ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ pawiki https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਾਟਕ ਫਾਟਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਗੈਜਟ ਗੈਜਟ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਗੈਜਟ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਗੈਜਟ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ Topic 0 4181 610534 525234 2022-08-05T14:56:32Z Nachhattardhammu 5032 /* ਜਨਮ */ wikitext text/x-wiki {{ਅਗਸਤ ਕਲੰਡਰ|float=right}} '''6 ਅਗਸਤ''' [[ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਕਲੰਡਰ]] ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਸਾਲ ਦਾ 218ਵਾਂ ([[ਲੀਪ ਸਾਲ]] ਵਿੱਚ 219ਵਾਂ) ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਸਾਲ ਦੇ 147 ਦਿਨ ਬਾਕੀ ਹਨ। ==ਵਾਕਿਆ== [[File:Curiosity Self-Portrait at 'Big Sky' Drilling Site.jpg|120px|thumb|[[ਕਿਊਰੀਆਸਿਟੀ ਰੋਵਰ]]]] * [[1825]] &ndash; [[ਬੋਲੀਵੀਆ]] ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ। * [[1890]] &ndash; [[ਨਿਊ ਯਾਰਕ]] ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਾਤਲ [[ਵਿਲੀਅਮ ਕੇਮਲਰ]] ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਵਾਲੀ ਕੁਰਸੀ ਨਾਲ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। * [[1940]] &ndash; [[ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ]] ਨੇ [[ਇਸਤੋਨੀਆ]] ਨੂੰ ਗੈਰਕਨੂੰਨੀ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਲਿਆ। * [[1945]] &ndash; ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ 'ਚ [[ਜਾਪਾਨ]] ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ [[ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ]] ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਨਾਲ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 70,000 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ। * [[1962]] &ndash; [[ਜਮਾਇਕਾ]] ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ। * [[2010]] &ndash; ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਾਂਤ [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਨਾਲ 71 ਕਸਬੇ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 255 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ। * [[2012]] &ndash; [[ਨਾਸਾ]] ਦਾ [[ਕਿਊਰੀਆਸਿਟੀ ਰੋਵਰ]] [[ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ]] 'ਤੇ ਉਤਰਿਆ। ==ਜਨਮ== * [[1698]] &ndash; ਇਰਾਨ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ [[ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1809]] &ndash; ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਵੀ [[ਅਲਫ਼ਰੈਡ ਟੈਨੀਸਨ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1881]] &ndash; [[ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਫ਼ਲੈਮਿੰਗ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1925]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੇਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ [[ਸਰਿੰਦਰਨਾਥ ਬੈਨਰਜੀ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। * [[1938]] &ndash; ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ [[ਮਨਪਾਲ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1947]] &ndash; [[ਮੁਹੰਮਦ ਨਜੀਬਉੱਲਾ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1959]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਨ ਮਾਹਰ [[ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1970]] &ndash; ਸਿੰਗਾਪੁਰੀ ਉਦਯੋਗਪਤੀ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕ [[ਐਂਡੀ ਓਂਗ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1971]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ [[ਅਨੁਜਾ ਜੰਗ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1978]] &ndash; ਯੂਨਾਇਟਡ ਕਿੰਗਡਮ ਪੇਸ਼ਾ ਅਦਾਕਾਰਾ [[ਅਰੁਣਾ ਸ਼ੀਲਡ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1985]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਭਿਨੇਤਰੀ [[ਓਜਸਵੀ ਅਰੋੜਾ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1986]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਭਿਨੇਤਰੀ [[ਦੀਪਿਕਾ ਕੱਕੜ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1987]] &ndash; [[ਮੁਹੰਮਦ ਇਮਰਾਨ ਪ੍ਰਤਾਪਗੜ੍ਹੀ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1989]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਪਹਿਲਵਾਨ [[ਨਰਸਿੰਘ ਪੰਚਮ ਯਾਦਵ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1995]] &ndash; ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ [[ਨਿਰਮਲ ਰੌਏ]] ਦਾ ਜਨਮ। ==ਦਿਹਾਂਤ== * [[1637]] &ndash; ਅੰਗਰੇਜ਼ ਕਵੀ ਅਤੇ ਨਾਟਕਕਾਰ [[ਬੈਨ ਜਾਨਸਨ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ (ਜਨਮ 1572) * [[2019]] &ndash; ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਆਗੂ ਅਤੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਵਕੀਲ [[ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਗਸਤ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਲ ਦੇ ਦਿਨ]] otdlm5ttkomhb2kn15h22432fd9e4zk 610535 610534 2022-08-05T14:58:41Z Nachhattardhammu 5032 /* ਦਿਹਾਂਤ */ wikitext text/x-wiki {{ਅਗਸਤ ਕਲੰਡਰ|float=right}} '''6 ਅਗਸਤ''' [[ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਕਲੰਡਰ]] ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਸਾਲ ਦਾ 218ਵਾਂ ([[ਲੀਪ ਸਾਲ]] ਵਿੱਚ 219ਵਾਂ) ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਸਾਲ ਦੇ 147 ਦਿਨ ਬਾਕੀ ਹਨ। ==ਵਾਕਿਆ== [[File:Curiosity Self-Portrait at 'Big Sky' Drilling Site.jpg|120px|thumb|[[ਕਿਊਰੀਆਸਿਟੀ ਰੋਵਰ]]]] * [[1825]] &ndash; [[ਬੋਲੀਵੀਆ]] ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ। * [[1890]] &ndash; [[ਨਿਊ ਯਾਰਕ]] ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਾਤਲ [[ਵਿਲੀਅਮ ਕੇਮਲਰ]] ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਵਾਲੀ ਕੁਰਸੀ ਨਾਲ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। * [[1940]] &ndash; [[ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ]] ਨੇ [[ਇਸਤੋਨੀਆ]] ਨੂੰ ਗੈਰਕਨੂੰਨੀ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਲਿਆ। * [[1945]] &ndash; ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ 'ਚ [[ਜਾਪਾਨ]] ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ [[ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ]] ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਨਾਲ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 70,000 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ। * [[1962]] &ndash; [[ਜਮਾਇਕਾ]] ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ। * [[2010]] &ndash; ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਾਂਤ [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਨਾਲ 71 ਕਸਬੇ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 255 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ। * [[2012]] &ndash; [[ਨਾਸਾ]] ਦਾ [[ਕਿਊਰੀਆਸਿਟੀ ਰੋਵਰ]] [[ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ]] 'ਤੇ ਉਤਰਿਆ। ==ਜਨਮ== * [[1698]] &ndash; ਇਰਾਨ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ [[ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1809]] &ndash; ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਵੀ [[ਅਲਫ਼ਰੈਡ ਟੈਨੀਸਨ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1881]] &ndash; [[ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਫ਼ਲੈਮਿੰਗ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1925]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੇਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ [[ਸਰਿੰਦਰਨਾਥ ਬੈਨਰਜੀ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। * [[1938]] &ndash; ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ [[ਮਨਪਾਲ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1947]] &ndash; [[ਮੁਹੰਮਦ ਨਜੀਬਉੱਲਾ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1959]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਨ ਮਾਹਰ [[ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1970]] &ndash; ਸਿੰਗਾਪੁਰੀ ਉਦਯੋਗਪਤੀ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕ [[ਐਂਡੀ ਓਂਗ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1971]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ [[ਅਨੁਜਾ ਜੰਗ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1978]] &ndash; ਯੂਨਾਇਟਡ ਕਿੰਗਡਮ ਪੇਸ਼ਾ ਅਦਾਕਾਰਾ [[ਅਰੁਣਾ ਸ਼ੀਲਡ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1985]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਭਿਨੇਤਰੀ [[ਓਜਸਵੀ ਅਰੋੜਾ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1986]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਭਿਨੇਤਰੀ [[ਦੀਪਿਕਾ ਕੱਕੜ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1987]] &ndash; [[ਮੁਹੰਮਦ ਇਮਰਾਨ ਪ੍ਰਤਾਪਗੜ੍ਹੀ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1989]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਪਹਿਲਵਾਨ [[ਨਰਸਿੰਘ ਪੰਚਮ ਯਾਦਵ]] ਦਾ ਜਨਮ। * [[1995]] &ndash; ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ [[ਨਿਰਮਲ ਰੌਏ]] ਦਾ ਜਨਮ। ==ਦਿਹਾਂਤ== * [[1637]] &ndash; ਅੰਗਰੇਜ਼ ਕਵੀ ਅਤੇ ਨਾਟਕਕਾਰ [[ਬੈਨ ਜਾਨਸਨ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। * [[1976]] &ndash; [[ਅੱਛਰ ਸਿੰਘ ਜਥੇਦਾਰ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। * [[1979]] &ndash; [[ਅਡੋਰਨੋ|ਥਿਓਡੋਰ ਵਿਸੇਨਗ੍ਡ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। * [[1981]] &ndash; ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਪਾਰਲੀਮੈਂਟੇਰੀਅਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ [[ਭੁਪੇਸ਼ ਗੁਪਤਾ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। * [[1982]] &ndash; ਮਸ਼ਹੂਰ ਮਲਿਆਲਮ ਲੇਖਕ [[ਐਸ ਕੇ ਪੋਟੇਕੱਟ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। * [[1997]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਅੰਪਾਇਰ [[ਸਮਰ ਰਾਏ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। * [[1997]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ [[ਬੀਰੇਂਦਰ ਕੁਮਾਰ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। * [[1999]] &ndash; ਸਿਆਸਤਦਾਨ [[ਕਲਪਨਾਥ ਰਾਏ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। * [[2001]] &ndash; ਆਧੁਨਿਕਤਾਵਾਦੀ ਬ੍ਰਾਜ਼ਿਲੀਅਨ ਲੇਖਕ [[ਜਾਰਜ ਅਮਾਡੋ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। * [[2019]] &ndash; ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਆਗੂ ਅਤੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਵਕੀਲ [[ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। * [[2019]] &ndash; ਤਾਮਿਲ ਫ਼ਿਲਲਮ ਅਤੇ ਸਟੇਜ ਅਦਾਕਾਰ [[ਰਾਜਲਕਸ਼ਮੀ ਪਾਰਥਸਾਰਥੀ]] ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਗਸਤ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਲ ਦੇ ਦਿਨ]] iawymam2hik6ththqvhg5zvhwxmi4yb 1 5139 610554 610426 2022-08-05T19:57:55Z EmausBot 2312 Bot: Fixing double redirect to [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] kew392gun3vwyi8j968cqasj4v4j8v4 1 5206 610555 610427 2022-08-05T19:58:05Z EmausBot 2312 Bot: Fixing double redirect to [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] kew392gun3vwyi8j968cqasj4v4j8v4 0 14142 610516 592635 2022-08-05T14:23:19Z 89.181.24.89 Flag of original sikh empire wikitext text/x-wiki <br />{{Infobox Former Country | conventional_long_name = ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ | native_name = <small>Sikh Empire _{([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]])}<br />امپراطوری سیک _{([[ਫ਼ਾਰਸੀ]])} | common_name = ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ | region = [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ|ਪੰਜਾਬ]] | year_start = 12 ਅਪ੍ਰੈਲ 1801 | year_end = 30 ਮਾਰਚ 1849 | date_start = ੫ ਅੱਸੂ ਸੰਮਤ ਬਿਕ੍ਰਮੀ ੧੮੫੬ | date_end = ੫ ਚੇਤ ਸੰਮਤ ਬਿਕ੍ਰਮੀ ੧੯੦੬ | p1 = ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ | flag_p1 =Kattar Dhal Talwar.jpg | border_p1 = no | p2 = ਦੁਰਾਨੀ ਸਲਤਨਤ | flag_p2 = Flag of Herat until 1842.svg | p3 = ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ | flag_p3 = Flag of the Maratha Empire.svg | border_p3 = no | s1 = ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ | flag_s1 = Flag of the British East India Company (1801).svg | image_flag = Sikh Empire Flag.jpg | flag = | flag_border = no | image_coat = Sikh Empire Emblem.png | symbol = ਖੰਡਾ | symbol_type = ਮੋਹਰ | era = | event_start = ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਲਾਹੌਰ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ | event_end = [[ਦੂਜੀ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ]] ਦਾ ਖਾਤਮਾ | image_map = Sikh Empire tri-lingual.jpg | image_map_caption = ਬੁਲੰਦੀ ਵੇਲੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ | capital = [[ਲਾਹੌਰ]] | national_anthem = [[ਦੇਗ ਤੇਗ਼ ਫ਼ਤਿਹ]] | common_languages = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] (ਦਰਬਾਰ)<ref>{{Cite web |url=http://www.global.ucsb.edu/punjab/14.1_Rahman.pdf |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2017-01-03 |archive-date=2012-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120915130644/http://www.global.ucsb.edu/punjab/14.1_Rahman.pdf |dead-url=yes }}</ref><br><br>[[ਡੋਗਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੋਗਰੀ]]<br>[[ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਕਸ਼ਮੀਰੀ]]<br>[[ਪਸ਼ਤੋ]] | government_type = ਪੂਰਨ ਰਾਜਤੰਤਰ | title_leader = [[ਮਹਾਂਰਾਜਾ]] | leader1 = [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] | year_leader1 = 1801–1839 | leader2 = [[ਖੜਕ ਸਿੰਘ]] | year_leader2 = 1839 | leader3 = [[ਕੰਵਰ ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ]] | year_leader3 = 1839–1840 | leader4 = [[ਜਿੰਦ ਕੌਰ]] | year_leader4 = 1840–1841 | leader5 = [[ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ]] | year_leader5 = 1841–1843 | leader6 = [[ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ]] | year_leader6 = 1843–1849 | title_representative = | representative1 = | year_representative1 = | title_deputy = [[ਵਜ਼ੀਰ]] | deputy1 = ਜਿਮੀਦਾਰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਿੰਘ<ref>{{cite book |last=Grewal |first=J.S. |date=1990 |title=The Sikhs of the Punjab |url=https://books.google.com/books?id=2_nryFANsoYC&pg=PA107 |location= |publisher=Cambridge University Press |pages=107 |isbn=0 521 63764 3 |accessdate=15 April 2014 }}</ref> | year_deputy1 = 1799–1818 | deputy2 = ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਡੋਗਰਾ | year_deputy2 = 1818–1843 | deputy3 = ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਡੋਗਰਾ | year_deputy3 = 1843–1844 | deputy4 = ਜਵਾਹਰ ਸਿੰਘ ਔਲਖ | year_deputy4 = 1844–1845 | stat_year1 = | stat_pop1 = | stat_area4 = 491,464&nbsp;km²/189,755&nbsp;mi². | religion = [[ਸਿੱਖੀ]] | currency = [[ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਰੁਪਏ]] | today = {{flag|ਚੀਨ}} {{flag|ਭਾਰਤ}}<br />{{flag|ਪਾਕਿਸਤਾਨ}} {{flag|ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ}} |national_motto="ਅਕਾਲ ਸਹਾਇ"}} '''ਖ਼ਾਲਸਾ ਰਾਜ '''ਜਾਂ '''ਸਰਕਾਰ-ਏ-ਖ਼ਾਲਸਾ''' ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]: Sikh Empire) ਇੱਕ ਤਾਕਤਵਰ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਮੀਰੀ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਆਗਾਜ਼ [[ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ]] ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ]] ਦੁਆਲੇ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਅਧੀਨ ਹੋਇਆ।<ref>{{cite web|url=http://www.exoticindiaart.com/book/details/IDE822/ |title=Ranjit Singh: A Secular Sikh Sovereign by K.S. Duggal. '&#39;(Date:1989. ISBN 8170172446'&#39;) |publisher=Exoticindiaart.com |date=3 September 2015 |accessdate=2009-08-09}}</ref> ਇਹ ਸਲਤਨਤ 1801 ਵਿੱਚ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ [[ਲਾਹੌਰ]] ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ 1849 ਤੱਕ ਰਿਹਾ, ਜਿਸਦੀ ਜੜ੍ਹ ਸਮੂਹ ਸੁਤੰਤਰ [[ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ]] ਦੇ [[ਖਾਲਸਾ|ਖਾਲਸਾਈ]] ਸਿਧਾਂਤਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਸੀ।<ref name="Encyclopædia Britannica Eleventh Edition 1911 Page 892">Encyclopædia Britannica Eleventh Edition, (Edition: Volume V22, Date: 1910–1911), Page 892.</ref><ref name="Grewal">{{cite book|last=Grewal|first=J. S.|title=The Sikhs of the Punjab, Chapter 6: The Sikh empire (1799–1849) |publisher=Cambridge University Press|year=1990|series=The New Cambridge History of India|work=|chapter=|url=https://books.google.com/books?id=2_nryFANsoYC&printsec=frontcover&dq=isbn%3D0521637643&hl=en&sa=X&ei=yKFPU_76KoaEO5blgYgH&ved=0CEwQ6AEwAQ#v=onepage&q=isbn%3D0521637643&f=false|isbn=0 521 63764 3 }}</ref> 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ਵੇਲੇ, ਇਹ ਰਾਜ ਲਹਿੰਦੇ ਵੱਲ [[ਦੱਰਾ-ਏ-ਖ਼ੈਬਰ]] ਤੋਂ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪਾਸੇ [[ਤਿੱਬਤ|ਲਹਿੰਦੇ-ਤਿਬਤ]], ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਮਿਠਾਨਕੋਟ]] ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਕੰਨੀ [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ|ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਤੱਕ ਫੈਲਿਆ। ਇਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਹਿੱਸੇ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਖਰੀ ਨਰੋਆ ਖੇਤਰ ਸੀ। ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਦੀ ਨੀਹ ਸੰਨ 1707 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦੌਰ ਵੇਲੇ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਵਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਸਾਲ [[ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ]] ਦੀ ਮੌਤ ਅਤੇ [[ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ|ਮੁਗ਼ਲੀਆ ਸਲਤਨਤ]] ਦਾ ਨਾਸ ਹੋਣਾ ਅਰੰਭ ਹੋਇਆ। ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਨਾਲ, [[ਦਲ ਖ਼ਾਲਸਾ]], ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਾਜੀ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁਧਾਰਿਆ ਵਜੂਦ, ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਠੰਡੇ ਪਏ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਅਤੇ ਲਹਿੰਦੇ ਵੱਲ [[ਪਠਾਣ|ਪਠਾਣਾ]] ਖਿਲਾਫ਼ ਮੁਹਿੰਮ ਜਾਰੀ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਨਾਲ ਫੌਜ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਹੋਇਆ ਜੋ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੌਨਫ਼ੈਡਰਸੀਆਂ ਜਾਂ ਅਧ-ਸੁਤੰਤਰ [[ਮਿਸਲਾਂ]] ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਹੋ ਗਏ। ਮਿਸਲਾਂ ਦੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਫੌਜੀ ਟੁਕੜੀਆ ਨੇ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਅਲਹਿਦਾ ਇਲਾਕੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਲਏ। ਭਰ, 1762 ਤੋਂ 1799 ਦੇ ਵਕਵੇ ਦੌਰਾਨ, ਇੰਜ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਮਿਸਲਦਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਰਦਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਜ਼ਾਦ ਫ਼ੌਜਦਾਰ ਬਣ ਰਹੇ ਹੋਣ। ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਆਗਾਜ਼ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ ਲਹੌਰ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਉਸ ਦੇ ਅਫ਼ਗਾਨੀ ਰਾਜੇ, [[ਜ਼ਮਾਨ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਹੋਇਆ, ਅਤੇ ਇਸੇ ਲੜੀ ਤਹਿਤ ਅਫ਼ਗਾਨ, [[ਅਫ਼ਗਾਨ-ਸਿੱਖ ਜੰਗਾਂ]] ਹਾਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਰਖਾਸਤ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ, ਨਾਲੇ ਖੇਰੂ-ਖੇਰੂ ਹੋਈਆਂ ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕਤਾ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਈ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 12 ਅਪ੍ਰੈਲ 1801 (ਵਿਸਾਖੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ) ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਏਕਤਾ ਵਾਲਾ ਸੂਬਾ ਸਿਰਜਿਆ। ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪੀੜੀ ਵਿੱਚੋ, ਨੇ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਇੰਜ਼ਾਮ ਦਿਤਾ।<ref>[http://www.learnpunjabi.org/eos/ The Encyclopaedia of Sikhism], section ''Sāhib Siṅgh Bedī, Bābā (1756–1834)''.</ref> ਇਕਲੇ ਇੱਕ ਮਿਸਲ ਦੇ ਮੁੱਖੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਬਣਨ ਤੱਕ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਹੁਤ ਥੋੜੇ ਹੀ ਵਕਵੇ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋਇਆ। ਓਹ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਾ ਸਿਖਲਾਈ, ਹਥਿਆਰਾਂ ਅਤੇ ਤੋਪਖ਼ਾਨਿਆਂ ਨਾਲ ਮੌਡਰਨ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਾਜ ਅੰਦਰੂਨੀ ਫ਼ੁੱਟ ਅਤੇ ਮਾੜੇ ਸਿਆਸੀ ਪ੍ਰਬੰਧਾ ਕਾਰਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਅਖੀਰ, ਸੰਨ 1849 ਤੱਕ [[ਦੂਜੀ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ]] ਵਿੱਚ ਹਾਰਨ ਕਰਕੇ ਇਹ ਐਮਪਾਇਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਹਿਸੇ ਆਇਆ। ਸੰਨ 1856 ਬਿਕ੍ਰਮੀ (1799 ਈਸਵੀ) ਤੋਂ 1903 ਬਿਕ੍ਰਮੀ (1849 ਈਸਵੀ) ਤੱਕ ਖ਼ਾਲਸਾ ਰਾਜ ਦੇ ਚਾਰ ਸੂਬੇ ਸਨ: [[ਲਹੌਰ]], [[ਮੁਲਤਾਨ]], [[ਪੇਸ਼ਾਵਰ]] ਅਤੇ [[ਜੰਮੂ ਕਸ਼ਮੀਰ]]। == ਇਤਿਹਾਸ == ===ਪਿਛੋਕੜ=== ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਆਗਾਜ਼ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੋਇਆ, ਜਦ [[ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ]] ਦੇ [[ਬਾਬਰ]] ਨੇ ਉੱਤਰ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਨੂੰ ਜਿੱਤਕੇ [[ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ|ਮੁਗ਼ਲੀਆ ਸਲਤਨਤ]] ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਅਗਾਹਾਂ ਸਲਤਨਤ ਦੀ ਵਾਂਗ ਸੰਭਾਲਨ ਵਾਲੇ ਉਸ ਦੇ ਨਿਰਪੱਖ ਪੋਤੇ, [[ਅਕਬਰ]] ਨੇ [[ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ]] ਦੇ ਲੰਗਰ ਛਕਣ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਿੱਖੀ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਖਿਆਲ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਇਸ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦਾ ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਨਿਕਲਿਆ, ਕਿ ਉਸਨੇ ਲੰਗਰ ਵਿਸਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਭੇਟਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸੰਨ 1605, ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ|ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ]] ਅਤੇ ਮੁਗਲਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਟਕਰਾ ਦਾ ਮਹੌਲ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ।<ref>{{harvnb|Kalsi|2005|pages=106–107}}</ref> == ਜੀਓਗ੍ਰਾਫੀ == ਇਤਿਹਾਸਕ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਇਹਨਾਂ ਮੌਜੂਦਾ ਮੌਡਰਨ ਸਿਆਸੀ ਵੰਡਾ ਦਾ ਬਣਿਆ ਸੀ: *[[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ]] ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਮੁਲਤਾਨ]] ਤੱਕ ** [[ਲਹਿੰਦਾ ਪੰਜਾਬ]], ਲਹੌਰ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਜੋਂ ** [[ਚੜ੍ਹਦਾ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ** [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ** [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ|ਜੰਮੂ]], ਭਾਰਤ, ਕਬਜ਼ਾ 1816 - 17 ਜੂਨ 1822 * [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ|ਕਸ਼ਮੀਰ]], ਭਾਰਤ/ਪਾਕਿਸਤਾਨ/ਚੀਨ, ਜਿਤਿਆ 5 ਜੁਲਾਈ 1819 - 15 ਮਾਰਚ 1846<ref>The Masters Revealed, (Johnson, p. 128)</ref><ref>Britain and Tibet 1765–1947, (Marshall, p.116)</ref> ** [[ਗਿੱਲਗਿਤ ਬਲਤਿਸਤਾਨ]], ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਕਬਜ਼ਾ 1842 - 1846<ref>{{cite web|author=Ben Cahoon |url=http://www.worldstatesmen.org/Pakistan_princes.html |title=Pakistan Princely States |publisher=Worldstatesmen.org |date= |accessdate=9 August 2009}}</ref> ** [[ਲਦਾਖ਼]], ਚੀਨ * [[ਖ਼ੈਬਰ ਦੱਰਾ]], ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ/ਪਾਕਿਸਤਾਨ<ref>The Khyber Pass: A History of Empire and Invasion, (Docherty, p.187)</ref> ** [[ਪੇਸ਼ਾਵਰ]], ਪਾਕਿਸਤਾਨ,<ref>The Khyber Pass: A History of Empire and Invasion, (Docherty, p.185-187)</ref> 1818 ਵਿੱਚ ਕਬਜ਼ਾ, 1834 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਕਬਜ਼ਾ ** [[ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੁਨਖ਼ਵਾ]] ਅਤੇ [[ਫ਼ੈਡਰਲੀ ਐਡਮਿਨਿਸਟਰਡ ਟ੍ਰਾਈਬਲ ਏਰੀਅਜ਼]], ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬਿਰਤਾਂਤ ਮੁਤਾਬਕ [[ਹਜ਼ਾਰਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਹਜ਼ਾਰਾ]] ਤੋਂ [[ਬੰਨੂ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਬੰਨੂ]] ਤੱਕ 1818 ਵਿੱਚ ਕਬਜ਼ਾ, 1836 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਕਬਜ਼ਾ<ref>Bennett-Jones, Owen; Singh, Sarina, ''Pakistan & the Karakoram Highway'' Page 199</ref> == ਟਾਈਮਲਾਈਨ == * 1699 - ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ [[ਖਾਲਸਾ]] ਪ੍ਰਗਟ। * 1710–1716, [[ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ]] ਵਲੋਂ [[ਮੁਗ਼ਲ]]ਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਪਹਿਲਾ [[ਖ਼ਾਲਸਾ]] ਰਾਜ ਕਾਇਮ। * 1716–1738, ਗ਼ਦਰ, ਕੋਈ ਅਸਲੀ ਹਕੂਮਤ ਨਹੀਂ; ਦੋ ਦੁਹਾਕਇਆ ਲਈ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਵਲੋਂ ਮਹੌਲ ਨੂੰ ਫਿਰ ਕਾਬੂ, ਭਰ ਸਿੱਖ ਬਗ਼ਾਵਤ ਕਰ [[ਗੁਰੀਲਾ]] ਵੌਰਫੇਰ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ। * 1733–1735, ਸਿਰਫ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨਾ-ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਖ਼ਾਲਸੇ ਵਲੋਂ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਨਵਾਬੀ ਰੁਤਬੇ ਨੂੰ ਪਰਵਾਨ। * 1748–1767, [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ]] ਵਲੋਂ ਹੋਲਾ। * 1763–1774, [[ਚੜਤ ਸਿੰਘ]], [[ਸ਼ੁੱਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ]] ਦੇ ਮਿਸਲਦਾਰ ਵਲੋਂ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਵਿਖੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ। * 1764–1783, [[ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ]], ਕਰੋੜ ਸਿੰਘੀਆ ਮਿਸਲ ਦੇ ਮਿਸਲਦਾਰ ਵਲੋਂ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਲਾਗੂ। * 1783- ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਉੱਤੇ ਸਿੱਖ ਕਬਜ਼ਾ। [[File:Bataille de Sobraon.jpg|thumb|1846 ਵਿੱਚ ਸਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦਾ ਦਰਿਸ਼।]] * 1773, ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀ ਮੌਤ ਉਪਰੰਤ ਉਸਦੇ ਮੁੰਡੇ ਤਿਮੂਰ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲ ਕਈ ਹੋਲੇ। * 1774–1790, [[ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ]] ਸ਼ੁੱਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ ਦਾ ਮਿਸਲਦਾਰ ਬਣਿਆ। * 1790–1801, [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਸ਼ੁੱਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ ਦਾ ਮਿਸਲਦਾਰ ਬਣਿਆ। * 1799, ਸਿੱਖ ਖ਼ਾਲਸਾ ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਗਠਨ। * 12 ਅਪ੍ਰੈਲ 1801, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਤੌਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਵਜੋਂ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ। * 12 ਅਪ੍ਰੈਲ 1801 – 27 ਜੂਨ 1839, ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਰਾਜ। * 13 ਜੁਲਾਈ 1813, [[ਅੱਟਕ ਦੀ ਲੜਾਈ]], ਸਿੱਖ ਐਮਪਾਇਰ ਦੀ ਦੁਰਾਨੀ ਸਲਤਨਤ ਉੱਪਰ ਪਹਿਲੀ ਅਹਿਮ ਫਤਿਹ। * ਮਾਰਚ – 2 ਜੂਨ 1818, [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]], [[ਅਫ਼ਗਾਨ-ਸਿੱਖ ਜੰਗਾਂ]] ਦੀ ਦੂਜੀ ਲੜਾਈ। * 3 ਜੁਲਾਈ 1819, [[ਸ਼ੋਪੀਆ ਦੀ ਲੜਾਈ]] * 14 ਮਾਰਚ 1823, [[ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਦੀ ਲੜਾਈ]] * 30 ਅਪ੍ਰੈਲ 1837, [[ਜਮਰੌਦ ਦੀ ਲੜਾਈ]] * 27 ਜੂਨ 1839 – 5 ਨਵੰਬਰ 1840, ਮਹਾਰਾਜਾ [[ਖੜਕ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਰਾਜ। * 5 ਨਵੰਬਰ 1840 – 18 ਜਨਵਰੀ 1841, [[ਚੰਦ ਕੌਰ]] ਵੱਲੋਂ ਰਾਜ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਵਕਵੇ ਲਈ ਸੰਭਾਲ। * 18 ਜਨਵਰੀ 1841 – 15 ਸਤੰਬਰ 1843, ਮਹਾਰਾਜਾ [[ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਰਾਜ। * ਮਈ 1841 – ਅਗਸਤ 1842, [[ਸੀਨੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ]] * 15 ਸਤੰਬਰ 1843 – 31 ਮਾਰਚ 1849, ਮਹਾਰਾਜਾ [[ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਰਾਜ। * 1845–1846, [[ਪਹਿਲੀ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ]] * 1848–1849, [[ਦੂਜੀ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ]] == ਹਵਾਲੇ == === ਸਾਈਟੇਸ਼ਨਾਂ === {{Reflist|30em}} === ਸਰੋਤ === * {{citation |last = Heath |first = Ian |title = The Sikh Army 1799-1849 |publisher = Osprey Publishing (UK) |location= |year=2005 |pages= |ISBN = 1-84176-777-8 |oclc= |doi= |accessdate=}} * {{citation |title = Sikhism |series = Religions of the World |last=Kalsi |first=Sewa Singh |authorlink= |year = 2005 |publisher=Chelsea House Publications |location= |ISBN = 978-0-7910-8098-6 |page= |pages= |url= }} * {{citation |title = A history of modern India, 1480-1950 |last=Markovits |first=Claude |authorlink= |year=2004 |publisher=[[Anthem Press]] |location=London, England |ISBN = 978-1-84331-152-2 |page= |pages= |url = |accessdate=}} * {{citation |title = Holy people of the world: a cross-cultural encyclopedia, Volume 3 |last=Jestice |first=Phyllis G. |authorlink= |year=2004 |publisher=ABC-CLIO |location= |ISBN = 978-1-57607-355-1 |url = https://books.google.com/books?id=H5cQH17-HnMC&pg=PA345&dq=guru+har+gobind+jahangir&cd=2#v=onepage&q&f=false }} * {{citation |title = Guru Tegh Bahadur |last=Johar |first=Surinder Singh |authorlink= |year=1975 |publisher=University of Wisconsin--Madison Center for South Asian Studies |location= |ISBN = 81-7017-030-3 |page= |pages= |url = https://books.google.com/books?id=dFomYOVXsAkC&pg=PA192&dq=tegh+bahadur+martyrdom&hl=en&ei=VdTES8i6DpCKNLDWxL8O&sa=X&oi=book_result&ct=book-thumbnail&resnum=2&ved=0CDoQ6wEwAQ#v=onepage&q&f=false }} * {{citation |title = Federalism, Nationalism and Development: India and the Punjab Economy |last=Singh |first=Pritam |authorlink= |year=2008 |publisher=[[Routledge]] |location= |ISBN = 978-0-415-45666-1 |page= |pages=25–26 |url = https://books.google.com/books?id=mQLDcjhNoJwC&pg=PA26&dq=dal+khalsa+banda+bahadur&hl=en&ei=55PGS9jfJ4XUM8XDuewI&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CD4Q6AEwAg#v=onepage&q&f=false }} * {{citation |title = Sikhism: A Very Short Introduction |last=Nesbitt |first=Eleanor |authorlink= |year=2005 |publisher=Oxford University Press, USA |location= |ISBN = 978-0-19-280601-7 |page = 61 |url = }} == ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹਾਈ == * ''Volume 2: Evolution of Sikh Confederacies (1708–1769)'', By Hari Ram Gupta. (Munshiram Manoharlal Publishers. Date: 1999, ISBN 81-215-0540-2, 383 pages, illustrated). * ''The Sikh Army (1799–1849) (Men-at-arms)'', By Ian Heath. (Date: 2005, ISBN 1-84176-777-8). * ''The Heritage of the Sikhs By Harbans Singh''. (Date: 1994, ISBN 81-7304-064-8). * ''Sikh Domination of the Mughal Empire''. (Date: 2000, Second Edition. ISBN 81-215-0213-6). * ''The Sikh Commonwealth or Rise and Fall of Sikh Misls''. (Date: 2001, revised edition. ISBN 81-215-0165-2). * ''Maharaja Ranjit Singh, Lord of the Five Rivers'', By Jean-Marie Lafont. ''(Oxford University Press. Date: 2002, ISBN 0-19-566111-7)''. * ''History of Panjab'', By Dr L. M. Joshi and Dr Fauja Singh. == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == {{Commons category}} * [https://web.archive.org/web/20110718115655/http://worldsikhnews.com/7%20January%202009/Image/page%2012-13%20for%20web.pdf Article on Coins of the Sikh Empire] * [http://www.sikh-history.com/sikhhist/events/warriors_1750.html Sikh Confederacy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180801171311/http://www.sikh-history.com/sikhhist/events/warriors_1750.html |date=2018-08-01 }} * [http://www.searchsikhism.com/rise.html Confederacy of Punjab] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090105224202/http://www.searchsikhism.com/rise.html |date=2009-01-05 }} * [http://www.searchsikhism.com/raaj.html Sikh Kingdom of Ranjit Singh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090105222035/http://www.searchsikhism.com/raaj.html |date=2009-01-05 }} * [http://www.harisinghnalwa.com/final_frontier.html Battle of Jamrud] {{ਸਿੱਖੀ-ਅਧਾਰ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਮਰਾਜ]] guucasfc4xhjjuso2ph1y6ymzjdlng5 610517 610516 2022-08-05T14:29:10Z 89.181.24.89 Edit details wikitext text/x-wiki <br />{{Infobox Former Country | conventional_long_name = ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ | native_name = <small>Sikh Empire _{([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]])}<br />امپراطوری سیک _{([[ਫ਼ਾਰਸੀ]])} | common_name = ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ | region = [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ|ਪੰਜਾਬ]] | year_start = 12 ਅਪ੍ਰੈਲ 1801 | year_end = 30 ਮਾਰਚ 1849 | date_start = ੫ ਅੱਸੂ ਸੰਮਤ ਬਿਕ੍ਰਮੀ ੧੮੫੬ | date_end = ੫ ਚੇਤ ਸੰਮਤ ਬਿਕ੍ਰਮੀ ੧੯੦੬ | p1 = ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ | flag_p1 =Kattar Dhal Talwar.jpg | border_p1 = no | p2 = ਦੁਰਾਨੀ ਸਲਤਨਤ | flag_p2 = Flag of Herat until 1842.svg | p3 = ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ | flag_p3 = Flag of the Maratha Empire.svg | border_p3 = no | s1 = ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ | flag_s1 = Flag of the British East India Company (1801).svg | image_flag = Sikh Empire Flag.jpg | flag = | flag_border = no | image_coat = Sikh Empire Emblem.png | symbol = ਖੰਡਾ | symbol_type = ਮੋਹਰ | era = | event_start = ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਲਾਹੌਰ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ | event_end = [[ਦੂਜੀ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ]] ਦਾ ਖਾਤਮਾ | image_map = Sikh Empire tri-lingual.jpg | image_map_caption = ਬੁਲੰਦੀ ਵੇਲੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ | capital = [[ਲਾਹੌਰ]] | national_anthem = [[ਦੇਗ ਤੇਗ਼ ਫ਼ਤਿਹ]] | common_languages = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] (ਦਰਬਾਰ)<ref>{{Cite web |url=http://www.global.ucsb.edu/punjab/14.1_Rahman.pdf |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2017-01-03 |archive-date=2012-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120915130644/http://www.global.ucsb.edu/punjab/14.1_Rahman.pdf |dead-url=yes }}</ref><br><br>[[ਡੋਗਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੋਗਰੀ]]<br>[[ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਕਸ਼ਮੀਰੀ]]<br>[[ਪਸ਼ਤੋ]] | government_type = ਪੂਰਨ ਰਾਜਤੰਤਰ | title_leader = [[ਮਹਾਂਰਾਜਾ]] | leader1 = [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] | year_leader1 = 1801–1839 | leader2 = [[ਖੜਕ ਸਿੰਘ]] | year_leader2 = 1839 | leader3 = [[ਕੰਵਰ ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ]] | year_leader3 = 1839–1840 | leader4 = [[ਜਿੰਦ ਕੌਰ]] | year_leader4 = 1840–1841 | leader5 = [[ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ]] | year_leader5 = 1841–1843 | leader6 = [[ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ]] | year_leader6 = 1843–1849 | title_representative = | representative1 = | year_representative1 = | title_deputy = [[ਵਜ਼ੀਰ]] | deputy1 = ਜਿਮੀਦਾਰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਿੰਘ<ref>{{cite book |last=Grewal |first=J.S. |date=1990 |title=The Sikhs of the Punjab |url=https://books.google.com/books?id=2_nryFANsoYC&pg=PA107 |location= |publisher=Cambridge University Press |pages=107 |isbn=0 521 63764 3 |accessdate=15 April 2014 }}</ref> | year_deputy1 = 1799–1818 | deputy2 = ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਡੋਗਰਾ | year_deputy2 = 1818–1843 | deputy3 = ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਡੋਗਰਾ | year_deputy3 = 1843–1844 | deputy4 = ਜਵਾਹਰ ਸਿੰਘ ਔਲਖ | year_deputy4 = 1844–1845 | stat_year1 = | stat_pop1 = | stat_area4 = 491,464&nbsp;km²/189,755&nbsp;mi². | religion = [[ਸਿੱਖੀ]] | currency = [[ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਰੁਪਏ]] | today = {{flag|ਚੀਨ}} {{flag|ਭਾਰਤ}}<br />{{flag|ਪਾਕਿਸਤਾਨ}} {{flag|ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ}} |national_motto="ਅਕਾਲ ਸਹਾਇ"|demonym=[[ਪੰਜਾਬੀ]]}} '''ਖ਼ਾਲਸਾ ਰਾਜ '''ਜਾਂ '''ਸਰਕਾਰ-ਏ-ਖ਼ਾਲਸਾ''' ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]: Sikh Empire) ਇੱਕ ਤਾਕਤਵਰ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਮੀਰੀ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਆਗਾਜ਼ [[ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ]] ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ]] ਦੁਆਲੇ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਅਧੀਨ ਹੋਇਆ।<ref>{{cite web|url=http://www.exoticindiaart.com/book/details/IDE822/ |title=Ranjit Singh: A Secular Sikh Sovereign by K.S. Duggal. '&#39;(Date:1989. ISBN 8170172446'&#39;) |publisher=Exoticindiaart.com |date=3 September 2015 |accessdate=2009-08-09}}</ref> ਇਹ ਸਲਤਨਤ 1801 ਵਿੱਚ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ [[ਲਾਹੌਰ]] ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ 1849 ਤੱਕ ਰਿਹਾ, ਜਿਸਦੀ ਜੜ੍ਹ ਸਮੂਹ ਸੁਤੰਤਰ [[ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ]] ਦੇ [[ਖਾਲਸਾ|ਖਾਲਸਾਈ]] ਸਿਧਾਂਤਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਸੀ।<ref name="Encyclopædia Britannica Eleventh Edition 1911 Page 892">Encyclopædia Britannica Eleventh Edition, (Edition: Volume V22, Date: 1910–1911), Page 892.</ref><ref name="Grewal">{{cite book|last=Grewal|first=J. S.|title=The Sikhs of the Punjab, Chapter 6: The Sikh empire (1799–1849) |publisher=Cambridge University Press|year=1990|series=The New Cambridge History of India|work=|chapter=|url=https://books.google.com/books?id=2_nryFANsoYC&printsec=frontcover&dq=isbn%3D0521637643&hl=en&sa=X&ei=yKFPU_76KoaEO5blgYgH&ved=0CEwQ6AEwAQ#v=onepage&q=isbn%3D0521637643&f=false|isbn=0 521 63764 3 }}</ref> 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ਵੇਲੇ, ਇਹ ਰਾਜ ਲਹਿੰਦੇ ਵੱਲ [[ਦੱਰਾ-ਏ-ਖ਼ੈਬਰ]] ਤੋਂ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪਾਸੇ [[ਤਿੱਬਤ|ਲਹਿੰਦੇ-ਤਿਬਤ]], ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਮਿਠਾਨਕੋਟ]] ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਕੰਨੀ [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ|ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਤੱਕ ਫੈਲਿਆ। ਇਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਹਿੱਸੇ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਖਰੀ ਨਰੋਆ ਖੇਤਰ ਸੀ। ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਦੀ ਨੀਹ ਸੰਨ 1707 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦੌਰ ਵੇਲੇ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਵਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਸਾਲ [[ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ]] ਦੀ ਮੌਤ ਅਤੇ [[ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ|ਮੁਗ਼ਲੀਆ ਸਲਤਨਤ]] ਦਾ ਨਾਸ ਹੋਣਾ ਅਰੰਭ ਹੋਇਆ। ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਨਾਲ, [[ਦਲ ਖ਼ਾਲਸਾ]], ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਾਜੀ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁਧਾਰਿਆ ਵਜੂਦ, ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਠੰਡੇ ਪਏ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਅਤੇ ਲਹਿੰਦੇ ਵੱਲ [[ਪਠਾਣ|ਪਠਾਣਾ]] ਖਿਲਾਫ਼ ਮੁਹਿੰਮ ਜਾਰੀ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਨਾਲ ਫੌਜ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਹੋਇਆ ਜੋ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੌਨਫ਼ੈਡਰਸੀਆਂ ਜਾਂ ਅਧ-ਸੁਤੰਤਰ [[ਮਿਸਲਾਂ]] ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਹੋ ਗਏ। ਮਿਸਲਾਂ ਦੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਫੌਜੀ ਟੁਕੜੀਆ ਨੇ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਅਲਹਿਦਾ ਇਲਾਕੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਲਏ। ਭਰ, 1762 ਤੋਂ 1799 ਦੇ ਵਕਵੇ ਦੌਰਾਨ, ਇੰਜ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਮਿਸਲਦਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਰਦਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਜ਼ਾਦ ਫ਼ੌਜਦਾਰ ਬਣ ਰਹੇ ਹੋਣ। ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਆਗਾਜ਼ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ ਲਹੌਰ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਉਸ ਦੇ ਅਫ਼ਗਾਨੀ ਰਾਜੇ, [[ਜ਼ਮਾਨ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਹੋਇਆ, ਅਤੇ ਇਸੇ ਲੜੀ ਤਹਿਤ ਅਫ਼ਗਾਨ, [[ਅਫ਼ਗਾਨ-ਸਿੱਖ ਜੰਗਾਂ]] ਹਾਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਰਖਾਸਤ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ, ਨਾਲੇ ਖੇਰੂ-ਖੇਰੂ ਹੋਈਆਂ ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕਤਾ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਈ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 12 ਅਪ੍ਰੈਲ 1801 (ਵਿਸਾਖੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ) ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਏਕਤਾ ਵਾਲਾ ਸੂਬਾ ਸਿਰਜਿਆ। ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪੀੜੀ ਵਿੱਚੋ, ਨੇ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਇੰਜ਼ਾਮ ਦਿਤਾ।<ref>[http://www.learnpunjabi.org/eos/ The Encyclopaedia of Sikhism], section ''Sāhib Siṅgh Bedī, Bābā (1756–1834)''.</ref> ਇਕਲੇ ਇੱਕ ਮਿਸਲ ਦੇ ਮੁੱਖੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਬਣਨ ਤੱਕ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਹੁਤ ਥੋੜੇ ਹੀ ਵਕਵੇ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋਇਆ। ਓਹ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਾ ਸਿਖਲਾਈ, ਹਥਿਆਰਾਂ ਅਤੇ ਤੋਪਖ਼ਾਨਿਆਂ ਨਾਲ ਮੌਡਰਨ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਾਜ ਅੰਦਰੂਨੀ ਫ਼ੁੱਟ ਅਤੇ ਮਾੜੇ ਸਿਆਸੀ ਪ੍ਰਬੰਧਾ ਕਾਰਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਅਖੀਰ, ਸੰਨ 1849 ਤੱਕ [[ਦੂਜੀ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ]] ਵਿੱਚ ਹਾਰਨ ਕਰਕੇ ਇਹ ਐਮਪਾਇਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਹਿਸੇ ਆਇਆ। ਸੰਨ 1856 ਬਿਕ੍ਰਮੀ (1799 ਈਸਵੀ) ਤੋਂ 1903 ਬਿਕ੍ਰਮੀ (1849 ਈਸਵੀ) ਤੱਕ ਖ਼ਾਲਸਾ ਰਾਜ ਦੇ ਚਾਰ ਸੂਬੇ ਸਨ: [[ਲਹੌਰ]], [[ਮੁਲਤਾਨ]], [[ਪੇਸ਼ਾਵਰ]] ਅਤੇ [[ਜੰਮੂ ਕਸ਼ਮੀਰ]]। == ਇਤਿਹਾਸ == ===ਪਿਛੋਕੜ=== ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਆਗਾਜ਼ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੋਇਆ, ਜਦ [[ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ]] ਦੇ [[ਬਾਬਰ]] ਨੇ ਉੱਤਰ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਨੂੰ ਜਿੱਤਕੇ [[ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ|ਮੁਗ਼ਲੀਆ ਸਲਤਨਤ]] ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਅਗਾਹਾਂ ਸਲਤਨਤ ਦੀ ਵਾਂਗ ਸੰਭਾਲਨ ਵਾਲੇ ਉਸ ਦੇ ਨਿਰਪੱਖ ਪੋਤੇ, [[ਅਕਬਰ]] ਨੇ [[ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ]] ਦੇ ਲੰਗਰ ਛਕਣ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਿੱਖੀ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਖਿਆਲ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਇਸ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦਾ ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਨਿਕਲਿਆ, ਕਿ ਉਸਨੇ ਲੰਗਰ ਵਿਸਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਭੇਟਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸੰਨ 1605, ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ|ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ]] ਅਤੇ ਮੁਗਲਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਟਕਰਾ ਦਾ ਮਹੌਲ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ।<ref>{{harvnb|Kalsi|2005|pages=106–107}}</ref> == ਜੀਓਗ੍ਰਾਫੀ == ਇਤਿਹਾਸਕ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਇਹਨਾਂ ਮੌਜੂਦਾ ਮੌਡਰਨ ਸਿਆਸੀ ਵੰਡਾ ਦਾ ਬਣਿਆ ਸੀ: *[[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ]] ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਮੁਲਤਾਨ]] ਤੱਕ ** [[ਲਹਿੰਦਾ ਪੰਜਾਬ]], ਲਹੌਰ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਜੋਂ ** [[ਚੜ੍ਹਦਾ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ** [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ** [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ|ਜੰਮੂ]], ਭਾਰਤ, ਕਬਜ਼ਾ 1816 - 17 ਜੂਨ 1822 * [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ|ਕਸ਼ਮੀਰ]], ਭਾਰਤ/ਪਾਕਿਸਤਾਨ/ਚੀਨ, ਜਿਤਿਆ 5 ਜੁਲਾਈ 1819 - 15 ਮਾਰਚ 1846<ref>The Masters Revealed, (Johnson, p. 128)</ref><ref>Britain and Tibet 1765–1947, (Marshall, p.116)</ref> ** [[ਗਿੱਲਗਿਤ ਬਲਤਿਸਤਾਨ]], ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਕਬਜ਼ਾ 1842 - 1846<ref>{{cite web|author=Ben Cahoon |url=http://www.worldstatesmen.org/Pakistan_princes.html |title=Pakistan Princely States |publisher=Worldstatesmen.org |date= |accessdate=9 August 2009}}</ref> ** [[ਲਦਾਖ਼]], ਚੀਨ * [[ਖ਼ੈਬਰ ਦੱਰਾ]], ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ/ਪਾਕਿਸਤਾਨ<ref>The Khyber Pass: A History of Empire and Invasion, (Docherty, p.187)</ref> ** [[ਪੇਸ਼ਾਵਰ]], ਪਾਕਿਸਤਾਨ,<ref>The Khyber Pass: A History of Empire and Invasion, (Docherty, p.185-187)</ref> 1818 ਵਿੱਚ ਕਬਜ਼ਾ, 1834 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਕਬਜ਼ਾ ** [[ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੁਨਖ਼ਵਾ]] ਅਤੇ [[ਫ਼ੈਡਰਲੀ ਐਡਮਿਨਿਸਟਰਡ ਟ੍ਰਾਈਬਲ ਏਰੀਅਜ਼]], ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬਿਰਤਾਂਤ ਮੁਤਾਬਕ [[ਹਜ਼ਾਰਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਹਜ਼ਾਰਾ]] ਤੋਂ [[ਬੰਨੂ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਬੰਨੂ]] ਤੱਕ 1818 ਵਿੱਚ ਕਬਜ਼ਾ, 1836 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਕਬਜ਼ਾ<ref>Bennett-Jones, Owen; Singh, Sarina, ''Pakistan & the Karakoram Highway'' Page 199</ref> == ਟਾਈਮਲਾਈਨ == * 1699 - ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ [[ਖਾਲਸਾ]] ਪ੍ਰਗਟ। * 1710–1716, [[ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ]] ਵਲੋਂ [[ਮੁਗ਼ਲ]]ਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਪਹਿਲਾ [[ਖ਼ਾਲਸਾ]] ਰਾਜ ਕਾਇਮ। * 1716–1738, ਗ਼ਦਰ, ਕੋਈ ਅਸਲੀ ਹਕੂਮਤ ਨਹੀਂ; ਦੋ ਦੁਹਾਕਇਆ ਲਈ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਵਲੋਂ ਮਹੌਲ ਨੂੰ ਫਿਰ ਕਾਬੂ, ਭਰ ਸਿੱਖ ਬਗ਼ਾਵਤ ਕਰ [[ਗੁਰੀਲਾ]] ਵੌਰਫੇਰ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ। * 1733–1735, ਸਿਰਫ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨਾ-ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਖ਼ਾਲਸੇ ਵਲੋਂ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਨਵਾਬੀ ਰੁਤਬੇ ਨੂੰ ਪਰਵਾਨ। * 1748–1767, [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ]] ਵਲੋਂ ਹੋਲਾ। * 1763–1774, [[ਚੜਤ ਸਿੰਘ]], [[ਸ਼ੁੱਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ]] ਦੇ ਮਿਸਲਦਾਰ ਵਲੋਂ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਵਿਖੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ। * 1764–1783, [[ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ]], ਕਰੋੜ ਸਿੰਘੀਆ ਮਿਸਲ ਦੇ ਮਿਸਲਦਾਰ ਵਲੋਂ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਲਾਗੂ। * 1783- ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਉੱਤੇ ਸਿੱਖ ਕਬਜ਼ਾ। [[File:Bataille de Sobraon.jpg|thumb|1846 ਵਿੱਚ ਸਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦਾ ਦਰਿਸ਼।]] * 1773, ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀ ਮੌਤ ਉਪਰੰਤ ਉਸਦੇ ਮੁੰਡੇ ਤਿਮੂਰ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲ ਕਈ ਹੋਲੇ। * 1774–1790, [[ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ]] ਸ਼ੁੱਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ ਦਾ ਮਿਸਲਦਾਰ ਬਣਿਆ। * 1790–1801, [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਸ਼ੁੱਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ ਦਾ ਮਿਸਲਦਾਰ ਬਣਿਆ। * 1799, ਸਿੱਖ ਖ਼ਾਲਸਾ ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਗਠਨ। * 12 ਅਪ੍ਰੈਲ 1801, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਤੌਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਵਜੋਂ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ। * 12 ਅਪ੍ਰੈਲ 1801 – 27 ਜੂਨ 1839, ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਰਾਜ। * 13 ਜੁਲਾਈ 1813, [[ਅੱਟਕ ਦੀ ਲੜਾਈ]], ਸਿੱਖ ਐਮਪਾਇਰ ਦੀ ਦੁਰਾਨੀ ਸਲਤਨਤ ਉੱਪਰ ਪਹਿਲੀ ਅਹਿਮ ਫਤਿਹ। * ਮਾਰਚ – 2 ਜੂਨ 1818, [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]], [[ਅਫ਼ਗਾਨ-ਸਿੱਖ ਜੰਗਾਂ]] ਦੀ ਦੂਜੀ ਲੜਾਈ। * 3 ਜੁਲਾਈ 1819, [[ਸ਼ੋਪੀਆ ਦੀ ਲੜਾਈ]] * 14 ਮਾਰਚ 1823, [[ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਦੀ ਲੜਾਈ]] * 30 ਅਪ੍ਰੈਲ 1837, [[ਜਮਰੌਦ ਦੀ ਲੜਾਈ]] * 27 ਜੂਨ 1839 – 5 ਨਵੰਬਰ 1840, ਮਹਾਰਾਜਾ [[ਖੜਕ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਰਾਜ। * 5 ਨਵੰਬਰ 1840 – 18 ਜਨਵਰੀ 1841, [[ਚੰਦ ਕੌਰ]] ਵੱਲੋਂ ਰਾਜ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਵਕਵੇ ਲਈ ਸੰਭਾਲ। * 18 ਜਨਵਰੀ 1841 – 15 ਸਤੰਬਰ 1843, ਮਹਾਰਾਜਾ [[ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਰਾਜ। * ਮਈ 1841 – ਅਗਸਤ 1842, [[ਸੀਨੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ]] * 15 ਸਤੰਬਰ 1843 – 31 ਮਾਰਚ 1849, ਮਹਾਰਾਜਾ [[ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਰਾਜ। * 1845–1846, [[ਪਹਿਲੀ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ]] * 1848–1849, [[ਦੂਜੀ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ]] == ਹਵਾਲੇ == === ਸਾਈਟੇਸ਼ਨਾਂ === {{Reflist|30em}} === ਸਰੋਤ === * {{citation |last = Heath |first = Ian |title = The Sikh Army 1799-1849 |publisher = Osprey Publishing (UK) |location= |year=2005 |pages= |ISBN = 1-84176-777-8 |oclc= |doi= |accessdate=}} * {{citation |title = Sikhism |series = Religions of the World |last=Kalsi |first=Sewa Singh |authorlink= |year = 2005 |publisher=Chelsea House Publications |location= |ISBN = 978-0-7910-8098-6 |page= |pages= |url= }} * {{citation |title = A history of modern India, 1480-1950 |last=Markovits |first=Claude |authorlink= |year=2004 |publisher=[[Anthem Press]] |location=London, England |ISBN = 978-1-84331-152-2 |page= |pages= |url = |accessdate=}} * {{citation |title = Holy people of the world: a cross-cultural encyclopedia, Volume 3 |last=Jestice |first=Phyllis G. |authorlink= |year=2004 |publisher=ABC-CLIO |location= |ISBN = 978-1-57607-355-1 |url = https://books.google.com/books?id=H5cQH17-HnMC&pg=PA345&dq=guru+har+gobind+jahangir&cd=2#v=onepage&q&f=false }} * {{citation |title = Guru Tegh Bahadur |last=Johar |first=Surinder Singh |authorlink= |year=1975 |publisher=University of Wisconsin--Madison Center for South Asian Studies |location= |ISBN = 81-7017-030-3 |page= |pages= |url = https://books.google.com/books?id=dFomYOVXsAkC&pg=PA192&dq=tegh+bahadur+martyrdom&hl=en&ei=VdTES8i6DpCKNLDWxL8O&sa=X&oi=book_result&ct=book-thumbnail&resnum=2&ved=0CDoQ6wEwAQ#v=onepage&q&f=false }} * {{citation |title = Federalism, Nationalism and Development: India and the Punjab Economy |last=Singh |first=Pritam |authorlink= |year=2008 |publisher=[[Routledge]] |location= |ISBN = 978-0-415-45666-1 |page= |pages=25–26 |url = https://books.google.com/books?id=mQLDcjhNoJwC&pg=PA26&dq=dal+khalsa+banda+bahadur&hl=en&ei=55PGS9jfJ4XUM8XDuewI&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CD4Q6AEwAg#v=onepage&q&f=false }} * {{citation |title = Sikhism: A Very Short Introduction |last=Nesbitt |first=Eleanor |authorlink= |year=2005 |publisher=Oxford University Press, USA |location= |ISBN = 978-0-19-280601-7 |page = 61 |url = }} == ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹਾਈ == * ''Volume 2: Evolution of Sikh Confederacies (1708–1769)'', By Hari Ram Gupta. (Munshiram Manoharlal Publishers. Date: 1999, ISBN 81-215-0540-2, 383 pages, illustrated). * ''The Sikh Army (1799–1849) (Men-at-arms)'', By Ian Heath. (Date: 2005, ISBN 1-84176-777-8). * ''The Heritage of the Sikhs By Harbans Singh''. (Date: 1994, ISBN 81-7304-064-8). * ''Sikh Domination of the Mughal Empire''. (Date: 2000, Second Edition. ISBN 81-215-0213-6). * ''The Sikh Commonwealth or Rise and Fall of Sikh Misls''. (Date: 2001, revised edition. ISBN 81-215-0165-2). * ''Maharaja Ranjit Singh, Lord of the Five Rivers'', By Jean-Marie Lafont. ''(Oxford University Press. Date: 2002, ISBN 0-19-566111-7)''. * ''History of Panjab'', By Dr L. M. Joshi and Dr Fauja Singh. == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == {{Commons category}} * [https://web.archive.org/web/20110718115655/http://worldsikhnews.com/7%20January%202009/Image/page%2012-13%20for%20web.pdf Article on Coins of the Sikh Empire] * [http://www.sikh-history.com/sikhhist/events/warriors_1750.html Sikh Confederacy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180801171311/http://www.sikh-history.com/sikhhist/events/warriors_1750.html |date=2018-08-01 }} * [http://www.searchsikhism.com/rise.html Confederacy of Punjab] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090105224202/http://www.searchsikhism.com/rise.html |date=2009-01-05 }} * [http://www.searchsikhism.com/raaj.html Sikh Kingdom of Ranjit Singh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090105222035/http://www.searchsikhism.com/raaj.html |date=2009-01-05 }} * [http://www.harisinghnalwa.com/final_frontier.html Battle of Jamrud] {{ਸਿੱਖੀ-ਅਧਾਰ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਮਰਾਜ]] iaz5xvnfl6ive8evmdxhlh18u00svj7 0 14744 610589 602079 2022-08-06T04:31:05Z 2401:4900:4709:53CC:A2C6:3F3B:7C9:59BA wikitext text/x-wiki {{Infobox website | name = {{Wiki favicon}} ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ | logo = [[File:Wikipedia-logo-v2-pnb.png]] [[File:Wikipedia-logo-v2-pa.png]] | logocaption = ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਲੋਗੋ (ਅੱਗੇ) ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਲੋਗੋ (ਪਿੱਛੇ) ਅੱਜ ਕੱਲ ਭੇਡਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਕਿਸਮਾਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਮੋਦੀ ਭੇਡ,ਯੋਗੀ ਭੇਡ, ਭੱਜਪਾ ਭੇਡ, ਕਾਂਗਰਸੀ ਭੇਡ, ਕਾਲੀ ਭੇਡ , ਘੱਗਰੀ ਭੇਡ , ਪਰ ਅੱਜ ਕੱਲ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਝਾੜੂ ਵਾਲਿਆਂ ਭੇਡਾਂ ਨੇ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ਼ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਪੰਗੇ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। | screenshot = | collapsible = | collapsetext = | caption = | url = {{URL|pnb.wikipedia.org}}<br />{{URL|pa.wikipedia.org}} | slogan = کھلا انسائیکلوپیڈیا<br /> ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ <br /> ''The Free Encyclopaedia'' | commercial = ਨਹੀਂ | type = ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਇਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ | registration = ਚੋਣਵੇਂ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | num_users = ਪੱਛਮੀ: 16,309 (ਅਕਤੂਬਰ 2016)<ref name="pnb">[[:pnb:Special:Statistics|Western Punjabi Wikipedia statistics]]</ref> <br> ਪੂਰਬੀ: 15,776 (ਅਕਤੂਬਰ 2016)<ref name="pws">[[:pa:Special:Statistics|Punjabi Wikipedia statistics]]</ref> | content_license = [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0 Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0] ਅਤੇ GFDL, Media licensing varies | owner = [[ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਫ਼ਾਊਂਡੇਸ਼ਨ]] | author = | editor = | launch_date = {{Start date and age|2008|10|24|df=no}} (ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬੀ)<br /> {{Start date and age|2002|06|03|df=no}} (ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬੀ) | alexa = | revenue = | current_status = ਸਰਗਰਮ | footnotes = }} '''ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ''' [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ]] ਦਾ [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਰੂਪ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਹੈ।<ref name="yp">{{cite web | url=http://yespunjab.com/punjab/news/item/5274-punjabi-wikipedia-workshop-in-delhi-on-27th-ludhiana-on-28th-of-july | title=Punjabi Wikipedia workshop in Delhi on 27th, Ludhiana on 28th of July | publisher=[http://yespunjab.com YesPunjab.com] | work=ਜੁਲਾਈ 27, 2012 | accessdate=ਅਕਤੂਬਰ 15, 2012 | archive-date=2012-08-28 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120828072049/http://www.yespunjab.com/punjab/news/item/5274-punjabi-wikipedia-workshop-in-delhi-on-27th-ludhiana-on-28th-of-july | dead-url=yes }}</ref><ref name="ti">{{cite news | url=http://www.tribuneindia.com/2012/20120729/ldh1.htm#9| title=Contribute to Wikipedia Punjabi, says representative | date=ਜੁਲਾਈ 29, 2012 | accessdate=ਅਕਤੂਬਰ 10, 2012 | newspaper=[[ਦ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ]] | location=[[ਲੁਧਿਆਣਾ]]}}</ref>। ਇਸਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 3 ਜੂਨ 2002 ਨੂੰ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਈ ਸੀ।<ref name="ti"/><ref name="fe">[http://pa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1 ਪਹਿਲਾ ਫੇਰ-ਬਦਲ]</ref> ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਲੇਖ ਅਗਸਤ 2004 ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ।<ref name="ms">[[:en:Wikipedia:Multilingual statistics (2004)|Multilingual statistics (2004)]]</ref> ਜੁਲਾਈ 2012 ਤੱਕ ਇਸ ’ਤੇ 2,400 ਲੇਖ ਸਨ।<ref name="ti"/> ਅਗਸਤ 2012 ਤੱਕ ਇਸ ’ਤੇ 3,400 ਲੇਖ ਸਨ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ’ਚੋ ਇਸ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤਕਰੀਬਨ 26 ਲੱਖ ਸੀ<ref name="pne">{{cite web | url=http://punjabnewsexpress.com/news/6296-Articles-can-be-compiled-in-the-Punjabi-Version-of-Wikipedia.aspx | title=Articles can be compiled in the Punjabi Version of Wikipedia | publisher=[http://punjabnewsexpress.com PunjabNewsExpress] | work=News | date=ਅਗਸਤ 18, 2012 | accessdate=ਅਕਤੂਬਰ 15, 2012 | archive-date=2012-10-16 | archive-url=https://web.archive.org/web/20121016160538/http://punjabnewsexpress.com/news/6296-Articles-can-be-compiled-in-the-Punjabi-Version-of-Wikipedia.aspx | dead-url=yes }}</ref> ਅਤੇ {{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}} ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਸ ਵਿਕੀ ’ਤੇ {{NUMBEROFARTICLES}} ਲੇਖ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕੁੱਲ {{NUMBEROFUSERS}} ਦਰਜ਼ (ਰਜਿਸਟਰ) ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਨੇ ਕੁੱਲ {{NUMBEROFEDITS}} ਫੇਰ-ਬਦਲ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਦਾ {{CURRENTVERSION}} ਵਰਜਨ ਵਰਤ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੇ ਕਾਫੀ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। 3 ਨਵੰਬਰ 2018 ਤੱਕ ਇਸ ਦੀ ਸਾਈਟ ਤੇ 30,562 ਲੇਖ ਸਨ। ==ਗੁਰਮੁਖੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ== ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ [[ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ|ਗੁਰਮੁਖੀ]] ਅਤੇ [[ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਲਿਪੀ|ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ]] ਦੋ ਲਿਪੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।[[ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ [[ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ]] ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ ਜਦ ਕਿ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦਾ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਹੈ ਜੋ 24 ਅਕਤੂਬਰ, 2008 ਨੂੰ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਅਤੇ ਇਹ [[ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਲਿਪੀ]] ਵਿੱਚ ਹੈ। ==ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ (ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ)== {| class="wikitable" align=right style="text-align: center;" ! colspan=4 | ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ {{Purge|<small>(ਅਪਡੇਟ)</small>}} |- | '''ਲੇਖ''' || {{NUMBEROFARTICLES}} |- | '''ਸਫ਼ੇ''' || {{NUMBEROFPAGES}} |- | '''ਫ਼ਾਇਲਾਂ (ਤਸਵੀਰਾਂ)''' || {{NUMBEROFFILES}} |- | '''ਸੋਧਾਂ''' || {{NUMBEROFEDITS}} |- | '''ਵਰਤੋਂਕਾਰ''' || {{NUMBEROFUSERS}} |- | '''ਪ੍ਰਬੰਧਕ (ਐਡਮਿਨ)''' || {{NUMBEROFADMINS}} |- | '''ਸਰਗਰਮ ਵਰਤੋਂਕਾਰ''' || {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} |- | colspan=2 | [[Special:Statistics|ਹੋਰ ਵੇਖੋ]] |} ===ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ=== [[File:Two Days Punjabi Wikipedia Workshop,at State capital, Chandigarh 01.JPG|thumb|ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ 16 ਅਤੇ 17 ਨਵੰਬਰ 2015 ਨੂੰ ਲਗਾਈ ਗਈ ਦੋ ਰੋਜ਼ਾ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼|link=Special:FilePath/Two_Days_Punjabi_Wikipedia_Workshop,at_State_capital,_Chandigarh_01.JPG]] [[File:Two Days Punjabi Wikipedia Workshop,at State capital, Chandigarh 04.JPG|thumb|ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ 16 ਅਤੇ 17 ਨਵੰਬਰ 2015 ਨੂੰ ਲਗਾਈ ਗਈ ਦੋ ਰੋਜ਼ਾ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਵਿੱਚ ਡੈਲੀਗੇਟ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ।|link=Special:FilePath/Two_Days_Punjabi_Wikipedia_Workshop,at_State_capital,_Chandigarh_04.JPG]] ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ 28 ਜੁਲਾਈ 2012 ਨੂੰ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਵਿਖੇ ਲਾਈ ਗਈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 16 ਅਗਸਤ 2012 ਨੂੰ [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿਖੇ<ref name="cis">{{cite web | url=http://cis-india.org/openness/blog/punjabi-wikipedia-workshop-at-punjabi-university-patiala | title=Punjabi Wikipedia Workshop at Punjabi University, Patiala | publisher=[http://cis-india.org CIS-India.org] | work=ਖ਼ਬਰ | date=ਸਤੰਬਰ 28, 2012 | accessdate=ਅਕਤੂਬਰ 15, 2012}}</ref> ਅਤੇ ਫਿਰ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਵਿਖੇ ਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 16 ਅਤੇ 17 ਨਵੰਬਰ 2015 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੋ ਰੋਜ਼ਾ ਵਰਕਸ਼ਾਪ [[ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਵੀ ਲਗਾਈ ਗਈ। ==ਮੀਡੀਆ== ===ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਬਾਰੇ ਲੇਖ === ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਵਿਕਾਸ, ਸਮਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਖੇਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੇਖ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਏ। ਇਹ ਲੇਖ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖ਼ਬਾਰ [[ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ]] ਅਤੇ [[ਅਜੀਤ]] ਅਤੇ [[ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਗਰਣ]] ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਏ<ref>{{Cite web |url=http://nawanzamana.in/e_paper.html?id=8110 |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2016-01-05 |archive-date=2017-06-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170630084704/http://nawanzamana.in/e_paper.html?id=8110 |dead-url=yes }}</ref><ref>http://epaper.ajitjalandhar.com/edition/20150913/8/1/4.cms</ref><ref>http://epaper.ajitjalandhar.com/share/20160313/8/1/4/4/2.cms#sthash.PteEFtSd.FDFzntiY.dpbs</ref> <ref>{{Cite web |url=http://epaper.punjabijagran.com/1082312/Bathinda/Bathinda-:-Punjabi-jagran-News-:-25th-January-2017#page/6/1 |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2017-01-26 |archive-date=2017-01-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170127183126/http://epaper.punjabijagran.com/1082312/Bathinda/Bathinda-:-Punjabi-jagran-News-:-25th-January-2017#page/6/1 |dead-url=yes }}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == *[[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ]] *[[ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਫ਼ਾਊਂਡੇਸ਼ਨ]] * [[ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆ== ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਅਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀਆਂ ਦੇ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਲਿੰਕ: * [http://pnb.wikipedia.org ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ] * [https://www.rozanaspokesman.com/epaper ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੰਜਾਬੀ] * [http://pnb.m.wikipedia.org ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਮੋਬਾਈਲ ਸੰਸਕਰਣ] * [http://pa.wikipedia.org ਗੁਰਮੁਖੀ] * [http://pa.m.wikipedia.org ਗੁਰਮੁਖੀ ਮੋਬਾਈਲ ਸੰਸਕਰਣ] * [http://epaper.ajitjalandhar.com/edition/20150913/8/1/4.cms ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ 21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਗਿਆਨ ਗ੍ਰੰਥ] * [http://epaper.ajitjalandhar.com/share/20160313/8/1/4/4/2.cms#sthash.PteEFtSd.JdJbJYz3.dpbs ਦੋਹਾਂ ਪੰਜਾਬਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਸੂਚਨਾ ਤਕਨੀਕ] * [http://nawanzamana.in/e_paper.html?id=8110 ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170630084704/http://nawanzamana.in/e_paper.html?id=8110 |date=2017-06-30 }} * [http://epaper.punjabijagran.com/1082312/Bathinda/Bathinda-:-Punjabi-jagran-News-:-25th-January-2017#page/6/1 ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਕਿਓਂ ?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170127183126/http://epaper.punjabijagran.com/1082312/Bathinda/Bathinda-:-Punjabi-jagran-News-:-25th-January-2017#page/6/1 |date=2017-01-27 }} {{Commons category|Punjabi Wikipedia Workshops|Punjabi Wikipedia workshops}} * {{ਅਧਾਰ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਟਰਨੈੱਟ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਵੈਬਸਾਈਟਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਆਨ ਲਾਈਨ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗਿਆਨਕੋਸ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਈਬਰ ਸੰਸਾਰ]] 33i1ms41wglm0aizrpwfs657o1cs6k9 610595 610589 2022-08-06T07:31:15Z Jagseer S Sidhu 18155 [[Special:Contributions/2401:4900:4709:53CC:A2C6:3F3B:7C9:59BA|2401:4900:4709:53CC:A2C6:3F3B:7C9:59BA]] ([[User talk:2401:4900:4709:53CC:A2C6:3F3B:7C9:59BA|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ਦੀਆਂ ਸੋਧਾਂ ਵਾਪਸ ਮੋੜ ਕੇ [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਆਖ਼ਰੀ ਰੀਵਿਜ਼ਨ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ wikitext text/x-wiki {{Infobox website | name = {{Wiki favicon}} ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ | logo = [[File:Wikipedia-logo-v2-pnb.png]] [[File:Wikipedia-logo-v2-pa.png]] | logocaption = ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਲੋਗੋ (ਅੱਗੇ) ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਲੋਗੋ (ਪਿੱਛੇ) | screenshot = | collapsible = | collapsetext = | caption = | url = {{URL|pnb.wikipedia.org}}<br />{{URL|pa.wikipedia.org}} | slogan = کھلا انسائیکلوپیڈیا<br /> ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ <br /> ''The Free Encyclopaedia'' | commercial = ਨਹੀਂ | type = ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਇਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ | registration = ਚੋਣਵੇਂ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | num_users = ਪੱਛਮੀ: 16,309 (ਅਕਤੂਬਰ 2016)<ref name="pnb">[[:pnb:Special:Statistics|Western Punjabi Wikipedia statistics]]</ref> <br> ਪੂਰਬੀ: 15,776 (ਅਕਤੂਬਰ 2016)<ref name="pws">[[:pa:Special:Statistics|Punjabi Wikipedia statistics]]</ref> | content_license = [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0 Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0] ਅਤੇ GFDL, Media licensing varies | owner = [[ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਫ਼ਾਊਂਡੇਸ਼ਨ]] | author = | editor = | launch_date = {{Start date and age|2008|10|24|df=no}} (ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬੀ)<br /> {{Start date and age|2002|06|03|df=no}} (ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬੀ) | alexa = | revenue = | current_status = ਸਰਗਰਮ | footnotes = }} '''ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ''' [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ]] ਦਾ [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਰੂਪ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਹੈ।<ref name="yp">{{cite web | url=http://yespunjab.com/punjab/news/item/5274-punjabi-wikipedia-workshop-in-delhi-on-27th-ludhiana-on-28th-of-july | title=Punjabi Wikipedia workshop in Delhi on 27th, Ludhiana on 28th of July | publisher=[http://yespunjab.com YesPunjab.com] | work=ਜੁਲਾਈ 27, 2012 | accessdate=ਅਕਤੂਬਰ 15, 2012 | archive-date=2012-08-28 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120828072049/http://www.yespunjab.com/punjab/news/item/5274-punjabi-wikipedia-workshop-in-delhi-on-27th-ludhiana-on-28th-of-july | dead-url=yes }}</ref><ref name="ti">{{cite news | url=http://www.tribuneindia.com/2012/20120729/ldh1.htm#9| title=Contribute to Wikipedia Punjabi, says representative | date=ਜੁਲਾਈ 29, 2012 | accessdate=ਅਕਤੂਬਰ 10, 2012 | newspaper=[[ਦ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ]] | location=[[ਲੁਧਿਆਣਾ]]}}</ref>। ਇਸਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 3 ਜੂਨ 2002 ਨੂੰ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਈ ਸੀ।<ref name="ti"/><ref name="fe">[http://pa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1 ਪਹਿਲਾ ਫੇਰ-ਬਦਲ]</ref> ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਲੇਖ ਅਗਸਤ 2004 ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ।<ref name="ms">[[:en:Wikipedia:Multilingual statistics (2004)|Multilingual statistics (2004)]]</ref> ਜੁਲਾਈ 2012 ਤੱਕ ਇਸ ’ਤੇ 2,400 ਲੇਖ ਸਨ।<ref name="ti"/> ਅਗਸਤ 2012 ਤੱਕ ਇਸ ’ਤੇ 3,400 ਲੇਖ ਸਨ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ’ਚੋ ਇਸ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤਕਰੀਬਨ 26 ਲੱਖ ਸੀ<ref name="pne">{{cite web | url=http://punjabnewsexpress.com/news/6296-Articles-can-be-compiled-in-the-Punjabi-Version-of-Wikipedia.aspx | title=Articles can be compiled in the Punjabi Version of Wikipedia | publisher=[http://punjabnewsexpress.com PunjabNewsExpress] | work=News | date=ਅਗਸਤ 18, 2012 | accessdate=ਅਕਤੂਬਰ 15, 2012 | archive-date=2012-10-16 | archive-url=https://web.archive.org/web/20121016160538/http://punjabnewsexpress.com/news/6296-Articles-can-be-compiled-in-the-Punjabi-Version-of-Wikipedia.aspx | dead-url=yes }}</ref> ਅਤੇ {{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}} ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਸ ਵਿਕੀ ’ਤੇ {{NUMBEROFARTICLES}} ਲੇਖ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕੁੱਲ {{NUMBEROFUSERS}} ਦਰਜ਼ (ਰਜਿਸਟਰ) ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਨੇ ਕੁੱਲ {{NUMBEROFEDITS}} ਫੇਰ-ਬਦਲ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਦਾ {{CURRENTVERSION}} ਵਰਜਨ ਵਰਤ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੇ ਕਾਫੀ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। 3 ਨਵੰਬਰ 2018 ਤੱਕ ਇਸ ਦੀ ਸਾਈਟ ਤੇ 30,562 ਲੇਖ ਸਨ। ==ਗੁਰਮੁਖੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ== ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ [[ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ|ਗੁਰਮੁਖੀ]] ਅਤੇ [[ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਲਿਪੀ|ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ]] ਦੋ ਲਿਪੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।[[ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ [[ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ]] ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ ਜਦ ਕਿ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦਾ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਹੈ ਜੋ 24 ਅਕਤੂਬਰ, 2008 ਨੂੰ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਅਤੇ ਇਹ [[ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਲਿਪੀ]] ਵਿੱਚ ਹੈ। ==ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ (ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ)== {| class="wikitable" align=right style="text-align: center;" ! colspan=4 | ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ {{Purge|<small>(ਅਪਡੇਟ)</small>}} |- | '''ਲੇਖ''' || {{NUMBEROFARTICLES}} |- | '''ਸਫ਼ੇ''' || {{NUMBEROFPAGES}} |- | '''ਫ਼ਾਇਲਾਂ (ਤਸਵੀਰਾਂ)''' || {{NUMBEROFFILES}} |- | '''ਸੋਧਾਂ''' || {{NUMBEROFEDITS}} |- | '''ਵਰਤੋਂਕਾਰ''' || {{NUMBEROFUSERS}} |- | '''ਪ੍ਰਬੰਧਕ (ਐਡਮਿਨ)''' || {{NUMBEROFADMINS}} |- | '''ਸਰਗਰਮ ਵਰਤੋਂਕਾਰ''' || {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} |- | colspan=2 | [[Special:Statistics|ਹੋਰ ਵੇਖੋ]] |} ===ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ=== [[File:Two Days Punjabi Wikipedia Workshop,at State capital, Chandigarh 01.JPG|thumb|ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ 16 ਅਤੇ 17 ਨਵੰਬਰ 2015 ਨੂੰ ਲਗਾਈ ਗਈ ਦੋ ਰੋਜ਼ਾ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼|link=Special:FilePath/Two_Days_Punjabi_Wikipedia_Workshop,at_State_capital,_Chandigarh_01.JPG]] [[File:Two Days Punjabi Wikipedia Workshop,at State capital, Chandigarh 04.JPG|thumb|ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ 16 ਅਤੇ 17 ਨਵੰਬਰ 2015 ਨੂੰ ਲਗਾਈ ਗਈ ਦੋ ਰੋਜ਼ਾ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਵਿੱਚ ਡੈਲੀਗੇਟ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ।|link=Special:FilePath/Two_Days_Punjabi_Wikipedia_Workshop,at_State_capital,_Chandigarh_04.JPG]] ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ 28 ਜੁਲਾਈ 2012 ਨੂੰ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਵਿਖੇ ਲਾਈ ਗਈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 16 ਅਗਸਤ 2012 ਨੂੰ [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿਖੇ<ref name="cis">{{cite web | url=http://cis-india.org/openness/blog/punjabi-wikipedia-workshop-at-punjabi-university-patiala | title=Punjabi Wikipedia Workshop at Punjabi University, Patiala | publisher=[http://cis-india.org CIS-India.org] | work=ਖ਼ਬਰ | date=ਸਤੰਬਰ 28, 2012 | accessdate=ਅਕਤੂਬਰ 15, 2012}}</ref> ਅਤੇ ਫਿਰ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਵਿਖੇ ਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 16 ਅਤੇ 17 ਨਵੰਬਰ 2015 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੋ ਰੋਜ਼ਾ ਵਰਕਸ਼ਾਪ [[ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਵੀ ਲਗਾਈ ਗਈ। ==ਮੀਡੀਆ== ===ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਬਾਰੇ ਲੇਖ === ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਵਿਕਾਸ, ਸਮਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਖੇਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੇਖ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਏ। ਇਹ ਲੇਖ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖ਼ਬਾਰ [[ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ]] ਅਤੇ [[ਅਜੀਤ]] ਅਤੇ [[ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਗਰਣ]] ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਏ<ref>{{Cite web |url=http://nawanzamana.in/e_paper.html?id=8110 |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2016-01-05 |archive-date=2017-06-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170630084704/http://nawanzamana.in/e_paper.html?id=8110 |dead-url=yes }}</ref><ref>http://epaper.ajitjalandhar.com/edition/20150913/8/1/4.cms</ref><ref>http://epaper.ajitjalandhar.com/share/20160313/8/1/4/4/2.cms#sthash.PteEFtSd.FDFzntiY.dpbs</ref> <ref>{{Cite web |url=http://epaper.punjabijagran.com/1082312/Bathinda/Bathinda-:-Punjabi-jagran-News-:-25th-January-2017#page/6/1 |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2017-01-26 |archive-date=2017-01-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170127183126/http://epaper.punjabijagran.com/1082312/Bathinda/Bathinda-:-Punjabi-jagran-News-:-25th-January-2017#page/6/1 |dead-url=yes }}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == *[[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ]] *[[ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਫ਼ਾਊਂਡੇਸ਼ਨ]] * [[ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆ== ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਅਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀਆਂ ਦੇ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਲਿੰਕ: * [http://pnb.wikipedia.org ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ] * [https://www.rozanaspokesman.com/epaper ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੰਜਾਬੀ] * [http://pnb.m.wikipedia.org ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਮੋਬਾਈਲ ਸੰਸਕਰਣ] * [http://pa.wikipedia.org ਗੁਰਮੁਖੀ] * [http://pa.m.wikipedia.org ਗੁਰਮੁਖੀ ਮੋਬਾਈਲ ਸੰਸਕਰਣ] * [http://epaper.ajitjalandhar.com/edition/20150913/8/1/4.cms ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ 21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਗਿਆਨ ਗ੍ਰੰਥ] * [http://epaper.ajitjalandhar.com/share/20160313/8/1/4/4/2.cms#sthash.PteEFtSd.JdJbJYz3.dpbs ਦੋਹਾਂ ਪੰਜਾਬਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਸੂਚਨਾ ਤਕਨੀਕ] * [http://nawanzamana.in/e_paper.html?id=8110 ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170630084704/http://nawanzamana.in/e_paper.html?id=8110 |date=2017-06-30 }} * [http://epaper.punjabijagran.com/1082312/Bathinda/Bathinda-:-Punjabi-jagran-News-:-25th-January-2017#page/6/1 ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਕਿਓਂ ?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170127183126/http://epaper.punjabijagran.com/1082312/Bathinda/Bathinda-:-Punjabi-jagran-News-:-25th-January-2017#page/6/1 |date=2017-01-27 }} {{Commons category|Punjabi Wikipedia Workshops|Punjabi Wikipedia workshops}} * {{ਅਧਾਰ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਟਰਨੈੱਟ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਵੈਬਸਾਈਟਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਆਨ ਲਾਈਨ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗਿਆਨਕੋਸ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਈਬਰ ਸੰਸਾਰ]] maa9f0i90prb8fyakrjmz4yqy87aqzs 0 16200 610542 597517 2022-08-05T16:20:14Z 2409:4055:4E00:36DF:0:0:3949:CE0E wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Schafe Bergweide.jpg|200px|thumbnail|right|ਭੇਡਾਂ]] '''ਭੇਡ''' ਚਾਰ ਲੱਤਾਂ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਪਾਲਤੂ [[ਥਣਧਾਰੀ]] ਜੀਵ ਹੈ ਪਰ ਇਸਦੀਆਂ ਕੁਛ ਕਿਸਮਾਂ ਜੰਗਲੀ ਵੀ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਇੱਕ ਅਰਬ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਭੇਡ ਨੂੰ ਗੋਸ਼ਤ, ਉੰਨ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਲਈ ਪਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭੇਡ ਦੀ ਪਰਖ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਜੰਗਲੀ ਮੋਫ਼ਲਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭੇਡ ਉਹਨਾਂ ਪਹਿਲੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ ਵਾਈ ਬੀਜੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਪਾਲਤੂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਗੋਸ਼ਤ ਨੂੰ ਛੋਟਾ ਗੋਸ਼ਤ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਫ਼ੈਦਿਆਂ ਤੋਂ ਇਸ ਦੀ ਅਗਸਾਨੀ ਰਹਿਤਲ ਉੱਤੇ ਗੂੜਾ ਅਸਰ ਹੈ। ਭੇਡ ਇੱਕ ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵ ਹੈ.. ਇਸਦੀ ਉਨ੍ਹ ਬਹੁਤ ਦੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਗਰਮ ਕੋਟੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ.. ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਉਨ੍ਹ ਤਕਰੀਬਨ ਇਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਲਾਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ.. ਉੱਤਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਵਾਲੀ ਨਸਲ ਦੀਆਂ ਭੇਡਾਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿਨ ਚ ਵੀ ਦੋ ਦੋ ਵਾਰ ਮੁੰਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ..ਇਹ ਭੇਡ ਨਸਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਚ ਵੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ..ਇਹਨਾਂ ਭੇਡਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਜੜੀਆਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ.. ਕਿਸੇ ਸਿਆਣੇ ਬੰਦੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭੇਡਾਂ ਮੁੰਨੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਸਮਝਾਈਆਂ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ.. ਅਕਸਰ ਹੀ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ.. ਇਹ ਭੇਡਾਂ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਬੈ ਬੈ ਕਰਦੀਆਂ ਨੇ.. ਪਰ ਮੁੰਨੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ ਕਈ ਦਿਨ ਕੁੱਸਕਦੀਆਂ ਨਹੀਂ..ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭੇਡ ਪਾਲਣ ਦੇ ਕਿੱਤੇ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ..ਤਾਂ ਜੋ ਭੇਡਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਚੰਗੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੁੰਨੀਆਂ ਜਾਣ cgoxqpiez9ee4nh1u2jfvt5tajvcow5 610592 610542 2022-08-06T05:13:10Z 2401:4900:4709:53CC:A2C6:3F3B:7C9:59BA wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Schafe Bergweide.jpg|200px|thumbnail|right|ਭੇਡਾਂ]] '''ਭੇਡ''' ਚਾਰ ਲੱਤਾਂ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਪਾਲਤੂ [[ਥਣਧਾਰੀ]] ਜੀਵ ਹੈ ਪਰ ਇਸਦੀਆਂ ਕੁਛ ਕਿਸਮਾਂ ਜੰਗਲੀ ਵੀ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਇੱਕ ਅਰਬ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਭੇਡ ਨੂੰ ਗੋਸ਼ਤ, ਉੰਨ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਲਈ ਪਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭੇਡ ਦੀ ਪਰਖ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਜੰਗਲੀ ਮੋਫ਼ਲਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭੇਡ ਉਹਨਾਂ ਪਹਿਲੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ ਵਾਈ ਬੀਜੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਪਾਲਤੂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਗੋਸ਼ਤ ਨੂੰ ਛੋਟਾ ਗੋਸ਼ਤ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਫ਼ੈਦਿਆਂ ਤੋਂ ਇਸ ਦੀ ਅਗਸਾਨੀ ਰਹਿਤਲ ਉੱਤੇ ਗੂੜਾ ਅਸਰ ਹੈ। ਭੇਡ ਇੱਕ ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵ ਹੈ.. ਇਸਦੀ ਉਨ੍ਹ ਬਹੁਤ ਦੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਗਰਮ ਕੋਟੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ.. ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਉਨ੍ਹ ਤਕਰੀਬਨ ਇਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਲਾਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ.. ਉੱਤਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਵਾਲੀ ਨਸਲ ਦੀਆਂ ਭੇਡਾਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿਨ ਚ ਵੀ ਦੋ ਦੋ ਵਾਰ ਮੁੰਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ..ਇਹ ਭੇਡ ਝਾੜੂ ਨਸਲ ਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਚ ਵੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ..ਇਹਨਾਂ ਭੇਡਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਜੜੀਆਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ.. ਕਿਸੇ ਸਿਆਣੇ ਬੰਦੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭੇਡਾਂ ਮੁੰਨੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਸਮਝਾਈਆਂ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ.. ਅਕਸਰ ਹੀ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ.. ਇਹ ਭੇਡਾਂ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਬੈ ਬੈ ਕਰਦੀਆਂ ਨੇ.. ਪਰ ਮੁੰਨੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ ਕਈ ਦਿਨ ਕੁੱਸਕਦੀਆਂ ਨਹੀਂ..ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭੇਡ ਪਾਲਣ ਦੇ ਕਿੱਤੇ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ..ਤਾਂ ਜੋ ਭੇਡਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਚੰਗੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੁੰਨੀਆਂ ਜਾਣ j4f20bwuslxfo8dkg3v3539bkoy475a 0 28888 610526 610402 2022-08-05T14:41:37Z Jagvir Kaur 10759 /* ਸੰਗਰੂਰ */ wikitext text/x-wiki ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੇ ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। == ਪੰਜਾਬ == === ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ === [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਅਟੱਲ ਰਾਏ ਜੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਅਟਲ ਰਾਏ ਜੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਿਬੇਕਸਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਹਰਟਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ '|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਮਹਿਲ|ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਗੁਰੂ ਕੇ ਮਹਿਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕੀ ਵਡਾਲੀ]] * [[ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ(ਸੰਤੋਖਸਰ)|ਸੰਤੋਖਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟੋਭਾ ਭਾਈ ਸਾਲ੍ਹੋ ਜੀ]] * [[ਕੌਲਸਰ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੌਲਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਲੋਹਗੜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ, ਦੀਵਾਨ ਅਸਥਾਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਸਥਾਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਲਾਹ (ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੂੰ) ਦੇ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਵੇਰਕਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਇਤਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ)]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਮਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਨ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ [[ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਰਾਗੜੀ ਸਾਹਿਬ, ਟਾਊਨ ਹਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ [[ਤੂਤ ਸਾਹਿਬ]] ਜਸਪਾਲ ਨਗਰ ਐਸਡਬਲਿਊ ਰੋਡ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਮੰਝ ਜੀ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਪਿੰਡ ਮਹਿਤਾ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਸੰਪ੍ਰਦਾਯ - ਭਿੰਡਰਾਂ) === '''ਤਰਨਤਾਰਨ''' === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਝੂਲਣੇ ਮਹਿਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ|ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਤਰਨਤਾਰਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਬੋਤਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਬਾਬਾ ਗਰਜਾ ਸਿੰਘ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁਢਾ ਜੀ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ]] === ਸੰਗਰੂਰ === [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰ ਸਾਗਰ, ਸਾਹਿਬ]] ਮਸਤੂਆਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਸੰਗਰੂਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਤਰਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਪਿੰਡ ਕੁਨਰਾਂ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੈਮਬੋਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਲੌਂਗੋਵਾਲ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁੱਲੇ ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਕੋਈ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘ ਬਾਲੀਆਂ, ਸੰਗਰੂਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਅਤੇ 10ਵੀਂ, ਮੂਲੋਵਾਲ]], ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਮਿਠਾ ਖੂਹ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਮੂਲੋਵਾਲ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਰਾਜੋਮਾਜਰਾ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਜਹਾਂਗੀਰ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਝਾੜੋਂ - ਹੀਰੋ, ਚੀਮਾ, ਸੁਨਾਮ, ਸੰਗਰੂਰ === ਬਰਨਾਲਾ === [[ਬਰਨਾਲਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਪੱਕਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਹੰਢਿਆਇਆ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਕਾਚਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਹੰਢਿਆਇਆ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੜੀਸਰ ਸਾਹਿਬ]], [[ਹੰਢਿਆਇਆ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਢਿਲਵਾਂ *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਸੇਖਾ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਫਰਵਾਹੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਮਾਹਲ ਕਲਾਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ, ਪਿੰਡ ਕੁਤਬਾ (ਬਾਹਮਣੀਆ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ [[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ]], ਪਿੰਡ ਗਹਿਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ [[ਸੋਹੀਆਣਾ]] ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਪਿੰਡ [[ਧੌਲਾ]] === ਮਾਨਸਾ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੂਲੀਸਰ ਸਾਹਿਬ]] === ਮੋਗਾ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡਰੋਲੀ ਭਾਈ ਕੀ]] === ਬਠਿੰਡਾ === [[ਬਠਿੰਡਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਗਤਾ ਭਾਈ ਕਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਰੂਪਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੱਕ ਫਤਹਿ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਕੇ (ਕੋਠੇ-ਗੁਰੂ)]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਕੋਟ ਸ਼ਮੀਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਮਹਿਰਾਜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਨਥਾਣਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਾਜੀ ਰਤਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੰਡ ਸਰ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਪੱਕਾ ਕਲਾਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਬਾਜਾਕ]] * [[ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਬੀੜ ਬਹਿਮਨ]] === ਫਰੀਦਕੋਟ === [[ਫਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਫਰੀਦਕੋਟ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੰਗਸਰ]], ਜੈਤੋ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕੀ ਢਾਬ, ਪੁਲੀਟੀਕਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਬਰਗਾੜੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਗੰਜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਥੰਬੂ ਮਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੰਡ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਜੀ , * [[ਗੋਦੜੀ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਈ ਗੋਦੜੀ ਸਾਹਿਬ]] === ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ === ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਿਠਾ ਟਿਵਾਣਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਰੀਆਂਵਾਲਾ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਮੰਝ ਜੀ ਸਾਹਿਬ, ਕੰਗਮਾਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਜ਼ਾਹਰਾ ਜ਼ਹੂਰ, ਸ਼੍ਰੀਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ ਹੀਰਾਂ === ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ === [[ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਬਜ਼ੀਦਪੁਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਹਿਨ ਸਾਹਿਬ ਸੱਚੀ ਮੰਜੀ]] === ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ === [[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਚਲ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਅਚਲ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਬਾਰਾਤ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਠ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੁਰਜ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੰਧ ਸਾਹਿਬ]] === ਜਲੰਧਰ === [[ਜਲੰਧਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਵੀਂ ਪਾਦਸ਼ਾਹੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੌ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪੰਜਵੀਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸੰਗ ਢੇਸੀਆਂ|ਸੰਗ ਢੇਸੀਆਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਥੰਮ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਿਲ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਗਹਲਰੀ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤੱਲ੍ਹਣ ਸਾਹਿਬ === ਨਕੋਦਰ === * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਹਸਪਤਾਲ ਸੜਕ ਨਕੋਦਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਮਹਿਤਪੁਰ ਅੱਡਾ ਨਕੋਦਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਮਾਲੜੀ ਸਾਹਿਬ (ਨਕੋਦਰ) === ਰੂਪਨਗਰ === * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਕਮਲ, [[ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ Patalਪੁਰi, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੱਠਾ ਸਾਹਿਬ, ਪਿੰਡ : - ਕੋਟਲਾ ਨਿਹੰਗ, ਰੂਪਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ, ਰੂਪਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਸਾਹਿਬ, ਰੂਪਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਅਮਰਨਾਥ ਜੀ, ਪਿੰਡ : - ਬਿੰਦਰਖ, ਰੂਪਨਗਰ * ਵਿਰਾਸਤ - ਏ- ਖਾਲਸਾ, ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ (ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਜੀ - ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ === ਸਰਹੰਦ === * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੋਤੀ ਸਵਰੂਪ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਾਹਮਣੇ '''ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ''' * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨੌਲੱਖਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਕਪੂਰਥਲਾ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਖਚੈਨਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਸਟੇਟ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਬਲੇਰ ਖਾਨ ਸ਼੍ਰੀਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ]] === ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੱਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਠੜੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੇਹਰਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਜੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਤ ਘਾਟ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਤਰਜਾਮਤਾ ਜੀ]] === ਲੁਧਿਆਣਾ === * [[ਗੁਰੂਸਰ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਨੋਕਸਰ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਮੱਲ੍ਹਾ]] * [[ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਆਲਮਗੀਰ]] * [[ਮਹਿਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਹਿਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਰਮਸਰ ਰਾੜਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਕੰਵਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ 'ਚੇਲਾ' ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗਨੀ ਖਾਨ ਨਬੀ ਖਾਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ, ਸਰ, ਕਾਊਂਕੇ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਟਾਣਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਹੇਹਰਾਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਲਾਹੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਏਕੋਟ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਚਕਰ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੋੜਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂਸਰ ਸੁਧਾਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਮੰਡਿਆਣੀ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਥਾਰਾ ਸਾਹਿਬ ਇਯਾਲੀ ਕਲਾਂ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 1 ਠੱਕਰਵਾਲ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ ਰਤਨ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ ਚਮਿੰਡਾ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਜਗਰਾਉ, ਲੁਧਿਆਣਾ (ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ)]] === ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ (ਮੁਹਾਲੀ) === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਬ ਸਾਹਿਬ, ਫੇਜ - 8, ਮੋਹਾਲੀ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਗੀਠਾ ਸਾਹਿਬ, ਫੇਜ - 8, ਮੋਹਾਲੀ]] *[[ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਲੰਬਿਆ ਵਾਲੇ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੱਚਾ ਧੰਨ ਸਾਹਿਬ, ਫੇਜ - 3B2, ਮੋਹਾਲੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਭਾ ਸਾਹਿਬ, ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦਾਂ, ਸੋਹਾਣਾ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਗਤ ਧੰਨਾ ਜੀ ਫੇਸ 8]] *[[ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਹੀਦਾ ਢੱਕੀ ਸਾਹਿਬ ਸੈਕਟਰ 82]] === ਨੰਗਲ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਭੋਰੇ ਸਾਹਿਬ]] === ਪਟਿਆਲਾ === * ਚੌਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਰਾਮਕਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ]], [[ਪਟਿਆਲਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਅਜੇਪਾਲ ਸਿੰਘ]], [[ਨਾਭਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਹਾਦਰਗੜ੍ਹ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਭਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੇਲ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੋਤੀ ਬਾਗ਼ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਜੀ]] === ਰੋਪੜ === [[ਤਸਵੀਰ:ਸਤਲੁਜ S058.jpg| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ Tibi ਸਾਹਿਬ ਨਦੀ [[ਸਤਲੁਜ]] [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ|thumb|ਰੋਪੜ]]|link=Special:FilePath/ਸਤਲੁਜ_S058.jpg]] [[ਤਸਵੀਰ:outside.jpg|thumb|ਤੱਕ ਸ਼੍ਰੀ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰਾ enterance|ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਹੈ|link=Special:FilePath/Outside.jpg_ਤੱਕ_ਸ਼੍ਰੀ_ਟਿੱਬੀ_ਸਾਹਿਬ_ਗੁਰਦੁਆਰਾ_enterance]] [[ਤਸਵੀਰ:ਸ਼੍ਰੀ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰਾ inside.jpg| ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ|link=Special:FilePath/ਸ਼੍ਰੀ_ਟਿੱਬੀ_ਸਾਹਿਬ_ਗੁਰਦੁਆਰਾ_inside.jpg]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਸਕੱਤਰੇਤ, ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਭੱਠਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੜ੍ਹੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਕਤਲਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਪਰਵਾਰ ਵਿਛੋੜਾ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਰਵਾਰ ਵਿਛੋੜਾ]] * [[ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ#ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਤਾਲਪੁਰੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਤਾਲਪੁਰੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਲਖੀਆਂ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾਨਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਸਾਹਿਬ, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] === ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ === ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਮੁਕਤਸਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਟੁੱਟੀ ਗੰਢੀ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੂਖ ਨਿਵਾਰਨ ਤਰਨਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇਵਾਂ ਜੀ * ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਗੀਠਾ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬਸਰ ਸਾਹਿਬ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾਤਣਸਰ ਸਾਹਿਬ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਖੂਹ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ === ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ (ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ) === * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦਗੰਜ ਸਾਹਿਬ, ਉੜਾਪੜ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਹਕੀਮਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨਕੰਵਲ ਸਾਹਿਬ, ਜੀਂਦੋਵਾਲ, ਬੰਗਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਪਲਾਹ, ਸੋਤਰਾਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੰਡਾ ਸਾਹਿਬ, ਸੰਧਵਾਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਸਿੱਖ, ਹਿਆਲਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਜੀ, ਚਾਂਦਪੁਰ ਰੁੜਕੀ (ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ)]] === ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, === [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੂਨੀ ਸਾਹਿਬ]], ਮਨੀਮਾਜਰਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ]], ਮਨੀਮਾਜਰਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ]], ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੈਨਵੀਨ ਪ੍ਰਤਖ]], ਸੈਕਟਰ - 12, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ]], ਸੈਕਟਰ - 8, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ]], ਸੈਕਟਰ - 34, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, == ਦਿੱਲੀ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ, ਦਿੱਲੀ]] * [[ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸ਼ੀਸ਼ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਮਜਨੂੰ ਦਾ ਟਿੱਲਾ * ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬਾਲਾ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਪਿਆਓ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਅਸਾਮ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਰਛਾ ਸਾਹਿਬ]], ਧਾਨਪੁਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]], ਧੁਬਰੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾਜੀ, ਚਪਾਰਮੁਖ, ਨਾਗਾਓਂ, ਅਸਾਮ == ਸਿੱਕਿਮ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਲਾਮਾ]] == ਝਾਰਖੰਡ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਕੇਦਲੀ ਕਲਾਂ]] == ਬਿਹਾਰ == ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਬਿਹਾਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * [[ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ]] * ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ - ਪਟਨਾ * [[ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ]], [[ਪਟਨਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਘਈ ਘਾਟ]], ਪਟਨਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਾਂਡੀ ਸਾਹਿਬ]] - ਪਟਨਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੋਬਿੰਦ ਘਾਟ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਪਟਨਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਲ ਲੀਲਾ ਮੈਨੀ ਸੰਗਤ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਕਸਾਲ ਸੰਗਤ - ਸਾਸਾਰਾਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਬਾਗ - ਸਾਸਾਰਾਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਾਚਾ ਫਗੂ ਮਲ - ਸਾਸਾਰਾਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੱਕੀ ਸੰਗਤ – ਮੁੰਗੇਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ - ਗਯਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਚੌਕੀ - ਭਾਗਲਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ - ਲਕਸ਼ਮੀਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੰਭਾ ਪਾਕਾ - ਨੇੜੇ ਦੇ ਟਾਂਡਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਮੋਲਾਰਬੰਦ, ਬਦਰਪੁਰ, ਫੇਜ9818085601, 9910762460 * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਆਦਰਸ਼ ਕਲਿਆਣ ਲਈ ਕੰਪੈਰੇਟਿਵ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਪਾਰਕ, ਖਾਨਪੁਰ, ਫੇਜ9818085601, 9910762460 == ਗੁਜਰਾਤ == ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ ਓਧਵ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛਾਨੀ (ਵਡੋਦਰਾ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਵਾੜੀ (ਵਡੋਦਰਾ) ਈਐਮਈ ਤੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ (ਫੌਜ) (ਵਡੋਦਰਾ) ਏਅਰਫੋਰਸ ਮਾਕੁਰਪੁਰਾ 'ਤੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ (ਵਡੋਦਰਾ) * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਾਹਿਬ ,ਲਖਪਤ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਾਹਿਬ ,ਲਖਪਤ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ (ਸੂਰਤ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੋਬਿੰਦ ਧਾਮ, ਥਲਤੇਜ਼ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਸਰਸਪੁਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਇਸਨਪੁਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਮਣੀਨਗਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਸਾਹੇਬਜੀ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨਗਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਦੁਧੇਸ਼ਵਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੀ - ਵਾਰਡ, ਸਰਦਾਰ ਨਗਰ, ਨਰੋਦਾ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਾਜਕੋਟ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਰੀ ਲਖਪਤਸਾਹਿਬ, ਪੋਰਟਲਖਪਤ (ਕੱਛ, ਗੁਜਰਾਤ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਭਾਈ ਮੋਹਕਮ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਬਏਤ ਦਵਾਰਕਾ (ਦਵਾਰਕਾ, ਗੁਜਰਾਤ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ, ਤਰਸਾਲੀ (ਵਡੋਦਰਾ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛਾਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਭਾਰੁਚ == ਹਰਿਆਣਾ == * ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬਾਲਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟੋਕਾ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੋਬਿੰਦਪੁਰਾ ਅੰਬਾਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਬਾਗ ਅੰਬਾਲਾ * ਲਖਨੌਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬਾਲਾ * ਸੀਸਗੰਜ ਸਾਹਿਬ, [[ਅੰਬਾਲਾ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਤਿਸੰਗ ਸਾਹਿਬ - ਅੰਬਾਲਾ * ਪੰਜੋਖੜਾ ਸਾਹਿਬ * ਗੈਂਦਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਭਾਨੋਖੇੜੇ ਅੰਬਾਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਸਾਹਿਬ ਅਸੰਧ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਪਾਸਟ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਪਿੰਜੌਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਪਿਹੋਵਾ * [[ਨਾਢਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਢਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਪੰਚਕੂਲਾ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ, [[ਕਰਨਾਲ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਜਿਲ੍ਹਾ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 10 - ਜਗਾਧਰੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ - ਕੈਥਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਿੰਮ ਸਾਹਿਬ, ਕੈਥਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਸਾਇਨਾ ਸਦਨ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੌੜਾ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਸਾਇਨਾ ਸਦਨ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ, ਰੋਹਤਕ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ – ਸੁਲਹਾਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਰਦੋਨ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਅਤੇ 10ਵੀਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨੌਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿਧ ਬਟੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਸਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਜ ਘਾਟ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੋਰਮਾਰ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ - ਚੋਰਮਾਰ ਖੇੜਾ ਸਿਰਸਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਸਾਹਿਬ ਜੀ - ਪਾਰਥ ਪਲਾਟ - ਚੀਕਾ - ਕੈਥਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਸੋਹਣਾ (ਗੁੜਗਾਂਵਾਂ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਗੁੜਗਾਂਵਾਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ NIT ਕੋਈ -5 ਫਰੀਦਾਬਾਦ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਿਲ੍ਹਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ, ਸਰਸਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਸਰਸਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਸਿਰਸਾ == ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ == * [[ਮਨੀਕਰਨ#ਮਨੀਕਰਨ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ|ਮਨੀਕਰਨ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੋਂਟਾ ਸਾਹਿਬ]], ਜਿਲਾ [[ਸਿਰਮੌਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੰਗਾਣੀ ਸਾਹਿਬ]] ਜਿਲਾ [[ਸਿਰਮੌਰ]] * [[ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ]] ਜਿਲਾ [[ਸੋਲਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ]] ਦਸਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ -, ਨਦੌਣ ਜਿਲਾ ਕਾਂਗੜਾ ਮੰਡੀ ਜਿਲਾ ਮੰਡੀ * ਰਵਾਲਸਰ ਜਿਲਾ ਮੰਡੀ ਮਨੀਕਰਨ ਜਿਲਾ ਕੁੱਲੂ * [[ਬੜੂ ਸਾਹਿਬ]], ਜਿਲਾ ਸਿਰਮੌਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਸਾਹਿਬ - ਮੰਡੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ - ਨਾਹਨ * ਗੁਰੂ ਕਾ ਲਾਹੌਰ - ਬਿਲਾਸਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਪਥਰ ਸਾਹਿਬ, (ਲੇਹ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਕੋਠਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ - ਜਿਲ੍ਹਾ ਮੰਡੀ * [[ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਵਡਭਾਗ ਸਿੰਘ]] == ਕਰਨਾਟਕ == [[ਕਰਨਾਟਕ]] ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਝੀਰਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਬਿਦਰ]] ਬੰਗਲੌਰ ਵਿੱਚ * [[ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ]], ਵੱਡਾ ਸਿੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ * [[ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਮਾਤਾ ਭਾਗੋ ਜੀ ਤਪੋਸਥਾਨ]], [[ਜਨਵਾੜਾ (ਬਿਦਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ) ਕਰਨਾਟਕ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ]], [[ਬਿਦਰ ਕਰਨਾਟਕ]] == ਕਸ਼ਮੀਰ == ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * ਛਟੀ ਪਾਦਸ਼ਾਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਸ਼ਮੀਰ <ref>[http://wwwangelfirecom/ca6/gurdwaraworld/kashmirhtml Angelfirecom ]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਮਾਤਨ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ, ਪਿੰਡ ਬੀਗ ਬੀਆਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਲਾਮ ਪੁਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਪਿੰਡ ਸਿੰਘਪੁਰਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਠਾਰ੍ਹਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਪਿੰਡ ਬਾਰਾਮੂਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਚਰਨ ਅਸਥਾਨ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ - ਅਨੰਤਨਾਗ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਪਿੰਡ ਰੈਣਾਵਾੜੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਥੇਰ ਸਾਹਿਬ, ਲੇਹ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬੰਗਾ ਸਾਹਿਬ, ਭਗਤ == ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ == ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਬਹਾਦਰ ਘਾਟ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਦਇਆ ਸਿੰਘ]] * [[ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ]], [[ਨੰਦੇੜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੀਰਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੱਲ ਟੇਕਰੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਗੀਨਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਗਤ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀਕਰ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜਹਾਦ ਦਰਬਾਰ ਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦਧਾਮ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ – ਸਥਾਨ ਭਾਈ ਦਇਆਸਿੰਘਜੀ, ਅਹਿਮਦਨਗਰ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਆਲ ਸਾਹਿਬ ਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਨਿਧਾਨ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਨੰਦੇੜ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ, ਤਿਗਨੇ ਨਗਰ, ਪੂਨਾ ਪੂਨਾ ਦਾਕੋਈ 1 * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਕਲਬਾ ਦੇਵੀ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਦਾਦਰ, ਮੁੰਬਈ * ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ (ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਮਾਤੁੰਗਾ ਮੱਧ - ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਖਾਰ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਧਨਪਠੋਹਰ, ਸਾਂਤਾਕਰੂਜ਼ (ਵੈਸਟ), ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਮਲਾਡ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਾ, ਪੋਬਾਈ (ਹੀਰਾਨੰਦਾਨੀ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਟੈਗੋਰ ਨਗਰ, - ਵਿਖਰੋਲੀ ਈਸਟ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੰਚਾਇਤੀ, ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਚੌਕ, ਭਾਂਡੂਪ ਪੱਛਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ, ਅਮਰ ਨਗਰ, - ਭਾਂਡੂਪ ਕੰਪਲੈਕਸ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਸਾਹਿਬ, ਆਗਰਾ ਰੋਡ – ਐਲ ਬੀ ਐਸ ਮਾਰਗ, ਮੁਲੁੰਡ ਪੱਛਮ * ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ, ਯੂਥ ਸਰਕਲ - ਮੁਲੁੰਡ ਕਲੋਨੀ * ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਮੁਲੁੰਡ ਕਲੋਨੀ (ਵੈਸਟ) ਮੁੰਬਈ - 82 * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਜੀ ਬੀ ਰੋਡ, ਥਾਨੇ (ਪੱਛਮ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਮੈਰਤਾਨ ਪੂਰਬੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਹਾਈਵੇ ਥਾਨੇ (w) * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ]] <ref>[ http://wwwsachkhanddarbarwebscom/{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ]</ref> ਨਵੀ ਮੁੰਬਈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ * ਸੁਪਰੀਮ ਕਸਲ [ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਵਾਸ਼ੀ, ਨਵੀ ਮੁੰਬਈ] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਵਿੱਤਰ ਜੰਗਲ - (ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ), ਪੂਨਾ ਕੈਂਪ ਪੂਨਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਅਕਰੁਦੀ - ਪੂਨਾ (ਮੋਨ ਬਾਬਾ ਦਾ ਆਸ਼ਰਮ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੀਰਾ ਰੋਡ, ਮੁੰਬਈ <ref>[ http://wwwmira-roadcom/1_29_Gurdwara-Guru-nanak-Darbarhtml{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} mira - roadcom ]</ref> * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਾਮਬਾਗ - 4, ਕਲਿਆਣ (ਪੱਛਮ) - 421301]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ, ਸੰਗਤ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਸੁਖਮਨੀ ਸੁਸਾਇਟੀ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਸਥਾਨ ਭਾਈ ਦਇਆਸਿੰਘਜੀ, ਅਹਿਮਦਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਪੰਚਾਇਤੀ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ * ਰਾਓਲੀ ਕੈਂਪ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ (ਜੀਟੀਬੀ) ਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ * ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ - ਸੀਯੋਨ, ਐਨਆਰ ਗੁਰੂਕਿਰਪਾ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ * ਖਾਲਸਾ ਸਭਾ – ਮਾਤੁੰਗਾ ਰੋਡ ਮਹਿੰਮ == ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ == * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਤਲਾਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਹਮੀਦੀਆ ਰੋਡ, ਭੋਪਾਲ * ਬਾਬਾ ਸਿਆਮਦਾਸ ਮਾਧਵਦਾਸ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਮੋਹਨ ਜਾਗਿਆਸੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟੇਕਰੀ ਸਾਹਿਬ ਈਦਗਾਹ ਹਿੱਲਜ਼, ਭੋਪਾਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਦੀ ਛੋੜ, ਗਵਾਲਿਅਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਜਘਾਟ ਸੰਗਤ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ, ਬੁਰਹਾਨਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਮਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਵਿਜਯਾਵਦਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਤਮਾ ਸਾਹਿਬ, ਵਿਜਯਾਵਦਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਇਤਹਾਸਿਕ, ਹੋਸੰਗਾਬਾਦ ਐਮ ਪੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗਵਾਰੀਘਾਟ ਸੰਗਤ, ਜਬਲਪੁਰ * ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਖਸ਼ੀਸ਼ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਮਾਂਡਲਾ * ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿੰਧੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿਰੋਜਨੀ (ਜਿਲਾ - ਵਿਦਿਸ਼ਾ) ਐਮ ਪੀ * ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਰੇਵਾ, ਮਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਆਲ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (ਡਵੀਜਨਲ ਦੇਵਾਸ) ਮਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡਾਟਾ ਬੰਦੀ ਚੋਰ ਗਵਾਲੀਅਰ ਕਿਲਾ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਯਾਤਰਾ ਸ੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (ਮਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼) == ਉੜੀਸਾ == * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਗੂ ਗਵਣਤ - ਪੁਰੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾਤਣ ਸਾਹਿਬ, ਕਟੱਕ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ – ਗਾਂਧੀ ਰੋਡ, ਰੁੜਕੇਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਸੈਕਟਰ 18, ਰੁੜਕੇਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਵੇਦ ਵਿਆਸ, ਰੁੜਕੇਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ - ਸਿਵਲ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ, ਰੌੜਕੇਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਮੁੱਖ ਸੜਕ, ਖਰਿਆਰ ਸੜਕ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਰੋਡ, ਬਰਜਰਾਜਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਮੁੱਖ ਰੋਡ, ਝਾਰਸੂਗੁਡਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਆਰਤੀ ਸਾਹਿਬ - ਨੇੜੇ ਚਾਨਣ ਹਾਊਸ, ਪੁਰੀ == ਰਾਜਸਥਾਨ == * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਬੂਤਰ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾਦੂਦਵਾਰਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਹਾਵਾ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਪੁਸ਼ਕਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲਾਇਤ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾ ਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ, ਵਿਜੇਨਗਰ, ਸ਼੍ਰੀਗੰਗਾਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਦੀਪਸਿੰਘ, ਸ਼੍ਰੀਗੰਗਾਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਾਣੀਬਾਜ਼ਾਰ ਬੀਕਾਨੇਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਜੈਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੈਤਸਰ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੇਹਸਨ ਪਹਾੜੀ, ਜੋਰਹੇਦਾ, ਫੇਜ9818085601, 9910762460 * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਤਿਸੰਗ ਸਭਾ, ਰਾਮਨਗਰ - ਨੰਦਪੁਰੀ - ਗੋਬਿੰਦਪੁਰੀ, ਜੈਪੁਰ - 302019 (ਮੁਕੰਮਲ ਆਸਾ ਦੀ ਵਾਰ 12 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 04,30 ਘੰਟੇ - 05,45 ਘੰਟੇ ਜਾਪ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸਭ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਹਨ : 9414061398) ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਲਿ, ਬੀਕਾਨੇਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਆਸ ਕਾਲੋਨੀ, ਬੀਕਾਨੇਰ == ਉਤਰਾਖੰਡ == ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਉਤਰਾਖੰਡ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਮੱਤਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਨਾਨਕਮੱਤਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੇਮ ਕੁੰਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਪੌੜੀ ਗੜਵਾਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਪਿਪਲੀ ਵਿੱਚ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ ,ਬਿਜੌਲੀ , ਪਿੰਡ ਬਿਜੌਲੀ , ਜਿਲਾ ਪੋੜੀ ਗੜਵਾਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ , ਪਿੰਡ ਹਲੂਣੀ , ਜਿਲਾ ਪੋੜੀ ਗੜਵਾਲ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੀਠਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਿੰਤਾਹਰਨ ਦੁਖਨਿਵਾਰਨ, ਸਰਸਈਆ ਘਾਟ]] - [[ਕਾਨਪੁਰ]] <ref>http://kanpurcityliveblogspotin{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * [[ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ - ਵਾਰਾਣਸੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਵਾੜਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਈ ਵੱਧ - ਆਗਰਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੱਕਾ ਸੰਗਤ - ਅਲਾਹਾਬਾਦ]] * [[ਗੁਰੂ ਕਾ ਤਾਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - [[ਬਰੇਲੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਮਾਡਲ ਕਸਬੇ]] - ਬਰੇਲੀ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ, ਜਨਕਪੁਰੀ]] - ਬਰੇਲੀ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨਗਰ, ਸੰਜੇ]] - ਬਰੇਲੀ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੀਠਾ ਸਾਹਿਬ]] - ਪਿੰਡ, [[ਚੰਪਾਵਤ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦੁਪਿਹਰ ਦੇ]] ਪਿੰਡ - [[ਗੜ੍ਹਮੁਕਤੇਸ਼ਵਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਧੀਵਾਲਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ]] - ਬਾਬਾਪੁਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਪੁਰi ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ]] - [[ਟਾਂਡਾ, ਰਾਮਪੁਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਿਕਸਥ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ - [[ਨਵਾਬਗੰਜ, ਬਰੇਲੀ|ਨਵਾਬਗੰਜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਪਿੰਡ]] - ਕਾਸ਼ੀਪੁਰ, * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਰਗੋਬਿੰਦਸਰ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ - ਨਵਾਬਗੰਜ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - [[ਸਿਕੰਦਰਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - [[ਵਾਰਾਣਸੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨੌਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ]] * [[ਛੋਟਾ ਮਿਰਜ਼ਪੁਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੋਟੀ ਸੰਗਤ]] - ਨੂੰ ਵਾਰਾਣਸੀ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਗ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਕਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - ਕਾਨਪੁਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਟੀ ਟੋਲਾ]] - [[ਇਟਾਵਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ]] - [[ਜੌਨੂਪੁਰ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਜੌਨੂਪੁਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਪਾਦੁਕਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 1 ਤੇ 9]] * [[ਨਿਜ਼ਮਬਾਦ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ]] - [[ਅਯੁੱਧਿਆ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁੱਧ ਜੀ, [[ਲਖਨਊ]] == [[ਮਥੁਰਾ]] == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਗੀਚੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੌ ਘਾਟ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਦਾਰੇਮ ਸਿੰਘ ਹਸਤਿਨਾ ਸ਼੍ਰੀਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ (ਮੇਰਠ)]] == ਨਾਨਕਮੱਤਾ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੰਡਾਰਾ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁਧ ਵਾਲਾ ਖੂਹ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਿਕਸਥ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੀਠਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ]] [[ਹਲਦੌਰ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} j0gxj8wqsljamp51vrb3n3696mhkrmo 0 29098 610596 577411 2022-08-06T08:36:39Z Guglani 58 ਪਾਠ ਸਰਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸੁਧਾਰਿਆ wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict |image= |caption= |conflict=ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ |war= |date=8 ਅਗਸਤ 1922 |place=[[Coutras]] ([[Gironde (département)|Gironde]]) |result=Decisive [[Huguenot]] victory |combatant1=[[Image:Huguenot cross.svg|25px]] [[Huguenot]]s |combatant2=[[Image:Blason France moderne.svg|30px]] Royalist Army |commander1=[[Image:Armoiries Antoine de Bourbon.svg|30px]] [[Henry।V of France|Henry of Navarre]] |commander2=[[Image:Chateauneuf-Randon de Joyeuse Saint-Didier.svg|30px]] [[Anne de Joyeuse]]† |strength1=5000 infantry <br/> 1800 cavalry |strength2=5000 infantry <br/> 1800 cavalry |casualties1=40 killed |casualties2=2000 men, of which <br/> 300 nobility |campaign box= {{French Wars of Religion}} }} '''ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ''' ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋਰਚਾ ਹੈ। [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ]]ਤੋਂ 13 ਕੁ ਮੀਲ ਦੂਰ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਪੰਜਵੇਂ ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਵਨ ਚਰਨ ਪਾਏ। ਇਥੋਂ ਦਾ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਟੀਆ ਆਚਰਣ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰਨ ਕੌੜਾ ਘੁੱਟ ਪੀਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਹੰਤ ਲਛਮਣ ਦਾਸ ਇਸ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਦਾ ਲੰਗੋਟੀਆ ਯਾਰ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ 20 ਫਰਵਰੀ 1921 ਈ: ਨੂੰ ਵਾਪਰੇ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਖੂਨੀ ਸਾਕੇ ਬਾਅਦ ਇਕ ਸਾਕਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਿਆ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ 'ਤੇ 8 ਅਗਸਤ 1922 ਈ: ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕੇ ਲੰਗਰ ਲਈ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟਣ ਗਏ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ 6-6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ।<ref>http://ehmerapunjab.tumblr.com/post/57630921078</ref> ==ਕਾਰਨ== ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚੋਂ ਲੰਗਰ ਦੇ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਮਾਲਕੀਅਤ ਸੀ, ਸੋ ਸਜ਼ਾ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ? ਇਸ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਮੋਰਚਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ==ਜਥੇ ਭੇਜਣਾ== ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ<ref>{{Cite web |url=http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2021-10-12 |archive-date=2020-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924210917/http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |dead-url=yes }}</ref> ਵੱਲੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਜਥਾ ਭੇਜਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਫੜਦੀ ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰਾਡੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ। ਇਧਰ ਜਥੇ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਤਾਂ ਉਧਰ ਪੁਲਿਸ ਮੁਖੀ ਬੀ. ਟੀ. ਨੇ ਉੱਚ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨਾਲ ਰਾਇ ਕਰਕੇ ਸਿੰਘਾਂ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤੀ ਦਾ ਦੌਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 26 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਲੱਕੜਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਗਏ 36 ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਜਥੇ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਾਰਕੁਟਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਫੜ ਕੇ ਧੂਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੇ ਬੱਟਾਂ ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ। ==ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ == ਮਨੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਪਾਦਰੀ [[ਸੀ. ਐਫ. ਐਂਡਰੀਊਜ਼]], ਪੰਡਤ [[ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ]], ਪ੍ਰੋ: [[ਰੁਚੀ ਰਾਮ ਸਹਾਨੀ]], [[ਹਕੀਮ ਅਜਮਲ ਖਾਂ]], ਸ੍ਰੀਮਤੀ [[ਸਰੋਜਨੀ ਨਾਇਡੂ]] ਖਾਸ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹਨ। ਪਾਦਰੀ ਐਂਡਰੀਊਜ਼, ਜਿਸ ਨੇ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਮਸੀਹਾ ਸੂਲੀ ਚੜ੍ਹਦਾ ਸੁਣਿਆ, ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮਸੀਹੇ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਰੋ ਉੱਠਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਹਿਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਪਾਇਆ, ਜਿਸ 'ਤੇ 13 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਖੁਦ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਸਿੰਘਾਂ 'ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਵਰ੍ਹਨੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਜੋ 17 ਨਵੰਬਰ 1922 ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਮੋਰਚੇ ਦੌਰਾਨ 839 ਸਿੰਘ ਜ਼ਖਮੀ ਅਤੇ 5605 ਸਿੰਘ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋਏ। ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ਼ 'ਚ ਪੰਥ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਮਗਰੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਸਨ ਮੁਕਤਸਰ ਅਤੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰੇ। 17 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1923 ਦੇ ਦਿਨ [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਮੁੰਦਰੀ]] ਅਤੇ [[ਕੈਪਟਨ ਰਾਮ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਜਥੇ ਨੇ ਮੁਕਤਸਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਇਥੋਂ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਟੱਕਰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ। 19 ਫ਼ਰਵਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਲੰਗਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਬੁੰਗਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਇਸ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਸਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਤੇ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਪ ਦਿਤਾ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਉਰਫ਼ ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਕਾਉਣੀ) ਨੂੰ ਇਥੋਂ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਬਣਾ ਦਿਤਾ। ਇਥੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਬਾਕੀ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮੋਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰਨਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਦਾ ਹਸ਼ਰ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਲਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿਤੀ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਸਿੱਖੀ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਮੋਰਚੇ]] ejmvd8piy9po2ehdyf1q8da1gtesfyj 610597 610596 2022-08-06T09:06:35Z Guglani 58 ਸੁਧਾਰਿਆ wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict |image= |caption= |conflict=ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ |war= |date=8 ਅਗਸਤ 1922 |place=ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਪਿੰਡ ਘੁਰਕੇ |result=[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੀ ਜਿੱਤ |combatant1=[[Image: British Raj Red Ensign.svg |25px]] ਬਰਿਟਿਸ਼ ਹਕੂਮਤ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ |combatant2=[[Image: Nishan Sahib.svg |30px]] ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ |commander1= |commander2= |strength1= |strength2=ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ |casualties1= |casualties2=389 ਜ਼ਖਮੀ , 5605 ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ |campaign box= ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ }} '''ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ''' ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋਰਚਾ ਹੈ। [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ]]ਤੋਂ 13 ਕੁ ਮੀਲ ਦੂਰ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਪੰਜਵੇਂ ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਵਨ ਚਰਨ ਪਾਏ। ਇਥੋਂ ਦਾ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਟੀਆ ਆਚਰਣ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰਨ ਕੌੜਾ ਘੁੱਟ ਪੀਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਹੰਤ ਲਛਮਣ ਦਾਸ ਇਸ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਦਾ ਲੰਗੋਟੀਆ ਯਾਰ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ 20 ਫਰਵਰੀ 1921 ਈ: ਨੂੰ ਵਾਪਰੇ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਖੂਨੀ ਸਾਕੇ ਬਾਅਦ ਇਕ ਸਾਕਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਿਆ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ 'ਤੇ 8 ਅਗਸਤ 1922 ਈ: ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕੇ ਲੰਗਰ ਲਈ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟਣ ਗਏ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ 6-6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ।<ref>http://ehmerapunjab.tumblr.com/post/57630921078</ref> ==ਕਾਰਨ== ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚੋਂ ਲੰਗਰ ਦੇ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਮਾਲਕੀਅਤ ਸੀ, ਸੋ ਸਜ਼ਾ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ? ਇਸ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਮੋਰਚਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ==ਜਥੇ ਭੇਜਣਾ== ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ<ref>{{Cite web |url=http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2021-10-12 |archive-date=2020-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924210917/http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |dead-url=yes }}</ref> ਵੱਲੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਜਥਾ ਭੇਜਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਫੜਦੀ ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰਾਡੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ। ਇਧਰ ਜਥੇ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਤਾਂ ਉਧਰ ਪੁਲਿਸ ਮੁਖੀ ਬੀ. ਟੀ. ਨੇ ਉੱਚ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨਾਲ ਰਾਇ ਕਰਕੇ ਸਿੰਘਾਂ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤੀ ਦਾ ਦੌਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 26 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਲੱਕੜਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਗਏ 36 ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਜਥੇ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਾਰਕੁਟਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਫੜ ਕੇ ਧੂਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੇ ਬੱਟਾਂ ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ। ==ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ == ਮਨੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਪਾਦਰੀ [[ਸੀ. ਐਫ. ਐਂਡਰੀਊਜ਼]], ਪੰਡਤ [[ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ]], ਪ੍ਰੋ: [[ਰੁਚੀ ਰਾਮ ਸਹਾਨੀ]], [[ਹਕੀਮ ਅਜਮਲ ਖਾਂ]], ਸ੍ਰੀਮਤੀ [[ਸਰੋਜਨੀ ਨਾਇਡੂ]] ਖਾਸ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹਨ। ਪਾਦਰੀ ਐਂਡਰੀਊਜ਼, ਜਿਸ ਨੇ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਮਸੀਹਾ ਸੂਲੀ ਚੜ੍ਹਦਾ ਸੁਣਿਆ, ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮਸੀਹੇ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਰੋ ਉੱਠਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਹਿਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਪਾਇਆ, ਜਿਸ 'ਤੇ 13 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਖੁਦ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਸਿੰਘਾਂ 'ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਵਰ੍ਹਨੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਜੋ 17 ਨਵੰਬਰ 1922 ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਮੋਰਚੇ ਦੌਰਾਨ 839 ਸਿੰਘ ਜ਼ਖਮੀ ਅਤੇ 5605 ਸਿੰਘ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋਏ। ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ਼ 'ਚ ਪੰਥ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਮਗਰੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਸਨ ਮੁਕਤਸਰ ਅਤੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰੇ। 17 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1923 ਦੇ ਦਿਨ [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਮੁੰਦਰੀ]] ਅਤੇ [[ਕੈਪਟਨ ਰਾਮ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਜਥੇ ਨੇ ਮੁਕਤਸਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਇਥੋਂ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਟੱਕਰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ। 19 ਫ਼ਰਵਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਲੰਗਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਬੁੰਗਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਇਸ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਸਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਤੇ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਪ ਦਿਤਾ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਉਰਫ਼ ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਕਾਉਣੀ) ਨੂੰ ਇਥੋਂ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਬਣਾ ਦਿਤਾ। ਇਥੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਬਾਕੀ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮੋਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰਨਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਦਾ ਹਸ਼ਰ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਲਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿਤੀ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਸਿੱਖੀ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਮੋਰਚੇ]] kxizzxnvqubd6hc6hj0xnslp4o6n5yn 610598 610597 2022-08-06T09:09:36Z Guglani 58 wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict |image= |caption= |conflict=ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ |war= |date=8 ਅਗਸਤ 1922 |place=ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਪਿੰਡ ਘੁਰਕੇ |result=[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੀ ਜਿੱਤ |combatant1=[[Image: British Raj Red Ensign.svg |25px]] ਬਰਿਟਿਸ਼ ਹਕੂਮਤ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ |combatant2=[[Image: Nishan Sahib.svg |30px]] ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ |commander1= |commander2= |strength1= |strength2=ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ |casualties1= |casualties2=389 ਜ਼ਖਮੀ , 5605 ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ |campaign box= ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ |ਥਾਂ=ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਪਿੰਡ ,ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ,ਪੰਜਾਬ}} '''ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ''' ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋਰਚਾ ਹੈ। [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ]]ਤੋਂ 13 ਕੁ ਮੀਲ ਦੂਰ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਪੰਜਵੇਂ ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਵਨ ਚਰਨ ਪਾਏ। ਇਥੋਂ ਦਾ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਟੀਆ ਆਚਰਣ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰਨ ਕੌੜਾ ਘੁੱਟ ਪੀਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਹੰਤ ਲਛਮਣ ਦਾਸ ਇਸ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਦਾ ਲੰਗੋਟੀਆ ਯਾਰ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ 20 ਫਰਵਰੀ 1921 ਈ: ਨੂੰ ਵਾਪਰੇ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਖੂਨੀ ਸਾਕੇ ਬਾਅਦ ਇਕ ਸਾਕਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਿਆ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ 'ਤੇ 8 ਅਗਸਤ 1922 ਈ: ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕੇ ਲੰਗਰ ਲਈ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟਣ ਗਏ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ 6-6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ।<ref>http://ehmerapunjab.tumblr.com/post/57630921078</ref> ==ਕਾਰਨ== ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚੋਂ ਲੰਗਰ ਦੇ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਮਾਲਕੀਅਤ ਸੀ, ਸੋ ਸਜ਼ਾ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ? ਇਸ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਮੋਰਚਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ==ਜਥੇ ਭੇਜਣਾ== ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ<ref>{{Cite web |url=http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2021-10-12 |archive-date=2020-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924210917/http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |dead-url=yes }}</ref> ਵੱਲੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਜਥਾ ਭੇਜਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਫੜਦੀ ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰਾਡੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ। ਇਧਰ ਜਥੇ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਤਾਂ ਉਧਰ ਪੁਲਿਸ ਮੁਖੀ ਬੀ. ਟੀ. ਨੇ ਉੱਚ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨਾਲ ਰਾਇ ਕਰਕੇ ਸਿੰਘਾਂ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤੀ ਦਾ ਦੌਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 26 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਲੱਕੜਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਗਏ 36 ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਜਥੇ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਾਰਕੁਟਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਫੜ ਕੇ ਧੂਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੇ ਬੱਟਾਂ ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ। ==ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ == ਮਨੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਪਾਦਰੀ [[ਸੀ. ਐਫ. ਐਂਡਰੀਊਜ਼]], ਪੰਡਤ [[ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ]], ਪ੍ਰੋ: [[ਰੁਚੀ ਰਾਮ ਸਹਾਨੀ]], [[ਹਕੀਮ ਅਜਮਲ ਖਾਂ]], ਸ੍ਰੀਮਤੀ [[ਸਰੋਜਨੀ ਨਾਇਡੂ]] ਖਾਸ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹਨ। ਪਾਦਰੀ ਐਂਡਰੀਊਜ਼, ਜਿਸ ਨੇ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਮਸੀਹਾ ਸੂਲੀ ਚੜ੍ਹਦਾ ਸੁਣਿਆ, ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮਸੀਹੇ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਰੋ ਉੱਠਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਹਿਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਪਾਇਆ, ਜਿਸ 'ਤੇ 13 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਖੁਦ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਸਿੰਘਾਂ 'ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਵਰ੍ਹਨੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਜੋ 17 ਨਵੰਬਰ 1922 ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਮੋਰਚੇ ਦੌਰਾਨ 839 ਸਿੰਘ ਜ਼ਖਮੀ ਅਤੇ 5605 ਸਿੰਘ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋਏ। ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ਼ 'ਚ ਪੰਥ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਮਗਰੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਸਨ ਮੁਕਤਸਰ ਅਤੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰੇ। 17 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1923 ਦੇ ਦਿਨ [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਮੁੰਦਰੀ]] ਅਤੇ [[ਕੈਪਟਨ ਰਾਮ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਜਥੇ ਨੇ ਮੁਕਤਸਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਇਥੋਂ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਟੱਕਰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ। 19 ਫ਼ਰਵਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਲੰਗਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਬੁੰਗਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਇਸ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਸਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਤੇ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਪ ਦਿਤਾ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਉਰਫ਼ ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਕਾਉਣੀ) ਨੂੰ ਇਥੋਂ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਬਣਾ ਦਿਤਾ। ਇਥੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਬਾਕੀ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮੋਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰਨਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਦਾ ਹਸ਼ਰ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਲਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿਤੀ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਸਿੱਖੀ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਮੋਰਚੇ]] 6rp281iasezhx0fpgb8yehb98m637w3 610599 610598 2022-08-06T09:11:27Z Guglani 58 wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict |image= |caption= |conflict=ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ |war= |date=8 ਅਗਸਤ 1922 |place=ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਪਿੰਡ ਘੁਰਕੇ |result=[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੀ ਜਿੱਤ |combatant1=[[Image: British Raj Red Ensign.svg |25px]] ਬਰਿਟਿਸ਼ ਹਕੂਮਤ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ |combatant2=[[Image: Nishan Sahib.svg |30px]] ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ |commander1= |commander2= |strength1= |strength2=ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ |casualties1= |casualties2=389 ਜ਼ਖਮੀ , 5605 ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ |campaign box= ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ |ਥਾਂ=ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਪਿੰਡ ,ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ,ਪੰਜਾਬ}} '''ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ''' ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋਰਚਾ ਹੈ। [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ]]ਤੋਂ 13 ਕੁ ਮੀਲ ਦੂਰ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਪਿੰਡ ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਪੰਜਵੇਂ ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਵਨ ਚਰਨ ਪਾਏ। ਇਥੋਂ ਦਾ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਟੀਆ ਆਚਰਣ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰਨ ਕੌੜਾ ਘੁੱਟ ਪੀਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਹੰਤ ਲਛਮਣ ਦਾਸ ਇਸ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਦਾ ਲੰਗੋਟੀਆ ਯਾਰ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ 20 ਫਰਵਰੀ 1921 ਈ: ਨੂੰ ਵਾਪਰੇ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਖੂਨੀ ਸਾਕੇ ਬਾਅਦ ਇਕ ਸਾਕਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਿਆ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ 'ਤੇ 8 ਅਗਸਤ 1922 ਈ: ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕੇ ਲੰਗਰ ਲਈ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟਣ ਗਏ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ 6-6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ।<ref>http://ehmerapunjab.tumblr.com/post/57630921078</ref> ==ਕਾਰਨ== ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚੋਂ ਲੰਗਰ ਦੇ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਮਾਲਕੀਅਤ ਸੀ, ਸੋ ਸਜ਼ਾ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ? ਇਸ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਮੋਰਚਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ==ਜਥੇ ਭੇਜਣਾ== ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ<ref>{{Cite web |url=http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2021-10-12 |archive-date=2020-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924210917/http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |dead-url=yes }}</ref> ਵੱਲੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਜਥਾ ਭੇਜਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਫੜਦੀ ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰਾਡੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ। ਇਧਰ ਜਥੇ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਤਾਂ ਉਧਰ ਪੁਲਿਸ ਮੁਖੀ ਬੀ. ਟੀ. ਨੇ ਉੱਚ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨਾਲ ਰਾਇ ਕਰਕੇ ਸਿੰਘਾਂ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤੀ ਦਾ ਦੌਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 26 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਲੱਕੜਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਗਏ 36 ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਜਥੇ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਾਰਕੁਟਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਫੜ ਕੇ ਧੂਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੇ ਬੱਟਾਂ ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ। ==ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ == ਮਨੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਪਾਦਰੀ [[ਸੀ. ਐਫ. ਐਂਡਰੀਊਜ਼]], ਪੰਡਤ [[ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ]], ਪ੍ਰੋ: [[ਰੁਚੀ ਰਾਮ ਸਹਾਨੀ]], [[ਹਕੀਮ ਅਜਮਲ ਖਾਂ]], ਸ੍ਰੀਮਤੀ [[ਸਰੋਜਨੀ ਨਾਇਡੂ]] ਖਾਸ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹਨ। ਪਾਦਰੀ ਐਂਡਰੀਊਜ਼, ਜਿਸ ਨੇ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਮਸੀਹਾ ਸੂਲੀ ਚੜ੍ਹਦਾ ਸੁਣਿਆ, ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮਸੀਹੇ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਰੋ ਉੱਠਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਹਿਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਪਾਇਆ, ਜਿਸ 'ਤੇ 13 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਖੁਦ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਸਿੰਘਾਂ 'ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਵਰ੍ਹਨੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਜੋ 17 ਨਵੰਬਰ 1922 ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਮੋਰਚੇ ਦੌਰਾਨ 839 ਸਿੰਘ ਜ਼ਖਮੀ ਅਤੇ 5605 ਸਿੰਘ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋਏ। ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ਼ 'ਚ ਪੰਥ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਮਗਰੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਸਨ ਮੁਕਤਸਰ ਅਤੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰੇ। 17 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1923 ਦੇ ਦਿਨ [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਮੁੰਦਰੀ]] ਅਤੇ [[ਕੈਪਟਨ ਰਾਮ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਜਥੇ ਨੇ ਮੁਕਤਸਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਇਥੋਂ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਟੱਕਰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ। 19 ਫ਼ਰਵਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਲੰਗਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਬੁੰਗਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਇਸ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਸਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਤੇ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਪ ਦਿਤਾ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਉਰਫ਼ ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਕਾਉਣੀ) ਨੂੰ ਇਥੋਂ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਬਣਾ ਦਿਤਾ। ਇਥੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਬਾਕੀ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮੋਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰਨਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਦਾ ਹਸ਼ਰ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਲਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿਤੀ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਸਿੱਖੀ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਮੋਰਚੇ]] 1nuevb99igac38jw1n68gid9xdpm9oz 610602 610599 2022-08-06T09:50:12Z Guglani 58 wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict |image= |caption= |conflict=ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ |war= |date=8 ਅਗਸਤ 1922 |place=ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਪਿੰਡ ਘੁਰਕੇ |result=[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੀ ਜਿੱਤ |combatant1=[[Image: British Raj Red Ensign.svg |25px]] ਬਰਿਟਿਸ਼ ਹਕੂਮਤ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ |combatant2=[[Image: Nishan Sahib.svg |30px]] ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ |commander1=[[image:Edward Maclagan.jpg|50px]] ਐਡਵਰਡ ਮੈਕਲਾਗਨ |commander2=[[image:Baba Kharak Singh 1988 stamp of India.jpg|50px]] ਬਾਬਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ |strength1= |strength2=ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ |casualties1= |casualties2=389 ਜ਼ਖਮੀ , 5605 ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ |campaign box= ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ |ਥਾਂ=ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਪਿੰਡ ,ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ,ਪੰਜਾਬ}} '''ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ''' ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋਰਚਾ ਹੈ। [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ]]ਤੋਂ 13 ਕੁ ਮੀਲ ਦੂਰ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਪਿੰਡ ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਪੰਜਵੇਂ ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਵਨ ਚਰਨ ਪਾਏ। ਇਥੋਂ ਦਾ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਟੀਆ ਆਚਰਣ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰਨ ਕੌੜਾ ਘੁੱਟ ਪੀਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਹੰਤ ਲਛਮਣ ਦਾਸ ਇਸ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਦਾ ਲੰਗੋਟੀਆ ਯਾਰ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ 20 ਫਰਵਰੀ 1921 ਈ: ਨੂੰ ਵਾਪਰੇ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਖੂਨੀ ਸਾਕੇ ਬਾਅਦ ਇਕ ਸਾਕਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਿਆ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ 'ਤੇ 8 ਅਗਸਤ 1922 ਈ: ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕੇ ਲੰਗਰ ਲਈ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟਣ ਗਏ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ 6-6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ।<ref>http://ehmerapunjab.tumblr.com/post/57630921078</ref> ==ਕਾਰਨ== ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚੋਂ ਲੰਗਰ ਦੇ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਮਾਲਕੀਅਤ ਸੀ, ਸੋ ਸਜ਼ਾ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ? ਇਸ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਮੋਰਚਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ==ਜਥੇ ਭੇਜਣਾ== ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ<ref>{{Cite web |url=http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2021-10-12 |archive-date=2020-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924210917/http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |dead-url=yes }}</ref> ਵੱਲੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਜਥਾ ਭੇਜਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਫੜਦੀ ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰਾਡੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ। ਇਧਰ ਜਥੇ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਤਾਂ ਉਧਰ ਪੁਲਿਸ ਮੁਖੀ ਬੀ. ਟੀ. ਨੇ ਉੱਚ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨਾਲ ਰਾਇ ਕਰਕੇ ਸਿੰਘਾਂ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤੀ ਦਾ ਦੌਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 26 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਲੱਕੜਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਗਏ 36 ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਜਥੇ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਾਰਕੁਟਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਫੜ ਕੇ ਧੂਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੇ ਬੱਟਾਂ ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ। ==ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ == ਮਨੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਪਾਦਰੀ [[ਸੀ. ਐਫ. ਐਂਡਰੀਊਜ਼]], ਪੰਡਤ [[ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ]], ਪ੍ਰੋ: [[ਰੁਚੀ ਰਾਮ ਸਹਾਨੀ]], [[ਹਕੀਮ ਅਜਮਲ ਖਾਂ]], ਸ੍ਰੀਮਤੀ [[ਸਰੋਜਨੀ ਨਾਇਡੂ]] ਖਾਸ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹਨ। ਪਾਦਰੀ ਐਂਡਰੀਊਜ਼, ਜਿਸ ਨੇ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਮਸੀਹਾ ਸੂਲੀ ਚੜ੍ਹਦਾ ਸੁਣਿਆ, ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮਸੀਹੇ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਰੋ ਉੱਠਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਹਿਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਪਾਇਆ, ਜਿਸ 'ਤੇ 13 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਖੁਦ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਸਿੰਘਾਂ 'ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਵਰ੍ਹਨੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਜੋ 17 ਨਵੰਬਰ 1922 ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਮੋਰਚੇ ਦੌਰਾਨ 839 ਸਿੰਘ ਜ਼ਖਮੀ ਅਤੇ 5605 ਸਿੰਘ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋਏ। ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ਼ 'ਚ ਪੰਥ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਮਗਰੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਸਨ ਮੁਕਤਸਰ ਅਤੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰੇ। 17 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1923 ਦੇ ਦਿਨ [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਮੁੰਦਰੀ]] ਅਤੇ [[ਕੈਪਟਨ ਰਾਮ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਜਥੇ ਨੇ ਮੁਕਤਸਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਇਥੋਂ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਟੱਕਰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ। 19 ਫ਼ਰਵਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਲੰਗਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਬੁੰਗਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਇਸ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਸਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਤੇ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਪ ਦਿਤਾ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਉਰਫ਼ ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਕਾਉਣੀ) ਨੂੰ ਇਥੋਂ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਬਣਾ ਦਿਤਾ। ਇਥੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਬਾਕੀ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮੋਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰਨਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਦਾ ਹਸ਼ਰ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਲਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿਤੀ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਸਿੱਖੀ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਮੋਰਚੇ]] khi5oarzbpnspxw3u4mrk6azvu3atx8 610604 610602 2022-08-06T10:01:22Z Guglani 58 wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict |image= |caption= |conflict=ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ |war= |date=8 ਅਗਸਤ 1922 |place=ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਪਿੰਡ ਘੁਰਕੇ |result=[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੀ ਜਿੱਤ |combatant1=[[Image: British Raj Red Ensign.svg |25px]] ਬਰਿਟਿਸ਼ ਹਕੂਮਤ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ |combatant2=[[Image: Nishan Sahib.svg |30px]] ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ |commander1=[[image:Edward Maclagan.jpg|50px]] ਐਡਵਰਡ ਮੈਕਲਾਗਨ |commander2=[[image:Baba Kharak Singh 1988 stamp of India.jpg|50px]] ਬਾਬਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ |strength1= |strength2=ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ |casualties1= |casualties2=389 ਜ਼ਖਮੀ , 5605 ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ |campaign box= ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ |ਥਾਂ=ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਪਿੰਡ ,ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ,ਪੰਜਾਬ}} '''ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ''' [[ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ]] ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋਰਚਾ ਹੈ। [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ]]ਤੋਂ 13 ਕੁ ਮੀਲ ਦੂਰ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਪਿੰਡ ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਪੰਜਵੇਂ ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਵਨ ਚਰਨ ਪਾਏ। ਇਥੋਂ ਦਾ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਟੀਆ ਆਚਰਣ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰਨ ਕੌੜਾ ਘੁੱਟ ਪੀਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਹੰਤ ਲਛਮਣ ਦਾਸ ਇਸ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਦਾ ਲੰਗੋਟੀਆ ਯਾਰ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ 20 ਫਰਵਰੀ 1921 ਈ: ਨੂੰ ਵਾਪਰੇ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਖੂਨੀ ਸਾਕੇ ਬਾਅਦ ਇਕ ਸਾਕਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਿਆ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ 'ਤੇ 8 ਅਗਸਤ 1922 ਈ: ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕੇ ਲੰਗਰ ਲਈ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟਣ ਗਏ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ 6-6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ।<ref>http://ehmerapunjab.tumblr.com/post/57630921078</ref> ==ਕਾਰਨ== ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚੋਂ ਲੰਗਰ ਦੇ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਮਾਲਕੀਅਤ ਸੀ, ਸੋ ਸਜ਼ਾ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ? ਇਸ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਮੋਰਚਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ==ਜਥੇ ਭੇਜਣਾ== ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ<ref>{{Cite web |url=http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2021-10-12 |archive-date=2020-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924210917/http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |dead-url=yes }}</ref> ਵੱਲੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਜਥਾ ਭੇਜਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਫੜਦੀ ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰਾਡੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ। ਇਧਰ ਜਥੇ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਤਾਂ ਉਧਰ ਪੁਲਿਸ ਮੁਖੀ ਬੀ. ਟੀ. ਨੇ ਉੱਚ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨਾਲ ਰਾਇ ਕਰਕੇ ਸਿੰਘਾਂ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤੀ ਦਾ ਦੌਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 26 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਲੱਕੜਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਗਏ 36 ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਜਥੇ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਾਰਕੁਟਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਫੜ ਕੇ ਧੂਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੇ ਬੱਟਾਂ ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ। ==ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ == ਮਨੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਪਾਦਰੀ [[ਸੀ. ਐਫ. ਐਂਡਰੀਊਜ਼]], ਪੰਡਤ [[ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ]], ਪ੍ਰੋ: [[ਰੁਚੀ ਰਾਮ ਸਹਾਨੀ]], [[ਹਕੀਮ ਅਜਮਲ ਖਾਂ]], ਸ੍ਰੀਮਤੀ [[ਸਰੋਜਨੀ ਨਾਇਡੂ]] ਖਾਸ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹਨ। ਪਾਦਰੀ ਐਂਡਰੀਊਜ਼, ਜਿਸ ਨੇ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਮਸੀਹਾ ਸੂਲੀ ਚੜ੍ਹਦਾ ਸੁਣਿਆ, ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮਸੀਹੇ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਰੋ ਉੱਠਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਹਿਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਪਾਇਆ, ਜਿਸ 'ਤੇ 13 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਖੁਦ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਸਿੰਘਾਂ 'ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਵਰ੍ਹਨੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਜੋ 17 ਨਵੰਬਰ 1922 ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਮੋਰਚੇ ਦੌਰਾਨ 839 ਸਿੰਘ ਜ਼ਖਮੀ ਅਤੇ 5605 ਸਿੰਘ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋਏ। ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ਼ 'ਚ ਪੰਥ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਮਗਰੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਸਨ ਮੁਕਤਸਰ ਅਤੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰੇ। 17 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1923 ਦੇ ਦਿਨ [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਮੁੰਦਰੀ]] ਅਤੇ [[ਕੈਪਟਨ ਰਾਮ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਜਥੇ ਨੇ ਮੁਕਤਸਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਇਥੋਂ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਟੱਕਰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ। 19 ਫ਼ਰਵਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਲੰਗਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਬੁੰਗਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਇਸ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਸਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਤੇ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਪ ਦਿਤਾ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਉਰਫ਼ ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਕਾਉਣੀ) ਨੂੰ ਇਥੋਂ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਬਣਾ ਦਿਤਾ। ਇਥੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਬਾਕੀ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮੋਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰਨਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਦਾ ਹਸ਼ਰ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਲਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿਤੀ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਸਿੱਖੀ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਮੋਰਚੇ]] iaaiefb9sik6xpd8t19obhboxk8cc5r 610605 610604 2022-08-06T10:05:51Z Guglani 58 ਲਿੰਕ ਬਣਾਇਆ wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict |image= |caption= |conflict=ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ |war= |date=8 ਅਗਸਤ 1922 |place=ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਪਿੰਡ ਘੁਰਕੇ |result=[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੀ ਜਿੱਤ |combatant1=[[Image: British Raj Red Ensign.svg |25px]] ਬਰਿਟਿਸ਼ ਹਕੂਮਤ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ |combatant2=[[Image: Nishan Sahib.svg |30px]] ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ |commander1=[[image:Edward Maclagan.jpg|50px]] ਐਡਵਰਡ ਮੈਕਲਾਗਨ |commander2=[[image:Baba Kharak Singh 1988 stamp of India.jpg|50px]] ਬਾਬਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ |strength1= |strength2=ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ |casualties1= |casualties2=389 ਜ਼ਖਮੀ , 5605 ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ |campaign box= ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ |ਥਾਂ=ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਪਿੰਡ ,ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ,ਪੰਜਾਬ}} '''ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ''' [[ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ]] ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋਰਚਾ ਹੈ। [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ]]ਤੋਂ 13 ਕੁ ਮੀਲ ਦੂਰ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਪਿੰਡ ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਪੰਜਵੇਂ ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਵਨ ਚਰਨ ਪਾਏ। ਇਥੋਂ ਦਾ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਟੀਆ ਆਚਰਣ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰਨ ਕੌੜਾ ਘੁੱਟ ਪੀਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਹੰਤ ਲਛਮਣ ਦਾਸ ਇਸ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਦਾ ਲੰਗੋਟੀਆ ਯਾਰ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ 20 ਫਰਵਰੀ 1921 ਈ: ਨੂੰ ਵਾਪਰੇ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ [[ਸਾਕਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ|ਖੂਨੀ ਸਾਕੇ]] ਬਾਅਦ ਇਕ ਸਾਕਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਿਆ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ 'ਤੇ 8 ਅਗਸਤ 1922 ਈ: ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕੇ ਲੰਗਰ ਲਈ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟਣ ਗਏ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ 6-6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ।<ref>http://ehmerapunjab.tumblr.com/post/57630921078</ref> ==ਕਾਰਨ== ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚੋਂ ਲੰਗਰ ਦੇ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਮਾਲਕੀਅਤ ਸੀ, ਸੋ ਸਜ਼ਾ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ? ਇਸ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਮੋਰਚਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ==ਜਥੇ ਭੇਜਣਾ== ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ<ref>{{Cite web |url=http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2021-10-12 |archive-date=2020-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924210917/http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |dead-url=yes }}</ref> ਵੱਲੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਜਥਾ ਭੇਜਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਫੜਦੀ ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰਾਡੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ। ਇਧਰ ਜਥੇ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਤਾਂ ਉਧਰ ਪੁਲਿਸ ਮੁਖੀ ਬੀ. ਟੀ. ਨੇ ਉੱਚ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨਾਲ ਰਾਇ ਕਰਕੇ ਸਿੰਘਾਂ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤੀ ਦਾ ਦੌਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 26 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਲੱਕੜਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਗਏ 36 ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਜਥੇ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਾਰਕੁਟਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਫੜ ਕੇ ਧੂਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੇ ਬੱਟਾਂ ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ। ==ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ == ਮਨੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਪਾਦਰੀ [[ਸੀ. ਐਫ. ਐਂਡਰੀਊਜ਼]], ਪੰਡਤ [[ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ]], ਪ੍ਰੋ: [[ਰੁਚੀ ਰਾਮ ਸਹਾਨੀ]], [[ਹਕੀਮ ਅਜਮਲ ਖਾਂ]], ਸ੍ਰੀਮਤੀ [[ਸਰੋਜਨੀ ਨਾਇਡੂ]] ਖਾਸ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹਨ। ਪਾਦਰੀ ਐਂਡਰੀਊਜ਼, ਜਿਸ ਨੇ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਮਸੀਹਾ ਸੂਲੀ ਚੜ੍ਹਦਾ ਸੁਣਿਆ, ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮਸੀਹੇ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਰੋ ਉੱਠਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਹਿਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਪਾਇਆ, ਜਿਸ 'ਤੇ 13 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਖੁਦ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਸਿੰਘਾਂ 'ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਵਰ੍ਹਨੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਜੋ 17 ਨਵੰਬਰ 1922 ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਮੋਰਚੇ ਦੌਰਾਨ 839 ਸਿੰਘ ਜ਼ਖਮੀ ਅਤੇ 5605 ਸਿੰਘ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋਏ। ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ਼ 'ਚ ਪੰਥ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਮਗਰੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਸਨ ਮੁਕਤਸਰ ਅਤੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰੇ। 17 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1923 ਦੇ ਦਿਨ [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਮੁੰਦਰੀ]] ਅਤੇ [[ਕੈਪਟਨ ਰਾਮ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਜਥੇ ਨੇ ਮੁਕਤਸਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਇਥੋਂ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਟੱਕਰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ। 