ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ pawiki https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਾਟਕ ਫਾਟਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਗੈਜਟ ਗੈਜਟ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਗੈਜਟ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਗੈਜਟ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ Topic 0 2405 612008 483853 2022-08-26T16:28:37Z Nitesh Gill 8973 wikitext text/x-wiki {{ਬੇ-ਹਵਾਲਾ|}} '''ਰਾਜਾ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ''' (1773-1813) [[ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤ]] ਦੇ ਰਾਜਾ ਸਨ। ਉਹ [[ਰਾਜਾ ਅਮਰ ਸਿੰਘ]] (1765-1781) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਰਾਜਾ ਬਣੇ। ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਰਾਜਾ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਰਾਣੀ ਰਾਜ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ 18 ਅਗਸਤ 1773 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਫਰਵਰੀ 1781 ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਗੱਦੀ ਬੈਠਿਆ। 1787 ਵਿਚ 'ਭੰਗੀ ਮਿਸਲ' ਦੇ ਸਰਦਾਰ ਗੰਡਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਧੀ ਰਤਨ ਕੌਰ ਨਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਇਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਗੁਰਦਾਸ ਸਿੰਘ ਚੱਠਾ ਦੀ ਧੀ ਆਸ ਕੌਰ ਦੇ ਨਾਲ ਦੂਜਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਬਚਪਨ ਸਮੇਂ ਦੀਵਾਨ ਨਾਨੂ ਮੱਲ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਦੀ ਦਾਦੀ ਮਾਤਾ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਰਾਜਾ ਦੀ ਭੂਆ ਬੀਬੀ ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਚਲਾਇਆ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਹਾਰਾਜਾ]] 4b1m814uzgwpaefcei78fnqkyqahrwr 0 14026 612038 611135 2022-08-27T11:58:02Z 2409:4055:70B:1BC9:BFAE:9EED:BB1F:23AD /* ਇਕਾਂਗੀ ਸੰਗ੍ਰਿਹ */ wikitext text/x-wiki {{ਗਿਆਨਸੰਦੂਕ ਲੇਖਕ | ਨਾਮ = ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ | ਤਸਵੀਰ = Balwant Gargi. Dramatist. New Delhi. 1992.jpg | ਤਸਵੀਰ_ਅਕਾਰ = 180 px | ਤਸਵੀਰ_ਸਿਰਲੇਖ =ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ 1992, ਦਿੱਲੀ | ਉਪਨਾਮ = | ਜਨਮ_ਤਾਰੀਖ ={{Birth date |1916|12|4|df=yes}} | ਜਨਮ_ਥਾਂ = | ਮੌਤ_ਤਾਰੀਖ = {{Death date and age|2003|4|22|1916|12|4|df=yes}} | ਮੌਤ_ਥਾਂ = | ਕਾਰਜ_ਖੇਤਰ= ਨਾਟਕ , ਰੇਖਾ ਚਿਤਰ,ਨਾਵਲਕਰ, | ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ = ਭਾਰਤੀ | ਭਾਸ਼ਾ = ਪੰਜਾਬੀ | ਕਾਲ = | ਵਿਧਾ = ਨਾਟਕ | ਵਿਸ਼ਾ = ਸਮਾਜਿਕ | ਅੰਦੋਲਨ = | ਮੁੱਖ_ਕਿਰਿਆ = | ਪ੍ਰਭਾਵ = <!--ਇਹ ਲੇਖਕ ਕਿਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ--> | ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ = <!--ਇਹ ਲੇਖਕ ਕਿਸਕੋ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ--> | ਦਸਤਖਤ = | ਜਾਲ_ਪੰਨਾ = | ਟੀਕਾ-ਟਿੱਪਣੀ = | ਮੁੱਖ_ਕੰਮ = }} '''ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ '''(4 ਦਸੰਬਰ 1916 - 22 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003) ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਨਾਟਕਕਾਰ, ਰੇਖਾਚਿੱਤਰ ਲੇਖਕ, ਕਹਾਣੀਕਾਰ, ਨਾਵਲਕਾਰ ਅਤੇ ਨਾਟਕ ਦਾ ਖੋਜੀ ਸੀ। == ਜੀਵਨ == ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕਸਬਾ [[ਸ਼ਹਿਣਾ]] (ਜਿਲ੍ਹਾ ਬਠਿੰਡਾ) ਦੀ ਨਹਿਰੀ ਕੋਠੀ ਵਿਖੇ<ref>{{cite web | url=http://punjabitribuneonline.com/2012/09/%E0%A8%AC%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%B0%E0%A8%A4-%E0%A8%97%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%97%E0%A9%80-%E0%A8%A6%E0%A9%87-%E0%A8%9C%E0%A8%A8%E0%A8%AE-%E0%A8%B8%E0%A8%A5%E0%A8%BE%E0%A8%A8-%E0%A8%A6%E0%A9%80/ | title=ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ਖ਼ਸਤਾ | publisher=ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ | date=15 ਸਤੰਬਰ 2012}}</ref> ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਬਾਬੂ ਸ਼ਿਵ ਚੰਦ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਐਫ. ਸੀ.ਕਾਲਜ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ [[ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ]] ਅਤੇ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ]] ਦੀ ਐਮ.ਏ. ਤੱਕ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ [[ਲੇਖਕ]], [[ਨਾਟਕਕਾਰ]], [[ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] ਅਤੇ [[ਪੱਤਰਕਾਰ]] ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਮੁੱਢਲੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ [[ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤਲੜੀ]] ਕੋਲ ਪ੍ਰੀਤ ਨਗਰ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਉਸ ਦੀ ਨਾਟਕੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਪ੍ਰਫੁਲਿਤ ਹੋਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ।<ref>{{cite book|title=ਮੰਚ ਦਰਸ਼ਨ |author=ਡਾ. ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ |year=2007 |publisher=ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ |isbn=81-7380-153-3 |page=155-156 |pages=167 |accessdate=19 ਅਗਸਤ 2012}}</ref> ਉਸ ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਤੇ ਮੰਚ ਰੰਗਮੰਚ ਲਈ ਨਾਟਕ ਲਿਖੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ [[ਅਮਰੀਕਾ]] ਜਾ ਕੇ [[ਸੀਐਟਲ]] ਵਿੱਚ ਥੀਏਟਰ ਦਾ ਅਧਿਆਪਕ ਰਿਹਾ। ਉਥੇ ਹੀ 11 ਜੂਨ 1966 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਨ ਕੁੜੀ ਜੀਨੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ।<ref>{{cite web | ਦੇਸ਼ ਵੰਡ ਮਗਰੋ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਜਾ ਕੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ| ਪਿਆur=http://punjabitribuneonline.com/2012/01/%E2%80%98%E0%A8%A8%E0%A9%B0%E0%A8%97%E0%A9%80-%E0%A8%A7%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%AA%E2%80%99-%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%97%E0%A8%BE-%E0%A8%B8%E0%A9%80-%E0%A8%97%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%97%E0%A9%80/ | title=‘ਨੰਗੀ ਧੁੱਪ’ ਵਰਗਾ ਸੀ ਗਾਰਗੀ | publisher=ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ | date=8 ਜਨਵਰੀ 2012}}</ref> ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਉਹਦੇ ਨਾਟਕ ਮਾਸਕੋ, ਜਰਮਨੀ, ਪੋਲੈਂਡ, ਲੰਡਨ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਖੇਡੇ ਗਏ।<ref>{{cite web | url=http://www.seerat.ca/august2011/article01.php | title=ਬਾਤ ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਦੀ | author=- ਪ੍ਰਿੰ. ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ}}</ref> ==ਨਾਟਕ== ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਨੇ ''ਲੋਹਾ ਕੁੱਟ, ਕੇਸਰੋ, ਕਣਕ ਦੀ ਬੱਲੀ, ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਵਾਲ, ਸੁਲਤਾਨ ਰਜ਼ੀਆ, ਸੌਂਕਣ, ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾ'' ਅਤੇ ''ਧੂਣੀ ਦੀ ਅੱਗ'' ਅਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ''ਮਿਰਚਾਂ ਵਾਲਾ ਸਾਧ, ਪੱਤਣ ਦੀ ਬੇੜੀ'' ਅਤੇ ''ਕੁਆਰੀ ਦੀਸੀ'' ਸਮੇਤ ਕਈ ਨਾਟਕ ਲਿਖੇ। ਉਸਦੇ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ 12 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਮਾਸਕੋ, ਲੰਡਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਖੇਡੇ ਗਏ। 1944 ਵਿੱਚ ਗਾਰਗੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਟਕ ''ਲੋਹਾ ਕੁੱਟ'' ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਸਪਸ਼ਟ ਤਸਵੀਰ ਲਈ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਉਸਨੇ ਗਰੀਬੀ, ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ, ਅਗਿਆਨਤਾ, ਅਤੇ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ 1949 ਵਿੱਚ ''ਸੈਲ ਪੱਥਰ'', 1950 ਵਿੱਚ ''ਨਵਾਂ ਮੋੜ'' ਅਤੇ ''ਘੁੱਗੀ'' ਨਾਲ਼ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। ਲੋਹਾ ਕੁੱਟ ਦੇ 1950 ਦੇ ਸੰਸਕਰਨ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ [[ਜੌਨ ਮਿਲਿੰਗਟਨ ਸਿੰਗ|ਜੇ.ਐਮ. ਸਿੰਗ]] ਅਤੇ [[ਫੇਦੇਰੀਕੋ ਗਾਰਸੀਆ ਲੋਰਕਾ|ਗਾਰਸੀਆ ਲੋਰਕਾ]] ਤੋਂ ਕਾਵਿਕ ਅਤੇ ਨਾਟਕੀ ਤੱਤ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1968 ਵਿੱਚ ''ਕਣਕ ਦੀ ਬੱਲੀ'' ਅਤੇ 1977 ਵਿੱਚ ''ਧੂਣੀ ਦੀ ਅੱਗ'' ਵਰਗੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਸਦੀਆਂ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬਣ ਗਈਆਂ। ਮੂਲ ਸਥਾਨ ਦੀ ਸਾਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਲੋਰਕਾ ਦੇ [[ਬਲੱਡ ਵੈੱਡਿੰਗ]] ਵੱਲ ਓਨਾ ਹੀ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਿੰਨਾ ਨੇ ''ਯਰਮਾ'' ਵੱਲ। 1976 ਵਿੱਚ ''ਮਿਰਜ਼ਾ-ਸਾਹਿਬਾ'' ਵਿੱਚ, ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਤੇ ਸੰਮੇਲਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੌੜੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ, ਗਾਰਗੀ ਦਾ ਸੈਕਸ, ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਜਨੂੰਨ ਬਣ ਗਿਆ। [[ਆਂਤੋਨਾਂ ਆਖ਼ਤੋ]] ਦਾ ਬੇਰਹਿਮੀ ਦਾ ਰੰਗਮੰਚ ਉਸ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਲੋੜ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ। 1979 ਵਿੱਚ ''ਸੌਂਕਣ'' ਵਿੱਚ, ਮੌਤ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ ਯਮ-ਯਾਮੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਜੁੜਵਾਂ ਭੈਣ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ, ਜਿਨਸੀ ਮਿਲਾਪ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ-ਰਾਜਨੀਤਕ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵੰਡਦੇ ਹੋਏ, ਉਸਨੇ 1990 ਵਿੱਚ ''ਅਭਿਸਰਕਾ'' ਵਿੱਚ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਵਿਸ਼ੇ ਵੱਲ ਮੁੜਿਆ। ਣਹੋਣੀ ਲਈ ਗਾਰਗੀ ਦੀ ਲਗਨ ਸਰਬ-ਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਹੋ ਗਈ। ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਲਈ ਗਾਰਗੀ ਸਮਾਜਿਕ ਮਾਹੌਲ, ਮਿਥਿਹਾਸ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਉੱਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚਲਿਆ ਗਿਆ। ਰੂਪ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ ਲਈ ਉਹ ਲੋਰਕਾ ਦੇ ਕਾਵਿ ਨਾਟਕ, ਬ੍ਰੈਖਟ ਦੇ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਥੀਏਟਰ, ਜਾਂ ਆਖ਼ਤੋ ਦੇ ਬੇਰਹਿਮੀ ਦੇ ਥੀਏਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਕਲਾਸਿਕਸ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਦਰਜਨਾਂ ਪੂਰਨ-ਲੰਬਾਈ ਵਾਲੇ ਨਾਟਕਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ-ਐਕਟ ਨਾਟਕ ਦੇ ਪੰਜ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਤੋਂ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਵਿਧਾ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਨਾਟਕੀ ਕੋਸ਼ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਗਾਰਗੀ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ, ''ਫੋਕ ਥੀਏਟਰ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ,'' ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਅਰਧ-ਆਤਮਜੀਵਨੀ ਨਾਵਲ, ''ਦਿ ਨੇਕਡ ਟ੍ਰਾਈਐਂਗਲ (ਨੰਗੀ ਧੂਪ)'' ਅਤੇ ''ਦਿ ਪਰਪਲ ਮੂਨਲਾਈਟ (ਕਾਸ਼ਨੀ ਵੇਹੜਾ)'' ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਦਵਾਈ।<ref name="thehinduretailplus">{{cite web|url=http://www.thehinduretailplus.com/thehindu/mp/2003/05/26/stories/2003052600910200.htm |title=The Hindu : Scent of the soil, vision of the stars |publisher=thehinduretailplus.com |accessdate=6 April 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120219111613/http://www.thehinduretailplus.com/thehindu/mp/2003/05/26/stories/2003052600910200.htm |archivedate=19 February 2012 }}</ref> ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਨਾਟਕ ਲਿਖਣ ਦੇ ਮੋਢੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸੀ ਅਤੇ [[ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ]] 'ਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਟਕ 'ਸਾਂਝਾ ਚੁੱਲ੍ਹਾ' ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਮਿਲੀ। == ਰਚਨਾਵਾਂ == ===ਨਾਟਕ === * ਤਾਰਾ ਟੁੱਟਿਆ (1942) *''[[ਲੋਹਾ ਕੁੱਟ]]'' (1944) * ''ਸੈਲ ਪੱਥਰ (1949)'' * ''ਬਿਸਵੇਦਾਰ (1948)'' * ''ਕੇਸਰੋ (1952)'' * ''ਨਵਾਂ ਮੁੱਢ (1949)'' * ''ਘੁੱਗੀ (1950)'' * ''ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਂਵਾਲ (1956)'' * ''[[ਕਣਕ ਦੀ ਬੱਲੀ|ਕਣਕ ਦੀ ਬੱਲੀ (1954)]]'' * ''[[ਧੂਣੀ ਦੀ ਅੱਗ|ਧੂਣੀ ਦੀ ਅੱਗ (1968)]]'' * ''ਗਗਨ ਮੈ ਥਾਲੁ (1969)'' * ''[[ਸੁਲਤਾਨ ਰਜ਼ੀਆ (ਨਾਟਕ)|ਸੁਲਤਾਨ ਰਜ਼ੀਆ (1970)]]'' * ਬਲਦੇ ਟਿੱਬੇ (1996) *ਦੁੱਧ ਦੀਆਂ ਧਾਰਾਂ (1967) *ਪੱਤਣ ਦੀ ਬੇਦੀ (1975) *ਕੁੜੀ ਟੀਸੀ (1976) *ਸੌਂਕਣ (1979) *ਚਾਕੂ (1982) *ਪੈਂਟੜੇਬਾਜ਼ (1984) *ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਂ (1984) * ''ਅਭਿਸਾਰਕਾ'' *ਬਲਦੇ ਟਿੱਬੇ (1996) ===ਇਕਾਂਗੀ ਸੰਗ੍ਰਿਹ=== * ''ਕੁਆਰੀ ਟੀਸੀ'' (1945) * ''ਦੋ ਪਾਸੇ'' * ''ਪੱਤਣ ਦੀ ਬੇੜੀ'' (1954) * ''ਦਸਵੰਧ'' * ''ਦੁਧ ਦੀਆਂ ਧਾਰਾਂ'' * ''[[ਚਾਕੂ (ਕਿਤਾਬ)|ਚਾਕੂ]]'' * ''ਪੈਂਤੜੇਬਾਜ਼'' ===ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ=== * ''ਮਿਰਚਾਂ ਵਾਲਾ ਸਾਧ'' * ''ਡੁੱਲ੍ਹੇ ਬੇਰ'' * ''ਕਾਲਾ ਅੰਬ'' ===ਵਾਰਤਕ=== * ''[[ਨਿੰਮ ਦੇ ਪੱਤੇ]]'' * ''[[ਸੁਰਮੇ ਵਾਲੀ ਅੱਖ]]'' * ''[[ਕੌਡੀਆਂ ਵਾਲਾ ਸੱਪ]]'' * ''[[ਹੁਸੀਨ ਚਿਹਰੇ]]'' * ''[[ਕਾਸ਼ਨੀ ਵਿਹੜਾ]]'' * ''[[ਸ਼ਰਬਤ ਦੀਆਂ ਘੁੱਟਾਂ]]'' ===ਨਾਵਲ=== * ''[[ਕੱਕਾ ਰੇਤਾ]]'' * ''[[ਨੰਗੀ ਧੁੱਪ ]] ਸਵੈ ਜੀਵਨੀ '' ===ਖੋਜ ਪੁਸਤਕਾਂ=== * ''ਲੋਕ ਨਾਟਕ'' * ''ਰੰਗਮੰਚ'' == ਦਿਲਚਸਪ ਕਿੱਸੇ == ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਮੈਨੂੰ ਚੁਣ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਰੂਦੁਆਰੇ ਪੜ੍ਹਨ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਅਸੀਂ ਦੋ ਦਿਨ ਖੇਡਦੇ ਰਹੇ। ਕੋਈ ਮਾਸਟਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਰੌਲਾ ਪੈ ਗਿਆ, "ਬਾਬਾ ਜੀ ਆ ਗਏ।" ਨੀਲਾ ਬਾਣਾ ਪਾਈ ਘੋੜੇ ਤੇ ਚੜ੍ਹੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, "ਇਥੇ ਖੇਡਣ ਆਇਆਂ?" ਆਖਿਆ, "ਨਹੀਂ ਜੀ! ਇਥੇ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ।" ਆਖਣ ਲੱਗੇ, "ਜੇ ਪੜ੍ਹਦਾ ਏਂ ਤਾਂ ਫੇਰ ਸਬਕ ਸੁਣਾ।" ਅੱਗੋਂ ਆਖਿਆ, "ਸਬਕ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਅਜੇ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਹੀ ਨਹੀਂ।" ਘੋੜੇ ਤੇ ਚੜ੍ਹੇ ਚੜ੍ਹਾਇਆਂ ਹੱਥ ਫੜੇ ਨੇਜੇ ਨਾਲ ਭੋਏਂ ਤੇ ਪਹਿਲੋਂ ਏਕਾ ਵਾਹਿਆ ਫੇਰ ਉਚੀ ਛਤਰੀ ਵਾਲਾ ਊੜਾ ਤੇ ਆਖਣ ਲੱਗੇ, "ਆਖ ਇੱਕ ਓਅੰਕਾਰ!" ਇਹ ਤੇਰਾ ਪਹਿਲਾ ਸਬਕ ਏ। ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਬਕ ਮੇਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਤੇ ਆਖਰੀ ਸਬਕ ਹੋ ਨਿੱਬੜਿਆ। ਬਾਕੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਮੈਂ ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਸਬਕਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਕੀਤਾ। == ਸਨਮਾਨ == * [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] (1962) * [[ਪਦਮਸ੍ਰੀ]] (1972) ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ}} {{ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇਤਾ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1916]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2003]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੰਗਕਰਮੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਾਵਲਕਾਰ]] 932c572496xsliilbr99cxjlkmvob7k 4 14787 611997 611897 2022-08-26T12:39:24Z CSinha (WMF) 40168 /* 2022 Board of Trustees Community Voting Period is now Open */ ਨਵਾਂ ਭਾਗ wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ [[File:Wikimedians at kotkapura 20.JPG|270px|thumb|ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਵਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ]] <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:0em 0 1em 1em; padding:4px; width:270px;"> <big><center>'''ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ:'''</center></big> * [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਸੁਆਗਤ]] ― ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ। * [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਪੁੱਛ-ਗਿੱਛ]] ― ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ ਲਈ। * [[ਮਦਦ:ਸਮੱਗਰੀ]] ― ਮਦਦ ਲਈ। * [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਬਣਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀਆਂ]] ― ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਬੇਨਤੀਆਂ * [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਮੁੱਖ ਫਰਮੇ]] * [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਫ਼ੇ|ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਫ਼ੇ]] ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਕੜੀਆਂ - *[[:en:Wikipedia:Community Portal|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀ ਸੱਥ]] *[[:m:|ਮੈਟਾ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ]]। </div> {| class="infobox" width="280px" |- align="center" | [[File:Replacement filing cabinet.svg|100px|Archive]] '''ਸੱਥ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ:''' |- align="center" | [[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 1|1]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 2|2]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 3|3]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 4|4]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 5|5]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 6|6]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 7|7]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 8|8]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 9|9]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 10|10]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 11|11]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 12|12]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 13|13]]{{h.}}<br/>[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 14|14]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 15|15]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 16|16]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 17|17]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 18|18]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 19|19]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 20|20]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 21|21]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 22|22]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 23|23]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 24|24]] {{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 25|25]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 26|26]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 27|27]]{{h.}}[[/ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ 28|28]]{{h.}} |} == ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਸੰਬੰਧੀ == ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਠੀਕ ਠਾਕ ਹੋਵੋਂਗੇ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਹੋਈ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਵਿਕੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਬਾਰੇ ਲਗਾਤਾਰ ਅਪਡੇਟ ਦਿੰਦੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਆਨਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਲੜੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਦਿਆਂ 28/29 ਮਈ ਇਸ ਹਫ਼ਤੇ ਦਿਨ ਸ਼ਨੀਵਾਰ/ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 5 ਤੋਂ 6 ਆਨਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਰੱਖਣ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ। ਕਿਰਪਾ ਮੀਟਿੰਗ ਲਈ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇੱਕ ਤਾਰੀਖ਼ ਤੇ ਸਮਾਂ ਦਸੋ ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਸਾਂਝਾ ਦਿਨ ਮਿੱਥ ਸਕੀਏ। ਹੇਠਾਂ ਮੀਟਿੰਗ 'ਚ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਵਿਸ਼ਾ ਵੀ ਇੱਥੇ ਜੋੜ ਸਕਦੇ ਹੋ। '''ਵਿਸ਼ੇ''': * ਆਡੀਓਬੁਕਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੀ final meeting - [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu]] * Wikimedia Berlin Summit ਵਿੱਚ Punjabi Wikimedia User Group ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ - [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill]] * Wikimania 2022 ਬਾਰੇ ਅਪਡੇਟ - - [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill]] ਕਿਰਪਾ ਆਪਣੇ ਕੀਮਤੀ ਸਮੇਂ ਵਿਚੋਂ ਸਮਾਂ ਕੱਢ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਦਵੋ ਜੀ। ਸ਼ੁਕਰੀਆ --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:52, 25 ਮਈ 2022 (UTC) === ਟਿੱਪਣੀਆਂ === == ਖਰੜਿਆਂ ਦੀ ਸਕੈਨਿੰਗ ਸੰਬੰਧੀ == ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਸੱਤਦੀਪ ਗਿੱਲ ਦਵਾਰਾ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਪਿੰਡ ਭਾਈ ਰੂਪਾ ਵਿਖੇ ਪੁਰਾਣੇ ਖਰੜਿਆਂ ਦੀ ਸਕੈਨਿੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿਮਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਜਾਜ਼ਤ ਲੈ ਲਈ ਹੈ। ਸਕੈਨਿੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਓਹਨਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਲੰਟੀਅਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਮੈਂ(ਹਰਦਰਸ਼ਨ) ਆਪਦਾ ਨਾਮ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਜੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਆਪਦਾ ਨਾਮ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਬੰਦੀ ਇਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਬਣਾ ਕੇ CIS-A2K ਤੋਂ ਗ੍ਰਾਂਟ ਵੀ ਲਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਗ੍ਰਾੰਟ ਲਈ ਵੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ। ਜੋ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿਚ ਹੈ ਤਾਂ <nowiki>{{support}}</nowiki> ਲਿੱਖ ਕੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।--[[File:Hardarshan.gif|frameless|link=User:Benipal hardarshan]]^{[[User talk:Benipal hardarshan|Talk]]} 14:13, 29 ਮਈ 2022 (UTC) ====ਵਲੰਟੀਅਰ ਕੰਮ ਲਈ==== *[[File:Hardarshan.gif|frameless|link=User:Benipal hardarshan]]^{[[User talk:Benipal hardarshan|Talk]]} * [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:20, 1 ਜੂਨ 2022 (UTC) ====CIS-A2K ਤੋਂ ਗ੍ਰਾਂਟ ਲਈ ਸਮਰਥਨ==== # {{support}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Mulkh Singh|Mulkh Singh]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Mulkh Singh|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 17:25, 29 ਮਈ 2022 (UTC) #{{support}}[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gurtej Chauhan|Gurtej Chauhan]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gurtej Chauhan|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:48, 31 ਮਈ 2022 (UTC) # {{support}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:20, 1 ਜੂਨ 2022 (UTC) # {{support}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagvir Kaur|Jagvir Kaur]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagvir Kaur|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 01 :20, 9 ਜੂਨ 2022 (UTC) == ਪਿੰਡ ਚੌਟਾਲਾ, ਸਿਰਸਾ ਵਿਖੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਰਕਸ਼ਾਪ == ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਪਿੰਡ ਚੌਟਾਲਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਿਰਸਾ, ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਅੱਜ 29 ਮਈ 2022 ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਲਗਾਈ ਗਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਅਤੇ [[User: Manpreetsir|Manpreetsir]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਨਿਆਂ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਚੌਟਾਲਾ ਵਿੱਚ ਲਗਾਈ ਗਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 14 ਜਣਿਆਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ ਜੋ ਕਿ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦੇ ਮੈਟਾ ਪੇਜ ਦਾ ਲਿੰਕ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikipedia_Workshop_at_Village_Chautala,_Sirsa#Discussion_On_VP| ਇੱਥੇ] ਹੈ। ਇਹ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਬਿਲਕੁਲ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਲੀਕੀ ਗਈ। ਅਗਲੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਸਲਾਹ ਦੀ ਉਮੀਦ ਤੇ ਉਡੀਕ ਰਹੇਗੀ। ਧੰਨਵਾਦ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Mulkh Singh|Mulkh Singh]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Mulkh Singh|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:35, 29 ਮਈ 2022 (UTC) === ਟਿੱਪਣੀ === == ਵਿਕੀਮੇਨੀਆ 2022 ਵਿੱਚ ਆਨਲਾਈਨ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਸਬੰਧੀ == ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਪ ਸਭ ਜਾਣਦੇ ਹੀ ਹੋ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ (2022) ਦਾ ਵਿਕੀਮੇਨੀਆ ਆਨਲਾਈਨ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਲਈ ਇਹ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪਾਂ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਗ੍ਰਾਂਟ ਵੀ ਪੈ ਗਈ ਹੈ। ਆਪ ਜੀ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimania_2022/Scholarships/Punjabi_Wikimedians ਇਸ ਲਿੰਕ] 'ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਇਸ ਗ੍ਰਾਂਟ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਮਰਥਨ ਜ਼ਰੂਰ ਦਿਓ ਜੀ ਅਤੇ ਵਿਕੀਮੇਨੀਆ ਸਬੰਧੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਸਵਾਲ ਜਾਂ ਸੁਝਾਅ ਲਈ ਟਿੱਪਣੀ ਵਾਲੇ ਖਾਨੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਧੰਨਵਾਦ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:27, 2 ਜੂਨ 2022 (UTC) ===ਸਮਰਥਨ/ਵਿਰੋਧ=== # {{support}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:27, 2 ਜੂਨ 2022 (UTC) #{{ss}}[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gurtej Chauhan|Gurtej Chauhan]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gurtej Chauhan|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:41, 2 ਜੂਨ 2022 (UTC) #{{ss}} ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਪੂਰੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਇਵੈਂਟ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਵੇਗਾ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:03, 3 ਜੂਨ 2022 (UTC) ===ਟਿੱਪਣੀਆਂ=== * ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪੱਧਰ ਦੀ ਬੈਠਕ ਬਾਰੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਹੋਰ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬੈਠਕ ਦਾ ਮਕਸਦ ਕੀ ਹੈ? ਕਿੱਥੇ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਹੈ? ਕਿੰਨੇ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ? ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਕੀ ਯੋਗਤਾ ਹੋਏਗੀ? ਬੈਠਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀ ਫ਼ਰਕ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗਾ? ਇਹਨਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਸਟੀਕ ਜਵਾਬਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅੱਗੇ ਜਾਣਾ ਵਾਜਬ ਨਹੀਂ। ਕਾਹਲ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ। ਰੈਪਿਡ ਗ੍ਰਾਂਟ ਹਰ ਵਕਤ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਆਪਾਂ ਅੱਧ-ਪੱਕੇ ਪਲੈਨ ਨਾ ਪਾਈਏ ਤਾਂ ਬਿਹਤਰ ਰਹੇਗਾ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:04, 3 ਜੂਨ 2022 (UTC) * ਸ਼ੁਕਰੀਆ ਸੱਤਦੀਪ, ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅਤੇ ਅਸਪਸ਼ਟ ਏਜੰਡਾ ਕਾਰਨ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਸਮਰਥਨ ਵਾਪਿਸ ਲੈਂਦੀ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਪ੍ਰਪਾਜ਼ਲ ਪਾਉਣ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦੇਨੀ ਹਾਂ ਜੋ ਇਸੇ ਮਹੀਨੇ 15 ਜੂਨ ਤੱਕ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਸੋਚੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤਰੀਕਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਇਸ ਇਵੈਂਟ ਨੂੰ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਇਵੈਂਟ movement stategy ਵਰਗੇ ਮੁੱਖ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੁੱਦੇ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਧੰਨਵਾਦ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:06, 3 ਜੂਨ 2022 (UTC) == CIS-A2K Newsletter May 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, I hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about May 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events and ongoing and upcoming events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Punjabi Wikisource Community skill-building workshop|Punjabi Wikisource Community skill-building workshop]] * [[:c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] ; Ongoing events * [[:m:CIS-A2K/Events/Assamese Wikisource Community skill-building workshop|Assamese Wikisource Community skill-building workshop]] ; Upcoming event * [[:m:User:Nitesh (CIS-A2K)/June Month Celebration 2022 edit-a-thon|June Month Celebration 2022 edit-a-thon]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/May 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:23, 14 June 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=18069678 --> ==ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਬਾਰੇ== ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਆਪ ਸਭ ਠੀਕ ਠਾਕ ਹੋਵੋਂਗੇ। ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਹੋਈ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਹੋਈ ਚਰਚਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਦਿਆਂ ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਤਰੀਖ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਆਪਾਂ ਆਡੀਓਬੁਕਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ, ਵਿਕੀਮੇਨੀਆ ਬਰਲਿਨ ਸਮਿਟ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਜਰ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਵਿਕੀਸੋਰਸ ਈਵੈਂਟ ਵਿਚ ਆਪਾਂ ਕਾਫੀ ਕੁਛ ਸੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਉੱਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਆਪਾਂ ਵਿਕੀਸੋਰਸ ਈਵੈਂਟ ਚਰਚਾ ਵਿਚ ਰਹੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਬਾਤ ਕਰਾਂਗੇ। ਆਪਣੀ ਇਸ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਆਨਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਲੜੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਦਿਆਂ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ 26 ਜੂਨ ਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮ 5 ਤੋਂ 6 ਵਜੇ ਆਨਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਰੱਖਣ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੀਟਿੰਗ ਲਈ ਆਪੋ-ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਦਸੋ ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਸਾਂਝਾ ਸਮਾਂ ਮਿੱਥ ਸਕੀਏ। ਹੇਠਾਂ ਮੀਟਿੰਗ 'ਚ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਵਿਸ਼ਾ ਵੀ ਇੱਥੇ ਜੋੜ ਸਕਦੇ ਹੋ। '''ਵਿਸ਼ੇ''': *ਵਿਕੀਸੋਰਸ ਉੱਪਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਵੈਲੀਡੇਸ਼ਨ ਸੰਬੰਧੀ *ਟਰਾਂਸਕਲੂਜ਼ਨ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ *ਵਿਕੀ ਲਵਸ ਲਿਟਰੇਚਰ ਬਾਰੇ ਸੂਚਨਾ ਕਿਰਪਾ ਆਪਣੇ ਕੀਮਤੀ ਸਮੇਂ ਵਿਚੋਂ ਸਮਾਂ ਕੱਢ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਦਵੋ ਜੀ। ਸ਼ੁਕਰੀਆ --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagvir Kaur|Jagvir Kaur]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagvir Kaur|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 9:21, 17 ਜੂਨ 2022 (UTC) === ਟਿੱਪਣੀਆਂ === # ਸਹਿਮਤ ਜੀ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਬੈਠਕ ਦਾ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਸਬੱਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਣ ਰਿਹਾ। ਧੰਨਵਾਦ ਜਗਵੀਰ ਜੀ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:46, 19 ਜੂਨ 2022 (UTC) == ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਸ ਦਾ contact person ਹੋਣ ਬਾਰੇ == ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਉਮੀਦ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਠੀਕ ਹੋਵੋਂਗੇ। [[meta:Punjabi Wikimedians|Punjabi Wikimedians]] ਦਾ contact person ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਸੁਨੇਹੇ ਲਗਾਤਾਰ ਮੇਲ ਰਾਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਸੰਸਥਾ ਵੱਲੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੁਨੇਹੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੱਕ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪਹੁੰਚਣੇ ਜਰੂਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਰੁਝੇਵੇਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ। ਸੋ, ਮੈਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਨੂੰ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣਾ ਨਾਂ contact person ਵਜੋਂ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹਟਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਕੇ ਨਵਾਂ contact person add ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇਗਾ। ਮੇਰੀ ਗੈਰ ਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ {{ping|Nitesh Gill}} {{ping|Manavpreet Kaur}} ਅਤੇ {{ping|Charan Gill}} ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ contact persons ਵਜੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਧੰਨਵਾਦ। <font color="green" face="Segoe Script" size="4"><b> [[User:Satpal Dandiwal|Satpal Dandiwal]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Satpal Dandiwal|talk]]) &#124;[[Special:Contributions/Satpal Dandiwal|Contribs]])</font>} 16:31, 17 ਜੂਨ 2022 (UTC) == ਵਿਕੀ ਲਵਸ ਲਿਟਰੇਚਰ == ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰਾ ਅਗਲੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਕੀ ਲਵਸ ਲਿਟਰੇਚਰ ਨਾਂ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਨਿਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ 1 ਜੁਲਾਈ 2022 ਤੋਂ 31 ਜੁਲਾਈ 2022 ਤੱਕ ਚੱਲੇਗੀ। ਉਂਝ ਇਹ ਮੁਹਿੰਮ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਵੀ ਚਲਾਈ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਉਦੋਂ ਇਸ ਦਾ ਮਿਆਰ ਕਾਫ਼ੀ ਸੀਮਿਤ ਸੀ। ਇਸ ਵਾਰ ਕੁਝ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਵੀ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਆਪ ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਇਸ ਵਿਚ ਪੂਰਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇਵੋਗੇ। ਇਸ ਬਾਬਤ ਬਾਕੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਆਪ ਜੀ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80_%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A8%B8_%E0%A8%B2%E0%A8%BF%E0%A8%9F%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%9A%E0%A8%B0_2022 [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:49, 19 ਜੂਨ 2022 (UTC) == June Month Celebration 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedians, CIS-A2K announced June month mini edit-a-thon which is going to take place on 25 & 26 June 2022 (on this weekend). The motive of conducting this edit-a-thon is to celebrate June Month which is also known as pride month. This time we will celebrate the month, which is full of notable days, by creating & developing articles on local Wikimedia projects, such as proofreading the content on Wikisource if there are any, items that need to be created on Wikidata [edit Labels & Descriptions], some June month related content must be uploaded on Wikimedia Commons and so on. It will be a two-days long edit-a-thon to increase content about the month of June or related to its days, directly or indirectly. Anyone can participate in this event and the link you can find [[:m: June Month Celebration 2022 edit-a-thon|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:46, 21 June 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Hi, Greetings The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced! We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]''' Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project. We hope to have you contribute to the campaign next year. '''Thank you,''' '''Wiki Loves Folklore International Team''' --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:12, 4 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=23454230 --> == Propose statements for the 2022 Election Compass == : ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' : ''<div class="plainlinks">[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members are invited to ''' [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass]]''' for the [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/neutral/disagree). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Regards, Movement Strategy & Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:CSinha (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:19, 12 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) == ਜੁਲਾਈ ਦੀ ਆਫਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਸਬੰਧੀ == ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਠੀਕ ਹੋਵੋਂਗੇ। ਜਿਵੇਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਅਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਆਨਲਾਈਨ ਹੀ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਆਫਲਾਈਨ ਕਰਵਾਉਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਈਵੈਂਟਾ ਬਾਰੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਦੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਾਲੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦੀ ਫਾਲੋ-ਅਪ ਮੀਟਿੰਗ ਬਾਰੇ ਵੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ੇ ਜੋੜਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਵਿਚ ਸਾਂਝੇ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਸੁਝਾਅ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ request ਉਪਰ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕੀਏ। ਧੰਨਵਾਦ ਜੀ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Rajdeep ghuman|Rajdeep ghuman]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Rajdeep ghuman|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:36, 12 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) === ਟਿੱਪਣੀ === # ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਰਾਜਦੀਪ ਜੀ, ਕਿਹੜੀ ਤਰੀਕ ਨਿਸਚਿਤ ਕਰਨੀ ਹੈ ਜੀ? ਜਗਵੀਰ ਕੋਰ :::[[User:Jagvir Kaur|ਜਗਵੀਰ ਜੀ]], ਇਹ ਮੀਟਿੰਗ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੀ 30 ਤਰੀਕ(ਦਿਨ ਸ਼ਨੀਵਾਰ) ਨੂੰ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇਗੀ।--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Rajdeep ghuman|Rajdeep ghuman]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Rajdeep ghuman|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) # ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰੀਆ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Rajdeep ghuman|Rajdeep ghuman]], ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲ ਕਰਨ ਲਈ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਾਥੀ ਚਾਹੁਣ ਤਾਂ ਇਹ ਮੀਟਿੰਗ ਆਫਲਾਈਨ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ 'ਚ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਸੰਪਾਦਨ ਜਾਂ ਸੰਪਾਦਨ ਸੰਬੰਧੀ ਗਤਿਵਿਧਿਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਬੈਠ ਕੇ ਕੁਝ ਮੁੱਦਿਆ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ੍ਹ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਸਾਨੂੰ ਜ਼ਰੁਰ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਮੇਰਾ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਹੈ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:34, 15 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) # {{support}} ਰਾਜਦੀਪ ਜੀ, ਲਗਾਤਾਰ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਆਨਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਫਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੀ ਇਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦਾ ਅਸੀਂ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:07, 15 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) # {{support}} ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਲਈ ਤਾਰੀਖ, ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਥਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਕੁਝ ਵਿਉਂਤਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਦੱਸ ਦੇਵੋ ਜੀ ਤਾਂ ਕਿ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੋਰ ਪੱਕਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। - [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Mulkh Singh|Mulkh Singh]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Mulkh Singh|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 01:18, 17 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) :::[[User:Mulkh Singh|ਮੁਲਖ ਜੀ]], 30 ਤਰੀਕ ਦਿਨ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਪਟਿਆਲੇ ਵਿਖੇ ਇਹ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਬਾਕੀ ਸਮੇਂ ਬਾਰੇ ਆਪਾਂ ਫੇਸਬੁਕ ਗਰੁੱਪ ਵਿਚ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜੋ ਸਮਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਸਹੀ ਹੋਵੇਗਾ ਉਹ ਚੁਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Rajdeep ghuman|Rajdeep ghuman]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Rajdeep ghuman|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) # {{support}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gill jassu|Gill jassu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gill jassu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:30, 25 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) # ਆਫਲਾਇਨ ਮੀਟਿੰਗ ਦੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਇਕ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਸੁਝਾਅ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਗਾ। ਪਟਿਆਲੇ ਦੀ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤ 'ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ' ਸੰਬੰਧੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਫੋਟੋ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂ ਨਾਮਾਤਰ ਹਨ। ਸੁਣਨ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਥਾਂ ਜਲਦੀ ਹੀ ਜਨਤਕ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਉਂਝ ਇਸ ਥਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਤੇ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਫੋਟੋ ਤੇ ਵੀਡੀਓਗਰਾਫੀ ਮਨਾਂ ਹੈ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਹੱਥ ਲਿਖਿਤ ਖਰੜਿਆਂ ਦੀ ਸਕੈਨਿੰਗ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਾਥ ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਸਰਦਾਰ ਸਿਮਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕਰਕੇ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੋ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੀਟਿੰਗ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਆਪਾਂ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਟਿਆਲੇ ਇਸ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਵੀ ਗੁਜ਼ਾਰੀਏ। ਸਿਮਰ ਜੀ ਇਸ ਫੋਟੋਵਾਕ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਕਿਲੇ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਬਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਦੇਣਗੇ। ਕਿਲੇ ਦੀ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:54, 21 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) :::: ਗੌਰਵ ਜੀ, ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਰਹੇਗਾ। ਪਰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਕੈਮਰੇ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਕੈਮਰੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਪਾਂ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸਦਾ ਹੱਲ ਵੀ ਸੋਚਣਾ ਪਵੇਗਾ। - <font color="green" face="Segoe Script" size="4"><b> [[User:Satpal Dandiwal|Satpal Dandiwal]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Satpal Dandiwal|talk]]) &#124;[[Special:Contributions/Satpal Dandiwal|Contribs]])</font>} 17:19, 21 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) :::::ਹਾਂ ਜੀ। ਫਿਲਹਾਲ ਫੋਟੋਗਰਾਫੀ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਵੀ ਸ਼ਾਇਦ ਰੋਕਣਾ ਪਵੇ। ਕਿਉਂਕਿ ਫੋਟੋਗਰਾਫੀ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ ਪਰ ਆਪਾਂ ਸਿਮਰ ਜੀ ਹੁਣਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਹ ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਹਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਆਪਾਂ ਕਰ ਲਵਾਂਗੇ। ਫਿਲਹਾਲ ਲਈ ਇਸ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਮੁਲਤਵੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇ।[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:46, 23 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) == CIS-A2K Newsletter June 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about June 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Assamese Wikisource Community skill-building workshop|Assamese Wikisource Community skill-building workshop]] * [[:m:June Month Celebration 2022 edit-a-thon|June Month Celebration 2022 edit-a-thon]] * [https://pudhari.news/maharashtra/pune/228918/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A4%AC%E0%A4%B3%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%9A-%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A8-%E0%A4%A1%E0%A5%89-%E0%A4%85%E0%A4%B6%E0%A5%8B%E0%A4%95-%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%A4-%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A5%87-%E0%A4%AE%E0%A4%A4/ar Presentation in Marathi Literature conference] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/June 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:23, 19 July 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == Board of Trustees - Affiliate Voting Results == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear community members, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The shortlisted 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[User:Mike Peel|Mike Peel]]) See more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this election. Please take a moment to appreciate the Affiliate representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. Thank you for your participation. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' View the election timeline [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline| here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with, in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Regards, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:CSinha (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:59, 20 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) == Movement Strategy and Governance News – Issue 7 == <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance newsletter! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:CSinha (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:58, 24 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) == Vote for Election Compass Statements == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear community members, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]'''. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/neutral/disagree). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Regards, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:CSinha (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:04, 26 ਜੁਲਾਈ 2022 (UTC) == ਅਗਸਤ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਸਬੰਧੀ == ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਠੀਕ ਹੋਵੋਂਗੇ। ਅਸੀਂ ਜੁਲਾਈ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਆਫ਼ਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਜੁਲਾਈ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਮੀਟਿੰਗ ਅਸੀਂ ਆਫ਼ਲਾਈਨ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਏ ਪਰ 31 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਬੈਠਕ ਆਨਲਾਈਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਮੁੱਦਾ ਅਗਸਤ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਆਫ਼ ਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਸੀ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ 'ਚ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਭਾਗ ਨਾਲ ਅਗਸਤ ਜਾਂ ਸਤੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਕਰਨ ਦਾ ਪਲਾਨ ਹੈ ਜੋ ਉੱਥੇ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਸੰਬੰਧੀ ਇੱਕ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਵੀ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਉਂ ਨਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵੀ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਰ ਲਈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਕੁਝ ਸਾਥੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਬਣ ਸਕਣ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਸੰਬੰਧੀ ਇਸ ਸੁਝਾਅ 'ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚਾਰ ਜਾਣਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਅਸੀਂ ਬੈਠਕ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਕਰਕੇ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸਾਥੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਸਕੇ ਉਹ ਵੀ ਚੰਗਾ ਰਹੇਗਾ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਸੁਝਾਅ ਜ਼ਰੂਰ ਦਿਓ। ਧੰਨਵਾਦ ਜੀ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Rajdeep ghuman|Rajdeep ghuman]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Rajdeep ghuman|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 21:00, 31 ਜੁਲਾਈ 2022 (IST) === ਟਿੱਪਣੀਆਂ === ===ਸਮਰਥਨ/ਵਿਰੋਧ=== # {{ss}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 03:46, 2 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) # {{ss}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gill jassu|Gill jassu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gill jassu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:28, 2 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) == ਪੰਜਾਬ ਕਾਨਵੈਂਟ ਸਕੂਲ, ਬਾਘਾ ਪੁਰਣਾ ਵਿਖੇ ਵਿਕੀ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸਬੰਧੀ == ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ, ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਆਪ ਸਾਰੇ ਠੀਕ ਹੋਵੋਗੇ। ਮੈਂ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਮੈਂ ਇੱਕ ਲੋਕਲ ਸਕੂਲ (ਪੰਜਾਬ ਕਾਨਵੈਂਟ ਸਕੂਲ, ਬਾਘਾ ਪੁਰਣਾ) ਵਿੱਚ ਵਿਕੀ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਬਾਰੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੱਲ੍ਹ (ਸ਼ਨੀਵਾਰ) ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਵਿਕੀ ਸਬੰਧੀ ਸ਼ੈਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਫ਼ਿਲਹਾਲ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਆਪ ਸਭ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ਼ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਵਜੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਹੈ। ਆਪ ਜੀ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹੇਠਾਂ ''ਟਿੱਪਣੀ'' ਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਧੰਨਵਾਦ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:20, 5 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) ===ਟਿੱਪਣੀਆਂ/ਅਪਡੇਟ=== 06/08/2022 ਦਿਨ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਇੱਕ ਸੈਸ਼ਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਅਤੇ ਕਾਮਨਜ਼ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ। ਅਗਲੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੇਰਵੇ ਸਹਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਧੰਨਵਾਦ--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:55, 7 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) * ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਉਪਰਾਲਾ, ਜਗਸੀਰ ਜੀ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 18:05, 9 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) == Delay of Board of Trustees Election == Dear community members, I am reaching out to you today with an update about the timing of the voting for the Board of Trustees election. As many of you are already aware, this year we are offering an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]] to help voters identify the alignment of candidates on some key topics. Several candidates requested an extension of the character limitation on their responses expanding on their positions, and the Elections Committee felt their reasoning was consistent with the goals of a fair and equitable election process. To ensure that the longer statements can be translated in time for the election, the Elections Committee and Board Selection Task Force decided to delay the opening of the Board of Trustees election by one week - a time proposed as ideal by staff working to support the election. Although it is not expected that everyone will want to use the Election Compass to inform their voting decision, the Elections Committee felt it was more appropriate to open the voting period with essential translations for community members across languages to use if they wish to make this important decision. '''The voting will open on August 23 at 00:00 UTC and close on September 6 at 23:59 UTC.''' Best regards, Matanya, on behalf of the Elections Committee [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:CSinha (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:42, 15 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) == CIS-A2K Newsletter July 2022 == <br /><small>Really sorry for sending it in English, feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope everything is fine. As CIS-A2K update the communities every month about their previous work via the Newsletter. Through this message, A2K shares its July 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Partnerships with Marathi literary institutions in Hyderabad|Partnerships with Marathi literary institutions in Hyderabad]] * [[:m:CIS-A2K/Events/O Bharat Digitisation project in Goa Central library|O Bharat Digitisation project in Goa Central Library]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Partnerships with organisations in Meghalaya|Partnerships with organisations in Meghalaya]] ; Ongoing events * Partnerships with Goa University, authors and language organisations ; Upcoming events * [[:m:CIS-A2K/Events/Gujarati Wikisource Community skill-building workshop|Gujarati Wikisource Community skill-building workshop]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 15:10, 17 August 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=18069678 --> ==ਭਾਰਤੀ ਵਿਕੀਕਾਨਫਰੰਸ 2023 ਸਬੰਧੀ== ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ, ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਠੀਕ-ਠਾਕ ਹੋਵੋਗੇ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਬਹੁਤ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਇਵੈਂਟ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਸਭ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ, ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਸੋਚ, ਸੁਝਾਅ ਸਾਂਝੇ ਕਰ ਸਕਣ। 2016 ਵਿੱਚ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 2019 ਵਿੱਚ ਅਗਲੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਕੋਵਿਡ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਮੁਮਕਿਨ ਨਹੀਂ ਹੋ ਪਾਇਆ। ਦੁਬਾਰਾ ਫਿਰ ਕਾਨਫਰੰਸ 2023 ਵਿੱਚ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਾਡਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਆ ਕੇ ਹਿੱਸਾ ਲਵੇ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਕਾਨਫਰੰਸ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ [https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConference_India_2023:_Initial_conversations ਇਸ ਲਿੰਕ] 'ਤੇ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਹੀ ਤੁਸੀ ਸਪੋਰਟ ਵੀ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਗੁਜ਼ਾਰਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਆਪ ਸਾਰੇ ਮੈਟਾ ਪੇਜ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗੂਗਲ ਫਾਰਮ ਨੂੰ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਭਰੋ। ਜੇਕਰ ਸਭ ਤਿਆਰ ਹਨ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਹੇਠਾਂ ਟਿੱਪਣੀ ਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸੁਝਾਅ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰੀਆ - [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ਅਤੇ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:08, 23 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) ===ਟਿੱਪਣੀਆਂ=== * ਪਿਆਰੇ ਸਾਥੀਓ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਹੇਠਾਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਵਿਕੀਕਾਨਫਰੰਸ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ਼ ਇਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਸਬੰਧੀ ਗੱਲਬਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਆਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿਕੀਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇ ਗੂਗਲ ਫ਼ਾਰਮ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਭਰੀਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰੀਏ। ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿੱਚ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:34, 24 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) * ਸ਼ੁਕਰੀਆ ਜਗਸ਼ੀਰ ਜੀ, ਮੈਂ ਗੂਗਲ ਫਾਰਮ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂਂ ਵਿਕੀਕਾਨਫਰੰਸ ਲਈ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਵਿਕੀਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇ ਗੂਗਲ ਫਾਰਮ ਨੂੰ ਭਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਸਮਰਥ ਕਰੋ। ਧੰਨਵਾਦ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Manjit Singh|Manjit Singh]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Manjit Singh|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:17, 24 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) * ਸ਼ੁਕਰੀਆ ਨਿਤੇਸ਼ ਅਤੇ ਜਗਸੀਰ ਇਸ ਚਰਚਾ ਅਤੇ ਅਗਵਾਈ ਲਈ। ਆਪਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਹਰ ਸੰਭਵ ਯੋਗਦਾਨ ਕਰਾਂਗੇ. [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Mulkh Singh|Mulkh Singh]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Mulkh Singh|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 17:12, 24 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) == WikiConference India 2023: Initial conversations == Dear Wikimedians, Hope all of you are doing well. We are glad to inform you to restart the conversation to host the next WikiConference India 2023 after WCI 2020 which was not conducted due to the unexpected COVID-19 pandemic, it couldn't take place. However, we are hoping to reinitiate this discussion and for that we need your involvement, suggestions and support to help organize a much needed conference in February-March of 2023. The proposed 2023 conference will bring our energies, ideas, learnings, and hopes together. This conference will provide a national-level platform for Indian Wikimedians to connect, re-connect, and establish their collaboration itself can be a very important purpose on its own- in the end it will empower us all to strategize, plan ahead and collaborate- as a movement. We hope we, the Indian Wikimedia Community members, come together in various capacities and make this a reality. We believe we will take learnings from earlier attempts, improve processes & use best practices in conducting this conference purposefully and fruitfully. Here is a survey [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfof80NVrf3b9x3AotDBkICe-RfL3O3EyTM_L5JaYM-0GkG1A/viewform form] to get your responses on the same notion. Unfortunately we are working with short timelines since the final date of proposal submission is 5 September. We request you please fill out the form by 28th August. After your responses, we can decide if we have the community need and support for the conference. You are also encouraged to add your support on [[:m:WikiConference_India_2023:_Initial_conversations|'''this page''']], if you support the idea. Regards, [[User:Nitesh Gill|Nitesh Gill]], [[User:Nivas10798|Nivas10798]], [[User:Neechalkaran|Neechalkaran]], 06:39, 24 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=23115331 --> == 2022 Board of Trustees Community Voting Period is now Open == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear community members, The Community Voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is now open. Here are some helpful links to get you the information you need to vote: * Try the [https://board-elections-compass-2022.toolforge.org/ Election Compass], showing how candidates stand on 15 different topics. * Read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|candidate statements]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|answers to Affiliate questions]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Learn more about the skills the Board seeks]] and how the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee found candidates align with those skills]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Campaign_Videos|Watch the videos of the candidates answering questions proposed by the community]]. If you are ready to vote, you may go to [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll voting page]] to vote now. '''You may vote from August 23 at 00:00 UTC to September 6 at 23:59 UTC.''' To see about your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. Regards, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:CSinha (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:39, 26 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) m57ic19d8syv2n4tj1f9lpnoo76k5b7 0 29659 612007 539846 2022-08-26T16:28:15Z Nitesh Gill 8973 wikitext text/x-wiki {{ਬੇ-ਹਵਾਲਾ|}} {{Infobox settlement | name = ਮਲੋਟ | native_name = | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = ਸ਼ਹਿਰ | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Punjab | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ | latd = 30.190 | latm = | lats = | latNS = N | longd = 74.499 | longm = | longs = | longEW = E | coordinates_region = IN-PB | coordinates_display = inline,title | subdivision_type = ਦੇਸ਼ | subdivision_name = {{flagu|ਭਾਰਤ}} | subdivision_type1 = ਰਾਜ | subdivision_name1 = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] | subdivision_type2 = [[List of districts of India|District]] | subdivision_name2 = [[ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮੁਕਤਸਰ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = 70958 | population_as_of = 2001 | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਿਕ | demographics1_info1 = [[ਪੰਜਾਬੀ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code =152107 | area_code_type = Telephone code | area_code = 1637 | registration_plate = | website = {{URL|www.MaloutLive.com}} | footnotes = }} '''ਮਲੋਟ''' ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜੋ ਮੁਕਤਸਰ ਤੋਂ 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹੈ। ਮਲੋਟ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਟ੍ਰੈਕਟਰਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਮੰਡੀ ਹਰ ਐਂਤਵਾਰ ਨੂੰ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਥੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸੰਦ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਮਲੋਟ [[NH 10]] ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਅਤੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਮਲੋਟ ਤੋ 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹਨ',ਜਦਕਿ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] 45 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋ ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]] [[ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ|ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਚੁਨਾਵ ਜਿਤਿਆ ਸੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਪਿੰਡ]] ha260lujkl2oa1tbonah7wr1qj31zfo 0 40539 612012 274597 2022-08-27T01:05:21Z Middle river exports 41473 merge duplicate to more complete page wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ]] nuw83u74ozabciaihm9zdsdrzza5npe 0 59617 612013 522738 2022-08-27T01:05:25Z Middle river exports 41473 wikitext text/x-wiki {{ਅੰਦਾਜ਼}} [[File:Memoirs of Franklin.jpg|thumb|200px|right|[[ਬੈਂਜਾਮਿਨ ਫ਼ਰੈਂਕਲਿਨ]] ਦੀ 1793 ਦੀ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੀ ਜਿਲਦ]] '''ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ''' ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਸਮੂਚੇ ਜੀਵਨ ਜਾਂ ਉਸਦੇ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਹਿੱਸੇ ਬਾਰੇ ਲਿਖੀ ਇੱਕ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਰਚਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਪਦ “autobiography " ਦਾ ਪਰਿਆਇਵਾਚੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ ਸ੍ਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਚਿਤਰ। ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ ਅਨੁਸਾਰ- ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਮਾਨਵੀ ਅਨੁਭਵ ਦਾ ਬਿਉਰਾ ਹੈ ਜੋ ਕਰਤਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੈਕਸੀਕਨ ਆਫ ਲਿਟਰੇਰੀ ਸਮਾਜ ਟਰਮਜ਼- ਸ੍ਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਆਪਣੇ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਆਪਣੇ ਹੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਬਿਉਰਾ ਹੈ। ਸੰਸਮਰਣਾਂ, ਰੋਜ਼ਨਾਮਚਿਆਂ ਅਤੇ ਪੱਤਰਾਂ ਦੀ ਅਸੰਯੁਕਤ ਵੰਨਗੀ ਦੇ ਟਾਕਰੇ ਵਿਚ ਇਹ ਲੇਖਕ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਕ੍ਰਮਬੱਧ ਚਲਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ਾ ਤੇ ਡਿਕਸ਼ਨਰੀਆਂ ਵਿਚ ਵਰਵਿਤ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਤੋਂ ਇਹ ਤੱਥ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਸ੍ਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਸੰਬੰਧੀ ਕੁਝ ਕੁ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਦੁਹਰਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਰਥਾਤ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਖੁਦ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ਅੰਦਰ ਝਾਤੀ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੀਵਨ ਦਾ ਕ੍ਰਮਬੱਧ ਵਿਕਾਸ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਆਪਣੇ ਬੀਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਯਾਦ-ਸ਼ਕਤੀ ਰਾਹੀਂ ਸਾਕਾਰ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਲਾਤਮਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਨਰ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਸ੍ਵੈ-ਜੀਵਨੀਕਾਰ ਆਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਨਾਇਕ ਦੇ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹੋਂ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਇਹ ਹੋ ਚੁੱਕੇ, ਲੰਘ ਚੁੱਕੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਪੁਨਰ ਸਿਰਜਣਾ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਹੈ। ਸ੍ਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਧੁਰਾ ਲੇਖਕ ਖੁਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਅਰਥ ਕਦਾਚਿਤ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਕੋਈ ਦਖਲ ਅੰਦਾਜ਼ੀ ਨਹੀਂ, ਇਤਿਹਾਸ ਤਾਂ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਦੀ ਸੰਰਚਨਾ ਦਾ ਇਕ ਲਾਜਮੀ ਜੁਜ਼ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਦਾ ਸਮਕਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵੀ ਜ਼ਜਬ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਚੰਗੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਜਿੱਥੇ ਲੇਖਕ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਬਿੰਬ ਦੀ ਪੁਨਰ-ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਉੱਥੇ ਇਹ ਸਮਕਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਕਲਾਵੇ ਵਿਚ ਸਮੇਟਣ ਦੀ ਅਥਾਹ ਤੇ ਅਧਾਰ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਸ੍ਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਇਤਿਹਾਸ ਵੀ ਸ਼ੁੱਧ ਇਤਿਹਾਸ ਲੇਖਕ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੁੰਦਾਤਮਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿਚ ਬੱਝਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਸ਼ੁੱਧ ਤੇ ਨਿਰਪੇਖ ਹੋਂਦ ਲਗਭਗ ਗਾਇਬ ਹੋਂਦ ਦੇ ਲੱਗਪਗ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ‘ਸਵੈ- ਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਦੰਦਾਤਮਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿਚ ਬੱਝ ਕੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਅਸਲੋਂ ਨਵੀਂ ਸਾਰਥਕਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਨਾਇਕ ਕਿਸ ਭਾਂਤ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿਸ ਭਾਤ ਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਆਮ ਤੌਰ ਉਪਰ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਦਾ ਨਾਇਕ ਐਸਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਤੇ ਗਿਣਨਯੋਗ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹੋਣ। ਉਹ ਖੇਤਰ ਚਾਹੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਹੋਵੇ ਧਰਮ ਦਾ, ਕਲਾ ਜਾਂ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਆਪਣੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਸਦਕਾ ਹੀ ਉਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤੇ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਬਿੰਬ ਨੂੰ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੀ ਬਾਰੀਕੀ ਸਾਹਿਤ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨਾ। ਇਸੇ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀਕਾਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਮਹਾਂਦ੍ਰਿਸ਼ ਉੱਘੜ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸੰਪੂਰਣ ਤਾਂ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ, ਜਵਾਨੀ ਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਸਥਿਤੀ, ਸੁਭਾਅ, ਰੁਚੀਆ, ਆਦਤਾ, ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ, ਅਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਭਾਰੇ। ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਿੰਬ ਨੂੰ ਚਿਤਰਦੀ ਹੋਈ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਦੀ ਵਿਧਾ ਉਸ ਤੋਂ ਪਾਰ ਫੈਲ ਕੇ ਮਾਨਣ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਰੌਂਅ, ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵਿਸ਼ਾਦ ਸੰਕਟ ਦੇ ਪੀੜਾ ਆਦਿ ਨੂੰ ਪਕੜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਦੀ ਵਿਧਾ ਦੀ ਰੂਪਗਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਸੰਬੰਧੀ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਵਾਰਤਕ ਦੇ ਸਾਧਾਰਨ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਰਥਾਤ ਸ੍ਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਵਿਚ ਸਰਲਤਾ, ਸੰਖੇਪਤਾ, ਸੰਜਮ, ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਤੇ ਰੌਚਕਤਾ ਆਦਿ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਅਤੀਤ ਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਇਕ ਦੂਜੇ ਵਿਚ ਸਮੋਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਜੁਗਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਪਿਰਤ ਝਾਤ, ਅਲੰਕਾਰ, ਬਿੰਬ, ਪ੍ਰਤੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। 'ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰ' ਵਿਚ ੲਿਸ ਵਿਧਾ ਸੰਬੰਧੀ ਡਾ. ਧਰਮ ਚੰਦ ਵਾਤਿਸ਼ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਗੌਲਣਯੋਗ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਚੁਣਿੰਦਾ ਵਿਚਾਰ ਨਿਮਨ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ: "ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਦਾ ਸ਼ਖਸੀਅਤੀ ਤੱਤ" ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਕਲਾ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ ਹੈ ਜੋ ਰਚਣੲੀ ਵਿਅਕਤੀਅਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਅ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਚਿਤਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਜੀਵਨ ਦਾ ਨੇੜਵਾਂ ਅਧਿਅੈਨ ਅਤੇ ਕਲਾਤਮਕ ਅਸਫਲਤਾਵਾਂ, ਦੁਖਦਾੲੀ ਸ਼ੱਕਾਂ ਤੇ ਖੁਸ਼ੀਅਾਂ ਭਰੀਅਾਂ ਜਿੱਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਗੇ ਵਧਣ ਦੇ ਨਵੇਂ ਕਾਰਾਗਰ ਢੰਗਾਂ ਦੀ ਅਣਥਕ ਖੋਜ- ੲਿਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਲੇਖਕ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਭਰਪੂਰ ਕਿਰਤ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਲੇਖਕ ਅਾਪਣੀਅਾਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਪਰ ਚੁੱਕੇ ਅਤੀਤ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸਗੋਂ ੳੁਸ ਅਤੀਤ ਵਿਚੋਂ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਚੋਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜੋੜਨ ਦਾ ਯਤਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। "ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਦਾ ੲਿਤਹਾਸਕ ਤੱਤ" ੲਿਤਹਾਸ ਅਤੇ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ ਸੰਬੰਧ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਅਾਪਣੀ ਸਮੱਗਰੀ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਚੋਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕੋੲੀ ਲੇਖਕ ਅਾਪਣੀ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਅ ੳੁਸ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀਅਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ੳੁਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਜਾਂਦੀਅਾਂ ਹਨ। ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਵਿਚ ੲਿਤਹਾਸਕ ਤੱਥ ਕਿਥੋਂ ਤਕ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ੲਿਸ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੁਗਲ ਦਾ ਕਥਨ ੲਿਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ: ੲਿਹ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਮੇਰੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਨਾਲੇ ਮੇਰੇ ਜਮਾਨੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ੳੁਸ ਹੱਦ ਤਕ ਜਿਥੋਂ ਤੀਕ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਰਖਦੇ ਸਨ। ਅੰਗਰੇ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ, ਜਿਥੋਂ ਤਕ ੳੁਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ, ਅਜਾਦੀ ਲੲੀ ਜੱਦੋ ਜਹਿਦ, ਜਿਥੋਂ ਤਕ ਸਾਡੇ ਟੱਬਰ ਨੇ ੳੁਸ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾੲਿਅਾ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਜਿਥੋਂ ਤਕ ਅਸੀਂ ਲੁਟੇ ਪੁਟੇ ਗੲੇ।ਅਜਾਦੀ ਦਾ ਹਿਲੋਰਾ ਜਿਥੋਂ ਤਕ ਮੈਂ ੳੁਸ ਨੂੰ ਮਾਣਿਅਾ। ਸਰਮਾੲੇਦਾਰੀ ਦੀ ਬਦਜੋਕੀ, ਸਮਾਜ ਦੀ ਕਾਣੀਵੰਡ, ਫੀਤਾਸ਼ਾਹੀ, ਸਿਅਾਸੀ ਪੈਂਤੜਾਬਾਜ਼ੀ, ਸਰਕਾਰੀ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਨਿਰਮਮਤਾ, ਜਿਥੋਂ ਤੀਕ ਮੇਰੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਨੂੰ ਘੜਿਅਾ, ਭੰਨਿਅਾ, ਸੰਵਾਰਿਅਾ, ਮੈਨੂੰ ੳੁਹ ਕੁਝ ਬਣਨ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾੲਿਅਾ ਜੋ ਕੁਝ ਮੈਂ ਹਾਂ। "ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਦਾ ਸਾਹਿਤਕ ਤੱਤ" ਅਤੀਤ ਦੇ ਤ੍‍ੱਥਾਂ ਦਾ ਨਿਰੋਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ੳੁਵੇਂ ਹੀ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਿਵੇਂ ਅੰਡਿਅਾਂ ਦੀ ਟੋਕਰੀ ਅਾਮਲੇਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ੲਿਸ ਵਿਚ ਬੀਤੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਸੁਹਜਮੲੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ੳੁਸ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਕਲਾਬਾਜੀਅਾਂ, ਕਲਪਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਅਾਡੰਬਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੜੀ ਸੋਚ ਸਮਝ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਦੀ ੲਿਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸਾਂਝ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ੲਿਹ ਮੰਨ ਕੇ ਚਲਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਹਰ ਸਾਹਿਤਕ ਸਿਰਜਣਾ ਵਿਚ ਸਵੈਜੀਵਨਤਮਕ ਤੱਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਵੈ ਜੀਵਨੀ ਸਾਹਿਤਕ ਤੱਤ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਤੋਂ ਕਿਵੇੰ ਬਚ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਅਾਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਬਿਅਾਨ ਤਾਂ ਲੇਖਕ ਨੇ ਕਰਨਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ੲਿਹ ਵਖਰੀ ਗਲ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਟੇਢੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦਸੀਅਾਂ ਜਾ ਸਕਦੀਅਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਕਾਵਿਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਗਲੇਫ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੀ ਰਚਨਾ ਵਿਚ ੲਿਕ ਵਹਾਅ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਣਗੁਣਾੳੁਂਦਾ ਪਾਠਕ ੲਿਸ ਦਾ ਰਸ ਮਾਣਦਾ ਚਲਿਅਾ ਜਾਵੇ ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} 1. ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਡਾ. ਧਰਮ ਚੰਦ ਵਾਤਿਸ਼, ਪੁਨੀਤ ਪਬਲਿਸ਼ਰ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ 2. ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ੳੁਤਪਤੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਪ੍ਰੋ. ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ, ਲਾਹੌਰ ਪਬਲਿਸ਼ਰ\ [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜੀਵਨੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਤ ਰੂਪ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਤ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ]] ਪੰਜਾਬੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ, ਅਰਵਿੰਦਰ ਪਾਲ ਕੌਰ (ਡਾ.),ਵਾਰਿਸ਼ ਸ਼ਾਹ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ 1i6xi7zyzw2hfm0jx5z6muy09pnkz7i 0 71244 612029 608974 2022-08-27T09:02:29Z Guglani 58 /* ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 2022 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian state government |name_of_state= ਪੰਜਾਬ |coat_of_arms= [[File:Seal of Punjab.gif|125px]] |state_flag= |seat_of_government= [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] |name_of_governor= [[ਵੀ ਪੀ ਸਿੰਘ ਬਦਨੋਰ]] |name_of_chief_minister= [[ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ]] |name_of_dpy_chief_minister= |legislative_assembly= [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] |speaker= ਕੁਲਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧਵਾਂ |dpy_speaker= [[ ਜੈ ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਰੋੜੀ]] |member_in_assembly= 117 |legislative_council= |chairman= |high_court= [[ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ]] |chief_justice= ਕਰਿਸ਼ਨ ਮੁਰਾਰੀ |website=https://punjab.gov.in/ |Official website=https://punjab.gov.in/}} '''ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ''' ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿ '''ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਬੋਤਮ ਗਵਰਨਿੰਗ ਸੰਸਥਾ ਹੈ।ਇਸ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 23 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ।ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਰਜਕਾਰਣੀ ਸੰਸਥਾ ਜਿਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਗਵਰਨਰ ਜਾਂ ਰਾਜਪਾਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੇ ਇੱਕ ਕਨੂੰਨ ਘੜਨੀ ਕੌਂਸਲ ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੈਜਿਸਲੇਟਿਵ ਅਸੈਂਬਲੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਆਂਉਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਰਾਜਾ ਵਾਂਗ ਗਵਰਨਰ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਗਣਰਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੁਬਾਰਾ ਥਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਪਦਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰਸਮੀ ਹੈ ਜਦ ਕਿ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਸਹੀ ਮੁਖੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਕੋਲ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਵਰਤਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ ਇੱਥੇ ਹੀ  ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਤੇ ਸਕੱਤਰੇਤ ਵਾਕਿਆ ਹਨ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜ ਦੀ ਵੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ ਤੇ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਮੁੱਖ ਅਦਾਲਤ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਅਧੀਨ ਦੋਵੇਂ ਰਾਜ ਆਂਉਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url = http://www.ebc-india.com/lawyer/hcourts.htm|title = Jurisdiction and Seats of Indian High Courts|accessdate = 2008-05-12|publisher = Eastern Book Company}}</ref> ==ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 2022 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ== ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਦੇ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੂਚੀ ਹੇਠਾਂ ਹੈ:<ref>https://www.tribuneindia.com/news/punjab/punjab-portfolios-announced-cheema-gets-finance-and-revenue-harbhajan-eto-power-dr-baljit-women-welfare-and-child-development-379489</ref><ref>{{Cite book|url=http://archive.org/details/in.gazette.punjabdsa.2022-03-21.50459|title=Punjab Gazette, 2022-03-21, Extra Ordinary|last=Government of Punjab|date=2022-03-21}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://punjab.gov.in/|title=Punjab Goveronment ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ|website=|access-date=15 July 2022}}</ref> {| class="wikitable sortable collapsible" style="font-size: 90%;" |- align="text-align:center;" ! scope="col" | ਨਾਮ ! scope="col" | ਤਸਵੀਰ ! scope="col" | ਚੋਣ ਖੇਤਰ ! scope="col" | ਪਾਰਟੀ ! scope="col" | ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ |- |[[ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ]] | [[ਤਸਵੀਰ:Bhagwant Mann Yellow.jpg|thumb]] | [[ਧੂਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ| ਧੂਰੀ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] | ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, ਗ੍ਰਹਿ, ਜਨਰਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਅਮਲਾ, ਗ੍ਰਹਿ ਮਾਮਲੇ, ਜਸਟਿਸ, ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਅਤੇ ਬਾਕੀ, ;ਨਾਗਰਿਕ ਉਡਾਣਾਂ;ਗ੍ਰਹਿ ;ਸਨਅਤਾਂ ਤੇ ਵਪਾਰ;ਪੂੰਜੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ; ਤਕਨੀਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਸਨਅਤੀ ਸਿਖਲਾਈ;ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾਕਰਨ ਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਸਿਖਲਾਈ;ਛਪਾਈ ਤੇ ਲਿੱਖਣ ਸਮੱਗਰੀ । |- |[https://myneta.info/punjab2022/candidate.php?candidate_id=264 ਲਾਲ ਚੰਦ] |[[ਤਸਵੀਰ:Lal Chand Kataruchakk 2022.jpg|thumb]] ||[[ਭੋਆ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਭੋਆ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] | ਖਾਧ ਤੇ ਖੁਰਾਕ ਪੂਰਤੀ, ਉਪਭੋਗਤਾ ਕੰਮ-ਕਾਜ ,ਜੰਗਲਾਤ; ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ |- ||[[ਵਿਜੇ ਸਿੰਗਲਾ|ਡਾ. ਵਿਜੇ ਸਿੰਗਲਾ]]<ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/punjab-chief-minister-bhagwant-mann-sacks-health-minister-vijay-singla-from-cabinet-on-corruption-charges-3004033|title=Punjab Chief Minister Bhagwant Mann Sacks A Minister For Corruption|website=NDTV.com|access-date=2022-05-24}}</ref> | |[[ਮਾਨਸਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਮਾਨਸਾ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] | ਸਾਬਕਾ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਸਿੱਖਿਆ, ਸੰਸਦੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ<ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/punjab-chief-minister-bhagwant-mann-sacks-health-minister-vijay-singla-from-cabinet-on-corruption-charges-3004033|title=Punjab Chief Minister Bhagwant Mann Sacks A Minister For Corruption|website=NDTV.com|access-date=2022-05-24}}</ref> |- |[[ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ]] |[[ਤਸਵੀਰ:Harpal Singh Cheema.jpg|thumb]] ||[[ਦਿੜ੍ਹਬਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਦਿੜ੍ਹਬਾ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] |ਵਿੱਤ ਵਿਭਾਗ, ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ;ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਾਗੂਕਰਨ; ਮਸੂਲ ਚੁੰਗੀ ਤੇ ਕਰ ਵਿਭਾਗ |- |[[ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਮੀਤ ਹੇਅਰ ]] | [[ਤਸਵੀਰ:Gurmeet Singh Meet Hayer 2022.jpg|thumb]] |[[ਬਰਨਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਰਨਾਲਾ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] | ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ , ਖੇਡਾਂ,ਗਵਰਨੈਂਸ ਰਿਫਾਰਮਜ਼ , ਵਿਗਿਆਨ,ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ,ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ,ਖੇਲ ਤੇ ਨੌਜਵਾਨੀ ਸੇਵਾਵਾਂ |- |[[ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਈਟੀਓ|ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ]] |[[ਤਸਵੀਰ:Harbhajan Singh ETO 2022.jpg|thumb]] |[[ਜੰਡਿਆਲਾ ਗੁਰੂ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜੰਡਿਆਲਾ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] |ਪਬਲਿਕ ਵਰਕਸ ਤੇ ਪਾਵਰ |- |[[ਬਲਜੀਤ ਕੌਰ|ਡਾ. ਬਲਜੀਤ ਕੌਰ]] |[[ਤਸਵੀਰ:Baljit Kaur 2022.jpg|thumb]] |[[ਮਲੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਮਲੋਟ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] |ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ,ਸਸ਼ੱਕਤੀਕਰਨ,ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ; ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ,ਨਾਰੀ ਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ |- |[[ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ ]] |[[ਤਸਵੀਰ:Kuldeep Singh Dhaliwal 2022.jpg|thumb]] | [[ਅਜਨਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅਜਨਾਲਾ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] |ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਪੰਚਾਇਤਾਂ;ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ, ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ,ਪਰਵਾਸੀ ਮਾਮਲੇ |- |[https://myneta.info/punjab2022/candidate.php?candidate_id=182 ਲਾਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ] |[[ਤਸਵੀਰ:Laljit Singh Bhullar.jpg|thumb]] |[[ਪੱਟੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਪੱਟੀ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] |ਯਾਤਾਯਾਤ ,ਪਸ਼ੂਪਾਲਣ ,ਮਛਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਤੇ ਡੇਰੀ ਵਿਕਾਸ |- |[[ਬ੍ਰਹਮ ਸ਼ੰਕਰ ਜਿੰਪਾ]] |[[ਤਸਵੀਰ:Bram Shankar Sharma (Jimpa).jpg|thumb]] |[[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] |ਆਬਕਾਰੀ;ਜਲ ਸਰੋਤ;ਜਲ ਪੂਰਤੀ ਤੇ ਸਵੱਛਤਾ;ਪੁਨਰ ਆਵਾਸ ਤੇ ਬਿਪਤਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ |- |[[ਹਰਜੋਤ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ]] |[[ਤਸਵੀਰ:Harjot Singh Bains 2022.jpg|thumb]] |[[ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] | ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ;ਜੇਲ;ਖਨਨ ਮਾਈਨਿੰਗ ਤੇ ਭੂ ਵਿਗਿਆਨ; ਕਨੂੰਨ ਤੇ ਕਨੂੰਨਸਾਜ਼ੀ ਕੰਮ-ਕਾਜ;ਜੇਲ ; ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ |- |[[ਅਮਨ ਅਰੋੜਾ]] |[[ਤਸਵੀਰ:]]ਫਤ |[[ ਸੁਨਾਮ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ| ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ ਸੁਨਾਮ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] | ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਮਕਾਨ ਉਸਾਰੀ ,ਸੂਚਨਾ ਤੇ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ, ਨਵ ਤੇ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤ |- |[[ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿੱਜਰ]] |[[ਤਸਵੀਰ:Inderbir Singh Nijjar.jpg|thumb]] |[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ| ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੱਖਣੀ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] | ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰਾਂ , ਸੰਸਦੀ ਮਾਮਲੇ, ਭੂਮੀ ਤੇ ਜਲ ਸੁਰੱਖਿਆ,ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਸੁਧਾਰ |- |[[ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਸਰਾਰੀ]] |[[ਤਸਵੀਰ:]] |[[ ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ | ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] | ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਘ ,ਬਾਗਬਾਨੀ ,ਫ਼ੌਜੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਭਲਾਈ( ਡਿਫੈਂਸ ਸਰਵਿਸਜ਼ ਵੈਲਫੇਅਰ),ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ |- |[[ ਚੇਤਨ ਸਿੰਘ ਜੋੜਾਮਾਜਰਾ]] |[[ਤਸਵੀਰ:Chetan_Singh_Jauramajra.jpg|thumb]] |[[ਸਮਾਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ| ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ ਸਮਾਣਾ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] | ਸਿਹਤ ਤੇ ਪਰਵਾਰ ਭਲਾਈ,ਮੈਡੀਕਲ ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਖੋਜ,ਚੋਣਾਂ |- |[[ਅਨਮੋਲ ਗਗਨ ਮਾਨ]] |[[ਤਸਵੀਰ:Anmol Gagan Maan.jpg|thumb]] |[[ਖਰੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ| ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ ਖਰੜ]] |[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |ਆਪ ]] | ਲੇਬਰ, ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ , ਨਿਵੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ , ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਿਵਾਰਣ ਮੰਤਰੀ |} ==ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 2017 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ== ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਦੇ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੂਚੀ ਹੇਠਾਂ ਹੈ:<ref>{{Cite web |url=http://www.dayandnightnews.com/2012/03/punjab-cabinet-ministers-portfolios-2012/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2018-02-22 |archive-date=2014-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140203023829/http://www.dayandnightnews.com/2012/03/punjab-cabinet-ministers-portfolios-2012/ |dead-url=yes }}</ref> {| class="wikitable sortable collapsible" style="font-size: 90%;" |- align="text-align:center;" ! scope="col" | ਨਾਮ ! scope="col" | ਉਮਰ ! scope="col" | ਚੋਣ ਖੇਤਰ ! scope="col" | ਪਾਰਟੀ ! scope="col" | ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ |- |[[ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] | | [[ਪਟਿਆਲਾ ਅਰਬਨ]] |[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] | ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, ਗ੍ਰਹਿ, ਜਨਰਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਅਮਲਾ, ਗ੍ਰਹਿ ਮਾਮਲੇ, ਜਸਟਿਸ, ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਅਤੇ ਬਾਕੀ, ਸਿੰਚਾਈ ਅਤੇ ਪਾਵਰ |- |[[ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ]] | |[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਪੂਰਬੀ]] |[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] | ਸਥਾਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ, ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਾਮਲੇ, ਆਰਕਾਈਵ ਅਤੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ |- |[[ਬ੍ਰਹਮ ਮਹਿੰਦ੍ਰਾ]] | |[[ਪਟਿਆਲਾ ਦਿਹਾਤੀ/ਪੇਂਡੂ]] |[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] | ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਸਿੱਖਿਆ, ਸੰਸਦੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ |- |[[ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] | |[[ਬਠਿੰਡਾ]] |[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] |ਵਿੱਤ, ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਜਨਰੇਸ਼ਨ |- |[[ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੰਨੀ]] | |[[ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]] |[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] |ਤਕਨੀਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਿਖਲਾਈ |- |[[ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਧਰਮਸ੍ਰੋਤ]] | |[[ਨਾਭਾ]] |[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] |ਜੰਗਲਾਤ, ਛਪਾਈ ਅਤੇ ਸਟੇਸ਼ਨਰੀ, ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਅਤੇ ਬੀ.