзуттæгтæ, Дзуттæгатæ || Дзутаговы || ||  || 
|-
| [[Дзуццатæ]] || Дзудцатæ || Дзудцевы, Дзудцовы, Дзуцевы || ||  || 
|-
| [[Дзыныхътæ]]‎ || || Дзиниковы || ძინიყაშვილი ||  || 
|-
| [[Едзатæ‎]] || || Едзаевы || ||  || 
|-
| [[Едзетæ‎]]  || Езетæ || Езеевы || ||  || 
|-
| [[Едзитæ]] || || Едзиевы || ||  || 
|-
| [[Едзойтæ]] || || Едзоевы || ||  || 
|-
| [[Екатæ]] || || Екаевы || ||  || 
|-
| [[Елбайтæ]] || || Елбаевы || ||  || 
|-
| [[Елбачитæ]] || Елбакитæ || Елбачиевы, Елбакиевы || ელბაქიძე ||  || 
|-
| [[Елбийтæ]] || Елбитæ || Елбиевы || ||  || 
|-
| [[Елдартæ]] || || Елдаровы || ||  || 
|-
| [[Елойтæ]] || || Елоевы || ელოშვილი ||  || 
|-
| [[Елхъантæ]] ||  || Елкановы ||  || || 
|-
| [[Еналдытæ]] ||  || Еналдиевы ||  || || 
|-
| [[Епхитæ]] ||  || Епхиевы ||  || || 
|-
| [[Ерыстаутæ (мыггаг)|Ерыстаутæ]] || || Еристовы || ||  || 
|-
| [[Есенатæ]] || || Есеновы || || Özkan || 
|-
| [[Есетæ]] ||  || Есеевы ||  || || 
|-
| [[Есиатæ]] ||  || Есиевы || ესიაშვილი || || 
|-
| [[Закатæ]] ||  || Закаевы ||  || || 
|-
| [[Залетæ]] ||  || Залеевы ||  || || 
|-
| [[Зассетæ]] || Дзасетæ || Зассеевы, Дзасеевы ||  || || 
|-
| [[Зæгæлатæ]] || Зæгæлтæ || Загаловы ||  || || 
|-
| [[Зæлойтæ]] ||  || Залоевы || ზალოშვილი || || 
|-
| [[Зæнджиатæ]] ||  || Зангиевы ||  || || 
|-
| [[Зехъетæ]] ||  || Зекеевы || || Eren || 
|-
| [[Золойтæ]] || || Золоевы || || Aydoğan, Ayhan || 
|-
| [[Зорыхъотæ]] || Зорыхъуатæ || Зориковы || || || 
|-
| [[Зуратæ]] ||  || Зураевы, Дзураевы || ||  || 
|-
| [[Икъатæ]] ||  || Икаевы ||  || || 
|-
| [[Икъотæ]] || || Икоевы || ||  || 
|-
| [[Илатæ]] || || Илаева || ||  || 
|-
| [[Кадитæ]] || || Кадиевы || ||  || 
|-
| [[Калмантæ]] || || Калмановы || ||  || 
|-
| [[Калотæ]] || || Калоевы || ||  || 
|-
| [[Калутæ]] || Кæлутæ || Калуевы || ||  || 
|-
| [[Карсантæ]] || Карсанатæ || Карсановы || ქარსანაშვილი, ქარსანიშვილი ||  || 
|-
| [[Касатæ]] || || Касаевы || ქასაშვილი, ქასოშვილი ||  || 
|-
| [[Кæлухтæ]] || || Калуховы || ||  || 
|-
| [[Кæркуыстæ]] || || Каркусовы || კარკუსაშვილი, კარკუზაშვილი, კარკუზოშვილი || || 
|-
| [[Кæсæбитæ]] || || Касабиевы || ||  || 
|-
| [[Кæсойтæ]] || || Касоевы || ქასოშვილი ||  || 
|-
| [[Кезиатæ]] || || ||  || Gezay || 
|-
| [[Кертибийтæ]] || || Кертибиевы || || || 
|-
| [[Кобегкатæ]] || Хъохъотæ || Кобегковы ||  ||  || 
|-
| [[Кобестæ]] || || Кобесовы || ქობესაშვილი ||  || 
|-
| [[Кобылтæ]] || || Кобловы || ||  || 
|-
| [[Кодзыртæ]] || Козыртæ || Козыревы ||  || Baran, Oktar || 
|-
| [[Кокайтæ]] || || Кокаевы || კოკაშვილი, კოკიაშვილი || Soykek || 
|-
| [[Коккатæ]] || || Коккаевы, Коковы || || || 
|-
| [[Кокойтæ]] || || Кокоевы || კოკოშვილი || || 
|-
| [[Кокуатæ]] || || Кокоевы || კოკუაშვილი || || 
|-
| [[Колытæ]] || дыг. Колитæ || Колиевы || ||  || [[Лисыри]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Коцитæ]] || || Коциевы ||  ||  || 
|-
| [[Коцойтæ]] || || Коцоевы ||  ||  || 
|-
| [[Коцтæ]] || Костæ, Коштæ || Кочиевы ||  ||  || 
|-
| [[Кудзатæ]] || Куджатæ || Куджаевы, Кудзаевы, Кузаевы ||  ||  || 
|-
| [[Кудзойтæ]] || || Кудзоевы ||  ||  || 
|-
| [[Куыдзæгтæ]] || || Кудзаговы ||  ||  || 
|-
| [[Куыдзиатæ]] || || Кудзиевы ||  ||  || 
|-
| [[Куындыхатæ]] || Къуындыхатæ, Къундухатæ || Кундуховы || კუნდუხაშვილი || Konduk ||
|-
| [[Кцойтæ]] || || Кцоевы ||  ||  || 
|-
| [[Къаболатæ]] || || Каболовы ||  ||  || 
|-
| [[Къадзатæ]] || Къажтæ || Кадзаевы, Каджаевы || კაჟაშვილი ||  || 
|-
| [[Къалатæ]] || || Калаевы || კალაშვილი ||  || 
|-
| [[Къæбойтæ]] || || Кабоевы ||  ||  || 
|-
| [[Къæбыстæ]] || || Кабисовы || კაბისაშვილი ||  || 
|-
| [[Къæлхидтæ]] || || Калхидовы || კალხიდაშვილი ||  || 
|-
| [[Къеуростæ]] || || Кевросовы ||  ||  || 
|-
| [[Къибиртæ]] || || Кибировы ||  ||  || 
|-
| [[Къозонтæ]] || || Козоновы || კოზანაშვილი, კოზონაშვილი ||  || 
|-
| [[Къоратæ]] || || Кораевы || კორაშვილი ||  || 
|-
| [[Къочитæ]] || || Кочиевы ||  ||  || 
|-
| [[Къубалтæ]] ||  || Кубаловы ||  ||  || 
|-
| [[Къуезертæ]] || || Квезеровы || კვეზერაშვილი ||  || 
|-
| [[Къургъостæ‎]] || || Кургосовы ||  ||  || 
|-
| [[Къутæртæ]] || || Кутаровы || კუთარაშვილი ||  || 
|-
| [[Къуымæллæггатæ‎]] ||  || Кумаллаговы ||  ||  || 
|-
| [[Лагкойтæ]] || || Лагкоевы, Лакоевы || ლაქოშვილი ||  || 
|-
| [[Лæппынæгтæ]] || || Лапинаговы ||  ||  || 
|-
| [[Легкойтæ]] || Леккойтæ || Легкоевы, Леккоевы ||  ||  || 
|-
| [[Лекътæ]] || || Лековы ||  ||  || 
|-
| [[Леуантæ]] || Леуанатæ || Левановы ||  || Alpaslan || 
|-
| [[Лиантæ]] || Лианатæ || Льяновы, Лиановы ||  ||  || 
|-
| [[Лолатæ]] || Лолотæ, Лолойтæ || Лолаевы, Лолоевы || ლოლაძე, ლოლაშვილი, ლოლოშვილი ||  || 
|-
| [[Магкæтæ]] || Маккæтæ, Маккатæ, Магкатæ, Маггатæ || Магкаевы, Макаевы ||  ||  || 
|-
| [[Магкетæ]] ||  || Магкеевы ||  ||  || 
|-
| [[Магкотæ]] ||  || Магкоевы ||  ||  || 
|-
| [[Майрæмсаутæ]] || Майрæнсаутæ || Майрамсаевы, Майрансаевы ||  ||  || 
|-
| [[Малитæ]] || || Малиевы ||  ||  || 
|-
| [[Мамиатæ]] || Мамитæ || Мамиевы ||  ||  || 
|-
| [[Мамсыратæ]] ||  || Мамсуровы || მამსირაშვილი || Timurlenk || 
|-
| [[Мамыкъатæ]] || Мамукъатæ || Мамукаевы ||  ||  || 
|-
| [[Мамыттæ‎]] || Мамыттатæ, Мамытатæ || Мамитовы ||  ||  || 
|-
| [[Мамыхъатæ]] || || Мамуковы ||  ||  || 
|-
| [[Мардантæ]] || || Мардановы || მარდანაშვილი ||  || 
|-
| [[Мæргъитæ]] || || Маргиевы || მარღიშვილი ||  || 
|-
| [[Мæрзæгойтæ]] || || Марзаговы || მარსაგაშვილი ||  || 
|-
| [[Мæрзойтæ]] || || Марзоевы ||  ||  || 
|-
| [[Мæхæмæттæ]] || Хористæ&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt; || Магометовы ||  ||  || 
|-
| [[Мæхъитæ]] || || Макиевы, Макеевы || მაყიშვილი ||  || 
|-
| [[Медойтæ]] || дыг. Мудойтæ || Медоевы || მედოშვილი ||  || 
|-
| [[Мелыккатæ]] || || Меликовы ||  ||  || 
|-
| [[Мердентæ]] ||  || Мерденовы ||  ||  || 
|-
| [[Мецъытæ]] || || Мециевы ||  ||  || 
|-
| [[Мзоктæ]] || Мызоктæ || Мзоковы ||  ||  || 
|-
| [[Милдзыхтæ]] || || Мильдзиховы, Милдзиховы ||  || Durmuş, Baran || 
|-
| [[Моураутæ]] || || Моураевы ||  ||  || 
|-
| [[Мулухтæ]] ||  || Мулуховы ||  ||  || 
|-
| [[Мурастæ]] || || Мурасевы, Мурашевы || || ||
|-
| [[Мырзагантæ]] || || Марзагановы ||  || || 
|-
| [[Мыртазтæ]] || || Муртазовы ||  || || 
|-
| [[Мырыкатæ]] || Мырыкъатæ || Мирикаевы, Мриковы, Мурукаевы ||  || Erdoğan, Polat ||  
|-
| [[Найфонтæ]] || || Найфоновы ||  || || 
|-
| [[Налойтæ‎]] || || Налоевы ||  || || 
|-
| [[Нанитæ]]‎ || || Наниевы || ნანიშვილი, ნანითაშვილი || || 
|-
| [[Нартыхътæ‎]] || || Нартикоевы ||  || || 
|-
| [[Насхъидатæ]] || || Наскидаевы || ნასყიდაშვილი || || 
|-
| [[Ногъайтæ]] || || Ногаевы ||  || || 
|-
| [[Огъуатæ‎]] || || Огоевы ||  || || 
|-
| [[Олисатæ‎]] || || Олисаевы, Олисовы ||  || || 
|-
| [[Остъатæ]] || || Остаевы || ოსტაშვილი || || 
|-
| [[Отартæ]] || Отаратæ || Отараевы, Отаровы || ოთარაშვილი || || 
|-
| [[Охъазтæ]] || || Оказовы ||  || || 
|-
| [[Пагæтæ]] || || Пагаевы || პაგაშვილი || || 
|-
| [[Парсиатæ]] || || Парсиевы ||  || || 
|-
| [[Пæррæстатæ]] || Пæрæстатæ || Парастаевы || პარასტაშვილი || || 
|-
| [[Плитæ]] ||  || Плиевы || ფილიშვილი || || 
|-
| [[Приатæ]] || Притæ || Приевы ||  || || 
|-
| [[Псхацъæтæ]] ||  || Псхациевы || || || 
|-
| [[Пухатæ]] || Пухтæ || Пухаевы, Пуховы || პუხაშვილი || || 
|-
| [[Пъинтæ]] || || Пиновы || || ||
|-
| [[Рæдтиатæ]] ||  || Радтиевы ||  || || 
|-
| [[Рæмонатæ]] || Рæмонтæ || Рамоновы ||  || || 
|-
| [[Реуазтæ]]  || || Ревазовы || რევაზოშვილი || || 
|-
| [[Рубайтæ]] || || Рубаевы || რუბაშვილი || Boğa, Soydan || [[Хъуды ком]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Рубастæ]] || || Рубасовы || || ||
|-
| [[Рубестæ]] || || Рубесовы || || ||
|-
| [[Сабайтæ]] || || Сабаевы || საბაშვილი || ||
|-
| [[Сабантæ]] || Сæбантæ || Сабановы || საბანაძე, საბანაშვილი || ||
|-
| [[Сабетæ]] || || Сабеевы || || ||
|-
| [[Саламтæ]] || Саламатæ || Саламовы || || Kanıgür, Saral ||
|-
| [[Салитæ]]  || || Салиевы || შალიბაშვილი || Aydın || 
|-
| [[Салхъазантæ]] || || Салказановы || ||  ||
|-
| [[Самбегатæ]]  || || Самбеговы ||  || || 
|-
| [[Санатæ]] || || Санатæ, Шанаевы || სანაშვილი || Şanatay || 
|-
| [[Санахъотæ]] || || Санакоевы || სანაყოშვილი || || 
|-
| [[Сарахъатæ]]  || || Саракаевы ||  || || 
|-
| [[Сатцатæ]]  || || Сатцаевы ||  || || 
|-
| [[Саулохтæ]]  || || Саулоховы, Шавлоховы || საულოხოშვილი, შავლოხოშვილი || || 
|-
| [[Саухалтæ]]  || || Саухаловы ||  || || 
|-
| [[Сæбæтхъуатæ]] || Сæбæтхъотæ || Сабатковы, Сабаткоевы || || Conpolat, Aslan, Aydın, Varol || 
|-
| [[Седантæ]] || Сидантæ || Седановы || ||  || 
|-
| [[Сехъотæ]] ||  || Секоевы ||  ||  || 
|-
| [[Сидæмонтæ (мыггаг)|Сидæмонтæ]] ||  || Сидамоновы || სიდამონიძე ||  || 
|-
| [[Сидахъатæ]] ||  || Сидаковы ||  || Zafer || 
|-
| [[Сидахътæ]] ||  || Сидаковы ||  ||  || 
|-
| [[Синатæ]] ||  || Синаевы ||  ||  || 
|-
| [[Ситохатæ]] || || Ситоховы || || ||[[Хидыхъус]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Сиукъатæ]] ||  || Сиукаевы, Шиукаевы || სიუკაშვილი, შიუკაშვილი ||  || 
|-
| [[Сихъотæ]] ||  || Сикоевы ||  || Pırıl, Şengez, Haspolat || 
|-
| [[Скъиатæ]] || Скъатæ || Скяевы, Скиаевы || ||  || 
|-
| [[Слантæ]] ||  || Слановы || სლანაშვილი || || 
|-
| [[Слонатæ]] ||  || Слоновы ||  || Ilal || 
|-
| [[Созайтæ]] ||  || Созаевы || ||  || 
|-
| [[Созанатæ]] || Созæонтæ || Созановы, Созаоновы || ||  || 
|-
| [[Сокатæ]] ||  || Сокаевы || ||  || 
|-
| [[Солтантæ]] ||  || Солтановы || ||  || 
|-
| [[Сопойтæ]] ||  || Сопоевы || ||  || 
|-
| [[Соскъитæ]] ||  || Соскиевы || ||  || 
|-
| [[Сотатæ]] ||  || Шотаевы || ||  || 
|-
| [[Соттитæ]] ||  || Соттиевы, Сотиевы || ||  || 
|-
| [[Сохитæ]] ||  || Сохиевы || ||  || 
|-
| [[Сохъуыртæ]] ||  || Сокуровы || სოყურაშვილი ||  || 
|-
| [[Суантæ]] ||  || Суановы || ||  || 
|-
| [[Сулартæ]] ||  || Суларовы || ||  || 
|-
| [[Сументæ]] ||  || Суменовы || ||  || 
|-
| [[Сханатæ]] || Схантæ || Схановы, Сханаевы || ||  || 
|-
| [[Таболтæ]] ||  || Таболовы || ||  || 
|-
| [[Табутæ]] ||  || Табуевы || თაბუშვილი, თაბუაშვილი ||  || 
|-
| [[Тадтатæ]] ||  || Тадтаевы, Татаевы || თათაშვილი ||  || 
|-
| [[Таймазтæ]] || Таймæзтæ || Таймазовы || ||  || 
|-
| [[Тайсаутæ]] ||  || Тайсаевы || || Kocak || 
|-
| [[Танделатæ]] || Танделтæ || Танделовы || თანდელაშვილი ||  || 
|-
| [[Танхъалтæ]] || Танхъилтæ || Танкалаевы, Танкиловы ||  ||  || 
|-
| [[Танхълатæ]] || || Танклаевы ||  ||  || 
|-
| [[Тархантæ]] || || Тархановы ||  ||  || 
|-
| [[Тасойтæ]] || || Тасоевы || თასოშვილი ||  || 
|-
| [[Татратæ]] || || Татровы  ||  ||  || 
|-
| [[Таугазтæ]] ||  || Тавгазовы, Таугазовы || ||  || 
|-
| [[Тауиттæ]] ||  || Тавитовы || ||  || 
|-
| [[Таутиатæ]] ||  || Таутиевы || || Tavtay || 
|-
| [[Тахъултæ]] ||  || Такуловы || || || 
|-
| [[Тæбæхсæутæ]] || Тæбæхсаутæ || Тхапсаевы ||  ||  || 
|-
| [[Тæгъуыртæ]] ||  || Тагуровы || || || 
|-
| [[Тæкъотæ]] ||  || Такоевы || || || 
|-
| [[Тæлхитæ]] ||  || Талхиевы || || || 
|-
| [[Тæлынтæ]] ||  || Талиновы || || || 
|-
| [[Тæпситæ]] ||  || Тапсиевы || || || 
|-
| [[Тæтаонтæ]] ||  || Татаоновы, Татоновы ||  ||  || 
|-
| [[Тæтæратæ]] ||  || Татаровы ||  ||  || 
|-
| [[Тæхъуылтæ]] ||  || Такуловы ||  ||  || 
|-
| [[Тебиатæ]] ||  || Тебиевы ||  ||   || 
|-
| [[Теблойтæ]] ||  || Теблоевы ||  ||   || 
|-
| [[Тегкатæ]] || Теккатæ, Текъатæ || Тегкаевы, Текаевы ||  ||   || 
|-
| [[Тедетæ]] ||  || Тедеевы || თედეშვილი, თედიაშვილი, თედელური ||   || 
|-
| [[Теджиатæ]] ||  || Теджиевы ||  ||   || 
|-
| [[Тезитæ]] || Тезиатæ || Тезиевы ||  ||   || 
|-
| [[Текъойтæ]] ||  || Текоевы ||  ||   || 
|-
| [[Темуртæ]] ||  || Темуровы ||  ||   || 
|-
| [[Темырхъантæ]] || || Темиркановы  ||  || Timurlenk  || 
|-
| [[Тетцойтæ]] || || Тетцоевы ||  || || 
|-
| [[Тменатæ]] || || Тменовы ||  ||   || 
|-
| [[Тобойтæ]] || || Тобоевы ||  ||   || 
|-
| [[Толастæ]] || || Толасовы ||  ||   || 
|-
| [[Толпартæ]] || || Толпаровы ||  ||   || 
|-
| [[Томайтæ]] || || Томаевы ||  ||  || 
|-
| [[Торозтæ]] || Тъорозтæ || Торозовы ||  ||  || 
|-
| [[Торчынатæ]] || Торчынтæ || Торчиновы ||  ||  || 
|-
| [[Тотитæ]] || Тотиатæ || Тотиевы || ||  || 
|-
| [[Тотойтæ]] || || Тотоевы ||  ||  || 
|-
| [[Тотратæ]] || Тотыратæ || Тотровы ||  ||  || [[Дæллагхъæу (Алагиры район)|Дæллагхъæу]], [[Ходз]], [[Къабузтæ]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Тохъайтæ]] ||  || Токаевы ||  ||  || 
|-
| [[Туатæ]] || || Туаевы || თვაური ||  || 
|-
| [[Тугъантæ]] || дыг. Туйгъантæ || Тугановы ||  || Tuğan || 
|-
| [[Тулойтæ]] || || Тулоевы || თულოშვილი || || 
|-
| [[Турмантæ]] || || Турмановы || თურმანაშვილი, თურმანიშვილი, თურმანიძე || || 
|-
| [[Тускъатæ]] || || Тускаевы ||  ||  || 
|-
| [[Тыбылтæ]] || Тыбылатæ || Тибиловы ||  ||  || 
|-
| [[Тыджытæ]] || || Тигиевы, Тиджиевы || თიგიშვილი ||  || 
|-
| [[Тылаттатæ]] || Тлаттатæ, Тладтатæ, Тлаттæ || Тлатовы ||  ||  || 
|-
| [[Тыхостатæ]] || Тхостатæ || Тхостовы ||  ||  || 
|-
| [[Тъохтæ]] || || Тоховы ||  ||  || 
|-
| [[Тъургитæ]] || || Тургиевы ||  ||  || 
|-
| [[Тъуритæ]] || || Туриевы ||  ||  || 
|-
| [[Уалытæ]] ||  || Валиевы || ვალიშვილი || || 
|-
| [[Уанетæ]] ||  || Ванеевы || ვანეშვილი ||  || 
|-
| [[Уанитæ‎]] || Уаниатæ || Уаниатæ || ვანიშვილი ||  || 
|-
| [[Уарзиатæ]] ||  || Варзиевы ||  || || 
|-
| [[Уататæ]] ||  || Ватаевы ||  || || 
|-
| [[Уæтæратæ]] ||  || Отараевы, Отаровы ||  || || 
|-
| [[Уруймæгтæ]] || Уырыймæгтæ || Уруймаговы ||  || || 
|-
| [[Уызегатæ]] || Узегатæ, Ужегтæ || Ужеговы ||  || || 
|-
| [[Уылыбиатæ]] ||  || Улубиевы ||  ||  || 
|-
| [[Уыртатæ]] || Уртатæ || Уртаевы ||  || ||
|-
| [[Уырыгатæ]] ||  || Уаригаевы, Уригаевы ||  || ||
|-
| [[Уырызмæгтæ]] || Уырызмæгатæ || Урузмаговы ||  || Kuşdoğan, Kuş, Bakankuş ||
|-
| [[Уырымтæ]] ||  || Урумовы ||  || ||
|-
| [[Уырыстæ]] ||  || Урусовы  ||  || ||
|-
| [[Уыттыртæ]] ||  || Уттировы, Утировы ||  || ||
|-
| [[Фæрниатæ]] ||  || Фарниевы || ფარნიაშვილი ||  || 
|-
| [[Фидаратæ]] ||  || Фидаровы ||  || Fidan || 
|-
| [[Фрайтæ]] ||  || Фраевы ||  || || 
|-
| [[Фриатæ]] ||  || Фриевы ||  || || 
|-
| [[Хабыцатæ]] || Хабыцтæ || Хабицовы, Хабицевы ||  || || 
|-
| [[Хадыхъатæ]] || || Хадиковы ||  || || 
|-
| [[Хайтæ]] || Хуытæ, дыг. Хутæ || Хаевы ||  || || 
|-
| [[Хамихъотæ]] || || Хамикоевы, Хамиковы ||  || || 
|-
| [[Ханайтæ]] || || Ханаевы ||  || || 
|-
| [[Хапсæтæ]] || Хапсатæ || Хапсаевы ||  || || 
|-
| [[Харебатæ]] ||  || Харебовы || ხარებაშვილი, ხარებაძე ||  || 
|- 
| [[Хаситæ]] || || Хасиевы || ხასიშვილი ||  || 
|-
| [[Хасыгатæ]] || || Хасиговы ||  ||  || 
|-
| [[Хацъæтæ]] || || Хацаевы ||  ||  || 
|-
| [[Хæбæлатæ]] || Хæбæлонтæ || Хабаловы, Хабалоновы, Хабеловы || ხაბალაშვილი, ხაბელაშვილი ||  || 
|-
| [[Хæдарцатæ]] || Хæдæрцатæ || Хадарцевы ||  ||  || 
|-
| [[Хæдзарæгатæ]] || || Хадзараговы ||  ||  || 
|-
| [[Хæмæтатæ]] || Хæмæттæ || Хаматовы ||  ||  || 
|-
| [[Хæмæтхъуатæ]] || Хæмæтхъанатæ || Хаматкоевы, Хаматкановы ||  ||  || 
|-
| [[Хæмыцатæ]] || Хæмыцтæ, Хæмицатæ || Хамицаевы, Хамицевы ||  ||  || 
|-
| [[Хæситæ]] || || Хасиевы ||  ||  || 
|-
| [[Хестантæ]] || || Хестановы ||  ||  || 
|-
| [[Хетæгкатæ]] || Хетæггатæ || Хетагуровы ||  ||  || 
|-
| [[Хетъетæ]] || || Хетеевы ||  ||  || 
|-
| [[Хнеутæ]] || || Хнеевы ||  ||  || 
|-
| [[Ход (мыггаг)|Ход]] || Ходтæ || Ходовы ||  ||  || 
|-
| [[Хозитæ]] || || Хозиевы || ხოზიშვილი, ხოზაშვილი ||  || 
|-
| [[Хортитæ]] || || Хортиевы ||  ||  || 
|-
| [[Хосатæ]] || || Хосаевы ||  ||  || 
|-
| [[Хосдзаутæ (мыггаг)|Хосдзаутæ]] || дыг. Хуасдзаутæ || Хосцаевы, Хосдзаевы, Хосдзаовы ||  ||  || 
|-
| [[Хоситæ]] ||  || Хосиевы ||  || Hoşkan, Bakış, Canpolat, Aslan || 
|-
| [[Хосонтæ]] ||  || Хосоновы ||  || Öğün || 
|-
| [[Хосротæ]] ||  || Хосроевы ||  ||  || [[Джими]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Хостыхъотæ]] ||  || Хостикоевы ||  ||  || 
|-
| [[Хохойтæ]] ||  || Хохоевы ||  ||  || 
|-
| [[Хохтæ]] ||  || Хоховы ||  ||  || 
|-
| [[Хуыбецтæ]] || Хуыбежтæ || Хубецовы, Хубежовы || ხუბეჟაშვილი ||  || 
|-
| [[Хуыбиатæ]] || Хуыбатæ || Хубаевы || ხუბაშვილი, ხუბიაშვილი ||  || 
|-
| [[Хуыбылтæ]] ||  || Хубуловы || ხუბულაშვილი, ხუბულური || || 
|-
| [[Хуыгатæ]] || || Хугаевы || ხუგაშვილი || || [[Къуыдаргом]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Хуыгистатæ]] || || Хугистовы ||  || || 
|-
| [[Хуыдиатæ]] || || Худиевы ||  ||  || 
|-
| [[Хуыджетæ]] || Хуыдзиатæ || Худжиевы, Худзиевы, Худжеевы ||  ||  || 
|-
| [[Хуырымтæ]] || || Хурумовы ||  ||  || 
|-
| [[Хынцæгтæ]] || || Хинчаговы ||  ხინჩაგაშვილი, ხინჩაგოშვილი, ხინჩაგიშვილი ||  || 
|-
| [[Хъабантæ]] || || Кабановы || ყაბანაშვილი ||  || 
|-
| [[Хъазбегтæ]] || || Казбековы ||  ||  || 
|-
| [[Хъазитæ]] || Хъазиатæ || Казиевы || ყაზაშვილი ||  || 
|-
| [[Хъаиртæ]] || Хъайыртæ || Каировы || ||  || 
|-
| [[Хъайсынтæ]] || Хъайсынатæ || Кайсиновы || || Kayaş || 
|-
| [[Хъайтмазтæ]] || Хъайтмæзтæ || Кайтмазовы || ||  || 
|-
| [[Хъайттатæ]] || || Кайтовы || ||  || 
|-
| [[Хъайтыхътæ]] || || Кайтуковы || ||  || 
|-
| [[Хъалатæ]] || || Калаевы || ||  || 
|-
| [[Хъалæгатæ]] || || Калаговы || ||  || 
|-
| [[Хъамæрзатæ]] || Хъаммæрзатæ, Хъамырзатæ || Камарзаевы, Камурзаевы ||  || Güngör || 
|-
| [[Хъамбегатæ]] || || Камбеговы || ||  || 
|-
| [[Хъамбердиатæ]] || || Камбердиевы || ||  || 
|-
| [[Хъантемыратæ]] || дыг. Хъантемуртæ || Кантемировы || || Kandemir || 
|-
| [[Хъаныхъуатæ]] || Хъанухътæ || Кануковы || || Yıldırım, Konak || 
|-
| [[Хъарабугъатæ]] || Хъæрæбугъатæ, Хъарабогъатæ  || Карабугаевы || || Karaboğa || 
|-
| [[Хъарадзаутæ]] || || Каражаевы || ||  || 
|-
| [[Хъаратæ]] || || Караевы || ყარაშვილი ||  || 
|-
| [[Хъарацатæ]] || Хъарацтæ || Карацаевы, Карцаевы, Карацевы || ||  || 
|-
| [[Хъауратæ]] || || Кауровы ||  ||  || 
|-
| [[Хъæбæлотæ]] || || Кабалоевы || || ||
|-
| [[Хъæрæсатæ]] || || Карасаевы, Карасевы || || || 
|-
| [[Хъæрджынтæ]] || дыг. Гъæргинтæ || Каргиновы || || || 
|-
| [[Хъæцмæзтæ]] || || Качмазовы || ყაჩმაზაშვილი || || [[Хъеуселт]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Хъесатæ]] || || Кесаевы || ყესაშვილი, ხერხეულიძე || || 
|-
| [[Хъойбайтæ]] || || Койбаевы ||  ||  ||  [[Мæстинокæ]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Хъониатæ]] || || Кониевы ||  ||  || 
|-
| [[Хъотайтæ]] || || Котаевы || ყოთაშვილი ||  || 
|-
| [[Хъулатæ]] || || Куловы ||  ||  || 
|-
| [[Хъуыдакатæ]] ||  || Кудаковы ||  || Doğan, Kanpolat || 
|-
| [[Хъыбызтæ]] || Хъибизтæ || Кибизовы ||  || || 
|-
| [[Цагъатæ]] || || Цагаевы || || || 
|-
| [[Цакъотæ]] || || Цакоевы || || || 
|-
| [[Цалитæ]] || || Цалиевы || || || 
|-
| [[Цæбитæ]] || || Чабиевы, Цабиевы || ჩაბიშვილი || || 
|-
| [[Цæболтæ]] || || Цаболовы || || || 
|-
| [[Цæгæратæ]] || || Цагараевы || || || 
|-
| [[Цæголтæ]] || || Цаголовы || ||  || 
|-
| [[Цæйкостæ]] || || Цайкосовы || ||  || 
|-
| [[Цæкулатæ]] || || Цакуловы || ||  || 
|-
| [[Цæлыккатæ]] || || Цаликовы || || Selikoğlu || 
|-
| [[Цæратæ]] || Цæриатæ || Цараевы, Цариевы, Чараевы || ცარაშვილი, ჩარაშვილი, ჩარაული ||  || 
|-
| [[Цæрæктæ]] || || Цараковы || || || 
|-
| [[Цæргæстæ (мыггаг)|Цæргæстæ]] || Цæргæсатæ || Царгасовы || || || 
|-
| [[Цæрикъатæ]] || || Царикаевы || || Sarıaslan, Yılmaz, Oğuz || 
|-
| [[Цæруатæ]] || || Царуевы || || || 
|-
| [[Цереккатæ]] || || Церекаевы, Церековы || || || 
|-
| [[Цогойтæ]] || || Цогоевы || || || 
|-
| [[Цомайтæ]] || || Цомаевы || || || 
|-
| [[Цомартатæ]] || || Цомартовы || || Yılmaz || 
|-
| [[Цопанатæ]] || Цопантæ || Цопановы || || || 
|-
| [[Цоритæ]] || || Цориевы || || Karaaslan, Şahingöz, Yıldız || 
|-
| [[Цорцæхъуатæ]] || || Цорцакаевы || || || 
|-
| [[Цохътæ]] || || Цоковы || || || 
|-
| [[Цоцитæ]] || Чочитæ || Цоциевы, Чочиевы || ჩოჩიშვილი || || 
|-
| [[Цуратæ]] || || Цуровы || || || 
|-
| [[Цуцатæ]] || || Цуцаевы || || || [[Бады ком]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Цуцитæ]] || || Цуциевы || || ||
|-
| [[Цыбыртæ]] || || Цибировы, Чибировы || ჩიბირაშვილი || ||
|-
| [[Цыдугъатæ]] || || Цидуговы || || ||
|-
| [[Цыхуырбатæ]] || Цхуырбатæ || Цховребовы, Цхурбаевы || ცხოვრებაშვილი || || 
|-
| [[Цгъойтæ]] || || Цгоевы || || || 
|-
| [[Цъæйтæ]] || Цæйтæ || Цаевы, Чиаевы || || || [[Æрдзынарæг]]&lt;ref name=&quot;biqargom&quot;&gt;Дудайты Г.Д. Бихъаргом. – Цхинвал: Республика, 2012 – 76 с.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Цъæриттæ]] || Цъæриттатæ || Царитовы || || || 
|-
| [[Цъæхилтæ]] || || Цахиловы || || Alpay ||
|-
| [[Цъебатæ]] || || Цебаевы || ||  ||
|-
| [[Цъебойтæ]] || || Цебоевы, Цебовы || ||  ||
|-
| [[Цъеутæ]] || Чъеутæ || Цеовы, Чеовы || ||  ||
|-
| [[Цъугкитæ]] || || Цугкиевы || ||  ||
|-
| [[Чеджемтæ]] || дыг. Чегемтæ || Чеджемовы, Чегемовы || || Şahbudak, Çecen, Kuşhan ||
|-
| [[Челæхсатæ]] || Челехсатæ, Чилæхсатæ || Келехсаевы, Челехсаевы, Чилахсаевы || ქელეხსაშვილი || ||
|-
| [[Челдытæ]] || || Челдиевы, Чельдиевы, Гелдиевы || ჩელდიშვილი, გელდიშვილი ||  || 
|-
| [[Чеметæ]] || || Чемеевы ||  ||  ||
|-
| [[Чертхъотæ]] || Чертыхъотæ || Черткоевы, Кердигоевы, Чертикоевы, Кердикоевы || ქერდიგაშვილი, ქერდუყაშვილი, ქერდიყაშვილი, ქერდიყოშვილი, ქერდუხაშვილი, ქერდიხაშვილი, ქერდიხოშვილი ||  ||
|-
| [[Черчестæ]] || || Черчесовы ||  || || [[Цъамад (Цæгат Ирыстон)|Цъамад]]&lt;ref name=&quot;iron myggægtæ&quot;/&gt;
|-
| [[Чехойтæ]] || || Чехоевы || ||  ||
|-
| [[Чехтæ]] || || Чеховы || ||  ||
|-
| [[Чибитæ]] || || Чибиевы ||  ||  ||
|-
| [[Чысиатæ]] || Чсиатæ || Чшиевы, Чсиевы, Кисиевы || ქისიშვილი || || 
|-
| [[Чъелетæ]] || || Келеевы, Келиевы ||  ||  ||
|-
| [[Чъерджиатæ]] || || Черджиевы ||  ||  ||
|-
| [[Чъеруатæ]] || || Черуаевы ||  ||  ||
|-
| [[Чъыбылатæ]] || Чъыбылтæ || Чибиловы, Кибиловы || კიბილაშვილი, ჭიბილაშვილი ||  ||
|-
| [[Шотатæ]] || || Шотаевы ||  ||  ||
|}