19 ਫ਼ਰਵਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਲੰਗਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਬੁੰਗਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਇਸ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਸਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਤੇ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਪ ਦਿਤਾ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਉਰਫ਼ ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਕਾਉਣੀ) ਨੂੰ ਇਥੋਂ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਬਣਾ ਦਿਤਾ। ਇਥੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਬਾਕੀ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮੋਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰਨਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਦਾ ਹਸ਼ਰ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਲਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿਤੀ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਸਿੱਖੀ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਮੋਰਚੇ]] 6ccjn5o9iuxjoniwx5xb5390j1gsmw5 0 29293 610507 467646 2022-08-05T14:04:33Z Manjit Singh 12163 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer|name=ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ|embed=|honorific_prefix=|honorific_suffix=|image=Mir Dard.jpg|image_size=|image_upright=|alt=|caption=ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ|native_name=خواجہ میر درد|native_name_lang=ਉਰਦੂ|pseudonym=|birth_name=ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ|birth_date=1720|birth_place=[[ਦਿੱਲੀ]], [[ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜ]]|death_date=1785 (64-65)|death_place=|resting_place=|occupation=poet|language=Urdu|residence=|nationality=|citizenship=|education=|alma_mater=|period=|genre='ਨਫਸੀ, ਲ਼ਫਜ਼ੀ|subject=|movement=|notableworks=Chahaar Risaala, Ilm-ul Kitaab|spouse=|partner=|children=|relatives=|awards=|signature=|signature_alt=|years_active=|module=|website=|portaldisp=}} '''ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ''' ({{lang-ur|{{Nastaliq|خواجہ میر درد}}}}) (ਅਸਲ ਨਾਮ '''ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ''' ਅਤੇ ਦਰਦ ਤਖ਼ੱਲਸ; 1721 - 1785) [[ਦਿੱਲੀ|ਦਿੱਲੀ,]] ਸਕੂਲ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੋ ਸਨ [[ਮੀਰ ਤਕੀ ਮੀਰ]] ਅਤੇ [[ਸੌਦਾ]] - ਜੋ ਕਲਾਸੀਕਲ [[ਉਰਦੂ]] [[ਗ਼ਜ਼ਲ]] ਦੇ ਥੰਮ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ==ਜੀਵਨ== ਖਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ 1721 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੁਹੰਮਦ ਨਾਸਿਰ [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]] ਦੇ ਚੰਗੇ [[ਸ਼ਾਇਰ]] ਸਨ ਅਤੇ ਅੰਦਲੀਬ [[ਤਖੱਲਸ|ਤਖ਼ੱਲਸ]] ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮੀਰ ਦਰਦ ਨੇ ਪ੍ਰਗਟ ਅਤੇ ਬਾਤਿਨੀ ਕਮਾਲ ਅਤੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਿਆ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ। ਦਰਵੇਸ਼ਾਨਾ ਗਿਆਨ ਨੇ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਚਮਕਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਤਸੱਵੁਫ਼ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਏ। ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸਿਪਾਹੀ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਤਰਕ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਪ ਦੇ ਇੰਤਕਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਗੱਦੀ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋਏ। ਦਰਦ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਰੀ ਅਤੇ ਤਸੱਵੁਫ਼ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ। ਉਹ ਇੱਕ ਬਾਅਮਲ [[ਸੂਫੀਵਾਦ|ਸੂਫੀ]] ਸਨ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਸਰੋਤ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਕੇ ਦਰਵੇਸ਼ ਗੋਸ਼ਾ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ [[ਦਿੱਲੀ]] ਹੰਗਾਮਿਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਉੱਥੇ ਦੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦੇ ਮਆਸ਼ੀ ਬਦਹਾਲੀ, ਬੇਕਦਰੀ ਅਤੇ ਬਦਹਾਲੀ ਤੋਂ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੇ ਸਨ ਲੇਕਿਨ ਦਰਦ ਦੇ ਪੈਰ ਜਮੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਟਿਕੇ ਰਹੇ। ਦਰਦ ਨੇ 1785 ਵਿੱਚ ਵਫ਼ਾਤ ਪਾਈ ਅਤੇ ਉਹੀ ਤਕੀਆ ਜਿੱਥੇ ਤਮਾਮ ਉਮਰ ਬਸਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਮਦਫਨ ਕ਼ਰਾਰ ਪਾਇਆ। ਦਰਦ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਹੀ ਤੋਂ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਨੇਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜੋ ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਨਜ਼ਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੀਵਾਨ [[ਫਾਰਸੀ]] ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੀਵਾਨ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]] ਵਿੱਚ ਹੈ। b7s9c5sckjsjf0yu9siyt08r6y20yyb 610508 610507 2022-08-05T14:04:55Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox writer|name=ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ|embed=|honorific_prefix=|honorific_suffix=|image=Mir Dard.jpg|image_size=|image_upright=|alt=|caption=ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ|native_name=خواجہ میر درد|native_name_lang=ਉਰਦੂ|pseudonym=|birth_name=ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ|birth_date=1720|birth_place=[[ਦਿੱਲੀ]], [[ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜ]]|death_date=1785 (64-65)|death_place=|resting_place=|occupation=poet|language=Urdu|residence=|nationality=|citizenship=|education=|alma_mater=|period=|genre='ਨਫਸੀ, ਲ਼ਫਜ਼ੀ|subject=|movement=|notableworks=Chahaar Risaala, Ilm-ul Kitaab|spouse=|partner=|children=|relatives=|awards=|signature=|signature_alt=|years_active=|module=|website=|portaldisp=}} '''ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ''' ({{lang-ur|{{Nastaliq|خواجہ میر درد}}}}) (ਅਸਲ ਨਾਮ '''ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ''' ਅਤੇ ਦਰਦ ਤਖ਼ੱਲਸ; 1721 - 1785) [[ਦਿੱਲੀ|ਦਿੱਲੀ,]] ਸਕੂਲ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੋ ਸਨ [[ਮੀਰ ਤਕੀ ਮੀਰ]] ਅਤੇ [[ਸੌਦਾ]] - ਜੋ ਕਲਾਸੀਕਲ [[ਉਰਦੂ]] [[ਗ਼ਜ਼ਲ]] ਦੇ ਥੰਮ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ==ਜੀਵਨ== ਖਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ 1721 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੁਹੰਮਦ ਨਾਸਿਰ [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]] ਦੇ ਚੰਗੇ [[ਸ਼ਾਇਰ]] ਸਨ ਅਤੇ ਅੰਦਲੀਬ [[ਤਖੱਲਸ|ਤਖ਼ੱਲਸ]] ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮੀਰ ਦਰਦ ਨੇ ਪ੍ਰਗਟ ਅਤੇ ਬਾਤਿਨੀ ਕਮਾਲ ਅਤੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਿਆ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ। ਦਰਵੇਸ਼ਾਨਾ ਗਿਆਨ ਨੇ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਚਮਕਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਤਸੱਵੁਫ਼ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਏ। ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸਿਪਾਹੀ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਤਰਕ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਪ ਦੇ ਇੰਤਕਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਗੱਦੀ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋਏ। ਦਰਦ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਰੀ ਅਤੇ ਤਸੱਵੁਫ਼ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ। ਉਹ ਇੱਕ ਬਾਅਮਲ [[ਸੂਫੀਵਾਦ|ਸੂਫੀ]] ਸਨ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਸਰੋਤ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਕੇ ਦਰਵੇਸ਼ ਗੋਸ਼ਾ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ [[ਦਿੱਲੀ]] ਹੰਗਾਮਿਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਉੱਥੇ ਦੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦੇ ਮਆਸ਼ੀ ਬਦਹਾਲੀ, ਬੇਕਦਰੀ ਅਤੇ ਬਦਹਾਲੀ ਤੋਂ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੇ ਸਨ ਲੇਕਿਨ ਦਰਦ ਦੇ ਪੈਰ ਜਮੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਟਿਕੇ ਰਹੇ। ਦਰਦ ਨੇ 1785 ਵਿੱਚ ਵਫ਼ਾਤ ਪਾਈ ਅਤੇ ਉਹੀ ਤਕੀਆ ਜਿੱਥੇ ਤਮਾਮ ਉਮਰ ਬਸਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਮਦਫਨ ਕ਼ਰਾਰ ਪਾਇਆ। ਦਰਦ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਹੀ ਤੋਂ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਨੇਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜੋ ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਨਜ਼ਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੀਵਾਨ [[ਫਾਰਸੀ]] ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੀਵਾਨ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]] ਵਿੱਚ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] q66ucu9bn3f6pzxajm19hco5cfog2i6 610509 610508 2022-08-05T14:05:16Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox writer|name=ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ|embed=|honorific_prefix=|honorific_suffix=|image=Mir Dard.jpg|image_size=|image_upright=|alt=|caption=ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ|native_name=خواجہ میر درد|native_name_lang=ਉਰਦੂ|pseudonym=|birth_name=ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ|birth_date=1720|birth_place=[[ਦਿੱਲੀ]], [[ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜ]]|death_date=1785 (64-65)|death_place=|resting_place=|occupation=poet|language=Urdu|residence=|nationality=|citizenship=|education=|alma_mater=|period=|genre='ਨਫਸੀ, ਲ਼ਫਜ਼ੀ|subject=|movement=|notableworks=Chahaar Risaala, Ilm-ul Kitaab|spouse=|partner=|children=|relatives=|awards=|signature=|signature_alt=|years_active=|module=|website=|portaldisp=}} '''ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ''' ({{lang-ur|{{Nastaliq|خواجہ میر درد}}}}) (ਅਸਲ ਨਾਮ '''ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ''' ਅਤੇ ਦਰਦ ਤਖ਼ੱਲਸ; 1721 - 1785) [[ਦਿੱਲੀ|ਦਿੱਲੀ,]] ਸਕੂਲ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੋ ਸਨ [[ਮੀਰ ਤਕੀ ਮੀਰ]] ਅਤੇ [[ਸੌਦਾ]] - ਜੋ ਕਲਾਸੀਕਲ [[ਉਰਦੂ]] [[ਗ਼ਜ਼ਲ]] ਦੇ ਥੰਮ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ==ਜੀਵਨ== ਖਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ 1721 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੁਹੰਮਦ ਨਾਸਿਰ [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]] ਦੇ ਚੰਗੇ [[ਸ਼ਾਇਰ]] ਸਨ ਅਤੇ ਅੰਦਲੀਬ [[ਤਖੱਲਸ|ਤਖ਼ੱਲਸ]] ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮੀਰ ਦਰਦ ਨੇ ਪ੍ਰਗਟ ਅਤੇ ਬਾਤਿਨੀ ਕਮਾਲ ਅਤੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਿਆ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ। ਦਰਵੇਸ਼ਾਨਾ ਗਿਆਨ ਨੇ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਚਮਕਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਤਸੱਵੁਫ਼ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਏ। ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸਿਪਾਹੀ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਤਰਕ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਪ ਦੇ ਇੰਤਕਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਗੱਦੀ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋਏ। ਦਰਦ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਰੀ ਅਤੇ ਤਸੱਵੁਫ਼ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ। ਉਹ ਇੱਕ ਬਾਅਮਲ [[ਸੂਫੀਵਾਦ|ਸੂਫੀ]] ਸਨ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਸਰੋਤ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਕੇ ਦਰਵੇਸ਼ ਗੋਸ਼ਾ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ [[ਦਿੱਲੀ]] ਹੰਗਾਮਿਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਉੱਥੇ ਦੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦੇ ਮਆਸ਼ੀ ਬਦਹਾਲੀ, ਬੇਕਦਰੀ ਅਤੇ ਬਦਹਾਲੀ ਤੋਂ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੇ ਸਨ ਲੇਕਿਨ ਦਰਦ ਦੇ ਪੈਰ ਜਮੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਟਿਕੇ ਰਹੇ। ਦਰਦ ਨੇ 1785 ਵਿੱਚ ਵਫ਼ਾਤ ਪਾਈ ਅਤੇ ਉਹੀ ਤਕੀਆ ਜਿੱਥੇ ਤਮਾਮ ਉਮਰ ਬਸਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਮਦਫਨ ਕ਼ਰਾਰ ਪਾਇਆ। ਦਰਦ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਹੀ ਤੋਂ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਨੇਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜੋ ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਨਜ਼ਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੀਵਾਨ [[ਫਾਰਸੀ]] ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੀਵਾਨ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]] ਵਿੱਚ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] 8qfl3i9muzky9yfl66d83upsov3sucp 610510 610509 2022-08-05T14:06:56Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਮੁਸਲਮਾਨ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox writer|name=ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ|embed=|honorific_prefix=|honorific_suffix=|image=Mir Dard.jpg|image_size=|image_upright=|alt=|caption=ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ|native_name=خواجہ میر درد|native_name_lang=ਉਰਦੂ|pseudonym=|birth_name=ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ|birth_date=1720|birth_place=[[ਦਿੱਲੀ]], [[ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜ]]|death_date=1785 (64-65)|death_place=|resting_place=|occupation=poet|language=Urdu|residence=|nationality=|citizenship=|education=|alma_mater=|period=|genre='ਨਫਸੀ, ਲ਼ਫਜ਼ੀ|subject=|movement=|notableworks=Chahaar Risaala, Ilm-ul Kitaab|spouse=|partner=|children=|relatives=|awards=|signature=|signature_alt=|years_active=|module=|website=|portaldisp=}} '''ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ''' ({{lang-ur|{{Nastaliq|خواجہ میر درد}}}}) (ਅਸਲ ਨਾਮ '''ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ''' ਅਤੇ ਦਰਦ ਤਖ਼ੱਲਸ; 1721 - 1785) [[ਦਿੱਲੀ|ਦਿੱਲੀ,]] ਸਕੂਲ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੋ ਸਨ [[ਮੀਰ ਤਕੀ ਮੀਰ]] ਅਤੇ [[ਸੌਦਾ]] - ਜੋ ਕਲਾਸੀਕਲ [[ਉਰਦੂ]] [[ਗ਼ਜ਼ਲ]] ਦੇ ਥੰਮ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ==ਜੀਵਨ== ਖਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ 1721 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੁਹੰਮਦ ਨਾਸਿਰ [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]] ਦੇ ਚੰਗੇ [[ਸ਼ਾਇਰ]] ਸਨ ਅਤੇ ਅੰਦਲੀਬ [[ਤਖੱਲਸ|ਤਖ਼ੱਲਸ]] ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮੀਰ ਦਰਦ ਨੇ ਪ੍ਰਗਟ ਅਤੇ ਬਾਤਿਨੀ ਕਮਾਲ ਅਤੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਿਆ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ। ਦਰਵੇਸ਼ਾਨਾ ਗਿਆਨ ਨੇ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਚਮਕਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਤਸੱਵੁਫ਼ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਏ। ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸਿਪਾਹੀ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਤਰਕ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਪ ਦੇ ਇੰਤਕਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਗੱਦੀ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋਏ। ਦਰਦ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਰੀ ਅਤੇ ਤਸੱਵੁਫ਼ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ। ਉਹ ਇੱਕ ਬਾਅਮਲ [[ਸੂਫੀਵਾਦ|ਸੂਫੀ]] ਸਨ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਸਰੋਤ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਕੇ ਦਰਵੇਸ਼ ਗੋਸ਼ਾ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ [[ਦਿੱਲੀ]] ਹੰਗਾਮਿਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਉੱਥੇ ਦੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦੇ ਮਆਸ਼ੀ ਬਦਹਾਲੀ, ਬੇਕਦਰੀ ਅਤੇ ਬਦਹਾਲੀ ਤੋਂ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੇ ਸਨ ਲੇਕਿਨ ਦਰਦ ਦੇ ਪੈਰ ਜਮੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਟਿਕੇ ਰਹੇ। ਦਰਦ ਨੇ 1785 ਵਿੱਚ ਵਫ਼ਾਤ ਪਾਈ ਅਤੇ ਉਹੀ ਤਕੀਆ ਜਿੱਥੇ ਤਮਾਮ ਉਮਰ ਬਸਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਮਦਫਨ ਕ਼ਰਾਰ ਪਾਇਆ। ਦਰਦ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਹੀ ਤੋਂ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਨੇਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜੋ ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਨਜ਼ਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੀਵਾਨ [[ਫਾਰਸੀ]] ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੀਵਾਨ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]] ਵਿੱਚ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਸਲਮਾਨ]] r26lylplj7urbf4soabff7wz680edn5 610511 610510 2022-08-05T14:07:19Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲੋਕ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox writer|name=ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ|embed=|honorific_prefix=|honorific_suffix=|image=Mir Dard.jpg|image_size=|image_upright=|alt=|caption=ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ|native_name=خواجہ میر درد|native_name_lang=ਉਰਦੂ|pseudonym=|birth_name=ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ|birth_date=1720|birth_place=[[ਦਿੱਲੀ]], [[ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜ]]|death_date=1785 (64-65)|death_place=|resting_place=|occupation=poet|language=Urdu|residence=|nationality=|citizenship=|education=|alma_mater=|period=|genre='ਨਫਸੀ, ਲ਼ਫਜ਼ੀ|subject=|movement=|notableworks=Chahaar Risaala, Ilm-ul Kitaab|spouse=|partner=|children=|relatives=|awards=|signature=|signature_alt=|years_active=|module=|website=|portaldisp=}} '''ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ''' ({{lang-ur|{{Nastaliq|خواجہ میر درد}}}}) (ਅਸਲ ਨਾਮ '''ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ''' ਅਤੇ ਦਰਦ ਤਖ਼ੱਲਸ; 1721 - 1785) [[ਦਿੱਲੀ|ਦਿੱਲੀ,]] ਸਕੂਲ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੋ ਸਨ [[ਮੀਰ ਤਕੀ ਮੀਰ]] ਅਤੇ [[ਸੌਦਾ]] - ਜੋ ਕਲਾਸੀਕਲ [[ਉਰਦੂ]] [[ਗ਼ਜ਼ਲ]] ਦੇ ਥੰਮ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ==ਜੀਵਨ== ਖਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ 1721 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੁਹੰਮਦ ਨਾਸਿਰ [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]] ਦੇ ਚੰਗੇ [[ਸ਼ਾਇਰ]] ਸਨ ਅਤੇ ਅੰਦਲੀਬ [[ਤਖੱਲਸ|ਤਖ਼ੱਲਸ]] ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮੀਰ ਦਰਦ ਨੇ ਪ੍ਰਗਟ ਅਤੇ ਬਾਤਿਨੀ ਕਮਾਲ ਅਤੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਿਆ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ। ਦਰਵੇਸ਼ਾਨਾ ਗਿਆਨ ਨੇ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਚਮਕਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਤਸੱਵੁਫ਼ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਏ। ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸਿਪਾਹੀ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਤਰਕ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਪ ਦੇ ਇੰਤਕਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਗੱਦੀ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋਏ। ਦਰਦ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਰੀ ਅਤੇ ਤਸੱਵੁਫ਼ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ। ਉਹ ਇੱਕ ਬਾਅਮਲ [[ਸੂਫੀਵਾਦ|ਸੂਫੀ]] ਸਨ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਸਰੋਤ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਕੇ ਦਰਵੇਸ਼ ਗੋਸ਼ਾ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ [[ਦਿੱਲੀ]] ਹੰਗਾਮਿਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਉੱਥੇ ਦੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦੇ ਮਆਸ਼ੀ ਬਦਹਾਲੀ, ਬੇਕਦਰੀ ਅਤੇ ਬਦਹਾਲੀ ਤੋਂ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੇ ਸਨ ਲੇਕਿਨ ਦਰਦ ਦੇ ਪੈਰ ਜਮੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਟਿਕੇ ਰਹੇ। ਦਰਦ ਨੇ 1785 ਵਿੱਚ ਵਫ਼ਾਤ ਪਾਈ ਅਤੇ ਉਹੀ ਤਕੀਆ ਜਿੱਥੇ ਤਮਾਮ ਉਮਰ ਬਸਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਮਦਫਨ ਕ਼ਰਾਰ ਪਾਇਆ। ਦਰਦ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਹੀ ਤੋਂ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਨੇਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜੋ ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਨਜ਼ਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੀਵਾਨ [[ਫਾਰਸੀ]] ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੀਵਾਨ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]] ਵਿੱਚ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਸਲਮਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲੋਕ]] e4fo884itw54g7a7sserjkgyy2fwsyf 0 30849 610506 473737 2022-08-05T13:50:33Z Manjit Singh 12163 wikitext text/x-wiki [[File:Pritam-Kasad.jpg|thumb|ਕਾਸਦ ਜਵਾਨੀ ਸਮੇਂ]] '''ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਸਾਹਨੀ''', ਜਾਂ "'''ਕਾਸਦ'''" (1924-2008)<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Sahni</ref> [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] ਤੋਂ [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਕਵੀ ਸੀ।<ref>http://www.panjabdigilib.org/webuser/searches/mainpage.jsp?CategoryID=1&Author=3715</ref> ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕਕਾਰ ਵੀ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਟੇਜੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਥੰਮ੍ਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਸਦ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 1947 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ]] ਦੌਰਾਨ [[ਗਾਹ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਤੋਂ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਥਾਂ 'ਤੇ ਵਸਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਉਹ [[ਕਵਿਤਾ]] ਲਿਖਣ ਅਤੇ ਸਾਰੇ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੇ ਯੋਗ ਸੀ। 1962 ਵਿੱਚ, ਕਾਸਦ ਨੂੰ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ]] ਤੋਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪੱਤਰ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ, 1999 ਵਿੱਚ, ਉਹ [[ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਬਾਜਪਾਈ|ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ]] ਦੇ ਜਨਮਦਿਨ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਵੀ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਕਾਸਦ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਚਾਰ ਧੀਆਂ ਸਨ। 2022 ਵਿੱਚ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ 14 ਵੀਂ ਬਰਸੀ 'ਤੇ, [[ਜਸਬੀਰ ਜੱਸੀ|ਜੱਸੀ]] ਨੇ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਕਲਾਸਿਕ ਕਾਵਿਕ ਸੰਗੀਤ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਗੀਤ ਜ਼ਾਰੀ ਕੀਤਾ।<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=T8EruPkyDZQ|title=Youtube link for Kasad track|website=youtube.com}}</ref> ==ਰਚਨਾਵਾਂ== * ਨਵੰਬਰ 1956 - ''ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਬੇਦੀ ਤੇ'' - ਦੇਸ਼ਭਗਤੀ ਕਾਵਿ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ * 1958 ਨਵੰਬਰ - ''ਜਾਗ ਮਨੁਖਤਾ ਜਾਗ'' - ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰ ਕਾਵਿ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ * 1961 ਅਪ੍ਰੈਲ - ਕੇਸਰੀ [[ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ|ਨਿਸ਼ਾਨ]] - [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]] ਦੀ ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਬਾਰੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ * ਜਨਵਰੀ 1986 - ਖੜਗ [[ਖਾਲਸਾ]] - ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ * 1990 - ਰੁੱਤਾਂ ਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ- ਰੋਮਾੰਟਿਕ ਕਾਵਿ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਾਟਕਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ]] bol2s0rb8ikr7d2vjwqetelkxomwn5k 0 60974 610593 556356 2022-08-06T07:00:30Z ShubhamArya98 42784 ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਰੇਪੋ ਦਰ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹਵਾਲਾ ਹੈ। wikitext text/x-wiki '''ਰੈਪੋ ਰੇਟ''' ਜਾਂ '''ਰੈਪੋ ਦਰ <ref name="LoC">[https://www.wishfin.com/faq/repo-rate/ਰੇਪੋ ਰੇਟ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲਾਂ]</ref>''' ਉਜ ਵਿਆਜ ਦਰ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਹੋਰਨਾ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਨਗਦੀ ਦੀ ਫ਼ੌਰੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਲਈ ਉਧਾਰ ਦਿਦਾ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਕਮੀ ਨਾਲ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀ ਧਨ ਦੀ ਲਾਗਤ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ, ਵਾਹਨਾ ਦੀ ਖ਼ਰੀਦ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗ ਧੰਦੇ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਕਰਜ਼ਾ ਸਸਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਦਾ ਪੱਧਰ ਘੱਟ ਰਹਿਣ, ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਰਲੇ-ਮਿਲੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਤੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਨਰਮੀ ਰਹਿਣ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਅੱਜ ਨੀਤੀਗਤ ਵਿਆਜ ਦਰ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਜ਼ ਲਾਗਤ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਕਰਦੇ ਹੈ। ਬੈਂਕ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਨੀਤੀਗਤ ਦਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਕਟੌਤੀ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।<ref name=BOE>{{Cite web|url=https://www.bankofengland.co.uk/statistics/rates/baserate.pdf|title=CHANGES IN BANK RATE, MINIMUM LENDING RATE, MINIMUM BAND 1 DEALING RATE, REPO RATE AND BANK RATE|access-date=2021-02-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20120207123648/https://www.bankofengland.co.uk/statistics/rates/baserate.pdf|archive-date=2012-02-07}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਆਰਥਿਕਤਾ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਆਰਥਿਕ ਵਾਧਾ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ]] iymt8ezkt2ptihsq2gswsy4z34f1aba 0 65188 610552 590265 2022-08-05T17:05:52Z Nitesh Gill 8973 /* ਕਾਰਜ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਵਰਸ਼ਾ ਅਦਾਲਜਾ | image =Varsha Adalaja.JPG | birth_date = {{Birth date|1940|04|10|mf=yes}} | birth_place = [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਬੰਬੇ ਪ੍ਰੇਜ਼ੀਡੇੰਸੀ]], [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ]] | occupation = ਨਾਵਲਕਾਰਾ<br>ਨਾਟਕਕਾਰਾ<br>ਵਾਰਤਾਕਾਰ | language = ਗੁਜਰਾਤੀ | nationality = ਭਾਰਤੀ | ethnicity = ਭਾਰਤੀ | citizenship = ਭਾਰਤੀ | education = | notableworks = ''ਅਨਸਰ'' | awards = [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ]] | portaldisp = ਹਾਂ }} '''ਵਰਸ਼ਾ ਅਦਾਲਜਾ''' ({{lang-hi|वर्षा अदालजा}} {{lang-gu|વર્ષા અડાલજા}}; ਜਨਮ [[ਮੁੰਬਈ]] ਵਿੱਚ [[10 ਅਪਰੈਲ]], [[1940]]),<ref name="loc">{{cite web |url= http://www.loc.gov/acq/ovop/delhi/salrp/varshaadalja.html|title= Varsha Adalja, 1940-|publisher= The Library of Congress Office|location= New Delhi}}</ref><ref name="gsp">{{cite web |url= http://gujaratisahityaparishad.com/prakashan/sarjako/savishesh/Savishesh-Varsha-Adalaja.html|title= સાહિત્યસર્જક: વર્ષા અડાલજા|author1=Daksha Vyas |author2=Candrakant Topivala |publisher= Gujarati Sahitya Parishad|language= Gujarati|trans_title= Writer: Varsha Adalja}}</ref> ਜਿਸਦਾ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ '''ਵਰਸ਼ਾ ਮਹੇਂਦਰ ਅਦਾਲਜਾ''' ਹੈ, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਨਾਰੀਵਾਦੀ [[ਨਾਵਲਕਾਰ|ਨਾਵਲਕਾਰਾ]], [[ਨਾਟਕਕਾਰ|ਨਾਟਕਕਾਰਾ]] ਅਤੇ [[ਵਾਰਤਾਕਾਰ]] ਹੈ। [[1995]] ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ [[ਨਾਵਲ]] "ਅਨਸਰ" ਲਈ [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ]] ਮਿਲਿਆ।<ref name="loc"/><ref name="gsp"/><ref name=sahitya>{{cite web|url=http://www.sahitya-akademi.gov.in/old_version/awa10318.htm#gujarati|archiveurl=http://tesla.websitewelcome.com/~sahit/old_version/awa10318.htm#gujarati | archivedate=2008 | title=Sanskrit Sahitya Akademi Awards 1955-2007 | publisher=[[Sahitya Akademi]] Official website}}</ref> ਵਰਸ਼ਾ ਨੇ ਸਟੇਜੀ ਨਾਟਕ, ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇ ਅਤੇ ਰੇਡੀਓ ਨਾਟਕ ਵੀ ਲਿਖੇ ਹਨ।<ref name="tameside">{{cite web|url= http://www.tameside.gov.uk/libraries/varshaadalja|title= Varsha Adalja visits Tameside|date= April 15, 2009|publisher= Tameside Metropolitan Borough Council|location= Tameside|accessdate= November 2, 2011|archive-date= ਨਵੰਬਰ 4, 2011|archive-url= https://web.archive.org/web/20111104171942/http://www.tameside.gov.uk/libraries/varshaadalja|dead-url= yes}}</ref> ==ਜੀਵਨ== ਵਰਸ਼ਾ ਅਦਾਲਜਾ ਦਾ ਜਨਮ [[10 ਅਪਰੈਲ]], [[1940]] ਵਿੱਚ [[ਮੁੰਬਈ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਦੇ ਪਿਤਾ [[ਗੁਣਵੰਤਰਾਏ ਆਚਾਰਿਆ]] ਵੀ ਇੱਕ [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] [[ਨਾਵਲਕਾਰ]] ਰਹੇ ਹਨ। ਵਰਸ਼ਾ ਨੇ [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] ਅਤੇ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] ਦੀ ਬੀ.ਏ. [[1960]] ਵਿੱਚ [[ਮੁੰਬਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ [[1962]] ਵਿੱਚ ਇਸਨੇ ਐਮ.ਏ. ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ [[ਸਮਾਜ ਵਿਗਿਆਨ]] ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ।<ref name="loc"/><ref name="gsp"/> ਇਸਨੇ [[ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਡਰਾਮਾ]], [[ਦਿੱਲੀ]] ਤੋਂ ਡਰਾਮਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ==ਸਾਹਿਤਿਕ ਕੈਰੀਅਰ== ਵਰਸ਼ਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਹਿਤਿਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ [[1973]] ਤੋਂ [[1976]] ਤੱਕ "ਸੁਧਾ" ਨਾਮੀ ਇੱਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੇ ਐਡੀਟਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜੋ ਮਹਿਲਾ ਦੇ ਸਪਤਾਹਿਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਨੇ "ਗੁਜਰਾਤੀ ਫੈਮੀਨਾ" ਨਾਮੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ [[1989]]-[[1990]] ਤੱਕ ਐਡੀਟਰ ਰਹੀ। ਇਸਨੇ [[1978]] ਵਿੱਚ [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪਰਿਸ਼ਦ]] ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਇੱਕ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਆਫ਼ਿਸ ਖੋਲਿਆ।<ref name="loc"/><ref name="Dutt1999">{{cite book|author=Kartik Chandra Dutt|title=Who's who of Indian Writers, 1999: A-M|url=http://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA13|date=1 January 1999|publisher=Sahitya Akademi|isbn=978-81-260-0873-5|page=13}}</ref> ==ਕਾਰਜ== ਵਰਸ਼ਾ ਅਦਾਲਜਾ ਨੇ 22 ਨਾਵਲ ਅਤੇ ਸੱਤ ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਵਾਲਿਅਮਜ਼ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਕੁਲ 40 ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref name="tameside"/><ref name="TharuLalita1993">{{cite book|author1=Susie J. Tharu|author2=Ke Lalita|title=Women Writing in India: The twentieth century|url=http://books.google.com/books?id=OjZYf9Xf9bcC&pg=PA465|year=1993|publisher=Feminist Press at CUNY|isbn=978-1-55861-029-3|pages=465–466}}</ref> ਸ਼ਰਵਣ ਤਾਰਾ ਸਰਵਦਾ (1968) ਅਤੇ ਤਿਮਿਰਨਾ ਪਛਾਯਾ (1969) ਉਸਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਨਾਵਲ ਹਨ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਏਕ ਪਲਨੀ ਪਰਖ (1969) ਹੈ। ਪੰਚ ਨੇ ਇੱਕ ਪੰਚ (1969), ਅਵਾਜਨੋ ਅਕਾਰ (1975), ਛੇਵਤਨੁ ਛੇਵਤ (1976), ਪਾਛਾ ਫਰਾਟਾ (1991) ਅਤੇ ਪਾਗਲਾ (1983) ਉਸਦੇ ਸਸਪੈਂਸ ਨਾਵਲ ਹਨ। ਨੀਲਿਮਾ ਮ੍ਰਿਤੂ ਪੰਮੀ ਛੇ (1977) ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸਸਪੈਂਸ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਆਤਸ਼ (1976) ਵੀਅਤਨਾਮ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਬੰਦੀਵਾਨ (1986) ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਵਲ ਗੰਥ ਚੂਤਿਆਨੀ ਵੇਲਾ (1980), ਮ੍ਰਿਤੂਦੰਦ (1996), ਮਤਿਨੁ ਘਰ (1991), ਸ਼ਗ ਰੇ ਸ਼ਕੋਰੂ (2004), ਪਰਥਮ ਪਾਗਲੁ ਮੰਡੀਯੂ (2008) ਅਤੇ ਪਾਗਾਲੁ ਮਾਂਡੂ ਹੂ ਅਵਕਸ਼ਮਾ (2005) ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਵਲ ਮੇਰੇ ਪਾਨ ਏਕ ਘਰ ਹੈ (1971), ਰੇਤਪੰਖੀ (1974) ਅਤੇ ਖੜੀ ਪੜੇਲੋ ਟਾਹੂਕੋ (1983) ਹਨ। ਖਰੀ ਪੜੇਲੋ ਟਾਹੂਕੋ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਾਵਲ ਏਕ ਕਾਰਗਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅੰਸਾਰ (1992) ਕੋੜ੍ਹੀਆਂ 'ਤੇ ਉਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਾਵਲ ਹੈ।<ref name=AGSI/> ਉਸ ਦੇ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਈ (1979), ਸੰਜਨੇ ਆਂਬਰਾਏ (1983), ਅੰਤਾਣੀ (1989), ਬਿਲੀਪਤਰਾਨੁ ਚੋਥੂ ਪਾਨ (1994), ਗੰਥੇ ਬੰਧੁ ਆਕਾਸ਼ (1998), ਅਨੁਰਾਧਾ (2003) ਅਤੇ ਕੋਈ ਵਾਰ ਥਾਏ ਕੇ... (2004) ਹਨ। ਉਸਦੀਆਂ ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਇਲਾ ਅਰਬ ਮਹਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ ਵਰਸ਼ਾ ਅਦਲਜਾਨੀ ਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਵਾਰਤਾਓ (1992) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। <ref name=AGSI/> ਮੰਡੋਦਰੀ (1998) ਇਕ-ਨਾਟਕ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਆ ਛੇ ਕਾਰਗਰ (1986), ਤਿਰੜ, ਸ਼ਹੀਦ (2003), ਵਸੰਤੀ ਕੋਇਲ (2006) ਉਸਦੇ ਨਾਟਕ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਵਲ 'ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਏਕ ਘਰ ਹੈ' ਅਤੇ 'ਰੇਤਪੰਖੀ' ਛੋਟੀਆਂ ਟੀਵੀ ਲੜੀਵਾਰਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਤਿਮੀਰਨਾ ਪਦਛਾਇਆ ਨੂੰ ਤਿੰਨ-ਐਕਟ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਰੂਪਾਂਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ੋਅ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਵਲ ਦਰਿਦਰਨਾਰਾਇਣ ਨੂੰ ਟੀਵੀ ਲੜੀਵਾਰ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਾਟਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਢਾਲਿਆ। ਉਸਨੇ ਕੋੜ੍ਹ, ਅੰਸਾਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਫਿਲਮ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। <ref name="loc"/><ref name=AGSI/> ਉਸਦੇ ਲੇਖ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਤੀਰਥ (1994) ਅਤੇ ਅਖੁ ਆਕਾਸ਼ ਏਕ ਪਿੰਜਰਮਾ (2007) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਸਫ਼ਰਨਾਮੇ ਨਭ ਜ਼ੁਕਯੂ (2002), ਘੁਗਵੇ ਛੇ ਜਲ (2002), ਸ਼ਿਵੋਹਮ (2006) ਅਤੇ ਸ਼ਰਨਾਗਤ (2007) ਹਨ। ਉਸਨੇ ਅਮਰ ਪ੍ਰੇਮਕਥਾਓ (2000) ਨੂੰ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤਾ। <ref name=AGSI/> ਕਰਾਸਰੋਡ 2016 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਤਿੰਨ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਨਾਵਲ ਹੈ। ==ਪੁਰਸਕਾਰ== *[[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] ([[1995]])<ref name=sahitya/> *[[ਸੋਵੀਅਤ ਲੈਂਡ ਨੇਹਰੂ ਅਵਾਰਡ]] ([[1976]])<ref name="loc"/> *ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ([[1977]], [[1979]], [[1980]])<ref name="loc"/> *ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਪਰਿਸ਼ਦ ਅਵਾਰਡ ([[1972]], [[1975]])<ref name="loc"/> *[[ਰਣਜੀਤਰਾਮ ਸੁਵਰਨ ਚੰਦਰਕ]] ([[2005]]) ==ਹਵਾਲੇ== [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਲੇਖਿਕਾ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਨਾਰੀਵਾਦੀ]] 5bml1gdywth9na1jz8fvsleo2j21d7c 0 66770 610524 402328 2022-08-05T14:37:15Z 2409:4055:4E89:C670:0:0:A449:1D15 ਰੋਮਾਣਾ ਅਲਬੇਲ ਸਿੰਘ wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" !ਫਰੀਦਕੋਟ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ! ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ! ਜੈਤੋ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ |- | # ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # ਝੋਕ ਸਰਕਾਰੀ # [[ਕਾਨਿਆਂ ਵਾਲੀ]] # [[ਪਿੰਡੀ ਬਲੋਚਾਂ]] # ਮਰਾੜ # ਵੀਰੇ ਵਾਲਾ # [[ਜੰਡ ਸਾਹਿਬ]] # [[ਘੁੱਦੂ ਵਾਲਾ]] # ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # [[ਕਿੰਗਰੇ]] # ਮਾਨੀ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # ਬੀਹਲੇ ਵਾਲਾ # ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # ਢਾਬ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # ਮਹਿਮੂਆਂਣਾ # [[ਸਾਦਿਕ ]] # ਰੁਪੀਇਆ ਵਾਲਾ # ਕਾਉਣੀ # ਅਰਾਈਆਂ ਵਾਲਾ ਖੁਰਦ # ਬੁੱਟਰ # ਸੰਘਰਾਹੂਰ # ਜਨੇਰੀਆਂ # ਡੋਡ # ਚੰਨੀਆਂ # ਮੁਮਾਰਾ # ਚੱਕ ਸਾਹੂ # ਸ਼ਿਮਰੇ ਵਾਲਾ # ਘੁਗਿਆਣਾ # ਪੁਰਾ # ਜੰਡਵਾਲਾ # ਕਲਾਂ # ਖੁਰਦ # ਅਰਾਈਆਂ ਵਾਲਾ ਕਲਾਂ # ਬੁਰਜ ਮਸਤਾ # ਬੇਗੁਵਾਲਾ # ਗੋਲੇਵਾਲਾ # ਨੱਥਲ ਵਾਲਾ # ਪੱਖੀ ਖੁਰਦ # ਡਲੇਵਾਲਾ # ਘੋਨੀ ਵਾਲਾ # ਸਾਧਾਂਵਾਲਾ # ਝਾੜੀਵਾਲਾ # ਗੋਲੇਵਾਲਾ # ਕਾਬਲ ਵਾਲਾ # ਹੱਸਣ ਪੱਟੀ # ਭਾਗਥਲਾ ਖੁਰਦ # ਭਾਗਥਲਾ ਕਲਾਂ # ਹਰਦਿਆਲੇਆਣਾ # ਪੱਖੀ ਕਲਾਂ # ਰਾਜੋਵਾਲਾ # ਪਿਪਲੀ # ਭੋਲੂਵਾਲਾ ਛੋਟਾ # ਭੋਲੂਵਾਲਾ ਵੱਡਾ # ਪੱਕਾ ਪੁਰਾਣਾ # ਪੱਕਾ ਨਵਾਂ # ਕਲੇਰ # ਮਿਸਰੀਵਾਲਾ # ਘੁਮਿਆਰਾ # ਚੰਦਬਾਜਾ # ਧੂਰਕੋਟ # ਮੰਡਵਾਲਾ # ਨੰਗਲ ਕੋਟਸੁਖੀਆ # ਢੁਡੀ # ਚੰਬੇਲੀ # ਨਥੇਵਾਲਾ ਪੁਰਾਣਾ # ਨਥੇਵਾਲਾ ਨਵਾਂ # ਸਿਖਾਂਵਾਲਾ # ਬੀੜ ਸਿਖਾਂਵਾਲਾ # ਚਾਹਲ # ਭਾਣਾ # ਟਹਿਣਾ # ਕੰਮੇਆਣਾ # ਰੱਤੀ ਰੋੜੀ # ਡਗੋ ਰੋਮਾਣਾ # ਦਾਨਾ ਰੋਮਾਣਾ # ਹਰੀਏਵਾਲਾ # ਸੁੱਖਣ ਵਾਲਾ # ਨਵਾਂ ਕਿਲਾ # ਚੇਤ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # ਜਲਾਲੇਆਣਾ # ਵੀਰੇਵਾਲਾ # ਮਚਾਕੀ ਮੱਲ ਸਿੰਘ # ਫਰੀਦਕੋਟ ਦਿਹਾਤੀ # ਝੋਤੀਵਾਲਾ # ਨਰਾਇਣ ਗੜ | #ਢਿੱਲਵਾਂ | #ਡੋਡ #ਬਾਜਾਖਾਨਾ #ਲੰਭਵਾਲੀ #ਵਾੜਾ ਭਾਈਕਾ #ਰੋਮਾਣਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ #ਰੋਮਾਣਾ ਅਲਬੇਲ ਸਿੰਘ #ਦਬੜੀਖਾਨਾ #ਉਕੰਦਵਾਲਾ #ਰਾਊਵਾਲਾ #ਸੇਢਾ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ |} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ]] kej18g1pijbm3vt29cqao1f5mwwznx4 2 83891 610556 610428 2022-08-05T19:58:15Z EmausBot 2312 Bot: Fixing double redirect to [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:G(x)]] wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:G(x)]] 1tgbwtv5f3nzrywt3vbdwl58t1x0etk 0 87155 610611 602640 2022-08-06T10:12:54Z Nikmaneshian 42795 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |official_name = ਅਸਦਾਬਾਦ |other_name = ਚਾਘਾ ਸਾਰੇਅ |native_name = اسعد‌آباد |nickname = ਅਬਦ |settlement_type = |motto = |image_skyline = US soldiers patrolling the streets of Asadabad-3.jpg |imagesize = 250px |image_caption = ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਫੌਜ਼ੀ ਅਸਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ (ਅਗਸਤ 2009) |image_flag = |flag_size = |image_seal = |seal_size = |image_shield = |shield_size = |image_blank_emblem = |blank_emblem_type = |blank_emblem_size = |image_map = |mapsize = |map_caption = |image_map1 = |mapsize1 = |map_caption1 = |image_dot_map = |dot_mapsize = |dot_map_caption = |dot_x = |dot_y = |pushpin_map = ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ |pushpin_label_position =bottom |pushpin_map_caption = ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ |coordinates_display = inline, title |coordinates_region = AF |subdivision_type = ਦੇਸ਼ |subdivision_name = {{flag|Afghanistan}} |subdivision_type1 = ਸੂਬਾ |subdivision_name1 = [[ਕੁਨਰ ਸੂਬਾ]] |subdivision_type2 = ਜਿਲ੍ਹਾ |subdivision_name2 = [[ਅਸਦਾਬਾਦ ਜਿਲ੍ਹਾ]] |subdivision_type3 = |subdivision_name3 = |subdivision_type4 = |subdivision_name4 = |government_footnotes = |government_type = ਇਸਲਾਮੀ ਗਣਤੰਤਰ |leader_title = |leader_name = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |leader_title3 = |leader_name3 = |leader_title4 = |leader_name4 = |established_title = |established_date = |established_title2 = |established_date2 = |established_title3 = |established_date3 = |area_magnitude = |area_footnotes = |area_total_km2 = |area_land_km2 = |area_water_km2 = |area_total_sq_mi = |area_land_sq_mi = |area_water_sq_mi = |area_water_percent = |area_urban_km2 = |area_urban_sq_mi = |area_metro_km2 = |area_metro_sq_mi = |area_blank1_title = |area_blank1_km2 = |area_blank1_sq_mi = |population_as_of = |population_footnotes = |population_note = |population_total = 48400 |population_density_km2 = |population_density_sq_mi = |population_metro = |population_density_metro_km2 = |population_density_metro_sq_mi = |population_urban = |population_density_urban_km2 = |population_density_urban_sq_mi = |population_blank1_title =ਸਮੂਹ |population_blank1 = |population_blank2_title =ਖੇਤਰ |population_blank2 = |population_density_blank1_km2 = |population_density_blank1_sq_mi = |timezone = + 4.30 |utc_offset = |timezone_DST = |utc_offset_DST = |latd=34 |latm=52|lats=27 |latNS=N |longd=71|longm=9|longs=10|longEW=E |elevation_footnotes = |elevation_m = 827 |elevation_ft = 2713 |postal_code_type = |postal_code = |area_code = |blank_name = |blank_info = |blank1_name = |blank1_info = |website = |footnotes = }} '''ਅਸਦਾਬਾਦ''' ਅਤੇ ਅਸਦ ਅਬਾਦ ({{lang-ps|اسعد‌آباد}} - Asadābād, {{lang-fa|اسعد‌آباد}}) [[ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿੱਤ [[ਕੁਨਰ ਸੂਬਾ|ਕੁਨਰ ਸੂਬੇ]] ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿੱਤ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਇੱਕ ਘਾਟੀ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਸਥਿੱਤ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪਿਚ ਨਦੀ ਅਤੇ ਕੁਨਾਰ ਨਦੀ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਹੈ। ਅਸਦਾਬਾਦ ਹਿੰਦੂਕੁਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ 13 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ ਅਤੇ [[ਜਲਾਲਾਬਾਦ, ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ]] ਤੋਂ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ 80 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (50 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ਅਸਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ ਕਾਫੀ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਖੈਬਰ ਦੱਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾਵਾ ਦੱਰਾ ਹਿੰਦੂਕੁਸ਼ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਾਸਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਚਰਮਪੰਥੀ ਉਗਰਵਾਦੀ ਅਤੇ ਤਸਕਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਆਇਆ-ਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref>[http://www.disam.dsca.mil/pubs/Indexes/Vol%2031_3/Moeller.pdf Pakistan, Afghanistan, and the United States Agree: Cooperation is the Key to Success Along Border Pass] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120324152520/http://www.disam.dsca.mil/pubs/Indexes/Vol%2031_3/Moeller.pdf |date=2012-03-24 }}, United States Army Sergeant Matthew C. Moeller, Combined Joint Task Force 82 Public Affairs, The DISAM Journal, November 2009, ''... Separated by only a waist-high barbed wire fence, the area around the Nawa Pass was historically a safe haven for insurgents and smugglers ...''</ref> ਫ਼ਸਲਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਚਾਵਲ, ਗੰਨਾ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਕਣਕ ਉਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। == ਇਤਿਹਾਸ == [[ਕੁਨਰ ਸੂਬਾ]] ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਰਾਹ ਲੰਘਦੇ ਹਨ ਜੋ [[ਕੇਂਦਰੀ ਏਸ਼ੀਆ]] ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਇਰਾਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਲਕ ਰੋਡ ਅਤੇ ਜੀ.ਟੀ. ਰੋਡ। ਇਹ ਖੈਬਰ ਪਾਸ ਕੋਲੋਂ ਹਿੰਦੂਕਸ਼ ਪਹਾੜਾਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਗੁਜ਼ਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਦੋ ਵੱਡੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਵਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ- [[ਕੁਨਰ ਨਦੀ]] ਅਤੇ [[ਪੇਚ ਨਦੀ]]। ਇਹ ਖੇਤਰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸ਼ਾਸ਼ਕਾਂ ਹੇਠ ਆਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਉਨ੍ਹਾ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾ ਰਾਹਾਂ ਤੋਂ [[ਸਿਕੰਦਰ]] [[ਭਾਰਤ]] ਵੱਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਭੂਤਕਾਲ ਵਿੱਚ ਅਸਦਾਬਾਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ 'ਚਾਗਾ ਸੇਰਾਏ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਲਈ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।<ref>[http://www.chelseagreen.com/bookstore/item/killing_the_cranes Killing the Cranes], Edward Girardet, 2011, pub by Chelsea Green</ref><ref>[http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft3p30056w&chunk.id=d0e1865&toc.id=d0e1865&brand=eschol Before Taliban], Genealogies of the Afghan Jihad, David B. Edwards, University of California Press, 2002, The Regents of the University of California</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=G52kH8kbZR4C The Main Enemy], Bearden and Risen, 2004</ref>ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸ਼ਕ [[ਬਾਬਰ]] ਦੇ ਫੌਜੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਵੀ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਹਿੱਸਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਾਬਰ ਦੁਆਰਾ ਇਹ ਗੱਲ ਸੰਖੇਪ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾ [[ਬਾਬਰਨਾਮਾ]] ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਸਨੇ 'ਕਾਫ਼ਿਰਾਂ' ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ।ਬਾਬਰਨਾਮਾ ਵੇਖੋ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ/20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਪੁਸ਼ੂਤ/ਪਾਸਾਤ/ਪਾਸਾਦ ਤੋਂ ਵਰਤਮਾਨ ਸ਼ਹਿਰ 'ਅਸਦਾਬਾਦ' ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਕਾਫੀ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੋਡ, ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਮਾਲ, ਬ੍ਰਿਜ, ਗੈਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਆਦਿ।<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/asadabad-or-asadabad-the-official-name-of-a-small-town-in-eastern-afghanistan Asadabad], Encyclopedia Iranica online, Encyclopedia Iranica foundation</ref> [[ਓਸਾਮਾ ਬਿਨ ਲਾਦੇਨ]] ਨੇ ਵੀ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਅਸਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਬਤੀਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref>http://www.salon.com/2002/09/06/asadabad/</ref> ==ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ== ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ: *ਕੁਨਾਰ ਸੂਬੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖਰੀਦ-ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਲਗਭਗ 600 ਸਟੋਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾ ਵਿੱਚੋਂ 100 ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਹਨ। *ਸੂਬਾ ਉਸਾਰੀ ਟੀਮ ਨੇ ਇੱਥੇ 16 ਸਕੂਲ, 20 ਦਵਾਖਾਨੇ ਅਤੇ 8 ਜਿਲ੍ਹਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਏ ਹਨ। *ਸੂਬਾ ਉਸਾਰੀ ਟੀਮ ਦਾ 13 ਰੋਡ ਅਤੇ 11 ਪੁਲ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਪੂਰਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। *ਖੇਤੀਵਪਾਰ ਵਿਕਾਸਕਾਰੀ ਟੀਮ ਨੇ ਕਈ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ 10 ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਫ਼ਾਰਮ ਖੋਲ੍ਹੇ ਹਨ। *ਜਲਾਲਾਬਾਦ-ਅਸਮਾਰ ਅਤੇ ਪੇਚ ਨਦੀ ਰੋਡ ਨੇ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਅੱਧਾ ਸਮਾਂ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸਦਾਬਾਦ ਕਾਮਰਸ ਕੇਂਦਰ ਨੂੰ ਜਾਲਾਬਾਦ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਹੈ।<ref>http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/infocus/afghanistan/</ref> [[ਅਫ਼ਗਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਿਸ]] ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਹਾਇਕ ਸੈਨਾ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਏਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਇਹ ਸੈਨਾ ਸਿਰਫ ਅਫ਼ਗਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਹੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਬਲਕਿ ਅਫ਼ਗਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਵੀ। ===ਵਿਸ਼ਿਸ਼ਟ ਨਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ=== *ਅਸਦਾਬਾਦ [[ਜਮਾਲ-ਅਲ-ਦੀਨ ਅਫ਼ਗਾਨੀ]] ਦਾ ਜਨਮ-ਸਥਾਨ ਹੈ।<ref>''From Reform to Revolution'', Louay Safi, Intellectual Discourse 1995, Vol. 3, No. 1</ref><ref>[http://lsinsight.org/ LINK] and Historia, ''Le vent de la révolte souffle au Caire'', [[Baudouin Eschapasse]]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.historia.presse.fr/data/thematique/105/10502401.html |title=LINK |access-date=2016-11-23 |archive-date=2007-01-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070129081302/http://www.historia.presse.fr/data/thematique/105/10502401.html |dead-url=yes }}</ref>ਅਸਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਟਾਊਨ ਹਾਲ ਦਾ ਨਾਂਮ ਵੀ ਉਸਦੇ ਨਾਂਮ ਉੱਪਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>[http://www.pajhwok.com/en/2011/03/12/karzai-seeks-end-war-afghan-soil Karzai seeks end to war on Afghan soil]</ref> *ਅਮਰੀਕੀ ਸੈਨਾ ਦੇ ਲਫਟੈਣ ਮਿਚੇਲ ਪੀ. ਮਰਫ਼ੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾ ਦੁਆਰਾ ਅਸਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ 'ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਰੈੱਡ ਆਨਰ' ਕਰਕੇ ਆਨਰ ਮੈਡਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਰੈੱਡ ਵਿੰਗਸ ਜੂਨ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 2005 ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। *ਯੂਐੱਸ ਓਪਰੇਸ਼ਨ: "ਬਿਗ ਰੈੱਡ ਵਿੰਗਸ" ਅਤੇ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਮਾਉਨਟੇਨ ਲਾਏਨ ਇੱਥੇ ਹੋਏ ਸਨ।<ref>{{Cite web |url=http://complexoperations.org/cowiki/Kunar_Province |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2016-11-23 |archive-date=2012-02-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120218203346/http://complexoperations.org/cowiki/Kunar_Province |dead-url=yes }}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕਡ਼ੀਆਂ== *[http://www.iranicaonline.org/articles/asadabad-or-asadabad-the-official-name-of-a-small-town-in-eastern-afghanistan ASADĀBĀD] - Encyclopedia Iranica *[http://www.asadabad.ru/ Asadabad.ru], an entire Russian website devoted to the veterans of the 334th from the Soviet Afghan war *[http://download.maps.vlasenko.net/smtm200/i-42-12.jpg Vlasenko Map i-42-12] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927190004/http://download.maps.vlasenko.net/smtm200/i-42-12.jpg |date=2011-09-27 }}, a highly detailed old Russian map of the area [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੁਨਰ ਸੂਬਾ]] bafsfv6h8gxqw6dgncu01bu1ilkg20y 0 87930 610544 575761 2022-08-05T16:36:08Z Charan Gill 4603 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ | termstart = 1865 | termend = 1926 | image = File:Arur Singh.jpg | predecessor = ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ | successor = Teja Singh Bhuchar | office = [[ਜਥੇਦਾਰ]] | title = [[ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ|ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ 10ਵੇਂ ਜਥੇਦਾਰ]] }} '''ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ''' (1865-1926) [[ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ]] ਦਾ ਸਰਬਰਾਹ ਸੀ। ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਨੰਗਲੀ ਵਿੱਚ ਸ. ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ, ਡੀ.ਐਸ.ਪੀ. ਦੇ ਘਰ ਸੰਨ 1865 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>http://punjabipedia.org/topic.aspx?txt=%E0%A8%85%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A9%9C%20%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98,%20%E0%A8%B8%E0%A8%B0%20(1865-1926%20%E0%A8%88.)</ref> == ਵਿਵਾਦ == 1919 ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦਾ ਸਰਬਰਾਹ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੇ [[ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਹੱਤਿਆਕਾਂਡ]] ਲਈ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਮਾਈਕਲ ਓ'ਡਵਾਇਰ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੋਹਤੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤਦਾਨ [[ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ]] ਨੇ 2002 ਵਿੱਚ ਇਸ ਲਈ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗੀ।<ref>{{cite news|title=After Jallianwala bhag Akal Takht Jathedar gave Siropa to Odwyer Evidence|url=http://dailysikhupdates.com/after-jallianwala-bhag-akal-takht-jathedar-gave-siropa-to-odwyer-evidence/|access-date=15 October 2016|work=Daily Sikh Updates|date=14 March 2015|archive-date=18 ਅਕਤੂਬਰ 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161018201449/http://dailysikhupdates.com/after-jallianwala-bhag-akal-takht-jathedar-gave-siropa-to-odwyer-evidence/|dead-url=yes}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] ctvgt5ljw4xpjtxztl2swp0wmvjdfd5 610545 610544 2022-08-05T16:38:29Z Charan Gill 4603 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ | termstart = 1865 | termend = 1926 | image = File:Arur Singh.jpg | predecessor = ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ | successor =ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਅਕਰਪੁਰੀ | office = [[ਜਥੇਦਾਰ]] | title = [[ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ|ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ 10ਵੇਂ ਜਥੇਦਾਰ]] }} '''ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ''' (1865-1926) [[ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ]] ਦਾ ਸਰਬਰਾਹ ਸੀ। ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਨੰਗਲੀ ਵਿੱਚ ਸ. ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ, ਡੀ.ਐਸ.ਪੀ. ਦੇ ਘਰ ਸੰਨ 1865 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>http://punjabipedia.org/topic.aspx?txt=%E0%A8%85%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A9%9C%20%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98,%20%E0%A8%B8%E0%A8%B0%20(1865-1926%20%E0%A8%88.)</ref> == ਵਿਵਾਦ == 1919 ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦਾ ਸਰਬਰਾਹ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੇ [[ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਹੱਤਿਆਕਾਂਡ]] ਲਈ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਮਾਈਕਲ ਓ'ਡਵਾਇਰ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੋਹਤੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤਦਾਨ [[ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ]] ਨੇ 2002 ਵਿੱਚ ਇਸ ਲਈ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗੀ।<ref>{{cite news|title=After Jallianwala bhag Akal Takht Jathedar gave Siropa to Odwyer Evidence|url=http://dailysikhupdates.com/after-jallianwala-bhag-akal-takht-jathedar-gave-siropa-to-odwyer-evidence/|access-date=15 October 2016|work=Daily Sikh Updates|date=14 March 2015|archive-date=18 ਅਕਤੂਬਰ 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161018201449/http://dailysikhupdates.com/after-jallianwala-bhag-akal-takht-jathedar-gave-siropa-to-odwyer-evidence/|dead-url=yes}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] thp9jxun8jmvssi1l60br79x3xov0f3 610546 610545 2022-08-05T16:38:57Z Charan Gill 4603 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ | termstart = 1865 | termend = 1926 | image = File:Arur Singh.jpg | predecessor = ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ | successor =[[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਅਕਰਪੁਰੀ]] | office = [[ਜਥੇਦਾਰ]] | title = [[ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ|ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ 10ਵੇਂ ਜਥੇਦਾਰ]] }} '''ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ''' (1865-1926) [[ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ]] ਦਾ ਸਰਬਰਾਹ ਸੀ। ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਨੰਗਲੀ ਵਿੱਚ ਸ. ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ, ਡੀ.ਐਸ.ਪੀ. ਦੇ ਘਰ ਸੰਨ 1865 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>http://punjabipedia.org/topic.aspx?txt=%E0%A8%85%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A9%9C%20%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98,%20%E0%A8%B8%E0%A8%B0%20(1865-1926%20%E0%A8%88.)</ref> == ਵਿਵਾਦ == 1919 ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦਾ ਸਰਬਰਾਹ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੇ [[ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਹੱਤਿਆਕਾਂਡ]] ਲਈ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਮਾਈਕਲ ਓ'ਡਵਾਇਰ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੋਹਤੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤਦਾਨ [[ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ]] ਨੇ 2002 ਵਿੱਚ ਇਸ ਲਈ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗੀ।<ref>{{cite news|title=After Jallianwala bhag Akal Takht Jathedar gave Siropa to Odwyer Evidence|url=http://dailysikhupdates.com/after-jallianwala-bhag-akal-takht-jathedar-gave-siropa-to-odwyer-evidence/|access-date=15 October 2016|work=Daily Sikh Updates|date=14 March 2015|archive-date=18 ਅਕਤੂਬਰ 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161018201449/http://dailysikhupdates.com/after-jallianwala-bhag-akal-takht-jathedar-gave-siropa-to-odwyer-evidence/|dead-url=yes}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] ack2tft9jj6k4tnjffzpphgrmptdi63 0 105364 610557 532515 2022-08-05T21:44:34Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Tolkien_1916.jpg|Tolkien_1916.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Tolkien 1916.jpg|]]. wikitext text/x-wiki {{Infobox writer |name = ਜੇ ਆਰ ਆਰ ਟੋਲਕੀਅਨ |honorific_suffix = {{postnominals|country=GBR|size=100%|CBE|FRSL}} |image = |caption = ਟੋਲਕੀਅਨ, 1916 ਵਿੱਚ 24 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ |birth_name = ਜਾਨ ਰੋਨਾਲਡ ਰਾਉਲ ਟੋਲਕੀਅਨ |birth_date = {{Birth date|df=yes|1892|1|3}} |birth_place = [[ਬਲੌਮਫੋਂਟੇਨ]], [[ਔਰੇਂਜ ਫ਼ਰੀ ਸਟੇਟ]] (ਆਧੁਨਿਕ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ) |death_date = {{Death date and age|df=yes|1973|9|2|1892|1|3}} |death_place = [[ਬੋਅਰਨਮੌਥ]], ਇੰਗਲੈਂਡ, ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ |occupation = ਲੇਖਕ, [[ਅਕੈਡਮੀਆ|ਅਕਾਦਮਿਕ]], [[ਭਾਸ਼ਾ ਸ਼ਾਸਤਰ | ਭਾਸ਼ਾ ਸ਼ਾਸਤਰੀ]], ਕਵੀ |nationality = ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ |alma_mater = [[ਐਕਸਟਰ ਕਾਲਜ, ਆਕਸਫੋਰਡ]] |genre = [[ਫੰਤਾਸੀ]], [[ਹਾਈ ਫੰਤਾਸੀ]], [[ਅਨੁਵਾਦ]], [[ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਨਾ]] |notableworks = {{Plainlist}} * ''[[ਦ ਹੋਬਿਟ]]'' * ''[[ਦ ਲੌਰਡ ਆਫ਼ ਦ ਰਿੰਗਜ਼]]'' * ''[[ਦ ਸਿਲਮਰੀਲੀਓਨ]]'' {{Endplainlist}} |spouse = {{marriage|[[ਐਡੀਥ ਟੋਲਕੀਅਨ|ਐਡੀਥ ਬ੍ਰੈਟ]]|1916|1971|end=died}} |children = {{Plainlist}} * [[ਟੋਲਕੀਅਨ ਪਰਿਵਾਰ#ਜੌਨ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਆਰ ਟੋਲਕੀਅਨ|ਜੌਨ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ]] (1917-2003) * [[ਟੋਲਕੀਅਨ ਪਰਿਵਾਰ#ਮਾਈਕਲ ਹਿਲੇਰੀ ਆਰ. ਟੋਲਕੀਅਨ|ਮਾਈਕਲ ਹਿਲੇਰੀ]] (1920–1984) * [[ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਟੋਲਕੀਅਨ|ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਜੌਹਨ]] (ਜ.1924) (ਜ. 1924) * [[ਪ੍ਰਿਸਿਲਾ ਟੋਲਕੀਅਨ|ਪ੍ਰਿਸਸਿਲਾ ਐਨੀ]] (ਜ. 1929) {{Endplainlist}} |signature = JRR Tolkien signature - from Commons.svg | module = {{Infobox military person |embed=yes | allegiance = {{GBR}} |branch = [[File:Flag of the British Army (1938-present).png|23px]] [[British Army]] |serviceyears = 1915–1920 |rank = [[Lieutenant (British Army and Royal Marines)|Lieutenant]] |unit = [[Lancashire Fusiliers]] |commands = |battles = [[ਪਹਿਲੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ]] * [[Battle of the Somme]] |awards = }} |imagesize = | }} '''ਜਾਨ ਰੋਨਾਲਡ ਰਾਉਲ ਟੋਲਕੀਅਨ''', [[Commander of the Order of the British Empire|CBE]] [[Fellow of the Royal Society of Literature|FRSL]] (<span class="IPA nopopups noexcerpt">/<span style="border-bottom:1px dotted"><span title="/ˈ/: primary stress follows">ˈ</span><span title="'t' in 'tie'">t</span><span title="/ɒ/: 'o' in 'body'">ɒ</span><span title="'l' in 'lie'">l</span><span title="'k' in 'kind'">k</span><span title="/iː/: 'ee' in 'fleece'">iː</span><span title="'n' in 'nigh'">n</span></span>/</span>{{IPAc-en|ˈ|t|ɒ|l|k|iː|n}};<ref group="lower-alpha">Tolkien pronounced his surname <span class="IPA nopopups noexcerpt">[//en.wikipedia.org/wiki/Help:IPA/English /<span title="/ˈ/: primary stress follows">ˈ</span><span title="'t' in 'tie'">t</span><span title="/ɒ/: 'o' in 'body'">ɒ</span><span title="'l' in 'lie'">l</span><span title="'k' in 'kind'">k</span><span title="/iː/: 'ee' in 'fleece'">iː</span><span title="'n' in 'nigh'">n</span>/]</span>{{IPAc-en|ˈ|t|ɒ|l|k|iː|n}}, see his phonetic transcription published on the illustration in ''The Return of the Shadow: The History of The Lord of the Rings, Part One.'' [Edited by] Christopher Tolkien. London: Unwin Hyman, [25 August] 1988. (The History of Middle-earth; 6) {{ISBN|0-04-440162-0}}. In [//en.wikipedia.org/wiki/General_American General American] the surname is also pronounced <span class="IPA nopopups noexcerpt">[//en.wikipedia.org/wiki/Help:IPA/English /<span title="/ˈ/: primary stress follows">ˈ</span><span title="'t' in 'tie'">t</span><span title="/oʊ/: 'o' in 'code'">oʊ</span><span title="'l' in 'lie'">l</span><span title="'k' in 'kind'">k</span><span title="/iː/: 'ee' in 'fleece'">iː</span><span title="'n' in 'nigh'">n</span>/]</span>{{IPAc-en|ˈ|t|oʊ|l|k|iː|n}}. This pronunciation no doubt arose by analogy with such words as ''toll'' and ''polka'', or because General American speakers realise {{IPA|/ɒ/}} as {{IPA|[ɑ]}}, while often hearing British {{IPA|/ɒ/}} as {{IPA|[ɔ]}}; thus {{IPA|[ɔ]}} or General American {{IPA|[oʊ]}} become the closest possible approximation to the [//en.wikipedia.org/wiki/Received_Pronunciation Received Pronunciation] for many American speakers. Wells, John. 1990. Longman pronunciation dictionary. Harlow: Longman, {{ISBN|0-582-05383-8}}</ref> 3 ਜਨਵਰੀ 1892 - 2 ਸਤੰਬਰ 1973) ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲੇਖਕ, ਕਵੀ, [[ਭਾਸ਼ਾ ਸ਼ਾਸਤਰ|ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ]] ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਲਾਸਿਕ ਹਾਈ ਫੰਤਾਸੀ ਰਚਨਾਵਾਂ, ''ਦ ਹੋਬਿਟ'', ''ਦ ਲੌਰਡ ਆਫ਼ ਦ ਰਿੰਗਜ਼'' ਅਤੇ ''ਦ ਸਿਲਮਰੀਲੀਓਨ''  ਦੇ ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਉਸਨੇ 1925 ਤੋਂ 1945 ਤੱਕ ਐਂਗਲੋ-ਸੈਕਸਨ ਦੇ ਰਾਵਲਿਨਸਨ ਅਤੇ ਬੋਸਵਰਥ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪੈਮਬੋਰੋਕ ਕਾਲਜ, ਆਕਸਫੋਰਡ ਦੇ ਫੈਲੋ ਅਤੇ 1945 ਤੋਂ 1959 ਤੱਕ ਮੇਰਟੋਨ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਫ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਲੈਂਗੁਏਜ ਐਂਡ ਲਿਟਰੇਚਰ ਅਤੇ ਮੇਰਟੋਨ ਕਾਲਜ, ਆਕਸਫੋਰਡ ਦਾ ਫ਼ੈਲੋ ਰਿਹਾ। <ref>''Biography'', pp. 111, 200, 266.</ref> ਉਹ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਸੀ. ਐਸ. ਲੇਵੀਸ ਦਾ ਕਰੀਬੀ ਮਿੱਤਰ ਸੀ - ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਇਨਕਲਿੰਗਜ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਗੈਰਰਸਮੀ ਸਾਹਿਤਕ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ, ਜੋ ਹਨ। 28 ਮਾਰਚ 1972 ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਣੀ [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਦੂਜੀ]] ਦੁਆਰਾ ਟੋਲਕੀਅਨ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਆਰਡਰ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।  ਟੋਲਕੀਅਨ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਨੋਟ ਅਤੇ ਅਣਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਖਰੜਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ  ਵਿੱਚ ਸਿਲਮਾਰਲੀਓਨ ਵੀ ਸੀ। ਇਹ, ਦ ਹੋਬਬਿਟ ਅਤੇ ਲਾਰਡ ਆਫ ਰਿੰਗਜ਼ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ, ਕਹਾਣੀਆਂ, ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਕਾਲਪਨਿਕ ਇਤਿਹਾਸਾਂ, ਆਪੇ ਘੜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਆਰਡਾ ਅਤੇ ਮਿਡਲ-ਅਰਥ ਕਹਾਉਂਦੇ ਫੰਤਾਸੀ ਸੰਸਾਰ ਬਾਰੇ ਸਾਹਿਤਕ ਨਿਬੰਧਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਬਾਡੀ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ।<ref group="lower-alpha">"Middle-earth" is derived via Middle English ''{{lang|enm|middel-erthe, middel-erd}}'' from ''{{lang|ang|middangeard}}'', an Anglo-Saxon cognate of Old Norse {{lang|non|[[Midgard|Miðgarðr]]}}, the land inhabited by humans in [//en.wikipedia.org/wiki/Norse_mythology Norse mythology].</ref> 1951 ਅਤੇ 1955 ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ, ਟੋਲਕੀਅਨ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਲਈ  ਲੇਜੇਡਰੀਅਮ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।<ref>''Letters'', nos. 131, 153, 154, 163.</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਈ ਹੋਰ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਟੋਲਕੀਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫੰਤਾਸੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ,<ref name="de Camp">{{Cite book|title=[[Literary Swordsmen and Sorcerers|Literary Swordsmen and Sorcerers: The Makers of Heroic Fantasy]]|last=de Camp|first=L. Sprague|publisher=[[Arkham House]]|year=1976|isbn=0-87054-076-9|author-link=L. Sprague de Camp}} The author emphasizes the impact not only of Tolkien but also of [//en.wikipedia.org/wiki/William_Morris William Morris], [//en.wikipedia.org/wiki/George_MacDonald George MacDonald], [//en.wikipedia.org/wiki/Robert_E._Howard Robert E. Howard], and [//en.wikipedia.org/wiki/Eric_R%C3%BCcker_Eddison E. R. Eddison].</ref> ਦ ਹੋਬਿਟ ਅਤੇ ਦ ਲਾਰਡ ਆਫ ਦ ਰਿੰਗਜ਼ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਇਸ ਵਿਧਾ ਨੂੰ ਜਨ ਮਾਨਸ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਨੇ ਟੋਲਕੀਅਨ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਫੰਤਾਸੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ "ਪਿਤਾ"<ref>{{Cite web|url=http://www.veritas.org/media/talks/585|title=J. R. R. Tolkien: Father of Modern Fantasy Literature|last=Mitchell|first=Christopher|publisher=Veritas Forum|archive-url=https://web.archive.org/web/20090620040316/http://www.veritas.org/media/talks/585|archive-date=20 June 2009|dead-url=yes|access-date=2 March 2009}}</ref><ref name="Oxford Companion">The ''Oxford companion to English Literature'' calls him "''the greatest influence within the fantasy genre''. (Sixth edition, 2000, page 352. Ed. Margaret Drabble.)</ref>—ਜਾਂ ਹੋਰ ਵਧੇਰੇ ਠੀਕ, ਹਾਈ ਫੰਤਾਸੀ ਦੇ "ਪਿਤਾ"<ref name="encyc">{{Cite book|title=[[The Encyclopedia of Fantasy]]|publisher=St. Martin's Press|year=1999|isbn=0-312-19869-8|editor-last=Clute|editor-first=John|editor-last2=Grant|editor-first2=John}}</ref> ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਛਾਣਿਆ ਹੈ। 2008 ਵਿੱਚ, [[ਦ ਟਾਈਮਜ਼]] ਨੇ "1945 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ 50 ਮਹਾਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲੇਖਕਾਂ" ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ।<ref name="The Times April 2008">{{Cite news|url=http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/books/article3127837.ece|title=The 50 greatest British writers since 1945|date=5 January 2008|work=[[The Times]]|access-date=17 April 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20110425050801/http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/books/article3127837.ece|archive-date=25 April 2011|dead-url=no}}</ref> 2009 ਵਿੱਚ ''[[ਫੋਰਬਜ਼]] '' ਨੇ ਉਸਨੂੰ 5 ਵੀਂ ਸਿਖਰ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ "ਡੈੱਡ ਸੈਲੀਬ੍ਰਿਟੀ" ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ।<ref name="Forbes 2009">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/2009/10/27/top-earning-dead-celebrities-list-dead-celebs-09-entertainment_land.html?boxes=listschannelinsidelists|title=Top-Earning Dead Celebrities|last=Miller|first=Matthew|date=27 October 2009|work=[[Forbes]]|archive-url=https://archive.is/20121205021043/http://www.forbes.com/2009/10/27/top-earning-dead-celebrities-list-dead-celebs-09-entertainment_land.html?boxes=listschannelinsidelists|archive-date=5 December 2012|dead-url=no}}</ref> == ਜ਼ਿੰਦਗੀ == == ਸੂਚਨਾ == {{Reflist|group=lower-alpha}} === ਹਵਾਲੇ === {{Reflist|30em}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1892]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1973]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲੇਖਕ]] evmrffsmfdzxuwhvyv43zduyrxk1g9i 0 107921 610568 576018 2022-08-06T03:28:33Z Charan Gill 4603 wikitext text/x-wiki [[File:Ramchandra Babaji More.jpg|thumb|ਰਾਮਚੰਦਰ ਬਾਬਾਜੀ ਮੋਰੇ]] '''ਰਾਮਚੰਦਰ ਬਾਬਾਜੀ ਮੋਰੇ ''' (1 ਮਾਰਚ 1903 – 11 ਮਈ 1972) ਇਕ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂ ਅਤੇ ਮੁਹਿੰਮਕਾਰ ਸੀ, ਜੋ [[ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਰਣ ਵਿਵਸਥਾ|ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ]] ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ]] ਵਿੱਚ [[ਵਰਗ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ|ਵਰਗ ਸ਼ੋਸ਼ਣ]] ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ਇਕਾਗਰ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦਾ ਸੀ।  == ਸ਼ੁਰੂ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਉਹ 1 ਮਾਰਚ 1903 ਨੂੰ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਵਿੱਚ ਰਾਏਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਦੀ ਮਹਾੜ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਲਾਦਵਲੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ [[ਦਲਿਤ]]/[[ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ]] ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/270510052/RB-More-Intro-Eng|title=RB More- Intro (Eng) - Dalit - Politics|website=Scribd}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.socialsciencecollective.org/comrade-more-red-star-blue-sky/|title=Comrade R B More: A Red Star In Blue Sky - The Social Science Collective|date=30 November 2013|website=Socialsciencecollective.org|access-date=2017-05-23}}</ref> 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਛੂਤਛਾਤ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਕੁਝ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਕਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਨ ਤੇ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮਹਾੜ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲੇ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਕਾਰਨ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ]] ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਭੇਜਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸੀ।<ref name="auto1">{{Cite web|url=http://jaibhimji.in/?p=2498|title=The story of India’s caste blues – Hamara Bharat|website=jaibhimji.in|access-date=2018-05-29|archive-date=2017-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20171205093120/http://jaibhimji.in/?p=2498|dead-url=yes}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/india/from-mahad-to-mumbai-to-hyderabad-the-story-of-india-s-caste-blues/story-ggYqaHOin82umAKX650GVN.html|title=From Mahad to Mumbai to Hyderabad, the story of India’s caste blues|date=26 March 2016|website=Hindustantimes.com}}</ref> == ਸਿਆਸੀ ਕੈਰੀਅਰ == === ਸਿਵਲ ਰਾਈਟਸ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ === ਉਹ 19-20 ਮਾਰਚ 1927 ਦੇ ਮਹਾੜ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਮੁੱਖ ਜਥੇਦਾਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਡਾ [[ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ|ਬੀ ਆਰ ਅੰਬੇਦਕਰ]] ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। <ref>{{Cite web|url=http://velivada.com/2017/03/21/from-mahad-to-5-kalidas-marg-90-years-apart-tales-of-2-purification/|title=From Mahad to 5 Kalidas Marg – 90 Years Apart, Tales of 2 Purification|website=Velivada.com|access-date=2017-05-23}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=JwhiQPf3jt4|title=17 Dr. Ambedkar launches Mahad Satyagraha in 1927|last=Siddhartha Chabukswar|date=28 March 2013|publisher=[[YouTube]]}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://ssdindia.org/about/|title=About - Samata Sainik Dal|website=Ssdindia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://drambedkarbooks.com/2016/03/20/mahad-satyagraha-a-clip-from-dr-babasaheb-ambedkar-movie/|title=Mahad Satyagraha – A clip from Dr Babasaheb Ambedkar Movie|last=Dipak|date=20 March 2016|website=Drambedkarbooks.com}}</ref><ref name="auto">{{Cite web|url=http://aakarbooks.com/content/mahad-making-first-dalit-revolt/|title=MAHAD: The Making of the First Dalit Revolt - Aakar Books|website=aakarbooks.com|access-date=2018-05-29|archive-date=2017-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20170314055151/http://aakarbooks.com/content/mahad-making-first-dalit-revolt|dead-url=yes}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/india/maharashtra-mahad-relives-ambedkar-s-water-satyagraha-for-dalits/story-oGt2HuH4l3k1aRwAAqmp6N.html|title=Mahad relives BR Ambedkar’s water satyagraha for Dalits|date=20 March 2016|website=Hindustantimes.com}}</ref> ਉਸਨੇ [[ਮਹਾੜ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ]] ਦਾ [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]] ਵਿੱਚ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਮੌਲਿਕ ਵਰਣਨ ਲਿਖਿਆ। <ref>{{Cite web|url=http://indianexpress.com/article/lifestyle/books/ambedkar-book-review-anand-teltumbde-the-other-satyagraha-2799481/|title=The Other Satyagraha|date=14 May 2016|website=Indianexpress.com}}</ref> ਮਹਾੜ ਵਿਖੇ ਜਨਤਕ ਤਲਾਬ,ਚਵਦਾਰ ਤਲਾਬ ਨੂੰ ਵਰਤਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਨੂੰ ਜਤਲਾਉਣ ਲਈ ਦਲਿਤਾਂ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼, ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸਿਵਲ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਰ.ਬੀ. ਮੋਰਾ ਨੇ ਮਹਾੜ, ਮਨੂਸਿਮਰਤੀ ਦਾਹਨ ਦਿਨ (ਮਨੂਸਸਿਮਰਤੀ ਫੂਕੋ ਦਿਵਸ) ਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸੰਮੇਲਨ ਦਾ ਜਥੇਬੰਦਕ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਇਸ ਦੀ ਵੀ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਸੰਮੇਲਨ 25-26 ਦਸੰਬਰ 1927 ਨੂੰ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦਲਿਤ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਤਾਂ ਕਿ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨੂਸਿਮਰਤੀ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਜਲਾਈ ਜਾ ਸਕੇ। ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਮਹਾੜ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਸੰਮੇਲਨ ਦੇ ਹਿਸੇ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਮੀਟਿੰਗ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਦੇਣ ਜੋ ਨਾ-ਬਰਾਬਰੀ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। <ref>{{Cite web|url=https://philarchive.org/archive/SIRPOT-4/|title=WOMEN LIBERATION IN THE VISION OF DR. B.R. AMBEDKAR in Proceedings of the One-Day Faculty Development Programme on "Dr. B.R. Ambedkar, Indian Constitution and Indian Society"; Compiler: Dr. Desh Raj Sirswal|date=20 January 2016|website=philarchive.org}}</ref> === ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ === ਇਸ ਤੱਥ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਿ 1930 ਵਿੱਚ [[ਮਾਰਕਸਵਾਦ-ਲੈਨਿਨਵਾਦ]] ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ਹੋਰੇ ਉਦੋਂ ਅਣਵੰਡੀ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ|ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ  ਉਸ ਨੇ ਅਤੇ ਡਾ ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਪਰਸਪਰ ਸਤਿਕਾਰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਿਆ। ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਫੋਰਮਾਂ ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੇ ਭੇਦਭਾਵ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਹੋਰੇ ਨੇ ਨਿਰੰਤਰ ਉਠਾਇਆ। ਉਸ ਨੇ 1953 ਵਿੱਚ ਤੀਜੀ ਪਾਰਟੀ ਕਾਂਗਰਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਵਿਚਾਰਨ ਲਈ "ਅਛੂਤ ਦੀ ਸਮਸਿਆ ਅਤੇ ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਾਰੇ" ਇੱਕ ਖਾਸ ਨੋਟ ਭੇਜਿਆ ਸੀ।<ref name="sacw.net">{{cite web|url=http://www.sacw.net/index.php?page=imprimir_articulo&id_article=2822|title=print : Cast Away Caste: Breaking New Grounds …|website=Sacw.net}}</ref> <ref name="peoplesdemocracy.in">{{cite web|url=http://archives.peoplesdemocracy.in/2003/0323/03232003_comrade_%20More.htm|title=a red star in the sky-More|date=|website=Archives.peoplesdemocracy.in|accessdate=2017-05-23|archive-date=2017-08-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807113120/http://archives.peoplesdemocracy.in/2003/0323/03232003_comrade_%20More.htm|dead-url=yes}}</ref> ਕਾਮਰੇਡ ਮੋਰੇ ਨੇ 23 ਦਸੰਬਰ 1953 ਨੂੰ ਪੋਲਿਟਬਿਉਰੋ ਨੂੰ ਇਹ ਨੋਟ ਇਸ ਬੇਨਤੀ ਨਾਲ ਸੌਂਪਿਆ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖੇਗੀ। ਇਸ ਨੋਟ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ 1957 ਅਤੇ 1964 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਤਕਰੇ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਕ ਨਿਆਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੀ ਸਹੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਨਾਲ ਕਲਾਸ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅੰਗ ਵਜੋਂ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।   ਉਸਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵਿਰੁੱਧ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ 11 ਮਈ 1972 ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ)|ਸੀ.ਪੀ.ਆਈ. (ਐਮ)]] ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਤਿਕਾਰਤ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਰਿਹਾ। ਉਹ 1964 ਵਿੱਚ ਸੀ.ਪੀ.ਆਈ. (ਐੱਮ) ਦੀ ਸਟੇਟ ਕਮੇਟੀ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। 14 ਅਪ੍ਰੈਲ 1965 ਨੂੰ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮੌਕੇ ਸੀ.ਪੀ.ਆਈ. (ਐਮ.) ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾਨ ਹਫਤਾਵਾਰ ਜੀਵਨਮਾਰਗ ਉਸਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ।  == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1903]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1972]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦਲਿਤ ਸੰਗਰਾਮੀਏ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ]] 5kl7yrma6os0wxdimu7186o7brdxolv 2 137556 610562 610434 2022-08-06T03:02:00Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |- ! colspan=3| 1^st round: 07.10.2021–14.01.2022 !! colspan=3| 2^nd round: 15.01.2022–24.04.2022 !! colspan="3" | 3^rd round: 25.04.2022–02.08.2022 !! colspan="6" | 4^th round: 03.08.2022– |- ! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date |- | 1 || [[pa:ਬਲੇਅਰ ਇਮਾਨੀ|ਬਲੇਅਰ ਇਮਾਨੀ]] || 07.10.2021 || 101 || [[ਰਿਚਰਡ ਐਬਲ]]|| 15.01.2022 || 201 || [[ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਇਤਿਹਾਸ]]|| 25.04.2022 || 301|| [[ਰੌਬਿਨ ਹਾਰਡੀ (ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਲੇਖਕ)]]||03.08.2022 |- | 2 || [[pa:ਸ਼ਾਦੀ ਅਮੀਨ|ਸ਼ਾਦੀ ਅਮੀਨ]] || 08.10.2021 || 102 || [[ਨਾਵਿਆ ਸਿੰਘ]]||16.01.2022 || 202|| [[ਕਾਟਜਾ ਬਲਿਚਫੀਲਡ]]||26.04.2022 |302 |[[ਤਾਨੀਆ ਹਫ਼]] |04.08.2022 |- | 3 || [[pa:ਟੈਰੀ ਕੈਸਲ|ਟੈਰੀ ਕੈਸਲ]] || 09.10.2021 || 103 || [[ਨੋਨੀ ਸਲਮਾ]]||17.01.2022 |203 |[[ਕਲਿੰਟ ਅਲਬਰਟਾ]] |27.04.2022 |303 |[[ਦੀਆ ਡੇਵੀਨਾ]] |05.08.2022 |- | 4 || [[ਹੇਜ਼ਲ ਬਾਰਨਸ]]||10.10.2021 || 104 || [[ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਜਮਾਲ]]||18.01.2022 |204 |[[ਬ੍ਰੈਡ ਫਰੇਜ਼ਰ]] |28.04.2022 |304 |[[ਪੰਡਕਾ]] |06.08.2022 |- | 5 || [[ਨਜਮਾ ਕੌਸਰੀ]]||11.10.2021 || 105 || [[ਲੀਜ਼ਾ ਬੰਕਰ]]||19.01.2022 |205 |[[ਸੋਮਨ ਚੈਨਾਨੀ]] |29.04.2022 |305 | |07.08.2022 |- | 6 || [[ਨਿਕੋਲ ਕੋਨ]]||12.10.2021 || 106 || [[ਜੋਸ ਚਾਰਲਸ]]||20.01.2022 |206 |[[ਟ੍ਰੇਵਰ ਬੈਂਥਮ]] |30.04.2022 |306 | |08.08.2022 |- | 7 || [[ਤਾਇਗਾ ਇਸ਼ੀਕਾਵਾ]]||13.10.2021 || 107 || [[ਜੂਨੋ ਬਿਰਚ]]||21.01.2022 |207 |[[ਪੀ.