Niemcy

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="pl">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipodróże</sitename>
    <dbname>plwikivoyage</dbname>
    <base>https://pl.wikivoyage.org/wiki/Strona_g%C5%82%C3%B3wna</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.21</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Specjalna</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Dyskusja</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Użytkownik</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Dyskusja użytkownika</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipodróże</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Dyskusja Wikipodróży</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Plik</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Dyskusja pliku</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Dyskusja MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Szablon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Dyskusja szablonu</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Pomoc</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Dyskusja pomocy</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategoria</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Dyskusja kategorii</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Moduł</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Dyskusja modułu</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadżet</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Dyskusja gadżetu</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Definicja gadżetu</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Dyskusja definicji gadżetu</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Niemcy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1756</id>
    <revision>
      <id>119741</id>
      <parentid>111338</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T16:15:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23079" xml:space="preserve">{{Top-banner|Burghausen_Wikivoyage_Banner.jpg}}
{{Państwo infobox
 |nazwa państwa        = Niemcy
 |nazwa oryginalna     = Deutschland
 |flaga                = Flag of Germany.svg
 |lokalizacja          = EU-Germany.svg
 |stolica              = [[Berlin]]
 |ustrój               = republika federalna
 |waluta               = euro (EUR, €)&lt;br /&gt;1 € = 100 eurocentów
 |strefa czasowa       = UTC +1 – zima&lt;br /&gt;UTC +2 – lato
 |powierzchnia         = 357 121,41
 |język urzędowy       = niemiecki
 |religia              = katolicyzm, protestantyzm
 |kod telefoniczny     = +49
 |napięcie elektryczne = 230 V / 50 Hz
 |typ gniazdka         = C, F
 |kod samochodowy      = D
 |ruch samochodowy     = prawostronny
 |domena internetowa   = .de
}}
'''Niemcy''' (niem. ''Deutschland'') – państwo federalne położone w Europie ze stolicą w [[Berlin]]ie, członek Unii Europejskiej. Stolicą Niemiec jest Berlin (przed zjednoczeniem z NRD było nią [[Bonn]], obecnie noszące tytuł ''miasta federalnego''). Językiem oficjalnym jest [[język niemiecki]].

== Charakterystyka ==
=== Geografia ===
Niemcy leżą między Morzem Północnym i Morzem Bałtyckim na północy, Alpami na południu, rzeką Ren na zachodzie i Odrą na wschodzie. Graniczą na północy z [[Dania|Danią]], na wschodzie z [[Polska|Polską]] i [[Czechy|Czechami]], na południu z [[Austria|Austrią]] i [[Szwajcaria|Szwajcarią]], a na zachodzie z [[Francja|Francją]], [[Luksemburg]]iem, [[Belgia|Belgią]] i [[Holandia|Holandią]]. Państwo niemieckie jest federacją złożoną z 16 krajów związkowych (''landów'').
&lt;!-- === Wskaźnik demokracji ===
13 	 Niemcy 	8,61 	Demokracja pełna 	Federalizm, republika parlamentarna i demokracja parlamentarna, bikameralizm --&gt;
=== Klimat ===
W Niemczech panuje klimat umiarkowany z chłodnymi, pochmurnymi i mokrymi zimami i latami, na południu występuje fen. Większość terenu Niemiec leży w strefie umiarkowanej ciepłej, gdzie dominują wilgotne wiatry zachodnie. Na północy panuje klimat oceaniczny z całorocznymi opadami. Zimy są stosunkowo łagodne, a lata dość ciepłe. Na wschodzie widać przejawy klimatu kontynentalnego. Zimy bywają bardzo zimne, a lata bardzo ciepłe. W centralnej części kraju, a także na południu, klimat wykazuje cechy przejściowe, zarówno oceaniczne, jak i kontynentalne. Zimy są tu łagodne, a lata chłodne, chociaż temperatury mogą przekroczyć +30°C. Najcieplejszym regionem Niemiec jest południowo-zachodni zakątek kraju: [[Deutsche Weinstraße]] i Nizina Górnoreńska. Tutejsze lata mogą być bardzo ciepłe przez długi okres. Czasami minimalna temperatura nie spada poniżej +20°C, co jest rzadkim zjawiskiem w pozostałej części kraju. Przeważają wiatry zachodnie i południowo-zachodnie. Na Wyżynie Bawarskiej w miesiącach wiosennych i jesiennych wieją ciepłe i suche feny. Ze zjawisk ekstremalnych, podobnie jak w Polsce, występują letnie i wiosenne burze.

=== Fauna i flora ===
Naturalna szata roślinna została w znacznym stopniu zniszczona, jej miejsce zajęły uprawy rolne i sztuczne drzewostany.

Obszary nizin porośnięte są monokulturami sosen, a tereny górskie zajmują świerki. Lasy obejmują 29% powierzchni kraju, czyli stosunkowo dużo, jeśli weźmie się pod uwagę wysoki poziom rozwoju gospodarczego kraju, uprzemysłowienia, urbanizacji i dużej liczby ludności (gęstość zaludnienia jest dwukrotnie większa niż w Polsce).

W zachodniej części Niziny Niemieckiej zachowały się lasy brzozowo-dębowe i wrzosowiska. Na pojezierzach, wyżynach i w niższych piętrach gór występują kompleksy lasów bukowych, mieszanych (głównie dębowo-sosnowych) i sosnowych.

W wyższych piętrach gór (zwłaszcza w [[Las Bawarski|Lesie Bawarskim]], [[Schwarzwald]]zie, [[Smreczany|Smreczanach]], [[Harz]]u, [[Rudawy|Rudawach]] i w [[Las Turyński|Lesie Turyńskim]]/[[Las Frankoński|Lesie Frankońskim]]) występują lasy świerkowe. W [[Alpy|Alpach]] występuje piętrowy układ roślinności, do około 1500&amp;nbsp;m n.p.m. przeważają lasy mieszane. Na wysokości rzędu 1500 do 1700&amp;nbsp;m n.p.m. występują wyłącznie lasy iglaste, zaś ponad nimi tereny górskie pokrywa kosodrzewina i łąki alpejskie, które występują ponad 1900&amp;nbsp;m n.p.m.

Fauna w Niemczech jest charakterystyczna dla lasów w Europie Środkowej. Skład gatunkowy lasów niemieckich jest praktycznie taki sam jak w Polsce.

Z dużych ssaków żyjących w lasach żyją jelenie, sarny i dziki, natomiast w Alpach występują kozice. Do mniejszych ssaków w lasach żyją lisy, zające, natomiast w Alpach na południu Niemiec występują świstaki.

Przed ekspansją rolnictwa (osuszanie terenów podmokłych) w Niemczech licznie występowały różne gatunki ptaków wodnych i błotnych. Obecnie populacja tego rodzaju ptactwa jest bardzo mała. Z wyjątkiem tego, do rzadkości w Niemczech należą bociany, mimo że Niemcy, tak jak Polska są państwem, gdzie ptaki te występują w okresie wiosenno-letnim.

=== Kultura i sztuka ===

=== Społeczeństwo ===

== Przygotowania ==
=== Przepisy celne ===
Do Niemiec można wwieźć na użytek własny do:
* 10 l spirytusu,
* 20 l wyrobów spirytusowych (np. likier, sherry, porto),
* 90 l wina (w tym tylko 60 l wina musującego),
* 110 l piwa,
* do 800 szt. papierosów.

Jeśli podczas kontroli służby celne będą miały wątpliwości, czy towary są przewożone na własny użytek, to mogą je zarekwirować, naliczyć należne cło i wystawić mandat.

Kontrola celna (a także kontrola Policji Federalnej) może być prowadzona na całym terytorium kraju. Zalecamy posiadanie dowodów zakupu (faktur, paragonów) na przedmioty wywożone z Niemiec. Sprzęt strzelecki do paintballa jest traktowany w Niemczech jak broń. Taki sprzęt można przywozić do Niemiec lub przewozić przez nie bez zezwolenia, jeżeli jest oznakowany literą F. Jeśli nie ma takiego oznaczenia, władze niemieckie żądają pozwolenia na broń lub Europejskiej Karty Broni Palnej oraz udokumentowania celu podróży z bronią. Kwestię posiadania gazu pieprzowego w Niemczech reguluje Waffengesetz (WaffG). Można używać gazu pieprzowego dopuszczonego do obrotu w Republice Federalnej Niemiec. Powyższa ustawa określa również maksymalny zasięg miotacza gazu pieprzowego do 2 m oraz wymaga dokumentu zezwalającego na posiadanie miotacza gazu na terytorium RFN (''Waffenschein''). Niemieckie przepisy ograniczają również posiadanie broni gazowej oraz replik broni miotających plastikowe kule (ASG). W miejscach demonstracji i zgromadzeń publicznych oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie nie wolno mieć przy sobie petard i materiałów pirotechnicznych. Takie zachowanie narusza ustawy o zgromadzeniach publicznych oraz broni i materiałach wybuchowych. Przywóz materiałów pirotechnicznych do Niemiec kategorii F3 i F4 jest dozwolony tylko z zaświadczeniem (źródło: [https://www.gov.pl/web/dyplomacja/niemcy MSZ]).

==== Przewóz zwierząt domowych ====
Pies, kot czy fretka towarzyszące właścicielom w podróży do Niemiec (a także pozostałych państw Unii Europejskiej) zgodnie z wymogami prawa unijnego muszą mieć paszporty. Aby wyrobić paszport z emblematem UE, potrzebujesz dokumentów, które zawierają:
* dane o właścicielu zwierzęcia,
* imię zwierzęcia,
* jego gatunek,
* rasę,
* płeć,
* datę urodzenia i umaszczenie.

Trzeba także przedstawić zaświadczenie o szczepieniach i przebytych chorobach. Zwierzę musi mieć identyfikator: tatuaż lub elektroniczny chip. Numer identyfikatora i miejsce, w którym jest umieszczony, są odnotowane w paszporcie. Zdjęcie zwierzęcia w paszporcie nie jest obowiązkowe. Paszporty wydają lecznice weterynaryjne, których spis znajduje się na stronie internetowej Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej.

Do Niemiec nie wolno wwozić psów, które nie posiadają ważnego szczepienia przeciwko wściekliźnie. W przypadku szczeniaków przekroczenie granicy może nastąpić najwcześniej 21 dni po pierwszym szczepieniu (źródło: [https://www.gov.pl/web/dyplomacja/niemcy MSZ]).

== Kraje związkowe ==
[[Plik:Deutschland politisch bunt.png|thumb|upright=2.2|Niemcy]]
Republika Federalna Niemiec podzielona jest na kraje związkowe (''landy''):
* [[Badenia-Wirtembergia]]
* [[Bawaria]]
* [[Berlin]]
* [[Brandenburgia]]
* [[Brema]]
* [[Dolna Saksonia]]
* [[Hamburg]]
* [[Hesja]]
* [[Meklemburgia-Pomorze Przednie]]
* [[Nadrenia-Palatynat]]
* [[Nadrenia Północna-Westfalia]]
* [[Saara]]
* [[Saksonia]]
* [[Saksonia-Anhalt]]
* [[Szlezwik-Holsztyn]]
* [[Turyngia]]

== Miasta ==
[[Plik:Bamberg Altstadt 20061115-057-Pano.jpg|thumb|Bamberg, Starówka]]
[[Plik:Heidelberg Schloss Alte Brücke 20100626.jpg|thumb|Heidelberg, Most]]
[[Plik:München und die Alpen bei Föhn.jpg|thumb|Monachium, Panorama]]
[[Plik:Nürnberger Burg im Herbst 2013.jpg|thumb|Norymberga, Zamek]]
[[Plik:Rgbg-dom und rathaus.jpg|thumb|Ratyzbona, Panorama]]
[[Plik:Dom R1.jpg|thumb|Würzburg, Starówka]]
* [[Akwizgran]] (''Aachen'')
* [[Ansbach]]
* [[Augsburg]]
* [[Bamberg]]
* [[Bayreuth]]
* [[Berlin]]
* [[Bonn]]
* [[Brema]] (''Bremen'')
* [[Brunszwik]] (''Braunschweig'')
* [[Chemnitz]]
* [[Dortmund]]
* [[Düsseldorf]]
* [[Drezno]] (''Dresden'')
* [[Erlangen]]
* [[Erfurt]]
* [[Essen]]
* [[Frankfurt nad Menem]] (''Frankfurt am Main'')
* [[Fryburg Bryzgowijski]] (''Freiburg im Breisgau'')
* [[Fürth]]
* [[Getynga]] (''Göttingen'')
* [[Halle (Saale)]]
* [[Hamburg]]
* [[Hanower]] (''Hannover'')
* [[Heidelberg]]
* [[Ingolstadt]]
* [[Karlsruhe]]
* [[Kassel]]
* [[Kilonia]] (''Kiel'')
* [[Koblencja]] (''Koblenz'')
* [[Kolonia]] (''Köln'')
* [[Landshut]]
* [[Lipsk]] (''Leipzig'')
* [[Lubeka]] (''Lübeck'')
* [[Magdeburg]]
* [[Moguncja]] (''Mainz'')
* [[Monachium]] (''München'')
* [[Norymberga]] (''Nürnberg'')
* [[Oldenburg]]
* [[Osnabrück]]
* [[Pasawa]] (''Passau'')
* [[Ratyzbona]] (''Regensburg'')
* [[Rostock]]
* [[Stuttgart]]
* [[Ulm]]
* [[Weimar]]
* [[Wiesbaden]]
* [[Würzburg]]

== Ciekawe miejsca ==
=== Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO ===
{{#lsth:Lista światowego dziedzictwa UNESCO|[[Niemcy]]}}

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
W kraju działają 164 porty lotnicze, z czego 14 międzynarodowych. Największy z nich to port lotniczy we Frankfurcie.

=== Pociągiem ===
W Niemczech istnieje 48 215&amp;nbsp;km (dane z 2006) linii kolejowych. Ważną rolę w ruchu pasażerskim odgrywają szczególnie eksploatowane od 1991 pociągi dużych prędkości ICE, których prędkość dochodzi do 300&amp;nbsp;km/godz. Dominującym przedsiębiorstwem kolejowym jest [[w:Deutsche Bahn|Deutsche Bahn]].

=== Samochodem ===
Po niemieckich drogach o łącznej długości 644,5 tys. km (dane z 2006), w tym ponad 12 tys. km autostrad, jeździ ponad 46 mln samochodów osobowych i 8 mln ciężarowych. Obywateli państw członkowskich [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]], w tym [[Polska|Polski]] wizy nie obowiązują. Obowiązują wewnątrzunijne przepisy celne. Nakładają one pewne ograniczenia na przewóz towarów akcyzowych – alkohole i wyroby tytoniowe. Zabroniony jest przewóz przez granicę narkotyków, broni i materiałów wybuchowych. Służby celne mogą dokonać kontroli na terenie całego kraju.

W Niemczech można używać polskiego prawa jazdy. Na pojeździe zarejestrowanym w Rzeczypospolitej Polskiej, którego używamy w ruchu międzynarodowym, umieszczamy z tyłu na nadwoziu znak z literami PL. Nie jest to jednak konieczne, jeżeli znak PL widnieje na tablicy rejestracyjnej.

Obywatele polscy podróżujący samochodem muszą mieć ważny dowód krajowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej na samochód (i dodatkowo na przyczepę, jeśli z nią podróżują). Mimo że po 1 maja 2004 r. zielona karta nie jest obowiązkowa, zalecamy posiadanie jej w czasie podróży. Zielona karta to znane za granicą potwierdzenie ubezpieczenia OC. Polisy polskich towarzystw ubezpieczeniowych w zakresie ubezpieczeń komunikacyjnych są uznawane bez ograniczeń. Zalecamy wykupienie ubezpieczenia Assistance obowiązującego za granicą. Pojazdu często nie możemy naprawiać samodzielnie (np. na autostradach), a koszty napraw w specjalistycznych warsztatach są wysokie (źródło: [https://www.gov.pl/web/dyplomacja/niemcy MSZ]).

Przejazd autostradami w Niemczech jest bezpłatny dla samochodów osobowych. Za przekroczenie dozwolonej prędkości grozi mandat, a w bardziej drastycznych przypadkach także zatrzymanie prawa jazdy.

W niektórych niemieckich miastach obowiązują tzw. strefy ekologiczne. Obejmują one centra miast i są oznaczone znakami drogowymi z napisem ''Umweltzone''. Mogą do nich wjeżdżać tylko samochody osobowe i ciężarowe oznaczone specjalną czerwoną, żółtą lub zieloną plakietką z wpisanym numerem rejestracyjnym pojazdu. Rodzaj przyznawanej plakietki zależy od normy emisji spalin, którą spełnia pojazd. Plakietki można kupić w urzędach komunikacji, na stacjach diagnostycznych oraz w autoryzowanych warsztatach na terenie Niemiec. Wjechanie do strefy ekologicznej bez wymaganej plakietki lub specjalnego zezwolenia grozi mandatem w wysokości 100 EURO.

Natężenie ruchu pojazdów w strefach miejskich jest bardzo duże, dlatego są tam trudności z parkowaniem. Zwróć szczególną uwagę na to, jak wolno parkować samochód. Pojazd musisz zaparkować w wyznaczonym miejscu, zgodnie z kierunkiem ruchu i tak, aby nie blokował ścieżek rowerowych. Aby parkować na oznaczonych miejscach dla inwalidów, musisz mieć za szybą dokumentem potwierdzający uprawnienia inwalidzkie. W miastach uważaj na pieszych i rowerzystów. Na przejściach i ścieżkach rowerowych zawsze mają pierwszeństwo. Jeśli dojdzie do kolizji z rowerzystą lub pieszym, kierowcę samochodu czeka szczegółowe postępowanie wyjaśniające, nawet jeśli nikomu nie stało się nic poważnego (źródło: [https://www.gov.pl/web/dyplomacja/niemcy MSZ]).

Prywatnym użytkownikom pojazdów zalecamy, aby mieli kamizelki odblaskowe. Warto je zakładać na autostradach i drogach szybkiego ruchu, kiedy wysiadasz z samochodu z powodu jego awarii lub wypadku. Dla zawodowych kierowców kamizelki odblaskowe są obowiązkowe.

Po zatankowaniu paliwa uruchom pojazd dopiero, gdy zapłacisz.

Prawo niemieckie precyzyjnie określa wykroczenia drogowe i wysokości kar za każde z nich (tzw. ''Bussgeldkatalog''). Nie dyskutuj więc z policją na temat wysokości mandatu. Takie zachowanie zwykle tylko pogarsza sytuację. Jeśli nie zapłacisz mandatu na miejscu, sprawa trafi do sądu lub zakończy się postępowaniem karno-nakazowym. Zwykle policja zatrzymuje posiadane przez kierowcę pieniądze na poczet ewentualnej kary i kosztów postępowania.

Niemiecka policja rygorystycznie kontroluje stan techniczny pojazdów. Jeżeli stwierdzi istotne usterki, może zatrzymać dowód rejestracyjny i obciążyć kierowcę różnymi kosztami. Należą do nich:
* wysoka kara pieniężna (rzędu kilkuset euro),
* opłata za odholowanie pojazdu do warsztatu,
* inne opłaty administracyjne,
* koszty pracy służb publicznych, które usuwają szkody w środowisku naturalnym (np. wyciek płynów z pojazdu).

Podobne konsekwencje mogą spotkać kierowcę, który samodzielnie naprawia samochód w miejscu niedozwolonym.

Według niemieckich przepisów, musimy dostosować wyposażenie pojazdu do warunków pogodowych. Oznacza to, że opon zimowych używamy przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych, takich jak: lód, śnieg, błoto pośniegowe, gołoledź. Od listopada do kwietnia powinniśmy stosować opony zimowe. Jeżeli policja podczas kontroli drogowej uzna, że ze względu na warunki panujące na drodze letnie opony nie gwarantują bezpieczeństwa ruchu, może ukarać kierowcę mandatem (źródło: [https://www.gov.pl/web/dyplomacja/niemcy MSZ]).

=== Autobusem ===
Przejazdy autobusowe między Polską a Niemcami obsługują przewoźnicy prywatni. Rozkłady jazdy dostępne są w Internecie, dodatkowo połączenia można znaleźć wyszukując w wyszukiwarkach.

=== Statkiem ===
Głównymi portami morskimi są: [[Hamburg]], [[Wilhelmshaven]], [[Brema]], [[Rostock]] i [[Lubeka]].

== Transport ==
W związku z ograniczeniami ekologicznymi, od 2008 roku, pojazdy poruszające się po centrum miasta muszą mieć na przedniej szybie naklejkę stwierdzającą spełnianie norm emisji zanieczyszczeń przez pojazd. Naklejkę – plakietkę środowiskową – (odpłatnie) uzyskuje się na jednej z 800 stacji kontroli pojazdów i jest ona ważna we wszystkich miastach na terenie Niemiec, które takie ograniczenia wprowadziły. Można ją też zamówić za pośrednictwem strony internetowej, w języku polskim: [http://www.umwelt-plakette.de/int_polen.php?SID=h2oovdauqngdkdco9fkb33spi7].

== Porozumiewanie się ==
[[Język niemiecki]] należy do dużej grupy języków germańskich i spokrewniony jest z duńskim, norweskim, szwedzkim, niderlandzkim oraz angielskim. Na terenie całego kraju występują liczne dialekty. To właśnie dialekt u większości Niemców zdradza, z którego regionu pochodzą: gdyby Meklemburczyk i Bawarczyk próbowali ze sobą rozmawiać, posługując się wyłącznie dialektem, to najprawdopodobniej byłoby im bardzo trudno się zrozumieć. Język niemiecki jest drugim najbardziej rozpowszechnionym językiem w Europie (po języku angielskim), jest on mową ojczystą dla około 110 mln osób.

== Zakupy ==
Walutą w Niemczech jest euro, które dzieli się na 100 centów. Do 2002 r. była to marka niemiecka.
&lt;!--
=== Koszty ===

=== Napiwki === --&gt;

== Wyżywienie i kulinaria ==
Typowo niemiecka kuchnia zanika, a rosną wpływy kuchni innych krajów. Jako pierwsza zdobyła niemieckie podniebienia kuchnia włoska, która przybyła tam z początkiem lat 1960. wraz z włoskimi „Gastarbeiterami”. Potrawy takie jak pizza i pasta są dziś bardziej popularne niż dawniej typowy zestaw: ziemniaki, kiszona kapusta, marynowana pieczeń. Popularna jest również kuchnia grecka, kuchnia chińska i kuchnia turecka, ta ostatnia reprezentowana jest przez tysiące małych barów „fast food” zwanych w Niemczech ''Imbiss'' i potrawy jak np. ''Döner'', oprócz tego można w niemieckich miastach znaleźć prawie wszystkie egzotyczne restauracje włącznie z rosyjskimi, tajskimi, polskimi i japońskimi, w tym barami sushi. Najmocniejszą pozycję tradycyjna niemiecka kuchnia zachowała w małych miastach i osadach.

W odżywianiu Niemców dużą rolę pełni chleb. Uważa się, że Niemcy są krajem, w którym istnieje najwięcej różnych gatunków chleba. Kuchnia niemiecka jest bardzo pożywna, królują w niej ziemniaki i wieprzowina. Mięsa wieprzowego używa się do wyrobu kiełbasy (''Wurst''), która jest nie tylko popularną przekąską, ale i podstawowym elementem kuchni. W Bawarii są np. specjalne ''Wurstküchen'' (kuchnie kiełbasowe).

Mięso w kuchni niemieckiej proponuje się w bardzo różnorodnej postaci – peklowana i wędzona pieczeń wieprzowa (''Kassler''), pieczeń (''Schweinebraten''). Dodatkiem do mięsa są najczęściej ziemniaki smażone, gotowane lub np. w postaci sałatki ziemniaczanej (''Kartoffelsalat'').

W północnych Niemczech w menu można znaleźć bogaty wybór świeżych ryb, wśród których najbardziej popularny jest dorsz. Kapusta to kolejny popularny składnik – odmianę zieloną kisi się jako ''Sauerkraut'', natomiast czerwoną gotuje się z jabłkami, co daje ''Apfelrotkohl''.

Kluski zwane ''Spätzle'' i ''Maultaschen'' są typowymi składnikami kuchni Szwabii. Golonka (''Schweinehaxe'') to także niemiecki przysmak, szczególnie nie może jej zabraknąć na bawarskim święcie piwa, bo piwo to narodowy napój Niemców oraz dodatek do wielu potraw. Popularne są także niemieckie wina reńskie i mozelskie. Zupy niemieckie są ciężkie i zawiesiste (''[[w:Eintopf|Eintopf]]''), najczęściej z dodatkiem fasoli lub grochu.

W Niemczech istnieje ponad 300 gatunków chleba i ponad 6 tysięcy gatunków piwa. Podczas ''[[Oktoberfest]]'' padają „rekordy piwne” – w Europie jedynie Czesi piją więcej piwa w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Kawa w Niemczech cieszy się znacznie większym uznaniem niż herbata.

== Rozrywka ==

== Noclegi ==
Rezerwacji noclegów można dokonać za pośrednictwem portali internetowych umieszczonych w artykule: [[Portale rezerwacji miejsc hotelowych]].

== Nauka ==

== Praca ==

== Bezpieczeństwo ==
W Niemczech nie ma dużego zagrożenia przestępczością, z wyjątkiem kradzieży kieszonkowych na lotniskach, dworcach kolejowych i autobusowych, w czasie imprez masowych i tym podobnych.

== Zdrowie ==
Obywatele państw [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] leczeni są na zasadach wzajemności. Oznacza to, że przyjezdnym, a nawet turystom przysługują te same prawa i obowiązki, co obywatelowi Niemiec. Podstawą uzyskania pomocy jest karta [[Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego|EKUZ]].

'''Uwaga!''' Zawsze okazuj kartę EKUZ. Żądaj wydania druku ''Erklärung''.
* '''Porada lekarska:''' oraz stomatolog – pierwsza wizyta w kwartale 10 EUR. Lekarz specjalista, wizyta bez skierowania – 10 EUR.
* '''Leki''': na różowych receptach odpłatność wynosi 10% wartości.
* '''Pogotowie''': opłata w wysokości 10% kosztów. Tel. nr 112.
* '''Szpital''': 10 EUR za dzień pobytu, nie więcej jak 280 EUR.

Zalecane jest posiadanie odrębnego, prywatnego ubezpieczenia kosztów leczenia, w tym transportu do Polski. Przy zawieraniu ubezpieczenia należy wybrać firmę, która nie wymaga od nas wyłożenia gotówki i jej zwrotu po powrocie do kraju, gdyż możemy nie dysponować taką kwotą.

* [https://sites.google.com/site/leczeniewniemczech/nieplanowane Opis leczenia planowanego i nieplanowanego w Niemczech, po 23 października 2013.]

== Aspekty kulturowe ==

== Kontakt ==
W 2002 roku w Niemczech było 56 milionów użytkowników telefonów komórkowych oraz 32 miliony użytkowników Internetu. W kraju działa ponad 800 nadawców radiowych i 300 telewizyjnych. Niemiecka firma Deutsche Telekom należy do największych firm telekomunikacyjnych na świecie.

== Przedstawicielstwa dyplomatyczne ==
=== Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane w Niemczech ===
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Federalnej Niemiec

Lassenstraße 19-21,

14193 Berlin, Niemcy

Telefon: +49 30 22 31 30

Strona www: https://berlin.msz.gov.pl/pl/

E-mail: Sekretariat Ambasadora – [Mailto:berlin.amb.sekretariat@msz.gov.pl berlin.amb.sekretariat@msz.gov.pl],
Zapytania dotyczące spraw konsularnych (paszporty, wizy, sprawy prawne i obywatelskie): [Mailto:berlin.amb.wk@msz.gov.pl berlin.amb.wk@msz.gov.pl]

=== Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane w Polsce ===
Ambasada Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie

ul. Jazdów 12

00-467 Warszawa

Telefon: +48 22 584 17 00

Fax: +48 22 584 19 79

Strona www: https://polen.diplo.de/pl-pl

E-mail: [Mailto:warszawa@wars.diplo.de warszawa@wars.diplo.de]

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Europa Środkowa}}

[[Kategoria:Niemcy| ]]</text>
      <sha1>0o8i0x60vxpgr1d5q9a7wgl2usu1y4f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119758</id>
      <parentid>119741</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:20:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Geografia */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23114" xml:space="preserve">{{Top-banner|Burghausen_Wikivoyage_Banner.jpg}}
{{Państwo infobox
 |nazwa państwa        = Niemcy
 |nazwa oryginalna     = Deutschland
 |flaga                = Flag of Germany.svg
 |lokalizacja          = EU-Germany.svg
 |stolica              = [[Berlin]]
 |ustrój               = republika federalna
 |waluta               = euro (EUR, €)&lt;br /&gt;1 € = 100 eurocentów
 |strefa czasowa       = UTC +1 – zima&lt;br /&gt;UTC +2 – lato
 |powierzchnia         = 357 121,41
 |język urzędowy       = niemiecki
 |religia              = katolicyzm, protestantyzm
 |kod telefoniczny     = +49
 |napięcie elektryczne = 230 V / 50 Hz
 |typ gniazdka         = C, F
 |kod samochodowy      = D
 |ruch samochodowy     = prawostronny
 |domena internetowa   = .de
}}
'''Niemcy''' (niem. ''Deutschland'') – państwo federalne położone w Europie ze stolicą w [[Berlin]]ie, członek Unii Europejskiej. Stolicą Niemiec jest Berlin (przed zjednoczeniem z NRD było nią [[Bonn]], obecnie noszące tytuł ''miasta federalnego''). Językiem oficjalnym jest [[język niemiecki]].

== Charakterystyka ==
=== Geografia ===
[[Plik:Rheinstein.jpg|thumb|Ren]]
Niemcy leżą między Morzem Północnym i Morzem Bałtyckim na północy, Alpami na południu, rzeką Ren na zachodzie i Odrą na wschodzie. Graniczą na północy z [[Dania|Danią]], na wschodzie z [[Polska|Polską]] i [[Czechy|Czechami]], na południu z [[Austria|Austrią]] i [[Szwajcaria|Szwajcarią]], a na zachodzie z [[Francja|Francją]], [[Luksemburg]]iem, [[Belgia|Belgią]] i [[Holandia|Holandią]]. Państwo niemieckie jest federacją złożoną z 16 krajów związkowych (''landów'').
&lt;!-- === Wskaźnik demokracji ===
13 	 Niemcy 	8,61 	Demokracja pełna 	Federalizm, republika parlamentarna i demokracja parlamentarna, bikameralizm --&gt;

=== Klimat ===
W Niemczech panuje klimat umiarkowany z chłodnymi, pochmurnymi i mokrymi zimami i latami, na południu występuje fen. Większość terenu Niemiec leży w strefie umiarkowanej ciepłej, gdzie dominują wilgotne wiatry zachodnie. Na północy panuje klimat oceaniczny z całorocznymi opadami. Zimy są stosunkowo łagodne, a lata dość ciepłe. Na wschodzie widać przejawy klimatu kontynentalnego. Zimy bywają bardzo zimne, a lata bardzo ciepłe. W centralnej części kraju, a także na południu, klimat wykazuje cechy przejściowe, zarówno oceaniczne, jak i kontynentalne. Zimy są tu łagodne, a lata chłodne, chociaż temperatury mogą przekroczyć +30°C. Najcieplejszym regionem Niemiec jest południowo-zachodni zakątek kraju: [[Deutsche Weinstraße]] i Nizina Górnoreńska. Tutejsze lata mogą być bardzo ciepłe przez długi okres. Czasami minimalna temperatura nie spada poniżej +20°C, co jest rzadkim zjawiskiem w pozostałej części kraju. Przeważają wiatry zachodnie i południowo-zachodnie. Na Wyżynie Bawarskiej w miesiącach wiosennych i jesiennych wieją ciepłe i suche feny. Ze zjawisk ekstremalnych, podobnie jak w Polsce, występują letnie i wiosenne burze.

=== Fauna i flora ===
Naturalna szata roślinna została w znacznym stopniu zniszczona, jej miejsce zajęły uprawy rolne i sztuczne drzewostany.

Obszary nizin porośnięte są monokulturami sosen, a tereny górskie zajmują świerki. Lasy obejmują 29% powierzchni kraju, czyli stosunkowo dużo, jeśli weźmie się pod uwagę wysoki poziom rozwoju gospodarczego kraju, uprzemysłowienia, urbanizacji i dużej liczby ludności (gęstość zaludnienia jest dwukrotnie większa niż w Polsce).

W zachodniej części Niziny Niemieckiej zachowały się lasy brzozowo-dębowe i wrzosowiska. Na pojezierzach, wyżynach i w niższych piętrach gór występują kompleksy lasów bukowych, mieszanych (głównie dębowo-sosnowych) i sosnowych.

W wyższych piętrach gór (zwłaszcza w [[Las Bawarski|Lesie Bawarskim]], [[Schwarzwald]]zie, [[Smreczany|Smreczanach]], [[Harz]]u, [[Rudawy|Rudawach]] i w [[Las Turyński|Lesie Turyńskim]]/[[Las Frankoński|Lesie Frankońskim]]) występują lasy świerkowe. W [[Alpy|Alpach]] występuje piętrowy układ roślinności, do około 1500&amp;nbsp;m n.p.m. przeważają lasy mieszane. Na wysokości rzędu 1500 do 1700&amp;nbsp;m n.p.m. występują wyłącznie lasy iglaste, zaś ponad nimi tereny górskie pokrywa kosodrzewina i łąki alpejskie, które występują ponad 1900&amp;nbsp;m n.p.m.

Fauna w Niemczech jest charakterystyczna dla lasów w Europie Środkowej. Skład gatunkowy lasów niemieckich jest praktycznie taki sam jak w Polsce.

Z dużych ssaków żyjących w lasach żyją jelenie, sarny i dziki, natomiast w Alpach występują kozice. Do mniejszych ssaków w lasach żyją lisy, zające, natomiast w Alpach na południu Niemiec występują świstaki.

Przed ekspansją rolnictwa (osuszanie terenów podmokłych) w Niemczech licznie występowały różne gatunki ptaków wodnych i błotnych. Obecnie populacja tego rodzaju ptactwa jest bardzo mała. Z wyjątkiem tego, do rzadkości w Niemczech należą bociany, mimo że Niemcy, tak jak Polska są państwem, gdzie ptaki te występują w okresie wiosenno-letnim.

=== Kultura i sztuka ===

=== Społeczeństwo ===

== Przygotowania ==
=== Przepisy celne ===
Do Niemiec można wwieźć na użytek własny do:
* 10 l spirytusu,
* 20 l wyrobów spirytusowych (np. likier, sherry, porto),
* 90 l wina (w tym tylko 60 l wina musującego),
* 110 l piwa,
* do 800 szt. papierosów.

Jeśli podczas kontroli służby celne będą miały wątpliwości, czy towary są przewożone na własny użytek, to mogą je zarekwirować, naliczyć należne cło i wystawić mandat.

Kontrola celna (a także kontrola Policji Federalnej) może być prowadzona na całym terytorium kraju. Zalecamy posiadanie dowodów zakupu (faktur, paragonów) na przedmioty wywożone z Niemiec. Sprzęt strzelecki do paintballa jest traktowany w Niemczech jak broń. Taki sprzęt można przywozić do Niemiec lub przewozić przez nie bez zezwolenia, jeżeli jest oznakowany literą F. Jeśli nie ma takiego oznaczenia, władze niemieckie żądają pozwolenia na broń lub Europejskiej Karty Broni Palnej oraz udokumentowania celu podróży z bronią. Kwestię posiadania gazu pieprzowego w Niemczech reguluje Waffengesetz (WaffG). Można używać gazu pieprzowego dopuszczonego do obrotu w Republice Federalnej Niemiec. Powyższa ustawa określa również maksymalny zasięg miotacza gazu pieprzowego do 2 m oraz wymaga dokumentu zezwalającego na posiadanie miotacza gazu na terytorium RFN (''Waffenschein''). Niemieckie przepisy ograniczają również posiadanie broni gazowej oraz replik broni miotających plastikowe kule (ASG). W miejscach demonstracji i zgromadzeń publicznych oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie nie wolno mieć przy sobie petard i materiałów pirotechnicznych. Takie zachowanie narusza ustawy o zgromadzeniach publicznych oraz broni i materiałach wybuchowych. Przywóz materiałów pirotechnicznych do Niemiec kategorii F3 i F4 jest dozwolony tylko z zaświadczeniem (źródło: [https://www.gov.pl/web/dyplomacja/niemcy MSZ]).

==== Przewóz zwierząt domowych ====
Pies, kot czy fretka towarzyszące właścicielom w podróży do Niemiec (a także pozostałych państw Unii Europejskiej) zgodnie z wymogami prawa unijnego muszą mieć paszporty. Aby wyrobić paszport z emblematem UE, potrzebujesz dokumentów, które zawierają:
* dane o właścicielu zwierzęcia,
* imię zwierzęcia,
* jego gatunek,
* rasę,
* płeć,
* datę urodzenia i umaszczenie.

Trzeba także przedstawić zaświadczenie o szczepieniach i przebytych chorobach. Zwierzę musi mieć identyfikator: tatuaż lub elektroniczny chip. Numer identyfikatora i miejsce, w którym jest umieszczony, są odnotowane w paszporcie. Zdjęcie zwierzęcia w paszporcie nie jest obowiązkowe. Paszporty wydają lecznice weterynaryjne, których spis znajduje się na stronie internetowej Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej.

Do Niemiec nie wolno wwozić psów, które nie posiadają ważnego szczepienia przeciwko wściekliźnie. W przypadku szczeniaków przekroczenie granicy może nastąpić najwcześniej 21 dni po pierwszym szczepieniu (źródło: [https://www.gov.pl/web/dyplomacja/niemcy MSZ]).

== Kraje związkowe ==
[[Plik:Deutschland politisch bunt.png|thumb|upright=2.2|Niemcy]]
Republika Federalna Niemiec podzielona jest na kraje związkowe (''landy''):
* [[Badenia-Wirtembergia]]
* [[Bawaria]]
* [[Berlin]]
* [[Brandenburgia]]
* [[Brema]]
* [[Dolna Saksonia]]
* [[Hamburg]]
* [[Hesja]]
* [[Meklemburgia-Pomorze Przednie]]
* [[Nadrenia-Palatynat]]
* [[Nadrenia Północna-Westfalia]]
* [[Saara]]
* [[Saksonia]]
* [[Saksonia-Anhalt]]
* [[Szlezwik-Holsztyn]]
* [[Turyngia]]

== Miasta ==
[[Plik:Bamberg Altstadt 20061115-057-Pano.jpg|thumb|Bamberg, Starówka]]
[[Plik:Heidelberg Schloss Alte Brücke 20100626.jpg|thumb|Heidelberg, Most]]
[[Plik:München und die Alpen bei Föhn.jpg|thumb|Monachium, Panorama]]
[[Plik:Nürnberger Burg im Herbst 2013.jpg|thumb|Norymberga, Zamek]]
[[Plik:Rgbg-dom und rathaus.jpg|thumb|Ratyzbona, Panorama]]
[[Plik:Dom R1.jpg|thumb|Würzburg, Starówka]]
* [[Akwizgran]] (''Aachen'')
* [[Ansbach]]
* [[Augsburg]]
* [[Bamberg]]
* [[Bayreuth]]
* [[Berlin]]
* [[Bonn]]
* [[Brema]] (''Bremen'')
* [[Brunszwik]] (''Braunschweig'')
* [[Chemnitz]]
* [[Dortmund]]
* [[Düsseldorf]]
* [[Drezno]] (''Dresden'')
* [[Erlangen]]
* [[Erfurt]]
* [[Essen]]
* [[Frankfurt nad Menem]] (''Frankfurt am Main'')
* [[Fryburg Bryzgowijski]] (''Freiburg im Breisgau'')
* [[Fürth]]
* [[Getynga]] (''Göttingen'')
* [[Halle (Saale)]]
* [[Hamburg]]
* [[Hanower]] (''Hannover'')
* [[Heidelberg]]
* [[Ingolstadt]]
* [[Karlsruhe]]
* [[Kassel]]
* [[Kilonia]] (''Kiel'')
* [[Koblencja]] (''Koblenz'')
* [[Kolonia]] (''Köln'')
* [[Landshut]]
* [[Lipsk]] (''Leipzig'')
* [[Lubeka]] (''Lübeck'')
* [[Magdeburg]]
* [[Moguncja]] (''Mainz'')
* [[Monachium]] (''München'')
* [[Norymberga]] (''Nürnberg'')
* [[Oldenburg]]
* [[Osnabrück]]
* [[Pasawa]] (''Passau'')
* [[Ratyzbona]] (''Regensburg'')
* [[Rostock]]
* [[Stuttgart]]
* [[Ulm]]
* [[Weimar]]
* [[Wiesbaden]]
* [[Würzburg]]

== Ciekawe miejsca ==
=== Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO ===
{{#lsth:Lista światowego dziedzictwa UNESCO|[[Niemcy]]}}

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
W kraju działają 164 porty lotnicze, z czego 14 międzynarodowych. Największy z nich to port lotniczy we Frankfurcie.

=== Pociągiem ===
W Niemczech istnieje 48 215&amp;nbsp;km (dane z 2006) linii kolejowych. Ważną rolę w ruchu pasażerskim odgrywają szczególnie eksploatowane od 1991 pociągi dużych prędkości ICE, których prędkość dochodzi do 300&amp;nbsp;km/godz. Dominującym przedsiębiorstwem kolejowym jest [[w:Deutsche Bahn|Deutsche Bahn]].

=== Samochodem ===
Po niemieckich drogach o łącznej długości 644,5 tys. km (dane z 2006), w tym ponad 12 tys. km autostrad, jeździ ponad 46 mln samochodów osobowych i 8 mln ciężarowych. Obywateli państw członkowskich [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]], w tym [[Polska|Polski]] wizy nie obowiązują. Obowiązują wewnątrzunijne przepisy celne. Nakładają one pewne ograniczenia na przewóz towarów akcyzowych – alkohole i wyroby tytoniowe. Zabroniony jest przewóz przez granicę narkotyków, broni i materiałów wybuchowych. Służby celne mogą dokonać kontroli na terenie całego kraju.

W Niemczech można używać polskiego prawa jazdy. Na pojeździe zarejestrowanym w Rzeczypospolitej Polskiej, którego używamy w ruchu międzynarodowym, umieszczamy z tyłu na nadwoziu znak z literami PL. Nie jest to jednak konieczne, jeżeli znak PL widnieje na tablicy rejestracyjnej.

Obywatele polscy podróżujący samochodem muszą mieć ważny dowód krajowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej na samochód (i dodatkowo na przyczepę, jeśli z nią podróżują). Mimo że po 1 maja 2004 r. zielona karta nie jest obowiązkowa, zalecamy posiadanie jej w czasie podróży. Zielona karta to znane za granicą potwierdzenie ubezpieczenia OC. Polisy polskich towarzystw ubezpieczeniowych w zakresie ubezpieczeń komunikacyjnych są uznawane bez ograniczeń. Zalecamy wykupienie ubezpieczenia Assistance obowiązującego za granicą. Pojazdu często nie możemy naprawiać samodzielnie (np. na autostradach), a koszty napraw w specjalistycznych warsztatach są wysokie (źródło: [https://www.gov.pl/web/dyplomacja/niemcy MSZ]).

Przejazd autostradami w Niemczech jest bezpłatny dla samochodów osobowych. Za przekroczenie dozwolonej prędkości grozi mandat, a w bardziej drastycznych przypadkach także zatrzymanie prawa jazdy.

W niektórych niemieckich miastach obowiązują tzw. strefy ekologiczne. Obejmują one centra miast i są oznaczone znakami drogowymi z napisem ''Umweltzone''. Mogą do nich wjeżdżać tylko samochody osobowe i ciężarowe oznaczone specjalną czerwoną, żółtą lub zieloną plakietką z wpisanym numerem rejestracyjnym pojazdu. Rodzaj przyznawanej plakietki zależy od normy emisji spalin, którą spełnia pojazd. Plakietki można kupić w urzędach komunikacji, na stacjach diagnostycznych oraz w autoryzowanych warsztatach na terenie Niemiec. Wjechanie do strefy ekologicznej bez wymaganej plakietki lub specjalnego zezwolenia grozi mandatem w wysokości 100 EURO.

Natężenie ruchu pojazdów w strefach miejskich jest bardzo duże, dlatego są tam trudności z parkowaniem. Zwróć szczególną uwagę na to, jak wolno parkować samochód. Pojazd musisz zaparkować w wyznaczonym miejscu, zgodnie z kierunkiem ruchu i tak, aby nie blokował ścieżek rowerowych. Aby parkować na oznaczonych miejscach dla inwalidów, musisz mieć za szybą dokumentem potwierdzający uprawnienia inwalidzkie. W miastach uważaj na pieszych i rowerzystów. Na przejściach i ścieżkach rowerowych zawsze mają pierwszeństwo. Jeśli dojdzie do kolizji z rowerzystą lub pieszym, kierowcę samochodu czeka szczegółowe postępowanie wyjaśniające, nawet jeśli nikomu nie stało się nic poważnego (źródło: [https://www.gov.pl/web/dyplomacja/niemcy MSZ]).

Prywatnym użytkownikom pojazdów zalecamy, aby mieli kamizelki odblaskowe. Warto je zakładać na autostradach i drogach szybkiego ruchu, kiedy wysiadasz z samochodu z powodu jego awarii lub wypadku. Dla zawodowych kierowców kamizelki odblaskowe są obowiązkowe.

Po zatankowaniu paliwa uruchom pojazd dopiero, gdy zapłacisz.

Prawo niemieckie precyzyjnie określa wykroczenia drogowe i wysokości kar za każde z nich (tzw. ''Bussgeldkatalog''). Nie dyskutuj więc z policją na temat wysokości mandatu. Takie zachowanie zwykle tylko pogarsza sytuację. Jeśli nie zapłacisz mandatu na miejscu, sprawa trafi do sądu lub zakończy się postępowaniem karno-nakazowym. Zwykle policja zatrzymuje posiadane przez kierowcę pieniądze na poczet ewentualnej kary i kosztów postępowania.

Niemiecka policja rygorystycznie kontroluje stan techniczny pojazdów. Jeżeli stwierdzi istotne usterki, może zatrzymać dowód rejestracyjny i obciążyć kierowcę różnymi kosztami. Należą do nich:
* wysoka kara pieniężna (rzędu kilkuset euro),
* opłata za odholowanie pojazdu do warsztatu,
* inne opłaty administracyjne,
* koszty pracy służb publicznych, które usuwają szkody w środowisku naturalnym (np. wyciek płynów z pojazdu).

Podobne konsekwencje mogą spotkać kierowcę, który samodzielnie naprawia samochód w miejscu niedozwolonym.

Według niemieckich przepisów, musimy dostosować wyposażenie pojazdu do warunków pogodowych. Oznacza to, że opon zimowych używamy przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych, takich jak: lód, śnieg, błoto pośniegowe, gołoledź. Od listopada do kwietnia powinniśmy stosować opony zimowe. Jeżeli policja podczas kontroli drogowej uzna, że ze względu na warunki panujące na drodze letnie opony nie gwarantują bezpieczeństwa ruchu, może ukarać kierowcę mandatem (źródło: [https://www.gov.pl/web/dyplomacja/niemcy MSZ]).

=== Autobusem ===
Przejazdy autobusowe między Polską a Niemcami obsługują przewoźnicy prywatni. Rozkłady jazdy dostępne są w Internecie, dodatkowo połączenia można znaleźć wyszukując w wyszukiwarkach.

=== Statkiem ===
Głównymi portami morskimi są: [[Hamburg]], [[Wilhelmshaven]], [[Brema]], [[Rostock]] i [[Lubeka]].

== Transport ==
W związku z ograniczeniami ekologicznymi, od 2008 roku, pojazdy poruszające się po centrum miasta muszą mieć na przedniej szybie naklejkę stwierdzającą spełnianie norm emisji zanieczyszczeń przez pojazd. Naklejkę – plakietkę środowiskową – (odpłatnie) uzyskuje się na jednej z 800 stacji kontroli pojazdów i jest ona ważna we wszystkich miastach na terenie Niemiec, które takie ograniczenia wprowadziły. Można ją też zamówić za pośrednictwem strony internetowej, w języku polskim: [http://www.umwelt-plakette.de/int_polen.php?SID=h2oovdauqngdkdco9fkb33spi7].

== Porozumiewanie się ==
[[Język niemiecki]] należy do dużej grupy języków germańskich i spokrewniony jest z duńskim, norweskim, szwedzkim, niderlandzkim oraz angielskim. Na terenie całego kraju występują liczne dialekty. To właśnie dialekt u większości Niemców zdradza, z którego regionu pochodzą: gdyby Meklemburczyk i Bawarczyk próbowali ze sobą rozmawiać, posługując się wyłącznie dialektem, to najprawdopodobniej byłoby im bardzo trudno się zrozumieć. Język niemiecki jest drugim najbardziej rozpowszechnionym językiem w Europie (po języku angielskim), jest on mową ojczystą dla około 110 mln osób.

== Zakupy ==
Walutą w Niemczech jest euro, które dzieli się na 100 centów. Do 2002 r. była to marka niemiecka.
&lt;!--
=== Koszty ===

=== Napiwki === --&gt;

== Wyżywienie i kulinaria ==
Typowo niemiecka kuchnia zanika, a rosną wpływy kuchni innych krajów. Jako pierwsza zdobyła niemieckie podniebienia kuchnia włoska, która przybyła tam z początkiem lat 1960. wraz z włoskimi „Gastarbeiterami”. Potrawy takie jak pizza i pasta są dziś bardziej popularne niż dawniej typowy zestaw: ziemniaki, kiszona kapusta, marynowana pieczeń. Popularna jest również kuchnia grecka, kuchnia chińska i kuchnia turecka, ta ostatnia reprezentowana jest przez tysiące małych barów „fast food” zwanych w Niemczech ''Imbiss'' i potrawy jak np. ''Döner'', oprócz tego można w niemieckich miastach znaleźć prawie wszystkie egzotyczne restauracje włącznie z rosyjskimi, tajskimi, polskimi i japońskimi, w tym barami sushi. Najmocniejszą pozycję tradycyjna niemiecka kuchnia zachowała w małych miastach i osadach.

W odżywianiu Niemców dużą rolę pełni chleb. Uważa się, że Niemcy są krajem, w którym istnieje najwięcej różnych gatunków chleba. Kuchnia niemiecka jest bardzo pożywna, królują w niej ziemniaki i wieprzowina. Mięsa wieprzowego używa się do wyrobu kiełbasy (''Wurst''), która jest nie tylko popularną przekąską, ale i podstawowym elementem kuchni. W Bawarii są np. specjalne ''Wurstküchen'' (kuchnie kiełbasowe).

Mięso w kuchni niemieckiej proponuje się w bardzo różnorodnej postaci – peklowana i wędzona pieczeń wieprzowa (''Kassler''), pieczeń (''Schweinebraten''). Dodatkiem do mięsa są najczęściej ziemniaki smażone, gotowane lub np. w postaci sałatki ziemniaczanej (''Kartoffelsalat'').

W północnych Niemczech w menu można znaleźć bogaty wybór świeżych ryb, wśród których najbardziej popularny jest dorsz. Kapusta to kolejny popularny składnik – odmianę zieloną kisi się jako ''Sauerkraut'', natomiast czerwoną gotuje się z jabłkami, co daje ''Apfelrotkohl''.

Kluski zwane ''Spätzle'' i ''Maultaschen'' są typowymi składnikami kuchni Szwabii. Golonka (''Schweinehaxe'') to także niemiecki przysmak, szczególnie nie może jej zabraknąć na bawarskim święcie piwa, bo piwo to narodowy napój Niemców oraz dodatek do wielu potraw. Popularne są także niemieckie wina reńskie i mozelskie. Zupy niemieckie są ciężkie i zawiesiste (''[[w:Eintopf|Eintopf]]''), najczęściej z dodatkiem fasoli lub grochu.

W Niemczech istnieje ponad 300 gatunków chleba i ponad 6 tysięcy gatunków piwa. Podczas ''[[Oktoberfest]]'' padają „rekordy piwne” – w Europie jedynie Czesi piją więcej piwa w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Kawa w Niemczech cieszy się znacznie większym uznaniem niż herbata.

== Rozrywka ==

== Noclegi ==
Rezerwacji noclegów można dokonać za pośrednictwem portali internetowych umieszczonych w artykule: [[Portale rezerwacji miejsc hotelowych]].

== Nauka ==

== Praca ==

== Bezpieczeństwo ==
W Niemczech nie ma dużego zagrożenia przestępczością, z wyjątkiem kradzieży kieszonkowych na lotniskach, dworcach kolejowych i autobusowych, w czasie imprez masowych i tym podobnych.

== Zdrowie ==
Obywatele państw [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] leczeni są na zasadach wzajemności. Oznacza to, że przyjezdnym, a nawet turystom przysługują te same prawa i obowiązki, co obywatelowi Niemiec. Podstawą uzyskania pomocy jest karta [[Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego|EKUZ]].

'''Uwaga!''' Zawsze okazuj kartę EKUZ. Żądaj wydania druku ''Erklärung''.
* '''Porada lekarska:''' oraz stomatolog – pierwsza wizyta w kwartale 10 EUR. Lekarz specjalista, wizyta bez skierowania – 10 EUR.
* '''Leki''': na różowych receptach odpłatność wynosi 10% wartości.
* '''Pogotowie''': opłata w wysokości 10% kosztów. Tel. nr 112.
* '''Szpital''': 10 EUR za dzień pobytu, nie więcej jak 280 EUR.

Zalecane jest posiadanie odrębnego, prywatnego ubezpieczenia kosztów leczenia, w tym transportu do Polski. Przy zawieraniu ubezpieczenia należy wybrać firmę, która nie wymaga od nas wyłożenia gotówki i jej zwrotu po powrocie do kraju, gdyż możemy nie dysponować taką kwotą.

* [https://sites.google.com/site/leczeniewniemczech/nieplanowane Opis leczenia planowanego i nieplanowanego w Niemczech, po 23 października 2013.]

== Aspekty kulturowe ==

== Kontakt ==
W 2002 roku w Niemczech było 56 milionów użytkowników telefonów komórkowych oraz 32 miliony użytkowników Internetu. W kraju działa ponad 800 nadawców radiowych i 300 telewizyjnych. Niemiecka firma Deutsche Telekom należy do największych firm telekomunikacyjnych na świecie.

== Przedstawicielstwa dyplomatyczne ==
=== Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane w Niemczech ===
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Federalnej Niemiec

Lassenstraße 19-21,

14193 Berlin, Niemcy

Telefon: +49 30 22 31 30

Strona www: https://berlin.msz.gov.pl/pl/

E-mail: Sekretariat Ambasadora – [Mailto:berlin.amb.sekretariat@msz.gov.pl berlin.amb.sekretariat@msz.gov.pl],
Zapytania dotyczące spraw konsularnych (paszporty, wizy, sprawy prawne i obywatelskie): [Mailto:berlin.amb.wk@msz.gov.pl berlin.amb.wk@msz.gov.pl]

=== Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane w Polsce ===
Ambasada Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie

ul. Jazdów 12

00-467 Warszawa

Telefon: +48 22 584 17 00

Fax: +48 22 584 19 79

Strona www: https://polen.diplo.de/pl-pl

E-mail: [Mailto:warszawa@wars.diplo.de warszawa@wars.diplo.de]

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Europa Środkowa}}

[[Kategoria:Niemcy| ]]</text>
      <sha1>glinq5h6tjcadfm5xuuaecnth3a4hsu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Szanghaj</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2747</id>
    <revision>
      <id>119842</id>
      <parentid>119737</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T11:24:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zobaczyć */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89467" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa            = Szanghaj
 |nazwa oryginalna = 上海 (上海市)
 |widok            = Shanghai montage.png
 |opis             = 
 |herb             =
 |mapa             = China Shanghai.svg
 |państwo          = [[Chiny]]
 |region           = [[Szanghaj (prowincja)|Szanghaj]]
 |powierzchnia     = 6341
 |wysokość         = 4
 |prefiks          = 021
 |kod pocztowy     = 200000-202100
 |www              = http://www.shanghai.gov.cn/
}}
'''[https://www.meet-in-shanghai.net/ Szanghaj]''' (上海; ''Zånhae'' po szanghajsku, ''Shànghǎi'' po mandaryńsku) to najbardziej rozwinięte miasto w [[Chiny|Chinach]], główne centrum finansów i mody oraz jedno z najbardziej zaludnionych i najważniejszych miast na świecie.

Istnieje kilka sposobów oceny wielkości miast; według tego, którego używa Wikipedia, w oparciu o liczby ONZ, Szanghaj jest trzecim co do wielkości miastem na świecie po [[Tokio]] i [[Delhi]]. Pod każdym względem znajduje się w pierwszej dziesiątce na świecie i albo największe w Chinach, albo drugie po [[Chongqing]].

Szanghaj jest podzielony na dwie części przez rzekę Huangpu (黄浦江 ''Huángpǔ Jiāng''), która dzieli miasto na '''Puxi''' (浦西 ''Pǔxī''), na zachód od rzeki i '''Pudong''' (浦东 ''Pǔdōng''), na wschód od rzeki. Oba terminy mogą być używane w ogólnym znaczeniu dla wszystkiego po ich stronie rzeki, w tym różnych przedmieść. Jednak są one częściej używane w znacznie węższym sensie, gdzie Puxi jest starszym (od XIX wieku) centrum miasta (#Śródmieście poniżej), a Pudong z masą nowych (od 1990) wieżowców po drugiej stronie rzeki. 

Szanghaj jest jednym z czterech miast w Chinach, które są administrowane jako gminy (市) na tym samym poziomie w hierarchii, co prowincje. Nie jest częścią żadnej prowincji i nie ma struktury rządowej na poziomie prowincji, prefektury lub miasta, tylko rząd dla '''gminy Szanghaj''' i po jednym dla każdego z 16 okręgów w jego obrębie. Jest to artykuł przeglądowy dla całej gminy. Dla '''dzielnic centralnych, które mają większość atrakcji turystycznych, hoteli, restauracji i klubów nocnych''', patrz #Śródmieście i #Pudong poniżej.

Gmina zajmuje dość duży obszar — 6341 km² lub 2448 mil kwadratowych — i ma ponad 25 milionów mieszkańców, mniej więcej tyle samo co [[Australia]] i więcej niż wszystkie z wyjątkiem dwóch stanów USA i wszystkich z wyjątkiem sześciu krajów członkowskich UE. Jego PKB jest większe niż w wielu krajach i ma najbardziej ruchliwy port kontenerowy na świecie. Szanghaj jest głównym ośrodkiem regionu Wschodnich Chin, który jest gęsto zaludniony, silnie uprzemysłowiony, dobrze prosperujący, dobrze zaopatrzony w pracowników migrujących z biedniejszych części Chin i wciąż się rozwija.

[[Plik:Panoramic_view_on_Oriental_Pearl_TV_Tower_-_panoramio.jpg|thumb|Ujście potoku Suzhou&lt;br/&gt;Bund po lewej, Hongkou po prawej&lt;br/&gt;Zhabei w tle]]
Historia znacząco ukształtowała pejzaż Szanghaju. Budynki w stylu brytyjskim wciąż można zobaczyć na Bundzie, podczas gdy budynki w stylu francuskim wciąż można znaleźć w dawnej koncesji francuskiej. To, co kiedyś było torem wyścigów konnych na skraju obszaru brytyjskiego, jest teraz Parkiem Ludowym, z głównym węzłem metra pod spodem. Inne stacje metra obejmują stację kolejową na skraju obszaru, który kiedyś był obszarem amerykańskim, oraz Lao Xi Men i Xiao Nan Men, odpowiednio Stara Zachodnia Brama i Mała Brama Południowa, nazwane na cześć dwóch bram starego chińskiego miasta otoczonego murami.

* {{Znacznik|Zatoka Suzhou|31.244722 |121.486944 |typ=natura}}'''Zatoka Suzhou''' (''rzeka Wusong''). To bardziej mała rzeka niż potok, dopływ, który wpada do Huangpu na północnym krańcu Bundu. Zaczyna się w pobliżu Suzhou i jest ujściem jeziora Tai. W obrębie Szanghaju jego części tworzą granicę między dzielnicami Huangpu i Jing'an na południu oraz Hongkou i Zhabei na północy. Beisuzhou Road i Nansuzhou Road biegną wzdłuż centrum miasta; ''bei'' i ''nan'' to po chińsku odpowiednio północ i południe. 
Miasto ma sporo rozrzuconych parków — patrz #Parki poniżej i artykuły dotyczące poszczególnych dzielnic — ale poza tym jest w większości mocno zabudowane i gęsto zaludnione. Ocalałe XIX-wieczne budynki mają prawie co najmniej dwa piętra i są dość gęsto upakowane, a nowe budynki 20 lub więcej pięter są szeroko rozpowszechnione. Niektóre z przedmieść nadal mają obszary o niskiej gęstości zaludnienia, a nawet niektóre pola uprawne, ale mają też duże osiedla mieszkaniowe i duże nowoczesne centra handlowe.

Czasami do Szanghaju przybywały grupy uchodźców z innych części świata. Jedną z grup byli biali Rosjanie uciekający przed rewolucją 1917 roku; w latach dwudziestych koncesja francuska miała więcej Rosjan niż Francuzów (i oczywiście więcej Chińczyków niż obaj razem). Kolejną grupą byli Żydzi wyjeżdżający z Niemiec w latach 30.; osiedlili się głównie w Hongkou, dzielnicy, w której było już wielu Żydów. Po przejęciu Korei przez Japonię w 1910 roku i Mandżurii w 1931 roku, Szanghaj przyjął uchodźców z obu regionów.

== Dzielnice ==
Gmina Szanghaj ma 16 okręgów administracyjnych, każdy z co najmniej kilkuset tysiącami mieszkańców, a Wikivoyage ma osobne artykuły dla większości z nich. Tutaj staramy się je podzielić w sposób, który będzie miał sens dla podróżnych.

=== Śródmieście ===
[[Plik:Shanghai_districts_map_inner.svg|thumb|550px]]
'''Historyczne centrum Szanghaju''', obejmuje zarówno stare chińskie miasto, jak i obszar osadnictwa międzynarodowego, które rozpoczęło się w latach 40. XIX wieku i trwało do lat 30. XX wieku. Może się nazywać '''Puxi''' (浦, 西), '''centrum Szanghaju''' (上海市区) lub '''centrum miasta''' (市中心). Dziś obszar ten jest nadal sercem miasta. Większość atrakcji turystycznych i wiele hoteli znajduje się tutaj, a przez nią przebiega wiele linii metra.

Cztery dzielnice śródmiejskie to:
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Huangpu|Huangpu]]
| kolor regionu 1 = #f03d1f
| opis regionu 1 = Najbardziej centralna dzielnica Szanghaju z Bundem (nadrzecznym bulwarem, który był centrum handlu w epoce kolonialnej), Parkiem Ludowym (często uważanym za centrum miasta) i wieloma innymi atrakcjami.
Czerwony obszar na mapie pokazuje, co obejmuje nasz artykuł o Huangpu, z wyjątkiem dwóch obszarów, które są administrowane w ramach Huangpu, ale są omówione w innych artykułach tutaj. Stare Miasto ma swój własny artykuł, a my obejmujemy Luwan w ramach koncesji francuskiej.

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Stare Miasto|Stare Miasto]]
| kolor regionu 2 = #e6bfa3
| opis regionu 2 = Obszar ten był otoczony murami przez prawie tysiąc lat, zanim wokół niego rozwinął się nowoczesny Szanghaj; mur już dawno zniknął, zastąpiony przez obwodnicę. W okolicy znajduje się sporo tradycyjnych budynków w stylu chińskim, w tym niektóre z najważniejszych świątyń w mieście i piękny klasyczny chiński ogród. Ma również wiele zakupów zorientowanych na turystów i jest główną atrakcją zarówno dla chińskich, jak i zagranicznych turystów, w mniejszym stopniu dla mieszkańców Szanghaju.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Jing'an|Jing'an]]
| kolor regionu 3 = #ffbd0c
| opis regionu 3 = Centrum tego obszaru to wspaniała świątynia buddyjska, która ma ponad 1500 lat; dziś pod nim znajduje się główna stacja metra. Obszar ten jest obecnie jednym z najbardziej zabudowanych w mieście, z wieloma ekskluzywnymi sklepami i rozległą zabudową wysokościową – komercyjną, mieszkaniową i biurową – w tym wieloma zagranicznymi konsulatami.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Koncesja francuska|Koncesja francuska]]
| kolor regionu 4 = #e99d90
| opis regionu 4 = Z piękną katolicką katedrą i innymi interesującymi starszymi budynkami, teraz także z wieloma ekskluzywnymi wieżowcami mieszkalnymi i biurowymi oraz kilkoma dużymi centrami handlowymi. W okolicy znajduje się wiele sklepów – w tym wysokiej klasy międzynarodowe marki, butiki dla lokalnych projektantów oraz sklepy dla artystów i rzemieślników – a także wiele klubów nocnych.
Nasz artykuł o francuskiej koncesji obejmuje całą oficjalną dzielnicę Xuhui, z której większość znajdowała się w starej koncesji, chociaż południowe części nie. Obejmuje również Luwan, który nie jest już oficjalnym okręgiem i jest obecnie administrowany jako część Huangpu.
}}
Oczywiście „śródmieście” nie jest dokładnie zdefiniowane; cztery dzielnice, które mamy powyżej, są wyraźnie najbardziej centralnymi, ale niektóre definicje obejmują inne, które wymienimy poniżej w wewnętrznych przedmieściach, a niektóre obejmują części Nowego Obszaru Pudong, być może wszystko w obrębie zewnętrznej obwodnicy.

=== Pudong ===
Bezpośrednio po drugiej stronie rzeki od (na wschód od) śródmieścia, Pudong jest '''głównym ośrodkiem rozwoju''' (od około 1990) jako centrum finansowe wypełnione drapaczami chmur. Pudong jest tutaj wymieniony oddzielnie od starszego obszaru śródmieścia po stronie Puxi, ale można go opisać jako przedłużenie śródmieścia lub nawet jako nowe centrum miasta.

[[Plik:Shanghai - Pudong - Lujiazui.jpg|thumb|Lujiazui, widziane z Bundu&lt;/br&gt;Cztery budynki mają ponad 400 m wysokości]]
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Pudong|Pudong]]
| kolor regionu 1 = #de72df
| opis regionu 1 = Wysoko rozwinięty obszar z większą liczbą drapaczy chmur niż w Nowym Jorku, kilkoma najwyższymi budynkami na świecie i mnóstwem udogodnień dla osób podróżujących służbowo lub zamożnych turystów. Podróżujący z ograniczonym budżetem mogą chcieć zobaczyć niektóre z zabytków Pudong lub zaszaleć w jednym z jego barów lub restauracji, ale ogólnie spędzą więcej czasu w starszym centrum miasta po drugiej stronie rzeki.
Zdjęcie po prawej to widok na '''Lujiazui''', najbardziej zagospodarowany obszar Pudong, widziany z Bundu, nadrzecznego bulwaru w starszym centrum miasta.

W systemie administracyjnym Szanghaju obszar opisany przez Wikivoyage w artykule Pudong jest tylko centralną częścią znacznie większego oficjalnego okręgu zwanego Pudong New Area, który obejmuje również mniej rozwinięty Nanhui na południu. Wikivoyage ma osobny artykuł dla Nanhui i jest wymieniony jako zewnętrzne przedmieście poniżej.
}}

=== Wewnętrzne przedmieścia ===
[[Plik:Shanghai_districts_map.svg|thumb|550px]]
Wszystkie wewnętrzne przedmieścia (z wyjątkiem Yangpu) mają bezpośrednie granice z centrum miasta, wszystkie są dość zabudowane i wszystkie mają dobre połączenia metrem. Wszystkie są głównie obszarami mieszkalnymi, ale większość ma znaczny przemysł i wiele biur, a wszystkie mają duże centra handlowe.

Dzielnice te mają kilka atrakcji turystycznych, a kilka ma hotele, które są tańsze niż te w centrum, ale nadal są wygodne do zwiedzania lub zakupów. Kilka z nich ma uniwersytety, a w pobliżu znajduje się wiele tanich restauracji i barów obsługujących rynek studencki; zobacz [[#Nauka]] się poniżej i artykuły okręgowe, aby uzyskać szczegółowe informacje.

{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Yangpu|Yangpu]]
| kolor regionu 1 = #659900
| opis regionu 1 = Na północny wschód od centrum miasta, gdzie znajdują się Uniwersytety Fudan i Uniwersytet Tongji. Ma wiele barów i restauracji o umiarkowanych cenach, które są dostosowane do rynku studenckiego. Dla kupujących ma ogromne centrum handlowe Wujiaochang (五角场).

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Hongkou|Hongkou]]
| kolor regionu 2 = #9ef000
| opis regionu 2 = Na północ i nieco na wschód od centrum miasta, gdzie znajdowała się dawna japońska koncesja, siedziba parku Lu Xun i stadionu piłkarskiego, w pierwszej połowie XX wieku mieszkała znaczna część żydowskiej populacji Szanghaju. Przeważnie mieszkalne.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Zhabei|Zhabei]]
| kolor regionu 3 = #157a08
| opis regionu 3 = Zhabei to starsza dzielnica na północ od centrum miasta z dworcem kolejowym w Szanghaju i cyrkiem w Szanghaju. W 2017 roku został włączony do dystryktu Jing'an w celach administracyjnych.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Putuo|Putuo]]
| kolor regionu 4 = #15cd08
| opis regionu 4 = Na północny zachód od śródmieścia, głównie dzielnica mieszkaniowa. Dla podróżnych ma kilka przyzwoitych schronisk młodzieżowych w pobliżu metra.

| nazwa regionu 5 = [[Szanghaj/Changning|Changning]]
| kolor regionu 5 = #00f084
| opis regionu 5 = na zachód od centrum; w tym obszarze znajduje się zoo w Szanghaju. Changning to bardzo duża dzielnica mieszkaniowa z kilkoma centrami handlowymi i rozrywkowymi, zwłaszcza w okolicy parku Zhongshan.

| nazwa regionu 6 = [[Szanghaj/Minhang|Minhang]]
| kolor regionu 6 = #1b936e
| opis regionu 6 = Na zachód i południe od śródmieścia znajduje się wodne miasto Qibao. Linia metra 5 biegnie przez większość z północy na południe. W jego południowej części znajdują się dwa uniwersytety, Shanghai Jiaotong U i East China Normal U.
}}
Lotnisko Hongqiao i dworzec kolejowy Hongqiao znajdują się w tej okolicy, na granicy Changning i północnego krańca Minhang.

=== Zewnętrzne przedmieścia ===
Zewnętrzne przedmieścia otaczają południową, zachodnią i północno-zachodnią stronę miasta. Morze jest na wschodzie i południu, a rzeka Jangcy na północnym wschodzie.

Wszystkie te obszary nadal obejmują tereny uprawne, ale duża ich część jest już pokryta podmiejskim zabudową mieszkaniową i przemysłową i trend nie wykazuje oznak zatrzymania. To, co kiedyś było wiejskimi wioskami obsługującymi pobliskie farmy, stało się miastami, często dość interesującymi, zachowującymi tradycyjną zabudowę, a jednocześnie mieszczącymi nowe wieżowce i centra handlowe.

Od 2021 wszystkie te zewnętrzne przedmieścia mają połączenia metra i autobusy; zobacz artykuły okręgowe, aby uzyskać szczegółowe informacje.

{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Baoshan|Baoshan]]
| kolor regionu 1 = #34a6d6
| opis regionu 1 = Na północ od centrum, z pewnym wybrzeżem na Jangcy.

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Jiading|Jiading]]
| kolor regionu 2 = #73c2e3
| opis regionu 2 = Na północny zachód od centrum miasta, graniczące z Suzhou. Linia metra 11 przechodzi przez Jiading i jest jedyną linią, która wykracza poza gminę Szanghaju; od 2021 r. dotrze do Kunshan, a planowane rozbudowy połączą go z metrem Suzhou do 2023 r.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Qingpu|Qingpu]]
| kolor regionu 3 = #2793c2
| opis regionu 3 = Na zachodnim skraju gminy. Na jego zachodnim krańcu znajduje się miasto wodne Zhujiajiao.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Songjiang|Songjiang]]
| kolor regionu 4 = #919af0
| opis regionu 4 = Na południowy zachód od śródmieścia, graniczy z Minhang, a nie na granicy gminy.

| nazwa regionu 5 = [[Szanghaj/Jinshan|Jinshan]]
| kolor regionu 5 = #7386e3
| opis regionu 5 = W południowo-zachodnim rogu gminy znajduje się miasto wodne Fengjing.

| nazwa regionu 6 = [[Szanghaj/Fengxian|Fengxian]]
| kolor regionu 6 = #4b75db
| opis regionu 6 = Na południowym skraju gminy Szanghaj.

| nazwa regionu 7 = [[Szanghaj/Nanhui|Nanhui]]
| kolor regionu 7 = #8791ef
| opis regionu 7 = W południowo-wschodnim narożniku gminy, administracyjnie część Pudong New Area. Ma Shanghai Disney Resort.
}}
Plaże wzdłuż wybrzeża na południowym krańcu gminy — Fengxian, Jinshan i Nanhui — są popularne jako weekendowy wypad dla mieszkańców Szanghaju.

=== Wyspy ===
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Chongming|Chongming]]
| kolor regionu 1 = #fdcef9
| opis regionu 1 = Wyspa Chongming w Jangcy wraz z kilkoma mniejszymi wyspami w pobliżu tworzą dzielnicę Chongming, najbardziej wysunięty na północ, najbardziej odległy i najmniej rozwinięty obszar w gminie Szanghaj. Od 2021 roku można do niego dotrzeć promem z Baoshan lub autostradą z Pudong; połączenie metra jest w budowie, ale oczekuje się, że zostanie ukończone co najmniej do 2025. Ma największą powierzchnię ze wszystkich dzielnic i jest uważane za stosunkowo wiejskie w porównaniu z resztą Szanghaju, mimo że ma około 700 000 mieszkańców.
}}

== Charakterystyka ==
Szanghaj to fascynująca mieszanka Wschodu i Zachodu. Ma historyczne domy ''shikumen'' (石库门), które łączą style chińskich domów z europejskim stylem projektowym i ma jedną z najbogatszych kolekcji budynków Art Deco na świecie. Byłe koncesje (wyznaczone dzielnice) kontrolowane przez mocarstwa zachodnie pod koniec XIX i na początku XX wieku, więc wiele dzielnic ma budynki w różnych zachodnich stylach.

Szanghaj jest zdecydowanie kosmopolitycznym miastem jak na chińskie standardy, choć jest mniej zróżnicowany niż wiele miast zachodnich. Ludność wynosiła 23 miliony według spisu z 2010 roku; 9 milionów (prawie 40%) to migranci, ludzie z innych części Chin, którzy przybyli w poszukiwaniu pracy lub uczęszczania do jednej z wielu instytucji edukacyjnych w Szanghaju. Istnieje również znaczny kontyngent międzynarodowy: 208 300 obcokrajowców mieszkało w Szanghaju w 2010, nieco ponad jedna trzecia ogólnej liczby 594 000 w kraju. Istnieją usługi przeznaczone dla tych migrantów – restauracje z jedzeniem z dowolnego miejsca w Chinach dla migrantów (w szczególności dużo dobrego taniego jedzenia z Syczuanu i makaronu z zachodnich Chin) oraz różnorodne sklepy spożywcze, restauracje i bary, które zaspokajają potrzeby obcokrajowców.

Istnieje ''[http://zhuanti.shanghai.gov.cn/encyclopedia/en/Default2.aspx#1 Encyklopedia Szanghaju]'' w języku angielskim, która jest dostępna zarówno jako książka w lokalnych księgarniach, jak i online na stronie władz miejskich. Wiele z nich jest raczej nudnych — statystyki, zdjęcia urzędników odpowiedzialnych za każdy projekt rozwojowy oraz opisy projektów, które zawierają wiele szczegółów finansowych i inżynieryjnych — ale jest też całkiem przydatny materiał. Na przykład zawiera szczegółowe opisy wszystkich muzeów i parków w mieście.

=== Gospodarka ===
Szanghaj jest strategicznie położony: w pobliżu geograficznego centrum Chin, u ujścia wielkiej rzeki Jangcy i otoczony żyzną deltą. Od tysiąca lat jest miastem handlowym, a od lat 40. XIX wieku jednym z głównych ośrodków handlu w Chinach; dziś jest ważnym węzłem komunikacyjnym. Posiada najbardziej ruchliwy port kontenerowy na świecie, a dodatkowe obiekty portowe są w trakcie opracowywania. Lotnisko Pudong w Szanghaju jest globalnym węzłem lotniczym i zajmuje trzecie miejsce na liście najbardziej ruchliwych lotnisk w Chinach, za [[Pekin]]em i [[Kanton]]em. Drugie lotnisko w Szanghaju, Hongqiao, zajmuje czwarte miejsce. Miasto jest również bardzo dobrze skomunikowane zarówno drogowo, jak i kolejowo.

Szanghaj jest również jednym z głównych ośrodków przemysłowych Chin, a władze miejskie utworzyły szereg stref przemysłowych, aby zachęcić do dalszego rozwoju. PKB w 2011 wyniósł 300 miliardów dolarów, czyli tuż przed całym krajem [[Malezja|Malezji]].

Według powiedzenia „Szanghaj to raj dla bogatych, piekło dla biednych”. Ludzie z całych Chin gromadzą się w Szanghaju — od rolników poszukujących pracy fizycznej po absolwentów uniwersytetów, którzy chcą rozpocząć karierę lub chcą mieszkać w spokojnym, dynamicznym mieście. Około 40% populacji, 9 milionów z 23, to migranci z innych części Chin. Ceny nieruchomości, zwłaszcza w rejonach centralnych, poszybowały w górę w ciągu ostatnich kilku lat; czynsze należą do najwyższych na świecie i nawet zamożni ludzie narzekają, że zakup domu staje się niemożliwy.

Otaczający go region wschodnich Chin jest zaludniony, dobrze prosperujący, wysoko rozwinięty i wciąż się rozwija. Szanghaj odgrywa ważną rolę jako centrum tego regionu.

=== Historia ===
Chociaż obszar ten był zamieszkany od czasów prehistorycznych, a miasto istniało przynajmniej od czasów dynastii Song, mniej więcej tysiąc lat temu, Szanghaj zyskał na znaczeniu dopiero po tym, jak Chiny przegrały pierwszą wojnę opiumową w 1842 roku. Szanghaj był jednym z pięciu miasta, które Chiny były zmuszone otworzyć dla handlu zachodniego jako porty traktatowe. Następnie Szanghaj niesamowicie się rozrósł; do tego czasu pobliskie miasta, takie jak [[Hangzhou]], [[Suzhou]] i [[Nankin]] były znacznie ważniejsze, ale od końca XIX wieku Szanghaj jest centrum regionu.

Na początku XX wieku Szanghaj był największym i najlepiej prosperującym miastem na Dalekim Wschodzie i jednym z najdzikszych. Wraz z otwarciem Chin od końca lat 70. Szanghaj odzyskał wiele ze swojej dawnej świetności i przewyższał go pod wieloma względami; tempo rozwoju jest absolutnie wściekłe. Dziś Szanghaj jest ponownie jednym z największych i najlepiej prosperujących miast [[Azja|Azji]], choć nie tak dzikim jak kiedyś. Obecnie jest to bardzo atrakcyjne miasto dla podróżnych z całego świata i ważny cel podróży zarówno dla turystyki, jak i biznesu. Artykuł Forbes umieszcza Szanghaj jako 14. najczęściej odwiedzane miasto na świecie, z 6,5 milionami odwiedzających w 2012 roku.

[[Plik:Shanghai1907.jpg|thumb|400px|Szanghaj w 1907 r.&lt;br/&gt;Były tor wyścigowy jest teraz Parkiem Ludowym]]
Od początku lat 40. do końca lat 30. części Szanghaju były koncesjami, obszarami administrowanymi przez obce mocarstwa. Osiem krajów — Wielka Brytania, Francja, Stany Zjednoczone, Niemcy, Włochy, Rosja, Austro-Węgry i Japonia — miało koncesje w Szanghaju, obszarach, które kontrolowały i gdzie chińskie prawo nie miało zastosowania. Większość z nich była zarządzana wspólnie jako „Osiedle międzynarodowe”, ale Francuzi prowadzili je osobno. We wszystkich ludność składała się głównie z Chińczyków, ale było też wielu obcokrajowców, a rząd i system prawny były obce. W policji było wielu Sikhów i kilku francuskich żandarmów.

Na obszarach koncesyjnych mieszkało wielu ważnych Chińczyków. Dom przewodniczącego Mao w Szanghaju jest teraz muzeum w dystrykcie Jing'an, podczas gdy zarówno domy kilku innych przywódców, jak i miejsce pierwszego krajowego spotkania Partii Komunistycznej są teraz muzeami we francuskiej koncesji.

Obecnie większość dawnych obszarów koncesyjnych to części śródmieścia Szanghaju, wymienione w #Śródmieście powyżej.

* „Centralna dzielnica” na starej mapie była Brytyjczykiem i centrum kolonialnego Szanghaju. Odpowiada mniej więcej nowoczesnej dzielnicy Huangpu.
Tor wyścigów konnych na skraju tego obszaru to obecnie Plac Ludowy, uważany za centrum współczesnego Szanghaju.
* „Dzielnica Zachodnia” była w większości brytyjska, ale obejmowała również koncesję włoską. Odpowiada z grubsza Jing'an.
* „Osada francuska” na starej mapie odpowiada mniej więcej dystryktowi Luwan; Koncesja później rozszerzyła się na zachód, obejmując dystrykt Xuhui, a nasz artykuł dotyczący Koncesji Francuskiej obejmuje obie te kwestie.
* „Bund” był w większości brytyjski, choć jego część znajdowała się w koncesji amerykańskiej.
* Hongkou było miejscem dawnej koncesji japońskiej.
„Chińskie miasto” było otoczonym murami miastem Szanghaju przez setki lat, zanim wokół niego rozwinęło się nowoczesne miasto. Ma swój własny artykuł w Wikivoyage, Stare Miasto.

„Dystrykt Północny” i „Okręg Wschodni” były niegdyś koncesją amerykańską; dziś są one odpowiednio częścią Zhabei i Hongkou. Przyjmują mniej odwiedzających niż wyżej wymienione dzielnice, ale mają pewne atrakcje, a dworzec kolejowy w Szanghaju znajduje się w Zhabei. Są one wymienione pod #Wewnętrzne przedmieścia.

Szanghaj osiągnął swój zenit w latach 20. i 30. XX wieku i był w tym czasie najlepiej prosperującym miastem Azji Wschodniej. Z drugiej strony ulice były w tym okresie w dużej mierze rządzone przez triady (chińskie gangi), przy czym triady czasami walczyły o kontrolę nad częściami Szanghaju. Ten okres został znacznie zromanizowany w wielu nowoczesnych filmach i serialach telewizyjnych, z których jednym z najsłynniejszych jest The Bund, który został wyprodukowany przez telewizję w Hongkongu w 1980 roku. Szanghaj stał się również głównym ośrodkiem chińskiej rozrywki w tym okresie, z wieloma filmami i piosenki wyprodukowane w Szanghaju.

[[Plik:Shanghai1937city zhabei fire.jpg|thumb|Zhabei został spalony podczas bitwy o Szanghaj, 1937]]
Szanghaj został zajęty przez Japończyków w 1937 roku po kilkumiesięcznej bitwie. Japonia i jej marionetkowy reżim pozostawały pod kontrolą do 1945 roku i, podobnie jak w innych częściach Chin, życie w Szanghaju w tym czasie było bardzo trudne.

Po wojnie zniesiono koncesje zagraniczne i wznowiono handel. Po zwycięstwie komunistów w wojnie domowej w 1949 r. wiele osób związanych z przemysłem rozrywkowym, a także duża część klasy wyższej i intelektualistów uciekło do Hongkongu i na Tajwan. Dni chwały Szanghaju dobiegły końca — jak się okazało tymczasowo.

Od czasu „reformy i otwarcia” Chin, które rozpoczęły się pod rządami Deng Xiaopinga około 1978 roku, Szanghaj jest ponownie wielkim miastem przemysłowym i portem handlowym, i pod wieloma względami przekroczył dawne czasy świetności. W latach 90. rząd Szanghaju wprowadził serię nowych strategii przyciągania inwestycji zagranicznych. Największym posunięciem było utworzenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej zwanej Pudong New Area z szeregiem środków rządowych mających na celu zachęcenie do inwestycji. Obejmuje to prawie cały Szanghaj na wschód od rzeki.

Strategie wzrostu okazały się niezwykle skuteczne; w ciągu dwudziestu lat śródmieście Pudong zmieniło się z przeważnie wiejskiego obszaru w więcej drapaczy chmur niż w Nowym Jorku, w tym kilka z najwyższych na świecie. Pudong jest obecnie siedzibą wielu instytucji finansowych, które kiedyś miały swoje główne biura po drugiej stronie rzeki Huangpu na Bundzie.

Dziś celem Szanghaju jest przekształcenie się w światowej klasy centrum finansowe i gospodarcze, które jest już na dobrej drodze. Aby osiągnąć ten cel, Szanghaj zmaga się z konkurencją ze strony Hongkongu, który ma zalety silniejszego systemu prawnego oraz większego doświadczenia w zakresie bankowości i usług. Jednak Szanghaj ma silniejsze powiązania z chińskim wnętrzem i rządem centralnym, a także silniejszą bazą produkcyjną i technologiczną. Szanghaj zwiększył swoją rolę w finansach i bankowości, a wiele międzynarodowych korporacji zbudowało w mieście swoje centrale w Chinach, a nawet w regionie Azji i Pacyfiku, napędzając popyt na wysoko wykształconą i kosmopolityczną siłę roboczą.

=== Klimat ===
Szanghaj ma wilgotny klimat subtropikalny. Miasta na mniej więcej porównywalnej szerokości geograficznej (nieco ponad 30°) to [[Nowy Orlean]], [[Kair]] i [[Perth]].

Wiosna może cechować się długimi okresami pochmurnej i deszczowej pogody.

Temperatury w lecie często przekraczają 35°C (95°F) przy bardzo dużej wilgotności, co oznacza, że ​​będziesz się dużo pocić i powinieneś wziąć dużo ubrań na zmianę lub zaplanować zakupy podczas wizyty. Burze z piorunami występują również stosunkowo często w okresie letnim. Istnieje pewne ryzyko tajfunów w okresie od lipca do września, jednak nie są one powszechne.

Jesień jest na ogół łagodna z ciepłą i słoneczną pogodą.

Zimą temperatury rzadko wzrastają powyżej 10°C (50°F) w ciągu dnia i często spadają poniżej 0°C (32°F) w nocy. Opady śniegu zdarzają się rzadko, zwykle występują tylko raz na kilka lat, ale sieci transportowe mogą czasami zostać zakłócone w przypadku nagłej burzy śnieżnej. Pomimo faktu, że zimowe temperatury w Szanghaju nie są szczególnie niskie, czynnik odczuwalny przez wiatr w połączeniu z wysoką wilgotnością może sprawić, że będzie to mniej komfortowe niż w niektórych znacznie zimniejszych miejscach, w których często pada śnieg. Również w epoce Mao oficjalna zasada głosiła, że ​​budynki na północ od Jangcy były ogrzewane zimą, ale na południe nie były ogrzewane; Szanghaj jest na południowym brzegu, więc wiele starszych budynków nie ma ogrzewania.

== Język ==
=== Osoby posługujące się językiem chińskim ===
Język ojczysty większości mieszkańców, dialekt szanghajski lub Wu, nie jest wzajemnie zrozumiały z mandaryńskim, kantońskim, minnan (tajwański/hokkien) lub innymi formami chińskiego. Użycie języka szanghajskiego jako de facto „pierwszego” języka miasta zmniejsza się zarówno z powodu używania mandaryńskiego w środkach masowego przekazu i edukacji, jak i dlatego, że Szanghaj ma wielu pracowników migrujących z innych części Chin, którzy nie mówią po szanghajsku. Podobnie jak w innych częściach Chin, język mandaryński jest ''lingua franca''. Ponieważ Szanghaj jest głównym centrum handlowym Chin od lat 20. XX wieku, wszyscy mieszkańcy, którzy mówią po szanghajsku, mogą również mówić po mandaryńsku, więc nie będziesz mieć problemów z porozumiewaniem się po mandaryńsku z mieszkańcami. Niemniej jednak próby mówienia po szanghajsku są mile widziane i mogą pomóc Ci przyciągnąć uwagę miejscowych.