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Литературæ ==
* Гаглойты Зинæ. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005 — 359 ф.
* Республикæ Хуссар Ирыстоны Закъон ирон мыггагон нæмтты тыххæй. Ирон мыггæгты иууон номхыгъд

{{къæртт-ирон}}

[[Категори:Ирон мыггæгтæ|*]]</text>
      <sha1>i7xmof8ez95paxxjw0tckv5icar9grh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Боселтæ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47243</id>
    <revision>
      <id>525998</id>
      <parentid>487913</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:32:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2533" xml:space="preserve">{{НП
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Боселтæ
 |Оригиналон ном          = 
 |Паддзахад               = Хуссар Ирыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 42|lat_min = 14|lat_sec = 35
  |lon_dir =E |lon_deg = 44|lon_min = 35|lon_sec = 40
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Хуссар Ирыстоны административон дих{{!}}Район
 |Регион                  = Ленингоры район
 |Регион таблицæйы        = Ленингоры район
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Боселтæ''' у хъæу [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Ленингоры район]]ы.

== Литературæ ==
* {{З.Д. Цховребова/Ойконимия Осетии}}

{{къæртт-ирон}}
{{Ленингоры районы цæрæнрæттæ}}

[[Категори:Ленингоры районы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>r6cji62g6zl4p8gq0oxkz8cmtu27v2t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чарекаул</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47655</id>
    <revision>
      <id>525839</id>
      <parentid>514413</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:41:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4098" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Чарекаул
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ჩარექაული}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg =41 |lat_min =57 |lat_sec = 25
  |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =19 |lon_sec = 18
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 670
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 10&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=26 ივლისი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]],&lt;br /&gt;[[сомихаг адæм|сомих]],&lt;br /&gt;[[йезидаг адæм]],&lt;br /&gt;[[ирæттæ]]&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +995
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Чарекаул''' ({{lang-ka|ჩარექაული}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы. Цæрынц дзы 10 адæймаджы ([[2014]]).

== Мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Булкъатæ]], [[Хуыгатæ]], [[Козатæ]], [[Жижойтæ]] ([[Санахъотæ]]).&lt;ref&gt;Гаглойты Зинæ. Ирон мыггæгтæ: Дзæуджыхъæу: Ир, 2005, 273 ф.&lt;/ref&gt;

== Чарекаулы чи райгуырд, уыцы зындгонд адæм ==
* [[Булкъаты Михал]]

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]
[[Категори:Къахеты ирæттæ]]</text>
      <sha1>j0dt15fek32j14jy1ryp0zs5x8t0xue</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сакъобиано</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47734</id>
    <revision>
      <id>525847</id>
      <parentid>503637</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T18:56:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3579" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Сакъобиано
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|საკობიანო}}
 |Ныв                     = Village Sakobiano.jpg
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg =42 |lat_min =07|lat_sec = 11
  |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =15|lon_sec = 11
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 435&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=26 ივლისი 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] 98,4 %&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +995
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Сакъобиано''' ({{lang-ka|საკობიანო}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы. Ис [[Пъанкъисы ком]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>9qb96ugj1ejnisvtazb1qyfuooqgolc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аргох</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48237</id>
    <revision>
      <id>525844</id>
      <parentid>514369</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T18:56:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3878" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Аргох
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|არგოხი}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 42|lat_min = 06|lat_sec = 10
  |lon_dir =E |lon_deg = 45|lon_min = 23|lon_sec = 00
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 224&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[ирон адæм|ирæттæ]] 51,8 %, [[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] 46,4 %&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm georgia-ethnic-2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Аргох''' ({{lang-ka|არგოხი}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы.

== Ирон мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Тедетæ]], [[Уалытæ]], [[Къæбыстæ]], [[Джабитæ]].&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>ljkqcyntsuaz6nufvlg5qmuberqpwp0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Транскам</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49329</id>
    <revision>
      <id>525890</id>
      <parentid>522548</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T22:51:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7556" xml:space="preserve">[[Файл:011 Георгий Победоносец.JPG|мини|300px|right|Уастырджийы цыртдзæвæн у фæндаджы фенддæгтæй иу]]
'''Транскавказы фæндаг''', вариант — ''Ручъы фæндаг''&lt;ref&gt;Хозиты Федыр. Уæлладжыры комыл — Туалтæм. Дзæуджыхъæу: Ир, 1999&lt;/ref&gt; (Транскам; ТрансКАМ; ТКМ) федералон автофæндæгтæй иу, бæтты Уæрæсе æмæ Фæскавказ, у Хуссар Ирыстонмæ Цæгат Ирыстонæй иунæг хорз фæндаг. Райдайы [[Алагир|Алагирæй]], [[Æрыдон (цæугæдон)|Æрыдоны]] былтыл хизы хуссарырдæм, стæй та [[Нарыдон]] æмæ [[Захъхъайы дон|Захъхъайы]] дон-дон. [[Ручъы тъунел]]æй баст у Хуссар Ирыстонимæ, кæцыран дæлæмæ цæуы [[Стыр Леуахи|Стыр Леуахийы]] былтыл [[Цхинвал|Цхинвалмæ]]. Дарддæр цыдис [[Гур|Гурмæ]], фæлæ Цхинвалы хуссарырдæм фæндагæй нал пайда кæнынц. Иуæй-иу хатт Транскамы хай ма хонынц Дзæуджыхъæуæй Алагиры онг фæндаг дæр.

Транскамы уæрæсейаг хай хуындис Р297, 2018-æм азæй та — А-164. Фæндаджы дæргъ у 164 км (Алагирæй арæны онг — 97 км, Ручъы тъунелы хуссар порталæй Цхинвалы онг — 33 км, [[Цхинвал|Цхинвалæй]] [[Гур|Гурмæ]] — 32 км.

Транскамы фылдæр хай цæуы хохы сæрты. Кæд æмæ фæндаг афæдзы дæргъы кусы, уæддæр-иу ноябрæй маймæ арæх вæййы æхгæд зæйты аххосæй&lt;ref&gt;http://cominf.org/node/1166522232&lt;/ref&gt;. Тæккæ вазыгджын у фæндаг Буронæй Ручъы тъунелы онг, тынг бирæ зæйтæ дзы вæййы (234 зæйы æртдзæсты). Афæдзы дæргъы фæндагмæ рацæуы 250 зæйы бæрц&lt;ref&gt;http://www.transportrussia.ru/avtomobilnye-dorogi/idut-laviny-odna-za-odnoy.html/&lt;/ref&gt;. Алы аз дæр цæуы зæйты ныхмæ галлерейтæ арæзтад.

Транскам у тынг ахсджиаг фæндаг, уый тыххæй æмæ у, Цæгат æмæ Хуссар Ирыстон афæдзы дæргъы чи иу кæны, иунæг ахæм фæндаг. 2003-æм азы агъоммæ фæндагыл ластой уæзтæ [[Сомих]]мæ дæр, фæлæ хæсты аххосæй ныртæккæ транзитон транспортæн у æхгæд.

