Wikicytaty plwikiquote https://pl.wikiquote.org/wiki/Strona_g%C5%82%C3%B3wna MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Media Specjalna Dyskusja Użytkownik Dyskusja użytkownika Wikicytaty Dyskusja Wikicytatów Plik Dyskusja pliku MediaWiki Dyskusja MediaWiki Szablon Dyskusja szablonu Pomoc Dyskusja pomocy Kategoria Dyskusja kategorii TimedText TimedText talk Moduł Dyskusja modułu Gadżet Dyskusja gadżetu Definicja gadżetu Dyskusja definicji gadżetu 0 24 535786 517896 2022-07-26T14:38:37Z 185.172.241.184 wikitext text/x-wiki [[Plik:Wisława Szymborska 2009.10.23 (1).jpg|mały|{{center|Wisława Szymborska}}]] '''[[w:Wisława Szymborska|Wisława Szymborska]]''' (1923–2012) – [[polska]] [[poeta|poetka]], felietonistka, laureatka [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]] w dziedzinie [[literatura|literatury]] (1996). * Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła. ** Zobacz też: [[książka]] * Ktoś powiedział, że ludzie głupieją hurtowo i mądrzeją detalicznie. Dlatego kochamy i popieramy przypadki detaliczne. * Świat jest tak wielki, że wszystko jest szczegółem. * Większość ludzi nie zawraca sobie głowy samodzielnym myśleniem – bo nie może albo nie chce – i w rezultacie łatwo pada ofiarą zbiorowych sugestii. * Żegnamy się dzisiaj z poetą, ale nie żegnamy się z jego poezją. Ona nas wszystkich tutaj obecnych i wszystkich nieobecnych, przeżyje na pewno. ** Źródło: przemówienie na pogrzebie [[Czesław Miłosz|Czesława Miłosza]], cyt. za: [https://wiadomosci.wp.pl/szymborska-zegnamy-sie-z-poeta-ale-zostaje-jego-poezja-6037318864114817a wiadomosci.wp.pl] * Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze. ===Cytaty z odczytu noblowskiego ''Poeta i świat''=== * Podobno w przemówieniu pierwsze zdanie jest zawsze najtrudniejsze. A więc mam je już poza sobą… * Natchnienie, czymkolwiek ono jest, rodzi się z bezustannego ''nie wiem''. * W języku poezji, gdzie każde słowo się waży, nic już zwyczajne i normalne nie jest. Żaden kamień i żadna nad nim chmura. Żaden dzień i żadna po nim noc. A nade wszystko żadne niczyje na tym świecie istnienie. * Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych pytań, staje się w szybkim czasie martwa. * Wygląda na to, że poeci będą mieli zawsze dużo roboty. ==Cytaty z utworów== ===''Koniec i początek'' (1993)=== * Może to wszystko<br />dzieje się w laboratorium?<br />Pod jedną lampą w dzień<br />i miliardami w nocy? ** Źródło: ''Może to wszystko'' * Nic darowane, wszystko pożyczone.<br />Tonę w długach po uszy.<br />Będę zmuszona sobą<br />zapłacić za siebie,<br />za życie oddać życie. ** Źródło: ''Nic darowane'' * Nic się nie zmieniło.<br />Przybyło tylko ludzi,<br />obok starych przewinień zjawiły się nowe,<br />rzeczywiste, wmówione, chwilowe i żadne,<br />ale krzyk, jakim ciało za nie odpowiada,<br />był, jest i będzie krzykiem niewinności,<br />podług odwiecznej skali i rejestru. ** Źródło: ''Tortury'' ** Zobacz też: [[tortury]] * Nie jest jak inne uczucia.<br />Starsza i młodsza od nich równocześnie.<br />Sama rodzi przyczyny,<br />Które budzą ją do życia. ** Źródło: ''Nienawiść'' ** Zobacz też: [[nienawiść]] * Nie licząc szkół, gdzie się musi,<br />i samych poetów,<br />będzie tych osób chyba dwie na tysiąc. ** Źródło: ''Niektórzy lubią poezję'' * Nie ma od niej ucieczki,<br />bo w każdej nam towarzyszy. ** Źródło: ''Jawa'' * Spójrzcie, jaka wciąż sprawna,<br />jak dobrze się trzyma<br />w naszym stuleciu nienawiść.<br />Jak lekko bierze wysokie przeszkody.<br />Jakie to łatwe dla niej – skoczyć, dopaść. ** Źródło: ''Nienawiść'' * Współczucie czy kiedykolwiek<br />pierwsze dobiło do mety? ** Źródło: ''Nienawiść'' ===''Ludzie na moście'' (1986)=== * Jesteśmy dziećmi epoki,<br />Epoka jest polityczna. ** Źródło: ''Dzieci epoki'' * Miał być lepszy od zeszłych nasz wiek XX.<br />Już tego dowieść nie zdąży. ** Źródło: ''Schyłek wieku'' * Wolę brać pod uwagę nawet tę możliwość,<br />że byt ma swoją rację. ** Źródło: ''Możliwości'' ===Tom ''Sól'' (1962)=== * Historia zaokrągla szkielety do zera.<br />Tysiąc i jeden to wciąż jeszcze tysiąc.<br />Ten jeden, jakby go wcale nie było ** Źródło: ''Obóz głodowy pod Jasłem'' ** Zobacz też: [[historia]] * Mój wyścig z suknią nadal trwa.<br />A jaki ona upór ma!<br />A jak by ona chciała przeżyć! ** Źródło: ''Muzeum'' * Nie być bokserem, być poetą,<br />mieć wyrok skazujący na ciężkie norwidy,<br />z braku muskulatury demonstrować światu<br />przyszłą lekturę szkolną – w najszczęśliwszym razie – ** Źródło: ''Wieczór autorski'' * Są talerze, ale nie ma apetytu.<br />Są obrączki, ale nie ma wzajemności<br />od co najmniej trzystu lat. ** Źródło: ''Muzeum'' ===Tom ''Sto pociech'' (1967)=== * Bez mojej woli nawet liść nie spadnie<br />ani źdźbło się nie ugnie pod kropką kopytka.<br /><br />Jest więc taki świat,<br />nad którym los sprawuję niezależny?<br />Czas, który wiążę łańcuchami znaków? ** Źródło: ''Radość pisania'' * Radość pisania.<br />Możność utrwalania.<br />Zemsta ręki śmiertelnej. ** Źródło: ''Radość pisania'' * Zbudziłam się. Otwarłam oczy.<br />Dotknęłam świata jak rzeźbionej ramy. ** Źródło: ''Pamięć nareszcie'' ===Tom ''Wołanie do Yeti'' (1957)=== * Czas własną głowę w ręce brać<br />mówiąc jej: Biedny Yorik, gdzież twoja niewiedza,<br />gdzież twoja ślepa ufność, gdzież twoja niewinność<br />twoje jakoś to będzie, równowaga ducha<br />pomiędzy niesprawdzoną a sprawdzoną prawdą? ** Źródło: ''Rehabilitacja'' * Korzystam z najstarszego prawa wyobraźni (…). ** Źródło: ''Rehabilitacja'' * Nic dwa razy się nie zdarza<br />i nie zdarzy. Z tej przyczyny<br />zrodziliśmy się bez wprawy<br />i pomrzemy bez rutyny. ** Źródło: ''Nic dwa razy'' * Nie skacz w biegu, imię Dawida.<br />Tyś jest imię skazujące na klęskę,<br />niedawane nikomu, bez domu,<br />do noszenia w tym kraju zbyt ciężkie.<br /><br />Syn niech imię słowiańskie ma,<br />bo tu liczą włosy na głowie,<br />bo tu dzielą dobro od zła<br />wedle imion i kroju powiek.<br /><br />(…)<br />Nie skacz. Noc się rozlega jak śmiech<br />i przedrzeźnia kół stukanie na torach. ** Źródło: ''Jeszcze'' * Tyle wiemy o sobie,<br />ile nas sprawdzono.<br />Mówię to wam<br />ze swego nieznanego serca. ** Źródło: ''Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej'' * Umarłych wieczność dotąd trwa, dokąd pamięcią im się płaci. ** Źródło: ''Rehabilitacja'' * Yeti, nie tylko zbrodnie<br />są u nas możliwe.<br />Yeti, nie wszystkie słowa<br />skazują na śmierć.<br />Dziedziczymy nadzieję –<br />dar zapominania.<br />(…)<br />Yeti, o zmroku<br />zapalamy światło. ** Źródło: ''Z nieodbytej wyprawy w Himalaje'' ** Zobacz też: [[zbrodnia]], [[nadzieja]], [[światło]] * Żaden dzień się nie powtórzy,<br />Nie ma dwóch podobnych nocy,<br />Dwóch tych samych pocałunków,<br />Dwóch jednakich spojrzeń w oczy. ** Źródło: ''Nic dwa razy'' ===Tom ''Wszelki wypadek'' (1972)=== * Czytamy listy umarłych jak bezradni bogowie,<br />ale jednak bogowie, bo znamy późniejsze daty. ** Źródło: ''Listy umarłych'' * Jeśli istnieje waga, szale się nie chwieją.<br />Jeśli jest sprawiedliwość, oto ona.<br /><br />Umrzeć ile konieczne, nie przebrawszy miary.<br />Odrosnąć ile trzeba z ocalonej reszty. ** Źródło: ''Autotomia'' * Miłość szczęśliwa. Czy to jest konieczne?<br />Takt i rozsądek każą milczeć o niej<br />jak o skandalu z wysokich sfer Życia.<br />Wspaniałe dziatki rodzą się bez jej pomocy.<br />Przenigdy nie zdołałaby zaludnić ziemi,<br />zdarza się przecież rzadko.<br /><br />Niech ludzie nie znający miłości szczęśliwej<br />twierdzą, że nigdy nie ma miłości szczęśliwej.<br /><br />Z tą wiarą lżej im będzie i żyć, i umierać. ** Źródło: ''Miłość szczęśliwa'' * Nie umiem się nadziwić, namilczeć się temu.<br />Posłuchaj,<br />Jak mi prędko bije twoje serce. ** Źródło: ''Wszelki wypadek'' * Przepaść nas nie przecina.<br />Przepaść nas otacza. ** Źródło: ''Autotomia'' * Przypadek zagląda nam głęboko w oczy. (…)<br />Chce nam się wołać,<br />jaki świat jest mały.<br />jak łatwo go pochwycić<br />w otwarte ramiona.<br />I jeszcze chwilę wypełnia nas radość<br />rozjaśniająca i złudna. ** Źródło: ''Seans'' ===Inne=== {{IndeksPL}} ==C== * Czasem to wielki pech być nieboszczykiem. ** Zobacz też: [[pech]] * Człowiek, który nie poczuł smaku swoich łez – nie jest prawdziwym człowiekiem. ** Zobacz też: [[człowiek]] ==D== * Dopóki ta kobieta z Rijksmuseum<br />w namalowanej ciszy i skupieniu<br />mleko z dzbanka do miski<br />dzień po dniu przelewa,<br />nie zasługuje Świat<br />na koniec Świata ** Źródło: ''Vermeer'' ** Zobacz w Wikipedii: ''[[w:Mleczarka|Mleczarka]]'' ==G== * grób w którym leży ten<br />nowego człowieczeństwa Adam<br />wieńczony będzie kwiatami<br />z nieznanych dziś jeszcze planet. ** Źródło: ''Lenin'' ==J== * Jeden leśniczy w leśnej dziczy<br />(nazwisko, adres się nie liczy)<br />każdego roku (mniejsza z datą)<br />na trzeźwo (choć nie ręczę za to)<br />jak jeleń na polanie ryczy. ** Źródło: ''Rymowanki dla dużych dzieci'' ==K== * Każdy przecież początek<br />to tylko ciąg dalszy,<br />a księga zdarzeń<br />zawsze otwarta w połowie. ** Źródło: ''Miłość od pierwszego wejrzenia'' * Kiedy wymawiam słowo Przyszłość,<br />pierwsza sylaba odchodzi już do przeszłości. ** Źródło: ''Trzy słowa najdziwniejsze…'' ==L== * Los okazał się jak dotąd dla mnie łaskawy.<br />Mogła mi nie być dana pamięć dobrych chwil,<br />Mogła mi być odjęta skłonność do porównań.<br />Mogłam być sobą – ale bez zdziwienia,<br />A to by oznaczało, że kimś całkiem innym. ** Źródło: ''W zatrzęsieniu'' ==M== * Miasto socjalistyczne – miasto dobrego losu. ** Źródło: ''Na powitanie budowy socjalistycznego miasta'' * Można nie kochać cię – i żyć,<br />Ale nie można owocować. ** Źródło: ''Gawęda o miłości do ziemi ojczystej'' z t. ''Pytania zadawane sobie'' (1954) ==N== * Nad całym Twoim życiem<br />i moim, jeszcze nie całym,<br />paradują w przepychu, jak paradowały.<br /><br />Nie mają obowiązku razem z nami ginąć<br />Nie muszą być widziane, żeby płynąć. ** Źródło: ''Chmury'' z t. ''Chwila'', 2002 * Najpierw minie nasza miłość,<br />potem sto i dwieście lat,<br />potem znów będziemy razem:<br />komediantka i komediant, ** Źródło: ''Buffo'' * Nic nie pójdzie z jego życia w zapomnienie.<br />Jego Partia rozgarnia mrok. ** Opis: o [[Józef Stalin|Józefie Stalinie]] po jego śmierci. ** Źródło: ''Ten dzień'' * Nie znam mowy ludu Turkmenii –<br />myślę tylko, że słowo „Październik”<br />znaczy tyle co woda źródlana<br />pragnącemu z miłością podana. ** Źródło: ''Amu-Daria'' * Nie znam roli, którą gram,<br />wiem tylko, że jest moja, niewymienna. ** Źródło: ''Życie na poczekaniu'' * Nie żegnająca, nie żegnana<br />na pomoc dzieciom biegnie sama,<br />patrzcie, wynosi je w ramionach,<br />zapada w ogień po kolana,<br />łunę w szalonych włosach ma. ** Źródło: [https://poezja.org/wz/Szymborska_Wis%C5%82awa/20/Minuta_ciszy_po_Ludwice_Wawrzy%C5%84skiej ''Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej''], poezja.org, data dostępu: 30 czerwca 2018 * Nikt w rodzinie nie umarł z miłości.<br />Co tam było to było, ale nic dla mitu. ** Źródło: ''Album'' ==O== * Oto Partia – ludzkości wzrok.<br />Oto Partia: siła ludów i sumienie. ** Źródło: ''Ten dzień'' ==P== * Partia. Należeć do niej,<br />z nią działać, z nią marzyć,<br />z nią w planach nieulękłych,<br />z nią w trosce bezsennej,<br />wierz mi, to najpiękniejsze,<br />co się może zdarzyć ** Źródło: ''Wstępującemu do partii'' * Przechodniu, wyjmij z teczki mózg elektronowy<br />i nad losem Szymborskiej podumaj przez chwilę. ** Źródło: ''Nagrobek'' * Pytania brzmią ostro,<br />ale tak właśnie trzeba<br />bo wybrałeś życie komunisty<br />i przyszłość czeka<br />twoich zwycięstw ** Źródło: ''Wstępującemu do partii'' ==S== * Samokrytyczny szakal nie istnieje.<br />Szarańcza, aligator, trychina i giez<br />żyją jak żyją i rade są z tego. ** Źródło: ''Pochwała złego o sobie mniemania'' * Sto kilogramów waży serce orki, ale pod innym względem lekkie jest. ** Źródło: ''Pochwała złego o sobie mniemania'' * Szymborska – gips. Łaskawy los<br />obtłukł ją trochę, zwłaszcza nos. ** Źródło: ''Galeria pisarzy krakowskich'' ==U== * Umrzeć – tego się nie robi kotu.<br />Bo co ma począć kot<br />w pustym mieszkaniu. ** Źródło: ''Kot w pustym mieszkaniu'' ==W== * W nas – tłuszcze, nerwy, żyły, śluzy i sekretności. I jest nam odmówiony idiotyzm doskonałości. ** Źródło: ''Cebula'' * Wielka tama bieg twój odmieni.<br />Na urodzaj pustynnej Turkmenii. ** Źródło: ''Amu-Daria'' ==O Wisławie Szymborskiej== * Braknie mi Ciebie w moim narożniku<br />mimo że nigdy nie stąpałaś po ringu.<br />Pozostaną wiersze.<br />„Dziękuję” to za mało… ** Autor: [[Andrzej Gołota]], [http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/533743,Golota-do-Szymborskiej-braknie-mi-Ciebie-w-moim-narozniku polskieradio.pl, 8 lutego 2012] * Jestem jej wielkim wielbicielem. Przeczytałem wszystko co napisała i czytam w kółko. Ja jestem uważany za dowcipnego i zabawnego człowieka, ale to jej dowcip góruje nad moim. Jest niezmiernie dowcipną poetką, mądrą. Ma wielki wkład w moje zadowolenie z życia. (…) To jest czysta przyjemność. Czytasz wiersze i delektujesz się czytaniem niesłychanie dramatycznych, ale jednocześnie zabawnych i ironicznych poezji. (…) Ona jest w stanie uchwycić najbardziej wzruszające momenty życia i jego smutek i jednocześnie pozostać optymistką. Ja tego nie potrafię. Mogę pisać o smutku i jego istocie, ale gdy to robię złoszczę się i czuję się rozgoryczony, nie potrafię być ponad to, a ona to potrafi. (…) Wiele jej wierszy miało wpływ na mnie. A ten [''Odzież''] najbardziej ponieważ jestem hipochondrykiem. Uderzył mnie tak mocno, że czasami budzę się w nocy i myślę o nim i znowu go przeżywam, bo jego treść ma dla mnie ogromne znaczenie. (…) Posiadanie tego sprawia mi olbrzymią przyjemność i znaczy dla mnie znacznie więcej niż te wszystkie głupie, złote statuetki, które dają mi w branży filmowej. (…) Ona pasuje dokładnie do mojej definicji artysty. Głębokiego i przenikliwego, ale pamiętającego jednocześnie o tym, że jego zadaniem jest zabawianie widza. I ona to właśnie robi. (…) Czuję się zaszczycony, że wie o moim istnieniu. ** Autor: [[Woody Allen]], ''Czasami życie bywa znośne'' ** Opis: Szymborska zrobiła kolaż dla m.in. Woody’ego Allena. * Otóż Polska jest krajem wyrafinowanych intelektualnie poetek. ** Autor: [[Czesław Miłosz]], ''Świadectwo poezji. Sześć wykładów o dotkliwościach naszego wieku'', Instytut Literacki, Paryż 1983, s. 45. ** Opis: w wykładzie ''III. Lekcja biologii'', w którym przedstawia wiersz ''Autotomia'' (z tomu ''Wszelki wypadek'', 1972) * Poezja Szymborskiej jest, rzecz jasna, prosta, ale mocno cię nokautuje i sprawia, że zanurzasz się w samo sedno życia. ** Autor: [[Jaume Cabré]] ** Źródło: Michał Hernes, [http://esensja.pl/ksiazka/wywiady/tekst.html?id=16249 ''O „Polonii” i „Cracovii” w katalońskiej telewizji'', esensja.pl, 12 kwietnia 2013] * (…) Szymborska pisze wyłącznie wiersze ważne i bardzo ważne. ** Autor: [[Krzysztof Masłoń]], ''Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono'', „Rzeczpospolita”, 2 lutego 2012 * Wisława kochała ludzi i lubiła ich kochać. Dlatego tak wiele i tak pięknie pisała o miłości.<br />Kochała życie, choć była to miłość bez złudzeń. Dlatego tak wiele, tak przenikliwie pisała o śmierci. ** Źródło: [[Adam Michnik]], ''Miłość bez złudzeń'', „Gazeta Wyborcza” nr 27 (7452), 2 lutego 2012, s.2. * Wisława Szymborska była mi bliska jako poetka i jako człowiek, z tym że to są dwie różne rzeczy. Wyraźnie byłem pod niesłychanym urokiem jej osoby także, bo to był ktoś niepodobny do żadnej innej osoby. Była taką wielką damą, ale damą nie arystokratyczną, tylko intelektualną. Rzadko się spotyka kogoś, kto jest tak bardzo sobą. Ona w sposób niezmiernie silny była sobą; nie dało się jej pomylić z nikim innym i to było nadzwyczajne. ** Autor: [[Adam Zagajewski]], [http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114877,11077183,Zagajewski_o_Szymborskiej__zapamietam_ja_w_usmiechu.html ''Zagajewski o Szymborskiej: zapamiętam ją w uśmiechu'', wiadomosci.gazeta.pl, 2 lutego 2012] * Wisława Szymborska powiedziała mi, że trzeba czytać tak, jakby się głośno myślało. Wtedy słowo nie traci swojej mocy i sensu. ** Autor: [[Anna Dymna]], [http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/poecis.htm „Gazeta Wyborcza”, Kraków, 22 września 2004] ** Zobacz też: [[poezja]] * Wisława Szymborska. Nie tylko poetka, lecz także filozof i mędrzec. Często w jednym jej zdaniu odnajduję coś, o czym myślę pół życia. Czytam i dziękuję, że dane są mi te zdania, klucze otwierające tyle pozamykanych drzwi. ** Autor: [[Magda Umer]], „Zwierciadło” nr 3/1925, marzec 2007 {{SORTUJ:Szymborska, Wisława}} [[Kategoria:Grupa literacka Inaczej]] [[Kategoria:Laureaci Nagrody Goethego]] [[Kategoria:Ludzie roku tygodnika Wprost]] [[Kategoria:Nobliści - literatura]] [[Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Białego (III Rzeczpospolita)]] [[Kategoria:Odznaczeni Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis]] [[Kategoria:Polscy poeci współcześni]] [[Kategoria:Polscy felietoniści]] ixhcxbtelsw2hnb0gdo9fhe6uvejyhf 535787 535786 2022-07-26T14:43:47Z Zero 20 dr Zmiana wikitext text/x-wiki [[Plik:Wisława Szymborska 2009.10.23 (1).jpg|mały|{{center|Wisława Szymborska (2009)}}]] '''[[w:Wisława Szymborska|Wisława Szymborska]]''' (1923–2012) – [[polska]] [[poeta|poetka]], felietonistka, laureatka [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]] w dziedzinie [[literatura|literatury]] (1996). * Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła. ** Zobacz też: [[książka]] * Ktoś powiedział, że ludzie głupieją hurtowo i mądrzeją detalicznie. Dlatego kochamy i popieramy przypadki detaliczne. * Świat jest tak wielki, że wszystko jest szczegółem. * Większość ludzi nie zawraca sobie głowy samodzielnym myśleniem – bo nie może albo nie chce – i w rezultacie łatwo pada ofiarą zbiorowych sugestii. * Żegnamy się dzisiaj z poetą, ale nie żegnamy się z jego poezją. Ona nas wszystkich tutaj obecnych i wszystkich nieobecnych, przeżyje na pewno. ** Źródło: przemówienie na pogrzebie [[Czesław Miłosz|Czesława Miłosza]], cyt. za: [https://wiadomosci.wp.pl/szymborska-zegnamy-sie-z-poeta-ale-zostaje-jego-poezja-6037318864114817a wiadomosci.wp.pl] * Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze. ===Cytaty z odczytu noblowskiego ''Poeta i świat''=== * Podobno w przemówieniu pierwsze zdanie jest zawsze najtrudniejsze. A więc mam je już poza sobą… * Natchnienie, czymkolwiek ono jest, rodzi się z bezustannego ''nie wiem''. * W języku poezji, gdzie każde słowo się waży, nic już zwyczajne i normalne nie jest. Żaden kamień i żadna nad nim chmura. Żaden dzień i żadna po nim noc. A nade wszystko żadne niczyje na tym świecie istnienie. * Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych pytań, staje się w szybkim czasie martwa. * Wygląda na to, że poeci będą mieli zawsze dużo roboty. ==Cytaty z utworów== ===''Koniec i początek'' (1993)=== * Może to wszystko<br />dzieje się w laboratorium?<br />Pod jedną lampą w dzień<br />i miliardami w nocy? ** Źródło: ''Może to wszystko'' * Nic darowane, wszystko pożyczone.<br />Tonę w długach po uszy.<br />Będę zmuszona sobą<br />zapłacić za siebie,<br />za życie oddać życie. ** Źródło: ''Nic darowane'' * Nic się nie zmieniło.<br />Przybyło tylko ludzi,<br />obok starych przewinień zjawiły się nowe,<br />rzeczywiste, wmówione, chwilowe i żadne,<br />ale krzyk, jakim ciało za nie odpowiada,<br />był, jest i będzie krzykiem niewinności,<br />podług odwiecznej skali i rejestru. ** Źródło: ''Tortury'' ** Zobacz też: [[tortury]] * Nie jest jak inne uczucia.<br />Starsza i młodsza od nich równocześnie.<br />Sama rodzi przyczyny,<br />Które budzą ją do życia. ** Źródło: ''Nienawiść'' ** Zobacz też: [[nienawiść]] * Nie licząc szkół, gdzie się musi,<br />i samych poetów,<br />będzie tych osób chyba dwie na tysiąc. ** Źródło: ''Niektórzy lubią poezję'' * Nie ma od niej ucieczki,<br />bo w każdej nam towarzyszy. ** Źródło: ''Jawa'' * Spójrzcie, jaka wciąż sprawna,<br />jak dobrze się trzyma<br />w naszym stuleciu nienawiść.<br />Jak lekko bierze wysokie przeszkody.<br />Jakie to łatwe dla niej – skoczyć, dopaść. ** Źródło: ''Nienawiść'' * Współczucie czy kiedykolwiek<br />pierwsze dobiło do mety? ** Źródło: ''Nienawiść'' ===''Ludzie na moście'' (1986)=== * Jesteśmy dziećmi epoki,<br />Epoka jest polityczna. ** Źródło: ''Dzieci epoki'' * Miał być lepszy od zeszłych nasz wiek XX.<br />Już tego dowieść nie zdąży. ** Źródło: ''Schyłek wieku'' * Wolę brać pod uwagę nawet tę możliwość,<br />że byt ma swoją rację. ** Źródło: ''Możliwości'' ===Tom ''Sól'' (1962)=== * Historia zaokrągla szkielety do zera.<br />Tysiąc i jeden to wciąż jeszcze tysiąc.<br />Ten jeden, jakby go wcale nie było ** Źródło: ''Obóz głodowy pod Jasłem'' ** Zobacz też: [[historia]] * Mój wyścig z suknią nadal trwa.<br />A jaki ona upór ma!<br />A jak by ona chciała przeżyć! ** Źródło: ''Muzeum'' * Nie być bokserem, być poetą,<br />mieć wyrok skazujący na ciężkie norwidy,<br />z braku muskulatury demonstrować światu<br />przyszłą lekturę szkolną – w najszczęśliwszym razie – ** Źródło: ''Wieczór autorski'' * Są talerze, ale nie ma apetytu.<br />Są obrączki, ale nie ma wzajemności<br />od co najmniej trzystu lat. ** Źródło: ''Muzeum'' ===Tom ''Sto pociech'' (1967)=== * Bez mojej woli nawet liść nie spadnie<br />ani źdźbło się nie ugnie pod kropką kopytka.<br /><br />Jest więc taki świat,<br />nad którym los sprawuję niezależny?<br />Czas, który wiążę łańcuchami znaków? ** Źródło: ''Radość pisania'' * Radość pisania.<br />Możność utrwalania.<br />Zemsta ręki śmiertelnej. ** Źródło: ''Radość pisania'' * Zbudziłam się. Otwarłam oczy.<br />Dotknęłam świata jak rzeźbionej ramy. ** Źródło: ''Pamięć nareszcie'' ===Tom ''Wołanie do Yeti'' (1957)=== * Czas własną głowę w ręce brać<br />mówiąc jej: Biedny Yorik, gdzież twoja niewiedza,<br />gdzież twoja ślepa ufność, gdzież twoja niewinność<br />twoje jakoś to będzie, równowaga ducha<br />pomiędzy niesprawdzoną a sprawdzoną prawdą? ** Źródło: ''Rehabilitacja'' * Korzystam z najstarszego prawa wyobraźni (…). ** Źródło: ''Rehabilitacja'' * Nic dwa razy się nie zdarza<br />i nie zdarzy. Z tej przyczyny<br />zrodziliśmy się bez wprawy<br />i pomrzemy bez rutyny. ** Źródło: ''Nic dwa razy'' * Nie skacz w biegu, imię Dawida.<br />Tyś jest imię skazujące na klęskę,<br />niedawane nikomu, bez domu,<br />do noszenia w tym kraju zbyt ciężkie.<br /><br />Syn niech imię słowiańskie ma,<br />bo tu liczą włosy na głowie,<br />bo tu dzielą dobro od zła<br />wedle imion i kroju powiek.<br /><br />(…)<br />Nie skacz. Noc się rozlega jak śmiech<br />i przedrzeźnia kół stukanie na torach. ** Źródło: ''Jeszcze'' * Tyle wiemy o sobie,<br />ile nas sprawdzono.<br />Mówię to wam<br />ze swego nieznanego serca. ** Źródło: ''Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej'' * Umarłych wieczność dotąd trwa, dokąd pamięcią im się płaci. ** Źródło: ''Rehabilitacja'' * Yeti, nie tylko zbrodnie<br />są u nas możliwe.<br />Yeti, nie wszystkie słowa<br />skazują na śmierć.<br />Dziedziczymy nadzieję –<br />dar zapominania.<br />(…)<br />Yeti, o zmroku<br />zapalamy światło. ** Źródło: ''Z nieodbytej wyprawy w Himalaje'' ** Zobacz też: [[zbrodnia]], [[nadzieja]], [[światło]] * Żaden dzień się nie powtórzy,<br />Nie ma dwóch podobnych nocy,<br />Dwóch tych samych pocałunków,<br />Dwóch jednakich spojrzeń w oczy. ** Źródło: ''Nic dwa razy'' ===Tom ''Wszelki wypadek'' (1972)=== * Czytamy listy umarłych jak bezradni bogowie,<br />ale jednak bogowie, bo znamy późniejsze daty. ** Źródło: ''Listy umarłych'' * Jeśli istnieje waga, szale się nie chwieją.<br />Jeśli jest sprawiedliwość, oto ona.<br /><br />Umrzeć ile konieczne, nie przebrawszy miary.<br />Odrosnąć ile trzeba z ocalonej reszty. ** Źródło: ''Autotomia'' * Miłość szczęśliwa. Czy to jest konieczne?<br />Takt i rozsądek każą milczeć o niej<br />jak o skandalu z wysokich sfer Życia.<br />Wspaniałe dziatki rodzą się bez jej pomocy.<br />Przenigdy nie zdołałaby zaludnić ziemi,<br />zdarza się przecież rzadko.<br /><br />Niech ludzie nie znający miłości szczęśliwej<br />twierdzą, że nigdy nie ma miłości szczęśliwej.<br /><br />Z tą wiarą lżej im będzie i żyć, i umierać. ** Źródło: ''Miłość szczęśliwa'' * Nie umiem się nadziwić, namilczeć się temu.<br />Posłuchaj,<br />Jak mi prędko bije twoje serce. ** Źródło: ''Wszelki wypadek'' * Przepaść nas nie przecina.<br />Przepaść nas otacza. ** Źródło: ''Autotomia'' * Przypadek zagląda nam głęboko w oczy. (…)<br />Chce nam się wołać,<br />jaki świat jest mały.<br />jak łatwo go pochwycić<br />w otwarte ramiona.<br />I jeszcze chwilę wypełnia nas radość<br />rozjaśniająca i złudna. ** Źródło: ''Seans'' ===Inne=== {{IndeksPL}} ==C== * Czasem to wielki pech być nieboszczykiem. ** Zobacz też: [[pech]] * Człowiek, który nie poczuł smaku swoich łez – nie jest prawdziwym człowiekiem. ** Zobacz też: [[człowiek]] ==D== * Dopóki ta kobieta z Rijksmuseum<br />w namalowanej ciszy i skupieniu<br />mleko z dzbanka do miski<br />dzień po dniu przelewa,<br />nie zasługuje Świat<br />na koniec Świata ** Źródło: ''Vermeer'' ** Zobacz w Wikipedii: ''[[w:Mleczarka|Mleczarka]]'' ==G== * grób w którym leży ten<br />nowego człowieczeństwa Adam<br />wieńczony będzie kwiatami<br />z nieznanych dziś jeszcze planet. ** Źródło: ''Lenin'' ==J== * Jeden leśniczy w leśnej dziczy<br />(nazwisko, adres się nie liczy)<br />każdego roku (mniejsza z datą)<br />na trzeźwo (choć nie ręczę za to)<br />jak jeleń na polanie ryczy. ** Źródło: ''Rymowanki dla dużych dzieci'' ==K== * Każdy przecież początek<br />to tylko ciąg dalszy,<br />a księga zdarzeń<br />zawsze otwarta w połowie. ** Źródło: ''Miłość od pierwszego wejrzenia'' * Kiedy wymawiam słowo Przyszłość,<br />pierwsza sylaba odchodzi już do przeszłości. ** Źródło: ''Trzy słowa najdziwniejsze…'' ==L== * Los okazał się jak dotąd dla mnie łaskawy.<br />Mogła mi nie być dana pamięć dobrych chwil,<br />Mogła mi być odjęta skłonność do porównań.<br />Mogłam być sobą – ale bez zdziwienia,<br />A to by oznaczało, że kimś całkiem innym. ** Źródło: ''W zatrzęsieniu'' ==M== * Miasto socjalistyczne – miasto dobrego losu. ** Źródło: ''Na powitanie budowy socjalistycznego miasta'' * Można nie kochać cię – i żyć,<br />Ale nie można owocować. ** Źródło: ''Gawęda o miłości do ziemi ojczystej'' z t. ''Pytania zadawane sobie'' (1954) ==N== * Nad całym Twoim życiem<br />i moim, jeszcze nie całym,<br />paradują w przepychu, jak paradowały.<br /><br />Nie mają obowiązku razem z nami ginąć<br />Nie muszą być widziane, żeby płynąć. ** Źródło: ''Chmury'' z t. ''Chwila'', 2002 * Najpierw minie nasza miłość,<br />potem sto i dwieście lat,<br />potem znów będziemy razem:<br />komediantka i komediant, ** Źródło: ''Buffo'' * Nic nie pójdzie z jego życia w zapomnienie.<br />Jego Partia rozgarnia mrok. ** Opis: o [[Józef Stalin|Józefie Stalinie]] po jego śmierci. ** Źródło: ''Ten dzień'' * Nie znam mowy ludu Turkmenii –<br />myślę tylko, że słowo „Październik”<br />znaczy tyle co woda źródlana<br />pragnącemu z miłością podana. ** Źródło: ''Amu-Daria'' * Nie znam roli, którą gram,<br />wiem tylko, że jest moja, niewymienna. ** Źródło: ''Życie na poczekaniu'' * Nie żegnająca, nie żegnana<br />na pomoc dzieciom biegnie sama,<br />patrzcie, wynosi je w ramionach,<br />zapada w ogień po kolana,<br />łunę w szalonych włosach ma. ** Źródło: [https://poezja.org/wz/Szymborska_Wis%C5%82awa/20/Minuta_ciszy_po_Ludwice_Wawrzy%C5%84skiej ''Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej''], poezja.org, data dostępu: 30 czerwca 2018 * Nikt w rodzinie nie umarł z miłości.<br />Co tam było to było, ale nic dla mitu. ** Źródło: ''Album'' ==O== * Oto Partia – ludzkości wzrok.<br />Oto Partia: siła ludów i sumienie. ** Źródło: ''Ten dzień'' ==P== * Partia. Należeć do niej,<br />z nią działać, z nią marzyć,<br />z nią w planach nieulękłych,<br />z nią w trosce bezsennej,<br />wierz mi, to najpiękniejsze,<br />co się może zdarzyć ** Źródło: ''Wstępującemu do partii'' * Przechodniu, wyjmij z teczki mózg elektronowy<br />i nad losem Szymborskiej podumaj przez chwilę. ** Źródło: ''Nagrobek'' * Pytania brzmią ostro,<br />ale tak właśnie trzeba<br />bo wybrałeś życie komunisty<br />i przyszłość czeka<br />twoich zwycięstw ** Źródło: ''Wstępującemu do partii'' ==S== * Samokrytyczny szakal nie istnieje.<br />Szarańcza, aligator, trychina i giez<br />żyją jak żyją i rade są z tego. ** Źródło: ''Pochwała złego o sobie mniemania'' * Sto kilogramów waży serce orki, ale pod innym względem lekkie jest. ** Źródło: ''Pochwała złego o sobie mniemania'' * Szymborska – gips. Łaskawy los<br />obtłukł ją trochę, zwłaszcza nos. ** Źródło: ''Galeria pisarzy krakowskich'' ==U== * Umrzeć – tego się nie robi kotu.<br />Bo co ma począć kot<br />w pustym mieszkaniu. ** Źródło: ''Kot w pustym mieszkaniu'' ==W== * W nas – tłuszcze, nerwy, żyły, śluzy i sekretności. I jest nam odmówiony idiotyzm doskonałości. ** Źródło: ''Cebula'' * Wielka tama bieg twój odmieni.<br />Na urodzaj pustynnej Turkmenii. ** Źródło: ''Amu-Daria'' ==O Wisławie Szymborskiej== * Braknie mi Ciebie w moim narożniku<br />mimo że nigdy nie stąpałaś po ringu.<br />Pozostaną wiersze.<br />„Dziękuję” to za mało… ** Autor: [[Andrzej Gołota]], [http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/533743,Golota-do-Szymborskiej-braknie-mi-Ciebie-w-moim-narozniku polskieradio.pl, 8 lutego 2012] * Jestem jej wielkim wielbicielem. Przeczytałem wszystko co napisała i czytam w kółko. Ja jestem uważany za dowcipnego i zabawnego człowieka, ale to jej dowcip góruje nad moim. Jest niezmiernie dowcipną poetką, mądrą. Ma wielki wkład w moje zadowolenie z życia. (…) To jest czysta przyjemność. Czytasz wiersze i delektujesz się czytaniem niesłychanie dramatycznych, ale jednocześnie zabawnych i ironicznych poezji. (…) Ona jest w stanie uchwycić najbardziej wzruszające momenty życia i jego smutek i jednocześnie pozostać optymistką. Ja tego nie potrafię. Mogę pisać o smutku i jego istocie, ale gdy to robię złoszczę się i czuję się rozgoryczony, nie potrafię być ponad to, a ona to potrafi. (…) Wiele jej wierszy miało wpływ na mnie. A ten [''Odzież''] najbardziej ponieważ jestem hipochondrykiem. Uderzył mnie tak mocno, że czasami budzę się w nocy i myślę o nim i znowu go przeżywam, bo jego treść ma dla mnie ogromne znaczenie. (…) Posiadanie tego sprawia mi olbrzymią przyjemność i znaczy dla mnie znacznie więcej niż te wszystkie głupie, złote statuetki, które dają mi w branży filmowej. (…) Ona pasuje dokładnie do mojej definicji artysty. Głębokiego i przenikliwego, ale pamiętającego jednocześnie o tym, że jego zadaniem jest zabawianie widza. I ona to właśnie robi. (…) Czuję się zaszczycony, że wie o moim istnieniu. ** Autor: [[Woody Allen]], ''Czasami życie bywa znośne'' ** Opis: Szymborska zrobiła kolaż dla m.in. Woody’ego Allena. * Otóż Polska jest krajem wyrafinowanych intelektualnie poetek. ** Autor: [[Czesław Miłosz]], ''Świadectwo poezji. Sześć wykładów o dotkliwościach naszego wieku'', Instytut Literacki, Paryż 1983, s. 45. ** Opis: w wykładzie ''III. Lekcja biologii'', w którym przedstawia wiersz ''Autotomia'' (z tomu ''Wszelki wypadek'', 1972) * Poezja Szymborskiej jest, rzecz jasna, prosta, ale mocno cię nokautuje i sprawia, że zanurzasz się w samo sedno życia. ** Autor: [[Jaume Cabré]] ** Źródło: Michał Hernes, [http://esensja.pl/ksiazka/wywiady/tekst.html?id=16249 ''O „Polonii” i „Cracovii” w katalońskiej telewizji'', esensja.pl, 12 kwietnia 2013] * (…) Szymborska pisze wyłącznie wiersze ważne i bardzo ważne. ** Autor: [[Krzysztof Masłoń]], ''Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono'', „Rzeczpospolita”, 2 lutego 2012 * Wisława kochała ludzi i lubiła ich kochać. Dlatego tak wiele i tak pięknie pisała o miłości.<br />Kochała życie, choć była to miłość bez złudzeń. Dlatego tak wiele, tak przenikliwie pisała o śmierci. ** Źródło: [[Adam Michnik]], ''Miłość bez złudzeń'', „Gazeta Wyborcza” nr 27 (7452), 2 lutego 2012, s.2. * Wisława Szymborska była mi bliska jako poetka i jako człowiek, z tym że to są dwie różne rzeczy. Wyraźnie byłem pod niesłychanym urokiem jej osoby także, bo to był ktoś niepodobny do żadnej innej osoby. Była taką wielką damą, ale damą nie arystokratyczną, tylko intelektualną. Rzadko się spotyka kogoś, kto jest tak bardzo sobą. Ona w sposób niezmiernie silny była sobą; nie dało się jej pomylić z nikim innym i to było nadzwyczajne. ** Autor: [[Adam Zagajewski]], [http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114877,11077183,Zagajewski_o_Szymborskiej__zapamietam_ja_w_usmiechu.html ''Zagajewski o Szymborskiej: zapamiętam ją w uśmiechu'', wiadomosci.gazeta.pl, 2 lutego 2012] * Wisława Szymborska powiedziała mi, że trzeba czytać tak, jakby się głośno myślało. Wtedy słowo nie traci swojej mocy i sensu. ** Autor: [[Anna Dymna]], [http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/poecis.htm „Gazeta Wyborcza”, Kraków, 22 września 2004] ** Zobacz też: [[poezja]] * Wisława Szymborska. Nie tylko poetka, lecz także filozof i mędrzec. Często w jednym jej zdaniu odnajduję coś, o czym myślę pół życia. Czytam i dziękuję, że dane są mi te zdania, klucze otwierające tyle pozamykanych drzwi. ** Autor: [[Magda Umer]], „Zwierciadło” nr 3/1925, marzec 2007 {{SORTUJ:Szymborska, Wisława}} [[Kategoria:Grupa literacka Inaczej]] [[Kategoria:Laureaci Nagrody Goethego]] [[Kategoria:Ludzie roku tygodnika Wprost]] [[Kategoria:Nobliści - literatura]] [[Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Białego (III Rzeczpospolita)]] [[Kategoria:Odznaczeni Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis]] [[Kategoria:Polscy poeci współcześni]] [[Kategoria:Polscy felietoniści]] 40lzp0eqh67flb66rqimyln6oh7qwqk 0 3283 535816 516384 2022-07-26T18:36:45Z Zero 20 źródło wikitext text/x-wiki [[Plik:Anouilh 1940 3.jpg|mały|{{center|Jean Anouilh (1940)}}]] '''[[w:Jean Anouilh|Jean Anouilh]]''' (1910–1987) – francuski dramaturg. * Aż do dnia śmierci nie możemy być pewni swojej odwagi. * Głos sumienia byłby lepszym doradcą, gdybyśmy mu tak często nie podpowiadali, co ma mówić. * Jesteśmy niewolnikami wskazówek zegara, więźniami kalendarzy, gońcami kont bankowych. * Kawaler żyje jak król, a umiera jak pies: żonaty żyje jak pies, a umiera jak król. * Kto miał szczęście w miłości, nie może mieć o niej żadnego pojęcia. * Lubię rzeczywistość – ona ma smak chleba. ** ''J’aime bien la réalité, elle a un goût de pain.'' (fr.) ** Źródło: ''La Foire d’empoigne'' (1962) * Miłość jest nade wszystko darem z siebie. * Miłość – kolejny problem, którego Marks nie rozwiązał. ** Zobacz też: [[miłość]], [[problem]] * Myślę, że jedyną przyczyną, dla której kocha się mężczyzn, jest chęć sprawienia im przyjemności. ** Zobacz też: [[mężczyzna]] * Najdziwniejsze w miłości od pierwszego wejrzenia: że zdarza się ludziom, którzy widywali się codziennie od lat. * Niektórzy ludzie lubią zrobić sobie z życia mały ogródek i przechadzać się po jego ścieżce. ** Zobacz też: [[życie]] * Nikt nie ma szczęścia u kobiet. Chodzi tylko o to, by nie robić z tego dramatu. ** Zobacz też: [[kobieta]] * Śmierć to drobiazg. Trzeba zacząć od życia. To mniej zabawne i trwa dużo dłużej. ** Źródło: „Dziennik Zachodni”, 7 września 1978 * Życie składa się z wielu drobnych monet, a kto je podnosi, jest zamożny. * Życie składa się z wielu małych monet. Kto umie nimi obracać, posiada majątek. {{SORTUJ:Anouilh, Jean}} [[Kategoria:Francuscy dramaturdzy]] [[Kategoria:Francuscy reżyserzy teatralni]] nzvtxtu4scbhi3ldtwv4p4wlo16x43c 0 4848 535830 455939 2022-07-26T19:18:30Z Zero 20 format, dr Zmiana wikitext text/x-wiki '''[[w:Skromność|Skromność]]''' – niedbałość o rozgłos, poklask, brak wygórowanego mniemania o sobie. * Nie będzie miał zbyt wielu żon, aby nie odwróciło się jego serce. Nie będzie gromadził wielkiej ilości srebra i złota. ** Źródło: ''[[Biblia Tysiąclecia]]'', ''[[Księga Powtórzonego Prawa]]'' * Nie warto być skromnym gdyż ludzi skromnych docenia się dopiero po śmierci. ** Autor: [[Sławomir Baranowski]] * Skromność jest cnotą wypływającą ze świadomości własnej mocy. ** Autor: [[Paul Cézanne]] * Skromność powinna być cnotą tych, którym brak innych cnót. ** ''La modestie devrait être la vertu de ceux à qui les autres manquent.'' (fr.) ** Autor: [[Stanisław Leszczyński]], król Polski ** Źródło: Joseph de Laporte, ''L'esprit des monarques philosophes, Marc-Aurele, Julien, Stanislas et Frederic'', Vienne 1765. Cytowane m.in. przez Arthura Schopenhauera. * Skromność przy przeciętnych zdolnościach jest zwykłą szczerością; przy wielkich talentach – obłudą. ** Autor: [[Arthur Schopenhauer]] * Skromność – to jedyna pewna przynęta dla łowców chwały. ** Autor: [[Philip Dormer Stanhope, 4. hrabia Chesterfield]] [[Kategoria:Cechy charakteru]] [[Kategoria:Estetyka]] j4dd87845buh41sfv3kiqokl5waeu6a 0 5824 535794 500060 2022-07-26T17:51:22Z Zero 20 sprzątanie kodu wikitext text/x-wiki [[Plik:Lawrence Durrell.png|mały|{{center|Lawrence Durrell}}]] '''[[w:Lawrence Durrell|Lawrence George Durrell]]''' (1912–1990) – [[Anglia|angielski]] [[poeta]] i [[pisarz]]. * Jak wszyscy młodzi ludzie postanowiłem zostać geniuszem, ale na szczęście w porę zachciało mi się śmiać. ** Zobacz też: [[geniusz]] * Miłość jest po to, by składać ją w ofierze bożkowi Erotyzmu. * Najlepsze listy miłosne kobieta pisze zawsze do mężczyzny, którego zdradza. ** Zobacz też: [[zdrada]] * To nie miłość jest ślepa, ale zazdrość. ** Zobacz też: [[miłość]], [[zazdrość]] {{SORTUJ:Durrell, Lawrence}} [[Kategoria:Angielscy poeci]] [[Kategoria:Angielscy prozaicy]] [[Kategoria:Brytyjscy pisarze współcześni]] jzp9dq4p1nb0j3iq7mmdlg7j39eibus 0 6643 535792 406524 2022-07-26T17:48:10Z Zero 20 dr Zmiana wikitext text/x-wiki '''[[w:Arkadiusz Piekara|Arkadiusz Henryk Piekara]]''' (1904–1989) – [[Polska|polski]] [[fizyka|fizyk]], wykładowca, [[pisarz]] [[nauka|naukowy]], [[humanizm|humanista]]. ==''Nayiaśnieyszemu y naypotężnieyszemu Panu czyli O nauki horyzontach dalekich''== * Fizyka jest fundamentem wszystkich nauk przyrodniczych i technicznych. Przestańmy mówić o praktycznych „zastosowaniach” fizyki.<br />Fizyka bowiem nie „znajduje” zastosowania w technice, fizyka {{rozstrzelony|stworzyła}} technikę, jest jej źródłem i istotą. I fizyka ciągle tworzy nowe techniki. * Fizyka rozszerza nasze horyzonty myślowe. Jest ona doskonałą szkołą naukowego myślenia, naukowego krytycyzmu i naukowej skromności. {{SORTUJ:Piekara, Arkadiusz}} [[Kategoria:Polscy fizycy]] [[Kategoria:Polscy pisarze naukowi]] [[Kategoria:Polscy pisarze współcześni]] 4ro36slacrhz9b41vjqt530ptahgj3u 0 8602 535859 535782 2022-07-27T08:38:33Z Wikipek 25932 /* P */ + 1 wikitext text/x-wiki [[Plik:Władysław Witwicki.jpg|mały|{{center|Władysław Witwicki}}]] '''[[w:Władysław Witwicki|Władysław Witwicki]]''' (1878–1948) – polski [[psycholog]], [[filozof]] i historyk filozofii, [[tłumacz]], lektor radiowy, teoretyk sztuki i [[artysta]]. == ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'' == (tłum. Władysław Witwicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958) {{Osobne|Dobra Nowina według Mateusza i Marka}} {{Chronologiczny sekcja}} === Wstęp Władysława Witwickiego === * Uważne prześledzenie tekstów zmusza przede wszystkim do uznania, że postać Jezusa, wyłaniająca się z treści Ewangelii, żadną miarą nie może być wymysłem Ewangelistów, mitem gwiazdowym, fikcją literacką, tak jest żywa, wyraźna i tak niespodziana w swej strukturze duchowej. ** Źródło: s. 16 ** Zobacz też: [[Ewangelia]] * Do odtworzenia postaci duchowej Jezusa trzeba by uwzględnić nie tylko dwie pierwsze Ewangelie, ale wszystkie cztery. Komentarz tutaj podany stawia sobie zadanie skromniejsze: dojść, jak właściwie rysuje Jezusa grecki tekst Ewangelii wg Mateusza i Marka. Więc komentarz nie mówi, jaką była naprawdę sylweta psychologiczna Jezusa, tylko mówi i chce mówić, jak ona się ''przedstawia'' w tych dwóch Ewangeliach. ** Źródło: s. 16–17 === ''Dobra Nowina według Mateusza'' === (Przekład ''[[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]]'') * Wtedy przybywa Jezus z Galilei nad Jordan do Jana, żeby go Jan ochrzcił. A Jan nie pozwolił mu i powiada: „Toś ty mnie powinien ochrzcić, a ty przychodzisz do mnie?” Jezus mu odpowiedział: „Dajno pokój na razie. W ten sposób wypada nam dopełniać wszelkiej sprawiedliwości”. Wtedy dał mu pokój. Jezus zanurzył się i natychmiast wyszedł z wody. I oto otworzyło mu się niebo i zobaczył Ducha Bożego, jak zstępował niby gołąb i szedł na niego. I oto głos z nieba mówiący: „To jest mój syn ukochany, który mi się spodobał”. ** Źródło: Mt 3,13–17; s. 26 * A kiedy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipa, zaczął pytać swoich uczniów tymi słowy: „Co ludzie mówią, że kim jest Syn człowieka?” A oni powiedzieli: „Jedni mówią, że to Jan Chrzciciel, inni, że to Eliasz, inni, że Jeremiasz albo jeden z proroków”. A on im mówi: „A wy myślicie, że kto ja jestem?” Na to mu Szymon Piotr powiedział: „Ty jesteś Pomazaniec, Syn Boga Żywego”. Na to mu Jezus powiada: „Szczęśliwyś ty Szymonie, synu Jonasza, bo nie objawiły ci tego ciało i krew, tylko mój Ojciec w niebie. I ja ci też powiadam, że ty jesteś Skałosz i na tej skale ja zbuduję swoje zgromadzenie i nie przemogą go bramy Hadesu. I dam ci klucze królestwa nieba. Cokolwiek byś związał na ziemi, będzie związane w niebie, a cokolwiek byś rozwiązał na ziemi, to będzie rozwiązane i w niebie”. ** Źródło: Mt 16,13–19; s. 65 ** Zobacz też: [[Pomazaniec]] === ''Dobra Nowina według Marka'' === (Przekład ''[[Ewangelia Marka|Ewangelii Marka]]'') * Więc idą do domu. I znowu schodzi się tłum, tak, że oni nie mogli nawet chleba zjeść spokojnie. Jak to usłyszeli jego najbliżsi, wyszli, żeby go siłą wziąć, bo mówili, że oszalał. I uczeni w Piśmie, którzy przyszli z góry, z Jerozolimy, mówili, że on ma Belzebula i że w roli księcia czartów wyrzuca czarty. ** Źródło: Mk 3,20–22; s. 113–114 * Później, kiedy w jedenastu leżeli przy posiłku, ukazał się im, łajał ich niedowiarstwo i zatwardziałość serc, że nie uwierzyli tym, co go widzieli zmartwychwstałego. I powiedział im: „Idźcie na cały świat i głoście Dobrą Nowinę wszystkim stworzeniom. Kto uwierzy i ochrzci się, będzie ocalony, a kto nie uwierzy, będzie skazany. A tym, co uwierzą, będą towarzyszyć takie znaki: w imieniu moim będą wyrzucali diabłów, językami będą mówili nowymi, węże będą brali do ręki i gdyby nawet co śmiertelnego pili, nic im to nie zaszkodzi. Na niemocnych będą ręce kładli i ci będą się mieli dobrze”. I otóż Pan Jezus, po przemowie do nich, ''został wzięty do nieba i zasiadł po prawej ręce Boga''. A tamci poszli i głosili wszędzie, a Pan z nimi współdział i utwierdzał słowo, za pomocą znaków, które za nim szły. ** Źródło: Mk 16,14–20; s. 154–155 === Komentarz Władysława Witwickiego === * W każdym razie ta para małżeńska, którą spotykamy w pierwszym rozdziale Mateusza, to jest dwoje ludzi, którzy nie żyją ze sobą ani fizycznie, ani duchowo. Każde z nich ma swoje zamknięte życie wewnętrzne i swój osobny stosunek z Bogiem, a kontaktu duchowego między nimi nie ma. Rysy usposobienia wybitnie schizotymiczne. Nie o to chodzi, czy tak było naprawdę – chodzi o to, co było widoczne w duchu autora Ewangelii i w duchu tych kół, dla których pisał i miał u nich powodzenie. ** Opis: o [[Maria z Nazaretu|Marii]] i [[Józef z Nazaretu|Józefie]] z Nazaretu. ** Źródło: s. 186 * Żydzi neofici umieli wszędzie dojrzeć w Starym Testamencie związek z życiem Jezusa i przepowiednię, która właśnie jego dotyczyła, a kto czytał i rozumiał Stary Testament inaczej, ten był zaślepiony. Podobnie ustęp z Jeremiasza XXXI 15 znalazł zastosowanie do opowiedzianej tu rzezi niewiniątek. Widać, że opowiadań tych i miejsc ze Starego Testamentu nie gromadził tu historyk ani filolog, tylko człowiek czytający pisma proroków i Psalmy po swojemu, opanowany jedną myślą nieodpartą, że tam wszędzie chodziło o Jezusa. Nawet, kiedy mówiło się o czym innym. Stąd nieodparte poczucie ukrytego związku między brzmieniem cytat starotestamentowych a szczegółami z życia Jezusa. ** Opis: o autorze [[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]], komentarz do Mt 2,16–18. ** Źródło: s. 191 ** Zobacz też: [[przepowiednie]] * Psychika Jezusa, tak jak przyświeca przez opowiadania Ewangelii, nie jest w żadnym razie psychiką człowieka pospolitego, codziennego, zrównoważonego. Wtedy by nie był tym, czym był. Mamy tu na każdym kroku do czynienia z rozdwojeniem wewnętrznym, z osobistą realizacją poezji czytanej, z przekonaniami nieodpartymi, które nie pochodzą ze spostrzeżeń uważnie kontrolowanych, tylko rodzą się same, z odczuciem swojej potęgi nadludzkiej i misji dziejowej, z przymusami wewnętrznymi, z nieliczeniem się z powagami i sugestiami otoczenia, z zaburzeniami w kontakcie z otoczeniem, z zachowaniem się, które niepokoi najbliższych jak w Ewangelii Marka r. III 21 i prowadzi do katastrofy nieuniknionej. ** Źródło: s. 203 ** Zobacz też: [[Jezus Chrystus]] * Stale nastawiony egocentrycznie i podmiotowo. W stosunku do Żydów biednych, małych i wierzących był zawsze łaskawym dobroczyńcą; w stosunku do opornych, krytycznych, potężnych przeciwników niemiłosierny i skrajny. Seksualnie obojętny, a chłodny. W stosunku do ludzi zasadniczo oschły. Kontakt z ludźmi powierzchowny – chwilami przerywany w ogóle. Mimo to potężny wpływ sugestywny na najbliższych. Osią jego psychiki wydaje się poczucie Synostwa Bożego, zaznaczone po raz pierwszy podczas chrztu w Jordanie, u Jana. ** Opis: o Jezusie z Nazaretu. ** Źródło: s. 379 * Takiej postaci, tak powiązanej psychologicznie i tak żywej nie skomponował Mateusz. To jest postać z krwi i kości, a nie wycięta z papieru ani z fantazji ludu wysnuta. Znamy ją z obrazów i z posągów w koronie i z aureolą i z sercem na chitonie – w tekście, uważnie czytanym, ona nabiera życia i staje się osobiście bliższa, bo bardziej zrozumiała po ludzku. ** Opis: o Jezusie z Nazaretu. ** Źródło: s. 379 == ''Rozmowa z pesymistą'' == (Wyd. K. Jakubowski, Lwów 1928) {{Chronologiczny sekcja}} * Warto żyć. Samobójcy mają czego żałować. Świat to niebrzydka rzecz. ** Źródło: s. 6 ** Zobacz też: [[samobójca]], [[świat]] * Lepszy Chińczyk sprowadza automobile do Pekinu, buduje fabryki, oświetla u siebie ulice, uczy się w domu, w Paryżu i Berlinie, rano wstaje i ma ręce pełne roboty, żeby u siebie wyplenić ciemnotę, głupotę, brud, barbarzyństwo i nienawiść, a gorszy Chińczyk pali opium, śpi i nie myśli o niczym. Wszy zjadają go w ciszy niczym nie zmąconej. ** Źródło: s. 7 ** Zobacz też: [[Chińczycy Han]] * Nie wart wspomnienia ten, który tylko unika zła. Dopiero ten dobry, który robi dobrze; to, co do niego należy. A nie wart żyć taki, co nie robi źle i nie robi dobrze – i nic, tylko unika zła. Unikać życia, trudu na swoim polu i męki, jak wypadnie, to wstyd dla człowieka. Wstyd dla żywej istoty. Zła nie unikać, tylko je zwalczać warto i naprawiać. I w drugich i w sobie samym. Ale nie w czterech ścianach – to jest życie godne stonogi; tylko w warsztacie, w fabryce, w szkole, w polu, w domu, w sklepie, w biurze, w żywej współpracy z drugimi. ** Źródło: s. 9 ** Zobacz też: [[zło]] * Wiesz, zawsze dobrze jest się zastanowić, o co my się właściwie pytamy, kiedy nam się jakieś pytanie nasuwa. Bo nieraz nas dręczą pytania wieloznaczne i niejasne i fałszywie postawione, o których lepiej było nie myśleć. ** Źródło: s. 9–10 ** Zobacz też: [[pytanie]] * Śmierć w pojedynku albo kalectwo w nim odniesione – to w oczach ludzi myślących nie zaszczyt, tylko naturalna kara za głupotę i brak cywilnej odwagi. Bo ze strachu przed opinią głupich ludzi ludzie niemądrzy stają do pojedynków. Boją się, żeby ich ktoś niemądry nie posądził o brak ambicji i dlatego wolą: usiłowane morderstwo. ** Źródło: s. 12 ** Zobacz też: [[pojedynek]] * A jeżeli nas przy pracy kiedyś, albo przy zabawie śmierć zaskoczy, nie będziemy się gryźli z tego powodu. Jeżeli każdy z nas powie sobie wtedy: com mógł zrobić w życiu, tom robił, i com mógł brać z życia, tom brał. Dobrze teraz i drugim miejsce zrobić. Czekają. Dla mnie przynajmniej wielką będzie radością, że wcale nie jestem „niezastąpiony”, tylko na moje miejsce, którem wypełniał, jak umiałem, przyjdzie drugi, młody, który to równie dobrze, ba – lepiej, przez jakiś czas, potrafi. Rzecz na tem tylko zyska. A o nią przecież chodzi przedewszystkiem. Rzecz jakaś, mnie czy tobie najmilsza, a może obu nam pospolita? O nią przedewszystkiem warto dbać, bo trwa, i koło niej chodzić, a o jednostki mniejsza. Nie myślisz, że jakoś tak? ** Źródło: s. 13 ** Zobacz też: [[rzecz]], [[śmierć]] == Inne == {{IndeksPL}} === A === * A zatem: ponieważ ambicja jest powszechna, budzi się mimowolnie, sprawia przyjemność i korzyść przynosi, przeto uważamy ją za instynkt, mający na celu rozwój jednostki a w dalszym następstwie niekiedy i społeczeństwa. ** Źródło: ''Analiza psychologiczna ambicji'', Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Lwów 1936, s. 43. ** Zobacz też: [[ambicja]], [[instynkt]] === B === * Bądź przekonana, że ja niczego nikomu do wierzenia nie podaję. Tego się w ogóle nie robi w naukowych książkach. I tak samo nikomu nie narzucam swoich myśli. Wprost przeciwnie. I tekst… i komentarz zachęcają do myślenia samodzielnego tych, którzy myśleć potrafią. Zapewne, że niejeden cymbał powtarza nieraz jak papuga to, co przeczytał, ale trudna na to rada. Mądremu człowiekowi te książki nie zaszkodzą – takie mam głębokie przekonanie, a z ludźmi ograniczonymi i niedobrymi liczyć się przy tej pracy nie można. ** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7. * Bywają potrzeby racjonalne, rozsądne, za którymi idzie prawdziwy pożytek jednostki lub grupy społecznej, i bywają nieracjonalne, których nie dyktuje rozsądek, tylko zwyczaj, nawyk, nałóg, tradycja, czasem urojenie i przesąd. ** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 9. ** Zobacz też: [[potrzeba]] === C === * Ciało ludzkie ma tylko jedną twarz – dusza ludzka może ich mieć więcej i niejedna miewa. ** Źródło: ''O typach charakteru'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1939, s. 7. ** Zobacz też: [[twarz]] * Czy istnieje jakiś Bóg dla mnie? Jakoś nie narzuca mi się to urojenie. Jeszcze najbliżej Boga położyłbym Rzeczywistość – to wszystko co jest, istnieje, i ja też do tego należę i od tego zależę, i to jest wszędzie, i bywa dobre i bywa złe, a jest nieuchronne i nieugięte, i wieczne i wielkie. O tym bogu uczy logika, fizyka i nauki przyrodnicze i psychologia. Częścią jego twarzy jest widok nieba w nocy i przez mikroskop też jego twarz oglądam, a o jego „woli” uczy mechanika i nauka o cieple, o elektryczności, o ruchu drgającym, i optyka, i biologia. Umiem zgadzać się z tą wolą bożą. ** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6. ** Zobacz też: [[Bóg]], [[rzeczywistość]] * Czy Pan myśli, że w ogóle o mnie chodzi? I że ja się swoją osobą interesuję? Nie o to chodzi! Ja się przecież w ogóle kończę i odbyłem swoje, jak umiałem. O Apollona chodzi i o lampy. ** Źródło: list do [[Andrzej Nowicki|Andrzeja Nowickiego]]; Andrzej Nowicki, ''Nauczyciele'', Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981, s. 230–231. === D === * Dla stopnia inteligencji nie ma znaczenia ogólny zapas czyichś wiadomości. Na ten zapas składają się przecież wiadomości żywe i martwe. To znaczy: wyposażone w tendencję logiczną i drugie, pozbawione jej, choć złożone w pamięci. Tylko ruchomy kapitał wiadomości robi człowieka mądrym; to robią tylko te wiadomości, którymi człowiek potrafi operować, a więc coś z nich wysnuwać jako wniosek, albo coś z ich pomocą uzasadniać, czerpać z nich potrzebne racje i następstwa. Reszta to martwy balast, bez znaczenia. ** Źródło: ''Pojęcie inteligencji'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1938, s. 33–34. ** Zobacz też: [[Inteligencja (psychologia)|inteligencja]] === G === * Grube mury, zasłonięte okna, gołe ściany, przymusowa samotność powodują to, że fantazja zaczyna stwarzać zmyślone pole do wyładowania się instynktów odciętych od możliwości realnych. ** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 17. ** Zobacz też: [[fantazja]] === I === * Instynkt zabawy objawiają i młode zwierzęta, i ludzie w każdym wieku. Dzieci potrzebują jej więcej, dorośli poświęcają zabawie czas wolny od pracy zawodowej. Tylko dla artystów, utrzymujących się ze swojej sztuki, zabawa staje się pracą zawodową. ** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 16. ** Zobacz też: [[artysta]], [[zabawa]] === J === * ... ja się z nimi (uczniami Wilhelma Wundta) porozumieć nie mogę. Używają innej terminologii i mają inne poglądy psychologiczne. Ma tutaj kurs tylko Wundt (...). A Brentano, Höfler i wszystko inne – to się nazywa ''die ältere Psychologie''. (...) Mnie to drażni okropnie, kiedy ludzie operują pojęciami Wundtowskimi, jak czymś, czemu odpowiadają stosunki rzeczywiste i kiedy dla nich Wundt a prawda to wszystko jedno.(...) Pojmuję, że człowiek, który prosto z gimnazjum tu przyjedzie, staje się wiernym i niewątpliwym Wundta uczniem i wielbicielem. Mnie to tę korzyść przynosi, że się z Wundtem i Lippsem poznam, to jednak niemiłe, że mnie tu traktują jak misjonarze dzikusa. Bo doprawdy jest coś religijnego w tej ich sile przekonywania, a raczej świętości tych przekonań. To są prawdy niewzruszone, które „nowsza” psychologia odkryła i nad którymi nie ma dyskusji. ** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 9 maja 1902; napisany krótko po dopuszczeniu Witwickiego do udziału w pracach eksperymentalnych prowadzonych w laboratorium psychologicznym Wundta; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 83–84. ** Zobacz też: [[Wilhelm Wundt]] * Jamesa studiuję teraz. Przeczytałem ''Pragmatyzm'', ''Nałóg'' i ''Pogadanki psychologiczne dla nauczycieli''. On jest ciągle popularny i ciągle żartuje, a mętny przy tym wszystkim jak rzadko. Nie mogę powiedzieć, żeby przy bliższym poznaniu mój szacunek do niego wzrastał. Mam niemiecką polemikę z jego ''Doświadczeniem religijnym'' z mnóstwem cytatów z oryginału, którego brak było w bibliotece uniwersyteckiej. To są naprawdę kpiny czy humbug amerykański. Eksperymentalne badanie Boga za pomocą dawek eteru, alkoholu i gazu rozweselającego podawanych pobożnym Amerykanom. Treść snów to równie dobry materiał empiryczny, brak jakichkolwiek kryteriów odróżniających rzeczywistość od halucynacji, fakt od złudzenia, prawdę od przesądu, z wyjątkiem jedynych i pożytecznych następstw praktycznych. Ciekaw jestem wiedzieć, czy James czytał ''Teaiteta'', bo mi się jego filozofowanie wydaje strasznie lekkie, nie liczące się z trudnościami, które się nasuwały przy tych samych tezach jeszcze Grekom starożytnym. Jego teoria uczuć także to miała. Ogromnie arogancka. ** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 8 września 1911; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 110. ** Zobacz też: [[William James]] === K === * Każde działanie ludzkie zmierza do przyszłości. ** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 2. ** Zobacz też: [[działanie]], [[przyszłość]] * Każdego, kto się choć w ogólnych zarysach zaznajomił z historią filozofii, uderza ta okoliczność, że już w rozwoju filozofii greckiej spotyka się wszystkie prawie problemy późniejsze. Trudno niemal znaleźć ogólniejszą zasadę filozoficzną, którą by czasy nowsze rozwijały a której by już Grecy nie byli przynajmniej w przybliżeniu naszkicowali. U nich nauki filozoficzne w dzisiejszym znaczeniu sformułowały się po raz pierwszy – oni dali pierwszą psychologię i rozpoczęli teorię poznania, oni zostawili pierwszą logikę, etykę i estetykę, oni stąpali po wszystkich głównych drogach metafizyki późniejszej. ** Źródło: ''Teorie woli u Arystotelesa'', w: „Sprawozdanie Dyrektora CK IV Gimnazjum we Lwowie”, Lwów 1903, s. 3. ** Zobacz też: [[filozofia]], [[Grecy]] * Kiedy dziś Włosi odnawiają tragedię grecką w ruinach teatru w Syrakuzach i zjeżdżają się na tę uroczystość spod Alp i z nad brzegów Adrii, to nie jest u nich pospolita impreza artystyczna, jak każde inne przedstawienie artystyczne – oni w niej znajdują wielki, prosty wyraz własnej, dawnej, nie dochrzczonej duszy. Więcej oni niż ludzie z północy. W ich kościołach najlepszych są ołtarze z wanien rzymskich, które wieki średnie rabowały w termach rozwalonych. Termy wyszły z użycia w chrześcijaństwie. Arcybiskupi tron w Mediolanie przerobiony z ołtarza Dionizosa. Ściany katedry w Syrakuzach trzymają stare doryckie słupy ze świątyni Ateny na Ortygii, to samo na każdym kroku w Rzymie. ** Źródło: ''Z Pompei i z Syrakuz'', Przegląd Warszawski, T. II, 1924, nr 33, s. 380. ** Zobacz też: [[Włosi]] === L === * Ludzie mało czytają. Wiele się na to składa. Naprzód to, że książka dziś za droga, jak na kieszeń wykształconego człowieka, a niewykształcony zawsze się bez niej obchodzi. Potem to, że wolne chwile, które dawniej człowiek czytający spędzał z książką w ręku, dziś mu zabiera radio, kino, sport, a niekiedy dancing. Może być, że tu przyczyna, a może i gdzieś indziej. ** Źródło: ''Jak czytać warto'', w: ''Trzeci Almanach Świata Kobiecego'', Księgarnia Polska B. Połonieckiego, Lwów 1928, s. 3. ** Zobacz też: [[książka]] === M === * Miłość powstaje na tle instynktu rozrodczego i ma bardzo wiele różnych postaci. ** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15. ** Zobacz też: [[miłość]] * Miłość przecież najczęściej pada ofiarą samozatrucia produktami własnej realizacji. Trucizną dla niej nasycenie, spowszednienie, opatrzenie, ustawiczność, dostępność… ** Źródło: list do syna Tadeusza, 12 września 1929; [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 115. === N === * Nakręciłem radio na jakąś niemiecką stację. Już zaraz ''Deutschland'' i ''Vaterland'' i ''Heil Hitler''. Dlaczego w całym świecie wciąż jakieś owczarnie robią i obory, i stada, i spędzanie do kupy, i agitowanie, i prowadzenie za kółko w nosie, a przy zawiązanych oczach! Dajcie trochę żyć poszczególnemu człowiekowi – poza świetlicą, lokalem publicznym, pochodem, obchodem, nabożeństwem i kazaniem ustawicznym i poza tłumem jakichś tam wiernych i zaprzysiężonych (…) ** Źródło: list do Heleny Dąbczańskiej, 24 grudnia 1935; [[Andrzej Nowicki]], ''Religia i ateizm w listach Władysława Witwickiego do Heleny Dąbczańskiej'', „Przegląd Religioznawczy”, 1980, nr 4 (118), s. 33. ** Zobacz też: [[stado]] * Nierzadko ludzie chorzy psychicznie osiągają wysokie stanowiska i rozporządzają życiem i mieniem innych. Pisać o tym wolno dopiero po ich śmierci i to tylko wtedy, jeżeli ich nie otacza nakazana cześć. ** Źródło: ''Dusze chore'', Czytelnik, Warszawa 1948, s. 3. === O === * Od wieków mówią ludzie o pogodzie pięknej i o dniach brzydkich. Od wieków śpiew słowika uchodzi za piękniejszy od głosu osła. Są więc rzeczy, które mimo zmian, jakie ze sobą przynosi moda, podobają się na ogół zawsze. ** Źródło: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1. ** Zobacz też: [[moda]] === P === * Piękno do życia nie wystarczy, ale bez niego żyć by nie warto. ** Autor: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 3. ** Zobacz też: [[piękno]] * Platon nie był systematykiem ani człowiekiem zrównoważonym i spokojnym. Treści jego pism nie podobna związać w układ wolny od sprzeczności, porządny, zamknięty. W poszczególnych dialogach nie zawsze łatwo znaleźć temat główny i położyć pod tytułem dopisek, który by mówił, o co właściwie chodzi w danej rozmowie. W toku dialogów, jeśli zważać na styl, na zabarwienie uczuciowe ustępów, na ich siłę sugestywną – nie zawsze łatwo odgadnąć, po której stronie grają sympatie autora, który z danych przeciwników wypowiada to, co autor sam uważa za słuszne, a który zajmuje stanowisko autorowi obce i antypatyczne. Akcenty wiary i uczucia padają często po obu stronach, które prowadzą w dialogu walkę. To wygląda na ślad walk wewnętrznych w duszy samego autora. To tylko widać zawsze, że ten człowiek nie pisał nigdy na zimno, że jego myśli mają gorący, żywy podkład uczuciowy, że go osobiście mocno obchodziło to, co pisał. Uczucie ponosi go, psuje mu dyspozycję, powoduje dygresje i burzy proporcję w rozmiarze ustępów. ** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Państwa'' (t. I) [[Platon]]a, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 7. * Pod wpływem praktyk religijnych, modlitw, ćwiczeń duchownych, zachowania się zgodnego z powziętymi supozycjami i unikania pewnych książek, rozmów i własnych myśli niebezpiecznych supozycje religijne mogą u tych ludzi w pewnych momentach przechodzić w przekonania.(...) Ich przekonania świeckie umieją gasnąć zawsze, kiedy trzeba, żeby nie przeszkadzały. One nie przestają istnieć. Umieją tylko nie odzywać się, nie działać, kiedy nie pora na to. Wierzący sami czują, kiedy najlepiej nie myśleć, nie zastanawiać się, nie odpowiadać sobie samemu na pytanie, nie zadawać pytań, nie zestawiać swoich dwóch stanowisk w tej samej sprawie. ** Źródło: ''Wiara oświeconych'', według: [http://www.racjonalista.pl/kk.php/t,4740 ''Andrzej Rusław Nowicki: Witwicki o religii''], racjonalista.pl, data dostępu: 18 kwietnia 2018 * Prawda jest to zgodność naszych myśli z rzeczywistością, a nie: zgodność naszych słów z naszymi myślami. To ostatnie nazywa się prawdomównością, szczerością, otwartością, sztuką wymowy i zależy od dobrych chęci mówiącego i od jego sprawności stylistycznej, a to, czy moje sądy są prawdziwe, czy mylne, nie zależy ani od moich chęci, ani od mojej wprawy w wyrażaniu myśli. ** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1. ** Zobacz też: [[prawda]], [[szczerość]] * Prostowanie ludzkich sądów opartych na uczuciach to sprawa trudna i delikatna. Ludzie łatwo zaczynają nienawidzić tego, który im próbuje wykazywać mylność lub bezpodstawność sądów opartych na uczuciach. Łatwiej ich sobie zrazić niż przekonać, jeżeli ich tendencje logiczne nie są dość żywe, a uczucia są gorące. ** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 19. ** Zobacz też: [[sąd]], [[uczucie]] * Psychologia nie interesuje się tym, czy istnieją naprawdę przedmioty, rzeczy, osoby, czy istnieją cechy, czy tej strukturze naszych układów wrażeniowych odpowiada coś w rzeczywistości, czy też jest to tylko nasz sposób ujmowania rzeczywistości, która jest naprawdę inna, czy może nic w ogóle jej nie odpowiada. Tymi pytaniami zajmuje się teoria poznania. Psycholog musi tylko stwierdzić, że wrażenia, które przeżywamy, nie stanowią chaosu, tylko się układają, krystalizują w układy spoiste. ** Źródło: ''Psychologia'', t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1930, s. 257. ** Zobacz też: [[psychologia]], [[rzeczywistość]], [[wrażenie]] === R === * RUINY PARTENONU, widziane z pomiędzy kolumn Propylejów. Forma ogólna nie uległa zmianie od starożytności. Przetrwała barbarzyństwo wieków średnich i czasów nowożytnych. ** Źródło: ''Przechadzki ateńskie'', Polskie Radio, Warszawa 1939, s. 10 (opis fotografii). ** Zobacz też: [[Partenon]] === S === * Sokrates, podobnie jak każdy człowiek, uczuć doznawał, ale uczuć nie słuchał świadomie, bo uczucia są gwałtowne i chcą brać człowieka za łeb, po tyrańsku; słuchał tylko rozumu, bo on jest chłodny i radzi tylko po obywatelsku, pokazuje, przedstawia, ale nie porywa, nie opanowuje. ** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 21. ** Zobacz też: [[Sokrates]] === T === * Trucizną dla przyjaźni jest zazdrość. ** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15. ** Zobacz też: [[przyjaźń]], [[zazdrość]] === W === * W r. 399 oskarżono go, jak wiadomo, o ateizm, herezję i psucie młodzieży. Tymi kamieniami tłum i w starożytności najchętniej ciskał w zbyt wybitne jednostki, jeśli tak były nieostrożne, że przed tłum szły z tym, co nie jest dla mas; tym kamieniem trafiony padł i Sokrates. ** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 29. * Wiedzieć, co dobre i złe – rzecz ludzka. Tylko myśleć trzeba. ** Źródło: ''Rozmowa o jedności prawdy i dobra'', Wyd. Ryszard Ganszyniec, Lwów 1936, s. 61. ** Zobacz też: [[drzewo poznania dobra i zła]], [[wiedza]] * Wierz mi, że ja swojej sławy nie szukam ani rozgłosu. Ja tylko nad tym pracuję, żeby i wierzący i nie wierzący byli oświeceni; jedni wiedzieli, w co i dlaczego wierzą, a drudzy wiedzieli, w co i dlaczego nie wierzą – a nie tak: bij zabij jeden na drugiego i nikt nikogo dobrze nie rozumie. ** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6. * Wiesz, mnie się zdaje, że pracować, jak człowiek potrafi najlepiej, to zawsze na Bożą chwałę wyjdzie na końcu. I zdaje mi się, że kto szczerze nie całkiem głupie książki pisze, ten Prawdzie służy. Nawet jeżeliby się pomylił i nie miał słuszności. Drudzy go poprawią. Nie dziś – to jutro. Ja głęboko w to wierzę, że Prawda to dobra rzecz i że w końcu zwycięża i pomnaża się w świecie powoli – przez wieki. I nie spada sama, tylko ją wypracować potrzeba.<br />A zawsze sobie to pamiętam, jakem w auli lwowskiego uniwersytetu, dostając dyplom doktorski, z głębokim przekonaniem przyrzekał prace naukowe pisać tak, jakem się nauczył, i to nie dla zysku i nie dla próżnego rozgłosu, tylko dlatego, żeby się Prawda pomnażała na świecie.<br />I tak staram się robić. ** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7. ** Zobacz też: [[prawda]] * (…) wykształcenie matka odebrała tylko elementarne w klasztorze Sakramentek we Lwowie, jej wyobraźnia poetycka, nie wyzyskana i niekształcona, wypowiadała się w wierze w cuda, duchy, zjawy, w zabiegach pobożnych i modlitwach, w żarliwym życiu religijnym jej samej i obu córek, z którymi była w serdecznym porozumieniu. (…) Na choroby w domu pomagała woda z Lourdes i cudowny obrazek Pana Jezusa (…) Nowenny odmawialiśmy wszyscy klęcząc wieczorami przed ołtarzykiem Serca Jezusowego. Wisiał na ścianie pomiędzy łóżkiem matki i siostry, paliła się na nim wieczna oliwna lampka z czerwonego szkła. (…) Nad drzwiami medalik cudowny św. Benedykta chronił od złodziei pokój, w którym i tak trudno było coś ukraść, bo nędza wyglądała z każdego kąta. Św. Antoni Padewski pomagał szukać rzeczy zgubionych, Matka Boska Nieustającej Pomocy ratowała w cięższych i lżejszych chorobach, Niepokalanie Poczęta w małej figurce porcelanowej miała też swój ołtarzyk w pokoju – świeckich obrazków w ogóle nie było na ścianach. Największy obraz na ścianie to było ''Niepokalane Poczęcie'' Papuzińskiego.<br />W zimie chodziliśmy o w pół do siódmej na roraty przed szkołą, do Trzech Króli śpiewaliśmy w domu kolędy, w poście co niedzieli odmawiałem u św. Mikołaja Gorzkie Żale od 4 do 8 po południu, a w piątki wieczorem obchodziłem na klęczkach 14 stacyj Męki Pańskiej. W maju co wieczór zasypiałem podczas Litanii Loretańskiej w kościele Bernardynów lub u św. Mikołaja. (…)<br />Najbardziej świeckie były miesiące letnie. Wtedy już tylko jakieś 4-godzinne nabożeństwo dziękczynne i ekspiacyjne, dni krzyżowe, Boże Ciało, św. Trójca, św. Piotr i Paweł, Matka Boska Zielna lub imieniny siostry najstarszej i własne nakazywały nabożeństwa poza niedzielami. (…)<br />I w lecie jednak dzień, zmrok i część nocy wypełniały myśli i nastroje związane z wiarą religijną. Co dzień rano przed śniadaniem trzeba było głośno mówić na klęczkach przed ołtarzykiem ''Ojcze Nasz'', ''Zdrowaś Mario'', ''Wierzę w Boga'', modlitwę do Anioła Stróża i ''Modlitwę za umarłych'' na końcu. To samo wieczorem przed snem. ** Źródło: ''Ankieta w sprawie utraty wiary religijnej''; [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 76–77. === Ż === * Życzliwość ma zawsze pewne granice, wyznaczone interesami życzliwego. Życzliwość to nie to samo co przyjaźń. Nie każe oczekiwać ofiar i poświęceń. ** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 5. ** Zobacz też: [[życzliwość]] ==O Władysławie Witwickim== * Można mieć pewne zastrzeżenia do Witwickiego o wybór przedmiotu badań, o ograniczenie go tylko do ludzi związanych z jednym wyznaniem (katolicyzmem). Szkoda, że nie podjął analizy religijności ludzi niewykształconych, wychodząc z założenia, jakoby religijność ta nie nastręczała większych zagadek psychologicznych. ** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 203. * Na uwagę zasługuje fakt, iż Witwicki łączył psychologiczną analizę opisywanych postaci z historyczną, socjologiczną, prawną oraz językową interpretacją faktów i wydarzeń. Jednym z rezultatów zastosowania wspomnianej metody jest odkrycie szeregu charakterystycznych cech struktury psychicznej jednostek proroczych, do których zaliczyć można Jana Chrzciciela, Chrystusa i różnych proroków. Do charakterystycznych właściwości psychicznych tego typu ludzi należą, po pierwsze, poetyczno-fantazyjne usposobienie, dosłowne traktowanie przenośni poetyckich (…); po drugie charakterystyczne rozdwojenie jaźni: z jednej strony powołanie mesjańskie i świadomość swej wyjątkowości (przeświadczenie, że Bóg przez nich przemawia i że przeznaczeni są przez niego do spełnienia wyjątkowej roli), z drugiej – zwyczajne odczucia ludzkie, krytyczne i realistyczne. ** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 196. ** Zobacz też: [[prorok]] * Na uwagę zasługuje zawarta w listach Witwickiego koncepcja czasu. W przeciwieństwie do św. Augustyna, który uważał zarówno przeszłość, jak przyszłość za sfery niebytu, a teraźniejszość redukował do nie posiadającego żadnych wymiarów oka mgnienia, w którym jeden niebyt (to, czego jeszcze nie ma) przelewa się w drugi niebyt (to, czego już nie ma), Witwicki ujmował czas na podobieństwo przestrzeni i uważał zarówno przeszłość i przyszłość za coś istniejącego. ** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 115. * O przekładach dialogów Platona trudno napisać więcej niż uczynił to Witwicki sam we wstępach, objaśnieniach i komentarzach. To była miłość Witwickiego, miłość jego życia. Od czasów gimnazjalnych po ostatnie dni. Stosunek do Platona – rzec można – przyjacielski. A Sokrates stanowił dla niego wzór mędrca. Sokrates to „ja idealne” Witwickiego. To „dzięki” Sokratesowi Witwicki jest uznany za twórcę psychologicznej metody uprawiania historii filozofii przez badanie osobowości filozofów. Z kolei dzięki Witwickiemu Sokrates i dziś żyje, rozmawia z nami po polsku, poucza nas i beszta: jest zrozumiały mimo upływającego czasu. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 204–205. * Pierwsze przekłady platońskie czytał Witwicki znajomym po powrocie z podróży do Lipska, gdzie zapoznał się z ''Ucztą'' i ''Gorgiaszem''. To były obszerne streszczenia dialogów, wpadające miejscami w dosłowny przekład. Słyszał je Twardowski i skłonił Witwickiego, aby swój przekład ''Uczty'' czytał na pierwszym naukowym posiedzeniu Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Po posiedzeniu, podczas kolacji u Töpflera, na prośbę Chmielowskiego, czytał go po raz drugi. Potem zgłosił się Staff, aby rzecz – już w dosłownym przekładzie – wydać u Połanieckiego. To był początek. A kiedy podczas pierwszej wojny światowej Witwicki przetłumaczył ''Fajdrosa'' i znów go czytał w kółku znajomych, powiedział mu Twardowski, że powinien dać Polsce całego Platona. Tego wezwania Witwicki posłuchał. I tak się począł we Lwowie pierwszy pełny polski przekład dialogów platońskich. ** Autor: [[Izydora Dąmbska]], ''Pięćdziesiąt lat filozofii we Lwowie'', w: ''Pięćdziesiąt lat filozofii w Polsce'', Przegląd Filozoficzny XLIV (1948), s. 19. ** Zobacz też: [[Platon]], [[Kazimierz Twardowski]], [[Leopold Staff]] * Przede wszystkim Witwicki – jako coraz bardziej znany i ceniony autor podręcznika psychologii, tłumacz i komentator dialogów Platona, lektor radiowy, autor artykułów prasowych poruszających m.in. problemy wychowania, zalotów, prowadzenia dyskusji, mody, tańca itp. – nadawał ton międzywojennej psychologii i oddziaływał na umysły kolejnych pokoleń psychologów. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 111. * Swoistość stylu myślenia psychologicznego i specyfikę wytworzonej psychologii zawdzięczał Witwicki nie tylko zdolnościom i umiejętnościom naukowym i artystycznym oraz wytrwałej pracy, lecz także mocy i trwałości owoców spotkania z pierwszym swym nauczycielem (i jedynym autorytetem) – Kazimierzem Twardowskim. Twardowskiemu zawdzięczał Witwicki przede wszystkim ukształtowanie postawy racjonalisty i sceptyka wobec tego, co niezgodne z rozumem; postawy uczonego niezależnego od autorytetów, lecz pełnego uznania dla filozofii i kultury starożytnej. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 220–221. ** Zobacz też: [[Kazimierz Twardowski]] * W latach trzydziestych XX wieku powstała w Polsce książka, której żaden wydawca nie odważył się wówczas wydać. Była nią ''Wiara oświeconych'' Władysława Witwickiego. Jej pierwsze wydanie ukazało się w języku francuskim w Paryżu w 1939 roku; w języku polskim wydano ''Wiarę oświeconych'' dopiero po drugiej wojnie światowej. Na podstawie własnych badań eksperymentalnych autor, wybitny psycholog i doskonały popularyzator wiedzy, starał się określić, czym właściwie jest wiara w tamten świat ludzi mających znaczne wykształcenie. Witwicki przeprowadzając ankiety wykrył liczne niekonsekwencje, sprzeczności, irracjonalizmy. Respondenci wahali się w odpowiedziach na pytania, czuli się zakłopotani, nie wiedzieli w końcu, czy wierzą w niektóre dogmaty, czy też nie. Witwicki zastrzegał się, że interesują go jedynie akty wiary, a nie przedmiot. Książka jego stanowiła swego czasu przysłowiowy kij włożony w mrowisko, ponieważ uświadamiała czytającemu, ile niekonsekwencji zawiera stosunek ludzi współczesnych do treści własnych wierzeń i wyobrażeń. ** Autor: [[Andrzej Tokarczyk]], ''Tamten świat'', Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986, ISBN 8320319242, s. 260–261. ** Zobacz też: [[wiara]] * Witwicki mówił czasami o tym, że czuje się tylko „jedną kroplą w oceanie życia” i ta świadomość przynależności do czegoś bezgranicznie wielkiego, pięknego, wartościowego i wiecznego daje mu szczęście. Sądzę jednak, że od uczucia, że jest cząstką Przyrody, znacznie większą rolę odgrywało uczucie przynależności do świata Kultury, związane ze szczególnym typem stosunków międzyludzkich. Ciągłość kultury polegała dla Witwickiego na ciągłym przekazywaniu sobie „lamp”, czyli światła wiedzy, światła pasji badawczej i światła pasji twórczej. W tej perspektywie najważniejszym typem stosunków międzyludzkich były dla Witwickiego związki między nauczycielami i uczniami. ** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 113. * Witwicki nie wahał się zakwestionować jakiegokolwiek zwyczaju, opinii, wierzenia, przekonania – ufając, że rozum ludzki jako główny sędzia zagwarantuje racjonalną ocenę i przyznanie racji temu, kto wbrew zwyczajom, wierzeniom, obiegowym opiniom i powszechnym przekonaniom głosi prawdę. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201–202. * Z postawy kultu rozumu i wiary w jego moc wynikała potrzeba samodzielności poznawczej, potrzeba uwalniania się od wszelkich autorytetów. Nieuznawanie autorytetów warunkowało (m.in.) oryginalność naukowej twórczości Witwickiego, lecz nie przynosiło mu uznania właśnie ze strony autorytetów naukowych. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201. ** Zobacz też: [[autorytet]] {{SORTUJ:Witwicki, Władysław}} [[Kategoria:Myśliciele ateistyczni]] [[Kategoria:Polscy psycholodzy]] [[Kategoria:Polscy tłumacze]] [[Kategoria:Polscy lektorzy radiowi i telewizyjni]] [[Kategoria:Polscy teoretycy sztuki]] [[Kategoria:Polscy artyści]] [[Kategoria:Polscy historycy filozofii]] [[Kategoria:Wykładowcy polskich uczelni wyższych]] 3huv0nrdssfz30ervd2yitjk8f09fty 535863 535859 2022-07-27T09:23:16Z Wikipek 25932 /* A */ + 1 wikitext text/x-wiki [[Plik:Władysław Witwicki.jpg|mały|{{center|Władysław Witwicki}}]] '''[[w:Władysław Witwicki|Władysław Witwicki]]''' (1878–1948) – polski [[psycholog]], [[filozof]] i historyk filozofii, [[tłumacz]], lektor radiowy, teoretyk sztuki i [[artysta]]. == ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'' == (tłum. Władysław Witwicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958) {{Osobne|Dobra Nowina według Mateusza i Marka}} {{Chronologiczny sekcja}} === Wstęp Władysława Witwickiego === * Uważne prześledzenie tekstów zmusza przede wszystkim do uznania, że postać Jezusa, wyłaniająca się z treści Ewangelii, żadną miarą nie może być wymysłem Ewangelistów, mitem gwiazdowym, fikcją literacką, tak jest żywa, wyraźna i tak niespodziana w swej strukturze duchowej. ** Źródło: s. 16 ** Zobacz też: [[Ewangelia]] * Do odtworzenia postaci duchowej Jezusa trzeba by uwzględnić nie tylko dwie pierwsze Ewangelie, ale wszystkie cztery. Komentarz tutaj podany stawia sobie zadanie skromniejsze: dojść, jak właściwie rysuje Jezusa grecki tekst Ewangelii wg Mateusza i Marka. Więc komentarz nie mówi, jaką była naprawdę sylweta psychologiczna Jezusa, tylko mówi i chce mówić, jak ona się ''przedstawia'' w tych dwóch Ewangeliach. ** Źródło: s. 16–17 === ''Dobra Nowina według Mateusza'' === (Przekład ''[[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]]'') * Wtedy przybywa Jezus z Galilei nad Jordan do Jana, żeby go Jan ochrzcił. A Jan nie pozwolił mu i powiada: „Toś ty mnie powinien ochrzcić, a ty przychodzisz do mnie?” Jezus mu odpowiedział: „Dajno pokój na razie. W ten sposób wypada nam dopełniać wszelkiej sprawiedliwości”. Wtedy dał mu pokój. Jezus zanurzył się i natychmiast wyszedł z wody. I oto otworzyło mu się niebo i zobaczył Ducha Bożego, jak zstępował niby gołąb i szedł na niego. I oto głos z nieba mówiący: „To jest mój syn ukochany, który mi się spodobał”. ** Źródło: Mt 3,13–17; s. 26 * A kiedy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipa, zaczął pytać swoich uczniów tymi słowy: „Co ludzie mówią, że kim jest Syn człowieka?” A oni powiedzieli: „Jedni mówią, że to Jan Chrzciciel, inni, że to Eliasz, inni, że Jeremiasz albo jeden z proroków”. A on im mówi: „A wy myślicie, że kto ja jestem?” Na to mu Szymon Piotr powiedział: „Ty jesteś Pomazaniec, Syn Boga Żywego”. Na to mu Jezus powiada: „Szczęśliwyś ty Szymonie, synu Jonasza, bo nie objawiły ci tego ciało i krew, tylko mój Ojciec w niebie. I ja ci też powiadam, że ty jesteś Skałosz i na tej skale ja zbuduję swoje zgromadzenie i nie przemogą go bramy Hadesu. I dam ci klucze królestwa nieba. Cokolwiek byś związał na ziemi, będzie związane w niebie, a cokolwiek byś rozwiązał na ziemi, to będzie rozwiązane i w niebie”. ** Źródło: Mt 16,13–19; s. 65 ** Zobacz też: [[Pomazaniec]] === ''Dobra Nowina według Marka'' === (Przekład ''[[Ewangelia Marka|Ewangelii Marka]]'') * Więc idą do domu. I znowu schodzi się tłum, tak, że oni nie mogli nawet chleba zjeść spokojnie. Jak to usłyszeli jego najbliżsi, wyszli, żeby go siłą wziąć, bo mówili, że oszalał. I uczeni w Piśmie, którzy przyszli z góry, z Jerozolimy, mówili, że on ma Belzebula i że w roli księcia czartów wyrzuca czarty. ** Źródło: Mk 3,20–22; s. 113–114 * Później, kiedy w jedenastu leżeli przy posiłku, ukazał się im, łajał ich niedowiarstwo i zatwardziałość serc, że nie uwierzyli tym, co go widzieli zmartwychwstałego. I powiedział im: „Idźcie na cały świat i głoście Dobrą Nowinę wszystkim stworzeniom. Kto uwierzy i ochrzci się, będzie ocalony, a kto nie uwierzy, będzie skazany. A tym, co uwierzą, będą towarzyszyć takie znaki: w imieniu moim będą wyrzucali diabłów, językami będą mówili nowymi, węże będą brali do ręki i gdyby nawet co śmiertelnego pili, nic im to nie zaszkodzi. Na niemocnych będą ręce kładli i ci będą się mieli dobrze”. I otóż Pan Jezus, po przemowie do nich, ''został wzięty do nieba i zasiadł po prawej ręce Boga''. A tamci poszli i głosili wszędzie, a Pan z nimi współdział i utwierdzał słowo, za pomocą znaków, które za nim szły. ** Źródło: Mk 16,14–20; s. 154–155 === Komentarz Władysława Witwickiego === * W każdym razie ta para małżeńska, którą spotykamy w pierwszym rozdziale Mateusza, to jest dwoje ludzi, którzy nie żyją ze sobą ani fizycznie, ani duchowo. Każde z nich ma swoje zamknięte życie wewnętrzne i swój osobny stosunek z Bogiem, a kontaktu duchowego między nimi nie ma. Rysy usposobienia wybitnie schizotymiczne. Nie o to chodzi, czy tak było naprawdę – chodzi o to, co było widoczne w duchu autora Ewangelii i w duchu tych kół, dla których pisał i miał u nich powodzenie. ** Opis: o [[Maria z Nazaretu|Marii]] i [[Józef z Nazaretu|Józefie]] z Nazaretu. ** Źródło: s. 186 * Żydzi neofici umieli wszędzie dojrzeć w Starym Testamencie związek z życiem Jezusa i przepowiednię, która właśnie jego dotyczyła, a kto czytał i rozumiał Stary Testament inaczej, ten był zaślepiony. Podobnie ustęp z Jeremiasza XXXI 15 znalazł zastosowanie do opowiedzianej tu rzezi niewiniątek. Widać, że opowiadań tych i miejsc ze Starego Testamentu nie gromadził tu historyk ani filolog, tylko człowiek czytający pisma proroków i Psalmy po swojemu, opanowany jedną myślą nieodpartą, że tam wszędzie chodziło o Jezusa. Nawet, kiedy mówiło się o czym innym. Stąd nieodparte poczucie ukrytego związku między brzmieniem cytat starotestamentowych a szczegółami z życia Jezusa. ** Opis: o autorze [[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]], komentarz do Mt 2,16–18. ** Źródło: s. 191 ** Zobacz też: [[przepowiednie]] * Psychika Jezusa, tak jak przyświeca przez opowiadania Ewangelii, nie jest w żadnym razie psychiką człowieka pospolitego, codziennego, zrównoważonego. Wtedy by nie był tym, czym był. Mamy tu na każdym kroku do czynienia z rozdwojeniem wewnętrznym, z osobistą realizacją poezji czytanej, z przekonaniami nieodpartymi, które nie pochodzą ze spostrzeżeń uważnie kontrolowanych, tylko rodzą się same, z odczuciem swojej potęgi nadludzkiej i misji dziejowej, z przymusami wewnętrznymi, z nieliczeniem się z powagami i sugestiami otoczenia, z zaburzeniami w kontakcie z otoczeniem, z zachowaniem się, które niepokoi najbliższych jak w Ewangelii Marka r. III 21 i prowadzi do katastrofy nieuniknionej. ** Źródło: s. 203 ** Zobacz też: [[Jezus Chrystus]] * Stale nastawiony egocentrycznie i podmiotowo. W stosunku do Żydów biednych, małych i wierzących był zawsze łaskawym dobroczyńcą; w stosunku do opornych, krytycznych, potężnych przeciwników niemiłosierny i skrajny. Seksualnie obojętny, a chłodny. W stosunku do ludzi zasadniczo oschły. Kontakt z ludźmi powierzchowny – chwilami przerywany w ogóle. Mimo to potężny wpływ sugestywny na najbliższych. Osią jego psychiki wydaje się poczucie Synostwa Bożego, zaznaczone po raz pierwszy podczas chrztu w Jordanie, u Jana. ** Opis: o Jezusie z Nazaretu. ** Źródło: s. 379 * Takiej postaci, tak powiązanej psychologicznie i tak żywej nie skomponował Mateusz. To jest postać z krwi i kości, a nie wycięta z papieru ani z fantazji ludu wysnuta. Znamy ją z obrazów i z posągów w koronie i z aureolą i z sercem na chitonie – w tekście, uważnie czytanym, ona nabiera życia i staje się osobiście bliższa, bo bardziej zrozumiała po ludzku. ** Opis: o Jezusie z Nazaretu. ** Źródło: s. 379 == ''Rozmowa z pesymistą'' == (Wyd. K. Jakubowski, Lwów 1928) {{Chronologiczny sekcja}} * Warto żyć. Samobójcy mają czego żałować. Świat to niebrzydka rzecz. ** Źródło: s. 6 ** Zobacz też: [[samobójca]], [[świat]] * Lepszy Chińczyk sprowadza automobile do Pekinu, buduje fabryki, oświetla u siebie ulice, uczy się w domu, w Paryżu i Berlinie, rano wstaje i ma ręce pełne roboty, żeby u siebie wyplenić ciemnotę, głupotę, brud, barbarzyństwo i nienawiść, a gorszy Chińczyk pali opium, śpi i nie myśli o niczym. Wszy zjadają go w ciszy niczym nie zmąconej. ** Źródło: s. 7 ** Zobacz też: [[Chińczycy Han]] * Nie wart wspomnienia ten, który tylko unika zła. Dopiero ten dobry, który robi dobrze; to, co do niego należy. A nie wart żyć taki, co nie robi źle i nie robi dobrze – i nic, tylko unika zła. Unikać życia, trudu na swoim polu i męki, jak wypadnie, to wstyd dla człowieka. Wstyd dla żywej istoty. Zła nie unikać, tylko je zwalczać warto i naprawiać. I w drugich i w sobie samym. Ale nie w czterech ścianach – to jest życie godne stonogi; tylko w warsztacie, w fabryce, w szkole, w polu, w domu, w sklepie, w biurze, w żywej współpracy z drugimi. ** Źródło: s. 9 ** Zobacz też: [[zło]] * Wiesz, zawsze dobrze jest się zastanowić, o co my się właściwie pytamy, kiedy nam się jakieś pytanie nasuwa. Bo nieraz nas dręczą pytania wieloznaczne i niejasne i fałszywie postawione, o których lepiej było nie myśleć. ** Źródło: s. 9–10 ** Zobacz też: [[pytanie]] * Śmierć w pojedynku albo kalectwo w nim odniesione – to w oczach ludzi myślących nie zaszczyt, tylko naturalna kara za głupotę i brak cywilnej odwagi. Bo ze strachu przed opinią głupich ludzi ludzie niemądrzy stają do pojedynków. Boją się, żeby ich ktoś niemądry nie posądził o brak ambicji i dlatego wolą: usiłowane morderstwo. ** Źródło: s. 12 ** Zobacz też: [[pojedynek]] * A jeżeli nas przy pracy kiedyś, albo przy zabawie śmierć zaskoczy, nie będziemy się gryźli z tego powodu. Jeżeli każdy z nas powie sobie wtedy: com mógł zrobić w życiu, tom robił, i com mógł brać z życia, tom brał. Dobrze teraz i drugim miejsce zrobić. Czekają. Dla mnie przynajmniej wielką będzie radością, że wcale nie jestem „niezastąpiony”, tylko na moje miejsce, którem wypełniał, jak umiałem, przyjdzie drugi, młody, który to równie dobrze, ba – lepiej, przez jakiś czas, potrafi. Rzecz na tem tylko zyska. A o nią przecież chodzi przedewszystkiem. Rzecz jakaś, mnie czy tobie najmilsza, a może obu nam pospolita? O nią przedewszystkiem warto dbać, bo trwa, i koło niej chodzić, a o jednostki mniejsza. Nie myślisz, że jakoś tak? ** Źródło: s. 13 ** Zobacz też: [[rzecz]], [[śmierć]] == Inne == {{IndeksPL}} === A === * A Libelt, to nawet nie pozytywista starej daty, to człowiek z epoki już nie ojców, ale dziadków naszych. (...) Człowiek z pierwszego pokolenia demokratów, co to głosili braterstwo ludów w walce przeciw tronom Europy, człowiek z epoki przełomowej, w której się zmagały sprzeczne stare i nowe prądy zarówno na polu życia politycznego, jak i czystej myśli ludzkiej. Z jednej strony nieznośna reakcja policyjno-klerykalna w interesie rządzących dynastii i dla zachowania starego, przednapoleońskiego porządku, z drugiej grupy młodych, zapalonych nowatorów, wierzących w przyszłe szczęście ludzkości i w to, że je wywalczyć potrafią drogą radykalnych reform ekonomicznych, które wymarzyli w samotności. ** Opis: o [[Karol Libelt|Karolu Libelcie]] ** Źródło: ''Karol Libelt'' – odczyt, wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907. * A zatem: ponieważ ambicja jest powszechna, budzi się mimowolnie, sprawia przyjemność i korzyść przynosi, przeto uważamy ją za instynkt, mający na celu rozwój jednostki a w dalszym następstwie niekiedy i społeczeństwa. ** Źródło: ''Analiza psychologiczna ambicji'', Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Lwów 1936, s. 43. ** Zobacz też: [[ambicja]], [[instynkt]] === B === * Bądź przekonana, że ja niczego nikomu do wierzenia nie podaję. Tego się w ogóle nie robi w naukowych książkach. I tak samo nikomu nie narzucam swoich myśli. Wprost przeciwnie. I tekst… i komentarz zachęcają do myślenia samodzielnego tych, którzy myśleć potrafią. Zapewne, że niejeden cymbał powtarza nieraz jak papuga to, co przeczytał, ale trudna na to rada. Mądremu człowiekowi te książki nie zaszkodzą – takie mam głębokie przekonanie, a z ludźmi ograniczonymi i niedobrymi liczyć się przy tej pracy nie można. ** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7. * Bywają potrzeby racjonalne, rozsądne, za którymi idzie prawdziwy pożytek jednostki lub grupy społecznej, i bywają nieracjonalne, których nie dyktuje rozsądek, tylko zwyczaj, nawyk, nałóg, tradycja, czasem urojenie i przesąd. ** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 9. ** Zobacz też: [[potrzeba]] === C === * Ciało ludzkie ma tylko jedną twarz – dusza ludzka może ich mieć więcej i niejedna miewa. ** Źródło: ''O typach charakteru'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1939, s. 7. ** Zobacz też: [[twarz]] * Czy istnieje jakiś Bóg dla mnie? Jakoś nie narzuca mi się to urojenie. Jeszcze najbliżej Boga położyłbym Rzeczywistość – to wszystko co jest, istnieje, i ja też do tego należę i od tego zależę, i to jest wszędzie, i bywa dobre i bywa złe, a jest nieuchronne i nieugięte, i wieczne i wielkie. O tym bogu uczy logika, fizyka i nauki przyrodnicze i psychologia. Częścią jego twarzy jest widok nieba w nocy i przez mikroskop też jego twarz oglądam, a o jego „woli” uczy mechanika i nauka o cieple, o elektryczności, o ruchu drgającym, i optyka, i biologia. Umiem zgadzać się z tą wolą bożą. ** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6. ** Zobacz też: [[Bóg]], [[rzeczywistość]] * Czy Pan myśli, że w ogóle o mnie chodzi? I że ja się swoją osobą interesuję? Nie o to chodzi! Ja się przecież w ogóle kończę i odbyłem swoje, jak umiałem. O Apollona chodzi i o lampy. ** Źródło: list do [[Andrzej Nowicki|Andrzeja Nowickiego]]; Andrzej Nowicki, ''Nauczyciele'', Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981, s. 230–231. === D === * Dla stopnia inteligencji nie ma znaczenia ogólny zapas czyichś wiadomości. Na ten zapas składają się przecież wiadomości żywe i martwe. To znaczy: wyposażone w tendencję logiczną i drugie, pozbawione jej, choć złożone w pamięci. Tylko ruchomy kapitał wiadomości robi człowieka mądrym; to robią tylko te wiadomości, którymi człowiek potrafi operować, a więc coś z nich wysnuwać jako wniosek, albo coś z ich pomocą uzasadniać, czerpać z nich potrzebne racje i następstwa. Reszta to martwy balast, bez znaczenia. ** Źródło: ''Pojęcie inteligencji'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1938, s. 33–34. ** Zobacz też: [[Inteligencja (psychologia)|inteligencja]] === G === * Grube mury, zasłonięte okna, gołe ściany, przymusowa samotność powodują to, że fantazja zaczyna stwarzać zmyślone pole do wyładowania się instynktów odciętych od możliwości realnych. ** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 17. ** Zobacz też: [[fantazja]] === I === * Instynkt zabawy objawiają i młode zwierzęta, i ludzie w każdym wieku. Dzieci potrzebują jej więcej, dorośli poświęcają zabawie czas wolny od pracy zawodowej. Tylko dla artystów, utrzymujących się ze swojej sztuki, zabawa staje się pracą zawodową. ** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 16. ** Zobacz też: [[artysta]], [[zabawa]] === J === * ... ja się z nimi (uczniami Wilhelma Wundta) porozumieć nie mogę. Używają innej terminologii i mają inne poglądy psychologiczne. Ma tutaj kurs tylko Wundt (...). A Brentano, Höfler i wszystko inne – to się nazywa ''die ältere Psychologie''. (...) Mnie to drażni okropnie, kiedy ludzie operują pojęciami Wundtowskimi, jak czymś, czemu odpowiadają stosunki rzeczywiste i kiedy dla nich Wundt a prawda to wszystko jedno.(...) Pojmuję, że człowiek, który prosto z gimnazjum tu przyjedzie, staje się wiernym i niewątpliwym Wundta uczniem i wielbicielem. Mnie to tę korzyść przynosi, że się z Wundtem i Lippsem poznam, to jednak niemiłe, że mnie tu traktują jak misjonarze dzikusa. Bo doprawdy jest coś religijnego w tej ich sile przekonywania, a raczej świętości tych przekonań. To są prawdy niewzruszone, które „nowsza” psychologia odkryła i nad którymi nie ma dyskusji. ** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 9 maja 1902; napisany krótko po dopuszczeniu Witwickiego do udziału w pracach eksperymentalnych prowadzonych w laboratorium psychologicznym Wundta; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 83–84. ** Zobacz też: [[Wilhelm Wundt]] * Jamesa studiuję teraz. Przeczytałem ''Pragmatyzm'', ''Nałóg'' i ''Pogadanki psychologiczne dla nauczycieli''. On jest ciągle popularny i ciągle żartuje, a mętny przy tym wszystkim jak rzadko. Nie mogę powiedzieć, żeby przy bliższym poznaniu mój szacunek do niego wzrastał. Mam niemiecką polemikę z jego ''Doświadczeniem religijnym'' z mnóstwem cytatów z oryginału, którego brak było w bibliotece uniwersyteckiej. To są naprawdę kpiny czy humbug amerykański. Eksperymentalne badanie Boga za pomocą dawek eteru, alkoholu i gazu rozweselającego podawanych pobożnym Amerykanom. Treść snów to równie dobry materiał empiryczny, brak jakichkolwiek kryteriów odróżniających rzeczywistość od halucynacji, fakt od złudzenia, prawdę od przesądu, z wyjątkiem jedynych i pożytecznych następstw praktycznych. Ciekaw jestem wiedzieć, czy James czytał ''Teaiteta'', bo mi się jego filozofowanie wydaje strasznie lekkie, nie liczące się z trudnościami, które się nasuwały przy tych samych tezach jeszcze Grekom starożytnym. Jego teoria uczuć także to miała. Ogromnie arogancka. ** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 8 września 1911; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 110. ** Zobacz też: [[William James]] === K === * Każde działanie ludzkie zmierza do przyszłości. ** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 2. ** Zobacz też: [[działanie]], [[przyszłość]] * Każdego, kto się choć w ogólnych zarysach zaznajomił z historią filozofii, uderza ta okoliczność, że już w rozwoju filozofii greckiej spotyka się wszystkie prawie problemy późniejsze. Trudno niemal znaleźć ogólniejszą zasadę filozoficzną, którą by czasy nowsze rozwijały a której by już Grecy nie byli przynajmniej w przybliżeniu naszkicowali. U nich nauki filozoficzne w dzisiejszym znaczeniu sformułowały się po raz pierwszy – oni dali pierwszą psychologię i rozpoczęli teorię poznania, oni zostawili pierwszą logikę, etykę i estetykę, oni stąpali po wszystkich głównych drogach metafizyki późniejszej. ** Źródło: ''Teorie woli u Arystotelesa'', w: „Sprawozdanie Dyrektora CK IV Gimnazjum we Lwowie”, Lwów 1903, s. 3. ** Zobacz też: [[filozofia]], [[Grecy]] * Kiedy dziś Włosi odnawiają tragedię grecką w ruinach teatru w Syrakuzach i zjeżdżają się na tę uroczystość spod Alp i z nad brzegów Adrii, to nie jest u nich pospolita impreza artystyczna, jak każde inne przedstawienie artystyczne – oni w niej znajdują wielki, prosty wyraz własnej, dawnej, nie dochrzczonej duszy. Więcej oni niż ludzie z północy. W ich kościołach najlepszych są ołtarze z wanien rzymskich, które wieki średnie rabowały w termach rozwalonych. Termy wyszły z użycia w chrześcijaństwie. Arcybiskupi tron w Mediolanie przerobiony z ołtarza Dionizosa. Ściany katedry w Syrakuzach trzymają stare doryckie słupy ze świątyni Ateny na Ortygii, to samo na każdym kroku w Rzymie. ** Źródło: ''Z Pompei i z Syrakuz'', Przegląd Warszawski, T. II, 1924, nr 33, s. 380. ** Zobacz też: [[Włosi]] === L === * Ludzie mało czytają. Wiele się na to składa. Naprzód to, że książka dziś za droga, jak na kieszeń wykształconego człowieka, a niewykształcony zawsze się bez niej obchodzi. Potem to, że wolne chwile, które dawniej człowiek czytający spędzał z książką w ręku, dziś mu zabiera radio, kino, sport, a niekiedy dancing. Może być, że tu przyczyna, a może i gdzieś indziej. ** Źródło: ''Jak czytać warto'', w: ''Trzeci Almanach Świata Kobiecego'', Księgarnia Polska B. Połonieckiego, Lwów 1928, s. 3. ** Zobacz też: [[książka]] === M === * Miłość powstaje na tle instynktu rozrodczego i ma bardzo wiele różnych postaci. ** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15. ** Zobacz też: [[miłość]] * Miłość przecież najczęściej pada ofiarą samozatrucia produktami własnej realizacji. Trucizną dla niej nasycenie, spowszednienie, opatrzenie, ustawiczność, dostępność… ** Źródło: list do syna Tadeusza, 12 września 1929; [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 115. === N === * Nakręciłem radio na jakąś niemiecką stację. Już zaraz ''Deutschland'' i ''Vaterland'' i ''Heil Hitler''. Dlaczego w całym świecie wciąż jakieś owczarnie robią i obory, i stada, i spędzanie do kupy, i agitowanie, i prowadzenie za kółko w nosie, a przy zawiązanych oczach! Dajcie trochę żyć poszczególnemu człowiekowi – poza świetlicą, lokalem publicznym, pochodem, obchodem, nabożeństwem i kazaniem ustawicznym i poza tłumem jakichś tam wiernych i zaprzysiężonych (…) ** Źródło: list do Heleny Dąbczańskiej, 24 grudnia 1935; [[Andrzej Nowicki]], ''Religia i ateizm w listach Władysława Witwickiego do Heleny Dąbczańskiej'', „Przegląd Religioznawczy”, 1980, nr 4 (118), s. 33. ** Zobacz też: [[stado]] * Nierzadko ludzie chorzy psychicznie osiągają wysokie stanowiska i rozporządzają życiem i mieniem innych. Pisać o tym wolno dopiero po ich śmierci i to tylko wtedy, jeżeli ich nie otacza nakazana cześć. ** Źródło: ''Dusze chore'', Czytelnik, Warszawa 1948, s. 3. === O === * Od wieków mówią ludzie o pogodzie pięknej i o dniach brzydkich. Od wieków śpiew słowika uchodzi za piękniejszy od głosu osła. Są więc rzeczy, które mimo zmian, jakie ze sobą przynosi moda, podobają się na ogół zawsze. ** Źródło: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1. ** Zobacz też: [[moda]] === P === * Piękno do życia nie wystarczy, ale bez niego żyć by nie warto. ** Autor: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 3. ** Zobacz też: [[piękno]] * Platon nie był systematykiem ani człowiekiem zrównoważonym i spokojnym. Treści jego pism nie podobna związać w układ wolny od sprzeczności, porządny, zamknięty. W poszczególnych dialogach nie zawsze łatwo znaleźć temat główny i położyć pod tytułem dopisek, który by mówił, o co właściwie chodzi w danej rozmowie. W toku dialogów, jeśli zważać na styl, na zabarwienie uczuciowe ustępów, na ich siłę sugestywną – nie zawsze łatwo odgadnąć, po której stronie grają sympatie autora, który z danych przeciwników wypowiada to, co autor sam uważa za słuszne, a który zajmuje stanowisko autorowi obce i antypatyczne. Akcenty wiary i uczucia padają często po obu stronach, które prowadzą w dialogu walkę. To wygląda na ślad walk wewnętrznych w duszy samego autora. To tylko widać zawsze, że ten człowiek nie pisał nigdy na zimno, że jego myśli mają gorący, żywy podkład uczuciowy, że go osobiście mocno obchodziło to, co pisał. Uczucie ponosi go, psuje mu dyspozycję, powoduje dygresje i burzy proporcję w rozmiarze ustępów. ** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Państwa'' (t. I) [[Platon]]a, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 7. * Pod wpływem praktyk religijnych, modlitw, ćwiczeń duchownych, zachowania się zgodnego z powziętymi supozycjami i unikania pewnych książek, rozmów i własnych myśli niebezpiecznych supozycje religijne mogą u tych ludzi w pewnych momentach przechodzić w przekonania.(...) Ich przekonania świeckie umieją gasnąć zawsze, kiedy trzeba, żeby nie przeszkadzały. One nie przestają istnieć. Umieją tylko nie odzywać się, nie działać, kiedy nie pora na to. Wierzący sami czują, kiedy najlepiej nie myśleć, nie zastanawiać się, nie odpowiadać sobie samemu na pytanie, nie zadawać pytań, nie zestawiać swoich dwóch stanowisk w tej samej sprawie. ** Źródło: ''Wiara oświeconych'', według: [http://www.racjonalista.pl/kk.php/t,4740 ''Andrzej Rusław Nowicki: Witwicki o religii''], racjonalista.pl, data dostępu: 18 kwietnia 2018 * Prawda jest to zgodność naszych myśli z rzeczywistością, a nie: zgodność naszych słów z naszymi myślami. To ostatnie nazywa się prawdomównością, szczerością, otwartością, sztuką wymowy i zależy od dobrych chęci mówiącego i od jego sprawności stylistycznej, a to, czy moje sądy są prawdziwe, czy mylne, nie zależy ani od moich chęci, ani od mojej wprawy w wyrażaniu myśli. ** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1. ** Zobacz też: [[prawda]], [[szczerość]] * Prostowanie ludzkich sądów opartych na uczuciach to sprawa trudna i delikatna. Ludzie łatwo zaczynają nienawidzić tego, który im próbuje wykazywać mylność lub bezpodstawność sądów opartych na uczuciach. Łatwiej ich sobie zrazić niż przekonać, jeżeli ich tendencje logiczne nie są dość żywe, a uczucia są gorące. ** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 19. ** Zobacz też: [[sąd]], [[uczucie]] * Psychologia nie interesuje się tym, czy istnieją naprawdę przedmioty, rzeczy, osoby, czy istnieją cechy, czy tej strukturze naszych układów wrażeniowych odpowiada coś w rzeczywistości, czy też jest to tylko nasz sposób ujmowania rzeczywistości, która jest naprawdę inna, czy może nic w ogóle jej nie odpowiada. Tymi pytaniami zajmuje się teoria poznania. Psycholog musi tylko stwierdzić, że wrażenia, które przeżywamy, nie stanowią chaosu, tylko się układają, krystalizują w układy spoiste. ** Źródło: ''Psychologia'', t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1930, s. 257. ** Zobacz też: [[psychologia]], [[rzeczywistość]], [[wrażenie]] === R === * RUINY PARTENONU, widziane z pomiędzy kolumn Propylejów. Forma ogólna nie uległa zmianie od starożytności. Przetrwała barbarzyństwo wieków średnich i czasów nowożytnych. ** Źródło: ''Przechadzki ateńskie'', Polskie Radio, Warszawa 1939, s. 10 (opis fotografii). ** Zobacz też: [[Partenon]] === S === * Sokrates, podobnie jak każdy człowiek, uczuć doznawał, ale uczuć nie słuchał świadomie, bo uczucia są gwałtowne i chcą brać człowieka za łeb, po tyrańsku; słuchał tylko rozumu, bo on jest chłodny i radzi tylko po obywatelsku, pokazuje, przedstawia, ale nie porywa, nie opanowuje. ** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 21. ** Zobacz też: [[Sokrates]] === T === * Trucizną dla przyjaźni jest zazdrość. ** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15. ** Zobacz też: [[przyjaźń]], [[zazdrość]] === W === * W r. 399 oskarżono go, jak wiadomo, o ateizm, herezję i psucie młodzieży. Tymi kamieniami tłum i w starożytności najchętniej ciskał w zbyt wybitne jednostki, jeśli tak były nieostrożne, że przed tłum szły z tym, co nie jest dla mas; tym kamieniem trafiony padł i Sokrates. ** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 29. * Wiedzieć, co dobre i złe – rzecz ludzka. Tylko myśleć trzeba. ** Źródło: ''Rozmowa o jedności prawdy i dobra'', Wyd. Ryszard Ganszyniec, Lwów 1936, s. 61. ** Zobacz też: [[drzewo poznania dobra i zła]], [[wiedza]] * Wierz mi, że ja swojej sławy nie szukam ani rozgłosu. Ja tylko nad tym pracuję, żeby i wierzący i nie wierzący byli oświeceni; jedni wiedzieli, w co i dlaczego wierzą, a drudzy wiedzieli, w co i dlaczego nie wierzą – a nie tak: bij zabij jeden na drugiego i nikt nikogo dobrze nie rozumie. ** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6. * Wiesz, mnie się zdaje, że pracować, jak człowiek potrafi najlepiej, to zawsze na Bożą chwałę wyjdzie na końcu. I zdaje mi się, że kto szczerze nie całkiem głupie książki pisze, ten Prawdzie służy. Nawet jeżeliby się pomylił i nie miał słuszności. Drudzy go poprawią. Nie dziś – to jutro. Ja głęboko w to wierzę, że Prawda to dobra rzecz i że w końcu zwycięża i pomnaża się w świecie powoli – przez wieki. I nie spada sama, tylko ją wypracować potrzeba.<br />A zawsze sobie to pamiętam, jakem w auli lwowskiego uniwersytetu, dostając dyplom doktorski, z głębokim przekonaniem przyrzekał prace naukowe pisać tak, jakem się nauczył, i to nie dla zysku i nie dla próżnego rozgłosu, tylko dlatego, żeby się Prawda pomnażała na świecie.<br />I tak staram się robić. ** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7. ** Zobacz też: [[prawda]] * (…) wykształcenie matka odebrała tylko elementarne w klasztorze Sakramentek we Lwowie, jej wyobraźnia poetycka, nie wyzyskana i niekształcona, wypowiadała się w wierze w cuda, duchy, zjawy, w zabiegach pobożnych i modlitwach, w żarliwym życiu religijnym jej samej i obu córek, z którymi była w serdecznym porozumieniu. (…) Na choroby w domu pomagała woda z Lourdes i cudowny obrazek Pana Jezusa (…) Nowenny odmawialiśmy wszyscy klęcząc wieczorami przed ołtarzykiem Serca Jezusowego. Wisiał na ścianie pomiędzy łóżkiem matki i siostry, paliła się na nim wieczna oliwna lampka z czerwonego szkła. (…) Nad drzwiami medalik cudowny św. Benedykta chronił od złodziei pokój, w którym i tak trudno było coś ukraść, bo nędza wyglądała z każdego kąta. Św. Antoni Padewski pomagał szukać rzeczy zgubionych, Matka Boska Nieustającej Pomocy ratowała w cięższych i lżejszych chorobach, Niepokalanie Poczęta w małej figurce porcelanowej miała też swój ołtarzyk w pokoju – świeckich obrazków w ogóle nie było na ścianach. Największy obraz na ścianie to było ''Niepokalane Poczęcie'' Papuzińskiego.<br />W zimie chodziliśmy o w pół do siódmej na roraty przed szkołą, do Trzech Króli śpiewaliśmy w domu kolędy, w poście co niedzieli odmawiałem u św. Mikołaja Gorzkie Żale od 4 do 8 po południu, a w piątki wieczorem obchodziłem na klęczkach 14 stacyj Męki Pańskiej. W maju co wieczór zasypiałem podczas Litanii Loretańskiej w kościele Bernardynów lub u św. Mikołaja. (…)<br />Najbardziej świeckie były miesiące letnie. Wtedy już tylko jakieś 4-godzinne nabożeństwo dziękczynne i ekspiacyjne, dni krzyżowe, Boże Ciało, św. Trójca, św. Piotr i Paweł, Matka Boska Zielna lub imieniny siostry najstarszej i własne nakazywały nabożeństwa poza niedzielami. (…)<br />I w lecie jednak dzień, zmrok i część nocy wypełniały myśli i nastroje związane z wiarą religijną. Co dzień rano przed śniadaniem trzeba było głośno mówić na klęczkach przed ołtarzykiem ''Ojcze Nasz'', ''Zdrowaś Mario'', ''Wierzę w Boga'', modlitwę do Anioła Stróża i ''Modlitwę za umarłych'' na końcu. To samo wieczorem przed snem. ** Źródło: ''Ankieta w sprawie utraty wiary religijnej''; [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 76–77. === Ż === * Życzliwość ma zawsze pewne granice, wyznaczone interesami życzliwego. Życzliwość to nie to samo co przyjaźń. Nie każe oczekiwać ofiar i poświęceń. ** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 5. ** Zobacz też: [[życzliwość]] ==O Władysławie Witwickim== * Można mieć pewne zastrzeżenia do Witwickiego o wybór przedmiotu badań, o ograniczenie go tylko do ludzi związanych z jednym wyznaniem (katolicyzmem). Szkoda, że nie podjął analizy religijności ludzi niewykształconych, wychodząc z założenia, jakoby religijność ta nie nastręczała większych zagadek psychologicznych. ** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 203. * Na uwagę zasługuje fakt, iż Witwicki łączył psychologiczną analizę opisywanych postaci z historyczną, socjologiczną, prawną oraz językową interpretacją faktów i wydarzeń. Jednym z rezultatów zastosowania wspomnianej metody jest odkrycie szeregu charakterystycznych cech struktury psychicznej jednostek proroczych, do których zaliczyć można Jana Chrzciciela, Chrystusa i różnych proroków. Do charakterystycznych właściwości psychicznych tego typu ludzi należą, po pierwsze, poetyczno-fantazyjne usposobienie, dosłowne traktowanie przenośni poetyckich (…); po drugie charakterystyczne rozdwojenie jaźni: z jednej strony powołanie mesjańskie i świadomość swej wyjątkowości (przeświadczenie, że Bóg przez nich przemawia i że przeznaczeni są przez niego do spełnienia wyjątkowej roli), z drugiej – zwyczajne odczucia ludzkie, krytyczne i realistyczne. ** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 196. ** Zobacz też: [[prorok]] * Na uwagę zasługuje zawarta w listach Witwickiego koncepcja czasu. W przeciwieństwie do św. Augustyna, który uważał zarówno przeszłość, jak przyszłość za sfery niebytu, a teraźniejszość redukował do nie posiadającego żadnych wymiarów oka mgnienia, w którym jeden niebyt (to, czego jeszcze nie ma) przelewa się w drugi niebyt (to, czego już nie ma), Witwicki ujmował czas na podobieństwo przestrzeni i uważał zarówno przeszłość i przyszłość za coś istniejącego. ** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 115. * O przekładach dialogów Platona trudno napisać więcej niż uczynił to Witwicki sam we wstępach, objaśnieniach i komentarzach. To była miłość Witwickiego, miłość jego życia. Od czasów gimnazjalnych po ostatnie dni. Stosunek do Platona – rzec można – przyjacielski. A Sokrates stanowił dla niego wzór mędrca. Sokrates to „ja idealne” Witwickiego. To „dzięki” Sokratesowi Witwicki jest uznany za twórcę psychologicznej metody uprawiania historii filozofii przez badanie osobowości filozofów. Z kolei dzięki Witwickiemu Sokrates i dziś żyje, rozmawia z nami po polsku, poucza nas i beszta: jest zrozumiały mimo upływającego czasu. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 204–205. * Pierwsze przekłady platońskie czytał Witwicki znajomym po powrocie z podróży do Lipska, gdzie zapoznał się z ''Ucztą'' i ''Gorgiaszem''. To były obszerne streszczenia dialogów, wpadające miejscami w dosłowny przekład. Słyszał je Twardowski i skłonił Witwickiego, aby swój przekład ''Uczty'' czytał na pierwszym naukowym posiedzeniu Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Po posiedzeniu, podczas kolacji u Töpflera, na prośbę Chmielowskiego, czytał go po raz drugi. Potem zgłosił się Staff, aby rzecz – już w dosłownym przekładzie – wydać u Połanieckiego. To był początek. A kiedy podczas pierwszej wojny światowej Witwicki przetłumaczył ''Fajdrosa'' i znów go czytał w kółku znajomych, powiedział mu Twardowski, że powinien dać Polsce całego Platona. Tego wezwania Witwicki posłuchał. I tak się począł we Lwowie pierwszy pełny polski przekład dialogów platońskich. ** Autor: [[Izydora Dąmbska]], ''Pięćdziesiąt lat filozofii we Lwowie'', w: ''Pięćdziesiąt lat filozofii w Polsce'', Przegląd Filozoficzny XLIV (1948), s. 19. ** Zobacz też: [[Platon]], [[Kazimierz Twardowski]], [[Leopold Staff]] * Przede wszystkim Witwicki – jako coraz bardziej znany i ceniony autor podręcznika psychologii, tłumacz i komentator dialogów Platona, lektor radiowy, autor artykułów prasowych poruszających m.in. problemy wychowania, zalotów, prowadzenia dyskusji, mody, tańca itp. – nadawał ton międzywojennej psychologii i oddziaływał na umysły kolejnych pokoleń psychologów. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 111. * Swoistość stylu myślenia psychologicznego i specyfikę wytworzonej psychologii zawdzięczał Witwicki nie tylko zdolnościom i umiejętnościom naukowym i artystycznym oraz wytrwałej pracy, lecz także mocy i trwałości owoców spotkania z pierwszym swym nauczycielem (i jedynym autorytetem) – Kazimierzem Twardowskim. Twardowskiemu zawdzięczał Witwicki przede wszystkim ukształtowanie postawy racjonalisty i sceptyka wobec tego, co niezgodne z rozumem; postawy uczonego niezależnego od autorytetów, lecz pełnego uznania dla filozofii i kultury starożytnej. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 220–221. ** Zobacz też: [[Kazimierz Twardowski]] * W latach trzydziestych XX wieku powstała w Polsce książka, której żaden wydawca nie odważył się wówczas wydać. Była nią ''Wiara oświeconych'' Władysława Witwickiego. Jej pierwsze wydanie ukazało się w języku francuskim w Paryżu w 1939 roku; w języku polskim wydano ''Wiarę oświeconych'' dopiero po drugiej wojnie światowej. Na podstawie własnych badań eksperymentalnych autor, wybitny psycholog i doskonały popularyzator wiedzy, starał się określić, czym właściwie jest wiara w tamten świat ludzi mających znaczne wykształcenie. Witwicki przeprowadzając ankiety wykrył liczne niekonsekwencje, sprzeczności, irracjonalizmy. Respondenci wahali się w odpowiedziach na pytania, czuli się zakłopotani, nie wiedzieli w końcu, czy wierzą w niektóre dogmaty, czy też nie. Witwicki zastrzegał się, że interesują go jedynie akty wiary, a nie przedmiot. Książka jego stanowiła swego czasu przysłowiowy kij włożony w mrowisko, ponieważ uświadamiała czytającemu, ile niekonsekwencji zawiera stosunek ludzi współczesnych do treści własnych wierzeń i wyobrażeń. ** Autor: [[Andrzej Tokarczyk]], ''Tamten świat'', Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986, ISBN 8320319242, s. 260–261. ** Zobacz też: [[wiara]] * Witwicki mówił czasami o tym, że czuje się tylko „jedną kroplą w oceanie życia” i ta świadomość przynależności do czegoś bezgranicznie wielkiego, pięknego, wartościowego i wiecznego daje mu szczęście. Sądzę jednak, że od uczucia, że jest cząstką Przyrody, znacznie większą rolę odgrywało uczucie przynależności do świata Kultury, związane ze szczególnym typem stosunków międzyludzkich. Ciągłość kultury polegała dla Witwickiego na ciągłym przekazywaniu sobie „lamp”, czyli światła wiedzy, światła pasji badawczej i światła pasji twórczej. W tej perspektywie najważniejszym typem stosunków międzyludzkich były dla Witwickiego związki między nauczycielami i uczniami. ** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 113. * Witwicki nie wahał się zakwestionować jakiegokolwiek zwyczaju, opinii, wierzenia, przekonania – ufając, że rozum ludzki jako główny sędzia zagwarantuje racjonalną ocenę i przyznanie racji temu, kto wbrew zwyczajom, wierzeniom, obiegowym opiniom i powszechnym przekonaniom głosi prawdę. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201–202. * Z postawy kultu rozumu i wiary w jego moc wynikała potrzeba samodzielności poznawczej, potrzeba uwalniania się od wszelkich autorytetów. Nieuznawanie autorytetów warunkowało (m.in.) oryginalność naukowej twórczości Witwickiego, lecz nie przynosiło mu uznania właśnie ze strony autorytetów naukowych. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201. ** Zobacz też: [[autorytet]] {{SORTUJ:Witwicki, Władysław}} [[Kategoria:Myśliciele ateistyczni]] [[Kategoria:Polscy psycholodzy]] [[Kategoria:Polscy tłumacze]] [[Kategoria:Polscy lektorzy radiowi i telewizyjni]] [[Kategoria:Polscy teoretycy sztuki]] [[Kategoria:Polscy artyści]] [[Kategoria:Polscy historycy filozofii]] [[Kategoria:Wykładowcy polskich uczelni wyższych]] dvy1iogjr1l2g4ucbi7neyuz6blhyxg 535865 535863 2022-07-27T09:27:12Z Wikipek 25932 /* Inne */ drobne redakcyjne wikitext text/x-wiki [[Plik:Władysław Witwicki.jpg|mały|{{center|Władysław Witwicki}}]] '''[[w:Władysław Witwicki|Władysław Witwicki]]''' (1878–1948) – polski [[psycholog]], [[filozof]] i historyk filozofii, [[tłumacz]], lektor radiowy, teoretyk sztuki i [[artysta]]. == ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'' == (tłum. Władysław Witwicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958) {{Osobne|Dobra Nowina według Mateusza i Marka}} {{Chronologiczny sekcja}} === Wstęp Władysława Witwickiego === * Uważne prześledzenie tekstów zmusza przede wszystkim do uznania, że postać Jezusa, wyłaniająca się z treści Ewangelii, żadną miarą nie może być wymysłem Ewangelistów, mitem gwiazdowym, fikcją literacką, tak jest żywa, wyraźna i tak niespodziana w swej strukturze duchowej. ** Źródło: s. 16 ** Zobacz też: [[Ewangelia]] * Do odtworzenia postaci duchowej Jezusa trzeba by uwzględnić nie tylko dwie pierwsze Ewangelie, ale wszystkie cztery. Komentarz tutaj podany stawia sobie zadanie skromniejsze: dojść, jak właściwie rysuje Jezusa grecki tekst Ewangelii wg Mateusza i Marka. Więc komentarz nie mówi, jaką była naprawdę sylweta psychologiczna Jezusa, tylko mówi i chce mówić, jak ona się ''przedstawia'' w tych dwóch Ewangeliach. ** Źródło: s. 16–17 === ''Dobra Nowina według Mateusza'' === (Przekład ''[[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]]'') * Wtedy przybywa Jezus z Galilei nad Jordan do Jana, żeby go Jan ochrzcił. A Jan nie pozwolił mu i powiada: „Toś ty mnie powinien ochrzcić, a ty przychodzisz do mnie?” Jezus mu odpowiedział: „Dajno pokój na razie. W ten sposób wypada nam dopełniać wszelkiej sprawiedliwości”. Wtedy dał mu pokój. Jezus zanurzył się i natychmiast wyszedł z wody. I oto otworzyło mu się niebo i zobaczył Ducha Bożego, jak zstępował niby gołąb i szedł na niego. I oto głos z nieba mówiący: „To jest mój syn ukochany, który mi się spodobał”. ** Źródło: Mt 3,13–17; s. 26 * A kiedy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipa, zaczął pytać swoich uczniów tymi słowy: „Co ludzie mówią, że kim jest Syn człowieka?” A oni powiedzieli: „Jedni mówią, że to Jan Chrzciciel, inni, że to Eliasz, inni, że Jeremiasz albo jeden z proroków”. A on im mówi: „A wy myślicie, że kto ja jestem?” Na to mu Szymon Piotr powiedział: „Ty jesteś Pomazaniec, Syn Boga Żywego”. Na to mu Jezus powiada: „Szczęśliwyś ty Szymonie, synu Jonasza, bo nie objawiły ci tego ciało i krew, tylko mój Ojciec w niebie. I ja ci też powiadam, że ty jesteś Skałosz i na tej skale ja zbuduję swoje zgromadzenie i nie przemogą go bramy Hadesu. I dam ci klucze królestwa nieba. Cokolwiek byś związał na ziemi, będzie związane w niebie, a cokolwiek byś rozwiązał na ziemi, to będzie rozwiązane i w niebie”. ** Źródło: Mt 16,13–19; s. 65 ** Zobacz też: [[Pomazaniec]] === ''Dobra Nowina według Marka'' === (Przekład ''[[Ewangelia Marka|Ewangelii Marka]]'') * Więc idą do domu. I znowu schodzi się tłum, tak, że oni nie mogli nawet chleba zjeść spokojnie. Jak to usłyszeli jego najbliżsi, wyszli, żeby go siłą wziąć, bo mówili, że oszalał. I uczeni w Piśmie, którzy przyszli z góry, z Jerozolimy, mówili, że on ma Belzebula i że w roli księcia czartów wyrzuca czarty. ** Źródło: Mk 3,20–22; s. 113–114 * Później, kiedy w jedenastu leżeli przy posiłku, ukazał się im, łajał ich niedowiarstwo i zatwardziałość serc, że nie uwierzyli tym, co go widzieli zmartwychwstałego. I powiedział im: „Idźcie na cały świat i głoście Dobrą Nowinę wszystkim stworzeniom. Kto uwierzy i ochrzci się, będzie ocalony, a kto nie uwierzy, będzie skazany. A tym, co uwierzą, będą towarzyszyć takie znaki: w imieniu moim będą wyrzucali diabłów, językami będą mówili nowymi, węże będą brali do ręki i gdyby nawet co śmiertelnego pili, nic im to nie zaszkodzi. Na niemocnych będą ręce kładli i ci będą się mieli dobrze”. I otóż Pan Jezus, po przemowie do nich, ''został wzięty do nieba i zasiadł po prawej ręce Boga''. A tamci poszli i głosili wszędzie, a Pan z nimi współdział i utwierdzał słowo, za pomocą znaków, które za nim szły. ** Źródło: Mk 16,14–20; s. 154–155 === Komentarz Władysława Witwickiego === * W każdym razie ta para małżeńska, którą spotykamy w pierwszym rozdziale Mateusza, to jest dwoje ludzi, którzy nie żyją ze sobą ani fizycznie, ani duchowo. Każde z nich ma swoje zamknięte życie wewnętrzne i swój osobny stosunek z Bogiem, a kontaktu duchowego między nimi nie ma. Rysy usposobienia wybitnie schizotymiczne. Nie o to chodzi, czy tak było naprawdę – chodzi o to, co było widoczne w duchu autora Ewangelii i w duchu tych kół, dla których pisał i miał u nich powodzenie. ** Opis: o [[Maria z Nazaretu|Marii]] i [[Józef z Nazaretu|Józefie]] z Nazaretu. ** Źródło: s. 186 * Żydzi neofici umieli wszędzie dojrzeć w Starym Testamencie związek z życiem Jezusa i przepowiednię, która właśnie jego dotyczyła, a kto czytał i rozumiał Stary Testament inaczej, ten był zaślepiony. Podobnie ustęp z Jeremiasza XXXI 15 znalazł zastosowanie do opowiedzianej tu rzezi niewiniątek. Widać, że opowiadań tych i miejsc ze Starego Testamentu nie gromadził tu historyk ani filolog, tylko człowiek czytający pisma proroków i Psalmy po swojemu, opanowany jedną myślą nieodpartą, że tam wszędzie chodziło o Jezusa. Nawet, kiedy mówiło się o czym innym. Stąd nieodparte poczucie ukrytego związku między brzmieniem cytat starotestamentowych a szczegółami z życia Jezusa. ** Opis: o autorze [[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]], komentarz do Mt 2,16–18. ** Źródło: s. 191 ** Zobacz też: [[przepowiednie]] * Psychika Jezusa, tak jak przyświeca przez opowiadania Ewangelii, nie jest w żadnym razie psychiką człowieka pospolitego, codziennego, zrównoważonego. Wtedy by nie był tym, czym był. Mamy tu na każdym kroku do czynienia z rozdwojeniem wewnętrznym, z osobistą realizacją poezji czytanej, z przekonaniami nieodpartymi, które nie pochodzą ze spostrzeżeń uważnie kontrolowanych, tylko rodzą się same, z odczuciem swojej potęgi nadludzkiej i misji dziejowej, z przymusami wewnętrznymi, z nieliczeniem się z powagami i sugestiami otoczenia, z zaburzeniami w kontakcie z otoczeniem, z zachowaniem się, które niepokoi najbliższych jak w Ewangelii Marka r. III 21 i prowadzi do katastrofy nieuniknionej. ** Źródło: s. 203 ** Zobacz też: [[Jezus Chrystus]] * Stale nastawiony egocentrycznie i podmiotowo. W stosunku do Żydów biednych, małych i wierzących był zawsze łaskawym dobroczyńcą; w stosunku do opornych, krytycznych, potężnych przeciwników niemiłosierny i skrajny. Seksualnie obojętny, a chłodny. W stosunku do ludzi zasadniczo oschły. Kontakt z ludźmi powierzchowny – chwilami przerywany w ogóle. Mimo to potężny wpływ sugestywny na najbliższych. Osią jego psychiki wydaje się poczucie Synostwa Bożego, zaznaczone po raz pierwszy podczas chrztu w Jordanie, u Jana. ** Opis: o Jezusie z Nazaretu. ** Źródło: s. 379 * Takiej postaci, tak powiązanej psychologicznie i tak żywej nie skomponował Mateusz. To jest postać z krwi i kości, a nie wycięta z papieru ani z fantazji ludu wysnuta. Znamy ją z obrazów i z posągów w koronie i z aureolą i z sercem na chitonie – w tekście, uważnie czytanym, ona nabiera życia i staje się osobiście bliższa, bo bardziej zrozumiała po ludzku. ** Opis: o Jezusie z Nazaretu. ** Źródło: s. 379 == ''Rozmowa z pesymistą'' == (Wyd. K. Jakubowski, Lwów 1928) {{Chronologiczny sekcja}} * Warto żyć. Samobójcy mają czego żałować. Świat to niebrzydka rzecz. ** Źródło: s. 6 ** Zobacz też: [[samobójca]], [[świat]] * Lepszy Chińczyk sprowadza automobile do Pekinu, buduje fabryki, oświetla u siebie ulice, uczy się w domu, w Paryżu i Berlinie, rano wstaje i ma ręce pełne roboty, żeby u siebie wyplenić ciemnotę, głupotę, brud, barbarzyństwo i nienawiść, a gorszy Chińczyk pali opium, śpi i nie myśli o niczym. Wszy zjadają go w ciszy niczym nie zmąconej. ** Źródło: s. 7 ** Zobacz też: [[Chińczycy Han]] * Nie wart wspomnienia ten, który tylko unika zła. Dopiero ten dobry, który robi dobrze; to, co do niego należy. A nie wart żyć taki, co nie robi źle i nie robi dobrze – i nic, tylko unika zła. Unikać życia, trudu na swoim polu i męki, jak wypadnie, to wstyd dla człowieka. Wstyd dla żywej istoty. Zła nie unikać, tylko je zwalczać warto i naprawiać. I w drugich i w sobie samym. Ale nie w czterech ścianach – to jest życie godne stonogi; tylko w warsztacie, w fabryce, w szkole, w polu, w domu, w sklepie, w biurze, w żywej współpracy z drugimi. ** Źródło: s. 9 ** Zobacz też: [[zło]] * Wiesz, zawsze dobrze jest się zastanowić, o co my się właściwie pytamy, kiedy nam się jakieś pytanie nasuwa. Bo nieraz nas dręczą pytania wieloznaczne i niejasne i fałszywie postawione, o których lepiej było nie myśleć. ** Źródło: s. 9–10 ** Zobacz też: [[pytanie]] * Śmierć w pojedynku albo kalectwo w nim odniesione – to w oczach ludzi myślących nie zaszczyt, tylko naturalna kara za głupotę i brak cywilnej odwagi. Bo ze strachu przed opinią głupich ludzi ludzie niemądrzy stają do pojedynków. Boją się, żeby ich ktoś niemądry nie posądził o brak ambicji i dlatego wolą: usiłowane morderstwo. ** Źródło: s. 12 ** Zobacz też: [[pojedynek]] * A jeżeli nas przy pracy kiedyś, albo przy zabawie śmierć zaskoczy, nie będziemy się gryźli z tego powodu. Jeżeli każdy z nas powie sobie wtedy: com mógł zrobić w życiu, tom robił, i com mógł brać z życia, tom brał. Dobrze teraz i drugim miejsce zrobić. Czekają. Dla mnie przynajmniej wielką będzie radością, że wcale nie jestem „niezastąpiony”, tylko na moje miejsce, którem wypełniał, jak umiałem, przyjdzie drugi, młody, który to równie dobrze, ba – lepiej, przez jakiś czas, potrafi. Rzecz na tem tylko zyska. A o nią przecież chodzi przedewszystkiem. Rzecz jakaś, mnie czy tobie najmilsza, a może obu nam pospolita? O nią przedewszystkiem warto dbać, bo trwa, i koło niej chodzić, a o jednostki mniejsza. Nie myślisz, że jakoś tak? ** Źródło: s. 13 ** Zobacz też: [[rzecz]], [[śmierć]] == Inne == {{IndeksPL}} === A === * A Libelt, to nawet nie pozytywista starej daty, to człowiek z epoki już nie ojców, ale dziadków naszych. (...) Człowiek z pierwszego pokolenia demokratów, co to głosili braterstwo ludów w walce przeciw tronom Europy, człowiek z epoki przełomowej, w której się zmagały sprzeczne stare i nowe prądy zarówno na polu życia politycznego, jak i czystej myśli ludzkiej. Z jednej strony nieznośna reakcja policyjno-klerykalna w interesie rządzących dynastii i dla zachowania starego, przednapoleońskiego porządku, z drugiej grupy młodych, zapalonych nowatorów, wierzących w przyszłe szczęście ludzkości i w to, że je wywalczyć potrafią drogą radykalnych reform ekonomicznych, które wymarzyli w samotności. ** Opis: o [[Karol Libelt|Karolu Libelcie]] ** Źródło: ''Karol Libelt'' – odczyt wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907. * A zatem: ponieważ ambicja jest powszechna, budzi się mimowolnie, sprawia przyjemność i korzyść przynosi, przeto uważamy ją za instynkt, mający na celu rozwój jednostki a w dalszym następstwie niekiedy i społeczeństwa. ** Źródło: ''Analiza psychologiczna ambicji'', Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Lwów 1936, s. 43. ** Zobacz też: [[ambicja]], [[instynkt]] === B === * Bądź przekonana, że ja niczego nikomu do wierzenia nie podaję. Tego się w ogóle nie robi w naukowych książkach. I tak samo nikomu nie narzucam swoich myśli. Wprost przeciwnie. I tekst… i komentarz zachęcają do myślenia samodzielnego tych, którzy myśleć potrafią. Zapewne, że niejeden cymbał powtarza nieraz jak papuga to, co przeczytał, ale trudna na to rada. Mądremu człowiekowi te książki nie zaszkodzą – takie mam głębokie przekonanie, a z ludźmi ograniczonymi i niedobrymi liczyć się przy tej pracy nie można. ** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7. * Bywają potrzeby racjonalne, rozsądne, za którymi idzie prawdziwy pożytek jednostki lub grupy społecznej, i bywają nieracjonalne, których nie dyktuje rozsądek, tylko zwyczaj, nawyk, nałóg, tradycja, czasem urojenie i przesąd. ** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 9. ** Zobacz też: [[potrzeba]] === C === * Ciało ludzkie ma tylko jedną twarz – dusza ludzka może ich mieć więcej i niejedna miewa. ** Źródło: ''O typach charakteru'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1939, s. 7. ** Zobacz też: [[twarz]] * Czy istnieje jakiś Bóg dla mnie? Jakoś nie narzuca mi się to urojenie. Jeszcze najbliżej Boga położyłbym Rzeczywistość – to wszystko co jest, istnieje, i ja też do tego należę i od tego zależę, i to jest wszędzie, i bywa dobre i bywa złe, a jest nieuchronne i nieugięte, i wieczne i wielkie. O tym bogu uczy logika, fizyka i nauki przyrodnicze i psychologia. Częścią jego twarzy jest widok nieba w nocy i przez mikroskop też jego twarz oglądam, a o jego „woli” uczy mechanika i nauka o cieple, o elektryczności, o ruchu drgającym, i optyka, i biologia. Umiem zgadzać się z tą wolą bożą. ** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6. ** Zobacz też: [[Bóg]], [[rzeczywistość]] * Czy Pan myśli, że w ogóle o mnie chodzi? I że ja się swoją osobą interesuję? Nie o to chodzi! Ja się przecież w ogóle kończę i odbyłem swoje, jak umiałem. O Apollona chodzi i o lampy. ** Źródło: list do [[Andrzej Nowicki|Andrzeja Nowickiego]]; Andrzej Nowicki, ''Nauczyciele'', Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981, s. 230–231. === D === * Dla stopnia inteligencji nie ma znaczenia ogólny zapas czyichś wiadomości. Na ten zapas składają się przecież wiadomości żywe i martwe. To znaczy: wyposażone w tendencję logiczną i drugie, pozbawione jej, choć złożone w pamięci. Tylko ruchomy kapitał wiadomości robi człowieka mądrym; to robią tylko te wiadomości, którymi człowiek potrafi operować, a więc coś z nich wysnuwać jako wniosek, albo coś z ich pomocą uzasadniać, czerpać z nich potrzebne racje i następstwa. Reszta to martwy balast, bez znaczenia. ** Źródło: ''Pojęcie inteligencji'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1938, s. 33–34. ** Zobacz też: [[Inteligencja (psychologia)|inteligencja]] === G === * Grube mury, zasłonięte okna, gołe ściany, przymusowa samotność powodują to, że fantazja zaczyna stwarzać zmyślone pole do wyładowania się instynktów odciętych od możliwości realnych. ** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 17. ** Zobacz też: [[fantazja]] === I === * Instynkt zabawy objawiają i młode zwierzęta, i ludzie w każdym wieku. Dzieci potrzebują jej więcej, dorośli poświęcają zabawie czas wolny od pracy zawodowej. Tylko dla artystów, utrzymujących się ze swojej sztuki, zabawa staje się pracą zawodową. ** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 16. ** Zobacz też: [[artysta]], [[zabawa]] === J === * ... ja się z nimi (uczniami Wilhelma Wundta) porozumieć nie mogę. Używają innej terminologii i mają inne poglądy psychologiczne. Ma tutaj kurs tylko Wundt (...). A Brentano, Höfler i wszystko inne – to się nazywa ''die ältere Psychologie''. (...) Mnie to drażni okropnie, kiedy ludzie operują pojęciami Wundtowskimi, jak czymś, czemu odpowiadają stosunki rzeczywiste i kiedy dla nich Wundt a prawda to wszystko jedno.(...) Pojmuję, że człowiek, który prosto z gimnazjum tu przyjedzie, staje się wiernym i niewątpliwym Wundta uczniem i wielbicielem. Mnie to tę korzyść przynosi, że się z Wundtem i Lippsem poznam, to jednak niemiłe, że mnie tu traktują jak misjonarze dzikusa. Bo doprawdy jest coś religijnego w tej ich sile przekonywania, a raczej świętości tych przekonań. To są prawdy niewzruszone, które „nowsza” psychologia odkryła i nad którymi nie ma dyskusji. ** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 9 maja 1902; napisany krótko po dopuszczeniu Witwickiego do udziału w pracach eksperymentalnych prowadzonych w laboratorium psychologicznym Wundta; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 83–84. ** Zobacz też: [[Wilhelm Wundt]] * Jamesa studiuję teraz. Przeczytałem ''Pragmatyzm'', ''Nałóg'' i ''Pogadanki psychologiczne dla nauczycieli''. On jest ciągle popularny i ciągle żartuje, a mętny przy tym wszystkim jak rzadko. Nie mogę powiedzieć, żeby przy bliższym poznaniu mój szacunek do niego wzrastał. Mam niemiecką polemikę z jego ''Doświadczeniem religijnym'' z mnóstwem cytatów z oryginału, którego brak było w bibliotece uniwersyteckiej. To są naprawdę kpiny czy humbug amerykański. Eksperymentalne badanie Boga za pomocą dawek eteru, alkoholu i gazu rozweselającego podawanych pobożnym Amerykanom. Treść snów to równie dobry materiał empiryczny, brak jakichkolwiek kryteriów odróżniających rzeczywistość od halucynacji, fakt od złudzenia, prawdę od przesądu, z wyjątkiem jedynych i pożytecznych następstw praktycznych. Ciekaw jestem wiedzieć, czy James czytał ''Teaiteta'', bo mi się jego filozofowanie wydaje strasznie lekkie, nie liczące się z trudnościami, które się nasuwały przy tych samych tezach jeszcze Grekom starożytnym. Jego teoria uczuć także to miała. Ogromnie arogancka. ** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 8 września 1911; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 110. ** Zobacz też: [[William James]] === K === * Każde działanie ludzkie zmierza do przyszłości. ** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 2. ** Zobacz też: [[działanie]], [[przyszłość]] * Każdego, kto się choć w ogólnych zarysach zaznajomił z historią filozofii, uderza ta okoliczność, że już w rozwoju filozofii greckiej spotyka się wszystkie prawie problemy późniejsze. Trudno niemal znaleźć ogólniejszą zasadę filozoficzną, którą by czasy nowsze rozwijały a której by już Grecy nie byli przynajmniej w przybliżeniu naszkicowali. U nich nauki filozoficzne w dzisiejszym znaczeniu sformułowały się po raz pierwszy – oni dali pierwszą psychologię i rozpoczęli teorię poznania, oni zostawili pierwszą logikę, etykę i estetykę, oni stąpali po wszystkich głównych drogach metafizyki późniejszej. ** Źródło: ''Teorie woli u Arystotelesa'', w: „Sprawozdanie Dyrektora CK IV Gimnazjum we Lwowie”, Lwów 1903, s. 3. ** Zobacz też: [[filozofia]], [[Grecy]] * Kiedy dziś Włosi odnawiają tragedię grecką w ruinach teatru w Syrakuzach i zjeżdżają się na tę uroczystość spod Alp i z nad brzegów Adrii, to nie jest u nich pospolita impreza artystyczna, jak każde inne przedstawienie artystyczne – oni w niej znajdują wielki, prosty wyraz własnej, dawnej, nie dochrzczonej duszy. Więcej oni niż ludzie z północy. W ich kościołach najlepszych są ołtarze z wanien rzymskich, które wieki średnie rabowały w termach rozwalonych. Termy wyszły z użycia w chrześcijaństwie. Arcybiskupi tron w Mediolanie przerobiony z ołtarza Dionizosa. Ściany katedry w Syrakuzach trzymają stare doryckie słupy ze świątyni Ateny na Ortygii, to samo na każdym kroku w Rzymie. ** Źródło: ''Z Pompei i z Syrakuz'', Przegląd Warszawski, T. II, 1924, nr 33, s. 380. ** Zobacz też: [[Włosi]] === L === * Ludzie mało czytają. Wiele się na to składa. Naprzód to, że książka dziś za droga, jak na kieszeń wykształconego człowieka, a niewykształcony zawsze się bez niej obchodzi. Potem to, że wolne chwile, które dawniej człowiek czytający spędzał z książką w ręku, dziś mu zabiera radio, kino, sport, a niekiedy dancing. Może być, że tu przyczyna, a może i gdzieś indziej. ** Źródło: ''Jak czytać warto'', w: ''Trzeci Almanach Świata Kobiecego'', Księgarnia Polska B. Połonieckiego, Lwów 1928, s. 3. ** Zobacz też: [[książka]] === M === * Miłość powstaje na tle instynktu rozrodczego i ma bardzo wiele różnych postaci. ** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15. ** Zobacz też: [[miłość]] * Miłość przecież najczęściej pada ofiarą samozatrucia produktami własnej realizacji. Trucizną dla niej nasycenie, spowszednienie, opatrzenie, ustawiczność, dostępność… ** Źródło: list do syna Tadeusza, 12 września 1929; [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 115. === N === * Nakręciłem radio na jakąś niemiecką stację. Już zaraz ''Deutschland'' i ''Vaterland'' i ''Heil Hitler''. Dlaczego w całym świecie wciąż jakieś owczarnie robią i obory, i stada, i spędzanie do kupy, i agitowanie, i prowadzenie za kółko w nosie, a przy zawiązanych oczach! Dajcie trochę żyć poszczególnemu człowiekowi – poza świetlicą, lokalem publicznym, pochodem, obchodem, nabożeństwem i kazaniem ustawicznym i poza tłumem jakichś tam wiernych i zaprzysiężonych (…) ** Źródło: list do Heleny Dąbczańskiej, 24 grudnia 1935; [[Andrzej Nowicki]], ''Religia i ateizm w listach Władysława Witwickiego do Heleny Dąbczańskiej'', „Przegląd Religioznawczy”, 1980, nr 4 (118), s. 33. ** Zobacz też: [[stado]] * Nierzadko ludzie chorzy psychicznie osiągają wysokie stanowiska i rozporządzają życiem i mieniem innych. Pisać o tym wolno dopiero po ich śmierci i to tylko wtedy, jeżeli ich nie otacza nakazana cześć. ** Źródło: ''Dusze chore'', Czytelnik, Warszawa 1948, s. 3. === O === * Od wieków mówią ludzie o pogodzie pięknej i o dniach brzydkich. Od wieków śpiew słowika uchodzi za piękniejszy od głosu osła. Są więc rzeczy, które mimo zmian, jakie ze sobą przynosi moda, podobają się na ogół zawsze. ** Źródło: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1. ** Zobacz też: [[moda]] === P === * Piękno do życia nie wystarczy, ale bez niego żyć by nie warto. ** Autor: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 3. ** Zobacz też: [[piękno]] * Platon nie był systematykiem ani człowiekiem zrównoważonym i spokojnym. Treści jego pism nie podobna związać w układ wolny od sprzeczności, porządny, zamknięty. W poszczególnych dialogach nie zawsze łatwo znaleźć temat główny i położyć pod tytułem dopisek, który by mówił, o co właściwie chodzi w danej rozmowie. W toku dialogów, jeśli zważać na styl, na zabarwienie uczuciowe ustępów, na ich siłę sugestywną – nie zawsze łatwo odgadnąć, po której stronie grają sympatie autora, który z danych przeciwników wypowiada to, co autor sam uważa za słuszne, a który zajmuje stanowisko autorowi obce i antypatyczne. Akcenty wiary i uczucia padają często po obu stronach, które prowadzą w dialogu walkę. To wygląda na ślad walk wewnętrznych w duszy samego autora. To tylko widać zawsze, że ten człowiek nie pisał nigdy na zimno, że jego myśli mają gorący, żywy podkład uczuciowy, że go osobiście mocno obchodziło to, co pisał. Uczucie ponosi go, psuje mu dyspozycję, powoduje dygresje i burzy proporcję w rozmiarze ustępów. ** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Państwa'' (t. I) [[Platon]]a, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 7. * Pod wpływem praktyk religijnych, modlitw, ćwiczeń duchownych, zachowania się zgodnego z powziętymi supozycjami i unikania pewnych książek, rozmów i własnych myśli niebezpiecznych supozycje religijne mogą u tych ludzi w pewnych momentach przechodzić w przekonania.(...) Ich przekonania świeckie umieją gasnąć zawsze, kiedy trzeba, żeby nie przeszkadzały. One nie przestają istnieć. Umieją tylko nie odzywać się, nie działać, kiedy nie pora na to. Wierzący sami czują, kiedy najlepiej nie myśleć, nie zastanawiać się, nie odpowiadać sobie samemu na pytanie, nie zadawać pytań, nie zestawiać swoich dwóch stanowisk w tej samej sprawie. ** Źródło: ''Wiara oświeconych'', według: [http://www.racjonalista.pl/kk.php/t,4740 ''Andrzej Rusław Nowicki: Witwicki o religii''], racjonalista.pl, data dostępu: 18 kwietnia 2018 * Prawda jest to zgodność naszych myśli z rzeczywistością, a nie: zgodność naszych słów z naszymi myślami. To ostatnie nazywa się prawdomównością, szczerością, otwartością, sztuką wymowy i zależy od dobrych chęci mówiącego i od jego sprawności stylistycznej, a to, czy moje sądy są prawdziwe, czy mylne, nie zależy ani od moich chęci, ani od mojej wprawy w wyrażaniu myśli. ** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1. ** Zobacz też: [[prawda]], [[szczerość]] * Prostowanie ludzkich sądów opartych na uczuciach to sprawa trudna i delikatna. Ludzie łatwo zaczynają nienawidzić tego, który im próbuje wykazywać mylność lub bezpodstawność sądów opartych na uczuciach. Łatwiej ich sobie zrazić niż przekonać, jeżeli ich tendencje logiczne nie są dość żywe, a uczucia są gorące. ** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 19. ** Zobacz też: [[sąd]], [[uczucie]] * Psychologia nie interesuje się tym, czy istnieją naprawdę przedmioty, rzeczy, osoby, czy istnieją cechy, czy tej strukturze naszych układów wrażeniowych odpowiada coś w rzeczywistości, czy też jest to tylko nasz sposób ujmowania rzeczywistości, która jest naprawdę inna, czy może nic w ogóle jej nie odpowiada. Tymi pytaniami zajmuje się teoria poznania. Psycholog musi tylko stwierdzić, że wrażenia, które przeżywamy, nie stanowią chaosu, tylko się układają, krystalizują w układy spoiste. ** Źródło: ''Psychologia'', t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1930, s. 257. ** Zobacz też: [[psychologia]], [[rzeczywistość]], [[wrażenie]] === R === * RUINY PARTENONU, widziane z pomiędzy kolumn Propylejów. Forma ogólna nie uległa zmianie od starożytności. Przetrwała barbarzyństwo wieków średnich i czasów nowożytnych. ** Źródło: ''Przechadzki ateńskie'', Polskie Radio, Warszawa 1939, s. 10 (opis fotografii). ** Zobacz też: [[Partenon]] === S === * Sokrates, podobnie jak każdy człowiek, uczuć doznawał, ale uczuć nie słuchał świadomie, bo uczucia są gwałtowne i chcą brać człowieka za łeb, po tyrańsku; słuchał tylko rozumu, bo on jest chłodny i radzi tylko po obywatelsku, pokazuje, przedstawia, ale nie porywa, nie opanowuje. ** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 21. ** Zobacz też: [[Sokrates]] === T === * Trucizną dla przyjaźni jest zazdrość. ** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15. ** Zobacz też: [[przyjaźń]], [[zazdrość]] === W === * W r. 399 oskarżono go, jak wiadomo, o ateizm, herezję i psucie młodzieży. Tymi kamieniami tłum i w starożytności najchętniej ciskał w zbyt wybitne jednostki, jeśli tak były nieostrożne, że przed tłum szły z tym, co nie jest dla mas; tym kamieniem trafiony padł i Sokrates. ** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 29. * Wiedzieć, co dobre i złe – rzecz ludzka. Tylko myśleć trzeba. ** Źródło: ''Rozmowa o jedności prawdy i dobra'', Wyd. Ryszard Ganszyniec, Lwów 1936, s. 61. ** Zobacz też: [[drzewo poznania dobra i zła]], [[wiedza]] * Wierz mi, że ja swojej sławy nie szukam ani rozgłosu. Ja tylko nad tym pracuję, żeby i wierzący i nie wierzący byli oświeceni; jedni wiedzieli, w co i dlaczego wierzą, a drudzy wiedzieli, w co i dlaczego nie wierzą – a nie tak: bij zabij jeden na drugiego i nikt nikogo dobrze nie rozumie. ** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6. * Wiesz, mnie się zdaje, że pracować, jak człowiek potrafi najlepiej, to zawsze na Bożą chwałę wyjdzie na końcu. I zdaje mi się, że kto szczerze nie całkiem głupie książki pisze, ten Prawdzie służy. Nawet jeżeliby się pomylił i nie miał słuszności. Drudzy go poprawią. Nie dziś – to jutro. Ja głęboko w to wierzę, że Prawda to dobra rzecz i że w końcu zwycięża i pomnaża się w świecie powoli – przez wieki. I nie spada sama, tylko ją wypracować potrzeba.<br />A zawsze sobie to pamiętam, jakem w auli lwowskiego uniwersytetu, dostając dyplom doktorski, z głębokim przekonaniem przyrzekał prace naukowe pisać tak, jakem się nauczył, i to nie dla zysku i nie dla próżnego rozgłosu, tylko dlatego, żeby się Prawda pomnażała na świecie.<br />I tak staram się robić. ** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7. ** Zobacz też: [[prawda]] * (…) wykształcenie matka odebrała tylko elementarne w klasztorze Sakramentek we Lwowie, jej wyobraźnia poetycka, nie wyzyskana i niekształcona, wypowiadała się w wierze w cuda, duchy, zjawy, w zabiegach pobożnych i modlitwach, w żarliwym życiu religijnym jej samej i obu córek, z którymi była w serdecznym porozumieniu. (…) Na choroby w domu pomagała woda z Lourdes i cudowny obrazek Pana Jezusa (…) Nowenny odmawialiśmy wszyscy klęcząc wieczorami przed ołtarzykiem Serca Jezusowego. Wisiał na ścianie pomiędzy łóżkiem matki i siostry, paliła się na nim wieczna oliwna lampka z czerwonego szkła. (…) Nad drzwiami medalik cudowny św. Benedykta chronił od złodziei pokój, w którym i tak trudno było coś ukraść, bo nędza wyglądała z każdego kąta. Św. Antoni Padewski pomagał szukać rzeczy zgubionych, Matka Boska Nieustającej Pomocy ratowała w cięższych i lżejszych chorobach, Niepokalanie Poczęta w małej figurce porcelanowej miała też swój ołtarzyk w pokoju – świeckich obrazków w ogóle nie było na ścianach. Największy obraz na ścianie to było ''Niepokalane Poczęcie'' Papuzińskiego.<br />W zimie chodziliśmy o w pół do siódmej na roraty przed szkołą, do Trzech Króli śpiewaliśmy w domu kolędy, w poście co niedzieli odmawiałem u św. Mikołaja Gorzkie Żale od 4 do 8 po południu, a w piątki wieczorem obchodziłem na klęczkach 14 stacyj Męki Pańskiej. W maju co wieczór zasypiałem podczas Litanii Loretańskiej w kościele Bernardynów lub u św. Mikołaja. (…)<br />Najbardziej świeckie były miesiące letnie. Wtedy już tylko jakieś 4-godzinne nabożeństwo dziękczynne i ekspiacyjne, dni krzyżowe, Boże Ciało, św. Trójca, św. Piotr i Paweł, Matka Boska Zielna lub imieniny siostry najstarszej i własne nakazywały nabożeństwa poza niedzielami. (…)<br />I w lecie jednak dzień, zmrok i część nocy wypełniały myśli i nastroje związane z wiarą religijną. Co dzień rano przed śniadaniem trzeba było głośno mówić na klęczkach przed ołtarzykiem ''Ojcze Nasz'', ''Zdrowaś Mario'', ''Wierzę w Boga'', modlitwę do Anioła Stróża i ''Modlitwę za umarłych'' na końcu. To samo wieczorem przed snem. ** Źródło: ''Ankieta w sprawie utraty wiary religijnej''; [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 76–77. === Ż === * Życzliwość ma zawsze pewne granice, wyznaczone interesami życzliwego. Życzliwość to nie to samo co przyjaźń. Nie każe oczekiwać ofiar i poświęceń. ** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 5. ** Zobacz też: [[życzliwość]] ==O Władysławie Witwickim== * Można mieć pewne zastrzeżenia do Witwickiego o wybór przedmiotu badań, o ograniczenie go tylko do ludzi związanych z jednym wyznaniem (katolicyzmem). Szkoda, że nie podjął analizy religijności ludzi niewykształconych, wychodząc z założenia, jakoby religijność ta nie nastręczała większych zagadek psychologicznych. ** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 203. * Na uwagę zasługuje fakt, iż Witwicki łączył psychologiczną analizę opisywanych postaci z historyczną, socjologiczną, prawną oraz językową interpretacją faktów i wydarzeń. Jednym z rezultatów zastosowania wspomnianej metody jest odkrycie szeregu charakterystycznych cech struktury psychicznej jednostek proroczych, do których zaliczyć można Jana Chrzciciela, Chrystusa i różnych proroków. Do charakterystycznych właściwości psychicznych tego typu ludzi należą, po pierwsze, poetyczno-fantazyjne usposobienie, dosłowne traktowanie przenośni poetyckich (…); po drugie charakterystyczne rozdwojenie jaźni: z jednej strony powołanie mesjańskie i świadomość swej wyjątkowości (przeświadczenie, że Bóg przez nich przemawia i że przeznaczeni są przez niego do spełnienia wyjątkowej roli), z drugiej – zwyczajne odczucia ludzkie, krytyczne i realistyczne. ** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 196. ** Zobacz też: [[prorok]] * Na uwagę zasługuje zawarta w listach Witwickiego koncepcja czasu. W przeciwieństwie do św. Augustyna, który uważał zarówno przeszłość, jak przyszłość za sfery niebytu, a teraźniejszość redukował do nie posiadającego żadnych wymiarów oka mgnienia, w którym jeden niebyt (to, czego jeszcze nie ma) przelewa się w drugi niebyt (to, czego już nie ma), Witwicki ujmował czas na podobieństwo przestrzeni i uważał zarówno przeszłość i przyszłość za coś istniejącego. ** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 115. * O przekładach dialogów Platona trudno napisać więcej niż uczynił to Witwicki sam we wstępach, objaśnieniach i komentarzach. To była miłość Witwickiego, miłość jego życia. Od czasów gimnazjalnych po ostatnie dni. Stosunek do Platona – rzec można – przyjacielski. A Sokrates stanowił dla niego wzór mędrca. Sokrates to „ja idealne” Witwickiego. To „dzięki” Sokratesowi Witwicki jest uznany za twórcę psychologicznej metody uprawiania historii filozofii przez badanie osobowości filozofów. Z kolei dzięki Witwickiemu Sokrates i dziś żyje, rozmawia z nami po polsku, poucza nas i beszta: jest zrozumiały mimo upływającego czasu. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 204–205. * Pierwsze przekłady platońskie czytał Witwicki znajomym po powrocie z podróży do Lipska, gdzie zapoznał się z ''Ucztą'' i ''Gorgiaszem''. To były obszerne streszczenia dialogów, wpadające miejscami w dosłowny przekład. Słyszał je Twardowski i skłonił Witwickiego, aby swój przekład ''Uczty'' czytał na pierwszym naukowym posiedzeniu Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Po posiedzeniu, podczas kolacji u Töpflera, na prośbę Chmielowskiego, czytał go po raz drugi. Potem zgłosił się Staff, aby rzecz – już w dosłownym przekładzie – wydać u Połanieckiego. To był początek. A kiedy podczas pierwszej wojny światowej Witwicki przetłumaczył ''Fajdrosa'' i znów go czytał w kółku znajomych, powiedział mu Twardowski, że powinien dać Polsce całego Platona. Tego wezwania Witwicki posłuchał. I tak się począł we Lwowie pierwszy pełny polski przekład dialogów platońskich. ** Autor: [[Izydora Dąmbska]], ''Pięćdziesiąt lat filozofii we Lwowie'', w: ''Pięćdziesiąt lat filozofii w Polsce'', Przegląd Filozoficzny XLIV (1948), s. 19. ** Zobacz też: [[Platon]], [[Kazimierz Twardowski]], [[Leopold Staff]] * Przede wszystkim Witwicki – jako coraz bardziej znany i ceniony autor podręcznika psychologii, tłumacz i komentator dialogów Platona, lektor radiowy, autor artykułów prasowych poruszających m.in. problemy wychowania, zalotów, prowadzenia dyskusji, mody, tańca itp. – nadawał ton międzywojennej psychologii i oddziaływał na umysły kolejnych pokoleń psychologów. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 111. * Swoistość stylu myślenia psychologicznego i specyfikę wytworzonej psychologii zawdzięczał Witwicki nie tylko zdolnościom i umiejętnościom naukowym i artystycznym oraz wytrwałej pracy, lecz także mocy i trwałości owoców spotkania z pierwszym swym nauczycielem (i jedynym autorytetem) – Kazimierzem Twardowskim. Twardowskiemu zawdzięczał Witwicki przede wszystkim ukształtowanie postawy racjonalisty i sceptyka wobec tego, co niezgodne z rozumem; postawy uczonego niezależnego od autorytetów, lecz pełnego uznania dla filozofii i kultury starożytnej. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 220–221. ** Zobacz też: [[Kazimierz Twardowski]] * W latach trzydziestych XX wieku powstała w Polsce książka, której żaden wydawca nie odważył się wówczas wydać. Była nią ''Wiara oświeconych'' Władysława Witwickiego. Jej pierwsze wydanie ukazało się w języku francuskim w Paryżu w 1939 roku; w języku polskim wydano ''Wiarę oświeconych'' dopiero po drugiej wojnie światowej. Na podstawie własnych badań eksperymentalnych autor, wybitny psycholog i doskonały popularyzator wiedzy, starał się określić, czym właściwie jest wiara w tamten świat ludzi mających znaczne wykształcenie. Witwicki przeprowadzając ankiety wykrył liczne niekonsekwencje, sprzeczności, irracjonalizmy. Respondenci wahali się w odpowiedziach na pytania, czuli się zakłopotani, nie wiedzieli w końcu, czy wierzą w niektóre dogmaty, czy też nie. Witwicki zastrzegał się, że interesują go jedynie akty wiary, a nie przedmiot. Książka jego stanowiła swego czasu przysłowiowy kij włożony w mrowisko, ponieważ uświadamiała czytającemu, ile niekonsekwencji zawiera stosunek ludzi współczesnych do treści własnych wierzeń i wyobrażeń. ** Autor: [[Andrzej Tokarczyk]], ''Tamten świat'', Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986, ISBN 8320319242, s. 260–261. ** Zobacz też: [[wiara]] * Witwicki mówił czasami o tym, że czuje się tylko „jedną kroplą w oceanie życia” i ta świadomość przynależności do czegoś bezgranicznie wielkiego, pięknego, wartościowego i wiecznego daje mu szczęście. Sądzę jednak, że od uczucia, że jest cząstką Przyrody, znacznie większą rolę odgrywało uczucie przynależności do świata Kultury, związane ze szczególnym typem stosunków międzyludzkich. Ciągłość kultury polegała dla Witwickiego na ciągłym przekazywaniu sobie „lamp”, czyli światła wiedzy, światła pasji badawczej i światła pasji twórczej. W tej perspektywie najważniejszym typem stosunków międzyludzkich były dla Witwickiego związki między nauczycielami i uczniami. ** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 113. * Witwicki nie wahał się zakwestionować jakiegokolwiek zwyczaju, opinii, wierzenia, przekonania – ufając, że rozum ludzki jako główny sędzia zagwarantuje racjonalną ocenę i przyznanie racji temu, kto wbrew zwyczajom, wierzeniom, obiegowym opiniom i powszechnym przekonaniom głosi prawdę. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201–202. * Z postawy kultu rozumu i wiary w jego moc wynikała potrzeba samodzielności poznawczej, potrzeba uwalniania się od wszelkich autorytetów. Nieuznawanie autorytetów warunkowało (m.in.) oryginalność naukowej twórczości Witwickiego, lecz nie przynosiło mu uznania właśnie ze strony autorytetów naukowych. ** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201. ** Zobacz też: [[autorytet]] {{SORTUJ:Witwicki, Władysław}} [[Kategoria:Myśliciele ateistyczni]] [[Kategoria:Polscy psycholodzy]] [[Kategoria:Polscy tłumacze]] [[Kategoria:Polscy lektorzy radiowi i telewizyjni]] [[Kategoria:Polscy teoretycy sztuki]] [[Kategoria:Polscy artyści]] [[Kategoria:Polscy historycy filozofii]] [[Kategoria:Wykładowcy polskich uczelni wyższych]] kw4p87o5rdd9phoeld170ji6ao9a0zx 0 9970 535861 517251 2022-07-27T08:41:12Z Wikipek 25932 + 1 wikitext text/x-wiki [[Plik:Johor Bahru High Court.jpg|mały|Budynek sądu]] '''[[w:sąd|Sąd]]''' – instytucja rozstrzygająca sprawy sporne; także: zdanie, opinia o czymś, pogląd. * Bo jak – w świecie, gdzie wszyscy starają się przeżyć za wszelką cenę – osądzać, tych, którzy decydują się na śmierć? ** Autor: [[Paulo Coelho]], ''[[Weronika postanawia umrzeć]]'' ** Zobacz też: [[śmierć]], [[świat]], [[życie]] * Czego się nauczyłem? Że ludzie kłamią. A ci, którzy osądzają, kłamią najbardziej. ** Postać: Cary Agos w serialu ''[[Żona idealna]]'', sez. III, odc. 21 * Nic nie zwodzi nas bardziej niż sąd własny. ** Autor: [[Leonardo da Vinci]] * Nic tak nie podnieca i nie cieszy ludzi, jak nadzieja, że zobaczą czyjąś śmierć w mocy prawa. ** Autor: [[Zbigniew Nienacki]], ''Ja, Dago Piastun'' * Nie istnieje coś takiego jak sąd ludu, ale jedynie sąd w imieniu ludu. ** Autor: [[Zbigniew Nienacki]], ''Ja, Dago Piastun'' ** Zobacz też: [[lud]] * Pozostałych osądził sąd,<br />Którego tak naprawdę nie było. ** Autor: [[Pidżama Porno]], utwór ''Józef K.'' * Prostowanie ludzkich sądów opartych na uczuciach to sprawa trudna i delikatna. Ludzie łatwo zaczynają nienawidzić tego, który im próbuje wykazywać mylność lub bezpodstawność sądów opartych na uczuciach. Łatwiej ich sobie zrazić niż przekonać, jeżeli ich tendencje logiczne nie są dość żywe, a uczucia są gorące. ** Autor: [[Władysław Witwicki]], ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 19. ** Zobacz też: [[uczucie]] * Sąd: grupa ludzi orzekająca, która strona miała lepszego adwokata. ** Autor: [[Julian Tuwim]], ''Jarmark rymów'' * Wina na widok sądu dygoce, boi się biedy ciemięga… ** Autor: [[Andrej Sládkovič]], ''[[Maryna]]'' * Wina sama przyciąga sąd. ** Autor: [[Franz Kafka]], ''Proces'' ** Zobacz też: [[wina]] * Wszystko przecież należy do sądu. ** Autor: [[Franz Kafka]], ''Proces'' * Znacznie trudniej jest sądzić siebie niż bliźniego. Jeśli potrafisz dobrze siebie osądzić, będziesz naprawdę mądry. ** Autor: [[Antoine de Saint-Exupéry]], ''[[Mały Książę]]'' {{Wikisłownik|sąd}} [[Kategoria:Prawo]] 64l6u3xfzvhiekej7akzl355ymt77yy 0 11419 535864 485317 2022-07-27T09:26:35Z Wikipek 25932 + O Karolu Libelcie wikitext text/x-wiki [[Plik:Karol Libelt foto (cropped).jpg|mały|<center>Karol Libelt</center>]] '''[[w:Karol Libelt|Karol Fryderyk Libelt]]''' (1807–1875) – polski filozof. * Bez bytu politycznego nie ma państwa, ale bez bytu politycznego jest ojczyzna, i ta to ogromna jest różnica między ojczyzną i państwem. (…) ojczyzna wyższą jest ideą, niżeli idea państwa. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=Kq0wAAAAYAAJ&printsec=frontcover Pisma pomniejsze Karola Libelta]'', wyd. J.K. Żupański, 1849, tom 1, s. 143. * Bóg sam tylko jest ''Stwórcą'', człowiek tylko jest ''twórcą''. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=YzRIAAAAMAAJ&q=B%C3%B3g+sam+tylko+jest+stw%C3%B3rc%C4%85,+cz%C5%82owiek+tylko+tw%C3%B3rc%C4%85&dq=B%C3%B3g+sam+tylko+jest+stw%C3%B3rc%C4%85,+cz%C5%82owiek+tylko+tw%C3%B3rc%C4%85&ei=Ys6MTKm7IoSoyATd46jHAw&cd=3 Samowładztwo rozumu i objawy filozofii słowiańskiej: O miłości ojczyzny, System umnictwa, O panteizmie w filozofii]'', PWN, 1967, s. 465. * Dobro pojedyńczych osób, nie da się pojąć, ani urzeczywistnić bez dobra ogólnego. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=a5EyAAAAYAAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false Pisma pomniejsze Karola Libelta]'', wyd. J.K. Żupański, 1851, tom 6, s. 171. * Fanatyzm, a stąd prześladowanie religijne i nietolerancja, gusła, przesądy i zabobony, a stąd ciemnota i obłąkanie nie są religią; są to narosty zhańbionej wyobraźni albo zhańbionego egoizmu. * Historię zatem po religii i prawie, jako trzeci środek policzyć należy do wychowania ludów. (…) Jest to zwierciadło żywota narodowego, w którym naród widzi czym był, a czym być powinien; w którym pozna wszystkie winy i zasługi przodków, a tym samym pojmie rzetelną wartość swoją. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=hvJDAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Rozprawy o odwadze cywilnej, miłości ojczyzny, wychowaniu ludów: na rzecz pomnika dla Adama Mickiewicza, Zygmunta Krasińskiego i Juliusza Słowackiego]'', wyd. Drukarnia „Czasu” W. Kirchmayera, 1869, s. 192–193. * Im kto więcej rzeczy obejmuje, tym dokładniejsze ma każdej w szczególności poznanie, bo każda specjalna umiejętność podnosi się przez posiłki wszytkich innych. Stąd wyższość człowieka wszechstronnie wykształconego nad jednostronnym specjalistą lub autodydaktem. ** Źródło: [[:s:Dwaj bracia Śniadeccy|''Dwaj bracia Śniadeccy'']], wyd. Księgarnia J.K. Żupańskiego, Poznań, 1866. * Jeżeli z pracy ma wypłynąć prawo własności, praca sama musi być prawa czyli godziwa, inaczej i złodziej miałby prawo własności do rzeczy ukradzionych. Praca tyle razy jest nieprawa, ilekroć na cudzej pracy się wykonywa, czyli ilekroć szukamy prawa własności na cudzej własności. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=Uq0wAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Pisma pomniejsze Karola Libelta]'', wyd. J.K. Żupański, 1851, tom 4, s. 283. * Miłość też pierwszą nauczycielką piękna. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=Dx8uAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Estetyka czyli umnictwo piękne]'', wyd. B.M. Wolff, 1854, tom 1, s. 44. * Miłość prawdziwa zatem w czynie się objawia i prowadzi do czynu. Miłość bez czynu nie jest miłością, ale samolubstwem, najbrudniejszym egoizmem. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=hvJDAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Rozprawy o odwadze cywilnej, miłości ojczyzny, wychowaniu ludów: na rzecz pomnika dla Adama Mickiewicza, Zygmunta Krasińskiego i Juliusza Słowackiego]'', wyd. Drukarnia „Czasu” W. Kirchmayera, 1869, s. 9. * Najwyższą zaletą kobiety jest właśnie być kobietą. * Naród byłby niczym bez znajomości dziejów swoich, z których się i teraźniejszość rozwija i przyszłość wysuwa. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=a5EyAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Pisma pomniejsze Karola Libelta]'', wyd. J.K. Żupański, 1851, tom 6, s. 58–59. * Naród jest przedmiotem i zarazem podmiotem wychowania; wysiłek samowychowawczy narodu jest procesem samodoskonalenia, które naród realizuje przez intencje oświatowe. * Naród żyje, dopóki język jego żyje, bez języka narodowego nie ma narodu. ** Opis: przytaczane często w skróconej formie: ''Naród żyje, dopóki język jego żyje''. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=hvJDAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Rozprawy o odwadze cywilnej, miłości ojczyzny, wychowaniu ludów: na rzecz pomnika dla Adama Mickiewicza, Zygmunta Krasińskiego i Juliusza Słowackiego]'', wyd. Drukarnia „Czasu” W. Kirchmayera, 1869, s. 102. * Nie ma większej ironii życia jak ironia miłości. * Obojętność człowieka dla człowieka jest tylko wypaczeniem przyrodzonej ustawy przez nienaturalność albo form społecznych, albo wychowania. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=C6owAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Pisma pomniejsze Karola Libelta]'', wyd. J.K. Żupański, 1849, tom 2, s. 217. * Pracując gorliwie w interesie dobra publicznego, pracujemy najrzeczywiściej dla naszego dobra. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=a5EyAAAAYAAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false Pisma pomniejsze Karola Libelta]'', wyd. J.K. Żupański, 1851, tom 6, s. 171. * Stan, jak naród, sam się tworzy, a nie da się stworzyć. Staje się tym, czym jest wedle praw konieczności działających w nim potęg, a nie tym, czym być powinien wedle tej lub owej teorii. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=hvJDAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Rozprawy o odwadze cywilnej, miłości ojczyzny, wychowaniu ludów: na rzecz pomnika dla Adama Mickiewicza, Zygmunta Krasińskiego i Juliusza Słowackiego]'', wyd. Drukarnia „Czasu” W. Kirchmayera, 1869, s. 155. * Tylko ten nauczyciel jest w całkowitym znaczeniu narodowym, który młodzież do przyszłości narodu sposobi, przez to że ją z obecnymi stosunkami i potrzebami obeznawa. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=a5EyAAAAYAAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false Pisma pomniejsze Karola Libelta]'', wyd. J.K. Żupański, 1851, tom 6, s. 60. * Umysł młodzieńczy, budzący się z nocy niewiadomości, raduje się i religijną czcią otacza męża, co mu światłem rozumu swego rozświeca niezmierne a urocze regiony ducha; temu duszę swą otwiera i ku niemu ją steruje, co karmi i nasyca rozciekawioną jego wyobraźnię, co uszlachetnia jego serce, ubogaca jego umysł. Nauczyciel rozległej i gruntownej nauki, to ideał dla młodego ucznia, to cel jego uwielbień, to przedmiot jego wdzięczności i miłości. ** Źródło: [[:s:Dwaj bracia Śniadeccy|''Dwaj bracia Śniadeccy'']], wyd. Księgarnia J.K. Żupańskiego, Poznań, 1866. * Występki ludzkie po większej części z ubóstwa i niedostatku wypływają, ponieważ zbrodnia i ubóstwo zwykle w jednej chodzą parze; każdy więc naród im z majętniejszych mieszkańców się składa, tym jest szczęśliwszy, tym swobodniejszy. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=Uq0wAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Pisma pomniejsze Karola Libelta]'', wyd. J.K. Żupański, 1851, tom 4, s. 145. * Zawsze w społeczeństwie będą majętni i ubodzy: – tacy, co mają środki kupowania sobie pracy, i obracania jej na własny pożytek, i tacy, którzy ją muszą tamtym sprzedawać, albo najmować. ** Źródło: ''[http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=5244&dirids=1 Koalicja kapitału i pracy]'', Poznań, 1868, s. 8. * Zda się, że dziś już wie każdy, iż tylko wykształcenie stanowi i stanowić powinno prawdziwą zasługę człowieka, że tylko tędy droga do zasług i znaczenia. ** Źródło: ''[http://books.google.pl/books?id=a5EyAAAAYAAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false Pisma pomniejsze Karola Libelta]'', wyd. J.K. Żupański, 1851, tom 6, s. 66. == O Karolu Libelcie == * A Libelt, to nawet nie pozytywista starej daty, to człowiek z epoki już nie ojców, ale dziadków naszych. (...) Człowiek z pierwszego pokolenia demokratów, co to głosili braterstwo ludów w walce przeciw tronom Europy, człowiek z epoki przełomowej, w której się zmagały sprzeczne stare i nowe prądy zarówno na polu życia politycznego, jak i czystej myśli ludzkiej. Z jednej strony nieznośna reakcja policyjno-klerykalna w interesie rządzących dynastii i dla zachowania starego, przednapoleońskiego porządku, z drugiej grupy młodych, zapalonych nowatorów, wierzących w przyszłe szczęście ludzkości i w to, że je wywalczyć potrafią drogą radykalnych reform ekonomicznych, które wymarzyli w samotności. ** Autor: [[Władysław Witwicki]], ''Karol Libelt'' – odczyt wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907. {{DEFAULTSORT:Libelt, Karol}} [[Kategoria:Polacy w Wiośnie Ludów]] [[Kategoria:Politycy okresu zaborów]] [[Kategoria:Polscy filozofowie]] [[Kategoria:Powstańcy listopadowi]] e5mx3g21s9zsibxtz2c5deijmffbkj2 0 13000 535850 525663 2022-07-27T03:13:36Z Zbigad 1989 /* Inne */Powtórka wikitext text/x-wiki '''[[w:Romain Gary|Romain Gary]]''' (1914–1980) – właściwie Roman Kacew, urodzony w Wilnie francuski pisarz pochodzenia polsko-żydowskiego, scenarzysta i reżyser filmowy, dyplomata. Dwukrotny laureat Nagrody Goncourtów. ==''Biały pies'' (1970)== <small>(oryg. ''Chien Blanc'', tłum. Janina Karczmarewicz-Fedoriwska, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 1997)</small> * Im bardziej rozum okazuje się bezsilny w rozstrzyganiu i narzucaniu swojej woli, tym bardziej coitus awansuje na namiastkę rozwiązań. ** Źródło: s. 60. * Nie istnieje ruch polityczny, który by nie był całkowicie spenetrowany przez FBI. A jaki jest najlepszy sposób kontrolowania ruchu politycznego? Stworzenie go. ** Źródło: s. 151. * Odczuwam niemal fizyczną potrzebę totalnej segregacji, cudownej alienacji, jakiegoś niezwykłego wydostania się poza ludzkość, żeby wreszcie stać się tym niedostępnym marzeniem, stać się człowiekiem. ** Źródło: s. 114. * Pisarz myli się łatwiej od innych co do natury istot i rzeczy, ponieważ on sam je sobie tworzy. ** Źródło: s. 10. * Prowokacja jest moją ulubioną formą obrony koniecznej. ** Źródło: s. 55. * Tam gdzie jest nienawiść, nie ma edukacji. Jest deformacja. Tresura. ** Źródło: s. 32. ==''Czarodzieje'' (1973)== <small>(oryg. ''Les enchanteurs'', tłum. Regina Gromadzka, Wydawnictwo Nisza, Warszawa 2014)</small> * Byłem już zbyt wrażliwy na piękno, żeby wyśmiewać brzydotę, starałem się zatem skrywać obrzydzenie. ** Źródło: s. 212. * Cyrkowcy z broglio, jak i wielce dawniej cenieni kaukascy i tureccy iluzjoniści, którzy śmierć uważali za odrażającą chwilę prawdy i autentyczności, nigdy nie wymawiali jej imienia, a jeśli nie dało się tego uniknąć, czynili to pomiędzy dwoma splunięciami. Oznaczała ona kompromitujący jakość spektaklu koniec sztuczek zręcznościowych, chwytów i trików. ** Źródło: s. 51. * Gdy pobożni chrześcijanie osłaniają się krzyżem, zdolni są do wszystkiego. ** Źródło: s. 231. * Iluż filozofów parających się nicością oszczędziłoby sobie upokorzenia pytaniami, z którymi nie umie sobie poradzić żadna koncepcja, gdyby tylko - tak jak ja - spotkali odpowiednio wcześnie na swej drodze doświadczone ręce i wargi, i drobne ciało kryjące w sobie sekret prawdziwej wiedzy i stworzone bodaj wyłącznie po to, by na wszelkie zagadnienia dać jak najdelikatniejszą odpowiedź! ** Źródło: s. 147. * Jeśli tu i ówdzie pojawi się kłamstwo, to tylko przez wgląd na umiłowanie prawdy. ** Źródło: s. 367. * Ludzie niepoważni przyprawiają śmierć o bóle brzucha. ** Źródło: s. 161. * Miłość najbardziej potrzebuje wyobraźni. Każdy musi tworzyć drugiego całą swoją wyobraźnią, ze wszystkich sił, nie wolno ani piędzi ziemi oddać rzeczywistości. ** Źródło: s. 406. * Musiałem przyznać, że świat pozorów, podający się za rzeczywistość, miał w zanadrzu niejedną sztuczkę, a najdotkliwszą był koniec dzieciństwa. ** Źródło: s. 30. * Nic nie dorównuje realizmowi jako środkowi tworzenia iluzji w sztuce. ** Źródło: s. 164. * Nigdy się nie dowiem, czy była ona piękna, czy zaledwie ładna, ponieważ oko jest wielkim twórcą, wręcz genialnym, gdy w grę wchodzą uczucia. ** Źródło: s. 84. * Nigdy w czasie długiego życia, podczas peregrynacji, wobec najwspanialszych dzieł sztuki i w najbardziej uduchowionych snach, w obliczu Boga i natury, przenigdy nie doznawałem głębszych wzruszeń ni upojniejszych rozkoszy niż na widok pięknej kobiecej dupy. ** Źródło: s. 91. * Radość życia odrzuca wszelkie epitafia głębi. ** Źródło: s. 100. * Sekret nie leży w istnieniu tajemnicy, ale w istnieniu wiary. ** Źródło: s. 154. * W dniu, kiedy ludy zaczną domagać się głównie piękna, nastąpi koniec świata. ** Źródło: s. 290. * Wszyscy marzyciele wiedzą, że aby zachować czar, powab i siłę, sny muszą pozostać niespełnione. ** Źródło: s. 206. * Wymyślałem ją z całych sił, całą moją miłością, ale Rzeczywistość ma za sobą tysiące lat doświadczenia i nikt nie może się z nią równać, jeśli idzie o brak wyobraźni. ** Źródło: s. 389. * Wystarczy trąbić o wolności, by móc uciskać, o braterstwie, żeby rozstrzeliwać, i o równości, aby wspiąć się na pochylony kark ludu i tam wygodnie się rozsiąść. ** Źródło: s. 173. * Żydzi wiedzą, że nie można stracić, kiedy się zaufa wyobraźni. ** Źródło: s. 362. ==''Korzenie nieba'' (1956)== <small>(oryg. ''Les racines du ciel'', tłum. Krystyna Byczewska, PIW, Warszawa 1967)</small> * - Jak możemy mówić o postępie, skoro niszczymy dookoła siebie najpiękniejsze i najszlachetniejsze objawy życia? (...) Cywilizacja wyłącznie użytkowa zawsze doprowadzi za daleko, to znaczy do obozów koncentracyjnych. ** Postać: Laurençot. *** Źródło: s. 74-75. * - Nacjonalizm ograniczający się do samego nacjonalizmu (,,,) to jedno z najgrubszych świństw, jakie ludzie wymyślili na tej ziemi, a wymyślili niejedno. ** Postać: Morel *** Źródło: s. 288. * - Nie można sądzić mężczyzn po tym, co robią, kiedy zdejmą spodnie. Jak chcą zrobić prawdziwe łajdactwo, to się ubierają. ** Postać: Minna. *** Źródło: s. 147. * - Osobiście, kpię sobie, naturalnie, z wszelkiego rodzaju nacjonalistów: białych czy czarnych, czerwonych czy żółtych, dawnych czy nowych. Obchodzi mnie tylko ochrona przyrody... ** Postać: Morel *** Źródło: s. 120. ==''Obietnica poranka'' (1960)== <small>(oryg. ''La promesse de l'aube'', tłum. Jerzy Pański, Czytelnik, Warszawa 1966)</small> * Jeśli kobieta czegoś chce, Bóg tak chce. ** Zobacz też: [[kobieta]] * Miłość macierzyńska to obietnica, którą życie nam daje u progu i której nie dotrzymuje nigdy. I z tym niedosytem pozostać trzeba do końca życia. ** Źródło: s. 42. * Myślę dotąd, że dobrze jest w życiu mieć zawsze przy sobie trochę okruchów ciasta, jeśli się chce być kochanym w sposób naprawdę bezinteresowny. * Nic nie mogło mi się stać, skoro byłem jej happy endem. ** Opis: matce. * Nic nigdy nie można uważać za ostatecznie zdobyte, osiągnięte, utrwalone i zachowane. * Nie jest dobrze być bardzo kochanym w tak młodym wieku, tak wcześnie. To rodzi złe przyzwyczajenie. Wydaje się, że tak już być musi. Wydaje się, że to gdzieś powinno istnieć, że można to odnaleźć. Liczy się na to. Wpatruje się, ma nadzieję, czeka. Miłość macierzyńska to obietnica, którą życie nam daje u progu i której nie dotrzymuje nigdy. I z tym niedosytem pozostać trzeba do końca życia. Ilekroć kobieta bierze nas w ramiona i przyciska do serca, są to tylko kondolencje. Zawsze powracamy na grób matki, by wyć nad nim jak opuszczony pies. Już nigdy, już nigdy, już nigdy. Wspaniałe ramiona otaczają szyję, najsłodsze wargi szepcą o miłości, ale już się wie. Kiedy znów przychodzi pragnienie, można się miotać na wszystkie strony – nie ma już studzien, są tylko miraże. O pierwszym przebłysku świtu przeprowadziło się gruntowne studia nad miłością i dokumentację nosi się ze sobą. Wszędzie dokąd pójdziemy, nosimy w sobie truciznę porównań i czas mija na oczekiwaniu tego, co już kiedyś otrzymaliśmy. Nie twierdzę, że należałoby zabraniać matkom zbytniej miłości do dzieci. Mówię tylko, że lepiej jest, kiedy matki mają jeszcze kogoś do kochania. Gdyby moja matka miała kochanka, nie umierałbym przez całe życie z pragnienia przy każdym źródle. Na moje nieszczęście znam się na prawdziwych diamentach. ** Źródło: s. 42-43. * Nie należy nigdy porzucać kobiet, które się kocha; ogarnia je samotność, zwątpienie, zniechęcenie – i więcej nie trzeba. * Nie udało mi się naprawić świata, pokonać głupoty i zła, przywrócić ludziom godności i sprawiedliwości, wygrałem jednak turniej ping – ponga w roku 1932 w Nicei i w dalszym ciągu każdego ranka wykonuję dwanaście pompek; cóż, nie należy się zniechęcać. * Psychoanaliza, jak wiele idei współczesnych, przybiera dziś postać totalitarnej aberracji, usiłuje narzucić nam obrożę swoich własnych perwersji. ** Źródło: s. 98. * Świat jest pełen polskich patriotów. Niestety, niektórzy z nich są Niemcami, Francuzami, a inni Anglikami. Z tego powstają wojny. ** Źródło: s. 414. *** Zobacz też: [[patriotyzm]] * Wobec intelektualnych, naukowych, ideologicznych wynaturzeń naszych czasów zboczenia seksualne znajdują w moim sercu słowa najtkliwszego przebaczenia. ** Źródło: s. 99. * Wydaje mi się czasem, że sam już żyję tylko z grzeczności i że jeśli pozwalam jeszcze bić memu sercu, to tylko dlatego, że bardzo lubię zwierzęta. * Wydało mi się nagle, że to mój smutek jest sprawcą całego tego hałasu. * Zawsze marzyłem o tym, by jakaś kobieta zrujnowała mnie moralnie, fizycznie i materialnie. ** Źródło: s. 206 * Życie jest wybrukowane straconymi okazjami. ** Zobacz też: [[okazja]] ==''Pieszczoch'' (1974)== <small>(oryg. ''Gros-Câlin'', tłum. Janina Karczmarewicz-Fedorowska, Akapit, Katowice 1992)</small> * Często używam wyrazów przezornie nie dociekając ich sensu, bo w ten sposób mogę mieć nadzieję. Kiedy się nie rozumie, istnieją jakieś możliwości ** Źródło: s. 146. * Gdyby nie można było kupić miłości za pieniądze, miłość straciłaby wiele wartości i pieniądze także. ** Źródło: s. 146. *** Zobacz też: [[miłość]] * Kiedy ktoś spędza całe dni na liczeniu miliardów, wraca do domu zdewaluowany, w stanie bliskim zeru. ** Źródło: s. 39. * Mówię do niej w myślach, ćwiczę mając na względzie ważką rozmowę, operację na otwartym sercu, jaka się odbędzie w czasie przyszłego pobytu w hotelu "Oriental" w Bangkoku - mam już prospekty; "Irénée, chciałbym dać pani wszystko, mam w sobie niewyczerpany nadmiar dóbr afektywnych i niektórzy geografowie podejrzewają nawet, że to właśnie we mnie leżą źródła wielkiej rzeki Amur..." ** Źródło: s. 92. * Nie chodzi o to, żeby zręcznie wycofać się z gry, lecz żeby wycofać jej zasady. ** Źródło: s. 8. *** Zobacz: [[gra]] * Podobno są nawet ludzie, którzy tak boją się śmierci, że w końcu odbierają sobie życie, żeby mieć spokój. ** Źródło: s. 47. * Tym, co powoduje przesądy, nienawiści, pogardę, jest brak kontaktów międzyludzkich. ** Źródło: s. 38. * Życie jest sprawą poważną z powodu swojej błahości. ** Źródło: s. 40. ==''Życie przed sobą'' (1975)== <small>(jako Emile Ajar, oryg. ''Le vie devant soi'', tłum. Maria Braunstein, Agnieszka Daniłowicz, Czytelnik, Warszawa 1988)</small> * - Boi się pani? Czego? - Niekoniecznie trzeba mieć powody, żeby się bać. ** Źródło: s. 38 * Czas jest najstarszy ze wszystkiego i chodzi wolno. ** Źródło: s. 62. * Jak się jest dzieckiem, to żeby być kimś, musi być nas kilku. ** Źródło: s. 63. * Ludziom zależy na życiu bardziej niż na czym innym, to aż śmieszne, jak pomyśleć, ile pięknych rzeczy jest na świecie. ** Źródło: s. 34. * Pani Roza mówiła mi, że jak się ma dużo snów, to się szybciej rośnie, w takim razie pięści pana Boro musiały mieć sny przez całe życie, bo były olbrzymie. ** Źródło: s. 30. *** Zobacz też: [[sen]] ==Inne== * Humor jest afirmacją godności, deklaracją wyższości człowieka nad wszystkim, co mu się przytrafia. * Prawdziwa miłość jest wtedy, gdy istnieje tylko to drugie. * To kobieta wybiera mężczyznę, który ją wybierze. {{DEFAULTSORT:Gary, Romain}} [[Kategoria:Francuscy Żydzi]] [[Kategoria:Francuscy prozaicy]] [[Kategoria:Francuscy scenarzyści]] [[Kategoria:Francuscy reżyserzy filmowi]] [[Kategoria:Francuscy dyplomaci]] [[Kategoria:Francuzi polskiego pochodzenia]] [[Kategoria:Laureaci Nagrody Goncourtów]] [[Kategoria:Politycy IV Republiki Francuskiej]] [[Kategoria:Politycy V Republiki Francuskiej]] [[Kategoria:Samobójcy]] [[Kategoria:Scenarzyści filmowi]] euhjdam13l6go48i06k59nenlpqiz61 3 17579 535788 137998 2022-07-26T15:30:19Z Nihonjoe 9965 Nihonjoe przeniósł stronę [[Dyskusja użytkownika:Alpodiopa]] do [[Dyskusja użytkownika:Anwlwp]]: Automatycznie przeniesiono stronę podczas zmiany nazwy użytkownika z "[[Special:CentralAuth/Alpodiopa|Alpodiopa]]" na "[[Special:CentralAuth/Anwlwp|Anwlwp]]" wikitext text/x-wiki {{powitanie}} [[Użytkownik:Rinfanaiel|<span style="color:grey; font-weight:bold">Rinfanaiel</span>]] - <small>[[user talk:Rinfanaiel|<span style="color:green">co myślisz?</span>]]</small> 00:10, 5 sie 2009 (CEST) ---- Używaj proszę czterech tyld (<nowiki>~~~~</nowiki>) przy podpisywaniu się w dyskusjach (tyldy automatycznie zamienią się w Twój podpis), łatwiej jest nam się wtedy komunikować. Dzięki! [[Użytkownik:Rinfanaiel|<span style="color:grey; font-weight:bold">Rinfanaiel</span>]] - <small>[[user talk:Rinfanaiel|<span style="color:green">co myślisz?</span>]]</small> 00:10, 5 sie 2009 (CEST) == [[Pan Cogito]] == Witaj! W artykule [[Pan Cogito]] pod cytatami podałaś kursywą nazwy poszczególnych wiersz, jeśli dobrze zrozumiałam. Poprawniej by było, gdyby każdy z tytułów było poprzedzony określeniem 'Źródło:', tak jak w przykładzie poniżej. <pre> * Cytat ** Źródło: ''Tytuł'' </pre> Pozdrawiam [[Użytkownik:Jos.|Jos.]] <small>'''[[Dyskusja użytkownika:Jos.|<font color=#99CC00>- dyskusja</font>]]'''</small> 09:33, 6 sie 2009 (CEST) 6n7gge52i0vyulckiio14jh6czny8tg 0 19139 535828 479977 2022-07-26T19:10:07Z Zero 20 graf wikitext text/x-wiki [[Plik:CzeczotFoto2020.jpg|mały|{{center|Krzysztof Czeczot (2020)}}]] '''[[w:Krzysztof Czeczot|Krzysztof Czeczot]]''' (ur. 1979) – polski aktor i dramaturg. * (…) ciekawe role grają ciągle ci sami aktorzy, więc ma się wrażenie, że ciągle grają jedną rolę, tylko są w innym kostiumie. To jest jakiś problem. Nie proponuje się aktorowi, który – powiedzmy – do tej pory grał ciągle bandziora, roli zakochanego, wrażliwego geja. ** Źródło: [http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=69061 wywiad, 2010] * Dla mnie to oczywiste, że w świadomości jednej osoby funkcjonuję jako Maciek z ''BrzydUli'', a w świadomości innej, jako Pan Młody z ''Wesela'' Wyspiańskiego. Wiem, ile osób ogląda telewizję, a ile chodzi do teatru. I do jednego widza, i do drugiego mam szacunek. Ale należy pamiętać, że to są dwa różne światy. Teatr zawsze będzie ważny, bo teatr daje możliwość nieustannego treningu warsztatowego, daje inny rodzaj skupienia, inną relację z widzem. Teatr to praca z tekstem, nad tekstem, to ciągłe zadawanie pytań. W serialu tych spraw jest dużo mniej, ale są inne trudności. A film to pewnie coś pomiędzy pracą w teatrze a pracą w serialu. Podczas kręcenia filmu budujący rolę aktor zadaje podobne pytania jak w teatrze, ale ponieważ stoją kamery, to czasu jest już mniej. Nie tak dramatycznie mało jak w serialu, ale mniej niż w teatrze. ** Źródło: [http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=69061 wywiad, 2010] * Jestem szalenie wystraszony, ręce mi drżą, palę papierosa za papierosem. Nagle stwarza się rzeczywistość, którą wymyśliłem. Wszystko dostaje ciała, głosu, ducha. Świat wymyślony między godz. 22 a 6 rano zaczyna żyć. ** Opis: o swoich sztukach. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/nagles.htm „Gazeta Wyborcza”, Szczecin, 7 lutego 2005] * Kiedy używając ludzkiej tragedii, zdobywa się polityczne punkty i dzieli nas na tych lepszych i tych gorszych. Kiedy trzymający w rękach krzyże tłum, do idących po krzyż księży krzyczy: „Judasze”. ** Opis: odpowiedź na pytanie, co go gorszy. ** Źródło: [http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=69061 wywiad, 2010] * Krytyki i pochwał należy słuchać z podobną uwagą. ** Źródło: [http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=69061 wywiad, 2010] * (…) przez cały film każdy Ślązak inaczej mówił po śląsku i każdy mnie poprawiał – mówił, że jego śląski jest na pewno tym jedynym, właściwym i że ja źle wymawiam niektóre słowa. Mnie zależało na tym, żeby złapać lekkość i płynność mówienia. (…) Był lektor. Potem przychodzili koledzy aktorzy ze Śląska albo, ci, którzy grają na Śląsku w teatrze i mówili swoje. Następnie przychodzili ludzie, którzy stali na planie – sympatyczni ludzie z familoków – i też mówili, że źle godosz i żebym nie słuchoł, co mi godojom, bo ino jo mom racja… ** Opis: o pracy w filmie ''Zgorszenie publiczne''. ** Źródło: [http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=69061 wywiad, 2010] * Robię to, co wydaje mi się ciekawe, co jest dla mnie trudne i stanowi dla mnie wyzwanie. Teatr radia to moja zabawa ze sobą samym: wymyśl coś, czego jeszcze nie było. To bardzo męcząca zabawa, ale przynosi efekty (…). ** Źródło: [http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=69061 wywiad, 2010] '''Zobacz też:''' * ''[[80 milionów]]'' * ''[[Brzydula]]'' * [[Maciej Szymczyk]] {{SORTUJ:Czeczot, Krzysztof}} [[Kategoria:Laureaci festiwalu Dwa Teatry]] [[Kategoria:Laureaci nagród filmowych]] [[Kategoria:Polscy aktorzy filmowi]] [[Kategoria:Polscy dramaturdzy]] [[Kategoria:Polscy aktorzy teatralni]] [[Kategoria:Polscy aktorzy telewizyjni]] [[Kategoria:Polscy kompozytorzy muzyki teatralnej]] [[Kategoria:Polscy pisarze współcześni]] [[Kategoria:Polscy scenarzyści teatralni]] [[Kategoria:Polscy tekściarze]] [[Kategoria:Reżyserzy radiowi]] btt8r4nwld1xe5egbscyxpf5ui0lxjt 0 19262 535818 531962 2022-07-26T18:39:55Z Zero 20 format, dr Zmiana wikitext text/x-wiki [[Plik:JKRUK 20090827 ANDRZEJ SEWERYN SANATO BUSKO IMG 5280.jpg|mały|{{center|Andrzej Seweryn (2009)}}]] '''[[w:Andrzej Seweryn|Andrzej Seweryn]]''' (ur. 1946) – polski [[aktor]] i [[reżyser]]. Ojciec [[Maria Seweryn|Marii]], były mąż [[Krystyna Janda|Krystyny Jandy]]. ==Wypowiedzi== * Bardzo proszę, mogę być „perfekcjonistą”, „konserwatystą” albo „liberałem”. Co kto woli. O wiele ważniejsze jest poczucie sensu tego, co robię. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/20208 „Tygodnik Powszechny”, 1 kwietnia 2010] * Chciałbym przekonać, że możemy patrzeć w przyszłość, nie negując przeszłości. Zbyt łatwo odrzuca się przeszłość, nie znając jej. Manifesty, które napisali nasi ojcowie, pokazują, że zrobić coś zupełnie nowego w teatrze wcale nie jest tak łatwo. Często myśli już raz wypowiedziane powracają w dzisiejszej sztuce jako oryginalne i ważne dla wielu z nas. ** Źródło: [http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/110258.html ''Za kulisami'', „Gazeta Wyborcza - Stołeczna” nr 23, 29 stycznia 2011, ''Dodatek''] ** Zobacz też: [[przyszłość]] * Cieszę się, kiedy przytrafia mi się okazja do... naśladowania Petera Brooka. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/20208 „Tygodnik Powszechny”, 1 kwietnia 2010] ** Zobacz też: [[Peter Brook]] * Duchowość w teatrze to temat na osobny wywiad albo głęboką rozprawę filozoficzną – nie można zbyć tego byle frazesem, dlatego zamiast brnąć w pięknoduchowskie epitety, wolę zadowolić się podstawami. W teatrze warto najpierw przyswoić sobie pierwsze litery alfabetu: a, b i c, żeby potem pomyśleć o całej reszcie. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/20208 „Tygodnik Powszechny”, 1 kwietnia 2010] * Jeżeli któregoś dnia się okaże, że moja wolność została ograniczona, wtedy natychmiast przestanę być dyrektorem teatru. ** Źródło: [http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/108654.html ''Człowiek z billboardu'', „Newsweek Polska” nr 1/09.01, 3 stycznia 2011] * Mam oczywiście własne gusty, przekonania, są teatry, które podobają mi się bardziej, inne zdecydowanie mniej, ale nie jestem skandalistą, to nie mój styl. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/20208 „Tygodnik Powszechny”, 1 kwietnia 2010] ** Zobacz też: [[gust]] * Moim zdaniem trzeba realizować najlepszą literaturę światową. Ma ona taką wartość estetyczną i moralną, że nigdy nie przestanie nas wzbogacać, bo klasyka to coś więcej niż współczesność. Rozumiejąc Mrożka, mając za sobą kontakt z Shakespeare'em, Mannem, Grekami łatwiej opierać się zarówno zbrodniczym ideologiom, jak i postmodernistycznemu nihilizmowi. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/21027 „Gazeta Wyborcza”, 30 kwietnia 2010] ** Zobacz też: [[klasyka]], [[William Shakespeare]], [[Sławomir Mrożek]] * Moja naiwność i dziecięcość wyraża się przede wszystkim w tym, że przestałem udawać jakobym był mądrzejszy od autora tekstów. Przestaję go traktować jako pretekst do wyrażania moich poglądów. Dziś staram się przede wszystkim zrozumieć, po co autor tak czy inaczej konkretną kwestię napisał. Nie chcę głosić, chcę pytać. Dziś interesuje mnie dialog, spotkanie z człowiekiem, a nie ze świetnie wyuczonym manekinem. ** Źródło: ''Głosić nie zamierzam, chcę pytać'', „Dziennik Bałtycki” 24–26 grudnia 1993 ** Zobacz też: [[naiwność]] * Nie będę udawał, że jestem kimś innym, niż jestem, że nie wyrosłem w tradycji chrześcijańskiej, że pewne wartości nie są dla mnie święte i niepodważalne, że w jakiś tajemniczy sposób nie pociąga mnie to, co trudne, nieoczywiste. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/21027 „Gazeta Wyborcza”, 30 kwietnia 2010] ** Zobacz też: [[chrześcijaństwo]], [[tradycja]] * Tego zawodu [aktora] nie da się zdefiniować. Nie intelekt jest gwarancją powodzenia w aktorstwie. Często, przeciwnie, on przeszkadza. To zawód pełen sprzeczności. Czyż nie jest to rzecz tajemnicza, że publiczność na widok jednego aktora milknie, a nie zauważa wejścia innego. Moim ABC aktorstwa jest tekst Hamleta: 'Zastosuj akcję słów, a słowa do akcji, mając przede wszystkim to na względzie, abyś nie przekroczył granic natury, wszystko bowiem, co przesadzone, przeciwne jest zamiarowi teatru, którego przeznaczeniem jest – jak było dawniej – służyć niejako za zwierciadło naturze'. Praca wykonywana z myślą o innych jest warunkiem dobrego wykonywania zawodu. Toteż ona jest moją, swego rodzaju, religią. ** Źródło: ''Głosić nie zamierzam, chcę pytać'', „Dziennik Bałtycki” 24–26 grudnia 1993 * To spektakl zrobiony porządnie, rzetelnie. Spektakl, który „ma swoją podłogę”, w którym słychać, co mówią aktorzy. W którym materiał szóstej kotary w głębi sceny jest najwyższej jakości, jak w filmach Viscontiego. Spektakl, w którym zbiegają się dążenia ludzi poczuwający się do odpowiedzialności za sztukę: oświeconej władzy, artystów, krytyków, widzów. ** Opis: definicja dobrego [[spektakl]]u. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/21027 „Gazeta Wyborcza”, 30 kwietnia 2010] * W dobrym teatrze aktorzy są przygotowani do zawodu, mają doskonale opanowany warsztat. Taki teatr potrafi zbudować dekoracje, uszyć odpowiednie kostiumy, oświetlić scenę, zapanować nad dźwiękiem, wreszcie jest w stanie równie dobrze i profesjonalnie wystawić sztukę współczesną, jak i dramat napisany trzysta lat temu. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/20208 „Tygodnik Powszechny”, 1 kwietnia 2010] * W teatrze przed premierą można dużo jeszcze pracować, a nawet po niej można jeszcze pewne rzeczy zmieniać. W kinie, oczywiście też się interweniuje, dochodzi muzyka, montaż, całe to manipulowanie materią filmową, jednak głównie jest to charakter natychmiastowy i w pewnym sensie nieodwołalny. ** Źródło: [http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=33620 Wywiad, 2006] ** Zobacz też: [[film]], [[teatr]] {{wulgaryzmy}} * Spotkałem się ostatnio z poglądem wśród młodych artystów polskiego teatru, że przeszłość nie ma dla nich żadnego znaczenia. Powiedzieli, że mają w dupie np. taką datę jak 1 września 1939 roku. No cóż, nie wiedziałem, że tak można. I już się dowiedziałem – można. ** Źródło: Agnieszka Sztyler, [http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/117464.html ''Młody mimo woli'', „Twój Styl” nr 6, 20 maja 2011] ** Zobacz też: [[historia]], [[przeszłość]] ==O Andrzeju Sewerynie== * Aktor mający tę siłę wewnętrzną i urok osobowości, które przyciągają uwagę i zjednują widzów. Nie trzeba być zbyt przenikliwym prorokiem, aby przepowiedzieć mu piękną przyszłość w teatrze. ** Autor: [[August Grodzicki]], ''Piękna sztuka aktorska'', „Życie Warszawy” 17 lutego 1970 * Andrzej Seweryn jest aktorem europejskiej rangi. Ma w sobie tyle energii, ambicji, nie mówiąc już o talencie, że pod jego kierownictwem Stary Teatr będzie mógł się odciąć od opinii, wedle których jesteśmy grupką krnąbrnych łobuziaków. ** Autor: [[Krzysztof Globisz]], [http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/kglobisz.htm „Rzeczpospolita”, 7 lipca 2001] ==Zobacz też== * ''[[Kto nigdy nie żył...]]'' * ''[[Człowiek z żelaza]]'' * ''[[Rodzina Połanieckich (serial telewizyjny)|Rodzina Połanieckich]]'' {{SORTUJ:Seweryn, Andrzej}} [[Kategoria:Laureaci Srebrnego Niedźwiedzia dla najlepszego aktora]] [[Kategoria:Laureaci Superwiktorów]] [[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)]] [[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)]] [[Kategoria:Odznaczeni Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis]] [[Kategoria:Polscy aktorzy filmowi]] [[Kategoria:Polscy reżyserzy teatralni]] [[Kategoria:Polscy reżyserzy filmowi]] [[Kategoria:Polscy aktorzy teatralni]] [[Kategoria:Polscy reżyserzy telewizyjni]] [[Kategoria:Polscy aktorzy telewizyjni]] 2bljrln08nsgegn3ynrb1155xf5zapa 535819 535818 2022-07-26T18:40:06Z Zero 20 format, dr Zmiana wikitext text/x-wiki [[Plik:JKRUK 20090827 ANDRZEJ SEWERYN SANATO BUSKO IMG 5280.jpg|mały|{{center|Andrzej Seweryn (2009)}}]] '''[[w:Andrzej Seweryn|Andrzej Seweryn]]''' (ur. 1946) – polski [[aktor]] i [[reżyser]]. Ojciec [[Maria Seweryn|Marii]], były mąż [[Krystyna Janda|Krystyny Jandy]]. * Bardzo proszę, mogę być „perfekcjonistą”, „konserwatystą” albo „liberałem”. Co kto woli. O wiele ważniejsze jest poczucie sensu tego, co robię. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/20208 „Tygodnik Powszechny”, 1 kwietnia 2010] * Chciałbym przekonać, że możemy patrzeć w przyszłość, nie negując przeszłości. Zbyt łatwo odrzuca się przeszłość, nie znając jej. Manifesty, które napisali nasi ojcowie, pokazują, że zrobić coś zupełnie nowego w teatrze wcale nie jest tak łatwo. Często myśli już raz wypowiedziane powracają w dzisiejszej sztuce jako oryginalne i ważne dla wielu z nas. ** Źródło: [http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/110258.html ''Za kulisami'', „Gazeta Wyborcza - Stołeczna” nr 23, 29 stycznia 2011, ''Dodatek''] ** Zobacz też: [[przyszłość]] * Cieszę się, kiedy przytrafia mi się okazja do... naśladowania Petera Brooka. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/20208 „Tygodnik Powszechny”, 1 kwietnia 2010] ** Zobacz też: [[Peter Brook]] * Duchowość w teatrze to temat na osobny wywiad albo głęboką rozprawę filozoficzną – nie można zbyć tego byle frazesem, dlatego zamiast brnąć w pięknoduchowskie epitety, wolę zadowolić się podstawami. W teatrze warto najpierw przyswoić sobie pierwsze litery alfabetu: a, b i c, żeby potem pomyśleć o całej reszcie. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/20208 „Tygodnik Powszechny”, 1 kwietnia 2010] * Jeżeli któregoś dnia się okaże, że moja wolność została ograniczona, wtedy natychmiast przestanę być dyrektorem teatru. ** Źródło: [http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/108654.html ''Człowiek z billboardu'', „Newsweek Polska” nr 1/09.01, 3 stycznia 2011] * Mam oczywiście własne gusty, przekonania, są teatry, które podobają mi się bardziej, inne zdecydowanie mniej, ale nie jestem skandalistą, to nie mój styl. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/20208 „Tygodnik Powszechny”, 1 kwietnia 2010] ** Zobacz też: [[gust]] * Moim zdaniem trzeba realizować najlepszą literaturę światową. Ma ona taką wartość estetyczną i moralną, że nigdy nie przestanie nas wzbogacać, bo klasyka to coś więcej niż współczesność. Rozumiejąc Mrożka, mając za sobą kontakt z Shakespeare'em, Mannem, Grekami łatwiej opierać się zarówno zbrodniczym ideologiom, jak i postmodernistycznemu nihilizmowi. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/21027 „Gazeta Wyborcza”, 30 kwietnia 2010] ** Zobacz też: [[klasyka]], [[William Shakespeare]], [[Sławomir Mrożek]] * Moja naiwność i dziecięcość wyraża się przede wszystkim w tym, że przestałem udawać jakobym był mądrzejszy od autora tekstów. Przestaję go traktować jako pretekst do wyrażania moich poglądów. Dziś staram się przede wszystkim zrozumieć, po co autor tak czy inaczej konkretną kwestię napisał. Nie chcę głosić, chcę pytać. Dziś interesuje mnie dialog, spotkanie z człowiekiem, a nie ze świetnie wyuczonym manekinem. ** Źródło: ''Głosić nie zamierzam, chcę pytać'', „Dziennik Bałtycki” 24–26 grudnia 1993 ** Zobacz też: [[naiwność]] * Nie będę udawał, że jestem kimś innym, niż jestem, że nie wyrosłem w tradycji chrześcijańskiej, że pewne wartości nie są dla mnie święte i niepodważalne, że w jakiś tajemniczy sposób nie pociąga mnie to, co trudne, nieoczywiste. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/21027 „Gazeta Wyborcza”, 30 kwietnia 2010] ** Zobacz też: [[chrześcijaństwo]], [[tradycja]] * Tego zawodu [aktora] nie da się zdefiniować. Nie intelekt jest gwarancją powodzenia w aktorstwie. Często, przeciwnie, on przeszkadza. To zawód pełen sprzeczności. Czyż nie jest to rzecz tajemnicza, że publiczność na widok jednego aktora milknie, a nie zauważa wejścia innego. Moim ABC aktorstwa jest tekst Hamleta: 'Zastosuj akcję słów, a słowa do akcji, mając przede wszystkim to na względzie, abyś nie przekroczył granic natury, wszystko bowiem, co przesadzone, przeciwne jest zamiarowi teatru, którego przeznaczeniem jest – jak było dawniej – służyć niejako za zwierciadło naturze'. Praca wykonywana z myślą o innych jest warunkiem dobrego wykonywania zawodu. Toteż ona jest moją, swego rodzaju, religią. ** Źródło: ''Głosić nie zamierzam, chcę pytać'', „Dziennik Bałtycki” 24–26 grudnia 1993 * To spektakl zrobiony porządnie, rzetelnie. Spektakl, który „ma swoją podłogę”, w którym słychać, co mówią aktorzy. W którym materiał szóstej kotary w głębi sceny jest najwyższej jakości, jak w filmach Viscontiego. Spektakl, w którym zbiegają się dążenia ludzi poczuwający się do odpowiedzialności za sztukę: oświeconej władzy, artystów, krytyków, widzów. ** Opis: definicja dobrego [[spektakl]]u. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/21027 „Gazeta Wyborcza”, 30 kwietnia 2010] * W dobrym teatrze aktorzy są przygotowani do zawodu, mają doskonale opanowany warsztat. Taki teatr potrafi zbudować dekoracje, uszyć odpowiednie kostiumy, oświetlić scenę, zapanować nad dźwiękiem, wreszcie jest w stanie równie dobrze i profesjonalnie wystawić sztukę współczesną, jak i dramat napisany trzysta lat temu. ** Źródło: [http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/20208 „Tygodnik Powszechny”, 1 kwietnia 2010] * W teatrze przed premierą można dużo jeszcze pracować, a nawet po niej można jeszcze pewne rzeczy zmieniać. W kinie, oczywiście też się interweniuje, dochodzi muzyka, montaż, całe to manipulowanie materią filmową, jednak głównie jest to charakter natychmiastowy i w pewnym sensie nieodwołalny. ** Źródło: [http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=33620 Wywiad, 2006] ** Zobacz też: [[film]], [[teatr]] {{wulgaryzmy}} * Spotkałem się ostatnio z poglądem wśród młodych artystów polskiego teatru, że przeszłość nie ma dla nich żadnego znaczenia. Powiedzieli, że mają w dupie np. taką datę jak 1 września 1939 roku. No cóż, nie wiedziałem, że tak można. I już się dowiedziałem – można. ** Źródło: Agnieszka Sztyler, [http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/117464.html ''Młody mimo woli'', „Twój Styl” nr 6, 20 maja 2011] ** Zobacz też: [[historia]], [[przeszłość]] ==O Andrzeju Sewerynie== * Aktor mający tę siłę wewnętrzną i urok osobowości, które przyciągają uwagę i zjednują widzów. Nie trzeba być zbyt przenikliwym prorokiem, aby przepowiedzieć mu piękną przyszłość w teatrze. ** Autor: [[August Grodzicki]], ''Piękna sztuka aktorska'', „Życie Warszawy” 17 lutego 1970 * Andrzej Seweryn jest aktorem europejskiej rangi. Ma w sobie tyle energii, ambicji, nie mówiąc już o talencie, że pod jego kierownictwem Stary Teatr będzie mógł się odciąć od opinii, wedle których jesteśmy grupką krnąbrnych łobuziaków. ** Autor: [[Krzysztof Globisz]], [http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/kglobisz.htm „Rzeczpospolita”, 7 lipca 2001] ==Zobacz też== * ''[[Kto nigdy nie żył...]]'' * ''[[Człowiek z żelaza]]'' * ''[[Rodzina Połanieckich (serial telewizyjny)|Rodzina Połanieckich]]'' {{SORTUJ:Seweryn, Andrzej}} [[Kategoria:Laureaci Srebrnego Niedźwiedzia dla najlepszego aktora]] [[Kategoria:Laureaci Superwiktorów]] [[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)]] [[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)]] [[Kategoria:Odznaczeni Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis]] [[Kategoria:Polscy aktorzy filmowi]] [[Kategoria:Polscy reżyserzy teatralni]] [[Kategoria:Polscy reżyserzy filmowi]] [[Kategoria:Polscy aktorzy teatralni]] [[Kategoria:Polscy reżyserzy telewizyjni]] [[Kategoria:Polscy aktorzy telewizyjni]] 06whftis9bcbjkt1e51xqtlk4ndlrwk 3 19364 535831 529122 2022-07-26T19:20:23Z Zero 20 /* Dave Navarro */ nowa sekcja wikitext text/x-wiki [[Dyskusja użytkownika:Oola11/archiwum|Archiwum]] | [[Dyskusja użytkownika:Oola11/archiwum 1|Archiwum 1]] ==[[Kroniki portowe]]== Nie jestem pewna ile było polskich przekładów Kronik portowych i w czyim przekładzie. Czy jesteś pewna że to Kruk? Ja niestety nie wypisywałam tłumaczy i wydań (niestety) i teraz to wychodzi. Już mi się zdarzało, że na wiki ten sam w zasadzie fragment treściowy był inaczej zredagowany przez tłumacza... Dzięki za uwagi. Będę ich przestrzegać. Zaczęłam trochę na dziko. Co do cytatów to uzbierałam ich sporo przez ostatnie lata - tak dla siebie. Ponieważ nie myślałam wcale o projekcie wikicytaty niestety nie będę cytatów mogła opisać pod względem źródła: tłumacza, strony. A jednak chciałabym podzielić się nimi. == :-) == Miło Cię widzieć na Wikicytatach. Pozdrawiam serdecznie! [[Użytkownik:Alessia|Alessia]], [[Dyskusja użytkownika:Alessia|dyskusja]] 18:18, 26 lut 2013 (CET) ==[[Niezgłębiony zamysł]]== '''Poprawiam technicznie''' Niestety udaje mi się połowicznie. Najwyraźniej pracujemy w tym samym czasie i niestety moja praca "gone with the wind" ==[[Stanisław Obirek]]== '''Olu droga''', '''dziękuję za "formatowanie" mojej niezdarności''' we wpisie: Franciszek (papież). Zdziwiło mnie, że cofnęłaś moją edycję Stanisław Obirek? Wszak w samym artykule widnieje tekst: "były jezuita". Umieszczanie kogoś w danej kategorii gdy do niej nie należy jest mylące. Wszak zgadzamy się, że pan Obirek jest "byłym duchownym" - i w tej kategorii pozostał. :) Były lekarz, nie ma uprawnień do leczenia. Były lotnik nie może prowadzić samolotu. '''Wypowiedzi byłego zakonnika nie powinny być uważane za wypowiedzi zakonnika :)'''. Na marginesie, to jest właśnie śmieszność naszych mediów, że traktują "byłych" jako autorytety. Tak jakby radzić się, ludzi rozwiedzionych jak budować kochającą się rodzinę. Nie naśladujmy ich proszę w Wikicytatach. '''Nie nazywajmy motylka poczwarką, zapracował sobie przecież by być motylkiem'''. '''Pozdrawiam serdecznie''' --[[Użytkownik:Apriti|Apriti]] ([[Dyskusja użytkownika:Apriti|dyskusja]]) 16:42, 21 mar 2013 (CET) P.S. '''Prosiłbym o przywrócenie wersji, która w moim odczuciu''', nie '''jest''' wandalizmem - a raczej '''aktualizacją artykułu'''. :))) Apriti (dyskusja) 07:26, 19 mar 2013 (CET) :: Masz rację - '''nie porównywałem z Wikipedią''' [wszak przecież '''możemy być pierwsi''' :)] :: -> Obirek jest/był w kategorii: Polscy prezbiterzy jezuiccy. :: Spróbowałem zaingerować bo i tam też odbieram to jako nieścisłość. :: Na kategorii "byli jezuici" nie tak bardzo mi zależy - musielibyśmy potworzyć sporo innych kategorii i zamiast porządkowania danych posuwalibyśmy się w stronę stajni Augiasza.... '''Starczy mi na dziś: "Byli duchowni"''' - klikam i wiem co mają do powiedzenia :) :: A gdybyśmy zostali przy Twojej wersji: klikam w "Jezuici" i zastanawiam się w jakim świecie żyję :))) :: '''z pozdrowieniami - wiosna idzie :)''' --[[Użytkownik:Apriti|Apriti]] ([[Dyskusja użytkownika:Apriti|dyskusja]]) 16:42, 21 mar 2013 (CET) ==Odpowiedź== Żeby zachować jednolite formatowanie w projekcie. :-) [[Użytkownik:Alessia|Alessia]], [[Dyskusja użytkownika:Alessia|dyskusja]] 13:49, 4 kwi 2013 (CEST) == W drodze == Olu, a może [[W drodze]] od razu wyszczególnić na "W drodze (film)", bo jeszcze jest książka Jacka Kerouaca o tym tytule? Chyba że dopiero jak się będzie tworzyć artykuł książki? [[Użytkownik:Tommy Jantarek|''Tommy Jantarek'']] ([[Dyskusja użytkownika:Tommy Jantarek|pisz]]) 21:06, 16 cze 2013 (CEST) == [[Mo Ya]] == Utworzona przez ciebie strona ma błędny tytuł. Myślę, że najlepiej przenieść cytaty do strony powieści ''[[Obfite piersi, pełne biodra]]'' i potem usunąć hasło. Pozdrawiam [[Użytkownik:San85|San85]] ([[Dyskusja użytkownika:San85|dyskusja]]) 11:04, 2 lip 2013 (CEST) == Obfite... == Dzięki za rozbudowę :) . Pozdrawiam serdecznie, [[Użytkownik:Bacus15|Bacus15]], [[Dyskusja użytkownika:Bacus15|dyskusja]] 19:39, 20 lip 2013 (CEST) == Prośba o interwencję == Najmocniej przepraszam, że przeszkadzam, ale proszę o interwencję. Na Wikicytatach pojawił się użytkownik [[Użytkownik:6birc|6birc]], który jawnie lekceważy zasady obowiązujące w projekcie; uważa on, że Mrnr84201 i Alessia niesłusznie cofnęli jego edycje (jedna dotyczyła np. braku źródła, druga spowodowała dużą zmianę w formatowaniu strony - trudno było to poprawiać, więc nie dziwię się, że edycja została wycofana). Ponieważ użytkownik nie ma zielonego pojęcia o zasadach i obyczajach Wikicytatowych Alessia poprosiła (nie kazała, tylko poprosiła) go, aby zapoznał się z zasadami i najpierw pracował w brudnopisie, a potem z kimś doświadczonym w edytowaniu się skonsultował, by uniknąć ponownych problemów z wycofaniem edycji. Alessia udzieliła mu też kilka rad, np. odnośnie korzystania z podglądu przed zapisaniem (faktycznie wiadomości do niej edytował wiele razy). Jak można przeczytać, Alessia zachowała spokój, jej wypowiedzi są merytoryczne, oparte na przyjętych zasadach i kulturalne, natomiast nie można tego powiedzieć o użytkowniku, który posuwa się do tekstów w stylu "(...) może lepiej, żeby Pani w ogóle nie edytowała (...)". Ponadto użytkownik ten nie chce się zastosować do zasady odpowiadania na stronie użytkownika, z którym prowadzi rozmowę oraz niejako zakłada, że będzie tu wojował. (zob. [[Dyskusja użytkownika:6birc]]). 6birc zakłożył też wątek w Barze, w którym oczernia Mrnr84201 i Alessię, przedstawiając swoje subiektywne oceny tych użytkowników, z jego wypowiedzi przebija wręcz osąd, że wszyscy tu jesteśmy głupkami, bo nie myślimy tak jak on. Proszę, zareaguj, bo wydaje mi się, że takie występy mogą podzielić użytkowników i doprowadzić w końcu do wymarcia projektu, który już ledwo dyszy z jednym tylko aktywnym administratorem. [[Użytkownik:Dziecko Szczęścia|Dziecko Szczęścia]] ([[Dyskusja użytkownika:Dziecko Szczęścia|dyskusja]]) 19:24, 10 gru 2013 (CET) == Formatowanie automatyczne‎ == Zachęcam do przeczytania strony dyskusji Instruktorka. Choć trochę się nie rozumieliśmy to w końcu osiągnęliśmy sukces i przycisk wrócił. Mam nadzieję, że to ten sam przypadek. Jeżeli się nie uda to proszę o sygnał. Pozdrawiam Zerо [[Dyskusja użytkownika:Zero|πiσ]] 17:40, 8 mar 2014 (CET) == Wikidata == Hello, sorry for posting in English. Recently Wikidata was enabled on all Wikiquotes with its first phase, interwiki. Since the transition went well, I am asking you if you could please remove the interwikis from [[Strona główna]]. The interwikis you remove will now be served from Wikidata which will have a far more expansive list then currently on the page. Thanks, [[Użytkownik:John F. Lewis|John F. Lewis]] ([[Dyskusja użytkownika:John F. Lewis|dyskusja]]) 14:47, 11 kwi 2014 (CEST) ==[[Luigi Snozzi]]== cyt. ''Witaj. Strona, którą stworzyłaś(eś) nie jest zgodna z obowiązującymi na Wikicytatach [[Wikicytaty:Zasady formatowania|zasadami]]. Aktualnie strona nadaje się do usunięcia, chyba że ją poprawisz :) Proszę, pamiętaj o tym, że każdy cytat powinien zawierać źródło. Miłego dnia.'' cyt. Dzięki za uwagę, ale nie podałaś(eś) z którymi zasadami strona nie jest zgodna, a jeśli chodzi o źródło, to na końcu strony podane jest źródło, w którym te wszystkie cytaty zostały zebrane i opublikowane - możesz doprecyzować o co chodzi ? pozdr., --[[Użytkownik:Tecra|Tecra]] ([[Dyskusja użytkownika:Tecra|dyskusja]]) 18:58, 20 kwi 2014 (CEST) :nadal nie bardzo rozumiem w czym był problem z tą stroną ? w strukturze strony ? wzorowana była na trzech pozostałych z kategorii "Szwajcarscy architekci", a jeśli w alfabetycznej kolejności tych cytatów, to taka być nie może, bo jest błędna, gdyż musi być kolejność logiczna taka jaka była - poprawisz tą kolejność na taką jaka była, czy ja mam poprawiać ? --[[Użytkownik:Tecra|Tecra]] ([[Dyskusja użytkownika:Tecra|dyskusja]]) 19:34, 20 kwi 2014 (CEST) ::Oola11 - słowo honoru, a co Snozziego obchodziły zasady wikicytatów, jak ustalał kolejność własnych ponad 30 lat temu ?--[[Użytkownik:Tecra|Tecra]] ([[Dyskusja użytkownika:Tecra|dyskusja]]) 19:45, 20 kwi 2014 (CEST) :::odpowiem tak - P.A.Croset pracował nad tą książką przez kilka lat razem ze Snozzim i zapewne nie opublikowali zebranych tam aforyzmów w żadnej przypadkowej kolejności, ani alfabetycznej, ani chronologicznej, tylko w kolejności ich ważności subiektywnej, ale wybacz, że dziś w takiej kwestii nie będę dzwonić ani do Turynu, ani do Locarno, czy Alghero, zresztą Snozzi sam często je przedstawia w zmienianej kolejności w zależności od tematu, który mają ilustrować, więc wydaje mi się, że co do zasad wikicytatów i groźby usunięcia tej strony z racji braku kolejności alfabetycznej lub chronologicznej, to jednak przesadziłaś(eś) w tym przypadku, bo wciskanie obcych myśli na siłę w schematy, których oni nie tworzyli, zmienia wymowę ich myśli - to mniej więcej główna moja uwaga i zarzut do Twojej interwencji, lecz przyznam oczywiście, że pod względem formy strona wygląda znacznie lepiej po Twoich korektach, niż cytaty Corbusiera, Frischa czy Kereza, ale kolejność postaram się poprawić, wesołych i spokojnych świąt :) --[[Użytkownik:Tecra|Tecra]] ([[Dyskusja użytkownika:Tecra|dyskusja]]) 20:19, 20 kwi 2014 (CEST) == Dot. [[Aniela Salawa]] == Anulowałem wersję. Otóż błędy w cytatach zawiera sam Dziennik i to wszelakiego rodzaju. Autorka bł. Aniela Salawa miała ukończone zaledwie 2 klasy szkoły powszechnej stąd ten problem. Błędy muszą pozostać - niestety. Nie poprawiajmy orginału! Pięknego obrazu nie ma potrzeby powtarzać jest w infoboksie. Pozdrawiam i zachęcam do lektury całego Dziennika, a warto! I proszę się nie denerwować językiem prostej Kobiety, ale podziwiać raczej głębie Jej duchowości. [[Użytkownik:RadLes|RadLes]] ([[Dyskusja użytkownika:RadLes|dyskusja]]) 21:03, 15 maj 2014 (CEST) == dot. ponownie [[Aniela Salawa]] == Serdecznie witam. Zauważyłem Twoje przesunięcie uwagi o chronologiczności cytatów artykułu pod zdanie wstępne. Ale to chyba nie za bardzo jest zgodne z zasadami na które się powołujesz wczoraj a są one wiążące dla nas wszystkich. Otóż artykuł zaczyna się przed zdaniem wstępnym (wizytówką). O ile chodzi o grafikę to na niektórych stronach Wikicytatów autorzy rzeczywiście ją umieszczają. Dotyczy to krótkich artykułów i polepsza to i zapełnia stronę. Jednak w moim artykule nie wydaje się to aż tak konieczne. Piękny i pastelowy obraz bohaterki artykułu rozprasza tylko myśl i wydłuża artykuł i tak już sporych rozmiarów. Dziękuję za drobne korekty i za uwagę, no i jak zauważyłem jako administratorka ostatnie i decydujące zdanie należy do ciebie. Ja jako podwładny się do niego dostosuję. Tak, że o jakimś przekomarzaniu czy złej woli nie ma tu mowy. Liczą się w końcu nasi czytelnicy. Pozdrawiam i życzę miłego weekendu. [[Użytkownik:RadLes|RadLes]] ([[Dyskusja użytkownika:RadLes|dyskusja]]) 19:39, 16 maj 2014 (CEST) Dlaczego Pani nie zweryfikuje poprawności cytatu i kasuje Pani cytat Tadeusza Kościuszki o saperach który usilnie staram się zamieścić w jego cytatach == Co ciebie zabolało == Stworzyłem hasło o Andrzeju Dudzie, którego cytat przytoczyłem. Czego tam zabrakło Olusiu, że musiałaś skasować? Proszę ciebie wytłumacz mi co tam jest nie tak kochanieńka lub z łaski twojej pomóż mi wedle twojego uznania naprawić to hasło abyś mogła zaakceptować. Dziękuję == Keynes == Zdejmij proszę blokadę z hasła John Maynard Keynes. Moim zdaniem żadna wojna edycyjna nie upoważnia do blokowania strony na zawsze. Zerо [[Dyskusja użytkownika:Zero|πiσ]] 23:58, 20 lis 2014 (CET) == Zbigniew Sajnóg == Witaj Oola11, przekazuję list od Zbigniewa Sajnóga: "Do: Wikicytaty. Szanowni Państwo! Mimo interwencji powraca w Wikicytatach brudny wierszyk (Flupy.), który nieszczęśnie napisałem 32 lata temu. Byłem autorem około 600 wierszy – wiele z nich publikowanych, wygłaszanych w mediach tudzież na żywo do licznej publiczności różnych wydarzeń artystycznych i koncertów. Jestem autorem licznych artykułów, esejów, autorem powieści a aktualnie trzech książek, których obszerne fragmenty są publikowane i komentowane w sieci. Nie chcę, aby ów napisany 32 lata temu nieszczęsny „wierszyk” był moją wizytówką, zwłaszcza że od lat zajmuję się bardzo poważnymi kwestiami. Niniejszym zatem bardzo uprzejmie, acz '''stanowczo''' proszę o usunięcie z hasła Zbigniew Sajnóg – wikicytaty owego „wierszyka” i o nie umieszczanie go tam '''nigdy''' więcej. A podkreślam, że ujmując rzecz formalnie, jako autor mam pełne i wyłączne prawo dysponowania moją własnością intelektualną! Z poważaniem Zbigniew Sajnóg" Zgodnie z wolą autora, usuwam cytat. [[Użytkownik:Andr Joan|Andr Joan]] ([[Dyskusja użytkownika:Andr Joan|dyskusja]]) 12:10, 10 gru 2014 (CET) == Łukasz Jakóbiak, Jacek Walkiewicz == Witam! Mam pytanie, ostatnio napisała do mnie Wikipedystka San85 i zwróciła uwagę, że na Wikicytatach cytaty umieszczamy w kolejności alfabetycznej, nie wg. dat i wycofała moją edycję, wklejając swoją. Moim zdaniem nie prawidłową. Pierwszy raz coś takiego słyszę! Ogółem może i bym nie pytała, ale strony Łukasza mają dla mnie szczególne znaczenie. --Milagros Aal 17:36, 20 wrz 2015 (CEST) == Dlaczego wycofałaś moją edycję? O co ci chodzi? == Przecież nic złego jeszcze nie zrobiłem. Po prostu dodałem jeden cytat. W filmie Epoka Lodowcowa 3 Diego krzyczy "Cykor!" do ankylozaura, który ukrywa się przed Rudym. Ten cytat był zabawny. Nie lubię, gdy moje edycje są wycofywane. [[Użytkownik:Tbeyor|Tbeyor]] ([[Dyskusja użytkownika:Tbeyor|dyskusja]]) 18:28, 24 gru 2015 (CET)[[Tbeyor]] == Cytaty z nieprawdziwymi informacjami o homoseksualności, związkach osób tej samej płci itd. == Witam, co twoim zdaniem wnoszą cytaty, które przywróciłaś? Moim zdaniem są elementem ideologii post-truth, w której fakty są eliminowane, a domysły, plotki i mity uznawane za pierwszorzędne. Właśnie dlatego zostały usunięte. Nie rozumiem sensu ich przywracania.--[[Użytkownik:Trzecimaja|Trzecimaja]] ([[Dyskusja użytkownika:Trzecimaja|dyskusja]]) 15:35, 14 sty 2017 (CET) == Przygody Tintina == Hej! Dopiero dodawałam cytaty. Piszę na telefonie i nie chciałam żeby mi się usunęło :( a jak chciałam dodać to w międzyczasie artykuł zniknął :( [[Użytkownik:Felixiara|Felixiara]] ([[Dyskusja użytkownika:Felixiara|dyskusja]]) 20:29, 16 sty 2017 (CET) == ONR - Wikicytaty == Uprzejmie proszę o cofnięcie edycji użytkownika MrNr i zabezpieczenie tej strony [[Obóz Narodowo-Radykalny]]. Jest poważny problem - podaję argumenty, które są ignorowane, w zamian dostaję inwektywami "nacjonalista". Raz puściły mi nerwy - ale przeprosiłem. Pomówiono mnie też o pisanie nieprawdziwych informacji, co wyjaśniłem. Pozdrawiam. [[Użytkownik:Patephon|Patephon]] ([[Dyskusja użytkownika:Patephon|dyskusja]]) 09:26, 12 maj 2017 (CEST) == Malik Obama == Mamy problem na [[Wikicytaty:Strony do usunięcia]] z decyzją co zrobić z hasłem Malik Obama. Zachęcam do wypowiedzenia się. Zerо [[Dyskusja użytkownika:Zero|πiσ]] 15:47, 10 gru 2017 (CET) == Wykonywanie obowiązków administratora == Dzień dobry. Ponieważ otrzymałem informację, że posiadasz w projekcie status administratora, chciałbym Cię prosić o złożenie deklaracji co do Twojej dalszej aktywności w tym zakresie. Będę wdzięczny za odpowiedź. Łączę pozdrowienia, [[Użytkownik:Ytabak|Ytabak]] ([[Dyskusja użytkownika:Ytabak|dyskusja]]) 11:54, 29 gru 2017 (CET) * Dziękuję za odpowiedź. Łączę pozdrowienia, [[Użytkownik:Ytabak|Ytabak]] ([[Dyskusja użytkownika:Ytabak|dyskusja]]) 10:52, 18 lut 2018 (CET) == How we will see unregistered users == <section begin=content/> Cześć! Otrzymujesz tę wiadomość, ponieważ jesteś administratorem w jednym z projektów Wikimedia. Obecnie, kiedy ktoś edytuje stronę, nie będąc zalogowanym, w historii wyświetla się jego adres IP. Jak być może już wiesz, nie będziemy mogli tego robić w przyszłości. Jest to decyzja prawników Fundacji Wikimedia, spowodowana zmianami w przepisach o ochronie prywatności w internecie. Zamiast adresu IP będziemy wyświetlać maskowaną tożsamość. Ty jako administrator{{gender:{{ROOTPAGENAME}}||ka|(-ka)}} '''będziesz nadal {{gender:{{ROOTPAGENAME}}|mógł|mogła|mógł/mogła}} zobaczyć oryginalne IP'''. Utworzymy nowe uprawnienie, przeznaczone dla osób, które potrzebują widzieć pełen adres, aby walczyć z wandalizmami, spamem itp. bez uprawnień administratorskich. Patrolujący będą mogli zobaczyć fragment IP również bez tego uprawnienia. Pracujemy również nad [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|lepszymi narzędziami]], wspierającymi w walce przeciwko nadużyciom. Jeśli jeszcze o naszych działaniach nie {{gender:{{ROOTPAGENAME}}|czytałeś|oczytałaś|czytałeś(-aś)}}, możesz się z nimi [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|zapoznać na Meta]]. Aby nie przegapić technicznych zmian na wiki, możesz [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|zasubskrybować]] cotygodniowe wydania [[m:Tech/News|Tech News]]. Mamy [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|dwa pomysły]] na implementację maskowania adresów IP. '''Chętnie poznamy twoją opinię'''. Daj nam znać [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|na stronie dyskusji]], co sądzisz na ich temat i tego, który pomysł się sprawdzi lepiej na twojej wiki, teraz i w przyszłości. Możesz napisać w swoim języku. Sugestie są dostępne od października, a ostateczną decyzję podejmiemy po 17 stycznia. Dziękujemy. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> 19:18, 4 sty 2022 (CET) <!-- Wiadomość wysłana przez User:Johan (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(6)&oldid=22532666 --> == [[Dave Navarro]] == Od 2011 ma prośbę o dopracowanie. Jest szansa na opis oddający kontekst i źródło? Zerо [[Dyskusja użytkownika:Zero|πiσ]] 21:20, 26 lip 2022 (CEST) 14cw1fqm9endpi9blqgzwau704t4nwd 0 19465 535860 521608 2022-07-27T08:40:01Z Wikipek 25932 + 1 wikitext text/x-wiki '''[[w:Uczucie|Uczucie]]''' – silne, świadome lub nieświadome odczucie o charakterze pobudzenia pozytywnego (pod wpływem szczęścia, zachwytu, spełnienia) lub negatywnego (pod wpływem gniewu, odrazy, strachu). * Bliskość musi rosnąć, by dać uczucie zbliżenia. ** Autor: [[Francis Scott Fitzgerald]], ''Ostatni z wielkich'' * Cząsteczki uczuciowe wpływają na pracę każdego układu naszego organizmu. ** Autor: [[Candace B. Pert]], ''Molecules of Emotion. Why You Feel The Way You Feel'' ** Źródło: Gordon Dryden, Jeanette Vos, ''Rewolucja w uczeniu'', wyd. Moderski i S-ka, Poznań 2000, tłum. Bożena Jóźwiak, s. 142. * Człowiek potrzebuje uczucia, życie bez tkliwości i bez miłości jest tylko bezdusznym, skrzypiącym i smutnym mechanizmem. ** Autor: [[Victor Hugo]] ** Źródło: [https://lubimyczytac.pl/cytat/31525 ''Katedra Marii Panny w Paryżu''] * I to uczucie przemieniło go na zawsze.<br/ > Prawdziwa miłość potrafi to zrobić z człowiekiem, a jego miłość była prawdziwa. ** Autor: [[Nicholas Sparks]], ''Pamiętnik'' * – Jak się nazywa to uczucie w głowie, uczucie tęsknego żalu, że rzeczy są takie, jakie najwyraźniej są?<br/ > – Chyba smutek, panie. ** Autor: [[Terry Pratchett]], ''Mort'' * Jeśli odrzucimy potrzebę myślenia (…) stracimy zdolność refleksji i nie zdołamy określić tego, o czym doniosą nam zmysły. Jeśli odrzucimy ciało, porzucimy kół pojazd który nas wiezie. Ale jeśli odrzucimy uczucia, stracimy kontakt z naszym wewnętrznym wszechświatem. ** Autor: [[Frank Herbert]], ''Bóg Imperator Diuny'' * Kiedy człowiek się zakochuje, jego życie nieodwracalnie się zmienia i choćby nie wiedzieć jak się próbowało, to uczucie nigdy nie zniknie. ** Autor: [[Nicholas Sparks]], ''Pamiętnik'' * Kobieta może być przyjaciółką mężczyzny, lecz by uczucie to trwało, niezbędne jest wesprzeć je odrobiną fizycznej antypatii. ** Autor: [[Fryderyk Nietzsche]] * Litość jest to uczucie równie przykre dla ofiarowującego jak i dla przyjmującego. ** Autor: [[Bolesław Prus]], ''Lalka'' * Mam tak wiele, a uczucie do niej pochłania wszystko; mam tak wiele, a bez niej wszystko staje się niczym. ** Autor: [[Johann Wolfgang von Goethe]] * Mam uczucie, że zawsze gram epizody dramatyczne w jakiejś wielkiej farsie. ** Autor: [[Stanisław Jerzy Lec]] * Miarą prawdy jest uczucie. ** Autor: [[Epikur]] * Mózg i wola stają się natomiast narzędziami zupełnie zbędnymi, gdy nie służą uczuciom. ** Autor: [[Tadeusz Dołęga-Mostowicz]] ** Źródło: ''Trzy serca'', Łódź 1989, s. 290 * Poczucie zagrożenia własnej przestrzeni życiowej wywołuje uczucie agresywne. ** Autor: [[Antoni Kępiński]] * Prostowanie ludzkich sądów opartych na uczuciach to sprawa trudna i delikatna. Ludzie łatwo zaczynają nienawidzić tego, który im próbuje wykazywać mylność lub bezpodstawność sądów opartych na uczuciach. Łatwiej ich sobie zrazić niż przekonać, jeżeli ich tendencje logiczne nie są dość żywe, a uczucia są gorące. ** Autor: [[Władysław Witwicki]], ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 19. ** Zobacz też: [[sąd]] * Rozłąka osłabia mierne uczucie, a wzmaga wielkie, jak wiatr gasi świecę, a rozpala ogień. ** Autor: [[François de La Rochefoucauld]] * Szczęście: miłe uczucie, wyrastające z obserwacji niedoli innych. ** Autor: [[Ambrose Bierce]] * Tęsknota?<br/ > To jest uczucie dla zwierząt w menażerii. ** Autor: [[Wacław Berent]] * Uczucia nie objawiane nie istnieją, obiektywnie nie istnieją. ** Autor: [[Tadeusz Dołęga-Mostowicz]] ** Źródło: ''Trzecia płeć'', Białystok 1989, s. 199 * Uczucie nie jest działaniem samym w sobie, lecz energią wewnętrzną popychającą nas do działania i nadającą naszym czynom „tonalność” i szczególny „koloryt”. (…) Energia ta oddziałuje jednocześnie na poznanie, afekty, osądy, motywacje i ciało. Uczucia nie należą do rzeczywistości o charakterze przedspołecznym czy przedkulturowym, uczucia mają wymiar kulturowy i społeczny. ** Autor: [[Eva Illouz]] {{wikisłownik}} [[Kategoria:Uczucia i emocje|!]] hzx016n1jm0sa68np7cdmb23z7he60a 0 22018 535829 516645 2022-07-26T19:14:26Z Zero 20 format, cof (przywrócenie pewnej wersji) wikitext text/x-wiki '''[[w:Irena Jurgielewiczowa|Irena Jurgielewiczowa]]''' (1903–2003) – polska powieściopisarka, pedagog. * Miłość to uczucie, którego żądać nie można; jest darem, nie osiągnięciem. ==''Inna?''== * Jak komuś życie krzywo się ułożyło (…) i jest sam, to robi się trochę dziwny i nieraz głupie pomysły przychodzą mu do głowy. * Tylko że między tym, co „przychodzi do głowy”, a tym, co ktoś drugi w logicznym wywodzie, w trzeźwych słowach przedstawia, jest wielka różnica. Bardzo wielka – i sprawia ból. ==''Ten obcy''== {{osobne|Ten obcy}} <!