Mówiący Wu mają szczególny akcent podczas mówienia po mandaryńsku. Mandaryński jest mocno oparty na tonach i mówcy z [[Pekin]]u mogą być łatwo zrozumiani (większość podręczników opiera się na ich akcencie lub przybliżeniu). Osoby posługujące się językiem szanghajskim przejęły niektóre cechy Wu na język mandaryński. Podczas gdy w innych językach nie stanowiłoby to problemu, biorąc pod uwagę fonemiczną i tonalną naturę mandaryńskiego, najmniejsza zmiana w wymowie może znacznie utrudnić jej zrozumienie. Najlepiej powiedzieć „说慢一点” (''shuō màn yī diǎn''), co oznacza „mów trochę wolniej”.

=== Osoby spoza Chin ===
Ponieważ angielski jest obowiązkowy w chińskich szkołach, coraz więcej osób zna przynajmniej podstawowy angielski. Przekonasz się zapewne, że większość ludzi w branży turystycznej dość dobrze nim włada, podobnie jak wielu na stanowiskach usługowych, tj. w sklepach, gastronomii, a nawet u sprzedawców na stacjach metra. Angielski jest prawdopodobnie lepiej rozumiany niż mówiony przez wielu, a Chińczycy notorycznie boją się zawstydzać się publicznie, więc upewnij się, że twoje pytania są jasne i można na nie łatwo odpowiedzieć.

Dwie cechy mieszkańców Szanghaju są pomocne – jedna to tradycyjna chińska gościnność, w której większość ludzi naprawdę chce pomóc, gdy o to poproszą, oraz szanghajska solidność. W razie potrzeby nie bój się podejść nawet do mało prawdopodobnej starszej osoby z arsenałem przemyślanych i wyraźnych gestów, notatek po chińsku, mapami czy zdjęciami. W najgorszym przypadku szukaj młodszej osoby i/lub kogoś na wyższym stanowisku, ponieważ obie osoby mają większe szanse na lepszą znajomość języka angielskiego i czują się pewniej w kontaktach z obcokrajowcem.

Codzienny mówiony chiński jest dość prostym językiem, więc większość ludzi nie będzie urażonych, jeśli wyrzucisz uprzejmości również po angielsku i skupisz się na najważniejszych częściach swojego przekazu, np. w języku angielskim. &quot;Gdzie jest stacja metra?&quot; prawdopodobnie zadziała lepiej niż „Czy byłbyś tak miły i skierował mnie do najbliższej stacji metra, jeśli możesz?”.

Do negocjacji w sklepach często używa się kalkulatorów do „dyskutowania” cen. Doświadczeni właściciele sklepów w miejscach często odwiedzanych przez turystów wyposażają w nie swój personel, ale nie bój się otworzyć jednego (lub aplikacji kalkulatora w telefonie) w tym celu, jeśli druga strona tego nie zrobi. Pamiętaj, że „4” to pechowa liczba i należy unikać cen ją zawierających, co możesz wykorzystać na swoją korzyść (np. proponując „39” zamiast 40-cokolwiek).

Należy pamiętać, że kierowcy taksówek i Ubera są często starsi lub rekrutowani z klasy robotniczej lub populacji migrantów, a zatem jako grupa mają niższą niż przeciętną znajomość języka angielskiego. Dlatego zaleca się, aby miejsca docelowe i adres hotelu były napisane dla nich po chińsku. Niektóre hotele dostarczają nawet małe broszury z nazwą i adresem hotelu, a także z najważniejszymi punktami orientacyjnymi napisanymi w tym celu w języku angielskim i uproszczonym chińskim.

== Dojazd ==
Szanghaj jest jednym z głównych węzłów turystycznych w [[Chiny|Chinach]], a dotarcie z praktycznie każdego miejsca jest łatwe.

=== Samolotem ===
Szanghaj ma [https://www.shairport.com/index_en.html dwa główne lotniska], z '''Pudong''' główną bramą międzynarodową i '''Hongqiao''' obsługującym głównie loty krajowe, ale także niektóre międzynarodowe miejsca docelowe w Azji Wschodniej. Transfer między lotniskami zajmuje około 1 godziny taksówką. Istnieją również bezpośrednie autobusy wahadłowe.

Możesz podróżować między dwoma lotniskami w około dwie godziny metrem. Lotniska znajdują się na przeciwległych końcach linii 2 , głównej linii wschód-zachód przez centrum Szanghaju. Możesz skrócić czas, jadąc częściowo pociągiem Maglev (opisanym w następnej sekcji). Podróżnik dokonujący tego transferu z kilkoma godzinami zapasu i chęcią szybkiego spojrzenia na Szanghaj (i niezbyt dużego bagażu) może wysiąść na Nanjing Road East i przejść kilka przecznic do Bundu.

Darmowe mapy turystyczne centrum Szanghaju, z głównymi zabytkami oznaczonymi po angielsku, są dostępne w małych stojakach, gdy wjeżdżasz na oba lotniska. Warto je zdobyć, przechodząc obok, ponieważ, z wyjątkiem niektórych hoteli, bezpłatne mapy są niedostępne gdzie indziej.

Oba lotniska mają również bezpośrednie połączenia autobusowe z głównymi pobliskimi miastami, takimi jak [[Hangzhou]], [[Suzhou]] i [[Nankin]], chociaż nowe szybkie pociągi mogą być preferowane, zwłaszcza z lotniska Hongqiao, które ma w pobliżu dworzec kolejowy Hongqiao (jeden przystanek metra lub około kilometra pieszo, wewnątrz i na poziomie).

Krajowe bilety lotnicze najlepiej rezerwować z wyprzedzeniem w jednym z wielu biur podróży lub przez Internet, ale można je również kupić na lotnisku w dniu wylotu. Taryfy są na ogół tanie, ale różnią się w zależności od sezonu; wartość na 400-1200 ¥ dla [[Pekin]]-Szanghaj. Tania linia lotnicza [https://www.ch.com/ Spring Airlines] ma siedzibę w Szanghaju i oferuje trasy do większości głównych chińskich miejsc turystycznych i często oferuje duże zniżki na bilety rezerwowane za pośrednictwem swojej strony internetowej. Podróżującym z ograniczonym budżetem często taniej jest zarezerwować lot na trasie o dużym natężeniu ruchu (Szanghaj-Pekin, Szanghaj-[[Kanton]], Szanghaj-[[Shenzhen]] itp.), a resztę podróżować autobusem lub pociągiem.

W przypadku trudności ze znalezieniem biletów do Pudong lub Hongqiao należy również wziąć pod uwagę miasto [[Hangzhou]], około 45 minut jazdy szybkim pociągiem z Szanghaju. Również jeśli przylatujesz z Azji Południowo-Wschodniej, ponieważ Air Asia ma tani lot z [[Kuala Lumpur]] do Hangzhou.

==== Lotnisko Pudong ====
[[Plik:Transrapid Maglev2.jpg|thumb|240px|Pociąg Maglev na stacji Longyang]]
{{Znacznik|Lotnisko Pudong|31.143333 |121.805278 |typ=transport}}'''Lotnisko Pudong''' (浦东机场, {{IATA|PVG}}) (''40 km na południowy wschód od miasta''). Główny międzynarodowy port lotniczy Szanghaju. PVG jest zwykłym punktem wejścia dla lotów przylatujących z zagranicy. 

Lotnisko znajduje się na linii metra 2 , wiele lepszych hoteli zapewnia bezpłatny transfer lotniskowy dla swoich gości, a do centrum miasta można dojechać sześcioma liniami autobusowymi. Istnieją również autobusy do innych pobliskich miast, takich jak [[Suzhou]] i [[Hangzhou]].

Jeśli masz ciężki bagaż, prawie na pewno wygodniej będzie taksówka; spodziewaj się kosztów w zakresie 200-500 ¥.

Najciekawszym sposobem dotarcia do Szanghaju jest '''najszybszy na świecie pociąg''' lewitacji magnetycznej lub Maglev. Pokonuje 30,5 km w 7 minut z maksymalną prędkością 450 km/h (279 mph), chociaż prędkość jest ograniczona do 310 km/h poza godzinami szczytu. Bilety pojedyncze kosztują 50¥, zniżka do 40¥, jeśli masz bilet lotniczy tego dnia, a bilety powrotne (powrót w ciągu tygodnia) kosztują 80¥.

Maglev kończy się na stacji Longyang w Pudong, która wciąż znajduje się w pewnej odległości od centrum miasta i dlatego może nie być blisko ostatecznego celu podróży. Tutaj możesz połączyć się z liniami metra 2, 7 oraz nową linią 16, 18. Na stacji Longyang znajduje się również muzeum pociągów Maglev dla osób zainteresowanych działaniem pociągów z lewitacją magnetyczną.

==== Lotnisko Hongqiao ====
{{Znacznik|Lotnisko Hongqiao|31.198056 |121.336389 |typ=transport}}'''[https://www.shairport.com/ Lotnisko Hongqiao]''' (虹桥机场 {{IATA|SHA}}) (''na zachód od centrum w dzielnicy Minhang''). Starsze lotnisko Szanghaju, znacznie bliżej centrum niż Pudong. Obsługuje głównie loty krajowe, jedynym wyjątkiem są połączenia miejskie do [[Tokio]]-Haneda, [[Seul]]u-Gimpo, [[Hongkong]]u, [[Makau]] i [[Tajpej]]-Songshan. Istnieją dwa terminale: lśniący, nowy i ogromny T2, używany przez praktycznie wszystkie linie lotnicze, oraz odnowiony, ale wciąż stosunkowo mały T1, używany tylko przez taniego operatora [https://www.ch.com/ Spring Airlines] i międzynarodowe usługi transportu miejskiego. Możesz przenosić się między terminalami autobusem lotniskowym, chociaż czas oczekiwania i podróży może zająć do 45 minut. Dla tych, którzy się spieszą, skorzystanie z linii metra 10 między dwoma terminalami może być warte 3¥ za bilet. 

T2 jest obsługiwany bezpośrednio przez linię metra 2, która łączy lotnisko z Placem Ludowym i dalej na wschód z lotniskiem Pudong. Pociągi kursują od 05:35 do 22:50 (usługi do iz lotniska Pudong mają ograniczone godziny). Linia 10, która również jedzie do centrum Szanghaju, ale inną trasą, obsługuje zarówno T1 jak i T2.

Linia 17 została otwarta 30 grudnia 2017 i łączy dworzec kolejowy Hongqiao (w pobliżu lotniska) z Zhujiajiao.

Ostatecznie linia 5, główna linia biegnąca przez południowe przedmieścia Minhang, zostanie przedłużona do lotniska na północnym krańcu i do Fengxian na południu. Linia 20 będzie przebiegać na północ od lotniska. Od początku 2018 roku nie jest ona używana.

'''Taksówka''' może w dobry dzień pokonać 12 km podróży do miasta w 20 minut, ale daj dodatkowe 30 minut na kolejkę taksówek, zwłaszcza jeśli przyjeżdżasz po godzinie 19:00. Pamiętaj, aby ustalić, z którego terminalu odlatuje Twój lot, zanim udasz się na lotnisko, ponieważ angielskie oznakowanie jest mylące, taksówkarze nie będą w stanie Ci pomóc, a transfer między terminalami odjeżdża co pół godziny z kolejnymi dwudziestoma minutami jazdy.

Ze względu na przedłużenie linii metra autobus ''linii specjalnej lotniska Hongqiao'' (机场专线) został zastąpiony '''autobusem nocnym''' (虹桥机场T2夜宵巴士), który kursuje do świątyni Jing'an, Placu Ludowego i Lujiazui co 10-30 minut od 22:30 (kiedy metro jest zamknięte) do 45 minut po ostatnim przyjeździe w danym dniu za 10 (do świątyni Jing'an lub Placu Ludowego) lub 16 ¥ (do Lujiazui). Odjeżdża spod drzwi 1 na poziomie przylotów Terminalu 2. Bilety są kupowane w autobusie na krótko przed odjazdem.

Chociaż lotnisko Hongqiao ma mniej linii autobusowych na lotnisko niż Pudong, więcej '''publicznych linii autobusowych''' jest połączonych z Hongqiao. Autobusy poniżej kursują do T1, w razie potrzeby skorzystaj z bezpłatnego autobusu wahadłowego, aby połączyć się z T2 lub skorzystaj z linii metra 10, jeśli się spieszysz.

* Nr 806: Te autobusy kursują z lotniska Hongqiao do mostu Lupu w godzinach 06:00-21:30 w odstępach 5-15 minut. Linia ma również przystanek w Xujiahui, a cała podróż kosztuje 5¥.
* Nr 807: Autobusy te kursują w godzinach 06:00-22:30 z lotniska Hongqiao do nowej wioski Zhenguang w dzielnicy Putuo, zatrzymując się w zoo w Szanghaju i innych interesujących miejscach. ¥2.
* Nr 1207: Ten autobus kursuje tylko między lotniskiem a zoo w Szanghaju. ¥2.
Wraz z otwarciem usługi Metro na lotnisko, tylko dwie powyższe trasy obsługują lotnisko.

Jedna publiczna linia autobusowa została teraz przeniesiona do T2. Obowiązuje odwrotna sytuacja - w razie potrzeby skorzystaj z bezpłatnego autobusu lub metra do T1. Linia autobusowa do T2 rozdziela wsiadanie i wysiadanie - wszyscy pasażerowie przybywający do T2 wysiadają na poziomie odlotów lotniska, ale ci, którzy chcą wsiąść do autobusu, muszą wsiąść do autobusu w węźle autobusowym na 1/F kompleksu lotnisko/stacja metra.

* Nr 941: Łącząc lotnisko Hongqiao i dworzec kolejowy w Szanghaju, linia kursuje od 06:30 do 22:30 na lotnisko/23:00 z lotniska. 4¥. Odstęp między usługami to 10-12 min. Poszukaj poczekalni 1.
Dodatkowo, następujący autobus nocny kursuje z T2 w godzinach od 23:00 do 05:00 dla wszystkich, którzy przyjeżdżają późno w nocy i muszą zatrzymać się w miejscach nieobjętych nocnym autobusem T1:

* Nr 316: łączy lotnisko z Bundem, jadąc metrem linii 2 do Zhongshan Park, następnie zatrzymuje się w pobliżu Changshou Road (linia 7), Xinzha Road (linia 1) i East Nanjing Road (linia 2/10) przed zakończeniem przy Bund.
Dostępny jest również dodatkowy autobus nocny od strony dworca.

* Nr 320: Łączy stację kolejową z Bundem inną trasą. Ten autobus zatrzymuje się w pobliżu turystycznej części Hongmei Road, następnie jedzie metrem linii 10 do Jiaotong University, zatrzymuje się w Xujiahui, jedzie dalej linią 10, a następnie zaczyna jechać linią 1 wokół przystanku Changshu Road, aż dotrze do obszaru Xintiandi, a następnie pokonuje ostatni zatrzymaj się w Yu Gardens przed zakończeniem podróży w Bundzie.

=== Koleją ===
Szanghaj ma kilka głównych stacji kolejowych, w tym:

* {{Znacznik|Dworzec kolejowy Szanghaj|31.2503 |121.4509 |typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Szanghaj''' linie metra 1 3 4 (上海站), 100 Moling Road (''trzy przystanki na północ od Placu Ludowego na linii 1''). Największy i najstarszy w Szanghaju, położony w dzielnicy Zhabei. Praktycznie wszystkie pociągi kończyły się tutaj, ale wiele usług w kierunku południowym zostało przeniesionych na Dworzec Południowy, a usługi dużych prędkości korzystają z nowej stacji Hongqiao. 
* {{Znacznik|Dworzec kolejowy Hongqiao|31.196027 |121.316099 |typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Hongqiao''' linie metra 2 10 17 (上海虹桥站). Ogromna nowa stacja znajdująca się w tym samym kompleksie budynków, co lotnisko Hongqiao. Stacja metra łączy tę samą nazwę, Dworzec kolejowy Hongqiao, i znajduje się jeden przystanek za stacją lotniska Hongqiao. Większość pociągów dużych prędkości korzysta z tej stacji.
* {{Znacznik|Dworzec Południowy w Szanghaju|31.154425 |121.424161 |typ=transport}}'''Dworzec Południowy w Szanghaju''' linie metra 1 3 15 (上海南站). w dzielnicy Xuhui. Świadczy usługi w kierunku południowym, z wyjątkiem szybkich pociągów na linii dużych prędkości Szanghaj–[[Hangzhou]], które teraz korzystają z nowej stacji Hongqiao, oraz wolnych pociągów do [[Hongkong]]u (ze względu na brak udogodnień imigracyjnych i celnych). 
* {{Znacznik|Dworzec Zachodni w Szanghaju|31.265278|121.396111|typ=transport}}'''Dworzec Zachodni w Szanghaju''' linie metra 11 15 (上海西站/南翔北站/安亭北站). Niektóre szybkie pociągi w kierunku Nanjing zatrzymują się na tych małych stacjach. Ponadto istnieje kilka pociągów do iz dworca w Szanghaju, które zapewniają połączenia z innymi pociągami. 
* '''Dworzec Wschodni w Szanghaju'''. Plany budowy stacji, która będzie zlokalizowana w dzielnicy Chuansha w Pudong, ogłoszono w 2012 roku.

Samoobsługowe automaty biletowe są powszechne i mogą być używane do sprawdzania godzin pociągów w trybie angielskim, ale bilety można kupić w nich tylko wtedy, gdy masz chiński dowód osobisty. Bilety można również wygodnie rezerwować z wyprzedzeniem w jednym z wielu biur podróży lub w kasie biletowej na dowolnym dworcu kolejowym. Zobacz sekcję dotyczącą biletów kolejowych w artykule o Chinach. Pamiętaj, że bilety w [[Hongkong]]u trafiają do sprzedaży z 60-dniowym wyprzedzeniem, a segment Hongkong–Szanghaj szybko się wyprzedaje.

* '''[[Pekin]]''' (北京) — Począwszy od czerwca 2011 uruchomiono całkowicie nową linię ekspresową z Pekinu, z opcją najkrótszego czasu podróży po 4 godzinach i 18 minutach (G17/G22). Dodatkowo codziennie kursuje kilka szybkich pociągów sypialnych. Pociągi te mają kody z prefiksem D, jeżdżą nieco ponad 10 godzin z Szanghaju do Pekinu. Taryfa wynosi około ¥ 730 za dolną koję z miękkim podkładem lub ¥ 655 za górną koję; pociągi są czyste, a czteroosobowe kabiny wygodne. W niektórych z tych pociągów dostępne są również przedziały dwuosobowe, cena wynosi około ¥ 1470 za dolną koję lub ¥ 1300 za górną. Przedziały dwuosobowe w pociągach D nie mają prywatnych łazienek. W tym samym nowym pociągu zwykłe miejsca drugiej klasy są dostępne za około 327¥. Za zwykły, normalny podkład w standardowym pociągu, który jedzie 13 godzin z Szanghaju do Pekinu, spodziewaj się, że zapłacisz od 306 do 327¥ za twardy podkład lub około 478 do 499 ¥ za miękki. W pociągach serii T dostępne są miejsca sypialne dwuosobowe, z prywatną łazienką i sofą, cena wynosi 881¥ za górną koję lub 92¥1 za dolną. Ale bilety na te tańsze, normalne miejsca sypialne są zwykle bardzo napięte.
* '''[[Hongkong]]''' (香港) — szybkie pociągi G99/G100 kursują codziennie między stacją West Kowloon w Hongkongu a stacją Hongqiao w Szanghaju, a podróż trwa około 8 godzin. Bilety kosztują około 1008¥ w jedną stronę w klasie ekonomicznej. Na stacji w Hongkongu przeprowadzane są procedury imigracyjne zarówno dla Chin kontynentalnych, jak i Hongkongu. Alternatywnie, wolniejszy pociąg Z99/Z100 z dworca kolejowego w Szanghaju (Z99 odjeżdża tutaj o 18:20, Z100 przyjeżdża tutaj o 10:00), przyjeżdżając na stację Hung Hom w Kowloon (Z99 przyjeżdża tutaj około 13:00, Z100 odjeżdża tutaj o godzinie 15:15). Jeśli podróżujesz sam, spodziewaj się, że zapłacisz 800¥ w jedną stronę za miękki podkład, ale zniżki są udzielane na zakupy grupowe (364¥ w jedną stronę na osobę z miękkim podkładem, jeśli na przykład zakup w grupie 4 osób). Jeśli nie masz bardzo napiętego budżetu, spróbuj „Deluxe Soft Sleeper”, który ma przegródki z 2 łóżkami i prywatne gniazdko w stylu kontynentalnym (ale wraz z wprowadzeniem nowych wagonów, zwykły miękki podkład ma również prywatny gniazdko elektryczne w każdym przedziale oraz jedno na korytarzu każdego wagonu). Liczba miejsc jest ograniczona, więc rezerwuj z dużym wyprzedzeniem. Pamiętaj, że nadal będziesz musiał przejść przez odprawę celną, a zatem potrzebujesz nowej wizy do ponownego wjazdu do Chin kontynentalnych (chyba że masz wizę wielokrotnego wjazdu). Jednak odprawa celna na dworcu jest znacznie szybsza niż na lotnisku.
* '''[[Lhasa]]''' (拉萨) — Pociąg do iz Lhasy w [[Tybet|Tybecie]] kursuje codziennie z dworca kolejowego w Szanghaju. Podróż do Lhasy zajmuje niecałe 50 godzin. Twarde siedzisko kosztuje 406 ¥, a twardy podkład kosztuje około 900¥, a miękki kosztuje około 1300¥. Tlen jest dostępny dla każdego pasażera na odcinku [[Golmud]]–[[Lhasa]]. W przypadku obywateli spoza Chin wymagane jest zezwolenie na podróż do Tybetu.
Nowe szybkie pociągi CRH (200 km/h) z Szanghaju jadą na południowy zachód do [[Nanchang]] i [[Changsha]] lub na północ do [[Pekin]]u, [[Zhengzhou]] i [[Qingdao]]. Są bardzo wygodne i wyposażone. W tym przypadku kody tras pociągu zaczynają się od litery D. Pociągi dużych prędkości (ponad 300 km/h) do [[Nankin]] i [[Hangzhou]] mają przedrostek G.

=== Samochodem ===
Dobre, nowoczesne autostrady łączą Szanghaj z pobliskimi miastami we wschodnich Chinach, takimi jak [[Nankin]], [[Suzhou]], [[Hangzhou]] i [[Ningbo]]. Inne autostrady, wiele z nich równie dobrych, prowadzą do bardziej odległych miast w całym kraju. Dotarcie do Szanghaju z Suzhou zajmuje tylko około godziny, 2 godziny z Hangzhou lub 2,5 godziny z Ningbo, ten ostatni przez 36-kilometrowy most Hangzhou Bay Bridge, najdłuższy na świecie most przecinający morze.

=== Autobusem ===
W Szanghaju jest kilka dworców autobusów dalekobieżnych. Powinieneś postarać się o bilety jak najwcześniej.

* '''Dworzec dalekobieżny Beiqu''', 80 Gongxing Lu. 
* '''Stacja pasażerska Hengfeng Road Express''' (恒丰路客运站), 270 Hengfeng Lu. Jest to jeden z największych i znajduje się na północ od głównego dworca kolejowego. Obsługuje większość miejsc w prowincjach [[Jiangsu]] i [[Zhejiang]] oraz kilka bardziej odległych miast, takich jak [[Pekin]] i [[Kanton]]. Jest dobrze zorganizowany, ale może być trochę trudno go znaleźć – szczególnie przy dużej przebudowie North Station Square. Ze stacji metra Shanghai Railway Station (North) (linie 3 i 4) wybierz zjazd nr 1. Wyjdziesz na środku placu budowy. Skieruj się w lewo i idź prosto, a w końcu (po nieprzyjemnym 10-minutowym spacerze) go znajdziesz. Taksówki motocyklowe będą krążyć wokół wyjścia ze stacji i zabiorą Cię tam za około 5¥, jeśli będziesz się mocno targować – jednak mogą być nachalne i agresywne. 
* '''Stacja dalekobieżnego transportu pasażerskiego Zhongshan Beilu''', 1015 Zhongshan Bei Lu. 
* '''Stacja pasażerska Xujiahui''', 211 Hongqiao Lu. 
* '''Dworzec dalekobieżny Pudong Tangqiao''', 3842 Pudong Nan Lu

=== Statkiem ===
Co tydzień kursują promy z [[Kobe]] i [[Osaka|Osaki]] ([[Japonia]]).

* '''[https://www.shinganjin.com/en/ MV Xinjianzhen]''', ☏ +86-021-63257642, +81-06-6536-6541, cmeiying@chinjif.com. Wyjazd zmienia się co tydzień z Kobe lub Osaką i przybywa do Szanghaju. Harmonogram można znaleźć tutaj.

== Komunikacja ==
{{mapframe|31.207|121.561|zoom=10}}
Szanghaj ma doskonałą sieć transportu publicznego z najszerszym na świecie systemem metra (metro i pociągi na podwyższeniu) oraz autobusami, które jeżdżą mniej więcej wszędzie indziej. Taksówek jest dużo i są tanie jak na międzynarodowe standardy, a poruszanie się pieszo jest często praktyczne. Metro, taksówki i spacery będą głównymi środkami transportu dla większości podróżnych. Miasto jest jednak ogromne (24 miliony), a wszystkie środki transportu mają czasami problemy z zatłoczeniem.

=== Karty metra ===
Jeśli zamierzasz zostać w Szanghaju dłużej niż kilka dni, '''[http://www.sptcc.com/ karta metra]''' – zwana również Szanghajską Kartą Jiaotong (上海公共交通卡) lub Szanghajską Kartą Transportu Publicznego – jest koniecznością. Karty te można dostać na dowolnej stacji metra, a także w niektórych sklepach ogólnospożywczych, takich jak Alldays i KeDi Marts.

Możesz doładować kartę pieniędzmi i '''używać jej w autobusach, metrze, a nawet taksówkach''', oszczędzając kłopotów z kupowaniem biletów (czasami z długimi kolejkami) i zachowując resztę na autobusy i taksówki. Karta pozwala również na przesiadkę na niektórych stacjach, gdzie bez karty trzeba by kupić kolejny bilet, i daje 1 zniżkę na każdy transfer autobusem, autobusem lub metrem.

Karty te do działania nie wymagają kontaktu z czytnikiem kart. Często zdarza się, że ktoś po prostu przesuwa torebkę, portfel lub torbę na ramię nad czytnikiem bez wyjmowania karty, a to prawie zawsze działa. Karta może być użyta raz, gdy skończą się jej pieniądze; Dozwolony jest „debet w rachunku bieżącym” do ¥8.

Karty są dostępne w kilku rozmiarach — zwykłym (rozmiar karty kredytowej), mini i „z paskiem” (do zawieszenia na telefonach komórkowych) — a dla każdego dostępne są specjalne edycje z ciekawymi zdjęciami. Nowe automaty, które mogą ładować pieniądze na karty dowolnego rozmiaru, zastępują starsze automaty, ale nie pobierają gotówki i ogólnie akceptują tylko karty Alipay lub UnionPay/Discover. Liczniki usług na większości stacji metra doładują każdy rodzaj karty w wielokrotnościach 10¥, ale kilka stacji nie obsługuje już swoich liczników usług, podczas gdy inne eksperymentują z wymaganiem doładowania w automatach samoobsługowych, więc jest to radzimy upewnić się, że dostępne są wystarczające fundusze na podróż powrotną, jeśli wybierasz się do mniej zaludnionej części miasta.

Za kartę pobierana jest kaucja w wysokości 20¥; Karty w rozmiarze normalnym można zwrócić w celu zwrotu depozytu, ale nie w przypadku rozmiaru mini lub paska. W przypadku dowolnego typu karty saldo na karcie może zostać natychmiast zwrócone, jeśli jest mniejsze niż 10¥. Jeśli saldo wynosi od 10 do 2000¥, należy pobrać fakturę z prośbą o zwrot pieniędzy; jednak zostanie naliczona opłata manipulacyjna w wysokości 5%. Niektóre stacje metra mają specjalne biura do zwrotu kart. Stacje te obejmują:

* Linia 1 - Hanzhong Rd, Hengshan Rd, Jinjiang Park;
* Linia 2 - Jiangsu Rd, E Nanjing Rd, Century Park, Songhong Rd;
* Linia 3 - Dongbaoxing Rd, Zhenping Rd, Caoxi Rd, North Jiangyang Rd;
* Linia 4 - Yangshupu Rd.
Możesz również skorzystać z Centrum Obsługi Kart Transportu Publicznego w Szanghaju, nr 609, Jiujiang Rd, od poniedziałku do piątku 09:30–18:30, sobota 09:30–16:30.

=== Metrem ===
[[Plik:Shanghai Metro Linemap.svg|thumb|400px|Mapa ze stycznia 2022]]
Sieć metra w Szanghaju ([http://service.shmetro.com/en/yxxlt/index.htm patrz mapa] na [http://service.shmetro.com/en/ oficjalnej stronie internetowej]) jest świetna — czysta, szybka, tania (3-10¥ w zależności od odległości), klimatyzowana i dość przyjazna dla użytkownika ze znakami i ogłoszeniami o przybyciu stacji w języku mandaryńskim i angielskim, podczas gdy komunikaty na linii 16 są trzyjęzyczne w języku szanghajskim, mandaryńskim i angielskim. Wadą jest to, że pociągi są przepełnione w godzinach szczytu, pociągi nie kursują późno w nocy (najnowszy pociąg jest kursowany około północy w piątkowe i sobotnie wieczory), a sieć nie jeździ jeszcze wszędzie, choć jest stale jest rozbudowywana.

[[Plik:Shanghai Metro - Line 10 - Laoximen.JPG|thumb|250px|Stacja linii 10, kolorowa lawenda wskazująca linię.]]
W obszarach centralnych większość linii (ale nie linii 3 i 4) przebiega pod ziemią. Na przedmieściach większość znajduje się nad ziemią, a wiele na wzniesieniu. Metro w Szanghaju jest najdłuższym systemem metra na świecie i drugim najbardziej ruchliwym na świecie (po [[Pekin]]ie). Istnieje ponad 500 km (250 mil) linii i ponad 250 stacji. Średnie użytkowanie to około 6 milionów przejazdów dziennie.

==== Linie metra ====
Każda linia metra ma określony kolor na wszystkich mapach i znakach, a często także w wystroju stacji. Od początku 2022 roku linie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, Pujiang i Jinshan są w eksploatacji.

Trzy z najważniejszych linii to linia 1 północ-południe, linia 2 wschód-zachód oraz linia 4, która otacza całe centrum miasta.

Przez śródmieście przebiega wiele linii metra (1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13).

* {{Znacznik|Linia 1|31.2692|121.457|typ=transport}}'''Linia 1'''. Główna linia północ-południe biegnąca przez centrum miasta. Część przebiega przez koncesję francuską, pod Huaihai Road i Hengshan Road, a następnie na północ do Parku Ludowego i dworca kolejowego Szanghaj. Dalej biegnie na północ do Baoshan, a przedłużenie na wyspę Chongming jest w fazie planowania, począwszy od 2018. Jej południowy kraniec przechodzi w Minhang i łączy się z linią 5 w celu podróży dalej na południe. 
* '''Linia 2'''. Najważniejsza linia wschód-zachód miasta. Śródmieście biegnie pod Nanjing Road. Jej zachodni kraniec biegnie do lotniska Hongqiao i dalej. Na wschodzie biegnie przez centrum Pudong i kończy się na lotnisku Pudong. 
Linie 1 i 2 spotykają się na Placu Ludowym w dzielnicy Huangpu, a linia 8 również tam jeździ. Jest to jedna z najbardziej ruchliwych stacji metra na Ziemi i często jest uważana za centrum Szanghaju.
* '''Linia 3'''. Biegnie łukiem wokół zachodniej części centrum, obok linii 4 przez większą część trasy. Na południu kończy się na Dworcu Południowym w Szanghaju; na północy prowadzi do dworca kolejowego Szanghaj i dalej, przez Hongkou i do Baoshan. 
* '''Linia 4'''. Biegnie okrężną trasą wokół centrum Szanghaju, głównie po stronie Puxi, ale prowadzi również do Pudong. Przez około zachodnią trzecią część trasy biegnie obok linii 3. 
* '''Linia 7'''. Biegnie z Jiading na północy, biegnie do świątyni Jing'An i przez koncesję francuską, a następnie na wschód do Pudong. 
* '''Linia 8'''. Biegnie z Yangpu na północy przez część Hongkou, do stacji Plac Ludowy w Huangpu, na wschód do Pudong i wreszcie do części Minhang, która leży na wschód od rzeki.
* '''Linia 9'''. Pochodzi z Pudong przez południową część śródmieścia, do Xujiahui, a następnie na zachód do Songjiang. 
* '''Linia 10'''. Od dworca kolejowego Hongqiao na zachodzie, przez koncesję francuską, do ogrodów Yuyuan na Starym Mieście, przecinającej linię 2 przy Nanjing Road East w Huangpu, do ogromnego targu odzieżowego Qipu Road i na północ do Hongkou i Yangpu. 
* '''Linia 11'''. Zaczyna się w ośrodku Disneya w Nanhui po stronie Pudong, przecina rzekę i południową część koncesji francuskiej do Xujiahui, a następnie skręca na północ do Changning, Putuo i Jiading. Na lub na północ od Xujiahui przecina większość głównych linii w centrum miasta. Kontynuuje na północny zachód od gminy Szanghaj; od połowy 2017 r. dociera do Kunshan, a plany zakładają, że ostatecznie połączy się z systemami metra [[Suzhou]] i [[Wuxi]]. 
* '''Linia 12'''. Zaczyna się w Minhang na południe od śródmieścia, biegnie przez Koncesję Francuską i Jing'an z przystankami, w tym przy stacji South Shaanxi Road na Huaihai Road i West Nanjing Road, przez Hongkou i Yangpu i przez rzekę do północnej części Pudong. 
* '''Linia 13'''. Zaczyna się w Jiading, przecina Putuo, zatrzymuje się kilka przystanków w centrum, w tym West Nanjing Road i Xintiandi, a następnie przecina rzekę do południowego Pudong. 
* '''Kolej Jinshan'''. Kolej podmiejska obsługiwana przez China Railway (zamiast Shanghai Metro). Usługa rozpoczyna się od dworca kolejowego Szanghaj Południowy, usługa podmiejskich zatrzymuje się kilka przystanków w Minhang, Songjiang, Jinshan i kończy się na stacji Jinshanwei. Linia wykorzystuje składy szybkich pociągów, a wszystkie stacje sprzedają bilety na pociągi dalekobieżne. 
Linie, które nie przyjeżdżają do centrum, to linia 5, która obsługuje południowe przedmieścia Minhang, linia 17, która biegnie od dworca kolejowego Hongqiao do zachodnich przedmieść Qingpu, oraz linie 6, 16 i Pujiang, których trasy przebiegają przez rzekę w Pudong New Area.

==== Stacje metra ====
Ważne stacje metra to:

* {{Znacznik|Plac Ludowy|31.234361 |121.471 |typ=transport}}'''Plac Ludowy''' (''Park Ludowy''). Węzeł dla linii 1 , 2 i 8 . Jedna z najbardziej ruchliwych stacji metra na świecie, obsługująca około 700 000 pasażerów dziennie. Ma dołączoną dużą powierzchnię handlową, głównie odzieżową i turystyczną. 
* {{Znacznik|Metro Dworzec kolejowy Szanghaj|31.251667|121.452778|typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Szanghaj'''. Linie 1 , 3 i 4 . W rzeczywistości są tu dwie stacje metra, jedna dla linii 1, a druga dla linii 3 i 4, a między nimi jest długi spacer. 
* {{Znacznik|Park Zhongshan|31.2197 |121.411 |typ=transport}}'''Park Zhongshan'''. Linie 2 , 3 i 4 . Ma dołączone ogromne centrum handlowe Cloud Nine. W pobliżu znajduje się park, od którego pochodzi nazwa stacji. 
* {{Znacznik|Xujiahui|31.194539|121.4379|typ=transport}}'''Xujiahui'''. Ważny węzeł komunikacyjny z liniami 1 , 9 i 11 . W pobliżu znajduje się kilka ogromnych centrów handlowych; szczegóły w koncesji francuskiej

==== Jak używać ====
Najwygodniejszym sposobem '''zapłaty''' jest karta metra; patrz poprzedni rozdział. Dostępne są również karty jednodniowe, które można kupić za 18¥, ważne przez 24 godziny od pierwszego użycia. Automaty biletowe dokonują banknotów i monet 1 lub ¥0,5, mają instrukcje w języku angielskim i mogą wydawać resztę. Większość stacji na liniach 1, 2, 3 również będzie miała personel sprzedający jednorazowe karty biletowe, ale na nowo ukończonych liniach 6, 8 i 9 zakup biletów odbywa się automatycznie, a personel pomaga tylko w dodawaniu kredytu na karty lub jeśli coś pójdzie nie tak. Dzięki kartom jednorazowym wybierasz miejsce docelowe i płacisz według odległości, a następnie przesuwasz palcem przed wejściem na pokład i wkładasz bilet do automatu po wyjściu.

Jeśli są dostępne miejsca, przygotuj się na dosłowną '''szaloną kreskę''', gdy pasażerowie będą przepychać się i walczyć o dostępne miejsca. Możesz spróbować zrobić to samo, ale pamiętaj, że wszyscy inni będą mieli o wiele więcej doświadczenia niż ty! Uważaj też na kieszonkowców, którzy mogą wykorzystać ten pośpiech na swoją korzyść.

'''Przesiadki''' między liniami mogą wymagać bardzo długiego spaceru na niektórych stacjach. W większości miejsc możesz swobodnie przemieszczać się między liniami za pomocą jednego biletu. Ale są wyjątki, gdzie dwie lub więcej linii ma stacje o tej samej nazwie, ale stacje są oddzielne, więc potrzebujesz drugiego biletu na drugi pociąg (chyba że masz kartę metra).

Odrębne stacje o tej samej nazwie to:

* Dworzec kolejowy Szanghaj - linie 3/4 i linia 1 to osobne stacje
* Stacja West Nanjing Road - linie 2 , 12 i 13 znajdują się na osobnych stacjach oddalonych od siebie o kilka minut.
* Pudian Road (Pudian Lu) - linie 4 i 6 ; te przystanki znajdują się na tej samej ulicy, ale nie są blisko siebie. Skorzystaj z bezpłatnego transferu o jeden przystanek w dowolnym kierunku (Century Ave lub Lancun Road).
Większość stacji obejmuje niektóre punkty sprzedaży detalicznej; w wielu są one ograniczone do kilku sprzedawców przekąsek, ale niektóre (np. Xujiahui i Plac Ludowy) mają duże strefy gastronomiczne i sklepy bezpośrednio na stacji. Z wielu stacji — w tym Xujiahui, South Shaanxi Road, Nanjing Road East i Zhongshan Park — możesz przejść bezpośrednio do dużych domów towarowych lub centrów handlowych bez wychodzenia na zewnątrz. Stacje z pamiątkami i tanią odzieżą patrz [[#Odzież]] poniżej.

=== Autobusem ===
System autobusowy jest tańszy i znacznie bardziej rozbudowany niż metro, a niektóre trasy kursują po godzinie zamknięcia metra (numery tras zaczynające się od 3 to autobusy nocne, które kursują po godzinie 23:00). Generalnie jest jednak wolniej, a wszystkie informacje o trasach na przystankach są w języku chińskim, ale [http://msittig.wubi.org/bus/ tutaj] jest przydatna lista tras i przystanków autobusowych w języku angielskim. W autobusie pojawiają się anglojęzyczne ogłoszenia.

Niektóre wiejskie autobusy w Szanghaju nie są numerowane i zamiast tego są określane jako '''linia XX''' (XX线), w której XX to inicjał punktu początkowego i docelowego. Autobusy wiejskie, określane jako '''XX linia specjalna''' (XX专线), są zazwyczaj usługami szybszymi. Inne specjalne linie autobusowe są numerowane opisowym słowem w języku chińskim lub opisem punktu początkowego i docelowego oraz chińskim numerem, np. „Linia mostu 1” (大桥一路), „Linia tunelu 2” (隧道二路) lub „ Linia Szanghaj-Chongming 3&quot;(申崇三路).

Niektóre autobusy mają konduktora; wsiadaj, usiądź, a on lub (częściej) ona przyjdzie; zapłać mu, a dostaniesz papierowy bilet i ewentualną resztę. Ceny biletów zależą od odległości, a konduktorzy rzadko mówią po angielsku, więc musisz albo znać miejsce docelowe i umieć je wymówić po chińsku, albo zapisać je po chińsku.

Inne autobusy nie mają konduktora, tylko kierowcę; cena za trasę jest stała, zwykle 2¥, jeśli autobusy są klimatyzowane i 1,5¥ na coraz rzadszych trasach kursujących na starych autobusach bez. Sprawdź sam autobus, ponieważ na niektórych trasach opłata za przejazd różni się w zależności od autobusu; zazwyczaj znajduje się znak pokazujący opłatę na zewnątrz obok drzwi i/lub na skrzynce z opłatami. Wymagana jest dokładna opłata, chyba że masz bilet na metro; przygotuj wcześniej dokładną resztę i wrzuć ją do pudełka obok kierowcy.

Jeśli zmienisz autobus z kartą metra, otrzymasz 1¥ zniżkę na drugi przejazd autobusem i wszystkie kolejne transfery. Jest na to 90-minutowe okno. Jeśli więc nie spędzasz zbyt dużo czasu w miejscu docelowym, zniżka będzie obowiązywać również na początku podróży powrotnej.

Kilka firm oferuje '''autobusy wycieczkowe''' z różnymi trasami i pakietami obejmującymi główne zabytki, takie jak Zoo w Szanghaju, Oriental Pearl Tower i Baoyang Road Harbor. Wiele z nich odjeżdża ze wschodniego dworca autobusowego Stadionu w Szanghaju. Możesz także odebrać jeden z centrum na Nanjing Road w pobliżu parku między stacjami metra Plac Ludowy i Nanjing Road West lub w Muzeum Historii Szanghaju. Autobusy mają zwykle przewodnik audio w głównych językach świata. Firma, która ma najniższą taryfę, oferuje jednodniowy bilet za 60¥, obejmujący główne atrakcje w centrum Szanghaju i Lujiazui (AKA Central Pudong).

=== Taksówką ===
[[Plik:Chinese VW Santana taxi.jpg|thumb|Taksówka z Szanghaju]]
Taxi („出租车” chūzūchē lub choo-tzoo-chuh) to dobry wybór do transportu w mieście, zwłaszcza poza godzinami szczytu. Jest przystępna cenowo — 14¥ przez pierwsze 3 km w ciągu dnia, 18¥ po 23:00, 2,4/km do 10 km i ¥3,5/km później; kiedy koła się nie toczą, czas jest również śledzony i rozliczany, ale pierwsze 5 minut. są za darmo; Obowiązuje również dopłata paliwowa ¥1. Przejazd z centrum na lotnisko Pudong kosztuje około 200¥.
{{infobox|Powstanie aplikacji taksówkowych|Aplikacje mobilne są powszechnie używane do wołania taksówek. Główną aplikacją jest Didi Chuxing. Te aplikacje pozwalają wezwać taksówkę. Możesz jednak zauważyć, że niektórzy kierowcy prawdopodobnie nie odpowiedzą na Twoje żądanie, ponieważ uważają, że miejsce docelowe jest dla nich zbyt krótkie lub niewygodne, lub w godzinach szczytu. Didi jest w pełni dostępna w języku angielskim. Rozpoznawanie adresów w języku angielskim nie jest dobre, ale można to obejść, składając zamówienie Didi za pośrednictwem Apple Maps (nie blokowane w Chinach).}}
Taksówkarze zazwyczaj nie mówią po angielsku, więc jeśli nie mówisz po mandaryńsku, upewnij się, że miejsce docelowe jest napisane chińskimi znakami, aby pokazać kierowcy. Zdobądź wizytówkę swojego hotelu lub dowolnej restauracji lub sklepu, którą lubisz; dzięki czemu łatwo tam wrócić. Ponieważ Szanghaj jest ogromnym miastem, postaraj się również znaleźć najbliższe skrzyżowanie do miejsca docelowego, ponieważ nawet adresy w języku chińskim są często bezużyteczne. Jeśli masz telefon komórkowy, możesz również skorzystać z numeru telefonu widocznego z tyłu taksówki. Wybierz numer i powiedz agentowi po angielsku, dokąd chcesz się udać. Podaj telefon kierowcy, a agent powie mu po chińsku, dokąd chcesz jechać. W razie potrzeby agent znajdzie dla Ciebie nawet adresy barów i innych miejsc.

Staraj się unikać używania banknotów 100¥ do płacenia za krótkie podróże; użyj karty metra lub udostępnij resztę; taksówkarze nie są chętni do rozdawania reszty. Ponadto banknot ¥50 jest ulubieńcem fałszerzy, a obcokrajowiec niezaznajomiony z pieniędzmi to oczywista osoba, na którą można narzucić zły banknot, więc powinieneś starać się uniknąć pięćdziesiątki w reszcie. Dodatkowo, jednym ze sztuczek stosowanych przez pozbawionych skrupułów kierowców jest twierdzenie, że zdałeś im złe 100¥, podczas gdy w rzeczywistości dałeś im dobre 100¥, a oni wymienili je na złe.

Taksówki są bardzo trudne do zdobycia w godzinach szczytu i kiedy pada deszcz, więc przygotuj się na chwilę poczekania lub spacer do ruchliwego miejsca odbioru. Zagraniczni goście mogą być zaskoczeni prawie konkurencyjnym brakiem uprzejmości lub kolejek podczas oczekiwania na taksówkę, więc nie bój się „wskoczyć” i dostać jedną – kto pierwszy, ten lepszy. Istnieje kilka postojów taksówek, gdzie stewardesy utrzymują dobrze uporządkowaną kolejkę; może to być najszybszy sposób na złapanie taksówki w ruchliwej części miasta, ale jest ich niewiele, więc spodziewaj się długiego spaceru, aby ją znaleźć.

Kierowcy, choć generalnie uczciwi, czasami naprawdę nie mają pojęcia i od czasu do czasu zabierają Cię na przejażdżkę. Kierowcy są bardzo dobrzy w posługiwaniu się licznikiem, ale jeśli zapomną, przypomnij im. Prawo przewiduje również wystawienie rachunku pasażerowi, więc jeśli opłata za przejazd wydaje się nieodpowiednia, należy go uzyskać, ponieważ jest to konieczne do uzyskania odszkodowania. Jeśli uważasz, że kierowca oszukał Cię lub źle potraktował, Ty (lub znajomy mówiący po chińsku) możesz użyć informacji z wydrukowanego paragonu, aby złożyć skargę do firmy taksówkowej na tego konkretnego kierowcę. Kierowca będzie musiał zapłacić trzykrotną opłatę za przejazd, jeśli zamówił go firma taksówkarska, więc zwykle jest bardzo dobry w wyborze odpowiedniej trasy. Wydrukowany paragon jest również przydatny do skontaktowania się z kierowcą w przypadku, gdy zapomniałeś czegoś w taksówce i musisz to odzyskać.

Jeśli natkniesz się na rząd zaparkowanych taksówek i masz wybór, do której chcesz wsiąść, możesz sprawdzić kartę identyfikacyjną taksówki kierowcy, umieszczoną obok licznika na desce rozdzielczej. Im wyższy numer, tym nowszy kierowca, więc może być większa szansa, że ​​kierowca nie będzie wiedział, dokąd jedzie. Osoby z numerami od 10XXXX do 12XXXX są najbardziej doświadczonymi kierowcami; liczba powyżej 27XXXX oznacza nowego kierowcę, który może Cię gdzieś zgubić. Innym sposobem jest sprawdzenie liczby gwiazdek kierowcy; są one wyświetlane pod zdjęciem kierowcy na desce rozdzielczej. Liczba gwiazdek wskazuje, jak długo kierowca pracował w branży taksówkowej oraz poziom pozytywnych opinii otrzymywanych od klientów i waha się od zera do pięciu gwiazdek. Kierowcy z co najmniej jedną gwiazdką powinni znać wszystkie główne lokalizacje w Szanghaju, a ci z trzema gwiazdkami powinni być w stanie rozpoznać nawet mniej znane adresy. Pamiętaj, że nagromadzenie tych gwiazdek wymaga czasu, więc nie panikuj, jeśli znajdziesz kierowcę, który ich nie ma — po prostu poproś, aby zapewnił Cię, że wie, dokąd jedzie i że powinno być dobrze.

Jeśli musisz przejechać taksówką z jednej strony rzeki Huangpu na drugą, zwłaszcza z Pudong do Puxi, możesz chcieć upewnić się, że kierowca pojedzie i wie, dokąd jedzie; niektórzy kierowcy znają tylko swoją stronę miasta i mogą się zgubić po przekroczeniu rzeki. Taksówki są notorycznie trudne do zdobycia w deszczowe dni i w godzinach szczytu, więc odpowiednio zaplanuj swoje podróże. Ponieważ przejścia między Pudong i Puxi są często zakorkowane, taksówka może być droższa i wolniejsza niż metro. Może lepiej przejechać metrem przez rzekę, a potem złapać taksówkę.

Kolorystyka taksówek w Szanghaju jest ściśle kontrolowana i wskazuje firmę, do której należy taksówka. Turkusowe taksówki obsługiwane przez największą grupę ''Dazhong'' (大众) są często oceniane jako najlepsze. Inna dobra firma taksówkarska, ''Qiangsheng'' (强生), korzysta z taksówek w kolorze złotym. Istnieją inne niezawodne firmy, takie jak ''Bashi'' (巴士), która korzysta z zielonych taksówek i ''Jinjiang'' (锦江), która korzysta z białych taksówek. Uważaj na ciemnoczerwone/bordowe taksówki, ponieważ jest to „domyślny” kolor małych firm taksówkowych i zawiera więcej niż sprawiedliwy udział złych jabłek. Istnieją również prywatne taksówki (łatwo rozpoznawalne, ponieważ mają „X” na tablicy rejestracyjnej i mogą nie być standardowym Volkswagenem Santana używanym przez większość firm taksówkowych). Ciemnoczerwone / bordowe taksówki czasami zjeżdżają z licznika i pobierają opłaty 4x-5x wyższe od normalnej stawki — zwłaszcza w okolicach turystycznych Ogrodów Yuyuan. Z drugiej strony jasne czerwone taksówki i niebieskie taksówki są uzwiązkowione i całkiem OK, ponadto w tych firmach pracuje więcej taksówkarzy trzygwiazdkowych i wyższych. Jasnopomarańczowe taksówki obejmują tylko obszary podmiejskie i nie są dozwolone w obszarze „miasta”, ale ich liczniki zaczynają się od 11 i liczą 2,4 /km bez względu na długość podróży, więc są nieco tańsze, jeśli jesteś nie próbować dostać się do centrum (zasada — jeśli próbujesz jechać gdzieś w obrębie autostrady Zewnętrznej Obwodnicy, nie wybieraj jej, ale jeśli Twoja podróż kończy się właśnie w tym miejscu, możesz znaleźć kierowcę, który zechce zgiąć zasady).

Korzystanie z aplikacji ''Smart Shanghai'' (około 2,00 GBP w App Store) lub strony internetowej Smart Shanghai pomoże Ci wziąć taksówkę. Znajdź widok, restaurację, hotel lub bar, którego szukasz w aplikacji lub na stronie internetowej i kliknij przycisk „Wskazówki dojazdu taksówką” przy adresie napisanym po chińsku. Po prostu pokaż to kierowcy, a będziesz w drodze!

=== Pieszo ===
Szanghaj jest dobrym miastem do spacerów, szczególnie w starszych częściach miasta, takich jak Bund, ale pamiętaj, że to miasto jest niesamowicie dynamiczne, a chodniki mogą być utrudnione lub nieprzyjemne do przejścia, gdy znajduje się w pobliżu terenów budowy. Jeśli na ruchliwej ulicy znajduje się wejście do metra, stacja może być zwykle używana jako przejście podziemne dla pieszych do innego wyjścia metra po drugiej stronie.

Niektóre odległości w Szanghaju są ogromne, więc w pewnym momencie będziesz musiał skorzystać z innych środków transportu. Jednak wiele osób dobrze się porusza, mając tylko bilet na metro plus stopy i być może okazjonalną taksówkę.

Zobacz [[#Aktywny wypoczynek]] poniżej kilka sugerowanych spacerów, które łączą zakupy i zwiedzanie.

„Tunel widokowy” Bundu jest bardzo dziwny i tak naprawdę nie pokazuje żadnych miejsc w mieście. Jest to jednak niezwykły (choć drogi) sposób na przeprawę przez rzekę. 

Jak w całych Chinach, pierwszeństwo przejazdu jest w rzeczywistości proporcjonalne do masy: pojazdy przewyższają motocykle, które przewyższają pieszych. Motocykle i rowery rzadko korzystają z reflektorów i mogą nadjeżdżać z dowolnego kierunku. Są głównymi użytkownikami krawężników na chodniki, więc nie stój przy nich. Unikaj nieprzewidywalnych ruchów podczas chodzenia i przechodzenia przez ulice: kierowcy widzą Cię i przewidują Twoją przyszłą lokalizację na podstawie Twojej prędkości.

=== Promem ===
Przydatny prom kursuje między Bundem (z przystani promowej kilka przecznic na południe od Nanjing Road obok restauracji KFC) a dzielnicą finansową Lujiazui w Pudong (terminal znajduje się około 10 minut na południe od Pearl TV Tower i stacji metra Lujiazui) oraz to najtańszy sposób przeprawy przez rzekę w cenie 2¥ za osobę. Prom jest klimatyzowany i przepuszcza tylko pieszych (rowery nie są dozwolone z wyjątkiem modeli składanych). Kup token w kiosku, a następnie włóż go do kołowrotu, aby wejść do poczekalni — łodzie kursują co 10 minut, a przeprawa przez rzekę zajmuje niewiele ponad 5 minut. Jest to świetna (i znacznie tańsza) alternatywa dla korzystania z tunelu Bund Sightseeing Tunnel. Jednak stacje promowe nie są bezpośrednio połączone z transportem publicznym, więc trzeba trochę przejść.

=== Rowerem ===
[[Plik:Shanghai bicycle.JPG|thumb|Rowerzysta pedałujący obok samochodów zatrzymanych na skutek niezaplanowanej konserwacji]]
Dla mieszkańców rowery są powoli wypierane przez elektryczne hulajnogi. Ale nadal pozostają łatwym środkiem transportu dla gości, którzy mogą nie mieć oporów przed komunikacją z kierowcami lub wsiadaniem do zatłoczonego transportu zbiorowego — lub po prostu chcą rozkoszować się słońcem. Strzeż się nawyków jazdy mieszkańców: pierwszeństwo mają największe pojazdy, a czerwone światło nie oznacza, że ​​możesz bezpiecznie przejść przez ulicę. Rowery i motorowery nie są dozwolone na wielu głównych drogach (oznaczają to znaki), ani w tunelach i na mostach między Pudong i Puxi (jedynym sposobem na przeprawę jest prom).

W niektórych hostelach można wypożyczyć rowery, a wiele domów towarowych sprzedaje je od około 200¥. Ewentualnie udaj się do stacji metra Baoshan i zdobądź zabytkowy rower za około 300¥. Rowery na sprzedaż można również łatwo znaleźć na ulicy wokół Suzhou Creek lub w mieszkalnej części starego miasta.

Istnieje miejski system bezpłatnych rowerów, ale stoiska są obsługiwane za pomocą karty i od 2012 karty były dostępne tylko dla zarejestrowanych mieszkańców Szanghaju; nawet robotnicy migrujący z innych części Chin zostali wykluczeni. W mieście jest wiele stoisk, każdy z kilkoma tuzinami rowerów; z kartą możesz wziąć jedną. Jeśli zwrócisz go na dowolne stoisko w ciągu czterech godzin, nie ma opłat.

Jednak od około 2017 komercyjne rowery typu „ride-share” bez stacji dokującej zyskały na popularności i są obecnie w zasadzie wszechobecne. Wielu mieszkańców, zwłaszcza młodsze pokolenie, nie posiada już rowerów i zamiast tego woli te wspólne rowery ze względu na ich naturę „zacznij gdziekolwiek, zaparkuj gdziekolwiek, wyjedź i zapomnij”. Od 2020 r. dwóch głównych operatorów ma na rynku kwintesencję duopolu: żółte rowery wspierane przez Meituan i niebieskie rowery wspierane przez Alipay. Oba wymagają aplikacji na telefon. Początkowa konfiguracja może być trochę żmudna - musisz pobrać aplikację, zarejestrować się i najprawdopodobniej wpłacić kaucję w wysokości około 200¥, ale potem wystarczy zeskanować kod QR, a rower się odblokuje. Rowery typu ride-free bez stacji dokującej szczególnie dobrze łączą się z rozbudowanym systemem metra w Szanghaju. Często na stacji metra można znaleźć wiele rowerów i po prostu wziąć jeden, aby pokonać ostatni kilometr do miejsca docelowego. Dlatego jest wysoce zalecany dla każdego, kto zamierza zostać dłużej niż kilka tygodni. Każda przejażdżka będzie Cię kosztować 1-2¥, co z pewnością nie jest dużo, a możesz nawet kupić tygodniowy lub miesięczny karnet za bardzo tanio i cieszyć się nieograniczonymi przejazdami.

=== Samochodem ===
Jazda samochodem zdecydowanie nie jest zalecana w Szanghaju z różnych powodów, nawet dla tych, którzy mają doświadczenie w prowadzeniu samochodu w tym kraju. Kierowcy muszą zmagać się nie tylko z bardzo skomplikowanym układem drogowym i pozornie wiecznymi korkami, ale także z chińskimi zwyczajami jazdy i trwającą budową. Ponadto miejsca parkingowe są rzadkie i prawie niemożliwe do znalezienia. Rowery, hulajnogi i piesi są również wszędzie – nie jest niczym niezwykłym, że rowerzyści, motocykliści lub piesi nagle wyskakują przed samochód bez żadnego ostrzeżenia. Krótko mówiąc, nie jedź, jeśli możesz, a zamiast tego skorzystaj z doskonałej sieci transportu publicznego w Szanghaju.

=== Motocyklem i skuterem ===
O ile wynajem motocykli praktycznie nie istnieje, dla stałych gości '''e-rowery i skutery''' są tanim, szybkim i praktycznym sposobem poruszania się. Rowery elektryczne nie wymagają prawa jazdy i są tańsze, ale mają tylko krótki zasięg baterii (około 50 km) i niską prędkość maksymalną, i są częstym celem złodziei. Tani e-rower można odebrać w dowolnym dużym supermarkecie — spodziewaj się, że za nowy model zapłacisz około 1500-2500¥. Małe sklepy sprzedają również przekonwertowane e-rowery (skutery motorowe przystosowane do zasilania energią elektryczną), które są droższe, ale szybsze, wygodniejsze i mają większy zasięg baterii. Motocykle o pojemności 50 cm3 wymagają rejestracji, ale nie wymagają prawa jazdy, podczas gdy wszystko, co większe, wymaga prawa jazdy. Motocykle można kupić u sprzedawców używanych motocykli, znajdujących się głównie w dzielnicach zamieszkałych przez klasę robotniczą – używany motorower 50 cm3 będzie kosztował około 2000¥, podczas gdy 125 cm3 będzie kosztować znacznie więcej, w zależności od stanu i przebiegu. Jeśli planujesz jeździć motocyklem, trzymaj się skuterów z automatyczną skrzynią biegów, ponieważ są one znacznie łatwiejsze w jeździe w gęstym ruchu niż rower z ręczną skrzynią biegów.

Oczekuje się, że motocykle będą korzystać z pasa rowerowego i skrzyżowań ze skrzyżowaniami za pośrednictwem sygnalizacji świetlnej dla pieszych, która jest często szybsza, gdy ruch samochodowy zatrzymuje się. Uważaj, szczególnie w nocy, na osoby jadące z wyłączonymi światłami lub jadące po złej stronie drogi — pamiętaj, że e-rowery nie wymagają żadnego prawa jazdy, dlatego kierowcy często łamią przepisy ruchu drogowego i wybierają kreatywne, ale niebezpieczne ścieżki ruch drogowy. Parkowanie jest łatwe — większość chodników służy jako parking dla rowerów, chociaż na cichych ulicach rower może zostać skradziony, więc użyj kilku dobrych zamków. W ruchliwych miejscach, strzeżone parki rowerowe pobierają około 0,5-1¥ dziennie.

'''Zabytkowe motocykle z bocznymi wózkami''' są używane głównie przez emigrantów i turystów. Większość emigrantów i mieszkańców Szanghaju jest zbyt zakłopotana, aby skorzystać z tego, co wielu uważa za szczególnie „niefajny” środek transportu. Wózki boczne Changjiang były używane przez chińską armię do 1997 roku. Istnieje kilka klubów właścicieli wózków w Szanghaju (Black Bats, People's Riders Club), sklepów (Yiqi, Cao, Fan, Jack, Jonson, Leo) oraz organizatora wycieczek ([http://www.shanghaisideways.com/ Shanghai Sideways]), które warto sprawdzić.

== Warto zobaczyć ==
To, dokąd się udać w Szanghaju, zależy w dużej mierze od dostępnego czasu i Twoich zainteresowań. W przypadku obszarów z większością głównych atrakcji turystycznych zobacz powyższe sekcje Śródmieście i Pudong oraz artykuły dotyczące dzielnic, do których prowadzą linki. Możesz także pobrać niektóre aplikacje, takie jak Meituan, lub skorzystać z lokalnej wyszukiwarki Baidu, aby znaleźć więcej informacji; jeśli ceny i lokalizacje ostatnio się zmieniły, aplikacje są bardziej aktualne niż wiele ofert online.

Wiele głównych atrakcji turystycznych Szanghaju znajduje się w dzielnicy Huangpu:
[[Plik:Yuyuan gardens, Shanghai.JPG|thumb|Herbaciarnia na starym mieście]]
* '''Stare Miasto''' (老城厢; Lao Chengxiang, znane również jako 南市, Nanshi) to oryginalne chińskie miasto sprzed około 1000 lat, obecnie główny obszar turystyczny. Centrum tego obszaru to '''Ogrody Yuyuan'''.
* '''Międzynarodowa Osada''' została zbudowana na północ i zachód od Starego Miasta, począwszy od lat 40. XIX wieku. W zachodnich książkach z okresu kolonialnego „Szanghaj” oznacza tę osadę.
* '''Bund''' (外滩 Wàitan). Nadrzeczna aleja, która była centrum XIX-wiecznego Szanghaju, a obecnie jest główną atrakcją turystyczną. 
* '''Plac Ludowy''' (Renmin Gongyuan). To, co kiedyś było torem wyścigów konnych na skraju brytyjskiej dzielnicy, jest teraz dużym i ruchliwym parkiem w centrum miasta. W klubie starego toru mieści się obecnie muzeum i znakomita restauracja. Pod placem na skraju parku znajduje się stacja metra, która jest jednym z węzłów systemu szanghajskiego i jedną z najbardziej ruchliwych stacji metra na Ziemi; tam spotykają się linie 1, 2 i 8. W pobliżu znajduje się kilka dużych, luksusowych centrów handlowych i domów towarowych

[[Plik:Jing'an Temple Shanghai 11.jpg|thumb|Świątynia Jing'an, dystrykt Jing'an]]
'''Nanjing Road''' była główną ulicą starej brytyjskiej koncesji; dziś jest to główna, ekskluzywna ulica handlowa. Linia 2 biegnie pod nią na pewnej odległości i ma wzdłuż niej cztery stacje; na liście wschód-zachód są to Nanjing Road East, Plac Ludowy, Nanjing Road West i świątynia jing'an. Droga przebiega przez dwie dzielnice.

* '''Nanjing Road East''' w dzielnicy Huangpu rozciąga się od Bundu do Parku Ludowego, a większość z nich to bardzo ruchliwy pas tylko dla pieszych.
* '''Nanjing Road West''' to kontynuacja dzielnicy Jing'an. Część biegnie wzdłuż północnej strony Parku Ludowego. Punktem orientacyjnym poza parkiem jest '''Świątynia Jing'an''', piękny starożytny budynek ze stacją metra nazwaną jej imieniem.
Aby posmakować Szanghaju z lat 20. XX wieku, z dużą ilością klasycznej architektury w stylu zachodnim, udaj się do okazałych starych budynków Bundu i pobliskich części Huangpu; jest to nadal główny obszar handlowy. Jeśli wolisz bardziej nowoczesną architekturę, wyjątkowo wysokie budynki i ogromne centra handlowe, najlepszymi dzielnicami dla drapaczy chmur są Pudong i Jing'an. Zobacz powiązane artykuły, aby uzyskać szczegółowe informacje.

Inne ważne zabytki znajdują się w dawnej '''koncesji francuskiej'''. To zawsze była modna okolica – nawet w okresie kolonialnym mieszkało tam wielu słynnych Chińczyków – i tak jest do dziś z wieloma najlepszymi rozrywkami i sklepami w Szanghaju. Traktujemy ją jako jedną dzielnicę i dajemy jej własny artykuł. W jego obrębie znajdują się:

[[Plik:Site of the First National Congress of the Communist Party of China.jpg|thumb|Budynki Shikumen]]
* '''Xujiahui''', centrum dzielnicy Xuhui, z węzłem metra (linie 1, 9 i 11), głównymi drogami, ogromnymi centrami handlowymi, w tym wieloma sklepami elektronicznymi, oraz luksusowymi budynkami mieszkalnymi i biurowymi.
* '''Huaihai Road''', ekskluzywna ulica handlowa, którą wielu mieszkańców Szanghaju woli od Nanjing Road.
* '''Hengshan Road''', która biegnie od Huaihai Road do Xujiahui, ma największe skupisko restauracji i barów w Szanghaju.
* '''Xintiandi''', obszar starych domów shikumen („kamienna brama”, unikalny styl szanghajski), przebudowany z centrami handlowymi, modnymi barami i restauracjami oraz dużą ilością turystyki.
* '''Tianzifang''', kolejny obszar osiedli shikumen, który został przebudowany. Jest nowszy niż Xintiandi i kładzie nacisk na sztukę, rzemiosło i zakupy w butikach, gdzie Xintiandi kładzie nacisk na markowe towary i rozrywkę.
Ogólnie rzecz biorąc, koncesja francuska to najlepszy obszar Szanghaju na zakupy w butikach, małe galerie i sklepy z rękodziełem oraz ciekawe restauracje

== Najbliższe okolice ==
Niedaleko Szanghaju znajduję się:
* Thames Town - miasto zbudowane w europejskich stylach architektonicznych - 30 km od Szanghaju

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Rozrywka ==
Aby poznać inną stronę Szanghaju, możesz nauczyć się gotować w jednej ze szkół gotowania lub w jednej z restauracji proponującej/organizującej kursy gotowania. Niektóre z nich są bardziej luksusowe, jak na przykład „The kitchen At...” [http://www.thekitchenat.com/] oferujące doświadczonych kucharzy. Inne zaś proponują podejście bardziej lokalne z poznaniem kultury, jak na przykład „Cook in Shanghai” organizujące wycieczki objazdowe po targach ze świeżymi produktami i w luźnej atmosferze.

== Imprezy ==

== Noclegi ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Wyjazd ==

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Chiny}}
{{Geo|31.2|121.5}}

[[Kategoria:Chiny]]</text>
      <sha1>agpw62m3qw56v001r9cb8wbz9adi4mu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119843</id>
      <parentid>119842</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T11:33:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zobaczyć */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="94218" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa            = Szanghaj
 |nazwa oryginalna = 上海 (上海市)
 |widok            = Shanghai montage.png
 |opis             = 
 |herb             =
 |mapa             = China Shanghai.svg
 |państwo          = [[Chiny]]
 |region           = [[Szanghaj (prowincja)|Szanghaj]]
 |powierzchnia     = 6341
 |wysokość         = 4
 |prefiks          = 021
 |kod pocztowy     = 200000-202100
 |www              = http://www.shanghai.gov.cn/
}}
'''[https://www.meet-in-shanghai.net/ Szanghaj]''' (上海; ''Zånhae'' po szanghajsku, ''Shànghǎi'' po mandaryńsku) to najbardziej rozwinięte miasto w [[Chiny|Chinach]], główne centrum finansów i mody oraz jedno z najbardziej zaludnionych i najważniejszych miast na świecie.

Istnieje kilka sposobów oceny wielkości miast; według tego, którego używa Wikipedia, w oparciu o liczby ONZ, Szanghaj jest trzecim co do wielkości miastem na świecie po [[Tokio]] i [[Delhi]]. Pod każdym względem znajduje się w pierwszej dziesiątce na świecie i albo największe w Chinach, albo drugie po [[Chongqing]].

Szanghaj jest podzielony na dwie części przez rzekę Huangpu (黄浦江 ''Huángpǔ Jiāng''), która dzieli miasto na '''Puxi''' (浦西 ''Pǔxī''), na zachód od rzeki i '''Pudong''' (浦东 ''Pǔdōng''), na wschód od rzeki. Oba terminy mogą być używane w ogólnym znaczeniu dla wszystkiego po ich stronie rzeki, w tym różnych przedmieść. Jednak są one częściej używane w znacznie węższym sensie, gdzie Puxi jest starszym (od XIX wieku) centrum miasta (#Śródmieście poniżej), a Pudong z masą nowych (od 1990) wieżowców po drugiej stronie rzeki. 

Szanghaj jest jednym z czterech miast w Chinach, które są administrowane jako gminy (市) na tym samym poziomie w hierarchii, co prowincje. Nie jest częścią żadnej prowincji i nie ma struktury rządowej na poziomie prowincji, prefektury lub miasta, tylko rząd dla '''gminy Szanghaj''' i po jednym dla każdego z 16 okręgów w jego obrębie. Jest to artykuł przeglądowy dla całej gminy. Dla '''dzielnic centralnych, które mają większość atrakcji turystycznych, hoteli, restauracji i klubów nocnych''', patrz #Śródmieście i #Pudong poniżej.

Gmina zajmuje dość duży obszar — 6341 km² lub 2448 mil kwadratowych — i ma ponad 25 milionów mieszkańców, mniej więcej tyle samo co [[Australia]] i więcej niż wszystkie z wyjątkiem dwóch stanów USA i wszystkich z wyjątkiem sześciu krajów członkowskich UE. Jego PKB jest większe niż w wielu krajach i ma najbardziej ruchliwy port kontenerowy na świecie. Szanghaj jest głównym ośrodkiem regionu Wschodnich Chin, który jest gęsto zaludniony, silnie uprzemysłowiony, dobrze prosperujący, dobrze zaopatrzony w pracowników migrujących z biedniejszych części Chin i wciąż się rozwija.

[[Plik:Panoramic_view_on_Oriental_Pearl_TV_Tower_-_panoramio.jpg|thumb|Ujście potoku Suzhou&lt;br/&gt;Bund po lewej, Hongkou po prawej&lt;br/&gt;Zhabei w tle]]
Historia znacząco ukształtowała pejzaż Szanghaju. Budynki w stylu brytyjskim wciąż można zobaczyć na Bundzie, podczas gdy budynki w stylu francuskim wciąż można znaleźć w dawnej koncesji francuskiej. To, co kiedyś było torem wyścigów konnych na skraju obszaru brytyjskiego, jest teraz Parkiem Ludowym, z głównym węzłem metra pod spodem. Inne stacje metra obejmują stację kolejową na skraju obszaru, który kiedyś był obszarem amerykańskim, oraz Lao Xi Men i Xiao Nan Men, odpowiednio Stara Zachodnia Brama i Mała Brama Południowa, nazwane na cześć dwóch bram starego chińskiego miasta otoczonego murami.

* {{Znacznik|Zatoka Suzhou|31.244722 |121.486944 |typ=natura}}'''Zatoka Suzhou''' (''rzeka Wusong''). To bardziej mała rzeka niż potok, dopływ, który wpada do Huangpu na północnym krańcu Bundu. Zaczyna się w pobliżu Suzhou i jest ujściem jeziora Tai. W obrębie Szanghaju jego części tworzą granicę między dzielnicami Huangpu i Jing'an na południu oraz Hongkou i Zhabei na północy. Beisuzhou Road i Nansuzhou Road biegną wzdłuż centrum miasta; ''bei'' i ''nan'' to po chińsku odpowiednio północ i południe. 
Miasto ma sporo rozrzuconych parków — patrz #Parki poniżej i artykuły dotyczące poszczególnych dzielnic — ale poza tym jest w większości mocno zabudowane i gęsto zaludnione. Ocalałe XIX-wieczne budynki mają prawie co najmniej dwa piętra i są dość gęsto upakowane, a nowe budynki 20 lub więcej pięter są szeroko rozpowszechnione. Niektóre z przedmieść nadal mają obszary o niskiej gęstości zaludnienia, a nawet niektóre pola uprawne, ale mają też duże osiedla mieszkaniowe i duże nowoczesne centra handlowe.

Czasami do Szanghaju przybywały grupy uchodźców z innych części świata. Jedną z grup byli biali Rosjanie uciekający przed rewolucją 1917 roku; w latach dwudziestych koncesja francuska miała więcej Rosjan niż Francuzów (i oczywiście więcej Chińczyków niż obaj razem). Kolejną grupą byli Żydzi wyjeżdżający z Niemiec w latach 30.; osiedlili się głównie w Hongkou, dzielnicy, w której było już wielu Żydów. Po przejęciu Korei przez Japonię w 1910 roku i Mandżurii w 1931 roku, Szanghaj przyjął uchodźców z obu regionów.

== Dzielnice ==
Gmina Szanghaj ma 16 okręgów administracyjnych, każdy z co najmniej kilkuset tysiącami mieszkańców, a Wikivoyage ma osobne artykuły dla większości z nich. Tutaj staramy się je podzielić w sposób, który będzie miał sens dla podróżnych.

=== Śródmieście ===
[[Plik:Shanghai_districts_map_inner.svg|thumb|550px]]
'''Historyczne centrum Szanghaju''', obejmuje zarówno stare chińskie miasto, jak i obszar osadnictwa międzynarodowego, które rozpoczęło się w latach 40. XIX wieku i trwało do lat 30. XX wieku. Może się nazywać '''Puxi''' (浦, 西), '''centrum Szanghaju''' (上海市区) lub '''centrum miasta''' (市中心). Dziś obszar ten jest nadal sercem miasta. Większość atrakcji turystycznych i wiele hoteli znajduje się tutaj, a przez nią przebiega wiele linii metra.

Cztery dzielnice śródmiejskie to:
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Huangpu|Huangpu]]
| kolor regionu 1 = #f03d1f
| opis regionu 1 = Najbardziej centralna dzielnica Szanghaju z Bundem (nadrzecznym bulwarem, który był centrum handlu w epoce kolonialnej), Parkiem Ludowym (często uważanym za centrum miasta) i wieloma innymi atrakcjami.
Czerwony obszar na mapie pokazuje, co obejmuje nasz artykuł o Huangpu, z wyjątkiem dwóch obszarów, które są administrowane w ramach Huangpu, ale są omówione w innych artykułach tutaj. Stare Miasto ma swój własny artykuł, a my obejmujemy Luwan w ramach koncesji francuskiej.

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Stare Miasto|Stare Miasto]]
| kolor regionu 2 = #e6bfa3
| opis regionu 2 = Obszar ten był otoczony murami przez prawie tysiąc lat, zanim wokół niego rozwinął się nowoczesny Szanghaj; mur już dawno zniknął, zastąpiony przez obwodnicę. W okolicy znajduje się sporo tradycyjnych budynków w stylu chińskim, w tym niektóre z najważniejszych świątyń w mieście i piękny klasyczny chiński ogród. Ma również wiele zakupów zorientowanych na turystów i jest główną atrakcją zarówno dla chińskich, jak i zagranicznych turystów, w mniejszym stopniu dla mieszkańców Szanghaju.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Jing'an|Jing'an]]
| kolor regionu 3 = #ffbd0c
| opis regionu 3 = Centrum tego obszaru to wspaniała świątynia buddyjska, która ma ponad 1500 lat; dziś pod nim znajduje się główna stacja metra. Obszar ten jest obecnie jednym z najbardziej zabudowanych w mieście, z wieloma ekskluzywnymi sklepami i rozległą zabudową wysokościową – komercyjną, mieszkaniową i biurową – w tym wieloma zagranicznymi konsulatami.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Koncesja francuska|Koncesja francuska]]
| kolor regionu 4 = #e99d90
| opis regionu 4 = Z piękną katolicką katedrą i innymi interesującymi starszymi budynkami, teraz także z wieloma ekskluzywnymi wieżowcami mieszkalnymi i biurowymi oraz kilkoma dużymi centrami handlowymi. W okolicy znajduje się wiele sklepów – w tym wysokiej klasy międzynarodowe marki, butiki dla lokalnych projektantów oraz sklepy dla artystów i rzemieślników – a także wiele klubów nocnych.
Nasz artykuł o francuskiej koncesji obejmuje całą oficjalną dzielnicę Xuhui, z której większość znajdowała się w starej koncesji, chociaż południowe części nie. Obejmuje również Luwan, który nie jest już oficjalnym okręgiem i jest obecnie administrowany jako część Huangpu.
}}
Oczywiście „śródmieście” nie jest dokładnie zdefiniowane; cztery dzielnice, które mamy powyżej, są wyraźnie najbardziej centralnymi, ale niektóre definicje obejmują inne, które wymienimy poniżej w wewnętrznych przedmieściach, a niektóre obejmują części Nowego Obszaru Pudong, być może wszystko w obrębie zewnętrznej obwodnicy.

=== Pudong ===
Bezpośrednio po drugiej stronie rzeki od (na wschód od) śródmieścia, Pudong jest '''głównym ośrodkiem rozwoju''' (od około 1990) jako centrum finansowe wypełnione drapaczami chmur. Pudong jest tutaj wymieniony oddzielnie od starszego obszaru śródmieścia po stronie Puxi, ale można go opisać jako przedłużenie śródmieścia lub nawet jako nowe centrum miasta.

[[Plik:Shanghai - Pudong - Lujiazui.jpg|thumb|Lujiazui, widziane z Bundu&lt;/br&gt;Cztery budynki mają ponad 400 m wysokości]]
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Pudong|Pudong]]
| kolor regionu 1 = #de72df
| opis regionu 1 = Wysoko rozwinięty obszar z większą liczbą drapaczy chmur niż w Nowym Jorku, kilkoma najwyższymi budynkami na świecie i mnóstwem udogodnień dla osób podróżujących służbowo lub zamożnych turystów. Podróżujący z ograniczonym budżetem mogą chcieć zobaczyć niektóre z zabytków Pudong lub zaszaleć w jednym z jego barów lub restauracji, ale ogólnie spędzą więcej czasu w starszym centrum miasta po drugiej stronie rzeki.
Zdjęcie po prawej to widok na '''Lujiazui''', najbardziej zagospodarowany obszar Pudong, widziany z Bundu, nadrzecznego bulwaru w starszym centrum miasta.

W systemie administracyjnym Szanghaju obszar opisany przez Wikivoyage w artykule Pudong jest tylko centralną częścią znacznie większego oficjalnego okręgu zwanego Pudong New Area, który obejmuje również mniej rozwinięty Nanhui na południu. Wikivoyage ma osobny artykuł dla Nanhui i jest wymieniony jako zewnętrzne przedmieście poniżej.
}}

=== Wewnętrzne przedmieścia ===
[[Plik:Shanghai_districts_map.svg|thumb|550px]]
Wszystkie wewnętrzne przedmieścia (z wyjątkiem Yangpu) mają bezpośrednie granice z centrum miasta, wszystkie są dość zabudowane i wszystkie mają dobre połączenia metrem. Wszystkie są głównie obszarami mieszkalnymi, ale większość ma znaczny przemysł i wiele biur, a wszystkie mają duże centra handlowe.

Dzielnice te mają kilka atrakcji turystycznych, a kilka ma hotele, które są tańsze niż te w centrum, ale nadal są wygodne do zwiedzania lub zakupów. Kilka z nich ma uniwersytety, a w pobliżu znajduje się wiele tanich restauracji i barów obsługujących rynek studencki; zobacz [[#Nauka]] się poniżej i artykuły okręgowe, aby uzyskać szczegółowe informacje.

{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Yangpu|Yangpu]]
| kolor regionu 1 = #659900
| opis regionu 1 = Na północny wschód od centrum miasta, gdzie znajdują się Uniwersytety Fudan i Uniwersytet Tongji. Ma wiele barów i restauracji o umiarkowanych cenach, które są dostosowane do rynku studenckiego. Dla kupujących ma ogromne centrum handlowe Wujiaochang (五角场).

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Hongkou|Hongkou]]
| kolor regionu 2 = #9ef000
| opis regionu 2 = Na północ i nieco na wschód od centrum miasta, gdzie znajdowała się dawna japońska koncesja, siedziba parku Lu Xun i stadionu piłkarskiego, w pierwszej połowie XX wieku mieszkała znaczna część żydowskiej populacji Szanghaju. Przeważnie mieszkalne.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Zhabei|Zhabei]]
| kolor regionu 3 = #157a08
| opis regionu 3 = Zhabei to starsza dzielnica na północ od centrum miasta z dworcem kolejowym w Szanghaju i cyrkiem w Szanghaju. W 2017 roku został włączony do dystryktu Jing'an w celach administracyjnych.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Putuo|Putuo]]
| kolor regionu 4 = #15cd08
| opis regionu 4 = Na północny zachód od śródmieścia, głównie dzielnica mieszkaniowa. Dla podróżnych ma kilka przyzwoitych schronisk młodzieżowych w pobliżu metra.

| nazwa regionu 5 = [[Szanghaj/Changning|Changning]]
| kolor regionu 5 = #00f084
| opis regionu 5 = na zachód od centrum; w tym obszarze znajduje się zoo w Szanghaju. Changning to bardzo duża dzielnica mieszkaniowa z kilkoma centrami handlowymi i rozrywkowymi, zwłaszcza w okolicy parku Zhongshan.

| nazwa regionu 6 = [[Szanghaj/Minhang|Minhang]]
| kolor regionu 6 = #1b936e
| opis regionu 6 = Na zachód i południe od śródmieścia znajduje się wodne miasto Qibao. Linia metra 5 biegnie przez większość z północy na południe. W jego południowej części znajdują się dwa uniwersytety, Shanghai Jiaotong U i East China Normal U.
}}
Lotnisko Hongqiao i dworzec kolejowy Hongqiao znajdują się w tej okolicy, na granicy Changning i północnego krańca Minhang.

=== Zewnętrzne przedmieścia ===
Zewnętrzne przedmieścia otaczają południową, zachodnią i północno-zachodnią stronę miasta. Morze jest na wschodzie i południu, a rzeka Jangcy na północnym wschodzie.

Wszystkie te obszary nadal obejmują tereny uprawne, ale duża ich część jest już pokryta podmiejskim zabudową mieszkaniową i przemysłową i trend nie wykazuje oznak zatrzymania. To, co kiedyś było wiejskimi wioskami obsługującymi pobliskie farmy, stało się miastami, często dość interesującymi, zachowującymi tradycyjną zabudowę, a jednocześnie mieszczącymi nowe wieżowce i centra handlowe.

Od 2021 wszystkie te zewnętrzne przedmieścia mają połączenia metra i autobusy; zobacz artykuły okręgowe, aby uzyskać szczegółowe informacje.

{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Baoshan|Baoshan]]
| kolor regionu 1 = #34a6d6
| opis regionu 1 = Na północ od centrum, z pewnym wybrzeżem na Jangcy.

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Jiading|Jiading]]
| kolor regionu 2 = #73c2e3
| opis regionu 2 = Na północny zachód od centrum miasta, graniczące z Suzhou. Linia metra 11 przechodzi przez Jiading i jest jedyną linią, która wykracza poza gminę Szanghaju; od 2021 r. dotrze do Kunshan, a planowane rozbudowy połączą go z metrem Suzhou do 2023 r.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Qingpu|Qingpu]]
| kolor regionu 3 = #2793c2
| opis regionu 3 = Na zachodnim skraju gminy. Na jego zachodnim krańcu znajduje się miasto wodne Zhujiajiao.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Songjiang|Songjiang]]
| kolor regionu 4 = #919af0
| opis regionu 4 = Na południowy zachód od śródmieścia, graniczy z Minhang, a nie na granicy gminy.

| nazwa regionu 5 = [[Szanghaj/Jinshan|Jinshan]]
| kolor regionu 5 = #7386e3
| opis regionu 5 = W południowo-zachodnim rogu gminy znajduje się miasto wodne Fengjing.

| nazwa regionu 6 = [[Szanghaj/Fengxian|Fengxian]]
| kolor regionu 6 = #4b75db
| opis regionu 6 = Na południowym skraju gminy Szanghaj.

| nazwa regionu 7 = [[Szanghaj/Nanhui|Nanhui]]
| kolor regionu 7 = #8791ef
| opis regionu 7 = W południowo-wschodnim narożniku gminy, administracyjnie część Pudong New Area. Ma Shanghai Disney Resort.
}}
Plaże wzdłuż wybrzeża na południowym krańcu gminy — Fengxian, Jinshan i Nanhui — są popularne jako weekendowy wypad dla mieszkańców Szanghaju.

=== Wyspy ===
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Chongming|Chongming]]
| kolor regionu 1 = #fdcef9
| opis regionu 1 = Wyspa Chongming w Jangcy wraz z kilkoma mniejszymi wyspami w pobliżu tworzą dzielnicę Chongming, najbardziej wysunięty na północ, najbardziej odległy i najmniej rozwinięty obszar w gminie Szanghaj. Od 2021 roku można do niego dotrzeć promem z Baoshan lub autostradą z Pudong; połączenie metra jest w budowie, ale oczekuje się, że zostanie ukończone co najmniej do 2025. Ma największą powierzchnię ze wszystkich dzielnic i jest uważane za stosunkowo wiejskie w porównaniu z resztą Szanghaju, mimo że ma około 700 000 mieszkańców.
}}

== Charakterystyka ==
Szanghaj to fascynująca mieszanka Wschodu i Zachodu. Ma historyczne domy ''shikumen'' (石库门), które łączą style chińskich domów z europejskim stylem projektowym i ma jedną z najbogatszych kolekcji budynków Art Deco na świecie. Byłe koncesje (wyznaczone dzielnice) kontrolowane przez mocarstwa zachodnie pod koniec XIX i na początku XX wieku, więc wiele dzielnic ma budynki w różnych zachodnich stylach.

Szanghaj jest zdecydowanie kosmopolitycznym miastem jak na chińskie standardy, choć jest mniej zróżnicowany niż wiele miast zachodnich. Ludność wynosiła 23 miliony według spisu z 2010 roku; 9 milionów (prawie 40%) to migranci, ludzie z innych części Chin, którzy przybyli w poszukiwaniu pracy lub uczęszczania do jednej z wielu instytucji edukacyjnych w Szanghaju. Istnieje również znaczny kontyngent międzynarodowy: 208 300 obcokrajowców mieszkało w Szanghaju w 2010, nieco ponad jedna trzecia ogólnej liczby 594 000 w kraju. Istnieją usługi przeznaczone dla tych migrantów – restauracje z jedzeniem z dowolnego miejsca w Chinach dla migrantów (w szczególności dużo dobrego taniego jedzenia z Syczuanu i makaronu z zachodnich Chin) oraz różnorodne sklepy spożywcze, restauracje i bary, które zaspokajają potrzeby obcokrajowców.

