Wikipodróże plwikivoyage https://pl.wikivoyage.org/wiki/Strona_g%C5%82%C3%B3wna MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Media Specjalna Dyskusja Użytkownik Dyskusja użytkownika Wikipodróże Dyskusja Wikipodróży Plik Dyskusja pliku MediaWiki Dyskusja MediaWiki Szablon Dyskusja szablonu Pomoc Dyskusja pomocy Kategoria Dyskusja kategorii TimedText TimedText talk Moduł Dyskusja modułu Gadżet Dyskusja gadżetu Definicja gadżetu Dyskusja definicji gadżetu 4 443 120002 119558 2022-08-01T08:41:29Z MNadzikiewicz (WMF) 10417 /* Zagłosuj na stwierdzenia w Kompasie Wyborczym */ nowa sekcja wikitext text/x-wiki {{skrót|WV:PUB}} {{ombox | tekst =<nowiki/> Tu prowadzimy dyskusje o Wikipodróżach, m.in. jak je ulepszać, jak wprowadzać zmiany i jak rozwiązywać problemy. ; {{ikona|tech}} [[/Kwestie techniczne|Kwestie techniczne]] * Archiwa Pubu: [[/Archiwum001|Archiwum 001]], [[/Archiwum002|Archiwum 002]] i [[/Archiwum003|Archiwum 003]] * [[meta:Wikivoyage/Lounge|Wikivoyage/Lounge]] [[meta:Wikivoyage/Summit|Wikivoyage/Summit]] na Meta-Wiki }} * '''en:''' Requests for the [[m:bot|bot]] flag should be made on this page. This wiki uses the [[m:bot policy|standard bot policy]], and allows [[m:bot policy#Global_bots|global bots]] and [[m:bot policy#Automatic_approval|automatic approval of certain types of bots]]. Other bots should apply below, and then [[m:Steward requests/Bot status|request access]] from a steward if there is no objection. __NEWSECTIONLINK__ [[Kategoria:Współpraca użytkowników| ]] == Aknowledge Russia. Novgorod lands == [[File:Banner of the Novgorod Republic (c. 1385).svg|270px|right]] Dear colleagues! I'm happy to present you [[wmru:Конкурсы/Узнай Россию. Новгородские земли|edit-a-thon competition]], that is taking part from November 1 to December 15, 2020 in different language versions of Wikipedia and Wikivoyage. Both of Wiki-projects will have 2 nominations: for articles in Russian, and for articles in other languages with 3 rewardable positions in each. It's organized by Wikimedia Russia and North-West Russia Wiki-Historians UG and its topic will be regions of activity of that UG: Saint Petersburg, the Republic of Karelia, Leningrad Oblast, Pskov Oblast, Novgorod Oblast and Vologda Oblast. [[Użytkownik:Красный|Красный]] ([[Dyskusja użytkownika:Красный|dyskusja]]) 22:11, 1 lis 2020 (CET) == Wiki of functions naming contest - Round 2 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="pl" dir="ltr"> {{int:Hello}}. Przypomnienie: Pomóż wybrać nazwę dla nowego projektu Wikimedia - biblioteki funkcji. Głosowanie drugiej tury zaczyna się dzisiaj. Nazwy, które przeszły do tego etapu: <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikicode, Wikicodex, Wikifunctions, Wikifusion, Wikilambda, Wikimedia Functions</span>. Jeżeli chcesz wziąć udział, przejdź do strony na meta-wiki gdzie możesz '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest/Names|dowiedzieć się szczegółów i oddać głos]]'''. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]] </div> 23:11, 5 lis 2020 (CET) <!-- Wiadomość wysłana przez User:Quiddity (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20564572 --> == Update to ICU Unicode library == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="pl" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Począwszy od 16 listopada 2020 będziemy dokonywać migracji na serwerach MediaWiki do nowej wersji biblioteki Unicode ICU ([[w:International Components for Unicode]]) (z wersji 57 na 63). To odblokuje nam nowe możliwość przyszłej aktualizacji wydań systemu operacyjnego oraz korzystanie z ulepszonych mechanizmów internacjonalizacyjnych, związanych z nowymi funkcjami udostępnianymi przez nową wersję ICU, takimi jak nowe definicje porównywania znaków czy najnowsza wersja Unicode w MediaWiki. Podczas migracji mogą wystąpić nieuniknione przejściowe widoczne dla użytkowników utrudnienia. Sortowanie w niektórych kategoriach może zostać czasowo zaburzone. Będziemy uruchamiać skrypt, który zaktualizuje poprawny sposób sortowania starych wpisów. Te zaburzenia mogą trwać od kilku godzin (wiki średniej wielkości) do jednego dnia (duże wiki) i przez kilka dni na anglojęzycznej Wikipedii. Czas rozpoczęcia zależy od czasu dotarcia przez skrypt aktualizujący do poszczególnych wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T264991#6609917 Będzie to miało wpływ na 149 wiki] (w tym osiem największych Wikipedii). Lista szczegółowa i opis techniczny implementacji znajduje się w [[phab:T264991|T264991]]. Dziękujemy. </div> </div> <span dir="ltr">[[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]</span> 15:53, 16 lis 2020 (CET) <!-- Wiadomość wysłana przez User:Trizek (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&oldid=20669657 --> == [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Invitation|Community Wishlist Survey 2021]] == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="pl" dir="ltr"> [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]] Ruszyła '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Lista życzeń społeczności 2021]]'''! W tej procedurze społeczność decyduje, nad czym w następnym roku ma pracować zespół [[m:Community Tech|Community Tech]]. Zachęcamy do przesyłania swoich propozycji narzędzi i ulepszeń technicznych do '''{{#time:j xg|2020-11-30|{{PAGELANGUAGE}}}}''', a także do komentowania innych propozycji, aby je ulepszyć zanim rozpocznie się głosowanie. Od {{#time:j xg|2020-12-08|{{PAGELANGUAGE}}}} do {{#time:j xg|2020-12-21|{{PAGELANGUAGE}}}} społeczności będą głosowały nad zgłoszonymi propozycjami. Zespół Community Tech zajmuje się narzędziami dla zaawansowanych edytorów. Propozycje można pisać w dowolnym języku - zostaną one przetłumaczone. Dziękujemy i wyczekujemy Twoich propozycji! </div> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[m:user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]</span> 19:15, 20 lis 2020 (CET) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Other_TOP20&oldid=20689748 --> == Wikidata descriptions changes to be included more often in Recent Changes and Watchlist == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''Sorry for sending this message in English. Translations are available on [[m:Special:MyLanguage/Announcements/Announcement Wikidata descriptions in watchlist|this page]]. Feel free to translate it in more languages!'' As you may know, you can include changes coming from Wikidata in your Watchlist and Recent Changes ([[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist|in your preferences]]). Until now, this feature didn’t always include changes made on Wikidata descriptions due to the way Wikidata tracks the data used in a given article. Starting on December 3rd, the Watchlist and Recent Changes will include changes on the descriptions of Wikidata Items that are used in the pages that you watch. This will only include descriptions in the language of your wiki to make sure that you’re only seeing changes that are relevant to your wiki. This improvement was requested by many users from different projects. We hope that it can help you monitor the changes on Wikidata descriptions that affect your wiki and participate in the effort of improving the data quality on Wikidata for all Wikimedia wikis and beyond. Note: if you didn’t use the Wikidata watchlist integration feature for a long time, feel free to give it another chance! The feature has been improved since the beginning and the content it displays is more precise and useful than at the beginning of the feature in 2015. If you encounter any issue or want to provide feedback, feel free to use [[Phab:T191831|this Phabricator ticket]]. Thanks! [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 15:39, 30 lis 2020 (CET) </div> <!-- Wiadomość wysłana przez User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/wikis&oldid=20728482 --> == 2020 Coolest Tool Award Ceremony on December 11th == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello all, The ceremony of the 2020 [[m:Coolest_Tool_Award|Wikimedia Coolest Tool Award]] will take place virtually on Friday, December 11th, at 17:00 GMT. This award is highlighting tools that have been nominated by contributors to the Wikimedia projects, and the ceremony will be a nice moment to show appreciation to the tools developers and maybe discover new tools! You will find more information [[m:Coolest_Tool_Award|here]] about the livestream and the discussions channels. Thanks for your attention, [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 11:55, 7 gru 2020 (CET) </div> <!-- Wiadomość wysłana przez User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20734978 --> == Badanie Życzeń Społeczności 2021 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="pl" dir="ltr"> [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]] '''Zapraszamy wszystkich zarejestrowanych użytkowników do głosowania w [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Badaniu Życzeń Społeczności 2021]]. Możecie głosować od dzisiaj do {{#time:j xg|2020-12-21|pl}} na tyle życzeń, na ile chcecie'''. W Badaniu zgromadzone są życzenia utworzenia nowych lub poprawy istniejących narzędzi dla doświadczonych użytkowników. Po fazie głosowania postaramy się spełnić wasze życzenia. Zaczniemy od tych najbardziej popularnych. My, [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]], jesteśmy jednym z zespołów [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]]. Tworzymy i poprawiamy narzędzia do edytowania i administracji na wiki. Nasza lista zadań powstaje na bazie wyników Badania Życzeń Społeczności. Raz w roku możecie zgłaszać życzenia. Po dwóch tygodniach głosujecie na te, które najbardziej was interesują. Następnie wybieramy życzenia, nad którymi pracujemy. Niektóre życzenia mogą być spełnione przez wolontariuszy lub przez inne zespoły. Czekamy na wasze głosy. Dziękujemy! </div> [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 16:55, 11 gru 2020 (CET) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Other_TOP20&oldid=20689748 --> == Powszechne Zasady Postępowania – ruszają konsultacje! == Droga społeczności. W ciągu kilku najbliższych tygodni [[w:pl:Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]] będzie prowadzić konsultacje związane z implementacją [[:meta:Universal Code of Conduct/Draft review/pl|Powszechnych Zasad Postępowania (PZP)]] (ang. ''Universal Code of Conduct''), które będą stanowić załącznik do obecnie obowiązujących [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Terms_of_Use/pl Warunków użytkowania] (ang. ''Terms of Use''). === Czym będą Powszechne Zasady Postępowania? === PZP mają być dokumentem, który będzie normował zachowania i wskazywał na właściwe zasady postępowania we wszystkich projektach Wikimedia. Poprzez zawarcie spisu nieodpowiednich zachowań, które nie będą akceptowane w naszych projektach, będzie dbał o bezpieczeństwo wszystkich użytkowników. Ma on również zapewnić jednolite zasady postępowania w tych społecznościach, które nie mają własnych szczegółowych regulacji i zasad związanych z zachowaniem użytkowników. W związku z tym będzie on pomagał głównie mniejszym oraz młodszym projektom, które nie miały jeszcze okazji spisać swoich własnych reguł z tym związanych. [[:m:Universal Code of Conduct/Initial 2020 Consultations|Konsultacje przeprowadzone w 2019 roku oraz w pierwszej połowie 2020 roku]] pozwoliły na przygotowanie wstępnej propozycji zasad, jednak nadal brakuje przepisów związanych z implementacją oraz wdrożeniem w życie PZP. W tym celu, od 18 stycznia 2021 roku rozpoczynają się konsultacje w wielu społecznościach projektów Wikimedia. === Na czym będą polegały konsultacje? === W styczniu i lutym 2021 roku zostanie zaangażowanych dziewięciu koordynatorów w serię konsultacji, które obejmą najróżniejsze projekty Wikimedia (różne społeczności językowe oraz społeczności użytkowników Wikidanych i Commons). Jedną z wybranych społeczności, została społeczność polskojęzyczna, a jednym z moderatorów [[User:MNadzikiewicz (WMF)|będę ja]]. W nadchodzących tygodniach będziemy mieli okazję razem porozmawiać na temat naszych odczuć, wizji oraz sposobu implementacji w związku z wprowadzaniem PZP. Celem Wikimedia Foundation jest pozyskanie informacji z różnych społeczności i dopiero na podstawie przeprowadzanych konsultacji, nasz zespół przygotuje i zaprezentuje raporty i różne możliwości wcielenia PZP w życie. Zachęcam wszystkich do dzielenia się swoją opinią ze mną oraz z innymi członkami naszej społeczności. Równolegle do konsultacji ze społecznością, w lutym ruszą również konsultacje dla afiliantów (np. [[w:pl:Wikimedia Polska|Wikimedia Polska]] lub [[meta:WikiWomen's User Group|WikiWomen's User Group]]). === Jak wziąć udział? === Zapraszam do wyrażenia swojej opinii w najwygodniejszy dla Was sposób. Żeby umożliwić każdej chętnej użytkowniczce i każdemu chętnemu użytkownikowi udział w konsultacjach, będą one przeprowadzane na kilka sposobów: # Dyskusja w Kawiarence polskiej Wikipedii pod '''[[w:pl:Wikipedia:Kawiarenka/Zasady#Powszechne Zasady Postępowania – ruszają konsultacje!