ਜੇ. ਕਾਸਟੇਲਨੇਟਾ]] |01.05.2022 |307 | |09.08.2022 |- | 8 || [[ਸਾਈਮਨ ਡਨ]]||14.10.2021 || 108 || [[ਜੈਸਿਕਾ ਨਿਗਰੀ]]||22.01.2022 |208 |[[ਜੌਨ ਅਗਸਤ]] |02.05.2022 |308 | |10.08.2022 |- | 9 || [[ਟੈਰੀ ਬੌਮ]]||15.10.2021 || 109 || [[ਲੈਸੀ ਗ੍ਰੀਨ]]||23.01.2022 |209 |[[ਟੋਨੀ ਗ੍ਰਾਫੀਆ]] |03.05.2022 |309 | |11.08.2022 |- | 10 || [[ਅਖਿਲ ਕਟਿਆਲ]]||16.10.2021 || 110 || [[ਮਿਲਾ ਜੈਮ]]||24.01.2022 |210 |[[ਹਿਜੜਾ ਫ਼ਾਰਸੀ]] |04.05.2022 |310 | |12.08.2022 |- | 11 || [[ਲੀਆ ਜੌਨਸਨ]]||17.10.2021 || 111 || [[ਏਰੀ ਫਿਟਜ਼]]||25.01.2022 |211 |[[ਖਾਨੀਥ]] |05.05.2022 |311 | |13.08.2022 |- | 12 || [[ਐਲੀ ਬਕਿਨ]]||18.10.2021 || 112 || [[ਹੰਨਾਹ ਹਾਰਟ]]||26.01.2022 |212 |[[ਅਲੀ ਫਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ]] |06.05.2022 |312 | |14.08.2022 |- | 13 || [[ਕੈਥਰੀਨ ਐਂਥਨੀ]]||19.10.2021 || 113 || [[ਨਿੱਕੀ ਅਤੇ ਸੈਮੀ ਐਲਬੋਨ]]||27.01.2022 |213 |[[ਪੌਲ ਬਾਰਨਜ਼ (ਪਾਦਰੀ)]] |07.05.2022 |313 | |15.08.2022 |- | 14 || [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਇਰਵਿਨ]]||20.10.2021 || 114 || [[ਟ੍ਰੇਵੀ ਮੋਰਨ]]||28.01.2022 |214 |[[ਐਨਾ ਬ੍ਰਾਊਨ (ਵਕੀਲ)]] |08.05.2022 |314 | |16.08.2022 |- | 15 || [[ਜੈ ਬੈੱਲ (ਲੇਖਕ)]]||21.10.2021 || 115 || [[ਗੇਵਿਨ ਆਰਥਰ]]||29.01.2022 |215 |[[ਮੇਟੀ (ਜੈਂਡਰ)]] |09.05.2022 |315 | |17.08.2022 |- | 16 || [[ਸਾਰਾ ਹੈੱਸ]]||22.10.2021 || 116 || [[ਤਾਮਾਰਾ ਮਸਕਾਰਾ]]||30.01.2022 |216 |[[ਤੇਨਜ਼ਿਨ ਮਾਰੀਕੋ]] |10.05.2022 |316 | |18.08.2022 |- | 17 || [[ਗਲੋਰੀਆ ਜੋਸਫ਼]]||23.10.2021 || 117 || [[ਰਾਈਲੈਂਡ ਐਡਮਜ਼]]||31.01.2022 |217 |[[ਹਿਜੜੋਂ ਕਾ ਖਾਨਕਾਹ]] |11.05.2022 |317 | |19.08.2022 |- | 18 || [[ਰੌਦਾ ਮੋਰਕੋਸ]]||24.10.2021 || 118 || [[ਈਥਨ ਪੀਟਰਸ]]||01.02.2022 |218 |[[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਵਾਕ]] |12.05.2022 |318 | |20.08.2022 |- | 19 || [[ਜੈਨੀਨ ਫੁਲਰ]]||25.10.2021 || 119 || [[ਬੌਬੀ ਬਰਕ]]||02.02.2022 |219 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸਕਵੀਨ ਇੰਡੀਆ]] |13.05.2022 |319 | |21.08.2022 |- | 20 || [[ਨਿਸ਼ਾ ਰਾਓ]]||26.10.2021 || 120 || [[ਬਿਲਾਲ ਹਸਾਨੀ]]||03.02.2022 |220 |[[ਅਵਧ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਇਡ]] |14.05.2022 |320 | |22.08.2022 |- | 21 || [[ਕਾਮੀ ਸਿਡ]]||27.10.2021 || 121 || [[ਰੇਡਾ ਕੈਰੇ]]||04.02.2022 |221 |[[ਭੋਪਾਲ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |15.05.2022 |321 | |23.08.2022 |- | 22 || [[ਬਿੰਦੀਆ ਰਾਣਾ]]||28.10.2021 || 122 || [[ਹੁਆਰੀ ਮਨਾਰ]]||05.02.2022 |222 |[[ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਨਾਮਾ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |16.05.2022 |322 | |24.08.2022 |- | 23 || [[ਈਸਾ ਫਾਜ਼ਲੀ]]||29.10.2021 || 123 || [[ਮਿਸ ਫੇਮ]]||06.02.2022 |223 |[[ਗੁੜਗਾਓਂ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |17.05.2022 |323 | |25.08.2022 |- | 24 || [[ਅਰਾਧਿਆ ਖਾਨ]]||30.10.2021 || 124 || [[ਏਲਨ ਡੀਜੇਨਰਸ]]||07.02.2022 |224 |[[ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਪਰੇਡ]] |18.05.2022 |324 | |26.08.2022 |- | 25 || [[ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ ਅਲੀ ਭੁੱਟੋ ਜੂਨੀਅਰ]]||31.10.2021 || 125 || [[ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ]]||08.02.2022 |225 |[[ਜਮਸ਼ੇਦਪੁਰ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |19.05.2022 |325 | |27.08.2022 |- | 26 || [[ਸਬਰੀਨਾ ਜਾਲੀਸ]]||01.11.2021 || 126 || [[ਗ੍ਰੇਸ ਹਾਈਲੈਂਡ]]||09.02.2022 |226 |[[ਕੋਲਕਾਤਾ ਰੈਂਬੋ ਪ੍ਰਾਈਡ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |20.05.2022 |326 | |28.08.2022 |- | 27 || [[ਨਿਕਿਤਾ ਓਲੀਵਰ]]||02.11.2021 || 127 || [[ਜੇਮਸ ਮੈਨਸਫੀਲਡ]]||10.02.2022 |227 |[[ਗੁਜਰਾਤ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |21.05.2022 |327 | |29.08.2022 |- | 28 || [[ਨਯਾਬ ਅਲੀ]]||03.11.2021 || 128 || [[ਐਮਾ ਐਲਿੰਗਸਨ]]||11.02.2022 |228 |[[ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |22.05.2022 |328 | |30.08.2022 |- | 29 || [[ਬੇਲਾ ਗਲਹੋਸ]]||04.11.2021 || 129 || [[ਬੌਬ ਏਵੀਅਨ]]||12.02.2022 |229 |[[ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਗੁਹਾਟੀ]] |23.05.2022 |329 | |31.08.2022 |- | 30 || [[ਮਾਹਰ ਸਾਬਰੀ]]||05.11.2021 || 130 || [[ਜੇਵੀਅਰ ਐਂਬਰੋਸੀ]]||13.02.2022 |230 |[[ਕੁਈਰ ਗੁਲਾਬੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਜੈਪੁਰ]] |24.05.2022 |330 | |01.09.2022 |- | 31 || [[ਜੋਸਫ਼ ਬੀਮ]]||06.11.2021 || 131 || [[ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ (ਅਦਾਕਾਰ)]]||14.02.2022 |231 |[[ਪਟਨਾ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |25.05.2022 |331 | |02.09.2022 |- | 32 || [[ਐਲਨ ਬ੍ਰੇਅ]]||07.11.2021 || 132 || [[ਐਲਿਸ ਲਿਟਲ]]||15.02.2022 |232 |[[ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਪ੍ਰਾਈਡ ਪਰੇਡ]] |26.05.2022 |332 | |03.09.2022 |- | 33 || [[ਜੌਨ ਬਟਲਰ (ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ)]]||08.11.2021 || 133 || [[ਜਿਮ ਫਾਲ]]||16.02.2022 |233 |[[ਔਰੇਂਜ ਸਿਟੀ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |27.05.2022 |333 | |04.09.2022 |- | 34 || [[ਮਰੀਅਮ ਗੁਰਬਾ]]||09.11.2021 || 134 || [[ਜੂਲੀਆ ਹੋਰਵਥ]]||17.02.2022 |234 |[[ਇਜ਼ਮੀਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |28.05.2022 |334 | |05.09.2022 |- | 35 || [[ਅਮੇਲੀਆ ਐਲਿਸ]]||10.11.2021 || 135 || [[ਜੈਕਸਨ ਬਰਡ (ਲੇਖਕ)]]||18.02.2022 |235 |[[ਨਾਈਟ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |29.05.2022 |335 | |06.09.2022 |- | 36 || [[ਸੁਨੀਤੀ ਨਾਮਜੋਸ਼ੀ]]||11.11.2021 || 136 || [[ਏਲੇ ਮਿਲਜ਼]]||19.02.2022 |236 |[[ਈਰਾਨ ਪ੍ਰਾਈਡ ਡੇ]] |30.05.2022 |336 | |07.09.2022 |- | 37 || [[ਡੈਨਾ ਗੋਲਡਬਰਗ]]||12.11.2021 || 137 || [[ਬ੍ਰੈਡ ਮੋਂਡੋ]]||20.02.2022 |237 |[[ਕੁਈਰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮੁੰਬਈ]] |31.05.2022 |337 | |08.09.2022 |- | 38 || [[ਲਇਰਾ ਮੈਕੀ]]||13.11.2021 || 138 || [[ਬ੍ਰੀ ਏਸਰਿਗ]]||21.02.2022 |238 |[[ਲੈਥਲ ਲੈਸਬੀਅਨ]] |01.06.2022 |338 | |09.09.2022 |- | 39 || [[ਬਿੰਦੂਮਾਧਵ ਖੀਰੇ]]||14.11.2021 || 139 || [[ਕਿਮੋਰਾ ਬਲੈਕ]]||22.02.2022 |239 |[[ਜ਼ਿੰਦੀਕ]] |02.06.2022 |339 | |10.09.2022 |- | 40 || [[ਓਨਿਰ]]||15.11.2021 || 140 || [[ਜੌਹਨ ਅਲਕੋਰਨ (ਗਾਇਕ)]]||23.02.2022 |240 |[[ਗੇਅ ਬੰਬੇ]] |03.06.2022 |340 | |11.09.2022 |- | 41 || [[ਕ੍ਰਿਸਟਿਨ ਬੇਕਰ]]||16.11.2021 || 141 || [[ਅੰਜੀਮਾਈਲ]]||24.02.2022 |241 |[[ਅਭਿਮਾਨੀ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |04.06.2022 | | | |- | 42 || [[ਰਿਤੂ ਡਾਲਮੀਆ]]||17.11.2021 || 142 || [[ਅਮੋਨ (ਪਹਿਲਵਾਨ)]]||25.02.2022 |242 |[[ਕੁਈਰ ਸਿਟੀ ਸਿਨੇਮਾ]] |05.06.2022 | | | |- | 43 || [[ਮੈਕਸਿਮ ਮਜ਼ੂਮਦਾਰ]]||18.11.2021 || 143 || [[ਡਿਰਕ ਬਾਚ]]||26.02.2022 |243 |[[ਕੁਈਰ ਚੇਨਈ ਕ੍ਰੋਨੀਕਲਜ਼]] |06.06.2022 | | | |- | 44 || [[ਵਸੁਧੇਂਦਰਾ]]||19.11.2021 || 144 || [[ਕਲਾਉਡੀਆ ਐਲਨ]]||27.02.2022 |244 |[[ਮੁਸਕੋਕਾ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |07.06.2022 | | | |- | 45 || [[ਡੇਵਿਡ ਡੇਨਸਨ]]||20.11.2021 || 145 || [[ਬੈਟੀਨਾ ਹੋਪ]]||28.02.2022 |245 |[[ਜੀਲੋਂਗ ਪ੍ਰਾਈਡ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |08.06.2022 | | | |- | 46 || [[ਜੇਕ ਐਟਲਸ]]||21.11.2021 || 146 || [[ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਬੁਰਲਾਕੋਵ]]||01.03.2022 |246 |[[ਟੋਰਾਂਟੋ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |09.06.2022 | | | |- | 47 || [[ਆਰਥਰ ਮਾਰੀਆਨੋ]]||22.11.2021 || 147 || [[ਮੈਨਫ੍ਰੇਡ ਸਾਲਜ਼ਗੇਬਰ]]||02.03.2022 |247 |[[ਏਸ਼ੀਅਨ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |10.06.2022 | | | |- | 48 || [[ਜੋਸ਼ ਕੈਵਾਲੋ]]||23.11.2021 || 148 || [[ਕਰਡਿਨ ਓਰਲਿਕ]]||03.03.2022 |248 |[[ਮਾਰਡੀ ਗ੍ਰਾਸ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |11.06.2022 | | | |- | 49 || [[ਰੇਨੀ ਫੋਰਥ]]||24.11.2021 || 149 || [[ਡੇਵਿਡ ਫਰਨੀਸ਼]]||04.03.2022 |249 |[[ਸ਼ੰਘਾਈ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |12.06.2022 | | | |- | 50 || [[ਕ੍ਰਿਸ ਬਰਲੇ]] ||25.11.2021 || 150 || [[ਜੇਮਸ ਬਰਗ]]||05.03.2022 |250 |[[ਗੇਜ਼ (ਫ਼ਿਲਮ ਉਤਸ਼ਵ)]] |13.06.2022 | | | |- | 51 || [[ਅਮੀਨੀ ਫੋਨੂਆ]]||26.11.2021 || 151 || [[ਲੀਜ਼ਾ ਗੋਰਨਿਕ]]||06.03.2022 |251 |[[ਇੰਡੀਗਨੇਸ਼ਨ]] |14.06.2022 | | | |- | 52 || [[ਐਲਿਸ ਆਸਟਨ]]||27.11.2021 || 152 || [[ਅਲਬਰੇਚਟ ਬੇਕਰ]]||07.03.2022 |252 |[[ਚੇਨਈ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |15.06.2022 | | | |- | 53 || [[ਲੀ ਪੀਅਰਟ]]||28.11.2021 || 153 || [[ਬਿਲੀ ਲਵ]]||08.03.2022 |253 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਵੇਲਜ਼]] |16.06.2022 | | | |- | 54 || [[ਮੈਟ ਲਲਾਨੋ]]||29.11.2021 || 154 || [[ਮਾਰਕ ਐਸ਼ਟਨ]]||09.03.2022 |254 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਇੰਡੀਆ]] |17.06.2022 | | | |- | 55 || [[ਰਿਆਨ ਬਟਲਰ]]||30.11.2021 || 155 || [[ਮੀਆ ਇਜ਼ਾਬੇਲਾ]]||10.03.2022 |255 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸ ਗਲੋਬਲ]] |18.06.2022 | | | |- | 56 || [[ਡਾਨਾ ਓਲਮਰਟ]]||01.12.2021 || 156 || [[ਮੋਰਟੀ ਡਾਇਮੰਡ]]||11.03.2022 |256 |[[ਪੈਰਿਸ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |19.06.2022 | | | |- | 57 || [[ਆਸੀ ਅਜ਼ਰ]]||02.12.2021 || 157 || [[ਸਕਿਨ ਡਾਇਮੰਡ]]||12.03.2022 |257 |[[ਬਰਲਿਨ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |20.06.2022 | | | |- | 58 || [[ਰਾਹੁਲ ਮਹਿਤਾ]]||03.12.2021 || 158 || [[ਜੀਆਨਾ ਫਾਈਨ]]||13.03.2022 |258 |[[ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਰ ਆਰਟਸ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |21.06.2022 | | | |- | 59 || [[ਇਵਾਂਕਾ ਦਾਸ]]||04.12.2021 || 159 || [[ਜੌਨੀ ਰੈਪਿਡ]]||14.03.2022 |259 |[[ਮਿਸ ਟੀ ਵਰਲਡ]] |22.06.2022 | | | |- | 60 || [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਕੌਫੀ]]||05.12.2021 || 160 || [[ਵੇਰਾ ਹੋਲਮੇ]]||15.03.2022 |260 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸ ਅਲਬਾਨੀਆ]] |23.06.2022 | | | |- | 61 || [[ਐਮਾ ਪੋਰਟਨਰ]]||06.12.2021 || 161 || [[ਸ਼ੈਲੀ ਕਿੰਗ]]||16.03.2022 |261 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਆਇਰਲੈਂਡ]] |24.06.2022 | | | |- | 62 || [[ਜੈਫਰੀ ਰਿਚਮੈਨ]]||07.12.2021 || 162 || [[ਰਹੋਨਾ ਕੈਮਰਨ]]||17.03.2022 |262 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਵਰਲਡ 2017]] |25.06.2022 | | | |- | 63 || [[ਮਨਿਲ ਸੂਰੀ]]||08.12.2021 || 163 || [[ਜੌਇਸ ਗ੍ਰਾਂਟ]]||18.03.2022 |263 |[[ਮੈਲਬੌਰਨ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |26.06.2022 | | | |- | 64 || [[ਗੌਤਮ ਰਾਘਵਨ]]||09.12.2021 || 164 || [[ਬੈਥਨੀ ਬਲੈਕ]]||19.03.2022 |264 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸ ਸਟਾਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ]] |27.06.2022 | | | |- | 65 || [[ਮਿਸ਼ੇਲ ਗੁਰੇਵਿਚ]]||10.12.2021 || 165 || [[ਇੰਡੀਆ ਸਮਰ]]||20.03.2022 |265 |[[ਹੈਮਬਰਗ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |28.06.2022 | | | |- | 66 || [[ਅਨੀਸ਼ ਸੇਠ]]||11.12.2021 || 166 || [[ਪੇਚੇ ਡੀ]]||21.03.2022 |266 |[[ਕੋਲੋਨ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |29.06.2022 | | | |- | 67 || [[ਡੀਨ ਅੱਤਾ]]||12.12.2021 || 167 || [[ਡੀਲੋਨ]]||22.03.2022 |267 |[[ਵੈਸਟ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |30.06.2022 | | | |- | 68 || [[ਫਰਜ਼ਾਨਾ ਡਾਕਟਰ]]||13.12.2021 || 168 || [[ਡੇਜ਼ੀ ਈਗਨ]]||23.03.2022 |268 |[[ਇਮੇਜ+ਨੇਸ਼ਨ]] |01.07.2022 | | | |- | 69 || [[ਕੌਸਰ ਮੁਹੰਮਦ]]||14.12.2021 || 169 || [[ਲੀਓ ਫੋਰਡ]]||24.03.2022 |269 |[[ਫਰੇਮਲਾਈਨ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |02.07.2022 | | | |- | 70 || [[ਕਾਜ਼ਿਮ ਅਲੀ]]||15.12.2021 || 170 || [[ਜੇਮਸ ਐਮਸਟਰ]]||25.03.2022 |270 |[[ਰੈਂਬੋ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |03.07.2022 | | | |- | 71 || [[ਜੂਡਿਥ ਫਰੈਂਕ]]||16.12.2021 || 171 || [[ਆਲੀਆ ਸ਼ੌਕਤ]]||26.03.2022 |271 |[[ਪਿੰਕ ਲਾਇਫ਼ ਕੁਈਰਫੈਸਟ]] |04.07.2022 | | | |- | 72 || [[ਮਾਰਗੀ ਐਡਮ]]||17.12.2021 || 172 || [[ਕ੍ਰਿਸਟਨ ਕਿਸ਼]]||27.03.2022 |272 |[[ਪ੍ਰਾਈਡ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |05.07.2022 | | | |- | 73 || [[ਸਿਧਾਰਥ ਗਰਗ]]||18.12.2021 || 173 || [[ਮਾਇਕ ਜਿਨ]]||28.03.2022 |273 |[[ਐਂਡਰਿਊ ਪੀਅਰਸ]] |06.07.2022 | | | |- | 74 || [[ਦਿਨੇਸ਼ ਭੁਗਰਾ]]||19.12.2021 || 174 || [[ਅਨੀਤਾ ਲੋ]]||29.03.2022 |274 |[[ਗੇਅਲਿਬ]] |07.07.2022 | | | |- | 75 || [[ਡਾਅਨ ਐਡਮਜ਼]]||20.12.2021 || 175 || [[ਤਾਨਿਆ ਕੰਪਾਸ]]||30.03.2022 |275 |[[ਫੈਮਲੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ]] |08.07.2022 | | | |- | 76 || [[ਅਗਸਤ ਐਮਸ]]||21.12.2021 || 176 || [[ਪੌਲ ਮੇਂਡੇਜ਼]]||31.03.2022 |276 |[[ਗੇਅ ਡਾਕਟਰਜ਼ ਆਇਰਲੈਂਡ]] |09.07.2022 | | | |- | 77 || [[ਡਾਇਨਾ ਐਸ਼]]||22.12.2021 || 177 || [[ਬੇਨ ਹੰਟੇ]]||01.04.2022 |277 |[[ਜੈਕੀ ਮਾਲਟਨ]] |10.07.2022 | | | |- | 78 || [[ਰੇਚਲ ਫਾਰਮਰ]]||23.12.2021 || 178 || [[ਮੋਬੀਨ ਅਜ਼ਹਰ]]||02.04.2022 |278 |[[ਹਿਲਡਾ ਮੈਥੇਸਨ]] |11.07.2022 | | | |- | 79 || [[ਨਿਸ਼ਾ ਗਨਾਤਰਾ]]||24.12.2021 || 179 || [[ਸਾਰਾਹ ਸਟੀਰਕ]]||03.04.2022 |279 |[[ਏਲਾ ਹੰਟ]] |12.07.2022 | | | |- | 80 || [[ਮਾਰਲੀਨ ਗੋਰਿਸ]]||25.12.2021 || 180 || [[ਜੁਲ ਮਾਰੋਹ]]||04.04.2022 |280 |[[ਲੀਹ ਹਾਰਵੇ]] |13.07.2022 | | | |- | 81 || [[ਡੀਆਨਾ ਅਰਬੇਨੀਨਾ]]||26.12.2021 || 181 || [[ਈਵਾਨ ਗ੍ਰੀਰ]]||05.04.2022 |281 |[[ਰੋਏ ਰੋਲੈਂਡ]] |14.07.2022 | | | |- | 82 || [[ਰਵੀਨਾ ਅਰੋੜਾ]]||27.12.2021 || 182 || [[ਰਿਆਨ ਹੋਲਮਜ਼]]||06.04.2022 |282 |[[ਰੌਸ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ]] |15.07.2022 | | | |- | 83 || [[ਹਿਤੇਨ ਨੂਨਵਾਲ]]||28.12.2021 || 183 || [[ਕਲੋਵਿਸ ਰਫਿਨ]]||07.04.2022 |283 |[[ਬਸੀਰਾ ਖਾਨ]] |16.07.2022 | | | |- | 84 || [[ਪ੍ਰਗਤੀ ਸਿੰਘ]]||29.12.2021 || 184 || [[ਟੌਮੀ ਨਟਰ]]||08.04.2022 |284 |[[ਅੰਜਾਰੀ]] |17.07.2022 | | | |- | 85 || [[ਰੋਹਿਤ ਖੋਸਲਾ]]||30.12.2021 || 185 || [[ਟੇਡ ਟਿਨਲਿੰਗ]]||09.04.2022 |285 |[[ਬਤ ਕੋਲ (ਸੰਸਥਾ)]] |18.07.2022 | | | |- | 86 || [[ਮਾਇਆ ਦ ਡਰੈਗ ਕੁਈਨ]]||31.12.2021 || 186 || [[ਜੂਲੀਅਨ ਬੇਕਰ]]||10.04.2022 |286 |[[ਹਵਰੁਤਾ (ਸੰਸਥਾ)]] |19.07.2022 | | | |- | 87 || [[ਮੇਗ ਕ੍ਰਿਸਚੀਅਨ]]||01.01.2022 || 187 || [[ਡੇਵਿਡ ਐਮਸ (ਅਦਾਕਾਰ)]]||11.04.2022 |287 |[[ਹਾਮਦ ਸਿੰਨੋ]] |20.07.2022 | | | |- | 88 || [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਗਿਲਬਰਟ]]||02.01.2022 || 188 || [[ਬਰਟ ਆਰਚਰ]]||12.04.2022 |288 |[[ਫਰੀਹਾ ਰੋਇਸਿਨ]] |21.07.2022 | | | |- | 89 || [[ਏਸਥਰ ਭਾਰਤੀ]]||03.01.2022 || 189 || [[ਫਿਨ ਅਰਗਸ]]||13.04.2022 |289 |[[ਜਿਲ ਐਂਡਰਿਊ]] |22.07.2022 | | | |- | 90 || [[ਦੀਪਕ ਭਾਰਗਵ]]||04.01.2022 || 190 || [[ਜੇਰੇਡ ਆਲਮਨ]]||14.04.2022 |290 |[[ਜੇਮਸ ਬੇਲੀ]] |23.07.2022 | | | |- | 91 || [[ਰੇ ਅਘਯਾਨ]]||05.01.2022 || 191 || [[ਡੈਨੀਅਲ ਕਾਰਟੀਅਰ]]||15.04.2022 |291 |[[ਐਨੀ ਗੁਗਲੀਆ]] |24.07.2022 | | | |- | 92 || [[ਐਡਮ ਆਲ]]||06.01.2022 || 192 || [[ਕੇਵਿਨ ਐਲੀਸਨ]]||16.04.2022 |292 |[[ਪੌਲ ਵਿਰਟਜ਼]] |25.07.2022 | | | |- | 93 || [[ਆਰਤੀ ਅਗਰਵਾਲ (ਵਿਗਿਆਨੀ)]]||07.01.2022 || 193 || [[ਡਿਕ ਕਲੇਅਰ]]||17.04.2022 |293 |[[ਜੈਸਿਕਾ ਪਲੱਟ]] |26.07.2022 |393 | | |- | 94 || [[ਭੂਪੇਨ ਖੱਖੜ]]||08.01.2022 || 194 || [[ਸੇਬ ਕਾਸਤਰੋ]]||18.04.2022 |294 |[[ਲੁਈ ਸੈਂਡ]] |27.07.2022 |394 | | |- | 95 || [[ਐਨੀ ਆਸ਼ੀਮ]]||09.01.2022 || 195 || [[ਹੈਂਕ ਚੇਨ]]||19.04.2022 |295 |[[ਐਂਡਰਿਆ ਯੀਅਰਵੁੱਡ]] |28.07.2022 |395 | | |- | 96 || [[ਨਿਕਿਤਾ ਡ੍ਰੈਗਨ]]||10.01.2022 || 196 || [[ਅਬਦੁ ਅਲੀ]]||20.04.2022 |296 |[[ਬੈਟੀ ਬੈਕਸਟਰ]] |29.07.2022 |396 | | |- | 97 || [[ਚੱਕੀ ਬਾਰਟੋਲੋ]]||11.01.2022 || 197 || [[ਸਲਵਾਡੋਰ ਕੈਲਵੋ]]||21.04.2022 |297 |[[ਟੇਡ ਨੌਰਥ]] |30.07.2022 |397 | | |- | 98 || [[ਜੈਕ ਬਾਰਨ]]||12.01.2022 || 198 || [[ਬਲੈਕ ਸਪਾਰਕ]]||22.04.2022 |298 |[[ਰਿਚਰਡ ਹਰਮਨ]] |31.07.2022 |398 | | |- | 99 || [[ਅਡੱਲਟ ਮੋਮ]]||13.01.2022 || 199 || [[ਮਾਰਕ ਬਲੇਨ]]||23.04.2022 |299 |[[ਜਨਾਇਆ ਖਾਨ]] |01.08.2022 |399 | | |- | 100 || [[ਕਾਰਲਾ ਐਂਤੋਨੇਲੀ]]||14.01.2022 || 200 || [[ਰਿਵਰ ਗਾਲੋ]]||24.04.2022 |300 |[[ਖਵਾਲ]] |02.08.2022 |400 | | |- |} sa7yy75ejnhqyrdfcq4k6oevp8zusvc 0 141497 610578 600422 2022-08-06T04:04:36Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | birth_date = {{birth date|1970|01|16}} | birth_place = [[ਏਡਮੋਨਟਨ]], [[ਅਲਬਰਟਾ]] | death_date = {{death date and age|2002|02|25|1970|01|16}} | death_place = [[ਟੋਰਾਂਟੋ]], [[ਓਂਟਾਰੀਓ]] | birth_name = ਕਲਿੰਟ ਡੇਵਿਡ ਮੋਰਿਲ | occupation = ਫ਼ਿਲਮ-ਮੇਕਰ | alma_mater = [[ਅਲਬਰਟਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] | years_active = 1999–2002 }} '''ਕਲਿੰਟ ਅਲਬਰਟਾ''' (16 ਜਨਵਰੀ, 1970 – 25 ਫਰਵਰੀ, 2002), ਜਿਸ ਨੂੰ '''ਕਲਿੰਟ ਮੋਰਿਲ''', '''ਕਲਿੰਟ ਟੌਰੇਂਜੌ''', '''ਕਲਿੰਟ ਸਟਾਰ''', ਅਤੇ '''ਜੂਲੇਸ ਕਰਾਟੇਚੈਂਪ''' ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸੀ।<ref>"A time to look forward: A new wave of aboriginal filmmakers is determined to leave portrayals of natives as victims where they feel they belong -- in the past". ''[[National Post]]'', June 18, 1999.</ref> == ਜੀਵਨ == ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਕਲਿੰਟ ਮੋਰਿਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਮੇਤੀ ਲੋਕ (ਕੈਨੇਡਾ)|ਮੈਟਿਸ]] ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਯੂਰੋ-ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਮਾਂ, ਬੈਟੀ ਮੋਰਿਲ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕੁਹਾੜੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਖੱਬੀ ਉਂਗਲ ਗੁਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।<ref name="tortured">"Filmmaker was 'very tortured'". ''[[The Globe and Mail]]'', May 4, 2002.</ref> ਉਸਨੇ [[ਅਲਬਰਟਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਮੂਲ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੂਲ ਵਿਅਕਤੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ।<ref name="tillson">{{Cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/incoming/filmmaker-was-very-tortured/article4134583/|title=Filmmaker was 'very tortured'|last=Tillson|first=Tamsen|date=4 May 2002|work=Globe and Mail|access-date=30 August 2016|page=F9}}</ref> ਉਹ ਐਡਮਿੰਟਨ ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਬੋਰਡ ਆਫ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਸਟੂਡੀਓ ਵਨ ਦੇ ਮੂਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਫ਼ਿਲਮ, ''ਲੋਸਟ ਸੋਂਗਸ'' ਬਣਾਈ।<ref name="tortured">"Filmmaker was 'very tortured'". ''[[The Globe and Mail]]'', May 4, 2002.</ref> ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫ਼ਿਲਮ ''ਡੀਪ ਇਨਸਾਈਡ ਕਲਿੰਟ ਸਟਾਰ'', ਨੂੰ [[ਮੇਤੀ ਲੋਕ (ਕੈਨੇਡਾ)|ਮੈਟਿਸ]] ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੇ ਕਈ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਇੰਟਰਵਿਊਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite journal|last=Mayer|first=Sophie|date=2008|title=This Bridge of Two Backs: Making the Two-Spirit Erotics of Community|journal=Studies in American Indian Literatures|volume=20|issue=1|page=10|doi=10.1353/ail.0.0005}}</ref> ਫ਼ਿਲਮ ਨੂੰ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕੈਥਰੀਨ ਅਸਾਲਜ਼ ਅਨੁਸਾਰ, ਫ਼ਿਲਮ ਲਈ ਅਲਬਰਟਾ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ "ਫਰਾਇਡ ਅਤੇ ਮੈਟਿਸ ਅਤੇ ਪੋਰਨੋਗ੍ਰਾਫੀ" ਸਨ। ਉਹ ''ਡੀਪ ਇਨਸਾਈਡ'' ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ "ਪਛਾਣ ਦੁਆਰਾ ਮੂਲ ਲਿੰਗਕਤਾ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ, ਜਾਂ ਨੇੜਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪਛਾਣ, ਜਾਂ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਸਵੈ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਦੁਆਰਾ ਨੇੜਤਾ"।<ref name="tillson">{{Cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/incoming/filmmaker-was-very-tortured/article4134583/|title=Filmmaker was 'very tortured'|last=Tillson|first=Tamsen|date=4 May 2002|work=Globe and Mail|access-date=30 August 2016|page=F9}}</ref> ਅਲਬਰਟਾ, ਜਿਸਨੇ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੋਰਨ ਕਲਾਕਾਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਬੋਰਡ ਨਾਲ ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ''ਡੀਪ ਇਨਸਾਈਡ'' ਤੋਂ ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਚੁੱਪ ਕੱਟਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।<ref name="tortured">"Filmmaker was 'very tortured'". ''[[The Globe and Mail]]'', May 4, 2002.</ref> ਫ਼ਿਲਮ ਨੂੰ 2000 ਵਿੱਚ ਸਨਡੈਂਸ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਮਿਲੀ ਅਤੇ 15ਵੇਂ ਜੇਮਿਨੀ ਅਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਡੋਨਾਲਡ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ।<ref>"Prime time night for Canada". ''[[The Province]]'', October 31, 2000.</ref> ਜਦੋਂ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸਿਲਵਾ ਬਾਸਮਾਜੀਅਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਅਲਬਰਟਾ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਫਸਟ ਨੇਸ਼ਨ ਡਾਂਸ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸੀ।<ref name="tortured" /> 25 ਫਰਵਰੀ, 2002 ਨੂੰ, ਅਲਬਰਟਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਅੰਤਿਮ ਫਿਲਮ ''ਮਿਸ 501: ਏ ਪੋਰਟਰੇਟ ਆਫ ਲੱਕ'' ਦੇ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ <ref name="tortured">"Filmmaker was 'very tortured'". ''[[The Globe and Mail]]'', May 4, 2002.</ref> ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ, ਪ੍ਰਿੰਸ ਐਡਵਰਡ ਵਾਇਡਕਟ ਤੋਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰ ਲਈ। == ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ == * ਲੋਸਟ ਸੋਂਗਸ, 1999 * ''ਮਾਈ ਕਜ਼ਨ ਅਲਬਰਟ: ਪੋਰਟਰੇਟ ਇਨ ਸ਼ੇਡਜ਼ ਆਫ਼ ਬਲੈਕ'', 1999 * ''ਡੀਪ ਇਨਸਾਈਡ ਕਲਿੰਟ ਸਟਾਰ'', 1999 * ''ਮਿਸ 501: ਏ ਪੋਰਟਰੇਟ ਆਫ਼ ਲਕ'', 2002 == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2002]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1970]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਨਿਰਮਾਤਾ]] 1reo3w4pua6jtagbfk1ab57doep9p7z 0 141545 610580 602459 2022-08-06T04:09:35Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer <!--For more information, see [[:Template:Infobox Writer/doc]].--> | name = ਸੋਮਨ ਚੈਨਾਨੀ | honorific_prefix = | honorific_suffix = | image = Soman Chainani 2018.jpg | image_size = | alt = | caption = ਚੈਨਾਨੀ 2018 ਟੈਕਸਸ ਬੁੱਕ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੌਰਾਨ | native_name = | native_name_lang = | pseudonym = | birth_name = | birth_date = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} --> | birth_place = | death_date = <!-- {{death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --> | death_place = | resting_place = | occupation = ਲੇਖਕ, ਫ਼ਿਲਮਮੇਕਰ | language = | nationality = ਅਮਰੀਕੀ | ethnicity = | citizenship = | education = | alma_mater = [[ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] | period = | genre = <!-- or: | genres = --> ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ, ਫੈਂਟੇਸੀ | subject = <!-- or: | subjects = --> | movement = | notableworks = <!-- or: | notablework = --> ''ਦ ਸਕੂਲ ਫਾਰ ਗੁੱਡ ਐਂਡ ਈਵਲ'' ਸੀਰੀਜ਼ | spouse = <!-- or: | spouses = --> | partner = <!-- or: | partners = --> | children = | relatives = | awards = | signature = | signature_alt = | years_active = | module = | website = {{url|somanchainani.com}} | portaldisp = <!-- "on", "yes", "true", etc; or omit --> }} '''ਸੋਮਨ ਚੈਨਾਨੀ''' ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਲੜੀ 'ਦ ਸਕੂਲ ਫਾਰ ਗੁੱਡ ਐਂਡ ਏਵਿਲ' ਲਿਖਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।''<ref>{{Cite web|url=http://www.miamiherald.com/2013/06/04/3433035/soman-chainani-hits-jackpot-with.html|title=Soman Chainani hits jackpot with novel 'School for Good and Evil'|publisher=Miami Herald|access-date=April 7, 2014}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.thenational.ae/arts-culture/film/the-characters-drive-your-story|title='The characters drive your story'|last=Metallidis|first=Effie-Michelle|date=October 16, 2008|publisher=The National|access-date=April 7, 2014}}</ref>'' ਸੋਮਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ, ''ਦ ਸਕੂਲ ਫਾਰ ਗੁੱਡ ਐਂਡ ਈਵਿਲ'', ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਦੀ ਬੈਸਟਸੇਲਰ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, 3 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਾਪੀਆਂ ਵੇਚੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, 6 ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਵਿੱਚ 30 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਪਾਲ ਫੀਗ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ|ਨੈੱਟਫਲਿਕਸ]] 'ਤੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਅਧਾਰਿਤ ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ ਹੋਵੇਗੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/paul-feig-direct-school-good-evil-adaptation-netflix-1296168|title=Paul Feig to Direct 'School for Good and Evil' Adaptation for Netflix|date=May 28, 2020|website=The Hollywood Reporter|language=en|access-date=June 1, 2020}}</ref> ਸਕੂਲ ਫਾਰ ਗੁੱਡ ਐਂਡ ਈਵਿਲ ਸੀਰੀਜ਼ ਵਿਚ ਉਸਦੀਆਂ ਹੋਰ ਪੰਜ ਕਿਤਾਬਾਂ - ''ਏ ਵਰਲਡ ਵਿਦਾਊਟ ਪ੍ਰਿੰਸੇਜ਼'', ''ਦ ਲਾਸਟ ਏਵਰ ਆਫਟਰ'', ''ਕਵੈਸਟਸ ਫਾਰ ਗਲੋਰੀ'', ''ਏ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਆਫ ਟਾਈਮ'' ਅਤੇ ''ਵਨ ਟਰੂ ਕਿੰਗ'' - ਸਾਰੀਆਂ ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਦੀ ਬੈਸਟਸੇਲਰ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਅੱਜ ਤੱਕ, ਲੜੀ ਦੀਆਂ ਇਹ ਛੇ ਕਿਤਾਬਾਂ 35 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਿੰਟ ਅਤੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਦੀ ਬੈਸਟਸੇਲਰ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://schoolforgoodandevil.com/|title=School for Good and Evil|language=en-US|access-date=April 22, 2019}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਚੈਨਾਨੀ ਕੀ ਬਿਸਕੇਨ, ਫਲੋਰੀਡਾ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://harvardmagazine.com/2013/05/princess-not-so-charming|title=Soman Chainani's new fantasy-adventure novel is a fairy tale for today's world|last=Hodara|first=Susan|date=2013|website=[[Harvard Magazine]]}}</ref> ਉਸਨੇ [[ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ 2001 ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। 2003 ਤੱਕ ਉਹ [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।<ref>{{Cite book|url=https://muse.jhu.edu/article/46248|title=Marvels & Tales|publisher=Project MUSE|year=2003|volume=17|pages=294–296|doi=10.1353/mat.2003.0024|issue=2|authors=Contributors}}</ref> ਉਹ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸੀਨੀਅਰ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਗੇਅ ਵਜੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://tim.blog/2018/06/21/the-tim-ferriss-show-transcripts-soman-chainani/|title=The Tim Ferriss Show Transcripts: Soman Chainani (#220)|last=<!--Not stated-->|date=2018-06-21|website=The Tim Ferriss Show|access-date=2021-05-17}}</ref> ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ [[ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਐਮ.ਐਫ.ਏ. ਫ਼ਿਲਮ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। == ਬਿਬਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ == === ''ਦ ਸਕੂਲ ਫਾਰ ਗੁੱਡ ਐਂਡ ਏਵਿਲ'' === ''ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਲ'' * ''ਦ ਸਕੂਲ ਫਾਰ ਗੁੱਡ ਐਂਡ ਏਵਿਲ'' (2013) <ref>{{Cite book|title=The School for Good and Evil|last=Chainani|first=Soman|publisher=Harper|year=2013|isbn=9780062104892|location=New York}}</ref> * ''ਏ ਵਰਲਡ ਵਿਦਾਊਟ ਪ੍ਰਿੰਸੇਜ਼'' (2014) <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/isbn_9780062104922|title=The School for Good and Evil 2: A World Without Princes|last=Chainani|first=Soman|publisher=Harper|year=2014|isbn=9780062104922|url-access=registration}}</ref> * ''ਦ ਲਾਸਟ ਏਵਰ ਆਫਟਰ'' (2015) <ref>{{Cite book|title=The School for Good and Evil 3: The Last Ever After|last=Chainani|first=Soman|publisher=Harper|year=2015|isbn=9780062104960}}</ref> ** ''ਦ ਏਵਰ ਨੇਵਰ ਹੈਂਡਬੁੱਕ'' (ਸਾਥੀ) (2016) <ref>{{Cite book|title=The School for Good and Evil: The Ever Never Handbook|last=Chainani|first=Soman|publisher=Harper|year=2018|isbn=9780062423061}}</ref> ''ਦ ਕੈਮਲੋਟ ਈਅਰ'' * ਕੁਏਸਟ ਫਾਰ ਗਲੋਰੀ (2017) <ref>{{Cite book|title=The School for Good and Evil: Quests for Glory|last=Chainani|first=Soman|publisher=Harper|year=2018|isbn=9780008224479}}</ref> * ''ਏ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਆਫ ਟਾਈਮ'' (2019 '')'' <ref>{{Cite book|title=The School for Good and Evil: A Crystal of Time|last=Chainani|first=Soman|publisher=Harper|year=2019|isbn=9780062695178}}</ref> * ਵਨ ਟਰੂ ਕਿੰਗ (2020) === ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ === * ''ਫਲਾਇੰਗ ਲੈਸਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ'' ਵਿੱਚ "ਫਲਾਇੰਗ ਲੈਸਨ", ਏਲੇਨ ਓਹ (2017) ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ * "ਗਵੇਨ ਐਂਡ ਆਰਟ ਐਂਡ ਲੈਂਸ" ਵਿੱਚ ''ਬੀਕਾਜ ਯੂ ਲਵ ਟੂ ਹੇਟ ਮੀ: 13 ਟੇਲਜ਼ ਆਫ਼ ਵਿਲੇਨੀ'', ਅਮੇਰੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ (2017) === ਹੋਰ ਸਿਰਲੇਖ === * ''ਬੀਸਟਸ ਐਂਡ ਬਿਊਟੀ: ਡੇਜਰਸ ਟੇਲਜ'' (2021) <ref>{{Cite web|url=https://evernever.com/the-library/books/beasts-and-beauty/|title=Beasts and Beauty|website=EverNever World|language=en-US|access-date=2021-09-23}}</ref> == ਅਵਾਰਡ == '''''ਦ ਸਕੂਲ ਫਾਰ ਗੁੱਡ ਐਂਡ ਏਵਿਲ''''' * ''ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਬੈਸਟਸੇਲਰ'' <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/best-sellers-books/2013-06-02/childrens-middle-grade/list.html|title=Best Sellers – The New York Times|work=The New York Times|access-date=December 11, 2015}}</ref> * ''ਏ.ਬੀ.ਏ. ਇੰਡੀ ਸੂਚੀ ਬੈਸਟਸੇਲਰ'' <ref>{{Cite web|url=http://www.bookweb.org/national-indie-bestsellers_childrens-interest/2013-05-23%252000%253A00%253A00|title=National Indie Bestsellers – Children's Interest {{!}} American Booksellers Association|website=www.bookweb.org|access-date=December 11, 2015}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.bookweb.org/national-indie-bestsellers_childrens-interest/2013-08-22%252000%253A00%253A00|title=National Indie Bestsellers – Children's Interest {{!}} American Booksellers Association|website=www.bookweb.org|access-date=December 11, 2015}}</ref> * ''5-12 ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਗਲਪ ਲਈ ਵਾਟਰਸਟੋਨ ਦਾ ਚਿਲਡਰਨ ਬੁੱਕ ਇਨਾਮ (2014,'' ''ਦ ਸਕੂਲ ਫਾਰ ਗੁੱਡ ਐਂਡ ਈਵਿਲ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ) <ref>{{Cite web|url=http://www.express.co.uk/news/showbiz/459728/Chris-O-Dowd-s-wife-and-actress-Emerald-Fennell-up-for-Children-s-Book-Prize|title=Chris O'Dowd's wife and actress Emerald Fennell up for Children's Book Prize|date=February 14, 2014|publisher=Express|access-date=April 7, 2014}}</ref>'' * ''ਬਾਰਨਸ ਐਂਡ ਨੋਬਲ 2013 ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਿਤਾਬ'' * ''2013 ਦੀ ਏ ਬੁੱਕਸ-ਏ-ਮਿਲੀਅਨ ਸਰਵੋਤਮ ਕਿਤਾਬ'' * ''ਮਨੋਰੰਜਨ ਸਪਤਾਹਿਕ ਪੌਪਵਾਚ ਪਿਕ'' * ''ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਸੰਦ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੀ ਚੋਣ'' * ''ਗੁੱਡਰੇਡਸ ਚੁਆਇਸ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲਿਸਟ (ਬੈਸਟ ਚਿਲਡਰਨ ਬੁੱਕ)'' <ref>{{Cite web|url=https://www.goodreads.com/choiceawards/best-childrens-books-2013|title=Best Middle Grade & Children's 2013 – Goodreads Choice Awards|website=Goodreads|access-date=December 11, 2015}}</ref> * ''ਇੰਡੀ ਨੈਕਸਟ ਪਿਕ'' '''''ਏ ਵਰਲਡ ਵਿਦਾਊਟ ਪ੍ਰਿੰਸੇਜ਼''''' * ''ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਬੈਸਟਸੇਲਰ'' <ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/best-sellers-books/2014-04-28/childrens-middle-grade/list.html|title=Best Sellers – The New York Times|website=www.nytimes.com|access-date=December 11, 2015}}</ref> * ''ABA ਇੰਡੀ ਸੂਚੀ ਬੈਸਟਸੇਲਰ'' * ''ਗੁੱਡਰੇਡਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਫਾਈਨਲਿਸਟ (ਬੈਸਟ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ)'' <ref>{{Cite web|url=https://www.goodreads.com/choiceawards/best-childrens-books-2014|title=Best Middle Grade & Children's 2014 – Goodreads Choice Awards|website=Goodreads|access-date=December 11, 2015}}</ref> '''''ਦ ਲਾਸਟ ਏਵਰ ਆਫਟਰ''''' * ''ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਬੈਸਟਸੇਲਰ'' <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/best-sellers-books/2015-08-09/series-books/list.html|title=Best Sellers – The New York Times|work=The New York Times|access-date=December 11, 2015}}</ref> * ''ਏਬੀਏ ਇੰਡੀ ਸੂਚੀ ਬੈਸਟਸੇਲਰ'' <ref>{{Cite web|url=http://www.bookweb.org/august-20-2015|title=August 20, 2015 {{!}} American Booksellers Association|website=www.bookweb.org|access-date=December 11, 2015|archive-date=ਦਸੰਬਰ 22, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151222091455/http://www.bookweb.org/august-20-2015|dead-url=yes}}</ref> * ''2015 ਦੀ ਇੱਕ ਬਾਰਨਜ਼ ਐਂਡ ਨੋਬਲ ਸਰਵੋਤਮ ਕਿਤਾਬ'' * ''ਗੁੱਡਰੇਡਸ ਚੁਆਇਸ ਰਨਰ-ਅੱਪ (ਬੈਸਟ ਚਿਲਡਰਨ ਬੁੱਕ)'' <ref>{{Cite web|url=https://www.goodreads.com/choiceawards/best-childrens-books-2015|title=Best Middle Grade & Children's 2015 – Goodreads Choice Awards|website=Goodreads|access-date=December 11, 2015}}</ref> == ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ == * 2006: ''ਡੇਵੀ ਐਂਡ ਸਟੂ'' (ਛੋਟਾ) * 2007: ''ਕਾਲੀ ਮਾਂ'' (ਛੋਟਾ), ''ਲੜਕਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 6'' == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://somanchainani.com/ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] * {{IMDB name|2287777}} * ''ਹਾਰਵਰਡ ਮੈਗਜ਼ੀਨ'' 'ਤੇ [http://harvardmagazine.com/2013/05/princess-not-so-charming ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਇੰਨੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਨਹੀਂ] ਹੈ * {{Isfdb name|187744}} * Soman Chainani [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1979]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਨਿਰਮਾਤਾ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਵਲਕਾਰ]] e5dw3bptta30btz8t2zkn1vxr4tb94d 0 141568 610581 600667 2022-08-06T04:11:22Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=ਟ੍ਰੇਵਰ ਬੈਂਥਮ|image=|imagesize=|caption=|birth_name=|birth_date={{birth date and age|1943|10|11|df=y}}|birth_place=[[ਇੰਗਲੈਂਡ]]|death_date=|death_place=|occupation=ਸਕ੍ਰੀਨ ਲੇਖਕ, ਸਟੇਜ-ਪ੍ਰਬੰਧਕ|years_active=|partner=ਨੀਗਲ ਹੋਅਥ੍ਰੋਨ<br /><small>(1979–2001; ਹੋਅਥ੍ਰੋਨ ਦੀ ਮੌਤ)</small>}} [[Category:Articles with hCards]] '''ਟ੍ਰੇਵਰ ਬੈਂਥਮ''' (ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 1943) ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਬਕਾ ਸਟੇਜ ਮੈਨੇਜਰ ਅਤੇ [[ਸਕ੍ਰੀਨਲੇਖਕ|ਪਟਕਥਾ ਲੇਖਕ]] ਹੈ। ਉਹ ''ਏ ਮੰਥ ਬਾਏ ਦ ਲੇਕ'' (1995 ਵਿੱਚ ਫ਼ਿਲਮਾਈ ਗਈ) <ref name="Holden">{{Cite news|url=http://movies.nytimes.com/movie/review?res=990CE7D8173CF931A1575AC0A963958260|title=''A Month By the Lake'' (1995) film review; Romance in the Sun, Foiled and Then Unfoiled|last=Holden|first=Stephen|date=22 September 1995|work=[[The New York Times]]|access-date=24 November 2012}}</ref> ਅਤੇ ''ਦ ਕਲੈਂਡਸਟਾਈਨ ਮੈਰਿਜ'' (1998 ਵਿੱਚ) ਸਮੇਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪਟਕਥਾ ਲੇਖਕ ਹੈ। 22 ਸਾਲਾਂ ਲਈ, ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਭਿਨੇਤਾ ਸਰ ਨਿਗੇਲ ਹਾਥੌਰਨ ਦਾ ਸਾਥੀ ਸੀ। ਉਹ 1968 ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਬੈਂਥਮ ਰਾਇਲ ਕੋਰਟ ਥੀਏਟਰ ਦਾ ਮੰਚ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। 1979 ਤੋਂ 2001 ਵਿੱਚ ਹਾਥੋਰਨ ਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ, ਉਹ ਬਾਲਡੌਕ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰੈਡਵੈਲ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਥੰਡਰਿਜ ਵਿਖੇ, ਹਰਟਫੋਰਡਸ਼ਾਇਰ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਲੈਚਵਰਥ, ਹਰਟਸ ਹਾਸਪਾਈਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਥਾਨਕ ਚੈਰਿਟੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਗਾਰਡਨ ਹਾਊਸ ਹੋਸਪਾਈਸ ਲਈ ਫੰਡ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬਣ ਗਏ।<ref name="Payne">{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1366379/Sir-Nigel-Hawthorne-dies-of-heart-attack-aged-72.html|title=Sir Nigel Hawthorne dies of heart attack aged 72|last=Payne|first=Stewart|date=27 December 2001|work=[[The Daily Telegraph]]|access-date=24 November 2012}}</ref> ਬੈਂਥਮ ਨੂੰ 1997 ਵਿੱਚ ਮਾਸਕੂਲਰ ਡਿਸਟ੍ਰੋਫੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.irishexaminer.com/lifestyle/arid-30037056.html|title=Nigel Hawthorne changed will to protect partner's rights|last=Sun|last2=Jan|first2=20|date=2002-01-20|website=Irish Examiner|language=en|access-date=2022-03-01|last3=2002 - 14:29}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{IMDB name|0072746}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1943]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਲੇਖਕ]] jv3pkop2j2wfsuinlqzbyig871v24fj 0 141578 610582 600708 2022-08-06T04:14:30Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਪੀ. ਜੇ. ਕਾਸਟੇਲਨੇਟਾ | image = <!-- just the filename, without the File: or Image: prefix or enclosing [[brackets]] --> | alt = | caption = | birth_name = ਪੌਲ ਜੋਸ਼ਫ਼ ਕਾਸਟੇਲਨੇਟਾ | birth_date = 1960 | birth_place = ਲਿਨਬਰੂਕ, [[ਨਿਊਯਾਰਕ]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} or {{Death-date and age|Month DD, YYYY|Month DD, YYYY}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = [[ਅਮਰੀਕੀ]] | other_names = | occupation = ਫ਼ਿਲਮ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਸਕ੍ਰੀਨ-ਲੇਖਕ | known_for = ''ਟੂਗੇਦਰ ਅਲੋਨ'' (ਫ਼ਿਲਮ), ''ਰਿਲੈਕਸ...ਇਟਸ ਜਸਟ ਸੈਕਸ'' }} '''ਪੌਲ ਜੋਸਫ਼ (ਪੀ.ਜੇ.) ਕਾਸਟੇਲਨੇਟਾ''' (ਜਨਮ 1960) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ,<ref name="latimes">[http://articles.latimes.com/1998/apr/21/business/fi-41304 "In the Write Place"]. ''[[Los Angeles Times]]'', April 21, 1998.</ref> ਜਿਸਨੇ ''ਟੂਗੈਦਰ ਅਲੋਨ'' ਅਤੇ ''ਰਿਲੈਕਸ..ਇਟਸ ਜਸਟ ਸੈਕਸ'' ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ।<ref name="indiewire">[http://www.indiewire.com/article/p.j._castellaneta_says_relax._._._its_just_sex "P.J. Castellaneta Says, "Relax. . . It's Just Sex""]. ''[[Indiewire]]'', March 8, 1999.</ref> ਕਾਸਟਲਾਨੇਟਾ ਦਾ ਜਨਮ ਲਿਨਬਰੂਕ, ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref name="latimes">[http://articles.latimes.com/1998/apr/21/business/fi-41304 "In the Write Place"]. ''[[Los Angeles Times]]'', April 21, 1998.</ref> ਉਹ [[ਵਾਰਨਰ ਬ੍ਰਦਰਜ਼]] ਲਈ ਕਹਾਣੀ ਸੁਪਰਵਾਈਜ਼ਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ''ਰਿਲੈਕਸ..ਇਟਸ ਜਸਟ ਸੈਕਸ'' ਬਣਾਈ ਸੀ।<ref name="latimes" /> ਕਾਸਟੇਲਾਨੇਟਾ ਨੇ 1986 ਵਿੱਚ ਛੋਟੀ ਫ਼ਿਲਮ ਵਟ'ਸ ਏ ਨਾਇਸ ਕਿਡ ਲਾਇਕ ਯੂ''...'' ਬਣਾਈ। ਉਸਦੀ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ, ''ਟੂਗੇਦਰ ਅਲੋਨ'', ਨੇ 42ਵੇਂ ਬਰਲਿਨ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਟੈਡੀ ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕਨਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਆਰਟ ਸਿਨੇਮਾਸ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਿਆ<ref>[https://www.nytimes.com/1992/02/25/movies/grand-canyon-wins-the-first-prize-at-berlin-festival.html 'Grand Canyon' Wins The First Prize At Berlin Festival]. ''[[The New York Times]]'', February 25, 1992.</ref> ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਲੈਸਬੀਅਨ ਐਂਡ ਗੇਅ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਔਡੀਅੰਸ ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਟੋਰੀਨੋ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਲੈਸਬੀਅਨ ਅਤੇ ਗੇਅ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ ਅਵਾਰਡ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤਾ। 1992 ਵਿੱਚ [[ਸ਼ਿਕਾਗੋ]] ਵਿੱਚ ਅਪਸਟਾਰਟ ਥੀਏਟਰ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਇੱਕ ਪੜਾਅ ਦਾ ਰੂਪਾਂਤਰ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="chicagoreader">[http://www.chicagoreader.com/chicago/together-alone/Content?oid=880071 "Together Alone"]. ''[[Chicago Reader]]'', July 9, 1992.</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{IMDB name|0144660}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1960]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] 3552txyofeq85m9enouoxeq3fgun05m 2 141593 610587 610493 2022-08-06T04:27:44Z Manjit Singh 12163 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |- ! colspan=3| 1^st round: 01.05.2022– |- ! No. !! Article !! Date |- | 1 || [[ਇੰਦਰ]] || 01-05-2022 |- | 2 || [[ਸਹਦੇਵ]] || 02-05-2022 |- | 3 || [[ਅਸ਼ਵਿਨੀ ਕੁਮਾਰ]] || 03-05-2022 |- | 4 || [[ਸ਼ਿਸ਼ੂਪਾਲ]] || 04-05-2022 |- | 5 || [[ਦੁਸ਼ਾਸਨ]] || 05-05-2022 |- | 6 || [[ਅਸ਼ਵਥਾਮਾ]] || 06-05-2022 |- | 7 || [[ਵਿਰਾਟ]] || 7-05-2022 |- | 8 || [[ਕਸ਼ਯਪ]] || 8-05-2022 |- | 9 || [[ਵਿਦੁਰ]] || 9-05-2022 |- | 10 || [[ਵਿਕਰਨ]] || 10-05-2022 |- | 11 || [[ਸੰਜਯ]] || 11-05-2022 |- | 12 || [[ਬਕਾਸੁਰ]] || 12-05-2022 |- | 13 || [[ਉਗ੍ਰਸੇਨ]] || 13-05-2022 |- | 14 || [[ਦੁਸ਼ਯੰਤ]] || 14-05-2022 |- | 15 || [[ਮੇਨਕਾ]] || 15-05-2022 |- | 16 || [[ਵਿਚਿਤਰਵੀਰਯ]] || 16-05-2022 |- | 17 || [[ਹਿਡਿੰਬ]] || 17-05-2022 |- | 18 || [[ਪ੍ਰਤੀਪ]] || 18-05-2022 |- | 19 || [[ਯਯਾਤੀ]] || 19-05-2022 |- | 20 || [[ਰੁਕਮੀ]] || 20-05-2022 |- | 21 || [[ਸੰਵਰਣ]] || 21-05-2022 |- | 22 || [[ਰੰਭਾ (ਅਪਸਰਾ)]] || 22-05-2022 |- | 23 || [[ਰਾਜਾ ਪੁਰੂ]] || 23-05-2022 |- | 24 || [[ਵੇਨਾ (ਹਿੰਦੂ ਰਾਜਾ)]] || 24-05-2022 |- | 25 || [[ਭਗਦੱਤ]] || 25-05-2022 |- | 26 || [[ਨਰਕਾਸੁਰ]] || 26-05-2022 |- | 27 || [[ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼]] || 27-05-2022 |- | 28 || [[ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼ਪ]] || 28-05-2022 |- | 29 || [[ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ]] || 29-05-2022 |- | 30 || [[ਅੰਧਕਾਸੁਰ]] || 30-05-2022 |- | 31 || [[ਅਸੁਰ]] || 31-05-2022 |- | 32 || [[ਵਜਰਯਾਨ]] || 1-0-2022 |- | 33 || [[ਕਸ਼ੀਰ ਸਾਗਰ]] || 2-06-2022 |- | 34 || [[ਸ਼ੇਸ਼]] || 3-06-2022, |- | 35 || [[ਵਾਸੁਕੀ]] || 4-06-2022 |- | 36 || [[ਮੈਡਸਟੋਨ (ਲੋਕਧਾਰਾ)]] || 5-06-2022 |- | 37 || [[ਕਾਲੀਆ]] || 06-06-2022 |- | 38 || [[ਕੁਰਮ]] || 7-06-2022 |- | 39 || [[ਵਾਮਨ]] || 8-06-2022 |- | 40 || [[ਪਿੱਤਰ]] || 9-06-2022 |- | 41 || [[ਰਘੂ]] || 10-06-2022 |- | 42 || [[ਅਤਰੀ]] || 11-06-2022 |- | 43 || [[ਗੌਤਮ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ]] || 12-06-2022 |- | 44 ||[[ਜਮਦਗਨੀ]] || 13-06-2022 |- | 45 || [[ਨਰ-ਨਾਰਾਇਣ]] || 14-06-2022 |- | 46 || [[ਸ਼ੁਕਰਚਾਰੀਆ]] || 15-06-2022 |- | 47 || [[ਭ੍ਰਿਗੁ]] || 16-06-2022 |- | 48 || [[ਸ਼ਕਤੀ (ਰਿਸ਼ੀ)]] || 17-06-2022 |- | 49 || [[ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ]] || 18-06-2022 |- | 50 || [[ਦਕਸ਼]] || 19-6-2022 |- | 51 || [[ਆਦਿਤਿਆ]] || 20-6-2022 |- | 52 || [[ਮਤਸਯ ਪੁਰਾਣ]] || 21-6-2022 |- | 53 || [[ਤਮਸ (ਦਰਸ਼ਨ)]] || 22-6-2022 |- | 54 || [[ਕੇਦਾਰਨਾਥ]] || 23-6-2022 |- | 55 || [[ਚਾਰ ਧਾਮ]] || 24-06-2022 |- | 56 || [[ਜੁਮਾ ਨਮਾਜ਼]] || 25-06-2022 |- | 57 || [[ਰਾਮਾਨਾਥਸਵਾਮੀ ਮੰਦਰ]] || 26-06-2022 |- | 58 || [[ਦਵਾਰਕਾਧੀਸ਼ ਮੰਦਰ]] || 27-06-2022 |- | 59 || [[ਸ਼੍ਰੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨਰਸਿਮਹਾ ਮੰਦਰ]] || 28-06-2022 |- | 60 || [[ਮਰੀਚੀ]] || 29-06-2022 |- | 61 || [[ਯੱਗ]] || 30-06-2022 |- | 62 || [[ਰਸਮ]] || 01-07-2022 |- | 63 || [[ਮਥੁਰਾ]] || 02-07-2022 |- | 64 || [[ਧਨੁਸ਼ਕੋਡੀ]] || 03-07-2022 |- | 65 || [[ਅਸ਼ੋਕ ਵਾਟਿਕਾ]] || 04-07-2022 |- | 66 || [[ਕਾਲਿੰਗਾ (ਮਹਾਭਾਰਤ)]] || 05-07-2022 |- | 67 || [[ਰਾਜਗੀਰ]] || 06-07-2022 |- | 68 || [[ਕੰਸ]] || 07-07-2022 |- | 69 || [[ਗੋਕੁਲ]] || 08-07-2022 |- | 70 || [[ਗੋਵਰਧਨ]] || 09-07-2022 |- | 71 || [[ਗੋਵਰਧਨ ਪਰਬਤ]] || 10-07-2022 |- | 72 || [[ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ]] || 11-07-2022 |- | 73 || [[ਯਮੁਨੋਤਰੀ]] || 12-07-2022 |- | 74 || [[ਯਮੁਨਾ (ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ)]] || 13-07-2022 |- | 75 || [[ਮੁਚਲਿੰਦਾ]] || 14-07-2022 |- | 76 || [[ਅਵਤਾਰ]] || 15-07-2022 |- | 77 || [[ਜੈਨ ਮੰਦਰ]] || 16-07-2022 |- | 78 || [[ਭਗੀਰਥ]] || 17-07-2022 |- | 79 || [[ਸਗਰ (ਰਾਜਾ)]] || 18-07-2022 |- | 80 || [[ਸ਼ਿਵਨਾਥ ਨਦੀ]] || 19-07-2022 |- | 81 || [[ਮੰਦਾਕਿਨੀ ਨਦੀ]] || 20-07-2022 |- | 82 || [[ਤੁੰਗਨਾਥ]] || 21-07-2022 |- | 83 || [[ਰਘੁਨਾਥ ਰਾਓ]] || 22-07-2022 |- | 84 || [[ਆਨੰਦੀਬਾਈ]] || 23-07-2022 |- | 85 || [[ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਬਹਾਦੁਰ I (ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਰਾਓ)]] || 24-07-2022 |- | 86 || [[ਮਲਹਾਰ ਰਾਓ ਹੋਲਕਰ]] || 25-07-2022 |- | 87 || [[ਬਾਲਾਜੀ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ]] || 26-07-2022 |- | 88 || [[ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਾਹੂ]] || 27-07-2022 |- | 89 || [[ਜੈ ਸਿੰਘ I]] || 28-07-2022 |- | 90 || [[ਕੋਇਨਾ ਨਦੀ]] || 29-07-2022 |- | 91 || [[ਪਾਰਵਤੀਬਾਈ]] || 30-07-2022 |- | 92 || [[ਬ੍ਰਾਹਮਣ]] || 31-07-2022 |- | 93 || [[ਵੈਸ਼ਨਵ ਸੰਪਰਦਾ]] || 01-08-2022 |- | 94 || [[ਸੰਤ (ਧਰਮ)]] || 02-08-2022 |- | 95 || [[ਏਕਨਾਥ]] || 03-08-2022 |- | 96 || [[ਭਗਵਾ (ਰੰਗ)]] || 04-08-2022 |- | 97 || [[ਹਰਿਦੁਆਰ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ]] || 05-08-2022 |- | 98 || [[ਵਿਠੋਬਾ (ਵਿਠਲ) ਦੇਵਤਾ]] || 06-08-2022 |} iowo4juhppjcl8syp4siefrrnk3r0vv 0 141597 610588 602885 2022-08-06T04:28:59Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜੌਨ ਅਗਸਤ | image = John August 2018.jpg | caption = ਅਗਸਤ 2018 'ਚ ਟੈਕਸਸ ਬੁੱਕ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੌਰਾਨ | birth_name = ਜੌਨ ਟਿਲਸਨ ਮੇਸੀ | birth_date = {{Birth date and age|1970|8|4}} | birth_place = ਬੌਲਡਰ, ਕੋਲਰਾਡੋ, ਯੂ.ਐਸ. | education = ਡਰੇਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਸਾਉਥਰਨ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ] (ਐਮ.ਐਫ.ਏ.) | occupation = ਸਕ੍ਰੀਨ-ਲੇਖਕ, ਫ਼ਿਲਮ ਡਾਇਰੈਕਰ, ਫ਼ਿਲਮ ਪ੍ਰੋਡਿਊਸ਼ਰ, [[ਨਾਵਲਕਾਰ]] | years_active = 1998–ਹੁਣ | notable_works = ''ਗੋ'' <br> ''ਬਿਗ ਫਿਸ਼'' <br> ''ਚਾਰਲੀ ਐਂਡ ਦ ਚਾਕਲੇਟ ਫੈਕਟਰੀ'' <br> ''ਅਰਲੋ ਫਿੰਚ ਇਨ ਦ ਵੈਲੀ ਆਫ ਫਾਇਰ'' | spouse = {{marriage|ਮਿਸ਼ੈਲ ਅਗਸਤ|2008}} | children = 1 }} '''ਜੌਨ ਅਗਸਤ''' (ਜਨਮ 4 ਅਗਸਤ, 1970) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ [[ਸਕ੍ਰੀਨਲੇਖਕ|ਪਟਕਥਾ ਲੇਖਕ]], [[ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ|ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]], [[ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ|ਨਿਰਮਾਤਾ]] ਅਤੇ ਨਾਵਲਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ ''ਗੋ'' (1999), ''ਚਾਰਲੀਜ਼ ਏਂਜਲਸ'' (2000), ''ਚਾਰਲੀਜ਼ ਏਂਜਲਸ: ਫੁੱਲ ਥ੍ਰੋਟਲ'' (2003), ''ਬਿਗ ਫਿਸ਼'' (2003), ''[[ਚਾਰਲੀ ਐਂਡ ਦ ਚਾਕਲੇਟ ਫੈਕਟਰੀ (ਫਿਲਮ)|ਚਾਰਲੀ ਐਂਡ ਦ ਚਾਕਲੇਟ ਫੈਕਟਰੀ]]'' (2005), ''ਕੋਰਪਸ ਬ੍ਰਾਈਡ'' (2005), ''ਫਰੈਂਕਨਵੀਨੀ'' (2012), ''ਅਲਾਦੀਨ'' (2019) ਦਾ ਡਿਜ਼ਨੀ ਲਾਈਵ-ਐਕਸ਼ਨ ਰੂਪਾਂਤਰ, ਨਾਵਲ ''ਆਰਲੋ ਫਿੰਚ ਇਨ ਦਾ ਵੈਲੀ ਆਫ ਫਾਇਰ'' (2018), ਆਰਲੋ ਫਿੰਚ ਇਨ ਦਾ ਲੇਕ ਆਫ ਦ ਮੂਨ (2019) ਅਤੇ ਆਰਲੋ ਫਿੰਚ ਇਨ ਦ ਕਿੰਗਡਮ ਆਫ ਸ਼ੈਡੋਜ਼ (2020) ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਲਿਖਣ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਰੈਗ ਮੈਜਿਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਕ੍ਰੀਨਰਾਈਟਿੰਗ ਪੋਡਕਾਸਟ ''ਸਕ੍ਰਿਪਟਨੋਟਸ'' ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਉਪਨਾਮ ਸਕਰੀਨ ਰਾਈਟਿੰਗ ਬਲੌਗ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕੰਪਨੀ, ਕੋਟ-ਅਨਕੋਟ ਐਪਸ ਦੁਆਰਾ ਸਕਰੀਨ ਰਾਈਟਿੰਗ-ਨਿਸ਼ਾਨਾਬੱਧ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.macworld.com/article/1160074/final_draft_reader_ipad.html|title=Read Final Draft files on the iPad with FDX Reader|date=25 May 2011|website=Macworld}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://reviews.cnet.com/8301-31747_7-20066477-243.html|title=FDX Reader on CNET<!-- Bot generated title -->|access-date=2022-05-02|archive-date=2013-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20130524235351/http://reviews.cnet.com/8301-31747_7-20066477-243.html|dead-url=yes}}</ref> ਉਹ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਮੋਸ਼ਨ ਪਿਕਚਰ ਆਰਟਸ ਐਂਡ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ, ਰਾਈਟਰਜ਼ ਬ੍ਰਾਂਚ ਵਿੱਚ ਵੋਟਿੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.oscars.org/press/latest-academy-news|title=Latest Academy News|date=10 September 2014|website=Oscars.org – Academy of Motion Picture Arts and Sciences}}</ref> 2016 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ-ਐਟ-ਲਾਰਜ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਮਾਣਮੱਤੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਡਬਲਿਊ.ਜੀ.ਏ.ਦੇ ਵੈਲੇਨਟਾਈਨ ਡੇਵਿਸ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਾਫਟਾ ਅਤੇ ਇੱਕ [[ਗ੍ਰੈਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ|ਗ੍ਰੈਮੀ]] ਲਈ ਵੀ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=http://www.wga.org/news-events/news/press/2016/john-august-to-receive-valentine-davies-award|title=Screenwriter John August to Receive WGAW's 2016 Valentine Davies Award|access-date=2017-12-08|language=en}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਅਗਸਤ ਦਾ ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਬੋਲਡਰ, ਕੋਲੋਰਾਡੋ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.indiewire.com/2012/10/frankenweenie-writer-john-august-talks-working-with-tim-burton-apps-the-big-fish-musical-105285/|title='Frankenweenie' Writer John August Talks Working With Tim Burton, Apps & The 'Big Fish' Musical|last=Taylor|first=Drew|date=2012-10-03|work=IndieWire|access-date=2017-12-11|language=en-US}}</ref> ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਦਾ ਨਾਮ ਜੌਨ ਟਿਲਟਨ ਮੀਸ ਸੀ, ਇੱਕ ਉਪਨਾਮ ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਉਚਾਰਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ; ਉਹ ਆਖਰਕਾਰ ਅਗਸਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਨਾਮ ਆਪਣਾ ਲਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://johnaugust.com/2017/scriptnotes-ep-307-teaching-your-heroes-to-drive-transcript|title=Scriptnotes, Ep 307: Teaching Your Heroes to Drive — Transcript|date=July 10, 2017|website=Scriptnotes|quote=So, for people who don't know the backstory, my original last name is German and it looks pronounceable, but we pronounced it weird. It was a challenging last name. And so I was deciding as I went through high school, like I think I'm going to use a different name for my career [...] I picked my dad's middle name, August, and it's worked out for me very, very well.}}</ref> ਉਸਨੇ ਡੇਸ ਮੋਇਨੇਸ, [[ਆਇਓਵਾ]] ਵਿੱਚ ਡਰੇਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ; ਉੱਥੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ, ਉਸਨੇ [[ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਸਟੈਨਫੋਰਡ]] ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਫ਼ਿਲਮ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨਰਾਈਟਿੰਗ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite news|url=http://news.drake.edu/2013/08/16/john-august-from-drake-to-broadway/|title=John August, from Drake to Broadway|date=2013-08-16|work=Newsroom {{!}} Drake University|access-date=2017-12-11|language=en-US}}</ref> ਉਹ ਦੱਖਣੀ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਖੇ ਪੀਟਰ ਸਟਾਰਕ ਪ੍ਰੋਡਿਊਸਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤੋਂ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿੱਚ ਐਮ.ਐਫ.ਏ. ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ।<ref>{{Cite web|url=http://www.oscars.org/sites/oscars/files/microsites/johnaugustlessons/|title=LESSONS LEARNED: John August on Screenwriting|last=Academy|first=The|website=Oscars.org {{!}} Academy of Motion Picture Arts and Sciences|language=en|access-date=2017-12-11}}</ref> ਯੂ.ਐਸ.ਸੀ. ਵਿਖੇ ਆਪਣੇ ਕੋਰਸ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਅਗਸਤ ਨੇ ''ਹੇਅਰ ਐਂਡ ਨਾਓ'' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਦੁਖਾਂਤ ਲਿਖਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਵਿਕਦੀ, ਇਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਏਜੰਟ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਲੱਭੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਕ੍ਰੀਨਰਾਈਟਿੰਗ ਕੈਰੀਅਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=http://www.oscars.org/sites/oscars/files/microsites/johnaugustlessons/|title=LESSONS LEARNED: John August on Screenwriting|last=Academy|first=The|website=Oscars.org {{!}} Academy of Motion Picture Arts and Sciences|language=en|access-date=2017-12-11}}</ref> == ਅਵਾਰਡ == ਅਗਸਤ ਨੂੰ ''ਬਿਗ ਫਿਸ਼'' ਲਈ 2003 ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਅਨੁਕੂਲਿਤ ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇ ਲਈ ਬਾਫਟਾ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=http://awards.bafta.org/explore?year=2003&category=Film&award=Screenplay%20%28Adapted%29|title=BAFTA Awards|website=awards.bafta.org}}</ref> ਉਸਨੇ ''ਚਾਰਲੀ ਐਂਡ ਚਾਕਲੇਟ ਫੈਕਟਰੀ'' ਤੋਂ "ਵੋਨਕ'ਜ ਵੇਲਕਮ ਸੋਂਗ" ਲਈ ਆਪਣੇ ਬੋਲਾਂ ਲਈ 2006 ਵਿੱਚ [[ਗ੍ਰੈਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ|ਗ੍ਰੈਮੀ]] ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.grammy.com/recording-academy/news/48th-annual-grammy-awards-roundup-filmtvvisual-media-field|title=The 48th Annual GRAMMY Awards Roundup: Film/TV/Visual Media|date=24 January 2006|website=GRAMMY.com}}</ref> 2016 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਸਨਮਾਨਯੋਗ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਡਬਲਿਊ.ਜੀ.ਏ. ਦੇ ਵੈਲੇਨਟਾਈਨ ਡੇਵਿਸ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=http://www.wga.org/news-events/news/press/2016/john-august-to-receive-valentine-davies-award|title=Screenwriter John August to Receive WGAW's 2016 Valentine Davies Award|access-date=2017-12-08|language=en}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਅਗਸਤ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਮਾਈਕਲ ਅਗਸਤ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧੀ ਨਾਲ [[ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://johnaugust.com/2008/i-got-married|title=I got married|website=johnaugust.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://johnaugust.com/2005/two-big-debuts|title=Two big debuts|website=johnaugust.com}}</ref> ਅਗਸਤ 2016 ਤੋਂ ਉਸਨੇ [[ਪੈਰਿਸ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਿਤਾਇਆ।<ref>{{Cite web|url=https://johnaugust.com/2016/i-live-in-paris-now|title=I moved to Paris|last=August|first=John|date=September 3, 2016|website=JohnAugust.com|access-date=March 14, 2017}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [http://www.duanefernandez.com/john-august-screenwriter-and-director/ ਜੌਨ ਅਗਸਤ ਇੰਟਰਵਿਊ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200923015355/http://www.duanefernandez.com/john-august-screenwriter-and-director/ |date=2020-09-23 }} * [http://johnaugust.com johnaugust.com] * [http://www.quoteunquoteapps.com Quote-Unquote ਐਪਸ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1970]] l0r6alf11oji07cgp33b989uinabiu2 0 141612 610590 602899 2022-08-06T04:34:53Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਟੋਨੀ ਗ੍ਰਾਫੀਆ | image = | image_size = | caption = | birth_name = <!-- only use if different from name above --> | birth_date = {{Birth date and age|1960|5|11}}<ref name=FamilySearch>[https://familysearch.org/search/record/results?count=20&query=%2Bgivenname%3AToni~%20%2Bsurname%3AGraphia~ Birth reference results at FamilySearch.org]</ref> | birth_place = ਬਾਤੋਨ ਰਫ਼, [[ਲੂਸੀਆਨਾ]], [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ]] | nationality = [[ਅਮਰੀਕੀ]] | other_names = | education = ਲੂਸੀਆਨਾ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ {{small|(attended)}}<br>ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਸੈਂਟਾ ਬਾਰਬਾਰਾ {{small|(B.A.)}} | occupation = ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਲੇਖਕ | years_active = 1989–present<ref name="lat"/> | known_for = | notable_works = | style = | television = ''ਚਾਇਨਾ ਬੀਚ'', ''ਡਾ.ਕੁਈਨ, ਮੈਡੀਸਨ ਵਿਮਨ'', ''ਬੈਟਲਸਟਾਰ ਗਲਾਸਟਿਕਾ'' | spouse = | partner = <!-- (unmarried long-term partner) --> | children = | awards = | signature = | signature_size = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> }} '''ਟੋਨੀ ਗ੍ਰਾਫੀਆ''' (ਜਨਮ ਮਈ 11, 1960) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੈ। == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਗ੍ਰਾਫੀਆ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਬੈਟਨ ਰੂਜ, ਲੁਈਸਿਆਨਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਐਂਥਨੀ ਜੇ. "ਟੋਨੀ" ਗ੍ਰਾਫੀਆ ਦੀ ਧੀ ਸੀ, ਜੋ [[ਲੂਈਜ਼ੀਆਨਾ|ਲੁਈਸਿਆਨਾ]] ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜੱਜ ਅਤੇ ਲੁਈਸਿਆਨਾ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਟੈਕਸ ਅਪੀਲਜ਼ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸਨ।<ref>{{Cite book|title=[[The Complete Directory to Prime Time Network and Cable TV Shows 1946-Present]]|last=Brooks|first=Tim|last2=Marsh|first2=Earle|date=October 14, 2003|publisher=[[Ballantine Books]]|isbn=9780345455420|location=[[New York City]]|page=892}}</ref> <ref name="nom">{{Cite journal|last=Swoboda|first=Ron|date=February 1, 1997|title=The making of Orleans the series|url=http://www.highbeam.com/doc/1P3-11006992.html|journal=New Orleans Magazine|url-access=subscription|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402092020/http://www.highbeam.com/doc/1P3-11006992.html|archive-date=April 2, 2015|access-date=March 16, 2015|via=[[HighBeam Research]]}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://labta.louisiana.gov/board-members.html|title=LaBTA BOARD MEMBERS|website=labta.louisiana.gov|publisher=Louisiana Board of Tax Appeals|access-date=March 16, 2015}}</ref> ਉਸਨੇ ਕਾਲਜ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੁੱਡਲਾਨ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।<ref name="nom" /> ਗ੍ਰਾਫੀਆ ਨੇ ਪੱਛਮ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਲੁਈਸਿਆਨਾ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮੇਜਰ ਵਜੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।<ref name="word">{{Cite web|url=http://www.filmandmedia.ucsb.edu/academics/undergraduate/word-farm/word-farm-2010flyer.pdf|title=Word Farm 2010: Word Farm Bios|date=January 2010|website=filmandmedia.ucsb.edu|publisher=[[University of California, Santa Barbara]]|access-date=March 16, 2015|archive-date=ਅਪ੍ਰੈਲ 2, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402092011/http://www.filmandmedia.ucsb.edu/academics/undergraduate/word-farm/word-farm-2010flyer.pdf|dead-url=yes}}</ref> ਉਸਨੇ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਸੈਂਟਾ ਬਾਰਬਰਾ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ. ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।<ref name="word" /> ਉਸਨੇ ਸਾਂਤਾ ਬਾਰਬਰਾ ਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕੀਤੀ।<ref name="word" /> == ਕਰੀਅਰ == ਗ੍ਰਾਫੀਆ ਨੇ ਰਾਈਟਰਸ ਗਿਲਡ ਆਫ ਅਮਰੀਕਾ ਅਪ੍ਰੈਂਟਿਸਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੇ ਉਹ "...ਫੈਨ ਮੇਲ ਖੋਲ੍ਹਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਕ੍ਰਿਪਟਾਂ ਵੇਚਣ ਤੱਕ ਚਲੀ ਗਈ।" <ref name="lat">{{Cite news|url=http://articles.latimes.com/1990-02-18/entertainment/ca-1607_1_china-beach|title=The Women of TV's Vietnam : Females on front lines of 'Tour of Duty' and 'China Beach' wage battle against male-dominated network TV|last=Bernstein|first=Sharon|date=February 18, 1990|work=[[Los Angeles Times]]|access-date=March 16, 2015|location=[[Los Angeles]], [[California]]}}</ref> ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕੰਮ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲੜੀ ''ਚਾਈਨਾ ਬੀਚ'' 'ਤੇ ਇੱਕ ਖੋਜਕਰਤਾ ਵਜੋਂ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸਹਿ-ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਜੌਨ ਸੈਕਰੇਟ ਯੰਗ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ ਇੱਕ ਸਕ੍ਰੀਨਰਾਈਟਿੰਗ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵਧੀ।<ref name="nom">{{Cite journal|last=Swoboda|first=Ron|date=February 1, 1997|title=The making of Orleans the series|url=http://www.highbeam.com/doc/1P3-11006992.html|journal=New Orleans Magazine|url-access=subscription|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402092020/http://www.highbeam.com/doc/1P3-11006992.html|archive-date=April 2, 2015|access-date=March 16, 2015|via=[[HighBeam Research]]}}</ref><ref name="word">{{Cite web|url=http://www.filmandmedia.ucsb.edu/academics/undergraduate/word-farm/word-farm-2010flyer.pdf|title=Word Farm 2010: Word Farm Bios|date=January 2010|website=filmandmedia.ucsb.edu|publisher=[[University of California, Santa Barbara]]|access-date=March 16, 2015}}</ref><ref name="gcu">{{Cite web|url=http://www.gcu.ac.uk/gsbs/newsevents/news/article.php?id=77781|title=Scripting with Toni Graphia|date=May 20, 2014|website=gcu.ac.uk|publisher=[[Glasgow Caledonian University]]|access-date=March 16, 2015|archive-date=ਅਪ੍ਰੈਲ 2, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402091725/http://www.gcu.ac.uk/gsbs/newsevents/news/article.php?id=77781|dead-url=yes}}</ref> ਦੋਵੇਂ ਮਿਲ ਕੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ''ਕੁਆਂਟਮ ਲੀਪ'', ''ਕਾਪ ਰੌਕ'' ਅਤੇ ''ਡਾ. ਕੁਇਨ, ਮੈਡੀਸਨ ਵੂਮੈਨ'' ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref name="nom" /> ਯੰਗ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸ ਰਾਹੀਂ, ਗ੍ਰਾਫੀਆ ਨੇ ''ਓਰਲੀਨਜ਼'' ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ, ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲਿਖਿਆ, ਜੋ ਕਿ 1997 ਵਿੱਚ ਸੀ.ਬੀ.ਐਸ. ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੋਇਆ।<ref name="nom">{{Cite journal|last=Swoboda|first=Ron|date=February 1, 1997|title=The making of Orleans the series|url=http://www.highbeam.com/doc/1P3-11006992.html|journal=New Orleans Magazine|url-access=subscription|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402092020/http://www.highbeam.com/doc/1P3-11006992.html|archive-date=April 2, 2015|access-date=March 16, 2015|via=[[HighBeam Research]]}}</ref> ਇਹ ਸ਼ੋਅ ਗ੍ਰਾਫੀਆ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਨਿਊ ਓਰਲੀਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਪਲ ਰਹੇ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੱਜ ਲੂਥਰ ਚਾਰਬੋਨੇਟ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ, ਲੈਰੀ ਹੈਗਮੈਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਭਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="nom" /><ref>{{Cite news|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-56428301.html|title=Too hot to handle? - Hagman's spicy 'Orleans' premieres|last=Collins|first=Monica|date=January 7, 1997|work=[[Boston Herald]]|access-date=March 16, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402154754/http://www.highbeam.com/doc/1G1-56428301.html|archive-date=April 2, 2015|location=[[Boston]], [[Massachusetts]]|via=[[HighBeam Research]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.highbeam.com/doc/1P2-8415028.html|title=He's a 'good times' judge|last=McCabe|first=Bruce|date=January 5, 1997|work=[[The Boston Globe]]|access-date=March 16, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924201305/http://www.highbeam.com/doc/1P2-8415028.html|archive-date=September 24, 2015|location=[[Boston]], [[Massachusetts]]|via=[[HighBeam Research]]}}</ref> ਹੈਗਮੈਨ ਪਹਿਲਾ ਅਭਿਨੇਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਗ੍ਰਾਫੀਆ ਨੇ ਚਾਰਬੋਨੇਟ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੋਚਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ''ਰੋਜ਼ਵੈਲ'', ''ਕਾਰਨੀਵਲ'', ''ਬੈਟਲਸਟਾਰ'' ਗਲੈਕਟਿਕਾ, ਟਰਮੀਨੇਟਰ '': ਦਿ ਸਾਰਾਹ ਕੋਨਰ ਕ੍ਰੋਨਿਕਲਜ਼'', ''ਮਰਸੀ'', ''ਅਲਕਾਟਰਾਜ਼'', ''[[ਗ੍ਰੇਅ'ਸ ਅਨਾਟੋਮੀ|ਗ੍ਰੇਜ਼ ਐਨਾਟੋਮੀ]]'', ਅਤੇ ''ਆਊਟਲੈਂਡਰ'' ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਉਤਪਾਦਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ/ਜਾਂ ਲਿਖਿਆ।<ref name="word">{{Cite web|url=http://www.filmandmedia.ucsb.edu/academics/undergraduate/word-farm/word-farm-2010flyer.pdf|title=Word Farm 2010: Word Farm Bios|date=January 2010|website=filmandmedia.ucsb.edu|publisher=[[University of California, Santa Barbara]]|access-date=March 16, 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.imdb.com/name/nm0335791/|title=Toni Graphia IMDB profile|website=imdb.com|publisher=[[Internet Movie Database]]|access-date=March 17, 2015}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਗ੍ਰਾਫੀਆ [[ਲਾਸ ਐਂਜਲਸ|ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ]], [[ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ|ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ]] ਤੋਂ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਈਟਰਜ਼ ਗਿਲਡ ਆਫ਼ ਅਮਰੀਕਾ ਪੈਨਲ ਵਿੱਚ "ਜਨਤਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ" ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਰਵਰੀ 2006 ਤੋਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ [[ਲੈਸਬੀਅਨ]] ਹੈ।<ref name="gcu">{{Cite web|url=http://www.gcu.ac.uk/gsbs/newsevents/news/article.php?id=77781|title=Scripting with Toni Graphia|date=May 20, 2014|website=gcu.ac.uk|publisher=[[Glasgow Caledonian University]]|access-date=March 16, 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.afterellen.com/columns/4204-best-lesbian-year-ever-2006/2|title=Best. Lesbian. Year. Ever. 2006|last=Warn|first=Sarah|date=December 22, 2006|website=afterellen.com|publisher=[[AfterEllen.com and TheBacklot.com]]|access-date=March 16, 2015}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-142435625.html|title=Gay TV writers share stage|last=Hernandez|first=Greg|date=February 23, 2006|work=[[Los Angeles Daily News]]|access-date=March 16, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402210325/http://www.highbeam.com/doc/1G1-142435625.html|archive-date=April 2, 2015|location=[[Los Angeles]], [[California]]|via=[[HighBeam Research]]}}</ref> ਗ੍ਰਾਫੀਆ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਲਮਾ ਮੈਟਰ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਸੈਂਟਾ ਬਾਰਬਰਾ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੱਖਣੀ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਅਤੇ ਐਮਰਸਨ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸਾਂ ਪੜ੍ਹਾਈਆਂ ਹਨ।<ref name="word">{{Cite web|url=http://www.filmandmedia.ucsb.edu/academics/undergraduate/word-farm/word-farm-2010flyer.pdf|title=Word Farm 2010: Word Farm Bios|date=January 2010|website=filmandmedia.ucsb.edu|publisher=[[University of California, Santa Barbara]]|access-date=March 16, 2015}}</ref><ref name="gcu">{{Cite web|url=http://www.gcu.ac.uk/gsbs/newsevents/news/article.php?id=77781|title=Scripting with Toni Graphia|date=May 20, 2014|website=gcu.ac.uk|publisher=[[Glasgow Caledonian University]]|access-date=March 16, 2015}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{IMDB name|0335791}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1960]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਲੇਖਕ]] jqewkphnjgf6nevhjuyazf0zrwar793 0 141630 610591 600936 2022-08-06T04:38:49Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox language |name=ਹਿਜੜਾ ਫ਼ਾਰਸੀ |state=[[ਭਾਰਤ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]], [[ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼]] |speakers=ਅਗਿਆਤ |date= 2017 |familycolor=ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀ |fam2=ਇੰਡੋ-ਇਰਾਨੀ |fam3=ਇੰਡੋ-ਆਰੀਅਨ |fam4=ਕੇਂਦਰੀ ਜੋਨ (ਹਿੰਦੀ) |fam5=ਪੱਛਮੀ ਹਿੰਦੀ |fam6=[[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ]]<ref name=ELL2>{{ELL2|Hindustani}}</ref> |script= |iso3=none |glotto=none }} '''ਹਿਜੜਾ ਫ਼ਾਰਸੀ''' ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਦੱਖਣ-ਏਸ਼ੀਅਨ [[ਹਿਜੜਾ]] ਅਤੇ [[ਕੋਠੀ (ਜੈਂਡਰ)|ਕੋਠੀ]] ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਿਜੜਾ ਇੱਕ ਹਾਸ਼ੀਏ 'ਤੇ ਧੱਕਿਆ ਗਿਆ [[ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ]] ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ, ਜਿਸਨੂੰ ''ਕੋਠੀ ਫਾਰਸੀ'' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੂਰੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਿਜੜਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ]] 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਨਾ ਕਿ [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]], ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਾਮ ਦੁਆਰਾ ਸੁਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="Hall2001">{{Cite web|url=http://www.stanford.edu/dept/linguistics/colloq/prev/2001/2001feb09.html|title=Stanford Linguistics Colloquium|website=stanford.edu|access-date=16 February 2016}}</ref> ਵਾਕ ਬਣਤਰ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]] ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ, ਪਰ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਅੰਤਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।<ref name="SheerazAfsar2011">Sheeraz, Muhammad, and Ayaz Afsar. </ref> ਹਿਜੜਾ ਫਾਰਸੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹਿਜੜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਹਿੰਦੂ ਹਿਜੜੇ ਗੁਪਤ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਖੇਤਰੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/features/magazine/queer-language/article5407840.ece|title=Queer language|date=30 November 2013|work=The Hindu|access-date=27 January 2020|agency=TNN|department=City: World}}</ref> ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਭਾਸ਼ਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀ (ਫ਼ਾਰਸੀ) ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਹਿਜੜੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ [[ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ|ਮੁਗ਼ਲ ਸਾਮਰਾਜ]] ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮਝਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਹਿਜੜਾ ਪਛਾਣ ਦੇ ਮੂਲ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਹਿਜੜਾ ਫਾਰਸੀ, ਹਿੰਦੀ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ-ਜੁਲਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਵਿਲੱਖਣ ਲਹਿਜੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਕਾਰਨ ਹਿੰਦੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ।<ref name="Hall2001">{{Cite web|url=http://www.stanford.edu/dept/linguistics/colloq/prev/2001/2001feb09.html|title=Stanford Linguistics Colloquium|website=stanford.edu|access-date=16 February 2016}}</ref> ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਸਰਾਇਕੀ]], [[ਸਿੰਧੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਿੰਧੀ]] ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। == ਇਤਿਹਾਸ == ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿਜੜਾ ਫਾਰਸੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਹਿਜੜਿਆਂ ਨੂੰ ਉੱਚ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ, ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਨਾਂ ਫਾਰਸੀ ਨਾਲ ਭਿੰਨਤਾ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ 'ਫਾਰਸੀ' ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਪਤਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਰਾਜ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਾਲ, ਖੁਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਹਾਸ਼ੀਏ 'ਤੇ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦੀ ਚੋਣ ਨੂੰ ਅਪਰਾਧਿਕ ਬਣਾਇਆ, ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਜਨਤਕ ਨਾਚ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕਰੈਕਡਾਊਨ ਨੇ ਹਿਜੜਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਾਇਆ, ਜੋ ਫਿਰ ਇੱਕ ਬਚਾਅ ਸੰਦ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ।<ref name="qz">{{Cite web|url=https://qz.com/india/662917/the-secret-language-of-south-asias-transgender-community/|title=The secret language of South Asia's transgender community|last=Rehman|first=Zehra|website=Quartz India|language=en|access-date=2019-01-26}}</ref> ਇਹ ਭਾਸ਼ਾ ਅਜੇ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਇਸ ਤੱਥ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਸਤਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਏਡਜ਼ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਐਨਜੀਓ ਅਲਾਇੰਸ ਇੰਡੀਆ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਿਮਰਨ ਸ਼ੇਖ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, "ਹਿਜੜਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ 74 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਹੈ।"<ref name="toi">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/Hijra-Farsi-Secret-language-knits-community/articleshow/23618092.cms|title=Hijra Farsi: Secret language knits community - Times of India|website=The Times of India|access-date=2019-01-26}}</ref> == ਕਮਿਊਨਿਟੀ-ਬਿਲਡਿੰਗ ਟੂਲ == ਹਿਜੜਾ ਫਾਰਸੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੇ ਉਲਟ ਸਿੱਖੀ ਹੋਈ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। ਨਵੇਂ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਭਾਸ਼ਾ ਉਦੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਹਿਜੜਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਮੂਹ ਦੇ ਵਿਕਲਪਕ ਪਰਿਵਾਰਕ ਢਾਂਚੇ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ। ਹਿਜੜਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਿਆਗ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਹਿਜੜੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਵਜੋਂ ਦੇਖਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਮਾਣ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref name="qz">{{Cite web|url=https://qz.com/india/662917/the-secret-language-of-south-asias-transgender-community/|title=The secret language of South Asia's transgender community|last=Rehman|first=Zehra|website=Quartz India|language=en|access-date=2019-01-26}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ == *  {{cite thesis|last=Hall|first=Kira|year=1995|title=Hijra/Hijrin: Language and Gender Identity|type=PhD|institution=UC Berkeley|url=https://escholarship.org/uc/item/6m5744jx}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]] arpvctbg29wpzmdcx0pil4fmyev43en 0 141663 610573 601151 2022-08-06T03:46:49Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਅਲੀ ਫਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ | image = Ali Fazeli Monfared.webp | other_names = ਅਲੀਰੇਜ਼ਾ | birth_date = {{circa|2001}} | death_date = {{Death date and age|2021|5|4|2001}} | death_place = [[ਆਹਵਾਜ]], [[ਇਰਾਨ]] | death_cause = ਕਤਲ | nationality = ਇਰਾਨੀ }} '''ਅਲੀ "ਅਲੀਰੇਜ਼ਾ" ਫਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ''' (2001 - 4 ਮਈ, 2021) ਇੱਕ [[ਗੇਅ]] ਈਰਾਨੀ ਨਾਗਰਿਕ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਜਿਨਸੀ ਝੁਕਾਅ ਕਾਰਨ ਈਰਾਨ ਦੇ [[ਖੁਜਿਸਤਾਨ ਰਿਆਸਤ|ਖੁਜ਼ੇਸਤਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ]] ਦੇ [[ਅਹਵਾਜ਼]] ਸ਼ਹਿਰ ਨੇੜੇ ਤਿੰਨ ਆਦਮੀਆਂ, ਅਰਥਾਤ ਉਸਦੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਦੋ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਗਵਾ ਕਰਕੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਤਲ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਔਨਲਾਈਨ ਕਵਰੇਜ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਅਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ [[ਈਰਾਨ]] ਵਿੱਚ ਹੋਮੋਫੋਬੀਆ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/feature/nbc-out/gay-iranian-man-dead-alleged-honor-killing-rights-group-says-n1266995|title=Gay Iranian man dead in alleged ‘honor killing,’ rights group says|last=Yurcaba|first=Jo|date=May 11, 2021|website=NBC News|language=en|access-date=May 26, 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rferl.org/a/iran-monfared-gay-man-killed-beheaded-lgbt-plight/31249991.html|title=Horrific Killing Of Young Gay Man Puts Plight Of Iran's LGBT Community In Spotlight|last=Esfandiari|first=Golnaz|date=May 11, 2021|website=RadioFreeEurope/RadioLiberty|language=en|access-date=May 26, 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2021/05/15/middleeast/alireza-fazeli-monfared-iran-death-intl/index.html|title=A card exempted a gay man from serving in Iran's military. It may have cost him his life|last=Gul Tuysuz|date=2021-05-15|website=CNN|language=en|access-date=2021-07-22}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == [[ਅਣਖ ਹੱਤਿਆ|ਆਨਰ ਕਿਲਿੰਗ]] ਵਜੋਂ ਪਛਾਣੇ ਗਏ ਇਸ ਕੇਸ<ref name="rights">{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/feature/nbc-out/gay-iranian-man-dead-alleged-honor-killing-rights-group-says-n1266995|title=Gay Iranian man dead in alleged ‘honor killing,’ rights group says|last=Yurcaba|first=Jo|date=May 11, 2021|website=NBC News|language=en|access-date=May 26, 2021}}</ref> ਵਿਚ ਸਿਰ ਵੱਢ ਕੇ ਉਸਦਾ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਫਾਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ ਦੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਫੌਜੀ ਸੇਵਾ ਛੋਟ ਕਾਰਡ ਤੋਂ ਉਸਦੇ ਜਿਨਸੀ ਰੁਝਾਨ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/persian/iran-57027583|title=گزارش‌ها از قتل یک مرد جوان در اهواز 'به ظن همجنسگرایی'|date=May 7, 2021|work=[[BBC Persian]]|access-date=May 26, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210508015615/https://www.bbc.com/persian/iran-57027583|archive-date=2021-05-08|language=fa}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=https://iranintl.com/ايران/کشته-شدن-جوان-همجنسگرا-در-اهواز-به-دست-سه-مرد-خانواده-قتل-بعد-از-درج-گرایش-جنسی%E2%80%8C-روی-کارت|title=کشته شدن جوان همجنسگرا در اهواز به دست سه مرد خانواده: قتل بعد از درج گرایش جنسی‌ روی کارت معافیت انجام شد|date=2021-05-08|website=[[Iran International]]|language=fa|archive-url=https://web.archive.org/web/20210508060926/https://iranintl.com/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86/%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3%DA%AF%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D8%B3%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%82%D8%AA%D9%84-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D8%AC-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA|archive-date=2021-05-08|access-date=2021-05-08}}</ref> ਈਰਾਨ ਦੇ ਫੌਜੀ ਕਾਨੂੰਨ ਗੇਅ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਫੌਜੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਛੋਟ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫਾਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਛੋਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ [[ਤੁਰਕੀ]] ਜਾਣ ਅਤੇ ਸ਼ਰਣ ਲੈਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=http://attitude.co.uk/article/gay-man-beheaded-by-relatives-in-iran-in-suspected-honour-killing-1/24945/|title=Gay man 'beheaded by relatives' in Iran in suspected honour killing|date=2021-05-10|website=Attitude.co.uk|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20210510171228/https://attitude.co.uk/article/gay-man-beheaded-by-relatives-in-iran-in-suspected-honour-killing-1/24945/|archive-date=2021-05-10|access-date=2021-05-11}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.pinknews.co.uk/2021/05/09/alireza-fazeli-monfared-iran-gay-murder-honour-killing-lgbt/|title=Gay man brutally murdered and beheaded by family in Iran in 'honour killing'|date=2021-05-09|website=PinkNews|language=en-GB|archive-url=https://web.archive.org/web/20210511022118/https://www.pinknews.co.uk/2021/05/09/alireza-fazeli-monfared-iran-gay-murder-honour-killing-lgbt/|archive-date=2021-05-11|access-date=2021-05-11}}</ref> ਈਰਾਨੀ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.ਕਿਉ.+ ਅਧਿਕਾਰ ਸਮੂਹ 6ਰੰਗ,<ref>{{Cite web|url=https://www.newsweek.com/man-allegedly-beheaded-family-being-gay-iran-1590822|title=Man allegedly beheaded by his family for being gay|date=2021-05-12|website=Newsweek|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512150432/https://www.newsweek.com/man-allegedly-beheaded-family-being-gay-iran-1590822|archive-date=2021-05-12|access-date=2021-05-12}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.out.com/crime/2021/5/10/20-year-old-man-reportedly-beheaded-family-being-gay|title=20-Year-Old Man Reportedly Beheaded by Family For Being Gay|date=2021-05-10|website=www.out.com|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512060200/https://www.out.com/crime/2021/5/10/20-year-old-man-reportedly-beheaded-family-being-gay|archive-date=2021-05-12|access-date=2021-05-12}}</ref> ਅਨੁਸਾਰ, ਫਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.radiofarda.com/a/31244099.html|title="بازداشت سه نفر" به اتهام قتل یک همجنسگرا در اهواز|website=[[Radio Farda]]|language=fa|archive-url=https://web.archive.org/web/20210508100734/https://www.radiofarda.com/a/31244099.html|archive-date=2021-05-08|access-date=2021-05-08}}</ref> ਈਰਾਨ ਦੇ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਵਿਰੋਧੀ ਫੌਜੀ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਫਾਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ ਦੇ ਕਤਲ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.jpost.com/middle-east/irans-anti-lgbt-military-law-blamed-for-murder-of-transgendered-gay-man-667616|title=Iran’s anti-LGBT military law blamed for murder of gay man|website=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20210508191738/https://www.jpost.com/middle-east/irans-anti-lgbt-military-law-blamed-for-murder-of-transgendered-gay-man-667616|archive-date=2021-05-08|access-date=2021-05-09}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://iranwire.com/en/features/9507|title=Gay Iranian Man Murdered by Family on Being 'Outed' by Military Service Card|website=IranWire {{!}} خانه|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20210509062244/https://iranwire.com/en/features/9507|archive-date=2021-05-09|access-date=2021-05-09}}</ref> ਉਹਨਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜੋ ਅਲੀਰੇਜ਼ਾ ਫਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣਦੇ ਸਨ, ਉਸਨੂੰ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਗੇਅ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫੋਬਿਕ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਵੀ "ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਡਰੋਂ" ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਰਿਪੋਰਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2021/05/iran-murder-of-gay-man-highlights-dangers-of-state-sanctioned-abuses-against-lgbti-people/|title=Iran: Murder of gay man highlights dangers of state-sanctioned abuses against LGBTI people|date=17 May 2021|website=Amnesty International}}</ref> == ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ == ਅਮਰੀਕੀ ਗਾਇਕ [[ਡੇਮੀ ਲੋਵਾਟੋ]] ਸਮੇਤ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਅਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ ਨੇ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਮੋਫੋਬੀਆ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਤਲ ਬਾਰੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ।<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.insider.com/alireza-fazeli-monfared-iran-gay-man-beheaded-family-honor-killing-2021-5|title=Alireza Fazeli Monfared wanted to live as a free gay man in the West. His family in Iran beheaded him days before his dream came true, say activists.|last=Zitser|first=Joshua|date=17 May 2021|website=Insider|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20210517130958/https://www.insider.com/alireza-fazeli-monfared-iran-gay-man-beheaded-family-honor-killing-2021-5|archive-date=17 May 2021|access-date=17 May 2021}}</ref> ਈਰਾਨੀ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਕਾਰਕੁਨ ਮਸੀਹ ਅਲੀਨੇਜਾਦ, ਜੋ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ ਇਨਸਾਈਡਰ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ "ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਪੇਜ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੈਂ ਪਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸੀ। ਤੁਰੰਤ, ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਹ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕਾਸ਼ ਉਸਨੂੰ ਜਿਉਂਦੇ-ਜੀਅ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਮਿਲਿਆ ਹੁੰਦਾ।" <ref name=":1" /> ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਈਰਾਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਤਲ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਸੈਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਤਰੰਗੀ ਝੰਡੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਪਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਈਆਂ।<ref>{{Cite news|url=https://www.pinknews.co.uk/2021/05/14/iran-alireza-fazeli-monfared-honour-killing-lgbt-rights-masih-alinejad-protest/|title=Defiant queer Iranians take to the streets in pride flags to protest against brutal honour killing of young gay man|last=Kelleher|first=Patrick|date=14 May 2021|work=PinkNews|access-date=17 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210514194309/https://www.pinknews.co.uk/2021/05/14/iran-alireza-fazeli-monfared-honour-killing-lgbt-rights-masih-alinejad-protest/|archive-date=14 May 2021}}</ref> ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨ [[ਐਮਨੈਸਟੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ]] ਨੇ ਹੱਤਿਆ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਐਂਟੀ-ਗੇਅ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.rferl.org/a/iran-amnesty-gay-rights/31259884.html|title=Watchdog Says Killing Of Young Gay Man In Iran Highlights Need To Protect LGBT Rights|date=17 May 2021|work=RadioFreeEurope/RadioLiberty|access-date=18 May 2021|language=en}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://www.instagram.com/alireza_locked/ Instagram ਖਾਤਾ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2021]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2001]] pasx5on65es1xew214bsmd8hwn2944u 610575 610573 2022-08-06T03:54:11Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਅਲੀ ਫਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ | image = Ali Fazeli Monfared.webp | other_names = ਅਲੀਰੇਜ਼ਾ | birth_date = {{circa|2001}} | death_date = {{Death date and age|2021|5|4|2001}} | death_place = [[ਅਹਵਾਜ਼]], [[ਇਰਾਨ]] | death_cause = ਕਤਲ | nationality = ਇਰਾਨੀ }} '''ਅਲੀ "ਅਲੀਰੇਜ਼ਾ" ਫਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ''' (2001 - 4 ਮਈ, 2021) ਇੱਕ [[ਗੇਅ]] ਈਰਾਨੀ ਨਾਗਰਿਕ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਜਿਨਸੀ ਝੁਕਾਅ ਕਾਰਨ ਈਰਾਨ ਦੇ [[ਖੁਜਿਸਤਾਨ ਰਿਆਸਤ|ਖੁਜ਼ੇਸਤਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ]] ਦੇ [[ਅਹਵਾਜ਼]] ਸ਼ਹਿਰ ਨੇੜੇ ਤਿੰਨ ਆਦਮੀਆਂ, ਅਰਥਾਤ ਉਸਦੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਦੋ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਗਵਾ ਕਰਕੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਤਲ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਔਨਲਾਈਨ ਕਵਰੇਜ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਅਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ [[ਈਰਾਨ]] ਵਿੱਚ ਹੋਮੋਫੋਬੀਆ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/feature/nbc-out/gay-iranian-man-dead-alleged-honor-killing-rights-group-says-n1266995|title=Gay Iranian man dead in alleged ‘honor killing,’ rights group says|last=Yurcaba|first=Jo|date=May 11, 2021|website=NBC News|language=en|access-date=May 26, 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rferl.org/a/iran-monfared-gay-man-killed-beheaded-lgbt-plight/31249991.html|title=Horrific Killing Of Young Gay Man Puts Plight Of Iran's LGBT Community In Spotlight|last=Esfandiari|first=Golnaz|date=May 11, 2021|website=RadioFreeEurope/RadioLiberty|language=en|access-date=May 26, 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2021/05/15/middleeast/alireza-fazeli-monfared-iran-death-intl/index.html|title=A card exempted a gay man from serving in Iran's military. It may have cost him his life|last=Gul Tuysuz|date=2021-05-15|website=CNN|language=en|access-date=2021-07-22}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == [[ਅਣਖ ਹੱਤਿਆ|ਆਨਰ ਕਿਲਿੰਗ]] ਵਜੋਂ ਪਛਾਣੇ ਗਏ ਇਸ ਕੇਸ<ref name="rights">{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/feature/nbc-out/gay-iranian-man-dead-alleged-honor-killing-rights-group-says-n1266995|title=Gay Iranian man dead in alleged ‘honor killing,’ rights group says|last=Yurcaba|first=Jo|date=May 11, 2021|website=NBC News|language=en|access-date=May 26, 2021}}</ref> ਵਿਚ ਸਿਰ ਵੱਢ ਕੇ ਉਸਦਾ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਫਾਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ ਦੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਫੌਜੀ ਸੇਵਾ ਛੋਟ ਕਾਰਡ ਤੋਂ ਉਸਦੇ ਜਿਨਸੀ ਰੁਝਾਨ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/persian/iran-57027583|title=گزارش‌ها از قتل یک مرد جوان در اهواز 'به ظن همجنسگرایی'|date=May 7, 2021|work=[[BBC Persian]]|access-date=May 26, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210508015615/https://www.bbc.com/persian/iran-57027583|archive-date=2021-05-08|language=fa}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=https://iranintl.com/ايران/کشته-شدن-جوان-همجنسگرا-در-اهواز-به-دست-سه-مرد-خانواده-قتل-بعد-از-درج-گرایش-جنسی%E2%80%8C-روی-کارت|title=کشته شدن جوان همجنسگرا در اهواز به دست سه مرد خانواده: قتل بعد از درج گرایش جنسی‌ روی کارت معافیت انجام شد|date=2021-05-08|website=[[Iran International]]|language=fa|archive-url=https://web.archive.org/web/20210508060926/https://iranintl.com/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86/%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3%DA%AF%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D8%B3%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%82%D8%AA%D9%84-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D8%AC-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA|archive-date=2021-05-08|access-date=2021-05-08}}</ref> ਈਰਾਨ ਦੇ ਫੌਜੀ ਕਾਨੂੰਨ ਗੇਅ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਫੌਜੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਛੋਟ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫਾਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਛੋਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ [[ਤੁਰਕੀ]] ਜਾਣ ਅਤੇ ਸ਼ਰਣ ਲੈਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=http://attitude.co.uk/article/gay-man-beheaded-by-relatives-in-iran-in-suspected-honour-killing-1/24945/|title=Gay man 'beheaded by relatives' in Iran in suspected honour killing|date=2021-05-10|website=Attitude.co.uk|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20210510171228/https://attitude.co.uk/article/gay-man-beheaded-by-relatives-in-iran-in-suspected-honour-killing-1/24945/|archive-date=2021-05-10|access-date=2021-05-11}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.pinknews.co.uk/2021/05/09/alireza-fazeli-monfared-iran-gay-murder-honour-killing-lgbt/|title=Gay man brutally murdered and beheaded by family in Iran in 'honour killing'|date=2021-05-09|website=PinkNews|language=en-GB|archive-url=https://web.archive.org/web/20210511022118/https://www.pinknews.co.uk/2021/05/09/alireza-fazeli-monfared-iran-gay-murder-honour-killing-lgbt/|archive-date=2021-05-11|access-date=2021-05-11}}</ref> ਈਰਾਨੀ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.ਕਿਉ.+ ਅਧਿਕਾਰ ਸਮੂਹ 6ਰੰਗ,<ref>{{Cite web|url=https://www.newsweek.com/man-allegedly-beheaded-family-being-gay-iran-1590822|title=Man allegedly beheaded by his family for being gay|date=2021-05-12|website=Newsweek|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512150432/https://www.newsweek.com/man-allegedly-beheaded-family-being-gay-iran-1590822|archive-date=2021-05-12|access-date=2021-05-12}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.out.com/crime/2021/5/10/20-year-old-man-reportedly-beheaded-family-being-gay|title=20-Year-Old Man Reportedly Beheaded by Family For Being Gay|date=2021-05-10|website=www.out.com|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512060200/https://www.out.com/crime/2021/5/10/20-year-old-man-reportedly-beheaded-family-being-gay|archive-date=2021-05-12|access-date=2021-05-12}}</ref> ਅਨੁਸਾਰ, ਫਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.radiofarda.com/a/31244099.html|title="بازداشت سه نفر" به اتهام قتل یک همجنسگرا در اهواز|website=[[Radio Farda]]|language=fa|archive-url=https://web.archive.org/web/20210508100734/https://www.radiofarda.com/a/31244099.html|archive-date=2021-05-08|access-date=2021-05-08}}</ref> ਈਰਾਨ ਦੇ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਵਿਰੋਧੀ ਫੌਜੀ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਫਾਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ ਦੇ ਕਤਲ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.jpost.com/middle-east/irans-anti-lgbt-military-law-blamed-for-murder-of-transgendered-gay-man-667616|title=Iran’s anti-LGBT military law blamed for murder of gay man|website=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20210508191738/https://www.jpost.com/middle-east/irans-anti-lgbt-military-law-blamed-for-murder-of-transgendered-gay-man-667616|archive-date=2021-05-08|access-date=2021-05-09}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://iranwire.com/en/features/9507|title=Gay Iranian Man Murdered by Family on Being 'Outed' by Military Service Card|website=IranWire {{!