ਸੀ. ਦੀ ਭਲਾਈ |- |[[ਤ੍ਰਿਪਤ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ]] | |[[ਫਤਿਹਗੜ ਚੂੜੀਆਂ]] |[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] |ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ, ਪੰਚਾਇਤਾਂ, ਜਲ ਸਪਲਾਈ ਅਤੇ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ |- |[[ਅਰੁਣਾ ਚੌਧਰੀ]] | |[[ਦੀਨਾਨਗਰ]] |[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] | ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ (ਸੁਤੰਤਰ ਚਾਰਜ) |- |[[ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨਾ]] | | [[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] |[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] |ਲੋਕ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਭਾਗ, ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਮਹਿਲਾ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ (ਸੁਤੰਤਰ ਚਾਰਜ) |- |} ==ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ== ਮੌਜੂਦ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਕੁੱਲ 18 ਵਿਧਾਇਕ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਵਿੱਚ ਹਨ ਅਤੇ [[ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ ]] ਨੇਤਾ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ- *[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]] - 3 ਵਿਧਾਇਕ *[[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ]] - 2 ਵਿਧਾਇਕ *[[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ]]- 1 ਵਿਧਾਇਕ *[[ਅਜ਼ਾਦ]] - 1 ਵਿਧਾਇਕ ==ਹਵਾਲੇ== {{Reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਸ੍ਰੋਤ == * [http://punjabgovt.gov.in/ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111031064332/http://punjabgovt.gov.in/ |date=2011-10-31 }} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਰਕਾਰ]] 1osg8fnv7auhyep15uac63tw55psc3n 0 77603 612006 601169 2022-08-26T16:27:38Z Nitesh Gill 8973 wikitext text/x-wiki {{ਖਾਲੀ ਹਿੱਸਾ|}} {{Taxobox | name = ਮੱਖੀ ਟੀਸਾ (Crested honey buzzard) | image = Oriental_Honey_Buzzard_(Pernis_ptilorhynchus)_Photograph_By_Shantanu_Kuveskar.jpg | image_caption = ਮਨਗਾਓਂ , [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਾ ]], [[ਭਾਰਤ ]] | status = LC | status_system = iucn3.1 | status_ref = <ref>{{IUCN2006|assessors=BirdLife International|year=2004|id=49313|title=Pernis ptilorhynchus|downloaded=28 Jan 2008}} Database entry includes justification for why the species is of least concern</ref> | regnum = [[Animal]]ia | phylum = [[Chordate|Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = [[Accipitriformes]] | familia = [[Accipitridae]] | genus = ''[[Pernis (bird)|Pernis]]'' | species = '''''P. ptilorhyncus''''' | binomial = ''Pernis ptilorhyncus'' | binomial_authority = [[Coenraad Jacob Temminck|Temminck]], 1821 }} [[File:Crested honey buzzard,Morinda ,Punjab, India.JPG|thumb|left|ਮੋਰਿੰਡਾ ਨੇੜੇ , ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ }} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੰਛੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਛੀ]] 771ubcxtpaccqffpbkb1mw3wxk7is2u 0 95426 612009 534085 2022-08-26T16:34:46Z Nitesh Gill 8973 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=Trisha Chetty|fullname=Trisha Chetty|birth_date={{Birth date and age|1988|6|26|df=yes}}|birth_place=[[Durban]], [[South Africa]]|batting=Right-handed|role=[[Wicketkeeper]]|international=true|female=true|country=South Africa|testcap=44|testdebutagainst=Netherlands|testdebutdate=28 July|testdebutyear=2007|lasttestagainst=India|lasttestdate=16 November|lasttestyear=2014|odicap=44|odidebutagainst=Pakistan|odidebutdate=20 January|odidebutyear=2007|lastodiagainst=England|lastodidate=18 July|lastodiyear=2017|odishirt=8|T20Icap=3|T20Idebutagainst=New Zealand|T20Idebutdate=10 August|T20Idebutyear=2007|lastT20Iagainst=Ireland|lastT20Idate=3 August|lastT20Iyear=2016|club1=KwaZulu-Natal women|columns=3|column1=[[Women's Test cricket|WTest]]|column2=[[Women's One Day International cricket|WODI]]|column3=[[Women's Twenty20 cricket|WT20I]]|matches1=2|matches2=98|matches3=68|runs1=93|runs2=2408|runs3=1081|bat avg1=31.00|bat avg2=31.27|bat avg3=18.01|100s/50s1=0/1|100s/50s2=0/16|100s/50s3=0/3|top score1=56|top score2=95|top score3=55|hidedeliveries=true|catches/stumpings1=2/3|catches/stumpings2=95/41|catches/stumpings3=34/23|source=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/276681.html ESPNcricinfo|date=18 July|year=2017}}'''ਤ੍ਰਿਸ਼ਾ ਚੇਟੀ''' (ਜਨਮ 26 ਜੂਨ 1988), ਇੱਕ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਹੈ। ਉਸਨੇ 2007 ਤੋਂ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਲਈ ਦੋ ਟੈਸਟ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਓਵਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਸੱਤ ਜਾਂ ਅੱਠਵੇ ਨੰਬਰ ਉੱਤੇ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਛੇਤੀ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਤਰੱਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ 2008 ਦੇ ਮੱਧ ਤੋਂ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ ਖੁਲ੍ਹ ਗਈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/276681.html|title=Player Profile: Trisha Chetty|publisher=[[Cricinfo]]|access-date=7 September 2014}}</ref> ਡਬਲਯੂ ਟੀ 20 ਆਈ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਸ਼ੈਂਡਰੇ ਫ੍ਰੀਟਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ 170 ਦੌੜਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਰਧ ਸੈਂਕੜਾ ਬਣਾਇਆ।<ref>{{Cite news|url=http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/471294.html|title=4th Match, Group A: South Africa Women v Netherlands Women at Potchefstroom (Uni), Oct 14, 2010 {{!}} Cricket Scorecard {{!}} ESPN Cricinfo|work=Cricinfo|access-date=2017-05-25}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://stats.espncricinfo.com/ci/content/records/283612.html|title=Records {{!}} Women's Twenty20 Internationals {{!}} Partnership records {{!}} Highest partnerships by wicket {{!}} ESPN Cricinfo|work=Cricinfo|access-date=2017-05-25}}</ref> == ਕਰੀਅਰ == ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਾਂਡਰੇ ਫ੍ਰਿਟਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ WT20I ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 170 ਦੌੜਾਂ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ<ref>{{Cite news|url=http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/471294.html|title=4th Match, Group A: South Africa Women v Netherlands Women at Potchefstroom (Uni), Oct 14, 2010 {{!}} Cricket Scorecard {{!}} ESPN Cricinfo|work=Cricinfo|access-date=2017-05-25}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://stats.espncricinfo.com/ci/content/records/283612.html|title=Records {{!}} Women's Twenty20 Internationals {{!}} Partnership records {{!}} Highest partnerships by wicket {{!}} ESPN Cricinfo|work=Cricinfo|access-date=2017-05-25}}</ref> ਉਸ ਨੇ ਮਹਿਲਾ ਵਨਡੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਕਟਕੀਪਰ ਦੁਆਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਊਟ ਹੋਣ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਵੀ ਬਣਾਇਆ। ਫਰਵਰੀ 2018 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਲਈ ਆਪਣਾ 100ਵਾਂ ਮਹਿਲਾ ਇੱਕ ਦਿਨਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਚ ਖੇਡਿਆ।<ref name="Chetty100">{{cite web |url=http://cricket.co.za/news/23337/Proteas-women-elect-to-field-first-in-Trisha-Chettys-100th-ODI |title=Proteas women elect to field first in Trisha Chetty’s 100th ODI |access-date=7 February 2018 |work=Cricket South Africa}}</ref> ਅਗਲੇ ਮਹੀਨੇ, ਉਹ 2018-19 ਸੀਜ਼ਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕ੍ਰਿਕਟ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੁਆਰਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਚੌਦਾਂ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।<ref name="contract">{{Cite web|url=http://www.espncricinfo.com/southafrica/content/story/1140181.html |title=Ntozakhe added to CSA {{as written|wome|ns' [sic]}} contracts |access-date=13 March 2018 |work=ESPN Cricinfo}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮਈ 2018 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="SAsquad">{{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/news/692381 |title=South Africa drop Trisha Chetty for limited-overs tour of England |publisher=International Cricket Council |access-date=21 May 2018}}</ref> ਅਕਤੂਬਰ 2018 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਵੈਸਟਇੰਡੀਜ਼ ਵਿੱਚ 2018 ਆਈਸੀਸੀ ਮਹਿਲਾ ਵਿਸ਼ਵ ਟਵੰਟੀ20 ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਲਈ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite web|url=https://www.cricket.co.za/news/26404/Cricket-South-Africa-name-Womens-World-T20-squad |title=Cricket South Africa name Women’s World T20 squad |work= Cricket South Africa |access-date=9 October 2018}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.icc-cricket.com/news/876874 |title=Shabnim Ismail, Trisha Chetty named in South Africa squad for Women's WT20 |work= International Cricket Council |access-date=9 October 2018}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ, ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੂੰ ਸੱਟ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਟੀਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਫੇ ਟਨੀਕਲਿਫ ਨੂੰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite web|url=https://www.icc-cricket.com/media-releases/908810 |title=Tunnicliffe replaces injured Chetty in South Africa's World T20 squad |work=International Cricket Council |access-date=12 November 2018}}</ref> ਸਤੰਬਰ 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਟੀ20 ਸੁਪਰ ਲੀਗ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸੰਸਕਰਨ ਲਈ ਐਫ ਵੈਨ ਡੇਰ ਮਰਵੇ ਇਲੈਵਨ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/_/id/27549831/cricket-south-africa-launches-four-team-women-t20-league |title=Cricket South Africa launches four-team women's T20 league |work=ESPN Cricinfo |access-date=8 September 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://cricket.co.za/news/31581/CSA-launches-inaugural-Womens-T20-Super-League |title=CSA launches inaugural Women's T20 Super League |work=Cricket South Africa |access-date=8 September 2019}}</ref> ਜਨਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ 2020 ਆਈਸੀਸੀ ਮਹਿਲਾ ਟੀ-20 ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਲਈ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite web|url=https://www.icc-cricket.com/news/1570764 |title=South Africa news Dane van Niekerk to lead experienced South Africa squad in T20 World Cup |work=International Cricket Council |access-date=13 January 2020}}</ref> 23 ਜੁਲਾਈ 2020 ਨੂੰ, ਚੇਟੀ ਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਪ੍ਰਿਟੋਰੀਆ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੀ 24-ਮਹਿਲਾ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/_/id/29522505/csa-resume-training-camps-women-team |title=CSA to resume training camps for women's team |work=ESPN Cricinfo |access-date=23 July 2020}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ 2022 ਮਹਿਲਾ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਲਈ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/womens-world-cup-2022-lizelle-lee-returns-as-south-africa-announce-experience-laden-squad-1299857 |title=Lizelle Lee returns as South Africa announce experience-laden squad for Women's World Cup |work=Cricket South Africa |access-date=4 February 2022}}</ref> ਜੁਲਾਈ 2022 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਬਰਮਿੰਘਮ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ 2022 ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਲਈ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/cwg-2022-birmingham-no-dane-van-niekerk-for-commonwealth-games-too-luus-to-continue-as-south-africa-captain-1324867 |title=No Dane van Niekerk for Commonwealth Games too, Luus to continue as South Africa captain |work=ESPN Cricinfo |access-date=15 July 2022}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਸੱਟ ਦੇ ਕਾਰਨ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite web|url=https://www.womenscriczone.com/chetty-ruled-out-of-commonwealth-games-2022-due-to-back-injury |title=Trisha Chetty ruled out of Commonwealth Games 2022 due to back injury |work=Women's CricZone |access-date=28 July 2022}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ == * {{Cricinfo|id=276681}} * {{Cricketarchive|id=158730}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1988]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] c1e7ly2svmcf5dcspol30k4ohcrip4x 3 97957 612004 396705 2022-08-26T16:15:42Z QueerEcofeminist 21848 QueerEcofeminist ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Mereraj]] ਨੂੰ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:சுப. இராஜசேகர்]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Mereraj|Mereraj]]" to "[[Special:CentralAuth/சுப. இராஜசேகர்|சுப. இராஜசேகர்]]" wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Mereraj}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:46, 1 ਅਕਤੂਬਰ 2017 (UTC) 1xe738lf1jwls4nsilb7ncgcwhkgk6n 0 114564 612000 603297 2022-08-26T14:20:07Z 2409:4055:490:DCA6:0:0:D79:18A5 /* ਮਨੋਰੰਜਨ */ wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:KHALSA.JPG|thumb|ਖੰਡਾ ਮਾਣ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ]] '''ਸਿੱਖ''', ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਇਸ ਤਰਾਂ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ: '''ਸਿਖ''') ਉਸ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ਜੋ [[ਸਿੱਖੀ]], 15ਵੀਂ ਸਦੀ 'ਚ ਉੱਤਰ [[ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ]] ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ]] ਵਿਖੇ ਆਗਾਜ਼ ਹੋਏ ਇੱਕ ਰੱਬ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ [[ਧਰਮ]] ਅਤੇ [[ਕੌਮ|ਕੌਮੀ]] ਫ਼ਲਸਫੇ ਵਿੱਚ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦਾ। ਸਿੱਖ ਸ਼ਬਦ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] ਦੇ ਸ਼ਬਦ शिष्य (ਸਿਸ਼ਯਾ: ਵਿਦਿਆਰਥੀ) ਜਾਂ शिक्ष (ਸਿਖਸ਼ਾ: ਸਿੱਖਿਆ) ਦਾ ਤਦਭਵ ਰੂਪ ਹੈ। == [[ਸਿੱਖ]] ਧਰਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ == * '''[[ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ]]''' (1464-1518) ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ (ਅਧਿਆਪਕ) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਸੀ। ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਹਾਨਤਾ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲੀ ਸੀ. * '''[[ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ]]''' (1494-1629)<ref>{{Cite web|url=http://www.sikh-heritage.co.uk/personalities/baba%20srichand/babasrichand.htm|title=Untitled Document|publisher=|access-date=2 April 2016}}</ref> [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ|ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ]] ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੁਆਰਾ ਉਭਾਰਿਆ ਸੀ. ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ ਇੱਕ ਯੋਗੀ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ [[ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ]] ਵਿਖੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਮੰਦਰ ਬਣਾਇਆ। ਉਸ ਨੇ [[ਉਦਾਸੀ ਸੰਪਰਦਾ|ਉਦਾਸੀ]] ਸੰੰਪਰਦਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ [[ਉਦਾਸੀ ਸੰਪਰਦਾ|ਜੋਨੇਕ]] ਦੇ ਬਚਨ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਦੂਰ ਅਤੇ ਦੂਰ ਸਫ਼ਰ ਕੀਤਾ। * '''[[ਮਾਤਾ ਖੀਵੀ]]''' ('''[[ਮਾਤਾ ਖੀਵੀ|ਮਾਤਾ]]''' ਖ਼ੀਵੀ) (1506-1582) ਸਿਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਇਕੋ ਇੱਕ ਔਰਤ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ. ਉਹ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਇੱਕ ਮੁਫ਼ਤ ਰਸੋਈ ਜਿੱਥੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸੇਵਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ. ਕੇਵਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੰਭਵ ਸਮੱਗਰੀ ਵਰਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਰਾਹੁਣਚਾਰੀ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਨਕਲ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਛਾਣ ਬਣ ਗਈ ਹੈ. ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਭਾਅ, ਕੁਸ਼ਲ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ. * '''[[ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ|ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ]]''' (6 ਅਕਤੂਬਰ 1506 - 8 ਸਤੰਬਰ 1631) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਚੇਲਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ. ਉਹ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲੀ ਜੀਵਨ ਜਿਊਂਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਤਕ, ਪੰਜ ਗੁਰੂਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰੁਤਾ ਪਾਸ ਕਰਨ ਦੀ ਰਸਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ. ਬਾਬਾ ਬੁੱਢੇ ਨੇ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਵਜੋਂ ਸਿਖਿਅਤ ਕੀਤਾ. * '''[[ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ]]''' ('''[[ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ]]''') (1551-1637) [[ਸਿੱਖ]] [[ਧਰਮ]] ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਾਹਿਤਿਕ ਹਸਤੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ [[ਧਰਮ|ਹੈ]] . ਉਹ [[ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ|ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ]] ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ, ਕਵੀ ਅਤੇ ਲਿਖਾਰੀ ਸਨ. ਉਹ ਇੱਕ ਯੋਗ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੀ . ਭਾਰਤੀ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਉਹ [[ਸਿੱਖੀ|ਸਿੱਖ ਧਰਮ]] ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਸੀ. * '''[[ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ]]''' (1624-1705) ਨੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥੀ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ [[ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ|ਬਾਬਾ ਬਕਾਲੇ]] ਵਿੱਚ ਨੌਂਵੇਂ ਗੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ. ਉਸਨੇ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਠਾਇਆ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਪੋਤਰੇ, ਬਾਬਾ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ [[ਸਰਹਿੰਦ|ਸਿਰਹਿੰਦ-ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ]] ਵਿਖੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਸ ਹੋਏ. * '''[[ਮਾਈ ਭਾਗੋ]]''' ('''[[ਮਾਈ ਭਾਗੋ|ਮਾਈ]]''' ਭਗੋ)<ref>{{Cite web|url=http://www.sikh-history.com/sikhhist/warriors/bhago.html|title=Great Sikh Warriors|publisher=|access-date=2 April 2016|archive-date=20 ਮਾਰਚ 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160320221721/http://www.sikh-history.com/sikhhist/warriors/bhago.html|dead-url=yes}}</ref> ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਔਰਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ. ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਘੋੜੇ ਦੀ ਪਿੱਠ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੱਗ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਸੁਗੰਧਿਤ ਆਪਣੇ ਸਿਰ-ਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ ਨਾਲ ਫੌਜ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ. ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕੱਟੜ ਸਿੱਖ, 1705 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਦੁਖੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਲਈ ਲੜਨ ਲਈ ਅਨੰਦਪੁਰ ਗਏ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੁਝ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਗਲਤ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ. ਉਸ ਨੇ ਰਬੜਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਮਾਫੀ ਮੰਗੀ. ਉਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਮੁਕਤਸਰ (ਖਿਦ੍ਰਨਾ) ਪੰਜਾਬ ਵਿਖੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕੋਲ ਲੈ ਲਿਆ. ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਗ-ਰੱਖਿਅਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਪੁਰਸ਼ ਕੱਪੜੇ ਵਿੱਚ ਰੁਕੇ. ਗੁਰੂ ਗੋਵਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ 1708 ਵਿੱਚ ਨੰਦੇੜ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ ਹੋਰ ਦੱਖਣ ਰਿਟਾਇਰ ਅੱਗੇ. ਉਹ ਜਿਨਾਵੜਾ ਵਿੱਚ ਵਸ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ, ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਈ, ਉਹ ਬੁਢਾਪੇ ਵਿੱਚ ਜੀਉਂਦੀ ਰਹੀ. * '''[[ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ]]''' (1644-1738) 18 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਸਨ. ਉਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦਾ ਬਚਪਨ ਦਾ ਸਾਥੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮਾਰਚ 1699 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਸਹੁੰਆਂ ਲੈ ਲਈਆਂ ਸਨ. ਇਸ ਤੋਂ ਛੇਤੀ ਬਾਅਦ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਰਮੰਦਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਭੇਜਿਆ, ਜੋ ਕਿ 1696 ਤੋਂ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਨਹੀਂ ਸਨ. ਉਸ ਨੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕਬਜ਼ਾ ਲੈ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਦੇ ਕਿਸਮਤ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਚੱਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ. ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਕੇ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਿੱਖ ਅਰਦਾਸ (ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ) ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ. * '''[[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]]''' (1780-1839) ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਨੇਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਉੱਤਰੀ-ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਉੱਤੇ 19 ਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਸਨ ਕੀਤਾ ਸੀ. ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜ ਨੇ ਸੁਧਾਰਾਂ, ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ, ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਆਮ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ, ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਿਮ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ. ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਕਲਾਤਮਕ ਪੁਨਰਜਾਤਪੁਣੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਹਰਿਮੰਦਿਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ ਨੰਦੇੜ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ. ਉਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ੇਰ-ਇ-ਪੰਜਾਬ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਜਾਂ "ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸ਼ੇਰ". * '''[[ਭਗਤ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ]]''' ('''[[ਭਗਤ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ|ਭਗਤ ਪੂਰਨ]]''' ਸਿੰਘ) (1904-1992) ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਦੂਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕ੍ਰਿਤ, ਇੱਕ ਨਿਪੁੰਨ ਵਾਤਾਵਰਣਵਾਦੀ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਨਿਰਸੁਆਰਥ ਸੇਵਾ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸੀ. ਉਹ ਆਲ ਇੰਡੀਆ [[ਪਿੰਗਲਵਾੜਾ]] ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਨ ਜੋ ਗਰੀਬਾਂ, ਦੱਬੇ ਕੁਚਲੇ ਹੋਏ, ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅਪਾਹਜ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ. * '''[[ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਯੋਗੀ|ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ]]''' (1929-2004) ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰਾਹੀਂ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ. ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਇੰਟਰਫੇਥ ਵਰਕ ਵਿੱਚ 1970 ਅਤੇ 80 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪੋਪਾਂ ਅਤੇ ਆਰਚਬਿਸ਼ਪਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬੈਠਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ. ਕਈ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਧਰਮ ਮੰਨਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਟਕਰਾਅ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਦੌੜ ਵਜੋਂ ਹੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref><div> ਵਰਨੇ ਏ. ਦੁਸੇਬੇਰੀ (1999). "'ਨੈਸ਼ਨ' ਜਾਂ 'ਵਰਲਡ ਧਰਮ'? ਸਿੱਖ ਪਛਾਣ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਨੇਰੀਟਿਟੀਜ਼: ਸਿੱਖ ਪਛਾਣ ਵਿਚ: ਇਕਸਾਰਤਾ ਅਤੇ ਬਦਲਾਅ. ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਐਨ. ਜੇਰਾਲਡ ਬੈਰੀਅਰ, ਸੰਪਾਦਕ. ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਮਨੋਹਰ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼ ਪੰਨੇ 127-139; ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ (2013) "Twenty-first Century: ਸਿੱਖ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੈਰਾਡੀਗਮ ਸ਼ਿਫਟ ਵਿੱਚ" ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਦੁਬਾਰਾ ਕਲਪਨਾ ਕਰੋ "ਦੱਖਣ ਏਸ਼ੀਅਨ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਪੁਨਰ ਕਲਪਨਾ ਵਿੱਚ. ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਈਕਲ ਹਵਾ, ਸੰਪਾਦਕ. ਲੀਡੇਨ, ਨੀਦਰਲੈਂਡ: ਬ੍ਰੈਲ ਐਨ.ਵੀ. ਪੀ. 43; ਓਪਨਿੰਦਰਜੀਤ ਕੌਰ ਤੱਖਰ (2005). ਸਿਖ ਪਛਾਣ: ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਖੋਜ. ਏਲਡਰਸ਼ੌਟ, ਇੰਗਲੈਂਡ: ਐਸਗੇਟ ਪਬਲਿਸ਼ਿੰਗ ਲਿਮਿਟੇਡ. ਸਫ਼ੇ 172-77 </div></ref> == ਸ਼ਹੀਦ == * [[ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ|ਗੁਰੂ ਅਰਜੁਨ]] ਲਾਹੌਰ, 1606 *[[ਭਾਈ ਦਿਆਲਾ]] ਦਿੱਲੀ, 1675 * [[ਭਾਈ ਮਤੀ ਦਾਸ]] ਦਿੱਲੀ, 1675 *[[ਭਾਈ ਸਤੀ ਦਾਸ]] ਦਿੱਲੀ, 1675 * [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ|ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ]] ਦਿੱਲੀ, 1675 * ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ [[ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਫ਼ਤਿਹ ਸਿੰਘ ਜੀ|ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ]] ਸਰਹਿੰਦ, 1705 * ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ [[ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ|ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ]] ਸਿਰਹਿੰਦ, 1705 * [[ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ]] ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, 1738 * [[ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਸਿੰਘ]] ਲਾਹੌਰ, 1745 * [[ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ (ਸਿੱਖ ਆਗੂ)|ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ]] ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, 1 9 7 9 == ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਖਸ਼ੀਅਤਾਂ == * [[ਭਾਈ ਘਨੱਈਆ|ਭਾਈ ਕਨ੍ਹਈਆ]] * [[ਭਾਈ ਦਇਆ ਸਿੰਘ]] *[[ਭਾਈ ਧਰਮ ਸਿੰਘ]] * [[ਭਾਈ ਹਿੰਮਤ ਸਿੰਘ]] * [[ਭਾਈ ਮੁਹਕਮ ਸਿੰਘ|ਭਾਈ ਮੋਹਕਮ ਸਿੰਘ]] *[[ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ]] * [[ਭਾਈ ਨੰਦ ਲਾਲ]] * [[ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਨਾਰੰਗਵਾਲ|ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ]] * [[ਬਾਬਾਜੀ ਸਿੰਘ|ਬਾਬਾ ਜੀ ਸਿੰਘ]] == [[ਗੁਰਬਾਣੀ|ਗੁਰਬਾਨੀ]] ਕੀਰਤਨ == *[[ਭਾਈ ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ]] [[ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ|ਹਰਿਮੰਦਿਰ ਸਾਹਿਬ]] ਵਿਖੇ ਸਿੱਖ ਕੀਰਤਨ ਦੇ ਕਰਤਾ ਸਨ *[[ਸਿੰਘ ਕੌਰ]] ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੀਰਤਨ ਅਤੇ ਨਿਊ ਏਜ ਯੁੱਗ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਨੂੰ ਭੇਂਟ ਕੀਤਾ * [[ਸਨਾਤਮ ਕੌਰ]] ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੀਰਤਨ ਅਤੇ ਨਿਊ ਯੁੱਗ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ == ਮਨੋਰੰਜਨ == === ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ === ਸਿੱਧੂ ਮੂਸੇਆਲਾ * [[ਅਮਿਤੋਜ ਮਾਨ]] * [[ਸੋਨੀਆ ਆਨੰਦ]] * [[ਐਮੀ ਵਿਰਕ]] * [[ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ]] * [[ਅਨੁਰਾਗ ਸਿੰਘ (ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ)|ਅਨੁਰਾਗ ਸਿੰਘ]] * [[ਬੱਬੂ ਮਾਨ]] * [[ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਓ]] * [[ਬੀਨੂ ਢਿੱਲੋਂ]] * [[ਦਿਲਜੀਤ ਦੁਸਾਂਝ]] * [[ਗਿੱਪੀ ਗਰੇਵਾਲ]] * [[ਗੁੱਗੂ ਗਿੱਲ]] * [[ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ]] * [[ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਘੁੱਗੀ]] * [[ਹਰਭਜਨ ਮਾਨ]] * [[ਹੈਰੀ ਬਵੇਜਾ]] * [[ਹਿਮਾਂਸ਼ੀ ਖੁਰਾਣਾ]] * [[ਜਸਪਾਲ ਭੱਟੀ]] * [[ਜਸਵਿੰਦਰ ਭੱਲਾ]] * [[ਜਿੰਮੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ]] * [[ਕੁਲਰਾਜ ਰੰਧਾਵਾ]] * [[ਮਾਹੀ ਗਿੱਲ]] * [[ਮੈਂਡੀ ਤੱਖਰ]] * [[ਨੀਰੂ ਬਾਜਵਾ]] * [[ਰਾਣਾ ਰਣਬੀਰ]] * [[ਸ਼ਵਿੰਦਰ ਮਾਹਲ]] * [[ਸਿਮਰਨ ਕੌਰ ਮੁੰਡੀ]] * [[ਸਮੀਪ ਕੰਗ]] * [[ਸੋਨਮ ਬਾਜਵਾ]] * [[ਸੁਰਵੀਨ ਚਾਵਲਾ]] * [[ਯੋਗਰਾਜ ਸਿੰਘ]] === ਬਾਲੀਵੁੱਡ === *[[ਰਾਜਕਵੀ ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੁਲਸੀ]] *[[ਅਰਿਜੀਤ ਸਿੰਘ]] *[[ਦਿਲਜੀਤ ਦੁਸਾਂਝ]] *[[ਧਰਮਿੰਦਰ]] *[[ਸੰਨੀ ਦਿਓਲ]] *[[ਅਭੈ ਦਿਓਲ]] *[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਸਿੰਘ]] *[[ਬੌਬੀ ਦਿਓਲ]] *[[ਚੰਦਰਚੜ੍ਹ ਸਿੰਘ]] *[[ਗਿੱਪੀ ਗਰੇਵਾਲ]] *[[ਹਨੀ ਸਿੰਘ]] *[[ਨੀਤੂ ਸਿੰਘ]] *[[ਅਭਿਮਨਯੂ ਸਿੰਘ]] *[[ਮਨਜੋਤ ਸਿੰਘ]] *[[ਮਨੀਸ਼ਾ ਲਾਂਬਾ]] *[[ਨਵਨੀਤ ਕੌਰ ਢਿੱਲੋਂ]] *[[ਨਿਮਰਤ ਕੌਰ]] *[[ਪਮੇਲਾ ਚੋਪੜਾ]] *[[ਗੀਤਾ ਬਾਲੀ]] *[[ਗਰੇਸੀ ਸਿੰਘ]] *[[ਗੁਲਜ਼ਾਰ]] *[[ਗੁਰੂ ਰੰਧਾਵਾ]] *[[ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ]] *[[ਜਸਪਾਲ ਭੱਟੀ]] *[[ਜੋਗਿੰਦਰ]] *[[ਕਬੀਰ ਬੇਦੀ]] *[[ਕੰਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਅਭਿਨੇਤਾ)|ਕੰਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ]] *[[ਕੁਲਦੀਪ ਕੌਰ]] *[[ਕੁਲਰਾਜ ਰੰਧਾਵਾ]] *[[ਮੰਗਲ ਢਿੱਲੋਂ]] *[[ਮਨੋਜ ਸਿੰਘ]] *[[ਨੀਤੂ ਸਿੰਘ]] *[[ਨੇਹਾ ਧੁਪੀਆ]] *[[ਪੂਨਮ ਢਿੱਲੋਂ]] *[[ਪ੍ਰਿਆ ਗਿੱਲ]] *[[ਪ੍ਰਿਆ ਰਾਜਵੰਸ਼]] *[[ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ]] *[[ਸ਼ਾਦ ਰੰਧਾਵਾ]] *[[ਸਿਮੀ ਗਰੇਵਾਲ]] *[[ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] *[[ਸਵਰਨ ਲਤਾ (ਅਭਿਨੇਤਰੀ)|ਸਵਰਨ ਲਤਾ]] *[[ਵਿਕਰਮ ਚਟਵਾਲ]] *[[ਵਿਮੀ]] *[[ਵਿੱਦੂ ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ]] *[[ਯੋਗੀਤਾ ਬਾਲੀ]] === ਤੇਲਗੂ ਸਿਨੇਮਾ === *[[ਰਕੁਲ ਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਂਘ]] *[[ਚਾਰਮੀ ਕੌਰ]] *[[ਮਿਹਰਾਨ ਪਿਰਜ਼ਾਦਾ]] *[[ਤਾਪਸੀ ਪੰਨੂ]] === ਹਾਲੀਵੁਡ === *[[ਗੁਰਿੰਦਰ ਚੱਡਾ]]<ref>[http://www.sikhtimes.com/bios_032603a.html Biographies – Gurinder Chadha: Bender of Rules]. The Sikh Times (2003-03-26). Retrieved on 2010-12-14.</ref><ref>[http://www.sikhnet.com/-arts/gurinder-chadha-va-sikh-treasures Gurinder Chadha at the V&A: Sikh Treasures.]. SikhNet (2008-07-21). Retrieved on 2010-12-14.</ref><ref>[http://www.sikhchic.com/film_stage/sikhbriton_filmmaker_gurinder_chadha_is_back The Art and Culture of the Diaspora | Sikh-Briton Filmmaker Gurinder Chadha is Back!]. sikhchic.com (2009-05-14). Retrieved on 2010-12-14.</ref> *[[ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਘਿਰ]]<ref>[http://www.bbc.co.uk/pressoffice/pressreleases/stories/2004/08_august/13/sikhs.shtml Press Office – Sikhs and the City]. BBC (2004-08-13). Retrieved on 2010-12-14.</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/england/desidownload/ Podcasts – Desi Download]. BBC. Retrieved on 2010-12-14.</ref> *[[ਨਿਮਰਤਾ ਕੌਰ ਗੁਜਰਾਲ]]<ref>[http://www.sikhchic.com/article-detail.php?id=55&cat=12 The Art and Culture of the Diaspora | Breaking the Mold: Namrata Singh Gujral]. sikhchic.com. Retrieved on 2010-12-14.</ref><ref>[http://www.perfectpeople.net/biography/5700/namrata-singh-gujral.htm Namrata Singh Gujral Biography]. Perfect People (1976-02-26). Retrieved on 2010-12-14.</ref> *[[ਪਰਮਿੰਦਰ ਨਾਗਰਾ]]<ref>[http://www.celebrityweddingbuzz.com/celebrity_weddings/2009/01/er-star-parminder-nagra-weds-in-traditional-sikh-ceremony.html Celebrity Weddings: “ER” Star Parminder Nagra Weds in Traditional Sikh Ceremony] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100202024609/http://www.celebrityweddingbuzz.com/celebrity_weddings/2009/01/er-star-parminder-nagra-weds-in-traditional-sikh-ceremony.html |date=2010-02-02 }}. Celebrityweddingbuzz.com (2009-01-29). Retrieved on 2010-12-14.</ref> *[[ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ]] *[[ਤਰਸੇਮ ਸਿੰਘ]] *[[ਵਾਰਿਸ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ]] === ਇੰਟਰਨੈਟ ਹਸਤੀਆਂ === * [[ਲਿਲੀ ਸਿੰਘ]] * [[ਜਸਮੀਤ ਸਿੰਘ]] ==== ਪੌਪ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਭੰਗੜਾ ==== *[[ਡੀਜੇ ਏਡੀਐਕਸ|ਏਡੀਐਕਸ]] (ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ) *[[ਬੀ੨੧ (ਬੈਂਡ)|ਬੀ੨੧]] (ਬੈਲੀ ਅਤੇ ਬੂਟਾ ਜਸਪਾਲ) *[[ਬੱਲੀ ਸਗੂ]] *[[ਗਿੱਪੀ ਗਰੇਵਾਲ]] *[[ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ]] *[[ਜੱਸੀ ਗਿੱਲ]] *[[ਜੈਜ਼ ਧੰਮੀ]] *[[ਜੈਜ਼ੀ ਬੀ]] *[[ਦਿਲਜੀਤ ਦੁਸਾਂਝ]] *[[ਬੌਬੀ ਫ਼ਰਿਕਸ਼ਨ]] *[[ਡਾਕਟਰ ਜਿਉਸ]] *[[ਹਾਰਡ ਕੌਰ]] *[[ਜਸ ਮਾਨ]] *[[ਜੇ ਸੀਨ]]<ref>[http://www.sing365.com/music/lyric.nsf/Jay-Sean-Biography/1E1CF02E335B19F148256F36000D03B0 Jay Sean Biography] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303233541/http://www.sing365.com/music/lyric.nsf/Jay-Sean-Biography/1E1CF02E335B19F148256F36000D03B0 |date=2016-03-03 }}. Sing365.com. Retrieved on 2010-12-14.</ref><ref>[https://www.telegraph.co.uk/culture/music/3626214/The-first-Asian-prince-of-pop.html The first Asian prince of pop]. Telegraph (2004-10-28); retrieved 2010-12-14.</ref> *[[ਜੁੱਗੀ ਡੀ]]<ref>[http://www.desiparty.com/content/content.aspx?GetArticle=1&ArticleID=5&BackURL=/content/ContentHome.aspx Content|Juggy D profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110709014856/http://www.desiparty.com/content/content.aspx?GetArticle=1&ArticleID=5&BackURL=%2Fcontent%2FContentHome.aspx |date=2011-07-09 }}, DesiParty.com;m retrieved 2010-12-14.</ref> *[[ਨਵਤੇਜ ਸਿੰਘ ਰੇਹਲ]] of [[Bombay Rockers]] *[[ਪੰਜਾਬੀ ਐੱਮਸੀ]] *[[ਰਿਚੀ ਰਿਚ]]<ref>[http://www.desihits.com/celebs/view/Rishi+Rich Rishi Rich]. Desihits.com. Retrieved on 2010-12-14.</ref><ref>[http://singhisking.co.uk/?p=213 Rishi rich] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110222629/http://singhisking.co.uk/?p=213 |date=2010-01-10 }}. Singh is King.co.uk (2008-12-29); retrieved 2010-12-14.</ref> *[[ਸਹੋਤਾਸ]] *[[ਸੁਖਬੀਰ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ)|ਸੁਖਬੀਰ]] *[[ਤਾਜ਼ (ਗਾਇਕ)|ਤਾਜ਼]] [[ਤਸਵੀਰ:Gurdas_Mann.jpg|thumb|102x102px|[[ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ]]]] *[[ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਚਮਕੀਲਾ]] *[[ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ]] *[[ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਮਸਤਾਨਾ]] *[[ਬੱਬੂ ਮਾਨ]] *[[ਬਲਰਾਜ ਸਿੱਧੂ]] *[[ਦਲੇਰ ਮਹਿੰਦੀ]] *[[ਗਿੱਪੀ ਗਰੇਵਾਲ]] *[[ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ]] *[[ਹਰਭਜਨ ਮਾਨ]] *[[ਹਰਸ਼ਦੀਪ ਕੌਰ]] *[[ਜਗਮੀਤ ਬਲ]] *[[ਕਮਲ ਹੀਰ]] *[[ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ]] *[[ਲਾਲ ਚੰਦ ਯਮਲਾ ਜੱਟ]] *[[ਲਹਿੰਬਰ ਹੁਸੈਨਪੁਰੀ]] *[[ਮਲਕੀਤ ਸਿੰਘ]] *[[ਮਨਮੋਹਨ ਵਾਰਿਸ]] *[[ਮਿਕਾ ਸਿੰਘ]] *[[ਰੱਬੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ]] *[[ਰਵਿੰਦਰ ਗਰੇਵਾਲ]] *[[ਸੰਗਤਾਰ]] *[[ਸਨਾਤਮ ਕੌਰ]] *[[ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] *[[ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ]] *[[ਸੁਰਿੰਦਰ ਛਿੰਦਾ]] *[[ਸੁਰਜੀਤ ਬਿੰਦਰੱਖੀਆ]] *[[ਉਤਮ ਸਿੰਘ]] == ਸਿੱਖ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਆਗੂ == * [[ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜੋਆਣਾ]] * [[ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ]] * [[ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ]] * [[ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ]] * [[ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਹਵਾਰਾ]] * [[ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ]] * [[ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ]] * [[ਜਿੰਦ ਕੌਰ]] * [[ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ]] * [[ਨਵਾਬ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ]] * [[ਲਾਭ ਸਿੰਘ]] * [[ਮਨਬੀਰ ਸਿੰਘ ਚਹੇੜੂ]] * [[ਫੂਲਾ ਸਿੰਘ]] * [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] * [[ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ ਅਟਾਰੀਵਾਲਾ]] * [[ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ]] * [[ਸੁੱਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ]] == ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ == * [[ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ]] * [[ਗੁਰਮੁੱਖ ਸਿੰਘ ਲਲਤੋਂ|ਬਾਬਾ ਗੁਰਮੁਖ ਸਿੰਘ]] * [[ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ]] * [[ਭਗਤ ਸਿੰਘ]], ਜਿਸ ਨੂੰ "ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਆਜ਼ਮ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,<ref><div> [http://www.sikh-history.com/sikhhist/personalities/bhagat.html ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਭਗਤ ਸਿੰਘ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190109024439/http://www.sikh-history.com/sikhhist/personalities/bhagat.html |date=2019-01-09 }} Sikh-history.com. 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref> ਇੱਕ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਈ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਨਾਟਕੀ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ 23 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ. * [[ਜਰਨਲ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ|ਕੈਪਟਨ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ]] * ਗੁਰਦਾ ਸੈਨੀ * [[ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ]],<ref><div> [http://www.sikh-history.com/sikhhist/personalities/sarabha.html ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160816043107/http://www.sikh-history.com/sikhhist/personalities/sarabha.html |date=2016-08-16 }} Sikh-history.com. 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref><ref>[http://www.searchsikhism.com/sarabha.html Sikh Martyrs – Kartar Singh Sarabha] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100404004508/http://www.searchsikhism.com/sarabha.html|date=2010-04-04}}. Searchsikhism.com. Retrieved on 2010-12-14.</ref> ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅਤੇ [[ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ|ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ]] ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ * ਲਹਿਹ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ * [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਮੁੰਦਰੀ]] * [[ਊਧਮ ਸਿੰਘ]]<ref><div> [http://www.sikh-history.com/sikhhist/personalities/udhams.html ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090628084607/http://www.sikh-history.com/sikhhist/personalities/udhams.html |date=2009-06-28 }} Sikh-history.com. 