Istnieje ''[http://zhuanti.shanghai.gov.cn/encyclopedia/en/Default2.aspx#1 Encyklopedia Szanghaju]'' w języku angielskim, która jest dostępna zarówno jako książka w lokalnych księgarniach, jak i online na stronie władz miejskich. Wiele z nich jest raczej nudnych — statystyki, zdjęcia urzędników odpowiedzialnych za każdy projekt rozwojowy oraz opisy projektów, które zawierają wiele szczegółów finansowych i inżynieryjnych — ale jest też całkiem przydatny materiał. Na przykład zawiera szczegółowe opisy wszystkich muzeów i parków w mieście.

=== Gospodarka ===
Szanghaj jest strategicznie położony: w pobliżu geograficznego centrum Chin, u ujścia wielkiej rzeki Jangcy i otoczony żyzną deltą. Od tysiąca lat jest miastem handlowym, a od lat 40. XIX wieku jednym z głównych ośrodków handlu w Chinach; dziś jest ważnym węzłem komunikacyjnym. Posiada najbardziej ruchliwy port kontenerowy na świecie, a dodatkowe obiekty portowe są w trakcie opracowywania. Lotnisko Pudong w Szanghaju jest globalnym węzłem lotniczym i zajmuje trzecie miejsce na liście najbardziej ruchliwych lotnisk w Chinach, za [[Pekin]]em i [[Kanton]]em. Drugie lotnisko w Szanghaju, Hongqiao, zajmuje czwarte miejsce. Miasto jest również bardzo dobrze skomunikowane zarówno drogowo, jak i kolejowo.

Szanghaj jest również jednym z głównych ośrodków przemysłowych Chin, a władze miejskie utworzyły szereg stref przemysłowych, aby zachęcić do dalszego rozwoju. PKB w 2011 wyniósł 300 miliardów dolarów, czyli tuż przed całym krajem [[Malezja|Malezji]].

Według powiedzenia „Szanghaj to raj dla bogatych, piekło dla biednych”. Ludzie z całych Chin gromadzą się w Szanghaju — od rolników poszukujących pracy fizycznej po absolwentów uniwersytetów, którzy chcą rozpocząć karierę lub chcą mieszkać w spokojnym, dynamicznym mieście. Około 40% populacji, 9 milionów z 23, to migranci z innych części Chin. Ceny nieruchomości, zwłaszcza w rejonach centralnych, poszybowały w górę w ciągu ostatnich kilku lat; czynsze należą do najwyższych na świecie i nawet zamożni ludzie narzekają, że zakup domu staje się niemożliwy.

Otaczający go region wschodnich Chin jest zaludniony, dobrze prosperujący, wysoko rozwinięty i wciąż się rozwija. Szanghaj odgrywa ważną rolę jako centrum tego regionu.

=== Historia ===
Chociaż obszar ten był zamieszkany od czasów prehistorycznych, a miasto istniało przynajmniej od czasów dynastii Song, mniej więcej tysiąc lat temu, Szanghaj zyskał na znaczeniu dopiero po tym, jak Chiny przegrały pierwszą wojnę opiumową w 1842 roku. Szanghaj był jednym z pięciu miasta, które Chiny były zmuszone otworzyć dla handlu zachodniego jako porty traktatowe. Następnie Szanghaj niesamowicie się rozrósł; do tego czasu pobliskie miasta, takie jak [[Hangzhou]], [[Suzhou]] i [[Nankin]] były znacznie ważniejsze, ale od końca XIX wieku Szanghaj jest centrum regionu.

Na początku XX wieku Szanghaj był największym i najlepiej prosperującym miastem na Dalekim Wschodzie i jednym z najdzikszych. Wraz z otwarciem Chin od końca lat 70. Szanghaj odzyskał wiele ze swojej dawnej świetności i przewyższał go pod wieloma względami; tempo rozwoju jest absolutnie wściekłe. Dziś Szanghaj jest ponownie jednym z największych i najlepiej prosperujących miast [[Azja|Azji]], choć nie tak dzikim jak kiedyś. Obecnie jest to bardzo atrakcyjne miasto dla podróżnych z całego świata i ważny cel podróży zarówno dla turystyki, jak i biznesu. Artykuł Forbes umieszcza Szanghaj jako 14. najczęściej odwiedzane miasto na świecie, z 6,5 milionami odwiedzających w 2012 roku.

[[Plik:Shanghai1907.jpg|thumb|400px|Szanghaj w 1907 r.&lt;br/&gt;Były tor wyścigowy jest teraz Parkiem Ludowym]]
Od początku lat 40. do końca lat 30. części Szanghaju były koncesjami, obszarami administrowanymi przez obce mocarstwa. Osiem krajów — Wielka Brytania, Francja, Stany Zjednoczone, Niemcy, Włochy, Rosja, Austro-Węgry i Japonia — miało koncesje w Szanghaju, obszarach, które kontrolowały i gdzie chińskie prawo nie miało zastosowania. Większość z nich była zarządzana wspólnie jako „Osiedle międzynarodowe”, ale Francuzi prowadzili je osobno. We wszystkich ludność składała się głównie z Chińczyków, ale było też wielu obcokrajowców, a rząd i system prawny były obce. W policji było wielu Sikhów i kilku francuskich żandarmów.

Na obszarach koncesyjnych mieszkało wielu ważnych Chińczyków. Dom przewodniczącego Mao w Szanghaju jest teraz muzeum w dystrykcie Jing'an, podczas gdy zarówno domy kilku innych przywódców, jak i miejsce pierwszego krajowego spotkania Partii Komunistycznej są teraz muzeami we francuskiej koncesji.

Obecnie większość dawnych obszarów koncesyjnych to części śródmieścia Szanghaju, wymienione w #Śródmieście powyżej.

* „Centralna dzielnica” na starej mapie była Brytyjczykiem i centrum kolonialnego Szanghaju. Odpowiada mniej więcej nowoczesnej dzielnicy Huangpu.
Tor wyścigów konnych na skraju tego obszaru to obecnie Plac Ludowy, uważany za centrum współczesnego Szanghaju.
* „Dzielnica Zachodnia” była w większości brytyjska, ale obejmowała również koncesję włoską. Odpowiada z grubsza Jing'an.
* „Osada francuska” na starej mapie odpowiada mniej więcej dystryktowi Luwan; Koncesja później rozszerzyła się na zachód, obejmując dystrykt Xuhui, a nasz artykuł dotyczący Koncesji Francuskiej obejmuje obie te kwestie.
* „Bund” był w większości brytyjski, choć jego część znajdowała się w koncesji amerykańskiej.
* Hongkou było miejscem dawnej koncesji japońskiej.
„Chińskie miasto” było otoczonym murami miastem Szanghaju przez setki lat, zanim wokół niego rozwinęło się nowoczesne miasto. Ma swój własny artykuł w Wikivoyage, Stare Miasto.

„Dystrykt Północny” i „Okręg Wschodni” były niegdyś koncesją amerykańską; dziś są one odpowiednio częścią Zhabei i Hongkou. Przyjmują mniej odwiedzających niż wyżej wymienione dzielnice, ale mają pewne atrakcje, a dworzec kolejowy w Szanghaju znajduje się w Zhabei. Są one wymienione pod #Wewnętrzne przedmieścia.

Szanghaj osiągnął swój zenit w latach 20. i 30. XX wieku i był w tym czasie najlepiej prosperującym miastem Azji Wschodniej. Z drugiej strony ulice były w tym okresie w dużej mierze rządzone przez triady (chińskie gangi), przy czym triady czasami walczyły o kontrolę nad częściami Szanghaju. Ten okres został znacznie zromanizowany w wielu nowoczesnych filmach i serialach telewizyjnych, z których jednym z najsłynniejszych jest The Bund, który został wyprodukowany przez telewizję w Hongkongu w 1980 roku. Szanghaj stał się również głównym ośrodkiem chińskiej rozrywki w tym okresie, z wieloma filmami i piosenki wyprodukowane w Szanghaju.

[[Plik:Shanghai1937city zhabei fire.jpg|thumb|Zhabei został spalony podczas bitwy o Szanghaj, 1937]]
Szanghaj został zajęty przez Japończyków w 1937 roku po kilkumiesięcznej bitwie. Japonia i jej marionetkowy reżim pozostawały pod kontrolą do 1945 roku i, podobnie jak w innych częściach Chin, życie w Szanghaju w tym czasie było bardzo trudne.

Po wojnie zniesiono koncesje zagraniczne i wznowiono handel. Po zwycięstwie komunistów w wojnie domowej w 1949 r. wiele osób związanych z przemysłem rozrywkowym, a także duża część klasy wyższej i intelektualistów uciekło do Hongkongu i na Tajwan. Dni chwały Szanghaju dobiegły końca — jak się okazało tymczasowo.

Od czasu „reformy i otwarcia” Chin, które rozpoczęły się pod rządami Deng Xiaopinga około 1978 roku, Szanghaj jest ponownie wielkim miastem przemysłowym i portem handlowym, i pod wieloma względami przekroczył dawne czasy świetności. W latach 90. rząd Szanghaju wprowadził serię nowych strategii przyciągania inwestycji zagranicznych. Największym posunięciem było utworzenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej zwanej Pudong New Area z szeregiem środków rządowych mających na celu zachęcenie do inwestycji. Obejmuje to prawie cały Szanghaj na wschód od rzeki.

Strategie wzrostu okazały się niezwykle skuteczne; w ciągu dwudziestu lat śródmieście Pudong zmieniło się z przeważnie wiejskiego obszaru w więcej drapaczy chmur niż w Nowym Jorku, w tym kilka z najwyższych na świecie. Pudong jest obecnie siedzibą wielu instytucji finansowych, które kiedyś miały swoje główne biura po drugiej stronie rzeki Huangpu na Bundzie.

Dziś celem Szanghaju jest przekształcenie się w światowej klasy centrum finansowe i gospodarcze, które jest już na dobrej drodze. Aby osiągnąć ten cel, Szanghaj zmaga się z konkurencją ze strony Hongkongu, który ma zalety silniejszego systemu prawnego oraz większego doświadczenia w zakresie bankowości i usług. Jednak Szanghaj ma silniejsze powiązania z chińskim wnętrzem i rządem centralnym, a także silniejszą bazą produkcyjną i technologiczną. Szanghaj zwiększył swoją rolę w finansach i bankowości, a wiele międzynarodowych korporacji zbudowało w mieście swoje centrale w Chinach, a nawet w regionie Azji i Pacyfiku, napędzając popyt na wysoko wykształconą i kosmopolityczną siłę roboczą.

=== Klimat ===
Szanghaj ma wilgotny klimat subtropikalny. Miasta na mniej więcej porównywalnej szerokości geograficznej (nieco ponad 30°) to [[Nowy Orlean]], [[Kair]] i [[Perth]].

Wiosna może cechować się długimi okresami pochmurnej i deszczowej pogody.

Temperatury w lecie często przekraczają 35°C (95°F) przy bardzo dużej wilgotności, co oznacza, że ​​będziesz się dużo pocić i powinieneś wziąć dużo ubrań na zmianę lub zaplanować zakupy podczas wizyty. Burze z piorunami występują również stosunkowo często w okresie letnim. Istnieje pewne ryzyko tajfunów w okresie od lipca do września, jednak nie są one powszechne.

Jesień jest na ogół łagodna z ciepłą i słoneczną pogodą.

Zimą temperatury rzadko wzrastają powyżej 10°C (50°F) w ciągu dnia i często spadają poniżej 0°C (32°F) w nocy. Opady śniegu zdarzają się rzadko, zwykle występują tylko raz na kilka lat, ale sieci transportowe mogą czasami zostać zakłócone w przypadku nagłej burzy śnieżnej. Pomimo faktu, że zimowe temperatury w Szanghaju nie są szczególnie niskie, czynnik odczuwalny przez wiatr w połączeniu z wysoką wilgotnością może sprawić, że będzie to mniej komfortowe niż w niektórych znacznie zimniejszych miejscach, w których często pada śnieg. Również w epoce Mao oficjalna zasada głosiła, że ​​budynki na północ od Jangcy były ogrzewane zimą, ale na południe nie były ogrzewane; Szanghaj jest na południowym brzegu, więc wiele starszych budynków nie ma ogrzewania.

== Język ==
=== Osoby posługujące się językiem chińskim ===
Język ojczysty większości mieszkańców, dialekt szanghajski lub Wu, nie jest wzajemnie zrozumiały z mandaryńskim, kantońskim, minnan (tajwański/hokkien) lub innymi formami chińskiego. Użycie języka szanghajskiego jako de facto „pierwszego” języka miasta zmniejsza się zarówno z powodu używania mandaryńskiego w środkach masowego przekazu i edukacji, jak i dlatego, że Szanghaj ma wielu pracowników migrujących z innych części Chin, którzy nie mówią po szanghajsku. Podobnie jak w innych częściach Chin, język mandaryński jest ''lingua franca''. Ponieważ Szanghaj jest głównym centrum handlowym Chin od lat 20. XX wieku, wszyscy mieszkańcy, którzy mówią po szanghajsku, mogą również mówić po mandaryńsku, więc nie będziesz mieć problemów z porozumiewaniem się po mandaryńsku z mieszkańcami. Niemniej jednak próby mówienia po szanghajsku są mile widziane i mogą pomóc Ci przyciągnąć uwagę miejscowych.

Mówiący Wu mają szczególny akcent podczas mówienia po mandaryńsku. Mandaryński jest mocno oparty na tonach i mówcy z [[Pekin]]u mogą być łatwo zrozumiani (większość podręczników opiera się na ich akcencie lub przybliżeniu). Osoby posługujące się językiem szanghajskim przejęły niektóre cechy Wu na język mandaryński. Podczas gdy w innych językach nie stanowiłoby to problemu, biorąc pod uwagę fonemiczną i tonalną naturę mandaryńskiego, najmniejsza zmiana w wymowie może znacznie utrudnić jej zrozumienie. Najlepiej powiedzieć „说慢一点” (''shuō màn yī diǎn''), co oznacza „mów trochę wolniej”.

=== Osoby spoza Chin ===
Ponieważ angielski jest obowiązkowy w chińskich szkołach, coraz więcej osób zna przynajmniej podstawowy angielski. Przekonasz się zapewne, że większość ludzi w branży turystycznej dość dobrze nim włada, podobnie jak wielu na stanowiskach usługowych, tj. w sklepach, gastronomii, a nawet u sprzedawców na stacjach metra. Angielski jest prawdopodobnie lepiej rozumiany niż mówiony przez wielu, a Chińczycy notorycznie boją się zawstydzać się publicznie, więc upewnij się, że twoje pytania są jasne i można na nie łatwo odpowiedzieć.

Dwie cechy mieszkańców Szanghaju są pomocne – jedna to tradycyjna chińska gościnność, w której większość ludzi naprawdę chce pomóc, gdy o to poproszą, oraz szanghajska solidność. W razie potrzeby nie bój się podejść nawet do mało prawdopodobnej starszej osoby z arsenałem przemyślanych i wyraźnych gestów, notatek po chińsku, mapami czy zdjęciami. W najgorszym przypadku szukaj młodszej osoby i/lub kogoś na wyższym stanowisku, ponieważ obie osoby mają większe szanse na lepszą znajomość języka angielskiego i czują się pewniej w kontaktach z obcokrajowcem.

Codzienny mówiony chiński jest dość prostym językiem, więc większość ludzi nie będzie urażonych, jeśli wyrzucisz uprzejmości również po angielsku i skupisz się na najważniejszych częściach swojego przekazu, np. w języku angielskim. &quot;Gdzie jest stacja metra?&quot; prawdopodobnie zadziała lepiej niż „Czy byłbyś tak miły i skierował mnie do najbliższej stacji metra, jeśli możesz?”.

Do negocjacji w sklepach często używa się kalkulatorów do „dyskutowania” cen. Doświadczeni właściciele sklepów w miejscach często odwiedzanych przez turystów wyposażają w nie swój personel, ale nie bój się otworzyć jednego (lub aplikacji kalkulatora w telefonie) w tym celu, jeśli druga strona tego nie zrobi. Pamiętaj, że „4” to pechowa liczba i należy unikać cen ją zawierających, co możesz wykorzystać na swoją korzyść (np. proponując „39” zamiast 40-cokolwiek).

Należy pamiętać, że kierowcy taksówek i Ubera są często starsi lub rekrutowani z klasy robotniczej lub populacji migrantów, a zatem jako grupa mają niższą niż przeciętną znajomość języka angielskiego. Dlatego zaleca się, aby miejsca docelowe i adres hotelu były napisane dla nich po chińsku. Niektóre hotele dostarczają nawet małe broszury z nazwą i adresem hotelu, a także z najważniejszymi punktami orientacyjnymi napisanymi w tym celu w języku angielskim i uproszczonym chińskim.

== Dojazd ==
Szanghaj jest jednym z głównych węzłów turystycznych w [[Chiny|Chinach]], a dotarcie z praktycznie każdego miejsca jest łatwe.

=== Samolotem ===
Szanghaj ma [https://www.shairport.com/index_en.html dwa główne lotniska], z '''Pudong''' główną bramą międzynarodową i '''Hongqiao''' obsługującym głównie loty krajowe, ale także niektóre międzynarodowe miejsca docelowe w Azji Wschodniej. Transfer między lotniskami zajmuje około 1 godziny taksówką. Istnieją również bezpośrednie autobusy wahadłowe.

Możesz podróżować między dwoma lotniskami w około dwie godziny metrem. Lotniska znajdują się na przeciwległych końcach linii 2 , głównej linii wschód-zachód przez centrum Szanghaju. Możesz skrócić czas, jadąc częściowo pociągiem Maglev (opisanym w następnej sekcji). Podróżnik dokonujący tego transferu z kilkoma godzinami zapasu i chęcią szybkiego spojrzenia na Szanghaj (i niezbyt dużego bagażu) może wysiąść na Nanjing Road East i przejść kilka przecznic do Bundu.

Darmowe mapy turystyczne centrum Szanghaju, z głównymi zabytkami oznaczonymi po angielsku, są dostępne w małych stojakach, gdy wjeżdżasz na oba lotniska. Warto je zdobyć, przechodząc obok, ponieważ, z wyjątkiem niektórych hoteli, bezpłatne mapy są niedostępne gdzie indziej.

Oba lotniska mają również bezpośrednie połączenia autobusowe z głównymi pobliskimi miastami, takimi jak [[Hangzhou]], [[Suzhou]] i [[Nankin]], chociaż nowe szybkie pociągi mogą być preferowane, zwłaszcza z lotniska Hongqiao, które ma w pobliżu dworzec kolejowy Hongqiao (jeden przystanek metra lub około kilometra pieszo, wewnątrz i na poziomie).

Krajowe bilety lotnicze najlepiej rezerwować z wyprzedzeniem w jednym z wielu biur podróży lub przez Internet, ale można je również kupić na lotnisku w dniu wylotu. Taryfy są na ogół tanie, ale różnią się w zależności od sezonu; wartość na 400-1200 ¥ dla [[Pekin]]-Szanghaj. Tania linia lotnicza [https://www.ch.com/ Spring Airlines] ma siedzibę w Szanghaju i oferuje trasy do większości głównych chińskich miejsc turystycznych i często oferuje duże zniżki na bilety rezerwowane za pośrednictwem swojej strony internetowej. Podróżującym z ograniczonym budżetem często taniej jest zarezerwować lot na trasie o dużym natężeniu ruchu (Szanghaj-Pekin, Szanghaj-[[Kanton]], Szanghaj-[[Shenzhen]] itp.), a resztę podróżować autobusem lub pociągiem.

W przypadku trudności ze znalezieniem biletów do Pudong lub Hongqiao należy również wziąć pod uwagę miasto [[Hangzhou]], około 45 minut jazdy szybkim pociągiem z Szanghaju. Również jeśli przylatujesz z Azji Południowo-Wschodniej, ponieważ Air Asia ma tani lot z [[Kuala Lumpur]] do Hangzhou.

==== Lotnisko Pudong ====
[[Plik:Transrapid Maglev2.jpg|thumb|240px|Pociąg Maglev na stacji Longyang]]
{{Znacznik|Lotnisko Pudong|31.143333 |121.805278 |typ=transport}}'''Lotnisko Pudong''' (浦东机场, {{IATA|PVG}}) (''40 km na południowy wschód od miasta''). Główny międzynarodowy port lotniczy Szanghaju. PVG jest zwykłym punktem wejścia dla lotów przylatujących z zagranicy. 

Lotnisko znajduje się na linii metra 2 , wiele lepszych hoteli zapewnia bezpłatny transfer lotniskowy dla swoich gości, a do centrum miasta można dojechać sześcioma liniami autobusowymi. Istnieją również autobusy do innych pobliskich miast, takich jak [[Suzhou]] i [[Hangzhou]].

Jeśli masz ciężki bagaż, prawie na pewno wygodniej będzie taksówka; spodziewaj się kosztów w zakresie 200-500 ¥.

Najciekawszym sposobem dotarcia do Szanghaju jest '''najszybszy na świecie pociąg''' lewitacji magnetycznej lub Maglev. Pokonuje 30,5 km w 7 minut z maksymalną prędkością 450 km/h (279 mph), chociaż prędkość jest ograniczona do 310 km/h poza godzinami szczytu. Bilety pojedyncze kosztują 50¥, zniżka do 40¥, jeśli masz bilet lotniczy tego dnia, a bilety powrotne (powrót w ciągu tygodnia) kosztują 80¥.

Maglev kończy się na stacji Longyang w Pudong, która wciąż znajduje się w pewnej odległości od centrum miasta i dlatego może nie być blisko ostatecznego celu podróży. Tutaj możesz połączyć się z liniami metra 2, 7 oraz nową linią 16, 18. Na stacji Longyang znajduje się również muzeum pociągów Maglev dla osób zainteresowanych działaniem pociągów z lewitacją magnetyczną.

==== Lotnisko Hongqiao ====
{{Znacznik|Lotnisko Hongqiao|31.198056 |121.336389 |typ=transport}}'''[https://www.shairport.com/ Lotnisko Hongqiao]''' (虹桥机场 {{IATA|SHA}}) (''na zachód od centrum w dzielnicy Minhang''). Starsze lotnisko Szanghaju, znacznie bliżej centrum niż Pudong. Obsługuje głównie loty krajowe, jedynym wyjątkiem są połączenia miejskie do [[Tokio]]-Haneda, [[Seul]]u-Gimpo, [[Hongkong]]u, [[Makau]] i [[Tajpej]]-Songshan. Istnieją dwa terminale: lśniący, nowy i ogromny T2, używany przez praktycznie wszystkie linie lotnicze, oraz odnowiony, ale wciąż stosunkowo mały T1, używany tylko przez taniego operatora [https://www.ch.com/ Spring Airlines] i międzynarodowe usługi transportu miejskiego. Możesz przenosić się między terminalami autobusem lotniskowym, chociaż czas oczekiwania i podróży może zająć do 45 minut. Dla tych, którzy się spieszą, skorzystanie z linii metra 10 między dwoma terminalami może być warte 3¥ za bilet. 

T2 jest obsługiwany bezpośrednio przez linię metra 2, która łączy lotnisko z Placem Ludowym i dalej na wschód z lotniskiem Pudong. Pociągi kursują od 05:35 do 22:50 (usługi do iz lotniska Pudong mają ograniczone godziny). Linia 10, która również jedzie do centrum Szanghaju, ale inną trasą, obsługuje zarówno T1 jak i T2.

Linia 17 została otwarta 30 grudnia 2017 i łączy dworzec kolejowy Hongqiao (w pobliżu lotniska) z Zhujiajiao.

Ostatecznie linia 5, główna linia biegnąca przez południowe przedmieścia Minhang, zostanie przedłużona do lotniska na północnym krańcu i do Fengxian na południu. Linia 20 będzie przebiegać na północ od lotniska. Od początku 2018 roku nie jest ona używana.

'''Taksówka''' może w dobry dzień pokonać 12 km podróży do miasta w 20 minut, ale daj dodatkowe 30 minut na kolejkę taksówek, zwłaszcza jeśli przyjeżdżasz po godzinie 19:00. Pamiętaj, aby ustalić, z którego terminalu odlatuje Twój lot, zanim udasz się na lotnisko, ponieważ angielskie oznakowanie jest mylące, taksówkarze nie będą w stanie Ci pomóc, a transfer między terminalami odjeżdża co pół godziny z kolejnymi dwudziestoma minutami jazdy.

Ze względu na przedłużenie linii metra autobus ''linii specjalnej lotniska Hongqiao'' (机场专线) został zastąpiony '''autobusem nocnym''' (虹桥机场T2夜宵巴士), który kursuje do świątyni Jing'an, Placu Ludowego i Lujiazui co 10-30 minut od 22:30 (kiedy metro jest zamknięte) do 45 minut po ostatnim przyjeździe w danym dniu za 10 (do świątyni Jing'an lub Placu Ludowego) lub 16 ¥ (do Lujiazui). Odjeżdża spod drzwi 1 na poziomie przylotów Terminalu 2. Bilety są kupowane w autobusie na krótko przed odjazdem.

Chociaż lotnisko Hongqiao ma mniej linii autobusowych na lotnisko niż Pudong, więcej '''publicznych linii autobusowych''' jest połączonych z Hongqiao. Autobusy poniżej kursują do T1, w razie potrzeby skorzystaj z bezpłatnego autobusu wahadłowego, aby połączyć się z T2 lub skorzystaj z linii metra 10, jeśli się spieszysz.

* Nr 806: Te autobusy kursują z lotniska Hongqiao do mostu Lupu w godzinach 06:00-21:30 w odstępach 5-15 minut. Linia ma również przystanek w Xujiahui, a cała podróż kosztuje 5¥.
* Nr 807: Autobusy te kursują w godzinach 06:00-22:30 z lotniska Hongqiao do nowej wioski Zhenguang w dzielnicy Putuo, zatrzymując się w zoo w Szanghaju i innych interesujących miejscach. ¥2.
* Nr 1207: Ten autobus kursuje tylko między lotniskiem a zoo w Szanghaju. ¥2.
Wraz z otwarciem usługi Metro na lotnisko, tylko dwie powyższe trasy obsługują lotnisko.

Jedna publiczna linia autobusowa została teraz przeniesiona do T2. Obowiązuje odwrotna sytuacja - w razie potrzeby skorzystaj z bezpłatnego autobusu lub metra do T1. Linia autobusowa do T2 rozdziela wsiadanie i wysiadanie - wszyscy pasażerowie przybywający do T2 wysiadają na poziomie odlotów lotniska, ale ci, którzy chcą wsiąść do autobusu, muszą wsiąść do autobusu w węźle autobusowym na 1/F kompleksu lotnisko/stacja metra.

* Nr 941: Łącząc lotnisko Hongqiao i dworzec kolejowy w Szanghaju, linia kursuje od 06:30 do 22:30 na lotnisko/23:00 z lotniska. 4¥. Odstęp między usługami to 10-12 min. Poszukaj poczekalni 1.
Dodatkowo, następujący autobus nocny kursuje z T2 w godzinach od 23:00 do 05:00 dla wszystkich, którzy przyjeżdżają późno w nocy i muszą zatrzymać się w miejscach nieobjętych nocnym autobusem T1:

* Nr 316: łączy lotnisko z Bundem, jadąc metrem linii 2 do Zhongshan Park, następnie zatrzymuje się w pobliżu Changshou Road (linia 7), Xinzha Road (linia 1) i East Nanjing Road (linia 2/10) przed zakończeniem przy Bund.
Dostępny jest również dodatkowy autobus nocny od strony dworca.

* Nr 320: Łączy stację kolejową z Bundem inną trasą. Ten autobus zatrzymuje się w pobliżu turystycznej części Hongmei Road, następnie jedzie metrem linii 10 do Jiaotong University, zatrzymuje się w Xujiahui, jedzie dalej linią 10, a następnie zaczyna jechać linią 1 wokół przystanku Changshu Road, aż dotrze do obszaru Xintiandi, a następnie pokonuje ostatni zatrzymaj się w Yu Gardens przed zakończeniem podróży w Bundzie.

=== Koleją ===
Szanghaj ma kilka głównych stacji kolejowych, w tym:

* {{Znacznik|Dworzec kolejowy Szanghaj|31.2503 |121.4509 |typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Szanghaj''' linie metra 1 3 4 (上海站), 100 Moling Road (''trzy przystanki na północ od Placu Ludowego na linii 1''). Największy i najstarszy w Szanghaju, położony w dzielnicy Zhabei. Praktycznie wszystkie pociągi kończyły się tutaj, ale wiele usług w kierunku południowym zostało przeniesionych na Dworzec Południowy, a usługi dużych prędkości korzystają z nowej stacji Hongqiao. 
* {{Znacznik|Dworzec kolejowy Hongqiao|31.196027 |121.316099 |typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Hongqiao''' linie metra 2 10 17 (上海虹桥站). Ogromna nowa stacja znajdująca się w tym samym kompleksie budynków, co lotnisko Hongqiao. Stacja metra łączy tę samą nazwę, Dworzec kolejowy Hongqiao, i znajduje się jeden przystanek za stacją lotniska Hongqiao. Większość pociągów dużych prędkości korzysta z tej stacji.
* {{Znacznik|Dworzec Południowy w Szanghaju|31.154425 |121.424161 |typ=transport}}'''Dworzec Południowy w Szanghaju''' linie metra 1 3 15 (上海南站). w dzielnicy Xuhui. Świadczy usługi w kierunku południowym, z wyjątkiem szybkich pociągów na linii dużych prędkości Szanghaj–[[Hangzhou]], które teraz korzystają z nowej stacji Hongqiao, oraz wolnych pociągów do [[Hongkong]]u (ze względu na brak udogodnień imigracyjnych i celnych). 
* {{Znacznik|Dworzec Zachodni w Szanghaju|31.265278|121.396111|typ=transport}}'''Dworzec Zachodni w Szanghaju''' linie metra 11 15 (上海西站/南翔北站/安亭北站). Niektóre szybkie pociągi w kierunku Nanjing zatrzymują się na tych małych stacjach. Ponadto istnieje kilka pociągów do iz dworca w Szanghaju, które zapewniają połączenia z innymi pociągami. 
* '''Dworzec Wschodni w Szanghaju'''. Plany budowy stacji, która będzie zlokalizowana w dzielnicy Chuansha w Pudong, ogłoszono w 2012 roku.

Samoobsługowe automaty biletowe są powszechne i mogą być używane do sprawdzania godzin pociągów w trybie angielskim, ale bilety można kupić w nich tylko wtedy, gdy masz chiński dowód osobisty. Bilety można również wygodnie rezerwować z wyprzedzeniem w jednym z wielu biur podróży lub w kasie biletowej na dowolnym dworcu kolejowym. Zobacz sekcję dotyczącą biletów kolejowych w artykule o Chinach. Pamiętaj, że bilety w [[Hongkong]]u trafiają do sprzedaży z 60-dniowym wyprzedzeniem, a segment Hongkong–Szanghaj szybko się wyprzedaje.

* '''[[Pekin]]''' (北京) — Począwszy od czerwca 2011 uruchomiono całkowicie nową linię ekspresową z Pekinu, z opcją najkrótszego czasu podróży po 4 godzinach i 18 minutach (G17/G22). Dodatkowo codziennie kursuje kilka szybkich pociągów sypialnych. Pociągi te mają kody z prefiksem D, jeżdżą nieco ponad 10 godzin z Szanghaju do Pekinu. Taryfa wynosi około ¥ 730 za dolną koję z miękkim podkładem lub ¥ 655 za górną koję; pociągi są czyste, a czteroosobowe kabiny wygodne. W niektórych z tych pociągów dostępne są również przedziały dwuosobowe, cena wynosi około ¥ 1470 za dolną koję lub ¥ 1300 za górną. Przedziały dwuosobowe w pociągach D nie mają prywatnych łazienek. W tym samym nowym pociągu zwykłe miejsca drugiej klasy są dostępne za około 327¥. Za zwykły, normalny podkład w standardowym pociągu, który jedzie 13 godzin z Szanghaju do Pekinu, spodziewaj się, że zapłacisz od 306 do 327¥ za twardy podkład lub około 478 do 499 ¥ za miękki. W pociągach serii T dostępne są miejsca sypialne dwuosobowe, z prywatną łazienką i sofą, cena wynosi 881¥ za górną koję lub 92¥1 za dolną. Ale bilety na te tańsze, normalne miejsca sypialne są zwykle bardzo napięte.
* '''[[Hongkong]]''' (香港) — szybkie pociągi G99/G100 kursują codziennie między stacją West Kowloon w Hongkongu a stacją Hongqiao w Szanghaju, a podróż trwa około 8 godzin. Bilety kosztują około 1008¥ w jedną stronę w klasie ekonomicznej. Na stacji w Hongkongu przeprowadzane są procedury imigracyjne zarówno dla Chin kontynentalnych, jak i Hongkongu. Alternatywnie, wolniejszy pociąg Z99/Z100 z dworca kolejowego w Szanghaju (Z99 odjeżdża tutaj o 18:20, Z100 przyjeżdża tutaj o 10:00), przyjeżdżając na stację Hung Hom w Kowloon (Z99 przyjeżdża tutaj około 13:00, Z100 odjeżdża tutaj o godzinie 15:15). Jeśli podróżujesz sam, spodziewaj się, że zapłacisz 800¥ w jedną stronę za miękki podkład, ale zniżki są udzielane na zakupy grupowe (364¥ w jedną stronę na osobę z miękkim podkładem, jeśli na przykład zakup w grupie 4 osób). Jeśli nie masz bardzo napiętego budżetu, spróbuj „Deluxe Soft Sleeper”, który ma przegródki z 2 łóżkami i prywatne gniazdko w stylu kontynentalnym (ale wraz z wprowadzeniem nowych wagonów, zwykły miękki podkład ma również prywatny gniazdko elektryczne w każdym przedziale oraz jedno na korytarzu każdego wagonu). Liczba miejsc jest ograniczona, więc rezerwuj z dużym wyprzedzeniem. Pamiętaj, że nadal będziesz musiał przejść przez odprawę celną, a zatem potrzebujesz nowej wizy do ponownego wjazdu do Chin kontynentalnych (chyba że masz wizę wielokrotnego wjazdu). Jednak odprawa celna na dworcu jest znacznie szybsza niż na lotnisku.
* '''[[Lhasa]]''' (拉萨) — Pociąg do iz Lhasy w [[Tybet|Tybecie]] kursuje codziennie z dworca kolejowego w Szanghaju. Podróż do Lhasy zajmuje niecałe 50 godzin. Twarde siedzisko kosztuje 406 ¥, a twardy podkład kosztuje około 900¥, a miękki kosztuje około 1300¥. Tlen jest dostępny dla każdego pasażera na odcinku [[Golmud]]–[[Lhasa]]. W przypadku obywateli spoza Chin wymagane jest zezwolenie na podróż do Tybetu.
Nowe szybkie pociągi CRH (200 km/h) z Szanghaju jadą na południowy zachód do [[Nanchang]] i [[Changsha]] lub na północ do [[Pekin]]u, [[Zhengzhou]] i [[Qingdao]]. Są bardzo wygodne i wyposażone. W tym przypadku kody tras pociągu zaczynają się od litery D. Pociągi dużych prędkości (ponad 300 km/h) do [[Nankin]] i [[Hangzhou]] mają przedrostek G.

=== Samochodem ===
Dobre, nowoczesne autostrady łączą Szanghaj z pobliskimi miastami we wschodnich Chinach, takimi jak [[Nankin]], [[Suzhou]], [[Hangzhou]] i [[Ningbo]]. Inne autostrady, wiele z nich równie dobrych, prowadzą do bardziej odległych miast w całym kraju. Dotarcie do Szanghaju z Suzhou zajmuje tylko około godziny, 2 godziny z Hangzhou lub 2,5 godziny z Ningbo, ten ostatni przez 36-kilometrowy most Hangzhou Bay Bridge, najdłuższy na świecie most przecinający morze.

=== Autobusem ===
W Szanghaju jest kilka dworców autobusów dalekobieżnych. Powinieneś postarać się o bilety jak najwcześniej.

* '''Dworzec dalekobieżny Beiqu''', 80 Gongxing Lu. 
* '''Stacja pasażerska Hengfeng Road Express''' (恒丰路客运站), 270 Hengfeng Lu. Jest to jeden z największych i znajduje się na północ od głównego dworca kolejowego. Obsługuje większość miejsc w prowincjach [[Jiangsu]] i [[Zhejiang]] oraz kilka bardziej odległych miast, takich jak [[Pekin]] i [[Kanton]]. Jest dobrze zorganizowany, ale może być trochę trudno go znaleźć – szczególnie przy dużej przebudowie North Station Square. Ze stacji metra Shanghai Railway Station (North) (linie 3 i 4) wybierz zjazd nr 1. Wyjdziesz na środku placu budowy. Skieruj się w lewo i idź prosto, a w końcu (po nieprzyjemnym 10-minutowym spacerze) go znajdziesz. Taksówki motocyklowe będą krążyć wokół wyjścia ze stacji i zabiorą Cię tam za około 5¥, jeśli będziesz się mocno targować – jednak mogą być nachalne i agresywne. 
* '''Stacja dalekobieżnego transportu pasażerskiego Zhongshan Beilu''', 1015 Zhongshan Bei Lu. 
* '''Stacja pasażerska Xujiahui''', 211 Hongqiao Lu. 
* '''Dworzec dalekobieżny Pudong Tangqiao''', 3842 Pudong Nan Lu

=== Statkiem ===
Co tydzień kursują promy z [[Kobe]] i [[Osaka|Osaki]] ([[Japonia]]).

* '''[https://www.shinganjin.com/en/ MV Xinjianzhen]''', ☏ +86-021-63257642, +81-06-6536-6541, cmeiying@chinjif.com. Wyjazd zmienia się co tydzień z Kobe lub Osaką i przybywa do Szanghaju. Harmonogram można znaleźć tutaj.

== Komunikacja ==
{{mapframe|31.207|121.561|zoom=10}}
Szanghaj ma doskonałą sieć transportu publicznego z najszerszym na świecie systemem metra (metro i pociągi na podwyższeniu) oraz autobusami, które jeżdżą mniej więcej wszędzie indziej. Taksówek jest dużo i są tanie jak na międzynarodowe standardy, a poruszanie się pieszo jest często praktyczne. Metro, taksówki i spacery będą głównymi środkami transportu dla większości podróżnych. Miasto jest jednak ogromne (24 miliony), a wszystkie środki transportu mają czasami problemy z zatłoczeniem.

=== Karty metra ===
Jeśli zamierzasz zostać w Szanghaju dłużej niż kilka dni, '''[http://www.sptcc.com/ karta metra]''' – zwana również Szanghajską Kartą Jiaotong (上海公共交通卡) lub Szanghajską Kartą Transportu Publicznego – jest koniecznością. Karty te można dostać na dowolnej stacji metra, a także w niektórych sklepach ogólnospożywczych, takich jak Alldays i KeDi Marts.

Możesz doładować kartę pieniędzmi i '''używać jej w autobusach, metrze, a nawet taksówkach''', oszczędzając kłopotów z kupowaniem biletów (czasami z długimi kolejkami) i zachowując resztę na autobusy i taksówki. Karta pozwala również na przesiadkę na niektórych stacjach, gdzie bez karty trzeba by kupić kolejny bilet, i daje 1 zniżkę na każdy transfer autobusem, autobusem lub metrem.

Karty te do działania nie wymagają kontaktu z czytnikiem kart. Często zdarza się, że ktoś po prostu przesuwa torebkę, portfel lub torbę na ramię nad czytnikiem bez wyjmowania karty, a to prawie zawsze działa. Karta może być użyta raz, gdy skończą się jej pieniądze; Dozwolony jest „debet w rachunku bieżącym” do ¥8.

Karty są dostępne w kilku rozmiarach — zwykłym (rozmiar karty kredytowej), mini i „z paskiem” (do zawieszenia na telefonach komórkowych) — a dla każdego dostępne są specjalne edycje z ciekawymi zdjęciami. Nowe automaty, które mogą ładować pieniądze na karty dowolnego rozmiaru, zastępują starsze automaty, ale nie pobierają gotówki i ogólnie akceptują tylko karty Alipay lub UnionPay/Discover. Liczniki usług na większości stacji metra doładują każdy rodzaj karty w wielokrotnościach 10¥, ale kilka stacji nie obsługuje już swoich liczników usług, podczas gdy inne eksperymentują z wymaganiem doładowania w automatach samoobsługowych, więc jest to radzimy upewnić się, że dostępne są wystarczające fundusze na podróż powrotną, jeśli wybierasz się do mniej zaludnionej części miasta.

Za kartę pobierana jest kaucja w wysokości 20¥; Karty w rozmiarze normalnym można zwrócić w celu zwrotu depozytu, ale nie w przypadku rozmiaru mini lub paska. W przypadku dowolnego typu karty saldo na karcie może zostać natychmiast zwrócone, jeśli jest mniejsze niż 10¥. Jeśli saldo wynosi od 10 do 2000¥, należy pobrać fakturę z prośbą o zwrot pieniędzy; jednak zostanie naliczona opłata manipulacyjna w wysokości 5%. Niektóre stacje metra mają specjalne biura do zwrotu kart. Stacje te obejmują:

* Linia 1 - Hanzhong Rd, Hengshan Rd, Jinjiang Park;
* Linia 2 - Jiangsu Rd, E Nanjing Rd, Century Park, Songhong Rd;
* Linia 3 - Dongbaoxing Rd, Zhenping Rd, Caoxi Rd, North Jiangyang Rd;
* Linia 4 - Yangshupu Rd.
Możesz również skorzystać z Centrum Obsługi Kart Transportu Publicznego w Szanghaju, nr 609, Jiujiang Rd, od poniedziałku do piątku 09:30–18:30, sobota 09:30–16:30.

=== Metrem ===
[[Plik:Shanghai Metro Linemap.svg|thumb|400px|Mapa ze stycznia 2022]]
Sieć metra w Szanghaju ([http://service.shmetro.com/en/yxxlt/index.htm patrz mapa] na [http://service.shmetro.com/en/ oficjalnej stronie internetowej]) jest świetna — czysta, szybka, tania (3-10¥ w zależności od odległości), klimatyzowana i dość przyjazna dla użytkownika ze znakami i ogłoszeniami o przybyciu stacji w języku mandaryńskim i angielskim, podczas gdy komunikaty na linii 16 są trzyjęzyczne w języku szanghajskim, mandaryńskim i angielskim. Wadą jest to, że pociągi są przepełnione w godzinach szczytu, pociągi nie kursują późno w nocy (najnowszy pociąg jest kursowany około północy w piątkowe i sobotnie wieczory), a sieć nie jeździ jeszcze wszędzie, choć jest stale jest rozbudowywana.

[[Plik:Shanghai Metro - Line 10 - Laoximen.JPG|thumb|250px|Stacja linii 10, kolorowa lawenda wskazująca linię.]]
W obszarach centralnych większość linii (ale nie linii 3 i 4) przebiega pod ziemią. Na przedmieściach większość znajduje się nad ziemią, a wiele na wzniesieniu. Metro w Szanghaju jest najdłuższym systemem metra na świecie i drugim najbardziej ruchliwym na świecie (po [[Pekin]]ie). Istnieje ponad 500 km (250 mil) linii i ponad 250 stacji. Średnie użytkowanie to około 6 milionów przejazdów dziennie.

==== Linie metra ====
Każda linia metra ma określony kolor na wszystkich mapach i znakach, a często także w wystroju stacji. Od początku 2022 roku linie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, Pujiang i Jinshan są w eksploatacji.

Trzy z najważniejszych linii to linia 1 północ-południe, linia 2 wschód-zachód oraz linia 4, która otacza całe centrum miasta.

Przez śródmieście przebiega wiele linii metra (1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13).

* {{Znacznik|Linia 1|31.2692|121.457|typ=transport}}'''Linia 1'''. Główna linia północ-południe biegnąca przez centrum miasta. Część przebiega przez koncesję francuską, pod Huaihai Road i Hengshan Road, a następnie na północ do Parku Ludowego i dworca kolejowego Szanghaj. Dalej biegnie na północ do Baoshan, a przedłużenie na wyspę Chongming jest w fazie planowania, począwszy od 2018. Jej południowy kraniec przechodzi w Minhang i łączy się z linią 5 w celu podróży dalej na południe. 
* '''Linia 2'''. Najważniejsza linia wschód-zachód miasta. Śródmieście biegnie pod Nanjing Road. Jej zachodni kraniec biegnie do lotniska Hongqiao i dalej. Na wschodzie biegnie przez centrum Pudong i kończy się na lotnisku Pudong. 
Linie 1 i 2 spotykają się na Placu Ludowym w dzielnicy Huangpu, a linia 8 również tam jeździ. Jest to jedna z najbardziej ruchliwych stacji metra na Ziemi i często jest uważana za centrum Szanghaju.
* '''Linia 3'''. Biegnie łukiem wokół zachodniej części centrum, obok linii 4 przez większą część trasy. Na południu kończy się na Dworcu Południowym w Szanghaju; na północy prowadzi do dworca kolejowego Szanghaj i dalej, przez Hongkou i do Baoshan. 
* '''Linia 4'''. Biegnie okrężną trasą wokół centrum Szanghaju, głównie po stronie Puxi, ale prowadzi również do Pudong. Przez około zachodnią trzecią część trasy biegnie obok linii 3. 
* '''Linia 7'''. Biegnie z Jiading na północy, biegnie do świątyni Jing'An i przez koncesję francuską, a następnie na wschód do Pudong. 
* '''Linia 8'''. Biegnie z Yangpu na północy przez część Hongkou, do stacji Plac Ludowy w Huangpu, na wschód do Pudong i wreszcie do części Minhang, która leży na wschód od rzeki.
* '''Linia 9'''. Pochodzi z Pudong przez południową część śródmieścia, do Xujiahui, a następnie na zachód do Songjiang. 
* '''Linia 10'''. Od dworca kolejowego Hongqiao na zachodzie, przez koncesję francuską, do ogrodów Yuyuan na Starym Mieście, przecinającej linię 2 przy Nanjing Road East w Huangpu, do ogromnego targu odzieżowego Qipu Road i na północ do Hongkou i Yangpu. 
* '''Linia 11'''. Zaczyna się w ośrodku Disneya w Nanhui po stronie Pudong, przecina rzekę i południową część koncesji francuskiej do Xujiahui, a następnie skręca na północ do Changning, Putuo i Jiading. Na lub na północ od Xujiahui przecina większość głównych linii w centrum miasta. Kontynuuje na północny zachód od gminy Szanghaj; od połowy 2017 r. dociera do Kunshan, a plany zakładają, że ostatecznie połączy się z systemami metra [[Suzhou]] i [[Wuxi]]. 
* '''Linia 12'''. Zaczyna się w Minhang na południe od śródmieścia, biegnie przez Koncesję Francuską i Jing'an z przystankami, w tym przy stacji South Shaanxi Road na Huaihai Road i West Nanjing Road, przez Hongkou i Yangpu i przez rzekę do północnej części Pudong. 
* '''Linia 13'''. Zaczyna się w Jiading, przecina Putuo, zatrzymuje się kilka przystanków w centrum, w tym West Nanjing Road i Xintiandi, a następnie przecina rzekę do południowego Pudong. 
* '''Kolej Jinshan'''. Kolej podmiejska obsługiwana przez China Railway (zamiast Shanghai Metro). Usługa rozpoczyna się od dworca kolejowego Szanghaj Południowy, usługa podmiejskich zatrzymuje się kilka przystanków w Minhang, Songjiang, Jinshan i kończy się na stacji Jinshanwei. Linia wykorzystuje składy szybkich pociągów, a wszystkie stacje sprzedają bilety na pociągi dalekobieżne. 
Linie, które nie przyjeżdżają do centrum, to linia 5, która obsługuje południowe przedmieścia Minhang, linia 17, która biegnie od dworca kolejowego Hongqiao do zachodnich przedmieść Qingpu, oraz linie 6, 16 i Pujiang, których trasy przebiegają przez rzekę w Pudong New Area.

==== Stacje metra ====
Ważne stacje metra to:

* {{Znacznik|Plac Ludowy|31.234361 |121.471 |typ=transport}}'''Plac Ludowy''' (''Park Ludowy''). Węzeł dla linii 1 , 2 i 8 . Jedna z najbardziej ruchliwych stacji metra na świecie, obsługująca około 700 000 pasażerów dziennie. Ma dołączoną dużą powierzchnię handlową, głównie odzieżową i turystyczną. 
* {{Znacznik|Metro Dworzec kolejowy Szanghaj|31.251667|121.452778|typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Szanghaj'''. Linie 1 , 3 i 4 . W rzeczywistości są tu dwie stacje metra, jedna dla linii 1, a druga dla linii 3 i 4, a między nimi jest długi spacer. 
* {{Znacznik|Park Zhongshan|31.2197 |121.411 |typ=transport}}'''Park Zhongshan'''. Linie 2 , 3 i 4 . Ma dołączone ogromne centrum handlowe Cloud Nine. W pobliżu znajduje się park, od którego pochodzi nazwa stacji. 
* {{Znacznik|Xujiahui|31.194539|121.4379|typ=transport}}'''Xujiahui'''. Ważny węzeł komunikacyjny z liniami 1 , 9 i 11 . W pobliżu znajduje się kilka ogromnych centrów handlowych; szczegóły w koncesji francuskiej

==== Jak używać ====
Najwygodniejszym sposobem '''zapłaty''' jest karta metra; patrz poprzedni rozdział. Dostępne są również karty jednodniowe, które można kupić za 18¥, ważne przez 24 godziny od pierwszego użycia. Automaty biletowe dokonują banknotów i monet 1 lub ¥0,5, mają instrukcje w języku angielskim i mogą wydawać resztę. Większość stacji na liniach 1, 2, 3 również będzie miała personel sprzedający jednorazowe karty biletowe, ale na nowo ukończonych liniach 6, 8 i 9 zakup biletów odbywa się automatycznie, a personel pomaga tylko w dodawaniu kredytu na karty lub jeśli coś pójdzie nie tak. Dzięki kartom jednorazowym wybierasz miejsce docelowe i płacisz według odległości, a następnie przesuwasz palcem przed wejściem na pokład i wkładasz bilet do automatu po wyjściu.

Jeśli są dostępne miejsca, przygotuj się na dosłowną '''szaloną kreskę''', gdy pasażerowie będą przepychać się i walczyć o dostępne miejsca. Możesz spróbować zrobić to samo, ale pamiętaj, że wszyscy inni będą mieli o wiele więcej doświadczenia niż ty! Uważaj też na kieszonkowców, którzy mogą wykorzystać ten pośpiech na swoją korzyść.

'''Przesiadki''' między liniami mogą wymagać bardzo długiego spaceru na niektórych stacjach. W większości miejsc możesz swobodnie przemieszczać się między liniami za pomocą jednego biletu. Ale są wyjątki, gdzie dwie lub więcej linii ma stacje o tej samej nazwie, ale stacje są oddzielne, więc potrzebujesz drugiego biletu na drugi pociąg (chyba że masz kartę metra).

Odrębne stacje o tej samej nazwie to:

* Dworzec kolejowy Szanghaj - linie 3/4 i linia 1 to osobne stacje
* Stacja West Nanjing Road - linie 2 , 12 i 13 znajdują się na osobnych stacjach oddalonych od siebie o kilka minut.
* Pudian Road (Pudian Lu) - linie 4 i 6 ; te przystanki znajdują się na tej samej ulicy, ale nie są blisko siebie. Skorzystaj z bezpłatnego transferu o jeden przystanek w dowolnym kierunku (Century Ave lub Lancun Road).
Większość stacji obejmuje niektóre punkty sprzedaży detalicznej; w wielu są one ograniczone do kilku sprzedawców przekąsek, ale niektóre (np. Xujiahui i Plac Ludowy) mają duże strefy gastronomiczne i sklepy bezpośrednio na stacji. Z wielu stacji — w tym Xujiahui, South Shaanxi Road, Nanjing Road East i Zhongshan Park — możesz przejść bezpośrednio do dużych domów towarowych lub centrów handlowych bez wychodzenia na zewnątrz. Stacje z pamiątkami i tanią odzieżą patrz [[#Odzież]] poniżej.

=== Autobusem ===
System autobusowy jest tańszy i znacznie bardziej rozbudowany niż metro, a niektóre trasy kursują po godzinie zamknięcia metra (numery tras zaczynające się od 3 to autobusy nocne, które kursują po godzinie 23:00). Generalnie jest jednak wolniej, a wszystkie informacje o trasach na przystankach są w języku chińskim, ale [http://msittig.wubi.org/bus/ tutaj] jest przydatna lista tras i przystanków autobusowych w języku angielskim. W autobusie pojawiają się anglojęzyczne ogłoszenia.

Niektóre wiejskie autobusy w Szanghaju nie są numerowane i zamiast tego są określane jako '''linia XX''' (XX线), w której XX to inicjał punktu początkowego i docelowego. Autobusy wiejskie, określane jako '''XX linia specjalna''' (XX专线), są zazwyczaj usługami szybszymi. Inne specjalne linie autobusowe są numerowane opisowym słowem w języku chińskim lub opisem punktu początkowego i docelowego oraz chińskim numerem, np. „Linia mostu 1” (大桥一路), „Linia tunelu 2” (隧道二路) lub „ Linia Szanghaj-Chongming 3&quot;(申崇三路).

Niektóre autobusy mają konduktora; wsiadaj, usiądź, a on lub (częściej) ona przyjdzie; zapłać mu, a dostaniesz papierowy bilet i ewentualną resztę. Ceny biletów zależą od odległości, a konduktorzy rzadko mówią po angielsku, więc musisz albo znać miejsce docelowe i umieć je wymówić po chińsku, albo zapisać je po chińsku.

Inne autobusy nie mają konduktora, tylko kierowcę; cena za trasę jest stała, zwykle 2¥, jeśli autobusy są klimatyzowane i 1,5¥ na coraz rzadszych trasach kursujących na starych autobusach bez. Sprawdź sam autobus, ponieważ na niektórych trasach opłata za przejazd różni się w zależności od autobusu; zazwyczaj znajduje się znak pokazujący opłatę na zewnątrz obok drzwi i/lub na skrzynce z opłatami. Wymagana jest dokładna opłata, chyba że masz bilet na metro; przygotuj wcześniej dokładną resztę i wrzuć ją do pudełka obok kierowcy.

Jeśli zmienisz autobus z kartą metra, otrzymasz 1¥ zniżkę na drugi przejazd autobusem i wszystkie kolejne transfery. Jest na to 90-minutowe okno. Jeśli więc nie spędzasz zbyt dużo czasu w miejscu docelowym, zniżka będzie obowiązywać również na początku podróży powrotnej.

Kilka firm oferuje '''autobusy wycieczkowe''' z różnymi trasami i pakietami obejmującymi główne zabytki, takie jak Zoo w Szanghaju, Oriental Pearl Tower i Baoyang Road Harbor. Wiele z nich odjeżdża ze wschodniego dworca autobusowego Stadionu w Szanghaju. Możesz także odebrać jeden z centrum na Nanjing Road w pobliżu parku między stacjami metra Plac Ludowy i Nanjing Road West lub w Muzeum Historii Szanghaju. Autobusy mają zwykle przewodnik audio w głównych językach świata. Firma, która ma najniższą taryfę, oferuje jednodniowy bilet za 60¥, obejmujący główne atrakcje w centrum Szanghaju i Lujiazui (AKA Central Pudong).

=== Taksówką ===
[[Plik:Chinese VW Santana taxi.jpg|thumb|Taksówka z Szanghaju]]
Taxi („出租车” chūzūchē lub choo-tzoo-chuh) to dobry wybór do transportu w mieście, zwłaszcza poza godzinami szczytu. Jest przystępna cenowo — 14¥ przez pierwsze 3 km w ciągu dnia, 18¥ po 23:00, 2,4/km do 10 km i ¥3,5/km później; kiedy koła się nie toczą, czas jest również śledzony i rozliczany, ale pierwsze 5 minut. są za darmo; Obowiązuje również dopłata paliwowa ¥1. Przejazd z centrum na lotnisko Pudong kosztuje około 200¥.
{{infobox|Powstanie aplikacji taksówkowych|Aplikacje mobilne są powszechnie używane do wołania taksówek. Główną aplikacją jest Didi Chuxing. Te aplikacje pozwalają wezwać taksówkę. Możesz jednak zauważyć, że niektórzy kierowcy prawdopodobnie nie odpowiedzą na Twoje żądanie, ponieważ uważają, że miejsce docelowe jest dla nich zbyt krótkie lub niewygodne, lub w godzinach szczytu. Didi jest w pełni dostępna w języku angielskim. Rozpoznawanie adresów w języku angielskim nie jest dobre, ale można to obejść, składając zamówienie Didi za pośrednictwem Apple Maps (nie blokowane w Chinach).}}
Taksówkarze zazwyczaj nie mówią po angielsku, więc jeśli nie mówisz po mandaryńsku, upewnij się, że miejsce docelowe jest napisane chińskimi znakami, aby pokazać kierowcy. Zdobądź wizytówkę swojego hotelu lub dowolnej restauracji lub sklepu, którą lubisz; dzięki czemu łatwo tam wrócić. Ponieważ Szanghaj jest ogromnym miastem, postaraj się również znaleźć najbliższe skrzyżowanie do miejsca docelowego, ponieważ nawet adresy w języku chińskim są często bezużyteczne. Jeśli masz telefon komórkowy, możesz również skorzystać z numeru telefonu widocznego z tyłu taksówki. Wybierz numer i powiedz agentowi po angielsku, dokąd chcesz się udać. Podaj telefon kierowcy, a agent powie mu po chińsku, dokąd chcesz jechać. W razie potrzeby agent znajdzie dla Ciebie nawet adresy barów i innych miejsc.

Staraj się unikać używania banknotów 100¥ do płacenia za krótkie podróże; użyj karty metra lub udostępnij resztę; taksówkarze nie są chętni do rozdawania reszty. Ponadto banknot ¥50 jest ulubieńcem fałszerzy, a obcokrajowiec niezaznajomiony z pieniędzmi to oczywista osoba, na którą można narzucić zły banknot, więc powinieneś starać się uniknąć pięćdziesiątki w reszcie. Dodatkowo, jednym ze sztuczek stosowanych przez pozbawionych skrupułów kierowców jest twierdzenie, że zdałeś im złe 100¥, podczas gdy w rzeczywistości dałeś im dobre 100¥, a oni wymienili je na złe.

Taksówki są bardzo trudne do zdobycia w godzinach szczytu i kiedy pada deszcz, więc przygotuj się na chwilę poczekania lub spacer do ruchliwego miejsca odbioru. Zagraniczni goście mogą być zaskoczeni prawie konkurencyjnym brakiem uprzejmości lub kolejek podczas oczekiwania na taksówkę, więc nie bój się „wskoczyć” i dostać jedną – kto pierwszy, ten lepszy. Istnieje kilka postojów taksówek, gdzie stewardesy utrzymują dobrze uporządkowaną kolejkę; może to być najszybszy sposób na złapanie taksówki w ruchliwej części miasta, ale jest ich niewiele, więc spodziewaj się długiego spaceru, aby ją znaleźć.

Kierowcy, choć generalnie uczciwi, czasami naprawdę nie mają pojęcia i od czasu do czasu zabierają Cię na przejażdżkę. Kierowcy są bardzo dobrzy w posługiwaniu się licznikiem, ale jeśli zapomną, przypomnij im. Prawo przewiduje również wystawienie rachunku pasażerowi, więc jeśli opłata za przejazd wydaje się nieodpowiednia, należy go uzyskać, ponieważ jest to konieczne do uzyskania odszkodowania. Jeśli uważasz, że kierowca oszukał Cię lub źle potraktował, Ty (lub znajomy mówiący po chińsku) możesz użyć informacji z wydrukowanego paragonu, aby złożyć skargę do firmy taksówkowej na tego konkretnego kierowcę. Kierowca będzie musiał zapłacić trzykrotną opłatę za przejazd, jeśli zamówił go firma taksówkarska, więc zwykle jest bardzo dobry w wyborze odpowiedniej trasy. Wydrukowany paragon jest również przydatny do skontaktowania się z kierowcą w przypadku, gdy zapomniałeś czegoś w taksówce i musisz to odzyskać.

Jeśli natkniesz się na rząd zaparkowanych taksówek i masz wybór, do której chcesz wsiąść, możesz sprawdzić kartę identyfikacyjną taksówki kierowcy, umieszczoną obok licznika na desce rozdzielczej. Im wyższy numer, tym nowszy kierowca, więc może być większa szansa, że ​​kierowca nie będzie wiedział, dokąd jedzie. Osoby z numerami od 10XXXX do 12XXXX są najbardziej doświadczonymi kierowcami; liczba powyżej 27XXXX oznacza nowego kierowcę, który może Cię gdzieś zgubić. Innym sposobem jest sprawdzenie liczby gwiazdek kierowcy; są one wyświetlane pod zdjęciem kierowcy na desce rozdzielczej. Liczba gwiazdek wskazuje, jak długo kierowca pracował w branży taksówkowej oraz poziom pozytywnych opinii otrzymywanych od klientów i waha się od zera do pięciu gwiazdek. Kierowcy z co najmniej jedną gwiazdką powinni znać wszystkie główne lokalizacje w Szanghaju, a ci z trzema gwiazdkami powinni być w stanie rozpoznać nawet mniej znane adresy. Pamiętaj, że nagromadzenie tych gwiazdek wymaga czasu, więc nie panikuj, jeśli znajdziesz kierowcę, który ich nie ma — po prostu poproś, aby zapewnił Cię, że wie, dokąd jedzie i że powinno być dobrze.

Jeśli musisz przejechać taksówką z jednej strony rzeki Huangpu na drugą, zwłaszcza z Pudong do Puxi, możesz chcieć upewnić się, że kierowca pojedzie i wie, dokąd jedzie; niektórzy kierowcy znają tylko swoją stronę miasta i mogą się zgubić po przekroczeniu rzeki. Taksówki są notorycznie trudne do zdobycia w deszczowe dni i w godzinach szczytu, więc odpowiednio zaplanuj swoje podróże. Ponieważ przejścia między Pudong i Puxi są często zakorkowane, taksówka może być droższa i wolniejsza niż metro. Może lepiej przejechać metrem przez rzekę, a potem złapać taksówkę.

Kolorystyka taksówek w Szanghaju jest ściśle kontrolowana i wskazuje firmę, do której należy taksówka. Turkusowe taksówki obsługiwane przez największą grupę ''Dazhong'' (大众) są często oceniane jako najlepsze. Inna dobra firma taksówkarska, ''Qiangsheng'' (强生), korzysta z taksówek w kolorze złotym. Istnieją inne niezawodne firmy, takie jak ''Bashi'' (巴士), która korzysta z zielonych taksówek i ''Jinjiang'' (锦江), która korzysta z białych taksówek. Uważaj na ciemnoczerwone/bordowe taksówki, ponieważ jest to „domyślny” kolor małych firm taksówkowych i zawiera więcej niż sprawiedliwy udział złych jabłek. Istnieją również prywatne taksówki (łatwo rozpoznawalne, ponieważ mają „X” na tablicy rejestracyjnej i mogą nie być standardowym Volkswagenem Santana używanym przez większość firm taksówkowych). Ciemnoczerwone / bordowe taksówki czasami zjeżdżają z licznika i pobierają opłaty 4x-5x wyższe od normalnej stawki — zwłaszcza w okolicach turystycznych Ogrodów Yuyuan. Z drugiej strony jasne czerwone taksówki i niebieskie taksówki są uzwiązkowione i całkiem OK, ponadto w tych firmach pracuje więcej taksówkarzy trzygwiazdkowych i wyższych. Jasnopomarańczowe taksówki obejmują tylko obszary podmiejskie i nie są dozwolone w obszarze „miasta”, ale ich liczniki zaczynają się od 11 i liczą 2,4 /km bez względu na długość podróży, więc są nieco tańsze, jeśli jesteś nie próbować dostać się do centrum (zasada — jeśli próbujesz jechać gdzieś w obrębie autostrady Zewnętrznej Obwodnicy, nie wybieraj jej, ale jeśli Twoja podróż kończy się właśnie w tym miejscu, możesz znaleźć kierowcę, który zechce zgiąć zasady).

Korzystanie z aplikacji ''Smart Shanghai'' (około 2,00 GBP w App Store) lub strony internetowej Smart Shanghai pomoże Ci wziąć taksówkę. Znajdź widok, restaurację, hotel lub bar, którego szukasz w aplikacji lub na stronie internetowej i kliknij przycisk „Wskazówki dojazdu taksówką” przy adresie napisanym po chińsku. Po prostu pokaż to kierowcy, a będziesz w drodze!

=== Pieszo ===
Szanghaj jest dobrym miastem do spacerów, szczególnie w starszych częściach miasta, takich jak Bund, ale pamiętaj, że to miasto jest niesamowicie dynamiczne, a chodniki mogą być utrudnione lub nieprzyjemne do przejścia, gdy znajduje się w pobliżu terenów budowy. Jeśli na ruchliwej ulicy znajduje się wejście do metra, stacja może być zwykle używana jako przejście podziemne dla pieszych do innego wyjścia metra po drugiej stronie.

Niektóre odległości w Szanghaju są ogromne, więc w pewnym momencie będziesz musiał skorzystać z innych środków transportu. Jednak wiele osób dobrze się porusza, mając tylko bilet na metro plus stopy i być może okazjonalną taksówkę.

Zobacz [[#Aktywny wypoczynek]] poniżej kilka sugerowanych spacerów, które łączą zakupy i zwiedzanie.

„Tunel widokowy” Bundu jest bardzo dziwny i tak naprawdę nie pokazuje żadnych miejsc w mieście. Jest to jednak niezwykły (choć drogi) sposób na przeprawę przez rzekę. 

Jak w całych Chinach, pierwszeństwo przejazdu jest w rzeczywistości proporcjonalne do masy: pojazdy przewyższają motocykle, które przewyższają pieszych. Motocykle i rowery rzadko korzystają z reflektorów i mogą nadjeżdżać z dowolnego kierunku. Są głównymi użytkownikami krawężników na chodniki, więc nie stój przy nich. Unikaj nieprzewidywalnych ruchów podczas chodzenia i przechodzenia przez ulice: kierowcy widzą Cię i przewidują Twoją przyszłą lokalizację na podstawie Twojej prędkości.

=== Promem ===
Przydatny prom kursuje między Bundem (z przystani promowej kilka przecznic na południe od Nanjing Road obok restauracji KFC) a dzielnicą finansową Lujiazui w Pudong (terminal znajduje się około 10 minut na południe od Pearl TV Tower i stacji metra Lujiazui) oraz to najtańszy sposób przeprawy przez rzekę w cenie 2¥ za osobę. Prom jest klimatyzowany i przepuszcza tylko pieszych (rowery nie są dozwolone z wyjątkiem modeli składanych). Kup token w kiosku, a następnie włóż go do kołowrotu, aby wejść do poczekalni — łodzie kursują co 10 minut, a przeprawa przez rzekę zajmuje niewiele ponad 5 minut. Jest to świetna (i znacznie tańsza) alternatywa dla korzystania z tunelu Bund Sightseeing Tunnel. Jednak stacje promowe nie są bezpośrednio połączone z transportem publicznym, więc trzeba trochę przejść.

=== Rowerem ===
[[Plik:Shanghai bicycle.JPG|thumb|Rowerzysta pedałujący obok samochodów zatrzymanych na skutek niezaplanowanej konserwacji]]
Dla mieszkańców rowery są powoli wypierane przez elektryczne hulajnogi. Ale nadal pozostają łatwym środkiem transportu dla gości, którzy mogą nie mieć oporów przed komunikacją z kierowcami lub wsiadaniem do zatłoczonego transportu zbiorowego — lub po prostu chcą rozkoszować się słońcem. Strzeż się nawyków jazdy mieszkańców: pierwszeństwo mają największe pojazdy, a czerwone światło nie oznacza, że ​​możesz bezpiecznie przejść przez ulicę. Rowery i motorowery nie są dozwolone na wielu głównych drogach (oznaczają to znaki), ani w tunelach i na mostach między Pudong i Puxi (jedynym sposobem na przeprawę jest prom).

W niektórych hostelach można wypożyczyć rowery, a wiele domów towarowych sprzedaje je od około 200¥. Ewentualnie udaj się do stacji metra Baoshan i zdobądź zabytkowy rower za około 300¥. Rowery na sprzedaż można również łatwo znaleźć na ulicy wokół Suzhou Creek lub w mieszkalnej części starego miasta.

Istnieje miejski system bezpłatnych rowerów, ale stoiska są obsługiwane za pomocą karty i od 2012 karty były dostępne tylko dla zarejestrowanych mieszkańców Szanghaju; nawet robotnicy migrujący z innych części Chin zostali wykluczeni. W mieście jest wiele stoisk, każdy z kilkoma tuzinami rowerów; z kartą możesz wziąć jedną. Jeśli zwrócisz go na dowolne stoisko w ciągu czterech godzin, nie ma opłat.

Jednak od około 2017 komercyjne rowery typu „ride-share” bez stacji dokującej zyskały na popularności i są obecnie w zasadzie wszechobecne. Wielu mieszkańców, zwłaszcza młodsze pokolenie, nie posiada już rowerów i zamiast tego woli te wspólne rowery ze względu na ich naturę „zacznij gdziekolwiek, zaparkuj gdziekolwiek, wyjedź i zapomnij”. Od 2020 r. dwóch głównych operatorów ma na rynku kwintesencję duopolu: żółte rowery wspierane przez Meituan i niebieskie rowery wspierane przez Alipay. Oba wymagają aplikacji na telefon. Początkowa konfiguracja może być trochę żmudna - musisz pobrać aplikację, zarejestrować się i najprawdopodobniej wpłacić kaucję w wysokości około 200¥, ale potem wystarczy zeskanować kod QR, a rower się odblokuje. Rowery typu ride-free bez stacji dokującej szczególnie dobrze łączą się z rozbudowanym systemem metra w Szanghaju. Często na stacji metra można znaleźć wiele rowerów i po prostu wziąć jeden, aby pokonać ostatni kilometr do miejsca docelowego. Dlatego jest wysoce zalecany dla każdego, kto zamierza zostać dłużej niż kilka tygodni. Każda przejażdżka będzie Cię kosztować 1-2¥, co z pewnością nie jest dużo, a możesz nawet kupić tygodniowy lub miesięczny karnet za bardzo tanio i cieszyć się nieograniczonymi przejazdami.

=== Samochodem ===
Jazda samochodem zdecydowanie nie jest zalecana w Szanghaju z różnych powodów, nawet dla tych, którzy mają doświadczenie w prowadzeniu samochodu w tym kraju. Kierowcy muszą zmagać się nie tylko z bardzo skomplikowanym układem drogowym i pozornie wiecznymi korkami, ale także z chińskimi zwyczajami jazdy i trwającą budową. Ponadto miejsca parkingowe są rzadkie i prawie niemożliwe do znalezienia. Rowery, hulajnogi i piesi są również wszędzie – nie jest niczym niezwykłym, że rowerzyści, motocykliści lub piesi nagle wyskakują przed samochód bez żadnego ostrzeżenia. Krótko mówiąc, nie jedź, jeśli możesz, a zamiast tego skorzystaj z doskonałej sieci transportu publicznego w Szanghaju.

=== Motocyklem i skuterem ===
O ile wynajem motocykli praktycznie nie istnieje, dla stałych gości '''e-rowery i skutery''' są tanim, szybkim i praktycznym sposobem poruszania się. Rowery elektryczne nie wymagają prawa jazdy i są tańsze, ale mają tylko krótki zasięg baterii (około 50 km) i niską prędkość maksymalną, i są częstym celem złodziei. Tani e-rower można odebrać w dowolnym dużym supermarkecie — spodziewaj się, że za nowy model zapłacisz około 1500-2500¥. Małe sklepy sprzedają również przekonwertowane e-rowery (skutery motorowe przystosowane do zasilania energią elektryczną), które są droższe, ale szybsze, wygodniejsze i mają większy zasięg baterii. Motocykle o pojemności 50 cm3 wymagają rejestracji, ale nie wymagają prawa jazdy, podczas gdy wszystko, co większe, wymaga prawa jazdy. Motocykle można kupić u sprzedawców używanych motocykli, znajdujących się głównie w dzielnicach zamieszkałych przez klasę robotniczą – używany motorower 50 cm3 będzie kosztował około 2000¥, podczas gdy 125 cm3 będzie kosztować znacznie więcej, w zależności od stanu i przebiegu. Jeśli planujesz jeździć motocyklem, trzymaj się skuterów z automatyczną skrzynią biegów, ponieważ są one znacznie łatwiejsze w jeździe w gęstym ruchu niż rower z ręczną skrzynią biegów.

Oczekuje się, że motocykle będą korzystać z pasa rowerowego i skrzyżowań ze skrzyżowaniami za pośrednictwem sygnalizacji świetlnej dla pieszych, która jest często szybsza, gdy ruch samochodowy zatrzymuje się. Uważaj, szczególnie w nocy, na osoby jadące z wyłączonymi światłami lub jadące po złej stronie drogi — pamiętaj, że e-rowery nie wymagają żadnego prawa jazdy, dlatego kierowcy często łamią przepisy ruchu drogowego i wybierają kreatywne, ale niebezpieczne ścieżki ruch drogowy. Parkowanie jest łatwe — większość chodników służy jako parking dla rowerów, chociaż na cichych ulicach rower może zostać skradziony, więc użyj kilku dobrych zamków. W ruchliwych miejscach, strzeżone parki rowerowe pobierają około 0,5-1¥ dziennie.

'''Zabytkowe motocykle z bocznymi wózkami''' są używane głównie przez emigrantów i turystów. Większość emigrantów i mieszkańców Szanghaju jest zbyt zakłopotana, aby skorzystać z tego, co wielu uważa za szczególnie „niefajny” środek transportu. Wózki boczne Changjiang były używane przez chińską armię do 1997 roku. Istnieje kilka klubów właścicieli wózków w Szanghaju (Black Bats, People's Riders Club), sklepów (Yiqi, Cao, Fan, Jack, Jonson, Leo) oraz organizatora wycieczek ([http://www.shanghaisideways.com/ Shanghai Sideways]), które warto sprawdzić.

== Warto zobaczyć ==
To, dokąd się udać w Szanghaju, zależy w dużej mierze od dostępnego czasu i Twoich zainteresowań. W przypadku obszarów z większością głównych atrakcji turystycznych zobacz powyższe sekcje Śródmieście i Pudong oraz artykuły dotyczące dzielnic, do których prowadzą linki. Możesz także pobrać niektóre aplikacje, takie jak Meituan, lub skorzystać z lokalnej wyszukiwarki Baidu, aby znaleźć więcej informacji; jeśli ceny i lokalizacje ostatnio się zmieniły, aplikacje są bardziej aktualne niż wiele ofert online.

Wiele głównych atrakcji turystycznych Szanghaju znajduje się w dzielnicy Huangpu:
[[Plik:Yuyuan gardens, Shanghai.JPG|thumb|Herbaciarnia na starym mieście]]
* '''Stare Miasto''' (老城厢; Lao Chengxiang, znane również jako 南市, Nanshi) to oryginalne chińskie miasto sprzed około 1000 lat, obecnie główny obszar turystyczny. Centrum tego obszaru to '''Ogrody Yuyuan'''.
* '''Międzynarodowa Osada''' została zbudowana na północ i zachód od Starego Miasta, począwszy od lat 40. XIX wieku. W zachodnich książkach z okresu kolonialnego „Szanghaj” oznacza tę osadę.
* '''Bund''' (外滩 Wàitan). Nadrzeczna aleja, która była centrum XIX-wiecznego Szanghaju, a obecnie jest główną atrakcją turystyczną. 
* '''Plac Ludowy''' (Renmin Gongyuan). To, co kiedyś było torem wyścigów konnych na skraju brytyjskiej dzielnicy, jest teraz dużym i ruchliwym parkiem w centrum miasta. W klubie starego toru mieści się obecnie muzeum i znakomita restauracja. Pod placem na skraju parku znajduje się stacja metra, która jest jednym z węzłów systemu szanghajskiego i jedną z najbardziej ruchliwych stacji metra na Ziemi; tam spotykają się linie 1, 2 i 8. W pobliżu znajduje się kilka dużych, luksusowych centrów handlowych i domów towarowych

[[Plik:Jing'an Temple Shanghai 11.jpg|thumb|Świątynia Jing'an, dystrykt Jing'an]]
'''Nanjing Road''' była główną ulicą starej brytyjskiej koncesji; dziś jest to główna, ekskluzywna ulica handlowa. Linia 2 biegnie pod nią na pewnej odległości i ma wzdłuż niej cztery stacje; na liście wschód-zachód są to Nanjing Road East, Plac Ludowy, Nanjing Road West i świątynia jing'an. Droga przebiega przez dwie dzielnice.

* '''Nanjing Road East''' w dzielnicy Huangpu rozciąga się od Bundu do Parku Ludowego, a większość z nich to bardzo ruchliwy pas tylko dla pieszych.
* '''Nanjing Road West''' to kontynuacja dzielnicy Jing'an. Część biegnie wzdłuż północnej strony Parku Ludowego. Punktem orientacyjnym poza parkiem jest '''Świątynia Jing'an''', piękny starożytny budynek ze stacją metra nazwaną jej imieniem.
Aby posmakować Szanghaju z lat 20. XX wieku, z dużą ilością klasycznej architektury w stylu zachodnim, udaj się do okazałych starych budynków Bundu i pobliskich części Huangpu; jest to nadal główny obszar handlowy. Jeśli wolisz bardziej nowoczesną architekturę, wyjątkowo wysokie budynki i ogromne centra handlowe, najlepszymi dzielnicami dla drapaczy chmur są Pudong i Jing'an. Zobacz powiązane artykuły, aby uzyskać szczegółowe informacje.

Inne ważne zabytki znajdują się w dawnej '''koncesji francuskiej'''. To zawsze była modna okolica – nawet w okresie kolonialnym mieszkało tam wielu słynnych Chińczyków – i tak jest do dziś z wieloma najlepszymi rozrywkami i sklepami w Szanghaju. Traktujemy ją jako jedną dzielnicę i dajemy jej własny artykuł. W jego obrębie znajdują się:

[[Plik:Site of the First National Congress of the Communist Party of China.jpg|thumb|Budynki Shikumen]]
* '''Xujiahui''', centrum dzielnicy Xuhui, z węzłem metra (linie 1, 9 i 11), głównymi drogami, ogromnymi centrami handlowymi, w tym wieloma sklepami elektronicznymi, oraz luksusowymi budynkami mieszkalnymi i biurowymi.
* '''Huaihai Road''', ekskluzywna ulica handlowa, którą wielu mieszkańców Szanghaju woli od Nanjing Road.
* '''Hengshan Road''', która biegnie od Huaihai Road do Xujiahui, ma największe skupisko restauracji i barów w Szanghaju.
* '''Xintiandi''', obszar starych domów shikumen („kamienna brama”, unikalny styl szanghajski), przebudowany z centrami handlowymi, modnymi barami i restauracjami oraz dużą ilością turystyki.
* '''Tianzifang''', kolejny obszar osiedli shikumen, który został przebudowany. Jest nowszy niż Xintiandi i kładzie nacisk na sztukę, rzemiosło i zakupy w butikach, gdzie Xintiandi kładzie nacisk na markowe towary i rozrywkę.
Ogólnie rzecz biorąc, koncesja francuska to najlepszy obszar Szanghaju na zakupy w butikach, małe galerie i sklepy z rękodziełem oraz ciekawe restauracje

=== Muzea ===
[[Plik:Shanghai Museum 2006 10-37.jpg|thumb|Muzeum Szanghaju]]
* Huangpu ma '''Muzeum Szanghaju''' i ''Muzeum Urbanistyki w Szanghaju''' po przeciwnych stronach Placu Ludowego oraz '''Muzeum Historyczne Bundu''' w parku na północnym krańcu Bundu.
* '''Muzeum Kolejnictwa w Szanghaju''' znajduje się w pobliżu dworca kolejowego w Zhabei.
* '''Muzeum Chińskich Sztuk Walki''' znajduje się na terenie kampusu Instytutu Wychowania Fizycznego w Szanghaju; zobacz artykuł Dystrykt Yangpu, aby uzyskać szczegółowe informacje.
* W dzielnicy Putuo znajduje się '''Muzeum Śluzy Wodnej Dynastii Yuan''', ciekawy przykład średniowiecznej inżynierii.
* '''Muzeum Historii Miasta Szanghaju''' znajduje się po drugiej stronie rzeki, poniżej Perłowej Wieży w Pudong.
* '''Muzeum Historii Naturalnej w Szanghaju''' znajduje się w dzielnicy Jing'an, obok nazwanej od niej stacji metra na linii 1 .

=== Galerie sztuki ===
Obszary galerii są raczej rozproszone, wiele z nich znajduje się z dala od centrum iw dawnych budynkach przemysłowych, które zostały odnowione i ponownie wykorzystane.

* '''Dzielnica sztuki M50''' to główne centrum współczesnej sztuki chińskiej w Szanghaju, z dziesiątkami studiów i galerii. Znajduje się w dawnej fabryce w dzielnicy Putuo.
* '''1933 Szanghaj''' jest w dawnej rzeźni; ma teatr, sklepy, kawiarnie i studia. Zobacz Hongkou po szczegóły.
* '''Elektrownia Sztuki''' znajduje się nad rzeką Huangpu, w starej elektrowni przekształconej najpierw w pawilon na Expo 2010, a następnie jako pierwsze państwowe muzeum sztuki współczesnej w Chinach. Jest w Huangpu.
* '''Szanghajskie Centrum Plakatu i Sztuki Propagandowej''' znajduje się po zachodniej stronie Koncesji Francuskiej. Świetna kolekcja plakatów z czasów Mao i innych pamiątek, trochę trudna do znalezienia, ale warta wysiłku.
* '''Szanghajska Galeria Sztuki''' to galeria handlowa w centrum handlowym o nazwie 3 na Bundzie.
* Obszar Tianzifang we francuskiej koncesji ma wiele galerii i studiów.
* Zachodni Bund we francuskiej koncesji to jedna z najnowszych dzielnic artystycznych miasta. W 2019 roku francuskie muzeum sztuki Centre Pompidou założyło tutaj swoją pierwszą chińską placówkę w '''Muzeum Zachodniego Bundu'''.

=== Świątynie ===
[[Plik:20090628_Shanghai_Wen_Miao_0564.jpg|thumb|Świątynia konfucjańska]]
Szanghaj wiele świątyń, kościołów, meczetów i synagog.

* '''Świątynia Jing'an''' to duża świątynia buddyjska w dzielnicy Jing'an, obok stacji metra (linie 2 i 7) nazwanej jej imieniem.
* '''Świątynia Longhua''' to świątynia buddyjska Zen na południowym skraju Koncesji Francuskiej.
* Stare miasto ma zarówno Taoistyczną '''Świątynię Boga Miasta''' (Chenghung Miao), jak i '''Szanghajską Świątynię Konfucjańską''' (Wen Miao).
* '''Katedra św. Ignacego''' jest głównym kościołem katolickim zbudowanym przez Francuzów w pobliżu Xujiahui.
* '''Kościół Świętej Trójcy''' to anglikańska katedra po wschodniej stronie Placu Ludowego w starej brytyjskiej dzielnicy.
* '''Świątynia Jadeitowego Buddy''' znajduje się w Putuo, małej buddyjskiej świątyni z kilkoma pięknymi posągami.
* '''Meczet Xiaotaoyuan''' to największy meczet w Szanghaju, obok którego znajduje się oddzielny meczet dla kobiet. Jest w Huangpu.
Oczywiście po mieście rozrzuconych jest wiele mniejszych budynków religijnych — buddyjskich, taoistycznych, konfucjańskich, muzułmańskich i chrześcijańskich.

=== Wodne miasta ===
[[File:Zhujiajiao-04.JPG|thumb|Zhujiajao]]
Na zachodnich przedmieściach znajdują się miasta wodne, popularne zarówno wśród mieszkańców Szanghaju, jak i turystów. Są dość malownicze z kanałami jako głównym środkiem transportu i wieloma tradycyjnymi mostami i budynkami.

* '''Zhujiajiao''' znajduje się na zachodnim skraju gminy w dzielnicy Qingpu i można do niego dojechać linią 17 z dworca kolejowego Hongqiao lub autobusem. Jest dość popularny wśród mieszkańców Szanghaju, zarówno Chińczyków, jak i emigrantów. Jest kilka barów prowadzonych przez emigrantów.
* '''Qibao''' jest bliżej centrum w dzielnicy Minhang i można do niego dojechać metrem linii 9, stacja Qibao, a następnie przejść blok na południe). Jest mniejszy niż Zhujiajiao i ma większy odsetek turystów.
* '''Fengjing''' w dzielnicy Jinshan ma wielu artystów, nawet swój własny dość dobrze znany styl malowania „chłop z Jinshan”. Linia 22 metra zabierze Cię do Jinshan, ale będziesz potrzebować lokalnego autobusu lub taksówki, aby dotrzeć do Fengjing.
Ten typ miasta znajduje się na całym obszarze Delty Jangcy. W szczególności jest ich kilka w regionach [[Suzhou]] i [[Hangzhou]], a także w Szanghaju.

== Najbliższe okolice ==
Niedaleko Szanghaju znajduję się:
* Thames Town - miasto zbudowane w europejskich stylach architektonicznych - 30 km od Szanghaju

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Rozrywka ==
Aby poznać inną stronę Szanghaju, możesz nauczyć się gotować w jednej ze szkół gotowania lub w jednej z restauracji proponującej/organizującej kursy gotowania. Niektóre z nich są bardziej luksusowe, jak na przykład „The kitchen At...” [http://www.thekitchenat.com/] oferujące doświadczonych kucharzy. Inne zaś proponują podejście bardziej lokalne z poznaniem kultury, jak na przykład „Cook in Shanghai” organizujące wycieczki objazdowe po targach ze świeżymi produktami i w luźnej atmosferze.

== Imprezy ==

== Noclegi ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Wyjazd ==

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Chiny}}
{{Geo|31.2|121.5}}

[[Kategoria:Chiny]]</text>
      <sha1>jkrcj4w30qr0svt73nzilce93zgxyrg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119844</id>
      <parentid>119843</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T11:38:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Najbliższe okolice */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="97398" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa            = Szanghaj
 |nazwa oryginalna = 上海 (上海市)
 |widok            = Shanghai montage.png
 |opis             = 
 |herb             =
 |mapa             = China Shanghai.svg
 |państwo          = [[Chiny]]
 |region           = [[Szanghaj (prowincja)|Szanghaj]]
 |powierzchnia     = 6341
 |wysokość         = 4
 |prefiks          = 021
 |kod pocztowy     = 200000-202100
 |www              = http://www.shanghai.gov.cn/
}}
'''[https://www.meet-in-shanghai.net/ Szanghaj]''' (上海; ''Zånhae'' po szanghajsku, ''Shànghǎi'' po mandaryńsku) to najbardziej rozwinięte miasto w [[Chiny|Chinach]], główne centrum finansów i mody oraz jedno z najbardziej zaludnionych i najważniejszych miast na świecie.

Istnieje kilka sposobów oceny wielkości miast; według tego, którego używa Wikipedia, w oparciu o liczby ONZ, Szanghaj jest trzecim co do wielkości miastem na świecie po [[Tokio]] i [[Delhi]]. Pod każdym względem znajduje się w pierwszej dziesiątce na świecie i albo największe w Chinach, albo drugie po [[Chongqing]].

Szanghaj jest podzielony na dwie części przez rzekę Huangpu (黄浦江 ''Huángpǔ Jiāng''), która dzieli miasto na '''Puxi''' (浦西 ''Pǔxī''), na zachód od rzeki i '''Pudong''' (浦东 ''Pǔdōng''), na wschód od rzeki. Oba terminy mogą być używane w ogólnym znaczeniu dla wszystkiego po ich stronie rzeki, w tym różnych przedmieść. Jednak są one częściej używane w znacznie węższym sensie, gdzie Puxi jest starszym (od XIX wieku) centrum miasta (#Śródmieście poniżej), a Pudong z masą nowych (od 1990) wieżowców po drugiej stronie rzeki. 