}} خانه|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20210509062244/https://iranwire.com/en/features/9507|archive-date=2021-05-09|access-date=2021-05-09}}</ref> ਉਹਨਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜੋ ਅਲੀਰੇਜ਼ਾ ਫਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣਦੇ ਸਨ, ਉਸਨੂੰ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਗੇਅ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫੋਬਿਕ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਵੀ "ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਡਰੋਂ" ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਰਿਪੋਰਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2021/05/iran-murder-of-gay-man-highlights-dangers-of-state-sanctioned-abuses-against-lgbti-people/|title=Iran: Murder of gay man highlights dangers of state-sanctioned abuses against LGBTI people|date=17 May 2021|website=Amnesty International}}</ref> == ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ == ਅਮਰੀਕੀ ਗਾਇਕ [[ਡੇਮੀ ਲੋਵਾਟੋ]] ਸਮੇਤ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਅਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ ਨੇ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਮੋਫੋਬੀਆ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਤਲ ਬਾਰੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ।<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.insider.com/alireza-fazeli-monfared-iran-gay-man-beheaded-family-honor-killing-2021-5|title=Alireza Fazeli Monfared wanted to live as a free gay man in the West. His family in Iran beheaded him days before his dream came true, say activists.|last=Zitser|first=Joshua|date=17 May 2021|website=Insider|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20210517130958/https://www.insider.com/alireza-fazeli-monfared-iran-gay-man-beheaded-family-honor-killing-2021-5|archive-date=17 May 2021|access-date=17 May 2021}}</ref> ਈਰਾਨੀ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਕਾਰਕੁਨ ਮਸੀਹ ਅਲੀਨੇਜਾਦ, ਜੋ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ ਇਨਸਾਈਡਰ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ "ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਪੇਜ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੈਂ ਪਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸੀ। ਤੁਰੰਤ, ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਹ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕਾਸ਼ ਉਸਨੂੰ ਜਿਉਂਦੇ-ਜੀਅ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਮਿਲਿਆ ਹੁੰਦਾ।" <ref name=":1" /> ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਈਰਾਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਤਲ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਸੈਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਤਰੰਗੀ ਝੰਡੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਪਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਈਆਂ।<ref>{{Cite news|url=https://www.pinknews.co.uk/2021/05/14/iran-alireza-fazeli-monfared-honour-killing-lgbt-rights-masih-alinejad-protest/|title=Defiant queer Iranians take to the streets in pride flags to protest against brutal honour killing of young gay man|last=Kelleher|first=Patrick|date=14 May 2021|work=PinkNews|access-date=17 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210514194309/https://www.pinknews.co.uk/2021/05/14/iran-alireza-fazeli-monfared-honour-killing-lgbt-rights-masih-alinejad-protest/|archive-date=14 May 2021}}</ref> ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨ [[ਐਮਨੈਸਟੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ]] ਨੇ ਹੱਤਿਆ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਐਂਟੀ-ਗੇਅ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.rferl.org/a/iran-amnesty-gay-rights/31259884.html|title=Watchdog Says Killing Of Young Gay Man In Iran Highlights Need To Protect LGBT Rights|date=17 May 2021|work=RadioFreeEurope/RadioLiberty|access-date=18 May 2021|language=en}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://www.instagram.com/alireza_locked/ Instagram ਖਾਤਾ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2021]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2001]] 8lw3ti1sib72db310t3a5qazj4fqc32 0 141746 610563 603974 2022-08-06T03:06:01Z Simranjeet Sidhu 8945 /* ਐੱਚ.ਆਈ.ਵੀ */ wikitext text/x-wiki '''ਮੇਟੀ''' ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਜੋ [[ਨੇਪਾਲ]] ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਖਣ ਵਿਚ ਇਸਤਰੀ ਅਤੇ ਮਰਦਾਨਾ ਸਰੀਰ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web|url=http://law.emory.edu/eilr/content/volume-26/issue-1/recent-developments/establishing-a-third-gender-in-nepal.html|title=Establishing a Third Gender Category in Nepal: Process and Prognosis {{!}} Emory University School of Law {{!}} Atlanta, GA|last=Knight|first=Michael Bochenek, Kyle|website=Emory University School of Law|access-date=2016-10-07}}</ref> ਮੇਟਿਸ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਸਮੂਹ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹਨ ਜਿਸਨੂੰ ''ਅਨਿਆ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/indepth/features/2014/03/nepal-third-gender-201431181229222617.html|title=Nepal's 'third gender'|last=Cantera|first=Angel L. Martinez|website=www.aljazeera.com|access-date=2016-10-07}}</ref> ਮੇਟਿਸ 2007 ਵਿੱਚ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨੇਪਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ''ਤੀਜਾ ਲਿੰਗ'' ਹੈ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੇਟਿਸ ਨੇਪਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ ਅਤੇ "ਲਿੰਗ" ਦੇ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਦੋਵਾਂ" ਨੂੰ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਆਈ.ਡੀ. ਕਾਰਡ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ।<ref name=":2">{{Cite journal|last=Bochenek|first=Michael|last2=Knight|first2=Kyle|date=2012|title=Establishing a Third Gender Category in Nepal: Process and Prognosis|url=https://scholarlycommons.law.emory.edu/eilr/vol26/iss1/3/|journal=Emory International Law Review|issue=26.3|via=Scholarly Commons}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ukgaynews.org.uk/Archive/07/Feb/0301.htm|title=Citizenship Trangendered ID Issued for Nepali Meti|website=www.ukgaynews.org.uk|access-date=2016-10-07|archive-date=2015-10-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20151030230651/http://www.ukgaynews.org.uk/Archive/07/Feb/0301.htm|dead-url=yes}}</ref> ਇਸ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਲਿੰਗ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਬੂਤ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਸਵੈ-ਨਿਰਣੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਵੀ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ। == ਵਿਤਕਰਾ == ਸਵੈ-ਪਛਾਣ ਵਾਲੇ ਮੇਟੀ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਤਕਰਾ ਇੱਕ ਆਮ ਮੁੱਦਾ ਹੈ। 2004 ਵਿੱਚ, ਨੇਪਾਲੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਘਾਟ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, 39 ਮੇਟੀ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ "ਵਿਗਾੜ ਫੈਲਾਉਣ" ਲਈ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਉਚਿਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਸਨ। ਮੇਟੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਬਲੂ ਡਾਇਮੰਡ ਸੁਸਾਇਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।<ref name=":4">{{Cite web|url=http://kewe.info/contents/more/archive2005/january/transsexuality_in_nepal.htm|title=The WE News Archives: Transsexuality in Nepal|website=kewe.info|access-date=2016-10-07|archive-date=2016-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20161009143828/http://kewe.info/contents/more/archive2005/january/transsexuality_in_nepal.htm|dead-url=yes}}</ref> ਸੁਸਾਇਟੀ ਇੱਕ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਰਾਈਟਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਹਾਸ਼ੀਏ 'ਤੇ [[ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ|ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.ਕਿਉ.+]] ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। == ਐੱਚ.ਆਈ.ਵੀ == ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ [[ਐਚਆਈਵੀ|ਐੱਚ.ਆਈ.ਵੀ.]] ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮੇਟੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|last=Wilson|first=Erin|last2=Pant|first2=Sunil Babu|last3=Comfort|first3=Megan|last4=Ekstrand|first4=Maria|date=2016-10-07|title=Stigma and HIV risk among Metis in Nepal|journal=Culture, Health & Sexuality|volume=13|issue=3|pages=253–266|doi=10.1080/13691058.2010.524247|issn=1369-1058|pmc=3030668|pmid=21058085}}</ref> ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਸਵੀਕਾਰਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਿਲੱਖਣ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੇਟੀਆਂ ਨੂੰ<ref name=":2">{{Cite journal|last=Bochenek|first=Michael|last2=Knight|first2=Kyle|date=2012|title=Establishing a Third Gender Category in Nepal: Process and Prognosis|url=https://scholarlycommons.law.emory.edu/eilr/vol26/iss1/3/|journal=Emory International Law Review|issue=26.3|via=Scholarly Commons}}</ref> ਵੇਸਵਾਵਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੈਕਸ-ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ।<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/indepth/features/2014/03/nepal-third-gender-201431181229222617.html|title=Nepal's 'third gender'|last=Cantera|first=Angel L. Martinez|website=www.aljazeera.com|access-date=2016-10-07}}</ref> ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਤਕਰੇ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨਾਲ, ਮੇਟੀ ਵਿੱਚ ਐੱਚ.ਆਈ.ਵੀ. ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੁੰਜੀ ਗਿਆਨ ਵਜੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਕਰਾਉਣਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ-ਸੈਕਸ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://kewe.info/contents/more/archive2005/january/transsexuality_in_nepal.htm|title=The WE News Archives: Transsexuality in Nepal|website=kewe.info|access-date=2016-10-07}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * http://williamsinstitute.law.ucla.edu/wp-content/uploads/Nepal-Survey-Oct-2014.pdf [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਪਛਾਣ]] ma1r8ghppjcf5letfc6r25874kgr6cg 0 141784 610576 601828 2022-08-06T03:57:36Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious building |building_name= ਹਿਜੜੋਂ ਕਾ ਖ਼ਾਨਕ਼ਾਹ |image= Hijron ka Khanqah1.jpg |caption= ਹਿਜੜੋਂ ਕਾ ਖ਼ਾਨਕ਼ਾਹ – ਮਸਜਿਦ ਅਤੇ ਕਬਰਾਂ |location= [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] |geo={{coord|28|31|19|N| 77|10|43|E|region:IN-DL_type:landmark|display=inline,title}} |religious_affiliation=[[ਇਸਲਾਮ]] | map_type =ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ |province= [[ਦਿੱਲੀ]] |territory= [[ਦਿੱਲੀ]] |district= [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] |country = {{Flagicon|India}}, [[ਭਾਰਤ]] |consecration_year= 15ਵੀ ਸਦੀ |status= ਮਸਜਿਦ ਅਤੇ ਕਬਰਾਂ |leadership= [[ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ]] |website= |architect= |architecture_type=ਮਸਜਿਦ ਅਤੇ ਕਬਰ |architecture_style= |facade_direction= |year_completed= |construction_cost= |capacity= |length= |width= |width_nave= |height_max= |dome_quantity= |dome_height_outer= |dome_height_inner= |dome_dia_outer= |dome_dia_inner= |minaret_quantity= |minaret_height= |spire_quantity= |spire_height= |materials= ਸੈਂਡ-ਸਟੋਨ }} '''ਹਿਜੜੋਂ ਕਾ ਖ਼ਾਨਕ਼ਾਹ''' ਇੱਕ [[ਇਸਲਾਮ|ਇਸਲਾਮੀ]] ਸਮਾਰਕ ਹੈ ਜੋ [[ਮਹਿਰੌਲੀ]], ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਹਿਜੜੋਂ ਕਾ ਖ਼ਾਨਕ਼ਾਹ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ "ਖੁਸਰਿਆਂ ਲਈ ਸੂਫੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ" ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ''ਹਿਜੜੋਂ'' (ਹਿਜੜੇ ਦਾ ਬਹੁਵਚਨ) ਵਧੇਰੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਖਾਸ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਪਾਰਕ ਦੇ ਅੰਦਰ [[ਮਹਿਰੌਲੀ]] ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸ਼ਾਹਜਹਾਨਾਬਾਦ (ਮੌਜੂਦਾ ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ) ਵਿੱਚ [[ਹਿਜੜਾ|ਤੁਰਕਮਾਨ]] [[ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਦਰਵਾਜੇ|ਗੇਟ]] ਦੀ ਹਿਜੜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸਦੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਇਸ 15ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਮਾਰਕ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਹਨ।<ref name="Peck">{{Cite book|url=https://www.vedamsbooks.com/no43813.htm|title=Delhi -A thousand years of Building|last=Peck|first=Lucy|work=Hijron Ka Khanqha|publisher=Roli Books Pvt Ltd.|year=2005|isbn=81-7436-354-8|location=New Delhi|page=234|quote=Page 234: --narrow entrance to the Hijron ka Khanqah (15th c) on the left. This wall mosque dates from the Lodi period but became the burial ground for the Delhi eunuchs. It is beautifully maintained and is surprisingly tranquil place, just off the main road|access-date=2009-07-25}}</ref><ref name="Mehta">{{Cite book|title=Delhi & NCR City Guide|last=Mehta|first=Vinod|work=Hijron ka Khnanqah|publisher=Outlook Publishing (India)Private Limited|year=2006|isbn=81-89449-04-4|page=317|quote=;;;This is a Lodi period Mosque and Khanqah or convent, which in the early twentieth century came under the possession of the hijras or the eunuch community of the Tukman gate area in Shahjahanabad. The Hijras still possess it and visit Mehrauli on religious occasions to distribute ''langar'' to the poor. The Khanqah also has tombs of several Hijras including one said to be of a hijra known only as Miyan Saheb.}}</ref><ref name="retreat">{{Cite web|url=http://www.expressindia.com/latest-news/retreating-into-the-sufis-shadow/380348/|title=Retreating into the Sufi's shadow|last=Aparna Das|publisher=Express India|archive-url=https://web.archive.org/web/20120929192835/http://www.expressindia.com/latest-news/retreating-into-the-sufis-shadow/380348/|archive-date=29 September 2012|access-date=2009-08-01}}</ref> ਹਿਜੜੋਂ ਕਾ ਖ਼ਾਨਕ਼ਾਹ ਇੱਕ [[wiktionary:pre-|ਪੂਰਵ]] -ਮੁਗਲ, [[ਲੋਧੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ|ਲੋਦੀ]] ਕਾਲ ਦਾ ਸਮਾਰਕ ਹੈ, ਜੋ 15ਵੀਂ ਸਦੀ ਸਮੇਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਉਸ ਸਮਾਰਕ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਸ਼ਾਂਤ ਮਾਹੌਲ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ [[ਲੋਧੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ|ਲੋਦੀ ਰਾਜਵੰਸ਼]] ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕੁਝ ਖੁਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="Peck">{{Cite book|url=https://www.vedamsbooks.com/no43813.htm|title=Delhi -A thousand years of Building|last=Peck|first=Lucy|work=Hijron Ka Khanqha|publisher=Roli Books Pvt Ltd.|year=2005|isbn=81-7436-354-8|location=New Delhi|page=234|quote=Page 234: --narrow entrance to the Hijron ka Khanqah (15th c) on the left. This wall mosque dates from the Lodi period but became the burial ground for the Delhi eunuchs. It is beautifully maintained and is surprisingly tranquil place, just off the main road|access-date=2009-07-25}}</ref><ref name="Mehta">{{Cite book|title=Delhi & NCR City Guide|last=Mehta|first=Vinod|work=Hijron ka Khnanqah|publisher=Outlook Publishing (India)Private Limited|year=2006|isbn=81-89449-04-4|page=317|quote=;;;This is a Lodi period Mosque and Khanqah or convent, which in the early twentieth century came under the possession of the hijras or the eunuch community of the Tukman gate area in Shahjahanabad. The Hijras still possess it and visit Mehrauli on religious occasions to distribute ''langar'' to the poor. The Khanqah also has tombs of several Hijras including one said to be of a hijra known only as Miyan Saheb.}}</ref><ref name="retreat">{{Cite web|url=http://www.expressindia.com/latest-news/retreating-into-the-sufis-shadow/380348/|title=Retreating into the Sufi's shadow|last=Aparna Das|publisher=Express India|archive-url=https://web.archive.org/web/20120929192835/http://www.expressindia.com/latest-news/retreating-into-the-sufis-shadow/380348/|archive-date=29 September 2012|access-date=2009-08-01}}</ref> ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਰਕਮਾਨ [[ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਦਰਵਾਜੇ|ਗੇਟ]] ਦੇ ਹਿਜੜੇ ਜੋ ਇਸ ਸਮਾਰਕ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹਨ, ਹੁਣ ਧਾਰਮਿਕ ਦਿਨਾਂ 'ਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਵੰਡਣ ਲਈ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।<ref name="Mehta" /> ਖਾਨਕਾਹ [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]] ਸ਼ਬਦ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ [[ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ|ਸੂਫੀ]] ਧਾਰਮਿਕ ਕ੍ਰਮ ਦੇ [[ਮੁਸਲਮਾਨ]] ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਚਰਿੱਤਰ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। == ਹਿਜੜੇ == [[ਤਸਵੀਰ:Hidras_of_Panscheel_Park-New_Delhi-1994-2.jpg|left|thumb| ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਹਿਜੜੇ]] [[ਹਿਜੜਾ]] ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਵੈ-ਸੰਗਠਿਤ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਭਾਈਚਾਰੇ (ਕਿਸੇ ਹਿੰਦੂ ਜਾਂ ਮੁਸਲਿਮ ਧਾਰਮਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ) ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾ ਸਕਦਾ ਹੈ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਰਦ ਦਾ ਵਦੀਆ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਸ਼ਾਹੀ ਜਾਂ ਨੇਕ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ)। ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਖੁਸਰਿਆਂ ਅਤੇ ਹਿਜੜਿਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਂਕਾਵਿ [[ਮਹਾਂਭਾਰਤ]] ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਖੰਡੀ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਖੁਸਰਾ ( [[ਸ਼ਿਖੰਡੀ|ਕੈਸਟਿਡ]] ਨੌਕਰ) ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ 14ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ [[ਅਲਾਉੱਦੀਨ ਖ਼ਲਜੀ|ਅਲਾਉਦੀਨ ਖਲਜੀ]] ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਖਜ਼ਾਨਚੀ ਇੱਕ ਖੁਸਰਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ [[ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ]] ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇੱਕ ਖੁਸਰਾ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਨ|ਸ਼ਾਹਜਹਾਨ]] ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਨ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕੈਦ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਹਿਜੜਾ (ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ) ਭਾਈਚਾਰਾ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਦਰਬਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਿਜੜਾ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਗਠਿਤ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਕੁਝ ਲੋਕ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਸਮਾਜਕ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ "ਧਾਰਮਿਕ ਪੰਥ" ਵਜੋਂ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।<ref name="Hindu">{{Cite web|url=http://www.hindu.com/thehindu/mp/2003/05/19/stories/2003051900560200.htm|title=Delhi's special people, then and now|date=2003-05-19|website=[[The Hindu]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20040128040658/http://www.hindu.com/thehindu/mp/2003/05/19/stories/2003051900560200.htm|archive-date=2004-01-28|access-date=2009-08-19}}</ref><ref name="Freilich">{{Cite book|title=Deviance: anthropological perspectives|last=Freilich|first=Morris|last2=Douglas Raybeck|last3=Joel S. Savishinsky|work=Deviant Careers: The Hijras of India|publisher=Greenwood Publishing Group|year=1991|isbn=0-89789-204-6|pages=149–150}}</ref> ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤੀਜੇ ਲਿੰਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਹ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੱਚਣ, ਗਾਉਣ, ਤਾੜੀਆਂ ਵਜਾਉਣ, ਆਮ ਢੋਲ ਵਜਾਉਣ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਵਿਆਹੇ ਅਤੇ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦੇਣ ਲਈ ਵੀ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਦਾ ਕੋਈ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਿਣਿਆ ਗਿਆ ਜਨਗਣਨਾ ਡੇਟਾ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇੱਕ ਮੋਟਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਹ ਅੰਕੜਾ [[ਮੁੰਬਈ]] ਅਤੇ [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50,000 ਦੱਸਦਾ ਹੈ।<ref name="Hindu" /><ref name="Freilich" /> == ਬਣਤਰ == [[ਤਸਵੀਰ:Hijron_ka_Khanqah.jpg|thumb|ਹਿਜੜੋਂ ਕਾ ਖ਼ਾਨਕ਼ਾਹ ਵਿਖੇ ਖੁਸਰਿਆਂ ਦੇ ਮਕਬਰੇ]] ਇੱਕ ਤੰਗ ਗੇਟ ਰਾਹੀਂ ਸਮਾਰਕ ਦੇ ਅਹਾਤੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਵੇਹੜੇ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਕਬਰਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਛੱਤ ਹੈ। ਕਬਰਾਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਇੱਕ ਕੰਧ ਮਸਜਿਦ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਹਨ।<ref name="retreat">{{Cite web|url=http://www.expressindia.com/latest-news/retreating-into-the-sufis-shadow/380348/|title=Retreating into the Sufi's shadow|last=Aparna Das|publisher=Express India|archive-url=https://web.archive.org/web/20120929192835/http://www.expressindia.com/latest-news/retreating-into-the-sufis-shadow/380348/|archive-date=29 September 2012|access-date=2009-08-01}}</ref> ਇੱਥੇ ਹਿਜੜਿਆਂ ਜਾਂ ਖੁਸਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚਿੱਟੀਆਂ ਪੇਂਟ ਕੀਤੀਆਂ ਕਬਰਾਂ (ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀਆਂ) ਵਿੱਚੋਂ, ਸ਼ਰਧਾ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਗਈ ਮੁੱਖ ਕਬਰ ਮੀਆਂ ਸਾਹਿਬ ਕਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹਿਜੜੇ ਦੀ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref name="Mehta">{{Cite book|title=Delhi & NCR City Guide|last=Mehta|first=Vinod|work=Hijron ka Khnanqah|publisher=Outlook Publishing (India)Private Limited|year=2006|isbn=81-89449-04-4|page=317|quote=;;;This is a Lodi period Mosque and Khanqah or convent, which in the early twentieth century came under the possession of the hijras or the eunuch community of the Tukman gate area in Shahjahanabad. The Hijras still possess it and visit Mehrauli on religious occasions to distribute ''langar'' to the poor. The Khanqah also has tombs of several Hijras including one said to be of a hijra known only as Miyan Saheb.}}</ref> == ਪਹੁੰਚ == ਇਥੇ [[ਮਹਿਰੌਲੀ]] ਪਿੰਡ ਦੀ ਤੰਗ ਅਤੇ ਘੁੰਮਦੀ ਮੁੱਖ ਗਲੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਗੇਟ ਰਾਹੀਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਕਬਰੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲੇ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ।<ref name="Peck">{{Cite book|url=https://www.vedamsbooks.com/no43813.htm|title=Delhi -A thousand years of Building|last=Peck|first=Lucy|work=Hijron Ka Khanqha|publisher=Roli Books Pvt Ltd.|year=2005|isbn=81-7436-354-8|location=New Delhi|page=234|quote=Page 234: --narrow entrance to the Hijron ka Khanqah (15th c) on the left. This wall mosque dates from the Lodi period but became the burial ground for the Delhi eunuchs. It is beautifully maintained and is surprisingly tranquil place, just off the main road|access-date=2009-07-25}}</ref><ref name="Mehta">{{Cite book|title=Delhi & NCR City Guide|last=Mehta|first=Vinod|work=Hijron ka Khnanqah|publisher=Outlook Publishing (India)Private Limited|year=2006|isbn=81-89449-04-4|page=317|quote=;;;This is a Lodi period Mosque and Khanqah or convent, which in the early twentieth century came under the possession of the hijras or the eunuch community of the Tukman gate area in Shahjahanabad. The Hijras still possess it and visit Mehrauli on religious occasions to distribute ''langar'' to the poor. The Khanqah also has tombs of several Hijras including one said to be of a hijra known only as Miyan Saheb.}}</ref> ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਮਹਿਰੌਲੀ ਪਿੰਡ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨਾਲ ਸੜਕ, ਰੇਲ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਦੁਆਰਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲ ਹੈੱਡ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (11 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ 17 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (11 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਰਕ ਮੇਨ ਮਹਿਰੌਲੀ ਰੋਡ ਦੇ ਵਾਰਡ ਨੰਬਰ 6 ਵਿੱਚ 'ਚੱਟਾ ਵਾਲੀ ਗਲੀ' ਨਾਮਕ ਤੰਗ ਗਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref name="Mehta" /><ref>{{Cite web|url=http://www.anandfoundation.com/monument.asp?MonuCatID=45.|title=Monuments|publisher=Delhi Art Central: Anand Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20110707135440/http://www.anandfoundation.com/monument.asp?MonuCatID=45.|archive-date=7 July 2011|access-date=2009-08-22}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿਜੜਾ (ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ)]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਹਿਰੌਲੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦਿੱਲੀ ਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਮਸਜਿਦਾਂ]] h2d7oqubm6zqbpwe180s9l3zkq44bkp 0 141836 610577 602196 2022-08-06T03:59:58Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox organization |name = ਮਿਸ ਟਰਾਂਸਕਵੀਨ ਇੰਡੀਆ |image = |caption = |motto = |formation = 2017 |type = ਸੁੰਦਰਤਾ ਮੁਕਾਬਲਾ |headquarters = [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] |location = [[ਭਾਰਤ]] |language = [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]<br>[[ਹਿੰਦੀ]] |leader_title = ਸੰਸਥਾਪਕ |leader_name = ਰੀਨਾ ਰਾਏ |key_people = ਮਨੋਜ ਰਾਏ <small>(ਪ੍ਰਬੰਧ ਸਾਥੀ)</small> |website = [http://www.transqueenindia.com www.transqueenindia.com] }} '''ਮਿਸ ਟ੍ਰਾਂਸਕਵੀਨ ਇੰਡੀਆ''' [[ਭਾਰਤ]] ਭਰ ਵਿੱਚ [[ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ]] ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੈ। ਰੀਨਾ ਰਾਏ, ਜਿਸ ਦੀ ਪਛਾਣ ਸਿਜੈਂਡਰ ਵਜੋਂ ਹੋਈ ਹੈ, ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗਿਤਾ ਦੀ ਜੇਤੂ ਮਿਸ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref name="cnn">{{Cite web|url=http://edition.cnn.com/2017/08/30/health/india-transgender-beauty-pageant/index.html|title=India crowns its first transgender beauty queen|website=cnn.com|access-date=2017-11-29}}</ref> [[ਨਾਵਿਆ ਸਿੰਘ|ਨਵਿਆ ਸਿੰਘ]] ਮਿਸ ਟ੍ਰਾਂਸਕੁਈਨ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਬ੍ਰਾਂਡ ਅੰਬੈਸਡਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/at-city-mall-transgenders-say-with-pride-theyre-born-this-way/articleshow/65775205.cms|title=At Delhi mall, transgenders say with pride they’re Born This .. Read more at: http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/65775205.cms?utm_source=contentofinterest&utm_medium=text&utm_campaign=cppst|website=timesofindia.indiatimes.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/photos/india-news/photos-striding-towards-empowerment-through-miss-trans-queen-india-2019/photo-qPEQCvPf3OgzQiNVf1tLYL-11.html|title=Photos: Striding towards empowerment through Miss Trans Queen India 2019|website=www.hindustantimes.com}}</ref> ਮੌਜੂਦਾ ਮਿਸ ਟ੍ਰਾਂਸਕੁਈਨ ਇੰਡੀਆ ਸ਼ੇਨ ਸੋਨੀ ਹੈ (ਜਿਸਨੂੰ 19 ਦਸੰਬਰ 2020ਨੂੰ ਤਾਜ ਪਹਿਨਾਇਆ ਗਿਆ)।<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/style/article/miss-transqueen-india-shaine-soni-intl-hnk/index.html|title=India crowns new Miss Transqueen|last=Yeung|first=Jessie|last2=Mitra|first2=Esha|date=19 December 2020|website=CNN|language=en|archive-url=|archive-date=|access-date=19 December 2020}}</ref> ਪਹਿਲਾਂ, [[ਬੰਗਲੌਰ|ਬੈਂਗਲੁਰੂ]] ਦੇ ਨਿਥੂ ਆਰ.ਐਸ. ਨੇ ਤਾਜ ਪਹਿਨਿਆ ਸੀ। == ਇਤਿਹਾਸ == ਸੰਸਥਾਪਕ ਨੇ ਨਵੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਲਾਈਮਲਾਈਟ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਸਪਾਂਸਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। [[ਗੁੜਗਾਵਾਂ|ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ]], [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] ਵਿਖੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮਿਸ ਟਰਾਂਸਕੁਈਨ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ 10 ਰਾਜਾਂ ਦੇ 1500 ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚੁਣੇ ਗਏ 16 ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀਆਂ ਨੇ ਤਾਜ ਲਈ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ।<ref name="indiatoday">{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/story/first-transgender-beauty-pageant-breaking-barriers-gurugram-lifest/1/1031977.html|title=First-ever transgender beauty pageant to be held in Gurugram|website=indiatoday.com|access-date=2017-11-29}}</ref> == ਫਾਰਮੈਟ == ਆਡੀਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਗਾਊਨ, ਸਵਿਮਸੂਟ, ਰਵਾਇਤੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ਅਤੇ ਸਵਾਲ-ਜਵਾਬ ਸਮੇਤ ਕਈ ਗੇੜਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref name="hindustantimes">{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/delhi-news/trans-queen-india-2017-a-pageant-where-transgenders-can-aspire-to-get-crowned/story-Ey3WpmSJmDjiGRdNwSEZ6M.html|title=Trans Queen India 2017: A pageant where transgenders can aspire to get crowned|website=hindustantimes.com|access-date=2017-11-29}}</ref> == ਸਿਰਲੇਖਧਾਰਕ == {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" ! style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" width="30" |ਸਾਲ ! style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" width="250" | ਡੈਲੀਗੇਟ ! style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" width="250" | ਰਾਜ/ਖੇਤਰ |- | 2020 | ਸ਼ੇਨ ਸੋਨੀ | [[ਦਿੱਲੀ]] |- | 2019 | ਨੀਤੂ ਆਰ.ਐਸ | [[ਬੰਗਲੌਰ]] |- | 2018 | ਵੀਨਾ ਸੇਂਦ੍ਰੇ | [[ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ]] |- | 2017 | ਨਿਤਾਸ਼ਾ ਬਿਸਵਾਸ | [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] |} == ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਪੇਜੈਂਟਸ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ == ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਟਰਾਂਸਕਵੀਨਾਂ ਨੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਮਿਸ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਨ, ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। === ਮਿਸ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਨ === ; {{plainlist|* {{Color box|gold|border=darkgray}} Declared as Winner * {{Color box|#FFF83B|border=darkgray}} Ended as Runner-up * {{Color box|khaki|border=darkgray}} Ended as one of the Finalists or Semi-finalists}} {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" ! style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" width="30" |ਸਾਲ ! style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" width="250" | ਡੈਲੀਗੇਟ ! style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" width="250" | ਰਾਜ/ਖੇਤਰ ! style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" width="250" | ਪਲੇਸਮੈਂਟ ! style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" width="250" | ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੁਰਸਕਾਰ |- | 2021 | ਸ਼ੇਨ ਸੋਨੀ | [[ਦਿੱਲੀ]] | | |- | 2020 | ਨੀਤੂ ਆਰ.ਐਸ | [[ਬੰਗਲੌਰ]] | ਅਸਥਾਨ | ਮਿਸ ਟੈਲੇਂਟ - ਟਾਪ 13 |- style="background-color:#FFFACD" | 2019 | ਵੀਨਾ ਸੇਂਦ੍ਰੇ | [[ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ]] | '''ਸਿਖ਼ਰ 12''' | ਮਿਸ ਟੈਲੇਂਟ - ਟਾਪ 12 |- | 2018 | ਨਿਤਾਸ਼ਾ ਬਿਸਵਾਸ | [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] | ਅਸਥਾਨ | ਮਿਸ ਟੈਲੇਂਟ - ਟਾਪ 15 |- | 2017 | ਬਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਿਊਰੇਮ | [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] | ਅਸਥਾਨ | |- | 2013 | ਐਂਜੇਲਾ | [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] | ਅਸਥਾਨ | |- | 2011 | ਮਲਾਇਕਾ ਦੇਸ਼ਸਿੰਘ | [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] | ਅਸਥਾਨ | |- style="background-color:#FFFF33" | 2004 | ਅਰੀਸ਼ਾ ਰਾਣੀ | [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] | '''ਪਹਿਲੀ ਉਪ ਜੇਤੂ''' | '''ਬੇਸਟ ਇਨ ਇਵਨਿੰਗ ਗਾਊਨ''' |} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} tuc8jaw6st687zhgtx4q5j9ypcslluk 0 142061 610572 603783 2022-08-06T03:43:23Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox recurring event |name = ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਗੁਹਾਟੀ |native_name =কুইয়াৰ প্ৰাইড গুৱাহাটী |native_name_lang =as |logo = |logo_alt = |logo_caption = |logo_size = |image = Guwahati pride walk 2020.jpg |image_size = |alt = |caption = ਗੁਹਾਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਵਾਕ, 2020 |status = ਸਰਗਰਮ |genre = ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ |date = <!-- {{start date|YYYY|mm|dd}} "dates=" also works, but do not use both --> |begins = <!-- {{start date|YYYY|mm|dd}} --> |ends = <!-- {{end date|YYYY|mm|dd}} --> |frequency = ਸਲਾਨਾ |venue = |location = ਡਿਗਹਲੀਪੁਖ਼ਰੀ, [[ਗੁਹਾਟੀ]] |coordinates = <!-- {{coord|LAT|LON|type:event|display=inline,title}} --> |country = [[ਭਾਰਤ]] |years_active = <!-- {{age|YYYY|mm|dd}} Date of the first occurrence --> |first = 9 ਫ਼ਰਵਰੀ 2014 |founder_name = <!-- or | founders = --> |last = |prev = |next = |participants = |attendance = |capacity = |area = |budget = |activity = |leader_name = |patron = |organised = <!-- "organized=" also works --> |filing = |people = |member = |sponsor = <!-- | or sponsors = --> |website = <!-- {{URL|example.com}} --> |current = |footnotes = }} 9 ਫਰਵਰੀ 2014 ਨੂੰ [[ਗੁਹਾਟੀ]], [[ਅਸਾਮ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ [[ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ|ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.]] ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਅਤੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਗੁਹਾਟੀ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਗੁਹਾਟੀ ਪੂਰੇ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਪ੍ਰਾਈਡ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਈਡ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਸਮਾਗਮ ਬਣਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।<ref name="TELE">Rajiv Konwar [https://www.telegraphindia.com/india/first-pride-parade-in-guwahati-lgbt-community-marches-for-life-of-dignity/cid/212015 "First pride parade in Guwahati- LGBT community marches for life of dignity "], ''[[The Telegraph (Calcutta)]]'', 10 February 2014</ref><ref name="TOI">{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/.../artic.../30150650.cms|title=LGBTs parade for pride in Guwahati|date=10 February 2014|work=[[The Times of India]]}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ]] ਦੇ 11 ਦਸੰਬਰ 2013 ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਿਸ ਨੇ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਯੁੱਗ ਦੀ ਧਾਰਾ 377, ਆਈ.ਪੀ.ਸੀ. ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਮਲਿੰਗੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਰਾਧ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ, ਇਸਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਗਏ। 15 ਦਸੰਬਰ 2013 ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਡੇਅ ਆਫ਼ ਰੇਜ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>Daniel Reynolds, [http://www.advocate.com/politics/2013/12/13/indias-sodomy-ban-incites-day-rage-among-activists "India's Sodomy Ban Incites 'Day of Rage' Among Activists"], ''[[The Advocate (LGBT magazine)|The Advocate]]'', 13 December 2013</ref><ref>Ishita Bhatia, Soumya Pillai [https://web.archive.org/web/20131216113709/http://www.hindustantimes.com/india-news/protestors-mark-global-day-of-rage-against-section-377/article1-1162965.aspx "Protestors mark ‘global day of rage’ against Section 377"], ''[[The Hindustan Times]]'' ,15 December 2013</ref> ਗੁਹਾਟੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਡੇਅ ਆਫ਼ ਰੇਜ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ, ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਹਾਟੀ ਵਿੱਚ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਮੁੱਦਿਆਂ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜਨਤਕ ਵਿਰੋਧ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।<ref>Gaurav Das [http://timesofindia.indiatimes.com/city/guwahati/First-gay-rights-rally-in-city/articleshow/27465045.cms "First gay rights rally in city"], ''[[The Times of India]]'', 16 December 2013</ref> ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ, ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਗੁਹਾਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਪ੍ਰਾਈਡ ਪਰੇਡ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। == 2014 == ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਗੁਹਾਟੀ 9 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸਵੇਰੇ 10 ਵਜੇ ਦਿਘਾਲੀਪੁਖੁਰੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਪੁਆਇੰਟ, ਓਲਡ ਐਸ.ਪੀ. ਦਫ਼ਤਰ, ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਪੁਆਇੰਟ, ਲਤਾਸਿਲ, ਲਾਂਬ ਰੋਡ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਟੀ.ਸੀ. ਫੁਹਾਰਾ ਪੁਆਇੰਟ ’ਤੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਇਆ।<ref name="TOA">Partha Prawal Goswami. [http://www.timesofassam.com/.../guwahati-hosts-ners.../ "Guwahati hosts NER’s first Queer Pride March"], ''Times of Assam'', 10 February 2014</ref> ਪ੍ਰਾਈਡ ਗੁਹਾਟੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਤੋਂ ਵੀ ਗੁਜ਼ਰਿਆ ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਾਈਡ ਵਾਕਰਾਂ ਨੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਫੈਸਲੇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਨਾਅਰੇਬਾਜ਼ੀ ਕੀਤੀ। ਲਗਪਗ 150 ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਾਈਡ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਇਸ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀਆਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਹੋਰਨਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ।<ref name="MD">Hemal Ashar. [http://www.mid-day.com/art.../of-pride-no-prejudice/15089051 "Of Pride, No Prejudice"], ''[[Mid-Day]]'', 12 February 2014</ref><ref name="AT">Bitopi Dutta. [http://www.assamtimes.org/node/9609 " Guwahati queer pride march on Feb 9"], ''Assam Times'', 8 February 2014</ref> ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਗੁਹਾਟੀ ਦੇ ਖ਼ਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੁਈਰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ [[ਦਿੱਲੀ ਕਵੀਅਰ ਪਰਾਈਡ ਪਰੇਡ|ਦਿੱਲੀ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਦਾਨ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਹਾਟੀ ਸਥਿਤ ਕੁਝ ਗੈਰ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ।<ref name="MD">Hemal Ashar. [http://www.mid-day.com/art.../of-pride-no-prejudice/15089051 "Of Pride, No Prejudice"], ''[[Mid-Day]]'', 12 February 2014</ref><ref name="GAY">Avinash Matta. [https://archive.today/20141108191350/http://www.gaylaxymag.com/.../guwahati-successfully.../ "Guwahati Successfully Hosts 1st Pride March In The North-East"], ''[[Gaylaxy]]'', 11 February 2014</ref> ਹੰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕੁਝ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਕੁਝ ਸੱਜੇ ਪੱਖੀ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਹਿਯੋਗੀ ਐਨ.ਜੀ.ਓ. ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਦੀ ਭੰਨਤੋੜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਕੁਝ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਧਮਕੀ ਭਰੀਆਂ ਕਾਲਾਂ ਆਈਆਂ। ਗੌਰਵ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਹਿੰਦੂ ਯੁਵਾ ਚਤਰਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸੱਜੇ ਪੱਖੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪਾਰਟੀ ਹੈ, ਦੇ ਕੁਝ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਹੰਕਾਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ।<ref name="TOI">{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/.../artic.../30150650.cms|title=LGBTs parade for pride in Guwahati|date=10 February 2014|work=[[The Times of India]]}}</ref><ref name="GAY">Avinash Matta. [https://archive.today/20141108191350/http://www.gaylaxymag.com/.../guwahati-successfully.../ "Guwahati Successfully Hosts 1st Pride March In The North-East"], ''[[Gaylaxy]]'', 11 February 2014</ref> ਪ੍ਰਾਈਡ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ, ਕੁਝ ਆਯੋਜਕ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਐਗਜੁਕੀਆ ਬਣਾਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਸਰਗਰਮੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸਮੂਹ ਹੈ।<ref name="TOI2">Gaurav Das [http://timesofindia.indiatimes.com/.../artic.../38305994.cms "First gay support group comes up in state"], ''[[The Times of India]]'' 13 July 2014</ref><ref>Kumam Davidson [https://archive.today/20141108191343/http://www.gaylaxymag.com/.../1st-lgbt-film-and-video.../ "1st LGBT Film and Video Festival of Guwahati to begin on Aug 8"], ''[[Gaylaxy ]]'', 1 August 2014</ref> == 2015 == ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਗੁਹਾਟੀ, 2014 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਣੀਪੁਰ ਨੇ ਵੀ ਇੰਫਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਈਡ ਵਾਕ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ। 2015 ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ, ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹਿਕ ਪ੍ਰਾਈਡ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਪ੍ਰਾਈਡ ਵਾਕ-2015, 15 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਗੁਹਾਟੀ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪੈਦਲ ਦਿਘਾਲੀਪੁਖੁਰੀ-ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਪੁਆਇੰਟ-ਫੂਡ ਵਿਲਾ ਪੁਆਇੰਟ-ਹਾਈ ਕੋਰਟ-ਲਤਾਸਿਲ ਪੁਆਇੰਟ-ਅੰਬਰੀ-ਗੁਹਾਟੀ ਕਲੱਬ ਰੋਟਰੀ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਚੱਲਿਆ।<ref name=":0">[http://www.gaylaxymag.com/latest-news/eight-north-east-states-come-together-for-first-collective-pride/ "Eight North East States come together for first collective Pride"], ''[[Gaylaxy]]'', 15 February 2015</ref> == 2016 == ਤੀਜੀ ਗੁਹਾਟੀ ਵਾਕ 7 ਫਰਵਰੀ 2016 ਨੂੰ ਦਿਘਾਲੀਪੁਖੁਰੀ, ਗੁਹਾਟੀ ਵਿਖੇ ਹੋਈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 200 ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ।[https://www.telegraphindia.com/1160208/jsp/northeast/story_68007.jsp] ਸਮਾਰੋਹ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਸਟਰੀਟ ਫੈਸ਼ਨ ਸ਼ੋਅ ਵੀ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[https://www.assamtimes.org/node/16300] ਇਹ ਅਗਜੁਏਕ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਜੋ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਮੁੱਦਿਆਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੈਰ ਦਿਘਾਲੀਪੁਖਰੀ ਪਾਰਕ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹੈਂਡਿਕ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ, ਫੂਡ ਵਿਲਾ, ਨਹਿਰੂ ਪਾਰਕ, ਆਰ.ਕੇ.ਬੀ. ਹੋਸਟਲ ਆਦਿ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਵਾਪਸ ਦਿਘਾਲੀਪੁਖੜੀ ਪਾਰਕ ਵਿਖੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਈ।[https://www.assamtimes.org/node/16300] ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਾਰਚ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਤਕਰੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀ, ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਧਾਰਾ 377 ਵਰਗੇ ਵਿਤਕਰੇ ਵਾਲੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। == 2017 == ਗੁਹਾਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਦਾ ਚੌਥਾ ਐਡੀਸ਼ਨ 5 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। [http://www.gaylaxymag.com/latest-news/4th-guwahati-queer-pride-held-5th-feb/#gs.=hClzxk] ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ 300 ਦੇ ਕਰੀਬ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਗੌਹਾਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਗੁਹਾਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਨੈਸ਼ਨਲ ਲਾਅ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਟਾਟਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸੋਸ਼ਲ ਸਾਇੰਸਜ਼ (ਟਿਸ) ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਕਰਨਾਟਕ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਸਮਰਥਨ ਦਿਖਾਇਆ।<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.northeasttoday.in/guwahati-comes-out-for-lgbt-rights/|title=Guwahati Comes Out for LGBT Rights » Northeast Today|date=2017-02-06|work=Northeast Today|access-date=2018-06-30|language=en-US}}</ref> ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਰੌਣਕ ਵਿਚ ਰੰਗੀਨ ਬੈਨਰ, ਮਾਸਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਤੇ ਅਸਾਮੀ ਪ੍ਰੇਮ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।<ref name=":1" /> ਅਫਸਪਾ ਵਰਗੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਵੀ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਨਲਸਾ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref name=":0">[http://www.gaylaxymag.com/latest-news/eight-north-east-states-come-together-for-first-collective-pride/ "Eight North East States come together for first collective Pride"], ''[[Gaylaxy]]'', 15 February 2015</ref> == 2018 == ਗੁਹਾਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਐਡੀਸ਼ਨ 11 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਾਈਡ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫੰਡਰੇਜ਼ਰ, ਕੰਸਰਟ ਅਤੇ ਫਲੈਸ਼ ਮੋਬ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.telegraphindia.com/states/north-east/celebration-of-love-with-pride-207944|title=Celebration of love with pride|work=The Telegraph|access-date=2018-06-30|language=en}}</ref> ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.aninews.in/news/national/guwahati-queer-pride-glitters-with-huge-participation201802120628390001/|title=Guwahati Queer Pride glitters with huge participation|website=www.aninews.in|language=en|access-date=2018-06-30}}</ref> == 2019 == ਗੁਹਾਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਦਾ ਛੇਵਾਂ ਐਡੀਸ਼ਨ 3 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਦਿਘੈਲਪੁਖੁਰੀ, ਗੁਹਾਟੀ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ। ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਮਰਥਨ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਸਤਰੰਗੀ ਝੰਡੇ ਫੜੇ ਅਤੇ ਗੁਬਾਰੇ ਦਿਖਾਏ, ਨਾਚ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://www.outlookindia.com/photos/photoessay/india-art-fair-2019/1545|title=Outlook India Photo Gallery - India Art Fair 2019|website=Outlook (India)|access-date=2019-06-15}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਅਧਿਕਾਰ]] auiv85sa62kd4rzxdituaagbdqq8x6t 0 142203 610570 604247 2022-08-06T03:36:46Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox event|title=ਨਾਈਟ ਪ੍ਰਾਈਡ|image=Pride_de_nuit-lyon_2018-arsene_marquis-3.jpg|Location=[[ਫ਼ਰਾਂਸ]]}} '''ਨਾਈਟ ਪ੍ਰਾਈਡ''' ( [[ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫ੍ਰੈਂਚ]] ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਾਈਡ '''''ਡੀ ਨੂਟ''''' ) ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚਾਂ ਦੇ ਵਿਕਲਪ ਵਜੋਂ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.ਆਈ. ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀਕਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.lemonde.fr/societe/article/2017/06/24/marche-des-fiertes-il-n-y-a-pas-de-contradiction-entre-les-dimensions-festive-et-politique_5150552_3224.html|title=Marche des fiertés : " Il n’y a pas de contradiction entre les dimensions festive et politique "|date=24 June 2017|work=Le Monde|language=fr}}</ref> ਅੰਦੋਲਨ 2015 ਵਿੱਚ [[ਪੈਰਿਸ]] ਵਿੱਚ ਐਕਟ-ਅਪ, ਆਉਟਰਾਂਸ, ਫੇਮਸ ਏਨ ਲੁਟੇ ''93'' ਅਤੇ ਹੋਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚਾਂ ਦੇ ਗੈਰ-ਸਿਆਸੀਕਰਨ ਅਤੇ [[ਸੱਤਾ (ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ)|ਜਨਤਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ]] ਅਤੇ ਪਿੰਕ ਕੈਪਟੀਲਿਜਮ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਮਝਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=http://leplus.nouvelobs.com/contribution/1390949-gay-pride-ou-sont-les-revendications-politiques-notre-pride-de-nuit-les-rappelle.html|title=Gay Pride : où sont les revendications politiques ? Notre "Pride de nuit" les rappelle|date=26 June 2015|work=L'Obs|language=fr}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.lefigaro.fr/actualite-france/2015/06/27/01016-20150627ARTFIG00053-la-marche-des-fiertes-cherche-un-second-souffle.php|title=La Marche des fiertés cherche un second souffle|date=27 June 2015|work=Le Figaro|language=fr}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://yagg.com/2015/06/27/en-photos-une-pride-de-nuit-ou-les-fiertes-ne-sont-pas-racistes/|title=En photos: Une Pride de nuit où les "fiertés ne sont pas racistes"|date=27 June 2015|work=Yagg|language=fr}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://tetu.com/2017/06/22/air-france-orange-ces-entreprises-fieres-de-defiler-a-la-pride-de-paris/|title=La Pride de Nuit, la "coalition des non-conformes", défile ce soir|date=23 June 2017|work=Têtu|language=fr}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.humanite.fr/pride-de-nuit-revenir-aux-racines-de-la-lutte-lgbt-637967|title=Pride de nuit : revenir aux racines de la lutte LGBT|date=25 June 2017|work=L’Humanité|language=fr}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.streetpress.com/sujet/1498574168-pride-nuit-2017|title=Pourquoi ils ont manifesté à la pride de nuit ?|date=27 June 2017|work=Street Press|language=fr}}</ref><ref name="vice">{{Cite news|url=https://www.vice.com/fr/article/nek5ak/la-pride-de-nuit-est-elle-toujours-la-version-radicale-de-la-gay-pride|title=La Pride de nuit est-elle toujours la version radicale de la " Gay Pride " ?|date=16 June 2018|work=VICE|language=fr}}</ref> ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ 2016 ਅਤੇ 2017 ਵਿੱਚ ਦੋ ਹੋਰ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ 2018 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਸੰਸਥਾਗਤ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਚੌਥੇ ਵਿਰੋਧ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜੋ ਹੋਰ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ।<ref name="vice">{{Cite news|url=https://www.vice.com/fr/article/nek5ak/la-pride-de-nuit-est-elle-toujours-la-version-radicale-de-la-gay-pride|title=La Pride de nuit est-elle toujours la version radicale de la " Gay Pride " ?|date=16 June 2018|work=VICE|language=fr}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ, 2016 ਤੋਂ ਅੰਦੋਲਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੂਜੇ ਫ੍ਰੈਂਚ ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਟੁਲੂਜ਼]], [[ਲਿਓਂ|ਲਿਓਨ]] ਜਾਂ [[ਨੀਸ|ਨਾਇਸ]] ਤੱਕ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.ladepeche.fr/article/2018/05/15/2798243-prefecture-va-autoriser-militants-lgbtqi-defiler-centre-ville-toulouse.html|title=La préfecture va-t-elle autoriser les militants LGBTQI à défiler dans le centre-ville de Toulouse ?|date=16 May 2018|work=La Dépêche|language=fr}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.heteroclite.org/2018/06/pride-de-nuit-lyon-marche-des-fiertes-51834|title=Pourquoi une Pride de nuit à Lyon avant la Marche des Fiertés LGBT ?|date=8 June 2018|work=Hétéroclite|language=fr}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://360.ch/monde/43907-la-marche-des-fiertes-retrouve-le-vieux-lyon/|title=La marche des fiertés "à la reconquête" du vieux-Lyon|date=10 June 2018|language=fr}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://ademonice06.com/pride-de-nuit-nice/|title=Pride de Nuit – Nice|date=21 June 2018|work=ADN. Association pour la Démocratie à Nice|access-date=22 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190322091402/http://ademonice06.com/pride-de-nuit-nice/|archive-date=22 March 2019|language=fr}}</ref> ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਹਨ,<ref>{{Cite news|url=https://www.thestar.com/news/gta/2016/06/28/lgbt-night-march-decries-prides-corporate-sponsorship.html|title=LGBT Night March decries Pride’s corporate sponsorship|date=28 June 2016|work=The Star}}</ref> ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੇਅ ਸ਼ੈਮ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ।<ref>{{Cite news|url=https://www.huffingtonpost.com/toshio-meronek/the-year-queers-fought-the-de-politicization-of-pride_b_1631394.html|title=The Year Queers Fought the De-Politicization of Pride|date=28 June 2012|work=Huffington Post}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਫਰੰਟ ਸਮਲਿੰਗੀ ਡੀ ਐਕਸ਼ਨ ਰੈਵੋਲੂਸ਼ਨਨਾਇਰ * ਕ੍ਰਿਟੀਕਲ ਪ੍ਰਾਈਡ * ਗੇਅ ਸ਼ੇਮ * ਪਿੰਕ ਕੈਪਟੀਲਿਜਮ == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪ੍ਰਾਈਡ ਪਰੇਡ]] abvuskizi42ty5fo6by0j6xpmuf32se 0 142242 610571 604409 2022-08-06T03:39:30Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox recurring event | name = ਹਾਇਫ਼ਾ ਪ੍ਰਾਈਡ | native_name = {{Script/Hebrew|מצעד הגאווה בחיפה}} | native_name_lang = he | logo = | image = Gay Pride in Haifa 2014 - Haifa City hall (16).JPG | caption = ਹਾਇਫ਼ਾ ਸ਼ਹਿਰ 'ਚ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ 2014 ਦੌਰਾਨ | begins = <!-- {{start date|YYYY|mm|dd}} --> | ends = <!-- {{start date|YYYY|mm|dd}} --> | frequency = ਸਲਾਨਾ | venue = | location = ਹਾਇਫ਼ਾ | coordinates = <!-- {{coord|LAT|LON|type:event|display=inline,title}} --> | country = [[ਇਜ਼ਰਾਇਲ]] | first = {{start date|2007}}<ref>{{cite web|title=Haifa Prepares for Its First Gay Pride Parade Thursday|url=http://www.haaretz.com/news/haifa-prepares-for-its-first-gay-pride-parade-thursday-1.223121|publisher=[[Haaretz]]|author=Yair Ettinger & Jonathan Lis|date=June 14, 2007}}</ref> | participants = 3,000 ਲੋਕ | activity = | organised = <!-- "organized=" also works --> | member = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> }} [[ਤਸਵੀਰ:Haifa_Pride_Parade_2007_-_22.JPG|thumb| ਹਾਇਫ਼ਾ ਪ੍ਰਾਈਡ 2007]] '''ਹਾਇਫ਼ਾ ਪ੍ਰਾਈਡ''' ( {{Lang-he|גאוות חיפה}} , {{lang-ar|مثلي الجنس فخر حيفا}} ) ਇੱਕ ਸਲਾਨਾ ਸਮਾਗਮ ਹੈ ਜੋ [[ਹੈਫਾ|ਹਾਇਫ਼ਾ]], [[ਇਜ਼ਰਾਇਲ|ਇਜ਼ਰਾਈਲ]] ਵਿੱਚ [[ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ|ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.ਕਿਉ.]] ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਸਮਾਗਮ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 2016 ਵਿੱਚ 3,000 ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ ਸੀ,<ref>{{Cite web|url=http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4820098,00.html|title=Haifa's LGBT community holds largest pride parade yet|last=Ahiyeh Raved|date=June 25, 2016|publisher=[[Ynetnews]]}}</ref> ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਮੇਅਰ ਯੋਨਾ ਯਾਹਾਵ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।<ref>{{Cite web|url=http://www.timesofisrael.com/haifa-mayor-assaulted-at-citys-pride-parade/|title=Haifa mayor assaulted at city's Pride Parade|date=June 24, 2016|publisher=[[The Times of Israel]]}}</ref> 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਪਰੇਡ ਰੂਟ ਮਾਊਂਟ ਕਾਰਮੇਲ 'ਤੇ ਹਾਇਫ਼ਾ ਦੇ ਮਰਕਾਜ਼ ਹਾਕਾਰਮੇਲ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਗਨ ਹੇਮ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਸਮਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==  * [https://en.wikipedia.org/wiki/LGBT_rights_in_Israel ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿੱਚ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਅਧਿਕਾਰ] * [https://en.wikipedia.org/wiki/LGBT_history_in_Israel ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿੱਚ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਇਤਿਹਾਸ] * [https://en.wikipedia.org/wiki/Jerusalem_gay_pride_parade ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਗੇਅ ਪ੍ਰਾਈਡ ਪਰੇਡ] * [https://en.wikipedia.org/wiki/Tel_Aviv_Pride ਤੇਲ ਅਵੀਵ ਪ੍ਰਾਈਡ] == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} luqefjjk6iknf109l4j1bmm8fjim4yb 0 142296 610564 604567 2022-08-06T03:15:51Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox film festival|name=ਲੈਥਲ ਲੈਸਬੀਅਨ<br />לסבית קטלנית|logo=Lethal Lesbian.JPG|location=ਤੇਲ ਅਵੀਵ, ਇਜ਼ਰਾਇਲ}} '''ਲੈਥਲ ਲੈਸਬੀਅਨ''' ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ [[ਲੈਸਬੀਅਨ]] ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ 2008 ਤੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਲਘੂ, ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਫ਼ੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਸਕ੍ਰੀਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.haaretz.co.il/1.3363657|title=ערב קולנוע לסבי ישראלי במועדון "ברזילי" בתל אביב|last=נירית אנדרמן|date=July 31, 2008|work=[[Ha'aretz]]|access-date=March 21, 2019}}</ref> == ਤਿਉਹਾਰ == ਲੈਥਲ ਲੇਸਬੀਅਨ ਦੀ ਸਹਿ-ਸਥਾਪਨਾ [[ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ|ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.]] ਕਾਰਕੁਨ ਅਨਤ ਨੀਰ ਅਤੇ ਡਾਨਾ ਜ਼ਿਵ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ,<ref>{{Cite news|url=http://www.mako.co.il/pride-culture/gay-scene/Article-eea38886f639b31006.htm|title=‏דנה וענת חוגגות עשור: הלסביות ששינו את פני הקהילה|date=December 13, 2012|work=mako|access-date=March 21, 2019}}</ref> ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਕਲਾਤਮਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਲਿਓਰ ਐਲੀਫੈਂਟ ਦੇ ਨਾਲ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite news|url=http://www.mako.co.il/pride-news/local/Article-fbf5929cbd29731006.htm|title=‏הקהילה גאה גם בלסביות?|last=רננה לויאלי|date=May 29, 2012|work=mako Pride|access-date=March 21, 2019}}</ref> ਇਵੈਂਟ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਜ਼ੀਵ ਅਤੇ ਨੀਰ ਦੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਲੈਸਬੀਅਨ-ਥੀਮ ਵਾਲੀ ਸੁਤੰਤਰ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਮਾਂ ਇੰਨੀਆਂ ਸਫਲ ਸਨ ਕਿ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੋਵਾਂ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਜਾਪਦੀ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=http://www.mako.co.il/pride-culture/cultura/Article-b931d5d26f93a31006.htm|title=‏לסביות קטלניות עם אג'נדה|last=לימור בן רומנו|date=October 8, 2012|work=mako|access-date=March 21, 2019|language=he}}</ref> ਲੈਥਲ ਲੈਸਬੀਅਨ ਦਾ ਟੀਚਾ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਲੈਸਬੀਅਨ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲਘੂ ਅਤੇ ਪੂਰੀ-ਲੰਬਾਈ ਵਾਲੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਸਕ੍ਰੀਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਕਲਾ ਦੀ ਇੱਕ ਸਮਕਾਲੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਹੋਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਲਾਈਨ-ਅੱਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੇਸਬੀਅਨ ਅਤੇ ਲਿੰਗੀ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.haaretz.co.il/1.3340930|title=די-וי-די: סרטי לסביות ישראליים|date=July 17, 2009|work=[[Ha'aretz]]|access-date=March 21, 2019|language=he}}</ref> ਹਰ ਸਾਲ ਲੇਥਲ ਲੈਸਬੀਅਨ ਦਾ ਇੱਕ ਥੀਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਫ਼ਿਲਮ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਮੋ ਆਨਲਾਈਨ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਤਿਉਹਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਹੋਇਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭੀੜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧਿਆ ਹੈ, ਤੇਲ ਅਵੀਵ ਸਿਨੇਮਾਥੇਕ ਇਸਦਾ ਘਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.haaretz.co.il/gallery/events/special-events/event-1.3471480|title=לסבית קטלנית 2018: פסטיבל קולנוע נשי|date=2018|work=[[Ha'aretz]]|access-date=March 21, 2019}}</ref> 2018 ਵਿੱਚ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੈਥਲ ਲੇਸਬੀਅਨ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਇਆ, ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਪ੍ਰੈਸ ਨੇ "ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਥਿਰਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ" ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਸਥਿਰ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.mako.co.il/pride-culture/cultura/Article-31d6cda80dfc661006.htm|title=הלסבית הקטלנית חוזרת - והיא חמושה מתמיד|last=שחר קהלני|date=November 2, 2019|work=mako|access-date=March 21, 2019}}</ref> ਫੈਸਟੀਵਲ ਸਿਰਫ਼ ਕੁਝ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਨੇ ਲੈਸਬੀਅਨ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://timeout.co.il/%D7%AA%D7%A8%D7%91%D7%95%D7%AA/%D7%A7%D7%95%D7%9C%D7%A0%D7%95%D7%A2-%D7%A1%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%9D/%D7%9C%D7%A1%D7%91%D7%99%D7%AA-%D7%A7%D7%98%D7%9C%D7%A0%D7%99%D7%AA-2018|title=פסטיבל לסבית קטלנית חוזר עם הקרנה מיוחדת של "מרסי"|last=נעמה רק|date=November 7, 2018|work=[[Time Out (magazine)|Time Out]]|access-date=March 21, 2019}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{Official site}} onyy2il6ylnmtcm5lp8njbkp9x4a7qz 0 142351 610566 604749 2022-08-06T03:25:04Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਜੱਥੇਬੰਦੀ|name=ਗੇਅ ਬੰਬੇ|image=Gay Bombay logo.png|size=|alt=|caption=|abbreviation=ਜੀ.ਬੀ.|predecessor=|successor=|formation={{start date and age|1998|09}}|extinction=|type=ਕੁਲੈਕਟਿਵ|status=ਸਰਗਰਮ|purpose=|headquarters=[[ਮੁੰਬਈ]], [[ਭਾਰਤ]]|location=|coords=|region_served=|membership=6,000+ (As of July 2009)<ref>{{cite news |last1=Sheth |first1=Niraj |last2=Bellman |first2=Eric |title=Indian Court Strikes Down Homosexuality Ban |url=https://www.wsj.com/articles/SB124651666709884773 |newspaper=[[The Wall Street Journal]] |date=July 3, 2009}}</ref>|language=|general=|leader_title=ਸੰਸਥਾਪਕ|leader_name=ਉਮੰਗ ਸੇਠ|key_people=|main_organ=|parent_organization=|affiliations=|budget=|num_staff=|num_volunteers=|website={{url|gaybombay.org}}}} '''ਗੇਅ ਬੰਬੇ''' ('''ਜੀ.ਬੀ.''' ਦਾ ਸੰਖੇਪ) [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ|ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.]] ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ, ਜੋ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://archive.mid-day.com/news/2009/nov/021109-Gay-homosexuals-Tarun-Gupta-Liquid-Lounge-sexologist.htm|title='My son is gay and I'm proud to be his mom'|last=Singh|first=Varun|date=November 2, 2009|work=[[Mid-Day]]}}</ref> ਇਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1998 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਸੰਸਥਾ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ, ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਲਿੰਗੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3001126.stm|title=Gay Bombay comes out|last=Ahmed|first=Zubair|date=19 June 2003|work=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://theculturetrip.com/asia/india/articles/a-lgbtq-guide-to-mumbai-india/|title=A Colourful LGBTQ Guide To Mumbai|last=Nambiar|first=Sridevi|date=October 5, 2016|publisher=Theculturetrip.com}}</ref><ref name="googlebook">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=BjcbAAAAYAAJ&q=Gay+Bombay|title=Humjinsi: A Resource Book on Lesbian, Gay, and Bisexual Rights in India|last=Fernandez|first=Bina|date=February 27, 2000|publisher=India Centre for Human Rights and Law, 2002|pages=191|oclc=ocm60786252}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://in.news.yahoo.com/the-inside-story-speed-dating-with-gay-bombay-083239477.html|title=The Inside Story: Speed Dating With Gay Bombay|date=December 8, 2015|work=[[Yahoo! News]]}}</ref> ਸੰਗਠਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜਗ੍ਹਾ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ।<ref name="midday">{{Cite news|url=https://www.mid-day.com/articles/mumbai-lgbt-parties-to-go-on-as-tribute-to-orlando-victims/17332174|title=Mumbai LGBT parties to go on as tribute to Orlando victims|last=Singh|first=Varun|date=June 14, 2016|work=[[Mid-Day]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=No8xAQAAIAAJ&q=Gay+Bombay|title=New Statesman|publisher=[[New Statesman]], Limited, 2009|year=2009|issue=4943–4955|volume=138|pages=18}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਗੇਅ ਬੰਬੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1998 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ [[ਮੁੰਬਈ]] ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਮਲਿੰਗੀ ਸਹਾਇਤਾ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 2000 ਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਲੱਬਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.livemint.com/Leisure/iim5VoD6CBsWLVMGb5I1tJ/The-party-must-go-on.html|title=The party must go on|last=Ratnam|first=Dhamini|date=June 17, 2016|publisher=[[Livemint]]}}</ref><ref name="midday">{{Cite news|url=https://www.mid-day.com/articles/mumbai-lgbt-parties-to-go-on-as-tribute-to-orlando-victims/17332174|title=Mumbai LGBT parties to go on as tribute to Orlando victims|last=Singh|first=Varun|date=June 14, 2016|work=[[Mid-Day]]}}</ref><ref name="verve">{{Cite news|url=http://www.vervemagazine.in/arts-and-culture/the-hotspots-of-indias-queer-nightlife|title=THE HOTSPOTS OF INDIA'S QUEER NIGHTLIFE|last=Ladha|first=Shubham|date=November 7, 2018|publisher=[[Verve (Indian magazine)]]}}</ref> == ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ == ਗੇਅ ਬੰਬੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਸਮਾਗਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡਾਂਸ ਪਾਰਟੀਆਂ, ਪਿਕਨਿਕ, ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ, ਫ਼ਿਲਮ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ, ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ, ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ, ਕੁਕਿੰਗ, ਸਪੀਡ-ਡੇਟਿੰਗ ਬ੍ਰੰਚ, ਕਾਉਂਸਲਿੰਗ ਸੈਸ਼ਨ, ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ, ਇਕੱਠਾਂ ਅਤੇ [[ਏਡਜ਼|ਐਚ.ਆਈ.ਵੀ./ਏਡਜ਼]] ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।<ref name="googlebook">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=BjcbAAAAYAAJ&q=Gay+Bombay|title=Humjinsi: A Resource Book on Lesbian, Gay, and Bisexual Rights in India|last=Fernandez|first=Bina|date=February 27, 2000|publisher=India Centre for Human Rights and Law, 2002|pages=191|oclc=ocm60786252}}</ref><ref name="gaysi">{{Cite news|url=http://gaysifamily.com/2017/10/05/think-talent-check-2017-gay-bombay-talent-show/|title=So You Think You Have Talent? Check Out The 2017 Gay Bombay Talent Show!|last=Joseph|first=Krupa|date=October 5, 2017|publisher=[[Gaysi|Gaysi Family]]}}</ref><ref name="verve">{{Cite news|url=http://www.vervemagazine.in/arts-and-culture/the-hotspots-of-indias-queer-nightlife|title=THE HOTSPOTS OF INDIA'S QUEER NIGHTLIFE|last=Ladha|first=Shubham|date=November 7, 2018|publisher=[[Verve (Indian magazine)]]}}</ref> ਜੁਲਾਈ 2009 ਵਿੱਚ ਗੇਅ ਬੰਬੇ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਮਲਿੰਗੀ ਨੂੰ ਅਪਰਾਧੀਕਰਨ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/A-night-of-jalebis-and-rainbow-hats/articleshow/4735948.cms|title=A night of jalebis and rainbow hats|date=July 4, 2009|work=[[The Times of India]]}}</ref> 2008 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦੇਣ ਲਈ ਗੇਅ ਬੰਬਈ ਦੁਆਰਾ ਕੁਈਰ ਮੀਡੀਆ ਕੁਲੈਕਟਿਵ ਅਵਾਰਡ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.livemint.com/Leisure/KyKt1kaQNYfGerLBIUkRKL/The-year-we-really-came-out.html|title=The year we really came out|date=December 29, 2008|publisher=[[Livemint]]}}</ref> ਇਹ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਸ਼ੋਅ, ਗੇਅ ਬੰਬੇ ਟੇਲੈਂਟ ਸ਼ੋਅ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref name="gaysi">{{Cite news|url=http://gaysifamily.com/2017/10/05/think-talent-check-2017-gay-bombay-talent-show/|title=So You Think You Have Talent? Check Out The 2017 Gay Bombay Talent Show!|last=Joseph|first=Krupa|date=October 5, 2017|publisher=[[Gaysi|Gaysi Family]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://in.news.yahoo.com/gay-bombay-talent-show-102030717.html|title=The Gay Bombay Talent Show|date=November 9, 2015|work=[[Yahoo! News]]}}</ref> ਮਈ 2017 ਵਿੱਚ ਗੇਅ ਬੰਬੇ ਨੇ ਡੋਮਿਨਿਕ ਡਿਸੂਜ਼ਾ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ [[ਏਡਜ਼]] ਕਾਰਕੁਨ ਸਨ, ਨੂੰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਫ਼ਿਲਮ ਦਿਖਾ ਕੇ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/mumbai-news/gay-bombay-pays-tribute-to-india-s-first-aids-activist-on-his-25th-death-anniversary/story-Lsnd94d9ZuMAsulk44pw3N.html|title=Gay Bombay pays tribute to India's first AIDS activist on his 25th death anniversary|last=Joshi|first=Premaja|date=May 15, 2017|work=[[Hindustan Times]]}}</ref> == ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ == ਪਰਮੀਸ਼ ਸ਼ਾਹਾਨੀ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ''ਗੇਅ ਬੰਬੇ: ਗਲੋਬਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ, ਲਵ ਐਂਡ (ਬੀ)ਲੋਂਗਿੰਗ ਇਨ ਕੰਟੈਂਪਰੇਰੀ ਇੰਡੀਆ'' (2008),<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=woaHAwAAQBAJ&dq=Gay+Bombay+speed-dating+brunches&pg=PA108|title=Gay Bombay: Globalization, Love and (Be)longing in Contemporary India|last=Shahani|first=Parmesh|date=2008|publisher=[[SAGE Publications]]|isbn=9788132100140}}</ref> ਉਹਨਾਂ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀਆਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ, ਜੋ ਗੇਅ ਬੰਬੇ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ, ਇਸ ਨੂੰ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਿੰਟ (ਅਖ਼ਬਾਰ) ਦੁਆਰਾ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>{{Cite news|url=https://www.livemint.com/Consumer/pt39HPwJ6yhzRzw1AyDI8J/Book-Review-Gay-Bombay.html|title=Book Review: Gay Bombay|last=Kulshrestha|first=Taneesha|date=April 29, 2008|publisher=[[Livemint]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/life-style/love-sex/gay-bombay-how-has-indias-sexual-landscape-changed-a6833196.html|title=GAY BOMBAY: HOW HAS INDIA'S SEXUAL LANDSCAPE CHANGED?|last=Masani|first=Zareer|date=January 25, 2016|work=[[The Independent]]}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਇਤਿਹਾਸ|ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਇਤਿਹਾਸ]] * [[ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਸਭਿਆਚਾਰ|ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਸੱਭਿਆਚਾਰ]] * [[ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ]] == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} 19. ਗਾਂਗੁਲੀ, ਦਿਬਯੇਂਦੁ: (18 ਦਸੰਬਰ 2015) ਐਚਆਰ ਮੁਖੀਆਂ ਲਈ, ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਨਵੀਂ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਫਰੰਟੀਅਰ ਹੈ, ਦ ਇਕਨਾਮਿਕ ਟਾਈਮਜ਼ [http://epaperbeta.timesofindia.com/Article.aspx?eid=31817&articlexml=For-HR-Chiefs-LGBT-is-the-New-Diversity-18122015008015] == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ == * {{Cite book|title=Mobile Cultures: New Media in Queer Asia Console-Ing Passions: Television and Cultural Power Console-ing Passions|last=Chris Berry|last2=Lynn Spigel|last3=Fran Martin|last4=Audrey Yue|date=2003|publisher=[[Duke University Press]]|isbn=9780822330875|pages=187, 190, 195}} * {{Cite book|title=Out in Public: Reinventing Lesbian / Gay Anthropology in a Globalizing World|last=Ellen Lewin|last2=William L. Leap|date=2009|publisher=[[John Wiley & Sons]]|isbn=9781444310672}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=CMZcGGc4Ur0C&dq=Gay+Bombay&pg=PT1|title=Social Work Practice and Men Who Have Sex With Men|last=Joseph|first=Sherry|date=2005|publisher=[[SAGE Publications]]|isbn=9780761933519|pages=86}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=rGRaDwAAQBAJ&dq=Gay+Bombay&pg=PA149|title=Growing Up Gay in Urban India: A Critical Psychosocial Perspective|last=Ranade|first=Ketki|date=2018|publisher=[[Springer Science+Business Media]]|isbn=9789811083662|pages=149}} * {{Cite journal|last=Ashok Row Kavi|date=1992|title=Bombay Dost|volume=1|issue=10}} * {{Cite book|title=Rough Guide to South India|last=David Abram|date=2007|publisher=[[Rough Guides]]|pages=88|author-link=David Abram}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{ਦਫ਼ਤਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ|gaybombay.org}} * [http://www.gaylaxymag.com/exclusive/2015-gaybombay-art-meet-photo-essay/#gs.ND6rgPtO The 2015 Gay Bombay Art Meet – A Photo Essay] * [https://www.firstpost.com/living/out-and-proud-praful-baweja-on-not-holding-back-and-giving-his-all-to-work-love-life-4332857.html Out and Proud] at ''Firstpost'' [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਸਥਾਵਾਂ]] owljl8wfd0ontoylmbs0h34hwgvxtwn 0 142356 610567 604790 2022-08-06T03:28:22Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox film festival|name=ਅਭਿਮਾਨੀ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ|image=|image_size=|caption=|number=|directors=|founded=2006|location=[[ਕੋਲੰਬੋ]], [[ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ]]|language=ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ|website=[https://www.facebook.com/Abhimani-Queer-Film-Festival-Sri-Lanka-1359476100804958/ Official webpage]}} '''ਅਭਿਮਾਨੀ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ''', ਜਿਸ ਨੂੰ '''ਸੈਲੂਲੋਇਡ''' ਰੇਨਬੋਜ਼ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,<ref name="DMSL">{{Cite web|url=http://www.dailymirror.lk/article/Colombo-PRIDE-Challenge-and-Change-130650.html|title=Colombo PRIDE: Challenge and Change|last=Rosanna Flamer Caldera|date=12 June 2017|website=Daily Mirror, Sri Lanka|access-date=5 May 2018}}</ref> [[ਕੋਲੰਬੋ]], [[ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.ਕਿਉ. ਫ਼ਿਲਮ ਉਤਸ਼ਵ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.apqffa.com/copy-of-aks-festival|title=Abhimani Queer Film Festival, Sri Lanka|website=APQFFA.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20180505150826/https://www.apqffa.com/copy-of-aks-festival|archive-date=5 May 2018|access-date=5 May 2018}}</ref> ਇਹ 2006 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ [[ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕਲੌਤਾ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.ਕਿਉ. ਫ਼ਿਲਮ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://equal-ground.org/?pg=3|title=Colombo Pride 2018 - Peace & Love - Abhimani LGBTIQ Film Festival|website=Equal Ground.org|access-date=5 May 2018}}</ref> 2018 ਦਾ ਫੈਸਟੀਵਲ 18 ਜੂਨ 2018 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।<ref>{{Cite web|url=https://www.leitisinwaiting.com/screenings/2018/6/18/abhimani-film-festival-colombo-sri-lanka|title=Leitis in Waiting - Abhimani Film Festival|website=Leitis in Waiting.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20180505151657/https://www.leitisinwaiting.com/screenings/2018/6/18/abhimani-film-festival-colombo-sri-lanka|archive-date=5 May 2018|access-date=5 May 2018}}</ref> == ਪਿਛੋਕੜ == ਅਭਿਮਾਨੀ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ (ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੈਲੂਲੋਇਡ ਰੇਨਬੋਜ਼ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ), ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਸਥਾਨਕ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਸਕ੍ਰੀਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕਲੌਤਾ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਹੈ। ਅਭਿਮਾਨੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਪੇਸ਼ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸਾਰੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ ਹੈ।<ref name="DMSL">{{Cite web|url=http://www.dailymirror.lk/article/Colombo-PRIDE-Challenge-and-Change-130650.html|title=Colombo PRIDE: Challenge and Change|last=Rosanna Flamer Caldera|date=12 June 2017|website=Daily Mirror, Sri Lanka|access-date=5 May 2018}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [https://en.wikipedia.org/wiki/List%20of%20LGBT%20events ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਇਵੈਂਟਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ] * [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_LGBT_film_festivals ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਫ਼ਿਲਮ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ] * ਐਂਡ ਪ੍ਰਾਉਡ, ਯਾਂਗੋਨ, ਮਿਆਂਮਾਰ * [[ਬੈਂਗਲੌਰ ਕਵੀਅਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫ਼ੈਸਟੀਵਲ|ਬੰਗਲੌਰ ਕਵੀਅਰ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]], ਭਾਰਤ * [[ਚੇਨਈ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]], ਭਾਰਤ * [[ਕਸ਼ਿਸ਼ ਮੁੰਬਈ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]], ਭਾਰਤ == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://www.facebook.com/Abhimani-Queer-Film-Festival-Sri-Lanka-1359476100804958/ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਪੇਜ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] 6l18qsczznh0uuoviojmyv4rfe9myqr 0 142405 610569 604941 2022-08-06T03:32:27Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਜੱਥੇਬੰਦੀ|name=ਕੁਈਰ ਚੇਨਈ ਕ੍ਰੋਨੀਕਲਜ਼|native_name=குயர் சென்னை க்ரோனிக்கிள்ஸ்|image=[[File:Queerchennaichronicles.png]]|image_size=|caption=|abbreviation=|established=2017|type=ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਲਿਟਰੇਰੀ|location=[[ਚੇਨਈ]], [[ਭਾਰਤ]]|services={{plainlist| *ਕੁਈਰ ਲਿਟਫੇਸਟ, ਚੇਨਈ *ਐਲਜੀਬੀਟੀਕਿਉਆਈਏ+ ਰੀਸੋਰਸ }}|leader_title=ਸੰਸਥਾਪਕ|leader_name=ਮੌਲੀ, ਐਲਜੇ ਵਾਈਲਟ|website={{url|queerchennaichronicles.com}}}} '''ਕੁਈਰ ਚੇਨਈ ਕ੍ਰੋਨੀਕਲਜ਼''', ਜਿਸਨੂੰ '''QCC''' ( {{Indic|lang=ta|indic=குயர் சென்னை க்ரோனிக்கிள்ஸ்|trans=Queer Chennai Chronicles}}ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਸਾਹਿਤਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਲੇਸਬੀਅਨ, ਗੇਅ, ਬਾਇਸੈਕਸੁਅਲ, ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਅਤੇ ਕੁਈਰ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਲਾਨਾ ਕੁਈਰ ਲਿਟਫੇਸਟ, ਚੇਨਈ ਦੁਆਰਾ ਚਾਹਵਾਨ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.vice.com/en_in/article/zm854y/how-to-start-a-queer-collective-in-india|title=How to Start a Queer Collective in India|last=Arora|first=Parthshri|date=2018-06-19|website=Vice|language=en|access-date=2020-06-03}}</ref> == ਪਿਛੋਕੜ == ਕੁਈਰ ਚੇਨਈ ਕ੍ਰੋਨੀਕਲਜ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 2017<ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.vice.com/en_in/article/zm854y/how-to-start-a-queer-collective-in-india|title=How to Start a Queer Collective in India|last=Arora|first=Parthshri|date=2018-06-19|website=Vice|language=en|access-date=2020-06-03}}</ref> ਵਿੱਚ ਸਮਲਿੰਗੀ ਕਾਰਕੁੰਨ ਮੌਲੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਐਲ.ਜੇ. ਵਾਇਲਟ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2018/jul/08/chennai-queer-lit-fest-opens-with-focus-on-regional-works-1840002.html|title=Chennai: Queer lit fest opens with focus on regional works|last=Express News Service|date=8 July 2018|work=The New Indian Express|access-date=3 June 2020|publisher=The New Indian Express|agency=The New Indian Express}}</ref> ਫੋਰਮ ਸਾਲਾਨਾ ਕੁਈਰ ਲਿਟਫੈਸਟ, ਚੇਨਈ<ref>{{Cite news|url=https://www.thenewsminute.com/article/inclusive-kids-literature-open-mic-2nd-chennai-queer-litfest-has-lot-store-108303|title=Inclusive kids' literature to open mic: 2nd Chennai Queer LitFest has a lot in store|last=TNM Staff|date=3 September 2019|work=The News Minute|access-date=3 June 2020|publisher=The News Minute|agency=The News Minute}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/books/between-the-lines-at-the-queer-chennai-chronicles/article24291471.ece|title=Between the lines at the Queer Chennai Chronicles|last=Joseph|first=Raveena|date=29 June 2018|access-date=3 June 2020|publisher=The Hindu|agency=The Hindu}}</ref> ਰਾਹੀਂ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.ਕਿਉ.ਆਈ.ਏ.+ ਦੁਆਰਾ ਪਛਾਣੇ ਗਏ ਲੇਖਕਾਂ,<ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.firstpost.com/living/on-vidupattavai-and-the-space-that-queer-voices-are-claiming-for-themselves-in-tamil-literature-4444391.html|title=On Vidupattavai and the space that queer voices are claiming for themselves in Tamil literature|last=Muralidharan|first=Kavitha|date=26 April 2018|access-date=3 June 2020|agency=FirstPost}}</ref> ਸਾਹਿਤਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਅਤੇ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਅਤੇ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਤੇ ਸਰੋਤ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.ਕਿਉ.ਆਈ.ਏ+ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।  == ਕੁਈਰ ਲਿਟਫੈਸਟ, ਚੇਨਈ == ਸਲਾਨਾ ਕੁਈਰ ਲਿਟਫੈਸਟ, ਚੇਨਈ, ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰ [[ਚੇਨਈ]], [[ਤਮਿਲ਼ ਨਾਡੂ|ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ]] ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚੇਨਈ ਕੁਈਰ ਲਿਟਫੈਸਟ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਐਡੀਸ਼ਨ ਜੁਲਾਈ 2018 ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/books/between-the-lines-at-the-queer-chennai-chronicles/article24291471.ece|title=Between the lines at the Queer Chennai Chronicles|last=Joseph|first=Raveena|date=2018-06-29|work=The Hindu|access-date=2019-12-29|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਚੇਨਈ-ਅਧਾਰਤ ਕੁਈਰ ਕਾਰਕੁੰਨ ਮੌਲੀ ਕਾਰਨ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਅੰਗ ਸਾਹਿਤ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਚਰਚਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਵੀ ਲੇਖਕਾਂ, ਅਨੁਵਾਦਕਾਂ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰੇ।<ref>{{Citation|title=Queer LitFest (2018) {{!}} Moulee, Gireesh LS speech|url=https://www.youtube.com/watch?v=8vxU56FYt-8|language=en|access-date=2019-12-29}}</ref><ref>{{Citation|title=[Intro] {{!}} வரவேற்புரை, மௌலி & கிரீஷ் - சென்னை குயர் இலக்கிய விழா 2019 {{!