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref> * [[ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ]] * [[ਸਰਦੂਲ ਸਿੰਘ ਕਵੀਸ਼ਰ]] * [[ਸਰਦਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਨ, ਉਹ ਸਰਦਾਰ [[ਭਗਤ ਸਿੰਘ|ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ]] ਚਾਚਾ ਸੀ * ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਹਯਾਤਪੁਰ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸੀ, ਉਹ [[ਸਿੱਖ]] ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮੂਹ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੈਂਬਰ ਸਨ ਜੋ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ [[ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ|ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਅੰਦੋਲਨ]] ਸਨ * [[ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਝੱਬਰ]] ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸੀ, ਉਹ 1920 ਵਿਆਂ ਦੇ [[ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ]] ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ [[ਸਿੱਖ]] ਨੇਤਾ ਸਨ. * [[ਰਿਪੁਦਮਨ ਸਿੰਘ]], ਭਾਰਤੀ ਇਨਕਲਾਬੀ * [[ਬਾਬਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ]] * [[ਬਾਲਮੁਕੰਦ|ਭਾਈ ਬਾਲਮੁਕੰਦ]] ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਘੁਲਾਟੀਏ ਸਨ * [[ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਕੂਕਾ|ਰਾਮ ਸਿੰਘ]] ਨੇ ਸਿਆਸੀ ਹਥਿਆਰ ਵਜੋਂ ਬਰਤਾਨੀਆ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਹੋਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ. * [[ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਗੜਗੱਜ|ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਗੜਗਜ]] * [[ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਠੀਕਰੀਵਾਲਾ|ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਠੀਚਿਵਾਲਾ]] * [[ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ|ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ]] ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਨ, ਜੋ [[ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ|ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ * [[ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼|ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼]], ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਸੀ * [[ਦੀਵਾਨ ਮੂਲ ਰਾਜ|ਦੀਵਾਨ ਮੂਲਰਾਜ ਚੋਪੜਾ]] * [[ਗੁਲਾਬ ਕੌਰ]] * [[ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲਾਇਲਪੁਰੀ]], [[ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ|ਅਕਾਲੀ ਅੰਦੋਲਨ]] ਦਾ ਇੱਕ ਜਨਰਲ ਸੀ * ਮਾਇਆ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ * [[ਜਗਬੀਰ ਸਿੰਘ ਛੀਨਾ]] * [[ਅੱਛਰ ਸਿੰਘ ਛੀਨਾ|ਆਹਾਰ ਸਿੰਘ ਛੀਨਾ]] * [[ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਹਮਦਰਦ]], ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰ * [[ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਫ਼ੇਰੂਮਾਨ|ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਫੇਰੂਮਾਨ]], ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ, ਸਿੱਖ ਐਕਟੀਵਿਸਟ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ * [[ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ]] * [[ਗਿਆਨੀ ਦਿੱਤ ਸਿੰਘ]] * [[ਗੰਡਾ ਸਿੰਘ]], ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੈਂਬਰ ਸੀ * [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸੁਤੰਤਰ|ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਵਤੰਤਰ]] == ਸਿਆਸਤਦਾਨ == === ਭਾਰਤ === * [[ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] * [[ਪਰਨੀਤ ਕੌਰ|ਪ੍ਰਨੀਤ ਕੌਰ ਕਾਹਲੋਂ]] *[[ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ]] * [[ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ]] * [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ (ਸਿਆਸਤਦਾਨ)|ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ]] * [[ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ]] * [[ਗਿਆਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ]] * [[ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਟੌਹੜਾ]] * [[ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ]] * [[ਹਰਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਸੁਰਜੀਤ]] * [[ਹਰਸਿਮਰਤ ਕੌਰ ਬਾਦਲ]] * [[ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ]],<ref><div> [http://www.sikhtimes.com/bios_111405a.html ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ - ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ: ਨਿਊ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਆਰਕੀਟੈਕਟ] ਸਿੱਖ ਟਾਈਮਜ਼ (2005-11-14); Retrieved 2010-12-14. </div></ref><ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/books?id=QEaDKgzcs3gC&pg=PA46&dq=father+of+economic+reforms+manmohan&hl=en&sa=X&ei=qRq9VJ6pMsmiyASgvoGQDg&ved=0CDEQ6AEwAzha#v=onepage&q=father%20of%20economic%20reforms%20manmohan&f=false|title=Manmohan Singh: Visionary to Certainty - K. Bhushan, G. Katyal - Google Books|date=|publisher=Books.google.com|access-date=2016-04-02}}</ref> * [[ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ]] * [[ਮੋਨਟੇਕ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ]],<ref>[http://www.india-server.com/news/montek-singh-ahluwalia-receives-sikh-of-4795.html Montek Singh Ahluwalia Receives Sikh Of The Year 2008 Award] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100521171756/http://www.india-server.com/news/montek-singh-ahluwalia-receives-sikh-of-4795.html|date=2010-05-21}}, India-server.com; retrieved on 2010-12-14.</ref><ref><div> [http://www.journalism.co.uk/66/articles/532849.php ਮੋਂਟੇਕ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੇ ਸਿੱਖ ਫੋਰਮ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਡਿਨਰ ਲਈ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100826075121/http://www.journalism.co.uk/66/articles/532849.php |date=2010-08-26 }} Journalism.co.uk (2008-11-17). 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref><ref><div> [http://www.sikhnet.com/news/montek-singh-conferred-sikh-year-2008-award ਮੌਨਟੇਕ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 'ਸਿੱਖ ਆਫ਼ ਦਿ ਯੀਅਰ' 2008 ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ] ਸਿੱਖनेट (2008-11-24). 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref> ਭਾਰਤ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਚੇਅਰਮੈਨ * [[ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] * [[ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ]] * [[ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ]] * [[ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ]] * [[ਫ਼ਤਿਹ ਸਿੰਘ (ਸਿੱਖ ਆਗੂ)|ਸੰਤ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ]] * [[ਉਜਲ ਸਿੰਘ|ਸਰਦਾਰ ਉੱਜਲ ਸਿੰਘ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਅਤੇ [[ਤਮਿਲ਼ ਨਾਡੂ]] ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਪਾਲ<ref>{{Cite web|url=http://www.tnrajbhavan.gov.in/PastGovernors.htm|title=Past Governors|publisher=[[Raj Bhavan, Chennai]]}}</ref> * [[ਸਰਦੂਲ ਸਿੰਘ ਕਵੀਸ਼ਰ]] * [[ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ]] * [[ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] *[[ਸੁਖਮਿੰਦਰਪਾਲ ਗਰੇਵਾਲ]] *[[ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ]] * [[ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਰਨਾਲਾ]] * [[ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ]] *[[ਵਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ]] === ਕੈਨੇਡਾ === * [[ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਮੱਲ੍ਹੀ]] - ਸਾਬਕਾ ਲਿਬਰਲ ਐਮਪੀ * [[ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਮਾਂਗਟ]] - ਲਿਬਰਲ ਐਮਪੀਪੀ, ਬਰੈਂਪਟਨ * [[ਗੁਲਜਾਰ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ]] - [[ਮਾਨੀਟੋਬਾ|ਮੈਨੀਟੋਬਾ]] ਅਤੇ [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ]] ਸਾਬਕਾ ਵਿਧਾਇਕ * [[ਗੁਰਮੰਤ ਗਰੇਵਾਲ]] - ਸਾਬਕਾ ਕਨਜ਼ਰਵੇਟਿਵ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਅੱਧਾ (ਨੀਨਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਹੇਠਾਂ ਸੂਚੀਬੱਧ) * [[ਹਾਰਡੀ ਬੈਂਸ]] - 1970 ਤੋਂ 1 997 ਤਕ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਮੋਢੀ ਅਤੇ ਆਗੂ * [[ਹਰਿੰਦਰ ਤੱਖਰ]] - ਓਨਟੇਰੀਓ ਲਿਬਰਲ ਐਮ ਪੀ ਪੀ ਅਤੇ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਮੰਤਰੀ * [[ਹੈਰੀ ਬੈਂਸ]] - ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਨਿਊ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ * [[ਹਰਬ ਧਾਲੀਵਾਲ]] - ਸਾਬਕਾ ਲਿਬਰਲ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇੰਡੋ-ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ * [[ਜਗਮੀਤ ਸਿੰਘ]] - ਓਨਟਾਰੀਓ ਐਨਡੀਪੀ ਐੱਮਪੀਪੀ / ਫੈਡਰਲ ਨਿਊ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਆਗੂ * [[ਵਿਕ ਢਿੱਲੋਂ]] - ਓਨਟਾਰੀਓ ਲਿਬਰਲ ਐੱਮ ਪੀ ਪੀ * [[ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੱਜਣ]] - ਲਿਬਰਲ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਵੈਨਕੂਵਰ ਸਾਊਥ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ (ਕੈਨੇਡਾ) * [[ਨਵਦੀਪ ਬੈਂਸ]] - ਲਿਬਰਲ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰੀ * [[ਅਮਰਜੀਤ ਸੋਹੀ]] - ਲਿਬਰਲ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ * [[ਬਰਦਿਸ਼ ਚੱਗਰ]] - ਲਿਬਰਲ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਛੋਟੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਤੇ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਕਾਮਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਆਗੂ * [[ਉੱਜਲ ਦੁਸਾਂਝ]] - ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ, ਸਾਬਕਾ ਐੱਮ ਪੀਪੀ, ਸਾਬਕਾ ਫੈਡਰਲ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰੀ * [[ਪ੍ਰਭਦੀਪ ਗਿੱਲ]] - ਵਿਧਾਇਕ, ਕੈਲਗਰੀ-ਗ੍ਰੀਨਵੇਅ, ਅਲਬਰਟਾ === ਮਲੇਸ਼ੀਆ === *[[ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦਿਓ]] - ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਐਕਸ਼ਨ ਪਾਰਟੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕਮੇਟੀ, ਵਰਤਮਾਨ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਮੰਤਰੀ * [[ਕਰਪਾਲ ਸਿੰਘ]] - ਡੀਏਪੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ (ਉਰਫ਼ "ਜੇਲੂਤੋਂੰਗ ਦਾ ਟਾਈਗਰ") === ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ === *[[ਕੰਵਲ ਸਿੰਘ ਬਕਸ਼ੀ]], 2008 ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ (ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ ਐਮ ਪੀ) * ਸੁੱਖੀ ਟਰਨਰ, ਡੂਨੇਡਿਨ ਦੇ ਮੇਅਰ 1995-2005 === ਯੁਨਾਇਟੇਡ ਕਿਂਗਡਮ === * [[ਪਰਮਜੀਤ ਢਾਂਡਾ]], ਸਾਬਕਾ ਲੇਬਰ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ * [[ਤਨਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢੇਸੀ]], ਲੇਬਰ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ * [[ਪ੍ਰੀਤ ਗਿੱਲ]], ਲੇਬਰ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ * [[ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ]], ਗੈਰ-ਪਾਰਟੀ ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ ਪੀਅਰ * [[ਮਾਰਸ਼ਾ ਸਿੰਘ]], ਸਾਬਕਾ ਲੇਬਰ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ * [[ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ]], ਲਿਬਰਲ ਡੈਮੋਕਰੇਟਸ * [[ਪੌਲ ਉੱਪਲ]], ਸਾਬਕਾ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ === ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਾਂਤ === * [[ਨਿੱਕੀ ਹੈਲੀ ਰੰਧਾਵਾ]] ਯੂ ਐਨ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਜਦੂਤ ਨਿੱਕੀ ਹੇਲੀ (ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਉਭਾਰਿਆ ਗਿਆ) * [[ਪ੍ਰੀਤ ਭਰਾਰਾ]] (ਜਨਮ 1968), ਸਾਬਕਾ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ]] ਅਟਾਰਨੀ * [[ਹਰਮੀਤ ਢਿੱਲੋਂ]], [[ਸਾਨ ਫ਼ਰਾਂਸਿਸਕੋ]] ਵਿੱਚ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ * [[ਕਸ਼ਮੀਰ ਗਿੱਲ]], ਬੈਂਕਰ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਮੇਅਰ * [[ਮਾਰਟਿਨ ਹੋਕ]] (ਜਨਮ 1952), ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਸਿਆਸਤਦਾਨ * [[ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਸੌੰਦ]] (1899-1973), ਡੈਮੋਯੇਟ ਸਿਆਸਤਦਾਨ * * [[ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਥਿੰਦ]] (ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਥਿੰਦ) (1892-1967) ਲੇਖਕ, ਵਿਗਿਆਨੀ, ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਬਾਰੇ ਲੈਕਚਰਾਰ, ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ. * [[ਉਦੇ ਸਿੰਘ ਤੌਨਕ]] (1982 - 2003) ਸਿਪਾਹੀ, ਕੇਆ, ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤਮਗਾ ਜੇਤੂ * [[ਰਵਿੰਦਰ ਭੱਲਾ]], ਨਿਊ ਜਰਸੀ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਹੋਬੋਕਨ ਮੇਅਰ ਨੇ ਚੋਣ ਕੀਤੀ. * [[ਗੁਰਬੀਰ ਗਰੇਵਾਲ]], ਨਿਊਜਰਸੀ ਦੇ 61 ਵੇਂ ਅਟਾਰਨੀ ਜਨਰਲ == ਖਿਡਾਰੀ == [[ਤਸਵੀਰ:Milkha_Singh.jpg|thumb|163x163px| [[ਮਿਲਖਾ ਸਿੰਘ]] ]] * [[ਮਿਲਖਾ ਸਿੰਘ]],<ref><div> [http://www.sikh-history.com/sikhhist/personalities/sports/milkha.html ਸਿੱਖ ਸਪੋਰਟਸ ਦੇ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਫਲਾਇੰਗ ਸਿੱਖ ਮਿਲਖਾ ਸਿੰਘ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150225164938/http://www.sikh-history.com/sikhhist/personalities/sports/milkha.html |date=2015-02-25 }} Sikh-history.com. 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref><ref><div> [http://www.mapsofindia.com/who-is-who/sports/milkha-singh.html ਮਿਲਖਾ ਸਿੰਘ] Mapsofindia.com; Retrieved 2010-12-14. </div></ref><ref><div> [http://www.rediff.com/sports/2000/sep/08milka.htm ਓਲੰਪਿਕ ਸਪੈਸ਼ਲ: ਮਿਲਖਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿਚ] . Rediff.com; Retrieved 2010-12-14. </div></ref><ref>[http://www.sadapunjab.com/cv/Literature_On_Punjab/PUNJAB/Milkha_Singh_The_Flying_Sikh/index0.html Milkha Singh The Flying Sikh] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100324114916/http://www.sadapunjab.com/cv/Literature_On_Punjab/PUNJAB/Milkha_Singh_The_Flying_Sikh/index0.html|date=2010-03-24}}. Sadapunjab.com; retrieved 2010-12-14.</ref> * [[ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ]] * [[ਕਮਲਜੀਤ ਸੰਧੂ]] * [[ਫ਼ੌਜਾ ਸਿੰਘ]],<ref><div> [http://www.sikhtimes.com/bios_041904a.html ਜੀਵਨ ਕਥਾਵਾਂ - ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ: "ਮੈਂ ਰਨ ਓਨ ਟਾਕਿੰਗ ਟੂ ਫਾਈਬਰ"] ਦ ਸਿੱਖ ਟਾਈਮਜ਼ (2004-04-19); Retrieved 2010-12-14. </div></ref> ਇੱਕ 100 ਸਾਲਾ ਮੈਰਾਥਨ ਦੌੜਾਕ === ਬਾਸਕਟਬਾਲ === * [[ਸਿਮ ਭੁੱਲਰ]], ਕੈਨੇਡੀਆਈ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਬਾਸਕੇਟਬਾਲ ਖਿਡਾਰੀ<ref>{{Cite news|url=http://www.sacbee.com/sports/nba/sacramento-kings/article17482079.html|title=Region’s Sikhs rally behind Kings rookie Sim Bhullar|last=Magagnini|first=Stephen|date=April 5, 2015|work=[[Sacramento Bee]]|access-date=2 June 2016}}</ref> * [[ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਭਮਰਾ]] === ਮੁੱਕੇਬਾਜ਼ੀ === * [[ਐਂਡ੍ਰਿਊ ਸਿੰਘ ਕੂਨਰ]], ਕੈਨਡਾ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬੈਂਤਵਵੇਟ ਵਿਜੇਤਾ * [[ਆਕਾਸ਼ ਭਾਤਿਆ]], ਬਰਤਾਨੀਆ ਦੇ ਫ਼ੈਦਰਵੇਟ ਪੇਸ਼ੇਵਰੀ ਮੁੱਕੇਬਾਜ਼ === ਸਾਈਕਲਿੰਗ === * [[ਅਲੇਕੀ ਗਰੇਵਾਲ]], ਓਲੰਪਿਕ ਸੋਨ ਤਮਗਾ ਜੇਤੂ<ref><div> [http://www.sikhtimes.com/books_060803a.html ਬੁੱਕ ਰਿਵਿਊ - ਸਿੱਖ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਚਿਹਰੇ] . ਦ ਸਿੱਖ ਟਾਈਮਜ਼ (2003-06-08). 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref><ref><div> [http://www.tribuneindia.com/2003/20030308/windows/note.htm ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ - ਵਿੰਡੋਜ਼ - ਨੋਟ ਲੈਣਾ] ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਇੰਡੀਅਮਾ ਡਾਟ (2003-03-08). 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref> (ਲੋਸ ਐਂਜਲਾਸ ਵਿੱਚ 1984 ਦੇ ਓਲੰਪਿਕਸ) === ਕ੍ਰਿਕੇਟ === * [[ਨੁਰੀਤ ਸਿੰਘ]] * [[ਬਲਵਿੰਦਰ ਸੰਧੂ]] * [[ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ|ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਸੀਨੀਅਰ]] * [[ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ]], ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਕਪਤਾਨ * [[ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ]] * [[ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ (ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ)|ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ]] * [[ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]]<ref name="sikhtimes.com"><div> [http://www.sikhtimes.com/news_100706b.html ਨਿਊਜ਼ ਐਂਡ ਐਨਾਲਿਜ਼ਸ - ਹਰਭਜਨ ਨੇ ਵਾਲ ਡਾਊਨ ਲੈਟਿੰਗ ਲਈ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ, ਐਸਐਮਜੀਪੀ ਸਲਾਮਾ] ਦ ਸਿੱਖ ਟਾਈਮਜ਼ (2006-10-07); Retrieved 2010-12-14. </div></ref> * [[ਈਸ਼ ਸੋਢੀ]] ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਟੀਮ ਦੇ ਮੈਂਬਰ * [[ਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ]] * [[ਮਨਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] * [[ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਗੋਨੀ]] * [[ਮੋਂਟੀ ਪਨੇਸਰ]],<ref><div> [http://www.biographyonline.net/sport/monty_panesar.html ਮੋਂਟੀ ਪਨੇਸਰ ਜੀਵਨੀ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100607124042/http://www.biographyonline.net/sport/monty_panesar.html |date=2010-06-07 }}, ਜੀਵਨੀਓਨਲਾਈਨ. Retrieved 2010-12-14. </div></ref> ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਟੀਮ ਦੇ ਮੈਂਬਰ * [[ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ]], ਸਾਬਕਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟਰ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ * [[ਰਵੀ ਬੋਪਾਰਾ]],<ref><div> [http://www.cricketnirvana.com/players/england/ravi-bopara.html ਰਾਵੀ ਬੋਪਾਰਾ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120324234129/http://www.cricketnirvana.com/players/england/ravi-bopara.html |date=2012-03-24 }}, ਕ੍ਰਿਕੇਟਇਨਰਵਨਾ. Com; Retrieved 2010-12-14. </div></ref> ਇੰਗਲਿਸ਼ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਦਾ ਮੈਂਬਰ * [[ਰਿਤਿੰਦਰ ਸੋਢੀ]] * [[ਸਰਨਦੀਪ ਸਿੰਘ]] * [[ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ]] * [[ਸੰਨੀ ਸੋਹਲ]] * [[ਵੀਆਰਵੀ ਸਿੰਘ]] * [[ਯੋਗਰਾਜ ਸਿੰਘ]] * [[ਯੁਵਰਾਜ ਸਿੰਘ]] * [[ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਬੁਮਰਾਹ]] === ਘੋੜਸਵਾਰ === * [[ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] === ਫੁੱਟਬਾਲ === * [[ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ]] * [[ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ]] * [[ਹਰਮੀਤ ਸਿੰਘ]] ==== ਸੰਗਠਨ ==== * [[ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ]] * [[ਹਰਮੀਤ ਸਿੰਘ]]<ref>[http://www.vif-fotball.no/article888577.ece Vålerenga Fotball] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071024015502/http://www.vif-fotball.no/article888577.ece|date=2007-10-24}}. Vif-fotball.no; retrieved 2010-12-14.</ref> * [[ਰਿੱਕੀ ਬੈਂਸ]] * [[ਰੌਜਰ ਵਰਡੀ]] * [[ਡੈਨੀ ਬਾਠ]] * [[ਮਲਵਿੰਦ ਬੇਨਿਨਿੰਗ]] === ਗੋਲਫ === * [[ਜੋਤੀ ਰੰਧਾਵਾ]]<ref name="hindustantimes.com">[http://www.hindustantimes.com/editorial-views-on/viewscolumnskhushwantsingh/Rooting-for-the-turban/Article1-518784.aspx Rooting for the turban] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100419065529/http://www.hindustantimes.com/editorial-views-on/viewscolumnskhushwantsingh/Rooting-for-the-turban/Article1-518784.aspx|date=2010-04-19}}. Hindustan Times (2010-03-14); retrieved 2010-12-14.</ref> * [[ਅਰਜੁਨ ਅਟਵਾਲ]]<ref name="hindustantimes.com" /> * [[ਗਗਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ]]<ref name="hindustantimes.com" /> * [[ਅਸ਼ਬੇਅਰ ਸੈਣੀ]] * [[ਜੀਵ ਮਿਲਖਾ ਸਿੰਘ]] * [[ਵਿਜੈ ਸਿੰਘ]] === ਹਾਕੀ === *[[ਹਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ]] *[[ਰਵੀ ਕਾਹਲੋਂ]] *[[ਅਜੀਤਪਾਲ ਸਿੰਘ]] *[[ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ]] *[[ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ]] *[[ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ]] *[[ਗਗਨ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ]] *[[ਗਰੇਵਾਲ ਸਿੰਘ]] *[[ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ (ਮੈਦਾਨੀ ਹਾਕੀ)|ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਕੁਲਰ]] (ਮੈਦਾਨੀ ਹਾਕੀ) *[[ਜੁਝਰ ਖੈਹਿਰਾ]] *[[ਕੁਲਬੀਰ ਭਉਰਾ]] *[[ਪ੍ਰਗਟ ਸਿੰਘ]] *[[ਪ੍ਰਭਜੋਤ ਸਿੰਘ]] *[[ਪ੍ਰਿਥੀਪਾਲ ਸਿੰਘ]] *[[ਰਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ (ਮੈਦਾਨੀ ਹਾਕੀ, ਜਨਮ ੧੯੭੧)|ਰਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ]] *[[ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ]] === ਮਿਸ਼ਰਤ ਯੁੱਧ ਕਲਾ === * [[ਕੁਲਤਾਰ ਗਿੱਲ]] ==== ਮੁਆਏ ਥਾਈ ==== * [[ਕਾਸ਼ ਗਿੱਲ]] === ਭਾਰ ਚੱਕਣਾ === * [[ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਏਲੂ]], ਸਿੱਖ ਪੈਰਾਲਪੀਅਨ ਅਤੇ ੨੦੦੪ ਐਥਨਜ਼ ਕਾਂਸੀ ਮੈਡਲ ਜੇਤੂ === ਰਗਬੀ === * [[ਟੋਸ਼ ਮੈਸਨ]] === ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ === * [[ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ]]<ref name="hindustantimes.com"/><ref><div> [http://worldsikhnews.com/6%20August%202008/Sikh%20shooter%20wins%20first%20ever%20individual%20gold%20for%20India%20at%20Olympics.htm ਡਬਲਯੂ ਐਸ ਐਨ-ਸਪੋਰਟਸ ਨਿਊਜ਼-ਸਿੱਖ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ ਨੇ ਓਲੰਪਿਕ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸੋਨ ਤਮਗਾ ਜਿੱਤਿਆ] . ਵਰਲਡਿਸਿਖਨਸ.ਕਾੱਮ (2008-08-11). 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref><ref><div> [http://www.sikhnet.com/daily-news/sikhs-shoot ਜੋ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਕਰਦੇ] ਹਨ ਸਿਖनेट (2008-08-13); Retrieved 2010-12-14. </div></ref><ref><div> [http://www.nriinternet.com/NRIsports/INDIA/A_Z/B/Abhinav_Bindra_1/1_Won_Gold-Medal.htm ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੇ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤਿਆ] Nriinternet.com; Retrieved 2010-12-14. </div></ref> ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਓਲੰਪਿਕ ਸੋਨ ਤਮਗਾ ਜੇਤੂ * [[ਅਵਨੀਤ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ|ਅਵਨੀਤ ਸਿੱਧੂ]], ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਡ ਤਗਮਾ ਜੇਤੂ * [[ਮਾਨਵਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ]], ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨ * [[ਹੀਨਾ ਸਿੱਧੂ]], ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਜੇਤਾ === ਤੈਰਾਕੀ === * [[ਪੈਮੇਲਾ ਰਾਏ]], ੧੯੮੪ ਓਲੰਪਿਕ ਕਾਂਸੀ ਤਗਮਾ ਜੇਤੂ, ੧੯੮੬ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸੋਨ ਤਮਗਾ ਜੇਤੂ === ਕੁਸ਼ਤੀ === * [[ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ]] * [[ਟਾਈਗਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] * [[ਰੰਧਾਵਾ]] * [[ਟਾਈਗਰ ਜੀਤ ਸਿੰਘ]]<ref><div> [http://www.garywill.com/wrestling/canada/singh.htm ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਦੇ ਸਫ਼ਾ: ਟਾਈਗਰ ਜੀਤ ਸਿੰਘ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100307035224/http://www.garywill.com/wrestling/canada/singh.htm |date=2010-03-07 }} ਗੈਰੀਵਿਲ.ਕਾਮ. 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref><ref><div> [http://in.rediff.com/sports/2005/may/05sspec.htm ਟਾਈਗਰ ਸਿੰਘ: ਜਾਪਾਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਆਦਮੀ - ਰੈਡੀਫ ਖੇਡਾਂ] In.rediff.com (2005-05-05); 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref><ref><div> [http://www.sceneandheard.ca/article.php?id=1080&morgue=1 SceneandHeard.ca] SceneandHeard.ca 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref> * [[ਗੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ]] * [[ਜਿੰਦਰ ਮਹਿਲ]] * [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] * [[ਗੌਂਦਰ ਸਿੰਘ ਸਹੋਤਾ]] * [[ਅਰਜਨ ਭੁਲਰ]] * [[ਟਾਈਗਰ ਅਲੀ ਸਿੰਘ]] == ਕਾਰੋਬਾਰ == {{ਕਾਲਮ ਸ਼ੁਰੂ|colwidth=30em}} *[[Ajay Banga]], Billionaire; President/COO, MasterCard; ex-CEO- Citi Group-Asia Pacific *[[Analjit Singh]], Billionaire; founder/chairman, Max India Limited; chair, Max New York Life Insurance Company Ltd; Max Healthcare Institute Ltd and Max Bupa Health Insurance Company Ltd *[[Dyal Singh Majithia]], Indian banker *[[Gurbaksh Chahal]]<ref>[http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2008/10/24/LV8P13K9P3.DTL&hw=gurbaksh&sn=001&sc=1000 Advice from young millionaire Gurbaksh Chahal]. Sfgate.com (2008-10-26). Retrieved on 2010-12-14.</ref> *[[H. S. Bedi (entrepreneur)]], Telecom *[[Jay Sidhu]], Billionaire; former Chairman and CEO of Sovereign Bancorp *[[Jessie Singh Saini]], Billionaire; founder of BJS Electronics and notable American industrialist of Indian descent. *[[Jojar S Dhinsa]] *[[M. S. Banga]], Billionaire; ex-CEO, Hindustan Lever *[[Malvinder Mohan Singh]], Billionaire; Ranbaxy/Fortis Group *[[Mohan Singh Oberoi]]<ref>{{cite web|url=http://www.iloveindia.com/indian-heroes/ms-oberoi.html|title=M.S. Oberoi Profile|publisher=|accessdate=2 April 2016}}</ref> *[[Sanjiv Sidhu]], Billionaire; Founder and President of [[i2 Technologies]] *[[Sant Singh Chatwal]],<ref name="forbes.com">[https://www.forbes.com/global/2006/0619/078.html Upgrading], Forbes.com; retrieved 14 December 2010</ref> owner of the Bombay Palace chain of restaurants and Hampshire Hotels & Resorts *[[Satwant Singh]], Le Meridien Hotel, DSS Enterprises, Pure Drink *[[Shivinder Mohan Singh]], Billionaire; Ranbaxy/Fortis Group *[[Tom Singh]], founder, New Look (Fashion chain) *[[Trishneet Arora]], author *[[Vikram Chatwal]], hotelier *[[Kuldip Singh Dhingra]] - Billionaire; Owner of [[Berger Paints India]] *[[Gurbachan Singh Dhingra]] - Billionaire; Owner of [[Berger Paints India]] *[[Jasminder Singh]] - Billionaire {{Div col end}} == ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ == * ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ * [[ਭਾਈ ਜੋਧ ਸਿੰਘ|ਜੋਧ ਸਿੰਘ]] * [[ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਭੰਗੂ]] == ਪੱਤਰਕਾਰ == * [[ਖ਼ੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ|ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ]] * [[ਤਵਲੀਨ ਸਿੰਘ]] * ਸੱਥਨਾਮ ਸੰਘੇੜਾ * ਬੰਦੰਤੈਂਟ ਸਿੰਘ == ਲੇਖਕ == === ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ === * ਰਾਜਕੀ ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੁਲਸੀ * [[ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ]] * [[ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ]] * [[ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ|ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ]] * [[ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ]] * [[ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ|ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ]] * [[ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇਕੀ|ਜਸਵੰਤ ਨੇਕੀ]] * [[ਰੁਪਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ]] * [[ਡਾ. ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ|ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ]] * [[ਡਾ. ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ|ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ]] (ਨਾਟਕਕਾਰ) * [[ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ]] * [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ]] * [[ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਟਿਵਾਣਾ]] * [[ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਵਿਰਕ]] === ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ === * [[ਰੂਪੀ ਕੌਰ|ਰੁਪਈ ਕੌਰ]] * ਬਾਲੀ ਰਾਏ * ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ * [[ਖ਼ੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ|ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ]] * ਦਿਆਲ ਕੌਰ ਖਾਲਸਾ * ਰਾਣਜ ਧਾਲੀਵਾਲ * ਸ਼ਾਨਾ ਸਿੰਘ ਬਾਲਡਵਿਨ == ਮਾਡਲ == * ਜੈਸੀ ਰੰਧਾਵਾ * [[ਸਨੀ ਲਿਓਨ]] == ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ == * ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪਾਣੀ,<ref><div> [http://www.sikh-history.com/sikhhist/personalities/kapany.html ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਜੀਵਨੀ ਡਾ. ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪਾਣੀ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080708012152/http://www.sikh-history.com/sikhhist/personalities/kapany.html |date=2008-07-08 }} Sikh-history.com. 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref><ref>{{Cite web|url=http://www.sikhpress.com/story/1166|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20090510032554/http://www.sikhpress.com/story/1166|archive-date=May 10, 2009|dead-url=yes|access-date=April 28, 2010}}</ref> ਓਪਟੀਕਲ ਫਾਈਬਰਜ਼ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ * [[ਭਗਤ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ]],<ref><div> [http://www.sikh-history.com/sikhhist/personalities/sewadars/puransingh.html ਭਗਤ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਪੜ੍ਹੋ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100726141832/http://www.sikh-history.com/sikhhist/personalities/sewadars/puransingh.html |date=2010-07-26 }} . Sikh-history.com (1904-06-04). 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref><ref>[http://sikhfoundation-store.org/catalog/selfless-life-bhagat-puran-singh-pingalwara-p-236.html A Selfless Life – Bhagat Puran Singh of Pingalwara: A Selfless Life – Bhagat Puran Singh of Pingalwara] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728022610/http://sikhfoundation-store.org/catalog/selfless-life-bhagat-puran-singh-pingalwara-p-236.html|date=2011-07-28}}. Sikhfoundation-store.org (2009-06-02). Retrieved on 2010-12-14.</ref> ਪਿੰਗਲਵਾੜਾ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ, ਅਪਾਹਜ ਘਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ * ਭਰਾ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਪਨੇਸਰ ਨੇ ਸਿੱਖ ਜੀਵਨ ਦੇ ਦੋ ਸਿਧਾਂਤ, ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸੇਵਾ (ਸਮੁਦਾਏ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸੇਵਾ) ਅਤੇ ਸਿਮਰਨ (ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਣ) ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ. * ਹਰਪਾਲ ਕੁਮਾਰ, ਕੈਂਸਰ ਰਿਸਰਚ ਯੂਕੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ == ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰ == * [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਸ਼ੇਰਗਿਲ]]<ref>{{Cite web|url=http://www.sikh-heritage.co.uk/arts/amritashergil/amritashergill.html|title=Untitled Document|publisher=|access-date=2 April 2016}}</ref><ref><div> [http://www.mapsofindia.com/who-is-who/art-culture/amrita-sher-gill.html ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਸ਼ੇਰ-ਗਿੱਲ] Mapsofindia.com. 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref> * [[ਸੋਭਾ ਸਿੰਘ (ਚਿੱਤਰਕਾਰ)|ਸੋਭਾ ਸਿੰਘ]] * [[ਐਸ ਜੀ ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ|ਐਸ. ਜੀ. ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ]] * [[ਜੀ ਐਸ ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ]] * [[ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ]] == ਆਰਕੀਟੇਕ == * [[ਰਾਮ ਸਿੰਘ (ਆਰਕੀਟੈਕਟ)]], ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਵੰਡਣ ਵਾਲਾ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਰਕੀਟੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ == ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ == * [[ਡੇਵਿਡ ਸ਼ੈਨਾਹੌਫ਼-ਖ਼ਾਲਸਾ]], ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਸੇਨ ਡਿਏਗੋ ਦੇ ਬਾਇਓਕਿਰਕਿਊਟਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਕੁੰਡਲਨੀ ਯੋਗਾ ਦੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਉਚੇਰੀ ਖੋਜਕਰਤਾ. * [[ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ]], ਵਿਆਪਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਖੋਜਕਾਰ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ 'ਤੇ, [[ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਰੋਗ]] ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ. * [[ਸਤਬੀਰ ਸਿੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ]], [[ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਹਾਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] - ਕੁੰਡਲਨੀ ਯੋਗਾ ਦੇ ਖੋਜਕਾਰ ਅਤੇ ਯੋਗ ਖੋਜ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਕ ਆਧਾਰ == ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ == === ਦਵਾਈ === * ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਹੋਤਾ, ਕਾਰਡੀਆਲੋਜਿਸਟ; ਐਫਡੀਆ-ਪ੍ਰਵਾਨਤ ਪਰਫਿਊਜ਼ਨ ਬੈਲੂਨ ਐਂਜੀਓਪਲਾਸਟੀ ਦੀ ਕਾਢ ਕੱਢੀ ਅਤੇ 24 ਹੋਰ ਮੈਡੀਕਲ ਇਨਪੁਟੀਆਂ ਦੇ ਪੇਟੈਂਟ ਰੱਖੇ. {{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=November 2015}} * ਹਰਮਿੰਦਰ ਡੂਆ ਨੇ, " ਦੂਆ ਦੀ ਲੇਅਰ" ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖੀ ਅੱਖ ਵਿੱਚ ਗੁਪਤ ਪਿਛਲੀ ਅਣਜਾਣ ਪਰਤ ਲੱਭੀ. {{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=January 2016}} === ਫਿਜ਼ਿਕਸ === * ਫਾਈਬਰ ਆਪਟਿਕਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਤਾ, ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਾਪਨੀ ''ਫਾਰਚੂਨ ਮੈਗਜ਼ੀਨ'' ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ '''''ਬਿਜਨਸਮੈਨ ਆਫ ਦ ਸੈਂਚੁਰੀ''''' (22 ਨਵੰਬਰ, 1999) ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸੱਤ "ਅਨਸੰਗ ਹੀਰੋਜ਼" ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ. {{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=November 2015}} == ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਪੇਸ਼ਾਵਰ == === ਕਾਨੂੰਨ === * [[ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ (ਬੈਰਿਸਟਰ)|ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ]] - ਪਰਿਵਾਰਕ ਕਾਨੂੰਨ ਬੈਰਿਸਟਰ === ਬੈਂਕਿੰਗ === * [[ਕਮਲ ਹੋਥੀ]] - ਲੌਇਡਸ ਬੈਂਕ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਬੈਂਕਰ == ਫੌਜੀ ਆਗੂ == === ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ === * [[ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ]] ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਹਵਾਈ ਮੁਖੀ ਫੌਜਦਾਰ [[ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਮਾਰਸ਼ਲ<ref><div> [http://www.mapsofindia.com/who-is-who/defence/marshal-arjan-singh.html ਮਾਰਸ਼ਲ ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ] Mapsofindia.com. 2010-12-14 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. </div></ref> * [[ਹਵਾਈ ਮੁਖੀ ਫੌਜਦਾਰ]] [[ਦਿਲਬਾਗ਼ ਸਿੰਘ]], ਸਾਬਕਾ ਮੁਖੀ, [[ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ]] * [[ਹਵਾਈ ਮੁਖੀ ਫੌਜਦਾਰ]] [[ਬਿਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਧਨੋਆ]], ਮੌਜੂਦਾ ਮੁਖੀ, [[ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ]]। === ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਹਵਾਈ ਫੌਜਦਾਰ === * [[ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਰੋੜਾ]] * [[ਤਿਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ]] * [[ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ]] * [[ਜਸਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਅਫ਼ਸਰ)|ਜਸਜੀਤ ਸਿੰਘ]] === ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ === * ਜਨਰਲ [[ਜੋਗਿੰਦਰ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ]] [[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ|ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ]] ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਮੁਖੀ * ਜਨਰਲ [[ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ (ਜਨਰਲ)|ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ]] [[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ]] ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਮੁਖੀ * ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ [[ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ (ਸਿਪਾਹੀ)|ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ]] == ਫੌਜੀ ਬਹਾਦਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ == === ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ === ==== ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਕਰਾਸ ==== * [[ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ]] [[ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਕਰੌਸ|ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਕਰਾਸ]] ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖ ਸੀ]] * [[ਨੰਦ ਸਿੰਘ]] * [[ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ]] * [[ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ]] * [[ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੱਜ]] === ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ === ==== ਪਰਮ ਵੀਰ ਚੱਕਰ ==== * [[ਨਿਰਮਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ]], ਕੇਵਲ [[ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫੌਜ]] ਦੇ ਅਫਸਰ ਨੂੰ [[ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ]] ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ * [[ਸੂਬੇਦਾਰ|ਸੁਬੇਦਾਰ]] [[ਬਾਨਾ ਸਿੰਘ]] * [[ਕਰਮ ਸਿੰਘ]] * [[ਸੂਬੇਦਾਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ==== ਮਹਾਵੀਰ ਚੱਕਰ ==== * [[ਦੀਵਾਨ ਰਣਜੀਤ ਰਾਏ]] ਮਹਾਂਵੀਰ ਚੱਕਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ * ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ [[ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] * [[ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਪੈਰੋ]] * [[ਸੰਤ ਸਿੰਘ]] * [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲ]] * ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ [[ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਚੰਦਪੁਰੀ]], ਲੋਂਗਵੇਲਾ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਬਹਾਦਰੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ * ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ [[ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂੰ]] == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ]] == ਹਵਾਲੇ == <references group=""></references> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੁਆਰਾ ਲੋਕ ਦੀ ਸੂਚੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿਖ ਧਰਮ ਸੰਬੰਧੀ ਸੂਚੀਆਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Pages with unreviewed translations]] m5l6vzegoshtk82grkisf0ip0k7c2c6 2 137556 612016 611980 2022-08-27T01:25:02Z Simranjeet Sidhu 8945 #100wikidays #100wikilgbtqdays wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |- ! colspan=3| 1^st round: 07.10.2021–14.01.2022 !! colspan=3| 2^nd round: 15.01.2022–24.04.2022 !! colspan=3 | 3^rd round: 25.04.2022–02.08.2022 !! colspan=3 | 4^th round: 03.08.2022– !! colspan=3 | 5^th round: |- ! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date !! No. !! Article !! Date |- | 1 || [[pa:ਬਲੇਅਰ ਇਮਾਨੀ|ਬਲੇਅਰ ਇਮਾਨੀ]] || 07.10.2021 || 101 || [[ਰਿਚਰਡ ਐਬਲ]]|| 15.01.2022 || 201 || [[ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਇਤਿਹਾਸ]]|| 25.04.2022 || 301|| [[ਰੌਬਿਨ ਹਾਰਡੀ (ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਲੇਖਕ)]]||03.08.2022 | | | |- | 2 || [[pa:ਸ਼ਾਦੀ ਅਮੀਨ|ਸ਼ਾਦੀ ਅਮੀਨ]] || 08.10.2021 || 102 || [[ਨਾਵਿਆ ਸਿੰਘ]]||16.01.2022 || 202|| [[ਕਾਟਜਾ ਬਲਿਚਫੀਲਡ]]||26.04.2022 |302 |[[ਤਾਨੀਆ ਹਫ਼]] |04.08.2022 | | | |- | 3 || [[pa:ਟੈਰੀ ਕੈਸਲ|ਟੈਰੀ ਕੈਸਲ]] || 09.10.2021 || 103 || [[ਨੋਨੀ ਸਲਮਾ]]||17.01.2022 |203 |[[ਕਲਿੰਟ ਅਲਬਰਟਾ]] |27.04.2022 |303 |[[ਦੀਆ ਡੇਵੀਨਾ]] |05.08.2022 | | | |- | 4 || [[ਹੇਜ਼ਲ ਬਾਰਨਸ]]||10.10.2021 || 104 || [[ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਜਮਾਲ]]||18.01.2022 |204 |[[ਬ੍ਰੈਡ ਫਰੇਜ਼ਰ]] |28.04.2022 |304 |[[ਪੰਡਕਾ]] |06.08.2022 | | | |- | 5 || [[ਨਜਮਾ ਕੌਸਰੀ]]||11.10.2021 || 105 || [[ਲੀਜ਼ਾ ਬੰਕਰ]]||19.01.2022 |205 |[[ਸੋਮਨ ਚੈਨਾਨੀ]] |29.04.2022 |305 |[[ਲੂਕਸ ਧੋਂਟ]] |07.08.2022 | | | |- | 6 || [[ਨਿਕੋਲ ਕੋਨ]]||12.10.2021 || 106 || [[ਜੋਸ ਚਾਰਲਸ]]||20.01.2022 |206 |[[ਟ੍ਰੇਵਰ ਬੈਂਥਮ]] |30.04.2022 |306 |[[ਮਾਨੋਲੋ ਕਾਰੋ]] |08.08.2022 | | | |- | 7 || [[ਤਾਇਗਾ ਇਸ਼ੀਕਾਵਾ]]||13.10.2021 || 107 || [[ਜੂਨੋ ਬਿਰਚ]]||21.01.2022 |207 |[[ਪੀ.