== Истори ==
Транскам аразыныл куыст райдыдта 1930-æм азы, Адæмон комиссарты совет арæзтады пълан куы сфидар кодта, уæд. Арæзтады хицау сси ирон инженер [[Гаглойты Рутен]]&lt;ref name=&quot;secrets&quot;&gt;[http://gradus.pro/sekrety-rokskogo-tonnelya/ Секреты Рокского тоннеля]&lt;/ref&gt;. 

Проектмæ гæсгæ арæзтадон куыстытæ хъуамæ фæуыдаиккой 1961-æм азмæ, фæлæ Фыдыбæстæйы Стыр хæст уыцы пъланыл сæвæрдта цæлхдур.

Æрмæстдæр 1968—1969 азты Госплан раздæхтис фæндаг аразыны фарстмæ.

1971-æм азы Советон Цæдисы министрты совет сфидар кодта уынаффæ Ручъы тъунел æмæ Транскамы арæзтады тыххæй. Проект бацæттæ кæныныл куыста институт Союздорпроект.

Транскамы проект иуæй-иутæм æгæр зынаргъ кастис, æмæ уыдон фæндыди уый бæсты Хæстон Гуырдзиаг фæндаг фæхуыздæр кæнын. Ручъы тъунелы фарс слæууыдис Цæгат Ирыстоны уæды сæргълæууæг [[Хъæбæлоты Билар|Хъæбæлоты Билæр]].

Арæзтад райдыдтой Хуссар æмæ Цæгат Ирыстоны уыцы иу рæстæг 1975-æм азы.

1981-æм азы 4 ноябры тъунеларазджытæ кæрæдзийыл сæмбæлдысты.

1984-æм азмæ фæндаджы фыццаг хай цæттæ уыдис. Аразджытæ сарæзтой Ручъы тъунел, 17 хиды (æдæппæт дæргъæн 1 км) æмæ цалдæр зæйхъахъхъæнæн галерейы. [[1986-æм аз]]ы официалон эксплуатацимæ бацыдис&lt;ref name=&quot;secrets&quot;/&gt;.

Ныртæккæ цæуы Транскамы иу хай (23 километры даргъ) рацаразыныл куыст&lt;ref&gt;[https://www.youtube.com/watch?v=CKpTQw607Hk Транскамы рацараздзысты 23 километры хай фæндаг]&lt;/ref&gt;. Пъланмæ гæсгæ кустытæ хъуамæ фæуой [[2020-æм аз]]мæ, уæдмæ хæдтулгæтæн ацæуыны бар у æрмæстдæр фæндаджы иу фарсыл.

== Транскамы фенддæгтæ ==
* [[Хуыцауы раргомы номыл сылгоймӕгты Алайнаг моладзандон]]
* [[Тæмискъ|Бальнеологион курорт «Тæмискъ»]]
* [[Уастырджи|Уастырджийы цыртдзæвæн]]&lt;ref&gt;http://strana.ru/places/23689603/info&lt;/ref&gt;
* Илциисæны хæлддзæгтæ [[Быз|Бызы цур]]
* [[Мæсыг|Мæсгуытæ]] [[Уæллаг Мызур|Уæллаг Мызурмæ ’ввæхс]]
* [[Нузалы аргъуан]] (XIII æнусы арæзт).
* [[Ручъы ком]]
* [[Бурсамдзели|Бурхох]] (Хурбадæны хох)
* [[Дзау]] (фæндаг йæ сæйраг уынгыл цæуы)
* [[Ацабет]]ы гæнæх
* Хуссар Ирыстоны сæйраг сахар Цхинвал

== Уый йеддæмæ фен ==
* [[Арвыкомы фæндаг]]
* [[Уæлладжыры фæндаг]]
* Хæстон Сухумы фæндаг

== Æддаг æрмæг ==
* [http://osinform.ru/14179-transkam-zarozhdalsja-tak.html Статья: «Транскам зарождался так…»] — [http://osinform.ru ОСинформ].
* [http://www.panoramio.com/photo/100513 Panoramio-йы къам] — Уастырджийы цыртдзæвæн Алагирæй хуссарырдæм.
* [http://www.15.mchs.gov.ru ГУ МЧС России по РСО-А] — Уæрæсейы æнæнхъæлæджы уавæрты министрад Цæгат Ирыстоны управлени
* [http://www.fguozpskad.ru ФГУ «Управление ордена Знак Почета Северо-Кавказских автомобильных дорог ФДА»] — Росавтодоры бынæттон управлени.
* [http://www.vssk.ru Северо-Кавказская военизированная служба Росгидромета] 

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Цæгат Ирыстоны транспорт]]
[[Категори:Хуссар Ирыстоны транспорт]]</text>
      <sha1>6svc8cgcul8gxch255brg6kzglwi34y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хетæгкаты Къостайы номыл ирон литературæйы музей</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51943</id>
    <revision>
      <id>525962</id>
      <parentid>482459</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:28:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1421" xml:space="preserve">[[Файл:Музейный переулок, 3, Владикавказ (Музей Терской области).jpg|мини|Музей зымæгон рæстæг]]

'''Ирон литературæйы музей''' у [[Дзæуджыхъæу]]ы историон центры, йæ адрис у Музейный переулок, 3-æм хæдзар. Музей хæссы зындгонддæр ирон поэт [[Хетæгкаты Къоста|Хетæгкаты Къостайы]] ном.

Музейы бæстыхай у кæддæр [[Терчы облæст]]ы музейы хæдзар, кæцы у Уæрæсейы культурон бынты объект (№ 1500000227). Музейы бæстыхай аразын байдыдтой [[1907-æм аз]]ы архитектор [[Иван Рябикин]]ы проектмæ гæсгæ..

Фæстæдæр республикæйы бæстæзонæн музей æндæр ранмæ ралидзын кодтой (ныртæккæ у Сабырдзинады проспектыл). 1940-æм азы ацы бынаты ис ирон литературæйы музей.

== Æддаг æрмæг ==
* [http://tourism.alania.gov.ru/pages/256 Музейы тыххæй]

[[Категори:Музейтæ алфавитмæ гæсгæ]]
[[Категори:Дзæуджыхъæуы музейтæ]]
[[Категори:Ирон литературæ]]</text>
      <sha1>3f3cpui8xmuqj1bxmh13xxj8j8pn4tb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сомихы æрдзы паддзахадон музей</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52145</id>
    <revision>
      <id>525955</id>
      <parentid>483307</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:08:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4322" xml:space="preserve">[[Файл:Nature Museum.jpg|300px|thumb|рахиз|Сомихы æрдзы паддзахадон музей]]
'''Сомихы æрдзы паддзахадон музей''' ({{Lang-hy|Հայաստանի բնության պետական թանգարան}}) у музей [[Ереван]]ы.

== Истори ==
Æрдзонзонадон музей сфæлдыстæауыд 1952-æм азы раздæр зонадон атеизмы музей кæм уæвыд, уыцы бæстыхайы. Йæ нырыккон ном та райста 1960-æм азы.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|lang=hy|url=https://idiscoverarmenia.com/հայաստանի-բնության-պետական-թանգարան/|title=Հայաստանի բնության պետական թանգարան|author=|website=EnfoldTravel|date=|publisher=}}&lt;/ref&gt;.

1999-æм азы аивта ног бæстыхаймæ (72-æм скъолайы раздæры бынатмæ). 2000-æм азмæ Агаронян Левон æмæ Беллæйы мысайнаджы хъæстæ фæуæвгæ бæстыхайы реставраци сцырын, æмæ 2004-æм азы байгом сæйраг экспозици&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|title=Երեւանում վերաբացվեց ՀՀ բնության պետական թանգարանը|author=|url=https://armenpress.am/arm/news/397620|website=Armenpress|date=05.11.2004|lang=hy}}&lt;/ref&gt;.

== Экспозици ==
Музейы фондты ис 6 мин экспонатæй фылдæр. Коллекци æвдисы Сомихы æрдзы хицæндзинæдтæ. Ис дзы æхсырæйхæссджыты, мæргъты, рептилиты, донзæххонты, кæсгуыты, уырынгонты, хæлуарджыты быдыргътæ. Фонды сконды стæгдартæ, цæрмттæ, моллюсктæ. Гербарийтæ, рагзайæгойты æмæ сырдты къахæнтæ, минералты хуызæ, нывтæ, къамтæ.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.

Фонды скондмæ бацыдысты Агаронянты бинонты сæрмагонд коллекци, стæй моллюскты коллекци — уый музейæн балæвар кодта сомихаг уидæгтимæ уругвайаг филантроп Педро Гайфеджаян&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=hy|url=http://smn.am/%d5%b4%d5%a5%d6%80-%d5%a2%d5%a1%d6%80%d5%a5%d6%80%d5%a1%d6%80%d5%b6%d5%a5%d6%80%d5%a8/|title=Մեր բարերարները|author=|website=Հայաստանի բնության պետական թանգարան|date=|publisher=}}&lt;/ref&gt;.

== Музейы нысæнттæ ==

Музейы нысæнттæ фидаргон æрцыдысты 2003-æм азы 27-æм февралы. Уыдон сты экологон хъомылад æмæ зонад тауын. Уыдоны сæраппонд уагдон æххæст кæны ахæм мадзæлттæ:

* цæрæн къуымты æмæ мини-музейты авивадон фæлыст;
* равдыстыты организаци;
* хъæддаг сырдты рауагъд æмæ сæ фæстæмæ æрдзмæ раздæхт;
* музейон равдыстытæн декоративон зайæгойты культиваци&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=hy|url=https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=10159/|title=ՀՀ կառավարության Որոշում, 10 հոկտեմբերի 2002 թվականի N 1638-Ն|author=|website=Arlis|date=|publisher=}}&lt;/ref&gt;.

== Библиотекæ ==
Музейы сконды архайы библиотекæ, уыцы сæрмагонд фонд нымадæуы 1726 иуæгæй. Литературæйы 90% сты æрдз æмæ æрдзимæ баст фæзындты тыххæй&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=hy|url=http://smn.am/%d5%a3%d6%80%d5%a1%d5%a4%d5%a1%d6%80%d5%a1%d5%b6/|title=Գրադարան|author=|website=Հայաստանի բնության պետական թանգարան|date=|publisher=}}&lt;/ref&gt;.

== Филиалтæ ==
Музийы филиалтæ ис [[Гюмри|Гюмрийы]] æмæ [[Гукасаван|Гукасаваны]]&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Сомихы музейтæ]]
[[Категори:Ереван]]</text>
      <sha1>imjj62q54qf6sfkpykiqkumydnzqs8l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525959</id>
      <parentid>525955</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:12:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4388" xml:space="preserve">[[Файл:Nature Museum.jpg|300px|thumb|рахиз|Сомихы æрдзы паддзахадон музей]]
'''Сомихы æрдзы паддзахадон музей''' ({{Lang-hy|Հայաստանի բնության պետական թանգարան}}) у музей [[Ереван]]ы.

== Истори ==
Æрдзонзонадон музей сфæлдыстæауыд 1952-æм азы раздæр зонадон атеизмы музей кæм уæвыд, уыцы бæстыхайы. Йæ нырыккон ном та райста 1960-æм азы.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|lang=hy|url=https://idiscoverarmenia.com/հայաստանի-բնության-պետական-թանգարան/|title=Հայաստանի բնության պետական թանգարան|author=|website=EnfoldTravel|date=|publisher=}}&lt;/ref&gt;.

1999-æм азы аивта ног бæстыхаймæ (72-æм скъолайы раздæры бынатмæ). 2000-æм азмæ Агаронян Левон æмæ Беллæйы мысайнаджы хъæстæ фæуæвгæ бæстыхайы реставраци сцырын, æмæ 2004-æм азы байгом сæйраг экспозици&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|title=Երեւանում վերաբացվեց ՀՀ բնության պետական թանգարանը|author=|url=https://armenpress.am/arm/news/397620|website=Armenpress|date=05.11.2004|lang=hy}}&lt;/ref&gt;.

== Экспозици ==
Музейы фондты ис 6 мин экспонатæй фылдæр. Коллекци æвдисы Сомихы æрдзы хицæндзинæдтæ. Ис дзы æхсырæйхæссджыты, мæргъты, рептилиты, донзæххонты, кæсгуыты, уырынгонты, хæлуарджыты быдыргътæ. Фонды сконды стæгдартæ, цæрмттæ, моллюсктæ. Гербарийтæ, рагзайæгойты æмæ сырдты къахæнтæ, минералты хуызæ, нывтæ, къамтæ.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.

Фонды скондмæ бацыдысты Агаронянты бинонты сæрмагонд коллекци, стæй моллюскты коллекци — уый музейæн балæвар кодта сомихаг уидæгтимæ уругвайаг филантроп Педро Гайфеджаян&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=hy|url=http://smn.am/%d5%b4%d5%a5%d6%80-%d5%a2%d5%a1%d6%80%d5%a5%d6%80%d5%a1%d6%80%d5%b6%d5%a5%d6%80%d5%a8/|title=Մեր բարերարները|author=|website=Հայաստանի բնության պետական թանգարան|date=|publisher=}}&lt;/ref&gt;.

== Музейы нысæнттæ ==

Музейы нысæнттæ фидаргон æрцыдысты 2003-æм азы 27-æм февралы. Уыдон сты экологон хъомылад æмæ зонад тауын. Уыдоны сæраппонд уагдон æххæст кæны ахæм мадзæлттæ:

* цæрæн къуымты æмæ мини-музейты авивадон фæлыст;
* равдыстыты организаци;
* хъæддаг сырдты рауагъд æмæ сæ фæстæмæ æрдзмæ раздæхт;
* музейон равдыстытæн декоративон зайæгойты культиваци&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=hy|url=https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=10159/|title=ՀՀ կառավարության Որոշում, 10 հոկտեմբերի 2002 թվականի N 1638-Ն|author=|website=Arlis|date=|publisher=}}&lt;/ref&gt;.

== Библиотекæ ==
Музейы сконды архайы библиотекæ, уыцы сæрмагонд фонд нымадæуы 1726 иуæгæй. Литературæйы 90% сты æрдз æмæ æрдзимæ баст фæзындты тыххæй&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=hy|url=http://smn.am/%d5%a3%d6%80%d5%a1%d5%a4%d5%a1%d6%80%d5%a1%d5%b6/|title=Գրադարան|author=|website=Հայաստանի բնության պետական թանգարան|date=|publisher=}}&lt;/ref&gt;.

== Филиалтæ ==
Музийы филиалтæ ис [[Гюмри|Гюмрийы]] æмæ [[Гукасаван|Гукасаваны]]&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

[[Категори:Музейтæ алфавитмæ гæсгæ]]
[[Категори:Сомихы музейтæ]]
[[Категори:Ереван]]</text>
      <sha1>d9dj8oionhp5koywm36zq3vvxqky1ww</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Балта (Гуырдзыстон)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52429</id>
    <revision>
      <id>525990</id>
      <parentid>514376</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:13:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3851" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Балта
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ბალთა}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 41 |lat_min = 49 |lat_sec = 07
  |lon_dir =E |lon_deg = 45 |lon_min = 58 |lon_sec = 28
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Лагодехы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Лагодехы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 85&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=7 ნოემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] 70,6%, [[ирæттæ]] 29,4%&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Балта''' ({{lang-ka|ბალთა}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Лагодехы муниципалитет]]ы. 

== Ирон мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Къудухтæ]], [[Болататæ]], [[Цыхуырбатæ]], [[Тедетæ]], [[Саулохтæ]].&lt;ref&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Лагодехы муниципалитет}}

[[Категори:Лагодехы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>r7o7371grxp4q3ggmerocmxcyoyc0sz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуызæг:ПозКартæ Хорвати Шибеник-Книны жупани</title>
    <ns>10</ns>
    <id>52735</id>
    <revision>
      <id>525829</id>
      <parentid>484777</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:32:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="239" xml:space="preserve">{{#switch:{{{1}}}
|name  = Шибеник-Книны жупани
|top   = 44.094
|bottom= 43.425
|left  = 15.4
|right = 16.55
|image = Croatia location map Sibenik.svg
}}&lt;noinclude&gt;{{ПозКартæ/Инфо|Хорвати}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>bkwvd43nyyowhs43nkszmk67pvj91ky</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Детройт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53371</id>
    <revision>
      <id>525820</id>
      <parentid>486505</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:17:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2732" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Детройт
 |Оригиналон ном          = {{lang-en|Detroit}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = АИШ
 |Герб                    = Seal of Detroit (B&amp;W).svg
 |Тырыса                  = Flag of Detroit.svg
 |Гербы уæрх              = 95
 |Тырысайы уæрх           = 175
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 19|lat_sec =54
  |lon_dir = W|lon_deg = 83|lon_min = 2|lon_sec =51
  |CoordAddon             = type:city
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = АИШ-ы административон дих{{!}}Штат
 |Регион                  = Мичиган
 |Регион таблицæйы        = Мичиган
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 1701
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 370,2
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = -5
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = +1 313
 |Посты индекстæ          = 48201
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Детро́йт''' ({{lang-en|Detroit}} {{IPA|[dɪˈtrɔɪt]}}, {{lang-fr|détroit}} [deˈtʀwa] — «[[донкъубал]]») у сахар [[АИШ]]-ы цæгаты. Ис [[Мичиган]]ы штаты.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-АИШ}}
{{АИШ-ы стырдæр сахартæ}}

[[Категори:Мичиганы сахартæ]]</text>
      <sha1>7ggn62e9i59uwzema27su4vujrp1lyv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дартло</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55342</id>
    <revision>
      <id>525815</id>
      <parentid>503625</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:14:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3269" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Дартло
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|დართლო}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 42|lat_min =26 |lat_sec =19
  |lon_deg = 45|lon_min =34 |lon_sec =58
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 0&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Дартло''' ({{lang-ka|დართლო}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы. Ис [[Тушет]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>4lfzgmdihadk4ix7bcc4w57ktfahe3j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сабуе (Ахметъайы муниципалитет)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55343</id>
    <revision>
      <id>525821</id>
      <parentid>503636</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:18:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3688" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Сабуе
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|საბუე}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 42|lat_min =3 |lat_sec =1
  |lon_deg = 45|lon_min =7 |lon_sec =20
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 13&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Сабуе''' ({{lang-ka|საბუე}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы.

== Ирон мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Тедетæ]], [[Къæбыстæ]], [[Челдытæ]], [[Хуыбиатæ]], [[Хъæцмæзтæ]].&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>aa1shor61l5yeiim4khreiy5ih4axes</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ахалдаба (Ахметъайы муниципалитет)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55346</id>
    <revision>
      <id>525840</id>
      <parentid>503623</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:42:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3989" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуджытæ|Ахалдаба}}
{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу 
 |Ирон ном                = Ахалдаба
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ახალდაბა}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_deg = 41.957 |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_deg = 45.300 |lon_min = |lon_sec = 
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 11&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] (54,5 %),&lt;br /&gt;[[ирон адæм|ир]] (45,5 %)&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Ахалдаба''' ({{lang-ka|ახალდაბა}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы.

== Ирон мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Хуыгатæ]], [[Костæ]], [[Бестаутæ]], [[Соттитæ]], [[Зассетæ]].&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>mlz2guw05aw2ns6vvgwmzlks6dpedng</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ахшан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55348</id>
    <revision>
      <id>525849</id>
      <parentid>503624</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T18:57:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3967" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу 
 |Ирон ном                = Ахшан
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ახშანი}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 41|lat_min = 59|lat_sec = 04
  |lon_dir = E|lon_deg = 45|lon_min = 18|lon_sec = 51
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 236&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=6 სექტემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] (100 %)&lt;ref name=&quot;Census 2014&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]&lt;/ref&gt;
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Ахшан'''&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt; ({{lang-ka|ახშანი}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы.

== Ирон мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Костæ]], [[Козатæ]], [[Хъодалатæ]], [[Тъуратæ]], [[Зассетæ]], [[Хуыгатæ]], [[Къоратæ]].&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;/&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>mdvds1dgx2n9vsbdgsm2expfhsut5rk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Армавир (облæст)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55932</id>
    <revision>
      <id>525941</id>
      <parentid>495253</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:30:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2484" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуæг|Ацы номæй зындгонд сты æндæр бынæттæ дæр, кæс [[Армавир]].}}
{{Административон иуæг
|Хуыз1                           = {{Хуыз|Сомих}}
|Хуыз2                           =
|Ирон ном                        = Армавиры облæст
|Оригиналон ном                  = {{lang-hy|Արմավիրի մարզ}}
|Герб                            = 
|Тырыса                          = 
|Паддзахад                       = [[Сомих]]
|Гимн                            =
|Статус                          = Марз
|Кæй сконды у                    = 
|Датæ                            =
|Йæ дæлхæйттæ                    = 
|Сæйраг сахар                    = [[Армавир (сахар, Сомих){{!}}Армавир]]
|СтырдæрСахартæ                  = [[Вагаршапат]], [[Мецамор]]
|Сæргълæууæг                     = 
  |Сæргълæууæджы титул           = 
|Сæргълæууæг2                    = 
  |Сæргълæууæджы титул2          = 
|ÆМП                             = 
  |Год ВВП                       = 
  |Бынат ÆМП-мæ гæсгæ            = 
  |ÆМП иу адæймагмæ              = 
  |Бынат ÆМП иу адæймагмæ гæсгæ  = 
|Æвзаг                           = 
|Æвзæгтæ                         = 
|Цæрджытæ                        = 265 770
  |Сфысты аз                     = 2011
  |Цæрджыты нымæцмæ гæсгæ бынат  = 
  |Æнгомдзинад                   = 
  |Националон сконд              = 
  |Динмæ гæсгæ                   = 
|Фæзуат                          = 1241
 |Фæзуатмæ гæсгæ бынат           = 
|Картæ                           = Armavir in Armenia.svg
 |Картæйы ас                     = 300px
|СахатонТаг                      = +4
|ISO                             = 
|Автомобилон код                 = 
|Сайт                            = 
|ВикиКъæбицы категори            = 
}}
'''Армави́р''' ({{lang-hy|Արմավիրի մարզ}}) у облæст (марз) [[Сомих]]ы ныгуылæны.

