ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ pawiki https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਾਟਕ ਫਾਟਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਗੈਜਟ ਗੈਜਟ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਗੈਜਟ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਗੈਜਟ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ Topic 0 2282 610774 572087 2022-08-07T16:23:07Z DigamberSingh13 42802 /* ਰੂਸੀ ਸਾਮਰਾਜ */ ਹਿੱਜੇ ਸਹੀ ਕੀਤੇ wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Flag of Russia.svg|thumb|220px]] [[ਤਸਵੀਰ:Coat of Arms of the Russian Federation.svg|thumb|220px]] [[ਤਸਵੀਰ:Russian Federation 2014 (orthographic projection) with Crimea and South Kuriles.svg|thumb|220px]] '''ਰੂਸ''' ({{IPAc-en|audio=en-us-Russia.ogg|ˈ|r|ʌ|ʃ|ə|}}; {{lang-rus|Росси́я|Rossija|rɐˈsʲijə}}; from the {{lang-el|Ρωσία}} — [[Rus' (region)|Rus']]), ਜਿਸਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ '''ਰੂਸੀ ਸੰਘ''' ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ<ref>"ਰੂਸ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਸੰਘ, ਦੋਵੇਂ ਨਾਂਅ ਇੱਕ ਬਰਾਬਰ ਹਨ"। {{cite web |title=The Constitution of the Russian Federation |work=(Article 1) |url=http://www.constitution.ru/en/10003000-02.htm |accessdate=25 June 2009}}</ref>, ਉੱਤਰੀ [[ਯੁਰੇਸ਼ੀਆ]] ਦਾ ਇੱਕ [[ਸੋਵੀਅਤ ਰਾਜ]] ਹੈ। <ref name=britannica>{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513251/Russia |title=Russia |publisher=Encyclopædia Britannica |accessdate=31 January 2008}}</ref> {{convert|17075200|km2|mi2}} <ref>crimea not included</ref> ਖੇਤਰਫਲ ਦੇ ਨਾਲ ਰੂਸ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਥਲੀ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅੱਠਵਾਂ ਭਾਗ ਘੇਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਨੌਂਵਾਂ ਵੱਧ ਜਨਸੰਖਿਆ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮਾਰਚ 2016 ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਕੁੱਲ ਜਨਸੰਖਿਆ 146.6 ਮਿਲੀਅਨ (ਲਗਭਗ 14.6 ਕਰੋੜ) ਸੀ। ਉੱਤਰੀ ਏਸ਼ੀਆ ਤੇ ਪੂਰਬੀ ਯੂਰਪ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ 'ਤੇ ਫੈਲਿਆ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇੱਥੋਂ ਦੇ [[ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ|ਗਿਆਰਾਂ ਵੱਖਰੇ ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ]] ਹਨ ਤੇ ਇੱਥੇ ਧਰਾਤਲ ਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਫੀ ਭਿੰਨਤਾ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਤੋਂ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਤੱਕ ਰੂਸ ਦੀ ਸਰਹੱਦ [[ਨਾਰਵੇ]], [[ਫਿਨਲੈਂਡ]], [[ਇਸਤੋਨੀਆ]], [[ਲਾਤਵੀਆ]], [[ਲਿਥੁਆਨੀਆ]], [[ਪੋਲੈਂਡ]], [[ਬੇਲਾਰੂਸ]], [[ਜੌਰਜੀਆ]], [[ਯੂਕਰੇਨ]], [[ਅਜ਼ਰਬਾਇਜਾਨ]], [[ਕਜਾਖਸਤਾਨ]], [[ਚੀਨ]], [[ਮੰਗੋਲੀਆ]] ਤੇ [[ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ]] ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। [[ਜਪਾਨ]] ਅਤੇ [[ਅਮਰੀਕਾ]] ਦੇ [[ਅਲਾਸਕਾ]] ਨਾਲ ਇਸਦੀ [[ਸਮੁੰਦਰੀ ਸਰਹੱਦ]] ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ==ਨਾਂਅ== ਰੂਸ ਨਾਂ ਰੂਸ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਮੱਧਯੁਗੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਥਿੱਤ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰਬ ਸਲਾਵ ਦੁਆਰਾ ਜਿਆਦਾਤਰ ਅਬਾਦੀ ਹੈ. ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਸਹੀ ਨਾਮ ਬਾਅਦ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਮ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦੇ ਵਾਸੀ "Русская Земля" (ਰੁਸਕਾਜਾ ਜ਼ੇਮਲੇਜਾ) ਦੁਆਰਾ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਅਨੁਵਾਦ "ਰੂਸੀ ਜ਼ਮੀਨ" ਜਾਂ "ਰਸ ਦੇ ਦੇਸ਼" ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ". ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਨ ਲਈ, ਇਹ ਆਧੁਨਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਲੇਖਨ ਦੁਆਰਾ 'ਕੀਵਨ ਰਸ ਦੇ ਰੂਪ' ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ. ਨਾਮ ਰਸ ਹੀ ਮੱਧਯੁਗ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਰਸ 'ਲੋਕਾਂ, ਸਰਬਿਆਈ ਵਪਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਯੋਧਿਆਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਬਾਲਟਿਕ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਵਸ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਨਾਵਗੋਰਡ' ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਿਸਵਨ ਰਸ ਬਣ ਗਈ. ਨਾਮ ਦਾ ਇਕ ਪੁਰਾਣਾ ਲਾਤੀਨੀ ਸੰਸਕਰਣ 'ਰੁਤਾਨੀਆ' ਸੀ, ਜੋ ਜਿਆਦਾਤਰ ਰਸ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਖੇਤਰਾਂ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਕੈਥੋਲਿਕ ਯੂਰਪ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਸਨ. ਦੇਸ਼ ਦਾ ਵਰਤਮਾਨ ਨਾਮ, ਰੂਸ (ਰੋਸਿਸਾ), ਕਿਆਵਨ ਰਸ ਦੇ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਯੂਨਾਨੀ ਉਪਨਾਮ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, Ρωσσία ਰੋਸੀਆ-ਸਪੈਲਡ Ρωσία (ਰੋਜ਼ੇਯਾ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ [ਰੋਸਿਆ]) ਆਧੁਨਿਕ ਯੂਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ. ਰੂਸ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ​​ਤਰੀਕਾ ਰੂਸੀ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ "ਰੂਸੀ" ਹੈ ਅਤੇ ਰੂਸਸੀ (ਰੂਸੀ: россияне) ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ. ਦੋ ਰੂਸੀ ਸ਼ਬਦ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ "ਰੂਸੀ" ਵਜੋਂ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ. ਇੱਕ "русские" (ਰੁਸਕੀਆ) ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਤਲਬ "ਨਸਲੀ ਰੂਸੀ" ਹੈ. ਇਕ ਹੋਰ "россияне" (ਰੋਸਿਆਨੇ) ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਰੂਸ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਨਸਲੀ ਭੇਦਭਾਵ" ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਅਕਸਰ ਇਹ ਦੋਨਾਂ ਗਰੁੱਪਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ. ==ਇਤਿਹਾਸ== {{ਮੁੱਖ|ਰੂਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ}} ===ਪੂਰਵ ਇਤਿਹਾਸ=== ===ਕਿਏਵਨ ਰਸ'=== ===ਮਾਸਕੋ ਦੇ ਵੱਡੇ ਡੱਚੀ=== ===ਰੂਸ ਦੀ ਜ਼ਾਰਸ਼ਾਹੀ=== ===ਰੂਸੀ ਸਾਮਰਾਜ=== ===ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਗਣਰਾਜ=== ===ਸੋਵੀਅਤ ਰੂਸ ਤੇ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ=== ===ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ=== ===ਰੂਸੀ ਸੰਘ=== ==ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਥਿਤੀ== ===ਧਰਾਤਲ=== ===ਜਲਵਾਯੂ=== ===ਸਰਹੱਦਾਂ=== ===ਜੈਵਿਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ=== ==ਜਨਸੰਖਿਆ== ===ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ=== ===ਭਾਸ਼ਾ=== ===ਧਰਮ=== ===ਸਿੱਖਿਆ=== ===ਸਿਹਤ=== ==ਰਾਜਨੀਤਕ== ===ਸਰਕਾਰ=== ===ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਵੰਡ=== ===ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ=== ==ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ== ===ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਨ ਦਰ=== ===ਖੇਤੀਬਾੜੀ=== ===ਸਨਅਤ === ===ਵਿੱਤੀ ਕਾਰੋਬਾਰ=== ===ਯਾਤਾਯਾਤ=== ===ਊਰਜਾ=== ===ਪਾਣੀ=== ===ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ=== ===ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਪਾਰ=== ==ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ== ==ਸੱਭਿਆਚਾਰ== ===ਸਾਹਿਤ=== ===ਭਵਨ ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ=== ===ਰਸਮ-ਰਿਵਾਜ=== ===ਲੋਕ ਕਲਾ=== ===ਭੋਜਨ=== ===ਤਿਉਹਾਰ=== ===ਖੇਡਾਂ=== ===ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਸਿਨੇਮਾ=== ===ਅਜਾਇਬਘਰ ਤੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ=== ==ਮਸਲੇ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ== ===ਅੰਦਰੂਨੀ ਮਸਲੇ=== ===ਬਾਹਰੀ ਮਸਲੇ=== ==ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ== ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਯੂਰਪ ਦੇ ਦੇਸ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਦੇਸ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵੀਟੋ ਦੇਸ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਰਿਕਸ ਦੇਸ਼]] bryjdy0ep7zjwh7l694ffzb97cqt67e 0 2536 610772 577605 2022-08-07T16:15:45Z DigamberSingh13 42802 ਵਿਆਕਰਨ ਸਹੀ ਕੀਤੀ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ਚੀਨ ਦਾ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ | native_name = {{vunblist|{{nobold|{{lang|zh-hans|中华人民共和国}}}} |{{small|''Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó''}}}}<!--Please do not add official regional/minority languages here; use the langbox template directly below, included specifically for that purpose--> | common_name = ਚੀਨ ਲੋਕ ਗਣਰਾਜ<!-- so the template links correctly to "(Topic) of the People's Republic of China" articles --> | image_flag = Flag of the People's Republic of China.svg | image_coat = National Emblem of the People's Republic of China.svg | symbol_type = ਕੌਮੀ ਤਰਾਨਾ | image_map = People's Republic of China (orthographic projection).svg | map_caption = ਗਹਿਰਾ ਹਰਾ ਰੰਗ: ਚੀਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਖੇਤਰ, ਹਲਕਾ ਹਰਾ ਰੰਗ: ਚੀਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਖੇਤਰ। | map_width = 220px | national_anthem = {{vunblist|"ਮਾਰਚ ਆਫ ਦਿ ਵਲੰਟੀਅਰਜ਼"|{{lang|zh-hans|义勇军进行曲}}}} [[File:March of the Volunteers instrumental.ogg|center]] | official_languages = {{nowrap|[[ਸਟੈਂਡਰ ਚੀਨੀ]], <br /> ਪੁਰਤਗਾਲ ਭਾਸ਼ਾ, <br />ਮਕਾਓ ਭਾਸ਼ਾ <br />ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ}} | languages_type = ਸਰਕਾਰੀ ਲਿਖਤ ਭਾਸ਼ਾ | languages = [[ਚੀਨੀ]] | languages_sub = ਹਾਂ | languages2_type = [[ਸਰਕਾਰੀ ਲਿਪੀ]] | languages2 = ਸਾਦੇ ਚੀਨੀ ਦੇ ਅੱਖਰ | languages2_sub = ਹਾਂ | regional_languages = {{small|{{hlist |[[ਮੰਗੋਲੀਆ]] |[[ਤਿੱਬਤ]] |[[ਉਇਗ਼ੁਰ ਭਾਸ਼ਾ]] |[[ਜ਼ਹੁੰਗ ਭਾਸ਼ਾ]] |[[ਚੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ]]}}}} | ethnic_groups = {{vunblist | 91.51% [[ਹਾਨ ਚੀਨੀ]] | {{collapsible list |title = {{small|[[ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਨਸਲੀ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਸੂਚੀ|55 ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ]]}} |1.30% [[ਗ਼ਹੁੰਗ ਲੋਕ]] |0.86% [[ਮਾਂਚੂ ਲੋਕ]] |0.79% [[ਉਇਗ਼ੁਰ ਲੋਕ]] |0.79% [[ਹੁਈ ਲੋਕ]] |0.72% [[ਮਿਆਓ ਲੋਕ]] |0.65% [[ਜੀ ਲੋਕ]] |0.62% [[ਟੁਜੀਆ ਲੋਕ]] |0.47% [[ਨਸਲੀ ਮੰਗੋਲ]] |0.44% [[ਤਿੱਤਬ ਲੋਕ]] |0.26% [[ਬੁਈ]] |0.15% [[ਕੋਰੀਆਨਜ਼]] |1.05% ਹੋਰ }} }} | capital = [[ਬੀਜਿੰਗ]] | latd = 39 | latm = 55 | latNS = N | longd = 116 | longm = 23 | longEW = E | largest_city = [[ਸ਼ੰਘਾਈ]]<ref>{{cite journal |author=Chan, Kam Wing |title=Misconceptions and Complexities in the Study of China's Cities: Definitions, Statistics, and।mplications |journal=[[Eurasian Geography and Economics]] |year=2007 |volume=48 |issue=4 |pages=383–412 |url=http://courses.washington.edu/chinageo/ChanCityDefinitionsEGE2007.pdf |format=PDF|accessdate=7 August 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130115173048/http://courses.washington.edu/chinageo/ChanCityDefinitionsEGE2007.pdf|archivedate=15 January 2013|doi=10.2747/1538-7216.48.4.383}} p. 395</ref> | demonym = ਚੀਨੀ <!---- NOTE FOR THE FOLLOWING: Describing the PRC's *GOVERNMENT TYPE* has been a contentious issue. PLEASE READ THE ARCHIVES of past discussions BEFORE MAKING/SUGGESTING CHANGES! ----->| government_type = [[ਸਮਾਜਵਾਦੀ]] [[ਇੱਕ ਪਾਰਟੀ ਰਾਜ]]<ref>{{cite web|title=Constitution of the People's Republic of China|url=http://www.npc.gov.cn/englishnpc/Constitution/2007-11/15/content_1372963.htm|publisher=The National People's Congress of the People's Republic of China|date=15 November 2007|accessdate=8 February 2015|archive-date=25 ਫ਼ਰਵਰੀ 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150225141156/http://www.npc.gov.cn/englishnpc/Constitution/2007-11/15/content_1372963.htm|dead-url=yes}}</ref> | leader_title1 = [[ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ]] | leader_name1 = [[ਜੀ ਜਿੰਪਿੰਗ]] ਦੇ ਕੋਲ ਚਾਰ ਅਹੁਦੇ ਹਨ:<br /> [[ਜਰਨਲ ਸਕੱਤਰ]],<br /> [[ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ]], ਅਤੇ <br />ਕੇਂਦਰੀ ਫੌਜ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ | leader_title2 = [[ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ]] | leader_name2 = | leader_title3 = {{nowrap|ਕਾਂਗਰਸ ਚੇਅਰਮੈਨ}} | leader_name3 = | leader_title4 = {{nowrap|ਕਾਨਫ੍ਰੰਸ ਚੇਅਰਮੈਨ}} | leader_name4 = | leader_title5 = ਸੈਕਟਰੀ | leader_name5 = | leader_title6 = ਕੇਂਦਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਸਕੱਤਰ | leader_name6 = | leader_title7 = ਵਾਇਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ | leader_name7 = | legislature = [[ਕੌਮੀ ਲੋਕ ਕਾਂਗਰਸ]] | sovereignty_type = [[ਚੀਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] | established_event1 = [[ਸ਼ਿਆ ਰਾਜਵੰਸ਼]] ਦੀ ਪ੍ਰੀ-ਸ਼ਾਹੀ <br />ਵਾਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ | established_date1 = c. [[2070 ਬੀ ਸੀ]] | established_event2 = [[ਕਿਨ ਰਾਜਵੰਸ਼]] ਦੀ <br />[[ਕਿਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]] 'ਚ ਜਿੱਤ | established_date2 = 221 BCE | established_event3 = [[1911 ਦੀ ਚੀਨੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ]] | established_date3 = 1 ਜਨਵਰੀ 1912 | established_event4 = [[ਚੀਨੀ ਗ੍ਰਹਿ ਯੁੱਧ]] | established_date4 = 1 ਅਕਤੁਬਰ, 1949 | area_km2 = 9,596,961 | area_footnote = [[ਹਾਂਗਕਾਂਗ]], [[ਮਕਾਓ]] ਅਤੇ <br />[[ਤਾਇਵਾਨ]] ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਖੇਤਰਫਲ। <br />ਇਸ ਵਿੱਚ [[ਟ੍ਰਾਂਸ-ਕਾਰਾਕੋਰਮ ਟਰੈਕ]] <br />({{convert|5800|km2|sqmi|abbr=on}}), <br />[[ਅਕਹਾਈ ਚਿਨ]] <br />({{convert|37244|km2|sqmi|abbr=on}}) ਅਤੇ <br />ਹੋਰ ਇਲਾਕੇ ਜੋ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ <br />ਝਗੜੇ 'ਚ ਹੈ ਸਾਮਿਲ ਹਨ। <br />ਚੀਨ ਦਾ ਕੁਲ਼ ਖੇਤਰਫਲ<br /> {{convert|9572900|km2|sqmi|abbr=on}} | area_sq_mi = 3,705,407 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | area_rank = 3rd/4th | area_magnitude = 1 E12 | percent_water = 2.8% | population_estimate = 1,376,049,000 | population_estimate_rank = 1st | population_estimate_year = 2015 | population_census = 1,339,724,852 | population_census_year = 2010 | population_census_rank = 1st | population_density_km2 = 2013: 145 | population_density_sq_mi = 373 | population_density_rank = 83rd | GDP_nominal = $11.212 trillion | GDP_nominal_rank = 2nd | GDP_nominal_year = 2015 | GDP_nominal_per_capita = $8,154 | GDP_nominal_per_capita_rank = 75th | GDP_PPP_year = 2015 | GDP_PPP = $18.976 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ | GDP_PPP_rank = 1st | GDP_PPP_per_capita = $13,801 | GDP_PPP_per_capita_rank = 87th | Gini_year = 2014 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini = 46.9 <!--number only--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI_year = 2014<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI = 0.727 <!--number only--> | HDI_ref = | HDI_rank = 90th | currency = [[ਰਨਮਿਨਬੀ]](¥),<br /> [[ਹਾਂਗਕਾਂਗ]] 'ਚ [[ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਡਾਲਰ]] <br />ਅਤੇ [[ਮਕਾਓ]] 'ਚ [[ਮਕਾਉਈ ਪਤਾਕਾ]] <br />ਸਿੱਕਾ ਚਲਦਾ ਹੈ | currency_code = CNY | time_zone = [[ਚੀਨੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ]] | utc_offset = +8 | date_format = {{vunblist |yyyy-mm-dd |''or'' yyyy{{lang|zh|年}}m{{lang|zh|月}}d{{lang|zh|日}} |([[Common Era|CE]]; [[Chinese calendar|CE-1949]])}} | drives_on = ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਪਰ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਅਤੇ ਮਕਾਓ ਤੋਂ ਬਗੈਰ | cctld = {{vunblist| [[.cn]] |[[.中國]] |[[.中国]]}} | calling_code = [[+86]] }} '''ਚੀਨ''' (ਮੰਦਾਰਿਨੀ ਚੀਨੀ ਵਿੱਚ: 中国) ਜਾਂ '''ਚੀਨ ਦਾ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਤੰਤਰ''' (ਮੰਦਾਰਿਨੀ ਚੀਨੀ ਵਿੱਚ: 中华人民共和国) ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਲਗਭਗ 1.3 ਅਰਬ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਇਸ ਮੁਲਕ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਬੀਜਿੰਗ]] ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਦਾਰਿਨੀ ਇਸ ਦੀ ਦਫ਼ਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਖੇਤਰਫਲ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਚੀਨ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ [[ਰੂਸ]] ਅਤੇ [[ਕੈਨੇਡਾ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੀਜੇ ਨੰਬਰ ’ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੀ ਲਗਪਗ 3,380 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਹੱਦ [[ਭਾਰਤ]] ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਪਹਾੜਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ==ਨਾਂਅ== ਚੀਨ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਤਪੰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨਾਮ ਹਨ "ਝੋਂਗੁਆ" (中华/中華) ਅਤੇ "ਝੋਂਗੁਓ" (中国/中國), ਜਦਕਿ ਚੀਨੀ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਮ-ਤੌਰ 'ਤੇ "ਹਾਨ" (汉/漢) ਅਤੇ "ਤਾਂਗ" (唐) ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨਾਮ ਹਨ, ਹੁਆਸ਼ਿਆ, ਸ਼ੇਨਝੋਊ ਅਤੇ ਜਿਝੋਊ। ਚੀਨੀ ਲੋਕਵਾਦੀ ਗਣਰਾਜ (中华人民共和国) ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਗਣਰਾਜ (中国共和国), ਓਨ੍ਹਾ ਦੋ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ ਜੋ ਪਰੰਪਰਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੀਨ ਨਾਮ ਨਾਲ ਪਹਿਚਾਣੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਦਾਵੇਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। "ਮੁੱਖ-ਭੂਮੀ ਚੀਨ" ਓਨ੍ਹਾ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਨਾਮ ਹੈ ਜੋ ਖੇਤਰ ਚੀਨੀ ਲੋਕਵਾਦੀ ਗਣਰਾਜ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ [[ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ]] ਅਤੇ [[ਮਕਾਊ]] ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਹੋਰ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨਾਮ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ "ਕਿਨ" ਜਾਂ "ਜਿਨ" ਅਤੇ "ਹਾਨ" ਜਾਂ "ਤਾਨ" ਦੇ ਲਿਪੀ-ਅੰਤਰਣ ਹਨ। [[ਹਿੰਦੀ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੁਕਤ ਨਾਮ ਵੀ ਇਸ ਲਿਪੀ-ਅੰਤਰਣ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ==ਇਤਿਹਾਸ== [[ਜਪਾਨ]] ਦੇ [[ਦੂਜੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ]] ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ [[ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪੀਪਲਜ਼ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਆਰਮੀ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਨੇਤਾ [[ਮਾਓ ਤਸੇ-ਤੁੰਗ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸਿਵਲ ਵਾਰ ਜਿੱਤੀ। ਚੀਨ ਸੰਨ 1949 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਚੀਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸੰਸਥਾ [[ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੀਪਲਜ਼ ਕਾਂਗਰਸ]] ਹੈ ਜਿਸ ਕੋਲ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਹੀ ਚੁਣਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੀਪਲਜ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਮੁਖੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਟੇਟ ਕੌਂਸਲ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਟੇਟ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪੀਪਲਜ਼ ਲਿਬੇਰਸ਼ਨ ਆਰਮੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਰਾਜਸੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ। ==ਭੂਗੋਲ== ਚੀਨ ਖੇਤਰਫਲ ਪੱਖੋਂ [[ਧਰਤੀ|ਵਿਸ਼ਵ]] ਦਾ ਤੀਸਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇੰਨਾਂ ਵੱਡਾ ਭੂ-ਭਾਗ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੌਸਮੀ ਖੇਤਰ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ, ਪੀਲਾ ਸਾਗਰ ਅਤੇ ਪਰਬੀ ਚੀਨ ਸਾਗਰ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਜਲੌੜ ਮੈਦਾਨ ਹਨ। ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ ਸਾਗਰ ਨਾਲ ਲਗਦਾ ਤੱਟੀ ਖੇਤਰ ਭੂ-ਭਾਗ ਵਾਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ ਖੇਤਰ ਪਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਟਿੱਲਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ [[ਡੈਲਟਾ]] ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਦੋ ਨਦੀਆਂ ਪੀਲੀ ਨਦੀ ਅਤੇ ਯਾਂਗਤਜੇ ਨਦੀ ਤੋਂ ਮਿਲ ਕੇ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਦੀਆਂ ਹਨ ਪਲ੍ਰ ਨਦੀ, ਮੇਕਾਂਗ ਨਦੀ, ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ, ਅਮੂਰ ਨਦੀ, ਹੁਆਈ ਹੇ ਨਦੀ ਅਤੇ ਸ਼ੀ ਜੀਯਾਂਗ ਨਦੀ। ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ [[ਹਿਮਾਲਿਆ]] ਪਰਬਤ ਲੜੀ ਹੈ ਜੋ ਚੀਨ ਦੀ [[ਭਾਰਤ]], [[ਭੂਟਾਨ]] ਅਤੇ [[ਨੇਪਾਲ]] ਨਾਲ ਕੁਦਰਤੀ ਸੀਮਾ ਬਣਾਉਦੀ ਹੈ। ਭੂਗੋਲਿਕ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ - * '''ਉੱਤਰੀ ਚੀਨ''': ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੋਇਸ ਮਿਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਮੰਗੋਲੀਆ ਦੀ ਪਠਾਰ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ, ਪੀਹੋ ਦਰਿਆ ਦੀ ਘਾਟੀ, ਹਵਾਂਗਹੋ ਦਾ ਬੇਸਿਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਟਿੰਗ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। * '''ਮੱਧ ਚੀਨ''': ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮ ਦਾ ਪਹਾੜੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਲਾਲ ਮਿਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਹੂਪੇ ਬੇਸਿਨ ਅਤੇ ਯਾਂਗਸੀਕਿਆਂਗ ਦਾ ਡੈਲਟਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਰਾ ਭਾਗ ਯਾਂਗਸੀ ਦਰਿਆ ਦੀ ਘਾਟੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਵਾਦੀ ਹੈ। ਹੂਪੇ ਬੇਸਿਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਮੱਧ-ਘਾਟੀ ਅਤੇ ਡੈਲਟਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਇਸ ਦੀ ਹੇਠਲੀ ਘਾਟੀ ਹੈ। ਸ਼ਿਨਲਿੰਗਸ਼ਾਨ ਪਰਬਤ ਇਸ ਨੂੰ ਉੱਤਰੀ ਚੀਨ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਦਾ ਹੈ। * '''ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ''': ਇਸ ਵਿੱਚ ਯੂਨਾਨ ਦੀ ਪਠਾਰ, ਸੀਕਿਆਂਗ ਦਰਿਆ ਦੀ ਘਾਟੀ ਤੇ ਡੈਲਟਾ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਪਠਾਰਾਂ 'ਵਾਂਗ ਸੀ' ਘਾਟੀ ਨੂੰ ਸੀਕਿਆਂਗ ਦੀ ਤਲਹਟੀ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। === ਜਲਵਾਯੂ === ਚੀਨ ਦੀ ਜਲਵਾਯੂ ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਹਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੈ ਪਰ ਮੌਨਸੂਨੀ ਪੌਣਾਂ ਸਭ ਥਾਂ ਹਨ। ਸਿਰਫ਼ ਉੱਤਰੀ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨ ਜਲਵਾਯੂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਸਾਲ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਬਹੁਤ ਨੀਵਾਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਵਰਖਾ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਔਸਤ 20" ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਵਧਦੀ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅੰਦਰਲੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨਾਂ ਤੋਂ ਠੰਡੀਆਂ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਉਡਾਉਣ ਦੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਾਲਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਵੀ ਵਰ੍ਹਦੀ ਹੈ। ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਚੀਨ ਮੌਨਸੂਨੀ ਪੌਣਾਂ ਦੇ ਅਸਰ ਥੱਲੇ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਤੋਂ 40" ਤੋਂ 60" ਤੱਕ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭੂ-ਭਾਗ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਚੀਨ ਦੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਜਲਵਾਯੂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਫ਼ਰਕ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। === ਜੈਵਿਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ === ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸਤਾਰਾਂ ਜਿਆਦਾ-ਵਿਵਿਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਚੀਨ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਦੋ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜੈਵਿਕ-ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿਵਨ੍ਰਆਰਕਟਿਕ ਅਤੇ ਹਿੰਦੋਮਾਲਯਾ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਵਨ੍ਰਆਰਕਟਿਕ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਹਨ ਘੋੜੇ, ਊਠ, ਟਪੀਰ ਅਤੇ ਜ਼ੈਬਰਾ। ਹਿੰਦੋਮਾਲਯਾ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਹਨ ਤੇਂਦੁਆ ਬਿੱਲੀ, ਬੰਬੂ ਚੂਹਾ, ਟ੍ਰੀਘੋ ਅਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਂਦਰ ਅਤੇ ਬਾਨਰ ਕੁਦਰਤੀ ਫੈਲਾਅ ਕਰਕੇ ਦੋਵਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪਾਂਡਾ, ਚਾਡਗ ਜਿਆਡ੍ਰਗ ਦੇ ਸੀਮਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਵੀ ਕਈ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਣ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਬਤੀ ਅਤੇ ਠੰਡੇ ਸ਼ੰਕੂਧਾਰੀ ਵਣ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਮੂਸ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਕਾਲੇ ਭਾਲੂ ਦੇ ਲਗਭਗ 120 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਘਰ ਹਨ। ਨਮ ਸ਼ੰਕੁਰੁੱਖ ਵਣਾਂ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਬਾਂਸ ਦੀਆਂ ਝਾੜੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਪੋਸ਼ਨਕਟੀਬੱਧ ਵਣ, ਜੋ ਮੱਧ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ ਦੀ ਬਹੁਲਤਾ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਹੈ, 1,46,000 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਬਨਸਪਤੀਆਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ-ਚੌਥਾਈ ਹੈ। === ਵਾਤਾਵਰਣ === ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਿਯਮ ਹਨ, 1979 ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੁਰੱਖਿਅਣ ਕਾਨੂੰਨ ਹੈ, ਜੋ ਮੋਟੇ 'ਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਕਾਨੂੰਨ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਨਿਯਮ ਬਹੁਤ ਸਖ਼ਤ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਇੱਛੁੱਕ ਸਮੁਦਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਚੀਨੀ ਨਗਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਚੀਨ ਦੇ ਜਲ ਸੰਸਥਾਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲਗਭਗ 30 ਕਰੋੜ ਚੀਨੀ ਲੋਕ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਪਾਣੀ ਪੀ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਨਗਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ। ਚੀਨ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸੌਰ ਪੈਨਲਾਂ ਅਤੇ ਪੌਣ ਟਰਬਾਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। === ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ === ਚੀਨ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਤੱਕ 4,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਫ਼ੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ (ਸਮਾਂ ਜ਼ੋਨ) ਹੈ ਜੋ ਯੂਟੀਸੀ ਤੋਂ 8 ਘੰਟੇ ਅੱਗੇ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ ਇੱਕ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਜਿਆਦਾ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰ, ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪੱਛੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ==ਜਨਸੰਖਿਆ== ਚੀਨ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਅਬਾਦੀ 138 ਕਰੋੜ ਦੇ ਲਗਭਗ ਹੈ। ਵਧਦੀ ਅਬਾਦੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸੰਨ 1979 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਵਿਆਹੁਤਾ ਜੋੜਾ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਹੀ ਜਨਮ ਦੇਵੇਗਾ। ===ਧਰਮ=== ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸੀਮਿਤ ਧਾਰਮਿਕ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਉਹਨਾਂ ਸਮੁਦਾਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਹੀ ਸ਼ਹਿਨਸ਼ੀਲਤਾ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। 1998 ਦੇ ਏੜਹਿਯੰਟਰ ਡਾਟ ਕਾਮ ਅਨੁਸਾਰ ਚੀਨ ਦੀ 49% ਜਨਸੰਖਿਆ ਅਧਰਮੀਆਂ ਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ 2007 ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ ਚੀਨ ਵਿੱਚ 30 ਕਰੋੜ (23%) ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਹਨ। ਸਰਵੇਖਣਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਧਰਮ ਜਿਆਦਾ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਬੁੱਧ ਧਰਮ]], [[ਤਾਓਵਾਦ|ਤਾਓ ਧਰਮ]] ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਲੋਕ ਧਰਮ। ===ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ=== ਚੀਨ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਹਿਰ [[ਸ਼ੰਘਾਈ]], [[ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ]], ਨਾਨਕਿੰਗ, ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਬੀਜਿੰਗ]] ਆਦਿ ਹਨ। ਕੈਨਟਨ ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਗਰ ਅਤੇ ਬੰਦਰਗਾਹ ਹੈ। ਚੀਨ ਦਾ ਜਿਆਦਾਤਰ ਵਪਾਰ ਸ਼ੰਘਾਈ ਸ਼ਹਿਰ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਥੇ ਰੇਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਸੂਤੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਹਨ। ===ਭਾਸ਼ਾ=== ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸਟੈਂਡਰ ਚੀਨੀ, [[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ]], [[ਮਕਾਓ ਭਾਸ਼ਾ]], [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੋਰ ਮਾਨਤਾ-ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਉਇਗ਼ੁਰ ਭਾਸ਼ਾ, ਜ਼ਹੁੰਗ ਭਾਸ਼ਾ, [[ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਹਨ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ===ਸਿੱਖਿਆ=== 1986 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੇ ਹਰੇਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਨੌ ਸਾਲ ਦੀ ਜਰੂਰੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਦਾ ਨਿਸ਼ਚਾ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। 2007 ਤੱਕ ਚੀਨ ਵਿੱਚ 3,97,567 ਪ੍ਰਾਰੰਭਿਕ ਸਕੂਲ, 94,116 ਮੱਧਵਰਤੀ ਸਕੂਲ ਅਤੇ 2,236 ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨ ਸਨ। ਫਰਵਰੀ 2006 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਕਿ ਨੌ ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮੁਫ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖ਼ਰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਨੌ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਪ੍ਰਾਰੰਭਿਕ ਸਕੂਲ ਹੇਠ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। 2007 ਤੱਕ 25 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਦੇ 93.3% ਲੋਕ ਸ਼ਾਖਰ ਹਨ।<ref>[http://hdrstats.undp.org/en/indicators/89.html HDRstats.undp.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100715100335/http://hdrstats.undp.org/en/indicators/89.html |date=2010-07-15 }} (२००९) संरामावि</ref> ਚੀਨ ਦੀ ਯੁਵਾ ਸ਼ਾਖਰਤਾ ਦਰ 2000 ਵਿੱਚ (ਉਮਰ 25 ਤੋਂ 32) 98.9% ਸੀ।(ਪੁਰਸ਼ 99.2% ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ 98.5%)<ref>[http://portal.unesco.org/education/en/file_download.php/b44872c5f2dfd9c825236194562a2b7fRoss_China.doc ""Where And Who Are The World’s।lliterates: China"] यूनेस्को</ref><ref>[http://news.xinhuanet.com/english/2007-03/05/content_5800996.htm "Premier Wen announces hefty educational investment"]</ref> ===ਸਿਹਤ=== ==ਰਾਜਨੀਤਕ== ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਢਾਂਚਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ: ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ [[ਚੀਨੀ ਸਾਮਵਾਦੀ ਦਲ]] ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ। ਚੀਨ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰ-ਮੁਖੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦ ਕਿ ਦਲ ਦਾ ਨੇਤਾ ਉਸਦਾ ਆਮ ਸਚਿਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਮੁਕਤੀ ਸੈਨਾ ਦਾ ਮੁਖੀ ਕੇਂਦਰੀ ਸੈਨਿਕ ਆਯੋਗ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ [[ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ]] ਹਨ। ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਤਿੰਨ ਪਦਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ। ਚੀਨੀ ਸਾਮਵਾਦੀ ਦਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅੱਠ ਹੋਰ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਲ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਹਨ ਪਰੰਤੂ ਇਹਨਾਂ ਦਲਾਂ ਨੂੰ ਚੀਨੀ ਸਾਮਵਾਦੀ ਦਲ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। === ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਕੀ ਵੰਡ === ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 33 ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਕੀ ਵਿਭਾਗ ਹਨ ਅਤੇ ਚੀਨ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ [[ਤਾਈਵਾਨ]] ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਾਂਤ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ 'ਤੇ ਉਸਦਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਨਹੀਂ ਹੈ। * ਪ੍ਰਾਂਤ ਚੀਨ ਦੇ ਕੁੱਲ 23 ਪ੍ਰਾਂਤ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ - ਅੰਹੁਈ, ਫ਼ੁਜਿਯਾਨ, ਗਾਂਸ਼ੂ, ਗਵਾਂਗਡੋਂਗ, ਗੁਈਝੋਊ, ਹੇਈਨਾਨ, ਹੇਬੇਈ, ਹੁਨਾਨ, ਜਿਆਂਗਸ਼ੂ, ਜਯਾਂਗਸ਼ੀ, ਜਿਲਿਨ, ਲਿਆਓਨਿੰਗ, ਕਿੰਗਹਾਈ, ਸ਼ਾਂਕਝੀ, ਸ਼ਾਂਗਦੋਂਗ, ਸ਼ਾਂਸ੍ਰੀ, ਸ਼ਿਚੁਆਨ, ਤਾਇਵਾਨ, ਯੁਨਾਨ, ਝੇਜਿਯਾਂਗ * ਸਵੈ ਖੇਤਰ ਭੀਤਰੀ ਮੰਗੋਲੀਆ, ਗਵਾਂਗਿਸ਼, ਨਿੰਗਸਯਾ, ਬੋੜ ਸਵੈ ਖੇਤਰ, ਸ਼ਿਜਾਂਗ ਸਵੈ ਖੇਤਰ, [[ਤਿੱਬਤ]] * ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ [[ਬੀਜਿੰਗ]], [[ਸ਼ੰਘਾਈ]], [[ਚੋਂਗਿੰਗ]], [[ਤਯਾਂਜਿਨ]] * ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨਿਕ ਖੇਤਰ [[ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ]], [[ਮਕਾਊ]] === ਸੈਨਾ === ਤੇਈ ਲੱਖ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨਾਲ ਚੀਨੀ ਮੁਕਤੀ ਸੈਨਾ ਵਿਸ਼ਵ ਗੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪਦਵੀਬਲ ਸੈਨਾ ਹੈ। ਚੀਮੁਸੇ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਥਲ ਸੈਨਾ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਸੈਨਾ, ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਿਕ ਨਾਭਿਕੀ ਬਲ ਸੰਮੇਲਿਤ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰਕ ਰੱਖਿਆ ਖ਼ਰਚ 132 ਅਰਬ [[ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ]] (808.2 ਅਰਬ ਯੁਆਨ, 2014 ਲਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ) ਹੈ। है। 2013 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦਾ ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ ਲਗਭਗ 118 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 2012 ਦੇ ਬਜਟ ਤੋਂ 10.7 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਜਿਆਦਾ ਸੀ। ਤੁਲਨਾਤਮਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਚੀਨ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ [[ਭਾਰਤ]] ਦਾ 2014 ਦਾ ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ 36 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਸੀ।<ref name="nbt-5mar14">{{cite web| url= http://hindi.economictimes.indiatimes.com/world/asian-countries/china-hikes-defence-budget-by-12-2-to-132-bln/articleshow/31451581.cms| title= चीन ने अपने डिफेंस बजट में की 12.2 फीसदी की बढ़ोतरी| publisher= नवभारत टाईम्स| date= 5 मार्च 2014| accessdate= 5 मार्च 2014}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ [[ਅਮਰੀਕਾ]] ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਆਪਣੀ ਕੁਝ ਸੈਨਾ ਗੁਪਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।{{citation needed}} ਚੀਨ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ]] ਦਾ ਸਥਾਈ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ===ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ=== ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਬੇਈਮਾਨੀ ਅਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੂੰ ਮਾੜਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਨਾ ਮੰਨਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਡੇ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਵੱਧ ਅਬਾਦੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਨਾਜ ਦੀ ਕਿੱਲਤ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਚੀਨ ਦੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਰਾਜਸੱਤਾ ਆਉਣ ਦੇ ਦੋ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਵੰਡ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਸਾਲ 2003 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਜਾਇਦਾਦ ਰੱਖਣ ਦੇ ਹੱਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ===ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ=== ==ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ== 2014 ਅਨੁਸਾਰ ਚੀਨ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥ-ਵਿਵਸਥਾ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਚੀਨ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਧਾਰਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜਿਥੇ 2009 ਵਿੱਚ 5 ਕਰੋੜ 9 ਲੱਖ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਯਾਤਰੀ ਆਏ ਸਨ। ਚੀਨ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ ਦਾ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਸਰੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਵਪਾਰਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। 2008 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੇ 92.4 ਅਰਬ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਤੀਸਰਾ ਸਰਵੋਤਮ ਸੀ।<ref>[http://www.chinadaily.com.cn/bizchina/2009-08/03/content_8507784.htm ''"On China's rapid growth in outward FDI".''] China Daily. ३ अगस्त २००९। अभिगमन १९ जुलाई २०१०।</ref> ===ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਨ ਦਰ=== ===ਖੇਤੀਬਾੜੀ=== ਚੀਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਿੱਤਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਫਸਲਾਂ [[ਚਾਵਲ]], [[ਚਾਹ]], [[ਕਪਾਹ]], ਮੋਟਾ ਅੰਨ, [[ਸੋਇਆਬੀਨ]] ਅਤੇ [[ਕਣਕ]] ਹਨ। ਇੱਥੇ ਛੋਟੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੇਤੀ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ===ਸਨਅਤ === ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਦਾ ਇਨਕਲਾਬ ਲਿਆ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬਹੁਤ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਦਯੋਗ ਸਰਕਾਰੀ ਹਨ ਪਰ ਕਿਤੇ-ਕਿਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਚੀਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖੀ। ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਚੰਗੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤਕਨੀਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਬਾਹਰਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਉੱਥੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾ ਸਕਣ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਹਰ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਚੀਜ਼ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ਇਸ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੈ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਉਜਰਤ ਘੱਟ ਹਨ ਇਸਲਈ ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਵਸਤਾਂ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਵਪਾਰਕ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮੱਲਾ ਮਾਰੀਆ ਹਨ। ਸੰਨ 1978 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬਾਹਰੀ ਧਨ ਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗ ਲਗਾਉਂਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦੇਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਰਥਿਕ ਜ਼ੋਨਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਅਧੀਨ 14 ਸਮੁੰਦਰੀ ਤੱਟ ਕੋਲ ਖੇਤਰ ਬਣਾਏ ਗਏ। ਸਾਲ 1990 ਤੋਂ 2004 ਤਕ ਚੀਨ ਦੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਤਰੱਕੀ 10 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਹੋਈ, ਜੋ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਸਾਲ 2020 ਤਕ ਚੀਨ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਜੋਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਹੋਵੇਗਾ। ===ਵਿੱਤੀ ਕਾਰੋਬਾਰ=== ===ਯਾਤਾਯਾਤ=== ===ਊਰਜਾ=== ===ਖਣਿਜ=== ਚੀਨ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਕਰੰਸੀ ਦਾ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਦਰਾਮਦ ਅਤੇ ਬਰਾਮਦ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲੋਂ ਅੱਗੇ ਹੈ। ਸੋਨੇ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ, ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਸੀਮਿੰਟ ਦੀ ਖਪਤ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਤੋੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਕੋਲਾ [[ਅਮਰੀਕਾ]] ਨਾਲੋਂ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾਂ ਅਤੇ [[ਲੋਹੇ]] ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ 11 ਗੁਣਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ===ਪਾਣੀ=== ===ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ=== ===ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਪਾਰ=== ==ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ== ਚੀਨ ਦੀ ਸੈਨਾ ਕੋਲ ਆਧੁਨਿਕ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਜੰਗੀ ਬੇੜਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਦੀ ਵਧਦੀ ਤਾਕਤ ਤੋਂ ਭੈਅ ਖਾਂਦੇ ਹਨ। ਚੀਨ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ==ਸੱਭਿਆਚਾਰ== ===ਸਾਹਿਤ=== ===ਭਵਨ ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ=== ==ਫੋਟੋ ਗੈਲਰੀ== <gallery> File:An arch at Yuelu Mountain.jpg|ਯੂਲਯੂ ਪਹਾੜ 'ਤੇ ਇੱਕ ਚਾਪ File:Changsha mosque 1.jpg|ਚਾਂਗਸ਼ਾ ਮਸਜਿਦ File:Chinese Boat House.jpg|ਚੀਨੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਘਰ File:Chinese Temple.jpg|ਚੀਨੀ ਮੰਦਰ File:A tomb in Yuelu Mountain 4.jpg|ਯੂਲੂ ਪਹਾੜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਬਰ </gallery> ===ਰਸਮ-ਰਿਵਾਜ=== [[File:Folk Dance and Costumes.jpg|thumb|ਲੋਕ ਨਾਚ ਅਤੇ ਲੋਕ ਪਹਿਰਾਵਾ]] [[File:Folk Chinese Wedding.jpg|thumb|ਲੋਕ ਚੀਨੀ ਵਿਆਹ]] ===ਲੋਕ ਕਲਾ=== ===ਭੋਜਨ=== ਚੀਨੀ ਪਕਵਾਨ '' [[ਚੀਨੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ]] ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਚੀਨੀ ਦੇ ਪਕਵਾਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ,ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਸਦੇ ਹਨ। ''[[ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਚੀਨੀ|ਚੀਨੀ]] ਦੇਸ਼ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤਾਕਤ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਚੀਨੀ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨੇ [[ਏਸ਼ੀਆ]] ਵਿੱਚ ਕਈ ਹੋਰ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਭੋਜਨ ਸਟੈਪਲ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਚਾਵਲ]], [[ਸੋਇਆ ਸਾਸ]], [[ਨੂਡਲਜ਼]], [[ਚਾਹ]], ਅਤੇ [[ਟੋਫੂ]], ਅਤੇ ਬਰਤਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਚੋਪਸਟਿਕਸ]] ਅਤੇ [[Wok|ਵਾਕ]], ਹੁਣ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਸੂਬਿਆਂ ਦੀ [[ਮੌਸਮੀ]] ਅਤੇ [[ਚੀਨੀ ਪਕਾਉਣ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ|ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ]] ਦੀ ਤਰਜੀਹ [[ਚੀਨੀ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ|ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ]] ਅਤੇ [[ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਨਸਲੀ ਸਮੂਹਾਂ]] ਵਿੱਚਲੇ ਅੰਤਰ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ==ਫੋਟੋ ਗੈਲਰੀ== <gallery> File:Beef Ball Noodle - 20160815.jpg|ਬੀਫ ਬਾਲ ਨੂਡਲ File:Beijing traditional breakfast Chaogan Youbing.jpg|ਬੀਜਿੰਗ ਰਵਾਇਤੀ ਨਾਸ਼ਤਾ ਚਾਓਗਨ ਯੂਬਿੰਗ File:Brisket Kuy Teav - Shantou - 20170302.jpg|ਬ੍ਰਿਸਕੇਟ ਕੁਏ ਟੀਵ ਫੁਹੇਚੇਂਗ, ਸ਼ਾਂਤੌ, ਗੁਆਂਗਡੋਂਗ, ਚੀਨ ਵਿਚਲੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ File:Cabbage rolls in yellow mustard (20191024191957).jpg|ਇਹ ਬੀਜਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਹੌਰਸ ਡੂਯੁਵਰੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬੋਲ-ਚਾਲ ਵਿੱਚ ਜਿਮੋਡੂਨਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। File:Chongqing Hot Pot.jpg|ਲੋਕ ਸਿਚੁਆਨ ਪਕਵਾਨ ਚੋਂਗਕਿੰਗ ਹੌਟ ਪੌਟ File:Cold rice noodles in Kunming (20180213142756).jpg|ਸ਼ਹਿਰ ਕਨਮਿੰਗ ਵਿੱਚ File:Cuisine of Guangdong 1.jpg|ਗੁਆਂਗਡੋਂਗ ਦਾ ਪਕਵਾਨ File:Cuisine of Guangdong 11.jpg|ਗੁਆਂਗਡੋਂਗ ਦਾ ਪਕਵਾਨ File:Cuisine of Guangdong 9.jpg|ਗੁਆਂਗਡੋਂਗ ਦਾ ਪਕਵਾਨ File:Cuisine of Macau (seafood).jpg|ਮਕਾਉ ਦਾ ਖਾਣਾ (ਸਮੁੰਦਰੀ ਭੋਜਨ) File:Cuisine of north east of China 3.jpg| ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਚੀਨ ਦਾ ਪਕਵਾਨ File:Dim sum 5.jpg|ਡਿਮ ਸੂਮ File:Gabacai in Binhai, Tianjin (20191006081240).jpg|ਇਹ ਸਿਰਫ ਤਿਆਨਜਿਨ ਸਥਾਨਕ ਨਾਸ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। File:Fish noodle.jpg|ਚਾਂਗਸ਼ਾ, ਹੁਨਾਨ, ਪੀ.ਆਰ. ਚਾਈਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਦੁਆਰਾ ਸਰਵ ਕੀਤੀ ਮੱਛੀ ਦੇ ਨੂਡਲ </gallery> ===ਤਿਉਹਾਰ=== ===ਖੇਡਾਂ=== ਚੀਨ ਨੇ [[ਓਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ]] ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਹੋਈਆ ਹਨ। ਚੀਨ ਨੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਗਮੇ ਪ੍ਰਾਤ ਕਰ ਕੇ [[ਅਮਰੀਕਾ]] ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ===ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਸਿਨੇਮਾ=== ===ਅਜਾਇਬਘਰ ਤੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ=== ==ਮਸਲੇ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ== ===ਅੰਦਰੂਨੀ ਮਸਲੇ=== ===ਬਾਹਰੀ ਮਸਲੇ=== ==ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ== ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਦੇਸ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵੀਟੋ ਦੇਸ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੋਕਤੰਤਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਰਿਕਸ ਦੇਸ਼]] 8vyaz6rdcriwqtvlhvp3llh5gub59rl 0 13098 610818 275173 2022-08-08T07:01:12Z Mashkawat.ahsan 27172 ਵੀਡੀਓ #WPWP wikitext text/x-wiki {{ਬੇ-ਹਵਾਲਾ}} {{Infobox language |name=ਯੂਕਰੇਨੀ |nativename={{lang|uk|українська мова}}<br />{{transl|uk|''ukrayins'ka mova''}} |pronunciation={{IPA-uk|ukrɑˈjɪɲsʲkɑ ˈmɔwɑ|}} |states = [[ਯੂਕਰੇਨ]] |ethnicity = [[ਯੂਕਰੇਨੀ]] |speakers = 3.6 ਕਰੋੜ |date = |ref = <ref>[http://www.ethnologue.com/language/ukr Ethnologue]</ref> |familycolor = ਭਾਰਤੀ-ਯੂਰਪੀ |fam2 = [[Balto-Slavic languages|Balto-Slavic]] |fam3 = [[Slavic languages|Slavic]] |fam4 = [[East Slavic languages|East Slavic]] |ancestor = [[Old East Slavic]] |script = [[Cyrillic script|Cyrillic]] ([[Ukrainian alphabet]])<br>[[Ukrainian Braille]] |nation = {{plainlist}} * {{UKR}} * ''{{flag|Transnistria}}'' <small>(unrecognized ''de facto'' state)</small> |minority = {{plainlist}} * {{flag|Moldova}} * {{flag|Hungary}} * {{flag|Serbia}}<ref name="treaty">{{cite web|url=http://conventions.coe.int/Treaty/Commun/ListeDeclarations.asp?NT=148&CM=8&DF=23/01/05&CL=ENG&VL=1|title=List of declarations made with respect to treaty No. 148 (Status as of: 21/9/2011)|publisher=[[Council of Europe]]|accessdate=2012-05-22 }}</ref> * {{POL}}<ref name="treaty"/> * {{flag|Romania}}<ref name="treaty"/> * {{flag|Croatia}}<ref name="treaty"/> * {{flag|Slovakia}}<ref name="treaty"/> * {{flag|Bosnia and Herzegovina}}<ref name="treaty"/> * {{CZE}}<ref name="languages">{{cite web|url=http://www.vlada.cz/en/pracovni-a-poradni-organy-vlady/rnm/historie-a-soucasnost-rady-en-16666/|title=National Minorities Policy of the Government of the Czech Republic|publisher=Vlada.cz|accessdate=2012-05-22}}</ref> |agency = [[National Academy of Sciences of Ukraine]]: [[Institute for the Ukrainian Language]], [http://www.ulif.com.ua/UMIF/ Ukrainian language-information fund], [http://www.inmo.org.ua/ Potebnya Institute of Language Studies] |lingua = 53-AAA-ed < [[East Slavic languages|53-AAA-e]]<br>(varieties: 53-AAA-eda to 53-AAA-edq) |map = Ukrainians en.svg |mapcaption = Ukrainian language and [[Ukrainians]] with their neighbors in the early 20th century. |iso1 = uk |iso2 = ukr |iso3 = ukr |notice = IPA }} '''ਯੂਕਰੇਨੀ ਭਾਸ਼ਾ''' (ਯੂਕ੍ਰੇਨੀ ਭਾਸ਼ਾ), ਉਕਰੇਨੀ ਜਨਤਾ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਮੂਲਤ: [[ਯੂਕਰੇਨ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰਾਚੀਨ [[ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਵਲੋਂ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਸਲੇਵੋਨਿਕਭਾਸ਼ਾਵਾਂਦੀ ਪੂਰਵੀ ਸ਼ਾਖਾ ਵਿੱਚ ਹੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਰੂਸੀ ਅਤੇ ਬੇਲੋਰੂਸੀਭਾਸ਼ਾਵਾਂਸਮਿੱਲਤ ਹਨ। ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਬੋਲਨੇਵਾਲੋਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 3 ਕਰੋਡ਼ 28 ਲੱਖ ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬੋਲੀਆਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਸਮੂਹ ਹਨ-ਉੱਤਰੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ, ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਵੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ। ਆਧੁਨਿਕ ਸਾਹਿਤਿਅਕ ਉਕਰੇਨੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਵੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਹੋਇਆ। ਉਕਰੇਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਰੂਪਰਚਨਾ ਅਤੇ ਵਾਕਿਅਵਿੰਨਿਆਸ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੈ। [[File:WIKITONGUES- Vira speaking Ukrainian.webm|thumb|250px|ਯੂਕਰੇਨੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ==ਯੂਕਰੇਨੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇਤਹਾਸ== ਉਕਰੇਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਵਿਕਾਸ 12ਵੀਆਂ ਸਦੀ ਵਲੋਂ ਅਰੰਭ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਕਾਲ ਵਲੋਂ ਉਕਰੇਨੀ ਜਨਤਾ ਨੇ ਅਨੇਕਲੋਕਕਥਾਵਾਂਅਤੇ ਲੋਕਗੀਤਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਕਾਲ ਵਿੱਚਵੀਰਗਾਥਾਵਾਂ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਆਮਤੌਰ: ਇਸ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦੇਰਚਾਇਤਾਵਾਂਦੇ ਨਾਮ ਅਗਿਆਤ ਹਨ। 16ਵੀਆਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਲੋਂ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ। 19ਵੀਆਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਲੋਂ ਉਕਰੇਨੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਧਾਰਾ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸੱਧਿ ਵਿਅੰਗਲੇਖਕ ਸਕੋਵੋਰੋਟਾ (1722- 1794 ਈ.) ਲਿਖਣ ਲੱਗੇ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵੀ ਅਤੇ ਗਦਕਾਰ ਇ.ਪ. ਕੋਤਲਾਰੇਵਸਕੀ (1769-1838 ਈ.) ਨੇ ਨਵ ਉਕਰੇਨੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਦ੍ਰੜ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਿਆ, ਉਕਰੇਨੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸਾਰੇ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਾਹਿਤਿਅਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ। ਤਰਾਸ ਗਰਿਗੋਰਿਏਵਿੱਚ ਸ਼ੇਵਚੇਂਕੋ (1814-1861 ਈ.) ਮਹਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਜਨਕਵਿ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਉਕਰੇਨੋ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਯਥਾਰਥਵਾਦ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੀ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜਾਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਨੇਕ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤਿਅੰਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਦਿਅਕਾਰੋਂ ਵਿੱਚ ਪਨਾਸ ਮਿਰਨੀ ਅਤੇ ਨਾਟਕਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇ. ਕਾਰਪੇਕੋ-ਕਾਰਿਅ ਹਨ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵੀ, ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਤੇ ਗਦਕਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇ.ਯ. ਫਰਾਂਕੋ (1856-1916) ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਕਰੇਨੀ ਜਨਤਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰਪੂਰਣ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵਾਇਤਰੀ ਲੇਸਿਆ ਉਕਰਾਇੰਕਾ (1871-1913) ਅਤੇ ਕਵੀ ਕੋਤਸਿਊਬਿੰਸਕੀ (1864-1913) ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਕਰੇਨੀ ਜਨਤਾ ਦੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਚਿਤਰਣ ਕੀਤਾ। ਅਕਤੂਬਰ, ਸੰਨ 1917 ਦੀ ਮਹਾਨ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਕਰੇਨੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਰ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਹੋਣ ਲਗਾ। ਇਸ ਕਾਲ ਦੇ ਸਭਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵੀ ਪਾਵਲੋ ਤੀਚੀਨਾ ਅਤੇ ਮੈਕਸੀਮ ਰਿਲਸਕੀ ਹਨ, ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਕਵੀ ਗੋਂਚਾਰੇਂਕੋ, ਪੇਰਵੋਮੈਸਕੀ ਆਦਿ ਹਨ। ਡਰਾਮੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭਤੋਂ ਵੱਡੀ ਦੇਨ ਅਲੇਕਸੰਦਰ ਕੋਰਨੈਚੁਕ (ਜਨਮ 1905 ਈ.) ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਪੰਨਿਆਸਕਾਰੋਂ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਤਾਨ ਰਿਬਾਕ (ਜਨਮ 1913) ਅਤੇ ਵਦਿਮ ਸੋਬਕੋ (ਜਨਮ 1912) ਸਭਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਉਕਰੇਨੀ ਸਾਹਿਤ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਯਥਾਰਥਵਾਦ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਲਗਾ। ਗਦਕਾਰ ਅਤੇ ਕਵੀ ਆਧੁਨਿਕ ਸੋਵਿਅਤ ਉਕਰਾਇਨਾ ਦਾ ਅਤੇ ਵੀਰਤਾਪੂਰਣ ਅਤੀਤ ਇਤਹਾਸ ਦਾ ਚਿਤਰਣ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸੰਨ 1941-45 ਦੇ ਮਹਾਨ ਦੇਸ਼ਭਕਤੀਪੂਰਣ ਲੜਾਈ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਕਰੇਨੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਨਵੇਂ ਕਵੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਵਰਤਮਾਨ ਉਕਰੇਨੀ ਕਵੀ, ਜਿਵੇਂ ਪਾਵਲੋ ਤੀਚੀਨਾ, ਮੈਕਸੀਮ ਰਿਲਸਕੀ, ਮਿਕੋਲਾ ਵਜਹਾਨ, ਅੰਦਰੈ ਮਲਿਸ਼ਕੋ, ਸੋਸਿਊਰਾ ਆਦਿ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਜਦੂਰਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਚਿਤਰਣ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਵੱਖਰਾ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਜਨਤਾ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਕਰੇਨੀ ਨਾਟਕਕਾਰ, ਜਿਵੇਂ ਕੋਰਨੈਚੁਕ, ਸੋਬਕੋ, ਦਮਿਤਰੇਂਕੋ ਆਦਿ ਸਾਮਾਜਕ, ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਅਤੇ ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ ਨਾਟਕਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਸੋਵਿਅਤ ਸੰਘ ਦੇ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਥਿਏਟਰੋਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਕਰੇਨੀ ਗਦਿਅ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਵੀ ਤੇਜੀ ਵਲੋਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਓਲੇਸ ਗੋਂਚਾਰ, ਨਤਾਨ ਰਿਬਾਕ, ਪੇਤਰੋਂ ਪੰਜ, ਸਤੇਲਮਹ ਆਦਿ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲਾਂ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੋਵਿਅਤ ਜਨਤਾ ਦੀ ਯੁੱਧਕਾਲੀਨ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਅਤੇ ਸਾੰਮਿਅਵਾਦੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਉਸਾਰੀ ਲਈ ਮਜਦੂਰਾਂ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਬੁੱਧਿਜੀਵੀਆਂ ਦੇ ਵੀਰਤਾਪੂਰਣ ਥਕੇਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਕਰੇਨੀ ਲੇਖਕ ਸੋਵਿਅਤ ਸੰਘ ਦੇ ਸਾਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਉਕਰੇਨੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਅਨੇਕ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਸੋਵਿਅਤ ਸੰਘ ਦੀ ਹੋਰ ਅਨੇਕਭਾਸ਼ਾਵਾਂਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀਭਾਸ਼ਾਵਾਂਵਿੱਚ ਅਨੂਦਿਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਲ ਸੋਵਿਅਤ ਸੰਘ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ ਸੋਵਿਅਤ ਸੰਘ ਦੀ ਹੋਰਭਾਸ਼ਾਵਾਂਦੇ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਾਹਿਤਯੋਂ ਦੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਉਕਰੇਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਨੂਦਿਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਅਨੇਕ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵੀ ਸਮਿੱਲਤ ਹਨ। == ਉਕਰੇਨੀ ਵਰਣਮਾਲਾ == А а Б б В в Г г Ґ ґ Д д Е е Є є Ж ж З з И и І і Ї ї Й й К к Л л М м Н н О о П п Р р С с Т т У у Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ Ь ь Ю ю Я я ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]] cjxyuxm7kndnttg9wy3ge4q239bgwnh 0 14026 610817 607435 2022-08-08T07:00:06Z Tarjit singh 39447 /* ਨਾਟਕ */ wikitext text/x-wiki {{ਗਿਆਨਸੰਦੂਕ ਲੇਖਕ | ਨਾਮ = ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ | ਤਸਵੀਰ = Balwant Gargi. Dramatist. New Delhi. 1992.jpg | ਤਸਵੀਰ_ਅਕਾਰ = 180 px | ਤਸਵੀਰ_ਸਿਰਲੇਖ =ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ 1992, ਦਿੱਲੀ | ਉਪਨਾਮ = | ਜਨਮ_ਤਾਰੀਖ ={{Birth date |1916|12|4|df=yes}} | ਜਨਮ_ਥਾਂ = | ਮੌਤ_ਤਾਰੀਖ = {{Death date and age|2003|4|22|1916|12|4|df=yes}} | ਮੌਤ_ਥਾਂ = | ਕਾਰਜ_ਖੇਤਰ= ਨਾਟਕ , ਰੇਖਾ ਚਿਤਰ,ਨਾਵਲਕਰ, | ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ = ਭਾਰਤੀ | ਭਾਸ਼ਾ = ਪੰਜਾਬੀ | ਕਾਲ = | ਵਿਧਾ = ਨਾਟਕ | ਵਿਸ਼ਾ = ਸਮਾਜਿਕ | ਅੰਦੋਲਨ = | ਮੁੱਖ_ਕਿਰਿਆ = | ਪ੍ਰਭਾਵ = <!--ਇਹ ਲੇਖਕ ਕਿਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ--> | ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ = <!--ਇਹ ਲੇਖਕ ਕਿਸਕੋ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ--> | ਦਸਤਖਤ = | ਜਾਲ_ਪੰਨਾ = | ਟੀਕਾ-ਟਿੱਪਣੀ = | ਮੁੱਖ_ਕੰਮ = }} '''ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ '''(4 ਦਸੰਬਰ 1916 - 22 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003) ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਨਾਟਕਕਾਰ, ਰੇਖਾਚਿੱਤਰ ਲੇਖਕ, ਕਹਾਣੀਕਾਰ, ਨਾਵਲਕਾਰ ਅਤੇ ਨਾਟਕ ਦਾ ਖੋਜੀ ਸੀ। == ਜੀਵਨ == ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕਸਬਾ [[ਸ਼ਹਿਣਾ]] (ਜਿਲ੍ਹਾ ਬਠਿੰਡਾ) ਦੀ ਨਹਿਰੀ ਕੋਠੀ ਵਿਖੇ<ref>{{cite web | url=http://punjabitribuneonline.com/2012/09/%E0%A8%AC%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%B0%E0%A8%A4-%E0%A8%97%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%97%E0%A9%80-%E0%A8%A6%E0%A9%87-%E0%A8%9C%E0%A8%A8%E0%A8%AE-%E0%A8%B8%E0%A8%A5%E0%A8%BE%E0%A8%A8-%E0%A8%A6%E0%A9%80/ | title=ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ਖ਼ਸਤਾ | publisher=ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ | date=15 ਸਤੰਬਰ 2012}}</ref> ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਬਾਬੂ ਸ਼ਿਵ ਚੰਦ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਐਫ. ਸੀ.ਕਾਲਜ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ [[ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ]] ਅਤੇ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ]] ਦੀ ਐਮ.ਏ. ਤੱਕ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ [[ਲੇਖਕ]], [[ਨਾਟਕਕਾਰ]], [[ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] ਅਤੇ [[ਪੱਤਰਕਾਰ]] ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਮੁੱਢਲੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ [[ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤਲੜੀ]] ਕੋਲ ਪ੍ਰੀਤ ਨਗਰ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਉਸ ਦੀ ਨਾਟਕੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਪ੍ਰਫੁਲਿਤ ਹੋਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ।<ref>{{cite book|title=ਮੰਚ ਦਰਸ਼ਨ |author=ਡਾ. ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ |year=2007 |publisher=ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ |isbn=81-7380-153-3 |page=155-156 |pages=167 |accessdate=19 ਅਗਸਤ 2012}}</ref> ਉਸ ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਤੇ ਮੰਚ ਰੰਗਮੰਚ ਲਈ ਨਾਟਕ ਲਿਖੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ [[ਅਮਰੀਕਾ]] ਜਾ ਕੇ [[ਸੀਐਟਲ]] ਵਿੱਚ ਥੀਏਟਰ ਦਾ ਅਧਿਆਪਕ ਰਿਹਾ। ਉਥੇ ਹੀ 11 ਜੂਨ 1966 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਨ ਕੁੜੀ ਜੀਨੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ।<ref>{{cite web | ਦੇਸ਼ ਵੰਡ ਮਗਰੋ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਜਾ ਕੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ| ਪਿਆur=http://punjabitribuneonline.com/2012/01/%E2%80%98%E0%A8%A8%E0%A9%B0%E0%A8%97%E0%A9%80-%E0%A8%A7%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%AA%E2%80%99-%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%97%E0%A8%BE-%E0%A8%B8%E0%A9%80-%E0%A8%97%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%97%E0%A9%80/ | title=‘ਨੰਗੀ ਧੁੱਪ’ ਵਰਗਾ ਸੀ ਗਾਰਗੀ | publisher=ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ | date=8 ਜਨਵਰੀ 2012}}</ref> ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਉਹਦੇ ਨਾਟਕ ਮਾਸਕੋ, ਜਰਮਨੀ, ਪੋਲੈਂਡ, ਲੰਡਨ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਖੇਡੇ ਗਏ।<ref>{{cite web | url=http://www.seerat.ca/august2011/article01.php | title=ਬਾਤ ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਦੀ | author=- ਪ੍ਰਿੰ. ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ}}</ref> ==ਨਾਟਕ== ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਨੇ ''ਲੋਹਾ ਕੁੱਟ, ਕੇਸਰੋ, ਕਣਕ ਦੀ ਬੱਲੀ, ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਵਾਲ, ਸੁਲਤਾਨ ਰਜ਼ੀਆ, ਸੌਂਕਣ, ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾ'' ਅਤੇ ''ਧੂਣੀ ਦੀ ਅੱਗ'' ਅਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ''ਮਿਰਚਾਂ ਵਾਲਾ ਸਾਧ, ਪੱਤਣ ਦੀ ਬੇੜੀ'' ਅਤੇ ''ਕੁਆਰੀ ਦੀਸੀ'' ਸਮੇਤ ਕਈ ਨਾਟਕ ਲਿਖੇ। ਉਸਦੇ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ 12 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਮਾਸਕੋ, ਲੰਡਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਖੇਡੇ ਗਏ। 1944 ਵਿੱਚ ਗਾਰਗੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਟਕ ''ਲੋਹਾ ਕੁੱਟ'' ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਸਪਸ਼ਟ ਤਸਵੀਰ ਲਈ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਉਸਨੇ ਗਰੀਬੀ, ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ, ਅਗਿਆਨਤਾ, ਅਤੇ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ 1949 ਵਿੱਚ ''ਸੈਲ ਪੱਥਰ'', 1950 ਵਿੱਚ ''ਨਵਾਂ ਮੋੜ'' ਅਤੇ ''ਘੁੱਗੀ'' ਨਾਲ਼ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। ਲੋਹਾ ਕੁੱਟ ਦੇ 1950 ਦੇ ਸੰਸਕਰਨ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ [[ਜੌਨ ਮਿਲਿੰਗਟਨ ਸਿੰਗ|ਜੇ.ਐਮ. ਸਿੰਗ]] ਅਤੇ [[ਫੇਦੇਰੀਕੋ ਗਾਰਸੀਆ ਲੋਰਕਾ|ਗਾਰਸੀਆ ਲੋਰਕਾ]] ਤੋਂ ਕਾਵਿਕ ਅਤੇ ਨਾਟਕੀ ਤੱਤ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1968 ਵਿੱਚ ''ਕਣਕ ਦੀ ਬੱਲੀ'' ਅਤੇ 1977 ਵਿੱਚ ''ਧੂਣੀ ਦੀ ਅੱਗ'' ਵਰਗੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਸਦੀਆਂ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬਣ ਗਈਆਂ। ਮੂਲ ਸਥਾਨ ਦੀ ਸਾਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਲੋਰਕਾ ਦੇ [[ਬਲੱਡ ਵੈੱਡਿੰਗ]] ਵੱਲ ਓਨਾ ਹੀ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਿੰਨਾ ਨੇ ''ਯਰਮਾ'' ਵੱਲ। 1976 ਵਿੱਚ ''ਮਿਰਜ਼ਾ-ਸਾਹਿਬਾ'' ਵਿੱਚ, ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਤੇ ਸੰਮੇਲਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੌੜੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ, ਗਾਰਗੀ ਦਾ ਸੈਕਸ, ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਜਨੂੰਨ ਬਣ ਗਿਆ। [[ਆਂਤੋਨਾਂ ਆਖ਼ਤੋ]] ਦਾ ਬੇਰਹਿਮੀ ਦਾ ਰੰਗਮੰਚ ਉਸ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਲੋੜ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ। 1979 ਵਿੱਚ ''ਸੌਂਕਣ'' ਵਿੱਚ, ਮੌਤ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ ਯਮ-ਯਾਮੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਜੁੜਵਾਂ ਭੈਣ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ, ਜਿਨਸੀ ਮਿਲਾਪ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ-ਰਾਜਨੀਤਕ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵੰਡਦੇ ਹੋਏ, ਉਸਨੇ 1990 ਵਿੱਚ ''ਅਭਿਸਰਕਾ'' ਵਿੱਚ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਵਿਸ਼ੇ ਵੱਲ ਮੁੜਿਆ। ਣਹੋਣੀ ਲਈ ਗਾਰਗੀ ਦੀ ਲਗਨ ਸਰਬ-ਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਹੋ ਗਈ। ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਲਈ ਗਾਰਗੀ ਸਮਾਜਿਕ ਮਾਹੌਲ, ਮਿਥਿਹਾਸ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਉੱਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚਲਿਆ ਗਿਆ। ਰੂਪ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ ਲਈ ਉਹ ਲੋਰਕਾ ਦੇ ਕਾਵਿ ਨਾਟਕ, ਬ੍ਰੈਖਟ ਦੇ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਥੀਏਟਰ, ਜਾਂ ਆਖ਼ਤੋ ਦੇ ਬੇਰਹਿਮੀ ਦੇ ਥੀਏਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਕਲਾਸਿਕਸ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਦਰਜਨਾਂ ਪੂਰਨ-ਲੰਬਾਈ ਵਾਲੇ ਨਾਟਕਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ-ਐਕਟ ਨਾਟਕ ਦੇ ਪੰਜ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਤੋਂ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਵਿਧਾ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਨਾਟਕੀ ਕੋਸ਼ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਗਾਰਗੀ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ, ''ਫੋਕ ਥੀਏਟਰ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ,'' ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਅਰਧ-ਆਤਮਜੀਵਨੀ ਨਾਵਲ, ''ਦਿ ਨੇਕਡ ਟ੍ਰਾਈਐਂਗਲ (ਨੰਗੀ ਧੂਪ)'' ਅਤੇ ''ਦਿ ਪਰਪਲ ਮੂਨਲਾਈਟ (ਕਾਸ਼ਨੀ ਵੇਹੜਾ)'' ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਦਵਾਈ।<ref name="thehinduretailplus">{{cite web|url=http://www.thehinduretailplus.com/thehindu/mp/2003/05/26/stories/2003052600910200.htm |title=The Hindu : Scent of the soil, vision of the stars |publisher=thehinduretailplus.com |accessdate=6 April 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120219111613/http://www.thehinduretailplus.com/thehindu/mp/2003/05/26/stories/2003052600910200.htm |archivedate=19 February 2012 }}</ref> ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਨਾਟਕ ਲਿਖਣ ਦੇ ਮੋਢੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸੀ ਅਤੇ [[ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ]] 'ਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਟਕ 'ਸਾਂਝਾ ਚੁੱਲ੍ਹਾ' ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਮਿਲੀ। == ਰਚਨਾਵਾਂ == ===ਨਾਟਕ === * ਤਾਰਾ ਟੁੱਟਿਆ (1942) *''[[ਲੋਹਾ ਕੁੱਟ]]'' (1944) * ''ਸੈਲ ਪੱਥਰ (1949)'' * ''ਬਿਸਵੇਦਾਰ (1948)'' * ''ਕੇਸਰੋ (1952)'' * ''ਨਵਾਂ ਮੁੱਢ (1949)'' * ''ਘੁੱਗੀ (1950)'' * ''ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਂਵਾਲ (1956)'' * ''[[ਕਣਕ ਦੀ ਬੱਲੀ|ਕਣਕ ਦੀ ਬੱਲੀ (1954)]]'' * ''[[ਧੂਣੀ ਦੀ ਅੱਗ|ਧੂਣੀ ਦੀ ਅੱਗ (1968)]]'' * ''ਗਗਨ ਮੈ ਥਾਲੁ (1969)'' * ''[[ਸੁਲਤਾਨ ਰਜ਼ੀਆ (ਨਾਟਕ)|ਸੁਲਤਾਨ ਰਜ਼ੀਆ (1970)]]'' * ਬਲਦੇ ਟਿੱਬੇ (1996) *ਦੁੱਧ ਦੀਆਂ ਧਾਰਾਂ (1967) *ਪੱਤਣ ਦੀ ਬੇਦੀ (1975) *ਕੁੜੀ ਟੀਸੀ (1976) *ਸੌਂਕਣ (1979) *ਚਾਕੂ (1982) *ਪੈਂਟੜੇਬਾਜ਼ (1984) *ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਂ (1984) * ''ਅਭਿਸਾਰਕਾ'' *ਬਲਦੇ ਟਿੱਬੇ (1996) ===ਇਕਾਂਗੀ ਸੰਗ੍ਰਿਹ=== * ''ਕੁਆਰੀ ਟੀਸੀ'' (1945) * ''ਦੋ ਪਾਸੇ'' * ''ਪੱਤਣ ਦੀ ਬੇੜੀ'' * ''ਦਸਵੰਧ'' * ''ਦੁਧ ਦੀਆਂ ਧਾਰਾਂ'' * ''[[ਚਾਕੂ (ਕਿਤਾਬ)|ਚਾਕੂ]]'' * ''ਪੈਂਤੜੇਬਾਜ਼'' ===ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ=== * ''ਮਿਰਚਾਂ ਵਾਲਾ ਸਾਧ'' * ''ਡੁੱਲ੍ਹੇ ਬੇਰ'' * ''ਕਾਲਾ ਅੰਬ'' ===ਵਾਰਤਕ=== * ''[[ਨਿੰਮ ਦੇ ਪੱਤੇ]]'' * ''[[ਸੁਰਮੇ ਵਾਲੀ ਅੱਖ]]'' * ''[[ਕੌਡੀਆਂ ਵਾਲਾ ਸੱਪ]]'' * ''[[ਹੁਸੀਨ ਚਿਹਰੇ]]'' * ''[[ਕਾਸ਼ਨੀ ਵਿਹੜਾ]]'' * ''[[ਸ਼ਰਬਤ ਦੀਆਂ ਘੁੱਟਾਂ]]'' ===ਨਾਵਲ=== * ''[[ਕੱਕਾ ਰੇਤਾ]]'' * ''[[ਨੰਗੀ ਧੁੱਪ ]]'' ===ਖੋਜ ਪੁਸਤਕਾਂ=== * ''ਲੋਕ ਨਾਟਕ'' * ''ਰੰਗਮੰਚ'' == ਦਿਲਚਸਪ ਕਿੱਸੇ == ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਮੈਨੂੰ ਚੁਣ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਰੂਦੁਆਰੇ ਪੜ੍ਹਨ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਅਸੀਂ ਦੋ ਦਿਨ ਖੇਡਦੇ ਰਹੇ। ਕੋਈ ਮਾਸਟਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਰੌਲਾ ਪੈ ਗਿਆ, "ਬਾਬਾ ਜੀ ਆ ਗਏ।" ਨੀਲਾ ਬਾਣਾ ਪਾਈ ਘੋੜੇ ਤੇ ਚੜ੍ਹੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, "ਇਥੇ ਖੇਡਣ ਆਇਆਂ?" ਆਖਿਆ, "ਨਹੀਂ ਜੀ! ਇਥੇ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ।" ਆਖਣ ਲੱਗੇ, "ਜੇ ਪੜ੍ਹਦਾ ਏਂ ਤਾਂ ਫੇਰ ਸਬਕ ਸੁਣਾ।" ਅੱਗੋਂ ਆਖਿਆ, "ਸਬਕ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਅਜੇ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਹੀ ਨਹੀਂ।" ਘੋੜੇ ਤੇ ਚੜ੍ਹੇ ਚੜ੍ਹਾਇਆਂ ਹੱਥ ਫੜੇ ਨੇਜੇ ਨਾਲ ਭੋਏਂ ਤੇ ਪਹਿਲੋਂ ਏਕਾ ਵਾਹਿਆ ਫੇਰ ਉਚੀ ਛਤਰੀ ਵਾਲਾ ਊੜਾ ਤੇ ਆਖਣ ਲੱਗੇ, "ਆਖ ਇੱਕ ਓਅੰਕਾਰ!" ਇਹ ਤੇਰਾ ਪਹਿਲਾ ਸਬਕ ਏ। ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਬਕ ਮੇਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਤੇ ਆਖਰੀ ਸਬਕ ਹੋ ਨਿੱਬੜਿਆ। ਬਾਕੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਮੈਂ ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਸਬਕਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਕੀਤਾ। == ਸਨਮਾਨ == * [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] (1962) * [[ਪਦਮਸ੍ਰੀ]] (1972) ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ}} {{ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇਤਾ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1916]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2003]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੰਗਕਰਮੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਾਵਲਕਾਰ]] hjakrrgv2s3ycram090u7slw9brnffu 0 15526 610821 600818 2022-08-08T07:27:35Z Middle river exports 41473 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist |name=ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ<br>بابو رجب على<br>Babu Rajab Ali<br> |alt= |caption= ਯਾਦਗਾਰ- ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ, ਸਾਹੋਕੇ, ਮੋਗਾ |image=[[File:Yaadgaar BABU RAJAB ALI KHAN , Village Sahoke, Moga, Punjab.jpg|thumb|Yaadgaar BABU RAJAB ALI KHAN , Village Sahoke, Moga, Punjab]] |image_size= |landscape= |background=solo_singer |birth_name=ਰਜਬ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ<br>رجب على خان |alias=ਬਾਬੂ ਜੀ, ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ |birth_date={{Birth date|1894|08|10}} |birth_place=[[ਸਾਹੋਕੇ]], [[ਜ਼ਿਲਾ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]] (ਹੁਣ, [[ਜ਼ਿਲਾ ਮੋਗਾ]]), [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਪੰਜਾਬ]] |origin= |death_date={{Death date and age|1979|05|06|1894|08|10}} |death_place= [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ]] (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) |genre=[[ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ]], [[ਕਵੀਸ਼ਰੀ]] |occupation=[[ਗਾਇਕ]], [[ਕਵੀਸ਼ਰ]] |instrument= |years_active= |label= |associated_acts= |website= |notable_instruments= }} '''ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ''' ([[ਉਰਦੂ]]: بابو رجب على‎), ਜੋ '''ਬਾਬੂ ਜੀ''' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ|ਪੰਜਾਬ]] ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰ [[ਮਾਲਵਾ|ਮਾਲਵੇ]] ਦੇ ਇੱਕ ਉੱਘੇ ਕਵੀਸ਼ਰ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ [[ਕਵੀਸ਼ਰੀ]] ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="ao">{{cite web |url=http://www.apnaorg.com/poetry/rajabali/Babu_Rajab_Ali-main.htm|title=Babu Rajab Ali |publisher=[http://apnaorg.com ApnaOrg.com] |accessdate=ਨਵੰਬਰ 4, 2012}}</ref> 6 ਮਈ 1979 ਨੂੰ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ। ==ਮੁੱਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ== ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ ਦਾ ਜਨਮ, ਬਤੌਰ ਰਜਬ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ, 10 ਅਗਸਤ 1894 ਨੂੰ ਪਿਤਾ [[ਧਮਾਲੀ ਖ਼ਾਨ]] ਦੇ ਘਰ ਮਾਂ [[ਜੀਉਣੀ]] ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਬਰਤਾਨਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜ਼ਿਲਾ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ (ਹੁਣ ਮੋਗਾ) ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਾਹੋਕੇ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ।<ref name=ao/><ref name="mjk">{{cite book |title=ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ: ਰਚਨਾ ਸੰਸ਼ਾਰ |last=ਕੌਰ |first=ਮਨਿੰਦਰ ਜੀਤ |year=2009 |publisher=ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ |isbn=978-81-7647-242-5 |pages=1–144 |accessdate=ਨਵੰਬਰ 4, 2012}}</ref> ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਭੈਣਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਚਾਚਾ ਹਾਜੀ ਰਤਨ ਵੀ ਕਵੀਸ਼ਰ ਸਨ।<ref name=ao/> ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਬੰਬੀਹਾ ਤੋਂ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰ 1912 ਵਿੱਚ ਬਰਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਤੋਂ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ।<ref name=ao/><ref name=mjk/> ਉਹ ਚੰਗੇ ਅਥਲੀਟ ਅਤੇ ਫ਼ੁੱਟਬਾਲ ਖਿਡਾਰੀ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਦੇ ਕਪਤਾਨ ਵੀ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਗੁਜਰਾਤ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਇੱਕ ਇੰਜਨੀਆਰਿੰਗ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿਵਲ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਵੇਲ਼ੇ ਪੰਜਾਬ ਓਵਰਸੀਅਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੰਚਾਈ ਮਹਿਕਮੇ ਵੀ ਓਵਰਸੀਅਰ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ।<ref name=mjk/> ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਵਿਆਹ, ਦੌਲਤ ਬੀਬੀ, ਭਾਗੋ ਬੇਗਮ, ਰਹਿਮਤ ਬੀਬੀ ਅਤੇ ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਨਾਲ਼ ਹੋਏ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਚਾਰ ਪੁੱਤਰ, ਅਦਾਲਤ ਖ਼ਾਨ, ਅਲੀ ਸਰਦਾਰ, ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਖ਼ਾਨ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਖ਼ਾਨ ਅਤੇ ਦੋ ਧੀਆਂ, ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਬੇਗਮ ਅਤੇ ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਬੇਗਮ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ।<ref name=ao/><ref name=mjk/> ਬਾਬੂ ਜੀ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਕਵਿਤਾ, ''ਹੀਰ ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ'', ਨਾਲ਼ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਏ ਅਤੇ 1940 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਨਾਲ਼ ਸਮਝੌਤਾ ਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ==ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ== 1947 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ]] ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਿੰਡ ਸਾਹੋਕੇ ਛੱਡ ਕੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ]] ([[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) ਦੇ ਓਕੜਾ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਜਾਣਾ ਪਿਆ<ref name=ao/><ref name=mjk/> ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੂਹ ਸਦਾ [[ਮਾਲਵਾ|ਮਾਲਵੇ]] ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਲਵਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨਾਲ਼ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਸੈਂਕੜੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਮਾਲਵੇ ਤੋਂ ਵਿਛੋੜੇ ਬਾਰੇ ਲਿਖੀਆਂ। ਮਾਰਚ 1965 ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ]] ਦੀ ਫੇਰੀ ਪਾਈ<ref name=ao/> ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚਾਹੁਣ ਵਾਲ਼ੇ ਅਤੇ ਕਵੀਸ਼ਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਲਈ ਆਏ। ==ਕੰਮ== ਬਾਬੂ ਜੀ [[ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਉਰਦੂ]] ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੁ [[ਅਰਬੀ]], [[ਫ਼ਾਰਸੀ]] ਅਤੇ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਵੀ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਹੋਣਾ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰਤੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref name=ao/><ref name=mjk/> ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤਕਰੀਬਨ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਕਿੱਸੇ<ref name=sss>{{cite book |title=ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ ਦੇ ਕਿੱਸੇ |last= ਸੁਤੰਤਰ |first=ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ |year=|publisher= |isbn= |pages= 232| |accessdate=ਨਵੰਬਰ 4, 2012}}</ref> ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ<ref name=jss>{{cite book |title=ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ ਦੀਆਂ ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ |last=ਸਾਹੋਕੇ |first=ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ |year=|publisher= |isbn= |pages=216 |accessdate=ਨਵੰਬਰ 4, 2012}}</ref> ਲਿਖੀਆਂ। ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਉਹਨਾਂ [[ਹਿੰਦੂ]] ਮਿਥਿਹਾਸ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਮਾਇਣ, ਪੂਰਨ ਭਗਤ ਅਤੇ ਕੌਲਾਂ, [[ਇਸਲਾਮ|ਇਸਲਾਮੀ]] ਪੈਗੰਬਰ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਨਾਇਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੁਹੱਮਦ ਸਾਹਿਬ, ਹਸਨ ਹੁਸੈਨ, ਦਹੂਦ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਤੇ [[ਸਿੱਖ]] ਇਤਿਹਾਸ<ref name=sk>{{cite book |title=ਸਿੱਖੀ ਕਾਵਿ |last=ਖ਼ਾਨ |first=ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ |year=|publisher= |isbn= |pages=336 |accessdate=ਨਵੰਬਰ 4, 2012}}</ref> ਅਤੇ ਨਾਇਕਾਂ ਜਿਵੇਂ [[ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ]] ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ, ਸਾਕਾ ਸਰਹਿੰਦ, ਸਾਕਾ ਚਮਕੌਰ, ਬਿਧੀ ਚੰਦ, [[ਭਗਤ ਸਿੰਘ]] ਅਤੇ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਆਦਿ ਬਾਰੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਿੱਸੇ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਗਾਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੀ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਪ੍ਰੀਤ-ਕਹਾਣੀ ਬਾਰੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ [[ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ]], [[ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਵਾਲ]]<ref name=ao/><ref name=mjk/> ਅਤੇ [[ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਂ]] ਦੇ ਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ''ਬਹੱਤਰ ਕਲਾ ਛੰਦ'' ਵਰਗੇ ਕੁਝ ਨਵੇਂ ਛੰਦ ਵੀ ਰਚੇ।<ref name=js>{{cite book |title=ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ: ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਛੰਦ ਵਿਧਾਨ |last=ਸਿੰਘ |first=ਜਸਵੀਰ |year=|publisher=ਯੂਨੀਸਟਾਰ ਬੁਕਸ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮੀਟਡ |isbn=978-81-7142-936-3 (EAN) |page= |pages= |accessdate=ਨਵੰਬਰ 4, 2012}}</ref> ਅੱਜ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਹੁਤ ਕਵੀਸ਼ਰ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ==ਕਿਤਾਬਾਂ== ਕਵੀਸ਼ਰ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (ਪੱਕਾ ਕਲਾਂ) ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਕੰਮਾਂ ’ਤੇ ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ ਰਾਹੀਂ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾਈਆਂ ਹਨ:<ref>{{cite web |url=http://punjabstar.ca/2010/07/14/3150/ |title=ਸੱਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਵਰਗੀ ਹੈ ਰਜਬ ਅਲੀ ਦੀ ਕਵੀਸ਼ਰੀ |date=ਜੁਲਾਈ 14, 2010 |publisher=[http://punjabstar.ca PunjabStar.ca] |accessdate=ਨਵੰਬਰ 4, 2012 |archive-date=2012-04-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120426082401/http://punjabstar.ca/2010/07/14/3150/ |dead-url=yes }}</ref> *ਅਲਬੇਲਾ ਰਜਬ ਅਲੀ *ਅਨਮੋਲ ਰਜਬ ਅਲੀ *ਅਣਖੀਲਾ ਰਜਬ ਅਲੀ *ਰੰਗੀਲਾ ਰਜਬ ਅਲੀ *ਅਨੋਖਾ ਰਜਬ ਅਲੀ<ref name=ara>{{cite book |title=ਅਨੋਖਾ ਰਜਬ ਅਲੀ |author=ਰਜਬ ਅਲੀ (ਬਾਬੂ) |year=1995 |publisher=ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਸਾਹਿਤ ਸਧਨ |isbn=|page= |pages= |accessdate=ਨਵੰਬਰ 4, 2012}}</ref> *ਦਸਮੇਸ਼ ਮਹਿਮਾ *ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ ਦੇ ਕਿੱਸੇ<ref name=sss/> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == *[[ਕਵੀਸ਼ਰੀ]] *[[ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਪਾਰਸ]] *[[ਢਾਡੀ]] *[[ਹਰਭਜਨ ਮਾਨ]] *[[ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਵੀਸ਼ਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਮਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1894]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1979]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ]] dhercactax7rr3pvek5r4w0dg6ni3cj 0 16937 610771 546018 2022-08-07T16:11:37Z DigamberSingh13 42802 /* ਕਿਤਾਬਾਂ */ ਵਿਆਕਰਨ ਸਹੀ ਕੀਤੀ wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਕਿਤਾਬ | name = ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ | books = {{plainlist| *<!--Please do not change the title of the first book. It was published as "Philosopher's" first --> ''ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦਾ ਪੱਥਰ'' (1997) * ''ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਅਭੇਦ ਦਾ ਚੈਬਰ'' (1998) * ''ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਅਜ਼ਕਬਨ ਦਾ ਕੈਦੀ'' (1999) * ''ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਗੋਭੀ ਦੀ ਅੱਗ'' (2000) * ''ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਫੋਨਕਿਸ ਦਾ ਹੁਕਮ'' (2003) * ''ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਅੱਧਾ ਖੂਨ ਦਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰ'' (2005) * ''ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਖਾਲੀ ਮੌਤ'' (2007) <!-- Do not add "Cursed Child" to this list of the novels please: it is primarily a theatrical play. Discuss on talk page if you disagree. --> }} | image = [[File:Harry Potter wordmark.svg|130px]] | alt = The ''Harry Potter'' logo first used for the American edition of the novel series (and some other editions worldwide), and then the film series. | caption = The ''Harry Potter'' logo, used first in American editions of the novel series and later in films | author = [[ਜੇ. ਕੇ. ਰਾਓਲਿੰਗ]] | country =ਯੁਨਾਟਿੰਡ ਕਿਗਡਮ | language = ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ | genre = [[ਕਲਪਨਿਕ ਸਾਹਿਤ ]], [[ਨਾਟਕ]], [[ਨੋਜਵਾਨ ਡਰਾਮਾ]], [[ਅਭੇਦ ਡਰਾਮਾ]], ਡਰਾਵਨਾ ਨਾਟਕ, | publisher = ਬਲੂਮਜ਼ਬਰੀ ਪਬਲਿਸ਼ਰ | pub_date = 26 ਜੂਨ, 1997 – 21 ਜੁਲਾਈ, 2007 (initial publication) | media_type = ਪੇਪਰਬੈਕ ਅਤੇ ਹਾਰਡਕਵਰ<br />[[ਆਡੀਓ ਬੁਕ]]<br />[[ਈ-ਬੁਕ]] ({{as of|2012|March|lc=y}})<ref>{{cite web|author=Peter Svensson |url=https://news.yahoo.com/harry-potter-breaks-e-book-lockdown-205343680.html |title=Harry Potter breaks e-book lockdown |publisher=Yahoo |date=27 March 2012 |accessdate=29 July 2013}}</ref> | number_of_books = 7 | website = {{URL|https://www.pottermore.com}} }} '''ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ''' ਸੱਤ ਕਾਲਪਨਿਕ [[ਨਾਵਲ|ਨਾਵਲਾਂ]] ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਬਰਤਾਨਵੀ ਲੇਖਿਕਾ [[ਜੇ. ਕੇ. ਰਾਓਲਿੰਗ]] ਨੇ ਲਿੱਖੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਜਾਦੂਗਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਹੈ। ==ਕਿਤਾਬਾਂ== * ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਅਭੇਦ ਦਾ ਚੈਂਬਰ (1998) * ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਅਜ਼ਕਬਨ ਦਾ ਕੈਦੀ (1999) * ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਗੋਭੀ ਦੀ ਅੱਗ (2000) * ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਫੋਨਕਿਸ ਦਾ ਹੁਕਮ (2003) * ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਅੱਧਾ ਖੂਨ ਦਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰ (2005) * ਹੈਰੀ ਪੌਟਰ ਅਤੇ ਖਾਲੀ ਮੌਤ (2007) ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਅਧਾਰ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਿਤਾਬਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਾਵਲ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ]] 5qiwrcbcm7g70xjc3f173ko9kgjva4r 0 28519 610776 592629 2022-08-07T16:45:56Z 86.25.140.191 ' wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = ਕ੍ਰਿਸਟਿਆਨੋ ਰੋਨਾਲਡੋ | fullname = ਕ੍ਰਿਸਟਿਆਨੋ ਰੋਨਾਲਡੋ ਦੋਸ ਸੈਂਟੋਸ ਆਵਿਏਰੋ | image = Rus-Por2012 (16).jpg | caption = ਕ੍ਰਿਸਟਿਆਨੋ ਰੋਨਾਲਡੋ 2012 ਵਿੱਚ ਪੁਰਤਗਾਲ ਲਈ ਮੈਚ ਖੇਡਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | birth_date = {{Birth date|1985|2|5|df=y}} | birth_place = [[ਫੁਨਚਲ]], [[ਮਾਦੀਏਰਾ]], ਪੁਰਤਗਾਲ | height = {{convert|1.86|m|ftin|0|abbr=on}}<ref>{{cite web |title=Cristiano Ronaldo dos Santos Aveiro |url=http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/1193041476158/1202773887674/jugador/Jugador/Cristiano_Ronaldo.htm |work=Realmadrid.com |publisher=Real Madrid CF |accessdate=18 February 2010 }}</ref> | position = [[ਫਾਰਵਰਡ (ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਫੁੱਟਬਾਲ)|ਫਾਰਵਰਡ]] | currentclub = [[ਰਿਆਲ ਮਾਦਰੀਦ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ]] | clubnumber = 7 | youthyears1 = 1993–1995 |youthclubs1 = ਅੰਦੋਰਿਨ੍ਹਾ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ | youthyears2 = 1995–1997 |youthclubs2 = ਨਾਕੀਨਲ ਸੀ.ਡੀ. | youthyears3 = 1997–2002 |youthclubs3 = ਸਪੋਰਟਿੰਗ ਕਲੱਬ ਪੁਰਤਗਾਲ | years1 = 2002–2003 |clubs1 = ਸਪੋਰਟਿੰਗ ਕਲੱਬ ਪੁਰਤਗਾਲ |caps1 = 25 |goals1 = 3 | years2 = 2003–2009 |clubs2 = [[ਮੈਨਚੈਸਟਰ ਯੂਨਾਈਟਡ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ]] |caps2 = 196 |goals2 = 84 | years3 = 2009– |clubs3 = [[ਰਿਆਲ ਮਾਦਰੀਦ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ]] |caps3 = 150 |goals3 = 163 | nationalyears1 = 2001–2002 |nationalteam1 = [[ਪੁਰਤਗਾਲ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅੰਡਰ-17 ਫੁਟਬਾਲ ਟੀਮ|ਪੁਰਤਗਾਲ U17]] |nationalcaps1 = 9 |nationalgoals1 = 6 | nationalyears2 = 2002–2003 |nationalteam3 = [[ਪੁਰਤਗਾਲ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅੰਡਰ-21 ਫੁਟਬਾਲ ਟੀਮ|ਪੁਰਤਗਾਲ U21]] |nationalcaps3 = 6 |nationalgoals2 = 3 | nationalyears3 = 2003 |nationalteam2 = [[ਪੁਰਤਗਾਲ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅੰਡਰ-20 ਫੁਟਬਾਲ ਟੀਮ|ਪੁਰਤਗਾਲ U20]] |nationalcaps2 = 5 |nationalgoals3 = 1 | nationalyears4 = 2004 |nationalteam4 = [[ਪੁਰਤਗਾਲ ਓਲੰਪਿਕ ਫੁਟਬਾਲ ਟੀਮ|ਪੁਰਤਗਾਲ U23]]|nationalcaps4 = 3 |nationalgoals4 = 1 | nationalyears5 = 2003– |nationalteam5 = [[ਪੁਰਤਗਾਲ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੁਟਬਾਲ ਟੀਮ|ਪੁਰਤਗਾਲ]]|nationalcaps5 = 109 |nationalgoals5 = 47 | medaltemplates = {{Medal|RU|[[UEFA European Championship]]|[[UEFA Euro 2004|2004]]}} {{Medal|Bronze|[[UEFA European Championship]]|[[UEFA Euro 2012|2012]]}} | pcupdate = 14:54, 14 ਦਸੰਬਰ 2013 (UTC) | ntupdate = 19 ਨਵੰਬਰ 2013 (UTC) }} [[File:Cristiano Ronaldo and Lionel Messi - Portugal vs Argentina, 9th February 2011.jpg|left|thumb|ਰੋਨਾਲਡੋ ਅਰਜਨਟੀਨਾ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ [[ਲਿਓਨਲ ਮੈਸੀ]] ਨਾਲ]] '''ਕ੍ਰਿਸਟੀਆਨੋ ਰੋਨਾਲਡੋ ਦੋਸ ਸੈਂਟੋਸ ਆਵਿਏਰੋ''', (ਜਨਮ: 5 ਫਰਵਰੀ 1985), ਜਿਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ '''ਕਰਿਸਟਿਆਨੋ ਰੋਨਾਲਡੋ''' ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰ [[ਫੁੱਟਬਾਲ]] ਖਿਡਾਰੀ ਹੈ ਜੋ [[ਰਿਆਲ ਮਾਦਰੀਦ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ]] ਲਈ ਖੇਡਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੁਰਤਗਾਲ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਦਾ ਕਪਤਾਨ ਹੈ। ਰੋਨਾਲਡੋ ਨੂੰ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦੇ ਸਰਬੋਤਮ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੋਨਾਲਡੋ ਨੇ 2008 ਅਤੇ 2014 ਵਿੱਚ ''ਬੈਲਨ ਦਿ ਆਰ''(ਸੋਨੇ ਦੀ ਗੇਂਦ) ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। ਰੋਨਾਲਡੋ 2009 ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਕੀਮਤੀ ਖਿਡਾਰੀ ਬਣੇ ਜਦ [[ਸਪੇਨ]] ਦੇ [[ਰਿਆਲ ਮਾਦਰੀਦ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ]] ਨੇ ਓਹਨਾ ਨੂੰ [[ਇੰਗਲੈਂਡ]] ਦੇ [[ਮੈਨਚੈਸਟਰ ਯੂਨਾਈਟਡ]] ਤੋਂ 8 ਕਰੋੜ ਪੌਂਡ ਦੀ ਕੀਮਤ ਤੇ ਖਰੀਦਿਆ। ==ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ== ਰੋਨਾਲਡੋ ਦਾ ਜਨਮ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗਰੀਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਫੁਨਚਾਲ, ਮਦੀਰਾ ਟਾਪੂ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ| ਇਸਦਾ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸ ਵਕ਼ਤ ਦੇ [[ਅਮਰੀਕਾ]] ਦੇ [[ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰੋਨਾਲਡ ਰੇਗਨ]] ਦੇ ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਰੋਨਾਲਡੋ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਅਦਾਕਾਰ ਸੀ| 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਨੇ ਉਹਨੇ ਤੇ ਉਹਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਰੋਨਾਲਡੋ ਅਪਨੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਫੁਟਬਾਲ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰੇਗਾ| ==ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਬਾਹਰ ਕ੍ਰਿਸਟੀਆਨੋ ਰੋਨਾਲਡੋ== ਮੈਦਾਨ ਚ ਕ੍ਰਿਸਟੀਆਨੋ ਰੋਨਾਲਡੋ ਦਾ ਜਲਵਾ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਬਾਹਰ ਵੀ ਘੱਟ ਨਹੀਂ। ਰੋਨਾਲਡੋ ਦੇ ਸਟਾਈਲ ਦੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਲੋਕ ਦੀਵਾਨੇ ਹਨ। ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ [[ਮਾਦਰੀਦ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਦੌਰਾਨ ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਸਟਾਰ ਆਰਨੋਲਡ ਸ਼ਵਾਇਜ਼ਨੇਗਰ ਨੇ ਵੀ ਉਸਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਆਰਨੋਲਡ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੋਨਾਲਡੋ ਦੀ ਫਿਜ਼ੀਕ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਹੈ। ਡੇਵਿਡ ਬੈਕਹਮ ਤੇ ਲੇਡੀ ਗਾਗਾ ਵਰਗੀਆਂਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਨੇ ਵੀ ਉਸਦੇ ਸਟਾਈਲ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ==ਖੇਡ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ== {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ Club statistics |- !rowspan="2"|ਕਲੱਬ !rowspan="2"|ਸੀਜ਼ਨ !colspan="3"|ਲੀਗ !colspan="2"|ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੱਪ !colspan="2"|ਲੀਗ ਕੱਪ !colspan="2"|[[UEFA#Club|Europe]]<ref group=lower-alpha>Includes appearances in the [[UEFA Champions League]] and [[UEFA Europa League|UEFA Europa League/UEFA Cup]].</ref> !colspan="2"|Other<ref group=lower-alpha>Includes appearances in the [[FIFA Club World Cup]], [[UEFA Super Cup]], [[FA Community Shield]] and [[Supercopa de España]].</ref> !colspan="2"|Total |- !Division!!ਮੈਚ ਖੇਡੇ!!ਗੋਲ!!ਮੈਚ ਖੇਡੇ!!ਗੋਲ!!ਮੈਚ ਖੇਡੇ!!ਗੋਲ!!ਮੈਚ ਖੇਡੇ!!ਗੋਲ!!ਮੈਚ ਖੇਡੇ!!ਗੋਲ!!ਮੈਚ ਖੇਡੇ!!ਗੋਲ |- |rowspan="2"|[[Sporting Clube de Portugal|Sporting CP]] |[[2002–03 Primeira Liga|2002–03]]<ref>{{cite web |url=http://www.footballzz.co.uk/jogador.php?epoca_id=132&id=1579&op=zoomstats&tpstats=club |title=Cristiano Ronaldo |publisher=footballzz.co.uk |accessdate=25 December 2013 |archive-date=26 ਦਸੰਬਰ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131226204311/http://www.footballzz.co.uk/jogador.php?epoca_id=132&id=1579&op=zoomstats&tpstats=club |dead-url=yes }}</ref> |[[Primeira Liga]] |25||3||3||2||colspan="2"|—||3||0||0||0||31||5 |- !colspan="2"|Total !25!!3!!3!!2!!colspan="2"|—!!3!!0!!0!!0!!31!!5 |- |rowspan="7"|[[Manchester United F.C.|Manchester United]] |[[2003–04 Manchester United F.C. season|2003–04]]<ref name="mufc_stats">{{cite web |title=Cristiano Ronaldo |url=http://www.stretfordend.co.uk/playermenu/ronaldo.html |publisher=StretfordEnd.co.uk |accessdate=28 December 2013}}</ref> |rowspan="6"|[[Premier League]] |29||4||5||2||1||0||5||0||0||0||40||6 |- |[[2004–05 Manchester United F.C. season|2004–05]]<ref name="mufc_stats"/> |33||5||7||4||2||0||8||0||0||0||50||9 |- |[[2005–06 Manchester United F.C. season|2005–06]]<ref name="mufc_stats"/> |33||9||2||0||4||2||8||1||colspan="2"|—||47||12 |- |[[2006–07 Manchester United F.C. season|2006–07]]<ref name="mufc_stats"/> |34||17||7||3||1||0||11||3||colspan="2"|—||53||23 |- |[[2007–08 Manchester United F.C. season|2007–08]]<ref name="mufc_stats"/> |34||31||3||3||0||0||11||8||1||0||49||42 |- |[[2008–09 Manchester United F.C. season|2008–09]]<ref name="mufc_stats"/> |33||18||2||1||4||2||12||4||2||1||53||26 |- !colspan="2"|Total !196!!84!!26!!13!!12!!4!!55!!16!!3!!1!!292!!118 |- |rowspan="7"|[[ਰਿਆਲ ਮਾਦਰੀਦ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ]] |[[ਰਿਆਲ ਮਾਦਰੀਦ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ 2009-10|2009–10]]<ref>{{cite web |url=http://www.bdfutbol.com/en/p/j12429.html?temp=2009-10 |title=Cristiano Ronaldo: Cristiano Ronaldo Dos Santos Aveiro: 2009–10 |publisher=BDFutbol |accessdate=25 December 2013}}</ref> |rowspan="6"|[[ਲਾ ਲੀਗ]] |29||26||0||0||colspan="2"|—||6||7||colspan="2"|—||35||33 |- |[[ਰਿਆਲ ਮਾਦਰੀਦ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ 2010-11|2010–11]]<ref>{{cite web |url=http://www.bdfutbol.com/en/p/j12429.html?temp=2010-11 |title=Cristiano Ronaldo: Cristiano Ronaldo Dos Santos Aveiro: 2010–11 |publisher=BDFutbol |accessdate=25 December 2013}}</ref> |34||40{{efn|<!--BEFORE EDITING: Marca are the only ones who count Ronaldo's goal away to Real Sociedad. La Liga, UEFA and FIFA all list Ronaldo as having 40 goals after the end of Round 37. DO ''not'' EDIT-->Does not include one goal scored on 18 September 2010 against [[Real Sociedad]]. ''[[Marca (newspaper)|Marca]]'', which awards the [[Pichichi Trophy]], attribute it to Ronaldo, while La Liga and UEFA attribute it to [[Pepe (footballer, born 1983)|Pepe]].