ਜੇ. ਕਾਸਟੇਲਨੇਟਾ]] |01.05.2022 |307 |[[ਜੇਮਸ ਬ੍ਰਿਜਸ]] |09.08.2022 | | | |- | 8 || [[ਸਾਈਮਨ ਡਨ]]||14.10.2021 || 108 || [[ਜੈਸਿਕਾ ਨਿਗਰੀ]]||22.01.2022 |208 |[[ਜੌਨ ਅਗਸਤ]] |02.05.2022 |308 |[[ਜੋ ਬਲਾਸ]] |10.08.2022 | | | |- | 9 || [[ਟੈਰੀ ਬੌਮ]]||15.10.2021 || 109 || [[ਲੈਸੀ ਗ੍ਰੀਨ]]||23.01.2022 |209 |[[ਟੋਨੀ ਗ੍ਰਾਫੀਆ]] |03.05.2022 |309 |[[ਹੈਰੀ ਬੁਸ਼ (ਕਲਾਕਾਰ)]] |11.08.2022 | | | |- | 10 || [[ਅਖਿਲ ਕਟਿਆਲ]]||16.10.2021 || 110 || [[ਮਿਲਾ ਜੈਮ]]||24.01.2022 |210 |[[ਹਿਜੜਾ ਫ਼ਾਰਸੀ]] |04.05.2022 |310 |[[ਰੌਬਰਟ ਗੋਬਰ]] |12.08.2022 | | | |- | 11 || [[ਲੀਆ ਜੌਨਸਨ]]||17.10.2021 || 111 || [[ਏਰੀ ਫਿਟਜ਼]]||25.01.2022 |211 |[[ਖਾਨੀਥ]] |05.05.2022 |311 |[[ਟੌਮ ਬਿਆਂਚੀ]] |13.08.2022 | | | |- | 12 || [[ਐਲੀ ਬਕਿਨ]]||18.10.2021 || 112 || [[ਹੰਨਾਹ ਹਾਰਟ]]||26.01.2022 |212 |[[ਅਲੀ ਫਜ਼ਲੀ ਮੋਨਫ਼ੇਅਰਡ]] |06.05.2022 |312 |[[ਡੈਨੀਅਲ ਬਾਉਰ (ਮੇਕ-ਅੱਪ ਕਲਾਕਾਰ)]] |14.08.2022 |- | 13 || [[ਕੈਥਰੀਨ ਐਂਥਨੀ]]||19.10.2021 || 113 || [[ਨਿੱਕੀ ਅਤੇ ਸੈਮੀ ਐਲਬੋਨ]]||27.01.2022 |213 |[[ਪੌਲ ਬਾਰਨਜ਼ (ਪਾਦਰੀ)]] |07.05.2022 |313 |[[ਹੈਦੀ ਸਾਦੀਆ]] |15.08.2022 |- | 14 || [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਇਰਵਿਨ]]||20.10.2021 || 114 || [[ਟ੍ਰੇਵੀ ਮੋਰਨ]]||28.01.2022 |214 |[[ਐਨਾ ਬ੍ਰਾਊਨ (ਵਕੀਲ)]] |08.05.2022 |314 |[[ਅਲੀਨਾ ਖਾਨ]] |16.08.2022 |- | 15 || [[ਜੈ ਬੈੱਲ (ਲੇਖਕ)]]||21.10.2021 || 115 || [[ਗੇਵਿਨ ਆਰਥਰ]]||29.01.2022 |215 |[[ਮੇਟੀ (ਜੈਂਡਰ)]] |09.05.2022 |315 |[[ਸ਼ਾਇਰਾ ਰਾਏ]] |17.08.2022 |- | 16 || [[ਸਾਰਾ ਹੈੱਸ]]||22.10.2021 || 116 || [[ਤਾਮਾਰਾ ਮਸਕਾਰਾ]]||30.01.2022 |216 |[[ਤੇਨਜ਼ਿਨ ਮਾਰੀਕੋ]] |10.05.2022 |316 |[[ਜ਼ੋਲਟਨ ਮੁਜਾਹਿਦ]] |18.08.2022 |- | 17 || [[ਗਲੋਰੀਆ ਜੋਸਫ਼]]||23.10.2021 || 117 || [[ਰਾਈਲੈਂਡ ਐਡਮਜ਼]]||31.01.2022 |217 |[[ਹਿਜੜੋਂ ਕਾ ਖਾਨਕਾਹ]] |11.05.2022 |317 |[[ਸੁਨੀਲ ਗੁਪਤਾ (ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ਰ)]] |19.08.2022 |- | 18 || [[ਰੌਦਾ ਮੋਰਕੋਸ]]||24.10.2021 || 118 || [[ਈਥਨ ਪੀਟਰਸ]]||01.02.2022 |218 |[[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਵਾਕ]] |12.05.2022 |318 |[[ਸਰੂਤੀ ਸੀਥਾਰਾ]] |20.08.2022 |- | 19 || [[ਜੈਨੀਨ ਫੁਲਰ]]||25.10.2021 || 119 || [[ਬੌਬੀ ਬਰਕ]]||02.02.2022 |219 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸਕਵੀਨ ਇੰਡੀਆ]] |13.05.2022 |319 |[[ਕਿਰਨ ਗਾਂਧੀ]] |21.08.2022 |- | 20 || [[ਨਿਸ਼ਾ ਰਾਓ]]||26.10.2021 || 120 || [[ਬਿਲਾਲ ਹਸਾਨੀ]]||03.02.2022 |220 |[[ਅਵਧ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਇਡ]] |14.05.2022 |320 |[[ਕੈਲਾਨੀ ਜੁਆਨੀਤਾ]] |22.08.2022 |- | 21 || [[ਕਾਮੀ ਸਿਡ]]||27.10.2021 || 121 || [[ਰੇਡਾ ਕੈਰੇ]]||04.02.2022 |221 |[[ਭੋਪਾਲ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |15.05.2022 |321 |[[ਅਲ ਕੌਸ]] |23.08.2022 |- | 22 || [[ਬਿੰਦੀਆ ਰਾਣਾ]]||28.10.2021 || 122 || [[ਹੁਆਰੀ ਮਨਾਰ]]||05.02.2022 |222 |[[ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਨਾਮਾ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |16.05.2022 |322 |[[ਰੈਂਬੋ ਪੂੰਜੀਵਾਦ]] |24.08.2022 |- | 23 || [[ਈਸਾ ਫਾਜ਼ਲੀ]]||29.10.2021 || 123 || [[ਮਿਸ ਫੇਮ]]||06.02.2022 |223 |[[ਗੁੜਗਾਓਂ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |17.05.2022 |323 |[[ਬਾਸ਼ ਬੈਕ!]] |25.08.2022 |- | 24 || [[ਅਰਾਧਿਆ ਖਾਨ]]||30.10.2021 || 124 || [[ਏਲਨ ਡੀਜੇਨਰਸ]]||07.02.2022 |224 |[[ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਪਰੇਡ]] |18.05.2022 |324 |[[ਲੇਡੀਫੈਸਟ]] |26.08.2022 |- | 25 || [[ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ ਅਲੀ ਭੁੱਟੋ ਜੂਨੀਅਰ]]||31.10.2021 || 125 || [[ਨਿਕੋਕਾਡੋ ਐਵੋਕਾਡੋ]]||08.02.2022 |225 |[[ਜਮਸ਼ੇਦਪੁਰ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |19.05.2022 |325 |[[ਡੇਵਿਡ ਪੇਂਟਰ (ਕਲਾਕਾਰ)]] |27.08.2022 |- | 26 || [[ਸਬਰੀਨਾ ਜਾਲੀਸ]]||01.11.2021 || 126 || [[ਗ੍ਰੇਸ ਹਾਈਲੈਂਡ]]||09.02.2022 |226 |[[ਕੋਲਕਾਤਾ ਰੈਂਬੋ ਪ੍ਰਾਈਡ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |20.05.2022 |326 | |28.08.2022 |- | 27 || [[ਨਿਕਿਤਾ ਓਲੀਵਰ]]||02.11.2021 || 127 || [[ਜੇਮਸ ਮੈਨਸਫੀਲਡ]]||10.02.2022 |227 |[[ਗੁਜਰਾਤ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |21.05.2022 |327 | |29.08.2022 |- | 28 || [[ਨਯਾਬ ਅਲੀ]]||03.11.2021 || 128 || [[ਐਮਾ ਐਲਿੰਗਸਨ]]||11.02.2022 |228 |[[ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |22.05.2022 |328 | |30.08.2022 |- | 29 || [[ਬੇਲਾ ਗਲਹੋਸ]]||04.11.2021 || 129 || [[ਬੌਬ ਏਵੀਅਨ]]||12.02.2022 |229 |[[ਕੁਈਰ ਪ੍ਰਾਈਡ ਗੁਹਾਟੀ]] |23.05.2022 |329 | |31.08.2022 |- | 30 || [[ਮਾਹਰ ਸਾਬਰੀ]]||05.11.2021 || 130 || [[ਜੇਵੀਅਰ ਐਂਬਰੋਸੀ]]||13.02.2022 |230 |[[ਕੁਈਰ ਗੁਲਾਬੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਜੈਪੁਰ]] |24.05.2022 |330 | |01.09.2022 |- | 31 || [[ਜੋਸਫ਼ ਬੀਮ]]||06.11.2021 || 131 || [[ਜੇਵੀਅਰ ਕੈਲਵੋ (ਅਦਾਕਾਰ)]]||14.02.2022 |231 |[[ਪਟਨਾ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |25.05.2022 |331 | |02.09.2022 |- | 32 || [[ਐਲਨ ਬ੍ਰੇਅ]]||07.11.2021 || 132 || [[ਐਲਿਸ ਲਿਟਲ]]||15.02.2022 |232 |[[ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਪ੍ਰਾਈਡ ਪਰੇਡ]] |26.05.2022 |332 | |03.09.2022 |- | 33 || [[ਜੌਨ ਬਟਲਰ (ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ)]]||08.11.2021 || 133 || [[ਜਿਮ ਫਾਲ]]||16.02.2022 |233 |[[ਔਰੇਂਜ ਸਿਟੀ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਮਾਰਚ]] |27.05.2022 |333 | |04.09.2022 |- | 34 || [[ਮਰੀਅਮ ਗੁਰਬਾ]]||09.11.2021 || 134 || [[ਜੂਲੀਆ ਹੋਰਵਥ]]||17.02.2022 |234 |[[ਇਜ਼ਮੀਰ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |28.05.2022 |334 | |05.09.2022 |- | 35 || [[ਅਮੇਲੀਆ ਐਲਿਸ]]||10.11.2021 || 135 || [[ਜੈਕਸਨ ਬਰਡ (ਲੇਖਕ)]]||18.02.2022 |235 |[[ਨਾਈਟ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |29.05.2022 |335 | |06.09.2022 |- | 36 || [[ਸੁਨੀਤੀ ਨਾਮਜੋਸ਼ੀ]]||11.11.2021 || 136 || [[ਏਲੇ ਮਿਲਜ਼]]||19.02.2022 |236 |[[ਈਰਾਨ ਪ੍ਰਾਈਡ ਡੇ]] |30.05.2022 |336 | |07.09.2022 |- | 37 || [[ਡੈਨਾ ਗੋਲਡਬਰਗ]]||12.11.2021 || 137 || [[ਬ੍ਰੈਡ ਮੋਂਡੋ]]||20.02.2022 |237 |[[ਕੁਈਰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮੁੰਬਈ]] |31.05.2022 |337 | |08.09.2022 |- | 38 || [[ਲਇਰਾ ਮੈਕੀ]]||13.11.2021 || 138 || [[ਬ੍ਰੀ ਏਸਰਿਗ]]||21.02.2022 |238 |[[ਲੈਥਲ ਲੈਸਬੀਅਨ]] |01.06.2022 |338 | |09.09.2022 |- | 39 || [[ਬਿੰਦੂਮਾਧਵ ਖੀਰੇ]]||14.11.2021 || 139 || [[ਕਿਮੋਰਾ ਬਲੈਕ]]||22.02.2022 |239 |[[ਜ਼ਿੰਦੀਕ]] |02.06.2022 |339 | |10.09.2022 |- | 40 || [[ਓਨਿਰ]]||15.11.2021 || 140 || [[ਜੌਹਨ ਅਲਕੋਰਨ (ਗਾਇਕ)]]||23.02.2022 |240 |[[ਗੇਅ ਬੰਬੇ]] |03.06.2022 |340 | |11.09.2022 |- | 41 || [[ਕ੍ਰਿਸਟਿਨ ਬੇਕਰ]]||16.11.2021 || 141 || [[ਅੰਜੀਮਾਈਲ]]||24.02.2022 |241 |[[ਅਭਿਮਾਨੀ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |04.06.2022 | | | |- | 42 || [[ਰਿਤੂ ਡਾਲਮੀਆ]]||17.11.2021 || 142 || [[ਅਮੋਨ (ਪਹਿਲਵਾਨ)]]||25.02.2022 |242 |[[ਕੁਈਰ ਸਿਟੀ ਸਿਨੇਮਾ]] |05.06.2022 | | | |- | 43 || [[ਮੈਕਸਿਮ ਮਜ਼ੂਮਦਾਰ]]||18.11.2021 || 143 || [[ਡਿਰਕ ਬਾਚ]]||26.02.2022 |243 |[[ਕੁਈਰ ਚੇਨਈ ਕ੍ਰੋਨੀਕਲਜ਼]] |06.06.2022 | | | |- | 44 || [[ਵਸੁਧੇਂਦਰਾ]]||19.11.2021 || 144 || [[ਕਲਾਉਡੀਆ ਐਲਨ]]||27.02.2022 |244 |[[ਮੁਸਕੋਕਾ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |07.06.2022 | | | |- | 45 || [[ਡੇਵਿਡ ਡੇਨਸਨ]]||20.11.2021 || 145 || [[ਬੈਟੀਨਾ ਹੋਪ]]||28.02.2022 |245 |[[ਜੀਲੋਂਗ ਪ੍ਰਾਈਡ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |08.06.2022 | | | |- | 46 || [[ਜੇਕ ਐਟਲਸ]]||21.11.2021 || 146 || [[ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਬੁਰਲਾਕੋਵ]]||01.03.2022 |246 |[[ਟੋਰਾਂਟੋ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |09.06.2022 | | | |- | 47 || [[ਆਰਥਰ ਮਾਰੀਆਨੋ]]||22.11.2021 || 147 || [[ਮੈਨਫ੍ਰੇਡ ਸਾਲਜ਼ਗੇਬਰ]]||02.03.2022 |247 |[[ਏਸ਼ੀਅਨ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |10.06.2022 | | | |- | 48 || [[ਜੋਸ਼ ਕੈਵਾਲੋ]]||23.11.2021 || 148 || [[ਕਰਡਿਨ ਓਰਲਿਕ]]||03.03.2022 |248 |[[ਮਾਰਡੀ ਗ੍ਰਾਸ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |11.06.2022 | | | |- | 49 || [[ਰੇਨੀ ਫੋਰਥ]]||24.11.2021 || 149 || [[ਡੇਵਿਡ ਫਰਨੀਸ਼]]||04.03.2022 |249 |[[ਸ਼ੰਘਾਈ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |12.06.2022 | | | |- | 50 || [[ਕ੍ਰਿਸ ਬਰਲੇ]] ||25.11.2021 || 150 || [[ਜੇਮਸ ਬਰਗ]]||05.03.2022 |250 |[[ਗੇਜ਼ (ਫ਼ਿਲਮ ਉਤਸ਼ਵ)]] |13.06.2022 | | | |- | 51 || [[ਅਮੀਨੀ ਫੋਨੂਆ]]||26.11.2021 || 151 || [[ਲੀਜ਼ਾ ਗੋਰਨਿਕ]]||06.03.2022 |251 |[[ਇੰਡੀਗਨੇਸ਼ਨ]] |14.06.2022 | | | |- | 52 || [[ਐਲਿਸ ਆਸਟਨ]]||27.11.2021 || 152 || [[ਅਲਬਰੇਚਟ ਬੇਕਰ]]||07.03.2022 |252 |[[ਚੇਨਈ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |15.06.2022 | | | |- | 53 || [[ਲੀ ਪੀਅਰਟ]]||28.11.2021 || 153 || [[ਬਿਲੀ ਲਵ]]||08.03.2022 |253 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਵੇਲਜ਼]] |16.06.2022 | | | |- | 54 || [[ਮੈਟ ਲਲਾਨੋ]]||29.11.2021 || 154 || [[ਮਾਰਕ ਐਸ਼ਟਨ]]||09.03.2022 |254 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਇੰਡੀਆ]] |17.06.2022 | | | |- | 55 || [[ਰਿਆਨ ਬਟਲਰ]]||30.11.2021 || 155 || [[ਮੀਆ ਇਜ਼ਾਬੇਲਾ]]||10.03.2022 |255 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸ ਗਲੋਬਲ]] |18.06.2022 | | | |- | 56 || [[ਡਾਨਾ ਓਲਮਰਟ]]||01.12.2021 || 156 || [[ਮੋਰਟੀ ਡਾਇਮੰਡ]]||11.03.2022 |256 |[[ਪੈਰਿਸ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |19.06.2022 | | | |- | 57 || [[ਆਸੀ ਅਜ਼ਰ]]||02.12.2021 || 157 || [[ਸਕਿਨ ਡਾਇਮੰਡ]]||12.03.2022 |257 |[[ਬਰਲਿਨ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |20.06.2022 | | | |- | 58 || [[ਰਾਹੁਲ ਮਹਿਤਾ]]||03.12.2021 || 158 || [[ਜੀਆਨਾ ਫਾਈਨ]]||13.03.2022 |258 |[[ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਈਰ ਆਰਟਸ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |21.06.2022 | | | |- | 59 || [[ਇਵਾਂਕਾ ਦਾਸ]]||04.12.2021 || 159 || [[ਜੌਨੀ ਰੈਪਿਡ]]||14.03.2022 |259 |[[ਮਿਸ ਟੀ ਵਰਲਡ]] |22.06.2022 | | | |- | 60 || [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਕੌਫੀ]]||05.12.2021 || 160 || [[ਵੇਰਾ ਹੋਲਮੇ]]||15.03.2022 |260 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸ ਅਲਬਾਨੀਆ]] |23.06.2022 | | | |- | 61 || [[ਐਮਾ ਪੋਰਟਨਰ]]||06.12.2021 || 161 || [[ਸ਼ੈਲੀ ਕਿੰਗ]]||16.03.2022 |261 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਆਇਰਲੈਂਡ]] |24.06.2022 | | | |- | 62 || [[ਜੈਫਰੀ ਰਿਚਮੈਨ]]||07.12.2021 || 162 || [[ਰਹੋਨਾ ਕੈਮਰਨ]]||17.03.2022 |262 |[[ਮਿਸਟਰ ਗੇਅ ਵਰਲਡ 2017]] |25.06.2022 | | | |- | 63 || [[ਮਨਿਲ ਸੂਰੀ]]||08.12.2021 || 163 || [[ਜੌਇਸ ਗ੍ਰਾਂਟ]]||18.03.2022 |263 |[[ਮੈਲਬੌਰਨ ਕੁਈਰ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |26.06.2022 | | | |- | 64 || [[ਗੌਤਮ ਰਾਘਵਨ]]||09.12.2021 || 164 || [[ਬੈਥਨੀ ਬਲੈਕ]]||19.03.2022 |264 |[[ਮਿਸ ਟਰਾਂਸ ਸਟਾਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ]] |27.06.2022 | | | |- | 65 || [[ਮਿਸ਼ੇਲ ਗੁਰੇਵਿਚ]]||10.12.2021 || 165 || [[ਇੰਡੀਆ ਸਮਰ]]||20.03.2022 |265 |[[ਹੈਮਬਰਗ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |28.06.2022 | | | |- | 66 || [[ਅਨੀਸ਼ ਸੇਠ]]||11.12.2021 || 166 || [[ਪੇਚੇ ਡੀ]]||21.03.2022 |266 |[[ਕੋਲੋਨ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |29.06.2022 | | | |- | 67 || [[ਡੀਨ ਅੱਤਾ]]||12.12.2021 || 167 || [[ਡੀਲੋਨ]]||22.03.2022 |267 |[[ਵੈਸਟ ਪ੍ਰਾਈਡ]] |30.06.2022 | | | |- | 68 || [[ਫਰਜ਼ਾਨਾ ਡਾਕਟਰ]]||13.12.2021 || 168 || [[ਡੇਜ਼ੀ ਈਗਨ]]||23.03.2022 |268 |[[ਇਮੇਜ+ਨੇਸ਼ਨ]] |01.07.2022 | | | |- | 69 || [[ਕੌਸਰ ਮੁਹੰਮਦ]]||14.12.2021 || 169 || [[ਲੀਓ ਫੋਰਡ]]||24.03.2022 |269 |[[ਫਰੇਮਲਾਈਨ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |02.07.2022 | | | |- | 70 || [[ਕਾਜ਼ਿਮ ਅਲੀ]]||15.12.2021 || 170 || [[ਜੇਮਸ ਐਮਸਟਰ]]||25.03.2022 |270 |[[ਰੈਂਬੋ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |03.07.2022 | | | |- | 71 || [[ਜੂਡਿਥ ਫਰੈਂਕ]]||16.12.2021 || 171 || [[ਆਲੀਆ ਸ਼ੌਕਤ]]||26.03.2022 |271 |[[ਪਿੰਕ ਲਾਇਫ਼ ਕੁਈਰਫੈਸਟ]] |04.07.2022 | | | |- | 72 || [[ਮਾਰਗੀ ਐਡਮ]]||17.12.2021 || 172 || [[ਕ੍ਰਿਸਟਨ ਕਿਸ਼]]||27.03.2022 |272 |[[ਪ੍ਰਾਈਡ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ]] |05.07.2022 | | | |- | 73 || [[ਸਿਧਾਰਥ ਗਰਗ]]||18.12.2021 || 173 || [[ਮਾਇਕ ਜਿਨ]]||28.03.2022 |273 |[[ਐਂਡਰਿਊ ਪੀਅਰਸ]] |06.07.2022 | | | |- | 74 || [[ਦਿਨੇਸ਼ ਭੁਗਰਾ]]||19.12.2021 || 174 || [[ਅਨੀਤਾ ਲੋ]]||29.03.2022 |274 |[[ਗੇਅਲਿਬ]] |07.07.2022 | | | |- | 75 || [[ਡਾਅਨ ਐਡਮਜ਼]]||20.12.2021 || 175 || [[ਤਾਨਿਆ ਕੰਪਾਸ]]||30.03.2022 |275 |[[ਫੈਮਲੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ]] |08.07.2022 | | | |- | 76 || [[ਅਗਸਤ ਐਮਸ]]||21.12.2021 || 176 || [[ਪੌਲ ਮੇਂਡੇਜ਼]]||31.03.2022 |276 |[[ਗੇਅ ਡਾਕਟਰਜ਼ ਆਇਰਲੈਂਡ]] |09.07.2022 | | | |- | 77 || [[ਡਾਇਨਾ ਐਸ਼]]||22.12.2021 || 177 || [[ਬੇਨ ਹੰਟੇ]]||01.04.2022 |277 |[[ਜੈਕੀ ਮਾਲਟਨ]] |10.07.2022 | | | |- | 78 || [[ਰੇਚਲ ਫਾਰਮਰ]]||23.12.2021 || 178 || [[ਮੋਬੀਨ ਅਜ਼ਹਰ]]||02.04.2022 |278 |[[ਹਿਲਡਾ ਮੈਥੇਸਨ]] |11.07.2022 | | | |- | 79 || [[ਨਿਸ਼ਾ ਗਨਾਤਰਾ]]||24.12.2021 || 179 || [[ਸਾਰਾਹ ਸਟੀਰਕ]]||03.04.2022 |279 |[[ਏਲਾ ਹੰਟ]] |12.07.2022 | | | |- | 80 || [[ਮਾਰਲੀਨ ਗੋਰਿਸ]]||25.12.2021 || 180 || [[ਜੁਲ ਮਾਰੋਹ]]||04.04.2022 |280 |[[ਲੀਹ ਹਾਰਵੇ]] |13.07.2022 | | | |- | 81 || [[ਡੀਆਨਾ ਅਰਬੇਨੀਨਾ]]||26.12.2021 || 181 || [[ਈਵਾਨ ਗ੍ਰੀਰ]]||05.04.2022 |281 |[[ਰੋਏ ਰੋਲੈਂਡ]] |14.07.2022 | | | |- | 82 || [[ਰਵੀਨਾ ਅਰੋੜਾ]]||27.12.2021 || 182 || [[ਰਿਆਨ ਹੋਲਮਜ਼]]||06.04.2022 |282 |[[ਰੌਸ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ]] |15.07.2022 | | | |- | 83 || [[ਹਿਤੇਨ ਨੂਨਵਾਲ]]||28.12.2021 || 183 || [[ਕਲੋਵਿਸ ਰਫਿਨ]]||07.04.2022 |283 |[[ਬਸੀਰਾ ਖਾਨ]] |16.07.2022 | | | |- | 84 || [[ਪ੍ਰਗਤੀ ਸਿੰਘ]]||29.12.2021 || 184 || [[ਟੌਮੀ ਨਟਰ]]||08.04.2022 |284 |[[ਅੰਜਾਰੀ]] |17.07.2022 | | | |- | 85 || [[ਰੋਹਿਤ ਖੋਸਲਾ]]||30.12.2021 || 185 || [[ਟੇਡ ਟਿਨਲਿੰਗ]]||09.04.2022 |285 |[[ਬਤ ਕੋਲ (ਸੰਸਥਾ)]] |18.07.2022 | | | |- | 86 || [[ਮਾਇਆ ਦ ਡਰੈਗ ਕੁਈਨ]]||31.12.2021 || 186 || [[ਜੂਲੀਅਨ ਬੇਕਰ]]||10.04.2022 |286 |[[ਹਵਰੁਤਾ (ਸੰਸਥਾ)]] |19.07.2022 | | | |- | 87 || [[ਮੇਗ ਕ੍ਰਿਸਚੀਅਨ]]||01.01.2022 || 187 || [[ਡੇਵਿਡ ਐਮਸ (ਅਦਾਕਾਰ)]]||11.04.2022 |287 |[[ਹਾਮਦ ਸਿੰਨੋ]] |20.07.2022 | | | |- | 88 || [[ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਗਿਲਬਰਟ]]||02.01.2022 || 188 || [[ਬਰਟ ਆਰਚਰ]]||12.04.2022 |288 |[[ਫਰੀਹਾ ਰੋਇਸਿਨ]] |21.07.2022 | | | |- | 89 || [[ਏਸਥਰ ਭਾਰਤੀ]]||03.01.2022 || 189 || [[ਫਿਨ ਅਰਗਸ]]||13.04.2022 |289 |[[ਜਿਲ ਐਂਡਰਿਊ]] |22.07.2022 | | | |- | 90 || [[ਦੀਪਕ ਭਾਰਗਵ]]||04.01.2022 || 190 || [[ਜੇਰੇਡ ਆਲਮਨ]]||14.04.2022 |290 |[[ਜੇਮਸ ਬੇਲੀ]] |23.07.2022 | | | |- | 91 || [[ਰੇ ਅਘਯਾਨ]]||05.01.2022 || 191 || [[ਡੈਨੀਅਲ ਕਾਰਟੀਅਰ]]||15.04.2022 |291 |[[ਐਨੀ ਗੁਗਲੀਆ]] |24.07.2022 | | | |- | 92 || [[ਐਡਮ ਆਲ]]||06.01.2022 || 192 || [[ਕੇਵਿਨ ਐਲੀਸਨ]]||16.04.2022 |292 |[[ਪੌਲ ਵਿਰਟਜ਼]] |25.07.2022 | | | |- | 93 || [[ਆਰਤੀ ਅਗਰਵਾਲ (ਵਿਗਿਆਨੀ)]]||07.01.2022 || 193 || [[ਡਿਕ ਕਲੇਅਰ]]||17.04.2022 |293 |[[ਜੈਸਿਕਾ ਪਲੱਟ]] |26.07.2022 |393 | | |- | 94 || [[ਭੂਪੇਨ ਖੱਖੜ]]||08.01.2022 || 194 || [[ਸੇਬ ਕਾਸਤਰੋ]]||18.04.2022 |294 |[[ਲੁਈ ਸੈਂਡ]] |27.07.2022 |394 | | |- | 95 || [[ਐਨੀ ਆਸ਼ੀਮ]]||09.01.2022 || 195 || [[ਹੈਂਕ ਚੇਨ]]||19.04.2022 |295 |[[ਐਂਡਰਿਆ ਯੀਅਰਵੁੱਡ]] |28.07.2022 |395 | | |- | 96 || [[ਨਿਕਿਤਾ ਡ੍ਰੈਗਨ]]||10.01.2022 || 196 || [[ਅਬਦੁ ਅਲੀ]]||20.04.2022 |296 |[[ਬੈਟੀ ਬੈਕਸਟਰ]] |29.07.2022 |396 | | |- | 97 || [[ਚੱਕੀ ਬਾਰਟੋਲੋ]]||11.01.2022 || 197 || [[ਸਲਵਾਡੋਰ ਕੈਲਵੋ]]||21.04.2022 |297 |[[ਟੇਡ ਨੌਰਥ]] |30.07.2022 |397 | | |- | 98 || [[ਜੈਕ ਬਾਰਨ]]||12.01.2022 || 198 || [[ਬਲੈਕ ਸਪਾਰਕ]]||22.04.2022 |298 |[[ਰਿਚਰਡ ਹਰਮਨ]] |31.07.2022 |398 | | |- | 99 || [[ਅਡੱਲਟ ਮੋਮ]]||13.01.2022 || 199 || [[ਮਾਰਕ ਬਲੇਨ]]||23.04.2022 |299 |[[ਜਨਾਇਆ ਖਾਨ]] |01.08.2022 |399 | | |- | 100 || [[ਕਾਰਲਾ ਐਂਤੋਨੇਲੀ]]||14.01.2022 || 200 || [[ਰਿਵਰ ਗਾਲੋ]]||24.04.2022 |300 |[[ਖਵਾਲ]] |02.08.2022 |400 | | |- |} mhzz6uswbubesige6fd9991ra9nvg3p 2 144111 612022 611990 2022-08-27T08:02:52Z Tamanpreet Kaur 26648 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" ! colspan="3" |1^st round: 18.08.2022–.0.2022 |- !No. !Article !Date |- |1 |[[ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਕਵਿਤਾ]]‎ |18.08.2022 |- |2 |[[ਵਾਰਤਕ ਕਵਿਤਾ]] |19.08.2022 |- |3 |[[ਕਿੰਗ ਜਾਰਜ ਸਕੁਆਇਰ]] |20.08.2022 |- |4 |[[ਹੈਨਰੀ ਸੇਲੋਨ ਬੋਨੇਵਾਲ ਲੈਟਰੋਬ]] |21.08.2022 |- |5 |[[ਰਾਸਾ, ਪੀਡਮੌਂਟ]] |22.08.2022 |- |6 |[[ਤਾਰਾ ਵੈਸਟਓਵਰ]] |23.08.2022 |- |7 |[[ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਭਾਰਤ)]] |24.08.2022 |- |8 |[[ਜੀ ਕਿਸ਼ਨ ਰੈੱਡੀ]] |25.08.2022 |- |9 |[[ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਿਸ਼ਨ ਫਾਰ ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟਸ]] |26.08.2022 |- |10 |[[ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਦੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ]] |27.08.2022 |- |11 | |28.08.2022 |- |12 | |29.08.2022 |- |13 | |30.08.2022 |- |14 | |31.08.2022 |- |15 | |01.09.2022 |- |16 | |02.09.2022 |- |17 | |03.09.2022 |} t7pb67duk5078n0kn9v5dsrgrumnqc2 3 144129 611998 611595 2022-08-26T13:24:06Z QueerEcofeminist 21848 QueerEcofeminist ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Medifff]] ਨੂੰ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Biss Shop]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Medifff|Medifff]]" to "[[Special:CentralAuth/Biss Shop|Biss Shop]]" wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Medifff}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:22, 19 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) 6b3vucf766zsk0gdkqr443dwy1wkb74 0 144254 611996 2022-08-26T12:05:30Z 41.150.226.46 "{{Infobox writer <!-- for more information see [[:Template:Infobox writer/doc]] --> | name = Vimala Devi<br>ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ | image = Vimala_Devi_Portrait.jpg | imagesize = 200px | caption = | birth_date = 1932 | birth_place = ਪੇਨਙਾ ਦ ਫ੍ਰਾਂਸਾ, [[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਸਾਮਰਾਜ]] | death_date = | occupation = ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ, ਕਵਿਤਰੀ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ wikitext text/x-wiki {{Infobox writer <!-- for more information see [[:Template:Infobox writer/doc]] --> | name = Vimala Devi<br>ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ | image = Vimala_Devi_Portrait.jpg | imagesize = 200px | caption = | birth_date = 1932 | birth_place = ਪੇਨਙਾ ਦ ਫ੍ਰਾਂਸਾ, [[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਸਾਮਰਾਜ]] | death_date = | occupation = ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ, ਕਵਿਤਰੀ, ਲੇਖਿਕਾ | nationality = | period = | genre = | subject = | movement = | debut_works = | signature = | website = | footnotes = }} '''ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ''' [[ਗੋਆ]] ਦੀ ਉੱਘੀ ਲੇਖਿਕਾ, ਕਵਿਤਰੀ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਿਕਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਅਸਲ ਨਾਂ '''ਤਰੇਜ਼ਾ ਦਾ ਪੀਏਦਾਦ ਦ ਬਾਤੀਸ਼ਤਾ ਅਲਮਈਦਾ''' ([[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ]]: Teresa da Piedade de Baptista Almeida) ਹੈ। == ਜੀਵਨੀ == === ਗੋਆ ਵਿੱਚ === ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ ਦਾ ਜਨਮ [[ਪਣਜੀ]] ਨੇੜੇ ਬ੍ਰਿਤੋਨਾ ਪਿੰਡ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਜਮੀਨਦਾਰਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮਿਆ ਸੀ, ਜਿੜ੍ਹੇ ਜ਼ਮੀਨਦਾਰ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਛੱਡਕੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਕੈਥੋਲਿਕ [[ਈਸਾਈਅਤ]] ਨੂੰ ਕਬੂਲ ਕੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਮੀਨਦਾਰ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੀ ਜਾਤ ਨੂੰ ''ਭੱਟਕਰ'' ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਦੌਲਤ ਕਮਾਉਂਣ ਲਈ ''ਮੰਡਕਰ'' ਦੀ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਗੁਲਾਮੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਜ਼ਮੀਨਦਾਰ ਜਾਤ ਦਾ ਦੇ ਪਤਨ ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਹੈ। ਕੈਥੋਲਿਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਜ਼ਮੀਨਦਾਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਗੁਆ ਲਏ ਜਦੋਂ [[ਗੋਆ]] [[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਸਾਮਰਾਜ]] ਤੋਂ ਅਜ਼ਾਦੀ ਹਾਸਲ ਹੋਈ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤ]] ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੱਮਿਲਿਤ ਹੋਣ ਤੇ ''ਮੰਡਕਰ'' ਦੀ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹਾਸਲ ਹੋਏ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹੋਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ। ਗੋਆ ਦੇ ਅਧਿਕਤਰ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਕੈਥੋਲਿਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਂਗ, ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ [[ਕੋਂਕਣੀ]] ਨਾਲ [[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਇਲਮ ਵੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਗੋਆ 'ਚ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਰਾਜ ਦੇ ਵੇਲੇ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਕੈਥੋਲਿਕ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਆਮ ਸੀ। ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਗੋਆ ਵਿੱਚ ਦੋ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਈ ਅਖ਼ਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ - ਡਿਆਰੀਊ ਦਾ ਨੋਈਤ (Diário da Noite) ਅਤੇ ਉ ਏਰਾਲਡੂ (O Heraldo)। === ਪੁਰਤਗਾਲ ਵਿੱਚ === ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ 1957 ਵਿੱਚ [[ਲਿਸਬਨ]] ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਥਾਪਿਤ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਨੁਵਾਦਿਕਾ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਲੇਖਿਕਾ ਵਜੋਂ ਉਸਦੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਭਾਰਤ 'ਚ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਰਾਜ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਨਾਲ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਵੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਉਪਨਾਮ ਚੁਣਿਆ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਨਾਮ ਜੋ ਉਸਦੀ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ [[ਹਿੰਦੂ]] ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਤੇ ਗੋਆ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਕੈਥੋਲਿਕ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਵੱਲੋਂ ਰਚਿਤ ਮੋਨਸਾਉਂ (Monção) ਵਰਗੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਅਮਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਕਥਾ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, [[ਪੁਰਤਗਾਲ]] ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚ ਗਈ ਸਰਜ਼ਮੀਨ-ਏ-ਗੋਆ ਬਾਰੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨੀ ਹਿੰਦੂ ਦਿੱਖ ਨਾਲ ਲਿਖਣ ਵਾਲੀ ਲੇਖਿਕਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ 1962 ਵਿੱਚ ਸੁਰੀਆ ਨਾਮਕ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਮੋਨਸਾਉਂ ਨਾਮਕ ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ, ਜੋ 1963 ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1932]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੋਆ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੁਰਤਗਾਲ]] m2mc59kk1vxs1kd4k4142rcqwi8hd73 612002 611996 2022-08-26T14:51:14Z 41.150.226.48 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer <!-- for more information see [[:Template:Infobox writer/doc]] --> | name = Vimala Devi<br>ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ | image = Vimala_Devi_Portrait.jpg | imagesize = 200px | caption = | birth_date = 1932 | birth_place = ਪੇਨਙਾ ਦ ਫ੍ਰਾਂਸਾ, [[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਸਾਮਰਾਜ]] | death_date = | occupation = ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ, ਕਵਿਤਰੀ, ਲੇਖਿਕਾ | nationality = | period = | genre = | subject = | movement = | debut_works = | signature = | website = | footnotes = }} '''ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ''' [[ਗੋਆ]] ਦੀ ਉੱਘੀ ਲੇਖਿਕਾ, ਕਵਿਤਰੀ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਿਕਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਅਸਲ ਨਾਂ '''ਤਰੇਜ਼ਾ ਦਾ ਪੀਏਦਾਦ ਦ ਬਾਤੀਸ਼ਤਾ ਅਲਮਈਦਾ''' ([[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ]]: Teresa da Piedade de Baptista Almeida) ਹੈ। == ਜੀਵਨੀ == === ਗੋਆ ਵਿੱਚ === ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ ਦਾ ਜਨਮ [[ਪਣਜੀ]] ਨੇੜੇ ਬ੍ਰਿਤੋਨਾ ਪਿੰਡ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਜਮੀਨਦਾਰਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮਿਆ ਸੀ, ਜਿੜ੍ਹੇ ਜ਼ਮੀਨਦਾਰ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੂਲ਼ [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਕੈਥੋਲਿਕ [[ਈਸਾਈਅਤ]] ਕਬੂਲ ਕੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਮੀਨਦਾਰ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ''ਭੱਟਕਰ'' ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਦੌਲਤ ਕਮਾਉਂਣ ਲਈ ''ਮੰਡਕਰ'' ਦੀ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਗੁਲਾਮੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੈਥੋਲਿਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਜ਼ਮੀਨਦਾਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਗੁਆ ਲਏ ਜਦੋਂ [[ਗੋਆ]] [[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਸਾਮਰਾਜ]] ਤੋਂ ਅਜ਼ਾਦੀ ਹਾਸਲ ਹੋਈ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤ]] ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੱਮਿਲਿਤ ਹੋਣ ਤੇ ''ਮੰਡਕਰ'' ਦੀ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹਾਸਲ ਹੋਏ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹੋਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ। ਇਹ ਜ਼ਮੀਨਦਾਰ ਜਾਤ ਦੇ ਪਤਨ ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਹੈ। ਗੋਆ ਦੇ ਅਧਿਕਤਰ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਕੈਥੋਲਿਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਂਗ, ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ [[ਕੋਂਕਣੀ]] ਨਾਲ [[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਇਲਮ ਵੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਗੋਆ 'ਚ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਰਾਜ ਦੇ ਵੇਲੇ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਕੈਥੋਲਿਕ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਆਮ ਸੀ। ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਗੋਆ ਵਿੱਚ ਦੋ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਈ ਅਖ਼ਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ - ਡਿਆਰੀਊ ਦਾ ਨੋਈਤ (Diário da Noite) ਅਤੇ ਉ ਏਰਾਲਡੂ (O Heraldo)। === ਪੁਰਤਗਾਲ ਵਿੱਚ === ਵਿਮਲਾ ਦੇਵੀ 1957 ਵਿੱਚ [[ਲਿਸਬਨ]] ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਥਾਪਿਤ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਨੁਵਾਦਿਕਾ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਲੇਖਿਕਾ ਵਜੋਂ ਉਸਦੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਭਾਰਤ 'ਚ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਰਾਜ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਨਾਲ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਵੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਉਪਨਾਮ ਚੁਣਿਆ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਨਾਮ ਜੋ ਉਸਦੀ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ [[ਹਿੰਦੂ]] ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਤੇ ਗੋਆ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਕੈਥੋਲਿਕ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਵੱਲੋਂ ਰਚਿਤ ਮੋਨਸਾਉਂ (Monção) ਵਰਗੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਅਮਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਕਥਾ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, [[ਪੁਰਤਗਾਲ]] ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚ ਗਈ ਸਰਜ਼ਮੀਨ-ਏ-ਗੋਆ ਬਾਰੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨੀ ਹਿੰਦੂ ਦਿੱਖ ਨਾਲ ਲਿਖਣ ਵਾਲੀ ਲੇਖਿਕਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ 1962 ਵਿੱਚ ਸੁਰੀਆ ਨਾਮਕ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਮੋਨਸਾਉਂ ਨਾਮਕ ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ, ਜੋ 1963 ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1932]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੋਆ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੁਰਤਗਾਲ]] dh5cdmnnhhnv33l7a3e3cfm9yz4y66d 3 144255 611999 2022-08-26T13:24:06Z QueerEcofeminist 21848 QueerEcofeminist ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Medifff]] ਨੂੰ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Biss Shop]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Medifff|Medifff]]" to "[[Special:CentralAuth/Biss Shop|Biss Shop]]" wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Biss Shop]] 2bz8sqiz68lzfghhmx943u82s4k4dev 0 144256 612001 2022-08-26T14:41:07Z Dugal harpreet 17460 "[[:en:Special:Redirect/revision/1105417060|Churni River]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:River_Churni_-_Halalpur_Krishnapur_-_Nadia_2016-01-17_8762.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/River_Churni_-_Halalpur_Krishnapur_-_Nadia_2016-01-17_8762.JPG/220px-River_Churni_-_Halalpur_Krishnapur_-_Nadia_2016-01-17_8762.JPG|thumb| ਹਲਾਲਪੁਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਪੁਰ, ਨਦੀਆ ਵਿਖੇ ਚੁਰਨੀ ਨਦੀ।]] '''ਚੁਰਨੀ ਨਦੀ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] [[ਭਾਰਤੀ ਸੂਬੇ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] ਦੇ ਨਾਦੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਾਰਾ ਹੈ।<ref name="Brief history of Nadia">{{Cite web|url=http://nadia.nic.in/DICO/About%20Nadia.html|title=Brief history of Nadia|publisher=Nadia.nic.in|access-date=8 October 2012}}</ref> ਇਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ [[ਕੂਸ਼ਟੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਕੁਸ਼ਟੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਮੁਨਸ਼ੀਗੰਜ ਵਿਖੇ [[ਪਦਮਾ ਦਰਿਆ|ਪਦਮਾ ਨਦੀ]] ਦੀ ਇੱਕ ਡਿਸਟਰੀਬਿਊਟਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਮਥਭੰਗਾ ਨਦੀ ਦਾ ਇੱਕ ਰਜਬਾਹਿ ਹੈ। ਮਠਬੰਗਾ ਨਦੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਮਝਦੀਆ ਨੇੜੇ ਦੋ ਨਦੀਆਂ, [[ਇੱਛਾਮਤੀ ਦਰਿਆ|ਇਛਾਮਤੀ]] ਅਤੇ ਚੁਰਨੀ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੀ ਹੈ।  == ਕੋਰਸ == ਚੁਰਨੀ ਸ਼ਿਬਨਿਵਾਸ, [[ਹੰਸਖਾਲੀ|ਹੰਸਖਲੀ]], [[ਬੀਰਨਗਰ]], ਅਰਨਘਾਟਾ ਅਤੇ ਰਾਨਾਘਾਟ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਚੱਕਦਾਹਾ ਨੇੜੇ ਸ਼ਿਵਪੁਰ, ਨਦੀ ਵਿਖੇ ਭਾਗੀਰਥੀ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।  ਇਸਦੀ ਲੰਬਾਈ ਲਗਭਗ {{Convert|56|km|mi}} ਹੈ। ਨਦੀ ਦਾ ਮੂਲ 23.40 ਉੱਤਰ, 88.70 ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਸੰਗਮ 23.13 ਉੱਤਰ ਤੇ ਹੈ। == ਇਤਿਹਾਸ == ''ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਕਰੰਟ ਰਿਸਰਚ ਦੇ'' ਇੱਕ ਲੇਖ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਦੀ ਇੱਕ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ (ਰਾਜਾ) ਦੁਆਰਾ ਪੁੱਟੀ ਗਈ, ਨਕਲੀ ਨਹਿਰ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਹਨ। ਜਲੰਗੀ ਨਦੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਡਿਸਟਰੀਬਿਊਟਰੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਹਿਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਡਾਇਵਰਸ਼ਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੋਈਆਂ। ਤਲਛਟ ਆਖਰਕਾਰ ਡਿਸਟ੍ਰੀਬਿਊਟਰੀ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸੁੱਕ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ''ਅੰਜਨਾ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਹਿਰ ਅਤੇ ਹੇਠਲੀ ਅੰਜਨਾ ਨੇ ਚੁਰਨੀ ਬਣਾਈ। ਚੁਰਨੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਾਮ ''ਕਾਟਾ ਕਾਲ'' ਜਾਂ "ਖੋਦੀ ਨਦੀ" ਹੈ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=January 2021}} ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਨਦੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਸਤਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਾਦ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ ਟਾਪੂ, ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਜਾਂ ਡੁੱਬੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=January 2021}} == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ]] 3h4i502df8x3zeuqptwg8iah2sv3i5t 3 144257 612003 2022-08-26T16:05:28Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Mario Pedroza}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:05, 26 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) o8rh7tthqe3zwfews3tipna1hoxfp2p 3 144258 612005 2022-08-26T16:15:42Z QueerEcofeminist 21848 QueerEcofeminist ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Mereraj]] ਨੂੰ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:சுப. இராஜசேகர்]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Mereraj|Mereraj]]" to "[[Special:CentralAuth/சுப. இராஜசேகர்|சுப. இராஜசேகர்]]" wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:சுப. இராஜசேகர்]] jpq4upg3tdd0hkfgkhf1o1xmrf0qplg 0 144259 612010 2022-08-26T18:36:30Z Gill jassu 31716 "'''ਰਣਜੀਤ ਹੋਸਕੋਟ''' (ਜਨਮ 1969) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ, ਕਲਾ ਆਲੋਚਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਕਿਊਰੇਟਰ ਹੈ।" ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ wikitext text/x-wiki '''ਰਣਜੀਤ ਹੋਸਕੋਟ''' (ਜਨਮ 1969) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ, ਕਲਾ ਆਲੋਚਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਕਿਊਰੇਟਰ ਹੈ। j2ujv33vhq0pznfhvfq7506jpficbrz 3 144260 612011 2022-08-27T00:01:26Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Mishac}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 00:01, 27 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) r4w0wiks0tdp1abwsmgh5hnn3ch3b07 0 144261 612014 2022-08-27T01:20:36Z Simranjeet Sidhu 8945 "[[:en:Special:Redirect/revision/1106675902|David Paynter (artist)]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn" style="display:inline">ਡੇਵਿਡ ਸ਼ਿਲਿੰਗਫੋਰਡ ਪੇਂਟਰ</div> |- data-file-height="223" data-file-type="bitmap" data-file-width="195" decoding="async" height="223" resource="./File:David_Paynter.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/36/David_Paynter.jpg" width="195" | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:David_Paynter.jpg|frameless]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |ਜਨਮ | class="infobox-data" |<div class="nickname" style="display:inline"> ਡੇਵਿਡ ਸ਼ਿਲਿੰਗਫੋਰਡ ਪੇਂਟਰ</div>5 ਮਾਰਚ 1900<div class="birthplace" style="display:inline"> [[Almora|ਅਲਮੋਰਾ]], ਭਾਰਤ</div> |- class="birthplace" style="display:inline" ! class="infobox-label" scope="row" | ਮੌਤ | class="infobox-data" | 7 ਜੂਨ 1975 <span style="display:none">(1975-06-07)</span> (ਉਮਰ&nbsp;75)<div class="deathplace" style="display:inline"> [[Sri Lanka|ਸ਼ਿਰੀਲੰਕਾ]]</div> |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਕਬਰਸਤਾਨ | class="infobox-data label" | ਯੂਨੀਅਨ ਚਰਚ ਕਬਰਸਤਾਨ, ਨੁਵਾਰਾ ਏਲੀਆ ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਸਿੱਖਿਆ | class="infobox-data" | [[Trinity College, Kandy|ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ, ਕੈਂਡੀ]], [[Royal Academy|ਰਾਇਲ ਅਕੈਡਮੀ]]<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> [[Heywood Institute of Art|ਹੇਵੁੱਡ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਆਰਟ]] <ref><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="139">[http://www.sundaytimes.lk/120318/Plus/plus_04.html "Appreciations"].</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਕਿੱਤਾ | class="infobox-data role" | ਕਲਾਕਾਰ, ਅਧਿਆਪਕ |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" |<div style="white-space:nowrap;"> ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਕੰਮ</div> | class="infobox-data" | [[Trinity College Chapel, Kandy|ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ ਚੈਪਲ]], ਚੈਪਲ ਆਫ਼ ਦਾ ਟਰਾਂਸਫਿਗਰੇਸ਼ਨ, [[S. Thomas' College, Mount Lavinia|ਐਸ. ਥਾਮਸ ਕਾਲਜ, ਮਾਉਂਟ ਲਵੀਨੀਆ]], [[Ivor Jennings|ਆਈਵਰ ਜੇਨਿੰਗਜ਼]] ਦੀ ਤਸਵੀਰ |} [[Category:Articles with hCards]] '''ਡੇਵਿਡ ਸ਼ਿਲਿੰਗਫੋਰਡ ਪੇਂਟਰ''', ਆਰ.ਏ., ਓ.ਬੀ.ਈ. (5 ਮਾਰਚ 1900 – 7 ਜੂਨ 1975), ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ [[ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ]] ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਸੀ। <ref name="ancestry.com">{{Cite web|url=http://www.rootsweb.ancestry.com/~lkawgw/paynter.htm|title=David Paynter|date=7 June 2003|publisher=Rootsweb.ancestry.com|access-date=16 November 2013}}</ref> ਉਹ ਇੱਕ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਮੁਹਾਵਰੇ ਦਾ ਇੱਕ ਮੋਢੀ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਸੀ, ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੱਛਮੀ ਕਲਾ ਰੂਪ ਸੀ। ਉਸਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਕੈਂਡੀ ਦੇ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ ਚੈਪਲ ਅਤੇ ਐਸ. ਥਾਮਸ ਕਾਲਜ, ਮਾਉਂਟ ਲਵੀਨੀਆ ਵਿਖੇ, ਚੈਪਲ ਆਫ਼ ਦੀ ਟ੍ਰਾਂਸਫੀਗਰੇਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਉਸਦੇ ਕੰਧ-ਚਿੱਤਰ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਫਿਲਾਟੇਲਿਕ ਬਿਊਰੋ ਨੇ 1996 ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਚੈਪਲ ਦੇ ਕੰਧ-ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵਾਲੀਆਂ ਦੋ ਸਟੈਂਪਾਂ ਨਾਲ ਕ੍ਰਿਸਮਿਸ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਮਨਾਈ।<ref>{{Cite web|url=http://collect.ceylanka.net/default.htm?Acsas1006|title=Ceylon & Sri Lanka Banknotes & Stamps|archive-url=https://archive.today/20120710034720/http://collect.ceylanka.net/default.htm?Acsas1006|archive-date=10 July 2012|access-date=5 April 2012}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਡੇਵਿਡ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਆਰਥਰ ਸਟੀਫਨ ਪੇਂਟਰ, ਦਾ ਜਨਮ ਆਕਸਫੋਰਡਸ਼ਾਇਰ ਵਿੱਚ ਬਾਈਸਟਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਕੋਲ ਕਈ ਬਰੂਅਰੀਆਂ ਸਨ। ਆਰਥਰ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਦੱਖਣ ਤੋਂ ਅਰਨੋਲਿਸ ਵੀਰਾਸੂਰੀਆ <ref>{{Cite web|url=https://roar.media/english/life/culture-identities/the-paynter-behind-some-of-sri-lankas-finest-art|title=The Paynter Behind Some of Sri Lanka's Finest Art}}</ref> ਦੀ ਭੈਣ ਅਨਾਗੀ ਵੀਰਾਸੂਰੀਆ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=http://www.rootsweb.ancestry.com/~lkawgw/gen1247.html|title=Sri Lanka Burgher Family Genealogy|date=|publisher=Rootsweb.ancestry.com|access-date=16 November 2013}}</ref> ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੋਵੇਂ ਸਾਲਵੇਸ਼ਨ ਆਰਮੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਜੋ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਇੰਡੀਆ ਕ੍ਰਿਸਚੀਅਨ ਮਿਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਚਲੇ ਗਏ। ਉਸਦੇ ਮਾਪੇ 1904 ਵਿੱਚ ਸੀਲੋਨ ਚਲੇ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨੁਵਾਰਾ ਏਲੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪੇਨਟਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬ੍ਰੀਕਸ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ, ਕੈਂਡੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਵਿਖੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਮੁੱਢਲੀ ਅਗਵਾਈ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸ ਕੋਲ ਕੋਈ ਰਸਮੀ ਕਲਾ ਪਾਠ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ ਪੇਂਟਰ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੁੱਲੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਾਇਲ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਆਰਟ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਸਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref name="sundayobserver.lk">{{Cite web|url=http://www.sundayobserver.lk/2010/02/07/mon15.asp|title=Montage - Cultural paradigm &#124; Sundayobserver.lk - Sri Lanka|publisher=Sundayobserver.lk|archive-url=https://web.archive.org/web/20150610224315/http://www.sundayobserver.lk/2010/02/07/mon15.asp|archive-date=10 June 2015|access-date=16 November 2013}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਕਲਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1975]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1900]] 7hrag87iryajnlhrbvtjk2ohan5it1j 612015 612014 2022-08-27T01:23:02Z Simranjeet Sidhu 8945 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn" style="display:inline">ਡੇਵਿਡ ਸ਼ਿਲਿੰਗਫੋਰਡ ਪੇਂਟਰ</div> | |- data-file-height="223" data-file-type="bitmap" data-file-width="195" decoding="async" height="223" resource="./File:David_Paynter.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/36/David_Paynter.jpg" width="195" | class="infobox-image" |[[File:David_Paynter.jpg|frameless]] | |- ! class="infobox-label" scope="row" |ਜਨਮ | class="infobox-data" |<div class="nickname" style="display:inline"> ਡੇਵਿਡ ਸ਼ਿਲਿੰਗਫੋਰਡ ਪੇਂਟਰ</div>5 ਮਾਰਚ 1900<div class="birthplace" style="display:inline"> [[Almora|ਅਲਮੋਰਾ]], ਭਾਰਤ</div> |- class="birthplace" style="display:inline" ! class="infobox-label" scope="row" | ਮੌਤ | class="infobox-data" | 7 ਜੂਨ 1975 <span style="display:none">(1975-06-07)</span> (ਉਮਰ&nbsp;75)<div class="deathplace" style="display:inline"> [[Sri Lanka|ਸ਼ਿਰੀਲੰਕਾ]]</div> |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਕਬਰਸਤਾਨ | class="infobox-data label" | ਯੂਨੀਅਨ ਚਰਚ ਕਬਰਸਤਾਨ, ਨੁਵਾਰਾ ਏਲੀਆ ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਸਿੱਖਿਆ | class="infobox-data" | [[Trinity College, Kandy|ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ, ਕੈਂਡੀ]], [[Royal Academy|ਰਾਇਲ ਅਕੈਡਮੀ]]<br /> [[Heywood Institute of Art|ਹੇਵੁੱਡ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਆਰਟ]] <ref><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="139">[http://www.sundaytimes.lk/120318/Plus/plus_04.html "Appreciations"].</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਕਿੱਤਾ | class="infobox-data role" | ਕਲਾਕਾਰ, ਅਧਿਆਪਕ |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" |<div style="white-space:nowrap;"> ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਕੰਮ</div> | class="infobox-data" | [[Trinity College Chapel, Kandy|ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ ਚੈਪਲ]], ਚੈਪਲ ਆਫ਼ ਦਾ ਟਰਾਂਸਫਿਗਰੇਸ਼ਨ, [[S. Thomas' College, Mount Lavinia|ਐਸ. ਥਾਮਸ ਕਾਲਜ, ਮਾਉਂਟ ਲਵੀਨੀਆ]], [[Ivor Jennings|ਆਈਵਰ ਜੇਨਿੰਗਜ਼]] ਦੀ ਤਸਵੀਰ |} [[Category:Articles with hCards]] '''ਡੇਵਿਡ ਸ਼ਿਲਿੰਗਫੋਰਡ ਪੇਂਟਰ''', ਆਰ.ਏ., ਓ.ਬੀ.ਈ. (5 ਮਾਰਚ 1900 – 7 ਜੂਨ 1975), ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ [[ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ]] ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਸੀ। <ref name="ancestry.com">{{Cite web|url=http://www.rootsweb.ancestry.com/~lkawgw/paynter.htm|title=David Paynter|date=7 June 2003|publisher=Rootsweb.ancestry.com|access-date=16 November 2013}}</ref> ਉਹ ਇੱਕ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਮੁਹਾਵਰੇ ਦਾ ਇੱਕ ਮੋਢੀ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਸੀ, ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੱਛਮੀ ਕਲਾ ਰੂਪ ਸੀ। ਉਸਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਕੈਂਡੀ ਦੇ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ ਚੈਪਲ ਅਤੇ ਐਸ. ਥਾਮਸ ਕਾਲਜ, ਮਾਉਂਟ ਲਵੀਨੀਆ ਵਿਖੇ, ਚੈਪਲ ਆਫ਼ ਦੀ ਟ੍ਰਾਂਸਫੀਗਰੇਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਉਸਦੇ ਕੰਧ-ਚਿੱਤਰ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਫਿਲਾਟੇਲਿਕ ਬਿਊਰੋ ਨੇ 1996 ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਚੈਪਲ ਦੇ ਕੰਧ-ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵਾਲੀਆਂ ਦੋ ਸਟੈਂਪਾਂ ਨਾਲ ਕ੍ਰਿਸਮਿਸ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਮਨਾਈ।<ref>{{Cite web|url=http://collect.ceylanka.net/default.htm?Acsas1006|title=Ceylon & Sri Lanka Banknotes & Stamps|archive-url=https://archive.today/20120710034720/http://collect.ceylanka.net/default.htm?Acsas1006|archive-date=10 July 2012|access-date=5 April 2012}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਡੇਵਿਡ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਆਰਥਰ ਸਟੀਫਨ ਪੇਂਟਰ, ਦਾ ਜਨਮ ਆਕਸਫੋਰਡਸ਼ਾਇਰ ਵਿੱਚ ਬਾਈਸਟਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਕੋਲ ਕਈ ਬਰੂਅਰੀਆਂ ਸਨ। ਆਰਥਰ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਦੱਖਣ ਤੋਂ ਅਰਨੋਲਿਸ ਵੀਰਾਸੂਰੀਆ <ref>{{Cite web|url=https://roar.media/english/life/culture-identities/the-paynter-behind-some-of-sri-lankas-finest-art|title=The Paynter Behind Some of Sri Lanka's Finest Art}}</ref> ਦੀ ਭੈਣ ਅਨਾਗੀ ਵੀਰਾਸੂਰੀਆ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=http://www.rootsweb.ancestry.com/~lkawgw/gen1247.html|title=Sri Lanka Burgher Family Genealogy|date=|publisher=Rootsweb.ancestry.com|access-date=16 November 2013}}</ref> ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੋਵੇਂ ਸਾਲਵੇਸ਼ਨ ਆਰਮੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਜੋ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਇੰਡੀਆ ਕ੍ਰਿਸਚੀਅਨ ਮਿਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਚਲੇ ਗਏ। ਉਸਦੇ ਮਾਪੇ 1904 ਵਿੱਚ ਸੀਲੋਨ ਚਲੇ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨੁਵਾਰਾ ਏਲੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪੇਨਟਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬ੍ਰੀਕਸ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ, ਕੈਂਡੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਵਿਖੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਮੁੱਢਲੀ ਅਗਵਾਈ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸ ਕੋਲ ਕੋਈ ਰਸਮੀ ਕਲਾ ਪਾਠ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ ਪੇਂਟਰ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੁੱਲੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਾਇਲ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਆਰਟ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਸਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref name="sundayobserver.lk">{{Cite web|url=http://www.sundayobserver.lk/2010/02/07/mon15.asp|title=Montage - Cultural paradigm &#124; Sundayobserver.lk - Sri Lanka|publisher=Sundayobserver.lk|archive-url=https://web.archive.org/web/20150610224315/http://www.sundayobserver.lk/2010/02/07/mon15.asp|archive-date=10 June 2015|access-date=16 November 2013}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਐਲਜੀਬੀਟੀ ਕਲਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1975]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1900]] burxs16pcorutds1h9ig4y8wcx5y9vd 3 144262 612017 2022-08-27T02:39:40Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=SirotaSofia}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:39, 27 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) 6lk1fthtwqtyahz50lmhta70a7jutsg 3 144263 612018 2022-08-27T06:09:59Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=TWD SINGH}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:09, 27 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) aytbt4vclx039xlhnozo71m3i2thcgk 3 144264 612019 2022-08-27T06:28:34Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Debankan mondal}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:28, 27 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) 9k9zbeb6mqtu4rtsgaeqedtr6xi84j3 3 144265 612020 2022-08-27T07:05:50Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Yuvtesh1234}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:05, 27 ਅਗਸਤ 2022 (UTC) tgkxo43pu2dia96ac08mc99k4uumjrm 0 144266 612021 2022-08-27T08:01:49Z Tamanpreet Kaur 26648 "[[:en:Special:Redirect/revision/1078065253|Museums of modern art]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki ਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਵਰਣਮਾਲਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸੂਚੀਬੱਧ '''[[ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ]]''' ਦੇ '''[[ਅਜਾਇਬਘਰ|ਅਜਾਇਬ ਘਰ]]'''। {{TOC right}} == ਅਰਜਨਟੀਨਾ == * ਬਿਊਨਸ ਆਇਰਸ ਦਾ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕੀ ਆਰਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ (MALBA) * ਬਿਊਨਸ ਆਇਰਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ (ਐਮਏਐਮਬੀਏ) == ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ == * ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਸਿਡਨੀ 140 ਜਾਰਜ ਸਟ੍ਰੀਟ, ਦ ਰੌਕਸ, ਸਿਡਨੀ * ਹਾਈਡ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, ਬੁਲੇਨ, ਮੈਲਬੋਰਨ == ਆਸਟਰੀਆ == * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਮਾਡਰਨਰ ਕੁਨਸਟ ( ਮੁਮੋਕ ) ਲੁਡਵਿਗ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, ਮਿਊਜ਼ੀਅਮਸਕੁਆਰਟੀਅਰ, [[ਵਿਆਨਾ|ਵਿਏਨਾ]] * ਕੁਨਸਥਲ ਵਿਏਨ, ਮਿਊਜ਼ੀਅਮਸਕੁਆਰਟੀਅਰ, ਵਿਏਨਾ * [http://www.mmkk.at/ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਮਾਡਰਨਰ] ਕੁਨਸਟ ਕਾਰਨਟੇਨ (MMKK), ਕਲੇਗੇਨਫਰਟ, ਕਾਰਨਟਨ * [http://www.museumdermoderne.at/ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਡੇਰ ਮਾਡਰਨ ਸਾਲਜ਼ਬਰਗ], ਸਾਲਜ਼ਬਰਗ == ਬੈਲਜੀਅਮ == * ਕਨਾਲ ਸੈਂਟਰ ਪੋਮਪੀਡੋ, [[ਬਰੂਸਲ|ਬ੍ਰਸੇਲਜ਼]] * ਸੈਂਟਰ ਬੇਲਗੇ ਡੇ ਲਾ ਬਾਂਡੇ ਡੇਸੀਨੀ, [[ਬਰੂਸਲ|ਬ੍ਰਸੇਲਜ਼]] * Musée communal des Beaux-Arts d' Ixelles, rue Jean Van Volsem 71, 1050 Ixelles * Musée d'art spontane, rue de la Constitution, 27 à 1030 [[ਬਰੂਸਲ|Brussels]] * ਮਿਊਜ਼ੀ ਸ਼ਾਹੀ d'art ਆਧੁਨਿਕ à Bruxelles, Place Royale 1–2, à 1000 [[ਬਰੂਸਲ|Brussels]] * ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਐਂਟਵਰਪ == ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ == * ਮਿਊਜ਼ਿਊ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਡੇ ਸਾਓ ਪੌਲੋ, (MAM-SP) * ਮਿਊਜ਼ਿਊ ਡੀ ਆਰਟ ਮਾਡਰਨ ਡੂ ਰੀਓ ਡੀ ਜਨੇਰੀਓ, (MAM-RJ) == ਕੈਨੇਡਾ == * ਮੌਂਟਰੀਅਲ, [[ਮਾਂਟਰੀਆਲ|ਮਾਂਟਰੀਅਲ]] ਦੇ ਸਮਕਾਲੀ ਮਿਊਜ਼ੀ * ਸਮਕਾਲੀ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਆਰਟ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ (MOCCA), ਟੋਰਾਂਟੋ == ਕਰੋਸ਼ੀਆ == * [http://www.ugdubrovnik.hr ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ], ਡੁਬਰੋਵਨਿਕ * ਮਾਡਰਨ ਗੈਲਰੀ, ਜ਼ਗਰੇਬ * ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਜ਼ਗਰੇਬ * ਇਵਾਨ ਮੇਸਟ੍ਰੋਵਿਕ ਗੈਲਰੀ, ਸਪਲਿਟ == ਕੋਲੰਬੀਆ == * ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨੋ ਡੀ ਬੋਗੋਟਾ, [[ਬੋਗੋਤਾ|ਬੋਗੋਟਾ]] * ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨੋ ਡੀ ਮੇਡੇਲਿਨ, [[ਮੇਦੇਯੀਨ|ਮੇਡੇਲਿਨ]] == ਡੈਨਮਾਰਕ == * ਲੁਈਸਿਆਨਾ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, ਹੁਮਲੇਬੇਕ * ਏਆਰਓਐਸ ਆਰਹਸ ਕੁਨਸਟਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਆਰਹਸ == ਇਕਵਾਡੋਰ == ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਐਂਟ੍ਰੋਪੋਲੋਜੀਕੋ ਵਾਈ ਡੀ ਆਰਟ ਕੰਟੈਂਪੋਰੇਨਿਓ (ਐਮਏਏਸੀ), [[ਗੁਆਇਆਕੀਲ|ਗੁਆਯਾਕਿਲ]] == ਇੰਗਲੈਂਡ == * [[ਐਨਲੀ ਜੂਡਾ]], 23 ਡੇਰਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ, [[ਲੰਡਨ]] । ''ਰੂਸੀ ਰਚਨਾਵਾਦ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ'' * ਆਧੁਨਿਕ ਇਤਾਲਵੀ ਕਲਾ ਦਾ ਐਸਟੋਰਿਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 39a ਕੈਨਨਬਰੀ ਸਕੁਆਇਰ, ਲੰਡਨ। ''ਆਧੁਨਿਕ ਇਤਾਲਵੀ ਕਲਾ'' * ਮਿਡਲਸਬਰੋ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, ਸੈਂਟਰ ਸਕੁਆਇਰ, ਮਿਡਲਸਬਰੋ * ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ ਆਕਸਫੋਰਡ, 30 ਪੈਮਬਰੋਕ ਸਟ੍ਰੀਟ, [[ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ|ਆਕਸਫੋਰਡ]] * ਸਰਪੇਨਟਾਈਨ ਗੈਲਰੀ, ਕੇਨਸਿੰਗਟਨ ਗਾਰਡਨ, ਲੰਡਨ * ਟੇਟ ਮਾਡਰਨ, ਬੈਂਕਸਾਈਡ, ਲੰਡਨ. * ਟੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ, ਮਿਲਬੈਂਕ, ਲੰਡਨ * ਟੇਟ ਸੇਂਟ ਆਈਵਸ, ਪੋਰਥਮੇਰ ਬੀਚ, ਸੇਂਟ ਆਈਵਸ, ਕੌਰਨਵਾਲ । * ਟੇਟ ਲਿਵਰਪੂਲ, ਰਾਇਲ ਅਲਬਰਟ ਡੌਕ, [[ਲਿਵਰਪੂਲ]] * ਟਰਨਰ ਸਮਕਾਲੀ (ਟੇਟ ਨੈੱਟਵਰਕ ਮਾਰਗੇਟ, ਕੈਂਟ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ * ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਅਤੇ ਐਲਬਰਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਲੰਡਨ. == ਇਥੋਪੀਆ == * [[ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ: ਗੇਬਰੇ ਕ੍ਰਿਸਟੋਸ ਡੇਸਟਾ ਸੈਂਟਰ|ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ: ਅਦੀਸ ਅਬਾਬਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਗੇਬਰੇ ਕ੍ਰਿਸਟੋਸ ਡੇਸਟਾ ਸੈਂਟਰ]] == ਫਿਨਲੈਂਡ == * [[ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਕਿਆਸਮਾ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], ਹੇਲਸਿੰਕੀ, ਫਿਨਲੈਂਡ == ਫਰਾਂਸ == * [[ਮੋਂਸੁਰੇਉ ਮਹਿਲ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬਘਰ|Chateau de Montsoreau- ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ]], [[ਮੋਂਸੁਰੇਉ|Montsoreau]] * ਏਸਪੇਸ ਡਾਲੀ, [[ਪੈਰਿਸ]] * ਫੌਰ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਏਕਸ-ਲੇਸ-ਬੈਂਸ * ਗ੍ਰੇਨੋਬਲ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਗ੍ਰੇਨੋਬਲ * ਮਿਊਜ਼ੀ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨ ਡੀ ਸੇਰੇਟ, ਸੇਰੇਟ * ਮਿਊਜ਼ੀ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨ, ਅਬਟੋਇਰ ਡੀ ਟੂਲੂਸ, [[ਟੁਲੂਜ਼|ਟੂਲੂਸ]] * ਮਿਊਜ਼ੀ ਡੀ ਓਰਸੇ, [[ਪੈਰਿਸ]] * [[ਮਿਊਜ਼ੀ ਮਾਰਮੋਟਨ ਮੋਨੇਟ]], [[ਪੈਰਿਸ]] * ਮਿਊਜ਼ੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨ, ਸੈਂਟਰ ਜੌਰਜਸ-ਪੋਂਪੀਡੋ, [[ਪੈਰਿਸ]] * ਮਿਊਜ਼ੀ ਪਿਕਾਸੋ, [[ਪੈਰਿਸ]] * [[ਮਿਊਜ਼ੀ ਰੋਡਿਨ]], [[ਪੈਰਿਸ]] * ਮਿਊਜ਼ੀ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨ ਡੇ ਲਾ ਵਿਲੇ ਡੇ ਪੈਰਿਸ, [[ਪੈਰਿਸ]] * [[ਅਜਾਇਬ ਘਰ|ਮਿਊਜ਼ਈ ਡੇ ਲ'ਆਰੇਂਜਰੀ]], ਪੈਰਿਸ * ਮਿਊਜ਼ੀ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨ ਡੀ ਲਿਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲ, ਵਿਲੇਨੇਊਵ ਡੀ ਐਸਕ * ਮਿਊਜ਼ੀ ਕੈਨਟੀਨੀ, [[ਮਾਰਸੇਈ|ਮਾਰਸੇਲ]] * ਮਿਊਜ਼ੀ ਡੇਸ ਬੇਓਕਸ-ਆਰਟਸ ਡੀ ਲਿਓਨ, [[ਲਿਓਂ|ਲਿਓਨ]] * Musée des Beaux-Arts de Rouen, Rouen * ਆਧੁਨਿਕ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, [[ਸਟਰਾਸਬਰਗ|ਸਟ੍ਰਾਸਬਰਗ]] == ਜਰਮਨੀ == * ਬੁਚੇਮ-ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਹੇਠਾਂ ''ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਡੇਰ ਫੈਂਟਸੀ'' ਦੇਖੋ * Deutsche Guggenheim, Unter den Linden 13-15, 10117 [[ਬਰਲਿਨ]] * ਗੈਲਰੀ ਫਰ ਜ਼ੀਟਗੇਨੋਸਿਸਚੇ ਕੁਨਸਟ, [[ਲਾਈਪਸਿਸ਼|ਲੀਪਜ਼ੀਗ]] * ਗੈਲਰੀ ਨੀਊ ਮੀਸਟਰ, ਅਲਬਰਟੀਨਮ, ਬਰੂਹਲਸ਼ੇ ਟੇਰੇਸੇ, 01067 ਡ੍ਰੇਜ਼ਡਨ * ਹੈਮਬਰਗਰ ਕੁਨਸਥਲੇ, [[ਹਾਮਬੁਰਕ|ਹੈਮਬਰਗ]] * ਕੈਸਰ-ਵਿਲਹੈਲਮ-ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਕ੍ਰੇਫੀਲਡ * ਕੋਨਿਗ-ਅਲਬਰਟ-ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਕੈਮਨਿਟਜ਼ * ਕੁਨਸਥਲ ਬੀਲੇਫੀਲਡ, ਬੀਲੇਫੀਲਡ * ਕੁੰਸਥਲ ਏਰਫਰਟ, ਏਰਫਰਟ * ਕੁਨਸਥਲੇ ਕੀਲ, [[ਕੀਲ]] * ਕੁਨਸਥਲੇ ਮਾਨਹਾਈਮ, ਮੈਨਹਾਈਮ * ਕੁਨਸਥਲ ਨੂਰਨਬਰਗ, ਨੂਰਮਬਰਗ * ਕੁਨਸਥਲੇ ਰੋਸਟੋਕ, ਰੋਸਟੋਕ * ਕੁਨਸਥਲ ਵਰਥ, ਸ਼ਵਾਬਿਸ਼ ਹਾਲ * ਕੁਨਸਟਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਬੋਨ, [[ਬੌਨ|ਬੋਨ]] * ਕੁਨਸਟਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਮੈਗਡੇਬਰਗ, Regierungsstraße 4–6, 39104 ਮੈਗਡੇਬਰਗ * ਕੁਨਸਟਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਸਟਟਗਾਰਟ, [[ਸ਼ਟੁੱਟਗਾਟ|ਸਟਟਗਾਰਟ]] * ਕੁਨਸਟਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵੁਲਫਸਬਰਗ, ਵੁਲਫਸਬਰਗ * ਕੁਨਸਟਸਾਮਲੁੰਗ ਨੋਰਡਰਾਈਨ-ਵੈਸਟਫਾਲਨ, ਡੁਸਲਡੋਰਫ * ਲੇਹਮਬਰਕ-ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਡੁਇਸਬਰਗ * ਲੈਨਬਾਚੌਸ, [[ਮਿਊਨਿਖ਼|ਮਿਊਨਿਖ]] * ਲੁਡਵਿਗ ਫੋਰਮ ਫਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਨਸਟ, ਜੂਲੀਚਰ ਸਟ੍ਰਾਸ 97–109, 52070 ਆਚੇਨ * ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਬਰਗ੍ਰੇਨ, [[ਬਰਲਿਨ]] * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਬੋਚਮ - ਕੁਨਸਟਸਮਲੁੰਗ, ਬੋਚਮ * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਡੇਰ ਬਿਲਡੇਨ ਕੁਨਸਟ, [[ਲਾਈਪਸਿਸ਼|ਲੀਪਜ਼ੀਗ]] * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਡੇਰ ਫੈਂਟਸੀ, ਬਰਨਰੀਡ * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਫੋਕਵਾਂਗ, [[ਐੱਸਨ|ਐਸੇਨ]] * ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਫਰੀਡਰ ਬੁਰਡਾ, ਬਾਡੇਨ-ਬਾਡੇਨ * ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਫਰ ਗੇਗੇਨਵਾਰਟ, ਹੈਮਬਰਗਰ ਬੈਨਹੋਫ, [[ਬਰਲਿਨ]] * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਫਰ ਮੋਡਰਨ ਕੁਨਸਟ, ਡੋਮਸਟ੍ਰਾਸ 10, 60311 [[ਫ਼ਰਾਂਕਫ਼ੁਰਟ|ਫਰੈਂਕਫਰਟ ਐਮ ਮੇਨ]] * ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਫਰ ਨਯੂ ਕੁਨਸਟ, ਕਾਰਲਸਰੂਹੇ * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ Küppersmühle, Duisburg * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਲੁਡਵਿਗ, [[ਕਲਨ|ਕੋਲੋਨ]] * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਓਸਟਵਾਲ, ਡਾਰਟਮੰਡ * ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਾਈਸਬੈਡਨ, ਵਿਜ਼ਬੈਡਨ * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵੁਰਥ, ਕੁਨਜ਼ਲਸਾਉ-ਗੈਸਬਾਚ * ਨਿਊ ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ, [[ਬਰਲਿਨ]] * Neue Staatsgalerie, [[ਸ਼ਟੁੱਟਗਾਟ|Stuttgart]] * ਨੀਊਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਨੂਰਬਰਗ, ਨਿਊਰਮਬਰਗ * ਪਿਨਾਕੋਥੇਕ ਡੇਰ ਮਾਡਰਨ, [[ਮਿਊਨਿਖ਼|ਮਿਊਨਿਖ]] * ਸ਼ਿਰਨ ਕੁਨਸਥਲੇ ਫਰੈਂਕਫਰਟ, [[ਫ਼ਰਾਂਕਫ਼ੁਰਟ|ਫਰੈਂਕਫਰਟ]] * ਸਪ੍ਰੇਂਜਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, [[ਹੈਨੋਫ਼ਾ|ਹੈਨੋਵਰ]] * Staatliche Kunsthalle Karlsruhe, Karlsruhe * Städel - Städelsches Kunstinstitut, [[ਫ਼ਰਾਂਕਫ਼ੁਰਟ|Frankfurt am Main]] * Städtische Galerie Erlangen, Erlangen * Städtisches Museum Gelsenkirchen, Horster Straße 5–7, 45897 Gelsenkirchen * ਵੌਨ-ਡੇਰ-ਹੇਡਟ-ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਵੁਪਰਟਲ * ਵਿਲਹੇਲਮ-ਹੈਕ-ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਲੁਡਵਿਗਸ਼ਾਫੇਨ == ਗ੍ਰੀਸ == * [[ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਰਾਜ ਅਜਾਇਬ ਘਰ|ਸਟੇਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਕੰਟੈਂਪਰੇਰੀ ਆਰਟ]], ਬਿਲਡਿੰਗ.01, ਮੋਨੀ ਲਾਜ਼ਾਰਿਸਟਨ, ਲਗਾਡਾ ਸਟ੍ਰੀਟ, ਥੇਸਾਲੋਨੀਕੀ * [[ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਮੈਸੇਡੋਨੀਅਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], 154, ਐਗਨੇਟੀਆ ਸਟ੍ਰੀਟ, [[ਥੈਸਾਲੋਨੀਕੀ|ਥੇਸਾਲੋਨੀਕੀ]] * [[ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਗ੍ਰੀਕ ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], ਵਾਸ. ਜਾਰਜਿਓ Β' 17-19 ਅਤੇ ਰਿਗਿਲਿਸ ਸਟ੍ਰੀਟ, [[ਐਥਨਜ਼]] == ਭਾਰਤ == * [[ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ]] * [[ਕੋਲਕਾਤਾ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ]] == ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ == * ਨੁਸੰਤਾਰਾ (ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਮੈਕੈਨ), [[ਜਕਾਰਤਾ]] ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ == ਈਰਾਨ == * ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਲਾਲੇਹ ਪਾਰਕ, [[ਤਹਿਰਾਨ]] . == ਆਇਰਲੈਂਡ == * ਆਇਰਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, ਡਬਲਿਨ * ਕੇਰਲਿਨ ਗੈਲਰੀ, ਡਬਲਿਨ * ਲੁਆਨ ਗੈਲਰੀ, ਐਥਲੋਨ == ਇਜ਼ਰਾਈਲ == * ਤੇਲ ਅਵੀਵ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਆਰਟ, [[ਤਲ ਅਵੀਵ|ਤੇਲ ਅਵੀਵ]] == ਇਟਲੀ == * ਬੋਲੋਗਨਾ ਗੈਲਰੀ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, ਬੋਲੋਨਾ * Ca' Pesaro, [[ਵੈਨਿਸ|ਵੇਨਿਸ]] * Centro per l'arte contemporaneo, Luigi Pecci, Prato * Centro d'Arte Moderna e Contemporaneo, La Spezia * ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਮੋਰਾਂਡੀ, ਬੋਲੋਨਾ * ਗੈਲਰੀਆ ਨਾਜ਼ੀਓਨਲੇ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨਾ, [[ਰੋਮ]] * ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ, ਮਿਲਾਨ * ਪਲਾਜ਼ੋ ਪਿਟੀ, [[ਫਲੋਰੈਂਸ]] * ਪੈਗੀ ਗੁਗਨਹਾਈਮ ਕਲੈਕਸ਼ਨ, [[ਵੈਨਿਸ|ਵੇਨਿਸ]] * ਟ੍ਰੇਂਟੋ ਅਤੇ ਰੋਵੇਰੇਟੋ, ਟ੍ਰੇਂਟੋ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ * ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੇਲ ਨੋਵੇਸੇਂਟੋ, [[ਮਿਲਾਨ]] * ਪਿਨਾਕੋਟੇਕਾ ਡੀ ਬ੍ਰੇਰਾ, [[ਮਿਲਾਨ]] * ਗੈਲਰੀਆ ਕਮਿਊਨਲੇ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨਾ, ਰੋਮ, [[ਰੋਮ]] * ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਮੋਰਾਂਡੀ, ਬੋਲੋਨਾ * [[ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਪਲੇਰਮੋ]] * [[ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਅਤੇ ਕੰਟੇਪੋਰੇਨੀਆ ਫਿਲਿਪੋ ਡੀ ਪੀਸਿਸ|ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਈ ਕੰਟੈਂਪੋਰੇਨੀਆ ਫਿਲਿਪੋ ਡੀ ਪਿਸਿਸ]], ਫੇਰਾਰਾ * ਮਿਊਜ਼ੀਅਨ (ਬੋਲਜ਼ਾਨੋ), ਬੋਲਜ਼ਾਨੋ * [[ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨਾ ਅਤੇ ਕੰਟੈਂਪੋਰੇਨੀਆ|ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਈ ਕੰਟੇਮਪੋਰੇਨੀਆ]], ਟਿਊਰਿਨ * [[ਪਿਨਾਕੋਟੇਕਾ ਅਗਨੇਲੀ]], ਟਿਊਰਿਨ * ਰੇਵੋਲਟੇਲਾ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਟ੍ਰਾਈਸਟੇ * ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਰਿੱਕੀ ਓਡੀ, ਪਿਆਸੇਂਜ਼ਾ * ਫੌਂਡਾਜ਼ਿਓਨ ਮੈਗਨਾਨੀ-ਰੋਕਾ, ਪਰਮਾ * ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ, [[ਜੇਨੋਆ]] * Galleria Comunale d'Arte Moderna e Contemporanea, Viareggio * Galleria Civica d'Arte Moderna e Contemporanea di Latina, Latina * ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਈ ਕੰਟੇਪੋਰੇਨੀਆ, ਬਰਗਾਮੋ * [[Galleria Civica d'Arte Moderna Palazzo S. Margherita|ਗੈਲਰੀਆ ਸਿਵਿਕਾ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਪਲਾਜ਼ੋ ਐਸ]] . ਮਾਰਗੇਰੀਟਾ, ਮੋਡੇਨਾ * [[ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਪਲਾਜ਼ੋ ਫੋਰਟੀ|ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਪੈਲਾਜ਼ੋ ਫੋਰਟਿ]], [[ਵੇਰੋਨਾ]] * [[ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨਾ ਗਾਮਾ|ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਗਾਮਾ]], [[ਅਲਬੇੰਗਾ|ਅਲਬੇਂਗਾ]] * [[ਗੈਲਰੀਆ ਸਿਵਿਕਾ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨਾ|ਗੈਲਰੀਆ ਸਿਵਿਕਾ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ]], ਸਪੋਲੇਟੋ * [[ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨਾ ਕਾਰਲੋ ਰਿਜ਼ਾਰਡਾ]], ਫੇਲਟਰੇ * [[Galleria Comunale d'Arte|ਗੈਲਰੀਆ ਕਮਿਊਨਲੇ ਡੀ ਆਰਟ]], [[ਕੈਗਲਿਆਰੀ]] * [[ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਗੈਲਰੇਟ ਮੈਗਾ|ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਗੈਲਾਰੇਟ ਮੈਗਾ]], [[ਗਲੇਰੇਟ|ਗੈਲਾਰੇਟ]] * [[ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨਾ ਵਿਟੋਰੀਆ ਕੋਲੋਨਾ|ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਵਿਟੋਰੀਆ ਕੋਲੋਨਾ]], [[ਪੇਸਕਾਰਾ]] * [[ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਈ ਕੰਟੇਪੋਰੇਨੀਆ ਕਾਵਾਜ਼ਿਨੀ|ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ ਈ ਕੰਟੈਂਪੋਰੇਨੀਆ ਕਾਵਾਜ਼ਿਨੀ]], ਉਡੀਨੇ * [[Pinacoteca d'Arte Moderna e Contemporanea Repaci]], [[ਪਾਲਮੀ, ਕੈਲਾਬ੍ਰੀਆ|Palmi]] * [[ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਡੇਲਾ ਸਿਟਾ ਡੀ ਰੈਵੇਨਾ]], ਰੇਵੇਨਾ * [[ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮਾਡਰਨਾ ਗਿਆਨੋਨੀ]], ਨੋਵਾਰਾ * [[ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡੇਰਨਾ, ਨੇਰਵੀ|ਗੈਲਰੀਆ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨਾ, ਨੇਰਵੀ]] * [[ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਪਰਟੀਨੀ]], [[ਸਵੋਨਾ]] * [[ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ]], [[ਐਵੇਲੀਨੋ]] == ਜਪਾਨ == * ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, [[ਟੋਕੀਓ]] == ਲੇਬਨਾਨ == * ਸਰਸੌਕ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ == ਲਿਥੁਆਨੀਆ == * MO ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, [[ਵਿਲਨਸ|ਵਿਲਨੀਅਸ]] * ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ (ਵਿਲਨੀਅਸ) * ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ ਆਫ਼ ਆਰਟ, <ref>{{Cite news|url=http://www.ndg.lt/en.aspx|title=National Gallery Of Art|access-date=2018-11-01|language=en-US}}</ref> [[ਵਿਲਨਸ|ਵਿਲਨੀਅਸ]] == ਮੈਕਸੀਕੋ == * ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਮੋਡਰਨੋ, ਬੌਸਕੇ ਡੀ ਚੈਪੁਲਟਾਪੇਕ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਸਿਟੀ, 11560 ਮੈਕਸੀਕੋ * ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਕੰਟੈਂਪੋਰੈਨਿਓ, ਮੋਂਟੇਰੀ, ਮੈਕਸੀਕੋ * ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਰੁਫਿਨੋ ਤਾਮਾਯੋ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਸਿਟੀ, ਓਆਕਸਾਕਾ, ਮੈਕਸੀਕੋ == ਮੋਨਾਕੋ == * ਮੋਨਾਕੋ ਦਾ ਨਵਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ == ਨੀਦਰਲੈਂਡਜ਼ == * ਸਟੈਡੇਲੀਜਕ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, [[ਅਮਸਤੱਰਦਮ|ਐਮਸਟਰਡਮ]] * [[ਵਾਨ ਗਾਗ ਮਿਊਜੀਅਮ|ਵੈਨ ਗੌਗ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], ਐਮਸਟਰਡਮ * ਕੁੰਸਥਲ ਕਾਡੇ, ਐਮਰਸਫੋਰਟ * ਮੋਂਡਰੀਆਹੋਮ, ਐਮਰਸਫੋਰਟ * ਆਧੁਨਿਕ ਕੁਨਸਟ ਅਰਨਹੇਮ, ਅਰਨਹੇਮ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ * ਵੈਨ ਐਬੇਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਆਇਂਡਹੋਵਨ * ਗ੍ਰੋਨਿੰਗਰ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਗ੍ਰੋਨਿੰਗਨ * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਬੇਲਵੇਡੇਰੇ, ਹੀਰੇਨਵੀਨ * ਸਟੈਡੇਲੀਜਕ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ 's-ਹਰਟੋਜੇਨਬੋਸ਼, 's-ਹਰਟੋਜੇਨਬੋਸ਼ * ਗਾਇਕ ਲਾਰੇਨ, ਲਾਰੇਨ * ਬੋਨੇਫੈਂਟੇਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਮਾਸਟ੍ਰਿਕਟ * ਕ੍ਰੋਲਰ-ਮੁਲਰ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਓਟਰਲੋ * ਕੁਨਸਥਲ, ਰੋਟਰਡਮ * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਬੋਇਜਮੈਨਸ ਵੈਨ ਬੇਨਿੰਗੇਨ, ਰੋਟਰਡਮ * ਸਟੀਡੇਲੀਜਕ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਸ਼ੀਡੇਮ, ਸ਼ੀਡੇਮ * ਕੁਨਸਟਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਡੇਨ ਹਾਗ, [[ਹੇਗ]] * ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਡੀ ਪੋਂਟ, ਟਿਲਬਰਗ * ਸੈਂਟਰਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਯੂਟਰੈਕਟ == ਪੋਲੈਂਡ == * ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਲੋਡੋ * ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, [[ਕਰਾਕੋਵ|ਕ੍ਰਾਕੋ]] == ਪੁਰਤਗਾਲ == * [[ਸੇਰਾਲਵੇਸ, ਪੋਰਟੋ]] == ਕਤਰ == * ਮਥਫ : [[ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਦਾ ਅਰਬ ਅਜਾਇਬ ਘਰ]], [[ਦੋਹਾ]] == ਰੂਸ == * [[ਦ ਹਰਮੀਟੇਜ|ਹਰਮੀਟੇਜ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], 2, ਡਵੋਰਤਸੋਵਾਯਾ ਪਲੋਸ਼ਚਦ, ਡਵੋਰਤਸੋਵਾਯਾ ਸਕੁਏਅਰ, 190000 [[ਸੇਂਟ ਪੀਟਰਸਬਰਗ]] * [[ਪੁਸ਼ਕਿਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ|ਪੁਸ਼ਕਿਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ]], [[ਮਾਸਕੋ]] * Tretyakov ਗੈਲਰੀ, 10 Krymskiy Val, [[ਮਾਸਕੋ]] * [[ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਗੈਰੇਜ ਅਜਾਇਬ ਘਰ|ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਗੈਰੇਜ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], 9/32 ਕ੍ਰਿਮਸਕੀ ਵਾਲ ਸੇਂਟ, [[ਮਾਸਕੋ]] == ਸਕਾਟਲੈਂਡ == * ਸਕਾਟਿਸ਼ ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, 75 ਬੇਲਫੋਰਡ ਰੋਡ, [[ਐਡਿਨਬਰਾ|ਐਡਿਨਬਰਗ]] । * ਪੀਅਰ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ, ਸਟ੍ਰੋਂਨੇਸ, ਓਰਕਨੀ == ਸਪੇਨ == * ਗੁਗਨਹਾਈਮ [[ਗੂਗਨਹਾਈਮ ਅਜਾਇਬ-ਘਰ ਬੀਲਬਾਓ|ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਬਿਲਬਾਓ]] ਅਬੈਂਡੋਇਬਾਰਾ ਏਟ. 2, 48001 ਬਿਲਬਾਓ * [[ਰੇਈਨਾ ਸੋਫ਼ੀਆ ਕੌਮੀ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ ਅਜਾਇਬਘਰ|ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰੋ ਡੀ ਆਰਟ ਰੀਨਾ ਸੋਫੀਆ]], [[ਮਾਦਰੀਦ|ਮੈਡ੍ਰਿਡ]] * [[ਥੀਸੈਨ-ਬੋਰਨੇਮੀਸਾ ਅਜਾਇਬਘਰ|ਥਾਈਸਨ-ਬੋਰਨੇਮਿਜ਼ਾ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], ਪਾਸਿਓ ਡੇਲ ਪ੍ਰਡੋ, 8, [[ਮਾਦਰੀਦ|ਮੈਡ੍ਰਿਡ]] । * ਮਿਊਜ਼ਿਊ ਡੀ ਆਰਟ ਕੰਟੈਂਪੋਰਾਨੀ ਡੀ ਬਾਰਸੀਲੋਨਾ, [[ਬਾਰਸੀਲੋਨਾ]] == ਸਵੀਡਨ == * ਮੋਡੇਰਨਾ ਮਿਊਜ਼ੇਟ, ਸਟਾਕਹੋਮ * ਮਾਡਰਨਾ ਮਿਊਜ਼ੇਟ ਮਾਲਮੋ == ਤਾਈਵਾਨ == * ਏਸ਼ੀਆ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, ਤਾਈਚੁੰਗ == ਟਰਕੀ == * ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਮਾਡਰਨ, ਕਰਾਕੋਏ, [[ਇਸਤਾਨਬੁਲ|ਇਸਤਾਂਬੁਲ]] * ਸੰਤਰਾਲ ਇਸਤਾਂਬੁਲ, ਸਿਲਾਹਤਾਰਗਾ, [[ਇਸਤਾਨਬੁਲ|ਇਸਤਾਂਬੁਲ]] == ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਾਂਤ == * ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ (MoMA), 11 ਵੈਸਟ 53 ਸਟ੍ਰੀਟ, [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ]], ਨਿਊਯਾਰਕ * [[ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਆਰਟ]], 1000 5ਵੀਂ ਐਵੇਨਿਊ, [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ]], ਨਿਊਯਾਰਕ * ਵਾਕਰ ਆਰਟ ਸੈਂਟਰ, ਮਿਨੀਆਪੋਲਿਸ, ਮਿਨੀਸੋਟਾ * ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਸ਼ਿਕਾਗੋ, 220 ਈਸਟ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਐਵੇਨਿਊ, [[ਸ਼ਿਕਾਗੋ]], ਇਲੀਨੋਇਸ * MOCA - ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ, [[ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ|ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ]] * ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, [[ਸਾਨ ਫ਼ਰਾਂਸਿਸਕੋ|ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ]] * ਨਿਊ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ]], ਨਿਊਯਾਰਕ * ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਦਾ ਆਰਟ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, 111 ਸਾਊਥ ਮਿਸ਼ੀਗਨ ਐਵੇਨਿਊ, [[ਸ਼ਿਕਾਗੋ]], ਇਲੀਨੋਇਸ * ਬੇਚਟਲਰ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, 420 ਸਾਊਥ ਟ੍ਰਾਇਓਨ ਸਟ੍ਰੀਟ, [[ਸ਼ਾਰਲਟ, ਉੱਤਰੀ ਕੈਰੋਲੀਨਾ|ਸ਼ਾਰਲੋਟ, ਐਨ.ਸੀ.]] * ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ, 44 ਈਸਟ 6ਵੀਂ ਸਟ੍ਰੀਟ, ਸਿਨਸਿਨਾਟੀ, ਓਹੀਓ 45202 * ਡੀਕੋਰਡੋਵਾ ਸਕਲਚਰ ਪਾਰਕ ਅਤੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਲਿੰਕਨ, ਮੈਸੇਚਿਉਸੇਟਸ 01773 * ਗੁਗਨਹਾਈਮ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, 1071 ਫਿਫਥ ਐਵੇਨਿਊ (89ਵੀਂ ਸਟਰੀਟ 'ਤੇ) [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ]], ਨਿਊਯਾਰਕ 10128-0173 * ਵਾਈਜ਼ਮੈਨ ਆਰਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਮਿਨੀਆਪੋਲਿਸ, ਐਮ.ਐਨ * ਹਰਸ਼ਹੋਰਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਸਕਲਪਚਰ ਗਾਰਡਨ, ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਡੀ.ਸੀ * ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਕੰਟੈਂਪਰੇਰੀ ਆਰਟ, ਬੋਸਟਨ, 100 ਨਾਰਦਰਨ ਐਵੇਨਿਊ, [[ਬੌਸਟਨ|ਬੋਸਟਨ]], ਮੈਸੇਚਿਉਸੇਟਸ 02210 * ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਮੈਸੇਚਿਉਸੇਟਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਉੱਤਰੀ ਐਡਮਜ਼, ਮੈਸੇਚਿਉਸੇਟਸ * ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਸੈਨ ਡਿਏਗੋ ; [[ਸਾਨ ਦੀਏਗੋ|ਸੈਨ ਡਿਏਗੋ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ]] * ਮੈਕਨੇ ਆਰਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, 6000 ਐਨ. ਨਿਊ ਬਰੌਨਫੇਲਜ਼ ਐਵੇਨਿਊ, [[ਸਾਨ ਆਂਤੋਨੀਓ|ਸੈਨ ਐਂਟੋਨੀਓ]], ਟੈਕਸਾਸ 78209 * ਫੋਰਟ ਵਰਥ ਦਾ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, 3200 ਡਾਰਨਲ ਸਟ੍ਰੀਟ, [[ਫ਼ੋਰਟ ਵਰਥ|ਫੋਰਟ ਵਰਥ]], ਟੈਕਸਾਸ 76107 * ਸੈਨ ਐਂਟੋਨੀਓ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਆਰਟ, 200 ਡਬਲਯੂ. ਜੋਨਸ ਐਵੇ., [[ਸਾਨ ਆਂਤੋਨੀਓ|ਸੈਨ ਐਂਟੋਨੀਓ]], ਟੈਕਸਾਸ 78215 * ਗ੍ਰੇ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ, [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], 100 ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਸਕੁਏਅਰ ਈਸਟ, NYC 10003 == ਵੈਨੇਜ਼ੁਏਲਾ == * ਜੀਸਸ ਸੋਟੋ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, ਜਰਮਨੀਆ ਐਵੇਨਿਊ, ਸਿਉਦਾਦ ਬੋਲੀਵਰ, [[ਵੈਨੇਜ਼ੁਐਲਾ|ਵੈਨੇਜ਼ੁਏਲਾ]] * [https://web.archive.org/web/20130110081206/http://www.fmn.gob.ve/fmn_mac.htm ਮਿਊਜ਼ਿਓ ਡੀ ਆਰਟ ਕੰਟੇਮਪੋਰੇਨਿਓ ਡੀ ਕਰਾਕਸ], ਐਵੀ. ਬੋਲਿਵਰ, ਮੁਨਿਸਿਪੀਓ ਲਿਬਰਟਾਡੋਰ, ਪਾਰਕ ਸੈਂਟਰਲ ਕੰਪਲੈਕਸ, [[ਕਾਰਾਕਾਸ|ਕਾਰਾਕਸ]], [[ਵੈਨੇਜ਼ੁਐਲਾ|ਵੈਨੇਜ਼ੁਏਲਾ]] == ਵੇਲਜ਼ == * [[ਮੋਮਾ, ਵੇਲਜ਼|MOMA Cymru/Wales]], Y Tabernacl, Heol Penrallt, Machinlleth, Powys SY20 8AJ == ਹਵਾਲੇ == <references /> cvwb6hti1opi5cblwztvrli80g30wbp 0 144267 612023 2022-08-27T08:10:32Z Tamanpreet Kaur 26648 "[[:en:Special:Redirect/revision/1086016257|Rosebery County, Queensland]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki   [[ਤਸਵੀਰ:Rosebury_County_Queensland_4.png|alt=Rosebury_County_Queensland_4|337x337px|ਰੋਜ਼ਬਰੀ_ਕਾਉਂਟੀ_ਕੁਈਨਜ਼ਲੈਂਡ_4]] [[ਤਸਵੀਰ:Birdsville_DSC02999_SA_(38297669892).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Birdsville_DSC02999_SA_%2838297669892%29.jpg/220px-Birdsville_DSC02999_SA_%2838297669892%29.jpg|right|thumb| ਰੋਜ਼ਬੇਰੀ ਕਾਉਂਟੀ ਦਾ ਲੈਂਡਸਕੇਪ]] '''ਰੋਜ਼ਬੇਰੀ ਦੀ ਕਾਉਂਟੀ''' [[ਕਵੀਨਜ਼ਲੈਂਡ|ਕੁਈਨਜ਼ਲੈਂਡ]], [[ਆਸਟਰੇਲੀਆ|ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਉਂਟੀ (ਇੱਕ ਕੈਡਸਟ੍ਰਲ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ) ਹੈ।<ref>[https://nla.gov.au/nla.obj-231420410/view Queensland showing counties / compiled and published at the Survey Department, Brisbane], Brisbane : Survey Dept., 1900.</ref> ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਲੈਂਡਜ਼ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। [[ਕਵੀਨਜ਼ਲੈਂਡ|ਕੁਈਨਜ਼ਲੈਂਡ]] ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਾਉਂਟੀਆਂ ਵਾਂਗ, ਇਹ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਇਕਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref>[http://www.archivessearch.qld.gov.au/Search/SeriesDetails.aspx?SeriesId=1859 Maranoa District, County of Belmore Maps - R1 Series] at Queensland Archives.</ref> ਕਾਉਂਟੀ ਨੂੰ ਸਿਵਲ ਪੈਰਿਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। == ਇਤਿਹਾਸ == ਕਾਉਂਟੀ ਆਫ਼ ਰੋਜ਼ਬੇਰੀ ਵੋਂਗਕਾਂਗੂਰੂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਜ਼ਮੀਨ ਸੀ, ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕ 1870 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਬਰਡਸਵਿਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸਨ। ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੀਟ ਬੇਡੌਰੀ, ਕੁਈਨਜ਼ਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 1953 ਤੱਕ ਬਰਡਸਵਿਲੇ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਬਰਡਸਵਿਲੇ ਵਿਖੇ ਕੋਰਟਹਾਊਸ ਅਜੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਾਉਂਟੀ ਮਾਰਚ 1901 ਵਿੱਚ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਈ, ਜਦੋਂ ਕੁਈਨਜ਼ਲੈਂਡ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਨੇ ''ਲੈਂਡ ਐਕਟ 1897'' ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੁਈਨਜ਼ਲੈਂਡ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਉਂਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਣ ਲਈ ਇੱਕ ਘੋਸ਼ਣਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ।<ref>A Proclamation". Queensland Government Gazette. 75. 8 March 1901. pp. 967-980. </ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Australia]] fihmmi3ezn6liohxnngp1oq8mn68vcq 0 144268 612024 2022-08-27T08:22:33Z Tamanpreet Kaur 26648 "[[:en:Special:Redirect/revision/1061359117|Contemporary art gallery]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki {{ਲਈ|the exhibition space in Vancouver, British Coumbia|Contemporary Art Gallery (Vancouver)}}   [[ਤਸਵੀਰ:Contemporary_art_gallery_by_David_Shankbone.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Contemporary_art_gallery_by_David_Shankbone.jpg/220px-Contemporary_art_gallery_by_David_Shankbone.jpg|thumb| ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੈਲਰੀ ਸ਼ੋਅ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ]] ਇੱਕ '''ਸਮਕਾਲੀ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ''' ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਆਰਟ ਡੀਲਰ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ [[ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ]] ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ [[ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ]] ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੀਵਿਤ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਲਾ ਦੇ ਨਵੇਂ ਕੰਮ । ਇਸ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ [[ਲੀਓ ਕੈਸਟੇਲੀ|ਲੀਓ ਕਾਸਟੇਲੀ]] ਦੇ ਬਾਅਦ "ਕਾਸਟੇਲੀ ਵਿਧੀ" ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਜੈਸਪਰ ਜੌਨਸ ਅਤੇ ਰੌਬਰਟ ਰੌਸ਼ਨਬਰਗ ਦੇ ਨਾਲ ਉਭਰ ਰਹੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਸਰਗਰਮ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.artrights.me/en/the-castelli-method/|title=The Castelli Method|access-date=September 26, 2020}}</ref> == ਕਲਾ ਲਈ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਗੈਲਰੀਆਂ == ਕਲਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਉੱਚੇ ਸਿਰੇ 'ਤੇ, ਮੁੱਠੀ ਭਰ ਕੁਲੀਨ ਨਿਲਾਮੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਡੀਲਰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਵੇਚਦੇ ਹਨ; ਹੇਠਲੇ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਟੂਡੀਓ, ਜਾਂ ਗੈਰ ਰਸਮੀ ਸਥਾਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵੇਚਦੇ ਹਨ। ਮੱਧ ਵਿੱਚ, ਆਰਟ ਗੈਲਰੀਆਂ [[ਕਲਾਕਾਰ|ਕਲਾਕਾਰਾਂ]] ਅਤੇ ਕੁਲੈਕਟਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਬੰਧ ਹਨ; ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਲੇਖਾ ਜੋਖਾ। ਪੁਆਇੰਟ-ਆਫ-ਸੇਲ ਗੈਲਰੀਆਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਅਤੇ ਉਦਘਾਟਨਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਕੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਰਟਵਰਕ ਖੇਪ 'ਤੇ ਹਨ, ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਗੈਲਰੀ ਹਰੇਕ ਵਿਕਰੀ ਤੋਂ ਕਮਾਈ ਨੂੰ ਵੰਡਦੇ ਹੋਏ। ਗੈਲਰੀ ਦੇ ਮਾਲਕ ਅਤੇ ਸਟਾਫ, ਅਤੇ ਖਾਸ ਮਾਰਕੀਟ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਕਲਾਕਾਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਜਾਂ ਵਧੇਰੇ ਰਵਾਇਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref name="Moureau.20122">{{cite journal|last1=Moureau|first1=Nathalie|last2=Sagot-Duvauroux|first2=Dominique|year=2012|title=Four Business Models in Contemporary Art|journal=International Journal of Arts Management|volume=14|issue=3|pages=44–56}}</ref> === ਵਪਾਰ ਮਾਡਲ === ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਚਾਲਨ ਮਾਡਲ ਹਨ ਜੋ ਗੈਲਰੀਆਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਵਪਾਰਕ ਮਾਡਲ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਲਈ, ਨਿੱਜੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲੀ ਗੈਲਰੀ ਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਹੈ ਪਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਬਹੁਤ ਲਾਭ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਆਮ ਨਿਯਮ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਵਪਾਰਕ ਗੈਲਰੀਆਂ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਦਾਖਲਾ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੀਆਂ, ਸ਼ਾਇਦ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਤਾਵਾਦੀ ਫਲਸਫੇ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਹਾਜ਼ਰੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਜਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਸਿਰਫ ਚੰਗੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਹ ਕਲਾ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਕਰਕੇ ਲਾਭ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹਨ; ਸਹੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਟੋਕੀਓ ਅਤੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਗੈਲਰੀਆਂ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਹਫ਼ਤੇ ਇੱਕ ਫਲੈਟ ਰੇਟ ਵਸੂਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਕੁਝ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲਾ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਵਪਾਰੀਕਰਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਪਾਰਕ ਗੈਲਰੀਆਂ ਅਕਸਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਕੱਲੇ ਸ਼ੋਅ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਲੈਕਟਰਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਕੇ, ਪ੍ਰੈਸ ਸੰਪਰਕ ਬਣਾ ਕੇ, ਅਤੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸਮੀਖਿਆਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਕੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਅ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨਾਮਵਰ ਗੈਲਰੀਆਂ ਉਦਘਾਟਨੀ, ਗਾਈਡਬੁੱਕਾਂ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੀਆਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਸੱਦੇ ਛਾਪਣ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਜਜ਼ਬ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਗੈਲਰੀਆਂ ਸਵੈ-ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਕਲਾ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਮੋਨੋਗ੍ਰਾਫਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਵਜ਼ੀਫ਼ਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਲਾਕਾਰ ਕੋਲ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਪੈਸਾ ਹੈ। ਸਮਕਾਲੀ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁਹਾਵਰਾ ਵਪਾਰਕ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਅਭਿਆਸ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਆਉਟਪੁੱਟ ਅਤੇ ਵਿਕਰੀਯੋਗਤਾ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲੈਣ ਕਾਰਨ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਵਪਾਰਕ ਕਲਾ ਮੇਲੇ ਜਿੱਥੇ ਗੈਲਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਡੀਲਰ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਵੇਚਦੇ ਹਨ, ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਜਗਤ ਨੂੰ ਤੂਫਾਨ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ [[ਆਰਮਰੀ ਸ਼ੋਅ (ਕਲਾ ਮੇਲਾ)|ਆਰਮਰੀ ਸ਼ੋਅ]]{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=September 2020}} (1913 ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਨਾਮ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ੋਅ ਨਾਲ ਉਲਝਣ ਵਿੱਚ ਨਾ ਪੈਣਾ), ਜੋ ਦਾਖਲਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੇਲਿਆਂ ਦੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਵੱਧ-ਵਪਾਰਕ ਕਰਨ ਵਜੋਂ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੈਰ-ਲਾਭਕਾਰੀ, ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾ-ਸਮੂਹਿਕ ਗੈਲਰੀਆਂ ਵੀ ਹਨ ਜੋ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਮਾਡਲਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਵਿਅਰਥ ਗੈਲਰੀਆਂ ਵੀ ਹਨ ਜੋ ਗੈਰ-ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। === ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ === ਕਿਊਰੇਟਰ ਅਕਸਰ ਸਮੂਹ ਸ਼ੋਅ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਮਕਾਲੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਥੀਮ, ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਰੁਝਾਨ, ਜਾਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਗੈਲਰੀਆਂ ਅਕਸਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਿਖਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਈਆਂ ਦਾ ਫੋਕਸ ਤੰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਸਰੇ ਵਧੇਰੇ ਚੋਣਵੇਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਆਰਟ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਜਗ੍ਹਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਆਰਟ ਗੈਲਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਹੋਰ ਕਲਾਤਮਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ, ਕਵਿਤਾ ਪਾਠ, ਜਾਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ [[ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਲਾ]] ਜਾਂ [[ਰੰਗ-ਮੰਚ|ਥੀਏਟਰ]] ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉੱਤਰ-ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਦੇ ਕੁਝ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਭੂਮੀ ਕਲਾ|ਲੈਂਡ ਆਰਟ]], ਇੰਟਰਨੈਟ ਆਰਟ, ਮੇਲ ਆਰਟ ਅਤੇ ਇੰਸਟਾਲੇਸ਼ਨ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਰਿਕਾਰਡ, ਅਕਸਰ ਗੈਲਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਏ ਅਤੇ ਵੇਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜਾਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਡਰਾਇੰਗ ਅਤੇ ਕੋਲਾਜ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕ੍ਰਿਸਟੋ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਮੀਨੀ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ) . ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਲਾਕਾਰ ਰਿਚਰਡ ਲੌਂਗ ਆਪਣੀ ਭੂਮੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ, ਗੈਲਰੀ ਕਲਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਮੂਲ ਇਰਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਐਂਡੀ ਗੋਲਡਸਵਰਥੀ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। == ਵਿਕਲਪਿਕ ਗੈਲਰੀਆਂ == ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਚਰਚਾਂ, ਕਲਾ ਸਮੂਹਾਂ, ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਜਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਨਤਕ ਭਲੇ ਲਈ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਗੈਲਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਗੈਲਰੀਆਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੈਲਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਆਰਟਿਸਟ ਰਨ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵਜ਼ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਆਰਜ਼ੀ ਜਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਗੈਲਰੀ ਫਾਰਮੈਟ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। == ਕਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ == ਆਰਟ ਗੈਲਰੀਆਂ ਅਕਸਰ ਸ਼ਹਿਰੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿਊਯਾਰਕ ਦੇ ਚੈਲਸੀ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਮਰੀਕੀ [[ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ]] ਜਗਤ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਸਬੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਦਾ ਘਰ ਹੋਣਗੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ ਛੋਟੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ, ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਕਲਾਕਾਰ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਫ਼ਰਾਂਸ|ਫਰਾਂਸ]] ਵਿੱਚ [[ਮੋਂਸੁਰੇਉ ਮਹਿਲ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬਘਰ|ਸ਼ੈਟੋ ਡੀ ਮੋਨਸੋਰੇਓ-ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਕੰਟੈਂਪਰੇਰੀ ਆਰਟ]] ( [[ਮੋਂਸੁਰੇਉ|ਮੌਂਟਸੋਰੋ]] ), [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ|ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ]] ਵਿੱਚ ਚਿਨਾਤੀ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ( ਮਾਰਫਾ ), ਤਾਓਸ ਆਰਟ ਕਲੋਨੀ ( ਤਾਓਸ )। ) [[ਨਿਊ ਮੈਕਸੀਕੋ]] ਅਤੇ ਸੇਂਟ ਆਈਵਸ, ਕੌਰਨਵਾਲ ਵਿੱਚ ; ( ਹਿੱਲ ਐਂਡ ), ( ਬ੍ਰੈੱਡਵੁੱਡ ) ਅਤੇ ( ਬਾਇਰਨ ਬੇ ) [[ਨਿਊ ਸਾਊਥ ਵੇਲਜ਼]] ਵਿੱਚ ਸਮਕਾਲੀ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀਆਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਫਤ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ; ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੁਝ ਅਰਧ-ਨਿੱਜੀ, ਵਧੇਰੇ ਨਿਵੇਕਲੇ, ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਹਨ। ਗੈਲਰੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੁਝ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢਾਂ ਵਿੱਚ ਕਲੱਸਟਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਕਿ ਖਰੀਦਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਕਲਾ ਦੇਖਣਾ ਸੰਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਉਹ ਪੈਦਲ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਗੈਲਰੀਆਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੀ ਗੈਰ-ਲਾਭਕਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਿਫਾਇਤੀ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ਵਾਲੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਵਿੱਚ ਕਲੱਸਟਰ ਹੋਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀਆਂ ਨਰਮੀਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਚੈਲਸੀ ਗੈਲਰੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ਗੈਰ-ਲਾਭਕਾਰੀ ਗੈਲਰੀਆਂ ਲਈ ਕਿਫਾਇਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਕਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਮਾਰਕੀਟ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਾੜੇ ਹਨ। === ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਮ, ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਕਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ === ==== ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਾਂਤ ==== * ਚੈਲਸੀ, 57ਵੀਂ ਸਟ੍ਰੀਟ, ਅੱਪਰ ਈਸਟ ਸਾਈਡ ਅਤੇ ਮੈਡੀਸਨ ਐਵੇਨਿਊ, ਸੋਹੋ, ਲੋਅਰ ਈਸਟ ਸਾਈਡ, ਟ੍ਰਾਈਬੇਕਾ, ਅਤੇ ਡੰਬੋ, ਅਤੇ ਵਿਲੀਅਮਜ਼ਬਰਗ, ਬਰੁਕਲਿਨ, [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ]] * ਗੈਲਰੀ ਰੋ ਅਤੇ ਆਰਟਸ ਡਿਸਟ੍ਰਿਕਟ, ਡਾਊਨਟਾਊਨ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ, [[ਲਾਸ ਐਂਜਲਸ|ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ]] * ਰੂਜ਼ਵੈਲਟ ਰੋ, [[ਫ਼ੀਨਿਕਸ|ਫੀਨਿਕਸ, ਅਰੀਜ਼ੋਨਾ]] * ਬਰਗਾਮੋਟ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਸੈਂਟਾ ਮੋਨਿਕਾ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ * ਰਿਵਰ ਨਾਰਥ ਗੈਲਰੀ ਡਿਸਟ੍ਰਿਕਟ, ਨੇੜੇ ਉੱਤਰੀ ਪਾਸੇ, ਸ਼ਿਕਾਗੋ * ਵੈਸਟ ਲੂਪ, ਸ਼ਿਕਾਗੋ * ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ, ਨਿਊ ਕਨਾਨ, ਨੌਰਵਾਕ, ਵੈਸਟਪੋਰਟ, ਫੇਅਰਫੀਲਡ ਕਾਉਂਟੀ, ਕਨੈਕਟੀਕਟ * ਮਿਆਮੀ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਡਿਸਟ੍ਰਿਕਟ, ਮਿਆਮੀ, ਫਲੋਰੀਡਾ * ਵਿਨਵੁੱਡ ਆਰਟ ਡਿਸਟ੍ਰਿਕਟ, ਮਿਆਮੀ, ਫਲੋਰੀਡਾ * ਵਰਥ ਐਵੇਨਿਊ, ਪਾਮ ਬੀਚ, ਫਲੋਰੀਡਾ * ਡਾਊਨਟਾਊਨ ਆਰਟਸ ਐਂਡ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਡਿਸਟ੍ਰਿਕਟ, ਦ ਰੇਲਯਾਰਡ ਡਿਸਟ੍ਰਿਕਟ ਅਤੇ ਕੈਨਿਯਨ ਰੋਡ, ਸੈਂਟਾ ਫੇ, ਨਿਊ ਮੈਕਸੀਕੋ * ਰਾਇਲ ਸਟ੍ਰੀਟ, ਨਿਊ ਓਰਲੀਨਜ਼, ਲੁਈਸਿਆਨਾ * ਡਾਊਨਟਾਊਨ ਆਰਟਸ ਡਿਸਟ੍ਰਿਕਟ, [[ਲਾਸ ਵੇਗਸ|ਲਾਸ ਵੇਗਾਸ, ਨੇਵਾਡਾ]] * ਈਸਟ ਐਂਡ ਅਤੇ ਵੈਸਟ ਐਂਡ, ਕਮਰਸ਼ੀਅਲ ਸਟ੍ਰੀਟ, ਬ੍ਰੈਡਫੋਰਡ ਸਟ੍ਰੀਟ, ਪ੍ਰੋਵਿੰਸਟਾਊਨ, ਮੈਸੇਚਿਉਸੇਟਸ ==== ਯੁਨਾਇਟੇਡ ਕਿਂਗਡਮ ==== * ਕਾਰਕ ਸਟ੍ਰੀਟ, ਫਿਟਜ਼ਰੋਵੀਆ, ਹੋਕਸਟਨ, ਮੇਫੇਅਰ ਅਤੇ ਵਾਇਨਰ ਸਟ੍ਰੀਟ ਲੰਡਨ, ਯੂ.ਕੇ. ਬਾਥ, ਯੂਕੇ ਵਿੱਚ ਬਾਰਟਲੇਟ ਸਟ੍ਰੀਟ ==== ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ==== * ਪੈਡਿੰਗਟਨ, ਵੂਲਲਾਹ ਡਾਰਲਿੰਗਹਰਸਟ, ਗਲੇਬ ਐਂਡ ਦ ਰੌਕਸ, ਸਿਡਨੀ * ਬੋਰਕੇ ਸਟ੍ਰੀਟ ਅਤੇ ਸਾਊਥਬੈਂਕ [[ਮੈਲਬਰਨ|ਮੈਲਬੌਰਨ]] ==== ਚੀਨ ==== * 798 ਆਰਟ ਜ਼ੋਨ, ਕਾਓਚਾਂਗਡੀ ਅਤੇ ਫੀਜਿਆਕੁਨ, ਬੀਜਿੰਗ, ਚੀਨ * m50 ਕਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਸ਼ੰਘਾਈ, ਚੀਨ ==== ਫਰਾਂਸ ==== * ਮਰੇਸ, ਪੈਰਿਸ * ਕੋਮੁਨੁਮਾ, ਰੋਮੇਨਵਿਲੇ <ref>{{Cite web|url=http://www.theartnewspaper.com/news/five-parisian-galleries-to-move-into-a-new-suburban-art-complex|title=‘Grand Paris’: new art complex to open in Parisian suburb|last=Sansom|first=Anna|website=www.theartnewspaper.com|access-date=2020-09-27}}</ref> * ਸ਼ੈਵਲੀਅਰ ਰੋਜ਼, [[ਮਾਰਸੇਈ|ਮਾਰਸੇਲੀ]] <ref>{{Cite web|url=https://gomet.net/chevalier-roze-nouveau-pole-dart-contemporain-au-coeur-marseille-2/|title=Chevalier Roze : un nouveau pôle d'art contemporain au cœur de Marseille|date=2017-07-27|website=Gomet|language=fr-FR|access-date=2020-09-27}}</ref> ==== ਹੋਰ ==== * ਅਲਸਰਕਲ ਐਵੇਨਿਊ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਕੰਪਲੈਕਸ ਹੋਸਟਿੰਗ ਗੈਲਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਰਬਨ 12 ਦੁਬਈ, [[ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ|ਯੂਏਈ]] ਵਿੱਚ ਅਲ ਕੁਓਜ਼ ਦੇ [[ਦੁਬਈ]] ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। * ਵੈਸਟ ਕੁਈਨ ਵੈਸਟ, ਡਿਸਟਿਲਰੀ ਡਿਸਟ੍ਰਿਕਟ, ਯਾਰਕਵਿਲੇ, ਗ੍ਰੇਂਜ ਪਾਰਕ ਟੋਰਾਂਟੋ, ਕੈਨੇਡਾ। * ਇਨਸਾਡੋਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, [[ਸਿਓਲ|ਸੋਲ]], ਕੋਰੀਆ * ਸੈਨ ਟੈਲਮੋ, [[ਬੁਏਨਸ ਆਇਰਸ|ਬਿਊਨਸ ਆਇਰਸ]], [[ਅਰਜਨਟੀਨਾ]] * ਜੌਰਡਨ, [[ਅਮਸਤੱਰਦਮ|ਐਮਸਟਰਡਮ]], [[ਨੀਦਰਲੈਂਡ|ਨੀਦਰਲੈਂਡਜ਼]] * ਗਿਲਮੈਨ ਬੈਰਕ, [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]] == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਕਲਾ ਕਾਲੋਨੀ]] * [[ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ]] == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Pages with unreviewed translations]] mpqe5qahosra8hr1mgsjkjaq89429gs 0 144269 612025 2022-08-27T08:29:00Z Tamanpreet Kaur 26648 "[[:en:Special:Redirect/revision/1016925082|Indian Heritage Centre]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki {{Infobox museum|location=5 ਕੈਂਪਬੈਲ ਲੇਨ, [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]] 209924}} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> [[ਤਸਵੀਰ:Indian-heritage-centre-singapore.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Indian-heritage-centre-singapore.jpg/220px-Indian-heritage-centre-singapore.jpg|alt=Indian Heritage Centre, Singapore|thumb| ਇੰਡੀਅਨ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸੈਂਟਰ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੌਸ਼ਨ ਹੋਇਆ।]] '''ਭਾਰਤੀ ਵਿਰਾਸਤੀ ਕੇਂਦਰ''' ( {{Lang-ta|இந்திய மரபுடமை நிலையம்}} ) [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ [[ਅਜਾਇਬਘਰ|ਅਜਾਇਬ ਘਰ]] ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.nhb.gov.sg/institutions/indian-heritage-centre|title=Indian Heritage Centre|website=www.nhb.gov.sg|archive-url=https://web.archive.org/web/20160825202657/http://www.nhb.gov.sg/institutions/indian-heritage-centre|archive-date=25 August 2016|access-date=2016-08-26}}</ref> {{Convert|3,090|sqm}} ਲਿਟਲ ਇੰਡੀਆ ਪ੍ਰਿਸਿੰਕਟ ਵਿੱਚ ਕੈਂਪਬੈਲ ਲੇਨ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਕੇਂਦਰ 7 ਮਈ 2015 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=http://www.straitstimes.com/singapore/five-things-to-know-about-the-new-indian-heritage-centre|title=Five things to know about the new Indian Heritage Centre|last=Zaccheus|first=Melody|date=8 May 2015|website=The Straits Times|access-date=2016-08-26}}</ref> ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਕਾਬ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਸ਼ੈਲੀ ਬਾਉਲੀ (ਜਾਂ ਭਾਰਤੀ ਪੌੜੀਆਂ) ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.indianheritage.org.sg/en/about-us/overview|title=indianheritage.org|website=www.indianheritage.org.sg|language=en|access-date=2020-05-10}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}}{{Major tourist attractions in Singapore|state=collapsed}}{{Authority control}} n68aj6cx167oxvkm5l4jz5izdbsro7j 612026 612025 2022-08-27T08:32:51Z Tamanpreet Kaur 26648 wikitext text/x-wiki {{Infobox museum |name = ਭਾਰਤੀ ਵਿਰਾਸਤੀ ਕੇਂਦਰ |image = [[File:Indian Heritage Centre, Singapore - 20150423-05.jpg|300px]] |imagesize = |established = {{Start date and age|df=yes|2015|5|7}} |dissolved = |coordinates = {{Coord|1|18|20|N|103|51|8|E|display=inline,title}} |location = 5 ਕੈਂਪਬੈਲ ਲੇਨ, [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]] 209924 |type = ਇਤਿਹਾਸ ਅਜਾਇਬ ਘਰ |leader_type = ਮਹਾਪ੍ਰਬੰਧਕ |leader = ਸਰਵਣਨ ਸਦਾਨੰਦਮ |curator = |visitors = |publictransit = [[Little India MRT station|Little India]]<br/>[[Rochor MRT station|Rochor]]<br/>[[Jalan Besar MRT station|Jalan Besar]] |website = [http://indianheritage.org.sg/en Indian Heritage Centre] }} [[ਤਸਵੀਰ:Indian-heritage-centre-singapore.