}} QLF 2019|url=https://www.youtube.com/watch?v=ukQQ-DjaKwM|language=en|access-date=2019-12-29}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.dtnext.in/News/City/2019/09/11022020/1176475/Chennai-Queer-LitFest-to-spur-conversations-on-inclusive-.vpf|title=Chennai Queer LitFest to spur conversations on inclusive literature|last=100010509524078|date=2019-09-11|website=dtNext.in|language=en|access-date=2019-12-29}}</ref> ਮੌਲੀ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਕਿਊਰੇਟਰ ਵੀ ਹਨ। 2018 ਕਿਉ.ਐਲ.ਐਫ. ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਐਲ.ਜੇ. ਵਾਇਲਟ ਦੁਆਰਾ ਮੌਲੀ ਨਾਲ ਸਹਿ-ਕਿਊਰੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/chennais-1st-queer-lit-fest-to-focus-on-tamil-writing/articleshow/64772635.cms|title=Chennai's 1st queer lit fest to focus on Tamil writing {{!}} Chennai News - Times of India|last=Jun 28|first=TNN {{!}}|last2=2018|website=The Times of India|language=en|access-date=2019-12-29|last3=Ist|first3=8:35}}</ref> == ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ == 2018 ਵਿੱਚ ਕੁਈਰ ਚੇਨਈ ਕ੍ਰੋਨੀਕਲਜ਼ ਨੇ ਕਰੁੱਪੂ ਪ੍ਰਤੀਕਲ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਕਵੀ ਗਿਰੇਸ਼ <ref>{{Cite web|url=https://www.hindutamil.in/news/literature/119442-.html|title=ஒழுக்கங்களுக்கு இடையில்...|website=Hindu Tamil Thisai|language=en|access-date=2020-06-03}}</ref> ਦੁਆਰਾ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ 41ਵੇਂ ਚੇਨਈ ਪੁਸਤਕ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.firstpost.com/living/on-vidupattavai-and-the-space-that-queer-voices-are-claiming-for-themselves-in-tamil-literature-4444391.html|title=On Vidupattavai and the space that queer voices are claiming for themselves in Tamil literature|last=Muralidharan|first=Kavitha|date=26 April 2018|access-date=3 June 2020|agency=FirstPost}}</ref> == ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਾਈਡ ਝੰਡਾ == [[ਤਸਵੀਰ:Social_Justice_Pride_Flag.png|alt=|thumb| ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਾਈਡ ਝੰਡਾ।]] ਜੁਲਾਈ 2018 ਵਿੱਚ ਸੋਸ਼ਲ ਜਸਟਿਸ ਪ੍ਰਾਈਡ ਫਲੈਗ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਈਡ ਫਲੈਗ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਰੂਪਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਚੇਨਈ ਕੁਈਰ ਲਿਟਫੇਸਟ ਵਿੱਚ ਚੇਨਈ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thenewsminute.com/article/lgbtq-meets-caste-religion-politics-social-justice-pride-flag-chennai-queer-litfest-84364|title=LGBTQ meets caste, politics: Social justice pride flag at Chennai Queer LitFest|publisher=The News Minute}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.thequint.com/news/india/social-justice-pride-flag-at-chennai-queer-lit-fest|title=#GoodNews: Where LGBTQ Meets Caste – A Pride Flag Inclusive of All|publisher=The Quint}}</ref> ਝੰਡੇ ਨੂੰ ਚੇਨਈ ਸਥਿਤ ਸਮਲਿੰਗੀ ਕਾਰਕੁਨ ਮੌਲੀ ਨੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਸਨਮਾਨ ਅੰਦੋਲਨ, ਜਾਤ-ਵਿਰੋਧੀ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਖੱਬੇਪੱਖੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਵਾਲੇ ਤੱਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਸਤਰੰਗੀ ਝੰਡੇ ਦੀਆਂ ਮੂਲ ਛੇ ਧਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਾਈਡ ਫਲੈਗ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਕਾਲਾ, ਅੰਬੇਡਕਰਾਈ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਨੀਲਾ ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਮੁੱਲਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਲਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://medium.com/qcc-blog/the-social-justice-pride-flag-635e51b80494|title=The Social Justice Pride Flag|publisher=QCC Press Statement}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{ਦਫ਼ਤਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ|www.queerchennaichronicles.com}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਸਾਹਿਤ]] 9sra664w9v7xia5ezwns70k61kbatsb 0 142836 610553 610425 2022-08-05T19:57:45Z EmausBot 2312 Bot: Fixing double redirect to [[ਅਰਸਤੂ ਦੇ ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਪੁਨਰ ਪੜਤ]] wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਅਰਸਤੂ ਦੇ ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਪੁਨਰ ਪੜਤ]] 6r4e2ae30s0hk9byemqwnayu55c1kx0 0 143783 610515 610248 2022-08-05T14:13:48Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Guru Ka Bagh.jpg|thumb|247x247px|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ]] ਇਹ ਸਥਾਨ [[ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ]] ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਤਿੰਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹੈ ਜਿੱਥੇ [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਜੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪਟਨਾ ਦੇ ਰਈਸ ਨਵਾਬ ਰਹੀਮ ਬਖ਼ਸ਼ ਅਤੇ ਕਰੀਮ ਬਖ਼ਸ਼ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਪਟਨਾ ਦੀ ਸੰਗਤ ਨੌਜਵਾਨ ਗੁਰੂ [[ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ]] ਦੇ ਨਾਲ ਸੀ। [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਆਪਣੀ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਓਡੀਸੀ ਤੋਂ ਵਾਪਸੀ ਲਈ ਬਾਹਰ ਆਏ। ਇੱਥੇ [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਅਤੇ [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੇ ਯਾਦਗਾਰੀ ਅਸਥਾਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਇਮਾਰਤ 1970 ਅਤੇ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਖੂਹ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਇਮਲੀ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦਾ ਇੱਕ ਸੁੱਕਿਆ ਟੁੰਡ ਜਿਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਸੰਗਤ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਸੀ, ਅਜੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://eos.learnpunjabi.org/PATNA%20(25%C2%BA%20-37'N,%2085%C2%BA-10'E).html|title=PATNA}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.takhatpatnasahib.com/Gurdwara-Guru-Ka-Bagh.aspx|title=Gurdwara-Guru-Ka-Bagh|access-date=2022-08-02|archive-date=2012-02-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20120217005152/http://www.takhatpatnasahib.com/Gurdwara-Guru-Ka-Bagh.aspx|dead-url=unfit}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ]] evt29ovg522uxdi2o27c5x35v3umcpc 0 143795 610614 610467 2022-08-06T11:41:55Z Shabnamrana 33504 ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki '''ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾਸ''' ਇਕ ਭਾਰਤੀ ਕਬੀਰ ਪੰਥੀ ਸੰਤ ਹਨ ਜੋ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਪੰਥ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 8 ਸਤੰਬਰ 1951 ਨੂੰ ਧਨਾਨਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਜੋ ਵਰਤਮਾਂਨ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜਯ ਦੇ ਸੋਨੀਪਤ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਸਾਧਨਾ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਚੇਲੀਆਂ ਤੋ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਚੇਲੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਇੱਕਲੇ ਸੱਚੇ ਸੱਤਗੁਰੂ  ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://m.jagran.com/news/national-rampals-rules-for-his-blessings-11797486.html|title=गुरु दीक्षा के नाम पर रामपाल के थे 11 अजीबो गरीब नियम|website=m.jagran.com|language=hi|access-date=2022-08-03}}</ref> ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਤਰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਦੱਸਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਮਾਮ ਕਥਿਤ ਸੰਤਾ ਤੱਕ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੇ ਸਾਧਨਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਰੁੱਧ ਕਹਿਣ ਅਤੇ ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗਿਆਨ ਚਰਚਾ ਲਈ ਸਦਾ ਭੇਜਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਿਵਾਦਾ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਖਾਸ ਨਿਯਮਾ ਦਾ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਚੇਲੀਆਂ ਦੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਅਲੱਗ ਪਹਿਚਾਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਰਮੈਣੀ ਵਿਆਹ ਵਿਸ਼ੇਸ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਕੜੀ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਦਯਾਨੰਦ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬ ਸਤਿਆਰਥ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੁਝ ਤੱਥਾ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੈਨਲਾਂ 'ਤੇ ਦਿਖਾਇਆ ਸੀ।  ਇਸ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਕੇ ਆਰਿਆਸਮਾਜੀ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਸਨ 2006 ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।  ਇਸ ਮੁੱਢਲੀ ਗੱਲ 'ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਵੱਡੇ ਵਿਵਾਦ ਵੀ ਹੋਏ ਹਨ।  ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਤੱਕ ਵਿੱਚ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। == ਜੀਵਨ == ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾ ਜਨਮ ਸੋਨੀਪਤ ਦੇ ਪਿੰਡ ਧਨਾਨਾ ਵਿੱਚ 8 ਸਤੰਬਰ 1951 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਿੰਚਾਈ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਬਣ ਗਏ ਸੀ ।<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.jagatgururampalji.org/en/sant-rampal-ji-maharaj/life-history-sant-rampal-ji/|title=Saint Rampal Ji - Biography - Jagat Guru Rampal Ji|website=www.jagatgururampalji.org|language=en|access-date=2022-08-03}}</ref> ਇਹਨਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਿਕ ਜੀਵਨੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਪੱਕੇ ਭਗਤ ਸੀ।ਪਰ ਇਸ ਭਗਤੀ ਨਾਲ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਕਦੇ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀ ਹੋਈਆ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਇਹ ਇੱਕ ਕਬੀਰ ਪੰਥੀ ਗੁਰੂ ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਦੇਵਾਨੰਦ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਕਿ ਉਹਨਾ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਭਗਤੀ ਦੀ ਵਿੱਧੀ ਸਾਡੇ ਹੀ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀ। ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਦੇਵਾਨੰਦ ਜੀ ਤੋਂ 17 ਫਰਵਰੀ 1988 ਨੂੰ ਨਾਂ ਉਪਦੇਸ਼ ਲੀਤਾ ਜਿਸਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੇਲੇ ਬੌਧ ਦਿਵਸ ਦੇ ਰੂਪ ਚ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।<ref name=":2">{{Cite web|url=https://news.jagatgururampalji.org/bodh-diwas-hindi/|title=17 फरवरी बोध दिवस - तत्वदर्शी संत रामपाल जी महाराज|last=NEWS|first=SA|date=2022-02-14|website=SA News Channel|language=en-US|access-date=2022-08-03}}</ref> ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਇਸ ਭਗਤੀ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਮੋਕਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਏ 16 ਸਲੋਕ 23 ਅਨੁਸਾਰ, ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਧਰਮ-ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣਾ ਮਨਮਾਨਾ ਆਚਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਨਾ ਤਾਂ ਸਿੱਧੀ ਨੂੰ,ਨਾ ਸੁਖ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪਰਮ ਗਤੀ ਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.jagatgururampalji.org/hi/sant-rampal-ji-maharaj/life-history-sant-rampal-ji/|title=संत रामपाल जी महाराज जी की जीवनी - Jagat Guru Rampal Ji|website=www.jagatgururampalji.org|language=hi|access-date=2022-08-03}}</ref> ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹਨਾ ਨੇ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ, ਕਬੀਰ ਸਾਗਰ, ਗਰੀਬਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਸਤ ਗ੍ਰੰਥ, ਪੁਰਾਣ, ਵੇਦ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕਈ ਗ੍ਰੰਥ ਪੜ੍ਹੇ। ਇਹਨਾ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਇਹਨਾ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਦੇਵਾਨੰਦ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਸੇ ਵਚਨਾ ਦੇ ਸਬੂਤ ਮਿਲੇ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਦੇਵਾਨੰਦ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਦੱਸੇ ਮੰਤਰਾਂ ਦਾ ਜਿਆਦਾ ਜਾਪ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲੱਗੀ।<ref name=":3" /> 1994 ਵਿੱਚ ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਦੇਵਾਨੰਦ ਨੇ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਪਦ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ "ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾਸ" ਬਣ ਗਏ।<ref name=":1" /> ਸਨ 1995 ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਕੀ 2000 ਵਿੱਚ ਸਵੀਕਾਰ ਹੋਈਆ।<ref name=":1" /> ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਰੋਂਥਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਤਲੋਕ ਆਸ਼ਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਸ਼ਰਮ 2006 ਵਿੱਚ ਇਹਨਾ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਹੋਣ ਤੋ  ਬਾਅਦ ਤੋ ਇਹ ਆਸ਼ਰਮ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵਿੱਚ ਹੈ।<ref name=":3" /> == ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਨਿਯਮ == ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ, ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਸਮੇਤ ਸਮੁੱਚੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਉੱਤਪਤੀ ਕਰਤਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰਿਕ ਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ ਸਾਰੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਇੱਕ ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦੀ ਭਗਤੀ ਹੇਤ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹੈ। ਬੁਰਾਈਆਂ ਤਿਆਗਣ ਦੇ ਲਈ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਲਈ ਵੀ ਕੁਝ ਨਿਯਮ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਗਤੀ ਮਰਿਯਾਦਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ<ref name=":0" /> 1. ਕਿਸੀ ਨਸੀਲੀ ਵਸਤੂ ਜਿਵੇ ਬੀੜੀ, ਸਿਗਰਟ, ਤੰਬਾਕੂ, ਸੁਲਫੀ, ਗਾਂਜਾ, ਸ਼ਰਾਬ, ਆਂਡਾ, ਮੀਟ ਆਦਿ  ਦਾ ਸੇਵਨ ਤਾ ਦੂਰ , ਇਸ ਨੂੰ ਲਿਆ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀ ਦੇਣਾ।<ref name=":0" /> 2. ਜੂਆ, ਤਾਸ਼, ਚੋਰੀ, ਠੱਗੀ ਆਦਿ ਨਹੀ ਕਰਨਾ ।<ref name=":0" /> 3. ਮੌਤ ਭੋਗ , ਦਾਜ, ਦਿਖਾਵੇ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਫਜ਼ੂਲ ਖਰਚੀ, ਮੁੰਡਨ ਸਮਾਧੀ ਪੂਜਣ, ਪਿਤਰ ਪੂਜਾ, ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ ਆਦਿ ਨਹੀ ਕਰਨਾ।<ref name=":0" /> 4. ਇੱਕ ਕਬੀਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ,ਸਤਿਕਾਰ ਸਭ ਦਾ ਕਰਨਾ।<ref name=":0" /> 5. ਅਸ਼ਲੀਲ ਗੀਤ ਗਾਉਣਾ, ਨੱਚਣਾ, ਵਹਵਿਚਾਰ ਆਦਿ ਸਖ਼ਤ ਮਨਾਹੀ ਹੈ।<ref name=":0" /> ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਚੇਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਹਨਾ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੋ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਕ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਹੈ ਸਤਗੁਰੂ ਕੇ ਲੱਛਣ ਕਹੁ, ਮਧੁਰੇ ਬੈਨ ਵਿਨੋਦ। ਚਾਰ ਵੇਦ ਛ: ਸ਼ਾਸਤਰ ਕਹੇ ਅਠਾਰਹ ਬੋਧ।<ref name=":2" /> ਇਸ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਹਨਾ ਦੇ ਚੇਲੇ ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਉਪਮਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਚੇਲੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿੰਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸੰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੱਸੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਇਆ, ਫਿਰ ਉਸੇ ਤਰਾਂ ਆਪਣੇ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪ਼ਾਈਆ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਤੋ ਜੁੜੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਗਿਆਨ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਾਈਚਾਰੇ  ਉਹਨਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.jansatta.com/trending-news/geeta-phogat-tweeted-picture-with-her-husband-with-poetry-man-replied-something-strange/410455/|title=गीता फोगाट ने ट्वीटर पर दिया ज्ञान, लोगों ने कहा, संत रामपाल की किताब पढ़िए ज्ञान बढ़ेगा!|website=Jansatta|language=hi|access-date=2022-08-03}}</ref> == ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਸੰਕਲਪ == ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾ ਕੋਈ ਨਿੱਜੀ ਸੰਕਲਪ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਬੀਰਸਾਗਰ, ਸਦ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ, ਵੇਦ, ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ, ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ, ਬਾਈਬਲ, ਕੁਰਾਨ ਆਦਿ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਕੇ ਰਚਨਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਗਿਆਨ ਗੰਗਾ, ਜੀਨੇ ਕੀ ਰਾਹ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਹੀ ਸਥਾਨ ਸੀ ‘ਅਨਾਮੀ (ਅਨਾਮੀ) ਲੋਕ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਾਹ ਲੋਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਉਸ ਅਨਾਮੀ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਕਵੀਰਦੇਵ ਅਰਥਾਤ ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਹੈ। ਉਸ ਪੂਰਨ ਧਨੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਰੂਹਾਂ ਸਮਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਵੀਦੇਵ ਦਾ ਅਲੰਕਾਰਿਕ ਨਾਮ ਅਨਾਮੀ ਪੁਰਸ਼ ਹੈ। ਇੱਕ ਅਨਾਮੀ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਰੋਮ ਕੁੱਪ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ :- ਜਿਵੇਂ, ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ਯੋਗ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹੋਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਹੁਦੇ ਦਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਕਈ ਵਿਭਾਗ ਵੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਜਿਸ ਵੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜਾਂ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਹੀ ਪੋਸਟ ਲਿੱਖਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਸਮੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਲਿੱਖਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਦਸਤਖਤ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਬੀਰ (ਕਵੀਰਦੇਵ) ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਸੰਸਾਰਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵੀਰਦੇਵ (ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਕਬੀਰ) ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾ ਨਾਲ ਹੇਠਲੇ ਤਿੰਨ ਸੰਸਾਰ (ਅਗਮਲੋਕ, ਅਲਖ ਲੋਕ, ਸਤਲੋਕ) ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵੀਰਦੇਵ (ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਕਬੀਰ) ਅਗਮ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਅਤੇ ਕਵੀਰਦੇਵ (ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਕਬੀਰ) ਅਗਮ ਲੋਕ ਦੇ ਵੀ ਸੁਆਮੀ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਓਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਅਗਮ ਪੁਰਸ਼ ਅਰਥਾਤ ਅਗਮ ਪ੍ਰਭੂ ਹੈ। ਇਸ ਅਗਮ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਸਰੀਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚਮਕਦਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਇੱਕ ਰੋਮ ਕੁੱਪ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਇੱਕ ਖਰਬ ਸੂਰਜ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵੀਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਦੇਵ ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਰ) <ref>{{Cite news|title=कमल पुष्प पर आए थे सृष्टि के रचनहार|date=03/फरवरी/2020|work=सीमा किरन}}</ref>ਅਲਖ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਆਪ ਹੀ ਅਲਖ ਲੋਕ ਦਾ ਮਾਲਕ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਪਮਾਤਮਕ (ਅਹੁਦੇ ਦਾ ) ਨਾਮ ਅਲਖ ਪੁਰਸ਼ ਵੀ ਇਸ ਪਰਮ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਹੈ) ਅਤੇ ਇਸ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਵਰਗਾ ਸਰੀਰ। ਤੇਜੋਮਯ (ਸਯੋਤੀ) ਆਪ ਹੈ। ਇੱਕ ਰੋਮ ਕੁੱਪ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਅਰਬ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭੂ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਸਤਲੋਕ ਦੇ ਵੀ ਸ਼ਾਸਕ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਉਪਮਾਤਮਕ ਨਾਮ ਸਤਪੁਰਸ਼ (ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਪ੍ਰਭੂ) ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਅਕਾਲਮੂਰਤੀ ਸ਼ਬਦ ਰੂਪ ਰਾਮ-ਪੂਰਨ-ਬ੍ਰਹਮ ਪਰਮ ਅੱਖਰ ਬ੍ਰਹਮ ਆਦਿ ਹੈ। ਇਹ ਸਤਿਪੁਰੁਸ਼ ਕਬੀਰਦ (ਕਬੀਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਸਰੀਰ ਚਮਕਦਾਰ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਇੱਕ ਰੋਮ ਕੁਪ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਕਰੋੜਾਂ ਸੂਰਜਾਂ ਅਤੇ ਚੰਦ੍ਰਮਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਕਵੀਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮਾਤਮਾ) ਸਤਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਹੋ ਕੇ ਪਹਿਲੇ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ  ਹੋਰ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀਆ , ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ (ਵਚਨ) ਨਾਲ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਦੀਪਾ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਫਿਰ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਰਚਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਭਰਿਆ। ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ- (1) ‘ਕੁਰਮ’ (2) ‘ਗਿਆਨੀ’ (3) ‘ਵਿਵੇਕ’, (4) ‘ਤੇਜ’, (5) ‘ਸਹਜ’, (6) ‘ਸੰਤੋਸ਼’, (7)। ) “ਸੁਰਤਿ”, (8) “ਆਨੰਦ”, (9) “ਸ਼ਮਾ (10) ਨਿਸ਼ਕਾਮ’, (11) ‘ਜਲਰੰਗੀ’ (12) ਅਚਿੰਤ’ (13) “ਪ੍ਰੇਮ”, (14) “ਦਯਾਲ” ( 15) "ਧੈਰਯ (16) "ਯੋਗ ਸੰਤਾਨਯਨ"  ਅਰਥਾਤ "ਯੋਗਜੀਤ"। ਸਤਪੁਰਸ਼ ਕਵੀਰਦੇਵ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਅਚਿੰਤ ਨੂੰ ਸਤਿਆਲੋਕ ਦੇ ਹੋਰ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪੀ  ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਅਚਿੰਤ ਨੇ ਅਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਦੀ (ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ) ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਉਤਪੱਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ, ਅਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਵਿਚ ਨਹਾਉਣ ਗਏ, ਉਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਨੰਦ ਆਇਆ ਤੇ ਸੌਂ ਗਿਆ। ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਫਿਰ ਅਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਤੋਂ ਜਗਾਉਣ ਲਈ ਅਚਿੰਤ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ, ਕਵੀਰਦੇਵ (ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਕਬੀਰ) ਨੇ ਉਸੇ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਤੋਂ ਕੁਝ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜਲ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਅੰਡਾ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਆਤਮਾ ਉਸ ਅੰਡੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੰਡੇ ਨੂੰ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜਲ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://spiritualleadersantrampaljimaharaj.blogspot.com/2020/09/Srishti-ki-Rachna-in-Hindi.html|title=सृष्टि की रचना कैसे हुई? (Srishti ki Rachna in Hindi) {{!}} Spiritual Leader Saint Rampal Ji Maharaj|access-date=2022-08-05}}</ref> ਗਰਜ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਅਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਨੀਂਦ ਭੰਗ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ ਅੰਡੇ ਵੱਲ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਚੰਗਾ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਜੋਤੀ ਨਿਰਜਨ (ਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼) ਨਿਕਲਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ‘ਕਾਲ’ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ, ਇਸ ਦਾ ਅਸਲ ਨਾਂ ‘ਕੈਲ’ ਹੈ। ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਅਤੇ ਅਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਅਚਿੰਤ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਰੂਪ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਤਰੀ ਅਤੇ ਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੋਇ ਕਿ 16 ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਲੋਕਾ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਫਿਰ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਇਕ ਲੱਤ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹ ਕੇ  ਤਪ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਫਿਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 21 ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾਂ ਅਤੇ ਰਚਨਾ ਲਈ ਪੰਜ ਤੱਤ ਦੇ ਦਿੱਤੇ। ਪਰ ਆਤਮਾ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ਰਤ ਰੱਖੀ ਕਿ ਜੋ ਆਤਮਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਪਰ ਕੁਝ ਅਤਮਾਵਾ ਨੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਫਿਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚਾਹਵਾਨ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਇਸਤਰੀ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੁਰਗਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਕੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨਾਲ  ਭੇਜ ਦਿੱਤੀ। ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਚਮਕਦਾ ਰੂਪ ਦੇਖਿਆ (ਜੋ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਦੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਵੀ ਸੀ) ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਉਹ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਪਰਮ ਆਤਮਾ ਨੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੂੰ 21 ਬ੍ਰਹਿਮੰਡਾਂ ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਸਮੇਤ ਸਤਲੋਕ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਗੁੱਸੇ 'ਚ ਆ ਕੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਨਾਲ ਆਈਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਪਹੁੰਚਾਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਮਹੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://hindi.webdunia.com/sanatan-dharma-brahmand/the-origins-of-creation-according-to-hinduism-112121700010_1.html|title=Hinduism: Genesis Creation {{!}} हिंदू धर्म : सृष्टि उत्पत्ति का क्रम|last=जोशी 'शतायु'|first=अनिरुद्ध|website=hindi.webdunia.com|language=hi|access-date=2022-08-05}}</ref> ਇਸ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੂਕਸ਼ਮ ਵੇਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਗਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਿਜੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇਹ ਗਿਆਨ ਸਮਝ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਆਤਮਾ ਉਹ ਕਾਲ ਜਾਲ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਮੁਕਤੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.jagatgururampalji.org/hi/creation-of-nature-universe/|title=सृष्टी रचना - Jagat Guru Rampal Ji|website=www.jagatgururampalji.org|language=hi|access-date=2022-08-05}}</ref> == ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ == ਸੰਤ ਦੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕਈ ਭਵਿੱਖਵਕਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ 'ਤੇ ਢੁੱਕਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਮਹਾਂਪੁਰਖ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਹਨ-<ref>{{Cite web|url=https://news.jagatgururampalji.org/nostradamus-ki-bhavishyavani-hindi/|title=8 सितंबर, संत रामपाल जी का अवतरण दिवस - नास्त्रेदमस ने 466 वर्ष पहले ही कर दी थी भविष्यवाणी|last=NEWS|first=SA|date=2021-08-28|website=SA News Channel|language=en-US|access-date=2022-08-03}}</ref> ਜੈਗੁਰੂਦੇਵ ਪੰਥ ਦੇ ਤੁਲਸੀ ਸਾਹਿਬ ਨੇ 7 ਸਤੰਬਰ 1971 ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜਿਸ ਮਹਾਨ ਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਅਸੀਂ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅੱਜ 20 ਸਾਲ ਦੇ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਿਨ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੀ ਉਮਰ 20 ਸਾਲ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://sputniknews.com/20191005/india-nostradamus-twitter-1076965218.html|title=Twitterati Wonder if Nostradamus Had Predicted Indian Self-Styled Saint #Rampal|website=sputniknews.com|language=en|access-date=2022-08-03}}</ref> ਨੋਸਟ੍ਰਾਡੇਮਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ 2006 'ਚ ਅਚਾਨਕ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਸੰਤ ਸਾਹਮਣੇ ਆਵੇਗਾ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਦਾ ਪਾਤਰ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਬਾਅਦ 'ਚ ਦੁਨੀਆ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਪਲਕਾਂ ਤੇ ਬਠਾਵੇਗੀ।<ref>{{Cite web|url=https://hindi.news18.com/news/knowledge/rampal-claimed-nostradamus-tell-about-him-450-years-ago-1551089.html|title=रामपाल कहता था कि नास्त्रेदमस ने की थी उसके अवतार लेने की भविष्यवाणी|date=2018-10-17|website=News18 हिंदी|language=hi|access-date=2022-08-03}}</ref> ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਭਵਿੱਖਵਕਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਵਿੱਖਵਕਤਾ ਫਲੋਰੈਂਸ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਜੋਤਸ਼ੀ ‘ਕੀਰੋ’, ਹੰਗਰੀ ਦੀ ਔਰਤ ਜੋਤਸ਼ੀ ‘ਬੋਰਿਸਕਾ’ ਆਦਿ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਤੇ ਢੁੱਕਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.mynation.com/india-news/11-reasons-why-saint-rampalji-maharaj-is-trending-number-1-on-twitter-pyulrb|title=11 reasons why Saint RampalJi Maharaj is trending Number 1 on Twitter|last=pratiba|website=Asianet News Network Pvt Ltd|language=en|access-date=2022-08-03}}</ref> == ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰ == ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਯਤਨ ਕਮਾਲ ਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਲਈ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।<ref name=":7">{{Cite web|url=https://www.bhaskar.com/mp/guna/news/mp-news-satsang-in-jail-pledges-prisoners-to-renounce-evil-072056-6814539.html|title=जेल में हुआ सत्संग, कैदियों को बुराई त्यागने का संकल्प दिलाया|date=2020-03-10|website=Dainik Bhaskar|language=hi|access-date=2022-08-05}}</ref> === ਦਹੇਜ ਦਾ ਖਾਤਮਾ === ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਵਿਚ ਦਹੇਜ ਅਤੇ ਫਜ਼ੂਲਖ਼ਰਚੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਦਗੀਪੁਰਨ ਵਿਆਹ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। <ref>{{Cite news|title=बिना दान दहेज व बैंड बाजे के करवाई 101 जोड़ों की रमेनी|date=18-june-2019|work=दैनिक भास्कर}}</ref>ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਤੀ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਏ ਦੇ ਯਤਨ ਸਫ਼ਲ ਹੋਏ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਦੇ ਖ਼ਾਤਮੇ ਲਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਾਬਤ ਹੋਏ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=http://m.dailyhunt.in/news/india/hindi/chopal-tv-epaper-chopaltv/anokhi-shadi-na-dije-na-nimantran-na-dulha-chadha-ghodi-mahaj-15-minat-me-ek-dusare-ke-hue-ladaka-ladaki-newsid-168896552?s=a&ss=pd|title=अनोखी शादी- ना डीजे, ना निमंत्रण, ना दूल्हा चढ़ा घोड़ी, महज 15 मिनट में एक दूसरे के हुए लड़का लड़की|website=DailyHunt|access-date=2022-08-05}}</ref> ਜਿੱਥੇ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਨੂੰਹਾਂ ਨੂੰ ਦਹੇਜ ਨਾ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਜਾਂ ਘੱਟ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਤੰਗ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਕਤਲ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਅਨੁਆਈ ਦਹੇਜ ਦਾ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਉਹ ਦਿਖਾਵੇ ਅਤੇ ਫਜ਼ੂਲਖ਼ਰਚੀ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਰਮੈਨੀ ਦੁਆਰਾ 17 ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੋਈ ਖਰਚਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਮਾਜ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਮਾਲ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://m.dailyhunt.in/news/india/hindi/naidunia-new-epaper-newdunia/51-jodo-ka-huaa-dahej-mukt-aadarsh-vivah-newsid-167378788?s=a&ss=pd|title=51 जोड़ों का हुआ दहेज मुक्त आदर्श विवाह|website=DailyHunt|access-date=2022-08-05}}</ref> === ਛੂਤ-ਛਾਤ ਅਤੇ ਜਾਤੀਵਾਦ ਦਾ ਖਾਤਮਾ === ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਸਤਿਸੰਗ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ਕੋਈ ਵੱਖਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਅਨੁਆਈ ਇਕੱਠੇ ਬੈਠ ਕੇ ਸਤਿਸੰਗ ਸੁਣਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅੰਤਰ-ਜਾਤੀ ਵਿਆਹਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਜਾਤੀਵਾਦ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.bhaskar.com/rajasthan/bhilwara/news/rajasthan-news-pledged-evil-and-devotion-073520-6652111.html|title=बुराई छोड़ भक्ति का संकल्प लिया|date=2020-02-18|website=Dainik Bhaskar|language=hi|access-date=2022-08-05}}</ref> === ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਭਗਤੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ === ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਲਈ ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ, ਪਿਤਰਪੂਜਾ, ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਤਿਆਗ ਵਰਤ ਰੱਖਣ, ਤੀਰਥ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ, ਵਾਸਤੂ ਅਤੇ ਜੋਤਿਸ਼ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨ, ਜੂਆ ਖੇਡਣ, ਦੇਈ ਧਾਮ ਜਾਣ, ਮੌਤ ਦੇ ਭੋਗ ਆਦਿ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। <ref>{{Cite news|title=संत रामपाल दास के भगतो ने ग्राम सिंधुपुरा में मृत्यु भोज पर लगाई रोक।|date=24/07/2019|work=सीमा संदेश}}</ref>ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਾਲ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਸਤਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ।<ref name=":7" /> === ਨਸ਼ੇ ਦਾ ਖਾਤਮਾ === ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਤੋਂ ਨਾਮ ਦੀਖਿਆ ਲੈਣ ਤੇ ਬੀੜੀ, ਸਿਗਰਟ, ਤੰਬਾਕੂ, ਸੁੰਘਣ ਦਾ ਧੂੰਆਂ, ਸਲਫੀ, ਗਾਂਜਾ, ਸ਼ਰਾਬ, ਆਂਡਾ, ਮੀਟ ਆਦਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਦੂਰ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਲਿਆ ਕੇ ਦੇਣ ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਤਿਬੰਧ ਹੈ ਵਰਨਣਯੋਗ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਚੇਲਾ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।<ref name=":8" /> === ਖੂਨ ਦਾਨ === ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਭਗਤੀ ਮੁਕਤੀ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਖੂਨਦਾਨ ਕੈਂਪ ਵੀ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite news|title=ਜੇਲ ਚ ਬੰਦ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੇ ਸਿਰਸਾ ਜਿਲੇ ਚ ਆਰੰਭਿਆ ਸਰਗਰਮੀਆਂ।|last=ਸਾਂਚ|first=ਇਕਬਾਲ|date=2018-05-14|work=ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਊਨ}}</ref>ਸੰਤ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਯੁੱਧ ਜਾਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਆਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਯੂਨਿਟ ਖੂਨ ਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite news|title=पुलिस सेना के घायल जवानों को रक्त की जरूरत पड़ी तो अब एक मिस्ड काल पर मिल सकेंगे हजार डोनर ।|date=26/05/2019|work=दैनिक भास्कर}}</ref> == ਵਿਵਾਦ == 2006 ਵਿੱਚ, ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਨੇ ਸਤਿਆਰਥ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਤੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/rohtak-clash-sant-rampal-triggered-it/articleshow/20021686.cms|title=Rohtak clash: Sant Rampal triggered it {{!}} India News - Times of India|last=May 13|first=Deepender Deswal / TNN /|last2=2013|website=The Times of India|language=en|access-date=2022-08-03|last3=Ist|first3=03:16}}</ref> ਇਸ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਕੇ, ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੇ 12 ਜੁਲਾਈ 2006 ਨੂੰ ਕਰੌਥਾ ਵਿੱਚ ਸਤਲੋਕ ਆਸ਼ਰਮ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।<ref name=":4">{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/haryana/rohtak/news/HAR-ROH-OMC-MAT-latest-rohtak-news-042004-1371921-NOR.html|title=ਕਰੋਂਥਾ ਦੀ ਘਟਨਾ|work=Bhaskar|access-date=03 ਅਗਸਤ 2022}}</ref> ਸਤਲੋਕ ਆਸ਼ਰਮ ਦੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਨੇ ਵੀ ਬਚਾਅ ਵਿੱਚ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਝੜਪ ਵਿੱਚ ਸੋਨੂੰ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜੀ ਅਨੁਆਈ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ।<ref name=":4" /> ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਵਿਰੁੱਧ ਕਤਲ ਦਾ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ।<ref name=":4" />ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੂੰ 2008 ਵਿੱਚ ਜ਼ਮਾਨਤ 'ਤੇ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਨਵੰਬਰ 2014 ਵਿੱਚ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਮੁੜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੇ। ਪਰ ਸਤਲੋਕ ਆਸ਼ਰਮ ਬਰਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ ਪੁਲੀਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ।<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/self-styled-godman-rampal-acquitted-in-two-criminal-cases/article19580543.ece|title=Sant Rampal acquitted in two criminal cases|last=Vasudeva|first=Vikas|date=2017-08-29|work=The Hindu|access-date=2022-08-03|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ਸਮਰਥਕਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵਿਚਕਾਰ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ 19 ਨਵੰਬਰ 2014 ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। <ref name=":5" />ਇਸ ਵਿੱਚ 5 ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ 1 ਬੱਚੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੇਸ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾਸ ਵਿਰੁੱਧ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name=":6">{{Cite news|url=https://www.bbc.com/hindi/india-41079627|title=संत रामपाल दो मामलों में बरी, रहेंगे जेल में|work=BBC News हिंदी|access-date=2022-08-03|language=hi}}</ref> 29 ਅਗਸਤ 2017 ਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਬੰਧਕ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਬਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name=":6" /><ref>{{Cite web|url=https://www.aajtak.in/crime/story/satlok-ashram-saint-rampal-disloyality-hisar-court-decision-on-29-august-460425-2017-08-29|title=सतलोक आश्रम के प्रमुख संत रामपाल बरी, लोगों को बंधक बनाने का था आरोप|date=2017-08-29|website=आज तक|language=hi|access-date=2022-08-03}}</ref>ਪਰ ਉਹ ਕਤਲ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ਧ੍ਰੋਹ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਕਾਰਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹਨ। <ref name=":5" />11 ਅਕਤੂਬਰ 2018 ਨੂੰ ਹਿਸਾਰ ਕੋਰਟ ਰਾਹੀਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਕਤਲ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਮਰ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/sant-rampal-14-others-sentenced-to-life-for-murder-of-four-women/article61523278.ece|title=Sant Rampal, 14 others sentenced to life for murder of four women|last=Kumar|first=Ashok|date=2018-10-16|work=The Hindu|access-date=2022-08-03|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== l2jkyhikvkzsqe416pkbpreb57oshji 610615 610614 2022-08-06T11:48:39Z Shabnamrana 33504 wikitext text/x-wiki '''ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾਸ''' ਇਕ ਭਾਰਤੀ ਕਬੀਰ ਪੰਥੀ ਸੰਤ ਹਨ ਜੋ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਪੰਥ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 8 ਸਤੰਬਰ 1951 ਨੂੰ ਧਨਾਨਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਜੋ ਵਰਤਮਾਂਨ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜਯ ਦੇ ਸੋਨੀਪਤ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਸਾਧਨਾ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਚੇਲੀਆਂ ਤੋ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਚੇਲੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਇੱਕਲੇ ਸੱਚੇ ਸੱਤਗੁਰੂ  ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://m.jagran.com/news/national-rampals-rules-for-his-blessings-11797486.html|title=गुरु दीक्षा के नाम पर संत रामपाल के थे 11 अजीबो गरीब नियम|website=m.jagran.com|language=hi|access-date=2022-08-03}}</ref> ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਤਰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਦੱਸਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਮਾਮ ਕਥਿਤ ਸੰਤਾ ਤੱਕ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੇ ਸਾਧਨਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਰੁੱਧ ਕਹਿਣ ਅਤੇ ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗਿਆਨ ਚਰਚਾ ਲਈ ਸਦਾ ਭੇਜਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਿਵਾਦਾ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਖਾਸ ਨਿਯਮਾ ਦਾ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਚੇਲੀਆਂ ਦੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਅਲੱਗ ਪਹਿਚਾਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਰਮੈਣੀ ਵਿਆਹ ਵਿਸ਼ੇਸ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਕੜੀ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਦਯਾਨੰਦ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬ ਸਤਿਆਰਥ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੁਝ ਤੱਥਾ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੈਨਲਾਂ 'ਤੇ ਦਿਖਾਇਆ ਸੀ।  ਇਸ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਕੇ ਆਰਿਆਸਮਾਜੀ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਸਨ 2006 ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।  ਇਸ ਮੁੱਢਲੀ ਗੱਲ 'ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਵੱਡੇ ਵਿਵਾਦ ਵੀ ਹੋਏ ਹਨ।  ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਤੱਕ ਵਿੱਚ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। == ਜੀਵਨ == ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾ ਜਨਮ ਸੋਨੀਪਤ ਦੇ ਪਿੰਡ ਧਨਾਨਾ ਵਿੱਚ 8 ਸਤੰਬਰ 1951 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਿੰਚਾਈ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਬਣ ਗਏ ਸੀ ।<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.jagatgururampalji.org/en/sant-rampal-ji-maharaj/life-history-sant-rampal-ji/|title=Saint Rampal Ji - Biography - Jagat Guru Rampal Ji|website=www.jagatgururampalji.org|language=en|access-date=2022-08-03}}</ref> ਇਹਨਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਿਕ ਜੀਵਨੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਪੱਕੇ ਭਗਤ ਸੀ।ਪਰ ਇਸ ਭਗਤੀ ਨਾਲ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਕਦੇ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀ ਹੋਈਆ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਇਹ ਇੱਕ ਕਬੀਰ ਪੰਥੀ ਗੁਰੂ ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਦੇਵਾਨੰਦ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਕਿ ਉਹਨਾ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਭਗਤੀ ਦੀ ਵਿੱਧੀ ਸਾਡੇ ਹੀ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀ। ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਦੇਵਾਨੰਦ ਜੀ ਤੋਂ 17 ਫਰਵਰੀ 1988 ਨੂੰ ਨਾਂ ਉਪਦੇਸ਼ ਲੀਤਾ ਜਿਸਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੇਲੇ ਬੌਧ ਦਿਵਸ ਦੇ ਰੂਪ ਚ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।<ref name=":2">{{Cite web|url=https://news.jagatgururampalji.org/bodh-diwas-hindi/|title=17 फरवरी बोध दिवस - तत्वदर्शी संत रामपाल जी महाराज|last=NEWS|first=SA|date=2022-02-14|website=SA News Channel|language=en-US|access-date=2022-08-03}}</ref> ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਇਸ ਭਗਤੀ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਮੋਕਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਏ 16 ਸਲੋਕ 23 ਅਨੁਸਾਰ, ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਧਰਮ-ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣਾ ਮਨਮਾਨਾ ਆਚਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਨਾ ਤਾਂ ਸਿੱਧੀ ਨੂੰ,ਨਾ ਸੁਖ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪਰਮ ਗਤੀ ਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.jagatgururampalji.org/hi/sant-rampal-ji-maharaj/life-history-sant-rampal-ji/|title=संत रामपाल जी महाराज जी की जीवनी - Jagat Guru Rampal Ji|website=www.jagatgururampalji.org|language=hi|access-date=2022-08-03}}</ref> ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹਨਾ ਨੇ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ, ਕਬੀਰ ਸਾਗਰ, ਗਰੀਬਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਸਤ ਗ੍ਰੰਥ, ਪੁਰਾਣ, ਵੇਦ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕਈ ਗ੍ਰੰਥ ਪੜ੍ਹੇ। ਇਹਨਾ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਇਹਨਾ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਦੇਵਾਨੰਦ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਸੇ ਵਚਨਾ ਦੇ ਸਬੂਤ ਮਿਲੇ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਦੇਵਾਨੰਦ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਦੱਸੇ ਮੰਤਰਾਂ ਦਾ ਜਿਆਦਾ ਜਾਪ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲੱਗੀ।<ref name=":3" /> 1994 ਵਿੱਚ ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਦੇਵਾਨੰਦ ਨੇ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਪਦ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ "ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾਸ" ਬਣ ਗਏ।<ref name=":1" /> ਸਨ 1995 ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਕੀ 2000 ਵਿੱਚ ਸਵੀਕਾਰ ਹੋਈਆ।<ref name=":1" /> ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਰੋਂਥਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਤਲੋਕ ਆਸ਼ਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਸ਼ਰਮ 2006 ਵਿੱਚ ਇਹਨਾ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਹੋਣ ਤੋ  ਬਾਅਦ ਤੋ ਇਹ ਆਸ਼ਰਮ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵਿੱਚ ਹੈ।<ref name=":3" /> == ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਨਿਯਮ == ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ, ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਸਮੇਤ ਸਮੁੱਚੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਉੱਤਪਤੀ ਕਰਤਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰਿਕ ਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ ਸਾਰੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਇੱਕ ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦੀ ਭਗਤੀ ਹੇਤ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹੈ। ਬੁਰਾਈਆਂ ਤਿਆਗਣ ਦੇ ਲਈ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਲਈ ਵੀ ਕੁਝ ਨਿਯਮ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਗਤੀ ਮਰਿਯਾਦਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ<ref name=":0" /> 1. ਕਿਸੀ ਨਸੀਲੀ ਵਸਤੂ ਜਿਵੇ ਬੀੜੀ, ਸਿਗਰਟ, ਤੰਬਾਕੂ, ਸੁਲਫੀ, ਗਾਂਜਾ, ਸ਼ਰਾਬ, ਆਂਡਾ, ਮੀਟ ਆਦਿ  ਦਾ ਸੇਵਨ ਤਾ ਦੂਰ , ਇਸ ਨੂੰ ਲਿਆ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀ ਦੇਣਾ।<ref name=":0" /> 2. ਜੂਆ, ਤਾਸ਼, ਚੋਰੀ, ਠੱਗੀ ਆਦਿ ਨਹੀ ਕਰਨਾ ।<ref name=":0" /> 3. ਮੌਤ ਭੋਗ , ਦਾਜ, ਦਿਖਾਵੇ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਫਜ਼ੂਲ ਖਰਚੀ, ਮੁੰਡਨ ਸਮਾਧੀ ਪੂਜਣ, ਪਿਤਰ ਪੂਜਾ, ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ ਆਦਿ ਨਹੀ ਕਰਨਾ।<ref name=":0" /> 4. ਇੱਕ ਕਬੀਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ,ਸਤਿਕਾਰ ਸਭ ਦਾ ਕਰਨਾ।<ref name=":0" /> 5. ਅਸ਼ਲੀਲ ਗੀਤ ਗਾਉਣਾ, ਨੱਚਣਾ, ਵਹਵਿਚਾਰ ਆਦਿ ਸਖ਼ਤ ਮਨਾਹੀ ਹੈ।<ref name=":0" /> ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਚੇਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਹਨਾ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੋ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਕ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਹੈ ਸਤਗੁਰੂ ਕੇ ਲੱਛਣ ਕਹੁ, ਮਧੁਰੇ ਬੈਨ ਵਿਨੋਦ। ਚਾਰ ਵੇਦ ਛ: ਸ਼ਾਸਤਰ ਕਹੇ ਅਠਾਰਹ ਬੋਧ।<ref name=":2" /> ਇਸ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਹਨਾ ਦੇ ਚੇਲੇ ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਉਪਮਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਚੇਲੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿੰਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸੰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੱਸੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਇਆ, ਫਿਰ ਉਸੇ ਤਰਾਂ ਆਪਣੇ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪ਼ਾਈਆ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਤੋ ਜੁੜੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਗਿਆਨ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਾਈਚਾਰੇ  ਉਹਨਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.jansatta.com/trending-news/geeta-phogat-tweeted-picture-with-her-husband-with-poetry-man-replied-something-strange/410455/|title=गीता फोगाट ने ट्वीटर पर दिया ज्ञान, लोगों ने कहा, संत रामपाल की किताब पढ़िए ज्ञान बढ़ेगा!|website=Jansatta|language=hi|access-date=2022-08-03}}</ref> == ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਸੰਕਲਪ == ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾ ਕੋਈ ਨਿੱਜੀ ਸੰਕਲਪ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਬੀਰਸਾਗਰ, ਸਦ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ, ਵੇਦ, ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ, ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ, ਬਾਈਬਲ, ਕੁਰਾਨ ਆਦਿ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਕੇ ਰਚਨਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਗਿਆਨ ਗੰਗਾ, ਜੀਨੇ ਕੀ ਰਾਹ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਹੀ ਸਥਾਨ ਸੀ ‘ਅਨਾਮੀ (ਅਨਾਮੀ) ਲੋਕ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਾਹ ਲੋਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਉਸ ਅਨਾਮੀ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਕਵੀਰਦੇਵ ਅਰਥਾਤ ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਹੈ। ਉਸ ਪੂਰਨ ਧਨੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਰੂਹਾਂ ਸਮਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਵੀਦੇਵ ਦਾ ਅਲੰਕਾਰਿਕ ਨਾਮ ਅਨਾਮੀ ਪੁਰਸ਼ ਹੈ। ਇੱਕ ਅਨਾਮੀ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਰੋਮ ਕੁੱਪ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ :- ਜਿਵੇਂ, ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ਯੋਗ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹੋਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਹੁਦੇ ਦਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਕਈ ਵਿਭਾਗ ਵੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਜਿਸ ਵੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜਾਂ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਹੀ ਪੋਸਟ ਲਿੱਖਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਸਮੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਲਿੱਖਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਦਸਤਖਤ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਬੀਰ (ਕਵੀਰਦੇਵ) ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਸੰਸਾਰਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵੀਰਦੇਵ (ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਕਬੀਰ) ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾ ਨਾਲ ਹੇਠਲੇ ਤਿੰਨ ਸੰਸਾਰ (ਅਗਮਲੋਕ, ਅਲਖ ਲੋਕ, ਸਤਲੋਕ) ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵੀਰਦੇਵ (ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਕਬੀਰ) ਅਗਮ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਅਤੇ ਕਵੀਰਦੇਵ (ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਕਬੀਰ) ਅਗਮ ਲੋਕ ਦੇ ਵੀ ਸੁਆਮੀ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਓਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਅਗਮ ਪੁਰਸ਼ ਅਰਥਾਤ ਅਗਮ ਪ੍ਰਭੂ ਹੈ। ਇਸ ਅਗਮ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਸਰੀਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚਮਕਦਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਇੱਕ ਰੋਮ ਕੁੱਪ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਇੱਕ ਖਰਬ ਸੂਰਜ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵੀਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਦੇਵ ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਰ) <ref>{{Cite news|title=कमल पुष्प पर आए थे सृष्टि के रचनहार|date=2020-02-03|work=सीमा किरन}}</ref>ਅਲਖ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਆਪ ਹੀ ਅਲਖ ਲੋਕ ਦਾ ਮਾਲਕ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਪਮਾਤਮਕ (ਅਹੁਦੇ ਦਾ ) ਨਾਮ ਅਲਖ ਪੁਰਸ਼ ਵੀ ਇਸ ਪਰਮ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਹੈ) ਅਤੇ ਇਸ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਵਰਗਾ ਸਰੀਰ। ਤੇਜੋਮਯ (ਸਯੋਤੀ) ਆਪ ਹੈ। ਇੱਕ ਰੋਮ ਕੁੱਪ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਅਰਬ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭੂ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਸਤਲੋਕ ਦੇ ਵੀ ਸ਼ਾਸਕ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਉਪਮਾਤਮਕ ਨਾਮ ਸਤਪੁਰਸ਼ (ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਪ੍ਰਭੂ) ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਅਕਾਲਮੂਰਤੀ ਸ਼ਬਦ ਰੂਪ ਰਾਮ-ਪੂਰਨ-ਬ੍ਰਹਮ ਪਰਮ ਅੱਖਰ ਬ੍ਰਹਮ ਆਦਿ ਹੈ। ਇਹ ਸਤਿਪੁਰੁਸ਼ ਕਬੀਰਦ (ਕਬੀਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਸਰੀਰ ਚਮਕਦਾਰ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਇੱਕ ਰੋਮ ਕੁਪ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਕਰੋੜਾਂ ਸੂਰਜਾਂ ਅਤੇ ਚੰਦ੍ਰਮਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਕਵੀਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮਾਤਮਾ) ਸਤਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਹੋ ਕੇ ਪਹਿਲੇ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ  ਹੋਰ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀਆ , ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ (ਵਚਨ) ਨਾਲ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਦੀਪਾ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਫਿਰ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਰਚਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਭਰਿਆ। ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ- (1) ‘ਕੁਰਮ’ (2) ‘ਗਿਆਨੀ’ (3) ‘ਵਿਵੇਕ’, (4) ‘ਤੇਜ’, (5) ‘ਸਹਜ’, (6) ‘ਸੰਤੋਸ਼’, (7)। ) “ਸੁਰਤਿ”, (8) “ਆਨੰਦ”, (9) “ਸ਼ਮਾ (10) ਨਿਸ਼ਕਾਮ’, (11) ‘ਜਲਰੰਗੀ’ (12) ਅਚਿੰਤ’ (13) “ਪ੍ਰੇਮ”, (14) “ਦਯਾਲ” ( 15) "ਧੈਰਯ (16) "ਯੋਗ ਸੰਤਾਨਯਨ"  ਅਰਥਾਤ "ਯੋਗਜੀਤ"। ਸਤਪੁਰਸ਼ ਕਵੀਰਦੇਵ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਅਚਿੰਤ ਨੂੰ ਸਤਿਆਲੋਕ ਦੇ ਹੋਰ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪੀ  ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਅਚਿੰਤ ਨੇ ਅਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਦੀ (ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ) ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਉਤਪੱਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ, ਅਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਵਿਚ ਨਹਾਉਣ ਗਏ, ਉਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਨੰਦ ਆਇਆ ਤੇ ਸੌਂ ਗਿਆ। ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਫਿਰ ਅਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਤੋਂ ਜਗਾਉਣ ਲਈ ਅਚਿੰਤ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ, ਕਵੀਰਦੇਵ (ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਕਬੀਰ) ਨੇ ਉਸੇ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਤੋਂ ਕੁਝ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜਲ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਅੰਡਾ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਆਤਮਾ ਉਸ ਅੰਡੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੰਡੇ ਨੂੰ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜਲ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://spiritualleadersantrampaljimaharaj.blogspot.com/2020/09/Srishti-ki-Rachna-in-Hindi.html|title=सृष्टि की रचना कैसे हुई? (Srishti ki Rachna in Hindi) {{!}} Spiritual Leader Saint Rampal Ji Maharaj|access-date=2022-08-05}}</ref> ਗਰਜ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਅਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਨੀਂਦ ਭੰਗ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ ਅੰਡੇ ਵੱਲ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਚੰਗਾ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਜੋਤੀ ਨਿਰਜਨ (ਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼) ਨਿਕਲਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ‘ਕਾਲ’ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ, ਇਸ ਦਾ ਅਸਲ ਨਾਂ ‘ਕੈਲ’ ਹੈ। ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਅਤੇ ਅਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਅਚਿੰਤ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਰੂਪ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਤਰੀ ਅਤੇ ਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੋਇ ਕਿ 16 ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਲੋਕਾ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਫਿਰ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਇਕ ਲੱਤ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹ ਕੇ  ਤਪ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਫਿਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 21 ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾਂ ਅਤੇ ਰਚਨਾ ਲਈ ਪੰਜ ਤੱਤ ਦੇ ਦਿੱਤੇ। ਪਰ ਆਤਮਾ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ਰਤ ਰੱਖੀ ਕਿ ਜੋ ਆਤਮਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਪਰ ਕੁਝ ਅਤਮਾਵਾ ਨੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਫਿਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚਾਹਵਾਨ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਇਸਤਰੀ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੁਰਗਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਕੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨਾਲ  ਭੇਜ ਦਿੱਤੀ। ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਚਮਕਦਾ ਰੂਪ ਦੇਖਿਆ (ਜੋ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਦੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਵੀ ਸੀ) ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਉਹ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਪਰਮ ਆਤਮਾ ਨੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੂੰ 21 ਬ੍ਰਹਿਮੰਡਾਂ ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਸਮੇਤ ਸਤਲੋਕ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਗੁੱਸੇ 'ਚ ਆ ਕੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਨਾਲ ਆਈਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਪਹੁੰਚਾਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਮਹੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://hindi.webdunia.com/sanatan-dharma-brahmand/the-origins-of-creation-according-to-hinduism-112121700010_1.html|title=Hinduism: Genesis Creation {{!}} हिंदू धर्म : सृष्टि उत्पत्ति का क्रम|last=जोशी 'शतायु'|first=अनिरुद्ध|website=hindi.webdunia.com|language=hi|access-date=2022-08-05}}</ref> ਇਸ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੂਕਸ਼ਮ ਵੇਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਗਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਿਜੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇਹ ਗਿਆਨ ਸਮਝ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਆਤਮਾ ਉਹ ਕਾਲ ਜਾਲ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਮੁਕਤੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.jagatgururampalji.org/hi/creation-of-nature-universe/|title=सृष्टी रचना - Jagat Guru Rampal Ji|website=www.jagatgururampalji.org|language=hi|access-date=2022-08-05}}</ref> == ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ == ਸੰਤ ਦੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕਈ ਭਵਿੱਖਵਕਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ 'ਤੇ ਢੁੱਕਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਮਹਾਂਪੁਰਖ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਹਨ-<ref>{{Cite web|url=https://news.jagatgururampalji.org/nostradamus-ki-bhavishyavani-hindi/|title=8 सितंबर, संत रामपाल जी का अवतरण दिवस - नास्त्रेदमस ने 466 वर्ष पहले ही कर दी थी भविष्यवाणी|last=NEWS|first=SA|date=2021-08-28|website=SA News Channel|language=en-US|access-date=2022-08-03}}</ref> ਜੈਗੁਰੂਦੇਵ ਪੰਥ ਦੇ ਤੁਲਸੀ ਸਾਹਿਬ ਨੇ 7 ਸਤੰਬਰ 1971 ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜਿਸ ਮਹਾਨ ਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਅਸੀਂ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅੱਜ 20 ਸਾਲ ਦੇ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਿਨ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੀ ਉਮਰ 20 ਸਾਲ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://sputniknews.com/20191005/india-nostradamus-twitter-1076965218.html|title=Twitterati Wonder if Nostradamus Had Predicted Indian Self-Styled Saint #Rampal|website=sputniknews.com|language=en|access-date=2022-08-03}}</ref> ਨੋਸਟ੍ਰਾਡੇਮਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ 2006 'ਚ ਅਚਾਨਕ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਸੰਤ ਸਾਹਮਣੇ ਆਵੇਗਾ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਦਾ ਪਾਤਰ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਬਾਅਦ 'ਚ ਦੁਨੀਆ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਪਲਕਾਂ ਤੇ ਬਠਾਵੇਗੀ।<ref>{{Cite web|url=https://hindi.news18.com/news/knowledge/rampal-claimed-nostradamus-tell-about-him-450-years-ago-1551089.html|title=संत रामपाल कहते थे कि नास्त्रेदमस ने की थी उसके अवतार लेने की भविष्यवाणी|date=2018-10-17|website=News18 हिंदी|language=hi|access-date=2022-08-03}}</ref> ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਭਵਿੱਖਵਕਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਵਿੱਖਵਕਤਾ ਫਲੋਰੈਂਸ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਜੋਤਸ਼ੀ ‘ਕੀਰੋ’, ਹੰਗਰੀ ਦੀ ਔਰਤ ਜੋਤਸ਼ੀ ‘ਬੋਰਿਸਕਾ’ ਆਦਿ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਤੇ ਢੁੱਕਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.mynation.com/india-news/11-reasons-why-saint-rampalji-maharaj-is-trending-number-1-on-twitter-pyulrb|title=11 reasons why Saint RampalJi Maharaj is trending Number 1 on Twitter|last=pratiba|website=Asianet News Network Pvt Ltd|language=en|access-date=2022-08-03}}</ref> == ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰ == ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਯਤਨ ਕਮਾਲ ਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਲਈ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।<ref name=":7">{{Cite web|url=https://www.bhaskar.com/mp/guna/news/mp-news-satsang-in-jail-pledges-prisoners-to-renounce-evil-072056-6814539.html|title=जेल में हुआ सत्संग, कैदियों को बुराई त्यागने का संकल्प दिलाया|date=2020-03-10|website=Dainik Bhaskar|language=hi|access-date=2022-08-05}}</ref> === ਦਹੇਜ ਦਾ ਖਾਤਮਾ === ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਵਿਚ ਦਹੇਜ ਅਤੇ ਫਜ਼ੂਲਖ਼ਰਚੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਦਗੀਪੁਰਨ ਵਿਆਹ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। <ref>{{Cite news|title=बिना दान दहेज व बैंड बाजे के करवाई 101 जोड़ों की रमेनी|date=2019-06-18|work=दैनिक भास्कर}}</ref>ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਤੀ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਏ ਦੇ ਯਤਨ ਸਫ਼ਲ ਹੋਏ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਦੇ ਖ਼ਾਤਮੇ ਲਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਾਬਤ ਹੋਏ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=http://m.dailyhunt.in/news/india/hindi/chopal-tv-epaper-chopaltv/anokhi-shadi-na-dije-na-nimantran-na-dulha-chadha-ghodi-mahaj-15-minat-me-ek-dusare-ke-hue-ladaka-ladaki-newsid-168896552?s=a&ss=pd|title=अनोखी शादी- ना डीजे, ना निमंत्रण, ना दूल्हा चढ़ा घोड़ी, महज 15 मिनट में एक दूसरे के हुए लड़का लड़की|website=DailyHunt|access-date=2022-08-05}}</ref> ਜਿੱਥੇ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਨੂੰਹਾਂ ਨੂੰ ਦਹੇਜ ਨਾ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਜਾਂ ਘੱਟ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਤੰਗ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਕਤਲ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਅਨੁਆਈ ਦਹੇਜ ਦਾ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਉਹ ਦਿਖਾਵੇ ਅਤੇ ਫਜ਼ੂਲਖ਼ਰਚੀ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਰਮੈਨੀ ਦੁਆਰਾ 17 ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੋਈ ਖਰਚਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਮਾਜ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਮਾਲ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://m.dailyhunt.in/news/india/hindi/naidunia-new-epaper-newdunia/51-jodo-ka-huaa-dahej-mukt-aadarsh-vivah-newsid-167378788?s=a&ss=pd|title=51 जोड़ों का हुआ दहेज मुक्त आदर्श विवाह|website=DailyHunt|access-date=2022-08-05}}</ref> === ਛੂਤ-ਛਾਤ ਅਤੇ ਜਾਤੀਵਾਦ ਦਾ ਖਾਤਮਾ === ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਸਤਿਸੰਗ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ਕੋਈ ਵੱਖਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਅਨੁਆਈ ਇਕੱਠੇ ਬੈਠ ਕੇ ਸਤਿਸੰਗ ਸੁਣਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅੰਤਰ-ਜਾਤੀ ਵਿਆਹਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਜਾਤੀਵਾਦ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.bhaskar.com/rajasthan/bhilwara/news/rajasthan-news-pledged-evil-and-devotion-073520-6652111.html|title=बुराई छोड़ भक्ति का संकल्प लिया|date=2020-02-18|website=Dainik Bhaskar|language=hi|access-date=2022-08-05}}</ref> === ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਭਗਤੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ === ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਲਈ ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ, ਪਿਤਰਪੂਜਾ, ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਤਿਆਗ ਵਰਤ ਰੱਖਣ, ਤੀਰਥ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ, ਵਾਸਤੂ ਅਤੇ ਜੋਤਿਸ਼ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨ, ਜੂਆ ਖੇਡਣ, ਦੇਈ ਧਾਮ ਜਾਣ, ਮੌਤ ਦੇ ਭੋਗ ਆਦਿ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। <ref>{{Cite news|title=संत रामपाल दास के भगतो ने ग्राम सिंधुपुरा में मृत्यु भोज पर लगाई रोक।|date=2019-07-24|work=सीमा संदेश}}</ref>ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਾਲ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਸਤਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ।<ref name=":7" /> === ਨਸ਼ੇ ਦਾ ਖਾਤਮਾ === ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਤੋਂ ਨਾਮ ਦੀਖਿਆ ਲੈਣ ਤੇ ਬੀੜੀ, ਸਿਗਰਟ, ਤੰਬਾਕੂ, ਸੁੰਘਣ ਦਾ ਧੂੰਆਂ, ਸਲਫੀ, ਗਾਂਜਾ, ਸ਼ਰਾਬ, ਆਂਡਾ, ਮੀਟ ਆਦਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਦੂਰ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਲਿਆ ਕੇ ਦੇਣ ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਤਿਬੰਧ ਹੈ ਵਰਨਣਯੋਗ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਚੇਲਾ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।<ref name=":8" /> === ਖੂਨ ਦਾਨ === ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਭਗਤੀ ਮੁਕਤੀ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਖੂਨਦਾਨ ਕੈਂਪ ਵੀ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite news|title=ਜੇਲ ਚ ਬੰਦ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੇ ਸਿਰਸਾ ਜਿਲੇ ਚ ਆਰੰਭਿਆ ਸਰਗਰਮੀਆਂ।|last=ਸਾਂਚ|first=ਇਕਬਾਲ|date=2018-05-14|work=ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਊਨ}}</ref>ਸੰਤ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਯੁੱਧ ਜਾਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਆਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਯੂਨਿਟ ਖੂਨ ਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite news|title=पुलिस सेना के घायल जवानों को रक्त की जरूरत पड़ी तो अब एक मिस्ड काल पर मिल सकेंगे हजार डोनर ।|date=2019-05-26|work=दैनिक भास्कर}}</ref> == ਵਿਵਾਦ == 2006 ਵਿੱਚ, ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਨੇ ਸਤਿਆਰਥ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਤੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/rohtak-clash-sant-rampal-triggered-it/articleshow/20021686.cms|title=Rohtak clash: Sant Rampal triggered it {{!}} India News - Times of India|last=May 13|first=Deepender Deswal / TNN /|last2=2013|website=The Times of India|language=en|access-date=2022-08-03|last3=Ist|first3=03:16}}</ref> ਇਸ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਕੇ, ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੇ 12 ਜੁਲਾਈ 2006 ਨੂੰ ਕਰੌਥਾ ਵਿੱਚ ਸਤਲੋਕ ਆਸ਼ਰਮ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।<ref name=":4">{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/haryana/rohtak/news/HAR-ROH-OMC-MAT-latest-rohtak-news-042004-1371921-NOR.html|title=ਕਰੋਂਥਾ ਦੀ ਘਟਨਾ|work=Bhaskar|access-date=2022-08-03}}</ref> ਸਤਲੋਕ ਆਸ਼ਰਮ ਦੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਨੇ ਵੀ ਬਚਾਅ ਵਿੱਚ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਝੜਪ ਵਿੱਚ ਸੋਨੂੰ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜੀ ਅਨੁਆਈ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ।<ref name=":4" /> ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਵਿਰੁੱਧ ਕਤਲ ਦਾ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ।<ref name=":4" />ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੂੰ 2008 ਵਿੱਚ ਜ਼ਮਾਨਤ 'ਤੇ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਨਵੰਬਰ 2014 ਵਿੱਚ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਮੁੜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੇ। ਪਰ ਸਤਲੋਕ ਆਸ਼ਰਮ ਬਰਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ ਪੁਲੀਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ।<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/self-styled-godman-rampal-acquitted-in-two-criminal-cases/article19580543.ece|title=Sant Rampal acquitted in two criminal cases|last=Vasudeva|first=Vikas|date=2017-08-29|work=The Hindu|access-date=2022-08-03|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ਸਮਰਥਕਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵਿਚਕਾਰ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ 19 ਨਵੰਬਰ 2014 ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। <ref name=":5" />ਇਸ ਵਿੱਚ 5 ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ 1 ਬੱਚੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੇਸ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦਾਸ ਵਿਰੁੱਧ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name=":6">{{Cite news|url=https://www.bbc.com/hindi/india-41079627|title=संत रामपाल दो मामलों में बरी, रहेंगे जेल में|work=BBC News हिंदी|access-date=2022-08-03|language=hi}}</ref> 29 ਅਗਸਤ 2017 ਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਬੰਧਕ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਬਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name=":6" /><ref>{{Cite web|url=https://www.aajtak.in/crime/story/satlok-ashram-saint-rampal-disloyality-hisar-court-decision-on-29-august-460425-2017-08-29|title=सतलोक आश्रम के प्रमुख संत रामपाल बरी, लोगों को बंधक बनाने का था आरोप|date=2017-08-29|website=आज तक|language=hi|access-date=2022-08-03}}</ref>ਪਰ ਉਹ ਕਤਲ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ਧ੍ਰੋਹ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਕਾਰਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹਨ। <ref name=":5" />11 ਅਕਤੂਬਰ 2018 ਨੂੰ ਹਿਸਾਰ ਕੋਰਟ ਰਾਹੀਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਆਈਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਕਤਲ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਮਰ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/sant-rampal-14-others-sentenced-to-life-for-murder-of-four-women/article61523278.ece|title=Sant Rampal, 14 others sentenced to life for murder of four women|last=Kumar|first=Ashok|date=2018-10-16|work=The Hindu|access-date=2022-08-03|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== o537e947dyaewr0adcehvmmpa81yu16 0 143804 610513 610332 2022-08-05T14:09:49Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨੌਲੱਖਾ ਸਾਹਿਬ | other_name = ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਨੌਲੱਖਾ | settlement_type = ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | subdivision_type = ਦੇਸ਼ | subdivision_name = ਭਾਰਤ | subdivision_type1 = ਰਾਜ | subdivision_name1 = ਪੰਜਾਬ | subdivision_type2 = ਜ਼ਿਲਾ | subdivision_name2 = ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ | subdivision_type3 = ਪਿੰਡ | subdivision_name3 = ਨੌਲੱਖਾ | established_title = ਸਥਾਪਨਾ | established_date = 1830 | founder = | named_for = | seat_type = | seat = | government_type = [[ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ (ਭਾਰਤ)]] | governing_body = [[ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ]] | unit_pref = | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = 262 | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = 147104 | area_code_type = Telephone | area_code = 01763 260574 | iso_code = IN-PB | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | blank2_name_sec1 = | blank2_info_sec1 = | blank3_name_sec1 = | blank3_info_sec1 = | blank4_name_sec1 = | blank4_info_sec1 = | website = | footnotes = https://www.facebook.com/GurdwaraNaulakhaSahib }} '''ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨੌਲੱਖਾ ਸਾਹਿਬ''' [[ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ|ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] [[ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ [[ਪਿੰਡ]] [[ਨੌਲੱਖਾ, ਪੰਜਾਬ|ਨੌਲੱਖਾ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਪਟਿਆਲਾ-ਸਰਹਿੰਦ ਰੋਡ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਟਿਆਲੇ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ 19 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਸਰਹਿੰਦ ਤੋਂ 13 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। == ਇਤਿਹਾਸ == ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ ਉਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਅਤੇ [[ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ]] ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਦੌਰੇ 'ਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਉਥੇ ਠਹਿਰੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਉੱਥੇ ਸੀ ਤਾਂ ਲੱਖੀ ਸ਼ਾਹ ਵਣਜਾਰਾ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬਲਦ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਆਪਣਾ ਬਲਦ ਵਾਪਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਕਈ ਟਕੇ ਭੇਟ ਕਰੇਗਾ। ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਬਲਦ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ, ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੋਲ ਉਸਨੂੰ ਨੌਂ ਟਕੇ ਭੇਟ ਕੀਤੇ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਛੂਹੇ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ। ਵੰਜਾਰਾ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਗੁਰੂ ਭੇਟਾ ਤੋਂ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਵੱਡੀ ਭੇਟ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਜਰੂਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਗੁਰੂ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਵਣਜਾਰਾ ਦੇ ਨੌਂ ਟਕੇ ਨੌ ਲੱਖ ਟਕੇ (ਨੌ ਲੱਖ) ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਏ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਨੌਲੱਖਾ ("ਨੌਂ ਲੱਖ") ਦਾ ਨਾਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।