ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ pawiki https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਾਟਕ ਫਾਟਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਗੈਜਟ ਗੈਜਟ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਗੈਜਟ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਗੈਜਟ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ Topic 0 4471 611995 524942 2022-08-26T11:35:07Z 2409:4055:490:DCA6:0:0:D79:18A5 /* ਅਕਤੂਬਰ */ wikitext text/x-wiki {{Year nav|1984}} '''1984''' [[20ਵੀਂ ਸਦੀ]] ਅਤੇ [[1980 ਦਾ ਦਹਾਕਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਲ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਲ [[ਐਤਵਾਰ]] ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। == ਘਟਨਾਵਾਂ == == ਜਨਵਰੀ == * [[15 ਜਨਵਰੀ]] &ndash; [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ]] ਨੇ ਜਨਰਲ ਵੈਦਯ ਨੂੰ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿਤੇ। ==ਫ਼ਰਵਰੀ== * [[29 ਫ਼ਰਵਰੀ]] &ndash; [[ਕੈਨੇਡਾ]] ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। *1 [[ਫਰਵਰੀ]] - ਮੈਡੀਕੇਅਰ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਹੋ ਗਈ। *3 [[ਫਰਵਰੀ]] ਡਾ. ਜੌਹਨ ਬੈਸਟਰ ਅਤੇ ਹਾਰਬਰ – ਯੂਸੀਐਲਏ ਮੈਡੀਕਲ ਸੈਂਟਰ ਵਿਖੇ ਖੋਜ ਟੀਮ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਰੂਣ ਨੂੰ ਇੱਕ fromਰਤ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਲਾਈਵ ਜਨਮ ਹੋਇਆ। *ਐਸਟੀਐਸ-41-ਬੀ: ਸਪੇਸ ਸ਼ਟਲ ਚੈਲੇਂਜਰ 10 ਵੇਂ ਪੁਲਾੜ ਸ਼ਟਲ ਮਿਸ਼ਨ ਤੇ ਲਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। *7 [[ਫ਼ਰਵਰੀ|ਫਰਵਰੀ]] - ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਬਰੂਸ ਮੈਕਕੈਂਡਲੈੱਸ II ਅਤੇ ਰਾਬਰਟ ਐਲ. ਸਟੀਵਰਟ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਅਣ-ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਸਪੇਸ ਵਾਕ ਕੀਤੀ। *8–19 [[ਫ਼ਰਵਰੀ|ਫਰਵਰੀ]] - 1984 ਵਿੰਟਰ ਓਲੰਪਿਕਸ ਸਯੇਜੇਵੋ, ਯੁਗੋਸਲਾਵੀਆ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ। *13 [[ਫਰਵਰੀ]] - ਕੌਨਸਟੈਂਟਿਨ ਚਰਨੈਂਕੋ ਨੇ ਸਵਰਗੀ ਯੂਰੀ ਐਂਡਰੋਪੋਵ ਨੂੰ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਕਮਿਉਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸੱਕਤਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਲਿਆ। *22 [[ਫਰਵਰੀ]] - ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਐਚ ਐਮ ਇਰਸ਼ਾਦ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਸਿਲੇਟ ਦੀ ਸਬ-ਡਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਵਾਪਸ ਮੌਲਵੀਬਾਜ਼ਾਰ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। *23 [[ਫਰਵਰੀ]] - ਟੀਈਡੀ (ਕਾਨਫਰੰਸ) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। *26 [[ਫਰਵਰੀ]] - ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਮਰੀਨ ਕੋਰ ਨੇ ਬੇਰੂਤ, ਲੇਬਨਾਨ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢੀ। *29 [[ਫਰਵਰੀ]] - ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪਿਅਰੇ ਟਰੂਡੋ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। == ਮਾਰਚ == * 5 [[ਮਾਰਚ]] - ਈਰਾਨ ਨੇ ਇਰਾਕ ‘ਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ; ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ 30 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। * 6 [[ਮਾਰਚ]] - ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲਾ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਲ-ਹੜਤਾਲ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਆਰੰਭ ਹੋਈ (ਵੇਖੋ ਯੂਕੇ ਮਾਈਨਰਾਂ ਦੀ ਹੜਤਾਲ (1984–85)). * 14 [[ਮਾਰਚ]] - ਅਲਸਟਰ ਵਾਲੰਟੀਅਰ ਫੋਰਸ ਦੇ ਬੰਦੂਕ ਦੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਿਨ ਫੇਨ ਦੀ ਗੈਰੀ ਐਡਮਜ਼ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ। * 16 [[ਮਾਰਚ]] ਬੇਰੂਤ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਿਲੀਅਮ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਬਕਲੇ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮਿਕ ਜੇਹਾਦ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। * ਗੈਰੀ ਪਲੇਚੇ ਨੇ ਲੂਸੀਆਨਾ ਦੇ ਬੈਟਨ ਰੂਜ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਜੋਡੀ ਦੇ ਜਿਨਸੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ, ਜੈੱਫ ਡੌਸੇਟ' ਤੇ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। * 22 [[ਮਾਰਚ]] - ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਦੇ ਮੈਨਹੱਟਨ ਬੀਚ ਦੇ ਮੈਕਮਾਰਟਿਨ ਪ੍ਰੀਸਕੂਲ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ 'ਤੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ੈਤਾਨੀ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ; ਚਾਰਜ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੇਬੁਨਿਆਦ ਹੋ ਗਏ। * 23 [[ਮਾਰਚ]] - ਜਨਰਲ ਰਹੀਮੂਦੀਨ ਖਾਨ ਸਿੰਧ ਦੇ ਅੰਤਰਿਮ ਰਾਜਪਾਲ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦੋ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਆਦਮੀ ਬਣ ਗਿਆ। * 25 [[ਮਾਰਚ]] ਪੋਪ ਜੌਨ ਪੌਲ II ਨੇ ਪੁਰਤਗਾਲ ਦੇ ਫਾਤਿਮਾ ਵਿਚ, ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਮੈਰੀਕਾਮ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਬਣਾਇਆ। * ਇੰਸਟੀਚਿਉਟ ਇਨਕਾਰਨੇਟ ਵਰਡ (IVE) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਾਰਲੋਸ ਮਿਗੁਏਲ ਬੁਏਲਾ। == ਅਪ੍ਰੈਲ == == ਮਈ == *[[4 ਮਈ]] &ndash; [[ਫੂ ਦੋਰਜੀ]] ਬਿਨਾ ਆਕਸੀਜਨ ਦੇ [[ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ]] 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਰਹੇ। *[[12 ਮਈ]] &ndash; [[ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ]] ਵਿੱਚ ਕੈਦ [[ਨੈਲਸਨ ਮੰਡੇਲਾ]] ਦੀ ਪਤਨੀ ਵਿੱਨੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ 20 ਸਾਲ ਮਗਰੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦਿਤੀ ਗਈ। *[[28 ਮਈ]] &ndash; [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]] ਨੇ 3 ਜੂਨ ਤੋਂ ਨਾ-ਮਿਲਵਰਤਣ ਲਹਿਰ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। == ਜੂਨ == *[[3 ਜੂਨ]] &ndash; [[ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਲਿਆ। *[[4 ਜੂਨ]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ 125 ਹੋਰ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਦੂਖ ਨਿਵਾਰਨ ਪਟਿਆਲਾ, ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਆਦਿ *[[5 ਜੂਨ]] &ndash; [[ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ]] ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਜਾਰੀ। *[[7 ਜੂਨ]] &ndash; ਰਾਮਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਦੀ ਬਗ਼ਾਵਤ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜਾਂਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਧਰਮੀ ਫ਼ੌਜੀ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦ। *[[10 ਜੂਨ]] &ndash; [[ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ]] ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਵਿਰੁਧ ਰੋਸ ਵਜੋਂ [[ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਅਤੇ [[ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਰਚਾ]] (ਲੁਧਿਆਣਾ) ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ੇ ਦਿਤੇ। *[[14 ਜੂਨ]] &ndash; ਡਾ: [[ਗੰਡਾ ਸਿੰਘ]] ਨੇ [[ਪਦਮ ਸ੍ਰੀ]] ਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ [[ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ|ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ]] ਉੱਤੇ ਹੋਏ ਹਮਲੇ ਦੇ ਰੋਸ ਵਜੋਂ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿਤਾ। *[[16 ਜੂਨ]] &ndash; ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਹੋਏ ਹਮਲੇ ਦੇ ਰੋਸ ਵਜੋਂ [[ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਹਮਦਰਦ]] ਨੇ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿਤਾ। *[[20 ਜੂਨ]] &ndash;[[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ|ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ]] ਨੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ 4 ਅਫ਼ਸਰਾਂ, 4 ਜੇ.ਸੀ.ਓਜ਼. ਅਤੇ 92 ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਦਾ ਮਰਨਾ ਮੰਨਿਆ ਪਰ ਗ਼ੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਰੀਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ 1208 ਫ਼ੌਜੀ, 122 ਦੇ ਕਰੀਬ ਖਾੜਕੂ ਅਤੇ 3228 ਸਿੱਖ ਯਾਤਰੂ ਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਮੁਸਾਫ਼ਰ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਗ਼ੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੋਮਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਜ਼ਖ਼ਮੀਆਂ ਵਿੱਚ 3000 ਫ਼ੌਜੀ, 12 ਖਾੜਕੂ ਅਤੇ 1526 ਸਿੱਖ ਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਮੁਸਾਫ਼ਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। *[[23 ਜੂਨ]] &ndash;[[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ]], ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਐਕਸ਼ਨ ਵੇਖਣ ਲਈ ਪੁੱਜੀ। == ਜੁਲਾਈ == *[[12 ਜੁਲਾਈ]] &ndash; [[ਅਮਰੀਕਾ]] ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ‘ਚ [[ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਾਲਟਰ ਮੌਂਡੇਲ ਨੇ ਗੇਰਾਲਡਿਨ ਫੈਰਾਰੋ ਨੂੰ [[ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ]] ਵਾਸਤੇ ਅਪਣਾ ਉਮੀਦਵਾਰ ਚੁਣਿਆ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਚੋਣ ‘ਚ ਨਾਮਜ਼ਦ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸੀ। *[[25 ਜੁਲਾਈ]] &ndash; [[ਰੂਸ]] ਦੀ [[ਸਵੇਤਲਾਨਾ ਸਵਿਤਸਕਾਯਾ]] ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਟੁਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਬਣੀ। *[[29 ਜੁਲਾਈ]] &ndash; ਕਵੀ, ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਕ [[ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਹਮਦਰਦ]] ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ। == ਅਗਸਤ == *[[12 ਅਕਤੂਬਰ]] &ndash; [[ਆਇਰਸ਼ ਰੀਪਬਲਿਕ ਆਰਮੀ]] ਨੇ ਬੰਬ ਚਲਾ ਕੇ [[ਬਰਤਾਨੀਆ ਰਾਜ|ਬਰਤਾਨਵੀ]] ਪ੍ਰਾਈਮ ਮਨਿਸਟਰ [[ਮਾਰਗਰੈੱਟ ਥੈਚਰ]] ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ; ਥੈਚਰ ਆਪ ਤਾਂ ਬਚ ਗਈ ਪਰ 5 ਹੋਰ ਸ਼ਖ਼ਸ ਮਾਰੇ ਗਏ। == ਸਤੰਬਰ == 31== ਅਕਤੂਬਰ ==1984 ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹਤਿਆ ਹੋਈ == ਨਵੰਬਰ == *[[27 ਨਵੰਬਰ]] &ndash; [[ਨੇਪਾਲ]] ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ [[ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ]] ਨੂੰ ਚਾਰ ਸਾਥੀਆਂ ਸਣੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। == ਦਸੰਬਰ == *[[3 ਦਸੰਬਰ]] &ndash; [[ਭੋਪਾਲ]] ਵਿੱਚ [[ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਰਬਾਈਡ ਕੰਪਨੀ]] ਦੇ ਪਲਾਂਟ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਗੈਸ ਲੀਕ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹੋਰਾਂ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਅਸਰ ਪਿਆ | *[[10 ਦਸੰਬਰ]] &ndash; [[ਸਾਊਥ ਅਫ਼ਰੀਕਾ]] ਦੇ ਕਾਲੇ ਪਾਦਰੀ [[ਡੈਸਮੰਡ ਟੂਟੂ]] ਨੂੰ [[ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਇਨਾਮ]] ਦਿਤਾ ਗਿਆ। *[[19 ਦਸੰਬਰ]] &ndash; [[ਬਰਤਾਨੀਆ|ਬਰਤਾਨਵੀ]] [[ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ]] [[ਮਾਰਗਰੈੱਟ ਥੈਚਰ]] ਤੇ ਚੀਨੀ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ [[ਜ਼ਾਓ ਜ਼ਿਆਂਗ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾਂ ਹੋਇਆ ਜਿਸ ਹੇਠ [[ਹਾਂਗਕਾਂਗ]] 1 ਜੁਲਾਈ, 1997 ਦੇ ਦਿਨ [[ਚੀਨ]] ਨੂੰ ਦਿਤਾ ਜਾਣਾ ਸੀ | == ਜਨਮ == *[[17 ਫਰਵਰੀ]] &ndash; ਦੱਖਣ ਅਫਰੀਕੀ ਕ੍ਰਿਕਟਰ [[ਏ.ਬੀ.ਡਿਵੀਲੀਅਰ]] * [[29 ਫ਼ਰਵਰੀ]] &ndash; ਭਾਰਤੀ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰੀ [[ਅਦਮ ਸਿੰਕਲੇਅਰ]] ਦਾ ਜਨਮ। *[[5 ਅਪ੍ਰੈਲ]] &ndash; ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਦਾਕਾਰਾ ਸਬਾ ਕਮਰ *[[14 ਮਈ]] &ndash; ਫੇਸਬੁੱਕ ਸੰਸਥਾਪਕ [[ਮਾਰਕ ਜੁਕਰਬਰਗ]] *[[22 ਦਸੰਬਰ]] – [[Basshunter]] == ਮਰਨ == {{ਸਮਾਂ-ਅਧਾਰ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਲ]] go0b4wkuidommhpbtlkmsgbxjcadwc2 0 5109 611982 609923 2022-08-26T05:52:57Z 103.181.56.247 wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਝੰਡਾ |Name = ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੌਮੀ ਝੰਡਾ |Nickname = ''ਤਿਰੰਗਾ'' |Image = Flag of India.svg |Use = 111000 |Symbol = [[File:IFIS Normal.svg]] |Proportion = 3:2 |Adoption = 22 ਜੁਲਾਈ 1947 |Design = ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਨੂੰ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ, ਹਰੇ ਰੰਗ ਨੂੰ ਹਰਿਆਲੀ-ਖ਼ਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ, ਸਫ਼ੈਦ ਰੰਗ ਨੂੰ ਸੱਚ, ਸ਼ਾਂਤ। |Designer = [[ਪਿੰਗਲੀ ਵੈਂਕਈਆ]] }} '''[[ਭਾਰਤ]] ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ''' (ਜਾਂ ਤਿਰੰਗਾ) ਤਿੰਨ ਰੰਗਾਂ, ਕੇਸਰੀ, ਚਿੱਟਾ ਅਤੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਖਿਤਿਜ ਪੱਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਾਲ਼ਾ ਇੱਕ ਤਿੰਨ ਰੰਗਾ ਝੰਡਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਕਲਪਨਾ ਪਿੰਗਲੀ ਵੈਂਕਿਆ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref name="bh">[http://www.bhaskar.com/spotlight/independenceday/200908150908151602_developement_of_indian_national_flag.html ਭਾਰਤੀ ਤਿਰੰਗੇ ਦਾ ਇਤਹਾਸ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100725003338/http://www.bhaskar.com/spotlight/independenceday/200908150908151602_developement_of_indian_national_flag.html |date=2010-07-25 }}।ਭਾਸ਼ਕਾਰ ਡਾਟ ਕੋਮ।15 ਅਗਸਤ, 2009</ref><ref name="Funmunch">{{cite web |url=http://www.funmunch.com/events/india_independence_day/national_flag_of_india.shtml |title=ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਧਵਜ|accessdate=2006-10-11|publisher=Funmunch.com}}</ref> ਇਸਨੂੰ 15 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਲੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਕੁਝ ਹੀ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ 22 ਜੁਲਾਈ 1947 ਨੂੰ ਮੁਨੱਕਦ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ-ਸਭਾ ਦੀ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ">[http://bharat.gov.in/knowindia/national_flag.php ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਧਵਜ]।ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੋਰਟਲ ਉੱਤੇ</ref> ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਇੱਕੋ ਜਿੰਨੀ ਚੌੜਾਈ ਦੀਆਂ ਖਿਤਿਜੀ ਪੱਟੀਆਂ ਹਨ,ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਕੇਸਰੀ, ਵਿਚਲੇ ਚਿੱਟੀ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਗੂੜੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਪੱਟੀ ਹੈ। ਝੰਡੇ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਚੋੜਾਈ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ 2:3 ਹੈ। ਕੱਪੜੇ ਤੋਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜੋ [[ਮੋਹਨਦਾਸ ਕਰਮਚੰਦ ਗਾਂਧੀ|ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੁਆਰਾ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਝੰਡਾਂ ਸਹਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਦੀ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਉੱਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਾਬੂ ਹੈ।<ref name="NIC">{{cite web|url=http://mha.nic.in/nationalflag2002.htm|title=ਫਲੈਗ ਕੋਡ ਆਫ਼ ਇੰਡਿਆ|accessdate=11 ਅਕਤੂਬਰ, 2006|date=25 ਜਨਵਰੀ, 2006|publisher=ਘਰ ਮੰਤਰਾਲਾ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ|archive-date=2006-01-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20060110155908/http://mha.nic.in/nationalflag2002.htm|dead-url=unfit}}</ref> ==ਮਹੱਤਵ== ਹਰੇਕ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਆਪਣਾ ਕੌਮੀ ਝੰਡਾ ਅਤੇ [[ਕੌਮੀ ਗੀਤ]] ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਾਸੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੌਮੀ ਝੰਡੇ ਤੇ ਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।। ਇਸ ਨੂੰ ਦਿਨ ਛਿਪਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਇਸ ਨੂੰ ਲਹਿਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ਅਤੇ 26 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਾਨੋਂ-ਸ਼ੌਕਤ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ==ਅਕਾਰ== ਸਾਡੇ ਕੌਮੀ ਝੰਡੇ ਵਿੱਚ 3-2 ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਹੈ। ਇਹ ਜਦ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸਮੇਂ ਲਹਿਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਹੋਰ ਕੋਈ ਝੰਡਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਸਵੇਰੇ ਦਿਨ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ਸੂਰਜ ਛਿਪਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਤਾਰ ਕੇ ਸਾਂਭਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਲਈ ਸਾਡਾ ਕੌਮੀ ਝੰਡਾ ਮਾਨ-ਸਨਮਾਨ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ==ਰੰਗ== ਹੇਂਠ ਭਾਰਤੀ ਝੰਡੇ ਦੇ ਰੰਗ ਹਨ। ਝੰਡੇ ਦੇ ਰੰਗ ਕੇਸਰੀ, ਚਿੱਟਾ, ਹਰਾ, ਅਤੇ ਨੀਲਾ ਹੈ। {| class="wikitable" style="width:70%; margin-left:auto; margin-right:auto;" |- ! Scheme ! HTML ! CMYK ! Textile color ! Pantone |- ! style="background:#FF9933; color:#138808;" | ਕੇਸਰੀ | #FF9933 | 0-50-90-0 | ਕੇਸਰੀ | 1495c |- ! style="background:#FFFFFF; color:#000000;" | ਚਿੱਟਾ | #FFFFFF | 0-0-0-0 | ਚਿੱਟਾ | 1c |- ! style="background:#138808; color:#FF9933;" | ਹਰਾ | #138808 | 100-0-70-30 | ਗਹਿਰਾ ਹਰਾ | 362c |- ! style="background:#000080; color:#FFFFFF;" | ਨੀਲਾ | #000080 | 100-98-26-48 | ਗਹਿਰਾ ਨੀਲਾ | 2755c |} == ਇਤਿਹਾਸ== ਜਦ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜੰਗ ਆਰੰਭ ਹੋਈ ਤਾਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੌਮੀ ਝੰਡੇ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਵਜੂਦ ਬਣਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ [[ਕੋਲਕਾਤਾ]] ਦੇ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ [[ਸੁਰਿੰਦਰ ਨਾਥ ਬੈਨਰਜੀ]] ਨੇ 7 ਅਗਸਤ 1906 ਨੂੰ ਇੱਕ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਪੱਟੀਆਂ ਗੂੜ੍ਹੀ ਹਰੀ, ਗੂੜ੍ਹੀ ਪੀਲੀ ਅਤੇ ਗੂੜ੍ਹੀ ਲਾਲ ਸੀ। ਹਰੀ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਚਿੱਟੇ ਕਮਲ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਨ। ਲਾਲ ਪੱਟੀ ਉੱਤੇ ਚੰਨ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਨ। ਪੀਲੀ ਪੱਟੀ ਉੱਤੇ “ਵੰਦੇ ਮਾਤਰਮ” ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਾਡੀ ਜੰਗੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਮੈਡਮ ਭੀਮਾਂ ਜੀ ਕਾਮਾ ਨੇ 18 ਅਗਸਤ 1907 ਨੂੰ [[ਜਰਮਨੀ]] ਦੇ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ। ਇਸ ਝੰਡੇ ਵਿੱਚ ਲਾਲ, ਪੀਲੇ ਅਤੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਤਿਰਛੀਆਂ ਧਾਰੀਆਂ ਸਨ। ਉੱਪਰਲੀ ਲਾਲ ਧਾਰੀ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਤਾਰੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਮਲ ਫੁੱਲ ਬਣਿਆਂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਪੀਲੀ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਨਾਲ “ਵੰਦੇ ਮਾਤਰਮ” ਅੰਕਿਤ ਸੀ ਅਤੇ ਹੇਠਲੀ ਹਰੀ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਤਾਰਾ, ਚੰਦਰਮਾਂ ਬਣਿਆਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਝੰਡਾ 1916 ਤੱਕ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। [[ਐਨੀ ਬੇਸੈਂਟ]] ਅਤੇ [[ਬਾਲ ਗੰਗਾਧਰ ਤਿਲਕ]] ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਝੰਡਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਲਾਲ ਅਤੇ ਪੰਜ ਹਰੀਆਂ ਪੱਟੀਆਂ ਸਨ। ਸਪਤਰਿਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੱਤ ਤਾਰੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਖੂੰਜੇ ਵਿੱਚ [[ਯੂਨੀਅਨ ਜੈਕ]] ਦਾ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਹੋਇਆ। 1916 ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਨੀ ਬੇਸੈਂਟ ਨੇ ਦੋ ਰੰਗ ਲਾਲ ਅਤੇ ਹਰਾ ਜੋ ਦੋਹਾਂ ਜਾਤਾਂ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰੀ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵਜੋਂ ਝੰਡਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। [[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਜੀ ਨੇ ਰਾਇ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਝੰਡੇ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਰੰਗ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਰੰਗਾਂ ਉੱਪਰ ਚਰਖੇ ਦਾ ਚਿਤਰ ਵੀ ਹੋਵੇ। ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ 1931 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਕਾਕਾ ਕਾਲੇਕਰ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਝੰਡੇ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਪਾਸੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਹਰਾ ਅਤੇ ਸਫ਼ੈਦ ਰੰਗ ਵੀ ਹੋਵੇ। ਸਫ਼ੈਦ ਰੰਗ ਵਿੱਚ 1921 ਦੇ ਚਰਖਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਚਰਖੇ ਨੂੰ ਵੀ ਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਪਰ ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਰੱਦ ਹੋ ਗਿਆ। [[ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ|ਮੌਲਾਨਾ ਅਜ਼ਾਦ]] ਨੇ ਚਰਖੇ ਦੀ ਥਾਂ ਕਪਾਹ ਦਾ ਫੁੱਲ ਦਾ ਸੁਝਾਹ ਦਿਤਾ ਅਤੇ ਅਖ਼ੀਰ ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਦਿਆਂ ਚਰਖਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵੀ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਉੱਪਰ ਕੇਸਰੀ ਪੱਟੀ, ਵਿਚਕਾਰ ਚਿੱਟੀ ਪੱਟੀ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਹਰੀ ਪੱਟੀ। ਚਿੱਟੀ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਨਾਲ ਅੰਕਿਤ ਕੀਤਾ ਚਰਖਾ। ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਨੂੰ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ, ਹਰੇ ਰੰਗ ਨੂੰ ਹਰਿਆਲੀ-ਖ਼ਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ, ਸਫ਼ੈਦ ਰੰਗ ਨੂੰ ਸੱਚ, ਸ਼ਾਂਤੀ, ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਸਾਝਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆਂ ਗਿਆ। ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਮਗਰੋਂ [[ਸਾਰਨਾਥ ਦੀ ਲਾਠ]] ਉੱਤੇ ਬਣੇ ਅਸ਼ੋਕ ਦੇ 24 ਲਕੀਰਾਂ ਵਾਲੇ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਚਰਖੇ ਦੀ ਥਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ 22 ਜੁਲਾਈ 1947 ਨੂੰ ਇਹ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ <gallery> File:ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਝੰਡਾ (1801).svg|[[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ]] ਦਾ ਝੰਡਾ File:British Raj Red Ensign.svg| [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ]] ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਝੰਡਾ File:Flag of Imperial India.svg|[[ਭਾਰਤ ਦਾ ਤਾਰਾ (ਝੰਡਾ)|ਭਾਰਤ ਦਾ ਤਾਰੇ]] ਵਾਲਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਨੀਲਾ ਚਿੰਨ, ਨੇਵੀ ਦੇ ਝੰਡੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ। File:Flag of India 1906 (Calcutta Flag).svg|ਕਲਕੱਤਾ ਝੰਡਾ File:Flag of India 1907 (Nationalists Flag).svg| [[Berlin Committee|ਬਰਲਿਨ ਕਮੇਟੀ ਝੰਡਾ]], [[ਭੀਕਾਜੀ ਕਾਮਾ]] ਦੁਆਰਾ 1907 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਝੁਲਾਇਆ ਗਿਆ। File:Ghadar Flag.png|[[ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ]] ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਝੰਡਾ ਵਰਤਿਆ। File:Flag of India 1917.svg| 1917 ਵਿੱਚ ਹੋਮ ਰੂਲ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤਿਆ ਝੰਡਾ। File:1921 India flag.svg|ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ [[ਚਰਖਾ|ਚਰਖੇ]] ਵਾਲਾ 1921 ਵਿੱਚ ਅਣ-ਅਧਿਕਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਝੰਡਾ। File:1931-India-flag.svg|1931 ਵਿੱਚ ਤਜਵੀਜ਼ ਸ਼ੈਲੀਗਤ ਭੂਰੇ ਚਰਖੇ ਵਾਲਾ ਕੇਸਰੀ ਝੰਡਾ। File:1931 Flag of India.svg|1931 ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਇਆ, [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੌਜ਼]] ਦੇ ਯੁਧ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਝੰਡਾ। File:Flag of the Indian Legion.svg| [[ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ]] ਝੰਡਾ, [[ਨਾਜ਼ੀ ਜਰਮਨੀ]] ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ [[ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਫੌਜ਼]] ਵਲੋਂ ਝੁਲਾਇਆ ਗਿਆ। </gallery> == ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ == {{commonscat|Flags of India|ਭਾਰਤ ਦੇ ਝੰਡੇ}} ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ]] 80q7j13hy6e5czkjmb0df9w2v5upffj 611984 611982 2022-08-26T07:23:02Z 41.150.226.27 [[Special:Contributions/103.181.56.247|103.181.56.247]] ([[User talk:103.181.56.247|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ਦੀ ਸੋਧ 611982 ਨਕਾਰੀ wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਝੰਡਾ |Name = ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੌਮੀ ਝੰਡਾ |Nickname = ''ਤਿਰੰਗਾ'' |Image = Flag of India.svg |Use = 111000 |Symbol = [[File:IFIS Normal.svg]] |Proportion = 3:2 |Adoption = 22 ਜੁਲਾਈ 1947 |Design = ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਨੂੰ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ, ਹਰੇ ਰੰਗ ਨੂੰ ਹਰਿਆਲੀ-ਖ਼ਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ, ਸਫ਼ੈਦ ਰੰਗ ਨੂੰ ਸੱਚ, ਸ਼ਾਂਤੀ, ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਸਾਝਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆਂ ਗਿਆ। |Designer = [[ਪਿੰਗਲੀ ਵੈਂਕਈਆ]] }} '''[[ਭਾਰਤ]] ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ''' (ਜਾਂ ਤਿਰੰਗਾ) ਤਿੰਨ ਰੰਗਾਂ, ਕੇਸਰੀ, ਚਿੱਟਾ ਅਤੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਖਿਤਿਜ ਪੱਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਾਲ਼ਾ ਇੱਕ ਤਿੰਨ ਰੰਗਾ ਝੰਡਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਕਲਪਨਾ ਪਿੰਗਲੀ ਵੈਂਕਿਆ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref name="bh">[http://www.bhaskar.com/spotlight/independenceday/200908150908151602_developement_of_indian_national_flag.html ਭਾਰਤੀ ਤਿਰੰਗੇ ਦਾ ਇਤਹਾਸ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100725003338/http://www.bhaskar.com/spotlight/independenceday/200908150908151602_developement_of_indian_national_flag.html |date=2010-07-25 }}।ਭਾਸ਼ਕਾਰ ਡਾਟ ਕੋਮ।15 ਅਗਸਤ, 2009</ref><ref name="Funmunch">{{cite web |url=http://www.funmunch.com/events/india_independence_day/national_flag_of_india.shtml |title=ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਧਵਜ|accessdate=2006-10-11|publisher=Funmunch.com}}</ref> ਇਸਨੂੰ 15 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਲੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਕੁਝ ਹੀ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ 22 ਜੁਲਾਈ 1947 ਨੂੰ ਮੁਨੱਕਦ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ-ਸਭਾ ਦੀ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ">[http://bharat.gov.in/knowindia/national_flag.php ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਧਵਜ]।ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੋਰਟਲ ਉੱਤੇ</ref> ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਇੱਕੋ ਜਿੰਨੀ ਚੌੜਾਈ ਦੀਆਂ ਖਿਤਿਜੀ ਪੱਟੀਆਂ ਹਨ,ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਕੇਸਰੀ, ਵਿਚਲੇ ਚਿੱਟੀ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਗੂੜੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਪੱਟੀ ਹੈ। ਝੰਡੇ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਚੋੜਾਈ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ 2:3 ਹੈ। ਚਿੱਟੀ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਗੂੜੇ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 24 ਓਏ ਹਨ। ਇਸ ਚੱਕਰ ਦਾ ਵਿਆਸ ਤਕਰੀਬਨ ਚਿੱਟੀ ਪੱਟੀ ਦੀ ਚੌੜਾਈ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਝੰਡਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਕ ਝੰਡਾ ਖਾਦੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।{{ਸਰੋਤ ਚਾਹੀਦਾ}} ਇਹ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ਼ ਹੱਥੀਂ ਕੱਤੇ ਗਏ ਕੱਪੜੇ ਤੋਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜੋ [[ਮੋਹਨਦਾਸ ਕਰਮਚੰਦ ਗਾਂਧੀ|ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੁਆਰਾ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਝੰਡਾਂ ਸਹਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਦੀ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਉੱਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਾਬੂ ਹੈ।<ref name="NIC">{{cite web|url=http://mha.nic.in/nationalflag2002.htm|title=ਫਲੈਗ ਕੋਡ ਆਫ਼ ਇੰਡਿਆ|accessdate=11 ਅਕਤੂਬਰ, 2006|date=25 ਜਨਵਰੀ, 2006|publisher=ਘਰ ਮੰਤਰਾਲਾ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ|archive-date=2006-01-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20060110155908/http://mha.nic.in/nationalflag2002.htm|dead-url=unfit}}</ref> ==ਮਹੱਤਵ== ਹਰੇਕ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਆਪਣਾ ਕੌਮੀ ਝੰਡਾ ਅਤੇ [[ਕੌਮੀ ਗੀਤ]] ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਾਸੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੌਮੀ ਝੰਡੇ ਤੇ ਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।। ਇਸ ਨੂੰ ਦਿਨ ਛਿਪਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਇਸ ਨੂੰ ਲਹਿਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ਅਤੇ 26 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਾਨੋਂ-ਸ਼ੌਕਤ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ==ਅਕਾਰ== ਸਾਡੇ ਕੌਮੀ ਝੰਡੇ ਵਿੱਚ 3-2 ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਹੈ। ਇਹ ਜਦ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸਮੇਂ ਲਹਿਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਹੋਰ ਕੋਈ ਝੰਡਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਸਵੇਰੇ ਦਿਨ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ਸੂਰਜ ਛਿਪਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਤਾਰ ਕੇ ਸਾਂਭਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਲਈ ਸਾਡਾ ਕੌਮੀ ਝੰਡਾ ਮਾਨ-ਸਨਮਾਨ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ==ਰੰਗ== ਹੇਂਠ ਭਾਰਤੀ ਝੰਡੇ ਦੇ ਰੰਗ ਹਨ। ਝੰਡੇ ਦੇ ਰੰਗ ਕੇਸਰੀ, ਚਿੱਟਾ, ਹਰਾ, ਅਤੇ ਨੀਲਾ ਹੈ। {| class="wikitable" style="width:70%; margin-left:auto; margin-right:auto;" |- ! Scheme ! HTML ! CMYK ! Textile color ! Pantone |- ! style="background:#FF9933; color:#138808;" | ਕੇਸਰੀ | #FF9933 | 0-50-90-0 | ਕੇਸਰੀ | 1495c |- ! style="background:#FFFFFF; color:#000000;" | ਚਿੱਟਾ | #FFFFFF | 0-0-0-0 | ਚਿੱਟਾ | 1c |- ! style="background:#138808; color:#FF9933;" | ਹਰਾ | #138808 | 100-0-70-30 | ਗਹਿਰਾ ਹਰਾ | 362c |- ! style="background:#000080; color:#FFFFFF;" | ਨੀਲਾ | #000080 | 100-98-26-48 | ਗਹਿਰਾ ਨੀਲਾ | 2755c |} == ਇਤਿਹਾਸ== ਜਦ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜੰਗ ਆਰੰਭ ਹੋਈ ਤਾਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੌਮੀ ਝੰਡੇ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਵਜੂਦ ਬਣਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ [[ਕੋਲਕਾਤਾ]] ਦੇ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ [[ਸੁਰਿੰਦਰ ਨਾਥ ਬੈਨਰਜੀ]] ਨੇ 7 ਅਗਸਤ 1906 ਨੂੰ ਇੱਕ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਪੱਟੀਆਂ ਗੂੜ੍ਹੀ ਹਰੀ, ਗੂੜ੍ਹੀ ਪੀਲੀ ਅਤੇ ਗੂੜ੍ਹੀ ਲਾਲ ਸੀ। ਹਰੀ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਚਿੱਟੇ ਕਮਲ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਨ। ਲਾਲ ਪੱਟੀ ਉੱਤੇ ਚੰਨ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਨ। ਪੀਲੀ ਪੱਟੀ ਉੱਤੇ “ਵੰਦੇ ਮਾਤਰਮ” ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਾਡੀ ਜੰਗੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਮੈਡਮ ਭੀਮਾਂ ਜੀ ਕਾਮਾ ਨੇ 18 ਅਗਸਤ 1907 ਨੂੰ [[ਜਰਮਨੀ]] ਦੇ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ। ਇਸ ਝੰਡੇ ਵਿੱਚ ਲਾਲ, ਪੀਲੇ ਅਤੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਤਿਰਛੀਆਂ ਧਾਰੀਆਂ ਸਨ। ਉੱਪਰਲੀ ਲਾਲ ਧਾਰੀ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਤਾਰੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਮਲ ਫੁੱਲ ਬਣਿਆਂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਪੀਲੀ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਨਾਲ “ਵੰਦੇ ਮਾਤਰਮ” ਅੰਕਿਤ ਸੀ ਅਤੇ ਹੇਠਲੀ ਹਰੀ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਤਾਰਾ, ਚੰਦਰਮਾਂ ਬਣਿਆਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਝੰਡਾ 1916 ਤੱਕ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। [[ਐਨੀ ਬੇਸੈਂਟ]] ਅਤੇ [[ਬਾਲ ਗੰਗਾਧਰ ਤਿਲਕ]] ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਝੰਡਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਲਾਲ ਅਤੇ ਪੰਜ ਹਰੀਆਂ ਪੱਟੀਆਂ ਸਨ। ਸਪਤਰਿਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੱਤ ਤਾਰੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਖੂੰਜੇ ਵਿੱਚ [[ਯੂਨੀਅਨ ਜੈਕ]] ਦਾ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਹੋਇਆ। 1916 ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਨੀ ਬੇਸੈਂਟ ਨੇ ਦੋ ਰੰਗ ਲਾਲ ਅਤੇ ਹਰਾ ਜੋ ਦੋਹਾਂ ਜਾਤਾਂ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰੀ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵਜੋਂ ਝੰਡਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। [[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਜੀ ਨੇ ਰਾਇ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਝੰਡੇ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਰੰਗ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਰੰਗਾਂ ਉੱਪਰ ਚਰਖੇ ਦਾ ਚਿਤਰ ਵੀ ਹੋਵੇ। ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ 1931 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਕਾਕਾ ਕਾਲੇਕਰ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਝੰਡੇ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਪਾਸੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਹਰਾ ਅਤੇ ਸਫ਼ੈਦ ਰੰਗ ਵੀ ਹੋਵੇ। ਸਫ਼ੈਦ ਰੰਗ ਵਿੱਚ 1921 ਦੇ ਚਰਖਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਚਰਖੇ ਨੂੰ ਵੀ ਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਪਰ ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਰੱਦ ਹੋ ਗਿਆ। [[ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ|ਮੌਲਾਨਾ ਅਜ਼ਾਦ]] ਨੇ ਚਰਖੇ ਦੀ ਥਾਂ ਕਪਾਹ ਦਾ ਫੁੱਲ ਦਾ ਸੁਝਾਹ ਦਿਤਾ ਅਤੇ ਅਖ਼ੀਰ ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਦਿਆਂ ਚਰਖਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵੀ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਉੱਪਰ ਕੇਸਰੀ ਪੱਟੀ, ਵਿਚਕਾਰ ਚਿੱਟੀ ਪੱਟੀ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਹਰੀ ਪੱਟੀ। ਚਿੱਟੀ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਨਾਲ ਅੰਕਿਤ ਕੀਤਾ ਚਰਖਾ। ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਨੂੰ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ, ਹਰੇ ਰੰਗ ਨੂੰ ਹਰਿਆਲੀ-ਖ਼ਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ, ਸਫ਼ੈਦ ਰੰਗ ਨੂੰ ਸੱਚ, ਸ਼ਾਂਤੀ, ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਸਾਝਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆਂ ਗਿਆ। ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਮਗਰੋਂ [[ਸਾਰਨਾਥ ਦੀ ਲਾਠ]] ਉੱਤੇ ਬਣੇ ਅਸ਼ੋਕ ਦੇ 24 ਲਕੀਰਾਂ ਵਾਲੇ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਚਰਖੇ ਦੀ ਥਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ 22 ਜੁਲਾਈ 1947 ਨੂੰ ਇਹ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ <gallery> File:ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਝੰਡਾ (1801).svg|[[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ]] ਦਾ ਝੰਡਾ File:British Raj Red Ensign.svg| [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ]] ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਝੰਡਾ File:Flag of Imperial India.svg|[[ਭਾਰਤ ਦਾ ਤਾਰਾ (ਝੰਡਾ)|ਭਾਰਤ ਦਾ ਤਾਰੇ]] ਵਾਲਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਨੀਲਾ ਚਿੰਨ, ਨੇਵੀ ਦੇ ਝੰਡੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ। File:Flag of India 1906 (Calcutta Flag).svg|ਕਲਕੱਤਾ ਝੰਡਾ File:Flag of India 1907 (Nationalists Flag).svg| [[Berlin Committee|ਬਰਲਿਨ ਕਮੇਟੀ ਝੰਡਾ]], [[ਭੀਕਾਜੀ ਕਾਮਾ]] ਦੁਆਰਾ 1907 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਝੁਲਾਇਆ ਗਿਆ। File:Ghadar Flag.png|[[ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ]] ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਝੰਡਾ ਵਰਤਿਆ। File:Flag of India 1917.svg| 1917 ਵਿੱਚ ਹੋਮ ਰੂਲ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤਿਆ ਝੰਡਾ। File:1921 India flag.svg|ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ [[ਚਰਖਾ|ਚਰਖੇ]] ਵਾਲਾ 1921 ਵਿੱਚ ਅਣ-ਅਧਿਕਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਝੰਡਾ। File:1931-India-flag.svg|1931 ਵਿੱਚ ਤਜਵੀਜ਼ ਸ਼ੈਲੀਗਤ ਭੂਰੇ ਚਰਖੇ ਵਾਲਾ ਕੇਸਰੀ ਝੰਡਾ। File:1931 Flag of India.svg|1931 ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਇਆ, [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੌਜ਼]] ਦੇ ਯੁਧ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਝੰਡਾ। File:Flag of the Indian Legion.svg| [[ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ]] ਝੰਡਾ, [[ਨਾਜ਼ੀ ਜਰਮਨੀ]] ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ [[ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਫੌਜ਼]] ਵਲੋਂ ਝੁਲਾਇਆ ਗਿਆ। </gallery> == ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ == {{commonscat|Flags of India|ਭਾਰਤ ਦੇ ਝੰਡੇ}} ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ]] p541pb7o3mbgds6nbuur1666xdmiaz9 0 58367 611968 573834 2022-08-25T17:27:57Z Gill jassu 31716 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | Name = ਵਰੁਣ ਗਾਂਧੀ | image = Feroze Varun Gandhi (19-04-2009).jpg | imagesize = 250px | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1980|3|13}} | birth_name = ਵਰੁਣ ਗਾਂਧੀ | birth_place = [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]], [[ਦਿੱਲੀ]], [[ਭਾਰਤ]] | residence = [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] | nationality = ਭਾਰਤੀ | occupation = | Marital status = Married | Official Status = | office1 = [[List of members of the 16th Lok Sabha|Member of Parliament]] | predecessor1 = [[ਸੰਜੇ ਸਿੰਘ]] | term_start1 = 16 May 2014 | term_end1 = | constituency1 = [[Sultanpur (Lok Sabha constituency)|Sultanpur,Uttar Pradesh]] | successor1 = | office2 = [[General Secretary]]<br>[[Bharatiya Janata Party]] | term_start2 = 19 ਜੂਨ2013 | term_end2 = | president2 = [[ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ]] | predecessor2 = | successor2 = | office3 =[[List of members of the 15th Lok Sabha|Member of Parliament]] |constituency3 = [[Pilibhit - Lok Sabha Constituency|Pilibhit,Uttar Pradesh]] | predecessor3 = [[ਮੇਨਕਾ ਗਾਂਧੀ]] | term_start3 = 2009 | term_end3 = 2014 | successor3 = [[ਮੇਨਕਾ ਗਾਂਧੀ]] | alma_mater = | party = [[Bharatiya Janata Party]] | children = | religion = [[Hinduism]]<ref>{{cite news|date=18 March 2009|title=I am a Gandhi, a Hindu and an Indian, says Varun|url=http://archive.indianexpress.com/news/i-am-a-gandhi-a-hindu-and-an-indian-says-varun/436057/|newspaper=The Indian Express|access-date=9 February 2015}} </ref> | spouse = Yamini Roy Chowdhury | children (1) = Anasuya Gandhi | relations = [[Nehru–Gandhi family]] | website = [http://www.varungandhi.net.in/ Varun Gandhi] | footnotes = | signature = | date = 16 ਮਈ | year = 2014 | source = http://eci.nic.in/|Election Commission Of India }} '''ਫ਼ਿਰੋਜ਼ ਵਰੁਣ ਗਾਂਧੀ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ। ਉਹ [[ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ]] ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।<ref>{{cite web|url=http://www.indiastudychannel.com/india/loksabha/415-Pilibhit.aspx|title=Pilibhit Election Result.|publisher=indiastudychannel|accessdate=17 May 2009|date=13 April 2010}}</ref><ref name="IBNLIVE.COM">{{cite web|url=http://ibnlive.in.com/news/gadkaris-team-varun-gandhi-chosen-as-youth-icon-of-bjp/111613-37.html|title=Gadkari's new team: Varun chosen as youth icon by the BJP|publisher=IBN LIVE|accessdate=16 March 2010|date=17 March 2010|archive-date=22 ਮਾਰਚ 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140322060137/http://ibnlive.in.com/news/gadkaris-team-varun-gandhi-chosen-as-youth-icon-of-bjp/111613-37.html|dead-url=yes}}</ref> ਉਹ [[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ ਦਾ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦਾ ਸੈਕਟਰੀ ਹੈ। ਵਰੁਣ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ 24 ਮਾਰਚ 2013 ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸਨੂੰ ਜਰਨਲ ਸੈਕਟਰੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਦਾ ਸੈਕਟਰੀ ਬਣਿਆ। ==ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ== ਫਿਰੋਜ਼ ਵਰੁਣ ਗਾਂਧੀ<ref>{{cite web|title=Feroze Varun Gandhi.|url=https://www.india.gov.in/my-government/indian-parliament/feroze-varun-gandhi|access-date=21 April 2019|publisher=National Portal of India}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://docs2.myneta.info/affidavits/ews3ls2014/8109/FEROZE%20VARUN%20GANDHI.pdf |title=Archived copy |access-date=22 May 2019 |archive-date=12 July 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190712115115/http://docs2.myneta.info/affidavits/ews3ls2014/8109/FEROZE%20VARUN%20GANDHI.pdf |url-status=dead }}</ref> ਦਾ ਜਨਮ 13 ਮਾਰਚ 1980 ਨੂੰ [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ [[ਸੰਜੇ ਗਾਂਧੀ]] ਅਤੇ [[ਮੇਨਕਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦਾ ਪੋਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ]] ਦਾ ਪੜਪੋਤਾ ਹੈ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:16ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੀਡਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ]] fzsx0oocn85m9uy7aq03hpqhln9z26j 0 125078 611970 542820 2022-08-25T18:45:34Z Nitesh Gill 8973 wikitext text/x-wiki '''ਸ਼ਾਂਤਾ ਰਾਓ''' (1930 - 28 ਦਸੰਬਰ 2007) [[ਭਾਰਤ]] ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਡਾਂਸਰ ਸੀ। ਉਹ [[ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ]] ਕਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਕਥਕਲੀ ਅਤੇ [[ਕੁਚੀਪੁੜੀ]] ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਵੀ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੁਆਰਾ 1971 ਵਿੱਚ<ref>{{Cite web|url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|title=Padma Awards Directory (1954–2013)|publisher=[[Ministry of Home Affairs (India)|Ministry of Home Affairs]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|archive-date=15 October 2015|access-date=18 March 2014}}</ref> [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ [[ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕੈਡਮੀ|ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ]] ਨੇ ਉਸਨੂੰ [[ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ|ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] ਦੇ ਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=http://www.mpculture.in/html/kalidasaward-dance.asp|title=Kalidas Award Holders (Classical Dance)|publisher=Department of Culture, Government of Madhya Pradesh|archive-url=https://web.archive.org/web/20120409203445/http://www.mpculture.in/html/kalidasaward-dance.asp|archive-date=9 April 2012|access-date=18 March 2014}}</ref> ਉਹ 1930 ਵਿੱਚ [[ਮੈਂਗਲੋਰ/ਮੈਂਗਲੂਰ|ਮੰਗਲੌਰ]] ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ,<ref name="CohenFoundation1998">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgYKAQAAMAAJ|title=International encyclopedia of dance: a project of Dance Perspectives Foundation, Inc|last=Selma Jeanne Cohen|last2=Dance Perspectives Foundation|publisher=Oxford University Press|year=1998|isbn=978-0-19-512309-8}}</ref> ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ [[ਬੰਗਲੌਰ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਰਹੀ ਸੀ। 28 ਦਸੰਬਰ 2007 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਮਲੇਸ਼ਵਰਮ, ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਵਿਖੇ ਹੋਈ।<ref name="nar">{{Cite web|url=http://www.narthaki.com/info/gtsk/gtsk6.html|title=Remembering the one and only Shanta Rao|last=Dr. Sunil Kothari|authorlink=Sunil Kothari|date=16 May 2008|publisher=Narthaki|access-date=2014-03-18}} </ref> == ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ == ਸ਼ਾਂਤਾ ਰਾਓ ਦਾ ਜਨਮ 1925 ਵਿੱਚ ਸਾਰਸਵਤ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਬੰਬਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਨਮਾਨਯੋਗ ਪਰਿਵਾਰ ਸਨ। ਉਹ ਕਥਕਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਆਖਰਕਾਰ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਲਾਸੀਕਲ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਜਨੂੰਨ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਡਾਂਸ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸਕੂਲ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਓ ਨੇ ਸਾਲ 1939 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੇਪਰੋਨ, ਜੀ. ਵੈਂਕਟਾਚਲਮ, ਦੇ ਨਾਲ ਕੇਰਲ ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਕੇਰਲ ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਦੇ ਮਾਲਕ ਵਲਥੋਲ ਨਾਰਾਇਣ ਮੈਨਨ ਨਾਮਕ ਕਵੀ ਸਨ। <ref name=":2">{{Cite web|title=The Sunil Kothari Column - Remembering the one and only Shanta Rao - Dr. Sunil Kothari|url=https://narthaki.com/info/gtsk/gtsk6.html|access-date=2021-03-28|website=narthaki.com}}</ref> ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਦੇ ਇੱਕ ਗੁਰੂ, ਪੀ. ਰਵੁਨੀ ਮੈਨਨ, ਕਥਕਲੀ ਵਰਗੇ ਮਰਦਾਨਾ ਕਲਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਜਵਾਨ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ। ਸ਼ਾਂਤਾ ਰਾਓ ਕਥਕਲੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪਾਇਨੀਅਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਾਂਤਾ ਨੂੰ ਮੋਹਿਨੀ ਅੱਤਮ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਮਹਾਨ ਗੁਰੂ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਪਾਨਿਕਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਹਰਕਤਾਂ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਬਖਸ਼ਿਆ। ਉਸਨੇ 1940 ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਸੂਰ ਵਿੱਚ ਨੰਬੂਦਰੀ ਅਤੇ ਕਥਕਲੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਥਕਲੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। <ref>{{Cite web|last=Kothari|first=Sunil|date=2019-06-17|title=Paucity of archival material threatens legacy of Kathakali dancer Shanta Rao|url=https://www.asianage.com/life/art/170619/paucity-of-archival-material-threatens-legacy-of-kathakali-dancer-shanta-rao.html|access-date=2021-03-28|website=The Asian Age}}</ref><ref name=":3"/> ਸ਼ਾਂਤਾ ਰਾਓ ਨੇ ਮੀਨਾਕਸ਼ੀ ਸੁੰਦਰਮ ਪਿੱਲਈ ਤੋਂ ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ ਸਿੱਖਿਆ।<ref name=":3">{{Cite web|title=676 Ashoke Chatterjee, A perfect stillness: the art of Shanta Rao|url=https://www.india-seminar.com/2015/676/676_ashoke_chatterjee.htm|access-date=2021-03-28|website=www.india-seminar.com}}</ref> ਉਸਨੇ 1942 ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ ਦੀ ਸੰਗੀਤ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿੱਚ ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਰਾਓ ਨੇ ਵੇਮਪਤੀ ਚਿਨਾ ਸਤਿਅਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੁਚੀਪੁੜੀ ਡਾਂਸ ਫਾਰਮ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਉਹ 50 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਭਾਮ ਨਾਟਿਅਮ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ,<ref>{{Citation|title=Interview with Shanta Rao|url=https://www.youtube.com/watch?v=NPfTeebpVSA|language=en|access-date=2021-03-28}}</ref> ਵੈਂਕਟਚਲਪਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਭਾਮਸੂਤਰਮ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ। ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਲਾ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਸੌਂਪੀ ਅਤੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ।<ref name=":2" /> == ਕਿਤਾਬਚਾ == * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Mj3PAAAAMAAJ|title=Dances of the Golden Hall: Photographs of the Indian classical dancer Shanta Rao|last=Sunil Janah|last2=Ashoke Chatterjee|publisher=Indian Council for Cultural Relations|year=1979}} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2007]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1930]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀ ਲਵਸ ਵੂਮੈਨ 2020]] fiamjk8x2oruc8mzjbcacwb11u62joe 611971 611970 2022-08-25T18:51:31Z Nitesh Gill 8973 wikitext text/x-wiki '''ਸ਼ਾਂਤਾ ਰਾਓ''' (1930 - 28 ਦਸੰਬਰ 2007) [[ਭਾਰਤ]] ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਡਾਂਸਰ ਸੀ। ਉਹ [[ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ]] ਕਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਕਥਕਲੀ ਅਤੇ [[ਕੁਚੀਪੁੜੀ]] ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਵੀ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੁਆਰਾ 1971 ਵਿੱਚ<ref>{{Cite web|url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|title=Padma Awards Directory (1954–2013)|publisher=[[Ministry of Home Affairs (India)|Ministry of Home Affairs]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|archive-date=15 October 2015|access-date=18 March 2014}}</ref> [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ [[ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕੈਡਮੀ|ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ]] ਨੇ ਉਸਨੂੰ [[ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ|ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] ਦੇ ਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=http://www.mpculture.in/html/kalidasaward-dance.asp|title=Kalidas Award Holders (Classical Dance)|publisher=Department of Culture, Government of Madhya Pradesh|archive-url=https://web.archive.org/web/20120409203445/http://www.mpculture.in/html/kalidasaward-dance.asp|archive-date=9 April 2012|access-date=18 March 2014}}</ref> ਉਹ 1930 ਵਿੱਚ [[ਮੈਂਗਲੋਰ/ਮੈਂਗਲੂਰ|ਮੰਗਲੌਰ]] ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ,<ref name="CohenFoundation1998">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgYKAQAAMAAJ|title=International encyclopedia of dance: a project of Dance Perspectives Foundation, Inc|last=Selma Jeanne Cohen|last2=Dance Perspectives Foundation|publisher=Oxford University Press|year=1998|isbn=978-0-19-512309-8}}</ref> ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ [[ਬੰਗਲੌਰ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਰਹੀ ਸੀ। 28 ਦਸੰਬਰ 2007 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਮਲੇਸ਼ਵਰਮ, ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਵਿਖੇ ਹੋਈ।<ref name="nar">{{Cite web|url=http://www.narthaki.com/info/gtsk/gtsk6.html|title=Remembering the one and only Shanta Rao|last=Dr. Sunil Kothari|authorlink=Sunil Kothari|date=16 May 2008|publisher=Narthaki|access-date=2014-03-18}} </ref> == ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ == ਸ਼ਾਂਤਾ ਰਾਓ ਦਾ ਜਨਮ 1925 ਵਿੱਚ ਸਾਰਸਵਤ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਬੰਬਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਨਮਾਨਯੋਗ ਪਰਿਵਾਰ ਸਨ। ਉਹ ਕਥਕਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਆਖਰਕਾਰ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਲਾਸੀਕਲ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਜਨੂੰਨ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਡਾਂਸ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸਕੂਲ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਓ ਨੇ ਸਾਲ 1939 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੇਪਰੋਨ, ਜੀ. ਵੈਂਕਟਾਚਲਮ, ਦੇ ਨਾਲ ਕੇਰਲ ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਕੇਰਲ ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਦੇ ਮਾਲਕ ਵਲਥੋਲ ਨਾਰਾਇਣ ਮੈਨਨ ਨਾਮਕ ਕਵੀ ਸਨ। <ref name=":2">{{Cite web|title=The Sunil Kothari Column - Remembering the one and only Shanta Rao - Dr. Sunil Kothari|url=https://narthaki.com/info/gtsk/gtsk6.html|access-date=2021-03-28|website=narthaki.com}}</ref> ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਦੇ ਇੱਕ ਗੁਰੂ, ਪੀ. ਰਵੁਨੀ ਮੈਨਨ, ਕਥਕਲੀ ਵਰਗੇ ਮਰਦਾਨਾ ਕਲਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਜਵਾਨ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ। ਸ਼ਾਂਤਾ ਰਾਓ ਕਥਕਲੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪਾਇਨੀਅਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਾਂਤਾ ਨੂੰ ਮੋਹਿਨੀ ਅੱਤਮ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਮਹਾਨ ਗੁਰੂ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਪਾਨਿਕਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਹਰਕਤਾਂ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਬਖਸ਼ਿਆ। ਉਸਨੇ 1940 ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਸੂਰ ਵਿੱਚ ਨੰਬੂਦਰੀ ਅਤੇ ਕਥਕਲੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਥਕਲੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। <ref>{{Cite web|last=Kothari|first=Sunil|date=2019-06-17|title=Paucity of archival material threatens legacy of Kathakali dancer Shanta Rao|url=https://www.asianage.com/life/art/170619/paucity-of-archival-material-threatens-legacy-of-kathakali-dancer-shanta-rao.html|access-date=2021-03-28|website=The Asian Age}}</ref><ref name=":3"/> ਸ਼ਾਂਤਾ ਰਾਓ ਨੇ ਮੀਨਾਕਸ਼ੀ ਸੁੰਦਰਮ ਪਿੱਲਈ ਤੋਂ ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ ਸਿੱਖਿਆ।