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Indian-heritage-centre-singapore.jpg/220px-Indian-heritage-centre-singapore.jpg|alt=Indian Heritage Centre, Singapore|thumb| ਇੰਡੀਅਨ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸੈਂਟਰ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੌਸ਼ਨ ਹੋਇਆ।]] '''ਭਾਰਤੀ ਵਿਰਾਸਤੀ ਕੇਂਦਰ''' ( {{Lang-ta|இந்திய மரபுடமை நிலையம்}} ) [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ [[ਅਜਾਇਬਘਰ|ਅਜਾਇਬ ਘਰ]] ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.nhb.gov.sg/institutions/indian-heritage-centre|title=Indian Heritage Centre|website=www.nhb.gov.sg|archive-url=https://web.archive.org/web/20160825202657/http://www.nhb.gov.sg/institutions/indian-heritage-centre|archive-date=25 August 2016|access-date=2016-08-26}}</ref> {{Convert|3,090|sqm}} ਲਿਟਲ ਇੰਡੀਆ ਪ੍ਰਿਸਿੰਕਟ ਵਿੱਚ ਕੈਂਪਬੈਲ ਲੇਨ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਕੇਂਦਰ 7 ਮਈ 2015 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=http://www.straitstimes.com/singapore/five-things-to-know-about-the-new-indian-heritage-centre|title=Five things to know about the new Indian Heritage Centre|last=Zaccheus|first=Melody|date=8 May 2015|website=The Straits Times|access-date=2016-08-26}}</ref> ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਕਾਬ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਸ਼ੈਲੀ ਬਾਉਲੀ (ਜਾਂ ਭਾਰਤੀ ਪੌੜੀਆਂ) ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.indianheritage.org.sg/en/about-us/overview|title=indianheritage.org|website=www.indianheritage.org.sg|language=en|access-date=2020-05-10}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}}{{Major tourist attractions in Singapore|state=collapsed}}{{Authority control}} ofvp5lwdpnm8qjp1z8sein0ppzkoo0l 0 144270 612027 2022-08-27T08:58:57Z Tamanpreet Kaur 26648 "[[:hi:Special:Redirect/revision/4034477|घुमक्कड़शास्त्र]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki '''ਘੁੰਮਣ ਸ਼ਾਸਤਰ''' ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨ [[ਰਾਹੁਲ ਸਾਂਕ੍ਰਿਤਯਾਯਨ|ਰਾਹੁਲ ਸੰਕ੍ਰਿਤਯਨ]] ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਖਾਨਾਬਦੋਸ਼ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਸਨੇ [[ਤਿੱਬਤ]], [[ਭਾਰਤ|ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ]], [[ਰੂਸ]], [[ਯੂਰਪ]], [[ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ|ਸੋਵੀਅਤ ਭੂਮੀ]] ਅਤੇ [[ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਫਿਰ, ਉਹਨਾਂ ਹੀ ਅਨੁਭਵਾਂ ਨੂੰ ਪਾਲਦੇ ਹੋਏ ਘੁੰਮਣ ਸ਼ਾਸਤਰ ਲਿਖਿਆ। jylgeq0txln76fqmxwbjnogg3bt33h3 612028 612027 2022-08-27T08:59:25Z Tamanpreet Kaur 26648 added [[Category:ਕਿਤਾਬਾਂ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ਘੁੰਮਣ ਸ਼ਾਸਤਰ''' ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨ [[ਰਾਹੁਲ ਸਾਂਕ੍ਰਿਤਯਾਯਨ|ਰਾਹੁਲ ਸੰਕ੍ਰਿਤਯਨ]] ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਖਾਨਾਬਦੋਸ਼ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਸਨੇ [[ਤਿੱਬਤ]], [[ਭਾਰਤ|ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ]], [[ਰੂਸ]], [[ਯੂਰਪ]], [[ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ|ਸੋਵੀਅਤ ਭੂਮੀ]] ਅਤੇ [[ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਫਿਰ, ਉਹਨਾਂ ਹੀ ਅਨੁਭਵਾਂ ਨੂੰ ਪਾਲਦੇ ਹੋਏ ਘੁੰਮਣ ਸ਼ਾਸਤਰ ਲਿਖਿਆ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਿਤਾਬਾਂ]] l15s4en8yo4z5l5ozkbu0gm7wyllm53 0 144271 612030 2022-08-27T09:12:30Z Tamanpreet Kaur 26648 "[[:en:Special:Redirect/revision/1075490540|Pakistani literature]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki   '''ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ''' ( {{ਉਰਦੂ|{{nastaliq|ادبیاتِ پاکستان}}}} ) ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਸਾਹਿਤ ਹੈ ਜੋ [[ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ]] ਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਉਭਰ ਕੇ 1947 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਦਰਜਾ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref name="kamran">[http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm ''Pakistan Literature: Evolution & trends''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060324122700/http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm|date=2006-03-24}}, Gilani Kamran, 2004.</ref> [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ]] ਅਤੇ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ]] ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨਵੇਂ ਰਾਜ ਨੂੰ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਵਿਲੱਖਣ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਭਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]], [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]], [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਸਰਾਇਕੀ]], [[ਬਲੋਚੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬਲੋਚੀ]], [[ਪਸ਼ਤੋ|ਪੁਸ਼ਤੋ]] ਅਤੇ [[ਸਿੰਧੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਿੰਧੀ]] ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref name="Hashmi">"Prolegomena to the Study of Pakistani English and Pakistani Literature in English" (1989), [[Alamgir Hashmi]], ''Pakistani Literature'' (Islamabad), 2:1 1993.</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੇ ਲੇਖਕਾਂ ਵਿਚ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਹਿਰ|ਆਜ਼ਾਦੀ]] ਅੰਦੋਲਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਘਟਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸੀ।<ref name="kamran" /> [[ਜਿਲਾਨੀ ਕਾਮਰਾਨ|ਗਿਲਾਨੀ ਕਾਮਰਾਨ]] ( [[ਗੌਰਮਿੰਟ ਕਾਲਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲਹੌਰ|ਜੀਸੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਰਾਜ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਲੈਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਸੀ, ਪਰ ਤੁਰੰਤ ਇਸ ਉਮੀਦ 'ਤੇ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਉਤਰਿਆ।<ref name="kamran">[http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm ''Pakistan Literature: Evolution & trends''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060324122700/http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm|date=2006-03-24}}, Gilani Kamran, 2004.</ref> [[ਸਆਦਤ ਹਸਨ ਮੰਟੋ]] (1912-1955), ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਲੇਖਕ ਨੇ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਆਪਣੀ ਸੁਰ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾ ਪੱਖੋਂ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਬਲਕਿ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਅਤੇ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਰੂਪ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ।<ref name="kamran">[http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm ''Pakistan Literature: Evolution & trends''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060324122700/http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm|date=2006-03-24}}, Gilani Kamran, 2004.</ref> ਅੱਜ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ ਨੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਜਮਾਤੀ ਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਚਿਤਰਣ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਗਲਪ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੋਂ ਉਧਾਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅਧਿਕਾਰਤ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਲੈਟਰਸ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਗਵਰਨਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। == ਹਜ਼ਮ ਕਰਦਾ ਹੈ == 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਡਾਈਜੈਸਟ ਨਾਮਕ ਅਖ਼ਬਾਰ ਸਨ।<ref name=":0">{{Cite web|url=http://herald.dawn.com/news/1153194|title=Read pray love: Inside the enigmatic world of Urdu digests|last=Asif|first=Haseeb|date=2015-07-06|website=Herald Magazine|language=en|access-date=2020-04-12}}</ref> ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁਝ ਹਜ਼ਮ ਵਰਤਮਾਨ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਮਿੱਝ ਦੇ ਗਲਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। [[ਕਰਾਚੀ]] ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਲਪ ਫਿਕਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਸੀ। ''ਸਬਰੰਗ ਡਾਇਜੈਸਟ'' (1960) ਦੇ [[ਇਬਨ-ਏ-ਸਫ਼ੀ|ਇਬਨ-ਏ-ਸਫੀ]] ਅਤੇ ਸ਼ਕੀਲ ਆਦਿਲਜ਼ਾਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਲਪ ਫਿਕਸ਼ਨ ਲੇਖਕ ਸਨ। ਮੋਹੀਉਦੀਨ ਨਵਾਬ ਨੇ 2010 ਤੱਕ ਦੇਵਤਾ ਨਾਂ ਦੀ 33 ਸਾਲ ਲੰਬੀ ਸਸਪੈਂਸ ਡਾਇਜੈਸਟ ਲੜੀ ਚਲਾਈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਸਲਾਮੀ ਧਾਰਮਿਕ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਦੇ ਨਾਲ ਢੁਕਵੇਂ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ ਹੋਏ, ਜਨਰਲ ਜ਼ਿਆ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਸਮਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਨੈਤਿਕ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇ ਕੇ ਬਾਈਪਾਸ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਅਤੇ ਸਾਧਨ ਵੀ ਲੱਭਣੇ ਪਏ।<ref name=":0" /> ਹਸੀਬ ਆਸਿਫ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਰੋਮਾਂਸ ਅਤੇ ਕਾਮੁਕਤਾ, ਬਲਕਿ ਨਰਮ ਇਰੋਟਿਕਾ ਵੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪਲਪ ਫਿਕਸ਼ਨ ਹਜ਼ਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਇਹ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਕੁਦਰਤੀ ਮਨੁੱਖੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਲਗਾ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦਖਲ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕ੍ਰਾਸ ਰੋਡ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਡਿਜੀਟਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਆਇਆ। ਕੁਝ ਡਾਇਜੈਸਟ ਲੇਖਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਡਰਾਮਾ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਰਾਈਟਿੰਗ ਵੱਲ ਚਲੇ ਗਏ, ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਗਾਹਕੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਪਾਰਕ ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਆ ਡਾਇਜੈਸਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਇਮ ਰਹਿਣ ਲਈ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਹੱਦ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਜਿਨਸੀ ਖੁੱਲੇਪਣ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।<ref name=":0" /> ਹਸੀਬ ਆਸਿਫ਼ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਾਇਜੈਸਟਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਵਰਗ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਉੱਤੇ ਨੈਤਿਕ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਕਾਬਪੋਸ਼ ਜਿਨਸੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉੱਚ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗ ਨੂੰ ਜੱਜ ਕਰਨਾ ਵੀ ਮੱਧ ਵਰਗ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਆਸਿਫ ਅੱਗੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਲਾਸੀਕਲ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਕੁਝ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਵੀ ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗਕਤਾ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਬਹੁਤੀ ਵਾਰ ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਪਿਤਾ-ਪੁਰਖੀ ਪਾਖੰਡ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਦਲੀਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪੁਲਪ ਫਿਕਸ਼ਨ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਪੁਰਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।<ref name=":0" /> == ਭਾਸ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਤ == === ਉਰਦੂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ === === ਪੰਜਾਬੀ === {{Main article|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ}} === ਪਸ਼ਤੋ === {{Main article|ਪਸ਼ਤੋ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ}} === ਸਿੰਧੀ === {{Main article|ਸਿੰਧੀ ਸਾਹਿਤ}} === ਸਰਾਇਕੀ === {{Main article|ਸਰਾਇਕੀ ਸਾਹਿਤ}} === ਕਸ਼ਮੀਰੀ === {{Main article|ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਸਾਹਿਤ}} == ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ == === ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ === {{Main article|Pakistani English literature}} ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਦੌਰ ਤੋਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲੇਖਣ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਹਿਦ ਸੁਹਰਾਵਰਦੀ, [[ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ (ਲੇਖਕ)|ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ]], ਆਲਮਗੀਰ ਹਾਸ਼ਮੀ, ਦਾਊਦ ਕਮਾਲ, ਤੌਫੀਕ ਰਫਤ, ਅਤੇ ਮਾਕੀ ਕੁਰੈਸ਼ੀ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਐਮ. ਅਥਰ ਤਾਹਿਰ, ਵਕਾਸ ਦੇ ਕੰਮ ਨਾਲ। ਅਹਿਮਦ ਖਵਾਜਾ, ਓਮੇਰ ਤਰੀਨ, ਹਿਨਾ ਬਾਬਰ ਅਲੀ ਅਤੇ ਹੋਰ; ਪਰ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਤੋਂ ਗਲਪ ਨੂੰ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, [[ਪਾਰਸੀ]] ਲੇਖਕ ਬਾਪਸੀ ਸਿੱਧਵਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨਾਲ, ਜਿਸਨੇ ''ਦ ਕਰੋ ਈਟਰਸ'', ''ਕਰੈਕਿੰਗ ਇੰਡੀਆ'' (1988), ਆਦਿ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, [[ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ (ਲੇਖਕ)|ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ]] ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਫ਼ਕਾਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ। ਘੋਸ਼ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਲਪ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਵਿੱਚ, ਹਨੀਫ਼ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਨੇ ਨਾਵਲ ''ਦ ਬੁੱਢਾ ਆਫ਼ ਸਬਰਬੀਆ'' (1990) ਨਾਲ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਵ੍ਹਾਈਟਬ੍ਰੇਡ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ, ਅਤੇ ਆਮਰ ਹੁਸੈਨ ਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਯੋਗ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਲਿਖੀ। ਸਾਰਾ ਸੁਲੇਰੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਹਿਤਕ ਯਾਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ, ''ਮੀਟਲੇਸ ਡੇਜ਼'' (1989)। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਖਤ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਪਾਠਕ ਹਨ। 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ, ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਲੈਟਰਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਲਾਨਾ ਸਾਹਿਤਕ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਵੱਡਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲੇਖਕ ਆਲਮਗੀਰ ਹਾਸ਼ਮੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੌਰਾਨ, ਬਾਪਸੀ ਸਿੱਧਵਾ ਅਤੇ [[ਨਦੀਮ ਅਸਲਮ]] ਸਮੇਤ ਕਈ ਹੋਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਅਕੈਡਮੀ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਕਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਨਾਵਲਕਾਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਲਈ ਜਿੱਤੇ ਜਾਂ ਚੁਣੇ ਗਏ। ਮੋਹਸਿਨ ਹਾਮਿਦ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ ''ਮੋਥ ਸਮੋਕ'' (2000) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਬੈਟੀ ਟਰਾਸਕ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ ਅਤੇ PEN/ਹੇਮਿੰਗਵੇ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਫਾਈਨਲਿਸਟ ਸੀ; ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਦੂਜਾ ਨਾਵਲ, ''ਦ ਰਿਲੈਕਟੈਂਟ ਫੰਡਾਮੈਂਟਲਿਸਟ'' (2007) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੈਨ ਬੁਕਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਸ਼ਾਰਟਲਿਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼-ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੇਖਕ [[ਨਦੀਮ ਅਸਲਮ]] ਨੇ ਆਪਣੀ ਦੂਜੀ ਕਿਤਾਬ, ''ਮੈਪਸ ਫਾਰ ਲੌਸਟ ਲਵਰਜ਼'' (2004) ਲਈ ਕਿਰੀਆਮਾ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਿਆ । ਮੁਹੰਮਦ ਹਨੀਫ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ, ''ਏ ਕੇਸ ਆਫ ਐਕਸਪਲੋਡਿੰਗ ਮੈਂਗੋਜ਼'' (2008) ਨੂੰ 2008 ਦੇ ਗਾਰਡੀਅਨ ਫਸਟ ਬੁੱਕ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਸ਼ਾਰਟਲਿਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। <ref name="#guardianFirstBook">{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/books/2008/oct/31/guardianfirstbookaward-awardsandprizes|title=Five of the best in line for the Guardian first book award|last=Higgins, Charlotte|date=31 October 2008|publisher=[[The Guardian]]|access-date=2009-03-15}}</ref> ਉੱਭਰਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਕਾਮਿਲਾ ਸ਼ਮਸੀ ਅਤੇ ਦਾਨਿਆਲ ਮੁਈਨੁਦੀਨ ਨੇ ਵਿਆਪਕ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ। <ref>[https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=104696286&ft=1&f=1032 "Pakistani Authors Catch Literary World's Attention"], Rob Gifford, ''[[Morning Edition]]'', [[NPR]], May 29, 2009</ref> {{Main article|Persian and Urdu}} ਮੁਢਲੇ ਮੁਸਲਿਮ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣ ਗਈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਅਪਣਾਇਆ ਅਤੇ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ। ਉਰਦੂ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਲਿੰਗੁਆ ਫ੍ਰੈਂਕਾ, [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈ ( ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਦੇਖੋ)। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਫ਼ਾਰਸੀ ਤੋਂ [[ਈਰਾਨ|ਫ਼ਾਰਸੀ]] [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਸਾਹਿਤ|ਸਾਹਿਤ]] ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੀ, ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਵੀ ਬਣ ਗਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ [[ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ|ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ]] ਸਨ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ, ਫ਼ਾਰਸੀ [[ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ|ਮੁਗਲਾਂ]] ਦੀ ਦਰਬਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਰਹੀ, ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੁਆਰਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਰਦੂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਨੇ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਰੁਤਬਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ। == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==   * [[ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕਵਿਤਾ]] * [[ਉੱਤਰਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸਾਹਿਤ|ਉੱਤਰ-ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸਾਹਿਤ]] * [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ]] * [[ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਲਿਖਾਰੀ ਲਹਿਰ|ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਲਹਿਰ]] * [[ਸਰਾਇਕੀ ਸਾਹਿਤ]] * [[ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ]] * [[ਕਰਾਚੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਫੈਸਟੀਵਲ]] == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * [https://web.archive.org/web/20060324122700/http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm ਕਾਮਰਾਨ, ਗਿਲਾਨੀ, 2004, ''ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਾਹਿਤ: ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨ''] * ''ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ:'' ਆਲਮਗੀਰ ਹਾਸ਼ਮੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ ਸਮਕਾਲੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲੇਖਕ (ਨਿਊਯਾਰਕ: ਵਰਲਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਰਵਿਸ, 1978; ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ: ਗੁਲਮੋਹਰ ਪ੍ਰੈਸ, 1987) (ਦੂਜਾ ਐਡੀ. ). [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-500408-X|0-00-500408-X]] (OCLC #19328427; LC ਕਾਰਡ #87931006) * ''A Dragonfly in the Sun: An Anthology of Pakistan Writing in English'', Muneza Shamsie ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ (ਕਰਾਚੀ: ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, 1997)। [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-19-577784-0|0-19-577784-0]] * ''ਘਰ ਛੱਡਣਾ: ਨਵੇਂ ਮਿਲੇਨਿਅਮ ਵੱਲ: ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਗਦ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ'', ਮੁਨੀਜ਼ਾ ਸ਼ਮਸੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ (ਕਰਾਚੀ: ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, 2001)। [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-19-579529-6|0-19-579529-6]] * ''ਪੋਸਟ ਇੰਡੀਪੈਂਡੈਂਸ ਵਾਇਸਸ ਇਨ ਸਾਊਥ ਏਸ਼ੀਅਨ ਰਾਈਟਿੰਗਜ਼'', ਆਲਮਗੀਰ ਹਾਸ਼ਮੀ, ਮਾਲਸ਼ਰੀ ਲਾਲ ਅਤੇ ਵਿਕਟਰ ਰਾਮਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ (ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ: ਅਲਹਮਰਾ, 2001)। [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/969-516-093-X|969-516-093-X]] * ਰਹਿਮਾਨ, ਤਾਰਿਕ। 1991 ''ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ'' ਲਾਹੌਰ: ਵੈਨਗਾਰਡ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼ (ਪ੍ਰਾਇਵੇਟ) ਲਿਮਿਟੇਡ। {{Sister project links}} * {{Dmoz|Arts/Literature/World_Literature/Pakistani/}} * [https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=104696286&ft=1&f=1032 "Pakistani Authors Catch Literary World's Attention"], Rob Gifford, ''Morning Edition'', NPR, May 29, 2009 * [https://web.archive.org/web/20110413143445/http://pakistaniaat.org/ ''Pakistaniaat'': A Journal of Pakistan Studies] * [https://web.archive.org/web/20140516194938/http://bookexchange.com.pk/ ''BookExchange'': Pakistan Top Book Exchange] * Pakistani [http://dmoz.pk/Arts-and-Entertainment/Literature/ Literature] {{Asian topic||literature}}{{Pakistani literature}}{{Authority control}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ]] 6gmh4spu4rvbg2zeqevfy5avssqwpp7 612031 612030 2022-08-27T09:16:45Z Tamanpreet Kaur 26648 wikitext text/x-wiki {{History of modern literature}} {{Culture of Pakistan}} {{Use Pakistani English|date=February 2016}} '''ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ''' ( {{ਉਰਦੂ|{{nastaliq|ادبیاتِ پاکستان}}}} ) ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਸਾਹਿਤ ਹੈ ਜੋ [[ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ]] ਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਉਭਰ ਕੇ 1947 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਦਰਜਾ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref name="kamran">[http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm ''Pakistan Literature: Evolution & trends''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060324122700/http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm|date=2006-03-24}}, Gilani Kamran, 2004.</ref> [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ]] ਅਤੇ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ]] ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨਵੇਂ ਰਾਜ ਨੂੰ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਵਿਲੱਖਣ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਭਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ [[ਉ੍ਰਦੂ|ਉਰਦੂ]], [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]], [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਸਰਾਇਕੀ]], [[ਬਲੋਚੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬਲੋਚੀ]], [[ਪਸ਼ਤੋ|ਪੁਸ਼ਤੋ]] ਅਤੇ [[ਸਿੰਧੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਿੰਧੀ]] ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref name="Hashmi">"Prolegomena to the Study of Pakistani English and Pakistani Literature in English" (1989), [[Alamgir Hashmi]], ''Pakistani Literature'' (Islamabad), 2:1 1993.</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੇ ਲੇਖਕਾਂ ਵਿਚ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਹਿਰ|ਆਜ਼ਾਦੀ]] ਅੰਦੋਲਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਘਟਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸੀ।<ref name="kamran" /> [[ਜਿਲਾਨੀ ਕਾਮਰਾਨ|ਗਿਲਾਨੀ ਕਾਮਰਾਨ]] ( [[ਗੌਰਮਿੰਟ ਕਾਲਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲਹੌਰ|ਜੀਸੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਰਾਜ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਲੈਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਸੀ, ਪਰ ਤੁਰੰਤ ਇਸ ਉਮੀਦ 'ਤੇ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਉਤਰਿਆ।<ref name="kamran">[http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm ''Pakistan Literature: Evolution & trends''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060324122700/http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm|date=2006-03-24}}, Gilani Kamran, 2004.</ref> [[ਸਆਦਤ ਹਸਨ ਮੰਟੋ]] (1912-1955), ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਲੇਖਕ ਨੇ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਆਪਣੀ ਸੁਰ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾ ਪੱਖੋਂ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਬਲਕਿ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਅਤੇ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਰੂਪ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ।<ref name="kamran">[http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm ''Pakistan Literature: Evolution & trends''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060324122700/http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm|date=2006-03-24}}, Gilani Kamran, 2004.</ref> ਅੱਜ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ ਨੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਜਮਾਤੀ ਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਚਿਤਰਣ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਗਲਪ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੋਂ ਉਧਾਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅਧਿਕਾਰਤ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਲੈਟਰਸ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਗਵਰਨਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। == ਹਜ਼ਮ ਕਰਦਾ ਹੈ == 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਡਾਈਜੈਸਟ ਨਾਮਕ ਅਖ਼ਬਾਰ ਸਨ।<ref name=":0">{{Cite web|url=http://herald.dawn.com/news/1153194|title=Read pray love: Inside the enigmatic world of Urdu digests|last=Asif|first=Haseeb|date=2015-07-06|website=Herald Magazine|language=en|access-date=2020-04-12}}</ref> ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁਝ ਹਜ਼ਮ ਵਰਤਮਾਨ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਮਿੱਝ ਦੇ ਗਲਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। [[ਕਰਾਚੀ]] ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਲਪ ਫਿਕਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਸੀ। ''ਸਬਰੰਗ ਡਾਇਜੈਸਟ'' (1960) ਦੇ [[ਇਬਨ-ਏ-ਸਫ਼ੀ|ਇਬਨ-ਏ-ਸਫੀ]] ਅਤੇ ਸ਼ਕੀਲ ਆਦਿਲਜ਼ਾਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਲਪ ਫਿਕਸ਼ਨ ਲੇਖਕ ਸਨ। ਮੋਹੀਉਦੀਨ ਨਵਾਬ ਨੇ 2010 ਤੱਕ ਦੇਵਤਾ ਨਾਂ ਦੀ 33 ਸਾਲ ਲੰਬੀ ਸਸਪੈਂਸ ਡਾਇਜੈਸਟ ਲੜੀ ਚਲਾਈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਸਲਾਮੀ ਧਾਰਮਿਕ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਦੇ ਨਾਲ ਢੁਕਵੇਂ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ ਹੋਏ, ਜਨਰਲ ਜ਼ਿਆ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਸਮਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਨੈਤਿਕ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇ ਕੇ ਬਾਈਪਾਸ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਅਤੇ ਸਾਧਨ ਵੀ ਲੱਭਣੇ ਪਏ।<ref name=":0" /> ਹਸੀਬ ਆਸਿਫ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਰੋਮਾਂਸ ਅਤੇ ਕਾਮੁਕਤਾ, ਬਲਕਿ ਨਰਮ ਇਰੋਟਿਕਾ ਵੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪਲਪ ਫਿਕਸ਼ਨ ਹਜ਼ਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਇਹ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਕੁਦਰਤੀ ਮਨੁੱਖੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਲਗਾ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦਖਲ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕ੍ਰਾਸ ਰੋਡ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਡਿਜੀਟਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਆਇਆ। ਕੁਝ ਡਾਇਜੈਸਟ ਲੇਖਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਡਰਾਮਾ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਰਾਈਟਿੰਗ ਵੱਲ ਚਲੇ ਗਏ, ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਗਾਹਕੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਪਾਰਕ ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਆ ਡਾਇਜੈਸਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਇਮ ਰਹਿਣ ਲਈ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਹੱਦ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਜਿਨਸੀ ਖੁੱਲੇਪਣ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।<ref name=":0" /> ਹਸੀਬ ਆਸਿਫ਼ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਾਇਜੈਸਟਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਵਰਗ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਉੱਤੇ ਨੈਤਿਕ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਕਾਬਪੋਸ਼ ਜਿਨਸੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉੱਚ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗ ਨੂੰ ਜੱਜ ਕਰਨਾ ਵੀ ਮੱਧ ਵਰਗ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਆਸਿਫ ਅੱਗੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਲਾਸੀਕਲ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਕੁਝ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਵੀ ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗਕਤਾ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਬਹੁਤੀ ਵਾਰ ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਪਿਤਾ-ਪੁਰਖੀ ਪਾਖੰਡ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਦਲੀਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪੁਲਪ ਫਿਕਸ਼ਨ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਪੁਰਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।<ref name=":0" /> == ਭਾਸ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਤ == === ਉਰਦੂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ === === ਪੰਜਾਬੀ === {{Main article|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ}} === ਪਸ਼ਤੋ === {{Main article|ਪਸ਼ਤੋ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ}} === ਸਿੰਧੀ === {{Main article|ਸਿੰਧੀ ਸਾਹਿਤ}} === ਸਰਾਇਕੀ === {{Main article|ਸਰਾਇਕੀ ਸਾਹਿਤ}} === ਕਸ਼ਮੀਰੀ === {{Main article|ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਸਾਹਿਤ}} == ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ == === ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ === {{Main article|Pakistani English literature}} ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਦੌਰ ਤੋਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲੇਖਣ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਹਿਦ ਸੁਹਰਾਵਰਦੀ, [[ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ (ਲੇਖਕ)|ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ]], ਆਲਮਗੀਰ ਹਾਸ਼ਮੀ, ਦਾਊਦ ਕਮਾਲ, ਤੌਫੀਕ ਰਫਤ, ਅਤੇ ਮਾਕੀ ਕੁਰੈਸ਼ੀ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਐਮ. ਅਥਰ ਤਾਹਿਰ, ਵਕਾਸ ਦੇ ਕੰਮ ਨਾਲ। ਅਹਿਮਦ ਖਵਾਜਾ, ਓਮੇਰ ਤਰੀਨ, ਹਿਨਾ ਬਾਬਰ ਅਲੀ ਅਤੇ ਹੋਰ; ਪਰ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਤੋਂ ਗਲਪ ਨੂੰ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, [[ਪਾਰਸੀ]] ਲੇਖਕ ਬਾਪਸੀ ਸਿੱਧਵਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨਾਲ, ਜਿਸਨੇ ''ਦ ਕਰੋ ਈਟਰਸ'', ''ਕਰੈਕਿੰਗ ਇੰਡੀਆ'' (1988), ਆਦਿ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, [[ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ (ਲੇਖਕ)|ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ]] ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਫ਼ਕਾਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ। ਘੋਸ਼ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਲਪ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਵਿੱਚ, ਹਨੀਫ਼ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਨੇ ਨਾਵਲ ''ਦ ਬੁੱਢਾ ਆਫ਼ ਸਬਰਬੀਆ'' (1990) ਨਾਲ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਵ੍ਹਾਈਟਬ੍ਰੇਡ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ, ਅਤੇ ਆਮਰ ਹੁਸੈਨ ਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਯੋਗ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਲਿਖੀ। ਸਾਰਾ ਸੁਲੇਰੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਹਿਤਕ ਯਾਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ, ''ਮੀਟਲੇਸ ਡੇਜ਼'' (1989)। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਖਤ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਪਾਠਕ ਹਨ। 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ, ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਲੈਟਰਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਲਾਨਾ ਸਾਹਿਤਕ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਵੱਡਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲੇਖਕ ਆਲਮਗੀਰ ਹਾਸ਼ਮੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੌਰਾਨ, ਬਾਪਸੀ ਸਿੱਧਵਾ ਅਤੇ [[ਨਦੀਮ ਅਸਲਮ]] ਸਮੇਤ ਕਈ ਹੋਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਅਕੈਡਮੀ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਕਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਨਾਵਲਕਾਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਲਈ ਜਿੱਤੇ ਜਾਂ ਚੁਣੇ ਗਏ। ਮੋਹਸਿਨ ਹਾਮਿਦ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ ''ਮੋਥ ਸਮੋਕ'' (2000) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਬੈਟੀ ਟਰਾਸਕ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ ਅਤੇ PEN/ਹੇਮਿੰਗਵੇ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਫਾਈਨਲਿਸਟ ਸੀ; ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਦੂਜਾ ਨਾਵਲ, ''ਦ ਰਿਲੈਕਟੈਂਟ ਫੰਡਾਮੈਂਟਲਿਸਟ'' (2007) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੈਨ ਬੁਕਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਸ਼ਾਰਟਲਿਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼-ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੇਖਕ [[ਨਦੀਮ ਅਸਲਮ]] ਨੇ ਆਪਣੀ ਦੂਜੀ ਕਿਤਾਬ, ''ਮੈਪਸ ਫਾਰ ਲੌਸਟ ਲਵਰਜ਼'' (2004) ਲਈ ਕਿਰੀਆਮਾ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਿਆ । ਮੁਹੰਮਦ ਹਨੀਫ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ, ''ਏ ਕੇਸ ਆਫ ਐਕਸਪਲੋਡਿੰਗ ਮੈਂਗੋਜ਼'' (2008) ਨੂੰ 2008 ਦੇ ਗਾਰਡੀਅਨ ਫਸਟ ਬੁੱਕ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਸ਼ਾਰਟਲਿਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। <ref name="#guardianFirstBook">{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/books/2008/oct/31/guardianfirstbookaward-awardsandprizes|title=Five of the best in line for the Guardian first book award|last=Higgins, Charlotte|date=31 October 2008|publisher=[[The Guardian]]|access-date=2009-03-15}}</ref> ਉੱਭਰਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਕਾਮਿਲਾ ਸ਼ਮਸੀ ਅਤੇ ਦਾਨਿਆਲ ਮੁਈਨੁਦੀਨ ਨੇ ਵਿਆਪਕ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ। <ref>[https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=104696286&ft=1&f=1032 "Pakistani Authors Catch Literary World's Attention"], Rob Gifford, ''[[Morning Edition]]'', [[NPR]], May 29, 2009</ref> {{Main article|Persian and Urdu}} ਮੁਢਲੇ ਮੁਸਲਿਮ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣ ਗਈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਅਪਣਾਇਆ ਅਤੇ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ। ਉਰਦੂ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਲਿੰਗੁਆ ਫ੍ਰੈਂਕਾ, [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈ ( ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਦੇਖੋ)। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਫ਼ਾਰਸੀ ਤੋਂ [[ਈਰਾਨ|ਫ਼ਾਰਸੀ]] [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਸਾਹਿਤ|ਸਾਹਿਤ]] ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੀ, ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਵੀ ਬਣ ਗਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ [[ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ|ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ]] ਸਨ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ, ਫ਼ਾਰਸੀ [[ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ|ਮੁਗਲਾਂ]] ਦੀ ਦਰਬਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਰਹੀ, ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੁਆਰਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਰਦੂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਨੇ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਰੁਤਬਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ। == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==   * [[ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕਵਿਤਾ]] * [[ਉੱਤਰਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸਾਹਿਤ|ਉੱਤਰ-ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸਾਹਿਤ]] * [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ]] * [[ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਲਿਖਾਰੀ ਲਹਿਰ|ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਲਹਿਰ]] * [[ਸਰਾਇਕੀ ਸਾਹਿਤ]] * [[ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ]] * [[ਕਰਾਚੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਫੈਸਟੀਵਲ]] == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * [https://web.archive.org/web/20060324122700/http://www.the-south-asian.com/Nov2004/Pakistani_literature_short_story_1.htm ਕਾਮਰਾਨ, ਗਿਲਾਨੀ, 2004, ''ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਾਹਿਤ: ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨ''] * ''ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ:'' ਆਲਮਗੀਰ ਹਾਸ਼ਮੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ ਸਮਕਾਲੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲੇਖਕ (ਨਿਊਯਾਰਕ: ਵਰਲਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਰਵਿਸ, 1978; ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ: ਗੁਲਮੋਹਰ ਪ੍ਰੈਸ, 1987) (ਦੂਜਾ ਐਡੀ. ). [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-500408-X|0-00-500408-X]] (OCLC #19328427; LC ਕਾਰਡ #87931006) * ''A Dragonfly in the Sun: An Anthology of Pakistan Writing in English'', Muneza Shamsie ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ (ਕਰਾਚੀ: ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, 1997)। [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-19-577784-0|0-19-577784-0]] * ''ਘਰ ਛੱਡਣਾ: ਨਵੇਂ ਮਿਲੇਨਿਅਮ ਵੱਲ: ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਗਦ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ'', ਮੁਨੀਜ਼ਾ ਸ਼ਮਸੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ (ਕਰਾਚੀ: ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, 2001)। [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-19-579529-6|0-19-579529-6]] * ''ਪੋਸਟ ਇੰਡੀਪੈਂਡੈਂਸ ਵਾਇਸਸ ਇਨ ਸਾਊਥ ਏਸ਼ੀਅਨ ਰਾਈਟਿੰਗਜ਼'', ਆਲਮਗੀਰ ਹਾਸ਼ਮੀ, ਮਾਲਸ਼ਰੀ ਲਾਲ ਅਤੇ ਵਿਕਟਰ ਰਾਮਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ (ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ: ਅਲਹਮਰਾ, 2001)। [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/969-516-093-X|969-516-093-X]] * ਰਹਿਮਾਨ, ਤਾਰਿਕ। 1991 ''ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ'' ਲਾਹੌਰ: ਵੈਨਗਾਰਡ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼ (ਪ੍ਰਾਇਵੇਟ) ਲਿਮਿਟੇਡ। {{Sister project links}} * {{Dmoz|Arts/Literature/World_Literature/Pakistani/}} * [https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=104696286&ft=1&f=1032 "Pakistani Authors Catch Literary World's Attention"], Rob Gifford, ''Morning Edition'', NPR, May 29, 2009 * [https://web.archive.org/web/20110413143445/http://pakistaniaat.org/ ''Pakistaniaat'': A Journal of Pakistan Studies] * [https://web.archive.org/web/20140516194938/http://bookexchange.com.pk/ ''BookExchange'': Pakistan Top Book Exchange] * Pakistani [http://dmoz.pk/Arts-and-Entertainment/Literature/ Literature] {{Asian topic||literature}}{{Pakistani literature}}{{Authority control}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਹਿਤ]] mc71tslzkr2ir58qki575pvx2hg8bix 0 144272 612032 2022-08-27T09:33:13Z Tamanpreet Kaur 26648 "[[:en:Special:Redirect/revision/1105890924|Cultural tourism]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Touristen_in_Egypte_-_Tourists_in_Egypt.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Touristen_in_Egypte_-_Tourists_in_Egypt.jpg/220px-Touristen_in_Egypte_-_Tourists_in_Egypt.jpg|thumb| 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ [[ਮਿਸਰ]] ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ।]] [[ਤਸਵੀਰ:Hearst_Castle_Casa_Grande.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Hearst_Castle_Casa_Grande.JPG/220px-Hearst_Castle_Casa_Grande.JPG|right|thumb| ਹਰਸਟ ਕੈਸਲ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿਖੇ ਸੈਲਾਨੀ।]] [[ਤਸਵੀਰ:Prerupstonecistern.jpeg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Prerupstonecistern.jpeg/220px-Prerupstonecistern.jpeg|thumb| ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ, [[ਖਮੇਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ|ਖਮੇਰ]] ਪ੍ਰੀ ਰੂਪ ਮੰਦਰ ਦੇ ਖੰਡਰਾਂ 'ਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਸੈਲਾਨੀ।]] '''ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ''' ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ [[ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ]] ਗਤੀਵਿਧੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਕਿਸੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਠੋਸ ਅਤੇ ਅਟੁੱਟ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਕਰਸ਼ਣਾਂ/ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣਾ, ਖੋਜਣਾ, ਅਨੁਭਵ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਖਪਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਕਰਸ਼ਣ/ਉਤਪਾਦ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣ ਸਮੱਗਰੀ, ਬੌਧਿਕ, ਅਧਿਆਤਮਿਕ, ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ ਜੋ ਕਲਾ ਅਤੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ, ਰਸੋਈ ਵਿਰਾਸਤ, ਸਾਹਿਤ, ਸੰਗੀਤ, ਰਚਨਾਤਮਕ ਉਦਯੋਗਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਤ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਮੁੱਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ।<ref>Definition by the World Tourism Organization (UNWTO) adopted during the 22nd Session of the General Assembly held in Chengdu, China (11–16 September 2017).</ref> == ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ == ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਖਜ਼ਾਨੇ, ਰਸੋਈ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ, ਤਿਉਹਾਰ ਜਾਂ ਸਮਾਗਮ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਾਂ ਵਿਰਾਸਤ, ਸਥਾਨ, ਸਮਾਰਕ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਚਿੰਨ੍ਹ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਅਸਥਾਨ, ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ, ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਚਰਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ]] ਵਿੱਚ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਰੰਗ-ਮੰਚ|ਥੀਏਟਰ]] ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>CBI Ministry of Foreign Affairs (Netherlands) "What are the opportunities for cultural tourism from Europe?", 10 October 2018.</ref> ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਥਾਨਕ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਤੋਂ ਵਿੱਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਭ ਉਠਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਵੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪਹਿਲੂ ਹਨ। ਸਥਾਨਕ ਵਸਨੀਕਾਂ 'ਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਥਾਨਕ ਅਰਥਚਾਰੇ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਬਣਾਉਣਾ, ਸਥਾਨਕ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਦੀਆਂ ਲਾਗਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ, ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧਣਾ ਜਾਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ। ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲਾਅ ਕਾਰਨ ਸਥਾਨਕ ਅਰਥਚਾਰੇ ਨੂੰ ਵੀ ਅਸਥਿਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਆਬਾਦੀ ਵੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਢੰਗਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦੇ ਹਨ।