-- Cytaty dodawaj w osobnym haśle! --> * Były to najzwyklejsze codzienne sprawy, ale dla Uli ciekawe jak bajka. To, co mówiła Pestka, składało się na obraz życia spędzanego z matką. I z ojcem, który jest ojcem naprawdę. Choć przyjaźń między dziewczętami trwała już dłuższy czas, Ula wciąż jeszcze wyczuwała w tym obrazie puste miejsca. * „Do niej wszyscy się uśmiechają” – pomyślała i, jak to jej się często w stosunku do przyjaciółki zdarzało, poczuła równocześnie zazdrość i podziw. * Urszula – mówi Zenek cicho, zbliżając twarz do jej twarzy. – Ty jesteś jedyna na świecie. ==''Wszystko inaczej''== * (…) coś się w niej zmieniło, zmieniło i zmieniało nadal. * Czy jakiegokolwiek chłopaka można poznać naprawdę? Wiedzieć, co taki myśli i czuje, co się kryje za jego zewnętrznym zachowaniem, za jego słowami? Te słowa są przeważnie szorstkie albo kpiące, albo po prostu głupie. A czasem znów inaczej: wydają się jakby nie dokończone, zawierają ukrytą intencję, którą powinno się odgadnąć, a to jest właściwie niemożliwe… {{SORTUJ:Jurgielewiczowa, Irena}} [[Kategoria:Polscy prozaicy]] [[Kategoria:Polscy pedagodzy]] [[Kategoria:Polscy pisarze współcześni]] [[Kategoria:Twórcy literatury dziecięcej i młodzieżowej]] jueq42b5u9wt8pecxr1t42n6crloze9 0 23462 535832 515812 2022-07-26T19:22:49Z Zero 20 red., format, dr Zmiana wikitext text/x-wiki '''[[w:Jacek Frąś|Jacek Frąś]]''' (ur. 1977) – polski twórca komiksów, rysownik i malarz, muzyk. * Chciałbym, żeby Polacy dostrzegli w komiksach to samo medium, dzięki któremu można przekazywać takie same treści jak w poważnej książce czy filmie. ** Źródło: „Zwierciadło”, 6/1964, czerwiec 2010 * Często siadam do pracy, a po chwili łapię się na tym, że myję podłogę. Lubię sprzątać, widzieć efekty. Można powiedzieć, że sprzątanie to moje hobby. Lubię też wiedzieć, jak coś działa, lubię naprawiać rzeczy sam. ** Źródło: „Zwierciadło”, 6/1964, czerwiec 2010 * Język komiksu to uniwersalny język, równie ważny co mówiony. ** Źródło: „Zwierciadło”, 6/1964, czerwiec 2010 ** Zobacz też: [[komiks]] * Lubię się bać. Fascynuje mnie strach, ale nie taki z tanich horrorów, tylko taki podskórny, oparty na narastającej emocji. ** Źródło: „Zwierciadło”, 6/1964, czerwiec 2010 * Pod swoimi pracami podpisuję się całym sobą. ** Źródło: „Zwierciadło”, 6/1964, czerwiec 2010 * Praca nad komiksem jest monotonna, po prostu siedzisz i rysujesz. Muszę to jakoś odreagować, dlatego koncerty są dla mnie świetną odskocznią. Daję sobie wycisk, a potem znów wracam do rysowania. ** Źródło: „Zwierciadło”, 6/1964, czerwiec 2010 * Praca nad komiksem wymaga dużo czasu, nie widzisz nawet, jak mija tydzień za tygodniem. Wprowadzasz mózg w taki tryb, który bardzo uspokaja. To jest rodzaj transu. Codziennie kładziesz się spać z myślą o odwaleniu kawałeczka dobrej roboty, a po trzech miesiącach okazuje się, że już wszystko skończyłeś. ** Źródło: „Zwierciadło”, 6/1964, czerwiec 2010 * W liceum miałem deskorolkę. Chciałem jeździć, ale za późno się do tego zabrałem, a poza tym bylem słabo wygimnastykowanym dryblasem. Mój kolega, bardzo dobry skejt Stasiu, miał staruteńką perkusję. Zaproponował, żebyśmy się zamienili, i tak się zaczęło. ** Źródło: „Zwierciadło”, 6/1964, czerwiec 2010 * Wszystkie komiksy są trochę jak pamiętnik. Kiedy je przeglądam, przypomina mi się, w jakim bylem momencie życia, kiedy je rysowałem, i co widziałem za oknem. ** Źródło: „Zwierciadło”, 6/1964, czerwiec 2010 * Zdecydowanie wolę zlecenia, w których nie ma odgórnych, sztywnych ram. ** Źródło: „Zwierciadło”, 6/1964, czerwiec 2010 {{SORTUJ:Frąś, Jacek}} [[Kategoria:Polscy autorzy komiksów]] [[Kategoria:Polscy rysownicy]] [[Kategoria:Polscy perkusiści]] [[Kategoria:Polscy ilustratorzy]] dthvnekfrr3m519h52d6u0e89e283np 0 25198 535793 381625 2022-07-26T17:50:06Z Zero 20 dr Zmiana wikitext text/x-wiki '''[[w:Dobra pani|Dobra pani]]''' – nowela [[Eliza Orzeszkowa|Elizy Orzeszkowej]]. * Pani Ewelina chwaliła bardzo Janowej i mężowi jej uczucie chrześcijańskiego miłosierdzia, z jakim przytuliła do siebie to biedne a takie śliczne dziecko; Janowa sławiąc dobroć i miłosierdzie pani Eweliny, dziecko to pod stałą opiekę swą przejmującej, policzki swe, i bez tego czerwone, do krwistej barwy rękawem lustrynowego kaftana natarła. ** Źródło: wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1949, [http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=26793&dirids=1 s. 6]. * Pani Ewelina zaś po odejściu Janowej osunęła się na kanapę i wsparła na białej dłoni czoło obciążone tęskną i zarazem rozkoszną zadumą. O czym myślała? O tym zapewne, że Bóg w nieprzebranej dobroci swej zesłał na mroczną i chłodną drogę jej życia ciepły i jasny promień słońca… Promieniem tym miała jej być odtąd śliczna ta sierotka wypadkiem wczoraj znaleziona, a dziś za córkę przez nią przybrana… O, jakże ona kochać będzie to dziecko! Czuje to po przyspieszonym oddechu swej piersi, po tej fali życia i młodości, która, zda się, nagle napełniła całą jej istotę i aż wzdymała serce. Było już jej tak pusto i nudno na świecie, czuła się tak samotną, taki grobowy chłód ją ogarniał. Już, już zastygnąć, zestarzeć, w martwą apatię lub w ciemną melancholię wpaść miała, gdy oto Opatrzność dowiodła jej raz jeszcze, że czuwa nad nią, że wśród najgłębszej nawet niedoli ufności w czuwanie to tracić nie należy… ** Źródło: wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1949, [http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=26793&dirids=1 s. 6-7]. * Prowadzone za rękę przez Janową, żonę mularza, weszło maleństwo do pięknego salonu pani Eweliny Krzyckiej, wylękłe i zachwycone, drobnymi kroczkami drepczące po śliskiej posadzce, gotowe – stosownie do okoliczności – wybuchnąć płaczem albo i śmiechem. Koralowe usteczka drżały i krzywiły się do płaczu, wielkie, szafirowe źrenice paliły się od zdumienia i ciekawości, a ślicznie wykrojone czoło otaczały gęste, gęste włosy z barwą i gorącymi połyskami ciemnego złota. Była to pięcioletnia dziewczynka, bardzo ładna. Obok prowadzącej ją barczystej i silnej kobiety w swej perkalowej, długiej aż do ziemi sukienczynie przypominała białawego motyla ze zwiniętymi skrzydłami. ** Źródło: wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1949, [http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=26793&dirids=1 s. 3]. * Przy tym sierota!… wiesz, jakim wypadkiem znalazłam ją u tych poczciwych ludzi… w takim smutnym domostwie… wilgotnym, ciemnym… Zaświeciła mi tam przed oczami jak perła na śmietnisku… Bóg mi ją zesłał… ** Postać: Krzycka o Heli. ** Źródło: wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1949, [http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=26793&dirids=1 s. 5]. * Ta zaduma pani Eweliny przerwaną została przez dwie kosmate łapki, które wspinając się na jej kolana zaplątywały się w koronki jej sukni a ostrzem pazurków dosięgały jej ręki. Obudzona, wzdrygnęła się i gniewnym gestem odtrąciła od siebie natrętnego pieska. On gniew jej wziął za wesołe żarty. Zbyt długo snadź był kochanym, aby móc łatwo w odtrącenie uwierzyć. ** Źródło: wyd. "Książka i Wiedza", Warszawa 1949, [http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=26793&dirids=1 s. 7]. {{Wikisource|tytuł=Dobra pani|dopełniacz=noweli ''Dobra pani''}} [[Kategoria:Polskie nowele]] [[Kategoria:Eliza Orzeszkowa]] trdfojrq1ps3mqu4awgixw33w5q2l4w 0 28334 535833 533663 2022-07-26T21:09:25Z Francesco 13 11793 /* O Jerzym Vetulanim */ wikitext text/x-wiki '''[[w:Jerzy Vetulani|Jerzy Adam Vetulani]]''' (1936–2017) – polski psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, członek Polskiej Akademii Nauk. Syn [[Adam Vetulani|Adama Vetulaniego]]. {{IndeksPL}} [[Plik:Jerzy Vetulani fot Lech Polcyn.jpg|mały|<center>Jerzy Vetulani</center>]] ==B== * Biologiczny cel istnienia każdego organizmu staje się zrozumiały, kiedy uświadomimy sobie, że pełni on funkcję opiekuna noszonych w nim genów, który musi zapewnić im przeniesienie się w organizm potomny, zanim sam opiekun postarzeje się i nie będzie mógł prawidłowo funkcjonować. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Poszukiwanie dobrostanu'', „Academia” nr 2, 2010, 4–7 * Była taka dyskusja w jednej ze stacji telewizyjnych. Powiedziałem w niej, że znacznie więcej nieszczęść niż marihuana powoduje alpinizm. Nie znam nikogo, kto umarłby przez marihuanę, a kilku moich znajomych alpinistów przepłaciło swą pasję kalectwem. Ale prowadząca miała przygotowaną puentę – powiedziała, że 85 procent Polaków jest przeciwko legalizacji marihuany. Dodałem wtedy, że w XVIII wieku 96 procent Polaków było za paleniem czarownic. Niestety, moja puenta została wycięta. I w ten prosty sposób media demonizują problem. ** Źródło: [http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/kraj/1074930-nawet-czarownice-wiedzialy-co-sprzedaja.html wywiad, 2010] ** Zobacz też: [[marihuana]], [[alpinizm]] ==C== * Chciałbym żyć w społeczeństwie, w którym tak jak dziś idziemy na ciastko, które przecież też jest szkodliwe, będziemy mogli pójść do kawiarni i zapalić marihuanę. ** Źródło: ''[https://softsecrets.com/pl/2013/04/20/quot-gdybym-mia-amp-322-pantacje-marihuany-quot-vetulani/ Gdybym miał plantację marihuany]'', „Przekrój”, 3 grudnia 2012, s. 24–25 * Czas oczywiście działa na naszą korzyść. Zakutość łbów powinna ustępować. [Legalizacja marihuany] niewątpliwie musi przyjść. To idzie dokładnie tak samo, jak np. z prawami kobiet do głosowania, suffrage. Wydawało się niemożliwe, i ruszyło – wszystkie kobiety na całym świecie. A my w Polsce akuratnie za cztery lata świętujemy stulecie praw wyborczych dla kobiet. I wszystko to jest zupełnie naturalne. To samo mamy z małżeństwami homoseksualnymi. Świat jednak idzie w kierunku liberalizacji, a te wszystkie strasznie restrykcyjne poglądy, bazujące na pewnie źle odczytanych różnego rodzaju pismach religijnych, ustępują. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=da0gYSeKLp8 Prof.Jerzy Vetulani o legalizacji medycznej marihuany], YouTube, 14 marca 2014 * Czy mózg dopalać, czy też nie dopalać? Jest li w istocie szlachetniejszą rzeczą iść na egzamin po zarwanej nocy, z mózgiem zaćmionym, lecz nie wspomaganym, czy w chemikaliach poszukać pomocy? Czy rok zawalić, czy zapłacić zdrowiem za szybki sukces? Ja ci nie podpowiem. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice'', Homini, Kraków 2010, s. 221–229. * Człowiek jest zwierzęciem z natury towarzyskim i dlatego żyje w grupach. Największą karą w średniowieczu, poza karą śmierci, było trzymanie w izolacji do końca życia. Człowiek – podobnie jak część innych zwierząt – nie znosi samotności. ** Źródło: [https://kasiagandor.com/2016/09/o-zwierzecosci-i-innych-ludzkich-cechach-wywiad-z-prof-jerzym-vetulanim/ O zwierzęcości i innych ludzkich cechach. Wywiad z prof. Jerzym Vetulanim], kasiagandor.com, 29 września 2016 ==D== * Delfiny, w odróżnieniu od nas, nie mają zdolności manualnych, natomiast ich tańce, skoki, są, być może, odpowiednikiem naszego baletu. Dźwięki, tak jak muzyka w Kościele prawosławnym – bez instrumentów muzycznych – są prawdopodobnie ich pieśniami, którymi prowadzą długie dyskursy. Jest to semantycznie zorganizowany system sygnałów. ** Źródło: [http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091206/OPINIE/50748291 ''Profesor Jerzy Vetulani: W każdym z nas tkwi mr Hyde''], nto.pl, 6 grudnia 2009. ** Zobacz też: [[delfin]] * Długowieczność w sensie maksymalnego czasu przeżycia pojedynczej osoby nie zmieniła się wiele z postępem cywilizacji. ** Źródło: Stanisława Golinowska, Tomasz Grodzicki, Renata Tobiasz-Adamczyk, ''Starość i starzenie się – trudne wyzwanie przyszłości'', „Alma Mater” nr specjalny 154, 2013, s. 19. * Dopalacze to słowo-worek, zresztą podobnie jak narkotyki. Tylko za słowem: narkotyki stoi słowo: nielegalne. A za dopalaczami stoi o wiele gorsze słowo: niewiedza. ** Źródło: [http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/kraj/1074930-nawet-czarownice-wiedzialy-co-sprzedaja.html,,0:pag:2#nav0 wywiad, 2010] ** Zobacz też: [[dopalacze]] ==E== * Efektem narkofobii jest brak możliwości skutecznej walki z nałogami. Kiedy jest się uzależnionym od amfetaminy czy od morfiny i zgłosi się na odwyk, od razu zostanie się zaklasyfikowanym jako narkoman. Marihuana jest niebezpieczna nie dlatego, że może niekorzystnie wpłynąć na nasz mózg, ale dlatego, że możemy za jej posiadanie trafić do więzienia. Przy restrykcyjnym prawie antynarkotykowym, ktoś może nie pomóc koledze nieprzytomnemu po przedawkowaniu MDMA, bo sam posiada przy sobie narkotyki i boi się, że wpadnie. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Ekspresja agresji jest uwarunkowana zarówno biologicznie, jak i kulturowo i można się jej wyuczyć. Z drugiej strony, odpowiednie wychowanie może całkowicie wyeliminować zachowania agresywne, ale pamiętać trzeba, że uwarunkowania biologiczne wciąż pozostają i agresja z łatwością może być przywrócona. ** Źródło: Anna Wojnar, ''O mózgu interdyscyplinarnie'', „Alma Mater” nr 134–135, kwiecień – maj 2011, s. 24, 25. * Emocje wyewoluowały po to, byśmy mogli szybko i bez zastanowienia podejmować decyzje w sytuacjach, w których nie ma czasu na namysł. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * Empatia i agresja – mimo że pozornie są bardzo odległe od siebie – mają w znacznej mierze podobne podłoże neurobiologiczne i często wzajemnie się przeplatają. Zresztą cały nasz system prawa bazuje na tym, że nadmierna empatia uruchamia ośrodki agresji. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[empatia]], [[agresja]] ==F== * Freud jest całkowicie nienaukowy. To skrzyżowanie wizji, poezji i szalbierstwa. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=Hn559bvUzRE wykład ''Neurobiologia i religia''] ** Zobacz też: [[Zygmunt Freud]] ==I== * Istnienie lub nieistnienie [Boga] właściwie nie ma dla mnie praktycznego znaczenia. I nawet jakoś specjalnie się nad tym nie zastanawiam. (...) Uważam, że prawdopodobieństwo istnienia Boga jest mniejsze niż prawdopodobieństwo nieistnienia. My, ludzie, mamy skłonność, żeby zawsze tłumaczyć niewiadome, a najlepiej powołać do tego jakiś konstrukt. Więc mnie się wydaje, że Bóg jest właśnie takim wyjaśniającym konstruktem. Co też ważne, tworzenie tego konstruktu jest bardzo silnie zakorzenione w ludzkim umyśle. Bóg z pewnością istnieje w naszych głowach. A czy także poza nimi – nie wiadomo. ** Źródło: Marcin Rotkiewicz, ''Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim'', Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 30. ==J== * Ja wolałbym żeby mój wnuk palił marihuanę jak smok, niż żeby siedział przez dwa lata w więzieniu. Zmiany związane z paleniem są odwracalne. Te uczynione przez więzienie już nie. ** Źródło: ''[https://softsecrets.com/pl/2013/04/20/quot-gdybym-mia-amp-322-pantacje-marihuany-quot-vetulani/ Gdybym miał plantację marihuany]'', „Przekrój”, 3 grudnia 2012, s. 24–25 * Jak idę przez mój park Krakowski i przechodzę obok grupy młodych ludzi, od których czuć piwem, to obchodzę ich szerokim łukiem. Ale jak czuję trawę, to śmiało wchodzę w środek i czasem zagaduję. Owszem, nadużywanie marihuany powoduje kłopoty z pamięcią, koncentracją, ale to stan krótkotrwały. Nie mówię o skrajnych przypadkach, ale ich jest mało. Mniej niż po alkoholu. Człowiek powinien czasem oderwać się od rzeczywistości, żeby jakoś sobie z nią radzić. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[alkohol]], [[marihuana]] * Już kiedy byłem małym chłopcem, chciałem być uczonym – wyrywać przyrodzie jej tajemnice. Dziś wiem, że nauka jest coś warta dopiero wtedy, kiedy uczeni potrafią o jej osiągnięciach opowiedzieć ludziom prostymi słowami. ** Źródło: [https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C26633%2Cpolskie-naukowe-osiagniecia-medyczne-wedlug-pan.html Polskie naukowe osiągnięcia medyczne według PAN], naukawpolsce.pl, 9 grudnia 2006 ==M== * Marihuana, tak jak morfina, ma swoje miejsce w medycynie i nie można udawać, że chorym nie pomaga. To karygodne, że państwo zabrania im dostępu do tego leku, a w majestacie prawa zezwala na sprzedaż papierosów. ** Źródło: [http://archiwum.polityka.pl/art/trawka-na-zamowienie,430775.html ''Trawka na zamówienie?''] ** Zobacz też: [[papieros]] * Moralność dopuszcza zabijanie w obronie własnej, w obronie swojej grupy, czyli na przykład podczas wojny. Do tego z odbieraniem życia mamy mniejszy problem, kiedy czyni się to w sposób nieosobowy. Dlatego współczesne konflikty są tak krwawe – trudniej jest samemu przebić włócznią przeciwnika czy zmiażdżyć mu głowę maczugą, niż odpalić rakietę dalekiego zasięgu skierowaną w wielomilionową metropolię. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * [Mózg] fizycznie jest to mniej więcej kulisty twór wiel­kości dużego grejpfruta i konsystencji budyniu, który mimo tak niepozornego wyglądu jest najbardziej skomplikowanym organem ze znanych nam urzą­dzeń we wszechświecie. Choć nie rzuca się to w oczy, pod względem inżynierskim jest bardzo dobrze pomyślany: olbrzymią liczbą połączonych w sieci ele­mentów generujących i przewodzących sygnały, ma­ksymalne skrócenie wszystkich połączeń, przewod­nictwo jonowe w środowisku wodnym, bardzo sprawne: dzięki izolacji osłonkami tłuszczowymi im­pulsy elektryczne przechodzą bardzo skutecznie. ** Źródło: ''[http://www.ptpk.org/archiwum/pdf_2000/wszechswiat_2000_010_012.pdf Dwugłos o mózgu]'', „Wszechświat”, październik–listopad–grudzień 2000. * Mózg kobiety pracuje po seksie jak nowo narodzony, dlatego moim studentkom zalecam, aby przed trudnym egzaminem zafundowały sobie orgazm. ** Źródło: Katarzyna Burda, Jerzy Vetulani i inni. W wydaniu specjalnym „Newsweeka” wspominamy tych, którzy od nas odeszli, 25.10.2017, 09:02, https://www.newsweek.pl/polska/polityka/profesor-jerzy-vetulani-newsweek-wydanie-specjalne/pvs50dh * My, ludzie, jesteśmy już teraz w ogromnym stopniu sztucznie hodowani z zapewnieniem podstawowych potrzeb życiowych bez konieczno­ści wielkiej walki o to. Bylibyśmy nawet, jako gatunek, w stanie przeżyć długi okres całkowitego zlodowacenia Ziemi. ** Źródło: [http://vetulani.wordpress.com/2011/03/15/wywiad-o-mozgu-czlowieka-i-jego-dalszej-ewolucji/ Wywiad przeprowadzony przez Andrzeja Kobosa, ''O mózgu człowieka i jego dalszej ewolucji''] ==N== * Najgorzej dzieje się, kiedy do interpretacji danych naukowych zabierają się ideolodzy. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Neurobiologia inteligencji'', „Wiedza i Życie” nr 2, 2008, 14–19. * Narkofobia wynika z ignorancji i braku chęci refleksji nad problemem. Jak stwierdził [[Schiller]]: „Przeciwko głupocie sami bogowie walczą na próżno”. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Nie lubię określenia narkotyk, bo jest to pojęcie pejoratywne i dwuznaczne. Nazywamy tak substancje uzależniające, ale też anestetyki wziewne używane przy narkozie, takie jak eter czy chloroform. Najchętniej wprowadziłbym na jego miejsce słowo addyktogen, oznaczające mogącą uzależniać substancję. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Nie ma zncazeina kojnoleść ltier skadającyłch się na dane sołwo. Wanże jset tyklo to, żbey pirewsza i osatntia lteria były na soiwm mijsecu; ptzosaołe mgoą być w cakowłitym niedzłaie, a mimo to nadal nie ponwinśimy meić prombleów z pczerzytaenim tego tesktu. ** Opis: uwaga, literówki w powyższym tekście są zamierzone ** Źródło: ''[http://m.wyborcza.pl/wyborcza/1,105406,9801332,Blogoslawiona_mutacja_genu_FoxP2.html Błogosławiona mutacja genu FoxP2]'', „Gazeta Wyborcza”, 17 czerwca 2011, wywiad z Jerzym Vetulanim, rozmawiał Piotr Cieśliński * Nie poznawaj ludzi po stopniach i tytułach. Jest wielu wybitnych ludzi wśród robotników czy sprzątaczek i wielu idiotów wśród profesorów. ** Źródło: ''Neuroerotyka. Rozmowy o seksie i nie tylko'', Wydawnictwo Znak, 2018, s. 13. ==O== * Od zawsze wiedziałem, że chcę być uczonym. Że rzeczą godną człowieka jest pracować na uniwersytecie i odkrywać tajemnice przyrody. Praca naukowa to nie było objawienie, to nie była zmiana kierunku życiowego (poza pierwszym moim marzeniem, żeby być nurkiem i poławiaczem pereł). To było z natury, z domu. ** Źródło: [http://web.archive.org/web/20170329141632/http://www.focus.pl/czlowiek/macanie-swiata-9193 ''Macanie świata'', focus.pl, 18 marca 2013] * Ojciec nauczył mnie, że dla pracy naukowej nawet najbardziej błyskotliwa inteligencja nie na wiele się przyda, jeżeli nie zostanie wykorzystana do solidnej, wymagającej czasu roboty. ** Źródło: ''Adam Vetulani. 1901–1976''. Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2005, s. 77. ==P== * „Panie magistrze, niech się pan przypatrzy – powiedział do mnie kiedyś [Kazimierz Gumiński] – mam czterech docentów, a każdy z nich jest inteligentniejszy ode mnie. Pan widzi, jak ja sobie umiem dobierać ludzi”. Dla mnie to było objawienie, a przewyższać inteligencją Gumińskiego było cholernie trudno. Pomyślałem sobie wtedy: kurczę blade, to jest metoda na bycie szefem! Trzeba po prostu szukać inteligentniejszych od siebie. ** Źródło: Marcin Rotkiewicz, ''Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim'', Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 158. * Przypadki „uzależnienia od pierwszego razu” są najczęściej kwestionowane przez badaczy, albo przynajmniej uważane za bardzo rzadkie. Natomiast twierdzenie, że uzależnienie od heroiny czy amfetaminy zaczyna się od marihuany (a dlaczego niby nie od alkoholu?) jest absolutnie nieuzasadnione. Tak samo, jak wypicie butelki piwa czy kieliszka wina to nie wstęp do alkoholizmu, chociaż każdy alkoholik zaczynał zazwyczaj od przyjmowania niewielkich ilości niskoprocentowych spirytualii. ** Źródło: Jakub Stańczyk: ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. ==R== * Religijność też pojawiła się w toku ewolucji i jest korzystna dla gatunku ludzkiego. I mimo że jesteśmy przekonani, że to religia uczy nas, jak odróżniać dobro od zła, to raczej religia powstała jako próba racjonalizacji naszych przekonań moralnych. Mózg lubi uzasadniać nasze zachowania. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011. ** Zobacz też: [[religia]] * Rozum, logikę i racjonalność to mają maszyny, o których mówi się, że są bezduszne. W sensie deontologicznym faktycznie moralność to atawizm ewolucyjny. Pozwalał nam przetrwać, dlatego się utrzymał. Jak rodzicie nie byli empatyczni, nie kierowali się dobrem innych, to dzieci mogły nie przeżyć, zaniedbane i opuszczone przez grupę, więc moralność była promowana w genach. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 ==S== * Seks jest czasochłonny, wymaga mnóstwa wysiłku, pochłania morze energii. Daje jednak taką dawkę przyjemności, że wszystkie te wady tracą znaczenie. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Mózg, seks i nagrody'', „Charaktery” nr 1 (5), 2008, 41–43 ** Zobacz też: [[seks]] ==Ś== * Śmierć stała się zjawiskiem odsuwanym, im dalej, tym lepiej. Jako ewolucjonista mam kłopot, kiedy mnie pytają, czy to lepiej, czy gorzej. Miałem ostatnio wykład o zjawiskach korzystnych dla gatunku, ale nieakceptowanych przez kulturę. Wymieniłem więc eugenikę, poligamię i eutanazję. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[eugenika]], [[poligamia]], [[eutanazja]] ==T== * To wielkie pytanie o to, czym jest umysł. Niewątpliwie wytworem mózgu. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * Twórczość jest integralną częścią naszej osobowości. ** Źródło: [http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091206/OPINIE/50748291 ''Profesor Jerzy Vetulani: W każdym z nas tkwi mr Hyde''], nto.pl, 6 grudnia 2009. ==U== * Uważam, że walka z uzależnieniami od substancji jest bardzo istotna i jest obowiązkiem państwa i społeczeństwa, ale walka ta musi być prowadzona w sposób przemyślany, aby rąbiąc małe drzewka, nie produkować wielkich ilości drzazg raniących mnóstwo osób dookoła. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html ''Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka'', 20 lutego 2009] ==W== * W „Piwnicy pod Baranami” występowali świetni ludzie, którzy jednak często nie cierpieli się nawzajem. ** Źródło: [http://malopolska.do-celu.eu/magazyn/marzec-2010/prof-jerzy-vetulani-mozg-trzeba-cwiczyc-w-kazdym-wieku ''Mózg trzeba ćwiczyć w każdym wieku''] * W Polsce bardzo wyraźnie widać, że nierestrykcyjna kampania antynikotynowa odniosła olbrzymi sukces, i wydaje się, że należy wyciągać z niej wnioski. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html ''Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka'', 20 lutego 2009] * W wyniku ewolucji mózgu człowiek zdołał wypracować znacznie bardziej wydajne i mniej ryzykowne formy zdobywania pożywienia niż większość innych mięso – i wszystkożernych ssaków lądowych. Nie musimy obecnie, jak nasi dalecy przodkowie, przechodzić przez długie okresy na granicy głodu i wykorzystywać wszelkie nadające się okazje do nieumiarkowanej konsumpcji „na zapas”. Dzisiaj w świecie cywilizowanym pokarmu dzięki efektywnej produkcji mamy pod dostatkiem, i moglibyśmy spożywać go racjonalnie, w ilościach niezbędnych do sprawnego funkcjonowania. Ale po przodkach został nam głęboko zakorzeniony nawyk „obżerania się”, zwłaszcza, jeżeli pokarm jest atrakcyjny. Wraz z dobrobytem świat opanowała epidemia otyłości i nadwagi. ** Źródło: [http://vetulani.wordpress.com/2013/02/18/stary-tata-tlusty-syn/ ''Stary tata, tłusty syn''] ==Z== * Z punktu widzenia współczesnego neurobiologa pytanie czy umysł istnieje jako byt samoistny czy też jest po prostu pochodną skoordynowanego działania komórek mózgowych jest nienaukowe i nieistotne. Bez względu na możliwość niezależnego istnienia duszy, nie ma ona żadnej szansy by wyrazić się bez działającego mózgu. ** Źródło: ''Mózg i świadomość'', Prace Komisji Filozofii Nauk Przyrodniczych PAU nr 2, 2008, 37–62 * Za niedługo to, co mam w mózgu pójdzie do piachu, a więc trzeba jeszcze próbować co się da przekazać innym. ** Źródło: [http://web.archive.org/web/20180624175247/http://redakcja.mammedia.pl/paper/preview/in-the-gratka/11/1/3/ Wywiad z Jerzym Vetulanim, In the Gratka], styczeń 2011 ==Ż== * Życie jest wrzodem na ciele wszechświata. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Starość okiem przyrodnika'', „Psychogeriatria Polska” nr 4(3), 2007, 109–138 ** Zobacz też: [[życie]], [[wszechświat]] ==O Jerzym Vetulanim== * Bardzo cenię profesora Jerzego Vetulaniego, który jest nie tylko erudytą, ale i dowcipny i prowokujący. Ta kombinacja jest czarująca. ** Autorka: Małgorzata Kossut, Po drogach uczonych. T. 4. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2009, s. 126. ISBN 978-83-7676-021-6. * Był człowiekiem niesłychanie bezpośrednim, spontanicznym w kontaktach z innymi ludźmi, nie dbał o utrzymywanie dystansu pomiędzy Nim jako Szefem i współpracownikami. Już na wstępie poinformował mnie, że on ze wszystkimi jest po imieniu, proponując to samo również mnie. Oczywiście ochoczo (i z dumą) zaakceptowałam tę sytuację. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Był człowiekiem sprzeczności: geniuszem, lojalnym, szlachetnym. Ale i bezkompromisowym, a nawet bezczelnym. Kochany i nieznośny jednocześnie. Kontrowersyjny naukowiec, i po prostu dobry człowiek. ** Autorka: Maria Mazurek, dziennikarka, współautorka książek pisanych wraz z prof. Jerzym Vetulanim ** Źródło: [http://www.gazetakrakowska.pl/wiadomosci/krakow/a/odszedl-profesor-jerzy-vetulani-wybitny-naukowiec-z-krakowa,11966432/ ''Odszedł profesor Jerzy Vetulani, wybitny naukowiec z Krakowa''], gazetakrakowska.pl, 8 kwietnia 2017 * Był nadzwyczajnym człowiekiem – kolorowym ptakiem na tle szarości akademickiej. Uczony i erudyta, był dowcipny, złośliwy, zaskakujący, bezkompromisowy i odważny. Jego wiedza i talent do wykładania sprawiły, że stał się cenionym popularyzatorem neurobiologii. Umiał uprościć nawet bardzo skomplikowane zjawiska, pokazując ich esencję i znaczenie. Niestandardowe interpretacje rzeczywistości, które prezentował na wykładach były dowcipne, ale i głębokie i przyciągały zafascynowaną młodzież. Kochał Kraków – wiedział o nim wszystko i był wspaniałym przewodnikiem. Jest w nas żal i wściekłość, że przejechał go na przejściu dla pieszych samochód dostawczy. ** Autorka: Małgorzata Kossut, [https://www.youtube.com/watch?v=AS-1L-NZYXQ Debata ''O depresji: in memoriam prof. Jerzy Vetulani'' na XXI Festiwalu Nauki] * Był przyjacielem idealnym. Bardzo ciekawym człowiekiem – to jest istotne. Niezwykle inteligentnym. ** Autor: [[Adam Broż]], [https://krakow.tvp.pl/33823531/proces-ws-smiertelnego-wypadku-prof-vetulaniego ''Proces ws. śmiertelnego wypadku prof. Vetulaniego'', TVP Kraków] * Cechą charakterystyczną Profesora była fascynacja nowinkami technicznymi, zwłaszcza mogącymi ułatwić mu pracę naukową i redakcyjną. Gdy w drugiej połowie lat 80. XX w. zaczęły pojawiać się komputery domowe, natychmiast sprowadził do naszego zakładu jeden z nich (a potem następne). W ten sposób zainicjował, a następnie, będąc wicedyrektorem, zadbał o przeprowadzenie komputeryzacji Instytutu. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Jest oczywistą oczywistością, że Jerzy Vetulani jest niezwykłą osobowością, która w mistrzowski sposób łączy głęboką wiedzę ze sztuką retoryki, formą i pięknem wypowiedzi. Ale mam kłopot z odpowiedzią na pytanie: kim naprawdę jest profesor Vetulani? Nie ulega wątpliwości, że jest wybitnym uczonym, gwiazdą nauki polskiej, ale jest też człowiekiem niekonwencjonalnym – to, czym mnie zszokował dwa lata temu, gdy maszerował w pierwszym szeregu Marszu Wyzwolenia Konopi. ** Autor: Jacek Purchla, [https://www.youtube.com/watch?v=RtGOlcQaIdM wstęp do Wykładu Mistrzowskiego podczas XLII Sympozjum GAP] * Jest wybitnym farmakologiem i jednocześnie człowiekiem, który ma wręcz obsesję popularyzowania – w najlepszym tego słowa znaczeniu. Robi to wspaniale, gromadzi tysiące słuchaczy przy różnych okazjach. ** Autor: Michał Kleiber, [http://www.youtube.com/watch?v=VdgU6uW8cQI ''Tłumacze świata nagrodzeni'', relacja z wręczenia nagród laureatom konkursu Popularyzator Nauki 2012] * Jurek był moim Przyjacielem. Takim, którego najlepiej poznaje się w biedzie. Ja Go poznałem właśnie w biedzie i nigdy tego nie zapomnę. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz ** Źródło: [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Jurek był osobą wszędobylską, ze wszech miar towarzyską, nieustannie kojarzył jednych ludzi z drugimi i lubił być w centrum uwagi. Miał charakter ekstrawertyczny, najlepiej czuł się w towarzystwie, które lubił zaskakiwać swoimi zabawnymi powiedzonkami i opowieściami oraz nierzadko kontrowersyjnymi opiniami na różne życiowe tematy. Lubił także opowiadać o sobie i swoich dokonaniach i należał do nielicznego grona osób, które zadbały o to, by spisać szczegóły swojego życiorysu i na bieżąco uzupełniać go o opisy kolejnych wydarzeń. Uzyskanie kolejnych nagród czy honorowych funkcji było skrzętnie odnotowywane. Gdy kiedyś zapytałam, czy nie szkoda Mu na to czasu, odpalił z wrodzonym sobie wdziękiem i specyficznym poczuciem humoru: „..ależ oczywiście że nie, to będzie kolejna linijka do mojego nekrologu. A przecież, moja droga, wiele na to wskazuje, że będziesz brała udział w jego pisaniu, ciesz się więc, że w razie potrzeby będziesz miała coś w rodzaju „gotowca”, a przede wszystkim dane „z pierwszej ręki” i przynajmniej niczego nie przekręcisz.” Prorocze słowa Jurka, tak właśnie było, nie musiałam specjalnie szukać tych danych, bo miałam je w swoim komputerze. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Jurek miał cechę rzadko spotykaną u starszego dorosłego człowieka – niepohamowaną, wręcz dziecięcą ciekawość świata, która napędzała jego aktywność w codziennym życiu i nie pozwalała mu na umysłowe zestarzenie się. Lubił być cały czas w ruchu, chodzić na wycieczki, byle nie siedzieć bezczynnie. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Mój ojciec go uwielbiał. Vetulani jako młody naukowiec wyjechał z Krakowa do Ameryki. Nie znał dobrze języka, ale chciał tam pracować i pracował. Kiedy wrócił do Polski, nie przywiózł ze Stanów oszczędności. Ja też żyję z dnia na dzień, jak mam, to wydaję. ** Autorka: [[Małgorzata Szumowska]] ** Źródło: ''Prosto do celu''. Małgorzata Szumowska w rozmowie z Katarzyną Janowską, ''Forbes Women Polska'', 3/2022, s. 134–135. * Na pytania redaktora odpowiadał Jurek. Opisał budowę mózgu, opowiedział o czynnikach odpowiedzialnych za jego rozwój, wskazał, co wiedza neurobiologiczna mówi na temat emocji, opowiedział (z przywołaniem ciekawej anegdoty), jak emocje pomagają w nauce i utrwalają przyswajane wiadomości. (...) Odpowiedzi profesora Vetulaniego do dziś zachwycają trafnością, klarownością i faktem oparcia ich na głębokiej wiedzy neurobiologicznej Profesora. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz ** Źródło: [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Nie pamiętam już dokładnie kiedy poznałem osobiście Profesora, natomiast od co najmniej kilkunastu lat byłem dumny mogąc czuć się Jego przyjacielem. Nigdy nie zapomnę Jego ubiegłorocznych osiemdziesiątych urodzin w mieszkaniu Profesora w Krakowie przy placu Inwalidów, które zgromadziły prawie 200 osób... było ciasno, a słynna kanapa na której siadywał kardynał Wojtyła rozmawiając z Ojcem Profesora Adamem Vetulanim była oblegana. ** Autor: Andrzej Potemkowski, neurolog, przyjaciel prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [https://ptneuro.pl/o_ptn/aktualnosci/prof_jerzy_vetulani_1936_2017 Prof. Jerzy Vetulani (1936–2017)], Polskie Towarzystwo Neurologiczne, 13 kwietnia 2017. * Nigdy nie budował dystansu wobec innych osób mimo swojej pozycji naukowej. Wrażliwy, otwarty na nowe idee, z dużą kulturą osobistą, obdarzony znakomitą inteligencją emocjonalną oraz swoistym talentem medialnym – cechy te pozwalały Profesorowi na szybkie nawiązanie kontaktu ze słuchaczami, bez względu na ich wiek i wykształcenie. Z zachwytem słuchaliśmy Jego pełnych wirtuozerii opisów zachowań zwierząt. Jego pełne ekspresji wykłady zawsze przyciągały tłumy słuchaczy, a artykuły popularnonaukowe i książki, pisane z niezwykłą lekkością pióra, stanowią wzorzec, w jaki sposób można przełożyć trudny język odkryć naukowych na fascynującą opowieść o tajemnicach funkcjonowania organizmu. ** Autorka: Jolanta Zawilska, psychofarmakolożka, współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Osobowość prawdziwie renesansowa. Absolutnie niekwestionowany autorytet, światowej sławy uczony, istny neuroentuzjasta, który przy okazji potrafi wytrysnąć taką kaskadą dowcipu i humoru, że niech się chowają wszyscy anegdotycy! ** Autor: Cezary Wodziński, wstęp do wykładu [http://www.youtube.com/watch?v=xw6o1ob20oo ''Dlaczego myślimy i jak mózg prowadzi nas na manowce?''] * Poza odwagą miał On liczne talenty. Był wybitnym naukowcem, neurobiologiem z niezwykle bogatym dorobkiem i ogromnym autorytetem. Był wspaniałym popularyzatorem nauki. (...) Był wspaniałą osobowością sceniczną, co w młodości wykorzystywał występując w sławnej Piwnicy pod Baranami, a pod koniec życia prowadził autorskie programy w kabarecie „Gadający Pies”. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz ** Źródło: [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Poznałam Jurka wiele lat temu, gdy miał niewiele więcej lat niż obecnie jego ukochany wnuk. I był równie miły, a przy tym niezwykle przystojny! ** Autorka: [[Irena Szaszkiewiczowa|Kika Szaszkiewiczowa]], [http://www.szaszkiewiczowa.eu/sto-lat-sto-lat/ ''Sto lat, sto lat!'', szaszkiewiczowa.eu] * Profesor bardzo przystępnie pisze o mózgu, a z tego co pisze, rodzi się przekonanie, że człowiek jest wolny. Przesłanie jego książek wpłynęło m.in. na powstanie moich obrazów z cyklu „Neurony”, a potem „Wyzwolone”. Jest dla mnie autorytetem, a nie mam ich wielu. ** Autorka: Iwona Siwek-Front, [https://www.mik.waw.pl/archiwum/item/1870-artystka-to-jak-glebogryzarka.html ''Artystka, to jak glebogryzarka''], Mazowiecki Instytut Kultury, 2014 * Profesor był osobą charyzmatyczną, wykłady i tłumy słuchaczy sprawiały Mu wielką przyjemność. Niewątpliwie dodatkową cechą, która przyciągała tłumy było jego poczucie humoru, również w stosunku do własnej osoby. Nie tylko wykłady, ale też zwykłe rozmowy z Jurkiem pełne były humoru i żartów. Miał niezwykłą osobowość. Jego energia, dzielenie się wiedzą nie słabły wraz z wiekiem, ale nawet będąc osobą niezwykle zajętą z powodu działalności naukowej i licznych wykładów wygłaszanych w całej Polsce, nigdy nie odmówił wykładu w ramach „Tygodnia Mózgu” i napisania artykułu. Jest niedoścignionym wzorem neurobiologa, działacza społecznego i popularyzatora nauki. ** Autorka: Elżbieta Pyza, psychofarmakolożka, współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Profesor Vetulani powiedział kiedyś, że życie jest chaosem. Że życie się wyłania z chaosu, że samo jest taką krótką i dramatyczną próbą uporządkowania tego chaosu. I te wszystkie codzienne rzeczy, że sprzątasz, że gotujesz, że ubierasz, że podcinasz włosy, że starasz się – to jest takie odpychanie się na chwilę. Ale zależy w czym upatrujesz sensu życia. Dla mnie sensem, szczęściem i wygraną w totolotka jest to, że w ogóle się urodziłam i że żyję. ** Autorka: [[Renata Dancewicz]], [https://vod.tvp.pl/video/one-kobiety-kultury,renata-dancewicz,42300253 One. Kobiety kultury], w rozmowie z Łukaszem Orbitowskim, TVP Kultura, 2019 * Przede wszystkim człowiek o niespożytej energii, czerpiący z życia pełnymi garściami i wielki prowokator. Jednak w dobrym tego słowa znaczeniu. Jak sam przyznał w rozmowie ze mną, którą opublikowaliśmy w formie wywiadu rzeki, niemal całe życie czuł się błaznem, który pragnął rozśmieszać ludzi i jednocześnie pobudzać ich do myślenia. Każdy, kto choć raz słuchał wykładu prof. Vetulaniego, wie, o co chodzi. Dlatego tak mi trudno pogodzić się z Jego śmiercią. Bezsensowną, bo będącą następstwem tragicznego wypadku. Nie mogłem być obecny na jego 80. urodzinach, więc liczyłem, że będę w gronie Jego rodziny i mnóstwa przyjaciół świętować 85., a później 90. i kolejne jubileusze. Że będzie w ich trakcie, jak to zwykle On, tryskał energią i dowcipem. Niestety, życie napisało inny scenariusz. ** Autor: Marcin Rotkiewicz, dziennikarz naukowy, autor wywiadu rzeki z Jerzym Vetulanim ''Mózg i błazen'' ** Źródło: [https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1700980,6,wydawalo-sie-ze-bedzie-wiecznie-tryskal-energia-i-dowcipem-zegnamy-prof-jerzego-vetulaniego.read Mądry błazen profesor Jerzy Vetulani], polityka.pl, 7 kwietnia 2017 * Spotkania z Profesorem nigdy nie były czasem straconym. (...) Na pewno był buńczuczny, przekorny, buntowniczy, miał cięty język (mówiło się o nim: „mistrz riposty”). Czasami nawet publicznie przeklinał. Ale przede wszystkim cechowała go empatia, zdyscyplinowanie, odpowiedzialność, odwaga w głoszeniu własnych poglądów. I oczywiście pasje – te związane z nauką i te z kabaretem. ** Autorka: Teresa Bętkowska ** Źródło: [http://www.izbalekarska.pl/wp-content/uploads/2017/07/n201703.pdf ''Jerzego Vetulaniego apetyt na życie''], Galicyjska Gazeta Lekarska, 3/2017, s. 45–46. * Szef pozostawiał nam wiele swobody w prowadzeniu badań, doceniał potencjał naukowy swoich współpracowników. Cenił samodzielność myślenia i nowe pomysły i nigdy nie zniechęcał, gdy chcieliśmy weryfikować własne hipotezy naukowe. Chętnie się włączał i lubił dyskutować z nami wyniki każdego projektu. Te dyskusje były zawsze cenne, bo Jurek, jak nikt inny, potrafił dokonywać syntezy pozornie rozproszonych wyników i wydobyć z nich całość naukowej wartości. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * W ostatnich latach życia słynął przede wszystkim jako niezrównany popularyzator nauki. Ale wcześniej Jerzy Vetulani był autorem przełomowych badań, które były tak ważne, że mogły przynieść mu Nagrodę Nobla. (…) Nobla się (…) nie doczekał. Nie doczeka się też ul[icy] w Krakowie, bo tę ma już jego ojciec, a dwóch ulic o tej samej nazwie być nie może. Ale może doczekać się skweru. I bardzo chciałbym, żeby tak się stało, bo Profesor był postacią wyjątkowego kalibru. I bardzo ważną dla Krakowa. ** Autor: Tomasz Borejza, dziennikarz, autor wywiadów prasowych z Jerzym Vetulanim ** Źródło: [https://krowoderska.pl/jerzy-vetulani-nagroda-nobla/ Krakowski naukowiec zasłużył na Nobla. “Decyduje polityka naukowa”], Krowoderska.pl, 16 maja 2022 * W wykładach ważne jest to, by wykładało się prosto. Nas interesują najbystrzejsi studenci, a tak naprawdę powinniśmy troszczyć się o tych, którym najtrudniej przychodzi pojmowanie pewnych koncepcji. Staram się to wyważyć. Wiesz co? W wykładaniu naprawdę pomógł mi Jerzy Vetulani – słuchając jego wykładów, nauczyłem się, jak powinno się wykładać poprawnie, tak aby student nie zasnął po 15 minutach. ** Autor: [[Marek Sanak]], Po drogach uczonych. T. 5. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2012, s. 334. ISBN 978-83-7676-127-6. * Wyniki doprowadziły nas do stwierdzenia, że tzw. β-down-regulacja nie jest (jak sądzono w latach 70. i 80. XX w.) warunkiem koniecznym i charakterystycznym dla przeciwdepresyjnego działania leków. W szczególności potwierdził to wynik, że citalopram, obecnie uważany za najskuteczniejszy lek przeciwdepresyjny z grupy selektywnych inhibitorów serotoniny, nie powoduje β-down regulacji, a efekt wręcz przeciwny. Jurek zupełnie się nie przejął faktem, że te wyniki spowodowały zawężenie słuszności wcześniejszej teorii (jego i Sulsera) dotyczącej mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych. Uważał bowiem i często to powtarzał, że prawdziwy uczony nie może zakochiwać się we własnych teoriach i musi wiedzieć, że czasem należy je zweryfikować. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Z całym szacunkiem dla tytułu profesorskiego. Vetulani to jednak wyjątkowy debil. ** Autor: [[Cezary Gmyz]], [https://twitter.com/cezarygmyz/status/642096205737119744 wpis na Twitterze] * Zadziorny, żywy, srebrny, uśmiechnięty i zawsze niepokorny. Kochający życie i ludzi, całkowicie tolerancyjny. Ateista wierzący w człowieka. Racjonalista broniący marihuany. Taki właśnie był profesor Vetulani. ** Autor: [[Janusz Palikot]], [http://palikot.pl/vetulani/ palikot.pl] * Zapamiętam go jako człowieka uczciwie szukającego prawdy. I więcej nieco: tam była też odwaga znajdowania i podejmowania ryzyka, by jej bronić. ** Autor: ksiądz Grzegorz Strzelczyk, [http://tygodniksanocki.pl/2017/10/08/czy-w-mozgu-mieszka-bog/ Wywiad dla ''Tygodnika Sanockiego''] * Zawsze zostawiał po sobie mocny i wyrazisty ślad. Swoją osobowością wywierał wielki wpływ na ludzi, na ich wiedzę, światopogląd, podejście do życia. On tak bardzo był. Dlatego tak trudno jest pogodzić się z jego odejściem. Umarł w wyniku tragicznego wypadku, w pełni sił intelektualnych, w pełni aktywności. I wiem, że gdyby miał cokolwiek w tej sprawie do powiedzenia, to wolałby właśnie tak. ** Autorka: Dominika Dudek, [https://www.tygodnikpowszechny.pl/piekno-neurobiologa-147555 ''Piękno neurobiologa''], Tygodnik Powszechny, 10 kwietnia 2017 * Znali go wszyscy. Rzeczywiście był prowokatorem. Rzeczywiście był zawsze pod prąd. Zmarł tak jak żył – w biegu – wpadł pod samochód. Niestety tego wypadku nie przeżył. Kapitalna postać, bardzo intensywna. ** Autorka: [[Katarzyna Janowska]], [https://kultura.onet.pl/wiadomosci/top3-katarzyny-janowskiej-polecenia-kulturalne-na-weekend/q0yb2jn TOP3 Katarzyny Janowskiej. Polecenia kulturalne na weekend], Onet.pl, 22 kwietnia 2022 {{SORTUJ:Vetulani, Jerzy}} [[Kategoria:Biochemicy]] [[Kategoria:Farmakolodzy]] [[Kategoria:Neurobiolodzy]] [[Kategoria:Polscy biolodzy]] [[Kategoria:Polscy chemicy]] [[Kategoria:Polscy popularyzatorzy nauki]] 1wnb62ylhbe5mki42whxyspzpa48e24 535836 535833 2022-07-26T21:16:03Z Francesco 13 11793 wikitext text/x-wiki '''[[w:Jerzy Vetulani|Jerzy Adam Vetulani]]''' (1936–2017) – polski psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, członek Polskiej Akademii Nauk. Syn [[Adam Vetulani|Adama Vetulaniego]]. {{IndeksPL}} [[Plik:Jerzy Vetulani fot Lech Polcyn.jpg|mały|<center>Jerzy Vetulani</center>]] ==B== * Biologiczny cel istnienia każdego organizmu staje się zrozumiały, kiedy uświadomimy sobie, że pełni on funkcję opiekuna noszonych w nim genów, który musi zapewnić im przeniesienie się w organizm potomny, zanim sam opiekun postarzeje się i nie będzie mógł prawidłowo funkcjonować. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Poszukiwanie dobrostanu'', „Academia” nr 2, 2010, 4–7 * Była taka dyskusja w jednej ze stacji telewizyjnych. Powiedziałem w niej, że znacznie więcej nieszczęść niż marihuana powoduje alpinizm. Nie znam nikogo, kto umarłby przez marihuanę, a kilku moich znajomych alpinistów przepłaciło swą pasję kalectwem. Ale prowadząca miała przygotowaną puentę – powiedziała, że 85 procent Polaków jest przeciwko legalizacji marihuany. Dodałem wtedy, że w XVIII wieku 96 procent Polaków było za paleniem czarownic. Niestety, moja puenta została wycięta. I w ten prosty sposób media demonizują problem. ** Źródło: [http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/kraj/1074930-nawet-czarownice-wiedzialy-co-sprzedaja.html wywiad, 2010] ** Zobacz też: [[marihuana]], [[alpinizm]] ==C== * Chciałbym żyć w społeczeństwie, w którym tak jak dziś idziemy na ciastko, które przecież też jest szkodliwe, będziemy mogli pójść do kawiarni i zapalić marihuanę. ** Źródło: ''[https://softsecrets.com/pl/2013/04/20/quot-gdybym-mia-amp-322-pantacje-marihuany-quot-vetulani/ Gdybym miał plantację marihuany]'', „Przekrój”, 3 grudnia 2012, s. 24–25 * Czas oczywiście działa na naszą korzyść. Zakutość łbów powinna ustępować. [Legalizacja marihuany] niewątpliwie musi przyjść. To idzie dokładnie tak samo, jak np. z prawami kobiet do głosowania, suffrage. Wydawało się niemożliwe, i ruszyło – wszystkie kobiety na całym świecie. A my w Polsce akuratnie za cztery lata świętujemy stulecie praw wyborczych dla kobiet. I wszystko to jest zupełnie naturalne. To samo mamy z małżeństwami homoseksualnymi. Świat jednak idzie w kierunku liberalizacji, a te wszystkie strasznie restrykcyjne poglądy, bazujące na pewnie źle odczytanych różnego rodzaju pismach religijnych, ustępują. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=da0gYSeKLp8 Prof.Jerzy Vetulani o legalizacji medycznej marihuany], YouTube, 14 marca 2014 * Czy mózg dopalać, czy też nie dopalać? Jest li w istocie szlachetniejszą rzeczą iść na egzamin po zarwanej nocy, z mózgiem zaćmionym, lecz nie wspomaganym, czy w chemikaliach poszukać pomocy? Czy rok zawalić, czy zapłacić zdrowiem za szybki sukces? Ja ci nie podpowiem. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice'', Homini, Kraków 2010, s. 221–229. * Człowiek jest zwierzęciem z natury towarzyskim i dlatego żyje w grupach. Największą karą w średniowieczu, poza karą śmierci, było trzymanie w izolacji do końca życia. Człowiek – podobnie jak część innych zwierząt – nie znosi samotności. ** Źródło: [https://kasiagandor.com/2016/09/o-zwierzecosci-i-innych-ludzkich-cechach-wywiad-z-prof-jerzym-vetulanim/ O zwierzęcości i innych ludzkich cechach. Wywiad z prof. Jerzym Vetulanim], kasiagandor.com, 29 września 2016 ==D== * Delfiny, w odróżnieniu od nas, nie mają zdolności manualnych, natomiast ich tańce, skoki, są, być może, odpowiednikiem naszego baletu. Dźwięki, tak jak muzyka w Kościele prawosławnym – bez instrumentów muzycznych – są prawdopodobnie ich pieśniami, którymi prowadzą długie dyskursy. Jest to semantycznie zorganizowany system sygnałów. ** Źródło: [http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091206/OPINIE/50748291 ''Profesor Jerzy Vetulani: W każdym z nas tkwi mr Hyde''], nto.pl, 6 grudnia 2009. ** Zobacz też: [[delfin]] * Długowieczność w sensie maksymalnego czasu przeżycia pojedynczej osoby nie zmieniła się wiele z postępem cywilizacji. ** Źródło: Stanisława Golinowska, Tomasz Grodzicki, Renata Tobiasz-Adamczyk, ''Starość i starzenie się – trudne wyzwanie przyszłości'', „Alma Mater” nr specjalny 154, 2013, s. 19. * Dopalacze to słowo-worek, zresztą podobnie jak narkotyki. Tylko za słowem: narkotyki stoi słowo: nielegalne. A za dopalaczami stoi o wiele gorsze słowo: niewiedza. ** Źródło: [http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/kraj/1074930-nawet-czarownice-wiedzialy-co-sprzedaja.html,,0:pag:2#nav0 wywiad, 2010] ** Zobacz też: [[dopalacze]] ==E== * Efektem narkofobii jest brak możliwości skutecznej walki z nałogami. Kiedy jest się uzależnionym od amfetaminy czy od morfiny i zgłosi się na odwyk, od razu zostanie się zaklasyfikowanym jako narkoman. Marihuana jest niebezpieczna nie dlatego, że może niekorzystnie wpłynąć na nasz mózg, ale dlatego, że możemy za jej posiadanie trafić do więzienia. Przy restrykcyjnym prawie antynarkotykowym, ktoś może nie pomóc koledze nieprzytomnemu po przedawkowaniu MDMA, bo sam posiada przy sobie narkotyki i boi się, że wpadnie. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Ekspresja agresji jest uwarunkowana zarówno biologicznie, jak i kulturowo i można się jej wyuczyć. Z drugiej strony, odpowiednie wychowanie może całkowicie wyeliminować zachowania agresywne, ale pamiętać trzeba, że uwarunkowania biologiczne wciąż pozostają i agresja z łatwością może być przywrócona. ** Źródło: Anna Wojnar, ''O mózgu interdyscyplinarnie'', „Alma Mater” nr 134–135, kwiecień – maj 2011, s. 24, 25. * Emocje wyewoluowały po to, byśmy mogli szybko i bez zastanowienia podejmować decyzje w sytuacjach, w których nie ma czasu na namysł. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * Empatia i agresja – mimo że pozornie są bardzo odległe od siebie – mają w znacznej mierze podobne podłoże neurobiologiczne i często wzajemnie się przeplatają. Zresztą cały nasz system prawa bazuje na tym, że nadmierna empatia uruchamia ośrodki agresji. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[empatia]], [[agresja]] ==F== * Freud jest całkowicie nienaukowy. To skrzyżowanie wizji, poezji i szalbierstwa. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=Hn559bvUzRE wykład ''Neurobiologia i religia''] ** Zobacz też: [[Zygmunt Freud]] ==I== * Istnienie lub nieistnienie [Boga] właściwie nie ma dla mnie praktycznego znaczenia. I nawet jakoś specjalnie się nad tym nie zastanawiam. (...) Uważam, że prawdopodobieństwo istnienia Boga jest mniejsze niż prawdopodobieństwo nieistnienia. My, ludzie, mamy skłonność, żeby zawsze tłumaczyć niewiadome, a najlepiej powołać do tego jakiś konstrukt. Więc mnie się wydaje, że Bóg jest właśnie takim wyjaśniającym konstruktem. Co też ważne, tworzenie tego konstruktu jest bardzo silnie zakorzenione w ludzkim umyśle. Bóg z pewnością istnieje w naszych głowach. A czy także poza nimi – nie wiadomo. ** Źródło: Marcin Rotkiewicz, ''Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim'', Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 30. ==J== * Ja wolałbym żeby mój wnuk palił marihuanę jak smok, niż żeby siedział przez dwa lata w więzieniu. Zmiany związane z paleniem są odwracalne. Te uczynione przez więzienie już nie. ** Źródło: ''[https://softsecrets.com/pl/2013/04/20/quot-gdybym-mia-amp-322-pantacje-marihuany-quot-vetulani/ Gdybym miał plantację marihuany]'', „Przekrój”, 3 grudnia 2012, s. 24–25 * Jak idę przez mój park Krakowski i przechodzę obok grupy młodych ludzi, od których czuć piwem, to obchodzę ich szerokim łukiem. Ale jak czuję trawę, to śmiało wchodzę w środek i czasem zagaduję. Owszem, nadużywanie marihuany powoduje kłopoty z pamięcią, koncentracją, ale to stan krótkotrwały. Nie mówię o skrajnych przypadkach, ale ich jest mało. Mniej niż po alkoholu. Człowiek powinien czasem oderwać się od rzeczywistości, żeby jakoś sobie z nią radzić. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[alkohol]], [[marihuana]] * Już kiedy byłem małym chłopcem, chciałem być uczonym – wyrywać przyrodzie jej tajemnice. Dziś wiem, że nauka jest coś warta dopiero wtedy, kiedy uczeni potrafią o jej osiągnięciach opowiedzieć ludziom prostymi słowami. ** Źródło: [https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C26633%2Cpolskie-naukowe-osiagniecia-medyczne-wedlug-pan.html Polskie naukowe osiągnięcia medyczne według PAN], naukawpolsce.pl, 9 grudnia 2006 ==M== * Marihuana, tak jak morfina, ma swoje miejsce w medycynie i nie można udawać, że chorym nie pomaga. To karygodne, że państwo zabrania im dostępu do tego leku, a w majestacie prawa zezwala na sprzedaż papierosów. ** Źródło: [http://archiwum.polityka.pl/art/trawka-na-zamowienie,430775.html ''Trawka na zamówienie?''] ** Zobacz też: [[papieros]] * Moralność dopuszcza zabijanie w obronie własnej, w obronie swojej grupy, czyli na przykład podczas wojny. Do tego z odbieraniem życia mamy mniejszy problem, kiedy czyni się to w sposób nieosobowy. Dlatego współczesne konflikty są tak krwawe – trudniej jest samemu przebić włócznią przeciwnika czy zmiażdżyć mu głowę maczugą, niż odpalić rakietę dalekiego zasięgu skierowaną w wielomilionową metropolię. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * [Mózg] fizycznie jest to mniej więcej kulisty twór wiel­kości dużego grejpfruta i konsystencji budyniu, który mimo tak niepozornego wyglądu jest najbardziej skomplikowanym organem ze znanych nam urzą­dzeń we wszechświecie. Choć nie rzuca się to w oczy, pod względem inżynierskim jest bardzo dobrze pomyślany: olbrzymią liczbą połączonych w sieci ele­mentów generujących i przewodzących sygnały, ma­ksymalne skrócenie wszystkich połączeń, przewod­nictwo jonowe w środowisku wodnym, bardzo sprawne: dzięki izolacji osłonkami tłuszczowymi im­pulsy elektryczne przechodzą bardzo skutecznie. ** Źródło: ''[http://www.ptpk.org/archiwum/pdf_2000/wszechswiat_2000_010_012.pdf Dwugłos o mózgu]'', „Wszechświat”, październik–listopad–grudzień 2000. * Mózg kobiety pracuje po seksie jak nowo narodzony, dlatego moim studentkom zalecam, aby przed trudnym egzaminem zafundowały sobie orgazm. ** Źródło: Katarzyna Burda, Jerzy Vetulani i inni. W wydaniu specjalnym „Newsweeka” wspominamy tych, którzy od nas odeszli, 25.10.2017, 09:02, https://www.newsweek.pl/polska/polityka/profesor-jerzy-vetulani-newsweek-wydanie-specjalne/pvs50dh * My, ludzie, jesteśmy już teraz w ogromnym stopniu sztucznie hodowani z zapewnieniem podstawowych potrzeb życiowych bez konieczno­ści wielkiej walki o to. Bylibyśmy nawet, jako gatunek, w stanie przeżyć długi okres całkowitego zlodowacenia Ziemi. ** Źródło: [http://vetulani.wordpress.com/2011/03/15/wywiad-o-mozgu-czlowieka-i-jego-dalszej-ewolucji/ Wywiad przeprowadzony przez Andrzeja Kobosa, ''O mózgu człowieka i jego dalszej ewolucji''] ==N== * Najgorzej dzieje się, kiedy do interpretacji danych naukowych zabierają się ideolodzy. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Neurobiologia inteligencji'', „Wiedza i Życie” nr 2, 2008, 14–19. * Narkofobia wynika z ignorancji i braku chęci refleksji nad problemem. Jak stwierdził [[Schiller]]: „Przeciwko głupocie sami bogowie walczą na próżno”. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Nie lubię określenia narkotyk, bo jest to pojęcie pejoratywne i dwuznaczne. Nazywamy tak substancje uzależniające, ale też anestetyki wziewne używane przy narkozie, takie jak eter czy chloroform. Najchętniej wprowadziłbym na jego miejsce słowo addyktogen, oznaczające mogącą uzależniać substancję. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Nie ma zncazeina kojnoleść ltier skadającyłch się na dane sołwo. Wanże jset tyklo to, żbey pirewsza i osatntia lteria były na soiwm mijsecu; ptzosaołe mgoą być w cakowłitym niedzłaie, a mimo to nadal nie ponwinśimy meić prombleów z pczerzytaenim tego tesktu. ** Opis: uwaga, literówki w powyższym tekście są zamierzone ** Źródło: ''[http://m.wyborcza.pl/wyborcza/1,105406,9801332,Blogoslawiona_mutacja_genu_FoxP2.html Błogosławiona mutacja genu FoxP2]'', „Gazeta Wyborcza”, 17 czerwca 2011, wywiad z Jerzym Vetulanim, rozmawiał Piotr Cieśliński * Nie poznawaj ludzi po stopniach i tytułach. Jest wielu wybitnych ludzi wśród robotników czy sprzątaczek i wielu idiotów wśród profesorów. ** Źródło: ''Neuroerotyka. Rozmowy o seksie i nie tylko'', Wydawnictwo Znak, 2018, s. 13. ==O== * Od zawsze wiedziałem, że chcę być uczonym. Że rzeczą godną człowieka jest pracować na uniwersytecie i odkrywać tajemnice przyrody. Praca naukowa to nie było objawienie, to nie była zmiana kierunku życiowego (poza pierwszym moim marzeniem, żeby być nurkiem i poławiaczem pereł). To było z natury, z domu. ** Źródło: [http://web.archive.org/web/20170329141632/http://www.focus.pl/czlowiek/macanie-swiata-9193 ''Macanie świata'', focus.pl, 18 marca 2013] * Ojciec nauczył mnie, że dla pracy naukowej nawet najbardziej błyskotliwa inteligencja nie na wiele się przyda, jeżeli nie zostanie wykorzystana do solidnej, wymagającej czasu roboty. ** Źródło: ''Adam Vetulani. 1901–1976''. Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2005, s. 77. ==P== * „Panie magistrze, niech się pan przypatrzy – powiedział do mnie kiedyś [Kazimierz Gumiński] – mam czterech docentów, a każdy z nich jest inteligentniejszy ode mnie. Pan widzi, jak ja sobie umiem dobierać ludzi”. Dla mnie to było objawienie, a przewyższać inteligencją Gumińskiego było cholernie trudno. Pomyślałem sobie wtedy: kurczę blade, to jest metoda na bycie szefem! Trzeba po prostu szukać inteligentniejszych od siebie. ** Źródło: Marcin Rotkiewicz, ''Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim'', Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 158. * Przypadki „uzależnienia od pierwszego razu” są najczęściej kwestionowane przez badaczy, albo przynajmniej uważane za bardzo rzadkie. Natomiast twierdzenie, że uzależnienie od heroiny czy amfetaminy zaczyna się od marihuany (a dlaczego niby nie od alkoholu?) jest absolutnie nieuzasadnione. Tak samo, jak wypicie butelki piwa czy kieliszka wina to nie wstęp do alkoholizmu, chociaż każdy alkoholik zaczynał zazwyczaj od przyjmowania niewielkich ilości niskoprocentowych spirytualii. ** Źródło: Jakub Stańczyk: ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. ==R== * Religijność też pojawiła się w toku ewolucji i jest korzystna dla gatunku ludzkiego. I mimo że jesteśmy przekonani, że to religia uczy nas, jak odróżniać dobro od zła, to raczej religia powstała jako próba racjonalizacji naszych przekonań moralnych. Mózg lubi uzasadniać nasze zachowania. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011. ** Zobacz też: [[religia]] * Rozum, logikę i racjonalność to mają maszyny, o których mówi się, że są bezduszne. W sensie deontologicznym faktycznie moralność to atawizm ewolucyjny. Pozwalał nam przetrwać, dlatego się utrzymał. Jak rodzicie nie byli empatyczni, nie kierowali się dobrem innych, to dzieci mogły nie przeżyć, zaniedbane i opuszczone przez grupę, więc moralność była promowana w genach. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 ==S== * Seks jest czasochłonny, wymaga mnóstwa wysiłku, pochłania morze energii. Daje jednak taką dawkę przyjemności, że wszystkie te wady tracą znaczenie. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Mózg, seks i nagrody'', „Charaktery” nr 1 (5), 2008, 41–43 ** Zobacz też: [[seks]] ==Ś== * Śmierć stała się zjawiskiem odsuwanym, im dalej, tym lepiej. Jako ewolucjonista mam kłopot, kiedy mnie pytają, czy to lepiej, czy gorzej. Miałem ostatnio wykład o zjawiskach korzystnych dla gatunku, ale nieakceptowanych przez kulturę. Wymieniłem więc eugenikę, poligamię i eutanazję. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[eugenika]], [[poligamia]], [[eutanazja]] ==T== * To wielkie pytanie o to, czym jest umysł. Niewątpliwie wytworem mózgu. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * Twórczość jest integralną częścią naszej osobowości. ** Źródło: [http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091206/OPINIE/50748291 ''Profesor Jerzy Vetulani: W każdym z nas tkwi mr Hyde''], nto.pl, 6 grudnia 2009. ==U== * Uważam, że walka z uzależnieniami od substancji jest bardzo istotna i jest obowiązkiem państwa i społeczeństwa, ale walka ta musi być prowadzona w sposób przemyślany, aby rąbiąc małe drzewka, nie produkować wielkich ilości drzazg raniących mnóstwo osób dookoła. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html ''Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka'', 20 lutego 2009] ==W== * W „Piwnicy pod Baranami” występowali świetni ludzie, którzy jednak często nie cierpieli się nawzajem. ** Źródło: [http://malopolska.do-celu.eu/magazyn/marzec-2010/prof-jerzy-vetulani-mozg-trzeba-cwiczyc-w-kazdym-wieku ''Mózg trzeba ćwiczyć w każdym wieku''] * W Polsce bardzo wyraźnie widać, że nierestrykcyjna kampania antynikotynowa odniosła olbrzymi sukces, i wydaje się, że należy wyciągać z niej wnioski. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html ''Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka'', 20 lutego 2009] * W wyniku ewolucji mózgu człowiek zdołał wypracować znacznie bardziej wydajne i mniej ryzykowne formy zdobywania pożywienia niż większość innych mięso – i wszystkożernych ssaków lądowych. Nie musimy obecnie, jak nasi dalecy przodkowie, przechodzić przez długie okresy na granicy głodu i wykorzystywać wszelkie nadające się okazje do nieumiarkowanej konsumpcji „na zapas”. Dzisiaj w świecie cywilizowanym pokarmu dzięki efektywnej produkcji mamy pod dostatkiem, i moglibyśmy spożywać go racjonalnie, w ilościach niezbędnych do sprawnego funkcjonowania. Ale po przodkach został nam głęboko zakorzeniony nawyk „obżerania się”, zwłaszcza, jeżeli pokarm jest atrakcyjny. Wraz z dobrobytem świat opanowała epidemia otyłości i nadwagi. ** Źródło: [http://vetulani.wordpress.com/2013/02/18/stary-tata-tlusty-syn/ ''Stary tata, tłusty syn''] ==Z== * Z punktu widzenia współczesnego neurobiologa pytanie czy umysł istnieje jako byt samoistny czy też jest po prostu pochodną skoordynowanego działania komórek mózgowych jest nienaukowe i nieistotne. Bez względu na możliwość niezależnego istnienia duszy, nie ma ona żadnej szansy by wyrazić się bez działającego mózgu. ** Źródło: ''Mózg i świadomość'', Prace Komisji Filozofii Nauk Przyrodniczych PAU nr 2, 2008, 37–62 * Za niedługo to, co mam w mózgu pójdzie do piachu, a więc trzeba jeszcze próbować co się da przekazać innym. ** Źródło: [http://web.archive.org/web/20180624175247/http://redakcja.mammedia.pl/paper/preview/in-the-gratka/11/1/3/ Wywiad z Jerzym Vetulanim, In the Gratka], styczeń 2011 ==Ż== * Życie jest wrzodem na ciele wszechświata. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Starość okiem przyrodnika'', „Psychogeriatria Polska” nr 4(3), 2007, 109–138 ** Zobacz też: [[życie]], [[wszechświat]] ==O Jerzym Vetulanim== * Bardzo cenię profesora Jerzego Vetulaniego, który jest nie tylko erudytą, ale i dowcipny i prowokujący. Ta kombinacja jest czarująca. ** Autorka: Małgorzata Kossut, Po drogach uczonych. T. 4. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2009, s. 126. ISBN 978-83-7676-021-6. * Był człowiekiem niesłychanie bezpośrednim, spontanicznym w kontaktach z innymi ludźmi, nie dbał o utrzymywanie dystansu pomiędzy Nim jako Szefem i współpracownikami. Już na wstępie poinformował mnie, że on ze wszystkimi jest po imieniu, proponując to samo również mnie. Oczywiście ochoczo (i z dumą) zaakceptowałam tę sytuację. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Był człowiekiem sprzeczności: geniuszem, lojalnym, szlachetnym. Ale i bezkompromisowym, a nawet bezczelnym. Kochany i nieznośny jednocześnie. Kontrowersyjny naukowiec, i po prostu dobry człowiek. ** Autorka: Maria Mazurek, dziennikarka, współautorka książek pisanych wraz z prof. Jerzym Vetulanim ** Źródło: [http://www.gazetakrakowska.pl/wiadomosci/krakow/a/odszedl-profesor-jerzy-vetulani-wybitny-naukowiec-z-krakowa,11966432/ ''Odszedł profesor Jerzy Vetulani, wybitny naukowiec z Krakowa''], gazetakrakowska.pl, 8 kwietnia 2017 * Był nadzwyczajnym człowiekiem – kolorowym ptakiem na tle szarości akademickiej. Uczony i erudyta, był dowcipny, złośliwy, zaskakujący, bezkompromisowy i odważny. Jego wiedza i talent do wykładania sprawiły, że stał się cenionym popularyzatorem neurobiologii. Umiał uprościć nawet bardzo skomplikowane zjawiska, pokazując ich esencję i znaczenie. Niestandardowe interpretacje rzeczywistości, które prezentował na wykładach były dowcipne, ale i głębokie i przyciągały zafascynowaną młodzież. Kochał Kraków – wiedział o nim wszystko i był wspaniałym przewodnikiem. Jest w nas żal i wściekłość, że przejechał go na przejściu dla pieszych samochód dostawczy. ** Autorka: Małgorzata Kossut, [https://www.youtube.com/watch?v=AS-1L-NZYXQ Debata ''O depresji: in memoriam prof. Jerzy Vetulani'' na XXI Festiwalu Nauki] * Był przyjacielem idealnym. Bardzo ciekawym człowiekiem – to jest istotne. Niezwykle inteligentnym. ** Autor: [[Adam Broż]], [https://krakow.tvp.pl/33823531/proces-ws-smiertelnego-wypadku-prof-vetulaniego ''Proces ws. śmiertelnego wypadku prof. Vetulaniego'', TVP Kraków] * Cechą charakterystyczną Profesora była fascynacja nowinkami technicznymi, zwłaszcza mogącymi ułatwić mu pracę naukową i redakcyjną. Gdy w drugiej połowie lat 80. XX w. zaczęły pojawiać się komputery domowe, natychmiast sprowadził do naszego zakładu jeden z nich (a potem następne). W ten sposób zainicjował, a następnie, będąc wicedyrektorem, zadbał o przeprowadzenie komputeryzacji Instytutu. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Jest oczywistą oczywistością, że Jerzy Vetulani jest niezwykłą osobowością, która w mistrzowski sposób łączy głęboką wiedzę ze sztuką retoryki, formą i pięknem wypowiedzi. Ale mam kłopot z odpowiedzią na pytanie: kim naprawdę jest profesor Vetulani? Nie ulega wątpliwości, że jest wybitnym uczonym, gwiazdą nauki polskiej, ale jest też człowiekiem niekonwencjonalnym – to, czym mnie zszokował dwa lata temu, gdy maszerował w pierwszym szeregu Marszu Wyzwolenia Konopi. ** Autor: [[Jacek Purchla]], [https://www.youtube.com/watch?v=RtGOlcQaIdM wstęp do Wykładu Mistrzowskiego podczas XLII Sympozjum GAP] * Jest wybitnym farmakologiem i jednocześnie człowiekiem, który ma wręcz obsesję popularyzowania – w najlepszym tego słowa znaczeniu. Robi to wspaniale, gromadzi tysiące słuchaczy przy różnych okazjach. ** Autor: Michał Kleiber, [http://www.youtube.com/watch?v=VdgU6uW8cQI ''Tłumacze świata nagrodzeni'', relacja z wręczenia nagród laureatom konkursu Popularyzator Nauki 2012] * Jurek był moim Przyjacielem. Takim, którego najlepiej poznaje się w biedzie. Ja Go poznałem właśnie w biedzie i nigdy tego nie zapomnę. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz ** Źródło: [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Jurek był osobą wszędobylską, ze wszech miar towarzyską, nieustannie kojarzył jednych ludzi z drugimi i lubił być w centrum uwagi. Miał charakter ekstrawertyczny, najlepiej czuł się w towarzystwie, które lubił zaskakiwać swoimi zabawnymi powiedzonkami i opowieściami oraz nierzadko kontrowersyjnymi opiniami na różne życiowe tematy. Lubił także opowiadać o sobie i swoich dokonaniach i należał do nielicznego grona osób, które zadbały o to, by spisać szczegóły swojego życiorysu i na bieżąco uzupełniać go o opisy kolejnych wydarzeń. Uzyskanie kolejnych nagród czy honorowych funkcji było skrzętnie odnotowywane. Gdy kiedyś zapytałam, czy nie szkoda Mu na to czasu, odpalił z wrodzonym sobie wdziękiem i specyficznym poczuciem humoru: „..ależ oczywiście że nie, to będzie kolejna linijka do mojego nekrologu. A przecież, moja droga, wiele na to wskazuje, że będziesz brała udział w jego pisaniu, ciesz się więc, że w razie potrzeby będziesz miała coś w rodzaju „gotowca”, a przede wszystkim dane „z pierwszej ręki” i przynajmniej niczego nie przekręcisz.” Prorocze słowa Jurka, tak właśnie było, nie musiałam specjalnie szukać tych danych, bo miałam je w swoim komputerze. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Jurek miał cechę rzadko spotykaną u starszego dorosłego człowieka – niepohamowaną, wręcz dziecięcą ciekawość świata, która napędzała jego aktywność w codziennym życiu i nie pozwalała mu na umysłowe zestarzenie się. Lubił być cały czas w ruchu, chodzić na wycieczki, byle nie siedzieć bezczynnie. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Mój ojciec go uwielbiał. Vetulani jako młody naukowiec wyjechał z Krakowa do Ameryki. Nie znał dobrze języka, ale chciał tam pracować i pracował. Kiedy wrócił do Polski, nie przywiózł ze Stanów oszczędności. Ja też żyję z dnia na dzień, jak mam, to wydaję. ** Autorka: [[Małgorzata Szumowska]] ** Źródło: ''Prosto do celu''. Małgorzata Szumowska w rozmowie z Katarzyną Janowską, ''Forbes Women Polska'', 3/2022, s. 134–135. * Na pytania redaktora odpowiadał Jurek. Opisał budowę mózgu, opowiedział o czynnikach odpowiedzialnych za jego rozwój, wskazał, co wiedza neurobiologiczna mówi na temat emocji, opowiedział (z przywołaniem ciekawej anegdoty), jak emocje pomagają w nauce i utrwalają przyswajane wiadomości. (...) Odpowiedzi profesora Vetulaniego do dziś zachwycają trafnością, klarownością i faktem oparcia ich na głębokiej wiedzy neurobiologicznej Profesora. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz ** Źródło: [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Nie pamiętam już dokładnie kiedy poznałem osobiście Profesora, natomiast od co najmniej kilkunastu lat byłem dumny mogąc czuć się Jego przyjacielem. Nigdy nie zapomnę Jego ubiegłorocznych osiemdziesiątych urodzin w mieszkaniu Profesora w Krakowie przy placu Inwalidów, które zgromadziły prawie 200 osób... było ciasno, a słynna kanapa na której siadywał kardynał Wojtyła rozmawiając z Ojcem Profesora Adamem Vetulanim była oblegana. ** Autor: Andrzej Potemkowski, neurolog, przyjaciel prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [https://ptneuro.pl/o_ptn/aktualnosci/prof_jerzy_vetulani_1936_2017 Prof. Jerzy Vetulani (1936–2017)], Polskie Towarzystwo Neurologiczne, 13 kwietnia 2017. * Nigdy nie budował dystansu wobec innych osób mimo swojej pozycji naukowej. Wrażliwy, otwarty na nowe idee, z dużą kulturą osobistą, obdarzony znakomitą inteligencją emocjonalną oraz swoistym talentem medialnym – cechy te pozwalały Profesorowi na szybkie nawiązanie kontaktu ze słuchaczami, bez względu na ich wiek i wykształcenie. Z zachwytem słuchaliśmy Jego pełnych wirtuozerii opisów zachowań zwierząt. Jego pełne ekspresji wykłady zawsze przyciągały tłumy słuchaczy, a artykuły popularnonaukowe i książki, pisane z niezwykłą lekkością pióra, stanowią wzorzec, w jaki sposób można przełożyć trudny język odkryć naukowych na fascynującą opowieść o tajemnicach funkcjonowania organizmu. ** Autorka: Jolanta Zawilska, psychofarmakolożka, współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Osobowość prawdziwie renesansowa. Absolutnie niekwestionowany autorytet, światowej sławy uczony, istny neuroentuzjasta, który przy okazji potrafi wytrysnąć taką kaskadą dowcipu i humoru, że niech się chowają wszyscy anegdotycy! ** Autor: Cezary Wodziński, wstęp do wykładu [http://www.youtube.com/watch?v=xw6o1ob20oo ''Dlaczego myślimy i jak mózg prowadzi nas na manowce?''] * Poza odwagą miał On liczne talenty. Był wybitnym naukowcem, neurobiologiem z niezwykle bogatym dorobkiem i ogromnym autorytetem. Był wspaniałym popularyzatorem nauki. (...) Był wspaniałą osobowością sceniczną, co w młodości wykorzystywał występując w sławnej Piwnicy pod Baranami, a pod koniec życia prowadził autorskie programy w kabarecie „Gadający Pies”. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz ** Źródło: [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Poznałam Jurka wiele lat temu, gdy miał niewiele więcej lat niż obecnie jego ukochany wnuk. I był równie miły, a przy tym niezwykle przystojny! ** Autorka: [[Irena Szaszkiewiczowa|Kika Szaszkiewiczowa]], [http://www.szaszkiewiczowa.eu/sto-lat-sto-lat/ ''Sto lat, sto lat!'', szaszkiewiczowa.eu] * Profesor bardzo przystępnie pisze o mózgu, a z tego co pisze, rodzi się przekonanie, że człowiek jest wolny. Przesłanie jego książek wpłynęło m.in. na powstanie moich obrazów z cyklu „Neurony”, a potem „Wyzwolone”. Jest dla mnie autorytetem, a nie mam ich wielu. ** Autorka: Iwona Siwek-Front, [https://www.mik.waw.pl/archiwum/item/1870-artystka-to-jak-glebogryzarka.html ''Artystka, to jak glebogryzarka''], Mazowiecki Instytut Kultury, 2014 * Profesor był osobą charyzmatyczną, wykłady i tłumy słuchaczy sprawiały Mu wielką przyjemność. Niewątpliwie dodatkową cechą, która przyciągała tłumy było jego poczucie humoru, również w stosunku do własnej osoby. Nie tylko wykłady, ale też zwykłe rozmowy z Jurkiem pełne były humoru i żartów. Miał niezwykłą osobowość. Jego energia, dzielenie się wiedzą nie słabły wraz z wiekiem, ale nawet będąc osobą niezwykle zajętą z powodu działalności naukowej i licznych wykładów wygłaszanych w całej Polsce, nigdy nie odmówił wykładu w ramach „Tygodnia Mózgu” i napisania artykułu. Jest niedoścignionym wzorem neurobiologa, działacza społecznego i popularyzatora nauki. ** Autorka: Elżbieta Pyza, psychofarmakolożka, współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Profesor Vetulani powiedział kiedyś, że życie jest chaosem. Że życie się wyłania z chaosu, że samo jest taką krótką i dramatyczną próbą uporządkowania tego chaosu. I te wszystkie codzienne rzeczy, że sprzątasz, że gotujesz, że ubierasz, że podcinasz włosy, że starasz się – to jest takie odpychanie się na chwilę. Ale zależy w czym upatrujesz sensu życia. Dla mnie sensem, szczęściem i wygraną w totolotka jest to, że w ogóle się urodziłam i że żyję. ** Autorka: [[Renata Dancewicz]], [https://vod.tvp.pl/video/one-kobiety-kultury,renata-dancewicz,42300253 One. Kobiety kultury], w rozmowie z Łukaszem Orbitowskim, TVP Kultura, 2019 * Przede wszystkim człowiek o niespożytej energii, czerpiący z życia pełnymi garściami i wielki prowokator. Jednak w dobrym tego słowa znaczeniu. Jak sam przyznał w rozmowie ze mną, którą opublikowaliśmy w formie wywiadu rzeki, niemal całe życie czuł się błaznem, który pragnął rozśmieszać ludzi i jednocześnie pobudzać ich do myślenia. Każdy, kto choć raz słuchał wykładu prof. Vetulaniego, wie, o co chodzi. Dlatego tak mi trudno pogodzić się z Jego śmiercią. Bezsensowną, bo będącą następstwem tragicznego wypadku. Nie mogłem być obecny na jego 80. urodzinach, więc liczyłem, że będę w gronie Jego rodziny i mnóstwa przyjaciół świętować 85., a później 90. i kolejne jubileusze. Że będzie w ich trakcie, jak to zwykle On, tryskał energią i dowcipem. Niestety, życie napisało inny scenariusz. ** Autor: Marcin Rotkiewicz, dziennikarz naukowy, autor wywiadu rzeki z Jerzym Vetulanim ''Mózg i błazen'' ** Źródło: [https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1700980,6,wydawalo-sie-ze-bedzie-wiecznie-tryskal-energia-i-dowcipem-zegnamy-prof-jerzego-vetulaniego.read Mądry błazen profesor Jerzy Vetulani], polityka.pl, 7 kwietnia 2017 * Spotkania z Profesorem nigdy nie były czasem straconym. (...) Na pewno był buńczuczny, przekorny, buntowniczy, miał cięty język (mówiło się o nim: „mistrz riposty”). Czasami nawet publicznie przeklinał. Ale przede wszystkim cechowała go empatia, zdyscyplinowanie, odpowiedzialność, odwaga w głoszeniu własnych poglądów. I oczywiście pasje – te związane z nauką i te z kabaretem. ** Autorka: Teresa Bętkowska ** Źródło: [http://www.izbalekarska.pl/wp-content/uploads/2017/07/n201703.pdf ''Jerzego Vetulaniego apetyt na życie''], Galicyjska Gazeta Lekarska, 3/2017, s. 45–46. * Szef pozostawiał nam wiele swobody w prowadzeniu badań, doceniał potencjał naukowy swoich współpracowników. Cenił samodzielność myślenia i nowe pomysły i nigdy nie zniechęcał, gdy chcieliśmy weryfikować własne hipotezy naukowe. Chętnie się włączał i lubił dyskutować z nami wyniki każdego projektu. Te dyskusje były zawsze cenne, bo Jurek, jak nikt inny, potrafił dokonywać syntezy pozornie rozproszonych wyników i wydobyć z nich całość naukowej wartości. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * W ostatnich latach życia słynął przede wszystkim jako niezrównany popularyzator nauki. Ale wcześniej Jerzy Vetulani był autorem przełomowych badań, które były tak ważne, że mogły przynieść mu Nagrodę Nobla. (…) Nobla się (…) nie doczekał. Nie doczeka się też ul[icy] w Krakowie, bo tę ma już jego ojciec, a dwóch ulic o tej samej nazwie być nie może. Ale może doczekać się skweru. I bardzo chciałbym, żeby tak się stało, bo Profesor był postacią wyjątkowego kalibru. I bardzo ważną dla Krakowa. ** Autor: Tomasz Borejza, dziennikarz, autor wywiadów prasowych z Jerzym Vetulanim ** Źródło: [https://krowoderska.pl/jerzy-vetulani-nagroda-nobla/ Krakowski naukowiec zasłużył na Nobla. “Decyduje polityka naukowa”], Krowoderska.pl, 16 maja 2022 * W wykładach ważne jest to, by wykładało się prosto. Nas interesują najbystrzejsi studenci, a tak naprawdę powinniśmy troszczyć się o tych, którym najtrudniej przychodzi pojmowanie pewnych koncepcji. Staram się to wyważyć. Wiesz co? W wykładaniu naprawdę pomógł mi Jerzy Vetulani – słuchając jego wykładów, nauczyłem się, jak powinno się wykładać poprawnie, tak aby student nie zasnął po 15 minutach. ** Autor: [[Marek Sanak]], Po drogach uczonych. T. 5. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2012, s. 334. ISBN 978-83-7676-127-6. * Wyniki doprowadziły nas do stwierdzenia, że tzw. β-down-regulacja nie jest (jak sądzono w latach 70. i 80. XX w.) warunkiem koniecznym i charakterystycznym dla przeciwdepresyjnego działania leków. W szczególności potwierdził to wynik, że citalopram, obecnie uważany za najskuteczniejszy lek przeciwdepresyjny z grupy selektywnych inhibitorów serotoniny, nie powoduje β-down regulacji, a efekt wręcz przeciwny. Jurek zupełnie się nie przejął faktem, że te wyniki spowodowały zawężenie słuszności wcześniejszej teorii (jego i Sulsera) dotyczącej mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych. Uważał bowiem i często to powtarzał, że prawdziwy uczony nie może zakochiwać się we własnych teoriach i musi wiedzieć, że czasem należy je zweryfikować. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Z całym szacunkiem dla tytułu profesorskiego. Vetulani to jednak wyjątkowy debil. ** Autor: [[Cezary Gmyz]], [https://twitter.com/cezarygmyz/status/642096205737119744 wpis na Twitterze] * Zadziorny, żywy, srebrny, uśmiechnięty i zawsze niepokorny. Kochający życie i ludzi, całkowicie tolerancyjny. Ateista wierzący w człowieka. Racjonalista broniący marihuany. Taki właśnie był profesor Vetulani. ** Autor: [[Janusz Palikot]], [http://palikot.pl/vetulani/ palikot.pl] * Zapamiętam go jako człowieka uczciwie szukającego prawdy. I więcej nieco: tam była też odwaga znajdowania i podejmowania ryzyka, by jej bronić. ** Autor: ksiądz Grzegorz Strzelczyk, [http://tygodniksanocki.pl/2017/10/08/czy-w-mozgu-mieszka-bog/ Wywiad dla ''Tygodnika Sanockiego''] * Zawsze zostawiał po sobie mocny i wyrazisty ślad. Swoją osobowością wywierał wielki wpływ na ludzi, na ich wiedzę, światopogląd, podejście do życia. On tak bardzo był. Dlatego tak trudno jest pogodzić się z jego odejściem. Umarł w wyniku tragicznego wypadku, w pełni sił intelektualnych, w pełni aktywności. I wiem, że gdyby miał cokolwiek w tej sprawie do powiedzenia, to wolałby właśnie tak. ** Autorka: Dominika Dudek, [https://www.tygodnikpowszechny.pl/piekno-neurobiologa-147555 ''Piękno neurobiologa''], Tygodnik Powszechny, 10 kwietnia 2017 * Znali go wszyscy. Rzeczywiście był prowokatorem. Rzeczywiście był zawsze pod prąd. Zmarł tak jak żył – w biegu – wpadł pod samochód. Niestety tego wypadku nie przeżył. Kapitalna postać, bardzo intensywna. ** Autorka: [[Katarzyna Janowska]], [https://kultura.onet.pl/wiadomosci/top3-katarzyny-janowskiej-polecenia-kulturalne-na-weekend/q0yb2jn TOP3 Katarzyny Janowskiej. Polecenia kulturalne na weekend], Onet.pl, 22 kwietnia 2022 {{SORTUJ:Vetulani, Jerzy}} [[Kategoria:Biochemicy]] [[Kategoria:Farmakolodzy]] [[Kategoria:Neurobiolodzy]] [[Kategoria:Polscy biolodzy]] [[Kategoria:Polscy chemicy]] [[Kategoria:Polscy popularyzatorzy nauki]] 4ivx1gpca567p006i82on49skptlon4 535837 535836 2022-07-26T21:22:05Z Francesco 13 11793 wikitext text/x-wiki '''[[w:Jerzy Vetulani|Jerzy Adam Vetulani]]''' (1936–2017) – polski psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, członek Polskiej Akademii Nauk. Syn [[Adam Vetulani|Adama Vetulaniego]]. {{IndeksPL}} [[Plik:Jerzy Vetulani fot Lech Polcyn.jpg|mały|<center>Jerzy Vetulani</center>]] ==B== * Biologiczny cel istnienia każdego organizmu staje się zrozumiały, kiedy uświadomimy sobie, że pełni on funkcję opiekuna noszonych w nim genów, który musi zapewnić im przeniesienie się w organizm potomny, zanim sam opiekun postarzeje się i nie będzie mógł prawidłowo funkcjonować. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Poszukiwanie dobrostanu'', „Academia” nr 2, 2010, 4–7 * Była taka dyskusja w jednej ze stacji telewizyjnych. Powiedziałem w niej, że znacznie więcej nieszczęść niż marihuana powoduje alpinizm. Nie znam nikogo, kto umarłby przez marihuanę, a kilku moich znajomych alpinistów przepłaciło swą pasję kalectwem. Ale prowadząca miała przygotowaną puentę – powiedziała, że 85 procent Polaków jest przeciwko legalizacji marihuany. Dodałem wtedy, że w XVIII wieku 96 procent Polaków było za paleniem czarownic. Niestety, moja puenta została wycięta. I w ten prosty sposób media demonizują problem. ** Źródło: [http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/kraj/1074930-nawet-czarownice-wiedzialy-co-sprzedaja.html wywiad, 2010] ** Zobacz też: [[marihuana]], [[alpinizm]] ==C== * Chciałbym żyć w społeczeństwie, w którym tak jak dziś idziemy na ciastko, które przecież też jest szkodliwe, będziemy mogli pójść do kawiarni i zapalić marihuanę. ** Źródło: ''[https://softsecrets.com/pl/2013/04/20/quot-gdybym-mia-amp-322-pantacje-marihuany-quot-vetulani/ Gdybym miał plantację marihuany]'', „Przekrój”, 3 grudnia 2012, s. 24–25 * Czas oczywiście działa na naszą korzyść. Zakutość łbów powinna ustępować. [Legalizacja marihuany] niewątpliwie musi przyjść. To idzie dokładnie tak samo, jak np. z prawami kobiet do głosowania, suffrage. Wydawało się niemożliwe, i ruszyło – wszystkie kobiety na całym świecie. A my w Polsce akuratnie za cztery lata świętujemy stulecie praw wyborczych dla kobiet. I wszystko to jest zupełnie naturalne. To samo mamy z małżeństwami homoseksualnymi. Świat jednak idzie w kierunku liberalizacji, a te wszystkie strasznie restrykcyjne poglądy, bazujące na pewnie źle odczytanych różnego rodzaju pismach religijnych, ustępują. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=da0gYSeKLp8 Prof.Jerzy Vetulani o legalizacji medycznej marihuany], YouTube, 14 marca 2014 * Czy mózg dopalać, czy też nie dopalać? Jest li w istocie szlachetniejszą rzeczą iść na egzamin po zarwanej nocy, z mózgiem zaćmionym, lecz nie wspomaganym, czy w chemikaliach poszukać pomocy? Czy rok zawalić, czy zapłacić zdrowiem za szybki sukces? Ja ci nie podpowiem. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice'', Homini, Kraków 2010, s. 221–229. * Człowiek jest zwierzęciem z natury towarzyskim i dlatego żyje w grupach. Największą karą w średniowieczu, poza karą śmierci, było trzymanie w izolacji do końca życia. Człowiek – podobnie jak część innych zwierząt – nie znosi samotności. ** Źródło: [https://kasiagandor.com/2016/09/o-zwierzecosci-i-innych-ludzkich-cechach-wywiad-z-prof-jerzym-vetulanim/ O zwierzęcości i innych ludzkich cechach. Wywiad z prof. Jerzym Vetulanim], kasiagandor.com, 29 września 2016 ==D== * Delfiny, w odróżnieniu od nas, nie mają zdolności manualnych, natomiast ich tańce, skoki, są, być może, odpowiednikiem naszego baletu. Dźwięki, tak jak muzyka w Kościele prawosławnym – bez instrumentów muzycznych – są prawdopodobnie ich pieśniami, którymi prowadzą długie dyskursy. Jest to semantycznie zorganizowany system sygnałów. ** Źródło: [http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091206/OPINIE/50748291 ''Profesor Jerzy Vetulani: W każdym z nas tkwi mr Hyde''], nto.pl, 6 grudnia 2009. ** Zobacz też: [[delfin]] * Długowieczność w sensie maksymalnego czasu przeżycia pojedynczej osoby nie zmieniła się wiele z postępem cywilizacji. ** Źródło: Stanisława Golinowska, Tomasz Grodzicki, Renata Tobiasz-Adamczyk, ''Starość i starzenie się – trudne wyzwanie przyszłości'', „Alma Mater” nr specjalny 154, 2013, s. 19. * Dopalacze to słowo-worek, zresztą podobnie jak narkotyki. Tylko za słowem: narkotyki stoi słowo: nielegalne. A za dopalaczami stoi o wiele gorsze słowo: niewiedza. ** Źródło: [http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/kraj/1074930-nawet-czarownice-wiedzialy-co-sprzedaja.html,,0:pag:2#nav0 wywiad, 2010] ** Zobacz też: [[dopalacze]] ==E== * Efektem narkofobii jest brak możliwości skutecznej walki z nałogami. Kiedy jest się uzależnionym od amfetaminy czy od morfiny i zgłosi się na odwyk, od razu zostanie się zaklasyfikowanym jako narkoman. Marihuana jest niebezpieczna nie dlatego, że może niekorzystnie wpłynąć na nasz mózg, ale dlatego, że możemy za jej posiadanie trafić do więzienia. Przy restrykcyjnym prawie antynarkotykowym, ktoś może nie pomóc koledze nieprzytomnemu po przedawkowaniu MDMA, bo sam posiada przy sobie narkotyki i boi się, że wpadnie. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Ekspresja agresji jest uwarunkowana zarówno biologicznie, jak i kulturowo i można się jej wyuczyć. Z drugiej strony, odpowiednie wychowanie może całkowicie wyeliminować zachowania agresywne, ale pamiętać trzeba, że uwarunkowania biologiczne wciąż pozostają i agresja z łatwością może być przywrócona. ** Źródło: Anna Wojnar, ''O mózgu interdyscyplinarnie'', „Alma Mater” nr 134–135, kwiecień – maj 2011, s. 24, 25. * Emocje wyewoluowały po to, byśmy mogli szybko i bez zastanowienia podejmować decyzje w sytuacjach, w których nie ma czasu na namysł. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * Empatia i agresja – mimo że pozornie są bardzo odległe od siebie – mają w znacznej mierze podobne podłoże neurobiologiczne i często wzajemnie się przeplatają. Zresztą cały nasz system prawa bazuje na tym, że nadmierna empatia uruchamia ośrodki agresji. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[empatia]], [[agresja]] ==F== * Freud jest całkowicie nienaukowy. To skrzyżowanie wizji, poezji i szalbierstwa. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=Hn559bvUzRE wykład ''Neurobiologia i religia''] ** Zobacz też: [[Zygmunt Freud]] ==I== * Istnienie lub nieistnienie [Boga] właściwie nie ma dla mnie praktycznego znaczenia. I nawet jakoś specjalnie się nad tym nie zastanawiam. (...) Uważam, że prawdopodobieństwo istnienia Boga jest mniejsze niż prawdopodobieństwo nieistnienia. My, ludzie, mamy skłonność, żeby zawsze tłumaczyć niewiadome, a najlepiej powołać do tego jakiś konstrukt. Więc mnie się wydaje, że Bóg jest właśnie takim wyjaśniającym konstruktem. Co też ważne, tworzenie tego konstruktu jest bardzo silnie zakorzenione w ludzkim umyśle. Bóg z pewnością istnieje w naszych głowach. A czy także poza nimi – nie wiadomo. ** Źródło: Marcin Rotkiewicz, ''Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim'', Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 30. ==J== * Ja wolałbym żeby mój wnuk palił marihuanę jak smok, niż żeby siedział przez dwa lata w więzieniu. Zmiany związane z paleniem są odwracalne. Te uczynione przez więzienie już nie. ** Źródło: ''[https://softsecrets.com/pl/2013/04/20/quot-gdybym-mia-amp-322-pantacje-marihuany-quot-vetulani/ Gdybym miał plantację marihuany]'', „Przekrój”, 3 grudnia 2012, s. 24–25 * Jak idę przez mój park Krakowski i przechodzę obok grupy młodych ludzi, od których czuć piwem, to obchodzę ich szerokim łukiem. Ale jak czuję trawę, to śmiało wchodzę w środek i czasem zagaduję. Owszem, nadużywanie marihuany powoduje kłopoty z pamięcią, koncentracją, ale to stan krótkotrwały. Nie mówię o skrajnych przypadkach, ale ich jest mało. Mniej niż po alkoholu. Człowiek powinien czasem oderwać się od rzeczywistości, żeby jakoś sobie z nią radzić. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[alkohol]], [[marihuana]] * Już kiedy byłem małym chłopcem, chciałem być uczonym – wyrywać przyrodzie jej tajemnice. Dziś wiem, że nauka jest coś warta dopiero wtedy, kiedy uczeni potrafią o jej osiągnięciach opowiedzieć ludziom prostymi słowami. ** Źródło: [https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C26633%2Cpolskie-naukowe-osiagniecia-medyczne-wedlug-pan.html Polskie naukowe osiągnięcia medyczne według PAN], naukawpolsce.pl, 9 grudnia 2006 ==M== * Marihuana, tak jak morfina, ma swoje miejsce w medycynie i nie można udawać, że chorym nie pomaga. To karygodne, że państwo zabrania im dostępu do tego leku, a w majestacie prawa zezwala na sprzedaż papierosów. ** Źródło: [http://archiwum.polityka.pl/art/trawka-na-zamowienie,430775.html ''Trawka na zamówienie?''] ** Zobacz też: [[papieros]] * Moralność dopuszcza zabijanie w obronie własnej, w obronie swojej grupy, czyli na przykład podczas wojny. Do tego z odbieraniem życia mamy mniejszy problem, kiedy czyni się to w sposób nieosobowy. Dlatego współczesne konflikty są tak krwawe – trudniej jest samemu przebić włócznią przeciwnika czy zmiażdżyć mu głowę maczugą, niż odpalić rakietę dalekiego zasięgu skierowaną w wielomilionową metropolię. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * [Mózg] fizycznie jest to mniej więcej kulisty twór wiel­kości dużego grejpfruta i konsystencji budyniu, który mimo tak niepozornego wyglądu jest najbardziej skomplikowanym organem ze znanych nam urzą­dzeń we wszechświecie. Choć nie rzuca się to w oczy, pod względem inżynierskim jest bardzo dobrze pomyślany: olbrzymią liczbą połączonych w sieci ele­mentów generujących i przewodzących sygnały, ma­ksymalne skrócenie wszystkich połączeń, przewod­nictwo jonowe w środowisku wodnym, bardzo sprawne: dzięki izolacji osłonkami tłuszczowymi im­pulsy elektryczne przechodzą bardzo skutecznie. ** Źródło: ''[http://www.ptpk.org/archiwum/pdf_2000/wszechswiat_2000_010_012.pdf Dwugłos o mózgu]'', „Wszechświat”, październik–listopad–grudzień 2000. * Mózg kobiety pracuje po seksie jak nowo narodzony, dlatego moim studentkom zalecam, aby przed trudnym egzaminem zafundowały sobie orgazm. ** Źródło: Katarzyna Burda, Jerzy Vetulani i inni. W wydaniu specjalnym „Newsweeka” wspominamy tych, którzy od nas odeszli, 25.10.2017, 09:02, https://www.newsweek.pl/polska/polityka/profesor-jerzy-vetulani-newsweek-wydanie-specjalne/pvs50dh * My, ludzie, jesteśmy już teraz w ogromnym stopniu sztucznie hodowani z zapewnieniem podstawowych potrzeb życiowych bez konieczno­ści wielkiej walki o to. Bylibyśmy nawet, jako gatunek, w stanie przeżyć długi okres całkowitego zlodowacenia Ziemi. ** Źródło: [http://vetulani.wordpress.com/2011/03/15/wywiad-o-mozgu-czlowieka-i-jego-dalszej-ewolucji/ Wywiad przeprowadzony przez Andrzeja Kobosa, ''O mózgu człowieka i jego dalszej ewolucji''] ==N== * Najgorzej dzieje się, kiedy do interpretacji danych naukowych zabierają się ideolodzy. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Neurobiologia inteligencji'', „Wiedza i Życie” nr 2, 2008, 14–19. * Narkofobia wynika z ignorancji i braku chęci refleksji nad problemem. Jak stwierdził [[Schiller]]: „Przeciwko głupocie sami bogowie walczą na próżno”. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Nie lubię określenia narkotyk, bo jest to pojęcie pejoratywne i dwuznaczne. Nazywamy tak substancje uzależniające, ale też anestetyki wziewne używane przy narkozie, takie jak eter czy chloroform. Najchętniej wprowadziłbym na jego miejsce słowo addyktogen, oznaczające mogącą uzależniać substancję. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Nie ma zncazeina kojnoleść ltier skadającyłch się na dane sołwo. Wanże jset tyklo to, żbey pirewsza i osatntia lteria były na soiwm mijsecu; ptzosaołe mgoą być w cakowłitym niedzłaie, a mimo to nadal nie ponwinśimy meić prombleów z pczerzytaenim tego tesktu. ** Opis: uwaga, literówki w powyższym tekście są zamierzone ** Źródło: ''[http://m.wyborcza.pl/wyborcza/1,105406,9801332,Blogoslawiona_mutacja_genu_FoxP2.html Błogosławiona mutacja genu FoxP2]'', „Gazeta Wyborcza”, 17 czerwca 2011, wywiad z Jerzym Vetulanim, rozmawiał Piotr Cieśliński * Nie poznawaj ludzi po stopniach i tytułach. Jest wielu wybitnych ludzi wśród robotników czy sprzątaczek i wielu idiotów wśród profesorów. ** Źródło: ''Neuroerotyka. Rozmowy o seksie i nie tylko'', Wydawnictwo Znak, 2018, s. 13. ==O== * Od zawsze wiedziałem, że chcę być uczonym. Że rzeczą godną człowieka jest pracować na uniwersytecie i odkrywać tajemnice przyrody. Praca naukowa to nie było objawienie, to nie była zmiana kierunku życiowego (poza pierwszym moim marzeniem, żeby być nurkiem i poławiaczem pereł). To było z natury, z domu. ** Źródło: [http://web.archive.org/web/20170329141632/http://www.focus.pl/czlowiek/macanie-swiata-9193 ''Macanie świata'', focus.pl, 18 marca 2013] * Ojciec nauczył mnie, że dla pracy naukowej nawet najbardziej błyskotliwa inteligencja nie na wiele się przyda, jeżeli nie zostanie wykorzystana do solidnej, wymagającej czasu roboty. ** Źródło: ''Adam Vetulani. 1901–1976''. Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2005, s. 77. ==P== * „Panie magistrze, niech się pan przypatrzy – powiedział do mnie kiedyś [Kazimierz Gumiński] – mam czterech docentów, a każdy z nich jest inteligentniejszy ode mnie. Pan widzi, jak ja sobie umiem dobierać ludzi”. Dla mnie to było objawienie, a przewyższać inteligencją Gumińskiego było cholernie trudno. Pomyślałem sobie wtedy: kurczę blade, to jest metoda na bycie szefem! Trzeba po prostu szukać inteligentniejszych od siebie. ** Źródło: Marcin Rotkiewicz, ''Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim'', Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 158. * Przypadki „uzależnienia od pierwszego razu” są najczęściej kwestionowane przez badaczy, albo przynajmniej uważane za bardzo rzadkie. Natomiast twierdzenie, że uzależnienie od heroiny czy amfetaminy zaczyna się od marihuany (a dlaczego niby nie od alkoholu?) jest absolutnie nieuzasadnione. Tak samo, jak wypicie butelki piwa czy kieliszka wina to nie wstęp do alkoholizmu, chociaż każdy alkoholik zaczynał zazwyczaj od przyjmowania niewielkich ilości niskoprocentowych spirytualii. ** Źródło: Jakub Stańczyk: ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. ==R== * Religijność też pojawiła się w toku ewolucji i jest korzystna dla gatunku ludzkiego. I mimo że jesteśmy przekonani, że to religia uczy nas, jak odróżniać dobro od zła, to raczej religia powstała jako próba racjonalizacji naszych przekonań moralnych. Mózg lubi uzasadniać nasze zachowania. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011. ** Zobacz też: [[religia]] * Rozum, logikę i racjonalność to mają maszyny, o których mówi się, że są bezduszne. W sensie deontologicznym faktycznie moralność to atawizm ewolucyjny. Pozwalał nam przetrwać, dlatego się utrzymał. Jak rodzicie nie byli empatyczni, nie kierowali się dobrem innych, to dzieci mogły nie przeżyć, zaniedbane i opuszczone przez grupę, więc moralność była promowana w genach. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 ==S== * Seks jest czasochłonny, wymaga mnóstwa wysiłku, pochłania morze energii. Daje jednak taką dawkę przyjemności, że wszystkie te wady tracą znaczenie. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Mózg, seks i nagrody'', „Charaktery” nr 1 (5), 2008, 41–43 ** Zobacz też: [[seks]] ==Ś== * Śmierć stała się zjawiskiem odsuwanym, im dalej, tym lepiej. Jako ewolucjonista mam kłopot, kiedy mnie pytają, czy to lepiej, czy gorzej. Miałem ostatnio wykład o zjawiskach korzystnych dla gatunku, ale nieakceptowanych przez kulturę. Wymieniłem więc eugenikę, poligamię i eutanazję. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[eugenika]], [[poligamia]], [[eutanazja]] ==T== * To wielkie pytanie o to, czym jest umysł. Niewątpliwie wytworem mózgu. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * Twórczość jest integralną częścią naszej osobowości. ** Źródło: [http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091206/OPINIE/50748291 ''Profesor Jerzy Vetulani: W każdym z nas tkwi mr Hyde''], nto.pl, 6 grudnia 2009. ==U== * Uważam, że walka z uzależnieniami od substancji jest bardzo istotna i jest obowiązkiem państwa i społeczeństwa, ale walka ta musi być prowadzona w sposób przemyślany, aby rąbiąc małe drzewka, nie produkować wielkich ilości drzazg raniących mnóstwo osób dookoła. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html ''Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka'', 20 lutego 2009] ==W== * W „Piwnicy pod Baranami” występowali świetni ludzie, którzy jednak często nie cierpieli się nawzajem. ** Źródło: [http://malopolska.do-celu.eu/magazyn/marzec-2010/prof-jerzy-vetulani-mozg-trzeba-cwiczyc-w-kazdym-wieku ''Mózg trzeba ćwiczyć w każdym wieku''] * W Polsce bardzo wyraźnie widać, że nierestrykcyjna kampania antynikotynowa odniosła olbrzymi sukces, i wydaje się, że należy wyciągać z niej wnioski. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html ''Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka'', 20 lutego 2009] * W wyniku ewolucji mózgu człowiek zdołał wypracować znacznie bardziej wydajne i mniej ryzykowne formy zdobywania pożywienia niż większość innych mięso – i wszystkożernych ssaków lądowych. Nie musimy obecnie, jak nasi dalecy przodkowie, przechodzić przez długie okresy na granicy głodu i wykorzystywać wszelkie nadające się okazje do nieumiarkowanej konsumpcji „na zapas”. Dzisiaj w świecie cywilizowanym pokarmu dzięki efektywnej produkcji mamy pod dostatkiem, i moglibyśmy spożywać go racjonalnie, w ilościach niezbędnych do sprawnego funkcjonowania. Ale po przodkach został nam głęboko zakorzeniony nawyk „obżerania się”, zwłaszcza, jeżeli pokarm jest atrakcyjny. Wraz z dobrobytem świat opanowała epidemia otyłości i nadwagi. ** Źródło: [http://vetulani.wordpress.com/2013/02/18/stary-tata-tlusty-syn/ ''Stary tata, tłusty syn''] ==Z== * Z punktu widzenia współczesnego neurobiologa pytanie czy umysł istnieje jako byt samoistny czy też jest po prostu pochodną skoordynowanego działania komórek mózgowych jest nienaukowe i nieistotne. Bez względu na możliwość niezależnego istnienia duszy, nie ma ona żadnej szansy by wyrazić się bez działającego mózgu. ** Źródło: ''Mózg i świadomość'', Prace Komisji Filozofii Nauk Przyrodniczych PAU nr 2, 2008, 37–62 * Za niedługo to, co mam w mózgu pójdzie do piachu, a więc trzeba jeszcze próbować co się da przekazać innym. ** Źródło: [http://web.archive.org/web/20180624175247/http://redakcja.mammedia.pl/paper/preview/in-the-gratka/11/1/3/ Wywiad z Jerzym Vetulanim, In the Gratka], styczeń 2011 ==Ż== * Życie jest wrzodem na ciele wszechświata. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Starość okiem przyrodnika'', „Psychogeriatria Polska” nr 4(3), 2007, 109–138 ** Zobacz też: [[życie]], [[wszechświat]] ==O Jerzym Vetulanim== * Bardzo cenię profesora Jerzego Vetulaniego, który jest nie tylko erudytą, ale i dowcipny i prowokujący. Ta kombinacja jest czarująca. ** Autorka: Małgorzata Kossut, Po drogach uczonych. T. 4. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2009, s. 126. ISBN 978-83-7676-021-6. * Był człowiekiem niesłychanie bezpośrednim, spontanicznym w kontaktach z innymi ludźmi, nie dbał o utrzymywanie dystansu pomiędzy Nim jako Szefem i współpracownikami. Już na wstępie poinformował mnie, że on ze wszystkimi jest po imieniu, proponując to samo również mnie. Oczywiście ochoczo (i z dumą) zaakceptowałam tę sytuację. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Był człowiekiem sprzeczności: geniuszem, lojalnym, szlachetnym. Ale i bezkompromisowym, a nawet bezczelnym. Kochany i nieznośny jednocześnie. Kontrowersyjny naukowiec, i po prostu dobry człowiek. ** Autorka: Maria Mazurek, dziennikarka, współautorka książek pisanych wraz z prof. Jerzym Vetulanim ** Źródło: [http://www.gazetakrakowska.pl/wiadomosci/krakow/a/odszedl-profesor-jerzy-vetulani-wybitny-naukowiec-z-krakowa,11966432/ ''Odszedł profesor Jerzy Vetulani, wybitny naukowiec z Krakowa''], gazetakrakowska.pl, 8 kwietnia 2017 * Był nadzwyczajnym człowiekiem – kolorowym ptakiem na tle szarości akademickiej. Uczony i erudyta, był dowcipny, złośliwy, zaskakujący, bezkompromisowy i odważny. Jego wiedza i talent do wykładania sprawiły, że stał się cenionym popularyzatorem neurobiologii. Umiał uprościć nawet bardzo skomplikowane zjawiska, pokazując ich esencję i znaczenie. Niestandardowe interpretacje rzeczywistości, które prezentował na wykładach były dowcipne, ale i głębokie i przyciągały zafascynowaną młodzież. Kochał Kraków – wiedział o nim wszystko i był wspaniałym przewodnikiem. Jest w nas żal i wściekłość, że przejechał go na przejściu dla pieszych samochód dostawczy. ** Autorka: Małgorzata Kossut, [https://www.youtube.com/watch?v=AS-1L-NZYXQ Debata ''O depresji: in memoriam prof. Jerzy Vetulani'' na XXI Festiwalu Nauki] * Był przyjacielem idealnym. Bardzo ciekawym człowiekiem – to jest istotne. Niezwykle inteligentnym. ** Autor: [[Adam Broż]], [https://krakow.tvp.pl/33823531/proces-ws-smiertelnego-wypadku-prof-vetulaniego ''Proces ws. śmiertelnego wypadku prof. Vetulaniego'', TVP Kraków] * Cechą charakterystyczną Profesora była fascynacja nowinkami technicznymi, zwłaszcza mogącymi ułatwić mu pracę naukową i redakcyjną. Gdy w drugiej połowie lat 80. XX w. zaczęły pojawiać się komputery domowe, natychmiast sprowadził do naszego zakładu jeden z nich (a potem następne). W ten sposób zainicjował, a następnie, będąc wicedyrektorem, zadbał o przeprowadzenie komputeryzacji Instytutu. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Jest oczywistą oczywistością, że Jerzy Vetulani jest niezwykłą osobowością, która w mistrzowski sposób łączy głęboką wiedzę ze sztuką retoryki, formą i pięknem wypowiedzi. Ale mam kłopot z odpowiedzią na pytanie: kim naprawdę jest profesor Vetulani? Nie ulega wątpliwości, że jest wybitnym uczonym, gwiazdą nauki polskiej, ale jest też człowiekiem niekonwencjonalnym – to, czym mnie zszokował dwa lata temu, gdy maszerował w pierwszym szeregu Marszu Wyzwolenia Konopi. ** Autor: [[Jacek Purchla]], [https://www.youtube.com/watch?v=RtGOlcQaIdM wstęp do Wykładu Mistrzowskiego podczas XLII Sympozjum GAP] * Jest wybitnym farmakologiem i jednocześnie człowiekiem, który ma wręcz obsesję popularyzowania – w najlepszym tego słowa znaczeniu. Robi to wspaniale, gromadzi tysiące słuchaczy przy różnych okazjach. ** Autor: Michał Kleiber, [http://www.youtube.com/watch?v=VdgU6uW8cQI ''Tłumacze świata nagrodzeni'', relacja z wręczenia nagród laureatom konkursu Popularyzator Nauki 2012] * Jurek był moim Przyjacielem. Takim, którego najlepiej poznaje się w biedzie. Ja Go poznałem właśnie w biedzie i nigdy tego nie zapomnę. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz ** Źródło: [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Jurek był osobą wszędobylską, ze wszech miar towarzyską, nieustannie kojarzył jednych ludzi z drugimi i lubił być w centrum uwagi. Miał charakter ekstrawertyczny, najlepiej czuł się w towarzystwie, które lubił zaskakiwać swoimi zabawnymi powiedzonkami i opowieściami oraz nierzadko kontrowersyjnymi opiniami na różne życiowe tematy. Lubił także opowiadać o sobie i swoich dokonaniach i należał do nielicznego grona osób, które zadbały o to, by spisać szczegóły swojego życiorysu i na bieżąco uzupełniać go o opisy kolejnych wydarzeń. Uzyskanie kolejnych nagród czy honorowych funkcji było skrzętnie odnotowywane. Gdy kiedyś zapytałam, czy nie szkoda Mu na to czasu, odpalił z wrodzonym sobie wdziękiem i specyficznym poczuciem humoru: „..ależ oczywiście że nie, to będzie kolejna linijka do mojego nekrologu. A przecież, moja droga, wiele na to wskazuje, że będziesz brała udział w jego pisaniu, ciesz się więc, że w razie potrzeby będziesz miała coś w rodzaju „gotowca”, a przede wszystkim dane „z pierwszej ręki” i przynajmniej niczego nie przekręcisz.” Prorocze słowa Jurka, tak właśnie było, nie musiałam specjalnie szukać tych danych, bo miałam je w swoim komputerze. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Jurek miał cechę rzadko spotykaną u starszego dorosłego człowieka – niepohamowaną, wręcz dziecięcą ciekawość świata, która napędzała jego aktywność w codziennym życiu i nie pozwalała mu na umysłowe zestarzenie się. Lubił być cały czas w ruchu, chodzić na wycieczki, byle nie siedzieć bezczynnie. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Miał niesamowitą zdolność syntezy, mówił obrazowo, często upraszczał, czego inni naukowcy się boją – a mówimy o bardzo skomplikowanej dziedzinie. ** Autorka: [[Katarzyna Kubisiowska]], autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'' ** Źródło: [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Mój ojciec, Edward Kubisiowski, znał się z [Jerzym] Vetulanim z opozycji demokratycznej. Tata: robotnik, człowiek prawy, dobry, bezkompromisowy, z tego powodu czasami trudny w kontakcie. I on: profesor, gwiazda estrady, intelektualista i ekscentryk. Opozycja demokratyczna miała tę właściwość, że spotykała ze sobą te dwa światy – świat robotników i świat inteligencji. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'' ** Źródło: [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Mój ojciec go uwielbiał. Vetulani jako młody naukowiec wyjechał z Krakowa do Ameryki. Nie znał dobrze języka, ale chciał tam pracować i pracował. Kiedy wrócił do Polski, nie przywiózł ze Stanów oszczędności. Ja też żyję z dnia na dzień, jak mam, to wydaję. ** Autorka: [[Małgorzata Szumowska]] ** Źródło: ''Prosto do celu''. Małgorzata Szumowska w rozmowie z Katarzyną Janowską, ''Forbes Women Polska'', 3/2022, s. 134–135. * Na pytania redaktora odpowiadał Jurek. Opisał budowę mózgu, opowiedział o czynnikach odpowiedzialnych za jego rozwój, wskazał, co wiedza neurobiologiczna mówi na temat emocji, opowiedział (z przywołaniem ciekawej anegdoty), jak emocje pomagają w nauce i utrwalają przyswajane wiadomości. (...) Odpowiedzi profesora Vetulaniego do dziś zachwycają trafnością, klarownością i faktem oparcia ich na głębokiej wiedzy neurobiologicznej Profesora. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz ** Źródło: [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Nie pamiętam już dokładnie kiedy poznałem osobiście Profesora, natomiast od co najmniej kilkunastu lat byłem dumny mogąc czuć się Jego przyjacielem. Nigdy nie zapomnę Jego ubiegłorocznych osiemdziesiątych urodzin w mieszkaniu Profesora w Krakowie przy placu Inwalidów, które zgromadziły prawie 200 osób... było ciasno, a słynna kanapa na której siadywał kardynał Wojtyła rozmawiając z Ojcem Profesora Adamem Vetulanim była oblegana. ** Autor: Andrzej Potemkowski, neurolog, przyjaciel prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [https://ptneuro.pl/o_ptn/aktualnosci/prof_jerzy_vetulani_1936_2017 Prof. Jerzy Vetulani (1936–2017)], Polskie Towarzystwo Neurologiczne, 13 kwietnia 2017. * Nigdy nie budował dystansu wobec innych osób mimo swojej pozycji naukowej. Wrażliwy, otwarty na nowe idee, z dużą kulturą osobistą, obdarzony znakomitą inteligencją emocjonalną oraz swoistym talentem medialnym – cechy te pozwalały Profesorowi na szybkie nawiązanie kontaktu ze słuchaczami, bez względu na ich wiek i wykształcenie. Z zachwytem słuchaliśmy Jego pełnych wirtuozerii opisów zachowań zwierząt. Jego pełne ekspresji wykłady zawsze przyciągały tłumy słuchaczy, a artykuły popularnonaukowe i książki, pisane z niezwykłą lekkością pióra, stanowią wzorzec, w jaki sposób można przełożyć trudny język odkryć naukowych na fascynującą opowieść o tajemnicach funkcjonowania organizmu. ** Autorka: Jolanta Zawilska, psychofarmakolożka, współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Osobowość prawdziwie renesansowa. Absolutnie niekwestionowany autorytet, światowej sławy uczony, istny neuroentuzjasta, który przy okazji potrafi wytrysnąć taką kaskadą dowcipu i humoru, że niech się chowają wszyscy anegdotycy! ** Autor: Cezary Wodziński, wstęp do wykładu [http://www.youtube.com/watch?v=xw6o1ob20oo ''Dlaczego myślimy i jak mózg prowadzi nas na manowce?''] * Poza odwagą miał On liczne talenty. Był wybitnym naukowcem, neurobiologiem z niezwykle bogatym dorobkiem i ogromnym autorytetem. Był wspaniałym popularyzatorem nauki. (...) Był wspaniałą osobowością sceniczną, co w młodości wykorzystywał występując w sławnej Piwnicy pod Baranami, a pod koniec życia prowadził autorskie programy w kabarecie „Gadający Pies”. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz ** Źródło: [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Poznałam Jurka wiele lat temu, gdy miał niewiele więcej lat niż obecnie jego ukochany wnuk. I był równie miły, a przy tym niezwykle przystojny! ** Autorka: [[Irena Szaszkiewiczowa|Kika Szaszkiewiczowa]], [http://www.szaszkiewiczowa.eu/sto-lat-sto-lat/ ''Sto lat, sto lat!'', szaszkiewiczowa.eu] * Profesor bardzo przystępnie pisze o mózgu, a z tego co pisze, rodzi się przekonanie, że człowiek jest wolny. Przesłanie jego książek wpłynęło m.in. na powstanie moich obrazów z cyklu „Neurony”, a potem „Wyzwolone”. Jest dla mnie autorytetem, a nie mam ich wielu. ** Autorka: Iwona Siwek-Front, [https://www.mik.waw.pl/archiwum/item/1870-artystka-to-jak-glebogryzarka.html ''Artystka, to jak glebogryzarka''], Mazowiecki Instytut Kultury, 2014 * Profesor był osobą charyzmatyczną, wykłady i tłumy słuchaczy sprawiały Mu wielką przyjemność. Niewątpliwie dodatkową cechą, która przyciągała tłumy było jego poczucie humoru, również w stosunku do własnej osoby. Nie tylko wykłady, ale też zwykłe rozmowy z Jurkiem pełne były humoru i żartów. Miał niezwykłą osobowość. Jego energia, dzielenie się wiedzą nie słabły wraz z wiekiem, ale nawet będąc osobą niezwykle zajętą z powodu działalności naukowej i licznych wykładów wygłaszanych w całej Polsce, nigdy nie odmówił wykładu w ramach „Tygodnia Mózgu” i napisania artykułu. Jest niedoścignionym wzorem neurobiologa, działacza społecznego i popularyzatora nauki. ** Autorka: Elżbieta Pyza, psychofarmakolożka, współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Profesor Vetulani powiedział kiedyś, że życie jest chaosem. Że życie się wyłania z chaosu, że samo jest taką krótką i dramatyczną próbą uporządkowania tego chaosu. I te wszystkie codzienne rzeczy, że sprzątasz, że gotujesz, że ubierasz, że podcinasz włosy, że starasz się – to jest takie odpychanie się na chwilę. Ale zależy w czym upatrujesz sensu życia. Dla mnie sensem, szczęściem i wygraną w totolotka jest to, że w ogóle się urodziłam i że żyję. ** Autorka: [[Renata Dancewicz]], [https://vod.tvp.pl/video/one-kobiety-kultury,renata-dancewicz,42300253 One. Kobiety kultury], w rozmowie z Łukaszem Orbitowskim, TVP Kultura, 2019 * Przede wszystkim człowiek o niespożytej energii, czerpiący z życia pełnymi garściami i wielki prowokator. Jednak w dobrym tego słowa znaczeniu. Jak sam przyznał w rozmowie ze mną, którą opublikowaliśmy w formie wywiadu rzeki, niemal całe życie czuł się błaznem, który pragnął rozśmieszać ludzi i jednocześnie pobudzać ich do myślenia. Każdy, kto choć raz słuchał wykładu prof. Vetulaniego, wie, o co chodzi. Dlatego tak mi trudno pogodzić się z Jego śmiercią. Bezsensowną, bo będącą następstwem tragicznego wypadku. Nie mogłem być obecny na jego 80. urodzinach, więc liczyłem, że będę w gronie Jego rodziny i mnóstwa przyjaciół świętować 85., a później 90. i kolejne jubileusze. Że będzie w ich trakcie, jak to zwykle On, tryskał energią i dowcipem. Niestety, życie napisało inny scenariusz. ** Autor: Marcin Rotkiewicz, dziennikarz naukowy, autor wywiadu rzeki z Jerzym Vetulanim ''Mózg i błazen'' ** Źródło: [https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1700980,6,wydawalo-sie-ze-bedzie-wiecznie-tryskal-energia-i-dowcipem-zegnamy-prof-jerzego-vetulaniego.read Mądry błazen profesor Jerzy Vetulani], polityka.pl, 7 kwietnia 2017 * Są ludzie wsobni, skupieni na własnym życiu i własnym ogródku, a są ludzie, którzy żyją z innymi ludźmi, widzą tych ludzi i uwzględniają, czują się za nich współodpowiedzialni. Vetulani należał do tej drugiej grupy. To coraz rzadsze. Teraz wprawdzie Polacy mają moment solidarności z narodem ukraińskim; dla gości otwarliśmy nasze domy, spojrzeliśmy dalej niż na czubek własnego nosa, ale to nie jest nasz naturalny stan. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'' ** Źródło: [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Spotkania z Profesorem nigdy nie były czasem straconym. (...) Na pewno był buńczuczny, przekorny, buntowniczy, miał cięty język (mówiło się o nim: „mistrz riposty”). Czasami nawet publicznie przeklinał. Ale przede wszystkim cechowała go empatia, zdyscyplinowanie, odpowiedzialność, odwaga w głoszeniu własnych poglądów. I oczywiście pasje – te związane z nauką i te z kabaretem. ** Autorka: Teresa Bętkowska ** Źródło: [http://www.izbalekarska.pl/wp-content/uploads/2017/07/n201703.pdf ''Jerzego Vetulaniego apetyt na życie''], Galicyjska Gazeta Lekarska, 3/2017, s. 45–46. * Szef pozostawiał nam wiele swobody w prowadzeniu badań, doceniał potencjał naukowy swoich współpracowników. Cenił samodzielność myślenia i nowe pomysły i nigdy nie zniechęcał, gdy chcieliśmy weryfikować własne hipotezy naukowe. Chętnie się włączał i lubił dyskutować z nami wyniki każdego projektu. Te dyskusje były zawsze cenne, bo Jurek, jak nikt inny, potrafił dokonywać syntezy pozornie rozproszonych wyników i wydobyć z nich całość naukowej wartości. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Vetulani bywał nieznośny. Czasem bezwzględny. Jego poczucie humoru często było upiorne. Nie ulega też wątpliwości, że był seksistą. Ale to wszystko kulturowo-obyczajowa odsłona, jedna z jego wielu twarzy. Prawdziwe człowieczeństwo – sądzę – sprawdza się w sytuacjach granicznych. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'' ** Źródło: [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * W ostatnich latach życia słynął przede wszystkim jako niezrównany popularyzator nauki. Ale wcześniej Jerzy Vetulani był autorem przełomowych badań, które były tak ważne, że mogły przynieść mu Nagrodę Nobla. (…) Nobla się (…) nie doczekał. Nie doczeka się też ul[icy] w Krakowie, bo tę ma już jego ojciec, a dwóch ulic o tej samej nazwie być nie może. Ale może doczekać się skweru. I bardzo chciałbym, żeby tak się stało, bo Profesor był postacią wyjątkowego kalibru. I bardzo ważną dla Krakowa. ** Autor: Tomasz Borejza, dziennikarz, autor wywiadów prasowych z Jerzym Vetulanim ** Źródło: [https://krowoderska.pl/jerzy-vetulani-nagroda-nobla/ Krakowski naukowiec zasłużył na Nobla. “Decyduje polityka naukowa”], Krowoderska.pl, 16 maja 2022 * W wykładach ważne jest to, by wykładało się prosto. Nas interesują najbystrzejsi studenci, a tak naprawdę powinniśmy troszczyć się o tych, którym najtrudniej przychodzi pojmowanie pewnych koncepcji. Staram się to wyważyć. Wiesz co? W wykładaniu naprawdę pomógł mi Jerzy Vetulani – słuchając jego wykładów, nauczyłem się, jak powinno się wykładać poprawnie, tak aby student nie zasnął po 15 minutach. ** Autor: [[Marek Sanak]], Po drogach uczonych. T. 5. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2012, s. 334. ISBN 978-83-7676-127-6. * * Wśród krakowskich profesorów są tacy, którzy sami przedstawiają się tytułami. Vetulaniego to śmieszyło. On się lokował przede wszystkim jako człowiek, nie naukowiec. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'' ** Źródło: [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Wyniki doprowadziły nas do stwierdzenia, że tzw. β-down-regulacja nie jest (jak sądzono w latach 70. i 80. XX w.) warunkiem koniecznym i charakterystycznym dla przeciwdepresyjnego działania leków. W szczególności potwierdził to wynik, że citalopram, obecnie uważany za najskuteczniejszy lek przeciwdepresyjny z grupy selektywnych inhibitorów serotoniny, nie powoduje β-down regulacji, a efekt wręcz przeciwny. Jurek zupełnie się nie przejął faktem, że te wyniki spowodowały zawężenie słuszności wcześniejszej teorii (jego i Sulsera) dotyczącej mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych. Uważał bowiem i często to powtarzał, że prawdziwy uczony nie może zakochiwać się we własnych teoriach i musi wiedzieć, że czasem należy je zweryfikować. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Z całym szacunkiem dla tytułu profesorskiego. Vetulani to jednak wyjątkowy debil. ** Autor: [[Cezary Gmyz]], [https://twitter.com/cezarygmyz/status/642096205737119744 wpis na Twitterze] * Zadziorny, żywy, srebrny, uśmiechnięty i zawsze niepokorny. Kochający życie i ludzi, całkowicie tolerancyjny. Ateista wierzący w człowieka. Racjonalista broniący marihuany. Taki właśnie był profesor Vetulani. ** Autor: [[Janusz Palikot]], [http://palikot.pl/vetulani/ palikot.pl] * Zapamiętam go jako człowieka uczciwie szukającego prawdy. I więcej nieco: tam była też odwaga znajdowania i podejmowania ryzyka, by jej bronić. ** Autor: ksiądz Grzegorz Strzelczyk, [http://tygodniksanocki.pl/2017/10/08/czy-w-mozgu-mieszka-bog/ Wywiad dla ''Tygodnika Sanockiego''] * Zawsze zostawiał po sobie mocny i wyrazisty ślad. Swoją osobowością wywierał wielki wpływ na ludzi, na ich wiedzę, światopogląd, podejście do życia. On tak bardzo był. Dlatego tak trudno jest pogodzić się z jego odejściem. Umarł w wyniku tragicznego wypadku, w pełni sił intelektualnych, w pełni aktywności. I wiem, że gdyby miał cokolwiek w tej sprawie do powiedzenia, to wolałby właśnie tak. ** Autorka: Dominika Dudek, [https://www.tygodnikpowszechny.pl/piekno-neurobiologa-147555 ''Piękno neurobiologa''], Tygodnik Powszechny, 10 kwietnia 2017 * Znali go wszyscy. Rzeczywiście był prowokatorem. Rzeczywiście był zawsze pod prąd. Zmarł tak jak żył – w biegu – wpadł pod samochód. Niestety tego wypadku nie przeżył. Kapitalna postać, bardzo intensywna. ** Autorka: [[Katarzyna Janowska]], [https://kultura.onet.pl/wiadomosci/top3-katarzyny-janowskiej-polecenia-kulturalne-na-weekend/q0yb2jn TOP3 Katarzyny Janowskiej. Polecenia kulturalne na weekend], Onet.pl, 22 kwietnia 2022 {{SORTUJ:Vetulani, Jerzy}} [[Kategoria:Biochemicy]] [[Kategoria:Farmakolodzy]] [[Kategoria:Neurobiolodzy]] [[Kategoria:Polscy biolodzy]] [[Kategoria:Polscy chemicy]] [[Kategoria:Polscy popularyzatorzy nauki]] jwq79bc1j3zyjdsweho89gj95dzz9e1 535838 535837 2022-07-26T21:23:08Z Francesco 13 11793 wikitext text/x-wiki '''[[w:Jerzy Vetulani|Jerzy Adam Vetulani]]''' (1936–2017) – polski psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, członek Polskiej Akademii Nauk. Syn [[Adam Vetulani|Adama Vetulaniego]]. {{IndeksPL}} [[Plik:Jerzy Vetulani fot Lech Polcyn.jpg|mały|<center>Jerzy Vetulani</center>]] ==B== * Biologiczny cel istnienia każdego organizmu staje się zrozumiały, kiedy uświadomimy sobie, że pełni on funkcję opiekuna noszonych w nim genów, który musi zapewnić im przeniesienie się w organizm potomny, zanim sam opiekun postarzeje się i nie będzie mógł prawidłowo funkcjonować. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Poszukiwanie dobrostanu'', „Academia” nr 2, 2010, 4–7 * Była taka dyskusja w jednej ze stacji telewizyjnych. Powiedziałem w niej, że znacznie więcej nieszczęść niż marihuana powoduje alpinizm. Nie znam nikogo, kto umarłby przez marihuanę, a kilku moich znajomych alpinistów przepłaciło swą pasję kalectwem. Ale prowadząca miała przygotowaną puentę – powiedziała, że 85 procent Polaków jest przeciwko legalizacji marihuany. Dodałem wtedy, że w XVIII wieku 96 procent Polaków było za paleniem czarownic. Niestety, moja puenta została wycięta. I w ten prosty sposób media demonizują problem. ** Źródło: [http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/kraj/1074930-nawet-czarownice-wiedzialy-co-sprzedaja.html wywiad, 2010] ** Zobacz też: [[marihuana]], [[alpinizm]] ==C== * Chciałbym żyć w społeczeństwie, w którym tak jak dziś idziemy na ciastko, które przecież też jest szkodliwe, będziemy mogli pójść do kawiarni i zapalić marihuanę. ** Źródło: ''[https://softsecrets.com/pl/2013/04/20/quot-gdybym-mia-amp-322-pantacje-marihuany-quot-vetulani/ Gdybym miał plantację marihuany]'', „Przekrój”, 3 grudnia 2012, s. 24–25 * Czas oczywiście działa na naszą korzyść. Zakutość łbów powinna ustępować. [Legalizacja marihuany] niewątpliwie musi przyjść. To idzie dokładnie tak samo, jak np. z prawami kobiet do głosowania, suffrage. Wydawało się niemożliwe, i ruszyło – wszystkie kobiety na całym świecie. A my w Polsce akuratnie za cztery lata świętujemy stulecie praw wyborczych dla kobiet. I wszystko to jest zupełnie naturalne. To samo mamy z małżeństwami homoseksualnymi. Świat jednak idzie w kierunku liberalizacji, a te wszystkie strasznie restrykcyjne poglądy, bazujące na pewnie źle odczytanych różnego rodzaju pismach religijnych, ustępują. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=da0gYSeKLp8 Prof.Jerzy Vetulani o legalizacji medycznej marihuany], YouTube, 14 marca 2014 * Czy mózg dopalać, czy też nie dopalać? Jest li w istocie szlachetniejszą rzeczą iść na egzamin po zarwanej nocy, z mózgiem zaćmionym, lecz nie wspomaganym, czy w chemikaliach poszukać pomocy? Czy rok zawalić, czy zapłacić zdrowiem za szybki sukces? Ja ci nie podpowiem. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice'', Homini, Kraków 2010, s. 221–229. * Człowiek jest zwierzęciem z natury towarzyskim i dlatego żyje w grupach. Największą karą w średniowieczu, poza karą śmierci, było trzymanie w izolacji do końca życia. Człowiek – podobnie jak część innych zwierząt – nie znosi samotności. ** Źródło: [https://kasiagandor.com/2016/09/o-zwierzecosci-i-innych-ludzkich-cechach-wywiad-z-prof-jerzym-vetulanim/ O zwierzęcości i innych ludzkich cechach. Wywiad z prof. Jerzym Vetulanim], kasiagandor.com, 29 września 2016 ==D== * Delfiny, w odróżnieniu od nas, nie mają zdolności manualnych, natomiast ich tańce, skoki, są, być może, odpowiednikiem naszego baletu. Dźwięki, tak jak muzyka w Kościele prawosławnym – bez instrumentów muzycznych – są prawdopodobnie ich pieśniami, którymi prowadzą długie dyskursy. Jest to semantycznie zorganizowany system sygnałów. ** Źródło: [http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091206/OPINIE/50748291 ''Profesor Jerzy Vetulani: W każdym z nas tkwi mr Hyde''], nto.pl, 6 grudnia 2009. ** Zobacz też: [[delfin]] * Długowieczność w sensie maksymalnego czasu przeżycia pojedynczej osoby nie zmieniła się wiele z postępem cywilizacji. ** Źródło: Stanisława Golinowska, Tomasz Grodzicki, Renata Tobiasz-Adamczyk, ''Starość i starzenie się – trudne wyzwanie przyszłości'', „Alma Mater” nr specjalny 154, 2013, s. 19. * Dopalacze to słowo-worek, zresztą podobnie jak narkotyki. Tylko za słowem: narkotyki stoi słowo: nielegalne. A za dopalaczami stoi o wiele gorsze słowo: niewiedza. ** Źródło: [http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/kraj/1074930-nawet-czarownice-wiedzialy-co-sprzedaja.html,,0:pag:2#nav0 wywiad, 2010] ** Zobacz też: [[dopalacze]] ==E== * Efektem narkofobii jest brak możliwości skutecznej walki z nałogami. Kiedy jest się uzależnionym od amfetaminy czy od morfiny i zgłosi się na odwyk, od razu zostanie się zaklasyfikowanym jako narkoman. Marihuana jest niebezpieczna nie dlatego, że może niekorzystnie wpłynąć na nasz mózg, ale dlatego, że możemy za jej posiadanie trafić do więzienia. Przy restrykcyjnym prawie antynarkotykowym, ktoś może nie pomóc koledze nieprzytomnemu po przedawkowaniu MDMA, bo sam posiada przy sobie narkotyki i boi się, że wpadnie. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Ekspresja agresji jest uwarunkowana zarówno biologicznie, jak i kulturowo i można się jej wyuczyć. Z drugiej strony, odpowiednie wychowanie może całkowicie wyeliminować zachowania agresywne, ale pamiętać trzeba, że uwarunkowania biologiczne wciąż pozostają i agresja z łatwością może być przywrócona. ** Źródło: Anna Wojnar, ''O mózgu interdyscyplinarnie'', „Alma Mater” nr 134–135, kwiecień – maj 2011, s. 24, 25. * Emocje wyewoluowały po to, byśmy mogli szybko i bez zastanowienia podejmować decyzje w sytuacjach, w których nie ma czasu na namysł. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * Empatia i agresja – mimo że pozornie są bardzo odległe od siebie – mają w znacznej mierze podobne podłoże neurobiologiczne i często wzajemnie się przeplatają. Zresztą cały nasz system prawa bazuje na tym, że nadmierna empatia uruchamia ośrodki agresji. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[empatia]], [[agresja]] ==F== * Freud jest całkowicie nienaukowy. To skrzyżowanie wizji, poezji i szalbierstwa. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=Hn559bvUzRE wykład ''Neurobiologia i religia''] ** Zobacz też: [[Zygmunt Freud]] ==I== * Istnienie lub nieistnienie [Boga] właściwie nie ma dla mnie praktycznego znaczenia. I nawet jakoś specjalnie się nad tym nie zastanawiam. (...) Uważam, że prawdopodobieństwo istnienia Boga jest mniejsze niż prawdopodobieństwo nieistnienia. My, ludzie, mamy skłonność, żeby zawsze tłumaczyć niewiadome, a najlepiej powołać do tego jakiś konstrukt. Więc mnie się wydaje, że Bóg jest właśnie takim wyjaśniającym konstruktem. Co też ważne, tworzenie tego konstruktu jest bardzo silnie zakorzenione w ludzkim umyśle. Bóg z pewnością istnieje w naszych głowach. A czy także poza nimi – nie wiadomo. ** Źródło: Marcin Rotkiewicz, ''Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim'', Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 30. ==J== * Ja wolałbym żeby mój wnuk palił marihuanę jak smok, niż żeby siedział przez dwa lata w więzieniu. Zmiany związane z paleniem są odwracalne. Te uczynione przez więzienie już nie. ** Źródło: ''[https://softsecrets.com/pl/2013/04/20/quot-gdybym-mia-amp-322-pantacje-marihuany-quot-vetulani/ Gdybym miał plantację marihuany]'', „Przekrój”, 3 grudnia 2012, s. 24–25 * Jak idę przez mój park Krakowski i przechodzę obok grupy młodych ludzi, od których czuć piwem, to obchodzę ich szerokim łukiem. Ale jak czuję trawę, to śmiało wchodzę w środek i czasem zagaduję. Owszem, nadużywanie marihuany powoduje kłopoty z pamięcią, koncentracją, ale to stan krótkotrwały. Nie mówię o skrajnych przypadkach, ale ich jest mało. Mniej niż po alkoholu. Człowiek powinien czasem oderwać się od rzeczywistości, żeby jakoś sobie z nią radzić. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[alkohol]], [[marihuana]] * Już kiedy byłem małym chłopcem, chciałem być uczonym – wyrywać przyrodzie jej tajemnice. Dziś wiem, że nauka jest coś warta dopiero wtedy, kiedy uczeni potrafią o jej osiągnięciach opowiedzieć ludziom prostymi słowami. ** Źródło: [https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C26633%2Cpolskie-naukowe-osiagniecia-medyczne-wedlug-pan.html Polskie naukowe osiągnięcia medyczne według PAN], naukawpolsce.pl, 9 grudnia 2006 ==M== * Marihuana, tak jak morfina, ma swoje miejsce w medycynie i nie można udawać, że chorym nie pomaga. To karygodne, że państwo zabrania im dostępu do tego leku, a w majestacie prawa zezwala na sprzedaż papierosów. ** Źródło: [http://archiwum.polityka.pl/art/trawka-na-zamowienie,430775.html ''Trawka na zamówienie?''] ** Zobacz też: [[papieros]] * Moralność dopuszcza zabijanie w obronie własnej, w obronie swojej grupy, czyli na przykład podczas wojny. Do tego z odbieraniem życia mamy mniejszy problem, kiedy czyni się to w sposób nieosobowy. Dlatego współczesne konflikty są tak krwawe – trudniej jest samemu przebić włócznią przeciwnika czy zmiażdżyć mu głowę maczugą, niż odpalić rakietę dalekiego zasięgu skierowaną w wielomilionową metropolię. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * [Mózg] fizycznie jest to mniej więcej kulisty twór wiel­kości dużego grejpfruta i konsystencji budyniu, który mimo tak niepozornego wyglądu jest najbardziej skomplikowanym organem ze znanych nam urzą­dzeń we wszechświecie. Choć nie rzuca się to w oczy, pod względem inżynierskim jest bardzo dobrze pomyślany: olbrzymią liczbą połączonych w sieci ele­mentów generujących i przewodzących sygnały, ma­ksymalne skrócenie wszystkich połączeń, przewod­nictwo jonowe w środowisku wodnym, bardzo sprawne: dzięki izolacji osłonkami tłuszczowymi im­pulsy elektryczne przechodzą bardzo skutecznie. ** Źródło: ''[http://www.ptpk.org/archiwum/pdf_2000/wszechswiat_2000_010_012.pdf Dwugłos o mózgu]'', „Wszechświat”, październik–listopad–grudzień 2000. * Mózg kobiety pracuje po seksie jak nowo narodzony, dlatego moim studentkom zalecam, aby przed trudnym egzaminem zafundowały sobie orgazm. ** Źródło: Katarzyna Burda, Jerzy Vetulani i inni. W wydaniu specjalnym „Newsweeka” wspominamy tych, którzy od nas odeszli, 25.10.2017, 09:02, https://www.newsweek.pl/polska/polityka/profesor-jerzy-vetulani-newsweek-wydanie-specjalne/pvs50dh * My, ludzie, jesteśmy już teraz w ogromnym stopniu sztucznie hodowani z zapewnieniem podstawowych potrzeb życiowych bez konieczno­ści wielkiej walki o to. Bylibyśmy nawet, jako gatunek, w stanie przeżyć długi okres całkowitego zlodowacenia Ziemi. ** Źródło: [http://vetulani.wordpress.com/2011/03/15/wywiad-o-mozgu-czlowieka-i-jego-dalszej-ewolucji/ Wywiad przeprowadzony przez Andrzeja Kobosa, ''O mózgu człowieka i jego dalszej ewolucji''] ==N== * Najgorzej dzieje się, kiedy do interpretacji danych naukowych zabierają się ideolodzy. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Neurobiologia inteligencji'', „Wiedza i Życie” nr 2, 2008, 14–19. * Narkofobia wynika z ignorancji i braku chęci refleksji nad problemem. Jak stwierdził [[Schiller]]: „Przeciwko głupocie sami bogowie walczą na próżno”. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Nie lubię określenia narkotyk, bo jest to pojęcie pejoratywne i dwuznaczne. Nazywamy tak substancje uzależniające, ale też anestetyki wziewne używane przy narkozie, takie jak eter czy chloroform. Najchętniej wprowadziłbym na jego miejsce słowo addyktogen, oznaczające mogącą uzależniać substancję. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Nie ma zncazeina kojnoleść ltier skadającyłch się na dane sołwo. Wanże jset tyklo to, żbey pirewsza i osatntia lteria były na soiwm mijsecu; ptzosaołe mgoą być w cakowłitym niedzłaie, a mimo to nadal nie ponwinśimy meić prombleów z pczerzytaenim tego tesktu. ** Opis: uwaga, literówki w powyższym tekście są zamierzone ** Źródło: ''[http://m.wyborcza.pl/wyborcza/1,105406,9801332,Blogoslawiona_mutacja_genu_FoxP2.html Błogosławiona mutacja genu FoxP2]'', „Gazeta Wyborcza”, 17 czerwca 2011, wywiad z Jerzym Vetulanim, rozmawiał Piotr Cieśliński * Nie poznawaj ludzi po stopniach i tytułach. Jest wielu wybitnych ludzi wśród robotników czy sprzątaczek i wielu idiotów wśród profesorów. ** Źródło: ''Neuroerotyka. Rozmowy o seksie i nie tylko'', Wydawnictwo Znak, 2018, s. 13. ==O== * Od zawsze wiedziałem, że chcę być uczonym. Że rzeczą godną człowieka jest pracować na uniwersytecie i odkrywać tajemnice przyrody. Praca naukowa to nie było objawienie, to nie była zmiana kierunku życiowego (poza pierwszym moim marzeniem, żeby być nurkiem i poławiaczem pereł). To było z natury, z domu. ** Źródło: [http://web.archive.org/web/20170329141632/http://www.focus.pl/czlowiek/macanie-swiata-9193 ''Macanie świata'', focus.pl, 18 marca 2013] * Ojciec nauczył mnie, że dla pracy naukowej nawet najbardziej błyskotliwa inteligencja nie na wiele się przyda, jeżeli nie zostanie wykorzystana do solidnej, wymagającej czasu roboty. ** Źródło: ''Adam Vetulani. 1901–1976''. Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2005, s. 77. ==P== * „Panie magistrze, niech się pan przypatrzy – powiedział do mnie kiedyś [Kazimierz Gumiński] – mam czterech docentów, a każdy z nich jest inteligentniejszy ode mnie. Pan widzi, jak ja sobie umiem dobierać ludzi”. Dla mnie to było objawienie, a przewyższać inteligencją Gumińskiego było cholernie trudno. Pomyślałem sobie wtedy: kurczę blade, to jest metoda na bycie szefem! Trzeba po prostu szukać inteligentniejszych od siebie. ** Źródło: Marcin Rotkiewicz, ''Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim'', Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 158. * Przypadki „uzależnienia od pierwszego razu” są najczęściej kwestionowane przez badaczy, albo przynajmniej uważane za bardzo rzadkie. Natomiast twierdzenie, że uzależnienie od heroiny czy amfetaminy zaczyna się od marihuany (a dlaczego niby nie od alkoholu?) jest absolutnie nieuzasadnione. Tak samo, jak wypicie butelki piwa czy kieliszka wina to nie wstęp do alkoholizmu, chociaż każdy alkoholik zaczynał zazwyczaj od przyjmowania niewielkich ilości niskoprocentowych spirytualii. ** Źródło: Jakub Stańczyk: ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. ==R== * Religijność też pojawiła się w toku ewolucji i jest korzystna dla gatunku ludzkiego. I mimo że jesteśmy przekonani, że to religia uczy nas, jak odróżniać dobro od zła, to raczej religia powstała jako próba racjonalizacji naszych przekonań moralnych. Mózg lubi uzasadniać nasze zachowania. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011. ** Zobacz też: [[religia]] * Rozum, logikę i racjonalność to mają maszyny, o których mówi się, że są bezduszne. W sensie deontologicznym faktycznie moralność to atawizm ewolucyjny. Pozwalał nam przetrwać, dlatego się utrzymał. Jak rodzicie nie byli empatyczni, nie kierowali się dobrem innych, to dzieci mogły nie przeżyć, zaniedbane i opuszczone przez grupę, więc moralność była promowana w genach. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 ==S== * Seks jest czasochłonny, wymaga mnóstwa wysiłku, pochłania morze energii. Daje jednak taką dawkę przyjemności, że wszystkie te wady tracą znaczenie. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Mózg, seks i nagrody'', „Charaktery” nr 1 (5), 2008, 41–43 ** Zobacz też: [[seks]] ==Ś== * Śmierć stała się zjawiskiem odsuwanym, im dalej, tym lepiej. Jako ewolucjonista mam kłopot, kiedy mnie pytają, czy to lepiej, czy gorzej. Miałem ostatnio wykład o zjawiskach korzystnych dla gatunku, ale nieakceptowanych przez kulturę. Wymieniłem więc eugenikę, poligamię i eutanazję. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[eugenika]], [[poligamia]], [[eutanazja]] ==T== * To wielkie pytanie o to, czym jest umysł. Niewątpliwie wytworem mózgu. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * Twórczość jest integralną częścią naszej osobowości. ** Źródło: [http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091206/OPINIE/50748291 ''Profesor Jerzy Vetulani: W każdym z nas tkwi mr Hyde''], nto.pl, 6 grudnia 2009. ==U== * Uważam, że walka z uzależnieniami od substancji jest bardzo istotna i jest obowiązkiem państwa i społeczeństwa, ale walka ta musi być prowadzona w sposób przemyślany, aby rąbiąc małe drzewka, nie produkować wielkich ilości drzazg raniących mnóstwo osób dookoła. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html ''Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka'', 20 lutego 2009] ==W== * W „Piwnicy pod Baranami” występowali świetni ludzie, którzy jednak często nie cierpieli się nawzajem. ** Źródło: [http://malopolska.do-celu.eu/magazyn/marzec-2010/prof-jerzy-vetulani-mozg-trzeba-cwiczyc-w-kazdym-wieku ''Mózg trzeba ćwiczyć w każdym wieku''] * W Polsce bardzo wyraźnie widać, że nierestrykcyjna kampania antynikotynowa odniosła olbrzymi sukces, i wydaje się, że należy wyciągać z niej wnioski. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html ''Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka'', 20 lutego 2009] * W wyniku ewolucji mózgu człowiek zdołał wypracować znacznie bardziej wydajne i mniej ryzykowne formy zdobywania pożywienia niż większość innych mięso – i wszystkożernych ssaków lądowych. Nie musimy obecnie, jak nasi dalecy przodkowie, przechodzić przez długie okresy na granicy głodu i wykorzystywać wszelkie nadające się okazje do nieumiarkowanej konsumpcji „na zapas”. Dzisiaj w świecie cywilizowanym pokarmu dzięki efektywnej produkcji mamy pod dostatkiem, i moglibyśmy spożywać go racjonalnie, w ilościach niezbędnych do sprawnego funkcjonowania. Ale po przodkach został nam głęboko zakorzeniony nawyk „obżerania się”, zwłaszcza, jeżeli pokarm jest atrakcyjny. Wraz z dobrobytem świat opanowała epidemia otyłości i nadwagi. ** Źródło: [http://vetulani.wordpress.com/2013/02/18/stary-tata-tlusty-syn/ ''Stary tata, tłusty syn''] ==Z== * Z punktu widzenia współczesnego neurobiologa pytanie czy umysł istnieje jako byt samoistny czy też jest po prostu pochodną skoordynowanego działania komórek mózgowych jest nienaukowe i nieistotne. Bez względu na możliwość niezależnego istnienia duszy, nie ma ona żadnej szansy by wyrazić się bez działającego mózgu. ** Źródło: ''Mózg i świadomość'', Prace Komisji Filozofii Nauk Przyrodniczych PAU nr 2, 2008, 37–62 * Za niedługo to, co mam w mózgu pójdzie do piachu, a więc trzeba jeszcze próbować co się da przekazać innym. ** Źródło: [http://web.archive.org/web/20180624175247/http://redakcja.mammedia.pl/paper/preview/in-the-gratka/11/1/3/ Wywiad z Jerzym Vetulanim, In the Gratka], styczeń 2011 ==Ż== * Życie jest wrzodem na ciele wszechświata. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Starość okiem przyrodnika'', „Psychogeriatria Polska” nr 4(3), 2007, 109–138 ** Zobacz też: [[życie]], [[wszechświat]] ==O Jerzym Vetulanim== * Bardzo cenię profesora Jerzego Vetulaniego, który jest nie tylko erudytą, ale i dowcipny i prowokujący. Ta kombinacja jest czarująca. ** Autorka: Małgorzata Kossut, Po drogach uczonych. T. 4. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2009, s. 126. ISBN 978-83-7676-021-6. * Był człowiekiem niesłychanie bezpośrednim, spontanicznym w kontaktach z innymi ludźmi, nie dbał o utrzymywanie dystansu pomiędzy Nim jako Szefem i współpracownikami. Już na wstępie poinformował mnie, że on ze wszystkimi jest po imieniu, proponując to samo również mnie. Oczywiście ochoczo (i z dumą) zaakceptowałam tę sytuację. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Był człowiekiem sprzeczności: geniuszem, lojalnym, szlachetnym. Ale i bezkompromisowym, a nawet bezczelnym. Kochany i nieznośny jednocześnie. Kontrowersyjny naukowiec, i po prostu dobry człowiek. ** Autorka: Maria Mazurek, dziennikarka, współautorka książek pisanych wraz z prof. Jerzym Vetulanim ** Źródło: [http://www.gazetakrakowska.pl/wiadomosci/krakow/a/odszedl-profesor-jerzy-vetulani-wybitny-naukowiec-z-krakowa,11966432/ ''Odszedł profesor Jerzy Vetulani, wybitny naukowiec z Krakowa''], gazetakrakowska.pl, 8 kwietnia 2017 * Był nadzwyczajnym człowiekiem – kolorowym ptakiem na tle szarości akademickiej. Uczony i erudyta, był dowcipny, złośliwy, zaskakujący, bezkompromisowy i odważny. Jego wiedza i talent do wykładania sprawiły, że stał się cenionym popularyzatorem neurobiologii. Umiał uprościć nawet bardzo skomplikowane zjawiska, pokazując ich esencję i znaczenie. Niestandardowe interpretacje rzeczywistości, które prezentował na wykładach były dowcipne, ale i głębokie i przyciągały zafascynowaną młodzież. Kochał Kraków – wiedział o nim wszystko i był wspaniałym przewodnikiem. Jest w nas żal i wściekłość, że przejechał go na przejściu dla pieszych samochód dostawczy. ** Autorka: Małgorzata Kossut, [https://www.youtube.com/watch?v=AS-1L-NZYXQ Debata ''O depresji: in memoriam prof. Jerzy Vetulani'' na XXI Festiwalu Nauki] * Był przyjacielem idealnym. Bardzo ciekawym człowiekiem – to jest istotne. Niezwykle inteligentnym. ** Autor: [[Adam Broż]], [https://krakow.tvp.pl/33823531/proces-ws-smiertelnego-wypadku-prof-vetulaniego ''Proces ws. śmiertelnego wypadku prof. Vetulaniego'', TVP Kraków] * Cechą charakterystyczną Profesora była fascynacja nowinkami technicznymi, zwłaszcza mogącymi ułatwić mu pracę naukową i redakcyjną. Gdy w drugiej połowie lat 80. XX w. zaczęły pojawiać się komputery domowe, natychmiast sprowadził do naszego zakładu jeden z nich (a potem następne). W ten sposób zainicjował, a następnie, będąc wicedyrektorem, zadbał o przeprowadzenie komputeryzacji Instytutu. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Jest oczywistą oczywistością, że Jerzy Vetulani jest niezwykłą osobowością, która w mistrzowski sposób łączy głęboką wiedzę ze sztuką retoryki, formą i pięknem wypowiedzi. Ale mam kłopot z odpowiedzią na pytanie: kim naprawdę jest profesor Vetulani? Nie ulega wątpliwości, że jest wybitnym uczonym, gwiazdą nauki polskiej, ale jest też człowiekiem niekonwencjonalnym – to, czym mnie zszokował dwa lata temu, gdy maszerował w pierwszym szeregu Marszu Wyzwolenia Konopi. ** Autor: [[Jacek Purchla]], [https://www.youtube.com/watch?v=RtGOlcQaIdM wstęp do Wykładu Mistrzowskiego podczas XLII Sympozjum GAP] * Jest wybitnym farmakologiem i jednocześnie człowiekiem, który ma wręcz obsesję popularyzowania – w najlepszym tego słowa znaczeniu. Robi to wspaniale, gromadzi tysiące słuchaczy przy różnych okazjach. ** Autor: Michał Kleiber, [http://www.youtube.com/watch?v=VdgU6uW8cQI ''Tłumacze świata nagrodzeni'', relacja z wręczenia nagród laureatom konkursu Popularyzator Nauki 2012] * Jurek był moim Przyjacielem. Takim, którego najlepiej poznaje się w biedzie. Ja Go poznałem właśnie w biedzie i nigdy tego nie zapomnę. ** Autor: [[Ryszard Tadeusiewicz]] ** Źródło: [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Jurek był osobą wszędobylską, ze wszech miar towarzyską, nieustannie kojarzył jednych ludzi z drugimi i lubił być w centrum uwagi. Miał charakter ekstrawertyczny, najlepiej czuł się w towarzystwie, które lubił zaskakiwać swoimi zabawnymi powiedzonkami i opowieściami oraz nierzadko kontrowersyjnymi opiniami na różne życiowe tematy. Lubił także opowiadać o sobie i swoich dokonaniach i należał do nielicznego grona osób, które zadbały o to, by spisać szczegóły swojego życiorysu i na bieżąco uzupełniać go o opisy kolejnych wydarzeń. Uzyskanie kolejnych nagród czy honorowych funkcji było skrzętnie odnotowywane. Gdy kiedyś zapytałam, czy nie szkoda Mu na to czasu, odpalił z wrodzonym sobie wdziękiem i specyficznym poczuciem humoru: „..ależ oczywiście że nie, to będzie kolejna linijka do mojego nekrologu. A przecież, moja droga, wiele na to wskazuje, że będziesz brała udział w jego pisaniu, ciesz się więc, że w razie potrzeby będziesz miała coś w rodzaju „gotowca”, a przede wszystkim dane „z pierwszej ręki” i przynajmniej niczego nie przekręcisz.” Prorocze słowa Jurka, tak właśnie było, nie musiałam specjalnie szukać tych danych, bo miałam je w swoim komputerze. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Jurek miał cechę rzadko spotykaną u starszego dorosłego człowieka – niepohamowaną, wręcz dziecięcą ciekawość świata, która napędzała jego aktywność w codziennym życiu i nie pozwalała mu na umysłowe zestarzenie się. Lubił być cały czas w ruchu, chodzić na wycieczki, byle nie siedzieć bezczynnie. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Miał niesamowitą zdolność syntezy, mówił obrazowo, często upraszczał, czego inni naukowcy się boją – a mówimy o bardzo skomplikowanej dziedzinie. ** Autorka: [[Katarzyna Kubisiowska]], autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'' ** Źródło: [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Mój ojciec, Edward Kubisiowski, znał się z [Jerzym] Vetulanim z opozycji demokratycznej. Tata: robotnik, człowiek prawy, dobry, bezkompromisowy, z tego powodu czasami trudny w kontakcie. I on: profesor, gwiazda estrady, intelektualista i ekscentryk. Opozycja demokratyczna miała tę właściwość, że spotykała ze sobą te dwa światy – świat robotników i świat inteligencji. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'' ** Źródło: [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Mój ojciec go uwielbiał. Vetulani jako młody naukowiec wyjechał z Krakowa do Ameryki. Nie znał dobrze języka, ale chciał tam pracować i pracował. Kiedy wrócił do Polski, nie przywiózł ze Stanów oszczędności. Ja też żyję z dnia na dzień, jak mam, to wydaję. ** Autorka: [[Małgorzata Szumowska]] ** Źródło: ''Prosto do celu''. Małgorzata Szumowska w rozmowie z Katarzyną Janowską, ''Forbes Women Polska'', 3/2022, s. 134–135. * Na pytania redaktora odpowiadał Jurek. Opisał budowę mózgu, opowiedział o czynnikach odpowiedzialnych za jego rozwój, wskazał, co wiedza neurobiologiczna mówi na temat emocji, opowiedział (z przywołaniem ciekawej anegdoty), jak emocje pomagają w nauce i utrwalają przyswajane wiadomości. (...) Odpowiedzi profesora Vetulaniego do dziś zachwycają trafnością, klarownością i faktem oparcia ich na głębokiej wiedzy neurobiologicznej Profesora. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz ** Źródło: [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Nie pamiętam już dokładnie kiedy poznałem osobiście Profesora, natomiast od co najmniej kilkunastu lat byłem dumny mogąc czuć się Jego przyjacielem. Nigdy nie zapomnę Jego ubiegłorocznych osiemdziesiątych urodzin w mieszkaniu Profesora w Krakowie przy placu Inwalidów, które zgromadziły prawie 200 osób... było ciasno, a słynna kanapa na której siadywał kardynał Wojtyła rozmawiając z Ojcem Profesora Adamem Vetulanim była oblegana. ** Autor: Andrzej Potemkowski, neurolog, przyjaciel prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [https://ptneuro.pl/o_ptn/aktualnosci/prof_jerzy_vetulani_1936_2017 Prof. Jerzy Vetulani (1936–2017)], Polskie Towarzystwo Neurologiczne, 13 kwietnia 2017. * Nigdy nie budował dystansu wobec innych osób mimo swojej pozycji naukowej. Wrażliwy, otwarty na nowe idee, z dużą kulturą osobistą, obdarzony znakomitą inteligencją emocjonalną oraz swoistym talentem medialnym – cechy te pozwalały Profesorowi na szybkie nawiązanie kontaktu ze słuchaczami, bez względu na ich wiek i wykształcenie. Z zachwytem słuchaliśmy Jego pełnych wirtuozerii opisów zachowań zwierząt. Jego pełne ekspresji wykłady zawsze przyciągały tłumy słuchaczy, a artykuły popularnonaukowe i książki, pisane z niezwykłą lekkością pióra, stanowią wzorzec, w jaki sposób można przełożyć trudny język odkryć naukowych na fascynującą opowieść o tajemnicach funkcjonowania organizmu. ** Autorka: Jolanta Zawilska, psychofarmakolożka, współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Osobowość prawdziwie renesansowa. Absolutnie niekwestionowany autorytet, światowej sławy uczony, istny neuroentuzjasta, który przy okazji potrafi wytrysnąć taką kaskadą dowcipu i humoru, że niech się chowają wszyscy anegdotycy! ** Autor: Cezary Wodziński, wstęp do wykładu [http://www.youtube.com/watch?v=xw6o1ob20oo ''Dlaczego myślimy i jak mózg prowadzi nas na manowce?''] * Poza odwagą miał On liczne talenty. Był wybitnym naukowcem, neurobiologiem z niezwykle bogatym dorobkiem i ogromnym autorytetem. Był wspaniałym popularyzatorem nauki. (...) Był wspaniałą osobowością sceniczną, co w młodości wykorzystywał występując w sławnej Piwnicy pod Baranami, a pod koniec życia prowadził autorskie programy w kabarecie „Gadający Pies”. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz ** Źródło: [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Poznałam Jurka wiele lat temu, gdy miał niewiele więcej lat niż obecnie jego ukochany wnuk. I był równie miły, a przy tym niezwykle przystojny! ** Autorka: [[Irena Szaszkiewiczowa|Kika Szaszkiewiczowa]], [http://www.szaszkiewiczowa.eu/sto-lat-sto-lat/ ''Sto lat, sto lat!'', szaszkiewiczowa.eu] * Profesor bardzo przystępnie pisze o mózgu, a z tego co pisze, rodzi się przekonanie, że człowiek jest wolny. Przesłanie jego książek wpłynęło m.in. na powstanie moich obrazów z cyklu „Neurony”, a potem „Wyzwolone”. Jest dla mnie autorytetem, a nie mam ich wielu. ** Autorka: Iwona Siwek-Front, [https://www.mik.waw.pl/archiwum/item/1870-artystka-to-jak-glebogryzarka.html ''Artystka, to jak glebogryzarka''], Mazowiecki Instytut Kultury, 2014 * Profesor był osobą charyzmatyczną, wykłady i tłumy słuchaczy sprawiały Mu wielką przyjemność. Niewątpliwie dodatkową cechą, która przyciągała tłumy było jego poczucie humoru, również w stosunku do własnej osoby. Nie tylko wykłady, ale też zwykłe rozmowy z Jurkiem pełne były humoru i żartów. Miał niezwykłą osobowość. Jego energia, dzielenie się wiedzą nie słabły wraz z wiekiem, ale nawet będąc osobą niezwykle zajętą z powodu działalności naukowej i licznych wykładów wygłaszanych w całej Polsce, nigdy nie odmówił wykładu w ramach „Tygodnia Mózgu” i napisania artykułu. Jest niedoścignionym wzorem neurobiologa, działacza społecznego i popularyzatora nauki. ** Autorka: Elżbieta Pyza, psychofarmakolożka, współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Profesor Vetulani powiedział kiedyś, że życie jest chaosem. Że życie się wyłania z chaosu, że samo jest taką krótką i dramatyczną próbą uporządkowania tego chaosu. I te wszystkie codzienne rzeczy, że sprzątasz, że gotujesz, że ubierasz, że podcinasz włosy, że starasz się – to jest takie odpychanie się na chwilę. Ale zależy w czym upatrujesz sensu życia. Dla mnie sensem, szczęściem i wygraną w totolotka jest to, że w ogóle się urodziłam i że żyję. ** Autorka: [[Renata Dancewicz]], [https://vod.tvp.pl/video/one-kobiety-kultury,renata-dancewicz,42300253 One. Kobiety kultury], w rozmowie z Łukaszem Orbitowskim, TVP Kultura, 2019 * Przede wszystkim człowiek o niespożytej energii, czerpiący z życia pełnymi garściami i wielki prowokator. Jednak w dobrym tego słowa znaczeniu. Jak sam przyznał w rozmowie ze mną, którą opublikowaliśmy w formie wywiadu rzeki, niemal całe życie czuł się błaznem, który pragnął rozśmieszać ludzi i jednocześnie pobudzać ich do myślenia. Każdy, kto choć raz słuchał wykładu prof. Vetulaniego, wie, o co chodzi. Dlatego tak mi trudno pogodzić się z Jego śmiercią. Bezsensowną, bo będącą następstwem tragicznego wypadku. Nie mogłem być obecny na jego 80. urodzinach, więc liczyłem, że będę w gronie Jego rodziny i mnóstwa przyjaciół świętować 85., a później 90. i kolejne jubileusze. Że będzie w ich trakcie, jak to zwykle On, tryskał energią i dowcipem. Niestety, życie napisało inny scenariusz. ** Autor: Marcin Rotkiewicz, dziennikarz naukowy, autor wywiadu rzeki z Jerzym Vetulanim ''Mózg i błazen'' ** Źródło: [https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1700980,6,wydawalo-sie-ze-bedzie-wiecznie-tryskal-energia-i-dowcipem-zegnamy-prof-jerzego-vetulaniego.read Mądry błazen profesor Jerzy Vetulani], polityka.pl, 7 kwietnia 2017 * Są ludzie wsobni, skupieni na własnym życiu i własnym ogródku, a są ludzie, którzy żyją z innymi ludźmi, widzą tych ludzi i uwzględniają, czują się za nich współodpowiedzialni. Vetulani należał do tej drugiej grupy. To coraz rzadsze. Teraz wprawdzie Polacy mają moment solidarności z narodem ukraińskim; dla gości otwarliśmy nasze domy, spojrzeliśmy dalej niż na czubek własnego nosa, ale to nie jest nasz naturalny stan. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'' ** Źródło: [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Spotkania z Profesorem nigdy nie były czasem straconym. (...) Na pewno był buńczuczny, przekorny, buntowniczy, miał cięty język (mówiło się o nim: „mistrz riposty”). Czasami nawet publicznie przeklinał. Ale przede wszystkim cechowała go empatia, zdyscyplinowanie, odpowiedzialność, odwaga w głoszeniu własnych poglądów. I oczywiście pasje – te związane z nauką i te z kabaretem. ** Autorka: Teresa Bętkowska ** Źródło: [http://www.izbalekarska.pl/wp-content/uploads/2017/07/n201703.pdf ''Jerzego Vetulaniego apetyt na życie''], Galicyjska Gazeta Lekarska, 3/2017, s. 45–46. * Szef pozostawiał nam wiele swobody w prowadzeniu badań, doceniał potencjał naukowy swoich współpracowników. Cenił samodzielność myślenia i nowe pomysły i nigdy nie zniechęcał, gdy chcieliśmy weryfikować własne hipotezy naukowe. Chętnie się włączał i lubił dyskutować z nami wyniki każdego projektu. Te dyskusje były zawsze cenne, bo Jurek, jak nikt inny, potrafił dokonywać syntezy pozornie rozproszonych wyników i wydobyć z nich całość naukowej wartości. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Vetulani bywał nieznośny. Czasem bezwzględny. Jego poczucie humoru często było upiorne. Nie ulega też wątpliwości, że był seksistą. Ale to wszystko kulturowo-obyczajowa odsłona, jedna z jego wielu twarzy. Prawdziwe człowieczeństwo – sądzę – sprawdza się w sytuacjach granicznych. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'' ** Źródło: [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * W ostatnich latach życia słynął przede wszystkim jako niezrównany popularyzator nauki. Ale wcześniej Jerzy Vetulani był autorem przełomowych badań, które były tak ważne, że mogły przynieść mu Nagrodę Nobla. (…) Nobla się (…) nie doczekał. Nie doczeka się też ul[icy] w Krakowie, bo tę ma już jego ojciec, a dwóch ulic o tej samej nazwie być nie może. Ale może doczekać się skweru. I bardzo chciałbym, żeby tak się stało, bo Profesor był postacią wyjątkowego kalibru. I bardzo ważną dla Krakowa. ** Autor: Tomasz Borejza, dziennikarz, autor wywiadów prasowych z Jerzym Vetulanim ** Źródło: [https://krowoderska.pl/jerzy-vetulani-nagroda-nobla/ Krakowski naukowiec zasłużył na Nobla. “Decyduje polityka naukowa”], Krowoderska.pl, 16 maja 2022 * W wykładach ważne jest to, by wykładało się prosto. Nas interesują najbystrzejsi studenci, a tak naprawdę powinniśmy troszczyć się o tych, którym najtrudniej przychodzi pojmowanie pewnych koncepcji. Staram się to wyważyć. Wiesz co? W wykładaniu naprawdę pomógł mi Jerzy Vetulani – słuchając jego wykładów, nauczyłem się, jak powinno się wykładać poprawnie, tak aby student nie zasnął po 15 minutach. ** Autor: [[Marek Sanak]], Po drogach uczonych. T. 5. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2012, s. 334. ISBN 978-83-7676-127-6. * * Wśród krakowskich profesorów są tacy, którzy sami przedstawiają się tytułami. Vetulaniego to śmieszyło. On się lokował przede wszystkim jako człowiek, nie naukowiec. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'' ** Źródło: [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Wyniki doprowadziły nas do stwierdzenia, że tzw. β-down-regulacja nie jest (jak sądzono w latach 70. i 80. XX w.) warunkiem koniecznym i charakterystycznym dla przeciwdepresyjnego działania leków. W szczególności potwierdził to wynik, że citalopram, obecnie uważany za najskuteczniejszy lek przeciwdepresyjny z grupy selektywnych inhibitorów serotoniny, nie powoduje β-down regulacji, a efekt wręcz przeciwny. Jurek zupełnie się nie przejął faktem, że te wyniki spowodowały zawężenie słuszności wcześniejszej teorii (jego i Sulsera) dotyczącej mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych. Uważał bowiem i często to powtarzał, że prawdziwy uczony nie może zakochiwać się we własnych teoriach i musi wiedzieć, że czasem należy je zweryfikować. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego ** Źródło: [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Z całym szacunkiem dla tytułu profesorskiego. Vetulani to jednak wyjątkowy debil. ** Autor: [[Cezary Gmyz]], [https://twitter.com/cezarygmyz/status/642096205737119744 wpis na Twitterze] * Zadziorny, żywy, srebrny, uśmiechnięty i zawsze niepokorny. Kochający życie i ludzi, całkowicie tolerancyjny. Ateista wierzący w człowieka. Racjonalista broniący marihuany. Taki właśnie był profesor Vetulani. ** Autor: [[Janusz Palikot]], [http://palikot.pl/vetulani/ palikot.pl] * Zapamiętam go jako człowieka uczciwie szukającego prawdy. I więcej nieco: tam była też odwaga znajdowania i podejmowania ryzyka, by jej bronić. ** Autor: ksiądz Grzegorz Strzelczyk, [http://tygodniksanocki.pl/2017/10/08/czy-w-mozgu-mieszka-bog/ Wywiad dla ''Tygodnika Sanockiego''] * Zawsze zostawiał po sobie mocny i wyrazisty ślad. Swoją osobowością wywierał wielki wpływ na ludzi, na ich wiedzę, światopogląd, podejście do życia. On tak bardzo był. Dlatego tak trudno jest pogodzić się z jego odejściem. Umarł w wyniku tragicznego wypadku, w pełni sił intelektualnych, w pełni aktywności. I wiem, że gdyby miał cokolwiek w tej sprawie do powiedzenia, to wolałby właśnie tak. ** Autorka: Dominika Dudek, [https://www.tygodnikpowszechny.pl/piekno-neurobiologa-147555 ''Piękno neurobiologa''], Tygodnik Powszechny, 10 kwietnia 2017 * Znali go wszyscy. Rzeczywiście był prowokatorem. Rzeczywiście był zawsze pod prąd. Zmarł tak jak żył – w biegu – wpadł pod samochód. Niestety tego wypadku nie przeżył. Kapitalna postać, bardzo intensywna. ** Autorka: [[Katarzyna Janowska]], [https://kultura.onet.pl/wiadomosci/top3-katarzyny-janowskiej-polecenia-kulturalne-na-weekend/q0yb2jn TOP3 Katarzyny Janowskiej. Polecenia kulturalne na weekend], Onet.pl, 22 kwietnia 2022 {{SORTUJ:Vetulani, Jerzy}} [[Kategoria:Biochemicy]] [[Kategoria:Farmakolodzy]] [[Kategoria:Neurobiolodzy]] [[Kategoria:Polscy biolodzy]] [[Kategoria:Polscy chemicy]] [[Kategoria:Polscy popularyzatorzy nauki]] t0td3cbgns0rrl3j9pcqlw5q3x0srco 535839 535838 2022-07-26T21:25:35Z Francesco 13 11793 wikitext text/x-wiki '''[[w:Jerzy Vetulani|Jerzy Adam Vetulani]]''' (1936–2017) – polski psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, członek Polskiej Akademii Nauk. Syn [[Adam Vetulani|Adama Vetulaniego]]. {{IndeksPL}} [[Plik:Jerzy Vetulani fot Lech Polcyn.jpg|mały|<center>Jerzy Vetulani</center>]] ==B== * Biologiczny cel istnienia każdego organizmu staje się zrozumiały, kiedy uświadomimy sobie, że pełni on funkcję opiekuna noszonych w nim genów, który musi zapewnić im przeniesienie się w organizm potomny, zanim sam opiekun postarzeje się i nie będzie mógł prawidłowo funkcjonować. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Poszukiwanie dobrostanu'', „Academia” nr 2, 2010, 4–7 * Była taka dyskusja w jednej ze stacji telewizyjnych. Powiedziałem w niej, że znacznie więcej nieszczęść niż marihuana powoduje alpinizm. Nie znam nikogo, kto umarłby przez marihuanę, a kilku moich znajomych alpinistów przepłaciło swą pasję kalectwem. Ale prowadząca miała przygotowaną puentę – powiedziała, że 85 procent Polaków jest przeciwko legalizacji marihuany. Dodałem wtedy, że w XVIII wieku 96 procent Polaków było za paleniem czarownic. Niestety, moja puenta została wycięta. I w ten prosty sposób media demonizują problem. ** Źródło: [http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/kraj/1074930-nawet-czarownice-wiedzialy-co-sprzedaja.html wywiad, 2010] ** Zobacz też: [[marihuana]], [[alpinizm]] ==C== * Chciałbym żyć w społeczeństwie, w którym tak jak dziś idziemy na ciastko, które przecież też jest szkodliwe, będziemy mogli pójść do kawiarni i zapalić marihuanę. ** Źródło: ''[https://softsecrets.com/pl/2013/04/20/quot-gdybym-mia-amp-322-pantacje-marihuany-quot-vetulani/ Gdybym miał plantację marihuany]'', „Przekrój”, 3 grudnia 2012, s. 24–25 * Czas oczywiście działa na naszą korzyść. Zakutość łbów powinna ustępować. [Legalizacja marihuany] niewątpliwie musi przyjść. To idzie dokładnie tak samo, jak np. z prawami kobiet do głosowania, suffrage. Wydawało się niemożliwe, i ruszyło – wszystkie kobiety na całym świecie. A my w Polsce akuratnie za cztery lata świętujemy stulecie praw wyborczych dla kobiet. I wszystko to jest zupełnie naturalne. To samo mamy z małżeństwami homoseksualnymi. Świat jednak idzie w kierunku liberalizacji, a te wszystkie strasznie restrykcyjne poglądy, bazujące na pewnie źle odczytanych różnego rodzaju pismach religijnych, ustępują. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=da0gYSeKLp8 Prof.Jerzy Vetulani o legalizacji medycznej marihuany], YouTube, 14 marca 2014 * Czy mózg dopalać, czy też nie dopalać? Jest li w istocie szlachetniejszą rzeczą iść na egzamin po zarwanej nocy, z mózgiem zaćmionym, lecz nie wspomaganym, czy w chemikaliach poszukać pomocy? Czy rok zawalić, czy zapłacić zdrowiem za szybki sukces? Ja ci nie podpowiem. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice'', Homini, Kraków 2010, s. 221–229. * Człowiek jest zwierzęciem z natury towarzyskim i dlatego żyje w grupach. Największą karą w średniowieczu, poza karą śmierci, było trzymanie w izolacji do końca życia. Człowiek – podobnie jak część innych zwierząt – nie znosi samotności. ** Źródło: [https://kasiagandor.com/2016/09/o-zwierzecosci-i-innych-ludzkich-cechach-wywiad-z-prof-jerzym-vetulanim/ O zwierzęcości i innych ludzkich cechach. Wywiad z prof. Jerzym Vetulanim], kasiagandor.com, 29 września 2016 ==D== * Delfiny, w odróżnieniu od nas, nie mają zdolności manualnych, natomiast ich tańce, skoki, są, być może, odpowiednikiem naszego baletu. Dźwięki, tak jak muzyka w Kościele prawosławnym – bez instrumentów muzycznych – są prawdopodobnie ich pieśniami, którymi prowadzą długie dyskursy. Jest to semantycznie zorganizowany system sygnałów. ** Źródło: [http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091206/OPINIE/50748291 ''Profesor Jerzy Vetulani: W każdym z nas tkwi mr Hyde''], nto.pl, 6 grudnia 2009. ** Zobacz też: [[delfin]] * Długowieczność w sensie maksymalnego czasu przeżycia pojedynczej osoby nie zmieniła się wiele z postępem cywilizacji. ** Źródło: Stanisława Golinowska, Tomasz Grodzicki, Renata Tobiasz-Adamczyk, ''Starość i starzenie się – trudne wyzwanie przyszłości'', „Alma Mater” nr specjalny 154, 2013, s. 19. * Dopalacze to słowo-worek, zresztą podobnie jak narkotyki. Tylko za słowem: narkotyki stoi słowo: nielegalne. A za dopalaczami stoi o wiele gorsze słowo: niewiedza. ** Źródło: [http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/kraj/1074930-nawet-czarownice-wiedzialy-co-sprzedaja.html,,0:pag:2#nav0 wywiad, 2010] ** Zobacz też: [[dopalacze]] ==E== * Efektem narkofobii jest brak możliwości skutecznej walki z nałogami. Kiedy jest się uzależnionym od amfetaminy czy od morfiny i zgłosi się na odwyk, od razu zostanie się zaklasyfikowanym jako narkoman. Marihuana jest niebezpieczna nie dlatego, że może niekorzystnie wpłynąć na nasz mózg, ale dlatego, że możemy za jej posiadanie trafić do więzienia. Przy restrykcyjnym prawie antynarkotykowym, ktoś może nie pomóc koledze nieprzytomnemu po przedawkowaniu MDMA, bo sam posiada przy sobie narkotyki i boi się, że wpadnie. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Ekspresja agresji jest uwarunkowana zarówno biologicznie, jak i kulturowo i można się jej wyuczyć. Z drugiej strony, odpowiednie wychowanie może całkowicie wyeliminować zachowania agresywne, ale pamiętać trzeba, że uwarunkowania biologiczne wciąż pozostają i agresja z łatwością może być przywrócona. ** Źródło: Anna Wojnar, ''O mózgu interdyscyplinarnie'', „Alma Mater” nr 134–135, kwiecień – maj 2011, s. 24, 25. * Emocje wyewoluowały po to, byśmy mogli szybko i bez zastanowienia podejmować decyzje w sytuacjach, w których nie ma czasu na namysł. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * Empatia i agresja – mimo że pozornie są bardzo odległe od siebie – mają w znacznej mierze podobne podłoże neurobiologiczne i często wzajemnie się przeplatają. Zresztą cały nasz system prawa bazuje na tym, że nadmierna empatia uruchamia ośrodki agresji. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[empatia]], [[agresja]] ==F== * Freud jest całkowicie nienaukowy. To skrzyżowanie wizji, poezji i szalbierstwa. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=Hn559bvUzRE wykład ''Neurobiologia i religia''] ** Zobacz też: [[Zygmunt Freud]] ==I== * Istnienie lub nieistnienie [Boga] właściwie nie ma dla mnie praktycznego znaczenia. I nawet jakoś specjalnie się nad tym nie zastanawiam. (...) Uważam, że prawdopodobieństwo istnienia Boga jest mniejsze niż prawdopodobieństwo nieistnienia. My, ludzie, mamy skłonność, żeby zawsze tłumaczyć niewiadome, a najlepiej powołać do tego jakiś konstrukt. Więc mnie się wydaje, że Bóg jest właśnie takim wyjaśniającym konstruktem. Co też ważne, tworzenie tego konstruktu jest bardzo silnie zakorzenione w ludzkim umyśle. Bóg z pewnością istnieje w naszych głowach. A czy także poza nimi – nie wiadomo. ** Źródło: Marcin Rotkiewicz, ''Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim'', Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 30. ==J== * Ja wolałbym żeby mój wnuk palił marihuanę jak smok, niż żeby siedział przez dwa lata w więzieniu. Zmiany związane z paleniem są odwracalne. Te uczynione przez więzienie już nie. ** Źródło: ''[https://softsecrets.com/pl/2013/04/20/quot-gdybym-mia-amp-322-pantacje-marihuany-quot-vetulani/ Gdybym miał plantację marihuany]'', „Przekrój”, 3 grudnia 2012, s. 24–25 * Jak idę przez mój park Krakowski i przechodzę obok grupy młodych ludzi, od których czuć piwem, to obchodzę ich szerokim łukiem. Ale jak czuję trawę, to śmiało wchodzę w środek i czasem zagaduję. Owszem, nadużywanie marihuany powoduje kłopoty z pamięcią, koncentracją, ale to stan krótkotrwały. Nie mówię o skrajnych przypadkach, ale ich jest mało. Mniej niż po alkoholu. Człowiek powinien czasem oderwać się od rzeczywistości, żeby jakoś sobie z nią radzić. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[alkohol]], [[marihuana]] * Już kiedy byłem małym chłopcem, chciałem być uczonym – wyrywać przyrodzie jej tajemnice. Dziś wiem, że nauka jest coś warta dopiero wtedy, kiedy uczeni potrafią o jej osiągnięciach opowiedzieć ludziom prostymi słowami. ** Źródło: [https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C26633%2Cpolskie-naukowe-osiagniecia-medyczne-wedlug-pan.html Polskie naukowe osiągnięcia medyczne według PAN], naukawpolsce.pl, 9 grudnia 2006 ==M== * Marihuana, tak jak morfina, ma swoje miejsce w medycynie i nie można udawać, że chorym nie pomaga. To karygodne, że państwo zabrania im dostępu do tego leku, a w majestacie prawa zezwala na sprzedaż papierosów. ** Źródło: [http://archiwum.polityka.pl/art/trawka-na-zamowienie,430775.html ''Trawka na zamówienie?''] ** Zobacz też: [[papieros]] * Moralność dopuszcza zabijanie w obronie własnej, w obronie swojej grupy, czyli na przykład podczas wojny. Do tego z odbieraniem życia mamy mniejszy problem, kiedy czyni się to w sposób nieosobowy. Dlatego współczesne konflikty są tak krwawe – trudniej jest samemu przebić włócznią przeciwnika czy zmiażdżyć mu głowę maczugą, niż odpalić rakietę dalekiego zasięgu skierowaną w wielomilionową metropolię. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * [Mózg] fizycznie jest to mniej więcej kulisty twór wiel­kości dużego grejpfruta i konsystencji budyniu, który mimo tak niepozornego wyglądu jest najbardziej skomplikowanym organem ze znanych nam urzą­dzeń we wszechświecie. Choć nie rzuca się to w oczy, pod względem inżynierskim jest bardzo dobrze pomyślany: olbrzymią liczbą połączonych w sieci ele­mentów generujących i przewodzących sygnały, ma­ksymalne skrócenie wszystkich połączeń, przewod­nictwo jonowe w środowisku wodnym, bardzo sprawne: dzięki izolacji osłonkami tłuszczowymi im­pulsy elektryczne przechodzą bardzo skutecznie. ** Źródło: ''[http://www.ptpk.org/archiwum/pdf_2000/wszechswiat_2000_010_012.pdf Dwugłos o mózgu]'', „Wszechświat”, październik–listopad–grudzień 2000. * Mózg kobiety pracuje po seksie jak nowo narodzony, dlatego moim studentkom zalecam, aby przed trudnym egzaminem zafundowały sobie orgazm. ** Źródło: Katarzyna Burda, Jerzy Vetulani i inni. W wydaniu specjalnym „Newsweeka” wspominamy tych, którzy od nas odeszli, 25.10.2017, 09:02, https://www.newsweek.pl/polska/polityka/profesor-jerzy-vetulani-newsweek-wydanie-specjalne/pvs50dh * My, ludzie, jesteśmy już teraz w ogromnym stopniu sztucznie hodowani z zapewnieniem podstawowych potrzeb życiowych bez konieczno­ści wielkiej walki o to. Bylibyśmy nawet, jako gatunek, w stanie przeżyć długi okres całkowitego zlodowacenia Ziemi. ** Źródło: [http://vetulani.wordpress.com/2011/03/15/wywiad-o-mozgu-czlowieka-i-jego-dalszej-ewolucji/ Wywiad przeprowadzony przez Andrzeja Kobosa, ''O mózgu człowieka i jego dalszej ewolucji''] ==N== * Najgorzej dzieje się, kiedy do interpretacji danych naukowych zabierają się ideolodzy. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Neurobiologia inteligencji'', „Wiedza i Życie” nr 2, 2008, 14–19. * Narkofobia wynika z ignorancji i braku chęci refleksji nad problemem. Jak stwierdził [[Schiller]]: „Przeciwko głupocie sami bogowie walczą na próżno”. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Nie lubię określenia narkotyk, bo jest to pojęcie pejoratywne i dwuznaczne. Nazywamy tak substancje uzależniające, ale też anestetyki wziewne używane przy narkozie, takie jak eter czy chloroform. Najchętniej wprowadziłbym na jego miejsce słowo addyktogen, oznaczające mogącą uzależniać substancję. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Nie ma zncazeina kojnoleść ltier skadającyłch się na dane sołwo. Wanże jset tyklo to, żbey pirewsza i osatntia lteria były na soiwm mijsecu; ptzosaołe mgoą być w cakowłitym niedzłaie, a mimo to nadal nie ponwinśimy meić prombleów z pczerzytaenim tego tesktu. ** Opis: uwaga, literówki w powyższym tekście są zamierzone ** Źródło: ''[http://m.wyborcza.pl/wyborcza/1,105406,9801332,Blogoslawiona_mutacja_genu_FoxP2.html Błogosławiona mutacja genu FoxP2]'', „Gazeta Wyborcza”, 17 czerwca 2011, wywiad z Jerzym Vetulanim, rozmawiał Piotr Cieśliński * Nie poznawaj ludzi po stopniach i tytułach. Jest wielu wybitnych ludzi wśród robotników czy sprzątaczek i wielu idiotów wśród profesorów. ** Źródło: ''Neuroerotyka. Rozmowy o seksie i nie tylko'', Wydawnictwo Znak, 2018, s. 13. ==O== * Od zawsze wiedziałem, że chcę być uczonym. Że rzeczą godną człowieka jest pracować na uniwersytecie i odkrywać tajemnice przyrody. Praca naukowa to nie było objawienie, to nie była zmiana kierunku życiowego (poza pierwszym moim marzeniem, żeby być nurkiem i poławiaczem pereł). To było z natury, z domu. ** Źródło: [http://web.archive.org/web/20170329141632/http://www.focus.pl/czlowiek/macanie-swiata-9193 ''Macanie świata'', focus.pl, 18 marca 2013] * Ojciec nauczył mnie, że dla pracy naukowej nawet najbardziej błyskotliwa inteligencja nie na wiele się przyda, jeżeli nie zostanie wykorzystana do solidnej, wymagającej czasu roboty. ** Źródło: ''Adam Vetulani. 1901–1976''. Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2005, s. 77. ==P== * „Panie magistrze, niech się pan przypatrzy – powiedział do mnie kiedyś [Kazimierz Gumiński] – mam czterech docentów, a każdy z nich jest inteligentniejszy ode mnie. Pan widzi, jak ja sobie umiem dobierać ludzi”. Dla mnie to było objawienie, a przewyższać inteligencją Gumińskiego było cholernie trudno. Pomyślałem sobie wtedy: kurczę blade, to jest metoda na bycie szefem! Trzeba po prostu szukać inteligentniejszych od siebie. ** Źródło: Marcin Rotkiewicz, ''Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim'', Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 158. * Przypadki „uzależnienia od pierwszego razu” są najczęściej kwestionowane przez badaczy, albo przynajmniej uważane za bardzo rzadkie. Natomiast twierdzenie, że uzależnienie od heroiny czy amfetaminy zaczyna się od marihuany (a dlaczego niby nie od alkoholu?) jest absolutnie nieuzasadnione. Tak samo, jak wypicie butelki piwa czy kieliszka wina to nie wstęp do alkoholizmu, chociaż każdy alkoholik zaczynał zazwyczaj od przyjmowania niewielkich ilości niskoprocentowych spirytualii. ** Źródło: Jakub Stańczyk: ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. ==R== * Religijność też pojawiła się w toku ewolucji i jest korzystna dla gatunku ludzkiego. I mimo że jesteśmy przekonani, że to religia uczy nas, jak odróżniać dobro od zła, to raczej religia powstała jako próba racjonalizacji naszych przekonań moralnych. Mózg lubi uzasadniać nasze zachowania. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011. ** Zobacz też: [[religia]] * Rozum, logikę i racjonalność to mają maszyny, o których mówi się, że są bezduszne. W sensie deontologicznym faktycznie moralność to atawizm ewolucyjny. Pozwalał nam przetrwać, dlatego się utrzymał. Jak rodzicie nie byli empatyczni, nie kierowali się dobrem innych, to dzieci mogły nie przeżyć, zaniedbane i opuszczone przez grupę, więc moralność była promowana w genach. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 ==S== * Seks jest czasochłonny, wymaga mnóstwa wysiłku, pochłania morze energii. Daje jednak taką dawkę przyjemności, że wszystkie te wady tracą znaczenie. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Mózg, seks i nagrody'', „Charaktery” nr 1 (5), 2008, 41–43 ** Zobacz też: [[seks]] ==Ś== * Śmierć stała się zjawiskiem odsuwanym, im dalej, tym lepiej. Jako ewolucjonista mam kłopot, kiedy mnie pytają, czy to lepiej, czy gorzej. Miałem ostatnio wykład o zjawiskach korzystnych dla gatunku, ale nieakceptowanych przez kulturę. Wymieniłem więc eugenikę, poligamię i eutanazję. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[eugenika]], [[poligamia]], [[eutanazja]] ==T== * To wielkie pytanie o to, czym jest umysł. Niewątpliwie wytworem mózgu. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * Twórczość jest integralną częścią naszej osobowości. ** Źródło: [http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091206/OPINIE/50748291 ''Profesor Jerzy Vetulani: W każdym z nas tkwi mr Hyde''], nto.pl, 6 grudnia 2009. ==U== * Uważam, że walka z uzależnieniami od substancji jest bardzo istotna i jest obowiązkiem państwa i społeczeństwa, ale walka ta musi być prowadzona w sposób przemyślany, aby rąbiąc małe drzewka, nie produkować wielkich ilości drzazg raniących mnóstwo osób dookoła. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html ''Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka'', 20 lutego 2009] ==W== * W „Piwnicy pod Baranami” występowali świetni ludzie, którzy jednak często nie cierpieli się nawzajem. ** Źródło: [http://malopolska.do-celu.eu/magazyn/marzec-2010/prof-jerzy-vetulani-mozg-trzeba-cwiczyc-w-kazdym-wieku ''Mózg trzeba ćwiczyć w każdym wieku''] * W Polsce bardzo wyraźnie widać, że nierestrykcyjna kampania antynikotynowa odniosła olbrzymi sukces, i wydaje się, że należy wyciągać z niej wnioski. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html ''Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka'', 20 lutego 2009] * W wyniku ewolucji mózgu człowiek zdołał wypracować znacznie bardziej wydajne i mniej ryzykowne formy zdobywania pożywienia niż większość innych mięso – i wszystkożernych ssaków lądowych. Nie musimy obecnie, jak nasi dalecy przodkowie, przechodzić przez długie okresy na granicy głodu i wykorzystywać wszelkie nadające się okazje do nieumiarkowanej konsumpcji „na zapas”. Dzisiaj w świecie cywilizowanym pokarmu dzięki efektywnej produkcji mamy pod dostatkiem, i moglibyśmy spożywać go racjonalnie, w ilościach niezbędnych do sprawnego funkcjonowania. Ale po przodkach został nam głęboko zakorzeniony nawyk „obżerania się”, zwłaszcza, jeżeli pokarm jest atrakcyjny. Wraz z dobrobytem świat opanowała epidemia otyłości i nadwagi. ** Źródło: [http://vetulani.wordpress.com/2013/02/18/stary-tata-tlusty-syn/ ''Stary tata, tłusty syn''] ==Z== * Z punktu widzenia współczesnego neurobiologa pytanie czy umysł istnieje jako byt samoistny czy też jest po prostu pochodną skoordynowanego działania komórek mózgowych jest nienaukowe i nieistotne. Bez względu na możliwość niezależnego istnienia duszy, nie ma ona żadnej szansy by wyrazić się bez działającego mózgu. ** Źródło: ''Mózg i świadomość'', Prace Komisji Filozofii Nauk Przyrodniczych PAU nr 2, 2008, 37–62 * Za niedługo to, co mam w mózgu pójdzie do piachu, a więc trzeba jeszcze próbować co się da przekazać innym. ** Źródło: [http://web.archive.org/web/20180624175247/http://redakcja.mammedia.pl/paper/preview/in-the-gratka/11/1/3/ Wywiad z Jerzym Vetulanim, In the Gratka], styczeń 2011 ==Ż== * Życie jest wrzodem na ciele wszechświata. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Starość okiem przyrodnika'', „Psychogeriatria Polska” nr 4(3), 2007, 109–138 ** Zobacz też: [[życie]], [[wszechświat]] ==O Jerzym Vetulanim== * Bardzo cenię profesora Jerzego Vetulaniego, który jest nie tylko erudytą, ale i dowcipny i prowokujący. Ta kombinacja jest czarująca. ** Autorka: Małgorzata Kossut, Po drogach uczonych. T. 4. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2009, s. 126. ISBN 978-83-7676-021-6. * Był człowiekiem niesłychanie bezpośrednim, spontanicznym w kontaktach z innymi ludźmi, nie dbał o utrzymywanie dystansu pomiędzy Nim jako Szefem i współpracownikami. Już na wstępie poinformował mnie, że on ze wszystkimi jest po imieniu, proponując to samo również mnie. Oczywiście ochoczo (i z dumą) zaakceptowałam tę sytuację. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Był człowiekiem sprzeczności: geniuszem, lojalnym, szlachetnym. Ale i bezkompromisowym, a nawet bezczelnym. Kochany i nieznośny jednocześnie. Kontrowersyjny naukowiec, i po prostu dobry człowiek. ** Autorka: Maria Mazurek, dziennikarka, współautorka książek pisanych wraz z prof. Jerzym Vetulanim, [http://www.gazetakrakowska.pl/wiadomosci/krakow/a/odszedl-profesor-jerzy-vetulani-wybitny-naukowiec-z-krakowa,11966432/ ''Odszedł profesor Jerzy Vetulani, wybitny naukowiec z Krakowa''], gazetakrakowska.pl, 8 kwietnia 2017 * Był nadzwyczajnym człowiekiem – kolorowym ptakiem na tle szarości akademickiej. Uczony i erudyta, był dowcipny, złośliwy, zaskakujący, bezkompromisowy i odważny. Jego wiedza i talent do wykładania sprawiły, że stał się cenionym popularyzatorem neurobiologii. Umiał uprościć nawet bardzo skomplikowane zjawiska, pokazując ich esencję i znaczenie. Niestandardowe interpretacje rzeczywistości, które prezentował na wykładach były dowcipne, ale i głębokie i przyciągały zafascynowaną młodzież. Kochał Kraków – wiedział o nim wszystko i był wspaniałym przewodnikiem. Jest w nas żal i wściekłość, że przejechał go na przejściu dla pieszych samochód dostawczy. ** Autorka: Małgorzata Kossut, [https://www.youtube.com/watch?v=AS-1L-NZYXQ Debata ''O depresji: in memoriam prof. Jerzy Vetulani'' na XXI Festiwalu Nauki] * Był przyjacielem idealnym. Bardzo ciekawym człowiekiem – to jest istotne. Niezwykle inteligentnym. ** Autor: [[Adam Broż]], [https://krakow.tvp.pl/33823531/proces-ws-smiertelnego-wypadku-prof-vetulaniego ''Proces ws. śmiertelnego wypadku prof. Vetulaniego'', TVP Kraków] * Cechą charakterystyczną Profesora była fascynacja nowinkami technicznymi, zwłaszcza mogącymi ułatwić mu pracę naukową i redakcyjną. Gdy w drugiej połowie lat 80. XX w. zaczęły pojawiać się komputery domowe, natychmiast sprowadził do naszego zakładu jeden z nich (a potem następne). W ten sposób zainicjował, a następnie, będąc wicedyrektorem, zadbał o przeprowadzenie komputeryzacji Instytutu. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Jest oczywistą oczywistością, że Jerzy Vetulani jest niezwykłą osobowością, która w mistrzowski sposób łączy głęboką wiedzę ze sztuką retoryki, formą i pięknem wypowiedzi. Ale mam kłopot z odpowiedzią na pytanie: kim naprawdę jest profesor Vetulani? Nie ulega wątpliwości, że jest wybitnym uczonym, gwiazdą nauki polskiej, ale jest też człowiekiem niekonwencjonalnym – to, czym mnie zszokował dwa lata temu, gdy maszerował w pierwszym szeregu Marszu Wyzwolenia Konopi. ** Autor: [[Jacek Purchla]], [https://www.youtube.com/watch?v=RtGOlcQaIdM wstęp do Wykładu Mistrzowskiego podczas XLII Sympozjum GAP] * Jest wybitnym farmakologiem i jednocześnie człowiekiem, który ma wręcz obsesję popularyzowania – w najlepszym tego słowa znaczeniu. Robi to wspaniale, gromadzi tysiące słuchaczy przy różnych okazjach. ** Autor: Michał Kleiber, prezes Polskiej Akademii Nauk [http://www.youtube.com/watch?v=VdgU6uW8cQI ''Tłumacze świata nagrodzeni'', relacja z wręczenia nagród laureatom konkursu Popularyzator Nauki 2012] * Jurek był moim Przyjacielem. Takim, którego najlepiej poznaje się w biedzie. Ja Go poznałem właśnie w biedzie i nigdy tego nie zapomnę. ** Autor: [[Ryszard Tadeusiewicz]], [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Jurek był osobą wszędobylską, ze wszech miar towarzyską, nieustannie kojarzył jednych ludzi z drugimi i lubił być w centrum uwagi. Miał charakter ekstrawertyczny, najlepiej czuł się w towarzystwie, które lubił zaskakiwać swoimi zabawnymi powiedzonkami i opowieściami oraz nierzadko kontrowersyjnymi opiniami na różne życiowe tematy. Lubił także opowiadać o sobie i swoich dokonaniach i należał do nielicznego grona osób, które zadbały o to, by spisać szczegóły swojego życiorysu i na bieżąco uzupełniać go o opisy kolejnych wydarzeń. Uzyskanie kolejnych nagród czy honorowych funkcji było skrzętnie odnotowywane. Gdy kiedyś zapytałam, czy nie szkoda Mu na to czasu, odpalił z wrodzonym sobie wdziękiem i specyficznym poczuciem humoru: „..ależ oczywiście że nie, to będzie kolejna linijka do mojego nekrologu. A przecież, moja droga, wiele na to wskazuje, że będziesz brała udział w jego pisaniu, ciesz się więc, że w razie potrzeby będziesz miała coś w rodzaju „gotowca”, a przede wszystkim dane „z pierwszej ręki” i przynajmniej niczego nie przekręcisz.” Prorocze słowa Jurka, tak właśnie było, nie musiałam specjalnie szukać tych danych, bo miałam je w swoim komputerze. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Jurek miał cechę rzadko spotykaną u starszego dorosłego człowieka – niepohamowaną, wręcz dziecięcą ciekawość świata, która napędzała jego aktywność w codziennym życiu i nie pozwalała mu na umysłowe zestarzenie się. Lubił być cały czas w ruchu, chodzić na wycieczki, byle nie siedzieć bezczynnie. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Miał niesamowitą zdolność syntezy, mówił obrazowo, często upraszczał, czego inni naukowcy się boją – a mówimy o bardzo skomplikowanej dziedzinie. ** Autorka: [[Katarzyna Kubisiowska]], autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'', [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Mój ojciec, Edward Kubisiowski, znał się z [Jerzym] Vetulanim z opozycji demokratycznej. Tata: robotnik, człowiek prawy, dobry, bezkompromisowy, z tego powodu czasami trudny w kontakcie. I on: profesor, gwiazda estrady, intelektualista i ekscentryk. Opozycja demokratyczna miała tę właściwość, że spotykała ze sobą te dwa światy – świat robotników i świat inteligencji. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'', [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Mój ojciec go uwielbiał. Vetulani jako młody naukowiec wyjechał z Krakowa do Ameryki. Nie znał dobrze języka, ale chciał tam pracować i pracował. Kiedy wrócił do Polski, nie przywiózł ze Stanów oszczędności. Ja też żyję z dnia na dzień, jak mam, to wydaję. ** Autorka: [[Małgorzata Szumowska]], ''Prosto do celu''. Małgorzata Szumowska w rozmowie z Katarzyną Janowską, ''Forbes Women Polska'', 3/2022, s. 134–135. * Na pytania redaktora odpowiadał Jurek. Opisał budowę mózgu, opowiedział o czynnikach odpowiedzialnych za jego rozwój, wskazał, co wiedza neurobiologiczna mówi na temat emocji, opowiedział (z przywołaniem ciekawej anegdoty), jak emocje pomagają w nauce i utrwalają przyswajane wiadomości. (...) Odpowiedzi profesora Vetulaniego do dziś zachwycają trafnością, klarownością i faktem oparcia ich na głębokiej wiedzy neurobiologicznej Profesora. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz, [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Nie pamiętam już dokładnie kiedy poznałem osobiście Profesora, natomiast od co najmniej kilkunastu lat byłem dumny mogąc czuć się Jego przyjacielem. Nigdy nie zapomnę Jego ubiegłorocznych osiemdziesiątych urodzin w mieszkaniu Profesora w Krakowie przy placu Inwalidów, które zgromadziły prawie 200 osób... było ciasno, a słynna kanapa na której siadywał kardynał Wojtyła rozmawiając z Ojcem Profesora Adamem Vetulanim była oblegana. ** Autor: Andrzej Potemkowski, neurolog, przyjaciel prof. Jerzego Vetulaniego, [https://ptneuro.pl/o_ptn/aktualnosci/prof_jerzy_vetulani_1936_2017 Prof. Jerzy Vetulani (1936–2017)], Polskie Towarzystwo Neurologiczne, 13 kwietnia 2017. * Nigdy nie budował dystansu wobec innych osób mimo swojej pozycji naukowej. Wrażliwy, otwarty na nowe idee, z dużą kulturą osobistą, obdarzony znakomitą inteligencją emocjonalną oraz swoistym talentem medialnym – cechy te pozwalały Profesorowi na szybkie nawiązanie kontaktu ze słuchaczami, bez względu na ich wiek i wykształcenie. Z zachwytem słuchaliśmy Jego pełnych wirtuozerii opisów zachowań zwierząt. Jego pełne ekspresji wykłady zawsze przyciągały tłumy słuchaczy, a artykuły popularnonaukowe i książki, pisane z niezwykłą lekkością pióra, stanowią wzorzec, w jaki sposób można przełożyć trudny język odkryć naukowych na fascynującą opowieść o tajemnicach funkcjonowania organizmu. ** Autorka: Jolanta Zawilska, psychofarmakolożka, współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Osobowość prawdziwie renesansowa. Absolutnie niekwestionowany autorytet, światowej sławy uczony, istny neuroentuzjasta, który przy okazji potrafi wytrysnąć taką kaskadą dowcipu i humoru, że niech się chowają wszyscy anegdotycy! ** Autor: Cezary Wodziński, wstęp do wykładu [http://www.youtube.com/watch?v=xw6o1ob20oo ''Dlaczego myślimy i jak mózg prowadzi nas na manowce?''] * Poza odwagą miał On liczne talenty. Był wybitnym naukowcem, neurobiologiem z niezwykle bogatym dorobkiem i ogromnym autorytetem. Był wspaniałym popularyzatorem nauki. (...) Był wspaniałą osobowością sceniczną, co w młodości wykorzystywał występując w sławnej Piwnicy pod Baranami, a pod koniec życia prowadził autorskie programy w kabarecie „Gadający Pies”. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz, [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Poznałam Jurka wiele lat temu, gdy miał niewiele więcej lat niż obecnie jego ukochany wnuk. I był równie miły, a przy tym niezwykle przystojny! ** Autorka: [[Irena Szaszkiewiczowa|Kika Szaszkiewiczowa]], [http://www.szaszkiewiczowa.eu/sto-lat-sto-lat/ ''Sto lat, sto lat!'', szaszkiewiczowa.eu] * Profesor bardzo przystępnie pisze o mózgu, a z tego co pisze, rodzi się przekonanie, że człowiek jest wolny. Przesłanie jego książek wpłynęło m.in. na powstanie moich obrazów z cyklu „Neurony”, a potem „Wyzwolone”. Jest dla mnie autorytetem, a nie mam ich wielu. ** Autorka: Iwona Siwek-Front, [https://www.mik.waw.pl/archiwum/item/1870-artystka-to-jak-glebogryzarka.html ''Artystka, to jak glebogryzarka''], Mazowiecki Instytut Kultury, 2014 * Profesor był osobą charyzmatyczną, wykłady i tłumy słuchaczy sprawiały Mu wielką przyjemność. Niewątpliwie dodatkową cechą, która przyciągała tłumy było jego poczucie humoru, również w stosunku do własnej osoby. Nie tylko wykłady, ale też zwykłe rozmowy z Jurkiem pełne były humoru i żartów. Miał niezwykłą osobowość. Jego energia, dzielenie się wiedzą nie słabły wraz z wiekiem, ale nawet będąc osobą niezwykle zajętą z powodu działalności naukowej i licznych wykładów wygłaszanych w całej Polsce, nigdy nie odmówił wykładu w ramach „Tygodnia Mózgu” i napisania artykułu. Jest niedoścignionym wzorem neurobiologa, działacza społecznego i popularyzatora nauki. ** Autorka: Elżbieta Pyza, psychofarmakolożka, współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Profesor Vetulani powiedział kiedyś, że życie jest chaosem. Że życie się wyłania z chaosu, że samo jest taką krótką i dramatyczną próbą uporządkowania tego chaosu. I te wszystkie codzienne rzeczy, że sprzątasz, że gotujesz, że ubierasz, że podcinasz włosy, że starasz się – to jest takie odpychanie się na chwilę. Ale zależy w czym upatrujesz sensu życia. Dla mnie sensem, szczęściem i wygraną w totolotka jest to, że w ogóle się urodziłam i że żyję. ** Autorka: [[Renata Dancewicz]], [https://vod.tvp.pl/video/one-kobiety-kultury,renata-dancewicz,42300253 One. Kobiety kultury], w rozmowie z Łukaszem Orbitowskim, TVP Kultura, 2019 * Przede wszystkim człowiek o niespożytej energii, czerpiący z życia pełnymi garściami i wielki prowokator. Jednak w dobrym tego słowa znaczeniu. Jak sam przyznał w rozmowie ze mną, którą opublikowaliśmy w formie wywiadu rzeki, niemal całe życie czuł się błaznem, który pragnął rozśmieszać ludzi i jednocześnie pobudzać ich do myślenia. Każdy, kto choć raz słuchał wykładu prof. Vetulaniego, wie, o co chodzi. Dlatego tak mi trudno pogodzić się z Jego śmiercią. Bezsensowną, bo będącą następstwem tragicznego wypadku. Nie mogłem być obecny na jego 80. urodzinach, więc liczyłem, że będę w gronie Jego rodziny i mnóstwa przyjaciół świętować 85., a później 90. i kolejne jubileusze. Że będzie w ich trakcie, jak to zwykle On, tryskał energią i dowcipem. Niestety, życie napisało inny scenariusz. ** Autor: Marcin Rotkiewicz, dziennikarz naukowy, autor wywiadu rzeki z Jerzym Vetulanim ''Mózg i błazen'', [https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1700980,6,wydawalo-sie-ze-bedzie-wiecznie-tryskal-energia-i-dowcipem-zegnamy-prof-jerzego-vetulaniego.read Mądry błazen profesor Jerzy Vetulani], polityka.pl, 7 kwietnia 2017 * Są ludzie wsobni, skupieni na własnym życiu i własnym ogródku, a są ludzie, którzy żyją z innymi ludźmi, widzą tych ludzi i uwzględniają, czują się za nich współodpowiedzialni. Vetulani należał do tej drugiej grupy. To coraz rzadsze. Teraz wprawdzie Polacy mają moment solidarności z narodem ukraińskim; dla gości otwarliśmy nasze domy, spojrzeliśmy dalej niż na czubek własnego nosa, ale to nie jest nasz naturalny stan. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'', [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Spotkania z Profesorem nigdy nie były czasem straconym. (...) Na pewno był buńczuczny, przekorny, buntowniczy, miał cięty język (mówiło się o nim: „mistrz riposty”). Czasami nawet publicznie przeklinał. Ale przede wszystkim cechowała go empatia, zdyscyplinowanie, odpowiedzialność, odwaga w głoszeniu własnych poglądów. I oczywiście pasje – te związane z nauką i te z kabaretem. ** Autorka: Teresa Bętkowska, [http://www.izbalekarska.pl/wp-content/uploads/2017/07/n201703.pdf ''Jerzego Vetulaniego apetyt na życie''], Galicyjska Gazeta Lekarska, 3/2017, s. 45–46. * Szef pozostawiał nam wiele swobody w prowadzeniu badań, doceniał potencjał naukowy swoich współpracowników. Cenił samodzielność myślenia i nowe pomysły i nigdy nie zniechęcał, gdy chcieliśmy weryfikować własne hipotezy naukowe. Chętnie się włączał i lubił dyskutować z nami wyniki każdego projektu. Te dyskusje były zawsze cenne, bo Jurek, jak nikt inny, potrafił dokonywać syntezy pozornie rozproszonych wyników i wydobyć z nich całość naukowej wartości. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Vetulani bywał nieznośny. Czasem bezwzględny. Jego poczucie humoru często było upiorne. Nie ulega też wątpliwości, że był seksistą. Ale to wszystko kulturowo-obyczajowa odsłona, jedna z jego wielu twarzy. Prawdziwe człowieczeństwo – sądzę – sprawdza się w sytuacjach granicznych. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'', [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * W ostatnich latach życia słynął przede wszystkim jako niezrównany popularyzator nauki. Ale wcześniej Jerzy Vetulani był autorem przełomowych badań, które były tak ważne, że mogły przynieść mu Nagrodę Nobla. (…) Nobla się (…) nie doczekał. Nie doczeka się też ul[icy] w Krakowie, bo tę ma już jego ojciec, a dwóch ulic o tej samej nazwie być nie może. Ale może doczekać się skweru. I bardzo chciałbym, żeby tak się stało, bo Profesor był postacią wyjątkowego kalibru. I bardzo ważną dla Krakowa. ** Autor: Tomasz Borejza, dziennikarz, autor wywiadów prasowych z Jerzym Vetulanim, [https://krowoderska.pl/jerzy-vetulani-nagroda-nobla/ Krakowski naukowiec zasłużył na Nobla. “Decyduje polityka naukowa”], Krowoderska.pl, 16 maja 2022 * W wykładach ważne jest to, by wykładało się prosto. Nas interesują najbystrzejsi studenci, a tak naprawdę powinniśmy troszczyć się o tych, którym najtrudniej przychodzi pojmowanie pewnych koncepcji. Staram się to wyważyć. Wiesz co? W wykładaniu naprawdę pomógł mi Jerzy Vetulani – słuchając jego wykładów, nauczyłem się, jak powinno się wykładać poprawnie, tak aby student nie zasnął po 15 minutach. ** Autor: [[Marek Sanak]], Po drogach uczonych. T. 5. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2012, s. 334. ISBN 978-83-7676-127-6. * * Wśród krakowskich profesorów są tacy, którzy sami przedstawiają się tytułami. Vetulaniego to śmieszyło. On się lokował przede wszystkim jako człowiek, nie naukowiec. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'', [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Wyniki doprowadziły nas do stwierdzenia, że tzw. β-down-regulacja nie jest (jak sądzono w latach 70. i 80. XX w.) warunkiem koniecznym i charakterystycznym dla przeciwdepresyjnego działania leków. W szczególności potwierdził to wynik, że citalopram, obecnie uważany za najskuteczniejszy lek przeciwdepresyjny z grupy selektywnych inhibitorów serotoniny, nie powoduje β-down regulacji, a efekt wręcz przeciwny. Jurek zupełnie się nie przejął faktem, że te wyniki spowodowały zawężenie słuszności wcześniejszej teorii (jego i Sulsera) dotyczącej mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych. Uważał bowiem i często to powtarzał, że prawdziwy uczony nie może zakochiwać się we własnych teoriach i musi wiedzieć, że czasem należy je zweryfikować. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Z całym szacunkiem dla tytułu profesorskiego. Vetulani to jednak wyjątkowy debil. ** Autor: [[Cezary Gmyz]], [https://twitter.com/cezarygmyz/status/642096205737119744 wpis na Twitterze] * Zadziorny, żywy, srebrny, uśmiechnięty i zawsze niepokorny. Kochający życie i ludzi, całkowicie tolerancyjny. Ateista wierzący w człowieka. Racjonalista broniący marihuany. Taki właśnie był profesor Vetulani. ** Autor: [[Janusz Palikot]], [http://palikot.pl/vetulani/ palikot.pl] * Zapamiętam go jako człowieka uczciwie szukającego prawdy. I więcej nieco: tam była też odwaga znajdowania i podejmowania ryzyka, by jej bronić. ** Autor: ksiądz Grzegorz Strzelczyk, [http://tygodniksanocki.pl/2017/10/08/czy-w-mozgu-mieszka-bog/ Wywiad dla ''Tygodnika Sanockiego''] * Zawsze zostawiał po sobie mocny i wyrazisty ślad. Swoją osobowością wywierał wielki wpływ na ludzi, na ich wiedzę, światopogląd, podejście do życia. On tak bardzo był. Dlatego tak trudno jest pogodzić się z jego odejściem. Umarł w wyniku tragicznego wypadku, w pełni sił intelektualnych, w pełni aktywności. I wiem, że gdyby miał cokolwiek w tej sprawie do powiedzenia, to wolałby właśnie tak. ** Autorka: Dominika Dudek, [https://www.tygodnikpowszechny.pl/piekno-neurobiologa-147555 ''Piękno neurobiologa''], Tygodnik Powszechny, 10 kwietnia 2017 * Znali go wszyscy. Rzeczywiście był prowokatorem. Rzeczywiście był zawsze pod prąd. Zmarł tak jak żył – w biegu – wpadł pod samochód. Niestety tego wypadku nie przeżył. Kapitalna postać, bardzo intensywna. ** Autorka: [[Katarzyna Janowska]], [https://kultura.onet.pl/wiadomosci/top3-katarzyny-janowskiej-polecenia-kulturalne-na-weekend/q0yb2jn TOP3 Katarzyny Janowskiej. Polecenia kulturalne na weekend], Onet.pl, 22 kwietnia 2022 {{SORTUJ:Vetulani, Jerzy}} [[Kategoria:Biochemicy]] [[Kategoria:Farmakolodzy]] [[Kategoria:Neurobiolodzy]] [[Kategoria:Polscy biolodzy]] [[Kategoria:Polscy chemicy]] [[Kategoria:Polscy popularyzatorzy nauki]] r7txi6tuq4850kutgcb80t78t3nnj5r 535840 535839 2022-07-26T21:26:15Z Francesco 13 11793 wikitext text/x-wiki '''[[w:Jerzy Vetulani|Jerzy Adam Vetulani]]''' (1936–2017) – polski psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, członek Polskiej Akademii Nauk. Syn [[Adam Vetulani|Adama Vetulaniego]]. {{IndeksPL}} [[Plik:Jerzy Vetulani fot Lech Polcyn.jpg|mały|<center>Jerzy Vetulani</center>]] ==B== * Biologiczny cel istnienia każdego organizmu staje się zrozumiały, kiedy uświadomimy sobie, że pełni on funkcję opiekuna noszonych w nim genów, który musi zapewnić im przeniesienie się w organizm potomny, zanim sam opiekun postarzeje się i nie będzie mógł prawidłowo funkcjonować. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Poszukiwanie dobrostanu'', „Academia” nr 2, 2010, 4–7 * Była taka dyskusja w jednej ze stacji telewizyjnych. Powiedziałem w niej, że znacznie więcej nieszczęść niż marihuana powoduje alpinizm. Nie znam nikogo, kto umarłby przez marihuanę, a kilku moich znajomych alpinistów przepłaciło swą pasję kalectwem. Ale prowadząca miała przygotowaną puentę – powiedziała, że 85 procent Polaków jest przeciwko legalizacji marihuany. Dodałem wtedy, że w XVIII wieku 96 procent Polaków było za paleniem czarownic. Niestety, moja puenta została wycięta. I w ten prosty sposób media demonizują problem. ** Źródło: [http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/kraj/1074930-nawet-czarownice-wiedzialy-co-sprzedaja.html wywiad, 2010] ** Zobacz też: [[marihuana]], [[alpinizm]] ==C== * Chciałbym żyć w społeczeństwie, w którym tak jak dziś idziemy na ciastko, które przecież też jest szkodliwe, będziemy mogli pójść do kawiarni i zapalić marihuanę. ** Źródło: ''[https://softsecrets.com/pl/2013/04/20/quot-gdybym-mia-amp-322-pantacje-marihuany-quot-vetulani/ Gdybym miał plantację marihuany]'', „Przekrój”, 3 grudnia 2012, s. 24–25 * Czas oczywiście działa na naszą korzyść. Zakutość łbów powinna ustępować. [Legalizacja marihuany] niewątpliwie musi przyjść. To idzie dokładnie tak samo, jak np. z prawami kobiet do głosowania, suffrage. Wydawało się niemożliwe, i ruszyło – wszystkie kobiety na całym świecie. A my w Polsce akuratnie za cztery lata świętujemy stulecie praw wyborczych dla kobiet. I wszystko to jest zupełnie naturalne. To samo mamy z małżeństwami homoseksualnymi. Świat jednak idzie w kierunku liberalizacji, a te wszystkie strasznie restrykcyjne poglądy, bazujące na pewnie źle odczytanych różnego rodzaju pismach religijnych, ustępują. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=da0gYSeKLp8 Prof.Jerzy Vetulani o legalizacji medycznej marihuany], YouTube, 14 marca 2014 * Czy mózg dopalać, czy też nie dopalać? Jest li w istocie szlachetniejszą rzeczą iść na egzamin po zarwanej nocy, z mózgiem zaćmionym, lecz nie wspomaganym, czy w chemikaliach poszukać pomocy? Czy rok zawalić, czy zapłacić zdrowiem za szybki sukces? Ja ci nie podpowiem. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice'', Homini, Kraków 2010, s. 221–229. * Człowiek jest zwierzęciem z natury towarzyskim i dlatego żyje w grupach. Największą karą w średniowieczu, poza karą śmierci, było trzymanie w izolacji do końca życia. Człowiek – podobnie jak część innych zwierząt – nie znosi samotności. ** Źródło: [https://kasiagandor.com/2016/09/o-zwierzecosci-i-innych-ludzkich-cechach-wywiad-z-prof-jerzym-vetulanim/ O zwierzęcości i innych ludzkich cechach. Wywiad z prof. Jerzym Vetulanim], kasiagandor.com, 29 września 2016 ==D== * Delfiny, w odróżnieniu od nas, nie mają zdolności manualnych, natomiast ich tańce, skoki, są, być może, odpowiednikiem naszego baletu. Dźwięki, tak jak muzyka w Kościele prawosławnym – bez instrumentów muzycznych – są prawdopodobnie ich pieśniami, którymi prowadzą długie dyskursy. Jest to semantycznie zorganizowany system sygnałów. ** Źródło: [http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091206/OPINIE/50748291 ''Profesor Jerzy Vetulani: W każdym z nas tkwi mr Hyde''], nto.pl, 6 grudnia 2009. ** Zobacz też: [[delfin]] * Długowieczność w sensie maksymalnego czasu przeżycia pojedynczej osoby nie zmieniła się wiele z postępem cywilizacji. ** Źródło: Stanisława Golinowska, Tomasz Grodzicki, Renata Tobiasz-Adamczyk, ''Starość i starzenie się – trudne wyzwanie przyszłości'', „Alma Mater” nr specjalny 154, 2013, s. 19. * Dopalacze to słowo-worek, zresztą podobnie jak narkotyki. Tylko za słowem: narkotyki stoi słowo: nielegalne. A za dopalaczami stoi o wiele gorsze słowo: niewiedza. ** Źródło: [http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/kraj/1074930-nawet-czarownice-wiedzialy-co-sprzedaja.html,,0:pag:2#nav0 wywiad, 2010] ** Zobacz też: [[dopalacze]] ==E== * Efektem narkofobii jest brak możliwości skutecznej walki z nałogami. Kiedy jest się uzależnionym od amfetaminy czy od morfiny i zgłosi się na odwyk, od razu zostanie się zaklasyfikowanym jako narkoman. Marihuana jest niebezpieczna nie dlatego, że może niekorzystnie wpłynąć na nasz mózg, ale dlatego, że możemy za jej posiadanie trafić do więzienia. Przy restrykcyjnym prawie antynarkotykowym, ktoś może nie pomóc koledze nieprzytomnemu po przedawkowaniu MDMA, bo sam posiada przy sobie narkotyki i boi się, że wpadnie. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Ekspresja agresji jest uwarunkowana zarówno biologicznie, jak i kulturowo i można się jej wyuczyć. Z drugiej strony, odpowiednie wychowanie może całkowicie wyeliminować zachowania agresywne, ale pamiętać trzeba, że uwarunkowania biologiczne wciąż pozostają i agresja z łatwością może być przywrócona. ** Źródło: Anna Wojnar, ''O mózgu interdyscyplinarnie'', „Alma Mater” nr 134–135, kwiecień – maj 2011, s. 24, 25. * Emocje wyewoluowały po to, byśmy mogli szybko i bez zastanowienia podejmować decyzje w sytuacjach, w których nie ma czasu na namysł. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * Empatia i agresja – mimo że pozornie są bardzo odległe od siebie – mają w znacznej mierze podobne podłoże neurobiologiczne i często wzajemnie się przeplatają. Zresztą cały nasz system prawa bazuje na tym, że nadmierna empatia uruchamia ośrodki agresji. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[empatia]], [[agresja]] ==F== * Freud jest całkowicie nienaukowy. To skrzyżowanie wizji, poezji i szalbierstwa. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=Hn559bvUzRE wykład ''Neurobiologia i religia''] ** Zobacz też: [[Zygmunt Freud]] ==I== * Istnienie lub nieistnienie [Boga] właściwie nie ma dla mnie praktycznego znaczenia. I nawet jakoś specjalnie się nad tym nie zastanawiam. (...) Uważam, że prawdopodobieństwo istnienia Boga jest mniejsze niż prawdopodobieństwo nieistnienia. My, ludzie, mamy skłonność, żeby zawsze tłumaczyć niewiadome, a najlepiej powołać do tego jakiś konstrukt. Więc mnie się wydaje, że Bóg jest właśnie takim wyjaśniającym konstruktem. Co też ważne, tworzenie tego konstruktu jest bardzo silnie zakorzenione w ludzkim umyśle. Bóg z pewnością istnieje w naszych głowach. A czy także poza nimi – nie wiadomo. ** Źródło: Marcin Rotkiewicz, ''Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim'', Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 30. ==J== * Ja wolałbym żeby mój wnuk palił marihuanę jak smok, niż żeby siedział przez dwa lata w więzieniu. Zmiany związane z paleniem są odwracalne. Te uczynione przez więzienie już nie. ** Źródło: ''[https://softsecrets.com/pl/2013/04/20/quot-gdybym-mia-amp-322-pantacje-marihuany-quot-vetulani/ Gdybym miał plantację marihuany]'', „Przekrój”, 3 grudnia 2012, s. 24–25 * Jak idę przez mój park Krakowski i przechodzę obok grupy młodych ludzi, od których czuć piwem, to obchodzę ich szerokim łukiem. Ale jak czuję trawę, to śmiało wchodzę w środek i czasem zagaduję. Owszem, nadużywanie marihuany powoduje kłopoty z pamięcią, koncentracją, ale to stan krótkotrwały. Nie mówię o skrajnych przypadkach, ale ich jest mało. Mniej niż po alkoholu. Człowiek powinien czasem oderwać się od rzeczywistości, żeby jakoś sobie z nią radzić. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[alkohol]], [[marihuana]] * Już kiedy byłem małym chłopcem, chciałem być uczonym – wyrywać przyrodzie jej tajemnice. Dziś wiem, że nauka jest coś warta dopiero wtedy, kiedy uczeni potrafią o jej osiągnięciach opowiedzieć ludziom prostymi słowami. ** Źródło: [https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C26633%2Cpolskie-naukowe-osiagniecia-medyczne-wedlug-pan.html Polskie naukowe osiągnięcia medyczne według PAN], naukawpolsce.pl, 9 grudnia 2006 ==M== * Marihuana, tak jak morfina, ma swoje miejsce w medycynie i nie można udawać, że chorym nie pomaga. To karygodne, że państwo zabrania im dostępu do tego leku, a w majestacie prawa zezwala na sprzedaż papierosów. ** Źródło: [http://archiwum.polityka.pl/art/trawka-na-zamowienie,430775.html ''Trawka na zamówienie?''] ** Zobacz też: [[papieros]] * Moralność dopuszcza zabijanie w obronie własnej, w obronie swojej grupy, czyli na przykład podczas wojny. Do tego z odbieraniem życia mamy mniejszy problem, kiedy czyni się to w sposób nieosobowy. Dlatego współczesne konflikty są tak krwawe – trudniej jest samemu przebić włócznią przeciwnika czy zmiażdżyć mu głowę maczugą, niż odpalić rakietę dalekiego zasięgu skierowaną w wielomilionową metropolię. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * [Mózg] fizycznie jest to mniej więcej kulisty twór wiel­kości dużego grejpfruta i konsystencji budyniu, który mimo tak niepozornego wyglądu jest najbardziej skomplikowanym organem ze znanych nam urzą­dzeń we wszechświecie. Choć nie rzuca się to w oczy, pod względem inżynierskim jest bardzo dobrze pomyślany: olbrzymią liczbą połączonych w sieci ele­mentów generujących i przewodzących sygnały, ma­ksymalne skrócenie wszystkich połączeń, przewod­nictwo jonowe w środowisku wodnym, bardzo sprawne: dzięki izolacji osłonkami tłuszczowymi im­pulsy elektryczne przechodzą bardzo skutecznie. ** Źródło: ''[http://www.ptpk.org/archiwum/pdf_2000/wszechswiat_2000_010_012.pdf Dwugłos o mózgu]'', „Wszechświat”, październik–listopad–grudzień 2000. * Mózg kobiety pracuje po seksie jak nowo narodzony, dlatego moim studentkom zalecam, aby przed trudnym egzaminem zafundowały sobie orgazm. ** Źródło: Katarzyna Burda, Jerzy Vetulani i inni. W wydaniu specjalnym „Newsweeka” wspominamy tych, którzy od nas odeszli, 25.10.2017, 09:02, https://www.newsweek.pl/polska/polityka/profesor-jerzy-vetulani-newsweek-wydanie-specjalne/pvs50dh * My, ludzie, jesteśmy już teraz w ogromnym stopniu sztucznie hodowani z zapewnieniem podstawowych potrzeb życiowych bez konieczno­ści wielkiej walki o to. Bylibyśmy nawet, jako gatunek, w stanie przeżyć długi okres całkowitego zlodowacenia Ziemi. ** Źródło: [http://vetulani.wordpress.com/2011/03/15/wywiad-o-mozgu-czlowieka-i-jego-dalszej-ewolucji/ Wywiad przeprowadzony przez Andrzeja Kobosa, ''O mózgu człowieka i jego dalszej ewolucji''] ==N== * Najgorzej dzieje się, kiedy do interpretacji danych naukowych zabierają się ideolodzy. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Neurobiologia inteligencji'', „Wiedza i Życie” nr 2, 2008, 14–19. * Narkofobia wynika z ignorancji i braku chęci refleksji nad problemem. Jak stwierdził [[Schiller]]: „Przeciwko głupocie sami bogowie walczą na próżno”. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Nie lubię określenia narkotyk, bo jest to pojęcie pejoratywne i dwuznaczne. Nazywamy tak substancje uzależniające, ale też anestetyki wziewne używane przy narkozie, takie jak eter czy chloroform. Najchętniej wprowadziłbym na jego miejsce słowo addyktogen, oznaczające mogącą uzależniać substancję. ** Źródło: Jakub Stańczyk, ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. * Nie ma zncazeina kojnoleść ltier skadającyłch się na dane sołwo. Wanże jset tyklo to, żbey pirewsza i osatntia lteria były na soiwm mijsecu; ptzosaołe mgoą być w cakowłitym niedzłaie, a mimo to nadal nie ponwinśimy meić prombleów z pczerzytaenim tego tesktu. ** Opis: uwaga, literówki w powyższym tekście są zamierzone ** Źródło: ''[http://m.wyborcza.pl/wyborcza/1,105406,9801332,Blogoslawiona_mutacja_genu_FoxP2.html Błogosławiona mutacja genu FoxP2]'', „Gazeta Wyborcza”, 17 czerwca 2011, wywiad z Jerzym Vetulanim, rozmawiał Piotr Cieśliński * Nie poznawaj ludzi po stopniach i tytułach. Jest wielu wybitnych ludzi wśród robotników czy sprzątaczek i wielu idiotów wśród profesorów. ** Źródło: ''Neuroerotyka. Rozmowy o seksie i nie tylko'', Wydawnictwo Znak, 2018, s. 13. ==O== * Od zawsze wiedziałem, że chcę być uczonym. Że rzeczą godną człowieka jest pracować na uniwersytecie i odkrywać tajemnice przyrody. Praca naukowa to nie było objawienie, to nie była zmiana kierunku życiowego (poza pierwszym moim marzeniem, żeby być nurkiem i poławiaczem pereł). To było z natury, z domu. ** Źródło: [http://web.archive.org/web/20170329141632/http://www.focus.pl/czlowiek/macanie-swiata-9193 ''Macanie świata'', focus.pl, 18 marca 2013] * Ojciec nauczył mnie, że dla pracy naukowej nawet najbardziej błyskotliwa inteligencja nie na wiele się przyda, jeżeli nie zostanie wykorzystana do solidnej, wymagającej czasu roboty. ** Źródło: ''Adam Vetulani. 1901–1976''. Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2005, s. 77. ==P== * „Panie magistrze, niech się pan przypatrzy – powiedział do mnie kiedyś [Kazimierz Gumiński] – mam czterech docentów, a każdy z nich jest inteligentniejszy ode mnie. Pan widzi, jak ja sobie umiem dobierać ludzi”. Dla mnie to było objawienie, a przewyższać inteligencją Gumińskiego było cholernie trudno. Pomyślałem sobie wtedy: kurczę blade, to jest metoda na bycie szefem! Trzeba po prostu szukać inteligentniejszych od siebie. ** Źródło: Marcin Rotkiewicz, ''Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim'', Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 158. * Przypadki „uzależnienia od pierwszego razu” są najczęściej kwestionowane przez badaczy, albo przynajmniej uważane za bardzo rzadkie. Natomiast twierdzenie, że uzależnienie od heroiny czy amfetaminy zaczyna się od marihuany (a dlaczego niby nie od alkoholu?) jest absolutnie nieuzasadnione. Tak samo, jak wypicie butelki piwa czy kieliszka wina to nie wstęp do alkoholizmu, chociaż każdy alkoholik zaczynał zazwyczaj od przyjmowania niewielkich ilości niskoprocentowych spirytualii. ** Źródło: Jakub Stańczyk: ''[https://kulturaliberalna.pl/2013/09/10/platek-vetulani-domoslawski-frieske-szahaj-wolnosc-cialo-narkotyki/#2 Bonnie, Clyde i inni kokainiści]'', Kultura Liberalna, 10 września 2013, wywiad z Jerzym Vetulanim. ==R== * Religijność też pojawiła się w toku ewolucji i jest korzystna dla gatunku ludzkiego. I mimo że jesteśmy przekonani, że to religia uczy nas, jak odróżniać dobro od zła, to raczej religia powstała jako próba racjonalizacji naszych przekonań moralnych. Mózg lubi uzasadniać nasze zachowania. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011. ** Zobacz też: [[religia]] * Rozum, logikę i racjonalność to mają maszyny, o których mówi się, że są bezduszne. W sensie deontologicznym faktycznie moralność to atawizm ewolucyjny. Pozwalał nam przetrwać, dlatego się utrzymał. Jak rodzicie nie byli empatyczni, nie kierowali się dobrem innych, to dzieci mogły nie przeżyć, zaniedbane i opuszczone przez grupę, więc moralność była promowana w genach. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 ==S== * Seks jest czasochłonny, wymaga mnóstwa wysiłku, pochłania morze energii. Daje jednak taką dawkę przyjemności, że wszystkie te wady tracą znaczenie. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Mózg, seks i nagrody'', „Charaktery” nr 1 (5), 2008, 41–43 ** Zobacz też: [[seks]] ==Ś== * Śmierć stała się zjawiskiem odsuwanym, im dalej, tym lepiej. Jako ewolucjonista mam kłopot, kiedy mnie pytają, czy to lepiej, czy gorzej. Miałem ostatnio wykład o zjawiskach korzystnych dla gatunku, ale nieakceptowanych przez kulturę. Wymieniłem więc eugenikę, poligamię i eutanazję. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21608877,mama-powiedziala-mi-obys-byl-dobry-i-szczesliwy-co-prof.html ''„Mama powiedziała mi: Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?''], wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. ** Zobacz też: [[eugenika]], [[poligamia]], [[eutanazja]] ==T== * To wielkie pytanie o to, czym jest umysł. Niewątpliwie wytworem mózgu. ** Źródło: Olga Woźniak: ''Stań się dobrym. To się opłaca'', „Gazeta Wyborcza” nr 299, 24–26 grudnia 2011 * Twórczość jest integralną częścią naszej osobowości. ** Źródło: [http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091206/OPINIE/50748291 ''Profesor Jerzy Vetulani: W każdym z nas tkwi mr Hyde''], nto.pl, 6 grudnia 2009. ==U== * Uważam, że walka z uzależnieniami od substancji jest bardzo istotna i jest obowiązkiem państwa i społeczeństwa, ale walka ta musi być prowadzona w sposób przemyślany, aby rąbiąc małe drzewka, nie produkować wielkich ilości drzazg raniących mnóstwo osób dookoła. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html ''Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka'', 20 lutego 2009] ==W== * W „Piwnicy pod Baranami” występowali świetni ludzie, którzy jednak często nie cierpieli się nawzajem. ** Źródło: [http://malopolska.do-celu.eu/magazyn/marzec-2010/prof-jerzy-vetulani-mozg-trzeba-cwiczyc-w-kazdym-wieku ''Mózg trzeba ćwiczyć w każdym wieku''] * W Polsce bardzo wyraźnie widać, że nierestrykcyjna kampania antynikotynowa odniosła olbrzymi sukces, i wydaje się, że należy wyciągać z niej wnioski. ** Źródło: [http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html ''Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka'', 20 lutego 2009] * W wyniku ewolucji mózgu człowiek zdołał wypracować znacznie bardziej wydajne i mniej ryzykowne formy zdobywania pożywienia niż większość innych mięso – i wszystkożernych ssaków lądowych. Nie musimy obecnie, jak nasi dalecy przodkowie, przechodzić przez długie okresy na granicy głodu i wykorzystywać wszelkie nadające się okazje do nieumiarkowanej konsumpcji „na zapas”. Dzisiaj w świecie cywilizowanym pokarmu dzięki efektywnej produkcji mamy pod dostatkiem, i moglibyśmy spożywać go racjonalnie, w ilościach niezbędnych do sprawnego funkcjonowania. Ale po przodkach został nam głęboko zakorzeniony nawyk „obżerania się”, zwłaszcza, jeżeli pokarm jest atrakcyjny. Wraz z dobrobytem świat opanowała epidemia otyłości i nadwagi. ** Źródło: [http://vetulani.wordpress.com/2013/02/18/stary-tata-tlusty-syn/ ''Stary tata, tłusty syn''] ==Z== * Z punktu widzenia współczesnego neurobiologa pytanie czy umysł istnieje jako byt samoistny czy też jest po prostu pochodną skoordynowanego działania komórek mózgowych jest nienaukowe i nieistotne. Bez względu na możliwość niezależnego istnienia duszy, nie ma ona żadnej szansy by wyrazić się bez działającego mózgu. ** Źródło: ''Mózg i świadomość'', Prace Komisji Filozofii Nauk Przyrodniczych PAU nr 2, 2008, 37–62 * Za niedługo to, co mam w mózgu pójdzie do piachu, a więc trzeba jeszcze próbować co się da przekazać innym. ** Źródło: [http://web.archive.org/web/20180624175247/http://redakcja.mammedia.pl/paper/preview/in-the-gratka/11/1/3/ Wywiad z Jerzym Vetulanim, In the Gratka], styczeń 2011 ==Ż== * Życie jest wrzodem na ciele wszechświata. ** Źródło: Jerzy Vetulani: ''Starość okiem przyrodnika'', „Psychogeriatria Polska” nr 4(3), 2007, 109–138 ** Zobacz też: [[życie]], [[wszechświat]] ==O Jerzym Vetulanim== * Bardzo cenię profesora Jerzego Vetulaniego, który jest nie tylko erudytą, ale i dowcipny i prowokujący. Ta kombinacja jest czarująca. ** Autorka: Małgorzata Kossut, Po drogach uczonych. T. 4. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2009, s. 126. ISBN 978-83-7676-021-6. * Był człowiekiem niesłychanie bezpośrednim, spontanicznym w kontaktach z innymi ludźmi, nie dbał o utrzymywanie dystansu pomiędzy Nim jako Szefem i współpracownikami. Już na wstępie poinformował mnie, że on ze wszystkimi jest po imieniu, proponując to samo również mnie. Oczywiście ochoczo (i z dumą) zaakceptowałam tę sytuację. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Był człowiekiem sprzeczności: geniuszem, lojalnym, szlachetnym. Ale i bezkompromisowym, a nawet bezczelnym. Kochany i nieznośny jednocześnie. Kontrowersyjny naukowiec, i po prostu dobry człowiek. ** Autorka: Maria Mazurek, dziennikarka, współautorka książek pisanych wraz z prof. Jerzym Vetulanim, [http://www.gazetakrakowska.pl/wiadomosci/krakow/a/odszedl-profesor-jerzy-vetulani-wybitny-naukowiec-z-krakowa,11966432/ ''Odszedł profesor Jerzy Vetulani, wybitny naukowiec z Krakowa''], gazetakrakowska.pl, 8 kwietnia 2017 * Był nadzwyczajnym człowiekiem – kolorowym ptakiem na tle szarości akademickiej. Uczony i erudyta, był dowcipny, złośliwy, zaskakujący, bezkompromisowy i odważny. Jego wiedza i talent do wykładania sprawiły, że stał się cenionym popularyzatorem neurobiologii. Umiał uprościć nawet bardzo skomplikowane zjawiska, pokazując ich esencję i znaczenie. Niestandardowe interpretacje rzeczywistości, które prezentował na wykładach były dowcipne, ale i głębokie i przyciągały zafascynowaną młodzież. Kochał Kraków – wiedział o nim wszystko i był wspaniałym przewodnikiem. Jest w nas żal i wściekłość, że przejechał go na przejściu dla pieszych samochód dostawczy. ** Autorka: Małgorzata Kossut, [https://www.youtube.com/watch?v=AS-1L-NZYXQ Debata ''O depresji: in memoriam prof. Jerzy Vetulani'' na XXI Festiwalu Nauki] * Był przyjacielem idealnym. Bardzo ciekawym człowiekiem – to jest istotne. Niezwykle inteligentnym. ** Autor: [[Adam Broż]], [https://krakow.tvp.pl/33823531/proces-ws-smiertelnego-wypadku-prof-vetulaniego ''Proces ws. śmiertelnego wypadku prof. Vetulaniego'', TVP Kraków] * Cechą charakterystyczną Profesora była fascynacja nowinkami technicznymi, zwłaszcza mogącymi ułatwić mu pracę naukową i redakcyjną. Gdy w drugiej połowie lat 80. XX w. zaczęły pojawiać się komputery domowe, natychmiast sprowadził do naszego zakładu jeden z nich (a potem następne). W ten sposób zainicjował, a następnie, będąc wicedyrektorem, zadbał o przeprowadzenie komputeryzacji Instytutu. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Jest oczywistą oczywistością, że Jerzy Vetulani jest niezwykłą osobowością, która w mistrzowski sposób łączy głęboką wiedzę ze sztuką retoryki, formą i pięknem wypowiedzi. Ale mam kłopot z odpowiedzią na pytanie: kim naprawdę jest profesor Vetulani? Nie ulega wątpliwości, że jest wybitnym uczonym, gwiazdą nauki polskiej, ale jest też człowiekiem niekonwencjonalnym – to, czym mnie zszokował dwa lata temu, gdy maszerował w pierwszym szeregu Marszu Wyzwolenia Konopi. ** Autor: [[Jacek Purchla]], [https://www.youtube.com/watch?v=RtGOlcQaIdM wstęp do Wykładu Mistrzowskiego podczas XLII Sympozjum GAP] * Jest wybitnym farmakologiem i jednocześnie człowiekiem, który ma wręcz obsesję popularyzowania – w najlepszym tego słowa znaczeniu. Robi to wspaniale, gromadzi tysiące słuchaczy przy różnych okazjach. ** Autor: Michał Kleiber, prezes Polskiej Akademii Nauk, [http://www.youtube.com/watch?v=VdgU6uW8cQI ''Tłumacze świata nagrodzeni'', relacja z wręczenia nagród laureatom konkursu Popularyzator Nauki 2012] * Jurek był moim Przyjacielem. Takim, którego najlepiej poznaje się w biedzie. Ja Go poznałem właśnie w biedzie i nigdy tego nie zapomnę. ** Autor: [[Ryszard Tadeusiewicz]], [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Jurek był osobą wszędobylską, ze wszech miar towarzyską, nieustannie kojarzył jednych ludzi z drugimi i lubił być w centrum uwagi. Miał charakter ekstrawertyczny, najlepiej czuł się w towarzystwie, które lubił zaskakiwać swoimi zabawnymi powiedzonkami i opowieściami oraz nierzadko kontrowersyjnymi opiniami na różne życiowe tematy. Lubił także opowiadać o sobie i swoich dokonaniach i należał do nielicznego grona osób, które zadbały o to, by spisać szczegóły swojego życiorysu i na bieżąco uzupełniać go o opisy kolejnych wydarzeń. Uzyskanie kolejnych nagród czy honorowych funkcji było skrzętnie odnotowywane. Gdy kiedyś zapytałam, czy nie szkoda Mu na to czasu, odpalił z wrodzonym sobie wdziękiem i specyficznym poczuciem humoru: „..ależ oczywiście że nie, to będzie kolejna linijka do mojego nekrologu. A przecież, moja droga, wiele na to wskazuje, że będziesz brała udział w jego pisaniu, ciesz się więc, że w razie potrzeby będziesz miała coś w rodzaju „gotowca”, a przede wszystkim dane „z pierwszej ręki” i przynajmniej niczego nie przekręcisz.” Prorocze słowa Jurka, tak właśnie było, nie musiałam specjalnie szukać tych danych, bo miałam je w swoim komputerze. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Jurek miał cechę rzadko spotykaną u starszego dorosłego człowieka – niepohamowaną, wręcz dziecięcą ciekawość świata, która napędzała jego aktywność w codziennym życiu i nie pozwalała mu na umysłowe zestarzenie się. Lubił być cały czas w ruchu, chodzić na wycieczki, byle nie siedzieć bezczynnie. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Miał niesamowitą zdolność syntezy, mówił obrazowo, często upraszczał, czego inni naukowcy się boją – a mówimy o bardzo skomplikowanej dziedzinie. ** Autorka: [[Katarzyna Kubisiowska]], autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'', [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Mój ojciec, Edward Kubisiowski, znał się z [Jerzym] Vetulanim z opozycji demokratycznej. Tata: robotnik, człowiek prawy, dobry, bezkompromisowy, z tego powodu czasami trudny w kontakcie. I on: profesor, gwiazda estrady, intelektualista i ekscentryk. Opozycja demokratyczna miała tę właściwość, że spotykała ze sobą te dwa światy – świat robotników i świat inteligencji. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'', [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Mój ojciec go uwielbiał. Vetulani jako młody naukowiec wyjechał z Krakowa do Ameryki. Nie znał dobrze języka, ale chciał tam pracować i pracował. Kiedy wrócił do Polski, nie przywiózł ze Stanów oszczędności. Ja też żyję z dnia na dzień, jak mam, to wydaję. ** Autorka: [[Małgorzata Szumowska]], ''Prosto do celu''. Małgorzata Szumowska w rozmowie z Katarzyną Janowską, ''Forbes Women Polska'', 3/2022, s. 134–135. * Na pytania redaktora odpowiadał Jurek. Opisał budowę mózgu, opowiedział o czynnikach odpowiedzialnych za jego rozwój, wskazał, co wiedza neurobiologiczna mówi na temat emocji, opowiedział (z przywołaniem ciekawej anegdoty), jak emocje pomagają w nauce i utrwalają przyswajane wiadomości. (...) Odpowiedzi profesora Vetulaniego do dziś zachwycają trafnością, klarownością i faktem oparcia ich na głębokiej wiedzy neurobiologicznej Profesora. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz, [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Nie pamiętam już dokładnie kiedy poznałem osobiście Profesora, natomiast od co najmniej kilkunastu lat byłem dumny mogąc czuć się Jego przyjacielem. Nigdy nie zapomnę Jego ubiegłorocznych osiemdziesiątych urodzin w mieszkaniu Profesora w Krakowie przy placu Inwalidów, które zgromadziły prawie 200 osób... było ciasno, a słynna kanapa na której siadywał kardynał Wojtyła rozmawiając z Ojcem Profesora Adamem Vetulanim była oblegana. ** Autor: Andrzej Potemkowski, neurolog, przyjaciel prof. Jerzego Vetulaniego, [https://ptneuro.pl/o_ptn/aktualnosci/prof_jerzy_vetulani_1936_2017 Prof. Jerzy Vetulani (1936–2017)], Polskie Towarzystwo Neurologiczne, 13 kwietnia 2017. * Nigdy nie budował dystansu wobec innych osób mimo swojej pozycji naukowej. Wrażliwy, otwarty na nowe idee, z dużą kulturą osobistą, obdarzony znakomitą inteligencją emocjonalną oraz swoistym talentem medialnym – cechy te pozwalały Profesorowi na szybkie nawiązanie kontaktu ze słuchaczami, bez względu na ich wiek i wykształcenie. Z zachwytem słuchaliśmy Jego pełnych wirtuozerii opisów zachowań zwierząt. Jego pełne ekspresji wykłady zawsze przyciągały tłumy słuchaczy, a artykuły popularnonaukowe i książki, pisane z niezwykłą lekkością pióra, stanowią wzorzec, w jaki sposób można przełożyć trudny język odkryć naukowych na fascynującą opowieść o tajemnicach funkcjonowania organizmu. ** Autorka: Jolanta Zawilska, psychofarmakolożka, współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Osobowość prawdziwie renesansowa. Absolutnie niekwestionowany autorytet, światowej sławy uczony, istny neuroentuzjasta, który przy okazji potrafi wytrysnąć taką kaskadą dowcipu i humoru, że niech się chowają wszyscy anegdotycy! ** Autor: Cezary Wodziński, wstęp do wykładu [http://www.youtube.com/watch?v=xw6o1ob20oo ''Dlaczego myślimy i jak mózg prowadzi nas na manowce?''] * Poza odwagą miał On liczne talenty. Był wybitnym naukowcem, neurobiologiem z niezwykle bogatym dorobkiem i ogromnym autorytetem. Był wspaniałym popularyzatorem nauki. (...) Był wspaniałą osobowością sceniczną, co w młodości wykorzystywał występując w sławnej Piwnicy pod Baranami, a pod koniec życia prowadził autorskie programy w kabarecie „Gadający Pies”. ** Autor: Ryszard Tadeusiewicz, [http://wszechswiat.ptpk.org/wp-content/uploads/2019/03/wszechswiat1-3-2018.pdf ''Wspomnienie wywiadu „Dwugłos o mózgu” opublikowanego 18 lat temu''], Wszechświat, 119 (1–3), styczeń–marzec 2018, s. 5–6. * Poznałam Jurka wiele lat temu, gdy miał niewiele więcej lat niż obecnie jego ukochany wnuk. I był równie miły, a przy tym niezwykle przystojny! ** Autorka: [[Irena Szaszkiewiczowa|Kika Szaszkiewiczowa]], [http://www.szaszkiewiczowa.eu/sto-lat-sto-lat/ ''Sto lat, sto lat!'', szaszkiewiczowa.eu] * Profesor bardzo przystępnie pisze o mózgu, a z tego co pisze, rodzi się przekonanie, że człowiek jest wolny. Przesłanie jego książek wpłynęło m.in. na powstanie moich obrazów z cyklu „Neurony”, a potem „Wyzwolone”. Jest dla mnie autorytetem, a nie mam ich wielu. ** Autorka: Iwona Siwek-Front, [https://www.mik.waw.pl/archiwum/item/1870-artystka-to-jak-glebogryzarka.html ''Artystka, to jak glebogryzarka''], Mazowiecki Instytut Kultury, 2014 * Profesor był osobą charyzmatyczną, wykłady i tłumy słuchaczy sprawiały Mu wielką przyjemność. Niewątpliwie dodatkową cechą, która przyciągała tłumy było jego poczucie humoru, również w stosunku do własnej osoby. Nie tylko wykłady, ale też zwykłe rozmowy z Jurkiem pełne były humoru i żartów. Miał niezwykłą osobowość. Jego energia, dzielenie się wiedzą nie słabły wraz z wiekiem, ale nawet będąc osobą niezwykle zajętą z powodu działalności naukowej i licznych wykładów wygłaszanych w całej Polsce, nigdy nie odmówił wykładu w ramach „Tygodnia Mózgu” i napisania artykułu. Jest niedoścignionym wzorem neurobiologa, działacza społecznego i popularyzatora nauki. ** Autorka: Elżbieta Pyza, psychofarmakolożka, współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Profesor Vetulani powiedział kiedyś, że życie jest chaosem. Że życie się wyłania z chaosu, że samo jest taką krótką i dramatyczną próbą uporządkowania tego chaosu. I te wszystkie codzienne rzeczy, że sprzątasz, że gotujesz, że ubierasz, że podcinasz włosy, że starasz się – to jest takie odpychanie się na chwilę. Ale zależy w czym upatrujesz sensu życia. Dla mnie sensem, szczęściem i wygraną w totolotka jest to, że w ogóle się urodziłam i że żyję. ** Autorka: [[Renata Dancewicz]], [https://vod.tvp.pl/video/one-kobiety-kultury,renata-dancewicz,42300253 One. Kobiety kultury], w rozmowie z Łukaszem Orbitowskim, TVP Kultura, 2019 * Przede wszystkim człowiek o niespożytej energii, czerpiący z życia pełnymi garściami i wielki prowokator. Jednak w dobrym tego słowa znaczeniu. Jak sam przyznał w rozmowie ze mną, którą opublikowaliśmy w formie wywiadu rzeki, niemal całe życie czuł się błaznem, który pragnął rozśmieszać ludzi i jednocześnie pobudzać ich do myślenia. Każdy, kto choć raz słuchał wykładu prof. Vetulaniego, wie, o co chodzi. Dlatego tak mi trudno pogodzić się z Jego śmiercią. Bezsensowną, bo będącą następstwem tragicznego wypadku. Nie mogłem być obecny na jego 80. urodzinach, więc liczyłem, że będę w gronie Jego rodziny i mnóstwa przyjaciół świętować 85., a później 90. i kolejne jubileusze. Że będzie w ich trakcie, jak to zwykle On, tryskał energią i dowcipem. Niestety, życie napisało inny scenariusz. ** Autor: Marcin Rotkiewicz, dziennikarz naukowy, autor wywiadu rzeki z Jerzym Vetulanim ''Mózg i błazen'', [https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1700980,6,wydawalo-sie-ze-bedzie-wiecznie-tryskal-energia-i-dowcipem-zegnamy-prof-jerzego-vetulaniego.read Mądry błazen profesor Jerzy Vetulani], polityka.pl, 7 kwietnia 2017 * Są ludzie wsobni, skupieni na własnym życiu i własnym ogródku, a są ludzie, którzy żyją z innymi ludźmi, widzą tych ludzi i uwzględniają, czują się za nich współodpowiedzialni. Vetulani należał do tej drugiej grupy. To coraz rzadsze. Teraz wprawdzie Polacy mają moment solidarności z narodem ukraińskim; dla gości otwarliśmy nasze domy, spojrzeliśmy dalej niż na czubek własnego nosa, ale to nie jest nasz naturalny stan. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'', [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Spotkania z Profesorem nigdy nie były czasem straconym. (...) Na pewno był buńczuczny, przekorny, buntowniczy, miał cięty język (mówiło się o nim: „mistrz riposty”). Czasami nawet publicznie przeklinał. Ale przede wszystkim cechowała go empatia, zdyscyplinowanie, odpowiedzialność, odwaga w głoszeniu własnych poglądów. I oczywiście pasje – te związane z nauką i te z kabaretem. ** Autorka: Teresa Bętkowska, [http://www.izbalekarska.pl/wp-content/uploads/2017/07/n201703.pdf ''Jerzego Vetulaniego apetyt na życie''], Galicyjska Gazeta Lekarska, 3/2017, s. 45–46. * Szef pozostawiał nam wiele swobody w prowadzeniu badań, doceniał potencjał naukowy swoich współpracowników. Cenił samodzielność myślenia i nowe pomysły i nigdy nie zniechęcał, gdy chcieliśmy weryfikować własne hipotezy naukowe. Chętnie się włączał i lubił dyskutować z nami wyniki każdego projektu. Te dyskusje były zawsze cenne, bo Jurek, jak nikt inny, potrafił dokonywać syntezy pozornie rozproszonych wyników i wydobyć z nich całość naukowej wartości. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Vetulani bywał nieznośny. Czasem bezwzględny. Jego poczucie humoru często było upiorne. Nie ulega też wątpliwości, że był seksistą. Ale to wszystko kulturowo-obyczajowa odsłona, jedna z jego wielu twarzy. Prawdziwe człowieczeństwo – sądzę – sprawdza się w sytuacjach granicznych. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'', [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * W ostatnich latach życia słynął przede wszystkim jako niezrównany popularyzator nauki. Ale wcześniej Jerzy Vetulani był autorem przełomowych badań, które były tak ważne, że mogły przynieść mu Nagrodę Nobla. (…) Nobla się (…) nie doczekał. Nie doczeka się też ul[icy] w Krakowie, bo tę ma już jego ojciec, a dwóch ulic o tej samej nazwie być nie może. Ale może doczekać się skweru. I bardzo chciałbym, żeby tak się stało, bo Profesor był postacią wyjątkowego kalibru. I bardzo ważną dla Krakowa. ** Autor: Tomasz Borejza, dziennikarz, autor wywiadów prasowych z Jerzym Vetulanim, [https://krowoderska.pl/jerzy-vetulani-nagroda-nobla/ Krakowski naukowiec zasłużył na Nobla. “Decyduje polityka naukowa”], Krowoderska.pl, 16 maja 2022 * W wykładach ważne jest to, by wykładało się prosto. Nas interesują najbystrzejsi studenci, a tak naprawdę powinniśmy troszczyć się o tych, którym najtrudniej przychodzi pojmowanie pewnych koncepcji. Staram się to wyważyć. Wiesz co? W wykładaniu naprawdę pomógł mi Jerzy Vetulani – słuchając jego wykładów, nauczyłem się, jak powinno się wykładać poprawnie, tak aby student nie zasnął po 15 minutach. ** Autor: [[Marek Sanak]], Po drogach uczonych. T. 5. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2012, s. 334. ISBN 978-83-7676-127-6. * * Wśród krakowskich profesorów są tacy, którzy sami przedstawiają się tytułami. Vetulaniego to śmieszyło. On się lokował przede wszystkim jako człowiek, nie naukowiec. ** Autorka: Katarzyna Kubisiowska, autorka biografii ''Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce'', [https://web.archive.org/web/20220412134438/https://plus.polskatimes.pl/jerzy-vetulani-ekscentryk-kobieciarz-kabareciarz-najdziwniejszy-naukowiec-w-polsce/ar/c15-16189701 Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce], z Katarzyną Kubisiowską rozmawia Maria Mazurek, plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. * Wyniki doprowadziły nas do stwierdzenia, że tzw. β-down-regulacja nie jest (jak sądzono w latach 70. i 80. XX w.) warunkiem koniecznym i charakterystycznym dla przeciwdepresyjnego działania leków. W szczególności potwierdził to wynik, że citalopram, obecnie uważany za najskuteczniejszy lek przeciwdepresyjny z grupy selektywnych inhibitorów serotoniny, nie powoduje β-down regulacji, a efekt wręcz przeciwny. Jurek zupełnie się nie przejął faktem, że te wyniki spowodowały zawężenie słuszności wcześniejszej teorii (jego i Sulsera) dotyczącej mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych. Uważał bowiem i często to powtarzał, że prawdziwy uczony nie może zakochiwać się we własnych teoriach i musi wiedzieć, że czasem należy je zweryfikować. ** Autorka: Irena Nalepa, psychofarmakolożka, wieloletnia współpracowniczka prof. Jerzego Vetulaniego, [http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2018/233.pdf ''Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji''], „Kosmos”, 67 (2), s. 233–244, 2018. * Z całym szacunkiem dla tytułu profesorskiego. Vetulani to jednak wyjątkowy debil. ** Autor: [[Cezary Gmyz]], [https://twitter.com/cezarygmyz/status/642096205737119744 wpis na Twitterze] * Zadziorny, żywy, srebrny, uśmiechnięty i zawsze niepokorny. Kochający życie i ludzi, całkowicie tolerancyjny. Ateista wierzący w człowieka. Racjonalista broniący marihuany. Taki właśnie był profesor Vetulani. ** Autor: [[Janusz Palikot]], [http://palikot.pl/vetulani/ palikot.pl] * Zapamiętam go jako człowieka uczciwie szukającego prawdy. I więcej nieco: tam była też odwaga znajdowania i podejmowania ryzyka, by jej bronić. ** Autor: ksiądz Grzegorz Strzelczyk, [http://tygodniksanocki.pl/2017/10/08/czy-w-mozgu-mieszka-bog/ Wywiad dla ''Tygodnika Sanockiego''] * Zawsze zostawiał po sobie mocny i wyrazisty ślad. Swoją osobowością wywierał wielki wpływ na ludzi, na ich wiedzę, światopogląd, podejście do życia. On tak bardzo był. Dlatego tak trudno jest pogodzić się z jego odejściem. Umarł w wyniku tragicznego wypadku, w pełni sił intelektualnych, w pełni aktywności. I wiem, że gdyby miał cokolwiek w tej sprawie do powiedzenia, to wolałby właśnie tak. ** Autorka: Dominika Dudek, [https://www.tygodnikpowszechny.pl/piekno-neurobiologa-147555 ''Piękno neurobiologa''], Tygodnik Powszechny, 10 kwietnia 2017 * Znali go wszyscy. Rzeczywiście był prowokatorem. Rzeczywiście był zawsze pod prąd. Zmarł tak jak żył – w biegu – wpadł pod samochód. Niestety tego wypadku nie przeżył. Kapitalna postać, bardzo intensywna. ** Autorka: [[Katarzyna Janowska]], [https://kultura.onet.pl/wiadomosci/top3-katarzyny-janowskiej-polecenia-kulturalne-na-weekend/q0yb2jn TOP3 Katarzyny Janowskiej. Polecenia kulturalne na weekend], Onet.pl, 22 kwietnia 2022 {{SORTUJ:Vetulani, Jerzy}} [[Kategoria:Biochemicy]] [[Kategoria:Farmakolodzy]] [[Kategoria:Neurobiolodzy]] [[Kategoria:Polscy biolodzy]] [[Kategoria:Polscy chemicy]] [[Kategoria:Polscy popularyzatorzy nauki]] oc6gsqym9udz3r6kpbmxmmii16a482d 0 29723 535796 314757 2022-07-26T17:56:19Z Zero 20 format, dr Zmiana wikitext text/x-wiki '''[[w:Artur Reinhart|Artur Reinhart]]''' (ur. 1965) – polski operator i producent filmowy. * Im człowiek bardziej się w technikę zagłębia, tym bardziej zanikają w nim jakieś naturalne impulsy, które się ma, stojąc za kamerą. Czasem operator tak jest pochłonięty techniką, nad którą musi zapanować, że gubi z horyzontu samą ideę, cel, do jakiego zmierza. (…) Fascynują mnie pomysły, idee związane z przetwarzaniem wizji, jaką ma się w głowie, na obraz – przy użyciu różnorakich technik. ** Źródło: wywiad Marzeny Wiśniewskej, „Reżyser” 1/1996 * Nie ma przejrzystej drogi finansowania filmów. Za granicą w ciągu trzech miesięcy można uzyskać odpowiedź czy film będzie finansowany, czy też nie. U nas na decyzje czeka się lata. ** Źródło: [http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=28304 wywiad, stopklatka.pl, 2005] * Posiadanie własnego stylu to tak, jak posiadanie określonej osobowości. Gdy dostaję scenariusz do przeczytania, od razu przychodzą mi do głowy pomysły na obrazy. Nie mam problemu z wizualizacją historii. Współpraca z reżyserem odbywa się w ten sposób, że zawsze mówię mu, jak to widzę, a on podejmuje decyzję, czy chce taki film. ** Źródło: dyskusja redakcyjna, „Film & TV. Kamera” 4/2005 * Wbrew potocznym opiniom lubię szybki montaż, nie czuję się zamknięty w jednej kategorii filmów. W trakcie studiów w łódzkiej Filmówce zrobiłem parę szkolnych filmów, które mieściły się w przegródce 'kino akcji'. ** Źródło: wywiad Ireny Stanisławskiej, „Film” 6/2006 * ''Wrony'', które były pokazywane w Berlinie, zostały wybrane przez jury dziecięce jako najlepszy film dla dzieci. Jak widać takie filmy też docierają właśnie do najmłodszych. W Berlinie po projekcji dzieci piszą na kartkach swoje uwagi, które możemy przeczytać. To wielka przyjemność. Bo widać, że dzieci wszystko rozumieją, a czasami nawet lepiej odczytują treść filmu niż dorośli. Kiedy byliśmy z ''Jestem'' w Nowym Jorku, jeden z dystrybutorów przyprowadził na projekcję swojego małego siostrzeńca, który nie zna angielskiego. I okazało się, że nasza historia jest na tyle uniwersalna, że nawet nie rozumiejąc tekstów, chłopiec wszystko zrozumiał. ** Źródło: [http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=28304 wywiad, 2005] {{SORTUJ:Reinhart, Artur}} [[Kategoria:Laureaci Polskiej Nagrody Filmowej za najlepsze zdjęcia]] [[Kategoria:Polscy montażyści filmowi]] [[Kategoria:Polscy operatorzy filmowi]] [[Kategoria:Polscy producenci filmowi]] 28vdyerjlf7vqa25a22rbp1ub6uz79k 0 30334 535822 454525 2022-07-26T18:44:43Z Zero 20 red., format, dr Zmiana wikitext text/x-wiki [[Plik:Paul Landers 2011.jpg|mały|{{center|Paul Landers (2011)}}]] '''[[w:Paul Landers|Paul Landers]]''' (właśc. '''Heiko Paul Hiersche'''; ur. 1964) – niemiecki muzyk, gitarzysta zespołu Rammstein. * Efekt wizualny nie jest dla nas najważniejszy – ważne, żeby bolało. Nie zapominaj, że pochodzimy z byłego NRD i jesteśmy bardzo wytrzymali. Potrafimy znieść wyjątkowo dużo. Myślę, że mamy to we krwi. No, może Czeczeńcy są trochę twardsi od nas. ** Źródło: [http://agressiva86.wordpress.com/2010/10/27/wywiad-z-paulem-landersem-dla-magazynu-gitarzysta/ agressiva86.wordpress.com] * Idealnie byłoby napisać piosenkę specjalnie na własny pogrzeb, śpiewaną z perspektywy mnie samego leżącego w trumnie, zwracającego się do opłakujących mnie bliskich. Tekst brzmiałby mniej więcej tak: „Nie smućcie się, wszyscy skończycie tak samo jak ja.”. ** Źródło: [http://agressiva86.wordpress.com/2010/10/27/wywiad-z-paulem-landersem-dla-magazynu-gitarzysta/ agressiva86.wordpress.com] * Niezdrowo jest tłumić w sobie złość i nienawiść. Od tego można zachorować na raka. ** Źródło: [http://agressiva86.wordpress.com/2010/10/27/wywiad-z-paulem-landersem-dla-magazynu-gitarzysta/ agressiva86.wordpress.com] * Podczas ostatniej trasy występowaliśmy w tradycyjnych strojach bawarskich, które zostały nieco unowocześnione industrialnymi wstawkami (w końcu jesteśmy zespołem metalowym). Chcieliśmy założyć coś odjazdowego i oryginalnego, coś, czego nikt inny nie ośmieliłby się włożyć na scenę. Nosimy tradycyjne stroje, bo jako niemiecka grupa jesteśmy to winni naszemu krajowi. Gdybyśmy pochodzili z Chin, pewnie występowalibyśmy w takich fajnych płaskich kapeluszach. ** Źródło: [http://agressiva86.wordpress.com/2010/10/27/wywiad-z-paulem-landersem-dla-magazynu-gitarzysta/ agressiva86.wordpress.com] {{SORTUJ:Landers, Paul}} [[Kategoria:Niemieccy gitarzyści]] [[Kategoria:Niemieccy muzycy metalowi]] qa8daohs8rdhldg93f4imi183xv2ai6 0 32720 535848 535739 2022-07-26T22:59:53Z Janeksad 31542 n wikitext text/x-wiki <center>[[Alfabetyczna lista osób/0–9|0–9]] • [[Alfabetyczna lista osób/A, Á, Å|A, Á, Å]] • [[Alfabetyczna lista osób/B|B]] • [[Alfabetyczna lista osób/C|C]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ć Č|Ć Č]] • [[Alfabetyczna lista osób/D Đ|D Đ]] • [[Alfabetyczna lista osób/E, É, Ə|E, É, Ə]] • [[Alfabetyczna lista osób/F|F]] • [[Alfabetyczna lista osób/G|G]] • [[Alfabetyczna lista osób/H|H]] • [[Alfabetyczna lista osób/I, İ|I, İ]] • [[Alfabetyczna lista osób/J|J]] • [[Alfabetyczna lista osób/K|K]] • [[Alfabetyczna lista osób/L|L]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ł|Ł]] • [[Alfabetyczna lista osób/M|M]] • [[Alfabetyczna lista osób/N|N]] • [[Alfabetyczna lista osób/O|O]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ó Ō Ö Ø|Ó Ō Ö Ø]] • [[Alfabetyczna lista osób/P|P]] • [[Alfabetyczna lista osób/Q|Q]] • [[Alfabetyczna lista osób/R|R]] • [[Alfabetyczna lista osób/S|S]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ś Š Ş|Ś Š Ş]] • [[Alfabetyczna lista osób/T, Þ|T, Þ]] • [[Alfabetyczna lista osób/U|U]] • [[Alfabetyczna lista osób/V|V]] • [[Alfabetyczna lista osób/W|W]] • [[Alfabetyczna lista osób/X|X]] • [[Alfabetyczna lista osób/Y|Y]] • [[Alfabetyczna lista osób/Z|Z]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ż Ź Ž|Ż Ź Ž]]</center> ---- __NOTOC__ ==B.== * B. Leza → Cruz (da), Francisco Xavier * B.B. → Kraszewski, Józef Ignacy * [[B.B. King]] (1925–2015) – amerykański gitarzysta i wokalista bluesowy. ==Ba== ===Baa=== * Baar-Kochańska, Kamilla → Baar, Kamilla * [[Kamilla Baar|Baar, Kamilla]] (ur. 1979) – polska aktorka. ===Bab=== * [[Shirdi Sai Baba|Baba, Shirdi Sai]] (1838–1918) – indyjski mistrz duchowy. * [[Ali Babacan|Babacan, Ali]] (ur. 1967) – turecki polityk i ekonomista. * [[Ibrahim Babangida|Babangida, Ibrahim Badamasi]] (ur. 1941) – nigeryjski generał i polityk, prezydent Nigerii. * [[Andrzej Babaryko|Babaryko, Andrzej]] (1952–2006) – polski poeta, dziennikarz i animator kultury. * [[Irena Babel|Babel, Irena]] (1914–1993) – polska reżyserka. * [[Izaak Babel|Babel, Izaak Emmanuiłowicz]] (1894–1940) – rosyjski pisarz, dramaturg i oficer I Armii Konnej. * [[Zygmunt Babiak|Babiak, Zygmunt]] (ur. 1958) – polski aktor. * [[Ewelina Babiarz|Babiarz, Ewelina]] (ur. 1987) – polska piosenkarka i aktorka. * [[Przemysław Babiarz|Babiarz, Przemysław]] (ur. 1963) – polski dziennikarz i komentator sportowy, prezenter telewizyjny. * [[Krzysztof Babicki|Babicki, Krzysztof]] (ur. 1956) – polski reżyser. * [[Piotr Babinetz|Babinetz, Piotr]] (ur. 1969) – polski polityk, samorządowiec i historyk. * Babinicz, Leon Waldemar → Babinicz, Waldemar * [[Waldemar Babinicz|Babinicz, Waldemar]] (1902–1969) – polski pisarz i pedagog. * [[Andrzej Babiński|Babiński, Andrzej]] (1938–1984) – poznański poeta, przyjaciel Edwarda Stachury, jeden z polskich poetów przeklętych. * [[Andrej Babiš|Babiš, Andrej]] (ur. 1954) – czeski polityk i przedsiębiorca, premier Czech. * [[Szymon Babuchowski|Babuchowski, Szymon]] (ur. 1977) – polski poeta, dziennikarz i wokalista. * [[Grzegorz Babula|Babula, Grzegorz]] (ur. ?) – polski pisarz. ===Bac=== * Baca → Maczek, Stanisław * [[Wanda Bacewicz|Bacewicz, Wanda]] (1914–2011) – polska pisarka i dziennikarka. * [[Richard Bach|Bach, Richard David]] (ur. 1936) – amerykański pisarz. * [[John Bachar|Bachar, John]] (1957–2009) – amerykański wspinacz. * Bachchan, Aishwarya → Rai, Aishwarya * [[Amitabh Bachchan|Bachchan, Amitabh]] (ur. 1942) – indyjski aktor, producent filmowy, prezenter telewizyjny i polityk. * [[Gaston Bachelard|Bachelard, Gaston]] (1884–1962) – francuski filozof. * [[Klimek Bachleda|Bachleda, Klemens]] (1849–1910) – przewodnik i ratownik tatrzański. * Bachleda, Klimek → Bachleda, Klemens * [[Alicja Bachleda-Curuś|Bachleda-Curuś, Alicja]] (ur. 1983) – polska aktorka i piosenkarka. * [[Andrzej Bachleda-Curuś|Bachleda-Curuś, Andrzej]] * [[Katarzyna Bachleda-Curuś|Bachleda-Curuś, Katarzyna]] (ur. 1980) – polska łyżwiarka szybka. * Bachman, Richard → King, Stephen Edwin * [[Ingeborg Bachmann|Bachmann, Ingeborg]] (1926–1973) – austriacka pisarka. * [[Johann Jakob Bachofen|Bachofen, Johann Jakob]] (1815–87) – szwajcarski prawnik i badacz starożytności. * [[Sorajja Esfandijari Bachtijari|Bachtijari, Sorajja Esfandijari]] (1932–2001) – irańska księżniczka. * [[Michaił Bachtin|Bachtin, Michaił Michajłowicz]] (1895–1975) – rosyjski literaturoznawca, badacz kultury. * [[Mariusz Bacik|Bacik, Mariusz]] (ur. 1972) – polski koszykarz. * [[Claude Backvis|Backvis, Claude]] (1910–1998) – belgijski slawista, historyk literatury polskiej. * [[Francis Bacon (filozof)|Bacon, Francis]] (1561–1626) – angielski mąż stanu, prawnik, filozof. * [[Francis Bacon (malarz)|Bacon, Francis]] (1909–1992) – irlandzki malarz samouk. * [[Roger Bacon|Bacon, Roger]] (ok. 1214–1294) – angielski filozof średniowieczny, franciszkanin. * [[Jacek Baczak|Baczak, Jacek]] (ur. 1967) – polski pisarz. * [[Marek Krystian Emanuel Baczewski|Baczewski, Marek Krystian Emanuel]] (ur. 1966) – polski pisarz, krytyk literacki, autor słuchowisk radiowych, felietonista. * [[Bronisław Baczko|Baczko, Bronisław]] (1924–2016) – polski filozof. * [[Gosia Baczyńska|Baczyńska, Gosia]] (ur. 1965) – polska projektantka mody. * Baczyńska, Małgorzata → Baczyńska, Gosia * [[Jerzy Baczyński|Baczyński, Jerzy Bogusław]] (ur. 1950) – polski dziennikarz. * [[Krzysztof Kamil Baczyński|Baczyński, Krzysztof Kamil]] (1921–1944) – poeta polski. ===Bad=== * [[Jakub Badach|Badach, Jakub]] (ur. 1976) – polski wokalista, instrumentalista, kompozytor, aranżer, producent muzyczny. * Badach, Kuba → Badach, Jakub * [[Abdullah Ahmad Badawi|Badawi, Abdullah Ahmad]] (ur. 1939) – malezyjski polityk. * [[Karol Badecki|Badecki, Karol Józef]] (1886–1953) – polski historyk literatury, bibliotekoznawca. * [[Robert Baden-Powell|Baden-Powell, Robert]] (1857–1941) – angielski żołnierz, pisarz, twórca skautingu. * [[Joachim Badeni|Badeni, Joachim]] (1912–2010) – polski dominikanin, autor publikacji. * Bader, Jacek → Hugo-Bader, Jacek * [[Robert Badinter|Badinter, Robert]] (ur. 1928) – francuski polityk i prawnik. * [[Alain Badiou|Badiou, Alain]] (ur. 1937) – francuski filozof i pisarz. * [[Montse Badía|Badía, Montse]] (ur. 1965) – hiszpańska historyk i krytyk sztuki. * Badziak, Agnieszka → Szulim-Badziak, Agnieszka ===Bae=== * [[Bogdan Baer|Baer, Bogdan Stanisław]] (1926–2002) – polski aktor i reżyser. * [[Olgierd Baehr|Baehr, Olgierd]] (ur. 1927) – polski prawnik, działacz katolicki, polityk. * [[Joan Baez|Baez, Joan Chandos]] (ur. 1941) – amerykańska piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów oraz producentka nagrań. ===Bag=== * [[Siergiej Bagapsz|Bagapsz, Siergiej]] (1949–2011) – abchaski polityk. * [[Walter Bagehot|Bagehot, Walter]] (1826–1877) – brytyjski ekonomista i dziennikarz. * [[Abu Bakr al-Baghdadi|Baghdadi, Abu Bakr al-]] (1971–2019) – przywódca organizacji Państwo Islamskie w Iraku i Lewancie i samozwańczy kalif Państwa Islamskiego. * [[Krešimir Bagić|Bagić, Krešimir]] (ur. 1962) – chorwacki pisarz i krytyk literacki. * [[Łukasz Bagiński|Bagiński, Łukasz]] (ur. 1981) – polski zawodnik brazylijskiego jiu-jitsu. * [[Michał Bagiński|Bagiński, Michał]] (ur. 1980) – polski kompozytor, realizator i producent muzyczny. * [[Tomasz Bagiński|Bagiński, Tomasz]] (ur. 1976) – polski rysownik, animator, reżyser. * [[Desmond Bagley|Bagley, Desmond]] (1923–1983) – angielski pisarz, dziennikarz, podróżnik. * [[Ewa Bagłaj|Bagłaj, Ewa]] (ur. 1980) – polska pisarka, dziennikarka. ===Bağ=== * [[Egemen Bağış|Bağış, Egemen]] (ur. 1970) – turecki polityk. ===Bah=== * [[Bahá'u'lláh]] (1817–1892) – irański reformator religijny, założyciel bahaizmu. * [[Adam Bahdaj|Bahdaj, Adam]] (1918–1985) – polski pisarz, tłumacz. * [[Stanisłau Bahdankiewicz|Bahdankiewicz, Stanisłau]] (ur. 1937) – białoruski polityk. * [[Maksim Bahdanowicz|Bahdanowicz, Maksim]] (1891–1917) – białoruski poeta i prozaik. ===Bai=== * Baidaroff (de), Marina → Vlady, Marina * Bailey, William Bruce → Rose, Axl * Bain, James Stewart → Bain, Jimmy * [[Jimmy Bain|Bain, Jimmy]] (1947–2016) – szkocki muzyk. * [[Jacques Bainville|Bainville, Jacques]] (1879–1936) – francuski historyk i publicysta. ===Baj=== * [[Jerzy Bajda|Bajda, Jerzy]] (1928–2012) – polski ksiądz, teolog, publicysta. * Bajer, Barbara → Sośnicka, Zdzisława Barbara * Bajer, Wanda → Bajerówna, Wanda * [[Wanda Bajerówna|Bajerówna, Wanda]] (1923–2014) – polska aktorka teatralna. * Bajerówna-Skubisz → Bajerówna, Wanda * [[Filip Bajon|Bajon, Filip Michał]] (ur. 1947) – polski reżyser, pisarz, scenarzysta i pedagog. * [[Michał Bajor|Bajor, Michał]] (ur. 1957) – polski aktor i piosenkarz. * [[Stanisław Bajtlik|Bajtlik, Stanisław]] (ur. 1955) – polski astrofizyk. ===Bak=== * [[Józef Baka|Baka, Józef]] (1706/7–1780) – polski poeta, misjonarz i kaznodzieja. * [[Mirosław Baka|Baka, Mirosław Michał]] (ur. 1963) – polski aktor i piosenkarz. * [[Wadim Bakatin|Bakatin, Wadim Wiktorowicz]] (ur. 1937) – radziecki komunista, ostatni szef KGB, odsunięty po nieudanym puczu przeciw Michaiłowi Gorbaczowowi. * [[Anita Baker|Baker, Anita]] (ur. 1958) – amerykańska piosenkarka. * Baker, Norma Jeane → Monroe, Marilyn * [[Josephine Baker|Baker, Josephine]] (1906–1975) – francuska tancerka, aktorka i piosenkarka pochodzenia amerykańskiego. * [[Russell Baker|Baker, Russell]] (1925–2019) – amerykański publicysta, pisarz, dziennikarz i komik. * [[Petre Bakewski|Bakewski, Petre]] (ur. 1947) – macedoński krytyk teatralny, dziennikarz, poeta. * [[Maria Bakka|Bakka, Maria]] (ur. 1922) – polska aktorka i reżyser teatralna. * Bakka-Gierszanin, Maria → Bakka, Maria * [[Hanna Bakuła|Bakuła, Hanna]] (ur. 1950) – polska malarka, scenograf, kostiumolog. ===Bal=== * [[Jan Balabán|Balabán, Jan]] (ur. 1961) – czeski prozaik, publicysta i tłumacz. * [[George Balanchine|Balanchine, George]] (1904–1983) – rosyjski choreograf pochodzenia gruzińskiego. * Balancziwadze, Giorgi Melitonowicz → Balanchine, George * [[Artur Balazs|Balazs, Artur]] (ur. 1952) – polski polityk, rolnik. * [[Béla Balázs|Balázs, Béla]] (1884–1949) – węgierski krytyk filmowy, estetyk, prozaik i poeta pochodzenia żydowskiego. * [[Stanisław Balbus|Balbus, Stanisław]] (ur. 1942) – polski badacz literatury i poeta. * [[Maciej Balcar|Balcar, Maciej]] (ur. 1971) – polski wokalista, kompozytor, autor tekstów, aktor. * [[Adam Balcer|Balcer, Adam]] (ur. 1976) – polski politolog. * [[Leszek Balcerowicz|Balcerowicz, Leszek]] (ur. 1947) – polski ekonomista i polityk. * Balcerzan, Bogusława → Latawiec, Bogusława * [[Edward Balcerzan|Balcerzan, Edward]] (ur. 1937) – polski teoretyk i krytyk literatury, tłumacz i pisarz. * [[David Baldacci|Baldacci, David]] (ur. 1950) – amerykański prawnik i pisarz. * [[Alec Baldwin|Baldwin, Alec]] (ur. 1958) – amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy. * [[James Baldwin|Baldwin, James]] (1924–1987) – afroamerykański powieściopisarz i eseista. * Baldwin, John → Jones, John Paul * [[Stanley Baldwin|Baldwin, Stanley]] (1867–1947) – brytyjski polityk. * Baldwin III, Alexander Rae → Baldwin, Alec * [[Christian Bale|Bale, Christian Charles Phillip]] (ur. 1974) – brytyjski aktor i producent filmowy. * Bale, Christian Morgan → Bale, Christian Charles Phillip * [[Abubakar Tafawa Balewa|Balewa, Abubakar Tafawa]] (1912–1966) – nigeryjski polityk. * [[Arthur Balfour|Balfour, Arthur]] (1848–1930) – brytyjski polityk. * [[Jan Wojciech Balicki|Balicki, Jan Wojciech]] (1869–1948) – polski duchowny katolicki, teolog dogmatyczny, błogosławiony Kościoła katolickiego. * [[Marek Balicki|Balicki, Marek Zbigniew]] (ur. 1953) – polski polityk. * [[Zygmunt Balicki|Balicki, Zygmunt]] (1858–1916) – polski socjolog, publicysta, polityk. * [[Ignacy Baliński|Baliński, Ignacy]] (1862–1951) – polski pisarz, publicysta i działacz społeczny. * [[Karol Baliński|Baliński, Karol]] (1817–1864) – polski poeta. * [[Stanisław Baliński|Baliński, Stanisław]] (1898–1984) – polski pisarz i dyplomata. * [[Dariusz Baliszewski|Baliszewski, Dariusz]] (1946–2020) – polski dziennikarz, historyk, publicysta. * [[John Ball|Ball, John]] (zm. 1381) – angielski ksiądz. * [[Lloy Ball|Ball, Lloy]] (ur. 1972) – amerykański siatkarz. * Ballard, Bob → Ballard, Robert * [[James Graham Ballard|Ballard, James Graham]] (1930–2009) – brytyjski pisarz. * [[Robert Ballard|Ballard, Robert]] (ur. 1942) – amerykański geolog morski, geofizyk. * [[Anastasio Ballestrero|Ballestrero, Anastasio]] (1913–1998) – włoski duchowny katolicki, karmelita bosy, arcybiskup Bari i Turynu, kardynał. * [[Steve Ballmer|Ballmer, Steve Anthony]] (ur. 1956) – amerykański biznesmen, informatyk. * [[Algimantas Baltakis|Baltakis, Algimantas]] (ur. 1930) – litewski poeta, krytyk, tłumacz i wydawca. * [[Balthus]] (1908–2001) – francuski malarz polskiego pochodzenia. * [[Jacek Baluch|Baluch, Jacek]] (1940–2019) – polski dyplomata, literaturoznawca, tłumacz, slawista, poeta. ===Bał=== * [[Marian Bała|Bała, Marian]] (ur. 1931) – polski alpinista i taternik, chemik, narciarz zjazdowy, siatkarz, kajakarz. * [[Adam Bałabuch|Bałabuch, Adam]] (ur. 1961) – polski duchowny katolicki. * [[Janusz Bałdyga|Bałdyga, Janusz]] (ur. 1954) – polski performer, rysownik. * [[Zofia Bałdyga|Bałdyga, Zofia]] (ur. 1987) – polska poetka i tłumaczka. * [[Mirosław Bałka|Bałka, Mirosław]] (ur. 1958) – polski rzeźbiarz i autor instalacji. * [[Piotr Bałtroczyk|Bałtroczyk, Piotr]] (ur. 1961) – polski dziennikarz, poeta, konferansjer, satyryk, prezenter telewizyjny i radiowy. * [[Michał Bałucki|Bałucki, Michał]] (1837–1901) – polski komediopisarz i prozaik. * [[Stefan Bałuk|Bałuk, Stefan]] (1914–2014) – polski fotografik, fotoreporter wojenny, żołnierz Armii Krajowej, cichociemny, powstaniec warszawski, generał brygady Wojska Polskiego w stanie spoczynku. ===Ban=== * [[Ban Ki-moon]] (ur. 1944) – Południowokoreańczyk, sekretarz generalny ONZ. * [[Eric Bana|Bana, Eric]] (ur. 1968) – australijski aktor, scenarzysta oraz producent filmowy i telewizyjny. * Banadinović, Eric → Bana, Eric * [[Czesław Banach|Banach, Czesław]] (ur. 1931) – polski pedagog i działacz oświatowy. * Banach, Łukasz → Leto, Norman * [[Piotr Banach|Banach, Piotr]] (ur. 1965) – polski kompozytor, gitarzysta i producent muzyczny. * [[Mieczysław Banasik|Banasik, Mieczysław]] (ur. 1940) – polski aktor. * [[Mateusz Banasiuk|Banasiuk, Mateusz]] (ur. 1985) – polski aktor i muzyk. * [[Grzegorz Banaszkiewicz|Banaszkiewicz, Grzegorz]] (ur. 1951) – polski grafik, fotografik i rysownik. * [[Krzysztof Banaszyk|Banaszyk, Krzysztof]] (ur. 1970) – polski aktor i lektor. * Banat, D.R. → Bradbury, Ray * [[Igor Bancer|Bancer, Igor]] (ur. 1980) – białoruski dziennikarz i działacz społeczny narodowości polskiej. * [[Anne Bancroft|Bancroft, Anne]] (1931–2005) – amerykańska aktorka. * [[Hastings Kamuzu Banda|Banda, Hastings Kamuzu]] (1898?–1997) – dyktatorski prezydent Malawi. * [[Sirimavo Bandaranaike|Bandaranaike, Sirimavo Ratwatte Dias]] (1916–2000) – lankijska polityk. * [[Jan Wincenty Bandtkie|Bandtkie, Jan Wincenty]] (1783–1846) – polski historyk prawa, edytor, leksykograf i wolnomularz. * [[Mamata Banerjee|Banerjee, Mamata]] (ur. 1955) – indyjska polityk i adwokat, premier Bengalu Zachodniego od 2011. * [[Edward C. Banfield|Banfield, Edward C.]] (1916–1999) – amerykański politolog. * [[Józef Baniak|Baniak, Józef]] (ur. 1948) – polski socjolog. * [[Artur Baniewicz|Baniewicz, Artur]] (ur. 1963) – polski pisarz. * [[Tallulah Bankhead|Bankhead, Tallulah Brockman]] (1902–1968) – amerykańska aktorka. * Banks, Edward → Bradbury, Ray * Banks, Robert → Banksy * [[Banksy]] (ur. 1974) – brytyjski artysta graffiti. * Banksy, Robin → Banksy * [[Hugo Banzer Suárez|Banzer Suárez, Hugo]] (1926–2002) – boliwijski wojskowy i polityk. ===Bar=== * [[Agnieszka Bar|Bar, Agnieszka]] (ur. 1982) – polska designerka. * [[Augustyn Baran|Baran, Augustyn]] (1944–2010) – polski prozaik, historyk i dziennikarz. * Baran, Beata → Barciś, Beata * [[Józef Baran|Baran, Józef]] (ur. 1947) – polski poeta. * [[Marcin Baran|Baran, Marcin]] (ur. 1963) – polski pisarz, dziennikarz, z wykształcenia polonista. * [[Paul Baran|Baran, Paul]] (1926–2011) – amerykański inżynier, informatyk i wynalazca. * [[Marek Baraniecki|Baraniecki, Marek]] (ur. 1954) – polski pisarz. * [[Michał Baranowicz|Baranowicz, Michał]] (ur. 1989) – włoski siatkarz polskiego pochodzenia. * Baranowicz, Michele → Baranowicz, Michał * [[Kinga Baranowska|Baranowska, Kinga]] (ur. 1975) – polska himalaistka, geograf i ekonomistka. * [[Małgorzata Baranowska|Baranowska, Małgorzata]] (1945–2012) – polska pisarka, krytyk i historyk literatury. * [[Henryk Baranowski|Baranowski, Henryk]] (1943–2013) – polski reżyser, scenarzysta, aktor, scenograf. * [[Krzysztof Baranowski|Baranowski, Krzysztof Tadeusz]] (ur. 1938) – polski żeglarz, dziennikarz. * [[Tadeusz Baranowski|Baranowski, Tadeusz]] (ur. 1945) – polski autor komiksów (rysownik i scenarzysta), ilustrator, grafik, twórca reklam. * [[Christine Baranski|Baranski, Christine]] (ur. 1952) – amerykańska aktorka pochodzenia polskiego. * Barańczak, Małgorzata → Musierowicz, Małgorzata * [[Stanisław Barańczak|Barańczak, Stanisław]] (1946–2014) – polski poeta, krytyk literacki, tłumacz. * Barańska, Anna → Werblińska, Anna * [[Ewa Barańska|Barańska, Ewa]] (ur. 1947) – polska pisarka i scenarzystka, autorka książek dla młodzieży, powieści obyczajowych, sensacyjnych i fantastycznych. * [[Jadwiga Barańska|Barańska, Jadwiga]] (ur. 1935) – polska aktorka i scenarzystka. * Barańska, Stanisława → Barańska, Ewa * [[Andrzej Barański|Barański, Andrzej]] (ur. 1941) – polski reżyser filmowy. * [[Leon Barański|Barański, Leon]] (1895–1982) – polski bankier. * [[Paweł Barański|Barański, Paweł]] (ur. 1978) – polski poeta. * [[Barbara Cylejska]] (1390/1395–1451) – królowa Węgier, Czech i Niemiec. * [[Seweryn Eugeniusz Barbag|Barbag, Seweryn Eugeniusz]] (1891–1944) – polski muzykolog i kompozytor. * [[Marek Barbasiewicz|Barbasiewicz, Marek]] (ur. 1945) – polski aktor. * Barbee, Phillips → Sheckley, Robert * [[Benjamin Barber|Barber, Benjamin R.]] (ur. 1939) – amerykański politolog. * [[August Barbier|Barbier, August]] (1805–1882) – francuski dramaturg i poeta. * [[Nicholas Barbon|Barbon, Nicholas]] (1640–1698) – angielski lekarz i ekonomista. * [[Julian Barbour|Barbour, Julian]] (ur. 1937) – brytyjski fizyk. * [[Henri Barbusse|Barbusse, Henri]] (1873–1935) – francuski pisarz i dziennikarz. * [[Artur Barciś|Barciś, Artur]] (ur. 1956) – polski aktor, scenarzysta, wokalista i reżyser. * [[Beata Barciś|Barciś, Beata]] (ur. 1962) – polska montażystka filmowa. * [[Eddie Barclay|Barclay, Eddie]] (1921–2005) – francuski producent muzyczny. * [[Łukasz Barczyk|Barczyk, Łukasz]] (ur. 1974) – polski reżyser, scenarzysta, producent; pedagog, aktor i montażysta. * [[Alexander Bard|Bard, Alexander Bengt Magnus]] (ur. 1961) – szwedzki muzyk, artysta i filozof kultury. * Bardach, Witold → Gutowski, Gene * [[Maurice Bardèche|Bardèche, Maurice]] (1907–1998) – francuski dziennikarz, krytyk, eseista. * [[Henryk Bardijewski|Bardijewski, Henryk]] (1932–2020) – polski pisarz i satyryk. * [[Aleksander Bardini|Bardini, Aleksander]] (1913–1995) – polski aktor, reżyser teatralny i filmowy oraz pedagog żydowskiego pochodzenia. * [[Brigitte Bardot|Bardot, Brigitte Anne Marie]] (ur. 1934) – francuska aktorka. * [[Stanisław Bareja|Bareja, Stanisław]] (1929–1987) – polski reżyser, scenarzysta i aktor filmowy. * [[Fernando María Bargalló|Bargalló, Fernando María]] (ur. 1954) – argentyński duchowny katolicki. * [[Mustafa Barghouti|Barghouti, Mustafa]] (ur. 1954) – palestyński polityk. * [[Justyna Bargielska|Bargielska, Justyna]] (ur. 1977) – polska poetka i prozaiczka. * [[Zbigniew Bargielski|Bargielski, Zbigniew]] (ur. 1937) – polski kompozytor i pedagog. * [[Marek Bargiełowski|Bargiełowski, Marek]] (1942–2016) – polski aktor i reżyser. * [[Albert Barillé|Barillé, Albert]] (1920–2009) – francuski producent telewizyjny, scenarzysta, karykaturzysta. * [[Maurice Baring|Baring, Maurice]] (1874–1945) – angielski pisarz i dziennikarz. * [[Clive Barker|Barker, Clive]] (ur. 1952) – angielski malarz, ilustrator, scenarzysta i prozaik. * [[Dayamani Barla|Barla, Dayamani]] (ur. XX w.) – indyjska dziennikarka i działaczka społeczna. * [[Norbert Barlicki|Barlicki, Norbert]] (1880–1941) – polski prawnik, publicysta i nauczyciel. * [[John Perry Barlow|Barlow, John Perry]] (ur. 1947) – amerykański poeta, eseista i aktywista internetowy. * [[Djuna Barnes|Barnes, Djuna]] (1892–1982) – amerykańska pisarka i dziennikarka. * [[Julian Barnes|Barnes, Julian Patrick]] (ur. 1946) – angielski pisarz. * Baron → Więcek, Artur * [[Simon Baron-Cohen|Baron-Cohen, Simon]] (ur. 1958) – brytyjski psychopatolog. * [[Milan Baroš|Baroš, Milan]] (ur. 1981) – czeski piłkarz. * [[Paul François Jean Nicolas, wicehrabia de Barras|Barras (de), Paul François Jean Nicolas]] (1755–1829) – francuski polityk. * [[Jean-Claude Barreau|Barreau, Jean-Claude]] (ur. 1933) – francuski duchowny katolicki i pisarz. * [[Maurice Barrès|Barrès, Maurice]] (1862–1923) – francuski pisarz i polityk. * Barrett, Roger Keith → Barrett, Syd * [[Syd Barrett|Barrett, Syd]] (1946–2006) – angielski piosenkarz, gitarzysta rockowy, malarz. * [[David Barrie|Barrie, David]] (ur. 1964) – brytyjski przedsiębiorca. * [[James Matthew Barrie|Barrie, James Matthew]] (1860–1937) – szkocki pisarz. * Barrios, Venancio → Flores, Venancio * [[José Manuel Durão Barroso|Barroso, José Manuel Durão]] (ur. 1956) – portugalski polityk. * [[John David Barrow|Barrow, John David]] (1952–2020) – angielski fizyk, matematyk i kosmolog. * [[Drew Barrymore|Barrymore, Drew Blyth]] (ur. 1975) – amerykańska aktorka i producentka filmowa. * [[Ethel Barrymore|Barrymore, Ethel Mae]] (1879–1959) – amerykańska aktorka. * [[John Barrymore|Barrymore, John]] (1882–1942) – amerykański aktor. * [[Lawon Barszczeuski|Barszczeuski, Lawon Piatrowicz]] (ur. 1958) – białoruski filolog, tłumacz, pisarz, poeta i polityk. * [[Elżbieta Barszczewska|Barszczewska, Elżbieta Maria]] (1913–1987) – polska aktorka. * [[Grażyna Barszczewska|Barszczewska, Grażyna]] (ur. 1947) – polska aktorka i reżyser teatralna, także artystka kabaretowa. * [[Leon Barszczewski|Barszczewski, Leon]] (1849–1910) – polski topograf, geolog, etnograf, archeolog, przyrodnik, glacjolog. * [[Andrzej Bart|Bart, Andrzej]] (ur. 1951) – polski prozaik, autor filmów dokumentalnych i scenariuszy. * Bart Roberts → Roberts, Bartholomew * Bart-Sołtysiak, Andrzej → Bart, Andrzej * [[Yael Bartana|Bartana, Yael]] (ur. 1970) – izraelska artystka sztuk wizualnych. * [[Kacper Bartczak|Bartczak, Kacper]] (ur. 1972) – polski pisarz, krytyk literacki, tłumacz. * Bartek Mądrala → Kucharczyk, Antoni * [[Joanna Bartel|Bartel, Joanna]] (ur. 1951) – polska aktorka, artystka kabaretowa, wokalistka, konferansjerka. * [[Kazimierz Bartel|Bartel, Kazimierz Władysław]] (1882–1941) – polski polityk, matematyk. * [[Artur Bartels|Bartels, Artur]] (1818–1885) – polski poeta, pieśniarz, komediopisarz i satyryk. * [[Lesław Bartelski|Bartelski, Lesław Marian]] (1920–2006) – polski krytyk literacki, pisarz, varsavianista. * [[Karl Barth|Barth, Karl]] (1886–1968) – szwajcarski teolog protestancki. * [[Justin Bartha|Bartha, Justin]] (ur. 1978) – amerykański aktor. * [[Donald Barthelme|Barthelme, Donald]] (1931–1989) – amerykański pisarz. * [[Roland Barthes|Barthes, Roland]] (1915–1980) – francuski pisarz, krytyk literacki i filozof. * [[Zbigniew Bartman|Bartman, Zbigniew]] (ur. 1987) – polski siatkarz. * [[Jerzy Bartmiński|Bartmiński, Jerzy]] (ur. 1939) – polski językoznawca, etnolingwista, folklorysta, slawista. * [[Czesław Bartnik|Bartnik, Czesław]] (1929–2020) – polski ksiądz, teolog, filozof, publicysta, nauczyciel akademicki. * [[Bogdan Bartnikowski|Bartnikowski, Bogdan]] (ur. 1932) – polski prozaik, poeta i reportażysta. * [[Marion Bartoli|Bartoli, Marion]] (ur. 1984) – francuska tenisistka. * [[Edmund Barton|Barton, Edmund]] (1849–1920) – australijski polityk i prawnik. * [[Grzegorz Bartos|Bartos, Grzegorz]] (ur. 1976) – polski pisarz. * [[Edyta Bartosiewicz|Bartosiewicz, Edyta Małgorzata]] (ur. 1966) – polska piosenkarka, autorka tekstów i kompozytorka. * [[Kazimierz Bartoszewicz|Bartoszewicz, Kazimierz]] (1852–1930) – polski historyk, wydawca, publicysta i satyryk. * [[Wojciech Bartoszewski|Bartoszewski, Wojciech]] (ur. 1955) – polski aforysta. * Bartoszewski, Wojtek → Bartoszewski, Wojciech * [[Władysław Bartoszewski|Bartoszewski, Władysław]] (1922–2015) – polski dyplomata, polityk, dziennikarz, historyk. * [[Tadeusz Bartoś|Bartoś, Tadeusz]] (ur. 1967) – polski filozof i teolog, publicysta. * [[Jiří Bartoška|Bartoška, Jiří]] (ur. 1947) – czeski aktor i producent filmowy. * Bartošová, Marie → Majerová, Marie * [[Maria Bartusówna|Bartusówna, Maria]] (1854–1885) – polska poetka epoki pozytywizmu. * [[Andrzej Bartyński|Bartyński, Andrzej]] (ur. 1934) – polski poeta. * [[Jacek Bartyzel|Bartyzel, Jacek]] (ur. 1956) – polski historyk idei, monarchista. * [[Bernard Baruch|Baruch, Bernard]] (1870–1965) – amerykański przemysłowiec i polityk. * [[Mariusz Baryła|Baryła, Mariusz]] (ur. 1964) – polski poeta. * [[Elżbieta Barys|Barys, Elżbieta]] (ur. 1947) – polska polityk, radca prawny, nauczyciel akademicki. * [[Waldemar Barwiński|Barwiński, Waldemar]] (ur. 1973) – polski aktor. ===Bas=== * [[Szamil Basajew|Basajew, Szamil Salmanowicz]] (1965–2006) – czeczeński komendant partyzancki, polityk i terrorysta. * [[Bogdan Basałaj|Basałaj, Bogdan]] (ur. 1961) – polski działacz sportowy. * [[Janusz Basałaj|Basałaj, Janusz]] (ur. 1949) – polski publicysta, dziennikarz telewizyjny. * [[Svetislav Basara|Basara, Svetislav]] (ur. 1953) – serbski pisarz. * [[Eqrem Basha|Basha, Eqrem]] (ur.1948) – albański pisarz i scenarzysta filmowy. * [[Kim Basinger|Basinger, Kim]] (ur. 1953) – amerykańska aktorka i modelka. * Basinger, Kimila Ann → Basinger, Kim * Baskett, Kendra Leigh → Wilkinson, Kendra * [[Ron Bass|Bass, Ron]] (ur. 1942) – założyciel organizacji Zjednoczeni Patrioci Ameryki. * [[Basshunter]] (ur. 1984) – szwedzki producent, muzyk, piosenkarz i didżej. * Bastiat, Claude Frédéric → Bastiat, Frédéric * [[Frédéric Bastiat|Bastiat, Frédéric]] (1801–1850) – francuski ekonomista wolnorynkowy, pisarz i polityk. * [[Roger Bastide|Bastide, Roger]] (1898–1974) – francuski socjolog i antropolog. * [[Waldemar Baszanowski|Baszanowski, Waldemar]] (1935–2011) – polski sztangista. ===Bat=== * [[Georges Bataille|Bataille, Georges]] (1897–1962) – francuski filozof, krytyk literacki i pisarz. * [[Marek Baterowicz|Baterowicz, Marek]] (ur. 1944) – polski pisarz, romanista, tłumacz. * [[Fulgencio Batista|Batista, Fulgencio]] (1901–1973) – kubański generał i polityk. * Batista, Nicolás Cristóbal → Guillén, Nicolás * [[Damdin Suche Bator|Bator, Damdin Suche]] (1893–1923) – mongolski wojskowy i polityk. * [[Joanna Bator|Bator, Joanna]] (ur. 1968) – polska pisarka. * Batory, Stefan → Stefan Batory ===Bau=== * [[Jean-Dominique Bauby|Bauby, Jean-Dominique]] (1952–1997) – francuski dziennikarz. * [[Jarosław Bauc|Bauc, Jarosław]] (ur. 1957) – polski polityk i ekonomista. * [[Charles Baudelaire|Baudelaire, Charles]] (1821–1867) – francuski poeta. * [[Jan Niecisław Baudouin de Courtenay|Baudouin de Courtenay, Jan Niecisław]] (1845–1929) – polski filolog. * [[Jean Baudrillard|Baudrillard, Jean]] (1929–2007) – francuski socjolog i filozof kultury. * [[Vincent Baudriller|Baudriller, Vincent]] (ur. 1968) – Francuz, dyrektor festiwalu teatralnego w Awinionie. * [[Hans Bauer|Bauer, Hans]] (1894–1982) – pisarz naukowy. * [[Vincent Baudriller|Baudriller, Vincent]] (ur. 1968) – dyrektor festiwalu teatralnego. * [[André Bauer|Bauer, André]] (ur. 1969) – amerykański polityk. * Bauer, Herbert → Balázs, Béla * Bauer, Rudolph Andreas → Bauer, André * Baum, Hedwig → Baum, Vicki * [[Vicki Baum|Baum, Vicki]] (1888–1960) – austriacka pisarka. * [[Krzysztof Bauman|Bauman, Krzysztof]] (ur. 1955) – polski aktor, reżyser i scenograf. * [[Zygmunt Bauman|Bauman, Zygmunt]] (1925–2017) – polski socjolog, filozof, eseista. * [[Adam Baumann|Baumann, Adam]] (ur. 1948) – polski aktor. * [[Aleksander Baumgardten|Baumgardten, Aleksander]] (1908–1980) – polski poeta i prozaik. * [[Anna Baumgart|Baumgart, Anna]] (ur. 1966) – artystka sztuk wizualnych. * Baumritter, Gustaw → Włast, Andrzej * [[Robert Bauval|Bauval, Robert]] (ur. 1948) – egipski pseudonaukowiec (archeolog i historyk), autor książek. ===Bay=== * [[Pierre Bayle|Bayle, Pierre]] (1647–1706) – francuski filozof i pisarz. ===Baz=== * [[Jolanta Baziak|Baziak, Jolanta]] (ur. 1956) – polska poetka, eseistka, krytyk literacki, plastyk i animator kultury. * [[André Bazin|Bazin, André]] (1918–1958) – francuski krytyk filmowy i teoretyk filmu. * Bazyli → Pużak, Kazimierz ==Bâ== * [[Amadou Hampâté Bâ|Bâ, Amadou Hampâté]] (1900–1991) – malijski pisarz, filozof i etnolog. ==Bă== * [[Traian Băsescu|Băsescu, Traian]] (ur. 1951) – rumuński polityk. ==Bą== ===Bąc=== * [[Włodzimierz Bączkowski|Bączkowski, Włodzimierz]] (1905–2000) – polski pisarz polityczny, publicysta, działacz ruchu prometejskiego. ===Bąk=== * [[Dagmara Bąk|Bąk, Dagmara]] (ur. 1985) – polska aktorka. * [[Jacek Bąk|Bąk, Jacek]] (ur. 1973) – polski piłkarz. * [[Piotr Bąk|Bąk, Piotr]] (1911–2000) – polski językoznawca i pedagog. * [[Wojciech Bąk|Bąk, Wojciech]] (1907–1961) – polski pisarz. * [[Grażyna Bąkiewicz|Bąkiewicz, Grażyna]] (ur. 1955) – polska pisarka, historyk i nauczycielka. * [[Michał Bąkiewicz|Bąkiewicz, Michał]] (ur. 1981) – polski siatkarz. * [[Ewa Bąkowska|Bąkowska, Ewa Teresa]] (1962–2010) – polska bibliotekarka, harcerka, działaczka Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich. * [[Jakub Bąkowski|Bąkowski, Jakub]] (ur. 1971) – polski artysta, autor instalacji, fotografii, performansów, wideo, obiektów i rzeźb. * [[Wojciech Bąkowski|Bąkowski, Wojciech]] (ur. 1979) – polski grafik, rysownik, performance, autor filmów animowanych, muzyki alternatywnej, poeta. ==Bá== * [[László Bárdossy|Bárdossy, László]] (1890–1946) – węgierski dyplomata i polityk faszystowski. * Bárdossy de Bárdos, László → Bárdossy, László * [[Jan Baptista Bárta|Bárta Jan Baptista]] (1921–1982) – czeski franciszkanin, teolog. ==Bb== * BB → Bardot, Brigitte Anne Marie ==Be== ===Bea=== * [[Ishmael Beah|Beah, Ishmael]] (ur. 1980) – sierraleoński działacz praw człowieka. * [[Roy Bean|Bean, Roy]] (1825–1903) – amerykański samozwańczy sędzia. * Bear → Grylls, Edward Michael * [[Greg Bear|Bear, Greg]] (ur. 1951) – amerykański pisarz. * Bear, Gregory Dale → Bear, Greg * Beaty, Shirley MacLean → MacLaine, Shirley * [[Pierre Beaumarchais|Beaumarchais, Pierre]] (1732–1799) – francuski pisarz. * Beaumarchais (de), Pierre-Augustin Caron → Beaumarchais, Pierre * [[Robert Beauvais|Beauvais, Robert]] (1911–1982) – francuski pisarz i dziennikarz. * [[Simone de Beauvoir|Beauvoir (de), Simone Lucie Ernestine Marie Bertrand]] (1908–1986) – francuska pisarka, filozofka i feministka. * Beauvoir de Havilland (de), Joan → Fontaine, Joan * [[Daniel Beauvois|Beauvois, Daniel]] (ur. 1938) – francuski historyk i slawista, pisarz i tłumacz. ===Beb=== * [[August Bebel|Bebel, August]] (1840–1913) – niemiecki polityk. ===Bec=== * [[Ángela Becerra|Becerra, Ángela]] (ur. 1957) – kolumbijska pisarka. * Bech-Brøndum, Katharina → Michaelis, Karin * [[Helena Bechler|Bechler, Helena]] (1908–1995) – polska pisarka. * [[Glenn Beck|Beck, Glenn]] (ur. 1964) – amerykański komentator polityczny, prezenter telewizyjny. * [[Jeff Beck|Beck, Jeff]] (ur. 1944) – brytyjski gitarzysta. * [[Józef Beck|Beck, Józef]] (1894–1944) – polski polityk, dyplomata, wojskowy. * Becket, Thomas → Becket, Tomasz * [[Tomasz Becket|Becket, Tomasz]] (ok. 1118–1170) – święty katolicki, męczennik, kanclerz Anglii. * [[Simon Beckett|Beckett, Simon]] (ur. 1960) – brytyjski dziennikarz i pisarz. * [[Samuel Beckett|Beckett, Samuel]] (1906–1989) – irlandzki pisarz. * [[David Beckham|Beckham, David Robert Joseph]] (ur. 1975) – angielski piłkarz * [[Victoria Beckham|Beckham, Victoria Caroline]] (ur. 1974) – brytyjska piosenkarka. * [[Kate Beckinsale|Beckinsale, Kate]] (ur. 1973) – brytyjska aktorka. * [[Henry Becque|Becque, Henry François]] (1837–1899) – francuski dramatopisarz i krytyk literacki. * [[Henri Becquerel|Becquerel, Henri]] (1852–1908) – francuski chemik i fizyk * [[Piotr Beczała|Beczała, Piotr]] (ur. 1966) – polski śpiewak. ===Bed=== * [[Sybille Bedford|Bedford, Sybille]] (1911–2006) – angielska pisarka. * [[Kamil Bednarek|Bednarek, Kamil]] (ur. 1991) – polski piosenkarz. * [[Marian Lech Bednarek|Bednarek, Marian Lech]] (ur. 1956) – polski malarz, scenograf, poeta, prozaik, twórca teatralny. * [[Grzegorz Bednarski|Bednarski, Grzegorz]] (ur. 1954) – polski malarz i rysownik. * [[Wojciech Bednarski|Bednarski, Wojciech]] (1841–1914) – polski pedagog, działacz społeczny. * [[Jakub Bednaruk|Bednaruk, Jakub]] (ur. 1976) – polski siatkarz, rozgrywający. * [[Aleksander Bednarz|Bednarz, Aleksander]] (1941–2013) – polski aktor, reżyser teatralny. * [[Zbyszko Bednorz|Bednorz, Zbyszko]] (1913–2010) – polski pisarz i działacz kulturalny. ===Bee=== * [[Harriet Beecher Stowe|Beecher Stowe, Harriet]] (1811–1896) – amerykańska pisarka, abolicjonistka, feministka. * Beek, James William Van Der → Van Der Beek, James William * [[Henry Ward Beecher|Beecher, Henry Ward]] (1813–1887) – amerykański duchowny protestancki (kongregacjonalista), reformator religijny i pisarz. * [[Leo Beenhakker|Beenhakker, Leo]] (ur. 1942) – holenderski trener piłkarski. * Beerbohm, Henry Maximilian → Beerbohm, Max * [[Max Beerbohm|Beerbohm, Max]] (1872–1956) – angielski pisarz i karykaturzysta. * [[Antony Beevor|Beevor, Antony]] (ur. 1946) – brytyjski historyk wojskowości. ===Beé=== * Beé → Knowles, Beyoncé Giselle ===Beg=== * [[Mirza Aslam Beg|Beg, Mirza Aslam]] (ur. 1931) – pakistański wojskowy. * [[Renata Beger|Beger, Renata]] (ur. 1958) – polska polityk. ===Beh=== * Behemoth → Wiwczarek, Piotr Paweł * [[Aphra Behn|Behn, Aphra]] (1640–1689) – angielska pisarka. ===Bei=== * [[Frédéric Beigbeder|Beigbeder, Frédéric]] (ur. 1965) – francuski pisarz, autor reklam, prezenter telewizyjny. ===Bek=== * Beksiak, Joanna → Papuzińska, Joanna * [[Tomasz Beksiński|Beksiński, Tomasz]] (1958–1999) – polski dziennikarz, prezenter radiowy, tłumacz. * [[Zdzisław Beksiński|Beksiński, Zdzisław]] (1929–2005) – polski rzeźbiarz, fotograf, rysownik i artysta posługujący się grafiką komputerową. ===Bel=== * [[Małgorzata Bela|Bela, Małgorzata]] (ur. 1977) – polska modelka i aktorka. * [[Adrian Belew|Belew, Adrian]] (ur. 1949) – amerykański gitarzysta rockowy i autor tekstów piosenek. * [[Murat Belge|Belge, Murat]] (ur. 1943) – turecki historyk. * Belgram, Daniel → Czartoryski, Adam Kazimierz Joachim Ambroży Marek * [[Abdelhakim Belhadż|Belhadż, Abdelhakim]] (ur. 1966) – libijski wojskowy. * Beliński, Witold → Belwit, Christian * [[Marek Belka|Belka, Marek]] (ur. 1952) – polski ekonomista, polityk. * [[Alexander Graham Bell|Bell, Alexander Graham]] (1847–1922) – szkocki wynalazca, logopeda, nauczyciel muzyki. * [[Eric Temple Bell|Bell, Eric Temple]] (1883–1960) – amerykański matematyk szkockiego pochodzenia. * [[Ahmed Ben Bella|Bella (Ben), Ahmed]] (1918–2012) – algierski polityk. * [[David Belle|Belle, David]] (ur. 1973) – francuski traceur, pionier parkour. * [[Robert Leslie Bellem|Bellem, Robert Leslie]] (1902–1968) – amerykański pisarz. * Bellin, Edward J. → Kornbluth, Cyril M. * Bellin, Edward J. → Kuttner, Henry * [[Hilaire Belloc|Belloc, Hilaire Joseph Pierre]] (1870–1953) – angielski pisarz pochodzenia francuskiego. * [[Dormont De Belloy|Belloy (De), Dormont]] (1727–1775) – francuski dramaturg i aktor. * [[Jean-Paul Belmondo|Belmondo, Jean-Paul]] (1933–2021) – francuski aktor. * Belmont, Leo → Blumental, Leopold * [[Saul Bellow|Bellow, Saul]] (1915–2005) – amerykański pisarz. * Bellows, Salomon → Bellow, Saul * [[Wojciech Belon|Belon, Wojciech Jerzy]] (1952–1985) – polski pieśniarz, balladzista. * [[Christian Belwit|Belwit, Christian]] (1956–2003) – polski poeta i bard. ===Beł=== * [[Władysław Bełza|Bełza, Władysław]] (1847–1913) – polski poeta. ===Bem=== * [[Ewa Bem|Bem, Ewa]] (ur. 1951) – polska piosenkarka, wokalistka jazzowa. * [[Józef Bem|Bem, Józef]] (1794–1850) – polski wojskowy. ===Ben=== * [[Paula Ben Gurion|Ben Gurion, Paula]] (1892–1968) – izraelska pielęgniarka pochodzenia rosyjsko-amerykańskiego. * [[Dawid Ben Gurion|Ben Gurion, Dawid]] (1886–1973) – izraelski polityk. * ben Jechiel Luria, Salomon → Luria, Salomon * [[Ryszard Bender|Bender, Ryszard]] (1932–2016) – polski polityk, historyk, publicysta. * [[Walter Benjamin|Benjamin, Walter]] (1892–1940) – niemiecki filozof. * [[Malik Bendjelloul|Bendjelloul, Malik]] (ur. 1977) – szwedzki reżyser filmowy. * [[Edwin Bendyk|Bendyk, Edwin]] (ur. 1965) – polski dziennikarz, publicysta. * Benedykt Spinoza → Baruch Spinoza * [[Peter Benenson|Benenson, Peter]] (1921–2005) – brytyjski prawnik. * [[Benigna z Wrocławia]] (zm. w 1241 lub 1259) – polska mniszka i święta zakonu cysterskiego, błogosławiona Kościoła katolickiego, dziewica i męczennica. * Benjamin, Paul → Auster, Paul Benjamin * [[Urszula Małgorzata Benka|Benka, Urszula Małgorzata]] * Benka-Urbanowicz, Urszula Małgorzata → Benka, Urszula Małgorzata * [[Alan Bennett|Bennett, Alan]] (ur. 1934) – brytyjski aktor, pisarz i tłumacz. * [[Arnold Bennett|Bennett, Arnold]] (1867–1931) – angielski pisarz. * Bennett, Michèle → Duvalier, Michèle * [[Maciej Bennewicz|Bennewicz, Maciej]] (ur. 1961) – polski socjolog i psycholog, autor książek. * [[Mariusz Benoit|Benoit, Mariusz]] (ur. 1950) – polski aktor, reżyser i pedagog. * [[Ezra Taft Benson|Benson, Ezra Taft]] (1899–1994) – amerykański duchowny mormoński. * [[Richard Bentall|Bentall, Richard]] (ur. 1956) – brytyjski lekarz, psycholog. * [[Jeremy Bentham|Bentham, Jeremy]] (1748–1832) – angielski filozof, ekonomista i teoretyk prawa. * [[Edmund Clerihew Bentley|Bentley, Edmund Clerihew]] (1875–1956) – angielski pisarz i satyryk. * [[Nicolas Bentley|Bentley, Nicolas]] (1907–1978) – brytyjski rysownik. * [[Julie Benz|Benz, Julie M.]] (ur. 1972) – amerykańska aktorka. ===Ber=== * [[Jacek Berbeka|Berbeka, Jacek]] (ur. 1959) – polski wspinacz. * [[Maciej Berbeka|Berbeka, Maciej]] (1954–2013) – polski wspinacz. * [[Leon Berenson|Berenson, Leon]] (1882–1943) – polski prawnik. * [[Wacław Berent|Berent, Wacław]] (1873–1940) – polski pisarz, tłumacz. * [[Henryk Bereska|Bereska, Henryk]] (1926–2005) – polski poeta i tłumacz. * [[Jerzy Bereś|Bereś, Jerzy]] (1930–2012) – polski rzeźbiarz, performer. * Bereś, Maria → Pinińska-Bereś, Maria * [[Henryk Bereza|Bereza, Henryk]] (1926–2012) – polski krytyk literacki i eseista. * [[Paweł Beręsewicz|Beręsewicz, Paweł]] (ur. 1970) – polski pisarz, tłumacz, leksykograf. * [[Renata Berger|Berger, Renata]] (ur. 1954) – polska aktorka. * [[Roman Berger|Berger, Roman]] (1930–2020) – polski kompozytor, pianista i teoretyk muzyki. * [[Savinien Cyrano de Bergerac|Bergerac (de), Savinien Cyrano]] (1619–1655) – francuski pisarz. * [[David Bergland|Bergland, David]] (ur. 1935) – amerykański polityk. * [[Eleonora Bergman|Bergman, Eleonora]] (ur. 1947) – polska historyk architektury. * Bergman, Ernst Ingmar → Bergman, Ingmar * [[Ingmar Bergman|Bergman, Ingmar]] (1918–2007) – szwedzki reżyser filmowy. * [[Ingrid Bergman|Bergman, Ingrid]] (1915–1982) – szwedzka aktorka. * Bergoglio, Jorge Mario → Franciszek * [[Henri Bergson|Bergson, Henri]] (1859–1941) – francuski filozof, noblista. * Bergstrand, Peter → Afrojax * [[Ławrientij Beria|Beria, Ławrientij Pawłowicz]] (1899–1953) – gruziński działacz komunistyczny, szef NKWD. * [[George Berkeley|Berkeley, George]] (1685–1753) – irlandzki biskup i filozof. * [[Alexandra Berková|Berková, Alexandra]] (1949–2008) – czeska dziennikarka i pisarka. * [[Irving Berlin|Berlin, Irving]] (1888–1989) – amerykański kompozytor. * [[Isaiah Berlin|Berlin, Isaiah]] (1909–1997) – brytyjski historyk idei i filozof. * [[Zygmunt Berling|Berling, Zygmunt]] (1896–1980) – polski wojskowy. * [[Hector Berlioz|Berlioz, Hector]] (1803–1869) – francuski kompozytor. * Berlioz, Louis Hector → Berlioz, Hector * [[Jakub Berman|Berman, Jakub]] (1901–1984) – polski działacz komunistyczny pochodzenia żydowskiego. * Berman, Kazimierz Jerzy → Marianowicz, Antoni * [[Marshall Berman|Berman, Marshall]] (ur. 1940) – amerykański pisarz i filozof marksistowski. * Bermudez Garcia, Ricardo → Garcia, Ricardo * [[Georges Bernanos|Bernanos, Georges]] (1888–1948) – francuski pisarz. * [[Bernard z Chartres]] (zm. ok. 1130) – francuski filozof i humanista. * [[Bernard z Clairvaux]] (1090–1153) – francuski duchowny, filozof, uczony. * Bernard z Cluny → Bernard z Morlay * [[Bernard z Morlay]] (1 poł. XII w.) – francuski mnich benedyktyński. * [[Tristan Bernard|Bernard, Tristan]] (1866–1947) – francuski pisarz i dziennikarz. * [[Lorenzo Bernardi|Bernardi, Lorenzo]] (ur. 1968) – włoski siatkarz i trener. * Bernardinho → Rezende, Bernardo * Bernardt, Henriette Rosine → Bernhardt, Sarah * Bernasowski, Jerzy → Grześczak, Marian * Bernatowicz, Ewa Jadwiga → Kasprzyk, Ewa * [[Tim Berners-Lee|Berners-Lee, Tim]] (ur. 1955) – brytyjski fizyk i informatyk. * Berners-Lee, Timothy → Berners-Lee, Tim * [[Ruth Bernhard|Bernhard, Ruth]] (1905–2006) – amerykańska fotografka. * [[Thomas Bernhard|Bernhard, Thomas]] (1931–1989) – austriacki prozaik i dramaturg. * [[Sarah Bernhardt|Bernhardt, Sarah]] (1844–1923) – francuska aktorka. * Bernstein, Lenny → Bernstein, Leonard * [[Leonard Bernstein|Bernstein, Leonard]] (1918–1990) – amerykański kompozytor, pianista i dyrygent. * Berra, Lawrence Peter → Berra, Yogi * [[Yogi Berra|Berra, Yogi]] (1925–2015) – amerykański bejsbolista. * [[Claude Berri|Berri, Claude]] (1934–2009) – francuski reżyser filmowy pochodzenia żydowskiego, aktor, scenarzysta i producent. * [[Chuck Berry|Berry, Chuck]] (1928–2017) – amerykański kompozytor, wokalista, gitarzysta, indywidualność sceniczna. * Berry, Charles Edward Anderson → Berry, Chuck * [[Halle Berry|Berry, Halle Maria]] (ur. 1966) – amerykańska aktorka. * [[Rose Bertin|Bertin, Rose]] (1744–1813) – francuska modystka. * [[Gustave Bertrand|Bertrand, Gustave]] (1896–1976) – francuski generał, związany z francuskimi służbami kryptologicznymi działającymi przy Deuxieme Bureau. * [[Ryszard Berwiński|Berwiński, Ryszard Wincenty]] (1819–1879) – polski poeta, działacz polityczny, badacz folkloru. * [[Jöns Jacob Berzelius|Berzelius, Jöns Jacob]] (1779–1848) – szwedzki chemik, lekarz i mineralog. ===Bes=== * [[Alain Besançon|Besançon, Alain]] (ur. 1932) – francuski historyk, politolog i sowietolog. * [[Luc Besson|Besson, Luc]] (ur. 1959) – francuski reżyser, scenarzysta i producent filmowy. * [[Philippe Besson|Besson, Philippe]] (ur. 1967) – francuski pisarz i krytyk literacki, wcześniej również prezenter telewizyjny, z wykształcenia prawnik. * [[George Best|Best, George]] (1946–2005) – północnoirlandzki piłkarz * [[Alfred Bester|Bester, Alfred]] (1913–1987) – amerykański pisarz. * Bestia → Mandl, Maria * Bestia → Tyson, Mike * [[Jan Bestry|Bestry, Jan]] (ur. 1954) – polski polityk, przedsiębiorca, nauczyciel. ===Beś=== * [[Krzysztof Beśka|Beśka, Krzysztof]] (ur. 1972) – polski pisarz. ===Bet=== * [[Mary McLeod Bethune|Bethune, Mary McLeod]] (1875–1955) – amerykańska działaczka na rzecz praw człowieka. * [[Norman Bethune|Bethune, Norman]] (1890–1939) – kanadyjski lekarz. * [[Bruno Bettelheim|Bettelheim, Bruno]] (1903–1990) – amerykański psychoanalityk pochodzenia austriackiego. * [[Frank Bettger|Bettger, Frank]] (1888–1981) – amerykański pisarz. * [[Frei Betto|Betto]] (ur. 1944) – brazylijski pisarz, działacz polityczny, dziennikarz, dominikanin, przedstawiciel teologii wyzwolenia. ===Bev=== * [[Albert Beveridge|Beveridge, Albert Jeremiah]] (1862–1927) – amerykański historyk i polityk. ===Bey=== * [[Marek Beylin|Beylin, Marek]] (ur. 1957) – polski dziennikarz, publicysta. * Beynar, Lech Leon → Jasienica, Paweł * [[Jan Beyzym|Beyzym, Jan]] (1850–1912) – polski duchowny katolicki (prezbiter), jezuita, misjonarz, błogosławiony Kościoła katolickiego. ===Bez=== * [[Aleksander Bezymienski|Bezymienski, Aleksander]] (1898–1973) – rosyjski poeta. ==Bé== * [[Joseph Bédier|Bédier, Joseph]] (1864–1938) – francuski mediewista, pisarz i krytyk literacki. ==Bh== ===Bha=== * Bhaddakaccā → Yasodharā * Bhanji, Krishna → Kingsley, Ben * [[Uma Bharti|Bharti, Uma]] (ur. 1959) – indyjska polityk. * [[Bhartryhari]] (VI–VII w.n.e.) – indyjski filozof i poeta. * Bhave, Vinayak Narahari → Bhave, Vinoba * [[Vinoba Bhave|Bhave, Vinoba]] (1895–1982) – indyjski filozof, religioznawca i polityk. * [[Bhawjawiweka]] (ok. 500–578 n.e.) – indyjski mistrz buddyjski. ===Bhu=== * [[Surender K. Bhutani|Bhutani, Surender K.]] (ur. 1943) – indyjski dziennikarz i poeta. * [[Benazir Bhutto|Bhutto, Benazir]] (1953–2007) – pakistańska polityk. * [[Zulfikar Ali Bhutto|Bhutto, Zulfikar Ali]] (1928–1979) – pakistański polityk. ==Bi== ===Bia=== * [[Alaksandr Bialacki|Bialacki, Alaksandr Wiktarawicz]] (ur. 1962) – białoruski działacz społeczny, polityk i obrońca praw człowieka. * [[Andrzej Białas|Białas, Andrzej]] (ur. 1936) – polski fizyk. * [[Zbigniew Białas|Białas, Zbigniew]] (ur. 1960) – polski literaturoznawca, anglista, pisarz, tłumacz. * [[Grzegorz Białkowski|Białkowski, Grzegorz]] (1932–1989) – polski fizyk, filozof, poeta i polityk. * [[Tomasz Białkowski|Białkowski, Tomasz]] (ur. 1969) – polski prozaik. * [[Eustachy Białoborski|Białoborski, Eustachy]] (1890–1960) – polski wynalazca i popularyzator nauki. * [[Maria Białobrzeska|Białobrzeska, Maria]] (1922–2014) – polska aktorka. * Białobrzeska-Habdank, Maria → Białobrzeska, Maria * [[Marcin Białobrzeski|Białobrzeski, Marcin]] (ok. 1530–1586) – polski biskup katolicki. * [[Ewa Białołęcka|Białołęcka, Ewa]] (ur. 1967) – polska pisarka. * [[Jan Białostocki|Białostocki, Jan]] (1921–1988) – polski historyk sztuki. * [[Miron Białoszewski|Białoszewski, Miron]] (1922–1983) – polski poeta, prozaik, dramatopisarz i aktor teatralny. * [[Ryszard Białous|Białous, Ryszard]] (1914–1992) – polski harcmistrz i wojskowy. * Biały Anioł → German, Anna * [[Héctor Bianciotti|Bianciotti, Héctor]] (1930–2012) – francuski pisarz pochodzący z Argentyny. * [[Andrzej Bianusz|Bianusz, Andrzej]] (1932–2018) – polski pisarz. * [[Gérard Biard|Biard, Gérard]] (ur. 1959) – francuski dziennikarz. * [[Len Bias|Bias, Len]] (1963–1986) – amerykański koszykarz. * Bias, Leonard Kevin → Bias, Len ===Bib=== * Biberstein-Starowieyski, Franciszek Andrzej Bobola → Starowieyski, Franciszek * Bibik, Janusz → Bianusz, Andrzej ===Bic=== * [[Peter Bichsel|Bichsel, Peter]] (ur. 1935) – szwajcarski pisarz. * [[Kazimierz Biculewicz|Biculewicz, Kazimierz]] (ur. 1948) – polski poeta. ===Bid=== * [[Georges Bidault|Bidault, Georges]] (1899–1983) – francuski polityk, dyplomata. * Bidault, Georges-Augustin → Bidault, Georges * [[Joe Biden|Biden, Joe]] (ur. 1942) – amerykański polityk, prezydent USA. ===Bie=== * [[Justin Bieber|Bieber, Justin]] (ur. 1994) – kanadyjski piosenkarz. * [[Robert Biedroń|Biedroń, Robert]] (ur. 1976) – polski polityk. * [[Miłosz Biedrzycki|Biedrzycki, Miłosz]] (ur. 1967) – polski poeta i tłumacz. * [[Adrianna Biedrzyńska|Biedrzyńska, Adrianna]] (ur. 1962) – polska aktorka i piosenkarka. * [[Irena Biegańska|Biegańska, Irena]] (1939–2005) – polska kostiumolog i scenograf. * [[Władysław Biegański|Biegański, Władysław]] (1857–1917) – polski lekarz, filozof i społecznik. * [[Ewa Biegas|Biegas, Ewa]] (ur. 1977) – polska śpiewaczka operowa. * [[Andrzej Biegun|Biegun, Andrzej]] (ur. 1955) – polski śpiewak operowy. * [[Emil Biela|Biela, Emil]] (ur. 1939) – polski pisarz, filolog. * Bielacki, Aleksandr Wiktorowicz → Bialacki, Alaksandr Wiktarawicz. * Bielak, Elżbieta → Śnieżkowska-Bielak, Elżbieta * [[Adam Bielan|Bielan, Adam]] (ur. 1974) – polski polityk. * [[Adam Bielański|Bielański, Adam]] (ur. 1912) – polski chemik. * [[Jan Bielatowicz|Bielatowicz, Jan]] (1913–1965) – polski pisarz i krytyk literacki. * [[Natalia Bielawska|Bielawska, Natalia]] (ur. 1982) – polska pisarka, z wykształcenia polonistka. * [[Andrzej Bielawski|Bielawski, Andrzej]] (ur. 1949) – polski grafik, rysownik, malarz i fotograf. * [[Józef Bielawski|Bielawski, Józef]] (1739–1809) – polski poeta i komediopisarz. * [[Adam Bielecki|Bielecki, Adam]] (ur. 1983) – polski wspinacz. * [[Jan Krzysztof Bielecki|Bielecki, Jan Krzysztof]] (ur. 1951) – polski polityk i ekonomista. * [[Karol Bielecki|Bielecki, Karol]] (ur. 1982) – polski piłkarz ręczny. * [[Tadeusz Bielecki|Bielecki, Tadeusz]] (1901–1982) – polski polityk, publicysta, działacz emigracyjny. * Bielicka, Anna Weronika → Bielicka, Hanka * [[Hanka Bielicka|Bielicka, Hanka]] (1915–2006) – polska aktorka i artystka kabaretowa. * [[Tadeusz Bielicki|Bielicki, Tadeusz]] (ur. 1932) – polski antropolog. * [[Agata Bielik-Robson|Bielik-Robson, Agata]] (ur. 1966) – polska filozofka. * [[Diana Bielińska|Bielińska, Diana]] (ur. 1988) – polska piłkarka nożna. * [[Izabella Bielińska|Bielińska, Izabella]] (ur. 1925) – polska pisarka. * [[Joanna Bielobradek|Bielobradek, Joanna]] (ur. 1943) – polska poetka, mieszka w USA. * [[August Bielowski|Bielowski, August]] (1806–1876) – polski historyk, pisarz, dyrektor. * [[Iwona Bielska|Bielska, Iwona]] (ur. 1952) – polska aktorka. * Bielska-Grabowska, Iwona → Bielska, Iwona * [[Marcin Bielski|Bielski, Marcin]] (ok. 1495–1575) – polski pisarz i historyk. * [[Jerzy Bielunas|Bielunas, Jerzy Maria]] (ur. 1950) – polski reżyser i pedagog. * [[Krzysztof Bienias|Bienias, Krzysztof]] (ur. 1980) – polski bokser. * [[Michał Bieniasz|Bieniasz, Michał]] (ur. XX w.) – działacz polonijny. * [[Alicja Bienicewicz|Bienicewicz, Alicja]] (1954–2012) – polska aktorka. * Bienicewicz-Kawiorska, Alicja → Bienicewicz, Alicja * [[Jarosław Bieniuk|Bieniuk, Jarosław]] (ur. 1979) – polski piłkarz. * [[Marek Bieńczyk|Bieńczyk, Marek]] (ur. 1956) – polski pisarz, historyk, tłumacz, eseista i enolog. * [[Elżbieta Bieńkowska|Bieńkowska, Elżbieta Ewa]] (ur. 1964) – polski urzędnik samorządowy i polityk. * [[Andrzej Bieńkowski|Bieńkowski, Andrzej]] (ur. 1946) – polski malarz, pisarz i etnomuzykolog. * [[Zbigniew Bieńkowski|Bieńkowski, Zbigniew]] (1913–1994) – polski pisarz, krytyk literacki, tłumacz. * [[Susanne Bier|Bier, Susanne]] (ur. 1960) – duńska reżyserka, scenarzystka i producentka filmowa. * [[Nina Bierbierowa|Bierbierowa, Nina]] (1901–1993) – rosyjska pisarka. * [[Ambrose Bierce|Bierce, Ambrose Gwinett]] (1842–1913 lub 1914) – amerykański pisarz, dziennikarz i satyryk. * [[Marianna Biernacka|Biernacka, Marianna]] (1888–1943) – polska męczennica chrześcijańska i błogosławiona Kościoła rzymskokatolickiego. * Biernacki, Bolesław → Bierut, Bolesław * [[Marek Biernacki|Biernacki, Marek]] (ur. 1959) – polski polityk. * [[Mikołaj Biernacki|Biernacki, Mikołaj]] (1836–1901) – polski poeta, satyryk, wydawca. * [[Tomasz Biernacki|Biernacki, Tomasz]] (ur. 1974) – polski dyrygent. * Biernacki, Wacław → Kostek-Biernacki, Wacław * [[Biernat z Lublina]] (ok. 1465–1529) – polski pisarz, tłumacz. * [[Bolesław Bierut|Bierut, Bolesław]] (1892–1956) – polski działacz komunistyczny, polityk. * [[Jacek Bierut|Bierut, Jacek]] (ur. 1964) – polski poeta, prozaik, krytyk literacki. ===Big=== * Big Cactus → O'Neal, Shaquille Rashaun * Big Fella → O'Neal, Shaquille Rashaun * Big Ticket, The → Garnett, Kevin ===Bik=== * Biko, Stephen Bantu → Biko, Steve * [[Steve Biko|Biko, Steve]] (1946–1977) – pokojowy działacz ruchu przeciw apartheidowi w RPA. * [[Piotr Bikont|Bikont, Piotr]] (1955–2017) – polski dziennikarz, publicysta i krytyk kulinarny, reżyser i twórca filmów dokumentalnych, aktor niezawodowy. ===Bil=== * [[Věra Bílá|Bílá, Věra]] (ur. 1954) – czeska piosenkarka, Romka. * [[Józef Bilczewski|Bilczewski, Józef]] (1860–1923) – polski święty Kościoła katolickiego, arcybiskup, teolog. * [[Carl Bildt|Bildt, Carl]] (ur. 1949) – szwedzki polityk. * Bildt, Nils Daniel Carl → Bildt, Carl * [[Krzysztof Bilica|Bilica, Krzysztof]] (ur. 1946) – polski muzykolog, aforysta, eseista i prozaik. * [[Andrzej Bilik|Bilik, Andrzej]] (ur. 1939) – polski dziennikarz, publicysta, dyplomata, tłumacz. * [[Brook Billings|Billings, Brook]] (ur. 1980) – amerykański siatkarz. * [[Josh Billings|Billings, Josh]] (1818–1885) – amerykański humorysta. * [[Louis Billot|Billot, Louis]] (1846–1931) – francuski duchowny katolicki, jezuita, kardynał. * [[Billy Kid]] (1859–1881) – amerykański rewolwerowiec. * Billy the Kid → Billy Kid ===Bim=== * Bimbādevī → Yasodharā ===Bin=== * [[Adrián Biniez|Biniez, Adrián]] (ur. 1974) – argentyński reżyser tworzący w Urugwaju. * [[Jerzy Binkowski|Binkowski, Jerzy]] (ur. 1959) – polski koszykarz. * [[Juliette Binoche|Binoche, Juliette]] (ur. 1964) – francuska aktorka. ===Biń=== * [[Jerzy Bińczycki|Bińczycki, Jerzy]] (1937–1998) – polski aktor. ===Bio=== * [[Leszek Biolik|Biolik, Leszek]] (ur. 1965) – polski basista i producent muzyczny. * [[Bojan Biołczew|Biołczew, Bojan]] (ur. 1942) – bułgarski pisarz, polonista, tłumacz, historyk literatury, scenarzysta i pedagog. ===Bir=== * [[André Birabeau|Birabeau, André]] (1890–1974) – francuski pisarz. * [[Larry Bird|Bird, Larry Joe]] (ur. 1956) – amerykański koszykarz. * Birgisson, Jón Þór → Jón Þór Birgisson * [[Józef Birkenmajer|Birkenmajer, Józef]] (1897–1939) – polski slawista, historyk literatury, poeta, tłumacz. * [[Krzysztof Birkenmajer|Birkenmajer, Krzysztof]] (1929–2019) – polski geolog. * Birnes, Bill → Birnes, William J. * [[William J. Birnes|Birnes, William J.]] (ur. 1946) – amerykański pisarz i wydawca, ufolog. ===Bis=== * [[Anne Bishop|Bishop, Anne]] (ur. XX w.) – amerykańska pisarka. * [[Elizabeth Bishop|Bishop, Elizabeth]] (1911–1979) – amerykańska pisarka i tłumaczka. * Bishop, Eric Marlon → Foxx, Jamie * [[Andrzej Biskupski|Biskupski, Andrzej]] (ur. 1938) – polski pisarz, krytyk literacki. * Bissessar, Kamla → Persad-Bissessar, Kamla * [[Henryk Bista|Bista, Henryk]] (1934–1997) – polski aktor i pedagog. * [[Paulina Bisztyga|Bisztyga, Paulina]] (ur. 1978) – polska piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów piosenek, poetka i malarka. ===Bit=== * [[Dariusz Bitner|Bitner, Dariusz]] (ur. 1954) – polski prozaik, krytyk literacki. ===Bix=== * [[Cedric Bixler-Zavala|Bixler-Zavala, Cedric]] (ur. 1974) – amerykański piosenkarz i tekściarz. ===Biz=== * [[Georges Bizet|Bizet, Georges]] (1838–1875) – francuski kompozytor. * [[Marta Bizoń|Bizoń, Marta]] (ur. 1971) – polska aktorka i wokalistka. ==Bj== ===Bjö=== * [[Björk]] (ur. 1965) – islandzka piosenkarka, aktorka, kompozytorka. * Björk Guðmundsdóttir → Björk * [[Gunnar Björling|Björling, Gunnar]] (1887–1960) – fińsko-szwedzki poeta. ===Bjø=== * [[Marit Bjørgen|Bjørgen, Marit]] (ur. 1980) – norweska biegaczka narciarska. * [[Bjørnstjerne Bjørnson|Bjørnson, Bjørnstjerne Martinus]] (1832–1910) – norweski pisarz. ==Bl== ===Bla=== * [[Franciszek Blachnicki|Blachnicki, Franciszek]] (1921–1987) – polski duchowny katolicki. * Black Bart → Roberts, Bartholomew * Black Elk → Czarny Łoś * Black Jack → Pershing, John Joseph * Black Mamba → Bryant, Kobe * [[Bill Black|Black, Bill]] (1926–1965) – amerykański kontrabasista i gitarzysta basowy. * [[Dustin Lance Black|Black, Dustin Lance]] (ur. 1974) – amerykański scenarzysta, reżyser, producent i montażysta filmowy, działacz społeczny. * [[Jeremy Black|Black, Jeremy]] (ur. 1955) – brytyjski historyk. * Blackheim → Nyström, Anders * [[Ritchie Blackmore|Blackmore, Ritchie]] (ur. 1945) – brytyjski gitarzysta. * Blackmore, Richard Hugh → Blackmore, Ritchie * [[William Blackstone|Blackstone, William]] (1723–1780) – angielski prawnik. * Blaia (de), Jaufré → Rudel, Jaufré * [[Philippe Blain|Blain, Philippe]] (ur. 1960) – francuski siatkarz i trener. * Blair, Anthony Charles Lynton → Blair, Tony * Blair, Eric Arthur → Orwell, George * [[Hugh Blair|Blair, Hugh]] (1718–1800) – angielski teoretyk i krytyk literatury. * [[Tony Blair|Blair, Tony]] (ur. 1953) – brytyjski polityk. * [[James Blake|Blake, James Riley]] (ur. 1979) – amerykański tenisista. * [[Jean Blake White|Blake White, Jean]] (XX w.) – amerykańska pisarka. * [[Michael Blake|Blake, Michael]] (ur. 1945) – amerykański pisarz. * [[William Blake|Blake, William]] (1757–1827) – angielski poeta, pisarz, rytownik, malarz, drukarz i mistyk. * [[Cate Blanchett|Blanchett, Cate]] (ur. 1969) – australijska aktorka. * Blanchett, Catherine Élise → Blanchett, Cate * [[Blane]] (ur. 1986) – szkocki sportowiec. * [[Leszek Blanik|Blanik, Leszek]] (ur. 1977) – polski gimnastyk sportowy i polityk. * [[Joseph Blatter|Blatter, Joseph]] (ur. 1936) – szwajcarski działacz sportowy. * Blatter, Sepp → Blatter, Joseph * [[Leopold Blaustein|Blaustein, Leopold]] (1905–1942/1944) – polski estetyk, psycholog. * Blazy, Philippe → Douste-Blazy, Philippe * [[Neda Miranda Blažević|Blažević, Neda Miranda]] (ur. 1951) – chorwacka pisarka. ===Ble=== * [[Rafał Blechacz|Blechacz, Rafał]] (ur. 1985) – polski pianista. * [[Max Blecher|Blecher, Max]] (1909–1938) – rumuński pisarz. * [[Carla Bley|Bley, Carla]] (ur. 1936) – amerykańska pianistka, kompozytorka, producentka muzyczna. ===Bli=== * [[Barbara Blida|Blida, Barbara]] (1949–2007) – polska polityk. * [[Bertrand Blier|Blier, Bertrand]] (ur. 1939) – francuski reżyser i scenarzysta filmowy. * [[Hans Blix|Blix, Hans]] (ur. 1928) – szwedzki dyplomata i polityk. * [[Karen Blixen|Blixen, Karen]] (1885–1962) – duńska pisarka. * Blixen-Finecke von, Karen Christence → Blixen, Karen * [[Józef Bliziński|Bliziński, Józef Franciszek]] (1827–1893) – polski dramaturg i komediopisarz pozytywistyczny. * [[Marek Bliziński|Bliziński, Marek Bohdan]] (1947–1989) – polski gitarzysta jazzowy i kompozytor. ===Blo=== * [[Augustyn Bloch|Bloch, Augustyn]] (1929–2006) – polski kompozytor i organista. * [[Marc Bloch|Bloch, Marc]] (1886–1944) – francuski historyk. * [[Jan Axel Blomberg|Blomberg, Jan Axel]] (ur. 1969) – norweski perkusista. * [[Allan Bloom|Bloom, Allan David]] – amerykański filozof polityczny. * [[Daniel Bloom|Bloom, Daniel]] (ur. 1972) – polski kompozytor, muzyk, producent muzyczny. * [[Orlando Bloom|Bloom, Orlando]] (ur. 1977) – angielski aktor. * [[Léon Bloy|Bloy, Léon]] (1846–1917) – francuski pisarz. ===Blu=== * [[Léon Blum|Blum, Léon]] (1755–1829) – francuski polityk. * [[Leopold Blumental|Blumental, Leopold]] (1865–1941) – polski pisarz i tłumacz. * [[Seweryn Blumsztajn|Blumsztajn, Seweryn]] (ur. 1946) – polski dziennikarz i działacz opozycji antykomunistycznej pochodzenia żydowskiego. * [[Emily Blunt|Blunt, Emily]] (ur. 1983 r.) – brytyjska aktorka teatralna i filmowa. * [[Przemysław Bluszcz|Bluszcz, Przemysław]] (ur. 1970) – polski aktor. ===Bly=== * [[Robert Bly|Bly, Robert]] (ur. 1926) – amerykański pisarz i tłumacz. * Blyth, John Sidney → Barrymore, John ==Bł== ===Bła=== * [[Jacek Błach|Błach, Jacek]] (ur. 1980) – polski krytyk literacki i eseista. * [[Wojciech Błach|Błach, Wojciech]] (ur. 1972) – polski aktor. * [[Danuta Błaszak|Błaszak, Danuta]] (ur. 1961) – polska poetka. * [[Mariusz Błaszczak|Błaszczak, Mariusz]] (ur. 1969) – polski polityk, historyk. * [[Ewa Błaszczyk|Błaszczyk, Ewa]] (ur. 1955) – polska aktorka i piosenkarka. * [[Lucjan Błaszczyk|Błaszczyk, Lucjan]] (ur. 1974) – polski tenisista stołowy. * [[Jakub Błaszczykowski|Błaszczykowski, Jakub]] (ur. 1985) – polski piłkarz. * Błaszkiewicz, Wanda → Rutkiewicz, Wanda * [[Jacek Bławut|Bławut, Jacek]] (ur. 1950) – polski operator i reżyser filmowy. * [[Danuta Błażejczyk|Błażejczyk, Danuta]] (ur. 1953) – polska piosenkarka jazzowa. ===Błe=== * [[Wanda Błeńska|Błeńska, Wanda Maria]] (ur. 1911) – polska lekarka i misjonarka. ===Błę=== * [[Grażyna Błęcka-Kolska|Błęcka-Kolska, Grażyna]] (ur. 1962) – polska aktorka. ===Bło=== * [[Anita Błochowiak|Błochowiak, Anita]] (ur. 1973) – polski polityk. * [[Błogosławiona Bronisława]] (1200–1259) – polska norbertanka, dziewica i błogosławiona Kościoła rzymskokatolickiego, uznawana za świętą przez Kościół katolicki w Polsce. * [[Błogosławiona Salomea]] (1211–1268) – księżniczka polska, żona Kolomana, króla Rusi Halickiej, klaryska, dziewica i błogosławiona Kościoła rzymskokatolickiego. * [[Alina Błońska|Błońska, Alina]] (ur. 1974) – polska kompozytorka. * Błońska, Małgorzata Maria → Kidawa-Błońska, Małgorzata Maria * [[Jan Błoński|Błoński, Jan]] (1931–2009) – polski historyk literatury, krytyk literacki, eseista, tłumacz. * Błoński, Jan → Kidawa-Błoński, Jan * [[Ludmiła Błotnicka|Błotnicka, Ludmiła Jadwiga]] (1907–1981) – polska pisarka. ==Bo== * Bo, Jan → Borysewicz, Jan ===Bob=== * [[Bogumiła Boba|Boba, Bogumiła Maria]] (ur. 1945) – polska polityk, lekarka. * [[Filip Bobek|Bobek, Filip Andrzej]] (ur. 1980) – polski aktor. * [[Erik Bobella|Bobella, Erik]] (ur. 1976) – amerykański basista. * [[Jerzy Bober|Bober, Jerzy]] (1920–1990) – polski prozaik. * Bobińska, Lena → Kolarska-Bobińska, Lena * [[Andrzej Bobkowski|Bobkowski, Andrzej]] (1913–1961) – polski pisarz, przedsiębiorca, popularyzator modelarstwa lotniczego, z wykształcenia ekonomista. * [[Andrzej Bobola|Bobola, Andrzej]] (1591–1657) – polski duchowny katolicki, jezuita, misjonarz, kaznodzieja, męczennik, święty Kościoła katolickiego, autor tekstu ślubów lwowskich króla Jana Kazimierza. Jeden z katolickich patronów Polski. * [[Irena Bobowska|Bobowska, Irena]] (1920–1942) – polska poetka. * [[Szymon Bobrowski|Bobrowski, Szymon]] (ur. 1972) – polski aktor. * Bobrowski, Kazimierz → Zakrzewski, Kazimierz * [[Maria Bobrzecka|Bobrzecka, Maria]] (1898–1957) – polska farmaceutka. * [[Michał Bobrzyński|Bobrzyński, Michał]] (1849–1935) – polski historyk, prawnik i polityk. ===Boc=== * [[Emil Boc|Boc, Emil]] (ur. 1966) – rumuński polityk. * [[Andrzej Bochenek|Bochenek, Andrzej]] (ur. 1949) – polski kardiochirurg. * [[Krystyna Bochenek|Bochenek, Krystyna Maria]] (1953–2010) – polska dziennikarka, polityk. * [[Adolf Maria Bocheński|Bocheński, Adolf Maria]] (1909–1944) – polski publicysta i działacz polityczny. * Bocheński, Innocenty → Bocheński, Józef Maria * [[Jacek Bocheński|Bocheński, Jacek]] (ur. 1926) – polski prozaik i publicysta. * [[Józef Maria Bocheński|Bocheński, Józef Maria]] (1902–1995) – polski logik i filozof, dominikanin. * [[Tomasz Bochiński|Bochiński, Tomasz]] (ur. 1959) – polski pisarz. * [[Henryka Bochniarz|Bochniarz, Henryka]] (ur. 1947) – polska ekonomistka, polityk. * [[Ida Bocian|Bocian, Ida]] (ur. 1976) – polska aktorka teatralna. * [[Marianna Bocian|Bocian, Marianna]] (1942–2003) – polska poetka. * [[Natalia Bocian|Bocian, Natalia]] (ur. 1989) – polska zawodniczka uprawiająca fitness sportowy. * [[Ludwik Bociański|Bociański, Ludwik]] (1892–1970) – polski wojskowy, polityk. * [[Amy Bock|Bock, Amy Maud]] (1859–1943) – nowozelandzka oszustka. * [[Magdalena Boczarska|Boczarska, Magdalena Jadwiga]] (ur. 1978) – polska aktorka. * [[Krzysztof Boczkowski (poeta)|Boczkowski, Krzysztof]] (ur. 1936) – polski poeta. * [[Krzysztof Boczkowski (aktor)|Boczkowski, Krzysztof]] (ur. 1979) – polski aktor. ===Bod=== * [[Eugeniusz Bodo|Bodo, Eugeniusz]] (1899–1943) – polski aktor, piosenkarz, reżyser, scenarzysta, tancerz i producent pochodzenia szwajcarskiego. * [[Władysław Bodnicki|Bodnicki, Władysław]] (1910–1983) – polski pisarz, z wykształcenia polonista. * [[Cezary Bodzianowski|Bodzianowski, Cezary]] (ur. 1968) – polski artysta sytuacji, malarz, performer. ===Boe=== * Boehm, Aleksandra → Ziółkowska, Aleksandra * [[John Boehner|Boehner, John]] (ur. 1949) – amerykański polityk. * [[Sebastian Boenisch|Boenisch, Sebastian]] (ur. 1987) – polski piłkarz pochodzenia niemieckiego. * [[Hermann Boerhaave|Boerhaave, Hermann]] (1668–1738) – holenderski lekarz i humanista. ===Boé=== * [[Étienne de La Boétie|Boétie (de La), Étienne]] (1530–1563) – francuski pisarz i filozof. ===Bof=== * [[Leonardo Boff|Boff, Leonardo]] (ur. 1938) – brazylijski działacz społeczny, pisarz i filozof, były franciszkanin, teolog wyzwolenia. ===Bog=== * [[Agata Bogacka|Bogacka, Agata]] (ur. 1976) – polska malarka. * [[Joanna Bogacka|Bogacka, Joanna]] (1945–2012) – polska aktorka. * Bogajewicz, Jerzy → Bogajewicz, Jurek * [[Jurek Bogajewicz|Bogajewicz, Jurek]] (ur. 1948) – polski scenarzysta, reżyser, aktor i producent filmowy. * Bogajevich, Yurek → Bogajewicz, Jurek * Bogayewicz, Yurek → Bogajewicz, Jurek * [[Małgorzata Bogajewska|Bogajewska, Małgorzata]] (ur. 1975) – polska reżyserka teatralna. * [[Dirk Bogarde|Bogarde, Dirk]] (1921–1999) – angielski aktor. * [[Humphrey Bogart|Bogart, Humphrey DeForest]] (1899–1957) – amerykański aktor. * [[Edmund Bogdanowicz|Bogdanowicz, Edmund]] (1859–1911) – polski poeta, pisarz i dziennikarz. * [[Krystyna Bogdanowicz-Szwed|Bogdanowicz-Szwed, Krystyna]] (ur. 1934) – polska chemiczka. * [[Krystyna Boglar|Boglar, Krystyna]] (ur. 1931) – polska pisarka. * [[John Bogle|Bogle, John]] (1929–2019) – amerykański biznesmen. * [[Katarzyna Bogucka-Krenz|Bogucka-Krenz, Katarzyna]] (ur. 1953) – polska poetka, powieściopisarka i tłumaczka. * [[Andrzej Bogucki|Bogucki, Andrzej]] (1904–1978) – polski aktor, piosenkarz i śpiewak operetkowy. * [[Jacek Bogucki|Bogucki, Jacek]] (ur. 1959) – polski polityk, inżynier mechanik, rolnik. * [[Bogumił z Dobrowa]] (zm. XII wiek) – błogosławiony Kościoła katolickiego, arcybiskup gnieźnieński, pustelnik. * [[Wojciech Bogusławski|Bogusławski, Wojciech]] (1757–1829) – polski aktor, dyrektor teatru, dramatopisarz. * [[Agata Bogusz|Bogusz, Agata]] (ur. 1985) – polska freediverka. * [[Józef Bogusz|Bogusz, Józef]] (1904–1993) – polski lekarz, etyk. ===Boh=== * [[Antoni Bohdziewicz|Bohdziewicz, Antoni]] (1906–1970) – polski reżyser i scenarzysta. * [[Henry George Bohn|Bohn, Henry George]] (1796–1884) – brytyjski wydawca. * [[Franciszek Bohomolec|Bohomolec, Franciszek]] (1720–1784) – polski pisarz. * [[Maja Bohosiewicz|Bohosiewicz, Maja]] (ur. 1990) – polska aktorka. * [[Sonia Bohosiewicz|Bohosiewicz, Sonia]] (ur. 1975) – polska aktorka, artystka kabaretowa i wokalistka. * [[Niels Bohr|Bohr, Niels Henrik David]] (1885–1962) – duński fizyk. ===Boi=== * Boigny, Félix → Houphouët-Boigny, Félix * [[Nicolas Boileau-Despréaux|Boileau-Despréaux, Nicolas]] (1636–1711) – francuski poeta, satyryk i krytyk literatury. * [[Louis Boisrond Tonnerre|Boisrond-Tonnerre, Louis Félix Mathurin]] (1776–1806) – haitański polityk i pisarz. ===Boj=== * Bojanow, Wasil Trojanow → Azis * [[Edmund Bojanowski|Bojanowski, Edmund]] (1814–1871) – polski działacz społeczny, założyciel Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Marii Panny, błogosławiony Kościoła katolickiego. * [[Anna Bojarska|Bojarska, Anna]] (ur. 1946)  – polska pisarka. * [[Marek Bojarski|Bojarski, Marek]] (ur. 1946) – polski prawnik. * [[Wacław Bojarski|Bojarski, Wacław]] (1921–1943) – polski poeta. * [[Włodzimierz Bojarski|Bojarski, Włodzimierz]] (ur. 1930) – polski inżynier energetyk, polityk. * Bojaxhiu, Agnesë Gonxhe → Teresa z Kalkuty ===Bok=== * [[Catherine Bokassa|Bokassa, Catherine]] (ur. 1949) – żona Jeana-Bédela Bokassy. * [[Jean-Bédel Bokassa|Bokassa, Jean-Bédel]] (1921–1996) – wojskowy i polityk Republiki Środkowoafrykańskiej. ===Bol=== * [[Anna Bolecka|Bolecka, Anna]] (ur. 1951) – polska pisarka. * [[Juliusz Erazm Bolek|Bolek, Juliusz Erazm]] (ur. 1963) – polski poeta. * Boleslavsky, Richard → Bolesławski, Ryszard * Boleslawski, Richard → Bolesławski, Ryszard * [[Bolesław I Chrobry]] (967–1025) – pierwszy koronowany król Polski, książę Czech. * Bolesław I Wielki → Bolesław I Chrobry * [[Bolesław II Śmiały]] (1040?–1081) – władca Polski. * Bolesław III Hojny → Bolesław III Rozrzutny * [[Bolesław III Krzywousty]] (1086–1138) – książę Polski. * [[Bolesław III Rozrzutny]] (1291–1352) – polski książę. * Bolesław IV (Czechy) → Bolesław I Chrobry * Bolesławita, Bogdan → Kraszewski, Józef Ignacy * [[Ryszard Bolesławski|Bolesławski, Ryszard]] (1889–1937) – polski aktor i reżyser, także publicysta i autor książek. * Bolesta → Dzierzkowski, Józef * [[Wojciech Boliński|Boliński, Wojciech]] (ur. 1989) – polski poeta i publicysta. * [[Simón Bolívar|Bolívar, Simón]] (1783–1830) – Boliwijczyk, bohater walk o wyzwolenie Ameryki Południowej spod władzy Hiszpanów. * Bolívar y Palacios, Simón José Antonio → Bolívar, Simón * [[Hassanal Bolkiah|Bolkiah, Hassanal]] (ur. 1946) – sułtan Brunei. * Bollea, Brooke Ellen → Hogan, Brooke * [[Janusz Bolonek|Bolonek, Janusz]] (1938–2016) – polski duchowny katolicki, watykański dyplomata, arcybiskup. * [[Usain Bolt|Bolt, Usain]] (ur. 1986) – jamajski lekkoatleta. * [[Luc Boltanski|Boltanski, Luc]] (ur. 1940) – francuski pisarz i socjolog. * [[Ludwig Boltzmann|Boltzmann, Ludwig Eduard]] (1844–1906) – austriacki fizyk. ===Boł=== * [[Olga Bołądź|Bołądź, Olga]] (ur. 1984) – polska aktorka. ===Bom=== * Bombadil, Tom → Budzyński, Tomasz * [[Nachum Bomze|Bomze, Nachum]] (1906–1954) – żydowski poeta pochodzący z Galicji wschodniej, ostatnie lata życia spędził w USA. * Bomze, Nuchim → Bomze, Nachum ===Bon=== * [[Jon Bon Jovi|Bon Jovi, Jon]] (ur. 1962) – Amerykanin włoskiego pochodzenia, muzyk rockowy, autor tekstów, producent, aktor. * [[Joe Bonamassa|Bonamassa, Joe]] (ur. 1977) – amerykański gitarzysta i wokalista bluesowy. * [[Maria Bonaparte|Bonaparte, Maria]] (1882–1962) – francuska psychoanalityczka; księżna grecka i duńska. * [[Napoleon Bonaparte|Bonaparte, Napoleon]] (1769–1821) – francuski wojskowy, cesarz. * [[Tomasz Bonarowski|Bonarowski, Tomasz]] (1969–2015) – polski realizator i producent muzyczny, muzyk sesyjny. * [[Mariusz Bonaszewski|Bonaszewski, Mariusz]] (ur. 1964) – polski aktor. * [[Ryszard Bonda|Bonda, Ryszard]] (ur. 1960) – polski polityk, przedsiębiorca, rolnik. * [[Andrij Bondar|Bondar, Andrij Wołodymyrowycz]] (ur. 1974) – ukraiński poeta, prozaik, literaturoznawca i tłumacz. * [[Fiodor Bondarczuk|Bondarczuk, Fiodor Siergiejewicz]] (ur. 1964) – rosyjski aktor, reżyser, scenarzysta i prezenter telewizyjny. * [[Hermann Bondi|Bondi, Hermann]] (1919–2005) – brytyjski matematyk i kosmolog. * Bongiovi Jr., John Francis → Bon Jovi, Jon * [[Omar Bongo|Bongo, Omar]] (1935–2009) – gaboński polityk. * Bongo Ondimb, Omar → Bongo, Omar * [[Jason Bonham|Bonham, Jason]] (ur. 1966) – angielski perkusista. * [[John Bonham|Bonham, John]] (1948–1980) – angielski perkusista. * Boni, Barbara → Engelking-Boni, Barbara * [[Michał Boni|Boni, Michał Jan]] (ur. 1954) – polski polityk, kulturoznawca. * [[Yayi Boni|Boni, Yayi]] (ur. 1952) – beniński polityk i ekonomista. * Boni, Thomas Yayi → Boni, Yayi * [[Adam Boniecki|Boniecki, Adam]] (ur. 1934) – polski ksiądz katolicki. * [[Zbigniew Boniek|Boniek, Zbigniew]] (ur. 1956) – polski piłkarz, trener. * [[Tomasz Bonin|Bonin, Tomasz]] (ur. 1973) – polski bokser. * [[Chris Bonington|Bonington, Chris]] (ur. 1934) – brytyjski wspinacz, podróżnik. * Bonington, Christian John Storey → Bonington, Chris * [[Pierre Bonnard|Bonnard, Pierre]] (1867–1947) – francuski malarz. * Bonney, William → Billy Kid * [[Maria Bonnevie|Bonnevie, Maria]] (ur. 1973) – szwedzko-norweska aktorka. * [[Bono]] (ur. 1960) – irlandzki muzyk. * [[Wojciech Bonowicz|Bonowicz, Wojciech]] (ur. 1967) – polski poeta, publicysta, dziennikarz. * [[Philip Bonsal|Bonsal, Philip]] (1903–1995) – amerykański dyplomata. * Bontje, Johannes Cornelius → Bontje, Rob * [[Rob Bontje|Bontje, Rob]] (ur. 1981) – holenderski siatkarz. ===Boo=== * Boom, Cornelia ten → Boom, Corrie ten * [[Corrie ten Boom|Boom, Corrie ten]] (1892–1983) – holenderska pisarka chrześcijańska. * [[Dany Boon|Boon, Dany]] (ur. 1966) – francuski komik i aktor. ===Boń=== * [[Jerzy Bończak|Bończak, Jerzy]] (ur. 1949) – polski aktor i reżyser. * [[Jacek Bończyk|Bończyk, Jacek]] (ur. 1967) – polski aktor, piosenkarz, autor tekstów piosenek, scenarzysta i reżyser. * [[Olga Bończyk|Bończyk, Olga]] (ur. 1968) – polska aktorka, piosenkarka, pianistka. ===Bor=== * Borba Ferreira, Rivaldo Vitor → Rivaldo * [[Karol Olgierd Borchardt|Borchardt, Karol Olgierd]] (1905–1986) – polski pisarz marynista, kapitan żeglugi wielkiej, pedagog. * Borcuch, Daniel Tomasz → Bloom, Daniel * [[Jacek Borcuch|Borcuch, Jacek]] (ur. 1970) – polski reżyser, aktor i scenarzysta. * [[Michał Borczuch|Borczuch, Michał]] (ur. 1979) – polski reżyser teatralny oraz grafik. * [[Waldemar Borczyk|Borczyk, Waldemar]] (ur. 1960) – polski polityk. * [[Henry Bordeaux|Bordeaux, Henry]] (1870–1963) – francuski poeta, eseista i prawnik. * [[Jerzy Wojciech Borejsza|Borejsza, Jerzy Wojciech]] (1935–2019) – polski historyk. * [[Mateusz Borek|Borek, Mateusz]] (ur. 1973) – polski komentator sportowy. * [[Tomás Borge|Borge, Tomás]] (1930–2012) – nikaraguański pisarz i polityk. * Borge Martínez, Tomás → Borge, Tomás * [[Jorge Luis Borges|Borges, Jorge Luis]] (1899–1986) – argentyński pisarz. * Borges Acevedo, Jorge Francisco Isidoro Luis → Borges, Jorge Luis * [[Borixon]] (ur. 1977) – polski raper. * [[Francisco Borja da Costa|Borja da Costa, Francisco]] (1946–1975) – timorski poeta. * [[Franz Borkenau|Borkenau, Franz]] (1900–1957) – austriacki pisarz. * [[Jacek Borkowski|Borkowski, Jacek Tomasz]] (ur. 1959) – polski aktor, piosenkarz i prezenter telewizyjny. * [[Przemysław Borkowski|Borkowski, Przemysław]] (ur. 1973) – polski artysta kabaretowy, aktor i pisarz. * [[Frank Borman|Borman, Frank Frederick]] (ur. 1928) – amerykański astronauta. * [[Max Born|Born, Max]] (1882–1970) – niemiecki fizyk. * [[Henri de Bornier|Bornier (de), Henri]] (1825–1901) – francuski pisarz. * [[Aleksandr Borodin|Borodin, Aleksandr Porfirjewicz]] (1833–1887) – rosyjski chemik, lekarz i kompozytor. * [[Wojciech Boros|Boros, Wojciech]] (ur. 1973) – polski poeta. * [[Walerian Borowczyk|Borowczyk, Walerian]] (1923–2006) – polski artysta plastyk, scenarzysta i reżyser filmowy, scenograf, autor zdjęć i pisarz. * [[Aldona Borowicz|Borowicz, Aldona]] (ur. 1949) – polska poetka, krytyk literacki, eseistka. * [[Łukasz Borowicz|Borowicz, Łukasz]] (ur. 1977) – polski dyrygent. * Borowska, Elżbieta → Gaudasińska-Borowska, Elżbieta * [[Renata Borowska-Juszczyńska|Borowska-Juszczyńska, Renata Ewa]] (ur. 1970) – dyrektorka Teatru Wielkiego w Poznaniu. * [[Adam Borowski|Borowski, Adam]] (ur. 1955) – polski działacz społeczny, polityk, wydawca. * [[Henryk Borowski|Borowski, Henryk]] (1930–2008) – polski filozof. * [[Marek Borowski|Borowski, Marek]] (ur. 1946) – polski polityk. * [[Paweł Borowski|Borowski, Paweł]] (ur. 1973) – polski reżyser, scenarzysta, operator filmowy, malarz. * [[Tadeusz Borowski|Borowski, Tadeusz]] (1922–1951) – polski pisarz. * [[Wacław Borowy|Borowy, Wacław]] (1890–1950) – polski krytyk i historyk literatury. * [[Marcin Bors|Bors, Marcin]] (ur. 1978) – polski multiinstrumentalista i producent muzyczny. * Borszczewski, Leonid Pietrowicz → Barszczeuski, Lawon Piatrowicz * [[Halina Bortnowska|Bortnowska, Halina]] (ur. 1931) – polska filozof, teolog, publicystka. * Bortnowska-Dąbrowska, Halina → Bortnowska, Halina * [[Marcin Bortnowski|Bortnowski, Marcin]] (ur. 1972) – polski kompozytor. * [[Stanisław Bortnowski|Bortnowski, Stanisław]] (ur. 1935) – polski nauczyciel akademicki, polonista, publicysta, autor książek. * [[Artur Boruc|Boruc, Artur]] (ur. 1980) – polski piłkarz. * [[Maria Borucka-Arctowa|Borucka-Arctowa, Maria]] (1921–2018) – polska teoretyczka i socjolog prawa. * [[Krzysztof Boruń|Boruń, Krzysztof]] (1923–2000) – polski pisarz, dziennikarz. * [[Katarzyna Boruń-Jagodzińska|Boruń-Jagodzińska, Katarzyna]] (ur. 1956) – polska poetka, publicystka, tłumaczka. * [[Bogdan Borusewicz|Borusewicz, Bogdan Michał]] (ur. 1949) – polski polityk. * [[Jacek Borusiński|Borusiński, Jacek]] (ur. 1972) – polski aktor. * Borycki, Tomasz → Borixon * [[Borys III]] (1894–1943) – car Bułgarii. * Borys III Koburg → Borys III * [[Andżelika Borys|Borys, Andżelika]] (ur. 1973) – nauczycielka i działaczka mniejszości polskiej na Białorusi. * [[Monika Borys|Borys, Monika]] (ur. 1965) – polska piosenkarka, tancerka, aktorka, fotomodelka. * [[Stan Borys|Borys, Stan]] (ur. 1941) – polski piosenkarz, kompozytor, autor tekstów piosenek i poeta. * [[Jan Borysewicz|Borysewicz, Jan]] (ur. 1955) – kompozytor, wokalista i gitarzysta. * [[Bolesław Borysiuk|Borysiuk, Bolesław]] (ur. 1948) – polityk, historyk. * [[Edmund Borzemski|Borzemski, Edmund]] (ur. 1959) – polski historyk, poeta, krytyk literacki. ===Bos=== * [[Krzysztof Bosak|Bosak, Krzysztof]] (ur. 1982) – polski polityk. * [[Marcin Bosak|Bosak, Marcin]] (ur. 1979) – polski aktor. * [[Subhas Chandra Bose|Bose, Subhas Chandra]] (1897–1945) – indyjski polityk. * [[Ryszard Bosek|Bosek, Ryszard]] (ur. 1950) – polski siatkarz, manager siatkarski, trener i działacz. * [[Carel Boshoff|Boshoff, Carel Willem Hendrik]] (1927–2011) – południowoafrykański polityk i aktywista. * [[Phil Bosmans|Bosmans, Phil]] (1922–2012) – belgijski pisarz i duchowny katolicki. * [[Pierre Bosquet|Bosquet, Pierre Joseph François]] (1810–1861) – francuski generał. * Boss, The → Armstrong, Lance * [[Jakob Bosshart|Bosshart, Jakob]] (1862–1924) – szwajcarski pisarz. * [[Jacques-Bénigne Bossuet|Bossuet, Jacques-Bénigne]] (1627–1704) – francuski duchowny katolicki, biskup, historyk, teolog. * [[Ian Bostridge|Bostridge, Ian]] (ur. 1964) – angielski tenor. * [[James Boswell|Boswell, James]] (1740–1795) – szkocki pisarz, prawnik. * [[Patricia Bosworth|Bosworth, Patricia]] (ur. 1933) – amerykańska dziennikarka i pisarka. ===Bot=== * [[Fernando Botero|Botero, Fernando Angulo]] (ur. 1932) – kolumbijski malarz i rzeźbiarz. * [[Keith Botsford|Botsford, Keith]] (1928–2018) – amerykański pisarz, wydawca, tłumacz i kompozytor. ===Bou=== * [[Dion Boucicault|Boucicault, Dion]] (1820/1822–1890) – amerykański pisarz i aktor irlandzkiego pochodzenia. * [[Boudika]] (22–61) – królowa Icenów zamieszkujących wschodnią Brytanię. * [[Eugène Boudin|Boudin, Eugène]] (1824–1898) – francuski malarz. * [[William-Adolphe Bouguereau|Bouguereau, William-Adolphe]] (1825–1905) – francuski malarz. * [[Boukman]] (zm. 1792) – przywódca powstania niewolników na Haiti. * [[Nadia Boulanger|Boulanger, Nadia]] (1887–1979) – francuska kompozytorka, pedagog, dyrygentka, pianistka i organistka. * [[Pierre Boulez|Boulez, Pierre]] (1925–2016) – francuski kompozytor i dyrygent. * Boullier, Marielle → Gallo, Marielle * [[Matthew Boulton|Boulton, Matthew]] (1728–1809) – angielski przedsiębiorca. * [[Houari Boumedienne|Boumedienne, Houari]] (1927–1978) – algierski polityk. * Bounevialle (de), Dido Florian → Dido * [[Louis Bourdaloue|Bourdaloue, Louis]] (1632–1704) – francuski kaznodzieja, jezuita. * [[Pierre de Bourdeille, seigneur de Brantôme|Bourdeille (de), Pierre]] * [[Pierre Bourdieu|Bourdieu, Pierre]] (1930–2002) – francuski filozof i socjolog. * [[Louis de la Bourdonnais|Bourdonnais (de la), Louis]] (1797–1840) – francuski szachista. * [[Frédéric Bourgeois de Mercey|Bourgeois de Mercey, Frédéric]] (1805–1860) – francuski malarz, krytyk sztuki, pisarz. * Boutang, Yann → Moulier-Boutang, Yann * [[Dési Bouterse|Bouterse, Dési]] (ur. 1945) – surinamski wojskowy i polityk. * [[Pierre Boutroux|Boutroux, Pierre]] (1880–1922) – francuski matematyk. * Bouvier, Jacqueline Lee → Kennedy Onassis, Jacqueline Lee * Bouyer de Fontenelle, Bernard → Fontenelle, Bernard * Bovier de Fontenelle, Bernard → Fontenelle, Bernard ===Bow=== * [[Elizabeth Bowen|Bowen, Elizabeth Dorothea Cole]] (1899–1973) – angielsko-irlandzka pisarka. * [[Jimmy Bower|Bower, Jimmy]] (ur. 1966) – amerykański gitarzysta i perkusista. * [[David Bowie|Bowie, David]] (1947–2016) – brytyjski piosenkarz, kompozytor, autor tekstów, producent i aktor. ===Box=== * Box, Edgar → Vidal, Gore ===Boy=== * [[Boy George]] (ur. 1961) – brytyjski piosenkarz. * [[Tadeusz Boy-Żeleński|Boy-Żeleński, Tadeusz]] (1874–1941) – polski pisarz, satyryk i publicysta. * Boyd, Nancy → Millay, Edna St. Vincent * [[Karin Boye|Boye, Karin]] (1900–1941) – szwedzka pisarka. * Boyle, Christopher John → Cornell, Chris * [[Danny Boyle|Boyle, Danny]] (ur. 1956) – angielski reżyser i producent filmowy. * [[Susan Boyle|Boyle, Susan]] (ur. 1961) – brytyjska piosenkarka. * [[John Boyne|Boyne, John]] (ur. 1971) – irlandzki pisarz. ===Boz=== * Boz → Dickens, Karol ===Boż=== * Bożydar → Bogdanowicz, Edmund ==Bó== * Bór-Komorowski, Tadeusz → Komorowski, Tadeusz ==Br== ===Bra=== * Bracia Rojek → Eile, Marian * [[Jacek Braciak|Braciak, Jacek]] (ur. 1968) – polski aktor. * [[Tadeusz Bradecki|Bradecki, Tadeusz]] (1955–2022) – polski aktor, reżyser i pedagog. * [[Malcolm Stanley Bradbury|Bradbury, Malcolm Stanley]] (1932–2000) – angielski powieściopisarz, krytyk i teoretyk literatury. * [[Ray Bradbury|Bradbury, Ray]] (1920–2012) – amerykański pisarz. * Bradbury, Raymond Douglas → Bradbury, Ray * Bradley, Marion Eleanor → Zimmer Bradley, Marion Eleanor * [[Omar Bradley|Bradley, Omar Nelson]] (1893–1981) – amerykański generał. * [[Anne Bradstreet|Bradstreet, Anne]] (ok. 1612–1672) – poetka amerykańska. * [[Matthew Brady|Brady, Matthew]] (1822–1896) – amerykański fotograf. * [[Claude Fayette Bragdon|Bragdon, Claude Fayette]] (1866–1946) – amerykański architekt. * [[William Henry Bragg|Bragg, William Henry]] (1862–1942) – brytyjski fizyk. * [[Kazimierz Brakoniecki|Brakoniecki, Kazimierz]] (ur. 1952) – polski poeta, eseista, krytyk literacki, redaktor, animator kultury. * [[Grzegorz Bral|Bral, Grzegorz]] (ur. 1961) – polski aktor, reżyser, pedagog. * [[Jerzy Bralczyk|Bralczyk, Jerzy]] (ur. 1947) – polski językoznawca. * Brand, Katheryn Elizabeth → Perry, Katy * [[Konrad Brandel|Brandel, Konrad]] (1838–1920) – polski fotograf, także wynalazca, konstruktor aparatów fotograficznych, fotoreporter, kronikarz Warszawy. * [[Nathaniel Branden|Branden, Nathaniel]] (1930–2014) – amerykański psychoterapeuta i pisarz. * [[Georg Brandes|Brandes, Georg]] (1842–1927) – duński pisarz, krytyk literacki i filozof. * [[Marlon Brando|Brando, Marlon „Bud”]] (1924–2004) – amerykański aktor. * [[Roman Brandstaetter|Brandstaetter, Roman]] (1906–1987) – polski pisarz, tłumacz. * [[Kazimierz Brandys|Brandys, Kazimierz]] (1916–2000) – polski prozaik, eseista i scenarzysta. * [[Marian Brandys|Brandys, Marian]] (1912–1998) – polski pisarz, reportażysta. * [[Przemysław Branny|Branny, Przemysław]] (ur. 1970) – polski aktor i piosenkarz. * [[Georges Braque|Braque, Georges]] (1882–1963) – francuski malarz, grafik, rzeźbiarz. * [[Robert Brasillach|Brasillach, Robert]] (1909–1945) – francuski pisarz, tłumacz. * [[Georges Brassens|Brassens, Georges]] (1921–1981) – francuski kompozytor, pieśniarz, poeta. * [[Pierre Brasseur|Brasseur, Pierre]] (1905–1972) – francuski aktor, scenarzysta. * Brat Albert → Chmielowski, Adam Hilary Bernard * Brat Betto → Betto * [[Katarzyna Bratkowska|Bratkowska, Katarzyna]] (ur. 1972) – polska polonistka, krytyk literacka; feministka. * [[Stefan Bratkowski|Bratkowski, Stefan]] (1934–2021) – polski dziennikarz, pisarz. * [[Roman Bratny|Bratny, Roman]] (1921–2017) – polski pisarz. * [[Georgi Bratojew|Bratojew, Georgi]] (ur. 1987) – bułgarski siatkarz. * [[Fernand Braudel|Braudel, Fernand]] (1902–1985) – francuski historyk. * Brauer, Magdalena → Stużyńska-Brauer, Magdalena * [[Andrzej Braun|Braun, Andrzej]] (1923–2008) – polski pisarz. * [[Christina von Braun|Braun, Christina von]] (ur. 1944) – niemiecka kulturoznawczyni i historyk religii, autorka książek i filmów dokumentalnych. * [[Grzegorz Braun|Braun, Grzegorz]] (ur. 1967) – polski reżyser, scenarzysta i publicysta. * [[Jerzy Braun|Braun, Jerzy Bronisław]] (1901–1975) – polski pisarz, działacz polityczny, poeta, dramaturg, krytyk literacki, publicysta, scenarzysta, filozof. * [[Kazimierz Braun|Braun, Kazimierz]] (ur. 1936) – polski reżyser teatralny, prozaik i dramaturg. * [[Lilian Jackson Braun|Braun, Lilian Jackson]] (1913–2011) – amerykańska pisarka. * [[Mieczysław Braun|Braun, Mieczysław]] (ur. 1902, zm. 1941 lub 1942) – polski poeta żydowskiego pochodzenia. * [[Małgorzata Braunek|Braunek, Małgorzata]] (1947-2014) – polska aktorka. * [[Victor Brauner|Brauner, Victor]] (1903–1966) – francuski malarz rumuńsko-żydowskiego pochodzenia. * [[Barbara Bray|Bray, Barbara]] (1924–2010) – brytyjska tłumaczka, krytyk literacki. ===Bre=== * [[Aleksander Bregman|Bregman, Aleksander]] (1906–1967) – polski dziennikarz i publicysta. * [[Mirosław Breguła|Breguła, Mirosław]] (1964–2007) – polski wokalista, gitarzysta i kompozytor. * [[Catherine Breillat|Breillat, Catherine]] (ur. 1948) – francuska prozaiczka, scenarzystka, reżyserka i aktorka. * [[Stanisław Brejdygant|Brejdygant, Stanisław]] (ur. 1936) – polski aktor, reżyser, scenarzysta, pisarz i dramaturg. * Brejnakowska, Maria → Ukniewska, Maria * [[Jacques Brel|Brel, Jacques Romain Georges]] (1929–1978) – belgijski bard, kompozytor, piosenkarz i aktor. * [[John Brennan|Brennan, John Owen]] (ur. 1955) – amerykański szpieg. * [[Christian Breslauer|Breslauer, Christian]] (1802–1882) – polski malarz i pedagog. * Bresson, Henri → Cartier-Bresson, Henri * [[Robert Bresson|Bresson, Robert]] (1907–1999) – francuski scenarzysta i reżyser filmowy. * [[Gene Brewer|Brewer, Gene]] (ur. 1937) – amerykański pisarz, z wykształcenia chemik i mikrobiolog. * [[Kamil Brewiński|Brewiński, Kamil]] (ur. 1984) – polski poeta. * [[Stephen Breyer|Breyer, Stephen Gerald]] (ur. 1938) – amerykański prawnik. * [[Tadeusz Breza|Breza, Tadeusz]] (1905–1970) – polski pisarz. * [[Leonid Breżniew|Breżniew, Leonid Iljicz]] (1907–1982) – sekretarz generalny Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, przywódca ZSRR. ===Bré=== * [[Michel Bréal|Bréal, Michel Jules Alfred]] (1832–1915) – francuski językoznawca, twórca semantyki. * Bréda, Toussaint → L'Ouverture, Toussaint ===Bri=== * Brian, Kate → Scott, Kieran * [[Aristide Briand|Briand, Aristide]] (1862–1932) – francuski polityk. * [[John W. Bricker|Bricker, John William]] (1893–1986) – amerykański polityk. * [[Jeff Bridges|Bridges, Jeff]] (ur. 1949) – amerykański aktor. * Bridges, Jeffrey Leon → Bridges, Jeff * [[Patricia Briggs|Briggs, Patricia]] (ur. 1965) – amerykańska pisarka. * [[David Brin|Brin, David]] (ur. 1950) – amerykański pisarz. * Brin, Glen David → Brin, David * [[Sergey Brin|Brin, Sergey]] (ur. 1973) – amerykański programista i przedsiębiorca rosyjskiego pochodzenia. * Brin, Siergiej Michajłowicz → Brin, Sergey * [[André Brink|Brink, André Philippus]] (ur. 1935) – południowoafrykański pisarz. * [[David Brinkley|Brinkley, David]] (1920–2003) – amerykański spiker telewizyjny. * [[Benjamin Britten|Britten, Benjamin]] (1913–1976) – angielski kompozytor, pianista, dyrygent. ===Bro=== * Broadus Jr., Cordozar Calvin → Snoop Dogg * [[Hermann Broch|Broch, Hermann]] (1886–1951) – austriacki pisarz. * Brockmann, Miguel → d'Escoto Brockmann, Miguel * [[Joszko Broda|Broda, Joszko]] (ur. 1972) – polski multiinstrumentalista, producent muzyczny, kompozytor. * [[Marzena Broda|Broda, Marzena]] (ur. 1965) – polska poetka, prozaiczka i dramaturg. * [[Rafał Broda|Broda, Rafał]] (ur. 1944) – polski fizyk jądrowy, polityk. * [[Joakim Brodén|Brodén, Joakim]] (ur. 1980) – szwedzki piosenkarz. * Brodén, Jocke → Brodén, Joakim * [[Monika Brodka|Brodka, Monika Maria]] (ur. 1988) – polska piosenkarka. * [[Pascal Brodnicki|Brodnicki, Pascal Viktor Raymond]] (ur. 1976) – polsko-francuski kucharz, prezenter telewizyjny, autor książek kucharskich. * [[Feliks Brodowski|Brodowski, Feliks]] (1864–1934) – polski pisarz, krytyk literacki. * [[Josif Brodski|Brodski, Josif]] (1940–1996) – rosyjski poeta i eseista, noblista. * [[Adrien Brody|Brody, Adrien]] (ur. 1973) – amerykański aktor. * Brodzic → Żochowski, Stanisław * [[Joanna Brodzik|Brodzik, Joanna Honorata]] (ur. 1973) – polska aktorka. * [[Grażyna Brodzińska|Brodzińska, Grażyna]] (ur. 1951) – polska śpiewaczka operetkowa, musicalowa oraz operowa, aktorka i tancerka. * [[Kazimierz Brodziński|Brodziński, Kazimierz]] (1791–1835) – polski poeta i publicysta. * Broel, Emilia → Plater, Emilia * Broel-Plater, Emilia → Plater, Emilia * [[Bronisław Brok|Brok, Bronisław]] (1906–1975) – polski poeta, scenarzysta, reżyser filmowy. * [[Krystyna Broll-Jarecka|Broll-Jarecka, Krystyna]] (1927–2011) – polska poetka, autorka audycji radiowych. * [[Roman Bromboszcz|Bromboszcz, Roman]] (ur. 1976) – polski poeta, muzyk, artysta netartu i sztuki komputerowej. * [[Jacek Bromski|Bromski, Jacek]] (ur. 1946) – polski reżyser i scenarzysta. * [[Zygmunt Broniarek|Broniarek, Zygmunt]] (1925–2012) – polski dziennikarz, publicysta, felietonista, autor książek. * [[Sławomir Broniarz|Broniarz, Sławomir]] (ur. 1958) – polski pedagog i działacz związkowy. * [[Janina Broniewska|Broniewska, Janina]] (1904–1981) – polska pisarka, publicystka. * [[Władysław Broniewski|Broniewski, Władysław]] (1897–1962) – polski poeta. * [[Marcin Bronikowski|Bronikowski, Marcin]] (ur. 1968) – polski śpiewak. * [[Charles Bronson|Bronson, Charles]] (1921–2003) – amerykański aktor, z pochodzenia Tatar lipkowski. * [[Dawid Bronstein|Bronstein, Dawid]] (1924–2006) – ukraiński szachista, przez wiele lat jeden z najsilniejszych graczy świata. * [[Anne Brontë|Brontë, Anne]] (1820–1849) – angielska pisarka i poetka. * [[Branwell Brontë|Brontë, Branwell]] (1817−1848) − angielski malarz, pisarz i poeta. * [[Charlotte Brontë|Brontë, Charlotte]] (1816–1855) – angielska pisarka. * [[Emily Brontë|Brontë, Emily Jane]] (1818–1848) – angielska pisarka. * [[Zdzisław Broński|Broński, Zdzisław]] (1912–1949) – podoficer Wojska Polskiego, członek Armii Krajowej i Wolność i Niezawisłość na Lubelszczyźnie. * [[Peter Brook|Brook, Peter Stephen Paul]] (ur. 1925) – brytyjski reżyser i producent teatralny. * Brookes, Ewa → Miodońska-Brookes, Ewa * [[Mel Brooks|Brooks, Mel]] (ur. 1926) – amerykański aktor, scenarzysta i reżyser filmowy. * [[Michael Brooks|Brooks, Michael]] (ur. 1970) – brytyjski dziennikarz i autor książek. * [[Rodney Brooks|Brooks, Rodney Allen]] (ur. 1954) – amerykański naukowiec pochodzenia australijskiego. * [[Pierce Brosnan|Brosnan, Pierce]] (ur. 1953) – irlandzki aktor i producent filmowy. * [[Jerzy Broszkiewicz|Broszkiewicz, Jerzy]] (1922–1993) – polski pisarz. * [[Tadeusz Broś|Broś, Tadeusz]] (1949–2011) – polski dziennikarz i prezenter telewizyjny, aktor i reżyser. * Brother Ray → Charles, Ray * [[Luitzen Egbertus Jan Brouwer|Brouwer, Luitzen Egbertus Jan]] (1881–1966) – holenderski matematyk i filozof. * [[Robert Browning|Browning, Robert]] (1812–1889) – angielski poeta i dramatopisarz. * [[Bob Brown|Brown, Bob]] (ur. 1944) – australijski polityk. * [[Christy Brown|Brown, Christy]] (1932–1981) – irlandzki malarz i pisarz. * [[Dan Brown|Brown, Dan]] (ur. 1964) – amerykański pisarz. * [[Fredric Brown|Brown, Fredric]] (1906–1972) – amerykański pisarz, z wykształcenia dziennikarz. * [[George Scratchley Brown|Brown, George Scratchley]] (1918–1978) – amerykański generał. * [[Gordon Brown|Brown, Gordon]] (ur. 1951) – brytyjski polityk. * [[H. Jackson Brown, Jr.