{{къæртт-Сомих}}

[[Категори:Сомихы марзтæ]]</text>
      <sha1>55eki3t91cvoli3neewjh5panf3xbra</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Армавир (сахар, Сомих)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55942</id>
    <revision>
      <id>525897</id>
      <parentid>500544</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:00:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2877" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуæг|Ацы номæй зындгонд сты æндæр бынæттæ дæр, кæс [[Армавир (нысаниуджытæ)]].}}
{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Армавир 
 |Оригиналон ном          = {{lang-hy|Արմավիր}}
 |Ныв                     = 
 |Нывы ас                 = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Сомих
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_dir = N|lat_deg = 40 |lat_min = 09|lat_sec = 00
 |lon_dir = E|lon_deg = 44 |lon_min = 02|lon_sec = 24
 |CoordAddon              = type:city_region:AM
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Сомихы административон дих{{!}}Марз
 |Регион                  = Армавир 
 |Регион таблицæйы        = Армавир (марз){{!}}Армавир
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Статус кæдæй            = 1947
 |Раздæры нæмттæ          = {{НП-ПН|1932|Сардарапат|1992|Октемберян}}
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +374 237
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Армави́р''' ({{lang-hy|Արմավիր}}) у сахар [[Сомих]]ы, [[Армавир (облæст)|Армавиры облæсты]] административон центр.

{{къæртт-Сомих}}

[[Категори:Сомихы сахартæ]]</text>
      <sha1>6juvo9x64y2kkzho6hdw1ofadoi0tfm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525898</id>
      <parentid>525897</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:01:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2934" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуæг|Ацы номæй зындгонд сты æндæр бынæттæ дæр, кæс [[Армавир (нысаниуджытæ)]].}}
{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Армавир 
 |Оригиналон ном          = {{lang-hy|Արմավիր}}
 |Ныв                     = 
 |Нывы ас                 = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Сомих
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_dir = N|lat_deg = 40 |lat_min = 09|lat_sec = 00
 |lon_dir = E|lon_deg = 44 |lon_min = 02|lon_sec = 24
 |CoordAddon              = type:city_region:AM
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Сомихы административон дих{{!}}Марз
 |Регион                  = Армавир 
 |Регион таблицæйы        = Армавир (марз){{!}}Армавир
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Статус кæдæй            = 1947
 |Раздæры нæмттæ          = {{НП-ПН|1932|Сардарапат|1992|Октемберян}}
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +374 237
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Армави́р''' ({{lang-hy|Արմավիր}}) у сахар [[Сомих]]ы, [[Армавир (облæст)|Армавиры облæсты]] административон центр.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Сомих}}

[[Категори:Сомихы сахартæ]]</text>
      <sha1>a5p8i55jayps6nrxcd744mpes3uk048</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525940</id>
      <parentid>525898</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:30:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2907" xml:space="preserve">{{Æндæр нысаниуæг|Ацы номæй зындгонд сты æндæр бынæттæ дæр, кæс [[Армавир]].}}
{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Армавир 
 |Оригиналон ном          = {{lang-hy|Արմավիր}}
 |Ныв                     = 
 |Нывы ас                 = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Сомих
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_dir = N|lat_deg = 40 |lat_min = 09|lat_sec = 00
 |lon_dir = E|lon_deg = 44 |lon_min = 02|lon_sec = 24
 |CoordAddon              = type:city_region:AM
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Сомихы административон дих{{!}}Марз
 |Регион                  = Армавир 
 |Регион таблицæйы        = Армавир (марз){{!}}Армавир
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Статус кæдæй            = 1947
 |Раздæры нæмттæ          = {{НП-ПН|1932|Сардарапат|1992|Октемберян}}
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +374 237
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Армави́р''' ({{lang-hy|Արմավիր}}) у сахар [[Сомих]]ы, [[Армавир (облæст)|Армавиры облæсты]] административон центр.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Сомих}}

[[Категори:Сомихы сахартæ]]</text>
      <sha1>b7wjm5rypmzyqd07bhotw5ze7nn1etl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Форт-Уэрт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>56007</id>
    <revision>
      <id>525835</id>
      <parentid>502929</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:38:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2766" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Форт-Уэрт
 |Оригиналон ном          = {{lang-en|Fort Worth}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = АИШ
 |Герб                    = Seal of fort worth.svg
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 175
  |lat_dir =N |lat_deg =32 |lat_min =45 |lat_sec =26
  |lon_dir =W |lon_deg =97 |lon_min =19 |lon_sec = 59
  |CoordAddon             = type:city
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = АИШ-ы административон дих{{!}}Штат
 |Регион                  = Техас
 |Регион таблицæйы        = Техас
 |Районы тип              = Зылд (АИШ){{!}}Зылд
 |Район                   = Таррант
 |Район таблицæйы         = Таррант (зылд){{!}}Таррант
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 1849
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Сахар кæдæй             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 906,24
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = -6
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Форт-Уэ́рт''' ({{lang-en|Fort Worth}}) у [[Америкæйы Иугонд Штаттæ|Америкæйы Иугонд Штатты]] сахар. Ис [[Техас]]ы цæгаты.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-АИШ}}
{{АИШ-ы стырдæр сахартæ}}

[[Категори:Техасы сахартæ]]</text>
      <sha1>0sp5vomwrmu9p8u9uwj0fbm2o51ualb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бобруйск</title>
    <ns>0</ns>
    <id>56066</id>
    <revision>
      <id>525830</id>
      <parentid>514849</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:34:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2887" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Бобруйск
 |Оригиналон ном          = {{lang-be|Бабруйск}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Белорусси
 |Герб                    = Coat of Arms of Babruisk, Belarus.svg
 |Тырыса                  = Flag of Babruisk, Belarus.svg
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 200px
  |lat_deg =53 |lat_min =06 |lat_sec =
  |lon_deg =29 |lon_min =13 |lon_sec =
  |CoordAddon             = type:city
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Белоруссийы административон дих{{!}}Облæст
 |Регион                  = Могилёвы облæст
 |Регион таблицæйы        = Могилёвы облæст
 |Районы тип              = Район (Белорусси){{!}}Район
 |Район                   = Бобруйсчы район
 |Район таблицæйы         = Бобруйсчы район
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 1387
 |Фыццаг кой              = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 96,4
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +375 225
 |Посты индекстæ          = 213801—213830
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Бобру́йск''' ({{lang-be|Бабруйск}}) у сахар [[Белорусси]]йы [[Могилёвы облæст]]ы, [[Бобруйсчы район]]ы административон центр.

{{къæртт-Белорусси}}
{{Могилёвы облæсты сахартæ}}

[[Категори:Могилёвы облæсты сахартæ]]</text>
      <sha1>ayrkx4czedp056ra2nwk212eu5wieul</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525831</id>
      <parentid>525830</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:34:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2944" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Бобруйск
 |Оригиналон ном          = {{lang-be|Бабруйск}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Белорусси
 |Герб                    = Coat of Arms of Babruisk, Belarus.svg
 |Тырыса                  = Flag of Babruisk, Belarus.svg
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 200px
  |lat_deg =53 |lat_min =06 |lat_sec =
  |lon_deg =29 |lon_min =13 |lon_sec =
  |CoordAddon             = type:city
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Белоруссийы административон дих{{!}}Облæст
 |Регион                  = Могилёвы облæст
 |Регион таблицæйы        = Могилёвы облæст
 |Районы тип              = Район (Белорусси){{!}}Район
 |Район                   = Бобруйсчы район
 |Район таблицæйы         = Бобруйсчы район
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 1387
 |Фыццаг кой              = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 96,4
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +375 225
 |Посты индекстæ          = 213801—213830
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Бобру́йск''' ({{lang-be|Бабруйск}}) у сахар [[Белорусси]]йы [[Могилёвы облæст]]ы, [[Бобруйсчы район]]ы административон центр.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Белорусси}}
{{Могилёвы облæсты сахартæ}}

[[Категори:Могилёвы облæсты сахартæ]]</text>
      <sha1>1vw6n1ioz41ystxjblatsyjb0rdnnmr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Карлсруэ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>56691</id>
    <revision>
      <id>525977</id>
      <parentid>502658</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:44:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3243" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Карлсруэ
 |Оригиналон ном          = {{lang-de|Karlsruhe}}
 |Паддзахад               = Герман
 |Герб                    = DEU Karlsruhe COA.svg
 |Тырыса                  = Flagge Karlsruhe.svg
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 175
 |lat_deg = 49 |lat_min = 01 |lat_sec = 
 |lon_deg = 8 |lon_min = 24 |lon_sec = 
 |CoordAddon              = type:city 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Германы зæххытæ{{!}}Зæхх
 |Регион                  = Баден-Вюртемберг
 |Регион таблицæйы        = Баден-Вюртемберг
 |Районы тип              = Административон зылд (Герман){{!}}Административон зылд
 |Район                   = Карлсруэ (административон зылд)
 |Район таблицæйы         = Карлсруэ (административон зылд){{!}}Карлсруэ
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 1715
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 173,42
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +1
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = +49 721
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Ка́рлсруэ''' ({{lang-de|Karlsruhe}} {{IPA|[ˈkaʁlsˌʁuːə]}}, {{lang-als|Karlsrueh}}, {{lang2|sfr|pfl|Kallsruh}}) у сахар [[Герман]]ы [[Баден-Вюртемберг|Баден-Вюртемберджы]].

== Галерей ==
&lt;gallery class=center&gt;
Karlsruhe-Oberlandesgericht-02-2021-gje.jpg
Karlsruhe-Paedagogische Hochschule-02-Moltkestr-2021-gje.jpg
Karlsruhe-Christuskirche-18-2021-gje.jpg
Karlsruhe-Grenadierkaserne-06-2021-gje.jpg
Karlsruhe-Grenadierkaserne-16-2021-gje.jpg
Karlsruhe-Haydnplatz-24-2021-gje.jpg
Karlsruhe-Klinikum-42-von Moltkestr-2021-gje.jpg
Karlsruhe-Verwaltungsgericht-04-2021-gje.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Герман}}

[[Категори:Баден-Вюртемберджы сахартæ]]</text>
      <sha1>ch4giepqk57dhg2duf5satbcpsloqal</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Осиповичи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58412</id>
    <revision>
      <id>525832</id>
      <parentid>514855</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T15:34:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2937" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Осиповичи
 |Оригиналон ном          = {{lang-be|Асіповічы}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Белорусси
 |Герб                    = BIA Osipowicze COA.png
 |Тырыса                  = Flag of Osipovichi, Belarus.svg
 |Гербы уæрх              = 70
 |Тырысайы уæрх           = 175
  |lat_deg =53 |lat_min =18 |lat_sec =
  |lon_deg =28 |lon_min =39 |lon_sec =
  |CoordAddon             = type:city
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Белоруссийы административон дих{{!}}Облæст
 |Регион                  = Могилёвы облæст
 |Регион таблицæйы        = Могилёвы облæст
 |Районы тип              = Район (Белорусси){{!}}Район
 |Район                   = Осиповичийы район
 |Район таблицæйы         = Осиповичийы район
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 1872
 |Фыццаг кой              = 
 |Статус кæдæй            = 1935
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +3
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +375 2235
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Осипо́вичи''' ({{lang-be|Асіповічы}}) у сахар [[Белорусси]]йы [[Могилёвы облæст]]ы, [[Осиповичийы район]]ы административон центр.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Белорусси}}
{{Могилёвы облæсты сахартæ}}

[[Категори:Могилёвы облæсты сахартæ]]</text>
      <sha1>13bxstyca8cko10r5s6s45c27ej7gr5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Арчил Къахеттаг</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58743</id>
    <revision>
      <id>525920</id>
      <parentid>514392</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:17:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4502" xml:space="preserve">{{Паддзахадон архайæг
|имя            = Арчил
|оригинал имени = {{lang-ka|არჩილი}}
|порядок        = 
|изображение    =
|должность      = Къахеты æлдар
|флаг           =
|периодначало   = 
|периодконец    = 
|предшественник = 
|преемник       = 
|образование    =
|дата рождения  =
|место рождения =
|дата смерти    = 
|место смерти   =
|в браке        =
|дети           = 
|похоронен      =
|род            = [[Хосроидтæ]]
|отец           =
|мать           =
|награды        =
}}
'''Арчил''' ({{lang-ge|არჩილი}}) уыдис [[Къахет]]ы чырыстон æлдар (кънйаз), цард VIII æнусы. [[Гуырдзиаг растуырнæг еклези]]мæ гæсгæ у чырыстон [[Сыгъдæгтæ (чырыстонад)|сыгъдæг]].

Арчилы царды тыххæй зонæм гуырдзиаг азгайфыстыты æмбырдгонд «[[Картлис цховреба]]йы» руаджы. Арчилы гыццыл кой дзы цæуы [[Джуаншер Джуаншериани|Джуаншеры]] куысты, æмæ æндæр цыбыр азгайфыст, æнæзонгæ авторæй æмæ æнæбæрæг рæстæджы фыст, фæлæ Джуаншеры куысты фæстæ чи æрбафтæуыд, «Арчилы хъизæмардзинад» чи хуыйны æмæ Арчил хъизæмæргæнæг куыд сси, ууыл чи дзуры, уым.

Арчил уыдис Иберийы раздæры паддзæхты мыггагæн, [[Хосроидтæ]]н, се фæдон, æмæ Къахеты æлдар Стефанозы (685-736) фырт. Æлдар куы уыд, уыцы рæстæг араббæгты ныббырстытæ Кавказмæ райдыдтой. Мирван ибн Мухаммад 735-737 азты цы экспедици кодта, уый тыххæй Арчил æмæ йе ’фсымæр Мириан алыгъдысты Егрисийы фæстæ [[Абазги]]мæ, æмæ уым бынæттон хицау Леон I-имæ баиу кодтой, цæмæй Анакопи араббæгтæй хъæхъхъæнын сæ бон уа. Уый фæстæ, Къахетимæ куы æрыздæхт, Арчил райдыдта йæ хæххон муртаккон дæлбарты æхсæн чырыстонад парахат кæнын.

786-æм азмæ ’ввахс скæсæйнæг Гуырдзыстоныл [[Араббаг адæм|араббæгтæ]] райдыдтой сæ ног ныббырст, ацы хатт йæ раздзог уыд Хузайма ибн Хазим, араббаг халиф Аль-Хади Кавказы бæстыхицауæй кæй скодта, уый. Арчилæн уæлæхиз кæныны фадат нæ уыди, æмæ сабырдзинадæй лæгъстæ кæнын райдыдта. Хузайма ибн Хазим сабырдзинадыл сразы и, æмæ Арчилæн лæвæртæ æрвитынмæ хъавыдта, фæлæ йæм афтæ хъуыд, цæмæй Арчил [[пысылмон дин]] райса. Арчил уыимæ не сразы, æмæ йæ ахастонмæ рарвыстой. Уый фæстæ бæстыхицау, Арчил Хосроидты фæдон кæй у, æмæ Кавказмæ алидзæг Византияйы император Ираклийæ æмбæхст хæзнаты тыххæй цыдæртæ кæй зоны, уый куы базыдта, уæд Арчилы спысылмон кæныныл тыхджындæр фæлварын байдыдта, фæлæ йæм кæй нæ бантысдзæн, уый куы бамбæрста, уæд Арчилæн йæ сæр акъуырын бардзырд рахаста.

Уый фæстæ сси Гуырдзиаг аргъуаны сыгъдæг, йæ мысæн бон у 4-æм июлы.

== Литературæ ==
* Rapp, Stephen H. (2003), ''Studies In Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts''
* Toumanoff, Cyril (1963). ''Studies in Christian Caucasian History'', pp.&amp;nbsp;394–95. [[Вашингтон]]: [[Georgetown University Press]]

[[Категори:Хосроидтæ]]</text>
      <sha1>lfl94rctyxs67hiswb5v0bvoe0itx2s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гусантæ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58790</id>
    <revision>
      <id>525948</id>
      <parentid>505986</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:37:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6613" xml:space="preserve">[[Файл:Գուսանների_հուշարձանը_Գյումրիում_06.JPG|thumb|right|250px|Дыууæ гусаны дурфыст [[Гюмри|Гюмрийы]], æвдисыШерамы æмæ Дживанийы]]
[[Файл:Aszugh.jpg|thumb|right|250px|Ашуг]]
'''Гусан''' кæнæ '''госан''' ({{Lang-hy|Գուսան}}, парф. ''gōsān'' — йе ’цæг нысаниуæг дырысæй бæлвырд нæу) — [[Стыр Сомих|Сомихы]], Парфийы, Сасанидон Ираны адæмон зарæггæнджытæ, рапсодтæ, æмрæстæджы уыдысты мимтæ æмæ актёртæ.

== Этимологи ==
Мери Бойсы нымадмæ гæсгæ, сомихаг ном — ''гусан'' рацыдис парфянон ''gōsān''-æй, уый та парфянон æвзагæй рацыдис астæупарфянонмæ ''kōsān''-ы формæйы, уырдыгæй та сомихаг æвзагмæ&lt;ref name=&quot;Мецопеци&quot;&gt;Mary Boyce. — The Parthian gōsān and Iranian Minstrel Tradition&lt;/ref&gt;.. Рачье Ачарянмæ гæсгæ, сомих æвзаджы цы ''говасан'' дзырд фæзындис, уый ист уыдис рагон перстæй, уым транслитерацийы фæткмæ гæсгæ, йæ хуыз фæивта. Уый фæстæ историон эволюцийы бæлвырд этапыл дзырд ''гусан'' раздæхт сомихаг æвзагмæ перисаг формæйы&lt;ref name=&quot;Tahmizyan&quot;&gt; Nigoghos G. Tahmizyan. Gusan Art in Historic Armenia. — Journal of the Society for Armenian Studies (JSAS). — California State University, 2000. — С. 101-106.&lt;/ref&gt;.

== Госантæ Парфийы æмæ Сасанидон Ираны ==
[[Файл:Barbad_playing_for_Khosrau_II.jpg|thumb|right|250px|Барбад зары Хосровом II раз]]
Музыкæ æмæ поэзи ахстой парфянон культурæйы ахсджиаг хай. Ратæдзæнтæй нæ базыдтам парфянон госантæ куыд ахуыр кодтой, фæлæ Рагон Ираны професситæ фыдæй фыртмæ дæтгæйæ уыдысты, уый гæнæн ис æвдисы, æмæ госантæ дæр ахуырад истой сæ бинонты æмæ сæ зонынæдтæ дæттой фыдæй фыртмæ. Гæнæн ис, æмæ алкæцы феодалон мыггаджы уыдис сæхи мыггагон госан-менестрелтæ, кæдон зыдтой мыггаджы истори æмæ æгъдæуттæ, æмæ сыл зарыдысты сæ зарджыты. 

Госанты æмдæвгæты æмæ уацмысты репертуар уыд алыхуызон: лирикæ, элеги, сатирæ æмæ а.д. Растдæр госантæ сæ уацмысты, Авестæйы таурæгътæм ноджы бафтыдтой цыдæртæ, нымадтой йæ парфянты историйыл, эпикон æмæ хъайтарон элементтæй йæ срæсугъд кодтой, æмæ афтæмæй уæрæх кодтой парфянты истори фыдæй фыртмæ. 

Госантæн уыдис бирæ стыр привилегитæ æмæ авторитет рагонираны æхсæнады, æнæ уыдонæй иу нысаниуæгджын мадзал дæр нæ уагътой.

Госанты аивад ноджы тынгдæр рапарахат ис Сасанидты эпохæйы. Госантæй иуыл номдзыдтæй Сасанидты дуджы сæ иу уыдис [[Барбад]].

== Гусантæ Сомихы ==
Динон æмæ адæмон зарджыты æмæ сæ инструменталон фæсдзыды равзæрд цæуы незаманы дугæй. Зарджытæ фæзынынц сомихаг адæмон аивады алыхуызон раныхасæй. Зæгъæм, ритуалтæ, динон æгъдæуттæ ’мæ мифологон фæлгондзтæ музыкæйы, поэзийы, кафты æмæ театры хуызы. Рагон заманы Сомихы уыдис «''випасантæ''» (таурæгъгæнæгтæ), фæзындысты I миназы нæ э. а, аивад æмæ музыкæйы рахизын кодтой нæуæг æмвæзмæ. VI æнусы нæ э. а. популярон музыкалон-поэтикон формæ куы фæзындис, уæд випасанты аивад йæ тæмæны бацыд. Рæстæджы цыдимæ сæ баивтой «''говасатæ''», кæдоны стæй зындгонд уыдысты куыд «''гусантæ''». 

Фæстæгты аивад лæууы астæузаманон сомихаг культурæйы иуыл ахсджиагдæр разындты æхсæн, ныууагъта æнæссæугæ фæд адæмы æнкъарæнты æмæ удон царды. 