<ref name="pepegoal"/>|name=goal}}||8||7||colspan="2"|—||12||6||colspan="2"|—||54||53 |- |[[ਰਿਆਲ ਮਾਦਰੀਦ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ 2011-12|2011–12]]<ref>{{cite web |url=http://www.bdfutbol.com/en/p/j12429.html?temp=2011-12 |title=Cristiano Ronaldo: Cristiano Ronaldo Dos Santos Aveiro: 2011–12 |publisher=BDFutbol |accessdate=25 December 2013}}</ref> |38||46||5||3||colspan="2"|—||10||10||2||1||55||60 |- |[[ਰਿਆਲ ਮਾਦਰੀਦ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ 2012-13|2012–13]]<ref>{{cite web |url=http://www.bdfutbol.com/en/p/j12429.html?temp=2012-13 |title=Cristiano Ronaldo: Cristiano Ronaldo Dos Santos Aveiro: 2012–13 |publisher=BDFutbol |accessdate=25 December 2013}}</ref> |34||34||7||7||colspan="2"|—||12||12||2||2||55||55 |- |[[ਰਿਆਲ ਮਾਦਰੀਦ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ 2013-14|2013–14]]<ref>{{cite web |url=http://www.bdfutbol.com/en/p/j12429.html?temp=2013-14 |title=Cristiano Ronaldo: Cristiano Ronaldo Dos Santos Aveiro: 2013–14 |publisher=BDFutbol |accessdate=27 August 2014}}</ref> |30||31||6||3||colspan="2"|—||11||17||colspan="2"|—||47||51 |- |[[ਰਿਆਲ ਮਾਦਰੀਦ ਫੁੱਟਬਾਲ ਕਲੱਬ 2014-15|2014–15]]<ref>{{cite web |url=http://uk.soccerway.com/players/cristiano-ronaldo-dos-santos-aveiro/382/ |title=Cristiano Ronaldo |publisher=Soccerway |accessdate=15 May 2013}}</ref> |14||25||0||0||colspan="2"|—||6||5||4||2||24||32 |- !colspan="2"|ਕੁੱਲ !179!!202!!26!!20!!colspan="2"|—!!57!!57!!8!!5!!270!!284 |- !colspan="3"|ਕੁੱਲ !400!!289!!55!!35!!12!!4!!115!!73!!11!!6!!593!!407 |} ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫੁੱਟਬਾਲ ਖਿਡਾਰੀ]] mdsfaeu6odm2wnktv3yiglh730gxzme 0 28888 610777 610526 2022-08-07T17:04:12Z Jagvir Kaur 10759 /* ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ */ wikitext text/x-wiki ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੇ ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। == ਪੰਜਾਬ == === ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ === [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਅਟੱਲ ਰਾਏ ਜੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਅਟਲ ਰਾਏ ਜੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਿਬੇਕਸਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਹਰਟਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ '|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਮਹਿਲ|ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਗੁਰੂ ਕੇ ਮਹਿਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕੀ ਵਡਾਲੀ]] * [[ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ(ਸੰਤੋਖਸਰ)|ਸੰਤੋਖਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟੋਭਾ ਭਾਈ ਸਾਲ੍ਹੋ ਜੀ]] * [[ਕੌਲਸਰ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੌਲਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਲੋਹਗੜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ, ਦੀਵਾਨ ਅਸਥਾਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਸਥਾਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਲਾਹ (ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੂੰ) ਦੇ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਵੇਰਕਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਇਤਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ)]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਮਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਨ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ [[ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਰਾਗੜੀ ਸਾਹਿਬ, ਟਾਊਨ ਹਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ [[ਤੂਤ ਸਾਹਿਬ]] ਜਸਪਾਲ ਨਗਰ ਐਸਡਬਲਿਊ ਰੋਡ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਮੰਝ ਜੀ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਪਿੰਡ ਮਹਿਤਾ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਸੰਪ੍ਰਦਾਯ - ਭਿੰਡਰਾਂ) === '''ਤਰਨਤਾਰਨ''' === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਝੂਲਣੇ ਮਹਿਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ|ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਤਰਨਤਾਰਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਬੋਤਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਬਾਬਾ ਗਰਜਾ ਸਿੰਘ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁਢਾ ਜੀ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ]] === ਸੰਗਰੂਰ === [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰ ਸਾਗਰ, ਸਾਹਿਬ]] ਮਸਤੂਆਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਸੰਗਰੂਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਤਰਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਪਿੰਡ ਕੁਨਰਾਂ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੈਮਬੋਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਲੌਂਗੋਵਾਲ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁੱਲੇ ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਕੋਈ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘ ਬਾਲੀਆਂ, ਸੰਗਰੂਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਅਤੇ 10ਵੀਂ, ਮੂਲੋਵਾਲ]], ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਮਿਠਾ ਖੂਹ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਮੂਲੋਵਾਲ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਰਾਜੋਮਾਜਰਾ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਜਹਾਂਗੀਰ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਝਾੜੋਂ - ਹੀਰੋ, ਚੀਮਾ, ਸੁਨਾਮ, ਸੰਗਰੂਰ === ਬਰਨਾਲਾ === [[ਬਰਨਾਲਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਪੱਕਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਹੰਢਿਆਇਆ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਕਾਚਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਹੰਢਿਆਇਆ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੜੀਸਰ ਸਾਹਿਬ]], [[ਹੰਢਿਆਇਆ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਢਿਲਵਾਂ *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਸੇਖਾ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਫਰਵਾਹੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਮਾਹਲ ਕਲਾਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ, ਪਿੰਡ ਕੁਤਬਾ (ਬਾਹਮਣੀਆ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ [[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ]], ਪਿੰਡ ਗਹਿਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ [[ਸੋਹੀਆਣਾ]] ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਪਿੰਡ [[ਧੌਲਾ]] === ਮਾਨਸਾ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੂਲੀਸਰ ਸਾਹਿਬ]] === ਮੋਗਾ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡਰੋਲੀ ਭਾਈ ਕੀ]] === ਬਠਿੰਡਾ === [[ਬਠਿੰਡਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਗਤਾ ਭਾਈ ਕਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਰੂਪਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੱਕ ਫਤਹਿ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਕੇ (ਕੋਠੇ-ਗੁਰੂ)]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਕੋਟ ਸ਼ਮੀਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਮਹਿਰਾਜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਨਥਾਣਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਾਜੀ ਰਤਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੰਡ ਸਰ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਪੱਕਾ ਕਲਾਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਬਾਜਾਕ]] * [[ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਬੀੜ ਬਹਿਮਨ]] === ਫਰੀਦਕੋਟ === [[ਫਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਫਰੀਦਕੋਟ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੰਗਸਰ]], ਜੈਤੋ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕੀ ਢਾਬ, ਪੁਲੀਟੀਕਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਬਰਗਾੜੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਗੰਜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਥੰਬੂ ਮਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੰਡ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਜੀ , * [[ਗੋਦੜੀ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਈ ਗੋਦੜੀ ਸਾਹਿਬ]] === ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ === ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਿਠਾ ਟਿਵਾਣਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਰੀਆਂਵਾਲਾ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਮੰਝ ਜੀ ਸਾਹਿਬ, ਕੰਗਮਾਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਜ਼ਾਹਰਾ ਜ਼ਹੂਰ, ਸ਼੍ਰੀਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ ਹੀਰਾਂ === ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ === [[ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਬਜ਼ੀਦਪੁਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਹਿਨ ਸਾਹਿਬ ਸੱਚੀ ਮੰਜੀ]] === ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ === [[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਚਲ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਅਚਲ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਬਾਰਾਤ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਠ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੁਰਜ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੰਧ ਸਾਹਿਬ]] === ਜਲੰਧਰ === [[ਜਲੰਧਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਵੀਂ ਪਾਦਸ਼ਾਹੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੌ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪੰਜਵੀਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸੰਗ ਢੇਸੀਆਂ|ਸੰਗ ਢੇਸੀਆਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਥੰਮ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਿਲ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਗਹਲਰੀ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤੱਲ੍ਹਣ ਸਾਹਿਬ === ਨਕੋਦਰ === * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਹਸਪਤਾਲ ਸੜਕ ਨਕੋਦਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਮਹਿਤਪੁਰ ਅੱਡਾ ਨਕੋਦਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਮਾਲੜੀ ਸਾਹਿਬ (ਨਕੋਦਰ) === ਰੂਪਨਗਰ === * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਕਮਲ, [[ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ Patalਪੁਰi, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੱਠਾ ਸਾਹਿਬ, ਪਿੰਡ : - ਕੋਟਲਾ ਨਿਹੰਗ, ਰੂਪਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ, ਰੂਪਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਸਾਹਿਬ, ਰੂਪਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਅਮਰਨਾਥ ਜੀ, ਪਿੰਡ : - ਬਿੰਦਰਖ, ਰੂਪਨਗਰ * ਵਿਰਾਸਤ - ਏ- ਖਾਲਸਾ, ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ (ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਜੀ - ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ === ਸਰਹੰਦ === * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੋਤੀ ਸਵਰੂਪ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਾਹਮਣੇ '''ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ''' * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨੌਲੱਖਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਕਪੂਰਥਲਾ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਖਚੈਨਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਸਟੇਟ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਬਲੇਰ ਖਾਨ ਸ਼੍ਰੀਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ]] === ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੱਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਠੜੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੇਹਰਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਜੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਤ ਘਾਟ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਤਰਜਾਮਤਾ ਜੀ]] === ਲੁਧਿਆਣਾ === * [[ਗੁਰੂਸਰ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਨੋਕਸਰ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਮੱਲ੍ਹਾ]] * [[ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਆਲਮਗੀਰ]] * [[ਮਹਿਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਹਿਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਰਮਸਰ ਰਾੜਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਕੰਵਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ 'ਚੇਲਾ' ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗਨੀ ਖਾਨ ਨਬੀ ਖਾਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ, ਸਰ, ਕਾਊਂਕੇ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਟਾਣਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਹੇਹਰਾਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਲਾਹੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਏਕੋਟ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਚਕਰ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੋੜਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂਸਰ ਸੁਧਾਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਮੰਡਿਆਣੀ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਥਾਰਾ ਸਾਹਿਬ ਇਯਾਲੀ ਕਲਾਂ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 1 ਠੱਕਰਵਾਲ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ ਰਤਨ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ ਚਮਿੰਡਾ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਜਗਰਾਉ, ਲੁਧਿਆਣਾ (ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ)]] === ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ (ਮੁਹਾਲੀ) === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਬ ਸਾਹਿਬ, ਫੇਜ - 8, ਮੋਹਾਲੀ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਗੀਠਾ ਸਾਹਿਬ, ਫੇਜ - 8, ਮੋਹਾਲੀ]] *[[ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਲੰਬਿਆ ਵਾਲੇ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੱਚਾ ਧੰਨ ਸਾਹਿਬ, ਫੇਜ - 3B2, ਮੋਹਾਲੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਭਾ ਸਾਹਿਬ, ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦਾਂ, ਸੋਹਾਣਾ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਗਤ ਧੰਨਾ ਜੀ ਫੇਸ 8]] *[[ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਹੀਦਾ ਢੱਕੀ ਸਾਹਿਬ ਸੈਕਟਰ 82]] === ਨੰਗਲ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਭੋਰੇ ਸਾਹਿਬ]] === ਪਟਿਆਲਾ === * ਚੌਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਰਾਮਕਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ]], [[ਪਟਿਆਲਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਅਜੇਪਾਲ ਸਿੰਘ]], [[ਨਾਭਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਹਾਦਰਗੜ੍ਹ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਭਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੇਲ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੋਤੀ ਬਾਗ਼ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਜੀ]] === ਰੋਪੜ === [[ਤਸਵੀਰ:ਸਤਲੁਜ S058.jpg| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ Tibi ਸਾਹਿਬ ਨਦੀ [[ਸਤਲੁਜ]] [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ|thumb|ਰੋਪੜ]]|link=Special:FilePath/ਸਤਲੁਜ_S058.jpg]] [[ਤਸਵੀਰ:outside.jpg|thumb|ਤੱਕ ਸ਼੍ਰੀ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰਾ enterance|ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਹੈ|link=Special:FilePath/Outside.jpg_ਤੱਕ_ਸ਼੍ਰੀ_ਟਿੱਬੀ_ਸਾਹਿਬ_ਗੁਰਦੁਆਰਾ_enterance]] [[ਤਸਵੀਰ:ਸ਼੍ਰੀ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰਾ inside.jpg| ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ|link=Special:FilePath/ਸ਼੍ਰੀ_ਟਿੱਬੀ_ਸਾਹਿਬ_ਗੁਰਦੁਆਰਾ_inside.jpg]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਸਕੱਤਰੇਤ, ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਭੱਠਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੜ੍ਹੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਕਤਲਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਪਰਵਾਰ ਵਿਛੋੜਾ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਰਵਾਰ ਵਿਛੋੜਾ]] * [[ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ#ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਤਾਲਪੁਰੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਤਾਲਪੁਰੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਲਖੀਆਂ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾਨਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਸਾਹਿਬ, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] === ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ === ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਮੁਕਤਸਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਟੁੱਟੀ ਗੰਢੀ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੂਖ ਨਿਵਾਰਨ ਤਰਨਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇਵਾਂ ਜੀ * ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਗੀਠਾ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬਸਰ ਸਾਹਿਬ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾਤਣਸਰ ਸਾਹਿਬ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਖੂਹ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ === ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ (ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ) === * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦਗੰਜ ਸਾਹਿਬ, ਉੜਾਪੜ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਹਕੀਮਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨਕੰਵਲ ਸਾਹਿਬ, ਜੀਂਦੋਵਾਲ, ਬੰਗਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਪਲਾਹ, ਸੋਤਰਾਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੰਡਾ ਸਾਹਿਬ, ਸੰਧਵਾਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਸਿੱਖ, ਹਿਆਲਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਜੀ, ਚਾਂਦਪੁਰ ਰੁੜਕੀ (ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ)]] === ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, === [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੂਨੀ ਸਾਹਿਬ]], ਮਨੀਮਾਜਰਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ]], ਮਨੀਮਾਜਰਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ]], ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੈਨਵੀਨ ਪ੍ਰਤਖ]], ਸੈਕਟਰ - 12, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ]], ਸੈਕਟਰ - 8, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ]], ਸੈਕਟਰ - 34, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, == ਦਿੱਲੀ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ, ਦਿੱਲੀ]] * [[ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸ਼ੀਸ਼ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਮਜਨੂੰ ਦਾ ਟਿੱਲਾ * ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬਾਲਾ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਪਿਆਓ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਅਸਾਮ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਰਛਾ ਸਾਹਿਬ]], ਧਾਨਪੁਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]], ਧੁਬਰੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾਜੀ, ਚਪਾਰਮੁਖ, ਨਾਗਾਓਂ, ਅਸਾਮ == ਸਿੱਕਿਮ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਲਾਮਾ]] == ਝਾਰਖੰਡ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਕੇਦਲੀ ਕਲਾਂ]] == ਬਿਹਾਰ == ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਬਿਹਾਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * [[ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ]] * ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ - ਪਟਨਾ * [[ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ]], [[ਪਟਨਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਘਈ ਘਾਟ]], ਪਟਨਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਾਂਡੀ ਸਾਹਿਬ]] - ਪਟਨਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੋਬਿੰਦ ਘਾਟ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਪਟਨਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਲ ਲੀਲਾ ਮੈਨੀ ਸੰਗਤ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਕਸਾਲ ਸੰਗਤ - ਸਾਸਾਰਾਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਬਾਗ - ਸਾਸਾਰਾਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਾਚਾ ਫਗੂ ਮਲ - ਸਾਸਾਰਾਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੱਕੀ ਸੰਗਤ – ਮੁੰਗੇਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ - ਗਯਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਚੌਕੀ - ਭਾਗਲਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ - ਲਕਸ਼ਮੀਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੰਭਾ ਪਾਕਾ - ਨੇੜੇ ਦੇ ਟਾਂਡਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਮੋਲਾਰਬੰਦ, ਬਦਰਪੁਰ, ਫੇਜ9818085601, 9910762460 * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਆਦਰਸ਼ ਕਲਿਆਣ ਲਈ ਕੰਪੈਰੇਟਿਵ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਪਾਰਕ, ਖਾਨਪੁਰ, ਫੇਜ9818085601, 9910762460 == ਗੁਜਰਾਤ == ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ ਓਧਵ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛਾਨੀ (ਵਡੋਦਰਾ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਵਾੜੀ (ਵਡੋਦਰਾ) ਈਐਮਈ ਤੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ (ਫੌਜ) (ਵਡੋਦਰਾ) ਏਅਰਫੋਰਸ ਮਾਕੁਰਪੁਰਾ 'ਤੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ (ਵਡੋਦਰਾ) * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਾਹਿਬ ,ਲਖਪਤ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਾਹਿਬ ,ਲਖਪਤ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ (ਸੂਰਤ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੋਬਿੰਦ ਧਾਮ, ਥਲਤੇਜ਼ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਸਰਸਪੁਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਇਸਨਪੁਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਮਣੀਨਗਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਸਾਹੇਬਜੀ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨਗਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਦੁਧੇਸ਼ਵਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੀ - ਵਾਰਡ, ਸਰਦਾਰ ਨਗਰ, ਨਰੋਦਾ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਾਜਕੋਟ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਰੀ ਲਖਪਤਸਾਹਿਬ, ਪੋਰਟਲਖਪਤ (ਕੱਛ, ਗੁਜਰਾਤ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਭਾਈ ਮੋਹਕਮ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਬਏਤ ਦਵਾਰਕਾ (ਦਵਾਰਕਾ, ਗੁਜਰਾਤ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ, ਤਰਸਾਲੀ (ਵਡੋਦਰਾ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛਾਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਭਾਰੁਚ == ਹਰਿਆਣਾ == * ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬਾਲਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟੋਕਾ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੋਬਿੰਦਪੁਰਾ ਅੰਬਾਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਬਾਗ ਅੰਬਾਲਾ * ਲਖਨੌਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬਾਲਾ * ਸੀਸਗੰਜ ਸਾਹਿਬ, [[ਅੰਬਾਲਾ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਤਿਸੰਗ ਸਾਹਿਬ - ਅੰਬਾਲਾ * ਪੰਜੋਖੜਾ ਸਾਹਿਬ * ਗੈਂਦਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਭਾਨੋਖੇੜੇ ਅੰਬਾਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਸਾਹਿਬ ਅਸੰਧ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਪਾਸਟ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਪਿੰਜੌਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਪਿਹੋਵਾ * [[ਨਾਢਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਢਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਪੰਚਕੂਲਾ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ, [[ਕਰਨਾਲ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਜਿਲ੍ਹਾ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 10 - ਜਗਾਧਰੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ - ਕੈਥਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਿੰਮ ਸਾਹਿਬ, ਕੈਥਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਸਾਇਨਾ ਸਦਨ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੌੜਾ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਸਾਇਨਾ ਸਦਨ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ, ਰੋਹਤਕ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ – ਸੁਲਹਾਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਰਦੋਨ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਅਤੇ 10ਵੀਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨੌਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿਧ ਬਟੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਸਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਜ ਘਾਟ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੋਰਮਾਰ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ - ਚੋਰਮਾਰ ਖੇੜਾ ਸਿਰਸਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਸਾਹਿਬ ਜੀ - ਪਾਰਥ ਪਲਾਟ - ਚੀਕਾ - ਕੈਥਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਸੋਹਣਾ (ਗੁੜਗਾਂਵਾਂ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਗੁੜਗਾਂਵਾਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ NIT ਕੋਈ -5 ਫਰੀਦਾਬਾਦ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਿਲ੍ਹਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ, ਸਰਸਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਸਰਸਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਸਿਰਸਾ == ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ == * [[ਮਨੀਕਰਨ#ਮਨੀਕਰਨ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ|ਮਨੀਕਰਨ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੋਂਟਾ ਸਾਹਿਬ]], ਜਿਲਾ [[ਸਿਰਮੌਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੰਗਾਣੀ ਸਾਹਿਬ]] ਜਿਲਾ [[ਸਿਰਮੌਰ]] * [[ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ]] ਜਿਲਾ [[ਸੋਲਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ]] ਦਸਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ -, ਨਦੌਣ ਜਿਲਾ ਕਾਂਗੜਾ ਮੰਡੀ ਜਿਲਾ ਮੰਡੀ * ਰਵਾਲਸਰ ਜਿਲਾ ਮੰਡੀ ਮਨੀਕਰਨ ਜਿਲਾ ਕੁੱਲੂ * [[ਬੜੂ ਸਾਹਿਬ]], ਜਿਲਾ ਸਿਰਮੌਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਸਾਹਿਬ - ਮੰਡੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ - ਨਾਹਨ * ਗੁਰੂ ਕਾ ਲਾਹੌਰ - ਬਿਲਾਸਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਪਥਰ ਸਾਹਿਬ, (ਲੇਹ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਕੋਠਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ - ਜਿਲ੍ਹਾ ਮੰਡੀ * [[ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਵਡਭਾਗ ਸਿੰਘ]] == ਕਰਨਾਟਕ == [[ਕਰਨਾਟਕ]] ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਝੀਰਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਬਿਦਰ]] ਬੰਗਲੌਰ ਵਿੱਚ * [[ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ]], ਵੱਡਾ ਸਿੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ * [[ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਮਾਤਾ ਭਾਗੋ ਜੀ ਤਪੋਸਥਾਨ]], [[ਜਨਵਾੜਾ (ਬਿਦਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ) ਕਰਨਾਟਕ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ]], [[ਬਿਦਰ ਕਰਨਾਟਕ]] == ਕਸ਼ਮੀਰ == ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * ਛਟੀ ਪਾਦਸ਼ਾਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਸ਼ਮੀਰ <ref>[http://wwwangelfirecom/ca6/gurdwaraworld/kashmirhtml Angelfirecom ]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਮਾਤਨ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ, ਪਿੰਡ ਬੀਗ ਬੀਆਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਲਾਮ ਪੁਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਪਿੰਡ ਸਿੰਘਪੁਰਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਠਾਰ੍ਹਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਪਿੰਡ ਬਾਰਾਮੂਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਚਰਨ ਅਸਥਾਨ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ - ਅਨੰਤਨਾਗ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਪਿੰਡ ਰੈਣਾਵਾੜੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਥੇਰ ਸਾਹਿਬ, ਲੇਹ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬੰਗਾ ਸਾਹਿਬ, ਭਗਤ == ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ == ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਬਹਾਦਰ ਘਾਟ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਦਇਆ ਸਿੰਘ]] * [[ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ]], [[ਨੰਦੇੜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੀਰਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੱਲ ਟੇਕਰੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਗੀਨਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਗਤ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀਕਰ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜਹਾਦ ਦਰਬਾਰ ਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦਧਾਮ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ – ਸਥਾਨ ਭਾਈ ਦਇਆਸਿੰਘਜੀ, ਅਹਿਮਦਨਗਰ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਆਲ ਸਾਹਿਬ ਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਨਿਧਾਨ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਨੰਦੇੜ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ, ਤਿਗਨੇ ਨਗਰ, ਪੂਨਾ ਪੂਨਾ ਦਾਕੋਈ 1 * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਕਲਬਾ ਦੇਵੀ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਦਾਦਰ, ਮੁੰਬਈ * ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ (ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਮਾਤੁੰਗਾ ਮੱਧ - ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਖਾਰ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਧਨਪਠੋਹਰ, ਸਾਂਤਾਕਰੂਜ਼ (ਵੈਸਟ), ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਮਲਾਡ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਾ, ਪੋਬਾਈ (ਹੀਰਾਨੰਦਾਨੀ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਟੈਗੋਰ ਨਗਰ, - ਵਿਖਰੋਲੀ ਈਸਟ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੰਚਾਇਤੀ, ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਚੌਕ, ਭਾਂਡੂਪ ਪੱਛਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ, ਅਮਰ ਨਗਰ, - ਭਾਂਡੂਪ ਕੰਪਲੈਕਸ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਸਾਹਿਬ, ਆਗਰਾ ਰੋਡ – ਐਲ ਬੀ ਐਸ ਮਾਰਗ, ਮੁਲੁੰਡ ਪੱਛਮ * ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ, ਯੂਥ ਸਰਕਲ - ਮੁਲੁੰਡ ਕਲੋਨੀ * ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਮੁਲੁੰਡ ਕਲੋਨੀ (ਵੈਸਟ) ਮੁੰਬਈ - 82 * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਜੀ ਬੀ ਰੋਡ, ਥਾਨੇ (ਪੱਛਮ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਮੈਰਤਾਨ ਪੂਰਬੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਹਾਈਵੇ ਥਾਨੇ (w) * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ]] <ref>[ http://wwwsachkhanddarbarwebscom/{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ]</ref> ਨਵੀ ਮੁੰਬਈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ * ਸੁਪਰੀਮ ਕਸਲ [ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਵਾਸ਼ੀ, ਨਵੀ ਮੁੰਬਈ] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਵਿੱਤਰ ਜੰਗਲ - (ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ), ਪੂਨਾ ਕੈਂਪ ਪੂਨਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਅਕਰੁਦੀ - ਪੂਨਾ (ਮੋਨ ਬਾਬਾ ਦਾ ਆਸ਼ਰਮ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੀਰਾ ਰੋਡ, ਮੁੰਬਈ <ref>[ http://wwwmira-roadcom/1_29_Gurdwara-Guru-nanak-Darbarhtml{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} mira - roadcom ]</ref> * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਾਮਬਾਗ - 4, ਕਲਿਆਣ (ਪੱਛਮ) - 421301]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ, ਸੰਗਤ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਸੁਖਮਨੀ ਸੁਸਾਇਟੀ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਸਥਾਨ ਭਾਈ ਦਇਆਸਿੰਘਜੀ, ਅਹਿਮਦਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਪੰਚਾਇਤੀ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ * ਰਾਓਲੀ ਕੈਂਪ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ (ਜੀਟੀਬੀ) ਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ * ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ - ਸੀਯੋਨ, ਐਨਆਰ ਗੁਰੂਕਿਰਪਾ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਾਲਸਾ ਸਭਾ]] == ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ == * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਤਲਾਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਹਮੀਦੀਆ ਰੋਡ, ਭੋਪਾਲ * ਬਾਬਾ ਸਿਆਮਦਾਸ ਮਾਧਵਦਾਸ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਮੋਹਨ ਜਾਗਿਆਸੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟੇਕਰੀ ਸਾਹਿਬ ਈਦਗਾਹ ਹਿੱਲਜ਼, ਭੋਪਾਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਦੀ ਛੋੜ, ਗਵਾਲਿਅਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਜਘਾਟ ਸੰਗਤ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ, ਬੁਰਹਾਨਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਮਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਵਿਜਯਾਵਦਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਤਮਾ ਸਾਹਿਬ, ਵਿਜਯਾਵਦਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਇਤਹਾਸਿਕ, ਹੋਸੰਗਾਬਾਦ ਐਮ ਪੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗਵਾਰੀਘਾਟ ਸੰਗਤ, ਜਬਲਪੁਰ * ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਖਸ਼ੀਸ਼ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਮਾਂਡਲਾ * ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿੰਧੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿਰੋਜਨੀ (ਜਿਲਾ - ਵਿਦਿਸ਼ਾ) ਐਮ ਪੀ * ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਰੇਵਾ, ਮਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਆਲ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (ਡਵੀਜਨਲ ਦੇਵਾਸ) ਮਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡਾਟਾ ਬੰਦੀ ਚੋਰ ਗਵਾਲੀਅਰ ਕਿਲਾ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਯਾਤਰਾ ਸ੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (ਮਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼) == ਉੜੀਸਾ == * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਗੂ ਗਵਣਤ - ਪੁਰੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾਤਣ ਸਾਹਿਬ, ਕਟੱਕ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ – ਗਾਂਧੀ ਰੋਡ, ਰੁੜਕੇਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਸੈਕਟਰ 18, ਰੁੜਕੇਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਵੇਦ ਵਿਆਸ, ਰੁੜਕੇਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ - ਸਿਵਲ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ, ਰੌੜਕੇਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਮੁੱਖ ਸੜਕ, ਖਰਿਆਰ ਸੜਕ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਰੋਡ, ਬਰਜਰਾਜਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਮੁੱਖ ਰੋਡ, ਝਾਰਸੂਗੁਡਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਆਰਤੀ ਸਾਹਿਬ - ਨੇੜੇ ਚਾਨਣ ਹਾਊਸ, ਪੁਰੀ == ਰਾਜਸਥਾਨ == * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਬੂਤਰ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾਦੂਦਵਾਰਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਹਾਵਾ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਪੁਸ਼ਕਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲਾਇਤ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾ ਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ, ਵਿਜੇਨਗਰ, ਸ਼੍ਰੀਗੰਗਾਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਦੀਪਸਿੰਘ, ਸ਼੍ਰੀਗੰਗਾਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਾਣੀਬਾਜ਼ਾਰ ਬੀਕਾਨੇਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਜੈਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੈਤਸਰ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੇਹਸਨ ਪਹਾੜੀ, ਜੋਰਹੇਦਾ, ਫੇਜ9818085601, 9910762460 * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਤਿਸੰਗ ਸਭਾ, ਰਾਮਨਗਰ - ਨੰਦਪੁਰੀ - ਗੋਬਿੰਦਪੁਰੀ, ਜੈਪੁਰ - 302019 (ਮੁਕੰਮਲ ਆਸਾ ਦੀ ਵਾਰ 12 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 04,30 ਘੰਟੇ - 05,45 ਘੰਟੇ ਜਾਪ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸਭ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਹਨ : 9414061398) ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਲਿ, ਬੀਕਾਨੇਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਆਸ ਕਾਲੋਨੀ, ਬੀਕਾਨੇਰ == ਉਤਰਾਖੰਡ == ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਉਤਰਾਖੰਡ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਮੱਤਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਨਾਨਕਮੱਤਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੇਮ ਕੁੰਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਪੌੜੀ ਗੜਵਾਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਪਿਪਲੀ ਵਿੱਚ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ ,ਬਿਜੌਲੀ , ਪਿੰਡ ਬਿਜੌਲੀ , ਜਿਲਾ ਪੋੜੀ ਗੜਵਾਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ , ਪਿੰਡ ਹਲੂਣੀ , ਜਿਲਾ ਪੋੜੀ ਗੜਵਾਲ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੀਠਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਿੰਤਾਹਰਨ ਦੁਖਨਿਵਾਰਨ, ਸਰਸਈਆ ਘਾਟ]] - [[ਕਾਨਪੁਰ]] <ref>http://kanpurcityliveblogspotin{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * [[ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ - ਵਾਰਾਣਸੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਵਾੜਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਈ ਵੱਧ - ਆਗਰਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੱਕਾ ਸੰਗਤ - ਅਲਾਹਾਬਾਦ]] * [[ਗੁਰੂ ਕਾ ਤਾਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - [[ਬਰੇਲੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਮਾਡਲ ਕਸਬੇ]] - ਬਰੇਲੀ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ, ਜਨਕਪੁਰੀ]] - ਬਰੇਲੀ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨਗਰ, ਸੰਜੇ]] - ਬਰੇਲੀ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੀਠਾ ਸਾਹਿਬ]] - ਪਿੰਡ, [[ਚੰਪਾਵਤ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦੁਪਿਹਰ ਦੇ]] ਪਿੰਡ - [[ਗੜ੍ਹਮੁਕਤੇਸ਼ਵਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਧੀਵਾਲਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ]] - ਬਾਬਾਪੁਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਪੁਰi ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ]] - [[ਟਾਂਡਾ, ਰਾਮਪੁਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਿਕਸਥ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ - [[ਨਵਾਬਗੰਜ, ਬਰੇਲੀ|ਨਵਾਬਗੰਜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਪਿੰਡ]] - ਕਾਸ਼ੀਪੁਰ, * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਰਗੋਬਿੰਦਸਰ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ - ਨਵਾਬਗੰਜ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - [[ਸਿਕੰਦਰਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - [[ਵਾਰਾਣਸੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨੌਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ]] * [[ਛੋਟਾ ਮਿਰਜ਼ਪੁਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੋਟੀ ਸੰਗਤ]] - ਨੂੰ ਵਾਰਾਣਸੀ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਗ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਕਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - ਕਾਨਪੁਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਟੀ ਟੋਲਾ]] - [[ਇਟਾਵਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ]] - [[ਜੌਨੂਪੁਰ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਜੌਨੂਪੁਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਪਾਦੁਕਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 1 ਤੇ 9]] * [[ਨਿਜ਼ਮਬਾਦ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ]] - [[ਅਯੁੱਧਿਆ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁੱਧ ਜੀ, [[ਲਖਨਊ]] == [[ਮਥੁਰਾ]] == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਗੀਚੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੌ ਘਾਟ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਦਾਰੇਮ ਸਿੰਘ ਹਸਤਿਨਾ ਸ਼੍ਰੀਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ (ਮੇਰਠ)]] == ਨਾਨਕਮੱਤਾ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੰਡਾਰਾ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁਧ ਵਾਲਾ ਖੂਹ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਿਕਸਥ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੀਠਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ]] [[ਹਲਦੌਰ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} 8061bfxruwzk64ww2oco0q3xo5dbb75 0 29098 610845 610605 2022-08-08T09:03:11Z Guglani 58 wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict |image= |caption= |conflict=ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ |war= |date=8 ਅਗਸਤ 1922 |place=ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਪਿੰਡ ਘੁਰਕੇ |result=[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੀ ਜਿੱਤ |combatant1=[[Image: British Raj Red Ensign.svg |25px]] ਬਰਿਟਿਸ਼ ਹਕੂਮਤ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ |combatant2=[[Image: Nishan Sahib.svg |30px]] ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ |commander1=[[image:Edward Maclagan.jpg|50px]] ਐਡਵਰਡ ਮੈਕਲਾਗਨ |commander2=[[image:Baba Kharak Singh 1988 stamp of India.jpg|50px]] ਬਾਬਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ |strength1= |strength2=ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ |casualties1= |casualties2=389 ਜ਼ਖਮੀ , 5605 ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ |campaign box= ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ |ਥਾਂ=ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਪਿੰਡ ,ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ,ਪੰਜਾਬ}} '''ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ''' [[ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ]] ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋਰਚਾ ਹੈ। [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ]]ਤੋਂ 13 ਕੁ ਮੀਲ ਦੂਰ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਪਿੰਡ ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਪੰਜਵੇਂ ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਵਨ ਚਰਨ ਪਾਏ। ਇਥੋਂ ਦਾ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਟੀਆ ਆਚਰਣ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰਨ ਕੌੜਾ ਘੁੱਟ ਪੀਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਹੰਤ ਲਛਮਣ ਦਾਸ ਇਸ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਦਾ ਲੰਗੋਟੀਆ ਯਾਰ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ 20 ਫਰਵਰੀ 1921 ਈ: ਨੂੰ ਵਾਪਰੇ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ [[ਸਾਕਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ|ਖੂਨੀ ਸਾਕੇ]] ਬਾਅਦ ਇਕ ਸਾਕਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਿਆ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ 'ਤੇ 8 ਅਗਸਤ 1922 ਈ: ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕੇ ਲੰਗਰ ਲਈ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟਣ ਗਏ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ 6-6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ।<ref>http://ehmerapunjab.tumblr.com/post/57630921078</ref> ==ਕਾਰਨ== ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚੋਂ ਲੰਗਰ ਦੇ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਮਾਲਕੀਅਤ ਸੀ, ਸੋ ਸਜ਼ਾ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ? ਇਸ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਮੋਰਚਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ==ਜਥੇ ਭੇਜਣਾ== ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ<ref>{{Cite web |url=http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2021-10-12 |archive-date=2020-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924210917/http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |dead-url=yes }}</ref> ਵੱਲੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਜਥਾ ਭੇਜਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਫੜਦੀ ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰਾਡੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ। ਇਧਰ ਜਥੇ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਤਾਂ ਉਧਰ ਪੁਲਿਸ ਮੁਖੀ ਬੀ. ਟੀ. ਨੇ ਉੱਚ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨਾਲ ਰਾਇ ਕਰਕੇ ਸਿੰਘਾਂ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤੀ ਦਾ ਦੌਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 26 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਲੱਕੜਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਗਏ 36 ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਜਥੇ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਾਰਕੁਟਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਫੜ ਕੇ ਧੂਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੇ ਬੱਟਾਂ ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ। ==ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ == ਮਨੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਪਾਦਰੀ [[ਸੀ. ਐਫ. ਐਂਡਰੀਊਜ਼]], ਪੰਡਤ [[ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ]], ਪ੍ਰੋ: [[ਰੁਚੀ ਰਾਮ ਸਹਾਨੀ]], [[ਹਕੀਮ ਅਜਮਲ ਖਾਂ]], ਸ੍ਰੀਮਤੀ [[ਸਰੋਜਨੀ ਨਾਇਡੂ]] ਖਾਸ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹਨ। ਪਾਦਰੀ ਐਂਡਰੀਊਜ਼, ਜਿਸ ਨੇ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਮਸੀਹਾ ਸੂਲੀ ਚੜ੍ਹਦਾ ਸੁਣਿਆ, ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮਸੀਹੇ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਰੋ ਉੱਠਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਹਿਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਪਾਇਆ, ਜਿਸ 'ਤੇ 13 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਖੁਦ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਸਿੰਘਾਂ 'ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਵਰ੍ਹਨੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਜੋ 17 ਨਵੰਬਰ 1922 ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਮੋਰਚੇ ਦੌਰਾਨ 839 ਸਿੰਘ ਜ਼ਖਮੀ ਅਤੇ 5605 ਸਿੰਘ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋਏ।<ref>{{Cite web|url=https://www.sikhmarg.com/2018/0211-bag-da-morcha.html?fbclid=IwAR2aWYk3vkaayz6oLUq92RbCbkLOYbhe0IBZmSIDSdaajPBPNgzaelKBnUU&fs=e&s=cl|title=ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ਕ ਮੋਰਚਾ|website=www.sikhmarg.com|access-date=2022-08-08}}</ref> ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ਼ 'ਚ ਪੰਥ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਮਗਰੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਸਨ ਮੁਕਤਸਰ ਅਤੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰੇ। 17 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1923 ਦੇ ਦਿਨ [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਮੁੰਦਰੀ]] ਅਤੇ [[ਕੈਪਟਨ ਰਾਮ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਜਥੇ ਨੇ ਮੁਕਤਸਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਇਥੋਂ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਟੱਕਰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ। 19 ਫ਼ਰਵਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਲੰਗਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਬੁੰਗਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਇਸ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਸਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਤੇ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਪ ਦਿਤਾ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਉਰਫ਼ ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਕਾਉਣੀ) ਨੂੰ ਇਥੋਂ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਬਣਾ ਦਿਤਾ। ਇਥੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਬਾਕੀ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮੋਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰਨਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਦਾ ਹਸ਼ਰ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਲਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿਤੀ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਸਿੱਖੀ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਮੋਰਚੇ]] 040zp6sm24diymtlw60cg9yc9u1f93b 610846 610845 2022-08-08T09:22:50Z Guglani 58 ਵਧਾਇਆ ਤੇ ਹਵਾਲੇ ਜੋੜੇ wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict |image= |caption= |conflict=ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ |war= |date=8 ਅਗਸਤ 1922 |place=ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਪਿੰਡ ਘੁਰਕੇ |result=[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੀ ਜਿੱਤ |combatant1=[[Image: British Raj Red Ensign.svg |25px]] ਬਰਿਟਿਸ਼ ਹਕੂਮਤ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ |combatant2=[[Image: Nishan Sahib.svg |30px]] ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ |commander1=[[image:Edward Maclagan.jpg|50px]] ਐਡਵਰਡ ਮੈਕਲਾਗਨ |commander2=[[image:Baba Kharak Singh 1988 stamp of India.jpg|50px]] ਬਾਬਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ |strength1= |strength2=ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ |casualties1= |casualties2=1500 ਜ਼ਖਮੀ , 5605 ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ |campaign box= ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ |ਥਾਂ=ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਪਿੰਡ ,ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ,ਪੰਜਾਬ}} '''ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੋਰਚਾ''' [[ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ]] ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋਰਚਾ ਹੈ। [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ]]ਤੋਂ 13 ਕੁ ਮੀਲ ਦੂਰ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਪਿੰਡ ਘੁਕੇਵਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਪੰਜਵੇਂ ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਵਨ ਚਰਨ ਪਾਏ। ਇਥੋਂ ਦਾ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਟੀਆ ਆਚਰਣ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰਨ ਕੌੜਾ ਘੁੱਟ ਪੀਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਹੰਤ ਲਛਮਣ ਦਾਸ ਇਸ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਦਾ ਲੰਗੋਟੀਆ ਯਾਰ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ 20 ਫਰਵਰੀ 1921 ਈ: ਨੂੰ ਵਾਪਰੇ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ [[ਸਾਕਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ|ਖੂਨੀ ਸਾਕੇ]] ਬਾਅਦ ਇਕ ਸਾਕਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਿਆ। == ਪਿਛੋਕੜ == ਇਸ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੇ ਇੱਕ ਉਦਾਸੀ ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਭਚਾਰੀ ਮਹੰਤ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਾਦੀ ਕੀਤੇ ਦੋ ਜ਼ਨਾਨੀਆਂ, ਈਸਰੋ ਤੇ ਜਗਦੇਈ, ਰਖੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਕਰਤੂਤਾਂ ਆਚਰਣਹੀਣ ਸਨ। ਕਈ ਵੇਸਵਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਸਬੰਧ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਹੱਥ ਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਸੁਧਾਰਵਾਦੀ ਅਕਾਲੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਵੱਲ ਮੋੜਿਆ। 31 ਜਨਵਰੀ, 1921 ਨੂੰ ਸ. ਦਾਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਸਿਖਾਂ ਨੇ ਮਹੰਤ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰ ਲਵੇ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਮਹੰਤ ਸ਼੍ਰ. ਗ. ਪ੍ਰ. ਕ ਵਲੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਮੇਟੀ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਿਆ, ਪਰ ਪਿਛੋਂ ਮੁਕਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਵਾਲੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ 23ਅਗਸਤ, 1921 ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਆਪ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ। 8 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਲੰਗਰ ਲਈ ਲਕੜਾਂ ਵਾਸਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਬਾਗ਼ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੁੱਕੇ ਕਿਕਰ ਨੂੰ ਕਟ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਮਹੰਤ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਪਾਸ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਕਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਚੰਗਾ ਮੌਕਾ ਸਮਝਿਆ ਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ੫ ਸੇਵਾਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲਕੜਾਂ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵਿੱਚ ੯ ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਚੋਰੀ ਦੇ ਜੁਰਮ ਵਿੱਚ ਹਰ ਇੱਕ ਨੂੰ ੫੦ ਰੁਪਏ ਜੁਰਮਾਨਾ ਤੇ ਛੇ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਹਮਲਾ ਸਮਝਿਆ ਕਿੳਂਕਿ ਜ਼ਮੀਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਸੀ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਲੰਗਰ ਲਈ ਲਕੜਾਂ ਕਟਣ ਦੇ ਹਕ ਦੀ ਰਾਖੀ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਧੱਕੇਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ੫ ਨਿਹੱਥੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਜੱਥਾ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਤੋਂ ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਕੇ ਤੇ ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸੁਗੰਦ ਚੁਕ ਕੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਬਾਗ਼ ਲਈ ਚਲਦਾ ਤੇ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਰਹਿ ਕੇ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਮਾਰ ਝਲ ਕੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਇਨਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਮਟਾਲੇ ਦੇ ਪੁਲ ਤੇ ਰੋਕ ਕੇ ਬੜਾ ਮਾਰਿਆ ਕੁਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਬਾਗ਼ ਪਹੁੰਚਣ ਨਾ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਕਈਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਪਾਟ ਜਾਂਦੇ ਅਤੇ ਕਈ ਡਿਗਦੇ ਤੇ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ।<ref>http://ehmerapunjab.tumblr.com/post/57630921078</ref> ==ਕਾਰਨ== ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚੋਂ ਲੰਗਰ ਦੇ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਮਾਲਕੀਅਤ ਸੀ, ਸੋ ਸਜ਼ਾ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ? ਇਸ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਮੋਰਚਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ==ਜਥੇ ਭੇਜਣਾ== ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ<ref>{{Cite web |url=http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2021-10-12 |archive-date=2020-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924210917/http://new.sgpc.net/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%95%E0%A8%BE-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%97/ |dead-url=yes }}</ref> ਵੱਲੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਜਥਾ ਭੇਜਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਫੜਦੀ ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰਾਡੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ। ਇਧਰ ਜਥੇ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਤਾਂ ਉਧਰ ਪੁਲਿਸ ਮੁਖੀ ਬੀ. ਟੀ. ਨੇ ਉੱਚ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨਾਲ ਰਾਇ ਕਰਕੇ ਸਿੰਘਾਂ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤੀ ਦਾ ਦੌਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 26 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਲੱਕੜਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਗਏ 36 ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਜਥੇ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਾਰਕੁਟਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਫੜ ਕੇ ਧੂਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੇ ਬੱਟਾਂ ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ। ==ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ == ਮਨੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਭਾਰੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਣ ਲੱਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਪਾਦਰੀ [[ਸੀ. ਐਫ. ਐਂਡਰੀਊਜ਼]], ਪੰਡਤ [[ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ]], ਪ੍ਰੋ: [[ਰੁਚੀ ਰਾਮ ਸਹਾਨੀ]], [[ਹਕੀਮ ਅਜਮਲ ਖਾਂ]], ਸ੍ਰੀਮਤੀ [[ਸਰੋਜਨੀ ਨਾਇਡੂ]] ਖਾਸ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ A.L. Verges ਨੇ ਇਸ ਸਾਕੇ ਦੀ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇਸ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਸਖਤੀ ਨੂੰ ਘਿਰਣਾਯੋਗ ਦਰਸਾਇਆ, ਅਕਾਲੀਆਂ ਦੇ ਸਬਰ ਤੇ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਰਹਿਣ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਅਹਿੰਸਕ ਮੋਰਚੇ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਦਰਸਾਇਆ। ਪਾਦਰੀ ਐਂਡਰੀਊਜ਼, ਜਿਸ ਨੇ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਮਸੀਹਾ ਸੂਲੀ ਚੜ੍ਹਦਾ ਸੁਣਿਆ, ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮਸੀਹੇ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਰੋ ਉੱਠਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਹਿਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਪਾਇਆ, ਜਿਸ 'ਤੇ 13 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮੈਕਲੈਗਨ ਖੁਦ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਪੁੱਜਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਸਿੰਘਾਂ 'ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਵਰ੍ਹਨੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਜੋ 17 ਨਵੰਬਰ 1922 ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sikhmarg.com/2018/0211-bag-da-morcha.html?fbclid=IwAR2aWYk3vkaayz6oLUq92RbCbkLOYbhe0IBZmSIDSdaajPBPNgzaelKBnUU&fs=e&s=cl|title=ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ਕ ਮੋਰਚਾ|website=www.sikhmarg.com|access-date=2022-08-08}}</ref> ਅਕਾਲੀ ਜੱਥਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਫੌਜੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ। ਨਵੰਬਰ ੧੯੨੨ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਫੌਜੀ ਪੈਨਸ਼ਨਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਜੱਥੇ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖ ਫੌਜੀ ਦਸਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਫੈਲਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਛਪੇ ਲੇਖ, ਕੌਮੀ ਪਧਰ ਦੇ ਲੀਡਰਾਂ ਦੇ ਬਿਆਨਾਂ ਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਕੁੜਿੱਕੀ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਸਰ ਗੰਗਾ ਰਾਮ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਲਈ ਮੰਨਾ ਲਿਆ ਕਿ ਉਹ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਮਹੰਤ ਤੋਂ ਪਟੇ ਤੇ ਲੈ ਲਵੇ। ਨਵੰਬਰ ੧੯੨੨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਜ਼ਮੀਨ ਪਟੇ ਤੇ ਲਈ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਬਾਗ਼ ਵਿਚੋਂ ਲਕੜਾਂ ਕਟਣ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਤੋਂ ਪੁਲਿਸ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾ ਲਈ ਤੇ ਬਾਗ਼ ਦੁਆਲੇ ਲਗਾਈ ਕੰਡਿਆਲੀ ਤਾਰ ਵੀ ਹਟਾ ਦਿੱਤੀ। ਅਕਾਲੀਆਂ ਨੇ ਬਾਗ਼ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੈਦ ਕੀਤੇ ਅਕਾਲੀ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। 7 ਨਵੰਬਰ, 1922 ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਇਹ ਸ਼ੰਘਰਸ਼ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1500 ਅਕਾਲੀ ਫਟੜ ਹੋਏ ਤੇ 5605 ਅਕਾਲੀਆਂ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਅਕਾਲੀਆਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।<ref name=":0" /> ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ਼ 'ਚ ਪੰਥ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਮਗਰੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਸਨ ਮੁਕਤਸਰ ਅਤੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰੇ। 17 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1923 ਦੇ ਦਿਨ [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਮੁੰਦਰੀ]] ਅਤੇ [[ਕੈਪਟਨ ਰਾਮ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਜਥੇ ਨੇ ਮੁਕਤਸਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਇਥੋਂ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਟੱਕਰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ। 19 ਫ਼ਰਵਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਲੰਗਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਬੁੰਗਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਇਸ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਸਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਤੇ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਪ ਦਿਤਾ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਉਰਫ਼ ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਕਾਉਣੀ) ਨੂੰ ਇਥੋਂ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਬਣਾ ਦਿਤਾ। ਇਥੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਨੇ ਬਾਕੀ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮੋਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰਨਾਂ ਮਹੰਤਾਂ ਦਾ ਹਸ਼ਰ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਲਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿਤੀ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਸਿੱਖੀ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਮੋਰਚੇ]] 9u3j4i92slla7vcdrpipc3mvwb7600x 0 29338 610833 610749 2022-08-08T07:44:16Z Jagseer S Sidhu 18155 /* ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | honorific_prefix = | birth_name = ਰਤਨ ਨਵਲ ਟਾਟਾ | name = ਰਤਨ ਟਾਟਾ | honorific_suffix = [[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ]], [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਆਰਡਰ ਦਾ ਆਨਰੇਰੀ ਨਾਈਟ ਗ੍ਰੈਂਡ ਕਰਾਸ, ਇਤਾਲਵੀ ਗਣਰਾਜ ਦਾ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਮੈਰਿਟ, ਉਰੂਗਵੇ ਦੇ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰੀਪਬਲਿਕ ਦਾ ਮੈਡਲ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਡਰ ਆਫ ਦਿ ਲੀਜਨ ਆਫ਼ ਆਨਰ, ਫੈਲੋ ਆਫ਼ ਰਾਇਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ | image = Ratan Tata photo.jpg | caption = 2010 ਵਿੱਚ ਰਤਨ ਟਾਟਾ | birth_date = {{Birth date and age|1937|12|28|df=yes}} | birth_place = [[ਬੰਬੇ]],<ref>{{cite web |last1=Kapoor |first1=Uday |title=Oral History of Ratan Tata|url=https://www.youtube.com/watch?v=7-ZbWV61uMs&t=2m41s |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211222/7-ZbWV61uMs |archive-date=2021-12-22 |url-status=live|website=YouTube |publisher=Computer History Museum [live interview 19 January 2017]|access-date=12 September 2018}}{{cbignore}}</ref> ਬੰਬਈ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ, [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ]]<br />{{small|(ਮੌਜੂਦਾ [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ]], [[ਭਾਰਤ]])}} | alma_mater = [[ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] (ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ) | occupation = {{Hlist|ਕਾਰੋਬਾਰੀ|ਪਰਉਪਕਾਰੀ|ਨਿਵੇਸ਼ਕ}} | title = ਚੇਅਰਮੈਨ ਐਮਰੀਟਸ, ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ<ref>{{cite web|url=http://www.tata.com/article/inside/tata-sons-chairman-selection-committee|title=Tata Sons Board replaces Mr. Ratan Tata as Chairman, Selection Committee set up for new Chairman via @tatacompanies|last=Tata.com|access-date=24 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161024215035/http://tata.com/article/inside/tata-sons-chairman-selection-committee|archive-date=24 October 2016|url-status=dead}}</ref> | term = (1991–2012) <br />(2016–2017) | predecessor = [[ਜਹਾਂਗੀਰ ਰਤਨਜੀ ਦਾਦਾਭਾਈ ਟਾਟਾ|ਜੇਆਰਡੀ ਟਾਟਾ]] | successor = ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ (2012 -2016) <br /> ਨਟਰਾਜਨ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰਨ (2017–ਹੁਣ ਤੱਕ) | parents = ਨਵਲ ਟਾਟਾ | relations = [[ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ]] | awards = ਅਸਾਮ ਬੈਭਵ (2021)<br>[[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ]] (2008)<br>ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਭੂਸ਼ਣ (2006)<br>[[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] (2000) }} '''ਰਤਨ ਨਵਲ ਟਾਟਾ''' (ਜਨਮ 28 ਦਸੰਬਰ 1937) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਉਦਯੋਗਪਤੀ, ਪਰਉਪਕਾਰੀ, ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਹੈ। ਉਹ 1990 ਤੋਂ 2012 ਤੱਕ, ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ 2017 ਤੱਕ, ਅੰਤਰਿਮ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਟਰੱਸਟਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ।<ref>{{cite news | url=http://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/Ratan-Tata-is-chairman-emeritus-of-Tata-Sonsss/articleshow/17671786.cms | work=The Times of India | title=Ratan Tata is chairman emeritus of Tata Sons | access-date=11 January 2016 | archive-date=11 February 2016 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160211181424/http://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/Ratan-Tata-is-chairman-emeritus-of-Tata-Sonsss/articleshow/17671786.cms | url-status=live }}</ref><ref>{{cite news|last1=Masani|first1=Zareer|title=What makes the Tata empire tick?|url=https://www.independent.co.uk/news/business/analysis-and-features/what-makes-the-tata-empire-tick-10024897.html|access-date=30 April 2016|work=The Independent (UK)|date=5 February 2015|archive-date=1 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160601162559/http://www.independent.co.uk/news/business/analysis-and-features/what-makes-the-tata-empire-tick-10024897.html|url-status=live}}</ref> ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੋ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ [[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ]] (2008), ਦੂਜਾ ਸਰਵਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ, ਅਤੇ [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] (2000), ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਹੈ।<ref name="List of Fellows">{{cite web |url=http://www.raeng.org.uk/about-us/people-council-committees/the-fellowship/list-of-fellows |title=List of Fellows&nbsp;— Royal Academy of Engineering |website=Raeng.org.uk |access-date=2 December 2015 |archive-date=8 June 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160608094405/http://www.raeng.org.uk/about-us/people-council-committees/the-fellowship/list-of-fellows |url-status=dead }}</ref> ਰਤਨ 1937 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ [[ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ]] ਦਾ ਵਾਰਸ ਹੈ। ਉਹ ਨਵਲ ਟਾਟਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਜਮਸ਼ੇਤਜੀ ਟਾਟਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਰਤਨਜੀ ਟਾਟਾ ਨੇ ਗੋਦ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਹਾਰਵਰਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite web |url=https://www.tata.com/management-team#//management-team/rnt |title=Leadership Team &#124; Tata group |publisher=Tata.com |date=2012-12-28 |accessdate=2022-01-10 |archive-date=1 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200501051021/https://www.tata.com/management-team#//management-team/rnt |url-status=live }}</ref> ਉਹ 1961 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਹ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਫਲੋਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ 1991 ਵਿੱਚ ਜੇ.ਆਰ.ਡੀ. ਟਾਟਾ ਦੀ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਣਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਟਾਟਾ ਟੀ ਨਾਲ਼ ਟੈਟਲੀ ਨੂੰ ਅਤੇ [[ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼]] ਨਾਲ਼ ਜੈਗੁਆਰ ਲੈਂਡ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਨਾਲ਼ ਕੋਰਸ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਟਾਟਾ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ-ਕੇਂਦਰੀ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਉਸਦੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਦਾ ਲਗਭਗ 60-65% ਚੈਰਿਟੀ ਲਈ ਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹੈ। ==ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ== {{Main|ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ}} ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਦਾ ਜਨਮ 28 ਦਸੰਬਰ 1937 ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਬੰਬਈ, (ਹੁਣ ਮੁੰਬਈ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ<ref>{{cite encyclopedia |last1=Hollar |first1=Sherman |title=Ratan Tata |url=https://www.britannica.com/biography/Ratan-Tata |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |access-date=12 September 2018 |archive-date=12 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180912205527/https://www.britannica.com/biography/Ratan-Tata |url-status=live }}</ref> ਅਤੇ ਉਹ [[ਨਵਲ ਟਾਟਾ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਨਾਨੀ ਹੀਰਾਬਾਈ ਟਾਟਾ ਦੀ ਭੈਣ ਸੀ, ਜੋ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਜਮਸ਼ੇਦਜੀ ਟਾਟਾ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ, ਹੋਰਮੁਸਜੀ ਟਾਟਾ, ਵਿਆਪਕ ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। ਰਤਨ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨਵਲ ਅਤੇ ਸੋਨੂ 1948 ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਹੋ ਗਏ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਰਤਨ 10 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਸਰ ਰਤਨਜੀ ਟਾਟਾ ਦੀ ਵਿਧਵਾ, ਉਸਦੀ ਦਾਦੀ,ਨਵਜਬਾਈ ਟਾਟਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੇ.ਐਨ. ਪੇਟਿਟ ਪਾਰਸੀ ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮ ਦੁਆਰਾ ਗੋਦ ਲਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite news|title=Ratan Tata rode the tiger economy and now he drives Jaguar|url=https://www.telegraph.co.uk/comment/personal-view/3556736/Ratan-Tata-rode-the-tiger-economy-and-now-he-drives-Jaguar.html|access-date=31 March 2012|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|date=30 March 2008|last=Langley|archive-date=4 October 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121004183508/http://www.telegraph.co.uk/comment/personal-view/3556736/Ratan-Tata-rode-the-tiger-economy-and-now-he-drives-Jaguar.html|url-status=live}}</ref> ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਸੌਤੇਲਾ ਭਰਾ, ਨੋਏਲ ਟਾਟਾ (ਸਿਮੋਨ ਟਾਟਾ ਨਾਲ ਨਵਲ ਟਾਟਾ ਦੇ ਦੂਜੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ) ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾ [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://www.rediff.com/money/2008/jan/11sheela.htm|title=Thank you, Mr Tata, for thinking of the common man!|date=1 January 2008|work=[[Rediff.com]]|access-date=27 February 2018|archive-date=14 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180714105501/http://www.rediff.com/money/2008/jan/11sheela.htm|url-status=live}}</ref> ਉਸਨੇ ਕੈਂਪੀਅਨ ਸਕੂਲ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ 8ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਐਂਡ ਜੌਨ ਕੌਨਨ ਸਕੂਲ, ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੇ ਬਿਸ਼ਪ ਕਾਟਨ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ<ref name="toitataschool">{{cite news|title=Ratan Tata goes back to school|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-31/india/28031551_1_ratan-tata-nie-tata-group|archive-url=https://web.archive.org/web/20130725200328/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-31/india/28031551_1_ratan-tata-nie-tata-group|url-status=dead|archive-date=25 July 2013|access-date=31 March 2012|newspaper=[[The Times of India]]|date=31 March 2009}}</ref> ਅਤੇ 1955 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਦੇ ਰਿਵਰਡੇਲ ਕੰਟਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite document|last1=Philip|first1=Handler|last2=Maddy|first2=Handler|date=June 2009|title=Ratan Tata '59: The Cornell Story|url=https://ecommons.cornell.edu/handle/1813/13622|journal=|access-date=12 March 2018|archive-date=13 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180313031411/https://ecommons.cornell.edu/handle/1813/13622|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://issuu.com/riverdalecountryschool/docs/quadspring2010rev_1_/21|title=QUAD Spring 2010|work=Issuu|access-date=12 March 2018}}</ref> 1959 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਫਿਰ ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1975 ਵਿੱਚ ਹਾਰਵਰਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸੱਤ-ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਐਡਵਾਂਸਡ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ।<ref>{{cite web|title=Harvard Business School Receives $50 Million Gift from the Tata Trusts and Companies|url=http://www.hbs.edu/news/releases/Pages/tatagift.aspx|access-date=6 November 2018|archive-date=3 November 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181103025715/https://www.hbs.edu/news/releases/Pages/tatagift.aspx|url-status=live}}</ref><ref name="Tata Hall HBS Named">{{cite web|title=Tata Hall Dedicated at HBS|url=http://harvardmagazine.com/2013/12/tata-hall-at-hbs-dedicated|access-date=6 November 2018|date=10 December 2013|archive-date=13 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180813113828/https://harvardmagazine.com/2013/12/tata-hall-at-hbs-dedicated|url-status=live}}</ref> 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਮਹਿਕਮੇ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਰਤਨ ਨੇ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਰੇਡੀਓ ਐਂਡ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ (ਨੇਲਕੋ) ਦਾ ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖਿਆ।<ref name="BS">{{cite news|last1=Majumdar|first1=Shyamal|title=40 Years Ago... and Now: Ratan Tata increased dare quotient of Tata group|url=http://www.business-standard.com/article/companies/40-years-ago-and-now-ratan-tata-increased-the-dare-quotient-of-the-tata-group-115012000145_1.html|access-date=29 April 2016|work=Business Standard|date=21 January 2015|archive-date=13 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160513222040/http://www.business-standard.com/article/companies/40-years-ago-and-now-ratan-tata-increased-the-dare-quotient-of-the-tata-group-115012000145_1.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Ratan Tata and NELCO Crucible&nbsp;– The untold story.|url=https://vivifychangecatalyst.wordpress.com/2013/10/11/ratan-tata-and-nelco-crucible-the-untold-story/|website=vivifychangecatalyst|date=11 October 2013|access-date=29 April 2016|archive-date=11 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161011222559/https://vivifychangecatalyst.wordpress.com/2013/10/11/ratan-tata-and-nelco-crucible-the-untold-story/|url-status=live}}</ref> 1991 ਵਿੱਚ, ਜੇ.ਆਰ.ਡੀ. ਟਾਟਾ ਨੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਰਤਨ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਵੀਂ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਬਿਤਾਏ ਸਨ ਅਤੇ ਜੇਆਰਡੀ ਟਾਟਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣ ਗਏ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੀ ਉਮਰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਦਫਤਰ ਨੂੰ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਨੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਬ੍ਰਾਂਡ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਵਰਤਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਲਾਭ ਦਾ ਕੁਝ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।<ref name="ChrisDeresky">{{cite book|last1=Christopher|first1=Elizabeth|last2=Deresky|first2=Helen|title=International Management: Managing Cultural Diversity|date=2012|publisher=Pearson Australia|isbn=9781442539679|page=457|edition=Second|url=https://books.google.com/books?id=BSfiBAAAQBAJ&pg=PA460|access-date=30 April 2016|archive-date=9 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200709192857/https://books.google.com/books?id=BSfiBAAAQBAJ&pg=PA460|url-status=live}}</ref> ਉਸਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ, ਗਰੁੱਪ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਓਵਰਲੈਪਿੰਗ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤਾਲਮੇਲ ਵਾਲੇ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੁਚਾਰੂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ,<ref>{{cite news|title=The Tata group: Out of India|url=https://www.economist.com/node/18285497|access-date=30 April 2016|newspaper=The Economist|date=3 March 2011|archive-date=5 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160605100103/http://www.economist.com/node/18285497|url-status=live}}</ref> ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੂਣ ਤੋਂ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਗਰੁੱਪ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਗੈਰ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਸੀ। [[File:Ratan Tata.jpg|thumb|left|ਰਤਨ ਟਾਟਾ (ਸੱਜੇ) ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, 2005]] ਉਸਨੇ 21 ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਮਾਲੀਆ 40 ਗੁਣਾ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫ਼ਾ 50 ਗੁਣਾ ਵਧ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="BS"/> ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਕਾਰਜਭਾਰ ਸੰਭਾਲਿਆ ਤਾਂ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਕਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਤੋਂ ਆਈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਕਰੀ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਤੋਂ ਆਈ।<ref>{{cite news|last1=Aiyar|first1=Shankkar|title=Ratan's Tata|url=http://indiatoday.intoday.in/story/tata-group-grows-fourfold-under-ratan-tata-accounts-for-2.4percent-of-gdp/1/206727.html|access-date=30 April 2016|work=India Today|date=24 February 2003|archive-date=31 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160531235635/http://indiatoday.intoday.in/story/tata-group-grows-fourfold-under-ratan-tata-accounts-for-2.4percent-of-gdp/1/206727.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|last1=Goldstein|first1=Andrea|title=The Internationalization of Indian Companies: The Case of Tata|url=https://www.ciaonet.org/attachments/830/uploads#page=36|publisher=Center for the Advanced Study of India, University of Pennsylvania|page=36|date=January 2008|access-date=30 April 2016|archive-date=2 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160602122428/https://www.ciaonet.org/attachments/830/uploads#page=36|url-status=live}}</ref> ਉਸਨੇ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ਼ ਟਾਟਾ ਟੀ ਨਾਲ਼ ਟੈਟਲੀ ਨੂੰ, ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼ ਨਾਲ਼ ਜੈਗੁਆਰ ਲੈਂਡ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਨਾਲ਼ ਕੋਰਸ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਭ .ਨਾਲ਼ ਟਾਟਾ ਭਾਰਤ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਗਰੁੱਪ ਤੋਂ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ਼ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਲਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਵਿਕਰੀ ਵਿੱਚ 65% ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਲੀਆ ਆਇਆ।<ref name="BS"/><ref>Mithas, S. 2015. Making the Elephant Dance: The Tata Way to Innovate, Transform and Globalize (Kindle version is available at https://www.amazon.in/dp/B012G9MSCA{{Dead link|date=June 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}). New Delhi: Penguin Portfolio</ref> ਉਸਨੇ [[ਟਾਟਾ ਨੈਨੋ]] ਕਾਰ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਲਿਆ।<ref name="ChrisDeresky"/> 2015 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਹਾਰਵਰਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕ੍ਰੀਏਟਿੰਗ ਐਮਰਜਿੰਗ ਮਾਰਕਿਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ, ਟਾਟਾ ਨੈਨੋ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਔਸਤ ਭਾਰਤੀ ਖਪਤਕਾਰ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵੀ ਕਾਰ ਸੀ।<ref>{{cite web |url=http://www.hbs.edu/creating-emerging-markets/interviews/Pages/profile.aspx?profile=rntata |title=Interview with Ratan Naval Tata |website=Creating Emerging Markets |publisher=Harvard Business School |access-date=10 December 2017 |archive-date=26 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126124853/https://www.hbs.edu/creating-emerging-markets/interviews/Pages/profile.aspx?profile=rntata |url-status=live }}</ref> 28 ਦਸੰਬਰ 2012 ਨੂੰ 75 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਡਾਇਰੈਕਟਰਜ਼ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਸ਼ਾਪੂਰਜੀ ਪਾਲਨਜੀ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਪਲੋਨਜੀ ਮਿਸਤਰੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਨੂੰ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਉਹ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਦੁਆਰਾ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸੀ।<ref>{{cite news|title=Cyrus P Mistry to succeed Ratan Tata|url=http://www.timesnow.tv/videoshow/4389699.cms|access-date=23 November 2011|archive-date=25 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130725235226/http://www.timesnow.tv/videoshow/4389699.cms|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-01-03/ratan-tata-india-s-corporate-czar-retires-with-a-500-billion-vision.html|title=Ratan Tata, India's Corporate Czar, Retires With a $500 Billion Vision|publisher=Bloomberg|access-date=27 March 2013|archive-date=20 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130120055557/http://www.bloomberg.com/news/2013-01-03/ratan-tata-india-s-corporate-czar-retires-with-a-500-billion-vision.html|url-status=live}}</ref> 24 ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਨੂੰ, ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਨੂੰ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੂੰ ਅੰਤਰਿਮ ਚੇਅਰਮੈਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਤੀਬਰ ਮੀਡੀਆ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜਿਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਮੂਲ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲ਼ੇ ਸੰਕਟ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite web | url=https://theconversation.com/can-indias-mega-conglomerate-tata-sons-survive-its-leadership-crisis-67965 | title=Can India's mega-conglomerate Tata Sons survive its leadership crisis? | first=Ranjit | last=Goswami | date=1 November 2016 | access-date=25 January 2017 | work=The Conversation | archive-date=10 January 2022 | archive-url=https://web.archive.org/web/20220110210350/https://theconversation.com/can-indias-mega-conglomerate-tata-sons-survive-its-leadership-crisis-67965 | url-status=live }}</ref> ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਚੋਣ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਚੋਣ ਕਮੇਟੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰ. ਟਾਟਾ, ਟੀਵੀਐਸ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵੇਣੂ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸਨ, ਬੈਨ ਕੈਪੀਟਲ ਦੇ ਅਮਿਤ ਚੰਦਰਾ, ਸਾਬਕਾ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਰੋਨੇਨ ਸੇਨ ਅਤੇ ਲਾਰਡ ਕੁਮਾਰ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸ. ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਬੋਰਡ ਵਿਚ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/company/corporate-trends/big-rejig-ratan-tata-to-replace-cyrus-mistry-as-tata-sons-chairman/articleshow/55031245.cms|title=Cyrus Mistry Replaced by Ratan Tata as Tata Sons chairman – The Economic Times|newspaper=The Economic Times|access-date=24 October 2016|archive-date=26 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161026020828/http://economictimes.indiatimes.com/news/company/corporate-trends/big-rejig-ratan-tata-to-replace-cyrus-mistry-as-tata-sons-chairman/articleshow/55031245.cms|url-status=live}}</ref> 12 ਜਨਵਰੀ 2017 ਨੂੰ, ਨਟਰਾਜਨ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰਨ ਨੂੰ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਉਸਨੇ ਫਰਵਰੀ 2017 ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲਿਆ। ਟਾਟਾ ਨੇ ਸਨੈਪਡੀਲ - ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਈ-ਕਾਮਰਸ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ - ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ 2016 ਵਿੱਚ, ਟੀਬਾਕਸ, ਇੱਕ ਔਨਲਾਈਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਭਾਰਤੀ ਚਾਹ ਵਿਕਰੇਤਾ,<ref>{{cite news|url=http://www.business-standard.com/article/companies/ratan-tata-invests-in-teabox-comes-on-board-as-advisor-116012700186_1.html|title=Ratan Tata invests in TeaBox, comes on board as advisor|work=Business Standard|date=27 January 2016|access-date=27 January 2016|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110210329/https://www.business-standard.com/article/companies/ratan-tata-invests-in-teabox-is-on-board-as-advisor-116012700186_1.html|url-status=live}}</ref>ਅਤੇ CashKaro.com, ਇੱਕ ਛੂਟ ਕੂਪਨ ਅਤੇ ਕੈਸ਼-ਬੈਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਬੱਚਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।ref>{{cite news|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2016-01-19/news/69900289_1_kalaari-capital-urban-ladder-venture|title=Ratan Tata invests undisclosed amount in online cashback venture CashKaro.com|work=Economic Times|date=19 January 2016|access-date=7 June 2016|archive-date=25 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160525105959/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2016-01-19/news/69900289_1_kalaari-capital-urban-ladder-venture|url-status=live}}</ref> == ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰ == ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੂੰ ਸਾਲ 2000 ਵਿਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਅਤੇ 2008 ਵਿਚ ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਮਿਲਿਆ, ਇਹ ਤੀਸਰਾ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਰਸੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਪਾਰਸੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1937]] iyra8927py2eq1ivxbfl1x0oz1jffpn 610835 610833 2022-08-08T07:45:52Z Jagseer S Sidhu 18155 /* ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | honorific_prefix = | birth_name = ਰਤਨ ਨਵਲ ਟਾਟਾ | name = ਰਤਨ ਟਾਟਾ | honorific_suffix = [[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ]], [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਆਰਡਰ ਦਾ ਆਨਰੇਰੀ ਨਾਈਟ ਗ੍ਰੈਂਡ ਕਰਾਸ, ਇਤਾਲਵੀ ਗਣਰਾਜ ਦਾ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਮੈਰਿਟ, ਉਰੂਗਵੇ ਦੇ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰੀਪਬਲਿਕ ਦਾ ਮੈਡਲ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਡਰ ਆਫ ਦਿ ਲੀਜਨ ਆਫ਼ ਆਨਰ, ਫੈਲੋ ਆਫ਼ ਰਾਇਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ | image = Ratan Tata photo.jpg | caption = 2010 ਵਿੱਚ ਰਤਨ ਟਾਟਾ | birth_date = {{Birth date and age|1937|12|28|df=yes}} | birth_place = [[ਬੰਬੇ]],<ref>{{cite web |last1=Kapoor |first1=Uday |title=Oral History of Ratan Tata|url=https://www.youtube.com/watch?v=7-ZbWV61uMs&t=2m41s |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211222/7-ZbWV61uMs |archive-date=2021-12-22 |url-status=live|website=YouTube |publisher=Computer History Museum [live interview 19 January 2017]|access-date=12 September 2018}}{{cbignore}}</ref> ਬੰਬਈ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ, [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ]]<br />{{small|(ਮੌਜੂਦਾ [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ]], [[ਭਾਰਤ]])}} | alma_mater = [[ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] (ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ) | occupation = {{Hlist|ਕਾਰੋਬਾਰੀ|ਪਰਉਪਕਾਰੀ|ਨਿਵੇਸ਼ਕ}} | title = ਚੇਅਰਮੈਨ ਐਮਰੀਟਸ, ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ<ref>{{cite web|url=http://www.tata.com/article/inside/tata-sons-chairman-selection-committee|title=Tata Sons Board replaces Mr. Ratan Tata as Chairman, Selection Committee set up for new Chairman via @tatacompanies|last=Tata.com|access-date=24 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161024215035/http://tata.com/article/inside/tata-sons-chairman-selection-committee|archive-date=24 October 2016|url-status=dead}}</ref> | term = (1991–2012) <br />(2016–2017) | predecessor = [[ਜਹਾਂਗੀਰ ਰਤਨਜੀ ਦਾਦਾਭਾਈ ਟਾਟਾ|ਜੇਆਰਡੀ ਟਾਟਾ]] | successor = ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ (2012 -2016) <br /> ਨਟਰਾਜਨ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰਨ (2017–ਹੁਣ ਤੱਕ) | parents = ਨਵਲ ਟਾਟਾ | relations = [[ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ]] | awards = ਅਸਾਮ ਬੈਭਵ (2021)<br>[[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ]] (2008)<br>ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਭੂਸ਼ਣ (2006)<br>[[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] (2000) }} '''ਰਤਨ ਨਵਲ ਟਾਟਾ''' (ਜਨਮ 28 ਦਸੰਬਰ 1937) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਉਦਯੋਗਪਤੀ, ਪਰਉਪਕਾਰੀ, ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਹੈ। ਉਹ 1990 ਤੋਂ 2012 ਤੱਕ, ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ 2017 ਤੱਕ, ਅੰਤਰਿਮ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਟਰੱਸਟਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ।<ref>{{cite news | url=http://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/Ratan-Tata-is-chairman-emeritus-of-Tata-Sonsss/articleshow/17671786.cms | work=The Times of India | title=Ratan Tata is chairman emeritus of Tata Sons | access-date=11 January 2016 | archive-date=11 February 2016 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160211181424/http://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/Ratan-Tata-is-chairman-emeritus-of-Tata-Sonsss/articleshow/17671786.cms | url-status=live }}</ref><ref>{{cite news|last1=Masani|first1=Zareer|title=What makes the Tata empire tick?|url=https://www.independent.co.uk/news/business/analysis-and-features/what-makes-the-tata-empire-tick-10024897.html|access-date=30 April 2016|work=The Independent (UK)|date=5 February 2015|archive-date=1 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160601162559/http://www.independent.co.uk/news/business/analysis-and-features/what-makes-the-tata-empire-tick-10024897.html|url-status=live}}</ref> ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੋ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ [[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ]] (2008), ਦੂਜਾ ਸਰਵਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ, ਅਤੇ [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] (2000), ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਹੈ।<ref name="List of Fellows">{{cite web |url=http://www.raeng.org.uk/about-us/people-council-committees/the-fellowship/list-of-fellows |title=List of Fellows&nbsp;— Royal Academy of Engineering |website=Raeng.org.uk |access-date=2 December 2015 |archive-date=8 June 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160608094405/http://www.raeng.org.uk/about-us/people-council-committees/the-fellowship/list-of-fellows |url-status=dead }}</ref> ਰਤਨ 1937 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ [[ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ]] ਦਾ ਵਾਰਸ ਹੈ। ਉਹ ਨਵਲ ਟਾਟਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਜਮਸ਼ੇਤਜੀ ਟਾਟਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਰਤਨਜੀ ਟਾਟਾ ਨੇ ਗੋਦ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਹਾਰਵਰਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite web |url=https://www.tata.com/management-team#//management-team/rnt |title=Leadership Team &#124; Tata group |publisher=Tata.com |date=2012-12-28 |accessdate=2022-01-10 |archive-date=1 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200501051021/https://www.tata.com/management-team#//management-team/rnt |url-status=live }}</ref> ਉਹ 1961 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਹ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਫਲੋਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ 1991 ਵਿੱਚ ਜੇ.ਆਰ.ਡੀ. ਟਾਟਾ ਦੀ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਣਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਟਾਟਾ ਟੀ ਨਾਲ਼ ਟੈਟਲੀ ਨੂੰ ਅਤੇ [[ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼]] ਨਾਲ਼ ਜੈਗੁਆਰ ਲੈਂਡ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਨਾਲ਼ ਕੋਰਸ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਟਾਟਾ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ-ਕੇਂਦਰੀ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਉਸਦੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਦਾ ਲਗਭਗ 60-65% ਚੈਰਿਟੀ ਲਈ ਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹੈ। ==ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ== {{Main|ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ}} ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਦਾ ਜਨਮ 28 ਦਸੰਬਰ 1937 ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਬੰਬਈ, (ਹੁਣ ਮੁੰਬਈ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ<ref>{{cite encyclopedia |last1=Hollar |first1=Sherman |title=Ratan Tata |url=https://www.britannica.com/biography/Ratan-Tata |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |access-date=12 September 2018 |archive-date=12 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180912205527/https://www.britannica.com/biography/Ratan-Tata |url-status=live }}</ref> ਅਤੇ ਉਹ [[ਨਵਲ ਟਾਟਾ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਨਾਨੀ ਹੀਰਾਬਾਈ ਟਾਟਾ ਦੀ ਭੈਣ ਸੀ, ਜੋ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਜਮਸ਼ੇਦਜੀ ਟਾਟਾ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ, ਹੋਰਮੁਸਜੀ ਟਾਟਾ, ਵਿਆਪਕ ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। ਰਤਨ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨਵਲ ਅਤੇ ਸੋਨੂ 1948 ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਹੋ ਗਏ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਰਤਨ 10 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਸਰ ਰਤਨਜੀ ਟਾਟਾ ਦੀ ਵਿਧਵਾ, ਉਸਦੀ ਦਾਦੀ,ਨਵਜਬਾਈ ਟਾਟਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੇ.ਐਨ. ਪੇਟਿਟ ਪਾਰਸੀ ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮ ਦੁਆਰਾ ਗੋਦ ਲਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite news|title=Ratan Tata rode the tiger economy and now he drives Jaguar|url=https://www.telegraph.co.uk/comment/personal-view/3556736/Ratan-Tata-rode-the-tiger-economy-and-now-he-drives-Jaguar.html|access-date=31 March 2012|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|date=30 March 2008|last=Langley|archive-date=4 October 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121004183508/http://www.telegraph.co.uk/comment/personal-view/3556736/Ratan-Tata-rode-the-tiger-economy-and-now-he-drives-Jaguar.html|url-status=live}}</ref> ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਸੌਤੇਲਾ ਭਰਾ, ਨੋਏਲ ਟਾਟਾ (ਸਿਮੋਨ ਟਾਟਾ ਨਾਲ ਨਵਲ ਟਾਟਾ ਦੇ ਦੂਜੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ) ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾ [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://www.rediff.com/money/2008/jan/11sheela.htm|title=Thank you, Mr Tata, for thinking of the common man!|date=1 January 2008|work=[[Rediff.com]]|access-date=27 February 2018|archive-date=14 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180714105501/http://www.rediff.com/money/2008/jan/11sheela.htm|url-status=live}}</ref> ਉਸਨੇ ਕੈਂਪੀਅਨ ਸਕੂਲ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ 8ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਐਂਡ ਜੌਨ ਕੌਨਨ ਸਕੂਲ, ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੇ ਬਿਸ਼ਪ ਕਾਟਨ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ<ref name="toitataschool">{{cite news|title=Ratan Tata goes back to school|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-31/india/28031551_1_ratan-tata-nie-tata-group|archive-url=https://web.archive.org/web/20130725200328/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-31/india/28031551_1_ratan-tata-nie-tata-group|url-status=dead|archive-date=25 July 2013|access-date=31 March 2012|newspaper=[[The Times of India]]|date=31 March 2009}}</ref> ਅਤੇ 1955 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਦੇ ਰਿਵਰਡੇਲ ਕੰਟਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite document|last1=Philip|first1=Handler|last2=Maddy|first2=Handler|date=June 2009|title=Ratan Tata '59: The Cornell Story|url=https://ecommons.cornell.edu/handle/1813/13622|journal=|access-date=12 March 2018|archive-date=13 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180313031411/https://ecommons.cornell.edu/handle/1813/13622|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://issuu.com/riverdalecountryschool/docs/quadspring2010rev_1_/21|title=QUAD Spring 2010|work=Issuu|access-date=12 March 2018}}</ref> 1959 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਫਿਰ ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1975 ਵਿੱਚ ਹਾਰਵਰਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸੱਤ-ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਐਡਵਾਂਸਡ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ।<ref>{{cite web|title=Harvard Business School Receives $50 Million Gift from the Tata Trusts and Companies|url=http://www.hbs.edu/news/releases/Pages/tatagift.aspx|access-date=6 November 2018|archive-date=3 November 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181103025715/https://www.hbs.edu/news/releases/Pages/tatagift.aspx|url-status=live}}</ref><ref name="Tata Hall HBS Named">{{cite web|title=Tata Hall Dedicated at HBS|url=http://harvardmagazine.com/2013/12/tata-hall-at-hbs-dedicated|access-date=6 November 2018|date=10 December 2013|archive-date=13 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180813113828/https://harvardmagazine.com/2013/12/tata-hall-at-hbs-dedicated|url-status=live}}</ref> 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਮਹਿਕਮੇ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਰਤਨ ਨੇ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਰੇਡੀਓ ਐਂਡ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ (ਨੇਲਕੋ) ਦਾ ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖਿਆ।<ref name="BS">{{cite news|last1=Majumdar|first1=Shyamal|title=40 Years Ago... and Now: Ratan Tata increased dare quotient of Tata group|url=http://www.business-standard.com/article/companies/40-years-ago-and-now-ratan-tata-increased-the-dare-quotient-of-the-tata-group-115012000145_1.html|access-date=29 April 2016|work=Business Standard|date=21 January 2015|archive-date=13 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160513222040/http://www.business-standard.com/article/companies/40-years-ago-and-now-ratan-tata-increased-the-dare-quotient-of-the-tata-group-115012000145_1.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Ratan Tata and NELCO Crucible&nbsp;– The untold story.|url=https://vivifychangecatalyst.wordpress.com/2013/10/11/ratan-tata-and-nelco-crucible-the-untold-story/|website=vivifychangecatalyst|date=11 October 2013|access-date=29 April 2016|archive-date=11 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161011222559/https://vivifychangecatalyst.wordpress.com/2013/10/11/ratan-tata-and-nelco-crucible-the-untold-story/|url-status=live}}</ref> 1991 ਵਿੱਚ, ਜੇ.ਆਰ.ਡੀ. ਟਾਟਾ ਨੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਰਤਨ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਵੀਂ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਬਿਤਾਏ ਸਨ ਅਤੇ ਜੇਆਰਡੀ ਟਾਟਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣ ਗਏ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੀ ਉਮਰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਦਫਤਰ ਨੂੰ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਨੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਬ੍ਰਾਂਡ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਵਰਤਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਲਾਭ ਦਾ ਕੁਝ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।<ref name="ChrisDeresky">{{cite book|last1=Christopher|first1=Elizabeth|last2=Deresky|first2=Helen|title=International Management: Managing Cultural Diversity|date=2012|publisher=Pearson Australia|isbn=9781442539679|page=457|edition=Second|url=https://books.google.com/books?id=BSfiBAAAQBAJ&pg=PA460|access-date=30 April 2016|archive-date=9 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200709192857/https://books.google.com/books?id=BSfiBAAAQBAJ&pg=PA460|url-status=live}}</ref> ਉਸਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ, ਗਰੁੱਪ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਓਵਰਲੈਪਿੰਗ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤਾਲਮੇਲ ਵਾਲੇ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੁਚਾਰੂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ,<ref>{{cite news|title=The Tata group: Out of India|url=https://www.economist.com/node/18285497|access-date=30 April 2016|newspaper=The Economist|date=3 March 2011|archive-date=5 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160605100103/http://www.economist.com/node/18285497|url-status=live}}</ref> ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੂਣ ਤੋਂ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਗਰੁੱਪ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਗੈਰ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਸੀ। [[File:Ratan Tata.jpg|thumb|left|ਰਤਨ ਟਾਟਾ (ਸੱਜੇ) ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, 2005]] ਉਸਨੇ 21 ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਮਾਲੀਆ 40 ਗੁਣਾ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫ਼ਾ 50 ਗੁਣਾ ਵਧ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="BS"/> ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਕਾਰਜਭਾਰ ਸੰਭਾਲਿਆ ਤਾਂ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਕਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਤੋਂ ਆਈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਕਰੀ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਤੋਂ ਆਈ।<ref>{{cite news|last1=Aiyar|first1=Shankkar|title=Ratan's Tata|url=http://indiatoday.intoday.in/story/tata-group-grows-fourfold-under-ratan-tata-accounts-for-2.4percent-of-gdp/1/206727.html|access-date=30 April 2016|work=India Today|date=24 February 2003|archive-date=31 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160531235635/http://indiatoday.intoday.in/story/tata-group-grows-fourfold-under-ratan-tata-accounts-for-2.4percent-of-gdp/1/206727.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|last1=Goldstein|first1=Andrea|title=The Internationalization of Indian Companies: The Case of Tata|url=https://www.ciaonet.org/attachments/830/uploads#page=36|publisher=Center for the Advanced Study of India, University of Pennsylvania|page=36|date=January 2008|access-date=30 April 2016|archive-date=2 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160602122428/https://www.ciaonet.org/attachments/830/uploads#page=36|url-status=live}}</ref> ਉਸਨੇ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ਼ ਟਾਟਾ ਟੀ ਨਾਲ਼ ਟੈਟਲੀ ਨੂੰ, ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼ ਨਾਲ਼ ਜੈਗੁਆਰ ਲੈਂਡ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਨਾਲ਼ ਕੋਰਸ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਭ .ਨਾਲ਼ ਟਾਟਾ ਭਾਰਤ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਗਰੁੱਪ ਤੋਂ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ਼ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਲਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਵਿਕਰੀ ਵਿੱਚ 65% ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਲੀਆ ਆਇਆ।<ref name="BS"/><ref>Mithas, S. 2015. Making the Elephant Dance: The Tata Way to Innovate, Transform and Globalize (Kindle version is available at https://www.amazon.in/dp/B012G9MSCA{{Dead link|date=June 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}). New Delhi: Penguin Portfolio</ref> ਉਸਨੇ [[ਟਾਟਾ ਨੈਨੋ]] ਕਾਰ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਲਿਆ।<ref name="ChrisDeresky"/> 2015 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਹਾਰਵਰਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕ੍ਰੀਏਟਿੰਗ ਐਮਰਜਿੰਗ ਮਾਰਕਿਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ, ਟਾਟਾ ਨੈਨੋ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਔਸਤ ਭਾਰਤੀ ਖਪਤਕਾਰ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵੀ ਕਾਰ ਸੀ।<ref>{{cite web |url=http://www.hbs.edu/creating-emerging-markets/interviews/Pages/profile.aspx?profile=rntata |title=Interview with Ratan Naval Tata |website=Creating Emerging Markets |publisher=Harvard Business School |access-date=10 December 2017 |archive-date=26 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126124853/https://www.hbs.edu/creating-emerging-markets/interviews/Pages/profile.aspx?profile=rntata |url-status=live }}</ref> 28 ਦਸੰਬਰ 2012 ਨੂੰ 75 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਡਾਇਰੈਕਟਰਜ਼ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਸ਼ਾਪੂਰਜੀ ਪਾਲਨਜੀ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਪਲੋਨਜੀ ਮਿਸਤਰੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਨੂੰ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਉਹ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਦੁਆਰਾ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸੀ।<ref>{{cite news|title=Cyrus P Mistry to succeed Ratan Tata|url=http://www.timesnow.tv/videoshow/4389699.cms|access-date=23 November 2011|archive-date=25 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130725235226/http://www.timesnow.tv/videoshow/4389699.cms|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-01-03/ratan-tata-india-s-corporate-czar-retires-with-a-500-billion-vision.html|title=Ratan Tata, India's Corporate Czar, Retires With a $500 Billion Vision|publisher=Bloomberg|access-date=27 March 2013|archive-date=20 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130120055557/http://www.bloomberg.com/news/2013-01-03/ratan-tata-india-s-corporate-czar-retires-with-a-500-billion-vision.html|url-status=live}}</ref> 24 ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਨੂੰ, ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਨੂੰ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੂੰ ਅੰਤਰਿਮ ਚੇਅਰਮੈਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਤੀਬਰ ਮੀਡੀਆ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜਿਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਮੂਲ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲ਼ੇ ਸੰਕਟ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite web | url=https://theconversation.com/can-indias-mega-conglomerate-tata-sons-survive-its-leadership-crisis-67965 | title=Can India's mega-conglomerate Tata Sons survive its leadership crisis? | first=Ranjit | last=Goswami | date=1 November 2016 | access-date=25 January 2017 | work=The Conversation | archive-date=10 January 2022 | archive-url=https://web.archive.org/web/20220110210350/https://theconversation.com/can-indias-mega-conglomerate-tata-sons-survive-its-leadership-crisis-67965 | url-status=live }}</ref> ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਚੋਣ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਚੋਣ ਕਮੇਟੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰ. ਟਾਟਾ, ਟੀਵੀਐਸ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵੇਣੂ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸਨ, ਬੈਨ ਕੈਪੀਟਲ ਦੇ ਅਮਿਤ ਚੰਦਰਾ, ਸਾਬਕਾ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਰੋਨੇਨ ਸੇਨ ਅਤੇ ਲਾਰਡ ਕੁਮਾਰ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸ. ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਬੋਰਡ ਵਿਚ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/company/corporate-trends/big-rejig-ratan-tata-to-replace-cyrus-mistry-as-tata-sons-chairman/articleshow/55031245.cms|title=Cyrus Mistry Replaced by Ratan Tata as Tata Sons chairman – The Economic Times|newspaper=The Economic Times|access-date=24 October 2016|archive-date=26 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161026020828/http://economictimes.indiatimes.com/news/company/corporate-trends/big-rejig-ratan-tata-to-replace-cyrus-mistry-as-tata-sons-chairman/articleshow/55031245.cms|url-status=live}}</ref> 12 ਜਨਵਰੀ 2017 ਨੂੰ, ਨਟਰਾਜਨ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰਨ ਨੂੰ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਉਸਨੇ ਫਰਵਰੀ 2017 ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲਿਆ। ਟਾਟਾ ਨੇ ਸਨੈਪਡੀਲ - ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਈ-ਕਾਮਰਸ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ - ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ 2016 ਵਿੱਚ, ਟੀਬਾਕਸ, ਇੱਕ ਔਨਲਾਈਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਭਾਰਤੀ ਚਾਹ ਵਿਕਰੇਤਾ,<ref>{{cite news|url=http://www.business-standard.com/article/companies/ratan-tata-invests-in-teabox-comes-on-board-as-advisor-116012700186_1.html|title=Ratan Tata invests in TeaBox, comes on board as advisor|work=Business Standard|date=27 January 2016|access-date=27 January 2016|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110210329/https://www.business-standard.com/article/companies/ratan-tata-invests-in-teabox-is-on-board-as-advisor-116012700186_1.html|url-status=live}}</ref>ਅਤੇ CashKaro.com, ਇੱਕ ਛੂਟ ਕੂਪਨ ਅਤੇ ਕੈਸ਼-ਬੈਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਬੱਚਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।ref>{{cite news|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2016-01-19/news/69900289_1_kalaari-capital-urban-ladder-venture|title=Ratan Tata invests undisclosed amount in online cashback venture CashKaro.com|work=Economic Times|date=19 January 2016|access-date=7 June 2016|archive-date=25 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160525105959/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2016-01-19/news/69900289_1_kalaari-capital-urban-ladder-venture|url-status=live}}</ref> ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਪੜਾਅ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਓਲਾ ਕੈਬਜ਼ ਵਿੱਚ INR 0.95 ਕਰੋੜ।<ref>{{cite web |url=http://www.livemint.com/Companies/H2QDrDQP5E3UF94wYzz0gM/Decoding-Ratan-Tatas-startup-investments.html |title=Decoding Ratan Tata's start-up investments |publisher=Livemint |date=2 October 2015 |access-date=2 December 2015 |archive-date=7 December 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151207171328/http://www.livemint.com/Companies/H2QDrDQP5E3UF94wYzz0gM/Decoding-Ratan-Tatas-startup-investments.html |url-status=live }}</ref> ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਆਈ ਸੀ ਕਿ ਟਾਟਾ ਨੇ ਚੀਨੀ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਸਟਾਰਟਅਪ ਸ਼ਾਓਮੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{cite web|last1=Flannery|first1=Russell|title=Ratan Tata Investment Underscores How Xiaomi Defies Odds|url=https://www.forbes.com/sites/russellflannery/2015/05/02/ratan-tata-investment-underscores-how-xiaomi-defies-odds/|website=Forbes|access-date=4 May 2015|date=2 May 2015|archive-date=5 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150505220936/http://www.forbes.com/sites/russellflannery/2015/05/02/ratan-tata-investment-underscores-how-xiaomi-defies-odds/|url-status=live}}</ref> == ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰ == ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੂੰ ਸਾਲ 2000 ਵਿਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਅਤੇ 2008 ਵਿਚ ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਮਿਲਿਆ, ਇਹ ਤੀਸਰਾ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਰਸੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਪਾਰਸੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1937]] h4s9i0zbk2zmirerthpxg4ku3lnzf87 610837 610835 2022-08-08T07:48:24Z Jagseer S Sidhu 18155 /* ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | honorific_prefix = | birth_name = ਰਤਨ ਨਵਲ ਟਾਟਾ | name = ਰਤਨ ਟਾਟਾ | honorific_suffix = [[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ]], [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਆਰਡਰ ਦਾ ਆਨਰੇਰੀ ਨਾਈਟ ਗ੍ਰੈਂਡ ਕਰਾਸ, ਇਤਾਲਵੀ ਗਣਰਾਜ ਦਾ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਮੈਰਿਟ, ਉਰੂਗਵੇ ਦੇ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰੀਪਬਲਿਕ ਦਾ ਮੈਡਲ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਡਰ ਆਫ ਦਿ ਲੀਜਨ ਆਫ਼ ਆਨਰ, ਫੈਲੋ ਆਫ਼ ਰਾਇਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ | image = Ratan Tata photo.jpg | caption = 2010 ਵਿੱਚ ਰਤਨ ਟਾਟਾ | birth_date = {{Birth date and age|1937|12|28|df=yes}} | birth_place = [[ਬੰਬੇ]],<ref>{{cite web |last1=Kapoor |first1=Uday |title=Oral History of Ratan Tata|url=https://www.youtube.com/watch?v=7-ZbWV61uMs&t=2m41s |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211222/7-ZbWV61uMs |archive-date=2021-12-22 |url-status=live|website=YouTube |publisher=Computer History Museum [live interview 19 January 2017]|access-date=12 September 2018}}{{cbignore}}</ref> ਬੰਬਈ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ, [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ]]<br />{{small|(ਮੌਜੂਦਾ [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ]], [[ਭਾਰਤ]])}} | alma_mater = [[ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] (ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ) | occupation = {{Hlist|ਕਾਰੋਬਾਰੀ|ਪਰਉਪਕਾਰੀ|ਨਿਵੇਸ਼ਕ}} | title = ਚੇਅਰਮੈਨ ਐਮਰੀਟਸ, ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ<ref>{{cite web|url=http://www.tata.com/article/inside/tata-sons-chairman-selection-committee|title=Tata Sons Board replaces Mr. Ratan Tata as Chairman, Selection Committee set up for new Chairman via @tatacompanies|last=Tata.com|access-date=24 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161024215035/http://tata.com/article/inside/tata-sons-chairman-selection-committee|archive-date=24 October 2016|url-status=dead}}</ref> | term = (1991–2012) <br />(2016–2017) | predecessor = [[ਜਹਾਂਗੀਰ ਰਤਨਜੀ ਦਾਦਾਭਾਈ ਟਾਟਾ|ਜੇਆਰਡੀ ਟਾਟਾ]] | successor = ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ (2012 -2016) <br /> ਨਟਰਾਜਨ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰਨ (2017–ਹੁਣ ਤੱਕ) | parents = ਨਵਲ ਟਾਟਾ | relations = [[ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ]] | awards = ਅਸਾਮ ਬੈਭਵ (2021)<br>[[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ]] (2008)<br>ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਭੂਸ਼ਣ (2006)<br>[[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] (2000) }} '''ਰਤਨ ਨਵਲ ਟਾਟਾ''' (ਜਨਮ 28 ਦਸੰਬਰ 1937) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਉਦਯੋਗਪਤੀ, ਪਰਉਪਕਾਰੀ, ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਹੈ। ਉਹ 1990 ਤੋਂ 2012 ਤੱਕ, ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ 2017 ਤੱਕ, ਅੰਤਰਿਮ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਟਰੱਸਟਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ।<ref>{{cite news | url=http://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/Ratan-Tata-is-chairman-emeritus-of-Tata-Sonsss/articleshow/17671786.cms | work=The Times of India | title=Ratan Tata is chairman emeritus of Tata Sons | access-date=11 January 2016 | archive-date=11 February 2016 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160211181424/http://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/Ratan-Tata-is-chairman-emeritus-of-Tata-Sonsss/articleshow/17671786.cms | url-status=live }}</ref><ref>{{cite news|last1=Masani|first1=Zareer|title=What makes the Tata empire tick?|url=https://www.independent.co.uk/news/business/analysis-and-features/what-makes-the-tata-empire-tick-10024897.html|access-date=30 April 2016|work=The Independent (UK)|date=5 February 2015|archive-date=1 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160601162559/http://www.independent.co.uk/news/business/analysis-and-features/what-makes-the-tata-empire-tick-10024897.html|url-status=live}}</ref> ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੋ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ [[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ]] (2008), ਦੂਜਾ ਸਰਵਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ, ਅਤੇ [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] (2000), ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਹੈ।<ref name="List of Fellows">{{cite web |url=http://www.raeng.org.uk/about-us/people-council-committees/the-fellowship/list-of-fellows |title=List of Fellows&nbsp;— Royal Academy of Engineering |website=Raeng.org.uk |access-date=2 December 2015 |archive-date=8 June 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160608094405/http://www.raeng.org.uk/about-us/people-council-committees/the-fellowship/list-of-fellows |url-status=dead }}</ref> ਰਤਨ 1937 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ [[ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ]] ਦਾ ਵਾਰਸ ਹੈ। ਉਹ ਨਵਲ ਟਾਟਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਜਮਸ਼ੇਤਜੀ ਟਾਟਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਰਤਨਜੀ ਟਾਟਾ ਨੇ ਗੋਦ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਹਾਰਵਰਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite web |url=https://www.tata.com/management-team#//management-team/rnt |title=Leadership Team &#124; Tata group |publisher=Tata.com |date=2012-12-28 |accessdate=2022-01-10 |archive-date=1 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200501051021/https://www.tata.com/management-team#//management-team/rnt |url-status=live }}</ref> ਉਹ 1961 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਹ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਫਲੋਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ 1991 ਵਿੱਚ ਜੇ.ਆਰ.ਡੀ. ਟਾਟਾ ਦੀ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਣਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਟਾਟਾ ਟੀ ਨਾਲ਼ ਟੈਟਲੀ ਨੂੰ ਅਤੇ [[ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼]] ਨਾਲ਼ ਜੈਗੁਆਰ ਲੈਂਡ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਨਾਲ਼ ਕੋਰਸ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਟਾਟਾ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ-ਕੇਂਦਰੀ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਉਸਦੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਦਾ ਲਗਭਗ 60-65% ਚੈਰਿਟੀ ਲਈ ਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹੈ। ==ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ== {{Main|ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ}} ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਦਾ ਜਨਮ 28 ਦਸੰਬਰ 1937 ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਬੰਬਈ, (ਹੁਣ ਮੁੰਬਈ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ<ref>{{cite encyclopedia |last1=Hollar |first1=Sherman |title=Ratan Tata |url=https://www.britannica.com/biography/Ratan-Tata |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |access-date=12 September 2018 |archive-date=12 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180912205527/https://www.britannica.com/biography/Ratan-Tata |url-status=live }}</ref> ਅਤੇ ਉਹ [[ਨਵਲ ਟਾਟਾ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਨਾਨੀ ਹੀਰਾਬਾਈ ਟਾਟਾ ਦੀ ਭੈਣ ਸੀ, ਜੋ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਜਮਸ਼ੇਦਜੀ ਟਾਟਾ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ, ਹੋਰਮੁਸਜੀ ਟਾਟਾ, ਵਿਆਪਕ ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। ਰਤਨ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨਵਲ ਅਤੇ ਸੋਨੂ 1948 ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਹੋ ਗਏ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਰਤਨ 10 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਸਰ ਰਤਨਜੀ ਟਾਟਾ ਦੀ ਵਿਧਵਾ, ਉਸਦੀ ਦਾਦੀ,ਨਵਜਬਾਈ ਟਾਟਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੇ.ਐਨ. ਪੇਟਿਟ ਪਾਰਸੀ ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮ ਦੁਆਰਾ ਗੋਦ ਲਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite news|title=Ratan Tata rode the tiger economy and now he drives Jaguar|url=https://www.telegraph.co.uk/comment/personal-view/3556736/Ratan-Tata-rode-the-tiger-economy-and-now-he-drives-Jaguar.html|access-date=31 March 2012|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|date=30 March 2008|last=Langley|archive-date=4 October 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121004183508/http://www.telegraph.co.uk/comment/personal-view/3556736/Ratan-Tata-rode-the-tiger-economy-and-now-he-drives-Jaguar.html|url-status=live}}</ref> ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਸੌਤੇਲਾ ਭਰਾ, ਨੋਏਲ ਟਾਟਾ (ਸਿਮੋਨ ਟਾਟਾ ਨਾਲ ਨਵਲ ਟਾਟਾ ਦੇ ਦੂਜੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ) ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾ [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://www.rediff.com/money/2008/jan/11sheela.htm|title=Thank you, Mr Tata, for thinking of the common man!|date=1 January 2008|work=[[Rediff.com]]|access-date=27 February 2018|archive-date=14 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180714105501/http://www.rediff.com/money/2008/jan/11sheela.htm|url-status=live}}</ref> ਉਸਨੇ ਕੈਂਪੀਅਨ ਸਕੂਲ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ 8ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਐਂਡ ਜੌਨ ਕੌਨਨ ਸਕੂਲ, ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੇ ਬਿਸ਼ਪ ਕਾਟਨ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ<ref name="toitataschool">{{cite news|title=Ratan Tata goes back to school|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-31/india/28031551_1_ratan-tata-nie-tata-group|archive-url=https://web.archive.org/web/20130725200328/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-31/india/28031551_1_ratan-tata-nie-tata-group|url-status=dead|archive-date=25 July 2013|access-date=31 March 2012|newspaper=[[The Times of India]]|date=31 March 2009}}</ref> ਅਤੇ 1955 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਦੇ ਰਿਵਰਡੇਲ ਕੰਟਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite document|last1=Philip|first1=Handler|last2=Maddy|first2=Handler|date=June 2009|title=Ratan Tata '59: The Cornell Story|url=https://ecommons.cornell.edu/handle/1813/13622|journal=|access-date=12 March 2018|archive-date=13 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180313031411/https://ecommons.cornell.edu/handle/1813/13622|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://issuu.com/riverdalecountryschool/docs/quadspring2010rev_1_/21|title=QUAD Spring 2010|work=Issuu|access-date=12 March 2018}}</ref> 1959 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਫਿਰ ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1975 ਵਿੱਚ ਹਾਰਵਰਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸੱਤ-ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਐਡਵਾਂਸਡ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ।<ref>{{cite web|title=Harvard Business School Receives $50 Million Gift from the Tata Trusts and Companies|url=http://www.hbs.edu/news/releases/Pages/tatagift.aspx|access-date=6 November 2018|archive-date=3 November 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181103025715/https://www.hbs.edu/news/releases/Pages/tatagift.aspx|url-status=live}}</ref><ref name="Tata Hall HBS Named">{{cite web|title=Tata Hall Dedicated at HBS|url=http://harvardmagazine.com/2013/12/tata-hall-at-hbs-dedicated|access-date=6 November 2018|date=10 December 2013|archive-date=13 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180813113828/https://harvardmagazine.com/2013/12/tata-hall-at-hbs-dedicated|url-status=live}}</ref> 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਮਹਿਕਮੇ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਰਤਨ ਨੇ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਰੇਡੀਓ ਐਂਡ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ (ਨੇਲਕੋ) ਦਾ ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖਿਆ।<ref name="BS">{{cite news|last1=Majumdar|first1=Shyamal|title=40 Years Ago... and Now: Ratan Tata increased dare quotient of Tata group|url=http://www.business-standard.com/article/companies/40-years-ago-and-now-ratan-tata-increased-the-dare-quotient-of-the-tata-group-115012000145_1.html|access-date=29 April 2016|work=Business Standard|date=21 January 2015|archive-date=13 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160513222040/http://www.business-standard.com/article/companies/40-years-ago-and-now-ratan-tata-increased-the-dare-quotient-of-the-tata-group-115012000145_1.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Ratan Tata and NELCO Crucible&nbsp;– The untold story.|url=https://vivifychangecatalyst.wordpress.com/2013/10/11/ratan-tata-and-nelco-crucible-the-untold-story/|website=vivifychangecatalyst|date=11 October 2013|access-date=29 April 2016|archive-date=11 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161011222559/https://vivifychangecatalyst.wordpress.com/2013/10/11/ratan-tata-and-nelco-crucible-the-untold-story/|url-status=live}}</ref> 1991 ਵਿੱਚ, ਜੇ.ਆਰ.ਡੀ. ਟਾਟਾ ਨੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਰਤਨ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਵੀਂ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਬਿਤਾਏ ਸਨ ਅਤੇ ਜੇਆਰਡੀ ਟਾਟਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣ ਗਏ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੀ ਉਮਰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਦਫਤਰ ਨੂੰ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਨੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਬ੍ਰਾਂਡ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਵਰਤਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਲਾਭ ਦਾ ਕੁਝ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।<ref name="ChrisDeresky">{{cite book|last1=Christopher|first1=Elizabeth|last2=Deresky|first2=Helen|title=International Management: Managing Cultural Diversity|date=2012|publisher=Pearson Australia|isbn=9781442539679|page=457|edition=Second|url=https://books.google.com/books?id=BSfiBAAAQBAJ&pg=PA460|access-date=30 April 2016|archive-date=9 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200709192857/https://books.google.com/books?id=BSfiBAAAQBAJ&pg=PA460|url-status=live}}</ref> ਉਸਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ, ਗਰੁੱਪ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਓਵਰਲੈਪਿੰਗ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤਾਲਮੇਲ ਵਾਲੇ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੁਚਾਰੂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ,<ref>{{cite news|title=The Tata group: Out of India|url=https://www.economist.com/node/18285497|access-date=30 April 2016|newspaper=The Economist|date=3 March 2011|archive-date=5 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160605100103/http://www.economist.com/node/18285497|url-status=live}}</ref> ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੂਣ ਤੋਂ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਗਰੁੱਪ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਗੈਰ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਸੀ। [[File:Ratan Tata.jpg|thumb|left|ਰਤਨ ਟਾਟਾ (ਸੱਜੇ) ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, 2005]] ਉਸਨੇ 21 ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਮਾਲੀਆ 40 ਗੁਣਾ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫ਼ਾ 50 ਗੁਣਾ ਵਧ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="BS"/> ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਕਾਰਜਭਾਰ ਸੰਭਾਲਿਆ ਤਾਂ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਕਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਤੋਂ ਆਈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਕਰੀ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਤੋਂ ਆਈ।<ref>{{cite news|last1=Aiyar|first1=Shankkar|title=Ratan's Tata|url=http://indiatoday.intoday.in/story/tata-group-grows-fourfold-under-ratan-tata-accounts-for-2.4percent-of-gdp/1/206727.html|access-date=30 April 2016|work=India Today|date=24 February 2003|archive-date=31 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160531235635/http://indiatoday.intoday.in/story/tata-group-grows-fourfold-under-ratan-tata-accounts-for-2.4percent-of-gdp/1/206727.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|last1=Goldstein|first1=Andrea|title=The Internationalization of Indian Companies: The Case of Tata|url=https://www.ciaonet.org/attachments/830/uploads#page=36|publisher=Center for the Advanced Study of India, University of Pennsylvania|page=36|date=January 2008|access-date=30 April 2016|archive-date=2 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160602122428/https://www.ciaonet.org/attachments/830/uploads#page=36|url-status=live}}</ref> ਉਸਨੇ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ਼ ਟਾਟਾ ਟੀ ਨਾਲ਼ ਟੈਟਲੀ ਨੂੰ, ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼ ਨਾਲ਼ ਜੈਗੁਆਰ ਲੈਂਡ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਨਾਲ਼ ਕੋਰਸ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਭ .ਨਾਲ਼ ਟਾਟਾ ਭਾਰਤ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਗਰੁੱਪ ਤੋਂ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ਼ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਲਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਵਿਕਰੀ ਵਿੱਚ 65% ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਲੀਆ ਆਇਆ।<ref name="BS"/><ref>Mithas, S. 2015. Making the Elephant Dance: The Tata Way to Innovate, Transform and Globalize (Kindle version is available at https://www.amazon.in/dp/B012G9MSCA{{Dead link|date=June 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}). New Delhi: Penguin Portfolio</ref> ਉਸਨੇ [[ਟਾਟਾ ਨੈਨੋ]] ਕਾਰ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਲਿਆ।<ref name="ChrisDeresky"/> 2015 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਹਾਰਵਰਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕ੍ਰੀਏਟਿੰਗ ਐਮਰਜਿੰਗ ਮਾਰਕਿਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ, ਟਾਟਾ ਨੈਨੋ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਔਸਤ ਭਾਰਤੀ ਖਪਤਕਾਰ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵੀ ਕਾਰ ਸੀ।<ref>{{cite web |url=http://www.hbs.edu/creating-emerging-markets/interviews/Pages/profile.aspx?profile=rntata |title=Interview with Ratan Naval Tata |website=Creating Emerging Markets |publisher=Harvard Business School |access-date=10 December 2017 |archive-date=26 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126124853/https://www.hbs.edu/creating-emerging-markets/interviews/Pages/profile.aspx?profile=rntata |url-status=live }}</ref> 28 ਦਸੰਬਰ 2012 ਨੂੰ 75 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਡਾਇਰੈਕਟਰਜ਼ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਸ਼ਾਪੂਰਜੀ ਪਾਲਨਜੀ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਪਲੋਨਜੀ ਮਿਸਤਰੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਨੂੰ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਉਹ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਦੁਆਰਾ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸੀ।<ref>{{cite news|title=Cyrus P Mistry to succeed Ratan Tata|url=http://www.timesnow.tv/videoshow/4389699.cms|access-date=23 November 2011|archive-date=25 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130725235226/http://www.timesnow.tv/videoshow/4389699.cms|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-01-03/ratan-tata-india-s-corporate-czar-retires-with-a-500-billion-vision.html|title=Ratan Tata, India's Corporate Czar, Retires With a $500 Billion Vision|publisher=Bloomberg|access-date=27 March 2013|archive-date=20 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130120055557/http://www.bloomberg.com/news/2013-01-03/ratan-tata-india-s-corporate-czar-retires-with-a-500-billion-vision.html|url-status=live}}</ref> 24 ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਨੂੰ, ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਨੂੰ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੂੰ ਅੰਤਰਿਮ ਚੇਅਰਮੈਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਤੀਬਰ ਮੀਡੀਆ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜਿਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਮੂਲ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲ਼ੇ ਸੰਕਟ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite web | url=https://theconversation.com/can-indias-mega-conglomerate-tata-sons-survive-its-leadership-crisis-67965 | title=Can India's mega-conglomerate Tata Sons survive its leadership crisis? | first=Ranjit | last=Goswami | date=1 November 2016 | access-date=25 January 2017 | work=The Conversation | archive-date=10 January 2022 | archive-url=https://web.archive.org/web/20220110210350/https://theconversation.com/can-indias-mega-conglomerate-tata-sons-survive-its-leadership-crisis-67965 | url-status=live }}</ref> ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਚੋਣ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਚੋਣ ਕਮੇਟੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰ. ਟਾਟਾ, ਟੀਵੀਐਸ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵੇਣੂ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸਨ, ਬੈਨ ਕੈਪੀਟਲ ਦੇ ਅਮਿਤ ਚੰਦਰਾ, ਸਾਬਕਾ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਰੋਨੇਨ ਸੇਨ ਅਤੇ ਲਾਰਡ ਕੁਮਾਰ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸ. ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਬੋਰਡ ਵਿਚ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/company/corporate-trends/big-rejig-ratan-tata-to-replace-cyrus-mistry-as-tata-sons-chairman/articleshow/55031245.cms|title=Cyrus Mistry Replaced by Ratan Tata as Tata Sons chairman – The Economic Times|newspaper=The Economic Times|access-date=24 October 2016|archive-date=26 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161026020828/http://economictimes.indiatimes.com/news/company/corporate-trends/big-rejig-ratan-tata-to-replace-cyrus-mistry-as-tata-sons-chairman/articleshow/55031245.cms|url-status=live}}</ref> 12 ਜਨਵਰੀ 2017 ਨੂੰ, ਨਟਰਾਜਨ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰਨ ਨੂੰ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਉਸਨੇ ਫਰਵਰੀ 2017 ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲਿਆ। ਟਾਟਾ ਨੇ ਸਨੈਪਡੀਲ - ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਈ-ਕਾਮਰਸ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ - ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ 2016 ਵਿੱਚ, ਟੀਬਾਕਸ, ਇੱਕ ਔਨਲਾਈਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਭਾਰਤੀ ਚਾਹ ਵਿਕਰੇਤਾ,<ref>{{cite news|url=http://www.business-standard.com/article/companies/ratan-tata-invests-in-teabox-comes-on-board-as-advisor-116012700186_1.html|title=Ratan Tata invests in TeaBox, comes on board as advisor|work=Business Standard|date=27 January 2016|access-date=27 January 2016|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110210329/https://www.business-standard.com/article/companies/ratan-tata-invests-in-teabox-is-on-board-as-advisor-116012700186_1.html|url-status=live}}</ref>ਅਤੇ CashKaro.com, ਇੱਕ ਛੂਟ ਕੂਪਨ ਅਤੇ ਕੈਸ਼-ਬੈਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਬੱਚਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।ref>{{cite news|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2016-01-19/news/69900289_1_kalaari-capital-urban-ladder-venture|title=Ratan Tata invests undisclosed amount in online cashback venture CashKaro.com|work=Economic Times|date=19 January 2016|access-date=7 June 2016|archive-date=25 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160525105959/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2016-01-19/news/69900289_1_kalaari-capital-urban-ladder-venture|url-status=live}}</ref> ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਪੜਾਅ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਓਲਾ ਕੈਬਜ਼ ਵਿੱਚ INR 0.95 ਕਰੋੜ।<ref>{{cite web |url=http://www.livemint.com/Companies/H2QDrDQP5E3UF94wYzz0gM/Decoding-Ratan-Tatas-startup-investments.html |title=Decoding Ratan Tata's start-up investments |publisher=Livemint |date=2 October 2015 |access-date=2 December 2015 |archive-date=7 December 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151207171328/http://www.livemint.com/Companies/H2QDrDQP5E3UF94wYzz0gM/Decoding-Ratan-Tatas-startup-investments.html |url-status=live }}</ref> ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਆਈ ਸੀ ਕਿ ਟਾਟਾ ਨੇ ਚੀਨੀ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਸਟਾਰਟਅਪ ਸ਼ਾਓਮੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{cite web|last1=Flannery|first1=Russell|title=Ratan Tata Investment Underscores How Xiaomi Defies Odds|url=https://www.forbes.com/sites/russellflannery/2015/05/02/ratan-tata-investment-underscores-how-xiaomi-defies-odds/|website=Forbes|access-date=4 May 2015|date=2 May 2015|archive-date=5 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150505220936/http://www.forbes.com/sites/russellflannery/2015/05/02/ratan-tata-investment-underscores-how-xiaomi-defies-odds/|url-status=live}}</ref> 2016 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਬੈਚਲਰਸ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਏ ਫਲੈਟਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਇੱਕ ਔਨਲਾਈਨ ਪੋਰਟਲ ਨੈਸਟਾਵੇਅ<ref>{{cite news|url=http://www.business-standard.com/article/companies/ratan-tata-invests-in-home-rental-start-up-nestaway-116022800085_1.html|title=Ratan Tata invests in home rental start-up NestAway|date=28 February 2016|work=<nowiki>Business Standard</nowiki>|access-date=28 February 2016|agency=Press Trust of India|archive-date=29 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160229095832/http://www.business-standard.com/article/companies/ratan-tata-invests-in-home-rental-start-up-nestaway-116022800085_1.html|url-status=live}}</ref> ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਿਸਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਕਿਰਾਏ 'ਤੇ ਦੇਣ ਅਤੇ ਔਨਲਾਈਨ ਪਾਲਤੂ ਦੇਖਭਾਲ ਪੋਰਟਲ, ਡੌਗਸਪੋਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੈਨੀਫਾਈ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/business/Industry/ratan-tata-invests-in-pet-care-portal/article8064365.ece|title=Ratan Tata invests in pet care portal|date=4 January 2016|newspaper=The Hindu|language=en-IN|issn=0971-751X|access-date=28 July 2016|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110210330/https://www.thehindu.com/business/Industry/Ratan-Tata-invests-in-pet-care-portal/article13980760.ece|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.livemint.com/Companies/YwlbW7z2551ciSauCZ4XMP/DogSpot-raises-funding-from-Ratan-Tata-others.html|title=DogSpot raises funds from Ratan Tata, others|last=Sahay|first=Priyanka|date=4 January 2016|access-date=28 July 2016|archive-date=12 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160812013030/http://www.livemint.com/Companies/YwlbW7z2551ciSauCZ4XMP/DogSpot-raises-funding-from-Ratan-Tata-others.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.businesstoday.in/current/corporate/ratan-tata-invests-in-pet-care-portal-dogspot.in/story/227715.html|title=Ratan Tata invests in pet care portal DogSpot.in- Business News|website=www.businesstoday.in|date=4 January 2016 |access-date=28 July 2016|archive-date=7 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160807233111/http://www.businesstoday.in/current/corporate/ratan-tata-invests-in-pet-care-portal-dogspot.in/story/227715.html|url-status=live}}</ref == ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰ == ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੂੰ ਸਾਲ 2000 ਵਿਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਅਤੇ 2008 ਵਿਚ ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਮਿਲਿਆ, ਇਹ ਤੀਸਰਾ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਰਸੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਪਾਰਸੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1937]] rdp0d9dz29dywojyc7pjhq6m4nss5om 610840 610837 2022-08-08T07:51:03Z Jagseer S Sidhu 18155 /* ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | honorific_prefix = | birth_name = ਰਤਨ ਨਵਲ ਟਾਟਾ | name = ਰਤਨ ਟਾਟਾ | honorific_suffix = [[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ]], [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਆਰਡਰ ਦਾ ਆਨਰੇਰੀ ਨਾਈਟ ਗ੍ਰੈਂਡ ਕਰਾਸ, ਇਤਾਲਵੀ ਗਣਰਾਜ ਦਾ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਮੈਰਿਟ, ਉਰੂਗਵੇ ਦੇ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰੀਪਬਲਿਕ ਦਾ ਮੈਡਲ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਡਰ ਆਫ ਦਿ ਲੀਜਨ ਆਫ਼ ਆਨਰ, ਫੈਲੋ ਆਫ਼ ਰਾਇਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ | image = Ratan Tata photo.jpg | caption = 2010 ਵਿੱਚ ਰਤਨ ਟਾਟਾ | birth_date = {{Birth date and age|1937|12|28|df=yes}} | birth_place = [[ਬੰਬੇ]],<ref>{{cite web |last1=Kapoor |first1=Uday |title=Oral History of Ratan Tata|url=https://www.youtube.com/watch?v=7-ZbWV61uMs&t=2m41s |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211222/7-ZbWV61uMs |archive-date=2021-12-22 |url-status=live|website=YouTube |publisher=Computer History Museum [live interview 19 January 2017]|access-date=12 September 2018}}{{cbignore}}</ref> ਬੰਬਈ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ, [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ]]<br />{{small|(ਮੌਜੂਦਾ [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ]], [[ਭਾਰਤ]])}} | alma_mater = [[ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] (ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ) | occupation = {{Hlist|ਕਾਰੋਬਾਰੀ|ਪਰਉਪਕਾਰੀ|ਨਿਵੇਸ਼ਕ}} | title = ਚੇਅਰਮੈਨ ਐਮਰੀਟਸ, ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ<ref>{{cite web|url=http://www.tata.com/article/inside/tata-sons-chairman-selection-committee|title=Tata Sons Board replaces Mr. Ratan Tata as Chairman, Selection Committee set up for new Chairman via @tatacompanies|last=Tata.com|access-date=24 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161024215035/http://tata.com/article/inside/tata-sons-chairman-selection-committee|archive-date=24 October 2016|url-status=dead}}</ref> | term = (1991–2012) <br />(2016–2017) | predecessor = [[ਜਹਾਂਗੀਰ ਰਤਨਜੀ ਦਾਦਾਭਾਈ ਟਾਟਾ|ਜੇਆਰਡੀ ਟਾਟਾ]] | successor = ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ (2012 -2016) <br /> ਨਟਰਾਜਨ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰਨ (2017–ਹੁਣ ਤੱਕ) | parents = ਨਵਲ ਟਾਟਾ | relations = [[ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ]] | awards = ਅਸਾਮ ਬੈਭਵ (2021)<br>[[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ]] (2008)<br>ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਭੂਸ਼ਣ (2006)<br>[[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] (2000) }} '''ਰਤਨ ਨਵਲ ਟਾਟਾ''' (ਜਨਮ 28 ਦਸੰਬਰ 1937) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਉਦਯੋਗਪਤੀ, ਪਰਉਪਕਾਰੀ, ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਹੈ। ਉਹ 1990 ਤੋਂ 2012 ਤੱਕ, ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ 2017 ਤੱਕ, ਅੰਤਰਿਮ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਟਰੱਸਟਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ।<ref>{{cite news | url=http://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/Ratan-Tata-is-chairman-emeritus-of-Tata-Sonsss/articleshow/17671786.cms | work=The Times of India | title=Ratan Tata is chairman emeritus of Tata Sons | access-date=11 January 2016 | archive-date=11 February 2016 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160211181424/http://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/Ratan-Tata-is-chairman-emeritus-of-Tata-Sonsss/articleshow/17671786.cms | url-status=live }}</ref><ref>{{cite news|last1=Masani|first1=Zareer|title=What makes the Tata empire tick?|url=https://www.independent.co.uk/news/business/analysis-and-features/what-makes-the-tata-empire-tick-10024897.html|access-date=30 April 2016|work=The Independent (UK)|date=5 February 2015|archive-date=1 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160601162559/http://www.independent.co.uk/news/business/analysis-and-features/what-makes-the-tata-empire-tick-10024897.html|url-status=live}}</ref> ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੋ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ [[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ]] (2008), ਦੂਜਾ ਸਰਵਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ, ਅਤੇ [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] (2000), ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਹੈ।<ref name="List of Fellows">{{cite web |url=http://www.raeng.org.uk/about-us/people-council-committees/the-fellowship/list-of-fellows |title=List of Fellows&nbsp;— Royal Academy of Engineering |website=Raeng.org.uk |access-date=2 December 2015 |archive-date=8 June 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160608094405/http://www.raeng.org.uk/about-us/people-council-committees/the-fellowship/list-of-fellows |url-status=dead }}</ref> ਰਤਨ 1937 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ [[ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ]] ਦਾ ਵਾਰਸ ਹੈ। ਉਹ ਨਵਲ ਟਾਟਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਜਮਸ਼ੇਤਜੀ ਟਾਟਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਰਤਨਜੀ ਟਾਟਾ ਨੇ ਗੋਦ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਹਾਰਵਰਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite web |url=https://www.tata.com/management-team#//management-team/rnt |title=Leadership Team &#124; Tata group |publisher=Tata.com |date=2012-12-28 |accessdate=2022-01-10 |archive-date=1 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200501051021/https://www.tata.com/management-team#//management-team/rnt |url-status=live }}</ref> ਉਹ 1961 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਹ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਫਲੋਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ 1991 ਵਿੱਚ ਜੇ.ਆਰ.ਡੀ. ਟਾਟਾ ਦੀ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਣਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਟਾਟਾ ਟੀ ਨਾਲ਼ ਟੈਟਲੀ ਨੂੰ ਅਤੇ [[ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼]] ਨਾਲ਼ ਜੈਗੁਆਰ ਲੈਂਡ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਨਾਲ਼ ਕੋਰਸ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਟਾਟਾ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ-ਕੇਂਦਰੀ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਉਸਦੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਦਾ ਲਗਭਗ 60-65% ਚੈਰਿਟੀ ਲਈ ਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹੈ। ==ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ== {{Main|ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ}} ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਦਾ ਜਨਮ 28 ਦਸੰਬਰ 1937 ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਬੰਬਈ, (ਹੁਣ ਮੁੰਬਈ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ<ref>{{cite encyclopedia |last1=Hollar |first1=Sherman |title=Ratan Tata |url=https://www.britannica.com/biography/Ratan-Tata |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |access-date=12 September 2018 |archive-date=12 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180912205527/https://www.britannica.com/biography/Ratan-Tata |url-status=live }}</ref> ਅਤੇ ਉਹ [[ਨਵਲ ਟਾਟਾ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਨਾਨੀ ਹੀਰਾਬਾਈ ਟਾਟਾ ਦੀ ਭੈਣ ਸੀ, ਜੋ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਜਮਸ਼ੇਦਜੀ ਟਾਟਾ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ, ਹੋਰਮੁਸਜੀ ਟਾਟਾ, ਵਿਆਪਕ ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। ਰਤਨ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨਵਲ ਅਤੇ ਸੋਨੂ 1948 ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਹੋ ਗਏ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਰਤਨ 10 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਸਰ ਰਤਨਜੀ ਟਾਟਾ ਦੀ ਵਿਧਵਾ, ਉਸਦੀ ਦਾਦੀ,ਨਵਜਬਾਈ ਟਾਟਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੇ.ਐਨ. ਪੇਟਿਟ ਪਾਰਸੀ ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮ ਦੁਆਰਾ ਗੋਦ ਲਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite news|title=Ratan Tata rode the tiger economy and now he drives Jaguar|url=https://www.telegraph.co.uk/comment/personal-view/3556736/Ratan-Tata-rode-the-tiger-economy-and-now-he-drives-Jaguar.html|access-date=31 March 2012|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|date=30 March 2008|last=Langley|archive-date=4 October 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121004183508/http://www.telegraph.co.uk/comment/personal-view/3556736/Ratan-Tata-rode-the-tiger-economy-and-now-he-drives-Jaguar.html|url-status=live}}</ref> ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਸੌਤੇਲਾ ਭਰਾ, ਨੋਏਲ ਟਾਟਾ (ਸਿਮੋਨ ਟਾਟਾ ਨਾਲ ਨਵਲ ਟਾਟਾ ਦੇ ਦੂਜੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ) ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾ [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://www.rediff.com/money/2008/jan/11sheela.htm|title=Thank you, Mr Tata, for thinking of the common man!|date=1 January 2008|work=[[Rediff.com]]|access-date=27 February 2018|archive-date=14 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180714105501/http://www.rediff.com/money/2008/jan/11sheela.htm|url-status=live}}</ref> ਉਸਨੇ ਕੈਂਪੀਅਨ ਸਕੂਲ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ 8ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਐਂਡ ਜੌਨ ਕੌਨਨ ਸਕੂਲ, ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੇ ਬਿਸ਼ਪ ਕਾਟਨ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ<ref name="toitataschool">{{cite news|title=Ratan Tata goes back to school|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-31/india/28031551_1_ratan-tata-nie-tata-group|archive-url=https://web.archive.org/web/20130725200328/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-31/india/28031551_1_ratan-tata-nie-tata-group|url-status=dead|archive-date=25 July 2013|access-date=31 March 2012|newspaper=[[The Times of India]]|date=31 March 2009}}</ref> ਅਤੇ 1955 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਦੇ ਰਿਵਰਡੇਲ ਕੰਟਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite document|last1=Philip|first1=Handler|last2=Maddy|first2=Handler|date=June 2009|title=Ratan Tata '59: The Cornell Story|url=https://ecommons.cornell.edu/handle/1813/13622|journal=|access-date=12 March 2018|archive-date=13 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180313031411/https://ecommons.cornell.edu/handle/1813/13622|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://issuu.com/riverdalecountryschool/docs/quadspring2010rev_1_/21|title=QUAD Spring 2010|work=Issuu|access-date=12 March 2018}}</ref> 1959 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਫਿਰ ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1975 ਵਿੱਚ ਹਾਰਵਰਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸੱਤ-ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਐਡਵਾਂਸਡ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ।<ref>{{cite web|title=Harvard Business School Receives $50 Million Gift from the Tata Trusts and Companies|url=http://www.hbs.edu/news/releases/Pages/tatagift.aspx|access-date=6 November 2018|archive-date=3 November 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181103025715/https://www.hbs.edu/news/releases/Pages/tatagift.aspx|url-status=live}}</ref><ref name="Tata Hall HBS Named">{{cite web|title=Tata Hall Dedicated at HBS|url=http://harvardmagazine.com/2013/12/tata-hall-at-hbs-dedicated|access-date=6 November 2018|date=10 December 2013|archive-date=13 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180813113828/https://harvardmagazine.com/2013/12/tata-hall-at-hbs-dedicated|url-status=live}}</ref> 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਮਹਿਕਮੇ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਰਤਨ ਨੇ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਰੇਡੀਓ ਐਂਡ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ (ਨੇਲਕੋ) ਦਾ ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖਿਆ।<ref name="BS">{{cite news|last1=Majumdar|first1=Shyamal|title=40 Years Ago... and Now: Ratan Tata increased dare quotient of Tata group|url=http://www.business-standard.com/article/companies/40-years-ago-and-now-ratan-tata-increased-the-dare-quotient-of-the-tata-group-115012000145_1.html|access-date=29 April 2016|work=Business Standard|date=21 January 2015|archive-date=13 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160513222040/http://www.business-standard.com/article/companies/40-years-ago-and-now-ratan-tata-increased-the-dare-quotient-of-the-tata-group-115012000145_1.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Ratan Tata and NELCO Crucible&nbsp;– The untold story.|url=https://vivifychangecatalyst.wordpress.com/2013/10/11/ratan-tata-and-nelco-crucible-the-untold-story/|website=vivifychangecatalyst|date=11 October 2013|access-date=29 April 2016|archive-date=11 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161011222559/https://vivifychangecatalyst.wordpress.com/2013/10/11/ratan-tata-and-nelco-crucible-the-untold-story/|url-status=live}}</ref> 1991 ਵਿੱਚ, ਜੇ.ਆਰ.ਡੀ. ਟਾਟਾ ਨੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਰਤਨ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਵੀਂ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਬਿਤਾਏ ਸਨ ਅਤੇ ਜੇਆਰਡੀ ਟਾਟਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣ ਗਏ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੀ ਉਮਰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਦਫਤਰ ਨੂੰ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਨੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਬ੍ਰਾਂਡ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਵਰਤਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਲਾਭ ਦਾ ਕੁਝ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।<ref name="ChrisDeresky">{{cite book|last1=Christopher|first1=Elizabeth|last2=Deresky|first2=Helen|title=International Management: Managing Cultural Diversity|date=2012|publisher=Pearson Australia|isbn=9781442539679|page=457|edition=Second|url=https://books.google.com/books?id=BSfiBAAAQBAJ&pg=PA460|access-date=30 April 2016|archive-date=9 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200709192857/https://books.google.com/books?id=BSfiBAAAQBAJ&pg=PA460|url-status=live}}</ref> ਉਸਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ, ਗਰੁੱਪ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਓਵਰਲੈਪਿੰਗ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤਾਲਮੇਲ ਵਾਲੇ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੁਚਾਰੂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ,<ref>{{cite news|title=The Tata group: Out of India|url=https://www.economist.com/node/18285497|access-date=30 April 2016|newspaper=The Economist|date=3 March 2011|archive-date=5 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160605100103/http://www.economist.com/node/18285497|url-status=live}}</ref> ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੂਣ ਤੋਂ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਗਰੁੱਪ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਗੈਰ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਸੀ। [[File:Ratan Tata.jpg|thumb|left|ਰਤਨ ਟਾਟਾ (ਸੱਜੇ) ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, 2005]] ਉਸਨੇ 21 ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਮਾਲੀਆ 40 ਗੁਣਾ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫ਼ਾ 50 ਗੁਣਾ ਵਧ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="BS"/> ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਕਾਰਜਭਾਰ ਸੰਭਾਲਿਆ ਤਾਂ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਕਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਤੋਂ ਆਈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਕਰੀ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਤੋਂ ਆਈ।<ref>{{cite news|last1=Aiyar|first1=Shankkar|title=Ratan's Tata|url=http://indiatoday.intoday.in/story/tata-group-grows-fourfold-under-ratan-tata-accounts-for-2.4percent-of-gdp/1/206727.html|access-date=30 April 2016|work=India Today|date=24 February 2003|archive-date=31 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160531235635/http://indiatoday.intoday.in/story/tata-group-grows-fourfold-under-ratan-tata-accounts-for-2.4percent-of-gdp/1/206727.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|last1=Goldstein|first1=Andrea|title=The Internationalization of Indian Companies: The Case of Tata|url=https://www.ciaonet.org/attachments/830/uploads#page=36|publisher=Center for the Advanced Study of India, University of Pennsylvania|page=36|date=January 2008|access-date=30 April 2016|archive-date=2 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160602122428/https://www.ciaonet.org/attachments/830/uploads#page=36|url-status=live}}</ref> ਉਸਨੇ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ਼ ਟਾਟਾ ਟੀ ਨਾਲ਼ ਟੈਟਲੀ ਨੂੰ, ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼ ਨਾਲ਼ ਜੈਗੁਆਰ ਲੈਂਡ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਨਾਲ਼ ਕੋਰਸ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਭ .ਨਾਲ਼ ਟਾਟਾ ਭਾਰਤ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਗਰੁੱਪ ਤੋਂ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ਼ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਲਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਵਿਕਰੀ ਵਿੱਚ 65% ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਲੀਆ ਆਇਆ।<ref name="BS"/><ref>Mithas, S. 2015. Making the Elephant Dance: The Tata Way to Innovate, Transform and Globalize (Kindle version is available at https://www.amazon.in/dp/B012G9MSCA{{Dead link|date=June 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}). New Delhi: Penguin Portfolio</ref> ਉਸਨੇ [[ਟਾਟਾ ਨੈਨੋ]] ਕਾਰ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਲਿਆ।<ref name="ChrisDeresky"/> 2015 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਹਾਰਵਰਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕ੍ਰੀਏਟਿੰਗ ਐਮਰਜਿੰਗ ਮਾਰਕਿਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ, ਟਾਟਾ ਨੈਨੋ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਔਸਤ ਭਾਰਤੀ ਖਪਤਕਾਰ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵੀ ਕਾਰ ਸੀ।<ref>{{cite web |url=http://www.hbs.edu/creating-emerging-markets/interviews/Pages/profile.aspx?profile=rntata |title=Interview with Ratan Naval Tata |website=Creating Emerging Markets |publisher=Harvard Business School |access-date=10 December 2017 |archive-date=26 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126124853/https://www.hbs.edu/creating-emerging-markets/interviews/Pages/profile.aspx?profile=rntata |url-status=live }}</ref> 28 ਦਸੰਬਰ 2012 ਨੂੰ 75 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਡਾਇਰੈਕਟਰਜ਼ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਸ਼ਾਪੂਰਜੀ ਪਾਲਨਜੀ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਪਲੋਨਜੀ ਮਿਸਤਰੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਨੂੰ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਉਹ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਦੁਆਰਾ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸੀ।<ref>{{cite news|title=Cyrus P Mistry to succeed Ratan Tata|url=http://www.timesnow.tv/videoshow/4389699.cms|access-date=23 November 2011|archive-date=25 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130725235226/http://www.timesnow.tv/videoshow/4389699.cms|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-01-03/ratan-tata-india-s-corporate-czar-retires-with-a-500-billion-vision.html|title=Ratan Tata, India's Corporate Czar, Retires With a $500 Billion Vision|publisher=Bloomberg|access-date=27 March 2013|archive-date=20 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130120055557/http://www.bloomberg.com/news/2013-01-03/ratan-tata-india-s-corporate-czar-retires-with-a-500-billion-vision.html|url-status=live}}</ref> 24 ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਨੂੰ, ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਨੂੰ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੂੰ ਅੰਤਰਿਮ ਚੇਅਰਮੈਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਤੀਬਰ ਮੀਡੀਆ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜਿਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਮੂਲ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲ਼ੇ ਸੰਕਟ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite web | url=https://theconversation.com/can-indias-mega-conglomerate-tata-sons-survive-its-leadership-crisis-67965 | title=Can India's mega-conglomerate Tata Sons survive its leadership crisis? | first=Ranjit | last=Goswami | date=1 November 2016 | access-date=25 January 2017 | work=The Conversation | archive-date=10 January 2022 | archive-url=https://web.archive.org/web/20220110210350/https://theconversation.com/can-indias-mega-conglomerate-tata-sons-survive-its-leadership-crisis-67965 | url-status=live }}</ref> ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਚੋਣ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਚੋਣ ਕਮੇਟੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰ. ਟਾਟਾ, ਟੀਵੀਐਸ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵੇਣੂ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸਨ, ਬੈਨ ਕੈਪੀਟਲ ਦੇ ਅਮਿਤ ਚੰਦਰਾ, ਸਾਬਕਾ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਰੋਨੇਨ ਸੇਨ ਅਤੇ ਲਾਰਡ ਕੁਮਾਰ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸ. ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਬੋਰਡ ਵਿਚ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/company/corporate-trends/big-rejig-ratan-tata-to-replace-cyrus-mistry-as-tata-sons-chairman/articleshow/55031245.cms|title=Cyrus Mistry Replaced by Ratan Tata as Tata Sons chairman – The Economic Times|newspaper=The Economic Times|access-date=24 October 2016|archive-date=26 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161026020828/http://economictimes.indiatimes.com/news/company/corporate-trends/big-rejig-ratan-tata-to-replace-cyrus-mistry-as-tata-sons-chairman/articleshow/55031245.cms|url-status=live}}</ref> 12 ਜਨਵਰੀ 2017 ਨੂੰ, ਨਟਰਾਜਨ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰਨ ਨੂੰ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਉਸਨੇ ਫਰਵਰੀ 2017 ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲਿਆ। ਟਾਟਾ ਨੇ ਸਨੈਪਡੀਲ - ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਈ-ਕਾਮਰਸ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ - ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ 2016 ਵਿੱਚ, ਟੀਬਾਕਸ, ਇੱਕ ਔਨਲਾਈਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਭਾਰਤੀ ਚਾਹ ਵਿਕਰੇਤਾ,<ref>{{cite news|url=http://www.business-standard.com/article/companies/ratan-tata-invests-in-teabox-comes-on-board-as-advisor-116012700186_1.html|title=Ratan Tata invests in TeaBox, comes on board as advisor|work=Business Standard|date=27 January 2016|access-date=27 January 2016|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110210329/https://www.business-standard.com/article/companies/ratan-tata-invests-in-teabox-is-on-board-as-advisor-116012700186_1.html|url-status=live}}</ref>ਅਤੇ CashKaro.com, ਇੱਕ ਛੂਟ ਕੂਪਨ ਅਤੇ ਕੈਸ਼-ਬੈਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਬੱਚਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।ref>{{cite news|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2016-01-19/news/69900289_1_kalaari-capital-urban-ladder-venture|title=Ratan Tata invests undisclosed amount in online cashback venture CashKaro.com|work=Economic Times|date=19 January 2016|access-date=7 June 2016|archive-date=25 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160525105959/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2016-01-19/news/69900289_1_kalaari-capital-urban-ladder-venture|url-status=live}}</ref> ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਪੜਾਅ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਓਲਾ ਕੈਬਜ਼ ਵਿੱਚ INR 0.95 ਕਰੋੜ।<ref>{{cite web |url=http://www.livemint.com/Companies/H2QDrDQP5E3UF94wYzz0gM/Decoding-Ratan-Tatas-startup-investments.html |title=Decoding Ratan Tata's start-up investments |publisher=Livemint |date=2 October 2015 |access-date=2 December 2015 |archive-date=7 December 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151207171328/http://www.livemint.com/Companies/H2QDrDQP5E3UF94wYzz0gM/Decoding-Ratan-Tatas-startup-investments.html |url-status=live }}</ref> ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਆਈ ਸੀ ਕਿ ਟਾਟਾ ਨੇ ਚੀਨੀ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਸਟਾਰਟਅਪ ਸ਼ਾਓਮੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{cite web|last1=Flannery|first1=Russell|title=Ratan Tata Investment Underscores How Xiaomi Defies Odds|url=https://www.forbes.com/sites/russellflannery/2015/05/02/ratan-tata-investment-underscores-how-xiaomi-defies-odds/|website=Forbes|access-date=4 May 2015|date=2 May 2015|archive-date=5 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150505220936/http://www.forbes.com/sites/russellflannery/2015/05/02/ratan-tata-investment-underscores-how-xiaomi-defies-odds/|url-status=live}}</ref> 2016 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਬੈਚਲਰਸ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਏ ਫਲੈਟਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਇੱਕ ਔਨਲਾਈਨ ਪੋਰਟਲ ਨੈਸਟਾਵੇਅ<ref>{{cite news|url=http://www.business-standard.com/article/companies/ratan-tata-invests-in-home-rental-start-up-nestaway-116022800085_1.html|title=Ratan Tata invests in home rental start-up NestAway|date=28 February 2016|work=<nowiki>Business Standard</nowiki>|access-date=28 February 2016|agency=Press Trust of India|archive-date=29 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160229095832/http://www.business-standard.com/article/companies/ratan-tata-invests-in-home-rental-start-up-nestaway-116022800085_1.html|url-status=live}}</ref> ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਿਸਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਕਿਰਾਏ 'ਤੇ ਦੇਣ ਅਤੇ ਔਨਲਾਈਨ ਪਾਲਤੂ ਦੇਖਭਾਲ ਪੋਰਟਲ, ਡੌਗਸਪੋਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੈਨੀਫਾਈ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/business/Industry/ratan-tata-invests-in-pet-care-portal/article8064365.ece|title=Ratan Tata invests in pet care portal|date=4 January 2016|newspaper=The Hindu|language=en-IN|issn=0971-751X|access-date=28 July 2016|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110210330/https://www.thehindu.com/business/Industry/Ratan-Tata-invests-in-pet-care-portal/article13980760.ece|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.livemint.com/Companies/YwlbW7z2551ciSauCZ4XMP/DogSpot-raises-funding-from-Ratan-Tata-others.html|title=DogSpot raises funds from Ratan Tata, others|last=Sahay|first=Priyanka|date=4 January 2016|access-date=28 July 2016|archive-date=12 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160812013030/http://www.livemint.com/Companies/YwlbW7z2551ciSauCZ4XMP/DogSpot-raises-funding-from-Ratan-Tata-others.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.businesstoday.in/current/corporate/ratan-tata-invests-in-pet-care-portal-dogspot.in/story/227715.html|title=Ratan Tata invests in pet care portal DogSpot.in- Business News|website=www.businesstoday.in|date=4 January 2016 |access-date=28 July 2016|archive-date=7 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160807233111/http://www.businesstoday.in/current/corporate/ratan-tata-invests-in-pet-care-portal-dogspot.in/story/227715.html|url-status=live}}</ref> [[ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼]] ਨੇ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਸਾਨੰਦ ਪਲਾਂਟ ਤੋਂ ਟਿਗੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਵਾਹਨਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬੈਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਟਿਗੋਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਸੁਪਨੇ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2030 ਤੱਕ ਸਿਰਫ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਕਾਰਾਂ ਦਾ ਟੀਚਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ।"<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/auto/news/why-ratan-tatas-tigor-rollout-is-a-revolutionary-statement/articleshow/61995852.cms|title=Why Ratan Tata's Tigor rollout is a revolutionary statement|date=9 December 2017|newspaper=The Economic Times|language=en-IN|access-date=10 December 2017|archive-date=11 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171211063603/https://economictimes.indiatimes.com/industry/auto/news/why-ratan-tatas-tigor-rollout-is-a-revolutionary-statement/articleshow/61995852.cms|url-status=live}}</ref> == ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰ == ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੂੰ ਸਾਲ 2000 ਵਿਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਅਤੇ 2008 ਵਿਚ ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਮਿਲਿਆ, ਇਹ ਤੀਸਰਾ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਰਸੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਪਾਰਸੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਟਾਟਾ ਪਰਿਵਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1937]] doblcufz3zkltsx5wbjroxpqgiug3qy 0 29603 610806 529968 2022-08-08T04:13:18Z ShubhamArya98 42784 ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਾਮੂਲੀ ਤਬਦੀਲੀ ਹੈ, ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸਕੋਰ ਬਾਰੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਹਵਾਲਾ ਲਿੰਕ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। wikitext text/x-wiki [[File:Credit-cards.jpg|thumb|right|250px|ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ]] [[File:CCardBack.svg|thumb|right|225px|ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਦਾ ਪਿਛਲਾ ਪਾਸਾ]] '''ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ''' ਜਾਂ ਕਰੇਡਿਟ ਕਾਰਡ ਜਾਂ ਉਧਾਰ ਕਾਰਡ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਪਲਾਸਟਿਕ ਕਾਰਡ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਿਸ਼ਠ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਉਪਯੋਗਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਡ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਧਾਰਕ ਇਸ ਵਾਦੇ ਦੇ ਨਾਲ ਵਸਤੁ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਖਰੀਦ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇਸ ਵਸਤਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰੇਗਾ ਕਾਰਡ ਦਾ ਜਾਰੀਕਰਤਾ, ਕਾਰਡ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਖਪਤਕਾਰ ਨੂੰ ਉਧਾਰ ਦੀ ਸੀਮਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਇੱਕ ਉਪਯੋਗਕਰਤਾ ਖਰੀਦੀ ਹੋਈ ਵਸਤਾਂ ਦੇ ਭੁਗਤਾਨ ਲਈ ਪੈਸੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਕਦ ਵੀ ਕੱਢ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref>{{cite book| last = Schneider| first = Gary| title = Electronic Commerce| publisher = Course Technology| location = Cambridge| year = 2010| isbn = 0-538-46924-2| page=497}}</ref> ==ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸਕੋਰ== ਤੁਹਾਡਾ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸਕੋਰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਲੋਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ [[ਟੈਲੀਫੋਨ ਬਿਲ]] ਅਤੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਦੇ ਭੁਗਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਣਗਹਿਲੀ ਹੀ ਕਾਫੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਅਚਾਨਕ ਅਤੇ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਏਜੰਸੀਆਂ ਬੈਂਕਿੰਗ ਇੰਡਸਟ੍ਰੀਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਟੈਲੀਕਾਮ ਇੰਡਸਟ੍ਰੀ ਅਤੇ [[ਬੀਮਾ ਕੰਪਨੀਆਂ]] ਨੂੰ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਯਾਨੀ ਕਿ ਕੁਝ ਸਮੇਂ 'ਚ ਤੁਹਾਡਾ ਬੀਮਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਦੇਣ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਵੀ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸਕੋਰ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟੈਲੀਕਾਮ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੀ ਪੋਸਟਪੇਡ ਗਾਹਕਾਂ ਦੀ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਲਿਮਿਟ ਤੈਅ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸਕੋਰ <ref name="LoC">[https://www.wishfin.com/credit-score/faqs-on-cibil/ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸਕੋਰ]</ref> ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਬੈਂਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗਾਹਕ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦਾ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸਟੋਰ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਖਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਉਸ ਦਾ ਕਰਜ਼ ਚੁਕਾਉਣ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਚੰਗਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਰਜ਼ ਦੇਣਾ ਬੈਂਕ ਦੇ ਲਈ ਸੌਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੁਣ ਸਾਰੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਟੈਲੀਫੋਨ ਗਾਹਕਾਂ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਬਿਊਰੋ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੇ ਲਈ ਇਹ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਰਿਕਾਰਡ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਬਿਹਤਰ ਰੱਖੇ। ਜੇਕਰ ਉਸ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਰਿਕਾਰਡ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਵੇ। ਜ਼ਿਆਦਾਦਰ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਗਾਹਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸੈਟਲਮੈਂਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਬਿਲ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਕੁਝ ਰਕਮ ਦੇ ਕੇ ਸੈਟਲਮੈਂਟ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗ਼ਲਤੀ ਹੈ। ਸੈਟਲਮੈਂਟ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਸੁਧਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲਮੈਂਟ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰੋ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ]] 1z9tlu9x6u3rw6n7dxy7ih397wolof0 0 40115 610836 525797 2022-08-08T07:46:26Z Middle river exports 41473 not same person wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਅਮਰਦੀਪ ਗਿੱਲ | image = | imagesize = 200px | caption =ਅਮਰਦੀਪ ਗਿੱਲ | birth_name = ਅਮਰਦੀਪ ਗਿੱਲ | birth_date = {{birth date and age|df=y|1966|12|13}} | birth_place = [[ਬਠਿੰਡਾ]] ([[ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਠਿੰਡਾ]]), [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] | occupation = ਲੇਖਕ, ਗੀਤਕਾਰ, ਫ਼ਿਲਮਕਾਰ | alma_mater =[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] | death_date = | death_place = | years_active = }} '''ਅਮਰਦੀਪ ਗਿੱਲ''' (13 ਦਸੰਬਰ 1966) ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤਕਾਰ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ [[ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] ਹੈ। ਉਸਦੇ ਰਚੇ ਅਨੇਕ ਗੀਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਾਇਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਰਿਕਾਰਡ ਹੋਏ ਹਨ। ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਅਮਰਦੀਪ ਨੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਐਵਾਰਡ]] ਜੇਤੂ [[ਰਾਮ ਸਰੂਪ ਅਣਖੀ]] ਦੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਸੁੱਤਾ ਨਾਗ’ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ ਵੀ ਬਣਾਈ ਹੈ।<ref>[http://punjabitribuneonline.com/2013/03/%E0%A8%85%E0%A8%AE%E0%A8%B0%E0%A8%A6%E0%A9%80%E0%A8%AA-%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%B2-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%95-%E0%A9%9E%E0%A8%BF%E0%A8%B2/ ਅਮਰਦੀਪ ਗਿੱਲ ਦਾ ਸਾਹਿਤਕ ਫ਼ਿਲਮੀ ਉਪਰਾਲਾ ‘ਸੁੱਤਾ ਨਾਗ’]</ref> ==ਕਿਤਾਬਾਂ== *''[[ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਜੰਗਲ]]'' (ਕਵਿਤਾਵਾਂ) *''[[ਸਿੱਲੀ ਸਿੱਲੀ ਹਵਾ]]'' (ਗੀਤ) * ==ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੀਤ== *ਇਹ ਜੋ ਸਿੱਲੀ ਸਿੱਲੀ ਆਉਂਦੀ ਏ ਹਵਾ (ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ) *ਕੁੜੀਆਂ ਤਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੇ (ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ) *ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਵੀ ਮੇਰਾ ਏ, ਓ ਪੰਜਾਬ ਵੀ ਮੇਰਾ ਏ (ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ) *ਜੇ ਮਿਲੇ ਉਹ ਕੁੜੀ (ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ) *ਇਸਕੇ ਦੀ ਮਾਰ - (ਰਾਣੀ ਰਣਦੀਪ) *ਦੁੱਖ ਬੋਲ ਜੇ ਦੱਸਿਆ (ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ) *ਦਿਲ ਕਚ ਦਾ (ਰਾਣੀ ਰਣਦੀਪ) *ਕਿਹੜੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਤੂੰ ਨੀ (ਲਹਿੰਬਰ ਹੁਸੈਨਪੁਰੀ) *ਕੀ ਬੀਤੀ ਸਾਡੇ ਨਾਲ (ਸਲੀਮ) *ਹੰਝੂ (ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ) *ਮੁਹੱਬਤਾਂ ਦੇ ਘਰ (ਰਾਣੀ ਰਣਦੀਪ) *ਨਾ ਤੂੰ ਕੁਝ ਖੱਟਿਆ (ਰੋਸ਼ਨ ਪ੍ਰਿੰਸ ਅਤੇ ਅਰਸ਼ਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ) *ਕਜਲੇ ਵਾਲੇ ਨੈਣ (ਦਵਿੰਦਰ ਕੋਹਿਨੂਰ ਅਤੇ ਡੌਲੀ ਸਿੱਧੂ) *ਆਉਂਦੀ ਕੁੜੀਏ ਜਾਂਦੀ ਕੁੜੀਏ (ਕੁਲਦੀਪ ਰਸੀਲਾ ਅਤੇ ਡੌਲੀ ਸਿੱਧੂ) *ਸੋਚਾਂ ਵਿੱਚ ਤੂੰ (ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ) *ਇੱਕ ਕੁੜੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ (ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ) *ਅਸੀਂ ਵੀ ਦਿੱਲੀ ਤੈਨੂੰ ਨੀ ਕਦੇ ਮਾਫ਼ ਕਰਨਾ (ਮੀਨੂ ਸਿੰਘ) *ਮੇਰੇ ਵੀਰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਰਾ ਵੇ (ਮੀਨੂ ਸਿੰਘ) ==ਫ਼ਿਲਮੀ ਸਫ਼ਰ== *[[ਸੁੱਤਾ ਨਾਗ]](ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ)ਲੇਖਕ,ਨਿਰਮਾਤਾ,ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ *[[ਯੋਧਾ]] (ਫ਼ੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ) ਲੇਖਕ *[[ਖੂਨ]](ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ) ਲੇਖਕ,ਨਿਰਮਾਤਾ,ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ *[[ਜੋਰਾ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1966]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] d2few9k00p72j1uu39cxkria0cuvmup 610841 610836 2022-08-08T07:54:00Z Jagseer S Sidhu 18155 [[Special:Contributions/Middle river exports|Middle river exports]] ([[User talk:Middle river exports|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ਦੀਆਂ ਸੋਧਾਂ ਵਾਪਸ ਮੋੜ ਕੇ [[User:Satdeepbot|Satdeepbot]] ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਆਖ਼ਰੀ ਰੀਵਿਜ਼ਨ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਅਮਰਦੀਪ ਗਿੱਲ | image = Amardeep Gill 1.jpg | imagesize = 200px | caption =ਅਮਰਦੀਪ ਗਿੱਲ | birth_name = ਅਮਰਦੀਪ ਗਿੱਲ | birth_date = {{birth date and age|df=y|1966|12|13}} | birth_place = [[ਬਠਿੰਡਾ]] ([[ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਠਿੰਡਾ]]), [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] | occupation = ਲੇਖਕ, ਗੀਤਕਾਰ, ਫ਼ਿਲਮਕਾਰ | alma_mater =[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] | death_date = | death_place = | years_active = }} '''ਅਮਰਦੀਪ ਗਿੱਲ''' (13 ਦਸੰਬਰ 1966) ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤਕਾਰ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ [[ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] ਹੈ। ਉਸਦੇ ਰਚੇ ਅਨੇਕ ਗੀਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਾਇਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਰਿਕਾਰਡ ਹੋਏ ਹਨ। ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਅਮਰਦੀਪ ਨੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਐਵਾਰਡ]] ਜੇਤੂ [[ਰਾਮ ਸਰੂਪ ਅਣਖੀ]] ਦੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਸੁੱਤਾ ਨਾਗ’ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ ਵੀ ਬਣਾਈ ਹੈ।<ref>[http://punjabitribuneonline.com/2013/03/%E0%A8%85%E0%A8%AE%E0%A8%B0%E0%A8%A6%E0%A9%80%E0%A8%AA-%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%B2-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%95-%E0%A9%9E%E0%A8%BF%E0%A8%B2/ ਅਮਰਦੀਪ ਗਿੱਲ ਦਾ ਸਾਹਿਤਕ ਫ਼ਿਲਮੀ ਉਪਰਾਲਾ ‘ਸੁੱਤਾ ਨਾਗ’]</ref> ==ਕਿਤਾਬਾਂ== *''[[ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਜੰਗਲ]]'' (ਕਵਿਤਾਵਾਂ) *''[[ਸਿੱਲੀ ਸਿੱਲੀ ਹਵਾ]]'' (ਗੀਤ) * ==ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੀਤ== *ਇਹ ਜੋ ਸਿੱਲੀ ਸਿੱਲੀ ਆਉਂਦੀ ਏ ਹਵਾ (ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ) *ਕੁੜੀਆਂ ਤਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੇ (ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ) *ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਵੀ ਮੇਰਾ ਏ, ਓ ਪੰਜਾਬ ਵੀ ਮੇਰਾ ਏ (ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ) *ਜੇ ਮਿਲੇ ਉਹ ਕੁੜੀ (ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ) *ਇਸਕੇ ਦੀ ਮਾਰ - (ਰਾਣੀ ਰਣਦੀਪ) *ਦੁੱਖ ਬੋਲ ਜੇ ਦੱਸਿਆ (ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ) *ਦਿਲ ਕਚ ਦਾ (ਰਾਣੀ ਰਣਦੀਪ) *ਕਿਹੜੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਤੂੰ ਨੀ (ਲਹਿੰਬਰ ਹੁਸੈਨਪੁਰੀ) *ਕੀ ਬੀਤੀ ਸਾਡੇ ਨਾਲ (ਸਲੀਮ) *ਹੰਝੂ (ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ) *ਮੁਹੱਬਤਾਂ ਦੇ ਘਰ (ਰਾਣੀ ਰਣਦੀਪ) *ਨਾ ਤੂੰ ਕੁਝ ਖੱਟਿਆ (ਰੋਸ਼ਨ ਪ੍ਰਿੰਸ ਅਤੇ ਅਰਸ਼ਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ) *ਕਜਲੇ ਵਾਲੇ ਨੈਣ (ਦਵਿੰਦਰ ਕੋਹਿਨੂਰ ਅਤੇ ਡੌਲੀ ਸਿੱਧੂ) *ਆਉਂਦੀ ਕੁੜੀਏ ਜਾਂਦੀ ਕੁੜੀਏ (ਕੁਲਦੀਪ ਰਸੀਲਾ ਅਤੇ ਡੌਲੀ ਸਿੱਧੂ) *ਸੋਚਾਂ ਵਿੱਚ ਤੂੰ (ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ) *ਇੱਕ ਕੁੜੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ (ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ) *ਅਸੀਂ ਵੀ ਦਿੱਲੀ ਤੈਨੂੰ ਨੀ ਕਦੇ ਮਾਫ਼ ਕਰਨਾ (ਮੀਨੂ ਸਿੰਘ) *ਮੇਰੇ ਵੀਰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਰਾ ਵੇ (ਮੀਨੂ ਸਿੰਘ) ==ਫ਼ਿਲਮੀ ਸਫ਼ਰ== *[[ਸੁੱਤਾ ਨਾਗ]](ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ)ਲੇਖਕ,ਨਿਰਮਾਤਾ,ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ *[[ਯੋਧਾ]] (ਫ਼ੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ) ਲੇਖਕ *[[ਖੂਨ]](ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ) ਲੇਖਕ,ਨਿਰਮਾਤਾ,ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ *[[ਜੋਰਾ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1966]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] 2jfqfbps4e31osghmqrnuwafbxhre5k 0 41756 610804 470694 2022-08-08T03:49:52Z Charan Gill 4603 wikitext text/x-wiki '''ਡਾ. ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ''' (ਜਨਮ 1935) ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਦਵਾਨ ਹਨ।<ref>[http://punjabitribuneonline.com/2014/03/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%A6%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%A8-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%A3%E0%A9%80-%E0%A8%A6%E0%A9%87-%E0%A8%89%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A8-%E0%A8%B5/ ਵਿਦਵਾਨ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਉੱਚਾਰਨ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੇਣ: ਗਿੱਲ]</ref> ==ਜ਼ਿੰਦਗੀ== ਉਸਨੇ 1962 ਵਿੱਚ ਹਾਰਟਫੋਰਡ, ਯੂਐਸਏ ਤੋਂ ਐਚ ਏ ਗਲੇਸਨ (ਜੂਨੀਅਰ) ਦੇ ਅਧੀਨ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚਡੀ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਇੱਕ ਰੈਫਰੈਂਸ ਵਿਆਕਰਣ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਭਾਸ਼ਾਈ ਐਟਲਸ ਬਣਿਆ। ਉਸਨੇ ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਆਂਡਰੇ ਮਾਰਟਿਨੇਟ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 1968 ਵਿੱਚ ਮਾਨਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਸਾਹਿਤਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸੈਮੀਓਟਿਕ ਵਿਧੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਸੰਰਚਨਾਵਾਦ, ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਲੋਕਧਾਰਾ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 1986 ਵਿੱਚ ਯੂਜੀਸੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1997 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਆਨਰੇਰੀ ਡੀਲਿਟ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਐਟਲਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਗਿੱਲ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਮੂਲ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ: ''ਚਿਹਨੀਕਰਨ ਦੀਆਂ ਸੰਰਚਨਾਵਾਂ'', ''ਸੰਕਲਪਿਕ ਸੰਰਚਨਾ ਦੀ ਸੈਮੀਓਟਿਕਸ'', ''ਸੈਮੀਓਟਿਕ ਪ੍ਰਵਚਨ'' (ਸੇਂਟ ਜੂਲੀਅਨ, ਪੂਰਨ ਭਗਤ, ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ)। ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ, ਮਾਛੀਵਾੜਾ, ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਆਖਿਆਤਮਕ ਭਾਸ਼ਣ ਵੀ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ। ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਵਾਨ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਬ੍ਰਿਟੈਨਿਕਾ ਦੇ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਆਫ਼ ਸੇਮੀਓਟਿਕਸ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗਿੱਲ ਫ੍ਰੈਂਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਜਪੁਜੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਜਾਪੁ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ (1993) ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਨਾਨਕ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਸੂਫੀਬਾਣੀ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ==ਲਿਖਤਾਂ== 2. MACHHIWARA MEDITATIONS OF GUJU GOBIND SINGH 3. SUFI RHYTHMS 4. A PHULKARI FROM BATHINDA 5. THE LANGUAGE OF SRI GURU GRANTH SAHIB 6. THUS SPOKE BABA NANAK 7. JAPUJI, PHONETIC, TRANSCRIPTION, TRANSLATION FRENCH AND ENGLISH 8. NITNEM, PHONETIC TRANSCRIPTION 9. SIGNIFICATION IN BUDDHIST AND FRENCH TRADITION, 2001 10. ENCYCLOPEDIA OF PUNJABI LANGUAGE AND CULTURE VOL.2 11. HEER RANJHA AND OTHER LEGENDS OF THE PUNJAB 2003 12. FOLK ART OF THE PUNJAB 1975 *''A Reference Grammar of Punjabi'' (1962) *''Linguistic Atlas of the Punjab'' (1973) *''Folk Art of the Punjab – an essay on the art and philosophy of courage, voluptuous celebration and demythologising incision'' (1975) *''Structures of Narrative in East and West Abelardian Semiotics and other essays'' (1989) *Structures of Signification – in three volumes, edited papers on linguistic and literary interpretations for the Journal of the School of Languages. (1990, 1992, 1994) *''Ideas, Words and Things, French writings in Semiology, edited with Professor Bernard Pottier of the Sorbonne''. (1992) *''The Semiotcs of Conceptual Structures – The Abelardian Discourse, The Cartesian Discourse, The Narrative Discourse, The Interpretative Discourse'' (1996) *''Signs and Signification'' – edited proceedings of the seminars on The Theories of Signification since the Middle Ages held at the Maison des sciences de l'Homme, Paris, and at JNU.(1999) *''Signication in Buddhist and French traditions – a revised version of the lectures delivered at the Collège de France in 1998''.(2001) *''BabaNanak— a biography of Baba Nanak in free verse'' (2003) *''Nanak Bani''—in two volumes, interpreted in free verse Sufi Rhythms – a selection of the compositions of Baba Farid, Shah Hussain, Bulleh Shah, Sultan Bahu and Laeeq Babree interpreted in free verse. (2007) ਉੱਪਰੋਕਤ ਸੂਚੀ ਜੇਐਨਯੂ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।<ref>[http://www.jnu.ac.in/Faculty/HSGill/ Prof. Harjeet Singh Gill - Jawaharlal Nehru University]</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1935]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਮੰਗਦੇ ਸਫ਼ੇ]] 1glap3mn7hejtrjwm9plzd52dsqnj0a 0 51841 610838 589295 2022-08-08T07:48:51Z Jagseer S Sidhu 18155 added [[Category:ਟਾਟਾ ਕਾਰਾਂ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼ ਲਿਮਿਟਡ | logo = [[File:Tata Motors Logo.svg|200px]] | type = [[ਪਬਲਿਕ ਕੰਪਨੀ|ਪਬਲਿਕ]] |traded_as = {{BSE|500570}} ([[BSE SENSEX|BSE SENSEX Constituent]])<br />{{NSE|TATAMOTORS}}<br>{{nyse|TTM}} | area_served = ਆਲਮੀ | foundation = 1945 | founder = [[ਜਹਾਂਗੀਰ ਰਤਨਜੀ ਦਾਦਾਭੋਏ ਟਾਟਾ]] | location = [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ]], ਭਾਰਤ<ref>{{Cite web |url=http://www.tatamotors.com/contactus/index.php |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-11-05 |archive-date=2016-01-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160108103843/http://www.tatamotors.com/contactus/index.php |dead-url=yes }}</ref> | key_people = ਕਾਇਰਸ ਪਲੌਨਜੀ ਮਿਸਤਰੀ (ਚੇਅਰਮੈਨ) | industry = [[ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਸਨਅਤ|ਆਟੋਮੋਟਿਵ]] | services = ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਡਿਜ਼ਾਇਨ, ਇੰਜੀਨੀਆਰਿੰਗ ਅਤੇ outsourcing ਸੇਵਾਵਾਂ<br />[[ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਵਹੀਕਲ]]<br />[[Service (motor vehicle)|ਵਹੀਕਲ ਸਰਵਿਸ]] | products = [[ਆਟੋਮੋਬਾਇਲ]] <br /> [[Commercial vehicle]]s<br />ਕੋਚ<br />ਬੱਸਾਂ<br />ਇਮਾਰਤਸਾਜ਼ੀ ਦਾ ਸਮਾਨ<br />ਮਿਲਟਰੀ ਵਹੀਕਲ<br />ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਪੁਰਜ਼ੇ | production = | revenue = {{profit}} [[US$]] 38.6 billion (FY 2013-14)<ref name=FY>{{cite web|title=Tata Motors Financial Statements|url=http://www.tatamotors.com/investors/annualreports-pdf/Annual-Report-2012-2013.pdf|access-date=2014-11-05|archive-date=2013-10-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017003418/http://www.tatamotors.com/investors/annualreports-pdf/Annual-Report-2012-2013.pdf|dead-url=yes}}</ref> | operating_income= {{profit}} US$ {{0|0}}3.86 billion (2014)<ref name=FY/> | net_income = {{profit}} US$ {{0|0}}2.29 billion (2014)<ref name=FY/> | assets = {{profit}} US$ 36.05 billion (2014)<ref name=FY/> | equity = {{profit}} US$ {{0|0}}8.91 billion (2014)<ref name=FY/> | num_employees = 66,593 (2014)<ref name=FY/> | divisions = [[ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼ ਕਾਰਾਂ]] | subsid = [[ਜੈਗਿਊਅਰ ਲੈਂਡ ਰੋਵਰ]]<br>[[ਟਾਟਾ ਡੇਵੂ]]<br>[[ਟਾਟਾ ਹਿਸਪਾਨੋ]]<!--Please do not add Rover here, it is not a subsidiary but a brand, and a currently dormant one--> | parent = [[ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਕ]] | company_slogan = More Dreams Per Car | homepage = {{URL|http://www.tatamotors.com/}} | intl = yes }} '''ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼ ਲਿਮਿਟਡ''' (ਸਾਬਕਾ '''TELCO''', '''Tata Engineering and Locomotive Company''' ਦਾ ਛੋਟਾ ਰੂਪ) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਮਲਟੀਨੈਸ਼ਨਲ ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਮੁੰਬਈ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਖੇ ਹਨ। ਇਹ [[ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ]] ਦੀ ਇੱਕ ਇਮਦਾਦੀ ਜਾਂ ਸਹਾਇਕ ਕੰਪਨੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੈਂਸੰਜਰ ਕਾਰਾਂ, ਟਰੱਕ, ਵੈਨਾਂ, ਬੱਸਾਂ, ਇਮਾਰਤਸਾਜ਼ੀ ਦਾ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਵਹੀਕਲ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ 17ਵੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮੋਟਰ ਵਹੀਕਲ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ, ਚੌਥੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਟਰੱਕ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬੱਸਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ।<ref name=10K>{{cite web|url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2012/snapshots/11629.html|title=Financials of Tata Motors Limited |publisher=CNN}}</ref> ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਪਲਾਂਟ ਜ਼ਮਦੇਸ਼ਪੁਰ, ਪੰਤਨਗਰ, [[ਲਖਨਊ]], [[Sanand]], [[Dharwad]] ਅਤੇ [[ਪੂਨੇ]] ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਅਰਜਨਟੀਨਾ, ਸਾਊਥ ਅਫ਼ਰੀਕਾ, ਥਾਈਲੈਂਡ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਰਿਸਰਚ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਸੈਂਟਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੂਨੇ, ਜਮਸ਼ੇਦਪੁਰ, ਲਖਨਊ ਅਤੇ ਧਰਵਾਦ ਵਿਖੇ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ, ਸਪੇਨ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਵਿਖੇ ਹਨ। ਟਾਟਾ ਮੋਟਰ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਸਹਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਰਤਾਨਵੀ [[ਜੈਗਿਊਰ ਲੈਂਡ ਰੋਵਰ]] ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਦੀ ਵਹੀਕਲ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ [[ਟਾਟਾ ਡੇਵੂ]] ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਬੱਸਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ [[ਮਾਰਕੋਪੋਲੋ S.A.]] ([[ਟਾਟਾ ਮਾਰਕੋਪੋਲੋ]]) ਨਾਲ਼ ਹੈ। ==ਬਜ਼ਾਰੀ ਸਥਿਤੀ== ===ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ=== ==ਵਾਹਨ== * ਟਾਟਾ ਸਿਐਰਾ * ਟਾਟਾ ਸੂਮੋ **ਸੂਮੋ ਗ੍ਰੈਂਡੇ **ਸੂਮੋ ਮੂਵਜ਼ * [[ਟਾਟਾ ਇੰਡੀਕਾ]] – ਘਰੇਲੂ ਵਾਹਨ ** ਟਾਟਾ ਵਿਸਟਾ * [[ਟਾਟਾ ਏਸ]] – ਭਾਰ ਢੋਣ ਵਾਲਾ ਛੋਟਾ ਟਰੱਕ; ਇਸਨੂੰ 'ਛੋਟਾ ਹਾਥੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਟਾਟਾ ਇੰਡੀਗੋ * ਟਾਟਾ ਮਾਨਜ਼ਾ * ਟਾਟਾ ਵਿੰਗਰ * ਟਾਟਾ ਮਰੀਨਾ * ਟਾਟਾ ਸਫ਼ਾਰੀ **ਸਫ਼ਾਰੀ ਸਟੋਰਮ * [[ਟਾਟਾ ਨੈਨੋ]] – ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸਸਤੀ ਗੱਡੀ * ਟਾਟਾ ਜ਼ੀਨੌਨ ਐਕਸ.ਟੀ * ਟਾਟਾ ਆਰੀਆ * ਟਾਟਾ ਵੈਂਚਰ * ਟਾਟਾ ਆਇਰਿਸ * ਟਾਟਾ ਜ਼ੈਸਟ * ਟਾਟਾ ਬੋਲਟ * ਟਾਟਾ ਜ਼ੀਕਾ ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਆਟੋਮੋਬਾਇਲ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਟਾਟਾ ਕਾਰਾਂ]] oc6u66zxn4k6u3frt1dfowg4qektjq1 610839 610838 2022-08-08T07:49:28Z Jagseer S Sidhu 18155 added [[Category:ਭਾਰਤੀ ਬਰੈਂਡ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼ ਲਿਮਿਟਡ | logo = [[File:Tata Motors Logo.svg|200px]] | type = [[ਪਬਲਿਕ ਕੰਪਨੀ|ਪਬਲਿਕ]] |traded_as = {{BSE|500570}} ([[BSE SENSEX|BSE SENSEX Constituent]])<br />{{NSE|TATAMOTORS}}<br>{{nyse|TTM}} | area_served = ਆਲਮੀ | foundation = 1945 | founder = [[ਜਹਾਂਗੀਰ ਰਤਨਜੀ ਦਾਦਾਭੋਏ ਟਾਟਾ]] | location = [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ]], ਭਾਰਤ<ref>{{Cite web |url=http://www.tatamotors.com/contactus/index.php |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-11-05 |archive-date=2016-01-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160108103843/http://www.tatamotors.com/contactus/index.php |dead-url=yes }}</ref> | key_people = ਕਾਇਰਸ ਪਲੌਨਜੀ ਮਿਸਤਰੀ (ਚੇਅਰਮੈਨ) | industry = [[ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਸਨਅਤ|ਆਟੋਮੋਟਿਵ]] | services = ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਡਿਜ਼ਾਇਨ, ਇੰਜੀਨੀਆਰਿੰਗ ਅਤੇ outsourcing ਸੇਵਾਵਾਂ<br />[[ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਵਹੀਕਲ]]<br />[[Service (motor vehicle)|ਵਹੀਕਲ ਸਰਵਿਸ]] | products = [[ਆਟੋਮੋਬਾਇਲ]] <br /> [[Commercial vehicle]]s<br />ਕੋਚ<br />ਬੱਸਾਂ<br />ਇਮਾਰਤਸਾਜ਼ੀ ਦਾ ਸਮਾਨ<br />ਮਿਲਟਰੀ ਵਹੀਕਲ<br />ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਪੁਰਜ਼ੇ | production = | revenue = {{profit}} [[US$]] 38.6 billion (FY 2013-14)<ref name=FY>{{cite web|title=Tata Motors Financial Statements|url=http://www.tatamotors.com/investors/annualreports-pdf/Annual-Report-2012-2013.pdf|access-date=2014-11-05|archive-date=2013-10-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017003418/http://www.tatamotors.com/investors/annualreports-pdf/Annual-Report-2012-2013.pdf|dead-url=yes}}</ref> | operating_income= {{profit}} US$ {{0|0}}3.86 billion (2014)<ref name=FY/> | net_income = {{profit}} US$ {{0|0}}2.29 billion (2014)<ref name=FY/> | assets = {{profit}} US$ 36.05 billion (2014)<ref name=FY/> | equity = {{profit}} US$ {{0|0}}8.91 billion (2014)<ref name=FY/> | num_employees = 66,593 (2014)<ref name=FY/> | divisions = [[ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼ ਕਾਰਾਂ]] | subsid = [[ਜੈਗਿਊਅਰ ਲੈਂਡ ਰੋਵਰ]]<br>[[ਟਾਟਾ ਡੇਵੂ]]<br>[[ਟਾਟਾ ਹਿਸਪਾਨੋ]]<!--Please do not add Rover here, it is not a subsidiary but a brand, and a currently dormant one--> | parent = [[ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਕ]] | company_slogan = More Dreams Per Car | homepage = {{URL|http://www.tatamotors.com/}} | intl = yes }} '''ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼ ਲਿਮਿਟਡ''' (ਸਾਬਕਾ '''TELCO''', '''Tata Engineering and Locomotive Company''' ਦਾ ਛੋਟਾ ਰੂਪ) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਮਲਟੀਨੈਸ਼ਨਲ ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਮੁੰਬਈ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਖੇ ਹਨ। ਇਹ [[ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ]] ਦੀ ਇੱਕ ਇਮਦਾਦੀ ਜਾਂ ਸਹਾਇਕ ਕੰਪਨੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੈਂਸੰਜਰ ਕਾਰਾਂ, ਟਰੱਕ, ਵੈਨਾਂ, ਬੱਸਾਂ, ਇਮਾਰਤਸਾਜ਼ੀ ਦਾ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਵਹੀਕਲ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ 17ਵੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮੋਟਰ ਵਹੀਕਲ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ, ਚੌਥੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਟਰੱਕ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬੱਸਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ।<ref name=10K>{{cite web|url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2012/snapshots/11629.html|title=Financials of Tata Motors Limited |publisher=CNN}}</ref> ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਪਲਾਂਟ ਜ਼ਮਦੇਸ਼ਪੁਰ, ਪੰਤਨਗਰ, [[ਲਖਨਊ]], [[Sanand]], [[Dharwad]] ਅਤੇ [[ਪੂਨੇ]] ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਅਰਜਨਟੀਨਾ, ਸਾਊਥ ਅਫ਼ਰੀਕਾ, ਥਾਈਲੈਂਡ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਰਿਸਰਚ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਸੈਂਟਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੂਨੇ, ਜਮਸ਼ੇਦਪੁਰ, ਲਖਨਊ ਅਤੇ ਧਰਵਾਦ ਵਿਖੇ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ, ਸਪੇਨ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਵਿਖੇ ਹਨ। ਟਾਟਾ ਮੋਟਰ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਸਹਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਰਤਾਨਵੀ [[ਜੈਗਿਊਰ ਲੈਂਡ ਰੋਵਰ]] ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਦੀ ਵਹੀਕਲ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ [[ਟਾਟਾ ਡੇਵੂ]] ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਬੱਸਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ [[ਮਾਰਕੋਪੋਲੋ S.A.]] ([[ਟਾਟਾ ਮਾਰਕੋਪੋਲੋ]]) ਨਾਲ਼ ਹੈ। ==ਬਜ਼ਾਰੀ ਸਥਿਤੀ== ===ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ=== ==ਵਾਹਨ== * ਟਾਟਾ ਸਿਐਰਾ * ਟਾਟਾ ਸੂਮੋ **ਸੂਮੋ ਗ੍ਰੈਂਡੇ **ਸੂਮੋ ਮੂਵਜ਼ * [[ਟਾਟਾ ਇੰਡੀਕਾ]] – ਘਰੇਲੂ ਵਾਹਨ ** ਟਾਟਾ ਵਿਸਟਾ * [[ਟਾਟਾ ਏਸ]] – ਭਾਰ ਢੋਣ ਵਾਲਾ ਛੋਟਾ ਟਰੱਕ; ਇਸਨੂੰ 'ਛੋਟਾ ਹਾਥੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਟਾਟਾ ਇੰਡੀਗੋ * ਟਾਟਾ ਮਾਨਜ਼ਾ * ਟਾਟਾ ਵਿੰਗਰ * ਟਾਟਾ ਮਰੀਨਾ * ਟਾਟਾ ਸਫ਼ਾਰੀ **ਸਫ਼ਾਰੀ ਸਟੋਰਮ * [[ਟਾਟਾ ਨੈਨੋ]] – ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸਸਤੀ ਗੱਡੀ * ਟਾਟਾ ਜ਼ੀਨੌਨ ਐਕਸ.ਟੀ * ਟਾਟਾ ਆਰੀਆ * ਟਾਟਾ ਵੈਂਚਰ * ਟਾਟਾ ਆਇਰਿਸ * ਟਾਟਾ ਜ਼ੈਸਟ * ਟਾਟਾ ਬੋਲਟ * ਟਾਟਾ ਜ਼ੀਕਾ ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਆਟੋਮੋਬਾਇਲ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਟਾਟਾ ਕਾਰਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਬਰੈਂਡ]] lep8hbyp3ff9dcp8u9ummv6yncmg0dr 0 106663 610815 588939 2022-08-08T05:30:38Z Minorax 28565 ([[c:GR|GR]]) [[File:Elon Musk Signature.png]] → [[File:Elon Musk Signature.svg]] vva wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਈਲਾਨ ਮਸਕ | honorific_suffix = {{post-nominals|ਈਲਾਨ ਮਸਕ|size=100%}} | image = Elon Musk 2015.jpg | alt = A close-up of Musk's face while giving a speech | caption = ਈਲਾਨ ਮਸਕ 2015 ਵਿੱਚ | birth_name = ਈਲਾਨ ਰੀਵ ਮਸਕ | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1971|6|28}} | birth_place = [[ਪ੍ਰਿਟੋਰੀਆ]], ਸਾਊਥ ਅਫਰੀਕਾ | residence = ਬੇਲ ਏਅਰ, [[ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ]], [[ਅਮਰੀਕਾ]], U.S.<ref name="forbesbuyshome.com">{{cite news |title=Billionaire Tesla CEO Elon Musk Buys Neighbor's Home in Bel Air For Million |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/trulia/2013/11/01/billionaire-tesla-ceo-elon-musk-buys-home/ |accessdate=November 1, 2013}}</ref><ref name=bloombergbuyshome>{{cite news |title=Inside Elon Musk's M Bel Air Mansion |work=[[Bloomberg News]] |url=https://www.bloomberg.com/news/videos/b/6e27fcba-309d-494e-b87d-c73fb8bb1750 |accessdate=August 21, 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150207033543/http://www.bloomberg.com/news/videos/b/6e27fcba-309d-494e-b87d-c73fb8bb1750 |archivedate=February 7, 2015 |df=mdy-all }}</ref> | citizenship = {{Plainlist| * ਸਾਊਥ ਅਫਰੀਕਾ (1971–present) * ਕੈਨੇਡਾ (1989–present) * ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ (2002–present) }} | alma mater = {{plainlist| * ਕੁਇਨ'ਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ * ਪੈਨਸਲਵੇਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ<ref>{{Cite news |url=http://www.mercurynews.com/business/ci_25541448/timeline-elon-musk-accomplishments |title=Timeline: Elon Musk's accomplishments |last=Hull |first=Dana |date=April 11, 2014 |accessdate=June 11, 2015 |via=[[Mercury News]]}}</ref><ref>{{cite web |url=http://csq.com/2013/01/elon-musk-patriarchs-and-prodigies/ |title=Elon Musk: Patriarchs and Prodigies |year=2013 |accessdate=June 11, 2015 |website=CSQ |publisher=C-Suite Quarterly |last=Zanerhaft |first=Jaron}}</ref>}} | occupation = ਕਾਰੋਬਾਰੀ, ਇੰਜੀਨੀਅਰ, ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕ | networth = {{IncreasePositive}} ਅਮਰੀਕੀ $ 201 ਬਿਲੀਅਨ (ਜਨਵਰੀ 2021)<ref>{{cite web|url=https://www.bloomberg.com/billionaires/|title=Bloomberg Billionaires Index|website=Bloomberg|access-date=January 7, 2021}}</ref><!--This source is a daily tracker of top billionaire's net worth. Please DO NOT remove it. But feel free to update his net worth and change the reference's access date value. Thanks!--> | known_for = | title = {{plainlist| * ਸਪੇਸਐਕਸ ਦਾ [[ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ|ਸੀ..ਓ]] * ਟੈੱਸਲਾ ਇਨਕੌਰਪੋਰੇਟ ਦਾ [[ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ|ਸੀ..ਓ]] * ਨਿਊਰਾਲਿੰਕ ਦਾ [[ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ|ਸੀ..ਓ]] }} | parents = {{plainlist| * ਏਰੋਲ ਮਸਕ (father) * ਮਾਇ ਮਸਕ (mother)}} | signature = Elon Musk Signature.svg | signature_alt = Elon Musk }} '''ਈਲਾਨ ਰੀਵ ਮਸਕ''' (ਜਨਮ: 28 ਜੂਨ, 1971) ਇੱਕ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਜਨਮਿਆ, ਅਮਰੀਕੀ ਕਾਰੋਬਾਰੀ, ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰ<ref>https://www.telegraph.co.uk/technology/news/11220326/Elon-Musk-to-launch-fleet-of-internet-satellites.html</ref> ਅਤੇ ਸਮਾਜ-ਸੇਵੀ<ref>https://www.businessinsider.in/We-now-know-how-Elon-Musks-10-million-donation-will-help-ensure-artificial-intelligence-doesnt-end-up-killing-us-all/articleshow/47901908.cms</ref> ਹੈ। ਉਹ '''ਸਪੇਸਐਕਸ''' ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ, [[ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ|ਸੀ..ਓ]]<ref>{{Cite web |url=http://www.spacex.com/elon-musk |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2018-05-12 |archive-date=2017-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170331030852/http://www.spacex.com/elon-musk |dead-url=yes }}</ref> ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਡਿਜ਼ਾਇਨਰ ਹੈ। ਉਹ ਟੈੱਸਲਾ ਇਨਕੌਰਪੋਰੇਟ ਦੇ ਸਹਿ- ਸੰਸਥਾਪਕ, [[ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ|ਸੀ..ਓ]] ਅਤੇ ਉਤਪਾਦ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਅਤੇ ਅਤੇ ਨਿਊਰਾਲਿੰਕ ਦਾ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਸੀ.ਈ.ਓ. ਹੈ। ਦਸੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ, ਉਹ [[ਫੋਰਬਜ਼]]ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ 21 ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਿਹਾ।<ref>https://www.forbes.com/sites/davidewalt/2016/12/14/the-worlds-most-powerful-people-2016/#26ec03f2368d</ref> ਫਰਵਰੀ 2018 ਤੱਕ, ਉਸ ਕੋਲ $ 20.8 ਬਿਲੀਅਨ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹੈ ਅਤੇ ਫੋਰਬਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 53 ਵੇਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਵਿਅਕਤੀ ਵਜੋਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>https://www.forbes.com/billionaires/list/2/#version:realtime</ref> ਜਨਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਵਿਅਕਤੀ ਬਣ ਗਿਆ।<ref name="net">{{cite news|date=January 7, 2021|title=Elon Musk becomes world's richest person as wealth tops $185bn|url=https://www.bbc.com/news/technology-55578403|work=BBC|access-date=January 8, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210108023023/https://www.bbc.com/news/technology-55578403|archive-date=January 8, 2021|url-status=live}}</ref> ਈਲਾਨ [[ਪ੍ਰਿਟੋਰੀਆ]] ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਹ [[ਕੈਨੇਡਾ]] ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੁਈਨਜਸ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਪੈਨਸਲਵੇਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਵਹਾਰਟਨ ਸਕੂਲ ਤੋਂ [[ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ]] ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਆਫ ਆਰਟਸ ਐਂਡ ਸਾਇੰਸ ਤੋਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1995 ਵਿੱਚ ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਗਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚਡੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਇੱਕ ਉਦਯੋਗਿਕ ਕਰੀਅਰ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦੋ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਹੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ '''ਜ਼ਿਪ2''' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਵੈੱਬ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ 1999 ਵਿੱਚ ਕੰਪੈਕ ਦੁਆਰਾ $ 340 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਖ੍ਰੀਦ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਆਨਲਾਈਨ ਭੁਗਤਾਨ ਕੰਪਨੀ ‘’’ਐਕਸ.ਕਾਮ’’’ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ‘’’ਪੇਅਪਾਲ’’’ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਹ ਕੰਪਨੀ 2002 ਵਿੱਚ [[ਈਬੇਅ (ebay)|ਈਬੇਅ]] ਦੁਆਰਾ $1.5 ਬਿਲੀਅਨ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਈ 2002 ਵਿੱਚ, ਈਲਾਨ ਨੇ ਸਪੇਸ ਐਕਸ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਏਰੋਸਪੇਸ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਸਪੇਸ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਸਰਵਿਸ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਦਾ ਉਹ ਸੀਈਓ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਡਿਜ਼ਾਇਨਰ ਹੈ। ਉਸਨੇ 2003 ਵਿੱਚ ਟੈੱਸਲਾ ਇਨਕੌਰਪੋਰੇਟ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਬਿਜਲਈ ਵਾਹਨ ਅਤੇ ਸੋਲਰ ਪੈਨਲ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਸਕ ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਸੀਈਓ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। 2006 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਸੋਲਰਸੀਟੀ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਕੰਪਨੀ ਸੌਰ ਊਰਜਾ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਜੋ ਹੁਣ ਟੈੱਸਲਾ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਮਸਕ ਚੇਰਮੈਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਹੈ। 2015 ਵਿੱਚ, ਈਲਾਨ ਨੇ ਇੱਕ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਨਾ ਕਮਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਓਪਨਏਆਈ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਮਿੱਤਰਤਾ ਨਕਲੀ ਬੁੱਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ (ਫਰੈਂਡਲੀ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ) ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਜੁਲਾਈ 2016 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਨਿਊਰਾਲਿੰਕ ਨਾਮਕ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਹਿ-ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਇਹ ਇੱਕ ਨਯੂਰੋਟੈਕਨਾਲੌਜੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ ਜੋ ਦਿਮਾਗੀ-ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੰਟਰਫੇਸ ਦੇ ਵਿਕਾਸ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਹ ਸੀਈਓ ਹੈ। ਦਸੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ, ਮਸਕ ਨੇ ਦ ਬੋਰਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਨਾਮ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਇਹ ਇੱਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਅਤੇ ਸੁਰੰਗ ਨਿਰਮਾਣ ਕੰਪਨੀ ਹੈ।<ref>https://www.biography.com/people/elon-musk-20837159</ref> ==ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ== ਈਲਾਨ ਮਸਕ ਦਾ ਜਨਮ 28 ਜੂਨ, 1971 ਨੂੰ [[ਪ੍ਰਿਟੋਰੀਆ]],ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਮਾਇ ਮਸਕ ਇੱਕਮਾਡਲ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਏਰੋਲ ਮਸਕ ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਸੀ। ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਤਲਾਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਸਕ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਰਿਹਾ। ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਈਲਾਨ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਰੁਚੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਸੀ। 12 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਖੁਦ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਸਿੱਖ ਕੇ ਬਲਾਸਟਰ ਨਾਮ ਦੀ ਵਿਡੀਓ ਗੇਮ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਪੀ.ਸੀ ਐਂਡ ਆਫ਼ਿਸ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਮਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨੂੰ $500 ਵਿੱਚ ਵੇਚ ਦਿੱਤੀ।<ref>https://www.theverge.com/2015/6/9/8752333/elon-musk-blastar-pc-game</ref> ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਸਾਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਈਲਾਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਨਾਲ ਦੇ ਲੜਕਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪੌੜੀਆਂ ਤੋਂ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਨੂੰ ਤਦ ਤੱਕ ਕੁੱਟਿਆ ਜਦ ਤਕ ਉਹ ਬੇਹੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋ ਗਿਆ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਈਲਾਨ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।<ref>https://www.news24.com/SouthAfrica/News/Bryanston-High-School-saddened-by-Elon-Musk-bullying-20150723</ref> ==ਪੜ੍ਹਾਈ== 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕੁਈਨਜਸ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ [[ਓਂਟਾਰੀਓ]] [[ਕੈਨੇਡਾ]] ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਪੈਨਸਲਵੇਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਵਹਾਰਟਨ ਸਕੂਲ ਤੋਂ [[ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ]] ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਆਫ ਆਰਟਸ ਐਂਡ ਸਾਇੰਸ ਤੋਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1995 ਵਿੱਚ ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਗਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚਡੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਇੱਕ ਇੰਟਰਨੈਟ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਲ ਦੋ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਹੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। 2002 ਵਿਚ, ਉਹ ਯੂ. ਐਸ. ਨਾਗਰਿਕ ਬਣ ਗਿਆ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਮਰੀਕੀ ਅਰਬਪਤੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1971]] t9mqiaejh0npl5sesabq3tw8wayauku 0 136089 610767 569077 2022-08-07T13:00:02Z Charan Gill 4603 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer <!--For more information, see [[:Template:Infobox Writer/doc]].-->|name=ਤਜੱਮੁਲ ਕਲੀਮ|partner=|alma_mater=|period=|genre=ਸ਼ਾਇਰੀ|subject=|movement=|notableworks=|spouse=|children=|citizenship=|relatives=|awards=|signature=|signature_alt=|years_active=|module=|website=|education=|ethnicity=|honorific_prefix=|pseudonym=|honorific_suffix=|image=|image_size=|alt=|caption=|native_name=|native_name_lang=|birth_name=|nationality=ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ|birth_date=|birth_place=ਚੂਨੀਆ, ਕਸੂਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|death_date=|death_place=|resting_place=|occupation=ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰ|language=ਪੰਜਾਬੀ|portaldisp=}}'''ਤਜੱਮੁਲ ਕਲੀਮ''' ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Tajammul Kaleem''', ਜਨਮ ) [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ]] [[ਪੰਜਾਬ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਤਹਿਸੀਲ ਚੂਨੀਆ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਕਸੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਕਸੂਰ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ।<ref>{{Cite web|url=https://www.sbs.com.au/language/english/audio/meet-famous-pakistani-punjabi-poet-tajammul-kaleem|title=Meet famous Pakistani Punjabi poet Tajammul Kaleem|website=SBS Your Language|language=en|access-date=2021-07-10}}</ref> == ਕਿਤਾਬਾਂ == * ''ਬਰਫ਼ਾਂ ਹੇਠ ਤੰਦੂਰ (1996)'' * ''ਵੇਹੜੇ ਦਾ ਰੁੱਖ (2010)'' * ''ਹਾਣ ਦੀ ਸੂਲੀ (2012)'' * ''ਚੀਕਦਾ ਮੰਜ਼ਰ (2017)'' * ''ਯਾਰ ਕਲੀਮਾ'' == ਕਾਵਿ-ਨਮੂਨਾ == # ਮਰਨ ਤੋਂ ਡਰਦੇਓ ਬਾਦਸ਼ਾਓ? ਕਮਾਲ ਕਰਦੇ ਓ ਬਾਦਸ਼ਾਓ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਸੋਚਦੇਓ? ਕਿਸੇ ਤੇ ਮਰਦੇ ਓ ਬਾਦਸ਼ਾਓ। ਤੁਸੀਂ ਨਾ ਪਾਵੋ ਦਿਲਾਂ ਤੇ ਲੋਟੇ, ਤੁਸੀਂ ਤੇ ਸਰਦੇ ਓ ਬਾਦਸ਼ਾਓ। ਇਹ ਮੈਂ ਖਿਡਾਰੀ ਕਮਾਲ ਦਾ ਹਾਂ? ਕਿ ਆਪ ਹਰਦੇ ਓ ਬਾਦਸ਼ਾਓ। ਕਲੀਮ ਕੱਖਾਂ ਤੋਂ ਹੌਲ਼ੇਓ ਨਾ, ਤਦੇ ਈ ਤਰਦੇ ਓ ਬਾਦਸ਼ਾਓ। # ਅੱਖ ਖੋਲ੍ਹੀ ਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਜਾਲ ਵੇਖੇ। ਉੱਤੋਂ ਹੰਢਦੇ ਜਿੰਦੜੀ ਨਾਲ ਵੇਖੇ। ਤੂੰ ਕੀੜੇ ਦੇ ਰਿਜ਼ਕ ਦੀ ਸੋਚ ਰਿਹੈਂ, ਅਸੀਂ ਭੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਵਿਕਦੇ ਬਾਲ ਵੇਖੇ। ਮੈਂ ਨੱਚਿਆ ਜਗ ਦੇ ਸੁੱਖ ਪਾਰੋਂ, ਸੱਦ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਮੇਰੀ ਧਮਾਲ ਵੇਖੇ। ਇਕ ਇਕ ਦਿਨ ਸੀ ਹਿਜਰ ਦਾ ਸਾਲ ਵਰਗਾ, ਅਸੀਂ ਦਿਨ ਨਈਂ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸਾਲ ਵੇਖੇ। # ਜੀਵਨ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਹੱਥੀਂ ਟੱਕੇ ਨਾ ਮਾਰੋ ਸਾਹ ਦੇ ਦਾਣੇ ਚੱਬੋ ਫੱਕੇ ਨਾ ਮਾਰੋ ਬਾਲ ਖਿਡੌਣੇ ਵੇਂਹਦਾ ਏ ਤੇ ਕੀ ਹੋਇਆ ਆਪੇ ਟੁਰ ਜਾਵੇਗਾ ਧੱਕੇ ਨਾ ਮਾਰੋ... == ਬਾਹਰਲੇ ਲਿੰਕ == * [https://www.punjabi-kavita.com/Tajammul-Kaleem.php Punjabi-Kavita.com - Tajammul-Kaleem] == ਹਵਾਲੇ == qqznnrd31moi1p1wcwm41ufy2g88ta3 2 137556 610802 610666 2022-08-08T01:00:53Z Simranjeet Sidhu 8945 #100wikidays #100wikilgbtqdays wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |- ! colspan=3| 1^st round: 07.10.2021–14.01.2022 !! colspan=3| 2^nd round: 15.01.2022–24.04.2022 !! colspan="3" | 3^rd round: 25.04.2022–02.08.2022 !! colspan="6" | 4^th round: 03.08.2022– |- ! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date |- | 1 || [[pa:ਬਲੇਅਰ ਇਮਾਨੀ|ਬਲੇਅਰ ਇਮਾਨੀ]] || 07.10.2021 || 101 || [[ਰਿਚਰਡ ਐਬਲ]]|| 15.01.2022 || 201 || [[ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਇਤਿਹਾਸ]]|| 25.04.2022 || 301|| [[ਰੌਬਿਨ ਹਾਰਡੀ (ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਲੇਖਕ)]]||03.08.2022 |- | 2 || [[pa:ਸ਼ਾਦੀ ਅਮੀਨ|ਸ਼ਾਦੀ ਅਮੀਨ]] || 08.10.2021 || 102 || [[ਨਾਵਿਆ ਸਿੰਘ]]||16.01.2022 || 202|| [[ਕਾਟਜਾ ਬਲਿਚਫੀਲਡ]]||26.04.2022 |302 |[[ਤਾਨੀਆ ਹਫ਼]] |04.08.2022 |- | 3 || [[pa:ਟੈਰੀ ਕੈਸਲ|ਟੈਰੀ ਕੈਸਲ]] || 09.10.2021 || 103 || [[ਨੋਨੀ ਸਲਮਾ]]||17.01.2022 |203 |[[ਕਲਿੰਟ ਅਲਬਰਟਾ]] |27.04.2022 |303 |[[ਦੀਆ ਡੇਵੀਨਾ]] |05.08.2022 |- | 4 || [[ਹੇਜ਼ਲ ਬਾਰਨਸ]]||10.10.2021 || 104 || [[ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਜਮਾਲ]]||18.01.2022 |204 |[[ਬ੍ਰੈਡ ਫਰੇਜ਼ਰ]] |28.04.2022 |304 |[[ਪੰਡਕਾ]] |06.08.2022 |- | 5 || [[ਨਜਮਾ ਕੌਸਰੀ]]||11.10.2021 || 105 || [[ਲੀਜ਼ਾ ਬੰਕਰ]]||19.01.2022 |205 |[[ਸੋਮਨ ਚੈਨਾਨੀ]] |29.04.2022 |305 |[[ਲੂਕਸ ਧੋਂਟ]] |07.08.2022 |- | 6 || [[ਨਿਕੋਲ ਕੋਨ]]||12.10.2021 || 106 || [[ਜੋਸ ਚਾਰਲਸ]]||20.01.2022 |206 |[[ਟ੍ਰੇਵਰ ਬੈਂਥਮ]] |30.04.2022 |306 |[[ਮਾਨੋਲੋ ਕਾਰੋ]] |08.08.2022 |- | 7 || [[ਤਾਇਗਾ ਇਸ਼ੀਕਾਵਾ]]||13.10.2021 || 107 || [[ਜੂਨੋ ਬਿਰਚ]]||21.01.2022 |207 |[[ਪੀ.ਜੇ. ਕਾਸਟੇਲਨੇਟਾ]] |01.05.2022 |307 | |09.08.2022 |- | 8 || [[ਸਾਈਮਨ ਡਨ]]||14.10.2021 || 108 || [[ਜੈਸਿਕਾ ਨਿਗਰੀ]]||22.01.2022 |208 |[[ਜੌਨ ਅਗਸਤ]] |02.05.2022 |308 | |10.08.2022 |- | 9 || [[ਟੈਰੀ ਬੌਮ]]||15.10.2021 || 109 || [[ਲੈਸੀ ਗ੍ਰੀਨ]]||23.01.2022 |209 |[[ਟੋਨੀ ਗ੍ਰਾਫੀਆ]] |03.05.2022 |309 | |11.08.2022 |- | 10 || [[ਅਖਿਲ ਕਟਿਆਲ]]||16.10.2021 || 110 || [[ਮਿਲਾ ਜੈਮ]]||24.01.2022 |210 |[[ਹਿਜੜਾ ਫ਼ਾਰਸੀ]] |04.05.2022 |310 | |12.08.2022 |- | 11 || [[ਲੀਆ ਜੌਨਸਨ]]||17.10.2021 || 111 || [[ਏਰੀ ਫਿਟਜ਼]]||25.01.2022 |211 |[[ਖਾਨੀਥ]] |05.05.2022 |311 | |13.08.2022 |- | 12 || [[ਐਲੀ ਬਕਿਨ]]||18.10.2021 || 112 || [[ਹੰਨਾਹ ਹਾਰਟ]]||26.01.2022 |212 |[[ਅਲੀ ਫਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ]] |06.05.2022 |312 | |14.08.2022 |- | 13 || [[ਕੈਥਰੀਨ ਐਂਥਨੀ]]||19.10.2021 || 113 || [[ਨਿੱਕੀ ਅਤੇ ਸੈਮੀ ਐਲਬੋਨ]]||27.01.2022 |213 |[[ਪੌਲ ਬਾਰਨਜ਼ (ਪਾਦਰੀ)]] |07.05.2022 |313 | |15.08.2022 |- | 14 || [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਇਰਵਿਨ]]||20.10.2021 || 114 || [[ਟ੍ਰੇਵੀ ਮੋਰਨ]]||28.01.2022 |214 |[[ਐਨਾ ਬ੍ਰਾਊਨ (ਵਕੀਲ)]] |08.05.2022 |314 | |16.08.2022 |- | 15 || [[ਜੈ ਬੈੱਲ (ਲੇਖਕ)]]||21.10.2021 || 115 || [[ਗੇਵਿਨ ਆਰਥਰ]]||29.01.2022 |215 |[[ਮੇਟੀ (ਜੈਂਡਰ)]] |09.05.2022 |315 | |17.08.2022 |- | 16 || [[ਸਾਰਾ ਹੈੱਸ]]||22.10.2021 || 116 || [[ਤਾਮਾਰਾ ਮਸਕਾਰਾ]]||30.01.2022 |216 |[[ਤੇਨਜ਼ਿਨ ਮਾਰੀਕੋ]] |10.05.2022 |316 | |18.08.2022 |- | 17 || [[ਗਲੋਰੀਆ ਜੋਸਫ਼]]||23.10.2021 || 117 || [[ਰਾਈਲੈਂਡ ਐਡਮਜ਼]]||31.01.2022 |217 |[[ਹਿਜੜੋਂ ਕਾ ਖਾਨਕਾਹ]] |11.05.2022 |317 | |19.08.2022 |- | 18 || [[ਰੌਦਾ ਮੋਰਕੋਸ]]||24.10.2021 || 118 || [[ਈਥਨ ਪੀਟਰਸ]]||01.02.2022 |218 |[[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਵਾਕ]] |12.05.2022 |318 | |20.08.2022 |- | 19 || [[ਜੈਨੀਨ ਫੁਲਰ]]||25.10.2021 || 119 || [[ਬੌਬੀ ਬਰਕ]]||02.02.2022 |219 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸਕਵੀਨ ਇੰਡੀਆ]] |13.05.2022 |319 | |21.08.2022 |- | 20 || [[ਨਿਸ਼ਾ ਰਾਓ]]||26.10.2021 || 120 || [[ਬਿਲਾਲ ਹਸਾਨੀ]]||03.02.2022 |220 |[[ਅਵਧ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਇਡ]] |14.05.2022 |320 | |22.08.2022 |- | 21 || [[ਕਾਮੀ ਸਿਡ]]||27.10.2021 || 121 || [[ਰੇਡਾ ਕੈਰੇ]]||04.02.2022 |221 |[[ਭੋਪਾਲ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |15.05.2022 |321 | |23.08.2022 |- | 22 || [[ਬਿੰਦੀਆ ਰਾਣਾ]]||28.10.2021 || 122 || [[ਹੁਆਰੀ ਮਨਾਰ]]||05.02.2022 |222 |[[ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਨਾਮਾ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |16.05.2022 |322 | |24.08.2022 |- | 23 || [[ਈਸਾ ਫਾਜ਼ਲੀ]]||29.10.2021 || 123 || [[ਮਿਸ ਫੇਮ]]||06.02.2022 |223 |[[ਗੁੜਗਾਓਂ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |17.05.2022 |323 | |25.08.2022 |- | 24 || [[ਅਰਾਧਿਆ ਖਾਨ]]||30.10.2021 || 124 || [[ਏਲਨ ਡੀਜੇਨਰਸ]]||07.02.2022 |224 |[[ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਪਰੇਡ]] |18.05.2022 |324 | |26.08.2022 |- | 25 || [[ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ ਅਲੀ ਭੁੱਟੋ ਜੂਨੀਅਰ]]||31.10.2021 || 125 || [[ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ]]||08.02.2022 |225 |[[ਜਮਸ਼ੇਦਪੁਰ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |19.05.2022 |325 | |27.08.2022 |- | 26 || [[ਸਬਰੀਨਾ ਜਾਲੀਸ]]||01.11.2021 || 126 || [[ਗ੍ਰੇਸ ਹਾਈਲੈਂਡ]]||09.02.2022 |226 |[[ਕੋਲਕਾਤਾ ਰੈਂਬੋ ਪ੍ਰਾਈਡ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |20.05.2022 |326 | |28.08.2022 |- | 27 || [[ਨਿਕਿਤਾ ਓਲੀਵਰ]]||02.11.2021 || 127 || [[ਜੇਮਸ ਮੈਨਸਫੀਲਡ]]||10.02.2022 |227 |[[ਗੁਜਰਾਤ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |21.05.2022 |327 | |29.08.2022 |- | 28 || [[ਨਯਾਬ ਅਲੀ]]||03.11.2021 || 128 || [[ਐਮਾ ਐਲਿੰਗਸਨ]]||11.02.2022 |228 |[[ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |22.05.2022 |328 | |30.08.2022 |- | 29 || [[ਬੇਲਾ ਗਲਹੋਸ]]||04.11.2021 || 129 || [[ਬੌਬ ਏਵੀਅਨ]]||12.02.2022 |229 |[[ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਗੁਹਾਟੀ]] |23.05.2022 |329 | |31.08.2022 |- | 30 || [[ਮਾਹਰ ਸਾਬਰੀ]]||05.11.2021 || 130 || [[ਜੇਵੀਅਰ ਐਂਬਰੋਸੀ]]||13.02.2022 |230 |[[ਕੁਈਰ ਗੁਲਾਬੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਜੈਪੁਰ]] |24.05.2022 |330 | |01.09.2022 |- | 31 || [[ਜੋਸਫ਼ ਬੀਮ]]||06.11.2021 || 131 || [[ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ (ਅਦਾਕਾਰ)]]||14.02.2022 |231 |[[ਪਟਨਾ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |25.05.2022 |331 | |02.09.2022 |- | 32 || [[ਐਲਨ ਬ੍ਰੇਅ]]||07.11.2021 || 132 || [[ਐਲਿਸ ਲਿਟਲ]]||15.02.2022 |232 |[[ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਪ੍ਰਾਈਡ ਪਰੇਡ]] |26.05.2022 |332 | |03.09.2022 |- | 33 || [[ਜੌਨ ਬਟਲਰ (ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ)]]||08.11.2021 || 133 || [[ਜਿਮ ਫਾਲ]]||16.02.2022 |233 |[[ਔਰੇਂਜ ਸਿਟੀ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |27.05.2022 |333 | |04.09.2022 |- | 34 || [[ਮਰੀਅਮ ਗੁਰਬਾ]]||09.11.2021 || 134 || [[ਜੂਲੀਆ ਹੋਰਵਥ]]||17.02.2022 |234 |[[ਇਜ਼ਮੀਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |28.05.2022 |334 | |05.09.2022 |- | 35 || [[ਅਮੇਲੀਆ ਐਲਿਸ]]||10.11.2021 || 135 || [[ਜੈਕਸਨ ਬਰਡ (ਲੇਖਕ)]]||18.02.2022 |235 |[[ਨਾਈਟ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |29.05.2022 |335 | |06.09.2022 |- | 36 || [[ਸੁਨੀਤੀ ਨਾਮਜੋਸ਼ੀ]]||11.11.2021 || 136 || [[ਏਲੇ ਮਿਲਜ਼]]||19.02.2022 |236 |[[ਈਰਾਨ ਪ੍ਰਾਈਡ ਡੇ]] |30.05.2022 |336 | |07.09.2022 |- | 37 || [[ਡੈਨਾ ਗੋਲਡਬਰਗ]]||12.11.2021 || 137 || [[ਬ੍ਰੈਡ ਮੋਂਡੋ]]||20.02.2022 |237 |[[ਕੁਈਰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮੁੰਬਈ]] |31.05.2022 |337 | |08.09.2022 |- | 38 || [[ਲਇਰਾ ਮੈਕੀ]]||13.11.2021 || 138 || [[ਬ੍ਰੀ ਏਸਰਿਗ]]||21.02.2022 |238 |[[ਲੈਥਲ ਲੈਸਬੀਅਨ]] |01.06.2022 |338 | |09.09.2022 |- | 39 || [[ਬਿੰਦੂਮਾਧਵ ਖੀਰੇ]]||14.11.2021 || 139 || [[ਕਿਮੋਰਾ ਬਲੈਕ]]||22.02.2022 |239 |[[ਜ਼ਿੰਦੀਕ]] |02.06.2022 |339 | |10.09.2022 |- | 40 || [[ਓਨਿਰ]]||15.11.2021 || 140 || [[ਜੌਹਨ ਅਲਕੋਰਨ (ਗਾਇਕ)]]||23.02.2022 |240 |[[ਗੇਅ ਬੰਬੇ]] |03.06.2022 |340 | |11.09.2022 |- | 41 || [[ਕ੍ਰਿਸਟਿਨ ਬੇਕਰ]]||16.11.2021 || 141 || [[ਅੰਜੀਮਾਈਲ]]||24.02.2022 |241 |[[ਅਭਿਮਾਨੀ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |04.06.2022 | | | |- | 42 || [[ਰਿਤੂ ਡਾਲਮੀਆ]]||17.11.2021 || 142 || [[ਅਮੋਨ (ਪਹਿਲਵਾਨ)]]||25.02.2022 |242 |[[ਕੁਈਰ ਸਿਟੀ ਸਿਨੇਮਾ]] |05.06.2022 | | | |- | 43 || [[ਮੈਕਸਿਮ ਮਜ਼ੂਮਦਾਰ]]||18.11.2021 || 143 || [[ਡਿਰਕ ਬਾਚ]]||26.02.2022 |243 |[[ਕੁਈਰ ਚੇਨਈ ਕ੍ਰੋਨੀਕਲਜ਼]] |06.06.2022 | | | |- | 44 || [[ਵਸੁਧੇਂਦਰਾ]]||19.11.2021 || 144 || [[ਕਲਾਉਡੀਆ ਐਲਨ]]||27.02.2022 |244 |[[ਮੁਸਕੋਕਾ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |07.06.2022 | | | |- | 45 || [[ਡੇਵਿਡ ਡੇਨਸਨ]]||20.11.2021 || 145 || [[ਬੈਟੀਨਾ ਹੋਪ]]||28.02.2022 |245 |[[ਜੀਲੋਂਗ ਪ੍ਰਾਈਡ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |08.06.2022 | | | |- | 46 || [[ਜੇਕ ਐਟਲਸ]]||21.11.2021 || 146 || [[ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਬੁਰਲਾਕੋਵ]]||01.03.2022 |246 |[[ਟੋਰਾਂਟੋ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |09.06.2022 | | | |- | 47 || [[ਆਰਥਰ ਮਾਰੀਆਨੋ]]||22.11.2021 || 147 || [[ਮੈਨਫ੍ਰੇਡ ਸਾਲਜ਼ਗੇਬਰ]]||02.03.2022 |247 |[[ਏਸ਼ੀਅਨ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |10.06.2022 | | | |- | 48 || [[ਜੋਸ਼ ਕੈਵਾਲੋ]]||23.11.2021 || 148 || [[ਕਰਡਿਨ ਓਰਲਿਕ]]||03.03.2022 |248 |[[ਮਾਰਡੀ ਗ੍ਰਾਸ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |11.06.2022 | | | |- | 49 || [[ਰੇਨੀ ਫੋਰਥ]]||24.11.2021 || 149 || [[ਡੇਵਿਡ ਫਰਨੀਸ਼]]||04.03.2022 |249 |[[ਸ਼ੰਘਾਈ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |12.06.2022 | | | |- | 50 || [[ਕ੍ਰਿਸ ਬਰਲੇ]] ||25.11.2021 || 150 || [[ਜੇਮਸ ਬਰਗ]]||05.03.2022 |250 |[[ਗੇਜ਼ (ਫ਼ਿਲਮ ਉਤਸ਼ਵ)]] |13.06.2022 | | | |- | 51 || [[ਅਮੀਨੀ ਫੋਨੂਆ]]||26.11.2021 || 151 || [[ਲੀਜ਼ਾ ਗੋਰਨਿਕ]]||06.03.2022 |251 |[[ਇੰਡੀਗਨੇਸ਼ਨ]] |14.06.2022 | | | |- | 52 || [[ਐਲਿਸ ਆਸਟਨ]]||27.11.2021 || 152 || [[ਅਲਬਰੇਚਟ ਬੇਕਰ]]||07.03.2022 |252 |[[ਚੇਨਈ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |15.06.2022 | | | |- | 53 || [[ਲੀ ਪੀਅਰਟ]]||28.11.2021 || 153 || [[ਬਿਲੀ ਲਵ]]||08.03.2022 |253 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਵੇਲਜ਼]] |16.06.2022 | | | |- | 54 || [[ਮੈਟ ਲਲਾਨੋ]]||29.11.2021 || 154 || [[ਮਾਰਕ ਐਸ਼ਟਨ]]||09.03.2022 |254 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਇੰਡੀਆ]] |17.06.2022 | | | |- | 55 || [[ਰਿਆਨ ਬਟਲਰ]]||30.11.2021 || 155 || [[ਮੀਆ ਇਜ਼ਾਬੇਲਾ]]||10.03.2022 |255 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸ ਗਲੋਬਲ]] |18.06.2022 | | | |- | 56 || [[ਡਾਨਾ ਓਲਮਰਟ]]||01.12.2021 || 156 || [[ਮੋਰਟੀ ਡਾਇਮੰਡ]]||11.03.2022 |256 |[[ਪੈਰਿਸ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |19.06.2022 | | | |- | 57 || [[ਆਸੀ ਅਜ਼ਰ]]||02.12.2021 || 157 || [[ਸਕਿਨ ਡਾਇਮੰਡ]]||12.03.2022 |257 |[[ਬਰਲਿਨ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |20.06.2022 | | | |- | 58 || [[ਰਾਹੁਲ ਮਹਿਤਾ]]||03.12.2021 || 158 || [[ਜੀਆਨਾ ਫਾਈਨ]]||13.03.2022 |258 |[[ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਰ ਆਰਟਸ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |21.06.2022 | | | |- | 59 || [[ਇਵਾਂਕਾ ਦਾਸ]]||04.12.2021 || 159 || [[ਜੌਨੀ ਰੈਪਿਡ]]||14.03.2022 |259 |[[ਮਿਸ ਟੀ ਵਰਲਡ]] |22.06.2022 | | | |- | 60 || [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਕੌਫੀ]]||05.12.2021 || 160 || [[ਵੇਰਾ ਹੋਲਮੇ]]||15.03.2022 |260 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸ ਅਲਬਾਨੀਆ]] |23.06.2022 | | | |- | 61 || [[ਐਮਾ ਪੋਰਟਨਰ]]||06.12.2021 || 161 || [[ਸ਼ੈਲੀ ਕਿੰਗ]]||16.03.2022 |261 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਆਇਰਲੈਂਡ]] |24.06.2022 | | | |- | 62 || [[ਜੈਫਰੀ ਰਿਚਮੈਨ]]||07.12.2021 || 162 || [[ਰਹੋਨਾ ਕੈਮਰਨ]]||17.03.2022 |262 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਵਰਲਡ 2017]] |25.06.2022 | | | |- | 63 || [[ਮਨਿਲ ਸੂਰੀ]]||08.12.2021 || 163 || [[ਜੌਇਸ ਗ੍ਰਾਂਟ]]||18.03.2022 |263 |[[ਮੈਲਬੌਰਨ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |26.06.2022 | | | |- | 64 || [[ਗੌਤਮ ਰਾਘਵਨ]]||09.12.2021 || 164 || [[ਬੈਥਨੀ ਬਲੈਕ]]||19.03.2022 |264 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸ ਸਟਾਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ]] |27.06.2022 | | | |- | 65 || [[ਮਿਸ਼ੇਲ ਗੁਰੇਵਿਚ]]||10.12.2021 || 165 || [[ਇੰਡੀਆ ਸਮਰ]]||20.03.2022 |265 |[[ਹੈਮਬਰਗ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |28.06.2022 | | | |- | 66 || [[ਅਨੀਸ਼ ਸੇਠ]]||11.12.2021 || 166 || [[ਪੇਚੇ ਡੀ]]||21.03.2022 |266 |[[ਕੋਲੋਨ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |29.06.2022 | | | |- | 67 || [[ਡੀਨ ਅੱਤਾ]]||12.12.2021 || 167 || [[ਡੀਲੋਨ]]||22.03.2022 |267 |[[ਵੈਸਟ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |30.06.2022 | | | |- | 68 || [[ਫਰਜ਼ਾਨਾ ਡਾਕਟਰ]]||13.12.2021 || 168 || [[ਡੇਜ਼ੀ ਈਗਨ]]||23.03.2022 |268 |[[ਇਮੇਜ+ਨੇਸ਼ਨ]] |01.07.2022 | | | |- | 69 || [[ਕੌਸਰ ਮੁਹੰਮਦ]]||14.12.2021 || 169 || [[ਲੀਓ ਫੋਰਡ]]||24.03.2022 |269 |[[ਫਰੇਮਲਾਈਨ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |02.07.2022 | | | |- | 70 || [[ਕਾਜ਼ਿਮ ਅਲੀ]]||15.12.2021 || 170 || [[ਜੇਮਸ ਐਮਸਟਰ]]||25.03.2022 |270 |[[ਰੈਂਬੋ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |03.07.2022 | | | |- | 71 || [[ਜੂਡਿਥ ਫਰੈਂਕ]]||16.12.2021 || 171 || [[ਆਲੀਆ ਸ਼ੌਕਤ]]||26.03.2022 |271 |[[ਪਿੰਕ ਲਾਇਫ਼ ਕੁਈਰਫੈਸਟ]] |04.07.2022 | | | |- | 72 || [[ਮਾਰਗੀ ਐਡਮ]]||17.12.2021 || 172 || [[ਕ੍ਰਿਸਟਨ ਕਿਸ਼]]||27.03.2022 |272 |[[ਪ੍ਰਾਈਡ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |05.07.2022 | | | |- | 73 || [[ਸਿਧਾਰਥ ਗਰਗ]]||18.12.2021 || 173 || [[ਮਾਇਕ ਜਿਨ]]||28.03.2022 |273 |[[ਐਂਡਰਿਊ ਪੀਅਰਸ]] |06.07.2022 | | | |- | 74 || [[ਦਿਨੇਸ਼ ਭੁਗਰਾ]]||19.12.2021 || 174 || [[ਅਨੀਤਾ ਲੋ]]||29.03.2022 |274 |[[ਗੇਅਲਿਬ]] |07.07.2022 | | | |- | 75 || [[ਡਾਅਨ ਐਡਮਜ਼]]||20.12.2021 || 175 || [[ਤਾਨਿਆ ਕੰਪਾਸ]]||30.03.2022 |275 |[[ਫੈਮਲੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ]] |08.07.2022 | | | |- | 76 || [[ਅਗਸਤ ਐਮਸ]]||21.12.2021 || 176 || [[ਪੌਲ ਮੇਂਡੇਜ਼]]||31.03.2022 |276 |[[ਗੇਅ ਡਾਕਟਰਜ਼ ਆਇਰਲੈਂਡ]] |09.07.2022 | | | |- | 77 || [[ਡਾਇਨਾ ਐਸ਼]]||22.12.2021 || 177 || [[ਬੇਨ ਹੰਟੇ]]||01.04.2022 |277 |[[ਜੈਕੀ ਮਾਲਟਨ]] |10.07.2022 | | | |- | 78 || [[ਰੇਚਲ ਫਾਰਮਰ]]||23.12.2021 || 178 || [[ਮੋਬੀਨ ਅਜ਼ਹਰ]]||02.04.2022 |278 |[[ਹਿਲਡਾ ਮੈਥੇਸਨ]] |11.07.2022 | | | |- | 79 || [[ਨਿਸ਼ਾ ਗਨਾਤਰਾ]]||24.12.2021 || 179 || [[ਸਾਰਾਹ ਸਟੀਰਕ]]||03.04.2022 |279 |[[ਏਲਾ ਹੰਟ]] |12.07.2022 | | | |- | 80 || [[ਮਾਰਲੀਨ ਗੋਰਿਸ]]||25.12.2021 || 180 || [[ਜੁਲ ਮਾਰੋਹ]]||04.04.2022 |280 |[[ਲੀਹ ਹਾਰਵੇ]] |13.07.2022 | | | |- | 81 || [[ਡੀਆਨਾ ਅਰਬੇਨੀਨਾ]]||26.12.2021 || 181 || [[ਈਵਾਨ ਗ੍ਰੀਰ]]||05.04.2022 |281 |[[ਰੋਏ ਰੋਲੈਂਡ]] |14.07.2022 | | | |- | 82 || [[ਰਵੀਨਾ ਅਰੋੜਾ]]||27.12.2021 || 182 || [[ਰਿਆਨ ਹੋਲਮਜ਼]]||06.04.2022 |282 |[[ਰੌਸ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ]] |15.07.2022 | | | |- | 83 || [[ਹਿਤੇਨ ਨੂਨਵਾਲ]]||28.12.2021 || 183 || [[ਕਲੋਵਿਸ ਰਫਿਨ]]||07.04.2022 |283 |[[ਬਸੀਰਾ ਖਾਨ]] |16.07.2022 | | | |- | 84 || [[ਪ੍ਰਗਤੀ ਸਿੰਘ]]||29.12.2021 || 184 || [[ਟੌਮੀ ਨਟਰ]]||08.04.2022 |284 |[[ਅੰਜਾਰੀ]] |17.07.2022 | | | |- | 85 || [[ਰੋਹਿਤ ਖੋਸਲਾ]]||30.12.2021 || 185 || [[ਟੇਡ ਟਿਨਲਿੰਗ]]||09.04.2022 |285 |[[ਬਤ ਕੋਲ (ਸੰਸਥਾ)]] |18.07.2022 | | | |- | 86 || [[ਮਾਇਆ ਦ ਡਰੈਗ ਕੁਈਨ]]||31.12.2021 || 186 || [[ਜੂਲੀਅਨ ਬੇਕਰ]]||10.04.2022 |286 |[[ਹਵਰੁਤਾ (ਸੰਸਥਾ)]] |19.07.2022 | | | |- | 87 || [[ਮੇਗ ਕ੍ਰਿਸਚੀਅਨ]]||01.01.2022 || 187 || [[ਡੇਵਿਡ ਐਮਸ (ਅਦਾਕਾਰ)]]||11.04.2022 |287 |[[ਹਾਮਦ ਸਿੰਨੋ]] |20.07.2022 | | | |- | 88 || [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਗਿਲਬਰਟ]]||02.01.2022 || 188 || [[ਬਰਟ ਆਰਚਰ]]||12.04.2022 |288 |[[ਫਰੀਹਾ ਰੋਇਸਿਨ]] |21.07.2022 | | | |- | 89 || [[ਏਸਥਰ ਭਾਰਤੀ]]||03.01.2022 || 189 || [[ਫਿਨ ਅਰਗਸ]]||13.04.2022 |289 |[[ਜਿਲ ਐਂਡਰਿਊ]] |22.07.2022 | | | |- | 90 || [[ਦੀਪਕ ਭਾਰਗਵ]]||04.01.2022 || 190 || [[ਜੇਰੇਡ ਆਲਮਨ]]||14.04.2022 |290 |[[ਜੇਮਸ ਬੇਲੀ]] |23.07.2022 | | | |- | 91 || [[ਰੇ ਅਘਯਾਨ]]||05.01.2022 || 191 || [[ਡੈਨੀਅਲ ਕਾਰਟੀਅਰ]]||15.04.2022 |291 |[[ਐਨੀ ਗੁਗਲੀਆ]] |24.07.2022 | | | |- | 92 || [[ਐਡਮ ਆਲ]]||06.01.2022 || 192 || [[ਕੇਵਿਨ ਐਲੀਸਨ]]||16.04.2022 |292 |[[ਪੌਲ ਵਿਰਟਜ਼]] |25.07.2022 | | | |- | 93 || [[ਆਰਤੀ ਅਗਰਵਾਲ (ਵਿਗਿਆਨੀ)]]||07.01.2022 || 193 || [[ਡਿਕ ਕਲੇਅਰ]]||17.04.2022 |293 |[[ਜੈਸਿਕਾ ਪਲੱਟ]] |26.07.2022 |393 | | |- | 94 || [[ਭੂਪੇਨ ਖੱਖੜ]]||08.01.2022 || 194 || [[ਸੇਬ ਕਾਸਤਰੋ]]||18.04.2022 |294 |[[ਲੁਈ ਸੈਂਡ]] |27.07.2022 |394 | | |- | 95 || [[ਐਨੀ ਆਸ਼ੀਮ]]||09.01.2022 || 195 || [[ਹੈਂਕ ਚੇਨ]]||19.04.2022 |295 |[[ਐਂਡਰਿਆ ਯੀਅਰਵੁੱਡ]] |28.07.2022 |395 | | |- | 96 || [[ਨਿਕਿਤਾ ਡ੍ਰੈਗਨ]]||10.01.2022 || 196 || [[ਅਬਦੁ ਅਲੀ]]||20.04.2022 |296 |[[ਬੈਟੀ ਬੈਕਸਟਰ]] |29.07.2022 |396 | | |- | 97 || [[ਚੱਕੀ ਬਾਰਟੋਲੋ]]||11.01.2022 || 197 || [[ਸਲਵਾਡੋਰ ਕੈਲਵੋ]]||21.04.2022 |297 |[[ਟੇਡ ਨੌਰਥ]] |30.07.2022 |397 | | |- | 98 || [[ਜੈਕ ਬਾਰਨ]]||12.01.2022 || 198 || [[ਬਲੈਕ ਸਪਾਰਕ]]||22.04.2022 |298 |[[ਰਿਚਰਡ ਹਰਮਨ]] |31.07.2022 |398 | | |- | 99 || [[ਅਡੱਲਟ ਮੋਮ]]||13.01.2022 || 199 || [[ਮਾਰਕ ਬਲੇਨ]]||23.04.2022 |299 |[[ਜਨਾਇਆ ਖਾਨ]] |01.08.2022 |399 | | |- | 100 || [[ਕਾਰਲਾ ਐਂਤੋਨੇਲੀ]]||14.01.2022 || 200 || [[ਰਿਵਰ ਗਾਲੋ]]||24.04.2022 |300 |[[ਖਵਾਲ]] |02.08.2022 |400 | | |- |} daeyb72h4fczdh1plrmwdc8yqyn0lns 0 139808 610793 593026 2022-08-07T23:51:32Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਤਾਮਾਰਾ ਮਸਕਾਰਾ | image = 20200306 Dancing Stars 7443.jpg | image_size = | caption = 2020 ਵਿੱਚ ''ਡਾਂਸਿੰਗ ਸਟਾਰਸ'' ਵਿੱਚ ਤਮਾਰਾ ਮਸਕਾਰਾ | birth_date = {{Birth date and age|1987|11|15|mf=yes}} | birth_place = ਵੀਏਨਾ, [[ਆਸਟਰੀਆ]] | death_date = | death_place = | nationality = ਆਸਟਰੀਅਨ | occupation = {{Flatlist | * ਡਰੈਗ ਕੁਈਨ * ਫੈਸ਼ਨ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰ * ਡੀ.ਜੇ. * ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਮੇਜ਼ਬਾਨ * ਯੂਟਿਊਬਰ * ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਹਸਤੀ}} | spouse = | website = {{URL|http://www.tamaramascara.com}} }} '''ਤਾਮਾਰਾ ਮਸਕਾਰਾ''' (ਜਨਮ 15 ਨਵੰਬਰ, 1987) ਇੱਕ ਆਸਟ੍ਰੀਅਨ ਡੀਜੇ, ਫੈਸ਼ਨ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰ, ਪੇਸ਼ਕਾਰ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਆਸਟ੍ਰੀਅਨ ਡਰੈਗ ਕਵੀਨਜ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਤਾਮਾਰਾ ਮਸਕਾਰਾ [[ਵਿਆਨਾ]], [[ਆਸਟਰੀਆ]] ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਹੋਈ। ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਵਿਆਨਾ ਸਟੇਟ ਓਪੇਰਾ ਵਿੱਚ ਬੈਲੇ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਸਕਲੋਸ ਹੇਟਜ਼ੇਨਡੋਰਫ ਦੇ ਇੱਕ ਫੈਸ਼ਨ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।<ref name="derstandard1">Hausenblas, Michael (December 6, 2017). [https://www.derstandard.at/story/2000069292041/dragqueen-und-djane-tamara-mascara-deppen-gibts-ueberall Deppen gibt's überall.] [[Der Standard]]. Retrieved 2020-04-02.</ref> == ਕਰੀਅਰ == [[ਡੀਜੇ]] ਵਜੋਂ ਉਸਦਾ ਕਰੀਅਰ ਮਹਾਨ ''ਹੈਵੇਨ ਵਿਯੇਨਾ'' ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਵਿਯੇਨਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹਾਊਸ ਸੰਗੀਤ ਕਲੱਬ ਹੈ। 2011 ਤੋਂ ਉਹ ਆਸਟ੍ਰੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ''ਪਾਰਟੀ, ਦ ਸਰਕਸ'' ਲਈ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ, ਸਹਿ-ਸੰਗਠਕ ਅਤੇ ਕਲਾਤਮਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ।<ref name="derstandard1">Hausenblas, Michael (December 6, 2017). [https://www.derstandard.at/story/2000069292041/dragqueen-und-djane-tamara-mascara-deppen-gibts-ueberall Deppen gibt's überall.] [[Der Standard]]. Retrieved 2020-04-02.</ref><ref>[https://www.vienna.at/__trashed-103/6247712 XXL Circus: Official EuroPride After Party im Wiener Prater Dome.] ''Vienna.at''. June 12, 2019. Retrieved 2020-04-02.</ref> [[ਕੋਪਨਹੈਗਨ|ਕੋਪੇਨਹੇਗਨ]] ਵਿੱਚ 59ਵੇਂ ਯੂਰੋਵਿਜ਼ਨ ਗੀਤ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮਸਕਾਰਾ ਆਸਟਰੀਆ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕੋਨਚੀਟਾ ਵਰਸਟ ਲਈ ਮੇਕ-ਅੱਪ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਜਿੱਤਿਆ। ਉਹ ਆਸਟ੍ਰੀਆ ਦੇ ਪੋਸਟਕਾਰਡ ਦਾ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਇੱਕ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਜੋ ਹਰੇਕ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref>[https://www.diepresse.com/1558755/danisches-fernsehen-findet-conchita-wurst-grossartig Dänisches Fernsehen findet Conchita Wurst "großartig".] [[Die Presse]]. February 5, 2014. Retrieved 2020-04-02.</ref> 2016 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਤਾਮਾਰਾ ਨੇ ਇੱਕ [[ਯੂਟਿਊਬ]] ਚੈਨਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦੀ ਥੀਮ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਾਸਮੈਟਿਕਸ ਅਤੇ ਡਰੈਗ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਸੀ। 2018 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਆਈਲੈਸ਼ ਕਲੈਕਸ਼ਨ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ। ਇੱਕ ਖੁੱਲੇ ਅਤੇ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.-ਅਨੁਕੂਲ ਵਿਯੇਨਾ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਕਸਰ ਵਿਯੇਨਾ ਟੂਰਿਸਟ ਬੋਰਡ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਸਟ੍ਰੀਟ ਡੇਜ਼ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੋਕੀਓ <ref>[https://vangardist.com/news-article/reiseblog-tamara-mascaras-trip-zur-tokyo-pride/ Reiseblog: Tamara Mascaras Trip zur Tokyo-Pride.] Vangardist – Progressive Men Magazine. June 14, 2016. Retrieved 2020-04-02.</ref> ਜਾਂ ਰੋਮ ਆਦਿ ਵਿੱਚ।<ref>[https://b2b.wien.info/de/reisebranche/news/news/2018-06/LGBT-Fokus-Honeymoon-und-LGBT-MoTI LGBT-Fokus: Honeymoon in Wien und bunte Tourist-Info.] WienTourismus. March 7, 2019. Retrieved 2020-04-02.</ref> ਸਪ੍ਰਾਈਟ ਦੇ ਸਟੇ ਫਰੈਸ਼ ਵਪਾਰਕ ਦੇ ਆਸਟ੍ਰੀਅਨ ਐਡੀਸ਼ਨ ਲਈ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ 'ਤੇ ਭੀੜ ਅਤੇ ਨਫ਼ਰਤ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਮਸਕਾਰਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਹੈ। ਇਹ ਕੰਪਨੀ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਆਸਟ੍ਰੀਅਨ ਟੈਲੀਫੋਨ ਕਾਉਂਸਲਿੰਗ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref>[https://www.coca-cola-oesterreich.at/media-newsroom/pressemitteilungen/loveyouhater-Sprite_engagiert_sich_in_Kampagne_gegen_Mobbing #loveyouhater - Sprite engagiert sich in neuer Kampagne gegen Mobbing und Hass im Netz.] [[Coca Cola]] Austria. June 19, 2019. Retrieved 2020-04-02.</ref> 2018 ਉਸਨੇ ਮਾਰਾ ਮੈਟੁਸ਼ਕਾ ਦੀ ਕੁਈਰ ਡਰਾਮਾ ਫ਼ਿਲਮ ''ਫੈਡਰੋਸ'' ਵਿੱਚ ''ਮੈਡਮ ਓਹ'' ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਮਸਕਾਰਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਾਲਜ਼, ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਪਾਰਟੀਆਂ ਜਾਂ ਵਿਏਨਾ ਪ੍ਰਾਈਡ ਦੌਰਾਨ ''ਮਿਸ ਪ੍ਰਾਈਡ'' ਲਈ ਸਾਲਾਨਾ ਡਰੈਗ ਮੁਕਾਬਲਾ ਆਦਿ। ਉਸਨੇ ਆਸਟ੍ਰੀਅਨ ਪਬਲਿਕ ਸਰਵਿਸ ਬ੍ਰੌਡਕਾਸਟਰ, ਓ.ਆਰ.ਐਫ. 'ਤੇ ਯੂਰੋਵਿਜ਼ਨ ਗੀਤ ਮੁਕਾਬਲੇ 2019 ਦੇ ਆਫਟਰ ਸ਼ੋਅ ਟਾਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸਹਿ-ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਆਸਟ੍ਰੀਆ ਦੇ ਡਾਂਸਿੰਗ ਸਟਾਰਜ਼ ਸ਼ੋਅ ਦੇ 13ਵੇਂ ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਦਿਮਿਤਰ ਸਟੀਫਨੀਨ ਨਾਲ ਭਾਈਵਾਲੀ ਸੀ।<ref>[https://orf.at/stories/3146341/ „Dancing Stars“: 13. Staffel mit Cesar Sampson und Marcos Nader.] [[ORF (broadcaster)|Austrian public service broadcaster]]. December 3, 2019. Retrieved 2020-04-02.</ref> ਮਸਕਾਰਾ, ਕੋਰਟਨੀ ਐਕਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਿਸ ਨੇ ਸ਼ੋਅ ਦੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਬੀਬੀਸੀ ਵਰਲਡਵਾਈਡ ਦੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ''ਡਾਂਸਿੰਗ ਵਿਦ ਦ ਸਟਾਰਜ਼'' ਫ੍ਰੈਂਚਾਇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਿਰਫ਼ ਦੂਜੀ ਡਰੈਗ ਕਵੀਨ ਹੈ। ਜੱਜਾਂ ਦੇ ਉੱਚ ਸਕੋਰ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਦੂਜੇ ਐਪੀਸੋਡ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}}  == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{ਦਫ਼ਤਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ|http://tamaramascara.com/}} * {{IMDB name|nm9862791|Tamara Mascara}} * {{YouTube|user=cardiovasculair}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੇਅ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਯੂਟਿਊਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1987]] 6vug4rrcxuk1961qc8gyczkt55vye76 0 139853 610789 593220 2022-08-07T23:35:03Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox YouTube personality | name = ਈਥਨ ਪੀਟਰਸ | image = | caption = | birth_date = ਮਾਰਚ 8, 2003 | birth_place = ਹਸਟਨ, [[ਟੈਕਸਸ]], [[ਯੂ.ਐਸ.]] | death_date = ਸਤੰਬਰ 5, 2020 (aged 17) | death_place = ਹੰਟਸਵਿਲਾ, [[ਟੈਕਸਸ]], [[ਯੂ.ਐਸ.]] |module={{Infobox person|embed=yes | death_cause = ਡਰੱਗ ਓਵਰਡੋਜ਼}} | nationality = [[ਅਮਰੀਕੀ]] | occupation = {{flatlist| * ਮੇਕ-ਅਪ ਕਲਾਕਾਰ * ਯੂਟਿਊਬਰ }} | channel_display_name = ਈਥਨਸੁਪਰੀਮ | channel_direct_url = channel/UCzwp1viBuufTrpx5jyNuYYA | subscribers = ~137K | views = 5,929,894 }} '''ਈਥਨ ਪੀਟਰਸ''' (8 ਮਾਰਚ, 2003 – 5 ਸਤੰਬਰ, 2020), ਬੋਲਚਾਲ ਵਿੱਚ '''ਈਥਨ ਇਜ਼ ਸੁਪਰੀਮ''' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਬਿਊਟੀ ਬਲੌਗਰ, ਮੇਕਅੱਪ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ [[ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ]] ਅਤੇ [[ਯੂਟਿਊਬ]] ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਫਾਲੋਇੰਗ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ [[ਐਵਾਂ ਗਾਰਦ|ਅਵੈਂਟ-ਗਾਰਡ]], ਈਮੋ ਅਤੇ ਗੇਅ-ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ। ਪੀਟਰਸ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਲਾਈਨ ਹੈਲਬੌਏ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੀ। == ਕਰੀਅਰ == ਈਥਨ ਪੀਟਰਸ ਨੇ 7ਵੀਂ ਜਾਂ 8ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://flaunt.com/content/ethan-is-supreme|title=Ethan Is Supreme|last=Rubin|first=Cayla|date=August 13, 2019|website=[[Flaunt Magazine]]|language=en-US|access-date=2020-09-08}}</ref> ਉਸ ਨੇ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ $25,000 'ਚ ਇਸ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਬੀਟੈਕ ਨਾਮੀ ਮੀਮ ਖਾਤਾ ਬਣਾਇਆ, <ref name=":3">{{Cite web|url=https://people.com/style/ethan-is-supreme-dead-at-17/|title=Makeup Influencer and YouTuber Ethan Is Supreme Dead at 17: 'Heartbroken,' Says Friend|website=PEOPLE.com|language=EN|access-date=2020-09-09}}</ref> ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਪੀਟਰਸ 24 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2017 ਨੂੰ ਇੱਕ ਯੂਟਿਊਬਰ ਬਣ ਗਿਆ।<ref name=":3" /> ਉਸਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੇਕਅਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਅਤੇ 2017 ਦੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਤੱਕ, ਉਸਨੇ 100,000 ਫਲੋਅਰਜ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੇ।<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/newsbeat-54055045|title=Beauty influencer Ethan Is Supreme dies aged 17|date=2020-09-07|work=[[BBC News]]|access-date=2020-09-08|language=en-GB}}</ref> ਪੀਟਰਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਲਿੰਗਕਤਾ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਗਤੀਵਿਧੀ "ਨੈਤਿਕ ਆਚਰਣ ਦੇ ਜ਼ਾਬਤੇ" ਕਾਰਨ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਈਸਾਈ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name=":0" /><ref name=":1" /> ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਸਾਥੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਤੋਂ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref name=":2">{{Cite web|url=https://heavy.com/entertainment/2020/09/ethan-peters-death/|title=Ethan Peters aka 'Ethan Is Supreme' Dies From Apparent Drug Overdose at 17|last=Bicks|first=Emily|date=2020-09-06|website=[[Heavy.com]]|language=en-US|access-date=2020-09-08}}</ref> ਪੀਟਰਸ ਨੇ ਔਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਪੜਿਆਂ ਦੀ ਲਾਈਨ ਹੈਲਬੌਏ ਖੋਲ੍ਹੀ। {{As of|2020|September}} ਪੀਟਰਸ ਦੇ ਯੂਟਿਊਬ 'ਤੇ 139,000 ਸਬਸਕ੍ਰਾਇਬਰ ਅਤੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ 'ਤੇ ਅੱਧੇ ਮਿਲੀਅਨ ਫਾਲੋਅਰਜ਼ ਸਨ।<ref name=":1" /> === ਕਲਾ === ਪੀਟਰਜ਼ ਦੀ ਅਵੈਂਟ-ਗਾਰਡ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਇਮੋ, ਗੇਅ ਅਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ "ਥਿੰਕ ਗੇਅ ਬਟ ਕਾਇੰਡ ਆਫ ਡਾਰਕ" ਦੱਸਿਆ। ਉਸਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਸੰਦੀਦਾ ਸੰਗੀਤ ਕਲਾਕਾਰ, ਟ੍ਰੈਵਿਸ ਸਕਾਟ ਦੇ ਵੀਡੀਓ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹੋਰ ਕਲਾਕਾਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਈਲੀ ਸਾਇਰਸ ਅਤੇ ਮਾਰਲਿਨ ਮੈਨਸਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://flaunt.com/content/ethan-is-supreme|title=Ethan Is Supreme|last=Rubin|first=Cayla|date=August 13, 2019|website=[[Flaunt Magazine]]|language=en-US|access-date=2020-09-08}}</ref>ਇੱਕ 2019 ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਪੀਟਰਸ ਨੇ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਟੈਨਾ ਮੋਨਗੇਉ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ।<ref name=":3">{{Cite web|url=https://people.com/style/ethan-is-supreme-dead-at-17/|title=Makeup Influencer and YouTuber Ethan Is Supreme Dead at 17: 'Heartbroken,' Says Friend|website=PEOPLE.com|language=EN|access-date=2020-09-09}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਪੀਟਰਜ਼ ਹੰਟਸਵਿਲੇ, ਟੈਕਸਾਸ ਤੋਂ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਜਾਇਦਾਦ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਸਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.vice.com/en_uk/article/7xgy9x/child-make-up-artists-ethan-peters-youtube|title=Who Are the Biggest Child Make-Up Artists? How Much Do They Earn?|last=Rymajdo|first=Kamila|date=July 16, 2019|website=[[Vice Media]]|language=en|access-date=2020-09-08}}</ref> ਉਹ ਗੇਅ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://flaunt.com/content/ethan-is-supreme|title=Ethan Is Supreme|last=Rubin|first=Cayla|date=August 13, 2019|website=[[Flaunt Magazine]]|language=en-US|access-date=2020-09-08}}</ref> ਪੀਟਰਜ਼ ਨੇ ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਨਸਲਵਾਦ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.pinknews.co.uk/2020/03/09/coronavirus-racism-ethan-peters-mask-tiktok-instagram/|title=Queer beauty influencer is using the coronavirus to send a powerful message about racism|last=Smith|first=Reiss|date=2020-03-09|website=[[PinkNews]]|language=en-GB|access-date=2020-09-08}}</ref> ਉਸਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਹੋਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਬਾਰੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ।<ref name=":2">{{Cite web|url=https://heavy.com/entertainment/2020/09/ethan-peters-death/|title=Ethan Peters aka 'Ethan Is Supreme' Dies From Apparent Drug Overdose at 17|last=Bicks|first=Emily|date=2020-09-06|website=[[Heavy.com]]|language=en-US|access-date=2020-09-08}}</ref> ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੀਟਰਸ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਲਤ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜੋ 5 ਸਤੰਬਰ 2020 ਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਸੰਭਾਵਤ ਕਾਰਨ ਸੀ।<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/newsbeat-54055045|title=Beauty influencer Ethan Is Supreme dies aged 17|date=2020-09-07|work=[[BBC News]]|access-date=2020-09-08|language=en-GB}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://heavy.com/entertainment/2020/09/ethan-peters-death/|title=Ethan Peters aka 'Ethan Is Supreme' Dies From Apparent Drug Overdose at 17|last=Bicks|first=Emily|date=2020-09-06|website=[[Heavy.com]]|language=en-US|access-date=2020-09-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.foxnews.com/entertainment/makeup-guru-influencer-ethanisupreme-dead-17|title=Makeup guru, influencer Ethanisupreme dead at 17|last=Day|first=Nate|date=2020-09-06|website=[[Fox News]]|language=en-US|access-date=2020-09-08}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਯੂਟਿਊਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਮਰੀਕੀ ਬਲਾਗਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2003]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2020]] 2gxbps9cl43z8k5wvyu2jhcm3ecbdos 0 139878 610794 594484 2022-08-07T23:54:58Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਬੌਬੀ ਬਰਕ | image = Bobby Berk.jpg | caption = ਬਰਕ 2020 ਦੌਰਾਨ | birth_name = | birth_date = {{birth date and age|1981|8|25}} | birth_place = [[ਹੂਸਟਨ|ਹਸਟਨ, ਟੈਕਸਸ]], ਯੂ.ਐਸ. | television = ''ਕੁਈਰ ਆਈ'' | spouse = ਡੇਵੇ ਡੂ (m. 2012) | website = {{URL|bobbyberk.com}} | occupation = ਇੰਟੀਰੀਅਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰ, ਉਤਪਾਦ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਮੇਜ਼ਬਾਨ }} '''ਬੌਬੀ ਜੇਮਸ ਬਰਕ''' (ਜਨਮ 25 ਅਗਸਤ, 1981) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਇੰਟੀਰੀਅਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰ, ਰਿਐਲਿਟੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ|ਨੈੱਟਫਲਿਕਸ]] ਸੀਰੀਜ਼ ਕੁਈਰ ਆਈ ਵਿੱਚ ਇੰਟੀਰੀਅਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਮਾਹਿਰ ਵਜੋਂ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://media.netflix.com/en/only-on-netflix/120625|title=Netflix Press Release|access-date=18 February 2018}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਬਰਕ ਦਾ ਜਨਮ [[ਹੂਸਟਨ|ਹਿਊਸਟਨ, ਟੈਕਸਾਸ]]<ref>{{Cite journal|last=Locke|first=Charley|date=September 2018|title='Queer Eye' Designer Bobby Berk on Creating Space|url=https://www.texasmonthly.com/the-culture/queer-eye-designer-bobby-berk-creating-space|journal=Texas Monthly|access-date=2 November 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.bobbyberk.design/about-1/|title=About Bobby Berk|archive-url=https://web.archive.org/web/20180222104937/http://www.bobbyberk.design/about-1/|archive-date=22 February 2018|access-date=18 February 2018}}</ref> ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿੱਕੀ ਉਮਰ ਦੀ ਮਾਂ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਦੀ ਮਾਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਤੀ, ਕੋਨੀ ਅਤੇ ਜੈਰੀ ਬਰਕ ਦੁਆਰਾ ਗੋਦ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਫਿਲਹਾਲ ਉਸ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗੇ ਸਬੰਧ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://youtube.com/watch?feature=youtu.be&v=Jcy_5X_gx1E|title=Queer Eye Chat: Coming Out, Meeting Your Biological Dad, & More with Bobby Berk|last=Juicy Scoop w Heather McDonald|date=10 December 2019|access-date=29 September 2020}}</ref> ਉਹ ਅਮੀਸ਼ ਫਾਰਮ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਮਾਉਂਟ ਵਰਨਨ, ਮਿਸੂਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ।<ref>{{Cite journal|last=Fixsen|first=Anna|date=6 March 2018|title=Queer Eye Host Bobby Berk on the Transformative Power of Design|url=http://www.metropolismag.com/interiors/bobby-berk-queer-eye-interview/|journal=Metropolis|access-date=9 March 2018}}</ref><ref>{{Cite journal|last=McManus|first=John|last2=Rossi|first2=Kaitlyn|title=Berk-i-tude: the New Term for Electrifying|url=http://www.builderonline.com/design/consumer-trends/berk-i-tude-the-new-term-for-electrifying_o|journal=Builder|access-date=12 March 2018}}</ref> ਬਰਕ ਨੇ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਬਾਈਬਲ ਬੈਲਟ ਵਿੱਚ ਗੇਅ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਅਸੈਂਬਲੀਜ਼ ਆਫ਼ ਗੌਡ ਚਰਚ ਵਿੱਚ ਜਾਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਹੋਮੋਫੋਬੀਆ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ। ਬਰਕ ਨੇ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਘਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਸਪਰਿੰਗਫੀਲਡ, ਮਿਸੌਰੀ ਆਇਆ ਅਤੇ ਬ੍ਰੈਨਸਨ ਦੇ ਐਪਲਬੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸੌ ਕੇ ਜਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਰਹਿ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਸਕੂਲ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਐਮ.ਸੀ.ਆਈ. ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਲਈ ਟੈਲੀਮਾਰਕੀਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਨੌਕਰੀ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਜੈਵਿਕ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://youtube.com/watch?feature=youtu.be&v=Jcy_5X_gx1E|title=Queer Eye Chat: Coming Out, Meeting Your Biological Dad, & More with Bobby Berk|last=Juicy Scoop w Heather McDonald|date=10 December 2019|access-date=29 September 2020}}</ref> ਅਠਾਰਾਂ ਸਾਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਹ [[ਡੈਨਵਰ|ਡੇਨਵਰ, ਕੋਲੋਰਾਡੋ]] ਚਲਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਬਾਂਬੇ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਿਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=http://www.bobbyberk.design/blog/2016/8/23/k8gwes9a1p7s6fyas6bbm9f5p63y8n?format=amp|title=The Chaise Lounge - Bobby Berk: Millennial interior design and product|last=Berk|first=Bobby|date=23 August 2016|website=Bobby Berk Interiors and Design Blog|archive-url=https://web.archive.org/web/20180313092956/http://www.bobbyberk.design/blog/2016/8/23/k8gwes9a1p7s6fyas6bbm9f5p63y8n?format=amp|archive-date=13 March 2018|access-date=12 March 2018}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Gleeson|first=Jill|date=27 November 2014|title=A Home of Hope: Bobby Berk|url=https://www.edgemedianetwork.com/style/home//168738|journal=EDGE Media Network|access-date=12 March 2018}}</ref> == ਕਰੀਅਰ == ਬਰਕ 2003 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜੇਬ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ $100 ਨਾਲ [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ]] ਚਲਾ ਗਿਆ।<ref>{{Cite journal|last=Gleeson|first=Jill|date=27 November 2014|title=A Home of Hope: Bobby Berk|url=https://www.edgemedianetwork.com/style/home//168738|journal=EDGE Media Network|access-date=12 March 2018}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Vargas|first=Alani|title=Who is Bobby Berk from Queer Eye?|url=https://www.bustle.com/p/who-is-bobby-berk-from-queer-eye-the-design-expert-turned-retail-jobs-into-a-home-decor-empire-8130052|journal=Bustle|access-date=7 March 2018}}</ref> ਪੋਰਟੀਕੋ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੂੰ ਰੀਸਟੋਰੇਸ਼ਨ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਅਤੇ ਬੈੱਡ, ਬਾਥ ਅਤੇ ਬਾਇਓਂਡ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮਿਲਿਆ, ਜੋ ਇੱਕ ਉੱਚ-ਅੰਤ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਫਰਨੀਸ਼ਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਹੈ। ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਡਿਪਲੋਮਾ ਜਾਂ ਰਸਮੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਉਸਨੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਤੱਕ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=http://time.com/money/5308855/how-queer-eye-star-bobby-berk-climbed-out-of-600000-in-debt-in-just-6-months/|title=How Queer Eye star Bobby Berk paid off $600,000 in debt in just 6 months|last=Bahler|first=Kristen|date=15 June 2018|website=Money|archive-url=https://web.archive.org/web/20180616090218/http://time.com/money/5308855/how-queer-eye-star-bobby-berk-climbed-out-of-600000-in-debt-in-just-6-months/|archive-date=June 16, 2018|access-date=30 August 2018}}</ref> 2006 ਵਿੱਚ ਪੋਰਟੀਕੋ ਫੋਲਡ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਰਕ ਨੇ 2006 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਔਨਲਾਈਨ ਸਟੋਰ, ਬੌਬੀ ਬਰਕ ਹੋਮ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ,<ref>{{Cite web|url=https://www.apartmenttherapy.com/bobby-berk-of-bobby-berk-home-2013-design-evenings-198173|title=Bobby Berk of Bobby Berk Home|last=Anderson|first=Ashley|date=19 December 2013|publisher=Apartment Therapy|access-date=February 19, 2018|ref=Apartment Therapy}}</ref> ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸੋਹੋ, ਮੈਨਹਟਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਸਟੋਰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ।<ref>{{Cite web|url=http://time.com/money/5308855/how-queer-eye-star-bobby-berk-climbed-out-of-600000-in-debt-in-just-6-months/|title=How Queer Eye star Bobby Berk paid off $600,000 in debt in just 6 months|last=Bahler|first=Kristen|date=15 June 2018|website=Money|archive-url=https://web.archive.org/web/20180616090218/http://time.com/money/5308855/how-queer-eye-star-bobby-berk-climbed-out-of-600000-in-debt-in-just-6-months/|archive-date=June 16, 2018|access-date=30 August 2018}}</ref> ਉਸਨੇ 2010 ਵਿਚ ਮਿਡਟਾਊਨ ਮਿਆਮੀ, ਫਲੋਰੀਡਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਿਡਟਾਊਨ ਅਟਲਾਂਟਾ, ਜਾਰਜੀਆ ਦਾ ਅਨੁਸਰਣ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite journal|last=Mulkerim|first=Tim|date=9 March 2018|title=Bobby Berk from Queer Eye talks about his reputation as the hardest working member of the Fab Five|url=https://mic.com/articles/188367/bobby-berk-from-queer-eye-talks-about-his-reputation-as-the-hardest-working-member-of-the-fab-five#.fg69oPCYd|journal=Mic|access-date=12 March 2018|ref=Apartment Therapy}}</ref> ਉਸਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬੌਬੀ ਬਰਕ ਇੰਟੀਰੀਅਰਜ਼ + ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਇੰਟੀਰੀਅਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਡਾਊਨਟਾਊਨ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਵਿੱਚ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.bobbyberk.design/about-1/|title=About Bobby Berk|archive-url=https://web.archive.org/web/20180222104937/http://www.bobbyberk.design/about-1/|archive-date=22 February 2018|access-date=18 February 2018}}</ref> ਉਹ ਐਚਜੀਟੀਵੀ, ਐਨਬੀਸੀ, ਸੀਬੀਸੀ ਅਤੇ ਬਰਾਵੋ ਵਰਗੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨੈੱਟਵਰਕਾਂ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ 2018 ਤੋਂ [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ]] ਸੀਰੀਜ਼ ਕੁਈਰ ਆਈ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਮਾਹਿਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://media.netflix.com/en/only-on-netflix/120625|title=Netflix Press Release|access-date=18 February 2018}}</ref> ਬਰਕ [[ਟੇਲਰ ਸਵਿਫ਼ਟ|ਟੇਲਰ ਸਵਿਫਟ]] ਦੇ "ਯੂ ਨੀਡ ਟੂ ਕਾਮ ਡਾਊਨ" ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ। == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਜੁਲਾਈ 2018 ਵਿੱਚ ਬਰਕ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪਤੀ, ਡੇਵੀ ਡੋ, ਇੱਕ ਮੈਕਸੀਲੋਫੇਸ਼ੀਅਲ ਸਰਜਨ, [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ]] ਵਿੱਚ 15 ਸਾਲ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ [[ਲਾਸ ਐਂਜਲਸ|ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ]], [[ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ|ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ]] ਚਲੇ ਗਏ।<ref>{{Cite journal|last=Fixsen|first=Anna|date=6 March 2018|title=Queer Eye Host Bobby Berk on the Transformative Power of Design|url=http://www.metropolismag.com/interiors/bobby-berk-queer-eye-interview/|journal=Metropolis|access-date=9 March 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://people.com/home/queer-eye-bobby-berk-los-angeles-home-details/|title=Queer Eye's Bobby Berk Shows Off the 'Homey and Lush' L.A. Loft He Shares with His Husband|last=Fecteau|first=Jessica|date=July 17, 2018|access-date=June 9, 2020}}</ref> ਬਰਕ ਨੇ 2020 ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਵਾਰਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/arts-entertainment/2019/10/28/john-legend-chrissy-teigen-endorse-elizabeth-warren-shes-best-candidate-running-today/?outputType=amp|title=‘Why do guys feel so threatened by the idea of a woman president?’ Warren-backing John Legend wonders|last=Horton|first=Alex|last2=Wang|first2=Amy B|date=October 2019}}</ref> 23 ਜੂਨ, 2020 ਨੂੰ, ਬਰਕ ਅਤੇ ''ਕੁਈਰ ਆਈ'' ਦਾ ਸਹਿ-ਅਦਾਕਾਰ ਜੋਨਾਥਨ ਵੈਨ ਨੇਸ ਨੇ ਯੂਐਸ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਭੇਦਭਾਵ 1964 ਦੇ ਸਿਵਲ ਰਾਈਟਸ ਐਕਟ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਅਜੇ ਵੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਸਮਾਨਤਾ ਐਕਟ ਪਾਸ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਦਾ ਬਰਕ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਿਵਲ ਰਾਈਟਸ ਐਕਟ ਨੂੰ ਸੋਧਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ "ਸੱਚਮੁੱਚ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਸਕੇ।"<ref>{{Cite news|url=https://www.upi.com/Entertainment_News/TV/2020/06/24/Queer-Eye-stars-say-Supreme-Court-LGBTQ-ruling-is-step-in-right-direction/9271593004960/|title='Queer Eye' stars say Supreme Court LGBTQ ruling is 'step in right direction'|last=Martin|first=Annie|date=June 24, 2020|access-date=June 24, 2020|publisher=United Press International}}</ref> == ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ == {| class="wikitable sortable" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਭੂਮਿਕਾ ! class="unsortable" | ਨੋਟਸ |- | 2018–ਮੌਜੂਦਾ | ਕੁਈਰ ਆਈ | ਖ਼ੁਦ | ਮੁੱਖ, 58 ਐਪੀਸੋਡ |- | 2018 | ਨੇਲਡ ਇਟ | ਖ਼ੁਦ | ਐਪੀਸੋਡ: "3, 2, 1. . . ਯਾਹ..ਨੋਟ ਡਨ !" |- | 2019 | ''ਲਿਪ ਸਿੰਕ ਬੈਟਲ'' | ਖ਼ੁਦ | ਸੀਜ਼ਨ 5, ਐਪੀਸੋਡ 1 |- | 2019 | ਬਿਗ ਮਾਊਥ | ਖ਼ੁਦ | ਸੀਜ਼ਨ 3 |- | 2019 | ''ਅਲੈਕਸਾ ਐਂਡ ਕੇਟੀ'' | ਨਾਰਾਜ਼ ਮਿੰਨੀ ਗੋਲਫ ਗਾਹਕ | ਭਾਗ 3, ਐਪੀਸੋਡ 8 |- | 2020 | ''ਮਿਸ ਅਮੇਰਕਾਨਾ'' | ਖ਼ੁਦ | |- | 2021 | ''ਮਾਸਕਡ ਸਿੰਗਰ'' | ਕੈਟਰਪਿਲਰ | ਸੀਜ਼ਨ 6 |- | 2021 | ਬਲੋਨ ਅਵੇ | ਖ਼ੁਦ | ਮਹਿਮਾਨ ਜੱਜ, ਮੇਜ਼ਬਾਨ |} === ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓਜ਼ === {| class="wikitable sortable" !ਸਾਲ ! ਗੀਤ ! ਕਲਾਕਾਰ |- | 2018 | "ਦਿਸ ਇਜ਼ ਮੀ (ਦ ਰੀਮੈਜਿਨਡ ਰੀਮਿਕਸ)" | ਕੇਲਾ ਸੈਟਲ, [[ਕੇਸ਼ਾ]], ਅਤੇ ਮਿਸੀ ਇਲੀਅਟ |- | 2019 | "ਯੂ ਨੀਡ ਟੂ ਕਾਮ ਡਾਊਨ" | [[ਟੇਲਰ ਸਵਿਫ਼ਟ|ਟੇਲਰ ਸਵਿਫਟ]] |} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{ਦਫ਼ਤਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ|https://bobbyberk.com}} * {{IMDB name}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1981]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੇਅ ਕਲਾਕਾਰ]] mpzhyh0icnfyscydushy65sdaz4cy6g 0 139884 610788 593372 2022-08-07T23:31:53Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = ਬਿਲਾਲ ਹਸਾਨੀ | image = Bilal hassani NRJ Reims 79785.jpg | caption = ਹਸਾਨੀ 2019 'ਚ। | birth_date = {{Birth date and age|1999|9|9|df=yes}} | birth_place = [[ਪੈਰਿਸ]], [[ਫਰਾਂਸ]] | occupation = ਗਾਇਕ, ਗੀਤਕਾਰ, ਯੂਟਿਊਬਰ | genre = {{hlist|[[ਪੌਪ ਮਿਊਜ਼ਕ|ਪੌਪ]]}} | associated_acts = ਮਾਡਾਮ ਮੌਨਸੀਅਰ | label = ਲੋਅ ਵੁੱਡ (ਸਾਬਕਾ)<ref>{{cite web|url=https://itunes.apple.com/fr/album/roi-single/1448733431|title=Roi - Single par Bilal Hassani|publisher=[[Apple Music]]|access-date=30 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190127152437/https://itunes.apple.com/fr/album/roi-single/1448733431|archive-date=27 January 2019|url-status=live}}</ref> ਹਾਊਸ ਆਫ ਹਸਾਨੀ (ਤਤਕਾਲ) }} '''ਬਿਲਾਲ ਹਸਾਨੀ''' (ਜਨਮ 9 ਸਤੰਬਰ 1999) ਇੱਕ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਗਾਇਕ-ਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਯੂਟਿਊਬਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.purepeople.com/article/the-voice-kids-bilal-hassani-adore-par-janet-jackson-et-amel-bent_a306011/1|title=The Voice Kids : Bilal Hassani adoré par Janet Jackson et Amel Bent|publisher=www.purepeople.com|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190127063501/http://www.purepeople.com/article/the-voice-kids-bilal-hassani-adore-par-janet-jackson-et-amel-bent_a306011/1|archive-date=27 January 2019|access-date=26 January 2019}}</ref><ref name="youtuber">{{Cite web|url=http://www.purebreak.com/news/bilal-hassani-candidat-de-la-france-a-l-eurovision-le-youtubeur-confirme-a-destination-eurovision/165868|title=Bilal Hassani candidat de la France à l'Eurovision ? Le youtubeur confirmé à Destination Eurovision|publisher=purebreak.com|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190104180026/http://www.purebreak.com/news/bilal-hassani-candidat-de-la-france-a-l-eurovision-le-youtubeur-confirme-a-destination-eurovision/165868|archive-date=4 January 2019|access-date=26 January 2019}}</ref> ਉਸਨੇ ਡੈਸਟੀਨੇਸ਼ਨ ਯੂਰੋਵਿਜ਼ਨ ਦੇ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ 200 ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ "ਰੋਈ " ਗੀਤ ਨਾਲ [[ਇਜ਼ਰਾਇਲ|ਇਜ਼ਰਾਈਲ]] ਯੂਰੋਵਿਜ਼ਨ ਸੋਂਗ ਮੁਕਾਬਲਾ 2019 ਵਿੱਚ ਫਰਾਂਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕੀਤੀ। ਯੂਰੋਵਿਜ਼ਨ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ, ਹਸਾਨੀ 105 ਅੰਕਾਂ ਨਾਲ 16ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਿਹਾ। == ਜੀਵਨੀ == ਹਸਾਨੀ ਦਾ ਜਨਮ [[ਪੈਰਿਸ]] ਵਿੱਚ ਕਾਸਾਬਲਾਂਕਾ ਦੇ ਇੱਕ ਮੋਰੱਕੋ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.glamourparis.com/people/articles/qui-est-bilal-hassani-linfluenceur-et-chanteur-qui-a-seduit-janet-jackson-/69453|title=Qui est Bilal Hassani, l'influenceur et chanteur qui a séduit Janet Jackson ?|last=Clavaud-Mégevand|first=Coline|date=2018-10-03|website=Glamour|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190104231047/https://www.glamourparis.com/people/articles/qui-est-bilal-hassani-linfluenceur-et-chanteur-qui-a-seduit-janet-jackson-/69453|archive-date=2019-01-04|access-date=2019-01-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/258398|title=Muslim Eurovision contestant receives death threats - Europe|archive-url=https://web.archive.org/web/20190201171834/http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/258398|archive-date=2019-02-01|access-date=2019-02-01}}</ref> ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਇੱਕ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਨਾਗਰਿਕ ਹੈ, <ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/fraiches/status/1085145937226420224|title=Hassani assume sa féminité jusque dans son look. Il rend hommage à sa mère dans #DARONNEpic.twitter.com/kQ6aQ0zvX6|last=@fraiches|date=2019-01-15|publisher=FRAICHES|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190226155219/https://twitter.com/fraiches/status/1085145937226420224|archive-date=2019-02-26|access-date=2019-01-30}}</ref> ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।<ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.telerama.fr/musique/eurovision-bilal-hassani,-lidole-des-ados-cible-par-les-homophobes,n6093438.php|title=Eurovision : Bilal Hassani, idole des ados et cible des homophobes|publisher=Télérama.fr|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190203100819/https://www.telerama.fr/musique/eurovision-bilal-hassani,-lidole-des-ados-cible-par-les-homophobes,n6093438.php|archive-date=2019-02-03|access-date=2019-01-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.lci.fr/medias/eurovision-2019-qui-est-bilal-hassani-le-chanteur-qui-representera-la-france-avec-la-chanson-roi-2109787.html|title=Eurovision 2019 : qui est Bilal Hassani, le chanteur qui représentera la France avec la chanson "Roi" ?|publisher=LCI|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190127023045/https://www.lci.fr/medias/eurovision-2019-qui-est-bilal-hassani-le-chanteur-qui-representera-la-france-avec-la-chanson-roi-2109787.html|archive-date=2019-01-27|access-date=2019-01-30}}</ref> ਉਸਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਭਰਾ, ਤਾਹਾ ਹੈ, ਜੋ 1995 ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=YQ-QyxJtw2U|title=Je vous présente mon frère !|last=Bilal Hassani|website=YouTube|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190226155223/https://www.youtube.com/watch?v=YQ-QyxJtw2U|archive-date=2019-02-26|access-date=2019-01-12}}</ref> ਉਸਨੇ 2017 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਾਹਿਤਕ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=o7DMHra9KSs|title=Mon parcours scolaire chaotique !|last=Bilal Hassani|website=Youtube|archive-url=https://web.archive.org/web/20190928030726/https://www.youtube.com/watch?v=o7DMHra9KSs&gl=US&hl=en&has_verified=1&bpctr=9999999999|archive-date=2019-09-28|access-date=2019-01-30}}</ref> === ਸੰਗੀਤਕ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ (2015-2018) === 2005 ਵਿੱਚ 5 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹਸਾਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗਾਉਣਾ ਸਿਖਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।<ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.telerama.fr/musique/eurovision-bilal-hassani,-lidole-des-ados-cible-par-les-homophobes,n6093438.php|title=Eurovision : Bilal Hassani, idole des ados et cible des homophobes|publisher=Télérama.fr|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190203100819/https://www.telerama.fr/musique/eurovision-bilal-hassani,-lidole-des-ados-cible-par-les-homophobes,n6093438.php|archive-date=2019-02-03|access-date=2019-01-30}}</ref> 2015 ਵਿੱਚ, ਪਹਿਲੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਫਾਈਨਲਿਸਟ, ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨੇਮੋ ਸ਼ਿਫਮੈਨ ਦੁਆਰਾ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ, ਹਸੀਨੀ ਨੇ ਦ ਵੌਇਸ ਕਿਡਜ਼ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ ਅਤੇ ਕਨਚੀਟਾ ਵਰਸਟ ਦੁਆਰਾ "ਰਾਈਜ਼ ਲਾਇਕ ਏ ਫੀਨਿਕਸ" ਦਾ ਇੱਕ ਕਵਰ ਗਾ ਕੇ ਅੰਨ੍ਹੇ ਆਡੀਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਕਰਵਾਈ। ਗਾਇਕ ਜਿਸ ਦੀ ਉਹ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref name="Holden">{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/amp/newsbeat-47525795|title=Eurovision 2019: The acts to look out for in Tel Aviv|last=Holden|first=Steve|date=11 March 2019|work=BBC News|access-date=21 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190406033019/https://www.bbc.com/news/amp/newsbeat-47525795|archive-date=6 April 2019|publisher=[[BBC]]}}</ref> <ref name="PP_3102015">{{Cite web|url=http://www.purepeople.com/article/the-voice-kids-une-mini-aretha-franklin-un-conchita-wurst-bluffant_a166196/1|title=''The Voice Kids'' : Une mini-Aretha Franklin, un Conchita Wurst bluffant|date=3 October 2015|website=Purepeople|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190111205604/http://www.purepeople.com/article/the-voice-kids-une-mini-aretha-franklin-un-conchita-wurst-bluffant_a166196/1|archive-date=11 January 2019|access-date=2019-01-30}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://m.leparisien.fr/culture-loisirs/musique/bilal-hassani-en-route-vers-l-eurovision-27-01-2019-7997622.php|title=Bilal Hassani en route vers l'Eurovision|last=Benoît Daragon|date=27 January 2019|website=[[Le Parisien]]|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190127094530/http://m.leparisien.fr/culture-loisirs/musique/bilal-hassani-en-route-vers-l-eurovision-27-01-2019-7997622.php|archive-date=27 January 2019|access-date=27 January 2019}}</ref> ਉਹ ਜੱਜ ਪੈਟਰਿਕ ਫਿਓਰੀ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ।<ref name="PP_3102015" /><ref>{{Cite web|url=http://www.purepeople.com/article/the-voice-kids-bilal-hassani-adore-par-janet-jackson-et-amel-bent_a306011/1|title=The Voice Kids : Bilal Hassani adoré par Janet Jackson et Amel Bent|website=purepeople.com|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190127063501/http://www.purepeople.com/article/the-voice-kids-bilal-hassani-adore-par-janet-jackson-et-amel-bent_a306011/1|archive-date=2019-01-27|access-date=2019-01-30}}</ref> ਉਹ ਸਵਾਨੀ ਪੈਟਰੈਕ ਦੁਆਰਾ ਲੜਾਈ ਦੇ ਦੌਰ ਦੌਰਾਨ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। 2018 ਵਿੱਚ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਮੈਗਜ਼ੀਨ ''ਤੇਤੁ'' ਨੇ ਹਸਾਨੀ ਨੂੰ "30 ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.+ [ਲੋਕਾਂ] ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਮਨੋਨੀਤ ਕੀਤਾ ਜੋ ਫਰਾਂਸ ਚਲੇ ਗਏ ਹਨ"। ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨੇ ਉਸਨੂੰ "ਫ੍ਰੈਂਚ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.+ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਆਈਕਨ" ਦੱਸਿਆ।<ref name="Tetu Hiver 2018">{{Cite news|title=Les 30 LGBT+ qui bougent la France|last=Patri, Alexis|date=Winter 2018|work=Têtu|issue=217|pages=52–62|language=fr}}</ref> === ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ === 23 ਜੂਨ 2017 ਨੂੰ ਹਸਾਨੀ ਪੈਰਿਸ ਪ੍ਰਾਈਡ ਜਾਣ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈਟਵਰਕਸ 'ਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.public.fr/News/Youtube-Bilal-Hassani-son-coming-out-bouleversant-1414652|title=Youtube : Bilal Hassani, son coming-out bouleversant !|website=Public.fr|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190104180106/https://www.public.fr/News/Youtube-Bilal-Hassani-son-coming-out-bouleversant-1414652|archive-date=2019-01-04|access-date=2019-01-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tetu.com/2017/06/28/bilal-hassani-le-youtubeur-de-18-ans-fait-un-emouvant-coming-out/|title=Bilal Hassani, le YouTubeur et chanteur de 18 ans fait son coming-out|date=2017-06-28|website=TÊTU|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190121053313/http://tetu.com/2017/06/28/bilal-hassani-le-youtubeur-de-18-ans-fait-un-emouvant-coming-out/|archive-date=2019-01-21|access-date=2019-01-30}}</ref><ref name=":4">{{Cite news|url=https://www.lemonde.fr/culture/article/2019/01/27/le-youtubeur-bilal-hassani-idole-queer-des-jeunes-representera-la-france-a-l-eurovision_5415139_3246.html|title=Le youtubeur Bilal Hassani, idole queer des jeunes, représentera la France à l'Eurovision|date=2019-01-27|work=[[Le Monde]]|access-date=2019-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190127033535/https://www.lemonde.fr/culture/article/2019/01/27/le-youtubeur-bilal-hassani-idole-queer-des-jeunes-representera-la-france-a-l-eurovision_5415139_3246.html|archive-date=2019-01-27|language=fr}}</ref> ਦਸੰਬਰ 2018 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਹਸਾਨੀ ਸਾਈਬਰ-ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨਸਲੀ ਅਤੇ ਸਮਲਿੰਗੀ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਜਾਨੋਂ ਮਾਰਨ ਦੀਆਂ ਧਮਕੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.huffingtonpost.fr/2018/11/16/ces-deputes-interpellent-twitter-apres-le-cyber-harcelement-d-un-youtubeur_a_23591246/|title=Ces députés interpellent Twitter après le cyber-harcèlement d'un YouTubeur|last=Myriam Roche|date=2018-11-16|website=The Huffington Post|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190107124329/https://www.huffingtonpost.fr/2018/11/16/ces-deputes-interpellent-twitter-apres-le-cyber-harcelement-d-un-youtubeur_a_23591246/|archive-date=2019-01-07|access-date=2019-01-06}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.telerama.fr/musique/eurovision-bilal-hassani,-lidole-des-ados-cible-par-les-homophobes,n6093438.php|title=Eurovision : Bilal Hassani, idole des ados et cible des homophobes|publisher=Télérama.fr|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190203100819/https://www.telerama.fr/musique/eurovision-bilal-hassani,-lidole-des-ados-cible-par-les-homophobes,n6093438.php|archive-date=2019-02-03|access-date=2019-01-30}}</ref> ਇਸਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਆਰਗੇਂਸ ਹੋਮੋਫੋਬੀ ਅਤੇ ਸਟਾਪ ਹੋਮੋਫੋਬੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੇ [[ਟਵਿੱਟਰ]] ਸਮੇਤ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈਟਵਰਕਸ 'ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਅਪਮਾਨ, ਵਿਤਕਰਾ ਜਾਂ ਧਮਕੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਫੋਰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.lemonde.fr/culture/article/2019/01/27/le-youtubeur-bilal-hassani-idole-queer-des-jeunes-representera-la-france-a-l-eurovision_5415139_3246.html|title=Le youtubeur Bilal Hassani, idole queer des jeunes, représentera la France à l'Eurovision|date=2019-01-27|work=Le Monde|access-date=2019-01-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20190129220611/https://www.lemonde.fr/culture/article/2019/01/27/le-youtubeur-bilal-hassani-idole-queer-des-jeunes-representera-la-france-a-l-eurovision_5415139_3246.html|archive-date=2019-01-29|language=fr}}</ref> 27 ਜਨਵਰੀ 2019 ਤੱਕ ਦੋਵਾਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਸਦੇ ਜਿਨਸੀ ਝੁਕਾਅ ਅਤੇ/ਜਾਂ ਸਰੀਰਕ ਦਿੱਖ ਦੇ ਕਾਰਨ 1,500 ਅਪਮਾਨਜਨਕ, ਵਿਤਕਰੇ ਜਾਂ ਨਫ਼ਰਤ ਭਰੇ ਟਵੀਟਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref name=":4">{{Cite news|url=https://www.lemonde.fr/culture/article/2019/01/27/le-youtubeur-bilal-hassani-idole-queer-des-jeunes-representera-la-france-a-l-eurovision_5415139_3246.html|title=Le youtubeur Bilal Hassani, idole queer des jeunes, représentera la France à l'Eurovision|date=2019-01-27|work=[[Le Monde]]|access-date=2019-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190127033535/https://www.lemonde.fr/culture/article/2019/01/27/le-youtubeur-bilal-hassani-idole-queer-des-jeunes-representera-la-france-a-l-eurovision_5415139_3246.html|archive-date=2019-01-27|language=fr}}</ref> ਹਸਾਨੀ ਨੇ "ਅਪਮਾਨ, ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਅਤੇ ਸਮਲਿੰਗੀ ਧਮਕੀਆਂ" ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਇਹਨਾਂ ਮੁਕੱਦਮਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਛਾਣੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਵਾਈ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.lemonde.fr/societe/article/2019/01/29/victime-d-un-deluge-d-insultes-homophobes-bilal-hassani-porte-plainte_5416162_3224.html|title=Bilal Hassani, représentant français à l'Eurovision, porte plainte pour menaces homophobes|date=2019-01-29|work=Le Monde|access-date=2019-01-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20190129195742/https://www.lemonde.fr/societe/article/2019/01/29/victime-d-un-deluge-d-insultes-homophobes-bilal-hassani-porte-plainte_5416162_3224.html|archive-date=2019-01-29|language=fr}}</ref> == ਡਿਸਕੋਗ੍ਰਾਫੀ == === ਸਟੂਡੀਓ ਐਲਬਮਾਂ === {| class="wikitable plainrowheaders" border="1" style="text-align:center;" ! rowspan="2" scope="col" style="width:12em;" |ਸਿਰਲੇਖ ! rowspan="2" scope="col" style="width:22em;" | ਵੇਰਵੇ ! colspan="2" scope="col" | ਪੀਕ ਚਾਰਟ ਸਥਿਤੀਆਂ ! rowspan="2" scope="col" | ਇਕਾਈਆਂ |- ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;" | ਐਫ.ਆਰ.ਏ.<ref>{{Cite web|url=https://lescharts.com/showinterpret.asp?interpret=Bilal+Hassani|title=lescharts.com - Discographie Bilal Hassani|website=lescharts.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190131002413/https://lescharts.com/showinterpret.asp?interpret=Bilal+Hassani|archive-date=31 January 2019|access-date=30 January 2019}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;" | ਬੀ.ਈ.ਐਲ<ref>{{Cite web|url=https://www.ultratop.be/nl/showperson.asp?name=Bilal+Hassani|title=ultratop.be - Bilal Hassani discography|website=[[Ultratop]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20190407232226/https://www.ultratop.be/nl/showperson.asp?name=Bilal+Hassani|archive-date=7 April 2019|access-date=30 March 2019}}</ref> |- ! scope="row" | ਕਿੰਗਡਮ | * ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ: 26 ਅਪ੍ਰੈਲ 2019<ref>{{Cite web|url=https://eurovoix.com/2019/03/04/france-bilal-hassani-releasing-debut-album-in-april/|title=France: Bilal Hassani Releasing Debut Album in April|date=4 March 2019|publisher=EuroViox|archive-url=https://web.archive.org/web/20190330094148/https://eurovoix.com/2019/03/04/france-bilal-hassani-releasing-debut-album-in-april/|archive-date=30 March 2019|access-date=30 March 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://tvmag.lefigaro.fr/programme-tv/bilal-hassani-sort-un-album-avant-sa-participation-a-l-eurovision_dfa944ee-40f4-11e9-ac88-0afeaf414592/|title=Bilal Hassani sort un album avant sa participation à l'Eurovision|last=Raïo|first=Stéphanie|date=8 March 2019|work=[[Le Figaro]]|access-date=28 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190428043305/http://tvmag.lefigaro.fr/programme-tv/bilal-hassani-sort-un-album-avant-sa-participation-a-l-eurovision_dfa944ee-40f4-11e9-ac88-0afeaf414592/|archive-date=28 April 2019|language=fr}}</ref> * ਲੇਬਲ: ਘੱਟ ਲੱਕੜ * ਫਾਰਮੈਟ: [[ਕਮਪੈਕਟ ਡਿਸਕ|ਸੀਡੀ]], ਡਿਜੀਟਲ ਡਾਊਨਲੋਡ, ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ | 24 | 68 | * FRA: ≈35,000 <ref>{{Cite web|url=https://www.aficia.info/actualite-musique/top-albums-2019/184067|title=Angèle, Nekfeu et Johnny Hallyday en tête des meilleures ventes d'albums en 2019|last=Min|first=7 Janvier 2020 {{!}} 9 H. 12|date=2020-01-07|website=aficia|language=fr-FR|access-date=2020-01-09}}</ref> |- ! scope="row" | ਕੋਨਤ੍ਰੇ ਸੋਈਰੇ | * ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ: 6 ਨਵੰਬਰ 2020 * ਲੇਬਲ: ਘੱਟ ਲੱਕੜ * ਫਾਰਮੈਟ: ਸੀਡੀ, ਡਿਜੀਟਲ ਡਾਊਨਲੋਡ, ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ | 36 | - | |- | colspan="22" style="text-align:center; font-size:85%;" | "—" ਇੱਕ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਚਾਰਟ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਂ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। |} === ਸਿੰਗਲਜ਼ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! rowspan="2" scope="col" style="width:12em;" |ਸਿਰਲੇਖ ! rowspan="2" scope="col" style="width:1em;" | ਸਾਲ ! colspan="2" scope="col" | ਪੀਕ ਚਾਰਟ ਸਥਿਤੀਆਂ ! rowspan="2" scope="col" | ਐਲਬਮ |- ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;" | ਐਫ.ਆਰ.ਏ.<ref>{{Cite web|url=https://lescharts.com/showinterpret.asp?interpret=Bilal+Hassani|title=lescharts.com - Discographie Bilal Hassani|website=lescharts.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190131002413/https://lescharts.com/showinterpret.asp?interpret=Bilal+Hassani|archive-date=31 January 2019|access-date=30 January 2019}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;" | ਬੀ.ਈ.ਐਲ<ref>{{Cite web|url=https://www.ultratop.be/nl/showperson.asp?name=Bilal+Hassani|title=ultratop.be - Bilal Hassani discography|website=[[Ultratop]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20190407232226/https://www.ultratop.be/nl/showperson.asp?name=Bilal+Hassani|archive-date=7 April 2019|access-date=30 March 2019}}</ref> |- ! scope="row" | "ਵਾਨਾ ਬੀ" | 2016 | - | - | rowspan="7" {{N/a|Non-album singles}} |- ! scope="row" | "ਫੋਲੋ ਮੀ" | rowspan="2" | 2017 | - | - |- ! scope="row" | "ਹਾਉਸ ਡਾਉਨ" | - | - |- ! scope="row" | "ਸ਼ੇਡੋਜ਼" | rowspan="4" | 2018 | - | - |- ! scope="row" | "ਹੇਵਨ ਵਿਦ ਯੂ"<br /><span style="font-size:85%;">(ਐਂਟਨ ਵਿਕ ਨਾਲ)</span> | - | - |- ! scope="row" | "ਹੋਟ ਸਿਟੀ"<br /> <span style="font-size:85%;">(ਲੀਓਨ ਮਾਰਕਸ ਨਾਲ)</span> | - | - |- ! scope="row" | "ਮੈਸ਼ ਅਪ"<span style="font-size:85%;">(ਕੋਪਾਈਨਜ਼ ਐਕਸ ਟਾਉਟ ਓਬਲੀਅਰ)</span> | - | - |- ! scope="row" | "ਰੋਈ" | rowspan="4" | 2019 | 23 <ref>{{Cite web|url=http://www.snepmusique.com/tops-semaine/top-singles-megafusion/?ye=2019&we=6|title=Le Top de la semaine : Top Singles (téléchargement + streaming) – SNEP (Week 6, 2019)|publisher=Syndicat National de l'Édition Phonographique|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20190226155244/http://www.snepmusique.com/tops-semaine/top-singles-megafusion/?ye=2019&we=6|archive-date=26 February 2019|access-date=11 February 2019}}</ref> | — <ref>{{cite web|url=https://www.ultratop.be/nl/song/1bf25a/Bilal-Hassani-Roi|title=Bilal Hassani - Roi Charts history|publisher=[[Ultratop]]|access-date=March 30, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190404072042/https://www.ultratop.be/nl/song/1bf25a/Bilal-Hassani-Roi|archive-date=April 4, 2019|url-status=live}}</ref> | rowspan="4" | ''ਰਾਜ'' |- ! scope="row" | "ਜਾਲੌਕਸ" | - | - |- ! scope="row" | "ਫੈਸ ਬੇਲੇਕ" | - | - |- ! scope="row" | "ਜੇ ਡਾਂਸੇ ਐਨਕੋਰ" | - | - |- ! scope="row" | "ਫੈਸ ਲੇ ਵਾਇਡ" | rowspan="3" | 2020 | - | - | rowspan="3" | ''ਕੋਨਤ੍ਰੇ ਸੋਈਰੇ'' |- ! scope="row" | "ਡੈੱਡ ਬੇਈ" | - | - |- ! scope="row" | "ਟੌਮ" | - | - |- ! scope="row" | "ਲਾਈਟ ਆਫ" | rowspan="2" | 2021 | - | - | rowspan="2" | ''ਬੀਐਚ3 (2022)'' |- ! scope="row" | "ਬੇਬੀ" | - | - |- | colspan="22" style="text-align:center; font-size:85%;" | "—" ਇੱਕ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਚਾਰਟ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਂ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। |} ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗੀਤ ਆਈਟੋਨਜ਼ (ਫਰਾਂਸ) 'ਤੇ ਨੰਬਰ 1 'ਤੇ ਗਏ: ਰੋਈ, ਫੈਇਸ ਲੇ ਵਾਇਡ, ਲਾਈਟਸ ਆਫ ਆਦਿ। == ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ == {| class="wikitable" !ਸਾਲ ! ਅਵਾਰਡ ! ਸ਼੍ਰੇਣੀ ! ਨਤੀਜਾ |- | 2019 | ਐਨ.ਆਰ.ਜੇ. ਸੰਗੀਤ ਅਵਾਰਡ | ਫ੍ਰੈਂਕੋਫੋਨ ਬ੍ਰੇਕਥਰੂ ਆਫ ਦ ਈਅਰ | {{Won}} |} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == {{S-start}} {{succession box|before=[[Madame Monsieur]]<br>with "[[Mercy (Madame Monsieur song)|Mercy]]"|title=[[France in the Eurovision Song Contest]]|years=[[Eurovision Song Contest 2019|2019]]|after=[[Tom Leeb]]<br>{{nowrap|with "[[Mon alliée (The Best in Me)]]"}}}} {{s-end}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਯੂਟਿਊਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1999]] 9ohf8h36wtweag4ma3b2l6t31v8darw 0 139927 610795 593691 2022-08-07T23:59:37Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | image = | name = ਹੁਆਰੀ ਮਨਾਰ<br />هواري منار | Image = | caption = | birth_name = ਹੁਆਰੀ ਅਲ ਮਦਾਨੀ | native_name = | native_name_lang = | alias = | birth_date = 18 ਦਸੰਬਰ 1981 | birth_place = [[ਵਹਿਰਾਨ|ਓਰਨ]], [[ਅਲਜੀਰੀਆ]] | death_date = {{death date and given age|2019|1|7|37}} | death_place = ਹੇਦਰਾ, [[ਅਲਜੀਰੀਆ]] | origin = | instrument = | genre = ਰਾਇ, ਪੌਪ | occupation = [[ਗਾਇਕ]] | years_active = 2000–2018 | label = ਐਡੀਸਨ ਸੈਂਟ ਕ੍ਰੇਪੇਨ<br>ਸਨ ਹਾਊਸ | website = }} '''ਹੁਆਰੀ ਮਨਾਰ''' ( [[ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅਰਬੀ]] : هواري منار; ‎ ਦਸੰਬਰ 1981 – 7 ਜਨਵਰੀ 2019) ਇੱਕ ਅਲਜੀਰੀਅਨ ਰਾਏ ਗਾਇਕ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗੁਆਂਢੀ [[ਮਗ਼ਰਿਬ|ਮਗਰੇਬ]] ਅਤੇ ਮੈਡੀਟੇਰੀਅਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ [[ਫ਼ਰਾਂਸ|ਫਰਾਂਸ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੀ। == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਹੁਆਰੀ ਮਨਾਰ ਦਾ ਜਨਮ ਹੁਆਰੀ ਅਲ ਮਦਾਨੀ [[ਵਹਿਰਾਨ|ਓਰਾਨ]] ਵਿੱਚ ਬਾਰਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭੈਣਾਂ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ''ਮੇਡਹਾਟ'' ਗਾਇਕਾ ਸੀ; ਜੋ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਆਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਕਲਾਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਸਦੇ ਦੋ ਭਰਾ, ਚੇਬ ਮਾਸਾਰੋ ਅਤੇ ਚੇਬ ਲਾਰਬੀ, ਵੀ ਰਾਏ ਗਾਇਕ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰ [[ਮਾਰਸੇਈ|ਮਾਰਸੇਲ]], [[ਫ਼ਰਾਂਸ|ਫਰਾਂਸ]] ਚਲਾ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tsa-algerie.com/houari-manar-la-voix-festive-et-libre-du-rai-algerien-seteint-il-etait-lami-des-pauvres/|title=Houari Manar, la voix festive et libre du raï algérien, s’éteint : "Il était l’ami des pauvres"|last=Métaoui|first=Fayçal|date=9 January 2019|language=French|access-date=10 January 2019}}</ref> ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ, ਉਹ [[ਸੇਲੀਨ ਦੀਓਨ|ਸੇਲਿਨ ਡੀਓਨ]], [[ਮਾਰਿਆ ਕੇੈਰੀ|ਮਾਰੀਆ ਕੈਰੀ]] ਅਤੇ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਕੈਬਰਲ ਵਰਗੇ ਗਾਇਕਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। == ਕਰੀਅਰ == 2003 ਵਿੱਚ ਮਨਾਰ ਇੱਕ ਰਾਏ ਗਾਇਕ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਕਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ [[ਅਲਜੀਰੀਆ]] ਵਾਪਸ ਚਲਾ ਗਿਆ; ਜੋ ਅਲਜੀਰੀਅਨ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ, ਜੋ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.thoughtco.com/rai-music-basics-3553100|title=An Introduction to Rai Music|date=2 May 2017|website=ThoughtCo|publisher=ThoughtCo.|access-date=7 January 2019}}</ref> ਉਸਨੇ ਐਡੀਸ਼ਨ ਸੇਂਟ ਕ੍ਰੇਪੇਨ ਲੇਬਲ ਨਾਲ ਦੋ ਸਫ਼ਲ ਸਿੰਗਲ, "ਚਾ ਦਾਨੀ ਬੈਂਟ ਨਾਸ" ਅਤੇ "ਕੀਮਾ ਨਦੀਰਲੇਕ ਮਾ ਤੇਰਧਾਚ" ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ। 2006 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਚੇਬ ਕਾਦਰ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਐਲਬਮ ''ਅਚਕੇਕ ਮੋਨ ਟ੍ਰੇਟਮੈਂਟ'' ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀ। ਐਲਬਮ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਰਾਏ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ [[ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ]] ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.eremnews.com/news/maghreb-news/1635338|title=سبب وفاة هواري منار وآخر ظهور له|date=10 April 2015|language=Arabic|access-date=9 January 2019}}</ref><ref name="Rai">{{Cite web|url=https://www.pinknews.co.uk/2019/01/08/houari-manar-death-lgbt-fans/|title=Houari Manar: LGBT fans mourn Algerian singer’s sudden death|last=Lotto Persto|first=Sofie|date=8 January 2019|access-date=9 January 2019}}</ref> ਮਨਾਰ ਪੂਰੇ ਮੈਡੀਟੇਰੀਅਨ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣਿਆ। 2014 ਵਿੱਚ [[ਰਮਜ਼ਾਨ]] ਦੇ [[ਇਸਲਾਮ|ਮੁਸਲਿਮ]] ਪਵਿੱਤਰ ਮਹੀਨੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਦੀ ਕਿਸੇ ਨੇ [[ਅਲ-ਜਜ਼ਾਇਰ|ਅਲਜੀਅਰਜ਼]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਚੁੰਮਦੇ ਦੀ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚ ਲਈ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਧਾਰਮਿਕ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਨਰਾਜ਼ ਹੋ ਗਏ।<ref>{{Cite web|url=https://www.pinknews.co.uk/2019/01/08/houari-manar-death-lgbt-fans/|title=Houari Manar: LGBT fans mourn Algerian singer’s sudden death|last=Lotto Persto|first=Sofie|date=8 January 2019|access-date=9 January 2019}}</ref> ਸਮਾਰੋਹ ਦੇ ਆਯੋਜਕ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਣੀ ਪਈ, ਜੋ ਨਾਰਾਜ਼ ਸਨ ਅਤੇ ਮਨਾਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਨਾਰ ਦਾ ਕਰੀਅਰ ਉਸਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਅਤੇ [[ਸਮਲਿੰਗਕਤਾ|ਸਮਲਿੰਗੀ]] ਪਰਦੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਰਿਹਾ। 2017 ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਲਜੀਰੀਆ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੀ 63ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਦਫ਼ਤਰ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਨਵੇਂ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਲਾਈਨ-ਅੱਪ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।<ref name="Rai" /> ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਲਜੀਰੀਆ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.alaraby.co.uk/entertainment/2019/1/8/%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D9%8A-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%8A-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B1-%D8%A3%D8%AB%D9%86%D8%A7%D8%A1-%D8%AE%D8%B6%D9%88%D8%B9%D9%87-%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84%D9%8A%D8%A9-%D8%AA%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%A9|title=وفاة الفنان الجزائري هواري منار أثناء خضوعه لعملية تجميلية: حياة|date=8 January 2019|language=Arabic|access-date=9 January 2019}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਸਮਲਿੰਗਤਾ ਦਾ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦਾ ਸੀ,<ref>{{Cite web|url=https://www.albawaba.com/loop/controversial-algerian-singer-dies-during-plastic-surgery-1236022|title=Controversial Algerian Singer Dies During Plastic Surgery|date=8 January 2019|access-date=9 January 2019}}</ref> ਮਨਾਰ ਕਦੇ ਵੀ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਗੇਅ]] ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ (ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਦੇ ਵੀ ਉਸਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ) ਅਤੇ ਉਸਨੇ 2015 ਵਿੱਚ ''ਲੇ ਮੋਂਡੇ'' ਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ, ਆਲੋਚਕਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਬਚਾਅ ਕੀਤਾ, " ''ਮੇਰੀ ਰਾਏ ਇੱਕ ਸਹੀ ਰਾਏ ਹੈ।'' ''ਮੈਂ ਜੋ ਵੀ ਗਾਉਂਦਾ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ, ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਗਾਉਂਦਾ ਹਾਂ।'' ''ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਜੋ ਅਸ਼ਲੀਲ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ।'' ''ਮੈਂ ਇੱਕ ਸਤਿਕਾਰਤ ਕਲਾਕਾਰ ਹਾਂ।'' " <ref>{{Cite web|url=https://www.lemonde.fr/afrique/article/2015/04/10/algerie-underground-6-la-sexualite-dans-le-rai_4613473_3212.html|title=Algérie underground (6) : à la recherche de la sexualité dans le raï|last=Othmani|first=Par Beya|date=10 April 2015|language=French|access-date=9 January 2019}}</ref> == ਮੌਤ == 7 ਜਨਵਰੀ 2019 ਨੂੰ, ਮਨਾਰ ਦੀ ਹਾਈਡਰਾ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕਲੀਨਿਕ ਵਿੱਚ ਲਿਪੋਸਕਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ 37 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://en.royanews.tv/news/16392/Algerian_Rai_singer_Houari_Man|title=Algerian Rai singer Houari Manar dies mid-surgery|date=8 January 2019|access-date=9 January 2019}}</ref> == ਡਿਸਕੋਗ੍ਰਾਫੀ == * ''ਆਚਕੇਕ ਮੋਨ ਟ੍ਰਾਈਟਮੈਂਟ'' (2006) * ''ਜ਼ਜ਼ਾਤ ਬਿਆ ਸਸ ਅਲ ਮਹਿਨਾ'' (2007) * ''ਬਸਤਾ'' (2015) * ''ਵਾਲਾ ਫੇਲ ਅਹਲਮ ਅਸੀਂ ਯਗੋਲੇਕ ਜੇ ਤਾਈਮ'' (2018) * ''ਅਨਾ ਲੀ ਗੈਬਰਤਾ'' (2018) == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2019]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1981]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਕਲਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੇਅ ਕਲਾਕਾਰ]] dzt08xj09nk49nb8aoo4e0gk14nbsu4 0 139943 610796 603120 2022-08-08T00:04:33Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | image = MJK31642 Miss Fame (Berlinale 2017) (cropped).jpg | caption = ਫੇਮ ਬਰਲਿਨੇਲ 2017 'ਚ | name = ਮਿਸ ਫੇਮ | birth_name = ਕੁਰਟਿਸ ਡੈਮ-ਮਿਕਲਸਨ | birth_date = | birth_place = ਟੇਂਪਲਟਨ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ, [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ]] | occupation = {{flat list| * ਮਾਡਲ *ਮੇਕ-ਅਪ ਕਲਾਕਾਰ * ਡਰੈਗ ਕੁਈਨ * ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਕਲਾਕਾਰ }} | years_active = 2011–ਮੌਜੂਦਾ | spouse = ਪੈਟ੍ਰਿਕ ਬਰਛੇਚ (m. 2013) | module = {{Infobox musical artist | embed = yes | Genre = {{flat list| * ਪੌਪ * ਡਾਂਸ * ਇਲੈਕਟਰਿਕ }} | associated_acts = ਅਲਾਸਕਾ ਥੰਡਰਫ਼ਕ <br>ਵਾਇਲਤ ਚਚਕੀ | label = ਸਾਇਡਕਾਰ ਰਿਕਾਰਡਸ }} | website = {{URL|missfamenyc.com}} }} '''ਮਿਸ ਫੇਮ''' ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਮਾਡਲ, ਮੇਕਅਪ ਆਰਟਿਸਟ, ਡਰੈਗ ਕਵੀਨ, ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਆਰਟਿਸਟ ਅਤੇ ਰਿਐਲਿਟੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤ, '''ਕੁਰਟਿਸ ਡੈਮ-ਮਿਕਲਸਨ''' ਦਾ ਸਟੇਜੀ ਨਾਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ''ਰੂਪੌਲ'ਜ ਡਰੈਗ ਰੇਸ'' ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ 7 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ੋਅ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਿਸ ਫੇਮ ਨੇ 28 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2015 ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਸਿੰਗਲ, "ਰਬਰ ਡੌਲ" ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਐਲਬਮ, ''ਬਿਊਟੀ ਮਾਰਕਡ'', 9 ਜੂਨ 2015 ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.amazon.com/Beauty-Marked-Miss-Fame/dp/B00YIB679U/ref=sr_1_3?s=dmusic&ie=UTF8&qid=1433004174&sr=1-3&keywords=miss+fame|title=Miss Fame – Beauty Marked|website=Amazon|access-date=May 30, 2015}}</ref> == ਕਰੀਅਰ == ਡੈਮ-ਮਿਕਲਸਨ ਨੇ ਫੈਸ਼ਨ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਮਾਈਕ ਰੁਇਜ਼ ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ ਚੱਲਦਿਆਂ, 2011 ਵਿੱਚ ਨਿਊਯਾਰਕ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਪਾਦਕੀ ਮਾਡਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੇਕਅਪ ਆਰਟਿਸਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਮਾਡਲਿੰਗ ਅਤੇ ਡਰੈਗ ਵਿੱਚ "ਮਿਸ ਫੇਮ" ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=http://www.missfamenyc.com/about-her|title=Miss Fame – About Her|website=Miss Fame|access-date=November 7, 2014}}</ref> ਮਿਸ ਫੇਮ ਨੂੰ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਮੈਰੀ ਮੈਕਕਾਰਟਨੀ ਦੁਆਰਾ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਡੀਵੋਟਡ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਸੀ। ਉਹ ''ਹਾਫ-ਡਰੈਗ'' ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ, ਜੋ ਲੇਲੈਂਡ ਬੌਬੇ ਦੀ ਇੱਕ ਫੋਟੋ ਲੜੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਸਨੂੰ ''ਵੋਗ ਇਟਾਲੀਆ'' ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=http://www.vogue.it/en/people-are-talking-about/vogue-arts/2012/08/bobbe-s-half-drag-shots|title=Bobbé's Half Drag Shots|date=July 31, 2012|website=[[Vogue Italia]]|access-date=May 30, 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.queerty.com/photos-exclusive-chat-with-drag-icons-delta-work-tammie-brown-and-landon-cider-20131214|title=PHOTOS: Exclusive Chat with Drag Icons Delta Work, Tammie Brown and Landon Cider|date=December 14, 2013|website=[[Queerty]]|access-date=November 7, 2014}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kurtisinbeauty.com/bio|title=Kurtis Dam-Mikkelsen – Biography|website=Kurtis in Beauty|access-date=November 7, 2014}}</ref> 7 ਦਸੰਬਰ, 2014 ਨੂੰ, ਰੂਪੌਲ'ਜ ਡਰੈਗ ਰੇਸ ਦੇ ਸੱਤਵੇਂ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ "ਰੂ-ਵੀਲ" ਦੌਰਾਨ, ਮਿਸ ਫੇਮ ਸ਼ੋਅ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਹੋਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਕਵੀਨ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://thequeenzine.wordpress.com/2014/12/07/miss-fame-officially-ru-vealed-for-rupauls-drag-race-season-7/|title=Miss Fame Officially Ru-Vealed For RuPaul's Drag Race Season Seven!|date=December 7, 2014|publisher=[[WordPress]]|access-date=May 30, 2015}}</ref> ਉਸਨੂੰ ਨੌਵੇਂ ਐਪੀਸੋਡ, "ਡੀਵਾਇਨ ਇੰਸਪਾਈਰੇਸ਼ਨ" ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਕੁੱਲ ਸੱਤਵਾਂ ਸਥਾਨ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2015/apr/28/rupauls-drag-race-recap-season-seven-episode-nine-divine-inspiration|title=RuPaul's Drag Race recap: season seven, episode nine – Divine Inspiration|date=April 28, 2015|website=[[The Guardian]]|access-date=May 30, 2015}}</ref> ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ "ਰਬਰ ਡੌਲ" ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਐਲਬਮ, ਬਿਊਟੀ ਮਾਰਕਡ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸਿੰਗਲ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=http://www.advocate.com/arts-entertainment/music/2015/04/27/drag-race-star-miss-fame-releases-rubber-doll-music-video|title=Drag Race Star Miss Fame Releases 'Rubber Doll' Music Video|date=April 27, 2015|website=[[The Advocate (LGBT magazine)|The Advocate]]|access-date=May 30, 2015}}</ref> ਐਲਬਮ 9 ਜੂਨ, 2015 ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਥੀ ''ਡਰੈਗ ਰੇਸ'' ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਅਲਾਸਕਾ ਥੰਡਰਫਕ ਅਤੇ ਵਾਇਲੇਟ ਚਾਚਕੀ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.amazon.com/Beauty-Marked-Miss-Fame/dp/B00YIB679U/ref=sr_1_3?s=dmusic&ie=UTF8&qid=1433004174&sr=1-3&keywords=miss+fame|title=Miss Fame – Beauty Marked|website=Amazon|access-date=May 30, 2015}}</ref> 2016 ਵਿੱਚ ਮਿਸ ਫੇਮ ਨੇ ਆਈ.ਐਮ.ਜੀ. ਮਾਡਲ ਪੈਰਿਸ ਨਾਲ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite news|url=https://www.imgmodels.com/missfame/paris/talent/portfolio|title=Miss Fame {{!}} IMG Models|work=IMG Models|access-date=April 5, 2018|archive-date=ਅਪ੍ਰੈਲ 5, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180405214627/https://www.imgmodels.com/missfame/paris/talent/portfolio|dead-url=yes}}</ref> ਉਸਨੇ 2017 ਵਿੱਚ ਸੰਕਲਨ ਐਲਬਮ ''ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਕੁਈਨਜ਼ 3'' ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ।<ref>{{Citation|title=Christmas Queens 3 by Various Artists|url=https://itunes.apple.com/us/album/christmas-queens-3/1310212645|language=en-US|access-date=October 10, 2018}}</ref> ਸਤੰਬਰ 2018 ਵਿੱਚ ਮਿਸ ਫੇਮ ਨੇ ''ਹੋਰ ਡਰੈਗ ਰੇਸ'' ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਓਪਨਿੰਗ ਸੈਰੇਮਨੀ ਦੇ ਸਪਰਿੰਗ 2019 ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਲਈ [[ਕ੍ਰਿਸਟੀਨਾ ਅਗੁਲੇਰਾ]] ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਬੈਕਗ੍ਰਾਊਂਡ ਡਾਂਸਰ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite news|url=http://www.papermag.com/xtina-opening-ceremony-2603754575.html|title=We're Still Screaming: Xtina Performs With Drag Queens at NYFW|date=September 10, 2018|work=PAPER|access-date=September 17, 2018|language=en}}</ref> ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਅਕਤੂਬਰ 'ਚ "ਦ ਫੈਟਿਸ਼ ਆਫ ਫੈਸ਼ਨ" ਨਾਮ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮੇਕਅਪ ਲਾਈਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://wwd.com/beauty-industry-news/beauty-features/miss-fame-talks-beauty-brand-mainstreaming-of-drag-1202872149/|title=Miss Fame on the Launch of Her Beauty Brand and the 'Mainstreaming' of Drag|last=Tietjen|first=Alexa|date=October 8, 2018|work=WWD|access-date=October 10, 2018|language=en-US}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਡੈਮ-ਮਿਕਲਸਨ ਦਾ ਜਨਮ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਦੇ ਸੈਨ ਲੁਈਸ ਓਬੀਸਪੋ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=http://www.missfamenyc.com/about-her|title=Miss Fame – About Her|website=Miss Fame|access-date=November 7, 2014}}</ref> ਕੁਰਤੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਤਰਲ ਜੈਂਡਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/MissFameNYC/status/885878916417806338|title=Miss Fame on Twitter|date=July 14, 2017|website=Twitter|access-date=July 14, 2017}}</ref> ਫੇਮ ਪਤੀ ਪੈਟਰਿਕ ਬਰਸ਼ੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ, ਮੀਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ਯਾ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/the_wienas/|title=Mina & Shaya (@the_wienas) • Instagram photos and videos|website=www.instagram.com|language=en|access-date=February 8, 2018}}</ref> 2020 ਵਿੱਚ ਫੇਮ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲ [[ਜ਼ਿਊਰਿਖ]], [[ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ]] ਚਲੀ ਗਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.gaytimes.co.uk/culture/miss-fame-amplify-interview/|title=Miss Fame on her journey through beauty and how the industry has influenced her identity|date=September 9, 2020}}</ref> == ਡਿਸਕੋਗ੍ਰਾਫੀ == === ਐਲਬਮਾਂ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! rowspan="2" style="width:14em;" |ਸਿਰਲੇਖ ! rowspan="2" style="width:19em;" | ਵੇਰਵੇ ! colspan="2" | ਪੀਕ<br /> ਚਾਰਟ<br /> ਅਹੁਦੇ |- ! scope="col" style="width:3em;font-size:90%;" | ਅਸਡਾਂਸ<br /> <ref>{{Cite web|url=http://www.billboard.com/biz/search/charts?f|title=Billboard Chart Archive|website=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|format=To access, type "Miss Fame" in the artist bar, then select "Top Dance/Electronic Albums" in the chart name bar|access-date=May 17, 2015}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:90%;" | ਅਸ ਹੀਟ <ref>{{Cite web|url=http://www.billboard.com/biz/search/charts?f|title=Billboard Chart Archive|website=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|format=To access, type "Miss Fame" in the artist bar, then select "Heatseeker Albums" in the chart name bar|access-date=May 17, 2015}}</ref> |- ! scope="row" | ਬਿਊਟੀ ਮਾਰਕਡ | * ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ: ਜੂਨ 9, 2015 <ref name="BM">{{Cite web|url=https://www.amazon.com/Beauty-Marked-Miss-Fame/dp/B00YIB679U/ref=sr_1_3?s=dmusic&ie=UTF8&qid=1433004174&sr=1-3&keywords=miss+fame|title=Miss Fame – Beauty Marked|website=Amazon|access-date=May 30, 2015}}</ref> * ਲੇਬਲ: ਸਾਈਡਕਾਰ * ਫਾਰਮੈਟ: ਡਿਜੀਟਲ ਡਾਊਨਲੋਡ | 17 | 25 |- |} === ਸਿੰਗਲਜ਼ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:left;" ! scope="col" style="width:10em;" |ਸਿਰਲੇਖ ! scope="col" | ਸਾਲ ! scope="col" style="width:10em;" | ਐਲਬਮ |- ! scope="row" | "ਰਬੜ ਦੀ ਗੁੱਡੀ" <ref>{{Cite web|url=https://itunes.apple.com/us/album/rubber-doll/id988967076|title=iTunes – Music – Rubber Doll – Single by Miss Fame|publisher=[[iTunes]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20150530224654/https://itunes.apple.com/us/album/rubber-doll/id988967076|archive-date=May 30, 2015|access-date=May 30, 2015}}</ref> | rowspan="2" | 2015 | rowspan="3" | ''ਬਿਊਟੀ ਮਾਰਕਡ'' |- ! scope="row" | "ਇੰਸਟਾਫੇਮ" <ref>{{Cite web|url=https://www.amazon.com/InstaFame-Miss-Fame/dp/B00YGIJZM6/ref=sr_1_2?s=dmusic&ie=UTF8&qid=1433005245&sr=1-2&keywords=miss+fame|title=Miss Fame – Instafame|website=Amazon|archive-url=https://web.archive.org/web/20150530205117/http://www.amazon.com/InstaFame-Miss-Fame/dp/B00YGIJZM6/ref%3Dsr_1_2?s=dmusic&ie=UTF8&qid=1433005245&sr=1-2&keywords=miss%2Bfame|archive-date=May 30, 2015|access-date=May 30, 2015}}</ref> |- ! scope="row" | "ਆਈ ਰਨ ਦ ਰਨਵੇਅ"<br />( ਵਾਇਲੇਟ ਚਾਚਕੀ ਨਾਲ) <ref name="runway">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=UrYxZ6Chy_4|title=I Run the Runway [Official] Miss Fame & Violet Chachiki|last=Miss Fame|date=February 5, 2016|website=YouTube|access-date=July 15, 2021}}</ref> | 2016 |} === ਹੋਰ ਦਿੱਖ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! scope="col" style="width:15em;" |ਸਿਰਲੇਖ ! scope="col" | ਸਾਲ ! scope="col" style="width:15em;" | ਹੋਰ ਕਲਾਕਾਰ ! scope="col" style="width:15em;" | ਐਲਬਮ |- ! scope="row" | "ਡਰੈਗ ਰੇਸ ਥੀਮ" <ref>{{Cite web|url=https://itunes.apple.com/us/album/rupaul-presents-covergurlz2/id960466886|title=iTunes – Music – RuPaul Presents CoverGurlz2 by RuPaul|date=February 3, 2015|publisher=[[iTunes]]|access-date=May 30, 2015}}</ref> | rowspan="2" | 2015 | ਰੂਪੌਲ | ''ਰੂਪੌਲ ਪਰੇਜੇਂਟ ਕਵਰਗਰਲਜ਼'' |- ! scope="row" | "ਟੌਇਲੈਂਡ" <ref>{{Cite web|url=http://www.newnownext.com/rupauls-drag-race-christmas-queens/10/2015/6|title=Alaska, Katya, "Drag Race" Queens, Spread Holiday Cheer On "Christmas Queens" Album|publisher=NewNowNext|access-date=February 16, 2016}}</ref> | ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਲਾਕਾਰ | ''ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਕਵੀਨਜ਼'' |- ! scope="row" | "ਪੂ" | rowspan="2" | 2016 | ਲੂਸੀਅਨ ਪਿਆਨੇ, ਪਰਲ, ਵਾਇਲੇਟ ਚਾਚਕੀ | ''ਰੂਪੌਲ'ਜ ਡਰੈਗ ਰੇਸ :ਦ ਰਸੀਕਲ'' |- ! scope="row" | "ਚਿਕਨ" | ਅਲਾਸਕਾ ਥੰਡਰਫੱਕ | ''ਪੌਂਡਕੇਕ'' |- ! scope="row" | "ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਵਾਲਟਜ਼" | 2017 | N/A | ''ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਕਵੀਂਸ 3'' |} == ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ == === ਫ਼ਿਲਮ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:left;" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਭੂਮਿਕਾ ! |- | 2015 | ਏ ਚੇਂਜ ਆਫ ਹਰਟ | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | <ref>{{Cite web|url=http://llamapost.com/2015/03/03/exclusive-interview-with-miss-fame-super-model-drag-queen/|title=Exclusive Interview With Miss Fame: Super Model Drag Queen|date=March 3, 2015|website=Llama Post|access-date=May 30, 2015}}</ref> |- |} === ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:left;" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਭੂਮਿਕਾ ! ਨੋਟਸ ! |- | 2014 | ''ਸਨੂਕੀ ਐਂਡ ਜੇਵੋਵ'' | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | ਐਪੀਸੋਡ: "ਵਟ ਏ ਡਰੈਗ!" | <ref>{{Cite web|url=http://remotecontrol.mtv.com/2013/12/19/snooki-jwoww-miss-fame-sneak-peek/|title=Drag Queen Miss Fame Teaches Snooki & JWOWW How To Work A Catwalk|date=December 19, 2013|website=[[MTV]]|access-date=May 30, 2015}}</ref> |- | 2015 | ''ਰੂਪੌਲ'ਜ ਡਰੈਗ ਰੇਸ'' | ਖੁਦ (ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ) | ਸੀਜ਼ਨ 7 - 7ਵਾਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ | <ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2015/mar/03/rupauls-drag-race-recap-season-seven-episode-one-the-devil-wears-nada|title=RuPaul's Drag Race recap: season seven, episode one – the devil wears nada|date=March 3, 2015|website=[[The Guardian]]|access-date=May 30, 2015}}</ref> |- | 2021 | ''ਜਰਮਨੀ'ਜ ਨੇਕਸਟ ਟਾਪਮਾਡਲ'' | ਖੁਦ (ਮਹਿਮਾਨ ਜੱਜ) | ਸੀਜ਼ਨ 16 – ਐਪੀਸੋਡ 11 | <ref>{{Cite web|url=https://www.tz.de/tv/gntm-2021-prosieben-folge-11-fotoshooting-beelitzer-heilstaetten-horror-haus-top-10-90460232.html|title=GNTM: Top Quoten für die Top 10 - Streit und Haute Couture|date=April 16, 2021|website=[[Tz (newspaper)|Tz]]|access-date=April 17, 2021}}</ref> |- |} === ਵੈੱਬ ਸੀਰੀਜ਼ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:left;" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਭੂਮਿਕਾ ! ਨੋਟਸ ! |- | 2014–ਮੌਜੂਦਾ | ''ਪੇਂਟਡ ਬਾਏ ਫੇਮ'' | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | ਮੇਕਅਪ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ | <ref>{{Cite web|url=http://www.refinery29.com/2015/03/84609/miss-fame-drag-race-youtube-tutorials|title=This Drag Race Contestant Is Also A YouTube Makeup Celebrity|date=March 30, 2015|website=[[Refinery29]]|access-date=May 30, 2015}}</ref> |- | 2015 | ਅਨਟਕਡ | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | ''ਰੂਪੌਲ'ਜ'' ''ਡਰੈਗ ਰੇਸ'' ਲਈ ਸਾਥੀ ਸ਼ੋਅ | |} === ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓਜ਼ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:left;" !ਸਿਰਲੇਖ ! ਸਾਲ ! ਡਾਇਰੈਕਟਰ ! |- | "ਡਰੈਗ ਰੇਸ ਥੀਮ" | 2015 | ਕੁਰਟੀਸ ਡੈਮ-ਮਿੱਕਲਸਨ | |- | "ਰਬਰਡੋਲ" | 2015 | ਬੈਨ ਸਿਮਕਿੰਸ | |- | "ਇੰਸਟਾਫੇਮ" | 2015 | ਬੈਨ ਸਿਮਕਿੰਸ | |- | "ਟੌਇਲੈਂਡ" | 2015 | ਕਾਰਲੋਸ ਮਾਲਡੋਨਾਡੋ | |- | "ਆਈ ਰਨ ਦ ਰਨਵੇ (ਫੀਟ. ਵਾਇਲੇਟ ਚਾਚਕੀ)" | 2016 | ਅਲੀ ਮਹਾਦਵੀ | <ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=UrYxZ6Chy_4|title=I Run the Runway [Official] Miss Fame & Violet Chachiki|last=Miss Fame|date=February 5, 2016|website=YouTube|access-date=July 15, 2021}}</ref> |} === ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ === {| class="wikitable plainrowheaders" border="1" style="text-align:left;" !ਸਿਰਲੇਖ ! ਸਾਲ ! ਡਾਇਰੈਕਟਰ ! |- | "ਸੇਵ ਦ ਕਵੀਨ"<br /> <small>(ਗਰੇਕ)</small> | 2012| {{Unknown}} | |- | " ਸੁਪਰ ਮਾਡਲ (ਯੂ ਬੇਟਰ ਵਰਕ)" (2013 ਸੋਧ) | 2013 | ਮਾਰਕੋ ਓਵਾਂਡੋ | |- | "ਗੋ ਆਲ ਨਾਇਟ"<br /> <small>( ਜੈਨੀਫਰ ਹਡਸਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵਾਲਾ ਗੋਰਗਨ ਸਿਟੀ )</small> | 2014 | ਰੋਬੋਸ਼ੋਬੋ | <ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/missfamenyc/status/530471620230799361|title=Miss Fame on Twitter|date=November 6, 2014|website=Twitter|access-date=May 31, 2015}}</ref> |- | "ਓਪੁਲੈਂਸ"<br />ਬਰੂਕ ਕੈਂਡੀ | 2014 | ਸਟੀਵਨ ਕਲੇਨ | <ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/missfamenyc/status/461195590735773696|title=Miss Fame on Twitter|date=April 29, 2014|publisher=Twitter|access-date=May 30, 2015}}</ref> |- | "ਮਾਈ ਐਨੀਮਲ"<br />ਗਾਰੇਕ<br /> | 2015 | ਮਾਈਕ ਰੁਇਜ਼ | |- |} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{ਦਫ਼ਤਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ|http://www.missfamenyc.com/}} * [http://www.kurtisinbeauty.com/ Kurtis Dam-Mikkelsen ਲਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] * {{IMDB name|7044258|Kurtis Dam-Mikkelsen}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1985]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਯੂਟਿਊਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਿਊਯਾਰਕ (ਰਾਜ) ਦੇ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਗਾਇਕ]] 9lpsfkadowqrqsqmi961o59dtkhztrf 0 139962 610797 593913 2022-08-08T00:09:58Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox comedian | name = ਏਲਨ ਡੀਜੇਨਰਸ | image = Ellen DeGeneres 2011.jpg | caption = ਡੀਜੇਨਰਸ 2011 ਦੌਰਾਨ | birth_name = ਏਲਨ ਲੀ ਡੀਜੇਨਰਸ | birth_date = {{Birth date and age|1958|1|26}} | birth_place = ਮੇਟੈਰੀ, ਲੁਈਸਿਆਨਾ, ਯੂ.ਐਸ. | death_date = | death_place = | medium = {{hlist|ਸਟੈਂਡ-ਅਪ|ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ|ਫ਼ਿਲਮ|ਕਿਤਾਬਾਂ}} | alma_mater = [[University of New Orleans]] | years_active = 1978–present | genre = {{hlist|ਕਾਮੇਡੀ|[[ਵਿਅੰਗ]]|ਹਾਸਾ-ਮਜਾਕ|}} | subject = {{hlist|ਅਮਰੀਕੀ ਸਭਿਆਚਾਰ|ਪੌਪ ਕਲਚਰ|ਲਿੰਗਤਾ|ਤਤਕਾਲੀ ਵਿਸ਼ੇ}} | spouse = {{marriage|ਪੋਰਟੀਆ ਡੀ ਰੋਜ਼ੀ|2008}} | parents = [[Betty DeGeneres]] | relatives = [[Vance DeGeneres]] (brother) | signature = Ellen DeGeneres Signature.svg }} '''ਏਲਨ ਲੀ ਡੀਜੇਨਰਸ''' ( ਜਨਮ 26 ਜਨਵਰੀ, 1958)<ref name="biography.com">{{Cite web|url=https://www.biography.com/media-figure/ellen-degeneres|title=Ellen Degeneres|website=Biography.com ([[FYI (TV network)|FYI]]/[[A&E Networks]])|access-date=May 13, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.usatoday.com/story/life/entertainthis/2018/02/13/try-not-get-jealous-reading-ellen-degeneres-star-studded-60th-birthday-party/332755002/|title=Try not to get jealous reading about Ellen DeGeneres' star-studded 60th birthday party|date=February 13, 2018|access-date=May 13, 2021|publisher=USA Today|quote=DeGeneres, who marked the milestone birthday on Jan. 26}}</ref> ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਕਾਮੇਡੀਅਨ, ਟੈਲੀਵੀਜ਼ਨ ਮੇਜ਼ਬਾਨ, ਅਦਾਕਾਰਾ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ 1994 ਤੋਂ 1998 ਤੱਕ [[ਸਿਟਕਾਮ]] ''ਏਲਨ'' ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 2003 ਤੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿੰਡੀਕੇਟਿਡ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਟਾਕ ਸ਼ੋਅ, ਦ ਏਲਨ ਡੀਜੇਨਰਸ ਸ਼ੋਅ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਦਾ ਸਟੈਂਡ-ਅੱਪ ਕਰੀਅਰ 1980ਵੇਂ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਜੌਨੀ ਕਾਰਸਨ ਸਟਾਰਰਿੰਗ ਟੂਨਾਈਟ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ 1986 ਦੀ ਦਿੱਖ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਡੀਜੇਨਰਸ ਨੇ ''ਮਿਸਟਰ ਰਾਂਗ'' (1996), ''ਈਡੀਟੀਵੀ'' (1999) ਅਤੇ ''ਦ ਲਵ ਲੈਟਰ'' (1999) ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਡਿਜ਼ਨੀ / ਪਿਕਸਰ ਐਨੀਮੇਟਡ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ''ਫਾਈਡਿੰਗ ਨੇਮੋ'' (2003) ਅਤੇ ''ਫਾਈਡਿੰਗ ਡੋਰੀ'' (2016) ਵਿੱਚ ਡੌਰੀ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। ''ਨੇਮੋ'' ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਸਰਵੋਤਮ ਸਹਾਇਕ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਲਈ ਸੈਟਰਨ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਨੇ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਸੈਟਰਨ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। 2010 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ''[[ਅਮਰੀਕਨ ਆਇਡਲ|ਅਮਰੀਕਨ ਆਈਡਲ]]'' ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜੱਜ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਦੋ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸਿਟਕਾਮ ਏਲਨ 1994 ਤੋਂ 1998 ਅਤੇ ਦ ਏਲਨ ਸ਼ੋਅ 2001 ਤੋਂ 2002 ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ। 1997 ਵਿੱਚ ਏਲਨ ਦੇ ਚੌਥੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਓਪਰਾ ਵਿਨਫਰੇ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਲੈਸਬੀਅਨ]] ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਏਲਨ ਮੋਰਗਨ, ਵਿਨਫਰੇ ਦੁਆਰਾ ਨਿਭਾਏ ਗਏ ਇੱਕ ਥੈਰੇਪਿਸਟ ਲਈ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਅਤੇ ਇਹ ਲੜੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ [[ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ|ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.]] ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਦੀ ਰਹੀ। 2008 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਪੋਰਟੀਆ ਡੀ ਰੌਸੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਡੀਜੇਨਰਸ ਨੇ ਅਕੈਡਮੀ ਅਵਾਰਡਸ, [[ਗ੍ਰੈਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ|ਗ੍ਰੈਮੀ ਅਵਾਰਡਸ]] ਅਤੇ [[ਪ੍ਰਾਈਮਟਾਈਮ ਐਮੀ ਅਵਾਰਡ|ਪ੍ਰਾਈਮਟਾਈਮ ਐਮੀਜ਼]] ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਚਾਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਖੁਦ ਦੀ ਰਿਕਾਰਡ ਕੰਪਨੀ, ਇਲੈਵਨਇਲੈਵਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਕੰਪਨੀ, ਏ ਵੇਰੀ ਗੁੱਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਬ੍ਰਾਂਡ, ਈਡੀ ਏਲਨ ਡੀਜੇਨਰਸ ਵੀ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜੇ, ਸਹਾਇਕ ਉਪਕਰਣ, ਘਰ, ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.apartmenttherapy.com/sellin-ellen-how-degeneres-is-becoming-the-new-martha-242324|title=Sellin' Ellen: How DeGeneres Is Becoming the New Martha|website=Apartment Therapy|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180319084708/https://www.apartmenttherapy.com/sellin-ellen-how-degeneres-is-becoming-the-new-martha-242324|archive-date=March 19, 2018|access-date=March 18, 2018}}</ref> ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਯਤਨਾਂ ਲਈ [[ਐਮੀ ਇਨਾਮ|30 ਐਮੀਜ਼]], 20 ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ)<ref>{{Cite news|url=https://www.huffingtonpost.com/entry/watch-ellen-degeneres-win-more-peoples-choice-awards-than-anyone_us_58802b55e4b04b69667e6fcf|title=Watch Ellen DeGeneres Win More People's Choice Awards Than Anyone|last=Bradley|first=Bill|date=January 18, 2017|work=Huffington Post|access-date=January 19, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170119233834/http://www.huffingtonpost.com/entry/watch-ellen-degeneres-win-more-peoples-choice-awards-than-anyone_us_58802b55e4b04b69667e6fcf|archive-date=January 19, 2017}}</ref> ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤੇ ਹਨ। 2016 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੈਡਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਜਨਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚ ਡੀਜੇਨਰਸ ਨੂੰ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ 'ਤੇ ਉਸਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਗੋਲਡਨ ਗਲੋਬਜ਼ ਵਿਖੇ ਕੈਰਲ ਬਰਨੇਟ ਅਵਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ, ਇਸਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਨਾਮ ਕੈਰੋਲ ਬਰਨੇਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਬਣ ਗਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/ellentv/videos/481611222762513/|title=I've had an incredible life full of wonderful moments.|website=facebook|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200811065424/https://www.facebook.com/ellentv/videos/481611222762513/|archive-date=August 11, 2020|access-date=January 6, 2020}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਡੀਜੇਨਰਸ ਦਾ ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਮੇਟੈਰੀ, ਲੁਈਸਿਆਨਾ ਵਿੱਚ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਜੇਨ (ਜਨਮ 1930), ਇੱਕ ਸਪੀਚ ਥੈਰੇਪਿਸਟ ਅਤੇ ਇਲੀਅਟ ਏਵਰੇਟ ਡੀਜੇਨਰਸ(1925–2018) ਇੱਕ ਬੀਮਾ ਏਜੰਟ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite magazine|last=Stone, Natalie|date=January 11, 2018|title=Ellen DeGeneres' Father Elliot Dies at 92: 'There Was Not One Bone of Judgment in His Body'|url=http://people.com/tv/ellen-degeneres-father-elliot-dies-92/|magazine=People|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112023224/http://people.com/tv/ellen-degeneres-father-elliot-dies-92/|archive-date=January 12, 2018|access-date=January 12, 2018}}</ref> <ref name="bookref1">{{Cite book|title=Love, Ellen: A Mother/Daughter Journey|last=DeGeneres|first=Betty|publisher=HarperCollins Publishers|year=2000|isbn=978-0-688-17688-4|pages=22, 27}}</ref> ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਭਰਾ ਵੈਂਸ, ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੈ। ਫ੍ਰੈਂਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਜਰਮਨ ਅਤੇ ਆਇਰਿਸ਼ ਮੂਲ ਦੀ ਏਲਨ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਇੱਕ ਈਸਾਈ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref name="Dawn">{{Cite news|url=https://www.today.com/parents/ellen-degeneres-reveals-her-father-passed-away-touching-tribute-t121130|title=Ellen DeGeneres reveals her father passed away in touching tribute|last=Dawn|first=Randee|work=[[Today (U.S. TV program)|Today]]|access-date=March 22, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180322150403/https://www.today.com/parents/ellen-degeneres-reveals-her-father-passed-away-touching-tribute-t121130|archive-date=March 22, 2018|language=en}}</ref> ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੇ 1973 ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਹੋਣ ਲਈ ਫਾਇਲ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਲਾਕ ਹੋ ਗਿਆ।<ref name="Dawn" /> ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਏਲਨ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਸੇਲਜ਼ਮੈਨ ਰਾਏ ਗ੍ਰੂਸੇਨਡੋਰਫ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਬੈਟੀ ਜੇਨ ਅਤੇ ਏਲਨ ਨਿਊ ਓਰਲੀਨਜ਼ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਅਟਲਾਂਟਾ, ਟੈਕਸਾਸ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੂਸੇਨਡੋਰਫ ਨਾਲ ਚਲੇ ਗਏ। ਵੈਨਸ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਰਿਹਾ। ਜਦੋਂ ਉਹ 15 ਜਾਂ 16 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮਤਰੇਏ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਕੀਤੀ।<ref name="sa">{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-48443974|title=Ellen DeGeneres Opens Up About Sexual Abuse|date=May 29, 2019|website=[[BBC]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20190529093648/https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-48443974|archive-date=May 29, 2019|access-date=May 29, 2019}}</ref> ਡੀਜੇਨਰਸ ਨੇ ਮੇਟੈਰੀ ਦੇ ਗ੍ਰੇਸ ਕਿੰਗ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਈ 1976 ਵਿੱਚ ਅਟਲਾਂਟਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਨਿਊ ਓਰਲੀਨਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਵਾਪਸ ਨਿਊ ਓਰਲੀਨਜ਼ ਚਲੀ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਸੰਚਾਰ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਇੱਕ ਸਮੈਸਟਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ, ਲੌਰਾ ਗਿਲਨ ਨਾਲ ਇੱਕ ਲਾਅ ਫਰਮ ਵਿੱਚ ਕਲਰਕ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸਕੂਲ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਘਰੇਲੂ ਪੇਂਟਰ, ਇੱਕ ਹੋਸਟੇਸ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਾਰਟੈਂਡਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਾਮੇਡੀ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। == ਸਟੈਂਡ-ਅੱਪ ਕਾਮੇਡੀ == ਡੀਜੇਨਰਸ ਨੇ ਛੋਟੇ ਕਲੱਬਾਂ ਅਤੇ ਕੌਫੀ ਹਾਊਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸਟੈਂਡ-ਅੱਪ ਕਾਮੇਡੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1981 ਤੱਕ ਉਹ ਨਿਊ ਓਰਲੀਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਕਲਾਈਡਜ਼ ਕਾਮੇਡੀ ਕਲੱਬ ਵਿੱਚ ਐਮ.ਸੀ. ਸੀ। ਡੀਜੇਨਰਸ ਨੇ [[ਵੂਡੀ ਐਲਨ|ਵੁਡੀ ਐਲਨ]] ਅਤੇ ਸਟੀਵ ਮਾਰਟਿਨ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ। 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੌਰਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1984 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਟਾਈਮ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=http://www.womenfitness.net/story_ellenDeGeneres.htm|title=Amazing story of Ellen DeGeneres|website=www.womenfitness.net|archive-url=https://web.archive.org/web/20170503140142/http://www.womenfitness.net/story_ellenDeGeneres.htm|archive-date=May 3, 2017|access-date=May 28, 2017}}</ref> ਸਟੈਂਡ-ਅਪ ਕਾਮੇਡੀ ਕਰਨ ਤੋਂ 15 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡੀਜੇਨਰਸ 2018 ਦੇ [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ|ਨੈੱਟਫਲਿਕਸ]] ਸਟੈਂਡ-ਅੱਪ ਸਪੈਸ਼ਲ, ਰਿਲੇਟੇਬਲ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://variety.com/2017/tv/news/ellen-degeneres-netflix-stand-up-special-1202442920/|title=Ellen DeGeneres Lands New Netflix Stand-Up Special|last=Otterson|first=Joe|date=May 24, 2017|work=Variety|access-date=January 19, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171222132648/http://variety.com/2017/tv/news/ellen-degeneres-netflix-stand-up-special-1202442920/|archive-date=December 22, 2017|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.huffingtonpost.com/entry/ellen-degeneres-relatable-netflix-special_us_5b8e8cdbe4b0162f472729a7|title=Ellen DeGeneres Reveals Netflix Special Premiere Date And Details|last=Wong|first=Curtis M.|date=September 4, 2018|work=Huffington Post|access-date=September 28, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180928001748/https://www.huffingtonpost.com/entry/ellen-degeneres-relatable-netflix-special_us_5b8e8cdbe4b0162f472729a7|archive-date=September 28, 2018|language=en-US}}</ref> ਡੀਜੇਨਰਸ ਨੇ ਲੂਸੀਲ ਬਾਲ, ਕੈਰਲ ਬਰਨੇਟ ਅਤੇ ਬੌਬ ਨਿਊਹਾਰਟ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਕਾਮੇਡੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.nbcnews.com/id/6430100/ns/dateline_nbc-newsmakers/t/catching-ellen-degeneres/|title=Catching Up with Ellen DeGeneres|date=November 8, 2004|access-date=September 28, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150211220851/http://www.nbcnews.com/id/6430100/ns/dateline_nbc-newsmakers/t/catching-ellen-degeneres/|archive-date=February 11, 2015|publisher=Dateline NBC}}</ref> == ਫ਼ਿਲਮ ਕਰੀਅਰ == 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਅਤੇ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਏਲਨ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਕੋਨਹੈੱਡਸ ਫ਼ਿਲਮ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਡੀਜੇਨਰਸ ਨੇ 'ਏਲਨ'ਜ ਐਨਰਜੀ ਐਡਵੈਂਚਰ' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਸ਼ੋਅ ਲਈ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਵਾਲਟ ਡਿਜ਼ਨੀ ਵਰਲਡ ਦੇ ਐਪਕੋਟ ਵਿਖੇ ਊਰਜਾ ਆਕਰਸ਼ਣ ਅਤੇ ਪਵੇਲੀਅਨ ਦੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿੱਚ ਬਿਲ ਨਾਈ, ਐਲੇਕਸ ਟ੍ਰੇਬੇਕ, ਮਾਈਕਲ ਰਿਚਰਡਸ ਅਤੇ ਜੈਮੀ ਲੀ ਕਰਟਿਸ ਵੀ ਸਨ। ਇਹ ਸ਼ੋਅ ਡੀਜੇਨਰਸ ਦੇ ਸੌਂ ਜਾਣ ਅਤੇ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਊਰਜਾ-ਥੀਮ ਵਾਲੇ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਸੀ!, ਜੋ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਵਿਰੋਧੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਖੇਡਣਾ, ਕਰਟਿਸ ਅਤੇ [[ਅਲਬਰਟ ਆਈਨਸਟਾਈਨ|ਅਲਬਰਟ ਆਇਨਸਟਾਈਨ]] ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ। ਅਗਲੀ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿੱਚ ਡੀਜੇਨਰਸ ਨੇ ਨਈ ਨਾਲ ਊਰਜਾ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਦਿਅਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੀ ਸਹਿ-ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਰਾਈਡ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 15 ਸਤੰਬਰ, 1996 ਨੂੰ ਏਲਨ'ਜ਼ ਐਨਰਜੀ ਕ੍ਰਾਈਸਿਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਇਸਨੂੰ ਏਲਨ'ਜ਼ ਐਨਰਜੀ ਐਡਵੈਂਚਰ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਰਾਈਡ 13 ਅਗਸਤ, 2017 ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। == ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ == === ਫ਼ਿਲਮ === {| class="wikitable sortable" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਭੂਮਿਕਾ ! ਨੋਟਸ |- | 1990 | ਅਰਡੋਸ ਮੂਨ | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ |- | 1991 | ''ਵਾਈਸਕ੍ਰੈਕਸ'' <ref>{{Cite web|url=http://www.tcm.com/tcmdb/title/96015/Wisecracks/|title=Wisecracks (1991) - Overview - TCM.com|website=Turner Classic Movies|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20170522190506/http://www.tcm.com/tcmdb/title/96015/Wisecracks/|archive-date=May 22, 2017|access-date=June 17, 2017}}</ref> | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ |- | 1993 | ''ਕੋਨਹੈੱਡਸ'' | ਕੋਚ | |- | 1994 | ''ਟ੍ਰੇਵਰ'' | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ |- | 1996 | ਮਿਸਟਰ ਰੋਂਗ | ਮਾਰਥਾ ਐਲਸਟਨ | |- | rowspan="2" | 1998 | ਗੁੱਡਬਾਏ ਲਵਰ | ਸਾਰਜੈਂਟ ਰੀਟਾ ਪੋਮਪਾਨੋ | |- | ''ਡਾ: ਡੌਲਿਟਲ'' | ਪ੍ਰੋਲੋਗ ਕੁੱਤਾ (ਆਵਾਜ਼) | |- | rowspan="2" | 1999 | ਈਡੀਟੀਵੀ | ਸਿੰਥੀਆ | |- | ਦ ਲਵ ਲੈਟਰ | ਜੈਨੇਟ ਹਾਲ | |- | rowspan="3" | 2003 | ਫਾਇਡਿੰਗ ਨੇਮੋ | ਡੋਰੀ (ਆਵਾਜ਼) | |- | ''ਐਕਸਪਲੋਰਿੰਗ ਦ ਰੀਫ਼ ਵਿਦ ਜੀਨ-ਮਿਸ਼ੇਲ ਕੌਸਟੋ'' | ਡੋਰੀ (ਆਵਾਜ਼) | ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ |- | ''ਪੌਲੀ ਸ਼ੋਰ ਇਜ਼ ਡੇੱਡ'' | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | |- | 2005 | ''ਮਾਈ ਸ਼ੋਰਟ ਫ਼ਿਲਮ'' | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ |- | 2013 | ''ਜਸਟਿਨ ਬੀਬਰ'ਜ ਬਲੀਵ'' | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ |- | rowspan="2" | 2015 | ''ਟੇਲਰ ਸਵਿਫਟ: 1989 ਵਰਲਡ ਟੂਰ ਲਾਈਵ'' | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | ਸਮਾਰੋਹ ਫ਼ਿਲਮ |- | ਯੂਨਟੀ | ਕਥਾਵਾਚਕ | ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ |- | 2016 | ''ਫਾਇਡਿੰਗ ਡੋਰੀ'' | ਡੋਰੀ (ਆਵਾਜ਼) | |- |} === ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ === {| class="wikitable sortable" !ਸਾਲ !ਸਿਰਲੇਖ !ਭੂਮਿਕਾ !ਨੋਟਸ |- |1989 |ਡੂਏਟ |Margo Van Meter |Episode: "The Birth of a Saleswoman" |- |1989–1990 |''Open House'' |Margo Van Meter |24 episodes |- |1990–1992 |''One Night Stand'' |Herself |2 episodes |- |1992 |''Laurie Hill'' |Nancy MacIntyre |10 episodes |- |1994–1998 |''Ellen'' |Ellen Morgan |109 episodes; also writer and executive producer |- |1994 |''46th Primetime Emmy Awards'' |Herself (co-host) |TV special |- |1995 |''Roseanne'' |Dr. Whitman |Episode: "The Blaming of the Shrew" |- |1996 |''The Dana Carvey Show'' |Ellen Morgan |Episode: "The Mountain Dew Dana Carvey Show" |- |1996–1997 |''The Larry Sanders Show'' |Herself |2 episodes |- |1996 |''38th Annual Grammy Awards'' |Herself (host) |TV special |- |1997 |''39th Annual Grammy Awards'' |Herself (host) |TV special |- |1998 |''Mad About You'' |Nancy Bloom |Episode: "The Finale" |- | rowspan="2" |2000 |''Ellen DeGeneres: The Beginning''<ref>{{Citation|title=Ellen DeGeneres: The Beginning (TV Movie 2000)|url=https://www.imdb.com/title/tt0251070/|access-date=June 17, 2017}}</ref> |Herself |Stand-up special |- |''If These Walls Could Talk 2'' |Kal |TV movie |- | rowspan="4" |2001 |''Saturday Night Live'' |Herself (host) |Episode: "Ellen DeGeneres/No Doubt" |- |''On the Edge''<ref>{{Citation|title=On the Edge (TV Movie 2001)|url=https://www.imdb.com/title/tt0253425/?|access-date=June 19, 2017}}</ref> |Operator |Segment: "Reaching Normal" |- |''Will &amp;amp; Grace'' |Sister Louise |Episode: "My Uncle the Car" |- |''53rd Primetime Emmy Awards'' |Herself (host) |TV special |- |2001–2002 |''{{sortname|The|Ellen Show}}'' |Ellen Richmond |18 episodes; also executive producer |- |2003 |''Ellen DeGeneres: Here and Now'' |Herself |Stand-up special |- |2003–present |''{{sortname|The|Ellen DeGeneres Show}}'' |Herself (host) |Also creator, writer, and executive producer |- | rowspan="2" |2004 |''The Bernie Mac Show'' |Herself |Episode: "It's a Wonderful Wife" |- |''Six Feet Under'' |Herself |Episode: "Parallel Play" |- | rowspan="2" |2005 |''Joey'' |Herself |Episode: "Joey and the Sex Tape" |- |''57th Primetime Emmy Awards'' |Herself (host) |TV special |- | rowspan="2" |2007 |''79th Academy Awards'' |Herself (host) |TV special |- |''Sesame Street'' |Herself |Episode: "The Tutu Spell" |- | rowspan="2" |2010 |''[[ਅਮਰੀਕਨ ਆਇਡਲ|American Idol]]'' |Herself (judge) |Season 9 |- |''{{sortname|The|Simpsons}}'' |Herself (voice) |Episode: "Judge Me Tender″ |- |2014 |''86th Academy Awards'' |Herself (host) |TV special |- |2016; 2019 |''[[ਬਿਗ ਬੈਂਗ ਥਿਊਰੀ|The Big Bang Theory]]'' |Herself |2 episodes |- |2017–2021 |''Ellen's Game of Games'' |Herself (host) |Also creator and executive producer |- |2018 |''Ellen DeGeneres: Relatable'' |Herself |Stand-up special |- | rowspan="3" |2020 |''One World: Together at Home'' |Herself |Television special |- |''iHeart Living Room Concert for America'' |Herself |Concert special |- |''#KidsTogether: The Nickelodeon Town Hall'' |Herself |Television special |- | rowspan="1" |2021 |''Pixar Popcorn'' |Dory (voice)<ref>{{Citation|title=Dory Finding|url=https://www.imdb.com/title/tt13875418/|access-date=2021-10-06}}</ref> |Episode: "Dory Finding" (archive footage) |} ==== ਨਿਰਮਾਤਾ ਵਜੋਂ ==== {| class="wikitable sortable" |- ! ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਨੋਟਸ |- | 2012 | ''ਦ ਸਮਾਰਟ ਵਨ'' | |- | 2014 | ''ਸੋਫੀਆ ਗ੍ਰੇਸ ਐਂਡ ਰੋਜ਼ੀ'ਜ ਰਾਇਲ ਐਡਵੈਂਚਰ'' | |- | 2019 | ਨੈਨਸੀ ਡਰੀਉ ਐਂਡ ਦ ਹਿਡਨ ਸਟੇਅਰਕੇਸ | |- |} ==== ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵਜੋਂ ==== {| class="wikitable sortable" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਨੋਟਸ |- | 2012-2014 | ''ਬੈਥਨੀ'' | 170 ਐਪੀਸੋਡ |- | 2015 | ਰਪੀਟ ਆਫਟਰ ਮੀ | 8 ਐਪੀਸੋਡ |- | 2015-2016 | ''ਏਲਨ'ਜ਼ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਚੈਲੈਂਜ'' | 15 ਐਪੀਸੋਡ |- | 2015 | ਵਨ ਬਿਗ ਹੈਪੀ | 6 ਐਪੀਸੋਡ |- | 2016-2020 | ''ਲਿਟਲ ਬਿਗ ਸ਼ਾਟਸ'' | 48 ਐਪੀਸੋਡ |- | 2017 | ਫਰਸਟ ਡੇਟਸ | 8 ਐਪੀਸੋਡ |- | 2018–2019 | ਸਪਲਿਟਿੰਗ ਅਪ ਟੂਗੇਦਰ | 26 ਐਪੀਸੋਡ |- | 2018 | ''ਟਿਗ ਨੋਟਾਰੋ: ਹੈਪੀ ਟੂ ਬੀ ਹੇਅਰ'' | ਸਟੈਂਡ-ਅੱਪ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ |- | 2019–ਮੌਜੂਦਾ | ''ਗ੍ਹੈਰੀਨ ਏੱਗ ਐਂਡਮ'' <ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2015/04/green-eggs-and-ham-animated-series-netflix-ellen-degeneres-1201418260/|title=Netflix Picks Up 'Green Eggs and Ham' Animated Series From Ellen DeGeneres|last=Andreeva|first=Nellie|date=April 30, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307100457/http://deadline.com/2015/04/green-eggs-and-ham-animated-series-netflix-ellen-degeneres-1201418260/|archive-date=March 7, 2016|access-date=March 9, 2016}}</ref> | 13 ਐਪੀਸੋਡ |- | 2020 | ''ਦ ਮਾਸਕਡ ਡਾਂਸਰ'' | |- |} === ਵੀਡੀਓ ਖੇਡ === {| class="wikitable sortable" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਭੂਮਿਕਾ ! ਨੋਟਸ |- | 1996 | ''9: ਦ ਲਾਸਟ ਰਿਜੋਰਟ'' | ਔਕਟੋਪਸ ਲੇਡੀ | rowspan="4" | ਆਵਾਜ਼ |- | 2003 | ਫਾਇਡਿੰਗ ਨੇਮੋ | ਡੋਰੀ |- | 2013 | ''ਹੇਡਜ਼ ਅਪ!'' | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ |- | 2016 | ''ਡਿਜ਼ਨੀ ਇਨਫਿੰਟੀ 3.0'' | ਡੋਰੀ |- |} === ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓਜ਼ === {| class="wikitable sortable" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਕਲਾਕਾਰ ! ਭੂਮਿਕਾ ! scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference}} |- | 1997 | "ਏ ਚੇਂਜ ਵੁਡ ਡੂ ਯੂ ਗੁੱਡ" | ਸ਼ੈਰਲ ਕ੍ਰੋ | ਟੈਕਸੀ ਯਾਤਰੀ | <ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=GDwLPMOzHLY|title=Sheryl Crow – A Change Would Do You Good (Version 2)|archive-url=https://web.archive.org/web/20190512210659/https://www.youtube.com/watch?v=GDwLPMOzHLY|archive-date=May 12, 2019|access-date=June 18, 2019}}</ref> |- | 2018 | "ਗਰਲਜ਼ ਲਾਇਕ ਯੂ" | [[ਮਰੂਨ 5|ਮਾਰੂਨ 5]] ਜਿਸ ਵਿੱਚ [[ਕਾਰਡੀ ਬੀ]] ਹੈ | ਖੁਦ (ਕੈਮਿਓ) | <ref>{{Cite web|url=https://www.huffingtonpost.com/entry/maroon-5-cardi-bs-girls-like-you-video-is-a-star-studded-dance-party_us_5b0ffa74e4b0fcd6a8345208|title=Maroon 5, Cardi B's 'Girls Like You' Video Is a Star-Studded Dance Party|last=Amatulli|first=Jenna|website=[[HuffPost]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20180531173702/https://www.huffingtonpost.com/entry/maroon-5-cardi-bs-girls-like-you-video-is-a-star-studded-dance-party_us_5b0ffa74e4b0fcd6a8345208|archive-date=May 31, 2018|access-date=June 1, 2018}}</ref> <ref>{{Cite magazine|last=Glicksman|first=Josh|date=October 16, 2018|title=Maroon 5 Releases New Version of 'Girls Like You' Music Video: Watch|url=https://www.billboard.com/articles/columns/pop/8480249/maroon-5-alternate-version-girls-like-you-music-video|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20181103161839/https://www.billboard.com/articles/columns/pop/8480249/maroon-5-alternate-version-girls-like-you-music-video|archive-date=November 3, 2018|access-date=December 31, 2018}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://open.spotify.com/show/1Lu17oqo8Evy8AzqPKjzLY|title=Maroon 5 – Girls Like You (Vertical Video) featuring Cardi B|website=[[Spotify]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219043921/https://open.spotify.com/show/1Lu17oqo8Evy8AzqPKjzLY|archive-date=December 19, 2018|access-date=December 28, 2018}}</ref> |- | 2019 | "ਯੂ ਨੀਡ ਟੂ ਕਾਮ ਡਾਊਨ" | [[ਟੇਲਰ ਸਵਿਫ਼ਟ|ਟੇਲਰ ਸਵਿਫਟ]] | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | <ref>Vargas, A. (June 17, 2019). Here Are All The Celebrity Cameos In Taylor Swift's "You Need To Calm Down" Video. Retrieved June 17, 2019, from https://www.bustle.com/p/all-the-celebrity-cameos-in-taylor-swifts-you-need-to-calm-down-video-from-katy-perry-to-the-fab-five-18009431 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190617230623/https://www.bustle.com/p/all-the-celebrity-cameos-in-taylor-swifts-you-need-to-calm-down-video-from-katy-perry-to-the-fab-five-18009431|date=June 17, 2019}}</ref> |- | 2020 | "ਦ ਵਾਲ ਵਿਲ ਫਾਲ" | ਰਿਕ ਸਪਰਿੰਗਫੀਲਡ ਅਤੇ ਦੋਸਤ | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | <ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=BMHI0KW39ho|title=Rick Springfield and Friends – The Wall Will Fall|website=YouTube|archive-url=https://web.archive.org/web/20200516194931/https://www.youtube.com/watch?v=BMHI0KW39ho&_=1|archive-date=May 16, 2020|access-date=May 17, 2020}}</ref> |- |} == ਡਿਸਕੋਗ੍ਰਾਫੀ == === ਐਲਬਮਾਂ === {| class="wikitable" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਫਾਰਮੈਟ |- | 1996 | ਟੇਸਟ ਦਿਸ | ਵਧੀ ਹੋਈ ਸੀਡੀ/ਡਾਊਨਲੋਡ |} === ਆਡੀਓਬੁੱਕਸ === {| class="wikitable" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਫਾਰਮੈਟ |- | 2003 | ਦ ਫਨੀ ਥਿੰਗ ਇਜ਼.... | ਸੀਡੀ/ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ |- | 2011 | ਸਿਰੀਅਸਲੀ... ਆਈ ਐਮ ਕਿਡਿੰਗ | ਸੀਡੀ/ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ |} === ਪੋਡਕਾਸਟ === {| class="wikitable" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਫਾਰਮੈਟ |- | 2017 | ਮੇਕਿੰਗ ਗੇਅ ਹਿਸਟਰੀ | ਪੋਡਕਾਸਟ ਐਪੀਸੋਡ; 2001 ਤੋਂ ਆਡੀਓ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ |- |} == ਬਿਬਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ == * {{Cite book|url=https://archive.org/details/mypointidohaveon00dege|title=My Point...And I Do Have One|last=DeGeneres|first=Ellen|publisher=Bantam Books|year=1995|isbn=978-0-553-09955-3|location=New York}} * {{Cite book|url=https://archive.org/details/funnythingis00dege|title=The Funny Thing Is...|last=DeGeneres|first=Ellen|publisher=Simon & Schuster|year=2003|isbn=978-0-7432-4761-0|location=New York}} * {{Cite book|url=https://archive.org/details/isbn_9781455504152|title=Seriously...I'm Kidding|last=DeGeneres|first=Ellen|publisher=Grand Central Publishing|year=2011|isbn=978-0-446-58502-6|location=New York|url-access=registration}} * {{Cite book|title=Home|last=DeGeneres, Ellen|publisher=Grand Central Life & Style|year=2015|isbn=978-1455533565}} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}}  == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{ਟਵਿਟਰ}}</img> * [http://www.ellentv.com/ ''ਏਲਨ ਡੀਜੇਨੇਰਸ ਸ਼ੋਅ''] * {{IMDB name|1122}} {{S-start}} {{s-media}} {{succession box|title=Host of ''[[Christmas in Washington]]''|before=[[George Lopez]]|after=[[Conan O'Brien]]|years=2010}} {{s-end}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਮਰੀਕੀ ਮਹਿਲਾ ਕਾਰਕੁਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਮਰੀਕੀ ਫ਼ਿਲਮੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਔਰਤ ਨਾਵਲਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਅਮਰੀਕੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਅਮਰੀਕੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1958]] ttw1cijqc0oz88t5cmtnh33kzmz33tg 0 139977 610798 610765 2022-08-08T00:16:42Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ | image =Nikocado Avocado em seu carro feito por Fausto.jpg | caption = | birth_name = ਨਿਕੋਲਸ ਪੇਰੀ | birth_date = {{birth month and age|1992|5}} | birth_place = ਯੂਕਰੇਨ | nationality = | occupation = ਯੂਟਿਊਬਰ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਹਸਤੀ | years_active = 2013–ਮੌਜੂਦਾ | spouse = {{marriage|ਓਰਲਿਨ ਹੋਮ|2017}} | known_for = ਮਕਬੈਂਗਸ | website = | module = {{Infobox YouTube personality | embed = yes | genre = ਮਕਬੈਂਗ, ਵਲੋਗ | channels = {{ubl |[https://youtube.com/c/NikocadoAvocado/ ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ] |[https://www.youtube.com/c/ਓਰਲਿਨਹੋਮ ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ 2] |[https://www.youtube.com/c/ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ3 ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ 3] |[https://www.youtube.com/c/ਨੂਡਲ ਕਿੰਗ] |[https://www.youtube.com/c/ਮੋਰ ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਮੋਰ ਨਿਕੋਕਾਡੋ] |[https://youtube.com/channel/UCQjZNr8QT0oUL1Z0kUbqrvg ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਸ਼ੋਰਟਸ] }} | subscribers = * 2.93 ਮਿਲੀਅਨ(ਮੁੱਖ ਚੈਨਲ) * {{Rounddown|{{Sum|2.9| 0.759|0.853|0.422|1.01}}|171}} million (combined){{efn|Subscribers, broken down by channel: * 2.9 million (ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ) * 760 thousand (ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ 2) * 850 thousand (ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ 3) * 422 thousand (ਨੂਡਲ ਕਿੰਗ) * 1 million (ਮੋਰ ਨਿਕੋਕਾਡੋ) * 175 thousand (ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਸ਼ੋਰਟਸ) }} | views = * 604.6 million (main channel) * {{Rounddown|{{Multiply|{{Sum|0.5789|0.1211|0.1854|0.046|0.2226}}|1/1}}|2}} billion (combined){{efn|Views, broken down by channel: * 620 million (ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ) * 122 million (ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ 2) * 194 million (ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ 3) * 47 million (ਨੂਡਲ ਕਿੰਗ) * 280 million (ਮੋਰ ਨਿਕੋਕਾਡੋ) * 45 million (ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਸ਼ੋਰਟਸ) }} | associated_acts = | silver_button = | silver_year = | gold_button = | gold_year = | stats_update = ਨਵੰਬਰ 19, 2021 }} }} '''ਨਿਕੋਲਸ ਪੇਰੀ''' (ਜਨਮ ਮਈ 1992), ਜੋ ਕਿ ਆਪਣੇ ਔਨਲਾਈਨ ਨਾਮ '''ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ''' ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਇੰਟਰਨੈਟ ਹਸਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਮੁਕਬੰਗ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿਧ ਹੈ। ਕਈ ਵਿਡੀਓਜ਼ ਦੀ ਵਾਇਰਲ ਸਫ਼ਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ [[ਯੂਟਿਊਬ]] 'ਤੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਫਾਲੋਇੰਗ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਪੇਰੀ ਦਾ ਜਨਮ ਮਈ 1992 ਵਿੱਚ [[ਯੂਕਰੇਨ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਗੋਦ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ]] ਅਮਰੀਕਾ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.insider.com/who-is-youtube-star-nikocado-avocado-2020-1|title=Inside the rise of Nikocado Avocado, the extreme-eating YouTuber whose meltdowns have disrupted an online community|last=Harris|first=Margot|date=January 14, 2021|work=Insider|access-date=February 20, 2021|last2=Mendez II|first2=Moises}}</ref> ਪੇਰੀ ਦੇ ਇੱਕ ਇੰਟਰਨੈਟ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਸਨੇ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਅਦਾਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ''ਦ ਗਲੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ'' ਲਈ ਕਾਲਬੈਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite news|url=https://melmagazine.com/en-us/story/nikocado-avocado-onlyfans-profile|title=Who Is The Real Nik Avocado?|last=Stone|first=Lillian|date=September 1, 2021|work=MEL Magazine}}</ref> ਉਹ ਇੱਕ ਕਲਾਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਖਿਅਤ ਵਾਇਲਨ ਵਾਦਕ ਸੀ<ref>{{Cite news|url=https://www.tampabay.com/arts-entertainment/food/2019/10/04/binge-eating-videos-find-big-audience-even-for-weight-loss/|title=Binge eating videos find big audience, even for weight loss|date=October 4, 2019|work=Tampa Bay Times|agency=Associated Press}}</ref> ਅਤੇ ਇੱਕ ਫ੍ਰੀਲਾਂਸ ਵਾਇਲਨਿਸਟ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਲਈ ਹੋਮ ਡਿਪੋ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite news|url=https://www.menshealth.com/health/a25892411/youtube-mukbang-stars-binge-eat/|title=These Viral 'Mukbang' Stars Get Paid to Gorge on Food—at the Expense of Their Bodies|last=Matthews|first=Melissa|date=January 18, 2019|work=Men's Health}}</ref> == ਕਰੀਅਰ == ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਵਾਇਲਨ ਕਵਰ ਅਤੇ [[ਵੀਗਨਿਜ਼ਮ|ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ]] ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਵੀਲੌਗ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। 2016 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਸਿਹਤ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਆਪਣੇ ਚੈਨਲ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ।<ref>{{Cite news|url=https://www.insider.com/who-is-youtube-star-nikocado-avocado-2020-1|title=Inside the rise of Nikocado Avocado, the extreme-eating YouTuber whose meltdowns have disrupted an online community|last=Harris|first=Margot|date=January 14, 2021|work=Insider|access-date=February 20, 2021|last2=Mendez II|first2=Moises}}</ref> 2016 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੈਰੀ ਨੇ ਮੁਕਬੰਗ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ; ਉਸਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕੁਝ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ 50,000 ਵਿਊਜ਼ ਮਿਲੇ।<ref>{{Cite news|url=https://www.tampabay.com/arts-entertainment/food/2019/10/04/binge-eating-videos-find-big-audience-even-for-weight-loss/|title=Binge eating videos find big audience, even for weight loss|date=October 4, 2019|work=Tampa Bay Times|agency=Associated Press}}</ref> ਉਹ ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਅਮਰੀਕੀ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਿਆ<ref>{{Cite news|url=https://www.insider.com/who-is-youtube-star-nikocado-avocado-2020-1|title=Inside the rise of Nikocado Avocado, the extreme-eating YouTuber whose meltdowns have disrupted an online community|last=Harris|first=Margot|date=January 14, 2021|work=Insider|access-date=February 20, 2021|last2=Mendez II|first2=Moises}}</ref> ਅਤੇ 2018 ਵਿੱਚ ਕਾਮੇਡੀ ਸੈਂਟਰਲ ਦੇ ''Tosh.0'' ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>Comedy Central (November 4, 2018). [https://www.youtube.com/watch?v=rGBVNBB1NIk "CeWEBrity Profile – Nikocado Avocado – Tosh.0"]. ''YouTube''</ref> ਉਸ ਦੇ ਮੁਕਬੰਗ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਾਲਤੂ ਤੋਤੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੋਢੇ 'ਤੇ ਬੈਠਾਉਣ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾੜੀ ਖੁਰਾਕ ਕਾਰਨ ਮੈਨਿਕ ਐਪੀਸੋਡ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਘੱਟ ਪਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਪਣੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ, ਕਈ ਵਾਰ ਕਲਿੱਕਬਾਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਪੇਰੀ ਨੇ 2019 ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ "ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਾਲਾਂ ਲਈ" ਮੁਕਬੰਗ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ "ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੈਰ-ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੈ"।<ref>{{Cite news|url=https://www.tampabay.com/arts-entertainment/food/2019/10/04/binge-eating-videos-find-big-audience-even-for-weight-loss/|title=Binge eating videos find big audience, even for weight loss|date=October 4, 2019|work=Tampa Bay Times|agency=Associated Press}}</ref> ਪੇਰੀ ਦੁਆਰਾ ਅਪਲੋਡ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੜਬੜ ਵਾਲੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.insider.com/youtuber-nikocado-avocado-new-video-fans-worried-trolling-2020-4|title=Extreme-eating YouTuber Nikocado Avocado calls himself 'Jesus' and cries in a new video, leading many viewers to express concern|last=Harris|first=Margot|date=April 17, 2020|work=Insider}}</ref> 2020 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਓਰਲਿਨ ਹੋਮ ਦੀ ਅਸ਼ਲੀਲ ਸਮੱਗਰੀ ਪੋਸਟ ਕਰਨ ਲਈ ਓਨਲੀਫੈਨਜ 'ਤੇ ਇੱਕ ਖਾਤਾ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite news|url=https://www.insider.com/who-is-youtube-star-nikocado-avocado-2020-1|title=Inside the rise of Nikocado Avocado, the extreme-eating YouTuber whose meltdowns have disrupted an online community|last=Harris|first=Margot|date=January 14, 2021|work=Insider|access-date=February 20, 2021|last2=Mendez II|first2=Moises}}</ref> ਉਹ ਕੈਮਿਓ ਅਤੇ ਪੈਟਰੀਅਨ 'ਤੇ ਵੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.inputmag.com/culture/nikocado-avocado-mukbang-youtube-eating-disorders-ed-food|title=The ED community is using Nikocado Avocado as 'thinspiration'|last=Lucas|first=Jessica|website=Input}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਪੇਰੀ 2013 ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉੱਥੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ, ਉਹ [[ਵੀਗਨਿਜ਼ਮ|ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ]] ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਲਈ ਇੱਕ [[ਫ਼ੇਸਬੁੱਕ|ਫੇਸਬੁੱਕ]] ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ [[ਕੋਲੰਬੀਆ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਆਪਣੇ ਹੁਣ ਦੇ ਪਤੀ ਓਰਲਿਨ ਹੋਮ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 2017 ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.insider.com/who-is-youtube-star-nikocado-avocado-2020-1|title=Inside the rise of Nikocado Avocado, the extreme-eating YouTuber whose meltdowns have disrupted an online community|last=Harris|first=Margot|date=January 14, 2021|work=Insider|access-date=February 20, 2021|last2=Mendez II|first2=Moises}}</ref> ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਰੀ ਦੇ ਇਕਦਮ ਵਧੇ ਭਾਰ ਕਾਰਨ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਅਤੇ ਯੂਟਿਊਬਰ ਉਸਦੀ ਸਿਹਤ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਤ ਹਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.insider.com/who-is-youtube-star-nikocado-avocado-2020-1|title=Inside the rise of Nikocado Avocado, the extreme-eating YouTuber whose meltdowns have disrupted an online community|last=Harris|first=Margot|date=January 14, 2021|work=Insider|access-date=February 20, 2021|last2=Mendez II|first2=Moises}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://slate.com/transcripts/WWpTZ0EzMktsdm1UWktiT2RGZXpNN1liVDl6czVJbWVBcXU4MXFZaHlVND0=|title=Is This YouTuber Eating Himself to Death?|date=November 28, 2021|website=IYCMI|publisher=Slate}}</ref> 2019 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਮੈਨਜ'ਜ ਹੇਲਥ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਕਾਮਵਾਸਨਾ ਦੀ [[ਲਿਬਿਡੋ|ਕਮੀ]] ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਣ ਪੀਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਸਨੂੰ ਇਰੈਕਟਾਈਲ ਡਿਸਫੰਕਸ਼ਨ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.menshealth.com/health/a25892411/youtube-mukbang-stars-binge-eat/|title=These Viral 'Mukbang' Stars Get Paid to Gorge on Food—at the Expense of Their Bodies|last=Matthews|first=Melissa|date=January 18, 2019|work=Men's Health}}</ref> ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ [[ਅਪਾਹਜਪੁਣਾ|ਅਪਾਹਜ]] ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://extra.ie/2021/10/09/must-see/exclusive-youtuber-responds-after-claims-that-hes-slowly-killing-himself-for-views|title=Exclusive: Nikocado Avocado fires back after YouTuber claims he's 'slowly killing himself for views'|last=Murphy|first=John|date=9 October 2021|work=Extra.ie|access-date=14 January 2022}}</ref> 18 ਸਤੰਬਰ 2021 ਨੂੰ, ਪੇਰੀ ਨੇ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾ ਕੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਪਸਲੀਆਂ ਨੂੰ ਫ੍ਰੈਕਚਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਛਿੱਕ ਮਾਰਨ ਦੌਰਾਨ ਸੱਟ ਲੱਗੀ ਸੀ। ਵੀਡੀਓ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਖੱਬੇ ਪਸਲੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਤੋੜ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.insider.com/who-is-youtube-star-nikocado-avocado-2020-1|title=Inside the rise of Nikocado Avocado, the extreme-eating YouTuber whose meltdowns have disrupted an online community|last=Harris|first=Margot|date=January 14, 2021|work=Insider|access-date=February 20, 2021|last2=Mendez II|first2=Moises}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{YouTube|u=NikocadoAvocado}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਯੂਟਿਊਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1992]] 4ksm3gzggcjogbj11phecrwpsbvrb9o 0 139987 610783 598526 2022-08-07T22:47:15Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਗ੍ਰੇਸ ਹਾਈਲੈਂਡ | image = | caption = | birth_name = ਗ੍ਰੇਸ ਹਾਈਲੈਂਡ | birth_date = | birth_place = | occupation = ਟਿੱਕਟੋਕਰ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਹਸਤੀ, ਅਤੇ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁੰਨ | years_active = 2019–ਮੌਜੂਦਾ | known_for = ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.+ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁੰਨ | alt = }} '''ਗਰੇਸ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਸਟੀਵਨਸਨ''', ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਤੌਰ 'ਤੇ '''ਗ੍ਰੇਸ ਹਾਈਲੈਂਡ''' ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਇੱਕ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਅਨ ਟਿੱਕਟੋਕਰ, ਇੰਟਰਨੈਟ ਸ਼ਖਸੀਅਤ, ਅਤੇ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.ਕਿਉ. ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁੰਨ ਹੈ। ਉਹ ਅਦਾਕਾਰ ਮੈਟ ਸਟੀਵਨਸਨ ਦੀ ਧੀ ਹੈ। == ਜੀਵਨੀ == ਹਾਈਲੈਂਡ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਅਭਿਨੇਤਾ ਮੈਟ ਸਟੀਵਨਸਨ ਦੀ ਧੀ ਹੈ, ਜੋ ਸੋਪ ਓਪੇਰਾ ''ਹੋਮ ਐਂਡ ਅਵੇ'' ਵਿੱਚ ਐਡਮ ਕੈਮਰਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="mamamia">{{Cite web|url=https://www.mamamia.com.au/being-a-transgender-child/|title=Life as a transgender child. Grace Hyland shares.|website=mamamia.com.au|access-date=2021-12-18}}</ref> ਜਦੋਂ ਹਾਈਲੈਂਡ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ [[ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ]] ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਸੀ; ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਮਤਰੇਈ ਮਾਂ ਅੱਗੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ, ਮਾਂ ਅਤੇ ਭੈਣ ਨੂੰ ਅੱਗੇ।<ref name="mamamia">{{Cite web|url=https://www.mamamia.com.au/being-a-transgender-child/|title=Life as a transgender child. Grace Hyland shares.|website=mamamia.com.au|access-date=2021-12-18}}</ref><ref name="news">{{Cite web|url=https://www.news.com.au/entertainment/celebrity-life/home-and-away-actor-mat-stevenson-and-transgender-daughter-grace-hyland-on-the-sunday-project/news-story/ac1b7e405dbf0739dea26ccbd480e542|title=Grace Hyland and Mat Stevenson talk trans issues on The Sunday Project {{pipe}} news.com.au — Australia's leading news site|website=news.com.au|access-date=2021-12-18}}</ref> ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਹਾਰਮੋਨ ਬਲੌਕਰਜ਼ ਲਈ ਇੱਕ ਵਕੀਲ, ਹਾਈਲੈਂਡ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਹਾਰਮੋਨ ਰਿਪਲੇਸਮੈਂਟ ਥੈਰੇਪੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਲਈ ਇੱਕ ਲਿੰਗ ਕਲੀਨਿਕ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਦੇਖਿਆ।<ref name="mamamia" /><ref name="news2">{{Cite web|url=https://www.news.com.au/entertainment/celebrity-life/celebrity-kids/home-and-away-star-mat-stevenson-adopts-trans-daughter-grace-hylands-bff-belle-bambi/news-story/aac111ea59a1ede617758db1cb7452ed|title=Home And Away star Mat Stevenson adopts trans daughter Grace Hyland's BFF Belle Bambi {{pipe}} news.com.au — Australia's leading news site|website=news.com.au|access-date=2021-12-18}}</ref> ਜਦੋਂ ਉਹ ਚੌਦਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਗ੍ਰੇਸ ਰੱਖ ਲਿਆ ਸੀ।<ref name="mamamia" /><ref name="honey">{{Cite web|url=https://honey.nine.com.au/latest/australian-actor-mat-stevenson-adopts-transgender-belle-bambi-daughter-grace-hyland-best-friend/870cfd77-16dc-4a32-b3f4-190260107f12|title=Mat Stevenson adopts daughter Grace Hyland's transgender best friend after biological father rejected her - 9Honey|website=honey.nine.com.au|access-date=2021-12-18}}</ref> 2020 ਵਿੱਚ ਹਾਈਲੈਂਡ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਟਿੱਕਟੋਕ ਅਤੇ [[ਇੰਸਟਾਗਰਾਮ|ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ]] 'ਤੇ 133,000 ਫਾਲੋਅਰਜ਼ ਨਾਲ, ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਫਾਲੋਅਰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇੱਕ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਔਰਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਅਪਲੋਡ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref name="mamamia">{{Cite web|url=https://www.mamamia.com.au/being-a-transgender-child/|title=Life as a transgender child. Grace Hyland shares.|website=mamamia.com.au|access-date=2021-12-18}}</ref> ਉਹ ਆਪਣੇ ਔਨਲਾਈਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਟ੍ਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref name="mamamia" /><ref name="honey">{{Cite web|url=https://honey.nine.com.au/latest/australian-actor-mat-stevenson-adopts-transgender-belle-bambi-daughter-grace-hyland-best-friend/870cfd77-16dc-4a32-b3f4-190260107f12|title=Mat Stevenson adopts daughter Grace Hyland's transgender best friend after biological father rejected her - 9Honey|website=honey.nine.com.au|access-date=2021-12-18}}</ref> ਜਨਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ ਹਾਈਲੈਂਡ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਅਤੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ''ਦ ਸੰਡੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ'' 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੇ।<ref>{{Cite web|url=https://www.news.com.au/entertainment/celebrity-life/home-and-away-actor-mat-stevenson-and-transgender-daughter-grace-hyland-on-the-sunday-project/news-story/ac1b7e405dbf0739dea26ccbd480e542|title=Grace Hyland and Mat Stevenson talk trans issues on The Sunday Project {{pipe}} news.com.au — Australia's leading news site|website=news.com.au|access-date=2021-12-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://au.lifestyle.yahoo.com/home-and-away-mat-stevenson-transgender-daughter-grace-hyland-203058297.