|Brown Jr., H. Jackson]] – amerykański pisarz. * [[James Brown|Brown, James Joseph]] (1933–2006) – amerykański wokalista, kompozytor, instrumentalista, osobowość sceniczna. * [[Jerry Brown|Brown, Jerry]] (ur. 1938) – amerykański polityk. * [[Pam Brown|Brown, Pam]] (ur. 1948) – australijska pisarka i poetka. * Brown, Robert James → Brown, Bob * Brown, Veronica → Campbell-Brown, Veronica * Brown Jr., Edmund Gerald → Brown, Jerry * Browne, Clyde Jackson → Browne, Jackson * [[Jackson Browne|Browne, Jackson]] (ur. 1948) – urodzony w Niemczech amerykański piosenkarz, pianista, gitarzysta. * [[Thomas Browne|Browne, Thomas]] (1605–1682) – angielski lekarz, pisarz i uczony. * [[Elizabeth Barrett Browning|Browning, Elizabeth Barrett]] (1806–1861) – angielska poetka. * [[Frederick Browning|Browning, Frederick]] (1896–1965) – brytyjski generał. * [[Robert Browning|Browning, Robert]] (1812–1889) – angielski pisarz. * [[Anna Brożek|Brożek, Anna Magdalena]] (ur. 1980) – polska pianistka i filozofka. * [[Krzysztof Brożek|Brożek, Krzysztof]] (ur. 1968) – polski scenarzysta, pisarz i reżyser filmów dokumentalnych. * [[Paweł Brożek|Brożek, Paweł Łukasz]] (ur. 1983) – polski piłkarz. ===Bru=== * [[Anton Bruckner|Bruckner, Anton]] (1824–1896) – austriacki kompozytor i organista. * [[Marcin Bruczkowski|Bruczkowski, Marcin]] (ur. 1965) – polski pisarz, informatyk i perkusista. * [[Joachim Brudziński|Brudziński, Joachim]] (ur. 1968) – polski polityk. * [[Wiesław Brudziński|Brudziński, Wiesław]] (1920–1996) – polski satyryk i aforysta. * Bruller, Jean Marcel → Vercors * [[Julian Brun|Brun, Julian]] (1886–1942) – polski dziennikarz, publicysta i krytyk literacki. * [[Dick Bruna|Bruna, Dick]] (1927–2017) – holenderski pisarz, grafik i ilustrator. * [[Jerome S. Bruner|Bruner, Jerome Seymour]] (1915–2016) – amerykański psycholog. * [[Carla Bruni|Bruni, Carla]] (ur. 1967) – włoska modelka i piosenkarka. * Bruni Tedeschi, Carla Gilberta → Bruni, Carla * Bruno, Ryszard → Milczewski-Bruno, Ryszard * Brusikiewicz, Lidia → Korsakówna, Lidia * [[Ireneusz Bruski|Bruski, Ireneusz Stanisław W.]] (ur. 1961) – polski prawnik i teolog, krytyk sztuki, dziennikarz. * [[Wojciech Bruszewski|Bruszewski, Wojciech]] (1947–2009) – polski reżyser, operator filmowy, artysta sztuk wizualnych. * [[Jean de La Bruyère|Bruyère (de La), Jean]] (1645–1696) – francuski pisarz. ===Brü=== * [[Aleksander Brückner|Brückner, Aleksander]] (1856–1939) – polski slawista, historyk literatury i kultury polskiej. ===Bry=== * [[Bryanboy]] (ur. 1987) – filipiński blogger i dziennikarz. * [[Kobe Bryant|Bryant, Kobe]] (1978–2020) – amerykański koszykarz. * [[Janusz Bryczkowski|Bryczkowski, Janusz]] (ur. 1948) – polski polityk i przedsiębiorca. * Bryjak, Leon → Pilecki, Witold * [[Arkadiusz Brykalski|Brykalski, Arkadiusz]] (ur. 1970) – polski aktor. * [[Marcin Brykczyński|Brykczyński, Marcin]] (ur. 1946) – polski tłumacz i poeta. * [[Robert Brylewski|Brylewski, Robert Maksymilian]] (1961–2018) – polski wokalista, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów. * [[Ernest Bryll|Bryll, Ernest]] (ur. 1935) – polski poeta, prozaik, dziennikarz i tłumacz. * [[Barbara Brylska|Brylska, Barbara]] (ur. 1941) – polska aktorka. * [[Ryszard Brylski|Brylski, Ryszard]] (ur. 1950) – polski reżyser filmowy i scenarzysta. * [[Michał Bryndal|Bryndal, Michał]] (ur. 1983) – polski perkusista. * [[Rafał Bryndal|Bryndal, Rafał]] (ur. 1960) – polski satyryk, autor tekstów, dziennikarz radiowy, twórca zespołów kabaretowych, dramaturg, scenarzysta. ===Brz=== * [[Jan Brzechwa|Brzechwa, Jan]] (1900–1966) – polski poeta. * [[Jolanta Brzeska|Brzeska, Jolanta]] (1947–2011) – polska działaczka społeczna. * [[Janusz Maria Brzeski|Brzeski, Janusz Maria]] (1907–1957) – polski artysta malarz, fotograf, grafik i ilustrator oraz filmowiec. * [[Olaf Brzeski|Brzeski, Olaf]] (ur. 1975) – polski autor rzeźb, instalacji i filmów. * [[Bartosz Brzeskot|Brzeskot, Bartosz]] (ur. 1968) – polski aktor, scenarzysta i reżyser. * [[Mika Brzezinski|Brzezinski, Mika]] (ur. 1967) – amerykańska dziennikarka i prezenterka telewizyjna polskiego pochodzenia. * [[Anna Brzezińska|Brzezińska, Anna]] (ur. 1971) – polska pisarka. * [[Bogdan Brzeziński|Brzeziński, Bogdan]] (1911–1980) – polski pisarz, satyryk. * [[Wojciech Brzeziński|Brzeziński, Wojciech]] (ur. 1975) – polski aktor. * [[Zbigniew Brzeziński|Brzeziński, Zbigniew Kazimierz]] (1928–2017) – amerykański politolog i sowietolog polskiego pochodzenia. * [[Agnieszka Brzeżańska|Brzeżańska, Agnieszka]] (ur. 1972) – polska artystka wizualna, malarka, fotografka, twórczyni filmów wideo. * [[Jerzy Brzęczek|Brzęczek, Jerzy]] (ur. 1971) – polski piłkarz. * [[Jan Brzękowski|Brzękowski, Jan]] (1903–1983) – polski poeta, prozaik i teoretyk poezji. * [[Rafał Brzoska|Brzoska, Rafał]] (ur. 1977) – polski przedsiębiorca i menedżer. * [[Wojciech Brzoska|Brzoska, Wojciech]] (ur. 1978) – polski poeta. * [[Danuta Brzosko-Mędryk|Brzosko-Mędryk, Danuta]] (1921–2015) – polska lekarka stomatolog, pisarka, autorka wspomnień z obozu koncentracyjnego pt. ''Niebo bez ptaków'', harcerka, żołnierz AK. * [[Janina Brzostowska|Brzostowska, Janina]] (1897–1986) – polska poetka i tłumaczka. * [[Zbigniew Brzoza|Brzoza, Zbigniew]] (ur. 1957) – polski reżyser i pedagog. * [[Dariusz Brzozowski|Brzozowski, Dariusz]] (ur. 1980) – polski muzyk. * [[Kamil Brzozowski|Brzozowski, Kamil]] (ur. 1987) – polski żużlowiec. * [[Karol Brzozowski|Brzozowski, Karol]] (1821–1904) – polski poeta. * [[Marcin Brzozowski|Brzozowski, Marcin]] (ur. 1978) – polski aktor, reżyser i pedagog. * [[Rafał Brzozowski|Brzozowski, Rafał]] (ur. 1981) – polski muzyk i wokalista. * [[Stanisław Brzozowski|Brzozowski, Stanisław]] (1878–1911) – polski filozof, pisarz, publicysta i krytyk literacki. * Brzozowski, Stanisław → Korab-Brzozowski, Stanisław * Brzóska → Brzóskiewicz, Dariusz * [[Dariusz Brzóskiewicz|Brzóskiewicz, Dariusz]] (ur. 1965) – polski pisarz, aktor, osobowość telewizyjna, performer. * [[Piotr Brzychcy|Brzychcy, Piotr]] (ur. 1978) – polski kompozytor i gitarzysta. ==Bu== ===Bub=== * Bubble → Lau, Susie * [[Leszek Bubel|Bubel, Leszek]] (ur. 1957) – polski polityk. * [[Martin Buber|Buber, Martin]] (1878–1965) – żydowski filozof. ===Buc=== * [[James Buchanan|Buchanan, James]] (1791–1868) – amerykański polityk i dyplomata. * [[Patrick Buchanan|Buchanan, Patrick Joseph]] (ur. 1938) – amerykański polityk. * Buchinsky, Charles Dennis → Bronson, Charles * [[Monika Buchowiec|Buchowiec, Monika]] (ur. 1982) – polska aktorka. * [[Krzysztof Buchowski|Buchowski, Krzysztof]] (ur. 1969) – polski historyk. * [[Marian Buchowski|Buchowski, Marian]] (ur. 1943) – polski poeta i publicysta. * [[Maciej Buchwald|Buchwald, Maciej]] (ur. 1986) – polski reżyser, aktor, scenarzysta. * [[Pearl Buck|Buck, Pearl Sydenstricker]] (1892–1973) – amerykańska pisarka. * [[Peter H. Buck|Buck, Peter H.]] (1880–1951) – nowozelandzki antropolog i polityk. * [[Henry Thomas Buckle|Buckle, Henry Thomas]] (1821–1862) – brytyjski filozof, historyk kultury, socjolog, szachista. * [[Dominika Buczek|Buczek, Dominika]] (ur. 1981) – polska aktorka i wokalistka. * [[Klaudia Buczek|Buczek, Klaudia]] (ur. 1991) – polska zawodniczka we wspinaczce sportowej na czas. * [[Małgorzata Buczkowska|Buczkowska, Małgorzata]] (ur. 1976) – polska aktorka. * Buczkowska-Szlenkier, Małgorzata → Buczkowska, Małgorzata * [[Leopold Buczkowski|Buczkowski, Leopold]] (1905–1989) – polski prozaik, malarz, artysta grafik. * [[Zbigniew Buczkowski|Buczkowski, Zbigniew]] (ur. 1951) – polski aktor. * [[Mieczysława Buczkówna|Buczkówna, Mieczysława]] (1924–2015) – polska pisarka i tłumaczka. * [[Hanna Buczyńska-Garewicz|Buczyńska-Garewicz, Hanna]] (ur. 1932) – polska filozof. ===Bud=== * [[Jan Budař|Budař, Jan]] (ur. 1977) – czeski aktor. * Budda Sakiamuni → Budda Siakjamuni * [[Budda Siakjamuni]] (ok. 560–480 p.n.e.) – indyjski mędrzec, twórca [[buddyzm]]u. * Budda Śakjamuni → Budda Siakjamuni * Budnaeus → Budny, Szymon * [[Alfred Budner|Budner, Alfred]] (ur. 1950) – polski polityk. * [[Margareta Budner|Budner, Margareta]] (ur. 1975) – polska lekarka i polityk. * Budnii, Simon → Budny, Szymon * [[Jowita Budnik|Budnik, Jowita]] (ur. 1973) – polska aktorka. * [[Judy Budnitz|Budnitz, Judy]] (ur. 1973) – amerykańska pisarka. * Budnius → Budny, Szymon * Budny, Symon → Budny, Szymon * [[Szymon Budny|Budny, Szymon]] (1530–1593) – białoruski i polski działacz Reformacji, pisarz, hebraista, teolog i pastor ariański, tłumacz Biblii. * Budyka → Boudika * [[Andrzej Budzanowski|Budzanowski, Andrzej]] (1933–2011) – polski fizyk. * [[Jan Budziaszek|Budziaszek, Jan]] (ur. 1945) – polski perkusista. * [[Stanisław Budzik|Budzik, Stanisław]] (ur. 1952) – polski duchowny katolicki, teolog. * [[Józef Budziłło|Budziłło, Józef]] (XVI/XVII w.) – polski wojskowy, pamiętnikarz. * [[Bożena Budzińska|Budzińska, Bożena]] (1957–2005) – polska pisarka, krytyk literacki, pedagog. * [[Teresa Budzisz-Krzyżanowska|Budzisz-Krzyżanowska, Teresa]] (ur. 1942) – polska aktorka i pedagog. * [[Agata Budzyńska|Budzyńska, Agata]] (1964–1996) – polska poetka, kompozytorka i piosenkarka. * [[Małgorzata Budzyńska|Budzyńska, Małgorzata]] (ur. XX w.) – polska pisarka. * [[Tomasz Budzyński|Budzyński, Tomasz]] (ur. 1962) – polski wokalista rockowy, malarz i poeta. * Budzy → Budzyński, Tomasz ===Bue=== * [[Jean de Bueil|Bueil (de), Jean]] (1406–1477) – francuski rycerz. ===Buf=== * [[Michael Buffer|Buffer, Michael]] (ur. 1944) – amerykański konferansjer bokserski i wrestlingowy, aktor. * [[Bernard Buffet|Buffet, Bernard]] (1929–1999) – francuski malarz i grafik. * [[Jimmy Buffett|Buffett, Jimmy]] (ur. 1946) – amerykański piosenkarz, biznesmen i producent filmowy. * [[Warren Buffett|Buffett, Warren Edward]] (ur. 1930) – amerykański inwestor i biznesmen. * [[George-Louis Leclerc de Buffon|Buffon (de), George-Louis Leclerc]] (1707–1788) – francuski filozof. ===Bug=== * Bugaj, Jan → Baczyński, Krzysztof Kamil * [[Roman Bugaj|Bugaj, Roman]] (ur. 1973) – polski bokser, kick-bokser, aktor. * [[Ryszard Bugaj|Bugaj, Ryszard]] (ur. 1944) – polski polityk i ekonomista. * [[Ryszard Bugajski|Bugajski, Ryszard]] (1943–2019) – polski reżyser, prozaik, scenarzysta i tłumacz. * Bugański, Jantek → Kucharczyk, Antoni ===Buj=== * [[Adam Bujak|Bujak, Adam]] (ur. 1942) – polski fotograf. * [[Zbigniew Bujak|Bujak, Zbigniew]] (ur. 1954) – polski polityk. * [[Katarzyna Bujakiewicz|Bujakiewicz, Katarzyna]] (ur. 1972) – polska aktorka i wokalistka. * [[Maria Bujańska|Bujańska, Maria]] (1943–1999) – polska pisarka, poetka i pianistka żydowskiego pochodzenia. * [[Kazimierz Bujnicki|Bujnicki, Kazimierz]] (1788–1878) – polski pisarz. * [[Teodor Bujnicki|Bujnicki, Teodor]] (1907–1944) – polski poeta, satyryk, krytyk literacki. * Bujnowski, Jan → Kersten, Krystyna ===Buk=== * [[Buka]] (ur. 1988) – polski raper. * [[Piotr Bukartyk|Bukartyk, Piotr]] (ur. 1964) – polski kompozytor, tekściarz, artysta kabaretowy, konferansjer. * Bukatko, Adam → Krechowiecki, Adam * Bukman → Boukman * [[Sylwia Bukowicka|Bukowicka, Sylwia]] (ur. 1978) – polska wspinaczka, podróżniczka. * [[Władysław Bukowiński|Bukowiński, Władysław]] (1871–1927) – polski poeta, nauczyciel, publicysta, wydawca, krytyk literacki i teatralny. * [[Władysław Bukowiński (błogosławiony)|Bukowiński, Władysław]] (1904–1974) – polski ksiądz katolicki, misjonarz, błogosławiony Kościoła katolickiego. * [[Ewa Bukowska|Bukowska, Ewa]] (ur. 1966) – polska aktorka, reżyserka i producentka filmowa. * [[Izabella Bukowska|Bukowska, Izabella]] (ur. 1973) – polska aktorka i prezenterka telewizyjna. * Bukowska-Chądzyńska, Izabella → Bukowska, Izabella * [[Charles Bukowski|Bukowski, Charles]] (1920–1994) – amerykański pisarz niemiecko-polskiego pochodzenia. * Bukowski, Henry Charles → Bukowski, Charles * [[Jacek Bukowski|Bukowski, Jacek]] (ur. 1945) – polski poeta, autor tekstów piosenek, dziennikarz, publicysta i tłumacz. * [[Marek Bukowski|Bukowski, Marek]] (ur. 1969) – polski aktor filmowy i teatralny, reżyser, scenarzysta oraz producent. * [[Władimir Bukowski|Bukowski, Władimir]] (1942–2019) – rosyjski pisarz, obrońca praw człowieka. ===Bul=== * [[Emma Bull|Bull, Emma]] (ur. 1954) – amerykańska pisarka i piosenkarka. * [[Sandra Bullock|Bullock, Sandra Annette]] (ur. 1964) – amerykańska aktorka. * [[Wynn Bullock|Bullock, Wynn]] (1902–1975) – amerykański fotograf. * [[Silvina Bullrich|Bullrich, Silvina]] (1915–1990) – argentyńska pisarka, dziennikarka, scenarzystka. * Bulsara, Farrokh → Mercury, Freddie * [[Edward Bulwer-Lytton|Bulwer-Lytton, Edward]] (1803–1873) – angielski pisarz, polityk. ===Buł=== * [[Stanisław Bułak-Bałachowicz|Bułak-Bałachowicz, Stanisław]] (1883–1940) – Białorusin, generał Wojska Polskiego. * [[Józef Bułatowicz|Bułatowicz, Józef]] (1935–2019) – polski poeta. * [[Siergiej Bułgakow|Bułgakow, Siergiej]] (1871–1944) – prawosławny myśliciel, teolog i ekumenista. * [[Ewa Konstancja Bułhak|Bułhak, Ewa Konstancja]] (ur. 1971) – polska aktorka i wokalistka. * [[Jan Bułhak|Bułhak, Jan Brunon]] (1876–1950) – polski filozof i teoretyk fotografii. * [[Michaił Bułhakow|Bułhakow, Michaił]] (1891–1940) – pisarz rosyjski. * Bułhak-Rewak, Ewa Konstancja → Bułhak, Ewa Konstancja * Bułecka, Sebastian → Karpiel-Bułecka, Sebastian * [[Grażyna Bułka|Bułka, Grażyna]] (ur. 1963) – polska aktorka. ===Bun=== * [[Karol Bunsch|Bunsch, Karol]] (1898–1987) – polski pisarz. * Bunruot, Long → Chea, Nuon ===Buñ=== * [[Juan-Luis Buñuel|Buñuel, Juan-Luis]] (ur. 1934) – francuski reżyser, aktor, scenarzysta i producent filmowy. ===Buo=== * Buonaparte, Napoleone → Bonaparte, Napoleon ===Bur=== * [[Irena Burawska|Burawska, Irena]] (1922–2007) – polska aktorka. * Burawska-Kesling, Irena → Burawska, Irena * [[Carl Jakob Burckhardt|Burckhardt, Carl Jakob]] (1891–1974) – szwajcarski historyk i dyplomata. * [[Jacob Burckhardt|Burckhardt, Jacob]] (1818–1897) – szwajcarski historyk sztuki i kultury. * [[Paweł Burczyk|Burczyk, Paweł]] (ur. 1969) – polski aktor, komik i artysta kabaretowy. * [[Andrzej Burda|Burda, Andrzej]] (1913–1987) – polski prawnik, wykładowca akademicki. * [[Michael Christopher Burda|Burda, Michael Christopher]] (ur. 1959) – amerykański ekonomista. * [[John Burdett|Burdett, John]] (ur. 1954) – brytyjski powieściopisarz. * [[Eric Burdon|Burdon, Eric]] (ur. 1941) – angielski piosenkarz. * [[Anthony Burgess|Burgess, Anthony]] (1917–1993) – brytyjski pisarz. * [[Melvin Burgess|Burgess, Melvin]] (ur. 1954) – brytyjski pisarz. * Burgess Wilson, John Anthony → Burgess, Anthony * [[Edmund Burke|Burke, Edmund]] (1729–1797) – irlandzki filozof i polityk. * [[Leo Joseph Burke|Burke, Leo Joseph]] (1893–1990) – amerykański pisarz. * [[Peter Burke|Burke, Peter]] (ur. 1937) – angielski historyk kultury. * [[Raymond Leo Burke|Burke, Raymond Leo]] (ur. 1948) – amerykański duchowny katolicki. * [[Frederick Gustavus Burnaby|Burnaby, Frederick Gustavus]] (1842–1885) – angielski podróżnik, pisarz i wojskowy. * [[Kazimierz Burnat|Burnat, Kazimierz]] (ur. 1943) – polski poeta, dziennikarz i tłumacz. * Burnett, Chester Arthur → Howlin' Wolf * [[Frances Hodgson Burnett|Burnett, Frances Hodgson]] (1849–1924) – angielska pisarka. * [[W.R. Burnett|Burnett, W.R.]] (1899–1982) – amerykański pisarz i scenarzysta filmowy. * Burnett, William Riley → Burnett, W.R. * [[Nicholas Burns|Burns, Nicholas]] (ur. 1956) – amerykański dyplomata. * [[Robert Burns|Burns, Robert]] (1759–1796) – szkocki poeta. * [[Clive Burr|Burr, Clive]] (1957–2013) – angielski muzyk. * [[Richard Burr|Burr, Richard M.]] (ur. 1955) – amerykański polityk. * [[William S. Burroughs|Burroughs, William Seward]] (1914–1997) – pisarz i poeta amerykański, także aktor i scenarzysta filmowy. * [[Andrzej Bursa|Bursa, Andrzej]] (1932–1957) – polski poeta, prozaik i dziennikarz. * [[Barbara Bursztynowicz|Bursztynowicz, Barbara]] (ur. 1954) – polska aktorka i artystka kabaretowa. * [[Cliff Burton|Burton, Cliff]] (1962–1986) – amerykański gitarzysta basowy. * Burton, Clifford Lee → Burton, Cliff * [[Richard Francis Burton|Burton, Richard Francis]] (1821–1890) – angielski podróżnik i dyplomata. * [[Richard Burton|Burton, Richard]] (1925–1984) – walijski aktor. * [[Tim Burton|Burton, Tim]] (ur. 1958) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent. * Burton, Timothy William → Burton, Tim * [[Wacław Buryła|Buryła, Wacław]] (ur. 1954) – polski poeta, ksiądz katolicki. * [[Anna R. Burzyńska|Burzyńska, Anna R.]] (ur. 1979) – polska krytyk teatralna, wykładowca. ===Bus=== * [[Leo Buscaglia|Buscaglia, Leo]] (1924–1998) – amerykański trener osobisty i pisarz. * [[Steve Buscemi|Buscemi, Steve Arthur]] (ur. 1957) – amerykański aktor i reżyser. * [[George H.W. Bush|Bush, George H.W.]] (1924–2018) – amerykański polityk. * Bush, George Herbert Walker → Bush, George H.W. * [[George W. Bush|Bush, George W.]] (ur. 1946) – amerykański polityk. * Bush, George Walker → Bush, George W. * [[Candace Bushnell|Bushnell, Candace]] (ur. 1958) – amerykańska pisarka. * [[David Buss|Buss, David M.]] (ur. 1953) – amerykański psycholog. * Bustos Domecq, H. → Borges, Jorge Luis * [[Andrzej Busza|Busza, Andrzej]] (ur. 1938) – poeta polsko- i anglojęzyczny, eseista, literaturoznawca. * [[Andrzej Buszewicz|Buszewicz, Andrzej]] (1934–2019) – polski aktor, reżyser, pedagog. * [[Adam Buszko|Buszko, Adam]] (ur. 1975) – polski muzyk. * [[Arkadiusz Buszko|Buszko, Arkadiusz]] (ur. 1966) – polski aktor. * [[Krzysztof Cezary Buszman|Buszman, Krzysztof Cezary]] (ur. 1967) – polski poeta, autor piosenek, podróżnik. ===But=== * [[Jim Butcher|Butcher, Jim]] (ur. 1971) – amerykański pisarz. * [[Raegan Butcher|Butcher, Raegan]] (ur. 1969) – amerykański poeta, reżyser, aktor i wokalista. * [[Bohdan Butenko|Butenko, Bohdan]] (1931–2019) – polski ilustrator i grafik, autor komiksów oraz książek, scenarzysta, projektant lalek i dekoracji dla teatrów lalkowych. * [[Alicja Butkiewicz|Butkiewicz, Alicja]] (ur. 1951) – polska aktorka. * [[Gerard Butler|Butler, Gerard]] (ur. 1969) – szkocki aktor. * [[Judith Butler|Butler, Judith]] (ur. 1956) – amerykańska filozofka i badaczka literatury. * [[Octavia E. Butler|Butler, Octavia E.]] (1947–2006) – amerykańska pisarka. * Butler, Octavia Estelle → Butler, Octavia E. * [[Paul Butler|Butler, Paul]] (ur. 1973) – kanadyjski artysta. * [[Rab Butler|Butler, Rab]] (1902–1982) – brytyjski polityk. * [[Samuel Butler (poeta)|Butler, Samuel]] (1612–1680) – poeta angielski. * [[Samuel Butler (pisarz)|Butler, Samuel]] (1835–1902) – angielski pisarz. * [[Bogusław Butrymowicz|Butrymowicz, Bogusław]] (1872–1965) – polski poeta, tłumacz. * [[Bob Butterworth|Butterworth, Bob]] (ur. 1942) – amerykański prawnik i polityk. * Butterworth, Robert A. → Butterworth, Bob * [[Valeriu Butulescu|Butulescu, Valeriu]] (ur. 1953) – rumuński pisarz i tłumacz. * [[James Nsaba Buturo|Buturo, James Nsaba]] (ur. 1951) – ugandyjski polityk. ===Buu=== * [[Armin van Buuren|Buuren van, Armin]] (ur. 1976) – holenderski DJ i producent muzyczny. ===Buy=== * [[Pierre Buyoya|Buyoya, Pierre]] (1949–2020) – burundyjski polityk i wojskowy, prezydent Burundi. ===Buz=== * [[Tony Buzan|Buzan, Tony]] (ur. 1942) – angielski psycholog i pisarz. * [[Agata Buzek|Buzek, Agata Bronisława]] (ur. 1976) – polska aktorka i modelka. * [[Jerzy Buzek|Buzek, Jerzy Karol]] (ur. 1940) – polski pracownik naukowy, polityk. ==Bü== * Büyükanıt, Mehmet Yaşar → Büyükanıt, Yaşar * [[Yaşar Büyükanıt|Büyükanıt, Yaşar]] (ur. 1940) – turecki wojskowy. ==By== ===Byc=== * Byczewska, Anna Teresa → Nehrebecka, Anna Teresa ===Byk=== * Byk → Bonin, Tomasz * Byk, Jan → Starowieyski, Franciszek ===Byr=== * [[Robert Byrd|Byrd, Robert]] (1917–2010) – amerykański polityk. * [[Rhonda Byrne|Byrne, Rhonda]] (ur. 1951) – australijska pisarka. * [[Robert Byrne|Byrne, Robert]] (1928–2013) – amerykański szachista i dziennikarz. * [[Rose Byrne|Byrne, Rose Judith Esther]] (ur. 1979) – australijska aktorka. * [[George Byron|Byron, George Gordon]] (1788–1824) – angielski pisarz. ===Bys=== * [[Jan Stanisław Bystroń|Bystroń, Jan Stanisław]] (1892–1964) – polski etnolog, etnograf i socjolog. * [[Zofia Bystrzycka|Bystrzycka, Zofia]] (1922–2011) – polska pisarka, korespondentka wojenna. * [[Przemysław Bystrzycki|Bystrzycki, Przemysław]] (1923–2004) – polski pisarz. ===Byt=== * [[Jan Bytnar|Bytnar, Jan]] (1921–1943) – polski podharcmistrz, członek Szarych Szeregów, jeden z głównych bohaterów książki ''Kamienie na szaniec''. ==Bz== * Bzdura, Maciej → Kucharczyk, Antoni * [[Leszek Bzdyl|Bzdyl, Leszek]] (ur. 1964) – polski choreograf, tancerz i reżyser. * Bzowska, Maria → Pawlikowska-Jasnorzewska, Maria {{SORTUJ:B}} [[Kategoria:Strony przeglądowe - osoby]] 8bp0s1qljkrbihyotvrck9i5btnhqve 0 32727 535826 533643 2022-07-26T18:49:54Z Zero 20 wikitext text/x-wiki {{center|[[Alfabetyczna lista osób/0–9|0–9]] • [[Alfabetyczna lista osób/A, Á, Å|A, Á, Å]] • [[Alfabetyczna lista osób/B|B]] • [[Alfabetyczna lista osób/C|C]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ć Č|Ć Č]] • [[Alfabetyczna lista osób/D Đ|D Đ]] • [[Alfabetyczna lista osób/E, É, Ə|E, É, Ə]] • [[Alfabetyczna lista osób/F|F]] • [[Alfabetyczna lista osób/G|G]] • [[Alfabetyczna lista osób/H|H]] • [[Alfabetyczna lista osób/I, İ|I, İ]] • [[Alfabetyczna lista osób/J|J]] • [[Alfabetyczna lista osób/K|K]] • [[Alfabetyczna lista osób/L|L]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ł|Ł]] • [[Alfabetyczna lista osób/M|M]] • [[Alfabetyczna lista osób/N|N]] • [[Alfabetyczna lista osób/O|O]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ó Ō Ö Ø|Ó Ō Ö Ø]] • [[Alfabetyczna lista osób/P|P]] • [[Alfabetyczna lista osób/Q|Q]] • [[Alfabetyczna lista osób/R|R]] • [[Alfabetyczna lista osób/S|S]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ś Š Ş|Ś Š Ş]] • [[Alfabetyczna lista osób/T, Þ|T, Þ]] • [[Alfabetyczna lista osób/U|U]] • [[Alfabetyczna lista osób/V|V]] • [[Alfabetyczna lista osób/W|W]] • [[Alfabetyczna lista osób/X|X]] • [[Alfabetyczna lista osób/Y|Y]] • [[Alfabetyczna lista osób/Z|Z]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ż Ź Ž|Ż Ź Ž]]}} ---- __NOTOC__ ==G.== * G.O. → Oden, Greg Wayne ==Ga== * [[Jostein Gaarder|Gaarder, Jostein]] (ur. 1952) – norweski pisarz. ===Gab=== * [[Jean Gabin|Gabin, Jean]] (1904–1976) – francuski aktor. * [[Clark Gable|Gable, Clark]] (1901–1960) – amerykański aktor. * Gable, William Clark → Gable, Clark * [[Eva Gabor|Gábor, Éva]] (1919–1995) – amerykańska aktorka. * Gábor, Sári → Gabor, Zsa Zsa * [[Zsa Zsa Gabor|Gabor, Zsa Zsa]] (1917–2016) – amerykańska aktorka. * [[Peter Gabriel|Gabriel, Peter Brian]] (ur. 1950) – brytyjski kompozytor, wokalista, pianista, producent. * Gabryella → Żmichowska, Narcyza * [[Renata Gabryjelska|Gabryjelska, Renata]] (ur. 1972) – polska modelka i aktorka niezawodowa. * [[Mirosław Gabryś|Gabryś, Mirosław]] (ur. 1973) – polski poeta i prozaik. ===Gac=== * [[Piotr Gacek|Gacek, Piotr]] (ur. 1978) – polski siatkarz. ===Gad=== * [[Tadeusz Gadacz|Gadacz, Tadeusz Antoni]] (ur. 1955) – polski filozof i religioznawca. * [[Gade Cering|Gade, Cering]] – tybetański poeta. * [[Artur Gadowski|Gadowski, Artur Dionizy]] (ur. 1967) – polski piosenkarz. * [[Piotr Gadzinowski|Gadzinowski, Piotr]] (ur. 1957) – polski publicysta, działacz polityczny. ===Gae=== * [[Henryk Gaertner|Gaertner, Henryk Andrzej]] (1922–2020) – polski lekarz, historyk i muzyk. * Gaertner, Katarzyna → Gärtner, Katarzyna ===Gai=== * [[Bernard Gaida|Gaida, Bernard]] (ur. 1958) – polski samorządowiec, przedsiębiorca, działacz mniejszości niemieckiej w RP. * [[Rémi Gaillard|Gaillard, Rémi]] (ur. 1975) – francuski komik. * [[Neil Gaiman|Gaiman, Neil Richard]] (ur. 1960) – angielski pisarz, scenarzysta, redaktor. * [[Thomas Gainsborough|Gainsborough, Thomas]] (1727–1788) – angielski malarz dworski, portrecista i pejzażysta. * [[Waldemar M. Gaiński|Gaiński, Waldemar M.]] (1952–2011) – polski poeta. ===Gaj=== * Gaja Kuroń → Kuroń, Grażyna * [[Balys Gajauskas|Gajauskas, Balys]] (1926–2017) – litewski polityk, dysydent w czasach ZSRR. * [[Tadeusz Gajcy|Gajcy, Tadeusz]] (1922–1944) – polski poeta, żołnierz AK. * [[Mieczysław Gajda|Gajda, Mieczysław]] (1931–2017) – polski aktor. * [[Marek Gajdziński|Gajdziński, Marek]] (ur. 1962) – polski pisarz, tłumacz, nauczyciel. * Gajed, Nazir → Szenuda III * [[Dariusz Gajewski|Gajewski, Dariusz]] (ur. 1964) – polski reżyser. * [[Ryszard Gajewski|Gajewski, Ryszard]] (ur. 1954) – polski wspinacz. * [[Zbigniew Gajewski|Gajewski, Zbigniew]] (1926–2017) – polski poeta. * [[Zoran Gajić|Gajić, Zoran]] (ur. 1958) – serbski trener siatkarski. * Gajka → Kuroń, Grażyna * [[Marta Gajko|Gajko, Marta]] (ur. 1977) – polska aktorka. * [[Janusz Gajos|Gajos, Janusz Jerzy]] (ur. 1939) – polski aktor i pedagog ===Gal=== * Gala → Dalí, Gala * Galarza (de), Louis Germain David → Funès (de), Louis * Galarza (de), Olivier Pierre → Funès (de), Olivier Pierre * [[Eduardo Galeano|Galeano, Eduardo Hughes]] (1940–2015) – urugwajski dziennikarz i pisarz. * [[Józef Galewski|Galewski, Józef]] (1882–1966) – polski malarz, dekorator teatralny. * [[Eliza Galey|Galey, Eliza]] (ur. 1978) – polska artystka sztuk wizualnych. * [[Gemma Galgani|Galgani, Gemma]] (1878–1903) – święta katolicka, dziewica, włoska mistyczka, stygmatyczka. * [[Katarzyna Galica|Galica, Katarzyna]] (ur. 1975) – polska aktorka. * [[Zach Galifianakis|Galifianakis, Zach]] (ur. 1969) – amerykański aktor, reżyser i komik. * Galiński, Marcel → Junior Stress * [[Piotr Galiński|Galiński, Piotr]] (ur. 1959) – polski tancerz, choreograf. * [[Gall Anonim]] (ok. 1065–1116) – pierwszy kronikarz historii Polski. * [[Ryszard Galla|Galla, Ryszard]] (ur. 1956) – polski polityk mniejszości niemieckiej. * [[Liam Gallagher|Gallagher, Liam]] (ur. 1972) – angielski wokalista. * [[Noel Gallagher|Gallagher, Noel]] (ur. 1967) – brytyjski gitarzysta i wokalista. * Gallagher, William John Paul → Gallagher, Liam * [[Jon Gallant|Gallant, Jonathan]] (ur. 1976) – kanadyjski muzyk, basista zespołu alt-rockowego Billy Talent. * [[William Gallas|Gallas, William Eric]] (ur. 1977) – francuski piłkarz. * [[Marielle Gallo|Gallo, Marielle]] (ur. 1949) – francuska pisarka, prawniczka i polityk. * [[Max Gallo|Gallo, Max]] (ur. 1932) – francuski historyk, pisarz i polityk. * Gallo-Boullier, Marielle → Gallo, Marielle * [[Vincent Gallo|Gallo, Vincent Vito]] (ur. 1961) – amerykański aktor, producent filmowy, kompozytor, reżyser, scenarzysta, tekściarz, wokalista i model. * Gallus, Gallieni → Mackiewicz, Stanisław * [[Évariste Galois|Galois, Évariste]] (1811–1832) – francuski matematyk. * [[John Galsworthy|Galsworthy, John]] (1867–1933) – angielski pisarz. ===Gał=== * Gałacki, Witold → Jackiewiczowa, Elżbieta * [[Robert Gałązka|Gałązka, Robert]] (ur. 1937) – polski fizyk. * [[Wiesław Gałązka|Gałązka, Wiesław]] (ur. 1953) – polski dziennikarz, publicysta, pedagog. * [[Kira Gałczyńska|Gałczyńska, Kira]] (ur. 1936) – polska pisarka, dziennikarka, z wykształcenia rusycystka. * [[Natalia Gałczyńska|Gałczyńska, Natalia]] (1908–1976) – polska pisarka, tłumaczka, podróżniczka. * [[Konstanty Ildefons Gałczyński|Gałczyński, Konstanty Ildefons]] (1905–1953) – polski poeta i satyryk. * Gałecki, Tadeusz → Strug, Andrzej * [[Jędrzej Gałka|Gałka, Jędrzej]] (ok. 1400–1451) – polski filozof, pisarz i ksiądz. * [[Magdalena Gałkowska|Gałkowska, Magdalena]] (ur. 1975) – polska poetka. * [[Józef Gałuszka|Gałuszka, Józef Aleksander]] (1893–1939) – polski pisarz. * Gałuszko, Krystyna → Walden-Gałuszko (de), Krystyna * [[Leszek Gałysz|Gałysz, Leszek]] (1948–2018) – polski reżyser, scenarzysta, plastyk, producent filmowy. ===Gam=== * [[Łukasz Gamrot|Gamrot, Łukasz]] (ur. 1988) – polski dziennikarz i poeta. ===Gan=== * [[Beni Ganc|Ganc, Beni]] (ur. 1959) – izraelski wojskowy i polityk. * Gancarczyk, Anna → Radwan, Anna * [[Marek Gancarczyk|Gancarczyk, Marek]] (ur. 1966) – polski duchowny katolicki, dziennikarz. * [[Indira Gandhi|Gandhi, Indira Priyadarshini]] (1917–1984) – indyjska polityk. * Gandhi, Mahatma → Gandhi, Mohandas Karamchand * [[Maneka Gandhi|Gandhi, Maneka]] (ur. 1956) – indyjska polityk, działaczka na rzecz praw zwierząt. * [[Mohandas Karamchand Gandhi|Gandhi, Mohandas Karamchand]] (1869–1948) – twórca współczesnej państwowości indyjskiej. * [[Rahul Gandhi|Gandhi, Rahul]] (ur. 1970) – indyjski polityk. * [[Rajiv Gandhi|Gandhi, Rajiv]] (1944–1991) – indyjski polityk. * [[Sonia Gandhi|Gandhi, Sonia]] (ur. 1946) – indyjska polityk pochodzenia włoskiego. * [[Varun Gandhi|Gandhi, Varun]] (ur. 1980) – indyjski polityk. * [[Tomasz Ganicz|Ganicz, Tomasz]] (ur. 1966) – polski chemik, prezes Stowarzyszenia Wikimedia Polska. * [[Raszid Gannuszi|Gannuszi, Raszid]] (ur. 1941) – tunezyjski polityk. * [[Stanisław Gano|Gano, Stanisław]] (1895–1968) – polski generał brygady, szef Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza. ===Gap=== * [[Lechosław Gapik|Gapik, Lechosław]] (ur. 1942) – polski seksuolog, psycholog. ===Gar=== * [[Roger Garaudy|Garaudy, Roger]] (1913–2012) – francuski filozof marksistowski, pisarz. * [[Ezequiel Garay|Garay, Ezequiel Marcelo]] (ur. 1986) – argentyński piłkarz. * [[Krzysztof Garbaczewski|Garbaczewski, Krzysztof]] (ur. 1983) – polski reżyser. * [[Anja Garbarek|Garbarek, Anja]] (ur. 1970) – norweska piosenkarka, aktorka i kompozytorka muzyki filmowej. * [[Marjorie Garber|Garber, Marjorie]] (ur. 1944) – amerykański pisarz. * [[Greta Garbo|Garbo, Greta]] (1905–1990) – szwedzka aktorka * [[Ricardo Garcia|Garcia, Ricardo]] (ur. 1975) – brazylijski siatkarz. * García, Anastasio → Somoza García, Anastasio * [[Andy García|García, Andy]] (ur. 1956) – kubański aktor i reżyser. * García, Gabriel José → Márquez, Gabriel José García * García Menéndez, Andrés Arturo → García, Andy * García Sarmiento, Félix Rubén → Darío, Rubén * [[Luis García Meza Tejada|García Meza Tejada, Luis]] (1929–2018) – boliwijski polityk i wojskowy. * [[Gabriel García Moreno|García Moreno, Gabriel]] (1821–1875) – ekwadorski polityk. * [[Stefan Garczyński (wojewoda poznański)|Garczyński, Stefan]] (1690–1755) – wojewoda poznański, pisarz i myśliciel polityczny. * [[Stefan Florian Garczyński|Garczyński, Stefan Florian]] (1805–1833) – polski poeta. * [[Dorota Gardias|Gardias, Dorota]] (ur. 1980) – polska prezenterka telewizyjna. * [[John Gardner|Gardner, John Champlin]] (1933–1982) – amerykański pisarz, krytyk literacki i nauczyciel. * Gardner, Noel → Kuttner, Henry * [[Krzysztof Gardyna|Gardyna, Krzysztof]] (ur. 1958) – polski duchowny i himalaista. * Garewicz, Hanna → Buczyńska-Garewicz, Hanna * [[Andrew Garfield|Garfield, Andrew Russell]] (ur. 1983) – amerykańsko-brytyjski aktor. * [[James Garfield|Garfield, James Abram]] (1831–1881) – dwudziesty prezydent USA. * [[Anita Gargas|Gargas, Anita]] (ur. 1964) – polska dziennikarka i publicystka. * [[Judy Garland|Garland, Judy]] (1922–1969) – amerykańska aktorka i piosenkarka. * [[Andrzej Garlicki|Garlicki, Andrzej]] (1935–2013) – polski historyk, publicysta. * [[Łukasz Garlicki|Garlicki, Łukasz]] (ur. 1980) – polski aktor i reżyser. * [[Piotr Garlicki|Garlicki, Piotr]] (ur. 1945) – polski aktor. * [[Józef Garliński|Garliński, Józef]] (1913–2005) – polski pisarz, historyk, oficer WP, więzień Auschwitz. * [[Jennifer Garner|Garner, Jennifer]] (ur. 1972) – amerykańska aktorka. * [[Kevin Garnett|Garnett, Kevin]] (ur. 1976) – amerykański koszykarz. * [[Almeida Garrett|Garrett, Almeida]] (1799–1854) – portugalski pisarz i polityk. * [[Reginald Garrigou-Lagrange|Garrigou-Lagrange, Reginald]] (1877–1964) – francuski filozof i teolog katolicki. * Garth, Will → Kuttner, Henry * [[Marcus Garvey|Garvey, Marcus Mosiah]] (1887–1940) – jamajski przywódca. * [[Romain Gary|Gary, Romain]] (1914–1980) – francuski pisarz, scenarzysta, reżyser, dyplomata pochodzenia polsko-żydowskiego. ===Gas=== * Gas (de), Hilaire-Germain-Edgar → Degas, Edgar * [[Robert Gascoyne-Cecil, 3. markiz Salisbury|Gascoyne-Cecil, Robert]] (1830–1903) – brytyjski polityk, dyplomata. * Gassion, Édith Giovanna → Piaf, Édith * [[Konstanty Gaszyński|Gaszyński, Konstanty]] (1809–1866) – polski pisarz. * [[Marek Gaszyński|Gaszyński, Marek]] (ur. 1939) – polski dziennikarz i prezenter muzyczny, autor tekstów piosenek i książek. ===Gat=== * [[Bill Gates|Gates, Bill]] (ur. 1955) – amerykański informatyk, współzałożyciel firmy Microsoft. * [[Melinda Gates|Gates, Melinda Ann]] (ur. 1964) – amerykańska miliarderka, bizneswoman, filantrop. * [[Robert Gates|Gates, Robert]] (ur. 1943) – amerykański polityk. * Gates III, William Henry → Gates, Bill * [[Tony Gatlif|Gatlif, Tony]] (ur. 1948) – francuski reżyser filmowy i scenarzysta. ===Gau=== * [[Jacques Gaucheron|Gaucheron, Jacques]] (1920–2009) – francuski poeta. * [[Marcel Gauchet|Gauchet, Marcel]] (ur. 1946) – francuski historyk, filozof i socjolog. * [[Elżbieta Gaudasińska-Borowska|Gaudasińska-Borowska, Elżbieta]] (ur. 1943) – polska ilustratorka i malarka. * [[Grzegorz Gauden|Gauden, Grzegorz]] (ur. 1953) – polski dziennikarz. * [[Antoni Gaudí|Gaudí, Antoni]] (1852–1926) – hiszpański architekt, narodowości katalońskiej. * [[Janusz Gaudyn|Gaudyn, Janusz]] (1935–1984) – polski lekarz i pisarz. * Gauguin, Eugène Henri Paul → Gauguin, Paul * [[Paul Gauguin|Gauguin, Paul]] (1848–1903) – francuski malarz. * [[Charles de Gaulle|Gaulle (de), Charles André Joseph Marie]] (1890–1970) – francuski wojskowy i mąż stanu. ===Gav=== * [[Anna Gavalda|Gavalda, Anna]] (ur. 1970) – francuska dziennikarka, pisarka. * [[Paul Gavarni|Gavarni, Paul]] (1804–1866) – francuski rysownik, karykaturzysta. ===Gaw=== * [[Shakti Gawain|Gawain, Shakti]] (ur. 1948) – amerykańska autorka książek o rozwoju osobistym. * [[Marian Gawalewicz|Gawalewicz, Marian]] (1852–1910) – polski pisarz i reżyser. * Gawin, Agnieszka → Przepiórska, Agnieszka * [[Rafał Gawin|Gawin, Rafał]] (ur. 1984) – polski poeta, krytyk literacki. * [[Jan Gawiński|Gawiński, Jan]] (ur. ok. 1625, zm. ok. 1684) – polski poeta. * [[Jan Paweł Gawlik|Gawlik, Jan Paweł]] (1924–2017) – polski eseista, krytyk teatralny, publicysta, dramaturg. * Gawlik, Mariusz → Agnosiewicz, Mariusz * [[Robert Gawliński|Gawliński, Robert]] (ur. 1963) – polski piosenkarz, gitarzysta, kompozytor, autor tekstów. * [[Robert Gawłowski|Gawłowski, Robert]] (ur. 1957) – polski pisarz, dziennikarz i krytyk. * [[Wojciech Gawłowski|Gawłowski, Wojciech]] (ur. 1953) – polski poeta. * [[Andrzej Gawroński|Gawroński, Andrzej]] (1885–1927) – polski indolog i językoznawca. * [[Paweł Gawroński|Gawroński, Paweł]] (ur. 1982) – polski pisarz. * [[Dorota Gawryluk|Gawryluk, Dorota]] (ur. 1972) – polska dziennikarka oraz prezenterka telewizyjna. * [[Ewa Gawryluk|Gawryluk, Ewa]] (ur. 1967) – polska aktorka. * [[Janusz Gawrysiak|Gawrysiak, Janusz]] – polski reżyser. * [[Piotr Gawryś|Gawryś, Piotr]] (ur. 1955) – polski brydżysta. ===Gay=== * [[John Gay|Gay, John]] (1685–1732) – angielski poeta i dramaturg. * [[Marvin Gaye|Gaye, Marvin Pentz]] (1939–1984) – amerykański piosenkarz, pianista, perkusista i producent muzyczny. * [[Mike Gayle|Gayle, Mike]] (ur. 1970) – brytyjski pisarz i dziennikarz. ===Gaz=== * [[Sefer Gazi aga|Gazi, Sefer]] (zm. 1664) – wezyr Tatarów perekopskich. * [[Michael Gazzaniga|Gazzaniga, Michael S.]] (ur. 1939) – amerykański psycholog. ==Gä== * [[Katarzyna Gärtner|Gärtner, Katarzyna]] (ur. 1942) – polska kompozytorka, pianistka i aranżerka. ==Gą== * [[Stanisław Gądecki|Gądecki, Stanisław]] (ur. 1949) – polski duchowny katolicki. * [[Franciszek Gągor|Gągor, Franciszek]] (1951–2010) – polski wojskowy. * Gąsienica, Jan → Sabała * [[Wiktoria Gąsiewska|Gąsiewska, Wiktoria]] (ur. 1999) – polska aktorka dziecięca. * [[Roma Gąsiorowska|Gąsiorowska, Roma]] (ur. 1981) – polska aktorka i projektantka odzieży. * Gąsiorowska-Żurawska, Roma → Gąsiorowska, Roma * [[Krzysztof Gąsiorowski|Gąsiorowski, Krzysztof]] (1935–2012) – polski poeta, krytyk literacki, eseista. * [[Piotr Gąsowski|Gąsowski, Piotr]] (ur. 1964) – polski aktor, artysta kabaretowy, wokalista, prezenter telewizyjny. * [[Jerzy Gąssowski|Gąssowski, Jerzy]] (1926–2021) – polski archeolog. ==Gb== * [[Leymah Gbowee|Gbowee, Leymah]] (ur. 1972) – liberyjska działaczka na rzecz praw człowieka i polityk. ==Gd== * Gdacius, Adam → Gdacjusz, Adam * [[Adam Gdacjusz|Gdacjusz, Adam]] (1610–1688) – polski pisarz religijny i duchowny luterański. * Gdak → Gdacjusz, Adam * [[Maciej Gdula|Gdula, Maciej]] (ur. 1977) – polski socjolog i publicysta. ==Ge== ===Geb=== * [[Konstanty Gebert|Gebert, Konstanty]] (ur. 1953) – polski dziennikarz, publicysta i tłumacz żydowskiego pochodzenia. * [[Stanisław Gebethner|Gebethner, Stanisław]] (ur. 1935) – polski prawnik, politolog. * [[Mordechaj Gebirtig|Gebirtig, Mordechaj]] (1877–1942) – ostatni żydowski poeta ludowy, polityk Bundu. * [[Haile Gebrselassie|Gebrselassie, Haile]] (ur. 1973) – etiopski lekkoatleta. ===Ged=== * [[Marek Gedl|Gedl, Marek]] (ur. 1934) – polski archeolog. ===Gee=== * Gee → Way, Gerard Arthur * [[Syed Ali Shah Geelani|Geelani, Syed Ali Shah]] (ur. 1929) – indyjski polityk. ===Gef=== * [[Aviv Geffen|Geffen, Aviv]] (ur. 1973) – izraelski muzyk rockowy. * [[Shira Geffen|Geffen, Shira]] (ur. 1971) – izraelska aktorka, reżyser, scenarzystka, dramatopisarka. ===Gei=== * [[Theodor Seuss Geisel|Geisel, Theodor Seuss]] (1904–1991) – amerykański pisarz i rysownik. * Geir Haarde → Haarde, Geir Hilmar * [[Anna Geislerová|Geislerová, Anna]] (ur. 1976) – czeska aktorka. ===Gel=== * Gelbfisz, Szmuel → Goldwyn, Samuel * [[Bob Geldof|Geldof, Bob]] (ur. 1954) – irlandzki wokalista, autor tekstów piosenek, aktor, działacz społeczny i biznesmen. * Geldof, Robert Frederick Xenon → Geldof, Bob * [[Boris Gelfand|Gelfand, Boris]] (ur. 1968) – białoruski szachista reprezentujący Izrael. * [[Murray Gell-Mann|Gell-Mann, Murray]] (1929–2019) – amerykański fizyk. * Gellner, Danuta → Gellnerowa, Danuta * [[Dorota Gellner|Gellner, Dorota]] (ur. 1961) – polska pisarka. * [[Ernest Gellner|Gellner, Ernest]] (1925–1995) – brytyjski filozof, socjolog i antropolog społeczny. * [[Danuta Gellnerowa|Gellnerowa, Danuta]] (1920–2003) – polska poetka. * [[Bartosz Gelner|Gelner, Bartosz]] (ur. 1988) – polski aktor. ===Gem=== * [[Robert Gembal|Gembal, Robert]] (ur. 1970) – polski mistrz aikido. * [[Julian Gembalski|Gembalski, Julian]] (ur. 1950) – polski organista i pedagog. ===Gen=== * [[Kajetan Gendek|Gendek, Kajetan]] (ur. 1990) – polski prozaik. * [[Peldżidijn Genden|Genden, Peldżidijn]] (1892–1937) – mongolski komunista. * Gendun, Drup → Dalajlama I * Gendun, Gjaco → Dalajlama II * [[Gendyn Rinpocze]] (1918–1997) – buddyjski mistrz. * Generał → Deyna, Kazimierz * Generał → Świerczewski, Piotr * Generał Maczek → Maczek, Stanisław ===Geo=== * [[Thierry Geoffroy|Geoffroy, Thierry]] (ur. 1961) – duńsko-francuski artysta. * [[Melissa George|George, Melissa Suzanne]] (ur. 1976) – australijska sportsmenka i aktorka. * [[David Lloyd George|George, David Lloyd]] (1863–1945) – brytyjski polityk. * [[Antoni Georgijew|Georgijew, Antoni]] (ur. 1963) – bułgarski pisarz mieszkający w Danii, dziennikarz i fotografik. ===Gep=== * [[Edyta Geppert|Geppert, Edyta]] (ur. 1953) – polska wokalistka. ===Ger=== * [[Richard Gere|Gere, Richard Tiffany]] (ur. 1949) – amerykański aktor i producent filmowy. * [[Bronisław Geremek|Geremek, Bronisław]] (1932–2008) – polski polityk i historyk. * Gerhardson, Gerhard → Erazm z Rotterdamu * [[Carrie Gerlach|Gerlach, Carrie]] (ur. XX w.) – amerykańska pisarka. * [[Zofia Gerlach|Gerlach, Zofia]] (ur. 1930) – polska lekarka, pisarka. * [[Anna German|German, Anna]] (1936–1982) – polska piosenkarka, kompozytorka, aktorka, z wykształcenia geolog. * German-Tucholska, Anna Wiktoria → German, Anna * Germanotta, Stefani Joanne Angelina → Lady Gaga * [[Steven Gerrard|Gerrard, Steven]] (ur. 1980) – angielski piłkarz. * Gerritszoon, Gerrit → Erazm z Rotterdamu * [[Tess Gerritsen|Gerritsen, Tess]] (ur. 1953) – amerykańska pisarka, z zawodu lekarz internista. * Gerry → Way, Gerard Arthur * [[Maria Gerson-Dąbrowska|Gerson-Dąbrowska, Maria]] (1869–1942) – polska pisarka, malarka i rzeźbiarka. * [[Tomasz Gerszberg|Gerszberg, Tomasz]] (ur. 1970) – polski tłumacz i poeta. ===Ges=== * Gessler, Magda → Gessler, Magdalena Daria * [[Magdalena Gessler|Gessler, Magdalena Daria]] (ur. 1953) – polska malarka, restauratorka ===Gev=== * [[Tavi Gevinson|Gevinson, Tavi]] (ur. 1996) – amerykańska blogerka i dziennikarka. ==Gé== * [[Paul Géraldy|Géraldy, Paul]] (1885–1983) – francuski poeta i dramaturg. * [[Théodore Géricault|Géricault, Théodore]] (1791–1824) – francuski malarz i grafik. ==Gę== * [[Józef Gębski|Gębski, Józef]] (ur. 1939) – polski scenarzysta i reżyser filmowy, historyk sztuki. ==Gf== * Gfoeken → Ljøkelsøy, Roar ==Gg== * GG → Garbo, Greta ==Gh== * [[Giovanni Gheddo|Gheddo, Giovanni]] (1900–1942) – ojciec włoskiego misjonarza Piero Gheddo, sługa Boży Kościoła katolickiego. * [[Gheorghe Gheorgiu-Dej|Gheorgiu-Dej, Gheorghe]] (1901–1965) – rumuński polityk. * [[Salima Ghezali|Ghezali, Salima]] (ur. 1958) – algierska dziennikarka i pisarka. * [[Abd al-Hafiz Ghuka|Ghuka, Abd al-Hafiz]] (ur. XX w.) – libijski prawnik i polityk. * [[Hiranmoy Ghoshal|Ghoshal, Hiranmoy]] (1908–1969) – indyjski i bengalski pisarz, dyplomata, tłumacz i językoznawca. * Ghoul, Asma al- → Ghoul, Asmaa al- * [[Asmaa al-Ghoul|Ghoul, Asmaa al-]] (ur. 1982) – palestyńska dziennikarka. ==Gi== ===Gib=== * [[Giba]] (ur. 1976) – brazylijski siatkarz. * [[Edward Gibbon|Gibbon, Edward]] (1737–1794) – brytyjski historyk. * [[Khalil Gibran|Gibran, Khalil]] (1883–1931) – arabski poeta i filozof libańskiego pochodzenia. * [[Mel Gibson|Gibson, Mel Columcille Gerard]] (ur. 1956) – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy. * [[William Gibson|Gibson, William]] (ur. 1948) – amerykański pisarz. ===Gic=== * [[Tadeusz Gicgier|Gicgier, Tadeusz]] (1927–2005) – polski pisarz, satyryk. ===Gid=== * [[Anthony Giddens|Giddens, Anthony]] (ur. 1938) – brytyjski socjolog. * [[Paula Giddings|Giddings, Paula]] (ur. 1947) – amerykańska nauczycielka, pisarka, dziennikarka, historyczka. ===Gie=== * [[Henryk Giedroyc|Giedroyc, Henryk Maria]] (1922–2010) – ostatni dyrektor Instytutu Literackiego w Paryżu. * [[Jerzy Giedroyc|Giedroyc, Jerzy]] (1906–2000) – publicysta, polityk, epistolograf. * [[Józef Gielniak|Gielniak, Józef]] (1932–1972) – polski grafik. * [[Wojciech Giełżyński|Giełżyński, Wojciech]] (1930–2015) – polski dziennikarz i publicysta. * [[Kerstin Gier|Gier, Kerstin]] (ur. 1966) – niemiecka pisarka. * [[Krzysztof Gierałtowski|Gierałtowski, Krzysztof]] (ur. 1938) – polski fotograf. * [[Żanna Gierasimowa|Gierasimowa, Żanna]] (ur. 1966) – aktorka i reżyser, Rosjanka mieszkająca w Polsce. * [[Krzysztof Gierat|Gierat, Krzysztof]] (ur. 1950) – z wykształcenia filmoznawca, organizator i współtwórca wielu festiwali kulturalnych, okazjonalnie producent filmowy. * [[Krzysztof Gierczyński|Gierczyński, Krzysztof]] (ur. 1976) – polski siatkarz. * [[Edward Gierek|Gierek, Edward]] (1913–2001) – polski polityk. * [[Józef Andrzej Gierowski|Gierowski, Józef Andrzej]] (1922–2006) – polski historyk, polityk. * [[Adam Giersz|Giersz, Adam]] (ur. 1947) – polski trener, działacz sportowy i urzędnik państwowy. * [[Witold Giersz|Giersz, Witold]] (ur. 1927) – polski reżyser, animator, plastyk, scenarzysta. * [[Jakub Gierszał|Gierszał, Jakub]] (ur. 1988) – polski aktor. * [[Maciej Gierszewski|Gierszewski, Maciej]] (ur. 1975) – polski pisarz. * [[Jędrzej Giertych|Giertych, Jędrzej]] (1903–1992) – polski polityk, dyplomata, publicysta. * [[Maciej Giertych|Giertych, Maciej]] (ur. 1936) – polski polityk, biolog. * [[Roman Giertych|Giertych, Roman]] (ur. 1971) – polski polityk, prawnik. * [[Gabriel Gietzky|Gietzky, Gabriel]] (ur. 1969) – polski aktor, reżyser i scenarzysta. * [[Aleksander Gieysztor|Gieysztor, Aleksander]] (1916–1999) – polski historyk mediewista. ===Gif=== * [[Emily Giffin|Giffin, Emily]] (ur. 1972) – amerykańska pisarka. ===Gil=== * [[Yousaf Raza Gilani|Gilani, Yousaf Raza]] (ur. 1952) – pakistański polityk. * [[Elizabeth Gilbert|Gilbert, Elizabeth]] (ur. 1969) – amerykańska pisarka. * [[Walter Gilbert|Gilbert, Walter]] (ur. 1932) – amerykański fizyk, chemik, biolog. * [[Wojciech Gilewicz|Gilewicz, Wojciech]] (ur. 1974) – polski malarz, fotograf, autor filmów wideo i instalacji. * [[André Gill|Gill, André]] (1840–1885) – francuski karykaturzysta. * [[John Gill|Gill, John]] (ur. 1937) – amerykański matematyk i wspinacz. * [[Hanna Gill-Piątek|Gill-Piątek, Hanna]] (ur. 1974) – polska działaczka społeczna i polityczna, graficzka. * [[Ian Gillan|Gillan, Ian]] (ur. 1945) – brytyjski wokalista. * [[Julia Gillard|Gillard, Julia Eileen]] (ur. 1961) – australijska polityk. * [[Agaton Giller|Giller, Agaton]] (1831–1887) – polski dziennikarz i pisarz, konspirator i działacz niepodległościowy, powstaniec styczniowy * [[Terry Gilliam|Gilliam, Terry]] (ur. 1940) – amerykański reżyser filmowy. * [[Carol Gilligan|Gilligan, Carol]] (ur. 1936) – amerykańska psycholożka rozwojowa, filozofka, pisarka i feministka. * Gillis, John Anthony → White, Jack * [[Gary Gilmore|Gilmore, Gary]] (1940–1977) – amerykański przestępca. * [[David Gilmour|Gilmour, David]] (ur. 1946) – angielski gitarzysta i wokalista. * [[Zyta Gilowska|Gilowska, Zyta Janina]] (1949–2016) – polska ekonomistka, polityk. * [[Robert Gilruth|Gilruth, Robert Rowe]] (1913–2000) – amerykański inżynier lotniczy i pionier astronautyki. * [[Étienne Gilson|Gilson, Étienne Henry]] (1884–1978) – francuski filozof i historyk filozofii. ===Gin=== * Gincburg, Zuzanna Polina → Ginczanka, Zuzanna * [[Zuzanna Ginczanka|Ginczanka, Zuzanna]] (1917–1944) – polska poetka pochodzenia żydowskiego. * [[Matthiew Gingold|Gingold, Matthiew]] (ur. 1975) – australijski artysta. * [[Newt Gingrich|Gingrich, Newt]] (ur. 1943) – amerykański polityk. * [[Allen Ginsberg|Ginsberg, Allen]] (1926–1997) – amerykański poeta, aktor, scenarzysta i działacz społeczny. * Ginsberg, Irwin Allen → Ginsberg, Allen * [[Bolesław Ginter|Ginter, Bolesław]] (ur. 1938) – polski archeolog. * [[Maria Ginter|Ginter, Maria]] (1922–2011) – polska malarka, pisarka, rzeźbiarka, tenisistka, kierowca. * Gintowt, Zofia → Lindorfówna, Zofia * [[Przemysław Gintrowski|Gintrowski, Przemysław]] (1951–2012) – polski kompozytor, muzyk, pedagog. * [[Eugenia Ginzburg|Ginzburg, Eugenia]] (ur. 1904 lub 1906, zm. 1977) – rosyjska pisarka, naukowiec. * [[Natalia Ginzburg|Ginzburg, Natalia]] (1916–1991) – włoska pisarka. * [[Witalij Ginzburg|Ginzburg, Witalij]] (1916–2009) – rosyjski fizyk teoretyk i astrofizyk, laureat Nagrody Nobla. ===Gio=== * [[Pablo Giorgelli|Giorgelli, Pablo]] (ur. 1967) – argentyński reżyser, scenarzysta, montażysta i producent filmowy. * Giovanni Dziadzia → Donguralesko ===Gir=== * [[René Girard|Girard, René]] (1923–2015) – francuski filozof. * [[Delphine de Girardin|Girardin (de), Delphine]] (1804–1855) – francuska pisarka. * [[Jean Giraudoux|Giraudoux, Jean]] (1882–1944) – francuski dramaturg. * [[Françoise Giroud|Giroud, Françoise]] (1916–2003) – francuska pisarka, dziennikarka, polityk. * [[Henry Giroux|Giroux, Henry]] (ur. 1943) – amerykański pedagog, autor książek. * [[Zbigniew Girzyński|Girzyński, Zbigniew]] (ur. 1973) – polski polityk. ===Gis=== * [[Valéry Giscard d'Estaing|Giscard d'Estaing, Valéry]] (1926–2020) – francuski polityk, prezydent Francji. ===Git=== * [[John Githongo|Githongo, John]] (ur. 1965) – kenijski dziennikarz. ===Giu=== * Giuliani, Rudolph William Louis → Giuliani, Rudy * [[Rudy Giuliani|Giuliani, Rudy]] (ur. 1944) – amerykański polityk. * [[Tudor Giurgiu|Giurgiu, Tudor]] (ur. 1972) – rumuński reżyser. ===Giv=== * [[Hubert de Givenchy|Givenchy (de), Hubert]] (1927–2018) – francuski arystokrata i projektant mody. ===Giz=== * [[Abelard Giza|Giza, Abelard]] (ur. 1980) – polski reżyser, scenarzysta, aktor, artysta kabaretowy. * [[Jerzy Gizella|Gizella, Jerzy]] (ur. 1949) – polski poeta i krytyk literacki. * [[Wanda Gizicka|Gizicka, Wanda]] (ur. 1925) – polska poetka. ==Gj== * [[Dondup Gjal|Gjal, Dondup]] (1953–1985) – tybetański poeta i pisarz. ==Gl== ===Gla=== * Glaca → Mohamed, Piotr * [[William Ewart Gladstone|Gladstone, William Ewart]] (1809–1898) – brytyjski polityk. * [[Andrzej Glass|Glass, Andrzej]] (ur. 1930) – polski inżynier lotniczy, konstruktor lotniczy, historyk lotnictwa, harcmistrz. * [[Jakub Glatsztejn|Glatsztejn, Jakub]] (1896–1971) – żydowski poeta, prozaik, krytyk literacki i publicysta tworzący w języku jidysz. * [[Michael Glawogger|Glawogger, Michael]] (ur. 1959) – austriacki reżyser, scenarzysta i operator filmowy. ===Gle=== * [[James Gleick|Gleick, James]] (ur. 1954) – amerykański dziennikarz i autor książek. * [[Józef Glemp|Glemp, Józef]] (1929–2013) – polski duchowny katolicki. * [[Mary Ann Glendon|Glendon, Mary Ann]] (ur. 1938) – amerykańska filozof, dyplomata i prawnik. * [[Joachim Glensk|Glensk, Joachim]] (ur. 1935) – polski literaturoznawca, prasoznawca, aforysta. * [[Joanna Gleń|Gleń, Joanna]] (ur. 1978) – polska aktorka. ===Gli=== * [[Caroline Glick|Glick, Caroline]] (ur. 1969) – izraelska i amerykańska publicystka. * [[Erazm Gliczner|Gliczner, Erazm]] (1535–1603) – polski pisarz i reformator religijny, duchowny luterański. * Gliczner Skrzetuski, Erazm → Gliczner, Erazm * [[Kamil Glik|Glik, Kamil]] (ur. 1988) – polski piłkarz. * [[Katarzyna Glinka|Glinka, Katarzyna]] (ur. 1977) – polska aktorka i prezenterka telewizyjna. * [[Marian Glinka|Glinka, Marian Witold]] (1943–2008) – polski aktor i kulturysta. * [[Władysław Glinka|Glinka, Władysław]] (1864–1930) – polski działacz społeczny i polityczny. * [[Małgorzata Glinka-Mogentale|Glinka-Mogentale, Małgorzata]] (ur. 1978) – polska siatkarka. * [[Agnieszka Glińska|Glińska, Agnieszka]] (ur. 1968) – polska reżyserka i aktorka. * [[Kazimierz Gliński|Gliński, Kazimierz]] (1850–1920) – polski poeta, dramaturg i powieściopisarz. * [[Piotr Gliński|Gliński, Piotr]] (ur. 1954) – polski socjolog. * [[Robert Gliński|Gliński, Robert]] (ur. 1952) – polski reżyser i pedagog. * [[Sylwia Gliwa|Gliwa, Sylwia]] (ur. 1978) – polska aktorka. ===Glo=== * [[Krzysztof Globisz|Globisz, Krzysztof]] (ur. 1957) – polski aktor, pedagog. * [[Michał Globisz|Globisz, Michał]] (ur. 1946) – polski trener piłkarski. * Globtrotter → Jasieński, Feliks * Gloria, Chinasa → Okoro Gloria, Chinasa ===Glu=== * [[André Glucksmann|Glucksmann, André]] (1937–2015) – francuski pisarz i filozof pochodzenia żydowskiego. * [[Tomasz Gluziński|Gluziński, Tomasz]] (1924–1986) – polski poeta, żołnierz AK. ===Glü=== * Glück, Kamil → Glik, Kamil ==Gł== ===Gła=== * [[Maria Gładkowska|Gładkowska, Maria]] (ur. 1957) – polska aktorka. ===Gło=== * [[Marek Głogowski|Głogowski, Marek]] (ur. 1947) – polski pisarz, autor słuchowisk oraz tekstów piosenek, dziennikarz i tłumacz. * [[Jacek Głomb|Głomb, Jacek]] (ur. 1964) – polski reżyser. * [[Józef Głowa|Głowa, Józef]] (ur. 1953) – polski polityk, przedsiębiorca, restaurator. * Głowacki, Aleksander → Prus, Bolesław * [[Arkadiusz Głowacki|Głowacki, Arkadiusz]] (ur. 1979) – polski piłkarz. * [[Janusz Głowacki|Głowacki, Janusz]] (1938–2017) – polski pisarz, scenarzysta. * [[Piotr Głowacki|Głowacki, Piotr]] (ur. 1980) – polski aktor. * [[Ryszard Głowacki|Głowacki, Ryszard]] (ur. 1937) – polski inżynier geolog, dziennikarz, publicysta i prozaik. * [[Michał Głowiński|Głowiński, Michał]] (ur. 1934) – polski teoretyk literatury, pisarz. ===Głó=== * [[Sławoj Leszek Głódź|Głódź, Sławoj Leszek]] (ur. 1945) – polski duchowny katolicki. ===Głu=== * [[Dmitrij Głuchowski|Głuchowski, Dmitrij]] (ur. 1979) – rosyjski korespondent wojenny, dziennikarz, radiowiec, prezenter telewizyjny oraz pisarz. * [[Maciej Głuchowski|Głuchowski, Maciej]] (ur. 1971) – polski perkusista. ===Gły=== * [[Jerzy Głybin|Głybin, Jerzy]] (ur. 1952) – polski aktor urodzony w ZSRR. ==Gm== * [[Jacek Gmoch|Gmoch, Jacek]] (ur. 1939) – polski piłkarz i trener. * [[Cezary Gmyz|Gmyz, Cezary]] (ur. 1967) – polski dziennikarz i publicysta. ==Gn== * [[Dariusz Gnatowski|Gnatowski, Dariusz]] (1961–2020) – polski aktor i artysta kabaretowy. * [[Jerzy Gnatowski|Gnatowski, Jerzy]] (1929–2012) – polski malarz. * [[Waldemar Gniadek|Gniadek, Waldemar]] (ur. 1962) – polski wolnomularz. * [[Katarzyna Gniewkowska|Gniewkowska, Katarzyna]] (ur. 1962) – polska aktorka. * Gniewkowska-Kępka, Katarzyna → Gniewkowska, Katarzyna ==Go== ===Gob=== * [[Tomasz Goban-Klas|Goban-Klas, Tomasz]] (ur. 1942) – polski socjolog, medioznawca. ===Goc=== * [[Łucja Gocek|Gocek, Łucja]] (ur. 1953) – polska pisarka. * [[Nina Gocławska|Gocławska, Nina]] (1957–2009) – polska tancerka, aktorka, prezenterka telewizyjna. * [[Tadeusz Gocłowski|Gocłowski, Tadeusz]] (1931–2016) – polski ksiądz katolicki. ===God=== * [[Jean-Luc Godard|Godard, Jean-Luc]] (ur. 1930) – francuski reżyser filmowy i scenarzysta. * [[Robert Goddard|Goddard, Robert Hutchings]] (1882–1945) – amerykański pionier rakietnictwa i astronautyki. * Godfather of Soul → Brown, James Joseph * [[Ludwika Godlewska|Godlewska, Ludwika]] (1863–1901) – polska powieściopisarka. * Godlewski, Zdzisław → Gozdawa, Zdzisław * Godoy (de), Gilberto → Giba * [[John Godson|Godson, John Abraham]] (ur. 1970) – polski i nigeryjski polityk. * Godwin, Michael Wayne → Godwin, Mike * [[Mike Godwin|Godwin, Mike]] (ur. 1956) – amerykański adwokat i pisarz. * [[Peter Godwin|Godwin, Peter]] (ur. 1957) – zimbabweński pisarz i dziennikarz. * Godwin, Steven Wayne → Seed, Michael * [[Wiesław Godzic|Godzic, Wiesław]] (ur. 1953) – polski filmoznawca, medioznawca i socjolog. ===Goe=== * [[Natasza Goerke|Goerke, Natasza]] (ur. 1962) – polska pisarka. * [[Walery Goetel|Goetel, Walery]] (1889–1972) – polski geolog, ekolog i paleontolog, profesor, działacz społeczny. ===Gof=== * [[Erving Goffman|Goffman, Erving]] (1922–1982) – amerykański socjolog. ===Gog=== * [[Mieczysław Gogacz|Gogacz, Mieczysław]] (ur. 1926) – polski filozof, przedstawiciel tomizmu. * [[Stanisław Gogacz|Gogacz, Stanisław]] (ur. 1959) – polski polityk. * [[Vincent van Gogh|Gogh van, Vincent Willem]] (1853–1890) – holenderski malarz. * [[Ignacy Gogolewski|Gogolewski, Ignacy]] (1931–2022) – polski aktor, reżyser, scenarzysta, pisarz. ===Goj=== * [[Pola Gojawiczyńska|Gojawiczyńska, Pola]] (1896–1963) – polska pisarka. ===Gol=== * [[Whoopi Goldberg|Goldberg, Whoopi]] (ur. 1955) – amerykańska aktorka, komediantka i piosenkarka. * [[Jeff Goldblum|Goldblum, Jeff]] (ur. 1952) – amerykański aktor, producent i reżyser filmowy. * Goldblum, Jeffery Lynn → Goldblum, Jeff * [[Arthur Golden|Golden, Arthur]] (ur. 1956) – amerykański literat, japonista i historyk sztuki. * Goldfinger, Władysław → Kunicki-Goldfinger, Władysław J.H. * [[William Golding|Golding, William]] (1911–1993) – angielski pisarz. * [[Emma Goldman|Goldman, Emma]] (1869–1940) – żydowska pisarka, anarchistka i feministka. * [[William Goldman|Goldman, William]] (ur. 1931) – amerykański pisarz i scenarzysta. * Goldroker, Robin → Brylewski, Robert Maksymilian * [[Oliver Goldsmith|Goldsmith, Oliver]] (1730–1774) – irlandzki lekarz i pisarz. * [[Olivia Goldsmith|Goldsmith, Olivia]] (1949–2004) – amerykańska pisarka. * [[Bernard Goldstein|Goldstein, Bernard]] (1889–1959) – polsko-żydowski polityk. * Goldszmit, Henryk → Korczak, Janusz * [[Samuel Goldwyn|Goldwyn, Samuel]] (1884–1974) – amerykański producent filmowy żydowskiego pochodzenia. * [[Andrzej Golejewski|Golejewski, Andrzej]] (ur. 1952) – polski aktor. * [[Daniel Goleman|Goleman, Daniel]] (ur. 1946) – amerykański psycholog i publicysta naukowy żydowskiego pochodzenia. * [[Bogdan Golik|Golik, Bogdan]] (ur. 1963) – polski przedsiębiorca i polityk. * [[Elżbieta Golińska|Golińska, Elżbieta]] (ur. 1955) – polska aktorka. * [[Małgorzata Goliszewska|Goliszewska, Małgorzata]] (ur. 1985) – polska reżyserka, operator i montażystka filmowa. * [[Marek Goliszewski|Goliszewski, Marek]] (1952–2022) – polski przedsiębiorca. * [[Tomasz Gollob|Gollob, Tomasz Robert]] (ur. 1971) – polski żużlowiec. ===Goł=== * [[Wiesław Gołas|Gołas, Wiesław]] (1930–2021) – polski aktor i piosenkarz. * [[Arkadiusz Gołaś|Gołaś, Arkadiusz]] (1981–2005) – polski siatkarz. * [[Anna Maria Goławska|Goławska, Anna Maria]] (ur. 1974) – polska poetka, tłumaczka i podróżniczka. * Goławska, Krystyna → Kersten, Krystyna * [[Janusz Gołąb|Gołąb, Janusz]] (ur. ok. 1968 r.) – polski wspinacz. * [[Stanisław Gołąb|Gołąb, Stanisław]] (1902–1980) – polski matematyk. * Gołąbiewska, Agnieszka → Cegielska, Agnieszka * [[Henryk Gołębiewski|Gołębiewski, Henryk Julian]] (ur. 1956) – polski aktor. * [[Łukasz Gołębiewski|Gołębiewski, Łukasz]] (ur. 1971) – polski pisarz, dziennikarz, krytyk i wydawca. * [[Marian Gołębiewski|Gołębiewski, Marian]] (ur. 1937) – polski duchowny rzymskokatolicki, teolog. * [[Stefan Gołębiowski|Gołębiowski, Stefan]] (1900–1991) – polski poeta, działacz społeczny, polityk. * [[Wanda Gołkowska|Gołkowska, Wanda]] (1925–2013) – polska malarka. * [[Andrzej Gołota|Gołota, Andrzej Jan]] (ur. 1968) – polski bokser. * Gołowanow, Wiktor Grigorjewicz → Haławanau, Wiktar Ryhorawicz * [[Antoni Gołubiew|Gołubiew, Antoni]] (1907–1979) – polski pisarz i publicysta katolicki. * Gołubiew, Walentin Fiodorowicz → Hołubieu, Walancin Fiodarawicz ===Gom=== * [[Ernst Gombrich|Gombrich, Ernst Hans Josef]] (1909–2001) – austriacki historyk sztuki. * [[Witold Gombrowicz|Gombrowicz, Witold]] (1904–1969) – polski pisarz. * Gomes Parreira, Carlos Alberto → Parreira, Carlos Alberto * Gomez, Jaime Luis → Taboo * Gomolińska, Ewa → Klajman-Gomolińska, Ewa * [[Maurycy Gomulicki|Gomulicki, Maurycy]] (ur. 1969) – polski artysta grafik, fotograf, autor instalacji plastycznych i krótkich form filmowych. * [[Wiktor Gomulicki|Gomulicki, Wiktor]] (1848–1919) – polski pisarz. * [[Stanisław Gomułka|Gomułka, Stanisław]] (ur. 1940) – polski ekonomista, fizyk. * [[Władysław Gomułka|Gomułka, Władysław]] (1905–1982) – polski polityk. ===Gon=== * [[Katarzyna Gondek|Gondek, Katarzyna]] (ur. 1982) – polska pisarka, filmoznawczyni. * [[Jan Gondowicz|Gondowicz, Jan]] (ur. 1950) – polski krytyk literacki, tłumacz i wydawca. * Gonera, Jolanta → Fraszyńska, Jolanta * [[Robert Gonera|Gonera, Robert]] (ur. 1969) – polski aktor i prezenter telewizyjny. * [[Piotr Gontarczyk|Gontarczyk, Piotr]] (ur. 1970) – polski historyk, politolog, publicysta. * [[Alberto Gonzales|Gonzales, Alberto R.]] (ur. 1955) – amerykański prawnik i polityk. ===Goñ=== * [[Uki Goñi|Goñi, Uki]] (ur. 1953) – argentyński pisarz i dziennikarz. ===Goo=== * [[Jack Good|Good, Jack]] (ur. 1931) – amerykański producent telewizyjny i teatralny, muzyk, malarz. * [[David Goodis|Goodis, David]] (1916–1967) – amerykański pisarz. * [[Terry Goodkind|Goodkind, Terry]] (1948–2020) – amerykański pisarz. * Goodman, Ruth → McKinney, Meagan * [[Ginnifer Goodwin|Goodwin, Ginnifer Michelle]] (ur. 1978) – amerykańska aktorka. * [[Kathleen Ann Goonan|Goonan, Kathleen Ann]] (ur. 1952) – amerykańska pisarka. ===Gor=== * [[Zbigniew Gorajski|Gorajski, Zbigniew]] (1596–1655) – polski polityk. * [[Zygmunt Gorazdowski|Gorazdowski, Zygmunt]] (1845–1920) – święty katolicki, polski ksiądz. * [[Marcin Gortat|Gortat, Marcin Janusz]] (ur. 1984) – polski koszykarz. * [[Robert Gortat|Gortat, Robert]] (ur. 1972) – polski bokser. * [[Michaił Gorbaczow|Gorbaczow, Michaił Sergiejewicz]] (ur. 1931) – polityk radziecki, ostatni przywódca ZSRR; laureat Pokojowej Nagrody Nobla. * [[Aleksander Gorczakow|Gorczakow, Aleksander Michajłowicz]] (1798–1883) – rosyjski polityk. * [[Karolina Gorczyca|Gorczyca, Karolina]] (ur. 1985) – polska aktorka. * [[Renata Gorczyńska|Gorczyńska, Renata]] (ur. 1943) – polska dziennikarka, publicystka, pisarka, krytyk literacki, tłumaczka. * [[Mariusz Gorczyński|Gorczyński, Mariusz]] (1933–1990) – polski aktor i wokalista. * Gordon, Barbara → Mitzner, Larysa * [[Noah Gordon|Gordon, Noah]] (1926–2021) – amerykański pisarz żydowskiego pochodzenia. * [[Krzysztof Gordon|Gordon, Krzysztof]] (ur. 1946) – polski aktor. * Gordon, La Toya → Jackson, La Toya Yvonne * [[Robert Gordon|Gordon, Robert]] (ur. 1944) – amerykański psycholog kliniczny i sądowy, wykładowca akademicki. * [[Thomas Gordon|Gordon, Thomas]] (1918–2002) – amerykański psycholog i psychoterapeuta, autor poradników. * [[Al Gore|Gore, Al]] (ur. 1948) – amerykański polityk. * Gore Jr., Albert Arnold → Gore, Al * [[Antoni Gorecki|Gorecki, Antoni]] (1787–1861) – polski poeta i satyryk. * [[Edward Gorey|Gorey, Edward St. John]] (1925–2000) – amerykański rysownik i ilustrator, autor książek i rymowanek. * Gornelius a Lapide → Cornelius a Lapide * [[Anna Gornostaj|Gornostaj, Anna]] (ur. 1960) – polska aktorka. * [[Henryk Goryszewski|Goryszewski, Henryk]] (ur. 1941) – polski polityk. * [[Ewa Gorzelak|Gorzelak, Ewa]] (ur. 1974) – polska aktorka. * Gorzelak-Dziduch, Ewa → Gorzelak, Ewa * [[Jerzy Gorzelik|Gorzelik, Jerzy]] (ur. 1971) – polski historyk sztuki i polityk regionalny. * [[Roman Gorzelski|Gorzelski, Roman]] (1934–2010) – polski poeta. ===Gos=== * [[René Goscinny|Goscinny, René]] (1926–1977) – francuski scenarzysta i pisarz. * [[Przemysław Gosiewski|Gosiewski, Przemysław]] (1964–2010) – polski polityk. * Goslicius → Goślicki, Wawrzyniec * [[Józef Gosławski|Gosławski, Józef]] (1908–1963) – polski rzeźbiarz i medalier. * [[Maurycy Gosławski|Gosławski, Maurycy]] (1802–1834) – polski poeta, uczestnik kampanii tureckiej, powstaniec listopadowy. * Gospodarek, Czesława Maria → Villas, Violetta * Gossens, Salvador → Allende, Salvador * Gosset de Guînes, Louis-Alexandre → Gill, André * [[Anzelm Gostomski|Gostomski, Anzelm]] (ok. 1508–1588) – wojewoda rawski, polski pisarz i agronom. * [[Zbigniew Gostomski|Gostomski, Zbigniew]] (ur. 1932) – polski malarz, artysta współczesny, twórca artystycznych eksperymentów, fotografik. * [[Kazimierz Gostyński|Gostyński, Kazimierz]] (1884–1942) – polski ksiądz, pedagog, opiekun harcerstwa. * [[Waldemar Goszcz|Goszcz, Waldemar]] (1973–2003) – polski piosenkarz, aktor i model. * [[Seweryn Goszczyński|Goszczyński, Seweryn]] (1801–1876) – polski poeta, publicysta, działacz niepodległościowy. * [[Krzysztof Gosztyła|Gosztyła, Krzysztof]] (ur. 1956) – polski aktor. ===Goś=== * [[Stanisław Gościniak|Gościniak, Stanisław Kazimierz]] (ur. 1944) – polski siatkarz i trener siatkarski. * [[Wawrzyniec Goślicki|Goślicki, Wawrzyniec]] (ur. 1538 lub 1530, zm. 1607) – polski pisarz polityczny, biskup katolicki i mówca. ===Got=== * Gottesman, S.D. → Kornbluth, Cyril M. * [[Jeremias Gotthelf|Gotthelf, Jeremias]] (1797–1854) – szwajcarski pisarz. * [[Klement Gottwald|Gottwald, Klement]] (1896–1953) – czeski polityk. ===Gou=== * Gould, Jason → Gould, Jay * [[Jay Gould|Gould, Jay]] (1836–1892) – amerykański przemysłowiec i finansista, magnat kolejowy. * [[Charles Gounod|Gounod, Charles]] (1818–1893) – francuski kompozytor operowy. * [[Ron Goulart|Goulart, Ron]] (ur. 1933) – amerykański pisarz. * [[Stephen Jay Gould|Gould, Stephen Jay]] (1941–2002) – amerykański paleontolog, zoolog i geolog. * [[Olivier Gourmet|Gourmet, Olivier]] (ur. 1963) – belgijski aktor. * [[Philip Gourevitch|Gourevitch, Philip]] (ur. 1961) – amerykański pisarz i dziennikarz. ===Gov=== * [[Michael Gove|Gove, Michael]] (ur. 1967) – brytyjski polityk i dziennikarz. ===Gow=== * [[Jarosław Gowin|Gowin, Jarosław]] (ur.1961) – polski polityk, publicysta. * [[Yakubu Gowon|Gowon, Yakubu]] (ur. 1934) – nigeryjski wojskowy i polityk. ===Goz=== * [[Zdzisław Gozdawa|Gozdawa, Zdzisław]] (1910–1990) – polski komediopisarz, poeta, autor tekstów piosenek, satyryk, także kompozytor; ponadto dyrektor, kierownik literacki i artystyczny teatru. * Gozdawa-Godlewski, Zdzisław → Gozdawa, Zdzisław ==Gó== ===Góm=== * Gómez, Nicolás → Dávila, Nicolás Gómez ===Gór=== * [[Jan Góra|Góra, Jan]] (1948–2015) – polski duchowny, dominikanin, teolog. * [[Daniel Górak|Górak, Daniel]] (ur. 1983) – polski tenisista stołowy. * Góral → Adamek, Tomasz * Góralczyk, Kazimierz → Anczyc, Władysław Ludwik * [[Jan Górec-Rosiński|Górec-Rosiński, Jan]] (1920–2012) – polski pisarz. * [[Krzysztof Górecki|Górecki, Krzysztof]] (ur. 1952) – polski aktor. * [[Ryszard Górecki|Górecki, Ryszard]] (ur. 1956) – polski malarz. * [[Wojciech Górecki|Górecki, Wojciech]] (ur. 1970) – polski historyk, dziennikarz, publicysta. * [[Igor D. Górewicz|Górewicz, Igor D.]] (ur. 1976) – polski politolog, pisarz. * [[Jakub Górka|Górka, Jakub]] (1864–1917) – polski duchowny katolicki. * [[Stanisław Górka|Górka, Stanisław]] (ur. 1954) – polski aktor i pedagog. * [[Edyta Górniak|Górniak, Edyta]] (ur. 1972) – polska piosenkarka. * [[Łukasz Górnicki|Górnicki, Łukasz]] (1527–1603) – polski pisarz renesansowy. * Górniewicz, Julia → Marcell, Julia * [[Grzegorz Górny|Górny, Grzegorz]] (ur. 1969) – polski dziennikarz i publicysta. * Górny, Piotr → Donguralesko * [[Przemysław Górny|Górny, Przemysław]] (1932–2022) – polski działacz antykomunistyczny, bokser. * [[Halina Górska|Górska, Halina]] (1898–1942) – polska pisarka i lewicowa działaczka polityczna. * [[Magdalena Górska|Górska, Magdalena]] (ur. 1981) – polska aktorka. * [[Artur Górski (krytyk literacki)|Górski, Artur]] (1870–1959) – polski pisarz, krytyk literacki. * [[Artur Górski (polityk)|Górski, Artur]] (1970–2016) – polski polityk, politolog, nauczyciel akademicki, dziennikarz. * Górski, Cyryl → Ratajski, Cyryl * [[Józef Górski|Górski, Józef]] (1891–1961) – polski polityk i pamiętnikarz. * [[Kazimierz Górski|Górski, Kazimierz]] (1921–2006) – polski trener. * [[Robert Górski|Górski, Robert]] (ur. 1971) – polski artysta kabaretowy. * [[Wojciech Górski|Górski, Wojciech]] (1849–1935) – polski pedagog. ==Gö== * [[György Gömöri|Gömöri, György]] (ur. 1934) – węgierski poeta, pisarz, eseista. * [[Kinga Göncz|Göncz, Kinga]] (ur. 1947) – węgierska polityk. ==Gr== ===Gra=== * [[Kolinda Grabar-Kitarović|Grabar-Kitarović, Kolinda]] (ur. 1968) – chorwacka polityk i dyplomata, prezydent Chorwacji. * [[Andrzej Grabarczyk|Grabarczyk, Andrzej]] (ur. 1953) – polski aktor. * [[Cezary Grabarczyk|Grabarczyk, Cezary Stanisław]] (ur. 1960) – polski polityk i prawnik. * [[Wincenty Grabarczyk|Grabarczyk, Wincenty]] (ur. 1931) – polski aktor i reżyser. * Grabaż → Grabowski, Krzysztof * [[Krystyna Grabicka|Grabicka, Krystyna]] (ur. 1949) – polska polityk, radca prawny. * [[Marek Grabie|Grabie, Marek]] (ur. 1970) – polski satyryk i artysta kabaretowy, autor tekstów satyrycznych. * [[Stefan Grabiński|Grabiński, Stefan]] (1887–1936) – polski pisarz. * [[Elżbieta Grabosz|Grabosz, Elżbieta]] (ur. ?) – polska aforystka. * [[Witold Graboś|Graboś, Witold]] (ur. 1952) – polski polityk, senator, członek KRRiT. * [[Sebastian Grabowiecki|Grabowiecki, Sebastian]] (1543–1607) – polski poeta, duchowny katolicki. * [[Genowefa Grabowska|Grabowska, Genowefa]] (ur. 1944) – polska prawniczka, polityk. * [[Urszula Grabowska|Grabowska, Urszula]] (ur. 1976) – polska aktorka. * Grabowska-Ochalik, Urszula → Grabowska, Urszula * [[Ambroży Grabowski|Grabowski, Ambroży]] (1782–1868) – polski historyk, księgarz, kolekcjoner, archeolog i antykwariusz, autor przewodników. * [[Andrzej Grabowski|Grabowski, Andrzej]] (ur. 1952) – polski aktor i artysta kabaretowy. * [[Dariusz Grabowski|Grabowski, Dariusz]] (ur. 1950) – polski polityk, ekonomista. * [[Jan Grabowski|Grabowski, Jan]] (ur. 1963) – polski historyk. * [[Krzysztof Grabowski (perkusista)|Grabowski, Krzysztof]] (ur. 1962) – polski muzyk rockowy; założyciel, perkusista i autor tekstów zespołu Dezerter. * [[Krzysztof Grabowski (wokalista)|Grabowski, Krzysztof]] (ur. 1965) – wokalista, autor tekstów i kompozytor. * [[Marek Grabowski|Grabowski, Marek]] (1950–2022) – polski lekarz i polityk. * [[Marian Grabowski|Grabowski, Marian]] (1864–1930) – polski entomolog amator, lekarz. * [[Mikołaj Grabowski|Grabowski, Mikołaj]] (ur. 1946) – polski aktor, reżyser i pedagog. * [[Paweł Grabowski|Grabowski, Paweł]] (ur. 1964) – polski chirurg-stomatolog oraz poeta. * [[Piotr Grabowski|Grabowski, Piotr]] (ur. 1968) – polski aktor. * [[Władysław Grabowski|Grabowski, Władysław]] (1883–1961) – polski aktor. * Grabska, Małgorzata Maria → Kidawa-Błońska, Małgorzata Maria * [[August Grabski|Grabski, August]] (ur. 1971) – polski historyk. * [[Stanisław Grabski|Grabski, Stanisław]] (1871–1949) – polski polityk i ekonomista. * [[Tadeusz Grabski|Grabski, Tadeusz]] (1929–1998) – polski komunista. * [[Władysław Grabski|Grabski, Władysław]] (1874–1938) – polski polityk, ekonomista i historyk. * [[Oswald Gracias|Gracias, Oswald]] (ur. 1944) – indyjski duchowny katolicki, kardynał, arcybiskup Bombaju od 2006. * Gracz, Jerzy → Duda-Gracz, Jerzy * Graczyk, Alicja Iwona → Pęczak, Alicja Iwona * [[Ewa Graczyk|Graczyk, Ewa]] (ur. 1953) – polska literaturoznawczyni, eseistka, feministka. * [[Karol Graczyk|Graczyk, Karol]] (ur. 1984) – polski pisarz, dziennikarz, recenzent. * [[Aleksander Grad|Grad, Aleksander]] (ur. 1962) – polski polityk. * [[Agnieszka Graff|Graff, Agnieszka]] (ur. 1970) – polska tłumaczka i publicystka, feministka. * [[Sue Grafton|Grafton, Sue]] (ur. 1940) – amerykańska pisarka. * [[Billy Graham|Graham, Billy]] (1918–2018) – amerykański kaznodzieja ewangelikalny i pisarz. * [[Dave Graham|Graham, Dave]] (ur. 1981) – amerykańscy wspinacz. * [[Harry Graham|Graham, Harry]] (1874–1936) – angielski prozaik i poeta. * [[Heather Graham|Graham, Heather Joan]] (ur. 1970) – amerykańska aktorka. * [[Jorie Graham|Graham, Jorie]] (ur. 1950) – amerykańska poetka i eseistka. * [[Martha Graham|Graham, Martha]] (1894–1991) – amerykańska tancerka, choreograf, pedagog. * Graham, Peter → Abrahams, Peter Henry * Graham Jr, William Franklin → Graham, Billy * [[Antoni Gralak|Gralak, Antoni]] (ur. 1955) – polski muzyk (trębacz), kompozytor i producent muzyczny. * Gran, Vera → Gran, Wiera * [[Wiera Gran|Gran, Wiera]] (1916–2007) – polska piosenkarka, aktorka. * [[Dino Grandi|Grandi, Dino]] (1895–1988) – włoski polityk i dyplomata, minister spraw zagranicznych Włoch w latach 1929–1932. * [[Urbain Grandier|Grandier, Urbain]] (1590–1634) – francuski ksiądz rzymskokatolicki. * [[Temple Grandin|Grandin, Temple]] (ur. 1947) – amerykańska zoolog, autorka książek. * Graniecki, Jacek → Tede * [[Hugh Grant|Grant, Hugh John Mungo]] (ur. 1960) – angielski aktor. * [[Jedediah M. Grant| Grant, Jedediah M.]] (1816–1856) – amerykański duchowny protestancki. * [[Michael Grant|Grant, Michael]] (1914–2004) – angielski filolog klasyczny. * [[Ulysses Grant|Grant, Ulysses Simpson]] (1822–1885) – amerykański polityk, generał. * Granville, Christine → Skarbek, Krystyna * Grań, Jacek → Walicki, Franciszek * [[Günter Grass|Grass, Günter]] (1927–2015) – niemiecki pisarz, noblista. * [[Łukasz Grass|Grass, Łukasz]] (ur. 1976) – polski dziennikarz. * [[Paweł Graś|Graś, Paweł Bolesław]] (ur. 1964) – polski polityk, przedsiębiorca i dziennikarz. * Graupera, José Raúl → Capablanca, José Raúl * Gravel, Maurice Robert → Gravel, Mike * [[Mike Gravel|Gravel, Mike]] (ur. 1930) – amerykański polityk. * [[Robert Graves|Graves, Robert]] (1895–1985) – angielski poeta i prozaik. * [[John Gray (terapeuta)|Gray, John]] (ur. 1951) – amerykański terapeuta rodzinny, autor książek. * [[John Gray (reżyser)|Gray, John]] (ur. 1958) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. * [[Macy Gray|Gray, Macy]] (ur. 1967) – amerykańska wokalistka. * [[Thomas Gray|Gray, Thomas]] (1716–1771) – angielski poeta, filolog angielski. * Grayson, Kristine → Rusch, Kristine Kathryn * [[Michał Grażyński|Grażyński, Michał]] (1890–1965) – polski prawnik, polityk. ===Grą=== * Grąbka, Agnieszka Maria → Mandat, Agnieszka Maria * [[Magdalena Grąziowska|Grąziowska, Magdalena]] (ur. 1985) – polska aktorka. ===Gre=== * [[Marek Grechuta|Grechuta, Marek Michał]] (1945–2006) – polski piosenkarz. * [[Horace Greeley|Greeley, Horace]] (1811–1872) – amerykański dziennikarz i wydawca prasowy. * Green Arrow → Nowitzki, Dirk Werner * [[Celia Green|Green, Celia]] (ur. 1935) – brytyjska intelektualistka i pisarka. * [[John Green|Green, John Michael]] (ur. 1977) – amerykański pisarz. * [[Julien Green|Green, Julien]] (1900–1998) – francuski pisarz pochodzenia amerykańskiego. * [[Simon R. Green|Green, Simon Richard]] (ur. 1955) – angielski pisarz science fiction i fantasy. * Green, Sylvia → Gran, Wiera * Green, Wiera → Gran, Wiera * [[Peter Greenaway|Greenaway, Peter]] (ur. 1942) – brytyjski reżyser, scenarzysta, malarz. * [[Joanne Greenberg|Greenberg, Joanne]] (ur. 1932) – amerykańska pisarka. * [[Michael Greenberg|Greenberg, Michael]] (ur. 1952) – amerykański prozaik i eseista. * [[Martin H. Greenberg|Greenberg, Martin H.]] (ur. 1941) – amerykański redaktor antologii fantastycznonaukowych. * [[Ashley Greene|Greene, Ashley]] (ur. 1987) – amerykańska aktorka i modelka. * [[Graham Greene|Greene, Graham]] (1904–1991) – angielski pisarz. * [[Liz Greene|Greene, Liz]] (ur. 1946) – amerykańsko-brytyjska astrolog i psycholog. * [[Alan Greenspan|Greenspan, Alan]] (ur. 1926) – amerykański ekonomista. * [[Andrew Sean Greer|Greer, Andrew Sean]] (ur. 1970) – amerykański pisarz. * [[Jan Kanty Gregorowicz|Gregorowicz, Jan Kanty]] (1818–1890) – polski dziennikarz i pisarz. * [[Philippa Gregory|Gregory, Philippa]] (ur. 1954) – angielska pisarka urodzona w Kenii. * [[Zygmunt Greń|Greń, Zygmunt]] (ur. 1930) – polski krytyk teatralny, autor publikacji. * [[Thomas Gresham|Gresham, Thomas]] (ur. ok. 1519, zm. 1579) – angielski kupiec i finansista. * [[Manuela Gretkowska|Gretkowska, Manuela]] (ur. 1964) – polska pisarka, scenarzystka filmowa i felietonistka. * [[Edward Grey|Grey, Edward]] (1862–1933) – brytyjski polityk, dyplomata. * Grey Fox → Lee, Robert E. ===Gri=== * Grice, Herbert Paul → Grice, Paul * [[Paul Grice|Grice, Paul]] (1913–1988) – pochodzący z Wielkiej Brytanii amerykański filozof języka. * Grieve, Christopher Murray → MacDiarmid, Hugh * [[Jasper Griffin|Griffin, Jasper]] (ur. 1937) – angielski historyk literatury. * [[David Wark Griffith|Griffith, David Wark]] (1875–1948) – amerykański reżyser i producent filmowy. * Griffiths, Alan Richard → Griffiths, Bede * [[Bede Griffiths|Griffiths, Bede]] (1906–1993) – benedyktyński mnich pochodzenia brytyjskiego. * [[Tim Griggs|Griggs, Tim]] (ur. 1948) – angielski pisarz. * [[Franz Grillparzer|Grillparzer, Franz]] (1791–1872) – austriacki dramatopisarz. * [[Pierre Grimal|Grimal, Pierre]] (1912–1996) – francuski historyk. * [[Stefania Grimaldi|Grimaldi, Stefania]] (ur. 1965) – monakijska księżniczka, piosenkarka popowa. * Grimaldius → Goślicki, Wawrzyniec * Grimalius, Laurentius → Goślicki, Wawrzyniec * [[Martha Grimes|Grimes, Martha]] (ur. 1931) – amerykańska pisarka * [[Ireneusz Grin|Grin, Ireneusz]] (ur. 1969) – polski pisarz, eseista, fotograf, wydawca. * Gris, Charles-Édouard → Le Corbusier * [[John Grisham|Grisham, John]] (ur. 1955) – amerykański pisarz. * [[Gus Grissom|Grissom, Gus]] (1926–1967) – amerykański astronauta. * Grissom, Virgil Ivan → Grissom, Gus * [[Sasza Griszczenko|Griszczenko, Sasza]] (ur. 1983) – rosyjski prozaik i poeta. * [[Jeorjos Griwas|Griwas, Jeorjos]] (1898–1974) – cypryjski generał. ===Grí=== * [[Ólafur Ragnar Grímsson|Grímsson, Ólafur Ragnar]] (ur. 1943) – islandzki polityk. ===Gro=== * [[Ryszard Grobelny|Grobelny, Ryszard]] (ur. 1963) – polski polityk. * [[Tomasz Grobelski|Grobelski, Tomasz]] (ur. 1976) – polski poeta. * [[Katarzyna Grochola|Grochola, Katarzyna]] (ur. 1957) – polska pisarka i dziennikarka. * [[Zenon Grocholewski|Grocholewski, Zenon]] (1939–2020) – polski duchowny rzymskokatolicki. * [[Stanisław Grochowiak|Grochowiak, Stanisław]] (1934–1976) – polski pisarz. * [[Agnieszka Grochowska|Grochowska, Agnieszka]] (ur. 1979) – polska aktorka. * Grocjusz, Hugo → Hugo Grocjusz * [[Ewa Grodecka|Grodecka, Ewa]] (1904–1973) – polska historyczka i działaczka społeczna, instruktorka harcerska. * [[Melchior Grodziecki|Grodziecki, Melchior]] (1582 lub 1584–1619) – polski duchowny katolicki i święty Kościoła katolickiego. * [[Stefania Grodzieńska|Grodzieńska, Stefania]] (1914–2010) – polska pisarka, satyryczka i aktorka. * [[Stanisław Grodziski|Grodziski, Stanisław]] (1929–2020) – polski prawnik. * Grodzki, Krzysztof Bogdan → Grodzka, Anna * [[Anna Grodzka|Grodzka, Anna]] (ur. 1954) – polska polityk, działaczka społeczna. * Grodzka, Monika → Rudaś-Grodzka, Monika * [[John Grogan|Grogan, John]] (ur. 1957) – amerykański dziennikarz i autor książek. * [[Dave Grohl|Grohl, Dave Eric]] (ur. 1969) – amerykański gitarzysta, perkusista i wokalista. * Grom Nad Górami → Wódz Józef * [[Marcel Gromadowski|Gromadowski, Marcel]] (ur. 1985) – polski siatkarz. * [[Michaił Gromow|Gromow, Michaił Leonidowicz]] (ur. 1943) – rosyjski matematyk. * [[Andriej Gromyko|Gromyko, Andriej Andriejewicz]] (1909–1989) – radziecki polityk. * [[Katarzyna Groniec|Groniec, Katarzyna Anna]] (ur. 1972) – polska piosenkarka i aktorka. * Groniec-Linde, Katarzyna → Groniec, Katarzyna * [[Hanna Gronkiewicz-Waltz|Gronkiewicz-Waltz, Hanna Beata]] (ur. 1952) – polska polityk, prawniczka. * Gronkowska, Joanna → Rawik, Joanna * [[Ryszard Marek Groński|Groński, Ryszard Marek]] (1939–2018) – polski pisarz, dziennikarz, satyryk, z wykształcenia historyk. * [[Winston Groom|Groom, Winston]] (ur. 1944) – amerykański pisarz. * Groot (de), Huig → Hugo Grocjusz * [[Jan Tomasz Gross|Gross, Jan Tomasz]] (ur. 1947) – polsko-amerykański naukowiec pochodzenia żydowskiego. * [[Mikołaj Gross|Gross, Mikołaj]] (1898–1945) – niemiecki działacz społeczny, błogosławiony Kościoła rzymskokatolickiego. * [[Natan Gross|Gross, Natan]] (1919–2005) – polsko-izraelski scenarzysta, reżyser, producent, krytyk i historyk filmu, pisarz, tłumacz, wydawca. * [[Nicolas Grospierre|Grospierre, Nicolas]] (ur. 1975) – polski fotograf. * [[Maria Grossek-Korycka|Grossek-Korycka, Maria]] (ur. 1868 lub 1869, zm. 1926) – polska poetka, tłumaczka, publicystka. * [[Wasilij Grossman|Grossman, Wasilij]] (1905–1964) – rosyjski pisarz i korespondent wojenny, radziecki dysydent. * Großmann, Rudolf → Ramus, Pierre * Grot → Rowecki, Stefan Paweł * [[Leszek Grot|Grot, Leszek]] (1933–2005) – polski historyk i wojskowy. * Grot-Rowecki, Stefan → Rowecki, Stefan Paweł * [[Marcin Grota|Grota, Marcin]] (ur. 1972) – polski reżyser, scenarzysta, eseista, dziennikarz. * [[Jerzy Grotowski|Grotowski, Jerzy]] (1933–1999) – polski reżyser, teoretyk teatru, pedagog, twórca metody aktorskiej. * Grotius, Hugo → Hugo Grocjusz ===Gru=== * [[Grubson]] (ur. 1986) – polski raper. * [[Sylwia Gruchała|Gruchała, Sylwia]] (ur. 1981) – polska florecistka. * [[Franciszek Grucza|Grucza, Franciszek]] (ur. 1937) – polski językoznawca. * [[Jarosław Gruda|Gruda, Jarosław]] (ur. 1965) – polski aktor. * [[Józef Gruda|Gruda, Józef]] (1916–1981) – polski reżyser teatralny. * Grudziński, Gustaw → Herling-Grudziński, Gustaw * [[Piotr Grudziński|Grudziński, Piotr]] (1975–2016) – polski kompozytor i instrumentalista. * [[Jerzy Grupiński|Grupiński, Jerzy]] (ur. 1938) – polski poeta i krytyk literacki. * [[Rafał Grupiński|Grupiński, Rafał]] (ur. 1952) – polski polityk. * [[Edyta Gruszczyk-Kolczyńska|Gruszczyk-Kolczyńska, Edyta]] (ur. 1940) – polski pedagog, publicysta. * [[Józef Gruszka|Gruszka, Józef]] (ur. 1947) – polski polityk. * [[Karolina Gruszka|Gruszka, Karolina]] (ur. 1980) – polska aktorka. * [[Piotr Gruszka|Gruszka, Piotr]] (ur. 1977) – polski siatkarz. * Gruz, Natalia → Koryncka-Gruz, Natalia * [[Jerzy Gruza|Gruza, Jerzy]] (1932–2020) – polski reżyser i scenarzysta. ===Grü=== * [[Peter Grünberg|Grünberg, Peter]] (1939–2018) – niemiecki fizyk. ===Gry=== * [[Zbigniew Grycan|Grycan, Zbigniew]] (ur. 1941) – polski przedsiębiorca. * [[Krystyna Gryczełowska|Gryczełowska, Krystyna]] (1930–2009) – polska scenarzystka i reżyserka filmowa, dokumentalistka. * [[Zbigniew Gryglas|Gryglas, Zbigniew]] (ur. 1965) – polski przedsiębiorca, urzędnik państwowy i polityk. * [[Halina Gryglaszewska|Gryglaszewska, Halina]] (1917–2010) – polska aktorka. * [[Bartosz Grykowski|Grykowski, Bartosz]] (ur. 1981) – polski pisarz. * [[Edward Michael Grylls|Grylls, Edward Michael]] (ur. 1974) – brytyjski podróżnik, alpinista, popularyzator sztuki przetrwania. * Grymek, Franciszek → Gross, Natan * [[Jadwiga Gryn|Gryn, Jadwiga]] (ur. 1984) – polska aktorka. * [[Henryk Grynberg|Grynberg, Henryk]] (ur. 1936) – polski pisarz pochodzenia żydowskiego. * Grynberg, Weronika → Gran, Wiera * [[Antoni Gryzik|Gryzik, Antoni]] (ur. 1955) – polski aktor, reżyser radiowy i telewizyjny, wokalista. ===Grz=== * [[Mariusz Grzebalski|Grzebalski, Mariusz]] (ur. 1969) – polski pisarz. * [[Jan Grzegorczyk|Grzegorczyk, Jan]] (ur. 1959) – polski dziennikarz i pisarz. * [[Grzegorz III Laham]] (ur. 1933) – syryjski duchowny katolicki. * [[Grzegorz Paweł z Brzezin]] (ok. 1525-1591) – polski pisarz, pastor i teolog ariański. * [[Grzegorz V]] (972–999) – papież. * [[Grzegorz z Nyssy]] (ok. 335–394 lub 395) – biskup Nyssy; jeden z ojców Kościoła, święty wielu Kościołów chrześcijańskich. * Grzegorz z Ciechowa → Ciechowski, Grzegorz * [[Grzegorz z Sanoka]] (1407–1477) – polski duchowny katolicki, filozof, poeta. * [[Mariusz Grzegorzek|Grzegorzek, Mariusz]] (ur. 1962) – polski reżyser, scenarzysta i pedagog. * [[Barbara Grzegorzewska|Grzegorzewska, Barbara]] (ur. 1947) – polska tłumaczka. * [[Gaja Grzegorzewska|Grzegorzewska, Gaja]] (ur. 1980) – polska pisarka. * [[Wioletta Grzegorzewska|Grzegorzewska, Wioletta]] (ur. 1974) – polska poetka na stałe mieszkająca w Anglii. * [[Jerzy Grzegorzewski|Grzegorzewski, Jerzy]] (1939–2005) – polski inscenizator, reżyser, scenograf. * [[Zbigniew Grzegorzewski|Grzegorzewski, Zbigniew]] (ur. 1948) – polski tłumacz do systemu językowo-migowego i pedagog. * [[Remigiusz Grzela|Grzela, Remigiusz]] (ur. 1977) – polski pisarz i dziennikarz. * [[Stanisław Grzelecki|Grzelecki, Stanisław]] (1902–1991) – polski publicysta i polityk endecki. * [[Katarzyna Grzesiak|Grzesiak, Katarzyna]] (ur. 1970) – polska poetka i tłumaczka. * [[Andrzej Grzesik|Grzesik, Andrzej]] (ur. 1967) – polski polityk. * [[Stanisław Grzesiuk|Grzesiuk, Stanisław]] (1918–1963) – polski pisarz i pieśniarz, z zawodu elektromechanik. * Grzesiński, Marek → Weiss-Grzesiński, Marek * [[Sylwia Grzeszczak|Grzeszczak, Sylwia]] (ur. 1989) – polska piosenkarka, kompozytorka i autorka tekstów. * [[Aneta Grzeszykowska|Grzeszykowska, Aneta]] (ur. 1974) – polska artystka multimedialna. * [[Marian Grześczak|Grześczak, Marian]] (1934–2010) – polski pisarz, tłumacz, krytyk literacki. * [[Kazimierz Grześkowiak|Grześkowiak, Kazimierz]] (1941–1999) – polski pisarz, filozof, artysta kabaretowy. * [[Jarosław Grzędowicz|Grzędowicz, Jarosław]] (ur. 1965) – polski pisarz. * [[Wojciech Grzyb|Grzyb, Wojciech]] (ur. 1981) – polski siatkarz. * [[Agnieszka Grzybek|Grzybek, Agnieszka Magdalena]] (ur. 1970) – polska publicystka, polonistka i feministka. * [[Krystyna Grzybowska|Grzybowska, Krystyna]] (1902–1963) – polska pisarka. * [[Konstanty Grzybowski|Grzybowski, Konstanty]] (1901–1970) – polski historyk prawa i idei, pedagog. * [[Maciej Grzybowski|Grzybowski, Maciej]] (ur. 1942) – polski aktor, dyrektor teatru. * [[Franciszek Grzymała|Grzymała, Franciszek]] (1790?–1871) – polski poeta i publicysta. * [[Irena Grzymała|Grzymała, Irena]] (zm. 2006) – polska poetka. * [[Marta Grzywacz|Grzywacz, Marta]] (ur. 1971) – polska dziennikarka i prezenterka telewizyjna i radiowa. * [[Zbylut Grzywacz|Grzywacz, Zbylut]] (1939–2004) – polski malarz, grafik, rzeźbiarz, pedagog, publicysta i kolekcjoner. ==Gu== ===Gua=== * Guadalupe, Jefferson Agustín → Farfán, Jefferson Agustín ===Guā=== * Guān, Yǐngshān → Kwan, Michelle Wing ===Gub=== * [[Sofija Gubajdulina|Gubajdulina, Sofija]] (ur. 1931) – rosyjska kompozytorka współczesna. ===Guc=== * [[Krystyna Gucewicz-Przybora|Gucewicz-Przybora, Krystyna]] (ur. 1947) – polska dziennikarka, krytyk sztuki, poetka, satyryk, recenzentka teatralna, reżyser. * [[Karel De Gucht|Gucht (De), Karel Lodewijk Georgette Emmerence]] (ur. 1954) – belgijski polityk ===Gud=== * [[Maciej Gudowski|Gudowski, Maciej]] (ur. 1955) – polski lektor, prezenter telewizyjny. * [[Tomasz Gudzowaty|Gudzowaty, Tomasz]] (ur. 1971) – polski fotografik. ===Gue=== * [[Denis Guedj|Guedj, Denis]] (ur. 1940) – francuski pisarz i matematyk. * [[Roger Guerreiro|Guerreiro, Roger]] (ur. 1982) – brazylijski piłkarz, reprezentant Polski. * [[Ernesto Guevara|Guevara, Ernesto]] (1928–1967) – argentyński rewolucjonista. * [[Wálter Guevara|Guevara, Wálter]] (1912–1996) – boliwijski polityk. * Guevara Arze, Wálter → Guevara, Wálter ===Gué=== * [[Jean-Marie Guéhenno|Guéhenno, Jean-Marie]] (ur. 1949) – francuski dyplomata. * [[Prosper Guéranger|Guéranger, Prosper]] (1805–1875) – francuski benedyktyn. ===Gug=== * [[Jarosław Gugała|Gugała, Jarosław]] (ur. 1959) – polski filolog, dziennikarz i dyplomata oraz muzyk. * [[José Patricio Guggiari|Guggiari, José Patricio]] (1884–1957) – paragwajski polityk. ===Gui=== * [[Bernard Gui|Gui, Bernard]] (1261–1331) – francuski dominikanin, historyk, inkwizytor. * [[Nicolás Guillén|Guillén, Nicolás]] (1902–1989) – kubański poeta. * Guillén Batista, Nicolás Cristóbal → Guillén, Nicolás * [[Joseph Ignace Guillotin|Guillotin, Joseph Ignace]] (1738–1814) – francuski lekarz i polityk. * [[Jan Guillou|Guillou, Jan Oscar Sverre Lucien Henri]] (ur. 1944) – szwedzki pisarz i dziennikarz. * [[Alec Guinness|Guinness, Alec]] (1914–2000) – brytyjski aktor i scenarzysta. * Guinness de Cuffe, Alec → Guinness, Alec * [[Jean Guitton|Guitton, Jean]] (1901–1999) – francuski teolog i filozof. * [[Lucien Guitry|Guitry, Lucien]] (1860–1925) – francuski aktor. * [[Sacha Guitry|Guitry, Sacha]] (1885–1957) – francuski pisarz, aktor, reżyser i scenarzysta. * [[François Guizot|Guizot, François]] (1787–1874) – francuski polityk i historyk. ===Guî=== * Guînes (de), Louis-Alexandre → Gill, André ===Gul=== * [[Henryk Gulbinowicz|Gulbinowicz, Henryk]] (1923–2020) – polski duchowny rzymskokatolicki, arcybiskup metropolita wrocławski. * [[Trygve Gulbranssen|Gulbranssen, Trygve Emanuel]] (1894–1962) – norweski pisarz. ===Gum=== * Guma → Gumola, Paweł * Gumm, Frances Ethel → Garland, Judy * [[Lew Gumilow|Gumilow, Lew]] (1912–1992) – rosyjski historyk, geograf, etnolog i orientalista. * [[Paweł Gumola|Gumola, Paweł]] (ur. 1965) – polski kompozytor, wokalista, autor tekstów i gitarzysta. ===Gun=== * Gunningham, Robin → Banksy * [[John Gunther|Gunther, John]] (1901–1970) – amerykański dziennikarz i pisarz. ===Gup=== * [[Rajat Gupta|Gupta, Rajat]] (ur. 1948) – amerykański przedsiębiorca indyjskiego pochodzenia. ===Gur=== * Gural → Donguralesko * [[Aron Guriewicz|Guriewicz, Aron]] (1924–2006) – rosyjski historyk mediewista * [[Piotr Gursztyn|Gursztyn, Piotr Tomasz]] (ur. 1970) – polski dziennikarz prasowy i telewizyjny. * Gurvič, Georgij Davydovič → Gurvitch, Georges * [[Georges Gurvitch|Gurvitch, Georges]] (1894–1965) – francuski socjolog i prawnik rosyjskiego pochodzenia. * Gurvitch, Jorge → Gurvitch, Georges ===Gus=== * [[Siergiej Gusiew|Gusiew, Siergiej]] (1874–1933) – radziecki komunista. * Gusmão, José Alexandre → Gusmão, Xanana * [[Xanana Gusmão|Gusmão, Xanana]] (ur. 1946) – timorski działacz niepodległościowy i polityk. * Gustafsson, Greta Lovisa → Garbo, Greta * [[Lars Gustafsson|Gustafsson, Lars]] (1936–2016) – szwedzki poeta, dramaturg, prozaik i eseista. * [[Gustaw V]] (1858–1950) – król Szwecji. * [[Izabella Gustowska|Gustowska, Izabella]] (ur. 1948) – polska artystka intermedialna, malarka, graficzka, fotograficzka, autorka instalacji, performance'ów i filmów wideo, pedagog. ===Guś=== * [[Marta Guśniowska|Guśniowska, Marta]] (ur. 1978) – polska dramaturg. ===Gut=== * Gutek → Gutkowski, Piotr * [[Roman Gutek|Gutek, Roman]] (ur. 1958) – polski działacz kulturalny. * [[António Guterres|Guterres, António]] (ur. 1949) – portugalski polityk. * [[Gustavo Gutiérrez|Gutiérrez, Gustavo]] (ur. 1928) – peruwiański filozof i teolog, dominikanin. * [[Eloy Gutiérrez Menoyo|Gutiérrez Menoyo, Eloy]] (1934–2012) – kubański dysydent. * [[Pedro Juan Gutiérrez|Gutiérrez, Pedro Juan]] (ur. 1950) – kubański pisarz. * [[Piotr Gutkowski|Gutkowski, Piotr]] (ur. 1979) – polski wokalista i autor tekstów. * [[Jacek Gutorow|Gutorow, Jacek]] (ur. 1970) – polski poeta, tłumacz, krytyk literacki i eseista. * [[Małgorzata Gutowska-Adamczyk|Gutowska-Adamczyk, Małgorzata]] (ur. XX w.) – polska pisarka, historyk teatru, scenarzystka filmowa, dziennikarka. * [[Gene Gutowski|Gutowski, Gene]] (1925–2016) – polsko-amerykański producent filmowy pochodzenia żydowskiego. ===Guy=== * [[Buddy Guy|Guy, Buddy]] (ur. 1936) – amerykański gitarzysta i wokalista bluesowy i rockowy. * Guy, George → Guy, Buddy ===Guz=== * [[Jan Guz|Guz, Jan]] (1956–2019) – polski działacz związkowy. * [[Tadeusz Guz|Guz, Tadeusz]] (ur. 1959) – polski filozof i teolog. * [[Joanna Guze|Guze, Joanna]] (1917–2009) – polska tłumaczka, krytyk i historyk sztuki, popularyzator malarstwa. * [[Maciej Guzek|Guzek, Maciej]] (ur. 1977) – polski pisarz. * Guzek, Stanisław → Borys, Stan * [[Anna Guzik|Guzik, Anna]] (ur. 1976) – polska aktorka. * [[Adam Guziński|Guziński, Adam]] (ur. 1970) – polski reżyser, scenarzysta i kompozytor muzyki filmowej. * [[Iwona Guzowska|Guzowska, Iwona Kamila]] (ur. 1974) – polska bokserka i polityk. * Guzy, Agnieszka → Romaszewska-Guzy, Agnieszka ===Guð=== * Guðjónsson, Halldór → Laxness, Halldór Kiljan * Guðmundsdóttir, Björk → Björk ==Gü== * Güity, Osman Danilo → Chávez, Osman Danilo * [[Abdullah Gül|Gül, Abdullah]] (ur. 1950) – turecki polityk. * Güntner, Marian → Rentgen-Güntner, Marian * [[Albert Paris Gütersloh|Gütersloh, Albert Paris]] (1887–1973) – austriacki pisarz i malarz. ==Gw== * [[Andrzej Gwiazda|Gwiazda, Andrzej]] (ur. 1935) – polski polityk. * [[Robert Gwiazdowski|Gwiazdowski, Robert]] (ur. 1960) – polski prawnik i ekonomista. * [[Magdalena Gwizdoń|Gwizdoń, Magdalena]] (ur. 1979) – polska biathlonistka. * [[Feliks Gwiżdż|Gwiżdż, Feliks]] (1885–1952) – polski dziennikarz, pisarz, polityk. ==Gy== * [[Kwame Gyekye|Gyekye, Kwame]] (ur. 1939) – ghański filozof. * [[Jake Gyllenhaal|Gyllenhaal, Jake]] (ur. 1980) – amerykański aktor. ==Gz== * [[Anna Gzyra|Gzyra, Anna]] (ur. 1984) – polska aktorka. {{SORTUJ:G}} [[Kategoria:Strony przeglądowe - osoby]] q3szxmqs4gkr4xdpvg2l7s6bqbc7xg5 0 32777 535844 533938 2022-07-26T22:48:14Z Janeksad 31542 n wikitext text/x-wiki <center>[[Alfabetyczna lista osób/0–9|0–9]] • [[Alfabetyczna lista osób/A, Á, Å|A, Á, Å]] • [[Alfabetyczna lista osób/B|B]] • [[Alfabetyczna lista osób/C|C]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ć Č|Ć Č]] • [[Alfabetyczna lista osób/D Đ|D Đ]] • [[Alfabetyczna lista osób/E, É, Ə|E, É, Ə]] • [[Alfabetyczna lista osób/F|F]] • [[Alfabetyczna lista osób/G|G]] • [[Alfabetyczna lista osób/H|H]] • [[Alfabetyczna lista osób/I, İ|I, İ]] • [[Alfabetyczna lista osób/J|J]] • [[Alfabetyczna lista osób/K|K]] • [[Alfabetyczna lista osób/L|L]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ł|Ł]] • [[Alfabetyczna lista osób/M|M]] • [[Alfabetyczna lista osób/N|N]] • [[Alfabetyczna lista osób/O|O]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ó Ō Ö Ø|Ó Ō Ö Ø]] • [[Alfabetyczna lista osób/P|P]] • [[Alfabetyczna lista osób/Q|Q]] • [[Alfabetyczna lista osób/R|R]] • [[Alfabetyczna lista osób/S|S]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ś Š Ş|Ś Š Ş]] • [[Alfabetyczna lista osób/T, Þ|T, Þ]] • [[Alfabetyczna lista osób/U|U]] • [[Alfabetyczna lista osób/V|V]] • [[Alfabetyczna lista osób/W|W]] • [[Alfabetyczna lista osób/X|X]] • [[Alfabetyczna lista osób/Y|Y]] • [[Alfabetyczna lista osób/Z|Z]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ż Ź Ž|Ż Ź Ž]]</center> ---- __NOTOC__ ==Ła== ===Łab=== * [[Ryszard Łabanowski|Łabanowski, Ryszard]] (ur. 1940) – łotewski dziennikarz i polityk, działacz polonijny, tłumacz. * [[Halina Łabonarska|Łabonarska, Halina]] (ur. 1947) – polska aktorka. ===Łac=== * [[Martyn Łacis|Łacis, Martyn]] (1888–1938) – radziecki (łotewski) polityk i działacz rewolucyjny. ===Ład=== * [[Jarosław Ładosz|Ładosz, Jarosław]] (1924–1997) – polski filozof. * [[Bernard Ładysz|Ładysz, Bernard]] (1922–2020) – polski śpiewak operowy i aktor. ===Łag=== * [[Krystyna Łagowska|Łagowska, Krystyna]] (ur. 1926) – polska poetka. ===Łaj=== * [[Anna Łajming|Łajming, Anna]] (1904–2003) – polska pisarka, piewczyni Kaszub. ===Łam=== * [[Asja Łamtiugina|Łamtiugina, Asja]] (ur. 1940) – polska aktorka, malarka, pisarka. * Łamtiugina-Lubaszenko, Asja → Łamtiugina, Asja ===Łan=== * Łangczuk, Dordże → IX Karmapa * [[Katarzyna Łaniewska|Łaniewska, Katarzyna]] (1933–2020) – polska aktorka. ===Łap=== * Łapa → Łapicki, Andrzej * [[Michał Łapaj|Łapaj, Michał]] (ur. 1982) – polski kompozytor i instrumentalista. * [[Andrzej Łapicki|Łapicki, Andrzej]] (1924–2012) – polski aktor, reżyser i pedagog, także polityk. * [[Czesław Łapiński|Łapiński, Czesław]] (1912–2004) – polski prokurator, wojskowy. * [[Jerzy Łapiński|Łapiński, Jerzy]] (1940–2020) – polski aktor. * [[Tomasz Łapiński|Łapiński, Tomasz]] (ur. 1969) – piłkarz grający na pozycji obrońcy, reprezentant Polski. * [[Józef Łapsiński|Łapsiński, Józef]] (1805–1831) – poeta romantyczny, powstaniec listopadowy. ===Łas=== * [[Beata Łaska z Kościeleckich|Łaska z Kościeleckich, Beata]] (1515–1576) – córka Katarzyny Telniczanki i Andrzeja Kościeleckiego. * [[Michał Łasko|Łasko, Michał]] (ur. 1981) – włoski siatkarz polskiego pochodzenia. ===Łau=== * [[Tadeusz Łaukajtys|Łaukajtys, Tadeusz]] (1940–2015) – polski wspinacz. ===Ław=== * [[Krzysztof Ławniczak|Ławniczak, Krzysztof]] (ur. 1960) – polski aktor. * [[Siergiej Ławrow|Ławrow, Siergiej Wiktorowicz]] (ur. 1950) – rosyjski dyplomata, od 9 marca 2004 minister spraw zagranicznych Federacji Rosyjskiej. * [[Paweł Ławrynowicz|Ławrynowicz, Paweł]] (ur. 1976) – polski aktor. ===Łaz=== * [[Wojciech Łazarek|Łazarek, Wojciech]] (ur. 1937) – polski trener piłkarski. * [[Antoni Łazarkiewicz|Łazarkiewicz, Antoni]] (ur. 1980) – polski kompozytor i aktor. * [[Magdalena Łazarkiewicz|Łazarkiewicz, Magdalena]] (ur. 1954) – polska reżyser i scenarzystka, z wykształcenia kulturoznawca. * [[Piotr Łazarkiewicz|Łazarkiewicz, Piotr]] (1954–2008) – polski reżyser, scenarzysta, aktor oraz producent filmowy. * [[Bohdan Łazuka|Łazuka, Bohdan]] (ur. 1938) – polski aktor, artysta kabaretowy oraz piosenkarz. ==Łą== * [[Stefania Łącka|Łącka, Stefania]] (1914–1946) – polska redaktorka, nauczycielka, więźniarka obozu Auschwitz-Birkenau, Służebnica Boża Kościoła katolickiego. * [[Laura Łącz|Łącz, Laura Ewa]] (ur. 1954) – polska aktorka i pisarka. * [[Jan Łączny|Łączny, Jan]] (ur. 1950) – polski polityk. * [[Ludmiła Łączyńska|Łączyńska, Ludmiła]] (1923–2019) – polska aktorka. * Łączyńska, Maria → Walewska, Maria ==Łe== * [[Mirosław Łebkowski|Łebkowski, Mirosław]] (ur. 1922) – polski pisarz, tłumacz i autor tekstów piosenek. * [[Ilona Łepkowska|Łepkowska, Ilona]] (ur. 1954) – polska scenarzystka i pisarka. * [[Józef Łepkowski|Łepkowski, Józef Aleksander]] (1826–1894) – polski archeolog i historyk, filozof, działacz społeczny. ==Łę== * [[Wojciech Łęcki|Łęcki, Wojciech]] (ur. 1948) – polski poeta, dramaturg, satyryk, dziennikarz. * [[Jacek Łęski|Łęski, Jacek Piotr]] (ur. 1965) – polski dziennikarz i specjalista od public relations. * [[Ewa Łętowska|Łętowska, Ewa Anna]] (ur. 1940) – polska prawniczka. ==Ło== ===Łob=== * [[Grażyna Łobaszewska|Łobaszewska, Grażyna]] (ur. 1952) – polska wokalistka i kompozytorka. * [[Józef Łobodowski|Łobodowski, Józef]] (1909–1988) – polski poeta i pisarz. * [[Filip Łobodziński|Łobodziński, Filip]] (ur. 1959) – polski dziennikarz, tłumacz, aktor, muzyk, prezenter telewizyjny. ===Łoc=== * [[Hanna Łochocka|Łochocka, Hanna]] (1920–1995) – polska pisarka i tłumaczka. ===Łod=== * [[Weronika Łodzińska-Duda|Łodzińska-Duda, Weronika]] (ur. 1973) – polska fotografka i kuratorka. ===Łoj=== * [[Jerzy Łojek|Łojek, Jerzy]] (1932–1986) – polski historyk, działacz opozycji w PRL. * [[Piotr Łojek|Łojek, Piotr]] (ur. 1961) – polski geolog, gitarzysta, gitarzysta basowy, klawiszowiec, autor tekstów i muzyki. ===Łok=== * Łokietek → Dąbrowski, Jarosław ===Łom=== * [[Grzegorz Łomacz|Łomacz, Grzegorz]] (ur. 1987) – polski siatkarz. * [[Zianon Łomać|Łomać, Zianon Kuźmicz]] (ur. 1944) – białoruski polityk. * [[Adam Łomnicki|Łomnicki, Adam]] (ur. 1935) – biolog ewolucyjny, ekolog. * [[Tadeusz Łomnicki|Łomnicki, Tadeusz]] (1927–1992) – wybitny polski aktor, reżyser teatralny. ===Łon=== * [[Łona]] (ur. 1982) – polski muzyk hip-hopowy. ===Łop=== * Łopaszko → Szendzielarz, Zygmunt * [[Maria Łopatkowa|Łopatkowa, Maria]] (1927–2016) – polski pedagog, działaczka społeczna, polityk. * [[Tadeusz Łoposzko|Łoposzko, Tadeusz]] (1929–1994) – polski historyk, badacz dziejów antycznych. * [[Jan Łopuszański|Łopuszański, Jan]] (ur. 1955) – polski polityk i prawnik. ===Łos=== * Łoska, Giennadij → Loska, Gienek * Łoska, Hienadź → Loska, Gienek * [[Sławomir Łosowski|Łosowski, Sławomir]] (ur. 1951) – polski kompozytor. * [[Piotr Łossowski|Łossowski, Piotr]] (ur. 1925) – polski historyk. * [[Grzegorz Łoszewski|Łoszewski, Grzegorz]] (ur. 1964) – polski scenarzysta. ===Łoś=== * [[Jerzy Łoś|Łoś, Jerzy]] (1920–1998) – polski matematyk, logik, filozof, ekonomista, kolekcjoner. ===Łoz=== * [[Sławomira Łozińska|Łozińska, Sławomira]] (ur. 1953) – polska aktorka. * [[Krzysztof Łoziński|Łoziński, Krzysztof]] (ur. 1948) – polski pisarz, alpinista, mistrz i instruktor wschodnich sztuk walki, działacz opozycji antykomunistycznej w okresie PRL. * [[Marcel Łoziński|Łoziński, Marcel]] (ur. 1940) – polski reżyser. * [[Mikołaj Łoziński|Łoziński, Mikołaj]] (ur. 1980) – polski pisarz i fotografik. * [[Paweł Łoziński|Łoziński, Paweł]] (ur. 1965) – polski reżyser. * [[Władysław Łoziński|Łoziński, Władysław]] (1843–1913) – polski pisarz i historyk. * [[Zygmunt Łoziński|Łoziński, Zygmunt]] (1870–1932) – polski biskup rzymskokatolicki. * [[Siergiej Łoznica|Łoznica, Siergiej]] (ur. 1964) – białoruski reżyser, scenarzysta i montażysta filmowy. ==Łu== ===Łub=== * Łubieńska, Róża Maria Leopoldyna → Lenska, Rula * [[Bernard Alojzy Łubieński|Łubieński, Bernard Alojzy]] (1846–1933) – polski redemptorysta, misjonarz, pisarz, Czcigodny Sługa Boży Kościoła katolickiego. * [[Tomasz Łubieński|Łubieński, Tomasz]] (ur. 1938) – polski pisarz, tłumacz, dziennikarz. * [[Władysław Aleksander Łubieński|Łubieński, Władysław Aleksander]] (1703–1767) – polski duchowny katolicki i polityk. ===Łuc=== * Łucewicz, Iwan → Kupała, Janka * [[Hanna Łuczak|Łuczak, Hanna]] (ur. 1959) – polska artystka intermedialna, rzeźbiarka, malarka i rysowniczka. * [[Maciej Łuczak|Łuczak, Maciej]] (ur. 1964) – polski prawnik i publicysta. * [[Marina Łuczenko|Łuczenko, Marina]] (ur. 1989) – polska wokalistka pochodzenia ukraińskiego. ===Ług=== * [[Łukasz Ługowski|Ługowski, Łukasz]] (ur. 1950) – polski pedagog i psycholog. ===Łuk=== * [[Ignacy Łukasiewicz|Łukasiewicz, Ignacy]] (1822–1882) – polski aptekarz, wynalazca i przedsiębiorca ormiańskiego pochodzenia. * [[Jacek Łukasiewicz|Łukasiewicz, Jacek]] (1934–2021) – polski poeta, krytyk i historyk literatury. * Łukasiewicz, Jan Józef Ignacy → Łukasiewicz, Ignacy * [[Piotr Łukasiewicz|Łukasiewicz, Piotr]] (ur. 1972) – polski żołnierz, politolog, dyplomata. * [[Radek Łukasiewicz|Łukasiewicz, Radek]] (ur. 1981) – polski kompozytor, autor tekstów, gitarzysta, basista, wokalista. * [[Alaksandr Łukaszenka|Łukaszenka, Alaksandr Ryhorawicz]] (ur. 1954) – białoruski polityk. * Łukaszenko, Aleksandr Grigorjewicz → Łukaszenka, Alaksandr Ryhorawicz * [[Cezary Łukaszewicz|Łukaszewicz, Cezary]] (ur. 1981) – polski aktor. * [[Krzysztof Łukaszewicz|Łukaszewicz, Krzysztof]] (ur. 1976) – polski reżyser i scenarzysta. * [[Olgierd Łukaszewicz|Łukaszewicz, Olgierd]] (ur. 1946) – polski aktor. * [[Jan Łukaszewski|Łukaszewski, Jan]] (ur. 1949) – polski dyrygent, pedagog i organizator życia muzycznego. * [[Jerzy Łukosz|Łukosz, Jerzy]] (ur. 1958) – polski pisarz, tłumacz, krytyk literacki. ===Łup=== * Łupaszka → Szendzielarz, Zygmunt * Łupaszko → Szendzielarz, Zygmunt ===Łus=== * Łuszcz, Piotr → Magik * [[Jadwiga Łuszczewska|Łuszczewska, Jadwiga]] (1834–1908) – polska pisarka. ===Łuż=== * [[Jurij Łużkow|Łużkow, Jurij]] (1936–2019) – polityk rosyjski, mer Moskwy. ==Ły== * [[Waldemar Łysiak|Łysiak, Waldemar]] (ur. 1944) – polski prozaik i publicysta. * [[Kazimierz Łyszczyński|Łyszczyński, Kazimierz]] (1634–1689) – polski filozof i żołnierz. * [[Bogdan Łyszkiewicz|Łyszkiewicz, Bogdan]] (1964–2000) – polski muzyk, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów. * [[Wanda Łyżwińska|Łyżwińska, Wanda]] (ur. 1953) – polska polityk. * [[Stanisław Łyżwiński|Łyżwiński, Stanisław]] (ur. 1953) – polski polityk. {{SORTUJ:Ł}} [[Kategoria:Strony przeglądowe - osoby]] 42tvo8r7sr54ij5jserlxywuz4d0qta 0 32789 535845 535624 2022-07-26T22:51:50Z Janeksad 31542 n wikitext text/x-wiki {{center|[[Alfabetyczna lista osób/0–9|0–9]] • [[Alfabetyczna lista osób/A, Á, Å|A, Á, Å]] • [[Alfabetyczna lista osób/B|B]] • [[Alfabetyczna lista osób/C|C]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ć Č|Ć Č]] • [[Alfabetyczna lista osób/D Đ|D Đ]] • [[Alfabetyczna lista osób/E, É, Ə|E, É, Ə]] • [[Alfabetyczna lista osób/F|F]] • [[Alfabetyczna lista osób/G|G]] • [[Alfabetyczna lista osób/H|H]] • [[Alfabetyczna lista osób/I, İ|I, İ]] • [[Alfabetyczna lista osób/J|J]] • [[Alfabetyczna lista osób/K|K]] • [[Alfabetyczna lista osób/L|L]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ł|Ł]] • [[Alfabetyczna lista osób/M|M]] • [[Alfabetyczna lista osób/N|N]] • [[Alfabetyczna lista osób/O|O]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ó Ō Ö Ø|Ó Ō Ö Ø]] • [[Alfabetyczna lista osób/P|P]] • [[Alfabetyczna lista osób/Q|Q]] • [[Alfabetyczna lista osób/R|R]] • [[Alfabetyczna lista osób/S|S]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ś Š Ş|Ś Š Ş]] • [[Alfabetyczna lista osób/T, Þ|T, Þ]] • [[Alfabetyczna lista osób/U|U]] • [[Alfabetyczna lista osób/V|V]] • [[Alfabetyczna lista osób/W|W]] • [[Alfabetyczna lista osób/X|X]] • [[Alfabetyczna lista osób/Y|Y]] • [[Alfabetyczna lista osób/Z|Z]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ż Ź Ž|Ż Ź Ž]]}} ---- __NOTOC__ ==Sa== ===Saa=== * [[Magdalena Saad|Saad, Magdalena]] (ur. 1985) – polska siatkarka. * Saakaszwili, Michaił → Saakaszwili, Micheil * [[Micheil Saakaszwili|Saakaszwili, Micheil]] (ur. 1967) – gruziński adwokat i polityk. * [[Gideon Saar|Saar, Gideon]] (ur. 1966) – izraelski polityk. * [[Daniel Ortega Saavedra|Saavedra, Daniel Ortega]] (ur. 1945) – nikaraguański polityk i prezydent. ===Sab=== * Sabalik → Sabała * [[Sabała]] (1809–1893) – zakopiański bajarz, poeta, muzyk, taternik, przyjaciel artystów młodopolskich. * [[Karl Sabbagh|Sabbagh, Karl]] (ur. 1942) – palestyńsko-brytyjski pisarz, dziennikarz i producent telewizyjny. * [[Mariusz Sabiniewicz|Sabiniewicz, Mariusz]] (1963–2007) – polski aktor. * Sabiniewicz, Anna → Orthodox, Anja * [[Roman Sabo|Sabo, Roman]] (ur. 1955) – polski poeta, eseista, slawista. ===Sac=== * Sacamuelas, Fernando → Guevara, Ernesto * [[Andriej Sacharow|Sacharow, Andriej Dmitriewicz]] (1921–1989) – rosyjski fizyk jądrowy, dysydent, laureat Pokojowej Nagrody Nobla. * [[Alexander Sacher-Masoch|Sacher-Masoch, Alexander]] (1901–1972) – austriacki pisarz. * Sacher-Masoch von, Alexander → Sacher-Masoch, Alexander * [[Leopold von Sacher-Masoch|Sacher-Masoch von, Leopold Ritter]] (1836–1895) – austriacki pisarz. * [[Ira Sachs|Sachs, Ira]] (ur. 1965) – amerykański reżyser, scenarzysta, producent filmowy. * [[Hans Sachs|Sachs, Hans]] (1494–1576) – niemiecki pisarz. * [[Jeffrey Sachs|Sachs, Jeffrey]] (ur. 1954) – amerykański ekonomista. ===Sad=== * [[Włodzimierz Sadalski|Sadalski, Włodzimierz]] (ur. 1949) – polski siatkarz. * Sade → Adu, Sade * [[Donatien Alphonse François de Sade|Sade (de), Donatien Alphonse François]] (1740–1814) – francuski pisarz, libertyn, skandalista, kontrowersyjny filozof. * [[Sadi z Szirazu]] (prawdop. 1213–1295) – perski poeta. * [[Sadok i 48 Sandomierskich Dominikańskich Męczenników]] (zm. 1260) – polscy dominikanie, zamordowani w klasztorze św. Jakuba w Sandomierzu, męczennicy i błogosławieni Kościoła rzymskokatolickiego. * [[Piotr Sadouski|Sadouski, Piotr Wikiencjewicz]] (ur. 1941) – białoruski polityk, parlamentarzysta i ambasador. * [[Lidia Sadowa|Sadowa, Lidia]] (ur. 1985) – polska aktorka. * [[Beata Sadowska|Sadowska, Beata]] (ur. 1974) – polska dziennikarka, prezenterka telewizyjna. * [[Dorota Sadowska|Sadowska, Dorota]] (ur. 1965) – polska aktorka. * [[Emilia Sadowska|Sadowska, Emilia]] (ur. 1971) – polska reżyserka, polonistka. * [[Maria Sadowska|Sadowska, Maria]] (ur. 1976) – polska scenarzystka i reżyserka filmowa, piosenkarka. * Sadowska, Marysia → Sadowska, Maria * [[Andrzej Sadowski|Sadowski, Andrzej]] (ur. 1963) – polski ekonomista i polityk. * Sadowski, Piotr Wikientjewicz → Sadouski, Piotr Wikiencjewicz * [[Przemysław Sadowski|Sadowski, Przemysław]] (ur. 1975) – polski aktor, artysta kabaretowy i muzyk. * [[Muktada as-Sadr|as-Sadr, Muktada]] (ur. 1973) – iracki polityk, szyita. * [[Chalim Sadułajew|Sadułajew, Chalim]] (1967–2006) – czeczeński polityk. * [[Przemysław Sadura|Sadura, Przemysław]] (ur. 1977)  – polski socjolog i publicysta. * Sadurek, Milena → Radecka, Milena * Sadyk Pasza → Czajkowski, Michał ===Saf=== * [[William Safire|Safire, William Lewis]] (ur. 1934) – amerykański dziennikarz, pisarz żydowskiego pochodzenia. * [[Marek Safjan|Safjan, Marek]] (ur. 1949) – polski prawnik. ===Sag=== * Sagan → Saganowski, Marek Mirosław * [[Carl Sagan|Sagan, Carl]] (1934–1996) – amerykański astronom i popularyzator nauki. * [[Françoise Sagan|Sagan, Françoise]] (1935–2004) – francuska pisarka. * [[Marek Saganowski|Saganowski, Marek Mirosław]] (ur. 1978) – polski piłkarz. * [[Bacary Sagna|Sagna, Bacary]] (ur. 1983) – francuski piłkarz. ===Sah=== * Sahajdaczny, Piotr → Konaszewicz-Sahajdaczny, Piotr ===Sai=== * [[Said]] (ur. 1947) – irańsko-niemiecki pisarz. * [[Olivier Saillard|Saillard, Olivier]] (ur. 1967) – francuski historyk mody. * [[Charles de Marguetel de Saint-Denis de Saint-Evremond|Saint-Denis de Saint Evremond (de), Charles]] (1613–1703) – francuski pisarz, filozof i moralista. * [[Yves Saint-Laurent|Saint-Laurent, Yves]] (1936–2008) – francuski projektant mody. * [[Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre|Saint-Pierre (de), Jacques-Henri Bernardin]] (1737–1814) – francuski pisarz, podróżnik i przyrodnik. ===Saj=== * [[Paweł Sajak|Sajak, Paweł Ireneusz]] (ur. 1977) – polski polityk. * [[Zbigniew Sajnóg|Sajnóg, Zbigniew]] – polski poeta i performer. * [[Adam Sajnuk|Sajnuk, Adam]] (ur. 1976) – polski aktor i reżyser. ===Sak=== * [[Saki]] (1870–1916) – brytyjski pisarz. * [[Tomasz Sakiewicz|Sakiewicz, Tomasz]] (ur. 1967) – polski dziennikarz, publicysta. * [[Sakja Pandita]] (1182–1251) – tybetański duchowny buddyjski, poeta. ===Sal=== * [[Paweł Sala|Sala, Paweł]] (ur. 1958) – polski dramatopisarz, scenarzysta, reżyser. * [[Piotr Salaber|Salaber, Piotr]] (ur. 1966) – polski kompozytor, pianista, wokalista, dyrygent. * [[Armand Salacrou|Salacrou, Armand]] (1899–1989) – francuski dramatopisarz. * [[Saladyn]] (1137 lub 1138–1193) – sułtan Egiptu i Syrii, władca imperium rozciągającego od Górnej Mezopotamii po Jemen. * Salah ad-Din al-Ajjubi → Saladyn * [[Abdus Salam|Salam, Abdus]] (1926–1996) – pakistański fizyk. * [[Joanna Salamon|Salamon, Joanna]] (ur. 1932) – polska poetka i tłumaczka. * [[Aniela Salawa|Salawa, Aniela]] (1881–1922) – tercjarka franciszkańska, mistyczka, autorka Dziennika, błogosławiona Kościoła rzymskokatolickiego. * Salazar, António → Oliveira (de) Salazar, António * Salbert, Sebastian → Rahim * [[Tarik Saleh|Saleh, Tarik David Johan]] (ur. 1972) – szwedzki reżyser, animator, publicysta, dziennikarz, producent pochodzenia egipskiego. * [[Przemysław Saleta|Saleta, Przemysław]] (ur. 1968) – polski bokser wagi ciężkiej. * [[Franciszek Salezy|Salezy, Franciszek]] (1567–1622) – francuski teolog i filozof katolicki. * [[Teresa Salgueiro|Salgueiro, Teresa]] (ur. 1969) – portugalska śpiewaczka. * Salignac de la Mothe, François → Fénelon, François * [[Jacek Salij|Salij, Jacek]] (ur. 1942) – polski teolog, dominikanin. * Salinger, J.D. → Salinger, Jerome David * [[Jerome David Salinger|Salinger, Jerome David]] (1919–2010) – amerykański prozaik. * [[Macky Sall|Sall, Macky]] (ur. 1961) – senegalski polityk. * [[Walter Salles|Salles, Walter Moreira]] (ur. 1956) – brazylijski reżyser i scenarzysta. * [[Alex Salmond|Salmond, Alex]] (ur. 1954) – brytyjski polityk. * [[Stanisław Salmonowicz|Salmonowicz, Stanisław]] (1931–2022) – polski prawnik, profesor historii prawa. * [[Anja Salomonowitz|Salomonowitz, Anja]] (ur. 1976) – austriacka reżyser, scenarzystka, montażystka filmowa. * Salvatore, Bob → Salvatore, R.A. * [[R.A. Salvatore|Salvatore, R.A.]] (ur. 1959) – amerykański pisarz. * Salvatore, Robert Anthony → Salvatore, R.A. * [[Matteo Salvini|Salvini, Matteo]] (ur. 1973) – włoski polityk i dziennikarz. ===Sał=== * Sałaciński, Bohdan → Pomian, Andrzej * [[Karolina Sałdecka|Sałdecka, Karolina]] (ur. 1983) – polska poetka. ===Sam=== * [[Antonis Samaras|Samaras, Antonis]] (ur. 1951) – grecki polityk, lider Narodowej Demokracji od 2009. * [[Cecilia Samartin|Samartin, Cecilia]] (ur. 1961) – amerykańska pisarka kubańskiego pochodzenia, psycholog. * Samenhof, Eliezer Lewi → Zamenhof, Ludwik Łazarz * [[Guillaume Samica|Samica, Guillaume]] (ur. 1981) – francuski siatkarz. * [[Tomasz Samojlik|Samojlik, Tomasz]] (ur. 1978) – twórca komiksów. * [[Laura Samojłowicz|Samojłowicz, Laura]] (ur. 1985) – polska aktorka i wokalistka. * [[Zygmunt Samosiuk|Samosiuk, Zygmunt]] (1939–1983) – polski operator filmowy. * [[Magdalena Samozwaniec|Samozwaniec, Magdalena]] (1894–1972) – polska pisarka, satyryczka. * [[José Luis Sampedro|Sampedro, José Luis]] (1917–2013) – hiszpański pisarz i ekonomista. * [[Khieu Samphan|Samphan, Khieu]] (ur. 1931) – działacz Komunistycznej Partii Kambodży. * [[Karol Samsel|Samsel, Karol]] (ur. 1986) – polski poeta, krytyk literacki, filozof, polonista. * [[Andrzej Samson|Samson, Andrzej]] (1947–2009) – polski psycholog, psychoterapeuta. * [[Henryk Samsonowicz|Samsonowicz, Henryk]] (ur. 1930) – polski historyk. * Samuel ze Skrzypny → Twardowski, Samuel * [[Hiroaki Samura|Samura, Hiroaki]] (ur. 1970) – japoński pisarz. * [[Anna Samusionek|Samusionek, Anna Danuta]] (ur. 1971) – polska aktorka. ===San=== * [[José de San Martín|San Martín (de), José Francisco]] (1778–1850) – argentyński wojskowy i polityk. * San Martín y Matorras (de), José Francisco → San Martín (de), José Francisco * Sanchez, Benicio Monserrate Rafael (Del) → Toro, Benicio (del) * [[Oscar Arias Sanchez|Sanchez, Oscar Arias]] (ur. 1940) – kostarykański polityk i ekonomista. * [[Artur Sandauer|Sandauer, Artur]] (1913–1989) – polski krytyk literacki i publicysta. * [[Carl Sandburg|Sandburg, Carl]] (1878–1967) – szwedzko-amerykański historyk i pisarz. * [[Margit Sandemo|Sandemo, Margit]] (1924–2018) – norweska pisarka. * Sandino, Augusto César → Sandino, Augusto Nicolás Calderón * [[Augusto Sandino|Sandino, Augusto Nicolás Calderón]] (1895–1934) – nikaraguański działacz rewolucyjny. * [[Adam Sandler|Sandler Adam Richard]] (ur. 1966) – amerykański aktor, komik, producent filmowy i muzyk żydowskiego pochodzenia. * [[Omar Sangare|Sangare, Omar]] (ur. 1970) – polski aktor, reżyser, pedagog, pisarz. * [[Larry Sanger|Sanger, Larry]] (ur. 1968) – amerykański filozof, współzałożyciel Wikipedii. * [[Wiesław Saniewski|Saniewski, Wiesław]] (ur. 1948) – polski reżyser i scenarzysta. * [[Mariusz Saniternik|Saniternik, Mariusz]] (ur. 1954) – polski aktor. * [[Thomas Sankara|Sankara, Thomas Isidore Noël]] (1949–1987) – teoretyk marksizmu i panafrykanizmu, wojskowy i polityk Górnej Wolty. * [[Dominik Sankowski|Sankowski, Dominik]] (ur. 1946) – polski polityk, informatyk, nauczyciel akademicki. * [[Janusz Sanocki|Sanocki, Janusz Antoni]] (1954–2020) – polski dziennikarz, polityk. * Sant, Gus Van → Van Sant, Gus * [[Gustavo Santaolalla|Santaolalla, Gustavo]] (ur. 1951) – argentyński kompozytor. * [[George Santayana|Santayana, George]] (1863–1952) – amerykański filozof i poeta pochodzenia hiszpańskiego. * [[Jacques Santer|Santer, Jacques]] (ur. 1937) – luksemburski polityk. * Santeuil, Jean-Baptiste → Santeul (de), Jean * Santeul, Jean-Baptiste → Santeul (de), Jean * [[Jean de Santeul|Santeul (de), Jean]] (1630–1697) – francuski kanonik i poeta nowołaciński. * Santeüil, Jean-Baptiste → Santeul (de), Jean * Santísima Trinidad Bolívar y Palacios, Simón José Antonio → Bolívar, Simón * Santolius → Santeul (de), Jean * Santolius Victorinus → Santeul (de), Jean * [[Irena Santor|Santor, Irena]] (ur. 1934) – polska piosenkarka i śpiewaczka klasyczna. * [[Rick Santorum|Santorum, Rick]] (ur. 1958) – amerykański polityk. * [[Sérgio Dutra Santos|Santos, Sérgio Dutra]] (ur. 1975) – brazylijski siatkarz. * Santos do Amaral, Dante Guimarães → Amaral, Dante * Santos Leite (dos), Ricardo → Kaká ===Sap=== * [[Marek Sapetto|Sapetto, Marek]] (ur. 1939) – polski grafik i malarz. * [[Adam Stefan Sapieha|Sapieha, Adam Stefan]] (1867–1951) – polski biskup rzymskokatolicki. * [[Lew Sapieha|Sapieha, Lew]] (1557–1633) – polski polityk, kanclerz wielki litewski i hetman wielki litewski. * [[Edward Sapir|Sapir, Edward]] (1884–1939) – amerykański językoznawca, antropolog, krytyk literacki i muzyczny, poeta, kompozytor. * [[Andrzej Sapkowski|Sapkowski, Andrzej]] (ur. 1948) – polski pisarz. * [[Tomasz Sapryk|Sapryk, Tomasz]] (ur. 1966) – polski aktor. ===Sar=== * Sar, Saloth → Pot, Pol * [[Saraha]] (VIII w.) – indyjski jogin. * [[José Saramago|Saramago, José]] (1922–2010) – portugalski pisarz. * [[Andrzej Saramonowicz|Saramonowicz, Andrzej]] (ur. 1965) – polski reżyser, aktor, dziennikarz, scenarzysta. * [[Shyam Saran|Saran, Shyam]] (ur. 1946) – indyjski dyplomata. * [[Susan Sarandon|Sarandon, Susan]] (ur. 1946) – amerykańska aktorka. * [[Maciej Kazimierz Sarbiewski|Sarbiewski, Maciej Kazimierz]] (1595–1640) – polski poeta, jezuita. * [[Ziauddin Sardar|Sardar, Ziauddin]] (ur. 1951) – pakistańsko-brytyjski pisarz, muzułmański myśliciel. * [[Eric Sardinas|Sardinas, Eric]] (ur. 1970) – amerykański muzyk. * [[Oswaldo Payá Sardiñas|Sardiñas, Oswaldo Payá]] (ur. 1952) – kubański dysydent. * [[Margherita Sarfatti|Sarfatti, Margherita]] (1880–1961) – włoska dziennikarka pochodzenia żydowskiego, kochanka Benito Mussoliniego. * [[Ada Sari|Sari, Ada]] (1886–1968) – polska śpiewaczka operowa, aktorka, pedagog. * [[Izabella Sariusz-Skąpska|Sariusz-Skąpska, Izabella]] (ur. 1964) – polska literaturoznawczyni i działaczka społeczna * [[Jan Sarkander|Sarkander, Jan]] (1576–1620) – czeski prezbiter, męczennik, święty kościoła katolickiego, patron Moraw, Śląska oraz dobrej spowiedzi. * [[Prabhat Ranjan Sarkar|Sarkar, Prabhat Ranjan]] (1921–1990) – indyjski filozof, rewolucjonista społeczny, poeta, lingwistyk, duchowy nauczyciel Tantry i Jogi. * [[Ryszard Sarkowicz|Sarkowicz, Ryszard]] (ur. 1952) – polski prawnik i etyk. * Sarmiento, Félix Rubén → Darío, Rubén * [[Anna Sarna|Sarna, Anna]] (ur. 1977) – polska aktorka. * [[Paweł Sarna|Sarna, Paweł]] (ur. 1977) – polski poeta, krytyk literacki. * [[William Saroyan|Saroyan, William]] (1908–1981) – amerykański pisarz pochodzenia ormiańskiego. * [[Jean-Paul Sartre|Sartre, Jean-Paul]] (1905–1980) – francuski filozof i pisarz. * [[Ieng Sary|Sary, Ieng]] (1924–2013) – kambodżański polityk. * [[Jacek Saryusz-Wolski|Saryusz-Wolski, Jacek Emil]] (ur. 1948) – polski polityk i ekonomista. ===Sas=== * [[Marcin Sas|Sas, Marcin]] (ur. 1983) – polski poeta. * Sasha → Strunin, Sasha * [[Wilhelm Sasnal|Sasnal, Wilhelm]] (ur. 1972) – polski malarz, rysownik, autor filmów i komiksów. * [[Barbara Sass|Sass, Barbara]] (1936–2015) – polska reżyserka i scenarzystka. * Sass-Zdort, Barbara → Sass, Barbara * [[Denis Sassou-Nguesso|Sassou-Nguesso, Denis]] (ur. 1943) – kongijski oficer wojskowy i polityk. * [[Ewelina Saszenko|Saszenko, Ewelina]] (ur. 1987) – litewska piosenkarka polskiej narodowości. ===Sat=== * [[Sat-Okh]] (1920–2003) – polski pisarz, gawędziarz, artysta, żołnierz AK, urodzony w Kanadzie. * [[Michael Sata|Sata, Michael]] (1937–2014) – zambijski polityk. * [[Jerzy Satanowski|Satanowski, Jerzy]] (ur. 1947) – polski kompozytor, dyrygent i reżyser. * Satchmo → Armstrong, Louis Daniel * Satie, Alfred Erik Leslie → Satie, Erik * [[Erik Satie|Satie, Erik]] (1866–1925) – francuski kompozytor. * [[Virginia Satir|Satir, Virginia]] (1916–1988) – amerykańska psychoterapeutka. * [[Halina Satkiewicz|Satkiewicz, Halina]] (1928–2012) – polska językoznawczyni. * [[Hiroshi Sato|Sato, Hiroshi]] (ur. 1945) – japoński przedsiębiorca. * [[Marjane Satrapi|Satrapi, Marjane]] (ur. 1969) – irańsko-francuska autorka książek dla dzieci i komiksów, reżyserka filmów animowanych. ===Sau=== * [[Bernard-Joseph Saurin|Saurin, Bernard-Joseph]] (1706–1781) – francuski pisarz. * Sauser, Frédéric-Louis → Cendrars, Blaise * [[Ferdinand de Saussure|Saussure (de), Ferdinand]] (1857–1913) – szwajcarski językoznawca. * [[Marcin Sauter|Sauter, Marcin]] (ur. 1971) – polski reżyser, scenarzysta, operator filmów dokumentalnych, fotografik. * [[Peeter Sauter|Sauter, Peeter]] (ur. 1962) – estoński pisarz i aktor. ===Sav=== * [[Jon Savage|Savage, Jon]] (ur. 1953) – brytyjski dziennikarz, krytyk muzyczny i pisarz. * [[Sam Savage|Savage, Sam]] (1940–2019) – amerykański filozof i pisarz. * [[Telly Savalas|Savalas, Telly]] (1922–1994) – amerykański aktor i producent filmowy pochodzenia greckiego. * Savalas, Aristotelis → Savalas, Telly * [[George Savile|Savile, George]] (1633–1695) – angielski pisarz, polityk. * [[Dominik Savio|Savio, Dominik]] (1842–1857) – święty Kościoła katolickiego. ===Saw=== * Sawa, Jan → Konopnicka, Maria * [[Maciej Sawa|Sawa, Maciej]] (ur. 1965) – polski poeta. * [[Kōdō Sawaki|Sawaki, Kōdō]] (1880–1965) – japoński nauczyciel buddyjski. * [[Jacek Sawaszkiewicz|Sawaszkiewicz, Jacek]] (1947–1999) – polski pisarz, satyryk. * [[Beata Sawicka|Sawicka, Beata]] (ur. 1964) – polska polityk. * [[Jadwiga Sawicka|Sawicka, Jadwiga]] (ur. 1959) – polska malarka, fotograficzka i artystka sztuk wizualnych. * Sawicka, Kazimiera → Sobczyk, Katarzyna * [[Olga Sawicka|Sawicka, Olga]] (ur. 1961) – polska aktorka, reżyser dubbingu i pedagog. * [[Teresa Sawicka|Sawicka, Teresa]] (ur. 1949) – polska aktorka i pedagog. * [[Ludomir Sawicki|Sawicki, Ludomir]] (1884–1928) – polski geograf, podróżnik i wydawca. * [[Marek Sawicki|Sawicki, Marek]] (ur. 1958) – polski polityk, inżynier rolnik. * Sawienko, Eduard → Limonow, Eduard * [[Jan Sawka|Sawka, Jan]] (ur. 1946) – polski grafik, rysownik i malarz. * [[Karolina Sawka|Sawka, Karolina]] (ur. 1991) – polska aktorka niezawodowa. ===Say=== * [[Jean-Baptiste Say|Say, Jean-Baptiste]] (1767–1832) – francuski ekonomista. * [[Sayat Nova]] (ur. 1712 lub 1722, zm. 1795) – ormiański poeta i bard. * Sayatyan, Harutyun → Sayat Nova ==Sá== * Sáenz de Heredia, José Antonio → Primo de Rivera, José Antonio * Sánchez, Óscar Rafael de Jesús Arias → Sanchez, Oscar Arias * [[Yoani Sánchez|Sánchez, Yoani]] (ur. 1975) – kubańska dziennikarka i publicystka internetowa, iberystka i dysydentka. * Sánchez Cordera, Yoani María → Sánchez, Yoani ==Sc== ===Sca=== * [[Antonin Scalia|Scalia, Antonin Gregory]] (1936–2016) – prawnik amerykański, sędzia. * [[Pietro Scalia|Scalia, Pietro]] (ur. 1960) – amerykański montażysta i reżyser filmowy włoskiego pochodzenia. * Scarface → Capone, Al * [[Erik Scavenius|Scavenius, Erik Julius Christian]] (1877–1962) – duński dyplomata i polityk. ===Scha=== * [[Bogusław Schaeffer|Schaeffer, Bogusław]] (1929–2019) – polski muzykolog, kompozytor, krytyk muzyczny, dramaturg, grafik i pedagog. * [[Adam Schaff|Schaff, Adam]] (1913–2006) – polski filozof. * [[Jerry Schatzberg|Schatzberg, Jerry]] (ur. 1927) – amerykański fotograf i reżyser filmowy. * Schayer, Jadwiga → Sari, Ada * Schayes, Adolph → Schayes, Dolph * [[Dolph Schayes|Schayes, Dolph]] (1928–2015) – amerykański koszykarz i trener. ===Schä=== * Schäffer, Bogusław → Schaeffer, Bogusław * [[Wolfgang Schäuble|Schäuble, Wolfgang]] (ur. 1942) – niemiecki polityk. ===Sche=== * Schechtel, Sidney → Sheldon, Sidney * Schechter, Laura Suzanne → Oliver, Lauren * Scheffer, Jaap → Hoop Scheffer, Jaap (de) * [[Paul Scheffer|Scheffer, Paul]] (ur. 1954) – holenderski filozof i socjolog. * Scheffler, Johann → Ślązak, Anioł * [[Jerzy Schejbal|Schejbal, Jerzy]] (ur. 1946) – polski aktor. * [[Magdalena Schejbal|Schejbal, Magdalena]] (ur. 1980) – polska aktorka. * [[Stanisław Scheller|Scheller, Stanisław]] (1928–2002) – polski mikrobiolog. * Schembera, Marta → Klubowicz, Marta * Scherer, Roy Harold → Hudson, Rock * [[Lone Scherfig|Scherfig, Lone]] (ur. 1959) – duńska reżyser filmowa. * [[Grzegorz Schetyna|Schetyna, Grzegorz Juliusz]] (ur. 1963) – polski polityk. * [[Antoni Scheur|Scheur, Antoni]] (1896–1920) – polski podchorąży pilot, pisarz. ===Schi=== * Schiffmann, Arnold Zygmunt Stanisław → Szyfman, Arnold * [[Romuald Schild|Schild, Romuald]] (ur. 1936) – polski archeolog. * Schildenfeld (de), Leon → Schiller, Leon * [[Edward Schillebeeckx|Schillebeeckx, Edward]] (1914–2009) – flamandzki teolog, dominikanin. * [[Leon Schiller|Schiller, Leon]] (1887–1954) – polski reżyser, krytyk teatralny, pieśniarz i kompozytor. * Schiller de Schildenfeld, Leon → Schiller, Leon * [[Taylor Schilling|Schilling, Taylor]] (ur. 1984) – amerykańska aktorka. * [[Beata Schimscheiner|Schimscheiner, Beata]] (ur. 1966) – polska aktorka. * [[Tomasz Schimscheiner|Schimscheiner, Tomasz]] (ur. 1967) – polski aktor. * [[Cathleen Schine|Schine, Cathleen]] (ur. 1953) – amerykańska pisarka. ===Schl=== * [[Phyllis Schlafly|Schlafly, Phyllis]] (1924–2016) – amerykańska konserwatywna aktywistka polityczna, pisarka i publicystka. * Schlechter, Eman → Schlechter, Emanuel * [[Emanuel Schlechter|Schlechter, Emanuel]] (1906–1943) – polski autor tekstów popularnych piosenek i muzyki filmowej, scenarzysta. * Schlesinger, Arthur Bancroft → Schlesinger, Arthur M. * [[Arthur M. Schlesinger, Jr.