Рагон [[Сомих|Сомихы]] профессионалон театры аивадæн уыдис æртæ хуызы: 

# дзайнарку-гусанты трагедийы театр («мæлæтыл дзурæг»), кæнæ вохбергаков;
# катакагусанты кæнæ катакергакты комедийы театр;
# гусанты-мимосты театр.

Гусанты зарджыты тыххæй фыстой рагон сомихаг литературон архайджытæ: V-æм æнусы историктæ Агафангел, Фавстос Бузанд, [[Мовсес Хоренаци]], Егише æмæ æндæртæ. Гусанæ зардысты музыкалон инструментты фæсдзыды, арæхдæр фынгтыл, чындзæхсæвтыл æмæ зиæнттыл. Уымæй уæлдай ма кодтой эпикон зарджытæ, мифологон таурæгътæ æмæ а. д. [[Еклези|Чырыстон еклези]] цыдис гусанты ныхмæ, уымæн æмæ зарыдысты зæххон уарзондзинадыл, адæмон хъайтарты фесгуыхтдзинадыл, хуыдтысты аръуаны æгъдæуттыл. [[XVIII æнус|XVIII]]—[[XIX æнус|XIX]] æнусты гусанты фæивтой ашугтæ.

== Фиппаинæгтæ ==
{{Фиппаинæгтæ|2}}

[[Категори:Сомихы музыкæ]]
[[Категори:Ираны музыкæ]]</text>
      <sha1>tmvmmxdo5gat8k57k533mfeq9qiy7h3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525967</id>
      <parentid>525948</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:33:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6616" xml:space="preserve">[[Файл:Գուսանների_հուշարձանը_Գյումրիում_06.JPG|thumb|right|250px|Дыууæ гусаны дурфыст [[Гюмри|Гюмрийы]], æвдисыШерамы æмæ Дживанийы]]
[[Файл:Aszugh.jpg|thumb|right|250px|Ашуг]]
'''Гусан''' кæнæ '''госан''' ({{Lang-hy|Գուսան}}, парф. ''gōsān'' — йе ’цæг нысаниуæг дырысæй бæлвырд нæу) — [[Стыр Сомих|Сомихы]], Парфийы, Сасанидон Ираны адæмон зарæггæнджытæ, рапсодтæ, æмрæстæджы уыдысты мимтæ æмæ актёртæ.

== Этимологи ==
Мери Бойсы нымадмæ гæсгæ, сомихаг ном — ''гусан'' рацыдис парфянон ''gōsān''-æй, уый та парфянон æвзагæй рацыдис астæупарфянонмæ ''kōsān''-ы формæйы, уырдыгæй та сомихаг æвзагмæ&lt;ref name=&quot;Мецопеци&quot;&gt;Mary Boyce. — The Parthian gōsān and Iranian Minstrel Tradition&lt;/ref&gt;. [[Рачия Ачарян]]мæ гæсгæ, сомих æвзаджы цы ''говасан'' дзырд фæзындис, уый ист уыдис рагон перстæй, уым транслитерацийы фæткмæ гæсгæ, йæ хуыз фæивта. Уый фæстæ историон эволюцийы бæлвырд этапыл дзырд ''гусан'' раздæхт сомихаг æвзагмæ перисаг формæйы&lt;ref name=&quot;Tahmizyan&quot;&gt; Nigoghos G. Tahmizyan. Gusan Art in Historic Armenia. — Journal of the Society for Armenian Studies (JSAS). — California State University, 2000. — С. 101-106.&lt;/ref&gt;.

== Госантæ Парфийы æмæ Сасанидон Ираны ==
[[Файл:Barbad_playing_for_Khosrau_II.jpg|thumb|right|250px|Барбад зары Хосровом II раз]]
Музыкæ æмæ поэзи ахстой парфянон культурæйы ахсджиаг хай. Ратæдзæнтæй нæ базыдтам парфянон госантæ куыд ахуыр кодтой, фæлæ Рагон Ираны професситæ фыдæй фыртмæ дæтгæйæ уыдысты, уый гæнæн ис æвдисы, æмæ госантæ дæр ахуырад истой сæ бинонты æмæ сæ зонынæдтæ дæттой фыдæй фыртмæ. Гæнæн ис, æмæ алкæцы феодалон мыггаджы уыдис сæхи мыггагон госан-менестрелтæ, кæдон зыдтой мыггаджы истори æмæ æгъдæуттæ, æмæ сыл зарыдысты сæ зарджыты. 

Госанты æмдæвгæты æмæ уацмысты репертуар уыд алыхуызон: лирикæ, элеги, сатирæ æмæ а.д. Растдæр госантæ сæ уацмысты, Авестæйы таурæгътæм ноджы бафтыдтой цыдæртæ, нымадтой йæ парфянты историйыл, эпикон æмæ хъайтарон элементтæй йæ срæсугъд кодтой, æмæ афтæмæй уæрæх кодтой парфянты истори фыдæй фыртмæ. 

Госантæн уыдис бирæ стыр привилегитæ æмæ авторитет рагонираны æхсæнады, æнæ уыдонæй иу нысаниуæгджын мадзал дæр нæ уагътой.

Госанты аивад ноджы тынгдæр рапарахат ис Сасанидты эпохæйы. Госантæй иуыл номдзыдтæй Сасанидты дуджы сæ иу уыдис [[Барбад]].

== Гусантæ Сомихы ==
Динон æмæ адæмон зарджыты æмæ сæ инструменталон фæсдзыды равзæрд цæуы незаманы дугæй. Зарджытæ фæзынынц сомихаг адæмон аивады алыхуызон раныхасæй. Зæгъæм, ритуалтæ, динон æгъдæуттæ ’мæ мифологон фæлгондзтæ музыкæйы, поэзийы, кафты æмæ театры хуызы. Рагон заманы Сомихы уыдис «''випасантæ''» (таурæгъгæнæгтæ), фæзындысты I миназы нæ э. а, аивад æмæ музыкæйы рахизын кодтой нæуæг æмвæзмæ. VI æнусы нæ э. а. популярон музыкалон-поэтикон формæ куы фæзындис, уæд випасанты аивад йæ тæмæны бацыд. Рæстæджы цыдимæ сæ баивтой «''говасатæ''», кæдоны стæй зындгонд уыдысты куыд «''гусантæ''». 

Фæстæгты аивад лæууы астæузаманон сомихаг культурæйы иуыл ахсджиагдæр разындты æхсæн, ныууагъта æнæссæугæ фæд адæмы æнкъарæнты æмæ удон царды. 

Рагон [[Сомих|Сомихы]] профессионалон театры аивадæн уыдис æртæ хуызы: 

# дзайнарку-гусанты трагедийы театр («мæлæтыл дзурæг»), кæнæ вохбергаков;
# катакагусанты кæнæ катакергакты комедийы театр;
# гусанты-мимосты театр.

Гусанты зарджыты тыххæй фыстой рагон сомихаг литературон архайджытæ: V-æм æнусы историктæ Агафангел, Фавстос Бузанд, [[Мовсес Хоренаци]], Егише æмæ æндæртæ. Гусанæ зардысты музыкалон инструментты фæсдзыды, арæхдæр фынгтыл, чындзæхсæвтыл æмæ зиæнттыл. Уымæй уæлдай ма кодтой эпикон зарджытæ, мифологон таурæгътæ æмæ а. д. [[Еклези|Чырыстон еклези]] цыдис гусанты ныхмæ, уымæн æмæ зарыдысты зæххон уарзондзинадыл, адæмон хъайтарты фесгуыхтдзинадыл, хуыдтысты аръуаны æгъдæуттыл. [[XVIII æнус|XVIII]]—[[XIX æнус|XIX]] æнусты гусанты фæивтой ашугтæ.

== Фиппаинæгтæ ==
{{Фиппаинæгтæ|2}}

[[Категори:Сомихы музыкæ]]
[[Категори:Ираны музыкæ]]</text>
      <sha1>t2dhvlh3ds06a53lc61u06gdmky4g7l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хъулаты Агуындæ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58973</id>
    <revision>
      <id>525953</id>
      <parentid>507857</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:47:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8996" xml:space="preserve">{{Музыкант}}
'''Хъулаты Елхъаны чызг Агуындæ''' (райгуырдис 1975-æм азы 29 декабры [[Дзæуджыхъæу]]ы) у уæрæсейæг оперон зарæггæнæг (меццо-сопрано), 2014-æм азæй у Мæскуыйы [[Стыр театр]]ы солист, Уæрæсейы Федерацийы сгуыхт артист (2018).

== Цардафыст ==
Райгуырдис Дзæуджыхъæуы, ирон бинонты. Йæ фыд, Хъулаты Владимиры фырт Елхъан (1935—2002) уыдис оперæ æмæ эстрадæйы зарæггæнæг, æмæ йæ мад, Третьяк Борисы чызг Иринæ дæр, уыд оперон зарæггæнæг.

1993—1996 азты ахуыр кодта Дзæуджыхъæуы аивадон ахуырдоны дирижергæныны хайады (Хосроты Т.А-йы кълас).

1996—2005 азты ахуыр кодта С.В. Рахманиновы номыл Ростовы паддзахадон консерваторийы хорон дирижергæнæны факультет (каст фæци 2000-æм азы) æмæ вокалон факультеты (каст фæци 2005 азы).

2003—2005 азты ахуыр кодта Галинæ Вишневскайы Оперон зæрыны центры (Г.П.Вишневскайы къласы).

2005-æм азы æрхуыдтой йæ Стыр театрмæ, С. С. Прокофьевы оперæ &quot;Хæст æмæ сабырдзинад&quot; Соняйы парти сæххæст кæнынмæ. Дирижёр уыд А. А. Ведерников.

Ацы азы дæр æрхуыдтой йæ Е. В. Колобковы номыл Мæскуыйы театр &quot;Ног оперæ&quot;-мæ, æмæ дзы куыста 2014-æм азы онг.

2009-æм азæй у Новосибирскы оперæ æмæ балеты театры æрхуынд солист, æххæст дзы кодта уыцы партитæ: Кончаковна («Кънйаз Игорь» А. Бородин), Кармен («Кармен» Ж. Бизе), Полинæ («Пиковая дама» П. Чайковский), Любаша («Царская невеста» Н. Римский-Корсаков). 

2014-æм азы ноябрæй — [[Стыр театр]]ы солист.

2015-æм азы 14 июлы Стыр театры историон сценæйыл æрцыд Ж. Бизейы оперæ &quot;Кармен&quot;-ы премьерæ, Хъулаты Агуындæ дзы сæйраг парти æххæст кодта.

2016-æм азы æххæст кодта &quot;Кармен&quot;-ы сæйраг парти Франко Дзефирелли сæвæрды, Арена де Веронайы сценæйыл.

2017-æм азы сæххæст кодта Кончаковнайы парти оперæ &quot;Кънйаз Игор&quot;-ы (Дмитри Черняковы сæвæрд) Нидерландты оперæйы сценæйыл.

2018-æм азы сæххæст кодта Ульрикæйы парти оперæ &quot;Бал-Маскарады&quot; Израилы оперæ сценæйыл.

2019-æм азы сæххæст кодта сæйраг парти оперæ &quot;Кармен&quot;-ы Токиойы оперæйы æмæ Прециозиллæйы парти оперæ &quot;Хъысмæты тых&quot;-ы Немыцаг оперæйы Берлины.

Иумæ куыста бирæ зындгонд дирижертимæ: Геннадий Рождественский, Владимир Федосеев, Юрий Симонов, Владимир Минин, Михаил Плетнев, Александр Ведерников, Сохиты Туган æмæ афтæ дарддæр.

== Бинонтæ ==
* Фыд — Хъулаты Владимиры фырт Елхъан (1935—2002), оперон æмæ камерон зарæггæнæг (баритон), композитор, Уæрæсейы адæмон артист. Цæгат Ирыстоны оперæ æмæ балеты театры солист (1969—2002).
* Мад — Хъулаты Борисы фырт Иринæ (æцæг мыггаг — Третьяк), оперон зарæггæнæг (сопрано).
* Æфсымæр — Хъулаты Елхъаны фырт Алан (райгуырдис 1964 азы) — оперон зарæггæнæг.
* Хо — Хъулаты Елхъаны чызг Ася.
* Мой — Алексей Татаринцев (райгуырдис 1981 азы) — оперон зарæггæнæг (тенор), Мæскуыйы театр &quot;Ног оперæ&quot;-йы солист.
** Фырт — Даниил
** Чызджытæ— Виолетта и Амелия

== Партитæ ==

=== Стыр театры ===
[[Файл:Опера_&quot;Кармен&quot;_в_Большом_театре_28.11.2017,_Ария_Кармен_&quot;Хабанера&quot;.ogv|мини|300x300пкс|Хабанера Кармен в исполнении Агунды Кулаевой (Большой театр, 2017)]]

* ''Соня'' («Война и мир» С. С. Прокофьев, 2005)
* ''Любашæ'' («Царская невеста» Н. А. Римский-Корсаков, 2014)
* ''Княгиня Эболи'' («Дон Карлос» Дж. Верди, 2014)
* ''[[Митын Æхсин]]'' (История Кая и Герды С. Баневича, 2014)
* ''Кончаковна'' («Князь Игорь» А. Бородин, 2014)
* ''Полинæ'' («Пиковая дама» П. И. Чайковский, 2015)
* ''Кармен'' («Кармен» Ж. Бизе, 2015)
* ''Лаурæ'' («Каменный гость» А. С. Даргомыжский, 2016)
* ''Маргаритæ'' («Осуждение Фауста» Г. Берлиоз, 2016)
* ''Весна-Красна'' («Снегурочка» Н. А. Римский-Корсаков, 2017)
* ''Маринæ Мнишек'' («Борис Годунов» М. П. Мусоргский, 2019)

=== Æндæр репертуар ===

* ''Марина Мнишек'' («Борис Годунов» М. П. Мусоргский)
* ''Азучена'' («Трубадур» Дж. Верди)
* ''Графиня, Полина и Гувернантка'' («Пиковая дама» П. И. Чайковский)
* ''Любаша, Дуняша'' («Царская невеста» Н. А. Римский-Корсаков)
* ''Женя Комелькова'' («Зори здесь тихие» К. Молчанов)
* ''Арзаче'' («Семирамида» Дж. Россини)
* ''Кармен'' («Кармен» Ж. Бизе)
* ''Далилы'' («Самсон и Далила» К. Сен-Санса)
* ''Княгиня Эболи'' («Дон Карлос» Дж. Верди)
* ''Соня'' («Война и мир» С. С. Прокофьев)
* ''Кончаковна'' («Князь Игорь» А. П. Бородин)
* ''Лель'' («Снегурочка» Н. А. Римский-Корсаков)
* ''Ольга'' («Евгений Онегин» П. И. Чайковский)
* ''Ратмир'' («Руслан и Людмила» М. И. Глинка)
* ''Дзита'' («Джанни Скикки» Дж. Пуччини)
* ''Золушка'' («Золушка» Дж. Россини)
* ''Сантуцца, Лола'' («Сельская честь» П. Масканьи)
* ''Маддалена'' («Риголетто» Дж. Верди)
* ''Фенена'' («Набукко» Дж. Верди)
* ''Флора'' («Травиата» Дж. Верди)
* ''Марфа'' («Хованщина» М. П. Мусоргского)
* ''Амнерис'' («Аида» Дж. Верди)
* партия меццо-сопрано Реквиемы Дж. Верди.

== Хорзæхтæ ==

* Уæрæсейы Федерацийы сгуыхт артист ([[2018-æм аз|2018]]).
* Республикæ Цæгат Ирыстон—Аланийы сгуыхт артист ([[2015-æм аз|2015]]).
* Борис Христовы номыл Æхсæнадæмон æвзонг оперæйы зарæггæнджыты конкурсы III-æм премийы лауреат (Софи, Болгари, 2009 г.)

== Фиппаинæгтæ ==
{{Фиппаинæгтæ}}

== Æрвитæнтæ ==
* [http://www.bolshoi.ru/persons/opera/740/ Информация на сайте Большого театра]
* [http://www.novayaopera.ru/?artist=agunda_kulaeva#_ Информация на сайте театра Новая опера]

[[Категори:Уæрæсейы Федерацийы сгуыхт артисттæ]]
[[Категори:Зындгонд адæм алфавитмæ гæсгæ]]
[[Категори:Дзæуджыхъæуы чи райгуырдис, уыдон]]
[[Категори:Википеди:Æмдуггæгты биографитæ]]</text>
      <sha1>7zaq7red4qpdu1xzu8y55eidbfmi61x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бенц, Карл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>59380</id>
    <revision>
      <id>525951</id>
      <parentid>511346</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:45:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16505" xml:space="preserve">{{Персонæ
| имя = Карл Бенц
| оригинал имени = {{lang-de|Carl Benz}}
| изображение = Carl-Benz coloriert.jpg
| род деятельности = 
| дата рождения = 
| место рождения = 
| гражданство = 
| подданство = 
| дата смерти = 
| место смерти = 
| отец = 
| мать = 
| супруга = [[Бенц, Берта|Берта Рингер]]
| дети = 
| награды и премии = 
| сайт = 
| викисклад = 
}}
'''Карл Фри́дрих Михаэ́ль Бенц''' ({{Lang-de|Carl&lt;ref name=&quot;Berner&quot;&gt;[http://www.bernerzeitung.ch/auto/technik/Ausdauersportler-mit-zwei-Sternen/story/26674217 «Berner Zeitung»: «Ausdauersportler mit zwei Sternen»]{{ref-de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biographie&quot;&gt;[http://www.carl-benz-auto.de/html/biographie.html «Carl Friedrich Benz»] {{Wayback|url=http://www.carl-benz-auto.de/html/biographie.html |date=20130824203611 }}{{ref-de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;schwaebische&quot;&gt;[http://www.schwaebische.de/home_artikel,-Kalenderblatt-2014-4-April-_arid,5620522.html Kalenderblatt 2014: 4. April]{{ref-de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;mainpost&quot;&gt;[http://www.mainpost.de/regional/schweinfurt/An-der-Hainig-Kreuzung-krachts-am-meisten;art742,8082684 An der Hainig-Kreuzung kracht's am meisten]{{ref-de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;motor&quot;&gt;[http://www.motor-klassik.de/szene/125-jahre-automobil-karl-benz-erfinder-des-automobils-3448136.html Alles über Mercedes-Benz]{{ref-de}}&lt;/ref&gt; (Karl) Friedrich Michael Benz}} {{IPA|[kaɐ̯l ˈfʁiːdʁɪç ˈbɛnts]}}, райгуырдис [[1844-æм аз]]ы 25 ноябры, Мюльбурджы (Карлсруэ) — амардис [[1929-æм аз]]ы [[4 апрелы]], Ладенбурджы) уыдис немыцаг инженер, мидсудзгæ змæлынгæнæгæй кусæг [[хæдтулгæ]] фыццаг чи æрхъуыды кодта, уыдонæй иу, автомобилон арæзтады фадыджы раздзæуæг.

== Цардафыст ==

=== Рагазтæ ===
Карл Фридрих Бенц райгуырдис 1844-æм азы 25 ноябры сахар Мюльбурджы, Германы. Йæ фыд уыдис поезды машинист,æмæ иу хатт, поезды гом кабинæйы бадгæйæ, суазал ис, фæрынчын æмæ амардис. Йæ фыртыл уæд цыдис дыууæ азы. Йæ ныййарджыты фæндыд сæ сывæллонæн раттын хорз ахуырад. Карл Фридрих райдайæн скъола [[Карлсруэ]]йы каст куы фæци, уæд, 1853-æм азы, бацыдис техникон лицеймæ (ныры Бисмаркы гимназ), уый фæстæ та, 1860-æм азы, политехникон университетмæ.

Æрыгон куы уыдис, уæд æй сцымыдис кодтой къамтæ исын æмæ къулыл ауындгæ сахæтты цалцæг кæныны куыст.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.kolesa.ru/article/karl-benc-mehanik-kotoryj-ne-ljubil-parovozy-2015-09-26|title=Карл Бенц: механик, который не любил паровозы — КОЛЕСА.ру – автомобильный журнал|publisher=www.kolesa.ru|lang=ru|accessdate=2019-08-06}}&lt;/ref&gt;.

1864-æм азы 9 июлы, 19-аздзыдæй каст фæцис Карлсруэйы университеты техникон механикæйы факультет. Уыдис Фердинанд Редтенбахеры ахуыргæнинаг.

Куыста машинæаразæн заводы сахар Карлсруэйы. Куыста дзы дыууæ азы.

Фондз азы дæргъы куыста инженер æмæ конструкторæй машинæаразæн заводты Мангеймы, Пфорцгеймы æмæ Венæйы.

1871-æм азы Август Риттеримæ иумæ байгом кодта механикон æрмадз Мангеймы. Æрмадз уагъта цæгджын дзауматæ æмæ згъæрæй конд арæзтадон æрмæджытæ, ифтонггæрзтæ. Тагъд рæстæджы Карл Бенц, йæ усаджы фыдæй райста æхца æмæ балхæдта йе ’мбалы хай. Карл æмæ йæ усаг Бертæ Рихтербаиу кодтой сæ цард 1872-æм азы 20 июлы. Рантыстис сын фондз сывæллоны.

=== Карьерæ ===
[[Файл:Benz_Patent_Motorwagen_(replica)_IMG_0850.jpg|галиу|мини|1886-æм азы уагъд «Motorwagen»-ы реконструкци]]
[[Файл:Основные_узлы_первого_автомобиля._Реплика_автомузея_УГМК.jpg|галиу|мини|Фыццаг хæдтулгæйы сæйрагдæр æлхынцъытæ]]

Йе ’рмадзы Карл Бенц райдыдта аразын ног мидсудзгæ змæлынгæнджытæ. 1878-æм азы 31 декабры райста патент дыууæтактон бензинæй кусæг змæлынгæнæг кæй æрхъуыды кодта.