<ref name=":3">{{Cite web|title=676 Ashoke Chatterjee, A perfect stillness: the art of Shanta Rao|url=https://www.india-seminar.com/2015/676/676_ashoke_chatterjee.htm|access-date=2021-03-28|website=www.india-seminar.com}}</ref> ਉਸਨੇ 1942 ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ ਦੀ ਸੰਗੀਤ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿੱਚ ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਰਾਓ ਨੇ ਵੇਮਪਤੀ ਚਿਨਾ ਸਤਿਅਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੁਚੀਪੁੜੀ ਡਾਂਸ ਫਾਰਮ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਉਹ 50 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਭਾਮ ਨਾਟਿਅਮ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ,<ref>{{Citation|title=Interview with Shanta Rao|url=https://www.youtube.com/watch?v=NPfTeebpVSA|language=en|access-date=2021-03-28}}</ref> ਵੈਂਕਟਚਲਪਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਭਾਮਸੂਤਰਮ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ। ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਲਾ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਸੌਂਪੀ ਅਤੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ।<ref name=":2" /> == ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ == ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਦਾ ਸਵਰਨ ਜੈਅੰਤੀ ਮਹੋਤਸਵ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ 50ਵੇਂ ਸਾਲ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ, 1997 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। <ref>{{Cite web|title=Shanta Rao|url=https://www.sahapedia.org/shanta-rao|access-date=2021-03-28|website=Sahapedia|language=en}}</ref> ਅਸ਼ਟ ਮਹਿਸ਼ੀ, ਇੱਕ ਦੋ ਘੰਟੇ ਦੀ ਭਾਮ ਨਾਟਿਅਮ ਰਚਨਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਅੱਠ ਪਤਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name=":3" /> == ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ == * ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ, 1971 <ref>{{cite web|title=Padma Awards Directory (1954–2013)|url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|url-status=dead|archive- url=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|archive-date=15 October 2015|access-date=18 March 2014|publisher=[[Ministry of Home Affairs (India)|Ministry of Home Affairs]]}}</ref> * ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ - ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਫਾਰ ਮਿਊਜ਼ਿਕ, ਡਾਂਸ ਐਂਡ ਡਰਾਮਾ, 1970 <ref name=":0" /> * ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸ ਲਈ ਕਾਲੀਦਾਸ ਸਨਮਾਨ, 1993-94 <ref name=":1" /> == ਕਿਤਾਬਚਾ == * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Mj3PAAAAMAAJ|title=Dances of the Golden Hall: Photographs of the Indian classical dancer Shanta Rao|last=Sunil Janah|last2=Ashoke Chatterjee|publisher=Indian Council for Cultural Relations|year=1979}} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2007]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1930]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀ ਲਵਸ ਵੂਮੈਨ 2020]] 5vrgtltkll3ta8kuglvtspeh7ejep2z 2 137556 611980 611911 2022-08-26T01:58:46Z Simranjeet Sidhu 8945 #100wikidays #100wikilgbtqdays wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |- ! colspan=3| 1^st round: 07.10.2021–14.01.2022 !! colspan=3| 2^nd round: 15.01.2022–24.04.2022 !! colspan=3 | 3^rd round: 25.04.2022–02.08.2022 !! colspan=3 | 4^th round: 03.08.2022– !! colspan=3 | 5^th round: |- ! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date |- | 1 || [[pa:ਬਲੇਅਰ ਇਮਾਨੀ|ਬਲੇਅਰ ਇਮਾਨੀ]] || 07.10.2021 || 101 || [[ਰਿਚਰਡ ਐਬਲ]]|| 15.01.2022 || 201 || [[ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਇਤਿਹਾਸ]]|| 25.04.2022 || 301|| [[ਰੌਬਿਨ ਹਾਰਡੀ (ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਲੇਖਕ)]]||03.08.2022 | | | |- | 2 || [[pa:ਸ਼ਾਦੀ ਅਮੀਨ|ਸ਼ਾਦੀ ਅਮੀਨ]] || 08.10.2021 || 102 || [[ਨਾਵਿਆ ਸਿੰਘ]]||16.01.2022 || 202|| [[ਕਾਟਜਾ ਬਲਿਚਫੀਲਡ]]||26.04.2022 |302 |[[ਤਾਨੀਆ ਹਫ਼]] |04.08.2022 | | | |- | 3 || [[pa:ਟੈਰੀ ਕੈਸਲ|ਟੈਰੀ ਕੈਸਲ]] || 09.10.2021 || 103 || [[ਨੋਨੀ ਸਲਮਾ]]||17.01.2022 |203 |[[ਕਲਿੰਟ ਅਲਬਰਟਾ]] |27.04.2022 |303 |[[ਦੀਆ ਡੇਵੀਨਾ]] |05.08.2022 | | | |- | 4 || [[ਹੇਜ਼ਲ ਬਾਰਨਸ]]||10.10.2021 || 104 || [[ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਜਮਾਲ]]||18.01.2022 |204 |[[ਬ੍ਰੈਡ ਫਰੇਜ਼ਰ]] |28.04.2022 |304 |[[ਪੰਡਕਾ]] |06.08.2022 | | | |- | 5 || [[ਨਜਮਾ ਕੌਸਰੀ]]||11.10.2021 || 105 || [[ਲੀਜ਼ਾ ਬੰਕਰ]]||19.01.2022 |205 |[[ਸੋਮਨ ਚੈਨਾਨੀ]] |29.04.2022 |305 |[[ਲੂਕਸ ਧੋਂਟ]] |07.08.2022 | | | |- | 6 || [[ਨਿਕੋਲ ਕੋਨ]]||12.10.2021 || 106 || [[ਜੋਸ ਚਾਰਲਸ]]||20.01.2022 |206 |[[ਟ੍ਰੇਵਰ ਬੈਂਥਮ]] |30.04.2022 |306 |[[ਮਾਨੋਲੋ ਕਾਰੋ]] |08.08.2022 | | | |- | 7 || [[ਤਾਇਗਾ ਇਸ਼ੀਕਾਵਾ]]||13.10.2021 || 107 || [[ਜੂਨੋ ਬਿਰਚ]]||21.01.2022 |207 |[[ਪੀ.ਜੇ. ਕਾਸਟੇਲਨੇਟਾ]] |01.05.2022 |307 |[[ਜੇਮਸ ਬ੍ਰਿਜਸ]] |09.08.2022 | | | |- | 8 || [[ਸਾਈਮਨ ਡਨ]]||14.10.2021 || 108 || [[ਜੈਸਿਕਾ ਨਿਗਰੀ]]||22.01.2022 |208 |[[ਜੌਨ ਅਗਸਤ]] |02.05.2022 |308 |[[ਜੋ ਬਲਾਸ]] |10.08.2022 | | | |- | 9 || [[ਟੈਰੀ ਬੌਮ]]||15.10.2021 || 109 || [[ਲੈਸੀ ਗ੍ਰੀਨ]]||23.01.2022 |209 |[[ਟੋਨੀ ਗ੍ਰਾਫੀਆ]] |03.05.2022 |309 |[[ਹੈਰੀ ਬੁਸ਼ (ਕਲਾਕਾਰ)]] |11.08.2022 | | | |- | 10 || [[ਅਖਿਲ ਕਟਿਆਲ]]||16.10.2021 || 110 || [[ਮਿਲਾ ਜੈਮ]]||24.01.2022 |210 |[[ਹਿਜੜਾ ਫ਼ਾਰਸੀ]] |04.05.2022 |310 |[[ਰੌਬਰਟ ਗੋਬਰ]] |12.08.2022 | | | |- | 11 || [[ਲੀਆ ਜੌਨਸਨ]]||17.10.2021 || 111 || [[ਏਰੀ ਫਿਟਜ਼]]||25.01.2022 |211 |[[ਖਾਨੀਥ]] |05.05.2022 |311 |[[ਟੌਮ ਬਿਆਂਚੀ]] |13.08.2022 | | | |- | 12 || [[ਐਲੀ ਬਕਿਨ]]||18.10.2021 || 112 || [[ਹੰਨਾਹ ਹਾਰਟ]]||26.01.2022 |212 |[[ਅਲੀ ਫਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ]] |06.05.2022 |312 |[[ਡੈਨੀਅਲ ਬਾਉਰ (ਮੇਕ-ਅੱਪ ਕਲਾਕਾਰ)]] |14.08.2022 |- | 13 || [[ਕੈਥਰੀਨ ਐਂਥਨੀ]]||19.10.2021 || 113 || [[ਨਿੱਕੀ ਅਤੇ ਸੈਮੀ ਐਲਬੋਨ]]||27.01.2022 |213 |[[ਪੌਲ ਬਾਰਨਜ਼ (ਪਾਦਰੀ)]] |07.05.2022 |313 |[[ਹੈਦੀ ਸਾਦੀਆ]] |15.08.2022 |- | 14 || [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਇਰਵਿਨ]]||20.10.2021 || 114 || [[ਟ੍ਰੇਵੀ ਮੋਰਨ]]||28.01.2022 |214 |[[ਐਨਾ ਬ੍ਰਾਊਨ (ਵਕੀਲ)]] |08.05.2022 |314 |[[ਅਲੀਨਾ ਖਾਨ]] |16.08.2022 |- | 15 || [[ਜੈ ਬੈੱਲ (ਲੇਖਕ)]]||21.10.2021 || 115 || [[ਗੇਵਿਨ ਆਰਥਰ]]||29.01.2022 |215 |[[ਮੇਟੀ (ਜੈਂਡਰ)]] |09.05.2022 |315 |[[ਸ਼ਾਇਰਾ ਰਾਏ]] |17.08.2022 |- | 16 || [[ਸਾਰਾ ਹੈੱਸ]]||22.10.2021 || 116 || [[ਤਾਮਾਰਾ ਮਸਕਾਰਾ]]||30.01.2022 |216 |[[ਤੇਨਜ਼ਿਨ ਮਾਰੀਕੋ]] |10.05.2022 |316 |[[ਜ਼ੋਲਟਨ ਮੁਜਾਹਿਦ]] |18.08.2022 |- | 17 || [[ਗਲੋਰੀਆ ਜੋਸਫ਼]]||23.10.2021 || 117 || [[ਰਾਈਲੈਂਡ ਐਡਮਜ਼]]||31.01.2022 |217 |[[ਹਿਜੜੋਂ ਕਾ ਖਾਨਕਾਹ]] |11.05.2022 |317 |[[ਸੁਨੀਲ ਗੁਪਤਾ (ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ਰ)]] |19.08.2022 |- | 18 || [[ਰੌਦਾ ਮੋਰਕੋਸ]]||24.10.2021 || 118 || [[ਈਥਨ ਪੀਟਰਸ]]||01.02.2022 |218 |[[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਵਾਕ]] |12.05.2022 |318 |[[ਸਰੂਤੀ ਸੀਥਾਰਾ]] |20.08.2022 |- | 19 || [[ਜੈਨੀਨ ਫੁਲਰ]]||25.10.2021 || 119 || [[ਬੌਬੀ ਬਰਕ]]||02.02.2022 |219 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸਕਵੀਨ ਇੰਡੀਆ]] |13.05.2022 |319 |[[ਕਿਰਨ ਗਾਂਧੀ]] |21.08.2022 |- | 20 || [[ਨਿਸ਼ਾ ਰਾਓ]]||26.10.2021 || 120 || [[ਬਿਲਾਲ ਹਸਾਨੀ]]||03.02.2022 |220 |[[ਅਵਧ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਇਡ]] |14.05.2022 |320 |[[ਕੈਲਾਨੀ ਜੁਆਨੀਤਾ]] |22.08.2022 |- | 21 || [[ਕਾਮੀ ਸਿਡ]]||27.10.2021 || 121 || [[ਰੇਡਾ ਕੈਰੇ]]||04.02.2022 |221 |[[ਭੋਪਾਲ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |15.05.2022 |321 |[[ਅਲ ਕੌਸ]] |23.08.2022 |- | 22 || [[ਬਿੰਦੀਆ ਰਾਣਾ]]||28.10.2021 || 122 || [[ਹੁਆਰੀ ਮਨਾਰ]]||05.02.2022 |222 |[[ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਨਾਮਾ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |16.05.2022 |322 |[[ਰੈਂਬੋ ਪੂੰਜੀਵਾਦ]] |24.08.2022 |- | 23 || [[ਈਸਾ ਫਾਜ਼ਲੀ]]||29.10.2021 || 123 || [[ਮਿਸ ਫੇਮ]]||06.02.2022 |223 |[[ਗੁੜਗਾਓਂ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |17.05.2022 |323 |[[ਬਾਸ਼ ਬੈਕ!]] |25.08.2022 |- | 24 || [[ਅਰਾਧਿਆ ਖਾਨ]]||30.10.2021 || 124 || [[ਏਲਨ ਡੀਜੇਨਰਸ]]||07.02.2022 |224 |[[ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਪਰੇਡ]] |18.05.2022 |324 |[[ਲੇਡੀਫੈਸਟ]] |26.08.2022 |- | 25 || [[ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ ਅਲੀ ਭੁੱਟੋ ਜੂਨੀਅਰ]]||31.10.2021 || 125 || [[ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ]]||08.02.2022 |225 |[[ਜਮਸ਼ੇਦਪੁਰ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |19.05.2022 |325 | |27.08.2022 |- | 26 || [[ਸਬਰੀਨਾ ਜਾਲੀਸ]]||01.11.2021 || 126 || [[ਗ੍ਰੇਸ ਹਾਈਲੈਂਡ]]||09.02.2022 |226 |[[ਕੋਲਕਾਤਾ ਰੈਂਬੋ ਪ੍ਰਾਈਡ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |20.05.2022 |326 | |28.08.2022 |- | 27 || [[ਨਿਕਿਤਾ ਓਲੀਵਰ]]||02.11.2021 || 127 || [[ਜੇਮਸ ਮੈਨਸਫੀਲਡ]]||10.02.2022 |227 |[[ਗੁਜਰਾਤ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |21.05.2022 |327 | |29.08.2022 |- | 28 || [[ਨਯਾਬ ਅਲੀ]]||03.11.2021 || 128 || [[ਐਮਾ ਐਲਿੰਗਸਨ]]||11.02.2022 |228 |[[ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |22.05.2022 |328 | |30.08.2022 |- | 29 || [[ਬੇਲਾ ਗਲਹੋਸ]]||04.11.2021 || 129 || [[ਬੌਬ ਏਵੀਅਨ]]||12.02.2022 |229 |[[ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਗੁਹਾਟੀ]] |23.05.2022 |329 | |31.08.2022 |- | 30 || [[ਮਾਹਰ ਸਾਬਰੀ]]||05.11.2021 || 130 || [[ਜੇਵੀਅਰ ਐਂਬਰੋਸੀ]]||13.02.2022 |230 |[[ਕੁਈਰ ਗੁਲਾਬੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਜੈਪੁਰ]] |24.05.2022 |330 | |01.09.2022 |- | 31 || [[ਜੋਸਫ਼ ਬੀਮ]]||06.11.2021 || 131 || [[ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ (ਅਦਾਕਾਰ)]]||14.02.2022 |231 |[[ਪਟਨਾ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |25.05.2022 |331 | |02.09.2022 |- | 32 || [[ਐਲਨ ਬ੍ਰੇਅ]]||07.11.2021 || 132 || [[ਐਲਿਸ ਲਿਟਲ]]||15.02.2022 |232 |[[ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਪ੍ਰਾਈਡ ਪਰੇਡ]] |26.05.2022 |332 | |03.09.2022 |- | 33 || [[ਜੌਨ ਬਟਲਰ (ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ)]]||08.11.2021 || 133 || [[ਜਿਮ ਫਾਲ]]||16.02.2022 |233 |[[ਔਰੇਂਜ ਸਿਟੀ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |27.05.2022 |333 | |04.09.2022 |- | 34 || [[ਮਰੀਅਮ ਗੁਰਬਾ]]||09.11.2021 || 134 || [[ਜੂਲੀਆ ਹੋਰਵਥ]]||17.02.2022 |234 |[[ਇਜ਼ਮੀਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |28.05.2022 |334 | |05.09.2022 |- | 35 || [[ਅਮੇਲੀਆ ਐਲਿਸ]]||10.11.2021 || 135 || [[ਜੈਕਸਨ ਬਰਡ (ਲੇਖਕ)]]||18.02.2022 |235 |[[ਨਾਈਟ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |29.05.2022 |335 | |06.09.2022 |- | 36 || [[ਸੁਨੀਤੀ ਨਾਮਜੋਸ਼ੀ]]||11.11.2021 || 136 || [[ਏਲੇ ਮਿਲਜ਼]]||19.02.2022 |236 |[[ਈਰਾਨ ਪ੍ਰਾਈਡ ਡੇ]] |30.05.2022 |336 | |07.09.2022 |- | 37 || [[ਡੈਨਾ ਗੋਲਡਬਰਗ]]||12.11.2021 || 137 || [[ਬ੍ਰੈਡ ਮੋਂਡੋ]]||20.02.2022 |237 |[[ਕੁਈਰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮੁੰਬਈ]] |31.05.2022 |337 | |08.09.2022 |- | 38 || [[ਲਇਰਾ ਮੈਕੀ]]||13.11.2021 || 138 || [[ਬ੍ਰੀ ਏਸਰਿਗ]]||21.02.2022 |238 |[[ਲੈਥਲ ਲੈਸਬੀਅਨ]] |01.06.2022 |338 | |09.09.2022 |- | 39 || [[ਬਿੰਦੂਮਾਧਵ ਖੀਰੇ]]||14.11.2021 || 139 || [[ਕਿਮੋਰਾ ਬਲੈਕ]]||22.02.2022 |239 |[[ਜ਼ਿੰਦੀਕ]] |02.06.2022 |339 | |10.09.2022 |- | 40 || [[ਓਨਿਰ]]||15.11.2021 || 140 || [[ਜੌਹਨ ਅਲਕੋਰਨ (ਗਾਇਕ)]]||23.02.2022 |240 |[[ਗੇਅ ਬੰਬੇ]] |03.06.2022 |340 | |11.09.2022 |- | 41 || [[ਕ੍ਰਿਸਟਿਨ ਬੇਕਰ]]||16.11.2021 || 141 || [[ਅੰਜੀਮਾਈਲ]]||24.02.2022 |241 |[[ਅਭਿਮਾਨੀ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |04.06.2022 | | | |- | 42 || [[ਰਿਤੂ ਡਾਲਮੀਆ]]||17.11.2021 || 142 || [[ਅਮੋਨ (ਪਹਿਲਵਾਨ)]]||25.02.2022 |242 |[[ਕੁਈਰ ਸਿਟੀ ਸਿਨੇਮਾ]] |05.06.2022 | | | |- | 43 || [[ਮੈਕਸਿਮ ਮਜ਼ੂਮਦਾਰ]]||18.11.2021 || 143 || [[ਡਿਰਕ ਬਾਚ]]||26.02.2022 |243 |[[ਕੁਈਰ ਚੇਨਈ ਕ੍ਰੋਨੀਕਲਜ਼]] |06.06.2022 | | | |- | 44 || [[ਵਸੁਧੇਂਦਰਾ]]||19.11.2021 || 144 || [[ਕਲਾਉਡੀਆ ਐਲਨ]]||27.02.2022 |244 |[[ਮੁਸਕੋਕਾ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |07.06.2022 | | | |- | 45 || [[ਡੇਵਿਡ ਡੇਨਸਨ]]||20.11.2021 || 145 || [[ਬੈਟੀਨਾ ਹੋਪ]]||28.02.2022 |245 |[[ਜੀਲੋਂਗ ਪ੍ਰਾਈਡ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |08.06.2022 | | | |- | 46 || [[ਜੇਕ ਐਟਲਸ]]||21.11.2021 || 146 || [[ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਬੁਰਲਾਕੋਵ]]||01.03.2022 |246 |[[ਟੋਰਾਂਟੋ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |09.06.2022 | | | |- | 47 || [[ਆਰਥਰ ਮਾਰੀਆਨੋ]]||22.11.2021 || 147 || [[ਮੈਨਫ੍ਰੇਡ ਸਾਲਜ਼ਗੇਬਰ]]||02.03.2022 |247 |[[ਏਸ਼ੀਅਨ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |10.06.2022 | | | |- | 48 || [[ਜੋਸ਼ ਕੈਵਾਲੋ]]||23.11.2021 || 148 || [[ਕਰਡਿਨ ਓਰਲਿਕ]]||03.03.2022 |248 |[[ਮਾਰਡੀ ਗ੍ਰਾਸ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |11.06.2022 | | | |- | 49 || [[ਰੇਨੀ ਫੋਰਥ]]||24.11.2021 || 149 || [[ਡੇਵਿਡ ਫਰਨੀਸ਼]]||04.03.2022 |249 |[[ਸ਼ੰਘਾਈ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |12.06.2022 | | | |- | 50 || [[ਕ੍ਰਿਸ ਬਰਲੇ]] ||25.11.2021 || 150 || [[ਜੇਮਸ ਬਰਗ]]||05.03.2022 |250 |[[ਗੇਜ਼ (ਫ਼ਿਲਮ ਉਤਸ਼ਵ)]] |13.06.2022 | | | |- | 51 || [[ਅਮੀਨੀ ਫੋਨੂਆ]]||26.11.2021 || 151 || [[ਲੀਜ਼ਾ ਗੋਰਨਿਕ]]||06.03.2022 |251 |[[ਇੰਡੀਗਨੇਸ਼ਨ]] |14.06.2022 | | | |- | 52 || [[ਐਲਿਸ ਆਸਟਨ]]||27.11.2021 || 152 || [[ਅਲਬਰੇਚਟ ਬੇਕਰ]]||07.03.2022 |252 |[[ਚੇਨਈ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |15.06.2022 | | | |- | 53 || [[ਲੀ ਪੀਅਰਟ]]||28.11.2021 || 153 || [[ਬਿਲੀ ਲਵ]]||08.03.2022 |253 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਵੇਲਜ਼]] |16.06.2022 | | | |- | 54 || [[ਮੈਟ ਲਲਾਨੋ]]||29.11.2021 || 154 || [[ਮਾਰਕ ਐਸ਼ਟਨ]]||09.03.2022 |254 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਇੰਡੀਆ]] |17.06.2022 | | | |- | 55 || [[ਰਿਆਨ ਬਟਲਰ]]||30.11.2021 || 155 || [[ਮੀਆ ਇਜ਼ਾਬੇਲਾ]]||10.03.2022 |255 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸ ਗਲੋਬਲ]] |18.06.2022 | | | |- | 56 || [[ਡਾਨਾ ਓਲਮਰਟ]]||01.12.2021 || 156 || [[ਮੋਰਟੀ ਡਾਇਮੰਡ]]||11.03.2022 |256 |[[ਪੈਰਿਸ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |19.06.2022 | | | |- | 57 || [[ਆਸੀ ਅਜ਼ਰ]]||02.12.2021 || 157 || [[ਸਕਿਨ ਡਾਇਮੰਡ]]||12.03.2022 |257 |[[ਬਰਲਿਨ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |20.06.2022 | | | |- | 58 || [[ਰਾਹੁਲ ਮਹਿਤਾ]]||03.12.2021 || 158 || [[ਜੀਆਨਾ ਫਾਈਨ]]||13.03.2022 |258 |[[ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਰ ਆਰਟਸ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |21.06.2022 | | | |- | 59 || [[ਇਵਾਂਕਾ ਦਾਸ]]||04.12.2021 || 159 || [[ਜੌਨੀ ਰੈਪਿਡ]]||14.03.2022 |259 |[[ਮਿਸ ਟੀ ਵਰਲਡ]] |22.06.2022 | | | |- | 60 || [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਕੌਫੀ]]||05.12.2021 || 160 || [[ਵੇਰਾ ਹੋਲਮੇ]]||15.03.2022 |260 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸ ਅਲਬਾਨੀਆ]] |23.06.2022 | | | |- | 61 || [[ਐਮਾ ਪੋਰਟਨਰ]]||06.12.2021 || 161 || [[ਸ਼ੈਲੀ ਕਿੰਗ]]||16.03.2022 |261 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਆਇਰਲੈਂਡ]] |24.06.2022 | | | |- | 62 || [[ਜੈਫਰੀ ਰਿਚਮੈਨ]]||07.12.2021 || 162 || [[ਰਹੋਨਾ ਕੈਮਰਨ]]||17.03.2022 |262 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਵਰਲਡ 2017]] |25.06.2022 | | | |- | 63 || [[ਮਨਿਲ ਸੂਰੀ]]||08.12.2021 || 163 || [[ਜੌਇਸ ਗ੍ਰਾਂਟ]]||18.03.2022 |263 |[[ਮੈਲਬੌਰਨ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |26.06.2022 | | | |- | 64 || [[ਗੌਤਮ ਰਾਘਵਨ]]||09.12.2021 || 164 || [[ਬੈਥਨੀ ਬਲੈਕ]]||19.03.2022 |264 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸ ਸਟਾਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ]] |27.06.2022 | | | |- | 65 || [[ਮਿਸ਼ੇਲ ਗੁਰੇਵਿਚ]]||10.12.2021 || 165 || [[ਇੰਡੀਆ ਸਮਰ]]||20.03.2022 |265 |[[ਹੈਮਬਰਗ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |28.06.2022 | | | |- | 66 || [[ਅਨੀਸ਼ ਸੇਠ]]||11.12.2021 || 166 || [[ਪੇਚੇ ਡੀ]]||21.03.2022 |266 |[[ਕੋਲੋਨ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |29.06.2022 | | | |- | 67 || [[ਡੀਨ ਅੱਤਾ]]||12.12.2021 || 167 || [[ਡੀਲੋਨ]]||22.03.2022 |267 |[[ਵੈਸਟ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |30.06.2022 | | | |- | 68 || [[ਫਰਜ਼ਾਨਾ ਡਾਕਟਰ]]||13.12.2021 || 168 || [[ਡੇਜ਼ੀ ਈਗਨ]]||23.03.2022 |268 |[[ਇਮੇਜ+ਨੇਸ਼ਨ]] |01.07.2022 | | | |- | 69 || [[ਕੌਸਰ ਮੁਹੰਮਦ]]||14.12.2021 || 169 || [[ਲੀਓ ਫੋਰਡ]]||24.03.2022 |269 |[[ਫਰੇਮਲਾਈਨ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |02.07.2022 | | | |- | 70 || [[ਕਾਜ਼ਿਮ ਅਲੀ]]||15.12.2021 || 170 || [[ਜੇਮਸ ਐਮਸਟਰ]]||25.03.2022 |270 |[[ਰੈਂਬੋ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |03.07.2022 | | | |- | 71 || [[ਜੂਡਿਥ ਫਰੈਂਕ]]||16.12.2021 || 171 || [[ਆਲੀਆ ਸ਼ੌਕਤ]]||26.03.2022 |271 |[[ਪਿੰਕ ਲਾਇਫ਼ ਕੁਈਰਫੈਸਟ]] |04.07.2022 | | | |- | 72 || [[ਮਾਰਗੀ ਐਡਮ]]||17.12.2021 || 172 || [[ਕ੍ਰਿਸਟਨ ਕਿਸ਼]]||27.03.2022 |272 |[[ਪ੍ਰਾਈਡ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |05.07.2022 | | | |- | 73 || [[ਸਿਧਾਰਥ ਗਰਗ]]||18.12.2021 || 173 || [[ਮਾਇਕ ਜਿਨ]]||28.03.2022 |273 |[[ਐਂਡਰਿਊ ਪੀਅਰਸ]] |06.07.2022 | | | |- | 74 || [[ਦਿਨੇਸ਼ ਭੁਗਰਾ]]||19.12.2021 || 174 || [[ਅਨੀਤਾ ਲੋ]]||29.03.2022 |274 |[[ਗੇਅਲਿਬ]] |07.07.2022 | | | |- | 75 || [[ਡਾਅਨ ਐਡਮਜ਼]]||20.12.2021 || 175 || [[ਤਾਨਿਆ ਕੰਪਾਸ]]||30.03.2022 |275 |[[ਫੈਮਲੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ]] |08.07.2022 | | | |- | 76 || [[ਅਗਸਤ ਐਮਸ]]||21.12.2021 || 176 || [[ਪੌਲ ਮੇਂਡੇਜ਼]]||31.03.2022 |276 |[[ਗੇਅ ਡਾਕਟਰਜ਼ ਆਇਰਲੈਂਡ]] |09.07.2022 | | | |- | 77 || [[ਡਾਇਨਾ ਐਸ਼]]||22.12.2021 || 177 || [[ਬੇਨ ਹੰਟੇ]]||01.04.2022 |277 |[[ਜੈਕੀ ਮਾਲਟਨ]] |10.07.2022 | | | |- | 78 || [[ਰੇਚਲ ਫਾਰਮਰ]]||23.12.2021 || 178 || [[ਮੋਬੀਨ ਅਜ਼ਹਰ]]||02.04.2022 |278 |[[ਹਿਲਡਾ ਮੈਥੇਸਨ]] |11.07.2022 | | | |- | 79 || [[ਨਿਸ਼ਾ ਗਨਾਤਰਾ]]||24.12.2021 || 179 || [[ਸਾਰਾਹ ਸਟੀਰਕ]]||03.04.2022 |279 |[[ਏਲਾ ਹੰਟ]] |12.07.2022 | | | |- | 80 || [[ਮਾਰਲੀਨ ਗੋਰਿਸ]]||25.12.2021 || 180 || [[ਜੁਲ ਮਾਰੋਹ]]||04.04.2022 |280 |[[ਲੀਹ ਹਾਰਵੇ]] |13.07.2022 | | | |- | 81 || [[ਡੀਆਨਾ ਅਰਬੇਨੀਨਾ]]||26.12.2021 || 181 || [[ਈਵਾਨ ਗ੍ਰੀਰ]]||05.04.2022 |281 |[[ਰੋਏ ਰੋਲੈਂਡ]] |14.07.2022 | | | |- | 82 || [[ਰਵੀਨਾ ਅਰੋੜਾ]]||27.12.2021 || 182 || [[ਰਿਆਨ ਹੋਲਮਜ਼]]||06.04.2022 |282 |[[ਰੌਸ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ]] |15.07.2022 | | | |- | 83 || [[ਹਿਤੇਨ ਨੂਨਵਾਲ]]||28.12.2021 || 183 || [[ਕਲੋਵਿਸ ਰਫਿਨ]]||07.04.2022 |283 |[[ਬਸੀਰਾ ਖਾਨ]] |16.07.2022 | | | |- | 84 || [[ਪ੍ਰਗਤੀ ਸਿੰਘ]]||29.12.2021 || 184 || [[ਟੌਮੀ ਨਟਰ]]||08.04.2022 |284 |[[ਅੰਜਾਰੀ]] |17.07.2022 | | | |- | 85 || [[ਰੋਹਿਤ ਖੋਸਲਾ]]||30.12.2021 || 185 || [[ਟੇਡ ਟਿਨਲਿੰਗ]]||09.04.2022 |285 |[[ਬਤ ਕੋਲ (ਸੰਸਥਾ)]] |18.07.2022 | | | |- | 86 || [[ਮਾਇਆ ਦ ਡਰੈਗ ਕੁਈਨ]]||31.12.2021 || 186 || [[ਜੂਲੀਅਨ ਬੇਕਰ]]||10.04.2022 |286 |[[ਹਵਰੁਤਾ (ਸੰਸਥਾ)]] |19.07.2022 | | | |- | 87 || [[ਮੇਗ ਕ੍ਰਿਸਚੀਅਨ]]||01.01.2022 || 187 || [[ਡੇਵਿਡ ਐਮਸ (ਅਦਾਕਾਰ)]]||11.04.2022 |287 |[[ਹਾਮਦ ਸਿੰਨੋ]] |20.07.2022 | | | |- | 88 || [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਗਿਲਬਰਟ]]||02.01.2022 || 188 || [[ਬਰਟ ਆਰਚਰ]]||12.04.2022 |288 |[[ਫਰੀਹਾ ਰੋਇਸਿਨ]] |21.07.2022 | | | |- | 89 || [[ਏਸਥਰ ਭਾਰਤੀ]]||03.01.2022 || 189 || [[ਫਿਨ ਅਰਗਸ]]||13.04.2022 |289 |[[ਜਿਲ ਐਂਡਰਿਊ]] |22.07.2022 | | | |- | 90 || [[ਦੀਪਕ ਭਾਰਗਵ]]||04.01.2022 || 190 || [[ਜੇਰੇਡ ਆਲਮਨ]]||14.04.2022 |290 |[[ਜੇਮਸ ਬੇਲੀ]] |23.07.2022 | | | |- | 91 || [[ਰੇ ਅਘਯਾਨ]]||05.01.2022 || 191 || [[ਡੈਨੀਅਲ ਕਾਰਟੀਅਰ]]||15.04.2022 |291 |[[ਐਨੀ ਗੁਗਲੀਆ]] |24.07.2022 | | | |- | 92 || [[ਐਡਮ ਆਲ]]||06.01.2022 || 192 || [[ਕੇਵਿਨ ਐਲੀਸਨ]]||16.04.2022 |292 |[[ਪੌਲ ਵਿਰਟਜ਼]] |25.07.2022 | | | |- | 93 || [[ਆਰਤੀ ਅਗਰਵਾਲ (ਵਿਗਿਆਨੀ)]]||07.01.2022 || 193 || [[ਡਿਕ ਕਲੇਅਰ]]||17.04.2022 |293 |[[ਜੈਸਿਕਾ ਪਲੱਟ]] |26.07.2022 |393 | | |- | 94 || [[ਭੂਪੇਨ ਖੱਖੜ]]||08.01.2022 || 194 || [[ਸੇਬ ਕਾਸਤਰੋ]]||18.04.2022 |294 |[[ਲੁਈ ਸੈਂਡ]] |27.07.2022 |394 | | |- | 95 || [[ਐਨੀ ਆਸ਼ੀਮ]]||09.01.2022 || 195 || [[ਹੈਂਕ ਚੇਨ]]||19.04.2022 |295 |[[ਐਂਡਰਿਆ ਯੀਅਰਵੁੱਡ]] |28.07.2022 |395 | | |- | 96 || [[ਨਿਕਿਤਾ ਡ੍ਰੈਗਨ]]||10.01.2022 || 196 || [[ਅਬਦੁ ਅਲੀ]]||20.04.2022 |296 |[[ਬੈਟੀ ਬੈਕਸਟਰ]] |29.07.2022 |396 | | |- | 97 || [[ਚੱਕੀ ਬਾਰਟੋਲੋ]]||11.01.2022 || 197 || [[ਸਲਵਾਡੋਰ ਕੈਲਵੋ]]||21.04.2022 |297 |[[ਟੇਡ ਨੌਰਥ]] |30.07.2022 |397 | | |- | 98 || [[ਜੈਕ ਬਾਰਨ]]||12.01.2022 || 198 || [[ਬਲੈਕ ਸਪਾਰਕ]]||22.04.2022 |298 |[[ਰਿਚਰਡ ਹਰਮਨ]] |31.07.2022 |398 | | |- | 99 || [[ਅਡੱਲਟ ਮੋਮ]]||13.01.2022 || 199 || [[ਮਾਰਕ ਬਲੇਨ]]||23.04.2022 |299 |[[ਜਨਾਇਆ ਖਾਨ]] |01.08.2022 |399 | | |- | 100 || [[ਕਾਰਲਾ ਐਂਤੋਨੇਲੀ]]||14.01.2022 || 200 || [[ਰਿਵਰ ਗਾਲੋ]]||24.04.2022 |300 |[[ਖਵਾਲ]] |02.08.2022 |400 | | |- |} rton8eo7lhp5ui2d6kpdg4xowmv2s3n 0 139804 611992 593000 2022-08-26T08:19:43Z Tamanpreet Kaur 26648 added [[Category:ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੀਡਰ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Use dmy dates|date=September 2020}} {{Use Indian English|date=April 2018}} {{Infobox Indian politician|name=ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ|successor6=|1namedata5=ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ|term5=2007 – 2012|predecessor5=[[ਰਾਕੇਸ਼ ਪਾਂਡੇ]]|successor5=ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ|office6=Minister for Revenue & Rehabilitation|1blankname6=ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ|1namedata6=Parkash Singh Badal|term6=2012 – 2017|predecessor6=[[Ajit Singh Kohar]]|office7=Minister for NRI Affairs|office5=ਵਿਗਿਆਨ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਮੰਤਰੀ|1blankname7=Chief Minister|1namedata7=Parkash Singh Badal|term7=2012 – 2017|predecessor7=Parkash Singh Badal|successor7=|party=[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]|nationality=[[India]]n|spouse=Ganieve Grewal|children=2|1blankname5=ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ|successor4=[[ਜਗੀਰ ਕੌਰ ]]|image=Bikram Singh Majithia Nov 2019.png|office2=ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਮੰਤਰੀ|caption=|birth_date={{Birthdate and age|1975|3|1|df=yes}}|birth_place=|residence=|office=ਮੈਂਬਰ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]], [[ਪੰਜਾਬ]]|constituency=[[ਮਜੀਠਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ]]|term_start=2007|predecessor=[[ਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ]]|successor=ਹੁਣ ਤੱਕ|office3=ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਰਵਾਇਤੀ ਐਨਰਜੀ ਮੰਤਰੀ|predecessor4=ਕੈਪ. ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ|1blankname3=ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ|1namedata3=[[ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ]]|term3=2007 – 2017|predecessor3=ਕੈਪ. ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ|successor3=ਹੁਣ ਤੱਕ|office4=ਜਲ ਸਪਲਾਈ ਅਤੇ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ ਮੰਤਰੀ|1blankname4=ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ|1namedata4=ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ|term4=2007 – 2012|website=}} '''ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ''' ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]] ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। <ref name="a">{{cite web|url=http://electionaffairs.com/punjab/state_assembly_elections_2012/winning_candidates_results_punjab_assembly_elections_2012.html|title=Results Punjab State Assembly Elections 2012]|work=electionaffairs.