Szanghaj jest jednym z czterech miast w Chinach, które są administrowane jako gminy (市) na tym samym poziomie w hierarchii, co prowincje. Nie jest częścią żadnej prowincji i nie ma struktury rządowej na poziomie prowincji, prefektury lub miasta, tylko rząd dla '''gminy Szanghaj''' i po jednym dla każdego z 16 okręgów w jego obrębie. Jest to artykuł przeglądowy dla całej gminy. Dla '''dzielnic centralnych, które mają większość atrakcji turystycznych, hoteli, restauracji i klubów nocnych''', patrz #Śródmieście i #Pudong poniżej.

Gmina zajmuje dość duży obszar — 6341 km² lub 2448 mil kwadratowych — i ma ponad 25 milionów mieszkańców, mniej więcej tyle samo co [[Australia]] i więcej niż wszystkie z wyjątkiem dwóch stanów USA i wszystkich z wyjątkiem sześciu krajów członkowskich UE. Jego PKB jest większe niż w wielu krajach i ma najbardziej ruchliwy port kontenerowy na świecie. Szanghaj jest głównym ośrodkiem regionu Wschodnich Chin, który jest gęsto zaludniony, silnie uprzemysłowiony, dobrze prosperujący, dobrze zaopatrzony w pracowników migrujących z biedniejszych części Chin i wciąż się rozwija.

[[Plik:Panoramic_view_on_Oriental_Pearl_TV_Tower_-_panoramio.jpg|thumb|Ujście potoku Suzhou&lt;br/&gt;Bund po lewej, Hongkou po prawej&lt;br/&gt;Zhabei w tle]]
Historia znacząco ukształtowała pejzaż Szanghaju. Budynki w stylu brytyjskim wciąż można zobaczyć na Bundzie, podczas gdy budynki w stylu francuskim wciąż można znaleźć w dawnej koncesji francuskiej. To, co kiedyś było torem wyścigów konnych na skraju obszaru brytyjskiego, jest teraz Parkiem Ludowym, z głównym węzłem metra pod spodem. Inne stacje metra obejmują stację kolejową na skraju obszaru, który kiedyś był obszarem amerykańskim, oraz Lao Xi Men i Xiao Nan Men, odpowiednio Stara Zachodnia Brama i Mała Brama Południowa, nazwane na cześć dwóch bram starego chińskiego miasta otoczonego murami.

* {{Znacznik|Zatoka Suzhou|31.244722 |121.486944 |typ=natura}}'''Zatoka Suzhou''' (''rzeka Wusong''). To bardziej mała rzeka niż potok, dopływ, który wpada do Huangpu na północnym krańcu Bundu. Zaczyna się w pobliżu Suzhou i jest ujściem jeziora Tai. W obrębie Szanghaju jego części tworzą granicę między dzielnicami Huangpu i Jing'an na południu oraz Hongkou i Zhabei na północy. Beisuzhou Road i Nansuzhou Road biegną wzdłuż centrum miasta; ''bei'' i ''nan'' to po chińsku odpowiednio północ i południe. 
Miasto ma sporo rozrzuconych parków — patrz #Parki poniżej i artykuły dotyczące poszczególnych dzielnic — ale poza tym jest w większości mocno zabudowane i gęsto zaludnione. Ocalałe XIX-wieczne budynki mają prawie co najmniej dwa piętra i są dość gęsto upakowane, a nowe budynki 20 lub więcej pięter są szeroko rozpowszechnione. Niektóre z przedmieść nadal mają obszary o niskiej gęstości zaludnienia, a nawet niektóre pola uprawne, ale mają też duże osiedla mieszkaniowe i duże nowoczesne centra handlowe.

Czasami do Szanghaju przybywały grupy uchodźców z innych części świata. Jedną z grup byli biali Rosjanie uciekający przed rewolucją 1917 roku; w latach dwudziestych koncesja francuska miała więcej Rosjan niż Francuzów (i oczywiście więcej Chińczyków niż obaj razem). Kolejną grupą byli Żydzi wyjeżdżający z Niemiec w latach 30.; osiedlili się głównie w Hongkou, dzielnicy, w której było już wielu Żydów. Po przejęciu Korei przez Japonię w 1910 roku i Mandżurii w 1931 roku, Szanghaj przyjął uchodźców z obu regionów.

== Dzielnice ==
Gmina Szanghaj ma 16 okręgów administracyjnych, każdy z co najmniej kilkuset tysiącami mieszkańców, a Wikivoyage ma osobne artykuły dla większości z nich. Tutaj staramy się je podzielić w sposób, który będzie miał sens dla podróżnych.

=== Śródmieście ===
[[Plik:Shanghai_districts_map_inner.svg|thumb|550px]]
'''Historyczne centrum Szanghaju''', obejmuje zarówno stare chińskie miasto, jak i obszar osadnictwa międzynarodowego, które rozpoczęło się w latach 40. XIX wieku i trwało do lat 30. XX wieku. Może się nazywać '''Puxi''' (浦, 西), '''centrum Szanghaju''' (上海市区) lub '''centrum miasta''' (市中心). Dziś obszar ten jest nadal sercem miasta. Większość atrakcji turystycznych i wiele hoteli znajduje się tutaj, a przez nią przebiega wiele linii metra.

Cztery dzielnice śródmiejskie to:
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Huangpu|Huangpu]]
| kolor regionu 1 = #f03d1f
| opis regionu 1 = Najbardziej centralna dzielnica Szanghaju z Bundem (nadrzecznym bulwarem, który był centrum handlu w epoce kolonialnej), Parkiem Ludowym (często uważanym za centrum miasta) i wieloma innymi atrakcjami.
Czerwony obszar na mapie pokazuje, co obejmuje nasz artykuł o Huangpu, z wyjątkiem dwóch obszarów, które są administrowane w ramach Huangpu, ale są omówione w innych artykułach tutaj. Stare Miasto ma swój własny artykuł, a my obejmujemy Luwan w ramach koncesji francuskiej.

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Stare Miasto|Stare Miasto]]
| kolor regionu 2 = #e6bfa3
| opis regionu 2 = Obszar ten był otoczony murami przez prawie tysiąc lat, zanim wokół niego rozwinął się nowoczesny Szanghaj; mur już dawno zniknął, zastąpiony przez obwodnicę. W okolicy znajduje się sporo tradycyjnych budynków w stylu chińskim, w tym niektóre z najważniejszych świątyń w mieście i piękny klasyczny chiński ogród. Ma również wiele zakupów zorientowanych na turystów i jest główną atrakcją zarówno dla chińskich, jak i zagranicznych turystów, w mniejszym stopniu dla mieszkańców Szanghaju.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Jing'an|Jing'an]]
| kolor regionu 3 = #ffbd0c
| opis regionu 3 = Centrum tego obszaru to wspaniała świątynia buddyjska, która ma ponad 1500 lat; dziś pod nim znajduje się główna stacja metra. Obszar ten jest obecnie jednym z najbardziej zabudowanych w mieście, z wieloma ekskluzywnymi sklepami i rozległą zabudową wysokościową – komercyjną, mieszkaniową i biurową – w tym wieloma zagranicznymi konsulatami.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Koncesja francuska|Koncesja francuska]]
| kolor regionu 4 = #e99d90
| opis regionu 4 = Z piękną katolicką katedrą i innymi interesującymi starszymi budynkami, teraz także z wieloma ekskluzywnymi wieżowcami mieszkalnymi i biurowymi oraz kilkoma dużymi centrami handlowymi. W okolicy znajduje się wiele sklepów – w tym wysokiej klasy międzynarodowe marki, butiki dla lokalnych projektantów oraz sklepy dla artystów i rzemieślników – a także wiele klubów nocnych.
Nasz artykuł o francuskiej koncesji obejmuje całą oficjalną dzielnicę Xuhui, z której większość znajdowała się w starej koncesji, chociaż południowe części nie. Obejmuje również Luwan, który nie jest już oficjalnym okręgiem i jest obecnie administrowany jako część Huangpu.
}}
Oczywiście „śródmieście” nie jest dokładnie zdefiniowane; cztery dzielnice, które mamy powyżej, są wyraźnie najbardziej centralnymi, ale niektóre definicje obejmują inne, które wymienimy poniżej w wewnętrznych przedmieściach, a niektóre obejmują części Nowego Obszaru Pudong, być może wszystko w obrębie zewnętrznej obwodnicy.

=== Pudong ===
Bezpośrednio po drugiej stronie rzeki od (na wschód od) śródmieścia, Pudong jest '''głównym ośrodkiem rozwoju''' (od około 1990) jako centrum finansowe wypełnione drapaczami chmur. Pudong jest tutaj wymieniony oddzielnie od starszego obszaru śródmieścia po stronie Puxi, ale można go opisać jako przedłużenie śródmieścia lub nawet jako nowe centrum miasta.

[[Plik:Shanghai - Pudong - Lujiazui.jpg|thumb|Lujiazui, widziane z Bundu&lt;/br&gt;Cztery budynki mają ponad 400 m wysokości]]
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Pudong|Pudong]]
| kolor regionu 1 = #de72df
| opis regionu 1 = Wysoko rozwinięty obszar z większą liczbą drapaczy chmur niż w Nowym Jorku, kilkoma najwyższymi budynkami na świecie i mnóstwem udogodnień dla osób podróżujących służbowo lub zamożnych turystów. Podróżujący z ograniczonym budżetem mogą chcieć zobaczyć niektóre z zabytków Pudong lub zaszaleć w jednym z jego barów lub restauracji, ale ogólnie spędzą więcej czasu w starszym centrum miasta po drugiej stronie rzeki.
Zdjęcie po prawej to widok na '''Lujiazui''', najbardziej zagospodarowany obszar Pudong, widziany z Bundu, nadrzecznego bulwaru w starszym centrum miasta.

W systemie administracyjnym Szanghaju obszar opisany przez Wikivoyage w artykule Pudong jest tylko centralną częścią znacznie większego oficjalnego okręgu zwanego Pudong New Area, który obejmuje również mniej rozwinięty Nanhui na południu. Wikivoyage ma osobny artykuł dla Nanhui i jest wymieniony jako zewnętrzne przedmieście poniżej.
}}

=== Wewnętrzne przedmieścia ===
[[Plik:Shanghai_districts_map.svg|thumb|550px]]
Wszystkie wewnętrzne przedmieścia (z wyjątkiem Yangpu) mają bezpośrednie granice z centrum miasta, wszystkie są dość zabudowane i wszystkie mają dobre połączenia metrem. Wszystkie są głównie obszarami mieszkalnymi, ale większość ma znaczny przemysł i wiele biur, a wszystkie mają duże centra handlowe.

Dzielnice te mają kilka atrakcji turystycznych, a kilka ma hotele, które są tańsze niż te w centrum, ale nadal są wygodne do zwiedzania lub zakupów. Kilka z nich ma uniwersytety, a w pobliżu znajduje się wiele tanich restauracji i barów obsługujących rynek studencki; zobacz [[#Nauka]] się poniżej i artykuły okręgowe, aby uzyskać szczegółowe informacje.

{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Yangpu|Yangpu]]
| kolor regionu 1 = #659900
| opis regionu 1 = Na północny wschód od centrum miasta, gdzie znajdują się Uniwersytety Fudan i Uniwersytet Tongji. Ma wiele barów i restauracji o umiarkowanych cenach, które są dostosowane do rynku studenckiego. Dla kupujących ma ogromne centrum handlowe Wujiaochang (五角场).

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Hongkou|Hongkou]]
| kolor regionu 2 = #9ef000
| opis regionu 2 = Na północ i nieco na wschód od centrum miasta, gdzie znajdowała się dawna japońska koncesja, siedziba parku Lu Xun i stadionu piłkarskiego, w pierwszej połowie XX wieku mieszkała znaczna część żydowskiej populacji Szanghaju. Przeważnie mieszkalne.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Zhabei|Zhabei]]
| kolor regionu 3 = #157a08
| opis regionu 3 = Zhabei to starsza dzielnica na północ od centrum miasta z dworcem kolejowym w Szanghaju i cyrkiem w Szanghaju. W 2017 roku został włączony do dystryktu Jing'an w celach administracyjnych.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Putuo|Putuo]]
| kolor regionu 4 = #15cd08
| opis regionu 4 = Na północny zachód od śródmieścia, głównie dzielnica mieszkaniowa. Dla podróżnych ma kilka przyzwoitych schronisk młodzieżowych w pobliżu metra.

| nazwa regionu 5 = [[Szanghaj/Changning|Changning]]
| kolor regionu 5 = #00f084
| opis regionu 5 = na zachód od centrum; w tym obszarze znajduje się zoo w Szanghaju. Changning to bardzo duża dzielnica mieszkaniowa z kilkoma centrami handlowymi i rozrywkowymi, zwłaszcza w okolicy parku Zhongshan.

| nazwa regionu 6 = [[Szanghaj/Minhang|Minhang]]
| kolor regionu 6 = #1b936e
| opis regionu 6 = Na zachód i południe od śródmieścia znajduje się wodne miasto Qibao. Linia metra 5 biegnie przez większość z północy na południe. W jego południowej części znajdują się dwa uniwersytety, Shanghai Jiaotong U i East China Normal U.
}}
Lotnisko Hongqiao i dworzec kolejowy Hongqiao znajdują się w tej okolicy, na granicy Changning i północnego krańca Minhang.

=== Zewnętrzne przedmieścia ===
Zewnętrzne przedmieścia otaczają południową, zachodnią i północno-zachodnią stronę miasta. Morze jest na wschodzie i południu, a rzeka Jangcy na północnym wschodzie.

Wszystkie te obszary nadal obejmują tereny uprawne, ale duża ich część jest już pokryta podmiejskim zabudową mieszkaniową i przemysłową i trend nie wykazuje oznak zatrzymania. To, co kiedyś było wiejskimi wioskami obsługującymi pobliskie farmy, stało się miastami, często dość interesującymi, zachowującymi tradycyjną zabudowę, a jednocześnie mieszczącymi nowe wieżowce i centra handlowe.

Od 2021 wszystkie te zewnętrzne przedmieścia mają połączenia metra i autobusy; zobacz artykuły okręgowe, aby uzyskać szczegółowe informacje.

{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Baoshan|Baoshan]]
| kolor regionu 1 = #34a6d6
| opis regionu 1 = Na północ od centrum, z pewnym wybrzeżem na Jangcy.

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Jiading|Jiading]]
| kolor regionu 2 = #73c2e3
| opis regionu 2 = Na północny zachód od centrum miasta, graniczące z Suzhou. Linia metra 11 przechodzi przez Jiading i jest jedyną linią, która wykracza poza gminę Szanghaju; od 2021 r. dotrze do Kunshan, a planowane rozbudowy połączą go z metrem Suzhou do 2023 r.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Qingpu|Qingpu]]
| kolor regionu 3 = #2793c2
| opis regionu 3 = Na zachodnim skraju gminy. Na jego zachodnim krańcu znajduje się miasto wodne Zhujiajiao.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Songjiang|Songjiang]]
| kolor regionu 4 = #919af0
| opis regionu 4 = Na południowy zachód od śródmieścia, graniczy z Minhang, a nie na granicy gminy.

| nazwa regionu 5 = [[Szanghaj/Jinshan|Jinshan]]
| kolor regionu 5 = #7386e3
| opis regionu 5 = W południowo-zachodnim rogu gminy znajduje się miasto wodne Fengjing.

| nazwa regionu 6 = [[Szanghaj/Fengxian|Fengxian]]
| kolor regionu 6 = #4b75db
| opis regionu 6 = Na południowym skraju gminy Szanghaj.

| nazwa regionu 7 = [[Szanghaj/Nanhui|Nanhui]]
| kolor regionu 7 = #8791ef
| opis regionu 7 = W południowo-wschodnim narożniku gminy, administracyjnie część Pudong New Area. Ma Shanghai Disney Resort.
}}
Plaże wzdłuż wybrzeża na południowym krańcu gminy — Fengxian, Jinshan i Nanhui — są popularne jako weekendowy wypad dla mieszkańców Szanghaju.

=== Wyspy ===
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Chongming|Chongming]]
| kolor regionu 1 = #fdcef9
| opis regionu 1 = Wyspa Chongming w Jangcy wraz z kilkoma mniejszymi wyspami w pobliżu tworzą dzielnicę Chongming, najbardziej wysunięty na północ, najbardziej odległy i najmniej rozwinięty obszar w gminie Szanghaj. Od 2021 roku można do niego dotrzeć promem z Baoshan lub autostradą z Pudong; połączenie metra jest w budowie, ale oczekuje się, że zostanie ukończone co najmniej do 2025. Ma największą powierzchnię ze wszystkich dzielnic i jest uważane za stosunkowo wiejskie w porównaniu z resztą Szanghaju, mimo że ma około 700 000 mieszkańców.
}}

== Charakterystyka ==
Szanghaj to fascynująca mieszanka Wschodu i Zachodu. Ma historyczne domy ''shikumen'' (石库门), które łączą style chińskich domów z europejskim stylem projektowym i ma jedną z najbogatszych kolekcji budynków Art Deco na świecie. Byłe koncesje (wyznaczone dzielnice) kontrolowane przez mocarstwa zachodnie pod koniec XIX i na początku XX wieku, więc wiele dzielnic ma budynki w różnych zachodnich stylach.

Szanghaj jest zdecydowanie kosmopolitycznym miastem jak na chińskie standardy, choć jest mniej zróżnicowany niż wiele miast zachodnich. Ludność wynosiła 23 miliony według spisu z 2010 roku; 9 milionów (prawie 40%) to migranci, ludzie z innych części Chin, którzy przybyli w poszukiwaniu pracy lub uczęszczania do jednej z wielu instytucji edukacyjnych w Szanghaju. Istnieje również znaczny kontyngent międzynarodowy: 208 300 obcokrajowców mieszkało w Szanghaju w 2010, nieco ponad jedna trzecia ogólnej liczby 594 000 w kraju. Istnieją usługi przeznaczone dla tych migrantów – restauracje z jedzeniem z dowolnego miejsca w Chinach dla migrantów (w szczególności dużo dobrego taniego jedzenia z Syczuanu i makaronu z zachodnich Chin) oraz różnorodne sklepy spożywcze, restauracje i bary, które zaspokajają potrzeby obcokrajowców.

Istnieje ''[http://zhuanti.shanghai.gov.cn/encyclopedia/en/Default2.aspx#1 Encyklopedia Szanghaju]'' w języku angielskim, która jest dostępna zarówno jako książka w lokalnych księgarniach, jak i online na stronie władz miejskich. Wiele z nich jest raczej nudnych — statystyki, zdjęcia urzędników odpowiedzialnych za każdy projekt rozwojowy oraz opisy projektów, które zawierają wiele szczegółów finansowych i inżynieryjnych — ale jest też całkiem przydatny materiał. Na przykład zawiera szczegółowe opisy wszystkich muzeów i parków w mieście.

=== Gospodarka ===
Szanghaj jest strategicznie położony: w pobliżu geograficznego centrum Chin, u ujścia wielkiej rzeki Jangcy i otoczony żyzną deltą. Od tysiąca lat jest miastem handlowym, a od lat 40. XIX wieku jednym z głównych ośrodków handlu w Chinach; dziś jest ważnym węzłem komunikacyjnym. Posiada najbardziej ruchliwy port kontenerowy na świecie, a dodatkowe obiekty portowe są w trakcie opracowywania. Lotnisko Pudong w Szanghaju jest globalnym węzłem lotniczym i zajmuje trzecie miejsce na liście najbardziej ruchliwych lotnisk w Chinach, za [[Pekin]]em i [[Kanton]]em. Drugie lotnisko w Szanghaju, Hongqiao, zajmuje czwarte miejsce. Miasto jest również bardzo dobrze skomunikowane zarówno drogowo, jak i kolejowo.

Szanghaj jest również jednym z głównych ośrodków przemysłowych Chin, a władze miejskie utworzyły szereg stref przemysłowych, aby zachęcić do dalszego rozwoju. PKB w 2011 wyniósł 300 miliardów dolarów, czyli tuż przed całym krajem [[Malezja|Malezji]].

Według powiedzenia „Szanghaj to raj dla bogatych, piekło dla biednych”. Ludzie z całych Chin gromadzą się w Szanghaju — od rolników poszukujących pracy fizycznej po absolwentów uniwersytetów, którzy chcą rozpocząć karierę lub chcą mieszkać w spokojnym, dynamicznym mieście. Około 40% populacji, 9 milionów z 23, to migranci z innych części Chin. Ceny nieruchomości, zwłaszcza w rejonach centralnych, poszybowały w górę w ciągu ostatnich kilku lat; czynsze należą do najwyższych na świecie i nawet zamożni ludzie narzekają, że zakup domu staje się niemożliwy.

Otaczający go region wschodnich Chin jest zaludniony, dobrze prosperujący, wysoko rozwinięty i wciąż się rozwija. Szanghaj odgrywa ważną rolę jako centrum tego regionu.

=== Historia ===
Chociaż obszar ten był zamieszkany od czasów prehistorycznych, a miasto istniało przynajmniej od czasów dynastii Song, mniej więcej tysiąc lat temu, Szanghaj zyskał na znaczeniu dopiero po tym, jak Chiny przegrały pierwszą wojnę opiumową w 1842 roku. Szanghaj był jednym z pięciu miasta, które Chiny były zmuszone otworzyć dla handlu zachodniego jako porty traktatowe. Następnie Szanghaj niesamowicie się rozrósł; do tego czasu pobliskie miasta, takie jak [[Hangzhou]], [[Suzhou]] i [[Nankin]] były znacznie ważniejsze, ale od końca XIX wieku Szanghaj jest centrum regionu.

Na początku XX wieku Szanghaj był największym i najlepiej prosperującym miastem na Dalekim Wschodzie i jednym z najdzikszych. Wraz z otwarciem Chin od końca lat 70. Szanghaj odzyskał wiele ze swojej dawnej świetności i przewyższał go pod wieloma względami; tempo rozwoju jest absolutnie wściekłe. Dziś Szanghaj jest ponownie jednym z największych i najlepiej prosperujących miast [[Azja|Azji]], choć nie tak dzikim jak kiedyś. Obecnie jest to bardzo atrakcyjne miasto dla podróżnych z całego świata i ważny cel podróży zarówno dla turystyki, jak i biznesu. Artykuł Forbes umieszcza Szanghaj jako 14. najczęściej odwiedzane miasto na świecie, z 6,5 milionami odwiedzających w 2012 roku.

[[Plik:Shanghai1907.jpg|thumb|400px|Szanghaj w 1907 r.&lt;br/&gt;Były tor wyścigowy jest teraz Parkiem Ludowym]]
Od początku lat 40. do końca lat 30. części Szanghaju były koncesjami, obszarami administrowanymi przez obce mocarstwa. Osiem krajów — Wielka Brytania, Francja, Stany Zjednoczone, Niemcy, Włochy, Rosja, Austro-Węgry i Japonia — miało koncesje w Szanghaju, obszarach, które kontrolowały i gdzie chińskie prawo nie miało zastosowania. Większość z nich była zarządzana wspólnie jako „Osiedle międzynarodowe”, ale Francuzi prowadzili je osobno. We wszystkich ludność składała się głównie z Chińczyków, ale było też wielu obcokrajowców, a rząd i system prawny były obce. W policji było wielu Sikhów i kilku francuskich żandarmów.

Na obszarach koncesyjnych mieszkało wielu ważnych Chińczyków. Dom przewodniczącego Mao w Szanghaju jest teraz muzeum w dystrykcie Jing'an, podczas gdy zarówno domy kilku innych przywódców, jak i miejsce pierwszego krajowego spotkania Partii Komunistycznej są teraz muzeami we francuskiej koncesji.

Obecnie większość dawnych obszarów koncesyjnych to części śródmieścia Szanghaju, wymienione w #Śródmieście powyżej.

* „Centralna dzielnica” na starej mapie była Brytyjczykiem i centrum kolonialnego Szanghaju. Odpowiada mniej więcej nowoczesnej dzielnicy Huangpu.
Tor wyścigów konnych na skraju tego obszaru to obecnie Plac Ludowy, uważany za centrum współczesnego Szanghaju.
* „Dzielnica Zachodnia” była w większości brytyjska, ale obejmowała również koncesję włoską. Odpowiada z grubsza Jing'an.
* „Osada francuska” na starej mapie odpowiada mniej więcej dystryktowi Luwan; Koncesja później rozszerzyła się na zachód, obejmując dystrykt Xuhui, a nasz artykuł dotyczący Koncesji Francuskiej obejmuje obie te kwestie.
* „Bund” był w większości brytyjski, choć jego część znajdowała się w koncesji amerykańskiej.
* Hongkou było miejscem dawnej koncesji japońskiej.
„Chińskie miasto” było otoczonym murami miastem Szanghaju przez setki lat, zanim wokół niego rozwinęło się nowoczesne miasto. Ma swój własny artykuł w Wikivoyage, Stare Miasto.

„Dystrykt Północny” i „Okręg Wschodni” były niegdyś koncesją amerykańską; dziś są one odpowiednio częścią Zhabei i Hongkou. Przyjmują mniej odwiedzających niż wyżej wymienione dzielnice, ale mają pewne atrakcje, a dworzec kolejowy w Szanghaju znajduje się w Zhabei. Są one wymienione pod #Wewnętrzne przedmieścia.

Szanghaj osiągnął swój zenit w latach 20. i 30. XX wieku i był w tym czasie najlepiej prosperującym miastem Azji Wschodniej. Z drugiej strony ulice były w tym okresie w dużej mierze rządzone przez triady (chińskie gangi), przy czym triady czasami walczyły o kontrolę nad częściami Szanghaju. Ten okres został znacznie zromanizowany w wielu nowoczesnych filmach i serialach telewizyjnych, z których jednym z najsłynniejszych jest The Bund, który został wyprodukowany przez telewizję w Hongkongu w 1980 roku. Szanghaj stał się również głównym ośrodkiem chińskiej rozrywki w tym okresie, z wieloma filmami i piosenki wyprodukowane w Szanghaju.

[[Plik:Shanghai1937city zhabei fire.jpg|thumb|Zhabei został spalony podczas bitwy o Szanghaj, 1937]]
Szanghaj został zajęty przez Japończyków w 1937 roku po kilkumiesięcznej bitwie. Japonia i jej marionetkowy reżim pozostawały pod kontrolą do 1945 roku i, podobnie jak w innych częściach Chin, życie w Szanghaju w tym czasie było bardzo trudne.

Po wojnie zniesiono koncesje zagraniczne i wznowiono handel. Po zwycięstwie komunistów w wojnie domowej w 1949 r. wiele osób związanych z przemysłem rozrywkowym, a także duża część klasy wyższej i intelektualistów uciekło do Hongkongu i na Tajwan. Dni chwały Szanghaju dobiegły końca — jak się okazało tymczasowo.

Od czasu „reformy i otwarcia” Chin, które rozpoczęły się pod rządami Deng Xiaopinga około 1978 roku, Szanghaj jest ponownie wielkim miastem przemysłowym i portem handlowym, i pod wieloma względami przekroczył dawne czasy świetności. W latach 90. rząd Szanghaju wprowadził serię nowych strategii przyciągania inwestycji zagranicznych. Największym posunięciem było utworzenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej zwanej Pudong New Area z szeregiem środków rządowych mających na celu zachęcenie do inwestycji. Obejmuje to prawie cały Szanghaj na wschód od rzeki.

Strategie wzrostu okazały się niezwykle skuteczne; w ciągu dwudziestu lat śródmieście Pudong zmieniło się z przeważnie wiejskiego obszaru w więcej drapaczy chmur niż w Nowym Jorku, w tym kilka z najwyższych na świecie. Pudong jest obecnie siedzibą wielu instytucji finansowych, które kiedyś miały swoje główne biura po drugiej stronie rzeki Huangpu na Bundzie.

Dziś celem Szanghaju jest przekształcenie się w światowej klasy centrum finansowe i gospodarcze, które jest już na dobrej drodze. Aby osiągnąć ten cel, Szanghaj zmaga się z konkurencją ze strony Hongkongu, który ma zalety silniejszego systemu prawnego oraz większego doświadczenia w zakresie bankowości i usług. Jednak Szanghaj ma silniejsze powiązania z chińskim wnętrzem i rządem centralnym, a także silniejszą bazą produkcyjną i technologiczną. Szanghaj zwiększył swoją rolę w finansach i bankowości, a wiele międzynarodowych korporacji zbudowało w mieście swoje centrale w Chinach, a nawet w regionie Azji i Pacyfiku, napędzając popyt na wysoko wykształconą i kosmopolityczną siłę roboczą.

=== Klimat ===
Szanghaj ma wilgotny klimat subtropikalny. Miasta na mniej więcej porównywalnej szerokości geograficznej (nieco ponad 30°) to [[Nowy Orlean]], [[Kair]] i [[Perth]].

Wiosna może cechować się długimi okresami pochmurnej i deszczowej pogody.

Temperatury w lecie często przekraczają 35°C (95°F) przy bardzo dużej wilgotności, co oznacza, że ​​będziesz się dużo pocić i powinieneś wziąć dużo ubrań na zmianę lub zaplanować zakupy podczas wizyty. Burze z piorunami występują również stosunkowo często w okresie letnim. Istnieje pewne ryzyko tajfunów w okresie od lipca do września, jednak nie są one powszechne.

Jesień jest na ogół łagodna z ciepłą i słoneczną pogodą.

Zimą temperatury rzadko wzrastają powyżej 10°C (50°F) w ciągu dnia i często spadają poniżej 0°C (32°F) w nocy. Opady śniegu zdarzają się rzadko, zwykle występują tylko raz na kilka lat, ale sieci transportowe mogą czasami zostać zakłócone w przypadku nagłej burzy śnieżnej. Pomimo faktu, że zimowe temperatury w Szanghaju nie są szczególnie niskie, czynnik odczuwalny przez wiatr w połączeniu z wysoką wilgotnością może sprawić, że będzie to mniej komfortowe niż w niektórych znacznie zimniejszych miejscach, w których często pada śnieg. Również w epoce Mao oficjalna zasada głosiła, że ​​budynki na północ od Jangcy były ogrzewane zimą, ale na południe nie były ogrzewane; Szanghaj jest na południowym brzegu, więc wiele starszych budynków nie ma ogrzewania.

== Język ==
=== Osoby posługujące się językiem chińskim ===
Język ojczysty większości mieszkańców, dialekt szanghajski lub Wu, nie jest wzajemnie zrozumiały z mandaryńskim, kantońskim, minnan (tajwański/hokkien) lub innymi formami chińskiego. Użycie języka szanghajskiego jako de facto „pierwszego” języka miasta zmniejsza się zarówno z powodu używania mandaryńskiego w środkach masowego przekazu i edukacji, jak i dlatego, że Szanghaj ma wielu pracowników migrujących z innych części Chin, którzy nie mówią po szanghajsku. Podobnie jak w innych częściach Chin, język mandaryński jest ''lingua franca''. Ponieważ Szanghaj jest głównym centrum handlowym Chin od lat 20. XX wieku, wszyscy mieszkańcy, którzy mówią po szanghajsku, mogą również mówić po mandaryńsku, więc nie będziesz mieć problemów z porozumiewaniem się po mandaryńsku z mieszkańcami. Niemniej jednak próby mówienia po szanghajsku są mile widziane i mogą pomóc Ci przyciągnąć uwagę miejscowych.

Mówiący Wu mają szczególny akcent podczas mówienia po mandaryńsku. Mandaryński jest mocno oparty na tonach i mówcy z [[Pekin]]u mogą być łatwo zrozumiani (większość podręczników opiera się na ich akcencie lub przybliżeniu). Osoby posługujące się językiem szanghajskim przejęły niektóre cechy Wu na język mandaryński. Podczas gdy w innych językach nie stanowiłoby to problemu, biorąc pod uwagę fonemiczną i tonalną naturę mandaryńskiego, najmniejsza zmiana w wymowie może znacznie utrudnić jej zrozumienie. Najlepiej powiedzieć „说慢一点” (''shuō màn yī diǎn''), co oznacza „mów trochę wolniej”.

=== Osoby spoza Chin ===
Ponieważ angielski jest obowiązkowy w chińskich szkołach, coraz więcej osób zna przynajmniej podstawowy angielski. Przekonasz się zapewne, że większość ludzi w branży turystycznej dość dobrze nim włada, podobnie jak wielu na stanowiskach usługowych, tj. w sklepach, gastronomii, a nawet u sprzedawców na stacjach metra. Angielski jest prawdopodobnie lepiej rozumiany niż mówiony przez wielu, a Chińczycy notorycznie boją się zawstydzać się publicznie, więc upewnij się, że twoje pytania są jasne i można na nie łatwo odpowiedzieć.

Dwie cechy mieszkańców Szanghaju są pomocne – jedna to tradycyjna chińska gościnność, w której większość ludzi naprawdę chce pomóc, gdy o to poproszą, oraz szanghajska solidność. W razie potrzeby nie bój się podejść nawet do mało prawdopodobnej starszej osoby z arsenałem przemyślanych i wyraźnych gestów, notatek po chińsku, mapami czy zdjęciami. W najgorszym przypadku szukaj młodszej osoby i/lub kogoś na wyższym stanowisku, ponieważ obie osoby mają większe szanse na lepszą znajomość języka angielskiego i czują się pewniej w kontaktach z obcokrajowcem.

Codzienny mówiony chiński jest dość prostym językiem, więc większość ludzi nie będzie urażonych, jeśli wyrzucisz uprzejmości również po angielsku i skupisz się na najważniejszych częściach swojego przekazu, np. w języku angielskim. &quot;Gdzie jest stacja metra?&quot; prawdopodobnie zadziała lepiej niż „Czy byłbyś tak miły i skierował mnie do najbliższej stacji metra, jeśli możesz?”.

Do negocjacji w sklepach często używa się kalkulatorów do „dyskutowania” cen. Doświadczeni właściciele sklepów w miejscach często odwiedzanych przez turystów wyposażają w nie swój personel, ale nie bój się otworzyć jednego (lub aplikacji kalkulatora w telefonie) w tym celu, jeśli druga strona tego nie zrobi. Pamiętaj, że „4” to pechowa liczba i należy unikać cen ją zawierających, co możesz wykorzystać na swoją korzyść (np. proponując „39” zamiast 40-cokolwiek).

Należy pamiętać, że kierowcy taksówek i Ubera są często starsi lub rekrutowani z klasy robotniczej lub populacji migrantów, a zatem jako grupa mają niższą niż przeciętną znajomość języka angielskiego. Dlatego zaleca się, aby miejsca docelowe i adres hotelu były napisane dla nich po chińsku. Niektóre hotele dostarczają nawet małe broszury z nazwą i adresem hotelu, a także z najważniejszymi punktami orientacyjnymi napisanymi w tym celu w języku angielskim i uproszczonym chińskim.

== Dojazd ==
Szanghaj jest jednym z głównych węzłów turystycznych w [[Chiny|Chinach]], a dotarcie z praktycznie każdego miejsca jest łatwe.

=== Samolotem ===
Szanghaj ma [https://www.shairport.com/index_en.html dwa główne lotniska], z '''Pudong''' główną bramą międzynarodową i '''Hongqiao''' obsługującym głównie loty krajowe, ale także niektóre międzynarodowe miejsca docelowe w Azji Wschodniej. Transfer między lotniskami zajmuje około 1 godziny taksówką. Istnieją również bezpośrednie autobusy wahadłowe.

Możesz podróżować między dwoma lotniskami w około dwie godziny metrem. Lotniska znajdują się na przeciwległych końcach linii 2 , głównej linii wschód-zachód przez centrum Szanghaju. Możesz skrócić czas, jadąc częściowo pociągiem Maglev (opisanym w następnej sekcji). Podróżnik dokonujący tego transferu z kilkoma godzinami zapasu i chęcią szybkiego spojrzenia na Szanghaj (i niezbyt dużego bagażu) może wysiąść na Nanjing Road East i przejść kilka przecznic do Bundu.

Darmowe mapy turystyczne centrum Szanghaju, z głównymi zabytkami oznaczonymi po angielsku, są dostępne w małych stojakach, gdy wjeżdżasz na oba lotniska. Warto je zdobyć, przechodząc obok, ponieważ, z wyjątkiem niektórych hoteli, bezpłatne mapy są niedostępne gdzie indziej.

Oba lotniska mają również bezpośrednie połączenia autobusowe z głównymi pobliskimi miastami, takimi jak [[Hangzhou]], [[Suzhou]] i [[Nankin]], chociaż nowe szybkie pociągi mogą być preferowane, zwłaszcza z lotniska Hongqiao, które ma w pobliżu dworzec kolejowy Hongqiao (jeden przystanek metra lub około kilometra pieszo, wewnątrz i na poziomie).

Krajowe bilety lotnicze najlepiej rezerwować z wyprzedzeniem w jednym z wielu biur podróży lub przez Internet, ale można je również kupić na lotnisku w dniu wylotu. Taryfy są na ogół tanie, ale różnią się w zależności od sezonu; wartość na 400-1200 ¥ dla [[Pekin]]-Szanghaj. Tania linia lotnicza [https://www.ch.com/ Spring Airlines] ma siedzibę w Szanghaju i oferuje trasy do większości głównych chińskich miejsc turystycznych i często oferuje duże zniżki na bilety rezerwowane za pośrednictwem swojej strony internetowej. Podróżującym z ograniczonym budżetem często taniej jest zarezerwować lot na trasie o dużym natężeniu ruchu (Szanghaj-Pekin, Szanghaj-[[Kanton]], Szanghaj-[[Shenzhen]] itp.), a resztę podróżować autobusem lub pociągiem.

W przypadku trudności ze znalezieniem biletów do Pudong lub Hongqiao należy również wziąć pod uwagę miasto [[Hangzhou]], około 45 minut jazdy szybkim pociągiem z Szanghaju. Również jeśli przylatujesz z Azji Południowo-Wschodniej, ponieważ Air Asia ma tani lot z [[Kuala Lumpur]] do Hangzhou.

==== Lotnisko Pudong ====
[[Plik:Transrapid Maglev2.jpg|thumb|240px|Pociąg Maglev na stacji Longyang]]
{{Znacznik|Lotnisko Pudong|31.143333 |121.805278 |typ=transport}}'''Lotnisko Pudong''' (浦东机场, {{IATA|PVG}}) (''40 km na południowy wschód od miasta''). Główny międzynarodowy port lotniczy Szanghaju. PVG jest zwykłym punktem wejścia dla lotów przylatujących z zagranicy. 

Lotnisko znajduje się na linii metra 2 , wiele lepszych hoteli zapewnia bezpłatny transfer lotniskowy dla swoich gości, a do centrum miasta można dojechać sześcioma liniami autobusowymi. Istnieją również autobusy do innych pobliskich miast, takich jak [[Suzhou]] i [[Hangzhou]].

Jeśli masz ciężki bagaż, prawie na pewno wygodniej będzie taksówka; spodziewaj się kosztów w zakresie 200-500 ¥.

Najciekawszym sposobem dotarcia do Szanghaju jest '''najszybszy na świecie pociąg''' lewitacji magnetycznej lub Maglev. Pokonuje 30,5 km w 7 minut z maksymalną prędkością 450 km/h (279 mph), chociaż prędkość jest ograniczona do 310 km/h poza godzinami szczytu. Bilety pojedyncze kosztują 50¥, zniżka do 40¥, jeśli masz bilet lotniczy tego dnia, a bilety powrotne (powrót w ciągu tygodnia) kosztują 80¥.

Maglev kończy się na stacji Longyang w Pudong, która wciąż znajduje się w pewnej odległości od centrum miasta i dlatego może nie być blisko ostatecznego celu podróży. Tutaj możesz połączyć się z liniami metra 2, 7 oraz nową linią 16, 18. Na stacji Longyang znajduje się również muzeum pociągów Maglev dla osób zainteresowanych działaniem pociągów z lewitacją magnetyczną.

==== Lotnisko Hongqiao ====
{{Znacznik|Lotnisko Hongqiao|31.198056 |121.336389 |typ=transport}}'''[https://www.shairport.com/ Lotnisko Hongqiao]''' (虹桥机场 {{IATA|SHA}}) (''na zachód od centrum w dzielnicy Minhang''). Starsze lotnisko Szanghaju, znacznie bliżej centrum niż Pudong. Obsługuje głównie loty krajowe, jedynym wyjątkiem są połączenia miejskie do [[Tokio]]-Haneda, [[Seul]]u-Gimpo, [[Hongkong]]u, [[Makau]] i [[Tajpej]]-Songshan. Istnieją dwa terminale: lśniący, nowy i ogromny T2, używany przez praktycznie wszystkie linie lotnicze, oraz odnowiony, ale wciąż stosunkowo mały T1, używany tylko przez taniego operatora [https://www.ch.com/ Spring Airlines] i międzynarodowe usługi transportu miejskiego. Możesz przenosić się między terminalami autobusem lotniskowym, chociaż czas oczekiwania i podróży może zająć do 45 minut. Dla tych, którzy się spieszą, skorzystanie z linii metra 10 między dwoma terminalami może być warte 3¥ za bilet. 

T2 jest obsługiwany bezpośrednio przez linię metra 2, która łączy lotnisko z Placem Ludowym i dalej na wschód z lotniskiem Pudong. Pociągi kursują od 05:35 do 22:50 (usługi do iz lotniska Pudong mają ograniczone godziny). Linia 10, która również jedzie do centrum Szanghaju, ale inną trasą, obsługuje zarówno T1 jak i T2.

Linia 17 została otwarta 30 grudnia 2017 i łączy dworzec kolejowy Hongqiao (w pobliżu lotniska) z Zhujiajiao.

Ostatecznie linia 5, główna linia biegnąca przez południowe przedmieścia Minhang, zostanie przedłużona do lotniska na północnym krańcu i do Fengxian na południu. Linia 20 będzie przebiegać na północ od lotniska. Od początku 2018 roku nie jest ona używana.

'''Taksówka''' może w dobry dzień pokonać 12 km podróży do miasta w 20 minut, ale daj dodatkowe 30 minut na kolejkę taksówek, zwłaszcza jeśli przyjeżdżasz po godzinie 19:00. Pamiętaj, aby ustalić, z którego terminalu odlatuje Twój lot, zanim udasz się na lotnisko, ponieważ angielskie oznakowanie jest mylące, taksówkarze nie będą w stanie Ci pomóc, a transfer między terminalami odjeżdża co pół godziny z kolejnymi dwudziestoma minutami jazdy.

Ze względu na przedłużenie linii metra autobus ''linii specjalnej lotniska Hongqiao'' (机场专线) został zastąpiony '''autobusem nocnym''' (虹桥机场T2夜宵巴士), który kursuje do świątyni Jing'an, Placu Ludowego i Lujiazui co 10-30 minut od 22:30 (kiedy metro jest zamknięte) do 45 minut po ostatnim przyjeździe w danym dniu za 10 (do świątyni Jing'an lub Placu Ludowego) lub 16 ¥ (do Lujiazui). Odjeżdża spod drzwi 1 na poziomie przylotów Terminalu 2. Bilety są kupowane w autobusie na krótko przed odjazdem.

Chociaż lotnisko Hongqiao ma mniej linii autobusowych na lotnisko niż Pudong, więcej '''publicznych linii autobusowych''' jest połączonych z Hongqiao. Autobusy poniżej kursują do T1, w razie potrzeby skorzystaj z bezpłatnego autobusu wahadłowego, aby połączyć się z T2 lub skorzystaj z linii metra 10, jeśli się spieszysz.

* Nr 806: Te autobusy kursują z lotniska Hongqiao do mostu Lupu w godzinach 06:00-21:30 w odstępach 5-15 minut. Linia ma również przystanek w Xujiahui, a cała podróż kosztuje 5¥.
* Nr 807: Autobusy te kursują w godzinach 06:00-22:30 z lotniska Hongqiao do nowej wioski Zhenguang w dzielnicy Putuo, zatrzymując się w zoo w Szanghaju i innych interesujących miejscach. ¥2.
* Nr 1207: Ten autobus kursuje tylko między lotniskiem a zoo w Szanghaju. ¥2.
Wraz z otwarciem usługi Metro na lotnisko, tylko dwie powyższe trasy obsługują lotnisko.

Jedna publiczna linia autobusowa została teraz przeniesiona do T2. Obowiązuje odwrotna sytuacja - w razie potrzeby skorzystaj z bezpłatnego autobusu lub metra do T1. Linia autobusowa do T2 rozdziela wsiadanie i wysiadanie - wszyscy pasażerowie przybywający do T2 wysiadają na poziomie odlotów lotniska, ale ci, którzy chcą wsiąść do autobusu, muszą wsiąść do autobusu w węźle autobusowym na 1/F kompleksu lotnisko/stacja metra.

* Nr 941: Łącząc lotnisko Hongqiao i dworzec kolejowy w Szanghaju, linia kursuje od 06:30 do 22:30 na lotnisko/23:00 z lotniska. 4¥. Odstęp między usługami to 10-12 min. Poszukaj poczekalni 1.
Dodatkowo, następujący autobus nocny kursuje z T2 w godzinach od 23:00 do 05:00 dla wszystkich, którzy przyjeżdżają późno w nocy i muszą zatrzymać się w miejscach nieobjętych nocnym autobusem T1:

* Nr 316: łączy lotnisko z Bundem, jadąc metrem linii 2 do Zhongshan Park, następnie zatrzymuje się w pobliżu Changshou Road (linia 7), Xinzha Road (linia 1) i East Nanjing Road (linia 2/10) przed zakończeniem przy Bund.
Dostępny jest również dodatkowy autobus nocny od strony dworca.

* Nr 320: Łączy stację kolejową z Bundem inną trasą. Ten autobus zatrzymuje się w pobliżu turystycznej części Hongmei Road, następnie jedzie metrem linii 10 do Jiaotong University, zatrzymuje się w Xujiahui, jedzie dalej linią 10, a następnie zaczyna jechać linią 1 wokół przystanku Changshu Road, aż dotrze do obszaru Xintiandi, a następnie pokonuje ostatni zatrzymaj się w Yu Gardens przed zakończeniem podróży w Bundzie.

=== Koleją ===
Szanghaj ma kilka głównych stacji kolejowych, w tym:

* {{Znacznik|Dworzec kolejowy Szanghaj|31.2503 |121.4509 |typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Szanghaj''' linie metra 1 3 4 (上海站), 100 Moling Road (''trzy przystanki na północ od Placu Ludowego na linii 1''). Największy i najstarszy w Szanghaju, położony w dzielnicy Zhabei. Praktycznie wszystkie pociągi kończyły się tutaj, ale wiele usług w kierunku południowym zostało przeniesionych na Dworzec Południowy, a usługi dużych prędkości korzystają z nowej stacji Hongqiao. 
* {{Znacznik|Dworzec kolejowy Hongqiao|31.196027 |121.316099 |typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Hongqiao''' linie metra 2 10 17 (上海虹桥站). Ogromna nowa stacja znajdująca się w tym samym kompleksie budynków, co lotnisko Hongqiao. Stacja metra łączy tę samą nazwę, Dworzec kolejowy Hongqiao, i znajduje się jeden przystanek za stacją lotniska Hongqiao. Większość pociągów dużych prędkości korzysta z tej stacji.
* {{Znacznik|Dworzec Południowy w Szanghaju|31.154425 |121.424161 |typ=transport}}'''Dworzec Południowy w Szanghaju''' linie metra 1 3 15 (上海南站). w dzielnicy Xuhui. Świadczy usługi w kierunku południowym, z wyjątkiem szybkich pociągów na linii dużych prędkości Szanghaj–[[Hangzhou]], które teraz korzystają z nowej stacji Hongqiao, oraz wolnych pociągów do [[Hongkong]]u (ze względu na brak udogodnień imigracyjnych i celnych). 
* {{Znacznik|Dworzec Zachodni w Szanghaju|31.265278|121.396111|typ=transport}}'''Dworzec Zachodni w Szanghaju''' linie metra 11 15 (上海西站/南翔北站/安亭北站). Niektóre szybkie pociągi w kierunku Nanjing zatrzymują się na tych małych stacjach. Ponadto istnieje kilka pociągów do iz dworca w Szanghaju, które zapewniają połączenia z innymi pociągami. 
* '''Dworzec Wschodni w Szanghaju'''. Plany budowy stacji, która będzie zlokalizowana w dzielnicy Chuansha w Pudong, ogłoszono w 2012 roku.

Samoobsługowe automaty biletowe są powszechne i mogą być używane do sprawdzania godzin pociągów w trybie angielskim, ale bilety można kupić w nich tylko wtedy, gdy masz chiński dowód osobisty. Bilety można również wygodnie rezerwować z wyprzedzeniem w jednym z wielu biur podróży lub w kasie biletowej na dowolnym dworcu kolejowym. Zobacz sekcję dotyczącą biletów kolejowych w artykule o Chinach. Pamiętaj, że bilety w [[Hongkong]]u trafiają do sprzedaży z 60-dniowym wyprzedzeniem, a segment Hongkong–Szanghaj szybko się wyprzedaje.

* '''[[Pekin]]''' (北京) — Począwszy od czerwca 2011 uruchomiono całkowicie nową linię ekspresową z Pekinu, z opcją najkrótszego czasu podróży po 4 godzinach i 18 minutach (G17/G22). Dodatkowo codziennie kursuje kilka szybkich pociągów sypialnych. Pociągi te mają kody z prefiksem D, jeżdżą nieco ponad 10 godzin z Szanghaju do Pekinu. Taryfa wynosi około ¥ 730 za dolną koję z miękkim podkładem lub ¥ 655 za górną koję; pociągi są czyste, a czteroosobowe kabiny wygodne. W niektórych z tych pociągów dostępne są również przedziały dwuosobowe, cena wynosi około ¥ 1470 za dolną koję lub ¥ 1300 za górną. Przedziały dwuosobowe w pociągach D nie mają prywatnych łazienek. W tym samym nowym pociągu zwykłe miejsca drugiej klasy są dostępne za około 327¥. Za zwykły, normalny podkład w standardowym pociągu, który jedzie 13 godzin z Szanghaju do Pekinu, spodziewaj się, że zapłacisz od 306 do 327¥ za twardy podkład lub około 478 do 499 ¥ za miękki. W pociągach serii T dostępne są miejsca sypialne dwuosobowe, z prywatną łazienką i sofą, cena wynosi 881¥ za górną koję lub 92¥1 za dolną. Ale bilety na te tańsze, normalne miejsca sypialne są zwykle bardzo napięte.
* '''[[Hongkong]]''' (香港) — szybkie pociągi G99/G100 kursują codziennie między stacją West Kowloon w Hongkongu a stacją Hongqiao w Szanghaju, a podróż trwa około 8 godzin. Bilety kosztują około 1008¥ w jedną stronę w klasie ekonomicznej. Na stacji w Hongkongu przeprowadzane są procedury imigracyjne zarówno dla Chin kontynentalnych, jak i Hongkongu. Alternatywnie, wolniejszy pociąg Z99/Z100 z dworca kolejowego w Szanghaju (Z99 odjeżdża tutaj o 18:20, Z100 przyjeżdża tutaj o 10:00), przyjeżdżając na stację Hung Hom w Kowloon (Z99 przyjeżdża tutaj około 13:00, Z100 odjeżdża tutaj o godzinie 15:15). Jeśli podróżujesz sam, spodziewaj się, że zapłacisz 800¥ w jedną stronę za miękki podkład, ale zniżki są udzielane na zakupy grupowe (364¥ w jedną stronę na osobę z miękkim podkładem, jeśli na przykład zakup w grupie 4 osób). Jeśli nie masz bardzo napiętego budżetu, spróbuj „Deluxe Soft Sleeper”, który ma przegródki z 2 łóżkami i prywatne gniazdko w stylu kontynentalnym (ale wraz z wprowadzeniem nowych wagonów, zwykły miękki podkład ma również prywatny gniazdko elektryczne w każdym przedziale oraz jedno na korytarzu każdego wagonu). Liczba miejsc jest ograniczona, więc rezerwuj z dużym wyprzedzeniem. Pamiętaj, że nadal będziesz musiał przejść przez odprawę celną, a zatem potrzebujesz nowej wizy do ponownego wjazdu do Chin kontynentalnych (chyba że masz wizę wielokrotnego wjazdu). Jednak odprawa celna na dworcu jest znacznie szybsza niż na lotnisku.
* '''[[Lhasa]]''' (拉萨) — Pociąg do iz Lhasy w [[Tybet|Tybecie]] kursuje codziennie z dworca kolejowego w Szanghaju. Podróż do Lhasy zajmuje niecałe 50 godzin. Twarde siedzisko kosztuje 406 ¥, a twardy podkład kosztuje około 900¥, a miękki kosztuje około 1300¥. Tlen jest dostępny dla każdego pasażera na odcinku [[Golmud]]–[[Lhasa]]. W przypadku obywateli spoza Chin wymagane jest zezwolenie na podróż do Tybetu.
Nowe szybkie pociągi CRH (200 km/h) z Szanghaju jadą na południowy zachód do [[Nanchang]] i [[Changsha]] lub na północ do [[Pekin]]u, [[Zhengzhou]] i [[Qingdao]]. Są bardzo wygodne i wyposażone. W tym przypadku kody tras pociągu zaczynają się od litery D. Pociągi dużych prędkości (ponad 300 km/h) do [[Nankin]] i [[Hangzhou]] mają przedrostek G.

=== Samochodem ===
Dobre, nowoczesne autostrady łączą Szanghaj z pobliskimi miastami we wschodnich Chinach, takimi jak [[Nankin]], [[Suzhou]], [[Hangzhou]] i [[Ningbo]]. Inne autostrady, wiele z nich równie dobrych, prowadzą do bardziej odległych miast w całym kraju. Dotarcie do Szanghaju z Suzhou zajmuje tylko około godziny, 2 godziny z Hangzhou lub 2,5 godziny z Ningbo, ten ostatni przez 36-kilometrowy most Hangzhou Bay Bridge, najdłuższy na świecie most przecinający morze.

=== Autobusem ===
W Szanghaju jest kilka dworców autobusów dalekobieżnych. Powinieneś postarać się o bilety jak najwcześniej.

* '''Dworzec dalekobieżny Beiqu''', 80 Gongxing Lu. 
* '''Stacja pasażerska Hengfeng Road Express''' (恒丰路客运站), 270 Hengfeng Lu. Jest to jeden z największych i znajduje się na północ od głównego dworca kolejowego. Obsługuje większość miejsc w prowincjach [[Jiangsu]] i [[Zhejiang]] oraz kilka bardziej odległych miast, takich jak [[Pekin]] i [[Kanton]]. Jest dobrze zorganizowany, ale może być trochę trudno go znaleźć – szczególnie przy dużej przebudowie North Station Square. Ze stacji metra Shanghai Railway Station (North) (linie 3 i 4) wybierz zjazd nr 1. Wyjdziesz na środku placu budowy. Skieruj się w lewo i idź prosto, a w końcu (po nieprzyjemnym 10-minutowym spacerze) go znajdziesz. Taksówki motocyklowe będą krążyć wokół wyjścia ze stacji i zabiorą Cię tam za około 5¥, jeśli będziesz się mocno targować – jednak mogą być nachalne i agresywne. 
* '''Stacja dalekobieżnego transportu pasażerskiego Zhongshan Beilu''', 1015 Zhongshan Bei Lu. 
* '''Stacja pasażerska Xujiahui''', 211 Hongqiao Lu. 
* '''Dworzec dalekobieżny Pudong Tangqiao''', 3842 Pudong Nan Lu

=== Statkiem ===
Co tydzień kursują promy z [[Kobe]] i [[Osaka|Osaki]] ([[Japonia]]).

* '''[https://www.shinganjin.com/en/ MV Xinjianzhen]''', ☏ +86-021-63257642, +81-06-6536-6541, cmeiying@chinjif.com. Wyjazd zmienia się co tydzień z Kobe lub Osaką i przybywa do Szanghaju. Harmonogram można znaleźć tutaj.

== Komunikacja ==
{{mapframe|31.207|121.561|zoom=10}}
Szanghaj ma doskonałą sieć transportu publicznego z najszerszym na świecie systemem metra (metro i pociągi na podwyższeniu) oraz autobusami, które jeżdżą mniej więcej wszędzie indziej. Taksówek jest dużo i są tanie jak na międzynarodowe standardy, a poruszanie się pieszo jest często praktyczne. Metro, taksówki i spacery będą głównymi środkami transportu dla większości podróżnych. Miasto jest jednak ogromne (24 miliony), a wszystkie środki transportu mają czasami problemy z zatłoczeniem.

=== Karty metra ===
Jeśli zamierzasz zostać w Szanghaju dłużej niż kilka dni, '''[http://www.sptcc.com/ karta metra]''' – zwana również Szanghajską Kartą Jiaotong (上海公共交通卡) lub Szanghajską Kartą Transportu Publicznego – jest koniecznością. Karty te można dostać na dowolnej stacji metra, a także w niektórych sklepach ogólnospożywczych, takich jak Alldays i KeDi Marts.

Możesz doładować kartę pieniędzmi i '''używać jej w autobusach, metrze, a nawet taksówkach''', oszczędzając kłopotów z kupowaniem biletów (czasami z długimi kolejkami) i zachowując resztę na autobusy i taksówki. Karta pozwala również na przesiadkę na niektórych stacjach, gdzie bez karty trzeba by kupić kolejny bilet, i daje 1 zniżkę na każdy transfer autobusem, autobusem lub metrem.

Karty te do działania nie wymagają kontaktu z czytnikiem kart. Często zdarza się, że ktoś po prostu przesuwa torebkę, portfel lub torbę na ramię nad czytnikiem bez wyjmowania karty, a to prawie zawsze działa. Karta może być użyta raz, gdy skończą się jej pieniądze; Dozwolony jest „debet w rachunku bieżącym” do ¥8.

Karty są dostępne w kilku rozmiarach — zwykłym (rozmiar karty kredytowej), mini i „z paskiem” (do zawieszenia na telefonach komórkowych) — a dla każdego dostępne są specjalne edycje z ciekawymi zdjęciami. Nowe automaty, które mogą ładować pieniądze na karty dowolnego rozmiaru, zastępują starsze automaty, ale nie pobierają gotówki i ogólnie akceptują tylko karty Alipay lub UnionPay/Discover. Liczniki usług na większości stacji metra doładują każdy rodzaj karty w wielokrotnościach 10¥, ale kilka stacji nie obsługuje już swoich liczników usług, podczas gdy inne eksperymentują z wymaganiem doładowania w automatach samoobsługowych, więc jest to radzimy upewnić się, że dostępne są wystarczające fundusze na podróż powrotną, jeśli wybierasz się do mniej zaludnionej części miasta.

Za kartę pobierana jest kaucja w wysokości 20¥; Karty w rozmiarze normalnym można zwrócić w celu zwrotu depozytu, ale nie w przypadku rozmiaru mini lub paska. W przypadku dowolnego typu karty saldo na karcie może zostać natychmiast zwrócone, jeśli jest mniejsze niż 10¥. Jeśli saldo wynosi od 10 do 2000¥, należy pobrać fakturę z prośbą o zwrot pieniędzy; jednak zostanie naliczona opłata manipulacyjna w wysokości 5%. Niektóre stacje metra mają specjalne biura do zwrotu kart. Stacje te obejmują:

* Linia 1 - Hanzhong Rd, Hengshan Rd, Jinjiang Park;
* Linia 2 - Jiangsu Rd, E Nanjing Rd, Century Park, Songhong Rd;
* Linia 3 - Dongbaoxing Rd, Zhenping Rd, Caoxi Rd, North Jiangyang Rd;
* Linia 4 - Yangshupu Rd.
Możesz również skorzystać z Centrum Obsługi Kart Transportu Publicznego w Szanghaju, nr 609, Jiujiang Rd, od poniedziałku do piątku 09:30–18:30, sobota 09:30–16:30.

=== Metrem ===
[[Plik:Shanghai Metro Linemap.svg|thumb|400px|Mapa ze stycznia 2022]]
Sieć metra w Szanghaju ([http://service.shmetro.com/en/yxxlt/index.htm patrz mapa] na [http://service.shmetro.com/en/ oficjalnej stronie internetowej]) jest świetna — czysta, szybka, tania (3-10¥ w zależności od odległości), klimatyzowana i dość przyjazna dla użytkownika ze znakami i ogłoszeniami o przybyciu stacji w języku mandaryńskim i angielskim, podczas gdy komunikaty na linii 16 są trzyjęzyczne w języku szanghajskim, mandaryńskim i angielskim. Wadą jest to, że pociągi są przepełnione w godzinach szczytu, pociągi nie kursują późno w nocy (najnowszy pociąg jest kursowany około północy w piątkowe i sobotnie wieczory), a sieć nie jeździ jeszcze wszędzie, choć jest stale jest rozbudowywana.

[[Plik:Shanghai Metro - Line 10 - Laoximen.JPG|thumb|250px|Stacja linii 10, kolorowa lawenda wskazująca linię.]]
W obszarach centralnych większość linii (ale nie linii 3 i 4) przebiega pod ziemią. Na przedmieściach większość znajduje się nad ziemią, a wiele na wzniesieniu. Metro w Szanghaju jest najdłuższym systemem metra na świecie i drugim najbardziej ruchliwym na świecie (po [[Pekin]]ie). Istnieje ponad 500 km (250 mil) linii i ponad 250 stacji. Średnie użytkowanie to około 6 milionów przejazdów dziennie.

==== Linie metra ====
Każda linia metra ma określony kolor na wszystkich mapach i znakach, a często także w wystroju stacji. Od początku 2022 roku linie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, Pujiang i Jinshan są w eksploatacji.

Trzy z najważniejszych linii to linia 1 północ-południe, linia 2 wschód-zachód oraz linia 4, która otacza całe centrum miasta.

Przez śródmieście przebiega wiele linii metra (1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13).

* {{Znacznik|Linia 1|31.2692|121.457|typ=transport}}'''Linia 1'''. Główna linia północ-południe biegnąca przez centrum miasta. Część przebiega przez koncesję francuską, pod Huaihai Road i Hengshan Road, a następnie na północ do Parku Ludowego i dworca kolejowego Szanghaj. Dalej biegnie na północ do Baoshan, a przedłużenie na wyspę Chongming jest w fazie planowania, począwszy od 2018. Jej południowy kraniec przechodzi w Minhang i łączy się z linią 5 w celu podróży dalej na południe. 
* '''Linia 2'''. Najważniejsza linia wschód-zachód miasta. Śródmieście biegnie pod Nanjing Road. Jej zachodni kraniec biegnie do lotniska Hongqiao i dalej. Na wschodzie biegnie przez centrum Pudong i kończy się na lotnisku Pudong. 
Linie 1 i 2 spotykają się na Placu Ludowym w dzielnicy Huangpu, a linia 8 również tam jeździ. Jest to jedna z najbardziej ruchliwych stacji metra na Ziemi i często jest uważana za centrum Szanghaju.
* '''Linia 3'''. Biegnie łukiem wokół zachodniej części centrum, obok linii 4 przez większą część trasy. Na południu kończy się na Dworcu Południowym w Szanghaju; na północy prowadzi do dworca kolejowego Szanghaj i dalej, przez Hongkou i do Baoshan. 
* '''Linia 4'''. Biegnie okrężną trasą wokół centrum Szanghaju, głównie po stronie Puxi, ale prowadzi również do Pudong. Przez około zachodnią trzecią część trasy biegnie obok linii 3. 
* '''Linia 7'''. Biegnie z Jiading na północy, biegnie do świątyni Jing'An i przez koncesję francuską, a następnie na wschód do Pudong. 
* '''Linia 8'''. Biegnie z Yangpu na północy przez część Hongkou, do stacji Plac Ludowy w Huangpu, na wschód do Pudong i wreszcie do części Minhang, która leży na wschód od rzeki.
* '''Linia 9'''. Pochodzi z Pudong przez południową część śródmieścia, do Xujiahui, a następnie na zachód do Songjiang. 
* '''Linia 10'''. Od dworca kolejowego Hongqiao na zachodzie, przez koncesję francuską, do ogrodów Yuyuan na Starym Mieście, przecinającej linię 2 przy Nanjing Road East w Huangpu, do ogromnego targu odzieżowego Qipu Road i na północ do Hongkou i Yangpu. 
* '''Linia 11'''. Zaczyna się w ośrodku Disneya w Nanhui po stronie Pudong, przecina rzekę i południową część koncesji francuskiej do Xujiahui, a następnie skręca na północ do Changning, Putuo i Jiading. Na lub na północ od Xujiahui przecina większość głównych linii w centrum miasta. Kontynuuje na północny zachód od gminy Szanghaj; od połowy 2017 r. dociera do Kunshan, a plany zakładają, że ostatecznie połączy się z systemami metra [[Suzhou]] i [[Wuxi]]. 
* '''Linia 12'''. Zaczyna się w Minhang na południe od śródmieścia, biegnie przez Koncesję Francuską i Jing'an z przystankami, w tym przy stacji South Shaanxi Road na Huaihai Road i West Nanjing Road, przez Hongkou i Yangpu i przez rzekę do północnej części Pudong. 
* '''Linia 13'''. Zaczyna się w Jiading, przecina Putuo, zatrzymuje się kilka przystanków w centrum, w tym West Nanjing Road i Xintiandi, a następnie przecina rzekę do południowego Pudong. 
* '''Kolej Jinshan'''. Kolej podmiejska obsługiwana przez China Railway (zamiast Shanghai Metro). Usługa rozpoczyna się od dworca kolejowego Szanghaj Południowy, usługa podmiejskich zatrzymuje się kilka przystanków w Minhang, Songjiang, Jinshan i kończy się na stacji Jinshanwei. Linia wykorzystuje składy szybkich pociągów, a wszystkie stacje sprzedają bilety na pociągi dalekobieżne. 
Linie, które nie przyjeżdżają do centrum, to linia 5, która obsługuje południowe przedmieścia Minhang, linia 17, która biegnie od dworca kolejowego Hongqiao do zachodnich przedmieść Qingpu, oraz linie 6, 16 i Pujiang, których trasy przebiegają przez rzekę w Pudong New Area.

==== Stacje metra ====
Ważne stacje metra to:

* {{Znacznik|Plac Ludowy|31.234361 |121.471 |typ=transport}}'''Plac Ludowy''' (''Park Ludowy''). Węzeł dla linii 1 , 2 i 8 . Jedna z najbardziej ruchliwych stacji metra na świecie, obsługująca około 700 000 pasażerów dziennie. Ma dołączoną dużą powierzchnię handlową, głównie odzieżową i turystyczną. 
* {{Znacznik|Metro Dworzec kolejowy Szanghaj|31.251667|121.452778|typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Szanghaj'''. Linie 1 , 3 i 4 . W rzeczywistości są tu dwie stacje metra, jedna dla linii 1, a druga dla linii 3 i 4, a między nimi jest długi spacer. 
* {{Znacznik|Park Zhongshan|31.2197 |121.411 |typ=transport}}'''Park Zhongshan'''. Linie 2 , 3 i 4 . Ma dołączone ogromne centrum handlowe Cloud Nine. W pobliżu znajduje się park, od którego pochodzi nazwa stacji. 
* {{Znacznik|Xujiahui|31.194539|121.4379|typ=transport}}'''Xujiahui'''. Ważny węzeł komunikacyjny z liniami 1 , 9 i 11 . W pobliżu znajduje się kilka ogromnych centrów handlowych; szczegóły w koncesji francuskiej

==== Jak używać ====
Najwygodniejszym sposobem '''zapłaty''' jest karta metra; patrz poprzedni rozdział. Dostępne są również karty jednodniowe, które można kupić za 18¥, ważne przez 24 godziny od pierwszego użycia. Automaty biletowe dokonują banknotów i monet 1 lub ¥0,5, mają instrukcje w języku angielskim i mogą wydawać resztę. Większość stacji na liniach 1, 2, 3 również będzie miała personel sprzedający jednorazowe karty biletowe, ale na nowo ukończonych liniach 6, 8 i 9 zakup biletów odbywa się automatycznie, a personel pomaga tylko w dodawaniu kredytu na karty lub jeśli coś pójdzie nie tak. Dzięki kartom jednorazowym wybierasz miejsce docelowe i płacisz według odległości, a następnie przesuwasz palcem przed wejściem na pokład i wkładasz bilet do automatu po wyjściu.

Jeśli są dostępne miejsca, przygotuj się na dosłowną '''szaloną kreskę''', gdy pasażerowie będą przepychać się i walczyć o dostępne miejsca. Możesz spróbować zrobić to samo, ale pamiętaj, że wszyscy inni będą mieli o wiele więcej doświadczenia niż ty! Uważaj też na kieszonkowców, którzy mogą wykorzystać ten pośpiech na swoją korzyść.

'''Przesiadki''' między liniami mogą wymagać bardzo długiego spaceru na niektórych stacjach. W większości miejsc możesz swobodnie przemieszczać się między liniami za pomocą jednego biletu. Ale są wyjątki, gdzie dwie lub więcej linii ma stacje o tej samej nazwie, ale stacje są oddzielne, więc potrzebujesz drugiego biletu na drugi pociąg (chyba że masz kartę metra).

Odrębne stacje o tej samej nazwie to:

* Dworzec kolejowy Szanghaj - linie 3/4 i linia 1 to osobne stacje
* Stacja West Nanjing Road - linie 2 , 12 i 13 znajdują się na osobnych stacjach oddalonych od siebie o kilka minut.
* Pudian Road (Pudian Lu) - linie 4 i 6 ; te przystanki znajdują się na tej samej ulicy, ale nie są blisko siebie. Skorzystaj z bezpłatnego transferu o jeden przystanek w dowolnym kierunku (Century Ave lub Lancun Road).
Większość stacji obejmuje niektóre punkty sprzedaży detalicznej; w wielu są one ograniczone do kilku sprzedawców przekąsek, ale niektóre (np. Xujiahui i Plac Ludowy) mają duże strefy gastronomiczne i sklepy bezpośrednio na stacji. Z wielu stacji — w tym Xujiahui, South Shaanxi Road, Nanjing Road East i Zhongshan Park — możesz przejść bezpośrednio do dużych domów towarowych lub centrów handlowych bez wychodzenia na zewnątrz. Stacje z pamiątkami i tanią odzieżą patrz [[#Odzież]] poniżej.

=== Autobusem ===
System autobusowy jest tańszy i znacznie bardziej rozbudowany niż metro, a niektóre trasy kursują po godzinie zamknięcia metra (numery tras zaczynające się od 3 to autobusy nocne, które kursują po godzinie 23:00). Generalnie jest jednak wolniej, a wszystkie informacje o trasach na przystankach są w języku chińskim, ale [http://msittig.wubi.org/bus/ tutaj] jest przydatna lista tras i przystanków autobusowych w języku angielskim. W autobusie pojawiają się anglojęzyczne ogłoszenia.

Niektóre wiejskie autobusy w Szanghaju nie są numerowane i zamiast tego są określane jako '''linia XX''' (XX线), w której XX to inicjał punktu początkowego i docelowego. Autobusy wiejskie, określane jako '''XX linia specjalna''' (XX专线), są zazwyczaj usługami szybszymi. Inne specjalne linie autobusowe są numerowane opisowym słowem w języku chińskim lub opisem punktu początkowego i docelowego oraz chińskim numerem, np. „Linia mostu 1” (大桥一路), „Linia tunelu 2” (隧道二路) lub „ Linia Szanghaj-Chongming 3&quot;(申崇三路).

Niektóre autobusy mają konduktora; wsiadaj, usiądź, a on lub (częściej) ona przyjdzie; zapłać mu, a dostaniesz papierowy bilet i ewentualną resztę. Ceny biletów zależą od odległości, a konduktorzy rzadko mówią po angielsku, więc musisz albo znać miejsce docelowe i umieć je wymówić po chińsku, albo zapisać je po chińsku.

Inne autobusy nie mają konduktora, tylko kierowcę; cena za trasę jest stała, zwykle 2¥, jeśli autobusy są klimatyzowane i 1,5¥ na coraz rzadszych trasach kursujących na starych autobusach bez. Sprawdź sam autobus, ponieważ na niektórych trasach opłata za przejazd różni się w zależności od autobusu; zazwyczaj znajduje się znak pokazujący opłatę na zewnątrz obok drzwi i/lub na skrzynce z opłatami. Wymagana jest dokładna opłata, chyba że masz bilet na metro; przygotuj wcześniej dokładną resztę i wrzuć ją do pudełka obok kierowcy.

Jeśli zmienisz autobus z kartą metra, otrzymasz 1¥ zniżkę na drugi przejazd autobusem i wszystkie kolejne transfery. Jest na to 90-minutowe okno. Jeśli więc nie spędzasz zbyt dużo czasu w miejscu docelowym, zniżka będzie obowiązywać również na początku podróży powrotnej.

Kilka firm oferuje '''autobusy wycieczkowe''' z różnymi trasami i pakietami obejmującymi główne zabytki, takie jak Zoo w Szanghaju, Oriental Pearl Tower i Baoyang Road Harbor. Wiele z nich odjeżdża ze wschodniego dworca autobusowego Stadionu w Szanghaju. Możesz także odebrać jeden z centrum na Nanjing Road w pobliżu parku między stacjami metra Plac Ludowy i Nanjing Road West lub w Muzeum Historii Szanghaju. Autobusy mają zwykle przewodnik audio w głównych językach świata. Firma, która ma najniższą taryfę, oferuje jednodniowy bilet za 60¥, obejmujący główne atrakcje w centrum Szanghaju i Lujiazui (AKA Central Pudong).

=== Taksówką ===
[[Plik:Chinese VW Santana taxi.jpg|thumb|Taksówka z Szanghaju]]
Taxi („出租车” chūzūchē lub choo-tzoo-chuh) to dobry wybór do transportu w mieście, zwłaszcza poza godzinami szczytu. Jest przystępna cenowo — 14¥ przez pierwsze 3 km w ciągu dnia, 18¥ po 23:00, 2,4/km do 10 km i ¥3,5/km później; kiedy koła się nie toczą, czas jest również śledzony i rozliczany, ale pierwsze 5 minut. są za darmo; Obowiązuje również dopłata paliwowa ¥1. Przejazd z centrum na lotnisko Pudong kosztuje około 200¥.
{{infobox|Powstanie aplikacji taksówkowych|Aplikacje mobilne są powszechnie używane do wołania taksówek. Główną aplikacją jest Didi Chuxing. Te aplikacje pozwalają wezwać taksówkę. Możesz jednak zauważyć, że niektórzy kierowcy prawdopodobnie nie odpowiedzą na Twoje żądanie, ponieważ uważają, że miejsce docelowe jest dla nich zbyt krótkie lub niewygodne, lub w godzinach szczytu. Didi jest w pełni dostępna w języku angielskim. Rozpoznawanie adresów w języku angielskim nie jest dobre, ale można to obejść, składając zamówienie Didi za pośrednictwem Apple Maps (nie blokowane w Chinach).}}
Taksówkarze zazwyczaj nie mówią po angielsku, więc jeśli nie mówisz po mandaryńsku, upewnij się, że miejsce docelowe jest napisane chińskimi znakami, aby pokazać kierowcy. Zdobądź wizytówkę swojego hotelu lub dowolnej restauracji lub sklepu, którą lubisz; dzięki czemu łatwo tam wrócić. Ponieważ Szanghaj jest ogromnym miastem, postaraj się również znaleźć najbliższe skrzyżowanie do miejsca docelowego, ponieważ nawet adresy w języku chińskim są często bezużyteczne. Jeśli masz telefon komórkowy, możesz również skorzystać z numeru telefonu widocznego z tyłu taksówki. Wybierz numer i powiedz agentowi po angielsku, dokąd chcesz się udać. Podaj telefon kierowcy, a agent powie mu po chińsku, dokąd chcesz jechać. W razie potrzeby agent znajdzie dla Ciebie nawet adresy barów i innych miejsc.

Staraj się unikać używania banknotów 100¥ do płacenia za krótkie podróże; użyj karty metra lub udostępnij resztę; taksówkarze nie są chętni do rozdawania reszty. Ponadto banknot ¥50 jest ulubieńcem fałszerzy, a obcokrajowiec niezaznajomiony z pieniędzmi to oczywista osoba, na którą można narzucić zły banknot, więc powinieneś starać się uniknąć pięćdziesiątki w reszcie. Dodatkowo, jednym ze sztuczek stosowanych przez pozbawionych skrupułów kierowców jest twierdzenie, że zdałeś im złe 100¥, podczas gdy w rzeczywistości dałeś im dobre 100¥, a oni wymienili je na złe.

Taksówki są bardzo trudne do zdobycia w godzinach szczytu i kiedy pada deszcz, więc przygotuj się na chwilę poczekania lub spacer do ruchliwego miejsca odbioru. Zagraniczni goście mogą być zaskoczeni prawie konkurencyjnym brakiem uprzejmości lub kolejek podczas oczekiwania na taksówkę, więc nie bój się „wskoczyć” i dostać jedną – kto pierwszy, ten lepszy. Istnieje kilka postojów taksówek, gdzie stewardesy utrzymują dobrze uporządkowaną kolejkę; może to być najszybszy sposób na złapanie taksówki w ruchliwej części miasta, ale jest ich niewiele, więc spodziewaj się długiego spaceru, aby ją znaleźć.

Kierowcy, choć generalnie uczciwi, czasami naprawdę nie mają pojęcia i od czasu do czasu zabierają Cię na przejażdżkę. Kierowcy są bardzo dobrzy w posługiwaniu się licznikiem, ale jeśli zapomną, przypomnij im. Prawo przewiduje również wystawienie rachunku pasażerowi, więc jeśli opłata za przejazd wydaje się nieodpowiednia, należy go uzyskać, ponieważ jest to konieczne do uzyskania odszkodowania. Jeśli uważasz, że kierowca oszukał Cię lub źle potraktował, Ty (lub znajomy mówiący po chińsku) możesz użyć informacji z wydrukowanego paragonu, aby złożyć skargę do firmy taksówkowej na tego konkretnego kierowcę. Kierowca będzie musiał zapłacić trzykrotną opłatę za przejazd, jeśli zamówił go firma taksówkarska, więc zwykle jest bardzo dobry w wyborze odpowiedniej trasy. Wydrukowany paragon jest również przydatny do skontaktowania się z kierowcą w przypadku, gdy zapomniałeś czegoś w taksówce i musisz to odzyskać.

Jeśli natkniesz się na rząd zaparkowanych taksówek i masz wybór, do której chcesz wsiąść, możesz sprawdzić kartę identyfikacyjną taksówki kierowcy, umieszczoną obok licznika na desce rozdzielczej. Im wyższy numer, tym nowszy kierowca, więc może być większa szansa, że ​​kierowca nie będzie wiedział, dokąd jedzie. Osoby z numerami od 10XXXX do 12XXXX są najbardziej doświadczonymi kierowcami; liczba powyżej 27XXXX oznacza nowego kierowcę, który może Cię gdzieś zgubić. Innym sposobem jest sprawdzenie liczby gwiazdek kierowcy; są one wyświetlane pod zdjęciem kierowcy na desce rozdzielczej. Liczba gwiazdek wskazuje, jak długo kierowca pracował w branży taksówkowej oraz poziom pozytywnych opinii otrzymywanych od klientów i waha się od zera do pięciu gwiazdek. Kierowcy z co najmniej jedną gwiazdką powinni znać wszystkie główne lokalizacje w Szanghaju, a ci z trzema gwiazdkami powinni być w stanie rozpoznać nawet mniej znane adresy. Pamiętaj, że nagromadzenie tych gwiazdek wymaga czasu, więc nie panikuj, jeśli znajdziesz kierowcę, który ich nie ma — po prostu poproś, aby zapewnił Cię, że wie, dokąd jedzie i że powinno być dobrze.

Jeśli musisz przejechać taksówką z jednej strony rzeki Huangpu na drugą, zwłaszcza z Pudong do Puxi, możesz chcieć upewnić się, że kierowca pojedzie i wie, dokąd jedzie; niektórzy kierowcy znają tylko swoją stronę miasta i mogą się zgubić po przekroczeniu rzeki. Taksówki są notorycznie trudne do zdobycia w deszczowe dni i w godzinach szczytu, więc odpowiednio zaplanuj swoje podróże. Ponieważ przejścia między Pudong i Puxi są często zakorkowane, taksówka może być droższa i wolniejsza niż metro. Może lepiej przejechać metrem przez rzekę, a potem złapać taksówkę.

Kolorystyka taksówek w Szanghaju jest ściśle kontrolowana i wskazuje firmę, do której należy taksówka. Turkusowe taksówki obsługiwane przez największą grupę ''Dazhong'' (大众) są często oceniane jako najlepsze. Inna dobra firma taksówkarska, ''Qiangsheng'' (强生), korzysta z taksówek w kolorze złotym. Istnieją inne niezawodne firmy, takie jak ''Bashi'' (巴士), która korzysta z zielonych taksówek i ''Jinjiang'' (锦江), która korzysta z białych taksówek. Uważaj na ciemnoczerwone/bordowe taksówki, ponieważ jest to „domyślny” kolor małych firm taksówkowych i zawiera więcej niż sprawiedliwy udział złych jabłek. Istnieją również prywatne taksówki (łatwo rozpoznawalne, ponieważ mają „X” na tablicy rejestracyjnej i mogą nie być standardowym Volkswagenem Santana używanym przez większość firm taksówkowych). Ciemnoczerwone / bordowe taksówki czasami zjeżdżają z licznika i pobierają opłaty 4x-5x wyższe od normalnej stawki — zwłaszcza w okolicach turystycznych Ogrodów Yuyuan. Z drugiej strony jasne czerwone taksówki i niebieskie taksówki są uzwiązkowione i całkiem OK, ponadto w tych firmach pracuje więcej taksówkarzy trzygwiazdkowych i wyższych. Jasnopomarańczowe taksówki obejmują tylko obszary podmiejskie i nie są dozwolone w obszarze „miasta”, ale ich liczniki zaczynają się od 11 i liczą 2,4 /km bez względu na długość podróży, więc są nieco tańsze, jeśli jesteś nie próbować dostać się do centrum (zasada — jeśli próbujesz jechać gdzieś w obrębie autostrady Zewnętrznej Obwodnicy, nie wybieraj jej, ale jeśli Twoja podróż kończy się właśnie w tym miejscu, możesz znaleźć kierowcę, który zechce zgiąć zasady).

Korzystanie z aplikacji ''Smart Shanghai'' (około 2,00 GBP w App Store) lub strony internetowej Smart Shanghai pomoże Ci wziąć taksówkę. Znajdź widok, restaurację, hotel lub bar, którego szukasz w aplikacji lub na stronie internetowej i kliknij przycisk „Wskazówki dojazdu taksówką” przy adresie napisanym po chińsku. Po prostu pokaż to kierowcy, a będziesz w drodze!

=== Pieszo ===
Szanghaj jest dobrym miastem do spacerów, szczególnie w starszych częściach miasta, takich jak Bund, ale pamiętaj, że to miasto jest niesamowicie dynamiczne, a chodniki mogą być utrudnione lub nieprzyjemne do przejścia, gdy znajduje się w pobliżu terenów budowy. Jeśli na ruchliwej ulicy znajduje się wejście do metra, stacja może być zwykle używana jako przejście podziemne dla pieszych do innego wyjścia metra po drugiej stronie.

Niektóre odległości w Szanghaju są ogromne, więc w pewnym momencie będziesz musiał skorzystać z innych środków transportu. Jednak wiele osób dobrze się porusza, mając tylko bilet na metro plus stopy i być może okazjonalną taksówkę.

Zobacz [[#Aktywny wypoczynek]] poniżej kilka sugerowanych spacerów, które łączą zakupy i zwiedzanie.

„Tunel widokowy” Bundu jest bardzo dziwny i tak naprawdę nie pokazuje żadnych miejsc w mieście. Jest to jednak niezwykły (choć drogi) sposób na przeprawę przez rzekę. 

Jak w całych Chinach, pierwszeństwo przejazdu jest w rzeczywistości proporcjonalne do masy: pojazdy przewyższają motocykle, które przewyższają pieszych. Motocykle i rowery rzadko korzystają z reflektorów i mogą nadjeżdżać z dowolnego kierunku. Są głównymi użytkownikami krawężników na chodniki, więc nie stój przy nich. Unikaj nieprzewidywalnych ruchów podczas chodzenia i przechodzenia przez ulice: kierowcy widzą Cię i przewidują Twoją przyszłą lokalizację na podstawie Twojej prędkości.

=== Promem ===
Przydatny prom kursuje między Bundem (z przystani promowej kilka przecznic na południe od Nanjing Road obok restauracji KFC) a dzielnicą finansową Lujiazui w Pudong (terminal znajduje się około 10 minut na południe od Pearl TV Tower i stacji metra Lujiazui) oraz to najtańszy sposób przeprawy przez rzekę w cenie 2¥ za osobę. Prom jest klimatyzowany i przepuszcza tylko pieszych (rowery nie są dozwolone z wyjątkiem modeli składanych). Kup token w kiosku, a następnie włóż go do kołowrotu, aby wejść do poczekalni — łodzie kursują co 10 minut, a przeprawa przez rzekę zajmuje niewiele ponad 5 minut. Jest to świetna (i znacznie tańsza) alternatywa dla korzystania z tunelu Bund Sightseeing Tunnel. Jednak stacje promowe nie są bezpośrednio połączone z transportem publicznym, więc trzeba trochę przejść.

=== Rowerem ===
[[Plik:Shanghai bicycle.JPG|thumb|Rowerzysta pedałujący obok samochodów zatrzymanych na skutek niezaplanowanej konserwacji]]
Dla mieszkańców rowery są powoli wypierane przez elektryczne hulajnogi. Ale nadal pozostają łatwym środkiem transportu dla gości, którzy mogą nie mieć oporów przed komunikacją z kierowcami lub wsiadaniem do zatłoczonego transportu zbiorowego — lub po prostu chcą rozkoszować się słońcem. Strzeż się nawyków jazdy mieszkańców: pierwszeństwo mają największe pojazdy, a czerwone światło nie oznacza, że ​​możesz bezpiecznie przejść przez ulicę. Rowery i motorowery nie są dozwolone na wielu głównych drogach (oznaczają to znaki), ani w tunelach i na mostach między Pudong i Puxi (jedynym sposobem na przeprawę jest prom).

W niektórych hostelach można wypożyczyć rowery, a wiele domów towarowych sprzedaje je od około 200¥. Ewentualnie udaj się do stacji metra Baoshan i zdobądź zabytkowy rower za około 300¥. Rowery na sprzedaż można również łatwo znaleźć na ulicy wokół Suzhou Creek lub w mieszkalnej części starego miasta.

Istnieje miejski system bezpłatnych rowerów, ale stoiska są obsługiwane za pomocą karty i od 2012 karty były dostępne tylko dla zarejestrowanych mieszkańców Szanghaju; nawet robotnicy migrujący z innych części Chin zostali wykluczeni. W mieście jest wiele stoisk, każdy z kilkoma tuzinami rowerów; z kartą możesz wziąć jedną. Jeśli zwrócisz go na dowolne stoisko w ciągu czterech godzin, nie ma opłat.

Jednak od około 2017 komercyjne rowery typu „ride-share” bez stacji dokującej zyskały na popularności i są obecnie w zasadzie wszechobecne. Wielu mieszkańców, zwłaszcza młodsze pokolenie, nie posiada już rowerów i zamiast tego woli te wspólne rowery ze względu na ich naturę „zacznij gdziekolwiek, zaparkuj gdziekolwiek, wyjedź i zapomnij”. Od 2020 r. dwóch głównych operatorów ma na rynku kwintesencję duopolu: żółte rowery wspierane przez Meituan i niebieskie rowery wspierane przez Alipay. Oba wymagają aplikacji na telefon. Początkowa konfiguracja może być trochę żmudna - musisz pobrać aplikację, zarejestrować się i najprawdopodobniej wpłacić kaucję w wysokości około 200¥, ale potem wystarczy zeskanować kod QR, a rower się odblokuje. Rowery typu ride-free bez stacji dokującej szczególnie dobrze łączą się z rozbudowanym systemem metra w Szanghaju. Często na stacji metra można znaleźć wiele rowerów i po prostu wziąć jeden, aby pokonać ostatni kilometr do miejsca docelowego. Dlatego jest wysoce zalecany dla każdego, kto zamierza zostać dłużej niż kilka tygodni. Każda przejażdżka będzie Cię kosztować 1-2¥, co z pewnością nie jest dużo, a możesz nawet kupić tygodniowy lub miesięczny karnet za bardzo tanio i cieszyć się nieograniczonymi przejazdami.