<ref>{{Cite web|url=http://www.historicalgurudwaras.com/India/Punjab/FatehgarhSahib/GurudwaraShriNaulakhaSahibNaulakha/gallery.php|title=FatehgarhSahib/GurudwaraShriNaulakhaSahibNaulakha|access-date=2022-08-03|archive-date=2013-10-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20131002100727/http://www.historicalgurudwaras.com/India/Punjab/FatehgarhSahib/GurudwaraShriNaulakhaSahibNaulakha/gallery.php|dead-url=unfit}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ]] rbp2udmnio6j2jli3dubq9rc9vla4np 0 143824 610514 610406 2022-08-05T14:13:46Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki ਗੁਰੂ ਕਾ ਤਾਲ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਿੱਖ ਤੀਰਥ ਅਸਥਾਨ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.gurukataalagra.com/|title=www.gurukataalagra|access-date=2022-08-04|archive-date=2008-12-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20081220122542/http://www.gurukataalagra.com/|dead-url=unfit}}</ref> ਗੁਰੂ ਕਾ ਤਾਲ [[ਆਗਰਾ]] ਵਿੱਚ ਸਿਕੰਦਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ]] ਉਸ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਨੇ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ [[ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ]] ਨੂੰ ਸਵੈਇੱਛਤ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ (ਜੋ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਸਮੇਤ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਨ) ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। [[ਤਸਵੀਰ:Guru-ka-Tal wikijib-14.jpg|thumb|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਤਾਲ]] == ਇਤਿਹਾਸ == [[ਤਸਵੀਰ:Gurudwara Guru Ka Taal , Agra.jpg|thumb|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਇੱਕ ਮਨਮੋਹਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ]] ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਸਿਕੰਦਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤਲਾਅ (ਸਰੋਵਰ) ਸੀ। ਇਹ 1610 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਬਰਸਾਤੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੁੱਕੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਸਰੋਵਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸਰੋਵਰ ਨੂੰ ਪੱਥਰ ਦੀ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਹਥਿਆਰ ਰੱਖੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਕਾ ਤਾਲ ਨਾਮਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਜੀ "ਮੌਨੀ" ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਅਤੇ ਅਣਥੱਕ ਯਤਨਾਂ ਸਦਕਾ 1970 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=dnnat2opYVA|title=history}}</ref> == ਬਣਤਰ == ਤਾਲ ਵਿੱਚ ਬਾਰਾਂ ਟਾਵਰ ਸਨ, ਪਰ ਕੇਵਲ ਅੱਠ ਟਾਵਰ ਹੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮਾਰ ਤੋਂ ਬਚੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਲਾਲ ਪੱਥਰ ਦੀ ਇਹ ਬਣਤਰ ਮੁਗਲਾਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਮਾਰਤਾਂ ਜਿਵੇਂ [[ਆਗਰੇ ਦਾ ਕਿਲ੍ਹਾ|ਆਗਰਾ ਦਾ ਕਿਲਾ]], [[ਫ਼ਤਿਹਪੁਰ ਸੀਕਰੀ|ਫਤਿਹਪੁਰ ਸੀਕਰੀ]] ਆਦਿ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਜੁਲਦੀ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] 1pqdrqwt2r5hpzxofavpi93cgvzr5ng 0 143838 610496 2022-08-05T12:20:39Z Manjit Singh 12163 "[[:en:Special:Redirect/revision/1095344171|Baje Bhagat]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki ਬਾਜੇ ਭਗਤ (16 ਜੁਲਾਈ 1898 - 26 ਫਰਵਰੀ 1939) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ, ਕਵੀ, ਰਾਗਨੀ ਲੇਖਕ, ਸਾਂਗ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਵੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸ਼ੋਅ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। == ਜੀਵਨ == ਭਗਤ ਦਾ ਜਨਮ 16 ਜੁਲਾਈ 1898 ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੇ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਹੁਣ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ) ਦੇ ਸੋਨੀਪਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਿਸਾਨਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਲਗਭਗ ੧੫ ਤੋਂ ੨੦ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ੧੯੨੦ ਵਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਅਸਾਧਾਰਣ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ। ਬਾਹਰ ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦੀ ਚਾਕੂ ਮਾਰ ਕੇ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ == ਲਿਖਤਾਂ == * Yaa Lage Bhaanji teri (या लगै भाणजी तेरी / बाजे भगत) * Laad karan lagi maat (लाड करण लगी मात, पूत की कौळी भरकै / बाजे भगत) * saachi baat kahan menh (साची बात कहण म्हं सखी होया करै तकरार / बाजे भगत) * Dhan maya ke baare menh (धन माया के बारे म्हं किसे बिरले तै दिल डाट्या जा सै / बाजे भगत) * Bipta ke menh firun jhaadti (बिपता के म्हं फिरूं झाड़ती घर-घर के जाळे / बाजे भगत) * Main nirdhan kangaal aadmi (मैं निर्धन कंगाल आदमी तूं राजा की जाइ / बाजे भगत) '''ਭਗਤ ਦੀ ਕਵਿਤਾ :''' बाजे राम का राजबाला अजीत सिंह करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ – टेक साथ मेरी धींगताणा बण रहया सै इसा के तू महाराणा बण रहया सै न्यू बोल्या घणा के स्याणा बण रहया सै न्यू तै बीगड़ ज्यागी बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करी बाप मेरे नै बेईमानी हो अपनी खो बैठा ज़िंदगानी न्यू बोल्या समय होया करे आणी जाणी या माणस के ना हाथ राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ भगत बाजे के लगी कटारी न्यू बोल्या मात छूटगी म्हारी न्यू बोल्या एक लालाजी ने बोली मारी जला पड़ा सै गात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ बाजे राम का नवरतन रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई – टेक जेठ लगूँ और बड्डा कायदा न हक ठट्ठे हाँसी का इसी इसी मन में आवे करूँ दरसन सोला रासी का या परद्याँ में रहणे आली इका बाणा जणू हो दासी का इसी परी ने देख देख मन डोले संत सन्यासी का चाँद खिल्या पूरणमासी का इसी सुरत निमाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई मैं न्यूं बूझूंगा सेठाणी के फायदा विपदा ओटे में मेरे चाल के मौज करे न पर्दे जाली कोठे में सोने के जेवर घडवा द्यून तीअल चिपा ले गोटे में जीब सिंगर के चलेगी हो तकरार बड़े छोटे में नंदस्वरूपक्यान की बहू टोटे में अपनी हाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई लैला ऊपर मजनूँ ने लई डाभ जमा तन सारे में शीरीन कारण फरहाद ने अपनी जान फंसा ली धारे में हीर के कारण राँझे की भी बजी बंसरी ढ़ारे में चंदरकिरण पे मदनसेन के बेड़ी घली चौबारे में मन्ने भी इके बारे में तकलीफ उठाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई हरदेवा सतगुरु की थी बाणी बड़ी सगत की उनकी सेवा करके मने पदवी मिली भगत की बाजे भगत सेठाणी गेलयां करनी कार खगत की ऊपर कमरे में चढ़ग्या ना सोधी करी अगत की अपना मरण जगत की हाँसी वही कहाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई बाजे भगत का एक भजन शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी सत्यकाम विष्णुजी ने ब्राह्मण बण के गोद लिया हरी ने अपना भगत पिछाण के कर्या आण मोक्ष बेदागी हिरणाकुश के बेटा हुया जिसका नाम प्रह्लाद झूठा तो प्रपंच त्याग्या ॐ नाम कर लिया याद अहंकारी था वो राजा जिने बेटे ते किया विवाद गिरवर से गिराय दिया अति दुख दिया भारी खम्ब सेती बँधवा के ने सिर काटण की कर दी तयारी अगनी में ना आंच लागि जल के मरगी हत्यारी हो घमंड घणा था अज्ञान के दिया मार देर ना लागी शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी उस हरिचन्द ने काया देदी राजपाट सारा तज के बेटे के सिर आरा धर दिया ज्ञान हुआ जब मोरध्वज के जल में डूबते हरि ने बचाए पास पहोञ्चगे थे वे गज के दधीचि ऋषि हुए आवागमन मेट गए भील्ल्णी के बेर खाये वन में जाके भेंट गए नरसी जी की लाज राखी आप बण के सेठ गए हरि ने दर्शन दे दिये आण के घड़ी भात भरण की आगी शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी नामदेव पीपा ध्यानु कबीरा की राखी जग्ग जनकपुरी में धनुष तोड्या इंदर की मिटाई भग्ग वेदों के माँ गाया गया नाम तेरा सर्वग्ज्ञ संत छाजुलाल दादा दीपचन्द कह ग्या मेरा हरदेवा पे कृपा कर दी जो था स्वामी दास तेरा बजे भगत भी डर के रहे जंगल बीच होगा डेरा देंगे बीच फूँक शमशान के उड़ धूल पवन मिल ज्यागी शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1939]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1898]] 1cyck11axu34ahnwnqatlx765meduha 610497 610496 2022-08-05T12:25:38Z Manjit Singh 12163 wikitext text/x-wiki '''ਬਾਜੇ ਭਗਤ''' (16 ਜੁਲਾਈ 1898 - 26 ਫਰਵਰੀ 1939) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਸਾਹਿਤਕਾਰ|ਸਾਹਿਤਕਾਰ,]] [[ਕਵੀ|ਕਵੀ,]] [[ਰਾਗਨੀ]] ਲੇਖਕ, ਸਾਂਗ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ [[ਹਰਿਆਣਾ|ਹਰਿਆਣਵੀ]] ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸ਼ੋਅ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। == ਜੀਵਨ == ਭਗਤ ਦਾ ਜਨਮ 16 ਜੁਲਾਈ 1898 ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਪ੍ਰਾਂਤ (ਹੁਣ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ) ਦੇ [[ਸੋਨੀਪਤ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਸਿਸਾਨਾ]] ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਲਗਭਗ ੧੫ ਤੋਂ ੨੦ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ੧੯੨੦ ਵਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ ਅਸਾਧਾਰਣ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ। ਬਾਹਰ ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦੀ ਚਾਕੂ ਮਾਰ ਕੇ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ == ਲਿਖਤਾਂ == * Yaa Lage Bhaanji teri (या लगै भाणजी तेरी / बाजे भगत) * Laad karan lagi maat (लाड करण लगी मात, पूत की कौळी भरकै / बाजे भगत) * saachi baat kahan menh (साची बात कहण म्हं सखी होया करै तकरार / बाजे भगत) * Dhan maya ke baare menh (धन माया के बारे म्हं किसे बिरले तै दिल डाट्या जा सै / बाजे भगत) * Bipta ke menh firun jhaadti (बिपता के म्हं फिरूं झाड़ती घर-घर के जाळे / बाजे भगत) * Main nirdhan kangaal aadmi (मैं निर्धन कंगाल आदमी तूं राजा की जाइ / बाजे भगत) '''ਭਗਤ ਦੀ ਕਵਿਤਾ :''' बाजे राम का राजबाला अजीत सिंह करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ – टेक साथ मेरी धींगताणा बण रहया सै इसा के तू महाराणा बण रहया सै न्यू बोल्या घणा के स्याणा बण रहया सै न्यू तै बीगड़ ज्यागी बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करी बाप मेरे नै बेईमानी हो अपनी खो बैठा ज़िंदगानी न्यू बोल्या समय होया करे आणी जाणी या माणस के ना हाथ राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ भगत बाजे के लगी कटारी न्यू बोल्या मात छूटगी म्हारी न्यू बोल्या एक लालाजी ने बोली मारी जला पड़ा सै गात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ बाजे राम का नवरतन रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई – टेक जेठ लगूँ और बड्डा कायदा न हक ठट्ठे हाँसी का इसी इसी मन में आवे करूँ दरसन सोला रासी का या परद्याँ में रहणे आली इका बाणा जणू हो दासी का इसी परी ने देख देख मन डोले संत सन्यासी का चाँद खिल्या पूरणमासी का इसी सुरत निमाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई मैं न्यूं बूझूंगा सेठाणी के फायदा विपदा ओटे में मेरे चाल के मौज करे न पर्दे जाली कोठे में सोने के जेवर घडवा द्यून तीअल चिपा ले गोटे में जीब सिंगर के चलेगी हो तकरार बड़े छोटे में नंदस्वरूपक्यान की बहू टोटे में अपनी हाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई लैला ऊपर मजनूँ ने लई डाभ जमा तन सारे में शीरीन कारण फरहाद ने अपनी जान फंसा ली धारे में हीर के कारण राँझे की भी बजी बंसरी ढ़ारे में चंदरकिरण पे मदनसेन के बेड़ी घली चौबारे में मन्ने भी इके बारे में तकलीफ उठाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई हरदेवा सतगुरु की थी बाणी बड़ी सगत की उनकी सेवा करके मने पदवी मिली भगत की बाजे भगत सेठाणी गेलयां करनी कार खगत की ऊपर कमरे में चढ़ग्या ना सोधी करी अगत की अपना मरण जगत की हाँसी वही कहाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई बाजे भगत का एक भजन शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी सत्यकाम विष्णुजी ने ब्राह्मण बण के गोद लिया हरी ने अपना भगत पिछाण के कर्या आण मोक्ष बेदागी हिरणाकुश के बेटा हुया जिसका नाम प्रह्लाद झूठा तो प्रपंच त्याग्या ॐ नाम कर लिया याद अहंकारी था वो राजा जिने बेटे ते किया विवाद गिरवर से गिराय दिया अति दुख दिया भारी खम्ब सेती बँधवा के ने सिर काटण की कर दी तयारी अगनी में ना आंच लागि जल के मरगी हत्यारी हो घमंड घणा था अज्ञान के दिया मार देर ना लागी शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी उस हरिचन्द ने काया देदी राजपाट सारा तज के बेटे के सिर आरा धर दिया ज्ञान हुआ जब मोरध्वज के जल में डूबते हरि ने बचाए पास पहोञ्चगे थे वे गज के दधीचि ऋषि हुए आवागमन मेट गए भील्ल्णी के बेर खाये वन में जाके भेंट गए नरसी जी की लाज राखी आप बण के सेठ गए हरि ने दर्शन दे दिये आण के घड़ी भात भरण की आगी शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी नामदेव पीपा ध्यानु कबीरा की राखी जग्ग जनकपुरी में धनुष तोड्या इंदर की मिटाई भग्ग वेदों के माँ गाया गया नाम तेरा सर्वग्ज्ञ संत छाजुलाल दादा दीपचन्द कह ग्या मेरा हरदेवा पे कृपा कर दी जो था स्वामी दास तेरा बजे भगत भी डर के रहे जंगल बीच होगा डेरा देंगे बीच फूँक शमशान के उड़ धूल पवन मिल ज्यागी शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1939]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1898]] s8m3zn7lm0nulxjv7agoj5kp287g0tq 610498 610497 2022-08-05T12:27:07Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਬਾਜੇ ਭਗਤ''' (16 ਜੁਲਾਈ 1898 - 26 ਫਰਵਰੀ 1939) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਸਾਹਿਤਕਾਰ|ਸਾਹਿਤਕਾਰ,]] [[ਕਵੀ|ਕਵੀ,]] [[ਰਾਗਨੀ]] ਲੇਖਕ, ਸਾਂਗ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ [[ਹਰਿਆਣਾ|ਹਰਿਆਣਵੀ]] ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸ਼ੋਅ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। == ਜੀਵਨ == ਭਗਤ ਦਾ ਜਨਮ 16 ਜੁਲਾਈ 1898 ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਪ੍ਰਾਂਤ (ਹੁਣ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ) ਦੇ [[ਸੋਨੀਪਤ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਸਿਸਾਨਾ]] ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਲਗਭਗ ੧੫ ਤੋਂ ੨੦ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ੧੯੨੦ ਵਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ ਅਸਾਧਾਰਣ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ। ਬਾਹਰ ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦੀ ਚਾਕੂ ਮਾਰ ਕੇ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ == ਲਿਖਤਾਂ == * Yaa Lage Bhaanji teri (या लगै भाणजी तेरी / बाजे भगत) * Laad karan lagi maat (लाड करण लगी मात, पूत की कौळी भरकै / बाजे भगत) * saachi baat kahan menh (साची बात कहण म्हं सखी होया करै तकरार / बाजे भगत) * Dhan maya ke baare menh (धन माया के बारे म्हं किसे बिरले तै दिल डाट्या जा सै / बाजे भगत) * Bipta ke menh firun jhaadti (बिपता के म्हं फिरूं झाड़ती घर-घर के जाळे / बाजे भगत) * Main nirdhan kangaal aadmi (मैं निर्धन कंगाल आदमी तूं राजा की जाइ / बाजे भगत) '''ਭਗਤ ਦੀ ਕਵਿਤਾ :''' बाजे राम का राजबाला अजीत सिंह करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ – टेक साथ मेरी धींगताणा बण रहया सै इसा के तू महाराणा बण रहया सै न्यू बोल्या घणा के स्याणा बण रहया सै न्यू तै बीगड़ ज्यागी बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करी बाप मेरे नै बेईमानी हो अपनी खो बैठा ज़िंदगानी न्यू बोल्या समय होया करे आणी जाणी या माणस के ना हाथ राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ भगत बाजे के लगी कटारी न्यू बोल्या मात छूटगी म्हारी न्यू बोल्या एक लालाजी ने बोली मारी जला पड़ा सै गात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ बाजे राम का नवरतन रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई – टेक जेठ लगूँ और बड्डा कायदा न हक ठट्ठे हाँसी का इसी इसी मन में आवे करूँ दरसन सोला रासी का या परद्याँ में रहणे आली इका बाणा जणू हो दासी का इसी परी ने देख देख मन डोले संत सन्यासी का चाँद खिल्या पूरणमासी का इसी सुरत निमाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई मैं न्यूं बूझूंगा सेठाणी के फायदा विपदा ओटे में मेरे चाल के मौज करे न पर्दे जाली कोठे में सोने के जेवर घडवा द्यून तीअल चिपा ले गोटे में जीब सिंगर के चलेगी हो तकरार बड़े छोटे में नंदस्वरूपक्यान की बहू टोटे में अपनी हाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई लैला ऊपर मजनूँ ने लई डाभ जमा तन सारे में शीरीन कारण फरहाद ने अपनी जान फंसा ली धारे में हीर के कारण राँझे की भी बजी बंसरी ढ़ारे में चंदरकिरण पे मदनसेन के बेड़ी घली चौबारे में मन्ने भी इके बारे में तकलीफ उठाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई हरदेवा सतगुरु की थी बाणी बड़ी सगत की उनकी सेवा करके मने पदवी मिली भगत की बाजे भगत सेठाणी गेलयां करनी कार खगत की ऊपर कमरे में चढ़ग्या ना सोधी करी अगत की अपना मरण जगत की हाँसी वही कहाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई बाजे भगत का एक भजन शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी सत्यकाम विष्णुजी ने ब्राह्मण बण के गोद लिया हरी ने अपना भगत पिछाण के कर्या आण मोक्ष बेदागी हिरणाकुश के बेटा हुया जिसका नाम प्रह्लाद झूठा तो प्रपंच त्याग्या ॐ नाम कर लिया याद अहंकारी था वो राजा जिने बेटे ते किया विवाद गिरवर से गिराय दिया अति दुख दिया भारी खम्ब सेती बँधवा के ने सिर काटण की कर दी तयारी अगनी में ना आंच लागि जल के मरगी हत्यारी हो घमंड घणा था अज्ञान के दिया मार देर ना लागी शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी उस हरिचन्द ने काया देदी राजपाट सारा तज के बेटे के सिर आरा धर दिया ज्ञान हुआ जब मोरध्वज के जल में डूबते हरि ने बचाए पास पहोञ्चगे थे वे गज के दधीचि ऋषि हुए आवागमन मेट गए भील्ल्णी के बेर खाये वन में जाके भेंट गए नरसी जी की लाज राखी आप बण के सेठ गए हरि ने दर्शन दे दिये आण के घड़ी भात भरण की आगी शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी नामदेव पीपा ध्यानु कबीरा की राखी जग्ग जनकपुरी में धनुष तोड्या इंदर की मिटाई भग्ग वेदों के माँ गाया गया नाम तेरा सर्वग्ज्ञ संत छाजुलाल दादा दीपचन्द कह ग्या मेरा हरदेवा पे कृपा कर दी जो था स्वामी दास तेरा बजे भगत भी डर के रहे जंगल बीच होगा डेरा देंगे बीच फूँक शमशान के उड़ धूल पवन मिल ज्यागी शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1939]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1898]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ]] a8moxyc728fzb9lwi4p54fvtjg7wdp2 610499 610498 2022-08-05T12:27:37Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਬਾਜੇ ਭਗਤ''' (16 ਜੁਲਾਈ 1898 - 26 ਫਰਵਰੀ 1939) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਸਾਹਿਤਕਾਰ|ਸਾਹਿਤਕਾਰ,]] [[ਕਵੀ|ਕਵੀ,]] [[ਰਾਗਨੀ]] ਲੇਖਕ, ਸਾਂਗ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ [[ਹਰਿਆਣਾ|ਹਰਿਆਣਵੀ]] ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸ਼ੋਅ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। == ਜੀਵਨ == ਭਗਤ ਦਾ ਜਨਮ 16 ਜੁਲਾਈ 1898 ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਪ੍ਰਾਂਤ (ਹੁਣ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ) ਦੇ [[ਸੋਨੀਪਤ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਸਿਸਾਨਾ]] ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਲਗਭਗ ੧੫ ਤੋਂ ੨੦ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ੧੯੨੦ ਵਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ ਅਸਾਧਾਰਣ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ। ਬਾਹਰ ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦੀ ਚਾਕੂ ਮਾਰ ਕੇ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ == ਲਿਖਤਾਂ == * Yaa Lage Bhaanji teri (या लगै भाणजी तेरी / बाजे भगत) * Laad karan lagi maat (लाड करण लगी मात, पूत की कौळी भरकै / बाजे भगत) * saachi baat kahan menh (साची बात कहण म्हं सखी होया करै तकरार / बाजे भगत) * Dhan maya ke baare menh (धन माया के बारे म्हं किसे बिरले तै दिल डाट्या जा सै / बाजे भगत) * Bipta ke menh firun jhaadti (बिपता के म्हं फिरूं झाड़ती घर-घर के जाळे / बाजे भगत) * Main nirdhan kangaal aadmi (मैं निर्धन कंगाल आदमी तूं राजा की जाइ / बाजे भगत) '''ਭਗਤ ਦੀ ਕਵਿਤਾ :''' बाजे राम का राजबाला अजीत सिंह करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ – टेक साथ मेरी धींगताणा बण रहया सै इसा के तू महाराणा बण रहया सै न्यू बोल्या घणा के स्याणा बण रहया सै न्यू तै बीगड़ ज्यागी बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करी बाप मेरे नै बेईमानी हो अपनी खो बैठा ज़िंदगानी न्यू बोल्या समय होया करे आणी जाणी या माणस के ना हाथ राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ भगत बाजे के लगी कटारी न्यू बोल्या मात छूटगी म्हारी न्यू बोल्या एक लालाजी ने बोली मारी जला पड़ा सै गात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ करके सगाई भूल गए हुई बड़े दिनां की बात राजबाला का ब्याह करदो बड़ी खुशी के साथ बाजे राम का नवरतन रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई – टेक जेठ लगूँ और बड्डा कायदा न हक ठट्ठे हाँसी का इसी इसी मन में आवे करूँ दरसन सोला रासी का या परद्याँ में रहणे आली इका बाणा जणू हो दासी का इसी परी ने देख देख मन डोले संत सन्यासी का चाँद खिल्या पूरणमासी का इसी सुरत निमाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई मैं न्यूं बूझूंगा सेठाणी के फायदा विपदा ओटे में मेरे चाल के मौज करे न पर्दे जाली कोठे में सोने के जेवर घडवा द्यून तीअल चिपा ले गोटे में जीब सिंगर के चलेगी हो तकरार बड़े छोटे में नंदस्वरूपक्यान की बहू टोटे में अपनी हाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई लैला ऊपर मजनूँ ने लई डाभ जमा तन सारे में शीरीन कारण फरहाद ने अपनी जान फंसा ली धारे में हीर के कारण राँझे की भी बजी बंसरी ढ़ारे में चंदरकिरण पे मदनसेन के बेड़ी घली चौबारे में मन्ने भी इके बारे में तकलीफ उठाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई हरदेवा सतगुरु की थी बाणी बड़ी सगत की उनकी सेवा करके मने पदवी मिली भगत की बाजे भगत सेठाणी गेलयां करनी कार खगत की ऊपर कमरे में चढ़ग्या ना सोधी करी अगत की अपना मरण जगत की हाँसी वही कहाणी दीख गई रतनकंवर ने छज्जे ऊपर खड़ी सेठाणी दीख गई हाथ में लोटा सूर्यदेव को देती पाणी दीख गई बाजे भगत का एक भजन शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी सत्यकाम विष्णुजी ने ब्राह्मण बण के गोद लिया हरी ने अपना भगत पिछाण के कर्या आण मोक्ष बेदागी हिरणाकुश के बेटा हुया जिसका नाम प्रह्लाद झूठा तो प्रपंच त्याग्या ॐ नाम कर लिया याद अहंकारी था वो राजा जिने बेटे ते किया विवाद गिरवर से गिराय दिया अति दुख दिया भारी खम्ब सेती बँधवा के ने सिर काटण की कर दी तयारी अगनी में ना आंच लागि जल के मरगी हत्यारी हो घमंड घणा था अज्ञान के दिया मार देर ना लागी शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी उस हरिचन्द ने काया देदी राजपाट सारा तज के बेटे के सिर आरा धर दिया ज्ञान हुआ जब मोरध्वज के जल में डूबते हरि ने बचाए पास पहोञ्चगे थे वे गज के दधीचि ऋषि हुए आवागमन मेट गए भील्ल्णी के बेर खाये वन में जाके भेंट गए नरसी जी की लाज राखी आप बण के सेठ गए हरि ने दर्शन दे दिये आण के घड़ी भात भरण की आगी शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी नामदेव पीपा ध्यानु कबीरा की राखी जग्ग जनकपुरी में धनुष तोड्या इंदर की मिटाई भग्ग वेदों के माँ गाया गया नाम तेरा सर्वग्ज्ञ संत छाजुलाल दादा दीपचन्द कह ग्या मेरा हरदेवा पे कृपा कर दी जो था स्वामी दास तेरा बजे भगत भी डर के रहे जंगल बीच होगा डेरा देंगे बीच फूँक शमशान के उड़ धूल पवन मिल ज्यागी शरण गहे भगवान के सब झूठी माया त्यागी [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1939]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1898]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ]] 0zl4lvspky2yya6xv2l8y7bs47595tl 0 143839 610500 2022-08-05T12:54:32Z Manjit Singh 12163 "[[:en:Special:Redirect/revision/1015020450|Iqbal Ashhar]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Iqbal_Ashar_.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Iqbal_Ashar_.jpg/220px-Iqbal_Ashar_.jpg|thumb|ਭਾਰਤੀ ਉਰਦੂ ਕਵੀ ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ]] '''ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ''' ਉਰਦੂ: اشهر، اقبا ਹਿੰਦੀ ''': इक़बाल अशहर''' (ਜਨਮ 26 ਅਕਤੂਬਰ 1965) ਕੁਚਾ ਚੇਲਨ, ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕਵੀ ਹੈ। ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਰ ਅਬਦੁਲ ਲਤੀਫ਼ ਅਤੇ ਸਕੀਨਾ ਖਾਤੂਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ; ਉਸ ਦੇ ਪੁਰਖੇ ਪੱਛਮੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਅਮਰੋਹਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ। == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਂਤਾ ਨਰਸਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਮਜਸ ਸਕੂਲ ਨੰਬਰ 1 (ਦਰਿਆਗੰਜ) ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦਿੱਲੀ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਬੀਏ (ਆਨਰਜ਼) ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ। == ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ == ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੇ ਮਰਹੂਮ ਮੌਜ ਰਾਮਪੁਰੀ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ 1998 ਵਿੱਚ ਸਰਬ ਭਾਰਤੀ ਮੁਸ਼ਾਇਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਭਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਵੀਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਸੀਮ ਬਰੇਲਵੀ, ਡਾਕਟਰ ਰਾਹਤ ਇੰਦੋਰੀ, ਅਨਵਰ ਜਲਾਲਪੁਰੀ, ਮੇਰਾਜ ਫੈਜ਼ਾਬਾਦੀ ਅਤੇ ਮੁਨੱਵਰ ਰਾਣਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਵਿਕ ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ, ਯੂਕੇ, ਯੂਏਈ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ, ਕੈਨੇਡਾ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ, ਕੇਐਸਏ, ਕੁਵੈਤ, ਕਤਰ, ਬਹਿਰੀਨ, ਓਮਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਦਿ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। == ਕਿਤਾਬਾਂ == # ਧਨਕ ਤੇਰੇ ਖਯਾਲ ਕੀ (ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ, 2005) # ਰਾਤਜਾਗੇ (ਕਵਿਤਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਉਰਦੂ, 2010), # ਰਤਾਜਾਗੇ (ਦੂਜਾ ਐਡੀਸ਼ਨ, 2013) # ਗ਼ਜ਼ਲ ਸਰਾਏ (ਕਵਿਤਾ ਚੋਣ) # ਉਰਦੂ ਹੈ ਮੇਰਾ ਨਾਮ<ref>{{Cite news|url=https://www.exoticindiaart.com/book/details/urdu-gazals-and-songs-by-iqbal-ashar-MZA863/|title=rdu-gazals-and-songs-by-iqbal-ashar|work=exoticindiaart}}</ref><ref>{{Cite book|title=उर्दू है मेरा नाम: Urdu Gazals and Songs by Iqbal Ashar|publisher=RajPal|year=2019|location=Delhi}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.amazon.com/Urdu-Hai-Mera-Naam-Hindi-ebook/dp/B083VY3YB5|title=Urdu-Hai-Mera-Naam-Hindi-ebook|work=amazon}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1965]] fsf87gilbo32mxkyf97v9o9jxze1myh 610501 610500 2022-08-05T13:01:32Z Manjit Singh 12163 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Iqbal_Ashar_.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Iqbal_Ashar_.jpg/220px-Iqbal_Ashar_.jpg|thumb|ਭਾਰਤੀ ਉਰਦੂ ਕਵੀ ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ]] '''ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ''' ਉਰਦੂ: اشهر، اقبا ਹਿੰਦੀ ''': इक़बाल अशहर''' (ਜਨਮ 26 ਅਕਤੂਬਰ 1965) ਕੁਚਾ ਚੇਲਨ, [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਕਵੀ ਹੈ। ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ [[ਅਬਦੁਲ ਲਤੀਫ਼]] ਅਤੇ ਸਕੀਨਾ ਖਾਤੂਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ; ਉਸ ਦੇ ਪੁਰਖੇ ਪੱਛਮੀ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਅਮਰੋਹਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ। == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਂਤਾ ਨਰਸਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਮਜਸ ਸਕੂਲ ਨੰਬਰ 1 ([[ਦਰਿਆਗੰਜ]]) ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। [[ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦਿੱਲੀ ਕਾਲਜ]] ਤੋਂ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]] ਵਿੱਚ ਬੀਏ (ਆਨਰਜ਼) ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ। == ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ == ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੇ ਮਰਹੂਮ ਮੌਜ ਰਾਮਪੁਰੀ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ 1998 ਵਿੱਚ ਸਰਬ ਭਾਰਤੀ ਮੁਸ਼ਾਇਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਭਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਵੀਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਸੀਮ ਬਰੇਲਵੀ, ਡਾਕਟਰ [[ਰਾਹਤ ਇੰਦੌਰੀ|ਰਾਹਤ ਇੰਦੋਰੀ]], [[ਅਨਵਰ ਜਲਾਲਪੁਰੀ]], [[ਮੇਰਾਜ ਫੈਜ਼ਾਬਾਦੀ]] ਅਤੇ [[ਮੁਨੱਵਰ ਰਾਣਾ]] ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਨ। ਉਸਨੇ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਵਿਕ ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ|ਅਮਰੀਕਾ]], [[ਯੂ.ਕੇ|ਯੂਕੇ,]] ਯੂਏਈ, [[ਆਸਟਰੇਲੀਆ]], [[ਕੈਨੇਡਾ]], [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]], ਕੇਐਸਏ, [[ਕੁਵੈਤ|ਕੁਵੈਤ,]] [[ਕਤਰ|ਕਤਰ,]] [[ਬਹਿਰੀਨ]], [[ਉਮਾਨ|ਓਮਾਨ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਆਦਿ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। == ਕਿਤਾਬਾਂ == # ਧਨਕ ਤੇਰੇ ਖਯਾਲ ਕੀ (ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ, 2005) # ਰਾਤਜਾਗੇ (ਕਵਿਤਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਉਰਦੂ, 2010), # ਰਤਾਜਾਗੇ (ਦੂਜਾ ਐਡੀਸ਼ਨ, 2013) # ਗ਼ਜ਼ਲ ਸਰਾਏ (ਕਵਿਤਾ ਚੋਣ) # ਉਰਦੂ ਹੈ ਮੇਰਾ ਨਾਮ<ref>{{Cite news|url=https://www.exoticindiaart.com/book/details/urdu-gazals-and-songs-by-iqbal-ashar-MZA863/|title=rdu-gazals-and-songs-by-iqbal-ashar|work=exoticindiaart}}</ref><ref>{{Cite book|title=उर्दू है मेरा नाम: Urdu Gazals and Songs by Iqbal Ashar|publisher=RajPal|year=2019|location=Delhi}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.amazon.com/Urdu-Hai-Mera-Naam-Hindi-ebook/dp/B083VY3YB5|title=Urdu-Hai-Mera-Naam-Hindi-ebook|work=amazon}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1965]] 0i2jzks3jk4856wvubcdx7jwsfflsre 610502 610501 2022-08-05T13:08:20Z Manjit Singh 12163 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Iqbal_Ashar_.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Iqbal_Ashar_.jpg/220px-Iqbal_Ashar_.jpg|thumb|ਭਾਰਤੀ ਉਰਦੂ ਕਵੀ ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ]] '''ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ<ref>{{Cite news|url=https://www.rekhta.org/Poets/iqbal-ashhar/all|title=/iqbal-ashhar/all|work=rekhta}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.shayarionlove.com/poet/iqbal-ashar/1/|title=iqbal-ashar/1/|work=shayarionlove}}</ref>''' ਉਰਦੂ: اشهر، اقبا ਹਿੰਦੀ ''': इक़बाल अशहर''' (ਜਨਮ 26 ਅਕਤੂਬਰ 1965) ਕੁਚਾ ਚੇਲਨ, [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਕਵੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thenews.com.pk/archive/print/261911-indo-pak-mushaira-in-dubai-today|title=indo-pak-mushaira-in-dubai-today|work=thenews}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/kavya/irshaad/urdu-poet-iqbal-ashhar-ghazal-thehri-thehri-si-tabiyat-mein-rawani-aayi|title=kavya/irshaad/urdu-poet-iqbal-ashhar-ghazal-thehri-thehri-si-tabiyat-mein-rawani-aayi|work=amarujala}}</ref> ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ [[ਅਬਦੁਲ ਲਤੀਫ਼]] ਅਤੇ ਸਕੀਨਾ ਖਾਤੂਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ;<ref>{{Cite news|url=http://id.loc.gov/authorities/names/n2010208458.html|title=names/n2010208458.html|work=id.loc.gov}}</ref> ਉਸ ਦੇ ਪੁਰਖੇ ਪੱਛਮੀ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਅਮਰੋਹਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.rekhta.org/Poets/iqbal-ashhar/profile|title=iqbal-ashhar/profile|work=www.rekhta.org}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newsdogapp.com/hi/article/5c9e5a7e12313a7f0e96dcf1/?d=false|title=A Great Ghazal Of Famous Urdu Shayar Iqbal Ashhar|work=newsdogapp}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਂਤਾ ਨਰਸਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਮਜਸ ਸਕੂਲ ਨੰਬਰ 1 ([[ਦਰਿਆਗੰਜ]]) ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। [[ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦਿੱਲੀ ਕਾਲਜ]] ਤੋਂ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]] ਵਿੱਚ ਬੀਏ (ਆਨਰਜ਼) ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.darsaal.com/poetry/iqbal-ashhar/ghazal-shayari-in-hindi.html|title=iqbal-ashhar/ghazal-shayari-in-hindi|work=darsaal}}</ref> == ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ == ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੇ ਮਰਹੂਮ [[ਮੌਜ ਰਾਮਪੁਰੀ]] ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ 1998 ਵਿੱਚ ਸਰਬ ਭਾਰਤੀ ਮੁਸ਼ਾਇਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਭਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.sauress.com/en/saudigazette/1152219|title=An evening of poetic spirituality|work=.sauress.com}}</ref> ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਵੀਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ [[ਵਸੀਮ ਬਰੇਲਵੀ]], ਡਾਕਟਰ [[ਰਾਹਤ ਇੰਦੌਰੀ|ਰਾਹਤ ਇੰਦੋਰੀ]], [[ਅਨਵਰ ਜਲਾਲਪੁਰੀ]], [[ਮੇਰਾਜ ਫੈਜ਼ਾਬਾਦੀ]] ਅਤੇ [[ਮੁਨੱਵਰ ਰਾਣਾ]] ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਨ। ਉਸਨੇ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਵਿਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ|ਅਮਰੀਕਾ]], [[ਯੂ.ਕੇ|ਯੂਕੇ,]] ਯੂਏਈ, [[ਆਸਟਰੇਲੀਆ]], [[ਕੈਨੇਡਾ]], [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]], ਕੇਐਸਏ<ref>{{Cite news|url=https://www.arabnews.com/node/1228106/corporate-news|title=Urdu poets to attend Dammam mushaira|work=arabnews}}</ref>, [[ਕੁਵੈਤ|ਕੁਵੈਤ,]] [[ਕਤਰ|ਕਤਰ,]] [[ਬਹਿਰੀਨ]], [[ਉਮਾਨ|ਓਮਾਨ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਆਦਿ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://saudigazette.com.sa/article/58123|title=Iqbal was in Jeddah to attend the "Annual Mushaira" organized by the Consulate General of India Thursday|work=saudigazette}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.arabnews.com/node/1064366/saudi-arabia|title=International mushaira in Dammam a big hit with expats|work=www.arabnews.com}}</ref> == ਕਿਤਾਬਾਂ == # ਧਨਕ ਤੇਰੇ ਖਯਾਲ ਕੀ (ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ, 2005) # ਰਾਤਜਾਗੇ (ਕਵਿਤਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਉਰਦੂ, 2010), # ਰਤਾਜਾਗੇ (ਦੂਜਾ ਐਡੀਸ਼ਨ, 2013) # ਗ਼ਜ਼ਲ ਸਰਾਏ (ਕਵਿਤਾ ਚੋਣ) # ਉਰਦੂ ਹੈ ਮੇਰਾ ਨਾਮ<ref>{{Cite news|url=https://www.exoticindiaart.com/book/details/urdu-gazals-and-songs-by-iqbal-ashar-MZA863/|title=rdu-gazals-and-songs-by-iqbal-ashar|work=exoticindiaart}}</ref><ref>{{Cite book|title=उर्दू है मेरा नाम: Urdu Gazals and Songs by Iqbal Ashar|publisher=RajPal|year=2019|location=Delhi}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.amazon.com/Urdu-Hai-Mera-Naam-Hindi-ebook/dp/B083VY3YB5|title=Urdu-Hai-Mera-Naam-Hindi-ebook|work=amazon}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1965]] 83q3wbsk4o4vlh4666l82kykvqq8u8q 610503 610502 2022-08-05T13:08:36Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Iqbal_Ashar_.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Iqbal_Ashar_.jpg/220px-Iqbal_Ashar_.jpg|thumb|ਭਾਰਤੀ ਉਰਦੂ ਕਵੀ ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ]] '''ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ<ref>{{Cite news|url=https://www.rekhta.org/Poets/iqbal-ashhar/all|title=/iqbal-ashhar/all|work=rekhta}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.shayarionlove.com/poet/iqbal-ashar/1/|title=iqbal-ashar/1/|work=shayarionlove}}</ref>''' ਉਰਦੂ: اشهر، اقبا ਹਿੰਦੀ ''': इक़बाल अशहर''' (ਜਨਮ 26 ਅਕਤੂਬਰ 1965) ਕੁਚਾ ਚੇਲਨ, [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਕਵੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thenews.com.pk/archive/print/261911-indo-pak-mushaira-in-dubai-today|title=indo-pak-mushaira-in-dubai-today|work=thenews}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/kavya/irshaad/urdu-poet-iqbal-ashhar-ghazal-thehri-thehri-si-tabiyat-mein-rawani-aayi|title=kavya/irshaad/urdu-poet-iqbal-ashhar-ghazal-thehri-thehri-si-tabiyat-mein-rawani-aayi|work=amarujala}}</ref> ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ [[ਅਬਦੁਲ ਲਤੀਫ਼]] ਅਤੇ ਸਕੀਨਾ ਖਾਤੂਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ;<ref>{{Cite news|url=http://id.loc.gov/authorities/names/n2010208458.html|title=names/n2010208458.html|work=id.loc.gov}}</ref> ਉਸ ਦੇ ਪੁਰਖੇ ਪੱਛਮੀ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਅਮਰੋਹਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.rekhta.org/Poets/iqbal-ashhar/profile|title=iqbal-ashhar/profile|work=www.rekhta.org}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newsdogapp.com/hi/article/5c9e5a7e12313a7f0e96dcf1/?d=false|title=A Great Ghazal Of Famous Urdu Shayar Iqbal Ashhar|work=newsdogapp}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਂਤਾ ਨਰਸਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਮਜਸ ਸਕੂਲ ਨੰਬਰ 1 ([[ਦਰਿਆਗੰਜ]]) ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। [[ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦਿੱਲੀ ਕਾਲਜ]] ਤੋਂ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]] ਵਿੱਚ ਬੀਏ (ਆਨਰਜ਼) ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.darsaal.com/poetry/iqbal-ashhar/ghazal-shayari-in-hindi.html|title=iqbal-ashhar/ghazal-shayari-in-hindi|work=darsaal}}</ref> == ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ == ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੇ ਮਰਹੂਮ [[ਮੌਜ ਰਾਮਪੁਰੀ]] ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ 1998 ਵਿੱਚ ਸਰਬ ਭਾਰਤੀ ਮੁਸ਼ਾਇਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਭਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.sauress.com/en/saudigazette/1152219|title=An evening of poetic spirituality|work=.sauress.com}}</ref> ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਵੀਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ [[ਵਸੀਮ ਬਰੇਲਵੀ]], ਡਾਕਟਰ [[ਰਾਹਤ ਇੰਦੌਰੀ|ਰਾਹਤ ਇੰਦੋਰੀ]], [[ਅਨਵਰ ਜਲਾਲਪੁਰੀ]], [[ਮੇਰਾਜ ਫੈਜ਼ਾਬਾਦੀ]] ਅਤੇ [[ਮੁਨੱਵਰ ਰਾਣਾ]] ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਨ। ਉਸਨੇ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਵਿਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ|ਅਮਰੀਕਾ]], [[ਯੂ.ਕੇ|ਯੂਕੇ,]] ਯੂਏਈ, [[ਆਸਟਰੇਲੀਆ]], [[ਕੈਨੇਡਾ]], [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]], ਕੇਐਸਏ<ref>{{Cite news|url=https://www.arabnews.com/node/1228106/corporate-news|title=Urdu poets to attend Dammam mushaira|work=arabnews}}</ref>, [[ਕੁਵੈਤ|ਕੁਵੈਤ,]] [[ਕਤਰ|ਕਤਰ,]] [[ਬਹਿਰੀਨ]], [[ਉਮਾਨ|ਓਮਾਨ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਆਦਿ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://saudigazette.com.sa/article/58123|title=Iqbal was in Jeddah to attend the "Annual Mushaira" organized by the Consulate General of India Thursday|work=saudigazette}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.arabnews.com/node/1064366/saudi-arabia|title=International mushaira in Dammam a big hit with expats|work=www.arabnews.com}}</ref> == ਕਿਤਾਬਾਂ == # ਧਨਕ ਤੇਰੇ ਖਯਾਲ ਕੀ (ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ, 2005) # ਰਾਤਜਾਗੇ (ਕਵਿਤਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਉਰਦੂ, 2010), # ਰਤਾਜਾਗੇ (ਦੂਜਾ ਐਡੀਸ਼ਨ, 2013) # ਗ਼ਜ਼ਲ ਸਰਾਏ (ਕਵਿਤਾ ਚੋਣ) # ਉਰਦੂ ਹੈ ਮੇਰਾ ਨਾਮ<ref>{{Cite news|url=https://www.exoticindiaart.com/book/details/urdu-gazals-and-songs-by-iqbal-ashar-MZA863/|title=rdu-gazals-and-songs-by-iqbal-ashar|work=exoticindiaart}}</ref><ref>{{Cite book|title=उर्दू है मेरा नाम: Urdu Gazals and Songs by Iqbal Ashar|publisher=RajPal|year=2019|location=Delhi}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.amazon.com/Urdu-Hai-Mera-Naam-Hindi-ebook/dp/B083VY3YB5|title=Urdu-Hai-Mera-Naam-Hindi-ebook|work=amazon}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1965]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] ofmb4zmkexmpap5hprzir3tvv9v2a82 610504 610503 2022-08-05T13:08:51Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Iqbal_Ashar_.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Iqbal_Ashar_.jpg/220px-Iqbal_Ashar_.jpg|thumb|ਭਾਰਤੀ ਉਰਦੂ ਕਵੀ ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ]] '''ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ<ref>{{Cite news|url=https://www.rekhta.org/Poets/iqbal-ashhar/all|title=/iqbal-ashhar/all|work=rekhta}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.shayarionlove.com/poet/iqbal-ashar/1/|title=iqbal-ashar/1/|work=shayarionlove}}</ref>''' ਉਰਦੂ: اشهر، اقبا ਹਿੰਦੀ ''': इक़बाल अशहर''' (ਜਨਮ 26 ਅਕਤੂਬਰ 1965) ਕੁਚਾ ਚੇਲਨ, [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਕਵੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thenews.com.pk/archive/print/261911-indo-pak-mushaira-in-dubai-today|title=indo-pak-mushaira-in-dubai-today|work=thenews}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/kavya/irshaad/urdu-poet-iqbal-ashhar-ghazal-thehri-thehri-si-tabiyat-mein-rawani-aayi|title=kavya/irshaad/urdu-poet-iqbal-ashhar-ghazal-thehri-thehri-si-tabiyat-mein-rawani-aayi|work=amarujala}}</ref> ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ [[ਅਬਦੁਲ ਲਤੀਫ਼]] ਅਤੇ ਸਕੀਨਾ ਖਾਤੂਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ;<ref>{{Cite news|url=http://id.loc.gov/authorities/names/n2010208458.html|title=names/n2010208458.html|work=id.loc.gov}}</ref> ਉਸ ਦੇ ਪੁਰਖੇ ਪੱਛਮੀ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਅਮਰੋਹਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.rekhta.org/Poets/iqbal-ashhar/profile|title=iqbal-ashhar/profile|work=www.rekhta.org}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newsdogapp.com/hi/article/5c9e5a7e12313a7f0e96dcf1/?d=false|title=A Great Ghazal Of Famous Urdu Shayar Iqbal Ashhar|work=newsdogapp}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਂਤਾ ਨਰਸਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਮਜਸ ਸਕੂਲ ਨੰਬਰ 1 ([[ਦਰਿਆਗੰਜ]]) ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। [[ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦਿੱਲੀ ਕਾਲਜ]] ਤੋਂ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]] ਵਿੱਚ ਬੀਏ (ਆਨਰਜ਼) ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.darsaal.com/poetry/iqbal-ashhar/ghazal-shayari-in-hindi.html|title=iqbal-ashhar/ghazal-shayari-in-hindi|work=darsaal}}</ref> == ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ == ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੇ ਮਰਹੂਮ [[ਮੌਜ ਰਾਮਪੁਰੀ]] ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ 1998 ਵਿੱਚ ਸਰਬ ਭਾਰਤੀ ਮੁਸ਼ਾਇਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਭਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.sauress.com/en/saudigazette/1152219|title=An evening of poetic spirituality|work=.sauress.com}}</ref> ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਵੀਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ [[ਵਸੀਮ ਬਰੇਲਵੀ]], ਡਾਕਟਰ [[ਰਾਹਤ ਇੰਦੌਰੀ|ਰਾਹਤ ਇੰਦੋਰੀ]], [[ਅਨਵਰ ਜਲਾਲਪੁਰੀ]], [[ਮੇਰਾਜ ਫੈਜ਼ਾਬਾਦੀ]] ਅਤੇ [[ਮੁਨੱਵਰ ਰਾਣਾ]] ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਨ। ਉਸਨੇ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਵਿਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ|ਅਮਰੀਕਾ]], [[ਯੂ.ਕੇ|ਯੂਕੇ,]] ਯੂਏਈ, [[ਆਸਟਰੇਲੀਆ]], [[ਕੈਨੇਡਾ]], [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]], ਕੇਐਸਏ<ref>{{Cite news|url=https://www.arabnews.com/node/1228106/corporate-news|title=Urdu poets to attend Dammam mushaira|work=arabnews}}</ref>, [[ਕੁਵੈਤ|ਕੁਵੈਤ,]] [[ਕਤਰ|ਕਤਰ,]] [[ਬਹਿਰੀਨ]], [[ਉਮਾਨ|ਓਮਾਨ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਆਦਿ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://saudigazette.com.sa/article/58123|title=Iqbal was in Jeddah to attend the "Annual Mushaira" organized by the Consulate General of India Thursday|work=saudigazette}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.arabnews.com/node/1064366/saudi-arabia|title=International mushaira in Dammam a big hit with expats|work=www.arabnews.com}}</ref> == ਕਿਤਾਬਾਂ == # ਧਨਕ ਤੇਰੇ ਖਯਾਲ ਕੀ (ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ, 2005) # ਰਾਤਜਾਗੇ (ਕਵਿਤਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਉਰਦੂ, 2010), # ਰਤਾਜਾਗੇ (ਦੂਜਾ ਐਡੀਸ਼ਨ, 2013) # ਗ਼ਜ਼ਲ ਸਰਾਏ (ਕਵਿਤਾ ਚੋਣ) # ਉਰਦੂ ਹੈ ਮੇਰਾ ਨਾਮ<ref>{{Cite news|url=https://www.exoticindiaart.com/book/details/urdu-gazals-and-songs-by-iqbal-ashar-MZA863/|title=rdu-gazals-and-songs-by-iqbal-ashar|work=exoticindiaart}}</ref><ref>{{Cite book|title=उर्दू है मेरा नाम: Urdu Gazals and Songs by Iqbal Ashar|publisher=RajPal|year=2019|location=Delhi}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.amazon.com/Urdu-Hai-Mera-Naam-Hindi-ebook/dp/B083VY3YB5|title=Urdu-Hai-Mera-Naam-Hindi-ebook|work=amazon}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1965]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] d4x41ehpm0od87gn57fao193gt92sks 610505 610504 2022-08-05T13:09:06Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲੋਕ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Iqbal_Ashar_.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Iqbal_Ashar_.jpg/220px-Iqbal_Ashar_.jpg|thumb|ਭਾਰਤੀ ਉਰਦੂ ਕਵੀ ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ]] '''ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ<ref>{{Cite news|url=https://www.rekhta.org/Poets/iqbal-ashhar/all|title=/iqbal-ashhar/all|work=rekhta}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.shayarionlove.com/poet/iqbal-ashar/1/|title=iqbal-ashar/1/|work=shayarionlove}}</ref>''' ਉਰਦੂ: اشهر، اقبا ਹਿੰਦੀ ''': इक़बाल अशहर''' (ਜਨਮ 26 ਅਕਤੂਬਰ 1965) ਕੁਚਾ ਚੇਲਨ, [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਕਵੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thenews.com.pk/archive/print/261911-indo-pak-mushaira-in-dubai-today|title=indo-pak-mushaira-in-dubai-today|work=thenews}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/kavya/irshaad/urdu-poet-iqbal-ashhar-ghazal-thehri-thehri-si-tabiyat-mein-rawani-aayi|title=kavya/irshaad/urdu-poet-iqbal-ashhar-ghazal-thehri-thehri-si-tabiyat-mein-rawani-aayi|work=amarujala}}</ref> ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ [[ਅਬਦੁਲ ਲਤੀਫ਼]] ਅਤੇ ਸਕੀਨਾ ਖਾਤੂਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ;<ref>{{Cite news|url=http://id.loc.gov/authorities/names/n2010208458.html|title=names/n2010208458.html|work=id.loc.gov}}</ref> ਉਸ ਦੇ ਪੁਰਖੇ ਪੱਛਮੀ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਅਮਰੋਹਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.rekhta.org/Poets/iqbal-ashhar/profile|title=iqbal-ashhar/profile|work=www.rekhta.org}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newsdogapp.com/hi/article/5c9e5a7e12313a7f0e96dcf1/?d=false|title=A Great Ghazal Of Famous Urdu Shayar Iqbal Ashhar|work=newsdogapp}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਂਤਾ ਨਰਸਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਮਜਸ ਸਕੂਲ ਨੰਬਰ 1 ([[ਦਰਿਆਗੰਜ]]) ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। [[ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦਿੱਲੀ ਕਾਲਜ]] ਤੋਂ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]] ਵਿੱਚ ਬੀਏ (ਆਨਰਜ਼) ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.darsaal.com/poetry/iqbal-ashhar/ghazal-shayari-in-hindi.html|title=iqbal-ashhar/ghazal-shayari-in-hindi|work=darsaal}}</ref> == ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ == ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੇ ਮਰਹੂਮ [[ਮੌਜ ਰਾਮਪੁਰੀ]] ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ 1998 ਵਿੱਚ ਸਰਬ ਭਾਰਤੀ ਮੁਸ਼ਾਇਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਭਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.sauress.com/en/saudigazette/1152219|title=An evening of poetic spirituality|work=.sauress.com}}</ref> ਇਕਬਾਲ ਅਸ਼ਹਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਵੀਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ [[ਵਸੀਮ ਬਰੇਲਵੀ]], ਡਾਕਟਰ [[ਰਾਹਤ ਇੰਦੌਰੀ|ਰਾਹਤ ਇੰਦੋਰੀ]], [[ਅਨਵਰ ਜਲਾਲਪੁਰੀ]], [[ਮੇਰਾਜ ਫੈਜ਼ਾਬਾਦੀ]] ਅਤੇ [[ਮੁਨੱਵਰ ਰਾਣਾ]] ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਨ। ਉਸਨੇ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਵਿਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ|ਅਮਰੀਕਾ]], [[ਯੂ.ਕੇ|ਯੂਕੇ,]] ਯੂਏਈ, [[ਆਸਟਰੇਲੀਆ]], [[ਕੈਨੇਡਾ]], [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]], ਕੇਐਸਏ<ref>{{Cite news|url=https://www.arabnews.com/node/1228106/corporate-news|title=Urdu poets to attend Dammam mushaira|work=arabnews}}</ref>, [[ਕੁਵੈਤ|ਕੁਵੈਤ,]] [[ਕਤਰ|ਕਤਰ,]] [[ਬਹਿਰੀਨ]], [[ਉਮਾਨ|ਓਮਾਨ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਆਦਿ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://saudigazette.com.sa/article/58123|title=Iqbal was in Jeddah to attend the "Annual Mushaira" organized by the Consulate General of India Thursday|work=saudigazette}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.arabnews.com/node/1064366/saudi-arabia|title=International mushaira in Dammam a big hit with expats|work=www.arabnews.com}}</ref> == ਕਿਤਾਬਾਂ == # ਧਨਕ ਤੇਰੇ ਖਯਾਲ ਕੀ (ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ, 2005) # ਰਾਤਜਾਗੇ (ਕਵਿਤਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਉਰਦੂ, 2010), # ਰਤਾਜਾਗੇ (ਦੂਜਾ ਐਡੀਸ਼ਨ, 2013) # ਗ਼ਜ਼ਲ ਸਰਾਏ (ਕਵਿਤਾ ਚੋਣ) # ਉਰਦੂ ਹੈ ਮੇਰਾ ਨਾਮ<ref>{{Cite news|url=https://www.exoticindiaart.com/book/details/urdu-gazals-and-songs-by-iqbal-ashar-MZA863/|title=rdu-gazals-and-songs-by-iqbal-ashar|work=exoticindiaart}}</ref><ref>{{Cite book|title=उर्दू है मेरा नाम: Urdu Gazals and Songs by Iqbal Ashar|publisher=RajPal|year=2019|location=Delhi}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.amazon.com/Urdu-Hai-Mera-Naam-Hindi-ebook/dp/B083VY3YB5|title=Urdu-Hai-Mera-Naam-Hindi-ebook|work=amazon}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1965]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲੋਕ]] 3up92iyj5nusi71xjfd6b9qwvw0qzrl 3 143840 610512 2022-08-05T14:09:29Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Roop890}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:09, 5 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) sou8ztafi8fr1lljee0u8fa225csm6n 0 143841 610518 2022-08-05T14:30:10Z Arash.mohie 42198 "'''ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ''' (ਜਨਮ 24 ਸਤੰਬਰ 1999) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਅਤੇ [[ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/player/arjun-tendulkar-1148776|title=arjun-tendulkar}}</ref> ਉਹ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ ਤੇਜ਼ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ wikitext text/x-wiki '''ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ''' (ਜਨਮ 24 ਸਤੰਬਰ 1999) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਅਤੇ [[ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/player/arjun-tendulkar-1148776|title=arjun-tendulkar}}</ref> ਉਹ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ ਤੇਜ਼ [[ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਬੱਲੇਬਾਜ਼]] ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad-1148778|title=arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad}}</ref> ਭਾਰਤ ਲਈ ਉਸਦਾ ਅੰਡਰ-19 ਡੈਬਿਊ 2018 ਵਿੱਚ [[ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/ipl-2020/story/ipl-2020-arjun-tendulkar-mumbai-indians-camp-in-uae-swimming-pool-picture-net-bowler-boult-fans-speculate-1722132-2020-09-15|title=article}}</ref> ਉਸਨੇ 15 ਜਨਵਰੀ 2021 ਨੂੰ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ 2020-21 [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ]] ਟਰਾਫੀ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਲਈ ਆਪਣਾ ਟੀ-20 ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/full-scorecard|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਡੈਬਿਊ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਓਵਰਾਂ ਵਿੱਚ 34 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਵਿਕਟ ਲਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/match-report|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ 2021 [[ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਈਪੀਐਲ ਨਿਲਾਮੀ ਵਿੱਚ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/cricket/ipl/top-stories/ipl-auction-2021-live-updates/liveblog/81082586.cms|title=ipl-auction-2021}}</ref> ਸਤੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1252152|title=ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene-1252248|title=ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene}}</ref>ਉਸਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ 22 ਮੈਂਬਰੀ [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ ਟਰਾਫੀ]] ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਸੱਟ ਦੇ ਕਾਰਨ 2021 ਆਈਪੀਐਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement-1280712|title=ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1300689|title=ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == r42415fhtl0chdjk624194lybvriptd 610519 610518 2022-08-05T14:34:45Z Arash.mohie 42198 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = ਅਰਜੁਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ | fullname = ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ | birth_date = {{ਜਨਮ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਉਮਰ|1999|9|24|df=yes}} | birth_place = [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | batting = [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਖੱਬੇ ਹੱਥ]] | bowling = ਖੱਬੇ ਹੱਥ [[ਤੇਜ਼ ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] | role = ਗੇਂਦਬਾਜ਼ | club1 = [[ਮੁੰਬਈ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਮੁੰਬਈ]] | year1 = 2020/21–ਵਰਤਮਾਨ | clubnumber1 = | club2 = <!-- per [[Template:Infobox_cricketer#Club]] ONLY add clubs that he has actually played for. --> | year2 = | clubnumber2 = | columns = 1 | column1 = [[Twenty20|T20]] | matches1 = 2 | runs1 = 3 | bat avg1 = 3.00 | 100s/50s1 = 0/0 | top score1 = 3 | deliveries1 = 42 | wickets1 = 2 | bowl avg1 = 33.50 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 1/33 | catches/stumpings1 = 0/– | date = 2 April 2021 | source = http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/1148776.html Cricinfo }} '''ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ''' (ਜਨਮ 24 ਸਤੰਬਰ 1999) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਅਤੇ [[ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/player/arjun-tendulkar-1148776|title=arjun-tendulkar}}</ref> ਉਹ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ ਤੇਜ਼ [[ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਬੱਲੇਬਾਜ਼]] ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad-1148778|title=arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad}}</ref> ਭਾਰਤ ਲਈ ਉਸਦਾ ਅੰਡਰ-19 ਡੈਬਿਊ 2018 ਵਿੱਚ [[ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/ipl-2020/story/ipl-2020-arjun-tendulkar-mumbai-indians-camp-in-uae-swimming-pool-picture-net-bowler-boult-fans-speculate-1722132-2020-09-15|title=article}}</ref> ਉਸਨੇ 15 ਜਨਵਰੀ 2021 ਨੂੰ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ 2020-21 [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ]] ਟਰਾਫੀ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਲਈ ਆਪਣਾ ਟੀ-20 ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/full-scorecard|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਡੈਬਿਊ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਓਵਰਾਂ ਵਿੱਚ 34 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਵਿਕਟ ਲਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/match-report|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ 2021 [[ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਈਪੀਐਲ ਨਿਲਾਮੀ ਵਿੱਚ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/cricket/ipl/top-stories/ipl-auction-2021-live-updates/liveblog/81082586.cms|title=ipl-auction-2021}}</ref> ਸਤੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1252152|title=ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene-1252248|title=ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene}}</ref>ਉਸਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ 22 ਮੈਂਬਰੀ [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ ਟਰਾਫੀ]] ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਸੱਟ ਦੇ ਕਾਰਨ 2021 ਆਈਪੀਐਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement-1280712|title=ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1300689|title=ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == q5ouwqxp3850t4kt73t5slv1c7ssnp4 610520 610519 2022-08-05T14:35:03Z Arash.mohie 42198 added [[Category:ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = ਅਰਜੁਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ | fullname = ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ | birth_date = {{ਜਨਮ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਉਮਰ|1999|9|24|df=yes}} | birth_place = [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | batting = [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਖੱਬੇ ਹੱਥ]] | bowling = ਖੱਬੇ ਹੱਥ [[ਤੇਜ਼ ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] | role = ਗੇਂਦਬਾਜ਼ | club1 = [[ਮੁੰਬਈ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਮੁੰਬਈ]] | year1 = 2020/21–ਵਰਤਮਾਨ | clubnumber1 = | club2 = <!-- per [[Template:Infobox_cricketer#Club]] ONLY add clubs that he has actually played for. --> | year2 = | clubnumber2 = | columns = 1 | column1 = [[Twenty20|T20]] | matches1 = 2 | runs1 = 3 | bat avg1 = 3.00 | 100s/50s1 = 0/0 | top score1 = 3 | deliveries1 = 42 | wickets1 = 2 | bowl avg1 = 33.50 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 1/33 | catches/stumpings1 = 0/– | date = 2 April 2021 | source = http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/1148776.html Cricinfo }} '''ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ''' (ਜਨਮ 24 ਸਤੰਬਰ 1999) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਅਤੇ [[ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/player/arjun-tendulkar-1148776|title=arjun-tendulkar}}</ref> ਉਹ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ ਤੇਜ਼ [[ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਬੱਲੇਬਾਜ਼]] ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad-1148778|title=arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad}}</ref> ਭਾਰਤ ਲਈ ਉਸਦਾ ਅੰਡਰ-19 ਡੈਬਿਊ 2018 ਵਿੱਚ [[ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/ipl-2020/story/ipl-2020-arjun-tendulkar-mumbai-indians-camp-in-uae-swimming-pool-picture-net-bowler-boult-fans-speculate-1722132-2020-09-15|title=article}}</ref> ਉਸਨੇ 15 ਜਨਵਰੀ 2021 ਨੂੰ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ 2020-21 [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ]] ਟਰਾਫੀ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਲਈ ਆਪਣਾ ਟੀ-20 ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/full-scorecard|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਡੈਬਿਊ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਓਵਰਾਂ ਵਿੱਚ 34 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਵਿਕਟ ਲਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/match-report|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ 2021 [[ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਈਪੀਐਲ ਨਿਲਾਮੀ ਵਿੱਚ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/cricket/ipl/top-stories/ipl-auction-2021-live-updates/liveblog/81082586.cms|title=ipl-auction-2021}}</ref> ਸਤੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1252152|title=ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene-1252248|title=ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene}}</ref>ਉਸਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ 22 ਮੈਂਬਰੀ [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ ਟਰਾਫੀ]] ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਸੱਟ ਦੇ ਕਾਰਨ 2021 ਆਈਪੀਐਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement-1280712|title=ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1300689|title=ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] 2xrr035kn2i77jwf636a0upgjikt9pr 610521 610520 2022-08-05T14:35:19Z Arash.mohie 42198 added [[Category:ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਟੀਮਾਂ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = ਅਰਜੁਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ | fullname = ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ | birth_date = {{ਜਨਮ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਉਮਰ|1999|9|24|df=yes}} | birth_place = [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | batting = [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਖੱਬੇ ਹੱਥ]] | bowling = ਖੱਬੇ ਹੱਥ [[ਤੇਜ਼ ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] | role = ਗੇਂਦਬਾਜ਼ | club1 = [[ਮੁੰਬਈ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਮੁੰਬਈ]] | year1 = 2020/21–ਵਰਤਮਾਨ | clubnumber1 = | club2 = <!-- per [[Template:Infobox_cricketer#Club]] ONLY add clubs that he has actually played for. --> | year2 = | clubnumber2 = | columns = 1 | column1 = [[Twenty20|T20]] | matches1 = 2 | runs1 = 3 | bat avg1 = 3.00 | 100s/50s1 = 0/0 | top score1 = 3 | deliveries1 = 42 | wickets1 = 2 | bowl avg1 = 33.50 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 1/33 | catches/stumpings1 = 0/– | date = 2 April 2021 | source = http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/1148776.html Cricinfo }} '''ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ''' (ਜਨਮ 24 ਸਤੰਬਰ 1999) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਅਤੇ [[ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/player/arjun-tendulkar-1148776|title=arjun-tendulkar}}</ref> ਉਹ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ ਤੇਜ਼ [[ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਬੱਲੇਬਾਜ਼]] ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad-1148778|title=arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad}}</ref> ਭਾਰਤ ਲਈ ਉਸਦਾ ਅੰਡਰ-19 ਡੈਬਿਊ 2018 ਵਿੱਚ [[ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/ipl-2020/story/ipl-2020-arjun-tendulkar-mumbai-indians-camp-in-uae-swimming-pool-picture-net-bowler-boult-fans-speculate-1722132-2020-09-15|title=article}}</ref> ਉਸਨੇ 15 ਜਨਵਰੀ 2021 ਨੂੰ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ 2020-21 [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ]] ਟਰਾਫੀ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਲਈ ਆਪਣਾ ਟੀ-20 ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/full-scorecard|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਡੈਬਿਊ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਓਵਰਾਂ ਵਿੱਚ 34 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਵਿਕਟ ਲਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/match-report|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ 2021 [[ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਈਪੀਐਲ ਨਿਲਾਮੀ ਵਿੱਚ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/cricket/ipl/top-stories/ipl-auction-2021-live-updates/liveblog/81082586.cms|title=ipl-auction-2021}}</ref> ਸਤੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1252152|title=ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene-1252248|title=ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene}}</ref>ਉਸਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ 22 ਮੈਂਬਰੀ [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ ਟਰਾਫੀ]] ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਸੱਟ ਦੇ ਕਾਰਨ 2021 ਆਈਪੀਐਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement-1280712|title=ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1300689|title=ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਟੀਮਾਂ]] 3j5xhdm66j306rik15hkfv8myekrtib 610522 610521 2022-08-05T14:35:32Z Arash.mohie 42198 added [[Category:ਕ੍ਰਿਕਟ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = ਅਰਜੁਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ | fullname = ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ | birth_date = {{ਜਨਮ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਉਮਰ|1999|9|24|df=yes}} | birth_place = [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | batting = [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਖੱਬੇ ਹੱਥ]] | bowling = ਖੱਬੇ ਹੱਥ [[ਤੇਜ਼ ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] | role = ਗੇਂਦਬਾਜ਼ | club1 = [[ਮੁੰਬਈ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਮੁੰਬਈ]] | year1 = 2020/21–ਵਰਤਮਾਨ | clubnumber1 = | club2 = <!-- per [[Template:Infobox_cricketer#Club]] ONLY add clubs that he has actually played for. --> | year2 = | clubnumber2 = | columns = 1 | column1 = [[Twenty20|T20]] | matches1 = 2 | runs1 = 3 | bat avg1 = 3.00 | 100s/50s1 = 0/0 | top score1 = 3 | deliveries1 = 42 | wickets1 = 2 | bowl avg1 = 33.50 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 1/33 | catches/stumpings1 = 0/– | date = 2 April 2021 | source = http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/1148776.html Cricinfo }} '''ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ''' (ਜਨਮ 24 ਸਤੰਬਰ 1999) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਅਤੇ [[ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/player/arjun-tendulkar-1148776|title=arjun-tendulkar}}</ref> ਉਹ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ ਤੇਜ਼ [[ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਬੱਲੇਬਾਜ਼]] ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad-1148778|title=arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad}}</ref> ਭਾਰਤ ਲਈ ਉਸਦਾ ਅੰਡਰ-19 ਡੈਬਿਊ 2018 ਵਿੱਚ [[ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/ipl-2020/story/ipl-2020-arjun-tendulkar-mumbai-indians-camp-in-uae-swimming-pool-picture-net-bowler-boult-fans-speculate-1722132-2020-09-15|title=article}}</ref> ਉਸਨੇ 15 ਜਨਵਰੀ 2021 ਨੂੰ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ 2020-21 [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ]] ਟਰਾਫੀ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਲਈ ਆਪਣਾ ਟੀ-20 ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/full-scorecard|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਡੈਬਿਊ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਓਵਰਾਂ ਵਿੱਚ 34 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਵਿਕਟ ਲਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/match-report|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ 2021 [[ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਈਪੀਐਲ ਨਿਲਾਮੀ ਵਿੱਚ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/cricket/ipl/top-stories/ipl-auction-2021-live-updates/liveblog/81082586.cms|title=ipl-auction-2021}}</ref> ਸਤੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1252152|title=ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene-1252248|title=ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene}}</ref>ਉਸਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ 22 ਮੈਂਬਰੀ [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ ਟਰਾਫੀ]] ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਸੱਟ ਦੇ ਕਾਰਨ 2021 ਆਈਪੀਐਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement-1280712|title=ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1300689|title=ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਟੀਮਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕ੍ਰਿਕਟ]] ogwlznaqrlpq8jv41k7vp6ddygt1pkc 610523 610522 2022-08-05T14:35:44Z Arash.mohie 42198 added [[Category:ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = ਅਰਜੁਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ | fullname = ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ | birth_date = {{ਜਨਮ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਉਮਰ|1999|9|24|df=yes}} | birth_place = [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | batting = [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਖੱਬੇ ਹੱਥ]] | bowling = ਖੱਬੇ ਹੱਥ [[ਤੇਜ਼ ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] | role = ਗੇਂਦਬਾਜ਼ | club1 = [[ਮੁੰਬਈ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਮੁੰਬਈ]] | year1 = 2020/21–ਵਰਤਮਾਨ | clubnumber1 = | club2 = <!-- per [[Template:Infobox_cricketer#Club]] ONLY add clubs that he has actually played for. --> | year2 = | clubnumber2 = | columns = 1 | column1 = [[Twenty20|T20]] | matches1 = 2 | runs1 = 3 | bat avg1 = 3.00 | 100s/50s1 = 0/0 | top score1 = 3 | deliveries1 = 42 | wickets1 = 2 | bowl avg1 = 33.50 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 1/33 | catches/stumpings1 = 0/– | date = 2 April 2021 | source = http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/1148776.html Cricinfo }} '''ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ''' (ਜਨਮ 24 ਸਤੰਬਰ 1999) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਅਤੇ [[ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/player/arjun-tendulkar-1148776|title=arjun-tendulkar}}</ref> ਉਹ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ ਤੇਜ਼ [[ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਬੱਲੇਬਾਜ਼]] ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad-1148778|title=arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad}}</ref> ਭਾਰਤ ਲਈ ਉਸਦਾ ਅੰਡਰ-19 ਡੈਬਿਊ 2018 ਵਿੱਚ [[ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/ipl-2020/story/ipl-2020-arjun-tendulkar-mumbai-indians-camp-in-uae-swimming-pool-picture-net-bowler-boult-fans-speculate-1722132-2020-09-15|title=article}}</ref> ਉਸਨੇ 15 ਜਨਵਰੀ 2021 ਨੂੰ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ 2020-21 [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ]] ਟਰਾਫੀ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਲਈ ਆਪਣਾ ਟੀ-20 ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/full-scorecard|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਡੈਬਿਊ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਓਵਰਾਂ ਵਿੱਚ 34 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਵਿਕਟ ਲਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/match-report|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ 2021 [[ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਈਪੀਐਲ ਨਿਲਾਮੀ ਵਿੱਚ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/cricket/ipl/top-stories/ipl-auction-2021-live-updates/liveblog/81082586.cms|title=ipl-auction-2021}}</ref> ਸਤੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1252152|title=ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene-1252248|title=ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene}}</ref>ਉਸਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ 22 ਮੈਂਬਰੀ [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ ਟਰਾਫੀ]] ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਸੱਟ ਦੇ ਕਾਰਨ 2021 ਆਈਪੀਐਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement-1280712|title=ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1300689|title=ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਟੀਮਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕ੍ਰਿਕਟ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ]] jex8yneedka7fsio0agy47c9p18coz6 610525 610523 2022-08-05T14:38:25Z Arash.mohie 42198 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = ਅਰਜੁਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ | fullname = ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ | birth_date = {{ਜਨਮ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਉਮਰ|1999|9|24|df=yes}} | birth_place = [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | batting = [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਖੱਬੇ ਹੱਥ]] | bowling = ਖੱਬੇ ਹੱਥ [[ਤੇਜ਼ ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] | role = ਗੇਂਦਬਾਜ਼ | club1 = [[ਮੁੰਬਈ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਮੁੰਬਈ]] | year1 = 2020/21–ਵਰਤਮਾਨ | clubnumber1 = | club2 = <!-- per [[Template:Infobox_cricketer#Club]] ONLY add clubs that he has actually played for. --> | year2 = | clubnumber2 = | columns = 1 | column1 = [[Twenty20|T20]] | matches1 = 2 | runs1 = 3 | bat avg1 = 3.00 | 100s/50s1 = 0/0 | top score1 = 3 | deliveries1 = 42 | wickets1 = 2 | bowl avg1 = 33.50 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 1/33 | catches/stumpings1 = 0/– | date = 2 April 2021 | source = http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/1148776.html Cricinfo }} [[ਤਸਵੀਰ:Sachin Tendulkar family.jpg|thumb|ਅਰਜੁਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ (ਖੱਬੇ ਤੋਂ ਦੂਜਾ) ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ 2013 ਵਿੱਚ ]] '''ਅਰਜੁਨ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ''' (ਜਨਮ 24 ਸਤੰਬਰ 1999) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਅਤੇ [[ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/player/arjun-tendulkar-1148776|title=arjun-tendulkar}}</ref> ਉਹ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ ਤੇਜ਼ [[ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਬੱਲੇਬਾਜ਼]] ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad-1148778|title=arjun-tendulkar-sachin-tendulkar-s-son-breaks-into-india-under-19-squad}}</ref> ਭਾਰਤ ਲਈ ਉਸਦਾ ਅੰਡਰ-19 ਡੈਬਿਊ 2018 ਵਿੱਚ [[ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/ipl-2020/story/ipl-2020-arjun-tendulkar-mumbai-indians-camp-in-uae-swimming-pool-picture-net-bowler-boult-fans-speculate-1722132-2020-09-15|title=article}}</ref> ਉਸਨੇ 15 ਜਨਵਰੀ 2021 ਨੂੰ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ 2020-21 [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ]] ਟਰਾਫੀ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਲਈ ਆਪਣਾ ਟੀ-20 ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/full-scorecard|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਡੈਬਿਊ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਓਵਰਾਂ ਵਿੱਚ 34 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਵਿਕਟ ਲਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21-1244188/mumbai-vs-haryana-elite-group-e-1244357/match-report|title=syed-mushtaq-ali-trophy-2020-21}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ 2021 [[ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਈਪੀਐਲ ਨਿਲਾਮੀ ਵਿੱਚ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/cricket/ipl/top-stories/ipl-auction-2021-live-updates/liveblog/81082586.cms|title=ipl-auction-2021}}</ref> ਸਤੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1252152|title=ipl-2021-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene-1252248|title=ipl-2021-mumbai-indians-picked-arjun-tendulkar-purely-on-a-skill-basis-mahela-jayawardene}}</ref>ਉਸਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ 22 ਮੈਂਬਰੀ [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ ਟਰਾਫੀ]] ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਸੱਟ ਦੇ ਕਾਰਨ 2021 ਆਈਪੀਐਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement-1280712|title=ipl-2021-mumbai-indians-rope-in-simarjeet-singh-as-arjun-tendulkar-replacement}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players-1300689|title=ipl-2022-auction-the-list-of-sold-and-unsold-players}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਟੀਮਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕ੍ਰਿਕਟ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ]] tlmhw65y2unxyrv5t52347ub17ksmqv 0 143842 610527 2022-08-05T14:46:17Z Jagvir Kaur 10759 "'''ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਪਿੰਡ]] [[ਖੁਰਾਣਾ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tripadvisor.in/Attraction_Review-g1973647-d4088868-Reviews-Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab.html|title=Gurdwara_Patshahi_IX-Sa..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ wikitext text/x-wiki '''ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਪਿੰਡ]] [[ਖੁਰਾਣਾ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tripadvisor.in/Attraction_Review-g1973647-d4088868-Reviews-Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab.html|title=Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਇਹ ਸਿੱਖ [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ|ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ]] ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ ਜੋ 1618 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਿੰਡ ਆਏ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਚੌਰਸ, ਗੁੰਬਦ ਵਾਲੇ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੀਵੀਂ ਕੰਧ ਵਾਲੇ ਅਹਾਤੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸੰਗਤ ਦੀ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ [[ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ|ਨਾਨਕਿਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]] ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == 2hm8g9ezjd0j50zsamwm4l2qifx06d0 610528 610527 2022-08-05T14:46:44Z Jagvir Kaur 10759 added [[Category:ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਪਿੰਡ]] [[ਖੁਰਾਣਾ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tripadvisor.in/Attraction_Review-g1973647-d4088868-Reviews-Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab.html|title=Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਇਹ ਸਿੱਖ [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ|ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ]] ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ ਜੋ 1618 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਿੰਡ ਆਏ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਚੌਰਸ, ਗੁੰਬਦ ਵਾਲੇ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੀਵੀਂ ਕੰਧ ਵਾਲੇ ਅਹਾਤੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸੰਗਤ ਦੀ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ [[ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ|ਨਾਨਕਿਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]] ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] 1gi6xlixb7v2ooogujhjdp3to7t0g5d 610529 610528 2022-08-05T14:46:56Z Jagvir Kaur 10759 added [[Category:ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਪਿੰਡ]] [[ਖੁਰਾਣਾ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tripadvisor.in/Attraction_Review-g1973647-d4088868-Reviews-Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab.html|title=Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਇਹ ਸਿੱਖ [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ|ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ]] ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ ਜੋ 1618 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਿੰਡ ਆਏ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਚੌਰਸ, ਗੁੰਬਦ ਵਾਲੇ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੀਵੀਂ ਕੰਧ ਵਾਲੇ ਅਹਾਤੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸੰਗਤ ਦੀ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ [[ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ|ਨਾਨਕਿਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]] ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] q53cancoxjrdmyntishhr30fslacn13 610530 610529 2022-08-05T14:47:09Z Jagvir Kaur 10759 added [[Category:ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਪਿੰਡ]] [[ਖੁਰਾਣਾ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tripadvisor.in/Attraction_Review-g1973647-d4088868-Reviews-Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab.html|title=Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਇਹ ਸਿੱਖ [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ|ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ]] ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ ਜੋ 1618 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਿੰਡ ਆਏ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਚੌਰਸ, ਗੁੰਬਦ ਵਾਲੇ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੀਵੀਂ ਕੰਧ ਵਾਲੇ ਅਹਾਤੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸੰਗਤ ਦੀ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ [[ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ|ਨਾਨਕਿਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]] ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ]] kgglw7lhq37shdqhk1h5ejofviplh50 610531 610530 2022-08-05T14:47:23Z Jagvir Kaur 10759 added [[Category:ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਪਿੰਡ]] [[ਖੁਰਾਣਾ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tripadvisor.in/Attraction_Review-g1973647-d4088868-Reviews-Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab.html|title=Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਇਹ ਸਿੱਖ [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ|ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ]] ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ ਜੋ 1618 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਿੰਡ ਆਏ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਚੌਰਸ, ਗੁੰਬਦ ਵਾਲੇ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੀਵੀਂ ਕੰਧ ਵਾਲੇ ਅਹਾਤੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸੰਗਤ ਦੀ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ [[ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ|ਨਾਨਕਿਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]] ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] 40wer04q50y9x2tq2mo3f1iakrx1q4l 610532 610531 2022-08-05T14:47:44Z Jagvir Kaur 10759 added [[Category:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਪਿੰਡ]] [[ਖੁਰਾਣਾ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tripadvisor.in/Attraction_Review-g1973647-d4088868-Reviews-Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab.html|title=Gurdwara_Patshahi_IX-Sangrur_Sangrurr_District_Punjab}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਇਹ ਸਿੱਖ [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ|ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ]] ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ ਜੋ 1618 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਿੰਡ ਆਏ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਚੌਰਸ, ਗੁੰਬਦ ਵਾਲੇ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੀਵੀਂ ਕੰਧ ਵਾਲੇ ਅਹਾਤੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸੰਗਤ ਦੀ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ [[ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ|ਨਾਨਕਿਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]] ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] qrx0ay1pt9kcawlcngq0frljd9xzs7t 0 143843 610533 2022-08-05T14:52:31Z 41.150.225.30 "{{Infobox holiday|holiday_name=ਲਖਮੀ ਪੂਜਾ|type=ਹਿੰਦੂ|official_name=|nickname=|image=GoddessLakshmi.jpg|caption=ਘਰ ਚ ਲਖਮੀ ਪੂਜਾ|observedby=ਹਿੰਦੂ ਲੋਕਾਂ|date=|ends=|date2022=ਅਕਤੂਬਰ 23|date2021=ਨਵਁਬਰ 4|celebrations=|observances=|relatedto=[[ਦੀਵਾਲੀ]] ਤੇ [[ਤਿਹਾੜ]]|frequency=ਸਾਲਾਨਾ}}'''ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ''' (ਸੰ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ wikitext text/x-wiki {{Infobox holiday|holiday_name=ਲਖਮੀ ਪੂਜਾ|type=ਹਿੰਦੂ|official_name=|nickname=|image=GoddessLakshmi.jpg|caption=ਘਰ ਚ ਲਖਮੀ ਪੂਜਾ|observedby=ਹਿੰਦੂ ਲੋਕਾਂ|date=|ends=|date2022=ਅਕਤੂਬਰ 23|date2021=ਨਵਁਬਰ 4|celebrations=|observances=|relatedto=[[ਦੀਵਾਲੀ]] ਤੇ [[ਤਿਹਾੜ]]|frequency=ਸਾਲਾਨਾ}}'''ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]]: लक्ष्मी पूजा), ਇੱਕ [[ਹਿੰਦੂ]] ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਵਿਕਰਮ ਸੰਵਤ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਕਾਰਤਿਕ ਵਿੱਚ ਅਮਾਵਸਿਆ (ਨਵੇਂ ਚੰਦ ਦੇ ਦਿਨ) ਨੂੰ, [[ਦੀਵਾਲੀ]] ਦੇ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅਹਿਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੀਪਾਵਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਸਾਮ, ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪੂਜਾ ਵਿਜੈ ਦਸ਼ਮੀ ਤੋਂ 5 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੰਤਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਲਕਸ਼ਮੀ, ਦੌਲਤ, ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਸ਼ੁਭ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਦੀ ਦੇਵੀ, ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ]] ਦੀ ਪਤਨੀ, ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਅਤੇ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੇ ਸੁਆਗਤ ਲਈ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਅਤੇ ਲਾਈਟਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਭੇਟਾਂ ਵਜੋਂ ਮਿੱਠੇ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸੁਆਦੀ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਨਾਲ ਲਕਸ਼ਮੀ ਜਿੰਨੀ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਓਨੀ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। [[ਅਸਾਮ]], [[ਉੜੀਸਾ]], ਅਤੇ [[ਬੰਗਾਲ]] ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਲੋਕਖੀ ਪੂਜਾ ਜਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ (লক্ষ্মী পূজা) ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅਸ਼ਵਿਨ ਪੂਰਨਿਮਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਵਿਜੈ ਦਸ਼ਮੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਕੋਜਾਗੋਰੀ ਲੋਕੀ ਪੂਜਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਲਪੋਨਾ ਜਾਂ ਰੰਗੋਲੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਫਰਸ਼ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਘਰ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 73vkeqjz0wewa859gleyhmwjquxg6ne 0 143844 610536 2022-08-05T15:21:16Z Manjit Singh 12163 "[[:en:Special:Redirect/revision/1102094943|Mohan Rana]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=ਮੋਹਨ ਰਾਣਾ|image=Mohan Rana.jpg|alt=|caption=|birth_name=|birth_date={{birth date and age|1964|03|09|df=y}}|birth_place=[[ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]]|death_date=<!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) -->|death_place=|other_names=|known_for=|occupation=[[ਕਵੀ]]}} [[Category:Articles with hCards]] '''ਮੋਹਨ ਰਾਣਾ''' (ਹਿੰਦੀ: मोहन राणा; ਜਨਮ 9 ਮਾਰਚ 1964) ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਇੱਕ ਕਵੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਅੱਠ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਕਵਿਤਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੇਂਦਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="poetrytranslation.org">{{Cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|access-date=2011-06-04}}</ref><ref name="whiteechapellery.org">{{Cite web|url=https://notesfromafruitstore.net/2010/02/25/mohan-rana-more-and-less/|title=Mohan Rana|date=25 February 2010|publisher=notesfromafruitstore.net}}</ref><ref name="Mohan Rana">{{Cite web|url=http://wordwheel.blogspot.co.uk/|title=Mohan Rana|access-date=5 September 2013}}</ref> == ਜੀਵਨ == ਮੋਹਨ ਰਾਣਾ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।<ref name="poetrytranslation.org">{{Cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|access-date=2011-06-04}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana "Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre"]. Poetry Translation.org<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">4 June</span> 2011</span>.</cite></ref> == ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ == === ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ === ਜਗਾਹ (ਆਵਾਸ, 1994) ਜੈਸੇ ਜਨਮ ਕੋਈ ਦਰਵਾਜ਼ਾ (ਜਿਵੇਂ ਜੀਵਨ ਇੱਕ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਹੋਵੇ, 1997) ਸੁਬਾਹ ਕੀ ਡਾਕ (Morning's Post, 2002) ਕੀ ਛੋਰ ਪਾਰ ਹੈ (ਇਸ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ, 2003) ਪਥਰ ਹੋ ਜਾਏਗੀ ਨਦੀ (ਪੱਥਰ-ਨਦੀ, 2007) ਧੂਪ ਕੇ ਅੰਧੇਰੇ (ਸੂਰਜ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ, 2008) ਰਯ੍ੑ ਕਾ ਪੁਲ (ਰੇਤ ਦਾ ਪੁਲ, 2012) ਸ਼ੇਸ਼ ਅਨੇਕ (ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਬਾਕੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, 2016) [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1964]] nz0nczb4bcbvy7lzgwiwo4wtajt31ea 610537 610536 2022-08-05T15:26:54Z Manjit Singh 12163 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=ਮੋਹਨ ਰਾਣਾ|image=Mohan Rana.jpg|alt=|caption=|birth_name=|birth_date={{birth date and age|1964|03|09|df=y}}|birth_place=[[ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]]|death_date=<!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) -->|death_place=|other_names=|known_for=|occupation=[[ਕਵੀ]]}} [[Category:Articles with hCards]] '''ਮੋਹਨ ਰਾਣਾ''' (ਹਿੰਦੀ: मोहन राणा; ਜਨਮ 9 ਮਾਰਚ 1964) [[ਭਾਰਤ]] ਤੋਂ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਕਵੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਅੱਠ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ [[ਕਵਿਤਾ]] ਅਨੁਵਾਦ ਕੇਂਦਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="whiteechapellery.org">{{Cite web|url=https://notesfromafruitstore.net/2010/02/25/mohan-rana-more-and-less/|title=Mohan Rana|date=25 February 2010|publisher=notesfromafruitstore.net}}</ref><ref name="Mohan Rana">{{Cite web|url=http://wordwheel.blogspot.co.uk/|title=Mohan Rana|access-date=5 September 2013}}</ref> == ਜੀਵਨ == ਮੋਹਨ ਰਾਣਾ ਦਾ ਜਨਮ [[ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।<ref name="poetrytranslation.org">{{Cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|access-date=2011-06-04}}</ref> == ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ == === ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ === * ਜਗਾਹ (ਆਵਾਸ, 1994)<ref name="poetrytranslation.org2">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਜੈਸੇ ਜਨਮ ਕੋਈ ਦਰਵਾਜ਼ਾ (ਜਿਵੇਂ ਜੀਵਨ ਇੱਕ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਹੋਵੇ, 1997)<ref name="poetrytranslation.org3">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਸੁਬਾਹ ਕੀ ਡਾਕ (Morning's Post, 2002)<ref name="poetrytranslation.org4">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਕੀ ਛੋਰ ਪਾਰ ਹੈ (ਇਸ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ, 2003)<ref name="poetrytranslation.org5">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਪਥਰ ਹੋ ਜਾਏਗੀ ਨਦੀ (ਪੱਥਰ-ਨਦੀ, 2007)<ref name="poetrytranslation.org6">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਧੂਪ ਕੇ ਅੰਧੇਰੇ (ਧੁੱਪ ਦੇ ਹਨੇਰੇ , 2008)<ref name="poetrytranslation.org7">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਰੇਤ ਕਾ ਪੁਲ (ਰੇਤ ਦਾ ਪੁਲ, 2012)<ref name="Mohan Rana2">{{cite web|url=http://wordwheel.blogspot.co.uk/|title=Mohan Rana|accessdate=5 September 2013}}</ref> * ਸ਼ੇਸ਼ ਅਨੇਕ (ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਬਾਕੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, 2016) == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1964]] fm1cv384mmbxt8q34lkkbse1feyg9z9 610538 610537 2022-08-05T15:27:50Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=ਮੋਹਨ ਰਾਣਾ|image=Mohan Rana.jpg|alt=|caption=|birth_name=|birth_date={{birth date and age|1964|03|09|df=y}}|birth_place=[[ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]]|death_date=<!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) -->|death_place=|other_names=|known_for=|occupation=[[ਕਵੀ]]}} [[Category:Articles with hCards]] '''ਮੋਹਨ ਰਾਣਾ''' (ਹਿੰਦੀ: मोहन राणा; ਜਨਮ 9 ਮਾਰਚ 1964) [[ਭਾਰਤ]] ਤੋਂ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਕਵੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਅੱਠ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ [[ਕਵਿਤਾ]] ਅਨੁਵਾਦ ਕੇਂਦਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="whiteechapellery.org">{{Cite web|url=https://notesfromafruitstore.net/2010/02/25/mohan-rana-more-and-less/|title=Mohan Rana|date=25 February 2010|publisher=notesfromafruitstore.net}}</ref><ref name="Mohan Rana">{{Cite web|url=http://wordwheel.blogspot.co.uk/|title=Mohan Rana|access-date=5 September 2013}}</ref> == ਜੀਵਨ == ਮੋਹਨ ਰਾਣਾ ਦਾ ਜਨਮ [[ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।<ref name="poetrytranslation.org">{{Cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|access-date=2011-06-04}}</ref> == ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ == === ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ === * ਜਗਾਹ (ਆਵਾਸ, 1994)<ref name="poetrytranslation.org2">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਜੈਸੇ ਜਨਮ ਕੋਈ ਦਰਵਾਜ਼ਾ (ਜਿਵੇਂ ਜੀਵਨ ਇੱਕ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਹੋਵੇ, 1997)<ref name="poetrytranslation.org3">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਸੁਬਾਹ ਕੀ ਡਾਕ (Morning's Post, 2002)<ref name="poetrytranslation.org4">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਕੀ ਛੋਰ ਪਾਰ ਹੈ (ਇਸ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ, 2003)<ref name="poetrytranslation.org5">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਪਥਰ ਹੋ ਜਾਏਗੀ ਨਦੀ (ਪੱਥਰ-ਨਦੀ, 2007)<ref name="poetrytranslation.org6">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਧੂਪ ਕੇ ਅੰਧੇਰੇ (ਧੁੱਪ ਦੇ ਹਨੇਰੇ , 2008)<ref name="poetrytranslation.org7">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਰੇਤ ਕਾ ਪੁਲ (ਰੇਤ ਦਾ ਪੁਲ, 2012)<ref name="Mohan Rana2">{{cite web|url=http://wordwheel.blogspot.co.uk/|title=Mohan Rana|accessdate=5 September 2013}}</ref> * ਸ਼ੇਸ਼ ਅਨੇਕ (ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਬਾਕੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, 2016) == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1964]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ]] gnwl6i3ah5sba4en3n0q9hjzxdrcm7e 610539 610538 2022-08-05T15:28:27Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=ਮੋਹਨ ਰਾਣਾ|image=Mohan Rana.jpg|alt=|caption=|birth_name=|birth_date={{birth date and age|1964|03|09|df=y}}|birth_place=[[ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]]|death_date=<!