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20130506042537/http://electionaffairs.com/punjab/state_assembly_elections_2012/winning_candidates_results_punjab_assembly_elections_2012.html|archive-date=6 May 2013|accessdate=12 March 2021}}</ref> ਉਹ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਯੂਥ ਵਿੰਗ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਰਹੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=http://www.shiromaniakalidal.org.in/akali-dal-organisation-structure/|title=Organisation Structure Akali Dal|work=shiromaniakalidal.org.in|archive-url=https://web.archive.org/web/20110131202111/http://www.shiromaniakalidal.org.in/akali-dal-organisation-structure/|archive-date=31 January 2011|access-date=2 April 2013|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.youthakalidal.com/latest-news|title=Youth Akali Dal Website|archive-url=https://web.archive.org/web/20130522165241/http://youthakalidal.com/latest-news|archive-date=22 May 2013|access-date=2 April 2013|url-status=dead}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੀਡਰ]] 7a6m4tcmuy7q72xw5g5ty0rpcr63yyb 0 142474 611981 610831 2022-08-26T05:50:28Z Guglani 58 wikitext text/x-wiki {{infobox writer|name=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ|nationality=ਭਾਰਤੀ|education=5 ਐਮ ਏ ਪੰਜਾਬੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ,ਉਰਦੂ,ਐਕਨੋਮਿਕਸ ਤੇ ਹਿਸਟਰੀ ; ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. ; ਡੀ ਲਿਟ|occupation=ਖੋਜ ਸਹਾਇਕ , ਭਾਸ਼ਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ , ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਪਬਲਿਕ ਰਿਲੇਸ਼ਨ ਤੇ ਸਕੱਤਰ ਸਟਾਫ਼ ਸਿਲੈਕਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ (ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ) ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਤੇ ਲਿਖਾਰੀ|years active=1958 onwards|notableworks=ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ ਪੰ,ਪ੍ਰੀਚੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਪੰ, Sri Guru Granth Sahib a Supreme Treasure ਅੰ, ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ , ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਮਾਸਟਰ ਡੀਵਾਈਨ ਅੰ, Non Sikhs Views: Excellence of Sikhism,An Introduction to Sri Guru Granth Sahib, ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਈ ਖ਼ੂਬੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ 110 ਕਿਤਾਬਾਂ|birth_date=1 ਜਨਵਰੀ 1936|parents=ਪਿਤਾ ਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ; ਮਾਤਾ ਇੰਦਰ ਕੌਰ|birth_place=ਪਿੰਡ ਡੋਰਾ ਬਦਾਲ ( ਅਣਵੰਡਿਆ ਭਾਰਤ)|employer=ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ|religion=ਸਿੱਖ|spouse=ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ|death_date=5 August 2022 <ref>{{cite web|url=https://www.punjabijagran.com/punjab/ludhiana-famous-sikh-scholar-dr-death-of-sarup-singh-azar-250-editions-of-harimandar-darshan-have-been-printed-9116209.html|title=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ|access-date=8 August 2022}}</ref>|death_place=ਲੁਧਿਆਣਾ|image=Sarup Singh Alag.jpeg|imagesize=px150|family=ਡਾ. ਰਵਿੰਦਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਸਪੁੱਤਰ ਡਾ. ਸੁਖਵਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਸਪੁੱਤਰ}} '''ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ , ਡਾ.''' ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਡੋਰਾ ਬਦਾਲ ( ਅਣਵੰਡਿਆ ਭਾਰਤ) ਤਹਿਸੀਲ ਗੁੱਜਰਖਾਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਵਿਖੇ 1 ਜਨਵਰੀ 1936 ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾਤਾ ਇੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ।<ref name=":0" /> == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ == ਪਿੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਜਮਾਤ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ 1947 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਟਵਾਰੇ ਪਿੱਛੋਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਖਾਲਸਾ ਸਕੂਲ ਤੌਂ ਸੈਕੰਡਰੀ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਪਰਵਾਰ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਚੰਗੀ ਨਾਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਉਪਜੀਵਕਾ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਤੇ ਬੀ ਏ , 5 ਵਿਸ਼ਿਆਂ ( ਹਿਸਟਰੀ , ਐਕਨੋਮਿਕਸ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ) ਐਮ ਏ ਤੱਕ ਡਿਗਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ । == ਉਚੇਰੀ ਵਿਦਿਆ == ਉਚੇਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹ ਬਦੇਸ਼ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਤੇ ਡੀ ਲਿਟ ਦੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। ਨਾਲ ਹੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਉਰਦੂ, ਫ਼ਾਰਸੀ, ਡੱਡ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੀ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਬਲਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਤੇ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡੀਆਂ। == ਕਿੱਤਾਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ == ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਹਿਕਮੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਸਕੱਤਰ (ਸਟਾਫ਼ ਸਿਲੈਕਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ), ਕੰਟ੍ਰੋਲਰ ( ਅਕਾਊਂਟ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ) , ਡਾਇਰੈਕਟਰ ( ਪਬਲਿਕ ਰੀਲੇਸ਼ਨ ) ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਹੁਦਿਆਂ ਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਬਾਹ ਕੇ 1993 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਵਿਰਤੀ ( ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref name=":2" >{{Cite web|url=https://www.punjabijagran.com/lifestyle/sahit-and-sabhyachar-the-best-religion-dr-saroop-singh-alagg-8709665.html|title=ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਉੱਤਮ ਧਰਮ ਡਾ. ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ|date=14 October 2019|website=Punjabi Jagran News|language=pa|access-date=2022-06-09}}</ref> == ਪਰਕਾਸ਼ਨਾਵਾਂ == ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਏ ਸੁਪਰੀਮ ਟਰੇਯੀਅਰ ( ਅੰ ਵਿੱਚ)<ref>{{Cite web|url=https://ia600205.us.archive.org/33/items/GuruGranthSahib-ASupremeTreasure/ASupremeTreasure.pdf|title=Guru Granth Sahib a Supreme Treasure|last=Alag|first=Sarup Singh|website=us.archive.org|publisher=Alag publishers|access-date=9 June 2022}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤੇ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀਆਂ 51 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਛੱਪ ਕੇ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਦੀ ਲਿਖਾਰੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਤਨੀ ਪ੍ਰਸਿਧੀ ਹੋਈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ ‘ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੁਸਤਕ ਰਚਨ ਦਾ ਉਤਸਾਹ ਮਿਲਿਆ । ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀਆਂ ਉਹ 205 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।<ref name=":0" /> == ਮੁਫ਼ਤ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੰਡਣਾ == ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਨੇ ਉੱਚੇ ਮਿਆਰ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅਲੱਗ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਵਾਈ ਹੈ। ਉਹ ਅਲੱਗ ਸ਼ਬਦ ਯੁੱਗ ਟਰੱਸਟ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਤੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਹੈ।<ref name=":0" /> ਇਸ ਟਰੱਸਟ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪੁਸਤਕਾਲਿਆਂ , ਸਕੂਲਾਂ , ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਤੇ ਮੰਗ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗੱਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਤੱਕ ਮੁਫ਼ਤ ਪਹੁੰਚਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਦਾਨ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।2018 ਤੱਕ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਉਹ 105 ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ , ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ , ਹਿੰਦੀ ,ਉਰਦੂ ਆਦਿ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ 105 ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਛਪਵਾ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ 50 ਲੱਖ ਕਾਪੀਆਂ ਵੰਡ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਪੁਸਤਕ ‘ ਹਰਿਮੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ’ ਦੀਆਂ ਉਦੋਂ ਤੱਕ 205 ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਉਸ ਦੇ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਦਾ ਵੀਡੀਓ ਇੰਟਰਵਿਊ <nowiki>https://youtu.be/bcfgvWWX62E</nowiki> ਇਸ ਲਿੰਕ ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਉਸ ਦੀ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ 86 ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਅਲੱਗ ਸ਼ਬਦਯੁਗ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਸਾਈਟ ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.sikhglory.alagshabadyug.org/publish.php|title=Hair Power, Guru Granth Sahib, Harimandir Sahib, Excellence of Sikhism, Creation of Khalsa|website=www.sikhglory.alagshabadyug.org|access-date=2022-06-13}}</ref> == ਸਨਮਾਨ<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.sikhglory.alagshabadyug.org/about_author.php|title=Author, Writer of English, Hindi and Punjabi Books, Serving Sikhism and Sikh Religion, Sikh Writers, Sarup Singh Alag|website=www.sikhglory.alagshabadyug.org|access-date=2022-06-09}}</ref> == ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ<ref>{{Cite web|url=https://punjabtimesusa.com/news/?p=23140|title=ਗਿਆਰਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿਚ ਬਣੇਗੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਚੇਅਰ – Punjab Times|last=admin|date=13 November 2019|language=en-US|access-date=2022-06-09}}</ref>- ਸੇਵਾਦਾਰ-ੲ-ਕੌਮ ਅਵਾਰਡ ਤੇ 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ<ref name=":1">{{Cite book|url=https://sikhsthesupreme.in/book/mightysikhs.pdf|title=The Mighty Sikhs|last=Tuli|first=Pritpal Singh|publisher=Dr S S Gill Amritsar|year=2017|pages=253-254|via=sikhsthesupreme.}}</ref> 2014 ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ <ref>{{Cite web|url=https://sgpc-net.translate.goog/?p=19541&_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=pa&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en&_x_tr_pto=op,sc|title=ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਨਮਾਨ ਸਮਾਗਮ ਅੱਜ – Official Website of S.G.P.C|date=23 August 2018|website=sgpc-net.translate.goog|access-date=2022-06-09}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ptcnews.tv/%E0%A8%A1%E0%A8%BE-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A8%AA-%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98-%E0%A8%85%E0%A8%B2%E0%A9%B1%E0%A8%97-%E0%A8%A8%E0%A9%82%E0%A9%B0-%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF|title=ਡਾ. ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਨੂੰ 'ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਐਵਾਰਡ' ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ|date=22 October 2018|website=PTC News|language=en|access-date=2022-06-11}}</ref> -ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ 2018 ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ - ਗਿਆਨ ਚੇਤਨਾ ਅਵਾਰਡ <ref>{{Cite web|url=https://sikhsthesupreme.in/dr.sarupsinghalag.html|title=Dr. Sarup Singh Alag|website=sikhsthesupreme.in|access-date=2022-06-11}}</ref>ਤੇ 2.5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ।<ref name=":1" /> ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਐਹਮਦਾਬਾਦ- ਜੀਨੀਅਸ ਅਵਾਰਡ <ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/Dr.SarupSinghAlag/photos/1768487359877339/|title=ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ ਜੀਨੀਅਸ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ|date=16 May 2018|website=ajit Jalandhar.com|publisher=The Daily Ajit Jalandhar Newspaper page 6|access-date=2022-06-11}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/hashtag/nawan_zamana_news_paper/|title=#nawan_zamana_news_paper - Explore|website=www.facebook.com|language=pa|access-date=2022-06-22}}</ref> 2018 ਉਪਰੋਕਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਨਾਮਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਸ ਨੂੰ 60 ਤੌਂ ਵੱਧ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ।<ref>{{Cite book|url=https://sikhsthesupreme.in/book/mightysikhs.pdf|title=The Mighty Sikhs|last=Tuli|first=Pritpal Singh|publisher=S S Gill Amritsar distrbuted by Singh Brothers city centre Amritsar|location=Amritsar|pages=253-254}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> == ਬਾਹਰੀ ਤੰਦਾਂ == [https://www.youtube.com/watch?v=y3uXa8fdY-Q ਗੁਰਮੱਤ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਗਾਸ-ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ] [https://www.youtube.com/watch?v=rZ-ApVvcae0 ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ - ਪੰਜਾਬ ਰੇਡੀਓ ਯੂ ਐਸ ਏ ਇੰਟਰਵਿਊ ] [https://www.youtube.com/watch?v=mAeZetoKfGs ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਅਲੱਗ - ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਟਾਈਮ ਟੀਵੀ ਇੰਟਰਵਿਊ 2014 ਦੁਆਰਾ ਗੁਰਵੇਲ ਸਿੰਘ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਾਰਤਕਕਾਰ]] e1udzqhmesrrumefwoyq843oh3y5ttz 2 144111 611986 611946 2022-08-26T07:33:12Z Tamanpreet Kaur 26648 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" ! colspan="3" |1^st round: 18.08.2022–.0.2022 |- !No. !Article !Date |- |1 |[[ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਕਵਿਤਾ]]‎ |18.08.2022 |- |2 |[[ਵਾਰਤਕ ਕਵਿਤਾ]] |19.08.2022 |- |3 |[[ਕਿੰਗ ਜਾਰਜ ਸਕੁਆਇਰ]] |20.08.2022 |- |4 |[[ਹੈਨਰੀ ਸੇਲੋਨ ਬੋਨੇਵਾਲ ਲੈਟਰੋਬ]] |21.08.2022 |- |5 |[[ਰਾਸਾ, ਪੀਡਮੌਂਟ]] |22.08.2022 |- |6 |[[ਤਾਰਾ ਵੈਸਟਓਵਰ]] |23.08.2022 |- |7 |[[ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਭਾਰਤ)]] |24.08.2022 |- |8 |[[ਜੀ ਕਿਸ਼ਨ ਰੈੱਡੀ]] |25.08.2022 |- |9 |[[ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਸ਼ਨ]] |26.08.2022 |- |10 | |27.08.2022 |- |11 | |28.08.2022 |- |12 | |29.08.2022 |- |13 | |30.08.2022 |- |14 | |31.08.2022 |- |15 | |01.09.2022 |- |16 | |02.09.2022 |- |17 | |03.09.2022 |} gpk5uwi8xdssfg6arih31lnwmffdk7c 611990 611986 2022-08-26T08:04:32Z Tamanpreet Kaur 26648 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" ! colspan="3" |1^st round: 18.08.2022–.0.2022 |- !No. !Article !Date |- |1 |[[ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਕਵਿਤਾ]]‎ |18.08.2022 |- |2 |[[ਵਾਰਤਕ ਕਵਿਤਾ]] |19.08.2022 |- |3 |[[ਕਿੰਗ ਜਾਰਜ ਸਕੁਆਇਰ]] |20.08.2022 |- |4 |[[ਹੈਨਰੀ ਸੇਲੋਨ ਬੋਨੇਵਾਲ ਲੈਟਰੋਬ]] |21.08.2022 |- |5 |[[ਰਾਸਾ, ਪੀਡਮੌਂਟ]] |22.08.2022 |- |6 |[[ਤਾਰਾ ਵੈਸਟਓਵਰ]] |23.08.2022 |- |7 |[[ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਭਾਰਤ)]] |24.08.2022 |- |8 |[[ਜੀ ਕਿਸ਼ਨ ਰੈੱਡੀ]] |25.08.2022 |- |9 |[[ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਿਸ਼ਨ ਫਾਰ ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟਸ]] |26.08.2022 |- |10 | |27.08.2022 |- |11 | |28.08.2022 |- |12 | |29.08.2022 |- |13 | |30.08.2022 |- |14 | |31.08.2022 |- |15 | |01.09.2022 |- |16 | |02.09.2022 |- |17 | |03.09.2022 |} gyqhaa80khotlqba7sz6evy6eypr7pl 0 144240 611988 611959 2022-08-26T07:48:27Z ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ 42842 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person|honorific_prefix=ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ|name=ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸਿੰਘ|honorific_suffix=|native_name=|native_name_lang=|image=|caption=|birth_date=<!-- {{Birth date|df=yes|YYYY|MM|DD}} -->|death_date=<!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} -->|birth_place=ਪਿੰਡ ਸੰਖੋਲ, ਬਹਾਦਰਗੜ੍ਹ, ਹਰਿਆਣਾ|death_place=ਸੇਲਾ ਦੱਰਾ|placeofburial=|placeofburial_label=|placeofburial_coordinates=<!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} -->|nickname=|birth_name=|allegiance={{IND}}|branch=|serviceyears=|rank=ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ|servicenumber=|unit=|commands=|battles=1962 ਚੀਨ-ਭਾਰਤ ਯੁੱਧ|battles_label=|awards=|relations=|laterwork=|signature=|website=<!-- {{URL|example.com}} -->}} ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ '''ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸਿੰਘ''' (ਓ.ਬੀ.ਈ., ਕ੍ਰੋਇਕਸ ਡੀ ਗੁਆਰੇ, [[ਇੰਡੀਅਨ ਆਡਰ ਆਫ ਮੈਰਿਟ|ਆਈਓਐੱਮ]], ਵੀਐੱਸਐੱਮ) ਸੇਲਾ ਦੱਰੇ 'ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਭਾਰਤੀ 62 ਬ੍ਰਿਗੇਡ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਿੰਘ 1962 ਦੇ [[ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਜੰਗ|ਚੀਨ-ਭਾਰਤ ਯੁੱਧ]] ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਸਮੇਤ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਬਹਾਦਰੀ ਲਈ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ == ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਸੰਖੋਲ, ਬਹਾਦਰਗੜ੍ਹ, [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਜੱਟ]] ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬਹਾਦੁਰਗੜ੍ਹ ਸਿਟੀ ਪਾਰਕ ਮੈਟਰੋ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸਿੰਘ ਮੈਟਰੋ ਸਟੇਸ਼ਨ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ 5 ਜੁਲਾਈ 1962 ਨੂੰ ਕਰਨਲ ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। <ref>{{Cite news|title=Part I-Section 4: Ministry of Defence (Army Branch)|date=23 November 1963|publisher=The Gazette of India|page=396}}</ref> == ਲੜਾਈ ਦੇ ਵੇਰਵੇ == 1962 ਵਿਚ [[ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਜੰਗ|ਚੀਨ-ਭਾਰਤ ਯੁੱਧ]] ਦੌਰਾਨ, ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਦੀ ਇਕ ਬ੍ਰਿਗੇਡ ਨਾਲ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸੈਲਾ ਪਾਸ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਦਾ ਉੱਤਰਦਾਇਕ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੈਜੀਮੈਂਟਾਂ ਦੀਆਂ ਬਟਾਲੀਅਨਾਂ ਦੇ ਸੈਨਿਕ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। <ref name="IDF">{{Cite web|url=http://www.indiandefencereview.com/spotlights/1962-war-the-chinese-invasion-iii/|title=1962 War: The Chinese invasion - III}}</ref> == ਮੌਤ == ਸਿੰਘ 1962 ਵਿੱਚ [[ਨਾਰਥ-ਈਸਟ ਫ੍ਰੰਟੀਅਰ ਅਜੰਸੀ]] ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ|ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ]] ਲਈ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਚੀਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਉਸਦੀ ਪਾਰਟੀ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਵੇਲ਼ੇ ਉਸਦੀ ਪਾਰਟੀ ਸੇਲਾ ਦੱਰੇ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ।<ref name="IDF">{{Cite web|url=http://www.indiandefencereview.com/spotlights/1962-war-the-chinese-invasion-iii/|title=1962 War: The Chinese invasion - III}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.indiandefencereview.com/spotlights/1962-war-the-chinese-invasion-iii/ "1962 War: The Chinese invasion - III"].</cite></ref> 23 ਨਵੰਬਰ 1962 ਦੀ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ (ਜੰਗਬੰਦੀ ਤੋਂ 2 ਦਿਨ ਬਾਅਦ) 154 ਰੈਜੀਮੈਂਟ (419 ਯੂਨਿਟ) ਦੀ ਨੰਬਰ 2 ਕੰਪਨੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਚੀਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਿਗੇਡ ਕਮਾਂਡਰ, ਤਿੰਨ ਅਫਸਰਾਂ ਅਤੇ 29 ਹੋਰ ਰੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਫੂਡੰਗ ਨੇੜੇ ਫੂਡੰਗ ਪੁਲ ਵਿਖੇ ਜ਼ਖਮੀ ਜਾਂ ਫੜੇ ਗਏ ਸਨ।<ref name=":0">{{Cite book|title=1962: The War that wasn't|last=Verma|first=Shiv Kunal|date=2016|isbn=978-93-84067-16-8|pages=541}}</ref> ਸਿੰਘ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਮੋਨਪਾ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਫੁਡੰਗ ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਹੁਤ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਫੁਡੁੰਗ ਵਾਪਸ ਪਰਤੇ ਅਤੇ ਦਲੇਰ ਸੈਨਿਕ ਦਾ ਅੰਤਮ ਸੰਸਕਾਰ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨਾਲ ਕੀਤਾ। <ref name=":0">{{Cite book|title=1962: The War that wasn't|last=Verma|first=Shiv Kunal|date=2016|isbn=978-93-84067-16-8|pages=541}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFVerma2016">Verma, Shiv Kunal (2016). ''1962: The War that wasn't''. p.&nbsp;541. [[ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟੈਂਡਰਡ ਬੁੱਕ ਨੰਬਰ|ISBN]]&nbsp;[[ਵਿਸ਼ੇਸ਼: ਪੁਸਤਕ ਸਰੋਤ/978-93-84067-16-8|<bdi>978-93-84067-16-8</bdi>]].</cite></ref> ਤਤਕਾਲੀ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ|ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ]], [[ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ|ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਕੈਰੋਂ]] ਸੀਨੀਅਰ ਫ਼ੌਜੀ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦਿਲਾਸਾ ਦੇਣ ਲਈ ਪਿੰਡ ਸੰਖੋਲ ਆਏ ਸਨ। ਪਹਿਲੀ ਬਰਸੀ 'ਤੇ [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ]] ਵੀ ਪਿੰਡ 'ਚ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਈ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/haryana/jhajjar-bahadurgarh/hoisar-singh-live-in-people-heart-bahadurgarh-news-rtk529502319|title=Hoshiar Singh live in people's heart|last=Singh|first=Hoshiar|date=27 November 2019|work=Amarujala|access-date=27 November 2019}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਅਧਿਕਾਰੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Pages with unreviewed translations]] dwhipseyr9xhjf4s8s9bqopb42g6fqq 0 144242 611972 611963 2022-08-25T19:03:49Z ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ 42842 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ | image = Speaker Bhai Jagraj Singh.jpg | alt = ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ | caption = | birth_date = {{Birth date|1979|06|03}} | birth_place = | death_date = {{Death date and age|2017|07|20|1979|06|03}} | death_place = | nationality = ਬਰਤਾਨਵੀ | other_names = | occupation = ਪ੍ਰਚਾਰਕ | years_active = | known_for = [[ਸਿੱਖੀ]] ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ | notable_works = }} '''ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ''' (੩ ਜੂਨ ੧੯੭੯ - ੨੦ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੭) ਇੱਕ ਸਮਾਜਕ ਕਾਰਕੁੰਨ, ਪ੍ਰਚਾਰਕ (ਸਿੱਖਿਅਕ) ਅਤੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬਲਾ ਅਫਸਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]] ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਹੇਤ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ੨੦੧੨ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਬੇਸਿਕਸ ਆਫ਼ ਸਿੱਖੀ ਨਾਮਕ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਅਰੰਭਕ ਉਦੇਸ਼ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਵਿੱਚ [[ਸਿੱਖੀ]] ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਫੈਲਾਉਣਾ ਸੀ। ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਣ ਹੇਤ ਮੁੱਖ ਮਾਧਿਅਮ ਉਸਦਾ [[ਯੂਟਿਊਬ]] ਚੈਨਲ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ "ਬੇਸਿਕਸ ਆਫ਼ ਸਿੱਖੀ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ੨੦੨੦ ਤੱਕ, ਚੈਨਲ ਦੇ ੧੫੦ ਹਜਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਾਹਕ ਹਨ ਅਤੇ 30 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਯੂਜ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਭਗ ੨ ੫੦੦ ਵੀਡੀਓ ਹਨ। ੨੦ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੭ ਨੂੰ, [[ਕੈਂਸਰ]] ਨਾਲ ਲੰਬੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋਇਆ।<ref name=":0">{{Cite web|last=|first=|date=|title=An overview about Bhai Jagraj Singh|url=https://www.sikhnet.com/gurbani/artist/jagraj-singh-basics-sikhi|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=sikhnet.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=News of Jagraj Singh's death|url=https://www.sikh24.com/2017/07/20/basics-of-sikhis-bhai-jagraj-singh-passes-away-following-fight-against-cancer/#.X1cHeXkzaUk|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=skih24.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Basics of Sikhi Youtube Channel|url=https://www.youtube.com/user/basicsofsikhi/videos|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਉਂਸਲੋ ਵੈਸਟ ਲੰਡਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ [[ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਔਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਚੱਲਕੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਫਸਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਿੱਖੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਣ ਹੇਤ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਵਿੱਤ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। == ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ == ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਸਿੱਖ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੁਆਇੰਟਸ ਆਫ ਲਾਈਟ ਅਵਾਰਡ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਲਿਖੇ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ, ਤਤਲਕਾਲੀ ਬਰਤਾਨਵੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ [[ਥੇਰੇਸਾ ਮੇਅ]] ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਤੁਹਾਡਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੋੜਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ।" == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਿੱਖ]] og440kp2uu7kp7uj4zvbfusgi8h4b5r 611973 611972 2022-08-25T19:04:12Z ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ 42842 added [[Category:ਜਨਮ 1979]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ | image = Speaker Bhai Jagraj Singh.jpg | alt = ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ | caption = | birth_date = {{Birth date|1979|06|03}} | birth_place = | death_date = {{Death date and age|2017|07|20|1979|06|03}} | death_place = | nationality = ਬਰਤਾਨਵੀ | other_names = | occupation = ਪ੍ਰਚਾਰਕ | years_active = | known_for = [[ਸਿੱਖੀ]] ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ | notable_works = }} '''ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ''' (੩ ਜੂਨ ੧੯੭੯ - ੨੦ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੭) ਇੱਕ ਸਮਾਜਕ ਕਾਰਕੁੰਨ, ਪ੍ਰਚਾਰਕ (ਸਿੱਖਿਅਕ) ਅਤੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬਲਾ ਅਫਸਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]] ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਹੇਤ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ੨੦੧੨ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਬੇਸਿਕਸ ਆਫ਼ ਸਿੱਖੀ ਨਾਮਕ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਅਰੰਭਕ ਉਦੇਸ਼ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਵਿੱਚ [[ਸਿੱਖੀ]] ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਫੈਲਾਉਣਾ ਸੀ। ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਣ ਹੇਤ ਮੁੱਖ ਮਾਧਿਅਮ ਉਸਦਾ [[ਯੂਟਿਊਬ]] ਚੈਨਲ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ "ਬੇਸਿਕਸ ਆਫ਼ ਸਿੱਖੀ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ੨੦੨੦ ਤੱਕ, ਚੈਨਲ ਦੇ ੧੫੦ ਹਜਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਾਹਕ ਹਨ ਅਤੇ 30 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਯੂਜ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਭਗ ੨ ੫੦੦ ਵੀਡੀਓ ਹਨ। ੨੦ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੭ ਨੂੰ, [[ਕੈਂਸਰ]] ਨਾਲ ਲੰਬੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋਇਆ।<ref name=":0">{{Cite web|last=|first=|date=|title=An overview about Bhai Jagraj Singh|url=https://www.sikhnet.com/gurbani/artist/jagraj-singh-basics-sikhi|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=sikhnet.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=News of Jagraj Singh's death|url=https://www.sikh24.com/2017/07/20/basics-of-sikhis-bhai-jagraj-singh-passes-away-following-fight-against-cancer/#.X1cHeXkzaUk|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=skih24.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Basics of Sikhi Youtube Channel|url=https://www.youtube.com/user/basicsofsikhi/videos|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਉਂਸਲੋ ਵੈਸਟ ਲੰਡਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ [[ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਔਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਚੱਲਕੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਫਸਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਿੱਖੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਣ ਹੇਤ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਵਿੱਤ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। == ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ == ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਸਿੱਖ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੁਆਇੰਟਸ ਆਫ ਲਾਈਟ ਅਵਾਰਡ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਲਿਖੇ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ, ਤਤਲਕਾਲੀ ਬਰਤਾਨਵੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ [[ਥੇਰੇਸਾ ਮੇਅ]] ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਤੁਹਾਡਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੋੜਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ।" == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਿੱਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1979]] ega93n7yuhy3oucl4rl5z5aml5g7wcw 611974 611973 2022-08-25T19:04:29Z ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ 42842 added [[Category:ਮੌਤ 2017]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ | image = Speaker Bhai Jagraj Singh.jpg | alt = ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ | caption = | birth_date = {{Birth date|1979|06|03}} | birth_place = | death_date = {{Death date and age|2017|07|20|1979|06|03}} | death_place = | nationality = ਬਰਤਾਨਵੀ | other_names = | occupation = ਪ੍ਰਚਾਰਕ | years_active = | known_for = [[ਸਿੱਖੀ]] ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ | notable_works = }} '''ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ''' (੩ ਜੂਨ ੧੯੭੯ - ੨੦ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੭) ਇੱਕ ਸਮਾਜਕ ਕਾਰਕੁੰਨ, ਪ੍ਰਚਾਰਕ (ਸਿੱਖਿਅਕ) ਅਤੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬਲਾ ਅਫਸਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]] ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਹੇਤ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ੨੦੧੨ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਬੇਸਿਕਸ ਆਫ਼ ਸਿੱਖੀ ਨਾਮਕ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਅਰੰਭਕ ਉਦੇਸ਼ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਵਿੱਚ [[ਸਿੱਖੀ]] ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਫੈਲਾਉਣਾ ਸੀ। ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਣ ਹੇਤ ਮੁੱਖ ਮਾਧਿਅਮ ਉਸਦਾ [[ਯੂਟਿਊਬ]] ਚੈਨਲ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ "ਬੇਸਿਕਸ ਆਫ਼ ਸਿੱਖੀ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ੨੦੨੦ ਤੱਕ, ਚੈਨਲ ਦੇ ੧੫੦ ਹਜਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਾਹਕ ਹਨ ਅਤੇ 30 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਯੂਜ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਭਗ ੨ ੫੦੦ ਵੀਡੀਓ ਹਨ। ੨੦ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੭ ਨੂੰ, [[ਕੈਂਸਰ]] ਨਾਲ ਲੰਬੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋਇਆ।<ref name=":0">{{Cite web|last=|first=|date=|title=An overview about Bhai Jagraj Singh|url=https://www.sikhnet.com/gurbani/artist/jagraj-singh-basics-sikhi|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=sikhnet.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=News of Jagraj Singh's death|url=https://www.sikh24.com/2017/07/20/basics-of-sikhis-bhai-jagraj-singh-passes-away-following-fight-against-cancer/#.X1cHeXkzaUk|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=skih24.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Basics of Sikhi Youtube Channel|url=https://www.youtube.com/user/basicsofsikhi/videos|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਉਂਸਲੋ ਵੈਸਟ ਲੰਡਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ [[ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਔਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਚੱਲਕੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਫਸਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਿੱਖੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਣ ਹੇਤ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਵਿੱਤ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। == ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ == ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਸਿੱਖ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੁਆਇੰਟਸ ਆਫ ਲਾਈਟ ਅਵਾਰਡ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਲਿਖੇ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ, ਤਤਲਕਾਲੀ ਬਰਤਾਨਵੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ [[ਥੇਰੇਸਾ ਮੇਅ]] ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਤੁਹਾਡਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੋੜਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ।" == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਿੱਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1979]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2017]] bo7aahu6d0satfpoho89zvnmrqurkt7 611987 611974 2022-08-26T07:43:14Z ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ 42842 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ | image = Speaker Bhai Jagraj Singh.jpg | alt = ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ | caption = | birth_date = {{Birth date|1979|06|03}} | birth_place = | death_date = {{Death date and age|2017|07|20|1979|06|03}} | death_place = | nationality = ਬਰਤਾਨਵੀ | other_names = | occupation = ਪ੍ਰਚਾਰਕ | years_active = | known_for = [[ਸਿੱਖੀ]] ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ | notable_works = }} '''ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ''' (੩ ਜੂਨ ੧੯੭੯ - ੨੦ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੭) ਇੱਕ ਸਮਾਜਕ ਕਾਰਕੁੰਨ, ਪ੍ਰਚਾਰਕ (ਸਿੱਖਿਅਕ) ਅਤੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬਲਾ ਅਫਸਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]] ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਹੇਤ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ੨੦੧੨ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਬੇਸਿਕਸ ਆਫ਼ ਸਿੱਖੀ ਨਾਮਕ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਅਰੰਭਕ ਉਦੇਸ਼ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਵਿੱਚ [[ਸਿੱਖੀ]] ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਫੈਲਾਉਣਾ ਸੀ। ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਣ ਹੇਤ ਮੁੱਖ ਮਾਧਿਅਮ ਉਸਦਾ [[ਯੂਟਿਊਬ]] ਚੈਨਲ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ "ਬੇਸਿਕਸ ਆਫ਼ ਸਿੱਖੀ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ੨੦੨੦ ਤੱਕ, ਚੈਨਲ ਦੇ ੧੫੦ ਹਜਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਾਹਕ ਹਨ ਅਤੇ 30 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਯੂਜ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਭਗ ੨ ੫੦੦ ਵੀਡੀਓ ਹਨ। ੨੦ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੭ ਨੂੰ, [[ਕੈਂਸਰ]] ਨਾਲ ਲੰਬੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋਇਆ।<ref name=":0">{{Cite web|last=|first=|date=|title=An overview about Bhai Jagraj Singh|url=https://www.sikhnet.com/gurbani/artist/jagraj-singh-basics-sikhi|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=sikhnet.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=News of Jagraj Singh's death|url=https://www.sikh24.com/2017/07/20/basics-of-sikhis-bhai-jagraj-singh-passes-away-following-fight-against-cancer/#.X1cHeXkzaUk|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=skih24.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Basics of Sikhi Youtube Channel|url=https://www.youtube.com/user/basicsofsikhi/videos|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਜਗਰਾਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਉਂਸਲੋ ਵੈਸਟ ਲੰਡਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ [[ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਔਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਚੱਲਕੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਫਸਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਿੱਖੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਣ ਹੇਤ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਵਿੱਤ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। == ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ == ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਸਿੱਖ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੁਆਇੰਟਸ ਆਫ ਲਾਈਟ ਅਵਾਰਡ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਲਿਖੇ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ, ਤਤਕਾਲੀ ਬਰਤਾਨਵੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ [[ਥੇਰੇਸਾ ਮੇਅ]] ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਤੁਹਾਡਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੋੜਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ।" == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਿੱਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1979]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2017]] 5e7pnumjkfs7pyiz3mp9e0qt0evg3wl 3 144243 611966 2022-08-25T13:28:18Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=MAQuire}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:28, 25 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) kb844kjvysiwn576eztxir5e0q24555 0 144244 611967 2022-08-25T15:40:21Z Dugal harpreet 17460 "[[:en:Special:Redirect/revision/1100301239|Dhansiri River]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki   '''ਧਨਸਿਰੀ''' [[ਅਸਾਮ]] ਦੇ ਗੋਲਾਘਾਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਮੁੱਖ ਨਦੀ ਹੈ ਅਤੇ [[ਨਾਗਾਲੈਂਡ]] ਦੇ ਚਮੁਕੇਦੀਮਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਦੀਮਾਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਮੁੱਖ ਨਦੀ ਹੈ। ਇਹ [[ਨਾਗਾਲੈਂਡ]] ਦੀ ''ਲਾਈਸਾਂਗ ਚੋਟੀ'' ਤੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਦੱਖਣ ਕੰਢੇ 'ਤੇ [[ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਦਰਿਆ|ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ]] ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੱਖਣ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਵੱਲ {{Convert|352|km|mi}} ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੋਂ ਵਗਦੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਕੁੱਲ ਰਕਬਾ {{Convert|1220|km2|mi2}} ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://golaghat.gov.in/geograph.htm|title=Geography of Golaghat|publisher=Government of Assam|archive-url=https://web.archive.org/web/20090106061254/http://golaghat.gov.in/geograph.htm|archive-date=6 January 2009|access-date=2007-12-21}}</ref> ਕਾਰਬੀ ਐਂਗਲੋਂਗ ਅਤੇ ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੀਮਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਧਨਸਿਰੀ ਰਾਖਵਾਂ ਜੰਗਲ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇੰਟਾੰਕੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਹੈ।<ref>Choudhury, A.U. (2009). A Naturalist in Karbi Anglong. Revised 2nd edn. (1st pub. 1993), Gibbon Books, Guwahati, India. 152pp.</ref> ਇਸ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਇੰਟਾੰਕੀ ਜੰਗਲ ਵਰਗੇ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਲੱਕੜ ਵਾਲੇ ਰੁੱਖ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=http://dimapur.nic.in/files/dhansiripar.html|title=Brief documentation of Dhansiripar Block|publisher=Government of Nagaland|archive-url=https://web.archive.org/web/20070627203314/http://dimapur.nic.in/files/dhansiripar.html|archive-date=2007-06-27|access-date=2007-12-21}}</ref> ਕਪਿਲੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਨਸਿਰੀ ਨਦੀ ਨੇ ਸਿਰੇ ਦੇ ਕਟੌਤੀ ਦੁਆਰਾ ਮਿਕੀਰ ਪਹਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਦੇ ਪਠਾਰ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਲੱਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਦੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਈ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪਾਣੀ ਭਰੇ ਦਲਦਲੀ ਖੇਤਰ ਹਨ,, ਜੋ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਿਲਾਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। == ਮੱਛੀਆਂ == 2011-12 ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਇੱਕ ਮੱਛੀ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਆਰਡਰਾਂ, 13 ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਅਤੇ 24 ਨਸਲਾਂ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀਆਂ 34 ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਿਖਾਈ ਗਈ। ਸਾਈਪ੍ਰੀਨਿਫਾਰਮਸ ਦੀਆਂ ਸਤਾਰਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਲੂਰੀਫੋਰਮਜ਼ ਦੀਆਂ ਅੱਠ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। <ref>{{Cite journal|last=Acharjee|first=Biswajit Kumar|last2=Das|first2=Madhurima|last3=Borah|first3=Papari|last4=Purkayastha|first4=Jayaditya|date=1 November 2012|title=Ichthyofaunal Diversity of Dhansiri River, Dimapur, Nagaland, India|url=https://www.biotaxa.org/cl/article/view/8.6.1163#:~:text=River%20Dhansiri%20is%20an%20important,the%20Dhansiri%20river%20till%20date.|journal=Check List|volume=8|issue=6|pages=1163–1165|doi=10.15560/8.6.1163|access-date=11 June 2020|doi-access=free}}</ref> ਦੀਮਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਧਨਸਿਰੀ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ, ਅਰਧ ਪ੍ਰਵਾਹ, ਪਹਾੜੀ ਧਾਰਾ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟੀ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। <ref>{{Cite journal|last=Acharjee|first=Biswajit Kumar|last2=Das|first2=Madhurima|last3=Borah|first3=Papari|last4=Purkayastha|first4=Jayaditya|date=1 November 2012|title=Ichthyofaunal Diversity of Dhansiri River, Dimapur, Nagaland, India|url=https://www.biotaxa.org/cl/article/view/8.6.1163#:~:text=River%20Dhansiri%20is%20an%20important,the%20Dhansiri%20river%20till%20date.|journal=Check List|volume=8|issue=6|pages=1163–1165|doi=10.15560/8.6.1163|access-date=11 June 2020|doi-access=free}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ]] jyux2jbd2uz7v6kodjxaf9mint0hfgg 0 144245 611969 2022-08-25T17:39:08Z Gill jassu 31716 "'''ਹੇਮੰਤ ਮਹਾਪਾਤਰਾ''' ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ ਹੈ। ਉਹ [[ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਵਰਜੀਨੀਆ ਪ੍ਰੈਸ|ਵਰਜੀਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈੱਸ]] ਦੁਆਰਾ ਵੰਡੀ ਗਈ 2011 ਦੀ ਸਰਵੋਤਮ ਨਵੀਂ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ wikitext text/x-wiki '''ਹੇਮੰਤ ਮਹਾਪਾਤਰਾ''' ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ ਹੈ। ਉਹ [[ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਵਰਜੀਨੀਆ ਪ੍ਰੈਸ|ਵਰਜੀਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈੱਸ]] ਦੁਆਰਾ ਵੰਡੀ ਗਈ 2011 ਦੀ ਸਰਵੋਤਮ ਨਵੀਂ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://bestnewpoets.blogspot.co.uk/2011/08/best-new-poets-2011-final-fifty.html|title = Best New Poets: Best New Poets 2011 Final Fifty|date = 6 August 2011}}</ref> [[ਐਲਨ ਗਿਨਜ਼ਬਰਗ|ਐਲਨ ਗਿੰਸਬਰਗ]] ਪੋਇਟਰੀ ਅਵਾਰਡ ਸੀਰੀਜ਼ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਉਸ ਦਾ ਕੰਮ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਸਾਲਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਕਲੈਟਿਕਾ, ਬ੍ਰਿੰਕਲਿਟ, ਏਸ਼ੀਆ ਰਾਈਟਸ ਅਤੇ ਪੈਟਰਸਨ ਲਿਟਰੇਰੀ ਰਿਵਿਊ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>http://www.pccc.edu/uploads/27/fe/27fea3801f83813bdc68401e2305155c/Allen-Ginsberg-11w.pdf{{Dead link|date=January 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਉਹ ਦੂਜੇ [[ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਰਾਏਪ੍ਰੋਲ]] ਅਵਾਰਡ <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/article825678.ece|title = Rayaprol prize announced|newspaper = The Hindu|date = 12 October 2010}}</ref> ਅਤੇ ਹਾਰਪਰਕੋਲਿਨਜ਼ ਪੋਇਟਰੀ ਪ੍ਰਾਈਜ਼ ਦਾ ਵੀ ਜੇਤੂ ਹੈ। ਉਹ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ==ਹਵਾਲੇ== ro3bp0y8pswoty39es5s24soxz42m81 0 144246 611975 2022-08-25T19:36:08Z ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ 42842 "[[:en:Special:Redirect/revision/1106649958|Laal Singh Chaddha]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਫ਼ਿਲਮ|name=Laal Singh Chaddha|image=Laal Singh Chaddha.jpg|caption=Theatrical release poster|director=[[Advait Chandan]]|producer={{Plainlist| * [[Aamir Khan]] * [[Kiran Rao]] * Jyoti Deshpande * [[Ajit Andhare]] }}|screenplay=[[Eric Roth]] (original)<br/>[[Atul Kulkarni]] (adaptation)|starring=[[Aamir Khan]]<br/>[[Kareena Kapoor]]<br/>[[Naga Chaitanya]]<br/>[[Mona Singh]]|music='''Score:'''<br />Tanuj Tiku<br />'''Songs:'''<br />[[Pritam]]|cinematography=Satyajit Pande (Setu)|editing=Hemanti Sarkar|studio={{Plainlist| * [[Aamir Khan|Aamir Khan Productions]] * [[Viacom18 Studios]] }}|distributor=[[Paramount Pictures]]|released={{Film date|df=yes|2022|08|11}}|runtime=159 minutes<ref>{{cite web|url=https://www.bbfc.co.uk/release/laal-singh-chaddha-q29sbgvjdglvbjpwwc0xmda1mdc5|title=Laal Singh Chaddha|website=[[British Board of Film Classification]]|access-date=3 August 2022}}</ref>|country=India|language=Hindi|budget={{INR}}180 crore<ref>{{Cite web |date=14 July 2022 |title=10 upcoming Bollywood films with a whopping boxoffice|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/web-stories/10-upcoming-bollywood-films-with-a-whopping-budget/photostory/92851158.cms |access-date=23 July 2022 |website=[[The Times of India]]}}</ref>|gross={{estimated}} {{130 crs }} crore<ref name="bo">{{cite web |title=LAAL SINGH CHADDHA BOX OFFICE|url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/laal-singh-chaddha/box-office/ |access-date=23 August 2022 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref>}} '''''ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਚੱਢਾ''''' 2022 ਦੀ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]]-ਭਾਸ਼ਈ ਕਾਮੇਡੀ-ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ਹੈ ਜਿੜ੍ਹੀ ਅਦਵੈਤ ਚੰਦਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਏਰਿਕ ਰੋਥ ਅਤੇ [[ਅਤੁਲ ਕੁਲਕਰਨੀ]] ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇ ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ। [[ਆਮਿਰ ਖ਼ਾਨ|ਆਮਿਰ ਖਾਨ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ]] ਅਤੇ ਵਾਇਆਕੌਮ 18 ਸਟੂਡੀਓਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਿਤ, ਇਹ 1994 ਦੀ ਅਮਰੀਕੀ ਫਿਲਮ ''ਫੋਰੈਸਟ ਗੰਪ'' ਦਾ ਰੀਮੇਕ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਨਾਮ ਦੇ ਨਾਵਲ ਦਾ ਰੂਪਾਂਤਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/breaking-aamir-khan-starrer-laal-singh-chaddha-release-christmas-2020/|title=Breaking! Aamir Khan starrer Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=16 September 2019}}</ref> ਇਸ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ [[ਕਰੀਨਾ ਕਪੂਰ]], ਨਾਗਾ ਚੈਤੰਨਿਆ, [[ਮੋਨਾ ਸਿੰਘ]] ਅਯੇ [[ਆਮਿਰ ਖ਼ਾਨ|ਆਮਿਰ ਖਾਨ]] ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/entertainment/calling-aamir-khan-before-laal-singh-chaddha-release-might-be-a-problem-heres-why-2361905|title=Calling Aamir Khan Before Laal Singh Chaddha Release Might be a Problem. Here's Why}}</ref> ''ਫੋਰੈਸਟ ਗੰਪ'' ਦੇ ਅਨੁਕੂਲਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਈਆਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਲਕਰਨੀ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਦਸ ਸਾਲ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਦਸ ਸਾਲ ਰੀਮੇਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/features/exclusive-atul-kulkarni-says-wrote-script-laal-singh-chaddha-10-years-back-says-aamir-khan-not-believe-wrote-good-script/|title=Exclusive: Atul Kulkarni says he wrote the script of Laal Singh Chaddha 10 years back; says Aamir Khan did not believe he wrote a good script|date=2 August 2020|access-date=13 December 2020}}</ref> ਆਮਿਰ ਖਾਨ ਨੇ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ-ਅਧਾਰਿਤ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਰਾਧਿਕਾ ਚੌਧਰੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ 2018 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖਰੀਦੇ ਅਤੇ 14 ਮਾਰਚ 2019 ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ ਨਾਲ ਅਧਿਕਾਰਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫਿਲਮ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/taran_adarsh/status/1124559125713604608|title=Mark the date... Aamir Khan's new film #LaalSinghChaddha to release on #Christmas 2020... Stars Aamir in title role... Directed by Advait Chandan... Written by Atul Kulkarni... #Viacom18Movies|access-date=16 September 2019}}</ref> ਇਸਦੇ ਮੂਲ ਗੀਤ ਪ੍ਰੀਤਮ ਅਤੇ [[ਅਮਿਤਾਭ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ]] ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। <ref>{{Cite web|url=https://www.cinemaexpress.com/stories/news/2019/aug/19/pritam-to-compose-for-aamir-khans-laal-singh-chaddha-13733.html|title=Pritam to compose for Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|website=The New Indian Express|access-date=15 December 2020}}</ref> ''ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਚੱਢਾ'' ਨੂੰ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਥਾਂਵਾਂ 'ਤੇ ਫਿਲਮਾਈ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/011119/as-aamir-khan-begins-shooting-for-laal-singh-chaddha-his-mother-gives.html|title=As Aamir Khan begins shooting for Laal Singh Chaddha, his mother gives Muhurat clap|date=1 November 2019|publisher=Deccan Chronicle|access-date=4 November 2019}}</ref> ਮੁੱਖ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਕਤੂਬਰ 2019 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਅਤੇ [[2019–20 ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਮਹਾਮਾਰੀ|ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ]] ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਈ ਦੇਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਤੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ ਸਮਾਪਤ ਹੋਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/amp/entertainment/news/bollywood-news/article/aamir-khans-laal-singh-chaddha-goes-on-floors-as-actors-mom-gives-clap-for-mahurat-shot/510679|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha goes on floors as actor's mom gives clap for mahurat shot|date=1 November 2019|publisher=Timesnownews.com|access-date=4 November 2019}}</ref> ਇਹ ਫਿਲਮ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ 2020-2022 ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰੀਕਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਲਈ ਤਹਿ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸਦੀ ਰਿਲੀਜ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। 