Рæхджы Карл Бенцы къухы бафтыдис райсын патенттæ фидæны автомобилы æппæт ахсджиаг æлхынцъытæ æмæ системæты тыххæй: акселератор, ссудзæн цырагъ æмæ батарейæ кусæг ссудзæны системæ, карбюратор, æмхæстдзинад, алæвæрдтыты къопп æмæ донæй уазалгæнæн радиатор.

1882-æм азы сарæзта акционерон куыстуат «Gasmotoren Fabrik Mannheim», фæлæ 1883-æм азы йæ ахицæн кодта. 1883-æм азы велосипедты æрмадзы бындурыл сарæзта компани «Benz &amp; Company Rhenische Gasmotoren-Fabrik», ноджы зындгонддæр уыд куыд «Benz &amp; Cie». Компани райдыдта бензины змæлынгæнджытæ аразын æмæ уæй кæнын. Ам Бенц сарæзта йæ фыццаг хæдтулгæ.

Бенцы хæдтулгæйæн уыдис æртæ згъæрæй гонд цалхы: æрымысæгæн йæ бон нæ уыдис йæ дыууæ раззаг цалхы æмрæстæджы сзилдух кæнын. Змæлгæ кодта цыппартактон бензинон змæлынгæнæй, йæ дыууæ фæстаг цалхы æстау чи уыдис, ахæмæй. Рæхысы руаджы зилæн цыдис фæстаг сæмæнмæ. Хæдтулгæйæн уыдис стъæлфæнæй кусæг ссудзæны системæ цырагъимæ, дифференциал, æмхæстдзинад æмæ дыууæ адæттæны — нейтралон æмæ раззаг. Змæлынгæнæг йæхи донæй уазал кодта, терморегуляци та æххæст цыдис змæлынгæнæджы цилиндрæй доны сысынадæй.

1885-æм азы автомобиль æрцæттæ уыд æмæ йæ схуыдтой «Motorwagen». 1886-æм азы январы патент йыл райстой, й' архайд бафæлвардтой, æмæ 1887-æм азы фенын æй кодтой йæ Парижы равдысты.

1888-æм азы райдыдта йæ хæдтулгæтæ уæй кæнын. Рæхджы байгом кодта ног уæйгæнæн филиал Парижы.

1888-æм азы Берта Бенц, йæ лæгæн ницы дзургæйæ, хæдтулгæ райста æмæ йыл араст Мангеймæй Пфорцгейммæ, йæ мады басгарынмæ. Иу боны дæргъы автомобилисттæ 106 километры дæрддзæг фæцыдысты. Фæндагыл уæвгæйæ цалдæр хатты балхæдтой бензин аптекæты, сыгъдæггæнæн хосау йæ кæм уæй кодтой, уым.&lt;ref&gt;[http://www.deutsches-museum.de/en/information/young-people/inventors-trail/mobility/benz/ Patent-Motorwagen. Carl Benz, 1886, Mannheim — The world’s first car journey] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131129122936/http://www.deutsches-museum.de/en/information/young-people/inventors-trail/mobility/benz|date=2013-11-29}}{{ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.mercedes-fans.de/klassik/klassik_artikel/id=5701 106 km — Bertha Benz auf Fernfahrt]{{ref-de}}&lt;/ref&gt;

1886-1893 æзты ауæй кодта 25 «Motorwagen» моделы хæдтулгæты.

1889-æм азы Бенцы минæвæр Францы равдыста йæ хæдтулгæ автомобилон æппæтдунеон равдысты Парижы. Æмрæстæджы дзы æвдыстой немыцаг компани Daimler-ы хæдтулгæтæ дæр. Фæлæ равдыст хорз уæйтæ не ’рхаста. Афтæ уыд 1890-æм азы онг, немыцаг компанитæн Бенцы хæдтулгæтæ аразын цалынмæ нæ бафæндыд, уалынмæ. Бындур сæвæрдтой ног фирмæйæн, æрмæстдæр Бенцы хæдтулгæтæ чи аразта, ахæмæн. Уый фæстæ Бенц æнæсцухæй куыста йæ ног проекттыл æмæ хæдтулгæты тестон азгъордтыл дæр.

1893-æм азы арæзтæуыд асламдæр дыууæбынатон хæдтулгæ Victoria, æртæ бæхы тыхы бæрц змæлынгæнæгæй кусæг æмæ фыппар цалхы кæмæн уыдис, ахæм. Йæ тагъдад уыдис 17-20 км/сах. Фыццаг азы 45 ахæм хæдтулгæты ауæй кодта.

1894-æм азы уадзын райдыдтой хæдтулгæтæ Velo. Velo-хæдтулгæ хайад иста фыццаг автомобилон ерысæй дугъы, Париж—Руаны. 

1895-æм азы арæзтæуыд фыццаг уæзласæн, æмæ ма историйы фыццаг автобустæ.

1897-æм азы сфæлдыста горизонталон авæрдимæ дыууæцилиндрон змæлынгæнæг, «контрæ-змæлынгæнæг» кæй хонынц, уый. Рæхджы та, «Benz»-æн йæ хæдтулгæтæ стыр æнтыстдзинæдтæ спортивон архæдты кæй æвдыстой, уый тыххæй систы популярон æмæ зындгонд æлхæнджыты æхсæн. Бирæ æнæнтыст азты фæстæ Карл Бенцы хъуыддаг æнтысджын сси.

1906-æм азы Карл Бенц, Берта Бенц æмæ сæ фырт Евгений æрцардысты Ладенбурджы. 1914-æм азы 25 ноябры Карлсруэйы техникон университет Карл Бенцæн цытджын докторы ном радта.

Фыццаг дунеон хæсты фæстæ Германы цы финансон кризис уыд, уый бирæ хайæдтæн зиан æрхасста, се ’хсæн хæдтулгæты арæзтад дæр уыдис. Уæззау экономикон ситуацийæ цæмæй фервазой, уый тыххæй 1926-æм азы 28 июны Карл Бенцы компани «Benz &amp; Cie» æмæ [[Готлиб Даймлер|Готлиб Даймлеры]] «DMG» сæхи баиу кодтой, æмæ ног концерн «Daimler-Benz» самадтой, абоны бон Daimler AG чи хуыйны, уый, æмæ сæ хæдтулгæтæн сæ нæмттæ «Mercedes-Benz»-ыл фæивдтой, DMG-йы æппæты хуыздæр модел &quot;Mercedes 35 PS&quot;-йы номæн. Хæдтулгæ «Mercedes» йæ ном райста Мерседес Еллинекы номæй, Даймлеры партнёр Эмиль Еллинекæн, ног хæдтулгæйы спецификацитæ сæ сæвæрдта, уымæн йæ чызг чи уыд. Ног фирмæйы логотип сси Даймлеры æрæтигъон стъалы («змæлынгæнæнтæ зæххæн, уæлдæфæн æмæ донæн»), йæ алфамбылай та ис Бенцы эмблемæйæ ист лавры къалиу.

=== Мæлæт ===
Карл Бенц йæ цардæй ахицæн 1929-æм азы 4 апрелы Ландебурджы, рæуджыты судзагы фæстæ. Берта Бенц та амардис бирæ рæстæг фæстæдæр, 1944-æм азы 5 майы.

Карл Бенцы номыл схуыдтой футболон клуб Вальдхофы стадион — Карл-Бенц-Стадион, æмæ ма Бенц-Пасс — хæххон æфцæг Антарктидæйы.

&lt;gallery&gt;
Файл:Werkstatt Carl Benz.png|Карл Бенцы фабрикæ Мангеймы, Герман
Файл:Benz Patent Motorwagen Engine.jpg|Карл Бенцы змæлынгæнæг (нырыккон къопи)
Файл:Karl Benz Führerschein.jpg|1888-æм азы 1 августы Карл Бенцæн кæй радтой, уыцы фыццаг скъæрæджы бартæ
Файл:Automuseum Dr Carl Benz.jpg|Карл Бенцы автомобилон музей Ландебургы, Герман
Файл:Patentmotorwagen mit Karl und Bertha Benz.jpg|Карл æмæ Берта Бенц
Файл:Berthabenzmemorialrouteschild.jpg|[[Берта Бенцы номыл мемориалон трассæ]], номарæн фæйнæг, Бенцы фыццаг хæдтулгæйыл цыд 1888-æм азы номыл
Файл:WslErsteTanke.jpg|Дунейы фыццаг «рæвдзгæнæн станци» — сахар Вислохы аптекæ, кæй мидæг Карл Бенцы ус балхæдтæ артæг йæ Мангейм-Пфорцгейм цыдæн
Файл:1915 Брусилов и в.кн.Георг.Михайлович.jpg|[[Брусилов, Алексей Алексейы фырт|Инæлар Брусилов]] æмæ Стыр Кънйаз [[Георгий Михайлович]] Бенцы хæтдулгæйы цур, [[1915-æм аз]]
&lt;/gallery&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{Фиппаинæгтæ}}

== Литературæ ==

* {{Чиныг|заглавие=Lebensfahrt eines deutschen Erfinders : meine Erinnerungen / Karl Benz|год=2001|издательство=Koehler und Amelang|место=München|isbn=3-7338-0302-7|язык=de|автор=Benz, Carl}}
* {{Чиныг|заглавие=Lebensfahrt eines deutschen erfinders; erinnerungen eines achtzigjahrigen|год=c. 1925|издательство=Koehler &amp; Amelang|место=Leipzig|язык=de|автор=Benz, Carl Friedrich}}
* Elis, Angela: ''Mein Traum ist länger als die Nacht. Wie Bertha Benz ihren Mann zu Weltruhm fuhr.'' Hoffmann und Campe, Hamburg 2010, {{ISBN|978-3-455-50146-9}}
* {{Чиныг|заглавие=Zwei Männer – ein Stern : Gottlieb Daimler und Karl Benz in Bildern, Daten und Dokumenten|год=1988|издательство=VDI-Verlag|место=Düsseldorf|isbn=3-18-400851-7|язык=de|автор=Seherr-Thoss, Hans Christoph, Graf von}}
* {{Чиныг|заглавие=Carl Benz : eine badische Geschichte ; die Vision vom &quot;pferdelosen Wagen&quot; verändert die Welt|год=2005|издательство=Ed. Diesbach|место=Weinheim|isbn=3-936468-29-X|язык=de|автор=Seidel, Winfried A.}}
* {{Чиныг|заглавие=Karl Benz : Ein Pionier der Motorisierung|год=1950|издательство=Reclam|место=Stuttgart|язык=de|автор=Siebertz, Paul}}

== Æрвитæнтæ ==
* [http://www.dhm.de/lemo/html/biografien/BenzCarlFriedrich/ Цардафыст]{{De}}
* [https://web.archive.org/web/20041204094558/http://www.mercedes-benz.com/com/d/home/heritage/museum/index.html Mercedes-Benz сайтыл цардафыст]{{De}}
* [http://archive.wikiwix.com/cache/20110223170400/http://www.automuseum-dr-carl-benz.de/ Карл Бенцы хæдтулгæон музей, Ландебург, Герман]
* [http://www.bertha-benz.de Берта Бенцы музей]

[[Категори:Инженертæ алфавитмæ гæсгæ]]</text>
      <sha1>3rnwb2jf8w8slw6li8j66w986sxfrni</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Биркиани</title>
    <ns>0</ns>
    <id>61034</id>
    <revision>
      <id>525848</id>
      <parentid>512717</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T18:56:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3426" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу
 |Ирон ном                = Биркиани
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|ბირკიანი}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 11|lat_sec = 45
  |lon_dir = E|lon_deg = 45|lon_min = 18|lon_sec = 28
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Ахметъайы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Ахметъайы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 564&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=26 ივლისი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = [[кистæгтæ]] (92,5 %),&lt;br /&gt;[[гуырдзиаг адæм|гуырдзы]] (5,0 %)
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Биркиани''' ({{lang-ka|ბირკიანი}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Ахметъайы муниципалитет]]ы.

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Ахметъайы муниципалитет}}

[[Категори:Ахметъайы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>tpwgr0w5enlrum8u2gwsek11soxj9rw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дона (Гуырдзыстон)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>61664</id>
    <revision>
      <id>525988</id>
      <parentid>514397</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:13:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3703" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Хъæу 
 |Ирон ном                = Дона
 |Оригиналон ном          = {{lang-ka|დონა}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Гуырдзыстон
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              = 
 |Тырысайы уæрх           = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 41|lat_min = 50|lat_sec = 42
  |lon_dir = E|lon_deg = 46|lon_min = 06|lon_sec = 36
  |CoordAddon             = type:city_region:GE
  |CoordScale             = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Гуырдзыстоны административон дих{{!}}Регион
 |Регион                  = Къахет
 |Регион таблицæйы        = Къахет
 |Районы тип              = Гуырдзыстоны муниципалитеттæ{{!}}Муниципалитет
 |Район                   = Лагодехы муниципалитет
 |Район таблицæйы         = Лагодехы муниципалитет
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Мидæг дихкæнынад        = 
 |Сæргълæууæджы тип       =
 |Сæргълæууæг             =
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          =
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 61&lt;ref name=&quot;აღწერა 2014&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=2152&amp;lang=geo|title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014|date=ნოემბერი 2014|publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური|accessdate=7 ნოემბერი, 2016}}&lt;/ref&gt;
 |Сфысты аз               = 2014
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Дона''' ({{lang-ka|დონა}}) у хъæу [[Гуырдзыстон]]ы [[Лагодехы муниципалитет]]ы. 

== Ирон мыггæгтæ ==
Цардысты дзы [[Джиотæ]], [[Къæбыстæ]], [[Икъотæ]], [[Лалытæ]], [[Харебатæ]], [[Цыхуырбатæ]].&lt;ref name=&quot;Ирон мыггæгтæ&quot;&gt;[[Гаглойты Зинæ|Гаглойты З. Д.]] Ирон мыггæгтæ. — 2-аг баххæстгонд рауагъд. — Цхинвал: «Республика», 2017. — 372 с.&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Гуырдзыстон}}
{{Лагодехы муниципалитет}}

[[Категори:Лагодехы муниципалитеты цæрæнрæттæ]]</text>
      <sha1>sqzw0keg6vibcfcbw56pekaw63k2vy4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Джиоты Христофор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>61832</id>
    <revision>
      <id>525949</id>
      <parentid>515174</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:37:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9717" xml:space="preserve">{{Персонæ}}
'''Джиоты Христофор (Пора)''' (райгуырдис [[1873-æм аз]]ы [[Дзау]]ы – амардис [[1935-æм аз]]ы) – ирон æхсæнадон æмæ динон архайæг, ирон рауагъдон куыстады разамонæг.

== Цардафыст ==
Джиоты Христофор (Пора) райгуырдис [[1873-æм аз]]ы Дзауы хъæуы. Йæ фыд, Джиоты Зураб, мæгуыр бинонтæй уыди. Æнæгæсгæ уымæ, æмæ йæ бинонтæн нæ уыдис ницыхуыз фадатдзинад, уый уæддæр акодтой [[Тбилис]]мæ ахуыр кæнынмæ. Иттæг стыр æнтыстимæ каст фæцис [[Тбилисы дины семинар]]ы, æмæ йæ фæндыд йæ ахуыр адарддæр кæнын [[Мæскуыйы дины академи]]йы, фæлæ йæ мад карзæй бадомдта, цæмæй, куыд бинонты иунæг хъæбул, фæстæмæ сыздæха йæ райгуырæн хъæу [[Морго]]мæ (ныртæккæйы [[Дзауы район]]). Христофор сыздæхтис æмæ райдыдта кусын сæ хъæуы аргъуаны. Фæстæдæр уый байгом кодта дыууæ къласон скъола-пансион [[Дзау]]ы хъæуы. Стæй ам уый бинонтæ дæр æркодта, йæ бинойнаг уыди Кокойты Кетеван. Зурабæн æмæ Кетеванæн райгуырдис дæс хъæбулы, се ’хсæн уыди Христофор дæр. Джиоты Зураб фæзиан 1910 азы. Уый ныгæд у Тбилисы, [[Къукъиайы уæлмæрд]]ыл.

Джиоты Христофоры 1880 азы бакодтой Дзауы хъæуы райдиан скъолæмæ. Уый каст фæуыны фæстæ та йæ æркодтой Тбилисмæ æмæ йæ радтой Тбилисы динон семинаримæ, кæцыйы каст фæци [[1894]] азы æнтыстджынæй, куыд йæ рæстæджы – йæ фыд. Джиоты Пора йæ ахуыр адарддæр кодта Киевы динон академийы, кæцыйы каст фæци 1897 азы. Ацы азы уый арвыстой [[Ереван]]мæ нæлгоймæгты гимназийы динон-ныхасы ахуыргæнæгæй. Фæстæдæр, 1899 азы Джиоты Христофор цæрынмæ ацыдис Тбилисмæ æмæ нæлгоймæгты фыццаг гимназийы ахуыргæнæгæй кусы. Уыцы-иу рæстæг уый Сионы аргъуаны кусы æмæ æххæст кæны хуыцауонлæггад [[уырыссаг æвзаг]]ыл. 

[[1907]] азы уый сæргълæудæй мыхуыры рацыд Тбилисы ирон газет «[[Ног цард]]»; уый стыр хайбавæрд бахаста ирон журналы [[Æфсир (журнал)|«Æфсир»-ы]] бындур æрывæрыны (редактор [[Коцойты Арсен]]), кæцы мыхуыры рацыд Тбилисы, 1910 азы; уый уыд иуæй-иу сæргълæууæг журналы «Хуры тын», кæцы мыхуыры рацыд Петербургы 1912 азы; 

Джиоты Христофор йæ цардæй ахицæн [[1935]] азы. Ныгæд у Къукъиайы уæлмæрдыл мыггагон зæппадзы. Йæ фарсмæ ныгæд у йе ’мкъай æмæ æндæр хиуæттæ.

== Джиоты Христофор æмæ Никъолоз дыккаг ==
Джиоты Христофоры сфæлдыстадон куысты æрцыд ахæм историон факт. 1913 азы, Романовты династийы 300 азы сæрмæ Никъолоз II-аг аскъуыддзаг кодта æнæхъæн Империйыл бæлцуаты æрзылдаид. Ныццыди Тбилисмæ дæр. Бæрæгбонон хуыцауаргъуыды разамынд кодта Джиоты Пора. Хуыцауаргъуыдæн сæрмагондæй равзæрстой динылæггадгæнæг, кæцы зынгæ уыд куыд куырыхон, уырыссаг æвзаг æппæтæй хуыздæр зонæг, уæздан бакастимæ æмæ зæрдæмæдзæугæ хъæлæсы тембрæй уæвæг. Хуыцауаргъуыды церемонийы фæстæ зæрдæскъæфт Никъолоз II Хирстофоры къухæн аба кодта бузныджы нысанæн.

1912 азы Джиоты Пора Цхинвалы бындур æрæвæрдта педагогон ахуыргæнæндонæн, кæцыйæн азты дæргъы къухдариуæг кодта. Советон хицауады рæстæджы уæззау цард уыди динон гоймæгтæн. Ацы периоды пора æххæст кодта культурон-ахуырадон куыст. Уый уыди бындурæвæрæг æмæ фыццаг директор Хуссар Ирыстоны бæстæзонæн музейы, кæцыйæн йæ царды кæронмæ къухдариуæг кодта. 

== Цензор-редактор ==
Джиоты Пора уыди Мтавлитъы (сæйраг литературон уагдæттæгджы, уырыс. Главлит) æмкусæг æмæ алы публикаци æви рауагъд, æнæмæнгæй уый къухæй цыди. Афтæ-ма уый рецензентады æдде пълангонд нæ цыди иунæг спектакль дæр ирон æвзагыл. Пора уыди ирон рауагъдон æхсæнады къухдариуæггæнæг. Раст уый сæргълæудæй æвæрд æрцыд дзæвгар пьесæйы. Ацы æхсæнады уый фæстæ къухдариуæггæнæг Собиаты Инал банысан кодта:
 
{{Cquote|Порайы сгуыхтдзинад уыди, æмæ цензуры комитет ирон пьесæтæ æнæфæивгæйæ кæй сфидар кодта сæвæрынæн.}}
Афтæ-ма нысангонд цыд, цæмæй ирон журнал «Фсиры» бирæ критикæ загъд уыди хицауады ныхмæ, фæлæ Джиоты Порайы, Мтавлитъы æмкусæджы тырнындзинадæй, ацы журналæн къуылымпыдзинад нæ уыди.

Нысаниуæгджын у, цæмæй ирон авторты бирæ уацмыстæ, кæцы абоны онг нымад цыд ирон динон культурæйы шедеврæн, раст Джиоты Порайы фæрцы аирвæзтысты. Джиоты Пора сæрмагонд хайбавæрд бахаста [[Хетæгкаты Къоста]]йы æмбырдгонды «Ирон фæндыр»-ы рауагъды хъуыддаджы. Уый хорз саргъ кодта Къостайы æмдзæвгæты нысаниуæг ирон литературæйы историйæн, уый раиртæста æмдзæвгæты стил æмæ бацархайдта, уагъд æрцыдаиккой афтæ, цæмæй ма фæивтаид авторырдыгон вариант. Уый рапорты банысан кодта:
 
{{Cquote|Æз тынг лæмбынæгæй бакастæн къухфыст æмбырдгонды, «Ирон фæндыры» æмдзæвгæтæ... æрмæст мæм иу æмдзæвгæ зыны гуырысхойæн цензурæмæ гæсгæ.}}

== Бинонтæ ==
Тбилисы Джиоты Пора бинонтæ æркодта Вардиашвили Софьяйы (зынгæ гуырдзиаг зарæггæнæг – Вардиашвили Варойы æввахс хæстæг). Софья дæр динылæггадгæнæг бинонтæй уыди. Йæ фыд, йæ фыдыфсымæр, æмæ йе фсымæр динылæггадгæнæг уыдысты.