|tym wątkiem]]''' oraz ewentualnymi tworzonymi w przyszłości; # Poprzez rozpoczęcie nowego wątku na [[w:pl:User talk:MNadzikiewicz (WMF)|mojej stronie dyskusji]]; # Poprzez wysłanie mi [[Specjalna:E-mail/MNadzikiewicz_(WMF)|prywatnej wiadomość za pomocą wikimaila]]; # Podczas spotkania (grupowego lub indywidualnego) ze mną, o których będę informował w przyszłości. Dyskusja prowadzona jest w Kawiarence polskojęzycznej Wikipedii, ponieważ jest to największy projekt polskojęzycznej społeczności. W miarę potrzeb będą również organizowane konsultacje z członkami (zarówno 1-1, jak i grupowe) z różnych sfer oraz projektów naszej społeczności, za pośrednictwem platformy internetowej Zoom lub Google Meet (o terminach i informacjach wkrótce). Dodatkowo, w nadchodzących tygodniach zostanie uruchomiona anonimowa ankieta dla członków społeczności, którzy chcieliby prywatnie przekazać swoje odczucia związane z tematem PZP, a także otaczających go sfer (stan zasad w naszym projekcie, niechciane i potencjalnie niebezpieczne sytuacje oraz wszelkie sprawy dotyczące zachowania użytkowników projektów Wikimedia). Chętnych do bezpośredniego otrzymania ankiety proszę o zgłaszanie się do mnie za pomocą [[Specjalna:E-mail/MNadzikiewicz_(WMF)|wikimaila]]. Zachęcam również do odwiedzenia strony [[:meta:Universal Code of Conduct/FAQ/pl|Najczęściej Zadawanych Pytań]], na której możecie znaleźć odpowiedź na najczęściej nurtujące społeczność pytania. W razie wszelkich pytań proszę o komentarze w dyskusji lub o pingi, żeby mieć pewność, że dotrę do waszej wiadomości. Życzę owocnej dyskusji! [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 11:39, 19 sty 2021 (CET) === Powszechne Zasady Postępowania – Ogłoszenie z 3 lutego 2021 === Wczoraj, tj. 2 lutego 2021, Rada Powiernicza Wikimedia Foundation ratyfikowała tekst Powszechnych Zasad Postępowania. Również dzisiaj na Meta-Wiki zostaną (część została już opublikowana) opublikowane m.in. następujące materiały: # Zaktualizowana wersja Powszechnych Zasad Postępowania # Rozszerzona lista [[meta:Universal_Code_of_Conduct/FAQ/pl|najczęściej zadawanych pytań]] # Nowa i odswieżona strona informujaca o [[meta:Universal Code of Conduct|Powszechnych Zasad Postępowania]] i związanymi z nimi procesami # Oświadczenie Rady Powierniczej Wikimedia Foundation w sprawie przyjęcia PZP Na prośbę użytkowników w dyskusji powyżej, przetłumaczę je na język polski zgodnie ze swoimi umiejętnościami, proszę jednak o życzliwość oraz chwilę cierpliwości i wyrozumienia, ponieważ opublikowane dokumenty zawierają dużo materiałów, nad którymi należy spędzić trochę czasu. [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 15:48, 3 lut 2021 (CET) === Powszechne Zasady Postępowania – Zaproszenie na spotkania 8-14 lutego 2021 === Od dzisiaj można rejestrować się na spotkania społeczności, podczas których dyskutowane będą różne propozycje związane z wprowadzeniem w życie Powszechnych Zasad Postępowania. W '''[[w:Wikipedysta:MNadzikiewicz (WMF)/zgłoszenia|tym miejscu]]''' można zarejestrować swoją chęć uczestnictwa w takim spotkaniu. Po zgłoszeniu się wszystkich chętnych, zarejestrowani użytkownicy zostaną za pomocą wiki-maila poinformowani o terminie oraz sposobie dołączenia do spotkania. W razie wszelkich pytań, zapraszam poniżej, lub bezpośrednio do mnie za pomocą maila lub strony dyskusji. [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 21:08, 4 lut 2021 (CET) === Powszechne Zasady Postępowania – Ostatnie 2 tygodnie konsultacji === Konsultacje dotyczące wdrożenia i egzekwowania Powszechnych Zasad Postępowania kończą się 28 lutego 2021 roku. Oznacza to, że zostały jeszcze tylko 2 tygodnie na podzielenie się swoją wizją i pomysłami związanymi z Powszechnymi Zasadami Postępowania. To właśnie na podstawie pomysłów społeczności i Waszych uwag nasz zespół będzie pracował nad utworzeniem sposobu egzekwowania zasad, który będzie satysfakcjonujący dla wszystkich członków ruchu Wikimedia. Zapraszam wszystkich do wypowiedzenia się przy użyciu [[w:pl:Wikipedia:PZP|ankiety]] lub do kontaktu bezpośrednio ze mną! [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 18:37, 15 lut 2021 (CET) == Moving Wikimania 2021 to a Virtual Event == <div class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikimania_logo_with_text_2.svg|right|alt=Wikimania's logo.|75px]] ''{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}'' [[:m:Wikimania 2021|Wikimania will be a virtual event this year]], and hosted by a wide group of community members. Whenever the next in-person large gathering is possible again, [[:m:ESEAP Hub|the ESEAP Core Organizing Team]] will be in charge of it. Stay tuned for more information about how ''you'' can get involved in the planning process and other aspects of the event. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2021-January/096141.html Please read the longer version of this announcement on wikimedia-l]. ''ESEAP Core Organizing Team, Wikimania Steering Committee, Wikimedia Foundation Events Team'', 16:16, 27 sty 2021 (CET) </div> <!-- Wiadomość wysłana przez User:Elitre (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Wikimania21&oldid=21014617 --> == Project Grant Open Call == This is the announcement for the [[m:Grants:Project|Project Grants program]] open call that started on January 11, with the submission deadline of February 10, 2021.<br> This first open call will be focussed on Community Organizing proposals. A second open call focused on research and software proposals is scheduled from February 15 with a submission deadline of March 16, 2021.<br> For the Round 1 open call, we invite you to propose grant applications that fall under community development and organizing (offline and online) categories. Project Grant funds are available to support individuals, groups, and organizations to implement new experiments and proven ideas, from organizing a better process on your wiki, coordinating a campaign or editathon series to providing other support for community building. We offer the following resources to help you plan your project and complete a grant proposal:<br> * Weekly proposals clinics via Zoom during the Open Call. Join us for [[m:Grants:Project|#Upcoming_Proposal_Clinics|real-time discussions]] with Program Officers and select thematic experts and get live feedback about your Project Grants proposal. We’ll answer questions and help you make your proposal better. We also offer these support pages to help you build your proposal: * [[m:Grants:Project/Tutorial|Video tutorials]] for writing a strong application<br> * General [[m:Grants:Project/Plan|planning page]] for Project Grants <br> * [[m:Grants:Project/Learn|Program guidelines and criteria]]<br> Program officers are also available to offer individualized proposal support upon request. Contact us if you would like feedback or more information.<br> We are excited to see your grant ideas that will support our community and make an impact on the future of Wikimedia projects. Put your idea into motion, and [[m:Grants:Project/Apply|submit your proposal]] by February 10, 2021!<br> Please feel free to get in touch with questions about getting started with your grant application, or about serving on the Project Grants Committee. Contact us at projectgrants{{at}}wikimedia.org. Please help us translate this message to your local language. [[Użytkownik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Dyskusja użytkownika:MediaWiki message delivery|dyskusja]]) 09:01, 28 sty 2021 (CET) <!-- Wiadomość wysłana przez User:RSharma (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20808431 --> == Wiki Loves Folklore 2021 is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2021|Wiki Loves Folklore 2021]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the 1st till the 28th of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2021 submitting] them in this commons contest. Please support us in translating the [[:c:Commons: Wiki Loves Folklore 2021|project page]] and a [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:Translate?group=Centralnotice-tgroup-wikiloveslove2020&language=en&filter=%21translated&action=translate|one-line banner message] to help us spread the word in your native language. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' [[Użytkownik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Dyskusja użytkownika:MediaWiki message delivery|dyskusja]]) 14:25, 6 lut 2021 (CET) </div> <!-- Wiadomość wysłana przez User:Tiven2240@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&oldid=21073884 --> == Wikifunctions logo contest == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="pl" dir="ltr"> {{Int:Hello}}. Proszę o pomoc w wyborze koncepcji projektu logo nowej wiki Wikifunctions. Głosowanie rozpoczyna się dzisiaj i potrwa 2 tygodnie. Jeśli chcesz wziąć udział, to '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wikifunctions logo concept/Vote|dowiedz się więcej i zagłosuj teraz]]''' na Meta-Wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]</div> 02:51, 2 mar 2021 (CET) <!-- Wiadomość wysłana przez User:Quiddity (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21087740 --> == Spis baz i miejsc obozowych dla środowisk harcerskich == Mam pomyśl, który chciałbym zrealizować. Pod tym względem Wikipodróże mogłyby bardzo wesprzeć ruchy harcerskie. Chciałbym stworzyć w ramach projektu Harcerstwo wielką mapę Polski z pozaznaczanymi punktami, gdzie można prowadzić obozu harcerskie. Problem polega na tym, że na Wikipodróżach nie należy tworzyć treści reklamowych – w tym przypadku byłyby to osobne hasła m. in. o harcerskich bazach obozowych. Jest to jednak kwestia tego, że w punktu widzenia szczepów i środowisk harcerskich bazy te są nie tyle traktowane jako element komercji, co jako obiekty użyteczności publicznej, wokół których zazwyczaj koncentruje się organizacja obozu i cała infrastruktura (ze względu na coraz bardziej rygorystyczne przepisy sanitarne tylko nieliczne środowiska prowadzą obozy w 100% leśne, a większość decyduje się na bazy oferujące gotową infrastrukturę, miejscowe atrakcje turystyczne i inne obiekty użyteczności publicznej (np. sklepy spożywcze, apteki, poczty). Czy opisanie baz obozowych w osobnych artykułach spotkałoby się z akceptacją społeczności? Wspomnę jeszcze, że drużyny, środowiska i szczepy harcerskie należy tu traktować jako grupy zorganizowane, gdzie komendant zgrupowania obozów (kierownik placówki wypoczynku) musi za każdym razem od nowa sporządzać listę potencjalnych miejsc i wydłubywać z internetu pojedyncze informacje o lokalizacji innych obiektów użyteczności publicznej wokół miejsca obozowego. Jeśli na Wikipodróżach powstałyby osobne przewodniki o miejscach obozowych (zarówno gotowych baz obozowych i miejsc w środku lasu), to bardzo to ułatwi komendantom obozów sprawne i łatwe przeprowadzenie kwaterki, kontaktu ze strażą pożarną, trasy przejazdu dla zgrupowaniowego zaopatrzeniowca, który będzie codziennie jeździł do hurtowni itp... Z góry dziękuję za rozpatrzenie [[Użytkownik:Superjurek|Superjurek]] ([[Dyskusja użytkownika:Superjurek|dyskusja]]) 11:18, 5 maj 2021 (CEST) * Nie mam nic przeciwko jeśli zachowany zostanie neutralny język. [[Użytkownik:Marek Mazurkiewicz|Marek Mazurkiewicz]] ([[Dyskusja użytkownika:Marek Mazurkiewicz|dyskusja]]) 09:06, 6 maj 2021 (CEST) == Universal Code of Conduct News – Issue 1 == <section begin="ucoc-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Biuletyn Powszechnych Zasad Postępowania'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Wydanie 1 – czerwiec 2021'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/1|'''Przeczytaj cały biuletyn''']]</span> ---- Przedstawiamy pierwsze wydanie Biuletynu [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Powszechnych Zasad Postępowania]]! Ten biuletyn ma na celu pomóc społeczności Wikimedia brać udział w procesie tworzenie nowych zasad. Za jego pośrednictwem udostępniane będą nowe wiadomości, badania i raporty oraz informacje o wydarzeniach związanych z Powszechnymi Zasadami Postępowania. Należy pamiętać, że pierwszy numer Biuletynu PZP jest dostarczany wszystkim subskrybentom i projektom jako zapowiedź inicjatywy związanej z jego publikacją. Jeśli chcesz, aby przyszłe wydania były dostarczane na twoją stronę dyskusji, strony Kawiarenki lub inne wybrane przez Ciebie strony, musisz [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/UCoC Newsletter Subscription|zasubskrybować tutaj]]. Możesz pomóc nam tłumacząc biuletyn na języki, w których nie jest jeszcze dostępny. Pomoże to szerzyć informacje o Powszechnych Zasadach Postępowania pośród społeczności, a przez to, uczyni ją bezpieczniejszą. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/Participate|Dopisz się '''tutaj''']], jeśli chcesz być informowany o przygotowaniach do publikacji kolejnych edycji biuletynu. Dziękujemy za pomoc! </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Konsultacje z organizacjami afiliowanymi''' – Wszystkie organizacje afiliowane w ruchu Wikimedia zostały zaproszone do wzięciu udziału w konsultacjach, które odbywały się w marcu i kwietniu 2021 roku. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec1|Czytaj dalej]]) * '''Konsultacje w projektach w 2021 roku''' – Wikimedia Foundation przeprowadziła konsultacje z szerzą społecznością Wikimedia dotyczące kluczowych pytań związanych z egzekwowaniem PZP w kwietniu i maju 2021 roku. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec2|Czytaj dalej]]) * '''Spotkania z zainteresowanymi użytkownikami''' – Zespół ds. Powszechnych Zasad Postępowania zorganizował w maju 2021 roku 90-minuotwe spotkania otwarte dla społeczności, w ramach których dyskutowano o egzekwowaniu PZP. W przyszłości planowane są kolejne spotkania. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec3|Czytaj dalej]]) * '''Grupa robocza ds. przygotowania PZP – Faza 2''' – Grupa robocza złożona z wolontariuszy i pracowników Wikimedia Foundation rozpoczęła swoja pracę 12 maja 2021 roku. Dostępne są podsumowania ich spotkań. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec4|Czytaj dalej]]) * '''Blogi w serwisie Diff''' – Facylitatorzy Powszechnych Zasad Postępowania przygotowali wpisy na blogu, które oparli o ciekawe ustalenia i spostrzeżenia, które dostrzegli podczas lokalnych konsultacji, które miały miejsce w I kwartale 2021 roku. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec5|Czytaj dalej]])</div><section end="ucoc-newsletter"/> </div> <!-- Wiadomość wysłana przez User:SOyeyele (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SOyeyele_(WMF)/Announcements/Polish&oldid=21568707 --> == Wikimania 2021: Individual Program Submissions == [[File:Wikimania logo with text 2.svg|right|200px]] Dear all, Wikimania 2021 will be [[:wikimania:2021:Save the date and the Core Organizing Team|hosted virtually]] for the first time in the event's 15-year history. Since there is no in-person host, the event is being organized by a diverse group of Wikimedia volunteers that form the [[:wikimania:2021:Organizers|Core Organizing Team]] (COT) for Wikimania 2021. '''Event Program''' - Individuals or a group of individuals can submit their session proposals to be a part of the program. There will be translation support for sessions provided in a number of languages. See more information [[:wikimania:2021:Submissions/Guidelines#Language Accessibility|here]]. Below are some links to guide you through; * [[:wikimania:2021:Submissions|Program Submissions]] * [[:wikimania:2021:Submissions/Guidelines|Session Submission Guidelines]] * [[:wikimania:2021:FAQ|FAQ]] Please note that the deadline for submission is 18th June 2021. '''Announcements'''- To keep up to date with the developments around Wikimania, the COT sends out weekly updates. You can view them in the Announcement section [[:wikimania:2021:Announcements|here]]. '''Office Hour''' - If you are left with questions, the COT will be hosting some office hours (in multiple languages), in multiple time-zones, to answer any programming questions that you might have. Details can be found [[:wikimania:2021:Organizers#Office hours schedule|here.]] Best regards, [[Użytkownik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Dyskusja użytkownika:MediaWiki message delivery|dyskusja]]) 06:18, 16 cze 2021 (CEST) On behalf of Wikimania 2021 Core Organizing Team <!-- Wiadomość wysłana przez User:Bodhisattwa@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=21597568 --> == Movement Charter – Spotkanie globalnej społeczności == W najbliższą niedzielę (tj. 27 czerwca), odbędzie się [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy/Events/Movement_Charter_Global_Conversation,_26-27_June_2021/pl spotkanie globalnej społeczności], podczas którego zbierane będą pomysły w sprawie powstania Movement Charter. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Charter/Overview/pl Dokument ten] określi prawa i obowiązki uczestników Ruchu Wikimedia oraz ustanowi nowy organ – Global Council for movement governance – Globalną Radę ds. Zarządzania Ruchem Wikimedia (w przeciwieństwie do Wikimedia Foundation, która zarządza infrastrukturą i stanowi osobowość prawną, ale nie zarządza Ruchem Wikimedia). [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Charter/Drafting_committee_set-up_options Podjęto decyzję] ([https://meta.wikimedia.org/wiki/Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations/Ensure_Equity_in_Decision-making Rekomendacja #4 Strategii Ruchu Wikimedia 2030]), że Movement Charter zostanie przygotowany przez grupę roboczą złożoną z wolontariuszy, identycznie [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee jak ma to miejsce w przypadku Powszechnych Zasad Postępowania]. Wolontariusze będą wspierani przez pracowników Wikimedia Foundation i zewnętrznych ekspertów. Podczas spotkania będą poruszone 3 główne wątki: #Jaki skład powinna mieć grupa robocza pod względem ról (w tym uprawnień/stanowisk) w Ruchu Wikimedia, płci, regionów, przynależności i innych czynników, które zapewnią jej różnorodne perspektywy? #Jaki jest najlepszy proces umożliwiający (s)elekcję członków grupy roboczej, który umożliwi dobranie zarówno różnorodnego, jak i kompetentnego składu? #W jaki sposób powinna pracować grupa robocza? Ile poświęcenia można oczekiwać od jej członków (liczba godzin tygodniowo i całkowity czas pracy grupy)? Wszystkie osoby zainteresowane spotkaniem zapraszam '''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy/Events do rejestracji]''' (do soboty 26go czerwca). W celu uczestnictwa w spotkaniu możliwe jest uzyskanie zwrotu kosztów związanych z zapewnienim stabilnego i szybkiego połączenia internetowego. Spotkanie będzie odbywało się w języku angielskim. Jeżeli, któryś z członków lub członkiń społeczności nie będzie miał możliwości dołączenia do spotkania, zapraszam do dyskusji poniżej. Merytoryczne wnioski i komentarze na temat Movement Charter zobowiązuję się przedstawić w imieniu społeczności na spotkaniu i odpowiedniemu zespołowi w Wikimedia Foundation. W razie wszelkich pytań, lub w celu przesłania swoich pomysłów/opinii/obaw prywatnie (za pełną dyskrecją), zapraszam do kontaktu bezpośrednio ze mną. [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 22:29, 23 cze 2021 (CEST) == Editing news 2021 #2 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="pl" dir="ltr"> <em>[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2021/June|Przeczytaj to w innym języku]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Lista subskrybujących ten wielojęzyczny newsletter]]</em> [[File:Reply Tool A-B test comment completion.png|alt=<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Junior contributors comment completion rate across all participating Wikipedias</span>|thumb|296x296px|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">When newcomers had the Reply tool and tried to post on a talk page, they were more successful at posting a comment. ([https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ Source])</span>]] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Earlier this year, the Editing team ran a large study of [[mw:Talk pages project/Replying|the Reply Tool]]. The main goal was to find out whether the Reply Tool helped [[mw:Talk pages project/Glossary|newer editors]] communicate on wiki. The second goal was to see whether the comments that newer editors made using the tool needed to be reverted more frequently than comments newer editors made with the existing wikitext page editor.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The key results were:</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Newer editors who had automatic ("default on") access to the Reply tool were [https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ more likely] to post a comment on a talk page.</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The comments that newer editors made with the Reply Tool were also [https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ less likely] to be reverted than the comments that newer editors made with page editing.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">These results give the Editing team confidence that the tool is helpful.</span> <strong><span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Looking ahead</span></strong> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The team is planning to make the Reply tool available to everyone as an opt-out preference in the coming months. This has already happened at the Arabic, Czech, and Hungarian Wikipedias.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The next step is to [[phab:T280599|resolve a technical challenge]]. Then, they will deploy the Reply tool first to the [[phab:T267379|Wikipedias that participated in the study]]. After that, they will deploy it, in stages, to the other Wikipedias and all WMF-hosted wikis.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">You can turn on "{{int:discussiontools-preference-label}}" [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|in Beta Features]] now. After you get the Reply tool, you can change your preferences at any time in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].</span> –[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|dyskusja]]) </div> 16:15, 24 cze 2021 (CEST) <!-- Wiadomość wysłana przez User:Elitre (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=21624491 --> == Server switch == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="pl" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Przeczytaj w innym języku]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] [[foundation:|Wikimedia Foundation]] testuje przełączanie na swoją drugą, zapasową serwerownię. Upewni to nas, że Wikipedia i inne strony Wikimedia będą zawsze online, nawet w przypadku kataklizmu. Aby upewnić się, że wszystko działa, departament Technologii Wikimedia musi przeprowadzić zaplanowany test. Pokaże on, czy są w stanie przełączyć się z jednej serwerowni na inną. Wymaga to przygotowań do testu przez wiele zespołów i ich dostępności w celu naprawy jakichkolwiek nieprzewidzianych problemów. <!-- Cały ruch zostanie z powrotem przełączony na podstawową serwerownię we '''wtorek, 27 października 2020'''. --> Niestety, z powodu niektórych ograniczeń w [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], wszystkie operacje edycyjne muszą zostać przerwane podczas przełączenia. Przepraszamy za te utrudnienia. Będziemy pracować nad tym, aby je zminimalizować w przyszłości. '''Każdą wiki przez krótki czas będzie można tylko czytać, ale nie edytować.''' *Edytowanie nie będzie możliwe przez maksymalnie godzinę, we wtorek, 29 czerwca 2021. Test rozpocznie się o [https://zonestamp.toolforge.org/1624975200 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST, 23:00 JST a w Nowej Zelandii o 02:00 NZST w środę 30 czerwca). *Jeżeli spróbujesz edytować lub zapisywać zmiany w tym czasie, zobaczysz komunikat o błędzie. Mamy nadzieję, że żadne edycje nie zostaną utracone podczas tego czasu, ale nie możemy tego zagwarantować. Jeżeli zauważysz komunikat o błędzie, poczekaj aż wszystko wróci do normy. Będzie wtedy możliwe zapisanie zmian. Zalecamy jednak zrobienie kopii swoich zmian, na wszelki wypadek. ''Inne skutki'': *Zadania w tle będą wolniejsze, a niektóre mogą być przerywane. Czerwone linki mogą nie być aktualizowane tak szybko jak zwykle. Jeżeli utworzysz artykuł, do którego gdzieś prowadzi jakiś link to ten link będzie dłużej czerwony niż zwykle. Część skryptów, uruchamiających się na dłużej, zostaną zatrzymane. *Nie będzie zmian w kodzie na serwerze w tygodniu obejmującym 28 czerwca. Nie będą miały miejsca wdrożenia kodu o małym znaczeniu. W razie konieczności, terminy testu mogą się przesunąć. Możesz [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2021_switch|zapoznać się z harmonogramem na wikitech.wikimedia.org]]. Wszelkie zmiany będą ogłoszone w tymże harmonogramie. Będzie więcej powiadomień na ten temat. Na wszystkich wiki na 20 minut przed zostanie wyświetlony banner, zanim ta operacja się zacznie. '''Prosimy, podziel się tą informacją ze swoją społecznością.'''