=== Samochodem ===
Jazda samochodem zdecydowanie nie jest zalecana w Szanghaju z różnych powodów, nawet dla tych, którzy mają doświadczenie w prowadzeniu samochodu w tym kraju. Kierowcy muszą zmagać się nie tylko z bardzo skomplikowanym układem drogowym i pozornie wiecznymi korkami, ale także z chińskimi zwyczajami jazdy i trwającą budową. Ponadto miejsca parkingowe są rzadkie i prawie niemożliwe do znalezienia. Rowery, hulajnogi i piesi są również wszędzie – nie jest niczym niezwykłym, że rowerzyści, motocykliści lub piesi nagle wyskakują przed samochód bez żadnego ostrzeżenia. Krótko mówiąc, nie jedź, jeśli możesz, a zamiast tego skorzystaj z doskonałej sieci transportu publicznego w Szanghaju.

=== Motocyklem i skuterem ===
O ile wynajem motocykli praktycznie nie istnieje, dla stałych gości '''e-rowery i skutery''' są tanim, szybkim i praktycznym sposobem poruszania się. Rowery elektryczne nie wymagają prawa jazdy i są tańsze, ale mają tylko krótki zasięg baterii (około 50 km) i niską prędkość maksymalną, i są częstym celem złodziei. Tani e-rower można odebrać w dowolnym dużym supermarkecie — spodziewaj się, że za nowy model zapłacisz około 1500-2500¥. Małe sklepy sprzedają również przekonwertowane e-rowery (skutery motorowe przystosowane do zasilania energią elektryczną), które są droższe, ale szybsze, wygodniejsze i mają większy zasięg baterii. Motocykle o pojemności 50 cm3 wymagają rejestracji, ale nie wymagają prawa jazdy, podczas gdy wszystko, co większe, wymaga prawa jazdy. Motocykle można kupić u sprzedawców używanych motocykli, znajdujących się głównie w dzielnicach zamieszkałych przez klasę robotniczą – używany motorower 50 cm3 będzie kosztował około 2000¥, podczas gdy 125 cm3 będzie kosztować znacznie więcej, w zależności od stanu i przebiegu. Jeśli planujesz jeździć motocyklem, trzymaj się skuterów z automatyczną skrzynią biegów, ponieważ są one znacznie łatwiejsze w jeździe w gęstym ruchu niż rower z ręczną skrzynią biegów.

Oczekuje się, że motocykle będą korzystać z pasa rowerowego i skrzyżowań ze skrzyżowaniami za pośrednictwem sygnalizacji świetlnej dla pieszych, która jest często szybsza, gdy ruch samochodowy zatrzymuje się. Uważaj, szczególnie w nocy, na osoby jadące z wyłączonymi światłami lub jadące po złej stronie drogi — pamiętaj, że e-rowery nie wymagają żadnego prawa jazdy, dlatego kierowcy często łamią przepisy ruchu drogowego i wybierają kreatywne, ale niebezpieczne ścieżki ruch drogowy. Parkowanie jest łatwe — większość chodników służy jako parking dla rowerów, chociaż na cichych ulicach rower może zostać skradziony, więc użyj kilku dobrych zamków. W ruchliwych miejscach, strzeżone parki rowerowe pobierają około 0,5-1¥ dziennie.

'''Zabytkowe motocykle z bocznymi wózkami''' są używane głównie przez emigrantów i turystów. Większość emigrantów i mieszkańców Szanghaju jest zbyt zakłopotana, aby skorzystać z tego, co wielu uważa za szczególnie „niefajny” środek transportu. Wózki boczne Changjiang były używane przez chińską armię do 1997 roku. Istnieje kilka klubów właścicieli wózków w Szanghaju (Black Bats, People's Riders Club), sklepów (Yiqi, Cao, Fan, Jack, Jonson, Leo) oraz organizatora wycieczek ([http://www.shanghaisideways.com/ Shanghai Sideways]), które warto sprawdzić.

== Warto zobaczyć ==
To, dokąd się udać w Szanghaju, zależy w dużej mierze od dostępnego czasu i Twoich zainteresowań. W przypadku obszarów z większością głównych atrakcji turystycznych zobacz powyższe sekcje Śródmieście i Pudong oraz artykuły dotyczące dzielnic, do których prowadzą linki. Możesz także pobrać niektóre aplikacje, takie jak Meituan, lub skorzystać z lokalnej wyszukiwarki Baidu, aby znaleźć więcej informacji; jeśli ceny i lokalizacje ostatnio się zmieniły, aplikacje są bardziej aktualne niż wiele ofert online.

Wiele głównych atrakcji turystycznych Szanghaju znajduje się w dzielnicy Huangpu:
[[Plik:Yuyuan gardens, Shanghai.JPG|thumb|Herbaciarnia na starym mieście]]
* '''Stare Miasto''' (老城厢; Lao Chengxiang, znane również jako 南市, Nanshi) to oryginalne chińskie miasto sprzed około 1000 lat, obecnie główny obszar turystyczny. Centrum tego obszaru to '''Ogrody Yuyuan'''.
* '''Międzynarodowa Osada''' została zbudowana na północ i zachód od Starego Miasta, począwszy od lat 40. XIX wieku. W zachodnich książkach z okresu kolonialnego „Szanghaj” oznacza tę osadę.
* '''Bund''' (外滩 Wàitan). Nadrzeczna aleja, która była centrum XIX-wiecznego Szanghaju, a obecnie jest główną atrakcją turystyczną. 
* '''Plac Ludowy''' (Renmin Gongyuan). To, co kiedyś było torem wyścigów konnych na skraju brytyjskiej dzielnicy, jest teraz dużym i ruchliwym parkiem w centrum miasta. W klubie starego toru mieści się obecnie muzeum i znakomita restauracja. Pod placem na skraju parku znajduje się stacja metra, która jest jednym z węzłów systemu szanghajskiego i jedną z najbardziej ruchliwych stacji metra na Ziemi; tam spotykają się linie 1, 2 i 8. W pobliżu znajduje się kilka dużych, luksusowych centrów handlowych i domów towarowych

[[Plik:Jing'an Temple Shanghai 11.jpg|thumb|Świątynia Jing'an, dystrykt Jing'an]]
'''Nanjing Road''' była główną ulicą starej brytyjskiej koncesji; dziś jest to główna, ekskluzywna ulica handlowa. Linia 2 biegnie pod nią na pewnej odległości i ma wzdłuż niej cztery stacje; na liście wschód-zachód są to Nanjing Road East, Plac Ludowy, Nanjing Road West i świątynia jing'an. Droga przebiega przez dwie dzielnice.

* '''Nanjing Road East''' w dzielnicy Huangpu rozciąga się od Bundu do Parku Ludowego, a większość z nich to bardzo ruchliwy pas tylko dla pieszych.
* '''Nanjing Road West''' to kontynuacja dzielnicy Jing'an. Część biegnie wzdłuż północnej strony Parku Ludowego. Punktem orientacyjnym poza parkiem jest '''Świątynia Jing'an''', piękny starożytny budynek ze stacją metra nazwaną jej imieniem.
Aby posmakować Szanghaju z lat 20. XX wieku, z dużą ilością klasycznej architektury w stylu zachodnim, udaj się do okazałych starych budynków Bundu i pobliskich części Huangpu; jest to nadal główny obszar handlowy. Jeśli wolisz bardziej nowoczesną architekturę, wyjątkowo wysokie budynki i ogromne centra handlowe, najlepszymi dzielnicami dla drapaczy chmur są Pudong i Jing'an. Zobacz powiązane artykuły, aby uzyskać szczegółowe informacje.

Inne ważne zabytki znajdują się w dawnej '''koncesji francuskiej'''. To zawsze była modna okolica – nawet w okresie kolonialnym mieszkało tam wielu słynnych Chińczyków – i tak jest do dziś z wieloma najlepszymi rozrywkami i sklepami w Szanghaju. Traktujemy ją jako jedną dzielnicę i dajemy jej własny artykuł. W jego obrębie znajdują się:

[[Plik:Site of the First National Congress of the Communist Party of China.jpg|thumb|Budynki Shikumen]]
* '''Xujiahui''', centrum dzielnicy Xuhui, z węzłem metra (linie 1, 9 i 11), głównymi drogami, ogromnymi centrami handlowymi, w tym wieloma sklepami elektronicznymi, oraz luksusowymi budynkami mieszkalnymi i biurowymi.
* '''Huaihai Road''', ekskluzywna ulica handlowa, którą wielu mieszkańców Szanghaju woli od Nanjing Road.
* '''Hengshan Road''', która biegnie od Huaihai Road do Xujiahui, ma największe skupisko restauracji i barów w Szanghaju.
* '''Xintiandi''', obszar starych domów shikumen („kamienna brama”, unikalny styl szanghajski), przebudowany z centrami handlowymi, modnymi barami i restauracjami oraz dużą ilością turystyki.
* '''Tianzifang''', kolejny obszar osiedli shikumen, który został przebudowany. Jest nowszy niż Xintiandi i kładzie nacisk na sztukę, rzemiosło i zakupy w butikach, gdzie Xintiandi kładzie nacisk na markowe towary i rozrywkę.
Ogólnie rzecz biorąc, koncesja francuska to najlepszy obszar Szanghaju na zakupy w butikach, małe galerie i sklepy z rękodziełem oraz ciekawe restauracje

=== Muzea ===
[[Plik:Shanghai Museum 2006 10-37.jpg|thumb|Muzeum Szanghaju]]
* Huangpu ma '''Muzeum Szanghaju''' i ''Muzeum Urbanistyki w Szanghaju''' po przeciwnych stronach Placu Ludowego oraz '''Muzeum Historyczne Bundu''' w parku na północnym krańcu Bundu.
* '''Muzeum Kolejnictwa w Szanghaju''' znajduje się w pobliżu dworca kolejowego w Zhabei.
* '''Muzeum Chińskich Sztuk Walki''' znajduje się na terenie kampusu Instytutu Wychowania Fizycznego w Szanghaju; zobacz artykuł Dystrykt Yangpu, aby uzyskać szczegółowe informacje.
* W dzielnicy Putuo znajduje się '''Muzeum Śluzy Wodnej Dynastii Yuan''', ciekawy przykład średniowiecznej inżynierii.
* '''Muzeum Historii Miasta Szanghaju''' znajduje się po drugiej stronie rzeki, poniżej Perłowej Wieży w Pudong.
* '''Muzeum Historii Naturalnej w Szanghaju''' znajduje się w dzielnicy Jing'an, obok nazwanej od niej stacji metra na linii 1 .

=== Galerie sztuki ===
Obszary galerii są raczej rozproszone, wiele z nich znajduje się z dala od centrum iw dawnych budynkach przemysłowych, które zostały odnowione i ponownie wykorzystane.

* '''Dzielnica sztuki M50''' to główne centrum współczesnej sztuki chińskiej w Szanghaju, z dziesiątkami studiów i galerii. Znajduje się w dawnej fabryce w dzielnicy Putuo.
* '''1933 Szanghaj''' jest w dawnej rzeźni; ma teatr, sklepy, kawiarnie i studia. Zobacz Hongkou po szczegóły.
* '''Elektrownia Sztuki''' znajduje się nad rzeką Huangpu, w starej elektrowni przekształconej najpierw w pawilon na Expo 2010, a następnie jako pierwsze państwowe muzeum sztuki współczesnej w Chinach. Jest w Huangpu.
* '''Szanghajskie Centrum Plakatu i Sztuki Propagandowej''' znajduje się po zachodniej stronie Koncesji Francuskiej. Świetna kolekcja plakatów z czasów Mao i innych pamiątek, trochę trudna do znalezienia, ale warta wysiłku.
* '''Szanghajska Galeria Sztuki''' to galeria handlowa w centrum handlowym o nazwie 3 na Bundzie.
* Obszar Tianzifang we francuskiej koncesji ma wiele galerii i studiów.
* Zachodni Bund we francuskiej koncesji to jedna z najnowszych dzielnic artystycznych miasta. W 2019 roku francuskie muzeum sztuki Centre Pompidou założyło tutaj swoją pierwszą chińską placówkę w '''Muzeum Zachodniego Bundu'''.

=== Świątynie ===
[[Plik:20090628_Shanghai_Wen_Miao_0564.jpg|thumb|Świątynia konfucjańska]]
Szanghaj wiele świątyń, kościołów, meczetów i synagog.

* '''Świątynia Jing'an''' to duża świątynia buddyjska w dzielnicy Jing'an, obok stacji metra (linie 2 i 7) nazwanej jej imieniem.
* '''Świątynia Longhua''' to świątynia buddyjska Zen na południowym skraju Koncesji Francuskiej.
* Stare miasto ma zarówno Taoistyczną '''Świątynię Boga Miasta''' (Chenghung Miao), jak i '''Szanghajską Świątynię Konfucjańską''' (Wen Miao).
* '''Katedra św. Ignacego''' jest głównym kościołem katolickim zbudowanym przez Francuzów w pobliżu Xujiahui.
* '''Kościół Świętej Trójcy''' to anglikańska katedra po wschodniej stronie Placu Ludowego w starej brytyjskiej dzielnicy.
* '''Świątynia Jadeitowego Buddy''' znajduje się w Putuo, małej buddyjskiej świątyni z kilkoma pięknymi posągami.
* '''Meczet Xiaotaoyuan''' to największy meczet w Szanghaju, obok którego znajduje się oddzielny meczet dla kobiet. Jest w Huangpu.
Oczywiście po mieście rozrzuconych jest wiele mniejszych budynków religijnych — buddyjskich, taoistycznych, konfucjańskich, muzułmańskich i chrześcijańskich.

=== Wodne miasta ===
[[File:Zhujiajiao-04.JPG|thumb|Zhujiajao]]
Na zachodnich przedmieściach znajdują się miasta wodne, popularne zarówno wśród mieszkańców Szanghaju, jak i turystów. Są dość malownicze z kanałami jako głównym środkiem transportu i wieloma tradycyjnymi mostami i budynkami.

* '''Zhujiajiao''' znajduje się na zachodnim skraju gminy w dzielnicy Qingpu i można do niego dojechać linią 17 z dworca kolejowego Hongqiao lub autobusem. Jest dość popularny wśród mieszkańców Szanghaju, zarówno Chińczyków, jak i emigrantów. Jest kilka barów prowadzonych przez emigrantów.
* '''Qibao''' jest bliżej centrum w dzielnicy Minhang i można do niego dojechać metrem linii 9, stacja Qibao, a następnie przejść blok na południe). Jest mniejszy niż Zhujiajiao i ma większy odsetek turystów.
* '''Fengjing''' w dzielnicy Jinshan ma wielu artystów, nawet swój własny dość dobrze znany styl malowania „chłop z Jinshan”. Linia 22 metra zabierze Cię do Jinshan, ale będziesz potrzebować lokalnego autobusu lub taksówki, aby dotrzeć do Fengjing.
Ten typ miasta znajduje się na całym obszarze Delty Jangcy. W szczególności jest ich kilka w regionach [[Suzhou]] i [[Hangzhou]], a także w Szanghaju.

== Aktywny wypoczynek ==
Władze miejskie prowadzą witrynę Szanghajskiej Informacji Kulturalnej, która zawiera dobre wykazy bieżących wydarzeń (specjalne eksponaty w muzeach i galeriach; pokazy, takie jak akrobatyka w cyrku, koncerty muzyków i spektakle; imprezy sportowe).

=== Zakupy ===
Jeśli lubisz robić zakupy lub oglądać wystawy sklepowe, spacer po jednej z głównych handlowych ulic Szanghaju zajmuje godzinę lub dwie (lub nawet kilka dni, jeśli odwiedzasz wiele sklepów i odkrywasz boczne uliczki) i może być całkiem interesujący:

* Nanjing Road, zaczynając od Bund (stacja metra Nanjing Road East, linia 2 lub 10) i kierując się na zachód w kierunku Parku Ludowego, Świątyni Jing'an i być może dalej
* Huaihai Road we francuskiej koncesji, rozpoczynająca się na stacji metra South Huangpi Road na linii 1 i kierująca się na zachód. Na skrzyżowaniu tuż za stacją Changshu Road skręć w lewo (za Starbucks), aby dotrzeć do całej dzielnicy barów i restauracji wzdłuż Hengshan Road, aby zakończyć podróż w komfortowych warunkach.
Zobacz [[#Zakupy]] poniżej, aby uzyskać więcej informacji na temat tych ulic i pobliskich obszarów.

=== Parki ===
Prawie każda dzielnica Szanghaju ma kilka parków. Niektóre z głównych to:

* Park Ludowy, bardzo centralnie, z głównym węzłem metra pod nim
* Park Jing'an, po drugiej stronie ulicy od świątyni i stacji metra
* Fuxing Park we francuskiej koncesji
* Park Lu Xun w Hongkou nosi imię słynnego pisarza. Ma przejażdżki dla dzieci i jezioro z łódkami do wynajęcia.
* Park Leśny Gongqing w Yangpu oferuje również przejażdżki i łodzie.
* Park Zhongshan w Changning
* Daning Tulip Park, na północ od dworca kolejowego w Zhabei
* '''Shanghai Expo Park''' składa się z dwóch części, większej w Pudong i mniejszej w Puxi, na południe od Huangpu. Power Station of Art (wymieniona pod #galerie sztuki) znajduje się w części parku Puxi.
* Jinjiang Action Park, park rozrywki w południowej części Koncesji Francuskiej. Ma duży diabelski młyn z dobrym widokiem na większą część miasta. Linia metra 1 do stacji Jinjiang Park.
Jeśli grasz w grę o nazwie ''wei qi'' po chińsku lub „go” po angielsku, prawdopodobnie znajdziesz miejscowych grających w Fuxing Park lub Jing'an Park.

=== Inne ===
* '''Pij w herbaciarni'''. Odwiedź jedną z wielu herbaciarni w Szanghaju. Uważaj, aby nie zamawiać zadziwiająco drogich herbat ani za dużo jedzenia. Uważaj na przyjaznych nieznajomych, którzy chcą zabrać cię do herbaciarni lub baru; może to być oszustwo.
* '''Popłyń łodzią po rzece'''. Wiele firm organizuje wycieczki po rzece. Poszukaj jednego z tańszych. To świetny sposób, aby zobaczyć imponującą panoramę Szanghaju i brzegi rzeki oraz zrobić dobre zdjęcia. Niektóre firmy oferują wycieczki krajoznawcze trwające kilka godzin i obejmujące sporą część rzeki i/lub Suzhou Creek. Tańszą, ale mniej malowniczą alternatywą jest wzięcie jednego z wielu promów, które przeprawiają się przez rzekę za kilka juanów.
* '''Autobusy piętrowe''' kursują przez większość centrum miasta i można do nich wsiąść w dowolnym miejscu na trasie.
* '''[https://www.chinaodysseytours.com/ China Odyssey Tours]''', ☏ +86-773-5854000. Wycieczki po mieście dla par i rodzin.

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Rozrywka ==
Aby poznać inną stronę Szanghaju, możesz nauczyć się gotować w jednej ze szkół gotowania lub w jednej z restauracji proponującej/organizującej kursy gotowania. Niektóre z nich są bardziej luksusowe, jak na przykład „The kitchen At...” [http://www.thekitchenat.com/] oferujące doświadczonych kucharzy. Inne zaś proponują podejście bardziej lokalne z poznaniem kultury, jak na przykład „Cook in Shanghai” organizujące wycieczki objazdowe po targach ze świeżymi produktami i w luźnej atmosferze.

== Imprezy ==

== Noclegi ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Wyjazd ==

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Chiny}}
{{Geo|31.2|121.5}}

[[Kategoria:Chiny]]</text>
      <sha1>ql644oc9aj53r7gnops16dx2du0s5pb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119845</id>
      <parentid>119844</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T11:46:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Nauka */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="102015" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa            = Szanghaj
 |nazwa oryginalna = 上海 (上海市)
 |widok            = Shanghai montage.png
 |opis             = 
 |herb             =
 |mapa             = China Shanghai.svg
 |państwo          = [[Chiny]]
 |region           = [[Szanghaj (prowincja)|Szanghaj]]
 |powierzchnia     = 6341
 |wysokość         = 4
 |prefiks          = 021
 |kod pocztowy     = 200000-202100
 |www              = http://www.shanghai.gov.cn/
}}
'''[https://www.meet-in-shanghai.net/ Szanghaj]''' (上海; ''Zånhae'' po szanghajsku, ''Shànghǎi'' po mandaryńsku) to najbardziej rozwinięte miasto w [[Chiny|Chinach]], główne centrum finansów i mody oraz jedno z najbardziej zaludnionych i najważniejszych miast na świecie.

Istnieje kilka sposobów oceny wielkości miast; według tego, którego używa Wikipedia, w oparciu o liczby ONZ, Szanghaj jest trzecim co do wielkości miastem na świecie po [[Tokio]] i [[Delhi]]. Pod każdym względem znajduje się w pierwszej dziesiątce na świecie i albo największe w Chinach, albo drugie po [[Chongqing]].

Szanghaj jest podzielony na dwie części przez rzekę Huangpu (黄浦江 ''Huángpǔ Jiāng''), która dzieli miasto na '''Puxi''' (浦西 ''Pǔxī''), na zachód od rzeki i '''Pudong''' (浦东 ''Pǔdōng''), na wschód od rzeki. Oba terminy mogą być używane w ogólnym znaczeniu dla wszystkiego po ich stronie rzeki, w tym różnych przedmieść. Jednak są one częściej używane w znacznie węższym sensie, gdzie Puxi jest starszym (od XIX wieku) centrum miasta (#Śródmieście poniżej), a Pudong z masą nowych (od 1990) wieżowców po drugiej stronie rzeki. 

Szanghaj jest jednym z czterech miast w Chinach, które są administrowane jako gminy (市) na tym samym poziomie w hierarchii, co prowincje. Nie jest częścią żadnej prowincji i nie ma struktury rządowej na poziomie prowincji, prefektury lub miasta, tylko rząd dla '''gminy Szanghaj''' i po jednym dla każdego z 16 okręgów w jego obrębie. Jest to artykuł przeglądowy dla całej gminy. Dla '''dzielnic centralnych, które mają większość atrakcji turystycznych, hoteli, restauracji i klubów nocnych''', patrz #Śródmieście i #Pudong poniżej.

Gmina zajmuje dość duży obszar — 6341 km² lub 2448 mil kwadratowych — i ma ponad 25 milionów mieszkańców, mniej więcej tyle samo co [[Australia]] i więcej niż wszystkie z wyjątkiem dwóch stanów USA i wszystkich z wyjątkiem sześciu krajów członkowskich UE. Jego PKB jest większe niż w wielu krajach i ma najbardziej ruchliwy port kontenerowy na świecie. Szanghaj jest głównym ośrodkiem regionu Wschodnich Chin, który jest gęsto zaludniony, silnie uprzemysłowiony, dobrze prosperujący, dobrze zaopatrzony w pracowników migrujących z biedniejszych części Chin i wciąż się rozwija.

[[Plik:Panoramic_view_on_Oriental_Pearl_TV_Tower_-_panoramio.jpg|thumb|Ujście potoku Suzhou&lt;br/&gt;Bund po lewej, Hongkou po prawej&lt;br/&gt;Zhabei w tle]]
Historia znacząco ukształtowała pejzaż Szanghaju. Budynki w stylu brytyjskim wciąż można zobaczyć na Bundzie, podczas gdy budynki w stylu francuskim wciąż można znaleźć w dawnej koncesji francuskiej. To, co kiedyś było torem wyścigów konnych na skraju obszaru brytyjskiego, jest teraz Parkiem Ludowym, z głównym węzłem metra pod spodem. Inne stacje metra obejmują stację kolejową na skraju obszaru, który kiedyś był obszarem amerykańskim, oraz Lao Xi Men i Xiao Nan Men, odpowiednio Stara Zachodnia Brama i Mała Brama Południowa, nazwane na cześć dwóch bram starego chińskiego miasta otoczonego murami.

* {{Znacznik|Zatoka Suzhou|31.244722 |121.486944 |typ=natura}}'''Zatoka Suzhou''' (''rzeka Wusong''). To bardziej mała rzeka niż potok, dopływ, który wpada do Huangpu na północnym krańcu Bundu. Zaczyna się w pobliżu Suzhou i jest ujściem jeziora Tai. W obrębie Szanghaju jego części tworzą granicę między dzielnicami Huangpu i Jing'an na południu oraz Hongkou i Zhabei na północy. Beisuzhou Road i Nansuzhou Road biegną wzdłuż centrum miasta; ''bei'' i ''nan'' to po chińsku odpowiednio północ i południe. 
Miasto ma sporo rozrzuconych parków — patrz #Parki poniżej i artykuły dotyczące poszczególnych dzielnic — ale poza tym jest w większości mocno zabudowane i gęsto zaludnione. Ocalałe XIX-wieczne budynki mają prawie co najmniej dwa piętra i są dość gęsto upakowane, a nowe budynki 20 lub więcej pięter są szeroko rozpowszechnione. Niektóre z przedmieść nadal mają obszary o niskiej gęstości zaludnienia, a nawet niektóre pola uprawne, ale mają też duże osiedla mieszkaniowe i duże nowoczesne centra handlowe.

Czasami do Szanghaju przybywały grupy uchodźców z innych części świata. Jedną z grup byli biali Rosjanie uciekający przed rewolucją 1917 roku; w latach dwudziestych koncesja francuska miała więcej Rosjan niż Francuzów (i oczywiście więcej Chińczyków niż obaj razem). Kolejną grupą byli Żydzi wyjeżdżający z Niemiec w latach 30.; osiedlili się głównie w Hongkou, dzielnicy, w której było już wielu Żydów. Po przejęciu Korei przez Japonię w 1910 roku i Mandżurii w 1931 roku, Szanghaj przyjął uchodźców z obu regionów.

== Dzielnice ==
Gmina Szanghaj ma 16 okręgów administracyjnych, każdy z co najmniej kilkuset tysiącami mieszkańców, a Wikivoyage ma osobne artykuły dla większości z nich. Tutaj staramy się je podzielić w sposób, który będzie miał sens dla podróżnych.

=== Śródmieście ===
[[Plik:Shanghai_districts_map_inner.svg|thumb|550px]]
'''Historyczne centrum Szanghaju''', obejmuje zarówno stare chińskie miasto, jak i obszar osadnictwa międzynarodowego, które rozpoczęło się w latach 40. XIX wieku i trwało do lat 30. XX wieku. Może się nazywać '''Puxi''' (浦, 西), '''centrum Szanghaju''' (上海市区) lub '''centrum miasta''' (市中心). Dziś obszar ten jest nadal sercem miasta. Większość atrakcji turystycznych i wiele hoteli znajduje się tutaj, a przez nią przebiega wiele linii metra.

Cztery dzielnice śródmiejskie to:
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Huangpu|Huangpu]]
| kolor regionu 1 = #f03d1f
| opis regionu 1 = Najbardziej centralna dzielnica Szanghaju z Bundem (nadrzecznym bulwarem, który był centrum handlu w epoce kolonialnej), Parkiem Ludowym (często uważanym za centrum miasta) i wieloma innymi atrakcjami.
Czerwony obszar na mapie pokazuje, co obejmuje nasz artykuł o Huangpu, z wyjątkiem dwóch obszarów, które są administrowane w ramach Huangpu, ale są omówione w innych artykułach tutaj. Stare Miasto ma swój własny artykuł, a my obejmujemy Luwan w ramach koncesji francuskiej.

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Stare Miasto|Stare Miasto]]
| kolor regionu 2 = #e6bfa3
| opis regionu 2 = Obszar ten był otoczony murami przez prawie tysiąc lat, zanim wokół niego rozwinął się nowoczesny Szanghaj; mur już dawno zniknął, zastąpiony przez obwodnicę. W okolicy znajduje się sporo tradycyjnych budynków w stylu chińskim, w tym niektóre z najważniejszych świątyń w mieście i piękny klasyczny chiński ogród. Ma również wiele zakupów zorientowanych na turystów i jest główną atrakcją zarówno dla chińskich, jak i zagranicznych turystów, w mniejszym stopniu dla mieszkańców Szanghaju.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Jing'an|Jing'an]]
| kolor regionu 3 = #ffbd0c
| opis regionu 3 = Centrum tego obszaru to wspaniała świątynia buddyjska, która ma ponad 1500 lat; dziś pod nim znajduje się główna stacja metra. Obszar ten jest obecnie jednym z najbardziej zabudowanych w mieście, z wieloma ekskluzywnymi sklepami i rozległą zabudową wysokościową – komercyjną, mieszkaniową i biurową – w tym wieloma zagranicznymi konsulatami.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Koncesja francuska|Koncesja francuska]]
| kolor regionu 4 = #e99d90
| opis regionu 4 = Z piękną katolicką katedrą i innymi interesującymi starszymi budynkami, teraz także z wieloma ekskluzywnymi wieżowcami mieszkalnymi i biurowymi oraz kilkoma dużymi centrami handlowymi. W okolicy znajduje się wiele sklepów – w tym wysokiej klasy międzynarodowe marki, butiki dla lokalnych projektantów oraz sklepy dla artystów i rzemieślników – a także wiele klubów nocnych.
Nasz artykuł o francuskiej koncesji obejmuje całą oficjalną dzielnicę Xuhui, z której większość znajdowała się w starej koncesji, chociaż południowe części nie. Obejmuje również Luwan, który nie jest już oficjalnym okręgiem i jest obecnie administrowany jako część Huangpu.
}}
Oczywiście „śródmieście” nie jest dokładnie zdefiniowane; cztery dzielnice, które mamy powyżej, są wyraźnie najbardziej centralnymi, ale niektóre definicje obejmują inne, które wymienimy poniżej w wewnętrznych przedmieściach, a niektóre obejmują części Nowego Obszaru Pudong, być może wszystko w obrębie zewnętrznej obwodnicy.

=== Pudong ===
Bezpośrednio po drugiej stronie rzeki od (na wschód od) śródmieścia, Pudong jest '''głównym ośrodkiem rozwoju''' (od około 1990) jako centrum finansowe wypełnione drapaczami chmur. Pudong jest tutaj wymieniony oddzielnie od starszego obszaru śródmieścia po stronie Puxi, ale można go opisać jako przedłużenie śródmieścia lub nawet jako nowe centrum miasta.

[[Plik:Shanghai - Pudong - Lujiazui.jpg|thumb|Lujiazui, widziane z Bundu&lt;/br&gt;Cztery budynki mają ponad 400 m wysokości]]
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Pudong|Pudong]]
| kolor regionu 1 = #de72df
| opis regionu 1 = Wysoko rozwinięty obszar z większą liczbą drapaczy chmur niż w Nowym Jorku, kilkoma najwyższymi budynkami na świecie i mnóstwem udogodnień dla osób podróżujących służbowo lub zamożnych turystów. Podróżujący z ograniczonym budżetem mogą chcieć zobaczyć niektóre z zabytków Pudong lub zaszaleć w jednym z jego barów lub restauracji, ale ogólnie spędzą więcej czasu w starszym centrum miasta po drugiej stronie rzeki.
Zdjęcie po prawej to widok na '''Lujiazui''', najbardziej zagospodarowany obszar Pudong, widziany z Bundu, nadrzecznego bulwaru w starszym centrum miasta.

W systemie administracyjnym Szanghaju obszar opisany przez Wikivoyage w artykule Pudong jest tylko centralną częścią znacznie większego oficjalnego okręgu zwanego Pudong New Area, który obejmuje również mniej rozwinięty Nanhui na południu. Wikivoyage ma osobny artykuł dla Nanhui i jest wymieniony jako zewnętrzne przedmieście poniżej.
}}

=== Wewnętrzne przedmieścia ===
[[Plik:Shanghai_districts_map.svg|thumb|550px]]
Wszystkie wewnętrzne przedmieścia (z wyjątkiem Yangpu) mają bezpośrednie granice z centrum miasta, wszystkie są dość zabudowane i wszystkie mają dobre połączenia metrem. Wszystkie są głównie obszarami mieszkalnymi, ale większość ma znaczny przemysł i wiele biur, a wszystkie mają duże centra handlowe.

Dzielnice te mają kilka atrakcji turystycznych, a kilka ma hotele, które są tańsze niż te w centrum, ale nadal są wygodne do zwiedzania lub zakupów. Kilka z nich ma uniwersytety, a w pobliżu znajduje się wiele tanich restauracji i barów obsługujących rynek studencki; zobacz [[#Nauka]] się poniżej i artykuły okręgowe, aby uzyskać szczegółowe informacje.

{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Yangpu|Yangpu]]
| kolor regionu 1 = #659900
| opis regionu 1 = Na północny wschód od centrum miasta, gdzie znajdują się Uniwersytety Fudan i Uniwersytet Tongji. Ma wiele barów i restauracji o umiarkowanych cenach, które są dostosowane do rynku studenckiego. Dla kupujących ma ogromne centrum handlowe Wujiaochang (五角场).

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Hongkou|Hongkou]]
| kolor regionu 2 = #9ef000
| opis regionu 2 = Na północ i nieco na wschód od centrum miasta, gdzie znajdowała się dawna japońska koncesja, siedziba parku Lu Xun i stadionu piłkarskiego, w pierwszej połowie XX wieku mieszkała znaczna część żydowskiej populacji Szanghaju. Przeważnie mieszkalne.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Zhabei|Zhabei]]
| kolor regionu 3 = #157a08
| opis regionu 3 = Zhabei to starsza dzielnica na północ od centrum miasta z dworcem kolejowym w Szanghaju i cyrkiem w Szanghaju. W 2017 roku został włączony do dystryktu Jing'an w celach administracyjnych.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Putuo|Putuo]]
| kolor regionu 4 = #15cd08
| opis regionu 4 = Na północny zachód od śródmieścia, głównie dzielnica mieszkaniowa. Dla podróżnych ma kilka przyzwoitych schronisk młodzieżowych w pobliżu metra.

| nazwa regionu 5 = [[Szanghaj/Changning|Changning]]
| kolor regionu 5 = #00f084
| opis regionu 5 = na zachód od centrum; w tym obszarze znajduje się zoo w Szanghaju. Changning to bardzo duża dzielnica mieszkaniowa z kilkoma centrami handlowymi i rozrywkowymi, zwłaszcza w okolicy parku Zhongshan.

| nazwa regionu 6 = [[Szanghaj/Minhang|Minhang]]
| kolor regionu 6 = #1b936e
| opis regionu 6 = Na zachód i południe od śródmieścia znajduje się wodne miasto Qibao. Linia metra 5 biegnie przez większość z północy na południe. W jego południowej części znajdują się dwa uniwersytety, Shanghai Jiaotong U i East China Normal U.
}}
Lotnisko Hongqiao i dworzec kolejowy Hongqiao znajdują się w tej okolicy, na granicy Changning i północnego krańca Minhang.

=== Zewnętrzne przedmieścia ===
Zewnętrzne przedmieścia otaczają południową, zachodnią i północno-zachodnią stronę miasta. Morze jest na wschodzie i południu, a rzeka Jangcy na północnym wschodzie.

Wszystkie te obszary nadal obejmują tereny uprawne, ale duża ich część jest już pokryta podmiejskim zabudową mieszkaniową i przemysłową i trend nie wykazuje oznak zatrzymania. To, co kiedyś było wiejskimi wioskami obsługującymi pobliskie farmy, stało się miastami, często dość interesującymi, zachowującymi tradycyjną zabudowę, a jednocześnie mieszczącymi nowe wieżowce i centra handlowe.

Od 2021 wszystkie te zewnętrzne przedmieścia mają połączenia metra i autobusy; zobacz artykuły okręgowe, aby uzyskać szczegółowe informacje.

{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Baoshan|Baoshan]]
| kolor regionu 1 = #34a6d6
| opis regionu 1 = Na północ od centrum, z pewnym wybrzeżem na Jangcy.

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Jiading|Jiading]]
| kolor regionu 2 = #73c2e3
| opis regionu 2 = Na północny zachód od centrum miasta, graniczące z Suzhou. Linia metra 11 przechodzi przez Jiading i jest jedyną linią, która wykracza poza gminę Szanghaju; od 2021 r. dotrze do Kunshan, a planowane rozbudowy połączą go z metrem Suzhou do 2023 r.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Qingpu|Qingpu]]
| kolor regionu 3 = #2793c2
| opis regionu 3 = Na zachodnim skraju gminy. Na jego zachodnim krańcu znajduje się miasto wodne Zhujiajiao.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Songjiang|Songjiang]]
| kolor regionu 4 = #919af0
| opis regionu 4 = Na południowy zachód od śródmieścia, graniczy z Minhang, a nie na granicy gminy.

| nazwa regionu 5 = [[Szanghaj/Jinshan|Jinshan]]
| kolor regionu 5 = #7386e3
| opis regionu 5 = W południowo-zachodnim rogu gminy znajduje się miasto wodne Fengjing.

| nazwa regionu 6 = [[Szanghaj/Fengxian|Fengxian]]
| kolor regionu 6 = #4b75db
| opis regionu 6 = Na południowym skraju gminy Szanghaj.

| nazwa regionu 7 = [[Szanghaj/Nanhui|Nanhui]]
| kolor regionu 7 = #8791ef
| opis regionu 7 = W południowo-wschodnim narożniku gminy, administracyjnie część Pudong New Area. Ma Shanghai Disney Resort.
}}
Plaże wzdłuż wybrzeża na południowym krańcu gminy — Fengxian, Jinshan i Nanhui — są popularne jako weekendowy wypad dla mieszkańców Szanghaju.

=== Wyspy ===
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Chongming|Chongming]]
| kolor regionu 1 = #fdcef9
| opis regionu 1 = Wyspa Chongming w Jangcy wraz z kilkoma mniejszymi wyspami w pobliżu tworzą dzielnicę Chongming, najbardziej wysunięty na północ, najbardziej odległy i najmniej rozwinięty obszar w gminie Szanghaj. Od 2021 roku można do niego dotrzeć promem z Baoshan lub autostradą z Pudong; połączenie metra jest w budowie, ale oczekuje się, że zostanie ukończone co najmniej do 2025. Ma największą powierzchnię ze wszystkich dzielnic i jest uważane za stosunkowo wiejskie w porównaniu z resztą Szanghaju, mimo że ma około 700 000 mieszkańców.
}}

== Charakterystyka ==
Szanghaj to fascynująca mieszanka Wschodu i Zachodu. Ma historyczne domy ''shikumen'' (石库门), które łączą style chińskich domów z europejskim stylem projektowym i ma jedną z najbogatszych kolekcji budynków Art Deco na świecie. Byłe koncesje (wyznaczone dzielnice) kontrolowane przez mocarstwa zachodnie pod koniec XIX i na początku XX wieku, więc wiele dzielnic ma budynki w różnych zachodnich stylach.

Szanghaj jest zdecydowanie kosmopolitycznym miastem jak na chińskie standardy, choć jest mniej zróżnicowany niż wiele miast zachodnich. Ludność wynosiła 23 miliony według spisu z 2010 roku; 9 milionów (prawie 40%) to migranci, ludzie z innych części Chin, którzy przybyli w poszukiwaniu pracy lub uczęszczania do jednej z wielu instytucji edukacyjnych w Szanghaju. Istnieje również znaczny kontyngent międzynarodowy: 208 300 obcokrajowców mieszkało w Szanghaju w 2010, nieco ponad jedna trzecia ogólnej liczby 594 000 w kraju. Istnieją usługi przeznaczone dla tych migrantów – restauracje z jedzeniem z dowolnego miejsca w Chinach dla migrantów (w szczególności dużo dobrego taniego jedzenia z Syczuanu i makaronu z zachodnich Chin) oraz różnorodne sklepy spożywcze, restauracje i bary, które zaspokajają potrzeby obcokrajowców.

Istnieje ''[http://zhuanti.shanghai.gov.cn/encyclopedia/en/Default2.aspx#1 Encyklopedia Szanghaju]'' w języku angielskim, która jest dostępna zarówno jako książka w lokalnych księgarniach, jak i online na stronie władz miejskich. Wiele z nich jest raczej nudnych — statystyki, zdjęcia urzędników odpowiedzialnych za każdy projekt rozwojowy oraz opisy projektów, które zawierają wiele szczegółów finansowych i inżynieryjnych — ale jest też całkiem przydatny materiał. Na przykład zawiera szczegółowe opisy wszystkich muzeów i parków w mieście.

=== Gospodarka ===
Szanghaj jest strategicznie położony: w pobliżu geograficznego centrum Chin, u ujścia wielkiej rzeki Jangcy i otoczony żyzną deltą. Od tysiąca lat jest miastem handlowym, a od lat 40. XIX wieku jednym z głównych ośrodków handlu w Chinach; dziś jest ważnym węzłem komunikacyjnym. Posiada najbardziej ruchliwy port kontenerowy na świecie, a dodatkowe obiekty portowe są w trakcie opracowywania. Lotnisko Pudong w Szanghaju jest globalnym węzłem lotniczym i zajmuje trzecie miejsce na liście najbardziej ruchliwych lotnisk w Chinach, za [[Pekin]]em i [[Kanton]]em. Drugie lotnisko w Szanghaju, Hongqiao, zajmuje czwarte miejsce. Miasto jest również bardzo dobrze skomunikowane zarówno drogowo, jak i kolejowo.

Szanghaj jest również jednym z głównych ośrodków przemysłowych Chin, a władze miejskie utworzyły szereg stref przemysłowych, aby zachęcić do dalszego rozwoju. PKB w 2011 wyniósł 300 miliardów dolarów, czyli tuż przed całym krajem [[Malezja|Malezji]].

Według powiedzenia „Szanghaj to raj dla bogatych, piekło dla biednych”. Ludzie z całych Chin gromadzą się w Szanghaju — od rolników poszukujących pracy fizycznej po absolwentów uniwersytetów, którzy chcą rozpocząć karierę lub chcą mieszkać w spokojnym, dynamicznym mieście. Około 40% populacji, 9 milionów z 23, to migranci z innych części Chin. Ceny nieruchomości, zwłaszcza w rejonach centralnych, poszybowały w górę w ciągu ostatnich kilku lat; czynsze należą do najwyższych na świecie i nawet zamożni ludzie narzekają, że zakup domu staje się niemożliwy.

Otaczający go region wschodnich Chin jest zaludniony, dobrze prosperujący, wysoko rozwinięty i wciąż się rozwija. Szanghaj odgrywa ważną rolę jako centrum tego regionu.

=== Historia ===
Chociaż obszar ten był zamieszkany od czasów prehistorycznych, a miasto istniało przynajmniej od czasów dynastii Song, mniej więcej tysiąc lat temu, Szanghaj zyskał na znaczeniu dopiero po tym, jak Chiny przegrały pierwszą wojnę opiumową w 1842 roku. Szanghaj był jednym z pięciu miasta, które Chiny były zmuszone otworzyć dla handlu zachodniego jako porty traktatowe. Następnie Szanghaj niesamowicie się rozrósł; do tego czasu pobliskie miasta, takie jak [[Hangzhou]], [[Suzhou]] i [[Nankin]] były znacznie ważniejsze, ale od końca XIX wieku Szanghaj jest centrum regionu.

Na początku XX wieku Szanghaj był największym i najlepiej prosperującym miastem na Dalekim Wschodzie i jednym z najdzikszych. Wraz z otwarciem Chin od końca lat 70. Szanghaj odzyskał wiele ze swojej dawnej świetności i przewyższał go pod wieloma względami; tempo rozwoju jest absolutnie wściekłe. Dziś Szanghaj jest ponownie jednym z największych i najlepiej prosperujących miast [[Azja|Azji]], choć nie tak dzikim jak kiedyś. Obecnie jest to bardzo atrakcyjne miasto dla podróżnych z całego świata i ważny cel podróży zarówno dla turystyki, jak i biznesu. Artykuł Forbes umieszcza Szanghaj jako 14. najczęściej odwiedzane miasto na świecie, z 6,5 milionami odwiedzających w 2012 roku.

[[Plik:Shanghai1907.jpg|thumb|400px|Szanghaj w 1907 r.&lt;br/&gt;Były tor wyścigowy jest teraz Parkiem Ludowym]]
Od początku lat 40. do końca lat 30. części Szanghaju były koncesjami, obszarami administrowanymi przez obce mocarstwa. Osiem krajów — Wielka Brytania, Francja, Stany Zjednoczone, Niemcy, Włochy, Rosja, Austro-Węgry i Japonia — miało koncesje w Szanghaju, obszarach, które kontrolowały i gdzie chińskie prawo nie miało zastosowania. Większość z nich była zarządzana wspólnie jako „Osiedle międzynarodowe”, ale Francuzi prowadzili je osobno. We wszystkich ludność składała się głównie z Chińczyków, ale było też wielu obcokrajowców, a rząd i system prawny były obce. W policji było wielu Sikhów i kilku francuskich żandarmów.

Na obszarach koncesyjnych mieszkało wielu ważnych Chińczyków. Dom przewodniczącego Mao w Szanghaju jest teraz muzeum w dystrykcie Jing'an, podczas gdy zarówno domy kilku innych przywódców, jak i miejsce pierwszego krajowego spotkania Partii Komunistycznej są teraz muzeami we francuskiej koncesji.

Obecnie większość dawnych obszarów koncesyjnych to części śródmieścia Szanghaju, wymienione w #Śródmieście powyżej.

* „Centralna dzielnica” na starej mapie była Brytyjczykiem i centrum kolonialnego Szanghaju. Odpowiada mniej więcej nowoczesnej dzielnicy Huangpu.
Tor wyścigów konnych na skraju tego obszaru to obecnie Plac Ludowy, uważany za centrum współczesnego Szanghaju.
* „Dzielnica Zachodnia” była w większości brytyjska, ale obejmowała również koncesję włoską. Odpowiada z grubsza Jing'an.
* „Osada francuska” na starej mapie odpowiada mniej więcej dystryktowi Luwan; Koncesja później rozszerzyła się na zachód, obejmując dystrykt Xuhui, a nasz artykuł dotyczący Koncesji Francuskiej obejmuje obie te kwestie.
* „Bund” był w większości brytyjski, choć jego część znajdowała się w koncesji amerykańskiej.
* Hongkou było miejscem dawnej koncesji japońskiej.
„Chińskie miasto” było otoczonym murami miastem Szanghaju przez setki lat, zanim wokół niego rozwinęło się nowoczesne miasto. Ma swój własny artykuł w Wikivoyage, Stare Miasto.

„Dystrykt Północny” i „Okręg Wschodni” były niegdyś koncesją amerykańską; dziś są one odpowiednio częścią Zhabei i Hongkou. Przyjmują mniej odwiedzających niż wyżej wymienione dzielnice, ale mają pewne atrakcje, a dworzec kolejowy w Szanghaju znajduje się w Zhabei. Są one wymienione pod #Wewnętrzne przedmieścia.

Szanghaj osiągnął swój zenit w latach 20. i 30. XX wieku i był w tym czasie najlepiej prosperującym miastem Azji Wschodniej. Z drugiej strony ulice były w tym okresie w dużej mierze rządzone przez triady (chińskie gangi), przy czym triady czasami walczyły o kontrolę nad częściami Szanghaju. Ten okres został znacznie zromanizowany w wielu nowoczesnych filmach i serialach telewizyjnych, z których jednym z najsłynniejszych jest The Bund, który został wyprodukowany przez telewizję w Hongkongu w 1980 roku. Szanghaj stał się również głównym ośrodkiem chińskiej rozrywki w tym okresie, z wieloma filmami i piosenki wyprodukowane w Szanghaju.

[[Plik:Shanghai1937city zhabei fire.jpg|thumb|Zhabei został spalony podczas bitwy o Szanghaj, 1937]]
Szanghaj został zajęty przez Japończyków w 1937 roku po kilkumiesięcznej bitwie. Japonia i jej marionetkowy reżim pozostawały pod kontrolą do 1945 roku i, podobnie jak w innych częściach Chin, życie w Szanghaju w tym czasie było bardzo trudne.

Po wojnie zniesiono koncesje zagraniczne i wznowiono handel. Po zwycięstwie komunistów w wojnie domowej w 1949 r. wiele osób związanych z przemysłem rozrywkowym, a także duża część klasy wyższej i intelektualistów uciekło do Hongkongu i na Tajwan. Dni chwały Szanghaju dobiegły końca — jak się okazało tymczasowo.

Od czasu „reformy i otwarcia” Chin, które rozpoczęły się pod rządami Deng Xiaopinga około 1978 roku, Szanghaj jest ponownie wielkim miastem przemysłowym i portem handlowym, i pod wieloma względami przekroczył dawne czasy świetności. W latach 90. rząd Szanghaju wprowadził serię nowych strategii przyciągania inwestycji zagranicznych. Największym posunięciem było utworzenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej zwanej Pudong New Area z szeregiem środków rządowych mających na celu zachęcenie do inwestycji. Obejmuje to prawie cały Szanghaj na wschód od rzeki.

Strategie wzrostu okazały się niezwykle skuteczne; w ciągu dwudziestu lat śródmieście Pudong zmieniło się z przeważnie wiejskiego obszaru w więcej drapaczy chmur niż w Nowym Jorku, w tym kilka z najwyższych na świecie. Pudong jest obecnie siedzibą wielu instytucji finansowych, które kiedyś miały swoje główne biura po drugiej stronie rzeki Huangpu na Bundzie.

Dziś celem Szanghaju jest przekształcenie się w światowej klasy centrum finansowe i gospodarcze, które jest już na dobrej drodze. Aby osiągnąć ten cel, Szanghaj zmaga się z konkurencją ze strony Hongkongu, który ma zalety silniejszego systemu prawnego oraz większego doświadczenia w zakresie bankowości i usług. Jednak Szanghaj ma silniejsze powiązania z chińskim wnętrzem i rządem centralnym, a także silniejszą bazą produkcyjną i technologiczną. Szanghaj zwiększył swoją rolę w finansach i bankowości, a wiele międzynarodowych korporacji zbudowało w mieście swoje centrale w Chinach, a nawet w regionie Azji i Pacyfiku, napędzając popyt na wysoko wykształconą i kosmopolityczną siłę roboczą.

=== Klimat ===
Szanghaj ma wilgotny klimat subtropikalny. Miasta na mniej więcej porównywalnej szerokości geograficznej (nieco ponad 30°) to [[Nowy Orlean]], [[Kair]] i [[Perth]].

Wiosna może cechować się długimi okresami pochmurnej i deszczowej pogody.

Temperatury w lecie często przekraczają 35°C (95°F) przy bardzo dużej wilgotności, co oznacza, że ​​będziesz się dużo pocić i powinieneś wziąć dużo ubrań na zmianę lub zaplanować zakupy podczas wizyty. Burze z piorunami występują również stosunkowo często w okresie letnim. Istnieje pewne ryzyko tajfunów w okresie od lipca do września, jednak nie są one powszechne.

Jesień jest na ogół łagodna z ciepłą i słoneczną pogodą.

Zimą temperatury rzadko wzrastają powyżej 10°C (50°F) w ciągu dnia i często spadają poniżej 0°C (32°F) w nocy. Opady śniegu zdarzają się rzadko, zwykle występują tylko raz na kilka lat, ale sieci transportowe mogą czasami zostać zakłócone w przypadku nagłej burzy śnieżnej. Pomimo faktu, że zimowe temperatury w Szanghaju nie są szczególnie niskie, czynnik odczuwalny przez wiatr w połączeniu z wysoką wilgotnością może sprawić, że będzie to mniej komfortowe niż w niektórych znacznie zimniejszych miejscach, w których często pada śnieg. Również w epoce Mao oficjalna zasada głosiła, że ​​budynki na północ od Jangcy były ogrzewane zimą, ale na południe nie były ogrzewane; Szanghaj jest na południowym brzegu, więc wiele starszych budynków nie ma ogrzewania.

== Język ==
=== Osoby posługujące się językiem chińskim ===
Język ojczysty większości mieszkańców, dialekt szanghajski lub Wu, nie jest wzajemnie zrozumiały z mandaryńskim, kantońskim, minnan (tajwański/hokkien) lub innymi formami chińskiego. Użycie języka szanghajskiego jako de facto „pierwszego” języka miasta zmniejsza się zarówno z powodu używania mandaryńskiego w środkach masowego przekazu i edukacji, jak i dlatego, że Szanghaj ma wielu pracowników migrujących z innych części Chin, którzy nie mówią po szanghajsku. Podobnie jak w innych częściach Chin, język mandaryński jest ''lingua franca''. Ponieważ Szanghaj jest głównym centrum handlowym Chin od lat 20. XX wieku, wszyscy mieszkańcy, którzy mówią po szanghajsku, mogą również mówić po mandaryńsku, więc nie będziesz mieć problemów z porozumiewaniem się po mandaryńsku z mieszkańcami. Niemniej jednak próby mówienia po szanghajsku są mile widziane i mogą pomóc Ci przyciągnąć uwagę miejscowych.

Mówiący Wu mają szczególny akcent podczas mówienia po mandaryńsku. Mandaryński jest mocno oparty na tonach i mówcy z [[Pekin]]u mogą być łatwo zrozumiani (większość podręczników opiera się na ich akcencie lub przybliżeniu). Osoby posługujące się językiem szanghajskim przejęły niektóre cechy Wu na język mandaryński. Podczas gdy w innych językach nie stanowiłoby to problemu, biorąc pod uwagę fonemiczną i tonalną naturę mandaryńskiego, najmniejsza zmiana w wymowie może znacznie utrudnić jej zrozumienie. Najlepiej powiedzieć „说慢一点” (''shuō màn yī diǎn''), co oznacza „mów trochę wolniej”.

=== Osoby spoza Chin ===
Ponieważ angielski jest obowiązkowy w chińskich szkołach, coraz więcej osób zna przynajmniej podstawowy angielski. Przekonasz się zapewne, że większość ludzi w branży turystycznej dość dobrze nim włada, podobnie jak wielu na stanowiskach usługowych, tj. w sklepach, gastronomii, a nawet u sprzedawców na stacjach metra. Angielski jest prawdopodobnie lepiej rozumiany niż mówiony przez wielu, a Chińczycy notorycznie boją się zawstydzać się publicznie, więc upewnij się, że twoje pytania są jasne i można na nie łatwo odpowiedzieć.

Dwie cechy mieszkańców Szanghaju są pomocne – jedna to tradycyjna chińska gościnność, w której większość ludzi naprawdę chce pomóc, gdy o to poproszą, oraz szanghajska solidność. W razie potrzeby nie bój się podejść nawet do mało prawdopodobnej starszej osoby z arsenałem przemyślanych i wyraźnych gestów, notatek po chińsku, mapami czy zdjęciami. W najgorszym przypadku szukaj młodszej osoby i/lub kogoś na wyższym stanowisku, ponieważ obie osoby mają większe szanse na lepszą znajomość języka angielskiego i czują się pewniej w kontaktach z obcokrajowcem.

Codzienny mówiony chiński jest dość prostym językiem, więc większość ludzi nie będzie urażonych, jeśli wyrzucisz uprzejmości również po angielsku i skupisz się na najważniejszych częściach swojego przekazu, np. w języku angielskim. &quot;Gdzie jest stacja metra?&quot; prawdopodobnie zadziała lepiej niż „Czy byłbyś tak miły i skierował mnie do najbliższej stacji metra, jeśli możesz?”.

Do negocjacji w sklepach często używa się kalkulatorów do „dyskutowania” cen. Doświadczeni właściciele sklepów w miejscach często odwiedzanych przez turystów wyposażają w nie swój personel, ale nie bój się otworzyć jednego (lub aplikacji kalkulatora w telefonie) w tym celu, jeśli druga strona tego nie zrobi. Pamiętaj, że „4” to pechowa liczba i należy unikać cen ją zawierających, co możesz wykorzystać na swoją korzyść (np. proponując „39” zamiast 40-cokolwiek).

Należy pamiętać, że kierowcy taksówek i Ubera są często starsi lub rekrutowani z klasy robotniczej lub populacji migrantów, a zatem jako grupa mają niższą niż przeciętną znajomość języka angielskiego. Dlatego zaleca się, aby miejsca docelowe i adres hotelu były napisane dla nich po chińsku. Niektóre hotele dostarczają nawet małe broszury z nazwą i adresem hotelu, a także z najważniejszymi punktami orientacyjnymi napisanymi w tym celu w języku angielskim i uproszczonym chińskim.

== Dojazd ==
Szanghaj jest jednym z głównych węzłów turystycznych w [[Chiny|Chinach]], a dotarcie z praktycznie każdego miejsca jest łatwe.

=== Samolotem ===
Szanghaj ma [https://www.shairport.com/index_en.html dwa główne lotniska], z '''Pudong''' główną bramą międzynarodową i '''Hongqiao''' obsługującym głównie loty krajowe, ale także niektóre międzynarodowe miejsca docelowe w Azji Wschodniej. Transfer między lotniskami zajmuje około 1 godziny taksówką. Istnieją również bezpośrednie autobusy wahadłowe.

Możesz podróżować między dwoma lotniskami w około dwie godziny metrem. Lotniska znajdują się na przeciwległych końcach linii 2 , głównej linii wschód-zachód przez centrum Szanghaju. Możesz skrócić czas, jadąc częściowo pociągiem Maglev (opisanym w następnej sekcji). Podróżnik dokonujący tego transferu z kilkoma godzinami zapasu i chęcią szybkiego spojrzenia na Szanghaj (i niezbyt dużego bagażu) może wysiąść na Nanjing Road East i przejść kilka przecznic do Bundu.

Darmowe mapy turystyczne centrum Szanghaju, z głównymi zabytkami oznaczonymi po angielsku, są dostępne w małych stojakach, gdy wjeżdżasz na oba lotniska. Warto je zdobyć, przechodząc obok, ponieważ, z wyjątkiem niektórych hoteli, bezpłatne mapy są niedostępne gdzie indziej.

Oba lotniska mają również bezpośrednie połączenia autobusowe z głównymi pobliskimi miastami, takimi jak [[Hangzhou]], [[Suzhou]] i [[Nankin]], chociaż nowe szybkie pociągi mogą być preferowane, zwłaszcza z lotniska Hongqiao, które ma w pobliżu dworzec kolejowy Hongqiao (jeden przystanek metra lub około kilometra pieszo, wewnątrz i na poziomie).

Krajowe bilety lotnicze najlepiej rezerwować z wyprzedzeniem w jednym z wielu biur podróży lub przez Internet, ale można je również kupić na lotnisku w dniu wylotu. Taryfy są na ogół tanie, ale różnią się w zależności od sezonu; wartość na 400-1200 ¥ dla [[Pekin]]-Szanghaj. Tania linia lotnicza [https://www.ch.com/ Spring Airlines] ma siedzibę w Szanghaju i oferuje trasy do większości głównych chińskich miejsc turystycznych i często oferuje duże zniżki na bilety rezerwowane za pośrednictwem swojej strony internetowej. Podróżującym z ograniczonym budżetem często taniej jest zarezerwować lot na trasie o dużym natężeniu ruchu (Szanghaj-Pekin, Szanghaj-[[Kanton]], Szanghaj-[[Shenzhen]] itp.), a resztę podróżować autobusem lub pociągiem.

W przypadku trudności ze znalezieniem biletów do Pudong lub Hongqiao należy również wziąć pod uwagę miasto [[Hangzhou]], około 45 minut jazdy szybkim pociągiem z Szanghaju. Również jeśli przylatujesz z Azji Południowo-Wschodniej, ponieważ Air Asia ma tani lot z [[Kuala Lumpur]] do Hangzhou.

==== Lotnisko Pudong ====
[[Plik:Transrapid Maglev2.jpg|thumb|240px|Pociąg Maglev na stacji Longyang]]
{{Znacznik|Lotnisko Pudong|31.143333 |121.805278 |typ=transport}}'''Lotnisko Pudong''' (浦东机场, {{IATA|PVG}}) (''40 km na południowy wschód od miasta''). Główny międzynarodowy port lotniczy Szanghaju. PVG jest zwykłym punktem wejścia dla lotów przylatujących z zagranicy. 

Lotnisko znajduje się na linii metra 2 , wiele lepszych hoteli zapewnia bezpłatny transfer lotniskowy dla swoich gości, a do centrum miasta można dojechać sześcioma liniami autobusowymi. Istnieją również autobusy do innych pobliskich miast, takich jak [[Suzhou]] i [[Hangzhou]].

Jeśli masz ciężki bagaż, prawie na pewno wygodniej będzie taksówka; spodziewaj się kosztów w zakresie 200-500 ¥.

Najciekawszym sposobem dotarcia do Szanghaju jest '''najszybszy na świecie pociąg''' lewitacji magnetycznej lub Maglev. Pokonuje 30,5 km w 7 minut z maksymalną prędkością 450 km/h (279 mph), chociaż prędkość jest ograniczona do 310 km/h poza godzinami szczytu. Bilety pojedyncze kosztują 50¥, zniżka do 40¥, jeśli masz bilet lotniczy tego dnia, a bilety powrotne (powrót w ciągu tygodnia) kosztują 80¥.

Maglev kończy się na stacji Longyang w Pudong, która wciąż znajduje się w pewnej odległości od centrum miasta i dlatego może nie być blisko ostatecznego celu podróży. Tutaj możesz połączyć się z liniami metra 2, 7 oraz nową linią 16, 18. Na stacji Longyang znajduje się również muzeum pociągów Maglev dla osób zainteresowanych działaniem pociągów z lewitacją magnetyczną.

==== Lotnisko Hongqiao ====
{{Znacznik|Lotnisko Hongqiao|31.198056 |121.336389 |typ=transport}}'''[https://www.shairport.com/ Lotnisko Hongqiao]''' (虹桥机场 {{IATA|SHA}}) (''na zachód od centrum w dzielnicy Minhang''). Starsze lotnisko Szanghaju, znacznie bliżej centrum niż Pudong. Obsługuje głównie loty krajowe, jedynym wyjątkiem są połączenia miejskie do [[Tokio]]-Haneda, [[Seul]]u-Gimpo, [[Hongkong]]u, [[Makau]] i [[Tajpej]]-Songshan. Istnieją dwa terminale: lśniący, nowy i ogromny T2, używany przez praktycznie wszystkie linie lotnicze, oraz odnowiony, ale wciąż stosunkowo mały T1, używany tylko przez taniego operatora [https://www.ch.com/ Spring Airlines] i międzynarodowe usługi transportu miejskiego. Możesz przenosić się między terminalami autobusem lotniskowym, chociaż czas oczekiwania i podróży może zająć do 45 minut. Dla tych, którzy się spieszą, skorzystanie z linii metra 10 między dwoma terminalami może być warte 3¥ za bilet. 

T2 jest obsługiwany bezpośrednio przez linię metra 2, która łączy lotnisko z Placem Ludowym i dalej na wschód z lotniskiem Pudong. Pociągi kursują od 05:35 do 22:50 (usługi do iz lotniska Pudong mają ograniczone godziny). Linia 10, która również jedzie do centrum Szanghaju, ale inną trasą, obsługuje zarówno T1 jak i T2.

Linia 17 została otwarta 30 grudnia 2017 i łączy dworzec kolejowy Hongqiao (w pobliżu lotniska) z Zhujiajiao.

Ostatecznie linia 5, główna linia biegnąca przez południowe przedmieścia Minhang, zostanie przedłużona do lotniska na północnym krańcu i do Fengxian na południu. Linia 20 będzie przebiegać na północ od lotniska. Od początku 2018 roku nie jest ona używana.

'''Taksówka''' może w dobry dzień pokonać 12 km podróży do miasta w 20 minut, ale daj dodatkowe 30 minut na kolejkę taksówek, zwłaszcza jeśli przyjeżdżasz po godzinie 19:00. Pamiętaj, aby ustalić, z którego terminalu odlatuje Twój lot, zanim udasz się na lotnisko, ponieważ angielskie oznakowanie jest mylące, taksówkarze nie będą w stanie Ci pomóc, a transfer między terminalami odjeżdża co pół godziny z kolejnymi dwudziestoma minutami jazdy.

Ze względu na przedłużenie linii metra autobus ''linii specjalnej lotniska Hongqiao'' (机场专线) został zastąpiony '''autobusem nocnym''' (虹桥机场T2夜宵巴士), który kursuje do świątyni Jing'an, Placu Ludowego i Lujiazui co 10-30 minut od 22:30 (kiedy metro jest zamknięte) do 45 minut po ostatnim przyjeździe w danym dniu za 10 (do świątyni Jing'an lub Placu Ludowego) lub 16 ¥ (do Lujiazui). Odjeżdża spod drzwi 1 na poziomie przylotów Terminalu 2. Bilety są kupowane w autobusie na krótko przed odjazdem.

Chociaż lotnisko Hongqiao ma mniej linii autobusowych na lotnisko niż Pudong, więcej '''publicznych linii autobusowych''' jest połączonych z Hongqiao. Autobusy poniżej kursują do T1, w razie potrzeby skorzystaj z bezpłatnego autobusu wahadłowego, aby połączyć się z T2 lub skorzystaj z linii metra 10, jeśli się spieszysz.

* Nr 806: Te autobusy kursują z lotniska Hongqiao do mostu Lupu w godzinach 06:00-21:30 w odstępach 5-15 minut. Linia ma również przystanek w Xujiahui, a cała podróż kosztuje 5¥.
* Nr 807: Autobusy te kursują w godzinach 06:00-22:30 z lotniska Hongqiao do nowej wioski Zhenguang w dzielnicy Putuo, zatrzymując się w zoo w Szanghaju i innych interesujących miejscach. ¥2.
* Nr 1207: Ten autobus kursuje tylko między lotniskiem a zoo w Szanghaju. ¥2.
Wraz z otwarciem usługi Metro na lotnisko, tylko dwie powyższe trasy obsługują lotnisko.

Jedna publiczna linia autobusowa została teraz przeniesiona do T2. Obowiązuje odwrotna sytuacja - w razie potrzeby skorzystaj z bezpłatnego autobusu lub metra do T1. Linia autobusowa do T2 rozdziela wsiadanie i wysiadanie - wszyscy pasażerowie przybywający do T2 wysiadają na poziomie odlotów lotniska, ale ci, którzy chcą wsiąść do autobusu, muszą wsiąść do autobusu w węźle autobusowym na 1/F kompleksu lotnisko/stacja metra.

* Nr 941: Łącząc lotnisko Hongqiao i dworzec kolejowy w Szanghaju, linia kursuje od 06:30 do 22:30 na lotnisko/23:00 z lotniska. 4¥. Odstęp między usługami to 10-12 min. Poszukaj poczekalni 1.
Dodatkowo, następujący autobus nocny kursuje z T2 w godzinach od 23:00 do 05:00 dla wszystkich, którzy przyjeżdżają późno w nocy i muszą zatrzymać się w miejscach nieobjętych nocnym autobusem T1:

* Nr 316: łączy lotnisko z Bundem, jadąc metrem linii 2 do Zhongshan Park, następnie zatrzymuje się w pobliżu Changshou Road (linia 7), Xinzha Road (linia 1) i East Nanjing Road (linia 2/10) przed zakończeniem przy Bund.
Dostępny jest również dodatkowy autobus nocny od strony dworca.

* Nr 320: Łączy stację kolejową z Bundem inną trasą. Ten autobus zatrzymuje się w pobliżu turystycznej części Hongmei Road, następnie jedzie metrem linii 10 do Jiaotong University, zatrzymuje się w Xujiahui, jedzie dalej linią 10, a następnie zaczyna jechać linią 1 wokół przystanku Changshu Road, aż dotrze do obszaru Xintiandi, a następnie pokonuje ostatni zatrzymaj się w Yu Gardens przed zakończeniem podróży w Bundzie.

=== Koleją ===
Szanghaj ma kilka głównych stacji kolejowych, w tym:

* {{Znacznik|Dworzec kolejowy Szanghaj|31.2503 |121.4509 |typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Szanghaj''' linie metra 1 3 4 (上海站), 100 Moling Road (''trzy przystanki na północ od Placu Ludowego na linii 1''). Największy i najstarszy w Szanghaju, położony w dzielnicy Zhabei. Praktycznie wszystkie pociągi kończyły się tutaj, ale wiele usług w kierunku południowym zostało przeniesionych na Dworzec Południowy, a usługi dużych prędkości korzystają z nowej stacji Hongqiao. 
* {{Znacznik|Dworzec kolejowy Hongqiao|31.196027 |121.316099 |typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Hongqiao''' linie metra 2 10 17 (上海虹桥站). Ogromna nowa stacja znajdująca się w tym samym kompleksie budynków, co lotnisko Hongqiao. Stacja metra łączy tę samą nazwę, Dworzec kolejowy Hongqiao, i znajduje się jeden przystanek za stacją lotniska Hongqiao. Większość pociągów dużych prędkości korzysta z tej stacji.
* {{Znacznik|Dworzec Południowy w Szanghaju|31.154425 |121.424161 |typ=transport}}'''Dworzec Południowy w Szanghaju''' linie metra 1 3 15 (上海南站). w dzielnicy Xuhui. Świadczy usługi w kierunku południowym, z wyjątkiem szybkich pociągów na linii dużych prędkości Szanghaj–[[Hangzhou]], które teraz korzystają z nowej stacji Hongqiao, oraz wolnych pociągów do [[Hongkong]]u (ze względu na brak udogodnień imigracyjnych i celnych). 
* {{Znacznik|Dworzec Zachodni w Szanghaju|31.265278|121.396111|typ=transport}}'''Dworzec Zachodni w Szanghaju''' linie metra 11 15 (上海西站/南翔北站/安亭北站). Niektóre szybkie pociągi w kierunku Nanjing zatrzymują się na tych małych stacjach. Ponadto istnieje kilka pociągów do iz dworca w Szanghaju, które zapewniają połączenia z innymi pociągami. 
* '''Dworzec Wschodni w Szanghaju'''. Plany budowy stacji, która będzie zlokalizowana w dzielnicy Chuansha w Pudong, ogłoszono w 2012 roku.

Samoobsługowe automaty biletowe są powszechne i mogą być używane do sprawdzania godzin pociągów w trybie angielskim, ale bilety można kupić w nich tylko wtedy, gdy masz chiński dowód osobisty. Bilety można również wygodnie rezerwować z wyprzedzeniem w jednym z wielu biur podróży lub w kasie biletowej na dowolnym dworcu kolejowym. Zobacz sekcję dotyczącą biletów kolejowych w artykule o Chinach. Pamiętaj, że bilety w [[Hongkong]]u trafiają do sprzedaży z 60-dniowym wyprzedzeniem, a segment Hongkong–Szanghaj szybko się wyprzedaje.

* '''[[Pekin]]''' (北京) — Począwszy od czerwca 2011 uruchomiono całkowicie nową linię ekspresową z Pekinu, z opcją najkrótszego czasu podróży po 4 godzinach i 18 minutach (G17/G22). Dodatkowo codziennie kursuje kilka szybkich pociągów sypialnych. Pociągi te mają kody z prefiksem D, jeżdżą nieco ponad 10 godzin z Szanghaju do Pekinu. Taryfa wynosi około ¥ 730 za dolną koję z miękkim podkładem lub ¥ 655 za górną koję; pociągi są czyste, a czteroosobowe kabiny wygodne. W niektórych z tych pociągów dostępne są również przedziały dwuosobowe, cena wynosi około ¥ 1470 za dolną koję lub ¥ 1300 za górną. Przedziały dwuosobowe w pociągach D nie mają prywatnych łazienek. W tym samym nowym pociągu zwykłe miejsca drugiej klasy są dostępne za około 327¥. Za zwykły, normalny podkład w standardowym pociągu, który jedzie 13 godzin z Szanghaju do Pekinu, spodziewaj się, że zapłacisz od 306 do 327¥ za twardy podkład lub około 478 do 499 ¥ za miękki. W pociągach serii T dostępne są miejsca sypialne dwuosobowe, z prywatną łazienką i sofą, cena wynosi 881¥ za górną koję lub 92¥1 za dolną. Ale bilety na te tańsze, normalne miejsca sypialne są zwykle bardzo napięte.
* '''[[Hongkong]]''' (香港) — szybkie pociągi G99/G100 kursują codziennie między stacją West Kowloon w Hongkongu a stacją Hongqiao w Szanghaju, a podróż trwa około 8 godzin. Bilety kosztują około 1008¥ w jedną stronę w klasie ekonomicznej. Na stacji w Hongkongu przeprowadzane są procedury imigracyjne zarówno dla Chin kontynentalnych, jak i Hongkongu. Alternatywnie, wolniejszy pociąg Z99/Z100 z dworca kolejowego w Szanghaju (Z99 odjeżdża tutaj o 18:20, Z100 przyjeżdża tutaj o 10:00), przyjeżdżając na stację Hung Hom w Kowloon (Z99 przyjeżdża tutaj około 13:00, Z100 odjeżdża tutaj o godzinie 15:15). Jeśli podróżujesz sam, spodziewaj się, że zapłacisz 800¥ w jedną stronę za miękki podkład, ale zniżki są udzielane na zakupy grupowe (364¥ w jedną stronę na osobę z miękkim podkładem, jeśli na przykład zakup w grupie 4 osób). Jeśli nie masz bardzo napiętego budżetu, spróbuj „Deluxe Soft Sleeper”, który ma przegródki z 2 łóżkami i prywatne gniazdko w stylu kontynentalnym (ale wraz z wprowadzeniem nowych wagonów, zwykły miękki podkład ma również prywatny gniazdko elektryczne w każdym przedziale oraz jedno na korytarzu każdego wagonu). Liczba miejsc jest ograniczona, więc rezerwuj z dużym wyprzedzeniem. Pamiętaj, że nadal będziesz musiał przejść przez odprawę celną, a zatem potrzebujesz nowej wizy do ponownego wjazdu do Chin kontynentalnych (chyba że masz wizę wielokrotnego wjazdu). Jednak odprawa celna na dworcu jest znacznie szybsza niż na lotnisku.
* '''[[Lhasa]]''' (拉萨) — Pociąg do iz Lhasy w [[Tybet|Tybecie]] kursuje codziennie z dworca kolejowego w Szanghaju. Podróż do Lhasy zajmuje niecałe 50 godzin. Twarde siedzisko kosztuje 406 ¥, a twardy podkład kosztuje około 900¥, a miękki kosztuje około 1300¥. Tlen jest dostępny dla każdego pasażera na odcinku [[Golmud]]–[[Lhasa]]. W przypadku obywateli spoza Chin wymagane jest zezwolenie na podróż do Tybetu.
Nowe szybkie pociągi CRH (200 km/h) z Szanghaju jadą na południowy zachód do [[Nanchang]] i [[Changsha]] lub na północ do [[Pekin]]u, [[Zhengzhou]] i [[Qingdao]]. Są bardzo wygodne i wyposażone. W tym przypadku kody tras pociągu zaczynają się od litery D. Pociągi dużych prędkości (ponad 300 km/h) do [[Nankin]] i [[Hangzhou]] mają przedrostek G.

=== Samochodem ===
Dobre, nowoczesne autostrady łączą Szanghaj z pobliskimi miastami we wschodnich Chinach, takimi jak [[Nankin]], [[Suzhou]], [[Hangzhou]] i [[Ningbo]]. Inne autostrady, wiele z nich równie dobrych, prowadzą do bardziej odległych miast w całym kraju. Dotarcie do Szanghaju z Suzhou zajmuje tylko około godziny, 2 godziny z Hangzhou lub 2,5 godziny z Ningbo, ten ostatni przez 36-kilometrowy most Hangzhou Bay Bridge, najdłuższy na świecie most przecinający morze.

=== Autobusem ===
W Szanghaju jest kilka dworców autobusów dalekobieżnych. Powinieneś postarać się o bilety jak najwcześniej.

* '''Dworzec dalekobieżny Beiqu''', 80 Gongxing Lu. 
* '''Stacja pasażerska Hengfeng Road Express''' (恒丰路客运站), 270 Hengfeng Lu. Jest to jeden z największych i znajduje się na północ od głównego dworca kolejowego. Obsługuje większość miejsc w prowincjach [[Jiangsu]] i [[Zhejiang]] oraz kilka bardziej odległych miast, takich jak [[Pekin]] i [[Kanton]]. Jest dobrze zorganizowany, ale może być trochę trudno go znaleźć – szczególnie przy dużej przebudowie North Station Square. Ze stacji metra Shanghai Railway Station (North) (linie 3 i 4) wybierz zjazd nr 1. Wyjdziesz na środku placu budowy. Skieruj się w lewo i idź prosto, a w końcu (po nieprzyjemnym 10-minutowym spacerze) go znajdziesz. Taksówki motocyklowe będą krążyć wokół wyjścia ze stacji i zabiorą Cię tam za około 5¥, jeśli będziesz się mocno targować – jednak mogą być nachalne i agresywne. 
* '''Stacja dalekobieżnego transportu pasażerskiego Zhongshan Beilu''', 1015 Zhongshan Bei Lu. 
* '''Stacja pasażerska Xujiahui''', 211 Hongqiao Lu. 
* '''Dworzec dalekobieżny Pudong Tangqiao''', 3842 Pudong Nan Lu

=== Statkiem ===
Co tydzień kursują promy z [[Kobe]] i [[Osaka|Osaki]] ([[Japonia]]).

* '''[https://www.shinganjin.com/en/ MV Xinjianzhen]''', ☏ +86-021-63257642, +81-06-6536-6541, cmeiying@chinjif.com. Wyjazd zmienia się co tydzień z Kobe lub Osaką i przybywa do Szanghaju. Harmonogram można znaleźć tutaj.

== Komunikacja ==
{{mapframe|31.207|121.561|zoom=10}}
Szanghaj ma doskonałą sieć transportu publicznego z najszerszym na świecie systemem metra (metro i pociągi na podwyższeniu) oraz autobusami, które jeżdżą mniej więcej wszędzie indziej. Taksówek jest dużo i są tanie jak na międzynarodowe standardy, a poruszanie się pieszo jest często praktyczne. Metro, taksówki i spacery będą głównymi środkami transportu dla większości podróżnych. Miasto jest jednak ogromne (24 miliony), a wszystkie środki transportu mają czasami problemy z zatłoczeniem.

=== Karty metra ===
Jeśli zamierzasz zostać w Szanghaju dłużej niż kilka dni, '''[http://www.sptcc.com/ karta metra]''' – zwana również Szanghajską Kartą Jiaotong (上海公共交通卡) lub Szanghajską Kartą Transportu Publicznego – jest koniecznością. Karty te można dostać na dowolnej stacji metra, a także w niektórych sklepach ogólnospożywczych, takich jak Alldays i KeDi Marts.

Możesz doładować kartę pieniędzmi i '''używać jej w autobusach, metrze, a nawet taksówkach''', oszczędzając kłopotów z kupowaniem biletów (czasami z długimi kolejkami) i zachowując resztę na autobusy i taksówki. Karta pozwala również na przesiadkę na niektórych stacjach, gdzie bez karty trzeba by kupić kolejny bilet, i daje 1 zniżkę na każdy transfer autobusem, autobusem lub metrem.

Karty te do działania nie wymagają kontaktu z czytnikiem kart. Często zdarza się, że ktoś po prostu przesuwa torebkę, portfel lub torbę na ramię nad czytnikiem bez wyjmowania karty, a to prawie zawsze działa. Karta może być użyta raz, gdy skończą się jej pieniądze; Dozwolony jest „debet w rachunku bieżącym” do ¥8.

Karty są dostępne w kilku rozmiarach — zwykłym (rozmiar karty kredytowej), mini i „z paskiem” (do zawieszenia na telefonach komórkowych) — a dla każdego dostępne są specjalne edycje z ciekawymi zdjęciami. Nowe automaty, które mogą ładować pieniądze na karty dowolnego rozmiaru, zastępują starsze automaty, ale nie pobierają gotówki i ogólnie akceptują tylko karty Alipay lub UnionPay/Discover. Liczniki usług na większości stacji metra doładują każdy rodzaj karty w wielokrotnościach 10¥, ale kilka stacji nie obsługuje już swoich liczników usług, podczas gdy inne eksperymentują z wymaganiem doładowania w automatach samoobsługowych, więc jest to radzimy upewnić się, że dostępne są wystarczające fundusze na podróż powrotną, jeśli wybierasz się do mniej zaludnionej części miasta.

Za kartę pobierana jest kaucja w wysokości 20¥; Karty w rozmiarze normalnym można zwrócić w celu zwrotu depozytu, ale nie w przypadku rozmiaru mini lub paska. W przypadku dowolnego typu karty saldo na karcie może zostać natychmiast zwrócone, jeśli jest mniejsze niż 10¥. Jeśli saldo wynosi od 10 do 2000¥, należy pobrać fakturę z prośbą o zwrot pieniędzy; jednak zostanie naliczona opłata manipulacyjna w wysokości 5%. Niektóre stacje metra mają specjalne biura do zwrotu kart. Stacje te obejmują:

* Linia 1 - Hanzhong Rd, Hengshan Rd, Jinjiang Park;
* Linia 2 - Jiangsu Rd, E Nanjing Rd, Century Park, Songhong Rd;
* Linia 3 - Dongbaoxing Rd, Zhenping Rd, Caoxi Rd, North Jiangyang Rd;
* Linia 4 - Yangshupu Rd.
Możesz również skorzystać z Centrum Obsługi Kart Transportu Publicznego w Szanghaju, nr 609, Jiujiang Rd, od poniedziałku do piątku 09:30–18:30, sobota 09:30–16:30.

=== Metrem ===
[[Plik:Shanghai Metro Linemap.svg|thumb|400px|Mapa ze stycznia 2022]]
Sieć metra w Szanghaju ([http://service.shmetro.com/en/yxxlt/index.htm patrz mapa] na [http://service.shmetro.com/en/ oficjalnej stronie internetowej]) jest świetna — czysta, szybka, tania (3-10¥ w zależności od odległości), klimatyzowana i dość przyjazna dla użytkownika ze znakami i ogłoszeniami o przybyciu stacji w języku mandaryńskim i angielskim, podczas gdy komunikaty na linii 16 są trzyjęzyczne w języku szanghajskim, mandaryńskim i angielskim. Wadą jest to, że pociągi są przepełnione w godzinach szczytu, pociągi nie kursują późno w nocy (najnowszy pociąg jest kursowany około północy w piątkowe i sobotnie wieczory), a sieć nie jeździ jeszcze wszędzie, choć jest stale jest rozbudowywana.

[[Plik:Shanghai Metro - Line 10 - Laoximen.JPG|thumb|250px|Stacja linii 10, kolorowa lawenda wskazująca linię.]]
W obszarach centralnych większość linii (ale nie linii 3 i 4) przebiega pod ziemią. Na przedmieściach większość znajduje się nad ziemią, a wiele na wzniesieniu. Metro w Szanghaju jest najdłuższym systemem metra na świecie i drugim najbardziej ruchliwym na świecie (po [[Pekin]]ie). Istnieje ponad 500 km (250 mil) linii i ponad 250 stacji. Średnie użytkowanie to około 6 milionów przejazdów dziennie.

==== Linie metra ====
Każda linia metra ma określony kolor na wszystkich mapach i znakach, a często także w wystroju stacji. Od początku 2022 roku linie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, Pujiang i Jinshan są w eksploatacji.

Trzy z najważniejszych linii to linia 1 północ-południe, linia 2 wschód-zachód oraz linia 4, która otacza całe centrum miasta.

Przez śródmieście przebiega wiele linii metra (1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13).

* {{Znacznik|Linia 1|31.2692|121.457|typ=transport}}'''Linia 1'''. Główna linia północ-południe biegnąca przez centrum miasta. Część przebiega przez koncesję francuską, pod Huaihai Road i Hengshan Road, a następnie na północ do Parku Ludowego i dworca kolejowego Szanghaj. Dalej biegnie na północ do Baoshan, a przedłużenie na wyspę Chongming jest w fazie planowania, począwszy od 2018. Jej południowy kraniec przechodzi w Minhang i łączy się z linią 5 w celu podróży dalej na południe. 
* '''Linia 2'''. Najważniejsza linia wschód-zachód miasta. Śródmieście biegnie pod Nanjing Road. Jej zachodni kraniec biegnie do lotniska Hongqiao i dalej. Na wschodzie biegnie przez centrum Pudong i kończy się na lotnisku Pudong. 
Linie 1 i 2 spotykają się na Placu Ludowym w dzielnicy Huangpu, a linia 8 również tam jeździ. Jest to jedna z najbardziej ruchliwych stacji metra na Ziemi i często jest uważana za centrum Szanghaju.
* '''Linia 3'''. Biegnie łukiem wokół zachodniej części centrum, obok linii 4 przez większą część trasy. Na południu kończy się na Dworcu Południowym w Szanghaju; na północy prowadzi do dworca kolejowego Szanghaj i dalej, przez Hongkou i do Baoshan. 
* '''Linia 4'''. Biegnie okrężną trasą wokół centrum Szanghaju, głównie po stronie Puxi, ale prowadzi również do Pudong. Przez około zachodnią trzecią część trasy biegnie obok linii 3. 
* '''Linia 7'''. Biegnie z Jiading na północy, biegnie do świątyni Jing'An i przez koncesję francuską, a następnie na wschód do Pudong. 
* '''Linia 8'''. Biegnie z Yangpu na północy przez część Hongkou, do stacji Plac Ludowy w Huangpu, na wschód do Pudong i wreszcie do części Minhang, która leży na wschód od rzeki.
* '''Linia 9'''. Pochodzi z Pudong przez południową część śródmieścia, do Xujiahui, a następnie na zachód do Songjiang. 
* '''Linia 10'''. Od dworca kolejowego Hongqiao na zachodzie, przez koncesję francuską, do ogrodów Yuyuan na Starym Mieście, przecinającej linię 2 przy Nanjing Road East w Huangpu, do ogromnego targu odzieżowego Qipu Road i na północ do Hongkou i Yangpu. 
* '''Linia 11'''. Zaczyna się w ośrodku Disneya w Nanhui po stronie Pudong, przecina rzekę i południową część koncesji francuskiej do Xujiahui, a następnie skręca na północ do Changning, Putuo i Jiading. Na lub na północ od Xujiahui przecina większość głównych linii w centrum miasta. Kontynuuje na północny zachód od gminy Szanghaj; od połowy 2017 r. dociera do Kunshan, a plany zakładają, że ostatecznie połączy się z systemami metra [[Suzhou]] i [[Wuxi]]. 
* '''Linia 12'''. Zaczyna się w Minhang na południe od śródmieścia, biegnie przez Koncesję Francuską i Jing'an z przystankami, w tym przy stacji South Shaanxi Road na Huaihai Road i West Nanjing Road, przez Hongkou i Yangpu i przez rzekę do północnej części Pudong. 
* '''Linia 13'''. Zaczyna się w Jiading, przecina Putuo, zatrzymuje się kilka przystanków w centrum, w tym West Nanjing Road i Xintiandi, a następnie przecina rzekę do południowego Pudong. 
* '''Kolej Jinshan'''. Kolej podmiejska obsługiwana przez China Railway (zamiast Shanghai Metro). Usługa rozpoczyna się od dworca kolejowego Szanghaj Południowy, usługa podmiejskich zatrzymuje się kilka przystanków w Minhang, Songjiang, Jinshan i kończy się na stacji Jinshanwei. Linia wykorzystuje składy szybkich pociągów, a wszystkie stacje sprzedają bilety na pociągi dalekobieżne. 
Linie, które nie przyjeżdżają do centrum, to linia 5, która obsługuje południowe przedmieścia Minhang, linia 17, która biegnie od dworca kolejowego Hongqiao do zachodnich przedmieść Qingpu, oraz linie 6, 16 i Pujiang, których trasy przebiegają przez rzekę w Pudong New Area.