Пора æмæ Софья дæр бирæзæнæгджын уыдысты. Уыдонæн уыдис цыппар лæппу æмæ фондз чызг. Сæ хъæбултæ хорз ахуырад райстой æмæ сæрмагонд хайбавæрд бахастой гуырдзиаг æмæ ирон культурæйы историйы. Сæ фырт, Джиоты Гиорги уыди оперæйы зындгонд баритон. Уый каст фæци Ленинграды консерватори. Уый уыди Чермены партийы фыццаг æххæстгæнæг Долидзе Викторы опера «Чермены». Джиоты Гиорги фæмард дыккаг дунеон хæсты. Хæсты фæмард Джиоты Гиоргийы кæстæр æфсымæр, Фрунзейы номыл академийы профессор – Джиоты Димитр. Порайы æмæ Софьяйы чызг – Джиоты Верæ каст фæци Тбилисы консерватори. Лингвист уыди сæ чызг Надежда, кæцы тæлмац кодта иронæй уырыссаг æвзагмæ.

== Æрвитæнтæ ==
* Бигулаева И. Пора Джиоев — первый цензор «Ирон фæндыр». Владикавказ, 1999

[[Категори:Зындгонд ирæттæ]]
[[Категори:Джиотæ|Христофор]]</text>
      <sha1>pkl6jxzm5uougc7loz04x8cpg8x8ibh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Беларусы Республикæ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63497</id>
    <redirect title="Беларусь" />
    <revision>
      <id>526002</id>
      <parentid>520545</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:42:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3882</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: исправление двойного перенаправления на [[Беларусь]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">#ÆРВИТÆН [[Беларусь]]</text>
      <sha1>r52qut0s14br4lh9ijew3k6zwema5om</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуызæг:Potd/2022-08-17 (os)</title>
    <ns>10</ns>
    <id>65149</id>
    <revision>
      <id>525841</id>
      <timestamp>2022-08-13T18:36:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ymblanter</username>
        <id>6212</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «Volvo PV544 B18 производства 1961 года, Дюльмен, Северный Рейн - Вестфалия, Германия»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="136" xml:space="preserve">Volvo PV544 B18 производства 1961 года, Дюльмен, Северный Рейн - Вестфалия, Германия</text>
      <sha1>sv3ovugbpebcedodl98j124nj8nqz9y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуызæг:Potd/2022-08-17</title>
    <ns>10</ns>
    <id>65150</id>
    <revision>
      <id>525842</id>
      <timestamp>2022-08-13T18:36:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ymblanter</username>
        <id>6212</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «Dülmen, Merfeld, Volvo PV 544 B18 -- 2021 -- 0075-9.jpg»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56" xml:space="preserve">Dülmen, Merfeld, Volvo PV 544 B18 -- 2021 -- 0075-9.jpg</text>
      <sha1>2mi47pwt7u9usco5myi7o6iht15vos0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мамыкъаты Хъазыбег</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65151</id>
    <revision>
      <id>525855</id>
      <timestamp>2022-08-13T19:47:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «'''Мамыкъаты Джеуæрджийы фырт Хъазыбег ''' (райгуырди [[1956-æм аз]]ы Цæгат Ирыстоны [[Сырх Дыгур]]ы хъæуы) у ирон поэт.  == Цардафыст == Астæуккаг скъола каст куы фæци, уæд бацыди Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты филологион факультеты ирон-у...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1504" xml:space="preserve">'''Мамыкъаты Джеуæрджийы фырт Хъазыбег ''' (райгуырди [[1956-æм аз]]ы Цæгат Ирыстоны [[Сырх Дыгур]]ы хъæуы) у ирон поэт.

== Цардафыст ==
Астæуккаг скъола каст куы фæци, уæд бацыди Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты филологион факультеты ирон-уырыссаг хайадмæ. Бирæ азты дæргъы фæкуыста фирмæ «Хъазыбеджы». Ныртæккæ у журнал «[[Мах дуг|Мах дуджы]]» поэзи æмæ драматургийы хайады сæргълæууæг. 

Æмдзæвгæтæ фыссы иронау æмæ дыгуронау. Мыхуыры йын рацыди дыууæ чиныджы — «Мæйы сонатæ» (чиныгуадзæн «Алани», 1998) æмæ «æрвон рухс» (чиныгуадзæн «Ир»,2003).&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Мамыкъатæ|Хъазыбег]]
[[Категори:Сырх Дыгуры чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>envs61f4qieoyp8m1grs2zcmk9ff80y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525861</id>
      <parentid>525855</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T19:55:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1503" xml:space="preserve">'''Мамыкъаты Джеуæрджийы фырт Хъазыбег''' (райгуырди [[1956-æм аз]]ы Цæгат Ирыстоны [[Сырх Дыгур]]ы хъæуы) у ирон поэт.

== Цардафыст ==
Астæуккаг скъола каст куы фæци, уæд бацыди Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты филологион факультеты ирон-уырыссаг хайадмæ. Бирæ азты дæргъы фæкуыста фирмæ «Хъазыбеджы». Ныртæккæ у журнал «[[Мах дуг|Мах дуджы]]» поэзи æмæ драматургийы хайады сæргълæууæг. 

Æмдзæвгæтæ фыссы иронау æмæ дыгуронау. Мыхуыры йын рацыди дыууæ чиныджы — «Мæйы сонатæ» (чиныгуадзæн «Алани», 1998) æмæ «æрвон рухс» (чиныгуадзæн «Ир»,2003).&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Мамыкъатæ|Хъазыбег]]
[[Категори:Сырх Дыгуры чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>pd2o0ve4fsuata4xnp6cwef5471t4yb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Къадзаты Станислав</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65152</id>
    <revision>
      <id>525856</id>
      <timestamp>2022-08-13T19:51:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «'''Къадзаты Соброны фырт Станислав''' (райгуырди [[1955-æм аз]]ы [[Кировыхъæу]]ы) у ирон поэт.  == Цардафыст == Астæуккаг скъола каст фæуыны фæстæ ахуыр кодта Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты. Каст дзы фæцис æртæ курсы, стæи аивта Мæскуыйы па...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1593" xml:space="preserve">'''Къадзаты Соброны фырт Станислав''' (райгуырди [[1955-æм аз]]ы [[Кировыхъæу]]ы) у ирон поэт.

== Цардафыст ==
Астæуккаг скъола каст фæуыны фæстæ ахуыр кодта Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты. Каст дзы фæцис æртæ курсы, стæи аивта Мæскуыйы паддзахадон университеты журналистикæйы факультетмæ. Ахуыр фæци 1979 азы æмæ кусын райдыдта Цæгат Ирыстоны радиойы. 1989-1993 азты уыди журнал «Ногдзау»-ы бæрнон секретарь. Уый фæстæ ногæй рацыди Цæгат Ирыстоны радиомæ. 

Рауагъта æртæ поэтикон чиныджы «Уидæгты рухс» (чиныгуадзæн «Ир», 1990), «Ирдгæ» (чиныгуадзæн «Ир», 2001), «Урс къæсæр» (чиныгуадзæн «Ир», 2006).&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Къадзатæ|Станислав]]
[[Категори:Кировыхъæуы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>bfi220zjwjojz9vi784rah4vnpmokfh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хъаныхъуаты Ремзи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65153</id>
    <redirect title="Хъаныхъуаты Рæмзи" />
    <revision>
      <id>525868</id>
      <timestamp>2022-08-13T20:01:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Taamu переименовал страницу [[Хъаныхъуаты Ремзи]] в [[Хъаныхъуаты Рæмзи]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" xml:space="preserve">#ÆРВИТÆН [[Хъаныхъуаты Рæмзи]]</text>
      <sha1>3pzdpru4vhaillomk0lk2z8qflcv7we</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кокайты Тотрадз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65154</id>
    <revision>
      <id>525870</id>
      <timestamp>2022-08-13T20:09:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «'''Кокайты Аврамы фырт Тотрадз''' (райгуырдис [[1944-æм аз]]ы [[Четырс]]ы) у ирон поэт, драматург æмæ тæлмацгæнæг.  == Цардафыст == Кокайты Тотрадз райгуырди [[Тырсыгом]]ы. 1952 азы йæ бинонтæ ралыгъдысты [[Цæгат Ирыстон]]мæ. Тотрадз Дзуарыхъæуы авдазон с...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1836" xml:space="preserve">'''Кокайты Аврамы фырт Тотрадз''' (райгуырдис [[1944-æм аз]]ы [[Четырс]]ы) у ирон поэт, драматург æмæ тæлмацгæнæг.

== Цардафыст ==
Кокайты Тотрадз райгуырди [[Тырсыгом]]ы. 1952 азы йæ бинонтæ ралыгъдысты [[Цæгат Ирыстон]]мæ. Тотрадз Дзуарыхъæуы авдазон скъола каст куы фæци, уæд бацыди педагогон училищейы аивадон-графикон хайадмæ. Уый фæстæ ахуыргæнæгæй куыста [[Хъобан]]ы. 1969-1974 азты ахуыр кодта Мæскуыйы Горькийы номыл Литературон институты, стæй кусын райдыдта Цæгат Ирыстоны телевизион студийы. Фæстæдæр та куыста чиныгуадзæн «Ир»-ы, журнал «Мах дуджы» редакцийы. 1992 азæй нырмæ у «Ир»-ы сæйраг редактор. Фыссы æмдзæвгæтæ, пьесæтæ.

Йæ поэтикон уацмысты æххæстдæр æмбырдгæндтæ сты «Мæ дзуар» (Дзæуджыхъæу, 1994), «Æрвгæнæн» (Дзæуджыхъæу, 2004).&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Кокайтæ|Тотрадз]]
[[Категори:Тырсыгомы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>sbaytwxyj77mzo20mczmqnorzb220i6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525872</id>
      <parentid>525870</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T20:12:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2385" xml:space="preserve">{{Фыссæг
 | имя                  = 
 | оригинал имени       = 
 | изображение          = 
 | описание изображения = 
 | ширина               = 
 | род деятельности     = 
 | годы активности      = 
 | место рождения       = 
 | место смерти         = 
 | направление          = 
 | жанр                 = 
 | язык произведений    = 
 | викисклад            = 
 | викитека             = 
}}
'''Кокайты Аврамы фырт Тотрадз''' (райгуырдис [[1944-æм аз]]ы [[Четырс]]ы) у ирон поэт, драматург æмæ тæлмацгæнæг.

== Цардафыст ==
Кокайты Тотрадз райгуырди [[Тырсыгом]]ы. 1952 азы йæ бинонтæ ралыгъдысты [[Цæгат Ирыстон]]мæ. Тотрадз Дзуарыхъæуы авдазон скъола каст куы фæци, уæд бацыди педагогон училищейы аивадон-графикон хайадмæ. Уый фæстæ ахуыргæнæгæй куыста [[Хъобан]]ы. 1969-1974 азты ахуыр кодта Мæскуыйы Горькийы номыл Литературон институты, стæй кусын райдыдта Цæгат Ирыстоны телевизион студийы. Фæстæдæр та куыста чиныгуадзæн «Ир»-ы, журнал «Мах дуджы» редакцийы. 1992 азæй нырмæ у «Ир»-ы сæйраг редактор. Фыссы æмдзæвгæтæ, пьесæтæ.

Йæ поэтикон уацмысты æххæстдæр æмбырдгæндтæ сты «Мæ дзуар» (Дзæуджыхъæу, 1994), «Æрвгæнæн» (Дзæуджыхъæу, 2004).&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Кокайтæ|Тотрадз]]
[[Категори:Тырсыгомы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>pevyd3b09bd8bv6cf5z2mrjyesw4exk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чеджемты Геор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65155</id>
    <revision>
      <id>525873</id>
      <timestamp>2022-08-13T20:31:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «'''Чеджемты Зæкæрйайы фырт Геор''' (райгуырдис [[1940-æм аз]]ы [[Заманхъул]]ы) у ирон поэт æмæ драматург æмæ нывгæнæг.  == Цардафыст == Бакасти Заманхъулы хъæуы астæуккаг скъолайы, Цæгат Ирыстоны педагогон училищæйы ныв кæныны хайады, Мæскуыйы поли...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1309" xml:space="preserve">'''Чеджемты Зæкæрйайы фырт Геор''' (райгуырдис [[1940-æм аз]]ы [[Заманхъул]]ы) у ирон поэт æмæ драматург æмæ нывгæнæг.

== Цардафыст ==
Бакасти Заманхъулы хъæуы астæуккаг скъолайы, Цæгат Ирыстоны педагогон училищæйы ныв кæныны хайады, Мæскуыйы полиграфион институты.
 
Куыста Æрыдоны районы газет «Путь к коммунизму»-йы, сывæллæтты журнал «Ногдзау»-ы редакцийы. Ныртæккæ у чиныгуадзæн «Ир»-ы аивадон редактор.&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны нывгæнджытæ]]
[[Категори:Чеджемтæ|Геор]]
[[Категори:Заманхъулы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>7azuv21i0k3k3t9kznu0c325c3irdty</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525874</id>
      <parentid>525873</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T20:33:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1283" xml:space="preserve">'''Чеджемты Зæкæрйайы фырт Геор''' (райгуырдис [[1940-æм аз]]ы [[Заманхъул]]ы) у ирон поэт æмæ нывгæнæг.

== Цардафыст ==
Бакасти Заманхъулы хъæуы астæуккаг скъолайы, Цæгат Ирыстоны педагогон училищæйы ныв кæныны хайады, Мæскуыйы полиграфион институты.
 
Куыста Æрыдоны районы газет «Путь к коммунизму»-йы, сывæллæтты журнал «Ногдзау»-ы редакцийы. Ныртæккæ у чиныгуадзæн «Ир»-ы аивадон редактор.&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстоны нывгæнджытæ]]
[[Категори:Чеджемтæ|Геор]]
[[Категори:Заманхъулы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>ijjj5je6i85pawm9ojxene7brgy5qng</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кахраманмараш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65156</id>
    <revision>
      <id>525879</id>
      <timestamp>2022-08-13T22:19:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «{{НП-3  |Статус                  = Сахар  |Ирон ном                = Кахраманмараш  |Оригиналон ном          = {{lang-tr|Kahramanmaraş}}  |Ныв                     =   |Ном                     =   |Паддзахад               = Турк  |Герб                    =   |Тырыса                  =   |Гербы уæрх              =      |Тырысайы уæрх...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2624" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Кахраманмараш
 |Оригиналон ном          = {{lang-tr|Kahramanmaraş}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Турк
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_deg= |lat_min= |lat_sec=
 |lon_deg= |lon_min= |lon_sec=
 |CoordAddon              = type:city_region:TR
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Турчы административон дих{{!}}Ил
 |Регион                  = Кахраманмараш
 |Регион таблицæйы        = Кахраманмараш (ил){{!}}Кахраманмараш
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          =
 |Статус кæдæй            = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +2
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Кахраманмара́ш''' ({{lang-tr|Kahramanmaraş}}) у сахар [[Турк|Турчы]], [[Кахраманмараш (ил)|Кахраманмарашы провинцийы]] административон центр.

{{къæртт-Турк}}

[[Категори:Турчы сахартæ]]</text>
      <sha1>fnmq8soc26mp713mwtn6v4mspsr0huf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Элязыг</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65157</id>
    <revision>
      <id>525880</id>
      <timestamp>2022-08-13T22:21:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «{{НП-3  |Статус                  = Сахар  |Ирон ном                = Элязыг  |Оригиналон ном          = {{lang-tr|Elâzığ}}  |Ныв                     =   |Ном                     =   |Паддзахад               = Турк  |Герб                    =   |Тырыса                  =   |Гербы уæрх              =      |Тырысайы уæрх           =   |lat_deg= |...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2518" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Элязыг
 |Оригиналон ном          = {{lang-tr|Elâzığ}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Турк
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_deg= |lat_min= |lat_sec=
 |lon_deg= |lon_min= |lon_sec=
 |CoordAddon              = type:city_region:TR
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Турчы административон дих{{!}}Ил
 |Регион                  = Элязыг
 |Регион таблицæйы        = Элязыг (ил){{!}}Элязыг
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          =
 |Статус кæдæй            = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +2
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Элязы́г''' ({{lang-tr|Elâzığ}}) у сахар [[Турк|Турчы]], [[Элязыг (ил)|Элязыджы провинцийы]] административон центр.

{{къæртт-Турк}}

[[Категори:Турчы сахартæ]]</text>
      <sha1>17y4dvwb1n2se02nqkh86wn8kwbv4b9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Османие</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65158</id>
    <revision>
      <id>525881</id>
      <timestamp>2022-08-13T22:22:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «{{НП-3  |Статус                  = Сахар  |Ирон ном                = Османие  |Оригиналон ном          = {{lang-tr|Osmaniye}}  |Ныв                     =   |Ном                     =   |Паддзахад               = Турк  |Герб                    =   |Тырыса                  =   |Гербы уæрх              =      |Тырысайы уæрх           =   |lat_deg=...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2530" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Османие
 |Оригиналон ном          = {{lang-tr|Osmaniye}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Турк
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_deg= |lat_min= |lat_sec=
 |lon_deg= |lon_min= |lon_sec=
 |CoordAddon              = type:city_region:TR
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Турчы административон дих{{!}}Ил
 |Регион                  = Османие
 |Регион таблицæйы        = Османие (ил){{!}}Османие
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          =
 |Статус кæдæй            = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +2
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Османие́''' ({{lang-tr|Osmaniye}}) у сахар [[Турк|Турчы]], [[Османие (ил)|Османиейы провинцийы]] административон центр.

{{къæртт-Турк}}

[[Категори:Турчы сахартæ]]</text>
      <sha1>5b89wcqfrz48tinkgdn1wzt8vnli2yl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525884</id>
      <parentid>525881</parentid>
      <timestamp>2022-08-13T22:26:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2566" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Османие
 |Оригиналон ном          = {{lang-tr|Osmaniye}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Турк
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_deg= |lat_min= |lat_sec=
 |lon_deg= |lon_min= |lon_sec=
 |CoordAddon              = type:city_region:TR
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Турчы административон дих{{!}}Ил
 |Регион                  = Зæххастæуы денджызы регион
 |Регион таблицæйы        = Османие (ил){{!}}Османие
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              = 
 |Раздæры нæмттæ          =
 |Статус кæдæй            = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Климат                  = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +2
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Османие́''' ({{lang-tr|Osmaniye}}) у сахар [[Турк|Турчы]], [[Османие (ил)|Османиейы провинцийы]] административон центр.

{{къæртт-Турк}}

[[Категори:Турчы сахартæ]]</text>
      <sha1>7elbmaioiqsj7cf8pvnqnqbix0rqhix</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Османийе (провинци)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65159</id>
    <redirect title="Османийе (ил)" />
    <revision>
      <id>525883</id>
      <timestamp>2022-08-13T22:25:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Фарс æрвыст æрцыд [[Османийе (ил)|Османийе (ил)-мæ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">#REDIRECT[[Османийе (ил)]]</text>
      <sha1>ojy6cqyd99aqj8gw2bml8hbhfpdau59</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зонгулдак (провинци)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65160</id>
    <redirect title="Зонгулдак (ил)" />
    <revision>
      <id>525886</id>
      <timestamp>2022-08-13T22:28:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Фарс æрвыст æрцыд [[Зонгулдак (ил)|Зонгулдак (ил)-мæ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#REDIRECT[[Зонгулдак (ил)]]</text>
      <sha1>6t1ifs7prfppbh5y1unv4npag5jid8m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кютахья (провинци)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65161</id>
    <redirect title="Кютахья (ил)" />
    <revision>
      <id>525894</id>
      <timestamp>2022-08-13T23:57:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Фарс æрвыст æрцыд [[Кютахья (ил)|Кютахья (ил)-мæ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" xml:space="preserve">#REDIRECT[[Кютахья (ил)]]</text>
      <sha1>f4z0v3s26ywyz1ugz6z32keuz25ri5p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кагызман</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65162</id>
    <revision>
      <id>525896</id>
      <timestamp>2022-08-13T23:59:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «{{НП-3  |Статус                  = Сахар  |Ирон ном                = Кагызман  |Оригиналон ном          = {{lang-tr|Kağızman}}  |Ныв                     =   |Ном                     =   |Паддзахад               = Турк  |Герб                    =   |Тырыса                  =  |Гербы уæрх              =      |Тырысайы уæрх           =   |lat_de...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2514" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Кагызман
 |Оригиналон ном          = {{lang-tr|Kağızman}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Турк
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  =
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_deg= 40|lat_min= 09|lat_sec= 29
 |lon_deg= 43|lon_min= 08|lon_sec= 07
 |CoordAddon              = type:city_region:TR
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Турчы административон дих{{!}}Ил
 |Регион                  = Хъарс
 |Регион таблицæйы        = Хъарс (ил){{!}}Хъарс
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             =
 |Фыццаг кой              =
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +2
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Кагызман''' ({{lang-tr|Kağızman}}) у сахар æмæ район [[Турк|Турчы]]. Ис [[Хъарс (ил)|Хъарсы провинцийы]]. 