|Schlesinger, Arthur M.]] (1917–2007) – amerykański historyk. * [[Gregor Schlierenzauer|Schlierenzauer, Gregor]] (ur. 1990) – austriacki skoczek narciarski. * Schlieri → Schlierenzauer, Gregor ===Schm=== * [[Eric Schmidt|Schmidt, Eric Emerson]] (ur. 1955) – amerykański biznesmen. * Schmidt, Helle → Thorning-Schmidt, Helle * [[Helmut Schmidt|Schmidt, Helmut]] (1918–2015) – niemiecki polityk, kanclerz Niemiec. * [[Konstanty Schmidt-Ciążyński|Schmidt-Ciążyński, Konstanty Aleksander Wiktor]] (1818–1889) – polski kolekcjoner i znawca sztuki. * [[Éric-Emmanuel Schmitt|Schmitt, Éric-Emmanuel]] (ur. 1960) – francuski filozof i pisarz. * Schmitz, Kim → Dotcom, Kim ===Schn=== * [[Julian Schnabel|Schnabel, Julian]] (ur. 1951) – amerykański reżyser, scenarzysta, artysta malarz i rzeźbiarz. * [[Lidia Schneider|Schneider, Lidia]] (1968–2011) – polska aktorka. * [[Maria Schneider|Schneider, Maria]] (1952–2011) – francuska aktorka. * [[Romy Schneider|Schneider, Romy]] (1938–1982) – austriacka aktorka. * [[Arthur Schnitzler|Schnitzler, Arthur]] (1862–1931) – austriacki pisarz i lekarz. ===Scho=== * [[Robert M. Schoch|Schoch, Robert M.]] (ur. XX w.) – amerykański naukowiec, archeolog i paleontolog. * [[Jeff Schoep|Schoep, Jeff]] (ur. 1973) – amerykański polityk. * Schofield, Sandy → Rusch, Kristine Kathryn * [[Magdalena Scholl|Scholl, Magdalena]] (1969–2019) – polska aktorka dziecięca; następnie socjolog. * [[Peter Schoomaker|Schoomaker, Peter]] (ur. 1946) – amerykański generał. * [[Thelma Schoonmaker|Schoonmaker, Thelma]] (ur. 1940) – amerykańska montażystka filmowa. * [[Katharine Jefferts Schori|Schori, Katharine Jefferts]] (ur. 1954) – amerykańska duchowna protestancka. ===Schö=== * [[Pierre Schöller|Schöller, Pierre]] (ur. 1961) – francuski reżyser i scenarzysta filmowy. * [[Christoph Schönborn|Schönborn, Christoph]] (ur. 1945) – austriacki duchowny katolicki, teolog. ===Schr=== * [[Ryszard Schramm|Schramm, Ryszard]] (1920–2007) – polski biolog, taternik i podróżnik. ===Schu=== * [[David Schubert|Schubert, David]] (1913–1946) – amerykański poeta i prozaik. * [[Pit Schubert|Schubert, Pit]] (ur. 1935) – niemiecki wspinacz. * [[Rudi Schuberth|Schuberth, Rudi]] (ur. 1953) – polski piosenkarz, autor tekstów, kompozytor, satyryk. * Schuberth, Rudolf Ryszard → Schuberth, Rudi * [[Tomasz Schuchardt|Schuchardt, Tomasz]] (ur. 1986) – polski aktor. * Schuelein-Steel, Danielle Fernande Dominique → Steel, Danielle * [[Bruno Schulz|Schulz, Bruno]] (1892–1942) – polski prozaik, krytyk literacki, grafik i rysownik. * [[Joel Schumacher|Schumacher, Joel]] (1939–2020) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. * [[Robert Schuman|Schuman, Robert]] (1886–1963) – francuski polityk i dyplomata. * [[Charles Schumer|Schumer, Charles Elis]] (ur. 1950) – polityk amerykański. * Schumer, Chuck → Schumer, Charles Elis * [[Joseph Schumpeter|Schumpeter, Joseph Alois]] (1883–1950) – austriacki ekonomista. ===Schü=== * [[Wolfgang Schüssel|Schüssel, Wolfgang]] (ur. 1945) – austriacki polityk. * [[Roger Louis Schütz-Marsauche|Schütz-Marsauche, Roger Louis]] (1915–2005) – ewangelicki duchowny. ===Schw=== * Schwartz, Bernard → Curtis, Tony * [[Delmore Schwartz|Schwartz, Delmore]] (1913–1966) – amerykański poeta, krytyk literacki i prozaik. * Schwartz, György → Soros, George * [[Karel Schwarzenberg|Schwarzenberg, Karel]] (ur. 1937) – czeski polityk i dyplomata. * Schwarzenberg von, Karel → Schwarzenberg, Karel * [[Arnold Schwarzenegger|Schwarzenegger, Arnold Alois]] (ur. 1947) – amerykański aktor i polityk austriackiego pochodzenia. * [[Norman Schwarzkopf|Schwarzkopf, Norman]] (ur. 1934) – amerykański generał. * Schwarzkopf Jr., Herbert Norman → Schwarzkopf, Norman * [[David Schwimmer|Schwimmer, David]] (ur. 1966) – amerykański aktor, producent i reżyser telewizyjny i filmowy pochodzenia żydowskiego. * [[Barrie Schwortz|Schwortz, Barrie]] (ur. 1946) – amerykański fotograf i syndonolog. ===Sci=== * [[Daniel Scioli|Scioli, Daniel]] (ur. 1957) – argentyński polityk. * [[Włodzimierz Scisłowski|Scisłowski, Włodzimierz]] (1931–1994) – polski poeta, dziennikarz, satyryk i autor tekstów piosenek. ===Sco=== * [[Martin Scorsese|Scorsese, Martin]] (ur. 1942) – amerykański reżyser, scenarzysta, montażysta, aktor i producent filmowy. * [[Bon Scott|Scott, Bon]] (1946–1980) – australijski wokalista rockowy. * [[Doug Scott|Scott, Doug]] (ur. 1941) – angielski wspinacz. * Scott, Douglas Keith → Scott, Doug * [[Kieran Scott|Scott, Kieran]] (ur. 1974) – amerykańska pisarka. * [[Ridley Scott|Scott, Ridley]] (ur. 1937) – brytyjski reżyser i producent filmowy. * [[Robert Falcon Scott|Scott, Robert Falcon]] (1868–1912) – brytyjski oficer marynarki i polarnik. * Scott, Ronald Belford → Scott, Bon * [[Walter Scott|Scott, Walter]] (1771–1832) – angielski pisarz. ===Scu=== * [[Lorenzo Scupoli|Scupoli, Lorenzo]] (ok. 1530–1610) – włoski filozof i duchowny. ==Se== * Se7en → Daley, Sean ===Sea=== * [[Steven Seagal|Seagal, Steven]] (ur. 1952) – amerykański aktor i muzyk. * [[Jill Seaman|Seaman, Jill]] (ur. XX w.) – amerykańska lekarka. * Seattle → Wódz Seattle ===Sec=== * Secondat (de), Montesquieu Charles Louis → Monteskiusz ===Seb=== * Sebastian Petrycy z Pilzna → Petrycy, Sebastian * [[Alice Sebold|Sebold, Alice]] (ur. 1963) – amerykańska pisarka. ===Sed=== * [[John Sedgwick|Sedgwick, John]] (1813–1864) – amerykański generał. * [[Kyra Sedgwick|Sedgwick, Kyra Minturn]] (ur. 1965) – amerykańska aktorka i producentka filmowa. * [[Ekaterina Sedia|Sedia, Ekaterina]] (ur. 1970) – rosyjska pisarka fantasy. * [[Stanisław Sedlaczek|Sedlaczek, Stanisław]] (1892–1941) – polski pedagog, jeden z twórców polskiego skautingu. * [[Tomáš Sedláček|Sedláček, Tomáš]] (ur. 1977) – czeski ekonomista, pisarz i wykładowca akademicki. * [[Włodzimierz Sedlak|Sedlak, Włodzimierz]] (1911–1993) – polski ksiądz katolicki. ===See=== * [[Lisa See|See, Lisa]] (ur. 1955) – amerykańska pisarka. * [[Michael Seed|Seed, Michael]] (ur. 1957) – angielski franciszkanin. * [[Pete Seeger|Seeger, Pete]] (1919–2014) – amerykański piosenkarz i działacz polityczny. * Seeger, Peter → Seeger, Pete ===Sef=== * Sefergazy Aga → Gazi, Sefer ===Seg=== * [[Erich Segal|Segal, Erich]] (1937–2010) – amerykański pisarz, scenarzysta i pedagog. * [[Sara Segal|Segal, Sara]] (ur. 1949) – polska poetka i malarka-amatorka. * [[Dorota Segda|Segda, Dorota]] (ur. 1966) – polska aktorka i pedagog * [[Tom Segev|Segev, Tom]] (ur. 1945) – izraelski historyk i dziennikarz. ===Seh=== * [[Jan Sehn|Sehn, Jan]] (1909–1965) – polski prawnik niemieckiego pochodzenia. ===Sei=== * Seide, Kazimierz → Sejda, Kazimierz * [[Ulrich Seidl|Seidl, Ulrich]] (ur. 1952) – austriacki reżyser, scenarzysta, operator i producent filmowy. * [[Barbara Seidler|Seidler, Barbara]] (ur. 1930) – polska prozaiczka i publicystka. * Seidnaly, Sidahmed → Alphadi * [[Charles Seife|Seife, Charles]] (ur. XX w.) – amerykański wykładowca dziennikarstwa, matematyk, publicysta naukowy. * [[Jaroslav Seifert|Seifert, Jaroslav]] (1901–1986) – czeski poeta. * [[Emmanuelle Seigner|Seigner, Emmanuelle]] (ur. 1966) – francuska modelka, aktorka, piosenkarka. * [[Jerry Seinfeld|Seinfeld, Jerry]] (ur. 1954) – amerykański satyryk, komik, artysta kabaretowy. ===Sej=== * [[Kazimierz Sejda|Sejda, Kazimierz]] (1900–1959) – polski pisarz, oficer Wojska Polskiego. ===Sek=== * [[Tomasz Sekielski|Sekielski, Tomasz]] (ur. 1974) – polski dziennikarz, publicysta. * [[Ahmed Sekou Touré|Sekou Touré, Ahmed]] (1922–1984) – gwinejski polityk socjalistyczny. * [[Andrzej Sekuła|Sekuła, Andrzej]] (ur. 1954) – polski reżyser i operator filmowy. * [[Mirosław Sekuła|Sekuła, Mirosław]] (ur. 1955) – polski polityk. ===Sel=== * [[Hubert Selby|Selby, Hubert]] (1928–2004) – amerykański pisarz. * [[John Selden|Selden, John]] (1584–1654) – angielski prawnik. * [[Will Self|Self, Will Woodard]] (ur. 1961) – brytyjski prozaik, dziennikarz i satyryk. * Self, William Woodard → Self, Will Woodard * [[Kurt Seligmann|Seligmann, Kurt]] (1900–1962) – szwajcarsko-amerykański malarz i autor książek. * Selim → Bukowiński, Władysław * [[Peter Sellers|Sellers, Peter]] (1925–1980) – brytyjski aktor. * [[Phil Selway|Selway, Phil]] (ur. 1967) – brytyjski perkusista. * Selway, Philip James → Selway, Phil * [[Hans Selye|Selye, Hans Hugo]] (1907–1982) – kanadyjski fizjopatolog pochodzenia austriackiego. ===Sem=== * [[Ousmane Sembène|Sembène, Ousmane]] (1923–2007) – senegalski reżyser, scenarzysta, aktor i pisarz. * [[Przemysław Semczuk|Semczuk, Przemysław]] (ur. 1972) – polski dziennikarz i publicysta. * [[Piotr Semenenko|Semenenko, Piotr Adolf Aleksander]] (1814–1886) – polski filozof i teolog katolicki. * [[Piotr Semka|Semka, Piotr]] (ur. 1965) – polski publicysta. * [[Jerzy Semkow|Semkow, Jerzy]] (1928–2014) – polski dyrygent. * [[Jacek Sempoliński|Sempoliński, Jacek]] (1927–2012) – polski malarz, rysownik, pedagog, krytyk i eseista. * [[Leonard Sempoliński|Sempoliński, Leonard]] (1902–1988) – polski fotograf i malarz, autor tekstów o fotografii. * [[Ludwik Sempoliński|Sempoliński, Ludwik]] (1899–1981) – wybitny polski aktor, artysta kabaretowy i wodewilowy, reżyser, tancerz, wokalista i pedagog. ===Sen=== * [[Amartya Sen|Sen, Amartya Kumar]] (ur. 1933) – indyjski ekonomista. * [[Hun Sen|Sen, Hun]] (ur. 1951) – kambodżański polityk. * [[Marcin Sendecki|Sendecki, Marcin]] (ur. 1967) – polski poeta, dziennikarz. * Sendler, Irena → Sendlerowa, Irena * [[Irena Sendlerowa|Sendlerowa, Irena]] (1910–2008) – polska działaczka społeczna i socjalistyczna. * [[François Sengat-Kuo|Sengat-Kuo, François]] (1931–1997) – kameruński polityk, dyplomata, prawnik i poeta. * [[Peter Senge|Senge, Peter Michael]] (ur. 1947) – amerykański teoretyk zarządzania, twórca i propagator idei rozwijania organizacji uczących się, pisarz. * [[Augustin Diamacoune Senghor|Senghor, Augustin Diamacoun]] (1928–2007) – senegalski polityk. * [[Léopold Sédar Senghor|Senghor, Léopold Sédar]] (1906–2001) – senegalski polityk i poeta. * [[Anna Seniuk|Seniuk, Anna]] (ur. 1942) – polska aktorka i pedagog * Seniuk-Małecka Anna → Seniuk, Anna * [[Renata Senktas|Senktas, Renata]] (ur. 1979) – polska poetka i krytyk literatury. * [[Joanna Senyszyn|Senyszyn, Joanna]] (ur. 1949) – polska polityk. ===Sep=== * Sep Seven → Daley, Sean * [[Sohrab Sepehri|Sepehri, Sohrab]] (1928–1980) – perski poeta i malarz. * [[Janusz Sepioł|Sepioł, Janusz]] (ur. 1955) – polski polityk, architekt, historyk sztuki. * [[Luis Sepúlveda|Sepúlveda, Luis]] (1949–2020) – chilijski pisarz, reżyser, aktywista polityczny i ekologiczny. ===Ser=== * [[Ewelina Serafin|Serafin, Ewelina]] (ur. 1977) – polska aktorka. * [[Władysław Serafin|Serafin, Władysław]] (ur. 1950) – polski polityk. * Serafin de la Cruz, Ewelina → Serafin, Ewelina * Serafinowicz, Leszek → Lechoń, Jan * [[Anna Serafińska|Serafińska, Anna]] (ur. 1974) – polska wokalistka jazzowa i pedagog. * Serafiński, Tomasz → Pilecki, Witold * [[Robert Serber|Serber, Robert]] (1909–1997) – amerykański fizyk. * [[Olga Serebryakova|Serebryakova, Olga]] (ur. 1980) – aktorka urodzona w Rosji, rusycystka, od 1999 mieszka w Polsce. * [[Andrzej Seremet|Seremet, Andrzej]] (ur. 1959) – polski prawnik. * Serna (de la), Ernesto Rafael Guevara → Guevara, Ernesto * [[François Serpent|Serpent, François]] (ur. 1971) – estoński poeta i krytyk literacki. * [[Éric Serra|Serra, Éric]] (ur. 1959) – francuski kompozytor, gitarzysta, wokalista. * [[Marcela Serrano|Serrano, Marcela]] (ur. 1951) – chilijska pisarka. ===Set=== * [[Ernest Thompson Seton|Seton, Ernest Evan Thompson]] (1860–1946) – amerykański rysownik i pisarz, jeden z twórców skautingu i Woodcraftu, obrońca przyrody i kultury północnoamerykańskich Indian. ===Seu=== * [[Georges Seurat|Seurat, Georges]] (1859–1891) – francuski malarz. * Seurat, Georges-Pierre → Seurat, Georges ===Sev=== * Seven → Daley, Sean * Severson III, Edward Louis → Vedder, Eddie * [[Chloë Sevigny|Sevigny, Chloë Stevens]] (ur. 1974) – amerykańska aktorka. * [[Jakub Sevin|Sevin, Jakub]] (1882–1951) – francuski duchowny. ===Sew=== * [[Andrzej Seweryn|Seweryn, Andrzej]] (ur. 1946) – polski aktor i reżyser. * [[Maria Seweryn|Seweryn, Maria]] (ur. 1975) – polska aktorka i reżyserka. ===Sex=== * [[Anne Sexton|Sexton, Anne]] (1928–1974) – amerykańska pisarka. ===Sey=== * [[Amanda Seyfried|Seyfried, Amanda Michelle]] (ur. 1985) – amerykańska aktorka. * [[Jane Seymour|Seymour, Jane]] (ur. 1951) – amerykańska aktorka pochodzenia brytyjskiego. * [[Lilian Seymour-Tułasiewicz|Seymour-Tułasiewicz, Lilian]] (1913–2002) – polska pisarka. ==Sé== * Séat, Gilbert → Cohen-Séat, Gilbert * [[René Sédillot|Sédillot, René]] (1906–1999) – francuski historyk. * [[Paul Sérusier|Sérusier, Paul]] (1863–1927) – francuski malarz. ==Sę== * [[Józef Sękowski|Sękowski, Józef]] (1800–1858) – polski poeta i egiptolog. ==Sf== * [[Nasrallah Piotr Sfeir|Sfeir, Nasrallah Piotr]] (1920–2019) – libański duchowny katolicki. ==Sh== ===Sha=== * [[Ernest Henry Shackleton|Shackleton, Ernest Henry]] (1874–1922) – irlandzki podróżnik i odkrywca * [[Jacoby Shaddix|Shaddix, Jacoby Dakota]] (ur. 1976) – amerykański muzyk rockowy. * Shaftesbury, Lord → Ashley-Cooper, Anthony * [[Shehu Shagari|Shagari, Shehu Usman Aliyu]] (1925–2018) – prezydent Nigerii. * [[Shirana Shahbazi|Shahbazi, Shirana]] (ur. 1974) – irańska fotograficzka. * [[William Shakespeare|Shakespeare, William]] (1564–1616) – angielski dramatopisarz, poeta, aktor. * Shakin' Dudi → Dudek, Ireneusz * [[Shakira]] (ur. 1977) – kolumbijska piosenkarka. * [[Tupac Shakur|Shakur, Tupac Amaru]] (1971–1996) – amerykański raper, poeta, aktor i aktywista społeczny. * Shalhoub, Anthony Marcus → Shalhoub, Tony * [[Tony Shalhoub|Shalhoub, Tony]] (ur. 1953) – amerykański aktor, scenarzysta i producent filmowy libańskiego pochodzenia. * Shambo → Rakowski, Leszek * Shamforoff, Irwin Gilbert → Shaw, Irwin * Shankar, Geetali Norah Jones → Jones, Norah * [[Bill Shankly|Shankly, Bill]] (1913–1981) – szkocki piłkarz i trener piłkarski. * Shankly, William → Shankly, Bill * [[Adam Shankman|Shankman, Adam Michael]] (ur. 1964) – amerykański reżyser, tancerz, aktor, producent filmowy. * [[Karl Shapiro|Shapiro, Karl]] (1913–2000) – amerykański pisarz. * Shaq → O'Neal, Shaquille Rashaun * Shaq Attack, The → O'Neal, Shaquille Rashaun * Shaq Daddy → O'Neal, Shaquille Rashaun * [[Nawaz Sharif|Sharif, Nawaz]] (ur. 1949) – pakistański polityk. * [[Omar Sharif|Sharif, Omar]] (ur. 1932) – egipski aktor. * [[Chris Sharma|Sharma, Chris]] (ur. 1981) – amerykański wspinacz skałkowy. * [[Artie Shaw|Shaw, Artie]] (1910–2004) – amerykański klarnecista jazzowy, kompozytor, pisarz. * [[George Bernard Shaw|Shaw, George Bernard]] (1856–1950) – irlandzki pisarz. * [[Irwin Shaw|Shaw, Irwin]] (1913–1984) – amerykański dramaturg, pisarz żydowsko-rosyjskiego pochodzenia. ===She=== * [[Dan Shechtman|Shechtman, Dan]] (ur. 1941) – izraelski chemik. * [[Robert Sheckley|Sheckley, Robert]] (1928–2005) – amerykański pisarz. * [[Charlie Sheen|Sheen, Charlie]] (ur. 1965) – amerykański aktor. * [[Fulton John Sheen|Sheen, Fulton John]] (1895–1979) – amerykański duchowny katolicki. * Sheen, Peter John → Sheen, Fulton John * [[Martin Sheen|Sheen, Martin]] (ur. 1940) – amerykański aktor. * [[Ed Sheeran|Sheeran, Ed]] (ur. 1991) – brytyjski piosenkarz, autor tekstów i producent. * Sheeran, Edward Christopher → Sheeran, Ed * [[Sidney Sheldon|Sheldon, Sidney]] (1917–2007) – amerykański pisarz. * [[Percy Bysshe Shelley|Shelley, Percy Bysshe]] (1792–1822) – angielski poeta * [[Ben Shepherd|Shepherd, Ben]] (ur. 1968) – amerykański muzyk, gitarzysta basowy. * Shepherd, Hunter Benedict → Shepherd, Ben * [[Sara Shepard|Shepard, Sara]] (ur. 1977) – amerykańska pisarka. * Sheridan, Colette → Sheridan, Nicollette * [[Jim Sheridan|Sheridan, Jim]] (ur. 1949) – irlandzki reżyser, scenarzysta i producent filmowy. * [[Nicollette Sheridan|Sheridan, Nicollette]] (ur. 1963) – amerykańska aktorka urodzona w Wielkiej Brytanii. * [[Richard Brinsley Sheridan|Sheridan, Richard Brinsley]] (1751–1816) – irlandzki poeta, dramatopisarz i polityk. * [[Michael Shermer|Shermer, Michael]] (ur. 1954) – amerykański naukowiec i historyk nauki. * [[Ben Sherwood|Sherwood, Ben]] (ur. 1964) – amerykański dziennikarz telewizyjny i pisarz. ===Shi=== * [[Brooke Shields|Shields, Brooke Christa]] (ur. 1965) – amerykańska aktorka i fotomodelka. * [[Thaksin Shinawatra|Shinawatra, Thaksin]] (ur. 1949) – tajski przedsiębiorca i polityk. * [[Yingluck Shinawatra|Shinawatra, Yingluck]] (ur. 1967) – tajska polityk. * [[Mike Shinoda|Shinoda, Mike]] (ur. 1977) – amerykański raper, wokalista i multiinstrumentalista. * Shinoda, Michael Kenji → Shinoda, Mike * [[Shinran]] (1173–1263) – japoński mnich buddyjski. ===Sho=== * [[Marci Shore|Shore, Marci]] (ur. 1972) – amerykańska historyczka. ===Shr=== * [[Anita Shreve|Shreve, Anita]] (ur. 1946) – amerykańska pisarka. * Shrii Shrii Anandamurti → Sarkar, Prabhat Ranjan ===Sht=== * [[Gary Shteyngart|Shteyngart, Gary]] (ur. 1972) – amerykański pisarz i satyryk rosyjsko-żydowskiego pochodzenia. ===Shu=== * [[Peter Shumlin|Shumlin, Peter]] (ur. 1956) – amerykański polityk. * [[Richard Shusterman|Shusterman, Richard]] (ur. 1949) – amerykański filozof. * [[Mark Shuttleworth|Shuttleworth, Mark]] (ur. 1973) – południowoafrykański przedsiębiorca. ===Shw=== * [[Than Shwe|Shwe, Than]] (ur. 1933) – birmański dyktator i przywódca junty wojskowej. ==Si== ===Sia=== * [[Halina Siamdzianawa|Siamdzianawa, Halina Hieorhijeuna]] (ur. 1958) – białoruska polityk. * [[Tomasz Sianecki|Sianecki, Tomasz]] (ur. 1960) – polski dziennikarz. * [[Marcin Sianko|Sianko, Marcin]] (ur. 1975) – polski aktor. * [[Dariusz Siastacz|Siastacz, Dariusz]] (ur. 1962) – polski aktor. ===Sib=== * [[Kapil Sibal|Sibal, Kapil]] (ur. 1948) – indyjski polityk i prawnik. * [[Jean Sibelius|Sibelius, Jean]] (1865–1957) – fiński kompozytor narodowości szwedzkiej. * Sibelius, Johan Julius Christian → Sibelius, Jean * [[Al-Badżi Ka’id as-Sibsi|Sibsi, Al-Badżi Ka’id as-]] (1926–2019) – tunezyjski prawnik i polityk, premier i prezydent Tunezji. * Sibul, Łukasz → Hades ===Sic=== * [[Davy Sicard|Sicard, Davy]] (ur. 1973) – francuski muzyk. * [[Władysław Siciński|Siciński, Władysław Wiktoryn]] (1615–1672) – poseł na sejm. ===Sid=== * Siddhartha Gautama → Budda Siakjamuni * Sider, K.I. → Gołębiewski, Łukasz * [[Algernon Sidney|Sidney, Algernon]] (1623–1683) – angielski polityk. * [[Philip Sidney|Sidney, Philip]] (1554–1586) – angielski żołnierz i pisarz. ===Sie=== * [[Michał Marian Siedlecki|Siedlecki, Michał Marian]] (1873–1940) – polski zoolog. * [[Mirosław Siedler|Siedler, Mirosław]] (ur. 1961) – polski aktor, prezenter telewizyjny. * [[Tadeusz Siejak|Siejak, Tadeusz]] (1949–1994) – polski pisarz. * [[Stanisław Siek|Siek, Stanisław]] (ur. 1930) – polski psycholog. * [[Iwona Siekierzyńska|Siekierzyńska, Iwona]] (ur. 1967) – polska reżyserka i scenarzystka. * [[Piotr Sieklucki|Sieklucki, Piotr]] (ur. 1980) – polski aktor i reżyser teatralny. * [[Lucjan Siemieński|Siemieński, Lucjan]] (1807–1877) – polski pisarz, krytyk literacki i tłumacz. * [[Wojciech Siemion|Siemion, Wojciech Juliusz]] (1928–2010) – polski aktor. * [[Maciej Sieniatycki|Sieniatycki, Maciej]] (1869–1949) – profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, ksiądz. * [[Mariusz Sieniewicz|Sieniewicz, Mariusz]] (ur. 1972) – polski prozaik i felietonista. * [[Jacek Sienicki|Sienicki, Jacek]] (1928–2000) – polski malarz i pedagog. * [[Mikołaj Sienicki|Sienicki, Mikołaj]] (1521–1581) – polski polityk. * [[Agnieszka Sienkiewicz|Sienkiewicz, Agnieszka]] (ur. 1984) – polska aktorka. * [[Bartłomiej Sienkiewicz|Sienkiewicz, Bartłomiej]] (ur. 1961) – polski publicysta i polityk. * [[Henryk Sienkiewicz|Sienkiewicz, Henryk Adam Aleksander Pius]] (1846–1916) – polski prozaik. * Sienkiewicz, Jakub → Sienkiewicz, Kuba * [[Karol Sienkiewicz|Sienkiewicz, Karol]] (1793–1860) – polski poeta, historyk. * [[Krystyna Sienkiewicz|Sienkiewicz, Krystyna Waleria]] (1935–2017) – polska aktorka, wokalistka i artystka kabaretowa, pisarka. * [[Kuba Sienkiewicz|Sienkiewicz, Kuba]] (ur. 1961) – polski wokalista, gitarzysta, autor tekstów. * [[Marzena Sienkiewicz|Sienkiewicz, Marzena]] (ur. 1975) – polska dziennikarka, prezenterka prognozy pogody. * [[Paweł Siennicki|Siennicki, Paweł]] (ur. 1971) – polski dziennikarz. * [[Maciej Sieńczyk|Sieńczyk, Maciej]] (ur. 1972) – polski rysownik, ilustrator, twórca komiksów. * [[Justyna Sieńczyłło|Sieńczyłło, Justyna]] (ur. 1969) – polska aktorka i wokalistka. * [[Czesław Sieńko|Sieńko, Czesław]] (ur. 1956) – polski aktor, autor tekstów, reżyser. * [[Wanda Sieradzka de Ruig|Sieradzka de Ruig, Wanda]] (1922–2008) – polska dziennikarka, tłumaczka, poetka, autorka tekstów piosenek i scenariuszy telewizyjnych. * [[Izabella Sierakowska|Sierakowska, Izabella]] (1946–2021) – polska polityk. * [[Sławomir Sierakowski|Sierakowski, Sławomir]] (ur. 1979) – polski publicysta, socjolog, ekonomista, wydawca, krytyk literacki i teatralny. * [[Marek Sierocki|Sierocki, Marek]] (ur. 1959) – polski dziennikarz. * [[Wacław Sieroszewski|Sieroszewski, Wacław]] (1858–1945) – polski pisarz, etnograf, polityk, działacz niepodległościowy i podróżnik. * Sierotka → Radziwiłł, Mikołaj Krzysztof * [[Krystyna Siesicka|Siesicka, Krystyna]] (1928–2015) – polska pisarka. * [[Emmanuel-Joseph Sieyès|Sieyès, Emmanuel-Joseph]] (1748–1836) – francuski polityk, opat i rewolucjonista. * [[Jerzy Siewierski|Siewierski, Jerzy]] (1932–2000) – polski pisarz. ===Sig=== * [[Paul Signac|Signac, Paul]] (1863–1935) – francuski malarz. ===Sih=== * [[Norodom Sihanouk|Sihanouk, Norodom]] (1922–2012) – kambodżański polityk. ===Sik=== * [[Adam Sikora|Sikora, Adam]] (ur. 1960) – polski reżyser, scenarzysta i operator filmów dokumentalnych oraz fabularnych, fotografik, malarz, pedagog. * [[Elżbieta Sikora|Sikora, Elżbieta]] (ur. 1943) – polska kompozytorka, mieszkająca we Francji. * Sikora, Grażyna → Wolszczak, Grażyna * [[Jan Sikora|Sikora, Jan]] (1921–2011) – polski duchowny katolicki. * [[Natalia Sikora|Sikora, Natalia]] (ur. 1986) – polska aktorka i piosenkarka. * [[Tomasz Sikora|Sikora, Tomasz]] (ur. 1973) – polski biathlonista. * [[Władysław Sikora|Sikora, Władysław]] (ur. 1955) – artysta kabaretowy, satyryk i rysownik. * [[Małgorzata Sikorska-Miszczuk|Sikorska-Miszczuk, Małgorzata]] (ur. 1964) – polska dramatopisarka i scenarzystka. * [[Adam Sikorski|Sikorski, Adam]] (ur. 1948) – polski poeta, historyk, dziennikarz, kierowca rajdowy, autor tekstów piosenek. * [[Józef Sikorski|Sikorski, Józef]] (1813–1896) – polski muzyk, krytyk muzyczny, edytor i autor publikacji muzycznych, drukarz. * [[Radosław Sikorski|Sikorski, Radosław]] (ur. 1963) – polski polityk, dyplomata. * [[Roman Sikorski|Sikorski, Roman]] (1920–1983) – polski matematyk. * [[Władysław Sikorski|Sikorski, Władysław]] (1881–1943) – polski dowódca wojskowy, polityk. * [[Andrzej Sikorowski|Sikorowski, Andrzej]] (ur. 1949) – polski piosenkarz, kompozytor, poeta, gitarzysta. ===Sil=== * [[Silananda U Sayadaw]] (1927–2005) – birmański mnich buddyjski. * [[Hernán Siles Zuazo|Siles Zuazo, Hernán]] (1914–1996) – boliwijski polityk. * Silesius, Angelus → Ślązak, Anioł * [[Wital Silicki|Silicki, Wital]] (1972–2011) – białoruski politolog i dziennikarz. * [[Alan Sillitoe|Sillitoe, Alan]] (1928–2010) – angielski pisarz. * [[Maciej Silski|Silski, Maciej]] (ur. 1976) – polski wokalista. * Silva (da), Luiz Inácio → Lula da Silva, Luiz Inácio * [[Henry Rangel Silva|Silva, Henry Rangel de Jesús]] (ur. 1961) – wenezuelski wojskowy i polityk. * [[Robert Silverberg|Silverberg, Robert]] (ur. 1935) – amerykański pisarz science-fiction. * [[Alicia Silverstone|Silverstone, Alicia]] (ur. 1976) – amerykańska aktorka. * [[Armand Silvestre|Silvestre, Armand]] (1837–1901) – francuski poeta i krytyk sztuki. * Silvestre, Paul-Armand → Silvestre, Armand ===Sił=== * [[Władysław Siła-Nowicki|Siła-Nowicki, Władysław]] (1913–1994) – polski adwokat, działacz polityczny. ===Sim=== * [[Krasimir Simeonow|Simeonow, Krasimir]] (ur. 1967) – bułgarski poeta. * Simi → Ammann, Simon * [[Charles Simic|Simic, Charles]] – serbsko-amerykański poeta. * Simić, Dušan → Simic, Charles * [[Mircea Horia Simionescu|Simionescu, Mircea Horia]] (1928–2011) – rumuński pisarz. * Simko, Maryann → Abelar, Taisha * [[Łukasz Simlat|Simlat, Łukasz]] (ur. 1977) – polski aktor. * [[Georg Simmel|Simmel, Georg]] (1858–1918) – niemiecki filozof i socjolog. * [[Dan Simmons|Simmons, Dan]] (ur. 1948) – amerykański pisarz science fiction. * [[Francesca Simon|Simon, Francesca]] (ur. 1955) – amerykańska pisarka. * [[Herbert Simon|Simon, Herbert Alexander]] (1916–2001) – amerykański ekonomista, socjolog. * Simon, Marvin Neil → Simon, Neil * [[Neil Simon|Simon, Neil]] (1927–2018) – amerykański dramatopisarz i scenarzysta żydowskiego pochodzenia. * [[Sabrina Simoni|Simoni, Sabrina]] (ur. 1969) – włoska pedagog, dyrygentka chóru Piccolo Coro dell'Antoniano. * [[Dorota Simonides|Simonides, Dorota Elżbieta]] (ur. 1928) – polska folklorystka i polityk. * Simonides, Simon → Szymonowic, Szymon * [[Paullina Simons|Simons, Paullina]] (ur. 1963) – amerykańska prozaik. * [[Jessica Simpson|Simpson, Jessica Ann]] (ur. 1980) – amerykańska piosenkarka i aktorka. * [[Joe Simpson|Simpson, Joe]] (ur. 1960) – brytyjski alpinista i pisarz. ===Sin=== * Sinatra, Francis Albert → Sinatra, Frank * [[Frank Sinatra|Sinatra, Frank]] (1915–1998) – amerykański piosenkarz i aktor włoskiego pochodzenia. * [[Isaac Bashevis Singer|Singer, Isaac Bashevis]] (1904–1991) – pisarz polsko-amerykańsko-żydowski. * [[Izrael Singer|Singer, Izrael]] (ur. 1943) – sekretarz generalny Światowego Kongresu Żydów w latach 1986–2001. * [[Izrael Jehoszua Singer|Singer, Izrael Jehoszua]] (1893–1944) – polsko-żydowski pisarz i dziennikarz, tworzący w języku jidysz. * [[Peter Singer|Singer, Peter]] (ur. 1946) – australijski etyk. * [[Fauja Singh|Singh, Fauja]] (ur. 1911) – Brytyjczyk, z pochodzenia indyjski sikh, jako pierwszy w historii stulatek ukończył maraton. * [[Manmohan Singh|Singh, Manmohan]] (ur. 1932) – indyjski ekonomista i polityk. * [[Hardeep Singh Puri|Singh Puri, Hardeep]] – indyjski dyplomata. * [[Andriej Siniawski|Siniawski, Andriej Donatowicz]] (1925–1997) – rosyjski prozaik, eseista i historyk literatury. * [[Gary Sinise|Sinise, Gary Alan]] (ur. 1955) – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy. ===Sió=== * [[Artur Siódmiak|Siódmiak, Artur]] (ur. 1975) – polski piłkarz ręczny. ===Sip=== * [[Urszula Sipińska|Sipińska, Urszula Aleksandra]] (ur. 1947) – polska piosenkarka, kompozytorka, pianistka oraz architekt wnętrz. * [[Kamil Sipowicz|Sipowicz, Kamil]] (ur. 1953) – polski historyk filozofii, dziennikarz, poeta, rzeźbiarz i malarz. ===Sir=== * [[Iwan Sirko|Sirko, Iwan]] (ok. 1610–1680) – kozacki ataman koszowy. * [[Mariusz Sirko|Sirko, Mariusz]] (ur. 1986) – polski snookerzysta. * Sirko, Wacław → Sieroszewski, Wacław * Sirleaf, Ellen → Johnson-Sirleaf, Ellen * [[Sad Sirub|Sirub, Sad]] (ur. 1972) – iracki duchowny chaldejski. ===Sis=== * [[Tomer Sisley|Sisley, Tomer]] (ur. 1974) – francuski satyryk i aktor. * [[Albertina Sisulu|Sisulu, Albertina]] (1918–2011) – południowoafrykańska działaczka na rzecz praw człowieka. ===Sit=== * [[Witold Sitarz|Sitarz, Witold]] (ur. 1945) – polski ekonomista, polityk. * [[Agnieszka Sitek|Sitek, Agnieszka]] (ur. 1973) – polska aktorka. ===Siu=== * [[Mariusz Siudek|Siudek, Mariusz]] (ur. 1972) – polski łyżwiarz figurowy. * [[Wojciech Siudmak|Siudmak, Wojciech]] (ur. 1942) – polski malarz, mieszka we Francji. * [[Marek Siudym|Siudym, Marek]] (ur. 1948) – polski aktor, wokalista, jeździec i zawodowy trener jeździectwa. ===Siw=== * [[Albin Siwak|Siwak, Albin]] (1933–2019) – polski polityk i dyplomata. * [[Krzysztof Siwczyk|Siwczyk, Krzysztof]] (ur. 1977) – polski poeta, recenzent literacki oraz okazjonalnie aktor. * [[Piotr Siwecki|Siwecki, Piotr]] (ur. 1971) – polski prozaik, krytyk, tłumacz i wydawca. * [[Marek Siwiec|Siwiec, Marek Maciej]] (ur. 1955) – polski polityk, dziennikarz. * [[Ryszard Siwiec|Siwiec, Ryszard]] (1909–1968) – polski filozof, żołnierz AK, działacz opozycji w PRL. * [[Jan Siwiński|Siwiński, Jan]] (1845–1924) – polski pisarz, powstaniec styczniowy, katorżnik i zesłaniec za Syberię. * [[Jan Siwmir|Siwmir, Jan]] – pseudonim duetu pisarskiego Iwona Janicka (ur. 1965) i Sławomir Janicki (ur. 1967). * [[Adam Siwołowski|Siwołowski, Adam]] (ur. 1975) – polski poeta. ==Sk== ===Ska=== * [[Ernest Skalski|Skalski, Ernest]] (ur. 1935) – dziennikarz, publicysta, redaktor naczelny „Gazety Wyborczej”. * [[Stanisław Skalski|Skalski, Stanisław]] (1915–2004) – polski wojskowy, lotnik, polityk. * [[Cyprian Skała|Skała, Cyprian]] (ur. 1968) – polski prozaik i scenarzysta. * [[Marceli Skałkowski|Skałkowski, Marceli Ignacy]] (1818–1846) – poeta polski, działacz konspiracyjny, powstaniec. * [[Krystyna Skarbek|Skarbek, Krystyna]] (''Christine Granville'') (1908–1952) – polska agentka brytyjskiej tajnej służby SOE, wywiadowca Secret Intelligence Service (SIS). * [[Krzysztof Skarbek|Skarbek, Krzysztof]] (ur. 1958) – polski malarz. * Skarczewski, Wiktor → Loga-Skarczewski, Wiktor * [[Barbara Skarga|Skarga, Barbara]] (1919–2009) – polska filozof. * [[Piotr Skarga (kaznodzieja)|Skarga, Piotr]] (1536–1612) – polski duchowny katolicki, kaznodzieja i pisarz. * [[Piotr Skarga (aktor)|Skarga, Piotr]] (ur. 1948) – polski aktor. * [[Franciszek Skaryna|Skaryna, Franciszek]] (przed 1490 – po 1540) – ruski humanista, drukarz, wydawca, filozof, tłumacz, grafik, pisarz, lekarz i przedsiębiorca. * [[Henryk Skarżyński|Skarżyński, Henryk]] (ur. 1954) – polski otolaryngolog. * [[Jerzy Skarżyński|Skarżyński, Jerzy]] (1924–2004) – polski scenograf, malarz i pedagog. * Skateboard P → Williams, Pharrell * Skawa → Skawiński, Grzegorz * [[Grzegorz Skawiński|Skawiński, Grzegorz]] (ur. 1954) – polski gitarzysta. ===Ską=== * Skąpska, Izabella → Sariusz-Skąpska, Izabella * [[Łukasz Skąpski|Skąpski, Łukasz]] (ur. 1958) – polski artysta multimedialny, pedagog. ===Ski=== * [[Krzysztof Skiba|Skiba, Krzysztof]] (ur. 1964) – polski muzyk, aktor, satyryk, publicysta. * [[Stefan Skiba|Skiba, Stefan]] (ur. 1941) – polski geograf, gleboznawca. * [[Ewa Skibińska|Skibińska, Ewa]] (ur. 1963) – polska aktorka. * [[Robert Skidelsky|Skidelsky, Robert]] (ur. 1939) – brytyjski ekonomista. * [[Burrhus Frederic Skinner|Skinner, Burrhus Frederic]] (1904–1990) – amerykański psycholog. * [[Jan Emil Skiwski|Skiwski, Jan Emil]] (1894–1956) – polski pisarz, publicysta, krytyk literacki. ===Skl=== * [[David Sklansky|Sklansky, David]] (ur. 1947) – amerykański profesjonalny pokerzysta. ===Skł=== * [[Felicjan Sławoj Składkowski|Składkowski, Felicjan Sławoj]] (1885–1962) – polski generał i polityk, z zawodu lekarz. * [[Maria Skłodowska-Curie|Skłodowska-Curie, Maria Salomea]] (1867–1934) – polsko-francuska fizyczka i chemiczka. ===Sko=== * [[Anna Skoczylas|Skoczylas, Anna]] (ur. 1928) – polska poetka, prozaiczka, fotografik, taterniczka i alpinistka. * [[Jerzy Skoczylas (satyryk)|Skoczylas, Jerzy Władysław]] (ur. 1948) – polski satyryk, artysta kabaretowy. * [[Jerzy Skoczylas (dziennikarz)|Skoczylas, Jerzy]] (ur. 1954) – polski dziennikarz oraz autor książek. * Skoczylas, Patryk → Diox * [[Zbigniew Skoczylas|Skoczylas, Zbigniew]] (1928–2015) – polski wojskowy, wspinacz, działacz społeczny i państwowy. * [[Halina Skoczyńska|Skoczyńska, Halina]] (1953–2016) – polska aktorka. * [[Henryk Skolimowski|Skolimowski, Henryk]] (ur. 1930) – polski filozof. * [[Jerzy Skolimowski|Skolimowski, Jerzy]] (ur. 1938) – polski reżyser, scenarzysta, aktor, poeta, malarz. * [[Roberto Skolmowski|Skolmowski, Roberto Stanisław]] (ur. 1957) – polski reżyser teatralny. * [[Stanisław Skoneczny|Skoneczny, Stanisław]] (1910–1979) – polski pisarz. * [[Rafał Skonieczny|Skonieczny, Rafał]] (ur. 1983) – polski poeta i muzyk. * [[Tadeusz Skorupa|Skorupa, Tadeusz Wojciech]] (ur. 1959) – polski polityk, przedsiębiorca. * [[Ignacy Skorupka|Skorupka, Ignacy]] (1893–1920) – polski ksiądz katolicki. * [[Maciej Skorża|Skorża, Maciej]] (ur. 1972) – polski piłkarz, trener piłkarski. * [[Jan Skotnicki|Skotnicki, Jan]] (1876–1968) – polski malarz, działacz polityczny. * [[Katarzyna Skowrońska-Dolata|Skowrońska-Dolata, Katarzyna]] (ur. 1983) – polska siatkarka. * [[Aleksander Skowroński|Skowroński, Aleksander]] (ur. 1935) – polski aktor. * [[Krzysztof Skowroński|Skowroński, Krzysztof]] (ur. 1965) – polski dziennikarz. ===Skó=== * Skóra, Dorota → Gardias-Skóra, Dorota ===Skr=== * Skriabin → Mołotow, Wiaczesław Michajłowicz * [[Zdzisław Skrok|Skrok, Zdzisław]] (ur. 1950) – polski archeolog, popularyzator nauki i publicysta, żeglarz i płetwonurek. * [[Józef Skrzek|Skrzek, Józef]] (ur. 1948) – polski multiinstrumentalista, wokalista i kompozytor. * [[Katarzyna Skrzynecka|Skrzynecka, Katarzyna]] (ur. 1970) – polska aktorka, piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów, prezenterka telewizyjna; modelka. * [[Piotr Skrzynecki|Skrzynecki, Piotr]] (1930–1997)  – polski reżyser, scenograf, konferansjer i aktor, twórca legendarnego kabaretu Piwnica pod Baranami. * [[Arkadiusz Skrzypaszek|Skrzypaszek, Arkadiusz]] (ur. 1968) – polski pięcioboista nowoczesny. * [[Jerzy Skrzypczyk|Skrzypczyk, Jerzy]] (ur. 1946) – polski perkusista, kompozytor, wokalista. * [[Sławomir Skrzypek|Skrzypek, Sławomir Stanisław]] (1963–2010) – polski ekonomista i inżynier. ===Sku=== * [[Jacek Skubikowski|Skubikowski, Jacek]] (1954–2007) – polski piosenkarz, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów, prezenter telewizyjny i sceniczny, z wykształcenia prawnik. * [[Ryszard Skubisz|Skubisz, Ryszard]] (ur. 1950) – polski prawnik. * [[Krzysztof Skubiszewski|Skubiszewski, Krzysztof]] (1926–2010) – polityk polski, prawnik, dyplomata. * [[Knuts Skujenieks|Skujenieks, Knuts]] (ur. 1936) – łotewski poeta, dziennikarz i tłumacz. * [[Beata Skulska-Papp|Skulska-Papp, Beata]] (ur. 1962) – polska mikrobiolog i poetka. * [[Krystyna Skuszanka|Skuszanka, Krystyna]] (1924–2011) – polska reżyserka teatralna, polonistka. * Skuter → Kamienkow, Cezary * [[Ryszard Skutnik|Skutnik, Ryszard]] (ur. 1948) – polski piłkarz ręczny, trener. ===Skw=== * [[Grzegorz Skwara|Skwara, Grzegorz]] (ur. 1975) – polski piłkarz. * [[Henryk Skwarczyński|Skwarczyński, Henryk]] (ur. 1952) – polski pisarz. * [[Zdzisław Skwarczyński|Skwarczyński, Zdzisław]] (1914–1987) – polski historyk literatury. * [[Marek Skwarnicki|Skwarnicki, Marek]] (ur. 1930) – polski poeta, publicysta, prozaik, felietonista, tłumacz. * [[Wiktor Skworc|Skworc, Wiktor]] (ur. 1948) – polski arcybiskup katolicki. ==Sl== * [[Slash]] (ur. 1965) – brytyjski gitarzysta. * [[Karin Slaughter|Slaughter, Karin]] (ur. 1971) – amerykańska pisarka. * [[Milivoj Slaviček|Slaviček, Milivoj]] (1929–2012) – chorwacki pisarz. * [[Bohdan Sláma|Sláma, Bohdan]] (ur. 1967) – czeski reżyser filmowy, scenarzysta, aktor i pedagog. * [[Marcus Slease|Slease, Marcus]] (ur. 1974) – północnoirlandzki poeta. * [[John Slessor|Slessor, John]] (1897–1979) – brytyjski wojskowy. * [[Walter Slezak|Slezak, Walter]] (1902–1983) – austriacki aktor i reżyser. * [[Amarillo Slim|Slim, Amarillo]] (1928–2012) – amerykański zawodowy hazardzista. * Slowhand → Clapton, Eric * Slug → Daley, Sean * Sly → Stallone, Sylvester ==Sł== ===Sła=== * [[Tadeusz Sławek|Sławek, Tadeusz]] (ur. 1946) – polski pisarz i literaturoznawca. * [[Henryk Sławik|Sławik, Henryk]] (1894–1944) – polski dziennikarz i działacz socjalistyczny, dyplomata. * [[Janusz Sławiński|Sławiński, Janusz]] (ur. 1934) – polski teoretyk i historyk literatury. * [[Marcin Sławiński|Sławiński, Marcin]] (ur. 1951) – polski aktor i reżyser. * Sławnikowic, Wojciech → Święty Wojciech * [[Atanas Sławow|Sławow, Atanas]] (1930–2010) – bułgarski pisarz, dziennikarz, anglista i badacz wersyfikacji. ===Sło=== * [[Włodzimierz Słobodnik|Słobodnik, Włodzimierz]] (1900–1991) – polski poeta pochodzenia żydowskiego, tłumacz, satyryk. * [[Tadeusz Słobodzianek|Słobodzianek, Tadeusz]] (ur. 1955) – polski dramaturg, reżyser, krytyk teatralny. * [[Maciej Słomczyński|Słomczyński, Maciej]] (1920–1998) – polski pisarz i tłumacz. * [[Paweł Słomiński|Słomiński, Paweł]] (ur. 1969) – polski trener pływaków. * [[Adam Słomka|Słomka, Adam Andrzej]] (ur. 1964) – polski polityk. * [[Jan Słomka|Słomka, Jan]] (1842–1932) – polski działacz społeczny i gospodarczy, pisarz. * [[Walerian Słomka|Słomka, Walerian]] (ur. 1933) – polski duchowny katolicki, profesor nauk teologicznych. * [[Antoni Słonimski|Słonimski, Antoni]] (1895–1976) – polski pisarz, satyryk, krytyk teatralny i działacz społeczny. * [[Stanisław Słonimski|Słonimski, Stanisław]] (1853–1916) – polski lekarz. * [[Michał Słonina|Słonina, Michał]] (ur. 1983) – polski piłkarz futsalowy. * [[Edward Słoński|Słoński, Edward]] (1872–1926) – polski pisarz. * [[Przecław Słota|Słota, Przecław]] (ok. 1375–1419) – szlachcic z ziemi łęczyckiej, polski poeta. * [[Juliusz Słowacki|Słowacki, Juliusz]] (1809–1849) – polski poeta. * [[Mieczysław Słowikowski|Słowikowski, Mieczysław]] (1896–1989) – generał brygady, oficer polskiego wywiadu i kontrwywiadu II RP, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. * [[Joanna Słowińska|Słowińska, Joanna]] (ur. 1971) – polska wokalistka i skrzypaczka. ===Słu=== * [[Arnold Słucki|Słucki, Arnold]] (1920–1972) – polski poeta i tłumacz żydowskiego pochodzenia. * [[Marzena Słupkowska|Słupkowska, Marzena]] (ur. 1978) – polska dziennikarka i prezenterka prognozy pogody. ==Sm== ===Sma=== * [[Jan Stanisław Smalewski|Smalewski, Jan Stanisław]] (ur. 1946) – polski poeta. * [[Bertrice Small|Small, Bertrice]] (ur. 1937) – amerykańska pisarka. * [[Wojciech Smarzowski|Smarzowski, Wojciech]] (ur. 1963) – polski reżyser i scenarzysta. * [[Paulina Smaszcz|Smaszcz, Paulina]] (ur. 1973) – polska dziennikarka i prezenterka telewizyjna. * Smaszcz-Kurzajewska, Paulina → Smaszcz, Paulina ===Sme=== * [[Jan Smela|Smela Jan]] (ur. ok. 1950) – polski przedsiębiorca. * [[Antanas Smetona|Smetona, Antanas]] (1874–1944) – litewski działacz społeczny i polityk. ===Smi=== * [[Samuel Smiles|Smiles, Samuel]] (1812–1904) – angielski pisarz. * [[Natalia Smirnoff|Smirnoff, Natalia]] (ur. 1972) – argentyńska reżyserka i scenarzystka filmowa. * [[Adam Smith|Smith, Adam]] (1723–1790) – szkocki myśliciel i ekonomista. * [[Adrian Smith|Smith, Adrian Frederic]] (ur. 1957) – brytyjski gitarzysta. * [[Al Smith|Smith, Al]] (1873–1944) – amerykański polityk. * Smith, Alfred Emanuel → Smith, Al * [[Frederick W. Smith|Smith, Frederick Wallace]] (ur. 1944) – amerykański przedsiębiorca. * [[George Albert Smith (reżyser)|Smith, George Albert]] (1864–1959) – brytyjski reżyser, jeden z pionierów kinematografii, wynalazca. * [[George Albert Smith (duchowny mormoński)|Smith, George Albert]] (1870–1951) – amerykański duchowny mormoński. * [[Greg Smith|Smith, Greg]] (ur. 1972) – południowoafrykański bankowiec i biznesmen. * [[Jacqui Smith|Smith, Jacqui]] (ur. 1962) – brytyjska polityk. * Smith, Jada → Pinkett Smith, Jada Koren * [[Joseph Smith|Smith, Joseph]] (1805–1844) – założyciel i przywódca Świętych w Dniach Ostatnich (mormonów). * [[Joseph F. Smith|Smith, Joseph F.]] (1838–1918) – amerykański duchowny protestancki. * [[Joseph Fielding Smith|Smith, Joseph Fielding]] (1876–1972) – amerykański duchowny mormoński. * Smith, Julie Anne → Moore, Julianne * [[Kevin Smith|Smith, Kevin Patrick]] (ur. 1970) – amerykański reżyser i aktor. * Smith, L.J. → Smith, Lisa Jane * [[Lisa Jane Smith|Smith, Lisa Jane]] (ur. 1965) – amerykańska pisarka. * [[Logan Pearsall Smith|Smith, Logan Pearsall]] (1865–1947) – amerykański pisarz. * Smith, Patricia Lee → Smith, Patti * [[Patti Smith|Smith, Patti]] (ur. 1946) – amerykańska wokalistka rockowa, autorka tekstów i poetka. * [[Sydney Smith|Smith, Sydney]] (1771–1845) – duchowny anglikański, dziennikarz. * Smith, Timothy Simon → Roth, Tim * [[Wilbur Smith|Smith, Wilbur]] (1933–2021) – pisarz angielski zambijskiego pochodzenia. * [[Will Smith|Smith, Will]] (ur. 1968) – amerykański aktor i raper. * Smith, Willard Christopher → Smith, Will * Smith, Woodrow Wilson → Kuttner, Henry * [[Zadie Smith|Smith, Zadie]] (ur. 1975) – brytyjska pisarka. * Smith-Carter, Eleanor Rosalynn → Carter, Rosalynn ===Smo=== * Smoczyk, Anna → Nowaczyńska, Anna * [[Mikołaj Smoczyński|Smoczyński, Mikołaj]] (1955–2009) – polski artysta, malarz, rysownik i performer. * Smoktunowicz, Hanna → Lis, Hanna * [[Piotr Smolana|Smolana, Piotr]] (ur. 1958) – polski polityk. * [[Aleksander Smolar|Smolar, Aleksander]] (ur. 1940) – polski publicysta, politolog. * [[Anna Smolar|Smolar, Anna]] (ur. 1980) – polsko-francuska reżyserka teatralna, literaturoznawca. * Smolarek, Ebi → Smolarek, Euzebiusz * Smolarek, Euzebio → Smolarek, Euzebiusz * [[Euzebiusz Smolarek|Smolarek, Euzebiusz]] (ur. 1981) – polski piłkarz. * [[Włodzimierz Smolarek|Smolarek, Włodzimierz Wojciech]] (1957–2012) – polski piłkarz, reprezentant Polski, napastnik, pomocnik, później trener. * [[Bohdan Smoleń|Smoleń, Bohdan]] (1947–2016) – polski artysta kabaretowy, aktor, satyryk, piosenkarz. * [[Anna Smoleńska|Smoleńska, Anna]] (1920–1943) – studentka historii sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, harcerka Szarych Szeregów, autorka Znaku Polski Walczącej. * [[Tadeusz Smoleński|Smoleński, Tadeusz Samuel]] (1884–1909) – historyk, pierwszy polski egiptolog. * [[Andrzej Smolik|Smolik, Andrzej]] (ur. 1970) – polski kompozytor, producent muzyczny, multiinstrumentalista. * [[Jan Smolik|Smolik, Jan]] (ur. ok. 1560, zm. ok. 1605) – polski poeta, tłumacz, urzędnik. * [[Violetta Smolińska|Smolińska, Violetta]] (ur. 1967) – polska aktorka. * Smoliński, Witold → Pilecki, Witold * Smorawińska, Ewa Teresa → Bąkowska, Ewa Teresa * [[Michał Smolorz|Smolorz, Michał]] (ur. 1955) – polski dziennikarz, producent filmowy. * [[Ryszard Smożewski|Smożewski, Ryszard]] (1930–2008) – polski dziennikarz, prozaik, reżyser, scenarzysta i publicysta. ===Smu=== * [[Franciszek Smuda|Smuda, Franciszek]] (ur. 1948) – polski piłkarz, trener. * Smugosz, Piotr → Baczyński, Krzysztof Kamil * Smułek, Janina Elżbieta → Smułkowa, Elżbieta * [[Elżbieta Smułkowa|Smułkowa, Elżbieta]] (ur. 1931) – polska slawistka i białorutenistka, językoznawca, dyplomata. * [[Katarzyna Anna Smutniak|Smutniak, Katarzyna Anna]] (ur. 1979) – polska modelka i aktorka, pracuje i mieszka we Włoszech. * [[Jan Smuts|Smuts, Jan Christiaan]] (1870–1950) – południowoafrykański polityk, filozof i wojskowy. * [[Radosław Smużny|Smużny, Radosław]] (ur. 1977) – polski aktor. ===Smy=== * [[Charles Piazzi Smyth|Smyth, Charles Piazzi]] (1819–1900) – brytyjski astronom. ==Sn== * Snerg, Adam → Wiśniewski-Snerg, Adam * Snicket, Lemony → Handler, Daniel * [[Snoop Dogg]] (ur. 1971) – amerykański raper i aktor. * [[Jerzy Snopek|Snopek, Jerzy]] (ur. 1952) – polski historyk literatury i kultury, tłumacz. * [[Lorenzo Snow|Snow, Lorenzo]] (1814–1901) – amerykański duchowny mormoński. * [[Edward Snowden|Snowden, Edward]] (ur. 1983) – amerykański szpieg, analityk CIA. * [[Luigi Snozzi|Snozzi, Luigi]] (ur. 1932) – szwajcarski architekt. * [[Gary Snyder|Snyder, Gary]] (ur. 1930) – amerykański poeta. * [[Solomon H. Snyder|Snyder, Solomon H.]] (ur. 1938) – amerykański neurobiolog. * [[Timothy Snyder|Snyder, Timothy D.]] (ur. 1969) – amerykański historyk. ==So== ===Soa=== * Soares, Oscar Ribeiro → Niemeyer, Oscar ===Sob=== * [[Jacek Sobala|Sobala, Jacek]] (ur. 1960) – polski aktor, dziennikarz radiowy i telewizyjny. * Sobańska, Agnieszka → Litwin, Agnieszka * [[Andrzej Sobczak|Sobczak, Andrzej]] (1946–2011) – polski autor i wykonawca kabaretowy, autor tekstów piosenek, audycji radiowych i telewizyjnych, bajek, felietonista. * Sobczyk, Kasia → Sobczyk, Katarzyna * [[Katarzyna Sobczyk|Sobczyk, Katarzyna]] (1945–2010) – polska piosenkarka. * [[Anna Sobecka|Sobecka, Anna]] (ur. 1951) – polska polityk. * Sobieski, Jan III → Jan III Sobieski * [[Maciej Sobociński|Sobociński, Maciej]] (ur. 1975) – polski reżyser i scenograf. * [[Piotr Sobociński|Sobociński, Piotr]] (1958–2001) – polski operator filmowy. * [[Witold Sobociński|Sobociński, Witold]] (1929–2018) – polski operator filmowy. * [[Leszek Sobocki|Sobocki, Leszek]] (ur. 1934) – polski malarz, grafik, eseista i poeta. * [[Anna Sobol-Wejman|Sobol-Wejman, Anna]] (ur. 1946) – polska malarka i graficzka. * [[Piotr Sobolczyk|Sobolczyk, Piotr]] (ur. 1980) – polski pisarz, poeta i krytyk literacki. * [[Justyna Sobolewska|Sobolewska, Justyna]] (ur. 1972) – polska krytyczka literacka, dziennikarka. * [[Stanisław Sobolewski|Sobolewski, Stanisław]] (1906–1975) – polski polityk. * [[Tadeusz Sobolewski|Sobolewski, Tadeusz]] (ur. 1947) – polski krytyk filmowy, dziennikarz, publicysta. * [[Jacek Sobota|Sobota, Jacek]] (ur. 1969) – polski pisarz. * [[Waldemar Sobota|Sobota, Waldemar]] (ur. 1987) – polski piłkarz. * [[Zbigniew Sobotka|Sobotka, Zbigniew]] (ur. 1952) – polski polityk. * [[Joseph Sobran|Sobran, Joseph M.]] (1946–2010) – amerykański dziennikarz i pisarz. ===Soc=== * [[Małgorzata Socha|Socha, Małgorzata]] (ur. 1980) – polska aktorka. * [[Teresa Socha-Lisowska|Socha-Lisowska, Teresa]] (1928–2010) – polska poetka. * [[Bogusław Sochnacki|Sochnacki, Bogusław]] (1930–2004) – polski aktor. * [[Faust Socyn|Socyn, Faust]] (1539–1604) – włoski reformator religijny i teolog. ===Sod=== * [[Angelo Sodano|Sodano, Angelo]] (1927–2022) – włoski duchowny rzymskokatolicki, kardynał. ===Sog=== * [[Christophe Soglo|Soglo, Christophe]] (1909–1983) – beniński oficer wojskowy i polityk. ===Soi=== * [[Ali Soilih|Soilih, Ali]] (1937–1978) – komoryjski agronom, polityk, działacz socjalistyczny, prezydent Komorów. ===Soj=== * [[Stanisław Sojka|Sojka, Stanisław]] (ur. 1959) – polski wokalista, instrumentalista i kompozytor jazzowy. * [[Stanisław Sojka (duchowny)|Sojka, Stanisław (duchowny)]] (ur. 1951) – polski duchowny rzymskokatolicki, profesor teologii, wykładowca Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, członek Rady Prezydenckiej ds. Nauki. * [[Zbigniew Sojka|Sojka, Zbigniew]] (ur. 1955) – polski chemik. ===Sok=== * [[Janusz Sok|Sok, Janusz]] (ur. 1966) – polski redemptorysta, muzykolog. * [[Anita Sokołowska|Sokołowska, Anita]] (ur. 1976) – polska aktorka. * [[Anna Sokołowska|Sokołowska, Anna]] (ur. 1933) – polska reżyserka. * [[Jadwiga Sokołowska|Sokołowska, Jadwiga]] (1925–1991) – polska historyczka literatury. * [[Julita & Paula|Sokołowska, Julita]] (ur. XX w.) – polska skrzypaczka. * [[Julita & Paula|Sokołowska, Paula]] (ur. XX w.) – polska skrzypaczka. * [[Andrzej Jan Sokołowski|Sokołowski, Andrzej Jan]] (ur. 1941) – działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL. * [[Jaromir Sokołowski|Sokołowski, Jaromir]] (ur. 1971) – polski dyplomata, publicysta, urzędnik państwowy. * [[Marian Sokołowski (historyk)|Sokołowski, Marian]] (1839–1911) – polski historyk sztuki, konserwator zabytków i muzeolog, nauczyciel akademicki, wojskowy. * [[Marian Sokołowski (botanik)|Sokołowski, Marian]] (1894–1939) – polski botanik, leśnik, wspinacz. * [[Włodzimierz Sokorski|Sokorski, Włodzimierz]] (1908 –1999) –  polski wojskowy, pisarz, polityk. * [[Sokół (raper)|Sokół]] (ur. 1977) – polski raper. * [[Tadeusz Sokół|Sokół, Tadeusz]] (1920–1991) – polski poeta. * Sokół, Wojciech → Sokół * Sokół, Wojtek → Sokół * Sokół-Dąbrowski, Witold → Dąbrowski, Witold ===Sol=== * [[Juan Francisco Solano López|Solano López, Juan Francisco]] (zm. 1870) – paragwajski wojskowy. * [[Wojciech Solarz (reżyser)|Solarz, Wojciech]] (ur. 1934) – polski reżyser, scenarzysta, krytyk filmowy i kompozytor. * [[Wojciech Solarz (aktor)|Solarz, Wojciech]] (ur. 1979) – polski aktor. * [[Zofia Solarz|Solarz, Zofia]] (1902–1988) – polska pedagog, instruktor teatralny, harcerka. * Solarzowa, Zofia → Solarz, Zofia * [[Marek Solczyński|Solczyński, Marek]] (ur. 1961) – polski duchowny katolicki. * Solecka, Elżbieta → Penderecka, Elżbieta * [[Jan Dymitr Solikowski|Solikowski, Jan Dymitr]] (1539–1603) – polski arcybiskup katolicki, pisarz. * [[Patrycja Soliman|Soliman, Patrycja]] (ur. 1981) – polska aktorka. * [[Krzysztof Soliński|Soliński, Krzysztof]] (1950–2006) – polski poeta, prozaik i wydawca. ===Soł=== * Sołtys, Paweł → Pablopavo * Sołtysiak, Andrzej → Bart, Andrzej * [[Andrzej Sołtysik|Sołtysik, Andrzej]] (ur. 1966) – polski dziennikarz i prezenter telewizyjny. ===Som=== * [[Ian Somerhalder|Somerhalder, Ian Joseph]] (ur. 1978) – amerykański aktor i producent filmowy, model. * [[Jimmy Somerville|Somerville, Jimmy]] (ur. 1961) – szkocki piosenkarz. * [[Piotr Sommer|Sommer, Piotr]] (ur. 1948) – polski poeta, tłumacz. * [[Anastasio Somoza García|Somoza García, Anastasio]] (1896–1956) – nikaraguański wojskowy i polityk. ===Son=== * [[Son Byong-Hi|Son, Byong-Hi]] (1861–1922) – koreański przywódca religijny i działacz niepodległościowy. * Sonam, Gjaco → Dalajlama III * [[Sonja]] (ur. 1937) – królowa Norwegii. * [[Ewa Sonnenberg|Sonnenberg, Ewa]] (ur. 1967) – polska poetka, pianistka, pedagog. * [[Susan Sontag|Sontag, Susan]] (1933–2004) – amerykańska pisarka i teoretyk sztuki. ===Sop=== * [[Andrzej Sopoćko|Sopoćko, Andrzej]] (ur. 1948) – polski ekonomista, wiceminister finansów. * [[Michał Sopoćko|Sopoćko, Michał]] (1888–1975) – polski duchowny katolicki, spowiednik św. Faustyny Kowalskiej, założyciel Zgromadzenia Sióstr Jezusa Miłosiernego, błogosławiony Kościoła katolickiego. ===Sor=== * [[Georges Sorel|Sorel, Georges]] (1847–1922) – francuski filozof i socjolog. * [[Aaron Sorkin|Sorkin, Aaron Benjamin]] (ur. 1961) – amerykański scenarzysta, producent, dramaturg, sporadycznie aktor. * [[Guy Sorman|Sorman, Guy]] (ur. 1944) – francuski dziennikarz, publicysta polityczny i filozof. * [[George Soros|Soros, George]] (ur. 1930) – amerykański finansista pochodzenia węgiersko-żydowskiego. * Soros, György → Soros, George ===Sos=== * Sosa, Juan Domingo → Perón, Juan Domingo * [[Omar Sosa|Sosa, Omar]] (ur. 1965) – kubański i hiszpański pianista oraz kompozytor. * [[Stanisław Sosabowski|Sosabowski, Stanisław]] (1892–1967) – polski wojskowy. * [[Albert Sosnowski|Sosnowski, Albert Dariusz]] (ur. 1979) – polski pięściarz. * [[Andrzej Sosnowski|Sosnowski, Andrzej]] (ur. 1959) – polski poeta i tłumacz. * [[Jerzy Sosnowski|Sosnowski, Jerzy]] (1896–1942) – polski wojskowy. * [[Kajetan Sosnowski|Sosnowski, Kajetan]] (1913–1987) – polski malarz. * [[Kazimierz Sosnkowski|Sosnkowski, Kazimierz]] (1885–1969) – polski wojskowy, polityk. * Sosnowski, Wojciech → Sokół * [[Zdzisław Sosnowski|Sosnowski, Zdzisław]] (ur. 1947) – polski twórca awangardowych filmów i fotografii, performer, malarz, teoretyk sztuki. * [[Jan Soszyński|Soszyński, Jan Ryszard]] (1924–1944) – polski wojskowy. * [[Paweł Soszyński|Soszyński, Paweł]] (ur. 1979) – polski antropolog teatru, kulturoznawca, pisarz. ===Soś=== * [[Zdzisława Sośnicka|Sośnicka, Zdzisława Barbara]] (ur. 1945) – polska piosenkarka, dyrygentka, kompozytorka. ===Sot=== * Sotelo, José → Calvo y Sotelo, José ===Sou=== * [[Gaétan Soucy|Soucy, Gaétan]] (1958–2013) – pisarz kanadyjski. * Sousa (de), José Sócrates Carvalho → Sócrates, José * [[Robert Southey|Southey, Robert]] (1774–1843) – angielski poeta. * Souza, Julio César → Tahan, Malba * Souza (da), Romário → Romário ===Sow=== * [[Albert Sowa|Sowa, Albert]] (ur. 1957) – polski pisarz. * [[Izabela Sowa|Sowa, Izabela]] (ur. 1969) – polska pisarka. * [[Kazimierz Sowa|Sowa, Kazimierz]] (ur. 1965) – polski duchowny rzymskokatolicki, dziennikarz, publicysta. * [[Thomas Sowell|Sowell, Thomas]] (ur. 1930) – amerykański profesor ekonomii. * [[Van Sowerwine|Sowerwine, Van]] (ur. 1975) – australijska artystka. * [[Ewa Sowińska|Sowińska, Ewa]] (ur. 1944) – polski polityk, lekarka. * [[Paweł Sowiński|Sowiński, Paweł]] (ur. 1974) – polski pisarz. ===Soy=== * Soyka, Stanisław → Sojka, Stanisław ===Soz=== * Sozzini, Fausto → Socyn, Faust ==Só== * [[José Sócrates|Sócrates, José]] (ur. 1957) – portugalski polityk. ==Sö== * [[Hjalmar Söderberg|Söderberg, Hjalmar]] (1869–1941) – szwedzki pisarz. * [[Edith Södergran|Södergran, Edith Irene]] (1892–1923) – fińsko-szwedzka poetka tworząca w j. szwedzkim. ==Sp== ===Spa=== * [[Paul-Henri Spaak|Spaak, Paul-Henri]] (1899–1972) – belgijski polityk socjalistyczny. * [[Kevin Spacey|Spacey, Kevin]] (ur. 1959) – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy. * Spacey Fowler, Kevin → Spacey, Kevin * [[Othmar Spann|Spann, Othmar]] (1878–1950) – austriacki filozof, socjolog i ekonomista. * [[Susan Spano|Spano, Susan]] (ur. XX w.) – amerykańska dziennikarka. * [[Nicholas Sparks|Sparks, Nicholas Charles]] (ur. 1965) – amerykański pisarz. * Spartakus → Luksemburg, Róża * Spaulding, Leonard → Bradbury, Ray ===Spe=== * [[Burning Spear|Spear, Burning]] (ur. 1945) – jamajski muzyk i piosenkarz. * [[Britney Spears|Spears, Britney Jean]] (ur. 1981) – amerykańska piosenkarka muzyki pop, tancerka, aktorka, autorka tekstów, projektantka perfum. * Special One, The → Mourinho, José * [[Diana Spencer|Spencer, Diana]] (1961–1997) – księżna Walii. * [[Edward Speleers|Speleers, Edward]] (ur. 1987) – angielski aktor. * [[Herbert Spencer|Spencer, Herbert]] (1820–1903) – angielski filozof i socjolog. * [[Irene Spencer|Spencer, Irene]] (ur. 1937) – amerykańska pisarka, mormonka. * [[Stephen Spender|Spender, Stephen Harold]] (1909–1995) – angielski pisarz, tłumacz. * [[Manès Sperber|Sperber, Manès]] (1905–1984) – austriacko-francuski pisarz, psycholog i filozof. ===Spi=== * Spider-Man → Robert, Alain * [[Steven Spielberg|Spielberg, Steven Allan]] (ur. 1946) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy żydowskiego pochodzenia. * [[Rudolf Spielmann|Spielmann, Rudolf]] (1883–1942) – austriacki szachista. * Spięty → Dobaczewski, Hubert * Spillane, Frank Morrison → Spillane, Mickey * [[Mickey Spillane|Spillane, Mickey]] (1918–2006) – amerykański pisarz. * [[Erica Spindler|Spindler, Erica]] (ur. 1957) – amerykańska pisarka. * [[Jerry Spinelli|Spinelli, Jerry]] (ur. 1941) – amerykański pisarz. * [[Dante Spinotti|Spinotti, Dante]] (ur. 1943) – amerykański operator filmowy włoskiego pochodzenia. * [[Baruch Spinoza|Spinoza, Baruch]] (1637–1677) – filozof niderlandzki żydowskiego pochodzenia. * [[Ondrej Spišák|Spišák, Ondrej]] (ur. 1965) – słowacki reżyser teatralny. * [[Carl Spitteler|Spitteler, Carl Friedrich Georg]] (1845–1924) – szwajcarski pisarz. * Spitzer, Hanan → Porat, Hanan * [[Leo Spitzer|Spitzer, Leo]] (1887–1960) – austriacki filolog. * [[Gayatri Chakravorty Spivak|Spivak, Gayatri Chakravorty]] (ur. 1942) – indyjska feministka, teoretyk kultury. ===Spł=== * Spławińska, Elżbieta → Zechenter-Spławińska, Elżbieta ===Spo=== * [[Lysander Spooner|Spooner, Lysander]] (1808–1887) – amerykański anarchoindywidualista, przedsiębiorca, filozof polityczny, abolicjonista. * [[Frank Spotnitz|Spotnitz, Frank]] (ur. 1960) – amerykański scenarzysta i producent. ===Spr=== * [[Sławomir Sprawski|Sprawski, Sławomir]] (ur. 1965) – polski historyk. * [[Filip Springer|Springer, Filip]] (ur. 1982) – polski reporter, fotograf, publicysta. ===Spu=== * [[Sylwia Spurek|Spurek, Sylwia]] (ur. 1976) – polska prawniczka, od 2015 roku Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich ds. Równego Traktowania. ===Spy=== * Spytek z Melsztyna → Leliwita, Spycimir ==Sr== * [[Biljana Srbljanović|Srbljanović, Biljana]] (ur. 1970) – serbska dramatopisarka. * SRK → Khan, Shah Rukh * [[Anna Sroka|Sroka, Anna]] (ur. 1977) – polska aktorka i wokalistka. * [[Adam Sroka|Sroka, Adam]] (ur. 1959) – polski reżyser teatralny. * [[Stanisław Srokowski|Srokowski, Stanisław]] (ur. 1936) – polski pisarz, krytyk literacki, tłumacz i publicysta. * Srzednicki, Bolesław Ryszard → Bolesławski, Ryszard ==Ss== * SSW → Sterna-Wachowiak, Sergiusz ==St== * [[Henry St John, 1. wicehrabia Bolingbroke|St John, Henry]] (1678–1751) – brytyjski polityk, dyplomata i filozof polityczny. ===Sta=== * [[Stanisław Stabro|Stabro, Stanisław]] (ur. 1948) – polski poeta, krytyk i historyk literatury. * Stach, Grażyna Hanna → Stachówna, Grażyna * [[Konrad Stachnio|Stachnio, Konrad]] (ur. 1980) – polski prozaik. * [[Jan Stachniuk|Stachniuk, Jan]] (1905–1963) – polski publicysta, myśliciel polityczny. * [[Karolina Stachoń-Weit|Stachoń-Weit, Karolina]] (1895–1987) – polska łączniczka Szarych Szeregów. * [[Grażyna Stachówna|Stachówna, Grażyna]] (ur. ?) – polska teoretyk i historyk filmu. * [[Bożena Stachura|Stachura, Bożena]] (ur. 1974) – polska aktorka. * [[Dariusz Stachura|Stachura, Dariusz]] (ur. 1962) – polski śpiewak operowy. * [[Edward Stachura|Stachura, Edward]] (1937–1979) – polski pisarz. * [[Janusz Stachyra|Stachyra, Janusz]] (ur. 1960) – polski żużlowiec i trener. * Stack → Stackhouse, Jerry * [[Jerry Stackhouse|Stackhouse, Jerry]] (ur. 1974) – amerykański koszykarz. * [[Stanisław Stadnicki|Stadnicki, Stanisław]] (1551–1610) – polski żołnierz i przestępca. * Staël (de), Madame → Necker, Anne-Louise * Staël-Holstein (de), Anne-Louise → Necker, Anne-Louise * [[Leopold Staff|Staff, Leopold]] (1878–1957) – polski poeta. * [[Erik Johan Stagnelius|Stagnelius, Erik Johan]] (1793–1823) – szwedzki poeta. * [[Zdzisław Stahl|Stahl, Zdzisław]] (1901–1987) – polski publicysta, ekonomista, polityk. * [[Layne Staley|Staley, Layne Thomas]] (1967–2002) – amerykański wokalista, kompozytor, autor tekstów oraz gitarzysta. * [[Józef Stalin|Stalin, Józef]] (1878–1953) – bolszewicki rewolucjonista, dyktator [[ZSRR]]. * [[Dorota Stalińska|Stalińska, Dorota]] (ur. 1953) – polska aktorka, poetka, wokalistka. * Stalker, Angela Olive → Carter, Angela * [[Richard Stallman|Stallman, Richard Matthew]] (ur. 1953) – amerykański haker. * [[Sylvester Stallone|Stallone, Sylvester]] (ur. 1946) – amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy. * Stallone, Michael Sylvester Enzio → Stallone, Sylvester * [[Paweł Stalmach|Stalmach, Paweł]] (1824–1891) – polski dziennikarz, publicysta i działacz społeczny. * [[Magdalena Stam|Stam, Magdalena]] (ur. 1983) – polska aktorka. * [[Feliks Stamm|Stamm, Feliks]] (1901–1976) – polski bokser i trener bokserski. * [[Francesco Stancaro|Stancaro, Francesco]] (1501–1574) – włoski i polski działacz reformacyjny, profesor hebraistyki uniwersytetów w Padwie, Krakowie i Królewcu. * [[Mieczysław Stanclik|Stanclik, Mieczysław]] (1941–1998) – polski poeta. * Stanek, Hanna → Stankówna, Hanna * [[Karin Stanek|Stanek, Karin]] (1946 lub 1943–2011) – polska piosenkarka. * Stanek-Lisowska, Hanna → Stankówna, Hanna * [[Maria Stangret-Kantor|Stangret-Kantor, Maria]] (1929–2020) – polska malarka, aktorka teatralna, autorka tekstów literackich. * [[Philip Dormer Stanhope, 4. hrabia Chesterfield|Stanhope, Philip Dormer]] (1694–1773) – angielski polityk, dyplomata i pisarz. * [[Włodzimierz Staniewski|Staniewski, Włodzimierz]] (ur. 1950) – polski reżyser. * [[Stanisław Stanik|Stanik, Stanisław]] (ur. 1949) – polski poeta, krytyk literacki, dziennikarz. * Stanisław → Ścibor-Rylski, Zbigniew * [[Stanisław ze Skarbimierza]] (ok. 1365–1431) – polski prawnik, pierwszy rektor Akademii Krakowskiej. * [[Stanisław ze Szczepanowa]] (1030–1079) – polski duchowny katolicki. * [[Barbara Stanisławczyk|Stanisławczyk, Barbara]] (ur. 1962) – polska pisarka. * Stanisławczyk-Żyła, Barbara → Stanisławczyk, Barbara * [[Lidia Stanisławska|Stanisławska, Lidia]] (ur. 1954) – polska piosenkarka i dziennikarka. * [[Jan Stanisławski|Stanisławski, Jan]] (1860–1907) – polski malarz. * [[Jan Tadeusz Stanisławski|Stanisławski, Jan Tadeusz]] (1936–2007) – polski satyryk, radiowiec, aktor i autor tekstów piosenek. * [[Konstanty Stanisławski|Stanisławski, Konstanty Siergiejewicz]] (1863–1938) – rosyjski reżyser teatralny, aktor, wykładowca, twórca reżyserii, opery i pierwszego systemu interpretacji, etyk teatru. * [[Wiesław Stanisławski|Stanisławski, Wiesław]] (1909–1933) – polski wspinacz. * [[Zofia Staniszewska|Staniszewska, Zofia]] (ur. 1968) – polska pisarka. * [[Jadwiga Staniszkis|Staniszkis, Jadwiga]] (ur. 1942) – polska socjolog, publicystka, pedagog. * [[Piotr Stanke|Stanke, Piotr]] (ur. 1957) – polski polityk, przedsiębiorca. * [[Ewa Stankiewicz|Stankiewicz, Ewa]] (ur. 1967) – polska reżyserka i scenarzystka. * Stankiewicz, Eugeniusz → Get-Stankiewicz, Eugeniusz * Stankiewicz, Kasia → Stankiewicz, Katarzyna * [[Katarzyna Stankiewicz|Stankiewicz, Katarzyna]] (ur. 1977) – polska piosenkarka. * [[Natalia Stankiewicz|Stankiewicz, Natalia]] (ur. 1978) – polska poetka, fotograf, podróżniczka, promotorka sztuki. * [[Ryszard Stankiewicz|Stankiewicz, Ryszard]] (ur. 1963) – działacz polonijny. * [[Temida Stankiewicz-Podhorecka|Stankiewicz-Podhorecka, Temida Longina]] (ur. 1946) – polska dziennikarka i krytyczka teatralna. * Stanko → Iringh, Mirosław * [[Hanna Stankówna|Stankówna, Hanna]] (1938–2020) – polska aktorka. * [[Henry Morton Stanley|Stanley, Henry Morton]] (1841–1904) – walijski dziennikarz i odkrywca. * [[Barbara Stanosz|Stanosz, Barbara]] (ur. 1935) – polska filozof, logik, publicystka. * [[Elizabeth Cady Stanton|Stanton, Elizabeth Cady]] (1815–1902) – amerykańska sufrażystka, aktywistka i abolicjonistka. * [[Stańczyk]] (ok. 1480–ok. 1560) – nadworny błazen polskich królów. * [[Tomasz Stańko|Stańko, Tomasz]] (1942–2018) – polski trębacz. * Stara Budda → Cixi * [[Dariusz Starczewski|Starczewski, Dariusz]] (ur. 1965) – polski aktor i artysta kabaretowy. * [[Stefan Starczewski|Starczewski, Stefan Augustyn]] (ur. 1935) – polski pedagog, socjolog kultury, filolog polski. * Starkey, Richard → Starr, Ringo * [[Anna Starmach|Starmach, Anna]] (ur. 1987) – polska osobowość telewizyjna, z wykształcenia historyk sztuki. * [[Jean Starobinski|Starobinski, Jean]] (1920–2019) – szwajcarski filozof, krytyk kultury i literatury, eseista. * Starowicz, Zbigniew → Lew-Starowicz, Zbigniew * [[Waldemar Starosta|Starosta, Waldemar]] (ur. 1961) – polski polityk, nauczyciel akademicki, przedsiębiorca. * [[Zdzisław Starostecki|Starostecki, Zdzisław]] (1919–2010) – polski generał, żołnierz 2 Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, inżynier, jeden z twórców rakiet amerykańskiego systemu „Patriot”. * [[Ewa Starowieyska|Starowieyska, Ewa]] (1930–2012) – polska scenografka. * [[Małgorzata Starowieyska|Starowieyska, Małgorzata]] (1953–2006) – polska malarka, performerka, scenograf i choreograf. * [[Antoni Starowieyski|Starowieyski, Antoni]] (ur. 1973) – polski malarz i rysownik. * [[Franciszek Starowieyski|Starowieyski, Franciszek]] (1930–2009) – polski grafik, malarz i scenograf. * [[Szymon Starowolski|Starowolski, Szymon]] (1588–1656) – polski pisarz, historyk, publicysta, duchowny katolicki. * [[Ringo Starr|Starr, Ringo]] (ur. 1940) – brytyjski perkusista, kompozytor i wokalista. * [[Ludwik Starski|Starski, Ludwik]] (1903–1984) – polski scenarzysta, autor tekstów piosenek, pisarz. * Starzewska, Magdalena → Samozwaniec, Magdalena * [[Stefan Starzyński|Starzyński, Stefan]] (1893–1943) – polski polityk, ekonomista, publicysta. * [[Paweł Stasiak|Stasiak, Paweł]] (ur. 1967) – polski piosenkarz. * Stasiu Gąska → Stańczyk * [[Andrzej Stasiuk|Stasiuk, Andrzej]] (ur. 1960) – polski pisarz, publicysta. * [[Muniek Staszczyk|Staszczyk, Muniek]] (ur. 1963) – polski piosenkarz, autor tekstów piosenek. * [[Bartosz Staszewski|Staszewski, Bartosz]] (ur. 1990) – polski reżyser, działacz społeczny oraz aktywista LGBT. * [[Kazimierz Staszewski|Staszewski, Kazimierz Piotr]] (ur. 1963) – polski muzyk. * [[Stanisław Staszewski|Staszewski, Stanisław]] (1925–1973) – polski poeta i bard. * [[Stanisław Staszic|Staszic, Stanisław]] (1755–1826) – polski działacz oświeceniowy, uczony, filozof, ksiądz i pisarz polityczny. * [[Jason Statham|Statham, Jason]] (ur. 1967) – angielski aktor, model i nurek. * [[Agata Stawarz|Stawarz, Agata]] (ur. 1978) – polska aktorka. * [[Jan Stawarz|Stawarz, Jan]] (ur. 1939) – polski aktor. * Stawińska, Helena → Amiradżibi-Stawińska, Helena * [[Jerzy Stefan Stawiński|Stawiński, Jerzy Stefan]] (1921–2010) – polski prozaik i scenarzysta. ===Ste=== * [[Marta Stebnicka|Stebnicka, Marta]] (1925–2020) – polska aktorka, reżyserka, pieśniarka i pedagog. * [[Grzegorz Stec|Stec, Grzegorz]] (ur. 1955) – polski malarz, grafik, poeta. * [[Rafał Stec|Stec, Rafał]] (ur. 1976) – polski dziennikarz sportowy. * [[Tomasz Steciuk|Steciuk, Tomasz]] (ur. 1971) – polski aktor i śpiewak. * [[Ueli Steck|Steck, Ueli]] (ur. 1976) – szwajcarski wspinacz. * [[Justyna Steczkowska|Steczkowska, Justyna]] (ur. 1972) – polska piosenkarka, skrzypaczka, aktorka. * [[Danielle Steel|Steel, Danielle]] (ur. 1947) – amerykańska pisarka. * [[Stefan Batory]] (1533–1586) – książę Siedmiogrodu, król Polski, wielki książę litewski. * [[Stefan IX]] (ur. pocz. XI w., zm. 1058) – papież. * Stefan IX (X) → Stefan IX * [[Stanisław Stefanek|Stefanek, Stanisław]] (ur. 1936) – polski duchowny katolicki, teolog, pedagog. * [[Gwen Stefani|Stefani, Gwen Renée]] (ur. 1969) – amerykańska piosenkarka. * [[Maurycy Stefanowicz|Stefanowicz, Maurycy]] (ur. 1976) – polski muzyk. * Stefczyk, Władysław Jan → Kopaliński, Władysław * [[Henrik Steffens|Steffens, Henrik]] (1773–1845) – duński filozof, przyrodnik i poeta urodzony w Norwegii. * [[Jolanta Stefko|Stefko, Jolanta]] (ur. 1971) – polska pisarka. * [[Ben Stein|Stein, Ben]] (ur. 1944) – amerykański aktor, ekonomista, dziennikarz, felietonista. * [[Edith Stein|Stein, Edith]] (1891–1942) – niemiecka filozof, karmelitanka bosa, Żydówka z pochodzenia. * [[Gertrude Stein|Stein, Gertrude]] (1874–1946) – amerykańska pisarka. * [[Jill Stein|Stein, Jill]] (ur. 1950) – amerykańska lekarka i polityk. * [[Leo Stein|Stein, Leo]] (1861–1921) – amerykański pisarz, autor librett operetek. * [[John Steinbeck|Steinbeck, John Ernst]] (1902–1968) – amerykański pisarz. * [[Gloria Steinem|Steinem, Gloria Marie]] (ur. 1934) – amerykańska feministka, dziennikarka. * [[Hugo Steinhaus|Steinhaus, Hugo Dionizy]] (1887–1972) – polski matematyk. * [[Janusz Steinhoff|Steinhoff, Janusz]] (ur. 1946) – polski inżynier i polityk. * [[Wilhelm Steinitz|Steinitz, Wilhelm]] (1836–1900) – amerykańsko-austriacki szachista. * [[Jerzy Stelmach|Stelmach, Jerzy]] (ur. 1954) – polski prawnik, filozof, nauczyciel akademicki. * [[Andrzej Stelmachowski|Stelmachowski, Andrzej]] (1925–2009) – polski polityk i prawnik. * [[Krzysztof Stelmaszyk|Stelmaszyk, Krzysztof]] (ur. 1959) – polski aktor. * [[Jerzy Stempowski|Stempowski, Jerzy]] (1893–1969) – polski eseista, krytyk literacki, wolnomularz. * [[Krister Stendahl|Stendahl, Krister]] (1921–2008) – szwedzki biskup katolicki, teolog. * [[Richard Stengel|Stengel, Richard]] (ur. 1955) – amerykański dziennikarz i wydawca. * [[Danuta Stenka|Stenka, Danuta]] (ur. 1961) – polska aktorka i wokalistka. * [[Neal Stephenson|Stephenson, Neal Town]] (ur. 1959) – amerykański pisarz. * [[Alojzije Stepinac|Stepinac, Alojzije]] (1898–1960) – chorwacki duchowny katolicki. * Stepinac, Alojzy → Stepinac, Alojzije * [[Anna Stera-Kustusz|Stera-Kustusz, Anna]] (ur. 1974) – polska biathlonistka. * [[Artur Steranko|Steranko, Artur]] (ur. 1958) – polski aktor. * [[Stanisław Sterkowicz|Sterkowicz, Stanisław]] (1923–2011) – polski lekarz i pisarz. * Sterling, Jan → Kopaliński, Władysław * [[Anatol Stern|Stern, Anatol]] (1899–1968) – polski pisarz, krytyk filmowy i literacki, scenarzysta, tłumacz. * Stern, Lisa Valerie → Kudrow, Lisa Valerie * [[Tom Stern|Stern, Tom]] (ur. 1965) – amerykański pisarz, scenarzysta, reżyser i aktor. * [[Sergiusz Sterna-Wachowiak|Sterna-Wachowiak, Sergiusz]] (ur. 1953) – polski pisarz, krytyk literacki, tłumacz, edytor, scenarzysta. * [[Leon Henryk Sternbach|Sternbach, Leon Henryk]] (1908–2005) – polsko-amerykański chemik i farmaceuta żydowskiego pochodzenia. * [[Laurence Sterne|Sterne, Laurence]] (1713–1768) – angielski pisarz. * [[John Paul Stevens|Stevens, John Paul]] (1920–2019) – amerykański prawnik. * Stevens, Robert → Mallet-Stevens, Robert * [[Sufjan Stevens|Stevens, Sufjan]] (ur. 1975) – amerykański piosenkarz, autor tekstów, kompozytor i pisarz. * [[Ted Stevens|Stevens, Ted]] (1923–2010) – amerykański polityk. * Stevens, Theodore Fulton → Stevens, Ted * [[Wallace Stevens|Stevens, Wallace]] (1879–1955) – amerykański poeta i eseista. * Stevens, Yvette Marie → Khan, Chaka * [[Adlai Stevenson|Stevenson, Adlai Ewig]] (1900–1965) – amerykański polityk i dyplomata. * [[Ian Stevenson|Stevenson, Ian]] (1918–2007) – amerykański profesor psychiatrii, parapsycholog. * [[Robert Louis Stevenson|Stevenson, Robert Louis]] (1850–1894) – szkocki pisarz. * [[Ellen Stewart|Stewart, Ellen]] (1919–2011) – amerykańska reżyserka i producentka teatralna. * [[Ian Stewart|Stewart, Ian]] (ur. 1945) – amerykański matematyk i pisarz. * [[Kristen Stewart|Stewart, Kristen Jaymes]] (ur. 1990) – amerykańska aktorka. * [[Payne Stewart|Stewart, Payne]] (1957–1999) – amerykański golfista. * [[Rod Stewart|Stewart, Rod]] (ur. 1945) – brytyjski piosenkarz i gitarzysta. * Stewart, Roderick David → Stewart, Rod * Stewart Schlafly, Phyllis McAlpin → Schlafly, Phyllis ===Stę=== * [[Jadwiga Teresa Stępień|Stępień, Jadwiga Teresa]] (ur. 1954) – polska śpiewaczka operowa. * [[Jan Stępień|Stępień, Jan]] (ur. 1949) – polski rzeźbiarz, poeta, prozaik, rysownik. * [[Jerzy Stępień|Stępień, Jerzy]] (ur. 1946) – polski prawnik i polityk. * [[Wacław Stępień|Stępień, Wacław]] (1911–1993) – polski pisarz, satyryk. * [[Barbara Stępniak-Wilk|Stępniak-Wilk, Barbara]] (ur. 1969) – polska poetka, kompozytorka i wykonawczyni poezji śpiewanej. * [[Józef Stępkowski|Stępkowski, Józef]] (ur. 1970) – polski polityk, rolnik. ===Sti=== * [[Wilhelm Stieber|Stieber, Wilhelm]] (1818–1882) – niemiecki doradca kanclerza Ottona von Bismarcka. * [[The Stig|Stig]] – kierowca wyścigowy testujący samochody na torze w brytyjskim programie motoryzacyjnym ''Top Gear''. * [[Joseph E. Stiglitz|Stiglitz, Joseph Eugene]] (ur. 1943) – amerykański ekonomista. * [[Sven Jonas Stille|Stille, Sven Jonas]] (1805–1839) – szwedzki lekarz, ochotnik w powstaniu listopadowym. * [[Ben Stiller|Stiller, Ben]] (ur. 1965) – amerykański aktor, reżyser, producent filmowy i pisarz. * Stiller, Benjamin Edward → Stiller, Ben * [[Robert Stiller|Stiller, Robert]] (1928–2016) – polski tłumacz i pisarz. * [[Whit Stillman|Stillman, Whit]] (ur. 1952) – amerykański aktor i reżyser. * [[Sting]] (ur. 1951) – brytyjski muzyk. * Stipe, John Michael → Stipe, Michael * [[Michael Stipe|Stipe, Michael]] (ur. 1960) – amerykański piosenkarz, autor tekstów, producent muzyczny i filmowy. ===Sto=== * [[Kamil Stoch|Stoch, Kamil]] (ur. 1987) – polski skoczek narciarski. * [[Tomasz Stockinger|Stockinger, Tomasz]] (ur. 1955) – polski aktor, piosenkarz i prezenter telewizyjny. * Stoddard, Charles → Kuttner, Henry * [[Stojący Niedźwiedź]] (1834–1908) – wódz Indian Ponka. * Stoker, Abraham → Stoker, Bram * [[Bram Stoker|Stoker, Bram]] (1847–1912) – irlandzki pisarz, jeden z czołowych twórców światowej literatury grozy. * [[Igor Stokfiszewski|Stokfiszewski, Igor]] (ur. 1979) – polski krytyk literacki, dramaturg i publicysta. * [[Janusz Stokłosa|Stokłosa, Janusz Władysław]] (ur. 1954) – polski pianista i kompozytor. * [[Leopold Stokowski|Stokowski, Leopold Anthony]] (1882–1977) – amerykański dyrygent irlandzko-polskiego pochodzenia. * [[Clifford Stoll|Stoll, Clifford]] (ur. 1951) – amerykański astronom, administrator sieciowy oraz pisarz. * [[Ludwik Stomma|Stomma, Ludwik]] (1950–2020) – polski etnolog, antropolog kultury i publicysta. * [[Stanisław Stomma|Stomma, Stanisław]] (1908–2005) – polski prawnik, publicysta i polityk. * [[Emma Stone|Stone, Emma]] (ur. 1988) – amerykańska aktorka. * [[Irving Stone|Stone, Irving]] (1903–1989) – amerykański pisarz. * [[Oliver Stone|Stone, Oliver]] (ur. 1946) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. * [[Sharon Stone|Stone, Sharon Vonne]] (ur. 1958) – amerykańska aktorka, modelka i producentka. * Stone, William Oliver → Stone, Oliver * Stonewall → Jackson, Thomas Jonathan * Stopa → Żyżelewicz, Piotr * [[Roman Stopa|Stopa, Roman]] (1895–1995) – polski językoznawca, afrykanista, muzykolog, folklorysta, poeta. * [[Franciszek Stopniak|Stopniak, Franciszek]] (1930–2001) – polski historyk. * [[Tom Stoppard|Stoppard, Tom]] (ur. 1937) – brytyjski dramaturg czeskiego pochodzenia. * Storm, Peter → Stormare, Peter * [[Peter Stormare|Stormare, Peter]] (ur. 1953) – szwedzki aktor. * Stormin’ Norman → Schwarzkopf, Norman * [[Anthony Storr|Storr, Anthony]] (1920–2001) – angielski psychiatra, psychoanalityk, pisarz. * Stożek, Jan → Asnyk, Adam Prot ===Stø=== * [[Jonas Gahr Støre|Støre, Jonas Gahr]] (ur. 1960) – norweski polityk. ===Str=== * [[Izzy Stradlin|Stradlin, Izzy]] (ur. 1962) – amerykański gitarzysta. * [[Wiesław Stradomski|Stradomski, Wiesław]] (1927–2012) – polski historyk filmu, organizator produkcji filmowej, aforysta. * Straho → Rahim * [[Jacek Strama|Strama, Jacek]] (ur. 1947) – polski aktor i producent filmowy. * [[Paul Strand|Strand, Paul]] (1890–1976) – amerykański fotograf i reżyser. * [[Karol Strasburger|Strasburger, Karol]] (ur. 1947) – polski aktor i prezenter telewizyjny. * [[David Strathairn|Strathairn, David]] (ur. 1949) – amerykański aktor. * Strauss, Claude → Lévi-Strauss, Claude * [[Dominique Strauss-Kahn|Strauss-Kahn, Dominique]] (ur. 1949) – francuski polityk. * Straussler, Tomas → Stoppard, Tom * [[Franz Josef Strauß|Strauß, Franz Josef]] (1915–1988) – zachodnioniemiecki polityk. * [[Igor Strawinski|Strawinski, Igor Fiodorowicz]] (1882–1971) – rosyjski kompozytor, pianista i dyrygent polskiego pochodzenia. * Strawiński, Igor → Strawinski, Igor Fiodorowicz * [[Meryl Streep|Streep, Meryl Louise]] (ur. 1949) – amerykańska aktorka. * [[Daniel Strehlau|Strehlau, Daniel]] (ur. 1970) – polski reżyser i scenarzysta. * Strehlenau von, Nikolaus Franz Niembsch → Lenau, Nikolaus * [[Barbra Streisand|Streisand, Barbra Joan]] (ur. 1942) – amerykańska piosenkarka i aktorka żydowskiego pochodzenia, scenarzystka, producentka i reżyserka filmowa. * [[Andrzej Strejlau|Strejlau, Andrzej]] (ur. 1940) – polski piłkarz, trener. * Streng, Henryk → Włodarski, Marek * [[Mabel Strickland|Strickland, Mabel Edelin]] (1899–1988) – maltańska dziennikarka, wydawca i polityk. * [[Johannes Gerhardus Strijdom|Strijdom, Johannes Gerhardus]] (1893–1958) – południowoafrykański polityk. * [[August Strindberg|Strindberg, August]] (1849–1912) – szwedzki pisarz. * [[Krzysztof Stroiński|Stroiński, Krzysztof]] (ur. 1950) – polski aktor. * [[Zdzisław Stroiński|Stroiński, Zdzisław]] (1921–1944) – polski poeta. * [[Frank Stronach|Stronach, Frank]] (ur. 1932) – austriacko-kanadyjski przedsiębiorca. * [[Bjarne Stroustrup|Stroustrup, Bjarne]] (ur. 1950) – duński informatyk. * [[Władysław Stróżewski|Stróżewski, Władysław]] (ur. 1933) – polski filozof. * [[Eva Ström|Ström, Eva]] (ur. 1947) – szwedzka pisarka i poetka, krytyk. * [[Andrzej Strug|Strug, Andrzej]] (1871–1937) – polski pisarz. * [[Andrzej Strumiłło|Strumiłło, Andrzej]] (1927–2020) – polski malarz, grafik. * [[Tadeusz Strumiłło|Strumiłło, Tadeusz]] (1884–1958) – polski filozof, pedagog, instruktor harcerski. * [[Joe Strummer|Strummer, Joe]] (1952–2002) – angielski gitarzysta, wokalista i autor tekstów. * [[Stanisław Strumph-Wojtkiewicz|Strumph-Wojtkiewicz, Stanisław]] (1898–1986) – polski poeta, prozaik, tłumacz. * [[Grzegorz Strumyk|Strumyk, Grzegorz]] (ur. 1958) – polski pisarz. * Strunin, Aleksandra → Strunin, Sasha * [[Sasha Strunin|Strunin, Sasha]] (ur. 1989) – polska piosenkarka. * [[Adam Struzik|Struzik, Adam Krzysztof]] (ur. 1957) – polski polityk i samorządowiec, lekarz. * Strycharska, Henryka Krystyna → Krzywonos, Henryka Krystyna * [[Jacek Stryczek|Stryczek, Jacek]] (ur. 1963) – polski duchowny katolicki. * [[Julian Stryjkowski|Stryjkowski, Julian]] (1905–1996) – polski pisarz i dziennikarz żydowskiego pochodzenia. * [[Natalia Strzelecka|Strzelecka, Natalia]] (ur. 1976) – polska aktorka. * [[Andrzej Strzelecki|Strzelecki, Andrzej]] (1952–2020) – polski reżyser i aktor, pedagog, satyryk. * [[Jan Strzelecki|Strzelecki, Jan]] (1919–1988) – polski socjolog, pisarz, taternik. * [[Tomasz Strzembosz|Strzembosz, Tomasz]] (1930–2004) – polski historyk, harcmistrz. * [[Władysław Strzemiński|Strzemiński, Władysław]] (1893–1952) – polski malarz, teoretyk sztuki, pedagog. ===Stu=== * Stuart, Ian → MacLean, Alistair * Stuart, Jakub → Jakub I Stuart * [[Alexander Stubb|Stubb, Alexander]] (ur. 1968) – fiński polityk. * [[Michał Studniarek|Studniarek, Michał]] (ur. 1976) – polski pisarz. * [[Jerzy Stuhr|Stuhr, Jerzy]] (ur. 1947) – polski aktor, reżyser i pedagog. * [[Maciej Stuhr|Stuhr, Maciej]] (ur. 1975) – polski aktor, wokalista i artysta kabaretowy. * [[Patrick Stump|Stump, Patrick]] (ur. 1984) – amerykański muzyk, kompozytor i producent muzyczny. * Stumph, Patrick Martin → Stump, Patrick * [[Bohdan Stupka|Stupka, Bohdan]] (1941–2012) – ukraiński aktor i polityk. * [[Magdalena Stużyńska-Brauer|Stużyńska-Brauer, Magdalena]] (ur. 1974) – polska aktorka. ===Sty=== * [[Janusz Styczeń|Styczeń, Janusz]] (1939–2022) – polski poeta, filolog polski. * [[William Styron|Styron, William]] (1925–2006) – amerykański pisarz. * [[Wincenty Styś|Styś, Wincenty]] (1903–1960) – polski ekonomista. ===St.=== * St. Vincent, Edna → Millay, Edna St. Vincent ==Su== ===Su === * [[Su Tseng-chang|Su, Tseng-chang]] (ur. 1947) – tajwański polityk. ===Suá=== * Suárez, Hugo → Banzer Suárez, Hugo * Suárez Lynch, B. → Borges, Jorge Luis ===Sub=== * [[Subcomandante Marcos]] (ur. 1957) – przywódca Zapatystowskiej Armii Wyzwolenia Narodowego. * [[Morton Subotnick|Subotnick, Morton]] (ur. 1933) – amerykański kompozytor. ===Suc=== * [[Jan Such|Such, Jan]] (ur. 1948) – polski siatkarz i trener. * [[Lucjan Suchanek|Suchanek, Lucjan Ludwik]] (ur. 1937) – polski filolog, rusycysta. * [[David Suchet|Suchet, David]] (ur. 1946) – brytyjski aktor i producent filmowy. * [[Hanna Suchocka|Suchocka, Hanna]] (ur. 1946) – polska polityk, prawniczka, dyplomata, pedagog. * [[Bogdan Suchodolski|Suchodolski, Bogdan]] (1903–1992) – polski filozof, historyk nauki i kultury, pedagog, polityk. * [[Rajnold Suchodolski|Suchodolski, Rajnold]] (1804–1831) – polski poeta, działacz niepodległościowy. * [[Agnieszka Suchora|Suchora, Agnieszka]] (ur. 1968) – polska aktorka, artystka kabaretowa i wokalistka. * [[Wojciech Suchorzewski|Suchorzewski, Wojciech]] (ur. 1933) – polski inżynier komunikacji, urbanista. * [[Abraham Suckewer|Suckewer, Abraham]] (1913–2010) – polsko-żydowski pisarz; znawca literatury i sztuki, popularyzator jidysz w Izraelu. * Suckewer, Awrom → Suckewer, Abraham * [[John Suckling|Suckling, John]] (1609–1642) – angielski pisarz. ===Sud=== * [[Adam Sudoł|Sudoł, Adam]] (1920–2012) – polski duchowny katolicki. ===Sue=== * [[Selah Sue|Sue, Selah]] (ur. 1989) – belgijska piosenkarka. * Suenens, Leon Józef → Suenens, Léon-Joseph * [[Léon-Joseph Suenens|Suenens, Léon-Joseph]] (1904–1996) – belgijski duchowny katolicki, kardynał. ===Suf=== * [[Michał Sufin|Sufin, Michał]] (ur. 1983) – polski prozaik, scenarzysta, artysta teatralno-kabaretowy. ===Sug=== * [[Alan Sugar|Sugar, Alan]] (ur. 1947) – angielski biznesmen. ===Suh=== * [[Suharto]] (1921–2008) – indonezyjski generał i polityk. ===Sui=== * [[Gustav Suits|Suits, Gustav]] (1883–1956) – estoński poeta. ===Suj=== * [[Helena Sujecka|Sujecka, Helena]] (ur. 1984) – polska aktorka. ===Suk=== * [[Sukarno]] (1901–1970) – indonezyjski polityk. * Sukarno, Ahmed → Sukarno ===Sul=== * [[Zbigniew Sulatycki|Sulatycki, Zbigniew]] (ur. 1933) – polski inżynier, kapitan żeglugi wielkiej, publicysta, polityk. * Sulaymān → Sulejman II Wspaniały * [[Sławomir Sulej|Sulej, Sławomir]] (ur. 1949) – polski aktor. * [[Sulejman Wspaniały|Sulejman II Wspaniały]] (1495–1566) – sułtan Imperium Osmańskiego i kalif muzułmański, turecki poeta. * [[Jusuf Sulejman|Sulejman, Jusuf]] (ur. 1950) – macedoński poeta. * [[Nikodem Sulik|Sulik, Nikodem]] (1893–1954) – polski wojskowy. * [[Roch Sulima|Sulima, Roch]] (ur. 1942) – kulturoznawca, historyk kultury, antropolog kulturowy, folklorysta. * Sulin, Sonia → Frąckowiak, Halina * [[John William Navin Sullivan|Sullivan, John William Navin]] (1886–1937) – angielski dziennikarz, pisarz naukowy. * Sullivan, Vernon → Vian, Boris * [[Walter S. Sullivan|Sullivan, Walter S.]] (1918–1996) – amerykański dziennikarz, autor publikacji naukowych. * [[Wafa Sultan|Sultan, Wafa]] (ur. 1959) – amerykańska lekarka syryjskiego pochodzenia, psychiatra. ===Suł=== * [[Leszek Sułek|Sułek, Leszek]] (ur. 1954) – polski polityk, przedsiębiorca, ekonomista, działacz społeczny. * [[Teresa Sułowska-Bojarska|Sułowska-Bojarska, Teresa]] (1923–2013) – polska pisarka, poetka i pedagog, łączniczka Armii Krajowej. ===Sum=== * [[Dorota Sumińska|Sumińska, Dorota]] (ur. 1957) – polska pisarka i dziennikarka, weterynarz. * Sumner, Gordon Matthew → Sting ===Sun=== * [[Billy Sunday|Sunday, Billy]] (1862–1935) – amerykański kaznodzieja ewangelikalny i ewangelista. * Sunday, William Ashley → Sunday, Billy * [[Bhaskar Sunkara|Sunkara, Bhaskar]] (ur. 1988) – amerykański działacz i publicysta socjalistyczny. * [[John E. Sununu|Sununu, John Edward]] (ur. 1964) – polityk amerykański. ===Sup=== * Superfoot → Wallace, Bill * Supłatowicz, Stanisław → Sat-Okh * [[Andrzej Supron|Supron, Andrzej]] (ur. 1952) – polski zapaśnik, olimpijczyk, działacz polityczny, aktor niezawodowy i prezenter telewizyjny. ===Sur=== * [[Jerzy Surdel|Surdel, Jerzy]] (1935–2018) – polski reżyser, scenarzysta, operator filmowy, wspinacz, podróżnik. * Surgeński, Konrad → Sterna-Wachowiak, Sergiusz * [[Wawrzyniec Surowiecki|Surowiecki, Wawrzyniec]] (1769–1827) – polski historyk, ekonomista, publicysta, pedagog i działacz oświatowy. * [[Suwardi Suryaningrat]] (1889–1959) – indonezyjski polityk. ===Sus=== * [[Paweł Susid|Susid, Paweł]] (ur. 1952) – polski malarz, rysownik, projektant i pedagog. * [[Dariusz Suska|Suska, Dariusz]] (ur. 1968) – polski poeta. * [[Andrzej Suski|Suski, Andrzej]] (ur. 1941) – polski duchowny katolicki, teolog. * [[Augustyn Suski|Suski, Augustyn]] (1907–1942) – polski poeta i działacz ruchu ludowego, pedagog. * [[Marek Suski|Suski, Marek]] (ur. 1958) – polski polityk. * [[Paweł Suski|Suski, Paweł]] (ur. 1964) – polski polityk, przedsiębiorca. * [[Tomasz Suski|Suski, Tomasz]] (ur. 1983) – polski reżyser, scenarzysta, operator, producent i montażysta filmowy. * [[Michaił Susłow|Susłow, Michaił]] (1902–1985) – radziecki polityk. * [[Zbigniew Suszyński|Suszyński, Zbigniew]] (ur. 1961) – polski aktor. ===Sut=== * [[Stefan Sutkowski|Sutkowski, Stefan]] (1932–2017) – polski muzykolog, oboista, organizator życia muzycznego i wydawca. * [[Michał Sutowski|Sutowski, Michał]] (ur. 1985) – polski politolog i publicysta. ===Suv=== * [[Mena Suvari|Suvari, Mena]] (ur. 1979) – amerykańska aktorka greckiego pochodzenia. ===Suw=== * [[Aleksandr Suworow|Suworow, Aleksandr Wasiliewicz]] (1729–1800) – rosyjski teoretyk i dowódca wojskowy, generalissimus. * [[Wiktor Suworow|Suworow, Wiktor]] (ur. 1947) – rosyjski pisarz i publicysta, do 1978 oficer GRU. ===Suz=== * [[Kōji Suzuki|Suzuki, Kōji]] (ur. 1957) – japoński pisarz. ==Sü== * Süleyman → Sulejman II Wspaniały ==Sv== * Svensson, Gloria May Josephine → Swanson, Gloria * [[Jan Svěrák|Svěrák, Jan]] (ur. 1965) – czeski reżyser filmowy. * [[Zdeněk Svěrák|Svěrák, Zdeněk]] (ur. 1936) – czeski aktor, komik i scenarzysta. ==Sw== ===Swa=== * [[Joe Swanberg|Swanberg, Joe]] (ur. 1981) – amerykański aktor, reżyser i operator filmowy. * [[Nikołaj Swanidze|Swanidze, Nikołaj Karłowicz]] (ur. 1955) – rosyjski historyk i dziennikarz. * [[Hilary Swank|Swank, Hilary]] (ur. 1974) – amerykańska aktorka. * [[Michael Swanwick|Swanwick, Michael Jurgen]] (ur. 1950) – amerykański pisarz. * [[Gloria Swanson|Swanson, Gloria]] (1899–1983) – amerykańska aktorka szwedzko-polskiego pochodzenia. * [[Monika Swarowska-Walawska|Swarowska-Walawska, Monika]] (ur. ok. 1960) – polska śpiewaczka operowa. * [[Vikas Swarup|Swarup, Vikas]] (ur. 1963) – indyjski pisarz i dyplomata. ===Swe=== * Swedberg, Emanuel → Swedenborg, Emanuel * [[Emanuel Swedenborg|Swedenborg, Emanuel]] (1688–1772) – szwedzki uczony, filozof, teolog. ===Swę=== * [[Tomasz Swędrowski|Swędrowski, Tomasz]] (ur. 1960) – polski dziennikarz sportowy, siatkarz. ===Swi=== * [[Gerard van Swieten|Swieten van, Gerard]] (1700–1772) – austriacki lekarz pochodzenia holenderskiego. * [[Stefan Swieżawski|Swieżawski, Stefan]] (1907–2004) – polski historyk filozofii. * [[Graham Swift|Swift, Graham]] (ur. 1949) – brytyjski prozaik. * [[Jonathan Swift|Swift, Jonathan]] (1667–1745) – irlandzki pisarz. * [[Artur Maria Swinarski|Swinarski, Artur Maria]] (1900–1965) – polski poeta, satyryk, dramatopisarz, plastyk. * [[Algernon Charles Swinburne|Swinburne, Algernon Charles]] (1837–1909) – angielski pisarz. * [[Tilda Swinton|Swinton, Tilda]] (ur. 1960) – brytyjska aktorka. * Swithen, John → King, Stephen Edwin ===Swo=== * Swoboda, Henryk → Próchnik, Adam Feliks ==Sy== * [[Robert Sycz|Sycz, Robert]] (ur. 1974) – polski wioślarz. * [[Joanna Sydor|Sydor, Joanna]] (ur. 1975) – polska aktorka. * Sydor-Klepacka, Joanna → Sydor, Joanna * [[Max von Sydow|Sydow (von), Max]] (1929–2020) – szwedzki aktor. * [[Plum Sykes|Sykes, Plum]] (ur. 1969) – angielska pisarka. * Sykes, Victoria → Sykes, Plum * [[Sykstus IV]] (1414–1484) – papież w okresie od 1471 do 1484, franciszkanin. * Sykuś → Peja * [[Carmen Sylva|Sylva, Carmen]] (1843–1916) – rumuńska królowa i pisarka. * Symonowicz, Ewa → Dałkowska, Ewa * [[Władysław Syrokomla|Syrokomla, Władysław]] (1823–1862) – polski poeta. * Syrokomska, Halina → Krüger-Syrokomska, Halina ==Sz== ===Sza=== * Szabel, Maria Anna → Szabłowska, Maria Anna * [[Maria Szabłowska|Szabłowska, Maria Anna]] (ur. 1946) – polska dziennikarka muzyczna, filolog orientalny. * Szabłowska-Szabel, Maria Anna → Szabłowska, Maria Anna * [[Jerzy Szacki|Szacki, Jerzy]] (1929–2016) – polski historyk i socjolog myśli społecznej. * [[Nadir Szah Afszar|Szah, Afszar]] (1688–1747) – szach perski. * [[Alaksandr Szaćko|Szaćko, Alaksandr Wiktarawicz]] (ur. 1963) – białoruski nauczyciel i polityk. * [[Władysław Szafer|Szafer, Władysław]] (1886–1970) – polski botanik. * [[Mohammad Reza Szafi'je Kadkani|Szafi'je Kadkani, Mohammad Reza]] (ur. 1939) – irański pisarz, poeta, krytyk literacki, tłumacz i wydawca. * [[Bolesław Szafirski|Szafirski, Bolesław]] (ur. 1935) – polski matematyk. * [[Danuta Szaflarska|Szaflarska, Danuta]] (1915–2017) – polska aktorka. * [[Jan Szafraniec|Szafraniec, Jan]] (ur. 1939) – polski polityk, nauczyciel akademicki, psychiatra. * [[Jacek Szafranowicz|Szafranowicz, Jacek]] (ur. 1983) – polski poeta. * Szagal, Mark Zacharowicz → Chagall, Marc * [[Andrzej Szahaj|Szahaj, Andrzej]] (ur. 1958) – polski filozof. * [[Mahmud Haszemi Szahrudi|Szahrudi, Mahmud Haszemi]] (ur. 1948) – irański duchowny i polityk. * [[Tadeusz Szaja|Szaja, Tadeusz]] (1925–1983) – polski poeta. * Szajda, Pawel B. → Szajda, Paweł * [[Paweł Szajda|Szajda, Paweł]] (ur. 1982) – amerykański aktor polskiego pochodzenia. * [[Maciej Szajkowski|Szajkowski, Maciej]] (ur. 1975) – polski muzyk folkowy, dziennikarz i animator kultury. * [[Józef Szajna|Szajna, Józef]] (1922–2008) – polski malarz, scenograf, reżyser, pedagog. * Szalawski, Marcin → Troński, Marcin * [[Gilad Szalit|Szalit, Gilad]] (ur. 1986) – żołnierz armii izraelskiej, posiadający także obywatelstwo francuskie. * [[Witold Szalonek|Szalonek, Witold]] (1927–2001) – polski kompozytor i pedagog. * Szalony → Korczak, Piotr * [[Marian Szamatowicz|Szamatowicz, Marian]] (ur. 1935) – polski ginekolog-położnik. * [[Wiesław Szamborski|Szamborski, Wiesław]] (ur. 1941) – polski malarz. * [[Icchak Szamir|Szamir, Icchak]] (1915–2012) – izraelski polityk. * [[Ahmad Szamlu|Szamlu, Ahmad]] (1925–2000) – irański poeta, tłumacz, wydawca. * [[Jan Marcin Szancer|Szancer, Jan Marcin]] (1902–1973) – polski grafik, ilustrator. * [[Antoni Szandlerowski|Szandlerowski, Antoni]] (1878–1911) – polski poeta, dramatopisarz, teolog, ksiądz katolicki. * [[Jerzy Szaniawski|Szaniawski, Jerzy]] (1886–1970) – polski dramaturg, felietonista i prozaik. * [[Józef Szaniawski|Szaniawski, Józef]] (1944–2012) – polski politolog, historyk, sowietolog, dziennikarz. * [[Szantidewa]] (VIII w. n.e.) – indyjski jogin i nauczyciel buddyjski. * [[Grażyna Szapołowska|Szapołowska, Grażyna]] (ur. 1953) – polska aktorka. * [[Włodzimierz Szaranowicz|Szaranowicz, Włodzimierz]] (ur. 1949) – polski dziennikarz i komentator sportowy czarnogórskiego pochodzenia. * [[Siamion Szarecki|Szarecki, Siamion Hieorhijewicz]] (ur. 1936) – białoruski polityk. * [[Anna Szarek|Szarek, Anna]] (ur. 1985) – polska modelka, aktorka. * [[Mieczysław Michał Szargan|Szargan, Mieczysław Michał]] (ur. 1933) – polski pisarz, satyryk. * [[Szarlotta]] (1896–1985) – wielka księżna Luksemburga. * Szaro, Rich → Szaro, Ryszard * [[Ryszard Szaro|Szaro, Ryszard]] (ur. 1949) – polski futbolista. * [[Ariel Szaron|Szaron, Ariel]] (1928–2014)) – izraelski polityk i wojskowy, w latach 2001–2006 premier Izraela. * [[Leszek Szaruga|Szaruga, Leszek]] (ur. 1946) – polski poeta, tłumacz, historyk i krytyk literatury. * Szary Lis → Lee, Robert E. * [[Adrian Szary|Szary, Adrian]] (ur. 1983) – polski poeta. * [[Mikołaj Sęp Szarzyński|Szarzyński, Mikołaj Sęp]] (1550–1581) – polski poeta. * [[Thomas Szasz|Szasz, Thomas]] (1920–2012) – amerykański psychiatra węgierskiego pochodzenia, wykładowca akademicki, działacz społeczny. * Szaszkiewicz, Irena → Szaszkiewiczowa, Irena * [[Irena Kika Szaszkiewiczowa|Szaszkiewiczowa, Irena]] (1917–2014) – artystka Piwnicy pod Baranami. * Szaszkiewiczowa, Kika → Szaszkiewiczowa, Irena * Szatkowska, Zofia → Kossak-Szczucka, Zofia * Szawuła, Aleksandra → Kiełb-Szawuła, Aleksandra * Szayer, Jadwiga → Sari, Ada ===Szc=== * [[Weronika Szczawińska|Szczawińska, Weronika]] (ur. 1981) – polska reżyserka, kulturoznawczyni, tłumaczka. * [[Daniel Szczechura|Szczechura, Daniel]] (ur. 1930) – polski reżyser, scenarzysta, scenograf, pedagog. * [[Rodion Szczedrin|Szczedrin, Rodion Konstantynowicz]] (ur. 1932) – rosyjski kompozytor i pianista. * [[Andrzej Szczeklik|Szczeklik, Andrzej]] (1938–2012) – polski lekarz-naukowiec, pisarz, filozof medycyny. * [[Mateusz Szczepaniak|Szczepaniak, Mateusz]] (ur. 1987) – polski żużlowiec. * [[Piotr Szczepanik|Szczepanik, Piotr]] (1942–2020) – polski piosenkarz, aktor, kompozytor i gitarzysta. * [[Tomasz Szczepanik|Szczepanik, Tomasz]] (ur. 1981) – polski muzyk. * [[Patrycja Szczepanowska|Szczepanowska, Patrycja]] (ur. 1979) – polska aktorka. * Szczepanowski, Stanisław → Stanisław ze Szczepanowa * [[Stanisław Szczepanowski (poseł)|Szczepanowski, Stanisław]] (1846–1900) – polski ekonomista, inżynier. * [[Jan Alfred Szczepański|Szczepański, Jan Alfred]] (1902–1991) – polski literat, publicysta, krytyk teatralny i filmowy, wspinacz. * [[Jan Józef Szczepański|Szczepański, Jan Józef]] (1919–2003) – polski eseista, scenarzysta, tłumacz, podróżnik. * [[Ludwik Szczepański|Szczepański, Ludwik]] (1872–1954) – polski publicysta, dziennikarz, poeta, taternik. * [[Piotr Szczepański (plastyk)|Szczepański, Piotr]] (ur. 1954) – polski poeta, animator kultury i plastyk. * [[Piotr Szczepański (filmowiec)|Szczepański, Piotr]] (ur. 1975) – polski reżyser, scenarzysta, operator i montażysta filmowy. * [[Tadeusz Szczepański|Szczepański, Tadeusz]] (ur. 1947) – polski historyk filmu, krytyk, tłumacz, kulturoznawca. * [[Wiesław Szczepański|Szczepański, Wiesław]] (ur. 1960) – polski polityk. * [[Joanna Szczepkowska|Szczepkowska, Joanna]] (ur. 1953) – polska aktorka, pisarka i publicystka. * [[Andrzej Szczepkowski|Szczepkowski, Andrzej]] (1923–1997) – polski aktor, autor fraszek, artysta kabaretowy, pedagog. * [[Mariusz Szczerski|Szczerski, Mariusz]] (1970–2005) – polski piosenkarz. * Szczery → Szczerski, Mariusz * [[Michał Szcześniak|Szcześniak, Michał]] (ur. 1982) – polski reżyser i dziennikarz. * Szcześniak, Miecz → Szcześniak, Mieczysław * [[Mieczysław Szcześniak|Szcześniak, Mieczysław]] (ur. 1964) – polski piosenkarz, kompozytor i autor tekstów. * [[Ewa Szczęsna|Szczęsna, Ewa]] (ur. 1976) – polska filolog. * [[Maciej Szczęsny|Szczęsny, Maciej Wawrzyniec]] (ur. 1965) – polski komentator sportowy, piłkarz. * [[Wojciech Szczęsny|Szczęsny, Wojciech]] (ur. 1990) – polski piłkarz. * [[Agata Szczęśniak|Szczęśniak, Agata]] (ur. 1980) – polska publicystka i socjolożka. * [[Małgorzata Szczęśniak|Szczęśniak, Małgorzata]] (ur. XX w.) – polska scenografka i autorka kostiumów. * Szczot, Katarzyna → Kayah * [[Adam Szczuciński|Szczuciński, Adam]] (ur. 1978) – polski pisarz. * Szczucka, Zofia → Kossak-Szczucka, Zofia * [[Lech Szczucki|Szczucki, Lech Tadeusz]] (ur. 1933) – polski historyk filozofii i kultury. * [[Kazimiera Szczuka|Szczuka, Kazimiera]] (ur. 1966) – polska historyczka i krytyk literacka, dziennikarka, pisarka, prezenterka telewizyjna. * [[Mateusz Szczurek|Szczurek, Mateusz]] (ur. 1975) – polski ekonomista, minister finansów. * [[Wojciech Szczurek|Szczurek, Wojciech]] (ur. 1963) – polski prawnik, polityk. * [[Marcin Szczygielski|Szczygielski, Marcin]] (ur. 1972) – polski pisarz, grafik, dziennikarz i projektant wnętrz. * [[Mariusz Szczygieł|Szczygieł, Mariusz]] (ur. 1966) – polski dziennikarz. * [[Aleksander Szczygło|Szczygło, Aleksander]] (1963–2010) – polski polityk, prawnik. * [[Stefan Szczygłowski|Szczygłowski, Stefan]] (ur. 1952) – polski poeta i prozaik. * [[Szczepan Szczykno|Szczykno, Szczepan]] (1960–2020) – polski reżyser. * [[Jolanta Szczypińska|Szczypińska, Jolanta]] (1957–2018) – polska polityk, z zawodu pielęgniarka. * [[Andrzej Szczypiorski|Szczypiorski, Andrzej]] (1924–2000) – polski prozaik i publicysta. ===Sze=== * [[Csanád Szegedi|Szegedi, Csanád]] (ur. 1982) – węgierski polityk. * [[Andrzej Szejna|Szejna, Andrzej]] (ur. 1973) – polski polityk. * [[Adam Szejnfeld|Szejnfeld, Adam]] (ur. 1958) – polski polityk, prawnik. * Szekspir, William → Shakespeare, William * [[Monika Szela|Szela, Monika]] (ur. 1976) – polska aktorka, dyrektorka teatru. * [[Andrzej Szeląg|Szeląg, Andrzej]] (1943–2006) – polski komentator sportowy. * [[Ewa Szelburg-Zarembina|Szelburg-Zarembina, Ewa]] (1899–1986) – polska pisarka. * [[Stanisław Szelc|Szelc, Stanisław]] (ur. 1943) – polski satyryk i artysta kabaretowy. * [[Kazimierz Szemioth|Szemioth, Kazimierz]] (1933–85) – polski poeta, publicysta, aktor, malarz, grafik. * [[Zygmunt Szendzielarz|Szendzielarz, Zygmunt]] (1910–1951) – polski wojskowy. * [[Szenuda III]] (1923–2012) – patriarcha Koptyjskiego Kościoła Ortodoksyjnego. * [[Lucjan Szenwald|Szenwald, Lucjan]] (1909–1944) – polski poeta. * [[Eduard Szewardnadze|Szewardnadze, Eduard]] (1928–2014) – gruziński polityk. * [[Piotr Szewc|Szewc, Piotr]] (ur. 1961) – polski prozaik, eseista, poeta. * [[Andrzej Szewczyk|Szewczyk, Andrzej]] (1950–2001) – polski malarz, rzeźbiarz. * Szewczyk, Irena → Tetelowska, Irena * [[Małgorzata Szewczyk|Szewczyk, Małgorzata]] (1828–1905) – polska błogosławiona Kościoła katolickiego, zakonnica, współzałożycielka i pierwsza przełożona zakonu Zgromadzenia Córek Matki Bożej Bolesnej (serafitek). * [[Wilhelm Szewczyk|Szewczyk, Wilhelm]] (1916–1991) – polski pisarz, tłumacz, krytyk literacki. * [[Irena Szewińska|Szewińska, Irena]] (1946–2018) – polska lekkoatletka. * [[Andrzej Szewiński|Szewiński, Andrzej]] (ur. 1970) – polski siatkarz, działacz sportowy i polityk. ===Szk=== * [[Alfred Szklarski|Szklarski, Alfred]] (1912–1992) – polski pisarz. * [[Iosif Szkłowski|Szkłowski, Iosif]] (1916–1985) – radziecki astronom. * [[Wiktor Szkłowski|Szkłowski, Wiktor Borisowicz]] (1893–1984) – rosyjski literaturoznawca, filmoznawca. * [[Paweł Szkotak|Szkotak, Paweł]] (ur. 1965) – polski reżyser. ===Szl=== * [[Franciszek Szlachcic|Szlachcic, Franciszek]] (1920–1990) – polski polityk, generał brygady. * [[Radosław Szlaga|Szlaga, Radosław]] (ur. 1979) – polski malarz, rzeźbiarz. * [[Tomasz Szlendak|Szlendak, Tomasz]] (ur. 1974) – polski socjolog, antropolog i prozaik. * [[Władysław Szlengel|Szlengel, Władysław]] (1914–1943) – polski poeta, autor piosenek. * Szlenkier, Małgorzata → Buczkowska, Małgorzata * [[Andrzej Szlęzak|Szlęzak, Andrzej Kazimierz]] (ur. 1962) – polski samorządowiec. * [[Artur Szlosarek|Szlosarek, Artur]] (ur. 1968) – polski poeta i tłumacz. ===Szł=== * [[Andrzej Szłapa|Szłapa, Andrzej]] (ur. 1975) – polski piłkarz futsalowy. ===Szm=== * [[Krzysztof Szmagier|Szmagier, Krzysztof]] (1935–2011) – polski reżyser. * [[Seweryna Szmaglewska|Szmaglewska, Seweryna]] (1916–1992) – polska pisarka. * [[Jerzy Szmajdziński|Szmajdziński, Jerzy]] (1952–2010) – polski polityk. * [[Sławomir Szmal|Szmal, Sławomir]] (ur. 1978) – polski piłkarz ręczny. * Szmeterling, Anna Maria → Jantar, Anna * [[Andrzej Szmidt|Szmidt, Andrzej]] (1933–2006) – polski poeta. * [[Józef Szmidt|Szmidt, Józef]] (ur. 1935) – polski lekkoatleta. * [[Stefan Szmidt|Szmidt, Stefan Józef]] (ur. 1943) – polski aktor i malarz. * Szmidt, Piotr → TenTypMes * [[Jan Szmyd|Szmyd, Jan]] (ur. 1932) – polski historyk filozofii, religioznawca, etyk, publicysta, wykładowca akademicki. * [[Sylwester Szmyd|Szmyd, Sylwester]] (ur. 1978) – polski kolarz szosowy. ===Szn=== * [[Franciszek Sznajde|Sznajde, Franciszek]] (1790–1850) – polski wojskowy. * [[Tadeusz Sznuk|Sznuk, Tadeusz]] (ur. 1943) – inżynier elektronik, pilot, dziennikarz, prezenter telewizyjny. ===Szo=== * [[Stanisław Szober|Szober, Stanisław Józef Leonard]] (1879–1938) – polski językoznawca i pedagog. * [[Jessica Szohr|Szohr, Jessica Karen]] (ur. 1985) – amerykańska modelka i aktorka. * [[Izabela Szolc|Szolc, Izabela]] (ur. 1974) – polska pisarka. * [[Konrad Szołajski|Szołajski, Konrad]] (ur. 1956) – polski reżyser i scenarzysta filmowy. * [[Marek Szołtysek|Szołtysek, Marek]] (ur. 1963) – śląski pisarz, dziennikarz, historyk, autor książek. * Szopen, Fryderyk Franciszek → Chopin, Fryderyk Franciszek * [[Adam Szostkiewicz|Szostkiewicz, Adam]] (ur. 1952) – polski dziennikarz, tłumacz i publicysta. * [[Agnieszka Szott|Szott, Agnieszka]] (ur. 1982) – polska koszykarka. * [[Stanisław Szozda|Szozda, Stanisław]] (1950–2013) – polski kolarz szosowy. ===Szp=== * [[Małgorzata Szpakowska|Szpakowska, Małgorzata]] (ur. 1940) – polska kulturoznawczyni, krytyk literacki, historyk literatury. * [[Dariusz Szpakowski|Szpakowski, Dariusz]] (ur. 1951) – polski dziennikarz. * Szperkowicz, Hanna → Krall, Hanna * [[Janusz Szpotański|Szpotański, Janusz]] (1926–2001) – polski poeta, satyryk, krytyk i teoretyk literatury, tłumacz, szachista. * [[Bartosz Szpurek|Szpurek, Bartosz]] (ur. 1980) – polski dziennikarz. ===Szr=== * [[Piotr Szreniawski|Szreniawski, Piotr]] (ur. 1976) – polski autor bajek i aforyzmów. ===Szt=== * [[Adam Sztaba|Sztaba, Adam]] (ur. 1975) – polski kompozytor, pianista, aranżer, dyrygent i producent muzyczny. * [[Jan Sztaudynger|Sztaudynger, Jan Izydor]] (1904–1970) – polski poeta i satyryk. * [[Jolanta Sztejka|Sztejka, Jolanta]] (ur. 1978) – polska poetka. * Sztejngart, Igor Siemionowicz → Shteyngart, Gary * [[Kazimierz Szternal|Szternal, Kazimierz]] (1907–1981) – pułkownik WP, szef sztabu pułku „Baszta”, powstaniec warszawski, cichociemny. * [[Piotr Sztompka|Sztompka, Piotr]] (ur. 1944) – polski socjolog. * Sztuka, Marzena → Kipiel-Sztuka, Marzena * [[Janusz Sztumski|Sztumski, Janusz]] (ur. 1930) – polski socjolog. * [[Jan Szturc|Szturc, Jan]] (ur. 1958) – polski skoczek narciarski, kombinator norweski i piłkarz, trener. ===Szu=== * [[Janusz Szuber|Szuber, Janusz]] (1948–2020) – polski poeta, eseista, felietonista. * [[Józef Szujski|Szujski, Józef Jerzy]] (1835–1883) – polski historyk, jeden z krakowskich stańczyków, publicysta, poeta, prozaik. * [[Michał Szulim|Szulim, Michał]] (ur. 1979) – polski wokalista, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów. * Szulim-Badziak, Agnieszka → Woźniak-Starak, Agnieszka * Szulim, Agnieszka → Woźniak-Starak, Agnieszka * [[Piotr Szulkin|Szulkin, Piotr]] (1950–2018) – polski reżyser, scenarzysta, pisarz i scenograf. * [[Ewa Szumańska|Szumańska, Ewa]] (1921–2011) – polska pisarka, reportażystka, scenarzystka filmowa, autorka słuchowisk i satyryczka. * [[Aleksander Szumański|Szumański, Aleksander Zbigniew]] (ur. 1931) – polski pisarz, krytyk literacki, dziennikarz, publicysta. * [[Krystyna Szumilas|Szumilas, Krystyna Maria]] (ur. 1956) – polska polityk. * [[Małgorzata Szumowska|Szumowska, Małgorzata]] (ur. 1973) – polska reżyserka i scenarzystka. * [[Michał Szurek|Szurek, Michał]] (ur. 1946) – polski matematyk i publicysta. * [[Ryszard Szurkowski|Szurkowski, Ryszard]] (1946–2021) – polski kolarz. * [[Szymon Szurmiej|Szurmiej, Szymon]] (1923–2014) – polski aktor, reżyser i działacz społeczności żydowskiej. * [[Stanisłau Szuszkiewicz|Szuszkiewicz, Stanisłau]] (1934–2022) – radziecki i białoruski naukowiec i polityk. ===Szw=== * [[Monika Szwaja|Szwaja, Monika]] (ur. 1949) – polska pisarka i dziennikarka. * [[Szymon Szwarc|Szwarc, Szymon]] (ur. 1986) – polski poeta i muzyk. * [[Ricardo Szwarcer|Szwarcer, Ricardo]] (ur. 1948) – argentyński producent teatralny. * [[Stanisław Szwechowicz|Szwechowicz, Stanisław]] (ur. 1949) – polski rzeźbiarz, kurator i organizator wielu wystaw. * [[Aleksandra Szwed|Szwed, Aleksandra]] (ur. 1990) – polska aktorka i piosenkarka. * [[Dariusz Szwed|Szwed, Dariusz]] (ur. 1967) – polski polityk. * Szwed, Krystyna → Bogdanowicz-Szwed, Krystyna * [[Konrad Szweda|Szweda, Konrad]] (1912–1988) – polski ksiądz katolicki. * [[Waldemar Szwiec|Szwiec, Waldemar]] (1915–1943) – polski wojskowy, cichociemny, oficer Armii Krajowej. ===Szy=== * [[Borys Szyc|Szyc, Borys]] (ur. 1978) – polski aktor i muzyk. * Szyc, Tamara → Arciuch, Tamara * [[Julia Szychowiak|Szychowiak, Julia]] (ur. 1986) – polska poetka. * [[Agnieszka Szydłowska|Szydłowska, Agnieszka]] (ur. 1974) – polska dziennikarka radiowa i telewizyjna. * Szydłowska, Joanna → Pietrońska, Joanna * [[Bartosz Szydłowski|Szydłowski, Bartosz]] (ur. 1968) – polski reżyser teatralny i filmoznawca. * [[Arnold Szyfman|Szyfman, Arnold]] (1882–1967) – polski reżyser, dramaturg i dyrektor teatrów. * [[Andrzej Szyjewski|Szyjewski, Andrzej]] (ur. 1963) – polski religioznawca, etnolog religii. * [[Ewa Szykulska|Szykulska, Ewa]] (ur. 1949) – polska aktorka. * [[Dariusz Szymaniak|Szymaniak, Dariusz]] (ur. 1969) – polski aktor. * [[Michał Szymaniak|Szymaniak, Michał]] (ur. 1992) – polski poeta. * [[Józef Szymanowski|Szymanowski, Józef]] (1748–1801) – polski poeta i krytyk literacki, polityk. * [[Karol Szymanowski|Szymanowski, Karol Maciej]] (1882–1937) – polski kompozytor, pianista, pedagog i krytyk muzyczny. * [[Wacław Szymanowski|Szymanowski, Wacław]] (1821–1886) – polski pisarz i dziennikarz. * [[Adriana Szymańska|Szymańska, Adriana]] (ur. 1943) – polska pisarka, polonistka. * [[Beata Szymańska|Szymańska, Beata]] (ur. 1938) – polska pisarka, historyczka sztuki. * Szymańska, Maria → Kalota-Szymańska, Maria * Szymańska-Warda, Małgorzata → Warda, Małgorzata * [[Bolesław Szymański|Szymański, Bolesław]] (ur. 1950) – polski matematyk i informatyk. * [[Edward Szymański|Szymański, Edward]] (1907–1943) – polski poeta. * [[Grzegorz Szymański|Szymański, Grzegorz]] (ur. 1978) – polski siatkarz. * [[Paweł Szymański (ur. 1954)|Szymański, Paweł]] (ur. 1954) – polski kompozytor. * [[Paweł Marcin Szymański|Szymański, Paweł Marcin]] (ur. 1967) – polski muzyk, kompozytor, wokalista, gitarzysta i harmonijkarz bluesowy. * [[Wisława Szymborska|Szymborska, Wisława]] (1923–2012) – polska poetka, felietonistka, noblistka. * [[Jan Szymborski|Szymborski, Jan]] (1922–2016) – polski ksiądz katolicki. * [[Krzysztof Szymborski|Szymborski, Krzysztof]] (ur. 1941) – polski fizyk, historyk i popularyzator nauki, mieszka w USA. * [[Stanisław Szymecki|Szymecki, Stanisław]] (ur. 1924) – polski duchowny katolicki. * [[Katarzyna Szymielewicz|Szymielewicz, Katarzyna]] (ur. 1981) – polska działaczka na rzecz wolności i ochrony praw człowieka. * [[Jerzy Szymik|Szymik, Jerzy]] (ur. 1953) – polski duchowny katolicki, teolog, poeta, tłumacz. * [[Sancja Szymkowiak|Szymkowiak, Sancja]] (1910–1942) – polska serafitka (CMBB), błogosławiona Kościoła katolickiego. * [[Tadeusz Szymków|Szymków, Tadeusz]] (1958–2009) – polski aktor. * [[Szymon z Lipnicy]] (1438–1482) – polski święty Kościoła katolickiego, prezbiter, kapłan z zakonu oo. Bernardynów. * [[Krzysztof Szymoniak|Szymoniak, Krzysztof]] (ur. 1953) – polski poeta, krytyk literacki i dziennikarz. * [[Szymon Szymonowic|Szymonowic, Szymon]] (1558–1629) – polski poeta pochodzenia ormiańskiego. * [[Maria Szypowska|Szypowska, Maria]] (1929–2017) – polska pisarka. * [[Aleksandr Szyrwindt|Szyrwindt, Aleksandr Anatoljewicz]] (ur. 1934) – rosyjski aktor, scenarzysta i reżyser teatralny. * [[Jan Szyszko|Szyszko, Jan Feliks]] (1944–2019) – polski polityk, profesor nauk leśnych. * [[Maria Szyszkowska|Szyszkowska, Maria]] (ur. 1937) – polski filozof, działaczka polityczna i społeczna. * [[Łukasz Szywała|Szywała, Łukasz]] (ur. 1981) – polski bilardzista. {{SORTUJ:S}} [[Kategoria:Strony przeglądowe - osoby]] l9srxwpvrvc2korrkaprsdhemajpsrn 0 32790 535846 535153 2022-07-26T22:54:11Z Janeksad 31542 n wikitext text/x-wiki {{center|[[Alfabetyczna lista osób/0–9|0–9]] • [[Alfabetyczna lista osób/A, Á, Å|A, Á, Å]] • [[Alfabetyczna lista osób/B|B]] • [[Alfabetyczna lista osób/C|C]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ć Č|Ć Č]] • [[Alfabetyczna lista osób/D Đ|D Đ]] • [[Alfabetyczna lista osób/E, É, Ə|E, É, Ə]] • [[Alfabetyczna lista osób/F|F]] • [[Alfabetyczna lista osób/G|G]] • [[Alfabetyczna lista osób/H|H]] • [[Alfabetyczna lista osób/I, İ|I, İ]] • [[Alfabetyczna lista osób/J|J]] • [[Alfabetyczna lista osób/K|K]] • [[Alfabetyczna lista osób/L|L]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ł|Ł]] • [[Alfabetyczna lista osób/M|M]] • [[Alfabetyczna lista osób/N|N]] • [[Alfabetyczna lista osób/O|O]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ó Ō Ö Ø|Ó Ō Ö Ø]] • [[Alfabetyczna lista osób/P|P]] • [[Alfabetyczna lista osób/Q|Q]] • [[Alfabetyczna lista osób/R|R]] • [[Alfabetyczna lista osób/S|S]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ś Š Ş|Ś Š Ş]] • [[Alfabetyczna lista osób/T, Þ|T, Þ]] • [[Alfabetyczna lista osób/U|U]] • [[Alfabetyczna lista osób/V|V]] • [[Alfabetyczna lista osób/W|W]] • [[Alfabetyczna lista osób/X|X]] • [[Alfabetyczna lista osób/Y|Y]] • [[Alfabetyczna lista osób/Z|Z]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ż Ź Ž|Ż Ź Ž]]}} ---- __NOTOC__ =T= ==T-== * T-IV → Pilecki, Witold ==Ta== ===Tab=== * [[Elżbieta Tabakowska|Tabakowska, Elżbieta Joanna]] (ur. 1942) – polska filolog, anglistka. * [[Farid Tabarki|Tabarki, Farid]] (ur. 1976) – holenderski dziennikarz i działacz społeczny. * [[Hadrian Filip Tabęcki|Tabęcki, Hadrian Filip]] (ur. 1975) – polski kompozytor, aranżer, pianista, producent muzyczny, reżyser i scenarzysta. * [[Taboo]] (ur. 1975) – amerykański raper. * Taboo Nawasha → Taboo * [[Craig Taborn|Taborn, Craig]] (ur. 1970) – amerykański pianista i kompozytor. * [[Bolesław Taborski|Taborski, Bolesław]] (1927–2010) – polski poeta, teatrolog, tłumacz i krytyk literacki. ===Tad=== * [[Tadek]] (ur. 1982) – polski raper. * [[Beata Tadla|Tadla, Beata]] (ur. 1975) – polska dziennikarka, z wykształcenia także kulturoznawca. * [[Ryszard Tadeusiewicz|Tadeusiewicz, Ryszard]] (ur. 1947) – polski automatyk i informatyk. ===Taf=== * [[William Taft|Taft, William]] (1857–1930) – amerykański polityk i prawnik. ===Tag=== * [[Takeo Tagata|Tagata, Takeo]] (1916–2008) – japoński pilot wojskowy, autor książek historycznych i propagator historii. * [[Rabindranath Tagore|Tagore, Rabindranath]] (1861–1941) – indyjski pisarz i pedagog. ===Tah=== * [[Malba Tahan|Tahan, Malba]] (1895–1974) – brazylijski pisarz i matematyk. * [[Tahir ibn Husajn]] (?