==== Stacje metra ====
Ważne stacje metra to:

* {{Znacznik|Plac Ludowy|31.234361 |121.471 |typ=transport}}'''Plac Ludowy''' (''Park Ludowy''). Węzeł dla linii 1 , 2 i 8 . Jedna z najbardziej ruchliwych stacji metra na świecie, obsługująca około 700 000 pasażerów dziennie. Ma dołączoną dużą powierzchnię handlową, głównie odzieżową i turystyczną. 
* {{Znacznik|Metro Dworzec kolejowy Szanghaj|31.251667|121.452778|typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Szanghaj'''. Linie 1 , 3 i 4 . W rzeczywistości są tu dwie stacje metra, jedna dla linii 1, a druga dla linii 3 i 4, a między nimi jest długi spacer. 
* {{Znacznik|Park Zhongshan|31.2197 |121.411 |typ=transport}}'''Park Zhongshan'''. Linie 2 , 3 i 4 . Ma dołączone ogromne centrum handlowe Cloud Nine. W pobliżu znajduje się park, od którego pochodzi nazwa stacji. 
* {{Znacznik|Xujiahui|31.194539|121.4379|typ=transport}}'''Xujiahui'''. Ważny węzeł komunikacyjny z liniami 1 , 9 i 11 . W pobliżu znajduje się kilka ogromnych centrów handlowych; szczegóły w koncesji francuskiej

==== Jak używać ====
Najwygodniejszym sposobem '''zapłaty''' jest karta metra; patrz poprzedni rozdział. Dostępne są również karty jednodniowe, które można kupić za 18¥, ważne przez 24 godziny od pierwszego użycia. Automaty biletowe dokonują banknotów i monet 1 lub ¥0,5, mają instrukcje w języku angielskim i mogą wydawać resztę. Większość stacji na liniach 1, 2, 3 również będzie miała personel sprzedający jednorazowe karty biletowe, ale na nowo ukończonych liniach 6, 8 i 9 zakup biletów odbywa się automatycznie, a personel pomaga tylko w dodawaniu kredytu na karty lub jeśli coś pójdzie nie tak. Dzięki kartom jednorazowym wybierasz miejsce docelowe i płacisz według odległości, a następnie przesuwasz palcem przed wejściem na pokład i wkładasz bilet do automatu po wyjściu.

Jeśli są dostępne miejsca, przygotuj się na dosłowną '''szaloną kreskę''', gdy pasażerowie będą przepychać się i walczyć o dostępne miejsca. Możesz spróbować zrobić to samo, ale pamiętaj, że wszyscy inni będą mieli o wiele więcej doświadczenia niż ty! Uważaj też na kieszonkowców, którzy mogą wykorzystać ten pośpiech na swoją korzyść.

'''Przesiadki''' między liniami mogą wymagać bardzo długiego spaceru na niektórych stacjach. W większości miejsc możesz swobodnie przemieszczać się między liniami za pomocą jednego biletu. Ale są wyjątki, gdzie dwie lub więcej linii ma stacje o tej samej nazwie, ale stacje są oddzielne, więc potrzebujesz drugiego biletu na drugi pociąg (chyba że masz kartę metra).

Odrębne stacje o tej samej nazwie to:

* Dworzec kolejowy Szanghaj - linie 3/4 i linia 1 to osobne stacje
* Stacja West Nanjing Road - linie 2 , 12 i 13 znajdują się na osobnych stacjach oddalonych od siebie o kilka minut.
* Pudian Road (Pudian Lu) - linie 4 i 6 ; te przystanki znajdują się na tej samej ulicy, ale nie są blisko siebie. Skorzystaj z bezpłatnego transferu o jeden przystanek w dowolnym kierunku (Century Ave lub Lancun Road).
Większość stacji obejmuje niektóre punkty sprzedaży detalicznej; w wielu są one ograniczone do kilku sprzedawców przekąsek, ale niektóre (np. Xujiahui i Plac Ludowy) mają duże strefy gastronomiczne i sklepy bezpośrednio na stacji. Z wielu stacji — w tym Xujiahui, South Shaanxi Road, Nanjing Road East i Zhongshan Park — możesz przejść bezpośrednio do dużych domów towarowych lub centrów handlowych bez wychodzenia na zewnątrz. Stacje z pamiątkami i tanią odzieżą patrz [[#Odzież]] poniżej.

=== Autobusem ===
System autobusowy jest tańszy i znacznie bardziej rozbudowany niż metro, a niektóre trasy kursują po godzinie zamknięcia metra (numery tras zaczynające się od 3 to autobusy nocne, które kursują po godzinie 23:00). Generalnie jest jednak wolniej, a wszystkie informacje o trasach na przystankach są w języku chińskim, ale [http://msittig.wubi.org/bus/ tutaj] jest przydatna lista tras i przystanków autobusowych w języku angielskim. W autobusie pojawiają się anglojęzyczne ogłoszenia.

Niektóre wiejskie autobusy w Szanghaju nie są numerowane i zamiast tego są określane jako '''linia XX''' (XX线), w której XX to inicjał punktu początkowego i docelowego. Autobusy wiejskie, określane jako '''XX linia specjalna''' (XX专线), są zazwyczaj usługami szybszymi. Inne specjalne linie autobusowe są numerowane opisowym słowem w języku chińskim lub opisem punktu początkowego i docelowego oraz chińskim numerem, np. „Linia mostu 1” (大桥一路), „Linia tunelu 2” (隧道二路) lub „ Linia Szanghaj-Chongming 3&quot;(申崇三路).

Niektóre autobusy mają konduktora; wsiadaj, usiądź, a on lub (częściej) ona przyjdzie; zapłać mu, a dostaniesz papierowy bilet i ewentualną resztę. Ceny biletów zależą od odległości, a konduktorzy rzadko mówią po angielsku, więc musisz albo znać miejsce docelowe i umieć je wymówić po chińsku, albo zapisać je po chińsku.

Inne autobusy nie mają konduktora, tylko kierowcę; cena za trasę jest stała, zwykle 2¥, jeśli autobusy są klimatyzowane i 1,5¥ na coraz rzadszych trasach kursujących na starych autobusach bez. Sprawdź sam autobus, ponieważ na niektórych trasach opłata za przejazd różni się w zależności od autobusu; zazwyczaj znajduje się znak pokazujący opłatę na zewnątrz obok drzwi i/lub na skrzynce z opłatami. Wymagana jest dokładna opłata, chyba że masz bilet na metro; przygotuj wcześniej dokładną resztę i wrzuć ją do pudełka obok kierowcy.

Jeśli zmienisz autobus z kartą metra, otrzymasz 1¥ zniżkę na drugi przejazd autobusem i wszystkie kolejne transfery. Jest na to 90-minutowe okno. Jeśli więc nie spędzasz zbyt dużo czasu w miejscu docelowym, zniżka będzie obowiązywać również na początku podróży powrotnej.

Kilka firm oferuje '''autobusy wycieczkowe''' z różnymi trasami i pakietami obejmującymi główne zabytki, takie jak Zoo w Szanghaju, Oriental Pearl Tower i Baoyang Road Harbor. Wiele z nich odjeżdża ze wschodniego dworca autobusowego Stadionu w Szanghaju. Możesz także odebrać jeden z centrum na Nanjing Road w pobliżu parku między stacjami metra Plac Ludowy i Nanjing Road West lub w Muzeum Historii Szanghaju. Autobusy mają zwykle przewodnik audio w głównych językach świata. Firma, która ma najniższą taryfę, oferuje jednodniowy bilet za 60¥, obejmujący główne atrakcje w centrum Szanghaju i Lujiazui (AKA Central Pudong).

=== Taksówką ===
[[Plik:Chinese VW Santana taxi.jpg|thumb|Taksówka z Szanghaju]]
Taxi („出租车” chūzūchē lub choo-tzoo-chuh) to dobry wybór do transportu w mieście, zwłaszcza poza godzinami szczytu. Jest przystępna cenowo — 14¥ przez pierwsze 3 km w ciągu dnia, 18¥ po 23:00, 2,4/km do 10 km i ¥3,5/km później; kiedy koła się nie toczą, czas jest również śledzony i rozliczany, ale pierwsze 5 minut. są za darmo; Obowiązuje również dopłata paliwowa ¥1. Przejazd z centrum na lotnisko Pudong kosztuje około 200¥.
{{infobox|Powstanie aplikacji taksówkowych|Aplikacje mobilne są powszechnie używane do wołania taksówek. Główną aplikacją jest Didi Chuxing. Te aplikacje pozwalają wezwać taksówkę. Możesz jednak zauważyć, że niektórzy kierowcy prawdopodobnie nie odpowiedzą na Twoje żądanie, ponieważ uważają, że miejsce docelowe jest dla nich zbyt krótkie lub niewygodne, lub w godzinach szczytu. Didi jest w pełni dostępna w języku angielskim. Rozpoznawanie adresów w języku angielskim nie jest dobre, ale można to obejść, składając zamówienie Didi za pośrednictwem Apple Maps (nie blokowane w Chinach).}}
Taksówkarze zazwyczaj nie mówią po angielsku, więc jeśli nie mówisz po mandaryńsku, upewnij się, że miejsce docelowe jest napisane chińskimi znakami, aby pokazać kierowcy. Zdobądź wizytówkę swojego hotelu lub dowolnej restauracji lub sklepu, którą lubisz; dzięki czemu łatwo tam wrócić. Ponieważ Szanghaj jest ogromnym miastem, postaraj się również znaleźć najbliższe skrzyżowanie do miejsca docelowego, ponieważ nawet adresy w języku chińskim są często bezużyteczne. Jeśli masz telefon komórkowy, możesz również skorzystać z numeru telefonu widocznego z tyłu taksówki. Wybierz numer i powiedz agentowi po angielsku, dokąd chcesz się udać. Podaj telefon kierowcy, a agent powie mu po chińsku, dokąd chcesz jechać. W razie potrzeby agent znajdzie dla Ciebie nawet adresy barów i innych miejsc.

Staraj się unikać używania banknotów 100¥ do płacenia za krótkie podróże; użyj karty metra lub udostępnij resztę; taksówkarze nie są chętni do rozdawania reszty. Ponadto banknot ¥50 jest ulubieńcem fałszerzy, a obcokrajowiec niezaznajomiony z pieniędzmi to oczywista osoba, na którą można narzucić zły banknot, więc powinieneś starać się uniknąć pięćdziesiątki w reszcie. Dodatkowo, jednym ze sztuczek stosowanych przez pozbawionych skrupułów kierowców jest twierdzenie, że zdałeś im złe 100¥, podczas gdy w rzeczywistości dałeś im dobre 100¥, a oni wymienili je na złe.

Taksówki są bardzo trudne do zdobycia w godzinach szczytu i kiedy pada deszcz, więc przygotuj się na chwilę poczekania lub spacer do ruchliwego miejsca odbioru. Zagraniczni goście mogą być zaskoczeni prawie konkurencyjnym brakiem uprzejmości lub kolejek podczas oczekiwania na taksówkę, więc nie bój się „wskoczyć” i dostać jedną – kto pierwszy, ten lepszy. Istnieje kilka postojów taksówek, gdzie stewardesy utrzymują dobrze uporządkowaną kolejkę; może to być najszybszy sposób na złapanie taksówki w ruchliwej części miasta, ale jest ich niewiele, więc spodziewaj się długiego spaceru, aby ją znaleźć.

Kierowcy, choć generalnie uczciwi, czasami naprawdę nie mają pojęcia i od czasu do czasu zabierają Cię na przejażdżkę. Kierowcy są bardzo dobrzy w posługiwaniu się licznikiem, ale jeśli zapomną, przypomnij im. Prawo przewiduje również wystawienie rachunku pasażerowi, więc jeśli opłata za przejazd wydaje się nieodpowiednia, należy go uzyskać, ponieważ jest to konieczne do uzyskania odszkodowania. Jeśli uważasz, że kierowca oszukał Cię lub źle potraktował, Ty (lub znajomy mówiący po chińsku) możesz użyć informacji z wydrukowanego paragonu, aby złożyć skargę do firmy taksówkowej na tego konkretnego kierowcę. Kierowca będzie musiał zapłacić trzykrotną opłatę za przejazd, jeśli zamówił go firma taksówkarska, więc zwykle jest bardzo dobry w wyborze odpowiedniej trasy. Wydrukowany paragon jest również przydatny do skontaktowania się z kierowcą w przypadku, gdy zapomniałeś czegoś w taksówce i musisz to odzyskać.

Jeśli natkniesz się na rząd zaparkowanych taksówek i masz wybór, do której chcesz wsiąść, możesz sprawdzić kartę identyfikacyjną taksówki kierowcy, umieszczoną obok licznika na desce rozdzielczej. Im wyższy numer, tym nowszy kierowca, więc może być większa szansa, że ​​kierowca nie będzie wiedział, dokąd jedzie. Osoby z numerami od 10XXXX do 12XXXX są najbardziej doświadczonymi kierowcami; liczba powyżej 27XXXX oznacza nowego kierowcę, który może Cię gdzieś zgubić. Innym sposobem jest sprawdzenie liczby gwiazdek kierowcy; są one wyświetlane pod zdjęciem kierowcy na desce rozdzielczej. Liczba gwiazdek wskazuje, jak długo kierowca pracował w branży taksówkowej oraz poziom pozytywnych opinii otrzymywanych od klientów i waha się od zera do pięciu gwiazdek. Kierowcy z co najmniej jedną gwiazdką powinni znać wszystkie główne lokalizacje w Szanghaju, a ci z trzema gwiazdkami powinni być w stanie rozpoznać nawet mniej znane adresy. Pamiętaj, że nagromadzenie tych gwiazdek wymaga czasu, więc nie panikuj, jeśli znajdziesz kierowcę, który ich nie ma — po prostu poproś, aby zapewnił Cię, że wie, dokąd jedzie i że powinno być dobrze.

Jeśli musisz przejechać taksówką z jednej strony rzeki Huangpu na drugą, zwłaszcza z Pudong do Puxi, możesz chcieć upewnić się, że kierowca pojedzie i wie, dokąd jedzie; niektórzy kierowcy znają tylko swoją stronę miasta i mogą się zgubić po przekroczeniu rzeki. Taksówki są notorycznie trudne do zdobycia w deszczowe dni i w godzinach szczytu, więc odpowiednio zaplanuj swoje podróże. Ponieważ przejścia między Pudong i Puxi są często zakorkowane, taksówka może być droższa i wolniejsza niż metro. Może lepiej przejechać metrem przez rzekę, a potem złapać taksówkę.

Kolorystyka taksówek w Szanghaju jest ściśle kontrolowana i wskazuje firmę, do której należy taksówka. Turkusowe taksówki obsługiwane przez największą grupę ''Dazhong'' (大众) są często oceniane jako najlepsze. Inna dobra firma taksówkarska, ''Qiangsheng'' (强生), korzysta z taksówek w kolorze złotym. Istnieją inne niezawodne firmy, takie jak ''Bashi'' (巴士), która korzysta z zielonych taksówek i ''Jinjiang'' (锦江), która korzysta z białych taksówek. Uważaj na ciemnoczerwone/bordowe taksówki, ponieważ jest to „domyślny” kolor małych firm taksówkowych i zawiera więcej niż sprawiedliwy udział złych jabłek. Istnieją również prywatne taksówki (łatwo rozpoznawalne, ponieważ mają „X” na tablicy rejestracyjnej i mogą nie być standardowym Volkswagenem Santana używanym przez większość firm taksówkowych). Ciemnoczerwone / bordowe taksówki czasami zjeżdżają z licznika i pobierają opłaty 4x-5x wyższe od normalnej stawki — zwłaszcza w okolicach turystycznych Ogrodów Yuyuan. Z drugiej strony jasne czerwone taksówki i niebieskie taksówki są uzwiązkowione i całkiem OK, ponadto w tych firmach pracuje więcej taksówkarzy trzygwiazdkowych i wyższych. Jasnopomarańczowe taksówki obejmują tylko obszary podmiejskie i nie są dozwolone w obszarze „miasta”, ale ich liczniki zaczynają się od 11 i liczą 2,4 /km bez względu na długość podróży, więc są nieco tańsze, jeśli jesteś nie próbować dostać się do centrum (zasada — jeśli próbujesz jechać gdzieś w obrębie autostrady Zewnętrznej Obwodnicy, nie wybieraj jej, ale jeśli Twoja podróż kończy się właśnie w tym miejscu, możesz znaleźć kierowcę, który zechce zgiąć zasady).

Korzystanie z aplikacji ''Smart Shanghai'' (około 2,00 GBP w App Store) lub strony internetowej Smart Shanghai pomoże Ci wziąć taksówkę. Znajdź widok, restaurację, hotel lub bar, którego szukasz w aplikacji lub na stronie internetowej i kliknij przycisk „Wskazówki dojazdu taksówką” przy adresie napisanym po chińsku. Po prostu pokaż to kierowcy, a będziesz w drodze!

=== Pieszo ===
Szanghaj jest dobrym miastem do spacerów, szczególnie w starszych częściach miasta, takich jak Bund, ale pamiętaj, że to miasto jest niesamowicie dynamiczne, a chodniki mogą być utrudnione lub nieprzyjemne do przejścia, gdy znajduje się w pobliżu terenów budowy. Jeśli na ruchliwej ulicy znajduje się wejście do metra, stacja może być zwykle używana jako przejście podziemne dla pieszych do innego wyjścia metra po drugiej stronie.

Niektóre odległości w Szanghaju są ogromne, więc w pewnym momencie będziesz musiał skorzystać z innych środków transportu. Jednak wiele osób dobrze się porusza, mając tylko bilet na metro plus stopy i być może okazjonalną taksówkę.

Zobacz [[#Aktywny wypoczynek]] poniżej kilka sugerowanych spacerów, które łączą zakupy i zwiedzanie.

„Tunel widokowy” Bundu jest bardzo dziwny i tak naprawdę nie pokazuje żadnych miejsc w mieście. Jest to jednak niezwykły (choć drogi) sposób na przeprawę przez rzekę. 

Jak w całych Chinach, pierwszeństwo przejazdu jest w rzeczywistości proporcjonalne do masy: pojazdy przewyższają motocykle, które przewyższają pieszych. Motocykle i rowery rzadko korzystają z reflektorów i mogą nadjeżdżać z dowolnego kierunku. Są głównymi użytkownikami krawężników na chodniki, więc nie stój przy nich. Unikaj nieprzewidywalnych ruchów podczas chodzenia i przechodzenia przez ulice: kierowcy widzą Cię i przewidują Twoją przyszłą lokalizację na podstawie Twojej prędkości.

=== Promem ===
Przydatny prom kursuje między Bundem (z przystani promowej kilka przecznic na południe od Nanjing Road obok restauracji KFC) a dzielnicą finansową Lujiazui w Pudong (terminal znajduje się około 10 minut na południe od Pearl TV Tower i stacji metra Lujiazui) oraz to najtańszy sposób przeprawy przez rzekę w cenie 2¥ za osobę. Prom jest klimatyzowany i przepuszcza tylko pieszych (rowery nie są dozwolone z wyjątkiem modeli składanych). Kup token w kiosku, a następnie włóż go do kołowrotu, aby wejść do poczekalni — łodzie kursują co 10 minut, a przeprawa przez rzekę zajmuje niewiele ponad 5 minut. Jest to świetna (i znacznie tańsza) alternatywa dla korzystania z tunelu Bund Sightseeing Tunnel. Jednak stacje promowe nie są bezpośrednio połączone z transportem publicznym, więc trzeba trochę przejść.

=== Rowerem ===
[[Plik:Shanghai bicycle.JPG|thumb|Rowerzysta pedałujący obok samochodów zatrzymanych na skutek niezaplanowanej konserwacji]]
Dla mieszkańców rowery są powoli wypierane przez elektryczne hulajnogi. Ale nadal pozostają łatwym środkiem transportu dla gości, którzy mogą nie mieć oporów przed komunikacją z kierowcami lub wsiadaniem do zatłoczonego transportu zbiorowego — lub po prostu chcą rozkoszować się słońcem. Strzeż się nawyków jazdy mieszkańców: pierwszeństwo mają największe pojazdy, a czerwone światło nie oznacza, że ​​możesz bezpiecznie przejść przez ulicę. Rowery i motorowery nie są dozwolone na wielu głównych drogach (oznaczają to znaki), ani w tunelach i na mostach między Pudong i Puxi (jedynym sposobem na przeprawę jest prom).

W niektórych hostelach można wypożyczyć rowery, a wiele domów towarowych sprzedaje je od około 200¥. Ewentualnie udaj się do stacji metra Baoshan i zdobądź zabytkowy rower za około 300¥. Rowery na sprzedaż można również łatwo znaleźć na ulicy wokół Suzhou Creek lub w mieszkalnej części starego miasta.

Istnieje miejski system bezpłatnych rowerów, ale stoiska są obsługiwane za pomocą karty i od 2012 karty były dostępne tylko dla zarejestrowanych mieszkańców Szanghaju; nawet robotnicy migrujący z innych części Chin zostali wykluczeni. W mieście jest wiele stoisk, każdy z kilkoma tuzinami rowerów; z kartą możesz wziąć jedną. Jeśli zwrócisz go na dowolne stoisko w ciągu czterech godzin, nie ma opłat.

Jednak od około 2017 komercyjne rowery typu „ride-share” bez stacji dokującej zyskały na popularności i są obecnie w zasadzie wszechobecne. Wielu mieszkańców, zwłaszcza młodsze pokolenie, nie posiada już rowerów i zamiast tego woli te wspólne rowery ze względu na ich naturę „zacznij gdziekolwiek, zaparkuj gdziekolwiek, wyjedź i zapomnij”. Od 2020 r. dwóch głównych operatorów ma na rynku kwintesencję duopolu: żółte rowery wspierane przez Meituan i niebieskie rowery wspierane przez Alipay. Oba wymagają aplikacji na telefon. Początkowa konfiguracja może być trochę żmudna - musisz pobrać aplikację, zarejestrować się i najprawdopodobniej wpłacić kaucję w wysokości około 200¥, ale potem wystarczy zeskanować kod QR, a rower się odblokuje. Rowery typu ride-free bez stacji dokującej szczególnie dobrze łączą się z rozbudowanym systemem metra w Szanghaju. Często na stacji metra można znaleźć wiele rowerów i po prostu wziąć jeden, aby pokonać ostatni kilometr do miejsca docelowego. Dlatego jest wysoce zalecany dla każdego, kto zamierza zostać dłużej niż kilka tygodni. Każda przejażdżka będzie Cię kosztować 1-2¥, co z pewnością nie jest dużo, a możesz nawet kupić tygodniowy lub miesięczny karnet za bardzo tanio i cieszyć się nieograniczonymi przejazdami.

=== Samochodem ===
Jazda samochodem zdecydowanie nie jest zalecana w Szanghaju z różnych powodów, nawet dla tych, którzy mają doświadczenie w prowadzeniu samochodu w tym kraju. Kierowcy muszą zmagać się nie tylko z bardzo skomplikowanym układem drogowym i pozornie wiecznymi korkami, ale także z chińskimi zwyczajami jazdy i trwającą budową. Ponadto miejsca parkingowe są rzadkie i prawie niemożliwe do znalezienia. Rowery, hulajnogi i piesi są również wszędzie – nie jest niczym niezwykłym, że rowerzyści, motocykliści lub piesi nagle wyskakują przed samochód bez żadnego ostrzeżenia. Krótko mówiąc, nie jedź, jeśli możesz, a zamiast tego skorzystaj z doskonałej sieci transportu publicznego w Szanghaju.

=== Motocyklem i skuterem ===
O ile wynajem motocykli praktycznie nie istnieje, dla stałych gości '''e-rowery i skutery''' są tanim, szybkim i praktycznym sposobem poruszania się. Rowery elektryczne nie wymagają prawa jazdy i są tańsze, ale mają tylko krótki zasięg baterii (około 50 km) i niską prędkość maksymalną, i są częstym celem złodziei. Tani e-rower można odebrać w dowolnym dużym supermarkecie — spodziewaj się, że za nowy model zapłacisz około 1500-2500¥. Małe sklepy sprzedają również przekonwertowane e-rowery (skutery motorowe przystosowane do zasilania energią elektryczną), które są droższe, ale szybsze, wygodniejsze i mają większy zasięg baterii. Motocykle o pojemności 50 cm3 wymagają rejestracji, ale nie wymagają prawa jazdy, podczas gdy wszystko, co większe, wymaga prawa jazdy. Motocykle można kupić u sprzedawców używanych motocykli, znajdujących się głównie w dzielnicach zamieszkałych przez klasę robotniczą – używany motorower 50 cm3 będzie kosztował około 2000¥, podczas gdy 125 cm3 będzie kosztować znacznie więcej, w zależności od stanu i przebiegu. Jeśli planujesz jeździć motocyklem, trzymaj się skuterów z automatyczną skrzynią biegów, ponieważ są one znacznie łatwiejsze w jeździe w gęstym ruchu niż rower z ręczną skrzynią biegów.

Oczekuje się, że motocykle będą korzystać z pasa rowerowego i skrzyżowań ze skrzyżowaniami za pośrednictwem sygnalizacji świetlnej dla pieszych, która jest często szybsza, gdy ruch samochodowy zatrzymuje się. Uważaj, szczególnie w nocy, na osoby jadące z wyłączonymi światłami lub jadące po złej stronie drogi — pamiętaj, że e-rowery nie wymagają żadnego prawa jazdy, dlatego kierowcy często łamią przepisy ruchu drogowego i wybierają kreatywne, ale niebezpieczne ścieżki ruch drogowy. Parkowanie jest łatwe — większość chodników służy jako parking dla rowerów, chociaż na cichych ulicach rower może zostać skradziony, więc użyj kilku dobrych zamków. W ruchliwych miejscach, strzeżone parki rowerowe pobierają około 0,5-1¥ dziennie.

'''Zabytkowe motocykle z bocznymi wózkami''' są używane głównie przez emigrantów i turystów. Większość emigrantów i mieszkańców Szanghaju jest zbyt zakłopotana, aby skorzystać z tego, co wielu uważa za szczególnie „niefajny” środek transportu. Wózki boczne Changjiang były używane przez chińską armię do 1997 roku. Istnieje kilka klubów właścicieli wózków w Szanghaju (Black Bats, People's Riders Club), sklepów (Yiqi, Cao, Fan, Jack, Jonson, Leo) oraz organizatora wycieczek ([http://www.shanghaisideways.com/ Shanghai Sideways]), które warto sprawdzić.

== Warto zobaczyć ==
To, dokąd się udać w Szanghaju, zależy w dużej mierze od dostępnego czasu i Twoich zainteresowań. W przypadku obszarów z większością głównych atrakcji turystycznych zobacz powyższe sekcje Śródmieście i Pudong oraz artykuły dotyczące dzielnic, do których prowadzą linki. Możesz także pobrać niektóre aplikacje, takie jak Meituan, lub skorzystać z lokalnej wyszukiwarki Baidu, aby znaleźć więcej informacji; jeśli ceny i lokalizacje ostatnio się zmieniły, aplikacje są bardziej aktualne niż wiele ofert online.

Wiele głównych atrakcji turystycznych Szanghaju znajduje się w dzielnicy Huangpu:
[[Plik:Yuyuan gardens, Shanghai.JPG|thumb|Herbaciarnia na starym mieście]]
* '''Stare Miasto''' (老城厢; Lao Chengxiang, znane również jako 南市, Nanshi) to oryginalne chińskie miasto sprzed około 1000 lat, obecnie główny obszar turystyczny. Centrum tego obszaru to '''Ogrody Yuyuan'''.
* '''Międzynarodowa Osada''' została zbudowana na północ i zachód od Starego Miasta, począwszy od lat 40. XIX wieku. W zachodnich książkach z okresu kolonialnego „Szanghaj” oznacza tę osadę.
* '''Bund''' (外滩 Wàitan). Nadrzeczna aleja, która była centrum XIX-wiecznego Szanghaju, a obecnie jest główną atrakcją turystyczną. 
* '''Plac Ludowy''' (Renmin Gongyuan). To, co kiedyś było torem wyścigów konnych na skraju brytyjskiej dzielnicy, jest teraz dużym i ruchliwym parkiem w centrum miasta. W klubie starego toru mieści się obecnie muzeum i znakomita restauracja. Pod placem na skraju parku znajduje się stacja metra, która jest jednym z węzłów systemu szanghajskiego i jedną z najbardziej ruchliwych stacji metra na Ziemi; tam spotykają się linie 1, 2 i 8. W pobliżu znajduje się kilka dużych, luksusowych centrów handlowych i domów towarowych

[[Plik:Jing'an Temple Shanghai 11.jpg|thumb|Świątynia Jing'an, dystrykt Jing'an]]
'''Nanjing Road''' była główną ulicą starej brytyjskiej koncesji; dziś jest to główna, ekskluzywna ulica handlowa. Linia 2 biegnie pod nią na pewnej odległości i ma wzdłuż niej cztery stacje; na liście wschód-zachód są to Nanjing Road East, Plac Ludowy, Nanjing Road West i świątynia jing'an. Droga przebiega przez dwie dzielnice.

* '''Nanjing Road East''' w dzielnicy Huangpu rozciąga się od Bundu do Parku Ludowego, a większość z nich to bardzo ruchliwy pas tylko dla pieszych.
* '''Nanjing Road West''' to kontynuacja dzielnicy Jing'an. Część biegnie wzdłuż północnej strony Parku Ludowego. Punktem orientacyjnym poza parkiem jest '''Świątynia Jing'an''', piękny starożytny budynek ze stacją metra nazwaną jej imieniem.
Aby posmakować Szanghaju z lat 20. XX wieku, z dużą ilością klasycznej architektury w stylu zachodnim, udaj się do okazałych starych budynków Bundu i pobliskich części Huangpu; jest to nadal główny obszar handlowy. Jeśli wolisz bardziej nowoczesną architekturę, wyjątkowo wysokie budynki i ogromne centra handlowe, najlepszymi dzielnicami dla drapaczy chmur są Pudong i Jing'an. Zobacz powiązane artykuły, aby uzyskać szczegółowe informacje.

Inne ważne zabytki znajdują się w dawnej '''koncesji francuskiej'''. To zawsze była modna okolica – nawet w okresie kolonialnym mieszkało tam wielu słynnych Chińczyków – i tak jest do dziś z wieloma najlepszymi rozrywkami i sklepami w Szanghaju. Traktujemy ją jako jedną dzielnicę i dajemy jej własny artykuł. W jego obrębie znajdują się:

[[Plik:Site of the First National Congress of the Communist Party of China.jpg|thumb|Budynki Shikumen]]
* '''Xujiahui''', centrum dzielnicy Xuhui, z węzłem metra (linie 1, 9 i 11), głównymi drogami, ogromnymi centrami handlowymi, w tym wieloma sklepami elektronicznymi, oraz luksusowymi budynkami mieszkalnymi i biurowymi.
* '''Huaihai Road''', ekskluzywna ulica handlowa, którą wielu mieszkańców Szanghaju woli od Nanjing Road.
* '''Hengshan Road''', która biegnie od Huaihai Road do Xujiahui, ma największe skupisko restauracji i barów w Szanghaju.
* '''Xintiandi''', obszar starych domów shikumen („kamienna brama”, unikalny styl szanghajski), przebudowany z centrami handlowymi, modnymi barami i restauracjami oraz dużą ilością turystyki.
* '''Tianzifang''', kolejny obszar osiedli shikumen, który został przebudowany. Jest nowszy niż Xintiandi i kładzie nacisk na sztukę, rzemiosło i zakupy w butikach, gdzie Xintiandi kładzie nacisk na markowe towary i rozrywkę.
Ogólnie rzecz biorąc, koncesja francuska to najlepszy obszar Szanghaju na zakupy w butikach, małe galerie i sklepy z rękodziełem oraz ciekawe restauracje

=== Muzea ===
[[Plik:Shanghai Museum 2006 10-37.jpg|thumb|Muzeum Szanghaju]]
* Huangpu ma '''Muzeum Szanghaju''' i ''Muzeum Urbanistyki w Szanghaju''' po przeciwnych stronach Placu Ludowego oraz '''Muzeum Historyczne Bundu''' w parku na północnym krańcu Bundu.
* '''Muzeum Kolejnictwa w Szanghaju''' znajduje się w pobliżu dworca kolejowego w Zhabei.
* '''Muzeum Chińskich Sztuk Walki''' znajduje się na terenie kampusu Instytutu Wychowania Fizycznego w Szanghaju; zobacz artykuł Dystrykt Yangpu, aby uzyskać szczegółowe informacje.
* W dzielnicy Putuo znajduje się '''Muzeum Śluzy Wodnej Dynastii Yuan''', ciekawy przykład średniowiecznej inżynierii.
* '''Muzeum Historii Miasta Szanghaju''' znajduje się po drugiej stronie rzeki, poniżej Perłowej Wieży w Pudong.
* '''Muzeum Historii Naturalnej w Szanghaju''' znajduje się w dzielnicy Jing'an, obok nazwanej od niej stacji metra na linii 1 .

=== Galerie sztuki ===
Obszary galerii są raczej rozproszone, wiele z nich znajduje się z dala od centrum iw dawnych budynkach przemysłowych, które zostały odnowione i ponownie wykorzystane.

* '''Dzielnica sztuki M50''' to główne centrum współczesnej sztuki chińskiej w Szanghaju, z dziesiątkami studiów i galerii. Znajduje się w dawnej fabryce w dzielnicy Putuo.
* '''1933 Szanghaj''' jest w dawnej rzeźni; ma teatr, sklepy, kawiarnie i studia. Zobacz Hongkou po szczegóły.
* '''Elektrownia Sztuki''' znajduje się nad rzeką Huangpu, w starej elektrowni przekształconej najpierw w pawilon na Expo 2010, a następnie jako pierwsze państwowe muzeum sztuki współczesnej w Chinach. Jest w Huangpu.
* '''Szanghajskie Centrum Plakatu i Sztuki Propagandowej''' znajduje się po zachodniej stronie Koncesji Francuskiej. Świetna kolekcja plakatów z czasów Mao i innych pamiątek, trochę trudna do znalezienia, ale warta wysiłku.
* '''Szanghajska Galeria Sztuki''' to galeria handlowa w centrum handlowym o nazwie 3 na Bundzie.
* Obszar Tianzifang we francuskiej koncesji ma wiele galerii i studiów.
* Zachodni Bund we francuskiej koncesji to jedna z najnowszych dzielnic artystycznych miasta. W 2019 roku francuskie muzeum sztuki Centre Pompidou założyło tutaj swoją pierwszą chińską placówkę w '''Muzeum Zachodniego Bundu'''.

=== Świątynie ===
[[Plik:20090628_Shanghai_Wen_Miao_0564.jpg|thumb|Świątynia konfucjańska]]
Szanghaj wiele świątyń, kościołów, meczetów i synagog.

* '''Świątynia Jing'an''' to duża świątynia buddyjska w dzielnicy Jing'an, obok stacji metra (linie 2 i 7) nazwanej jej imieniem.
* '''Świątynia Longhua''' to świątynia buddyjska Zen na południowym skraju Koncesji Francuskiej.
* Stare miasto ma zarówno Taoistyczną '''Świątynię Boga Miasta''' (Chenghung Miao), jak i '''Szanghajską Świątynię Konfucjańską''' (Wen Miao).
* '''Katedra św. Ignacego''' jest głównym kościołem katolickim zbudowanym przez Francuzów w pobliżu Xujiahui.
* '''Kościół Świętej Trójcy''' to anglikańska katedra po wschodniej stronie Placu Ludowego w starej brytyjskiej dzielnicy.
* '''Świątynia Jadeitowego Buddy''' znajduje się w Putuo, małej buddyjskiej świątyni z kilkoma pięknymi posągami.
* '''Meczet Xiaotaoyuan''' to największy meczet w Szanghaju, obok którego znajduje się oddzielny meczet dla kobiet. Jest w Huangpu.
Oczywiście po mieście rozrzuconych jest wiele mniejszych budynków religijnych — buddyjskich, taoistycznych, konfucjańskich, muzułmańskich i chrześcijańskich.

=== Wodne miasta ===
[[File:Zhujiajiao-04.JPG|thumb|Zhujiajao]]
Na zachodnich przedmieściach znajdują się miasta wodne, popularne zarówno wśród mieszkańców Szanghaju, jak i turystów. Są dość malownicze z kanałami jako głównym środkiem transportu i wieloma tradycyjnymi mostami i budynkami.

* '''Zhujiajiao''' znajduje się na zachodnim skraju gminy w dzielnicy Qingpu i można do niego dojechać linią 17 z dworca kolejowego Hongqiao lub autobusem. Jest dość popularny wśród mieszkańców Szanghaju, zarówno Chińczyków, jak i emigrantów. Jest kilka barów prowadzonych przez emigrantów.
* '''Qibao''' jest bliżej centrum w dzielnicy Minhang i można do niego dojechać metrem linii 9, stacja Qibao, a następnie przejść blok na południe). Jest mniejszy niż Zhujiajiao i ma większy odsetek turystów.
* '''Fengjing''' w dzielnicy Jinshan ma wielu artystów, nawet swój własny dość dobrze znany styl malowania „chłop z Jinshan”. Linia 22 metra zabierze Cię do Jinshan, ale będziesz potrzebować lokalnego autobusu lub taksówki, aby dotrzeć do Fengjing.
Ten typ miasta znajduje się na całym obszarze Delty Jangcy. W szczególności jest ich kilka w regionach [[Suzhou]] i [[Hangzhou]], a także w Szanghaju.

== Aktywny wypoczynek ==
Władze miejskie prowadzą witrynę Szanghajskiej Informacji Kulturalnej, która zawiera dobre wykazy bieżących wydarzeń (specjalne eksponaty w muzeach i galeriach; pokazy, takie jak akrobatyka w cyrku, koncerty muzyków i spektakle; imprezy sportowe).

=== Zakupy ===
Jeśli lubisz robić zakupy lub oglądać wystawy sklepowe, spacer po jednej z głównych handlowych ulic Szanghaju zajmuje godzinę lub dwie (lub nawet kilka dni, jeśli odwiedzasz wiele sklepów i odkrywasz boczne uliczki) i może być całkiem interesujący:

* Nanjing Road, zaczynając od Bund (stacja metra Nanjing Road East, linia 2 lub 10) i kierując się na zachód w kierunku Parku Ludowego, Świątyni Jing'an i być może dalej
* Huaihai Road we francuskiej koncesji, rozpoczynająca się na stacji metra South Huangpi Road na linii 1 i kierująca się na zachód. Na skrzyżowaniu tuż za stacją Changshu Road skręć w lewo (za Starbucks), aby dotrzeć do całej dzielnicy barów i restauracji wzdłuż Hengshan Road, aby zakończyć podróż w komfortowych warunkach.
Zobacz [[#Zakupy]] poniżej, aby uzyskać więcej informacji na temat tych ulic i pobliskich obszarów.

=== Parki ===
Prawie każda dzielnica Szanghaju ma kilka parków. Niektóre z głównych to:

* Park Ludowy, bardzo centralnie, z głównym węzłem metra pod nim
* Park Jing'an, po drugiej stronie ulicy od świątyni i stacji metra
* Fuxing Park we francuskiej koncesji
* Park Lu Xun w Hongkou nosi imię słynnego pisarza. Ma przejażdżki dla dzieci i jezioro z łódkami do wynajęcia.
* Park Leśny Gongqing w Yangpu oferuje również przejażdżki i łodzie.
* Park Zhongshan w Changning
* Daning Tulip Park, na północ od dworca kolejowego w Zhabei
* '''Shanghai Expo Park''' składa się z dwóch części, większej w Pudong i mniejszej w Puxi, na południe od Huangpu. Power Station of Art (wymieniona pod #galerie sztuki) znajduje się w części parku Puxi.
* Jinjiang Action Park, park rozrywki w południowej części Koncesji Francuskiej. Ma duży diabelski młyn z dobrym widokiem na większą część miasta. Linia metra 1 do stacji Jinjiang Park.
Jeśli grasz w grę o nazwie ''wei qi'' po chińsku lub „go” po angielsku, prawdopodobnie znajdziesz miejscowych grających w Fuxing Park lub Jing'an Park.

=== Inne ===
* '''Pij w herbaciarni'''. Odwiedź jedną z wielu herbaciarni w Szanghaju. Uważaj, aby nie zamawiać zadziwiająco drogich herbat ani za dużo jedzenia. Uważaj na przyjaznych nieznajomych, którzy chcą zabrać cię do herbaciarni lub baru; może to być oszustwo.
* '''Popłyń łodzią po rzece'''. Wiele firm organizuje wycieczki po rzece. Poszukaj jednego z tańszych. To świetny sposób, aby zobaczyć imponującą panoramę Szanghaju i brzegi rzeki oraz zrobić dobre zdjęcia. Niektóre firmy oferują wycieczki krajoznawcze trwające kilka godzin i obejmujące sporą część rzeki i/lub Suzhou Creek. Tańszą, ale mniej malowniczą alternatywą jest wzięcie jednego z wielu promów, które przeprawiają się przez rzekę za kilka juanów.
* '''Autobusy piętrowe''' kursują przez większość centrum miasta i można do nich wsiąść w dowolnym miejscu na trasie.
* '''[https://www.chinaodysseytours.com/ China Odyssey Tours]''', ☏ +86-773-5854000. Wycieczki po mieście dla par i rodzin.

== Praca ==

== Nauka ==
=== Uniwersytety ===
Szanghaj ma co najmniej kilkanaście uniwersytetów, wiele z kilkoma kampusami. Większość zatrudnia zagranicznych nauczycieli języka angielskiego, a wielu ma zagranicznych studentów.

Dwa są częścią C9 League, grupy prestiżowych uniwersytetów, mniej więcej chińskiego odpowiednika „Ivy League” w USA.

* '''[https://www.fudan.edu.cn/ Uniwersytet Fudan]''' (复旦大学 ''Fùdàn Dàxué'') jest jednym z najlepszych chińskich uniwersytetów ogólnych. Główny kampus znajduje się w Yangpu.
* '''[https://www.sjtu.edu.cn/ Uniwersytet Jiatong w Szanghaju]''' (上海交通大学 ''Shànghǎi Jiāotōng Dàxué'') jest jednym z najlepszych na kierunkach technicznych. Ma pięć kampusów w różnych dzielnicach i ma ponad 40 000 studentów, w tym około 24 000 doktorantów. Nowy kampus główny znajduje się w Minhang. Pierwotny kampus we francuskiej koncesji jest obecnie wykorzystywany głównie do kształcenia ustawicznego; ma program MBA i kursy języka chińskiego. Linia metra 10 ma stację uniwersytecką Jiaotong w pierwotnym kampusie.
Istnieje również wiele uniwersytetów spoza C9:

* East China Normal University (ECNU) ma również swój główny kampus w Minhang, obok Jiaody.
* Uniwersytet Nowojorski w Szanghaju jest wspólnym przedsięwzięciem szkoły amerykańskiej i ECNU z kampusem w Pudong.
* Zhabei ma główny kampus Uniwersytetu w Szanghaju.
* Baoshan ma kolejny kampus uniwersytetu w Szanghaju.
* Yangpu ma cztery uniwersytety: Fudan, Tongji, Finanse i Ekonomia oraz Wychowanie Fizyczne; ostatni ma muzeum sztuk walki.
* Fengxian ma Szanghajską Szkołę Biznesu.
* Sonjiang ma całe miasto uniwersyteckie z wieloma uniwersytetami
* Nanhui ma osiem kampusów z około 100 000 studentów.
* Zhangjiang Hi-Tech Park w Pudong ma kampus Fudan i Shanghai Tech University (otwarty w 2016 r.).
Większość z nich ma znaczne kontyngenty studentów zagranicznych, a niektóre zatrudniają obcokrajowców jako nauczycieli języka angielskiego lub na innych stanowiskach wydziałowych. Wszystkie mają w pobliżu obszary z tanim jedzeniem, barami i sklepami, które zaspokajają rynek studencki; mogą to być jedne z najlepszych miejsc w Szanghaju, w których można szukać niskich kosztów i tętniącego życiem nocnego życia z młodym tłumem.

Niektóre uniwersytety mają swoje nazwy stacji metra, stacje Jiao Tong University i Tonji University (linia 10), Shanghai University (linia 7) i Sonjiang University Town (linia 9).

=== Inne zajęcia ===
Istnieją również szkoły różnych chińskich sztuk lub rzemiosł, w tym gotowania, sztuk walki i malarstwa. Wiele z nich jest objętych koncesją francuską, choć niektóre mają też inne okręgi.

Są też szkoły oferujące naukę języka chińskiego. Kilka uniwersytetów oferuje takie kursy i istnieją inne możliwości:

* '''[http://www.mandarinhouse.cn/ Mandaryński Dom]''' (美和汉语). Założona w 2004 r.; kampus w Szanghaju znajduje się na Placu Ludowym. 
* '''[https://www.ltl-shanghai.com/ LTL Mandarin School Shanghai]''', info@ltl-shanghai.com. W koncesji francuskiej. Dla zainteresowanych prowadzą również lekcje szanghajskiego dla obcokrajowców. 
* {{Znacznik|'''Mandarin Meizhi'''|31.19995 |121.43129 |typ=nauka|url=|kolor=FF00FF|treść=}}'''[http://www.meizhi-cn.com/en/index1.htm Mandarin Meizhi]''' (''dwie lokalizacje: Xujiahui obok Uniwersytetu Jiaotong i Hongqiao-Gubei''), ☏ +862152300140, meizhish@gmail.com. 09:00-21:00. Kursy języka mandaryńskiego w mowie i piśmie, w tym kursy biznesowe i konwersacyjne oraz przygotowanie do testów. Istnieją krótkoterminowe zajęcia intensywne (grupowe lub indywidualne) i programy długoterminowe, a także kursy dostosowane do indywidualnych potrzeb. Szkoła jest oficjalnym centrum egzaminacyjnym dla testu biegłości w języku chińskim HSK i TCSL (Nauczanie chińskiego jako drugiego języka). 
* '''[https://www.hutong-school.com/ Hutong School Shanghai]''' oferuje szereg kursów języka chińskiego, w tym intensywne kursy przygotowujące do HSK, lekcje chińskiego biznesowego i chińskiego dla dzieci. Zajęcia grupowe i prywatne są dostępne z doświadczonymi rodzimymi lektorami. E-mail: shanghai@hutongschool.com Tel: (+86) 21 3428 0099
* '''[https://www.thatsmandarin.com/learn-chinese-shanghai/ That's Mandarin School]''' oferuje różnorodne indywidualne i grupowe kursy języka chińskiego, w tym intensywne, w niepełnym wymiarze godzin, przygotowanie do HSK. Dostępne są również różne letnie i zimowe programy zanurzeniowe dla dzieci i młodzieży, a także lekcje chińskiego online.

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Rozrywka ==
Aby poznać inną stronę Szanghaju, możesz nauczyć się gotować w jednej ze szkół gotowania lub w jednej z restauracji proponującej/organizującej kursy gotowania. Niektóre z nich są bardziej luksusowe, jak na przykład „The kitchen At...” [http://www.thekitchenat.com/] oferujące doświadczonych kucharzy. Inne zaś proponują podejście bardziej lokalne z poznaniem kultury, jak na przykład „Cook in Shanghai” organizujące wycieczki objazdowe po targach ze świeżymi produktami i w luźnej atmosferze.

== Imprezy ==

== Noclegi ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Wyjazd ==

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Chiny}}
{{Geo|31.2|121.5}}

[[Kategoria:Chiny]]</text>
      <sha1>7ne5guztjcvobq5fvdzmtduzcpwt7ru</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119846</id>
      <parentid>119845</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T11:47:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Praca */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="103321" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa            = Szanghaj
 |nazwa oryginalna = 上海 (上海市)
 |widok            = Shanghai montage.png
 |opis             = 
 |herb             =
 |mapa             = China Shanghai.svg
 |państwo          = [[Chiny]]
 |region           = [[Szanghaj (prowincja)|Szanghaj]]
 |powierzchnia     = 6341
 |wysokość         = 4
 |prefiks          = 021
 |kod pocztowy     = 200000-202100
 |www              = http://www.shanghai.gov.cn/
}}
'''[https://www.meet-in-shanghai.net/ Szanghaj]''' (上海; ''Zånhae'' po szanghajsku, ''Shànghǎi'' po mandaryńsku) to najbardziej rozwinięte miasto w [[Chiny|Chinach]], główne centrum finansów i mody oraz jedno z najbardziej zaludnionych i najważniejszych miast na świecie.

Istnieje kilka sposobów oceny wielkości miast; według tego, którego używa Wikipedia, w oparciu o liczby ONZ, Szanghaj jest trzecim co do wielkości miastem na świecie po [[Tokio]] i [[Delhi]]. Pod każdym względem znajduje się w pierwszej dziesiątce na świecie i albo największe w Chinach, albo drugie po [[Chongqing]].

Szanghaj jest podzielony na dwie części przez rzekę Huangpu (黄浦江 ''Huángpǔ Jiāng''), która dzieli miasto na '''Puxi''' (浦西 ''Pǔxī''), na zachód od rzeki i '''Pudong''' (浦东 ''Pǔdōng''), na wschód od rzeki. Oba terminy mogą być używane w ogólnym znaczeniu dla wszystkiego po ich stronie rzeki, w tym różnych przedmieść. Jednak są one częściej używane w znacznie węższym sensie, gdzie Puxi jest starszym (od XIX wieku) centrum miasta (#Śródmieście poniżej), a Pudong z masą nowych (od 1990) wieżowców po drugiej stronie rzeki. 

Szanghaj jest jednym z czterech miast w Chinach, które są administrowane jako gminy (市) na tym samym poziomie w hierarchii, co prowincje. Nie jest częścią żadnej prowincji i nie ma struktury rządowej na poziomie prowincji, prefektury lub miasta, tylko rząd dla '''gminy Szanghaj''' i po jednym dla każdego z 16 okręgów w jego obrębie. Jest to artykuł przeglądowy dla całej gminy. Dla '''dzielnic centralnych, które mają większość atrakcji turystycznych, hoteli, restauracji i klubów nocnych''', patrz #Śródmieście i #Pudong poniżej.

Gmina zajmuje dość duży obszar — 6341 km² lub 2448 mil kwadratowych — i ma ponad 25 milionów mieszkańców, mniej więcej tyle samo co [[Australia]] i więcej niż wszystkie z wyjątkiem dwóch stanów USA i wszystkich z wyjątkiem sześciu krajów członkowskich UE. Jego PKB jest większe niż w wielu krajach i ma najbardziej ruchliwy port kontenerowy na świecie. Szanghaj jest głównym ośrodkiem regionu Wschodnich Chin, który jest gęsto zaludniony, silnie uprzemysłowiony, dobrze prosperujący, dobrze zaopatrzony w pracowników migrujących z biedniejszych części Chin i wciąż się rozwija.

[[Plik:Panoramic_view_on_Oriental_Pearl_TV_Tower_-_panoramio.jpg|thumb|Ujście potoku Suzhou&lt;br/&gt;Bund po lewej, Hongkou po prawej&lt;br/&gt;Zhabei w tle]]
Historia znacząco ukształtowała pejzaż Szanghaju. Budynki w stylu brytyjskim wciąż można zobaczyć na Bundzie, podczas gdy budynki w stylu francuskim wciąż można znaleźć w dawnej koncesji francuskiej. To, co kiedyś było torem wyścigów konnych na skraju obszaru brytyjskiego, jest teraz Parkiem Ludowym, z głównym węzłem metra pod spodem. Inne stacje metra obejmują stację kolejową na skraju obszaru, który kiedyś był obszarem amerykańskim, oraz Lao Xi Men i Xiao Nan Men, odpowiednio Stara Zachodnia Brama i Mała Brama Południowa, nazwane na cześć dwóch bram starego chińskiego miasta otoczonego murami.

* {{Znacznik|Zatoka Suzhou|31.244722 |121.486944 |typ=natura}}'''Zatoka Suzhou''' (''rzeka Wusong''). To bardziej mała rzeka niż potok, dopływ, który wpada do Huangpu na północnym krańcu Bundu. Zaczyna się w pobliżu Suzhou i jest ujściem jeziora Tai. W obrębie Szanghaju jego części tworzą granicę między dzielnicami Huangpu i Jing'an na południu oraz Hongkou i Zhabei na północy. Beisuzhou Road i Nansuzhou Road biegną wzdłuż centrum miasta; ''bei'' i ''nan'' to po chińsku odpowiednio północ i południe. 
Miasto ma sporo rozrzuconych parków — patrz #Parki poniżej i artykuły dotyczące poszczególnych dzielnic — ale poza tym jest w większości mocno zabudowane i gęsto zaludnione. Ocalałe XIX-wieczne budynki mają prawie co najmniej dwa piętra i są dość gęsto upakowane, a nowe budynki 20 lub więcej pięter są szeroko rozpowszechnione. Niektóre z przedmieść nadal mają obszary o niskiej gęstości zaludnienia, a nawet niektóre pola uprawne, ale mają też duże osiedla mieszkaniowe i duże nowoczesne centra handlowe.

Czasami do Szanghaju przybywały grupy uchodźców z innych części świata. Jedną z grup byli biali Rosjanie uciekający przed rewolucją 1917 roku; w latach dwudziestych koncesja francuska miała więcej Rosjan niż Francuzów (i oczywiście więcej Chińczyków niż obaj razem). Kolejną grupą byli Żydzi wyjeżdżający z Niemiec w latach 30.; osiedlili się głównie w Hongkou, dzielnicy, w której było już wielu Żydów. Po przejęciu Korei przez Japonię w 1910 roku i Mandżurii w 1931 roku, Szanghaj przyjął uchodźców z obu regionów.

== Dzielnice ==
Gmina Szanghaj ma 16 okręgów administracyjnych, każdy z co najmniej kilkuset tysiącami mieszkańców, a Wikivoyage ma osobne artykuły dla większości z nich. Tutaj staramy się je podzielić w sposób, który będzie miał sens dla podróżnych.

=== Śródmieście ===
[[Plik:Shanghai_districts_map_inner.svg|thumb|550px]]
'''Historyczne centrum Szanghaju''', obejmuje zarówno stare chińskie miasto, jak i obszar osadnictwa międzynarodowego, które rozpoczęło się w latach 40. XIX wieku i trwało do lat 30. XX wieku. Może się nazywać '''Puxi''' (浦, 西), '''centrum Szanghaju''' (上海市区) lub '''centrum miasta''' (市中心). Dziś obszar ten jest nadal sercem miasta. Większość atrakcji turystycznych i wiele hoteli znajduje się tutaj, a przez nią przebiega wiele linii metra.

Cztery dzielnice śródmiejskie to:
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Huangpu|Huangpu]]
| kolor regionu 1 = #f03d1f
| opis regionu 1 = Najbardziej centralna dzielnica Szanghaju z Bundem (nadrzecznym bulwarem, który był centrum handlu w epoce kolonialnej), Parkiem Ludowym (często uważanym za centrum miasta) i wieloma innymi atrakcjami.
Czerwony obszar na mapie pokazuje, co obejmuje nasz artykuł o Huangpu, z wyjątkiem dwóch obszarów, które są administrowane w ramach Huangpu, ale są omówione w innych artykułach tutaj. Stare Miasto ma swój własny artykuł, a my obejmujemy Luwan w ramach koncesji francuskiej.

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Stare Miasto|Stare Miasto]]
| kolor regionu 2 = #e6bfa3
| opis regionu 2 = Obszar ten był otoczony murami przez prawie tysiąc lat, zanim wokół niego rozwinął się nowoczesny Szanghaj; mur już dawno zniknął, zastąpiony przez obwodnicę. W okolicy znajduje się sporo tradycyjnych budynków w stylu chińskim, w tym niektóre z najważniejszych świątyń w mieście i piękny klasyczny chiński ogród. Ma również wiele zakupów zorientowanych na turystów i jest główną atrakcją zarówno dla chińskich, jak i zagranicznych turystów, w mniejszym stopniu dla mieszkańców Szanghaju.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Jing'an|Jing'an]]
| kolor regionu 3 = #ffbd0c
| opis regionu 3 = Centrum tego obszaru to wspaniała świątynia buddyjska, która ma ponad 1500 lat; dziś pod nim znajduje się główna stacja metra. Obszar ten jest obecnie jednym z najbardziej zabudowanych w mieście, z wieloma ekskluzywnymi sklepami i rozległą zabudową wysokościową – komercyjną, mieszkaniową i biurową – w tym wieloma zagranicznymi konsulatami.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Koncesja francuska|Koncesja francuska]]
| kolor regionu 4 = #e99d90
| opis regionu 4 = Z piękną katolicką katedrą i innymi interesującymi starszymi budynkami, teraz także z wieloma ekskluzywnymi wieżowcami mieszkalnymi i biurowymi oraz kilkoma dużymi centrami handlowymi. W okolicy znajduje się wiele sklepów – w tym wysokiej klasy międzynarodowe marki, butiki dla lokalnych projektantów oraz sklepy dla artystów i rzemieślników – a także wiele klubów nocnych.
Nasz artykuł o francuskiej koncesji obejmuje całą oficjalną dzielnicę Xuhui, z której większość znajdowała się w starej koncesji, chociaż południowe części nie. Obejmuje również Luwan, który nie jest już oficjalnym okręgiem i jest obecnie administrowany jako część Huangpu.
}}
Oczywiście „śródmieście” nie jest dokładnie zdefiniowane; cztery dzielnice, które mamy powyżej, są wyraźnie najbardziej centralnymi, ale niektóre definicje obejmują inne, które wymienimy poniżej w wewnętrznych przedmieściach, a niektóre obejmują części Nowego Obszaru Pudong, być może wszystko w obrębie zewnętrznej obwodnicy.

=== Pudong ===
Bezpośrednio po drugiej stronie rzeki od (na wschód od) śródmieścia, Pudong jest '''głównym ośrodkiem rozwoju''' (od około 1990) jako centrum finansowe wypełnione drapaczami chmur. Pudong jest tutaj wymieniony oddzielnie od starszego obszaru śródmieścia po stronie Puxi, ale można go opisać jako przedłużenie śródmieścia lub nawet jako nowe centrum miasta.

[[Plik:Shanghai - Pudong - Lujiazui.jpg|thumb|Lujiazui, widziane z Bundu&lt;/br&gt;Cztery budynki mają ponad 400 m wysokości]]
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Pudong|Pudong]]
| kolor regionu 1 = #de72df
| opis regionu 1 = Wysoko rozwinięty obszar z większą liczbą drapaczy chmur niż w Nowym Jorku, kilkoma najwyższymi budynkami na świecie i mnóstwem udogodnień dla osób podróżujących służbowo lub zamożnych turystów. Podróżujący z ograniczonym budżetem mogą chcieć zobaczyć niektóre z zabytków Pudong lub zaszaleć w jednym z jego barów lub restauracji, ale ogólnie spędzą więcej czasu w starszym centrum miasta po drugiej stronie rzeki.
Zdjęcie po prawej to widok na '''Lujiazui''', najbardziej zagospodarowany obszar Pudong, widziany z Bundu, nadrzecznego bulwaru w starszym centrum miasta.

W systemie administracyjnym Szanghaju obszar opisany przez Wikivoyage w artykule Pudong jest tylko centralną częścią znacznie większego oficjalnego okręgu zwanego Pudong New Area, który obejmuje również mniej rozwinięty Nanhui na południu. Wikivoyage ma osobny artykuł dla Nanhui i jest wymieniony jako zewnętrzne przedmieście poniżej.
}}

=== Wewnętrzne przedmieścia ===
[[Plik:Shanghai_districts_map.svg|thumb|550px]]
Wszystkie wewnętrzne przedmieścia (z wyjątkiem Yangpu) mają bezpośrednie granice z centrum miasta, wszystkie są dość zabudowane i wszystkie mają dobre połączenia metrem. Wszystkie są głównie obszarami mieszkalnymi, ale większość ma znaczny przemysł i wiele biur, a wszystkie mają duże centra handlowe.

Dzielnice te mają kilka atrakcji turystycznych, a kilka ma hotele, które są tańsze niż te w centrum, ale nadal są wygodne do zwiedzania lub zakupów. Kilka z nich ma uniwersytety, a w pobliżu znajduje się wiele tanich restauracji i barów obsługujących rynek studencki; zobacz [[#Nauka]] się poniżej i artykuły okręgowe, aby uzyskać szczegółowe informacje.

{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Yangpu|Yangpu]]
| kolor regionu 1 = #659900
| opis regionu 1 = Na północny wschód od centrum miasta, gdzie znajdują się Uniwersytety Fudan i Uniwersytet Tongji. Ma wiele barów i restauracji o umiarkowanych cenach, które są dostosowane do rynku studenckiego. Dla kupujących ma ogromne centrum handlowe Wujiaochang (五角场).

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Hongkou|Hongkou]]
| kolor regionu 2 = #9ef000
| opis regionu 2 = Na północ i nieco na wschód od centrum miasta, gdzie znajdowała się dawna japońska koncesja, siedziba parku Lu Xun i stadionu piłkarskiego, w pierwszej połowie XX wieku mieszkała znaczna część żydowskiej populacji Szanghaju. Przeważnie mieszkalne.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Zhabei|Zhabei]]
| kolor regionu 3 = #157a08
| opis regionu 3 = Zhabei to starsza dzielnica na północ od centrum miasta z dworcem kolejowym w Szanghaju i cyrkiem w Szanghaju. W 2017 roku został włączony do dystryktu Jing'an w celach administracyjnych.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Putuo|Putuo]]
| kolor regionu 4 = #15cd08
| opis regionu 4 = Na północny zachód od śródmieścia, głównie dzielnica mieszkaniowa. Dla podróżnych ma kilka przyzwoitych schronisk młodzieżowych w pobliżu metra.

| nazwa regionu 5 = [[Szanghaj/Changning|Changning]]
| kolor regionu 5 = #00f084
| opis regionu 5 = na zachód od centrum; w tym obszarze znajduje się zoo w Szanghaju. Changning to bardzo duża dzielnica mieszkaniowa z kilkoma centrami handlowymi i rozrywkowymi, zwłaszcza w okolicy parku Zhongshan.

| nazwa regionu 6 = [[Szanghaj/Minhang|Minhang]]
| kolor regionu 6 = #1b936e
| opis regionu 6 = Na zachód i południe od śródmieścia znajduje się wodne miasto Qibao. Linia metra 5 biegnie przez większość z północy na południe. W jego południowej części znajdują się dwa uniwersytety, Shanghai Jiaotong U i East China Normal U.
}}
Lotnisko Hongqiao i dworzec kolejowy Hongqiao znajdują się w tej okolicy, na granicy Changning i północnego krańca Minhang.

=== Zewnętrzne przedmieścia ===
Zewnętrzne przedmieścia otaczają południową, zachodnią i północno-zachodnią stronę miasta. Morze jest na wschodzie i południu, a rzeka Jangcy na północnym wschodzie.

Wszystkie te obszary nadal obejmują tereny uprawne, ale duża ich część jest już pokryta podmiejskim zabudową mieszkaniową i przemysłową i trend nie wykazuje oznak zatrzymania. To, co kiedyś było wiejskimi wioskami obsługującymi pobliskie farmy, stało się miastami, często dość interesującymi, zachowującymi tradycyjną zabudowę, a jednocześnie mieszczącymi nowe wieżowce i centra handlowe.

Od 2021 wszystkie te zewnętrzne przedmieścia mają połączenia metra i autobusy; zobacz artykuły okręgowe, aby uzyskać szczegółowe informacje.

{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Baoshan|Baoshan]]
| kolor regionu 1 = #34a6d6
| opis regionu 1 = Na północ od centrum, z pewnym wybrzeżem na Jangcy.

| nazwa regionu 2 = [[Szanghaj/Jiading|Jiading]]
| kolor regionu 2 = #73c2e3
| opis regionu 2 = Na północny zachód od centrum miasta, graniczące z Suzhou. Linia metra 11 przechodzi przez Jiading i jest jedyną linią, która wykracza poza gminę Szanghaju; od 2021 r. dotrze do Kunshan, a planowane rozbudowy połączą go z metrem Suzhou do 2023 r.

| nazwa regionu 3 = [[Szanghaj/Qingpu|Qingpu]]
| kolor regionu 3 = #2793c2
| opis regionu 3 = Na zachodnim skraju gminy. Na jego zachodnim krańcu znajduje się miasto wodne Zhujiajiao.

| nazwa regionu 4 = [[Szanghaj/Songjiang|Songjiang]]
| kolor regionu 4 = #919af0
| opis regionu 4 = Na południowy zachód od śródmieścia, graniczy z Minhang, a nie na granicy gminy.

| nazwa regionu 5 = [[Szanghaj/Jinshan|Jinshan]]
| kolor regionu 5 = #7386e3
| opis regionu 5 = W południowo-zachodnim rogu gminy znajduje się miasto wodne Fengjing.

| nazwa regionu 6 = [[Szanghaj/Fengxian|Fengxian]]
| kolor regionu 6 = #4b75db
| opis regionu 6 = Na południowym skraju gminy Szanghaj.

| nazwa regionu 7 = [[Szanghaj/Nanhui|Nanhui]]
| kolor regionu 7 = #8791ef
| opis regionu 7 = W południowo-wschodnim narożniku gminy, administracyjnie część Pudong New Area. Ma Shanghai Disney Resort.
}}
Plaże wzdłuż wybrzeża na południowym krańcu gminy — Fengxian, Jinshan i Nanhui — są popularne jako weekendowy wypad dla mieszkańców Szanghaju.

=== Wyspy ===
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = [[Szanghaj/Chongming|Chongming]]
| kolor regionu 1 = #fdcef9
| opis regionu 1 = Wyspa Chongming w Jangcy wraz z kilkoma mniejszymi wyspami w pobliżu tworzą dzielnicę Chongming, najbardziej wysunięty na północ, najbardziej odległy i najmniej rozwinięty obszar w gminie Szanghaj. Od 2021 roku można do niego dotrzeć promem z Baoshan lub autostradą z Pudong; połączenie metra jest w budowie, ale oczekuje się, że zostanie ukończone co najmniej do 2025. Ma największą powierzchnię ze wszystkich dzielnic i jest uważane za stosunkowo wiejskie w porównaniu z resztą Szanghaju, mimo że ma około 700 000 mieszkańców.
}}

== Charakterystyka ==
Szanghaj to fascynująca mieszanka Wschodu i Zachodu. Ma historyczne domy ''shikumen'' (石库门), które łączą style chińskich domów z europejskim stylem projektowym i ma jedną z najbogatszych kolekcji budynków Art Deco na świecie. Byłe koncesje (wyznaczone dzielnice) kontrolowane przez mocarstwa zachodnie pod koniec XIX i na początku XX wieku, więc wiele dzielnic ma budynki w różnych zachodnich stylach.

Szanghaj jest zdecydowanie kosmopolitycznym miastem jak na chińskie standardy, choć jest mniej zróżnicowany niż wiele miast zachodnich. Ludność wynosiła 23 miliony według spisu z 2010 roku; 9 milionów (prawie 40%) to migranci, ludzie z innych części Chin, którzy przybyli w poszukiwaniu pracy lub uczęszczania do jednej z wielu instytucji edukacyjnych w Szanghaju. Istnieje również znaczny kontyngent międzynarodowy: 208 300 obcokrajowców mieszkało w Szanghaju w 2010, nieco ponad jedna trzecia ogólnej liczby 594 000 w kraju. Istnieją usługi przeznaczone dla tych migrantów – restauracje z jedzeniem z dowolnego miejsca w Chinach dla migrantów (w szczególności dużo dobrego taniego jedzenia z Syczuanu i makaronu z zachodnich Chin) oraz różnorodne sklepy spożywcze, restauracje i bary, które zaspokajają potrzeby obcokrajowców.

Istnieje ''[http://zhuanti.shanghai.gov.cn/encyclopedia/en/Default2.aspx#1 Encyklopedia Szanghaju]'' w języku angielskim, która jest dostępna zarówno jako książka w lokalnych księgarniach, jak i online na stronie władz miejskich. Wiele z nich jest raczej nudnych — statystyki, zdjęcia urzędników odpowiedzialnych za każdy projekt rozwojowy oraz opisy projektów, które zawierają wiele szczegółów finansowych i inżynieryjnych — ale jest też całkiem przydatny materiał. Na przykład zawiera szczegółowe opisy wszystkich muzeów i parków w mieście.

=== Gospodarka ===
Szanghaj jest strategicznie położony: w pobliżu geograficznego centrum Chin, u ujścia wielkiej rzeki Jangcy i otoczony żyzną deltą. Od tysiąca lat jest miastem handlowym, a od lat 40. XIX wieku jednym z głównych ośrodków handlu w Chinach; dziś jest ważnym węzłem komunikacyjnym. Posiada najbardziej ruchliwy port kontenerowy na świecie, a dodatkowe obiekty portowe są w trakcie opracowywania. Lotnisko Pudong w Szanghaju jest globalnym węzłem lotniczym i zajmuje trzecie miejsce na liście najbardziej ruchliwych lotnisk w Chinach, za [[Pekin]]em i [[Kanton]]em. Drugie lotnisko w Szanghaju, Hongqiao, zajmuje czwarte miejsce. Miasto jest również bardzo dobrze skomunikowane zarówno drogowo, jak i kolejowo.

Szanghaj jest również jednym z głównych ośrodków przemysłowych Chin, a władze miejskie utworzyły szereg stref przemysłowych, aby zachęcić do dalszego rozwoju. PKB w 2011 wyniósł 300 miliardów dolarów, czyli tuż przed całym krajem [[Malezja|Malezji]].

Według powiedzenia „Szanghaj to raj dla bogatych, piekło dla biednych”. Ludzie z całych Chin gromadzą się w Szanghaju — od rolników poszukujących pracy fizycznej po absolwentów uniwersytetów, którzy chcą rozpocząć karierę lub chcą mieszkać w spokojnym, dynamicznym mieście. Około 40% populacji, 9 milionów z 23, to migranci z innych części Chin. Ceny nieruchomości, zwłaszcza w rejonach centralnych, poszybowały w górę w ciągu ostatnich kilku lat; czynsze należą do najwyższych na świecie i nawet zamożni ludzie narzekają, że zakup domu staje się niemożliwy.

Otaczający go region wschodnich Chin jest zaludniony, dobrze prosperujący, wysoko rozwinięty i wciąż się rozwija. Szanghaj odgrywa ważną rolę jako centrum tego regionu.

=== Historia ===
Chociaż obszar ten był zamieszkany od czasów prehistorycznych, a miasto istniało przynajmniej od czasów dynastii Song, mniej więcej tysiąc lat temu, Szanghaj zyskał na znaczeniu dopiero po tym, jak Chiny przegrały pierwszą wojnę opiumową w 1842 roku. Szanghaj był jednym z pięciu miasta, które Chiny były zmuszone otworzyć dla handlu zachodniego jako porty traktatowe. Następnie Szanghaj niesamowicie się rozrósł; do tego czasu pobliskie miasta, takie jak [[Hangzhou]], [[Suzhou]] i [[Nankin]] były znacznie ważniejsze, ale od końca XIX wieku Szanghaj jest centrum regionu.

Na początku XX wieku Szanghaj był największym i najlepiej prosperującym miastem na Dalekim Wschodzie i jednym z najdzikszych. Wraz z otwarciem Chin od końca lat 70. Szanghaj odzyskał wiele ze swojej dawnej świetności i przewyższał go pod wieloma względami; tempo rozwoju jest absolutnie wściekłe. Dziś Szanghaj jest ponownie jednym z największych i najlepiej prosperujących miast [[Azja|Azji]], choć nie tak dzikim jak kiedyś. Obecnie jest to bardzo atrakcyjne miasto dla podróżnych z całego świata i ważny cel podróży zarówno dla turystyki, jak i biznesu. Artykuł Forbes umieszcza Szanghaj jako 14. najczęściej odwiedzane miasto na świecie, z 6,5 milionami odwiedzających w 2012 roku.

[[Plik:Shanghai1907.jpg|thumb|400px|Szanghaj w 1907 r.&lt;br/&gt;Były tor wyścigowy jest teraz Parkiem Ludowym]]
Od początku lat 40. do końca lat 30. części Szanghaju były koncesjami, obszarami administrowanymi przez obce mocarstwa. Osiem krajów — Wielka Brytania, Francja, Stany Zjednoczone, Niemcy, Włochy, Rosja, Austro-Węgry i Japonia — miało koncesje w Szanghaju, obszarach, które kontrolowały i gdzie chińskie prawo nie miało zastosowania. Większość z nich była zarządzana wspólnie jako „Osiedle międzynarodowe”, ale Francuzi prowadzili je osobno. We wszystkich ludność składała się głównie z Chińczyków, ale było też wielu obcokrajowców, a rząd i system prawny były obce. W policji było wielu Sikhów i kilku francuskich żandarmów.

Na obszarach koncesyjnych mieszkało wielu ważnych Chińczyków. Dom przewodniczącego Mao w Szanghaju jest teraz muzeum w dystrykcie Jing'an, podczas gdy zarówno domy kilku innych przywódców, jak i miejsce pierwszego krajowego spotkania Partii Komunistycznej są teraz muzeami we francuskiej koncesji.

Obecnie większość dawnych obszarów koncesyjnych to części śródmieścia Szanghaju, wymienione w #Śródmieście powyżej.

* „Centralna dzielnica” na starej mapie była Brytyjczykiem i centrum kolonialnego Szanghaju. Odpowiada mniej więcej nowoczesnej dzielnicy Huangpu.
Tor wyścigów konnych na skraju tego obszaru to obecnie Plac Ludowy, uważany za centrum współczesnego Szanghaju.
* „Dzielnica Zachodnia” była w większości brytyjska, ale obejmowała również koncesję włoską. Odpowiada z grubsza Jing'an.
* „Osada francuska” na starej mapie odpowiada mniej więcej dystryktowi Luwan; Koncesja później rozszerzyła się na zachód, obejmując dystrykt Xuhui, a nasz artykuł dotyczący Koncesji Francuskiej obejmuje obie te kwestie.
* „Bund” był w większości brytyjski, choć jego część znajdowała się w koncesji amerykańskiej.
* Hongkou było miejscem dawnej koncesji japońskiej.
„Chińskie miasto” było otoczonym murami miastem Szanghaju przez setki lat, zanim wokół niego rozwinęło się nowoczesne miasto. Ma swój własny artykuł w Wikivoyage, Stare Miasto.

„Dystrykt Północny” i „Okręg Wschodni” były niegdyś koncesją amerykańską; dziś są one odpowiednio częścią Zhabei i Hongkou. Przyjmują mniej odwiedzających niż wyżej wymienione dzielnice, ale mają pewne atrakcje, a dworzec kolejowy w Szanghaju znajduje się w Zhabei. Są one wymienione pod #Wewnętrzne przedmieścia.

Szanghaj osiągnął swój zenit w latach 20. i 30. XX wieku i był w tym czasie najlepiej prosperującym miastem Azji Wschodniej. Z drugiej strony ulice były w tym okresie w dużej mierze rządzone przez triady (chińskie gangi), przy czym triady czasami walczyły o kontrolę nad częściami Szanghaju. Ten okres został znacznie zromanizowany w wielu nowoczesnych filmach i serialach telewizyjnych, z których jednym z najsłynniejszych jest The Bund, który został wyprodukowany przez telewizję w Hongkongu w 1980 roku. Szanghaj stał się również głównym ośrodkiem chińskiej rozrywki w tym okresie, z wieloma filmami i piosenki wyprodukowane w Szanghaju.

[[Plik:Shanghai1937city zhabei fire.jpg|thumb|Zhabei został spalony podczas bitwy o Szanghaj, 1937]]
Szanghaj został zajęty przez Japończyków w 1937 roku po kilkumiesięcznej bitwie. Japonia i jej marionetkowy reżim pozostawały pod kontrolą do 1945 roku i, podobnie jak w innych częściach Chin, życie w Szanghaju w tym czasie było bardzo trudne.

Po wojnie zniesiono koncesje zagraniczne i wznowiono handel. Po zwycięstwie komunistów w wojnie domowej w 1949 r. wiele osób związanych z przemysłem rozrywkowym, a także duża część klasy wyższej i intelektualistów uciekło do Hongkongu i na Tajwan. Dni chwały Szanghaju dobiegły końca — jak się okazało tymczasowo.

Od czasu „reformy i otwarcia” Chin, które rozpoczęły się pod rządami Deng Xiaopinga około 1978 roku, Szanghaj jest ponownie wielkim miastem przemysłowym i portem handlowym, i pod wieloma względami przekroczył dawne czasy świetności. W latach 90. rząd Szanghaju wprowadził serię nowych strategii przyciągania inwestycji zagranicznych. Największym posunięciem było utworzenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej zwanej Pudong New Area z szeregiem środków rządowych mających na celu zachęcenie do inwestycji. Obejmuje to prawie cały Szanghaj na wschód od rzeki.

Strategie wzrostu okazały się niezwykle skuteczne; w ciągu dwudziestu lat śródmieście Pudong zmieniło się z przeważnie wiejskiego obszaru w więcej drapaczy chmur niż w Nowym Jorku, w tym kilka z najwyższych na świecie. Pudong jest obecnie siedzibą wielu instytucji finansowych, które kiedyś miały swoje główne biura po drugiej stronie rzeki Huangpu na Bundzie.

Dziś celem Szanghaju jest przekształcenie się w światowej klasy centrum finansowe i gospodarcze, które jest już na dobrej drodze. Aby osiągnąć ten cel, Szanghaj zmaga się z konkurencją ze strony Hongkongu, który ma zalety silniejszego systemu prawnego oraz większego doświadczenia w zakresie bankowości i usług. Jednak Szanghaj ma silniejsze powiązania z chińskim wnętrzem i rządem centralnym, a także silniejszą bazą produkcyjną i technologiczną. Szanghaj zwiększył swoją rolę w finansach i bankowości, a wiele międzynarodowych korporacji zbudowało w mieście swoje centrale w Chinach, a nawet w regionie Azji i Pacyfiku, napędzając popyt na wysoko wykształconą i kosmopolityczną siłę roboczą.

=== Klimat ===
Szanghaj ma wilgotny klimat subtropikalny. Miasta na mniej więcej porównywalnej szerokości geograficznej (nieco ponad 30°) to [[Nowy Orlean]], [[Kair]] i [[Perth]].

Wiosna może cechować się długimi okresami pochmurnej i deszczowej pogody.

Temperatury w lecie często przekraczają 35°C (95°F) przy bardzo dużej wilgotności, co oznacza, że ​​będziesz się dużo pocić i powinieneś wziąć dużo ubrań na zmianę lub zaplanować zakupy podczas wizyty. Burze z piorunami występują również stosunkowo często w okresie letnim. Istnieje pewne ryzyko tajfunów w okresie od lipca do września, jednak nie są one powszechne.

Jesień jest na ogół łagodna z ciepłą i słoneczną pogodą.

Zimą temperatury rzadko wzrastają powyżej 10°C (50°F) w ciągu dnia i często spadają poniżej 0°C (32°F) w nocy. Opady śniegu zdarzają się rzadko, zwykle występują tylko raz na kilka lat, ale sieci transportowe mogą czasami zostać zakłócone w przypadku nagłej burzy śnieżnej. Pomimo faktu, że zimowe temperatury w Szanghaju nie są szczególnie niskie, czynnik odczuwalny przez wiatr w połączeniu z wysoką wilgotnością może sprawić, że będzie to mniej komfortowe niż w niektórych znacznie zimniejszych miejscach, w których często pada śnieg. Również w epoce Mao oficjalna zasada głosiła, że ​​budynki na północ od Jangcy były ogrzewane zimą, ale na południe nie były ogrzewane; Szanghaj jest na południowym brzegu, więc wiele starszych budynków nie ma ogrzewania.

== Język ==
=== Osoby posługujące się językiem chińskim ===
Język ojczysty większości mieszkańców, dialekt szanghajski lub Wu, nie jest wzajemnie zrozumiały z mandaryńskim, kantońskim, minnan (tajwański/hokkien) lub innymi formami chińskiego. Użycie języka szanghajskiego jako de facto „pierwszego” języka miasta zmniejsza się zarówno z powodu używania mandaryńskiego w środkach masowego przekazu i edukacji, jak i dlatego, że Szanghaj ma wielu pracowników migrujących z innych części Chin, którzy nie mówią po szanghajsku. Podobnie jak w innych częściach Chin, język mandaryński jest ''lingua franca''. Ponieważ Szanghaj jest głównym centrum handlowym Chin od lat 20. XX wieku, wszyscy mieszkańcy, którzy mówią po szanghajsku, mogą również mówić po mandaryńsku, więc nie będziesz mieć problemów z porozumiewaniem się po mandaryńsku z mieszkańcami. Niemniej jednak próby mówienia po szanghajsku są mile widziane i mogą pomóc Ci przyciągnąć uwagę miejscowych.

Mówiący Wu mają szczególny akcent podczas mówienia po mandaryńsku. Mandaryński jest mocno oparty na tonach i mówcy z [[Pekin]]u mogą być łatwo zrozumiani (większość podręczników opiera się na ich akcencie lub przybliżeniu). Osoby posługujące się językiem szanghajskim przejęły niektóre cechy Wu na język mandaryński. Podczas gdy w innych językach nie stanowiłoby to problemu, biorąc pod uwagę fonemiczną i tonalną naturę mandaryńskiego, najmniejsza zmiana w wymowie może znacznie utrudnić jej zrozumienie. Najlepiej powiedzieć „说慢一点” (''shuō màn yī diǎn''), co oznacza „mów trochę wolniej”.

=== Osoby spoza Chin ===
Ponieważ angielski jest obowiązkowy w chińskich szkołach, coraz więcej osób zna przynajmniej podstawowy angielski. Przekonasz się zapewne, że większość ludzi w branży turystycznej dość dobrze nim włada, podobnie jak wielu na stanowiskach usługowych, tj. w sklepach, gastronomii, a nawet u sprzedawców na stacjach metra. Angielski jest prawdopodobnie lepiej rozumiany niż mówiony przez wielu, a Chińczycy notorycznie boją się zawstydzać się publicznie, więc upewnij się, że twoje pytania są jasne i można na nie łatwo odpowiedzieć.

Dwie cechy mieszkańców Szanghaju są pomocne – jedna to tradycyjna chińska gościnność, w której większość ludzi naprawdę chce pomóc, gdy o to poproszą, oraz szanghajska solidność. W razie potrzeby nie bój się podejść nawet do mało prawdopodobnej starszej osoby z arsenałem przemyślanych i wyraźnych gestów, notatek po chińsku, mapami czy zdjęciami. W najgorszym przypadku szukaj młodszej osoby i/lub kogoś na wyższym stanowisku, ponieważ obie osoby mają większe szanse na lepszą znajomość języka angielskiego i czują się pewniej w kontaktach z obcokrajowcem.

Codzienny mówiony chiński jest dość prostym językiem, więc większość ludzi nie będzie urażonych, jeśli wyrzucisz uprzejmości również po angielsku i skupisz się na najważniejszych częściach swojego przekazu, np. w języku angielskim. &quot;Gdzie jest stacja metra?&quot; prawdopodobnie zadziała lepiej niż „Czy byłbyś tak miły i skierował mnie do najbliższej stacji metra, jeśli możesz?”.

Do negocjacji w sklepach często używa się kalkulatorów do „dyskutowania” cen. Doświadczeni właściciele sklepów w miejscach często odwiedzanych przez turystów wyposażają w nie swój personel, ale nie bój się otworzyć jednego (lub aplikacji kalkulatora w telefonie) w tym celu, jeśli druga strona tego nie zrobi. Pamiętaj, że „4” to pechowa liczba i należy unikać cen ją zawierających, co możesz wykorzystać na swoją korzyść (np. proponując „39” zamiast 40-cokolwiek).

Należy pamiętać, że kierowcy taksówek i Ubera są często starsi lub rekrutowani z klasy robotniczej lub populacji migrantów, a zatem jako grupa mają niższą niż przeciętną znajomość języka angielskiego. Dlatego zaleca się, aby miejsca docelowe i adres hotelu były napisane dla nich po chińsku. Niektóre hotele dostarczają nawet małe broszury z nazwą i adresem hotelu, a także z najważniejszymi punktami orientacyjnymi napisanymi w tym celu w języku angielskim i uproszczonym chińskim.

== Dojazd ==
Szanghaj jest jednym z głównych węzłów turystycznych w [[Chiny|Chinach]], a dotarcie z praktycznie każdego miejsca jest łatwe.

=== Samolotem ===
Szanghaj ma [https://www.shairport.com/index_en.html dwa główne lotniska], z '''Pudong''' główną bramą międzynarodową i '''Hongqiao''' obsługującym głównie loty krajowe, ale także niektóre międzynarodowe miejsca docelowe w Azji Wschodniej. Transfer między lotniskami zajmuje około 1 godziny taksówką. Istnieją również bezpośrednie autobusy wahadłowe.

Możesz podróżować między dwoma lotniskami w około dwie godziny metrem. Lotniska znajdują się na przeciwległych końcach linii 2 , głównej linii wschód-zachód przez centrum Szanghaju. Możesz skrócić czas, jadąc częściowo pociągiem Maglev (opisanym w następnej sekcji). Podróżnik dokonujący tego transferu z kilkoma godzinami zapasu i chęcią szybkiego spojrzenia na Szanghaj (i niezbyt dużego bagażu) może wysiąść na Nanjing Road East i przejść kilka przecznic do Bundu.

Darmowe mapy turystyczne centrum Szanghaju, z głównymi zabytkami oznaczonymi po angielsku, są dostępne w małych stojakach, gdy wjeżdżasz na oba lotniska. Warto je zdobyć, przechodząc obok, ponieważ, z wyjątkiem niektórych hoteli, bezpłatne mapy są niedostępne gdzie indziej.

Oba lotniska mają również bezpośrednie połączenia autobusowe z głównymi pobliskimi miastami, takimi jak [[Hangzhou]], [[Suzhou]] i [[Nankin]], chociaż nowe szybkie pociągi mogą być preferowane, zwłaszcza z lotniska Hongqiao, które ma w pobliżu dworzec kolejowy Hongqiao (jeden przystanek metra lub około kilometra pieszo, wewnątrz i na poziomie).

Krajowe bilety lotnicze najlepiej rezerwować z wyprzedzeniem w jednym z wielu biur podróży lub przez Internet, ale można je również kupić na lotnisku w dniu wylotu. Taryfy są na ogół tanie, ale różnią się w zależności od sezonu; wartość na 400-1200 ¥ dla [[Pekin]]-Szanghaj. Tania linia lotnicza [https://www.ch.com/ Spring Airlines] ma siedzibę w Szanghaju i oferuje trasy do większości głównych chińskich miejsc turystycznych i często oferuje duże zniżki na bilety rezerwowane za pośrednictwem swojej strony internetowej. Podróżującym z ograniczonym budżetem często taniej jest zarezerwować lot na trasie o dużym natężeniu ruchu (Szanghaj-Pekin, Szanghaj-[[Kanton]], Szanghaj-[[Shenzhen]] itp.), a resztę podróżować autobusem lub pociągiem.

W przypadku trudności ze znalezieniem biletów do Pudong lub Hongqiao należy również wziąć pod uwagę miasto [[Hangzhou]], około 45 minut jazdy szybkim pociągiem z Szanghaju. Również jeśli przylatujesz z Azji Południowo-Wschodniej, ponieważ Air Asia ma tani lot z [[Kuala Lumpur]] do Hangzhou.

==== Lotnisko Pudong ====
[[Plik:Transrapid Maglev2.jpg|thumb|240px|Pociąg Maglev na stacji Longyang]]
{{Znacznik|Lotnisko Pudong|31.143333 |121.805278 |typ=transport}}'''Lotnisko Pudong''' (浦东机场, {{IATA|PVG}}) (''40 km na południowy wschód od miasta''). Główny międzynarodowy port lotniczy Szanghaju. PVG jest zwykłym punktem wejścia dla lotów przylatujących z zagranicy. 

Lotnisko znajduje się na linii metra 2 , wiele lepszych hoteli zapewnia bezpłatny transfer lotniskowy dla swoich gości, a do centrum miasta można dojechać sześcioma liniami autobusowymi. Istnieją również autobusy do innych pobliskich miast, takich jak [[Suzhou]] i [[Hangzhou]].

Jeśli masz ciężki bagaż, prawie na pewno wygodniej będzie taksówka; spodziewaj się kosztów w zakresie 200-500 ¥.

Najciekawszym sposobem dotarcia do Szanghaju jest '''najszybszy na świecie pociąg''' lewitacji magnetycznej lub Maglev. Pokonuje 30,5 km w 7 minut z maksymalną prędkością 450 km/h (279 mph), chociaż prędkość jest ograniczona do 310 km/h poza godzinami szczytu. Bilety pojedyncze kosztują 50¥, zniżka do 40¥, jeśli masz bilet lotniczy tego dnia, a bilety powrotne (powrót w ciągu tygodnia) kosztują 80¥.