</div></div> [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 03:19, 27 cze 2021 (CEST) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21463754 --> == Spotkanie wyborcze z kandydatami do Rady Powierniczej Wikimedia Foundation – 28 lipca 2021 == Droga społeczności! Już w sierpniu '''społeczność Ruchu Wikimedia wybierze 4 nowych przedstawicieli do Rady Powierniczej Wikimedia Foundation'''. Organ ten jest odpowiedzialny za nadzorowanie działań Wikimedia Foundation, wybiera kierunki rozwoju strategicznego WMF i całego ruchu Wikimedia, zatwierdza budżet WMF, a także doradza pracownikom Fundacji przy podejmowaniu najważniejszych decyzji. Więcej o działaniach Rady można przeczytać [[:m:Wikimedia_Foundation_Board_of_Trustees/Overview/pl|tutaj]]. 28 lipca 2021 odbędzie się spotkanie wyborcze z kandydatami do Rady Powierniczej. Spotkanie jest współorganizowane przez Stowarzyszenie Wikimedia Polska, Wikimedia Italy oraz przez zespół facylitatorów Wikimedia Foundation. ;Ważne informacje '''Kiedy?''' – 28 lipca w godzinach 19:00 – 21:00 '''Kto?''' – 12 z 20 kandydatów ([[m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Meetings/Candidates_meet_with_community_July_28/pl#Kandydaci_biorący_udział|lista]]) '''Jak wziąć udział?''' – W celu wzięcia udziału w spotkaniu, '''należy zapisać się [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Meetings/Candidates_meet_with_community_July_28#Participants|tutaj]]''' lub zgłosić się w wiadomości prywatnej do mnie Spotkanie odbędzie się w języku angielskim, jednak '''dostępne będzie tłumaczenie symultaniczne na język polski''' (dodatkowo na chwilę obecną potwierdzone są tłumaczenia na język włoski, portugalski oraz francuski). Podczas spotkania obecni na nim członkowie społeczności będą mieli okazję zadawać pytania kandydatom, a każdy za kandydatów otrzyma okazję do odpowiedzi na zadane pytanie. Zapraszam serdecznie do zapisywania się na spotkanie oraz do aktywnego udziału w nim. W razie jakichkolwiek pytań, jestem dostępny do Waszej dyspozycji. [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 12:07, 24 lip 2021 (CEST) == The 2022 Community Wishlist Survey will happen in January == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="pl" dir="ltr"> Witajcie! Mamy nadzieję, że czujecie się bezpieczni mimo tego, że czasy są trudne. Mamy dla was wiadomość dotyczącą Badania Życzeń Społeczności 2022. Chcemy też poznać wasze opinie. Streszczenie: <div style="font-style:italic;"> Zorganizujemy [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Badanie Życzeń Społeczności]] 2022 w styczniu 2022. Potrzebujemy więcej czasu na pracę nad życzeniami na 2021. Potrzebujemy też czasu do przygotowania zmian Badania 2022. W międzyczasie w [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|specjalnym brudnopisie]] możecie zostawić projekty życzeń do zgłoszenia w 2022. </div> === Przedstawianie i spełnianie życzeń odbędzie się w tym samym roku === W przeszłości zespół [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] prowadził Badanie Życzeń Społeczności w listopadzie roku poprzedzającego rok spełniania życzeń. Na przykład [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Badanie na 2021]] przeprowadziliśmy w listopadzie 2020. Ten tryb sprawdzał się kilka lat temu. Przystępowaliśmy do pracy nad spełnianiem życzeń wkrótce po publikacji wyników Badania. Jednakże w 2021 mieliśmy opóźnienie między głosowaniem a momentem, kiedy mogliśmy zacząć spełniać nowe życzenia. Do lipca 2021 pracowaliśmy nad życzeniami z [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|Badania na 2020]]. Mamy nadzieję, że przeprowadzenie Badania na 2022 w styczniu 2022 będzie bardziej intuicyjne. Będziemy mieli też więcej czasu na życzenia z 2021. === Zachęcanie mniej zaangażowanych społeczności do uczestnictwa === Myślimy o tym, jak sprawić, by uczestnictwo w Badaniu było łatwiejsze. Chcemy dać więcej tłumaczeń i zachęcić niedoinwestowane społeczności do aktywności. Chcielibyśmy poświęcić tym zmianom trochę czasu. === Nowy sposób kontaktu na temat priorytetów i jeszcze niespełnionych życzeń === Zanim ruszy kolejne Badanie, minie ponad 365 dni od poprzedniej edycji. Zachęcamy, żebyście się z nami skontaktowali. Piszcie do nas na [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|stronie dyskusji]] i bierzcie udział w codwutygodniowych spotkaniach. Będziemy je prowadzili w dwóch różnych godzinach, żeby dostosować się do mieszkańców różnych stref czasowych. Pierwsze spotkanie odbędzie się '''15 września o 23:00 UTC''' (1:00 w nocy czasu polskiego). Szczegóły o planie i formacie spotkania podamy niedługo. === Burza mózgów i projekty życzeń przed fazą propozycji === Jeżeli macie pomysły na życzenia, możecie użyć [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|nowego brudnopisu Badania Życzeń Społeczności]]. Dzięki temu nie zapomnicie swoich pomysłów przed styczniem. Będziecie mogli wrócić do tej strony i poprawiać pomysły. Pamiętajcie, edycje w brudnopisie nie liczą się jako życzenia! === Opinie === * Co powinniśmy zrobić, żeby poprawić strony Badania? * Jak chcielibyście używać naszego nowego [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|brudnopisu]]? * Jakie widzicie ryzyka związane z naszą decyzją o odłożeniu badania na 2022? * Co pomoże większej liczbie osób uczestniczyć w Badaniu 2022? Odpowiedzcie na [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|stronie dyskusji]] (w dowolnym języku, jaki wolicie) lub w czasie naszego spotkania. </div> [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 02:23, 7 wrz 2021 (CEST) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21980442 --> == Server switch == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="pl" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Przeczytaj w innym języku]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] [[foundation:|Wikimedia Foundation]] testuje przełączanie na swoją drugą, zapasową serwerownię. Upewni to nas, że Wikipedia i inne strony Wikimedia będą zawsze online, nawet w przypadku kataklizmu. Aby upewnić się, że wszystko działa, departament Technologii Wikimedia musi przeprowadzić zaplanowany test. Pokaże on, czy są w stanie przełączyć się z jednej serwerowni na inną. Wymaga to przygotowań do testu przez wiele zespołów i ich dostępności w celu naprawy jakichkolwiek nieprzewidzianych problemów. Cały ruch zostanie z powrotem przełączony na podstawową serwerownię we '''wtorek, 14 września 2021'''. Niestety, z powodu niektórych ograniczeń w [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], wszystkie operacje edycyjne muszą zostać przerwane podczas przełączenia. Przepraszamy za te utrudnienia. Będziemy pracować nad tym, aby je zminimalizować w przyszłości. '''Każdą wiki przez krótki czas będzie można tylko czytać, ale nie edytować.''' *Edytowanie nie będzie możliwe przez maksymalnie godzinę, we wtorek, 14 września 2021. Test rozpocznie się o [https://zonestamp.toolforge.org/1631628049 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST, 23:00 JST, a w Nowej Zelandii o 02:00 NZST w środę 15 września). *Jeżeli spróbujesz edytować lub zapisywać zmiany w tym czasie, zobaczysz komunikat o błędzie. Mamy nadzieję, że żadne edycje nie zostaną utracone podczas tego czasu, ale nie możemy tego zagwarantować. Jeżeli zauważysz komunikat o błędzie, poczekaj aż wszystko wróci do normy. Będzie wtedy możliwe zapisanie zmian. Zalecamy jednak zrobienie kopii swoich zmian, na wszelki wypadek. ''Inne skutki'': *Zadania w tle będą wolniejsze, a niektóre mogą być przerywane. Czerwone linki mogą nie być aktualizowane tak szybko jak zwykle. Jeżeli utworzysz artykuł, do którego prowadzi jakiś link, to ten link będzie dłużej czerwony niż zwykle. Część skryptów, uruchamiających się na dłużej, zostanie zatrzymanych. * Oczekujemy, że wdrożenia kodu będą miały miejsce jak w każdym innym tygodniu. <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.</span> W razie konieczności, terminy testu mogą się przesunąć. Możesz [[wikitech:Switch_Datacenter|zapoznać się z harmonogramem na wikitech.wikimedia.org]]. Wszelkie zmiany będą ogłoszone w tymże harmonogramie. Będzie więcej powiadomień na ten temat. Na wszystkich wiki na 30 minut przed zostanie wyświetlony banner, zanim ta operacja się zacznie. '''Prosimy, podziel się tą informacją ze swoją społecznością.'''</div></div> [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 02:46, 11 wrz 2021 (CEST) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21980442 --> == Talk to the Community Tech == [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|{{dir|{{pagelang}}|left|right}}|frameless|50px]] [[:m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2021-09 Talk to Us|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Community_Wishlist_Survey/Updates/2021-09_Talk_to_Us&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] Hello! As we have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|recently announced]], we, the team working on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], would like to invite you to an online meeting with us. It will take place on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210915T2300 '''September 15th, 23:00 UTC'''] on Zoom, and will last an hour. [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 '''Click here to join''']. '''Agenda''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Status report 1#Prioritization Process|How we prioritize the wishes to be granted]] * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|Why we decided to change the date]] from November 2021 to January 2022 * Update on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguation]] and the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|real-time preview]] wishes * Questions and answers '''Format''' The meeting will not be recorded or streamed. Notes without attribution will be taken and published on Meta-Wiki. The presentation (first three points in the agenda) will be given in English. We can answer questions asked in English, French, Polish, and Spanish. If you would like to ask questions in advance, add them [[m:Talk:Community Wishlist Survey|on the Community Wishlist Survey talk page]] or send to sgrabarczuk@wikimedia.org. [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] manager) will be hosting this meeting. '''Invitation link''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 Join online] * Meeting ID: 898 2861 5390 * One tap mobile ** +16465588656,,89828615390# US (New York) ** +16699006833,,89828615390# US (San Jose) * [https://wikimedia.zoom.us/u/kctR45AI8o Dial by your location] See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 05:04, 11 wrz 2021 (CEST) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21980442 --> ==Bot policy== Hello. To facilitate [[m:steward|steward]] granting of bot access, I suggest implementing the [[m:Bot policy|standard bot policy]] on this wiki. In particular, this policy allows stewards to automatically flag known interlanguage linking bots (if this page says that is acceptable), which form the vast majority of such requests. The policy also enables [[m:Bot policy#Global_bots|global bots]] on this wiki (if this page says that is acceptable), which are trusted bots that will be given bot access on every wiki that allows global bots. This policy makes bot access requesting much easier for local users, operators, and stewards. To implement it we only need to create a redirect to this page from [[Project:Bot policy]], and add a line at the top noting that it is used here. Please read the text at [[m:Bot policy]] before commenting. If you object, please say so; I hope to implement in two weeks if there is no objection, since it is particularly written to streamline bot requests on wikis with little or no community interested in bot access requests. '''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 06:33, 20 wrz 2021 (CEST) :This has been implemented. --'''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 23:54, 15 paź 2021 (CEST) == Porozmawiajmy o Ulepszeniach interfejsu == [[File:Annotated Wikipedia Vector interface (logged-out).png|thumb]] Witajcie! Czy zauważyliście, że niektóre wiki mają [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|inny interfejs]]? Czy jesteście ciekawi następnych kroków? Może macie pytania albo pomysły dotyczące designu lub kwestii technicznych? Dołączcie do spotkania z zespołem pracującym nad Ulepszeniami interfejsu! Odbędzie się ono [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20211012T1600 12 października o 18:00 czasu polskiego] na Zoomie. Potrwa godzinę. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/82936701376 Kliknijcie tu, aby dołączyć]'''. '''Agenda''' * Informacja o najnowszych działaniach * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Sticky Header|Przyczepiony nagłówek]] - prezentacja wersji demo * Pytania i odpowiedzi, dyskusja '''Format''' Spotkanie nie będzie nagrywane ani nadawane do oglądania. Notatki zostaną zapisane w [https://docs.google.com/document/d/1G4tfss-JBVxyZMxGlOj5MCBhOO-0sLekquFoa2XiQb8/edit# pliku Dokumentów Google]. Część z prezentacją (pierwsze dwa punkty agendy) będzie po angielsku. Będziemy odpowiadali na pytania zadane po angielsku, francusku, hiszpańsku i polsku. Jeżeli chcecie zadać pytania z góry, napiszcie je na [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|stronie dyskusji]] lub wyślijcie na adres sgrabarczuk@wikimedia.org. Spotkanie będzie prowadziła [[user:OVasileva (WMF)|Olga Vasileva]] (menedżerka zespołu). '''Link z zaproszeniem''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 Dołącz przez Internet] * ID spotkania: 829 3670 1376 * [https://wikimedia.zoom.us/u/kB5WUc7yZ Zadzwoń przez telefon] Do zobaczenia! [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 18:20, 4 paź 2021 (CEST) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Pl_fallback&oldid=22119328 --> == Głosowanie w wyborach na członków grupy roboczej ds. Movement Charter jest już otwarte == W sumie 70 Wikimedian z całego świata ubiega się w tych wyborach o 7 miejsc. '''Głosowanie trwa od 12 października do 24 października 2021 roku.''' Komitet będzie składał się w sumie z 15 członków: społeczności projektów głosują na 7 członków, 6 członków zostanie wybranych przez organizacje afiliowane Wikimedia w równolegle trwającym procesie, a 2 członków zostanie mianowanych przez Wikimedia Foundation. Zebranie się grupy jest planowane do 1 listopada 2021 roku. Dowiedz się więcej o każdym z kandydatów, aby móc oddać swój głos, w języku, który preferujesz: <https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates> Dowiedz się więcej o grupie roboczej: <https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee> W tych wyborach po raz pierwszy wprowadziliśmy aplikację do doradztwa wyborczego. Kliknij sobie przez narzędzie, a zobaczysz, który kandydat jest Ci najbliższy poglądami! Sprawdź na <https://mcdc-election-compass.toolforge.org/> Przeczytaj całe ogłoszenia: <https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections> '''Zagłosuj za pomocą SecurePoll:''' <https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections> Z wyrazami szacunku, Zespół Movement Strategy & Governance, Wikimedia Foundation [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 13:56, 14 paź 2021 (CEST) == Porozmawiaj z Community Tech == [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|100px|right]] Cześć! My, zespół pracujący nad [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Badaniem Życzeń Społeczności]], chcielibyśmy zaprosić was na spotkanie online. Odbędzie się ono [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20211027T1430 '''{{#time:j xg|2021-10-27}} ({{#time:l|2021-10-27}}) o {{#time:H:i e|14:30|pl|1}}'''] na Zoomie i potrwa godzinę. [https://wikimedia.zoom.us/j/83847343544 '''Kliknij, aby dołączyć''']. '''Agenda''' * Zostań ambasadorem/ambasadorką Badań Życzeń Społeczności. Pomóż nam informować Twoją społeczność o BŻS. * Najnowsze wiadomości o pracy nad [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|ujednoznacznieniami]] i [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|podglądem na żywo]] * Pytania i odpowiedzi '''Format''' Spotkanie nie będzie nagrywane ani nadawane tylko do oglądania. Notatki bez przypisania autorstwa zostaną opublikowane na Meta-Wiki. Prezentacja (wszystkie punkty programu oprócz pytań i odpowiedzi) będzie przeprowadzona po angielsku. Będziemy odpowiadali na pytania zadane po '''polsku''', angielsku, francusku, niemiecku lub hiszpańsku. Jeżeli chcecie zadać pytania z góry, napiszcie je na [[m:Talk:Community Wishlist Survey|stronie dyskusji Badań Życzeń Społeczności]] lub wyślijcie na adres sgrabarczuk@wikimedia.org. Spotkanie będzie prowadziła [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (menedżerka zespołu [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]]). '''Link z zaproszeniem''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/83847343544 Dołącz przez Internet] * ID spotkania: <span dir=ltr>83847343544</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/kwDbq4box Zadzwoń przez telefon] Do zobaczenia! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 01:17, 23 paź 2021 (CEST) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Pl_fallback&oldid=22119328 --> == Poznaj nowych członków grupy roboczej ds. Movement Charter == <section begin="announcement-content"/> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Proces (s)elekcyjny do grupy roboczej ds. Movement Charter został zakońcony. * Opublikowano [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results|wyniki wyborów]]. 1018 uczestników wybrało siedmiu członków grupy: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_Knipel_(Pharos)|Richard Knipel (Pharos)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anne_Clin_(Risker)|Anne Clin (Risker)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Alice_Wiegand_(lyzzy)|Alice Wiegand (Lyzzy)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_(Nosebagbear)|Richard (Nosebagbear)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ravan_J_Al-Taie_(Ravan)|Ravan J Al-Taie (Ravan)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ciell_(Ciell)|Ciell (Ciell)]]''' oraz '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Micha%C5%82_Buczy%C5%84ski_(Aegis_Maelstrom)|Michał Buczyński (Aegis Maelstrom)]]''' z polskojęzycznej społeczności. * [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Affiliate-chosen_members|Proces selekcyjny afiliantów]] mianował do grupy 6 członków: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anass_Sedrati_(Anass_Sedrati)|Anass Sedrati (Anass Sedrati)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#%C3%89rica_Azzellini_(EricaAzzellini)|Érica Azzellini (EricaAzzellini)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Jamie_Li-Yun_Lin_(Li-Yun_Lin)|Jamie Li-Yun Lin (Li-Yun Lin)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Georges_Fodouop_(Geugeor)|Georges Fodouop (Geugeor)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Manavpreet_Kaur_(Manavpreet_Kaur)|Manavpreet Kaur (Manavpreet Kaur)]]''' oraz '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Pepe_Flores_(Padaguan)|Pepe Flores (Padaguan)]]'''. * Wikimedia Foundation [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Wikimedia_Foundation-chosen_members|wyznaczyła]] dwóch członków grupy: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Runa_Bhattacharjee_(Runab_WMF)|Runa Bhattacharjee (Runab WMF)]]''' oraz '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Jorge_Vargas_(JVargas_(WMF))|Jorge Vargas (JVargas (WMF))]]'''. Grupa zbierze się wkrótce, aby rozpocząć prace. Komisja może powołać do trzech dodatkowych członków w celu uzupełnienia braków w zakresie swojej różnorodności lub fachowej wiedzy. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o procesie [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Movement Charter]], śledź aktualizacje na [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Meta-wiki]] lub dołącz do [https://t.me/joinchat/U-4hhWtndBjhzmSf grupy na Telegramie]. Z podziękowaniami od zespołu Movement Strategy and Governance<section end="announcement-content"/> [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 09:24, 2 lis 2021 (CET) == Przyszłość Badania Życzeń Społeczności == [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|100px|right]] Cześć! My, zespół pracujący nad [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Badaniem Życzeń Społeczności]], chcielibyśmy zaprosić was na spotkanie online. Odbędzie się ono [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20211130T1700 '''{{#time:j xg|2021-11-30}} ({{#time:l|2021-11-30}}) o {{#time:H:i e|17:00|pl|1}}'''] na Zoomie i potrwa godzinę. [https://wikimedia.zoom.us/j/82035401393 '''Kliknij, aby dołączyć''']. '''Agenda''' * Zmiany w Badaniu Życzeń Społeczności w 2022. Pomóż nam zadecydować. * Zostań ambasadorem/ambasadorką Badań Życzeń Społeczności. Pomóż nam informować Twoją społeczność o BŻS. * Pytania i odpowiedzi '''Format''' Spotkanie nie będzie nagrywane ani nadawane tylko do oglądania. Notatki bez przypisania autorstwa zostaną opublikowane na Meta-Wiki. Prezentacja (wszystkie punkty programu oprócz pytań i odpowiedzi) będzie przeprowadzona po angielsku. Będziemy odpowiadali na pytania zadane po polsku, angielsku, francusku, niemiecku lub hiszpańsku. Jeżeli chcecie zadać pytania z góry, napiszcie je na [[m:Talk:Community Wishlist Survey|stronie dyskusji Badań Życzeń Społeczności]] lub wyślijcie na adres sgrabarczuk@wikimedia.org. Spotkanie będzie prowadziła [[m:User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (menedżerka zespołu [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]]). '''Link z zaproszeniem''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/82035401393 Dołącz przez Internet] * ID spotkania: <span dir=ltr>82035401393</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/keu6UeRT0T Zadzwoń przez telefon] Do zobaczenia! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|dyskusja]]) 01:26, 27 lis 2021 (CET) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Pl_fallback&oldid=22382401 --> == Zaproszenie do dyskusji na temat wyborów do Rady Powierniczej == <section begin="announcement-content /> :''Możesz znaleźć tę wiadomość przetłumaczoną na inne języki na Meta-wiki.'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Rada Powiernicza Wikimedia Foundation informuje o zapraszeniu do wyrażenia opinii na temat nadchodzących wyborów do Rady Powierniczej w 2022 roku. Dyskusja oraz zbieranie opinii odbędą się w dniach 7 stycznia - 10 lutego 2022 roku. Szczegóły zostaną dopracowane w tygodniu poprzedzającym dyskusję, ale potwierdziliśmy już co najmniej dwa pytania, które zostaną zadane społeczności w celu uzyskania informacji zwrotnej: * Jaki jest najlepszy sposób na zapewnienie sprawiedliwej reprezentacji społecznościom rozwijającym się w Radzie Powierniczej? * Jak (w jaki sposób?) kandydaci powinni (lub NIE powinni) angażować się podczas wyborów? Prawdopodobnie do dyskusji zostanie dodane jeszcze jedno lub dwa pytania. Zespół Movement Strategy and Governance przedstawia jednak już znane pytania wcześniej, chcąc dać czas członkom społeczności i afiliantom na rozważenie i przygotowanie pomysłów na podstawione wyżej pytania przed rozpoczęciem dyskusji. Przepraszamy, że w tym momencie nie mamy jeszcze pełnej listy pytań. Nie chcemy przytłaczać społeczności prośbami. Naszym celem jest poinformowanie Was o trwających procesach oraz zebrać oferowaną przez Was informację zwrotną. '''Czy potrzebujecie pomocy w zorganizowaniu lokalnych spotkań/konwersacji podczas tej dyskusji?''' Jeśli tak, to proszę o kontakt ze '''[[w:User:MNadzikiewicz (WMF)|mną]]''', zespołem [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] na Meta-wiki, w serwisie [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], lub przez email (msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org). Odezwijcie się, jeśli macie jakieś pytania lub wątpliwości. Zespół Movement Strategy and Governance będzie pracował w okrojonym składzie w pierwszych dniach roku. Prosimy o wybaczenie opóźnień w odpowiedziach. Zdajemy sobie również sprawę, że niektórzy członkowie społeczności i afilianci są offline podczas grudniowych świąt oraz na przełomie roku. Przepraszamy, jeśli nasza wiadomość dotarła do Was w czasie, gdy świętujecie i nie jesteście dostępni. Z wyrazami szacunku, [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) w imieniu Zespołu Movement Strategy and Governance <section end="announcement-content" /> == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[Użytkownik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Dyskusja użytkownika:MediaWiki message delivery|dyskusja]]) 14:15, 9 sty 2022 (CET) </div> <!-- Wiadomość wysłana przez User:Tiven2240@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 --> == Badanie Życzeń Społeczności 2022 == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|right|200px]] Ruszyło '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Badanie Życzeń Społeczności 2022]]'''! Ten plebiscyt to proces, w którym społeczność wybierze, nad czym zespół [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] będzie pracował przez następny rok. Wszystkich zachęcamy do przesyłania propozycji w terminie '''23 stycznia''' lub do komentowania innych już złożonych propozycji celem ich ulepszenia. Społeczności będą głosować na propozycje między 28 stycznia a 11 lutego. Zespół Community Tech zajmuje się narzędziami dla zaawansowanych edytorów. Propozycje można pisać w dowolnym języku - zostaną one przetłumaczone. Dziękujemy i wyczekujemy Twoich propozycji! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 19:27, 10 sty 2022 (CET) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Pl_fallback&oldid=22382401 --> == Porozmawiaj z Community Tech == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|150px|right]] {{int:Hello}} My, zespół pracujący nad [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Badaniem Życzeń Społeczności]], chcielibyśmy zaprosić was na spotkanie online. Odbędzie się ono [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220119T1800 '''{{#time:j xg|2022-01-19}} ({{#time:l|2022-01-19}}) o {{#time:H:i e|18:00|pl|1}}'''] na Zoomie i potrwa godzinę. Ten zewnętrzny system nie jest objęty [[foundation:Privacy_policy|polityką prywatności WMF]]. [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 '''Kliknij, aby dołączyć''']. '''Agenda''' * Pomyśl o swoich propozycjach i porozmawiaj z członkiem zespołu Community Tech o tym, jak można je ulepszyć. '''Format''' Spotkanie nie będzie nagrywane ani nadawane tylko do oglądania. Notatki bez przypisania autorstwa zostaną opublikowane na Meta-Wiki. Będziemy odpowiadali na pytania zadane po angielsku, francusku, polsku, niemiecku lub hiszpańsku. Jeżeli chcecie zadać pytania z góry, napiszcie je na [[m:Talk:Community Wishlist Survey|stronie dyskusji Badań Życzeń Społeczności]] lub wyślijcie na adres sgrabarczuk@wikimedia.org. Spotkanie będzie prowadziła [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (menedżerka zespołu [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]]). '''Link z zaproszeniem''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 Dołącz przez Internet] * ID spotkania: <span dir=ltr>85804347114</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/keu6UeRT0T Zadzwoń przez telefon] Do zobaczenia! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|dyskusja]]) 02:20, 18 sty 2022 (CET) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Pl_fallback&oldid=22382401 --> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|^{<span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span>}]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- Wiadomość wysłana przez User:ZI Jony@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == Nowe informacje o Ulepszeniach interfejsu i zaproszenie na spotkanie == Cześć. Chciałbym przedstawić wam nowe informacje o projekcie zwanym [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Ulepszenia interfejsu]], nad którym zespół Web z Wikimedia Foundation pracuje już od kilku lat. Celem tego projektu jest uczynienie interfejsu bardziej przyjaznym i komfortowym dla czytelników przy utrzymaniu użyteczności dla zaawansowanych użytkowników. Na projekt składa się seria poprawek różnych funkcji, które mają za zadanie ułatwić między innymi: przyswajanie treści, poruszanie się po stronie, wyszukiwanie, zmianę wersji językowych, korzystanie z zakładek strony czy z menu użytkownika. Ulepszenia są już domyślnie widoczne dla czytelników i edytorów na 24 wiki, w tym na Wikipediach po [[:fr:|francusku]], [[:pt:|portugalsku]] i po [[:fa:|persku]]. Zmiany dotyczą tylko skórki [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector]. Użytkownicy [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobooka] czy [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] nie zauważą różnicy. === Funkcje włączone od czasu ostatnich wiadomości === * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/User_menu|Menu użytkownika]] - które sprawia, że nawwigacja jest bardziej intuicyjna, ponieważ uwypukla strukturę linków użytkownika i ich działanie. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Sticky Header|Przyczepiony nagłówek]] pozwalający użytkownikom na dostęp do ważnych funkcji (logowanie/wylogowanie, edytowanie, strony dyskusji...) bez konieczności przewinięcia na samą górę strony. Aby poznać pełną listę funkcji, które wchodzą w skład Ulepszeń interfejsu, sprawdź [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|stronę projektu]]. Zapraszamy też na naszą [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Updates|stronę z wiadomościami]]. [[File:Table_of_contents_shown_on_English_Wikipedia_02.webm|thumb|600px|center]] <br clear=all> === Jak włączyć ulepszenia === [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Można włączyć zmiany indywidualnie w [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|zakładce widoku w preferencjach]], odznaczając pole "{{int:prefs-vector-enable-vector-1-label}}" (tak, żeby było puste). Jest też możliwość włączyć je na wszystkich wiki, korzystając z [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|globalnych preferencji]]. * Jeżeli uważasz, że ulepszenia sprawdziłyby się jako domyślne dla wszystkich czytelników i edytorów tej wiki, zacznij dyskusję ze społecznością i skontaktuj się ze mną. * Na wiki, gdzie zmiany są domyślne dla wszystkich, zalogowani użytkownicy mogą zawsze przełączyć się na starego Vectora. Umieściliśmy łatwo dostrzegalny link w menu bocznym nowego Vectora. === Dowiedz się więcej i dołącz do naszych wydarzeń === Jeżeli chcesz obserwować postępy projektu, [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|zasubskrybuj nasz newsletter]]. Możesz przeczytać [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|strony projektu]], sprawdzić [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|FAQ]], napisać na [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|stronie dyskusji projektu]] i dołączyć do spotkania online ([https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220127T1500 '''{{#time:j xg|2022-01-27}} ({{#time:l|2022-01-27}}), {{#time:H:i e|15:00|pl|1}}''']). Jak dołączyć do naszego spotkania online * [https://wikimedia.zoom.us/j/89205402895 Dołącz przez Internet] * ID spotkania: <span dir=ltr>89205402895</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/kdPQ6k2Bcm Zadzwoń przez telefon] {{int:Feedback-thanks-title}} [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|dyskusja]]) 08:17, 25 sty 2022 (CET) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Pl_fallback&oldid=22382401 --> == Leadership Development Task Force: Prosimy o Wasze opinie == <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|Możesz znaleźć tę wiadomość przetłumaczoną na inne języki na Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Zespół Community Development w Wikimedia Foundation wspiera utworzenie globalnej, kierowanej przez społeczność grupy zadaniowej ds. rozwoju przywództwa (Leadership Development Task Force). Celem tej grupy jest doradzanie w zakresie rozwoju przywództwa w Ruchu Wikimedia. Zespół poszukuje opinii na temat obowiązków grupy zadaniowej. Strona na Meta-wiki przedstawia propozycję [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|Leadership Development Task Force]] oraz to [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|w jaki sposób można się zaangażować]]. Informacje zwrotne na temat przedstawionej propozycji będą zbierane do 25 lutego 2022 roku.<section end="announcement-content" /> [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 11:00, 9 lut 2022 (CET) == Wiki Loves Folklore is extended till 15th March == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] Greetings from Wiki Loves Folklore International Team, We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc. We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language. Best wishes, '''International Team'''<br /> '''Wiki Loves Folklore''' [[Użytkownik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Dyskusja użytkownika:MediaWiki message delivery|dyskusja]]) 05:50, 22 lut 2022 (CET) </div> <!-- Wiadomość wysłana przez User:Rockpeterson@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == Głosowanie nad ratyfikacją Wytycznych Egzekwowania Powszechnych Zasad Postępowania trwa od 7 do 21 marca 2022 roku == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|Możesz znaleźć tę wiadomość przetłumaczoną na inne języki na Meta-wiki.]] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Cześć wszystkim! Proces głosowania nad ratyfikacją [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Wytycznych Egzekwowania]] [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Powszechnych Zasad Postępowania]] (PZP) jest już otwarty! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Głosowanie]]''' odbywa się za pomocą narzędzia SecurePoll i trwa od 7 marca 2022 i zakończy się 21 marca 2022. Zachęcamy [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|do zapoznania się z informacjami o procesie wyborczym oraz szczegółach dotyczących kwalifikacji do głosowania]]. Powszechne Zasady Postępowania (PZP) stanowią podstawowy wyznacznik akceptowalnego zachowania dla całego Ruchu Wikimedia. Tekst Wytycznych Egzekwowania został opublikowany 24 stycznia 2022, jako propozycja zastosowania PZP w całym Ruchu. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|Tutaj]] możesz znaleźć więcej informacji o procesie powstawania Powszechnych Zasad Postępowania. W razie wszelkich pytań zapraszamy do ich zadawania poniżej lub na stronie dyskusji w projekcie Meta-wiki. Można również skontaktować się z nami za pomocą adresu mailowego: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Z wyrazami szacunku, w imieniu zespółu Movement Strategy and Governance [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 16:17, 8 mar 2022 (CET)<section end="announcement-content" /> == Ukrainian DotM == <small>(sorry for English)</small> As a small symbolic gesture in favor of the Ukrainian population, the Italian community of Wikivoyage has decided to collaborate to push one Ukrainian city as Destination of the Month. The choice fell on [[Lwów]] ([[:it:Leopoli]]) because from a touristic point of view, among the interesting historical Ukrainian cities, this is the one furthest away city from the current conflict and therefore (we hope) the one that will suffer the least damage and changes. Do you think this Wikivoyage community could also be interested in a similar initiative? --[[Użytkownik:Andyrom75|<span style="color:#BB0000; font-family:Papyrus; font-size:12px">'''Andyrom75'''</span>]] ([[Dyskusja użytkownika:Andyrom75|talk]]) 18:43, 12 mar 2022 (CET) == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Użytkownik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Dyskusja użytkownika:MediaWiki message delivery|dyskusja]]) 15:41, 14 mar 2022 (CET) <!-- Wiadomość wysłana przez User:Rockpeterson@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == Leadership Development Working Group: Zgłoś chęć uczestnictwa! (od 14 marca do 10 kwietnia 2022) == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|Możesz znaleźć tę wiadomość przetłumaczoną na inne języki na Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Cześć wszystkim! Dziękujemy wszystkim, którzy wzięli udział w dyskusji na temat inicjatywy [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]]. [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|Podsumowanie dyskusji znajduje się na Meta-wiki]]. Uzyskane informacje zwrotne zostaną przekazane grupie roboczej. Okres składania podań o przyjęcie do grupy roboczej jest obecnie otwarty i zakończy się 10 kwietnia 2022. Prosimy [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|o przejrzenie informacji na ten temat]] oraz o podzielenie się nimi z członkami społeczności, którzy mogą być zainteresowani. Zapraszamy również do '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|zgłoszenia się, jeśli jesteś zainteresowana/y udziałem w pracach Leadership Development Working Group]]'''. Dziękujemy! Zespół Community Development<br /><section end="announcement-content" /> [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 11:16, 23 mar 2022 (CET) == Porozmawiajmy o Ulepszeniach interfejsu == [[File:New table of contents shown on English wikipedia.png|thumb]] Witajcie! Czy zauważyliście, że niektóre wiki mają [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|inny interfejs]]? Czy jesteście ciekawi następnych kroków? Może macie pytania albo pomysły dotyczące designu lub kwestii technicznych? Dołączcie do spotkania z zespołem pracującym nad Ulepszeniami interfejsu! Odbędzie się ono '''29 kwietnia 2022 o 15:00 i 20:00 CEST''' na Zoomie. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/88045453898 Kliknij tu, aby dołączyć]'''. ID spotkania: 88045453898. [https://wikimedia.zoom.us/u/kcOMICmyyA Zadzwoń przez telefon]. '''Agenda''' * Informacja o najnowszych działaniach * Pytania i odpowiedzi, dyskusja '''Format''' Spotkanie nie będzie nagrywane ani nadawane do oglądania. Notatki zostaną zapisane w [https://docs.google.com/document/d/1G4tfss-JBVxyZMxGlOj5MCBhOO-0sLekquFoa2XiQb8/edit# pliku Dokumentów Google]. Spotkanie będzie prowadziła [[mw:User:OVasileva_(WMF)|Olga Vasileva]] (menedżerka produktu). Część z prezentacją będzie po angielsku. Będziemy odpowiadali na pytania zadane po polsku i angielsku, a na drugim spotkaniu także po francusku i włosku. Jeżeli chcecie zadać pytania z góry, napiszcie je na [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|stronie dyskusji]] lub wyślijcie na adres sgrabarczuk@wikimedia.org. Na tym spotkaniu obowiązują [[foundation:Friendly_space_policy|Zasady przyjaznej przestrzeni]] i [[mw:Special:MyLanguage/Code_of_Conduct|zasady postępowania]] dotyczące przestrzeni technicznych Wikimedia. Zoom nie podlega [[foundation:Privacy_policy|polityce prywatności WMF]]. Do zobaczenia! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|dyskusja]]) 15:57, 27 kwi 2022 (CEST) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Pl_fallback&oldid=22382401 --> == Wybory do Rady Powierniczej 2022 – Nabór kandydatów == : ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates/Short|Możesz znaleźć tę wiadomość przetłumaczoną na inne języki na Meta-wiki.]]'' Nadeszły [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022|wybory do Rady Powierniczej w 2022 roku]]! [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Więcej informacji na Meta-wiki''']]. Otwieramy nabór kandydatów do wyborów do Rady Powierniczej w 2022 roku. Rozważcie zgłoszenie swojej kandydatury na członka Rady Powierniczej. Rada Powiernicza nadzoruje działania Fundacji Wikimedia. W skład Rady wchodzą członkowie wyłonienie w wyborach oraz osoby mianowane do Rady przez jej członków. Kadencja każdego członka trwa trzy lata. Członkowie społeczności Wikimedia w nadchodzących wyborach będą wybierać do Rady swoich przedstawicieli. W roku 2022 członkowie ruchu Wikimedia wybiorą dwóch nowych członków. Jest to doskonała szansa na zwiększenie różnorodności wiedzy, doświadczenia i kompetencji w Radzie Powierniczej Wikimedia Foundation. ;Kim są potencjalni kandydaci? Czy jesteś potencjalnym kandydatem? Dowiedz się więcej na stronie [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Apply_to_be_a_Candidate|"Zgłoś się jako kandydat"]]. Dziękujemy za wsparcie. Zespół Movement Strategy and Governance w imieniu Komisji Wyborczej [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 18:08, 27 kwi 2022 (CEST) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Editing news 2022 #1</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</i> [[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|New editors were more successful with this new tool.]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|New topic tool]] helps editors create new ==Sections== on discussion pages. New editors are more successful with this new tool. You can [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|read the report]]. Soon, the Editing team will offer this to all editors at the 20 Wikipedias that participated in the test. You will be able to turn it off at [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].<section end="message"/> </div> [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] 20:55, 2 maj 2022 (CEST) <!-- Wiadomość wysłana przez User:Quiddity (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=22019984 --> == Raport na temat komentarzy zebranych podczas głosowania nad ratyfikacją Wytycznych Egzekwowania Powszechnych Zasad Postępowania == Witajcie, Zespół odpowiedzialny za Powszechne Zasady Postępowania (PZP) zakończył analizę komentarzy zebranych podczas głosowania nad ratyfikacją Wytycznych Egzekwowania Powszechnych Zasad Postępowania. Po ukończeniu projektu Wytycznych Egzekwowania PZP w 2022 roku, Wytyczne zostały poddane głosowaniu przez globalną społeczność Wikimedian. W głosowaniu udział wzięli przedstawiciele 137 społeczności projektów Wikimedia, a 9 największych społeczności językowych pod względem wyników to języki: angielski, niemiecki, francuski, rosyjski, polski, hiszpański, chiński, japoński, włoski. Na dziesiątej pozycji uplasowała się Meta-wiki (projekt multijęzykowy). Osoby biorące udział w głosowaniu miały możliwość skomentowania treści projektu Wytycznych. W sumie 658 głosujących zgłosiło swoje uwagi. 77% komentarzy zostało napisanych w języku angielskim. Głosujący napisali komentarze w 24 językach, najwięcej w języku angielskim (508), niemieckim (34), japońskim (28), francuskim (25) i rosyjskim (12). Raport zostanie przesłany do ''Revision Drafting Committee'' (komitet złożony z osób, które utworzyły PZP (1. komitet) oraz Wytyczne (2. komitet)), który dopracuje Wytyczne Egzekwowania PZP w oparciu o opinie społeczności uzyskane w zakończonym niedawno głosowaniu. Publiczną wersją raportu jest [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting/Report#Report_on_Voter_Feedback_from_Universal_Code_of_Conduct_(UCoC)_Enforcement_Guidelines_Ratification|'''opublikowana na Meta-wiki''']]. Jeszcze raz dziękujemy wszystkim, którzy wzięli udział w głosowaniu i dyskusjach, które mu towarzyszyły. Zapraszamy wszystkich do udziału w kolejnych nadchodzących dyskusjach i konsultacjach. Więcej informacji na temat Powszechnych Zasad Postępowania oraz Wytycznych Egzekwowania można znaleźć [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|na Meta-wiki]]. W imieniu zespołu odpowiedzialnego za koordynację projektu Powszechnych Zasad Postępowania<br />[[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 19:10, 22 maj 2022 (CEST) == Nowe informacje o Ulepszeniach interfejsu == [[File:Table of contents shown on English Wikipedia 02.webm|thumb]] Cześć. Chciałbym przedstawić wam nowe informacje o projekcie zwanym [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Ulepszenia interfejsu]] (Vector 2022), nad którym zespół Web z Wikimedia Foundation pracuje już od kilku lat. Praca nad nim dobiega końca! 🎉 Chcielibyśmy, żeby te zmiany stały się domyślne dla wszystkich czytelników i edytorów na wszystkich wiki. <span style="background-color:#fc3;">W ciągu kilku tygodni rozpoczniemy rozmowy na większej liczbie wiki, w tym na tej. 🗓️</span> Chętnie przeczytamy Wasze sugestie! Celem tego projektu jest uczynienie interfejsu bardziej przyjaznym i komfortowym dla czytelników przy utrzymaniu użyteczności dla zaawansowanych użytkowników. Na projekt składa się seria poprawek różnych funkcji, które mają za zadanie ułatwić między innymi: przyswajanie treści, poruszanie się po stronie, wyszukiwanie, zmianę wersji językowych, korzystanie z zakładek strony czy z menu użytkownika. Ulepszenia są już domyślnie widoczne dla czytelników i edytorów na około 30 wiki, w tym na Wikipediach po [[:fr:|francusku]], [[:pt:|portugalsku]] i po [[:fa:|persku]]. Zmiany dotyczą tylko skórki [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector]. Użytkownicy [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobooka] czy [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] nie zauważą różnicy. ; Najnowsze funkcje * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Table of contents|Spis treści]] - nasza wersja jest w zasięgu, łatwiej zrozumieć kontekst strony i poruszać się po stronie bez przewijania. W tym tygodniu będziemy ją testowali na pilotażowych wiki. Jest też dostępny dla edytorów, którzy indywidualnie włączyli sobie Vectora 2022. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page tools|Narzędzia strony]] - obecnie w menu bocznym (sidebarze) są dwa rodzaje linków. Są takie związane z konkretną stroną (np. [[Special:RecentChangesLinked|Zmiany w linkowanych]]) i takie związane z całą wiki (np. [[Special:RecentChanges|Ostatnie zmiany]]). Rozdzielimy te dwie grupy linków w dwa menu. ; Jak włączyć ulepszenia [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Można włączyć zmiany indywidualnie w [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|zakładce widoku w preferencjach]], zaznaczając pole "{{int:skinname-vector-2022}}". Jest też możliwość włączyć je na wszystkich wiki, korzystając z [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|globalnych preferencji]]. * Na wiki, gdzie zmiany są domyślne dla wszystkich, zalogowani użytkownicy mogą zawsze przełączyć się na starego Vectora 2010. Umieściliśmy łatwo dostrzegalny link w menu bocznym Vectora 2022. ; Dowiedz się więcej i dołącz do naszych wydarzeń Jeżeli chcesz obserwować postępy projektu, [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|zasubskrybuj nasz newsletter]]. Możesz przeczytać [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|strony naszego projektu]], sprawdzić [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|nasze FAQ]], napisać na [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|naszej stronie dyskusji]] lub [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|dołączyć do spotkania z nami online]]. Dziękujemy! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|dyskusja]]) 21:58, 20 cze 2022 (CEST) <!-- Wiadomość wysłana przez User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki przy użyciu listy na https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Pl_fallback&oldid=23431082 --> == Wybory do Rady Powierniczej 2022 – Propozycje stwierdzeń do Kompasu Wyborczego == <section begin="announcement-content" /> : ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| Możesz znaleźć tę wiadomość przetłumaczoną na inne języki na Meta-wiki.]]'' : ''<div class="plainlinks">[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Cześć wszystkim! Członkowie społeczności są zaproszeni do [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|zgłaszania propozycji stwierdzeń do wykorzystania w Kompasie Wyborczym]] w trakcie tegorocznych [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|wyborów do Rady Powierniczej]]. Kompas Wyborczy to narzędzie pomagające wyborcom wybrać kandydatów, którzy najlepiej odpowiadają ich własnym przekonaniom lub poglądom. Członkowie społeczności zaproponują kandydatom stwierdzenia, na które będą musieli odpowiedzieć w skali Lickerta (zgadzam się/neutralny/nie zgadzam się). Odpowiedzi kandydatów na te stwierdzenia zostaną załadowane do narzędzia Kompas Wyborczy. Wyborcy będą korzystać z tego narzędzia, wpisując swoje odpowiedzi na dane stwierdzenia (zgadzam się/nie zgadzam się/neutralne). Wyniki pokażą kandydatów, których poglądy najlepiej odpowiadają przekonaniom wyborcy. Oto harmonogram dla procesu Kompasu Wyborczego: 8 - 20 lipca: Członkowie społeczności proponują stwierdzenia do Kompasu Wyborczego 21-22 lipca: Komisja Wyborcza sprawdza wypowiedzi pod kątem jasności i usuwa wypowiedzi nie na temat 23 lipca - 1 sierpnia: Społeczność głosuje nad oświadczeniami 2 - 4 sierpnia: Komisja Wyborcza wybiera 15 najpopularniejszych wypowiedzi 5 - 12 sierpnia: Kandydaci dostosowują się do stwierdzeń i udzielają odpowiedzi 15 sierpnia: Otwiera się Kompas Wyborczy, który może pomóc wyborcom w podjęciu decyzji o głosowaniu Komisja wyborcza wybierze 15 najlepszych wypowiedzi na początku sierpnia. Komisja Wyborcza będzie nadzorować proces, wspierana przez zespół Movement Strategy and Governance. MSG sprawdzi, czy pytania są jasne, czy się nie powtarzają, czy nie ma literówek itd. Z wyrazami szacunku, Zespół Movement Strategy and Governance <small>''Ta wiadomość została wysłana w imieniu Komisji Wyborczej oraz Board Selection Task Force''.