–822) – władca Buszengu, namiestnik i dowódca wszystkich wojsk kalifa Al-Mamuna. ===Tai=== * [[Nur Suryani Mohamed Taibi|Taibi, Nur Suryani Mohamed]] (ur. 1983) – malezyjska sportsmenka i wojskowa. * [[Hippolyte Taine|Taine, Hippolyte Adolphe]] (1828–1893) – francuski filozof, historyk i krytyk literacki. * [[Aleksandra Taistra|Taistra, Aleksandra]] (ur. 1982) – polska wspinaczka. ===Taï=== * Taïeb, Zeiza Gisèle Élise → Halimi, Gisèle ===Taj=== * [[Zofia Tajber|Tajber, Zofia]] (1890–1963) – polska zakonnica katolicka. * [[Taje Dordże|Taje, Dordże]] (ur. 1983) – inkarnowany lama szkoły Karma Kagju buddyzmu tybetańskiego. * [[Ibn Tajmijja|Tajmijja, Ibn]] (1263–1328) – teolog, filozof i prawnik muzułmański. * [[Apoloniusz Tajner|Tajner, Apoloniusz Leopold]] (ur. 1954) – polski narciarz klasyczny, trener. ===Tak=== * [[Andrej Takindang|Takindang, Andrej]] (ur. 1983) – białoruski poeta i muzyk. * [[Yōjirō Takita|Takita, Yōjirō]] (ur. 1955) – japoński reżyser i scenarzysta. * [[Takna Dżigme Sangpo]] (ur. 1928) – tybetański działacz niepodległościowy, więzień polityczny. ===Tal=== * [[Michaił Tal|Tal, Michaił]] (1936–1992) – łotewski szachista. * [[Mehmet Talaat|Talaat, Mehmet]] (1874–1921) – turecki polityk. * Talaat Pasza → Talaat, Mehmet * [[Dżalal Talabani|Talabani, Dżalal]] (ur. 1933) – iracki polityk narodowości kurdyjskiej. * [[Henryk Talar|Talar, Henryk]] (ur. 1945) – polski aktor i prezenter telewizyjny. * [[Jan Talar|Talar, Jan]] (ur. 1945) – polski lekarz. * [[Robert Talarczyk|Talarczyk, Robert]] (ur. 1968) – polski aktor i reżyser teatralny. * [[Tales z Miletu]] (ok. 635–543 p.n.e.) – grecki filozof, matematyk, astronom, inżynier, polityk, podróżnik i kupiec, zaliczany do siedmiu mędrców starożytnej Grecji. * [[Ali ibn Abi Talib|Talib, Ali Ibn Abi]] (ok. 604–661) – pierwszy imam szyitów. * Talika → Tilopa * [[Charles-Maurice de Talleyrand|Talleyrand (de), Charles-Maurice]] (1754–1838) – francuski duchowny, polityk i dyplomata. ===Tam=== * Tamang Tulku Rimpocze → Dharma Sangha * Tamar → Maryniak, Tadeusz Józef * [[Tamara (królowa Gruzji)|Tamara]] (1160–1213) – gruzińska królowa. * Tamara I Wielka → Tamara * [[Roza Tamarkina|Tamarkina, Roza]] (1920–1950) – radziecka pianistka. * [[Jolanta Tambor|Tambor, Jolanta]] (ur. 1958) – polska językoznawca. * [[Alaksandr Tamkowicz|Tamkowicz, Alaksandr Leanidawicz]] (ur. 1963) – białoruski dziennikarz. * [[Daniel Tammet|Tammet, Daniel Paul]] (ur. 1979) – brytyjski sawant autystyczny. ===Tan=== * [[Amy Tan|Tan, Amy Ruth]] (ur. 1952) – amerykańska pisarka pochodzenia chińskiego. * [[Yoshikazu Tanaka|Tanaka, Yoshikazu]] (ur. 1977) – japoński przedsiębiorca. * [[Julius Tandler|Tandler, Julius]] (1869–1936) – austriacki lekarz i polityk. * [[Tang Zhen|Tang, Zhen]] (1630–1704) – chiński filozof. * [[Yves Tanguy|Tanguy, Yves]] (1900–1955) – amerykański malarz francuskiego pochodzenia. * [[Serj Tankian|Tankian, Serj Adam]] (ur. 1967) – amerykański piosenkarz. * Tanner, Beatrice Stella → Campbell, Patrick * [[Danis Tanović|Tanović, Danis]] (ur. 1969) – reżyser i scenarzysta pochodzący z Bośni i Hercegowiny. * [[Aleksander Tansman|Tansman, Aleksander]] (1897–1986) – polski kompozytor, pianista i dyrygent. ===Tań=== * Tańska, Klementyna → Hoffmanowa, Klementyna * [[Ignacy Tański|Tański, Ignacy]] (1761–1805) – polski pisarz. ===Tar=== * [[Wacław Taranczewski|Taranczewski, Wacław]] (1903–1987) – polski malarz. * [[Quentin Tarantino|Tarantino, Quentin Jerome]] (ur. 1963) – amerykański reżyser, scenarzysta i aktor. * [[Leon Tarasewicz|Tarasewicz, Leon]] (ur. 1957) – polski malarz. * [[Ryszard Tarasiewicz|Tarasiewicz, Ryszard Jerzy]] (ur. 1962) – polski piłkarz, następnie trener. * [[Jan Tarasin|Tarasin, Jan]] (1926–2009) – polski malarz, grafik, rysownik, fotograf, eseista, pedagog. * [[Eero Tarasti|Tarasti, Eero Aarne Pekka]] (ur. 1948) – fiński muzykolog i semiolog. * [[Hieorhij Taraziewicz|Taraziewicz, Hieorhij]] (1937–2003) – radziecki i białoruski polityk. * [[Gabriel Tarde|Tarde, Gabriel]] (1843–1904) – francuski socjolog, psycholog społeczny i kryminolog. * Tarde(de), Jean-Gabriel → Tarde, Gabriel * [[Ali Tarhouni|Tarhouni, Ali]] (ur. 1951) – libijski ekonomista i polityk. * [[Alek Tarkowski|Tarkowski, Alek]] (ur. 1977) – polski socjolog. * [[Szymon Tarkowski|Tarkowski, Szymon]] (ur. 1978) – polski kompozytor, autor tekstów, wokalista oraz basista. * [[Jan Amor Tarnowski|Tarnowski, Jan Amor]] (1488–1561) – kasztelan krakowski, pisarz. * [[Karol Tarnowski|Tarnowski, Karol]] (ur. 1937) – polski filozof. * [[Władysław Tarnowski|Tarnowski, Władysław]] (1836 lub 1844–1878) – polski pianista, kompozytor, poeta, dramaturg, tłumacz. * [[Alfred Tarski|Tarski, Alfred]] (1901–1983) – polski logik i matematyk. * [[Ksawery Tartakower|Tartakower, Ksawery]] (1887–1956) – polski szachista i aforysta pochodzenia żydowskiego. ===Tas=== * Tas Da Fleia → Tede * [[Bratisław Taszkowski|Taszkowski, Bratisław]] (ur. 1960) – macedoński pisarz i dziennikarz. ===Tat=== * [[Ratan Tata|Tata, Ratan]] (ur. 1937) – indyjski przedsiębiorca. * [[Władysław Tatarkiewicz|Tatarkiewicz, Władysław]] (1886–1980) – polski filozof i historyk sztuki. * [[Jacques Tati|Tati, Jacques]] (1908–1982) – francuski reżyser, aktor, scenarzysta i producent filmowy. * Tatischeff, Jacques → Tati, Jacques * [[Audrey Tautou|Tautou, Audrey Justine]] (ur. 1978) – francuska aktorka. * [[Channing Tatum|Tatum, Channing Matthew]] (ur. 1980) – amerykański model i aktor. ===Tau=== * [[Taufa'ahau Tupou IV]] (1918–2006) – tongański polityk, sportowiec i kaznodzieja. * [[Jean-Louis Tauran|Tauran, Jean-Louis]] (ur. 1943) – francuski duchowny katolicki. * [[Walter Tausk|Tausk, Walter]] (1890–1941) – niemiecki Żyd, kupiec i pisarz. ===Tav=== * [[Bertrand Tavernier|Tavernier, Bertrand]] (1941–2021) – francuski reżyser, scenarzysta i producent filmowy. ===Tay=== * [[Charles Taylor (polityk)|Taylor, Charles Ghankay]] (ur. 1948) – liberyjski polityk. * [[Corey Taylor|Taylor, Corey]] (ur. 1973) – amerykański piosenkarz, aktor i producent muzyczny. * Taylor, Elisheba Rachel → Taylor, Elizabeth Rosemond * [[Elizabeth Taylor|Taylor, Elizabeth Rosemond]] (1932–2011) – amerykańska aktorka pochodzenia angielskiego. * [[Laurie Taylor|Taylor, Laurie]] (ur. 1936) – brytyjski socjolog. * Taylor, Liz → Taylor, Elizabeth Rosemond * [[John Taylor|Taylor, John]] (1808–1887) – amerykański duchowny mormoński. * Taylor, Liz → Taylor, Elizabeth Rosemond * [[Zachary Taylor|Taylor, Zachary]] (1784–1850) – amerykański wojskowy i polityk. ===Taz=== * [[Janusz Tazbir|Tazbir, Janusz]] (1927–2016) – polski historyk, publicysta. ==Tā== * Tāls, Mihails → Tal, Michaił ==Tă== * Tăriceanu, Călin → Popescu-Tăriceanu, Călin Constantin Anton ==Tc== * Tchorznicka, Helena → Mniszkówna, Helena * [[Andrzej Tchórzewski|Tchórzewski, Andrzej]] (ur. 1937) – polski poeta i tłumacz. * [[Jerzy Tchórzewski|Tchórzewski, Jerzy]] (1928–1999) – polski malarz, grafik, poeta. * [[Krzysztof Tchórzewski|Tchórzewski, Krzysztof]] (ur. 1950) – polski polityk i inżynier, minister energii w rządzie Beaty Szydło. ==Td== * TDF → Tede ==Te== ===Ted=== * [[Tede]] (ur. 1976) – polski raper i osobowość telewizyjna. * Tedeschi, Carla Gilberta → Bruni, Carla * Tedeusz → Tede * Tedunio → Tede * Tedzik → Tede * Tedzio → Tede ===Tef=== * [[John F. Tefft|Tefft, John F.]] (ur. 1949) – amerykański dyplomata. ===Teg=== * Tegczok, Dordże → XIV Karmapa ===Tei=== *[[Joel Teitelbaum|Teitelbaum, Joel]] (1887–1979) – rabin ultraortodoksyjny, znany z ostrej krytyki syjonizmu. ===Tej=== * Tejada, Jo Raquel → Welch, Raquel * [[Sixto Adalberto Tejeda|Tejeda, Sixto Adalberto]] (1883–1960) – meksykański wojskowy. ===Tek=== * [[Robert Tekieli|Tekieli, Robert]] (ur. 1961) – polski publicysta, dziennikarz. ===Tel=== * [[Leonid Teliga|Teliga, Leonid]] (1917–1970) – polski żeglarz, dziennikarz, pisarz i tłumacz. * [[Gonçalo Ribeiro Telles|Telles, Gonçalo Ribeiro]] (1922–2020) – portugalski polityk i architekt. * [[Robert Telus|Telus, Robert]] (ur. 1969) – polski polityk, rolnik. ===Tem=== * Temudżyn → Czyngis-chan * [[Henry Temple, 3. wicehrabia Palmerston|Temple, Henry]] (1784–1865) – brytyjski polityk. * [[Shirley Temple|Temple, Shirley]] (1928–2014) – amerykańska aktorka i dyplomatka. * [[José Gomes Temporão|Temporão, José Gomes]] (ur. 1951) – brazylijski polityk. ===Ten=== * ten Boom → Boom, Corrie ten * [[Ten Typ Mes]] (ur. 1982) – polski raper. * [[Gołda Tencer|Tencer, Gołda]] (ur. 1949) – polska aktorka i piosenkarka żydowskiego pochodzenia. * [[Tendor]] (ur. 1979) – tybetański aktywista. * [[Natan Tenenbaum|Tenenbaum, Natan]] (1940–2016) – polski satyryk, poeta i autor tekstów pochodzenia żydowskiego. * [[George Tenet|Tenet, George]] (ur. 1953) – amerykański urzędnik, dyrektor CIA w latach 1996–2004. * [[William Tenn|Tenn, William]] (1920–2010) – amerykański pisarz. * [[Andy Tennant|Tennant, Andy]] (ur. 1955) – amerykański reżyser i scenarzysta. * [[Alfred Tennyson|Tennyson, Alfred]] (1809–1892) – angielski poeta. * TenTypMes → Ten Typ Mes * [[Tenzin Cunde|Tenzin, Cunde]] (ur. 1975) – tybetański poeta i aktywista. * Tenzin, Gjaco → Dalajlama XIV ===Teo=== * [[Małgorzata Teodorska|Teodorska, Małgorzata]] (ur. 1981) – polska aktorka niezawodowa i modelka, z wykształcenia ekonomistka. * [[Teofilakt Symokatta]] (VI/VII w.) – bizantyński historyk i pisarz z Egiptu. * Teoretyk → Mierkułow, Wsiewołod Nikołajewicz ===Tep=== * [[Jurij Tepeš|Tepeš, Jurij]] (ur. 1989) – słoweński skoczek narciarski. ===Ter=== * [[Dorota Terakowska|Terakowska, Dorota]] (1938–2004) – polska pisarka i dziennikarka. * [[Marek Tercz|Tercz, Marek]] (ur. 1954) – polski poeta, pieśniarz, bard, kompozytor. * [[Nina Terentiew|Terentiew, Nina]] (ur. 1946) – polska dziennikarka, prezenterka telewizyjna. * [[Teresa od Jezusa z Andów]] (1900–1920) – karmelitanka, pierwsza chilijska święta Kościoła katolickiego. * [[Matka Teresa z Kalkuty|Teresa z Kalkuty]] (1910–1997) – błogosławiona Kościoła katolickiego, siostra zakonna. * [[Teresa z Lisieux]] (1873–1897) – francuska zakonnica. * [[Olgierd Terlecki|Terlecki, Olgierd]] (1922–1986) – polski prozaik i historyk. * [[Maria Terlikowska|Terlikowska, Maria]] (1920–1990) – pisarka. * [[Tomasz Terlikowski|Terlikowski, Tomasz]] (ur. 1974) – polski dziennikarz, publicysta, tłumacz i działacz katolicki. * [[Zofia Terné|Terné, Zofia]] (1909–1987) – polska aktorka kabaretowa, piosenkarka, pianistka i kompozytorka. * [[Lionel Terray|Terray, Lionel]] (1921–1965) – francuski wspinacz. * [[Eugène Terre'Blanche|Terre'Blanche, Eugène]] (1941–2010) – południowoafrykański polityk. * [[Louis Terrenoire|Terrenoire, Louis]] (1908–1992) – francuski polityk i dziennikarz. * Tersa, Adam → Luta, Ras ===Tes=== * [[Romuald Tesarowicz|Tesarowicz, Romuald]] (ur. 1952) – polski śpiewak operowy. * [[Jolanta Teska|Teska, Jolanta]] (ur. 1959) – polska aktorka. * [[Nikola Tesla|Tesla, Nikola]] (1856–1943) – serbski inżynier i wynalazca. * [[A.S.J. Tessimond|Tessimond, A.S.J.]] (1902–1962) – angielski poeta. * Tessimond, Arthur Seymour John → Tessimond, A.S.J. ===Tet=== * [[Irena Tetelowska|Tetelowska, Irena]] (1927–1969) – polska dziennikarka, socjolog. * Tetelowska-Szewczyk, Irena → Tetelowska, Irena * Tetmajer, Kazimierz → Przerwa-Tetmajer, Kazimierz ===Tew=== * [[Manish Tewari|Tewari, Manish]] (ur. 1965) – indyjski polityk. ===Tex=== * Texan, The → Armstrong, Lance ==Th== ===Tha=== * [[Bal Thackeray|Thackeray, Bal]] (1926–2012) – indyjski polityk. * [[William Makepeace Thackeray|Thackeray, William Makepeace]] (1811–1863) – angielski pisarz i satyryk. * [[Irving Thalberg|Thalberg, Irving Grant]] (1899–1936) – amerykański producent filmowy, dyrektor wytwórni filmowych. * Thant, Sithu U → Thant, U * [[U Thant|Thant, U]] (1909–1974) – birmański polityk. * [[Shashi Tharoor|Tharoor, Shashi]] (ur. 1956) – indyjski polityk i dyplomata. * [[Margaret Thatcher|Thatcher, Margaret Hilda]] (1925–2013) – brytyjska prawnik i polityk. * [[Tommy Thayer|Thayer, Tommy]] (ur. 1960) – amerykański muzyk. * [[Kim Thayil|Thayil, Kim A.]] (ur. 1960) – amerykański gitarzysta. ===The=== * The Big Ticket → Garnett, Kevin * The Blonde Bomber → Nowitzki, Dirk Werner * The Boss → Armstrong, Lance * The Texan → Armstrong, Lance * The Chief → Seton, Ernest Evan Thompson * The Killer → Lewis, Jerry Lee * The Queen of Soul → Franklin, Aretha * The Shaq Attack → O'Neal, Shaquille Rashaun * The Special One → Mourinho, José * The Stig → Stig * The Truth → Pierce, Paul Anthony * [[Stefan Themerson|Themerson, Stefan]] (1910–1988) – polski artysta awangardowy, prozaik, poeta, eseista, filozof, filmowiec i kompozytor. * [[Mikis Theodorakis|Theodorakis, Mikis]] (1925–2021) – grecki kompozytor i polityk. * Theophylaktos Simokates → Teofilakt Symokatta * Theophylaktos Simokattes → Teofilakt Symokatta * [[Charlize Theron|Theron, Charlize]] (ur. 1975) – amerykańska aktorka filmowa pochodząca z RPA. * [[Justin Theroux|Theroux, Justin Paul]] (ur. 1971) – amerykański aktor. * [[David Thewlis|Thewlis, David]] (ur. 1963) – brytyjski aktor, scenarzysta, reżyser, poeta i gitarzysta. ===Thi=== * [[Louis Adolphe Thiers|Thiers, Louis Adolphe]] (1797–1877) – francuski polityk i historyk. * [[Ngũgĩ wa Thiong'o|Thiong'o, Ngugi wa]] (ur. 1938) – kenijski pisarz. * [[Jean-François Thiriart|Thiriart, Jean-François]] (1922–1992) – belgijski polityk. * [[Khieu Thirith|Thirith, Khieu]] (ur. 1932) – działaczka Komunistycznej Partii Kambodży. ===Thí=== * [[Thích Nhất Hạnh|Thích, Nhất Hạnh]] (ur. 1926) – wietnamski mnich buddyjski. * [[Thích Quảng Ðức|Thích, Quảng Ðức]] (1897–1963) – wietnamski mnich buddyjski. ===Tho=== * [[René Thom|Thom, René]] (1923–2002) – matematyk francuski. * [[Anna Thomas|Thomas, Anna]] (ur. 1948) – amerykańska scenarzystka, reżyser i producentka filmowa. * [[Dylan Thomas|Thomas, Dylan]] (1914–1953) – angielski poeta pochodzenia walijskiego. * [[Edward Thomas|Thomas, Edward]] (1878–1917) – angielski poeta i krytyk. * [[Jeremy Thomas|Thomas, Jeremy]] (ur. 1949) – brytyjski producent filmowy, okazjonalnie reżyser. * [[Louis-Vincent Thomas|Thomas, Louis-Vincent]] (1922–1994) – francuski socjolog, antropolog i etnolog. * Thomas, Michel → Houellebecq, Michel * Thomas, Philip Edward → Thomas, Edward * [[R.S. Thomas|Thomas, R.S.]] (1913–2000) – walijski poeta, anglikański duchowny. * Thomas, Ronald Stuart → Thomas, R.S. * [[Francis Thompson|Thompson, Francis]] (1859–1907) – angielski poeta. * [[Hunter S. Thompson|Thompson, Hunter Stockton]] (1937–2005) – amerykański pisarz i dziennikarz. * Thomson, William → Lord Kelvin * [[Henry David Thoreau|Thoreau, Henry David]] (1817–1862) – amerykański pisarz i filozof, teoretyk i praktyk obywatelskiego nieposłuszeństwa. * [[Helle Thorning-Schmidt|Thorning-Schmidt, Helle]] (ur. 1966) – duńska polityk. * [[Billy Bob Thornton|Thornton, Billy Bob]] (ur. 1955) – amerykański aktor, dramaturg, reżyser, scenarzysta i wokalista. * [[Brian Thornton|Thornton, Brian]] (ur. 1985) – amerykański siatkarz. * Thornton, William Robert → Thornton, Billy Bob * [[Ian Thorpe|Thorpe, Ian James]] (ur. 1982) – australijski pływak. * [[Jürgen Thorwald|Thorwald, Jürgen]] (1915–2006) – niemiecki pisarz, dziennikarz i historyk. ===Thu=== * Thubten, Gjaco → Dalajlama XIII * [[Stanisław Thugutt|Thugutt, Stanisław August]] (1873–1941) – polski polityk. * [[Harry Thuku|Thuku, Harry]] (1895–1970) – kenijski polityk. * [[Róża Thun|Thun, Róża Maria]] (ur. 1954) – polska polityk. * [[Greta Thunberg|Thunberg, Greta]] (ur. 2003) – szwedzka aktywistka klimatyczna. * [[Uma Thurman|Thurman, Uma Karuna]] (ur. 1970) – amerykańska aktorka. * Thurmond, James Strom → Thurmond, Strom * [[Strom Thurmond|Thurmond, Strom]] (1902–2003) – amerykański polityk. ==Ti== ===Tic=== * [[Lukáš Ticháček|Ticháček, Lukáš]] (ur. 1982) – czeski siatkarz. ===Tig=== * Tiger → Michalczewski, Dariusz * Tiger → Ważny, Władysław ===Til=== * [[Bal Gangadhar Tilak|Tilak, Bal Gangadhar]] (1856–1920) – indyjski polityk i pisarz. * [[Peter Tille| Tille, Peter]] (1938–1996) – niemiecki pisarz. * [[Terence Tiller|Tiller, Terence]] (1916–1987) – angielski poeta i producent radiowy. * [[Tilopa]] (988–1069) – indyjski jogin ===Tim=== * [[Justin Timberlake|Timberlake, Justin Randall]] (ur. 1981) – amerykański piosenkarz i aktor. * [[Grzegorz Timofiejew|Timofiejew, Grzegorz]] (1908–1962) – polski pisarz i tłumacz. ===Tin=== * [[Matthew Tindal|Tindal, Matthew]] (1656–1733) – brytyjski filozof. * [[Marion Tinsley|Tinsley, Marion]] (1927–1995) – amerykański warcabista. ===Tis=== * [[Józef Tischner|Tischner, Józef]] (1931–2000) – polski duchowny katolicki, filozof. * [[Jozef Tiso|Tiso, Jozef]] (1887–1947) – słowacki ksiądz katolicki i polityk. ===Tit=== * [[Andrzej Titkow|Titkow, Andrzej]] (ur. 1946) – polski scenarzysta, reżyser i producent filmowy, poeta. * Tittenbrun von → Komedowa, Zofia * Titus → Pukacki, Tomasz ==Tj== * TJ → Timberlake, Justin Randall ==Tk== * [[Krystyna Tkacz|Tkacz, Krystyna]] (ur. 1947) – polska aktorka. * [[Grzegorz Tkaczyk|Tkaczyk, Grzegorz]] (ur. 1980) – polski piłkarz ręczny. * [[Waldemar Tkaczyk|Tkaczyk, Waldemar]] (ur. 1954) – polski muzyk rockowy, basista, kompozytor, autor tekstów. * [[Jan Wiktor Tkaczyński|Tkaczyński, Jan Wiktor]] (ur. 1960) – polski politolog. * [[Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki|Tkaczyszyn-Dycki, Eugeniusz]] (ur. 1962) – polski poeta, filolog polski. ==To== ===Toc=== * [[Wojciech Tochman|Tochman, Wojciech]] (ur. 1969) – polski reporter, pisarz. * [[Wasił Tocinowski|Tocinowski, Wasił]] (ur. 1946) – macedoński prozaik, historyk sztuki, eseista, poeta, krytyk, autor książek dla dzieci. * [[Alexis de Tocqueville|Tocqueville (de), Alexis]] (1805–1859) – francuski myśliciel polityczny i dyplomata. ===Tod=== * [[Emmanuel Todd|Todd, Emanuel]] (ur. 1951) – francuski politolog, socjolog, historyk i demograf. * [[Aneta Todorczuk|Todorczuk, Aneta]] (ur. 1978) – polska aktorka i wokalistka. * Todorczuk-Perchuć, Aneta → Todorczuk, Aneta ===Toe=== * [[Krzysztof Teodor Toeplitz|Toeplitz, Krzysztof Teodor]] (1933–2010) – polski dziennikarz, działacz społeczny, pisarz, scenarzysta, krytyk filmowy. ===Tof=== * [[Alvin Toffler|Toffler, Alvin]] (1928–2016) – amerykański pisarz, socjolog i futurolog. ===Toh=== * [[Koichi Tohei|Tohei, Koichi]] (1920–2011) – japoński aikidoka. ===Toi=== * [[Natalie du Toit|Toit (du), Natalie]] (ur. 1984) – południowoafrykańska pływaczka. * [[Stephanus Jacobus du Toit|Toit (du), Stephanus Jacobus]] (1847–1911) – burski pisarz, teolog, dziennikarz i polityk, duchowny protestancki. ===Tok=== * [[Ignacy Tokarczuk|Tokarczuk, Ignacy]] (1918–2012) – polski biskup rzymskokatolicki. * [[Olga Tokarczuk|Tokarczuk, Olga]] (ur. 1962) – polska pisarka. * [[Andrzej Tokarczyk|Tokarczyk, Andrzej]] (ur. 1932) – polski religioznawca, autor książek. * [[Zofia Tokarczyk|Tokarczyk, Zofia]] (ur. 1963) – polska panczenistka. * [[Michał Tokarzewski-Karaszewicz|Tokarzewski-Karaszewicz, Michał]] (1893–1964) – polski generał, dowódca Służby Zwycięstwu Polski. ===Tol=== * [[John Ronald Reuel Tolkien|Tolkien, John Ronald Reuel]] (1892–1973) – angielski filolog, filozof katolicki. * Tolkien, J.R.R. → Tolkien, John Ronald Reuel ===Toł=== * [[Nadieżda Tołokonnikowa|Tołokonnikowa, Nadieżda Andriejewna]] (ur. 1989) – rosyjska artystka i aktywistka polityczna. * [[Krzysztof Tołwiński|Tołwiński, Krzysztof]] (ur. 1968) – polski polityk, rolnik. ===Tom=== * [[Konrad Tom|Tom, Konrad]] (1887–1957) – polski scenarzysta, piosenkarz, reżyser, aktor, autor tekstów kabaretowych i piosenek. * [[Józef Tomala|Tomala, Józef]] (ur. 1959) – polski polityk. * Tomalin, Susan Abigail → Sarandon, Susan * [[Krzysztof Tomasik|Tomasik, Krzysztof]] (ur. 1978) – polski publicysta, działacz LGBT. * [[Jan Tomaszewicz|Tomaszewicz, Jan]] (ur. 1956) – polski aktor i reżyser. * [[Anna A. Tomaszewska|Tomaszewska, Anna A.]] (ur. 1968) – polska poetka. * [[Ewa Tomaszewska|Tomaszewska, Ewa]] (ur. 1947) – polska polityk, nauczycielka akademicka. * [[Bohdan Tomaszewski|Tomaszewski, Bohdan]] (1921–2015) – polski dziennikarz, komentator sportowy, tenisista i pisarz. * [[Henryk Tomaszewski|Tomaszewski, Henryk]] (1919–2001) – polski tancerz, mim, choreograf, reżyser, pedagog. * [[Jan Tomaszewski|Tomaszewski, Jan]] (ur. 1948) – polski piłkarz, trener, publicysta sportowy, polityk. * [[Jerzy Tomaszewski|Tomaszewski, Jerzy]] (1924–2016) – polski artysta fotografik, fotograf, reporter, korespondent wojenny. * [[Krzysztof Logan Tomaszewski|Tomaszewski, Krzysztof Logan]] (ur. 1945) – autor tekstów piosenek, scenariuszy filmowych i programów TV, pisarz, reporter. * [[Marek Tomaszewski|Tomaszewski, Marek]] (ur. 1943) – polski pianista. * [[Paweł Tomaszewski|Tomaszewski, Paweł]] (ur. 1983) – polski aktor. * [[Tadeusz Tomaszewski|Tomaszewski, Tadeusz]] (1910–2000) – polski psycholog. * [[Waldemar Tomaszewski|Tomaszewski, Waldemar]] (ur. 1965) – litewski polityk, inżynier i samorządowiec. * [[František Tomášek|Tomášek, František]] (1899–1992) – czeski duchowny katolicki. * Tomaševskis, Valdemaras → Tomaszewski, Waldemar * [[Michał Tombak|Tombak, Michał]] (ur. 1953) – polski biochemik, autor pseudonaukowych poradników o zdrowiu. * [[Witold Tomczak|Tomczak, Witold]] (ur. 1957) – polski polityk i lekarz. * [[Wojciech Tomczyk|Tomczyk, Wojciech]] (ur. 1960) – polski dramaturg i scenarzysta. * [[Tomasz Tomczykiewicz|Tomczykiewicz, Tomasz]] (1961–2015) – polski polityk. * Tomek → Tomaszewski, Jan * [[Arkadiusz Tomiak|Tomiak, Arkadiusz]] (ur. 1968) – polski operator filmowy. * [[Grzegorz Tomicki|Tomicki, Grzegorz]] (ur. 1965) – polski poeta, krytyk literacki, literaturoznawca. * [[Milica Tomić|Tomić, Milica]] (ur. 1960) – serbska artystka. * [[Rudy Tomjanovich|Tomjanovich, Rudy]] (ur. 1948) – amerykański koszykarz i trener. * [[Władysław Tomkiewicz|Tomkiewicz, Władysław]] (1899–1982) – polski historyk i historyk sztuki. * [[Jan Tomkowski|Tomkowski, Jan]] (ur. 1954) – polski historyk literatury. ===Ton=== * Tonnerre, Louis Félix Mathurin → Boisrond-Tonnerre, Louis Félix Mathurin * Tony → Kiedis, Anthony * [[David Tonzar|Tonzar, David]] (ur. 1972) – czeski duchowny chrześcijański. ===Too=== * [[David Toop|Toop, David]] (ur. 1949) – brytyjski muzyk, dziennikarz i pisarz. ===Top=== * [[Bartłomiej Topa|Topa, Bartłomiej]] (ur. 1967) – polski aktor, producent filmowy. * [[Topga Rinpocze]] (zm. 1997) – inkarnowany lama szkoły Karma Kagju buddyzmu tybetańskiego. * [[Jáchym Topol|Topol, Jáchym]] (ur. 1962) – czeski pisarz. * [[Mirek Topolánek|Topolánek, Mirek]] (ur. 1956) – czeski polityk. * [[Roland Topor|Topor, Roland]] (1938–1997) – francuski pisarz, rysownik, reżyser, aktor, scenarzysta i scenograf polskiego pochodzenia. * [[Agnieszka Topornicka|Topornicka, Agnieszka]] (ur. 1966) – polska pisarka, dziennikarka, tłumaczka. * Topornicki, Karol → Gajcy, Tadeusz * Topór → Gajcy, Tadeusz * Topór-Huciańska, Zofia → Kiełpińska, Zofia * [[Telesphore Placidus Toppo| Toppo, Telesphore Placidus]] (ur. 1939) – indyjski duchowny katolicki. ===Tor=== * [[Grażyna Torbicka|Torbicka, Grażyna]] (ur. 1959) – polska dziennikarka i prezenterka telewizyjna. * [[Mateusz Torbus|Torbus, Mateusz]] (ur. 1972) – polski fotograf. * [[Evangelista Torricelli|Torricelli, Evangelista]] (1608–1647) – włoski fizyk i matematyk. * [[Benicio del Toro|Toro, Benicio (del)]] (ur. 1967) – amerykański aktor. * Toro Sanchez, Benicio Monserrate Rafael (Del) → Toro, Benicio (del) * [[Camilo Torres Restrepo|Torres Restrepo, Camilo]] (1929–1966) – kolumbijski duchowny, socjolog. * [[José Torres|Torres, José]] (ur. 1958) – kubański perkusista. * [[Sandra Torres|Torres, Sandra]] (ur. 1959) – gwatemalska polityk. * [[Joaquín Torres García|Torres García, Joaquín]] (1874–1949) – urugwajski malarz, rysownik, muralista i rzeźbiarz. * [[Omar Torrijos|Torrijos, Omar]] (1929–1981) – panamski polityk i generał. * [[Linus Torvalds|Torvalds, Linus]] (ur. 1969) – fiński programista. ===Tos=== * Tosik, Władysław → Hańcza, Władysław * [[Bogdan Tosza|Tosza, Bogdan]] (ur. 1952) – polski reżyser teatralny, publicysta, eseista, animator kultury. ===Tot=== * [[Laszlo Toth|Toth, Laszlo]] (1938–2012) – australijski geolog pochodzący z Węgier. * [[Tomaso Totolo|Totolo, Tomaso]] (ur. 1956) – włoski siatkarz i trener. ===Tou=== * [[Amadou Toumani Touré|Touré, Amadou Toumani]] (ur. 1948) – prezydent Mali. * [[Ahmed Toufiq|Toufiq, Ahmed]] (ur. 1943) – marokański pisarz, historyk i polityk. * Touré, Ahmed → Sekou Touré, Ahmed * [[Alain Touraine|Touraine, Alain]] (ur. 1925) – francuski socjolog. * [[Michel Tournier|Tournier, Michel]] (1924–2016) – francuski pisarz. ===Tow=== * Towarzysz Duch → Iew, Kang Kek * Towers, Ivar → Kornbluth, Cyril M. * [[Sue Townsend|Townsend, Sue]] (1946–2014) – angielska pisarka. * Townsend, Susan Lillian → Townsend, Sue ===Toy=== * [[Arnold Joseph Toynbee|Toynbee, Arnold Joseph]] (1889–1975) – brytyjski historyk. ==Tō== * [[Hideki Tōjō|Tōjō, Hideki]] (1884–1948) – japoński polityk i wojskowy, premier Cesarstwa Japonii w latach 1941–1944, skazany za zbrodnie wojenne. * Tōjō, Kamisori → Tōjō, Hideki ==Tr== ===Tra=== * [[Daria Trafankowska|Trafankowska, Daria]] (1954–2004) – polska aktorka i prezenterka telewizyjna. * [[Łukasz Trałka|Trałka, Łukasz]] (ur. 1984) – polski piłkarz grający na pozycji pomocnika. * [[Jack Tramiel|Tramiel, Jack]] (ur. 1928) – amerykański biznesmen polsko–żydowskiego pochodzenia. * [[Tomas Tranströmer|Tranströmer, Tomas Gösta]] (1931–2015) – szwedzki poeta. * Trapani, Rachel → Legrain-Trapani, Rachel * Traugutt, Antoni → Pajdak, Antoni Mikołaj * [[Romuald Traugutt|Traugutt, Romuald]] (1826–1864) – polski generał, polityk. * [[Ljubomir Travica|Travica, Ljubomir]] (ur. 1954) – serbski siatkarz i trener. * [[John Travolta|Travolta, John Joseph]] (ur. 1954) – amerykański aktor, piosenkarz, tancerz i artysta estradowy. ===Tre=== * [[Danny Trejo|Trejo, Danny]] (ur. 1944) – aktor amerykański. * [[Jerzy Trela|Trela, Jerzy Józef]] (1942–2022) – polski aktor i pedagog. * [[Mariusz Treliński|Treliński, Mariusz]] (ur. 1962) – polski reżyser. * [[Stanisław Trembecki|Trembecki, Stanisław]] (1737–1812) – polski poeta. * [[Jakub Teodor Trembecki|Trembecki, Jakub Teodor]] (1643–1720) – polski poeta. * [[François Le Clerc du Tremblay|Tremblay (du), François]] (1577–1638) – francuski dyplomata, kapucyn, szara eminencja i szpieg kardynała Richelieu. * [[Dmitrij Trenin|Trenin, Dmitrij]] (ur. 1955) – rosyjski politolog. * [[Bronisław Ferdynand Trentowski|Trentowski, Bronisław Ferdynand]] (1808–1869) – polski filozof i pedagog. * [[Tadeusz Trepkowski|Trepkowski, Tadeusz]] (1914–1954) – polski plakacista. * [[Józef Tretiak|Tretiak, Józef]] (1841–1923) – polski historyk literatury, krytyk literacki. * [[Stefan Treugutt|Treugutt, Stefan]] (1925–1991) – polski krytyk teatralny, historyk literatury polskiej. ===Tré=== * [[Tré Cool]] (ur. 1972) – amerykański perkusista. ===Tri=== * [[Jean-Claude Trichet|Trichet, Jean-Claude]] (ur. 1942) – francuski ekonomista i politolog. * [[Joachim Trier|Trier, Joachim]] (ur. 1974) – norweski reżyser i scenarzysta filmowy. * [[Lars von Trier|Trier, Lars von]] (ur. 1956) – duński reżyser filmowy. * [[Valérie Trierweiler|Trierweiler, Valérie]] (ur. 1965) – francuska dziennikarka. * [[Witalij Trietjakow|Trietjakow, Witalij]] (ur. 1953) – rosyjski politolog, dziennikarz i publicysta. * [[Rachida Triki|Triki, Rachida]] (ur. 1949) – tunezyjska filozof i krytyk sztuki. * [[Jean-Louis Trintignant|Trintignant, Jean-Louis]] (1930–2022) – francuski aktor, scenarzysta i reżyser filmowy i teatralny. ===Tro=== * [[Lew Trocki|Trocki, Lew]] (1879–1940) – rewolucjonista, bolszewik, polityk radziecki, twórca lewicowej opozycji antystalinowskiej. * [[Sławian Trocki|Trocki, Sławian]] (ur. 1952) – polski aforysta. * [[Izabela Trojanowska|Trojanowska, Izabela]] (ur. 1955) – polska aktorka i piosenkarka. * [[Wincenty Trojanowski|Trojanowski, Wincenty]] (1859–1928) – polski malarz. * [[Anthony Trollope|Trollope, Anthony]] (1815–1882) – angielski pisarz. * [[Joanna Trollope|Trollope, Joanna]] (ur. 1943) – brytyjska pisarka. * [[Marcin Troński|Troński, Marcin]] (ur. 1954) – polski aktor. * Troński-Szalawski, Marcin → Troński, Marcin * [[Jack Trout|Trout, Jack]] (ur. 1936) – amerykański specjalista z dziedziny marketingu i zarządzania, autor książek. * [[Jonathan Tropper|Tropper, Jonathan]] (ur. 1970) – amerykański pisarz i pedagog. * [[Birgitta Trotzig|Trotzig, Birgitta]] (1929–2011) – szwedzka pisarka. * [[Chrétien de Troyes|Troyes (de), Chrétien]] (1135–1183) – truwer, poeta. ===Tru=== * [[Pierre Trudeau|Trudeau, Pierre Philippe Yves Elliott]] (1919–2000) – kanadyjski polityk. * [[Nicholas True|True, Nicholas Edward]] (ur. 1951) – brytyjski polityk. * [[François Truffaut|Truffaut, François]] (1932–1984) – francuski reżyser i scenarzysta filmowy. * [[Rafael Leonidas Trujillo|Trujillo, Rafael Leonidas]] (1891–1961) – dominikański generał i polityk. * [[Robert Trujillo|Trujillo, Robert]] (ur. 1964) – amerykański gitarzysta basowy. * Trujillo Veracruz, Roberto Agustín Miguel Santiago Samuel → Trujillo, Robert * [[Harry S. Truman|Truman, Harry S.]] (1884–1972) – amerykański polityk. * [[Donald Trump|Trump, Donald John]] (ur. 1946) – amerykański przedsiębiorca. * [[Ivanka Trump|Trump, Ivanka Marie]] (ur. 1981) – amerykańska bizneswoman, pisarka, modelka. * [[Aleh Trusau|Trusau, Aleh Anatoljewicz]] (ur. 1954) – białoruski polityk. * Trusow, Oleg Anatoljewicz → Trusau, Aleh Anatoljewicz * [[Maria Angela Truszkowska|Truszkowska, Maria Angela]] (1825–1899) – błogosławiona Kościoła katolickiego, zakonnica, dziewica, założycielka Zgromadzenia Sióstr Felicjanek. * [[Teresa Truszkowska|Truszkowska, Teresa]] (1925–1992) – polska poetka, tłumaczka, eseistka. ===Try=== * [[Bartek Tryzna|Tryzna, Bartek]] (ur. 1986) – polski reżyser. * [[Tomasz Tryzna|Tryzna, Tomasz]] (ur. 1948) – pisarz, reżyser filmowy, scenarzysta. ===Trz=== * [[Mikołaj Trzaska|Trzaska, Mikołaj]] (ur. 1966) – polski kompozytor, saksofonista i klarnecista. * [[Piotr Trzaskalski|Trzaskalski, Piotr]] (ur. 1964) – polski reżyser i scenarzysta. * Trzcińska, Maria → Mitzner, Larysa * Trzcińska, Zofia Janina → Komedowa, Zofia * Trzciński, Krzysztof → Komeda, Krzysztof * Trzebiatowska, Marta → Żmuda Trzebiatowska, Marta Anna Maria * [[Andrzej Trzebiński|Trzebiński, Andrzej]] (1922–1943) – polski pisarz, krytyk literacki. * [[Andrzej Trzebski|Trzebski, Andrzej]] (1928–2017) – polski fizjolog i neurofizjolog. * [[Joanna Trzepiecińska|Trzepiecińska, Joanna]] (ur. 1965) – polska aktorka, wokalistka i flecistka. * [[Jarosław Trześniewski-Kwiecień|Trześniewski-Kwiecień, Jarosław]] (ur. 1961) – polski pisarz i prawnik. * [[Zygmunt Trziszka|Trziszka, Zygmunt]] (ur. 1935) – polski prozaik, publicysta, krytyk literacki. * Trzmiel, Idek → Tramiel, Jack * Trzmiel, Jacek → Tramiel, Jack * [[Agnieszka Trzos|Trzos, Agnieszka]] (ur. 1971) – polska reżyserka, scenarzystka i producentka filmowa. * [[Andrzej Trzos-Rastawiecki|Trzos-Rastawiecki, Andrzej]] (1933–2019) – polski reżyser i scenarzysta. * [[Jan Trzynadlowski|Trzynadlowski, Jan]] (1912–1995) – polski teoretyk i historyk literatury, wydawca. ==Tř== * [[Helena Třeštíková|Třeštíková, Helena]] (ur. 1949) – czeska reżyser, scenarzystka i operatorka filmowa. ==Ts== * [[Tsering Wangchuk]] (ur. 1974) – tybetański polityk. * [[Philibert Tsiranana|Tsiranana, Philibert]] (1912–1978) – madagaskarski polityk. * [[Shin’ya Tsukamoto|Tsukamoto, Shin’ya]] (ur. 1960) – japoński reżyser filmowy, scenarzysta i aktor. * [[Morgan Tsvangirai|Tsvangirai, Morgan]] (1952–2018) – zimbabweński polityk. ==Tu== ===Tub=== * [[William Tubman|Tubman, William Vacanarat Shadrach]] (1895–1971) – liberyjski prawnik i polityk. ===Tuc=== * Tucholska, Anna Wiktoria → German, Anna ===Tul=== * [[Magdalena Tul|Tul, Magdalena Ewa]] (ur. 1980) – polska piosenkarka, kompozytorka i autorka tekstów. * [[Jan Tulik|Tulik, Jan]] (ur. 1951) – polski pisarz. * [[Igor Tuleya|Tuleya, Igor]] (ur. 1970) – polski sędzia. * [[Tulku Urgjen Rinpocze]] (1920–1996) – inkarnowany lama buddyzmu tybetańskiego. * [[Hervé Tullet|Tullet, Hervé]] (ur. 1958) – francuski pisarz i ilustrator. * [[Magdalena Tulli|Tulli, Magdalena]] (ur. 1955) – polska pisarka i tłumaczka. * [[Tulsidas]] (1532–1623) – indyjski poeta, święty hinduski. ===Tuł=== * Tułasiewicz, Lilian → Seymour-Tułasiewicz, Lilian * [[Natalia Tułasiewicz|Tułasiewicz, Natalia]] (1906–1945) – polska błogosławiona katolicka, patronka nauczycieli w Polsce, więźniarka obozu niemieckiego KL Ravensbrück. ===Tum=== * [[Rigoberta Menchú Tum|Tum, Rigoberta Menchú]] (ur. 1959) – gwatemalska działaczka na rzecz praw Indian. * [[Jarosław Tumidajski|Tumidajski, Jarosław]] (ur. 1980) – polski reżyser. ===Tun=== * Tuna → Bobella, Erik ===Tuo=== * [[Erkki Tuomioja|Tuomioja, Erkki]] (ur. 1946) – fiński polityk. * Tuora, Małgorzata → Antoszewska-Tuora, Małgorzata ===Tup=== * [[Andriej Tupolew|Tupolew, Andriej Nikołajewicz]] (1888–1972) – radziecki konstruktor lotniczy. ===Tur=== * [[Katarzyna Turaj-Kalińska|Turaj-Kalińska, Katarzyna]] (ur. 1956) – polska pisarka i publicystka. * [[Barbara Turajczyk|Turajczyk, Barbara Maria]] (ur. 1931) – polska poetka. * [[Magdalena Turczeniewicz|Turczeniewicz, Magdalena]] (ur. 1982) – polska aktorka. * [[Jerzy Turek|Turek, Jerzy]] (1934–2010) – polski aktor i artysta kabaretowy. * [[Ivan Turina|Turina, Ivan]] (1980–2013) – chorwacki piłkarz. * [[Alan Turing|Turing, Alan Mathison]] (1912–1954) – angielski matematyk. * [[Sherry Turkle|Turkle, Sherry]] (ur. 1948) – amerykańska psycholog i socjolog. * [[Jan Turnau|Turnau, Jan Henryk]] (ur. 1933) – polski pisarz i dziennikarz. * [[Grzegorz Turnau|Turnau, Grzegorz]] (ur. 1967) – polski wokalista, pianista, kompozytor i poeta. * [[Walter James Turner|Turner, Walter James]] (1889–1946) – angielski pisarz i krytyk urodzony w Australii. * Turner, Jerome → Vedder, Eddie * [[William Turner|Turner, William]] (1775–1851) – angielski malarz. * [[Scott Turow|Turow, Scott]] (ur. 1949) – amerykański pisarz i prawnik. * [[Jerzy Turowicz|Turowicz, Jerzy]] (1912–1999) – polski dziennikarz, publicysta, polityk. * [[Tomasz Turowski|Turowski, Tomasz]] (ur. 1948) – polski dyplomata i szpieg. * [[Henri de Turenne|Turenne (de), Henri]] (1611–1675) – francuski marszałek. * [[Andrzej Turski|Turski, Andrzej]] (ur. 1943) – polski dziennikarz radiowy i telewizyjny. * [[Łukasz A. Turski|Turski, Łukasz A.]] (ur. 1943) – polski fizyk. * Turski, Wincenty → Czartoryski, Adam Kazimierz Joachim Ambroży Marek ===Tus=== * [[Donald Tusk|Tusk, Donald Franciszek]] (ur. 1957) – polski polityk, z wykształcenia historyk. * [[Agata Tuszyńska|Tuszyńska, Agata]] (ur. 1957) – polska prozaiczka, poetka, reportażystka, historyk literatury i teatru. ===Tut=== * [[Tutanchamon]] (ur. 1349–1342, zm. 1323 p.n.e) – faraon XVIII dynastii. * [[Desmond Tutu|Tutu, Desmond Mpilo]] (1931–2021) – południowoafrykański działacz polityczny, anglikański biskup. * [[Simon Tuturop|Tuturop, Simon]] (ur. XX w.) – papuaski aktywista. ===Tuw=== * [[Julian Tuwim|Tuwim, Julian]] (1894–1953) – polski poeta. ==Tw== ===Twa=== * [[Mark Twain|Twain, Mark]] (1835–1910) – amerykański pisarz i satyryk. * [[Fouad Twal|Twal, Fouad]] (ur. 1940) – palestyński duchowny katolicki. * [[Szczepan Twardoch|Twardoch, Szczepan]] (ur. 1979) – polski pisarz. * [[Jan Twardowski|Twardowski, Jan]] (1916–2006) – polski ksiądz katolicki, żołnierz AK, poeta. * [[Kazimierz Twardowski|Twardowski, Kazimierz]] (1866–1938) – polski filozof. * [[Romuald Twardowski|Twardowski, Romuald]] (ur. 1930) – polski kompozytor i pedagog, autor książek. * [[Samuel Twardowski|Twardowski, Samuel]] (ok. 1600–1661) – polski poeta, epik, tłumacz. ===Twe=== * Tweedy, Cheryl → Cole, Cheryl ===Twi=== * Twigg, Małgorzata Teresa → Dydek, Małgorzata Teresa * [[Aphex Twin|Twin, Aphex]] (ur. 1971) – brytyjski muzyk i producent muzyczny. * Twisleton-Wykeham-Fiennes, Joseph Alberic → Fiennes, Joseph Alberic * Twisleton-Wykeham-Fiennes, Ralph Nathaniel → Fiennes, Ralph Nathaniel ==Ty== ===Tyf=== * Tyfusowa Mary → Mallon, Mary ===Tyg=== * Tygrys → Michalczewski, Dariusz * Tygrys → Ważny, Władysław ===Tyl=== * [[Andrzej Tylczyński|Tylczyński, Andrzej]] (1925–2009) – polski autor tekstów piosenek, dziennikarz, tłumacz, satyryk. * [[Anne Tyler|Tyler, Anne]] (ur. 1941) – amerykańska pisarka. ===Tym=== * [[Stanisław Tym|Tym, Stanisław]] (ur. 1937) – polski aktor, satyryk, reżyser. * [[Zenon Tyma|Tyma, Zenon]] (ur. 1952) – polski polityk, przedsiębiorca. * Tymański, Ryszard → Tymański, Tymon * [[Tymon Tymański|Tymański, Tymon]] (ur. 1968) – polski kompozytor, multiinstrumentalista i poeta. * Tymiński, Stan → Tymiński, Stanisław * [[Stanisław Tymiński|Tymiński, Stanisław]] (ur. 1948) – kanadyjski biznesmen pochodzenia polskiego, polityk. * [[Piotr Tymochowicz|Tymochowicz, Piotr]] (ur. 1963) – polski polityk, doradca medialny, specjalista ds. wizerunku. * [[Tomasz Kantorbery Tymowski|Tymowski, Tomasz Kantorbery]] (1790–1850) – polski poeta, tłumacz, działacz polityczny. ===Tyn=== * [[Marek Tynda|Tynda, Marek]] (ur. 1974) – polski aktor teatralny. * [[Tomasz Tyndyk|Tyndyk, Tomasz]] (ur. 1975) – polski aktor. * [[Krzysztof Tyniec|Tyniec, Krzysztof]] (ur. 1956) – polski aktor, artysta kabaretowy, piosenkarz. ===Typ=== * [[Jaromír Typlt|Typlt, Jaromír]] (ur. 1973) – czeski prozaik, poeta, dramaturg, eseista, krytyk literacki i edytor, filozof, bohemista, kurator wystaw sztuki współczesnej i fotografii. ===Tyr=== * [[Jan Tyranowski|Tyranowski, Jan]] (1901–1947) – polski mistyk. * [[Leopold Tyrmand|Tyrmand, Leopold]] (1920–1985) – polski pisarz i publicysta. * [[George Tyrrell|Tyrrell, George]] (1861–1909) – irlandzki jezuita i teolog. ===Tys=== * Tyson, Michael Gerald → Tyson, Mike * [[Mike Tyson|Tyson, Mike]] (ur. 1966) – amerykański bokser. * [[Artur Tyszkiewicz|Tyszkiewicz, Artur]] (ur. 1969) – polski reżyser. * [[Beata Tyszkiewicz|Tyszkiewicz, Beata]] (ur. 1938) – hrabianka, polska aktorka filmowa i arystokratka. * Tyszkiewicz, Maria Anna → Ordonówna, Hanka * Tyszkiewicz, Maria Janina → Komorowska, Maja * [[Robert Tyszkiewicz|Tyszkiewicz, Robert]] (ur. 1963) – polski polityk. * [[Samuel Tyszkiewicz|Tyszkiewicz, Samuel]] (1889–1954) – poeta, typograf i wydawca. * [[Teresa Tyszkiewicz|Tyszkiewicz, Teresa]] (1906–1992) – polska malarka, rysowniczka i pedagog. * Tyszkiewiczowa, Maria Anna → Ordonówna, Hanka * Tyszkiewiczówna-Kalenicka, Beata Maria Helena → Tyszkiewicz, Beata * [[Grażyna Tyszko|Tyszko, Grażyna]] (ur. 1949) – polska polityk, posłanka na Sejm V kadencji. ===Tyt=== * [[Przemysław Tytoń|Tytoń, Przemysław]] (ur. 1987) – polski piłkarz. ==Tz== * [[Tristan Tzara|Tzara, Tristan]] (1896–1963) – francuski poeta i eseista pochodzenia rumuńskiego. * Tzoka, Eleni → Eleni =Þ= * [[Þóra Arnórsdóttir|Þóra, Arnórsdóttir]] (ur. 1975) – islandzka dziennikarka i polityk. {{SORTUJ:T}} [[Kategoria:Strony przeglądowe - osoby]] 2osicw2riwvx4p3lj3brjiu4kl6gqfj 535847 535846 2022-07-26T22:56:20Z Janeksad 31542 n wikitext text/x-wiki {{center|[[Alfabetyczna lista osób/0–9|0–9]] • [[Alfabetyczna lista osób/A, Á, Å|A, Á, Å]] • [[Alfabetyczna lista osób/B|B]] • [[Alfabetyczna lista osób/C|C]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ć Č|Ć Č]] • [[Alfabetyczna lista osób/D Đ|D Đ]] • [[Alfabetyczna lista osób/E, É, Ə|E, É, Ə]] • [[Alfabetyczna lista osób/F|F]] • [[Alfabetyczna lista osób/G|G]] • [[Alfabetyczna lista osób/H|H]] • [[Alfabetyczna lista osób/I, İ|I, İ]] • [[Alfabetyczna lista osób/J|J]] • [[Alfabetyczna lista osób/K|K]] • [[Alfabetyczna lista osób/L|L]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ł|Ł]] • [[Alfabetyczna lista osób/M|M]] • [[Alfabetyczna lista osób/N|N]] • [[Alfabetyczna lista osób/O|O]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ó Ō Ö Ø|Ó Ō Ö Ø]] • [[Alfabetyczna lista osób/P|P]] • [[Alfabetyczna lista osób/Q|Q]] • [[Alfabetyczna lista osób/R|R]] • [[Alfabetyczna lista osób/S|S]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ś Š Ş|Ś Š Ş]] • [[Alfabetyczna lista osób/T, Þ|T, Þ]] • [[Alfabetyczna lista osób/U|U]] • [[Alfabetyczna lista osób/V|V]] • [[Alfabetyczna lista osób/W|W]] • [[Alfabetyczna lista osób/X|X]] • [[Alfabetyczna lista osób/Y|Y]] • [[Alfabetyczna lista osób/Z|Z]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ż Ź Ž|Ż Ź Ž]]}} ---- __NOTOC__ =T= ==T-== * T-IV → Pilecki, Witold ==Ta== ===Tab=== * [[Elżbieta Tabakowska|Tabakowska, Elżbieta Joanna]] (ur. 1942) – polska filolog, anglistka. * [[Farid Tabarki|Tabarki, Farid]] (ur. 1976) – holenderski dziennikarz i działacz społeczny. * [[Hadrian Filip Tabęcki|Tabęcki, Hadrian Filip]] (ur. 1975) – polski kompozytor, aranżer, pianista, producent muzyczny, reżyser i scenarzysta. * [[Taboo]] (ur. 1975) – amerykański raper. * Taboo Nawasha → Taboo * [[Craig Taborn|Taborn, Craig]] (ur. 1970) – amerykański pianista i kompozytor. * [[Bolesław Taborski|Taborski, Bolesław]] (1927–2010) – polski poeta, teatrolog, tłumacz i krytyk literacki. ===Tad=== * [[Tadek]] (ur. 1982) – polski raper. * [[Beata Tadla|Tadla, Beata]] (ur. 1975) – polska dziennikarka, z wykształcenia także kulturoznawca. * [[Ryszard Tadeusiewicz|Tadeusiewicz, Ryszard]] (ur. 1947) – polski automatyk i informatyk. ===Taf=== * [[William Taft|Taft, William]] (1857–1930) – amerykański polityk i prawnik. ===Tag=== * [[Takeo Tagata|Tagata, Takeo]] (1916–2008) – japoński pilot wojskowy, autor książek historycznych i propagator historii. * [[Rabindranath Tagore|Tagore, Rabindranath]] (1861–1941) – indyjski pisarz i pedagog. ===Tah=== * [[Malba Tahan|Tahan, Malba]] (1895–1974) – brazylijski pisarz i matematyk. * [[Tahir ibn Husajn]] (?–822) – władca Buszengu, namiestnik i dowódca wszystkich wojsk kalifa Al-Mamuna. ===Tai=== * [[Nur Suryani Mohamed Taibi|Taibi, Nur Suryani Mohamed]] (ur. 1983) – malezyjska sportsmenka i wojskowa. * [[Hippolyte Taine|Taine, Hippolyte Adolphe]] (1828–1893) – francuski filozof, historyk i krytyk literacki. * [[Aleksandra Taistra|Taistra, Aleksandra]] (ur. 1982) – polska wspinaczka. ===Taï=== * Taïeb, Zeiza Gisèle Élise → Halimi, Gisèle ===Taj=== * [[Zofia Tajber|Tajber, Zofia]] (1890–1963) – polska zakonnica katolicka. * [[Taje Dordże|Taje, Dordże]] (ur. 1983) – inkarnowany lama szkoły Karma Kagju buddyzmu tybetańskiego. * [[Ibn Tajmijja|Tajmijja, Ibn]] (1263–1328) – teolog, filozof i prawnik muzułmański. * [[Apoloniusz Tajner|Tajner, Apoloniusz Leopold]] (ur. 1954) – polski narciarz klasyczny, trener. ===Tak=== * [[Andrej Takindang|Takindang, Andrej]] (ur. 1983) – białoruski poeta i muzyk. * [[Yōjirō Takita|Takita, Yōjirō]] (ur. 1955) – japoński reżyser i scenarzysta. * [[Takna Dżigme Sangpo]] (ur. 1928) – tybetański działacz niepodległościowy, więzień polityczny. ===Tal=== * [[Michaił Tal|Tal, Michaił]] (1936–1992) – łotewski szachista. * [[Mehmet Talaat|Talaat, Mehmet]] (1874–1921) – turecki polityk. * Talaat Pasza → Talaat, Mehmet * [[Dżalal Talabani|Talabani, Dżalal]] (ur. 1933) – iracki polityk narodowości kurdyjskiej. * [[Henryk Talar|Talar, Henryk]] (ur. 1945) – polski aktor i prezenter telewizyjny. * [[Jan Talar|Talar, Jan]] (ur. 1945) – polski lekarz. * [[Robert Talarczyk|Talarczyk, Robert]] (ur. 1968) – polski aktor i reżyser teatralny. * [[Tales z Miletu]] (ok. 635–543 p.n.e.) – grecki filozof, matematyk, astronom, inżynier, polityk, podróżnik i kupiec, zaliczany do siedmiu mędrców starożytnej Grecji. * [[Ali ibn Abi Talib|Talib, Ali Ibn Abi]] (ok. 604–661) – pierwszy imam szyitów. * Talika → Tilopa * [[Charles-Maurice de Talleyrand|Talleyrand (de), Charles-Maurice]] (1754–1838) – francuski duchowny, polityk i dyplomata. ===Tam=== * Tamang Tulku Rimpocze → Dharma Sangha * Tamar → Maryniak, Tadeusz Józef * [[Tamara (królowa Gruzji)|Tamara]] (1160–1213) – gruzińska królowa. * Tamara I Wielka → Tamara * [[Roza Tamarkina|Tamarkina, Roza]] (1920–1950) – radziecka pianistka. * [[Jolanta Tambor|Tambor, Jolanta]] (ur. 1958) – polska językoznawca. * [[Alaksandr Tamkowicz|Tamkowicz, Alaksandr Leanidawicz]] (ur. 1963) – białoruski dziennikarz. * [[Daniel Tammet|Tammet, Daniel Paul]] (ur. 1979) – brytyjski sawant autystyczny. ===Tan=== * [[Amy Tan|Tan, Amy Ruth]] (ur. 1952) – amerykańska pisarka pochodzenia chińskiego. * [[Yoshikazu Tanaka|Tanaka, Yoshikazu]] (ur. 1977) – japoński przedsiębiorca. * [[Julius Tandler|Tandler, Julius]] (1869–1936) – austriacki lekarz i polityk. * [[Tang Zhen|Tang, Zhen]] (1630–1704) – chiński filozof. * [[Yves Tanguy|Tanguy, Yves]] (1900–1955) – amerykański malarz francuskiego pochodzenia. * [[Serj Tankian|Tankian, Serj Adam]] (ur. 1967) – amerykański piosenkarz. * Tanner, Beatrice Stella → Campbell, Patrick * [[Danis Tanović|Tanović, Danis]] (ur. 1969) – reżyser i scenarzysta pochodzący z Bośni i Hercegowiny. * [[Aleksander Tansman|Tansman, Aleksander]] (1897–1986) – polski kompozytor, pianista i dyrygent. ===Tań=== * Tańska, Klementyna → Hoffmanowa, Klementyna * [[Ignacy Tański|Tański, Ignacy]] (1761–1805) – polski pisarz. ===Tar=== * [[Wacław Taranczewski|Taranczewski, Wacław]] (1903–1987) – polski malarz. * [[Quentin Tarantino|Tarantino, Quentin Jerome]] (ur. 1963) – amerykański reżyser, scenarzysta i aktor. * [[Leon Tarasewicz|Tarasewicz, Leon]] (ur. 1957) – polski malarz. * [[Ryszard Tarasiewicz|Tarasiewicz, Ryszard Jerzy]] (ur. 1962) – polski piłkarz, następnie trener. * [[Jan Tarasin|Tarasin, Jan]] (1926–2009) – polski malarz, grafik, rysownik, fotograf, eseista, pedagog. * [[Eero Tarasti|Tarasti, Eero Aarne Pekka]] (ur. 1948) – fiński muzykolog i semiolog. * [[Hieorhij Taraziewicz|Taraziewicz, Hieorhij]] (1937–2003) – radziecki i białoruski polityk. * [[Gabriel Tarde|Tarde, Gabriel]] (1843–1904) – francuski socjolog, psycholog społeczny i kryminolog. * Tarde(de), Jean-Gabriel → Tarde, Gabriel * [[Ali Tarhouni|Tarhouni, Ali]] (ur. 1951) – libijski ekonomista i polityk. * [[Alek Tarkowski|Tarkowski, Alek]] (ur. 1977) – polski socjolog. * [[Szymon Tarkowski|Tarkowski, Szymon]] (ur. 1978) – polski kompozytor, autor tekstów, wokalista oraz basista. * [[Jan Amor Tarnowski|Tarnowski, Jan Amor]] (1488–1561) – kasztelan krakowski, pisarz. * [[Karol Tarnowski|Tarnowski, Karol]] (ur. 1937) – polski filozof. * [[Władysław Tarnowski|Tarnowski, Władysław]] (1836 lub 1844–1878) – polski pianista, kompozytor, poeta, dramaturg, tłumacz. * [[Alfred Tarski|Tarski, Alfred]] (1901–1983) – polski logik i matematyk. * [[Ksawery Tartakower|Tartakower, Ksawery]] (1887–1956) – polski szachista i aforysta pochodzenia żydowskiego. ===Tas=== * Tas Da Fleia → Tede * [[Bratisław Taszkowski|Taszkowski, Bratisław]] (ur. 1960) – macedoński pisarz i dziennikarz. ===Tat=== * [[Ratan Tata|Tata, Ratan]] (ur. 1937) – indyjski przedsiębiorca. * [[Władysław Tatarkiewicz|Tatarkiewicz, Władysław]] (1886–1980) – polski filozof i historyk sztuki. * [[Jacques Tati|Tati, Jacques]] (1908–1982) – francuski reżyser, aktor, scenarzysta i producent filmowy. * Tatischeff, Jacques → Tati, Jacques * [[Audrey Tautou|Tautou, Audrey Justine]] (ur. 1978) – francuska aktorka. * [[Channing Tatum|Tatum, Channing Matthew]] (ur. 1980) – amerykański model i aktor. ===Tau=== * [[Taufa'ahau Tupou IV]] (1918–2006) – tongański polityk, sportowiec i kaznodzieja. * [[Jean-Louis Tauran|Tauran, Jean-Louis]] (ur. 1943) – francuski duchowny katolicki. * [[Walter Tausk|Tausk, Walter]] (1890–1941) – niemiecki Żyd, kupiec i pisarz. ===Tav=== * [[Bertrand Tavernier|Tavernier, Bertrand]] (1941–2021) – francuski reżyser, scenarzysta i producent filmowy. ===Tay=== * [[Charles Taylor (polityk)|Taylor, Charles Ghankay]] (ur. 1948) – liberyjski polityk. * [[Corey Taylor|Taylor, Corey]] (ur. 1973) – amerykański piosenkarz, aktor i producent muzyczny. * Taylor, Elisheba Rachel → Taylor, Elizabeth Rosemond * [[Elizabeth Taylor|Taylor, Elizabeth Rosemond]] (1932–2011) – amerykańska aktorka pochodzenia angielskiego. * [[Laurie Taylor|Taylor, Laurie]] (ur. 1936) – brytyjski socjolog. * Taylor, Liz → Taylor, Elizabeth Rosemond * [[John Taylor|Taylor, John]] (1808–1887) – amerykański duchowny mormoński. * Taylor, Liz → Taylor, Elizabeth Rosemond * [[Zachary Taylor|Taylor, Zachary]] (1784–1850) – amerykański wojskowy i polityk. ===Taz=== * [[Janusz Tazbir|Tazbir, Janusz]] (1927–2016) – polski historyk, publicysta. ==Tā== * Tāls, Mihails → Tal, Michaił ==Tă== * Tăriceanu, Călin → Popescu-Tăriceanu, Călin Constantin Anton ==Tc== * Tchorznicka, Helena → Mniszkówna, Helena * [[Andrzej Tchórzewski|Tchórzewski, Andrzej]] (ur. 1937) – polski poeta i tłumacz. * [[Jerzy Tchórzewski|Tchórzewski, Jerzy]] (1928–1999) – polski malarz, grafik, poeta. * [[Krzysztof Tchórzewski|Tchórzewski, Krzysztof]] (ur. 1950) – polski polityk i inżynier, minister energii w rządzie Beaty Szydło. ==Td== * TDF → Tede ==Te== ===Ted=== * [[Tede]] (ur. 1976) – polski raper i osobowość telewizyjna. * Tedeschi, Carla Gilberta → Bruni, Carla * Tedeusz → Tede * Tedunio → Tede * Tedzik → Tede * Tedzio → Tede ===Tef=== * [[John F. Tefft|Tefft, John F.]] (ur. 1949) – amerykański dyplomata. ===Teg=== * Tegczok, Dordże → XIV Karmapa ===Tei=== *[[Joel Teitelbaum|Teitelbaum, Joel]] (1887–1979) – rabin ultraortodoksyjny, znany z ostrej krytyki syjonizmu. ===Tej=== * Tejada, Jo Raquel → Welch, Raquel * [[Sixto Adalberto Tejeda|Tejeda, Sixto Adalberto]] (1883–1960) – meksykański wojskowy. ===Tek=== * [[Robert Tekieli|Tekieli, Robert]] (ur. 1961) – polski publicysta, dziennikarz. ===Tel=== * [[Leonid Teliga|Teliga, Leonid]] (1917–1970) – polski żeglarz, dziennikarz, pisarz i tłumacz. * [[Gonçalo Ribeiro Telles|Telles, Gonçalo Ribeiro]] (1922–2020) – portugalski polityk i architekt. * [[Robert Telus|Telus, Robert]] (ur. 1969) – polski polityk, rolnik. ===Tem=== * Temudżyn → Czyngis-chan * [[Henry Temple, 3. wicehrabia Palmerston|Temple, Henry]] (1784–1865) – brytyjski polityk. * [[Shirley Temple|Temple, Shirley]] (1928–2014) – amerykańska aktorka i dyplomatka. * [[José Gomes Temporão|Temporão, José Gomes]] (ur. 1951) – brazylijski polityk. ===Ten=== * ten Boom → Boom, Corrie ten * [[Ten Typ Mes]] (ur. 1982) – polski raper. * [[Gołda Tencer|Tencer, Gołda]] (ur. 1949) – polska aktorka i piosenkarka żydowskiego pochodzenia. * [[Tendor]] (ur. 1979) – tybetański aktywista. * [[Natan Tenenbaum|Tenenbaum, Natan]] (1940–2016) – polski satyryk, poeta i autor tekstów pochodzenia żydowskiego. * [[George Tenet|Tenet, George]] (ur. 1953) – amerykański urzędnik, dyrektor CIA w latach 1996–2004. * [[William Tenn|Tenn, William]] (1920–2010) – amerykański pisarz. * [[Andy Tennant|Tennant, Andy]] (ur. 1955) – amerykański reżyser i scenarzysta. * [[Alfred Tennyson|Tennyson, Alfred]] (1809–1892) – angielski poeta. * TenTypMes → Ten Typ Mes * [[Tenzin Cunde|Tenzin, Cunde]] (ur. 1975) – tybetański poeta i aktywista. * Tenzin, Gjaco → Dalajlama XIV ===Teo=== * [[Małgorzata Teodorska|Teodorska, Małgorzata]] (ur. 1981) – polska aktorka niezawodowa i modelka, z wykształcenia ekonomistka. * [[Teofilakt Symokatta]] (VI/VII w.) – bizantyński historyk i pisarz z Egiptu. * Teoretyk → Mierkułow, Wsiewołod Nikołajewicz ===Tep=== * [[Jurij Tepeš|Tepeš, Jurij]] (ur. 1989) – słoweński skoczek narciarski. ===Ter=== * [[Dorota Terakowska|Terakowska, Dorota]] (1938–2004) – polska pisarka i dziennikarka. * [[Marek Tercz|Tercz, Marek]] (ur. 1954) – polski poeta, pieśniarz, bard, kompozytor. * [[Nina Terentiew|Terentiew, Nina]] (ur. 1946) – polska dziennikarka, prezenterka telewizyjna. * [[Teresa od Jezusa z Andów]] (1900–1920) – karmelitanka, pierwsza chilijska święta Kościoła katolickiego. * [[Matka Teresa z Kalkuty|Teresa z Kalkuty]] (1910–1997) – błogosławiona Kościoła katolickiego, siostra zakonna. * [[Teresa z Lisieux]] (1873–1897) – francuska zakonnica. * [[Olgierd Terlecki|Terlecki, Olgierd]] (1922–1986) – polski prozaik i historyk. * [[Maria Terlikowska|Terlikowska, Maria]] (1920–1990) – pisarka. * [[Tomasz Terlikowski|Terlikowski, Tomasz]] (ur. 1974) – polski dziennikarz, publicysta, tłumacz i działacz katolicki. * [[Zofia Terné|Terné, Zofia]] (1909–1987) – polska aktorka kabaretowa, piosenkarka, pianistka i kompozytorka. * [[Lionel Terray|Terray, Lionel]] (1921–1965) – francuski wspinacz. * [[Eugène Terre'Blanche|Terre'Blanche, Eugène]] (1941–2010) – południowoafrykański polityk. * [[Louis Terrenoire|Terrenoire, Louis]] (1908–1992) – francuski polityk i dziennikarz. * Tersa, Adam → Luta, Ras ===Tes=== * [[Romuald Tesarowicz|Tesarowicz, Romuald]] (ur. 1952) – polski śpiewak operowy. * [[Jolanta Teska|Teska, Jolanta]] (ur. 1959) – polska aktorka. * [[Nikola Tesla|Tesla, Nikola]] (1856–1943) – serbski inżynier i wynalazca. * [[A.S.J. Tessimond|Tessimond, A.S.J.]] (1902–1962) – angielski poeta. * Tessimond, Arthur Seymour John → Tessimond, A.S.J. ===Tet=== * [[Irena Tetelowska|Tetelowska, Irena]] (1927–1969) – polska dziennikarka, socjolog. * Tetelowska-Szewczyk, Irena → Tetelowska, Irena * Tetmajer, Kazimierz → Przerwa-Tetmajer, Kazimierz ===Tew=== * [[Manish Tewari|Tewari, Manish]] (ur. 1965) – indyjski polityk. ===Tex=== * Texan, The → Armstrong, Lance ==Th== ===Tha=== * [[Bal Thackeray|Thackeray, Bal]] (1926–2012) – indyjski polityk. * [[William Makepeace Thackeray|Thackeray, William Makepeace]] (1811–1863) – angielski pisarz i satyryk. * [[Irving Thalberg|Thalberg, Irving Grant]] (1899–1936) – amerykański producent filmowy, dyrektor wytwórni filmowych. * Thant, Sithu U → Thant, U * [[U Thant|Thant, U]] (1909–1974) – birmański polityk. * [[Shashi Tharoor|Tharoor, Shashi]] (ur. 1956) – indyjski polityk i dyplomata. * [[Margaret Thatcher|Thatcher, Margaret Hilda]] (1925–2013) – brytyjska prawnik i polityk. * [[Tommy Thayer|Thayer, Tommy]] (ur. 1960) – amerykański muzyk. * [[Kim Thayil|Thayil, Kim A.]] (ur. 1960) – amerykański gitarzysta. ===The=== * The Big Ticket → Garnett, Kevin * The Blonde Bomber → Nowitzki, Dirk Werner * The Boss → Armstrong, Lance * The Texan → Armstrong, Lance * The Chief → Seton, Ernest Evan Thompson * The Killer → Lewis, Jerry Lee * The Queen of Soul → Franklin, Aretha * The Shaq Attack → O'Neal, Shaquille Rashaun * The Special One → Mourinho, José * The Stig → Stig * The Truth → Pierce, Paul Anthony * [[Stefan Themerson|Themerson, Stefan]] (1910–1988) – polski artysta awangardowy, prozaik, poeta, eseista, filozof, filmowiec i kompozytor. * [[Mikis Theodorakis|Theodorakis, Mikis]] (1925–2021) – grecki kompozytor i polityk. * Theophylaktos Simokates → Teofilakt Symokatta * Theophylaktos Simokattes → Teofilakt Symokatta * [[Charlize Theron|Theron, Charlize]] (ur. 1975) – amerykańska aktorka filmowa pochodząca z RPA. * [[Justin Theroux|Theroux, Justin Paul]] (ur. 1971) – amerykański aktor. * [[David Thewlis|Thewlis, David]] (ur. 1963) – brytyjski aktor, scenarzysta, reżyser, poeta i gitarzysta. ===Thi=== * [[Louis Adolphe Thiers|Thiers, Louis Adolphe]] (1797–1877) – francuski polityk i historyk. * [[Ngũgĩ wa Thiong'o|Thiong'o, Ngugi wa]] (ur. 1938) – kenijski pisarz. * [[Jean-François Thiriart|Thiriart, Jean-François]] (1922–1992) – belgijski polityk. * [[Khieu Thirith|Thirith, Khieu]] (ur. 1932) – działaczka Komunistycznej Partii Kambodży. ===Thí=== * [[Thích Nhất Hạnh|Thích, Nhất Hạnh]] (ur. 1926) – wietnamski mnich buddyjski. * [[Thích Quảng Ðức|Thích, Quảng Ðức]] (1897–1963) – wietnamski mnich buddyjski. ===Tho=== * [[René Thom|Thom, René]] (1923–2002) – matematyk francuski. * [[Anna Thomas|Thomas, Anna]] (ur. 1948) – amerykańska scenarzystka, reżyser i producentka filmowa. * [[Dylan Thomas|Thomas, Dylan]] (1914–1953) – angielski poeta pochodzenia walijskiego. * [[Edward Thomas|Thomas, Edward]] (1878–1917) – angielski poeta i krytyk. * [[Jeremy Thomas|Thomas, Jeremy]] (ur. 1949) – brytyjski producent filmowy, okazjonalnie reżyser. * [[Louis-Vincent Thomas|Thomas, Louis-Vincent]] (1922–1994) – francuski socjolog, antropolog i etnolog. * Thomas, Michel → Houellebecq, Michel * Thomas, Philip Edward → Thomas, Edward * [[R.S. Thomas|Thomas, R.S.]] (1913–2000) – walijski poeta, anglikański duchowny. * Thomas, Ronald Stuart → Thomas, R.S. * [[Francis Thompson|Thompson, Francis]] (1859–1907) – angielski poeta. * [[Hunter S. Thompson|Thompson, Hunter Stockton]] (1937–2005) – amerykański pisarz i dziennikarz. * Thomson, William → Lord Kelvin * [[Henry David Thoreau|Thoreau, Henry David]] (1817–1862) – amerykański pisarz i filozof, teoretyk i praktyk obywatelskiego nieposłuszeństwa. * [[Helle Thorning-Schmidt|Thorning-Schmidt, Helle]] (ur. 1966) – duńska polityk. * [[Billy Bob Thornton|Thornton, Billy Bob]] (ur. 1955) – amerykański aktor, dramaturg, reżyser, scenarzysta i wokalista. * [[Brian Thornton|Thornton, Brian]] (ur. 1985) – amerykański siatkarz. * Thornton, William Robert → Thornton, Billy Bob * [[Ian Thorpe|Thorpe, Ian James]] (ur. 1982) – australijski pływak. * [[Jürgen Thorwald|Thorwald, Jürgen]] (1915–2006) – niemiecki pisarz, dziennikarz i historyk. ===Thu=== * Thubten, Gjaco → Dalajlama XIII * [[Stanisław Thugutt|Thugutt, Stanisław August]] (1873–1941) – polski polityk. * [[Harry Thuku|Thuku, Harry]] (1895–1970) – kenijski polityk. * [[Róża Thun|Thun, Róża Maria]] (ur. 1954) – polska polityk. * [[Greta Thunberg|Thunberg, Greta]] (ur. 2003) – szwedzka aktywistka klimatyczna. * [[Uma Thurman|Thurman, Uma Karuna]] (ur. 1970) – amerykańska aktorka. * Thurmond, James Strom → Thurmond, Strom * [[Strom Thurmond|Thurmond, Strom]] (1902–2003) – amerykański polityk. ==Ti== ===Tic=== * [[Lukáš Ticháček|Ticháček, Lukáš]] (ur. 1982) – czeski siatkarz. ===Tig=== * Tiger → Michalczewski, Dariusz * Tiger → Ważny, Władysław ===Til=== * [[Bal Gangadhar Tilak|Tilak, Bal Gangadhar]] (1856–1920) – indyjski polityk i pisarz. * [[Peter Tille| Tille, Peter]] (1938–1996) – niemiecki pisarz. * [[Terence Tiller|Tiller, Terence]] (1916–1987) – angielski poeta i producent radiowy. * [[Tilopa]] (988–1069) – indyjski jogin ===Tim=== * [[Justin Timberlake|Timberlake, Justin Randall]] (ur. 1981) – amerykański piosenkarz i aktor. * [[Grzegorz Timofiejew|Timofiejew, Grzegorz]] (1908–1962) – polski pisarz i tłumacz. ===Tin=== * [[Matthew Tindal|Tindal, Matthew]] (1656–1733) – brytyjski filozof. * [[Marion Tinsley|Tinsley, Marion]] (1927–1995) – amerykański warcabista. ===Tis=== * [[Józef Tischner|Tischner, Józef]] (1931–2000) – polski duchowny katolicki, filozof. * [[Jozef Tiso|Tiso, Jozef]] (1887–1947) – słowacki ksiądz katolicki i polityk. ===Tit=== * [[Andrzej Titkow|Titkow, Andrzej]] (ur. 1946) – polski scenarzysta, reżyser i producent filmowy, poeta. * Tittenbrun von → Komedowa, Zofia * Titus → Pukacki, Tomasz ==Tj== * TJ → Timberlake, Justin Randall ==Tk== * [[Krystyna Tkacz|Tkacz, Krystyna]] (ur. 1947) – polska aktorka. * [[Grzegorz Tkaczyk|Tkaczyk, Grzegorz]] (ur. 1980) – polski piłkarz ręczny. * [[Waldemar Tkaczyk|Tkaczyk, Waldemar]] (ur. 1954) – polski muzyk rockowy, basista, kompozytor, autor tekstów. * [[Jan Wiktor Tkaczyński|Tkaczyński, Jan Wiktor]] (ur. 1960) – polski politolog. * [[Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki|Tkaczyszyn-Dycki, Eugeniusz]] (ur. 1962) – polski poeta, filolog polski. ==To== ===Toc=== * [[Wojciech Tochman|Tochman, Wojciech]] (ur. 1969) – polski reporter, pisarz. * [[Wasił Tocinowski|Tocinowski, Wasił]] (ur. 1946) – macedoński prozaik, historyk sztuki, eseista, poeta, krytyk, autor książek dla dzieci. * [[Alexis de Tocqueville|Tocqueville (de), Alexis]] (1805–1859) – francuski myśliciel polityczny i dyplomata. ===Tod=== * [[Emmanuel Todd|Todd, Emanuel]] (ur. 1951) – francuski politolog, socjolog, historyk i demograf. * [[Aneta Todorczuk|Todorczuk, Aneta]] (ur. 1978) – polska aktorka i wokalistka. * Todorczuk-Perchuć, Aneta → Todorczuk, Aneta ===Toe=== * [[Krzysztof Teodor Toeplitz|Toeplitz, Krzysztof Teodor]] (1933–2010) – polski dziennikarz, działacz społeczny, pisarz, scenarzysta, krytyk filmowy. ===Tof=== * [[Alvin Toffler|Toffler, Alvin]] (1928–2016) – amerykański pisarz, socjolog i futurolog. ===Toh=== * [[Koichi Tohei|Tohei, Koichi]] (1920–2011) – japoński aikidoka. ===Toi=== * [[Natalie du Toit|Toit (du), Natalie]] (ur. 1984) – południowoafrykańska pływaczka. * [[Stephanus Jacobus du Toit|Toit (du), Stephanus Jacobus]] (1847–1911) – burski pisarz, teolog, dziennikarz i polityk, duchowny protestancki. ===Tok=== * [[Ignacy Tokarczuk|Tokarczuk, Ignacy]] (1918–2012) – polski biskup rzymskokatolicki. * [[Olga Tokarczuk|Tokarczuk, Olga]] (ur. 1962) – polska pisarka. * [[Andrzej Tokarczyk|Tokarczyk, Andrzej]] (ur. 1932) – polski religioznawca, autor książek. * [[Zofia Tokarczyk|Tokarczyk, Zofia]] (ur. 1963) – polska panczenistka. * [[Michał Tokarzewski-Karaszewicz|Tokarzewski-Karaszewicz, Michał]] (1893–1964) – polski generał, dowódca Służby Zwycięstwu Polski. ===Tol=== * [[John Ronald Reuel Tolkien|Tolkien, John Ronald Reuel]] (1892–1973) – angielski filolog, filozof katolicki. * Tolkien, J.R.R. → Tolkien, John Ronald Reuel ===Toł=== * [[Nadieżda Tołokonnikowa|Tołokonnikowa, Nadieżda Andriejewna]] (ur. 1989) – rosyjska artystka i aktywistka polityczna. * [[Krzysztof Tołwiński|Tołwiński, Krzysztof]] (ur. 1968) – polski polityk, rolnik. ===Tom=== * [[Konrad Tom|Tom, Konrad]] (1887–1957) – polski scenarzysta, piosenkarz, reżyser, aktor, autor tekstów kabaretowych i piosenek. * [[Józef Tomala|Tomala, Józef]] (ur. 1959) – polski polityk. * Tomalin, Susan Abigail → Sarandon, Susan * [[Krzysztof Tomasik|Tomasik, Krzysztof]] (ur. 1978) – polski publicysta, działacz LGBT. * [[Jan Tomaszewicz|Tomaszewicz, Jan]] (ur. 1956) – polski aktor i reżyser. * [[Anna A. Tomaszewska|Tomaszewska, Anna A.]] (ur. 1968) – polska poetka. * [[Ewa Tomaszewska|Tomaszewska, Ewa]] (ur. 1947) – polska polityk, nauczycielka akademicka. * [[Bohdan Tomaszewski|Tomaszewski, Bohdan]] (1921–2015) – polski dziennikarz, komentator sportowy, tenisista i pisarz. * [[Henryk Tomaszewski|Tomaszewski, Henryk]] (1919–2001) – polski tancerz, mim, choreograf, reżyser, pedagog. * [[Jan Tomaszewski|Tomaszewski, Jan]] (ur. 1948) – polski piłkarz, trener, publicysta sportowy, polityk. * [[Jerzy Tomaszewski|Tomaszewski, Jerzy]] (1924–2016) – polski artysta fotografik, fotograf, reporter, korespondent wojenny. * [[Krzysztof Logan Tomaszewski|Tomaszewski, Krzysztof Logan]] (ur. 1945) – autor tekstów piosenek, scenariuszy filmowych i programów TV, pisarz, reporter. * [[Marek Tomaszewski|Tomaszewski, Marek]] (ur. 1943) – polski pianista. * [[Paweł Tomaszewski|Tomaszewski, Paweł]] (ur. 1983) – polski aktor. * [[Tadeusz Tomaszewski|Tomaszewski, Tadeusz]] (1910–2000) – polski psycholog. * [[Waldemar Tomaszewski|Tomaszewski, Waldemar]] (ur. 1965) – litewski polityk, inżynier i samorządowiec. * [[František Tomášek|Tomášek, František]] (1899–1992) – czeski duchowny katolicki. * Tomaševskis, Valdemaras → Tomaszewski, Waldemar * [[Michał Tombak|Tombak, Michał]] (ur. 1953) – polski biochemik, autor pseudonaukowych poradników o zdrowiu. * [[Witold Tomczak|Tomczak, Witold]] (ur. 1957) – polski polityk i lekarz. * [[Wojciech Tomczyk|Tomczyk, Wojciech]] (ur. 1960) – polski dramaturg i scenarzysta. * [[Tomasz Tomczykiewicz|Tomczykiewicz, Tomasz]] (1961–2015) – polski polityk. * Tomek → Tomaszewski, Jan * [[Arkadiusz Tomiak|Tomiak, Arkadiusz]] (ur. 1968) – polski operator filmowy. * [[Grzegorz Tomicki|Tomicki, Grzegorz]] (ur. 1965) – polski poeta, krytyk literacki, literaturoznawca. * [[Milica Tomić|Tomić, Milica]] (ur. 1960) – serbska artystka. * [[Rudy Tomjanovich|Tomjanovich, Rudy]] (ur. 1948) – amerykański koszykarz i trener. * [[Władysław Tomkiewicz|Tomkiewicz, Władysław]] (1899–1982) – polski historyk i historyk sztuki. * [[Jan Tomkowski|Tomkowski, Jan]] (ur. 1954) – polski historyk literatury. ===Ton=== * Tonnerre, Louis Félix Mathurin → Boisrond-Tonnerre, Louis Félix Mathurin * Tony → Kiedis, Anthony * [[David Tonzar|Tonzar, David]] (ur. 1972) – czeski duchowny chrześcijański. ===Too=== * [[David Toop|Toop, David]] (ur. 1949) – brytyjski muzyk, dziennikarz i pisarz. ===Top=== * [[Bartłomiej Topa|Topa, Bartłomiej]] (ur. 1967) – polski aktor, producent filmowy. * [[Topga Rinpocze]] (zm. 1997) – inkarnowany lama szkoły Karma Kagju buddyzmu tybetańskiego. * [[Jáchym Topol|Topol, Jáchym]] (ur. 1962) – czeski pisarz. * [[Mirek Topolánek|Topolánek, Mirek]] (ur. 1956) – czeski polityk. * [[Roland Topor|Topor, Roland]] (1938–1997) – francuski pisarz, rysownik, reżyser, aktor, scenarzysta i scenograf polskiego pochodzenia. * [[Agnieszka Topornicka|Topornicka, Agnieszka]] (ur. 1966) – polska pisarka, dziennikarka, tłumaczka. * Topornicki, Karol → Gajcy, Tadeusz * Topór → Gajcy, Tadeusz * Topór-Huciańska, Zofia → Kiełpińska, Zofia * [[Telesphore Placidus Toppo| Toppo, Telesphore Placidus]] (ur. 1939) – indyjski duchowny katolicki. ===Tor=== * [[Grażyna Torbicka|Torbicka, Grażyna]] (ur. 1959) – polska dziennikarka i prezenterka telewizyjna. * [[Mateusz Torbus|Torbus, Mateusz]] (ur. 1972) – polski fotograf. * [[Evangelista Torricelli|Torricelli, Evangelista]] (1608–1647) – włoski fizyk i matematyk. * [[Benicio del Toro|Toro, Benicio (del)]] (ur. 1967) – amerykański aktor. * Toro Sanchez, Benicio Monserrate Rafael (Del) → Toro, Benicio (del) * [[Camilo Torres Restrepo|Torres Restrepo, Camilo]] (1929–1966) – kolumbijski duchowny, socjolog. * [[José Torres|Torres, José]] (ur. 1958) – kubański perkusista. * [[Sandra Torres|Torres, Sandra]] (ur. 1959) – gwatemalska polityk. * [[Joaquín Torres García|Torres García, Joaquín]] (1874–1949) – urugwajski malarz, rysownik, muralista i rzeźbiarz. * [[Omar Torrijos|Torrijos, Omar]] (1929–1981) – panamski polityk i generał. * [[Linus Torvalds|Torvalds, Linus]] (ur. 1969) – fiński programista. ===Tos=== * Tosik, Władysław → Hańcza, Władysław * [[Bogdan Tosza|Tosza, Bogdan]] (ur. 1952) – polski reżyser teatralny, publicysta, eseista, animator kultury. ===Tot=== * [[Laszlo Toth|Toth, Laszlo]] (1938–2012) – australijski geolog pochodzący z Węgier. * [[Tomaso Totolo|Totolo, Tomaso]] (ur. 1956) – włoski siatkarz i trener. ===Tou=== * [[Amadou Toumani Touré|Touré, Amadou Toumani]] (ur. 1948) – prezydent Mali. * [[Ahmed Toufiq|Toufiq, Ahmed]] (ur. 1943) – marokański pisarz, historyk i polityk. * Touré, Ahmed → Sekou Touré, Ahmed * [[Alain Touraine|Touraine, Alain]] (ur. 1925) – francuski socjolog. * [[Michel Tournier|Tournier, Michel]] (1924–2016) – francuski pisarz. ===Tow=== * Towarzysz Duch → Iew, Kang Kek * Towers, Ivar → Kornbluth, Cyril M. * [[Sue Townsend|Townsend, Sue]] (1946–2014) – angielska pisarka. * Townsend, Susan Lillian → Townsend, Sue ===Toy=== * [[Arnold Joseph Toynbee|Toynbee, Arnold Joseph]] (1889–1975) – brytyjski historyk. ==Tō== * [[Hideki Tōjō|Tōjō, Hideki]] (1884–1948) – japoński polityk i wojskowy, premier Cesarstwa Japonii w latach 1941–1944, skazany za zbrodnie wojenne. * Tōjō, Kamisori → Tōjō, Hideki ==Tr== ===Tra=== * [[Daria Trafankowska|Trafankowska, Daria]] (1954–2004) – polska aktorka i prezenterka telewizyjna. * [[Łukasz Trałka|Trałka, Łukasz]] (ur. 1984) – polski piłkarz grający na pozycji pomocnika. * [[Jack Tramiel|Tramiel, Jack]] (ur. 1928) – amerykański biznesmen polsko–żydowskiego pochodzenia. * [[Tomas Tranströmer|Tranströmer, Tomas Gösta]] (1931–2015) – szwedzki poeta. * Trapani, Rachel → Legrain-Trapani, Rachel * Traugutt, Antoni → Pajdak, Antoni Mikołaj * [[Romuald Traugutt|Traugutt, Romuald]] (1826–1864) – polski generał, polityk. * [[Ljubomir Travica|Travica, Ljubomir]] (ur. 1954) – serbski siatkarz i trener. * [[John Travolta|Travolta, John Joseph]] (ur. 1954) – amerykański aktor, piosenkarz, tancerz i artysta estradowy. ===Tre=== * [[Danny Trejo|Trejo, Danny]] (ur. 1944) – aktor amerykański. * [[Jerzy Trela|Trela, Jerzy Józef]] (1942–2022) – polski aktor i pedagog. * [[Mariusz Treliński|Treliński, Mariusz]] (ur. 1962) – polski reżyser. * [[Stanisław Trembecki|Trembecki, Stanisław]] (1737–1812) – polski poeta. * [[Jakub Teodor Trembecki|Trembecki, Jakub Teodor]] (1643–1720) – polski poeta. * [[François Le Clerc du Tremblay|Tremblay (du), François]] (1577–1638) – francuski dyplomata, kapucyn, szara eminencja i szpieg kardynała Richelieu. * [[Dmitrij Trenin|Trenin, Dmitrij]] (ur. 1955) – rosyjski politolog. * [[Bronisław Ferdynand Trentowski|Trentowski, Bronisław Ferdynand]] (1808–1869) – polski filozof i pedagog. * [[Tadeusz Trepkowski|Trepkowski, Tadeusz]] (1914–1954) – polski plakacista. * [[Józef Tretiak|Tretiak, Józef]] (1841–1923) – polski historyk literatury, krytyk literacki. * [[Stefan Treugutt|Treugutt, Stefan]] (1925–1991) – polski krytyk teatralny, historyk literatury polskiej. ===Tré=== * [[Tré Cool]] (ur. 1972) – amerykański perkusista. ===Tri=== * [[Jean-Claude Trichet|Trichet, Jean-Claude]] (ur. 1942) – francuski ekonomista i politolog. * [[Joachim Trier|Trier, Joachim]] (ur. 1974) – norweski reżyser i scenarzysta filmowy. * [[Lars von Trier|Trier, Lars von]] (ur. 1956) – duński reżyser filmowy. * [[Valérie Trierweiler|Trierweiler, Valérie]] (ur. 1965) – francuska dziennikarka. * [[Witalij Trietjakow|Trietjakow, Witalij]] (ur. 1953) – rosyjski politolog, dziennikarz i publicysta. * [[Rachida Triki|Triki, Rachida]] (ur. 1949) – tunezyjska filozof i krytyk sztuki. * [[Jean-Louis Trintignant|Trintignant, Jean-Louis]] (1930–2022) – francuski aktor, scenarzysta i reżyser filmowy i teatralny. ===Tro=== * [[Lew Trocki|Trocki, Lew]] (1879–1940) – rewolucjonista, bolszewik, polityk radziecki, twórca lewicowej opozycji antystalinowskiej. * [[Sławian Trocki|Trocki, Sławian]] (ur. 1952) – polski aforysta. * [[Izabela Trojanowska|Trojanowska, Izabela]] (ur. 1955) – polska aktorka i piosenkarka. * [[Wincenty Trojanowski|Trojanowski, Wincenty]] (1859–1928) – polski malarz. * [[Anthony Trollope|Trollope, Anthony]] (1815–1882) – angielski pisarz. * [[Joanna Trollope|Trollope, Joanna]] (ur. 1943) – brytyjska pisarka. * [[Marcin Troński|Troński, Marcin]] (ur. 1954) – polski aktor. * Troński-Szalawski, Marcin → Troński, Marcin * [[Jack Trout|Trout, Jack]] (ur. 1936) – amerykański specjalista z dziedziny marketingu i zarządzania, autor książek. * [[Jonathan Tropper|Tropper, Jonathan]] (ur. 1970) – amerykański pisarz i pedagog. * [[Birgitta Trotzig|Trotzig, Birgitta]] (1929–2011) – szwedzka pisarka. * [[Chrétien de Troyes|Troyes (de), Chrétien]] (1135–1183) – truwer, poeta. ===Tru=== * [[Pierre Trudeau|Trudeau, Pierre Philippe Yves Elliott]] (1919–2000) – kanadyjski polityk. * [[Nicholas True|True, Nicholas Edward]] (ur. 1951) – brytyjski polityk. * [[François Truffaut|Truffaut, François]] (1932–1984) – francuski reżyser i scenarzysta filmowy. * [[Rafael Leonidas Trujillo|Trujillo, Rafael Leonidas]] (1891–1961) – dominikański generał i polityk. * [[Robert Trujillo|Trujillo, Robert]] (ur. 1964) – amerykański gitarzysta basowy. * Trujillo Veracruz, Roberto Agustín Miguel Santiago Samuel → Trujillo, Robert * [[Harry S. Truman|Truman, Harry S.]] (1884–1972) – amerykański polityk. * [[Donald Trump|Trump, Donald John]] (ur. 1946) – amerykański przedsiębiorca. * [[Ivanka Trump|Trump, Ivanka Marie]] (ur. 1981) – amerykańska bizneswoman, pisarka, modelka. * [[Aleh Trusau|Trusau, Aleh Anatoljewicz]] (ur. 1954) – białoruski polityk. * Trusow, Oleg Anatoljewicz → Trusau, Aleh Anatoljewicz * [[Maria Angela Truszkowska|Truszkowska, Maria Angela]] (1825–1899) – błogosławiona Kościoła katolickiego, zakonnica, dziewica, założycielka Zgromadzenia Sióstr Felicjanek. * [[Teresa Truszkowska|Truszkowska, Teresa]] (1925–1992) – polska poetka, tłumaczka, eseistka. ===Try=== * [[Bartek Tryzna|Tryzna, Bartek]] (ur. 1986) – polski reżyser. * [[Tomasz Tryzna|Tryzna, Tomasz]] (ur. 1948) – pisarz, reżyser filmowy, scenarzysta. ===Trz=== * [[Mikołaj Trzaska|Trzaska, Mikołaj]] (ur. 1966) – polski kompozytor, saksofonista i klarnecista. * [[Piotr Trzaskalski|Trzaskalski, Piotr]] (ur. 1964) – polski reżyser i scenarzysta. * Trzcińska, Maria → Mitzner, Larysa * Trzcińska, Zofia Janina → Komedowa, Zofia * Trzciński, Krzysztof → Komeda, Krzysztof * Trzebiatowska, Marta → Żmuda Trzebiatowska, Marta Anna Maria * [[Andrzej Trzebiński|Trzebiński, Andrzej]] (1922–1943) – polski pisarz, krytyk literacki. * [[Andrzej Trzebski|Trzebski, Andrzej]] (1928–2017) – polski fizjolog i neurofizjolog. * [[Joanna Trzepiecińska|Trzepiecińska, Joanna]] (ur. 1965) – polska aktorka, wokalistka i flecistka. * [[Jarosław Trześniewski-Kwiecień|Trześniewski-Kwiecień, Jarosław]] (ur. 1961) – polski pisarz i prawnik. * [[Zygmunt Trziszka|Trziszka, Zygmunt]] (ur. 1935) – polski prozaik, publicysta, krytyk literacki. * Trzmiel, Idek → Tramiel, Jack * Trzmiel, Jacek → Tramiel, Jack * [[Agnieszka Trzos|Trzos, Agnieszka]] (ur. 1971) – polska reżyserka, scenarzystka i producentka filmowa. * [[Andrzej Trzos-Rastawiecki|Trzos-Rastawiecki, Andrzej]] (1933–2019) – polski reżyser i scenarzysta. * [[Jan Trzynadlowski|Trzynadlowski, Jan]] (1912–1995) – polski teoretyk i historyk literatury, wydawca. ==Tř== * [[Helena Třeštíková|Třeštíková, Helena]] (ur. 1949) – czeska reżyser, scenarzystka i operatorka filmowa. ==Ts== * [[Tsering Wangchuk]] (ur. 1974) – tybetański polityk. * [[Philibert Tsiranana|Tsiranana, Philibert]] (1912–1978) – madagaskarski polityk. * [[Shin’ya Tsukamoto|Tsukamoto, Shin’ya]] (ur. 1960) – japoński reżyser filmowy, scenarzysta i aktor. * [[Morgan Tsvangirai|Tsvangirai, Morgan]] (1952–2018) – zimbabweński polityk. ==Tu== ===Tub=== * [[William Tubman|Tubman, William Vacanarat Shadrach]] (1895–1971) – liberyjski prawnik i polityk. ===Tuc=== * Tucholska, Anna Wiktoria → German, Anna ===Tul=== * [[Magdalena Tul|Tul, Magdalena Ewa]] (ur. 1980) – polska piosenkarka, kompozytorka i autorka tekstów. * [[Jan Tulik|Tulik, Jan]] (ur. 1951) – polski pisarz. * [[Igor Tuleya|Tuleya, Igor]] (ur. 1970) – polski sędzia. * [[Tulku Urgjen Rinpocze]] (1920–1996) – inkarnowany lama buddyzmu tybetańskiego. * [[Hervé Tullet|Tullet, Hervé]] (ur. 1958) – francuski pisarz i ilustrator. * [[Magdalena Tulli|Tulli, Magdalena]] (ur. 1955) – polska pisarka i tłumaczka. * [[Tulsidas]] (1532–1623) – indyjski poeta, święty hinduski. ===Tuł=== * Tułasiewicz, Lilian → Seymour-Tułasiewicz, Lilian * [[Natalia Tułasiewicz|Tułasiewicz, Natalia]] (1906–1945) – polska błogosławiona katolicka, patronka nauczycieli w Polsce, więźniarka obozu niemieckiego KL Ravensbrück. ===Tum=== * [[Rigoberta Menchú Tum|Tum, Rigoberta Menchú]] (ur. 1959) – gwatemalska działaczka na rzecz praw Indian. * [[Jarosław Tumidajski|Tumidajski, Jarosław]] (ur. 1980) – polski reżyser. ===Tun=== * Tuna → Bobella, Erik ===Tuo=== * [[Erkki Tuomioja|Tuomioja, Erkki]] (ur. 1946) – fiński polityk. * Tuora, Małgorzata → Antoszewska-Tuora, Małgorzata ===Tup=== * [[Andriej Tupolew|Tupolew, Andriej Nikołajewicz]] (1888–1972) – radziecki konstruktor lotniczy. ===Tur=== * [[Katarzyna Turaj-Kalińska|Turaj-Kalińska, Katarzyna]] (ur. 1956) – polska pisarka i publicystka. * [[Barbara Turajczyk|Turajczyk, Barbara Maria]] (ur. 1931) – polska poetka. * [[Magdalena Turczeniewicz|Turczeniewicz, Magdalena]] (ur. 1982) – polska aktorka. * [[Jerzy Turek|Turek, Jerzy]] (1934–2010) – polski aktor i artysta kabaretowy. * [[Ivan Turina|Turina, Ivan]] (1980–2013) – chorwacki piłkarz. * [[Alan Turing|Turing, Alan Mathison]] (1912–1954) – angielski matematyk. * [[Sherry Turkle|Turkle, Sherry]] (ur. 1948) – amerykańska psycholog i socjolog. * [[Jan Turnau|Turnau, Jan Henryk]] (ur. 1933) – polski pisarz i dziennikarz. * [[Grzegorz Turnau|Turnau, Grzegorz]] (ur. 1967) – polski wokalista, pianista, kompozytor i poeta. * [[Walter James Turner|Turner, Walter James]] (1889–1946) – angielski pisarz i krytyk urodzony w Australii. * Turner, Jerome → Vedder, Eddie * [[William Turner|Turner, William]] (1775–1851) – angielski malarz. * [[Scott Turow|Turow, Scott]] (ur. 1949) – amerykański pisarz i prawnik. * [[Jerzy Turowicz|Turowicz, Jerzy]] (1912–1999) – polski dziennikarz, publicysta, polityk. * [[Tomasz Turowski|Turowski, Tomasz]] (ur. 1948) – polski dyplomata i szpieg. * [[Henri de Turenne|Turenne (de), Henri]] (1611–1675) – francuski marszałek. * [[Andrzej Turski|Turski, Andrzej]] (ur. 1943) – polski dziennikarz radiowy i telewizyjny. * [[Łukasz A. Turski|Turski, Łukasz A.]] (ur. 1943) – polski fizyk. * Turski, Wincenty → Czartoryski, Adam Kazimierz Joachim Ambroży Marek * [[Piotr Turzyński|Turzyński, Piotr]] (ur. 1964) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor habilitowany nauk teologicznych, biskup pomocniczy radomski od 2015. ===Tus=== * [[Donald Tusk|Tusk, Donald Franciszek]] (ur. 1957) – polski polityk, z wykształcenia historyk. * [[Agata Tuszyńska|Tuszyńska, Agata]] (ur. 1957) – polska prozaiczka, poetka, reportażystka, historyk literatury i teatru. ===Tut=== * [[Tutanchamon]] (ur. 1349–1342, zm. 1323 p.n.e) – faraon XVIII dynastii. * [[Desmond Tutu|Tutu, Desmond Mpilo]] (1931–2021) – południowoafrykański działacz polityczny, anglikański biskup. * [[Simon Tuturop|Tuturop, Simon]] (ur. XX w.) – papuaski aktywista. ===Tuw=== * [[Julian Tuwim|Tuwim, Julian]] (1894–1953) – polski poeta. ==Tw== ===Twa=== * [[Mark Twain|Twain, Mark]] (1835–1910) – amerykański pisarz i satyryk. * [[Fouad Twal|Twal, Fouad]] (ur. 1940) – palestyński duchowny katolicki. * [[Szczepan Twardoch|Twardoch, Szczepan]] (ur. 1979) – polski pisarz. * [[Jan Twardowski|Twardowski, Jan]] (1916–2006) – polski ksiądz katolicki, żołnierz AK, poeta. * [[Kazimierz Twardowski|Twardowski, Kazimierz]] (1866–1938) – polski filozof. * [[Romuald Twardowski|Twardowski, Romuald]] (ur. 1930) – polski kompozytor i pedagog, autor książek. * [[Samuel Twardowski|Twardowski, Samuel]] (ok. 1600–1661) – polski poeta, epik, tłumacz. ===Twe=== * Tweedy, Cheryl → Cole, Cheryl ===Twi=== * Twigg, Małgorzata Teresa → Dydek, Małgorzata Teresa * [[Aphex Twin|Twin, Aphex]] (ur. 1971) – brytyjski muzyk i producent muzyczny. * Twisleton-Wykeham-Fiennes, Joseph Alberic → Fiennes, Joseph Alberic * Twisleton-Wykeham-Fiennes, Ralph Nathaniel → Fiennes, Ralph Nathaniel ==Ty== ===Tyf=== * Tyfusowa Mary → Mallon, Mary ===Tyg=== * Tygrys → Michalczewski, Dariusz * Tygrys → Ważny, Władysław ===Tyl=== * [[Andrzej Tylczyński|Tylczyński, Andrzej]] (1925–2009) – polski autor tekstów piosenek, dziennikarz, tłumacz, satyryk. * [[Anne Tyler|Tyler, Anne]] (ur. 1941) – amerykańska pisarka. ===Tym=== * [[Stanisław Tym|Tym, Stanisław]] (ur. 1937) – polski aktor, satyryk, reżyser. * [[Zenon Tyma|Tyma, Zenon]] (ur. 1952) – polski polityk, przedsiębiorca. * Tymański, Ryszard → Tymański, Tymon * [[Tymon Tymański|Tymański, Tymon]] (ur. 1968) – polski kompozytor, multiinstrumentalista i poeta. * Tymiński, Stan → Tymiński, Stanisław * [[Stanisław Tymiński|Tymiński, Stanisław]] (ur. 1948) – kanadyjski biznesmen pochodzenia polskiego, polityk. * [[Piotr Tymochowicz|Tymochowicz, Piotr]] (ur. 1963) – polski polityk, doradca medialny, specjalista ds. wizerunku. * [[Tomasz Kantorbery Tymowski|Tymowski, Tomasz Kantorbery]] (1790–1850) – polski poeta, tłumacz, działacz polityczny. ===Tyn=== * [[Marek Tynda|Tynda, Marek]] (ur. 1974) – polski aktor teatralny. * [[Tomasz Tyndyk|Tyndyk, Tomasz]] (ur. 1975) – polski aktor. * [[Krzysztof Tyniec|Tyniec, Krzysztof]] (ur. 1956) – polski aktor, artysta kabaretowy, piosenkarz. ===Typ=== * [[Jaromír Typlt|Typlt, Jaromír]] (ur. 1973) – czeski prozaik, poeta, dramaturg, eseista, krytyk literacki i edytor, filozof, bohemista, kurator wystaw sztuki współczesnej i fotografii. ===Tyr=== * [[Jan Tyranowski|Tyranowski, Jan]] (1901–1947) – polski mistyk. * [[Leopold Tyrmand|Tyrmand, Leopold]] (1920–1985) – polski pisarz i publicysta. * [[George Tyrrell|Tyrrell, George]] (1861–1909) – irlandzki jezuita i teolog. ===Tys=== * Tyson, Michael Gerald → Tyson, Mike * [[Mike Tyson|Tyson, Mike]] (ur. 1966) – amerykański bokser. * [[Artur Tyszkiewicz|Tyszkiewicz, Artur]] (ur. 1969) – polski reżyser. * [[Beata Tyszkiewicz|Tyszkiewicz, Beata]] (ur. 1938) – hrabianka, polska aktorka filmowa i arystokratka. * Tyszkiewicz, Maria Anna → Ordonówna, Hanka * Tyszkiewicz, Maria Janina → Komorowska, Maja * [[Robert Tyszkiewicz|Tyszkiewicz, Robert]] (ur. 1963) – polski polityk. * [[Samuel Tyszkiewicz|Tyszkiewicz, Samuel]] (1889–1954) – poeta, typograf i wydawca. * [[Teresa Tyszkiewicz|Tyszkiewicz, Teresa]] (1906–1992) – polska malarka, rysowniczka i pedagog. * Tyszkiewiczowa, Maria Anna → Ordonówna, Hanka * Tyszkiewiczówna-Kalenicka, Beata Maria Helena → Tyszkiewicz, Beata * [[Grażyna Tyszko|Tyszko, Grażyna]] (ur. 1949) – polska polityk, posłanka na Sejm V kadencji. ===Tyt=== * [[Przemysław Tytoń|Tytoń, Przemysław]] (ur. 1987) – polski piłkarz. ==Tz== * [[Tristan Tzara|Tzara, Tristan]] (1896–1963) – francuski poeta i eseista pochodzenia rumuńskiego. * Tzoka, Eleni → Eleni =Þ= * [[Þóra Arnórsdóttir|Þóra, Arnórsdóttir]] (ur. 1975) – islandzka dziennikarka i polityk. {{SORTUJ:T}} [[Kategoria:Strony przeglądowe - osoby]] e7ikm6zzhm75oo5uz1zxmeejbbg6dg1 0 37115 535843 398076 2022-07-26T22:17:35Z Ahti-Saku 52639 Plik wikitext text/x-wiki [[File:Aslan_Maskhadov.jpg|thumb|Asłan Maschadow]] '''[[w:Asłan Maschadow|Asłan Maschadow]]''' (1951–2005) – czeczeński wojskowy i polityk, prezydent Czeczeńskiej Republiki Iczkerii (1997–2005). * Dopiero wtedy uznamy, że cel naszej walki został osiągnięty, gdy pozbawimy Rosję prawa do bezkarnego zabijania narodu czeczeńskiego. ** Źródło: [http://liderzy.blog.onet.pl/2,ID354553640,index.html ''Prezydenci Iczkerii''] * Kiedy przywódcy zachodnich państw zrozumieją skalę niebezpieczeństwa zagrażającą ze strony Rosji całemu cywilizowanemu światu, wówczas wszyscy się obudzą i będą apelować, abyśmy my, Czeczeńcy, zgodzili się zakończyć tę wojnę. My wówczas poczekamy z odpowiedzią. ** Źródło: [http://liderzy.blog.onet.pl/2,ID354553640,index.html ''Prezydenci Iczkerii''] * Rosja jest dzisiaj najbardziej niebezpiecznym państwem świata. Nie dotrzymuje podpisanych umów, a jej przywódcy zawsze zajmowali się przygotowaniem gruntu dla nowych wojen. Prowokacje i akty terroru to typowo rosyjska specyfika. ** Opis: wypowiedziane w 1999. ** Źródło: [http://liderzy.blog.onet.pl/2,ID354553640,index.html ''Prezydenci Iczkerii''] * Za pośrednictwem Waszej Świątobliwości prosimy cały chrześcijański świat, by uratował społeczeństwo Czeczenii przed kolejną zagładą. ** Opis: list do [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]], 11 lipca 1999. ** Źródło: [http://ludzie.wprost.pl/cytaty/Aslan-Maschadow/ ''Asłan Maschadow – Cytaty'', wprost.pl] {{DEFAULTSORT:Maschadow, Asłan}} [[Kategoria:Czeczeni]] [[Kategoria:Politycy]] [[Kategoria:Radzieccy wojskowi]] 34bbwumcmilg6ebbmr7tayk9j9i4wrj 0 41559 535823 414416 2022-07-26T18:48:08Z Zero 20 red., format, dr Zmiana wikitext text/x-wiki '''[[w:Beni Ganc|Beni Ganc]]''' (ur. 1959) – izraelski wojskowy i polityk. * Iran jest jedynym krajem na świecie, który buduje broń jądrową jednocześnie grożąc zniszczeniem innego kraju. To ponury problem dla świata i regionu, którego nie wolno nam zignorować. ** Źródło: [http://www.geopolityka.org/info-ecag/1628-atak-na-iran-jeszcze-nie-zdecydowalismy ''Atak na Iran? Jeszcze nie zdecydowaliśmy!'', geopolityka.org, 1 sierpnia 2012] {{SORTUJ:Ganc, Beni}} [[Kategoria:Izraelscy wojskowi]] a3ljeayqcu575e9x0z5a1pidaihldod 535824 535823 2022-07-26T18:48:21Z Zero 20 Zero przeniósł stronę [[Benny Gantz]] do [[Beni Ganc]]: jak w wikipedii wikitext text/x-wiki '''[[w:Beni Ganc|Beni Ganc]]''' (ur. 1959) – izraelski wojskowy i polityk. * Iran jest jedynym krajem na świecie, który buduje broń jądrową jednocześnie grożąc zniszczeniem innego kraju. To ponury problem dla świata i regionu, którego nie wolno nam zignorować. ** Źródło: [http://www.geopolityka.org/info-ecag/1628-atak-na-iran-jeszcze-nie-zdecydowalismy ''Atak na Iran? Jeszcze nie zdecydowaliśmy!'', geopolityka.org, 1 sierpnia 2012] {{SORTUJ:Ganc, Beni}} [[Kategoria:Izraelscy wojskowi]] a3ljeayqcu575e9x0z5a1pidaihldod 535842 535824 2022-07-26T21:56:59Z Ahti-Saku 52639 Plik wikitext text/x-wiki [[File:Benny Gantz 2019 (cropped).jpg|thumb|Beni Ganc (2019)]] '''[[w:Beni Ganc|Beni Ganc]]''' (ur. 1959) – izraelski wojskowy i polityk. * Iran jest jedynym krajem na świecie, który buduje broń jądrową jednocześnie grożąc zniszczeniem innego kraju. To ponury problem dla świata i regionu, którego nie wolno nam zignorować. ** Źródło: [http://www.geopolityka.org/info-ecag/1628-atak-na-iran-jeszcze-nie-zdecydowalismy ''Atak na Iran? Jeszcze nie zdecydowaliśmy!'', geopolityka.org, 1 sierpnia 2012] {{SORTUJ:Ganc, Beni}} [[Kategoria:Izraelscy wojskowi]] j4u4l3tutzx4l2tso9l5ivg9fl0hrly 535851 535842 2022-07-27T05:36:34Z 185.172.241.184 wikitext text/x-wiki [[File:Benny Gantz 2019 (cropped).jpg|thumb|{{center|Beni Ganc (2019)}}]] '''[[w:Beni Ganc|Beni Ganc]]''' (ur. 1959) – izraelski wojskowy i polityk. * Iran jest jedynym krajem na świecie, który buduje broń jądrową jednocześnie grożąc zniszczeniem innego kraju. To ponury problem dla świata i regionu, którego nie wolno nam zignorować. ** Źródło: [http://www.geopolityka.org/info-ecag/1628-atak-na-iran-jeszcze-nie-zdecydowalismy ''Atak na Iran? Jeszcze nie zdecydowaliśmy!'', geopolityka.org, 1 sierpnia 2012] {{SORTUJ:Ganc, Beni}} [[Kategoria:Izraelscy wojskowi]] tgph3frb1cii4u94elqtwf8waecte92 0 44184 535834 349074 2022-07-26T21:11:02Z Francesco 13 11793 wikitext text/x-wiki '''[[w:Jacek Purchla|Jacek Purchla]]''' (ur. 1954) – [[Polska|polski]] [[historyk sztuki]] i [[ekonomista]], specjalista z zakresu dziedzictwa kulturowego i historii miast, krakowianista; założyciel i dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury w [[Kraków|Krakowie]]. * Jest oczywistą oczywistością, że Jerzy Vetulani jest niezwykłą osobowością, która w mistrzowski sposób łączy głęboką wiedzę ze sztuką retoryki, formą i pięknem wypowiedzi. Ale mam kłopot z odpowiedzią na pytanie: kim naprawdę jest profesor Vetulani? Nie ulega wątpliwości, że jest wybitnym uczonym, gwiazdą nauki polskiej, ale jest też człowiekiem niekonwencjonalnym – to, czym mnie zszokował dwa lata temu, gdy maszerował w pierwszym szeregu Marszu Wyzwolenia Konopi. ** Opis: o [[Jerzy Vetulani|Jerzym Vetulanim]]. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=RtGOlcQaIdM Wstęp do Wykładu Mistrzowskiego podczas XLII Sympozjum GAP]. * Na świecie istnieje głód wiedzy o Polsce. ** Źródło: Rita Pagacz-Moczarska, ''PROMOCJA POLSKI NA ŚWIECIE. Nowy program grantowy realizowany przez Międzynarodowe Centrum Kultury'', „Alma Mater” nr 122–123, luty-marzec 2010. * Odpowiedzialnością Krakowa jest więc polska obecność w Europie Środka. To jest polska racja stanu. Europa Środka to kwestia światopoglądu. To miejsce na Ziemi, gdzie granice polityczne zmieniały się szybciej niż granice kulturowe. To problem sąsiada, pamięci, tożsamości. ** Źródło: ''Kraków w przestrzeni Europy Środkowej'', „Alma Mater” nr 144, luty 2012, s. 53. {{DEFAULTSORT:Purchal, Jacek}} [[Kategoria:Polscy ekonomiści]] [[Kategoria:Polscy historycy sztuki]] jgm0075oc6ep8cvnw52t8zj32eq62ss 535835 535834 2022-07-26T21:15:50Z Francesco 13 11793 wikitext text/x-wiki [[Plik:Jacek Purchla byVetulani.JPG|mały|<center>Jacek Purchla</center>]] '''[[w:Jacek Purchla|Jacek Purchla]]''' (ur. 1954) – [[Polska|polski]] historyk sztuki i [[ekonomista]], specjalista z zakresu dziedzictwa kulturowego i historii miast, krakowianista; założyciel i dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury w [[Kraków|Krakowie]]. * Jest oczywistą oczywistością, że Jerzy Vetulani jest niezwykłą osobowością, która w mistrzowski sposób łączy głęboką wiedzę ze sztuką retoryki, formą i pięknem wypowiedzi. Ale mam kłopot z odpowiedzią na pytanie: kim naprawdę jest profesor Vetulani? Nie ulega wątpliwości, że jest wybitnym uczonym, gwiazdą nauki polskiej, ale jest też człowiekiem niekonwencjonalnym – to, czym mnie zszokował dwa lata temu, gdy maszerował w pierwszym szeregu Marszu Wyzwolenia Konopi. ** Opis: o [[Jerzy Vetulani|Jerzym Vetulanim]]. ** Źródło: [https://www.youtube.com/watch?v=RtGOlcQaIdM Wstęp do Wykładu Mistrzowskiego podczas XLII Sympozjum GAP]. * Na świecie istnieje głód wiedzy o Polsce. ** Źródło: Rita Pagacz-Moczarska, ''PROMOCJA POLSKI NA ŚWIECIE. Nowy program grantowy realizowany przez Międzynarodowe Centrum Kultury'', „Alma Mater” nr 122–123, luty-marzec 2010. * Odpowiedzialnością Krakowa jest więc polska obecność w Europie Środka. To jest polska racja stanu. Europa Środka to kwestia światopoglądu. To miejsce na Ziemi, gdzie granice polityczne zmieniały się szybciej niż granice kulturowe. To problem sąsiada, pamięci, tożsamości. ** Źródło: ''Kraków w przestrzeni Europy Środkowej'', „Alma Mater” nr 144, luty 2012, s. 53. {{DEFAULTSORT:Purchal, Jacek}} [[Kategoria:Polscy ekonomiści]] [[Kategoria:Polscy historycy sztuki]] obwyjjoigaq56ax70g8ywo3jfce2is8 0 47323 535791 372093 2022-07-26T17:46:53Z Zero 20 szablon wikitext text/x-wiki {{SDU}} '''[[w:Komandosi z Navarony|Komandosi z Navarony]]''' (ang. ''Force 10 from Navarone'') – [[USA|amerykańsko]]-[[Wielka Brytania|brytyjski]] [[film]] [[wojna|wojenny]] z 1978 roku w [[reżyser]]ii Guya Hamiltona. Autorami [[scenariusz]]a są Carl Foreman i Robin Chapman. ==O filmie== * Film zrealizowany został bardzo sprawnie, akcja pełna jest atrakcyjnych batalistycznych scen i pirotechnicznych popisów.<br />Mimo schematyczności akcji i dosyć prymitywnego obrazu wojny, z jakim mamy do czynienia w zachodnim kinie popularnym, film (…) ogląda się znakomicie, co spowoduje, że z pewnością przyciągnie on do kina szeroką widownię. Dodatkowym magnesem będzie udział wielu popularnych aktorów o sławie międzynarodowej (…). ** Autor: Mirosław Winiarczyk, ''Na ekranach kin: Komandosi z Navarony'', „Razem. Ilustrowany Tygodnik Młodzieży” nr 3 (315), 23 stycznia 1983. [[Kategoria:Amerykańskie filmy wojenne]] [[Kategoria:Brytyjskie filmy wojenne]] [[Kategoria:Filmy o II wojnie światowej]] [[Kategoria:Filmowe adaptacje utworów Alistaira MacLeana]] a2yifvx99qbhk5a2amgh5j4v37skhzb 0 47605 535790 523339 2022-07-26T17:45:15Z Zero 20 szablon wikitext text/x-wiki {{SDU}} '''[[w:Walka o ogień (film)|Walka o ogień]]''' (fr. ''La guerre du feu'') – amerykańsko-kanadyjski dramat przygodowy z 1981 roku w reżyserii [[Jean-Jacques Annaud|Jeana-Jacques’a Annauda]]. Autorem scenariusza jest Gérard Brach. ==O filmie== * Oglądamy zabawnie zrealizowane walki plemion, zróżnicowanych zresztą pod względem rozwoju. (…) Ważną rolę grają tu (…) świetnie fotografowana przyroda i umiejętnie dobrane krajobrazy. Podziwiać trzeba doskonałą charakteryzację aktorów, którzy musieli wcielić się w niewdzięczne postacie istot człekokształtnych. Dla potrzeb filmu opracowano prymitywny, niezrozumiały język, którym owe istoty się posługiwały. ** Autor: Mirosław Winiarczyk, ''Na ekranach kin: Walka o ogień'', „Razem. Ilustrowany Tygodnik Młodzieży” nr 31 (342), 31 lipca 1983. * ''Walka o ogień'' została uznana za wydarzenie ostatniego sezonu i stała się przebojem repertuarowym. (…) okazała się (…) filmem nieco dziwacznym. ** Autor: Mirosław Winiarczyk, ''Na ekranach kin: Walka o ogień'', „Razem. Ilustrowany Tygodnik Młodzieży” nr 31 (342), 31 lipca 1983. * Znakomita realizacja i pomysłowość ekipy nie idzie tu, niestety, w parze z odkrywczością treściową. Przesłanie filmu nie wykracza poza powierzchowne i prymitywnie pojęty darwinizm i nieco dziewiętnastowiecznie rozumianą wiarę w człowieka i postęp. ** Autor: Mirosław Winiarczyk, ''Na ekranach kin: Walka o ogień'', „Razem. Ilustrowany Tygodnik Młodzieży” nr 31 (342), 31 lipca 1983. [[Kategoria:Amerykańskie filmy dramatyczne]] [[Kategoria:Amerykańskie filmy przygodowe]] [[Kategoria:Filmy kanadyjskie]] [[Kategoria:Filmy nagrodzone Cezarem]] 3zcexqtqu9zv0g1bh3cssbdxro8tcqq 3 50543 535854 526565 2022-07-27T07:59:38Z 2A00:1828:1000:2217:0:0:0:2 wikitext text/x-wiki 535862 535854 2022-07-27T08:42:52Z Tegel 13103 Wycofanie edycji użytkownika [[Special:Contributions/2A00:1828:1000:2217:0:0:0:2|2A00:1828:1000:2217:0:0:0:2]] ([[User talk:2A00:1828:1000:2217:0:0:0:2|dyskusja]]). Autor przywróconej wersji to [[User:Tsca|Tsca]]. wikitext text/x-wiki ==Re: [[Jan Paweł II]]== Wydaje mi się, że sens jest taki, że wandalizmy na tej stronie były bardzo częste i wyjątkowo wulgarne. Strony nie mogą edytować tylko niezalogowani i świeżo zarejestrowani, więc nie jest to uciążliwe dla użytkownika z poważnym podejściem do projektu.<br />''Nota bene'', już raz byłam proszona o odblokowanie strony zablokowanej na stałe ([[Michael Jackson]]) i od razu po odbezpieczeniu była z powrotem wandalizowana w ten sam sposób, co wcześniej, mimo że od zabezpieczenia upłynęło sporo czasu. [[Użytkownik:Alessia|Alessia]], [[Dyskusja użytkownika:Alessia|dyskusja]] 19:32, 21 cze 2013 (CEST) :Na temat Twojego pomysłu rozpocząłem [[Wikicytaty:Bar#JPII|dyskusję]]. Możesz wziąć w niej udział. [[Użytkownik:Wizikj|Wizikj]] ([[Dyskusja użytkownika:Wizikj|dyskusja]]) 21:42, 21 cze 2013 (CEST) kj6fm2b30cfcjf77543ibk4d96lm0l4 0 54603 535795 529038 2022-07-26T17:54:02Z Zero 20 red., format, dr Zmiana wikitext text/x-wiki [[Plik:Milagros Cabral.jpg|mały|{{center|Milagros Cabral (2013)}}]] '''[[w:Milagros Cabral|Milagros Cabral De La Cruz]]''' (ur. 1978) – dominikańska siatkarka, reprezentantka kraju, grająca na pozycji przyjmującej, olimpijka. * Paula, twoja emerytura jest tym, o czym marzą wszyscy sportowcy. ** Opis: o przejściu na emeryturę Pauli Parisi w klubie Icaro Alaro w 2007. ** Źródło: Martín De Rose, [http://www.somosvoley.com/noticias/muestra_nota.php?categoria=categoria_Entrevistas&id=267 ''Paula Parisi, el adiós al vóley, la bienvenida al vóley''], somosvoley.com, 23 maja 2007 {{SORTUJ:Cabral, Milagros}} [[Kategoria:Dominikańscy sportowcy]] [[Kategoria:Siatkarze]] e6ekr7wjqcllxoc9s0ryq9s2ewy9d6g 0 58822 535821 448104 2022-07-26T18:42:55Z Zero 20 format, dr Zmiana wikitext text/x-wiki [[Plik:AlexanderYpsilantisPruth.jpg|mały|{{center|Aleksandros Ipsilantis}}]] '''[[w:Aleksandros Ipsilantis|Aleksandros Ipsilantis]]''' (1792–1828) – grecki działacz polityczny, przywódca stowarzyszenia niepodległościowego Filiki Eteria i powstania antytureckiego w Rumunii w 1821 roku, generał armii rosyjskiej. * Przyjaciele, patrioci! Niebo samo, zasmucone naszym upadkiem sprzyja nam. Lecz biada nam, jeśli w obronie szczęścia naszego, naszej wolności, nie wytrwamy do ostatka. Wówczas, niewątpliwie, spotęgują się gwałty tyrana, nieszczęścia nasze zwiększą się bardziej jeszcze, zaciążą wszelkie niebezpieczeństwa nad naszymi głowami. ** Opis: z odezwy wzywającej Greków do powstania przeciw Turcji (wydana w Jassach 24 lutego/8 marca 1821). ** Źródło: I. Rusinowa, T. Wituch, ''Między rewolucją francuską a rewolucją październikową'', Warszawa 1980 {{SORTUJ:Ipsilantis, Aleksandros}} [[Kategoria:Działacze polityczni]] [[Kategoria:Greccy politycy]] [[Kategoria:Greccy wojskowi]] [[Kategoria:Rosyjscy wojskowi]] [[Kategoria:Władcy]] l36ya60zpjpko3dsndusobch91we2d7 0 58887 535817 465955 2022-07-26T18:38:39Z Zero 20 red., format, dr Zmiana, - (nieznany) wikitext text/x-wiki [[Plik:Bundesarchiv Bild 183-H13466, Franz Gürtner.jpg|mały|{{center|Franz Gürtner (1938)}}]] '''[[w:Franz Gürtner|Franz Gürtner]]''' (1881–1941) – niemiecki polityk narodowo-konserwatywny, działacz Niemieckiej Narodowej Partii Ludowej (DNVP), minister sprawiedliwości w rządzie [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]], odpowiedzialny za koordynację prawodawstwa w Trzeciej Rzeszy. * Żywotne interesy narodowe – zdefiniowane przez Adolfa Hitlera jako głowę państwa – mają pierwszeństwo przed zasadą praworządności. ** Źródło: Nikolaus Wachsmann, ''Hitler’s Prisons: Legal Terror in Nazi Germany'' {{SORTUJ:Gürtner, Franz}} [[Kategoria:Niemieccy politycy]] [[Kategoria:Niemieccy naziści]] t8p6mqz1b70urajjkbg0wo21so7p2r6 0 63784 535841 535774 2022-07-26T21:49:31Z Ahti-Saku 52639 wikitext text/x-wiki [[Plik:Bogusław Bachorczyk bw 2022.jpg|mały|<center>Bogusław Bachorczyk (2022)</center>]] '''[[w:Bogusław Bachorczyk|Bogusław Bachorczyk]]''' (ur. 1969) – polski malarz, wykładowca Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. * Ja robię tak, że wciąż unicestwiam siebie na nowo. Robię plan, robię rzeźbę, malarstwo, rysunek, ale potem to zamiatam i odwracam się od tego, co zrobiłem. Nie chcę się sam nudzić. ** Źródło: [https://pracowniedowgladu.pl/pracownia-i-dom-boguslawa-bachorczyka/ ''Pracownia i dom Bogusława Bachorczyka''], Pracownie do wglądu, 3 grudnia 2018. * Miejsce na Czystej 15 w Krakowie wynająłem na potrzeby pracowni artystycznej. W przeszłości były tu stajnie dla koni, stolarz, mieszkała dama z kurą, mieścił się tu magazyn antykwaryczny, studio fotograficzne i punkt ksero. Podwórko nie cieszyło się szczególnym zainteresowaniem tymczasowych lokatorów ani mieszkańców sąsiedniej kamienicy. Przez wiele lat ulegało rozkładowi. Kiedy przeniosłem tu swoją pracownię, zaopiekowałem się małym ogródkiem i odświeżyłem przestrzeń wokół. Odmalowałem rynny i drzwi, a także zasiałem nowe rośliny z nasion, które przywiozłem ze swoich podróży: Beskidów, Ustki, Berlina, Kassel, kieleckiego Umru. Kilku artystów, w większości krakowskich, zaprosiłem do współpracy. Zostali poproszeni o obdarowanie swoją pracą mnie gospodarza i ogródka. Osobiście wykonali i zainstalowali swoje prace. Obiekty i obrazy dyskretnie infekowały przestrzeń, rosnąc na ziemi, drzwiach, ścianach i drzewach. ** Źródło: [https://pracowniedowgladu.pl/pracownia-i-dom-boguslawa-bachorczyka/ ''Pracownia i dom Bogusława Bachorczyka''], Pracownie do wglądu, 3 grudnia 2018. * Oprócz dobrego samopoczucia – Kraków ma niewiele do zaoferowania artystom. Ja nie jestem specjalnie zadowolony, dostrzegam brak konkretów, które pozwoliłyby mi działać z rozmachem. Kraków już miał swoje momenty i w latach 90., i na początku dwutysięcznych przyjeżdżało tu bardzo wiele osób z zewnątrz. U mnie też bywali. Do pracowni przyjeżdżali dziennikarze z Deutsche Welle i „Sterna”. Pocztą pantoflową dowiadywali się, gdzie trzeba iść. Czego brakuje Krakowowi, żeby kupować tu sztukę? Trzeba by mądrze i uczciwie pogodzić interesy artysty i galerii, i te dwa światy powinny się wzajemnie napędzać. ** Źródło: [https://pracowniedowgladu.pl/pracownia-i-dom-boguslawa-bachorczyka/ ''Pracownia i dom Bogusława Bachorczyka''], Pracownie do wglądu, 3 grudnia 2018. * Przeważnie oglądam pracownie artystów jedynie na zdjęciach, bo są trudno dostępne. W czasie nauki w liceum im. Kenara w Zakopanem bywałem w pracowniach Hasiora, Brzozowskiego czy u Rząsy. Miałem okazję kontaktu z nimi, mogłem zobaczyć, jak oni pracują, było to dla mnie bardzo ważne. Już wtedy zauważyłem, jak bardzo różne mogą być strategie pracy artystów w ich pracowniach i ich relacja z miejscem. ** Źródło: [https://pracowniedowgladu.pl/pracownia-i-dom-boguslawa-bachorczyka/ ''Pracownia i dom Bogusława Bachorczyka''], Pracownie do wglądu, 3 grudnia 2018. * Takich pracowni-domów jest właściwie niewiele. Myślę, że moja pracownia na Czystej też należy do takich miejsc. Jest to przestrzeń, w której mieszkam od 15 lat i od początku ma ona charakter otwarty. Na początku to wszystko, co tu zrobiłem, miało być jedynie prezentacją moich prac, taką zupełnie niezależną od instytucji. Z czasem okazało się, że prace, które zrobiłem, są właściwie uwięzione w przestrzeni pracowni. Nie mogą już istnieć niezależnie od tego miejsca. Urządziłem w ten sposób kilka pokoi, których raczej nie da się przenieść albo odtworzyć. Żeby je obejrzeć, trzeba specjalnie tu przyjechać, tak jak się jedzie oglądać Merzbau albo freski Giotta w kaplicy Scrovegnich. ** Źródło: [https://pracowniedowgladu.pl/pracownia-i-dom-boguslawa-bachorczyka/ ''Pracownia i dom Bogusława Bachorczyka''], Pracownie do wglądu, 3 grudnia 2018. * W latach 90. wciąż dominował system XIX wieczny, oparty na martwej naturze i akcie. Byliśmy wtedy kompletnie nieświadomi. Profesorowie właściwie mało interesowali się współczesnością. Lektury, które nam podsuwali, to były głównie książki z lat 60. Dlatego też w Krakowie właściwie jest taka wyrwa we współczesności, bo ostatnią naszą współczesnością była Grupa Krakowska. Członkowie Grupy Krakowskiej byli dobrze wyedukowani, na bieżąco z lekturami, mieli dostęp do świata, chociaż była bariera komunistyczna. Natomiast potem pojawia się duża zapaść. Uczyli nas często ludzie, którzy niestety tej wiedzy nie mieli już tak szerokiej, a myśmy nie mieli dobrego dostępu do tego, co działo się w sztuce współczesnej na świecie, musieliśmy zaczynać wszystko od początku, sami dochodzić do wszystkich rozwiązań. ** Źródło: [https://pracowniedowgladu.pl/pracownia-i-dom-boguslawa-bachorczyka/ ''Pracownia i dom Bogusława Bachorczyka''], Pracownie do wglądu, 3 grudnia 2018. {{SORTUJ:Bachorczyk, Bogusław}} [[Kategoria:Polscy malarze]] c5z0y08g76eiizd2k5fu0qfjqyj0ygj 0 65333 535849 520553 2022-07-26T23:03:31Z Janeksad 31542 n wikitext text/x-wiki {{disambig}} * [[Maria z Nazaretu|Madonna]] – Maria z Nazaretu, matka [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]] == Masowa kultura == * [[Madonna (piosenkarka)]] – amerykańska piosenkarka, właśc. Madonna Louise Ciccone == Sztuka == * [[Madonna w grocie]] – obraz [[Leonardo da Vinci|Leonarda da Vinci]] {{wikisłownik|Madonna}} qo0fcef9jci6h1c58znsy1idwa185l8 0 65870 535797 527542 2022-07-26T17:57:11Z Zero 20 format, dr Zmiana wikitext text/x-wiki '''[[w:Cesare Nosiglia|Cesare Nosiglia]]''' (ur. 1944) – włoski duchowny katolicki, arcybiskup Turynu. * Bo całun to żywa Ewangelia, którą możemy zobaczyć jako coś konkretnego. Całun jest kerygmatem, głoszeniem śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. ** Źródło: [https://www.vaticannews.va/pl/kosciol/news/2020-01/taize-turyn-nosiglia-jan-bosko-frassati-calun.html ''Abp Nosiglia o przygotowaniach do spotkania Taizé w Turynie''], vaticannews.va, 3 stycznia 2020. {{SORTUJ:Nosiglia, Cesare}} [[Kategoria:Włoscy duchowni katoliccy]] 4tgw9skwzv6x816csmerm6fdf62n5gg 4 66560 535852 535742 2022-07-27T07:24:46Z Alexis Jazz 37736 Updating gadget usage statistics from [[Special:GadgetUsage]] ([[phab:T121049]]) wikitext text/x-wiki {{#ifexist:Project:GUS2Wiki/top|{{/top}}|This page provides a historical record of [[Special:GadgetUsage]] through its page history. To get the data in CSV format, see wikitext. To customize this message or add categories, create [[/top]].}} Poniższe dane są kopią z pamięci podręcznej. Ostatnia aktualizacja odbyła się o 2022-07-26T09:39:01Z. W pamięci podręcznej {{PLURAL:5000|znajduje|znajdują|znajduje}} się maksymalnie {{PLURAL:5000|jeden wynik|5000 wyniki|5000 wyników}}. {| class="sortable wikitable" ! Gadżet !! data-sort-type="number" | Liczba użytkowników !! data-sort-type="number" | Użytkownicy aktywni |- |HotCat || 54 || 5 |- |Navigation popups || 85 || 1 |- |QuickEdit || 20 || 2 |- |autoformat || 77 || 6 |- |colored-new-in-rc || 74 || 2 |- |colored-nicknames || 100 || 5 |- |delete || 21 || 1 |- |disable-animations || 9 || 0 |- |dynamic-ips || 66 || 4 |- |edit-summaries || data-sort-value="Infinity" | Domyślny || data-sort-value="Infinity" | Domyślny |- |edithysteria || 44 || 2 |- |hide-rollback || 0 || 0 |- |hideSidebar || 47 || 0 |- |insert-category || 43 || 5 |- |insert-image || 29 || 1 |- |iw-links || 34 || 3 |- |quickeditcounter || 89 || 3 |- |replylinks || 65 || 2 |- |save-preview-buttons || 29 || 2 |- |searchbox || 75 || 1 |- |sk || 51 || 5 |- |wikEd || 47 || 1 |} * [[Specjalna:Użycie gadżetów]] * [[w:en:Wikipedia:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] <!-- data in CSV format: HotCat,54,5 Navigation popups,85,1 QuickEdit,20,2 autoformat,77,6 colored-new-in-rc,74,2 colored-nicknames,100,5 delete,21,1 disable-animations,9,0 dynamic-ips,66,4 edit-summaries,default,default edithysteria,44,2 hide-rollback,0,0 hideSidebar,47,0 insert-category,43,5 insert-image,29,1 iw-links,34,3 quickeditcounter,89,3 replylinks,65,2 save-preview-buttons,29,2 searchbox,75,1 sk,51,5 wikEd,47,1 --> oewpkumtptop11ejgg0lavkyx2e6fl6 3 66624 535789 2022-07-26T15:30:19Z Nihonjoe 9965 Nihonjoe przeniósł stronę [[Dyskusja użytkownika:Alpodiopa]] do [[Dyskusja użytkownika:Anwlwp]]: Automatycznie przeniesiono stronę podczas zmiany nazwy użytkownika z "[[Special:CentralAuth/Alpodiopa|Alpodiopa]]" na "[[Special:CentralAuth/Anwlwp|Anwlwp]]" wikitext text/x-wiki #PATRZ [[Dyskusja użytkownika:Anwlwp]] 9y5ivhue7aptnea9zvaspoxju6tlmt9 0 66648 535825 2022-07-26T18:48:22Z Zero 20 Zero przeniósł stronę [[Benny Gantz]] do [[Beni Ganc]]: jak w wikipedii wikitext text/x-wiki #PATRZ [[Beni Ganc]] ie1svlybcqjnah5llxgtf982nant2tt