{{къæртт-Турк}}

[[Категори:Турчы сахартæ]]
[[Категори:Хъарсы сахартæ æмæ хъæутæ]]</text>
      <sha1>st2zkqgkkaoc1jdznhqgec2fg3nvdab</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мецамор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65163</id>
    <revision>
      <id>525901</id>
      <timestamp>2022-08-14T00:02:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «{{НП-3  |Статус                  = Сахар  |Ирон ном                = Мецамор  |Оригиналон ном          = {{lang-hy|Մեծամոր}}  |Ныв                     =   |Ном                     =   |Паддзахад               = Сомих  |Герб                    =   |Тырыса                  =   |Гербы уæрх              =      |Тырысайы уæрх           =   |l...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2587" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Мецамор
 |Оригиналон ном          = {{lang-hy|Մեծամոր}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Сомих
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_deg= | lat_min= | lat_sec=
 |lon_deg= | lon_min= | lon_sec=
 |CoordAddon              = type:city_region:AM 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Сомихы административон дих{{!}}Марз
 |Регион                  = Армавир
 |Регион таблицæйы        = Армавир (марз){{!}}Армавир
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +374 237
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Мецамо́р''' ({{lang-hy|Մեծամոր}}) у сахар [[Сомих]]ы. Ис [[Армавир (марз)|Армавиры провинцийы]].

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Сомих}}

[[Категори:Сомихы сахартæ]]</text>
      <sha1>l8lt8j80s0myvhwy3juq6g3nw8bu72k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525902</id>
      <parentid>525901</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T00:03:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2530" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Мецамор
 |Оригиналон ном          = {{lang-hy|Մեծամոր}}
 |Ныв                     = 
 |Ном                     = 
 |Паддзахад               = Сомих
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_deg= | lat_min= | lat_sec=
 |lon_deg= | lon_min= | lon_sec=
 |CoordAddon              = type:city_region:AM 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 
 |Регионы тип             = Сомихы административон дих{{!}}Марз
 |Регион                  = Армавир
 |Регион таблицæйы        = Армавир (марз){{!}}Армавир
 |Районы тип              = 
 |Район                   = 
 |Район таблицæйы         = 
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Статус кæдæй            = 
 |Раздæры нæмттæ          = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        = 
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +4
 |DST                     = 
 |Телефонон код           = +374 237
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Мецамо́р''' ({{lang-hy|Մեծամոր}}) у сахар [[Сомих]]ы. Ис [[Армавир (марз)|Армавиры провинцийы]].

{{къæртт-Сомих}}

[[Категори:Сомихы сахартæ]]</text>
      <sha1>ccivipb3eob0k1te1ube0j32hef9xmr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуссар Ирыстоны демографи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65164</id>
    <redirect title="Хуссар Ирыстоны цæрджытæ" />
    <revision>
      <id>525925</id>
      <timestamp>2022-08-14T00:19:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Taamu переименовал страницу [[Хуссар Ирыстоны демографи]] в [[Хуссар Ирыстоны цæрджытæ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66" xml:space="preserve">#ÆРВИТÆН [[Хуссар Ирыстоны цæрджытæ]]</text>
      <sha1>reqrd6gbgl7aygfkpx6etbsf7eics9q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Армавир (нысаниуджытæ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65166</id>
    <redirect title="Армавир" />
    <revision>
      <id>525937</id>
      <timestamp>2022-08-14T00:29:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Taamu переименовал страницу [[Армавир (нысаниуджытæ)]] в [[Армавир]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" xml:space="preserve">#ÆРВИТÆН [[Армавир]]</text>
      <sha1>1pfpwrpxy1958hwh8om4mlxjhp9tbc0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категори:Сомихы музейтæ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>65168</id>
    <revision>
      <id>525956</id>
      <timestamp>2022-08-14T10:10:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «[[Категори:Музейтæ бæстæмæ гæсгæ]] [[Категори:Сомихы агъуыстытæ]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="116" xml:space="preserve">[[Категори:Музейтæ бæстæмæ гæсгæ]]
[[Категори:Сомихы агъуыстытæ]]</text>
      <sha1>a4yivx7x6b4mmmluprv3gngdorzva1y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категори:Музейтæ бæстæмæ гæсгæ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>65169</id>
    <revision>
      <id>525957</id>
      <timestamp>2022-08-14T10:10:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «[[Категори:Музейтæ|*]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">[[Категори:Музейтæ|*]]</text>
      <sha1>d1urgyxe6ve309ahh9njqplh0fxh946</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категори:Парижы музейтæ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>65170</id>
    <revision>
      <id>525960</id>
      <timestamp>2022-08-14T10:27:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «[[Категори:Францы музейтæ]] [[Категори:Париж|Музейтæ]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="95" xml:space="preserve">[[Категори:Францы музейтæ]]
[[Категори:Париж|Музейтæ]]</text>
      <sha1>n5iw7xtb82rmmgfhwikr9avqdalmuxm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категори:Францы музейтæ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>65171</id>
    <revision>
      <id>525961</id>
      <timestamp>2022-08-14T10:27:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «[[Категори:Музейтæ бæстæмæ гæсгæ]] [[Категори:Францы агъуыстытæ]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="116" xml:space="preserve">[[Категори:Музейтæ бæстæмæ гæсгæ]]
[[Категори:Францы агъуыстытæ]]</text>
      <sha1>ckw60us67agiis9g5obbak426akkheq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категори:Дзæуджыхъæуы музейтæ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>65172</id>
    <revision>
      <id>525963</id>
      <timestamp>2022-08-14T10:29:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «[[Категори:Цæгат Ирыстоны музейтæ]] [[Категори:Дзæуджыхъæу|Музейтæ]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="122" xml:space="preserve">[[Категори:Цæгат Ирыстоны музейтæ]]
[[Категори:Дзæуджыхъæу|Музейтæ]]</text>
      <sha1>1ajan7ghs62xe69fljtgxfs6e9a0z0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категори:Цæгат Ирыстоны музейтæ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>65173</id>
    <revision>
      <id>525964</id>
      <timestamp>2022-08-14T10:29:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «[[Категори:Уæрæсейы музейтæ]] [[Категори:Цæгат Ирыстон|Музейтæ]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="114" xml:space="preserve">[[Категори:Уæрæсейы музейтæ]]
[[Категори:Цæгат Ирыстон|Музейтæ]]</text>
      <sha1>rqqu099xvsca6s7qfzx0jwrnawf03y2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категори:Уæрæсейы музейтæ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>65174</id>
    <revision>
      <id>525965</id>
      <timestamp>2022-08-14T10:30:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «[[Категори:Музейтæ бæстæмæ гæсгæ]] [[Категори:Уæрæсейы агъуыстытæ|Музейтæ]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="135" xml:space="preserve">[[Категори:Музейтæ бæстæмæ гæсгæ]]
[[Категори:Уæрæсейы агъуыстытæ|Музейтæ]]</text>
      <sha1>l7c8mlx9y8al0w71k1hmbwdkv2inzt2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категори:Мæскуыйы музейтæ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>65175</id>
    <revision>
      <id>525966</id>
      <timestamp>2022-08-14T10:31:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «[[Категори:Уæрæсейы музейтæ]] [[Категори:Мæскуы|Музейтæ]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="101" xml:space="preserve">[[Категори:Уæрæсейы музейтæ]]
[[Категори:Мæскуы|Музейтæ]]</text>
      <sha1>nvfhndq0m766gyj9ls68ipq9snsi2yn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хурхоры бæрзонд</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65176</id>
    <redirect title="Хурхор" />
    <revision>
      <id>525968</id>
      <timestamp>2022-08-14T10:40:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Фарс æрвыст æрцыд [[Хурхор|Хурхормæ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT[[Хурхор]]</text>
      <sha1>4jn3kxwvni3ei1jzyd4ykf54beb8ahi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ладенбург</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65177</id>
    <revision>
      <id>525978</id>
      <timestamp>2022-08-14T10:46:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «{{НП-3  |Статус                  = Сахар  |Ирон ном                = Ладенбург  |Оригиналон ном          = {{lang-de|Ladenburg}}  |Паддзахад               = Герман  |Герб                    =   |Тырыса                  =   |Гербы уæрх              =      |Тырысайы уæрх           =   |lat_deg = |lat_min = |lat_sec =   |lon_deg = |lon_min = |lon_sec...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2611" xml:space="preserve">{{НП-3
 |Статус                  = Сахар
 |Ирон ном                = Ладенбург
 |Оригиналон ном          = {{lang-de|Ladenburg}}
 |Паддзахад               = Герман
 |Герб                    = 
 |Тырыса                  = 
 |Гербы уæрх              =    
 |Тырысайы уæрх           = 
 |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon              = type:city 
 |CoordScale              = 
 |Паддзахады картæйы ас   = 300
 |Регионы картæйы ас      = 300
 |Районы картæйы ас       = 300
 |Регионы тип             = Германы зæххытæ{{!}}Зæхх
 |Регион                  = Баден-Вюртемберг
 |Регион таблицæйы        = Баден-Вюртемберг
 |Районы тип              = Район (Герман){{!}}Район
 |Район                   = Рейн-Неккар
 |Район таблицæйы         = Рейн-Неккар (район){{!}}Рейн-Неккар
 |Æмбалады тип            = 
 |Æмбалад                 = 
 |Сæргълæууæджы тип       = 
 |Сæргълæууæг             = 
 |Бындурæвæрд             = 
 |Фыццаг кой              = 
 |Фæзуат                  = 
 |Бæрзæнды тип            = 
 |Центры бæрзæнд          = 
 |Бæстыхъæд               = 
 |Официалон æвзаг         = 
 |Официалон æвзаг-ref     = 
 |Цæрджытæ                = 
 |Сфысты аз               = 
 |Æнгомдзинад             = 
 |Агломераци              = 
 |Националон сконд        =
 |Динон сконд             = 
 |Сахатон таг             = +1
 |DST                     = ис
 |Телефонон код           = 
 |Посты индекстæ          = 
 |Автомобилон код         = 
 |Идентификаторы тип      = 
 |Цифрон идентификатор    = 
 |ВикиКъæбицы категори    = 
 |Сайт                    = 
 |Сайты æвзаг             = 
}}
'''Ладенбург''' ({{lang2|de|als|Ladenburg}}, {{lang-pfl|Ladeberg}}, {{lang-la|Lopodunum}}) у сахар [[Герман]]ы [[Баден-Вюртемберг|Баден-Вюртемберджы]].

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-Герман}}

[[Категори:Баден-Вюртемберджы сахартæ]]</text>
      <sha1>mh0tk3hqxu0oezmn1apbobd06b3k2bu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дауыраты Дамир</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65178</id>
    <revision>
      <id>525979</id>
      <timestamp>2022-08-14T10:53:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «'''Дауыраты Ханджерийы фырт Дамир''' (райгуырдис [[1940-æм аз]]ы [[17 августы]] [[Хуымæллæг (хъæу)|Хуымæллæджы]]) у ирон поэт, фыссæг, журналист, Уæрæсейы Федерацийы æмæ Цæгат Ирыстоны культурæйы сгуыхт кусæг, Уæрæсейы æмæ Цæгат Ирыстоны Фысджыты æмæ...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1686" xml:space="preserve">'''Дауыраты Ханджерийы фырт Дамир''' (райгуырдис [[1940-æм аз]]ы [[17 августы]] [[Хуымæллæг (хъæу)|Хуымæллæджы]]) у ирон поэт, фыссæг, журналист, Уæрæсейы Федерацийы æмæ Цæгат Ирыстоны культурæйы сгуыхт кусæг, Уæрæсейы æмæ Цæгат Ирыстоны Фысджыты æмæ журналистты цæдисты уæнг.&lt;ref&gt;[https://iryston.tv/teleproject_release/dauyraty-damir/page/5/ Iryston.tv // Дауыраты Дамир]&lt;/ref&gt;

== Цардафыст ==
Бакасти Хуымæллæджы хъæуы астæуккаг скъолайы, Дзæуджыхъæуы педагогон техникумы, Ростовы Уæлдæр партион скъолайы журналистикæйы факультеты. Куыста [[Кировы район]]ы газет «Размæ»-йы бæрнон секретарæй, фæскомцæдисы æмæ СЦКП-йы райкомты, [[Рахизфарсы район]]ы газеты редакторæй, [[Беслæн]]ы сахары мэрæй.&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Дауыратæ|Геор]]
[[Категори:Хуымæллæджы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>1jflucdtx3bynaluzjj3x8bhaj77n5g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525980</id>
      <parentid>525979</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T10:59:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1688" xml:space="preserve">'''Дауыраты Ханджерийы фырт Дамир''' (райгуырдис [[1940-æм аз]]ы [[17 августы]] [[Хуымæллæг (хъæу)|Хуымæллæджы]]) у ирон поэт, фыссæг, журналист, Уæрæсейы Федерацийы æмæ Цæгат Ирыстоны культурæйы сгуыхт кусæг, Уæрæсейы æмæ Цæгат Ирыстоны Фысджыты æмæ журналистты цæдисты уæнг.&lt;ref&gt;[https://iryston.tv/teleproject_release/dauyraty-damir/page/5/ Iryston.tv // Дауыраты Дамир]&lt;/ref&gt;

== Цардафыст ==
Бакасти Хуымæллæджы хъæуы астæуккаг скъолайы, Дзæуджыхъæуы педагогон техникумы, Ростовы Уæлдæр партион скъолайы журналистикæйы факультеты. Куыста [[Кировы район]]ы газет «Размæ»-йы бæрнон секретарæй, фæскомцæдисы æмæ СЦКП-йы райкомты, [[Рахизфарсы район]]ы газеты редакторæй, [[Беслæн]]ы сахары мэрæй.&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Дауыратæ|Дамир]]
[[Категори:Хуымæллæджы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>crrmkxc7kii3zvhak225kxr00yblia9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Биазырты Кромвел</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65179</id>
    <revision>
      <id>525981</id>
      <timestamp>2022-08-14T11:02:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «'''Биазырты Кудзийы фырт Кромвел ''' (райгуырдис [[1940-æм аз]]ы [[Чысангом]]ы) у ирон поэт, историк, Цæгат Ирыстоны ахуыргæнджыты дæсныйад хуыздæргæнæн институты хистæр ахуыргæнæг.   == Цардафыст == Биазырты Кромвел райгуырдис Хуссар Ирыстоны Чыса...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2003" xml:space="preserve">'''Биазырты Кудзийы фырт Кромвел ''' (райгуырдис [[1940-æм аз]]ы [[Чысангом]]ы) у ирон поэт, историк, Цæгат Ирыстоны ахуыргæнджыты дæсныйад хуыздæргæнæн институты хистæр ахуыргæнæг. 

== Цардафыст ==
Биазырты Кромвел райгуырдис Хуссар Ирыстоны Чысангомы, ахуыргæнæджы хæдзары. Каст фæци Цхинвалы 2-æм астæуккаг скъола æмæ Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты историон факультет. 

Куыста уацхæссæгæй газетты редакциты, Тугъанты Махарбеджы номыл аивадон музейы, Хуссар Ирыстоны культурæйы министрæй. Ныртæккæ у Цæгат Ирыстоны ахуыргæнджыты дæсныйад хуыздæргæнæн институты хистæр ахуыргæнæг. 

Йе ’мдзæвтæтæ мыхуыргонд цæуынц журналтæ «Фидиуæг» æмæ «Мах дуджы». Рауагъта дыууæ поэтикон чиныджы: «Реквием» (чиныгуадзæн «Хусар Алани», 2008), «Ирон сылгоймагмæ...» (чиныгуадзæн «Ир», 2010).&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Хуссар Ирыстоны историктæ]]
[[Категори:Биазыртæ|Кромвел]]
[[Категори:Чысангомы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>glp7z8ozoscawu9o9ksmrfkv884accm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525982</id>
      <parentid>525981</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:03:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2016" xml:space="preserve">'''Биазырты Кудзийы фырт Кромвел ''' (райгуырдис [[1940-æм аз]]ы [[Чысангом]]ы) у ирон поэт, историк, Цæгат Ирыстоны ахуыргæнджыты дæсныйад хуыздæргæнæн институты хистæр ахуыргæнæг. 

== Цардафыст ==
Биазырты Кромвел райгуырдис Хуссар Ирыстоны Чысангомы, ахуыргæнæджы хæдзары. Каст фæци Цхинвалы 2-æм астæуккаг скъола æмæ Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты историон факультет. 

Куыста уацхæссæгæй газетты редакциты, Тугъанты Махарбеджы номыл аивадон музейы, Хуссар Ирыстоны культурæйы министрæй. Ныртæккæ у Цæгат Ирыстоны ахуыргæнджыты дæсныйад хуыздæргæнæн институты хистæр ахуыргæнæг. 

Йе ’мдзæвтæтæ мыхуыргонд цæуынц журналтæ «Фидиуæг» æмæ «Мах дуджы». Рауагъта дыууæ поэтикон чиныджы: «Реквием» (чиныгуадзæн «Хусар Алани», 2008), «Ирон сылгоймагмæ...» (чиныгуадзæн «Ир», 2010).&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Хуссар Ирыстоны историктæ]]
[[Категори:Биазыртæ|Кромвел]]
[[Категори:Ленингоры районы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>idi4yvtt0c81gwojhvwls5wnmrhlug0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>525985</id>
      <parentid>525982</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T11:12:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2015" xml:space="preserve">'''Биазырты Кудзийы фырт Кромвел''' (райгуырдис [[1940-æм аз]]ы [[Чысангом]]ы) у ирон поэт, историк, Цæгат Ирыстоны ахуыргæнджыты дæсныйад хуыздæргæнæн институты хистæр ахуыргæнæг. 

== Цардафыст ==
Биазырты Кромвел райгуырдис Хуссар Ирыстоны Чысангомы, ахуыргæнæджы хæдзары. Каст фæци Цхинвалы 2-æм астæуккаг скъола æмæ Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты историон факультет. 

Куыста уацхæссæгæй газетты редакциты, Тугъанты Махарбеджы номыл аивадон музейы, Хуссар Ирыстоны культурæйы министрæй. Ныртæккæ у Цæгат Ирыстоны ахуыргæнджыты дæсныйад хуыздæргæнæн институты хистæр ахуыргæнæг. 

Йе ’мдзæвтæтæ мыхуыргонд цæуынц журналтæ «Фидиуæг» æмæ «Мах дуджы». Рауагъта дыууæ поэтикон чиныджы: «Реквием» (чиныгуадзæн «Хусар Алани», 2008), «Ирон сылгоймагмæ...» (чиныгуадзæн «Ир», 2010).&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Хуссар Ирыстоны историктæ]]
[[Категори:Биазыртæ|Кромвел]]
[[Категори:Ленингоры районы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>kln7iy81mh32f7cgaffdq6til6cywdp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хъодалаты Герсан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65180</id>
    <revision>
      <id>525995</id>
      <timestamp>2022-08-14T11:30:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «'''Хъодалаты Зурабы фырт Герсан''' (райгуырдис [[1938-æм аз]]ы [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Уæллаг Захъор]]ы) у ирон поэт.   == Цардафыст == Каст фæцис Хуссар Ирыстоны паддзахадон педагогон институт. Куыста Хуссар Ирыстоны радиойы, газет «Советон Ирыстон»-ы....»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1603" xml:space="preserve">'''Хъодалаты Зурабы фырт Герсан''' (райгуырдис [[1938-æм аз]]ы [[Хуссар Ирыстон]]ы [[Уæллаг Захъор]]ы) у ирон поэт. 

== Цардафыст ==
Каст фæцис Хуссар Ирыстоны паддзахадон педагогон институт. Куыста Хуссар Ирыстоны радиойы, газет «Советон Ирыстон»-ы. Ныртæккæ у «[[Фидиуæг (журнал)|Фидиуæджы]]» журналы сæйраг редактор. 

Мыхуыры йын рацыди бирæ поэтикон чингуытæ, сæ ахсджиагдæртæ сты: «Бæлццон» (Цхинвал, 1964), «Ирон зæрдæ» (Цхинвал, 1968), «Æвронг зарæг» (Цхинвал, 1971), «Худыуæз» (Цхинвал, 1974), «Лæгдзырагъ» A977), «Табуафси» (Цхинвал, 1980), «Æртвæдис» (Цхинвал, 1983), «Куырыхон» (Цхинвал, 1986), «Уастырджи» (Цхинвал, 1989).&lt;ref&gt;Ирыстоны поэзи // Чиныг сарæзта æмæ цыбыр биографион зонæнтæ ныффыста [[Хъодзаты Æхсар]]. Дзæуджыхъæу, Издательство «Веста», 2012&lt;/ref&gt;

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{къæртт-цардафыст}}

[[Категори:Ирон поэттæ]]
[[Категори:Хъодалатæ|Герсан]]
[[Категори:Ленингоры районы чи райгуырдис, уыдон]]</text>
      <sha1>79om3816gyqmjwchpzh3qjaxp0cqurl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уæллаг Захъор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65181</id>
    <redirect title="Уæллаг Захъхъор" />
    <revision>
      <id>525997</id>
      <timestamp>2022-08-14T11:31:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taamu</username>
        <id>795</id>
      </contributor>
      <comment>Фарс æрвыст æрцыд [[Уæллаг Захъхъор|Уæллаг Захъхъормæ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">#REDIRECT[[Уæллаг Захъхъор]]</text>
      <sha1>jxuaki8rl7y8o0zyywdgrooncio1omn</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>