11 ਅਗਸਤ 2022 ਨੂੰ [[ਰੱਖੜੀ|ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ]] ਅਤੇ [[ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ (ਭਾਰਤ)|ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਥੀਏਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/aamir-khans-laal-singh-chaddha-to-clash-with-akshay-kumars-raksha-bandhan-on-august-14/articleshow/89597870.cms|title=Aamir Khan's 'Laal Singh Chaddha' to clash with Akshay Kumar's 'Raksha Bandhan' on August 14 - Times of India|website=The Times of India|access-date=15 February 2022}}</ref> ਇਹ ਅਲੋਚਕਾਂ ਤੋਂ ਮਿਸ਼ਰਤ ਸਮੀਖਿਆਵਾਂ ਮਿਲੀ। ਆਪਣੇ ₹180 ਕਰੋੜ ਦੇ ਬਜਟ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ, ਫਿਲਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ₹90 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਨੂੰ ਬਾਕਸ ਆਫਿਸ ਬੰਬ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/laal-singh-chaddha-box-office-collection-day-5-aamir-khan-biggest-flop-since-mela-8092401/|title=Laal Singh Chaddha box office collection day 5: Aamir Khan's biggest flop since Mela; five-day total lower than Thugs of Hindostan's opening day}}</ref> == ਸਮੀਖਿਆ == ਸਮੀਖਿਆ ਐਗਰੀਗੇਟਰ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਰੋਟਨ ਟੋਮੈਟੋਜ਼ 'ਤੇ, 6.8/10 ਦੀ ਔਸਤ ਰੇਟਿੰਗ ਦੇ ਨਾਲ, 32 ਅਲੋਚਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੀਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 63% ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਹਨ। ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਮੁਤਾਬਕ "ਇਹ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਗਰੀਬੀ ਦੇ ਬਿੰਦੂ ਤੱਕ ਇਸਦੀ ਸਰੋਤ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਰਿਣੀ ਹੈ, ਪਰ ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਚੱਢਾ ਵੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪਿਆਰ ਭਰਿਆ ਬਿਆਨ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।" == ਹਵਾਲੇ == == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * Laal Singh Chaddha at IMDb  * {{Cite web|url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/laal-singh-chaddha/|title=Laal Singh Chaddha Movie|website=Bollywood Hungama|language=en}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:2022 ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ]] c0vplmdp0zphsxq4x9nustwnrojqupm 611976 611975 2022-08-25T19:43:45Z ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ 42842 wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਫ਼ਿਲਮ |name=Laal Singh Chaddha<br> ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਚੱਢਾ |image=Laal Singh Chaddha.jpg |caption=ਥੀਏਟਰ ਰਿਲੀਜ਼ ਪੋਸਟਰ |director=[[ਅਦਵੈਤ ਚੰਦਨ]] |producer={{Plainlist| * [[ਆਮਿਰ ਖਾਨ]] * [[ਕਿਰਨ ਰਾਓ]] * ਜੋਤੀ ਦੇਸ਼ਪਾਂਡੇ * [[ਅਜੀਤ ਅੰਧਾਰੇ]] }} |screenplay=[[ਅਤੁਲ ਕੁਲਕਰਨੀ]] |starring=[[ਆਮਿਰ ਖਾਨ]]<br/>[[ਕਰੀਨਾ ਕਪੂਰ]]<br/>[[ਨਾਗਾ ਚੈਤੰਨਿਆ]]<br/>[[ਮੋਨਾ ਸਿੰਘ]] |music='''ਸਕੋਰ:'''<br />ਤਨੁਜ ਟਿਕੂ<br />'''ਗੀਤ:'''<br />[[ਪ੍ਰੀਤਮ]] |cinematography=ਸਤਿਆਜੀਤ ਪਾਂਡੇ (ਸੇਤੂ) |editing=ਹੇਮੰਤੀ ਸਰਕਾਰ |studio={{Plainlist| * [[ਆਮਿਰ ਖਾਨ|ਆਮਿਰ ਖਾਨ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ]] * ਵੀਆਕੋਮ18 ਸਟੂਡੀਓਜ਼ }} |distributor=[[ਪੈਰਾਮਾਉਂਟ ਪਿਕਚਰਜ਼]] |released={{Film date|df=yes|2022|08|11}} |runtime=159 ਮਿੰਟ<ref>{{cite web|url=https://www.bbfc.co.uk/release/laal-singh-chaddha-q29sbgvjdglvbjpwwc0xmda1mdc5|title=Laal Singh Chaddha|website=[[British Board of Film Classification]]|access-date=3 August 2022}}</ref> |country=ਭਾਰਤ |language=ਹਿੰਦੀ |budget={{INR}}180 ਕਰੋੜ<ref>{{Cite web |date=14 July 2022 |title=10 upcoming Bollywood films with a whopping boxoffice|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/web-stories/10-upcoming-bollywood-films-with-a-whopping-budget/photostory/92851158.cms |access-date=23 July 2022 |website=[[The Times of India]]}}</ref> |gross= ਤਕਰੀਬਨ 130 ਕਰੋੜ<ref name="bo">{{cite web |title=LAAL SINGH CHADDHA BOX OFFICE|url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/laal-singh-chaddha/box-office/ |access-date=23 August 2022 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref>}} '''''ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਚੱਢਾ''''' 2022 ਦੀ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]]-ਭਾਸ਼ਈ ਕਾਮੇਡੀ-ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ਹੈ ਜਿੜ੍ਹੀ ਅਦਵੈਤ ਚੰਦਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਏਰਿਕ ਰੋਥ ਅਤੇ [[ਅਤੁਲ ਕੁਲਕਰਨੀ]] ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇ ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ। [[ਆਮਿਰ ਖ਼ਾਨ|ਆਮਿਰ ਖਾਨ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ]] ਅਤੇ ਵਾਇਆਕੌਮ 18 ਸਟੂਡੀਓਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਿਤ, ਇਹ 1994 ਦੀ ਅਮਰੀਕੀ ਫਿਲਮ ''ਫੋਰੈਸਟ ਗੰਪ'' ਦਾ ਰੀਮੇਕ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਨਾਮ ਦੇ ਨਾਵਲ ਦਾ ਰੂਪਾਂਤਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/breaking-aamir-khan-starrer-laal-singh-chaddha-release-christmas-2020/|title=Breaking! Aamir Khan starrer Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=16 September 2019}}</ref> ਇਸ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ [[ਕਰੀਨਾ ਕਪੂਰ]], ਨਾਗਾ ਚੈਤੰਨਿਆ, [[ਮੋਨਾ ਸਿੰਘ]] ਅਯੇ [[ਆਮਿਰ ਖ਼ਾਨ|ਆਮਿਰ ਖਾਨ]] ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/entertainment/calling-aamir-khan-before-laal-singh-chaddha-release-might-be-a-problem-heres-why-2361905|title=Calling Aamir Khan Before Laal Singh Chaddha Release Might be a Problem. Here's Why}}</ref> ''ਫੋਰੈਸਟ ਗੰਪ'' ਦੇ ਅਨੁਕੂਲਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਈਆਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਲਕਰਨੀ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਦਸ ਸਾਲ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਦਸ ਸਾਲ ਰੀਮੇਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/features/exclusive-atul-kulkarni-says-wrote-script-laal-singh-chaddha-10-years-back-says-aamir-khan-not-believe-wrote-good-script/|title=Exclusive: Atul Kulkarni says he wrote the script of Laal Singh Chaddha 10 years back; says Aamir Khan did not believe he wrote a good script|date=2 August 2020|access-date=13 December 2020}}</ref> ਆਮਿਰ ਖਾਨ ਨੇ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ-ਅਧਾਰਿਤ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਰਾਧਿਕਾ ਚੌਧਰੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ 2018 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖਰੀਦੇ ਅਤੇ 14 ਮਾਰਚ 2019 ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ ਨਾਲ ਅਧਿਕਾਰਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫਿਲਮ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/taran_adarsh/status/1124559125713604608|title=Mark the date... Aamir Khan's new film #LaalSinghChaddha to release on #Christmas 2020... Stars Aamir in title role... Directed by Advait Chandan... Written by Atul Kulkarni... #Viacom18Movies|access-date=16 September 2019}}</ref> ਇਸਦੇ ਮੂਲ ਗੀਤ ਪ੍ਰੀਤਮ ਅਤੇ [[ਅਮਿਤਾਭ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ]] ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। <ref>{{Cite web|url=https://www.cinemaexpress.com/stories/news/2019/aug/19/pritam-to-compose-for-aamir-khans-laal-singh-chaddha-13733.html|title=Pritam to compose for Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|website=The New Indian Express|access-date=15 December 2020}}</ref> ''ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਚੱਢਾ'' ਨੂੰ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਥਾਂਵਾਂ 'ਤੇ ਫਿਲਮਾਈ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/011119/as-aamir-khan-begins-shooting-for-laal-singh-chaddha-his-mother-gives.html|title=As Aamir Khan begins shooting for Laal Singh Chaddha, his mother gives Muhurat clap|date=1 November 2019|publisher=Deccan Chronicle|access-date=4 November 2019}}</ref> ਮੁੱਖ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਕਤੂਬਰ 2019 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਅਤੇ [[2019–20 ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਮਹਾਮਾਰੀ|ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ]] ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਈ ਦੇਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਤੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ ਸਮਾਪਤ ਹੋਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/amp/entertainment/news/bollywood-news/article/aamir-khans-laal-singh-chaddha-goes-on-floors-as-actors-mom-gives-clap-for-mahurat-shot/510679|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha goes on floors as actor's mom gives clap for mahurat shot|date=1 November 2019|publisher=Timesnownews.com|access-date=4 November 2019}}</ref> ਇਹ ਫਿਲਮ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ 2020-2022 ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰੀਕਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਲਈ ਤਹਿ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸਦੀ ਰਿਲੀਜ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। 11 ਅਗਸਤ 2022 ਨੂੰ [[ਰੱਖੜੀ|ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ]] ਅਤੇ [[ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ (ਭਾਰਤ)|ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਥੀਏਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ।<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/aamir-khans-laal-singh-chaddha-to-clash-with-akshay-kumars-raksha-bandhan-on-august-14/articleshow/89597870.cms|title=Aamir Khan's 'Laal Singh Chaddha' to clash with Akshay Kumar's 'Raksha Bandhan' on August 14 - Times of India|website=The Times of India|access-date=15 February 2022}}</ref> ਇਹ ਅਲੋਚਕਾਂ ਤੋਂ ਮਿਸ਼ਰਤ ਸਮੀਖਿਆਵਾਂ ਮਿਲੀ। ਆਪਣੇ ₹180 ਕਰੋੜ ਦੇ ਬਜਟ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ, ਫਿਲਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ₹90 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਨੂੰ ਬਾਕਸ ਆਫਿਸ ਬੰਬ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/laal-singh-chaddha-box-office-collection-day-5-aamir-khan-biggest-flop-since-mela-8092401/|title=Laal Singh Chaddha box office collection day 5: Aamir Khan's biggest flop since Mela; five-day total lower than Thugs of Hindostan's opening day}}</ref> == ਸਮੀਖਿਆ == ਸਮੀਖਿਆ ਐਗਰੀਗੇਟਰ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਰੋਟਨ ਟੋਮੈਟੋਜ਼ 'ਤੇ, 6.8/10 ਦੀ ਔਸਤ ਰੇਟਿੰਗ ਦੇ ਨਾਲ, 32 ਅਲੋਚਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੀਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 63% ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਹਨ। ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਮੁਤਾਬਕ "ਇਹ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਗਰੀਬੀ ਦੇ ਬਿੰਦੂ ਤੱਕ ਇਸਦੀ ਸਰੋਤ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਰਿਣੀ ਹੈ, ਪਰ ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਚੱਢਾ ਵੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪਿਆਰ ਭਰਿਆ ਬਿਆਨ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।" == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * Laal Singh Chaddha at IMDb  * {{Cite web|url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/laal-singh-chaddha/|title=Laal Singh Chaddha Movie|website=Bollywood Hungama|language=en}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:2022 ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ]] pkf8szm5ihbt9iquztlkmnxs4jus6ek 3 144247 611977 2022-08-25T23:32:34Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=NandivadaHungama}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 23:32, 25 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) 2pvtjd7p4a4bcwbvz8jbyvih4gfn6is 0 144248 611978 2022-08-26T01:53:33Z Simranjeet Sidhu 8945 "[[:en:Special:Redirect/revision/1105985102|Ladyfest]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki [[File:Ladyfest-uk-2003.jpg|thumb| ਲੇਡੀਫੇਸਟ ਯੂ.ਕੇ. 2003 ਸੀ.ਡੀ. ਤੋਂ ਐਲਬਮ ਕਵਰ ਆਰਟ]] [[ਤਸਵੀਰ:Ladyfest_2007_stall.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Ladyfest_2007_stall.jpg/220px-Ladyfest_2007_stall.jpg|thumb| ਇੱਕ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜ਼ਾਈਨ/ਸੀਡੀ ਸਟਾਲ]] [[ਤਸਵੀਰ:Asamblea_de_fundación_5.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Asamblea_de_fundaci%C3%B3n_5.jpg/220px-Asamblea_de_fundaci%C3%B3n_5.jpg|thumb| ਇੱਕ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਰਕਸ਼ਾਪ]] [[ਤਸਵੀਰ:Ladyfest_craft_fair.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Ladyfest_craft_fair.jpg/220px-Ladyfest_craft_fair.jpg|thumb| ਇੱਕ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਰਾਫਟ ਮੇਲਾ]] '''ਲੇਡੀਫੈਸਟ''' ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਕਮਿਊਨਿਟੀ-ਆਧਾਰਿਤ, ਨਾ-ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਲਈ ਗਲੋਬਲ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੈਂਡਾਂ, ਸੰਗੀਤਕ ਸਮੂਹਾਂ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਲਾਕਾਰਾਂ, ਲੇਖਕਾਂ, ਬੋਲੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰਾਂ, ਫ਼ਿਲਮਾਂ, ਲੈਕਚਰ, ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਅਤੇ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ; ਇਹ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="guardian2001">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2001/feb/13/gender.uk2|title=Return of the riot grrrls|last=Foster|first=Sophie|date=2001-02-13|work=The Guardian|access-date=2008-10-16}}</ref><ref name="washpost2002">{{Cite news|url=http://www.highbeam.com/doc/1P2-366956.html|title=Ladyfest D.C.: Grrrls, Uninterrupted|last=Brace|first=Eric|date=2002-08-02|work=The Washington Post|access-date=2008-10-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20121022004726/http://www.highbeam.com/doc/1P2-366956.html|archive-date=2012-10-22}}</ref><ref name="olympian2002">{{Cite news|url=http://news.theolympian.com/stories/20020221/HomePageStories/21117.shtml|title=Ladyfest Lives on|last=Raihala|first=Ross|date=2002-02-21|work=The Olympian|access-date=2008-10-24|archive-url=https://archive.today/20020315124723/http://news.theolympian.com/stories/20020221/HomePageStories/21117.shtml|archive-date=2002-03-15}}</ref><ref name="guardian2007">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/artanddesign/2007/apr/11/art.gender|title=The mother of all festivals|last=Allan|first=Ruth|date=2007-04-11|work=The Guardian|access-date=2008-10-16}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਪਹਿਲਾ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਅਗਸਤ 2000 ਵਿੱਚ ਓਲੰਪੀਆ, ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 2000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸਨ। ਈਵੈਂਟ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰੇਰਕ ਸਾਰਾਹ ਡੌਗਰ, ਸਲੇਟਰ- ਕਿੰਨੀ ਅਤੇ ਟੇਰੇਸਾ ਕਾਰਮੋਡੀ ਸਨ। ਗੌਸਿਪ, ਬੈਂਗਸ, ਦ ਨੀਡ, ਦ ਰੋਨਡੇਲਸ, ਬ੍ਰੈਟਮੋਬਾਈਲ, ਸੱਲੰਬਰ ਪਾਰਟੀ, ਅਤੇ ਨੇਕੋ ਕੇਸ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਲੇਡੀਫੈਸਟਾਂ ਨੇ ਡੀ ਇੰਟ੍ਰੋਨਸ, ਹੇਲੁਵਾ, ਪਲੈਨੇਟ ਕੰਕਰੀਟ, ਈ.ਡੀ.ਐਚ., ਸੈਨਸ ਗੇਨੇ, ਸਿੰਥ ਚੈਰੀਜ਼, ਹੇਰਸਟੀ ਨੈਆਰਟਸ, ਕੈਂਡੀ ਅਤੇ ਕੋਕੋ ਲਿਪਸਟਿਕ ਦਾ ਮੰਚਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=http://ladyfestbrussels.jimdo.com/ladyfest-2016/18-03-friday/|title=Ladyfest 2016 – Friday 18/03|website=Ladyfest Brussels|access-date=13 December 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://ladyfestbrussels.jimdo.com/ladyfest-2016/19-03-saturday/|title=Ladyfest 2016 – Saturday 19/03|website=Ladyfest Brussels|access-date=13 December 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://ladyfestbrussels.jimdo.com/ladyfest-2016/20-03-sunday/|title=Ladyfest 2016 – Sunday 20/03|website=Ladyfest Brussels|access-date=13 December 2017}}</ref> ਪਹਿਲੇ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਇਹ ਇਵੈਂਟ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ [[ਅਲਬੂਕਰਕੀ, ਨਿਊ ਮੈਕਸੀਕੋ|ਅਲਬੂਕਰਕ]], [[ਅਮਸਤੱਰਦਮ|ਐਮਸਟਰਡਮ]], [[ਅਟਲਾਂਟਾ]], ਬੇਲਫਾਸਟ, [[ਬੈਲਜੀਅਮ]], ਬੇਲਿੰਗਹਮ, [[ਬਰਲਿਨ]], [[ਬਰਮਿੰਘਮ]], [[ਬੋਰਦੋ|ਬਾਰਡੋ]], ਬ੍ਰਾਈਟਨ, [[ਬਰਿਸਟਲ|ਬ੍ਰਿਸਟਲ]], ਬਰੁਕਲਿਨ, [[ਬੁਦਾਪੈਸਤ|ਬੁਡਾਪੇਸਟ]], [[ਕੈਂਬਰਿਜ|ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ]], [[ਕਲੰਬਸ, ਓਹਾਇਓ|ਕੋਲੰਬਸ]], ਕੋਰਕਬਸਕਾ, [[ਸ਼ਿਕਾਗੋ|ਚਿਕਨਗੌਸ]], [[ਕਾਰਡਿਫ਼|ਕਾਰਡਿਫ]], ਡੀਜੋਨ, [[ਡਬਲਿਨ]], [[ਗਲਾਸਗੋ]], ਗ੍ਰੇਨੋਬਲ, ਕੈਸਲ, ਲੈਂਸਿੰਗ, ਐਮ.ਆਈ., [[ਲੀਡਸ|ਲੀਡਜ਼]], [[ਲੰਡਨ]], [[ਲਾਸ ਐਂਜਲਸ|ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ]], [[ਮਾਦਰੀਦ|ਮੈਡ੍ਰਿਡ]], [[ਮਾਨਚੈਸਟਰ|ਮੈਨਚੈਸਟਰ]], [[ਮੈਲਬਰਨ|ਮੈਲਬੌਰਨ]], ਮਿਆਮੀ, ਓਰਲੈਂਡੋ, [[ਓਟਾਵਾ]], [[ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ|ਆਕਸਫੋਰਡ]], [[ਫ਼ਿਲਾਡੈਲਫ਼ੀਆ|ਫਿਲਾਡੇਲਫੀਆ]], ਕੈਲਸੀਫੀਆ, [[ਸਾਨ ਫ਼ਰਾਂਸਿਸਕੋ|ਸੈਨ]] ਫ੍ਰਾਂਸੀਟੋਨ ਰਿਵਰ, [[ਸਾਨ ਦੀਏਗੋ|ਸੈਨ]] ਫ੍ਰਾਂਸੀਡੋਰਨੀਆ [[ਸਾਨ ਦੀਏਗੋ|ਡਿਏਗੋ]], [[ਇਸ਼ਬੀਲੀਆ|ਸੇਵੀਲਾ]], ਸ਼ੈਫੀਲਡ, [[ਤਾਲਿਨ|ਟੈਲਿਨ]], [[ਟੈਕਸਸ|ਟੈਕਸਾਸ]], [[ਟੋਰਾਂਟੋ]], [[ਟੁਲੂਜ਼|ਟੂਲੂਜ਼]], ਟ੍ਰੈਵਰਸ ਸਿਟੀ, [[ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ, ਡੀ.ਸੀ.|ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ, ਡੀ ਸੀ]], [[ਵੈਲਿੰਗਟਨ]], ਨਿਊ ਓਰਲੀਨਜ਼, [[ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ]], [[ਸ਼ੰਘਾਈ|ਸ਼ੰਘਾਈ, ਚੀਨ]] ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਨਵਾਂ ਤਿਉਹਾਰ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਜਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਸਮਾਗਮਾਂ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦੁਆਰਾ, ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਮਾਈ [[ਗੈਰ-ਲਾਭਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ|ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਸੰਸਥਾਵਾਂ]] ਨੂੰ ਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਘਟਨਾ ਤੋਂ 10 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਅਜੇ ਵੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਵਰਤਾਰੇ ਵਜੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2010 ਲੰਡਨ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਨੂੰ "ਦਸਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ" ਸਮਾਗਮ ਵਜੋਂ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ "ਡੀ.ਵਾਏ.ਆਈ. ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਜਸ਼ਨ" ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://ladyfestten.wordpress.com/|title=Ladyfest Ten|website=LADYFEST TEN|access-date=27 May 2019}}</ref><ref>[https://www.clashmusic.com/live/ladyfest-ten-launches Ladyfest Ten Launches] article from ClashMusic website</ref> ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ, ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ, ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ, ਬਹਿਸਾਂ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਿਭਿੰਨ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸਕਰੀਨਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ, ਤਰਖਾਣ, ਸਟਾਪ-ਮੋਸ਼ਨ, ਪਲੰਬਿੰਗ-ਸਬਕ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕ੍ਰੋਚਟਿੰਗ ਤੱਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://abmag.be/article/ladyfest-2016-feminisme-sur-scene|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20160331013751/https://abmag.be/article/ladyfest-2016-feminisme-sur-scene|archive-date=2016-03-31|access-date=2016-03-20}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.amazone.be/spip.php?article3021&lang=fr|title=Amazone – LadyFest Brussels|last=Amazone|website=www.amazone.be|access-date=13 December 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.vibration.fm/site/2014/02/16/ladyfest-2014/|title=Ladyfest 2014 – Vibration – 107.2 FM Brussels – 91.0 FM Mons|date=2014-02-16|website=www.vibration.fm|access-date=13 December 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://echopublishing.wordpress.com/2012/05/24/looking-back-at-ladyfest-brussels-2012/|title=Looking back at Ladyfest Brussels 2012|date=24 May 2012|access-date=13 December 2017}}</ref> ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਨੇ ਸਪਿਨ ਆਫ ਈਵੈਂਟਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਲ.ਏ.ਡੀ. ਬਰਲਿਨ ਵਿੱਚ ਆਈ.ਵਾਏ.ਫੈਸਟ, ਮੈਲਬੌਰਨ ਵਿੱਚ ਗਰਲ ਫੈਸਟ ਅਤੇ ਸਾਂਤਾ ਐਨਾ, ਸੀ.ਏ. ਵਿੱਚ ਗਰਲ ਮੇਲਾ ਆਦਿ। == ਸੰਕਲਨ ਐਲਬਮਾਂ == * ''ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਯੂਕੇ 2001'' * ''ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਯੂਕੇ 2003'' * ''ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਈਸਟ 2001'' == ਹਵਾਲੇ == <references /> == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == kiyfxtuoedp6hpp5ici6iv4npriirzb 611979 611978 2022-08-26T01:54:51Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki [[File:Ladyfest-uk-2003.jpg|thumb| ਲੇਡੀਫੇਸਟ ਯੂ.ਕੇ. 2003 ਸੀ.ਡੀ. ਤੋਂ ਐਲਬਮ ਕਵਰ ਆਰਟ]] [[ਤਸਵੀਰ:Ladyfest_2007_stall.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Ladyfest_2007_stall.jpg/220px-Ladyfest_2007_stall.jpg|thumb| ਇੱਕ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜ਼ਾਈਨ/ਸੀਡੀ ਸਟਾਲ]] [[ਤਸਵੀਰ:Asamblea_de_fundación_5.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Asamblea_de_fundaci%C3%B3n_5.jpg/220px-Asamblea_de_fundaci%C3%B3n_5.jpg|thumb| ਇੱਕ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਰਕਸ਼ਾਪ]] [[ਤਸਵੀਰ:Ladyfest_craft_fair.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Ladyfest_craft_fair.jpg/220px-Ladyfest_craft_fair.jpg|thumb| ਇੱਕ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਰਾਫਟ ਮੇਲਾ]] '''ਲੇਡੀਫੈਸਟ''' ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਕਮਿਊਨਿਟੀ-ਆਧਾਰਿਤ, ਨਾ-ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਲਈ ਗਲੋਬਲ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੈਂਡਾਂ, ਸੰਗੀਤਕ ਸਮੂਹਾਂ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਲਾਕਾਰਾਂ, ਲੇਖਕਾਂ, ਬੋਲੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰਾਂ, ਫ਼ਿਲਮਾਂ, ਲੈਕਚਰ, ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਅਤੇ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ; ਇਹ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="guardian2001">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2001/feb/13/gender.uk2|title=Return of the riot grrrls|last=Foster|first=Sophie|date=2001-02-13|work=The Guardian|access-date=2008-10-16}}</ref><ref name="washpost2002">{{Cite news|url=http://www.highbeam.com/doc/1P2-366956.html|title=Ladyfest D.C.: Grrrls, Uninterrupted|last=Brace|first=Eric|date=2002-08-02|work=The Washington Post|access-date=2008-10-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20121022004726/http://www.highbeam.com/doc/1P2-366956.html|archive-date=2012-10-22}}</ref><ref name="olympian2002">{{Cite news|url=http://news.theolympian.com/stories/20020221/HomePageStories/21117.shtml|title=Ladyfest Lives on|last=Raihala|first=Ross|date=2002-02-21|work=The Olympian|access-date=2008-10-24|archive-url=https://archive.today/20020315124723/http://news.theolympian.com/stories/20020221/HomePageStories/21117.shtml|archive-date=2002-03-15}}</ref><ref name="guardian2007">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/artanddesign/2007/apr/11/art.gender|title=The mother of all festivals|last=Allan|first=Ruth|date=2007-04-11|work=The Guardian|access-date=2008-10-16}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਪਹਿਲਾ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਅਗਸਤ 2000 ਵਿੱਚ ਓਲੰਪੀਆ, ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 2000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸਨ। ਈਵੈਂਟ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰੇਰਕ ਸਾਰਾਹ ਡੌਗਰ, ਸਲੇਟਰ- ਕਿੰਨੀ ਅਤੇ ਟੇਰੇਸਾ ਕਾਰਮੋਡੀ ਸਨ। ਗੌਸਿਪ, ਬੈਂਗਸ, ਦ ਨੀਡ, ਦ ਰੋਨਡੇਲਸ, ਬ੍ਰੈਟਮੋਬਾਈਲ, ਸੱਲੰਬਰ ਪਾਰਟੀ, ਅਤੇ ਨੇਕੋ ਕੇਸ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਲੇਡੀਫੈਸਟਾਂ ਨੇ ਡੀ ਇੰਟ੍ਰੋਨਸ, ਹੇਲੁਵਾ, ਪਲੈਨੇਟ ਕੰਕਰੀਟ, ਈ.ਡੀ.ਐਚ., ਸੈਨਸ ਗੇਨੇ, ਸਿੰਥ ਚੈਰੀਜ਼, ਹੇਰਸਟੀ ਨੈਆਰਟਸ, ਕੈਂਡੀ ਅਤੇ ਕੋਕੋ ਲਿਪਸਟਿਕ ਦਾ ਮੰਚਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=http://ladyfestbrussels.jimdo.com/ladyfest-2016/18-03-friday/|title=Ladyfest 2016 – Friday 18/03|website=Ladyfest Brussels|access-date=13 December 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://ladyfestbrussels.jimdo.com/ladyfest-2016/19-03-saturday/|title=Ladyfest 2016 – Saturday 19/03|website=Ladyfest Brussels|access-date=13 December 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://ladyfestbrussels.jimdo.com/ladyfest-2016/20-03-sunday/|title=Ladyfest 2016 – Sunday 20/03|website=Ladyfest Brussels|access-date=13 December 2017}}</ref> ਪਹਿਲੇ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਇਹ ਇਵੈਂਟ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ [[ਅਲਬੂਕਰਕੀ, ਨਿਊ ਮੈਕਸੀਕੋ|ਅਲਬੂਕਰਕ]], [[ਅਮਸਤੱਰਦਮ|ਐਮਸਟਰਡਮ]], [[ਅਟਲਾਂਟਾ]], ਬੇਲਫਾਸਟ, [[ਬੈਲਜੀਅਮ]], ਬੇਲਿੰਗਹਮ, [[ਬਰਲਿਨ]], [[ਬਰਮਿੰਘਮ]], [[ਬੋਰਦੋ|ਬਾਰਡੋ]], ਬ੍ਰਾਈਟਨ, [[ਬਰਿਸਟਲ|ਬ੍ਰਿਸਟਲ]], ਬਰੁਕਲਿਨ, [[ਬੁਦਾਪੈਸਤ|ਬੁਡਾਪੇਸਟ]], [[ਕੈਂਬਰਿਜ|ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ]], [[ਕਲੰਬਸ, ਓਹਾਇਓ|ਕੋਲੰਬਸ]], ਕੋਰਕਬਸਕਾ, [[ਸ਼ਿਕਾਗੋ|ਚਿਕਨਗੌਸ]], [[ਕਾਰਡਿਫ਼|ਕਾਰਡਿਫ]], ਡੀਜੋਨ, [[ਡਬਲਿਨ]], [[ਗਲਾਸਗੋ]], ਗ੍ਰੇਨੋਬਲ, ਕੈਸਲ, ਲੈਂਸਿੰਗ, ਐਮ.ਆਈ., [[ਲੀਡਸ|ਲੀਡਜ਼]], [[ਲੰਡਨ]], [[ਲਾਸ ਐਂਜਲਸ|ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ]], [[ਮਾਦਰੀਦ|ਮੈਡ੍ਰਿਡ]], [[ਮਾਨਚੈਸਟਰ|ਮੈਨਚੈਸਟਰ]], [[ਮੈਲਬਰਨ|ਮੈਲਬੌਰਨ]], ਮਿਆਮੀ, ਓਰਲੈਂਡੋ, [[ਓਟਾਵਾ]], [[ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ|ਆਕਸਫੋਰਡ]], [[ਫ਼ਿਲਾਡੈਲਫ਼ੀਆ|ਫਿਲਾਡੇਲਫੀਆ]], ਕੈਲਸੀਫੀਆ, [[ਸਾਨ ਫ਼ਰਾਂਸਿਸਕੋ|ਸੈਨ]] ਫ੍ਰਾਂਸੀਟੋਨ ਰਿਵਰ, [[ਸਾਨ ਦੀਏਗੋ|ਸੈਨ]] ਫ੍ਰਾਂਸੀਡੋਰਨੀਆ [[ਸਾਨ ਦੀਏਗੋ|ਡਿਏਗੋ]], [[ਇਸ਼ਬੀਲੀਆ|ਸੇਵੀਲਾ]], ਸ਼ੈਫੀਲਡ, [[ਤਾਲਿਨ|ਟੈਲਿਨ]], [[ਟੈਕਸਸ|ਟੈਕਸਾਸ]], [[ਟੋਰਾਂਟੋ]], [[ਟੁਲੂਜ਼|ਟੂਲੂਜ਼]], ਟ੍ਰੈਵਰਸ ਸਿਟੀ, [[ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ, ਡੀ.ਸੀ.|ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ, ਡੀ ਸੀ]], [[ਵੈਲਿੰਗਟਨ]], ਨਿਊ ਓਰਲੀਨਜ਼, [[ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ]], [[ਸ਼ੰਘਾਈ|ਸ਼ੰਘਾਈ, ਚੀਨ]] ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਨਵਾਂ ਤਿਉਹਾਰ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਜਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਸਮਾਗਮਾਂ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦੁਆਰਾ, ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਮਾਈ [[ਗੈਰ-ਲਾਭਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ|ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਸੰਸਥਾਵਾਂ]] ਨੂੰ ਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਘਟਨਾ ਤੋਂ 10 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਅਜੇ ਵੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਵਰਤਾਰੇ ਵਜੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2010 ਲੰਡਨ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਨੂੰ "ਦਸਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ" ਸਮਾਗਮ ਵਜੋਂ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ "ਡੀ.ਵਾਏ.ਆਈ. ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਜਸ਼ਨ" ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web|url=https://ladyfestten.wordpress.com/|title=Ladyfest Ten|website=LADYFEST TEN|access-date=27 May 2019}}</ref><ref>[https://www.clashmusic.com/live/ladyfest-ten-launches Ladyfest Ten Launches] article from ClashMusic website</ref> ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ, ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ, ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ, ਬਹਿਸਾਂ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਿਭਿੰਨ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸਕਰੀਨਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ, ਤਰਖਾਣ, ਸਟਾਪ-ਮੋਸ਼ਨ, ਪਲੰਬਿੰਗ-ਸਬਕ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕ੍ਰੋਚਟਿੰਗ ਤੱਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://abmag.be/article/ladyfest-2016-feminisme-sur-scene|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20160331013751/https://abmag.be/article/ladyfest-2016-feminisme-sur-scene|archive-date=2016-03-31|access-date=2016-03-20}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.amazone.be/spip.php?article3021&lang=fr|title=Amazone – LadyFest Brussels|last=Amazone|website=www.amazone.be|access-date=13 December 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.vibration.fm/site/2014/02/16/ladyfest-2014/|title=Ladyfest 2014 – Vibration – 107.2 FM Brussels – 91.0 FM Mons|date=2014-02-16|website=www.vibration.fm|access-date=13 December 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://echopublishing.wordpress.com/2012/05/24/looking-back-at-ladyfest-brussels-2012/|title=Looking back at Ladyfest Brussels 2012|date=24 May 2012|access-date=13 December 2017}}</ref> ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਨੇ ਸਪਿਨ ਆਫ ਈਵੈਂਟਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਲ.ਏ.ਡੀ. ਬਰਲਿਨ ਵਿੱਚ ਆਈ.ਵਾਏ.ਫੈਸਟ, ਮੈਲਬੌਰਨ ਵਿੱਚ ਗਰਲ ਫੈਸਟ ਅਤੇ ਸਾਂਤਾ ਐਨਾ, ਸੀ.ਏ. ਵਿੱਚ ਗਰਲ ਮੇਲਾ ਆਦਿ। == ਸੰਕਲਨ ਐਲਬਮਾਂ == * ''ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਯੂਕੇ 2001'' * ''ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਯੂਕੇ 2003'' * ''ਲੇਡੀਫੈਸਟ ਈਸਟ 2001'' == ਹਵਾਲੇ == <references /> == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [http://www.ladyfest.org/ Website for the first Ladyfest, with information on subsequent festivals] - ''Note: website currently out-of-date, does not list festivals later than 2006'' mpvzoxm9z7rgyvua7d5ofkq55zzsu2n 3 144249 611983 2022-08-26T05:56:05Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Msg.satpal}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:56, 26 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) pv0sm1hht2k5tzosug1xkjk29ehjucz 0 144250 611985 2022-08-26T07:32:39Z Tamanpreet Kaur 26648 "[[:en:Special:Redirect/revision/1082300281|National Mission for Manuscripts]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਜੱਥੇਬੰਦੀ|name=ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਸ਼ਨ|image=National Mission for Manuscript.png|size=<!-- default 200 -->|alt=<!-- alt text; see [[WP:ALT]] -->|caption=|map=<!-- optional -->|msize=<!-- map size, optional, default 200px -->|malt=<!-- map alt text -->|mcaption=<!-- optional -->|abbreviation=|formation={{Start date|df=yes|2003|02|07}}<ref name=ig>[http://www.ignca.nic.in/nl002502.htm Prime Minister launches National Manuscripts Mission] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110617081855/http://www.ignca.nic.in/nl002502.htm |date=17 June 2011 }}, 2003 Vol. I (January - February).</ref>|type=<!-- GO, NGO, IGO, INGO, etc -->|status=<!-- ad hoc, treaty, foundation, etc -->|purpose=<!-- ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਰੱਖਿਅਕ, ਆਦਿ -->|headquarters=11, ਮਾਨਸਿੰਘ ਰੋਡ, [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] - 110001|location=|coords=<!-- Coordinates of location using a coordinates template -->|region_served=|membership=|language=<!-- official languages -->|leader_title=<!-- position title for the leader of the org -->|leader_name=<!-- name of leader -->|main_organ=<!-- gral. assembly, board of directors, etc -->|parent_organisation=[[ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਭਾਰਤ)|ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ]], [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]]|affiliations=<!-- if any -->|num_staff=|num_volunteers=|budget=|website=[http://namami.gov.in/ Official Website]|remarks=}} '''ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਿਸ਼ਨ ਫਾਰ ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟਸ''' (ਨਮਾਮੀ) [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੇ [[ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਭਾਰਤ)|ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੰਤਰਾਲੇ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ ਸੰਸਥਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਭਾਰਤੀ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ, ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਖਰੜਿਆਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰੋਤ ਅਧਾਰ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ, ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ।<ref>{{Cite web|url=http://india.gov.in/knowindia/national_mission.php|title=National Mission for Manuscripts|publisher=[[Government of India]] website}}</ref> ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਫਰਵਰੀ 2003 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ|ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਦ ਆਰਟਸ]] (IGNCA)<ref>{{Cite journal|date=July–August 2002|title=National Mission for Manuscripts|url=http://www.ignca.nic.in/nl002203.htm|publisher=[[Indira Gandhi National Centre for the Arts]] (IGNCA)|volume=IV}}</ref> ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਨੋਡਲ ਏਜੰਸੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦੇ ਬਿਬਲਿਓਗ੍ਰਾਫਿਕ ਡੇਟਾਬੇਸ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਰੜਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।<ref>[http://portal.unesco.org/geography/en/ev.php-URL_ID=8764&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html India’s National Mission for Manuscripts Examines Access to Documentary Heritage] ''[[UNESCO]]''.</ref> == ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ == ਸੰਸਥਾ ਖੋਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦੀ ਬਹਾਲੀ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਡਿਜੀਟਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੈਟਵਰਕ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਰੜੇ ਸਰੋਤ ਕੇਂਦਰ (MRC-s), ਖਰੜੇ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ (MCC-s), ਖਰੜੇ ਪਾਰਟਨਰ ਕੇਂਦਰ (MPC-s) ਅਤੇ ਖਰੜੇ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਸਹਿਭਾਗੀ ਕੇਂਦਰ (MCPC-s) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ।<ref name="mt2">{{cite web|url=http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=38910|title=National Mission for Manuscripts|date=16 May 2008|publisher=Ministry of Tourism}}</ref> ਇਸਨੇ ਆਪਣੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਕ੍ਰਿਤਿਸਮਪਦਾ, ਖਰੜਿਆਂ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡੇਟਾਬੇਸ, ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਆਰਕਾਈਵ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ [[ਭੰਡਾਰਕਰ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ]], [[ਪੂਨੇ|ਪੁਣੇ]] ਵਿਖੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ [[ਰਿਗਵੇਦ]] ਦੀਆਂ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਵੀ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ 2007 ਵਿੱਚ [[ਯੂਨੈਸਕੋ]] ਦੇ ਮੈਮੋਰੀ ਆਫ਼ ਦਾ ਵਰਲਡ ਰਜਿਸਟਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ 'ਪਾਂਡੂਕ੍ਰਿਪਟਸ ਰਿਸੋਰਸ ਐਂਡ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ' ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ।<ref name="mt">{{Cite web|url=http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=38910|title=National Mission for Manuscripts|date=16 May 2008|publisher=Ministry of Tourism}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.bori.ac.in/manuscripts.htm|title=The Manuscript Department|publisher=[[Bhandarkar Oriental Research Institute]] website|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525043603/http://www.bori.ac.in/manuscripts.htm|archive-date=2011-05-25}}</ref> ਅਕਤੂਬਰ 2010 ਵਿੱਚ, [[ਸਯਾਜੀ ਰਾਓ ਗਾਇਕਵਾੜ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ (ਸੈਂਟਰਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ), ਬੀ.ਐਚ.ਯੂ|ਸਯਾਜੀ ਰਾਓ ਗਾਇਕਵਾੜ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ (ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ), BHU]] ਨੇ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਸੰਭਾਲ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-10-19/varanasi/28269193_1_workshop-review-meeting-banaras-hindu-university|title=National workshop at Central Library|date=19 October 2010|work=[[The Times of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20120308235836/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-10-19/varanasi/28269193_1_workshop-review-meeting-banaras-hindu-university|archive-date=8 March 2012}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/Workshop-on-manuscripts-concludes/articleshow/6805533.cms|title=Workshop on manuscripts concludes|date=24 October 2010|work=The Times of India|access-date=29 October 2018}}</ref> == ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ (MCCs) == ਮਿਸ਼ਨ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 32 ਸੁਰੱਖਿਆ ਯੂਨਿਟਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨੈਟਵਰਕ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ (MCCs) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭੂਗੋਲਿਕ ਜ਼ੋਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="mt">{{Cite web|url=http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=38910|title=National Mission for Manuscripts|date=16 May 2008|publisher=Ministry of Tourism}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=38910 "National Mission for Manuscripts"]. Ministry of Tourism. 16 May 2008.</cite></ref><ref>[http://www.namami.org/convervation.htm Manuscript Conservation Centres] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120506234603/http://www.namami.org/convervation.htm|date=2012-05-06}} NMM.</ref> === ਉੱਤਰ === * [[ਸੈਂਟਰਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਬੁੱਧਿਸਟ ਸਟੱਡੀਜ਼, ਲੇਹ]] * [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ|ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਦ ਆਰਟਸ]] (IGNCA), ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ * ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ, [[ਸ਼ਿਮਲਾ]] * ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਫਾਰ ਹੈਰੀਟੇਜ ਐਂਡ ਆਰਟ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ, ਨੈਨੀਤਾਲ * ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, [[ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ|ਵਰਿੰਦਾਵਨ]] * [[ਰਾਮਪੁਰ ਰਜ਼ਾ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]], ਰਾਮਪੁਰ * ਨਾਗਾਰਜੁਨ ਬੋਧੀ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, [[ਗੋਰਖਪੁਰ]] * ਇੰਡੀਅਨ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, [[ਲਖਨਊ]] * ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰਾਨੰਦ ਵਿਸ਼ਵਬੰਧੂ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਐਂਡ ਇੰਡੋਲੋਜੀਕਲ ਸਟੱਡੀਜ਼, [[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ]] * [[ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]], [[ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਬਨਾਰਸ === ਦੱਖਣ === * [[ਸ਼੍ਰੀ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ]], [[ਸ਼੍ਰੀ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਤਿਰੂਪਤੀ]] * [[ਸਾਲਾਰ ਜੰਗ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ|ਸਲਾਰ ਜੰਗ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ * [[INTACH]] ਚਿੱਤਰਕਲਾ ਪਰਿਸ਼ਠ ਕਲਾ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ, [[ਬੰਗਲੌਰ]], ਕਰਨਾਟਕ * [[ਸਰਕਾਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਚੇਨਈ|ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਸਰਕਾਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ]], [[ਚੇਨਈ]], ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ * ਕਰਨਾਟਕ ਸਟੇਟ ਆਰਕਾਈਵਜ਼, ਬੰਗਲੌਰ, ਕਰਨਾਟਕ * ਤੰਜੌਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੇਰਫੋਜੀ ਦੀ [[ਸਰਸਵਤੀ ਮਹਿਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]], [[ਤੰਜਾਵੁਰ]], ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ * ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸਟੱਡੀਜ਼ [[ਹਿੱਲ ਪੈਲੇਸ, ਤ੍ਰਿਪੁਨੀਥੁਰਾ|ਹਿੱਲ ਪੈਲੇਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], [[ਤ੍ਰਿਪੁਨਿਥੁਰਾ|ਤ੍ਰਿਪੁਨੀਥੁਰਾ]], ਕੇਰਲ * ਖੇਤਰੀ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ, [[ਤੀਰੁਵਨੰਤਪੁਰਮ|ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ]], ਕੇਰਲਾ * ਸਟੇਟ ਆਰਕਾਈਵਜ਼ ਐਂਡ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ === ਪੂਰਬ === * [[ਖੁਦਾ ਬਖਸ਼ ਓਰੀਐਂਟਲ ਪਬਲਿਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]], [[ਪਟਨਾ]] * ਸਰਸਵਤੀ, ਭਦਰਕ * ਸ਼੍ਰੀ ਦੇਵ ਕੁਮਾਰ ਜੈਨ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਅਰਾਹ * ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, [[ਕੋਲਕਾਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਕੋਲਕਾਤਾ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ * [[INTACH]] ਉੜੀਸਾ ਕਲਾ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ, [[ਭੁਬਨੇਸ਼ਵਰ|ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ]], ਓਡੀਸ਼ਾ * ਅਤੀਹਯਾ, ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ, ਓਡੀਸ਼ਾ * [[ਸੰਬਲਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਬੁਰਲਾ, ਓਡੀਸ਼ਾ * ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਕਾਂਤਾ ਹਾਂਡੀਕੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, [[ਗੌਹਾਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਗੁਹਾਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਗੁਹਾਟੀ]], ਅਸਾਮ * ਮਨੀਪੁਰ ਸਟੇਟ ਆਰਕਾਈਵਜ਼, [[ਇੰਫਾਲ]], ਮਣੀਪੁਰ * [[ਤਵਾਂਗ ਮੱਠ]], [[ਤਵਾਂਗ]], ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ === ਪੱਛਮ === * [[ਰਾਜਸਥਾਨ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ]], [[ਜੋਧਪੁਰ]] * ਮਹਾਵੀਰ ਦਿਗੰਬਰ ਜੈਨ ਪਾਂਡੁਲਿਪੀ ਸਮਰਕਸ਼ਣ ਕੇਂਦਰ, [[ਜੈਪੁਰ]], ਰਾਜਸਥਾਨ * [[ਲਾਲਭਾਈ ਦਲਪਤਭਾਈ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਇੰਡੋਲੋਜੀ]], [[ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ]], ਗੁਜਰਾਤ * [[ਭੰਡਾਰਕਰ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ]] (BORI), ਪੁਣੇ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ === ਕੇਂਦਰੀ === * ਸਿੰਧੀਆ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (SORI), [[ਉੱਜੈਨ|ਉਜੈਨ]] == ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਅਧਿਐਨ == * [[ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਵਿਗਿਆਨ|ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟਲੋਜੀ]] ਅਤੇ [[ਪਾਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ]] 'ਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਕੋਰਸ * ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟਲੋਜੀ ਅਤੇ ਪਾਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ 'ਤੇ ਐਡਵਾਂਸਡ ਲੈਵਲ ਵਰਕਸ਼ਾਪ * ਰਿਸਰਚ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪਸ (ਗੁਰੂਕੁਲਾ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪਸ) == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [http://namami.gov.in/ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] * [https://www.bharatiyakritisampada.nic.in ''ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਤੀ ਸੰਪਦਾ'', ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡੇਟਾਬੇਸ] {{Government Schemes in India}}{{Authority control}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਆਰਕਾਈਵ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹੱਥ ਲਿਖਤਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰੀ]] r6fy7398gq4cskajcbyvto6kfw9rrla 611991 611985 2022-08-26T08:10:38Z Tamanpreet Kaur 26648 wikitext text/x-wiki {{db-author}}{{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਜੱਥੇਬੰਦੀ|name=ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਸ਼ਨ|image=National Mission for Manuscript.png|size=<!-- default 200 -->|alt=<!-- alt text; see [[WP:ALT]] -->|caption=|map=<!-- optional -->|msize=<!-- map size, optional, default 200px -->|malt=<!-- map alt text -->|mcaption=<!-- optional -->|abbreviation=|formation={{Start date|df=yes|2003|02|07}}<ref name=ig>[http://www.ignca.nic.in/nl002502.htm Prime Minister launches National Manuscripts Mission] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110617081855/http://www.ignca.nic.in/nl002502.htm |date=17 June 2011 }}, 2003 Vol. I (January - February).</ref>|type=<!-- GO, NGO, IGO, INGO, etc -->|status=<!-- ad hoc, treaty, foundation, etc -->|purpose=<!-- ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਰੱਖਿਅਕ, ਆਦਿ -->|headquarters=11, ਮਾਨਸਿੰਘ ਰੋਡ, [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] - 110001|location=|coords=<!-- Coordinates of location using a coordinates template -->|region_served=|membership=|language=<!-- official languages -->|leader_title=<!-- position title for the leader of the org -->|leader_name=<!-- name of leader -->|main_organ=<!-- gral. assembly, board of directors, etc -->|parent_organisation=[[ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਭਾਰਤ)|ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ]], [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]]|affiliations=<!-- if any -->|num_staff=|num_volunteers=|budget=|website=[http://namami.gov.in/ Official Website]|remarks=}} '''ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਿਸ਼ਨ ਫਾਰ ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟਸ''' (ਨਮਾਮੀ) [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੇ [[ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਭਾਰਤ)|ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੰਤਰਾਲੇ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ ਸੰਸਥਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਭਾਰਤੀ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ, ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਖਰੜਿਆਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰੋਤ ਅਧਾਰ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ, ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ।<ref>{{Cite web|url=http://india.gov.in/knowindia/national_mission.php|title=National Mission for Manuscripts|publisher=[[Government of India]] website}}</ref> ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਫਰਵਰੀ 2003 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ|ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਦ ਆਰਟਸ]] (IGNCA)<ref>{{Cite journal|date=July–August 2002|title=National Mission for Manuscripts|url=http://www.ignca.nic.in/nl002203.htm|publisher=[[Indira Gandhi National Centre for the Arts]] (IGNCA)|volume=IV}}</ref> ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਨੋਡਲ ਏਜੰਸੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦੇ ਬਿਬਲਿਓਗ੍ਰਾਫਿਕ ਡੇਟਾਬੇਸ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਰੜਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।<ref>[http://portal.unesco.org/geography/en/ev.php-URL_ID=8764&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html India’s National Mission for Manuscripts Examines Access to Documentary Heritage] ''[[UNESCO]]''.</ref> == ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ == ਸੰਸਥਾ ਖੋਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦੀ ਬਹਾਲੀ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਡਿਜੀਟਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੈਟਵਰਕ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਰੜੇ ਸਰੋਤ ਕੇਂਦਰ (MRC-s), ਖਰੜੇ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ (MCC-s), ਖਰੜੇ ਪਾਰਟਨਰ ਕੇਂਦਰ (MPC-s) ਅਤੇ ਖਰੜੇ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਸਹਿਭਾਗੀ ਕੇਂਦਰ (MCPC-s) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ।<ref name="mt2">{{cite web|url=http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=38910|title=National Mission for Manuscripts|date=16 May 2008|publisher=Ministry of Tourism}}</ref> ਇਸਨੇ ਆਪਣੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਕ੍ਰਿਤਿਸਮਪਦਾ, ਖਰੜਿਆਂ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡੇਟਾਬੇਸ, ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਆਰਕਾਈਵ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ [[ਭੰਡਾਰਕਰ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ]], [[ਪੂਨੇ|ਪੁਣੇ]] ਵਿਖੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ [[ਰਿਗਵੇਦ]] ਦੀਆਂ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਵੀ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ 2007 ਵਿੱਚ [[ਯੂਨੈਸਕੋ]] ਦੇ ਮੈਮੋਰੀ ਆਫ਼ ਦਾ ਵਰਲਡ ਰਜਿਸਟਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ 'ਪਾਂਡੂਕ੍ਰਿਪਟਸ ਰਿਸੋਰਸ ਐਂਡ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ' ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ।<ref name="mt">{{Cite web|url=http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=38910|title=National Mission for Manuscripts|date=16 May 2008|publisher=Ministry of Tourism}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.bori.ac.in/manuscripts.htm|title=The Manuscript Department|publisher=[[Bhandarkar Oriental Research Institute]] website|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525043603/http://www.bori.ac.in/manuscripts.htm|archive-date=2011-05-25}}</ref> ਅਕਤੂਬਰ 2010 ਵਿੱਚ, [[ਸਯਾਜੀ ਰਾਓ ਗਾਇਕਵਾੜ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ (ਸੈਂਟਰਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ), ਬੀ.ਐਚ.ਯੂ|ਸਯਾਜੀ ਰਾਓ ਗਾਇਕਵਾੜ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ (ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ), BHU]] ਨੇ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਸੰਭਾਲ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-10-19/varanasi/28269193_1_workshop-review-meeting-banaras-hindu-university|title=National workshop at Central Library|date=19 October 2010|work=[[The Times of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20120308235836/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-10-19/varanasi/28269193_1_workshop-review-meeting-banaras-hindu-university|archive-date=8 March 2012}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/Workshop-on-manuscripts-concludes/articleshow/6805533.cms|title=Workshop on manuscripts concludes|date=24 October 2010|work=The Times of India|access-date=29 October 2018}}</ref> == ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ (MCCs) == ਮਿਸ਼ਨ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 32 ਸੁਰੱਖਿਆ ਯੂਨਿਟਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨੈਟਵਰਕ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ (MCCs) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭੂਗੋਲਿਕ ਜ਼ੋਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="mt">{{Cite web|url=http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=38910|title=National Mission for Manuscripts|date=16 May 2008|publisher=Ministry of Tourism}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=38910 "National Mission for Manuscripts"]. Ministry of Tourism. 16 May 2008.</cite></ref><ref>[http://www.namami.org/convervation.htm Manuscript Conservation Centres] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120506234603/http://www.namami.org/convervation.htm|date=2012-05-06}} NMM.