Maglev kończy się na stacji Longyang w Pudong, która wciąż znajduje się w pewnej odległości od centrum miasta i dlatego może nie być blisko ostatecznego celu podróży. Tutaj możesz połączyć się z liniami metra 2, 7 oraz nową linią 16, 18. Na stacji Longyang znajduje się również muzeum pociągów Maglev dla osób zainteresowanych działaniem pociągów z lewitacją magnetyczną.

==== Lotnisko Hongqiao ====
{{Znacznik|Lotnisko Hongqiao|31.198056 |121.336389 |typ=transport}}'''[https://www.shairport.com/ Lotnisko Hongqiao]''' (虹桥机场 {{IATA|SHA}}) (''na zachód od centrum w dzielnicy Minhang''). Starsze lotnisko Szanghaju, znacznie bliżej centrum niż Pudong. Obsługuje głównie loty krajowe, jedynym wyjątkiem są połączenia miejskie do [[Tokio]]-Haneda, [[Seul]]u-Gimpo, [[Hongkong]]u, [[Makau]] i [[Tajpej]]-Songshan. Istnieją dwa terminale: lśniący, nowy i ogromny T2, używany przez praktycznie wszystkie linie lotnicze, oraz odnowiony, ale wciąż stosunkowo mały T1, używany tylko przez taniego operatora [https://www.ch.com/ Spring Airlines] i międzynarodowe usługi transportu miejskiego. Możesz przenosić się między terminalami autobusem lotniskowym, chociaż czas oczekiwania i podróży może zająć do 45 minut. Dla tych, którzy się spieszą, skorzystanie z linii metra 10 między dwoma terminalami może być warte 3¥ za bilet. 

T2 jest obsługiwany bezpośrednio przez linię metra 2, która łączy lotnisko z Placem Ludowym i dalej na wschód z lotniskiem Pudong. Pociągi kursują od 05:35 do 22:50 (usługi do iz lotniska Pudong mają ograniczone godziny). Linia 10, która również jedzie do centrum Szanghaju, ale inną trasą, obsługuje zarówno T1 jak i T2.

Linia 17 została otwarta 30 grudnia 2017 i łączy dworzec kolejowy Hongqiao (w pobliżu lotniska) z Zhujiajiao.

Ostatecznie linia 5, główna linia biegnąca przez południowe przedmieścia Minhang, zostanie przedłużona do lotniska na północnym krańcu i do Fengxian na południu. Linia 20 będzie przebiegać na północ od lotniska. Od początku 2018 roku nie jest ona używana.

'''Taksówka''' może w dobry dzień pokonać 12 km podróży do miasta w 20 minut, ale daj dodatkowe 30 minut na kolejkę taksówek, zwłaszcza jeśli przyjeżdżasz po godzinie 19:00. Pamiętaj, aby ustalić, z którego terminalu odlatuje Twój lot, zanim udasz się na lotnisko, ponieważ angielskie oznakowanie jest mylące, taksówkarze nie będą w stanie Ci pomóc, a transfer między terminalami odjeżdża co pół godziny z kolejnymi dwudziestoma minutami jazdy.

Ze względu na przedłużenie linii metra autobus ''linii specjalnej lotniska Hongqiao'' (机场专线) został zastąpiony '''autobusem nocnym''' (虹桥机场T2夜宵巴士), który kursuje do świątyni Jing'an, Placu Ludowego i Lujiazui co 10-30 minut od 22:30 (kiedy metro jest zamknięte) do 45 minut po ostatnim przyjeździe w danym dniu za 10 (do świątyni Jing'an lub Placu Ludowego) lub 16 ¥ (do Lujiazui). Odjeżdża spod drzwi 1 na poziomie przylotów Terminalu 2. Bilety są kupowane w autobusie na krótko przed odjazdem.

Chociaż lotnisko Hongqiao ma mniej linii autobusowych na lotnisko niż Pudong, więcej '''publicznych linii autobusowych''' jest połączonych z Hongqiao. Autobusy poniżej kursują do T1, w razie potrzeby skorzystaj z bezpłatnego autobusu wahadłowego, aby połączyć się z T2 lub skorzystaj z linii metra 10, jeśli się spieszysz.

* Nr 806: Te autobusy kursują z lotniska Hongqiao do mostu Lupu w godzinach 06:00-21:30 w odstępach 5-15 minut. Linia ma również przystanek w Xujiahui, a cała podróż kosztuje 5¥.
* Nr 807: Autobusy te kursują w godzinach 06:00-22:30 z lotniska Hongqiao do nowej wioski Zhenguang w dzielnicy Putuo, zatrzymując się w zoo w Szanghaju i innych interesujących miejscach. ¥2.
* Nr 1207: Ten autobus kursuje tylko między lotniskiem a zoo w Szanghaju. ¥2.
Wraz z otwarciem usługi Metro na lotnisko, tylko dwie powyższe trasy obsługują lotnisko.

Jedna publiczna linia autobusowa została teraz przeniesiona do T2. Obowiązuje odwrotna sytuacja - w razie potrzeby skorzystaj z bezpłatnego autobusu lub metra do T1. Linia autobusowa do T2 rozdziela wsiadanie i wysiadanie - wszyscy pasażerowie przybywający do T2 wysiadają na poziomie odlotów lotniska, ale ci, którzy chcą wsiąść do autobusu, muszą wsiąść do autobusu w węźle autobusowym na 1/F kompleksu lotnisko/stacja metra.

* Nr 941: Łącząc lotnisko Hongqiao i dworzec kolejowy w Szanghaju, linia kursuje od 06:30 do 22:30 na lotnisko/23:00 z lotniska. 4¥. Odstęp między usługami to 10-12 min. Poszukaj poczekalni 1.
Dodatkowo, następujący autobus nocny kursuje z T2 w godzinach od 23:00 do 05:00 dla wszystkich, którzy przyjeżdżają późno w nocy i muszą zatrzymać się w miejscach nieobjętych nocnym autobusem T1:

* Nr 316: łączy lotnisko z Bundem, jadąc metrem linii 2 do Zhongshan Park, następnie zatrzymuje się w pobliżu Changshou Road (linia 7), Xinzha Road (linia 1) i East Nanjing Road (linia 2/10) przed zakończeniem przy Bund.
Dostępny jest również dodatkowy autobus nocny od strony dworca.

* Nr 320: Łączy stację kolejową z Bundem inną trasą. Ten autobus zatrzymuje się w pobliżu turystycznej części Hongmei Road, następnie jedzie metrem linii 10 do Jiaotong University, zatrzymuje się w Xujiahui, jedzie dalej linią 10, a następnie zaczyna jechać linią 1 wokół przystanku Changshu Road, aż dotrze do obszaru Xintiandi, a następnie pokonuje ostatni zatrzymaj się w Yu Gardens przed zakończeniem podróży w Bundzie.

=== Koleją ===
Szanghaj ma kilka głównych stacji kolejowych, w tym:

* {{Znacznik|Dworzec kolejowy Szanghaj|31.2503 |121.4509 |typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Szanghaj''' linie metra 1 3 4 (上海站), 100 Moling Road (''trzy przystanki na północ od Placu Ludowego na linii 1''). Największy i najstarszy w Szanghaju, położony w dzielnicy Zhabei. Praktycznie wszystkie pociągi kończyły się tutaj, ale wiele usług w kierunku południowym zostało przeniesionych na Dworzec Południowy, a usługi dużych prędkości korzystają z nowej stacji Hongqiao. 
* {{Znacznik|Dworzec kolejowy Hongqiao|31.196027 |121.316099 |typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Hongqiao''' linie metra 2 10 17 (上海虹桥站). Ogromna nowa stacja znajdująca się w tym samym kompleksie budynków, co lotnisko Hongqiao. Stacja metra łączy tę samą nazwę, Dworzec kolejowy Hongqiao, i znajduje się jeden przystanek za stacją lotniska Hongqiao. Większość pociągów dużych prędkości korzysta z tej stacji.
* {{Znacznik|Dworzec Południowy w Szanghaju|31.154425 |121.424161 |typ=transport}}'''Dworzec Południowy w Szanghaju''' linie metra 1 3 15 (上海南站). w dzielnicy Xuhui. Świadczy usługi w kierunku południowym, z wyjątkiem szybkich pociągów na linii dużych prędkości Szanghaj–[[Hangzhou]], które teraz korzystają z nowej stacji Hongqiao, oraz wolnych pociągów do [[Hongkong]]u (ze względu na brak udogodnień imigracyjnych i celnych). 
* {{Znacznik|Dworzec Zachodni w Szanghaju|31.265278|121.396111|typ=transport}}'''Dworzec Zachodni w Szanghaju''' linie metra 11 15 (上海西站/南翔北站/安亭北站). Niektóre szybkie pociągi w kierunku Nanjing zatrzymują się na tych małych stacjach. Ponadto istnieje kilka pociągów do iz dworca w Szanghaju, które zapewniają połączenia z innymi pociągami. 
* '''Dworzec Wschodni w Szanghaju'''. Plany budowy stacji, która będzie zlokalizowana w dzielnicy Chuansha w Pudong, ogłoszono w 2012 roku.

Samoobsługowe automaty biletowe są powszechne i mogą być używane do sprawdzania godzin pociągów w trybie angielskim, ale bilety można kupić w nich tylko wtedy, gdy masz chiński dowód osobisty. Bilety można również wygodnie rezerwować z wyprzedzeniem w jednym z wielu biur podróży lub w kasie biletowej na dowolnym dworcu kolejowym. Zobacz sekcję dotyczącą biletów kolejowych w artykule o Chinach. Pamiętaj, że bilety w [[Hongkong]]u trafiają do sprzedaży z 60-dniowym wyprzedzeniem, a segment Hongkong–Szanghaj szybko się wyprzedaje.

* '''[[Pekin]]''' (北京) — Począwszy od czerwca 2011 uruchomiono całkowicie nową linię ekspresową z Pekinu, z opcją najkrótszego czasu podróży po 4 godzinach i 18 minutach (G17/G22). Dodatkowo codziennie kursuje kilka szybkich pociągów sypialnych. Pociągi te mają kody z prefiksem D, jeżdżą nieco ponad 10 godzin z Szanghaju do Pekinu. Taryfa wynosi około ¥ 730 za dolną koję z miękkim podkładem lub ¥ 655 za górną koję; pociągi są czyste, a czteroosobowe kabiny wygodne. W niektórych z tych pociągów dostępne są również przedziały dwuosobowe, cena wynosi około ¥ 1470 za dolną koję lub ¥ 1300 za górną. Przedziały dwuosobowe w pociągach D nie mają prywatnych łazienek. W tym samym nowym pociągu zwykłe miejsca drugiej klasy są dostępne za około 327¥. Za zwykły, normalny podkład w standardowym pociągu, który jedzie 13 godzin z Szanghaju do Pekinu, spodziewaj się, że zapłacisz od 306 do 327¥ za twardy podkład lub około 478 do 499 ¥ za miękki. W pociągach serii T dostępne są miejsca sypialne dwuosobowe, z prywatną łazienką i sofą, cena wynosi 881¥ za górną koję lub 92¥1 za dolną. Ale bilety na te tańsze, normalne miejsca sypialne są zwykle bardzo napięte.
* '''[[Hongkong]]''' (香港) — szybkie pociągi G99/G100 kursują codziennie między stacją West Kowloon w Hongkongu a stacją Hongqiao w Szanghaju, a podróż trwa około 8 godzin. Bilety kosztują około 1008¥ w jedną stronę w klasie ekonomicznej. Na stacji w Hongkongu przeprowadzane są procedury imigracyjne zarówno dla Chin kontynentalnych, jak i Hongkongu. Alternatywnie, wolniejszy pociąg Z99/Z100 z dworca kolejowego w Szanghaju (Z99 odjeżdża tutaj o 18:20, Z100 przyjeżdża tutaj o 10:00), przyjeżdżając na stację Hung Hom w Kowloon (Z99 przyjeżdża tutaj około 13:00, Z100 odjeżdża tutaj o godzinie 15:15). Jeśli podróżujesz sam, spodziewaj się, że zapłacisz 800¥ w jedną stronę za miękki podkład, ale zniżki są udzielane na zakupy grupowe (364¥ w jedną stronę na osobę z miękkim podkładem, jeśli na przykład zakup w grupie 4 osób). Jeśli nie masz bardzo napiętego budżetu, spróbuj „Deluxe Soft Sleeper”, który ma przegródki z 2 łóżkami i prywatne gniazdko w stylu kontynentalnym (ale wraz z wprowadzeniem nowych wagonów, zwykły miękki podkład ma również prywatny gniazdko elektryczne w każdym przedziale oraz jedno na korytarzu każdego wagonu). Liczba miejsc jest ograniczona, więc rezerwuj z dużym wyprzedzeniem. Pamiętaj, że nadal będziesz musiał przejść przez odprawę celną, a zatem potrzebujesz nowej wizy do ponownego wjazdu do Chin kontynentalnych (chyba że masz wizę wielokrotnego wjazdu). Jednak odprawa celna na dworcu jest znacznie szybsza niż na lotnisku.
* '''[[Lhasa]]''' (拉萨) — Pociąg do iz Lhasy w [[Tybet|Tybecie]] kursuje codziennie z dworca kolejowego w Szanghaju. Podróż do Lhasy zajmuje niecałe 50 godzin. Twarde siedzisko kosztuje 406 ¥, a twardy podkład kosztuje około 900¥, a miękki kosztuje około 1300¥. Tlen jest dostępny dla każdego pasażera na odcinku [[Golmud]]–[[Lhasa]]. W przypadku obywateli spoza Chin wymagane jest zezwolenie na podróż do Tybetu.
Nowe szybkie pociągi CRH (200 km/h) z Szanghaju jadą na południowy zachód do [[Nanchang]] i [[Changsha]] lub na północ do [[Pekin]]u, [[Zhengzhou]] i [[Qingdao]]. Są bardzo wygodne i wyposażone. W tym przypadku kody tras pociągu zaczynają się od litery D. Pociągi dużych prędkości (ponad 300 km/h) do [[Nankin]] i [[Hangzhou]] mają przedrostek G.

=== Samochodem ===
Dobre, nowoczesne autostrady łączą Szanghaj z pobliskimi miastami we wschodnich Chinach, takimi jak [[Nankin]], [[Suzhou]], [[Hangzhou]] i [[Ningbo]]. Inne autostrady, wiele z nich równie dobrych, prowadzą do bardziej odległych miast w całym kraju. Dotarcie do Szanghaju z Suzhou zajmuje tylko około godziny, 2 godziny z Hangzhou lub 2,5 godziny z Ningbo, ten ostatni przez 36-kilometrowy most Hangzhou Bay Bridge, najdłuższy na świecie most przecinający morze.

=== Autobusem ===
W Szanghaju jest kilka dworców autobusów dalekobieżnych. Powinieneś postarać się o bilety jak najwcześniej.

* '''Dworzec dalekobieżny Beiqu''', 80 Gongxing Lu. 
* '''Stacja pasażerska Hengfeng Road Express''' (恒丰路客运站), 270 Hengfeng Lu. Jest to jeden z największych i znajduje się na północ od głównego dworca kolejowego. Obsługuje większość miejsc w prowincjach [[Jiangsu]] i [[Zhejiang]] oraz kilka bardziej odległych miast, takich jak [[Pekin]] i [[Kanton]]. Jest dobrze zorganizowany, ale może być trochę trudno go znaleźć – szczególnie przy dużej przebudowie North Station Square. Ze stacji metra Shanghai Railway Station (North) (linie 3 i 4) wybierz zjazd nr 1. Wyjdziesz na środku placu budowy. Skieruj się w lewo i idź prosto, a w końcu (po nieprzyjemnym 10-minutowym spacerze) go znajdziesz. Taksówki motocyklowe będą krążyć wokół wyjścia ze stacji i zabiorą Cię tam za około 5¥, jeśli będziesz się mocno targować – jednak mogą być nachalne i agresywne. 
* '''Stacja dalekobieżnego transportu pasażerskiego Zhongshan Beilu''', 1015 Zhongshan Bei Lu. 
* '''Stacja pasażerska Xujiahui''', 211 Hongqiao Lu. 
* '''Dworzec dalekobieżny Pudong Tangqiao''', 3842 Pudong Nan Lu

=== Statkiem ===
Co tydzień kursują promy z [[Kobe]] i [[Osaka|Osaki]] ([[Japonia]]).

* '''[https://www.shinganjin.com/en/ MV Xinjianzhen]''', ☏ +86-021-63257642, +81-06-6536-6541, cmeiying@chinjif.com. Wyjazd zmienia się co tydzień z Kobe lub Osaką i przybywa do Szanghaju. Harmonogram można znaleźć tutaj.

== Komunikacja ==
{{mapframe|31.207|121.561|zoom=10}}
Szanghaj ma doskonałą sieć transportu publicznego z najszerszym na świecie systemem metra (metro i pociągi na podwyższeniu) oraz autobusami, które jeżdżą mniej więcej wszędzie indziej. Taksówek jest dużo i są tanie jak na międzynarodowe standardy, a poruszanie się pieszo jest często praktyczne. Metro, taksówki i spacery będą głównymi środkami transportu dla większości podróżnych. Miasto jest jednak ogromne (24 miliony), a wszystkie środki transportu mają czasami problemy z zatłoczeniem.

=== Karty metra ===
Jeśli zamierzasz zostać w Szanghaju dłużej niż kilka dni, '''[http://www.sptcc.com/ karta metra]''' – zwana również Szanghajską Kartą Jiaotong (上海公共交通卡) lub Szanghajską Kartą Transportu Publicznego – jest koniecznością. Karty te można dostać na dowolnej stacji metra, a także w niektórych sklepach ogólnospożywczych, takich jak Alldays i KeDi Marts.

Możesz doładować kartę pieniędzmi i '''używać jej w autobusach, metrze, a nawet taksówkach''', oszczędzając kłopotów z kupowaniem biletów (czasami z długimi kolejkami) i zachowując resztę na autobusy i taksówki. Karta pozwala również na przesiadkę na niektórych stacjach, gdzie bez karty trzeba by kupić kolejny bilet, i daje 1 zniżkę na każdy transfer autobusem, autobusem lub metrem.

Karty te do działania nie wymagają kontaktu z czytnikiem kart. Często zdarza się, że ktoś po prostu przesuwa torebkę, portfel lub torbę na ramię nad czytnikiem bez wyjmowania karty, a to prawie zawsze działa. Karta może być użyta raz, gdy skończą się jej pieniądze; Dozwolony jest „debet w rachunku bieżącym” do ¥8.

Karty są dostępne w kilku rozmiarach — zwykłym (rozmiar karty kredytowej), mini i „z paskiem” (do zawieszenia na telefonach komórkowych) — a dla każdego dostępne są specjalne edycje z ciekawymi zdjęciami. Nowe automaty, które mogą ładować pieniądze na karty dowolnego rozmiaru, zastępują starsze automaty, ale nie pobierają gotówki i ogólnie akceptują tylko karty Alipay lub UnionPay/Discover. Liczniki usług na większości stacji metra doładują każdy rodzaj karty w wielokrotnościach 10¥, ale kilka stacji nie obsługuje już swoich liczników usług, podczas gdy inne eksperymentują z wymaganiem doładowania w automatach samoobsługowych, więc jest to radzimy upewnić się, że dostępne są wystarczające fundusze na podróż powrotną, jeśli wybierasz się do mniej zaludnionej części miasta.

Za kartę pobierana jest kaucja w wysokości 20¥; Karty w rozmiarze normalnym można zwrócić w celu zwrotu depozytu, ale nie w przypadku rozmiaru mini lub paska. W przypadku dowolnego typu karty saldo na karcie może zostać natychmiast zwrócone, jeśli jest mniejsze niż 10¥. Jeśli saldo wynosi od 10 do 2000¥, należy pobrać fakturę z prośbą o zwrot pieniędzy; jednak zostanie naliczona opłata manipulacyjna w wysokości 5%. Niektóre stacje metra mają specjalne biura do zwrotu kart. Stacje te obejmują:

* Linia 1 - Hanzhong Rd, Hengshan Rd, Jinjiang Park;
* Linia 2 - Jiangsu Rd, E Nanjing Rd, Century Park, Songhong Rd;
* Linia 3 - Dongbaoxing Rd, Zhenping Rd, Caoxi Rd, North Jiangyang Rd;
* Linia 4 - Yangshupu Rd.
Możesz również skorzystać z Centrum Obsługi Kart Transportu Publicznego w Szanghaju, nr 609, Jiujiang Rd, od poniedziałku do piątku 09:30–18:30, sobota 09:30–16:30.

=== Metrem ===
[[Plik:Shanghai Metro Linemap.svg|thumb|400px|Mapa ze stycznia 2022]]
Sieć metra w Szanghaju ([http://service.shmetro.com/en/yxxlt/index.htm patrz mapa] na [http://service.shmetro.com/en/ oficjalnej stronie internetowej]) jest świetna — czysta, szybka, tania (3-10¥ w zależności od odległości), klimatyzowana i dość przyjazna dla użytkownika ze znakami i ogłoszeniami o przybyciu stacji w języku mandaryńskim i angielskim, podczas gdy komunikaty na linii 16 są trzyjęzyczne w języku szanghajskim, mandaryńskim i angielskim. Wadą jest to, że pociągi są przepełnione w godzinach szczytu, pociągi nie kursują późno w nocy (najnowszy pociąg jest kursowany około północy w piątkowe i sobotnie wieczory), a sieć nie jeździ jeszcze wszędzie, choć jest stale jest rozbudowywana.

[[Plik:Shanghai Metro - Line 10 - Laoximen.JPG|thumb|250px|Stacja linii 10, kolorowa lawenda wskazująca linię.]]
W obszarach centralnych większość linii (ale nie linii 3 i 4) przebiega pod ziemią. Na przedmieściach większość znajduje się nad ziemią, a wiele na wzniesieniu. Metro w Szanghaju jest najdłuższym systemem metra na świecie i drugim najbardziej ruchliwym na świecie (po [[Pekin]]ie). Istnieje ponad 500 km (250 mil) linii i ponad 250 stacji. Średnie użytkowanie to około 6 milionów przejazdów dziennie.

==== Linie metra ====
Każda linia metra ma określony kolor na wszystkich mapach i znakach, a często także w wystroju stacji. Od początku 2022 roku linie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, Pujiang i Jinshan są w eksploatacji.

Trzy z najważniejszych linii to linia 1 północ-południe, linia 2 wschód-zachód oraz linia 4, która otacza całe centrum miasta.

Przez śródmieście przebiega wiele linii metra (1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13).

* {{Znacznik|Linia 1|31.2692|121.457|typ=transport}}'''Linia 1'''. Główna linia północ-południe biegnąca przez centrum miasta. Część przebiega przez koncesję francuską, pod Huaihai Road i Hengshan Road, a następnie na północ do Parku Ludowego i dworca kolejowego Szanghaj. Dalej biegnie na północ do Baoshan, a przedłużenie na wyspę Chongming jest w fazie planowania, począwszy od 2018. Jej południowy kraniec przechodzi w Minhang i łączy się z linią 5 w celu podróży dalej na południe. 
* '''Linia 2'''. Najważniejsza linia wschód-zachód miasta. Śródmieście biegnie pod Nanjing Road. Jej zachodni kraniec biegnie do lotniska Hongqiao i dalej. Na wschodzie biegnie przez centrum Pudong i kończy się na lotnisku Pudong. 
Linie 1 i 2 spotykają się na Placu Ludowym w dzielnicy Huangpu, a linia 8 również tam jeździ. Jest to jedna z najbardziej ruchliwych stacji metra na Ziemi i często jest uważana za centrum Szanghaju.
* '''Linia 3'''. Biegnie łukiem wokół zachodniej części centrum, obok linii 4 przez większą część trasy. Na południu kończy się na Dworcu Południowym w Szanghaju; na północy prowadzi do dworca kolejowego Szanghaj i dalej, przez Hongkou i do Baoshan. 
* '''Linia 4'''. Biegnie okrężną trasą wokół centrum Szanghaju, głównie po stronie Puxi, ale prowadzi również do Pudong. Przez około zachodnią trzecią część trasy biegnie obok linii 3. 
* '''Linia 7'''. Biegnie z Jiading na północy, biegnie do świątyni Jing'An i przez koncesję francuską, a następnie na wschód do Pudong. 
* '''Linia 8'''. Biegnie z Yangpu na północy przez część Hongkou, do stacji Plac Ludowy w Huangpu, na wschód do Pudong i wreszcie do części Minhang, która leży na wschód od rzeki.
* '''Linia 9'''. Pochodzi z Pudong przez południową część śródmieścia, do Xujiahui, a następnie na zachód do Songjiang. 
* '''Linia 10'''. Od dworca kolejowego Hongqiao na zachodzie, przez koncesję francuską, do ogrodów Yuyuan na Starym Mieście, przecinającej linię 2 przy Nanjing Road East w Huangpu, do ogromnego targu odzieżowego Qipu Road i na północ do Hongkou i Yangpu. 
* '''Linia 11'''. Zaczyna się w ośrodku Disneya w Nanhui po stronie Pudong, przecina rzekę i południową część koncesji francuskiej do Xujiahui, a następnie skręca na północ do Changning, Putuo i Jiading. Na lub na północ od Xujiahui przecina większość głównych linii w centrum miasta. Kontynuuje na północny zachód od gminy Szanghaj; od połowy 2017 r. dociera do Kunshan, a plany zakładają, że ostatecznie połączy się z systemami metra [[Suzhou]] i [[Wuxi]]. 
* '''Linia 12'''. Zaczyna się w Minhang na południe od śródmieścia, biegnie przez Koncesję Francuską i Jing'an z przystankami, w tym przy stacji South Shaanxi Road na Huaihai Road i West Nanjing Road, przez Hongkou i Yangpu i przez rzekę do północnej części Pudong. 
* '''Linia 13'''. Zaczyna się w Jiading, przecina Putuo, zatrzymuje się kilka przystanków w centrum, w tym West Nanjing Road i Xintiandi, a następnie przecina rzekę do południowego Pudong. 
* '''Kolej Jinshan'''. Kolej podmiejska obsługiwana przez China Railway (zamiast Shanghai Metro). Usługa rozpoczyna się od dworca kolejowego Szanghaj Południowy, usługa podmiejskich zatrzymuje się kilka przystanków w Minhang, Songjiang, Jinshan i kończy się na stacji Jinshanwei. Linia wykorzystuje składy szybkich pociągów, a wszystkie stacje sprzedają bilety na pociągi dalekobieżne. 
Linie, które nie przyjeżdżają do centrum, to linia 5, która obsługuje południowe przedmieścia Minhang, linia 17, która biegnie od dworca kolejowego Hongqiao do zachodnich przedmieść Qingpu, oraz linie 6, 16 i Pujiang, których trasy przebiegają przez rzekę w Pudong New Area.

==== Stacje metra ====
Ważne stacje metra to:

* {{Znacznik|Plac Ludowy|31.234361 |121.471 |typ=transport}}'''Plac Ludowy''' (''Park Ludowy''). Węzeł dla linii 1 , 2 i 8 . Jedna z najbardziej ruchliwych stacji metra na świecie, obsługująca około 700 000 pasażerów dziennie. Ma dołączoną dużą powierzchnię handlową, głównie odzieżową i turystyczną. 
* {{Znacznik|Metro Dworzec kolejowy Szanghaj|31.251667|121.452778|typ=transport}}'''Dworzec kolejowy Szanghaj'''. Linie 1 , 3 i 4 . W rzeczywistości są tu dwie stacje metra, jedna dla linii 1, a druga dla linii 3 i 4, a między nimi jest długi spacer. 
* {{Znacznik|Park Zhongshan|31.2197 |121.411 |typ=transport}}'''Park Zhongshan'''. Linie 2 , 3 i 4 . Ma dołączone ogromne centrum handlowe Cloud Nine. W pobliżu znajduje się park, od którego pochodzi nazwa stacji. 
* {{Znacznik|Xujiahui|31.194539|121.4379|typ=transport}}'''Xujiahui'''. Ważny węzeł komunikacyjny z liniami 1 , 9 i 11 . W pobliżu znajduje się kilka ogromnych centrów handlowych; szczegóły w koncesji francuskiej

==== Jak używać ====
Najwygodniejszym sposobem '''zapłaty''' jest karta metra; patrz poprzedni rozdział. Dostępne są również karty jednodniowe, które można kupić za 18¥, ważne przez 24 godziny od pierwszego użycia. Automaty biletowe dokonują banknotów i monet 1 lub ¥0,5, mają instrukcje w języku angielskim i mogą wydawać resztę. Większość stacji na liniach 1, 2, 3 również będzie miała personel sprzedający jednorazowe karty biletowe, ale na nowo ukończonych liniach 6, 8 i 9 zakup biletów odbywa się automatycznie, a personel pomaga tylko w dodawaniu kredytu na karty lub jeśli coś pójdzie nie tak. Dzięki kartom jednorazowym wybierasz miejsce docelowe i płacisz według odległości, a następnie przesuwasz palcem przed wejściem na pokład i wkładasz bilet do automatu po wyjściu.

Jeśli są dostępne miejsca, przygotuj się na dosłowną '''szaloną kreskę''', gdy pasażerowie będą przepychać się i walczyć o dostępne miejsca. Możesz spróbować zrobić to samo, ale pamiętaj, że wszyscy inni będą mieli o wiele więcej doświadczenia niż ty! Uważaj też na kieszonkowców, którzy mogą wykorzystać ten pośpiech na swoją korzyść.

'''Przesiadki''' między liniami mogą wymagać bardzo długiego spaceru na niektórych stacjach. W większości miejsc możesz swobodnie przemieszczać się między liniami za pomocą jednego biletu. Ale są wyjątki, gdzie dwie lub więcej linii ma stacje o tej samej nazwie, ale stacje są oddzielne, więc potrzebujesz drugiego biletu na drugi pociąg (chyba że masz kartę metra).

Odrębne stacje o tej samej nazwie to:

* Dworzec kolejowy Szanghaj - linie 3/4 i linia 1 to osobne stacje
* Stacja West Nanjing Road - linie 2 , 12 i 13 znajdują się na osobnych stacjach oddalonych od siebie o kilka minut.
* Pudian Road (Pudian Lu) - linie 4 i 6 ; te przystanki znajdują się na tej samej ulicy, ale nie są blisko siebie. Skorzystaj z bezpłatnego transferu o jeden przystanek w dowolnym kierunku (Century Ave lub Lancun Road).
Większość stacji obejmuje niektóre punkty sprzedaży detalicznej; w wielu są one ograniczone do kilku sprzedawców przekąsek, ale niektóre (np. Xujiahui i Plac Ludowy) mają duże strefy gastronomiczne i sklepy bezpośrednio na stacji. Z wielu stacji — w tym Xujiahui, South Shaanxi Road, Nanjing Road East i Zhongshan Park — możesz przejść bezpośrednio do dużych domów towarowych lub centrów handlowych bez wychodzenia na zewnątrz. Stacje z pamiątkami i tanią odzieżą patrz [[#Odzież]] poniżej.

=== Autobusem ===
System autobusowy jest tańszy i znacznie bardziej rozbudowany niż metro, a niektóre trasy kursują po godzinie zamknięcia metra (numery tras zaczynające się od 3 to autobusy nocne, które kursują po godzinie 23:00). Generalnie jest jednak wolniej, a wszystkie informacje o trasach na przystankach są w języku chińskim, ale [http://msittig.wubi.org/bus/ tutaj] jest przydatna lista tras i przystanków autobusowych w języku angielskim. W autobusie pojawiają się anglojęzyczne ogłoszenia.

Niektóre wiejskie autobusy w Szanghaju nie są numerowane i zamiast tego są określane jako '''linia XX''' (XX线), w której XX to inicjał punktu początkowego i docelowego. Autobusy wiejskie, określane jako '''XX linia specjalna''' (XX专线), są zazwyczaj usługami szybszymi. Inne specjalne linie autobusowe są numerowane opisowym słowem w języku chińskim lub opisem punktu początkowego i docelowego oraz chińskim numerem, np. „Linia mostu 1” (大桥一路), „Linia tunelu 2” (隧道二路) lub „ Linia Szanghaj-Chongming 3&quot;(申崇三路).

Niektóre autobusy mają konduktora; wsiadaj, usiądź, a on lub (częściej) ona przyjdzie; zapłać mu, a dostaniesz papierowy bilet i ewentualną resztę. Ceny biletów zależą od odległości, a konduktorzy rzadko mówią po angielsku, więc musisz albo znać miejsce docelowe i umieć je wymówić po chińsku, albo zapisać je po chińsku.

Inne autobusy nie mają konduktora, tylko kierowcę; cena za trasę jest stała, zwykle 2¥, jeśli autobusy są klimatyzowane i 1,5¥ na coraz rzadszych trasach kursujących na starych autobusach bez. Sprawdź sam autobus, ponieważ na niektórych trasach opłata za przejazd różni się w zależności od autobusu; zazwyczaj znajduje się znak pokazujący opłatę na zewnątrz obok drzwi i/lub na skrzynce z opłatami. Wymagana jest dokładna opłata, chyba że masz bilet na metro; przygotuj wcześniej dokładną resztę i wrzuć ją do pudełka obok kierowcy.

Jeśli zmienisz autobus z kartą metra, otrzymasz 1¥ zniżkę na drugi przejazd autobusem i wszystkie kolejne transfery. Jest na to 90-minutowe okno. Jeśli więc nie spędzasz zbyt dużo czasu w miejscu docelowym, zniżka będzie obowiązywać również na początku podróży powrotnej.

Kilka firm oferuje '''autobusy wycieczkowe''' z różnymi trasami i pakietami obejmującymi główne zabytki, takie jak Zoo w Szanghaju, Oriental Pearl Tower i Baoyang Road Harbor. Wiele z nich odjeżdża ze wschodniego dworca autobusowego Stadionu w Szanghaju. Możesz także odebrać jeden z centrum na Nanjing Road w pobliżu parku między stacjami metra Plac Ludowy i Nanjing Road West lub w Muzeum Historii Szanghaju. Autobusy mają zwykle przewodnik audio w głównych językach świata. Firma, która ma najniższą taryfę, oferuje jednodniowy bilet za 60¥, obejmujący główne atrakcje w centrum Szanghaju i Lujiazui (AKA Central Pudong).

=== Taksówką ===
[[Plik:Chinese VW Santana taxi.jpg|thumb|Taksówka z Szanghaju]]
Taxi („出租车” chūzūchē lub choo-tzoo-chuh) to dobry wybór do transportu w mieście, zwłaszcza poza godzinami szczytu. Jest przystępna cenowo — 14¥ przez pierwsze 3 km w ciągu dnia, 18¥ po 23:00, 2,4/km do 10 km i ¥3,5/km później; kiedy koła się nie toczą, czas jest również śledzony i rozliczany, ale pierwsze 5 minut. są za darmo; Obowiązuje również dopłata paliwowa ¥1. Przejazd z centrum na lotnisko Pudong kosztuje około 200¥.
{{infobox|Powstanie aplikacji taksówkowych|Aplikacje mobilne są powszechnie używane do wołania taksówek. Główną aplikacją jest Didi Chuxing. Te aplikacje pozwalają wezwać taksówkę. Możesz jednak zauważyć, że niektórzy kierowcy prawdopodobnie nie odpowiedzą na Twoje żądanie, ponieważ uważają, że miejsce docelowe jest dla nich zbyt krótkie lub niewygodne, lub w godzinach szczytu. Didi jest w pełni dostępna w języku angielskim. Rozpoznawanie adresów w języku angielskim nie jest dobre, ale można to obejść, składając zamówienie Didi za pośrednictwem Apple Maps (nie blokowane w Chinach).}}
Taksówkarze zazwyczaj nie mówią po angielsku, więc jeśli nie mówisz po mandaryńsku, upewnij się, że miejsce docelowe jest napisane chińskimi znakami, aby pokazać kierowcy. Zdobądź wizytówkę swojego hotelu lub dowolnej restauracji lub sklepu, którą lubisz; dzięki czemu łatwo tam wrócić. Ponieważ Szanghaj jest ogromnym miastem, postaraj się również znaleźć najbliższe skrzyżowanie do miejsca docelowego, ponieważ nawet adresy w języku chińskim są często bezużyteczne. Jeśli masz telefon komórkowy, możesz również skorzystać z numeru telefonu widocznego z tyłu taksówki. Wybierz numer i powiedz agentowi po angielsku, dokąd chcesz się udać. Podaj telefon kierowcy, a agent powie mu po chińsku, dokąd chcesz jechać. W razie potrzeby agent znajdzie dla Ciebie nawet adresy barów i innych miejsc.

Staraj się unikać używania banknotów 100¥ do płacenia za krótkie podróże; użyj karty metra lub udostępnij resztę; taksówkarze nie są chętni do rozdawania reszty. Ponadto banknot ¥50 jest ulubieńcem fałszerzy, a obcokrajowiec niezaznajomiony z pieniędzmi to oczywista osoba, na którą można narzucić zły banknot, więc powinieneś starać się uniknąć pięćdziesiątki w reszcie. Dodatkowo, jednym ze sztuczek stosowanych przez pozbawionych skrupułów kierowców jest twierdzenie, że zdałeś im złe 100¥, podczas gdy w rzeczywistości dałeś im dobre 100¥, a oni wymienili je na złe.

Taksówki są bardzo trudne do zdobycia w godzinach szczytu i kiedy pada deszcz, więc przygotuj się na chwilę poczekania lub spacer do ruchliwego miejsca odbioru. Zagraniczni goście mogą być zaskoczeni prawie konkurencyjnym brakiem uprzejmości lub kolejek podczas oczekiwania na taksówkę, więc nie bój się „wskoczyć” i dostać jedną – kto pierwszy, ten lepszy. Istnieje kilka postojów taksówek, gdzie stewardesy utrzymują dobrze uporządkowaną kolejkę; może to być najszybszy sposób na złapanie taksówki w ruchliwej części miasta, ale jest ich niewiele, więc spodziewaj się długiego spaceru, aby ją znaleźć.

Kierowcy, choć generalnie uczciwi, czasami naprawdę nie mają pojęcia i od czasu do czasu zabierają Cię na przejażdżkę. Kierowcy są bardzo dobrzy w posługiwaniu się licznikiem, ale jeśli zapomną, przypomnij im. Prawo przewiduje również wystawienie rachunku pasażerowi, więc jeśli opłata za przejazd wydaje się nieodpowiednia, należy go uzyskać, ponieważ jest to konieczne do uzyskania odszkodowania. Jeśli uważasz, że kierowca oszukał Cię lub źle potraktował, Ty (lub znajomy mówiący po chińsku) możesz użyć informacji z wydrukowanego paragonu, aby złożyć skargę do firmy taksówkowej na tego konkretnego kierowcę. Kierowca będzie musiał zapłacić trzykrotną opłatę za przejazd, jeśli zamówił go firma taksówkarska, więc zwykle jest bardzo dobry w wyborze odpowiedniej trasy. Wydrukowany paragon jest również przydatny do skontaktowania się z kierowcą w przypadku, gdy zapomniałeś czegoś w taksówce i musisz to odzyskać.

Jeśli natkniesz się na rząd zaparkowanych taksówek i masz wybór, do której chcesz wsiąść, możesz sprawdzić kartę identyfikacyjną taksówki kierowcy, umieszczoną obok licznika na desce rozdzielczej. Im wyższy numer, tym nowszy kierowca, więc może być większa szansa, że ​​kierowca nie będzie wiedział, dokąd jedzie. Osoby z numerami od 10XXXX do 12XXXX są najbardziej doświadczonymi kierowcami; liczba powyżej 27XXXX oznacza nowego kierowcę, który może Cię gdzieś zgubić. Innym sposobem jest sprawdzenie liczby gwiazdek kierowcy; są one wyświetlane pod zdjęciem kierowcy na desce rozdzielczej. Liczba gwiazdek wskazuje, jak długo kierowca pracował w branży taksówkowej oraz poziom pozytywnych opinii otrzymywanych od klientów i waha się od zera do pięciu gwiazdek. Kierowcy z co najmniej jedną gwiazdką powinni znać wszystkie główne lokalizacje w Szanghaju, a ci z trzema gwiazdkami powinni być w stanie rozpoznać nawet mniej znane adresy. Pamiętaj, że nagromadzenie tych gwiazdek wymaga czasu, więc nie panikuj, jeśli znajdziesz kierowcę, który ich nie ma — po prostu poproś, aby zapewnił Cię, że wie, dokąd jedzie i że powinno być dobrze.

Jeśli musisz przejechać taksówką z jednej strony rzeki Huangpu na drugą, zwłaszcza z Pudong do Puxi, możesz chcieć upewnić się, że kierowca pojedzie i wie, dokąd jedzie; niektórzy kierowcy znają tylko swoją stronę miasta i mogą się zgubić po przekroczeniu rzeki. Taksówki są notorycznie trudne do zdobycia w deszczowe dni i w godzinach szczytu, więc odpowiednio zaplanuj swoje podróże. Ponieważ przejścia między Pudong i Puxi są często zakorkowane, taksówka może być droższa i wolniejsza niż metro. Może lepiej przejechać metrem przez rzekę, a potem złapać taksówkę.

Kolorystyka taksówek w Szanghaju jest ściśle kontrolowana i wskazuje firmę, do której należy taksówka. Turkusowe taksówki obsługiwane przez największą grupę ''Dazhong'' (大众) są często oceniane jako najlepsze. Inna dobra firma taksówkarska, ''Qiangsheng'' (强生), korzysta z taksówek w kolorze złotym. Istnieją inne niezawodne firmy, takie jak ''Bashi'' (巴士), która korzysta z zielonych taksówek i ''Jinjiang'' (锦江), która korzysta z białych taksówek. Uważaj na ciemnoczerwone/bordowe taksówki, ponieważ jest to „domyślny” kolor małych firm taksówkowych i zawiera więcej niż sprawiedliwy udział złych jabłek. Istnieją również prywatne taksówki (łatwo rozpoznawalne, ponieważ mają „X” na tablicy rejestracyjnej i mogą nie być standardowym Volkswagenem Santana używanym przez większość firm taksówkowych). Ciemnoczerwone / bordowe taksówki czasami zjeżdżają z licznika i pobierają opłaty 4x-5x wyższe od normalnej stawki — zwłaszcza w okolicach turystycznych Ogrodów Yuyuan. Z drugiej strony jasne czerwone taksówki i niebieskie taksówki są uzwiązkowione i całkiem OK, ponadto w tych firmach pracuje więcej taksówkarzy trzygwiazdkowych i wyższych. Jasnopomarańczowe taksówki obejmują tylko obszary podmiejskie i nie są dozwolone w obszarze „miasta”, ale ich liczniki zaczynają się od 11 i liczą 2,4 /km bez względu na długość podróży, więc są nieco tańsze, jeśli jesteś nie próbować dostać się do centrum (zasada — jeśli próbujesz jechać gdzieś w obrębie autostrady Zewnętrznej Obwodnicy, nie wybieraj jej, ale jeśli Twoja podróż kończy się właśnie w tym miejscu, możesz znaleźć kierowcę, który zechce zgiąć zasady).

Korzystanie z aplikacji ''Smart Shanghai'' (około 2,00 GBP w App Store) lub strony internetowej Smart Shanghai pomoże Ci wziąć taksówkę. Znajdź widok, restaurację, hotel lub bar, którego szukasz w aplikacji lub na stronie internetowej i kliknij przycisk „Wskazówki dojazdu taksówką” przy adresie napisanym po chińsku. Po prostu pokaż to kierowcy, a będziesz w drodze!

=== Pieszo ===
Szanghaj jest dobrym miastem do spacerów, szczególnie w starszych częściach miasta, takich jak Bund, ale pamiętaj, że to miasto jest niesamowicie dynamiczne, a chodniki mogą być utrudnione lub nieprzyjemne do przejścia, gdy znajduje się w pobliżu terenów budowy. Jeśli na ruchliwej ulicy znajduje się wejście do metra, stacja może być zwykle używana jako przejście podziemne dla pieszych do innego wyjścia metra po drugiej stronie.

Niektóre odległości w Szanghaju są ogromne, więc w pewnym momencie będziesz musiał skorzystać z innych środków transportu. Jednak wiele osób dobrze się porusza, mając tylko bilet na metro plus stopy i być może okazjonalną taksówkę.

Zobacz [[#Aktywny wypoczynek]] poniżej kilka sugerowanych spacerów, które łączą zakupy i zwiedzanie.

„Tunel widokowy” Bundu jest bardzo dziwny i tak naprawdę nie pokazuje żadnych miejsc w mieście. Jest to jednak niezwykły (choć drogi) sposób na przeprawę przez rzekę. 

Jak w całych Chinach, pierwszeństwo przejazdu jest w rzeczywistości proporcjonalne do masy: pojazdy przewyższają motocykle, które przewyższają pieszych. Motocykle i rowery rzadko korzystają z reflektorów i mogą nadjeżdżać z dowolnego kierunku. Są głównymi użytkownikami krawężników na chodniki, więc nie stój przy nich. Unikaj nieprzewidywalnych ruchów podczas chodzenia i przechodzenia przez ulice: kierowcy widzą Cię i przewidują Twoją przyszłą lokalizację na podstawie Twojej prędkości.

=== Promem ===
Przydatny prom kursuje między Bundem (z przystani promowej kilka przecznic na południe od Nanjing Road obok restauracji KFC) a dzielnicą finansową Lujiazui w Pudong (terminal znajduje się około 10 minut na południe od Pearl TV Tower i stacji metra Lujiazui) oraz to najtańszy sposób przeprawy przez rzekę w cenie 2¥ za osobę. Prom jest klimatyzowany i przepuszcza tylko pieszych (rowery nie są dozwolone z wyjątkiem modeli składanych). Kup token w kiosku, a następnie włóż go do kołowrotu, aby wejść do poczekalni — łodzie kursują co 10 minut, a przeprawa przez rzekę zajmuje niewiele ponad 5 minut. Jest to świetna (i znacznie tańsza) alternatywa dla korzystania z tunelu Bund Sightseeing Tunnel. Jednak stacje promowe nie są bezpośrednio połączone z transportem publicznym, więc trzeba trochę przejść.

=== Rowerem ===
[[Plik:Shanghai bicycle.JPG|thumb|Rowerzysta pedałujący obok samochodów zatrzymanych na skutek niezaplanowanej konserwacji]]
Dla mieszkańców rowery są powoli wypierane przez elektryczne hulajnogi. Ale nadal pozostają łatwym środkiem transportu dla gości, którzy mogą nie mieć oporów przed komunikacją z kierowcami lub wsiadaniem do zatłoczonego transportu zbiorowego — lub po prostu chcą rozkoszować się słońcem. Strzeż się nawyków jazdy mieszkańców: pierwszeństwo mają największe pojazdy, a czerwone światło nie oznacza, że ​​możesz bezpiecznie przejść przez ulicę. Rowery i motorowery nie są dozwolone na wielu głównych drogach (oznaczają to znaki), ani w tunelach i na mostach między Pudong i Puxi (jedynym sposobem na przeprawę jest prom).

W niektórych hostelach można wypożyczyć rowery, a wiele domów towarowych sprzedaje je od około 200¥. Ewentualnie udaj się do stacji metra Baoshan i zdobądź zabytkowy rower za około 300¥. Rowery na sprzedaż można również łatwo znaleźć na ulicy wokół Suzhou Creek lub w mieszkalnej części starego miasta.

Istnieje miejski system bezpłatnych rowerów, ale stoiska są obsługiwane za pomocą karty i od 2012 karty były dostępne tylko dla zarejestrowanych mieszkańców Szanghaju; nawet robotnicy migrujący z innych części Chin zostali wykluczeni. W mieście jest wiele stoisk, każdy z kilkoma tuzinami rowerów; z kartą możesz wziąć jedną. Jeśli zwrócisz go na dowolne stoisko w ciągu czterech godzin, nie ma opłat.

Jednak od około 2017 komercyjne rowery typu „ride-share” bez stacji dokującej zyskały na popularności i są obecnie w zasadzie wszechobecne. Wielu mieszkańców, zwłaszcza młodsze pokolenie, nie posiada już rowerów i zamiast tego woli te wspólne rowery ze względu na ich naturę „zacznij gdziekolwiek, zaparkuj gdziekolwiek, wyjedź i zapomnij”. Od 2020 r. dwóch głównych operatorów ma na rynku kwintesencję duopolu: żółte rowery wspierane przez Meituan i niebieskie rowery wspierane przez Alipay. Oba wymagają aplikacji na telefon. Początkowa konfiguracja może być trochę żmudna - musisz pobrać aplikację, zarejestrować się i najprawdopodobniej wpłacić kaucję w wysokości około 200¥, ale potem wystarczy zeskanować kod QR, a rower się odblokuje. Rowery typu ride-free bez stacji dokującej szczególnie dobrze łączą się z rozbudowanym systemem metra w Szanghaju. Często na stacji metra można znaleźć wiele rowerów i po prostu wziąć jeden, aby pokonać ostatni kilometr do miejsca docelowego. Dlatego jest wysoce zalecany dla każdego, kto zamierza zostać dłużej niż kilka tygodni. Każda przejażdżka będzie Cię kosztować 1-2¥, co z pewnością nie jest dużo, a możesz nawet kupić tygodniowy lub miesięczny karnet za bardzo tanio i cieszyć się nieograniczonymi przejazdami.

=== Samochodem ===
Jazda samochodem zdecydowanie nie jest zalecana w Szanghaju z różnych powodów, nawet dla tych, którzy mają doświadczenie w prowadzeniu samochodu w tym kraju. Kierowcy muszą zmagać się nie tylko z bardzo skomplikowanym układem drogowym i pozornie wiecznymi korkami, ale także z chińskimi zwyczajami jazdy i trwającą budową. Ponadto miejsca parkingowe są rzadkie i prawie niemożliwe do znalezienia. Rowery, hulajnogi i piesi są również wszędzie – nie jest niczym niezwykłym, że rowerzyści, motocykliści lub piesi nagle wyskakują przed samochód bez żadnego ostrzeżenia. Krótko mówiąc, nie jedź, jeśli możesz, a zamiast tego skorzystaj z doskonałej sieci transportu publicznego w Szanghaju.

=== Motocyklem i skuterem ===
O ile wynajem motocykli praktycznie nie istnieje, dla stałych gości '''e-rowery i skutery''' są tanim, szybkim i praktycznym sposobem poruszania się. Rowery elektryczne nie wymagają prawa jazdy i są tańsze, ale mają tylko krótki zasięg baterii (około 50 km) i niską prędkość maksymalną, i są częstym celem złodziei. Tani e-rower można odebrać w dowolnym dużym supermarkecie — spodziewaj się, że za nowy model zapłacisz około 1500-2500¥. Małe sklepy sprzedają również przekonwertowane e-rowery (skutery motorowe przystosowane do zasilania energią elektryczną), które są droższe, ale szybsze, wygodniejsze i mają większy zasięg baterii. Motocykle o pojemności 50 cm3 wymagają rejestracji, ale nie wymagają prawa jazdy, podczas gdy wszystko, co większe, wymaga prawa jazdy. Motocykle można kupić u sprzedawców używanych motocykli, znajdujących się głównie w dzielnicach zamieszkałych przez klasę robotniczą – używany motorower 50 cm3 będzie kosztował około 2000¥, podczas gdy 125 cm3 będzie kosztować znacznie więcej, w zależności od stanu i przebiegu. Jeśli planujesz jeździć motocyklem, trzymaj się skuterów z automatyczną skrzynią biegów, ponieważ są one znacznie łatwiejsze w jeździe w gęstym ruchu niż rower z ręczną skrzynią biegów.

Oczekuje się, że motocykle będą korzystać z pasa rowerowego i skrzyżowań ze skrzyżowaniami za pośrednictwem sygnalizacji świetlnej dla pieszych, która jest często szybsza, gdy ruch samochodowy zatrzymuje się. Uważaj, szczególnie w nocy, na osoby jadące z wyłączonymi światłami lub jadące po złej stronie drogi — pamiętaj, że e-rowery nie wymagają żadnego prawa jazdy, dlatego kierowcy często łamią przepisy ruchu drogowego i wybierają kreatywne, ale niebezpieczne ścieżki ruch drogowy. Parkowanie jest łatwe — większość chodników służy jako parking dla rowerów, chociaż na cichych ulicach rower może zostać skradziony, więc użyj kilku dobrych zamków. W ruchliwych miejscach, strzeżone parki rowerowe pobierają około 0,5-1¥ dziennie.

'''Zabytkowe motocykle z bocznymi wózkami''' są używane głównie przez emigrantów i turystów. Większość emigrantów i mieszkańców Szanghaju jest zbyt zakłopotana, aby skorzystać z tego, co wielu uważa za szczególnie „niefajny” środek transportu. Wózki boczne Changjiang były używane przez chińską armię do 1997 roku. Istnieje kilka klubów właścicieli wózków w Szanghaju (Black Bats, People's Riders Club), sklepów (Yiqi, Cao, Fan, Jack, Jonson, Leo) oraz organizatora wycieczek ([http://www.shanghaisideways.com/ Shanghai Sideways]), które warto sprawdzić.

== Warto zobaczyć ==
To, dokąd się udać w Szanghaju, zależy w dużej mierze od dostępnego czasu i Twoich zainteresowań. W przypadku obszarów z większością głównych atrakcji turystycznych zobacz powyższe sekcje Śródmieście i Pudong oraz artykuły dotyczące dzielnic, do których prowadzą linki. Możesz także pobrać niektóre aplikacje, takie jak Meituan, lub skorzystać z lokalnej wyszukiwarki Baidu, aby znaleźć więcej informacji; jeśli ceny i lokalizacje ostatnio się zmieniły, aplikacje są bardziej aktualne niż wiele ofert online.

Wiele głównych atrakcji turystycznych Szanghaju znajduje się w dzielnicy Huangpu:
[[Plik:Yuyuan gardens, Shanghai.JPG|thumb|Herbaciarnia na starym mieście]]
* '''Stare Miasto''' (老城厢; Lao Chengxiang, znane również jako 南市, Nanshi) to oryginalne chińskie miasto sprzed około 1000 lat, obecnie główny obszar turystyczny. Centrum tego obszaru to '''Ogrody Yuyuan'''.
* '''Międzynarodowa Osada''' została zbudowana na północ i zachód od Starego Miasta, począwszy od lat 40. XIX wieku. W zachodnich książkach z okresu kolonialnego „Szanghaj” oznacza tę osadę.
* '''Bund''' (外滩 Wàitan). Nadrzeczna aleja, która była centrum XIX-wiecznego Szanghaju, a obecnie jest główną atrakcją turystyczną. 
* '''Plac Ludowy''' (Renmin Gongyuan). To, co kiedyś było torem wyścigów konnych na skraju brytyjskiej dzielnicy, jest teraz dużym i ruchliwym parkiem w centrum miasta. W klubie starego toru mieści się obecnie muzeum i znakomita restauracja. Pod placem na skraju parku znajduje się stacja metra, która jest jednym z węzłów systemu szanghajskiego i jedną z najbardziej ruchliwych stacji metra na Ziemi; tam spotykają się linie 1, 2 i 8. W pobliżu znajduje się kilka dużych, luksusowych centrów handlowych i domów towarowych

[[Plik:Jing'an Temple Shanghai 11.jpg|thumb|Świątynia Jing'an, dystrykt Jing'an]]
'''Nanjing Road''' była główną ulicą starej brytyjskiej koncesji; dziś jest to główna, ekskluzywna ulica handlowa. Linia 2 biegnie pod nią na pewnej odległości i ma wzdłuż niej cztery stacje; na liście wschód-zachód są to Nanjing Road East, Plac Ludowy, Nanjing Road West i świątynia jing'an. Droga przebiega przez dwie dzielnice.

* '''Nanjing Road East''' w dzielnicy Huangpu rozciąga się od Bundu do Parku Ludowego, a większość z nich to bardzo ruchliwy pas tylko dla pieszych.
* '''Nanjing Road West''' to kontynuacja dzielnicy Jing'an. Część biegnie wzdłuż północnej strony Parku Ludowego. Punktem orientacyjnym poza parkiem jest '''Świątynia Jing'an''', piękny starożytny budynek ze stacją metra nazwaną jej imieniem.
Aby posmakować Szanghaju z lat 20. XX wieku, z dużą ilością klasycznej architektury w stylu zachodnim, udaj się do okazałych starych budynków Bundu i pobliskich części Huangpu; jest to nadal główny obszar handlowy. Jeśli wolisz bardziej nowoczesną architekturę, wyjątkowo wysokie budynki i ogromne centra handlowe, najlepszymi dzielnicami dla drapaczy chmur są Pudong i Jing'an. Zobacz powiązane artykuły, aby uzyskać szczegółowe informacje.

Inne ważne zabytki znajdują się w dawnej '''koncesji francuskiej'''. To zawsze była modna okolica – nawet w okresie kolonialnym mieszkało tam wielu słynnych Chińczyków – i tak jest do dziś z wieloma najlepszymi rozrywkami i sklepami w Szanghaju. Traktujemy ją jako jedną dzielnicę i dajemy jej własny artykuł. W jego obrębie znajdują się:

[[Plik:Site of the First National Congress of the Communist Party of China.jpg|thumb|Budynki Shikumen]]
* '''Xujiahui''', centrum dzielnicy Xuhui, z węzłem metra (linie 1, 9 i 11), głównymi drogami, ogromnymi centrami handlowymi, w tym wieloma sklepami elektronicznymi, oraz luksusowymi budynkami mieszkalnymi i biurowymi.
* '''Huaihai Road''', ekskluzywna ulica handlowa, którą wielu mieszkańców Szanghaju woli od Nanjing Road.
* '''Hengshan Road''', która biegnie od Huaihai Road do Xujiahui, ma największe skupisko restauracji i barów w Szanghaju.
* '''Xintiandi''', obszar starych domów shikumen („kamienna brama”, unikalny styl szanghajski), przebudowany z centrami handlowymi, modnymi barami i restauracjami oraz dużą ilością turystyki.
* '''Tianzifang''', kolejny obszar osiedli shikumen, który został przebudowany. Jest nowszy niż Xintiandi i kładzie nacisk na sztukę, rzemiosło i zakupy w butikach, gdzie Xintiandi kładzie nacisk na markowe towary i rozrywkę.
Ogólnie rzecz biorąc, koncesja francuska to najlepszy obszar Szanghaju na zakupy w butikach, małe galerie i sklepy z rękodziełem oraz ciekawe restauracje

=== Muzea ===
[[Plik:Shanghai Museum 2006 10-37.jpg|thumb|Muzeum Szanghaju]]
* Huangpu ma '''Muzeum Szanghaju''' i ''Muzeum Urbanistyki w Szanghaju''' po przeciwnych stronach Placu Ludowego oraz '''Muzeum Historyczne Bundu''' w parku na północnym krańcu Bundu.
* '''Muzeum Kolejnictwa w Szanghaju''' znajduje się w pobliżu dworca kolejowego w Zhabei.
* '''Muzeum Chińskich Sztuk Walki''' znajduje się na terenie kampusu Instytutu Wychowania Fizycznego w Szanghaju; zobacz artykuł Dystrykt Yangpu, aby uzyskać szczegółowe informacje.
* W dzielnicy Putuo znajduje się '''Muzeum Śluzy Wodnej Dynastii Yuan''', ciekawy przykład średniowiecznej inżynierii.
* '''Muzeum Historii Miasta Szanghaju''' znajduje się po drugiej stronie rzeki, poniżej Perłowej Wieży w Pudong.
* '''Muzeum Historii Naturalnej w Szanghaju''' znajduje się w dzielnicy Jing'an, obok nazwanej od niej stacji metra na linii 1 .

=== Galerie sztuki ===
Obszary galerii są raczej rozproszone, wiele z nich znajduje się z dala od centrum iw dawnych budynkach przemysłowych, które zostały odnowione i ponownie wykorzystane.

* '''Dzielnica sztuki M50''' to główne centrum współczesnej sztuki chińskiej w Szanghaju, z dziesiątkami studiów i galerii. Znajduje się w dawnej fabryce w dzielnicy Putuo.
* '''1933 Szanghaj''' jest w dawnej rzeźni; ma teatr, sklepy, kawiarnie i studia. Zobacz Hongkou po szczegóły.
* '''Elektrownia Sztuki''' znajduje się nad rzeką Huangpu, w starej elektrowni przekształconej najpierw w pawilon na Expo 2010, a następnie jako pierwsze państwowe muzeum sztuki współczesnej w Chinach. Jest w Huangpu.
* '''Szanghajskie Centrum Plakatu i Sztuki Propagandowej''' znajduje się po zachodniej stronie Koncesji Francuskiej. Świetna kolekcja plakatów z czasów Mao i innych pamiątek, trochę trudna do znalezienia, ale warta wysiłku.
* '''Szanghajska Galeria Sztuki''' to galeria handlowa w centrum handlowym o nazwie 3 na Bundzie.
* Obszar Tianzifang we francuskiej koncesji ma wiele galerii i studiów.
* Zachodni Bund we francuskiej koncesji to jedna z najnowszych dzielnic artystycznych miasta. W 2019 roku francuskie muzeum sztuki Centre Pompidou założyło tutaj swoją pierwszą chińską placówkę w '''Muzeum Zachodniego Bundu'''.

=== Świątynie ===
[[Plik:20090628_Shanghai_Wen_Miao_0564.jpg|thumb|Świątynia konfucjańska]]
Szanghaj wiele świątyń, kościołów, meczetów i synagog.

* '''Świątynia Jing'an''' to duża świątynia buddyjska w dzielnicy Jing'an, obok stacji metra (linie 2 i 7) nazwanej jej imieniem.
* '''Świątynia Longhua''' to świątynia buddyjska Zen na południowym skraju Koncesji Francuskiej.
* Stare miasto ma zarówno Taoistyczną '''Świątynię Boga Miasta''' (Chenghung Miao), jak i '''Szanghajską Świątynię Konfucjańską''' (Wen Miao).
* '''Katedra św. Ignacego''' jest głównym kościołem katolickim zbudowanym przez Francuzów w pobliżu Xujiahui.
* '''Kościół Świętej Trójcy''' to anglikańska katedra po wschodniej stronie Placu Ludowego w starej brytyjskiej dzielnicy.
* '''Świątynia Jadeitowego Buddy''' znajduje się w Putuo, małej buddyjskiej świątyni z kilkoma pięknymi posągami.
* '''Meczet Xiaotaoyuan''' to największy meczet w Szanghaju, obok którego znajduje się oddzielny meczet dla kobiet. Jest w Huangpu.
Oczywiście po mieście rozrzuconych jest wiele mniejszych budynków religijnych — buddyjskich, taoistycznych, konfucjańskich, muzułmańskich i chrześcijańskich.

=== Wodne miasta ===
[[File:Zhujiajiao-04.JPG|thumb|Zhujiajao]]
Na zachodnich przedmieściach znajdują się miasta wodne, popularne zarówno wśród mieszkańców Szanghaju, jak i turystów. Są dość malownicze z kanałami jako głównym środkiem transportu i wieloma tradycyjnymi mostami i budynkami.

* '''Zhujiajiao''' znajduje się na zachodnim skraju gminy w dzielnicy Qingpu i można do niego dojechać linią 17 z dworca kolejowego Hongqiao lub autobusem. Jest dość popularny wśród mieszkańców Szanghaju, zarówno Chińczyków, jak i emigrantów. Jest kilka barów prowadzonych przez emigrantów.
* '''Qibao''' jest bliżej centrum w dzielnicy Minhang i można do niego dojechać metrem linii 9, stacja Qibao, a następnie przejść blok na południe). Jest mniejszy niż Zhujiajiao i ma większy odsetek turystów.
* '''Fengjing''' w dzielnicy Jinshan ma wielu artystów, nawet swój własny dość dobrze znany styl malowania „chłop z Jinshan”. Linia 22 metra zabierze Cię do Jinshan, ale będziesz potrzebować lokalnego autobusu lub taksówki, aby dotrzeć do Fengjing.
Ten typ miasta znajduje się na całym obszarze Delty Jangcy. W szczególności jest ich kilka w regionach [[Suzhou]] i [[Hangzhou]], a także w Szanghaju.

== Aktywny wypoczynek ==
Władze miejskie prowadzą witrynę Szanghajskiej Informacji Kulturalnej, która zawiera dobre wykazy bieżących wydarzeń (specjalne eksponaty w muzeach i galeriach; pokazy, takie jak akrobatyka w cyrku, koncerty muzyków i spektakle; imprezy sportowe).

=== Zakupy ===
Jeśli lubisz robić zakupy lub oglądać wystawy sklepowe, spacer po jednej z głównych handlowych ulic Szanghaju zajmuje godzinę lub dwie (lub nawet kilka dni, jeśli odwiedzasz wiele sklepów i odkrywasz boczne uliczki) i może być całkiem interesujący:

* Nanjing Road, zaczynając od Bund (stacja metra Nanjing Road East, linia 2 lub 10) i kierując się na zachód w kierunku Parku Ludowego, Świątyni Jing'an i być może dalej
* Huaihai Road we francuskiej koncesji, rozpoczynająca się na stacji metra South Huangpi Road na linii 1 i kierująca się na zachód. Na skrzyżowaniu tuż za stacją Changshu Road skręć w lewo (za Starbucks), aby dotrzeć do całej dzielnicy barów i restauracji wzdłuż Hengshan Road, aby zakończyć podróż w komfortowych warunkach.
Zobacz [[#Zakupy]] poniżej, aby uzyskać więcej informacji na temat tych ulic i pobliskich obszarów.

=== Parki ===
Prawie każda dzielnica Szanghaju ma kilka parków. Niektóre z głównych to:

* Park Ludowy, bardzo centralnie, z głównym węzłem metra pod nim
* Park Jing'an, po drugiej stronie ulicy od świątyni i stacji metra
* Fuxing Park we francuskiej koncesji
* Park Lu Xun w Hongkou nosi imię słynnego pisarza. Ma przejażdżki dla dzieci i jezioro z łódkami do wynajęcia.
* Park Leśny Gongqing w Yangpu oferuje również przejażdżki i łodzie.
* Park Zhongshan w Changning
* Daning Tulip Park, na północ od dworca kolejowego w Zhabei
* '''Shanghai Expo Park''' składa się z dwóch części, większej w Pudong i mniejszej w Puxi, na południe od Huangpu. Power Station of Art (wymieniona pod #galerie sztuki) znajduje się w części parku Puxi.
* Jinjiang Action Park, park rozrywki w południowej części Koncesji Francuskiej. Ma duży diabelski młyn z dobrym widokiem na większą część miasta. Linia metra 1 do stacji Jinjiang Park.
Jeśli grasz w grę o nazwie ''wei qi'' po chińsku lub „go” po angielsku, prawdopodobnie znajdziesz miejscowych grających w Fuxing Park lub Jing'an Park.

=== Inne ===
* '''Pij w herbaciarni'''. Odwiedź jedną z wielu herbaciarni w Szanghaju. Uważaj, aby nie zamawiać zadziwiająco drogich herbat ani za dużo jedzenia. Uważaj na przyjaznych nieznajomych, którzy chcą zabrać cię do herbaciarni lub baru; może to być oszustwo.
* '''Popłyń łodzią po rzece'''. Wiele firm organizuje wycieczki po rzece. Poszukaj jednego z tańszych. To świetny sposób, aby zobaczyć imponującą panoramę Szanghaju i brzegi rzeki oraz zrobić dobre zdjęcia. Niektóre firmy oferują wycieczki krajoznawcze trwające kilka godzin i obejmujące sporą część rzeki i/lub Suzhou Creek. Tańszą, ale mniej malowniczą alternatywą jest wzięcie jednego z wielu promów, które przeprawiają się przez rzekę za kilka juanów.
* '''Autobusy piętrowe''' kursują przez większość centrum miasta i można do nich wsiąść w dowolnym miejscu na trasie.
* '''[https://www.chinaodysseytours.com/ China Odyssey Tours]''', ☏ +86-773-5854000. Wycieczki po mieście dla par i rodzin.

== Praca ==
Szanghaj ma ponad 200 000 obcokrajowców, z których większość pracuje, a zakres prac i zawodów jest ogromny. Największą grupę stanowią nauczyciele języka angielskiego i pracownicy zagraniczni wysyłani przez firmy zagraniczne do pracy w chińskich oddziałach lub fabrykach lub do kontaktów z dostawcami lub partnerami. Istnieje również znaczna liczba innych nauczycieli na każdym poziomie, od przedszkola do uniwersytetu, zagraniczni pracownicy chińskich firm, podwykonawcy zajmujący się projektowaniem czegokolwiek, od odzieży po samochody, personel dyplomatyczny w różnych konsulatach, artyści i muzycy, niezależni profesjonaliści, tacy jak prawnicy i architekci i osoby prowadzące własne firmy eksportowe, a nawet fabryki.

Z reguły nauczyciele języka angielskiego są opłacani mniej niż inne grupy, choć według lokalnych standardów wciąż całkiem dobrze. W pewnym stopniu odzwierciedla to oferta zachodnich barów i restauracji; niektóre z ekskluzywnych miejsc są przeznaczone głównie dla emigrantów z wysokimi zarobkami lub hojnymi kontami wydatków. Miejsca te również przyciągają turystów i bogatych Chińczyków, ale typowego nauczyciela z zagranicy (nie mówiąc już o większości Chińczyków lub niskobudżetowych backpackersów) nie stać na nie.

== Nauka ==
=== Uniwersytety ===
Szanghaj ma co najmniej kilkanaście uniwersytetów, wiele z kilkoma kampusami. Większość zatrudnia zagranicznych nauczycieli języka angielskiego, a wielu ma zagranicznych studentów.

Dwa są częścią C9 League, grupy prestiżowych uniwersytetów, mniej więcej chińskiego odpowiednika „Ivy League” w USA.

* '''[https://www.fudan.edu.cn/ Uniwersytet Fudan]''' (复旦大学 ''Fùdàn Dàxué'') jest jednym z najlepszych chińskich uniwersytetów ogólnych. Główny kampus znajduje się w Yangpu.
* '''[https://www.sjtu.edu.cn/ Uniwersytet Jiatong w Szanghaju]''' (上海交通大学 ''Shànghǎi Jiāotōng Dàxué'') jest jednym z najlepszych na kierunkach technicznych. Ma pięć kampusów w różnych dzielnicach i ma ponad 40 000 studentów, w tym około 24 000 doktorantów. Nowy kampus główny znajduje się w Minhang. Pierwotny kampus we francuskiej koncesji jest obecnie wykorzystywany głównie do kształcenia ustawicznego; ma program MBA i kursy języka chińskiego. Linia metra 10 ma stację uniwersytecką Jiaotong w pierwotnym kampusie.
Istnieje również wiele uniwersytetów spoza C9:

* East China Normal University (ECNU) ma również swój główny kampus w Minhang, obok Jiaody.
* Uniwersytet Nowojorski w Szanghaju jest wspólnym przedsięwzięciem szkoły amerykańskiej i ECNU z kampusem w Pudong.
* Zhabei ma główny kampus Uniwersytetu w Szanghaju.
* Baoshan ma kolejny kampus uniwersytetu w Szanghaju.
* Yangpu ma cztery uniwersytety: Fudan, Tongji, Finanse i Ekonomia oraz Wychowanie Fizyczne; ostatni ma muzeum sztuk walki.
* Fengxian ma Szanghajską Szkołę Biznesu.
* Sonjiang ma całe miasto uniwersyteckie z wieloma uniwersytetami
* Nanhui ma osiem kampusów z około 100 000 studentów.
* Zhangjiang Hi-Tech Park w Pudong ma kampus Fudan i Shanghai Tech University (otwarty w 2016 r.).
Większość z nich ma znaczne kontyngenty studentów zagranicznych, a niektóre zatrudniają obcokrajowców jako nauczycieli języka angielskiego lub na innych stanowiskach wydziałowych. Wszystkie mają w pobliżu obszary z tanim jedzeniem, barami i sklepami, które zaspokajają rynek studencki; mogą to być jedne z najlepszych miejsc w Szanghaju, w których można szukać niskich kosztów i tętniącego życiem nocnego życia z młodym tłumem.

Niektóre uniwersytety mają swoje nazwy stacji metra, stacje Jiao Tong University i Tonji University (linia 10), Shanghai University (linia 7) i Sonjiang University Town (linia 9).

=== Inne zajęcia ===
Istnieją również szkoły różnych chińskich sztuk lub rzemiosł, w tym gotowania, sztuk walki i malarstwa. Wiele z nich jest objętych koncesją francuską, choć niektóre mają też inne okręgi.

Są też szkoły oferujące naukę języka chińskiego. Kilka uniwersytetów oferuje takie kursy i istnieją inne możliwości:

* '''[http://www.mandarinhouse.cn/ Mandaryński Dom]''' (美和汉语). Założona w 2004 r.; kampus w Szanghaju znajduje się na Placu Ludowym. 
* '''[https://www.ltl-shanghai.com/ LTL Mandarin School Shanghai]''', info@ltl-shanghai.com. W koncesji francuskiej. Dla zainteresowanych prowadzą również lekcje szanghajskiego dla obcokrajowców. 
* {{Znacznik|'''Mandarin Meizhi'''|31.19995 |121.43129 |typ=nauka|url=|kolor=FF00FF|treść=}}'''[http://www.meizhi-cn.com/en/index1.htm Mandarin Meizhi]''' (''dwie lokalizacje: Xujiahui obok Uniwersytetu Jiaotong i Hongqiao-Gubei''), ☏ +862152300140, meizhish@gmail.com. 09:00-21:00. Kursy języka mandaryńskiego w mowie i piśmie, w tym kursy biznesowe i konwersacyjne oraz przygotowanie do testów. Istnieją krótkoterminowe zajęcia intensywne (grupowe lub indywidualne) i programy długoterminowe, a także kursy dostosowane do indywidualnych potrzeb. Szkoła jest oficjalnym centrum egzaminacyjnym dla testu biegłości w języku chińskim HSK i TCSL (Nauczanie chińskiego jako drugiego języka). 
* '''[https://www.hutong-school.com/ Hutong School Shanghai]''' oferuje szereg kursów języka chińskiego, w tym intensywne kursy przygotowujące do HSK, lekcje chińskiego biznesowego i chińskiego dla dzieci. Zajęcia grupowe i prywatne są dostępne z doświadczonymi rodzimymi lektorami. E-mail: shanghai@hutongschool.com Tel: (+86) 21 3428 0099
* '''[https://www.thatsmandarin.com/learn-chinese-shanghai/ That's Mandarin School]''' oferuje różnorodne indywidualne i grupowe kursy języka chińskiego, w tym intensywne, w niepełnym wymiarze godzin, przygotowanie do HSK. Dostępne są również różne letnie i zimowe programy zanurzeniowe dla dzieci i młodzieży, a także lekcje chińskiego online.

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Rozrywka ==
Aby poznać inną stronę Szanghaju, możesz nauczyć się gotować w jednej ze szkół gotowania lub w jednej z restauracji proponującej/organizującej kursy gotowania. Niektóre z nich są bardziej luksusowe, jak na przykład „The kitchen At...” [http://www.thekitchenat.com/] oferujące doświadczonych kucharzy. Inne zaś proponują podejście bardziej lokalne z poznaniem kultury, jak na przykład „Cook in Shanghai” organizujące wycieczki objazdowe po targach ze świeżymi produktami i w luźnej atmosferze.

== Imprezy ==

== Noclegi ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Wyjazd ==

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Chiny}}
{{Geo|31.2|121.5}}

[[Kategoria:Chiny]]</text>
      <sha1>owsxwzfhykqdre9grg2iig5wy9ezth5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Saksonia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3036</id>
    <revision>
      <id>119759</id>
      <parentid>113399</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:25:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4379" xml:space="preserve">{{Top-banner|Bastei-elbe-banner.jpg}}
{{Jednostka administracyjna infobox
 |grafika          = Luftbild Schloss Moritzburg 2014-03-29 1.JPG
 |flaga            = Flag of Saxony (state).svg
 |mapa             = Locator map Saxony in Germany.svg
 |stolica          = [[Drezno]]
 |ustrój           = 
 |waluta           = euro
 |powierzchnia     = 18 415
 |ludność          = 4 168 732
 |język            = niemiecki
 |religia          = 
 |napięcie prądu   = 230
 |numer kierunkowy = 
 |domena           = 
 |strefa czasowa   = 
}}
[[Plik:Dresden Zwinger Wappen 3.jpg|thumb|250px|Godło I RP na Zwingerze]]
'''Saksonia''' – kraj związkowy w [[Niemcy|Niemczech]] graniczący z [[Polska|Polską]], [[Czechy|Czechami]] i z następującymi krajami związkowymi: [[Bawaria]], [[Turyngia]], [[Saksonia-Anhalt]] i [[Brandenburgia]]. Stolicą jest [[Drezno]].

== Charakterystyka ==
=== Geografia ===
* [[Górne Łużyce]]
* [[Dolne Łużyce]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Rudawy]]
* [[Saska Szwajcaria]]
* [[Vogtland]]

=== Regiony ===
* [[Rejencja Chemnitz]]
* [[Rejencja Drezno]]
* [[Rejencja Lipsk]]

=== Klimat ===
Klimat łagodny. Istnieją liczne winnice.

=== Historia ===
Zwyczajowe prawo saskie rozpowszechnione na ziemiach polskich było używane w licznych miastach polskich obok Weichbildu saskiego. Jedna z wersji tego prawa została złożona przez Kazimierza Wielkiego w sądzie wyższym prawa niemieckiego na Zamku w Krakowie, przez co stało się tekstem oficjalnym. W XVIII wieku w unii personalnej znalazły się Saksonia z Polską (1697–1763). August II, elektor saski został wybrany na króla Polski, po wcześniejszej konwersji na katolicyzm. Sam pomysł elekcji Augusta wydawał się trafny. Polska i Saksonia, pozostające w unii personalnej, miały wspólnego przeciwnika – rosnące w siłę Prusy. Za panowania Augusta II i Augusta III powstało wiele reprezentacyjnych obiektów i muzeów Drezna, w tym Zwinger, Kościół Dworski, Pałac Japoński. W drugiej połowie XVIII Drezno i Lipsk stały się ośrodkami konfederatów barskich, a następnie terenem przygotowań do insurekcji kościuszkowskiej, prowadzonych przez polską emigrację trzeciomajową z Hugonem Kołłątajem na czele. Po wstrzymaniu działań przeciwko armii rosyjskiej większość działaczy politycznych wyjechała głównie do Saksonii, tam bowiem w Lipsku i Dreźnie powstawał ośrodek emigracyjny przeciwników konfederacji targowickiej. Do Lipska wyjechał również Tadeusz Kościuszko. W latach 1806–1815 królestwo saskie pozostawało w unii personalnej z Księstwem Warszawskim, król Saksonii Fryderyk August I był również Księciem Warszawskim. Konstytucja Księstwa Warszawskiego została nadana w 1807 r. w Dreźnie. Po stłumieniu przez Rosjan powstania listopadowego, Lipsk stał się miejscem schronienia polskich emigrantów.

=== Polityka ===
Ostatnie wybory w 2019 wygrała CDU. Drugą siłą w landtagu saskim została AfD.

=== Gospodarka ===
Po zjednoczeniu Niemiec w gospodarce Saksonii odnotowano szereg znaczących zmian strukturalnych. Nierentowne przedsiębiorstwa przemysłowe zostały poddane procesowi likwidacji. Wiele kopalni węgla brunatnego i elektrowni zostało zamkniętych lub zreorganizowanych na nowo. Byłe wyrobiska górnicze są obecnie rekultywowane. Wśród byłych landów wschodnich Saksonia jest krajem najbardziej zamożnym.

== Dojazd ==
[[Plik:Altstadt, Dresden, seen from the Ministry of War, Saxony, Germany, 1890-1900.jpg|thumb|250px|Statki na Labie w XIX wieku]]
=== Samochodem ===
Z Polski można przyjechac autostradą A4.

=== Samolotem ===
Lotniska są w Dreznie i Lipsku.

=== Statkiem ===
Statki wycieczkowe kursują na Labie.

== Miasta ==
* [[Budziszyn]]
* [[Chemnitz]]
* [[Drezno]]
* [[Freiberg]]
* [[Görlitz]]
* [[Hoyerswerda]]
* [[Lipsk]]
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Plauen]]
* [[Zwickau]]
* [[Żytawa]]
&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Plik:City Bautzen Germany 104.JPG|Bautzen
Plik:Goethe Statue Naschmarkt Leipzig.jpg|Lipsk
Plik:Meißen Burgberg mit Albrechtsburg und Dom.jpg|Meißen
Plik:SchlossHartenfels.JPG|Torgau
Plik:Basteibrücke bei Rathen...IMG 7830WI.jpg|Basteibrücke
&lt;/gallery&gt;
== Ciekawe miejsca ==

== Transport ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Noclegi ==

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

{{Zarys}}
{{Atrybucja}}
{{Jest w|Niemcy}}


[[Kategoria:Saksonia| ]]</text>
      <sha1>hnmoyxw7ugw3egx2i18211qhwj8cenh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119760</id>
      <parentid>119759</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:27:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Ciekawe miejsca */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4391" xml:space="preserve">{{Top-banner|Bastei-elbe-banner.jpg}}
{{Jednostka administracyjna infobox
 |grafika          = Luftbild Schloss Moritzburg 2014-03-29 1.JPG
 |flaga            = Flag of Saxony (state).svg
 |mapa             = Locator map Saxony in Germany.svg
 |stolica          = [[Drezno]]
 |ustrój           = 
 |waluta           = euro
 |powierzchnia     = 18 415
 |ludność          = 4 168 732
 |język            = niemiecki
 |religia          = 
 |napięcie prądu   = 230
 |numer kierunkowy = 
 |domena           = 
 |strefa czasowa   = 
}}
[[Plik:Dresden Zwinger Wappen 3.jpg|thumb|250px|Godło I RP na Zwingerze]]
'''Saksonia''' – kraj związkowy w [[Niemcy|Niemczech]] graniczący z [[Polska|Polską]], [[Czechy|Czechami]] i z następującymi krajami związkowymi: [[Bawaria]], [[Turyngia]], [[Saksonia-Anhalt]] i [[Brandenburgia]]. Stolicą jest [[Drezno]].

== Charakterystyka ==
=== Geografia ===
* [[Górne Łużyce]]
* [[Dolne Łużyce]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Rudawy]]
* [[Saska Szwajcaria]]
* [[Vogtland]]

=== Regiony ===
* [[Rejencja Chemnitz]]
* [[Rejencja Drezno]]
* [[Rejencja Lipsk]]

=== Klimat ===
Klimat łagodny. Istnieją liczne winnice.

=== Historia ===
Zwyczajowe prawo saskie rozpowszechnione na ziemiach polskich było używane w licznych miastach polskich obok Weichbildu saskiego. Jedna z wersji tego prawa została złożona przez Kazimierza Wielkiego w sądzie wyższym prawa niemieckiego na Zamku w Krakowie, przez co stało się tekstem oficjalnym. W XVIII wieku w unii personalnej znalazły się Saksonia z Polską (1697–1763). August II, elektor saski został wybrany na króla Polski, po wcześniejszej konwersji na katolicyzm. Sam pomysł elekcji Augusta wydawał się trafny. Polska i Saksonia, pozostające w unii personalnej, miały wspólnego przeciwnika – rosnące w siłę Prusy. Za panowania Augusta II i Augusta III powstało wiele reprezentacyjnych obiektów i muzeów Drezna, w tym Zwinger, Kościół Dworski, Pałac Japoński. W drugiej połowie XVIII Drezno i Lipsk stały się ośrodkami konfederatów barskich, a następnie terenem przygotowań do insurekcji kościuszkowskiej, prowadzonych przez polską emigrację trzeciomajową z Hugonem Kołłątajem na czele. Po wstrzymaniu działań przeciwko armii rosyjskiej większość działaczy politycznych wyjechała głównie do Saksonii, tam bowiem w Lipsku i Dreźnie powstawał ośrodek emigracyjny przeciwników konfederacji targowickiej. Do Lipska wyjechał również Tadeusz Kościuszko. W latach 1806–1815 królestwo saskie pozostawało w unii personalnej z Księstwem Warszawskim, król Saksonii Fryderyk August I był również Księciem Warszawskim. Konstytucja Księstwa Warszawskiego została nadana w 1807 r. w Dreźnie. Po stłumieniu przez Rosjan powstania listopadowego, Lipsk stał się miejscem schronienia polskich emigrantów.

=== Polityka ===
Ostatnie wybory w 2019 wygrała CDU. Drugą siłą w landtagu saskim została AfD.

=== Gospodarka ===
Po zjednoczeniu Niemiec w gospodarce Saksonii odnotowano szereg znaczących zmian strukturalnych. Nierentowne przedsiębiorstwa przemysłowe zostały poddane procesowi likwidacji. Wiele kopalni węgla brunatnego i elektrowni zostało zamkniętych lub zreorganizowanych na nowo. Byłe wyrobiska górnicze są obecnie rekultywowane. Wśród byłych landów wschodnich Saksonia jest krajem najbardziej zamożnym.

== Dojazd ==
[[Plik:Altstadt, Dresden, seen from the Ministry of War, Saxony, Germany, 1890-1900.jpg|thumb|250px|Statki na Labie w XIX wieku]]
=== Samochodem ===
Z Polski można przyjechac autostradą A4.

=== Samolotem ===
Lotniska są w Dreznie i Lipsku.

=== Statkiem ===
Statki wycieczkowe kursują na Labie.

== Miasta ==
* [[Budziszyn]]
* [[Chemnitz]]
* [[Drezno]]
* [[Freiberg]]
* [[Görlitz]]
* [[Hoyerswerda]]
* [[Lipsk]]
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Plauen]]
* [[Zwickau]]
* [[Żytawa]]
&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Plik:City Bautzen Germany 104.JPG|Bautzen
Plik:Goethe Statue Naschmarkt Leipzig.jpg|Lipsk
Plik:Meißen Burgberg mit Albrechtsburg und Dom.jpg|Meißen
Plik:SchlossHartenfels.JPG|Torgau
Plik:Basteibrücke bei Rathen...IMG 7830WI.jpg|Basteibrücke
&lt;/gallery&gt;
== Ciekawe miejsca ==
* [[Oybin]]

== Transport ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Noclegi ==

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

{{Zarys}}
{{Atrybucja}}
{{Jest w|Niemcy}}


[[Kategoria:Saksonia| ]]</text>
      <sha1>mpffc9zza4gnuiyzh9wnzrktoob5tmd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Görlitz</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9838</id>
    <revision>
      <id>119765</id>
      <parentid>115327</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:33:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11546" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Altstadtbrücke und Peterskirche in Görlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}
[[Plik:Peterskirche Goerlitz.jpg|thumb|295px|Widok Görlitz Peterskirche z mostem z Polski.]]
[[Plik:Görlitz01.jpg|thumb|295px|Peterskirche]]
'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. 

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe|51.152|14.9905|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
[[Plik:Meridian.jpg|thumb|Znacznik 15-tego południka]]
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku. 
* '''Schönof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>30w5fd49miadl5rcy6kpnujajq3ugll</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119766</id>
      <parentid>119765</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:40:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11563" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Altstadtbrücke und Peterskirche in Görlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. 

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
[[Plik:Peterskirche Goerlitz.jpg|thumb|Widok Görlitz Peterskirche z mostem z Polski.]]
[[Plik:Görlitz01.jpg|thumb|Peterskirche]]
[[Plik:Meridian.jpg|thumb|Znacznik 15-tego południka]]
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku. 

=== Budynki ===
* '''Schönof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.

=== Inne ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>73kyudpm3cn4romiiu3wuu1sy9f4t43</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119767</id>
      <parentid>119766</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:48:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Kościóły */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12031" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Altstadtbrücke und Peterskirche in Görlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. 

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
[[Plik:Peterskirche Goerlitz.jpg|thumb|Widok Görlitz Peterskirche z mostem z Polski.]]
[[Plik:Görlitz01.jpg|thumb|Peterskirche]]
[[Plik:Meridian.jpg|thumb|Znacznik 15-tego południka]]
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Katedra św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Katedra św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Budynki ===
* '''Schönof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.