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAABkimoqsKLvr9jJ9AE_TCyx68xOjBd_JkgPWRhTqWv7EU3ite-ZD9PKo-jqucf9BOBkPsFIG2wgGvfLnD9SsfJz-5ynBGkSvDQ9qusn64OBcPirZH89B7eZkBNsrjZcth71zuo24XktZeXozadl1BGby27WYTjnPd1sGLrKt2CEs|title=Home And Away actor Mat Stevenson on transgender daughter's journey|website=au.lifestyle.yahoo.com|access-date=2021-12-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nzherald.co.nz/entertainment/home-and-away-actor-mat-stevenson-and-transgender-daughter-grace-hyland-on-the-sunday-project/SQZGHAV4NE4EHIXW52NFYSI6WY/|title=Home and Away actor Mat Stevenson and transgender daughter Grace Hyland on The Sunday Project|website=NZ Herald|access-date=2021-12-18}}</ref> ਹਾਈਲੈਂਡ ਇੱਕ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਟ੍ਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਉਣਾ ਚਾਹੇਗੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.uktimenews.com/grace-hyland-the-transgender-star-of-tiktok-daughter-of-mat-stevenson-wants-to-become-an-actress/|title=Grace Hyland: the transgender star of TikTok, daughter of Mat Stevenson wants to become an actress|website=UK Time News|access-date=2021-12-18|archive-date=2021-12-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20211218174851/https://www.uktimenews.com/grace-hyland-the-transgender-star-of-tiktok-daughter-of-mat-stevenson-wants-to-become-an-actress/|dead-url=yes}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://usmail24.com/grace-hyland-transgender-tiktok-star-daughter-of-mat-stevenson-wants-to-be-an-actress/|title=Grace Hyland: Transgender TikTok star, daughter of Mat Stevenson wants to be an actress • USMAIL24|website=usmail24.com|access-date=2021-12-18|archive-date=2021-12-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20211218174853/https://usmail24.com/grace-hyland-transgender-tiktok-star-daughter-of-mat-stevenson-wants-to-be-an-actress/|dead-url=yes}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁੰਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 6zk3bj5rn4i49p8rtj8pzqd06v82tld 0 140006 610784 594176 2022-08-07T22:55:00Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜੇਮਸ ਮੈਨਸਫੀਲਡ | image = Jaymes Mansfield with a fan (cropped).jpg | birth_name = ਜੇਮਸ ਵਿਰਥ | birth_date = {{birth date and age|1990|02|19}} | birth_place = ਮਿਲਵਾਉਕੀ, ਵਿਸਕੋਨਸੀ, ਯੂ.ਐਸ. | nationality = [[ਅਮਰੀਕੀ]] | caption = ਮੈਨਸਫੀਲਡ 2018 ਵਿਚ | other_names = | occupation = ਡਰੈਗ ਕੁਈਨ | years_active = 2013–ਮੌਜੂਦਾ | known_for = ਰੌਪਾਲ'ਜ ਡਰੈਗ ਰੇਸ | website = {{URL|https://www.jaymesmansfieldbeauty.com/|jaymesmansfieldbeauty.com}} | module2 = {{Infobox YouTube personality|embed=yes | channel_direct_url = channel/UC8rkCF5kyJT7YYR46xCecqw | channel_display_name = Jaymes Mansfield | pseudonym = | genre = ਸੁੰਦਰਤਾ | subscribers = 159,000 |views = 15 ਮਿਲੀਅਨ | silver_button = yes | silver_year = 2020 | gold_button = | gold_year = }} }} '''ਜੇਮਸ ਵਿਰਥ'''<ref>{{Cite news|url=http://www.ibtimes.com.au/rupauls-drag-race-season-9-episode-1-lady-gaga-queens-spoilers-1546235|title='RuPaul's Drag Race' season 9 episode 1: Lady Gaga, the Queens and spoilers|date=March 9, 2017|work=International Business Times AU|access-date=October 18, 2018}}</ref> (ਜਨਮ 19 ਫਰਵਰੀ, 1990), ਜੋ ਕਿ '''ਜੇਮਸ ਮੈਨਸਫੀਲਡ''' ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਡਰੈਗ ਕੁਈਨ ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰੁਪੌਲ'ਜ ਡਰੈਗ ਰੇਸ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਵਿਰਥ ਨੇ ਮਿਲਵਾਕੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਠਪੁਤਲੀ, ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਡਰੈਗ ਕੁਈਨ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, 2016 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਰੂਪੌਲ'ਜ ਡਰੈਗ ਰੇਸ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਲਈ ਕਾਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://milwaukeerecord.com/city-life/new-rupauls-drag-race-season-will-feature-milwaukee-contestant/|title=New 'RuPaul's Drag Race' season will feature Milwaukee contestant|last=Maas|first=Tyler|date=February 3, 2017|website=Milwaukee Record|access-date=June 18, 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://outinjersey.net/rupauls-drag-race-begins-the-new-season/|title="RuPaul's Drag Race" begins the new season|last=Cook|first=Michael|date=April 7, 2017|website=Out In Jersey|access-date=June 18, 2019}}</ref> == ਕਰੀਅਰ == ਜੇਮਸ ਮੈਨਸਫੀਲਡ ਨੂੰ 2 ਫਰਵਰੀ, 2017 ''ਨੂੰ ਰੂਪੌਲ'ਜ ਡਰੈਗ ਰੇਸ ਦੇ'' ਨੌਵੇਂ ਸੀਜ਼ਨ ਲਈ 14 ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="drs9">{{Cite web|url=http://www.logotv.com/shows/rupauls-drag-race/cast|title=RuPaul's Drag Race Cast {{!}} logotv.com|website=Logo TV|access-date=October 18, 2018}}</ref> ਇੱਕ ਐਪੀਸੋਡ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੂੰ ਕਿਮੋਰਾ ਬਲੈਕ ਦੇ ਨਾਲ ਦੂਜੇ ਐਪੀਸੋਡ ਵਿੱਚ ਹੇਠਲੇ ਦੋ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦ ਬੀ-52'ਜ ਨੇ "ਲਵ ਸ਼ੈਕ " ਗੀਤ ਲਈ ਲਿਪ ਸਿੰਕ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਕਵੀਨ ਬਣ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.huffpost.com/entry/rupauls-drag-race-jaymes-mansfield_n_58dec1cee4b0c777f78765ad|title=Last Words: Jaymes Mansfield Reflects on Her Time on 'RuPaul's Drag Race'|last=Nichols|first=James Michael|date=April 2, 2017|work=[[HuffPost|The Huffington Post]]|access-date=June 24, 2021}}</ref> ਉਹ ''ਡਰੈਗ ਰੇਸ'' ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ 10 ਦੇ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਚੁਣੌਤੀ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.goldderby.com/article/2019/rupauls-drag-race-season-11-episode-1-recap-live-blog-news/|title='RuPaul's Drag Race' 11 episode 1 recap: Which queen was sent packing on 'Whatcha Unpackin'? [UPDATING LIVE BLOG]|date=February 28, 2019|website=Goldderby|access-date=March 1, 2019}}</ref> ਉਸਨੇ ਹੋਰ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਸੀਜ਼ਨ 11 ਦੇ ਲਾਈਵ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.dazeddigital.com/film-tv/article/44661/1/christine-and-the-queens-cover-rupaul-sissy-that-walk-drag-race-finale|title=Scream! Christine and the Queens covers RuPaul's 'Sissy That Walk'|date=March 31, 2019|website=Dazed|access-date=June 18, 2019}}</ref> ਮੈਨਸਫੀਲਡ ਨੇ 2013 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਯੂਟਿਊਬ ਚੈਨਲ ਬਣਾਇਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਅਕਸਰ ਵੀਡੀਓ ਅੱਪਲੋਡ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.radiotimes.com/tv/comedy/best-youtube-drag-channels/|title=The best drag queen channels on YouTube|last=Ling|first=Thomas|website=[[Radio Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20210624051537/https://www.radiotimes.com/tv/comedy/best-youtube-drag-channels/|archive-date=June 24, 2021|access-date=June 24, 2021}}</ref> ਆਪਣੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਲੜੀ ''ਡਰੈਗ ਹਰਸਟੋਰੀ'' ਵਿੱਚ, ਉਹ ਡਰੈਗ ਕਵੀਨਜ਼ ਅਤੇ ਡਰੈਗ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਐਪੀਸੋਡ 29 ਮਈ 2016 ਨੂੰ ਉਪਲਬਧ ਸੀ।<ref>{{Citation|last1=Jaymes Mansfield|title=Drag HerStory Episode 1: Who Do You Do? A Brief History of Celebrity Impersonation|date=May 29, 2016|url=https://www.youtube.com/watch?v=lVvIpqnWQ1k|access-date=June 18, 2019}}</ref> 2 ਸਤੰਬਰ, 2019 ਨੂੰ ਮੈਨਸਫੀਲਡ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵਿੱਗ ਕੰਪਨੀ ਲਾਂਚ ਕੀਤੀ।<ref>{{Citation|title=JAYMES MANSFIELD'S WIG TRANSFORMATION (MY FIRST PRODUCT LAUNCH)|date=September 4, 2019|url=https://www.youtube.com/watch?v=ODAyTNWVgDo|access-date=September 5, 2019}}</ref> == ਡਿਸਕੋਗ੍ਰਾਫੀ == '''ਫ਼ੀਚਰਡ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ''' {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! style="width:20em;" |ਸਿਰਲੇਖ ! ਸਾਲ ! ਐਲਬਮ |- | "ਗੋਡ ਰੇਸਟ ਦ ਨੇਗਇੰਗ ਚਿਲਡਰਨ" <small>(ਫਰੌਸਟਡ ਟਿਪ ਐਂਡ ਦਿ ਹੋਲੀਡੇ ਲੈਂਡ ਡਰੈਗ ਕਵੀਨਜ਼)</small> | rowspan="2" | 2018 | rowspan="2" | ''ਦ ਹੋਲੀਡੇ ਡਰੈਗਏਕੁਲਰ'' |- | "ਅਪ ਓਨ ਦ ਹਾਊਸ ਟੌਪ" <small>(ਫਰੌਸਟਡ ਟਿਪ ਐਂਡ ਦਿ ਹੋਲੀਡੇ ਲੈਂਡ ਡਰੈਗ ਕਵੀਨਜ਼)</small> |- |} == ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ == === ਫ਼ਿਲਮ === {| class="wikitable" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਭੂਮਿਕਾ ! ਨੋਟਸ ! ਰੈਫ. |- | 2014 | ''ਡਾਇਮੰਡ ਟੂ ਦਸਟ'' | ਫੁਟਕਲ ਕਰੂ / ਗ੍ਰੇਗ ਟਾਈਲਰ | ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ | <ref>{{Cite web|url=https://www.broadwayworld.com/bwwtv/article/New-Jayne-Mansfield-Bio-Film-DIAMONDS-TO-DUST-Released-on-iTunes-and-Vudu-20150407|title=New Jayne Mansfield Bio-Film DIAMONDS TO DUST Released on iTunes and Vudu|last=Robbins|first=Caryn|date=May 1, 2019|website=[[BroadwayWorld]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191207212824/https://www.broadwayworld.com/bwwtv/article/New-Jayne-Mansfield-Bio-Film-DIAMONDS-TO-DUST-Released-on-iTunes-and-Vudu-20150407|archive-date=December 7, 2019|access-date=December 7, 2019}}</ref> |- | 2019 | ''ਟ੍ਰਿਕਸੀ ਮੈਟਲ : ਮੂਵਿੰਗ ਪਾਰਟਸ'' | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ | <ref>{{Cite web|url=https://garage.vice.com/en_us/article/pajp4k/trixie-mattels-moving-parts-documentary-proves-shes-not-just-a-skinny-legend|title=Trixie Mattel's 'Moving Parts' Documentary Proves She's Not Just A Skinny Legend|last=Katz|first=Evan Ross|last2=Guiducci|first2=Mark|date=May 1, 2019|website=Garage|archive-url=https://web.archive.org/web/20210126160545/https://garage.vice.com/en_us/article/pajp4k/trixie-mattels-moving-parts-documentary-proves-shes-not-just-a-skinny-legend|archive-date=January 26, 2021|access-date=June 18, 2019}}</ref> |- | 2021 | ''ਦ ਬਿਚ ਹੂ ਸਟੋਲ ਕ੍ਰਿਸਮਸ'' | ਡੇਲੀਆ ਵਾਨ ਵ੍ਹਾਈਟਵੂਮੈਨ | ਵੀਐਚ1 ਫ਼ਿਲਮ | style="text-align: center;" | <ref>{{Cite web|url=https://ew.com/tv/rupaul-christmas-movie-drag-race-queens/|title=RuPaul's new Christmas movie unites the largest Drag Race cast in history|last=Joey Nolfi|date=October 29, 2021|website=Entertainment Weekly|archive-url=https://web.archive.org/web/20211029191920/https://ew.com/tv/rupaul-christmas-movie-drag-race-queens/|archive-date=October 29, 2021|access-date=October 29, 2021}}</ref> |} === ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:left;" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਭੂਮਿਕਾ ! class="unsortable" | ਨੋਟਸ ! ਹਵਾਲੇ |- | 2017, 2018 | ''ਰੂਪੌਲ'ਜ'' ''ਡਰੈਗ ਰੇਸ'' | rowspan="3" | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ: ਸੀਜ਼ਨ 9 - 14ਵਾਂ ਸਥਾਨ, ਮਹਿਮਾਨ: ਸੀਜ਼ਨ 10 (ਐਪੀਸੋਡ "ਬੋਰਡ ਦੇ ਪਾਰ 10ਵੇ") | rowspan="2" style="text-align: center;" | <ref name="drs9">{{Cite web|url=http://www.logotv.com/shows/rupauls-drag-race/cast|title=RuPaul's Drag Race Cast {{!}} logotv.com|website=Logo TV|access-date=October 18, 2018}}</ref> |- | 2017 | ''ਰੂਪੌਲ'ਜ ਡਰੈਗ ਰੇਸ: ਅਨਟਕਡ'' | ''ਰੂਪੌਲ'ਜ'' ''ਡਰੈਗ ਰੇਸ'' ਲਈ ਸਾਥੀ ਸ਼ੋਅ |- | 2017 | ''ਵਾਚ ਵਟ ਹੇਪਨਜ ਲਾਈਵ ਵਿਦ ਐਂਡੀ ਕੋਹੇਨ'' | ਮਹਿਮਾਨ | style="text-align: center;" | |- | 2020 | ''ਏਜੇ ਐਂਡ ਕੁਈਨ'' | ਡਰੈਗ ਕੁਈਨ | ਮਹਿਮਾਨ ਦੀ ਦਿੱਖ | style="text-align: center;" | <ref name="aj">{{Cite news|url=https://ew.com/tv/2019/12/03/aj-and-the-queen-netflix-rupauls-drag-race-queens/|title=RuPaul brings 22 Drag Race queens to costar on AJ and the Queen|last=Nolfi|first=Joey|date=December 3, 2019|work=[[Entertainment Weekly]]|access-date=December 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20210516232739/https://ew.com/tv/2019/12/03/aj-and-the-queen-netflix-rupauls-drag-race-queens/|archive-date=May 16, 2021}}</ref> |- |} === ਵੈੱਬ ਸੀਰੀਜ਼ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:left;" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਭੂਮਿਕਾ ! class="unsortable" | ਨੋਟਸ ! ਰੈਫ. |- | 2016-2019 | ''ਡਰੈਗ'' ''ਹਰਸਟੋਰੀ'' | rowspan="16" | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | ਮੇਜ਼ਬਾਨ | |- | rowspan="6" | 2017 | ''ਟਰਾਂਸਫਾਰਮੇਸ਼ਨ ਵਿਦ ਜੇਮਸ ਸੇਂਟ ਜੇਮਜ਼'' | | |- | ''ਡਰੈਗ ਕਵੀਨ ਕਾਰਪੂਲ'' | ਇੱਕ ਐਪੀਸੋਡ, ਰੁਪੌਲ ਦੁਆਰਾ ਹੋਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ | <ref>{{Citation|title=Drag Queen Carpool: Jaymes Mansfield - RuPaul's Drag Race Season 9 - Now on VH1! {{!}}|publisher=YouTube|url=https://www.youtube.com/watch?v=l8IinR78VWs|access-date=July 8, 2019}}</ref> |- | ''ਵਾਚਾ ਪੈਕਿਨ'' | ਐਲੀਮੀਨੇਟਡ ਕੁਈਨ, ਸੀਜ਼ਨ 9, ਐਪੀਸੋਡ 1 | |- | ''ਕੁਕਿੰਗ ਵਿਦ ਡਰੈਗ ਕਵੀਨਜ਼'' | | <ref>{{Cite web|url=https://www.queerty.com/watch-jaymes-mansfield-gets-messy-kitchen-cooking-drag-queens-20170408|title=WATCH: Jaymes Mansfield gets messy in the kitchen on 'Cooking With Drag Queens'|last=Allen|first=Timothy|date=April 8, 2017|website=www.queerty.com|access-date=June 18, 2019}}</ref> |- | ਕਵੀਨ ਟੂ ਕਵੀਨ | ਮਹਿਮਾਨ, ਵੈਲੇਨਟੀਨਾ ਦੇ ਨਾਲ | |- | ਰੇਸਲਿੰਗ ਵਿਦ ਰੇਗਰੇਟ | ਮਹਿਮਾਨ | |- |- | rowspan="7”" | 2018 | ਕੋਸਮੋ ਕਵੀਨਜ | ਫੀਚਰਡ ਰਾਣੀ | |- | ''ਕੈਂਪ ਵਾਨਾਕੀਕੀ'' | ਕੈਮਿਓ, ਸੀਜ਼ਨ 1, ਐਪੀਸੋਡ 2 | <ref>{{Cite web|url=http://www.windycitymediagroup.com/lgbt/INTERNET-Hamburger-Marys-camps-it-up-with-Wannakiki/63850.html|title=INTERNET Hamburger Mary's camps it up with 'Wannakiki' - Gay Lesbian Bi Trans News Archive|date=22 August 2018|website=Windy City Times|access-date=June 18, 2019}}</ref> |- | ''ਹੇ ਕਵੀਨ'' | ਸੀਜ਼ਨ 6 | |- | ''ਬੂਟਲੇਗ ਓਪੀਨੀਅਨਜ'' | ਆਲ ਸਟਾਰਸ 4 ਪ੍ਰੈਸ ਪਾਰਟੀ ( ਯੁਹੂਆ ਹਮਾਸਾਕੀ ਦੇ ਨਾਲ ) | |- | ''ਲਿਸਟ ਇਟ!'' | ਰਿੰਗ ਦ ਬੇਲੇ ਸੀਰੀਜ਼ | |- | ''ਸਿਸ ਜੇਨਰ'' | ਦੋ ਐਪੀਸੋਡ | |- | ''ਹਾਓ ਟੂ ਮੇਕਅਪ'' | ਵਰਲਡ ਆਫ ਵੰਡਰ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ | |- | 2019 | ''ਦ ਲੌਸਟ ਸਨੈਚ ਗੇਮ ਆਡੀਸ਼ਨ ਟੇਪਸ'' | ਵਰਲਡ ਆਫ ਵੰਡਰ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ, ਐਪੀਸੋਡ 101 | |- | 2020-21 | ''ਕੁਇਜ਼ਲਮੇਨੀਆ'' | ਮਹਿਮਾਨ | |} === ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓਜ਼ === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:left;" !ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਕਲਾਕਾਰ ! ਰੈਫ |- | 2017 | "ਟੂ ਫੰਕੀ" | ਪੇਪਰਮਿੰਟ ਫ਼ੀਚਰਿੰਗ ਏਰੀ ਗੋਲਡ | |- | 2018 | "ਸੋ ਜੂਸੀ" | ਸੋਜੂ | |- | 2019 | "ਰੋਕਿੰਗ ਅਰਾਉਂਡ ਦ ਹਾਨੂਕਾਹ ਬੁਸ਼" | ਅਲੈਕਸਿਸ ਮਿਸ਼ੇਲ | |} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{IMDB name|5356342}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਯੂਟਿਊਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1990]] 6zb8677p3b3jrfztfxmrfovf46yxw5z 0 140018 610785 601094 2022-08-07T22:58:15Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox model | bgcolor = | name = Emma Ellingsen | image = Emma Ellingsen 2 (cropped).png | imagesize = 200px | caption = Ellingsen in February 2019 | birth_date = {{birth date and age|2001|09|09}} | birth_place = [[Tønsberg]], Norway | height = 1.80 (5’11) | haircolor = Blonde | eyecolor = Blue | agency =Heartbreak Mangement | website = | module = {{Infobox YouTube personality|embed=y | logo = | logo_caption = | pseudonym = | channel_url = UCpdmlPZMeDCqhGqzM4Zd1ww | channel_display_name = Emma Ellingsen | years_active = | genre = Make-up, [[vlog]], [[Travel blog|travel vlog]]s | subscribers = 429,000 on Youtube, 700,800 on Instagram | views = 29.8 million | network = | associated_acts = | catchphrase(s) = | silver_button = y | silver_year = | gold_button = | gold_year = | diamond_button = | diamond_year = | stats_update = 2021 }} }} '''ਐਮਾ ਐਲਿੰਗਸਨ''' (ਜਨਮ ਸਤੰਬਰ 9, 2001)<ref>{{Cite web|url=https://www.klikk.no/side2/underholdning/50-sporsmal-med-emma-ellingsen---det-blir-kanskje-litt-vanskeligere-for-meg-a-fa-kjaereste-6771492|title=50 spørsmål med Emma Ellingsen: - Det blir kanskje litt vanskeligere for meg å få kjæreste|last=Nye|first=Elen Kristvik Det|website=www.klikk.no|language=no|access-date=7 September 2020}}</ref> ਇੱਕ ਨਾਰਵੇਈ ਮਾਡਲ ਅਤੇ ਯੂਟਿਊਬਰ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਯੂਟਿਊਬ ਚੈਨਲ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ, ਵੀਡੀਓ ਬਲੌਗ ਅਤੇ ਯਾਤਰਾ ਬਲੌਗ ਬਣਾਉਂਣਾ ਹੈ।<ref>{{Citation|title=GLOWY SUMMER MAKEUP LOOK // EMMA ELLINGSEN|url=https://www.youtube.com/watch?v=US3gLecvnQc|access-date=2021-10-13}}</ref> ਐਲਿੰਗਸਨ ਨੇ [[ਕੋਪੇਨਹੇਗਨ]] - ਅਤੇ ਓਸਲੋ-ਅਧਾਰਤ ਮਾਡਲਿੰਗ ਏਜੰਸੀ ਹਾਰਟਬ੍ਰੇਕ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਨਾਲ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਕੀਤੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=http://www.realclearlife.com/daily-brief/europes-next-kendall-jenner-wants-fans-to-know-she-is-transgender/|title=Europe's Next Kendall Jenner Wants Fans To Know she is Transgender|date=17 September 2018|publisher=}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਐਲਿੰਗਸਨ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਨੋਟਰੋਏ ਵਿੱਚ ਹੋਈ, ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕਸਬਾ ਹੈ, ਜੋ ਓਸਲੋ ਤੋਂ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਦੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.yahoo.com/lifestyle/emma-ellingsen-norway-apos-rising-110000006.html|title=Emma Ellingsen, Norway's Rising Kendall Jenner, Wants You to Know That She's Transgender|publisher=|access-date=2022-02-11|archive-date=2018-10-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20181026065017/https://www.yahoo.com/lifestyle/emma-ellingsen-norway-apos-rising-110000006.html|dead-url=yes}}</ref> ਐਲਿੰਗਸਨ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਕੋਲ [[ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ]] ਵਜੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਲਗਭਗ ਨੌਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.girlfriend.com.au/emma-ellingsen-comes-out-as-transgender|title=YouTube Star Emma Ellingsen Comes Out As Transgender|publisher=}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://onedio.com/haber/dunyanin-en-guzel-trans-bireyi-olarak-gosterilen-norvecli-model-emma-ellingsen-841797|title=Dünyanın En Güzel Trans Bireyi Olarak Gösterilen Norveçli Model Emma Ellingsen|last=Onedio.com|publisher=}}</ref> ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਨਾਰਵੇਜੀਅਨ ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ''ਬੌਰਨ ਇਨ ਦ ਰਾਂਗ ਬਾਡੀ'' ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਅਤੇ ਨਾਰਵੇ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਟ੍ਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਬੱਚਿਆਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸੀ।<ref name="L'Officiel">{{Cite web|url=https://www.lofficielusa.com/fashion/norwegian-model-emma-ellingsen|title=Norwegian Model Emma Ellingsen On Discovering Her Identity - L'Officiel|date=17 February 2021|website=www.lofficielusa.com}}</ref> == ਕਰੀਅਰ == 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਮਾਡਲ ਨਾਰਵੇਜਿਅਨ ਫੈਸ਼ਨ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਲਈ ਕਈ ਕਵਰ ਸਟੋਰੀਜ਼ 'ਤੇ ਅਤੇ ''ਡਬਲਯੂ'' ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵਰਗੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਭਗ ਅੱਧਾ ਮਿਲੀਅਨ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.lofficielusa.com/fashion/norwegian-model-emma-ellingsen|title=Norwegian Model Emma Ellingsen On Discovering Her Identity - L'Officiel|date=17 February 2021|website=www.lofficielusa.com}}</ref> ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਉਸਦੇ ਫੋਲੋਅਰਜ਼ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ, ਕਈ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਅਤੇ ਮਾਡਲਿੰਗ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਸੀ।<ref name="L'Officiel" /> ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਕੈਂਡੇਨੇਵੀਅਨ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਾਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਐਲਿੰਗਸਨ ਇੱਕ ਉੱਭਰਦੀ ਹੋਈ ਯੂਟਿਊਬ ਸਟਾਰ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਦਿੱਖ, ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਸ਼ੈਲੀ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref name="L'Officiel" /> ਐਲਿੰਗਸਨ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਯੂਟਿਊਬ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਸਦੇ ਸਬਸਕ੍ਰਾਇਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਤੰਬਰ 2017 ਵਿੱਚ 40,000 ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ 300,000 ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੋ ਗਈ।<ref name="W">{{Cite web|url=https://www.yahoo.com/lifestyle/emma-ellingsen-norway-apos-rising-110000006.html|title=Emma Ellingsen, Norway's Rising Kendall Jenner, Wants You to Know That She's Transgender|publisher=}}</ref> ਐਲਿੰਗਸਨ ਨਾਰਵੇ ਤੋਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫ਼ੋਲੋ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tv2.no/a/10035479|title=You are guaranteed to hear more from these talents|date=23 August 2018}}</ref> ਹੁਣ ਉਸ ਦੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ 'ਤੇ 600,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਾਲੋਅਰਜ਼ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/emmaellingsenn/|title=emma the vampire slayer (@emmaellingsenn) • Instagram photos and videos|website=www.instagram.com|language=en|access-date=2020-07-11}}</ref> ਟਿਕਟੋਕ 'ਤੇ ਉਸ ਦੇ 1.7 ਮਿਲੀਅਨ ਲਾਈਕਸ ਅਤੇ 150,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਾਲੋਅਰਜ਼ ਵੀ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tiktok.com/@mall_daddy_chicka08?request_from=server&isUniqueId=true&sec_uid=&adj=609|title=Emma Ellingsen on TikTok|website=TikTok|language=en|access-date=2020-07-11|archive-date=2020-07-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200713060255/https://www.tiktok.com/@mall_daddy_chicka08?request_from=server&isUniqueId=true&sec_uid=&adj=609|dead-url=yes}}</ref> ਜਨਵਰੀ 2018 ਵਿੱਚ ਸੀ ਐਂਡ ਹੀਅਰ ਸੇਲਿਬ੍ਰਿਟੀ ਗਾਲਾ ਵਿੱਚ ਐਲਿੰਗਸਨ ਨੂੰ 'ਸਾਲ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਕ' ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.dagbladet.no/tema/tvillingbrodre-ble-bror-og-soster/69667976|title=Tvillingbrødre ble bror og søster}}</ref> ਇੱਕ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਨਾਰਵੇ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਡਗਬਲਾਡੇਟ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ 2018 'ਸਾਲ ਦਾ ਨਾਮ' ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਵੀ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://newsbeezer.com/norwayeng/emma-ellingsen-i-did-not-understand-myself-as-an-example/|title=Emma Ellingsen: – – I did not understand myself as an example|last=admin|language=en-US|access-date=2020-07-11}}</ref> 2018 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਡਲਿੰਗ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਕਰੀਅਰ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਲਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਲਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.wmagazine.com/story/emma-ellingsen-norway-model-transgender-instagram|title=Norway's Rising Kendall Jenner Wants You to Know That She's Transgender|last=Eckardt|first=Stephanie|publisher=}}</ref> ਐਲਿੰਗਸਨ ਏਲੀ ਨਾਰਵੇ ਦੇ ਜੂਨ 2019 ਦੇ ਅੰਕ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://anneofcarversville.com/style-photos/2019/6/23/emma-ellingsen-asa-tallgard-elle-horway|title=Rising Norwegian Star Emma Ellingsen Poses For Asa Tallgard In ELLE Norway June 2019|website=Anne of Caversville|access-date=11 July 2020}}</ref> ਇੱਕ ਵਾਰ "ਨਾਰਵੇ ਦੀ ਉੱਭਰ ਰਹੀ [[ਕੇਂਡਲ ਜੇਨਰ]] " ਵਜੋਂ ਵਰਣਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਐਲਿੰਗਸਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜੇਨਰ ਦੀ "ਲੈਡ-ਬੈਕ" ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ "ਉਸ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।<ref name="W">{{Cite web|url=https://www.yahoo.com/lifestyle/emma-ellingsen-norway-apos-rising-110000006.html|title=Emma Ellingsen, Norway's Rising Kendall Jenner, Wants You to Know That She's Transgender|publisher=}}</ref> ਐਲਿੰਗਸਨ ਨੇ ਫੈਸ਼ਨੇਬਲ ਕੱਪੜੇ ਵੇਚਣ ਵਾਲੇ ਐਨਏ-ਕੇਡੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਮਾਡਲਿੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=7WNmf9RtaSM|title=Emma Ellingsen Plays: "Name That 90's Thing"|last=NA-KD|date=|website=YouTube|archive-url=|archive-date=|access-date=}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.na-kd.comwww.na-kd.com/|title=Emma Ellingsen x NA-KD|website=www.na-kd.comwww.na-kd.com|language=en|access-date=2020-07-11}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਮਈ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਜੂਨ 2020 ਵਿੱਚ ਇਹ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਐਲਿੰਗਸਨ ਨਾਰਵੇਈ ਟੀਵੀ ਸੀਰੀਜ਼ ''ਦ ਬਲੌਗਰਜ਼'' ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tv2.no/a/11492468|title=Tre Bloggerne-profiler gir seg|date=12 June 2020}}</ref> ਉਸਨੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲੜੀ ''ਜਨਰੇਸ਼ਨ ਜ਼ੈਡ'' ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ 2018 ਵਿੱਚ ਆਈ ਸੀ। 2020 ਵਿੱਚ ਐਲਿੰਗਸਨ ਨੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ''ਐਮਾ'' ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.dagbladet.no/kjendis/apner-seg-om-inngrepet/72901349|title=Åpner seg om inngrepet|date=October 2020}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} 20. https://play.tv2.no/programmer/fakta/emmas-stemme [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਯੂਟਿਊਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2001]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] agboa5yilnyuficz47xsoep2bgaku0h 610786 610785 2022-08-07T23:15:18Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox model | bgcolor = | name = ਐਮਾ ਐਲਿੰਗਸਨ | image = Emma Ellingsen 2 (cropped).png | imagesize = 200px | caption = ਐਲਿੰਗਸਨ ਫਰਵਰੀ 2019 ਦੌਰਾਨ | birth_date = {{birth date and age|2001|09|09}} | birth_place = ਟੋਨਸਬਰਗ, ਨੋਰਵੇ | height = 1.80 (5’11) | haircolor = ਬਲੋਂਡ | eyecolor = ਨੀਲਾ | agency =ਹਰਟਬ੍ਰੇਕ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ | website = | module = {{Infobox YouTube personality|embed=y | logo = | logo_caption = | pseudonym = | channel_url = UCpdmlPZMeDCqhGqzM4Zd1ww | channel_display_name = ਐਮਾ ਐਲਿੰਗਸਨ | years_active = | genre = ਮੇਕ-ਅਪ, ਵਲੋਗ, ਟ੍ਰੇਵਲ ਵਲੋਗ | subscribers = 429,000 ਯੂਟਿਊਬ 'ਤੇ, 700,800 ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ 'ਤੇ | views = 29.8 ਮਿਲੀਅਨ | network = | associated_acts = | catchphrase(s) = | silver_button = y | silver_year = | gold_button = | gold_year = | diamond_button = | diamond_year = | stats_update = 2021 }} }} '''ਐਮਾ ਐਲਿੰਗਸਨ''' (ਜਨਮ ਸਤੰਬਰ 9, 2001)<ref>{{Cite web|url=https://www.klikk.no/side2/underholdning/50-sporsmal-med-emma-ellingsen---det-blir-kanskje-litt-vanskeligere-for-meg-a-fa-kjaereste-6771492|title=50 spørsmål med Emma Ellingsen: - Det blir kanskje litt vanskeligere for meg å få kjæreste|last=Nye|first=Elen Kristvik Det|website=www.klikk.no|language=no|access-date=7 September 2020}}</ref> ਇੱਕ ਨਾਰਵੇਈ ਮਾਡਲ ਅਤੇ ਯੂਟਿਊਬਰ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਯੂਟਿਊਬ ਚੈਨਲ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ, ਵੀਡੀਓ ਬਲੌਗ ਅਤੇ ਯਾਤਰਾ ਬਲੌਗ ਬਣਾਉਂਣਾ ਹੈ।<ref>{{Citation|title=GLOWY SUMMER MAKEUP LOOK // EMMA ELLINGSEN|url=https://www.youtube.com/watch?v=US3gLecvnQc|access-date=2021-10-13}}</ref> ਐਲਿੰਗਸਨ ਨੇ [[ਕੋਪੇਨਹੇਗਨ]] - ਅਤੇ ਓਸਲੋ-ਅਧਾਰਤ ਮਾਡਲਿੰਗ ਏਜੰਸੀ ਹਾਰਟਬ੍ਰੇਕ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਨਾਲ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਕੀਤੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=http://www.realclearlife.com/daily-brief/europes-next-kendall-jenner-wants-fans-to-know-she-is-transgender/|title=Europe's Next Kendall Jenner Wants Fans To Know she is Transgender|date=17 September 2018|publisher=}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਐਲਿੰਗਸਨ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਨੋਟਰੋਏ ਵਿੱਚ ਹੋਈ, ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕਸਬਾ ਹੈ, ਜੋ ਓਸਲੋ ਤੋਂ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਦੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.yahoo.com/lifestyle/emma-ellingsen-norway-apos-rising-110000006.html|title=Emma Ellingsen, Norway's Rising Kendall Jenner, Wants You to Know That She's Transgender|publisher=|access-date=2022-02-11|archive-date=2018-10-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20181026065017/https://www.yahoo.com/lifestyle/emma-ellingsen-norway-apos-rising-110000006.html|dead-url=yes}}</ref> ਐਲਿੰਗਸਨ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਕੋਲ [[ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ]] ਵਜੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਲਗਭਗ ਨੌਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.girlfriend.com.au/emma-ellingsen-comes-out-as-transgender|title=YouTube Star Emma Ellingsen Comes Out As Transgender|publisher=}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://onedio.com/haber/dunyanin-en-guzel-trans-bireyi-olarak-gosterilen-norvecli-model-emma-ellingsen-841797|title=Dünyanın En Güzel Trans Bireyi Olarak Gösterilen Norveçli Model Emma Ellingsen|last=Onedio.com|publisher=}}</ref> ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਨਾਰਵੇਜੀਅਨ ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ''ਬੌਰਨ ਇਨ ਦ ਰਾਂਗ ਬਾਡੀ'' ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਅਤੇ ਨਾਰਵੇ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਟ੍ਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਬੱਚਿਆਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸੀ।<ref name="L'Officiel">{{Cite web|url=https://www.lofficielusa.com/fashion/norwegian-model-emma-ellingsen|title=Norwegian Model Emma Ellingsen On Discovering Her Identity - L'Officiel|date=17 February 2021|website=www.lofficielusa.com}}</ref> == ਕਰੀਅਰ == 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਮਾਡਲ ਨਾਰਵੇਜਿਅਨ ਫੈਸ਼ਨ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਲਈ ਕਈ ਕਵਰ ਸਟੋਰੀਜ਼ 'ਤੇ ਅਤੇ ''ਡਬਲਯੂ'' ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵਰਗੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਭਗ ਅੱਧਾ ਮਿਲੀਅਨ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.lofficielusa.com/fashion/norwegian-model-emma-ellingsen|title=Norwegian Model Emma Ellingsen On Discovering Her Identity - L'Officiel|date=17 February 2021|website=www.lofficielusa.com}}</ref> ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਉਸਦੇ ਫੋਲੋਅਰਜ਼ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ, ਕਈ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਅਤੇ ਮਾਡਲਿੰਗ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਸੀ।<ref name="L'Officiel" /> ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਕੈਂਡੇਨੇਵੀਅਨ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਾਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਐਲਿੰਗਸਨ ਇੱਕ ਉੱਭਰਦੀ ਹੋਈ ਯੂਟਿਊਬ ਸਟਾਰ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਦਿੱਖ, ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਸ਼ੈਲੀ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref name="L'Officiel" /> ਐਲਿੰਗਸਨ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਯੂਟਿਊਬ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਸਦੇ ਸਬਸਕ੍ਰਾਇਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਤੰਬਰ 2017 ਵਿੱਚ 40,000 ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ 300,000 ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੋ ਗਈ।<ref name="W">{{Cite web|url=https://www.yahoo.com/lifestyle/emma-ellingsen-norway-apos-rising-110000006.html|title=Emma Ellingsen, Norway's Rising Kendall Jenner, Wants You to Know That She's Transgender|publisher=}}</ref> ਐਲਿੰਗਸਨ ਨਾਰਵੇ ਤੋਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫ਼ੋਲੋ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tv2.no/a/10035479|title=You are guaranteed to hear more from these talents|date=23 August 2018}}</ref> ਹੁਣ ਉਸ ਦੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ 'ਤੇ 600,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਾਲੋਅਰਜ਼ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/emmaellingsenn/|title=emma the vampire slayer (@emmaellingsenn) • Instagram photos and videos|website=www.instagram.com|language=en|access-date=2020-07-11}}</ref> ਟਿਕਟੋਕ 'ਤੇ ਉਸ ਦੇ 1.7 ਮਿਲੀਅਨ ਲਾਈਕਸ ਅਤੇ 150,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਾਲੋਅਰਜ਼ ਵੀ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tiktok.com/@mall_daddy_chicka08?request_from=server&isUniqueId=true&sec_uid=&adj=609|title=Emma Ellingsen on TikTok|website=TikTok|language=en|access-date=2020-07-11|archive-date=2020-07-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200713060255/https://www.tiktok.com/@mall_daddy_chicka08?request_from=server&isUniqueId=true&sec_uid=&adj=609|dead-url=yes}}</ref> ਜਨਵਰੀ 2018 ਵਿੱਚ ਸੀ ਐਂਡ ਹੀਅਰ ਸੇਲਿਬ੍ਰਿਟੀ ਗਾਲਾ ਵਿੱਚ ਐਲਿੰਗਸਨ ਨੂੰ 'ਸਾਲ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਕ' ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.dagbladet.no/tema/tvillingbrodre-ble-bror-og-soster/69667976|title=Tvillingbrødre ble bror og søster}}</ref> ਇੱਕ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਨਾਰਵੇ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਡਗਬਲਾਡੇਟ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ 2018 'ਸਾਲ ਦਾ ਨਾਮ' ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਵੀ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://newsbeezer.com/norwayeng/emma-ellingsen-i-did-not-understand-myself-as-an-example/|title=Emma Ellingsen: – – I did not understand myself as an example|last=admin|language=en-US|access-date=2020-07-11}}</ref> 2018 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਡਲਿੰਗ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਕਰੀਅਰ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਲਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਲਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.wmagazine.com/story/emma-ellingsen-norway-model-transgender-instagram|title=Norway's Rising Kendall Jenner Wants You to Know That She's Transgender|last=Eckardt|first=Stephanie|publisher=}}</ref> ਐਲਿੰਗਸਨ ਏਲੀ ਨਾਰਵੇ ਦੇ ਜੂਨ 2019 ਦੇ ਅੰਕ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://anneofcarversville.com/style-photos/2019/6/23/emma-ellingsen-asa-tallgard-elle-horway|title=Rising Norwegian Star Emma Ellingsen Poses For Asa Tallgard In ELLE Norway June 2019|website=Anne of Caversville|access-date=11 July 2020}}</ref> ਇੱਕ ਵਾਰ "ਨਾਰਵੇ ਦੀ ਉੱਭਰ ਰਹੀ [[ਕੇਂਡਲ ਜੇਨਰ]] " ਵਜੋਂ ਵਰਣਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਐਲਿੰਗਸਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜੇਨਰ ਦੀ "ਲੈਡ-ਬੈਕ" ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ "ਉਸ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।<ref name="W">{{Cite web|url=https://www.yahoo.com/lifestyle/emma-ellingsen-norway-apos-rising-110000006.html|title=Emma Ellingsen, Norway's Rising Kendall Jenner, Wants You to Know That She's Transgender|publisher=}}</ref> ਐਲਿੰਗਸਨ ਨੇ ਫੈਸ਼ਨੇਬਲ ਕੱਪੜੇ ਵੇਚਣ ਵਾਲੇ ਐਨਏ-ਕੇਡੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਮਾਡਲਿੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=7WNmf9RtaSM|title=Emma Ellingsen Plays: "Name That 90's Thing"|last=NA-KD|date=|website=YouTube|archive-url=|archive-date=|access-date=}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.na-kd.comwww.na-kd.com/|title=Emma Ellingsen x NA-KD|website=www.na-kd.comwww.na-kd.com|language=en|access-date=2020-07-11}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਮਈ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਜੂਨ 2020 ਵਿੱਚ ਇਹ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਐਲਿੰਗਸਨ ਨਾਰਵੇਈ ਟੀਵੀ ਸੀਰੀਜ਼ ''ਦ ਬਲੌਗਰਜ਼'' ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.tv2.no/a/11492468|title=Tre Bloggerne-profiler gir seg|date=12 June 2020}}</ref> ਉਸਨੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲੜੀ ''ਜਨਰੇਸ਼ਨ ਜ਼ੈਡ'' ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ 2018 ਵਿੱਚ ਆਈ ਸੀ। 2020 ਵਿੱਚ ਐਲਿੰਗਸਨ ਨੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ''ਐਮਾ'' ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.dagbladet.no/kjendis/apner-seg-om-inngrepet/72901349|title=Åpner seg om inngrepet|date=October 2020}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} 20. https://play.tv2.no/programmer/fakta/emmas-stemme [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਯੂਟਿਊਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2001]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] psv62rm9odapxl05d3idicjghhivaqn 0 140048 610787 595184 2022-08-07T23:22:43Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | image = Javier Ambrossi.jpg | caption = ਜੇਵੀਅਰ ਐਮਬਰੋਸੀ 32 ਵੇਂ ਗੋਆ ਅਵਾਰਡ ਦੌਰਾਨ, ਫਰਵਰੀ 2018. | birth_name = ਫ੍ਰਾਂਸਿਸਕੋ ਜੇਵੀਅਰ ਗਾਰਸੀਆ ਡੇ ਲਾ ਕੈਮਾਚਾ ਗੁਟਿਏਰੇਜ਼-ਐਮਬਰੋਸੀ | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1984|06|24}} | birth_place = [[ਮਾਦਰੀਦ]], [[ਸਪੇਨ]] | alma_mater = ਮਾਦਰੀਦ ਦੀ ਕੰਪਲਟਸੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ | occupation = {{hlist|ਅਦਾਕਾਰ|ਸਟੇਜ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ|ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ|ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ|ਲੇਖਕ}} | yearsactive = 2012–ਮੌਜੂਦਾ | partner = {{unbulleted list|[[ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ (ਅਦਾਕਾਰ)|ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ]] (2010–ਮੌਜੂਦਾ)}} | spouse = | relatives = {{unbulleted list|ਮੈਕਰੇਨਾ ਗਰਾਸੀਆ (ਭੈਣ)}} }} '''ਫ੍ਰਾਂਸਿਸਕੋ ਜੇਵੀਅਰ ਗਾਰਸੀਆ ਡੇ ਲਾ ਕੈਮਾਚਾ ਗੁਟਿਏਰੇਜ਼-ਐਮਬਰੋਸੀ''' (ਜਨਮ 24 ਜੂਨ 1984), ਜੋ ਕਿ '''ਜੇਵੀਅਰ ਐਂਬਰੋਸੀ''' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਸਪੇਨੀ [[ਅਦਾਕਾਰ]], [[ਰੰਗ-ਮੰਚ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ|ਸਟੇਜ]], ਫ਼ਿਲਮ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਉਹ ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲੜੀ ''ਪਾਕਿਟਾ ਸਲਾਸ'' ਅਤੇ ''ਵੇਨੇਨੋ'' ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸੰਗੀਤਕ ''ਲਾ ਲਾਮਾਡਾ'' ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਫ਼ਿਲਮ ਰੂਪਾਂਤਰ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>[https://www.vanitatis.elconfidencial.com/television/programas-tv/2017-09-25/el-hormiguero-anna-castillo-macarena-garcia-los-javis-crearon-la-llamada-crisis-laboral_1449596/ Javier Ambrossi y Javier Calvo crearon 'La llamada' para dar trabajo a Belén Cuesta]</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਐਂਬਰੋਸੀ ਦਾ ਜਨਮ ਮੈਡ੍ਰਿਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਮੈਡਰਿਡ ਦੀ ਕੰਪਲੂਟੈਂਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਰੀਅਲ ਐਸਕੂਏਲਾ ਸੁਪੀਰੀਅਰ ਡੀ ਆਰਟ ਡਰਾਮੇਟਿਕੋ ਵਿੱਚ ਡਰਾਮੇਟੁਰਜੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=https://forbessummit.es/speaker/javier-ambrossi/|title=Javier Ambrossi|website=[[Forbes]] Summit|language=es|access-date=18 November 2018|archive-date=12 ਜੂਨ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612143624/https://forbessummit.es/speaker/javier-ambrossi/|dead-url=yes}}</ref> ਉਸਦੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ, ਮੈਕਰੇਨਾ ਗਾਰਸੀਆ, ਵੀ ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.bekia.es/cine/noticias/asi-son-asi-llevan-macarena-garcia-javier-ambrossi-hermanos-cine/|title=Así son y así se llevan Macarena García y Javier Ambrossi, dos hermanos de cine|last=Rubio Rueda|first=Almudena|date=5 February 2018|website=Bekia}}</ref> == ਕਰੀਅਰ == ਐਂਬਰੋਸੀ ਨੇ ਕਈ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲੜੀਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ''ਐਲ ਕੋਮਸਾਰੀਓ'', ''ਅਮਰ ਐਨ ਟਾਇਮਪੋਸ ਰੀਵੁਏਲਟੋਸ'', ''ਸਿਨ ਟੈਟਾਸ ਨੋ ਹੇ ਪੈਰੀਸੋ'', ਅਤੇ ''ਕੁਏਨਟਾਮ ਕੋਮੋ ਪਾਸੋ ਸ਼ਾਮਲ'' ਹਨ। <ref name="ForbesSummit">{{Cite web|url=https://forbessummit.es/speaker/javier-ambrossi/|title=Javier Ambrossi|website=[[Forbes]] Summit|language=es|access-date=18 November 2018|archive-date=12 ਜੂਨ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612143624/https://forbessummit.es/speaker/javier-ambrossi/|dead-url=yes}}</ref> 2013 ਤੋਂ ਉਹ [[ਮਾਦਰੀਦ|ਮੈਡ੍ਰਿਡ]] ਵਿੱਚ ਟੀਏਟਰੋ ਲਾਰਾ ਵਿਖੇ ''ਲਾ ਲਾਮਾਦਾ'' ਦਾ ਸਹਿ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਕਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਮਈ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ [[ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ (ਅਦਾਕਾਰ)|ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ]] ਦੇ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://elpais.com/cultura/2013/12/18/actualidad/1387379149_896930.html|title=El triunfo de la sencillez inteligente|last=López Palacios|first=Iñigo|date=19 December 2013|work=[[El País]]|access-date=14 February 2018|publisher=[[Prisa]]|location=Madrid|language=es}}</ref> ਅਗਸਤ 2015 ਵਿੱਚ ਮੈਕਸੀਕਨ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨਾਲ, [[ਮੈਕਸੀਕੋ ਸ਼ਹਿਰ|ਮੈਕਸੀਕੋ ਸ਼ਹਿਰ]] ਵਿੱਚ ਲੋਪੇਜ਼ ਟਾਰਸੋ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ ''ਲਾ ਲਾਮਾਦਾ'' ਦਾ ਮੈਕਸੀਕਨ ਉਤਪਾਦਨ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ।<ref name="Teleprograma">{{Cite web|url=http://teleprograma.diezminutos.es/telenovela/2015/septiembre/la-llamada-mexico-laura-zapata-macarena-garcia-claudia-traisac|title=Éxito en la versión mexicana del musical 'La llamada'|last=Díaz|first=Aroa|date=1 September 2015|publisher=Teleprograma|language=Spanish|access-date=14 February 2018|archive-date=9 ਅਗਸਤ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180809060722/http://teleprograma.diezminutos.es/telenovela/2015/septiembre/la-llamada-mexico-laura-zapata-macarena-garcia-claudia-traisac|dead-url=yes}}</ref> ਜੁਲਾਈ 2016 ਵਿੱਚ ਐਂਬਰੋਸੀ ਅਤੇ ਕੈਲਵੋ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਵੈੱਬ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੀਰੀਜ਼ ''ਪਾਕਿਟਾ ਸਾਲਸ'', ਫਲੌਕਸਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਹੋਈ।<ref>{{Cite journal|last=Engel|first=Philipp|date=6 July 2016|title=GRAN ESTRENO EN FLOOXER DE 'PAQUITA SALAS'. HABLAMOS CON ELLA|url=http://www.fotogramas.es/series-television/Gran-estreno-en-Flooxer-de-Paquita-Salas-.-Hablamos-con-ella|journal=Fotogramas|language=es|publisher=[[Hearst Magazines International]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20180621221201/http://www.fotogramas.es/series-television/Gran-estreno-en-Flooxer-de-Paquita-Salas-.-Hablamos-con-ella|archive-date=21 June 2018|access-date=14 February 2018}}</ref> ਸੀਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਕਾਰਨ, [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ|ਨੈੱਟਫਲਿਕਸ]] ਨੇ ਸੀਰੀਜ਼ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸੀਜ਼ਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਏ।<ref>{{Cite news|url=https://elpais.com/cultura/2017/10/04/television/1507110401_975406.html|title=La serie española 'Paquita Salas' ficha por Netflix|date=4 October 2017|work=[[El País]]|access-date=14 February 2018|publisher=[[Prisa]]|location=Madrid|language=es}}</ref> ਸਤੰਬਰ 2017 ਵਿੱਚ ਐਂਬਰੋਸੀ ਅਤੇ ਕੈਲਵੋ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ, ''ਲਾ ਲਾਮਾਦਾ'' ਦਾ ਫ਼ਿਲਮ ਰੂਪਾਂਤਰ, ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਹੋਇਆ।<ref>{{Cite web|url=http://cineuropa.org/it.aspx?t=interview&l=en&did=336162|title=Javier Calvo and Javier Ambrossi • Directors|last=Rivera|first=Alfonso|date=22 September 2017|website=Cineuropa - the best of european cinema|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129141653/http://cineuropa.org/it.aspx?t=interview&l=en&did=336162|archive-date=29 January 2018|access-date=29 January 2018}}</ref> ਕੈਲਵੋ ਨਾਲ ਐਮਬਰੋਸੀ ਨੂੰ 2017 ਵਿੱਚ ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ [[ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ|ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ.]] ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਐਲ ਮੁੰਡੋ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ 47ਵਾਂ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=http://www.elmundo.es/album/loc/2017/06/24/594b900de2704ea76f8b4664_47.html|title=Los 50 homosexuales más influyentes en España 2017|last=Romo|first=José Luis|date=23 June 2017|work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]]|access-date=18 November 2018}}</ref> ਅਕਤੂਬਰ 2017 ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ 2018 ਤੱਕ ਐਂਬਰੋਸੀ ਅਤੇ ਕੈਲਵੋ "ਅਕੈਡਮੀ" ਵਿੱਚ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਵਜੋਂ ਰਿਐਲਿਟੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਮੁਕਾਬਲੇ ''ਓਪੇਰਾਸੀਓਨ ਟ੍ਰਾਈਨਫੋ'' ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੇ। 2020 ਵਿੱਚ ਐਂਬਰੋਸੀ ਅਤੇ ਕੈਲਵੋ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ [[ਜੀਵਨੀ-ਆਧਾਰਿਤ ਫ਼ਿਲਮ|ਬਾਇਓਗ੍ਰਾਫੀਕਲ]] ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੀਮਿਤ ਲੜੀ ''ਵੇਨੇਨੋ'' ਨੂੰ ਐਟਰੈਸਪਲੇਅਰ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਅਤੇ ਐਚਬੀਓ ਮੈਕਸ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://vertele.eldiario.es/noticias/Veneno-HBO-Max-trailer-internacional-fecha-estreno-serie-javis_0_2283371650.html|title=Así presenta HBO Max a 'Veneno', que ya tiene fecha de estreno internacional|last=vertele.eldiario.es|date=2020-11-03|website=vertele|language=es-ES|access-date=2020-11-03}}</ref> 2020 ਤੋਂ, ਐਂਬਰੋਸੀ ਮਾਸਕ ਸਿੰਗਰ ਲਈ ਇੱਕ ਪੈਨਲਿਸਟ ਹੈ: ਅਡੀਵਿਨਾ ਕੁਏਨ ਕੈਂਟਾ, ਜੋ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗੀਤ ਗੇਮ ਸ਼ੋਅ ਮਾਸਕਡ ਸਿੰਗਰ ਦਾ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਸੰਸਕਰਣ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://vertele.eldiario.es/noticias/Malu-TV-Mask-Singer-Antena-3-Relevo-Ainhoa-Arteta_0_2267473263.html|title=Malú vuelve por sorpresa a TV como jueza estrella de 'Mask Singer', en relevo de Ainhoa Arteta|date=11 September 2020|work=[[eldiario.es]]|access-date=15 October 2020|language=es}}</ref> 1 ਮਾਰਚ 2021 ਨੂੰ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਡਰੈਗ ਕੁਈਨ ਮੁਕਾਬਲੇ ਡਰੈਗ ਰੇਸ ਦਾ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਸੰਸਕਰਣ, ਡਰੈਗ ਰੇਸ ਐਸਪਾਨਾ ਲਈ ਐਂਬਰੋਸੀ ਨੂੰ ਜੱਜ ਵਜੋਂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="SpainJudges">{{Cite news|url=https://elpais.com/television/2021-02-28/ana-locking-javier-ambrossi-y-javier-calvo-seran-el-jurado-de-drag-race-espana.html|title=Ana Locking, Javier Ambrossi y Javier Calvo serán el jurado de 'Drag Race España'|last=Avendaño|first=Tom C.|date=March 1, 2021|work=[[El País]]|access-date=March 1, 2021|language=es-ES}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਐਂਬਰੋਸੀ 2010 ਤੋਂ ਅਭਿਨੇਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ [[ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ (ਅਦਾਕਾਰ)|ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ]] ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{IMDB name|1982169}} (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ) [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੇਅ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਪੇਨੀ ਮਰਦ ਫ਼ਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1984]] hqx0yntsq3kf0y05yktha6ydsyxiybg 0 140072 610790 594655 2022-08-07T23:39:34Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = | image = Javier Calvo.jpg | caption = ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ 32 ਵੇਂ ਗੋਆ ਅਵਾਰਡ ਦੌਰਾਨ | birth_name = ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ ਗੁਇਰਾਓ | birth_date = {{birth date and age|1991|1|21|df=y}} | birth_place = ਮਰਸੀਆ, [[ਸਪੇਨ]] | occupation = {{flatlist| *ਅਦਾਕਾਰ *ਸਟੇਜ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ *ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ *ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ *ਲੇਖਕ}} | yearsactive = 2007–ਮੌਜੂਦਾ | partner = [[ਜੇਵੀਅਰ ਐਂਬਰੋਸੀ]]<br> (2010–ਹੁਣ) | spouse = }} '''ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ ਗੁਇਰਾਓ''' (ਜਨਮ 21 ਜਨਵਰੀ 1991) ਇੱਕ ਸਪੇਨੀ [[ਅਦਾਕਾਰ]], [[ਰੰਗ-ਮੰਚ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ|ਸਟੇਜ]], [[ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ|ਫ਼ਿਲਮ]] ਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਉਹ ਐਂਟੀਨਾ 3 ਸੀਰੀਜ਼ ''ਫਿਸਿਕਾ ਓ ਕੁਇਮਿਕਾ'' ਵਿੱਚ ਫਰਨਾਂਡੋ "ਫੇਰ" ਰੇਡੋਂਡੋ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ, ਅਤੇ [[ਜੇਵੀਅਰ ਐਂਬਰੋਸੀ]] ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸੰਗੀਤਕ ''ਲਾ ਲਾਮਾਡਾ'' ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਫ਼ਿਲਮੀ ਰੂਪਾਂਤਰਣ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲੜੀ ''ਪਾਕਿਟਾ ਸਲਾਸ'' ਅਤੇ ''ਵੇਨੇਨੋ'' ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। . == ਕਰੀਅਰ == ਕੈਲਵੋ ਨੇ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਆਖਰਕਾਰ 2007 ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ''ਡਾਕਟਰ ਇਨਫਿਰਨੋ'' ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ। 2008 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਸਨੇ ਐਂਟੀਨਾ 3 ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲੜੀ ''ਫਿਸਿਕਾ ਓ ਕੁਇਮਿਕਾ'' ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਗੇਅ|ਸਮਲਿੰਗੀ]] ਕਿਸ਼ੋਰ ਫਰਨਾਂਡੋ "ਫੇਰ" ਰੇਡੋਂਡੋ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.formulatv.com/1,20090903,12557,1.html|title=En 'FoQ' no ha habido nada exagerado, por mucho que pueda sorprender a algunos padres|date=3 September 2009|website=Formula TV|publisher=Noxvo|language=es|archive-url=https://web.archive.org/web/20090918174011/http://www.formulatv.com/1,20090903,12557,1.html|archive-date=18 September 2009|access-date=18 November 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.antena3noticias.com/PortalA3N/noticia/ciencia-y-tecnologia/Javier-Calvo-que-pasaba-instituto-superaba-los-guiones-FOQ/6425419|title=Javier Calvo: "Lo que pasaba en mi instituto superaba a los guiones de FOQ"|date=29 May 2009|website=[[Antena 3 (Spain)|Antena 3]]|location=Madrid|archive-url=https://web.archive.org/web/20110813120524/http://www.antena3.com/noticias/ciencia/javier-calvo-que-pasaba-instituto-superaba-guiones-foq_2009052900050.html|archive-date=13 August 2011|access-date=18 November 2018}}</ref> ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਲਿੰਗੀ ਪੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=http://ydesperte.lacoctelera.net/post/2008/11/24/exclusiva-javier-calvo-cada-vez-intento-construir-un-fer|title=Javier Calvo: "Cada vez intento construir a un Fer más humano"|website=Y desperté...|publisher=La Coctelera|archive-url=https://archive.today/20130222161028/http://ydesperte.lacoctelera.net/post/2008/11/24/exclusiva-javier-calvo-cada-vez-intento-construir-un-fer|archive-date=22 February 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.shangay.com/?q=node/1433|title=Javier Calvo, cuestión de química|last=Cascales|first=Agustín G.|date=26 March 2008|website=Shangay|language=es|archive-url=https://web.archive.org/web/20081208235016/http://www.shangay.com/?q=node%2F1433|archive-date=8 December 2008|access-date=18 November 2018}}</ref> 5 ਮਈ 2012 ਨੂੰ ਮਾਸਕੋ, ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਕੈਲਵੋ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ-ਕਾਨਫਰੰਸ ਹੋਈ।<ref>{{Cite web|url=http://vk.com/event36811468|title=Javier Calvo in Moscow! May 5|date=5 May 2012|website=[[Vk.com]]|language=ru|access-date=4 September 2012}}</ref> 2013 ਤੋਂ ਕੈਲਵੋ ਨੇ [[ਮਾਦਰੀਦ]] ਵਿੱਚ ਟੀਏਟਰੋ ਲਾਰਾ ਵਿਖੇ ''ਲਾ ਲਾਮਾਦਾ'' ਦਾ ਸਹਿ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਮਈ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ [[ਜੇਵੀਅਰ ਐਂਬਰੋਸੀ]] ਦੇ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://elpais.com/cultura/2013/12/18/actualidad/1387379149_896930.html|title=El triunfo de la sencillez inteligente|last=López Palacios|first=Iñigo|date=19 December 2013|work=[[El País]]|access-date=14 February 2018|publisher=[[Prisa]]|location=Madrid|language=es}}</ref> 2014 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਸੋਪ ਓਪੇਰਾ ''ਅਮਰ ਏਸ ਪੈਰਾ ਸਿਮਪ੍ਰੇ'' ਅਤੇ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲੜੀ ''ਲੌਸ ਮਿਸਟਰੀਓਸ ਡੇ ਲੌਰਾ'' ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ। ਅਗਸਤ 2015 ਵਿੱਚ ਮੈਕਸੀਕਨ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨਾਲ [[ਮੈਕਸੀਕੋ ਸ਼ਹਿਰ|ਮੈਕਸੀਕੋ ਸ਼ਹਿਰ]] ਵਿੱਚ ਲੋਪੇਜ਼ ਟਾਰਸੋ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ ''ਲਾ ਲਾਮਾਦਾ'' ਦਾ ਮੈਕਸੀਕਨ ਉਤਪਾਦਨ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ।<ref>{{Cite journal|last=Díaz|first=Aroa|date=1 September 2015|title=Éxito en la versión mexicana del musical 'La llamada'|url=http://teleprograma.diezminutos.es/telenovela/2015/septiembre/la-llamada-mexico-laura-zapata-macarena-garcia-claudia-traisac|journal=[[Diez Minutos]]|language=es|access-date=14 February 2018|archive-date=9 ਅਗਸਤ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180809060722/http://teleprograma.diezminutos.es/telenovela/2015/septiembre/la-llamada-mexico-laura-zapata-macarena-garcia-claudia-traisac|dead-url=yes}}</ref> ਜੁਲਾਈ 2016 ਵਿੱਚ ਕੈਲਵੋ ਅਤੇ ਐਂਬਰੋਸੀ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਵੈੱਬ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲੜੀ ''ਪਕਿਤਾ ਸਾਲਸ'', ਫਲੌਕਸਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਹੋਈ।<ref>{{Cite journal|last=Engel|first=Philipp|date=6 July 2016|title=GRAN ESTRENO EN FLOOXER DE 'PAQUITA SALAS'. HABLAMOS CON ELLA|url=http://www.fotogramas.es/series-television/Gran-estreno-en-Flooxer-de-Paquita-Salas-.-Hablamos-con-ella|journal=Fotogramas|language=es|publisher=[[Hearst Magazines International]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20180621221201/http://www.fotogramas.es/series-television/Gran-estreno-en-Flooxer-de-Paquita-Salas-.-Hablamos-con-ella|archive-date=21 June 2018|access-date=14 February 2018}}</ref> ਸੀਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਕਾਰਨ, [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ|ਨੈੱਟਫਲਿਕਸ]] ਨੇ ਸੀਰੀਜ਼ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸੀਜ਼ਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਏ।<ref>{{Cite news|url=https://elpais.com/cultura/2017/10/04/television/1507110401_975406.html|title=La serie española 'Paquita Salas' ficha por Netflix|date=4 October 2017|work=[[El País]]|access-date=14 February 2018|publisher=[[Prisa]]|location=Madrid|language=es}}</ref> ਸਤੰਬਰ 2017 ਵਿੱਚ ਕੈਲਵੋ ਅਤੇ ਐਂਬਰੋਸੀ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ''ਲਾ ਲਾਮਾਦਾ'' ਦਾ ਫ਼ਿਲਮ ਰੂਪਾਂਤਰ ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਹੋਇਆ।<ref>{{Cite web|url=http://cineuropa.org/it.aspx?t=interview&l=en&did=336162|title=Javier Calvo and Javier Ambrossi • Directors|last=Rivera|first=Alfonso|date=22 September 2017|website=Cineuropa - the best of european cinema|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129141653/http://cineuropa.org/it.aspx?t=interview&l=en&did=336162|archive-date=29 January 2018|access-date=29 January 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://avellaneda.eu/the-film-directors-javier-calvo-and-javier-ambrossi-presented-his-new-film-dressed-in-avellaneda/|title=THE FILM DIRECTORS JAVIER CALVO AND JAVIER AMBROSSI PRESENTED HIS NEW FILM DRESSED IN AVELLANEDA|website=Avellaneda|access-date=29 January 2018|archive-date=25 ਅਪ੍ਰੈਲ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190425053146/http://avellaneda.eu/the-film-directors-javier-calvo-and-javier-ambrossi-presented-his-new-film-dressed-in-avellaneda/|dead-url=yes}}</ref> ਐਂਬਰੋਸੀ ਨਾਲ ਕੈਲਵੋ 2017 ਵਿੱਚ ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਐਲ.ਜੀ.ਬੀ.ਟੀ. ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਐਲ ਮੁੰਡੋ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ 47ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=http://www.elmundo.es/album/loc/2017/06/24/594b900de2704ea76f8b4664_47.html|title=Los 50 homosexuales más influyentes en España 2017|last=Romo|first=José Luis|date=23 June 2017|work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]]|access-date=18 November 2018}}</ref> ਅਕਤੂਬਰ 2017 ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ 2018 ਤੱਕ, ਕੈਲਵੋ ਅਤੇ ਐਂਬਰੋਸੀ "ਅਕੈਡਮੀ" ਵਿੱਚ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਿਐਲਿਟੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਮੁਕਾਬਲੇ ''ਓਪੇਰਾਸੀਓਨ ਟ੍ਰਾਈਨਫੋ'' ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੇ। 2020 ਵਿੱਚ ਕੈਲਵੋ ਅਤੇ ਐਂਬਰੋਸੀ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ [[ਜੀਵਨੀ-ਆਧਾਰਿਤ ਫ਼ਿਲਮ|ਬਾਇਓਗ੍ਰਾਫੀਕਲ]] ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੀਮਿਤ ਲੜੀ ''ਵੇਨੇਨੋ'' ਨੂੰ ਅਟਰੇਸਪਲੇਅਰ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਅਤੇ ਐਚਬੀਓ ਮੈਕਸ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://vertele.eldiario.es/noticias/Veneno-HBO-Max-trailer-internacional-fecha-estreno-serie-javis_0_2283371650.html|title=Así presenta HBO Max a 'Veneno', que ya tiene fecha de estreno internacional|last=vertele.eldiario.es|date=2020-11-03|website=vertele|language=es-ES|access-date=2020-11-03}}</ref> 2020 ਤੋਂ ਕੈਲਵੋ ''ਮਾਸਕ ਸਿੰਗਰ ਲਈ ਇੱਕ ਪੈਨਲਿਸਟ ਹੈ: ਅਡੀਵਿਨਾ ਕੁਏਨ ਕੈਂਟਾ'', ਜੋ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗੀਤ ਗੇਮ ਸ਼ੋਅ ''ਮਾਸਕਡ ਸਿੰਗਰ'' ਦਾ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਸੰਸਕਰਣ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://vertele.eldiario.es/noticias/Malu-TV-Mask-Singer-Antena-3-Relevo-Ainhoa-Arteta_0_2267473263.html|title=Malú vuelve por sorpresa a TV como jueza estrella de 'Mask Singer', en relevo de Ainhoa Arteta|date=11 September 2020|work=[[eldiario.es]]|access-date=15 October 2020|language=es}}</ref> 1 ਮਾਰਚ 2021 ਨੂੰ ਕੈਲਵੋ ਨੂੰ ''ਡਰੈਗ ਰੇਸ ਏਸਪਾਨਾ'', ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਡਰੈਗ ਕਵੀਨ ਮੁਕਾਬਲੇ ''ਡਰੈਗ ਰੇਸ'' ਦੇ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਸੰਸਕਰਣ ਲਈ ਜੱਜ ਵਜੋਂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="SpainJudges">{{Cite news|url=https://elpais.com/television/2021-02-28/ana-locking-javier-ambrossi-y-javier-calvo-seran-el-jurado-de-drag-race-espana.html|title=Ana Locking, Javier Ambrossi y Javier Calvo serán el jurado de 'Drag Race España'|last=Avendaño|first=Tom C.|date=March 1, 2021|work=[[El País]]|access-date=March 1, 2021|language=es-ES}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਕੈਲਵੋ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.kurandaweb.com/index.php?op=2&action=c&id=249&t=a&fidioma=|title=Ficha de Javier Calvo Guirao|year=2006|website=Agencia de representación Kuranda|archive-url=https://web.archive.org/web/20071017052111/http://kurandaweb.com/index.php?op=2&action=c&id=249&t=a&fidioma=|archive-date=17 October 2007|access-date=18 November 2018}}</ref> ਕੈਲਵੋ [[ਗੇਅ]] ਹੈ। 2010 ਤੋਂ, ਕੈਲਵੋ ਅਭਿਨੇਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ [[ਜੇਵੀਅਰ ਐਂਬਰੋਸੀ]] ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। == ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ == {| class="wikitable" style="font-size: 90%;" ! colspan="4" style="background: LightSteelBlue;" |ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ |- ! ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਭੂਮਿਕਾ ! ਨੋਟਸ |- | 2008-2011 | ''ਫਿਸਿਕਾ ਓ ਕਿਮਿਕਾ'' | ਫਰਨਾਂਡੋ "ਫੇਰ" ਰੇਡੋਂਡੋ | 77 ਐਪੀਸੋਡ |- | rowspan="2" | 2014 | ''ਲੌਸ ਮਿਸਟਰੀਓਸ ਡੀ ਲੌਰਾ'' | ਗਿਲੇਰਮੋ ਵਾਸਕੋ | rowspan="2" | 1 ਐਪੀਸੋਡ |- | ''ਅਮਰ ਏਸ ਪਾਰਾ ਸੀਏਮਪਰੇ'' | ਸੈਲਸੋ |- | 2016—ਮੌਜੂਦਾ | ''ਪਾਕਿਤਾ ਸਾਲਸ'' | ਲੇਖਕ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰ | 16 ਐਪੀਸੋਡ |- | 2017-2018 | ''ਓਪਰੇਸੀਓਨ ਟ੍ਰਾਈਨਫੋ'' | ਐਕਟਿੰਗ ਅਧਿਆਪਕ | |- | rowspan="2" | 2018 | ''ਲੂਜ਼ਰ'' | rowspan="2" | ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ | 1 ਐਪੀਸੋਡ<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> ਇੱਕ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵੀ |- | ''ਟਰਬਾਜੋ ਟੇਂਪੋਰਲ'' | 1 ਐਪੀਸੋਡ |- | rowspan="2" | 2019 | ਟੇਰਰ ਵ ਫ਼ੇਰੀਅ | ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਮਾਤਾ | 6 ਐਪੀਸੋਡ |- | ''ਲਾ ਓਤਰਾ ਮਿਰਾਡਾ'' | ਜੋਰਜ ਮੇਰਲੋਟ | 1 ਐਪੀਸੋਡ |- | 2020 | ''ਵੇਨੇਨੋ'' | ਨਿਰਮਾਤਾ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਲੇਖਕ | 8 ਐਪੀਸੋਡ |- | 2020—ਮੌਜੂਦਾ | ''ਮਾਸਕ ਸਿੰਗਰ: ਅਡੀਵਿਨਾ ਕੁਈਨ ਕੈਨਟਾ'' | ਪੈਨਲ ਦੇ ਮੈਂਬਰ | 8 ਐਪੀਸੋਡ |- | rowspan="2" | 2021—ਮੌਜੂਦਾ | ''ਡਰੈਗ ਰੇਸ ਏਸਪਾਨਾ'' | ਜੱਜ | |- | ''ਕਾਰਡੋ'' | ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਮਾਤਾ | |- | 2021 | ''ਉਨਾ ਨਵੀਦਾਦ ਕੋਨ ਸਮੰਥਾ ਹਡਸਨ'' | ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਮਾਤਾ | ਟੀਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ |- ! colspan="4" style="background: LightSteelBlue;" | ਫ਼ਿਲਮ |- ! ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! ਭੂਮਿਕਾ ! ਨੋਟਸ |- | 2007 | ''ਡਾਕਟਰ ਇਨਫਿਰਨੋ'' | ਬੰਬੇਰੋ ਜੌਨੀ | |- | 2017 | ''ਹੋਲੀ ਕੈਂਪ!'' ( ''ਲਾ ਲਾਮਾਡਾ'' ) | ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਲੇਖਕ | |} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{IMDB name|2566876}} * [https://web.archive.org/web/20110629060313/http://www.imdb.es/name/nm2566876 ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ] [[ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਮੂਵੀ ਡੈਟਾਬੇਸ|ਇੰਟਰਨੈਟ ਮੂਵੀ ਡੇਟਾਬੇਸ]] (in Spanish) [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੇਅ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਪੇਨੀ ਮਰਦ ਫ਼ਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1991]] 3nz7xjf0e082hlrxwkudwx60b11aupv 0 140080 610791 601096 2022-08-07T23:40:53Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = ਐਲਿਸ ਲਿਟਲ | image = | birth_date = {{Birth date and age|1990|5|3}} | birth_place = ਆਇਰਲੈਂਡ | nationality = ਆਇਰਿਸ਼ <br> [[ਅਮਰੀਕੀ]] | occupation = ਸੈਕਸ ਵਰਕਰ | employer = ਚਿਕਨ ਰੰਚ | website = {{url|https://thealicelittle.com|TheAliceLittle.com}} }} '''ਐਲਿਸ ਲਿਟਲ''' (ਜਨਮ ਮਈ 3, 1990) ਇੱਕ ਆਇਰਿਸ਼-ਅਮਰੀਕੀ [[ਕਾਮ ਕਰਮੀ|ਸੈਕਸ ਵਰਕਰ]] ਅਤੇ ਯੂਟਿਊਬਰ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਸਟੇਜੀ ਨਾਮ ਐਲਿਸ ਲਿਟਲ ਹੈ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਕੱਦ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 4'8 ਹੈ, ਇਹ ਉਸ ਨੂੰ ਨੇਵਾਡਾ ਵਿੱਚ "ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਕੱਦ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਐਸਕਾਰਟ" ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ।<ref>{{Cite web|url=https://qz.com/779424/the-shortest-legal-prostitute-in-nevada-is-also-her-brothels-top-booker/|title=Alice Little: The shortest legal escort in Nevada is a bed and breakfast owner|last=Schrager|first=Allison|last2=Chen|first2=Siyi|date=23 September 2016|website=[[Quartz (publication)|quartz]]|publisher=Uzabase|access-date=31 August 2020}}</ref> 2017 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਰਿਫਾਇਨਰੀ 29 ਲਈ ਇੱਕ ਲੇਖ "267,000 ਡਾਲਰ ਦੀ ਤਨਖ਼ਾਹ 'ਤੇ ਮਾਉਂਡ ਹਾਊਸ, ਐਨਵੀ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸੈਕਸ ਵਰਕਰ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤਾ" ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://www.refinery29.com/en-us/money-diary-nevada-legal-sex-worker-salary|title=A Week As A Legal Sex Worker In Mound House, NV, On A $267,000 Salary|last=Little|first=Alice|date=23 November 2017|website=Refinery29|publisher=Refinery29 INC.|access-date=28 October 2019}}</ref> ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਉਹ ਸੈਕਸ ਵਰਕਰਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਵਕਾਲਤ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2017/06/29/health/hookers-for-health-care/index.html|title=Prostitutes speak out against Senate health bill|last=Ravitz|first=Jessica|date=30 June 2017|website=CNN|publisher=Turner Broadcasting System, Inc.|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.self.com/story/hookers-for-health-care|title=A Conversation With the Founder of Hookers for Health Care|last=Barnes|first=Zahra|date=14 July 2017|website=SELF|publisher=Condé Nast|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=hXQL8s5V5cg|title='Hookers for health care' are fighting against Trumpcare|last=Nightline|authorlink=Nightline|date=29 July 2017|publisher=ABC News Internet Ventures|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://archive.org/details/KGO_20170719_073700_Nightline|title=Ladies of the Fight|last=Nightline|authorlink=Nightline|date=19 July 2017|website=The Internet Archive|publisher=ABC New Internet Ventures|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.buzzfeednews.com/article/emilysmith/sex-workers-sesta-censorship-free-speech#.heXykXa2n|title=Sex Workers Are Canaries In The Free Speech Coal Mine|last=Smith|first=Emily|date=7 April 2018|website=[[Buzzfeed News]]|publisher=BuzzFeed|access-date=28 October 2019}}</ref> 2019 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਏਲੀਅਨਸਟੌਕ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੇ ਹਾਜ਼ਰੀਨ ਲਈ 50% ਦੀ ਛੋਟ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਰ ਪ੍ਰੈਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=https://nypost.com/2019/09/05/sex-worker-offers-close-encounters-during-storm-area-51-festival/|title=Sex worker offers 'close encounters' during 'Storm Area 51' festival|last=Frishberg|first=Hannah|date=5 September 2019|website=New York Post|publisher=NYP Holdings, Inc.|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.news.com.au/technology/science/space/sex-worker-alice-little-offers-storm-area-51-attendees-50-per-cent-discount-off-close-encounters/news-story/a738fc54c59ad3fd7095f977ca8e2e19|title=Sex worker Alice Little offers 'Storm Area 51' attendees 50 per cent discount off 'close encounters'|last=Chung|first=Frank|date=5 September 2019|website=News.com.au|publisher=News Pty Limited|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ktnv.com/now-trending/nevada-sex-worker-claims-she-will-make-600k-by-offering-out-of-this-world-experience-for-ufo-and-alien-fans|title=Nevada sex worker claims she will make $600K by offering 'out-of-this-world' experience for UFO and alien fans|last=Lupiani|first=Joyce|date=20 September 2019|website=KTNV Las Vegas|publisher=Scripps Media, Inc|access-date=28 October 2019}}</ref> ਉਹ ਹੁਣ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ ਅਤੇ ਕਾਰਸਨ ਸਿਟੀ, ਨੇਵਾਡਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://qz.com/779424/the-shortest-legal-prostitute-in-nevada-is-also-her-brothels-top-booker/|title=Alice Little: The shortest legal escort in Nevada is a bed and breakfast owner|last=Schrager|first=Allison|last2=Chen|first2=Siyi|date=23 September 2016|website=[[Quartz (publication)|quartz]]|publisher=Uzabase|access-date=31 August 2020}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲ == ਲਿਟਲ ਦਾ ਜਨਮ "[[ਡਬਲਿਨ]] ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਬਾਹਰ" ਆਇਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://tim.blog/2018/02/03/the-tim-ferriss-show-transcripts-alice-little/|title=The Tim Ferriss Show Transcripts: The Erotic Playbook of a Top-Earning Sex Worker — Alice Little (#280)|last=Ferriss|first=Tim|authorlink=Tim Ferriss|date=3 February 2018|website=[[The Tim Ferriss Show]]|publisher=[[Tim Ferriss]]|format=Podcast and transcript|access-date=28 October 2019}}</ref> ਉਸਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਨਾਸਾਉ ਕਾਉਂਟੀ, ਲੋਂਗ ਆਈਲੈਂਡ, ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਕਾਨੂੰਨੀ ਸੈਕਸ ਵਰਕ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਹ ਬੇਲਮੌਂਟ ਸਟੇਕਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੌਕੀ ਅਤੇ ਨਿਊਯਾਰਕ, ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਮੈਡੀਕਲ ਟੈਕਨੀਸ਼ੀਅਨ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.thinkadvisor.com/2019/06/03/alice-littles-million-dollar-sex-work-business-plan/|title=Sex Workers Need Financial Advice, Too|last=Wollman Rusoff|first=Jane|date=3 June 2019|website=ThinkAdvisor.com|publisher=ALM Media Properties, LLC|access-date=28 October 2019}}</ref> == ਲਗਜ਼ਰੀ ਸਾਥੀ ਕਰੀਅਰ == ਲਿਟਲ ਨਵੰਬਰ 2015 ਤੋਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸੈਕਸ ਵਰਕ ਇੰਡਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਸੇਜਬ੍ਰਸ਼ ਰੈਂਚ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ,<ref>{{Cite web|url=https://qz.com/779424/the-shortest-legal-prostitute-in-nevada-is-also-her-brothels-top-booker/|title=Alice Little: The shortest legal escort in Nevada is a bed and breakfast owner|last=Schrager|first=Allison|last2=Chen|first2=Siyi|date=23 September 2016|website=[[Quartz (publication)|quartz]]|publisher=Uzabase|access-date=31 August 2020}}</ref> ਫਿਰ ਅਕਤੂਬਰ 2017 ਵਿੱਚ ਮੂਨਲਾਈਟ ਬਨੀ ਰੈਂਚ ਚਲੀ ਗਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.reviewjournal.com/local/local-las-vegas/downtown/prostitution-in-nevada-has-its-advantages-experts-say/|title=Prostitution in Nevada has its advantages, experts say|last=Lopez|first=Sandy|date=7 July 2016|website=[[Las Vegas Review-Journal]]|publisher=News + Media Capital Group LLC|access-date=28 October 2019}}</ref>ਮਈ 2021 ਵਿੱਚ, ਲਿਟਲ ਪਹਿਲੇ ਨੇਵਾਡਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਥਾਨ ਕਾਰਨ ਚਿਕਨ ਰੈਂਚ ਚਲੀ ਗਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.thinkadvisor.com/2019/06/03/alice-littles-million-dollar-sex-work-business-plan/|title=Sex Workers Need Financial Advice, Too|last=Wollman Rusoff|first=Jane|date=3 June 2019|website=ThinkAdvisor.com|publisher=ALM Media Properties, LLC|access-date=28 October 2019}}</ref> ਕਾਉਂਟੀ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਵਿਡ -19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੇਸ਼ਵਾਘਰਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਵਪਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਹੋਰ ਸੈਕਸ ਵਰਕਰਾਂ ਲਈ ਛੋਟੀਆਂ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਚਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। == ਸੈਕਸ ਸਿੱਖਿਆ ਕਰੀਅਰ == ਲਿਟਲ, ਜਿਸਨੇ ਇੱਕ ਬੀਡੀਐਸਐਮ [[ਜਿਨਸੀ ਸਿੱਖਿਆ|ਸੈਕਸ ਸਿੱਖਿਅਕ]] ਵਜੋਂ ਸੈਕਸ-ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ [[ਜਿਨਸੀ ਸਿੱਖਿਆ|, ਲਿੰਗ ਸਿੱਖਿਆ]] 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਯੂਟਿਊਬ ਚੈਨਲ ਲਈ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਉਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://www.reviewjournal.com/local/local-las-vegas/downtown/prostitution-in-nevada-has-its-advantages-experts-say/|title=Prostitution in Nevada has its advantages, experts say|last=Lopez|first=Sandy|date=7 July 2016|website=[[Las Vegas Review-Journal]]|publisher=News + Media Capital Group LLC|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tim.blog/2018/02/03/the-tim-ferriss-show-transcripts-alice-little/|title=The Tim Ferriss Show Transcripts: The Erotic Playbook of a Top-Earning Sex Worker — Alice Little (#280)|last=Ferriss|first=Tim|authorlink=Tim Ferriss|date=3 February 2018|website=[[The Tim Ferriss Show]]|publisher=[[Tim Ferriss]]|format=Podcast and transcript|access-date=28 October 2019}}</ref> ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਮੌਸਮੀ ਲੜੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ''ਕੌਫੀ ਵਿਦ ਐਲਿਸ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੀਡੀਓਜ਼ ਦੀ ਇਸ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਉਹ "ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨੇੜਤਾ ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ" 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਲਿਟਲ ਆਪਣੇ ਚੈਨਲ ਲਈ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਸੀਰੀਜ਼ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ''ਅਸਕ ਏ ਸੈਕਸ ਵਰਕਰ'', ''ਸੈਕਸ ਟੌਏ ਰਿਵਿਊਜ਼'' ਆਦਿ। ਆਪਣੇ ਯੂਟਿਊਬ ਚੈਨਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹ ਹਫਪੋਸਟ,<ref>{{Cite web|url=https://www.huffpost.com/author/the-alice-little|title=Alice Little &#124; HuffPost|website=www.huffpost.com}}</ref> ਬਿਜ਼ਨਸ ਇਨਸਾਈਡਰ,<ref>{{Cite web|url=http://www.sheknows.com/love-and-sex/articles/1138362/why-i-became-a-sex-worker|title=A woman with multiple college degrees shares the real reasons she became a legal sex worker|last=Little|first=Alice|date=2018-02-26|website=[[Business Insider]]|access-date=2020-08-31}}</ref> ਹਫਪੋਸਟ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ, ਯਾਹੂ! ਨਿਊਜ਼, ਸ਼ੀਕਨੋਜ਼, ਇਨਸਾਈਡਰ ਇੰਕ., ਰਿਫਾਇਨਰੀ 29, ਦ ਰੇਨੋ ਗਜ਼ਟ-ਜਰਨਲ, ਦ ਨੇਵਾਡਾ ਇੰਡੀਪੈਂਡੈਂਟ ਅਤੇ ਗਾਈਜ਼ ਗੈਬ ਲਈ ਲਿਖਦੀ ਹੈ। == ਵਕਾਲਤ == ਉਹ ਹੈਲਥਕੇਅਰ ਲਈ ਹੂਕਰਜ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਨੇਵਾਡਾ ਬਰੋਥਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2017/06/29/health/hookers-for-health-care/index.html|title=Prostitutes speak out against Senate health bill|last=Ravitz|first=Jessica|date=30 June 2017|website=CNN|publisher=Turner Broadcasting System, Inc.|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.self.com/story/hookers-for-health-care|title=A Conversation With the Founder of Hookers for Health Care|last=Barnes|first=Zahra|date=14 July 2017|website=SELF|publisher=Condé Nast|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=hXQL8s5V5cg|title='Hookers for health care' are fighting against Trumpcare|last=Nightline|authorlink=Nightline|date=29 July 2017|publisher=ABC News Internet Ventures|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://archive.org/details/KGO_20170719_073700_Nightline|title=Ladies of the Fight|last=Nightline|authorlink=Nightline|date=19 July 2017|website=The Internet Archive|publisher=ABC New Internet Ventures|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nevadaappeal.com/news/local/sex-under-scrutiny-sex-worker-alice-little-something-new-is-going-to-happen/|title=Sex under scrutiny: Sex worker Alice Little: 'Something new is going to happen'|last=Garcia|first=Jessica|date=16 January 2019|website=Nevada Appeal|publisher=Swift Communications|access-date=28 October 2019|archive-date=22 ਜੁਲਾਈ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190722175356/https://www.nevadaappeal.com/news/local/sex-under-scrutiny-sex-worker-alice-little-something-new-is-going-to-happen/|dead-url=yes}}</ref> ਉਹ [[ਕਾਮ ਕਰਮੀਆਂ ਦੇ ਹੱਕ|ਸੈਕਸ ਵਰਕਰਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ]] ਲਈ ਇੱਕ ਕਾਰਕੁਨ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.insider.com/sex-worker-alice-little-pay-brothel-workers-more-health-risks-2020-6|title=Legal sex workers say they want to get back to their brothel jobs, but believe they're underpaid for the coronavirus risks they'll take|last=Naftulin|first=Julia|website=Insider}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rgj.com/story/news/local/leader-courier/2020/01/09/nevadas-highest-paid-sex-worker-based-lyon-county/4426565002/|title=A 'Little' bit goes a long way - Nevada's highest-paid sex worker based in Lyon County|last=Alonzo|first=Amy|website=[[Reno Gazette Journal]]}}</ref> ਉਸਨੇ ਸੈਕਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਅਪਰਾਧਿਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.buzzfeednews.com/article/emilysmith/sex-workers-sesta-censorship-free-speech#.heXykXa2n|title=Sex Workers Are Canaries In The Free Speech Coal Mine|last=Smith|first=Emily|date=7 April 2018|website=[[Buzzfeed News]]|publisher=BuzzFeed|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.lyoncountyfreedom.org/want-to-know-about-nevadas-legal-brothel-system-ask-a-sex-worker/|title=Want to know about Nevada's legal brothels? Ask a sex worker…|last=Little|first=Alice|date=11 September 2018|website=Lyon County Freedom Organization|publisher=Lyon County Freedom Organization|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.refinery29.com/en-us/money-diary-legal-sex-worker-nevada-salary|title=A Week As A Legal Sex Worker Who Booked $1 Million This Year|last=Little|first=Alice|date=5 November 2018|website=[[Refinery29]]|publisher=Refinery29 INC.|access-date=28 October 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.kunr.org/post/despite-hofs-death-brothel-ban-question-remains-ballot#stream/0|title=Despite Hof's Death, Brothel Ban Question Remains On Ballot|last=Zender|first=Bree|date=19 October 2018|website=KUNR Public Radio|publisher=University of Nevada, Reno|access-date=28 October 2019}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਲਿਟਲ ਦੁਲਿੰਗੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਨਾਲ ਗੈਰ-ਇਕ-ਵਿਆਹ ਦੀ ਸਮਰਥਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://tim.blog/2018/02/03/the-tim-ferriss-show-transcripts-alice-little/|title=The Tim Ferriss Show Transcripts: The Erotic Playbook of a Top-Earning Sex Worker — Alice Little (#280)|last=Ferriss|first=Tim|authorlink=Tim Ferriss|date=3 February 2018|website=[[The Tim Ferriss Show]]|publisher=[[Tim Ferriss]]|format=Podcast and transcript|access-date=28 October 2019}}</ref> ਲਿਟਲ ਕੋਲ ਪੁਰਾਤਨ ਦੁਰਲੱਭ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}}  == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{ਦਫ਼ਤਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ}} * [https://www.youtube.com/channel/UCMl6gE-PPKdjIWgJaNlvK3w ਐਲਿਸ ਲਿਟਲ - ਅਧਿਕਾਰਤ YouTube ਚੈਨਲ] * [http://nevadabrothelassociation.com/ ਨੇਵਾਡਾ ਬਰੋਥਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ] * ਐਲਿਸ ਲਿਟਲ ਦੀ [https://muckrack.com/alice-little ਮੱਕ ਰੈਕ] ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਯੂਟਿਊਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1990]] 2cqv8rqfvux5jze7mpnd890rdwhy8jg 0 140103 610792 601880 2022-08-07T23:42:52Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=ਜਿਮ ਫਾਲ|image=|image_size=|alt=|caption=|birth_name=|birth_date={{birth date and age|1962|12|13}}|birth_place=ਐਲਬਿਓਨ, ਨਿਊ ਯਾਰਕ, ਯੂ.ਐਸ.|alma_mater=ਟੇਂਪਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ <br> [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]]|occupation=ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਤਾ|years_active=1999–ਮੌਜੂਦਾ|spouse=|website=[http://www.jimfallfilms.com Official site]}} [[Category:Articles with hCards]] '''ਜੇਮਸ ਫਾਲ''' (ਜਨਮ 13 ਦਸੰਬਰ 1962)<ref name="tribute">{{Cite web|url=http://www.tribute.ca/people/jim-fall/3183/|title=Jim Fall biography and filmography|website=Tribute.ca|access-date=December 20, 2013}}</ref> ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਫ਼ਿਲਮ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੈ। ਉਹ ''ਟ੍ਰਿਕ'' (1999) ਅਤੇ ''ਦ ਲਿਜ਼ੀ ਮੈਕਗੁਇਰ ਮੂਵੀ'' (2003) ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="tribute" /><ref name="Sundance 1999">{{Cite web|url=http://history.sundance.org/films/1974/trick|title=Sundance Archives: 1999 Film Festival - ''Trick''|website=Sundance.org|publisher=[[Sundance Film Festival]]|access-date=December 29, 2013}}</ref><ref name="Advocate 2003">{{Cite web|url=http://www.thefreelibrary.com/And+for+his+next+Trick+...+how+Jim+Fall,+the+out+director+of+the+sexy...-a0102453345|title=And for his next ''Trick'' ... how Jim Fall, the out director of the sexy gay comedy ''Trick'', went to work for Disney to make the family-friendly ''Lizzie McGuire Movie''|last=Vary|first=Adam B.|date=May 13, 2003|website=[[The Advocate (LGBT magazine)|The Advocate]]|access-date=December 20, 2013}}</ref><ref name="AE 2012">{{Cite web|url=http://www.thebacklot.com/exclusive-director-jim-fall-on-his-new-holiday-film-and-finally-the-trick-sequel/12/2012/|title=Exclusive: Director Jim Fall On His New Holiday Film And (Finally) The ''Trick'' Sequel|last=Halterman|first=Jim|date=December 7, 2012|website=TheBacklot.com|publisher=AfterElton.com|access-date=December 20, 2013}}</ref> == ਕਰੀਅਰ == ਫਾਲ ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1999 ਦੀ ਗੇਅ-ਥੀਮ ਵਾਲੀ ਸੁਤੰਤਰ ਫ਼ਿਲਮ ''ਟ੍ਰਿਕ'' ਸੀ,<ref name="tribute">{{Cite web|url=http://www.tribute.ca/people/jim-fall/3183/|title=Jim Fall biography and filmography|website=Tribute.ca|access-date=December 20, 2013}}</ref><ref name="Sundance 1999">{{Cite web|url=http://history.sundance.org/films/1974/trick|title=Sundance Archives: 1999 Film Festival - ''Trick''|website=Sundance.org|publisher=[[Sundance Film Festival]]|access-date=December 29, 2013}}</ref><ref name="Advocate 2003">{{Cite web|url=http://www.thefreelibrary.com/And+for+his+next+Trick+...+how+Jim+Fall,+the+out+director+of+the+sexy...-a0102453345|title=And for his next ''Trick'' ... how Jim Fall, the out director of the sexy gay comedy ''Trick'', went to work for Disney to make the family-friendly ''Lizzie McGuire Movie''|last=Vary|first=Adam B.|date=May 13, 2003|website=[[The Advocate (LGBT magazine)|The Advocate]]|access-date=December 20, 2013}}</ref><ref name="AE 2012">{{Cite web|url=http://www.thebacklot.com/exclusive-director-jim-fall-on-his-new-holiday-film-and-finally-the-trick-sequel/12/2012/|title=Exclusive: Director Jim Fall On His New Holiday Film And (Finally) The ''Trick'' Sequel|last=Halterman|first=Jim|date=December 7, 2012|website=TheBacklot.com|publisher=AfterElton.com|access-date=December 20, 2013}}</ref> ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਨਡਾਂਸ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ<ref name="Variety 1999">{{Cite web|url=https://variety.com/1999/film/news/trick-pic-treated-to-release-by-fine-line-1117490678/|title=''Trick'' pic treated to release by Fine Line|last=Hindes|first=Andrew|last2=Carver|first2=Benedict|date=January 26, 1999|website=[[Variety (magazine)|Variety]]|access-date=December 20, 2013}}</ref> ਵਿਖੇ ਇਸਦੀ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਫਾਈਨ ਲਾਈਨ ਫੀਚਰਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕੀ ਵੰਡ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਨੂੰ ਗ੍ਰੈਂਡ ਜਿਊਰੀ ਇਨਾਮ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="tribute" /><ref name="NNN">{{Cite web|url=http://www.newnownext.com/go-go-boy-jp-pitoc-trick-sequel-shirtless/09/2018/|title=Hot Go-Go Boy From ''Trick'' Still Looks Sexy Shirtless in Sequel|last=Voss|first=Brandon|date=September 15, 2018|website=[[NewNowNext]]|access-date=September 17, 2018}}</ref> ਫ਼ਿਲਮ ਨੇ ਬਰਲਿਨ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ<ref>{{Cite web|url=http://www.teddyaward.tv/en/archive?a-z=1&select=T&id_film=390|title=Teddy Award Winner: ''Trick''|publisher=[[Berlin International Film Festival]]|access-date=September 17, 2018}}</ref> ਵਿੱਚ ''ਸੀਗੇਸੇਉਲ'' ਸਪੈਸ਼ਲ ਜਿਊਰੀ ਟੈਡੀ ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਉੱਭਰਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਲਈ ਆਊਟਫੈਸਟ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਕਮੇਟੀ ਅਵਾਰਡ ਵੀ ਜਿੱਤਿਆ। 2003 ਵਿੱਚ ਫਾਲ ਨੇ ਡਿਜ਼ਨੀ ਦੀ 'ਦ ਲਿਜ਼ੀ ਮੈਕਗੁਇਰ' ਮੂਵੀ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।<ref name="tribute">{{Cite web|url=http://www.tribute.ca/people/jim-fall/3183/|title=Jim Fall biography and filmography|website=Tribute.ca|access-date=December 20, 2013}}</ref><ref name="Advocate 2003">{{Cite web|url=http://www.thefreelibrary.com/And+for+his+next+Trick+...+how+Jim+Fall,+the+out+director+of+the+sexy...-a0102453345|title=And for his next ''Trick'' ... how Jim Fall, the out director of the sexy gay comedy ''Trick'', went to work for Disney to make the family-friendly ''Lizzie McGuire Movie''|last=Vary|first=Adam B.|date=May 13, 2003|website=[[The Advocate (LGBT magazine)|The Advocate]]|access-date=December 20, 2013}}</ref><ref name="AE 2012">{{Cite web|url=http://www.thebacklot.com/exclusive-director-jim-fall-on-his-new-holiday-film-and-finally-the-trick-sequel/12/2012/|title=Exclusive: Director Jim Fall On His New Holiday Film And (Finally) The ''Trick'' Sequel|last=Halterman|first=Jim|date=December 7, 2012|website=TheBacklot.com|publisher=AfterElton.com|access-date=December 20, 2013}}</ref> ਉਸਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਈ ਟੀਵੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ''ਵੈਡਿੰਗ ਵਾਰਜ਼'' (2006)<ref name="AETV 2006">{{Cite web|url=http://www.aetv.com/weddingwars/wedding_wars_about.jsp|title=''Wedding Wars'': About the Movie|website=AETV.com|publisher=[[A&E (TV channel)|A&E]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100822163041/http://www.aetv.com/weddingwars/wedding_wars_about.jsp|archive-date=August 22, 2010|access-date=December 20, 2013}}</ref><ref name="Advocate 2006">{{Cite web|url=http://www.advocate.com/politics/commentary/2006/11/20/john-stamos-pops-our-cork|title=John Stamos pops our cork!|last=Hundley|first=Jessica|date=November 20, 2006|website=The Advocate|archive-url=https://web.archive.org/web/20131220060032/http://www.advocate.com/arts-entertainment/television/2009/09/28/john-stamos-pops-our-cork|archive-date=December 20, 2013|access-date=December 20, 2013}}</ref> ਅਤੇ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੇ ਥੀਮ ਵਾਲੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ''ਹੋਲੀਡੇ ਐਂਗੇਜਮੈਂਟ'' (2011), ''ਹੋਲੀਜ਼ ਹੋਲੀਡੇ'' (2012) ਅਤੇ ''ਕ੍ਰਿਸਟਿਨਜ਼ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਪਾਸਟ'' (2013) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref name="AE 2012" /><ref name="LA Weekly">{{Cite web|url=http://www.laweekly.com/movies/kristins-christmas-past-2273018/|title=Movie Details: ''Kristin's Christmas Past''|website=[[LA Weekly]]|access-date=December 19, 2013|archive-date=ਦਸੰਬਰ 20, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131220062120/http://www.laweekly.com/movies/kristins-christmas-past-2273018/|dead-url=yes}}</ref> ਫਾਲ ਦੀਆਂ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਹੀ ''ਟਚਡ ਮੀ'' ਅਤੇ ''ਲਵ ਇਜ਼ ਡੈਫ, ਡੰਬ ਐਂਡ ਬਲਾਇੰਡ'' ਯੂਐਸਏ ਨੈਟਵਰਕ ਅਤੇ ਨਿੱਕੇਲੋਡੀਅਨ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।<ref name="tribute" /> 2018 ਵਿੱਚ ਫਾਲ ਨੇ ''ਟ੍ਰਿਕ 2'' ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ''ਟ੍ਰਿਕ'' ਦਾ ਇੱਕ ਸੀਕਵਲ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।<ref name="NNN">{{Cite web|url=http://www.newnownext.com/go-go-boy-jp-pitoc-trick-sequel-shirtless/09/2018/|title=Hot Go-Go Boy From ''Trick'' Still Looks Sexy Shirtless in Sequel|last=Voss|first=Brandon|date=September 15, 2018|website=[[NewNowNext]]|access-date=September 17, 2018}}</ref><ref name="Out">{{Cite web|url=https://www.out.com/popnography/2018/8/11/director-jim-fall-talks-trick-2-and-20-years-original|title=Director Jim Fall Talks ''Trick 2'' and 20 Years Since the Original|last=Garner|first=Glenn|date=August 11, 2018|website=[[Out (magazine)|Out]]|access-date=September 17, 2018}}</ref> ਫਾਲ ਦੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਵਿੱਚ ''ਗ੍ਰੋਸ ਪੁਆਇੰਟ'' (2000) ਅਤੇ ''ਸੋ ਨੋਟਰੀਅਸ'' (2006) ਦੇ ਐਪੀਸੋਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref name="tribute">{{Cite web|url=http://www.tribute.ca/people/jim-fall/3183/|title=Jim Fall biography and filmography|website=Tribute.ca|access-date=December 20, 2013}}</ref><ref name="AE 2012">{{Cite web|url=http://www.thebacklot.com/exclusive-director-jim-fall-on-his-new-holiday-film-and-finally-the-trick-sequel/12/2012/|title=Exclusive: Director Jim Fall On His New Holiday Film And (Finally) The ''Trick'' Sequel|last=Halterman|first=Jim|date=December 7, 2012|website=TheBacklot.com|publisher=AfterElton.com|access-date=December 20, 2013}}</ref> ਉਸਨੇ [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ]] ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਟੇਜ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣਾ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।<ref name="tribute" /> ਫਾਲ ਟੈਂਪਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੇ ਟਿਸ਼ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੈ।<ref name="tribute">{{Cite web|url=http://www.tribute.ca/people/jim-fall/3183/|title=Jim Fall biography and filmography|website=Tribute.ca|access-date=December 20, 2013}}</ref><ref name="Sundance 1999">{{Cite web|url=http://history.sundance.org/films/1974/trick|title=Sundance Archives: 1999 Film Festival - ''Trick''|website=Sundance.org|publisher=[[Sundance Film Festival]]|access-date=December 29, 2013}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਫਾਲ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ [[ਗੇਅ]] ਹੈ।<ref name="Advocate 2003">{{Cite web|url=http://www.thefreelibrary.com/And+for+his+next+Trick+...+how+Jim+Fall,+the+out+director+of+the+sexy...-a0102453345|title=And for his next ''Trick'' ... how Jim Fall, the out director of the sexy gay comedy ''Trick'', went to work for Disney to make the family-friendly ''Lizzie McGuire Movie''|last=Vary|first=Adam B.|date=May 13, 2003|website=[[The Advocate (LGBT magazine)|The Advocate]]|access-date=December 20, 2013}}</ref> 2006 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਹੈਲੀਫ਼ੈਕਸ, ਨੋਵਾ ਸਕੋਸ਼ਾ|ਹੈਲੀਫੈਕਸ]], [[ਨੋਵਾ ਸਕੋਸ਼ਾ|ਨੋਵਾ ਸਕੋਸ਼ੀਆ]] ''ਵੈਡਿੰਗ ਵਾਰਜ਼'' ਦੇ ਸੈੱਟ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੁਆਏਫ੍ਰੈਂਡ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।<ref name="Advocate 2006">{{Cite web|url=http://www.advocate.com/politics/commentary/2006/11/20/john-stamos-pops-our-cork|title=John Stamos pops our cork!|last=Hundley|first=Jessica|date=November 20, 2006|website=The Advocate|archive-url=https://web.archive.org/web/20131220060032/http://www.advocate.com/arts-entertainment/television/2009/09/28/john-stamos-pops-our-cork|archive-date=December 20, 2013|access-date=December 20, 2013}}</ref> == ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ == {| class="wikitable sortable" |+ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ! ਸਾਲ ! ਸਿਰਲੇਖ ! class="unsortable" | ਨੋਟਸ |- | 1999 | ਟ੍ਰਿਕ<ref name="tribute">{{Cite web|url=http://www.tribute.ca/people/jim-fall/3183/|title=Jim Fall biography and filmography|website=Tribute.ca|access-date=December 20, 2013}}</ref><ref name="Sundance 1999">{{Cite web|url=http://history.sundance.org/films/1974/trick|title=Sundance Archives: 1999 Film Festival - ''Trick''|website=Sundance.org|publisher=[[Sundance Film Festival]]|access-date=December 29, 2013}}</ref><ref name="Advocate 2003">{{Cite web|url=http://www.thefreelibrary.com/And+for+his+next+Trick+...+how+Jim+Fall,+the+out+director+of+the+sexy...-a0102453345|title=And for his next ''Trick'' ... how Jim Fall, the out director of the sexy gay comedy ''Trick'', went to work for Disney to make the family-friendly ''Lizzie McGuire Movie''|last=Vary|first=Adam B.|date=May 13, 2003|website=[[The Advocate (LGBT magazine)|The Advocate]]|access-date=December 20, 2013}}</ref><ref name="AE 2012">{{Cite web|url=http://www.thebacklot.com/exclusive-director-jim-fall-on-his-new-holiday-film-and-finally-the-trick-sequel/12/2012/|title=Exclusive: Director Jim Fall On His New Holiday Film And (Finally) The ''Trick'' Sequel|last=Halterman|first=Jim|date=December 7, 2012|website=TheBacklot.com|publisher=AfterElton.com|access-date=December 20, 2013}}</ref> | ਸੁਤੰਤਰ ਫ਼ਿਲਮ |- | 2000 | ''ਗ੍ਰੋਸ ਪੁਆਇੰਟ'' <ref name="tribute" /> | ਟੀਵੀ ਸੀਰੀਜ਼/ਐਪੀਸੋਡ: "ਕਠਪੁਤਲੀ ਮਾਸਟਰ" |- | 2000 | ਡੇਮੇਜਡ ਗੁੱਡਜ <ref name="tribute" /> | ਟੀਵੀ ਸੀਰੀਜ਼ ਪਾਇਲਟ |- | 2003 | ''ਦ ਲਿਜ਼ੀ ਮੈਕਗੁਇਰ ਮੂਵੀ'' <ref name="tribute" /><ref name="Advocate 2003" /><ref name="AE 2012" /> | ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ |- | 2006 | ਸੋ ਨੋਟੂਰਲੋਸ <ref name="AE 2012" /> | ਟੀਵੀ ਸੀਰੀਜ਼/ਐਪੀਸੋਡ: "ਗਲੀ" ਅਤੇ "ਅਨੁਕੂਲ" |- | 2006 | ਵੇਡਿੰਗ ਵਾਰਜ<ref name="AE 2012" /><ref name="AETV 2006">{{Cite web|url=http://www.aetv.com/weddingwars/wedding_wars_about.jsp|title=''Wedding Wars'': About the Movie|website=AETV.com|publisher=[[A&E (TV channel)|A&E]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100822163041/http://www.aetv.com/weddingwars/wedding_wars_about.jsp|archive-date=August 22, 2010|access-date=December 20, 2013}}</ref><ref name="Advocate 2006">{{Cite web|url=http://www.advocate.com/politics/commentary/2006/11/20/john-stamos-pops-our-cork|title=John Stamos pops our cork!|last=Hundley|first=Jessica|date=November 20, 2006|website=The Advocate|archive-url=https://web.archive.org/web/20131220060032/http://www.advocate.com/arts-entertainment/television/2009/09/28/john-stamos-pops-our-cork|archive-date=December 20, 2013|access-date=December 20, 2013}}</ref> | ਟੀਵੀ ਫ਼ਿਲਮ |- | 2011 | ਹੋਲੀਡੇ ਇੰਗੇਜਮੈਂਟ <ref name="AE 2012" /> | ਟੀਵੀ ਫ਼ਿਲਮ |- | 2012 | ''ਹੋਲੀ'ਜ ਹੋਲੀਡੇ'' <ref name="AE 2012" /> | ਟੀਵੀ ਫ਼ਿਲਮ |- | 2013 | ''ਕ੍ਰਿਸਟੀਨ'ਜ ਕ੍ਰਿਸਮਿਸ ਪਾਸਟ'' <ref name="LA Weekly">{{Cite web|url=http://www.laweekly.com/movies/kristins-christmas-past-2273018/|title=Movie Details: ''Kristin's Christmas Past''|website=[[LA Weekly]]|access-date=December 19, 2013}}</ref> | ਟੀਵੀ ਫ਼ਿਲਮ |- | 2018 | ''ਟ੍ਰਿਕ ੨'' <ref name="NNN">{{Cite web|url=http://www.newnownext.com/go-go-boy-jp-pitoc-trick-sequel-shirtless/09/2018/|title=Hot Go-Go Boy From ''Trick'' Still Looks Sexy Shirtless in Sequel|last=Voss|first=Brandon|date=September 15, 2018|website=[[NewNowNext]]|access-date=September 17, 2018}}</ref> <ref name="Out">{{Cite web|url=https://www.out.com/popnography/2018/8/11/director-jim-fall-talks-trick-2-and-20-years-original|title=Director Jim Fall Talks ''Trick 2'' and 20 Years Since the Original|last=Garner|first=Glenn|date=August 11, 2018|website=[[Out (magazine)|Out]]|access-date=September 17, 2018}}</ref> | ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ |} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਿਊਯਾਰਕ (ਰਾਜ) ਦੇ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1962]] s3kwg3y9minapoew3sz1metwevkg6zd 2 141593 610811 610678 2022-08-08T04:34:18Z Manjit Singh 12163 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |- ! colspan=3| 1^st round: 01.05.2022– |- ! No. !! Article !! Date |- | 1 || [[ਇੰਦਰ]] || 01-05-2022 |- | 2 || [[ਸਹਦੇਵ]] || 02-05-2022 |- | 3 || [[ਅਸ਼ਵਿਨੀ ਕੁਮਾਰ]] || 03-05-2022 |- | 4 || [[ਸ਼ਿਸ਼ੂਪਾਲ]] || 04-05-2022 |- | 5 || [[ਦੁਸ਼ਾਸਨ]] || 05-05-2022 |- | 6 || [[ਅਸ਼ਵਥਾਮਾ]] || 06-05-2022 |- | 7 || [[ਵਿਰਾਟ]] || 7-05-2022 |- | 8 || [[ਕਸ਼ਯਪ]] || 8-05-2022 |- | 9 || [[ਵਿਦੁਰ]] || 9-05-2022 |- | 10 || [[ਵਿਕਰਨ]] || 10-05-2022 |- | 11 || [[ਸੰਜਯ]] || 11-05-2022 |- | 12 || [[ਬਕਾਸੁਰ]] || 12-05-2022 |- | 13 || [[ਉਗ੍ਰਸੇਨ]] || 13-05-2022 |- | 14 || [[ਦੁਸ਼ਯੰਤ]] || 14-05-2022 |- | 15 || [[ਮੇਨਕਾ]] || 15-05-2022 |- | 16 || [[ਵਿਚਿਤਰਵੀਰਯ]] || 16-05-2022 |- | 17 || [[ਹਿਡਿੰਬ]] || 17-05-2022 |- | 18 || [[ਪ੍ਰਤੀਪ]] || 18-05-2022 |- | 19 || [[ਯਯਾਤੀ]] || 19-05-2022 |- | 20 || [[ਰੁਕਮੀ]] || 20-05-2022 |- | 21 || [[ਸੰਵਰਣ]] || 21-05-2022 |- | 22 || [[ਰੰਭਾ (ਅਪਸਰਾ)]] || 22-05-2022 |- | 23 || [[ਰਾਜਾ ਪੁਰੂ]] || 23-05-2022 |- | 24 || [[ਵੇਨਾ (ਹਿੰਦੂ ਰਾਜਾ)]] || 24-05-2022 |- | 25 || [[ਭਗਦੱਤ]] || 25-05-2022 |- | 26 || [[ਨਰਕਾਸੁਰ]] || 26-05-2022 |- | 27 || [[ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼]] || 27-05-2022 |- | 28 || [[ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼ਪ]] || 28-05-2022 |- | 29 || [[ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ]] || 29-05-2022 |- | 30 || [[ਅੰਧਕਾਸੁਰ]] || 30-05-2022 |- | 31 || [[ਅਸੁਰ]] || 31-05-2022 |- | 32 || [[ਵਜਰਯਾਨ]] || 1-0-2022 |- | 33 || [[ਕਸ਼ੀਰ ਸਾਗਰ]] || 2-06-2022 |- | 34 || [[ਸ਼ੇਸ਼]] || 3-06-2022, |- | 35 || [[ਵਾਸੁਕੀ]] || 4-06-2022 |- | 36 || [[ਮੈਡਸਟੋਨ (ਲੋਕਧਾਰਾ)]] || 5-06-2022 |- | 37 || [[ਕਾਲੀਆ]] || 06-06-2022 |- | 38 || [[ਕੁਰਮ]] || 7-06-2022 |- | 39 || [[ਵਾਮਨ]] || 8-06-2022 |- | 40 || [[ਪਿੱਤਰ]] || 9-06-2022 |- | 41 || [[ਰਘੂ]] || 10-06-2022 |- | 42 || [[ਅਤਰੀ]] || 11-06-2022 |- | 43 || [[ਗੌਤਮ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ]] || 12-06-2022 |- | 44 ||[[ਜਮਦਗਨੀ]] || 13-06-2022 |- | 45 || [[ਨਰ-ਨਾਰਾਇਣ]] || 14-06-2022 |- | 46 || [[ਸ਼ੁਕਰਚਾਰੀਆ]] || 15-06-2022 |- | 47 || [[ਭ੍ਰਿਗੁ]] || 16-06-2022 |- | 48 || [[ਸ਼ਕਤੀ (ਰਿਸ਼ੀ)]] || 17-06-2022 |- | 49 || [[ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ]] || 18-06-2022 |- | 50 || [[ਦਕਸ਼]] || 19-6-2022 |- | 51 || [[ਆਦਿਤਿਆ]] || 20-6-2022 |- | 52 || [[ਮਤਸਯ ਪੁਰਾਣ]] || 21-6-2022 |- | 53 || [[ਤਮਸ (ਦਰਸ਼ਨ)]] || 22-6-2022 |- | 54 || [[ਕੇਦਾਰਨਾਥ]] || 23-6-2022 |- | 55 || [[ਚਾਰ ਧਾਮ]] || 24-06-2022 |- | 56 || [[ਜੁਮਾ ਨਮਾਜ਼]] || 25-06-2022 |- | 57 || [[ਰਾਮਾਨਾਥਸਵਾਮੀ ਮੰਦਰ]] || 26-06-2022 |- | 58 || [[ਦਵਾਰਕਾਧੀਸ਼ ਮੰਦਰ]] || 27-06-2022 |- | 59 || [[ਸ਼੍ਰੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨਰਸਿਮਹਾ ਮੰਦਰ]] || 28-06-2022 |- | 60 || [[ਮਰੀਚੀ]] || 29-06-2022 |- | 61 || [[ਯੱਗ]] || 30-06-2022 |- | 62 || [[ਰਸਮ]] || 01-07-2022 |- | 63 || [[ਮਥੁਰਾ]] || 02-07-2022 |- | 64 || [[ਧਨੁਸ਼ਕੋਡੀ]] || 03-07-2022 |- | 65 || [[ਅਸ਼ੋਕ ਵਾਟਿਕਾ]] || 04-07-2022 |- | 66 || [[ਕਾਲਿੰਗਾ (ਮਹਾਭਾਰਤ)]] || 05-07-2022 |- | 67 || [[ਰਾਜਗੀਰ]] || 06-07-2022 |- | 68 || [[ਕੰਸ]] || 07-07-2022 |- | 69 || [[ਗੋਕੁਲ]] || 08-07-2022 |- | 70 || [[ਗੋਵਰਧਨ]] || 09-07-2022 |- | 71 || [[ਗੋਵਰਧਨ ਪਰਬਤ]] || 10-07-2022 |- | 72 || [[ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ]] || 11-07-2022 |- | 73 || [[ਯਮੁਨੋਤਰੀ]] || 12-07-2022 |- | 74 || [[ਯਮੁਨਾ (ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ)]] || 13-07-2022 |- | 75 || [[ਮੁਚਲਿੰਦਾ]] || 14-07-2022 |- | 76 || [[ਅਵਤਾਰ]] || 15-07-2022 |- | 77 || [[ਜੈਨ ਮੰਦਰ]] || 16-07-2022 |- | 78 || [[ਭਗੀਰਥ]] || 17-07-2022 |- | 79 || [[ਸਗਰ (ਰਾਜਾ)]] || 18-07-2022 |- | 80 || [[ਸ਼ਿਵਨਾਥ ਨਦੀ]] || 19-07-2022 |- | 81 || [[ਮੰਦਾਕਿਨੀ ਨਦੀ]] || 20-07-2022 |- | 82 || [[ਤੁੰਗਨਾਥ]] || 21-07-2022 |- | 83 || [[ਰਘੁਨਾਥ ਰਾਓ]] || 22-07-2022 |- | 84 || [[ਆਨੰਦੀਬਾਈ]] || 23-07-2022 |- | 85 || [[ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਬਹਾਦੁਰ I (ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਰਾਓ)]] || 24-07-2022 |- | 86 || [[ਮਲਹਾਰ ਰਾਓ ਹੋਲਕਰ]] || 25-07-2022 |- | 87 || [[ਬਾਲਾਜੀ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ]] || 26-07-2022 |- | 88 || [[ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਾਹੂ]] || 27-07-2022 |- | 89 || [[ਜੈ ਸਿੰਘ I]] || 28-07-2022 |- | 90 || [[ਕੋਇਨਾ ਨਦੀ]] || 29-07-2022 |- | 91 || [[ਪਾਰਵਤੀਬਾਈ]] || 30-07-2022 |- | 92 || [[ਬ੍ਰਾਹਮਣ]] || 31-07-2022 |- | 93 || [[ਵੈਸ਼ਨਵ ਸੰਪਰਦਾ]] || 01-08-2022 |- | 94 || [[ਸੰਤ (ਧਰਮ)]] || 02-08-2022 |- | 95 || [[ਏਕਨਾਥ]] || 03-08-2022 |- | 96 || [[ਭਗਵਾ (ਰੰਗ)]] || 04-08-2022 |- | 97 || [[ਹਰਿਦੁਆਰ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ]] || 05-08-2022 |- | 98 || [[ਵਿਠੋਬਾ (ਵਿਠਲ) ਦੇਵਤਾ]] || 06-08-2022 |- | 99 || [[ਪੁਰੁਰਵਾ]] || 07-08-2022 |- | 100 || [[ਕਾਰਤਿਕ ]] || 08-08-2022 |} p5l1abgvmctqb06309k9mvm8kyon8dr 0 142474 610824 610738 2022-08-08T07:32:06Z Guglani 58 ਤਸਵੀਰ ਜੋੜੀ wikitext text/x-wiki {{infobox writer|name=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ|nationality=ਭਾਰਤੀ|education=5 ਐਮ ਏ ਪੰਜਾਬੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ,ਉਰਦੂ,ਐਕਨੋਮਿਕਸ ਤੇ ਹਿਸਟਰੀ ; ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. ; ਡੀ ਲਿਟ|occupation=ਖੋਜ ਸਹਾਇਕ , ਭਾਸ਼ਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ , ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਪਬਲਿਕ ਰਿਲੇਸ਼ਨ ਤੇ ਸਕੱਤਰ ਸਟਾਫ਼ ਸਿਲੈਕਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ (ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ) ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਤੇ ਲਿਖਾਰੀ|years active=1958 onwards|notableworks=ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ ਪੰ,ਪ੍ਰੀਚੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਪੰ, Sri Guru Granth Sahib a Supreme Treasure ਅੰ, ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ , ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਮਾਸਟਰ ਡੀਵਾਈਨ ਅੰ, Non Sikhs Views: Excellence of Sikhism,An Introduction to Sri Guru Granth Sahib, ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਈ ਖ਼ੂਬੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ 110 ਕਿਤਾਬਾਂ|birth_date=1 ਜਨਵਰੀ 1936|parents=ਪਿਤਾ ਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ; ਮਾਤਾ ਇੰਦਰ ਕੌਰ|birth_place=ਪਿੰਡ ਡੋਰਾ ਬਦਾਲ ( ਅਣਵੰਡਿਆ ਭਾਰਤ)|employer=ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ|religion=ਸਿੱਖ|spouse=ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ|death_date=6 August 2022 <ref>[https://www.punjabijagran.com/punjab/ludhiana-famous-sikh-scholar-dr-death-of-sarup-singh-azar-250-editions-of-harimandar-darshan-have-been-printed-9116209.html]></ref>|death_place=ਲੁਧਿਆਣਾ|image=Sarup Singh Alag.jpeg|imagesize=px150}} '''ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ , ਡਾ.''' ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਡੋਰਾ ਬਦਾਲ ( ਅਣਵੰਡਿਆ ਭਾਰਤ) ਤਹਿਸੀਲ ਗੁੱਜਰਖਾਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਵਿਖੇ 1 ਜਨਵਰੀ 1936 ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾਤਾ ਇੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ।<ref name=":0" /> == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ == ਪਿੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਜਮਾਤ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ 1947 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਟਵਾਰੇ ਪਿੱਛੋਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਖਾਲਸਾ ਸਕੂਲ ਤੌਂ ਸੈਕੰਡਰੀ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਪਰਵਾਰ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਚੰਗੀ ਨਾਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਉਪਜੀਵਕਾ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਤੇ ਬੀ ਏ , 5 ਵਿਸ਼ਿਆਂ ( ਹਿਸਟਰੀ , ਐਕਨੋਮਿਕਸ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ) ਐਮ ਏ ਤੱਕ ਡਿਗਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ । == ਉਚੇਰੀ ਵਿਦਿਆ == ਉਚੇਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹ ਬਦੇਸ਼ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਤੇ ਡੀ ਲਿਟ ਦੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। ਨਾਲ ਹੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਉਰਦੂ, ਫ਼ਾਰਸੀ, ਡੱਡ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੀ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਬਲਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਤੇ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡੀਆਂ। == ਕਿੱਤਾਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ == ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਹਿਕਮੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਸਕੱਤਰ (ਸਟਾਫ਼ ਸਿਲੈਕਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ), ਕੰਟ੍ਰੋਲਰ ( ਅਕਾਊਂਟ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ) , ਡਾਇਰੈਕਟਰ ( ਪਬਲਿਕ ਰੀਲੇਸ਼ਨ ) ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਹੁਦਿਆਂ ਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਬਾਹ ਕੇ 1993 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਵਿਰਤੀ ( ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref name=":2" >{{Cite web|url=https://www.punjabijagran.com/lifestyle/sahit-and-sabhyachar-the-best-religion-dr-saroop-singh-alagg-8709665.html|title=ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਉੱਤਮ ਧਰਮ ਡਾ. ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ|date=14 October 2019|website=Punjabi Jagran News|language=pa|access-date=2022-06-09}}</ref> == ਪਰਕਾਸ਼ਨਾਵਾਂ == ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਏ ਸੁਪਰੀਮ ਟਰੇਯੀਅਰ ( ਅੰ ਵਿੱਚ)<ref>{{Cite web|url=https://ia600205.us.archive.org/33/items/GuruGranthSahib-ASupremeTreasure/ASupremeTreasure.pdf|title=Guru Granth Sahib a Supreme Treasure|last=Alag|first=Sarup Singh|website=us.archive.org|publisher=Alag publishers|access-date=9 June 2022}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤੇ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀਆਂ 51 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਛੱਪ ਕੇ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਦੀ ਲਿਖਾਰੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਤਨੀ ਪ੍ਰਸਿਧੀ ਹੋਈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ ‘ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੁਸਤਕ ਰਚਨ ਦਾ ਉਤਸਾਹ ਮਿਲਿਆ । ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀਆਂ ਉਹ 205 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।<ref name=":0" /> == ਮੁਫ਼ਤ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੰਡਣਾ == ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਨੇ ਉੱਚੇ ਮਿਆਰ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅਲੱਗ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਵਾਈ ਹੈ। ਉਹ ਅਲੱਗ ਸ਼ਬਦ ਯੁੱਗ ਟਰੱਸਟ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਤੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਹੈ।<ref name=":0" /> ਇਸ ਟਰੱਸਟ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪੁਸਤਕਾਲਿਆਂ , ਸਕੂਲਾਂ , ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਤੇ ਮੰਗ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗੱਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਤੱਕ ਮੁਫ਼ਤ ਪਹੁੰਚਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਦਾਨ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।2018 ਤੱਕ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਉਹ 105 ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ , ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ , ਹਿੰਦੀ ,ਉਰਦੂ ਆਦਿ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ 105 ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਛਪਵਾ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ 50 ਲੱਖ ਕਾਪੀਆਂ ਵੰਡ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਪੁਸਤਕ ‘ ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ’ ਦੀਆਂ ਉਦੋਂ ਤੱਕ 205 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਉਸ ਦੇ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਦਾ ਵੀਡੀਓ ਇੰਟਰਵਿਊ <nowiki>https://youtu.be/bcfgvWWX62E</nowiki> ਇਸ ਲਿੰਕ ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਉਸ ਦੀ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ 86 ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਅਲੱਗ ਸ਼ਬਦਯੁਗ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਸਾਈਟ ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.sikhglory.alagshabadyug.org/publish.php|title=Hair Power, Guru Granth Sahib, Harimandir Sahib, Excellence of Sikhism, Creation of Khalsa|website=www.sikhglory.alagshabadyug.org|access-date=2022-06-13}}</ref> == ਸਨਮਾਨ<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.sikhglory.alagshabadyug.org/about_author.php|title=Author, Writer of English, Hindi and Punjabi Books, Serving Sikhism and Sikh Religion, Sikh Writers, Sarup Singh Alag|website=www.sikhglory.alagshabadyug.org|access-date=2022-06-09}}</ref> == ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ<ref>{{Cite web|url=https://punjabtimesusa.com/news/?p=23140|title=ਗਿਆਰਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿਚ ਬਣੇਗੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਚੇਅਰ – Punjab Times|last=admin|date=13 November 2019|language=en-US|access-date=2022-06-09}}</ref>- ਸੇਵਾਦਾਰ-ੲ-ਕੌਮ ਅਵਾਰਡ ਤੇ 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ<ref name=":1">{{Cite book|url=https://sikhsthesupreme.in/book/mightysikhs.pdf|title=The Mighty Sikhs|last=Tuli|first=Pritpal Singh|publisher=Dr S S Gill Amritsar|year=2017|pages=253-254|via=sikhsthesupreme.}}</ref> 2014 ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ <ref>{{Cite web|url=https://sgpc-net.translate.goog/?p=19541&_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=pa&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en&_x_tr_pto=op,sc|title=ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਨਮਾਨ ਸਮਾਗਮ ਅੱਜ – Official Website of S.G.P.C|date=23 August 2018|website=sgpc-net.translate.goog|access-date=2022-06-09}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ptcnews.tv/%E0%A8%A1%E0%A8%BE-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A8%AA-%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98-%E0%A8%85%E0%A8%B2%E0%A9%B1%E0%A8%97-%E0%A8%A8%E0%A9%82%E0%A9%B0-%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF|title=ਡਾ. ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਨੂੰ 'ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਐਵਾਰਡ' ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ|date=22 October 2018|website=PTC News|language=en|access-date=2022-06-11}}</ref> -ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ 2018 ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ - ਗਿਆਨ ਚੇਤਨਾ ਅਵਾਰਡ <ref>{{Cite web|url=https://sikhsthesupreme.in/dr.sarupsinghalag.html|title=Dr. Sarup Singh Alag|website=sikhsthesupreme.in|access-date=2022-06-11}}</ref>ਤੇ 2.5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ।<ref name=":1" /> ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਐਹਮਦਾਬਾਦ- ਜੀਨੀਅਸ ਅਵਾਰਡ <ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/Dr.SarupSinghAlag/photos/1768487359877339/|title=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਜੀਨੀਅਸ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ|date=16 May 2018|website=ajit Jalandhar.com|publisher=The Daily Ajit Jalandhar Newspaper page 6|access-date=2022-06-11}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/hashtag/nawan_zamana_news_paper/|title=#nawan_zamana_news_paper - Explore|website=www.facebook.com|language=pa|access-date=2022-06-22}}</ref> 2018 ਉਪਰੋਕਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਨਾਮਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਸ ਨੂੰ 60 ਤੌਂ ਵੱਧ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ।<ref>{{Cite book|url=https://sikhsthesupreme.in/book/mightysikhs.pdf|title=The Mighty Sikhs|last=Tuli|first=Pritpal Singh|publisher=S S Gill Amritsar distrbuted by Singh Brothers city centre Amritsar|location=Amritsar|pages=253-254}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> == ਬਾਹਰੀ ਤੰਦਾਂ == [https://www.youtube.com/watch?v=y3uXa8fdY-Q ਗੁਰਮੱਤ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਗਾਸ-ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ] [https://www.youtube.com/watch?v=rZ-ApVvcae0 ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ - ਪੰਜਾਬ ਰੇਡੀਓ ਯੂ ਐਸ ਏ ਇੰਟਰਵਿਊ ] [https://www.youtube.com/watch?v=mAeZetoKfGs ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ - ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਟਾਈਮ ਟੀਵੀ ਇੰਟਰਵਿਊ 2014 ਦੁਆਰਾ ਗੁਰਵੇਲ ਸਿੰਘ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਾਰਤਕਕਾਰ]] czzvhkw2dm7rq880ij4gkif80eo3ref 610827 610824 2022-08-08T07:38:08Z Guglani 58 ਹਵਾਲਾ ਸੁਧਾਰਿਆ wikitext text/x-wiki {{infobox writer|name=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ|nationality=ਭਾਰਤੀ|education=5 ਐਮ ਏ ਪੰਜਾਬੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ,ਉਰਦੂ,ਐਕਨੋਮਿਕਸ ਤੇ ਹਿਸਟਰੀ ; ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. ; ਡੀ ਲਿਟ|occupation=ਖੋਜ ਸਹਾਇਕ , ਭਾਸ਼ਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ , ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਪਬਲਿਕ ਰਿਲੇਸ਼ਨ ਤੇ ਸਕੱਤਰ ਸਟਾਫ਼ ਸਿਲੈਕਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ (ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ) ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਤੇ ਲਿਖਾਰੀ|years active=1958 onwards|notableworks=ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ ਪੰ,ਪ੍ਰੀਚੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਪੰ, Sri Guru Granth Sahib a Supreme Treasure ਅੰ, ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ , ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਮਾਸਟਰ ਡੀਵਾਈਨ ਅੰ, Non Sikhs Views: Excellence of Sikhism,An Introduction to Sri Guru Granth Sahib, ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਈ ਖ਼ੂਬੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ 110 ਕਿਤਾਬਾਂ|birth_date=1 ਜਨਵਰੀ 1936|parents=ਪਿਤਾ ਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ; ਮਾਤਾ ਇੰਦਰ ਕੌਰ|birth_place=ਪਿੰਡ ਡੋਰਾ ਬਦਾਲ ( ਅਣਵੰਡਿਆ ਭਾਰਤ)|employer=ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ|religion=ਸਿੱਖ|spouse=ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ|death_date=6 August 2022 <ref>{{cite web|url=https://www.punjabijagran.com/punjab/ludhiana-famous-sikh-scholar-dr-death-of-sarup-singh-azar-250-editions-of-harimandar-darshan-have-been-printed-9116209.html|title=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ|access date=8 August 2022}}</ref>|death_place=ਲੁਧਿਆਣਾ|image=Sarup Singh Alag.jpeg|imagesize=px150}} '''ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ , ਡਾ.''' ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਡੋਰਾ ਬਦਾਲ ( ਅਣਵੰਡਿਆ ਭਾਰਤ) ਤਹਿਸੀਲ ਗੁੱਜਰਖਾਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਵਿਖੇ 1 ਜਨਵਰੀ 1936 ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾਤਾ ਇੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ।<ref name=":0" /> == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ == ਪਿੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਜਮਾਤ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ 1947 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਟਵਾਰੇ ਪਿੱਛੋਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਖਾਲਸਾ ਸਕੂਲ ਤੌਂ ਸੈਕੰਡਰੀ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਪਰਵਾਰ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਚੰਗੀ ਨਾਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਉਪਜੀਵਕਾ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਤੇ ਬੀ ਏ , 5 ਵਿਸ਼ਿਆਂ ( ਹਿਸਟਰੀ , ਐਕਨੋਮਿਕਸ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ) ਐਮ ਏ ਤੱਕ ਡਿਗਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ । == ਉਚੇਰੀ ਵਿਦਿਆ == ਉਚੇਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹ ਬਦੇਸ਼ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਤੇ ਡੀ ਲਿਟ ਦੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। ਨਾਲ ਹੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਉਰਦੂ, ਫ਼ਾਰਸੀ, ਡੱਡ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੀ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਬਲਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਤੇ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡੀਆਂ। == ਕਿੱਤਾਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ == ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਹਿਕਮੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਸਕੱਤਰ (ਸਟਾਫ਼ ਸਿਲੈਕਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ), ਕੰਟ੍ਰੋਲਰ ( ਅਕਾਊਂਟ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ) , ਡਾਇਰੈਕਟਰ ( ਪਬਲਿਕ ਰੀਲੇਸ਼ਨ ) ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਹੁਦਿਆਂ ਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਬਾਹ ਕੇ 1993 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਵਿਰਤੀ ( ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref name=":2" >{{Cite web|url=https://www.punjabijagran.com/lifestyle/sahit-and-sabhyachar-the-best-religion-dr-saroop-singh-alagg-8709665.html|title=ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਉੱਤਮ ਧਰਮ ਡਾ. ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ|date=14 October 2019|website=Punjabi Jagran News|language=pa|access-date=2022-06-09}}</ref> == ਪਰਕਾਸ਼ਨਾਵਾਂ == ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਏ ਸੁਪਰੀਮ ਟਰੇਯੀਅਰ ( ਅੰ ਵਿੱਚ)<ref>{{Cite web|url=https://ia600205.us.archive.org/33/items/GuruGranthSahib-ASupremeTreasure/ASupremeTreasure.pdf|title=Guru Granth Sahib a Supreme Treasure|last=Alag|first=Sarup Singh|website=us.archive.org|publisher=Alag publishers|access-date=9 June 2022}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤੇ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀਆਂ 51 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਛੱਪ ਕੇ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਦੀ ਲਿਖਾਰੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਤਨੀ ਪ੍ਰਸਿਧੀ ਹੋਈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ ‘ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੁਸਤਕ ਰਚਨ ਦਾ ਉਤਸਾਹ ਮਿਲਿਆ । ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀਆਂ ਉਹ 205 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।<ref name=":0" /> == ਮੁਫ਼ਤ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੰਡਣਾ == ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਨੇ ਉੱਚੇ ਮਿਆਰ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅਲੱਗ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਵਾਈ ਹੈ। ਉਹ ਅਲੱਗ ਸ਼ਬਦ ਯੁੱਗ ਟਰੱਸਟ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਤੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਹੈ।<ref name=":0" /> ਇਸ ਟਰੱਸਟ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪੁਸਤਕਾਲਿਆਂ , ਸਕੂਲਾਂ , ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਤੇ ਮੰਗ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗੱਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਤੱਕ ਮੁਫ਼ਤ ਪਹੁੰਚਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਦਾਨ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।2018 ਤੱਕ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਉਹ 105 ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ , ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ , ਹਿੰਦੀ ,ਉਰਦੂ ਆਦਿ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ 105 ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਛਪਵਾ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ 50 ਲੱਖ ਕਾਪੀਆਂ ਵੰਡ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਪੁਸਤਕ ‘ ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ’ ਦੀਆਂ ਉਦੋਂ ਤੱਕ 205 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਉਸ ਦੇ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਦਾ ਵੀਡੀਓ ਇੰਟਰਵਿਊ <nowiki>https://youtu.be/bcfgvWWX62E</nowiki> ਇਸ ਲਿੰਕ ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਉਸ ਦੀ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ 86 ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਅਲੱਗ ਸ਼ਬਦਯੁਗ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਸਾਈਟ ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.sikhglory.alagshabadyug.org/publish.php|title=Hair Power, Guru Granth Sahib, Harimandir Sahib, Excellence of Sikhism, Creation of Khalsa|website=www.sikhglory.alagshabadyug.org|access-date=2022-06-13}}</ref> == ਸਨਮਾਨ<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.sikhglory.alagshabadyug.org/about_author.php|title=Author, Writer of English, Hindi and Punjabi Books, Serving Sikhism and Sikh Religion, Sikh Writers, Sarup Singh Alag|website=www.sikhglory.alagshabadyug.org|access-date=2022-06-09}}</ref> == ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ<ref>{{Cite web|url=https://punjabtimesusa.com/news/?p=23140|title=ਗਿਆਰਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿਚ ਬਣੇਗੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਚੇਅਰ – Punjab Times|last=admin|date=13 November 2019|language=en-US|access-date=2022-06-09}}</ref>- ਸੇਵਾਦਾਰ-ੲ-ਕੌਮ ਅਵਾਰਡ ਤੇ 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ<ref name=":1">{{Cite book|url=https://sikhsthesupreme.in/book/mightysikhs.pdf|title=The Mighty Sikhs|last=Tuli|first=Pritpal Singh|publisher=Dr S S Gill Amritsar|year=2017|pages=253-254|via=sikhsthesupreme.}}</ref> 2014 ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ <ref>{{Cite web|url=https://sgpc-net.translate.goog/?p=19541&_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=pa&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en&_x_tr_pto=op,sc|title=ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਨਮਾਨ ਸਮਾਗਮ ਅੱਜ – Official Website of S.G.P.C|date=23 August 2018|website=sgpc-net.translate.goog|access-date=2022-06-09}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ptcnews.tv/%E0%A8%A1%E0%A8%BE-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A8%AA-%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98-%E0%A8%85%E0%A8%B2%E0%A9%B1%E0%A8%97-%E0%A8%A8%E0%A9%82%E0%A9%B0-%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF|title=ਡਾ. ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਨੂੰ 'ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਐਵਾਰਡ' ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ|date=22 October 2018|website=PTC News|language=en|access-date=2022-06-11}}</ref> -ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ 2018 ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ - ਗਿਆਨ ਚੇਤਨਾ ਅਵਾਰਡ <ref>{{Cite web|url=https://sikhsthesupreme.in/dr.sarupsinghalag.html|title=Dr. Sarup Singh Alag|website=sikhsthesupreme.in|access-date=2022-06-11}}</ref>ਤੇ 2.5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ।<ref name=":1" /> ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਐਹਮਦਾਬਾਦ- ਜੀਨੀਅਸ ਅਵਾਰਡ <ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/Dr.SarupSinghAlag/photos/1768487359877339/|title=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਜੀਨੀਅਸ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ|date=16 May 2018|website=ajit Jalandhar.com|publisher=The Daily Ajit Jalandhar Newspaper page 6|access-date=2022-06-11}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/hashtag/nawan_zamana_news_paper/|title=#nawan_zamana_news_paper - Explore|website=www.facebook.com|language=pa|access-date=2022-06-22}}</ref> 2018 ਉਪਰੋਕਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਨਾਮਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਸ ਨੂੰ 60 ਤੌਂ ਵੱਧ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ।<ref>{{Cite book|url=https://sikhsthesupreme.in/book/mightysikhs.pdf|title=The Mighty Sikhs|last=Tuli|first=Pritpal Singh|publisher=S S Gill Amritsar distrbuted by Singh Brothers city centre Amritsar|location=Amritsar|pages=253-254}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> == ਬਾਹਰੀ ਤੰਦਾਂ == [https://www.youtube.com/watch?v=y3uXa8fdY-Q ਗੁਰਮੱਤ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਗਾਸ-ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ] [https://www.youtube.com/watch?v=rZ-ApVvcae0 ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ - ਪੰਜਾਬ ਰੇਡੀਓ ਯੂ ਐਸ ਏ ਇੰਟਰਵਿਊ ] [https://www.youtube.com/watch?v=mAeZetoKfGs ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ - ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਟਾਈਮ ਟੀਵੀ ਇੰਟਰਵਿਊ 2014 ਦੁਆਰਾ ਗੁਰਵੇਲ ਸਿੰਘ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਾਰਤਕਕਾਰ]] 0fazsshbf6oz1qo57lv0dwjhw1dlzto 610828 610827 2022-08-08T07:39:00Z Guglani 58 wikitext text/x-wiki {{infobox writer|name=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ|nationality=ਭਾਰਤੀ|education=5 ਐਮ ਏ ਪੰਜਾਬੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ,ਉਰਦੂ,ਐਕਨੋਮਿਕਸ ਤੇ ਹਿਸਟਰੀ ; ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. ; ਡੀ ਲਿਟ|occupation=ਖੋਜ ਸਹਾਇਕ , ਭਾਸ਼ਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ , ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਪਬਲਿਕ ਰਿਲੇਸ਼ਨ ਤੇ ਸਕੱਤਰ ਸਟਾਫ਼ ਸਿਲੈਕਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ (ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ) ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਤੇ ਲਿਖਾਰੀ|years active=1958 onwards|notableworks=ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ ਪੰ,ਪ੍ਰੀਚੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਪੰ, Sri Guru Granth Sahib a Supreme Treasure ਅੰ, ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ , ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਮਾਸਟਰ ਡੀਵਾਈਨ ਅੰ, Non Sikhs Views: Excellence of Sikhism,An Introduction to Sri Guru Granth Sahib, ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਈ ਖ਼ੂਬੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ 110 ਕਿਤਾਬਾਂ|birth_date=1 ਜਨਵਰੀ 1936|parents=ਪਿਤਾ ਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ; ਮਾਤਾ ਇੰਦਰ ਕੌਰ|birth_place=ਪਿੰਡ ਡੋਰਾ ਬਦਾਲ ( ਅਣਵੰਡਿਆ ਭਾਰਤ)|employer=ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ|religion=ਸਿੱਖ|spouse=ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ|death_date=6 August 2022 <ref>{{cite web|url=https://www.punjabijagran.com/punjab/ludhiana-famous-sikh-scholar-dr-death-of-sarup-singh-azar-250-editions-of-harimandar-darshan-have-been-printed-9116209.html|title=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ|access-date=8 August 2022}}</ref>|death_place=ਲੁਧਿਆਣਾ|image=Sarup Singh Alag.jpeg|imagesize=px150}} '''ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ , ਡਾ.''' ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਡੋਰਾ ਬਦਾਲ ( ਅਣਵੰਡਿਆ ਭਾਰਤ) ਤਹਿਸੀਲ ਗੁੱਜਰਖਾਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਵਿਖੇ 1 ਜਨਵਰੀ 1936 ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾਤਾ ਇੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ।<ref name=":0" /> == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ == ਪਿੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਜਮਾਤ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ 1947 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਟਵਾਰੇ ਪਿੱਛੋਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਖਾਲਸਾ ਸਕੂਲ ਤੌਂ ਸੈਕੰਡਰੀ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਪਰਵਾਰ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਚੰਗੀ ਨਾਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਉਪਜੀਵਕਾ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਤੇ ਬੀ ਏ , 5 ਵਿਸ਼ਿਆਂ ( ਹਿਸਟਰੀ , ਐਕਨੋਮਿਕਸ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ) ਐਮ ਏ ਤੱਕ ਡਿਗਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ । == ਉਚੇਰੀ ਵਿਦਿਆ == ਉਚੇਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹ ਬਦੇਸ਼ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਤੇ ਡੀ ਲਿਟ ਦੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। ਨਾਲ ਹੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਉਰਦੂ, ਫ਼ਾਰਸੀ, ਡੱਡ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੀ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਬਲਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਤੇ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡੀਆਂ। == ਕਿੱਤਾਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ == ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਹਿਕਮੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਸਕੱਤਰ (ਸਟਾਫ਼ ਸਿਲੈਕਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ), ਕੰਟ੍ਰੋਲਰ ( ਅਕਾਊਂਟ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ) , ਡਾਇਰੈਕਟਰ ( ਪਬਲਿਕ ਰੀਲੇਸ਼ਨ ) ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਹੁਦਿਆਂ ਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਬਾਹ ਕੇ 1993 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਵਿਰਤੀ ( ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref name=":2" >{{Cite web|url=https://www.punjabijagran.com/lifestyle/sahit-and-sabhyachar-the-best-religion-dr-saroop-singh-alagg-8709665.html|title=ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਉੱਤਮ ਧਰਮ ਡਾ. ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ|date=14 October 2019|website=Punjabi Jagran News|language=pa|access-date=2022-06-09}}</ref> == ਪਰਕਾਸ਼ਨਾਵਾਂ == ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਏ ਸੁਪਰੀਮ ਟਰੇਯੀਅਰ ( ਅੰ ਵਿੱਚ)<ref>{{Cite web|url=https://ia600205.us.archive.org/33/items/GuruGranthSahib-ASupremeTreasure/ASupremeTreasure.pdf|title=Guru Granth Sahib a Supreme Treasure|last=Alag|first=Sarup Singh|website=us.archive.org|publisher=Alag publishers|access-date=9 June 2022}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤੇ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀਆਂ 51 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਛੱਪ ਕੇ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਦੀ ਲਿਖਾਰੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਤਨੀ ਪ੍ਰਸਿਧੀ ਹੋਈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ ‘ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੁਸਤਕ ਰਚਨ ਦਾ ਉਤਸਾਹ ਮਿਲਿਆ । ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀਆਂ ਉਹ 205 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।<ref name=":0" /> == ਮੁਫ਼ਤ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੰਡਣਾ == ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਨੇ ਉੱਚੇ ਮਿਆਰ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅਲੱਗ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਵਾਈ ਹੈ। ਉਹ ਅਲੱਗ ਸ਼ਬਦ ਯੁੱਗ ਟਰੱਸਟ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਤੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਹੈ।<ref name=":0" /> ਇਸ ਟਰੱਸਟ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪੁਸਤਕਾਲਿਆਂ , ਸਕੂਲਾਂ , ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਤੇ ਮੰਗ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗੱਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਤੱਕ ਮੁਫ਼ਤ ਪਹੁੰਚਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਦਾਨ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।2018 ਤੱਕ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਉਹ 105 ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ , ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ , ਹਿੰਦੀ ,ਉਰਦੂ ਆਦਿ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ 105 ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਛਪਵਾ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ 50 ਲੱਖ ਕਾਪੀਆਂ ਵੰਡ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਪੁਸਤਕ ‘ ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ’ ਦੀਆਂ ਉਦੋਂ ਤੱਕ 205 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਉਸ ਦੇ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਦਾ ਵੀਡੀਓ ਇੰਟਰਵਿਊ <nowiki>https://youtu.be/bcfgvWWX62E</nowiki> ਇਸ ਲਿੰਕ ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਉਸ ਦੀ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ 86 ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਅਲੱਗ ਸ਼ਬਦਯੁਗ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਸਾਈਟ ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.sikhglory.alagshabadyug.org/publish.php|title=Hair Power, Guru Granth Sahib, Harimandir Sahib, Excellence of Sikhism, Creation of Khalsa|website=www.sikhglory.alagshabadyug.org|access-date=2022-06-13}}</ref> == ਸਨਮਾਨ<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.sikhglory.alagshabadyug.org/about_author.php|title=Author, Writer of English, Hindi and Punjabi Books, Serving Sikhism and Sikh Religion, Sikh Writers, Sarup Singh Alag|website=www.sikhglory.alagshabadyug.org|access-date=2022-06-09}}</ref> == ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ<ref>{{Cite web|url=https://punjabtimesusa.com/news/?p=23140|title=ਗਿਆਰਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿਚ ਬਣੇਗੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਚੇਅਰ – Punjab Times|last=admin|date=13 November 2019|language=en-US|access-date=2022-06-09}}</ref>- ਸੇਵਾਦਾਰ-ੲ-ਕੌਮ ਅਵਾਰਡ ਤੇ 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ<ref name=":1">{{Cite book|url=https://sikhsthesupreme.in/book/mightysikhs.pdf|title=The Mighty Sikhs|last=Tuli|first=Pritpal Singh|publisher=Dr S S Gill Amritsar|year=2017|pages=253-254|via=sikhsthesupreme.}}</ref> 2014 ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ <ref>{{Cite web|url=https://sgpc-net.translate.goog/?p=19541&_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=pa&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en&_x_tr_pto=op,sc|title=ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਨਮਾਨ ਸਮਾਗਮ ਅੱਜ – Official Website of S.G.P.C|date=23 August 2018|website=sgpc-net.translate.goog|access-date=2022-06-09}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ptcnews.tv/%E0%A8%A1%E0%A8%BE-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A8%AA-%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98-%E0%A8%85%E0%A8%B2%E0%A9%B1%E0%A8%97-%E0%A8%A8%E0%A9%82%E0%A9%B0-%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF|title=ਡਾ. ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਨੂੰ 'ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਐਵਾਰਡ' ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ|date=22 October 2018|website=PTC News|language=en|access-date=2022-06-11}}</ref> -ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ 2018 ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ - ਗਿਆਨ ਚੇਤਨਾ ਅਵਾਰਡ <ref>{{Cite web|url=https://sikhsthesupreme.in/dr.sarupsinghalag.html|title=Dr. Sarup Singh Alag|website=sikhsthesupreme.in|access-date=2022-06-11}}</ref>ਤੇ 2.5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ।<ref name=":1" /> ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਐਹਮਦਾਬਾਦ- ਜੀਨੀਅਸ ਅਵਾਰਡ <ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/Dr.SarupSinghAlag/photos/1768487359877339/|title=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਜੀਨੀਅਸ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ|date=16 May 2018|website=ajit Jalandhar.com|publisher=The Daily Ajit Jalandhar Newspaper page 6|access-date=2022-06-11}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/hashtag/nawan_zamana_news_paper/|title=#nawan_zamana_news_paper - Explore|website=www.facebook.com|language=pa|access-date=2022-06-22}}</ref> 2018 ਉਪਰੋਕਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਨਾਮਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਸ ਨੂੰ 60 ਤੌਂ ਵੱਧ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ।<ref>{{Cite book|url=https://sikhsthesupreme.in/book/mightysikhs.pdf|title=The Mighty Sikhs|last=Tuli|first=Pritpal Singh|publisher=S S Gill Amritsar distrbuted by Singh Brothers city centre Amritsar|location=Amritsar|pages=253-254}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> == ਬਾਹਰੀ ਤੰਦਾਂ == [https://www.youtube.com/watch?v=y3uXa8fdY-Q ਗੁਰਮੱਤ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਗਾਸ-ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ] [https://www.youtube.com/watch?v=rZ-ApVvcae0 ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ - ਪੰਜਾਬ ਰੇਡੀਓ ਯੂ ਐਸ ਏ ਇੰਟਰਵਿਊ ] [https://www.youtube.com/watch?v=mAeZetoKfGs ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ - ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਟਾਈਮ ਟੀਵੀ ਇੰਟਰਵਿਊ 2014 ਦੁਆਰਾ ਗੁਰਵੇਲ ਸਿੰਘ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਾਰਤਕਕਾਰ]] tb4o9n6jx1jlkyi3qtvisodig7qv7pr 610831 610828 2022-08-08T07:41:15Z Guglani 58 ਸੁਧਾਰਿਆ wikitext text/x-wiki {{infobox writer|name=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ|nationality=ਭਾਰਤੀ|education=5 ਐਮ ਏ ਪੰਜਾਬੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ,ਉਰਦੂ,ਐਕਨੋਮਿਕਸ ਤੇ ਹਿਸਟਰੀ ; ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. ; ਡੀ ਲਿਟ|occupation=ਖੋਜ ਸਹਾਇਕ , ਭਾਸ਼ਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ , ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਪਬਲਿਕ ਰਿਲੇਸ਼ਨ ਤੇ ਸਕੱਤਰ ਸਟਾਫ਼ ਸਿਲੈਕਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ (ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ) ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਤੇ ਲਿਖਾਰੀ|years active=1958 onwards|notableworks=ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ ਪੰ,ਪ੍ਰੀਚੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਪੰ, Sri Guru Granth Sahib a Supreme Treasure ਅੰ, ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ , ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਮਾਸਟਰ ਡੀਵਾਈਨ ਅੰ, Non Sikhs Views: Excellence of Sikhism,An Introduction to Sri Guru Granth Sahib, ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਈ ਖ਼ੂਬੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ 110 ਕਿਤਾਬਾਂ|birth_date=1 ਜਨਵਰੀ 1936|parents=ਪਿਤਾ ਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ; ਮਾਤਾ ਇੰਦਰ ਕੌਰ|birth_place=ਪਿੰਡ ਡੋਰਾ ਬਦਾਲ ( ਅਣਵੰਡਿਆ ਭਾਰਤ)|employer=ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ|religion=ਸਿੱਖ|spouse=ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ|death_date=5 August 2022 <ref>{{cite web|url=https://www.punjabijagran.com/punjab/ludhiana-famous-sikh-scholar-dr-death-of-sarup-singh-azar-250-editions-of-harimandar-darshan-have-been-printed-9116209.html|title=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ|access-date=8 August 2022}}</ref>|death_place=ਲੁਧਿਆਣਾ|image=Sarup Singh Alag.jpeg|imagesize=px150}} '''ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ , ਡਾ.''' ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਡੋਰਾ ਬਦਾਲ ( ਅਣਵੰਡਿਆ ਭਾਰਤ) ਤਹਿਸੀਲ ਗੁੱਜਰਖਾਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਵਿਖੇ 1 ਜਨਵਰੀ 1936 ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾਤਾ ਇੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ।<ref name=":0" /> == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ == ਪਿੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਜਮਾਤ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ 1947 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਟਵਾਰੇ ਪਿੱਛੋਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਖਾਲਸਾ ਸਕੂਲ ਤੌਂ ਸੈਕੰਡਰੀ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਪਰਵਾਰ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਚੰਗੀ ਨਾਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਉਪਜੀਵਕਾ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਤੇ ਬੀ ਏ , 5 ਵਿਸ਼ਿਆਂ ( ਹਿਸਟਰੀ , ਐਕਨੋਮਿਕਸ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ) ਐਮ ਏ ਤੱਕ ਡਿਗਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ । == ਉਚੇਰੀ ਵਿਦਿਆ == ਉਚੇਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹ ਬਦੇਸ਼ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਤੇ ਡੀ ਲਿਟ ਦੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। ਨਾਲ ਹੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਉਰਦੂ, ਫ਼ਾਰਸੀ, ਡੱਡ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੀ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਬਲਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਤੇ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡੀਆਂ। == ਕਿੱਤਾਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ == ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਹਿਕਮੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਸਕੱਤਰ (ਸਟਾਫ਼ ਸਿਲੈਕਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ), ਕੰਟ੍ਰੋਲਰ ( ਅਕਾਊਂਟ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ) , ਡਾਇਰੈਕਟਰ ( ਪਬਲਿਕ ਰੀਲੇਸ਼ਨ ) ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਹੁਦਿਆਂ ਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਬਾਹ ਕੇ 1993 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਵਿਰਤੀ ( ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref name=":2" >{{Cite web|url=https://www.punjabijagran.com/lifestyle/sahit-and-sabhyachar-the-best-religion-dr-saroop-singh-alagg-8709665.html|title=ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਉੱਤਮ ਧਰਮ ਡਾ. ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ|date=14 October 2019|website=Punjabi Jagran News|language=pa|access-date=2022-06-09}}</ref> == ਪਰਕਾਸ਼ਨਾਵਾਂ == ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਏ ਸੁਪਰੀਮ ਟਰੇਯੀਅਰ ( ਅੰ ਵਿੱਚ)<ref>{{Cite web|url=https://ia600205.us.archive.org/33/items/GuruGranthSahib-ASupremeTreasure/ASupremeTreasure.pdf|title=Guru Granth Sahib a Supreme Treasure|last=Alag|first=Sarup Singh|website=us.archive.org|publisher=Alag publishers|access-date=9 June 2022}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤੇ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀਆਂ 51 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਛੱਪ ਕੇ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਦੀ ਲਿਖਾਰੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਤਨੀ ਪ੍ਰਸਿਧੀ ਹੋਈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ ‘ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੁਸਤਕ ਰਚਨ ਦਾ ਉਤਸਾਹ ਮਿਲਿਆ । ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀਆਂ ਉਹ 205 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।<ref name=":0" /> == ਮੁਫ਼ਤ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੰਡਣਾ == ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਨੇ ਉੱਚੇ ਮਿਆਰ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅਲੱਗ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਵਾਈ ਹੈ। ਉਹ ਅਲੱਗ ਸ਼ਬਦ ਯੁੱਗ ਟਰੱਸਟ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਤੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਹੈ।<ref name=":0" /> ਇਸ ਟਰੱਸਟ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪੁਸਤਕਾਲਿਆਂ , ਸਕੂਲਾਂ , ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਤੇ ਮੰਗ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗੱਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਤੱਕ ਮੁਫ਼ਤ ਪਹੁੰਚਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਦਾਨ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।2018 ਤੱਕ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਉਹ 105 ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ , ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ , ਹਿੰਦੀ ,ਉਰਦੂ ਆਦਿ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ 105 ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਛਪਵਾ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ 50 ਲੱਖ ਕਾਪੀਆਂ ਵੰਡ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਪੁਸਤਕ ‘ ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ’ ਦੀਆਂ ਉਦੋਂ ਤੱਕ 205 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਉਸ ਦੇ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਦਾ ਵੀਡੀਓ ਇੰਟਰਵਿਊ <nowiki>https://youtu.be/bcfgvWWX62E</nowiki> ਇਸ ਲਿੰਕ ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਉਸ ਦੀ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ 86 ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਅਲੱਗ ਸ਼ਬਦਯੁਗ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਸਾਈਟ ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.sikhglory.alagshabadyug.org/publish.php|title=Hair Power, Guru Granth Sahib, Harimandir Sahib, Excellence of Sikhism, Creation of Khalsa|website=www.sikhglory.alagshabadyug.org|access-date=2022-06-13}}</ref> == ਸਨਮਾਨ<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.sikhglory.alagshabadyug.org/about_author.php|title=Author, Writer of English, Hindi and Punjabi Books, Serving Sikhism and Sikh Religion, Sikh Writers, Sarup Singh Alag|website=www.sikhglory.alagshabadyug.org|access-date=2022-06-09}}</ref> == ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ<ref>{{Cite web|url=https://punjabtimesusa.com/news/?p=23140|title=ਗਿਆਰਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿਚ ਬਣੇਗੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਚੇਅਰ – Punjab Times|last=admin|date=13 November 2019|language=en-US|access-date=2022-06-09}}</ref>- ਸੇਵਾਦਾਰ-ੲ-ਕੌਮ ਅਵਾਰਡ ਤੇ 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ<ref name=":1">{{Cite book|url=https://sikhsthesupreme.in/book/mightysikhs.pdf|title=The Mighty Sikhs|last=Tuli|first=Pritpal Singh|publisher=Dr S S Gill Amritsar|year=2017|pages=253-254|via=sikhsthesupreme.}}</ref> 2014 ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ <ref>{{Cite web|url=https://sgpc-net.translate.goog/?p=19541&_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=pa&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en&_x_tr_pto=op,sc|title=ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਨਮਾਨ ਸਮਾਗਮ ਅੱਜ – Official Website of S.G.P.C|date=23 August 2018|website=sgpc-net.translate.goog|access-date=2022-06-09}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ptcnews.tv/%E0%A8%A1%E0%A8%BE-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A8%AA-%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98-%E0%A8%85%E0%A8%B2%E0%A9%B1%E0%A8%97-%E0%A8%A8%E0%A9%82%E0%A9%B0-%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF|title=ਡਾ. ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਨੂੰ 'ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਐਵਾਰਡ' ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ|date=22 October 2018|website=PTC News|language=en|access-date=2022-06-11}}</ref> -ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ 2018 ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ - ਗਿਆਨ ਚੇਤਨਾ ਅਵਾਰਡ <ref>{{Cite web|url=https://sikhsthesupreme.in/dr.sarupsinghalag.html|title=Dr. Sarup Singh Alag|website=sikhsthesupreme.in|access-date=2022-06-11}}</ref>ਤੇ 2.5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ।<ref name=":1" /> ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਐਹਮਦਾਬਾਦ- ਜੀਨੀਅਸ ਅਵਾਰਡ <ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/Dr.SarupSinghAlag/photos/1768487359877339/|title=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਜੀਨੀਅਸ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ|date=16 May 2018|website=ajit Jalandhar.com|publisher=The Daily Ajit Jalandhar Newspaper page 6|access-date=2022-06-11}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/hashtag/nawan_zamana_news_paper/|title=#nawan_zamana_news_paper - Explore|website=www.facebook.com|language=pa|access-date=2022-06-22}}</ref> 2018 ਉਪਰੋਕਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਨਾਮਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਸ ਨੂੰ 60 ਤੌਂ ਵੱਧ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ।<ref>{{Cite book|url=https://sikhsthesupreme.in/book/mightysikhs.pdf|title=The Mighty Sikhs|last=Tuli|first=Pritpal Singh|publisher=S S Gill Amritsar distrbuted by Singh Brothers city centre Amritsar|location=Amritsar|pages=253-254}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> == ਬਾਹਰੀ ਤੰਦਾਂ == [https://www.youtube.com/watch?v=y3uXa8fdY-Q ਗੁਰਮੱਤ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਗਾਸ-ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ] [https://www.youtube.com/watch?v=rZ-ApVvcae0 ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ - ਪੰਜਾਬ ਰੇਡੀਓ ਯੂ ਐਸ ਏ ਇੰਟਰਵਿਊ ] [https://www.youtube.com/watch?v=mAeZetoKfGs ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ - ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਟਾਈਮ ਟੀਵੀ ਇੰਟਰਵਿਊ 2014 ਦੁਆਰਾ ਗੁਰਵੇਲ ਸਿੰਘ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਾਰਤਕਕਾਰ]] 376x6h4z2aq2rufwjmfpcmokzun0vo9 0 143843 610823 610533 2022-08-08T07:30:11Z 41.150.192.123 wikitext text/x-wiki {{Infobox holiday|holiday_name=ਲੱਛਮੀ ਪੂਜਾ|type=ਹਿੰਦੂ|official_name=|nickname=|image=GoddessLakshmi.jpg|caption=ਘਰ ਚ ਲਖਮੀ ਪੂਜਾ|observedby=ਹਿੰਦੂ ਲੋਕਾਂ|date=|ends=|date2022=ਅਕਤੂਬਰ 23|date2021=ਨਵੰਬਰ 4|celebrations=|observances=|relatedto=[[ਦੀਵਾਲੀ]] ਤੇ [[ਤਿਹਾੜ]]|frequency=ਸਾਲਾਨਾ}}'''ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ''' ਕਿ '''ਲੱਛਮੀ ਪੂਜਾ''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]]: लक्ष्मी पूजा), ਇੱਕ [[ਹਿੰਦੂ]] ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਵਿਕਰਮ ਸੰਵਤ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਕਾਰਤਿਕ ਵਿੱਚ ਅਮਾਵਸਿਆ (ਨਵੇਂ ਚੰਦ ਦੇ ਦਿਨ) ਨੂੰ, [[ਦੀਵਾਲੀ]] ਦੇ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅਹਿਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੀਪਾਵਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਸਾਮ, ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪੂਜਾ ਵਿਜੈ ਦਸ਼ਮੀ ਤੋਂ 5 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੰਤਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਲਕਸ਼ਮੀ, ਦੌਲਤ, ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਸ਼ੁਭ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਦੀ ਦੇਵੀ, ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ]] ਦੀ ਪਤਨੀ, ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਅਤੇ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੇ ਸੁਆਗਤ ਲਈ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਅਤੇ ਲਾਈਟਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਭੇਟਾਂ ਵਜੋਂ ਮਿੱਠੇ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸੁਆਦੀ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਨਾਲ ਲਕਸ਼ਮੀ ਜਿੰਨੀ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਓਨੀ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। [[ਅਸਾਮ]], [[ਉੜੀਸਾ]], ਅਤੇ [[ਬੰਗਾਲ]] ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਲੋਕਖੀ ਪੂਜਾ ਜਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ (লক্ষ্মী পূজা) ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅਸ਼ਵਿਨ ਪੂਰਨਿਮਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਵਿਜੈ ਦਸ਼ਮੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਕੋਜਾਗੋਰੀ ਲੋਕੀ ਪੂਜਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਲਪੋਨਾ ਜਾਂ ਰੰਗੋਲੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਫਰਸ਼ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਘਰ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। de4au37wcbsj2ldeev8u9vc3sdglvsf 610825 610823 2022-08-08T07:33:43Z 41.150.192.123 wikitext text/x-wiki {{Infobox holiday|holiday_name=ਲੱਛਮੀ ਪੂਜਾ|type=ਹਿੰਦੂ|official_name=|nickname=|image=GoddessLakshmi.jpg|caption=ਘਰ ਚ ਲਖਮੀ ਪੂਜਾ|observedby=ਹਿੰਦੂ ਲੋਕਾਂ|date=|ends=|date2022=ਅਕਤੂਬਰ 23|date2021=ਨਵੰਬਰ 4|celebrations=|observances=|relatedto=[[ਦੀਵਾਲੀ]] ਤੇ [[ਤਿਹਾੜ]]|frequency=ਸਾਲਾਨਾ}}'''ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ''' ਕਿ '''ਲੱਛਮੀ ਪੂਜਾ''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]]: लक्ष्मी पूजा), ਇੱਕ [[ਹਿੰਦੂ]] ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਵਿਕਰਮ ਸੰਵਤ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਕਾਰਤਿਕ ਵਿੱਚ [[ਅਮਾਵਸਿਆ]] (ਨਵੇਂ ਚੰਦ ਦੇ ਦਿਨ) ਨੂੰ, [[ਦੀਵਾਲੀ]] ਦੇ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅਹਿਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੀਪਾਵਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਸਾਮ, ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪੂਜਾ ਵਿਜੈ ਦਸ਼ਮੀ ਤੋਂ 5 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੰਤਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਲਕਸ਼ਮੀ, ਦੌਲਤ, ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਸ਼ੁਭ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਦੀ ਦੇਵੀ, ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ]] ਦੀ ਪਤਨੀ, ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਅਤੇ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੇ ਸੁਆਗਤ ਲਈ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਅਤੇ ਲਾਈਟਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਭੇਟਾਂ ਵਜੋਂ ਮਿੱਠੇ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸੁਆਦੀ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਨਾਲ ਲਕਸ਼ਮੀ ਜਿੰਨੀ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਓਨੀ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। [[ਅਸਾਮ]], [[ਉੜੀਸਾ]], ਅਤੇ [[ਬੰਗਾਲ]] ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਲੋਕਖੀ ਪੂਜਾ ਜਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ (লক্ষ্মী পূজা) ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅਸ਼ਵਿਨ ਪੂਰਨਿਮਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਵਿਜੈ ਦਸ਼ਮੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਕੋਜਾਗੋਰੀ ਲੋਕੀ ਪੂਜਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਲਪੋਨਾ ਜਾਂ ਰੰਗੋਲੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਫਰਸ਼ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਘਰ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। otvn8kwlmbdvj5zxy64nqp0asdlxyhy 610830 610825 2022-08-08T07:40:45Z 41.150.192.123 wikitext text/x-wiki {{Infobox holiday|holiday_name=ਲੱਛਮੀ ਪੂਜਾ|type=ਹਿੰਦੂ|official_name=|nickname=|image=GoddessLakshmi.jpg|caption=ਘਰ ਚ ਲਖਮੀ ਪੂਜਾ|observedby=ਹਿੰਦੂ ਲੋਕਾਂ|date=|ends=|date2022=ਅਕਤੂਬਰ 23|date2021=ਨਵੰਬਰ 4|celebrations=|observances=|relatedto=[[ਦੀਵਾਲੀ]] ਤੇ [[ਤਿਹਾੜ]]|frequency=ਸਾਲਾਨਾ}}'''ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ''' ਕਿ '''ਲੱਛਮੀ ਪੂਜਾ''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]]: लक्ष्मी पूजा), ਇੱਕ [[ਹਿੰਦੂ]] ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਵਿਕਰਮ ਸੰਵਤ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ [[ਕਾਰਤਿਕ]] ਵਿੱਚ [[ਅਮਾਵਸਿਆ]] (ਨਵੇਂ ਚੰਦ ਦੇ ਦਿਨ) ਨੂੰ, [[ਦੀਵਾਲੀ]] ਦੇ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅਹਿਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੀਪਾਵਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਸਾਮ, ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪੂਜਾ ਵਿਜੈ ਦਸ਼ਮੀ ਤੋਂ 5 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੰਤਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਲਕਸ਼ਮੀ, ਦੌਲਤ, ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਸ਼ੁਭ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਦੀ ਦੇਵੀ, ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ]] ਦੀ ਪਤਨੀ, ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਅਤੇ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੇ ਸੁਆਗਤ ਲਈ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਅਤੇ ਲਾਈਟਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਭੇਟਾਂ ਵਜੋਂ ਮਿੱਠੇ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸੁਆਦੀ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਨਾਲ ਲਕਸ਼ਮੀ ਜਿੰਨੀ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਓਨੀ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। [[ਅਸਾਮ]], [[ਉੜੀਸਾ]], ਅਤੇ [[ਬੰਗਾਲ]] ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਲੋਕਖੀ ਪੂਜਾ ਜਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ (লক্ষ্মী পূজা) ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅਸ਼ਵਿਨ ਪੂਰਨਿਮਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਵਿਜੈ ਦਸ਼ਮੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਕੋਜਾਗੋਰੀ ਲੋਕੀ ਪੂਜਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਲਪੋਨਾ ਜਾਂ ਰੰਗੋਲੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਫਰਸ਼ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਘਰ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। q39voktnadw5f3gjoahhi761s0zsqzi 610834 610830 2022-08-08T07:44:24Z 41.150.192.123 wikitext text/x-wiki {{Infobox holiday|holiday_name=ਲੱਛਮੀ ਪੂਜਾ|type=ਹਿੰਦੂ|official_name=|nickname=|image=GoddessLakshmi.jpg|caption=ਘਰ ਚ ਲਖਮੀ ਪੂਜਾ|observedby=ਹਿੰਦੂ ਲੋਕਾਂ|date=|ends=|date2022=ਅਕਤੂਬਰ 23|date2021=ਨਵੰਬਰ 4|celebrations=|observances=|relatedto=[[ਦੀਵਾਲੀ]] ਤੇ [[ਤਿਹਾੜ]]|frequency=ਸਾਲਾਨਾ}}'''ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ''' ਕਿ '''ਲੱਛਮੀ ਪੂਜਾ''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]]: लक्ष्मी पूजा), ਇੱਕ [[ਹਿੰਦੂ]] ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਵਿਕਰਮ ਸੰਵਤ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ [[ਕਾਰਤਿਕ]] ਵਿੱਚ [[ਅਮਾਵਸਿਆ]] (ਨਵੇਂ ਚੰਦ ਦੇ ਦਿਨ) ਨੂੰ, [[ਦੀਵਾਲੀ]] ਦੇ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅਹਿਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੀਪਾਵਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ [[ਅਸਾਮ]], [[ਬੰਗਾਲ]] ਅਤੇ [[ਉੜੀਸਾ]] ਵਿੱਚ ਇਹ ਪੂਜਾ [[ਵਿਜੈ ਦਸ਼ਮੀ]] ਤੋਂ 5 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੰਤਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਲਕਸ਼ਮੀ, ਦੌਲਤ, ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਸ਼ੁਭ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਦੀ ਦੇਵੀ, ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ]] ਦੀ ਪਤਨੀ, ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਅਤੇ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੇ ਸੁਆਗਤ ਲਈ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਅਤੇ ਲਾਈਟਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਭੇਟਾਂ ਵਜੋਂ ਮਿੱਠੇ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸੁਆਦੀ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਨਾਲ ਲਕਸ਼ਮੀ ਜਿੰਨੀ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਓਨੀ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। [[ਅਸਾਮ]], [[ਉੜੀਸਾ]], ਅਤੇ [[ਬੰਗਾਲ]] ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਲੋਕਖੀ ਪੂਜਾ ਜਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ (লক্ষ্মী পূজা) ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅਸ਼ਵਿਨ ਪੂਰਨਿਮਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਵਿਜੈ ਦਸ਼ਮੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਕੋਜਾਗੋਰੀ ਲੋਕੀ ਪੂਜਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਲਪੋਨਾ ਜਾਂ ਰੰਗੋਲੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਫਰਸ਼ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਘਰ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। f9l9eus9hwa2nce1tnl0z6fwkkzkri0 0 143874 610799 610687 2022-08-08T00:56:41Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=ਸਾਂਵਲ ਇਸਾਖ਼ੇਲਵੀ|image=|caption=|birth_name=ਸਾਂਵਲ ਅੱਤਾਉੱਲਾ ਖਾਨ ਇਸਾਖ਼ੇਲਵੀ|birth_date=|birth_place=[[ਮੀਆਂਵਾਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ| ਮੀਆਂਵਾਲੀ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]|alma_mater=[[ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਲੰਡਨ]]|occupation={{flat list| * Singer * songwriter * record producer * [[visual effects supervisor]] * [[sound design]]er }}|parents=[[ਅਤਾ ਉੱਲ੍ਹਾ ਖਾਨ ਈਸਾ ਖ਼ੇਲਵੀ]]|family=[[Laraib Atta]]<br>Bilawal Atta|years_active=2010-ਵਰਤਮਾਨ|module={{Infobox musical artist | embed = yes | instruments = {{flat list| * Vocals * guitar * piano * harmonium }} | genre = {{flat list| * [[Saraiki music|Saraiki]] * [[Punjabi Music|Punjabi]] * [[electronic music]] }} | associated_acts = [[Coke Studio (Pakistan)|Coke Studio]], [[Strings (band)|Strings]], [[Zohaib Kazi]], [[Hamza Ali]] }}}} [[Category:Articles with hCards]] '''ਸਾਂਵਲ "ਅਤ" ਇਸਾਖ਼ੇਲਵੀ''' ਇੱਕ [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲੋਕ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼]]-[[ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ]] ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਇਫੈਕਟਸ ਸੁਪਰਵਾਈਜ਼ਰ, ਸਾਊਂਡ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰ, ਗਾਇਕ, ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਗੀਤਕਾਰ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗਾਇਕ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਐਸਾਖੇਲਵੀ 2006 ਤੱਕ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੀਐਫਐਕਸ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਸਾਊਂਡ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਐਲਬਮ ''ਤੇਰੈ ਖਿਆਲ ਮੇਂ'' (2017) ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ [[ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ)|ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ]] ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/1366755|title=The Icon Interview: The Soul of Sanwal|last=Khan|first=Mariam Saeed|date=2017-10-29|work=DAWN.COM|access-date=2018-08-12|language=en-US}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ == ਇਸਾਖੇਲਵੀ ਦਾ ਜਨਮ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਰਾਏਕੀ ਗਾਇਕ [[ਅਤਾ ਉੱਲ੍ਹਾ ਖਾਨ ਈਸਾ ਖ਼ੇਲਵੀ|ਅਤਾਉੱਲਾ ਖਾਨ ਇਸਾਖੇਲਵੀ]] ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ,<ref name="tribune.com.pk">{{cite web|url=https://tribune.com.pk/story/1079734/attaullah-khan-esakhelvi-on-what-makes-him-the-common-mans-artist/|title=Attaullah Khan Esakhelvi on what makes him the common man’s artist - The Express Tribune|date=6 April 2016|work=The Express Tribune}}</ref> ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਬਜ਼ਗ਼ਾ ਅੱਤਾ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਭੈਣ [[ਲਾਰੈਬ ਅੱਤਾ]] ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਵੀਐਫਐਕਸ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਕਈ ਆਸਕਰ ਜੇਤੂ ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>{{cite news|url=http://www.dawn.com/news/1204684/i-hope-to-work-on-projects-in-pakistan-says-hollywood-vfx-artist-laraib-atta|title=I hope to work on projects in Pakistan, says Hollywood VFX artist Laraib Atta|work=[[DAWN.com]]|accessdate=5 September 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://tribune.com.pk/story/947985/meet-laraib-atta-pakistani-visual-effects-prodigy-in-hollywood/|title=Pakistani visual effects prodigy making waves in Hollywood|work=[[The Express Tribune]]|accessdate=5 September 2015}}</ref> ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਭਰਾ, ਬਿਲਾਵਲ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ,<ref>[https://www.starnow.co.uk/bilawalatta Bilawal Atta's profile on ''Star Now'']</ref> ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਵੀ ਹੈ।<ref>Spotlight (23 April 2018), [https://www.hum.tv/i-feel-the-pressure-every-time-i-look-at-the-keyboard-or-the-harmonium-sanwal-esakhelvi/ "I feel the pressure every time I look at the keyboard or the harmonium: Sanwal Esakhelvi"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220224142302/https://www.hum.tv/i-feel-the-pressure-every-time-i-look-at-the-keyboard-or-the-harmonium-sanwal-esakhelvi/ |date=2022-02-24 }}, ''HumTV''. Retrieved 17 November 2018.</ref> ਇਸਾਖ਼ੇਲਵੀ ਨੇ ਸਿਟੀ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ [[ਲੰਡਨ]] ਤੋਂ ਸਾਊਂਡ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਸੱਟ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਕ੍ਰਿਕਟ ਕੈਰੀਅਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਉਸਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ,"ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ ਪਰ ਫਿਰ ਇੱਕ ਸੱਟ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।<ref name="SEstory">{{Cite news|url=https://tribune.com.pk/story/1095784/i-didnt-get-into-music-because-i-had-to-sanwal-esakhelvi/|title=I didn’t get into music because I had to: Sanwal Esakhelvi|last=Saeed|first=Mehek|date=May 2, 2016|work=The Express Tribune|access-date=August 12, 2018|language=en-US}}</ref> == ਡਿਸਕੋਗ੍ਰਾਫੀ == === ਐਲਬਮ === {| class="wikitable" !ਸਾਲ !ਐਲਬਮ |- |2016 |''ਤੇਰੇ ਖਿਆਲ ਮੇਂ'' |} === ''ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ'' ਪਾਕਿਸਤਾਨ === {| class="wikitable" !ਸਾਲ !ਸੀਜ਼ਨ !ਗੀਤ !ਬੋਲ !ਸੰਗੀਤ !ਸਹਾਇਕ-ਗਾਇਕ |- | rowspan="2" |2017 | rowspan="2" |10 |[[ਕੌਮੀ ਤਰਾਨਾ]] |[[ਹਫ਼ੀਜ਼ ਜਲੰਧਰੀ|ਹਫ਼ੀਜ ਜਲੰਧਰੀ]] | rowspan="2" |ਸਟਰਿੰਗਜ਼ |ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਹੋਰ ਕਲਾਕਾਰ |- |ਸਭ ਮਾਇਆ ਹੈ | |[[ਅਤਾ ਉੱਲ੍ਹਾ ਖਾਨ ਈਸਾ ਖ਼ੇਲਵੀ]] |- | rowspan="2" |2018 | rowspan="2" |11 |[[ਹਮ ਦੇਖੇਂਗੇ]] |[[ਫ਼ੈਜ਼ ਅਹਿਮਦ ਫ਼ੈਜ਼|ਫੈਜ਼ ਅਹਿਮਦ ਫੈਜ਼]] |ਅਲੀ ਹਮਜ਼ਾ, ਜ਼ੋਹੇਬ ਕਾਜ਼ੀ |ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਹੋਰ ਕਲਾਕਾਰ |- |ਅੱਲਾਹ ਕਰੇਸੀ | | |[[ਅਤਾ ਉੱਲ੍ਹਾ ਖਾਨ ਈਸਾ ਖ਼ੇਲਵੀ]] |} == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Articles with hCards]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਸ਼ਤੂਨ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗੀਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੀਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ]] sm322nmvpq2sclw4zf2sp3wguwxyloz 3 143886 610768 2022-08-07T13:40:08Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Obiwan88}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:40, 7 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) rf3rpo342u72vinhq93r32riiaalg7r 3 143887 610769 2022-08-07T14:29:35Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Amanjot Singh Guru}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:29, 7 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) odtc9dffk5wm6ai9uvee6vhbbeggr5x 3 143888 610770 2022-08-07T15:45:32Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Harfeur}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:45, 7 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) jk8se89lzr3rjg8trxlv3lsfxk7oodz 3 143889 610773 2022-08-07T16:20:31Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Drusekoana}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:20, 7 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) eawvegcx3u818f0nxklhqaoa2vnxp0i 0 143890 610775 2022-08-07T16:26:58Z Prabhjot Kaur Gill 12630 "ਤੌਕੀਰ ਰੇਜ਼ਾ ਦਾ ਜਨਮ ੪ ਅਪ੍ਰੈਲ ੧੯੮੮ ਨੂੰ ਚੱਕਵਾਲ, ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਚੱਕਵਾਲ ਅਤੇ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਲਈ ਲੰ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ wikitext text/x-wiki ਤੌਕੀਰ ਰੇਜ਼ਾ ਦਾ ਜਨਮ ੪ ਅਪ੍ਰੈਲ ੧੯੮੮ ਨੂੰ ਚੱਕਵਾਲ, ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਚੱਕਵਾਲ ਅਤੇ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਲਈ ਲੰਦਨ ਤੁਰ ਗਏ। ਓਹ ਕੁੱਝ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋ ਫ਼ਰਾਂਸ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ੨੦੦੬ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਤੌਕੀਰ ਰੇਜ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਉਰਦੂ ਦੋਵਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਚ ਗ਼ਜ਼ਲ, ਆਜ਼ਾਦ ਨਜ਼ਮ ਤੇ ਨਸਰੀ ਨਜ਼ਮ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੇ ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ ਤੋਂ ਤਰਜ਼ਮਾ ਵੀ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਤਾਬ 'ਚੰਨ ਦੀ ਮਿੱਟੀ' 2021 ਦੇ ਵਿਚ ਸਾਂਝ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਛਪੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਮ 'ਹਿੱਕ ਰੰਗ ਮੌਤ ਦਾ' ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸ਼ੋਹਰਤ ਮਿਲੀ । tcvm7vm1d5of7ivepsmq0z9kaxpmqvf 610814 610775 2022-08-08T04:52:59Z Jagseer S Sidhu 18155 wikitext text/x-wiki {{ਬੇ-ਹਵਾਲਾ}}ਤੌਕੀਰ ਰੇਜ਼ਾ ਦਾ ਜਨਮ ੪ ਅਪ੍ਰੈਲ ੧੯੮੮ ਨੂੰ ਚੱਕਵਾਲ, ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਚੱਕਵਾਲ ਅਤੇ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਲਈ ਲੰਦਨ ਤੁਰ ਗਏ। ਓਹ ਕੁੱਝ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋ ਫ਼ਰਾਂਸ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ੨੦੦੬ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਤੌਕੀਰ ਰੇਜ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਉਰਦੂ ਦੋਵਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਚ ਗ਼ਜ਼ਲ, ਆਜ਼ਾਦ ਨਜ਼ਮ ਤੇ ਨਸਰੀ ਨਜ਼ਮ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੇ ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ ਤੋਂ ਤਰਜ਼ਮਾ ਵੀ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਤਾਬ 'ਚੰਨ ਦੀ ਮਿੱਟੀ' 2021 ਦੇ ਵਿਚ ਸਾਂਝ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਛਪੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਮ 'ਹਿੱਕ ਰੰਗ ਮੌਤ ਦਾ' ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸ਼ੋਹਰਤ ਮਿਲੀ । 8ru7xqh7lphertak500r1scee1fmy92 0 143891 610778 2022-08-07T17:06:38Z Jagvir Kaur 10759 "ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਾਲਸਾ ਸਭਾ ਜਿਸਨੂੰ ਖਾਲਸਾ ਸਭਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮਾਟੁੰਗਾ ਮਾਟੁੰਗਾ ਰੋਡ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਮਹਿਮ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਸਾਂਝਾ ਕੰਪਾਊਂਡ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਟੀ ਲਾਈਟ ਸਿਨੇਮਾ,..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ wikitext text/x-wiki ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਾਲਸਾ ਸਭਾ ਜਿਸਨੂੰ ਖਾਲਸਾ ਸਭਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮਾਟੁੰਗਾ ਮਾਟੁੰਗਾ ਰੋਡ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਮਹਿਮ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਸਾਂਝਾ ਕੰਪਾਊਂਡ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਟੀ ਲਾਈਟ ਸਿਨੇਮਾ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਮਾਰਗ, ਮਾਟੁੰਗਾ ਰੋਡ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਥਿਤ ਹੈ<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20131202230523/http://www.askme.com/mumbai/mahim-religious-institutions-products-services-gurdwara-khalsa-sabha-matunga/listing/54613282542|title=gurdwara-khalsa-sabha-matunga}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20131208144329/http://themumbaiguide.com/contents.php?cat=25|title=the mumbai guide}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == a4lh32axci62948f7teaipmytn6ls0h 610816 610778 2022-08-08T06:27:59Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਾਲਸਾ ਸਭਾ ਜਿਸਨੂੰ ਖਾਲਸਾ ਸਭਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮਾਟੁੰਗਾ ਮਾਟੁੰਗਾ ਰੋਡ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਮਹਿਮ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਸਾਂਝਾ ਕੰਪਾਊਂਡ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਟੀ ਲਾਈਟ ਸਿਨੇਮਾ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਮਾਰਗ, ਮਾਟੁੰਗਾ ਰੋਡ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਥਿਤ ਹੈ<ref>{{Cite web|url=http://www.askme.com/mumbai/mahim-religious-institutions-products-services-gurdwara-khalsa-sabha-matunga/listing/54613282542|title=gurdwara-khalsa-sabha-matunga|access-date=2022-08-07|archive-date=2013-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202230523/http://www.askme.com/mumbai/mahim-religious-institutions-products-services-gurdwara-khalsa-sabha-matunga/listing/54613282542|dead-url=unfit}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://themumbaiguide.com/contents.php?cat=25|title=the mumbai guide|access-date=2022-08-07|archive-date=2013-12-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20131208144329/http://themumbaiguide.com/contents.php?cat=25|dead-url=unfit}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == mg15n5f63oc3vv0binesxcmf46x6e0f 0 143892 610779 2022-08-07T17:12:45Z Arash.mohie 42198 "'''ਸਾਈ ਸੁਧਰਸਨ''' (ਜਨਮ 15 ਅਕਤੂਬਰ 2001) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਹੈ,<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/player/sai-sudharsan-1151288|title=sai-sudharsan}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://cricangel.com/know-about-sai-sudarshan-a-new-cricketing-talent-from-tamil-nadu-on-the-block/|title=know-about-sai-sudarshan-a-new-cricketing-talent-from-tamil-nadu}}<..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ wikitext text/x-wiki '''ਸਾਈ ਸੁਧਰਸਨ''' (ਜਨਮ 15 ਅਕਤੂਬਰ 2001) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਹੈ,<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/player/sai-sudharsan-1151288|title=sai-sudharsan}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://cricangel.com/know-about-sai-sudarshan-a-new-cricketing-talent-from-tamil-nadu-on-the-block/|title=know-about-sai-sudarshan-a-new-cricketing-talent-from-tamil-nadu}}</ref> ਜਿਸਨੇ [[ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] ਵਿੱਚ ਖੇਡਿਆ ਹੈ। ਪਾਲਯਾਮਪੱਤੀ ਸ਼ੀਲਡ ਦੇ 2019/20 ਰਾਜਾ ਵਿੱਚ, ਉਹ 52.92 ਦੀ ਔਸਤ ਨਾਲ 635 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਖਿਡਾਰੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 2021-22 [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ ਟਰਾਫੀ]] ਵਿੱਚ [[ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ]] ਲਈ 4 ਨਵੰਬਰ 2021 ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਟੀ-20 ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ 8 ਦਸੰਬਰ 2021 ਨੂੰ 2021-22 [[ਵਿਜੇ ਹਜ਼ਾਰੇ ਟਰਾਫੀ]] ਵਿੱਚ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਲਿਸਟ ਏ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ 2022 [[ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] (IPL) ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਲਈ ਨਿਲਾਮੀ ਵਿੱਚ [[ਗੁਜਰਾਤ ਟਾਇਟਨਸ]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਪ੍ਰੈਲ 2022 ਵਿੱਚ, [[ਵਿਜੇ ਸ਼ੰਕਰ (ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ)|ਵਿਜੇ ਸ਼ੰਕਰ]] ਦੇ ਸੱਟ ਕਾਰਨ ਮੈਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਆਈਪੀਐਲ ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ। ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਅਥਲੀਟ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਢਾਕਾ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਇੱਕ ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਵਾਲੀਬਾਲ ਖਿਡਾਰੀ ਸੀ। == ਹਵਾਲੇ == kibsirrjm3coolozvisy73df6s4lezv 610813 610779 2022-08-08T04:52:27Z Jagseer S Sidhu 18155 +[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2001]]; +[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ]]; +[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਸਾਈ ਸੁਧਰਸਨ''' (ਜਨਮ 15 ਅਕਤੂਬਰ 2001) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਹੈ,<ref>{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/player/sai-sudharsan-1151288|title=sai-sudharsan}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://cricangel.com/know-about-sai-sudarshan-a-new-cricketing-talent-from-tamil-nadu-on-the-block/|title=know-about-sai-sudarshan-a-new-cricketing-talent-from-tamil-nadu}}</ref> ਜਿਸਨੇ [[ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] ਵਿੱਚ ਖੇਡਿਆ ਹੈ। ਪਾਲਯਾਮਪੱਤੀ ਸ਼ੀਲਡ ਦੇ 2019/20 ਰਾਜਾ ਵਿੱਚ, ਉਹ 52.92 ਦੀ ਔਸਤ ਨਾਲ 635 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਖਿਡਾਰੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 2021-22 [[ਸਈਅਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਲੀ ਟਰਾਫੀ]] ਵਿੱਚ [[ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ]] ਲਈ 4 ਨਵੰਬਰ 2021 ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਟੀ-20 ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ 8 ਦਸੰਬਰ 2021 ਨੂੰ 2021-22 [[ਵਿਜੇ ਹਜ਼ਾਰੇ ਟਰਾਫੀ]] ਵਿੱਚ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਲਿਸਟ ਏ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ 2022 [[ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] (IPL) ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਲਈ ਨਿਲਾਮੀ ਵਿੱਚ [[ਗੁਜਰਾਤ ਟਾਇਟਨਸ]] ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਪ੍ਰੈਲ 2022 ਵਿੱਚ, [[ਵਿਜੇ ਸ਼ੰਕਰ (ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ)|ਵਿਜੇ ਸ਼ੰਕਰ]] ਦੇ ਸੱਟ ਕਾਰਨ ਮੈਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਆਈਪੀਐਲ ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ। ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਅਥਲੀਟ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਢਾਕਾ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਇੱਕ ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਵਾਲੀਬਾਲ ਖਿਡਾਰੀ ਸੀ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2001]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] ogrp3ha2v5f8xo2jrtkfi4w5y7ittqs 3 143893 610780 2022-08-07T17:58:19Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Manpreetkhokharmk}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 17:58, 7 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) ttbnvq407g5cuizswa1yf5xey00q8zj 3 143894 610781 2022-08-07T18:56:09Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Maninder singh Aadial}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 18:56, 7 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) ln2eaylx0nm1sqwsdnamyulmm3jaj00 3 143895 610782 2022-08-07T22:36:41Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=PizzaKing13}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 22:36, 7 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) k45xlb0dw4nu1ezamsk67g177ovxgtk 0 143896 610800 2022-08-08T00:58:11Z Simranjeet Sidhu 8945 "[[:en:Special:Redirect/revision/1077096626|Manolo Caro]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn" style="display:inline">ਮਾਨੋਲੋ ਕੈਰੋ</div> |- data-file-height="1283" data-file-type="bitmap" data-file-width="907" decoding="async" height="311" resource="./File:Manolo_Caro_en_la_4ª_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_(cropped2).jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Manolo_Caro_en_la_4%C2%AA_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_%28cropped2%29.jpg/220px-Manolo_Caro_en_la_4%C2%AA_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_%28cropped2%29.jpg" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Manolo_Caro_en_la_4%C2%AA_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_%28cropped2%29.jpg/330px-Manolo_Caro_en_la_4%C2%AA_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_%28cropped2%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Manolo_Caro_en_la_4%C2%AA_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_%28cropped2%29.jpg/440px-Manolo_Caro_en_la_4%C2%AA_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_%28cropped2%29.jpg 2x" width="220" | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Manolo_Caro_en_la_4ª_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_(cropped2).jpg|frameless]]<div class="infobox-caption"> ਦਸੰਬਰ 2017 ਵਿੱਚ ਕਾਰੋ</div> |- class="infobox-label" scope="row" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" |<div class="nickname" style="display:inline"> ਮੈਨੁਅਲ ਕਾਰੋ ਸੇਰਾਨੋ</div>1985 (ਉਮਰ&nbsp;36 &#x2013; 37)<br /><div class="birthplace" style="display:inline"> [[Guadalajara|ਗੁਆਡਾਲਜਾਰਾ]], [[Jalisco|ਜੈਲਿਸਕੋ]], ਮੈਕਸੀਕੋ</div> |- class="birthplace" style="display:inline" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | ਮੈਕਸੀਕਨ |- class="infobox-label" scope="row" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕਿੱਤਾ | class="infobox-data role" | ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਨਿਰਮਾਤਾ |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਸਾਲ&nbsp;ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ | class="infobox-data" | 2004-ਹੁਣ ਤੱਕ |} [[Category:Articles with hCards]] '''ਮਾਨੋਲੋ ਕਾਰੋ''' (ਜਨਮ 1985)<ref name="background">{{Cite web|url=https://www.clase.in/articulo/2018/08/28/como-es-la-vieda-de-manolo-caro-director-de-la-casa-de-las-flores|title=Cómo es la vieda de Manolo Caro director de La Casa de las Flores|date=28 August 2018|website=Clase.in}}</ref> ਇੱਕ ਮੈਕਸੀਕਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ''ਟੇਲਜ਼ ਆਫ਼ ਐਨ ਇਮੋਰਲ ਕਪਲ'' ਅਤੇ [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ|ਨੈੱਟਫਲਿਕਸ]] ਸੀਰੀਜ਼ ''ਦ ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਫਲਾਵਰਜ਼'' ਐਂਡ ''ਸਮਵਨ ਹੈਜ਼ ਟੂ ਡਾਈ'' ਸਮੇਤ ਕਈ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਫ਼ਿਲਮ ''ਪਰਫੈਕਟ ਸਟ੍ਰੇਂਜਰਸ'' ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://remezcla.com/features/film/cecilia-suarez-manolo-caro-perfectos-desconocidos-interview/|title=Cecilia Suárez & Manolo Caro on their Two Decades of Friendship and Creative Collaboration|date=10 January 2019|website=Remezcla|language=en-US|access-date=4 November 2019}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਉਸਦਾ ਜਨਮ 1985 ਵਿੱਚ ਗੁਆਡਾਲਜਾਰਾ, ਜੈਲਿਸਕੋ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਨੋਰਮਾ ਅਲੀਸੀਆ ਸੇਰਾਨੋ ਅਤੇ ਗਿਲ ਕੈਰੋ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ।<ref name="background">{{Cite web|url=https://www.clase.in/articulo/2018/08/28/como-es-la-vieda-de-manolo-caro-director-de-la-casa-de-las-flores|title=Cómo es la vieda de Manolo Caro director de La Casa de las Flores|date=28 August 2018|website=Clase.in}}</ref> ਉਸਨੇ ਮੈਕਸੀਕੋ ਸਿਟੀ ਕੈਂਪਸ ਦੇ ਟੀ.ਈ.ਸੀ. ਡੀ ਮੋਨਟੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਿਊਬਾ ਵਿੱਚ ਸੈਨ ਐਂਟੋਨੀਓ ਡੇ ਲੋਸ ਬਾਨੋਸ ਦੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਸਕੂਲ ਅਤੇ [[ਮਾਦਰੀਦ]] ਵਿੱਚ ਜੁਆਨ ਕਾਰਲੋਸ ਕੋਰਾਜ਼ਾ ਦੇ ਸਟੂਡੀਓ ਵਿੱਚ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=http://cmxmexico.com/talento/manolo-caro/|title=CMX: Celebrity Management Mexico|date=31 March 2016|website=CMX: Celebrity Management Mexico|language=en|access-date=4 November 2019}}</ref> ਕਾਰੋ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੇਸੀਲੀਆ ਸੁਆਰੇਜ਼ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਿਸ਼ੋਰ ਉਮਰ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ''ਲੋਸ ਕੁਏਰਵਸ ਏਸਤਨ ਡੀ ਲੁ''ਤੋ ਦੀ ਇੱਕ ਰੀਡਿੰਗ ਸੁਣਨ ਲਈ ਉਸਦੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਗਈ ਸੀ; ਜੋੜੇ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਉਸਦੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਸੁਆਰੇਜ਼ ਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਦੁਆਰਾ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://remezcla.com/features/film/cecilia-suarez-manolo-caro-perfectos-desconocidos-interview/|title=Cecilia Suárez & Manolo Caro on their Two Decades of Friendship and Creative Collaboration|date=10 January 2019|website=Remezcla|language=en-US|access-date=4 November 2019}}</ref> == ਕਰੀਅਰ == ਕਾਰੋ ਦੀ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਕੰਪਨੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਨੋਕ ਨੋਕ ਸਿਨੇਮਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,<ref name=":1">{{Cite web|url=https://variety.com/2019/tv/global/netflix-signs-mexico-manolo-caro-exclusive-multi-year-deal-1203209704/|title=Netflix Signs Up Mexico’s Manolo Caro to Exclusive Multi-Year Pact|last=de la Fuente|first=Anna Marie|date=9 May 2019|website=Variety|language=en|access-date=17 November 2019}}</ref> ਜੋ ਵੂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਭਾਗ ਹੈ।<ref name=":2">{{Cite web|url=https://variety.com/2019/film/news/woo-films-backs-natalia-beristain-manolo-caro-teams-natalia-garcia-agraz-1203404776/|title=Woo Films Backs Natalia Beristain as Manolo Caro Teams with Natalia Garcia Agraz (EXCLUSIVE)|last=Hopewell|first=John|date=14 November 2019|website=Variety|language=en|access-date=18 November 2019}}</ref> ਨਵੰਬਰ 2019 ਤੱਕ, ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਵੂ/ਨੋਕ ਨੋਕ ਬਾਡੀ ਨੂੰ ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿੱਚ ਟੀ.ਵੀ. ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ।<ref name=":2" /> ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫ਼ੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ 2013 ਵਿਚ ਆਈ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਲਿਖੇ ਇੱਕ ਨਾਟਕ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।<ref name=":1">{{Cite web|url=https://variety.com/2019/tv/global/netflix-signs-mexico-manolo-caro-exclusive-multi-year-deal-1203209704/|title=Netflix Signs Up Mexico’s Manolo Caro to Exclusive Multi-Year Pact|last=de la Fuente|first=Anna Marie|date=9 May 2019|website=Variety|language=en|access-date=17 November 2019}}</ref> ਉਹ ਇਕਲੌਤਾ ਮੈਕਸੀਕਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਾਕਸ ਆਫਿਸ ਦੇ ਸਿਖਰਲੇ ਦਸਾਂ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref name=":1" /> ਮਈ 2019 ਵਿੱਚ, ਕੈਰੋ ਨੇ ਹੋਰ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸ਼ੋਅ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮ [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ]], ਜਿਸ ਨੇ 2018 ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਸ਼ੋਅ <nowiki><i id="mwOg">ਦ ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਫਲਾਵਰਜ਼ ਦੀ</i></nowiki> ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸੌਦੇ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਕੀਤੇ; ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਲਈ ''ਸਮਵਨ ਹੈਜ ਟੂ ਡਾਈ'' ਨੂੰ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਸੀ; [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ]] ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਸਪੇਨ ਦੇ ਵੀ.ਪੀ. ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੈਰੋ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ "ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ, ਵਿਲੱਖਣ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਹੈ (ਜੋ ਕਿ) ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਦਿਲਚਸਪ ਅਤੇ ਚੰਚਲ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ"।<ref name=":1">{{Cite web|url=https://variety.com/2019/tv/global/netflix-signs-mexico-manolo-caro-exclusive-multi-year-deal-1203209704/|title=Netflix Signs Up Mexico’s Manolo Caro to Exclusive Multi-Year Pact|last=de la Fuente|first=Anna Marie|date=9 May 2019|website=Variety|language=en|access-date=17 November 2019}}</ref> ਸੁਆਰੇਜ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੈਰੋ ਦੀ ਪਿੱਠਭੂਮੀ ਉਸ ਨੂੰ ਫ਼ਿਲਮਾਂਕਣ ਲਈ ਨਵੇਂ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਕੋਣ ਲੱਭਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਲੱਖਣ ਸਥਾਨ ਵੀ ਲੱਭਦਾ ਹੈ।<ref>{{Citation|title=Cecilia Suárez y Aislinn Derbez - El acento en la casa de las flores|url=https://www.youtube.com/watch?v=_DuuaIy4x-s}}</ref> ਕੈਰੋ ਦੇ 2019 ਤੱਕ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਸਿਰਫ਼ ''ਅਮੋਰ ਡੇ ਮਿਸ ਅਮੋਰਸ'' ਵਿਚ ਹੀ ਸੁਆਰੇਜ਼ ਦਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://remezcla.com/features/film/cecilia-suarez-manolo-caro-perfectos-desconocidos-interview/|title=Cecilia Suárez & Manolo Caro on their Two Decades of Friendship and Creative Collaboration|date=10 January 2019|website=Remezcla|language=en-US|access-date=4 November 2019}}</ref> ਕੈਰੋ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ [[ਗੇਅ]] ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.vanitatis.elconfidencial.com/famosos/2020-06-26/manolo-caro-carlos-montero-netflix-lgtbi_2654855/|title=Encuentro LGBTI con Manolo Caro ('La casa de las flores') y Carlos Montero ('Élite')|last=López|first=Juanra|date=26 June 2020|website=El Confidencial|publisher=|access-date=28 January 2021|quote=}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references group="" responsive="1"></references> == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{IMDB name|1919456}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1985]] 54bci7wehrkdrdqfbd91a4m5h7xt4t9 610801 610800 2022-08-08T00:59:27Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn" style="display:inline">ਮਾਨੋਲੋ ਕੈਰੋ</div> |- data-file-height="1283" data-file-type="bitmap" data-file-width="907" decoding="async" height="311" resource="./File:Manolo_Caro_en_la_4ª_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_(cropped2).jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Manolo_Caro_en_la_4%C2%AA_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_%28cropped2%29.jpg/220px-Manolo_Caro_en_la_4%C2%AA_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_%28cropped2%29.jpg" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Manolo_Caro_en_la_4%C2%AA_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_%28cropped2%29.jpg/330px-Manolo_Caro_en_la_4%C2%AA_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_%28cropped2%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Manolo_Caro_en_la_4%C2%AA_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_%28cropped2%29.jpg/440px-Manolo_Caro_en_la_4%C2%AA_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_%28cropped2%29.jpg 2x" width="220" | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Manolo_Caro_en_la_4ª_Entrega_del_Premio_Iberoamericano_de_Cine_(cropped2).jpg|frameless]]<div class="infobox-caption"> ਦਸੰਬਰ 2017 ਵਿੱਚ ਕਾਰੋ</div> |- class="infobox-label" scope="row" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" |<div class="nickname" style="display:inline"> ਮੈਨੁਅਲ ਕਾਰੋ ਸੇਰਾਨੋ</div>1985 (ਉਮਰ&nbsp;36 &#x2013; 37)<br /><div class="birthplace" style="display:inline"> [[Guadalajara|ਗੁਆਡਾਲਜਾਰਾ]], [[Jalisco|ਜੈਲਿਸਕੋ]], ਮੈਕਸੀਕੋ</div> |- class="birthplace" style="display:inline" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | ਮੈਕਸੀਕਨ |- class="infobox-label" scope="row" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕਿੱਤਾ | class="infobox-data role" | ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਨਿਰਮਾਤਾ |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਸਾਲ&nbsp;ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ | class="infobox-data" | 2004-ਹੁਣ ਤੱਕ |} [[Category:Articles with hCards]] '''ਮਾਨੋਲੋ ਕਾਰੋ''' (ਜਨਮ 1985)<ref name="background">{{Cite web|url=https://www.clase.in/articulo/2018/08/28/como-es-la-vieda-de-manolo-caro-director-de-la-casa-de-las-flores|title=Cómo es la vieda de Manolo Caro director de La Casa de las Flores|date=28 August 2018|website=Clase.in}}</ref> ਇੱਕ ਮੈਕਸੀਕਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ''ਟੇਲਜ਼ ਆਫ਼ ਐਨ ਇਮੋਰਲ ਕਪਲ'' ਅਤੇ [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ|ਨੈੱਟਫਲਿਕਸ]] ਸੀਰੀਜ਼ ''ਦ ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਫਲਾਵਰਜ਼'' ਐਂਡ ''ਸਮਵਨ ਹੈਜ਼ ਟੂ ਡਾਈ'' ਸਮੇਤ ਕਈ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਫ਼ਿਲਮ ''ਪਰਫੈਕਟ ਸਟ੍ਰੇਂਜਰਸ'' ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://remezcla.com/features/film/cecilia-suarez-manolo-caro-perfectos-desconocidos-interview/|title=Cecilia Suárez & Manolo Caro on their Two Decades of Friendship and Creative Collaboration|date=10 January 2019|website=Remezcla|language=en-US|access-date=4 November 2019}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਉਸਦਾ ਜਨਮ 1985 ਵਿੱਚ ਗੁਆਡਾਲਜਾਰਾ, ਜੈਲਿਸਕੋ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਨੋਰਮਾ ਅਲੀਸੀਆ ਸੇਰਾਨੋ ਅਤੇ ਗਿਲ ਕੈਰੋ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ।<ref name="background">{{Cite web|url=https://www.clase.in/articulo/2018/08/28/como-es-la-vieda-de-manolo-caro-director-de-la-casa-de-las-flores|title=Cómo es la vieda de Manolo Caro director de La Casa de las Flores|date=28 August 2018|website=Clase.in}}</ref> ਉਸਨੇ ਮੈਕਸੀਕੋ ਸਿਟੀ ਕੈਂਪਸ ਦੇ ਟੀ.ਈ.ਸੀ. ਡੀ ਮੋਨਟੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਿਊਬਾ ਵਿੱਚ ਸੈਨ ਐਂਟੋਨੀਓ ਡੇ ਲੋਸ ਬਾਨੋਸ ਦੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਸਕੂਲ ਅਤੇ [[ਮਾਦਰੀਦ]] ਵਿੱਚ ਜੁਆਨ ਕਾਰਲੋਸ ਕੋਰਾਜ਼ਾ ਦੇ ਸਟੂਡੀਓ ਵਿੱਚ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=http://cmxmexico.com/talento/manolo-caro/|title=CMX: Celebrity Management Mexico|date=31 March 2016|website=CMX: Celebrity Management Mexico|language=en|access-date=4 November 2019}}</ref> ਕਾਰੋ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੇਸੀਲੀਆ ਸੁਆਰੇਜ਼ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਿਸ਼ੋਰ ਉਮਰ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ''ਲੋਸ ਕੁਏਰਵਸ ਏਸਤਨ ਡੀ ਲੁ''ਤੋ ਦੀ ਇੱਕ ਰੀਡਿੰਗ ਸੁਣਨ ਲਈ ਉਸਦੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਗਈ ਸੀ; ਜੋੜੇ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਉਸਦੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਸੁਆਰੇਜ਼ ਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਦੁਆਰਾ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://remezcla.com/features/film/cecilia-suarez-manolo-caro-perfectos-desconocidos-interview/|title=Cecilia Suárez & Manolo Caro on their Two Decades of Friendship and Creative Collaboration|date=10 January 2019|website=Remezcla|language=en-US|access-date=4 November 2019}}</ref> == ਕਰੀਅਰ == ਕਾਰੋ ਦੀ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਕੰਪਨੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਨੋਕ ਨੋਕ ਸਿਨੇਮਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,<ref name=":1">{{Cite web|url=https://variety.com/2019/tv/global/netflix-signs-mexico-manolo-caro-exclusive-multi-year-deal-1203209704/|title=Netflix Signs Up Mexico’s Manolo Caro to Exclusive Multi-Year Pact|last=de la Fuente|first=Anna Marie|date=9 May 2019|website=Variety|language=en|access-date=17 November 2019}}</ref> ਜੋ ਵੂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਭਾਗ ਹੈ।<ref name=":2">{{Cite web|url=https://variety.com/2019/film/news/woo-films-backs-natalia-beristain-manolo-caro-teams-natalia-garcia-agraz-1203404776/|title=Woo Films Backs Natalia Beristain as Manolo Caro Teams with Natalia Garcia Agraz (EXCLUSIVE)|last=Hopewell|first=John|date=14 November 2019|website=Variety|language=en|access-date=18 November 2019}}</ref> ਨਵੰਬਰ 2019 ਤੱਕ, ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਵੂ/ਨੋਕ ਨੋਕ ਬਾਡੀ ਨੂੰ ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿੱਚ ਟੀ.ਵੀ. ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ।<ref name=":2" /> ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫ਼ੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ 2013 ਵਿਚ ਆਈ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਲਿਖੇ ਇੱਕ ਨਾਟਕ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।<ref name=":1">{{Cite web|url=https://variety.com/2019/tv/global/netflix-signs-mexico-manolo-caro-exclusive-multi-year-deal-1203209704/|title=Netflix Signs Up Mexico’s Manolo Caro to Exclusive Multi-Year Pact|last=de la Fuente|first=Anna Marie|date=9 May 2019|website=Variety|language=en|access-date=17 November 2019}}</ref> ਉਹ ਇਕਲੌਤਾ ਮੈਕਸੀਕਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਾਕਸ ਆਫਿਸ ਦੇ ਸਿਖਰਲੇ ਦਸਾਂ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref name=":1" /> ਮਈ 2019 ਵਿੱਚ, ਕੈਰੋ ਨੇ ਹੋਰ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸ਼ੋਅ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮ [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ]], ਜਿਸ ਨੇ 2018 ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਸ਼ੋਅ <nowiki><i id="mwOg">ਦ ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਫਲਾਵਰਜ਼ ਦੀ</i></nowiki> ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸੌਦੇ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਕੀਤੇ; ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਲਈ ''ਸਮਵਨ ਹੈਜ ਟੂ ਡਾਈ'' ਨੂੰ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਸੀ; [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ]] ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਸਪੇਨ ਦੇ ਵੀ.ਪੀ. ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੈਰੋ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ "ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ, ਵਿਲੱਖਣ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਹੈ (ਜੋ ਕਿ) ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਦਿਲਚਸਪ ਅਤੇ ਚੰਚਲ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ"।<ref name=":1">{{Cite web|url=https://variety.com/2019/tv/global/netflix-signs-mexico-manolo-caro-exclusive-multi-year-deal-1203209704/|title=Netflix Signs Up Mexico’s Manolo Caro to Exclusive Multi-Year Pact|last=de la Fuente|first=Anna Marie|date=9 May 2019|website=Variety|language=en|access-date=17 November 2019}}</ref> ਸੁਆਰੇਜ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੈਰੋ ਦੀ ਪਿੱਠਭੂਮੀ ਉਸ ਨੂੰ ਫ਼ਿਲਮਾਂਕਣ ਲਈ ਨਵੇਂ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਕੋਣ ਲੱਭਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਲੱਖਣ ਸਥਾਨ ਵੀ ਲੱਭਦਾ ਹੈ।<ref>{{Citation|title=Cecilia Suárez y Aislinn Derbez - El acento en la casa de las flores|url=https://www.youtube.com/watch?v=_DuuaIy4x-s}}</ref> ਕੈਰੋ ਦੇ 2019 ਤੱਕ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਸਿਰਫ਼ ''ਅਮੋਰ ਡੇ ਮਿਸ ਅਮੋਰਸ'' ਵਿਚ ਹੀ ਸੁਆਰੇਜ਼ ਦਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://remezcla.com/features/film/cecilia-suarez-manolo-caro-perfectos-desconocidos-interview/|title=Cecilia Suárez & Manolo Caro on their Two Decades of Friendship and Creative Collaboration|date=10 January 2019|website=Remezcla|language=en-US|access-date=4 November 2019}}</ref> ਕੈਰੋ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ [[ਗੇਅ]] ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.vanitatis.elconfidencial.com/famosos/2020-06-26/manolo-caro-carlos-montero-netflix-lgtbi_2654855/|title=Encuentro LGBTI con Manolo Caro ('La casa de las flores') y Carlos Montero ('Élite')|last=López|first=Juanra|date=26 June 2020|website=El Confidencial|publisher=|access-date=28 January 2021|quote=}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references group="" responsive="1"></references> == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{IMDB name|1919456}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1985]] 6fa9lxtl2o3f5falogzchwhybm2oq6n 0 143897 610803 2022-08-08T02:58:51Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1078822115|Bapu]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki '''ਬਾਪੂ''' ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁਜਰਾਤੀ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ "ਪਿਤਾ" ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ: * [[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] (1869-1948), ਬਾਪੂ ਵਜੋਂ ਪਿਆਰੇ ਸਨ ** <nowiki><i id="mwDA">ਬਾਪੂ</i></nowiki> (ਕਿਤਾਬ), ਐਫ. ਮੈਰੀ ਬਾਰ ਦੀ ਲਿਖੀ 1949 ਦੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀਆਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਹਨ। * ਬਾਪੂ ਗੋਖਲੇ (1777-1818), ਤੀਜੇ ਐਂਗਲੋ-ਮਰਾਠਾ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਜਨਰਲ * [[ਬਾਪੂ ਜੋਸ਼ੀ]] (1912-1994), ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਅੰਪਾਇਰ * ਬਾਪੂ ਨਾਡਕਰਨੀ (1933–2020), ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟਰ * ਬਾਪੂ (ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ) (1933–2014), ਚਿੱਤਰਕਾਰ, ਕਾਰਟੂਨਿਸਟ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਫਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ * ਅਰਿੰਬਰਾ ਬਾਪੂ (1936–2014), ਕੇਰਲਾ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ * [[ਆਸਾਰਾਮ]] (ਜਨਮ 1941), ਆਸਾਰਾਮ ਬਾਪੂ, ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ * ਮੋਰਾਰੀ ਬਾਪੂ (ਜਨਮ 1946), ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਹਸਤੀ * ਬਾਪੂ ਹਰੀ ਚੌਰੇ (ਜਨਮ 1949), ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ * ਨਗਾਵਾਂਗ ਤਾਸ਼ੀ ਬਾਪੂ (ਜਨਮ 1968), ''ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ ਭਿਕਸ਼ੂ'' ਜੋ 2006 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਮੀ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਹੋਇਆ ਸੀ। sudpul2dh9xtbzxmle05l9koucbib0g 0 143898 610805 2022-08-08T04:03:19Z Manjit Singh 12163 "[[:en:Special:Redirect/revision/1099428522|Kartikeya]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਦੇਵਤਾ|type=ਹਿੰਦੂ|image=Gombak Selangor Batu-Caves-01.jpg|alt=ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਬਾਟੂ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗ|caption=[[ਬਤੂ ਗੁਫਾਵਾਂ]] ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਮੁਰੂਗਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮੂਰਤੀ|affiliation=[[ਬ੍ਰਹਮਣ]] ([[ਕਾਮਾਰਾਮ]]), [[ਦੇਵਾ (ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ) | Deva]]|other_names=ਮੁਰੂਗਨ, [[ਮਹਾਸੇਨ]], ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਕੁਮਾਰ, ਸਕੰਦ, ਸਰਾਵਣ, ਅਰੁਮੁਗਨ, ਦੇਵਸੇਨਾਪਤੀ, ਸ਼ਨਮੁਖ, ਗੁਹਾ, ਸਵਾਮੀਨਾਥ, ਵੇਲਾਯੁਦਾ, ਵē{{sfn| ਕੁਮਾਰ|2008|p=179}}{{sfn| ਪਿਲਾਈ|2004|p=17}}|god_of=[[ਜਿੱਤ]] ਅਤੇ [[ਯੁੱਧ]] ਦਾ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ; [[ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ| ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ]]|day=[[ਮੰਗਲਵਾਰ]]|weapon=[[Vel]]|mantra=Om Saravana Bhava <ref>{{cite web |url=https://www.rudraksha-ratna.com/articles/lord-kartikeya |title=Archived copy |access-date=2018-06-09 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171117075322/http://www.rudraksha-ratna.com/articles/lord-kartikeya |archive-date=17 November 2017 |df=dmy-all }}</ref> <br/> Vetrivel Muruganukku Arohara <ref>{{cite web|url=http://www.kaumaram.com/articles/arohara_e.html|title=The meaning of arohara|access-date=24 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190911110727/http://kaumaram.com/articles/arohara_e.html|archive-date=11 September 2019|url-status=live}}</ref>|planet=[[ਮੰਗਲ]],|consort={{unbulleted list|[[Devasena]] ( [[Shashthi ]] Or [[Matrikas|kaumari]] ) <!--as per Sanskrit scriptures. Valli is not mention in these texts--> and [[Valli]] {{refn|group=note|Kartikeya's marital status varies from region to region. In Northern India, he is generally considered celibate. The Sanskrit scriptures only mention Devasena as his wife, while in South Indian traditions, he has two wives — Devayanai (identified with Devasena) and Valli.{{sfn|Dalal|2010}}{{sfn|Varadara|1993|pp=113-114}} }}}}|mount=[[ਮੋਰ]]|siblings=[[ਦਨੇਸ਼]]|abode=[[Six Abodes of Murugan|Āṟupadai veedu (Six Abodes of Murugan)]], [[Palani Hills]], [[Mount Kailash]]|festivals={{Bulleted list | [[Sooranporu|Skanda Sashti]] or [[Shashthi (day)|Shashthi]] | [[Thaipusam]] | [[Karthikai Deepam]] | [[Kartik Purnima]] | [[Mahashivarathri]] }}|symbol=[[ਮੁਰਗਾ]]}}   '''ਕਾਰਤਿਕੇਯ''' (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: कार्त्तिकेय, ਰੋਮੀਕ੍ਰਿਤ: Krttikeya), ਜਿਸਨੂੰ '''ਸਕੰਦ''', '''ਮੁਰੂਗਨ''' ({{lang-ta|முருகன்}}), '''ਸ਼ਾਨਮੁਗਾ''' ਅਤੇ '''ਸੁਬ੍ਰਹਮਾਨਿਆ''' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਯੁੱਧ ਦਾ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਹੈ। ਉਹ [[ਪਾਰਵਤੀ]] ਅਤੇ [[ਸ਼ਿਵ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ, ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੇਵਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਸਕਰਣ ਹਨ।ਕਰਿਤਿਕੇਯ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੇਵਤਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਹਾਸੇਨਾ ਅਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਰਾਜ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਅਤੇ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁਰੂਗਨ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਤਾਮਿਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰੱਬ" ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਤਾਮਿਲ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਸੰਗਮ ਯੁੱਗ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਦੇ ਵੈਦਿਕ ਦੇਵਤੇ ਨਾਲ ਸਮਕਾਲੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੁਰੂਗਾ ਅਤੇ ਸੁਬ੍ਰਹਮਣਯ ਦੋਵੇਂ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦੇਵਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਵੈਦਿਕ ਕਾਲ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ-ਜੁਲਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ 'ਪਲਾਨੀਅੱਪਾ' (ਪਲਾਨੀ ਦਾ ਪਿਤਾ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਕੁਰਿੰਜੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਹਾਇਕ ਦੇਵਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਪੰਥ ਨੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੰਗਮ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗਨ ਬਾਰੇ ਕਈ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਕੀਰਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਰੂਮੁਗਰਤੁਰਪਦਾਈ ਅਤੇ ਕਵੀ-ਸੰਤ ਅਰੁਣਾਗਿਰੀਨਾਥਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਰੂਪੁਗਲ। ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਬੂਤ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਅਗਨੀ (ਅੱਗ) ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਸੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੇਵਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ ਅਤੇ ਐਲੀਫੈਂਟਾ ਗੁਫਾਵਾਂ। == ਸ਼ਬਦ-ਨਿਰੁਕਤੀ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦ == [[ਤਸਵੀਰ:Skanda,_from_Kannuaj.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Skanda%2C_from_Kannuaj.jpg/190px-Skanda%2C_from_Kannuaj.jpg|left|thumb|ਲਗਭਗ 8 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਲਗ-ਭਗਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੰਨੌਜ ਵਿਚ ਸਕੰਦ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਮੂਰਤੀ।]] ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਮੁਰੂਗਨ, ਕੁਮਾਰ, ਸਕੰਦ ਅਤੇ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਹਨ। ਹੋਰਨਾਂ ਵਿਚ ਅਯਯਾਨ, ਚੇਯੋਨ, ਸੇਂਥਿਲ, ਵਲਾਸੀਲ, ਸਵਾਮੀਨਾਥ ("ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ", ਨਾਥ ਰਾਜੇ ਤੋਂ), ਅਰੁਮੁਗਮ ਜਾਂ <nowiki>''</nowiki>πवयਮੁਖਾ ("ਛੇ-ਮੂੰਹਾ"), ਦਾਂਡਾਪਾਨੀ ("ਘੜਾਕੇ ਦਾ ਚਾਲਕ"), -ਪਾਨੀ ਹੱਥ ਤੋਂ), ਗੁਹਾ (ਗੁਫਾ, ਗੁਪਤ) ਜਾਂ ਗੁਰੂਗੁਹਾ (ਗੁਫਾ-ਅਧਿਆਪਕ), ਕਾਦਿਰਾਵਲਨ, ਕਥੀਰੇਸਨ, ਕੰਧਨ, ਵਿਸ਼ਾਖ, ਅਤੇ ਮਹਾਸੇਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਹਵਾਲੇ == === ਪ੍ਰਾਚੀਨ === ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਵਾਲੇ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕੇਯ, ਪਸੀਨੀ (~500 ਈਸਾ ਪੂਰਵ) ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਪਤੰਜਲੀ ਦੇ ਮਹਾਭਾਸਯ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਕੌਟੱਲਯ ਦੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਕੁਮਾਰ ਸ਼ਬਦ ਰਿਗਵੇਦ ਦੇ ਭਜਨ 5,2 ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ। ਆਇਤ 5.2.1 ਦੇ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਸਕੰਦ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ "ਲੜਕੇ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਕੀ ਦੀਆਂ ਆਇਤਾਂ ਵਿੱਚ "ਲੜਕੇ" ਨੂੰ ਚਮਕੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰੂਪ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੇ ਜੁੜੇ ਹਨ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਕੰਦ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। [[ਤਸਵੀਰ:Kumara,_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Kumara%2C_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg/190px-Kumara%2C_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg|thumb|ਇੱਕ ਕੁਸ਼ਾਨ ਭਗਤ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਰਤਿਕੇਯ, ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ।]] ਰਿਗਵੇਦ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਕੰਦ ਵਰਗੇ ਰੂਪ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਹੋਰ ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਤਾਪਥ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਧਾਰਾ 6.1-3। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਥਾਵਾਂ ਕੁਮਾਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਗਨੀ ਨੂੰ ਕੁਮਾਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮਾਂ ਉਸ਼ਾਸ (ਦੇਵੀ ਡਾਨ) ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸਦਾ ਪਿਤਾ ਪੁਰਸ਼ ਹੈ। ਤੈਤੀਰੀਆ ਆਰਣਯਕ ਦੀ ਧਾਰਾ 10.1 ਵਿੱਚ ਸਨਮੁਖਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬੌਧਯਾਨ ਧਰਮਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਰ-ਬਾਰ ਦੀ ਰਸਮ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਗਣਪਤੀ (ਗਣੇਸ਼) ਨਾਲ ਸਕੰਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। === ਪੁਰਾਣ === ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸ਼ੈਵ ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਕੰਦ ਪੁਰਾਣ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਪੁਰਾਣ ਹੈ, ਜੋ ਅਠਾਰਾਂ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਇਕ ਵਿਧਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ 81,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਇਤਾਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਸ਼ੈਵ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਕੰਦ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਅਤੇ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਠ ਦਾ ਨਾਮ ਸਕੰਦ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਹੋਰ ਸ਼ਿਵ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਜਾਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। === ਬੁੱਧ ਧਰਮ === [[ਤਸਵੀਰ:Skanda_Bodhisattva.jpeg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Skanda_Bodhisattva.jpeg/190px-Skanda_Bodhisattva.jpeg|thumb|ਸਕੰਦ ਬੋਧੀਸਤਵ ਮਹਾਯਾਨ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਰੱਖਿਅਕ ਹੈ। ਉੱਪਰ: ਚੀਨ ਦੇ ਅਨਹੁਈ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਕੰਦ ਦੀ ਮੂਰਤੀ।]] ਬੋਧੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਕਰ ਪਾਲੀ ਕੈਨਨ ਦੇ ਜਨਵਾਸਭ ਸੁਤਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਨਨਕੁਮੇਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਹਾਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੇ ਦੇਵਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਦੇ ਚੇਲੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦ੍ਰਘਾ ਦੇ ਚੀਨੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ ਉਹੀ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਬ੍ਰਹਮ/ਸਨਾਨ/ਕੁਮਾਰਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਮਹਾਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। == ਦੰਦ ਕਥਾਵਾਂ == [[ਤਸਵੀਰ:Skanda_Musée_Guimet_1197.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Skanda_Mus%C3%A9e_Guimet_1197.jpg/190px-Skanda_Mus%C3%A9e_Guimet_1197.jpg|thumb|ਸਕੰਦ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉੱਪਰ: ਕੰਬੋਡੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰੀ ਵੇਂਗ ਪ੍ਰਾਂਤ ਤੋਂ 6ਵੀਂ-8ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਕੰਦ।]] ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਯੁੱਗ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਕਸਰ ਉਸ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਕੰਦ ਨਾਲ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦਾ ਵਾਨਾ ਪਰਵ ਅਧਿਆਇ 223 ਤੋਂ 232 ਤੱਕ ਸਕੰਦ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਅਗਨੀ ਅਤੇ ਸਵਾਹਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਵਾਲਮੀਕਿ ਦੀ ਰਾਮਾਇਣ ਨੇ ਅਧਿਆਇ 36 ਅਤੇ 37 ਨੂੰ ਸਕੰਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਰੁਦਰ (ਸ਼ਿਵ) ਅਤੇ ਪਾਰਵਤੀ ਦੀ ਸੰਤਾਨ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਨੂੰ ਅਗਨੀ ਅਤੇ ਗੰਗਾ ਦੁਆਰਾ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Karttikeya,_God_of_War,_Seated_on_a_Peacock.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Karttikeya%2C_God_of_War%2C_Seated_on_a_Peacock.jpg/190px-Karttikeya%2C_God_of_War%2C_Seated_on_a_Peacock.jpg|left|thumb|ਮੋਰ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਕਾਰਤਿਕ, 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] == ਹਵਾਲੇ == opnw5d01thgffbrey86qtacei1dxkmu 610807 610805 2022-08-08T04:27:23Z Manjit Singh 12163 wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਦੇਵਤਾ|type=ਹਿੰਦੂ|image=Gombak Selangor Batu-Caves-01.jpg|alt=ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਬਾਟੂ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗ|caption=[[ਬਤੂ ਗੁਫਾਵਾਂ]] ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਮੁਰੂਗਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮੂਰਤੀ|affiliation=[[ਬ੍ਰਹਮਣ]] ([[ਕਾਮਾਰਾਮ]]), [[ਦੇਵਾ (ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ) | Deva]]|other_names=ਮੁਰੂਗਨ, [[ਮਹਾਸੇਨ]], ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਕੁਮਾਰ, ਸਕੰਦ, ਸਰਾਵਣ, ਅਰੁਮੁਗਨ, ਦੇਵਸੇਨਾਪਤੀ, ਸ਼ਨਮੁਖ, ਗੁਹਾ, ਸਵਾਮੀਨਾਥ, ਵੇਲਾਯੁਦਾ, ਵē{{sfn| ਕੁਮਾਰ|2008|p=179}}{{sfn| ਪਿਲਾਈ|2004|p=17}}|god_of=[[ਜਿੱਤ]] ਅਤੇ [[ਯੁੱਧ]] ਦਾ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ; [[ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ| ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ]]|day=[[ਮੰਗਲਵਾਰ]]|weapon=[[Vel]]|mantra=Om Saravana Bhava <ref>{{cite web |url=https://www.rudraksha-ratna.com/articles/lord-kartikeya |title=Archived copy |access-date=2018-06-09 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171117075322/http://www.rudraksha-ratna.com/articles/lord-kartikeya |archive-date=17 November 2017 |df=dmy-all }}</ref> <br/> Vetrivel Muruganukku Arohara <ref>{{cite web|url=http://www.kaumaram.com/articles/arohara_e.html|title=The meaning of arohara|access-date=24 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190911110727/http://kaumaram.com/articles/arohara_e.html|archive-date=11 September 2019|url-status=live}}</ref>|planet=[[ਮੰਗਲ]],|consort={{unbulleted list|[[Devasena]] ( [[Shashthi ]] Or [[Matrikas|kaumari]] ) <!--as per Sanskrit scriptures. Valli is not mention in these texts--> and [[Valli]] {{refn|group=note|Kartikeya's marital status varies from region to region. In Northern India, he is generally considered celibate. The Sanskrit scriptures only mention Devasena as his wife, while in South Indian traditions, he has two wives — Devayanai (identified with Devasena) and Valli.{{sfn|Dalal|2010}}{{sfn|Varadara|1993|pp=113-114}} }}}}|mount=[[ਮੋਰ]]|siblings=[[ਦਨੇਸ਼]]|abode=[[Six Abodes of Murugan|Āṟupadai veedu (Six Abodes of Murugan)]], [[Palani Hills]], [[Mount Kailash]]|festivals={{Bulleted list | [[Sooranporu|Skanda Sashti]] or [[Shashthi (day)|Shashthi]] | [[Thaipusam]] | [[Karthikai Deepam]] | [[Kartik Purnima]] | [[Mahashivarathri]] }}|symbol=[[ਮੁਰਗਾ]]}}   '''ਕਾਰਤਿਕੇਯ''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]]: कार्त्तिकेय, [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਰੋਮਨਕ੍ਰਿਤ]]: Krttikeya), ਜਿਸਨੂੰ '''ਸਕੰਦ''', '''ਮੁਰੂਗਨ''' ({{lang-ta|முருகன்}}), '''ਸ਼ਾਨਮੁਗਾ''' ਅਤੇ '''ਸੁਬ੍ਰਹਮਾਨਿਆ''' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।{{sfn|Lochtefeld|2002|p=377}} ਇਹ ਯੁੱਧ ਦਾ [[ਹਿੰਦੂ]] [[ਦੇਵਤਾ]] ਹੈ।{{sfn|Parpola|2015|p=285}} ਉਹ [[ਪਾਰਵਤੀ]] ਅਤੇ [[ਸ਼ਿਵ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ, [[ਗਣੇਸ਼]] ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਹੈ।{{sfn|Lochtefeld|2002|pp=655-656}} ਇਸ [[ਦੇਵਤਾ|ਦੇਵਤੇ]] ਦੀਆਂ [[ਕਥਾ|ਕਥਾਵਾਂ]] ਦੇ [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਸਕਰਣ ਹਨ। ਕਰਿਤਿਕੇਯ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੇਵਤਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉੱਤਰੀ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਮਹਾਸੈਨਾ ਅਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ [[ਤਮਿਲ਼ ਨਾਡੂ|ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ]] ਰਾਜ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ, [[ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]], [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]] ਅਤੇ [[ਮਲੇਸ਼ੀਆ]] ਵਿੱਚ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁਰੂਗਨ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ "[[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਾਮਿਲ]] ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰੱਬ" ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ [[ਤਾਮਿਲ]] [[ਦੇਵਤਾ|ਦੇਵਤੇ]] ਨੂੰ ਸੰਗਮ ਯੁੱਗ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਦੇ ਵੈਦਿਕ ਦੇਵਤੇ ਨਾਲ ਸਮਕਾਲੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੁਰੂਗਾ ਅਤੇ ਸੁਬ੍ਰਹਮਣਯ ਦੋਵੇਂ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦੇਵਤਾ ਹੈ, ਜੋ [[ਵੈਦਿਕ ਕਾਲ]] ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ-ਜੁਲਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ 'ਪਲਾਨੀਅੱਪਾ' (ਪਲਾਨੀ ਦਾ ਪਿਤਾ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜੋ [[ਕੁਰਿੰਜੀ]] ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਹਾਇਕ ਦੇਵਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਪੰਥ ਨੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੰਗਮ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗਨ ਬਾਰੇ ਕਈ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਕੀਰਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਰੂਮੁਗਰਤੁਰਪਦਾਈ ਅਤੇ [[ਕਵੀ]]-[[ਸੰਤ (ਧਰਮ)|ਸੰਤ]] ਅਰੁਣਾਗਿਰੀਨਾਥਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਰੂਪੁਗਲ। ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਬੂਤ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਅਗਨੀ (ਅੱਗ) ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਸੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੇਵਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਇਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ|ਐਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ]] ਅਤੇ [[ਐਲੀਫੈਂਟਾ ਗੁਫਾਵਾਂ]]। == ਸ਼ਬਦ-ਨਿਰੁਕਤੀ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦ == [[ਤਸਵੀਰ:Skanda,_from_Kannuaj.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Skanda%2C_from_Kannuaj.jpg/190px-Skanda%2C_from_Kannuaj.jpg|left|thumb|ਲਗਭਗ 8 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਲਗ-ਭਗਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੰਨੌਜ ਵਿਚ ਸਕੰਦ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਮੂਰਤੀ।]] ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਮੁਰੂਗਨ, ਕੁਮਾਰ, ਸਕੰਦ ਅਤੇ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਹਨ। ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਂ ਅਯਯਾਨ, ਚੇਯੋਨ, ਸੇਂਥਿਲ, ਵਲਾਸੀਲ, ਸਵਾਮੀਨਾਥ ("ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ", ਨਾਥ ਰਾਜੇ ਤੋਂ), ਅਰੁਮੁਗਮ ("ਛੇ-ਮੂੰਹਾ"), ਦਾਂਡਾਪਾਨੀ ("ਘੜਾਕੇ ਦਾ ਚਾਲਕ"), -ਪਾਨੀ ਹੱਥ ਤੋਂ), ਗੁਹਾ (ਗੁਫਾ, ਗੁਪਤ) ਜਾਂ ਗੁਰੂਗੁਹਾ (ਗੁਫਾ-ਅਧਿਆਪਕ), ਕਾਦਿਰਾਵਲਨ, ਕਥੀਰੇਸਨ, ਕੰਧਨ, ਵਿਸ਼ਾਖ, ਅਤੇ ਮਹਾਸੇਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਹਵਾਲੇ == === ਪ੍ਰਾਚੀਨ === ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਵਾਲੇ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ [[ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ|ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ]] ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕੇਯ, ਪਸੀਨੀ (~500 ਈਸਾ ਪੂਰਵ) ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, [[ਪਤੰਜਲੀ]] ਦੇ ਮਹਾਭਾਸਯ ਵਿੱਚ ਅਤੇ [[ਕੌਟਿਲੀਆ|ਕੌਟੱਲਯ]] ਦੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਕੁਮਾਰ ਸ਼ਬਦ [[ਰਿਗਵੇਦ]] ਦੇ ਭਜਨ 5,2 ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ। ਆਇਤ 5.2.1 ਦੇ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਸਕੰਦ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ "ਲੜਕੇ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਕੀ ਦੀਆਂ ਆਇਤਾਂ ਵਿੱਚ "ਲੜਕੇ" ਨੂੰ ਚਮਕੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰੂਪ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੇ ਜੁੜੇ ਹਨ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਕੰਦ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। [[ਤਸਵੀਰ:Kumara,_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Kumara%2C_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg/190px-Kumara%2C_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg|thumb|ਇੱਕ ਕੁਸ਼ਾਨ ਭਗਤ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਰਤਿਕੇਯ, ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ।]] [[ਰਿਗਵੇਦ]] ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਕੰਦ ਵਰਗੇ ਰੂਪ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਹੋਰ ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਤਾਪਥ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਧਾਰਾ 6.1-3। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਥਾਵਾਂ ਕੁਮਾਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ [[ਅਗਨੀ]] ਨੂੰ ਕੁਮਾਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮਾਂ ਉਸ਼ਾਸ (ਦੇਵੀ ਡਾਇਨ) ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸਦਾ ਪਿਤਾ ਪੁਰਸ਼ ਹੈ। ਤੈਤੀਰੀਆ ਆਰਣਯਕ ਦੀ ਧਾਰਾ 10.1 ਵਿੱਚ ਸਨਮੁਖਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ [[ਬੌਧਾਇਨ|ਬੌਧਇਨ]] ਧਰਮਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਰ-ਬਾਰ ਦੀ ਰਸਮ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਗਣਪਤੀ ([[ਗਣੇਸ਼|ਗਣੇਸ਼)]] ਨਾਲ ਸਕੰਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। === ਪੁਰਾਣ === ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ [[ਸ਼ੈਵ ਪੁਰਾਣਾਂ]] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ [[ਸਕੰਦ ਪੁਰਾਣ]] ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਪੁਰਾਣ ਹੈ, ਜੋ ਅਠਾਰਾਂ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਇਕ ਵਿਧਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ 81,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਇਤਾਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਸ਼ੈਵ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਕੰਦ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਅਤੇ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਠ ਦਾ ਨਾਮ ਸਕੰਦ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਹੋਰ ਸ਼ਿਵ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਜਾਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। === ਬੁੱਧ ਧਰਮ === [[ਤਸਵੀਰ:Skanda_Bodhisattva.jpeg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Skanda_Bodhisattva.jpeg/190px-Skanda_Bodhisattva.jpeg|thumb|ਸਕੰਦ ਬੋਧੀਸਤਵ ਮਹਾਯਾਨ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਰੱਖਿਅਕ ਹੈ। ਉੱਪਰ: ਚੀਨ ਦੇ ਅਨਹੁਈ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਕੰਦ ਦੀ ਮੂਰਤੀ।]] [[ਬੋਧੀ]] ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਕਰ ਪਾਲੀ ਕੈਨਨ ਦੇ ਜਨਵਾਸਭ ਸੁਤਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਨਨਕੁਮੇਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਹਾਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੇ ਦੇਵਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਦੇ ਚੇਲੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦ੍ਰਘਾ ਦੇ ਚੀਨੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ ਉਹੀ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਬ੍ਰਹਮ/ਸਨਾਨ/ਕੁਮਾਰਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਮਹਾਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। == ਦੰਦ ਕਥਾਵਾਂ == [[ਤਸਵੀਰ:Skanda_Musée_Guimet_1197.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Skanda_Mus%C3%A9e_Guimet_1197.jpg/190px-Skanda_Mus%C3%A9e_Guimet_1197.jpg|thumb|ਸਕੰਦ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉੱਪਰ: ਕੰਬੋਡੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰੀ ਵੇਂਗ ਪ੍ਰਾਂਤ ਤੋਂ 6ਵੀਂ-8ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਕੰਦ।]] ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਯੁੱਗ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਕਸਰ ਉਸ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਕੰਦ ਨਾਲ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, [[ਮਹਾਂਭਾਰਤ]] ਦਾ ਵਾਨਾ ਪਰਵ ਅਧਿਆਇ 223 ਤੋਂ 232 ਤੱਕ ਸਕੰਦ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਅਗਨੀ ਅਤੇ ਸਵਾਹਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, [[ਵਾਲਮੀਕ|ਵਾਲਮੀਕੀ]] ਦੀ [[ਰਾਮਾਇਣ]] ਨੇ ਅਧਿਆਇ 36 ਅਤੇ 37 ਨੂੰ ਸਕੰਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਵਤਿਆਂ [[ਰੁਦਰ]] ([[ਸ਼ਿਵ]]) ਅਤੇ [[ਪਾਰਵਤੀ]] ਦੀ ਸੰਤਾਨ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਨੂੰ [[ਅਗਨੀ]] ਅਤੇ [[ਗੰਗਾ ਦੇਵੀ|ਗੰਗਾ]] ਦੁਆਰਾ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Karttikeya,_God_of_War,_Seated_on_a_Peacock.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Karttikeya%2C_God_of_War%2C_Seated_on_a_Peacock.jpg/190px-Karttikeya%2C_God_of_War%2C_Seated_on_a_Peacock.jpg|left|thumb|ਮੋਰ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਕਾਰਤਿਕ, 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] == ਹਵਾਲੇ == <references /> 9qncqw021zmq712tavnmh03ztni7lsv 610808 610807 2022-08-08T04:28:09Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਦੇਵਤਾ|type=ਹਿੰਦੂ|image=Gombak Selangor Batu-Caves-01.jpg|alt=ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਬਾਟੂ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗ|caption=[[ਬਤੂ ਗੁਫਾਵਾਂ]] ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਮੁਰੂਗਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮੂਰਤੀ|affiliation=[[ਬ੍ਰਹਮਣ]] ([[ਕਾਮਾਰਾਮ]]), [[ਦੇਵਾ (ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ) | Deva]]|other_names=ਮੁਰੂਗਨ, [[ਮਹਾਸੇਨ]], ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਕੁਮਾਰ, ਸਕੰਦ, ਸਰਾਵਣ, ਅਰੁਮੁਗਨ, ਦੇਵਸੇਨਾਪਤੀ, ਸ਼ਨਮੁਖ, ਗੁਹਾ, ਸਵਾਮੀਨਾਥ, ਵੇਲਾਯੁਦਾ, ਵē{{sfn| ਕੁਮਾਰ|2008|p=179}}{{sfn| ਪਿਲਾਈ|2004|p=17}}|god_of=[[ਜਿੱਤ]] ਅਤੇ [[ਯੁੱਧ]] ਦਾ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ; [[ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ| ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ]]|day=[[ਮੰਗਲਵਾਰ]]|weapon=[[Vel]]|mantra=Om Saravana Bhava <ref>{{cite web |url=https://www.rudraksha-ratna.com/articles/lord-kartikeya |title=Archived copy |access-date=2018-06-09 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171117075322/http://www.rudraksha-ratna.com/articles/lord-kartikeya |archive-date=17 November 2017 |df=dmy-all }}</ref> <br/> Vetrivel Muruganukku Arohara <ref>{{cite web|url=http://www.kaumaram.com/articles/arohara_e.html|title=The meaning of arohara|access-date=24 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190911110727/http://kaumaram.com/articles/arohara_e.html|archive-date=11 September 2019|url-status=live}}</ref>|planet=[[ਮੰਗਲ]],|consort={{unbulleted list|[[Devasena]] ( [[Shashthi ]] Or [[Matrikas|kaumari]] ) <!--as per Sanskrit scriptures. Valli is not mention in these texts--> and [[Valli]] {{refn|group=note|Kartikeya's marital status varies from region to region. In Northern India, he is generally considered celibate. The Sanskrit scriptures only mention Devasena as his wife, while in South Indian traditions, he has two wives — Devayanai (identified with Devasena) and Valli.{{sfn|Dalal|2010}}{{sfn|Varadara|1993|pp=113-114}} }}}}|mount=[[ਮੋਰ]]|siblings=[[ਦਨੇਸ਼]]|abode=[[Six Abodes of Murugan|Āṟupadai veedu (Six Abodes of Murugan)]], [[Palani Hills]], [[Mount Kailash]]|festivals={{Bulleted list | [[Sooranporu|Skanda Sashti]] or [[Shashthi (day)|Shashthi]] | [[Thaipusam]] | [[Karthikai Deepam]] | [[Kartik Purnima]] | [[Mahashivarathri]] }}|symbol=[[ਮੁਰਗਾ]]}}   '''ਕਾਰਤਿਕੇਯ''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]]: कार्त्तिकेय, [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਰੋਮਨਕ੍ਰਿਤ]]: Krttikeya), ਜਿਸਨੂੰ '''ਸਕੰਦ''', '''ਮੁਰੂਗਨ''' ({{lang-ta|முருகன்}}), '''ਸ਼ਾਨਮੁਗਾ''' ਅਤੇ '''ਸੁਬ੍ਰਹਮਾਨਿਆ''' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।{{sfn|Lochtefeld|2002|p=377}} ਇਹ ਯੁੱਧ ਦਾ [[ਹਿੰਦੂ]] [[ਦੇਵਤਾ]] ਹੈ।{{sfn|Parpola|2015|p=285}} ਉਹ [[ਪਾਰਵਤੀ]] ਅਤੇ [[ਸ਼ਿਵ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ, [[ਗਣੇਸ਼]] ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਹੈ।{{sfn|Lochtefeld|2002|pp=655-656}} ਇਸ [[ਦੇਵਤਾ|ਦੇਵਤੇ]] ਦੀਆਂ [[ਕਥਾ|ਕਥਾਵਾਂ]] ਦੇ [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਸਕਰਣ ਹਨ। ਕਰਿਤਿਕੇਯ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੇਵਤਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉੱਤਰੀ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਮਹਾਸੈਨਾ ਅਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ [[ਤਮਿਲ਼ ਨਾਡੂ|ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ]] ਰਾਜ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ, [[ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]], [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]] ਅਤੇ [[ਮਲੇਸ਼ੀਆ]] ਵਿੱਚ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁਰੂਗਨ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ "[[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਾਮਿਲ]] ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰੱਬ" ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ [[ਤਾਮਿਲ]] [[ਦੇਵਤਾ|ਦੇਵਤੇ]] ਨੂੰ ਸੰਗਮ ਯੁੱਗ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਦੇ ਵੈਦਿਕ ਦੇਵਤੇ ਨਾਲ ਸਮਕਾਲੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੁਰੂਗਾ ਅਤੇ ਸੁਬ੍ਰਹਮਣਯ ਦੋਵੇਂ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦੇਵਤਾ ਹੈ, ਜੋ [[ਵੈਦਿਕ ਕਾਲ]] ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ-ਜੁਲਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ 'ਪਲਾਨੀਅੱਪਾ' (ਪਲਾਨੀ ਦਾ ਪਿਤਾ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜੋ [[ਕੁਰਿੰਜੀ]] ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਹਾਇਕ ਦੇਵਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਪੰਥ ਨੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੰਗਮ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗਨ ਬਾਰੇ ਕਈ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਕੀਰਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਰੂਮੁਗਰਤੁਰਪਦਾਈ ਅਤੇ [[ਕਵੀ]]-[[ਸੰਤ (ਧਰਮ)|ਸੰਤ]] ਅਰੁਣਾਗਿਰੀਨਾਥਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਰੂਪੁਗਲ। ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਬੂਤ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਅਗਨੀ (ਅੱਗ) ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਸੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੇਵਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਇਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ|ਐਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ]] ਅਤੇ [[ਐਲੀਫੈਂਟਾ ਗੁਫਾਵਾਂ]]। == ਸ਼ਬਦ-ਨਿਰੁਕਤੀ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦ == [[ਤਸਵੀਰ:Skanda,_from_Kannuaj.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Skanda%2C_from_Kannuaj.jpg/190px-Skanda%2C_from_Kannuaj.jpg|left|thumb|ਲਗਭਗ 8 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਲਗ-ਭਗਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੰਨੌਜ ਵਿਚ ਸਕੰਦ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਮੂਰਤੀ।]] ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਮੁਰੂਗਨ, ਕੁਮਾਰ, ਸਕੰਦ ਅਤੇ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਹਨ। ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਂ ਅਯਯਾਨ, ਚੇਯੋਨ, ਸੇਂਥਿਲ, ਵਲਾਸੀਲ, ਸਵਾਮੀਨਾਥ ("ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ", ਨਾਥ ਰਾਜੇ ਤੋਂ), ਅਰੁਮੁਗਮ ("ਛੇ-ਮੂੰਹਾ"), ਦਾਂਡਾਪਾਨੀ ("ਘੜਾਕੇ ਦਾ ਚਾਲਕ"), -ਪਾਨੀ ਹੱਥ ਤੋਂ), ਗੁਹਾ (ਗੁਫਾ, ਗੁਪਤ) ਜਾਂ ਗੁਰੂਗੁਹਾ (ਗੁਫਾ-ਅਧਿਆਪਕ), ਕਾਦਿਰਾਵਲਨ, ਕਥੀਰੇਸਨ, ਕੰਧਨ, ਵਿਸ਼ਾਖ, ਅਤੇ ਮਹਾਸੇਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਹਵਾਲੇ == === ਪ੍ਰਾਚੀਨ === ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਵਾਲੇ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ [[ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ|ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ]] ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕੇਯ, ਪਸੀਨੀ (~500 ਈਸਾ ਪੂਰਵ) ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, [[ਪਤੰਜਲੀ]] ਦੇ ਮਹਾਭਾਸਯ ਵਿੱਚ ਅਤੇ [[ਕੌਟਿਲੀਆ|ਕੌਟੱਲਯ]] ਦੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਕੁਮਾਰ ਸ਼ਬਦ [[ਰਿਗਵੇਦ]] ਦੇ ਭਜਨ 5,2 ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ। ਆਇਤ 5.2.1 ਦੇ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਸਕੰਦ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ "ਲੜਕੇ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਕੀ ਦੀਆਂ ਆਇਤਾਂ ਵਿੱਚ "ਲੜਕੇ" ਨੂੰ ਚਮਕੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰੂਪ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੇ ਜੁੜੇ ਹਨ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਕੰਦ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। [[ਤਸਵੀਰ:Kumara,_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Kumara%2C_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg/190px-Kumara%2C_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg|thumb|ਇੱਕ ਕੁਸ਼ਾਨ ਭਗਤ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਰਤਿਕੇਯ, ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ।]] [[ਰਿਗਵੇਦ]] ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਕੰਦ ਵਰਗੇ ਰੂਪ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਹੋਰ ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਤਾਪਥ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਧਾਰਾ 6.1-3। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਥਾਵਾਂ ਕੁਮਾਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ [[ਅਗਨੀ]] ਨੂੰ ਕੁਮਾਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮਾਂ ਉਸ਼ਾਸ (ਦੇਵੀ ਡਾਇਨ) ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸਦਾ ਪਿਤਾ ਪੁਰਸ਼ ਹੈ। ਤੈਤੀਰੀਆ ਆਰਣਯਕ ਦੀ ਧਾਰਾ 10.1 ਵਿੱਚ ਸਨਮੁਖਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ [[ਬੌਧਾਇਨ|ਬੌਧਇਨ]] ਧਰਮਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਰ-ਬਾਰ ਦੀ ਰਸਮ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਗਣਪਤੀ ([[ਗਣੇਸ਼|ਗਣੇਸ਼)]] ਨਾਲ ਸਕੰਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। === ਪੁਰਾਣ === ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ [[ਸ਼ੈਵ ਪੁਰਾਣਾਂ]] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ [[ਸਕੰਦ ਪੁਰਾਣ]] ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਪੁਰਾਣ ਹੈ, ਜੋ ਅਠਾਰਾਂ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਇਕ ਵਿਧਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ 81,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਇਤਾਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਸ਼ੈਵ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਕੰਦ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਅਤੇ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਠ ਦਾ ਨਾਮ ਸਕੰਦ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਹੋਰ ਸ਼ਿਵ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਜਾਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। === ਬੁੱਧ ਧਰਮ === [[ਤਸਵੀਰ:Skanda_Bodhisattva.jpeg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Skanda_Bodhisattva.jpeg/190px-Skanda_Bodhisattva.jpeg|thumb|ਸਕੰਦ ਬੋਧੀਸਤਵ ਮਹਾਯਾਨ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਰੱਖਿਅਕ ਹੈ। ਉੱਪਰ: ਚੀਨ ਦੇ ਅਨਹੁਈ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਕੰਦ ਦੀ ਮੂਰਤੀ।]] [[ਬੋਧੀ]] ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਕਰ ਪਾਲੀ ਕੈਨਨ ਦੇ ਜਨਵਾਸਭ ਸੁਤਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਨਨਕੁਮੇਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਹਾਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੇ ਦੇਵਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਦੇ ਚੇਲੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦ੍ਰਘਾ ਦੇ ਚੀਨੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ ਉਹੀ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਬ੍ਰਹਮ/ਸਨਾਨ/ਕੁਮਾਰਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਮਹਾਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। == ਦੰਦ ਕਥਾਵਾਂ == [[ਤਸਵੀਰ:Skanda_Musée_Guimet_1197.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Skanda_Mus%C3%A9e_Guimet_1197.jpg/190px-Skanda_Mus%C3%A9e_Guimet_1197.jpg|thumb|ਸਕੰਦ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉੱਪਰ: ਕੰਬੋਡੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰੀ ਵੇਂਗ ਪ੍ਰਾਂਤ ਤੋਂ 6ਵੀਂ-8ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਕੰਦ।]] ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਯੁੱਗ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਕਸਰ ਉਸ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਕੰਦ ਨਾਲ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, [[ਮਹਾਂਭਾਰਤ]] ਦਾ ਵਾਨਾ ਪਰਵ ਅਧਿਆਇ 223 ਤੋਂ 232 ਤੱਕ ਸਕੰਦ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਅਗਨੀ ਅਤੇ ਸਵਾਹਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, [[ਵਾਲਮੀਕ|ਵਾਲਮੀਕੀ]] ਦੀ [[ਰਾਮਾਇਣ]] ਨੇ ਅਧਿਆਇ 36 ਅਤੇ 37 ਨੂੰ ਸਕੰਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਵਤਿਆਂ [[ਰੁਦਰ]] ([[ਸ਼ਿਵ]]) ਅਤੇ [[ਪਾਰਵਤੀ]] ਦੀ ਸੰਤਾਨ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਨੂੰ [[ਅਗਨੀ]] ਅਤੇ [[ਗੰਗਾ ਦੇਵੀ|ਗੰਗਾ]] ਦੁਆਰਾ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Karttikeya,_God_of_War,_Seated_on_a_Peacock.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Karttikeya%2C_God_of_War%2C_Seated_on_a_Peacock.jpg/190px-Karttikeya%2C_God_of_War%2C_Seated_on_a_Peacock.jpg|left|thumb|ਮੋਰ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਕਾਰਤਿਕ, 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] == ਹਵਾਲੇ == <references /> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ]] mq8bjkuy7lm4fm88ahymxu88gzq2k5w 610809 610808 2022-08-08T04:28:35Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਬੁੱਧ ਧਰਮ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਦੇਵਤਾ|type=ਹਿੰਦੂ|image=Gombak Selangor Batu-Caves-01.jpg|alt=ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਬਾਟੂ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗ|caption=[[ਬਤੂ ਗੁਫਾਵਾਂ]] ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਮੁਰੂਗਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮੂਰਤੀ|affiliation=[[ਬ੍ਰਹਮਣ]] ([[ਕਾਮਾਰਾਮ]]), [[ਦੇਵਾ (ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ) | Deva]]|other_names=ਮੁਰੂਗਨ, [[ਮਹਾਸੇਨ]], ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਕੁਮਾਰ, ਸਕੰਦ, ਸਰਾਵਣ, ਅਰੁਮੁਗਨ, ਦੇਵਸੇਨਾਪਤੀ, ਸ਼ਨਮੁਖ, ਗੁਹਾ, ਸਵਾਮੀਨਾਥ, ਵੇਲਾਯੁਦਾ, ਵē{{sfn| ਕੁਮਾਰ|2008|p=179}}{{sfn| ਪਿਲਾਈ|2004|p=17}}|god_of=[[ਜਿੱਤ]] ਅਤੇ [[ਯੁੱਧ]] ਦਾ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ; [[ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ| ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ]]|day=[[ਮੰਗਲਵਾਰ]]|weapon=[[Vel]]|mantra=Om Saravana Bhava <ref>{{cite web |url=https://www.rudraksha-ratna.com/articles/lord-kartikeya |title=Archived copy |access-date=2018-06-09 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171117075322/http://www.rudraksha-ratna.com/articles/lord-kartikeya |archive-date=17 November 2017 |df=dmy-all }}</ref> <br/> Vetrivel Muruganukku Arohara <ref>{{cite web|url=http://www.kaumaram.com/articles/arohara_e.html|title=The meaning of arohara|access-date=24 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190911110727/http://kaumaram.com/articles/arohara_e.html|archive-date=11 September 2019|url-status=live}}</ref>|planet=[[ਮੰਗਲ]],|consort={{unbulleted list|[[Devasena]] ( [[Shashthi ]] Or [[Matrikas|kaumari]] ) <!--as per Sanskrit scriptures. Valli is not mention in these texts--> and [[Valli]] {{refn|group=note|Kartikeya's marital status varies from region to region. In Northern India, he is generally considered celibate. The Sanskrit scriptures only mention Devasena as his wife, while in South Indian traditions, he has two wives — Devayanai (identified with Devasena) and Valli.{{sfn|Dalal|2010}}{{sfn|Varadara|1993|pp=113-114}} }}}}|mount=[[ਮੋਰ]]|siblings=[[ਦਨੇਸ਼]]|abode=[[Six Abodes of Murugan|Āṟupadai veedu (Six Abodes of Murugan)]], [[Palani Hills]], [[Mount Kailash]]|festivals={{Bulleted list | [[Sooranporu|Skanda Sashti]] or [[Shashthi (day)|Shashthi]] | [[Thaipusam]] | [[Karthikai Deepam]] | [[Kartik Purnima]] | [[Mahashivarathri]] }}|symbol=[[ਮੁਰਗਾ]]}}   '''ਕਾਰਤਿਕੇਯ''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]]: कार्त्तिकेय, [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਰੋਮਨਕ੍ਰਿਤ]]: Krttikeya), ਜਿਸਨੂੰ '''ਸਕੰਦ''', '''ਮੁਰੂਗਨ''' ({{lang-ta|முருகன்}}), '''ਸ਼ਾਨਮੁਗਾ''' ਅਤੇ '''ਸੁਬ੍ਰਹਮਾਨਿਆ''' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।{{sfn|Lochtefeld|2002|p=377}} ਇਹ ਯੁੱਧ ਦਾ [[ਹਿੰਦੂ]] [[ਦੇਵਤਾ]] ਹੈ।{{sfn|Parpola|2015|p=285}} ਉਹ [[ਪਾਰਵਤੀ]] ਅਤੇ [[ਸ਼ਿਵ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ, [[ਗਣੇਸ਼]] ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਹੈ।{{sfn|Lochtefeld|2002|pp=655-656}} ਇਸ [[ਦੇਵਤਾ|ਦੇਵਤੇ]] ਦੀਆਂ [[ਕਥਾ|ਕਥਾਵਾਂ]] ਦੇ [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਸਕਰਣ ਹਨ। ਕਰਿਤਿਕੇਯ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੇਵਤਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉੱਤਰੀ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਮਹਾਸੈਨਾ ਅਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ [[ਤਮਿਲ਼ ਨਾਡੂ|ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ]] ਰਾਜ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ, [[ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]], [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]] ਅਤੇ [[ਮਲੇਸ਼ੀਆ]] ਵਿੱਚ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁਰੂਗਨ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ "[[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਾਮਿਲ]] ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰੱਬ" ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ [[ਤਾਮਿਲ]] [[ਦੇਵਤਾ|ਦੇਵਤੇ]] ਨੂੰ ਸੰਗਮ ਯੁੱਗ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਦੇ ਵੈਦਿਕ ਦੇਵਤੇ ਨਾਲ ਸਮਕਾਲੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੁਰੂਗਾ ਅਤੇ ਸੁਬ੍ਰਹਮਣਯ ਦੋਵੇਂ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦੇਵਤਾ ਹੈ, ਜੋ [[ਵੈਦਿਕ ਕਾਲ]] ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ-ਜੁਲਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ 'ਪਲਾਨੀਅੱਪਾ' (ਪਲਾਨੀ ਦਾ ਪਿਤਾ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜੋ [[ਕੁਰਿੰਜੀ]] ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਹਾਇਕ ਦੇਵਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਪੰਥ ਨੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੰਗਮ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗਨ ਬਾਰੇ ਕਈ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਕੀਰਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਰੂਮੁਗਰਤੁਰਪਦਾਈ ਅਤੇ [[ਕਵੀ]]-[[ਸੰਤ (ਧਰਮ)|ਸੰਤ]] ਅਰੁਣਾਗਿਰੀਨਾਥਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਰੂਪੁਗਲ। ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਬੂਤ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਅਗਨੀ (ਅੱਗ) ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਸੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੇਵਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਇਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ|ਐਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ]] ਅਤੇ [[ਐਲੀਫੈਂਟਾ ਗੁਫਾਵਾਂ]]। == ਸ਼ਬਦ-ਨਿਰੁਕਤੀ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦ == [[ਤਸਵੀਰ:Skanda,_from_Kannuaj.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Skanda%2C_from_Kannuaj.jpg/190px-Skanda%2C_from_Kannuaj.jpg|left|thumb|ਲਗਭਗ 8 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਲਗ-ਭਗਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੰਨੌਜ ਵਿਚ ਸਕੰਦ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਮੂਰਤੀ।]] ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਮੁਰੂਗਨ, ਕੁਮਾਰ, ਸਕੰਦ ਅਤੇ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਹਨ। ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਂ ਅਯਯਾਨ, ਚੇਯੋਨ, ਸੇਂਥਿਲ, ਵਲਾਸੀਲ, ਸਵਾਮੀਨਾਥ ("ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ", ਨਾਥ ਰਾਜੇ ਤੋਂ), ਅਰੁਮੁਗਮ ("ਛੇ-ਮੂੰਹਾ"), ਦਾਂਡਾਪਾਨੀ ("ਘੜਾਕੇ ਦਾ ਚਾਲਕ"), -ਪਾਨੀ ਹੱਥ ਤੋਂ), ਗੁਹਾ (ਗੁਫਾ, ਗੁਪਤ) ਜਾਂ ਗੁਰੂਗੁਹਾ (ਗੁਫਾ-ਅਧਿਆਪਕ), ਕਾਦਿਰਾਵਲਨ, ਕਥੀਰੇਸਨ, ਕੰਧਨ, ਵਿਸ਼ਾਖ, ਅਤੇ ਮਹਾਸੇਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਹਵਾਲੇ == === ਪ੍ਰਾਚੀਨ === ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਵਾਲੇ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ [[ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ|ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ]] ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕੇਯ, ਪਸੀਨੀ (~500 ਈਸਾ ਪੂਰਵ) ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, [[ਪਤੰਜਲੀ]] ਦੇ ਮਹਾਭਾਸਯ ਵਿੱਚ ਅਤੇ [[ਕੌਟਿਲੀਆ|ਕੌਟੱਲਯ]] ਦੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਕੁਮਾਰ ਸ਼ਬਦ [[ਰਿਗਵੇਦ]] ਦੇ ਭਜਨ 5,2 ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ। ਆਇਤ 5.2.1 ਦੇ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਸਕੰਦ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ "ਲੜਕੇ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਕੀ ਦੀਆਂ ਆਇਤਾਂ ਵਿੱਚ "ਲੜਕੇ" ਨੂੰ ਚਮਕੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰੂਪ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੇ ਜੁੜੇ ਹਨ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਕੰਦ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। [[ਤਸਵੀਰ:Kumara,_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Kumara%2C_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg/190px-Kumara%2C_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg|thumb|ਇੱਕ ਕੁਸ਼ਾਨ ਭਗਤ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਰਤਿਕੇਯ, ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ।]] [[ਰਿਗਵੇਦ]] ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਕੰਦ ਵਰਗੇ ਰੂਪ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਹੋਰ ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਤਾਪਥ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਧਾਰਾ 6.1-3। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਥਾਵਾਂ ਕੁਮਾਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ [[ਅਗਨੀ]] ਨੂੰ ਕੁਮਾਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮਾਂ ਉਸ਼ਾਸ (ਦੇਵੀ ਡਾਇਨ) ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸਦਾ ਪਿਤਾ ਪੁਰਸ਼ ਹੈ। ਤੈਤੀਰੀਆ ਆਰਣਯਕ ਦੀ ਧਾਰਾ 10.1 ਵਿੱਚ ਸਨਮੁਖਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ [[ਬੌਧਾਇਨ|ਬੌਧਇਨ]] ਧਰਮਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਰ-ਬਾਰ ਦੀ ਰਸਮ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਗਣਪਤੀ ([[ਗਣੇਸ਼|ਗਣੇਸ਼)]] ਨਾਲ ਸਕੰਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। === ਪੁਰਾਣ === ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ [[ਸ਼ੈਵ ਪੁਰਾਣਾਂ]] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ [[ਸਕੰਦ ਪੁਰਾਣ]] ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਪੁਰਾਣ ਹੈ, ਜੋ ਅਠਾਰਾਂ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਇਕ ਵਿਧਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ 81,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਇਤਾਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਸ਼ੈਵ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਕੰਦ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਅਤੇ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਠ ਦਾ ਨਾਮ ਸਕੰਦ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਹੋਰ ਸ਼ਿਵ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਜਾਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। === ਬੁੱਧ ਧਰਮ === [[ਤਸਵੀਰ:Skanda_Bodhisattva.jpeg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Skanda_Bodhisattva.jpeg/190px-Skanda_Bodhisattva.jpeg|thumb|ਸਕੰਦ ਬੋਧੀਸਤਵ ਮਹਾਯਾਨ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਰੱਖਿਅਕ ਹੈ। ਉੱਪਰ: ਚੀਨ ਦੇ ਅਨਹੁਈ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਕੰਦ ਦੀ ਮੂਰਤੀ।]] [[ਬੋਧੀ]] ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਕਰ ਪਾਲੀ ਕੈਨਨ ਦੇ ਜਨਵਾਸਭ ਸੁਤਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਨਨਕੁਮੇਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਹਾਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੇ ਦੇਵਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਦੇ ਚੇਲੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦ੍ਰਘਾ ਦੇ ਚੀਨੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ ਉਹੀ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਬ੍ਰਹਮ/ਸਨਾਨ/ਕੁਮਾਰਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਮਹਾਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। == ਦੰਦ ਕਥਾਵਾਂ == [[ਤਸਵੀਰ:Skanda_Musée_Guimet_1197.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Skanda_Mus%C3%A9e_Guimet_1197.jpg/190px-Skanda_Mus%C3%A9e_Guimet_1197.jpg|thumb|ਸਕੰਦ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉੱਪਰ: ਕੰਬੋਡੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰੀ ਵੇਂਗ ਪ੍ਰਾਂਤ ਤੋਂ 6ਵੀਂ-8ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਕੰਦ।]] ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਯੁੱਗ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਕਸਰ ਉਸ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਕੰਦ ਨਾਲ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, [[ਮਹਾਂਭਾਰਤ]] ਦਾ ਵਾਨਾ ਪਰਵ ਅਧਿਆਇ 223 ਤੋਂ 232 ਤੱਕ ਸਕੰਦ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਅਗਨੀ ਅਤੇ ਸਵਾਹਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, [[ਵਾਲਮੀਕ|ਵਾਲਮੀਕੀ]] ਦੀ [[ਰਾਮਾਇਣ]] ਨੇ ਅਧਿਆਇ 36 ਅਤੇ 37 ਨੂੰ ਸਕੰਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਵਤਿਆਂ [[ਰੁਦਰ]] ([[ਸ਼ਿਵ]]) ਅਤੇ [[ਪਾਰਵਤੀ]] ਦੀ ਸੰਤਾਨ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਨੂੰ [[ਅਗਨੀ]] ਅਤੇ [[ਗੰਗਾ ਦੇਵੀ|ਗੰਗਾ]] ਦੁਆਰਾ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Karttikeya,_God_of_War,_Seated_on_a_Peacock.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Karttikeya%2C_God_of_War%2C_Seated_on_a_Peacock.jpg/190px-Karttikeya%2C_God_of_War%2C_Seated_on_a_Peacock.jpg|left|thumb|ਮੋਰ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਕਾਰਤਿਕ, 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] == ਹਵਾਲੇ == <references /> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬੁੱਧ ਧਰਮ]] 4s9o031x6yeuxlayxgoozst9vqtri14 610810 610809 2022-08-08T04:31:59Z Manjit Singh 12163 added [[Category:ਮਿਥਿਹਾਸ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਦੇਵਤਾ|type=ਹਿੰਦੂ|image=Gombak Selangor Batu-Caves-01.jpg|alt=ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਬਾਟੂ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗ|caption=[[ਬਤੂ ਗੁਫਾਵਾਂ]] ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਮੁਰੂਗਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮੂਰਤੀ|affiliation=[[ਬ੍ਰਹਮਣ]] ([[ਕਾਮਾਰਾਮ]]), [[ਦੇਵਾ (ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ) | Deva]]|other_names=ਮੁਰੂਗਨ, [[ਮਹਾਸੇਨ]], ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਕੁਮਾਰ, ਸਕੰਦ, ਸਰਾਵਣ, ਅਰੁਮੁਗਨ, ਦੇਵਸੇਨਾਪਤੀ, ਸ਼ਨਮੁਖ, ਗੁਹਾ, ਸਵਾਮੀਨਾਥ, ਵੇਲਾਯੁਦਾ, ਵē{{sfn| ਕੁਮਾਰ|2008|p=179}}{{sfn| ਪਿਲਾਈ|2004|p=17}}|god_of=[[ਜਿੱਤ]] ਅਤੇ [[ਯੁੱਧ]] ਦਾ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ; [[ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ| ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ]]|day=[[ਮੰਗਲਵਾਰ]]|weapon=[[Vel]]|mantra=Om Saravana Bhava <ref>{{cite web |url=https://www.rudraksha-ratna.com/articles/lord-kartikeya |title=Archived copy |access-date=2018-06-09 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171117075322/http://www.rudraksha-ratna.com/articles/lord-kartikeya |archive-date=17 November 2017 |df=dmy-all }}</ref> <br/> Vetrivel Muruganukku Arohara <ref>{{cite web|url=http://www.kaumaram.com/articles/arohara_e.html|title=The meaning of arohara|access-date=24 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190911110727/http://kaumaram.com/articles/arohara_e.html|archive-date=11 September 2019|url-status=live}}</ref>|planet=[[ਮੰਗਲ]],|consort={{unbulleted list|[[Devasena]] ( [[Shashthi ]] Or [[Matrikas|kaumari]] ) <!--as per Sanskrit scriptures. Valli is not mention in these texts--> and [[Valli]] {{refn|group=note|Kartikeya's marital status varies from region to region. In Northern India, he is generally considered celibate. The Sanskrit scriptures only mention Devasena as his wife, while in South Indian traditions, he has two wives — Devayanai (identified with Devasena) and Valli.{{sfn|Dalal|2010}}{{sfn|Varadara|1993|pp=113-114}} }}}}|mount=[[ਮੋਰ]]|siblings=[[ਦਨੇਸ਼]]|abode=[[Six Abodes of Murugan|Āṟupadai veedu (Six Abodes of Murugan)]], [[Palani Hills]], [[Mount Kailash]]|festivals={{Bulleted list | [[Sooranporu|Skanda Sashti]] or [[Shashthi (day)|Shashthi]] | [[Thaipusam]] | [[Karthikai Deepam]] | [[Kartik Purnima]] | [[Mahashivarathri]] }}|symbol=[[ਮੁਰਗਾ]]}}   '''ਕਾਰਤਿਕੇਯ''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]]: कार्त्तिकेय, [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਰੋਮਨਕ੍ਰਿਤ]]: Krttikeya), ਜਿਸਨੂੰ '''ਸਕੰਦ''', '''ਮੁਰੂਗਨ''' ({{lang-ta|முருகன்}}), '''ਸ਼ਾਨਮੁਗਾ''' ਅਤੇ '''ਸੁਬ੍ਰਹਮਾਨਿਆ''' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।{{sfn|Lochtefeld|2002|p=377}} ਇਹ ਯੁੱਧ ਦਾ [[ਹਿੰਦੂ]] [[ਦੇਵਤਾ]] ਹੈ।{{sfn|Parpola|2015|p=285}} ਉਹ [[ਪਾਰਵਤੀ]] ਅਤੇ [[ਸ਼ਿਵ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ, [[ਗਣੇਸ਼]] ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਹੈ।{{sfn|Lochtefeld|2002|pp=655-656}} ਇਸ [[ਦੇਵਤਾ|ਦੇਵਤੇ]] ਦੀਆਂ [[ਕਥਾ|ਕਥਾਵਾਂ]] ਦੇ [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਸਕਰਣ ਹਨ। ਕਰਿਤਿਕੇਯ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੇਵਤਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉੱਤਰੀ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਮਹਾਸੈਨਾ ਅਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ [[ਤਮਿਲ਼ ਨਾਡੂ|ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ]] ਰਾਜ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ, [[ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]], [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]] ਅਤੇ [[ਮਲੇਸ਼ੀਆ]] ਵਿੱਚ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁਰੂਗਨ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ "[[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਾਮਿਲ]] ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰੱਬ" ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ [[ਤਾਮਿਲ]] [[ਦੇਵਤਾ|ਦੇਵਤੇ]] ਨੂੰ ਸੰਗਮ ਯੁੱਗ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਦੇ ਵੈਦਿਕ ਦੇਵਤੇ ਨਾਲ ਸਮਕਾਲੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੁਰੂਗਾ ਅਤੇ ਸੁਬ੍ਰਹਮਣਯ ਦੋਵੇਂ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦੇਵਤਾ ਹੈ, ਜੋ [[ਵੈਦਿਕ ਕਾਲ]] ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ-ਜੁਲਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ 'ਪਲਾਨੀਅੱਪਾ' (ਪਲਾਨੀ ਦਾ ਪਿਤਾ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜੋ [[ਕੁਰਿੰਜੀ]] ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਹਾਇਕ ਦੇਵਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਪੰਥ ਨੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੰਗਮ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗਨ ਬਾਰੇ ਕਈ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਕੀਰਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਰੂਮੁਗਰਤੁਰਪਦਾਈ ਅਤੇ [[ਕਵੀ]]-[[ਸੰਤ (ਧਰਮ)|ਸੰਤ]] ਅਰੁਣਾਗਿਰੀਨਾਥਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਰੂਪੁਗਲ। ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਬੂਤ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਅਗਨੀ (ਅੱਗ) ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਸੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੇਵਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਇਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ|ਐਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ]] ਅਤੇ [[ਐਲੀਫੈਂਟਾ ਗੁਫਾਵਾਂ]]। == ਸ਼ਬਦ-ਨਿਰੁਕਤੀ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦ == [[ਤਸਵੀਰ:Skanda,_from_Kannuaj.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Skanda%2C_from_Kannuaj.jpg/190px-Skanda%2C_from_Kannuaj.jpg|left|thumb|ਲਗਭਗ 8 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਲਗ-ਭਗਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੰਨੌਜ ਵਿਚ ਸਕੰਦ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਮੂਰਤੀ।]] ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਮੁਰੂਗਨ, ਕੁਮਾਰ, ਸਕੰਦ ਅਤੇ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਹਨ। ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਂ ਅਯਯਾਨ, ਚੇਯੋਨ, ਸੇਂਥਿਲ, ਵਲਾਸੀਲ, ਸਵਾਮੀਨਾਥ ("ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ", ਨਾਥ ਰਾਜੇ ਤੋਂ), ਅਰੁਮੁਗਮ ("ਛੇ-ਮੂੰਹਾ"), ਦਾਂਡਾਪਾਨੀ ("ਘੜਾਕੇ ਦਾ ਚਾਲਕ"), -ਪਾਨੀ ਹੱਥ ਤੋਂ), ਗੁਹਾ (ਗੁਫਾ, ਗੁਪਤ) ਜਾਂ ਗੁਰੂਗੁਹਾ (ਗੁਫਾ-ਅਧਿਆਪਕ), ਕਾਦਿਰਾਵਲਨ, ਕਥੀਰੇਸਨ, ਕੰਧਨ, ਵਿਸ਼ਾਖ, ਅਤੇ ਮਹਾਸੇਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਹਵਾਲੇ == === ਪ੍ਰਾਚੀਨ === ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਵਾਲੇ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ [[ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ|ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ]] ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕੇਯ, ਪਸੀਨੀ (~500 ਈਸਾ ਪੂਰਵ) ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, [[ਪਤੰਜਲੀ]] ਦੇ ਮਹਾਭਾਸਯ ਵਿੱਚ ਅਤੇ [[ਕੌਟਿਲੀਆ|ਕੌਟੱਲਯ]] ਦੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਕੁਮਾਰ ਸ਼ਬਦ [[ਰਿਗਵੇਦ]] ਦੇ ਭਜਨ 5,2 ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ। ਆਇਤ 5.2.1 ਦੇ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਸਕੰਦ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ "ਲੜਕੇ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਕੀ ਦੀਆਂ ਆਇਤਾਂ ਵਿੱਚ "ਲੜਕੇ" ਨੂੰ ਚਮਕੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰੂਪ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੇ ਜੁੜੇ ਹਨ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਕੰਦ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। [[ਤਸਵੀਰ:Kumara,_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Kumara%2C_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg/190px-Kumara%2C_The_Divine_General_LACMA_M.85.279.3.jpg|thumb|ਇੱਕ ਕੁਸ਼ਾਨ ਭਗਤ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਰਤਿਕੇਯ, ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ।]] [[ਰਿਗਵੇਦ]] ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਕੰਦ ਵਰਗੇ ਰੂਪ-ਰੇਖਾਵਾਂ ਹੋਰ ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਤਾਪਥ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਧਾਰਾ 6.1-3। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਥਾਵਾਂ ਕੁਮਾਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ [[ਅਗਨੀ]] ਨੂੰ ਕੁਮਾਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮਾਂ ਉਸ਼ਾਸ (ਦੇਵੀ ਡਾਇਨ) ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸਦਾ ਪਿਤਾ ਪੁਰਸ਼ ਹੈ। ਤੈਤੀਰੀਆ ਆਰਣਯਕ ਦੀ ਧਾਰਾ 10.1 ਵਿੱਚ ਸਨਮੁਖਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ [[ਬੌਧਾਇਨ|ਬੌਧਇਨ]] ਧਰਮਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਰ-ਬਾਰ ਦੀ ਰਸਮ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਗਣਪਤੀ ([[ਗਣੇਸ਼|ਗਣੇਸ਼)]] ਨਾਲ ਸਕੰਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। === ਪੁਰਾਣ === ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ [[ਸ਼ੈਵ ਪੁਰਾਣਾਂ]] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ [[ਸਕੰਦ ਪੁਰਾਣ]] ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਪੁਰਾਣ ਹੈ, ਜੋ ਅਠਾਰਾਂ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਇਕ ਵਿਧਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ 81,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਇਤਾਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਸ਼ੈਵ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਕੰਦ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਅਤੇ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਠ ਦਾ ਨਾਮ ਸਕੰਦ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਹੋਰ ਸ਼ਿਵ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਜਾਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। === ਬੁੱਧ ਧਰਮ === [[ਤਸਵੀਰ:Skanda_Bodhisattva.jpeg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Skanda_Bodhisattva.jpeg/190px-Skanda_Bodhisattva.jpeg|thumb|ਸਕੰਦ ਬੋਧੀਸਤਵ ਮਹਾਯਾਨ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਰੱਖਿਅਕ ਹੈ। ਉੱਪਰ: ਚੀਨ ਦੇ ਅਨਹੁਈ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਕੰਦ ਦੀ ਮੂਰਤੀ।]] [[ਬੋਧੀ]] ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਕਰ ਪਾਲੀ ਕੈਨਨ ਦੇ ਜਨਵਾਸਭ ਸੁਤਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਨਨਕੁਮੇਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਹਾਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੇ ਦੇਵਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਦੇ ਚੇਲੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦ੍ਰਘਾ ਦੇ ਚੀਨੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ ਉਹੀ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਬ੍ਰਹਮ/ਸਨਾਨ/ਕੁਮਾਰਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਮਹਾਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। == ਦੰਦ ਕਥਾਵਾਂ == [[ਤਸਵੀਰ:Skanda_Musée_Guimet_1197.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Skanda_Mus%C3%A9e_Guimet_1197.jpg/190px-Skanda_Mus%C3%A9e_Guimet_1197.jpg|thumb|ਸਕੰਦ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉੱਪਰ: ਕੰਬੋਡੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰੀ ਵੇਂਗ ਪ੍ਰਾਂਤ ਤੋਂ 6ਵੀਂ-8ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਕੰਦ।]] ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਯੁੱਗ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਕਸਰ ਉਸ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਕੰਦ ਨਾਲ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, [[ਮਹਾਂਭਾਰਤ]] ਦਾ ਵਾਨਾ ਪਰਵ ਅਧਿਆਇ 223 ਤੋਂ 232 ਤੱਕ ਸਕੰਦ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਅਗਨੀ ਅਤੇ ਸਵਾਹਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, [[ਵਾਲਮੀਕ|ਵਾਲਮੀਕੀ]] ਦੀ [[ਰਾਮਾਇਣ]] ਨੇ ਅਧਿਆਇ 36 ਅਤੇ 37 ਨੂੰ ਸਕੰਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਵਤਿਆਂ [[ਰੁਦਰ]] ([[ਸ਼ਿਵ]]) ਅਤੇ [[ਪਾਰਵਤੀ]] ਦੀ ਸੰਤਾਨ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਨੂੰ [[ਅਗਨੀ]] ਅਤੇ [[ਗੰਗਾ ਦੇਵੀ|ਗੰਗਾ]] ਦੁਆਰਾ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Karttikeya,_God_of_War,_Seated_on_a_Peacock.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Karttikeya%2C_God_of_War%2C_Seated_on_a_Peacock.jpg/190px-Karttikeya%2C_God_of_War%2C_Seated_on_a_Peacock.jpg|left|thumb|ਮੋਰ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਕਾਰਤਿਕ, 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] == ਹਵਾਲੇ == <references /> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬੁੱਧ ਧਰਮ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਿਥਿਹਾਸ]] moejch9uu7bbfj9z3dtmrls554eir6l 3 143899 610812 2022-08-08T04:39:22Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Stormstreak}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:39, 8 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) akvdgi7tj8ngxjol2zmzzn2neidgxg8 6 143900 610819 2022-08-08T07:17:12Z Guglani 58 {{Non-free biog-pic|ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ}} wikitext text/x-wiki == ਸਾਰ == {{Non-free biog-pic|ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ}} == ਲਸੰਸ == {{subst:No license from license selector|Don't know}} 6wsy4gl76pq3ya9mi8b0doxxkbvphef 610822 610819 2022-08-08T07:28:22Z Guglani 58 /* ਲਸੰਸ */ wikitext text/x-wiki == ਸਾਰ == {{Non-free biog-pic|ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ}} == ਲਸੰਸ == {{subst:No license from license selector|Don't know}} {{Non-free use rationale | Description = about subject | Source = {{url=https://www.facebook.com/Dr.SarupSinghAlag/photos/1715265251866217}} | Article =ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ | Portion = image | Low resolution = | Purpose = to illustrate | Replaceability = ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ | Other information = }} ndvnp3m2sob4es6yyyidphrd2yhpslp 3 143901 610820 2022-08-08T07:25:05Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=BenutzerWalter}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:25, 8 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) lu0oef4eepckacmp2kubvz3xuwixuxm 0 143902 610826 2022-08-08T07:36:19Z 41.150.192.123 Redirected page to [[ਮੱਸਿਆ]] wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਮੱਸਿਆ]] 3bdcptdob22z38irsar9p8emr979vaf 0 143903 610829 2022-08-08T07:39:15Z 41.150.192.123 Redirected page to [[ਲਕਸ਼ਮੀ]] wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਲਕਸ਼ਮੀ]] kkbqqlo88diwim0z1xdlatpmbhkg9ta 0 143904 610832 2022-08-08T07:43:02Z 41.150.192.123 Redirected page to [[ਦੁਸਹਿਰਾ]] wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਦੁਸਹਿਰਾ]] g7zu4y4w0h2co8m8e2pqyu9q3134h91 0 143905 610842 2022-08-08T08:03:31Z 41.150.192.123 "[[ਤਸਵੀਰ:Radha Krishna (Kolkata).JPG|thumb|ਕਲਕੱਤੇ ਵਿਖੇ ਰਾਧੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤਾਂ]] '''ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]]: राधा कृष्ण) [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਰੱਬ]] ਦੀਆਂ ਇਸਤਰੀ ਅਤੇ ਮਰਦਾਨਾ ਹਕੀਕਤਾਂ ਦੇ ਸੰ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Radha Krishna (Kolkata).JPG|thumb|ਕਲਕੱਤੇ ਵਿਖੇ ਰਾਧੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤਾਂ]] '''ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]]: राधा कृष्ण) [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਰੱਬ]] ਦੀਆਂ ਇਸਤਰੀ ਅਤੇ ਮਰਦਾਨਾ ਹਕੀਕਤਾਂ ਦੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰੂਪ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਕਈ ਵੈਸ਼ਨਵ ਮੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਬ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੂਪ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਸੰਨ ਸ਼ਕਤੀ (ਹਲਾਦਿਨੀ ਸ਼ਕਤੀ) ਹਨ। [[ਵੈਸ਼ਨਵ ਮੱਤ]] ਦੀਆਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਵਾਦੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਖੁਦ ਭਗਵਾਨ ਅਤੇ ਰਾਧਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਸ਼ਕਤੀਆਂ, ਹਲਾਦਿਨੀ (ਅਪਾਰ ਆਤਮਿਕ ਅਨੰਦ), ਸੰਧਿਨੀ (ਅਨਾਦਿਤਾ) ਅਤੇ ਸੰਵਿਤ (ਹੋਂਦ ਦੀ ਚੇਤਨਾ) ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਰਾਧਾ ਸਰਵਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ (ਹਲਾਦਿਨੀ) ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ, ਰਾਧਾ ਨੂੰ ਸਰਵਉੱਚ ਦੇਵੀ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰੇਮਮਈ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਭਗਤੀ ਸੇਵਾ ਦੁਆਰਾ ਰੱਜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਧਾ ਪਰਮ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ। ਕਈ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਉਸ ਦੇ ਦਇਆਵਾਨ ਸੁਭਾਅ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਸਮਝ ਕੇ ਉਸਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰਾਧਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸਦੇ ਅਨੰਦ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ, ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਰਾਧਾ ਨੂੰ ਮਹਾਂ[[ਲੱਛਮੀ]] ਦੀ ਪੂਰਨ ਅਵਤਾਰ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਲੁਭਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਰਾਧਾ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਲੁਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਉਹ ਸਭ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਦੇਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੈਸ਼ਨਵ ਪੰਥਾਂ ਵਿੱਚ, ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਅਕਸਰ [[ਲੱਛਮੀ]] [[ਨਰਾਇਣ]] ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। d06l7ik2m20aq2dungufdbynbrsr95k 0 143906 610843 2022-08-08T08:03:44Z 41.150.192.123 Redirected page to [[ਵੈਸ਼ਨਵ ਸੰਪਰਦਾ]] wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਵੈਸ਼ਨਵ ਸੰਪਰਦਾ]] ftjcrid0cj6c3oyxu2cgt646l9a3qjk 0 143907 610844 2022-08-08T08:05:06Z 41.150.192.123 Redirected page to [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ]] wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ]] suuufi6f4z3gcb44pjqb4kd17117om1 3 143908 610847 2022-08-08T09:25:16Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Andrew Vanelli}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:25, 8 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) j1htribuovkv64b70q9opteewmdcfqc 3 143909 610848 2022-08-08T10:50:24Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Nova7363}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:50, 8 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) qu5bufj5zgbfdnjroxxkhdww43fpo27