</ref> === ਉੱਤਰ === * [[ਸੈਂਟਰਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਬੁੱਧਿਸਟ ਸਟੱਡੀਜ਼, ਲੇਹ]] * [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ|ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਦ ਆਰਟਸ]] (IGNCA), ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ * ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ, [[ਸ਼ਿਮਲਾ]] * ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਫਾਰ ਹੈਰੀਟੇਜ ਐਂਡ ਆਰਟ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ, ਨੈਨੀਤਾਲ * ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, [[ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ|ਵਰਿੰਦਾਵਨ]] * [[ਰਾਮਪੁਰ ਰਜ਼ਾ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]], ਰਾਮਪੁਰ * ਨਾਗਾਰਜੁਨ ਬੋਧੀ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, [[ਗੋਰਖਪੁਰ]] * ਇੰਡੀਅਨ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, [[ਲਖਨਊ]] * ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰਾਨੰਦ ਵਿਸ਼ਵਬੰਧੂ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਐਂਡ ਇੰਡੋਲੋਜੀਕਲ ਸਟੱਡੀਜ਼, [[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ]] * [[ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]], [[ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਬਨਾਰਸ === ਦੱਖਣ === * [[ਸ਼੍ਰੀ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ]], [[ਸ਼੍ਰੀ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਤਿਰੂਪਤੀ]] * [[ਸਾਲਾਰ ਜੰਗ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ|ਸਲਾਰ ਜੰਗ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ * [[INTACH]] ਚਿੱਤਰਕਲਾ ਪਰਿਸ਼ਠ ਕਲਾ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ, [[ਬੰਗਲੌਰ]], ਕਰਨਾਟਕ * [[ਸਰਕਾਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਚੇਨਈ|ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਸਰਕਾਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ]], [[ਚੇਨਈ]], ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ * ਕਰਨਾਟਕ ਸਟੇਟ ਆਰਕਾਈਵਜ਼, ਬੰਗਲੌਰ, ਕਰਨਾਟਕ * ਤੰਜੌਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੇਰਫੋਜੀ ਦੀ [[ਸਰਸਵਤੀ ਮਹਿਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]], [[ਤੰਜਾਵੁਰ]], ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ * ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸਟੱਡੀਜ਼ [[ਹਿੱਲ ਪੈਲੇਸ, ਤ੍ਰਿਪੁਨੀਥੁਰਾ|ਹਿੱਲ ਪੈਲੇਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], [[ਤ੍ਰਿਪੁਨਿਥੁਰਾ|ਤ੍ਰਿਪੁਨੀਥੁਰਾ]], ਕੇਰਲ * ਖੇਤਰੀ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ, [[ਤੀਰੁਵਨੰਤਪੁਰਮ|ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ]], ਕੇਰਲਾ * ਸਟੇਟ ਆਰਕਾਈਵਜ਼ ਐਂਡ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ === ਪੂਰਬ === * [[ਖੁਦਾ ਬਖਸ਼ ਓਰੀਐਂਟਲ ਪਬਲਿਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]], [[ਪਟਨਾ]] * ਸਰਸਵਤੀ, ਭਦਰਕ * ਸ਼੍ਰੀ ਦੇਵ ਕੁਮਾਰ ਜੈਨ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਅਰਾਹ * ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, [[ਕੋਲਕਾਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਕੋਲਕਾਤਾ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ * [[INTACH]] ਉੜੀਸਾ ਕਲਾ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ, [[ਭੁਬਨੇਸ਼ਵਰ|ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ]], ਓਡੀਸ਼ਾ * ਅਤੀਹਯਾ, ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ, ਓਡੀਸ਼ਾ * [[ਸੰਬਲਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਬੁਰਲਾ, ਓਡੀਸ਼ਾ * ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਕਾਂਤਾ ਹਾਂਡੀਕੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, [[ਗੌਹਾਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਗੁਹਾਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਗੁਹਾਟੀ]], ਅਸਾਮ * ਮਨੀਪੁਰ ਸਟੇਟ ਆਰਕਾਈਵਜ਼, [[ਇੰਫਾਲ]], ਮਣੀਪੁਰ * [[ਤਵਾਂਗ ਮੱਠ]], [[ਤਵਾਂਗ]], ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ === ਪੱਛਮ === * [[ਰਾਜਸਥਾਨ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ]], [[ਜੋਧਪੁਰ]] * ਮਹਾਵੀਰ ਦਿਗੰਬਰ ਜੈਨ ਪਾਂਡੁਲਿਪੀ ਸਮਰਕਸ਼ਣ ਕੇਂਦਰ, [[ਜੈਪੁਰ]], ਰਾਜਸਥਾਨ * [[ਲਾਲਭਾਈ ਦਲਪਤਭਾਈ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਇੰਡੋਲੋਜੀ]], [[ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ]], ਗੁਜਰਾਤ * [[ਭੰਡਾਰਕਰ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ]] (BORI), ਪੁਣੇ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ === ਕੇਂਦਰੀ === * ਸਿੰਧੀਆ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (SORI), [[ਉੱਜੈਨ|ਉਜੈਨ]] == ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਅਧਿਐਨ == * [[ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਵਿਗਿਆਨ|ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟਲੋਜੀ]] ਅਤੇ [[ਪਾਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ]] 'ਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਕੋਰਸ * ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟਲੋਜੀ ਅਤੇ ਪਾਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ 'ਤੇ ਐਡਵਾਂਸਡ ਲੈਵਲ ਵਰਕਸ਼ਾਪ * ਰਿਸਰਚ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪਸ (ਗੁਰੂਕੁਲਾ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪਸ) == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [http://namami.gov.in/ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] * [https://www.bharatiyakritisampada.nic.in ''ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਤੀ ਸੰਪਦਾ'', ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡੇਟਾਬੇਸ] {{Government Schemes in India}}{{Authority control}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਆਰਕਾਈਵ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹੱਥ ਲਿਖਤਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰੀ]] fwz7kdqu9a88w59p4el1r7t3p4b03xf 0 144251 611989 2022-08-26T07:59:54Z Tamanpreet Kaur 26648 "[[:en:Special:Redirect/revision/1082300281|National Mission for Manuscripts]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਜੱਥੇਬੰਦੀ|name=ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਸ਼ਨ|image=National Mission for Manuscript.png|size=<!-- default 200 -->|alt=<!-- alt text; see [[WP:ALT]] -->|caption=|map=<!-- optional -->|msize=<!-- map size, optional, default 200px -->|malt=<!-- map alt text -->|mcaption=<!-- optional -->|abbreviation=|formation={{Start date|df=yes|2003|02|07}}<ref name=ig>[http://www.ignca.nic.in/nl002502.htm Prime Minister launches National Manuscripts Mission] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110617081855/http://www.ignca.nic.in/nl002502.htm |date=17 June 2011 }}, 2003 Vol. I (January - February).</ref>|type=<!-- GO, NGO, IGO, INGO, etc -->|status=<!-- ad hoc, treaty, foundation, etc -->|purpose=<!-- ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਰੱਖਿਅਕ, ਆਦਿ -->|headquarters=11, ਮਾਨਸਿੰਘ ਰੋਡ, [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] - 110001|location=|coords=<!-- Coordinates of location using a coordinates template -->|region_served=|membership=|language=<!-- official languages -->|leader_title=<!-- position title for the leader of the org -->|leader_name=<!-- name of leader -->|main_organ=<!-- gral. assembly, board of directors, etc -->|parent_organisation=[[ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਭਾਰਤ)|ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ]], [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]]|affiliations=<!-- if any -->|num_staff=|num_volunteers=|budget=|website=[http://namami.gov.in/ Official Website]|remarks=}}'''ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਿਸ਼ਨ ਫਾਰ ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟਸ''' (ਨਮਾਮੀ) [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੇ [[ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਭਾਰਤ)|ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੰਤਰਾਲੇ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ ਸੰਸਥਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਭਾਰਤੀ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ, ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਖਰੜਿਆਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰੋਤ ਅਧਾਰ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ, ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ।<ref>{{Cite web|url=http://india.gov.in/knowindia/national_mission.php|title=National Mission for Manuscripts|publisher=[[Government of India]] website}}</ref> ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਫਰਵਰੀ 2003 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ|ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਦ ਆਰਟਸ]] (IGNCA)<ref>{{Cite journal|date=July–August 2002|title=National Mission for Manuscripts|url=http://www.ignca.nic.in/nl002203.htm|publisher=[[Indira Gandhi National Centre for the Arts]] (IGNCA)|volume=IV}}</ref> ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਨੋਡਲ ਏਜੰਸੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦੇ ਬਿਬਲਿਓਗ੍ਰਾਫਿਕ ਡੇਟਾਬੇਸ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਰੜਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।<ref>[http://portal.unesco.org/geography/en/ev.php-URL_ID=8764&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html India’s National Mission for Manuscripts Examines Access to Documentary Heritage] ''[[UNESCO]]''.</ref> == ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ == ਸੰਸਥਾ ਖੋਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦੀ ਬਹਾਲੀ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਡਿਜੀਟਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੈਟਵਰਕ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਰੜੇ ਸਰੋਤ ਕੇਂਦਰ (MRC-s), ਖਰੜੇ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ (MCC-s), ਖਰੜੇ ਪਾਰਟਨਰ ਕੇਂਦਰ (MPC-s) ਅਤੇ ਖਰੜੇ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਸਹਿਭਾਗੀ ਕੇਂਦਰ (MCPC-s) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ।<ref name="mt2">{{cite web|url=http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=38910|title=National Mission for Manuscripts|date=16 May 2008|publisher=Ministry of Tourism}}</ref> ਇਸਨੇ ਆਪਣੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਕ੍ਰਿਤਿਸਮਪਦਾ, ਖਰੜਿਆਂ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡੇਟਾਬੇਸ, ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਆਰਕਾਈਵ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ [[ਭੰਡਾਰਕਰ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ]], [[ਪੂਨੇ|ਪੁਣੇ]] ਵਿਖੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ [[ਰਿਗਵੇਦ]] ਦੀਆਂ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਵੀ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ 2007 ਵਿੱਚ [[ਯੂਨੈਸਕੋ]] ਦੇ ਮੈਮੋਰੀ ਆਫ਼ ਦਾ ਵਰਲਡ ਰਜਿਸਟਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ 'ਪਾਂਡੂਕ੍ਰਿਪਟਸ ਰਿਸੋਰਸ ਐਂਡ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ' ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ।<ref name="mt">{{Cite web|url=http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=38910|title=National Mission for Manuscripts|date=16 May 2008|publisher=Ministry of Tourism}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.bori.ac.in/manuscripts.htm|title=The Manuscript Department|publisher=[[Bhandarkar Oriental Research Institute]] website|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525043603/http://www.bori.ac.in/manuscripts.htm|archive-date=2011-05-25}}</ref> ਅਕਤੂਬਰ 2010 ਵਿੱਚ, [[ਸਯਾਜੀ ਰਾਓ ਗਾਇਕਵਾੜ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ (ਸੈਂਟਰਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ), ਬੀ.ਐਚ.ਯੂ|ਸਯਾਜੀ ਰਾਓ ਗਾਇਕਵਾੜ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ (ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ), BHU]] ਨੇ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਸੰਭਾਲ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-10-19/varanasi/28269193_1_workshop-review-meeting-banaras-hindu-university|title=National workshop at Central Library|date=19 October 2010|work=[[The Times of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20120308235836/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-10-19/varanasi/28269193_1_workshop-review-meeting-banaras-hindu-university|archive-date=8 March 2012}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/Workshop-on-manuscripts-concludes/articleshow/6805533.cms|title=Workshop on manuscripts concludes|date=24 October 2010|work=The Times of India|access-date=29 October 2018}}</ref> == ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ (MCCs) == ਮਿਸ਼ਨ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 32 ਸੁਰੱਖਿਆ ਯੂਨਿਟਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨੈਟਵਰਕ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ (MCCs) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭੂਗੋਲਿਕ ਜ਼ੋਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="mt">{{Cite web|url=http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=38910|title=National Mission for Manuscripts|date=16 May 2008|publisher=Ministry of Tourism}}</ref><ref>[http://www.namami.org/convervation.htm Manuscript Conservation Centres] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120506234603/http://www.namami.org/convervation.htm|date=2012-05-06}} NMM.</ref> === ਉੱਤਰ === * [[ਸੈਂਟਰਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਬੁੱਧਿਸਟ ਸਟੱਡੀਜ਼, ਲੇਹ]] * [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ|ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਦ ਆਰਟਸ]] (IGNCA), ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ * ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ, [[ਸ਼ਿਮਲਾ]] * ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਫਾਰ ਹੈਰੀਟੇਜ ਐਂਡ ਆਰਟ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ, ਨੈਨੀਤਾਲ * ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, [[ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ|ਵਰਿੰਦਾਵਨ]] * [[ਰਾਮਪੁਰ ਰਜ਼ਾ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]], ਰਾਮਪੁਰ * ਨਾਗਾਰਜੁਨ ਬੋਧੀ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, [[ਗੋਰਖਪੁਰ]] * ਇੰਡੀਅਨ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, [[ਲਖਨਊ]] * ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰਾਨੰਦ ਵਿਸ਼ਵਬੰਧੂ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਐਂਡ ਇੰਡੋਲੋਜੀਕਲ ਸਟੱਡੀਜ਼, [[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ]] * [[ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]], [[ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਬਨਾਰਸ === ਦੱਖਣ === * [[ਸ਼੍ਰੀ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ]], [[ਸ਼੍ਰੀ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਤਿਰੂਪਤੀ]] * [[ਸਾਲਾਰ ਜੰਗ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ|ਸਲਾਰ ਜੰਗ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ * [[INTACH]] ਚਿੱਤਰਕਲਾ ਪਰਿਸ਼ਠ ਕਲਾ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ, [[ਬੰਗਲੌਰ]], ਕਰਨਾਟਕ * [[ਸਰਕਾਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਚੇਨਈ|ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਸਰਕਾਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ]], [[ਚੇਨਈ]], ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ * ਕਰਨਾਟਕ ਸਟੇਟ ਆਰਕਾਈਵਜ਼, ਬੰਗਲੌਰ, ਕਰਨਾਟਕ * ਤੰਜੌਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੇਰਫੋਜੀ ਦੀ [[ਸਰਸਵਤੀ ਮਹਿਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]], [[ਤੰਜਾਵੁਰ]], ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ * ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸਟੱਡੀਜ਼ [[ਹਿੱਲ ਪੈਲੇਸ, ਤ੍ਰਿਪੁਨੀਥੁਰਾ|ਹਿੱਲ ਪੈਲੇਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], [[ਤ੍ਰਿਪੁਨਿਥੁਰਾ|ਤ੍ਰਿਪੁਨੀਥੁਰਾ]], ਕੇਰਲ * ਖੇਤਰੀ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ, [[ਤੀਰੁਵਨੰਤਪੁਰਮ|ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ]], ਕੇਰਲਾ * ਸਟੇਟ ਆਰਕਾਈਵਜ਼ ਐਂਡ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ === ਪੂਰਬ === * [[ਖੁਦਾ ਬਖਸ਼ ਓਰੀਐਂਟਲ ਪਬਲਿਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]], [[ਪਟਨਾ]] * ਸਰਸਵਤੀ, ਭਦਰਕ * ਸ਼੍ਰੀ ਦੇਵ ਕੁਮਾਰ ਜੈਨ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਅਰਾਹ * ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, [[ਕੋਲਕਾਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਕੋਲਕਾਤਾ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ * [[INTACH]] ਉੜੀਸਾ ਕਲਾ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ, [[ਭੁਬਨੇਸ਼ਵਰ|ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ]], ਓਡੀਸ਼ਾ * ਅਤੀਹਯਾ, ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ, ਓਡੀਸ਼ਾ * [[ਸੰਬਲਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਬੁਰਲਾ, ਓਡੀਸ਼ਾ * ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਕਾਂਤਾ ਹਾਂਡੀਕੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, [[ਗੌਹਾਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਗੁਹਾਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਗੁਹਾਟੀ]], ਅਸਾਮ * ਮਨੀਪੁਰ ਸਟੇਟ ਆਰਕਾਈਵਜ਼, [[ਇੰਫਾਲ]], ਮਣੀਪੁਰ * [[ਤਵਾਂਗ ਮੱਠ]], [[ਤਵਾਂਗ]], ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ === ਪੱਛਮ === * [[ਰਾਜਸਥਾਨ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ]], [[ਜੋਧਪੁਰ]] * ਮਹਾਵੀਰ ਦਿਗੰਬਰ ਜੈਨ ਪਾਂਡੁਲਿਪੀ ਸਮਰਕਸ਼ਣ ਕੇਂਦਰ, [[ਜੈਪੁਰ]], ਰਾਜਸਥਾਨ * [[ਲਾਲਭਾਈ ਦਲਪਤਭਾਈ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਇੰਡੋਲੋਜੀ]], [[ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ]], ਗੁਜਰਾਤ * [[ਭੰਡਾਰਕਰ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ]] (BORI), ਪੁਣੇ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ === ਕੇਂਦਰੀ === * ਸਿੰਧੀਆ ਓਰੀਐਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (SORI), [[ਉੱਜੈਨ|ਉਜੈਨ]] == ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਅਧਿਐਨ == * [[ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਵਿਗਿਆਨ|ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟਲੋਜੀ]] ਅਤੇ [[ਪਾਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ]] 'ਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਕੋਰਸ * ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟਲੋਜੀ ਅਤੇ ਪਾਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ 'ਤੇ ਐਡਵਾਂਸਡ ਲੈਵਲ ਵਰਕਸ਼ਾਪ * ਰਿਸਰਚ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪਸ (ਗੁਰੂਕੁਲਾ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪਸ) == ਹਵਾਲੇ == <references group="" responsive="1"></references> == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [http://namami.gov.in/ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] * [https://www.bharatiyakritisampada.nic.in ''ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਤੀ ਸੰਪਦਾ'', ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡੇਟਾਬੇਸ] {{Government Schemes in India}}{{Authority control}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਆਰਕਾਈਵ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹੱਥ ਲਿਖਤਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰੀ]] 45x38kin6ys2fysalcac2dddghi1y0u 0 144252 611993 2022-08-26T08:31:23Z Tamanpreet Kaur 26648 "[[:en:Special:Redirect/revision/1067097400|N. C. Kanagavalli]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki '''ਐਨਸੀ ਕਨਗਵੱਲੀ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ (ਭਾਰਤ)|ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਸਨ]] । ਉਹ 1991 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਲਾਥੀਕੁਲਮ ਹਲਕੇ ਤੋਂ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਅੰਨਾ ਦ੍ਰਾਵਿੜ ਮੁਨੇਤਰ ਕੜਗਮ|ਅੰਨਾ ਦ੍ਰਵਿੜ ਮੁਨੇਤਰ ਕੜਗਮ]] ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਵਿਲਾਥੀਲੁਲਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ।<ref>[http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/SE_1991/StatisticalReport-Tamil%20Nadu91.pdf 1991 Tamil Nadu Election Results, Election Commission of India]</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ 1991-1996]] l9silhgjinad5sacqzbrjnxdy2t9gp8 0 144253 611994 2022-08-26T09:26:49Z Tamanpreet Kaur 26648 "[[:en:Special:Redirect/revision/1104993862|Shastar Vidya]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਜੰਗੀ ਕਲਾ|logo=|logocaption=|logosize=|image=|imagecaption=|imagesize=|name=ਸ਼ਸਤਰ-ਵਿੱਦਿਆ|aka=ਸਨਾਤਨ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਦਿਆ|focus=[[ਸਟਰਾਈਕ (ਹਮਲਾ)|ਸਟਰਾਈਕ]]|hardness=[[ਪੂਰਾ-ਸੰਪਰਕ ਖੇਡ]], [[ਅਰਧ-ਸੰਪਰਕ]], [[ਲਾਈਟ-ਸੰਪਰਕ]]|country=[[ਭਾਰਤ]]|famous_pract=[[ਨਿਦਰ ਸਿੰਘ ਨਿਹੰਗ]] (ਅਸਲ ਨਾਮ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ)}} '''ਸ਼ਸਤਰ ਵਿਦਿਆ''' (ਪੰਜਾਬੀ: ਸ਼ਸਤਰ-ਵਿਦਿਆ '')'' ਇੱਕ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਭਾਰਤੀ ਜੰਗੀ ਕਲਾ ਹੈ ਜੋ "ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ" ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/magazine-15480741|title=The only living master of a dying martial art|last=Hegarty|first=Stephanie|date=2011-10-30|access-date=2019-04-11|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=1vqdZby8dDwC&pg=PA241|title=Sikhs in Europe: Migration, Identities, and Representations|last=Myrvold|first=Kristina|publisher=Routledge|year=2011|isbn=9781317055068|pages=241}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਲੜਾਈ ਦੀ ਕਲਾ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-britain-sikh-martialarts-idUSTRE56M2KD20090723|title=British Sikhs revive deadly art banned by the Raj|date=2009-07-23|work=Reuters|access-date=2019-04-11|language=en}}</ref> 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਤੋਂ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖ ਕਬੀਲੇ ਇਸ ਲੜਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਰਖਵਾਲੇ ਅਤੇ ਮਾਲਕ ਬਣ ਗਏ।<ref>{{Cite web|url=http://www.independent.co.uk/news/uk/this-britain/ancient-but-deadly-the-return-of-shastar-vidiya-1679002.html|title=Ancient but deadly: the return of shastar vidiya|date=2009-05-05|website=The Independent|language=en|access-date=2019-04-11}}</ref> ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਲਾ ਸਾਰੀਆਂ ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟਸ ਦੀ ਪਿਤਾਮਾ ਹੈ। ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਯੁੱਧਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਵੇਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਲਾ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.thebetterindia.com/81513/ancient-martial-arts-training-india/|title=Ancient but Deadly: 8 Indian Martial Art Forms and Where You Can Learn Them|date=2017-01-10|website=The Better India|language=en-US|access-date=2019-04-11}}</ref> == ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ == ਸ਼ਸਤਰ ਵਿਦਿਆ ਦਾ ਆਧਾਰ ਪੰਜ-ਪੜਾਅ ਵਾਲੀ ਲਹਿਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਉੱਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ; ਉਸ ਦੇ ਫਲੈਂਕ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ, ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਝਟਕਿਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ, ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਪੋਜੀਸ਼ਨ ਲੈਣਾ ਅਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨਾ। ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਲੜਾਈ ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਲਵਾਰਾਂ, ਡੰਡੇ, ਲਾਠੀਆਂ, ਬਰਛੇ, ਖੰਜਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨਿਹੱਥੇ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਲੜਾਈ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://indomitableindia.com/sanatan-shastar-vidiya-ancient-indian-battlefield-art/|title=Sanatan Shastar Vidiya: Ancient Indian Battlefield Art|last=Mitra|first=Rohit|date=2018-10-21|website=indomitableindia|language=en-US|access-date=2019-04-11}}</ref> === ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ === ਸ਼ਸਤਰ ਵਿਦਿਆ ਇੱਕ ਸੂਖਮ ਕਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਲੜਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਾਂਗ ਤੰਦਰੁਸਤੀ, ਲਚਕਤਾ ਜਾਂ ਤਾਕਤ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇਹ ਰਣਨੀਤਕ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.myindiamyglory.com/2017/09/30/sanatan-shastra-vidya-ancient-indian-battlefield-secrets/|title=Ancient Indian Battlefield Secrets Revealed: Sanatan Shastra Vidya, the Original Art of War|date=2017-09-30|website=myIndiamyGlory|language=en-GB|access-date=2019-04-11}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.darpanmagazine.com/news/interesting/video-meet-nidar-singh-nihang-the-only-living-master-of-a-centuriesold-sikh-battlefield-art-of-shastar-vidya/|title=WATCH: Nidar Singh Nihang Revives The Deadly Sikhs Martial Art Of Shastar Vidya Banned By The British Raj|website=www.darpanmagazine.com|language=en|access-date=2019-04-11}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://www.shastarvidiya.org/ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿਦਿਆ] {{Indian martial arts}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਿਹੰਗ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਵਾਕਾਂਸ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਜਪੂਤ ਸਾਮਰਾਜ]] kbf42n0oordmxac0aqf95esimhsze44