<ref>Burkhard Schnebel, Felix Girke, Eva-Maria Knoll: Kultur all inclusive. Identität, Tradition und Kulturerbe im Zeitalter des Massentourismus. (2013); Christoph Hennig: Reiselust. (1999), p 102–149.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/geoffwhitmore/2019/11/19/5-destinations-suffering-from-overtourism-and-where-to-go-instead/|title=5 Destinations Suffering From Overtourism (And Where To Go Instead)|last=Whitmore|first=Geoff|website=Forbes|language=en|access-date=2022-06-23}}</ref> <ref>Universitat Pompeu Fabra - Barcelona "What most attracts us to a tourist destination? Attractions, culture and gastronomy" April 8, 2019.</ref> ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦਾ ਇਹ ਰੂਪ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਤਾਜ਼ਾ OECD ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਉਸ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰੀ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref>OECD (2009) The Impact of Culture on Tourism. OECD, Paris</ref> ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਮ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਦੂਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਕਰਸ਼ਣਾਂ ਵੱਲ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਵਜੋਂ ਵੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>Richards, G. (1996) Cultural Tourism in Europe. CABI, Wallingford. Available to download from www.tram-research.com/atlas</ref> ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ "ਅਨੁਭਵ" ਦੀ ਵਧਦੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਨਾਲ ਮੰਗ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਨੁਭਵ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵੀ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਜਾਪਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite journal|last=Seyfi|first=Siamak|last2=Hall|first2=C. Michael|last3=Rasoolimanesh|first3=S. Mostafa|date=2020-05-03|title=Exploring memorable cultural tourism experiences|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/1743873X.2019.1639717|journal=Journal of Heritage Tourism|language=en|volume=15|issue=3|pages=341–357|doi=10.1080/1743873X.2019.1639717|issn=1743-873X}}</ref> == ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ == [[ਤਸਵੀਰ:Porvoo_Old_Town_(75)_(35876957683).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Porvoo_Old_Town_%2875%29_%2835876957683%29.jpg/220px-Porvoo_Old_Town_%2875%29_%2835876957683%29.jpg|thumb|ਪੋਰਵੋ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਓਲਡ ਟਾਊਨ ਵਿਖੇ ਸੈਲਾਨੀ]] ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ [[ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰ|ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰ ਹੈ]] । ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨਾ। ਹੋਰ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ, ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਕਸਬੇ ਦੇ "ਨਸਲੀ ਜੇਬ", ਮੇਲੇ / ਤਿਉਹਾਰ, ਥੀਮ ਪਾਰਕ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ [[ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਗਿਆਨ|ਵਾਤਾਵਰਣ]] ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਕਰਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸਮਾਗਮ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਚੁੰਬਕ ਹਨ।<ref>Borowiecki, K.J. and C. Castiglione (2014). [http://ideas.repec.org/p/hhs/sdueko/2012_021.html Cultural participation and tourism flows: An empirical investigation of Italian provinces]. ''Tourism Economics'', 20(2): 241-62.</ref> ਇਸ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਸੈਲਾਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਮੁੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਜ਼ਟਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite journal|last=Ketz|first=David|title=Building a Cultural Heritage Tourism Program|journal=Heritage Sites for Dialogue}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.americansforthearts.org/by-program/reports-and-data/legislation-policy/naappd/cultural-tourism-attracting-visitors-and-their-spending|title=Cultural Tourism: Attracting Visitors and Their Spending|date=2019-05-15|website=Americans for the Arts|language=en|access-date=2021-11-10}}</ref> ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਦੌਰੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਠੋਸ ਜਾਂ ਅਟੁੱਟ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਰੋਤ ਹਨ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਲਈ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਰਥਿਕਤਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼, ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੀਆਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।<ref name="Cultural Tourism in Croatia after the Implementation of the Strategy of Development of Cultural Tourism">{{Cite web|url=http://www.sebenica.com/userfiles/pdfs/Cultural%20Tourism%20in%20Croatia%20after%20the%20Implementation%20of%20the%20Strategy%20of%20Development%20of%20Cultural%20Tourism.pdf|title=Cultural Tourism in Croatia after the Implementation of the Strategy of Development of Cultural Tourism|last=Demonja|first=Damir|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924095915/http://www.sebenica.com/userfiles/pdfs/Cultural%20Tourism%20in%20Croatia%20after%20the%20Implementation%20of%20the%20Strategy%20of%20Development%20of%20Cultural%20Tourism.pdf|archive-date=2015-09-24|access-date=2014-12-16|ref=Cultural Tourism in Croatia after the Implementation of the Strategy of Development of Cultural Tourism}}</ref> == ਰਚਨਾਤਮਕ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ == ਕਰੀਏਟਿਵ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ 2000 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੇਗ ਰਿਚਰਡਸ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸਪਿਨ ਰੇਮੰਡ ਦੁਆਰਾ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ: "ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਜੋ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੋਰਸਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾਤਮਕ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੇ ਸਥਾਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।" (ਰਿਚਰਡਸ, ਗ੍ਰੇਗ ਏਟ ਰੇਮੰਡ, ਕ੍ਰਿਸਪਿਨ, 2000)।<ref>Greg Richards et Crispin Raymond, « Creative Tourism », ATLAS News 23, janvier 2000</ref> ਰਚਨਾਤਮਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਹਰ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੇ ਸਥਾਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਨੁਭਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਮੂਹਿਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਨੂੰ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>Greg Richards and Lenia Marques, "Exploring Creative Tourism: Editors Introduction", Journal of Tourism Consumption and Practice Volume 4 No.2, 2012, https://www.researchgate.net/publication/241886393_Exploring_creative_tourism_Introduction</ref> ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਯੂਨੈਸਕੋ ਨੇ 2004 ਵਿੱਚ "ਕ੍ਰਿਏਟਿਵ ਸਿਟੀਜ਼ ਨੈਟਵਰਕ" ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://fr.unesco.org/creative-cities/|title=Creative Cities &#124; Creative Cities Network}}</ref> ਇਸ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਟਿਕਾਊ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਚਨਾਤਮਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸੱਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਸੱਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਚਨਾਤਮਕ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹਨ: ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਕਲਾ, ਡਿਜੀਟਲ ਕਲਾ, ਫਿਲਮ, ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਗੈਸਟਰੋਨੋਮੀ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ। ਜਨਵਰੀ 2020 ਤੱਕ, ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਵਿੱਚ 246 ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਇਸ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਬਾਰਸੀਲੋਨਾ ਵਿੱਚ 2010 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਸੰਗਠਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ: ਕਰੀਏਟਿਵ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਨੈੱਟਵਰਕ।<ref>{{Cite web|url=http://www.creativetourismnetwork.org/|title=Home|website=creativetourismnetwork.org}}</ref> ਇਸਦੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਹੋਰਾਂ ਵਿੱਚ: ਰਚਨਾਤਮਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ, "ਰਚਨਾਤਮਕ-ਦੋਸਤਾਨਾ" ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਨੈਟਵਰਕ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਜਸ਼ਨ, ਦ ਕ੍ਰਿਏਟਿਵ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਅਵਾਰਡਸ। == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] * [[ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕੂਟਨੀਤੀ]] * [[ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] * [[ਫਿਲਮ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] * [[ਸੈਰ ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ]] * [[ਸਾਹਿਤਕ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] * [[ਓਵਰਟੂਰਿਜ਼ਮ]] == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * ਬੌਬ ਮੈਕਕਰਚਰ ਅਤੇ ਹਿਲੇਰੀ ਡੂ ਕ੍ਰਾਸ, ''ਕਲਚਰਲ ਟੂਰਿਜ਼ਮ: ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਅਤੇ ਕਲਚਰਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਵਿਚਕਾਰ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ'', [[ਰੌਟਲੈੱਜ|ਰੂਟਲੇਜ]], 2002। * ਗ੍ਰੇਗ ਰਿਚਰਡਸ, ''ਕਲਚਰਲ ਟੂਰਿਜ਼ਮ: ਗਲੋਬਲ ਅਤੇ ਲੋਕਲ ਪਰਸਪੈਕਟਿਵਜ਼'', ਰੂਟਲੇਜ, 2007। * ਪ੍ਰਿਸੀਲਾ ਬੋਨੀਫੇਸ, ''ਕੁਆਲਿਟੀ ਕਲਚਰਲ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ'', ਰੂਟਲੇਜ, 1995। * ਮਿਲੀਨਾ ਇਵਾਨੋਵਿਕ, ''ਕਲਚਰਲ ਟੂਰਿਜ਼ਮ'', ਜੂਟਾ ਐਂਡ ਕੰਪਨੀ ਲਿਮਿਟੇਡ, 2009। {{ਵਿਕੀਬੁਕਸ|Development Cooperation Handbook|Stories/Community Tourism|Community Tourism}} {{Wikivoyage|Cultural attractions}} * {{Commons category inline}} * [https://web.archive.org/web/20141217070016/http://heritagetravel.org/ Family Heritage Tourism] * [http://www.culturalheritagetourism.org/ Cultural Heritage Tourism] * GoUNESCO - [http://www.gounesco.com/ Culture and Heritage Travel Challenge] * [https://web.archive.org/web/20060714161707/http://www.nationaltrust.org/heritage_tourism/ Heritage Tourism] from the National Trust * [http://www.developtourism.com/museum-success-factors_-_tds-tourism-development-resource.htm Success factors for museums & non-profit cultural attractions] * [https://holidaylankatours.com/ Sri Lanka Cultural Tour Package] {{Culture}}{{Tourism}}{{Authority control}} o1t1syglsdpmcs12t2wtrj7p5sle8np 612033 612032 2022-08-27T09:34:07Z Tamanpreet Kaur 26648 added [[Category:ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Touristen_in_Egypte_-_Tourists_in_Egypt.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Touristen_in_Egypte_-_Tourists_in_Egypt.jpg/220px-Touristen_in_Egypte_-_Tourists_in_Egypt.jpg|thumb| 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ [[ਮਿਸਰ]] ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ।]] [[ਤਸਵੀਰ:Hearst_Castle_Casa_Grande.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Hearst_Castle_Casa_Grande.JPG/220px-Hearst_Castle_Casa_Grande.JPG|right|thumb| ਹਰਸਟ ਕੈਸਲ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿਖੇ ਸੈਲਾਨੀ।]] [[ਤਸਵੀਰ:Prerupstonecistern.jpeg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Prerupstonecistern.jpeg/220px-Prerupstonecistern.jpeg|thumb| ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ, [[ਖਮੇਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ|ਖਮੇਰ]] ਪ੍ਰੀ ਰੂਪ ਮੰਦਰ ਦੇ ਖੰਡਰਾਂ 'ਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਸੈਲਾਨੀ।]] '''ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ''' ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ [[ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ]] ਗਤੀਵਿਧੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਕਿਸੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਠੋਸ ਅਤੇ ਅਟੁੱਟ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਕਰਸ਼ਣਾਂ/ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣਾ, ਖੋਜਣਾ, ਅਨੁਭਵ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਖਪਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਕਰਸ਼ਣ/ਉਤਪਾਦ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣ ਸਮੱਗਰੀ, ਬੌਧਿਕ, ਅਧਿਆਤਮਿਕ, ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ ਜੋ ਕਲਾ ਅਤੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ, ਰਸੋਈ ਵਿਰਾਸਤ, ਸਾਹਿਤ, ਸੰਗੀਤ, ਰਚਨਾਤਮਕ ਉਦਯੋਗਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਤ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਮੁੱਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ।<ref>Definition by the World Tourism Organization (UNWTO) adopted during the 22nd Session of the General Assembly held in Chengdu, China (11–16 September 2017).</ref> == ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ == ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਖਜ਼ਾਨੇ, ਰਸੋਈ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ, ਤਿਉਹਾਰ ਜਾਂ ਸਮਾਗਮ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਾਂ ਵਿਰਾਸਤ, ਸਥਾਨ, ਸਮਾਰਕ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਚਿੰਨ੍ਹ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਅਸਥਾਨ, ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ, ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਚਰਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ]] ਵਿੱਚ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਰੰਗ-ਮੰਚ|ਥੀਏਟਰ]] ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>CBI Ministry of Foreign Affairs (Netherlands) "What are the opportunities for cultural tourism from Europe?", 10 October 2018.</ref> ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਥਾਨਕ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਤੋਂ ਵਿੱਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਭ ਉਠਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਵੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪਹਿਲੂ ਹਨ। ਸਥਾਨਕ ਵਸਨੀਕਾਂ 'ਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਥਾਨਕ ਅਰਥਚਾਰੇ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਬਣਾਉਣਾ, ਸਥਾਨਕ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਦੀਆਂ ਲਾਗਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ, ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧਣਾ ਜਾਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ। ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲਾਅ ਕਾਰਨ ਸਥਾਨਕ ਅਰਥਚਾਰੇ ਨੂੰ ਵੀ ਅਸਥਿਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਆਬਾਦੀ ਵੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਢੰਗਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦੇ ਹਨ।<ref>Burkhard Schnebel, Felix Girke, Eva-Maria Knoll: Kultur all inclusive. Identität, Tradition und Kulturerbe im Zeitalter des Massentourismus. (2013); Christoph Hennig: Reiselust. (1999), p 102–149.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/geoffwhitmore/2019/11/19/5-destinations-suffering-from-overtourism-and-where-to-go-instead/|title=5 Destinations Suffering From Overtourism (And Where To Go Instead)|last=Whitmore|first=Geoff|website=Forbes|language=en|access-date=2022-06-23}}</ref> <ref>Universitat Pompeu Fabra - Barcelona "What most attracts us to a tourist destination? Attractions, culture and gastronomy" April 8, 2019.</ref> ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦਾ ਇਹ ਰੂਪ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਤਾਜ਼ਾ OECD ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਉਸ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰੀ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref>OECD (2009) The Impact of Culture on Tourism. OECD, Paris</ref> ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਮ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਦੂਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਕਰਸ਼ਣਾਂ ਵੱਲ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਵਜੋਂ ਵੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>Richards, G. (1996) Cultural Tourism in Europe. CABI, Wallingford. Available to download from www.tram-research.com/atlas</ref> ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ "ਅਨੁਭਵ" ਦੀ ਵਧਦੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਨਾਲ ਮੰਗ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਨੁਭਵ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵੀ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਜਾਪਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite journal|last=Seyfi|first=Siamak|last2=Hall|first2=C. Michael|last3=Rasoolimanesh|first3=S. Mostafa|date=2020-05-03|title=Exploring memorable cultural tourism experiences|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/1743873X.2019.1639717|journal=Journal of Heritage Tourism|language=en|volume=15|issue=3|pages=341–357|doi=10.1080/1743873X.2019.1639717|issn=1743-873X}}</ref> == ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ == [[ਤਸਵੀਰ:Porvoo_Old_Town_(75)_(35876957683).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Porvoo_Old_Town_%2875%29_%2835876957683%29.jpg/220px-Porvoo_Old_Town_%2875%29_%2835876957683%29.jpg|thumb|ਪੋਰਵੋ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਓਲਡ ਟਾਊਨ ਵਿਖੇ ਸੈਲਾਨੀ]] ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ [[ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰ|ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰ ਹੈ]] । ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨਾ। ਹੋਰ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ, ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਕਸਬੇ ਦੇ "ਨਸਲੀ ਜੇਬ", ਮੇਲੇ / ਤਿਉਹਾਰ, ਥੀਮ ਪਾਰਕ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ [[ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਗਿਆਨ|ਵਾਤਾਵਰਣ]] ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਕਰਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸਮਾਗਮ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਚੁੰਬਕ ਹਨ।<ref>Borowiecki, K.J. and C. Castiglione (2014). [http://ideas.repec.org/p/hhs/sdueko/2012_021.html Cultural participation and tourism flows: An empirical investigation of Italian provinces]. ''Tourism Economics'', 20(2): 241-62.</ref> ਇਸ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਸੈਲਾਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਮੁੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਜ਼ਟਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite journal|last=Ketz|first=David|title=Building a Cultural Heritage Tourism Program|journal=Heritage Sites for Dialogue}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.americansforthearts.org/by-program/reports-and-data/legislation-policy/naappd/cultural-tourism-attracting-visitors-and-their-spending|title=Cultural Tourism: Attracting Visitors and Their Spending|date=2019-05-15|website=Americans for the Arts|language=en|access-date=2021-11-10}}</ref> ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਦੌਰੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਠੋਸ ਜਾਂ ਅਟੁੱਟ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਰੋਤ ਹਨ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਲਈ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਰਥਿਕਤਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼, ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੀਆਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।<ref name="Cultural Tourism in Croatia after the Implementation of the Strategy of Development of Cultural Tourism">{{Cite web|url=http://www.sebenica.com/userfiles/pdfs/Cultural%20Tourism%20in%20Croatia%20after%20the%20Implementation%20of%20the%20Strategy%20of%20Development%20of%20Cultural%20Tourism.pdf|title=Cultural Tourism in Croatia after the Implementation of the Strategy of Development of Cultural Tourism|last=Demonja|first=Damir|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924095915/http://www.sebenica.com/userfiles/pdfs/Cultural%20Tourism%20in%20Croatia%20after%20the%20Implementation%20of%20the%20Strategy%20of%20Development%20of%20Cultural%20Tourism.pdf|archive-date=2015-09-24|access-date=2014-12-16|ref=Cultural Tourism in Croatia after the Implementation of the Strategy of Development of Cultural Tourism}}</ref> == ਰਚਨਾਤਮਕ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ == ਕਰੀਏਟਿਵ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ 2000 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੇਗ ਰਿਚਰਡਸ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸਪਿਨ ਰੇਮੰਡ ਦੁਆਰਾ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ: "ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਜੋ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੋਰਸਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾਤਮਕ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੇ ਸਥਾਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।" (ਰਿਚਰਡਸ, ਗ੍ਰੇਗ ਏਟ ਰੇਮੰਡ, ਕ੍ਰਿਸਪਿਨ, 2000)।<ref>Greg Richards et Crispin Raymond, « Creative Tourism », ATLAS News 23, janvier 2000</ref> ਰਚਨਾਤਮਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਹਰ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੇ ਸਥਾਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਨੁਭਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਮੂਹਿਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਨੂੰ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>Greg Richards and Lenia Marques, "Exploring Creative Tourism: Editors Introduction", Journal of Tourism Consumption and Practice Volume 4 No.2, 2012, https://www.researchgate.net/publication/241886393_Exploring_creative_tourism_Introduction</ref> ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਯੂਨੈਸਕੋ ਨੇ 2004 ਵਿੱਚ "ਕ੍ਰਿਏਟਿਵ ਸਿਟੀਜ਼ ਨੈਟਵਰਕ" ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://fr.unesco.org/creative-cities/|title=Creative Cities &#124; Creative Cities Network}}</ref> ਇਸ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਟਿਕਾਊ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਚਨਾਤਮਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸੱਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਸੱਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਚਨਾਤਮਕ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹਨ: ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਕਲਾ, ਡਿਜੀਟਲ ਕਲਾ, ਫਿਲਮ, ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਗੈਸਟਰੋਨੋਮੀ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ। ਜਨਵਰੀ 2020 ਤੱਕ, ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਵਿੱਚ 246 ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਇਸ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਬਾਰਸੀਲੋਨਾ ਵਿੱਚ 2010 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਸੰਗਠਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ: ਕਰੀਏਟਿਵ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਨੈੱਟਵਰਕ।<ref>{{Cite web|url=http://www.creativetourismnetwork.org/|title=Home|website=creativetourismnetwork.org}}</ref> ਇਸਦੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਹੋਰਾਂ ਵਿੱਚ: ਰਚਨਾਤਮਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ, "ਰਚਨਾਤਮਕ-ਦੋਸਤਾਨਾ" ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਨੈਟਵਰਕ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਜਸ਼ਨ, ਦ ਕ੍ਰਿਏਟਿਵ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਅਵਾਰਡਸ। == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] * [[ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕੂਟਨੀਤੀ]] * [[ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] * [[ਫਿਲਮ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] * [[ਸੈਰ ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ]] * [[ਸਾਹਿਤਕ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] * [[ਓਵਰਟੂਰਿਜ਼ਮ]] == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * ਬੌਬ ਮੈਕਕਰਚਰ ਅਤੇ ਹਿਲੇਰੀ ਡੂ ਕ੍ਰਾਸ, ''ਕਲਚਰਲ ਟੂਰਿਜ਼ਮ: ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਅਤੇ ਕਲਚਰਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਵਿਚਕਾਰ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ'', [[ਰੌਟਲੈੱਜ|ਰੂਟਲੇਜ]], 2002। * ਗ੍ਰੇਗ ਰਿਚਰਡਸ, ''ਕਲਚਰਲ ਟੂਰਿਜ਼ਮ: ਗਲੋਬਲ ਅਤੇ ਲੋਕਲ ਪਰਸਪੈਕਟਿਵਜ਼'', ਰੂਟਲੇਜ, 2007। * ਪ੍ਰਿਸੀਲਾ ਬੋਨੀਫੇਸ, ''ਕੁਆਲਿਟੀ ਕਲਚਰਲ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ'', ਰੂਟਲੇਜ, 1995। * ਮਿਲੀਨਾ ਇਵਾਨੋਵਿਕ, ''ਕਲਚਰਲ ਟੂਰਿਜ਼ਮ'', ਜੂਟਾ ਐਂਡ ਕੰਪਨੀ ਲਿਮਿਟੇਡ, 2009। {{ਵਿਕੀਬੁਕਸ|Development Cooperation Handbook|Stories/Community Tourism|Community Tourism}} {{Wikivoyage|Cultural attractions}} * {{Commons category inline}} * [https://web.archive.org/web/20141217070016/http://heritagetravel.org/ Family Heritage Tourism] * [http://www.culturalheritagetourism.org/ Cultural Heritage Tourism] * GoUNESCO - [http://www.gounesco.com/ Culture and Heritage Travel Challenge] * [https://web.archive.org/web/20060714161707/http://www.nationaltrust.org/heritage_tourism/ Heritage Tourism] from the National Trust * [http://www.developtourism.com/museum-success-factors_-_tds-tourism-development-resource.htm Success factors for museums & non-profit cultural attractions] * [https://holidaylankatours.com/ Sri Lanka Cultural Tour Package] {{Culture}}{{Tourism}}{{Authority control}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] aclmhi5hx7z0h80m044toz5znhnc3ao 0 144273 612034 2022-08-27T09:38:16Z Tamanpreet Kaur 26648 "[[:en:Special:Redirect/revision/1008472250|Recreational travel]]" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:2008-09-02_Two_RVs_for_sale_by_owner_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/2008-09-02_Two_RVs_for_sale_by_owner_%28cropped%29.jpg/300px-2008-09-02_Two_RVs_for_sale_by_owner_%28cropped%29.jpg|thumb|300x300px| ਮਨੋਰੰਜਕ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ]] '''ਮਨੋਰੰਜਨ ਯਾਤਰਾ''' ਵਿੱਚ ਅਨੰਦ ਅਤੇ [[ਮਨੋਰੰਜਨ]] ਲਈ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। [[ਰੇਲ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ|ਰੇਲ ਆਵਾਜਾਈ]] ( ਰੇਲਵੇ ਸੈਰ -ਸਪਾਟੇ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕਰੋ) ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, [[ਕਾਰ|ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ]] ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮਨੋਰੰਜਨ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਉਪਲਬਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਆਟੋਮੋਬਾਈਲਜ਼ ਟ੍ਰੇਲਰਾਂ,<ref name="Britannica"> [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/45050/automotive-industry/65790/Recreational-travel "Automobile."] (Recreational travel section). [http://www.britannica.com Encyclopædia Britannica]. Accessed July 2011. </ref> ਯਾਤਰਾ ਟ੍ਰੇਲਰ,<ref name="Britannica" /> ਪੌਪਅੱਪ ਕੈਂਪਰ, ਆਫ-ਰੋਡ ਵਾਹਨ,<ref name="Britannica" /> [[ਕਿਸ਼ਤੀ|ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ]]<ref name="Britannica" /> ਅਤੇ [[ਸਾਈਕਲ|ਸਾਈਕਲਾਂ]],<ref name="Britannica" /> ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਢੋਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਮਨੋਰੰਜਨ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।<ref name="Britannica" /> == ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ == ਮੈਰਿਅਮ-ਵੈਬਸਟਰ ''ਦੀ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼'' " '''ਟ੍ਰਿਪ''' " ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਛੋਟੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਪਾਰ ਜਾਂ ਅਨੰਦ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।<ref> {{Cite book|url=https://archive.org/details/merriamwebstersd00merr_0|title=Merriam-Webster's Dictionary of Synonyms: A Dictionary of Discriminated Synonyms with Antonyms and Analogous and Contrasted Words|publisher=Merriam-Webster|year=1984|isbn=9780877793410|publication-date=1984|page=[https://archive.org/details/merriamwebstersd00merr_0/page/474 474]|chapter=journey|quote='''Trip''' is the preferable word when referring to a relatively short journey, especially one for business or pleasure.|access-date=2014-01-23|url-access=registration}} </ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==    == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=IiAnAQAAMAAJ&q=Recreational+travel|title=Recreational travel|last=Roscholler, R J|publisher=Carlton, Vic.: Metropolitan Transportation Committee|year=1973|isbn=9780858120389|access-date=September 27, 2012}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=UU8pAQAAMAAJ&q=Recreational+travel|title=Weekend Recreational Travel Patterns|last=Maring, Gary E.|publisher=U.S. Dept. of Transportation, Federal Highway Administration|year=1971|access-date=September 27, 2012}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=JfAaAQAAMAAJ&q=Recreational+travel|title=Characteristics of Commercial Resorts and Recreational Travel Patterns in Southern Ontario|last=Mcdaniel, R.|publisher=Ontario. Dept. of Highways. Research Branch|year=1968|access-date=September 27, 2012}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == {{Wikivoyage|Activities}} * Media related to Recreational travel at Wikimedia Commons * [https://www.spaincheapflightshotels.co/revive-mind-body-travel/ How To Revive Body & Mind With Travel] s0lfah7d6uqms8pxmen6y2trh1xya6t 612035 612034 2022-08-27T09:42:58Z Tamanpreet Kaur 26648 /* ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ */ wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:2008-09-02_Two_RVs_for_sale_by_owner_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/2008-09-02_Two_RVs_for_sale_by_owner_%28cropped%29.jpg/300px-2008-09-02_Two_RVs_for_sale_by_owner_%28cropped%29.jpg|thumb|300x300px| ਮਨੋਰੰਜਕ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ]] '''ਮਨੋਰੰਜਨ ਯਾਤਰਾ''' ਵਿੱਚ ਅਨੰਦ ਅਤੇ [[ਮਨੋਰੰਜਨ]] ਲਈ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। [[ਰੇਲ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ|ਰੇਲ ਆਵਾਜਾਈ]] ( ਰੇਲਵੇ ਸੈਰ -ਸਪਾਟੇ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕਰੋ) ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, [[ਕਾਰ|ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ]] ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮਨੋਰੰਜਨ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਉਪਲਬਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਆਟੋਮੋਬਾਈਲਜ਼ ਟ੍ਰੇਲਰਾਂ,<ref name="Britannica"> [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/45050/automotive-industry/65790/Recreational-travel "Automobile."] (Recreational travel section). [http://www.britannica.com Encyclopædia Britannica]. Accessed July 2011. </ref> ਯਾਤਰਾ ਟ੍ਰੇਲਰ,<ref name="Britannica" /> ਪੌਪਅੱਪ ਕੈਂਪਰ, ਆਫ-ਰੋਡ ਵਾਹਨ,<ref name="Britannica" /> [[ਕਿਸ਼ਤੀ|ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ]]<ref name="Britannica" /> ਅਤੇ [[ਸਾਈਕਲ|ਸਾਈਕਲਾਂ]],<ref name="Britannica" /> ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਢੋਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਮਨੋਰੰਜਨ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।<ref name="Britannica" /> == ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ == ਮੈਰਿਅਮ-ਵੈਬਸਟਰ ''ਦੀ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼'' " '''ਟ੍ਰਿਪ''' " ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਛੋਟੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਪਾਰ ਜਾਂ ਅਨੰਦ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।<ref> {{Cite book|url=https://archive.org/details/merriamwebstersd00merr_0|title=Merriam-Webster's Dictionary of Synonyms: A Dictionary of Discriminated Synonyms with Antonyms and Analogous and Contrasted Words|publisher=Merriam-Webster|year=1984|isbn=9780877793410|publication-date=1984|page=[https://archive.org/details/merriamwebstersd00merr_0/page/474 474]|chapter=journey|quote='''Trip''' is the preferable word when referring to a relatively short journey, especially one for business or pleasure.|access-date=2014-01-23|url-access=registration}} </ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == {{Portal|Transport}}{{div col}}{{ਪੋਰਟਲ|ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ}} {{div col}} * [[ਹਵਾਈ ਯਾਤਰਾ]] * [[ਬੋਟਿੰਗ]] * [[ਕੈਂਪਰਵਨ]] * [[ਡੇ-ਟ੍ਰਿਪਰ]] * [[ਆਵਾਜਾਈ ਦਾ ਢੰਗ]] * [[ਰੇਲ ਆਵਾਜਾਈ]] * [[ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] {{div col end}}{{div col end}}   == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=IiAnAQAAMAAJ&q=Recreational+travel|title=Recreational travel|last=Roscholler, R J|publisher=Carlton, Vic.: Metropolitan Transportation Committee|year=1973|isbn=9780858120389|access-date=September 27, 2012}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=UU8pAQAAMAAJ&q=Recreational+travel|title=Weekend Recreational Travel Patterns|last=Maring, Gary E.|publisher=U.S. Dept. of Transportation, Federal Highway Administration|year=1971|access-date=September 27, 2012}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=JfAaAQAAMAAJ&q=Recreational+travel|title=Characteristics of Commercial Resorts and Recreational Travel Patterns in Southern Ontario|last=Mcdaniel, R.|publisher=Ontario. Dept. of Highways. Research Branch|year=1968|access-date=September 27, 2012}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == {{Wikivoyage|Activities}} * Media related to Recreational travel at Wikimedia Commons * [https://www.spaincheapflightshotels.co/revive-mind-body-travel/ How To Revive Body & Mind With Travel] 70wsabqq4sx1d3clvkoy3pwbvz5lduk 612036 612035 2022-08-27T09:45:38Z Tamanpreet Kaur 26648 /* ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ */ wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:2008-09-02_Two_RVs_for_sale_by_owner_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/2008-09-02_Two_RVs_for_sale_by_owner_%28cropped%29.jpg/300px-2008-09-02_Two_RVs_for_sale_by_owner_%28cropped%29.jpg|thumb|300x300px| ਮਨੋਰੰਜਕ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ]] '''ਮਨੋਰੰਜਨ ਯਾਤਰਾ''' ਵਿੱਚ ਅਨੰਦ ਅਤੇ [[ਮਨੋਰੰਜਨ]] ਲਈ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। [[ਰੇਲ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ|ਰੇਲ ਆਵਾਜਾਈ]] ( ਰੇਲਵੇ ਸੈਰ -ਸਪਾਟੇ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕਰੋ) ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, [[ਕਾਰ|ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ]] ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮਨੋਰੰਜਨ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਉਪਲਬਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਆਟੋਮੋਬਾਈਲਜ਼ ਟ੍ਰੇਲਰਾਂ,<ref name="Britannica"> [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/45050/automotive-industry/65790/Recreational-travel "Automobile."] (Recreational travel section). [http://www.britannica.com Encyclopædia Britannica]. Accessed July 2011. </ref> ਯਾਤਰਾ ਟ੍ਰੇਲਰ,<ref name="Britannica" /> ਪੌਪਅੱਪ ਕੈਂਪਰ, ਆਫ-ਰੋਡ ਵਾਹਨ,<ref name="Britannica" /> [[ਕਿਸ਼ਤੀ|ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ]]<ref name="Britannica" /> ਅਤੇ [[ਸਾਈਕਲ|ਸਾਈਕਲਾਂ]],<ref name="Britannica" /> ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਢੋਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਮਨੋਰੰਜਨ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।<ref name="Britannica" /> == ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ == ਮੈਰਿਅਮ-ਵੈਬਸਟਰ ''ਦੀ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼'' " '''ਟ੍ਰਿਪ''' " ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਛੋਟੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਪਾਰ ਜਾਂ ਅਨੰਦ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।<ref> {{Cite book|url=https://archive.org/details/merriamwebstersd00merr_0|title=Merriam-Webster's Dictionary of Synonyms: A Dictionary of Discriminated Synonyms with Antonyms and Analogous and Contrasted Words|publisher=Merriam-Webster|year=1984|isbn=9780877793410|publication-date=1984|page=[https://archive.org/details/merriamwebstersd00merr_0/page/474 474]|chapter=journey|quote='''Trip''' is the preferable word when referring to a relatively short journey, especially one for business or pleasure.|access-date=2014-01-23|url-access=registration}} </ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == {{ਪੋਰਟਲ|ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ}} {{div col}} * [[ਹਵਾਈ ਯਾਤਰਾ]] * [[ਬੋਟਿੰਗ]] * [[ਕੈਂਪਰਵਨ]] * [[ਡੇ-ਟ੍ਰਿਪਰ]] * [[ਆਵਾਜਾਈ ਦਾ ਢੰਗ]] * [[ਰੇਲ ਆਵਾਜਾਈ]] * [[ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] {{div col end}} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=IiAnAQAAMAAJ&q=Recreational+travel|title=Recreational travel|last=Roscholler, R J|publisher=Carlton, Vic.: Metropolitan Transportation Committee|year=1973|isbn=9780858120389|access-date=September 27, 2012}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=UU8pAQAAMAAJ&q=Recreational+travel|title=Weekend Recreational Travel Patterns|last=Maring, Gary E.|publisher=U.S. Dept. of Transportation, Federal Highway Administration|year=1971|access-date=September 27, 2012}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=JfAaAQAAMAAJ&q=Recreational+travel|title=Characteristics of Commercial Resorts and Recreational Travel Patterns in Southern Ontario|last=Mcdaniel, R.|publisher=Ontario. Dept. of Highways. Research Branch|year=1968|access-date=September 27, 2012}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == {{Wikivoyage|Activities}} * Media related to Recreational travel at Wikimedia Commons * [https://www.spaincheapflightshotels.co/revive-mind-body-travel/ How To Revive Body & Mind With Travel] j7ze07ffm17lj6ta2fv0kwhp82d65xz 612037 612036 2022-08-27T09:49:09Z Tamanpreet Kaur 26648 /* ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ */ wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:2008-09-02_Two_RVs_for_sale_by_owner_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/2008-09-02_Two_RVs_for_sale_by_owner_%28cropped%29.jpg/300px-2008-09-02_Two_RVs_for_sale_by_owner_%28cropped%29.jpg|thumb|300x300px| ਮਨੋਰੰਜਕ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ]] '''ਮਨੋਰੰਜਨ ਯਾਤਰਾ''' ਵਿੱਚ ਅਨੰਦ ਅਤੇ [[ਮਨੋਰੰਜਨ]] ਲਈ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। [[ਰੇਲ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ|ਰੇਲ ਆਵਾਜਾਈ]] ( ਰੇਲਵੇ ਸੈਰ -ਸਪਾਟੇ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕਰੋ) ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, [[ਕਾਰ|ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ]] ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮਨੋਰੰਜਨ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਉਪਲਬਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਆਟੋਮੋਬਾਈਲਜ਼ ਟ੍ਰੇਲਰਾਂ,<ref name="Britannica"> [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/45050/automotive-industry/65790/Recreational-travel "Automobile."] (Recreational travel section). [http://www.britannica.com Encyclopædia Britannica]. Accessed July 2011. </ref> ਯਾਤਰਾ ਟ੍ਰੇਲਰ,<ref name="Britannica" /> ਪੌਪਅੱਪ ਕੈਂਪਰ, ਆਫ-ਰੋਡ ਵਾਹਨ,<ref name="Britannica" /> [[ਕਿਸ਼ਤੀ|ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ]]<ref name="Britannica" /> ਅਤੇ [[ਸਾਈਕਲ|ਸਾਈਕਲਾਂ]],<ref name="Britannica" /> ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਢੋਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਮਨੋਰੰਜਨ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।<ref name="Britannica" /> == ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ == ਮੈਰਿਅਮ-ਵੈਬਸਟਰ ''ਦੀ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼'' " '''ਟ੍ਰਿਪ''' " ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਛੋਟੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਪਾਰ ਜਾਂ ਅਨੰਦ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।<ref> {{Cite book|url=https://archive.org/details/merriamwebstersd00merr_0|title=Merriam-Webster's Dictionary of Synonyms: A Dictionary of Discriminated Synonyms with Antonyms and Analogous and Contrasted Words|publisher=Merriam-Webster|year=1984|isbn=9780877793410|publication-date=1984|page=[https://archive.org/details/merriamwebstersd00merr_0/page/474 474]|chapter=journey|quote='''Trip''' is the preferable word when referring to a relatively short journey, especially one for business or pleasure.|access-date=2014-01-23|url-access=registration}} </ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == {{div col}} * [[ਹਵਾਈ ਯਾਤਰਾ]] * [[ਬੋਟਿੰਗ]] * [[ਕੈਂਪਰਵਨ]] * [[ਡੇ-ਟ੍ਰਿਪਰ]] * [[ਆਵਾਜਾਈ ਦਾ ਢੰਗ]] * [[ਰੇਲ ਆਵਾਜਾਈ]] * [[ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ]] {{div col end}} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=IiAnAQAAMAAJ&q=Recreational+travel|title=Recreational travel|last=Roscholler, R J|publisher=Carlton, Vic.: Metropolitan Transportation Committee|year=1973|isbn=9780858120389|access-date=September 27, 2012}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=UU8pAQAAMAAJ&q=Recreational+travel|title=Weekend Recreational Travel Patterns|last=Maring, Gary E.|publisher=U.S. Dept. of Transportation, Federal Highway Administration|year=1971|access-date=September 27, 2012}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=JfAaAQAAMAAJ&q=Recreational+travel|title=Characteristics of Commercial Resorts and Recreational Travel Patterns in Southern Ontario|last=Mcdaniel, R.|publisher=Ontario. Dept. of Highways. Research Branch|year=1968|access-date=September 27, 2012}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == {{Wikivoyage|Activities}} * Media related to Recreational travel at Wikimedia Commons * [https://www.spaincheapflightshotels.co/revive-mind-body-travel/ How To Revive Body & Mind With Travel] {{DEFAULTSORT:Recreational Travel}} [[Category:Adventure travel]] [[Category:Tourist activities]] [[Category:Types of travel]] [[Category:Types of tourism]] jmldbzvz6k8vv90gguszui544x5er66