=== Inne ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>cxo512f6ykgdn45ky2p86vfye98yu7u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119768</id>
      <parentid>119767</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:59:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zobaczyć */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12433" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Altstadtbrücke und Peterskirche in Görlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. 

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz Stadtkirche St. Peter und Paul Peterskirche Sachsen Saxony Germany Foto 2007 Wolfgang Pehlemann Wiesbaden DSCN1237.jpg|św. Piotra i Pawła
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Budynki ===
* '''Schönof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.

=== Inne ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>pm8n70bt7xn57z4mghobn5sgsgpn3ea</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119769</id>
      <parentid>119768</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T18:05:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Kościóły */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12601" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Altstadtbrücke und Peterskirche in Görlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. 

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Budynki ===
* '''Schönof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.

=== Inne ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>85h6oanwjzb2aonlyve8r5q4064p9zr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119770</id>
      <parentid>119769</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T18:06:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Budynki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12602" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Altstadtbrücke und Peterskirche in Görlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. 

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Budynki ===
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.

=== Inne ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>mmfh0dfujp04u2m0a52nfyuhf0jghk4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119771</id>
      <parentid>119770</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T18:07:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12591" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. 

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Budynki ===
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.

=== Inne ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>dbb270plxqpqa2anwgi7nesrmfpg7ko</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119772</id>
      <parentid>119771</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T18:09:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Inne */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12594" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. 

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Budynki ===
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>8r9avb0v2n1i46pajsjbx4hqrm1eu3q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119773</id>
      <parentid>119772</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T18:17:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Budynki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13021" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. 

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei)
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm)
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
* '''Ciemna brama''' (Finstertor)

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Apteka ratiszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>tcox4hxfzfhiieb6fz4htoeqx335ul9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119774</id>
      <parentid>119773</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:03:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zobaczyć */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13599" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. 

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wiaża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wiaża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Apteka ratiszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>ejkcfeejbmiw1ezb1ygsfaz4bqutoh0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119775</id>
      <parentid>119774</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:11:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zobaczyć */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13925" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. 

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Apteka ratiszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>0120vwfi6hxlkh37t4uijc1ypy79gzy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119776</id>
      <parentid>119775</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:12:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13982" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Apteka ratiszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>o3608wu6bszct0p2lxz5iyk7007ikt2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119777</id>
      <parentid>119776</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:15:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14028" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Apteka ratiszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>cly46gtq1mwcbhognlvbicwlfgw937f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119778</id>
      <parentid>119777</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:16:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Budynki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14028" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>fdwa0drxpk34r3wwlbzigkx93hx5726</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119779</id>
      <parentid>119778</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:18:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Kościóły */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14111" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>1pcfazw5yleoohpwybmuo46tsco69bj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119780</id>
      <parentid>119779</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:22:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Budynki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14182" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>2neaorgdxcvgtrw94rx9sfjz85u1xpp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119781</id>
      <parentid>119780</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:24:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Budynki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14287" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>sqc9saxhqm5aqpm2u57xybebyybgiec</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119782</id>
      <parentid>119781</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:27:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Od północy */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14391" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>cge5klc5ktmlb425mmudwi7sib80eo6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119783</id>
      <parentid>119782</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:29:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Samochodem */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14528" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>rl8tee3qekgu2yntkzb5i0psyuocoia</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119785</id>
      <parentid>119783</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:38:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zobaczyć */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14899" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>4g6084xo3750b5rbd7xoa0wlxd2cvmu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119786</id>
      <parentid>119785</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:41:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Pomniki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15085" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>cup15rm0hfjs9nnnwtnrijyr8qdtwjr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119787</id>
      <parentid>119786</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:44:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zrobić */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15156" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>5xxxkm2i9me26f99hxxn1nfz74wcn2m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119789</id>
      <parentid>119787</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:52:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Budynki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15687" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>gity6q2wppebwvkqqdjlcvqgxd7yj6z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119790</id>
      <parentid>119789</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:54:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zrobić */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15739" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>1o9a0cwiij6lcbp2zqbkl5q6taoicrg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119791</id>
      <parentid>119790</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T21:03:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zrobić */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16111" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>hj99cxqz1lsu3hbru4gbaq7339zidkj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119792</id>
      <parentid>119791</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T21:04:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zrobić */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16204" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>ej0gj5bdv98cgpa78qdkcm5l60mebfl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119793</id>
      <parentid>119792</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T21:21:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Szkoły */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17184" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Pomniki ===
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>0h0wzp551qeiab6ekxmkzpi8yjcda1x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119794</id>
      <parentid>119793</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T21:23:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Pomniki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17205" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Pomniki ===
* '''Muschelminna'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>t7317mawh1esqoo69dg5at3ovjnqduo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119795</id>
      <parentid>119794</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T21:33:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Budynki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17625" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Pomniki ===
* '''Muschelminna'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>gexfrswzjhv2gix8gqqy6o3qaitkr6a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119796</id>
      <parentid>119795</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T21:37:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Pomniki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17655" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Pomniki ===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>c68htmhwf5do6yaijcxrap2gtahijd0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119797</id>
      <parentid>119796</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T21:48:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Pomniki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18037" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>8cei8q24pvx3q58qz72jazep9893o0t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119798</id>
      <parentid>119797</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T21:55:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Pomniki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18252" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>bzs7o34sjtqsfw2y8o9txa0spm3lhwe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119799</id>
      <parentid>119798</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T22:00:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Praca */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18402" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>kvkls0ie5p2ou9b8cj9ay93e5r6am1n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119800</id>
      <parentid>119799</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T22:09:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Parki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18718" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demiani'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>bpcairmrwfpxcwttk762p79rhghecir</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119801</id>
      <parentid>119800</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T22:13:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Parki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18853" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demiani'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>cbg2o7rrt0j8fquq5pxjtdxxmdd0nf9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119802</id>
      <parentid>119801</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T22:14:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Place */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18856" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>fcaee4mmpdm7k9ajit4xuj0yffe8j34</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119803</id>
      <parentid>119802</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T22:17:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Gdzie dalej */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18869" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>irerpd8tb9jhcim0hz5ncetqz5mvioo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119806</id>
      <parentid>119803</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T22:31:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Charakterystyka */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19139" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaka''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>478anwscnd7p9wobzy6xirdyt1vhklg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119807</id>
      <parentid>119806</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T22:31:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Dzielnice */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19139" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>nfxw1idr4snbnlyeg0ui3fcbt4cj37d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119808</id>
      <parentid>119807</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T22:32:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Dzielnice */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19195" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS'') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>qndmu9zjg0ec5okhw1aml9vpa3ocwnz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119809</id>
      <parentid>119808</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T22:33:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Samolotem */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19196" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>fnnfe5ht665x6pv2o1wrujixuae1jbh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119810</id>
      <parentid>119809</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T22:50:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Zakupy */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19536" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>lfhs42jo40bnjznh41rpg87o4fl1hqf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119811</id>
      <parentid>119810</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T22:51:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Supermarkety */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19601" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>at7jd9tkhq1efyca658x6b2qd1tmu2b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119812</id>
      <parentid>119811</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T22:59:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Bezpieczeństwo */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19834" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>t3ilaehht504hztdpbmxhngrq1k5ytl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119813</id>
      <parentid>119812</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:07:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Bezpieczeństwo */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20199" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Bolesławiec]] w [[Polska|Polsce]]
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Jelenia Góra]] w Polsce
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Żytawa]]

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>fhrwejixpjmaxdfl45vxelhfrw0chei</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119814</id>
      <parentid>119813</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:10:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Gdzie dalej */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20244" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Oybin]]
* [[Żytawa]]
* [[Miśnia]]
* [[Pirna]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>3om4tw456jpkk0ijynhw2o6x4puz0a0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119818</id>
      <parentid>119814</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:18:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Gdzie dalej */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20266" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>46xdyow8maksgzmbb2fl7k9z4z4t8a5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119819</id>
      <parentid>119818</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:19:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Gdzie dalej */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20267" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Budziszyn]]
* [[Drezno]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>asqf0jji4pwwpyn9o9kja04ol2kyx6l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119820</id>
      <parentid>119819</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:20:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Gdzie dalej */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20272" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>39gzmhfes1vpvq8l5nopxcjqn55lmms</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119821</id>
      <parentid>119820</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:22:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Gdzie dalej */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20296" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>gndf1z18e6drmfy9zjarmux4pgcs9jt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119825</id>
      <parentid>119821</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:38:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Kościóły */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20335" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389|14.992367|typ=zabytek}} (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>iv0ewr3t4fkdhk2bkrnf7gvgkf391l7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119826</id>
      <parentid>119825</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:38:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Kościóły */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20337" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>tcrsuzqtj3gxi9fcj2yuhvblkajuuo7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119827</id>
      <parentid>119826</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:39:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Kościóły */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20375" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>o0q2pjahdnt332axn45r8y27iuakvii</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119828</id>
      <parentid>119827</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:43:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Od południa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20396" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapframe}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>5kg8s8cizqshvj3cml6t11lmehua6jv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119829</id>
      <parentid>119828</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:49:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Komunikacja */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20414" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>3r8240y45sge0bq1879mri0pey6wuoa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119830</id>
      <parentid>119829</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:55:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Autobusem */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20484" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
{{Znacznik|Dworzec autokarowy|51.1491102 |14.9755756 |typ=transport}} Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>n23vovfzmjparj7b437un6dx3zpjpvm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119831</id>
      <parentid>119830</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:55:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Autobusem */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20487" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
{{Znacznik|Dworzec autokarowy|51.1491102 |14.9755756,25 |typ=transport}} Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>4acd70bnyr8ah2ghldcldtxrclx0coq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119832</id>
      <parentid>119831</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:56:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Autobusem */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20484" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
{{Znacznik|Dworzec autokarowy|51.1491102 |14.9755756 |typ=transport}} Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>n23vovfzmjparj7b437un6dx3zpjpvm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119833</id>
      <parentid>119832</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:56:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Autobusem */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20484" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
{{Znacznik|Dworzec autokarowy|51.1482699 |14.9767017 |typ=transport}} Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>1h0izkvph9giqaee2igi0f8tsoomz2a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119834</id>
      <parentid>119833</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:58:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Koleją */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20614" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
{{Znacznik|Dworzec Główny|51.147222 |14.979167 |typ=transport}} Dworzec Główny znajduje się na południu dzielnicy Centrum.

==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
{{Znacznik|Dworzec autokarowy|51.1482699 |14.9767017 |typ=transport}} Dworzec autokarowy znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>7hc1wrjfuqz0g5v6dfcttb55rhb5iuo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119835</id>
      <parentid>119834</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:59:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Dojazd */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20626" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
{{Znacznik|Dworzec Główny|51.147222 |14.979167 |typ=transport}} '''Dworzec Główny''' znajduje się na południu dzielnicy Centrum.

==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
{{Znacznik|Dworzec autokarowy|51.1482699 |14.9767017 |typ=transport}} '''Dworzec autokarowy''' znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>5pfx1j6xukwuxj9fgh9jnkr16xh2t8z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119836</id>
      <parentid>119835</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:03:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Koleją */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20679" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
[[Plik:Bahnhof Görlitz.jpg|thumb|Dworzec Główny]]
{{Znacznik|Dworzec Główny|51.147222 |14.979167 |typ=transport}} '''Dworzec Główny''' znajduje się na południu dzielnicy Centrum.

==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
{{Znacznik|Dworzec autokarowy|51.1482699 |14.9767017 |typ=transport}} '''Dworzec autokarowy''' znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>3rhf81ol6bjtowp8cqb7dw2dpgg7g8w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119837</id>
      <parentid>119836</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:09:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Synagogi */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20945" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
[[Plik:Bahnhof Görlitz.jpg|thumb|Dworzec Główny]]
{{Znacznik|Dworzec Główny|51.147222 |14.979167 |typ=transport}} '''Dworzec Główny''' znajduje się na południu dzielnicy Centrum.

==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
{{Znacznik|Dworzec autokarowy|51.1482699 |14.9767017 |typ=transport}} '''Dworzec autokarowy''' znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz-Synagoge-1.jpg|Duża synagoga
Otto-Müller-Straße 3.jpg|Fasada
Görlitz-Synagoge-I-14.jpg|Wnętrze
Görlitz-Synagoge-I-10.jpg|Wnętrze
Görlitz-Synagoge-I-12.jpg|Kopuła
Görlitz-Synagoge-I-Tür-Swastika.jpg|Drzwi
&lt;/gallery&gt;

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>c01sw3bs0isc6fev4cqfyy4e6y3a8h4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119838</id>
      <parentid>119837</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:17:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Mosty */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21144" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
[[Plik:Bahnhof Görlitz.jpg|thumb|Dworzec Główny]]
{{Znacznik|Dworzec Główny|51.147222 |14.979167 |typ=transport}} '''Dworzec Główny''' znajduje się na południu dzielnicy Centrum.

==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
{{Znacznik|Dworzec autokarowy|51.1482699 |14.9767017 |typ=transport}} '''Dworzec autokarowy''' znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz-Synagoge-1.jpg|Duża synagoga
Otto-Müller-Straße 3.jpg|Fasada
Görlitz-Synagoge-I-14.jpg|Wnętrze
Görlitz-Synagoge-I-10.jpg|Wnętrze
Görlitz-Synagoge-I-12.jpg|Kopuła
Görlitz-Synagoge-I-Tür-Swastika.jpg|Drzwi
&lt;/gallery&gt;

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* {{Znacznik|Most staromiejski|51.157656 |14.994 |typ=transport}} '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* {{Znacznik|Most Jana Pawła II|51.150265 |15.000859 |typ=transport}} '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* {{Znacznik|Viadukt kolejowy|51.142833 |14.990592 |typ=transport}} '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>jv7x1l6bqj3ex349uxi45xbg1aq9u55</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119839</id>
      <parentid>119838</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:21:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zrobić */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21269" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
[[Plik:Bahnhof Görlitz.jpg|thumb|Dworzec Główny]]
{{Znacznik|Dworzec Główny|51.147222 |14.979167 |typ=transport}} '''Dworzec Główny''' znajduje się na południu dzielnicy Centrum.

==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
{{Znacznik|Dworzec autokarowy|51.1482699 |14.9767017 |typ=transport}} '''Dworzec autokarowy''' znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz-Synagoge-1.jpg|Duża synagoga
Otto-Müller-Straße 3.jpg|Fasada
Görlitz-Synagoge-I-14.jpg|Wnętrze
Görlitz-Synagoge-I-10.jpg|Wnętrze
Görlitz-Synagoge-I-12.jpg|Kopuła
Görlitz-Synagoge-I-Tür-Swastika.jpg|Drzwi
&lt;/gallery&gt;

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* {{Znacznik|Most staromiejski|51.157656 |14.994 |typ=transport}} '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* {{Znacznik|Most Jana Pawła II|51.150265 |15.000859 |typ=transport}} '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* {{Znacznik|Viadukt kolejowy|51.142833 |14.990592 |typ=transport}} '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do {{Znacznik|Góra Landeskrone|51.129361 |14.932639 |typ=natura}} góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe {{Znacznik|Jezioro Berzdorfer See|51.09 |14.96 |typ=natura}} jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>6nd2m1uhhb1t9trh9cv3in6j2v2upz2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119840</id>
      <parentid>119839</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:34:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21468" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
{{Znacznik|Dworzec Główny|51.147222 |14.979167 |typ=transport}} '''Dworzec Główny''' znajduje się na południu dzielnicy Centrum.

==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
{{Znacznik|Dworzec autokarowy|51.1482699 |14.9767017 |typ=transport}} '''Dworzec autokarowy''' znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz-Synagoge-1.jpg|Duża synagoga
Otto-Müller-Straße 3.jpg|Fasada
Görlitz-Synagoge-I-14.jpg|Wnętrze
Görlitz-Synagoge-I-10.jpg|Wnętrze
Görlitz-Synagoge-I-12.jpg|Kopuła
Görlitz-Synagoge-I-Tür-Swastika.jpg|Drzwi
&lt;/gallery&gt;

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz Theater 01.jpg|Teatr
Karstadt görlitz (226509084).jpg|Dom handlowy
An der Frauenkirche 5; 6; 7-2.jpg|Dom handlowy
Bahnhof Görlitz.jpg|Dworzec główny
Görlitz - Postplatz - Gericht 06 ies.jpg|Sądy
&lt;/gallery&gt;

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* {{Znacznik|Most staromiejski|51.157656 |14.994 |typ=transport}} '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* {{Znacznik|Most Jana Pawła II|51.150265 |15.000859 |typ=transport}} '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* {{Znacznik|Viadukt kolejowy|51.142833 |14.990592 |typ=transport}} '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do {{Znacznik|Góra Landeskrone|51.129361 |14.932639 |typ=natura}} góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe {{Znacznik|Jezioro Berzdorfer See|51.09 |14.96 |typ=natura}} jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>4w96qauc9efg0f8usv6o9smr3vtakeq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119841</id>
      <parentid>119840</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:39:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Muzea */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21509" xml:space="preserve">{{top-banner|Rathausturm Görlitz-05-Panorama Südwest.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Görlitz
 |widok        = Kosciol Sw Piotra I Pawla Gorlitz.jpg
 |herb         = Wappen_Goerlitz_vector.svg
 |mapa         = Görlitz-Position.png
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 67,22
 |lud          = 56 400
 |prefiks      = 03581
 |www          = www.goerlitz.de/Tourismus.html
}}

'''Görlitz''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], siedziba powiatu Görlitz. Leży po drugiej stronie Nysy od [[Zgorzelec|Zgorzelca]].

== Charakterystyka ==
Do 31 lipca 2008 roku Görlitz było miastem na prawach powiatu. Jest bardzo dobrze zachowane i przetrwało II wojnę światową w mniejszym lub większym stopniu. Wiele pieniędzy wydano w latach 90. na przywrócenie starego miasta. Znajduje się na szlakach kolejowych i autostradowych z [[Drezno|Drezna]] do [[Wrocław]]ia. Miasto często było wykorzystywane jako miejsce do kręcenia filmów (zwłaszcza tych, które rozgrywały się w czasie II wojny światowej i przed nią). Walkiria i The Grand Budapest Hotel to dwa bardziej znane przykłady. Görlitz jest również najbardziej wysuniętym na wschód punktem Niemiec i 15-ty południk na wschód, który określa czas środkowoeuropejski biegnący przez miasto. Tak więc duże części Europy można opisać jako „czas Görlitz”.

== Dzielnice ==
Dla turystów najciekawsze są pierwsze trzy dzielnice.
* '''Stare Miasto''' (Altstadt)
* '''Przedmieście św. Mikołaja''' (Nikolaivorstadt)
* '''Centrum''' (Innenstadt)
* '''Miasto południowe''' (Südstadt)
* '''Biesnitz'''
* '''Klingewalde'''
* '''Königshufen'''
* '''Rauschwalde''' 
* '''Weinhübel'''

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższe lotnisko znajduje się w [[Drezno|Dreźnie]] ('''DRS''') (25 minut od dworca głównego w Dreźnie S-Bahn); jednak połączenia są ograniczone. Inne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w [[Lipsk]]u/[[Halle (Saale)|Halle]] ('''LEJ''') (położone w pobliżu miasta [[Schkeuditz]], około 20 minut koleją S-Bahn od dworca głównego w Lipsku), [[Berlin]]ie i [[Wrocław]]iu (Polska). Przejazd z Berlina do Görlitz zajmuje od trzech do czterech godzin (z co najmniej jedną przesiadką) i od dwóch do trzech godzin (pociągi bezpośrednie) z Wrocławia do Görlitz.

=== Koleją ===
{{Znacznik|Dworzec Główny|51.147222 |14.979167 |typ=transport}} '''Dworzec Główny''' znajduje się na południu dzielnicy Centrum.

==== Od zachodu ====
Drezno jest ośrodkiem transportu kolejowego we wschodniej Saksonii. Pociągi regionalne kursują często i przejazd zajmuje około godziny. ''Sachsen Ticket'' kosztuje około 24 € (plus 3 € za dodatkową osobę w grupie) i obowiązuje we wszystkich pociągach regionalnych i tramwajach w Görlitz i Lipsku, ale nie w Dreźnie.

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać pociągami regionalnymi z [[Chociebuż|Cottbus]], które mają połączenie z Berlinem.

==== Od wschodu ====
Istnieje kilka połączeń dziennie z Görlitz i częstsze połączenia z polskiego miasta partnerskiego [[Zgorzelec]] do [[Wrocław]]ia. Polskie pociągi także zatrzymują się na Görlitz Hauptbahnhof.

==== Od południa ====
Jest linia regionalna łącząca Görlitz i [[Żytawa|Zittau]] na granicy czesko-polskiej / niemieckiej, czasem pociąg ten łączy się również z [[Liberec|Libercem]] w Czechach.

=== Samochodem ===
==== Oś wschód-zachód ====
Görlitz leży na trasie europejskiej E40, która w Niemczech nazywa się autostradą A4, z [[Kolonia|Kolonii]] przez [[Chemnitz]] i [[Drezno]]. Ta autostrada łączy się z Wrocławiem i [[Katowice|Katowicami]] po polskiej stronie granicy.

==== Od zachodu====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B6 z [[Bautzen]] przez [[Löbau]] i [[Reichenbach]].

==== Od północy ====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B115 z Cottbus, która łączy się z Berlinem. Jednak przechodząc przez wiele małych wiosek, trzeba brać pod uwagę znaczną ilość czasu.

==== Od południa====
Do Görlitz można dojechać drogą federalną (Bundesstraße) B99 z [[Zittau]] przez [[Marienthal]].

=== Autobusem ===
{{Znacznik|Dworzec autokarowy|51.1482699 |14.9767017 |typ=transport}} '''Dworzec autokarowy''' znajduje sie przy dworcu kolejowym i jest obslugiwany miedzy innymi przez Flixbus.

== Komunikacja ==
{{Mapa|51.15|14.9833|zoom=14}}
=== Pieszo ===
Najprawdopodobniej będziesz przebywać na Starym Mieście i w centrum miasta przez większość swojego pobytu. Obszary te są wystarczająco ograniczone i dobre do chodzenia pieszo.

=== Tramwajem ===
Dwie linie tramwajowe łączą przedmieścia z centrum miasta. Zewnętrzne regiony przedmieść znajdują się w odległości 5–6 km od centrum miasta. Podróż tramwajem trwa około 15 minut. Opłata za przejazd dla dorosłych wynosi 1,40 €, bilet dzienny to 3 € (2014). Potwierdź swój bilet, gdy tylko wsiądziesz do tramwaju. Tramwaj nie przecina Nysy.

Görlitz jest częścią [https://www.zvon.de/en/HOME/ ZVON], regionalnej sieci transportowej. Obowiązują również wszystkie bilety ZVON z innych miast i pociągów regionalnych, które obejmują strefę taryfową Görlitz, podobnie jak bilet Sachsen.

=== Autobusem ===
Przedmieścia, które nie są objęte tramwajami, można do nich dojechać lokalnymi autobusami. Bilety kupowane na tramwaje obowiązują również w autobusach. Potwierdź swój bilet natychmiast po wejściu do autobusu.

== Warto zobaczyć ==
Görlitz, jako największe miasto w Niemczech, nie zniszczone w czasie wojny, ma średniowieczne, barokowe i renesansowe stare miasto, otoczone pasem XIX-wiecznych kamienic, willi i terenów przemysłowych, które rozciąga się po Nysie, aż do wschodniego Görlitz, obecnie Zgorzelec w Polsce. Tylko odległe obrzeża mają nowsze budynki. Görlitz jest tłem dla kilku filmów (osadzonych w Niemczech sprzed 1945 r.) Od 1990 r., gdzie jego historyczne budynki stoją za innymi (obecnie zniszczonymi i odbudowanymi) niemieckimi miastami. Boom filmowy przyniósł miastu przydomek „Görliwood” w prasie, a jeśli masz szczęście, może się zdarzyć, że w czasie Twojego pobytu będzie kręcony film.

Po zjednoczeniu Niemiec większość budynków została odnowiona. To sprawia, że Görlitz jest wyjątkowym miastem dziedzictwa z kilkoma tysiącami zabytkowych budynków. Po prostu spaceruj po mieście i ciesz się atmosferą.

=== Kościóły ===
* {{Znacznik|Kościół św. Piotra i Pawła|51.158389 |14.992367 |typ=zabytek}} '''Kościół św. Piotra i Pawła''' (Pfarrkirche St. Peter und Paul). Spektakularny gotycki kościół z końca XV wieku.
* '''św. Grób''' (Heiliges Grab). Replika św. grobu z Jerozolimy.
* '''Kościół Mariacki''' (Frauenkirche). Gotycki kościół.
* '''Kościół św. Trójcy''' (Dreifaltigkeitskirche). Gotycki kościół pofranciszkański.
* '''Kaplica św. Barbary''' (Nikolaikirche). Gotycka kaplica przy kościele św. Trójcy
* '''Kaplica św. Anny''' (Annenkapelle). Gotycka kaplica przy gimnazjum św. Anny
* '''Katedra św. Jakuba''' (Jakobuskathedrale). Neogotycki kościół katolicki.
* '''Kościół św. Mikołaja''' (Nikolaikirche). Gotycki kościół, obecnie muzeum.
* '''Kościół św. Krzyża''' (Heiligkreuzkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół św. Ducha''' (Heiliggeistkirche). Neoromański kościół.
* '''Kościół Lutra''' (Lutherkirche). Neoromański kościół.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
St. Peter und Paul (Görlitz) 03(js).jpg|św. Piotra i Pawła
20020122150AR Görlitz Frauenkirche.jpg|Mariacki
Görlitz Dreifaltigkeit Orgel (4).JPG|św. Trójcy
Nikolaikirche Görlitz Altar Innenraum.JPG|św. Mikołaja
Kreuzganggewölbe Dreifaltigkeitskirche Görlitz.JPG|św. Barbary
Görlitz - An der Jakobuskirche - Jakobuskathedrale in 14 ies.jpg|św. Jakuba
Goerlitz Heilig Kreuz Kirche 15.jpg|św. Krzyża
&lt;/gallery&gt;

=== Synagogi ===
* '''Duża synagoga'''
* '''Mała synagoga'''

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz-Synagoge-1.jpg|Duża synagoga
Otto-Müller-Straße 3.jpg|Fasada
Görlitz-Synagoge-I-14.jpg|Wnętrze
Görlitz-Synagoge-I-10.jpg|Wnętrze
Görlitz-Synagoge-I-12.jpg|Kopuła
Görlitz-Synagoge-I-Tür-Swastika.jpg|Drzwi
&lt;/gallery&gt;

=== Mury obronne ===
* '''Baszta wołów''' (Ochsenbastei) - gotycka baszta od strony Nysy.
* '''Baszta mariacka/gruba''' (Frauenturm/Dicker Turm) - gotycka baszta z barokowym hełmem
* '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz) - pierwotnie gotycka, obecnie barokowa twierdza. Nazwa pochodzi z oblężenia miasta od strony baszty przez wojska cesarskie w 1641 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej.
* '''Baszta Hothera''' (Hotherbastei) - gotycka baszta od strony przedmieścia Nikolaivorstadt.
* '''Ciemna brama''' (Finstertor) - gotycka brama na dawne przedmieście Nikolaivorstadt
* '''Wieża Mikołajska''' (Nikolaiturm) - gotycka wieża od strony przedmieścia Nikolaivorstadt
* '''Wieża Rychbaska''' (Reichenbacher Turm) - gotycka wieża z renesansowym hełmem

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz - Uferstraße - Ochsenbastei 01 ies.jpg|Baszta wołów
Dicker Turm (Görlitz)-01.jpg|Baszta mariacka
Goerlitz Kaisertrutz 27.jpg|Baszta cesarska
Görlitz-Nikolaistr.JPG|Wiaża Mikołajska
Humboldthaus with Reichenbacher Turm in Görlitz, spring 2013 (2).JPG|Wieża Rychbaska
&lt;/gallery&gt;

=== Zabytki ===
* '''Ratusz''' - renesansowy ratusz
* '''Wieża ratuszowa''' - stary gotycki ratusz
* '''Waga''' - renesansowa waga
* '''Apteka ratuszowa''' - renesansowa apteka 
* '''Vogtshof''' - renesanowa zagroda, obecnie akademik
* '''Schönhof''' - jeden z przykładów tego bogatego dziedzictwa architektonicznego, Schönof jest jednym z najstarszych budynków renesansowych w Niemczech.
*  '''Waidhaus''' - gotycki spichlerz.
*  '''Brązowy jeleń''' - barokowa kamienica.
*  '''Kamienieca biblijna''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Untermarkt 23''' - renesanowa kamienica.
*  '''Kamienieca Neißstraße 30''' - barokowa kamienica.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Altes Rathaus Görlitz 2021.jpg|Stary ratusz
Neues Rathaus Görlitz 01(js).jpg|Nowy ratusz
Goerlitz-Untermarkt 24 23 von Suedosten-20110627.jpg|Apteka
Schönhof Görlitz (Panorama).jpg|Schönhof
Neißstraße 29.jpg|Kamienieca biblijna
Neißstraße 30.jpg|Neißstraße 30
&lt;/gallery&gt;

=== Budynki ===
* '''Teatr miejski''' - klasycystyczny teatr
* '''Hala miejska''' - secesyjny teatr
* '''Sądy''' - neorenesansowy budynek
* '''Budynek stanów''' - neogorycki budynek spotkań stanów
* '''Dom handlowy''' - secesyjny sklep
* '''Kliniki''' - neogotycki szpital
* '''Dworzec główny''' - neobarokowy dworzec
* '''Koszary myśliwskie''' - neogotyckie koszary
* '''Browar Landskron''' - neogotycki browar

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Görlitz Theater 01.jpg|Teatr
Karstadt görlitz (226509084).jpg|Dom handlowy
An der Frauenkirche 5; 6; 7-2.jpg|Dom handlowy
Bahnhof Görlitz.jpg|Dworzec główny
Görlitz - Postplatz - Gericht 06 ies.jpg|Sądy
&lt;/gallery&gt;

=== Szkoły ===
* '''Gimnazjum św. Anny''' - gotycki i neogotycki budynek
* '''Gimnazjum Augustum''' - neogotycki budynek
* '''Gimnazjum im. Joliot Curie''' - neobarokowy budynek
* '''Szkoła staromiejska''' - neorenesansowy budynek

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
WLM2018 Annengymnasium Görlitz 01.jpg|Gimnazjum św. Anny
Annenkapelle goerlitz.JPG|Kaplica św. Anny
Goerlitz Gymnasium Augustum 16.jpg|Gimnazjum Augustum
Joliot-curie-gymnasium.JPG|Gimnazjum im. Joliot Curie
Fischmarkt 11; 12.jpg|Szkoła staromiejska
&lt;/gallery&gt;

=== Muzea ===
* '''Górnołużycka biblioteka naukowa''' (Oberlausitzische Bibliothek der Wissenschaften)
* '''Muzeum miejskie''' (Kulturhistorisches Museum)
** '''Kamienicka barokowa Neißstraße 30''' (Barockhaus Neißstraße 30)
** '''Baszta cesarska''' (Kaisertrutz)
** '''Wieża Rychenbaska''' (Reichenbacher Turm)
* '''Muzeum przyrodniczne Senckenberg''' (Senckenberg Museum für Naturkunde)
* '''Muzeum śląskie''' (Schlesisches Museum)
* '''Muzeum fotografii''' (Museum der Fotografie)
* '''Muzeum Liczyrzepy''' (Rübezahl-Museum)
* '''Muzeum zabawek''' (Spielzeugmuseum)
* '''Wystawa techniczna w dworcu Hagenwerder''' (Ausstellung im Bahnhof Hagenwerder)

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Historischer Bibliothekssaal.JPG|Górnołużycka biblioteka naukowa
Neissstrasse 30 Görlitz.jpg|Muzeum miejskie
Kaisertrutz 10.04.JPG|Muzeum miejskie
Sachsen, Görlitz, GLAM on Tour (2018) im Senckenberg Museum für Naturkunde NIK 5253.jpg|Muzeum Senckenberg
Görlitz, Brüderstraße 8-002.jpg|Muzeum śląskie
&lt;/gallery&gt;

=== Fontanny===
* '''Muschelminna'''
* '''Fontanna Neptuna'''
* '''Fontanna św. Jerzego'''
* '''Fontanna klasztorna'''
* '''Fontanny na baszcie wołów'''
* '''Fontanna taśma wody'''

=== Pomniki ===
* '''Kolumna Justycji'''
* '''Pomnik Jakuba Böhme'''
* '''Pomnik Fryderyka Schiller'''
* '''Pomnik Wolfganga Goethe'''
* '''Pomnik Alexandra Humboldt'''
* '''Pomnik Marcina Luter'''
* '''Pomnik Gottloba Demiani'''
* '''Pomnik Theodora Körner'''
* '''Znacznik 15 południka''' (który określa czas środkowoeuropejski)

=== Cmentarze ===
* '''Cmentarz św. Mikołaja'''
* '''Cmentarz żydowski'''
* '''Cmentarz Tauchritz‎'''
* '''Cmentarz komunalny'''

=== Parki ===
* '''Park miejski'''
* '''Park nadbrzeżny'''
* '''Park Friedenshöhe'''
* '''Park Volksbad'''
* '''Park Nikolaizwinger'''
* '''Park Ochsenzwinger'''
* '''Park pociągu Oldtimer'''
* '''Zoo Tierpark'''
* '''Ogród góry oliwnej'''
* '''Park Winnica'''

=== Place ===
* '''Rynek Górny'''
* '''Rynek Dolny'''
* '''Plac Klasztorny'''
* '''Plac Pocztowy'''
* '''Ulica Elżbiety'''
* '''Plac Demianiego'''
* '''Plac Mariacki'''
* '''Plac Lutera'''
* '''Plac Wilhelma'''
* '''Plac sześciu miast'''
* '''Plac Brautwiesen'''

=== Mosty ===
* {{Znacznik|Most staromiejski|51.157656 |14.994 |typ=transport}} '''Most staromiejski''' - pierwotnie gotycki most odbudowany nowoczesnie w XXI wieku
* {{Znacznik|Most Jana Pawła II|51.150265 |15.000859 |typ=transport}} '''Most Jana Pawła II''' - most drogowy
* {{Znacznik|Viadukt kolejowy|51.142833 |14.990592 |typ=transport}} '''Viadukt kolejowy''' - most kolejowy

== Warto zrobić ==
* śląski kiermasz bożonarodzeniowy (Schlesischer Christkindelmarkt)
* święto starego miasta (Görlitzer Altstadtfest)
* Odwiedź [http://www.schlesisches-museum.de/index.php?id=1298 Muzeum Śląskie] - muzeum poświęcone historii Śląska.
* Spacer wzdłuż brzegu rzeki Nysa i podziwianie widoków na starsze budynki i obfitość przyrody.
* Zwiedzanie katedry i głównej ulicy Starego Miasta.
* Wybierz się na spacer po Nysie do Polski, korzystając z nowej kładki dla pieszych i uzyskaj z daleka inną perspektywę starego miasta.
* Podejdź do {{Znacznik|Góra Landeskrone|51.129361 |14.932639 |typ=natura}} góry Landeskrone. Landeskrone wznosi się około 200 m nad poziomem miasta, a spacer w górę trwa około godziny od przystanku tramwajowego w Biesnitz (linia tramwajowa nr 2 z centrum miasta). Przy przyjemnej pogodzie jest to dobry spacer na popołudnie.
* odwiedź nowe {{Znacznik|Jezioro Berzdorfer See|51.09 |14.96 |typ=natura}} jezioro Berzdorfer See na południowych granicach miasta. To jezioro powstało w ostatnich latach w celu rekultywacji kopalni odkrywkowej, która została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Postały ładne plaże i przystanie przy jeziorze włącznie z gastronomią i placami zabaw.

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schlesischer Christkindelmarkt Brüderstraße Görlitz 2.JPG|śląski kiermasz bożonarodzeniowy
Goerlitz altstadtfest gaukler.jpg|święto starego miasta
Königshain, Blick vom Aussichsturm auf dem Hochstein-9558.jpg|Landeskrone
Hagenwerder-luft.jpg|Jezioro Berzdorfer See
BerzdorferSee.jpg|Jezioro Berzdorfer See
&lt;/gallery&gt;

== Praca ==
Do dużych pracodawców należą:
* Birkenstock
* Siemens
* Bombardier
* Deutsche Bahn

Urząd pracy znajduje się na Elisabethstraße 37.

Wydział sądu pracy w Budziszynie znajduje się w Görlitz w budynku sądów przy Postplatz 18.

== Nauka ==
Uniwersytet:
* Hochschule Zittau/Görlitz

Licea:
* niemiecko-polskie Augustianum
* Curie Gymnasium

Podstawowe:
* niemiecko-polskie Innenstadtschule

== Zakupy ==
* Pamiątki z różnych śląskich sklepów z pamiątkami na starym mieście. Często znajdziesz porcelanę o charakterystycznym wzorze. Porcelana ta znana jest jako „Bunzlauer Keramik” (ceramika bolesławiecka), nazwana na cześć niemieckiej nazwy miasta Bolesławiec w Polsce.
* Antykwariści na Starym Mieście zawsze mają ładne okazje. Liczba książek obcojęzycznych jest jednak ograniczona.
* Przynieś butelkę lokalnego piwa. Nazywa się Landskron, na cześć pobliskiej góry. Jest to (z racji Görlitz najdalej na wschód wysunięte miasto w Niemczech) najbardziej wysunięty na wschód browar Niemiec.

=== Centra Handlowe ===
* '''Citycenter''' w centrum
* '''Centrum Handlowe Niesky Strasse''' na północy
* '''Centrum Handlowe Königshufen''' na północy
* '''Centrum Handlowe Weinhübel''' na południu
* '''Zgorzelec Plaza''' po polskiej stronie

=== Supermarkety ===
W centrum są Norma, Aldi Nord, Penny, Lidl, Netto, disca i Edeka. W dworcu głównym jest mały sklep bio o nazwie Bio im Bahnhof.

== Gastronomia ==
Na Starym Mieście jest kilka bardzo dobrych restauracji. W porównaniu do większych miast, takich jak Drezno czy Berlin, jedzenie w Görlitz jest raczej tanie. Serwowana kuchnia to głównie lokalna saksońska lub śląska kuchnia, która tradycyjnie obejmuje mięso, sos i ziemniaki. Wypróbuj śląskie danie „Śląskie Niebo” („Schlesisches Himmelreich”), danie wieprzowe gotowane w sosie śliwkowym.

Kilka miłych restauracji na Starym Mieście:

* '''Vierradenmühle''', Hotherstraße 20, ☏ +49 3581 406661. 
* '''Zur Goldenen Sonne''', Demianiplatz 54. 
* '''[https://www.zum-nachtschmied.de/ Zum Nachtschmied]''', Obermarkt 18, ☏ +49 3581 411657. 
* '''[http://www.flyns.de/ Zum Flyns]''', Langenstraße 1, ☏ +49 3581 400697. 

=== Piwo ===
Niemcy słyną z długiej tradycji warzenia piwa, a Görlitz i wschodnia Saksonia nie są wyjątkiem. W Görlitz znajduje się browar nazywany Landskron Brauerei (ostatecznie należący do Carlsberg). ''Eibau'' to kolejny lokalny browar, oddalony o około 20 km.

Głównym produktem browaru Landskron jest pilsner. Pilsner można porównać do tego, co jest znane jako lager poza Niemcami, jednak ten typ jest mocniejszy i ma bardziej charakterystyczny smak chmielu.

Browar produkuje również piwa sezonowe, na przykład „Maibock”, piwo, które jest sprzedawane tylko wiosną i jest silniejsze niż zwykłe piwo pilzneńskie. Innymi znanymi w okolicy pilsnerami są Radeberger lub Freiberger, które pochodzą z browarów w pobliżu Drezna.

Browar Eibau około 20 km od Görlitz jest najbardziej znany ze swojego ciemnego piwa. Ciemne piwa różnią się od pilsnerów: używają palonego słodu, który nadaje piwu głęboki, ciemny kolor i wyrazisty smak.

Inne ciemne piwo znane w okolicy pochodzi z browaru Köstritzer, który znajduje się w Turyngii, około 400 km na zachód od Görlitz.

== Festiwale, imprezy ==
* [https://viathea.de/ ViaThea]
* [http://www.jazztage-goerlitz.de/ Festywal Jazzowy]
* [https://www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de/ Jarmark Bożonarodzeniowy]

== Noclegi ==
=== Tanio ===
* '''Backpackers hostel Eol777 Görlitz''', Bahnhofstr 1a (5 minut od głównego dworca kolejowego i 5 minut od centrum miasta i Altstadt), +49 15257196915, ✉ Goerlitzhostel@Yahoo.com. Zameldowanie: 14:00, wymeldowanie: brak określonej godziny. Jedyny hostel turystyczny w mieście: tani, przytulny, czysty i przyjazny. 13 €.

=== Umiarkowanie ===
* '''[https://www.dreibeinigerhund.de/ Dreibeiniger Hund]''', Büttnerstr. 13, 02826 Görlitz, +49 3581 423980, faks: +49 3581-423979, ✉ info@dreibeinigerhund.de

=== Drogo ===
* '''[https://parkhotel-goerlitz.de/ Parkhotel Görlitz Superior]''', Uferstr. 17f, ☏ +49 3581-6620, faks: +49 3581-662662, ✉ empfang@parkhotel-goerlitz.de. 
* '''[http://www.tuchmacher.de/index.php/hotel.html Romantik Hotel Tuchmacher]''', Peterstr. 8, 02826 Görlitz, +49 3581 47310, faks: +49 3581-4831111, ✉ hotel@tuchmacher.de. 

== Kontakt ==
* [https://www.goerlitz.de/Tourismus.html Strona internetowa]

== Bezpieczeństwo ==
Miasto jest bezpieczne. Główna komenda policji znajduje się w centrum przy Conrad-Schiedt-Straße 2, główny urząd celny na południe od dworca przy Fichtestraße 2, urząd skarbowy w centrum przy Sonnenstraße 7, prokuratura na starym mieście przy Obermarkt 22 a sądy w centrum przy Postplatz 18. W Görlitz są polskojęzyczni adwokaci.

== Zdrowie ==
Szpital komunalny Städtisches Klinikum znajduje się przy Girbigsdorfer Str. 1-3, szpital katolicki St. Carolus przy Carolusstraße 212. W Görlitz są polskojęzyczni lekarze i farmaceutici. Większość przychodnii i aptek znajduje się w dzielnicy centrum.

== Informacje turystyczne ==
* [http://www.europastadt-goerlitz.de/?menue=2800 Strona internetowa]
* Adres: Obermarkt 32, 02826 Görlitz

== Gdzie dalej ==
* [[Reichenbach]]
* [[Löbau]]
* [[Herrnhut]]
* [[Budziszyn]]
* [[Marienthal]]
* [[Żytawa]]
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]
* [[Góry Königshain]]
* [[Góry Żytawskie]]
* [[Saska Szwajcaria|Szwajcaria Saksońska]]
* [[Góry Izerskie]]
* [[Karkonosze]]
* [[Jelenia Góra]]
* [[Bolesławiec]] 

{{użyteczny}}

{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>bwl4cyyyixj4i5x7hnu7na3vunvxyjy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Goslar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10108</id>
    <revision>
      <id>119744</id>
      <parentid>90211</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T16:37:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1197" xml:space="preserve">{{top-banner|Goslar Panorama.jpg}}
{{Informacje podstawowe miasto
|nazwa=Goslar
|widok=GoslarRathaus.jpg
|herb=DEU Goslar COA.svg
|mapa=Goslar location in germany.png
|region=[[Dolna Saksonia]]
|powierzchnia=163,71
|lud=51 120
|prefiks=05321, 05325, 05324
|www=https://www.goslar.de/
}}
'''Goslar''' – miasto powiatowe w środkowej części [[Niemcy|Niemiec]], w kraju związkowym [[Dolna Saksonia]], ulokowane u podnóża gór Harzu, stolica powiatu Goslar.

== Informacje ogólne ==

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższy port lotniczy znajduje się w [[Hanower]]ze. Linie lotnicze LOT oferują bezpośrednie połączenie z Warszawy.

=== Koleją ===
Znajduje się tu stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Goslar jest ważnym węzłem drogowym. Krzyżują się tu drogi z Hanoweru, Brunszwiku, Getyngi, Wernigerode.

=== Autobusem ===

=== Statkiem ===

== Komunikacja ==

== Warto zobaczyć ==

== Najbliższe okolice ==

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Festiwale, imprezy ==

== Nocleg ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Gdzie dalej ==

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Dolna Saksonia}}

{{Zarys}}

[[Kategoria:Dolna Saksonia]]</text>
      <sha1>405m60fpbo1yixhy8gpp0k6r3bbw4vh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119745</id>
      <parentid>119744</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T16:38:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1201" xml:space="preserve">{{top-banner|Goslar Panorama.jpg}}
{{Informacje podstawowe miasto
|nazwa=Goslar
|widok=Goslar Marktplatz.jpg
|herb=DEU Goslar COA.svg
|mapa=Goslar location in germany.png
|region=[[Dolna Saksonia]]
|powierzchnia=163,71
|lud=51 120
|prefiks=05321, 05325, 05324
|www=https://www.goslar.de/
}}
'''Goslar''' – miasto powiatowe w środkowej części [[Niemcy|Niemiec]], w kraju związkowym [[Dolna Saksonia]], ulokowane u podnóża gór Harzu, stolica powiatu Goslar.

== Informacje ogólne ==

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższy port lotniczy znajduje się w [[Hanower]]ze. Linie lotnicze LOT oferują bezpośrednie połączenie z Warszawy.

=== Koleją ===
Znajduje się tu stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Goslar jest ważnym węzłem drogowym. Krzyżują się tu drogi z Hanoweru, Brunszwiku, Getyngi, Wernigerode.

=== Autobusem ===

=== Statkiem ===

== Komunikacja ==

== Warto zobaczyć ==

== Najbliższe okolice ==

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Festiwale, imprezy ==

== Nocleg ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Gdzie dalej ==

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Dolna Saksonia}}

{{Zarys}}

[[Kategoria:Dolna Saksonia]]</text>
      <sha1>slddctyxihvs6db6zyjusgrhztrd7c8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119746</id>
      <parentid>119745</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T16:39:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Informacje ogólne */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1292" xml:space="preserve">{{top-banner|Goslar Panorama.jpg}}
{{Informacje podstawowe miasto
|nazwa=Goslar
|widok=Goslar Marktplatz.jpg
|herb=DEU Goslar COA.svg
|mapa=Goslar location in germany.png
|region=[[Dolna Saksonia]]
|powierzchnia=163,71
|lud=51 120
|prefiks=05321, 05325, 05324
|www=https://www.goslar.de/
}}
'''Goslar''' – miasto powiatowe w środkowej części [[Niemcy|Niemiec]], w kraju związkowym [[Dolna Saksonia]], ulokowane u podnóża gór Harzu, stolica powiatu Goslar.

== Informacje ogólne ==
Tutaj znajduje się kopalnia [[Rammelsberg]], należąco do dziecictwa światowego UNESCO.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższy port lotniczy znajduje się w [[Hanower]]ze. Linie lotnicze LOT oferują bezpośrednie połączenie z Warszawy.

=== Koleją ===
Znajduje się tu stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Goslar jest ważnym węzłem drogowym. Krzyżują się tu drogi z Hanoweru, Brunszwiku, Getyngi, Wernigerode.

=== Autobusem ===

=== Statkiem ===

== Komunikacja ==

== Warto zobaczyć ==

== Najbliższe okolice ==

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Festiwale, imprezy ==

== Nocleg ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Gdzie dalej ==

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Dolna Saksonia}}

{{Zarys}}

[[Kategoria:Dolna Saksonia]]</text>
      <sha1>tdd71dehef5ujw8wlf9wtuikc9qp0ur</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Eschwege</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14145</id>
    <revision>
      <id>119740</id>
      <parentid>105671</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T13:59:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nordat</username>
        <id>10942</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>DEU Eschwege COA.svg</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1095" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Informacje podstawowe miasto
|nazwa=Eschwege
|widok=Werraansicht.jpg
|herb=DEU Eschwege COA.svg
|mapa=Eschwege ESW.svg
|region=[[Hesja]]
|powierzchnia=63,27
|lud=19 400
|prefiks=05651
|www=https://www.eschwege.de/stadt/index.php
}}
'''Eschwege''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Hesja]], w [[Rejencja Kassel|rejencji Kassel]], siedziba powiatu Werra-Meißner.

== Informacje ogólne ==

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższy port lotniczy znajduje się we [[Frankfurt nad Menem|Frankfurcie nad Menem]] ''(Frankfurt am Main)''.

=== Koleją ===
Znajduje się tu stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Eschwege jest ważnym węzłem drogowym. 

=== Autobusem ===

=== Statkiem ===

== Komunikacja ==
{{Mapframe|51.188056|10.052778}}

== Warto zobaczyć ==

== Najbliższe okolice ==

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Festiwale, imprezy ==

== Nocleg ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Gdzie dalej ==

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Rejencja Kassel}}

{{Zarys}}

[[Kategoria:Hesja]]</text>
      <sha1>hf1qcjxz82fdkuc5vzupqe6h18u3ocs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Oybin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15774</id>
    <revision>
      <id>119761</id>
      <parentid>113003</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:28:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Charakterystyka */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1090" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Oybin
 |widok        = Ort oybin.JPG
 |herb         = Wappen Oybin (Sachsen).svg
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Oybin''' – kurort we wschodnich [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], w rejencji [[Drezno]], w powiecie [[Görlitz]].

== Charakterystyka ==
Leży na [[Górne Łużyce|Górnych Łużycach]], nie daleko granicy z Polską w [[Góry Żytawskie|Zittauer Gebirge]].

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższym portem lotniczym jest lotnisko w [[Drezno|Dreznie]].

=== Koleją ===
Znajduje się tu stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Istnieje dogodny dojazd samochodem.

== Komunikacja ==

== Warto zobaczyć ==

== Najbliższe okolice ==

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Festiwale, imprezy ==

== Noclegi ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Wyjazd ==

{{Zarys}}
{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>jbpa4w49l63cde0xst1oke3jquvd1rf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119762</id>
      <parentid>119761</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:29:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zobaczyć */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1108" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Oybin
 |widok        = Ort oybin.JPG
 |herb         = Wappen Oybin (Sachsen).svg
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Oybin''' – kurort we wschodnich [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], w rejencji [[Drezno]], w powiecie [[Görlitz]].

== Charakterystyka ==
Leży na [[Górne Łużyce|Górnych Łużycach]], nie daleko granicy z Polską w [[Góry Żytawskie|Zittauer Gebirge]].

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższym portem lotniczym jest lotnisko w [[Drezno|Dreznie]].

=== Koleją ===
Znajduje się tu stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Istnieje dogodny dojazd samochodem.

== Komunikacja ==

== Warto zobaczyć ==
* ruiny klasztoru

== Najbliższe okolice ==

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Festiwale, imprezy ==

== Noclegi ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Wyjazd ==

{{Zarys}}
{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>0pv8c4mtj4eg0qlt1t40z8emuz53ssv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119763</id>
      <parentid>119762</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:31:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zobaczyć */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1195" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Oybin
 |widok        = Ort oybin.JPG
 |herb         = Wappen Oybin (Sachsen).svg
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Oybin''' – kurort we wschodnich [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], w rejencji [[Drezno]], w powiecie [[Görlitz]].

== Charakterystyka ==
Leży na [[Górne Łużyce|Górnych Łużycach]], nie daleko granicy z Polską w [[Góry Żytawskie|Zittauer Gebirge]].

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższym portem lotniczym jest lotnisko w [[Drezno|Dreznie]].

=== Koleją ===
Znajduje się tu stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Istnieje dogodny dojazd samochodem.

== Komunikacja ==

== Warto zobaczyć ==
[[Plik:Blick auf den Berg Oybin in Zittauer Gebirge... 2H1A9113WI.jpg|thumb|klasztor]]
* ruiny klasztoru

== Najbliższe okolice ==

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Festiwale, imprezy ==

== Noclegi ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Wyjazd ==

{{Zarys}}
{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>bsgm1qkomzspcm6h67uqbt3ml6zyw0u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Góry Żytawskie</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15778</id>
    <revision>
      <id>119764</id>
      <parentid>112994</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:31:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Miasta */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1181" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Jednostka administracyjna infobox
 |grafika          = Blick auf den Berg Oybin in Zittauer Gebirge... 2H1A9113WI.jpg
 |flaga            = 
 |mapa             = 
 |stolica          = 
 |ustrój           = 
 |waluta           = euro
 |powierzchnia     = 
 |ludność          = 
 |język            = [[język niemiecki|niemiecki]]
 |religia          = 
 |napięcie prądu   = 230
 |numer kierunkowy = 
 |domena           = 
 |strefa czasowa   = 
}}
'''Góry Żytawskie''' – określenie niemieckiej części [[Góry Łużyckie|Gór Łużyckich]] znajdujących się po zachodniej stronie rzeki Nyska, na południowy zachód od [[Żytawa|Żytawy]]. Stanowi część Średniogórza Niemieckiego. Wzniesienia sięgają 600–800 m n.p.m.; najwyższe Lausche  (792,6 m).

== Charakterystyka ==

=== Geografia ===

=== Klimat ===

=== Historia ===

=== Polityka ===

=== Gospodarka ===

== Dojazd ==
=== Samochodem ===

=== Samolotem ===

=== Statkiem ===

== Miasta ==
* [[Oybin]]

== Ciekawe miejsca ==

== Transport ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Noclegi ==

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

{{Jest w|Saksonia}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>ld75o34925uaijrs8sdzsniu74dha9g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119815</id>
      <parentid>119764</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:11:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Miasta */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1213" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Jednostka administracyjna infobox
 |grafika          = Blick auf den Berg Oybin in Zittauer Gebirge... 2H1A9113WI.jpg
 |flaga            = 
 |mapa             = 
 |stolica          = 
 |ustrój           = 
 |waluta           = euro
 |powierzchnia     = 
 |ludność          = 
 |język            = [[język niemiecki|niemiecki]]
 |religia          = 
 |napięcie prądu   = 230
 |numer kierunkowy = 
 |domena           = 
 |strefa czasowa   = 
}}
'''Góry Żytawskie''' – określenie niemieckiej części [[Góry Łużyckie|Gór Łużyckich]] znajdujących się po zachodniej stronie rzeki Nyska, na południowy zachód od [[Żytawa|Żytawy]]. Stanowi część Średniogórza Niemieckiego. Wzniesienia sięgają 600–800 m n.p.m.; najwyższe Lausche  (792,6 m).

== Charakterystyka ==

=== Geografia ===

=== Klimat ===

=== Historia ===

=== Polityka ===

=== Gospodarka ===

== Dojazd ==
=== Samochodem ===

=== Samolotem ===

=== Statkiem ===

== Miasta ==
* [[Oybin]]
* [[Jonsdorf]]
* [[Olbersdorf]]

== Ciekawe miejsca ==

== Transport ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Noclegi ==

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

{{Jest w|Saksonia}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>ck6gcknux5es9gwtww64106thwpa8lz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipodróże:GUS2Wiki</title>
    <ns>4</ns>
    <id>16196</id>
    <revision>
      <id>119788</id>
      <parentid>119668</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T20:49:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alexis Jazz</username>
        <id>9635</id>
      </contributor>
      <comment>Updating gadget usage statistics from [[Special:GadgetUsage]] ([[phab:T121049]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="951" xml:space="preserve">{{#ifexist:Project:GUS2Wiki/top|{{/top}}|This page provides a historical record of [[Special:GadgetUsage]] through its page history. To get the data in CSV format, see wikitext. To customize this message or add categories, create [[/top]].}}
Poniższe dane są kopią z pamięci podręcznej. Ostatnia aktualizacja odbyła się o 2022-07-23T13:07:11Z. W pamięci podręcznej {{PLURAL:5000|znajduje|znajdują|znajduje}} się maksymalnie {{PLURAL:5000|jeden wynik|5000 wyniki|5000 wyników}}.
{| class=&quot;sortable wikitable&quot;
! Gadżet !! data-sort-type=&quot;number&quot; | Liczba użytkowników !! data-sort-type=&quot;number&quot; | Użytkownicy aktywni
|-
|HotCat || 19 || 2
|-
|WikidataInfo || 12 || 1
|-
|heading-icons || 10 || 1
|-
|purge-tab || 8 || 1
|-
|replylinks || 14 || 2
|}
* [[Specjalna:Użycie gadżetów]]
* [[w:en:Wikipedia:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]]
&lt;!-- data in CSV format:
HotCat,19,2
WikidataInfo,12,1
heading-icons,10,1
purge-tab,8,1
replylinks,14,2
--&gt;</text>
      <sha1>pgq7e4rak64xsjlajiroz7mxxvlgmkq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brühl</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16221</id>
    <revision>
      <id>119742</id>
      <timestamp>2022-07-23T16:26:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>Utworzono nową stronę &quot;{{Top-banner}} {{Miasto infobox  |nazwa        = Brühl  |widok        = Schloss_Augustusburg,_Hof.JPG  |herb         =   |mapa         =   |państwo      = [[Niemcy]]  |region       = [[Nadrenia Północna-Westfalia]]  |powierzchnia =   |lud          =   |prefiks      =   |www          =  }} '''Brühl''' – miasto w [[Nadrenia Północna-Westfalia|Nadrenii Północna-Westfalia]] ([[Niemcy]]).   == Charakterystyka == Tutaj znajduje się barokowy pałac Augustusbur…&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1295" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miasto infobox
 |nazwa        = Brühl
 |widok        = Schloss_Augustusburg,_Hof.JPG
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Nadrenia Północna-Westfalia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Brühl''' – miasto w [[Nadrenia Północna-Westfalia|Nadrenii Północna-Westfalia]] ([[Niemcy]]). 

== Charakterystyka ==
Tutaj znajduje się barokowy pałac Augustusburg, należąco do dziecictwa światowego UNESCO.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najliższy port lotniczy to lotnisko [[Kolonia]]-[[Bonn]].

=== Koleją ===
Jest tutaj stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Jest tutaj dogodny dojazd samochodem.

=== Autobusem ===
Jest tutaj dworzec autobusowy.

== Warto zobaczyć ==
* barokowy Pałac Augustusburg
* barokowy ogród zamkowy

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Schloss Brühl aus Nordostrichtung.jpg|Z lotu ptaka
Schloss_Augustusburg,_Western_Facade,_November_2017.jpg|Augustusburg
Schloss Augustusburg, Southern Facade, November 2017 -02.jpg|Augustusburg
Schloss Falkenlust, Western Facade, November 2017.jpg|Falkenlust
Schloss Augustusburg, Parterre.JPG|Ogród
&lt;/gallery&gt;

{{Zarys}}
{{Atrybucja}}
{{Jest w|Nadrenia Północna-Westfalia}}

[[Kategoria:Nadrenia Północna-Westfalia]]</text>
      <sha1>bhgaxuhxidnhokzj3h27n1cblwpqo1r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lorsch</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16222</id>
    <revision>
      <id>119743</id>
      <timestamp>2022-07-23T16:34:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>Utworzono nową stronę &quot;{{Top-banner}} {{Miasto infobox  |nazwa        = Lorsch  |widok        = Kloster Lorsch 03.jpg  |herb         =   |mapa         =   |państwo      = [[Niemcy]]  |region       = [[Hesja]]  |powierzchnia =   |lud          =   |prefiks      =   |www          =  }} '''Lorsch''' – miasto w [[Hesja|Hesji]] ([[Niemcy]]) przy [[Bergstrasse]].   == Charakterystyka == Tutaj znajduje się karoliński klasztor Altenmünster, należąco do dziecictwa światowego UNESCO.  == D…&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="832" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miasto infobox
 |nazwa        = Lorsch
 |widok        = Kloster Lorsch 03.jpg
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Hesja]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Lorsch''' – miasto w [[Hesja|Hesji]] ([[Niemcy]]) przy [[Bergstrasse]]. 

== Charakterystyka ==
Tutaj znajduje się karoliński klasztor Altenmünster, należąco do dziecictwa światowego UNESCO.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najliższy port lotniczy to lotnisko [[Frankfurt]].

=== Koleją ===
Jest tutaj stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Jest tutaj dogodny dojazd samochodem.

=== Autobusem ===
Jest tutaj dworzec autobusowy.

== Warto zobaczyć ==
* karoliński klasztor Altenmünster
* ratusz

{{Zarys}}
{{Atrybucja}}
{{Jest w|Hesja}}

[[Kategoria:Hesja]]</text>
      <sha1>du9yz8o268bara58mag9ivzo99nijpq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rammelsberg</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16223</id>
    <revision>
      <id>119747</id>
      <timestamp>2022-07-23T16:42:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>Utworzono nową stronę &quot;{{Top-banner}} {{Miasto infobox  |nazwa        = Rammelsberg  |widok        = Rammelsberg.jpg  |herb         =   |mapa         =   |państwo      = [[Niemcy]]  |region       = [[Dolna Saksonia]]  |powierzchnia =   |lud          =   |prefiks      =   |www          =  }} '''Rammelsberg''' – dzielnica [[Goslar]], dawnej miaseczko, w [[Dolna Saksonia|Dolnej Saksonii]] ([[Niemcy]]) w górach [[Harz]].   == Charakterystyka == Tutaj znajduje się kopalnia, należąco do…&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="851" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miasto infobox
 |nazwa        = Rammelsberg
 |widok        = Rammelsberg.jpg
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Dolna Saksonia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Rammelsberg''' – dzielnica [[Goslar]], dawnej miaseczko, w [[Dolna Saksonia|Dolnej Saksonii]] ([[Niemcy]]) w górach [[Harz]]. 

== Charakterystyka ==
Tutaj znajduje się kopalnia, należąco do dziecictwa światowego UNESCO.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najliższy port lotniczy to lotnisko [[Hanower]].

=== Koleją ===
W Goslar jest stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Jest tutaj dogodny dojazd samochodem.

=== Autobusem ===
W Goslar dworzec autobusowy.

== Warto zobaczyć ==
* kopalnia

{{Zarys}}
{{Atrybucja}}
{{Jest w|Dolna Saksonia}}

[[Kategoria:Dolna Saksonia]]</text>
      <sha1>706mf5j3la1hn35xx2yackffkhoyl3n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119748</id>
      <parentid>119747</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T16:44:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="860" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miasto infobox
 |nazwa        = Rammelsberg
 |widok        = Bergwerk Rammelsberg.jpg
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Dolna Saksonia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Rammelsberg''' – dzielnica [[Goslar]], dawnej miaseczko, w [[Dolna Saksonia|Dolnej Saksonii]] ([[Niemcy]]) w górach [[Harz]]. 

== Charakterystyka ==
Tutaj znajduje się kopalnia, należąco do dziecictwa światowego UNESCO.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najliższy port lotniczy to lotnisko [[Hanower]].

=== Koleją ===
W Goslar jest stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Jest tutaj dogodny dojazd samochodem.

=== Autobusem ===
W Goslar dworzec autobusowy.

== Warto zobaczyć ==
* kopalnia

{{Zarys}}
{{Atrybucja}}
{{Jest w|Dolna Saksonia}}

[[Kategoria:Dolna Saksonia]]</text>
      <sha1>4kbodchxkaqe8g3a1syfpc95cozbthy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Maulbronn</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16224</id>
    <revision>
      <id>119749</id>
      <timestamp>2022-07-23T16:52:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>Utworzono nową stronę &quot;{{Top-banner|MaulbronnPanorama.jpg}} {{Miasto infobox  |nazwa        = Maulbronn  |widok        = Courtyard facade - Maulbronn Monastery.jpg  |herb         =   |mapa         =   |państwo      = [[Niemcy]]  |region       = [[Badenia-Wirtembergia]]  |powierzchnia =   |lud          =   |prefiks      =   |www          =  }} '''Maulbronn''' – miasto w [[Badenia-Wirtembergia|Badenii-Wirtembergii]] ([[Niemcy]]).   == Charakterystyka == Tutaj znajduje się gorycki klasz…&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1199" xml:space="preserve">{{Top-banner|MaulbronnPanorama.jpg}}
{{Miasto infobox
 |nazwa        = Maulbronn
 |widok        = Courtyard facade - Maulbronn Monastery.jpg
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Badenia-Wirtembergia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Maulbronn''' – miasto w [[Badenia-Wirtembergia|Badenii-Wirtembergii]] ([[Niemcy]]). 

== Charakterystyka ==
Tutaj znajduje się gorycki klasztor, należąco do dziecictwa światowego UNESCO.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najliższy port lotniczy to lotnisko [[Stuttgart]].

=== Koleją ===
Jest tutaj stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Jest tutaj dogodny dojazd samochodem.

=== Autobusem ===
Jest tutaj dworzec autobusowy.

== Warto zobaczyć ==
* romańsko-gotycki klasztor cysterski

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Maulbronn Kloster Kreuzgang Südlicher Kreuzgang.jpg|Krużganki
Herrenrefektorium Kloster Maulbronn.jpg|Reflektorium
Klosterkirche Maulbronn.jpg|Kościół klasztorny
KlosterMaulbronnBrunnenhausInnen.jpg|Studnia
Zaisersweiher Marktplatz.jpg|Rynek
&lt;/gallery&gt;

{{Zarys}}
{{Atrybucja}}
{{Jest w|Badenia-Wirtembergia}}

[[Kategoria:Badenia-Wirtembergia]]</text>
      <sha1>suzurqlz4p77ef27cnt7cvprqx3xzvr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119750</id>
      <parentid>119749</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T16:53:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Charakterystyka */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1209" xml:space="preserve">{{Top-banner|MaulbronnPanorama.jpg}}
{{Miasto infobox
 |nazwa        = Maulbronn
 |widok        = Courtyard facade - Maulbronn Monastery.jpg
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Badenia-Wirtembergia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Maulbronn''' – miasto w [[Badenia-Wirtembergia|Badenii-Wirtembergii]] ([[Niemcy]]). 

== Charakterystyka ==
Tutaj znajduje się romańsko-gotycki klasztor, należąco do dziecictwa światowego UNESCO.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najliższy port lotniczy to lotnisko [[Stuttgart]].

=== Koleją ===
Jest tutaj stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Jest tutaj dogodny dojazd samochodem.

=== Autobusem ===
Jest tutaj dworzec autobusowy.

== Warto zobaczyć ==
* romańsko-gotycki klasztor cysterski

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Maulbronn Kloster Kreuzgang Südlicher Kreuzgang.jpg|Krużganki
Herrenrefektorium Kloster Maulbronn.jpg|Reflektorium
Klosterkirche Maulbronn.jpg|Kościół klasztorny
KlosterMaulbronnBrunnenhausInnen.jpg|Studnia
Zaisersweiher Marktplatz.jpg|Rynek
&lt;/gallery&gt;

{{Zarys}}
{{Atrybucja}}
{{Jest w|Badenia-Wirtembergia}}

[[Kategoria:Badenia-Wirtembergia]]</text>
      <sha1>ox6fx3064x392w2v04k928uwnwgzdd2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Reichenau</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16225</id>
    <revision>
      <id>119751</id>
      <timestamp>2022-07-23T17:05:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>Utworzono nową stronę &quot;{{Top-banner|Gnadensee-S-P.jpg}} {{Miasto infobox  |nazwa        = Reichenau  |widok        = Reichenau.JPG  |herb         =   |mapa         =   |państwo      = [[Niemcy]]  |region       = [[Badenia-Wirtembergia]]  |powierzchnia =   |lud          =   |prefiks      =   |www          =  }} '''Reichenau''' – miasto w [[Badenia-Wirtembergia|Badenii-Wirtembergii]] ([[Niemcy]]).   == Charakterystyka == Tutaj znajduje się przedromański klasztor, należąco do dziecic…&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1216" xml:space="preserve">{{Top-banner|Gnadensee-S-P.jpg}}
{{Miasto infobox
 |nazwa        = Reichenau
 |widok        = Reichenau.JPG
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Badenia-Wirtembergia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Reichenau''' – miasto w [[Badenia-Wirtembergia|Badenii-Wirtembergii]] ([[Niemcy]]). 

== Charakterystyka ==
Tutaj znajduje się przedromański klasztor, należąco do dziecictwa światowego UNESCO.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najliższy port lotniczy to lotnisko [[Stuttgart]].

=== Koleją ===
Jest tutaj stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Jest tutaj dogodny dojazd samochodem.

=== Autobusem ===
Jest tutaj dworzec autobusowy.

== Warto zobaczyć ==
* przedromański klasztor benedyktyński

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Allensbach, KN - Walzenberg - Reichenau, KN - Niederzell - St Peter u Paul v N 03.jpg|Niederzell
Blick vom Seerücken zur Reichenau und auf Allensbach.jpg|Oberzell
Kloster Reichenau (Foto Hilarmont).jpg|Mittelzell
R Niederzell 5.jpg|Freski
Reben am Hochwart (Insel Reichenau).jpg|Winnice
&lt;/gallery&gt;

{{Zarys}}
{{Atrybucja}}
{{Jest w|Badenia-Wirtembergia}}

[[Kategoria:Badenia-Wirtembergia]]</text>
      <sha1>j0zlt2su9fuso5d88howjwtcvi7j1j4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119752</id>
      <parentid>119751</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:06:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1250" xml:space="preserve">{{Top-banner|Gnadensee-S-P.jpg}}
{{Miasto infobox
 |nazwa        = Reichenau
 |widok        = Reichenau.JPG
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Badenia-Wirtembergia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Reichenau''' – miasto w [[Badenia-Wirtembergia|Badenii-Wirtembergii]] ([[Niemcy]]) na wyspie w jeziorze [[Bodensee]]. 

== Charakterystyka ==
Tutaj znajduje się przedromański klasztor, należąco do dziecictwa światowego UNESCO.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najliższy port lotniczy to lotnisko [[Stuttgart]].

=== Koleją ===
Jest tutaj stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Jest tutaj dogodny dojazd samochodem.

=== Autobusem ===
Jest tutaj dworzec autobusowy.

== Warto zobaczyć ==
* przedromański klasztor benedyktyński

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Allensbach, KN - Walzenberg - Reichenau, KN - Niederzell - St Peter u Paul v N 03.jpg|Niederzell
Blick vom Seerücken zur Reichenau und auf Allensbach.jpg|Oberzell
Kloster Reichenau (Foto Hilarmont).jpg|Mittelzell
R Niederzell 5.jpg|Freski
Reben am Hochwart (Insel Reichenau).jpg|Winnice
&lt;/gallery&gt;

{{Zarys}}
{{Atrybucja}}
{{Jest w|Badenia-Wirtembergia}}

[[Kategoria:Badenia-Wirtembergia]]</text>
      <sha1>6k0w3mx3b94p13wmqqg52kspeqvma5k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119753</id>
      <parentid>119752</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:06:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1269" xml:space="preserve">{{Top-banner|Gnadensee-S-P.jpg}}
{{Miasto infobox
 |nazwa        = Reichenau
 |widok        = Reichenau.JPG
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Badenia-Wirtembergia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Reichenau''' – miasto w [[Badenia-Wirtembergia|Badenii-Wirtembergii]] ([[Niemcy]]) na wyspie w jeziorze [[Jezioro Bodeńskie|Bodensee]]. 

== Charakterystyka ==
Tutaj znajduje się przedromański klasztor, należąco do dziecictwa światowego UNESCO.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najliższy port lotniczy to lotnisko [[Stuttgart]].

=== Koleją ===
Jest tutaj stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Jest tutaj dogodny dojazd samochodem.

=== Autobusem ===
Jest tutaj dworzec autobusowy.

== Warto zobaczyć ==
* przedromański klasztor benedyktyński

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Allensbach, KN - Walzenberg - Reichenau, KN - Niederzell - St Peter u Paul v N 03.jpg|Niederzell
Blick vom Seerücken zur Reichenau und auf Allensbach.jpg|Oberzell
Kloster Reichenau (Foto Hilarmont).jpg|Mittelzell
R Niederzell 5.jpg|Freski
Reben am Hochwart (Insel Reichenau).jpg|Winnice
&lt;/gallery&gt;

{{Zarys}}
{{Atrybucja}}
{{Jest w|Badenia-Wirtembergia}}

[[Kategoria:Badenia-Wirtembergia]]</text>
      <sha1>1hgiziiz0703hz0tpkswkcy78859kwg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119754</id>
      <parentid>119753</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:08:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Koleją */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1321" xml:space="preserve">{{Top-banner|Gnadensee-S-P.jpg}}
{{Miasto infobox
 |nazwa        = Reichenau
 |widok        = Reichenau.JPG
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Badenia-Wirtembergia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Reichenau''' – miasto w [[Badenia-Wirtembergia|Badenii-Wirtembergii]] ([[Niemcy]]) na wyspie w jeziorze [[Jezioro Bodeńskie|Bodensee]]. 

== Charakterystyka ==
Tutaj znajduje się przedromański klasztor, należąco do dziecictwa światowego UNESCO.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najliższy port lotniczy to lotnisko [[Stuttgart]].

=== Koleją ===
Jest tutaj stacja kolejowa.

=== Statki ===
Jest tutaj przystań Białej Floty.

=== Samochodem ===
Jest tutaj dogodny dojazd samochodem.

=== Autobusem ===
Jest tutaj dworzec autobusowy.

== Warto zobaczyć ==
* przedromański klasztor benedyktyński

&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Allensbach, KN - Walzenberg - Reichenau, KN - Niederzell - St Peter u Paul v N 03.jpg|Niederzell
Blick vom Seerücken zur Reichenau und auf Allensbach.jpg|Oberzell
Kloster Reichenau (Foto Hilarmont).jpg|Mittelzell
R Niederzell 5.jpg|Freski
Reben am Hochwart (Insel Reichenau).jpg|Winnice
&lt;/gallery&gt;

{{Zarys}}
{{Atrybucja}}
{{Jest w|Badenia-Wirtembergia}}

[[Kategoria:Badenia-Wirtembergia]]</text>
      <sha1>o0vlqp591dtp8oo16ybfdysgbyzpaay</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kwedlinburg</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16226</id>
    <revision>
      <id>119755</id>
      <timestamp>2022-07-23T17:12:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>Utworzono nową stronę &quot;{{top-banner}} {{Miejscowość infobox  |nazwa        = Kwedlinburg  |widok        = Quedlinburg asv2018-10 img03 Castle.jpg  |herb         =   |mapa         =   |państwo      = [[Niemcy]]  |region       = [[Saksonia-Anhalt]]  |powierzchnia =   |lud          =   |prefiks      =   |www          =  }} '''Kwedlinburg''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia-Anhalt]]. Miasto leży na przedgórzu gór [[Harz]]u.  == Charakterystyka…&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="844" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Kwedlinburg
 |widok        = Quedlinburg asv2018-10 img03 Castle.jpg
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia-Anhalt]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Kwedlinburg''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia-Anhalt]]. Miasto leży na przedgórzu gór [[Harz]]u.

== Charakterystyka ==

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższy port lotniczy to lotnisko w [[Lipsk]]u.

=== Koleją ===
Kwedlinburg posiada dworzec.

=== Samochodem ===
Kwedlinburg jest ważnym węzłem drogowym.

=== Autobusem ===
Kwedlinburg posiada dworzec autobusowy

== Warto zobaczyć ==
* kolegiata
* zamek

{{Zarys}}

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Saksonia-Anhalt}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>jc86tdh5ziksal04mysh1j5rjb7lr5r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119756</id>
      <parentid>119755</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:13:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="867" xml:space="preserve">{{top-banner|Quedlinburg banner.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Kwedlinburg
 |widok        = Quedlinburg asv2018-10 img03 Castle.jpg
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia-Anhalt]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Kwedlinburg''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia-Anhalt]]. Miasto leży na przedgórzu gór [[Harz]]u.

== Charakterystyka ==

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższy port lotniczy to lotnisko w [[Lipsk]]u.

=== Koleją ===
Kwedlinburg posiada dworzec.

=== Samochodem ===
Kwedlinburg jest ważnym węzłem drogowym.

=== Autobusem ===
Kwedlinburg posiada dworzec autobusowy

== Warto zobaczyć ==
* kolegiata
* zamek

{{Zarys}}

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Saksonia-Anhalt}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>sdi5y2c81odgjv44c7dt9b121gedm3x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119757</id>
      <parentid>119756</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T17:14:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="874" xml:space="preserve">{{top-banner|Quedlinburg banner.jpg}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Kwedlinburg
 |widok        = Quedlinburg asv2018-10 img03 Castle.jpg
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia-Anhalt]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Kwedlinburg''' – miasto powiatowe w [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia-Anhalt]]. Miasto leży na przedgórzu gór [[Harz]]u.

== Charakterystyka ==

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższy port lotniczy to lotnisko w [[Lipsk]]u.

=== Koleją ===
Kwedlinburg posiada dworzec.

=== Samochodem ===
Kwedlinburg jest ważnym węzłem drogowym.

=== Autobusem ===
Kwedlinburg posiada dworzec autobusowy

== Warto zobaczyć ==
* kolegiata
* zamek

{{Zarys}}

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Saksonia-Anhalt}}

[[Kategoria:Saksonia-Anhalt]]</text>
      <sha1>iohnhn0uws0871dj3lhck8gp6z7upol</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bautzen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16227</id>
    <redirect title="Budziszyn" />
    <revision>
      <id>119784</id>
      <timestamp>2022-07-23T20:30:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>Przekierowanie do [[Budziszyn]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#PATRZ [[Budziszyn]]</text>
      <sha1>qvgv8ej6vjs88bfnyz13pr2i31b64xj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Herrnhut</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16228</id>
    <revision>
      <id>119804</id>
      <timestamp>2022-07-23T22:18:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>Utworzono nową stronę &quot;{{Top-banner}} {{Miejscowość infobox  |nazwa        = Herrnhut  |widok        = Siedlung Herrnhut mit Gottesacker.jpg  |herb         = Wappen Herrnhut.svg  |mapa         =   |państwo      = [[Niemcy]]  |region       = [[Saksonia]]  |powierzchnia =   |lud          =   |prefiks      =   |www          =  }} '''Herrnhut''' – miasto we wschodnich [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], w rejencji [[Drezno]], w powiecie [[Görlitz]].  == Charakteryst…&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1073" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Herrnhut
 |widok        = Siedlung Herrnhut mit Gottesacker.jpg
 |herb         = Wappen Herrnhut.svg
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Herrnhut''' – miasto we wschodnich [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], w rejencji [[Drezno]], w powiecie [[Görlitz]].

== Charakterystyka ==
Leży na [[Górne Łużyce|Górnych Łużycach]], nie daleko granicy z Polską.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższym portem lotniczym jest lotnisko w [[Drezno|Dreznie]].

=== Koleją ===
Znajduje się tu stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Istnieje dogodny dojazd samochodem.

== Komunikacja ==

== Warto zobaczyć ==

== Najbliższe okolice ==

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Festiwale, imprezy ==

== Noclegi ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Wyjazd ==

{{Zarys}}
{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>ky7jv6akexh3xdim2kxq5lvlv9gpxfa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Reichenbach</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16229</id>
    <revision>
      <id>119805</id>
      <timestamp>2022-07-23T22:23:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>Utworzono nową stronę &quot;{{Top-banner}} {{Miejscowość infobox  |nazwa        = Reichenbach  |widok        = Reichenbach OL - Am Friedenstal - Schloss Krobnitzt 06 ies.jpg  |herb         = Reichenbach-OL-Wappen.png  |mapa         =   |państwo      = [[Niemcy]]  |region       = [[Saksonia]]  |powierzchnia =   |lud          =   |prefiks      =   |www          =  }} '''Reichenbach''' – miasto we wschodnich [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], w rejencji [[Drezno]], w po…&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1110" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Reichenbach
 |widok        = Reichenbach OL - Am Friedenstal - Schloss Krobnitzt 06 ies.jpg
 |herb         = Reichenbach-OL-Wappen.png
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Reichenbach''' – miasto we wschodnich [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], w rejencji [[Drezno]], w powiecie [[Görlitz]].

== Charakterystyka ==
Leży na [[Górne Łużyce|Górnych Łużycach]], nie daleko granicy z Polską.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższym portem lotniczym jest lotnisko w [[Drezno|Dreznie]].

=== Koleją ===
Znajduje się tu stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Istnieje dogodny dojazd samochodem.

== Komunikacja ==

== Warto zobaczyć ==

== Najbliższe okolice ==

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Festiwale, imprezy ==

== Noclegi ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Wyjazd ==

{{Zarys}}
{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>2zdkqq11no0mf3ahzskib7ztpfzty58</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Zittauer Gebirge</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16230</id>
    <redirect title="Góry Żytawskie" />
    <revision>
      <id>119816</id>
      <timestamp>2022-07-23T23:11:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>Przekierowanie do [[Góry Żytawskie]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" xml:space="preserve">#PATRZ [[Góry Żytawskie]]</text>
      <sha1>8fbkhwlchc3e2a6a16l8vx01i0nr8mp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Olbersdorf</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16231</id>
    <revision>
      <id>119817</id>
      <timestamp>2022-07-23T23:15:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>Utworzono nową stronę &quot;{{Top-banner}} {{Miejscowość infobox  |nazwa        = Olbersdorf  |widok        = Olberdorf2.JPG  |herb         =   |mapa         =   |państwo      = [[Niemcy]]  |region       = [[Saksonia]]  |powierzchnia =   |lud          =   |prefiks      =   |www          =  }} '''Olbersdorf''' – kurort we wschodnich [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], w rejencji [[Drezno]], w powiecie [[Görlitz]].  == Charakterystyka == Leży na Górne Łużyce|Gór…&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1061" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa        = Olbersdorf
 |widok        = Olberdorf2.JPG
 |herb         = 
 |mapa         = 
 |państwo      = [[Niemcy]]
 |region       = [[Saksonia]]
 |powierzchnia = 
 |lud          = 
 |prefiks      = 
 |www          = 
}}
'''Olbersdorf''' – kurort we wschodnich [[Niemcy|Niemczech]], w kraju związkowym [[Saksonia]], w rejencji [[Drezno]], w powiecie [[Görlitz]].

== Charakterystyka ==
Leży na [[Górne Łużyce|Górnych Łużycach]], nie daleko granicy z Polską w [[Zittauer Gebirge]].

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
Najbliższym portem lotniczym jest lotnisko w [[Drezno|Dreznie]].

=== Koleją ===
Znajduje się tutaj stacja kolejowa.

=== Samochodem ===
Istnieje dogodny dojazd samochodem.

== Komunikacja ==

== Warto zobaczyć ==

== Najbliższe okolice ==

== Praca ==

== Nauka ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Festiwale, imprezy ==

== Noclegi ==

== Kontakt ==

== Bezpieczeństwo ==

== Informacje turystyczne ==

== Wyjazd ==

{{Zarys}}
{{Jest w|Rejencja Drezno}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>hqh8v6p55v2ylekj267cs6rle9zvn15</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Góry Königshain</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16232</id>
    <revision>
      <id>119822</id>
      <timestamp>2022-07-23T23:29:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <comment>Utworzono nową stronę &quot;{{Top-banner|Ansicht-Dorf-Gesamt-jpg.jpg}} {{Jednostka administracyjna infobox  |grafika          = Steinbruchloch Nirwana, Königshainer Berge-9610-13.jpg  |flaga            =   |mapa             =   |stolica          =   |ustrój           =   |waluta           = euro  |powierzchnia     =   |ludność          =   |język            = [[język niemiecki|niemiecki]]  |religia          =   |napięcie prądu   = 230  |numer kierunkowy =   |domena           =   |stre…&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1213" xml:space="preserve">{{Top-banner|Ansicht-Dorf-Gesamt-jpg.jpg}}
{{Jednostka administracyjna infobox
 |grafika          = Steinbruchloch Nirwana, Königshainer Berge-9610-13.jpg
 |flaga            = 
 |mapa             = 
 |stolica          = 
 |ustrój           = 
 |waluta           = euro
 |powierzchnia     = 
 |ludność          = 
 |język            = [[język niemiecki|niemiecki]]
 |religia          = 
 |napięcie prądu   = 230
 |numer kierunkowy = 
 |domena           = 
 |strefa czasowa   = 
}}
'''Góry Königshain''' – pagórki znajdujących się na zachód od [[Görlitz]] i na północ od [[Reichenbach]] w [[Saksonia|Saksonii]]. Najwyższe wznisienie Ahlberg liczy 415 m. Znane jest z licznych kamieniołomów, jezior oraz pałaców. Przez góry przechodzi tunel autostrady A4.

== Charakterystyka ==

=== Geografia ===

=== Klimat ===

=== Historia ===

=== Polityka ===

=== Gospodarka ===

== Dojazd ==
=== Samochodem ===

=== Samolotem ===

=== Statkiem ===

== Miasta ==
* [[Königshain]]
* [[Reichenbach]]
* [[Görlitz]]

== Ciekawe miejsca ==

== Transport ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Noclegi ==

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

{{Jest w|Saksonia}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>1b1wheaxjael7xdvc6njwovhjpz5k24</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119823</id>
      <parentid>119822</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:30:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1242" xml:space="preserve">{{Top-banner|Ostlausitzer Hügelland, Königshainer Berge-9559-65.jpg}}
{{Jednostka administracyjna infobox
 |grafika          = Steinbruchloch Nirwana, Königshainer Berge-9610-13.jpg
 |flaga            = 
 |mapa             = 
 |stolica          = 
 |ustrój           = 
 |waluta           = euro
 |powierzchnia     = 
 |ludność          = 
 |język            = [[język niemiecki|niemiecki]]
 |religia          = 
 |napięcie prądu   = 230
 |numer kierunkowy = 
 |domena           = 
 |strefa czasowa   = 
}}
'''Góry Königshain''' – pagórki znajdujących się na zachód od [[Görlitz]] i na północ od [[Reichenbach]] w [[Saksonia|Saksonii]]. Najwyższe wznisienie Ahlberg liczy 415 m. Znane jest z licznych kamieniołomów, jezior oraz pałaców. Przez góry przechodzi tunel autostrady A4.

== Charakterystyka ==

=== Geografia ===

=== Klimat ===

=== Historia ===

=== Polityka ===

=== Gospodarka ===

== Dojazd ==
=== Samochodem ===

=== Samolotem ===

=== Statkiem ===

== Miasta ==
* [[Königshain]]
* [[Reichenbach]]
* [[Görlitz]]

== Ciekawe miejsca ==

== Transport ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Noclegi ==

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

{{Jest w|Saksonia}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>eu23twsxb0m20a86w84hf8y00ie0fte</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>119824</id>
      <parentid>119823</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T23:31:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.83.38.121</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1298" xml:space="preserve">{{Top-banner|Ostlausitzer Hügelland, Königshainer Berge-9559-65.jpg}}
{{Jednostka administracyjna infobox
 |grafika          = Steinbruchloch Nirwana, Königshainer Berge-9610-13.jpg
 |flaga            = 
 |mapa             = 
 |stolica          = 
 |ustrój           = 
 |waluta           = euro
 |powierzchnia     = 
 |ludność          = 
 |język            = [[język niemiecki|niemiecki]]
 |religia          = 
 |napięcie prądu   = 230
 |numer kierunkowy = 
 |domena           = 
 |strefa czasowa   = 
}}
'''Góry Königshain''' – pagórki znajdujących się na zachód od [[Görlitz]] i na północ od [[Reichenbach]] w [[Saksonia|Saksonii]]. Najwyższe wznisienie Ahlberg liczy 415 m. Znane jest z licznych kamieniołomów, jezior oraz pałaców. Przez góry przechodzi tunel autostrady A4 pomiędzy Görlitz a [[Bautzen]]. Obszar jest chroniony.

== Charakterystyka ==

=== Geografia ===

=== Klimat ===

=== Historia ===

=== Polityka ===

=== Gospodarka ===

== Dojazd ==
=== Samochodem ===

=== Samolotem ===

=== Statkiem ===

== Miasta ==
* [[Königshain]]
* [[Reichenbach]]
* [[Görlitz]]

== Ciekawe miejsca ==

== Transport ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Noclegi ==

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

{{Jest w|Saksonia}}

[[Kategoria:Saksonia]]</text>
      <sha1>c50olycep3grefq91da2o44q0hc43bi</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>