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) -->|death_place=|other_names=|known_for=|occupation=[[ਕਵੀ]]}} [[Category:Articles with hCards]] '''ਮੋਹਨ ਰਾਣਾ''' (ਹਿੰਦੀ: मोहन राणा; ਜਨਮ 9 ਮਾਰਚ 1964) [[ਭਾਰਤ]] ਤੋਂ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਕਵੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਅੱਠ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ [[ਕਵਿਤਾ]] ਅਨੁਵਾਦ ਕੇਂਦਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="whiteechapellery.org">{{Cite web|url=https://notesfromafruitstore.net/2010/02/25/mohan-rana-more-and-less/|title=Mohan Rana|date=25 February 2010|publisher=notesfromafruitstore.net}}</ref><ref name="Mohan Rana">{{Cite web|url=http://wordwheel.blogspot.co.uk/|title=Mohan Rana|access-date=5 September 2013}}</ref> == ਜੀਵਨ == ਮੋਹਨ ਰਾਣਾ ਦਾ ਜਨਮ [[ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।<ref name="poetrytranslation.org">{{Cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|access-date=2011-06-04}}</ref> == ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ == === ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ === * ਜਗਾਹ (ਆਵਾਸ, 1994)<ref name="poetrytranslation.org2">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਜੈਸੇ ਜਨਮ ਕੋਈ ਦਰਵਾਜ਼ਾ (ਜਿਵੇਂ ਜੀਵਨ ਇੱਕ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਹੋਵੇ, 1997)<ref name="poetrytranslation.org3">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਸੁਬਾਹ ਕੀ ਡਾਕ (Morning's Post, 2002)<ref name="poetrytranslation.org4">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਕੀ ਛੋਰ ਪਾਰ ਹੈ (ਇਸ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ, 2003)<ref name="poetrytranslation.org5">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਪਥਰ ਹੋ ਜਾਏਗੀ ਨਦੀ (ਪੱਥਰ-ਨਦੀ, 2007)<ref name="poetrytranslation.org6">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਧੂਪ ਕੇ ਅੰਧੇਰੇ (ਧੁੱਪ ਦੇ ਹਨੇਰੇ , 2008)<ref name="poetrytranslation.org7">{{cite web|url=http://www.poetrytranslation.org/poets/Mohan_Rana|title=Poet Mohan Rana - Poetry Translation Centre|date=|publisher=Poetry Translation.org|accessdate=2011-06-04}}</ref> * ਰੇਤ ਕਾ ਪੁਲ (ਰੇਤ ਦਾ ਪੁਲ, 2012)<ref name="Mohan Rana2">{{cite web|url=http://wordwheel.blogspot.co.uk/|title=Mohan Rana|accessdate=5 September 2013}}</ref> * ਸ਼ੇਸ਼ ਅਨੇਕ (ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਬਾਕੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, 2016) == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1964]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ]] b6blc1l8eia0lqkuq2sjng90hil18jx 3 143845 610540 2022-08-05T15:40:39Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Kjoenn.zoe}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:40, 5 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) k83rzsnp8aye4rcv11xvu717jvhrkxo 3 143846 610541 2022-08-05T15:48:31Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Krest12}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:48, 5 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) e7hbpkyy4kvbxc1t9d8ggj15zjuzkq7 0 143847 610543 2022-08-05T16:22:34Z Gill jassu 31716 "'''ਮੈਕੋਂਡੋ''' ਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਵਰਣਨ [[ਗੈਬਰੀਅਲ ਗਾਰਸੀਆ ਮਾਰਕੇਜ਼]] ਦੇ [[ਨਾਵਲ]] [[ਸੌ ਸਾਲ ਦਾ ਇਕਲਾਪਾ|ਵਨ ਹੰਡ੍ਰੇਡ ਈਅਰਜ਼ ਆਫ ਸੋਲੀਟਿਊਡ]] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ [[ਬੁਏਨਦੀਆ]] ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਘਰੇਲੂ ਸ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ wikitext text/x-wiki '''ਮੈਕੋਂਡੋ''' ਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਵਰਣਨ [[ਗੈਬਰੀਅਲ ਗਾਰਸੀਆ ਮਾਰਕੇਜ਼]] ਦੇ [[ਨਾਵਲ]] [[ਸੌ ਸਾਲ ਦਾ ਇਕਲਾਪਾ|ਵਨ ਹੰਡ੍ਰੇਡ ਈਅਰਜ਼ ਆਫ ਸੋਲੀਟਿਊਡ]] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ [[ਬੁਏਨਦੀਆ]] ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਘਰੇਲੂ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ==ਅਰਕਾਟਾਕਾ== ਮੈਕੋਂਡੋ ਨੂੰ ਅਕਸਰ [[ਗੈਬਰੀਅਲ ਗਾਰਸੀਆ ਮਾਰਕੇਜ਼|ਗਾਰਸੀਆ ਮਾਰਕੇਜ਼]] ਦੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ, [[ਅਰਾਕਾਟਾਕਾ]] ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਰਾਕਾਟਾਕਾ [[ਕੋਲੰਬੀਆ]] ਦੇ ਉੱਤਰੀ (ਕੈਰੇਬੀਅਨ) ਤੱਟ ਦੇ ਨੇੜੇ, [[ਸੈਂਟਾ ਮਾਰਟਾ]] ਤੋਂ 80 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜੂਨ 2006 ਵਿੱਚ, ਕਸਬੇ ਦਾ ਨਾਮ ਅਰਾਕਾਟਾਕਾ ਮੈਕੋਂਡੋ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਇੱਕ ਜਨਮਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਮਤਦਾਨ ਕਾਰਨ ਅਸਫਲ ਹੋ ਗਿਆ।<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/5116004.stm|title=Marquez town rebuffs Macondo name|date=2006-06-26|newspaper=BBC|access-date=2016-08-16}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== jll77itqwy9hrzaylyikhmevvs3psng 0 143848 610547 2022-08-05T16:42:35Z Manjit Singh 12163 "[[:en:Special:Redirect/revision/1069630227|Nitin Soni]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਲਿਖਾਰੀ|name=ਨਿਤਿਨ ਸੋਨੀ|image=Nitin Soni.jpeg|imagesize=200px|caption=|birth_name=Nitin Soni|birth_date=|birth_place=[[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]]|death_date=|death_place=|occupation=ਲੇਖਕ , ਕਵੀ|nationality=ਭਾਰਤੀ|education=|alma_mater=[[ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਕਾਲਜ]]<br/> [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] <ref name="DP"/>|genre=[[ਕਵਿਤਾ]], [[ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ]]|movement=|notableworks=''The Broken Boat'' (2016)|spouse=|partner=|children=|relatives=|influences=|influenced=|awards=|signature=|website=}} '''ਨਿਤਿਨ ਸੋਨੀ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਹੈ, ਜੋ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਕਿਤਾਬ ਦ ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ 2016 ਵਿੱਚ ਲੇਖਕਪ੍ਰੈਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ 2016 ਦੌਰਾਨ #1 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਕਿਤਾਬ ਸਲਾਟ ਐਮਾਜ਼ਾਨ ਇੰਡੀਆ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਉਹ ਕਲਾਮ ਐਂਥਮ ਦਾ ਗੀਤਕਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਏਪੀਜੇ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਜਨ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਹਿ-ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਗਰੀਬ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। == ਕਿਤਾਬਾਂ == === ਕਾਵਿ ਭੰਡਾਰ === * ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ 2016 == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 829kyebh50r42xj8u7829qwf9qrxvrm 610548 610547 2022-08-05T16:46:39Z Manjit Singh 12163 wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਲਿਖਾਰੀ|name=ਨਿਤਿਨ ਸੋਨੀ|image=Nitin Soni.jpeg|imagesize=200px|caption=|birth_name=Nitin Soni|birth_date=|birth_place=[[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]]|death_date=|death_place=|occupation=ਲੇਖਕ , ਕਵੀ|nationality=ਭਾਰਤੀ|education=|alma_mater=[[ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਕਾਲਜ]]<br/> [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] <ref name="DP"/>|genre=[[ਕਵਿਤਾ]], [[ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ]]|movement=|notableworks=''The Broken Boat'' (2016)|spouse=|partner=|children=|relatives=|influences=|influenced=|awards=|signature=|website=}} '''ਨਿਤਿਨ ਸੋਨੀ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਹੈ,<ref>{{cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/everything-is-for-good/article8480923.ece|title=Everything is for good|date=16 April 2016|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=20 August 2018}}</ref> ਜੋ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਕਿਤਾਬ ਦ ''ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ'' ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ 2016 ਵਿੱਚ ਲੇਖਕਪ੍ਰੈਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref name="DP">{{cite news|url=http://www.dailypioneer.com/sunday-edition/sunday-pioneer/backpack/the-young-changemaker.html|title=The young chnagemaker|last1=Roy|first1=Prakriti|date=14 August 2016|publisher=[[Daily Pioneer]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.boloji.com/index.cfm?md=Mobile&sd=Articles&ArticleID=49290|title=Nitin Soni's The Broken Boat|last1=Jha Bhaskar|first1=Bhaskaranand|date=21 August 2016|publisher=Boloji.com}}</ref> ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ 2016 ਦੌਰਾਨ #1 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਕਿਤਾਬ ਸਲਾਟ ਐਮਾਜ਼ਾਨ ਇੰਡੀਆ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ।<ref>{{cite news|url=https://www.openroadreview.com/this-1-amazon-bestselling-poet-is-only-25-nitin-soni/|title=This #1 Amazon Bestselling Poet Is Only 25|date=22 January 2016|publisher=Open Road Review}}</ref> ਉਹ ਕਲਾਮ ਐਂਥਮ ਦਾ ਗੀਤਕਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ [[ਏ.ਪੀ.ਜੇ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ|ਏਪੀਜੇ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਜਨ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਹਿ-ਲਿਖਿਆ ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/author-library-books/1/812164.html|title=This author started a free library for underprivileged children|date=16 November 2016|publisher=[[India Today]]}}</ref> ਉਹ ਗਰੀਬ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://indianexpress.com/article/education/this-author-has-opened-library-for-underprivileged-children/|title=This author is hosting libraries for underprivileged children. He has a social media following of over 100,000.|date=16 November 2016|publisher=[[Indian Express]]}}</ref> == ਕਿਤਾਬਾਂ == === ਕਾਵਿ ਭੰਡਾਰ === * ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ 2016 == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] l0bp0ruvk73x1nfgis4yit4roroa13b 610549 610548 2022-08-05T16:49:45Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵੀ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਲਿਖਾਰੀ|name=ਨਿਤਿਨ ਸੋਨੀ|image=Nitin Soni.jpeg|imagesize=200px|caption=|birth_name=Nitin Soni|birth_date=|birth_place=[[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]]|death_date=|death_place=|occupation=ਲੇਖਕ , ਕਵੀ|nationality=ਭਾਰਤੀ|education=|alma_mater=[[ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਕਾਲਜ]]<br/> [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] <ref name="DP"/>|genre=[[ਕਵਿਤਾ]], [[ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ]]|movement=|notableworks=''The Broken Boat'' (2016)|spouse=|partner=|children=|relatives=|influences=|influenced=|awards=|signature=|website=}} '''ਨਿਤਿਨ ਸੋਨੀ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਹੈ,<ref>{{cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/everything-is-for-good/article8480923.ece|title=Everything is for good|date=16 April 2016|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=20 August 2018}}</ref> ਜੋ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਕਿਤਾਬ ਦ ''ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ'' ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ 2016 ਵਿੱਚ ਲੇਖਕਪ੍ਰੈਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref name="DP">{{cite news|url=http://www.dailypioneer.com/sunday-edition/sunday-pioneer/backpack/the-young-changemaker.html|title=The young chnagemaker|last1=Roy|first1=Prakriti|date=14 August 2016|publisher=[[Daily Pioneer]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.boloji.com/index.cfm?md=Mobile&sd=Articles&ArticleID=49290|title=Nitin Soni's The Broken Boat|last1=Jha Bhaskar|first1=Bhaskaranand|date=21 August 2016|publisher=Boloji.com}}</ref> ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ 2016 ਦੌਰਾਨ #1 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਕਿਤਾਬ ਸਲਾਟ ਐਮਾਜ਼ਾਨ ਇੰਡੀਆ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ।<ref>{{cite news|url=https://www.openroadreview.com/this-1-amazon-bestselling-poet-is-only-25-nitin-soni/|title=This #1 Amazon Bestselling Poet Is Only 25|date=22 January 2016|publisher=Open Road Review}}</ref> ਉਹ ਕਲਾਮ ਐਂਥਮ ਦਾ ਗੀਤਕਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ [[ਏ.ਪੀ.ਜੇ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ|ਏਪੀਜੇ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਜਨ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਹਿ-ਲਿਖਿਆ ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/author-library-books/1/812164.html|title=This author started a free library for underprivileged children|date=16 November 2016|publisher=[[India Today]]}}</ref> ਉਹ ਗਰੀਬ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://indianexpress.com/article/education/this-author-has-opened-library-for-underprivileged-children/|title=This author is hosting libraries for underprivileged children. He has a social media following of over 100,000.|date=16 November 2016|publisher=[[Indian Express]]}}</ref> == ਕਿਤਾਬਾਂ == === ਕਾਵਿ ਭੰਡਾਰ === * ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ 2016 == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵੀ]] blmawyxi7amtjvfelghmhln8u2uku1c 610550 610549 2022-08-05T16:50:40Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਅੰਗਰੇਜ਼ ਲੇਖਕ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਲਿਖਾਰੀ|name=ਨਿਤਿਨ ਸੋਨੀ|image=Nitin Soni.jpeg|imagesize=200px|caption=|birth_name=Nitin Soni|birth_date=|birth_place=[[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]]|death_date=|death_place=|occupation=ਲੇਖਕ , ਕਵੀ|nationality=ਭਾਰਤੀ|education=|alma_mater=[[ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਕਾਲਜ]]<br/> [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] <ref name="DP"/>|genre=[[ਕਵਿਤਾ]], [[ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ]]|movement=|notableworks=''The Broken Boat'' (2016)|spouse=|partner=|children=|relatives=|influences=|influenced=|awards=|signature=|website=}} '''ਨਿਤਿਨ ਸੋਨੀ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਹੈ,<ref>{{cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/everything-is-for-good/article8480923.ece|title=Everything is for good|date=16 April 2016|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=20 August 2018}}</ref> ਜੋ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਕਿਤਾਬ ਦ ''ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ'' ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ 2016 ਵਿੱਚ ਲੇਖਕਪ੍ਰੈਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref name="DP">{{cite news|url=http://www.dailypioneer.com/sunday-edition/sunday-pioneer/backpack/the-young-changemaker.html|title=The young chnagemaker|last1=Roy|first1=Prakriti|date=14 August 2016|publisher=[[Daily Pioneer]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.boloji.com/index.cfm?md=Mobile&sd=Articles&ArticleID=49290|title=Nitin Soni's The Broken Boat|last1=Jha Bhaskar|first1=Bhaskaranand|date=21 August 2016|publisher=Boloji.com}}</ref> ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ 2016 ਦੌਰਾਨ #1 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਕਿਤਾਬ ਸਲਾਟ ਐਮਾਜ਼ਾਨ ਇੰਡੀਆ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ।<ref>{{cite news|url=https://www.openroadreview.com/this-1-amazon-bestselling-poet-is-only-25-nitin-soni/|title=This #1 Amazon Bestselling Poet Is Only 25|date=22 January 2016|publisher=Open Road Review}}</ref> ਉਹ ਕਲਾਮ ਐਂਥਮ ਦਾ ਗੀਤਕਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ [[ਏ.ਪੀ.ਜੇ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ|ਏਪੀਜੇ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਜਨ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਹਿ-ਲਿਖਿਆ ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/author-library-books/1/812164.html|title=This author started a free library for underprivileged children|date=16 November 2016|publisher=[[India Today]]}}</ref> ਉਹ ਗਰੀਬ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://indianexpress.com/article/education/this-author-has-opened-library-for-underprivileged-children/|title=This author is hosting libraries for underprivileged children. He has a social media following of over 100,000.|date=16 November 2016|publisher=[[Indian Express]]}}</ref> == ਕਿਤਾਬਾਂ == === ਕਾਵਿ ਭੰਡਾਰ === * ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ 2016 == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਗਰੇਜ਼ ਲੇਖਕ]] feu4s7f6u4dpgq3gp1516lad5jvte31 610551 610550 2022-08-05T16:51:31Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲੋਕ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਲਿਖਾਰੀ|name=ਨਿਤਿਨ ਸੋਨੀ|image=Nitin Soni.jpeg|imagesize=200px|caption=|birth_name=Nitin Soni|birth_date=|birth_place=[[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]]|death_date=|death_place=|occupation=ਲੇਖਕ , ਕਵੀ|nationality=ਭਾਰਤੀ|education=|alma_mater=[[ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਕਾਲਜ]]<br/> [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] <ref name="DP"/>|genre=[[ਕਵਿਤਾ]], [[ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ]]|movement=|notableworks=''The Broken Boat'' (2016)|spouse=|partner=|children=|relatives=|influences=|influenced=|awards=|signature=|website=}} '''ਨਿਤਿਨ ਸੋਨੀ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਹੈ,<ref>{{cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/everything-is-for-good/article8480923.ece|title=Everything is for good|date=16 April 2016|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=20 August 2018}}</ref> ਜੋ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਕਿਤਾਬ ਦ ''ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ'' ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ 2016 ਵਿੱਚ ਲੇਖਕਪ੍ਰੈਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref name="DP">{{cite news|url=http://www.dailypioneer.com/sunday-edition/sunday-pioneer/backpack/the-young-changemaker.html|title=The young chnagemaker|last1=Roy|first1=Prakriti|date=14 August 2016|publisher=[[Daily Pioneer]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.boloji.com/index.cfm?md=Mobile&sd=Articles&ArticleID=49290|title=Nitin Soni's The Broken Boat|last1=Jha Bhaskar|first1=Bhaskaranand|date=21 August 2016|publisher=Boloji.com}}</ref> ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ 2016 ਦੌਰਾਨ #1 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਕਿਤਾਬ ਸਲਾਟ ਐਮਾਜ਼ਾਨ ਇੰਡੀਆ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ।<ref>{{cite news|url=https://www.openroadreview.com/this-1-amazon-bestselling-poet-is-only-25-nitin-soni/|title=This #1 Amazon Bestselling Poet Is Only 25|date=22 January 2016|publisher=Open Road Review}}</ref> ਉਹ ਕਲਾਮ ਐਂਥਮ ਦਾ ਗੀਤਕਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ [[ਏ.ਪੀ.ਜੇ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ|ਏਪੀਜੇ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਜਨ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਹਿ-ਲਿਖਿਆ ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/author-library-books/1/812164.html|title=This author started a free library for underprivileged children|date=16 November 2016|publisher=[[India Today]]}}</ref> ਉਹ ਗਰੀਬ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://indianexpress.com/article/education/this-author-has-opened-library-for-underprivileged-children/|title=This author is hosting libraries for underprivileged children. He has a social media following of over 100,000.|date=16 November 2016|publisher=[[Indian Express]]}}</ref> == ਕਿਤਾਬਾਂ == === ਕਾਵਿ ਭੰਡਾਰ === * ਬ੍ਰੋਕਨ ਬੋਟ 2016 == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਗਰੇਜ਼ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲੋਕ]] 1bejjeosg15qntmd0vrcjkap0v6sy6e 3 143849 610558 2022-08-06T00:43:44Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Balrajsodhi98}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 00:43, 6 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) 4pzov9iwtyy0ed20jh2vyg057togmxr 3 143850 610559 2022-08-06T01:09:27Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Aljanea27}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 01:09, 6 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) 0ez511tjspehuq41dew8cvva4jwfvm3 3 143851 610560 2022-08-06T01:43:55Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=ThePartOfLife123}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 01:43, 6 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) t2s3bvndv3lqiayv9ddf2kd447lzrbf 0 143852 610561 2022-08-06T02:59:29Z Simranjeet Sidhu 8945 "[[:en:Special:Redirect/revision/1089738869|Pandaka]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki '''ਪੰਡਕ''' ਇੱਕ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] ਅਤੇ [[ਪਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪਾਲੀ]] ਲਿੰਗ ਸਬੰਧੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸਹੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਪਰਿਪੱਕਤਾ, ਵਿਯੂਰਿਜ਼ਮ, ਨਪੁੰਸਕਤਾ ਅਤੇ ਬਾਂਝਪਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਈ ਸੰਕਲਪਾਂ (ਜਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਉਲਝਣ) ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਥਰਵਾੜਾ [[ਬੁੱਧ ਧਰਮ|ਬੋਧੀ]] ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। == ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਸੰਗ == ਵਿਨਯਾ ਪਾਲੀ ਕੈਨਨ ਵਿੱਚ, 4 ਲਿੰਗ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ: ਨਰ, ਮਾਦਾ, ''ਉਭਾਟੋਬਿਆਜਨਕ'' ਅਤੇ ਪੰਡਕਾ। ''ਉਭਾਟੋਬਿਆਜਨਕ'' ਇੰਟਰਸੈਕਸ ਜਾਂ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਤੌਰ ''<nowiki/>'ਤੇ ਦੋਨਾਂ ਲਿੰਗਾਂ/ਜੈਂਡਰਾਂ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ'' ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। (ਹਰਮਾਫ੍ਰੋਡਿਟਿਜ਼ਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਹਵਾਲੇ ਇਸ ਸਮਝ ਦੁਆਰਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਅਸਲ ਹਰਮਾਫ੍ਰੋਡਿਟਿਜ਼ਮ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।) ਪੰਡਕ ਇੱਕ ਘੱਟ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੇਸ ਹੈ, ਸਾਰੇ ਹਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ: ਮਰਦ ਜਿਨਸੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਮਰੱਥਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰਜਨਨ ਇੱਛਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਕੁਝ ਰੂਪ। ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਹਿੰਦੂ ਪੂਰਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਮਰੱਥਾ (ਜਾਂ ਬੋਝ) ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ ਅਤੇ [[ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ|ਲਿੰਗਮ]] ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਕੋਈ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਮਾਦਾ ਜਾਂ ਅੰਡੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਪੰਜ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਪੰਡਕਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ: <ref>Bunmi Methangkun. 1986 (2529). Khon Pen kathoey Dai Yaang-rai (How Can People be kathoeys?), Bangkok: Abhidhamma Foundation</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.australianhumanitiesreview.org/archive/issue1-feb-mar-96/jackson/references.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20170404051712/http://www.australianhumanitiesreview.org/archive/issue1-feb-mar-96/jackson/references.html|archive-date=2017-04-04|access-date=2015-04-03}}</ref> * ''ਅਸਿਤਕਪੰਡਕਾ'' - ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਜੋ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪੁਰਸ਼ 'ਤੇ ਓਰਲ ਸੈਕਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, * ''ਉਸ਼ੁਆਪੰਡਕਾ''- ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਜੋ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਔਰਤ ਨੂੰ ਸੰਭੋਗ ਕਰਦੇ ਦੇਖ ਕੇ ਜਿਨਸੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਜਿਨਸੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਤਸਾਹਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ''ਓਪਾਕੱਮੀਕਾਪੰਡਕਾ''- ਇੱਕ ਖੁਸਰਾ (ਕਿਸੇ ਘਟਨਾ ਕਰਕੇ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ), ਜਿਸਦੇ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਜੋ ਹਮਲੇ ਜਾਂ ਹਿੰਸਾ ਦੁਆਰਾ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਹੋਣ।<ref name="nation">{{Cite web|url=http://www.nationmultimedia.com/opinion/Homophobic-law-has-NO-BASIS-in-Buddhism-30257329.html|title=Nation Thailand news website, thai news, thailand news, Bangkok thailand, aec, breaking news : Nation Thailand}}</ref> * ''ਪੱਖਾਪੰਡਕਾ''- ਉਹ ਲੋਕ ਜੋ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪੜਾਵਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਜਿਨਸੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਤਸਾਹਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। * ''ਨਪੁਮਸਕਾਪੰਡਕਾ''- ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜਿਸਦਾ ਕੋਈ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਜਣਨ ਅੰਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਮਰਦ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮਾਦਾ, ਸਿਰਫ਼ ਪਿਸ਼ਾਬ ਨਾਲੀ ਵਾਲਾ, ਜੋ ਜਮਾਂਦਰੂ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਪੁੰਸਕ ਹੈ। == ਆਧੁਨਿਕ ਸੰਦਰਭ == ਤਖਤਾਪਲਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ [[ਥਾਈਲੈਂਡ]] ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ, ਸੰਘ ਤੋਂ ਅਪਰਾਧ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਖਰੜਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ, ਇਸਦੇ ਅੰਦਰ ਜਿਨਸੀ ਭਟਕਣ ਵਾਲੇ ਵਿਵਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਪਰਾਧੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮੋਸ਼ਨ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਜਿਨਸੀ ਵਿਵਹਾਰ ਜਾਂ ਪੈਰਾਫਿਲਿਆ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ। ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ 'ਤੇ ਮੁੜ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।<ref name="nation">{{Cite web|url=http://www.nationmultimedia.com/opinion/Homophobic-law-has-NO-BASIS-in-Buddhism-30257329.html|title=Nation Thailand news website, thai news, thailand news, Bangkok thailand, aec, breaking news : Nation Thailand}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} 9ybzvx9nwl7q1lq8x9m9ruesizicq7c 3 143853 610565 2022-08-06T03:17:17Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Akazad1111}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 03:17, 6 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) 7bop82x7cj4jmqci2iuvg6u1c0q0ole 3 143854 610574 2022-08-06T03:53:58Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Sandhu18994}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 03:53, 6 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) 5v9ry6o00rydagtlseo1ya231wtwbdr 0 143855 610579 2022-08-06T04:09:27Z Manjit Singh 12163 "[[:en:Special:Redirect/revision/1101867609|Vithoba]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਦੇਵਤਾ|type=ਹਿੰਦੂ|image=Syayambhuvithoba.jpg|alt=A black-and-white image of an idol of an arms-akimbo bare-chested man, wearing a conical head-gear, a dhoti and ornaments. The idol is placed on a brick, and backed by a decorated halo.|caption=[[ਵਿਥੋਬਾ ਮੰਦਰ| ਵਿੱਠਲ ਮੰਦਰ]] ਪੰਧੇਰਪੁਰ ਵਿਖੇ|name=ਵਿਟੋਬਾ<br/> ਵਿਠਲ|Devanagari=विठोबा<br> विठ्ठल|Sanskrit_transliteration={{IAST|Viṭhobā}} <br> {{IAST|Viṭhṭhala}}|affiliation=[[ਵਿਸ਼ਨੁੰ]] / [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦੇ ਵਿਚੋਂ|abode=[[Pandharpur]]|mantra=Om vitthalaya namah|weapon=Chakra, Shankha|consort=[[Rukmini|Rakhumai]], [[Satyabhama]], [[Rahi (goddess)|Rahi]]|mount=[[Garuda]]}} [[Category:Articles having same image on Wikidata and Wikipedia]] '''ਵਿਠੋਬਾ''', ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੀ (ਟ) ਲ ਅਤੇ '''ਪਾਂਡੂਰੰਗਾ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ [[ਹਿੰਦੂ]] [[ਦੇਵਤਾ]] ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ]] ਦੇਵਤਾ, ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਅਵਤਾਰ, [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਕਾਲੇ ਜਵਾਨ ਲੜਕੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਇੱਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ-ਈਸ਼ਵਰਵਾਦੀ, ਗੈਰ-ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਵਾਦੀ ਭਗਤੀ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਵਰਕਾਰੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਹਰਿਦਾਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਹੈ। ਪੰਧਰਪੁਰ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ 'ਵਿਠੋਬਾ ਮੰਦਰ' ਹੈ। ਵਿਥੋਬਾ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਭਗਤ ਪੁੰਡਲਿਕ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਪੰਧੇਰਪੁਰ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਰਕਾਰੀ ਧਰਮ ਦੇ ਕਵੀ-ਸੰਤਾਂ ਲਈ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਵਜੋਂ ਵਿਥੋਬਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ। [[ਵਰਕਾਰੀ]] ਕਵੀ-ਸੰਤ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਧਾ ਭਗਤੀ ਗੀਤ, ਅਭੰਗ, ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਰਚੇ ਗਏ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਥੋਬਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋਰ ਭਗਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਹਰਿਦਾਸ ਦੇ ਕੰਨੜ ਭਜਨ ਅਤੇ ਆਮ ਆਰਤੀ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਮਰਾਠੀ ਸੰਸਕਰਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਭੇਟ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਵਿਠੋਬਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੰਥ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰੀ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਵੀ ਨਿਰੰਤਰ ਬਹਿਸ ਦਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪੰਥ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਹਿਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਬੂਤ ਹਨ ਕਿ ਉਹ 13 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। == ਸ਼ਬਦ-ਨਿਰੁਕਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਾਂ == [[File:Pandurang_(cropped).jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Pandurang_(cropped).jpg|alt=A stone icon of an arms-akimbo man standing on a brick and wearing a dhoti, angarkha (shirt), ''uparna'' (cloth across the chest), a crown and flower garlands till his waist.|right|thumb|A 2021 photograph of the Vithoba icon in Pandharpur adorned with jewellery and clothes.]] ਵਿਠੋਬਾ (ਮਰਾਠੀ: विठोबा IAST: Viπhobā) ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: ਵਿਠਲਾ, ਪਾਂਡੂਰੰਗਾ, ਪੰਧਾਰੀਨਾਥ, ਹਰੀ ਅਤੇ ਨਾਰਾਇਣ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਵਾਂ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਅਤੇ ਅਰਥਾਂ ਬਾਰੇ ਕਈ ਸਿਧਾਂਤ ਹਨ। ਵਰਕਾਰੀ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿੱਠਲਾ ਨਾਮ (ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲਾ ਅਤੇ ਵਿੱਠਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ; ਮਰਾਠੀ: विठ्ठल, ਕੰਨੜ: ವಿಠ್ಠಲ, ਤੇਲਗੂ: విఠ్ఠల ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ: વિઠ્ઠલ; ਸਾਰੇ ਆਈਏਐਸਟੀ: ਵਿਸ਼ਾਲਾ) ਦੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ-ਮਰਾਠੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ: ਵਾਈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਇੱਟ'; ਅਤੇ ਥਲ, ਜੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸਥੱਲ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਖੜ੍ਹਾ'। [[ਤਸਵੀਰ:Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_(23).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_%2823%29.jpg/170px-Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_%2823%29.jpg|left|thumb]] == ਹਵਾਲੇ == asrphi4j0ir73trhm9yw8fh05v6c2pz 610583 610579 2022-08-06T04:21:48Z Manjit Singh 12163 wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਦੇਵਤਾ|type=ਹਿੰਦੂ|image=Syayambhuvithoba.jpg|alt=A black-and-white image of an idol of an arms-akimbo bare-chested man, wearing a conical head-gear, a dhoti and ornaments. The idol is placed on a brick, and backed by a decorated halo.|caption=[[ਵਿਥੋਬਾ ਮੰਦਰ| ਵਿੱਠਲ ਮੰਦਰ]] ਪੰਧੇਰਪੁਰ ਵਿਖੇ|name=ਵਿਟੋਬਾ<br/> ਵਿਠਲ|Devanagari=विठोबा<br> विठ्ठल|Sanskrit_transliteration={{IAST|Viṭhobā}} <br> {{IAST|Viṭhṭhala}}|affiliation=[[ਵਿਸ਼ਨੁੰ]] / [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦੇ ਵਿਚੋਂ|abode=[[Pandharpur]]|mantra=Om vitthalaya namah|weapon=Chakra, Shankha|consort=[[Rukmini|Rakhumai]], [[Satyabhama]], [[Rahi (goddess)|Rahi]]|mount=[[Garuda]]}} [[Category:Articles having same image on Wikidata and Wikipedia]] '''ਵਿਠੋਬਾ''', ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੀ (ਟ) ਲ ਅਤੇ '''ਪਾਂਡੂਰੰਗਾ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ [[ਹਿੰਦੂ]] [[ਦੇਵਤਾ]] ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] ਰਾਜ [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ]] ਦੇਵਤਾ, ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ [[ਅਵਤਾਰ|ਅਵਤਾਰ,]] [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਕਾਲੇ ਜਵਾਨ ਲੜਕੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਦੇ ਇੱਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ-ਈਸ਼ਵਰਵਾਦੀ, ਗੈਰ-ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਵਾਦੀ ਭਗਤੀ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਵਰਕਾਰੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਹਰਿਦਾਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਹੈ।<ref>Zelliot and Berntsen (1988) p. xviii "Varkari cult is rural and non-[[Brahmin|Brahman]] in character"</ref><ref>Sand (1990), p. 33 "According to Raeside the Varkari tradition is essentially monotheistic and without ritual, and, for this tradition, Vithoba represents Hari Krsna, while for the badavas or hereditary priests "Vithoba is neither Visnu nor Siva. Vithoba is Vithoba (...)"; p. 34 "the more or less anti-ritualistic and anti-brahmanical attitudes of Varkari sampradaya."</ref> [[ਪੰਧਰਪੁਰ]] ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ 'ਵਿਠੋਬਾ ਮੰਦਰ' ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਭਗਤ ਪੁੰਡਲਿਕ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਪੰਧੇਰਪੁਰ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਰਕਾਰੀ ਧਰਮ ਦੇ ਕਵੀ-ਸੰਤਾਂ ਲਈ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਵਜੋਂ ਵਿਥੋਬਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ। [[ਵਰਕਾਰੀ]] [[ਕਵੀ]]-[[ਸੰਤ (ਧਰਮ)|ਸੰਤ]] ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਧਾ ਭਗਤੀ ਗੀਤ, ਅਭੰਗ, ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਅਤੇ [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]] ਵਿੱਚ ਰਚੇ ਗਏ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋਰ ਭਗਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਹਰਿਦਾਸ ਦੇ [[ਕੰਨੜ ਭਾਸ਼ਾ|ਕੰਨੜ]] ਭਜਨ ਅਤੇ ਆਮ ਆਰਤੀ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਮਰਾਠੀ ਸੰਸਕਰਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਭੇਟ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਵਿਠੋਬਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੰਥ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰੀ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਵੀ ਨਿਰੰਤਰ ਬਹਿਸ ਦਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪੰਥ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਹਿਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਬੂਤ ਹਨ ਕਿ ਉਹ 13 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। == ਸ਼ਬਦ-ਨਿਰੁਕਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਾਂ == [[File:Pandurang_(cropped).jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Pandurang_(cropped).jpg|alt=A stone icon of an arms-akimbo man standing on a brick and wearing a dhoti, angarkha (shirt), ''uparna'' (cloth across the chest), a crown and flower garlands till his waist.|right|thumb|A 2021 photograph of the Vithoba icon in Pandharpur adorned with jewellery and clothes.]] ਵਿਠੋਬਾ (ਮਰਾਠੀ: विठोबा IAST: Viπhobā) ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: '''ਵਿਠਲ''', '''ਪਾਂਡੂਰੰਗ,''' '''ਪੰਧਾਰੀਨਾਥ''', '''ਹਰੀ''' ਅਤੇ '''ਨਾਰਾਇਣ'''। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਵਾਂ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਅਤੇ ਅਰਥਾਂ ਬਾਰੇ ਕਈ ਸਿਧਾਂਤ ਹਨ। ਵਰਕਾਰੀ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿੱਠਲਾ ਨਾਮ (ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲਾ ਅਤੇ ਵਿੱਠਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ; ਮਰਾਠੀ: विठ्ठल, ਕੰਨੜ: ವಿಠ್ಠಲ, ਤੇਲਗੂ: విఠ్ఠల ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ: વિઠ્ઠલ; ਸਾਰੇ ਆਈਏਐਸਟੀ: ਵਿਸ਼ਾਲਾ) ਦੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ-ਮਰਾਠੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ: ਵਾਈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਇੱਟ'; ਅਤੇ ਥਲ, ਜੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸਥੱਲ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਖੜ੍ਹਾ'।<ref>Novetzke (2005) pp. 115–16</ref> [[ਤਸਵੀਰ:Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_(23).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_%2823%29.jpg/170px-Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_%2823%29.jpg|left|thumb]] == ਹਵਾਲੇ == 14smfd0d0xcb364d484pdrykg2gcmkk 610584 610583 2022-08-06T04:23:13Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਦੇਵਤਾ|type=ਹਿੰਦੂ|image=Syayambhuvithoba.jpg|alt=A black-and-white image of an idol of an arms-akimbo bare-chested man, wearing a conical head-gear, a dhoti and ornaments. The idol is placed on a brick, and backed by a decorated halo.|caption=[[ਵਿਥੋਬਾ ਮੰਦਰ| ਵਿੱਠਲ ਮੰਦਰ]] ਪੰਧੇਰਪੁਰ ਵਿਖੇ|name=ਵਿਟੋਬਾ<br/> ਵਿਠਲ|Devanagari=विठोबा<br> विठ्ठल|Sanskrit_transliteration={{IAST|Viṭhobā}} <br> {{IAST|Viṭhṭhala}}|affiliation=[[ਵਿਸ਼ਨੁੰ]] / [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦੇ ਵਿਚੋਂ|abode=[[Pandharpur]]|mantra=Om vitthalaya namah|weapon=Chakra, Shankha|consort=[[Rukmini|Rakhumai]], [[Satyabhama]], [[Rahi (goddess)|Rahi]]|mount=[[Garuda]]}} [[Category:Articles having same image on Wikidata and Wikipedia]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ]] '''ਵਿਠੋਬਾ''', ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੀ (ਟ) ਲ ਅਤੇ '''ਪਾਂਡੂਰੰਗਾ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ [[ਹਿੰਦੂ]] [[ਦੇਵਤਾ]] ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] ਰਾਜ [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ]] ਦੇਵਤਾ, ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ [[ਅਵਤਾਰ|ਅਵਤਾਰ,]] [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਕਾਲੇ ਜਵਾਨ ਲੜਕੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਦੇ ਇੱਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ-ਈਸ਼ਵਰਵਾਦੀ, ਗੈਰ-ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਵਾਦੀ ਭਗਤੀ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਵਰਕਾਰੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਹਰਿਦਾਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਹੈ।<ref>Zelliot and Berntsen (1988) p. xviii "Varkari cult is rural and non-[[Brahmin|Brahman]] in character"</ref><ref>Sand (1990), p. 33 "According to Raeside the Varkari tradition is essentially monotheistic and without ritual, and, for this tradition, Vithoba represents Hari Krsna, while for the badavas or hereditary priests "Vithoba is neither Visnu nor Siva. Vithoba is Vithoba (...)"; p. 34 "the more or less anti-ritualistic and anti-brahmanical attitudes of Varkari sampradaya."</ref> [[ਪੰਧਰਪੁਰ]] ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ 'ਵਿਠੋਬਾ ਮੰਦਰ' ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਭਗਤ ਪੁੰਡਲਿਕ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਪੰਧੇਰਪੁਰ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਰਕਾਰੀ ਧਰਮ ਦੇ ਕਵੀ-ਸੰਤਾਂ ਲਈ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਵਜੋਂ ਵਿਥੋਬਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ। [[ਵਰਕਾਰੀ]] [[ਕਵੀ]]-[[ਸੰਤ (ਧਰਮ)|ਸੰਤ]] ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਧਾ ਭਗਤੀ ਗੀਤ, ਅਭੰਗ, ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਅਤੇ [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]] ਵਿੱਚ ਰਚੇ ਗਏ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋਰ ਭਗਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਹਰਿਦਾਸ ਦੇ [[ਕੰਨੜ ਭਾਸ਼ਾ|ਕੰਨੜ]] ਭਜਨ ਅਤੇ ਆਮ ਆਰਤੀ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਮਰਾਠੀ ਸੰਸਕਰਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਭੇਟ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਵਿਠੋਬਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੰਥ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰੀ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਵੀ ਨਿਰੰਤਰ ਬਹਿਸ ਦਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪੰਥ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਹਿਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਬੂਤ ਹਨ ਕਿ ਉਹ 13 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। == ਸ਼ਬਦ-ਨਿਰੁਕਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਾਂ == [[File:Pandurang_(cropped).jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Pandurang_(cropped).jpg|alt=A stone icon of an arms-akimbo man standing on a brick and wearing a dhoti, angarkha (shirt), ''uparna'' (cloth across the chest), a crown and flower garlands till his waist.|right|thumb|A 2021 photograph of the Vithoba icon in Pandharpur adorned with jewellery and clothes.]] ਵਿਠੋਬਾ (ਮਰਾਠੀ: विठोबा IAST: Viπhobā) ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: '''ਵਿਠਲ''', '''ਪਾਂਡੂਰੰਗ,''' '''ਪੰਧਾਰੀਨਾਥ''', '''ਹਰੀ''' ਅਤੇ '''ਨਾਰਾਇਣ'''। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਵਾਂ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਅਤੇ ਅਰਥਾਂ ਬਾਰੇ ਕਈ ਸਿਧਾਂਤ ਹਨ। ਵਰਕਾਰੀ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿੱਠਲਾ ਨਾਮ (ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲਾ ਅਤੇ ਵਿੱਠਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ; ਮਰਾਠੀ: विठ्ठल, ਕੰਨੜ: ವಿಠ್ಠಲ, ਤੇਲਗੂ: విఠ్ఠల ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ: વિઠ્ઠલ; ਸਾਰੇ ਆਈਏਐਸਟੀ: ਵਿਸ਼ਾਲਾ) ਦੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ-ਮਰਾਠੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ: ਵਾਈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਇੱਟ'; ਅਤੇ ਥਲ, ਜੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸਥੱਲ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਖੜ੍ਹਾ'।<ref>Novetzke (2005) pp. 115–16</ref> [[ਤਸਵੀਰ:Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_(23).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_%2823%29.jpg/170px-Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_%2823%29.jpg|left|thumb]] == ਹਵਾਲੇ == 66rrvepkols5pj7r5n9s2l93so26vaj 610585 610584 2022-08-06T04:23:25Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਵਤਾਰ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਦੇਵਤਾ|type=ਹਿੰਦੂ|image=Syayambhuvithoba.jpg|alt=A black-and-white image of an idol of an arms-akimbo bare-chested man, wearing a conical head-gear, a dhoti and ornaments. The idol is placed on a brick, and backed by a decorated halo.|caption=[[ਵਿਥੋਬਾ ਮੰਦਰ| ਵਿੱਠਲ ਮੰਦਰ]] ਪੰਧੇਰਪੁਰ ਵਿਖੇ|name=ਵਿਟੋਬਾ<br/> ਵਿਠਲ|Devanagari=विठोबा<br> विठ्ठल|Sanskrit_transliteration={{IAST|Viṭhobā}} <br> {{IAST|Viṭhṭhala}}|affiliation=[[ਵਿਸ਼ਨੁੰ]] / [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦੇ ਵਿਚੋਂ|abode=[[Pandharpur]]|mantra=Om vitthalaya namah|weapon=Chakra, Shankha|consort=[[Rukmini|Rakhumai]], [[Satyabhama]], [[Rahi (goddess)|Rahi]]|mount=[[Garuda]]}} [[Category:Articles having same image on Wikidata and Wikipedia]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਵਤਾਰ]] '''ਵਿਠੋਬਾ''', ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੀ (ਟ) ਲ ਅਤੇ '''ਪਾਂਡੂਰੰਗਾ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ [[ਹਿੰਦੂ]] [[ਦੇਵਤਾ]] ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] ਰਾਜ [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ]] ਦੇਵਤਾ, ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ [[ਅਵਤਾਰ|ਅਵਤਾਰ,]] [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਕਾਲੇ ਜਵਾਨ ਲੜਕੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਦੇ ਇੱਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ-ਈਸ਼ਵਰਵਾਦੀ, ਗੈਰ-ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਵਾਦੀ ਭਗਤੀ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਵਰਕਾਰੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਹਰਿਦਾਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਹੈ।<ref>Zelliot and Berntsen (1988) p. xviii "Varkari cult is rural and non-[[Brahmin|Brahman]] in character"</ref><ref>Sand (1990), p. 33 "According to Raeside the Varkari tradition is essentially monotheistic and without ritual, and, for this tradition, Vithoba represents Hari Krsna, while for the badavas or hereditary priests "Vithoba is neither Visnu nor Siva. Vithoba is Vithoba (...)"; p. 34 "the more or less anti-ritualistic and anti-brahmanical attitudes of Varkari sampradaya."</ref> [[ਪੰਧਰਪੁਰ]] ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ 'ਵਿਠੋਬਾ ਮੰਦਰ' ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਭਗਤ ਪੁੰਡਲਿਕ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਪੰਧੇਰਪੁਰ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਰਕਾਰੀ ਧਰਮ ਦੇ ਕਵੀ-ਸੰਤਾਂ ਲਈ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਵਜੋਂ ਵਿਥੋਬਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ। [[ਵਰਕਾਰੀ]] [[ਕਵੀ]]-[[ਸੰਤ (ਧਰਮ)|ਸੰਤ]] ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਧਾ ਭਗਤੀ ਗੀਤ, ਅਭੰਗ, ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਅਤੇ [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]] ਵਿੱਚ ਰਚੇ ਗਏ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋਰ ਭਗਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਹਰਿਦਾਸ ਦੇ [[ਕੰਨੜ ਭਾਸ਼ਾ|ਕੰਨੜ]] ਭਜਨ ਅਤੇ ਆਮ ਆਰਤੀ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਮਰਾਠੀ ਸੰਸਕਰਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਭੇਟ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਵਿਠੋਬਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੰਥ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰੀ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਵੀ ਨਿਰੰਤਰ ਬਹਿਸ ਦਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪੰਥ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਹਿਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਬੂਤ ਹਨ ਕਿ ਉਹ 13 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। == ਸ਼ਬਦ-ਨਿਰੁਕਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਾਂ == [[File:Pandurang_(cropped).jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Pandurang_(cropped).jpg|alt=A stone icon of an arms-akimbo man standing on a brick and wearing a dhoti, angarkha (shirt), ''uparna'' (cloth across the chest), a crown and flower garlands till his waist.|right|thumb|A 2021 photograph of the Vithoba icon in Pandharpur adorned with jewellery and clothes.]] ਵਿਠੋਬਾ (ਮਰਾਠੀ: विठोबा IAST: Viπhobā) ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: '''ਵਿਠਲ''', '''ਪਾਂਡੂਰੰਗ,''' '''ਪੰਧਾਰੀਨਾਥ''', '''ਹਰੀ''' ਅਤੇ '''ਨਾਰਾਇਣ'''। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਵਾਂ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਅਤੇ ਅਰਥਾਂ ਬਾਰੇ ਕਈ ਸਿਧਾਂਤ ਹਨ। ਵਰਕਾਰੀ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿੱਠਲਾ ਨਾਮ (ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲਾ ਅਤੇ ਵਿੱਠਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ; ਮਰਾਠੀ: विठ्ठल, ਕੰਨੜ: ವಿಠ್ಠಲ, ਤੇਲਗੂ: విఠ్ఠల ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ: વિઠ્ઠલ; ਸਾਰੇ ਆਈਏਐਸਟੀ: ਵਿਸ਼ਾਲਾ) ਦੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ-ਮਰਾਠੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ: ਵਾਈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਇੱਟ'; ਅਤੇ ਥਲ, ਜੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸਥੱਲ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਖੜ੍ਹਾ'।<ref>Novetzke (2005) pp. 115–16</ref> [[ਤਸਵੀਰ:Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_(23).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_%2823%29.jpg/170px-Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_%2823%29.jpg|left|thumb]] == ਹਵਾਲੇ == hfi4moihcym9idwslrfzkxugrxf8dx3 610586 610585 2022-08-06T04:24:21Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਦੇਵਤਾ|type=ਹਿੰਦੂ|image=Syayambhuvithoba.jpg|alt=A black-and-white image of an idol of an arms-akimbo bare-chested man, wearing a conical head-gear, a dhoti and ornaments. The idol is placed on a brick, and backed by a decorated halo.|caption=[[ਵਿਥੋਬਾ ਮੰਦਰ| ਵਿੱਠਲ ਮੰਦਰ]] ਪੰਧੇਰਪੁਰ ਵਿਖੇ|name=ਵਿਟੋਬਾ<br/> ਵਿਠਲ|Devanagari=विठोबा<br> विठ्ठल|Sanskrit_transliteration={{IAST|Viṭhobā}} <br> {{IAST|Viṭhṭhala}}|affiliation=[[ਵਿਸ਼ਨੁੰ]] / [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦੇ ਵਿਚੋਂ|abode=[[Pandharpur]]|mantra=Om vitthalaya namah|weapon=Chakra, Shankha|consort=[[Rukmini|Rakhumai]], [[Satyabhama]], [[Rahi (goddess)|Rahi]]|mount=[[Garuda]]}} [[Category:Articles having same image on Wikidata and Wikipedia]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਵਤਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] '''ਵਿਠੋਬਾ''', ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੀ (ਟ) ਲ ਅਤੇ '''ਪਾਂਡੂਰੰਗਾ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ [[ਹਿੰਦੂ]] [[ਦੇਵਤਾ]] ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] ਰਾਜ [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ]] ਦੇਵਤਾ, ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ [[ਅਵਤਾਰ|ਅਵਤਾਰ,]] [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਕਾਲੇ ਜਵਾਨ ਲੜਕੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਦੇ ਇੱਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ-ਈਸ਼ਵਰਵਾਦੀ, ਗੈਰ-ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਵਾਦੀ ਭਗਤੀ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਵਰਕਾਰੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਹਰਿਦਾਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਹੈ।<ref>Zelliot and Berntsen (1988) p. xviii "Varkari cult is rural and non-[[Brahmin|Brahman]] in character"</ref><ref>Sand (1990), p. 33 "According to Raeside the Varkari tradition is essentially monotheistic and without ritual, and, for this tradition, Vithoba represents Hari Krsna, while for the badavas or hereditary priests "Vithoba is neither Visnu nor Siva. Vithoba is Vithoba (...)"; p. 34 "the more or less anti-ritualistic and anti-brahmanical attitudes of Varkari sampradaya."</ref> [[ਪੰਧਰਪੁਰ]] ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ 'ਵਿਠੋਬਾ ਮੰਦਰ' ਹੈ। ਵਿਠੋਬਾ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਭਗਤ ਪੁੰਡਲਿਕ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਪੰਧੇਰਪੁਰ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਰਕਾਰੀ ਧਰਮ ਦੇ ਕਵੀ-ਸੰਤਾਂ ਲਈ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਵਜੋਂ ਵਿਥੋਬਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ। [[ਵਰਕਾਰੀ]] [[ਕਵੀ]]-[[ਸੰਤ (ਧਰਮ)|ਸੰਤ]] ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਧਾ ਭਗਤੀ ਗੀਤ, ਅਭੰਗ, ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਅਤੇ [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]] ਵਿੱਚ ਰਚੇ ਗਏ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਠੋਬਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋਰ ਭਗਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਹਰਿਦਾਸ ਦੇ [[ਕੰਨੜ ਭਾਸ਼ਾ|ਕੰਨੜ]] ਭਜਨ ਅਤੇ ਆਮ ਆਰਤੀ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਮਰਾਠੀ ਸੰਸਕਰਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਭੇਟ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਵਿਠੋਬਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੰਥ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰੀ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਵੀ ਨਿਰੰਤਰ ਬਹਿਸ ਦਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪੰਥ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਹਿਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਬੂਤ ਹਨ ਕਿ ਉਹ 13 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। == ਸ਼ਬਦ-ਨਿਰੁਕਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਾਂ == [[File:Pandurang_(cropped).jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Pandurang_(cropped).jpg|alt=A stone icon of an arms-akimbo man standing on a brick and wearing a dhoti, angarkha (shirt), ''uparna'' (cloth across the chest), a crown and flower garlands till his waist.|right|thumb|A 2021 photograph of the Vithoba icon in Pandharpur adorned with jewellery and clothes.]] ਵਿਠੋਬਾ (ਮਰਾਠੀ: विठोबा IAST: Viπhobā) ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: '''ਵਿਠਲ''', '''ਪਾਂਡੂਰੰਗ,''' '''ਪੰਧਾਰੀਨਾਥ''', '''ਹਰੀ''' ਅਤੇ '''ਨਾਰਾਇਣ'''। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਵਾਂ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਅਤੇ ਅਰਥਾਂ ਬਾਰੇ ਕਈ ਸਿਧਾਂਤ ਹਨ। ਵਰਕਾਰੀ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿੱਠਲਾ ਨਾਮ (ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲ, ਵਿੱਠਲਾ ਅਤੇ ਵਿੱਠਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ; ਮਰਾਠੀ: विठ्ठल, ਕੰਨੜ: ವಿಠ್ಠಲ, ਤੇਲਗੂ: విఠ్ఠల ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ: વિઠ્ઠલ; ਸਾਰੇ ਆਈਏਐਸਟੀ: ਵਿਸ਼ਾਲਾ) ਦੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ-ਮਰਾਠੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ: ਵਾਈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਇੱਟ'; ਅਤੇ ਥਲ, ਜੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸਥੱਲ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਖੜ੍ਹਾ'।<ref>Novetzke (2005) pp. 115–16</ref> [[ਤਸਵੀਰ:Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_(23).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_%2823%29.jpg/170px-Pandharpur2013Ashad_-_panoramio_%2823%29.jpg|left|thumb]] == ਹਵਾਲੇ == 3madcrre14brakh2w1j9c21xncjrkfq 3 143856 610594 2022-08-06T07:02:45Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Arecharhealthcare}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:02, 6 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) ea1jim6ltqscmduluv75qpq7mj6lg9v 3 143857 610600 2022-08-06T09:35:05Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Mohammadd1995}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:35, 6 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) fchytyibsxz90klohsxb9365e7kwc8b 0 143858 610601 2022-08-06T09:36:10Z Manjit Singh 12163 "[[:en:Special:Redirect/revision/1102132462|Sanjay Singh Yadav]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki '''ਸੰਜੇ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ,''' ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਜੇ ਯਾਦਵ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹਨ। ਉਹ ਗਵਾਲੀਅਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਗੀਤਕਾਰ, ਗਾਇਕ, ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਗੀਤਕਾਰ ਹੈ - ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ, 2013 ਅਤੇ 2014 ਲਈ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਸੌਂਗ ਰਾਈਟਿੰਗ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸੈਮੀ-ਫਾਈਨਲਿਸਟ ਰਿਹਾ ਹੈ।.<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Faridabad-mans-song-makes-it-to-UK-song-writing-contest/articleshow/22140100.cms|title=Faridabad man's song makes it to UK song-writing contest|date=2013-08-29|website=The Times of India|access-date=2019-09-13}}</ref> <ref name="HT">{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|title=Hindustan Times – Archive News|archive-url=https://web.archive.org/web/20130821230225/http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|archive-date=21 August 2013|access-date=2013-08-26}}</ref><ref name="The Hindu">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/a-new-song/article5052362.ece|title=A new song|last=Bhattacharya|first=Budhaditya|date=23 August 2013|work=The Hindu}}</ref><ref name="The Hindu 2">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/interview-with-sanjay-singh-yadav/article6771818.ece|title=Time to express|last=Menon|first=K. S. Roshan|date=9 January 2015|work=The Hindu}}</ref> ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਪੰਜਾਬੀ, ਗੁਜਰਾਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਣੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਰਾਜਾ ਭੋਜ ਦੀ ਵਾਪਸੀ - ਇਸ ਦੇ ਹਿੰਦੀ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ, ਰਾਜਾ ਭੋਜ ਕੀ ਵਾਪਸੀ। ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯਾਦਵ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਪਛਾਣ ਲਈ ਟਰੰਪਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹਨ। == ਸਿੱਖਿਆ == ਯਾਦਵ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਇੱਕ ਕੁਲੀਨ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 1967-68 ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਮੁਕੇਸ਼ ਅੰਬਾਨੀ ਨਾਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲ ਸਿਧਾਰਥ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਸਹਿ-ਬੋਰਡਿੰਗ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਕਲੇਅਰ ਹਾਲ, ਇੱਕ ਕੈਂਬਰਿਜ ਕਾਲਜ, ਨੇ 1991 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜੀਵਨ-ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਿਆ। ਉਹ ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਹਾਊਸ, ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਫੈਲੋ ਵੀ ਸੀ। ਯਾਦਵ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। == ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ == ** ''The Environmental Crisis of Delhi'' ** ''The Invasion of Delhi'' ** ''Portraits of India'' ** ''Dilli par Kabza'' == ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ == * ''The Return of Raja Bhoj'' * ''Raja Bhoj Ki Wapsi'' == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 6m184j921st214inaipfkgkjnjj5lob 610603 610601 2022-08-06T09:54:27Z Manjit Singh 12163 wikitext text/x-wiki '''ਸੰਜੇ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ,''' ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ '''ਸੰਜੇ ਯਾਦਵ''' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਸੰਗੀਤ]] [[ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] ਹਨ। ਉਹ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]][[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਸੰਗੀਤਕਾਰ]], [[ਗਾਇਕ]], ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ।<ref>{{cite book|title=The invasion of Delhi|last=Yadav|first=Sanjay|publisher=Worldwide Books|year=2008|isbn=978-81-88054-00-8|location=Gurgaon|oclc=243845667}}</ref> ਉਹ ਇੱਕ [[ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ [[ਗੀਤਕਾਰ]] ਹੈ - ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ, 2013 ਅਤੇ 2014 ਲਈ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਸੌਂਗ ਰਾਈਟਿੰਗ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸੈਮੀ-ਫਾਈਨਲਿਸਟ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Faridabad-mans-song-makes-it-to-UK-song-writing-contest/articleshow/22140100.cms|title=Faridabad man's song makes it to UK song-writing contest|date=2013-08-29|website=The Times of India|access-date=2019-09-13}}</ref> <ref name="HT">{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|title=Hindustan Times – Archive News|archive-url=https://web.archive.org/web/20130821230225/http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|archive-date=21 August 2013|access-date=2013-08-26}}</ref><ref name="The Hindu">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/a-new-song/article5052362.ece|title=A new song|last=Bhattacharya|first=Budhaditya|date=23 August 2013|work=The Hindu}}</ref><ref name="The Hindu 2">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/interview-with-sanjay-singh-yadav/article6771818.ece|title=Time to express|last=Menon|first=K. S. Roshan|date=9 January 2015|work=The Hindu}}</ref> ਉਸਨੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ,]] [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]], [[ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਣੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯਾਦਵ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਪਛਾਣ ਲਈ ਟਰੰਪਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹਨ। == ਸਿੱਖਿਆ == ਯਾਦਵ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]] ਦੇ ਇੱਕ ਕੁਲੀਨ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 1967-68 ਦੌਰਾਨ ਉਹ [[ਮੁਕੇਸ਼ ਅੰਬਾਨੀ]] ਨਾਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲ ਸਿਧਾਰਥ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਸਹਿ-ਬੋਰਡਿੰਗ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਕਲੇਅਰ ਹਾਲ, ਇੱਕ ਕੈਂਬਰਿਜ ਕਾਲਜ, ਨੇ 1991 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜੀਵਨ-ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਿਆ।<ref name="auto">{{Cite web|url=https://sites.google.com/view/profile-sanjay-yadav/home|title=Profile: Sanjay Yadav}}</ref> ਉਹ [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ II|ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ]] ਹਾਊਸ, [[ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦਾ ਫੈਲੋ ਵੀ ਸੀ। ਯਾਦਵ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{cite thesis|type=PhD|url=https://www.bac-lac.gc.ca/eng/services/theses/Pages/item.aspx?idNumber=18163781|isbn=9780315353909|oclc=18163781|title=Interpretations of the Sino-Indian war: a study in sociology of knowledge|author=Sanjay Singh Yada|publisher=Dalhousie University|date=1987}}</ref> == ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ == ** ''The Environmental Crisis of Delhi'' ** ''The Invasion of Delhi'' ** ''Portraits of India'' ** ''Dilli par Kabza'' == ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ == * ''The Return of Raja Bhoj'' * ''Raja Bhoj Ki Wapsi'' == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] lrbflcxd9x25jj5xzzyaiypnd9ldpss 610606 610603 2022-08-06T10:07:01Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਗੀਤਕਾਰ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਸੰਜੇ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ,''' ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ '''ਸੰਜੇ ਯਾਦਵ''' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਸੰਗੀਤ]] [[ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] ਹਨ। ਉਹ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]][[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਸੰਗੀਤਕਾਰ]], [[ਗਾਇਕ]], ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ।<ref>{{cite book|title=The invasion of Delhi|last=Yadav|first=Sanjay|publisher=Worldwide Books|year=2008|isbn=978-81-88054-00-8|location=Gurgaon|oclc=243845667}}</ref> ਉਹ ਇੱਕ [[ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ [[ਗੀਤਕਾਰ]] ਹੈ - ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ, 2013 ਅਤੇ 2014 ਲਈ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਸੌਂਗ ਰਾਈਟਿੰਗ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸੈਮੀ-ਫਾਈਨਲਿਸਟ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Faridabad-mans-song-makes-it-to-UK-song-writing-contest/articleshow/22140100.cms|title=Faridabad man's song makes it to UK song-writing contest|date=2013-08-29|website=The Times of India|access-date=2019-09-13}}</ref> <ref name="HT">{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|title=Hindustan Times – Archive News|archive-url=https://web.archive.org/web/20130821230225/http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|archive-date=21 August 2013|access-date=2013-08-26}}</ref><ref name="The Hindu">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/a-new-song/article5052362.ece|title=A new song|last=Bhattacharya|first=Budhaditya|date=23 August 2013|work=The Hindu}}</ref><ref name="The Hindu 2">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/interview-with-sanjay-singh-yadav/article6771818.ece|title=Time to express|last=Menon|first=K. S. Roshan|date=9 January 2015|work=The Hindu}}</ref> ਉਸਨੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ,]] [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]], [[ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਣੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯਾਦਵ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਪਛਾਣ ਲਈ ਟਰੰਪਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹਨ। == ਸਿੱਖਿਆ == ਯਾਦਵ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]] ਦੇ ਇੱਕ ਕੁਲੀਨ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 1967-68 ਦੌਰਾਨ ਉਹ [[ਮੁਕੇਸ਼ ਅੰਬਾਨੀ]] ਨਾਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲ ਸਿਧਾਰਥ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਸਹਿ-ਬੋਰਡਿੰਗ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਕਲੇਅਰ ਹਾਲ, ਇੱਕ ਕੈਂਬਰਿਜ ਕਾਲਜ, ਨੇ 1991 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜੀਵਨ-ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਿਆ।<ref name="auto">{{Cite web|url=https://sites.google.com/view/profile-sanjay-yadav/home|title=Profile: Sanjay Yadav}}</ref> ਉਹ [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ II|ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ]] ਹਾਊਸ, [[ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦਾ ਫੈਲੋ ਵੀ ਸੀ। ਯਾਦਵ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{cite thesis|type=PhD|url=https://www.bac-lac.gc.ca/eng/services/theses/Pages/item.aspx?idNumber=18163781|isbn=9780315353909|oclc=18163781|title=Interpretations of the Sino-Indian war: a study in sociology of knowledge|author=Sanjay Singh Yada|publisher=Dalhousie University|date=1987}}</ref> == ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ == ** ''The Environmental Crisis of Delhi'' ** ''The Invasion of Delhi'' ** ''Portraits of India'' ** ''Dilli par Kabza'' == ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ == * ''The Return of Raja Bhoj'' * ''Raja Bhoj Ki Wapsi'' == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੀਤਕਾਰ]] f04906yezal7iakftanc4drvn6iyif5 610607 610606 2022-08-06T10:07:35Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਸੰਗੀਤਕਾਰ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਸੰਜੇ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ,''' ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ '''ਸੰਜੇ ਯਾਦਵ''' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਸੰਗੀਤ]] [[ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] ਹਨ। ਉਹ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]][[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਸੰਗੀਤਕਾਰ]], [[ਗਾਇਕ]], ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ।<ref>{{cite book|title=The invasion of Delhi|last=Yadav|first=Sanjay|publisher=Worldwide Books|year=2008|isbn=978-81-88054-00-8|location=Gurgaon|oclc=243845667}}</ref> ਉਹ ਇੱਕ [[ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ [[ਗੀਤਕਾਰ]] ਹੈ - ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ, 2013 ਅਤੇ 2014 ਲਈ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਸੌਂਗ ਰਾਈਟਿੰਗ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸੈਮੀ-ਫਾਈਨਲਿਸਟ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Faridabad-mans-song-makes-it-to-UK-song-writing-contest/articleshow/22140100.cms|title=Faridabad man's song makes it to UK song-writing contest|date=2013-08-29|website=The Times of India|access-date=2019-09-13}}</ref> <ref name="HT">{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|title=Hindustan Times – Archive News|archive-url=https://web.archive.org/web/20130821230225/http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|archive-date=21 August 2013|access-date=2013-08-26}}</ref><ref name="The Hindu">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/a-new-song/article5052362.ece|title=A new song|last=Bhattacharya|first=Budhaditya|date=23 August 2013|work=The Hindu}}</ref><ref name="The Hindu 2">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/interview-with-sanjay-singh-yadav/article6771818.ece|title=Time to express|last=Menon|first=K. S. Roshan|date=9 January 2015|work=The Hindu}}</ref> ਉਸਨੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ,]] [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]], [[ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਣੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯਾਦਵ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਪਛਾਣ ਲਈ ਟਰੰਪਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹਨ। == ਸਿੱਖਿਆ == ਯਾਦਵ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]] ਦੇ ਇੱਕ ਕੁਲੀਨ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 1967-68 ਦੌਰਾਨ ਉਹ [[ਮੁਕੇਸ਼ ਅੰਬਾਨੀ]] ਨਾਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲ ਸਿਧਾਰਥ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਸਹਿ-ਬੋਰਡਿੰਗ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਕਲੇਅਰ ਹਾਲ, ਇੱਕ ਕੈਂਬਰਿਜ ਕਾਲਜ, ਨੇ 1991 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜੀਵਨ-ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਿਆ।<ref name="auto">{{Cite web|url=https://sites.google.com/view/profile-sanjay-yadav/home|title=Profile: Sanjay Yadav}}</ref> ਉਹ [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ II|ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ]] ਹਾਊਸ, [[ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦਾ ਫੈਲੋ ਵੀ ਸੀ। ਯਾਦਵ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{cite thesis|type=PhD|url=https://www.bac-lac.gc.ca/eng/services/theses/Pages/item.aspx?idNumber=18163781|isbn=9780315353909|oclc=18163781|title=Interpretations of the Sino-Indian war: a study in sociology of knowledge|author=Sanjay Singh Yada|publisher=Dalhousie University|date=1987}}</ref> == ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ == ** ''The Environmental Crisis of Delhi'' ** ''The Invasion of Delhi'' ** ''Portraits of India'' ** ''Dilli par Kabza'' == ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ == * ''The Return of Raja Bhoj'' * ''Raja Bhoj Ki Wapsi'' == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੀਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗੀਤਕਾਰ]] bdv30ve8q1xqu7ea51z6y0s5smye5kh 610608 610607 2022-08-06T10:08:04Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਗਾਇਕ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਸੰਜੇ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ,''' ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ '''ਸੰਜੇ ਯਾਦਵ''' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਸੰਗੀਤ]] [[ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] ਹਨ। ਉਹ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]][[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਸੰਗੀਤਕਾਰ]], [[ਗਾਇਕ]], ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ।<ref>{{cite book|title=The invasion of Delhi|last=Yadav|first=Sanjay|publisher=Worldwide Books|year=2008|isbn=978-81-88054-00-8|location=Gurgaon|oclc=243845667}}</ref> ਉਹ ਇੱਕ [[ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ [[ਗੀਤਕਾਰ]] ਹੈ - ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ, 2013 ਅਤੇ 2014 ਲਈ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਸੌਂਗ ਰਾਈਟਿੰਗ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸੈਮੀ-ਫਾਈਨਲਿਸਟ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Faridabad-mans-song-makes-it-to-UK-song-writing-contest/articleshow/22140100.cms|title=Faridabad man's song makes it to UK song-writing contest|date=2013-08-29|website=The Times of India|access-date=2019-09-13}}</ref> <ref name="HT">{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|title=Hindustan Times – Archive News|archive-url=https://web.archive.org/web/20130821230225/http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|archive-date=21 August 2013|access-date=2013-08-26}}</ref><ref name="The Hindu">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/a-new-song/article5052362.ece|title=A new song|last=Bhattacharya|first=Budhaditya|date=23 August 2013|work=The Hindu}}</ref><ref name="The Hindu 2">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/interview-with-sanjay-singh-yadav/article6771818.ece|title=Time to express|last=Menon|first=K. S. Roshan|date=9 January 2015|work=The Hindu}}</ref> ਉਸਨੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ,]] [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]], [[ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਣੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯਾਦਵ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਪਛਾਣ ਲਈ ਟਰੰਪਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹਨ। == ਸਿੱਖਿਆ == ਯਾਦਵ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]] ਦੇ ਇੱਕ ਕੁਲੀਨ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 1967-68 ਦੌਰਾਨ ਉਹ [[ਮੁਕੇਸ਼ ਅੰਬਾਨੀ]] ਨਾਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲ ਸਿਧਾਰਥ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਸਹਿ-ਬੋਰਡਿੰਗ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਕਲੇਅਰ ਹਾਲ, ਇੱਕ ਕੈਂਬਰਿਜ ਕਾਲਜ, ਨੇ 1991 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜੀਵਨ-ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਿਆ।<ref name="auto">{{Cite web|url=https://sites.google.com/view/profile-sanjay-yadav/home|title=Profile: Sanjay Yadav}}</ref> ਉਹ [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ II|ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ]] ਹਾਊਸ, [[ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦਾ ਫੈਲੋ ਵੀ ਸੀ। ਯਾਦਵ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{cite thesis|type=PhD|url=https://www.bac-lac.gc.ca/eng/services/theses/Pages/item.aspx?idNumber=18163781|isbn=9780315353909|oclc=18163781|title=Interpretations of the Sino-Indian war: a study in sociology of knowledge|author=Sanjay Singh Yada|publisher=Dalhousie University|date=1987}}</ref> == ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ == ** ''The Environmental Crisis of Delhi'' ** ''The Invasion of Delhi'' ** ''Portraits of India'' ** ''Dilli par Kabza'' == ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ == * ''The Return of Raja Bhoj'' * ''Raja Bhoj Ki Wapsi'' == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੀਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗੀਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗਾਇਕ]] byn2256rbnz9m912kt2olco7kqp9qo3 610609 610608 2022-08-06T10:08:29Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਸੰਜੇ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ,''' ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ '''ਸੰਜੇ ਯਾਦਵ''' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਸੰਗੀਤ]] [[ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] ਹਨ। ਉਹ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]][[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਸੰਗੀਤਕਾਰ]], [[ਗਾਇਕ]], ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ।<ref>{{cite book|title=The invasion of Delhi|last=Yadav|first=Sanjay|publisher=Worldwide Books|year=2008|isbn=978-81-88054-00-8|location=Gurgaon|oclc=243845667}}</ref> ਉਹ ਇੱਕ [[ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ [[ਗੀਤਕਾਰ]] ਹੈ - ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ, 2013 ਅਤੇ 2014 ਲਈ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਸੌਂਗ ਰਾਈਟਿੰਗ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸੈਮੀ-ਫਾਈਨਲਿਸਟ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Faridabad-mans-song-makes-it-to-UK-song-writing-contest/articleshow/22140100.cms|title=Faridabad man's song makes it to UK song-writing contest|date=2013-08-29|website=The Times of India|access-date=2019-09-13}}</ref> <ref name="HT">{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|title=Hindustan Times – Archive News|archive-url=https://web.archive.org/web/20130821230225/http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|archive-date=21 August 2013|access-date=2013-08-26}}</ref><ref name="The Hindu">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/a-new-song/article5052362.ece|title=A new song|last=Bhattacharya|first=Budhaditya|date=23 August 2013|work=The Hindu}}</ref><ref name="The Hindu 2">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/interview-with-sanjay-singh-yadav/article6771818.ece|title=Time to express|last=Menon|first=K. S. Roshan|date=9 January 2015|work=The Hindu}}</ref> ਉਸਨੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ,]] [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]], [[ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਣੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯਾਦਵ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਪਛਾਣ ਲਈ ਟਰੰਪਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹਨ। == ਸਿੱਖਿਆ == ਯਾਦਵ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]] ਦੇ ਇੱਕ ਕੁਲੀਨ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 1967-68 ਦੌਰਾਨ ਉਹ [[ਮੁਕੇਸ਼ ਅੰਬਾਨੀ]] ਨਾਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲ ਸਿਧਾਰਥ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਸਹਿ-ਬੋਰਡਿੰਗ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਕਲੇਅਰ ਹਾਲ, ਇੱਕ ਕੈਂਬਰਿਜ ਕਾਲਜ, ਨੇ 1991 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜੀਵਨ-ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਿਆ।<ref name="auto">{{Cite web|url=https://sites.google.com/view/profile-sanjay-yadav/home|title=Profile: Sanjay Yadav}}</ref> ਉਹ [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ II|ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ]] ਹਾਊਸ, [[ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦਾ ਫੈਲੋ ਵੀ ਸੀ। ਯਾਦਵ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{cite thesis|type=PhD|url=https://www.bac-lac.gc.ca/eng/services/theses/Pages/item.aspx?idNumber=18163781|isbn=9780315353909|oclc=18163781|title=Interpretations of the Sino-Indian war: a study in sociology of knowledge|author=Sanjay Singh Yada|publisher=Dalhousie University|date=1987}}</ref> == ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ == ** ''The Environmental Crisis of Delhi'' ** ''The Invasion of Delhi'' ** ''Portraits of India'' ** ''Dilli par Kabza'' == ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ == * ''The Return of Raja Bhoj'' * ''Raja Bhoj Ki Wapsi'' == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੀਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗੀਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗਾਇਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ]] 6ghz8aj3os0xtw041j4wune6pqc9jyg 610610 610609 2022-08-06T10:08:50Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਸੰਜੇ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ,''' ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ '''ਸੰਜੇ ਯਾਦਵ''' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਸੰਗੀਤ]] [[ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] ਹਨ। ਉਹ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]][[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਸੰਗੀਤਕਾਰ]], [[ਗਾਇਕ]], ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ।<ref>{{cite book|title=The invasion of Delhi|last=Yadav|first=Sanjay|publisher=Worldwide Books|year=2008|isbn=978-81-88054-00-8|location=Gurgaon|oclc=243845667}}</ref> ਉਹ ਇੱਕ [[ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ [[ਗੀਤਕਾਰ]] ਹੈ - ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ, 2013 ਅਤੇ 2014 ਲਈ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਸੌਂਗ ਰਾਈਟਿੰਗ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸੈਮੀ-ਫਾਈਨਲਿਸਟ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Faridabad-mans-song-makes-it-to-UK-song-writing-contest/articleshow/22140100.cms|title=Faridabad man's song makes it to UK song-writing contest|date=2013-08-29|website=The Times of India|access-date=2019-09-13}}</ref> <ref name="HT">{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|title=Hindustan Times – Archive News|archive-url=https://web.archive.org/web/20130821230225/http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Tabloid/The-man-whose-song-won-UK-over/Article1-1110435.aspx|archive-date=21 August 2013|access-date=2013-08-26}}</ref><ref name="The Hindu">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/a-new-song/article5052362.ece|title=A new song|last=Bhattacharya|first=Budhaditya|date=23 August 2013|work=The Hindu}}</ref><ref name="The Hindu 2">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/interview-with-sanjay-singh-yadav/article6771818.ece|title=Time to express|last=Menon|first=K. S. Roshan|date=9 January 2015|work=The Hindu}}</ref> ਉਸਨੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ,]] [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]], [[ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਣੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯਾਦਵ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਪਛਾਣ ਲਈ ਟਰੰਪਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹਨ। == ਸਿੱਖਿਆ == ਯਾਦਵ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]] ਦੇ ਇੱਕ ਕੁਲੀਨ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 1967-68 ਦੌਰਾਨ ਉਹ [[ਮੁਕੇਸ਼ ਅੰਬਾਨੀ]] ਨਾਲ ਸਿੰਧੀਆ ਸਕੂਲ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲ ਸਿਧਾਰਥ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਸਹਿ-ਬੋਰਡਿੰਗ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਕਲੇਅਰ ਹਾਲ, ਇੱਕ ਕੈਂਬਰਿਜ ਕਾਲਜ, ਨੇ 1991 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜੀਵਨ-ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਿਆ।<ref name="auto">{{Cite web|url=https://sites.google.com/view/profile-sanjay-yadav/home|title=Profile: Sanjay Yadav}}</ref> ਉਹ [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ II|ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ]] ਹਾਊਸ, [[ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦਾ ਫੈਲੋ ਵੀ ਸੀ। ਯਾਦਵ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{cite thesis|type=PhD|url=https://www.bac-lac.gc.ca/eng/services/theses/Pages/item.aspx?idNumber=18163781|isbn=9780315353909|oclc=18163781|title=Interpretations of the Sino-Indian war: a study in sociology of knowledge|author=Sanjay Singh Yada|publisher=Dalhousie University|date=1987}}</ref> == ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ == ** ''The Environmental Crisis of Delhi'' ** ''The Invasion of Delhi'' ** ''Portraits of India'' ** ''Dilli par Kabza'' == ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ == * ''The Return of Raja Bhoj'' * ''Raja Bhoj Ki Wapsi'' == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੀਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗੀਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗਾਇਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕ]] q3i44aoekr0nrleg2wtrqtybxzwcde3 3 143859 610612 2022-08-06T10:13:17Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Nikmaneshian}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:13, 6 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) 34nfybft7t480o05hy0s4ung4wpozjc 3 143860 610613 2022-08-06T10:18:56Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Haputq}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:18, 6 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) svgfi248rcm1x7tctgg2moxa07sk630