</small> <section end="announcement-content" /><nowiki> ~~~~</nowiki> [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 15:34, 12 lip 2022 (CEST) == Zagłosuj na stwierdzenia w Kompasie Wyborczym == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| Możesz znaleźć tę wiadomość przetłumaczoną na inne języki na Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Cześć wszystkim! Głosujący w [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|Wyborach do Rady Powierniczej w 2022 roku]] są zaproszeni do [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|głosowania na stwierdzenia do wykorzystania w Kompasie Wyborczym]]. Możesz głosować na stwierdzenia, które chciałbyś zobaczyć w Kompasie Wyborczym na Meta-wiki. Kompas Wyborczy to narzędzie pomagające wyborcom wybrać kandydatów, którzy najlepiej odpowiadają ich własnym przekonaniom lub poglądom. Członkowie społeczności zaproponują kandydatom stwierdzenia, na które będą musieli odpowiedzieć w skali Lickerta (zgadzam się/neutralny/nie zgadzam się). Odpowiedzi kandydatów na te stwierdzenia zostaną załadowane do narzędzia Kompas Wyborczy. Wyborcy będą korzystać z tego narzędzia, wpisując swoje odpowiedzi na dane stwierdzenia (zgadzam się/nie zgadzam się/neutralne). Wyniki pokażą kandydatów, których poglądy najlepiej odpowiadają przekonaniom wyborcy. Oto harmonogram dla procesu Kompasu Wyborczego: *<s>8 - 20 lipca: Członkowie społeczności proponują stwierdzenia do Kompasu Wyborczego</s> *<s>21-22 lipca: Komisja Wyborcza sprawdza wypowiedzi pod kątem jasności i usuwa wypowiedzi nie na temat</s> *'''25 lipca - 3 sierpnia: Społeczność głosuje nad oświadczeniami''' *4 sierpnia: Komisja Wyborcza wybiera 15 najpopularniejszych wypowiedzi *5 - 12 sierpnia: Kandydaci dostosowują się do stwierdzeń i udzielają odpowiedzi *16 sierpnia: Otwiera się Kompas Wyborczy, który może pomóc wyborcom w podjęciu decyzji o głosowaniu Komisja Wyborcza wybierze 15 najlepszych wypowiedzi na początku sierpnia Z wyrazami szacunku, Zespół Movement Strategy and Governance ''Ta wiadomość została wysłana w imieniu Komisji Wyborczej oraz Board Selection Task Force''. <section end="announcement-content" /> [[Użytkownik:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Dyskusja użytkownika:MNadzikiewicz (WMF)|dyskusja]]) 10:41, 1 sie 2022 (CEST) qtuu7ynakb9cjsbysyok1cxobzm9vw5 0 976 119993 116408 2022-07-31T19:22:21Z Alan ffm 23 [[Wikipodróże:Nie reklamuj]] wikitext text/x-wiki {{Top-banner}} {{Miasto infobox |nazwa=Katowice |widok=Katowice.jpg |herb=Katowice Herb.svg |mapa=Kattowitz map simple.jpg |region=[[Województwo śląskie]] |powierzchnia=164,67 |prefiks=32 |www=www.um.katowice.pl }} '''Katowice''' – największe miasto na [[w:Górny Śląsk|Górnym Śląsku]]. Stolica [[Województwo śląskie|województwa śląskiego]]. Liczy ponad 270 tys. mieszkańców. == Charakterystyka == Katowice kojarzone są głównie z kopalniami i przemysłem, z którego przez wiele lat słynął cały Śląsk. Jednak miasto zmienia się bardzo dynamicznie zacierając powoli stary obraz. Obok kopalni, wysokich kominów i familoków (które są warte zobaczenia w dzielnicy [[w:Nikiszowiec|Nikiszowiec]]) i starych kamienic tworzone są nowoczesne biurowce, deptaki i budynki powszechnego użytku takie jak dworzec kolejowy czy autobusowy. Mimo że miasto jest utożsamiane z kulturą Górnego Śląska, gwara śląska nie jest tak powszechna jak w miastach ościennych. Powodów tego zjawiska jest wiele, ale podstawowym jest fakt, że mieszka tu wiele osób, które przyjechały do miasta w poszukiwaniu zatrudnienia w górnictwie, ale nie tylko. Mocno zakorzeniona jest niechęć do miasta graniczącego od wschodu, czyli Sosnowca. Animozje historyczne spowodowały, że do dziś przejawia się antypatia zarówno do mieszkańców, jak i samego tego terenu, najczęściej w żartach lub niegroźnych uszczypliwościach. Katowiczanie są w konflikcie z kibicami chorzowskiego klubu Ruch Chorzów. Wspólny mecz obu drużyn zawsze wywołuje dużo emocji. == Dojazd == === Samolotem === 34 kilometry od centrum Katowic znajduje się port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Latają stamtąd samoloty do wielu miast Polski i Europy. Jest to trzecie lotnisko pod względem liczby odprawianych podróżnych w Polsce. Z Katowic można dolecieć bezpośrednio do: {| |width="30%" valign="top"| * Ateny * Barcelona * Belfast * Budapeszt * Bolonia * Kolonia * Cork * Dortmund * Dublin * Düsseldorf |width="30%" valign="top"| * Doncaster – Sheffield * Dżerba * Edynburg * Frankfurt * Frankfurt (Hahn) * Kolonia * Liverpool * Londyn * Mediolan * Oslo |width="30%" valign="top"| * Palma de Mallorca * Paryż * Paryż (Beauvais) * Rzym * Rodos * Stockholm * Saloniki * Tunis * Warszawa * Wenecja / Treviso |} Jedną z firm obsługujących przejazd z lotniska Pyrzowice do Katowic jest KZK GOP oferujący autobus w cenie<ref>http://rozklady.kzkgop.pl/index.php?co=rozklady&submenu=tabliczka&nr_linii=Lotnisko&nr_przyst=1&id_trasy=8093.</ref>: * bilet jednorazowy – 26 zł, jednodniowy dwukrotnego przejazdu – 32 zł oraz dla dzieci w wieku od 4 do 10 lat za 13 zł; * czas przejazdu 45 minut. * [http://www.gtl.com.pl| strona lotniska] [[Plik:Spodek wieczorem.JPG|mały|Spodek katowicki ]] [[Plik:Cathedral in Katowice.jpg|mały|Archikatedra Chrystusa Króla ]] === Koleją === Katowice są ważnym węzłem kolejowym. Główną trasą kolejową jest linia [[Berlin]] – [[Wrocław]] – Katowice – [[Kraków]] – [[Rzeszów]] – [[Lwów]]. Do Katowic można też w miarę szybko dojechać z Warszawy (Centralną Magistralą Kolejową), Poznania, Bielska-Białej. * [http://rozklad-pkp.pl/bin/stboard.exe/pn?ld=s37&input=5100020&boardType=dep&time=now&productsFilter=1111&selectDate=today&maxJourneys=10&start=yes| Rozkład pociągów z oraz do Katowic] Dworzec Główny w Katowicach znajduje się w samym centrum miasta. Można wejść do niego od ulicy Stawowej, Kościuszki oraz od strony Placu Młodzieży Powstańczej (niedaleko ulicy Andrzeja). Cztery perony znajdują się w obrębie budynku, natomiast peron piąty jest przy ulicy Wojewódzkiej. Najprościej można do niego dojść wychodząc z dworca wyjściem od ulicy Kościuszki i kierując się w lewo.Po przejściu przez ulicę Kochanowskiego, za budynkiem Kinoteatru Rialto, znajduje się wejście na peron. === Samochodem === Przez Katowice przebiega autostrada A4 - E40 ([[Wrocław]] – [[Opole]] – Katowice – [[Kraków]]) oraz kilka dróg ekspresowych (do [[Warszawa|Warszawy]], [[Bielsko-Biała|Bielska-Białej]], [[Cieszyn]]a i [[Kielce|Kielc]]). W budowie jest autostrada A1 E75. [[Plik:Katowice kosciol mariacki 2.jpg|mały|Kościół Mariacki ]] [[Plik:Nikiszowiec Katowice Danieluk.jpg|mały|Widok na Nikiszowiec]] === Komunikacja === Sieć komunikacyjna jest bardzo rozbudowana: * Autobusy i tramwaje KZK GOP dojeżdżają do wielu miast całej aglomeracji katowickiej: ** Bilety 1,6 zł / 3,2 zł na jedno miasto (gminę), 1,9 zł / 3,8 zł na 2 gminy oraz 2,4 zł / 4,8 zł na całą trasę. Są także dostępne bilety 1, 2, 5 oraz 7-dniowe... ** Centralny przystanek autobusów znajduje się pod centrum handlowym Galeria Katowicka (poziom -1). Jest na nim 10 stanowisk, skąd odjeżdżają autobusy do większości dzielnic miasta. :: Stanowisko nr 1 linia 115 kierunek: Osiedle Witosa :: Stanowisko nr 2 linie 37, 689 kierunek: Piotrowice, Kostuchna :: Stanowisko nr 3 linia 12 kierunek: Ligota, Panewniki :: Stanowisko nr 4 linie 672, 674, 910 kierunek: Osiedle Paderewskiego, Giszowiec :: Stanowisko nr 5 linie 110, 600 kierunek: Muchowiec :: Stanowisko nr 6 linia 674 kierunek: Osiedle Tysiąclecia :: Stanowisko nr 7 linia 600 kierunek: Bogucice :: Stanowisko nr 8 linie 0, 50, 110 kierunek: Siemianowice Śląskie :: Stanowisko nr 9 techniczne :: Stanowisko nr 10 linia Lotnisko kierunek: Pyrzowice ** [http://rozklady.kzkgop.pl/| Strona z rozkładem jazdy komunikacji miejskiej] * Autobusy MZK Tychy zapewniają połączenia z Tychami oraz Mikołowem. * Taksówki (kolejność alfabetyczna) * www.airport-taxi.pl, * www.citytaxi.katowice.pl * www.ligataxi.pl, * www.taxi-katowice.pl.tl, * www.taxi-mercedes.eu, * Kolej – pociągami osobowymi można dojechać prawie do wszystkich miast regionu z wyjątkiem Czeladzi. Kolej stanowi realną konkurencje dla komunikacji miejskiej, gdyż ceny biletów, jak i czas podróży bardzo często jest znacznie korzystniejszy (np.: połączenie Katowice – Gliwice), jednak warto wcześniej porównać obie oferty. Przykładem są Tarnowskie Góry, gdzie autobus szybciej dociera niż pociąg osobowy. * Wynajem autokarów – W Katowicach, jak i w innych miastach regionu możliwe jest [https://busbus.pl/gorny-slask/ wynajęcie autokaru]. : Warto również zwrócić uwagę na rodzaj spółek kolejowych. Na Śląsku działają równolegle trzy: Koleje Śląskie (obejmujące swoimi połączeniami teren województwa śląskiego), Przewozy Regionalne oraz Intercity. Ostatnie dwie oferują połączenia na terenie całego kraju, łącznie z terenem obsługiwanym przez Koleje Śląskie. Warto o tym wiedzieć, ponieważ kasy na dworcu są oddzielne i nie ma możliwości zakupu biletu na pociąg obsługiwany przez inną spółkę. == Warto zobaczyć == Katowice były miastem silnie uprzemysłowionym. Stąd też znajduje się w nim wiele zabytków industrialnych, a także architektonicznych, głównie z okresu modernizmu. Oprócz klasycznych obiektów zabytkowych warto zobaczyć dzielnice: * Nikiszowiec (zabytkowe osiedle górnicze, tzw. „familoki”), * Giszowiec (zabytkowe jednorodzinne domy), * Szlak katowickiej moderny [http://www.moderna.katowice.eu/content/mapa-szlaku-moderny], szczególnie w północnej części Śródmieścia. * Najstarszym obiektem zabytkowym jest kościół pw. św. Michała Archanioła z 1510 roku, przeniesiony z Syrynii, znajdujący się aktualnie w największym, także zabytkowym, parku Kościuszki ciągnącym się od północnego Śródmieścia do dzielnicy Brynów. * W dzielnicy Ligota-Panewniki znajduje się neoromański [[w:Klasztor Franciszkanów w Panewnikach|zespół klasztorny franciszkanów]] z [[w:Bazylika św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny|Bazyliką św. Ludwika]] i okalającą [[w:Kalwaria Panewnicka|Kalwarią Panewnicką]], na której w okresie Wielkiego Postu odbywa się plenerowe widowisko ''Kalwaria Śląska'' zaś w okresie letnim festiwal piosenki ekologicznej [[w:Ekosong|Ekosong]]. W okresie bożonarodzeniowym w kościele klasztornym wznoszona jest dużych rozmiarów ''[[w:Szopka w Panewnikach|Panewnicko Betlyjka]]'', którą w jednym ze swych filmów przedstawiła Magdalena Piekorz. Charakterystyczną dla centrum miasta budowlą jest hala widowiskowo-sportowa „Spodek” ({{gm|http://goo.gl/maps/BQbFR}}) – miejsce w którym odbywało się wiele koncertów oraz festiwali. Z powodu budowy dużych hal w innych miastach, Spodek organizuje mniej ważnych imprez, ale odbywa się tu m.in. [[w:Rawa Blues Festiwal|Rawa Blues Festiwal]]. W Katowicach są też miedzy innymi muzea: * Muzeum Śląskie ({{gm|http://goo.gl/maps/hwGiH}}) * Muzeum Historii Katowic ({{gm|http://goo.gl/maps/hhK1R}}). Warto zobaczyć również archikatedrę Chrystusa Króla oraz Kościół Mariacki. === Rekreacja === Katowice są najbardziej zalesionym miastem województwa śląskiego. Aż 1,7% lasów województwa znajduje się w tym mieście. Terenami rekreacyjnymi są m.in.: * [[w:Katowicki Park Leśny|Katowicki Park Leśny]] – największy zalesiony obszar Katowic łączący dzielnice Muchowiec, Brynów, Giszowiec oraz Ochojec. Na jego terenie znajdują się liczne trasy rowerowe oraz kilka szlaków turystycznych PTTK. * [[w:Rezerwat przyrody Las Murckowski|Rezerwat przyrody Las Murckowski]] – pozostałość po dawnej Puszczy Śląskiej, zajmuje obecnie powierzchnię 103 ha i znajduje się przy granicy z Tychami. Teren jest urozmaicony morfologicznie, występują liczne wzniesienia (m.in. Wzgórze Wandy) i doliny. * [[w:Park im. Tadeusza Kościuszki w Katowicach|Park im. Tadeusza Kościuszki]] – zagospodarowany teren parkowy o powierzchni 72 ha, który oddziela Śródmieście od Brynowa. W jego obrębie znajdują się dwa duże place zabaw dla dzieci oraz boisko do gry w [[w:Pétanque|pétanque]]. Ścieżki asfaltowe oraz przełaje stwarzają warunki do spacerów czy treningów w różnych warunkach. W parku drewniany kościółek pod wezwaniem [[w:Kościół św. Michała Archanioła w Katowicach|Św. Michała]] pochodzący z 1510 roku, a przeniesiony do parku z [[w:Syrynia|Syrynii]] w 1938 r. * [[w:Dolina Trzech Stawów|Dolina Trzech Stawów]] – obszar zurbanizowany, posiadający główną trasę rowerową, rolkarską oraz biegową o długości 2,5 km, a także boczne ścieżki prowadzone dookoła trzech stawów. Nad jednym z nich znajduje się plaża, a obok niej boisko do siatkówki plażowej oraz stoły do gry w ping-ponga. W bliskiej odległości są dwie siłownie na świeżym powietrzu i plac zabaw dla dzieci. Miejsce jest bardzo popularne wśród mieszkańców miasta, szczególnie w weekendy. Na Dolinie odbywa się wiele zawodów sportowych, istnieje również grupa zrzeszająca biegaczy tam trenujących – Doliniarze. W parku znajduje się też kemping[http://dolina.obitur.pl/]. * [[w:Rezerwat przyrody Ochojec|Rezerwat przyrody Ochojec]] – część rezerwatu Las Murckowski licząca 27 ha, położona w dolinie rzeki Ślepotki. Przez teren rezerwatu przebiega czarny Szlak Ochojski. Miejsce jest cenne ze względu na wiele rzadko spotykanych, chronionych gatunków roślin (przede wszystkim liczydło górskie) i zwierząt. == Warto spróbować == Kuchnia regionalna jest silnie obecna w największym mieście Górnego Śląska. Typowe potrawy śląskie: * [[w:Żur|Żur]] - zupa przygotowana na zakwasie z grubo zmielonej żytniej mąki razowej. Pierwotnie była to potrawa postna, gotowana bez mięsa, obecnie najczęściej gotuje się żur na wywarze z wędzonki i dodaje pokrojonej kiełbasy. * Rolada - mięso wołowe zawijane z farszem z ogórka kiszonego, boczku i cebuli. Składniki farszu pokrojone w plastry lub w kostkę, w zależności od przepisu. W innych regionach Polski znana jest podobna potrawa - zraz zawijany. * [[w:karminadle|Karminadle]] - często kojarzona z popularnymi kotletami mielonymi potrawa mięsna. Kiedyś była przygotowywana z mięsa wieprzowego, króliczego czasem z dodatkiem surowego śledzia, obecnie głównie z wieprzowiny i wołowiny. * Wodzionka czyli brołtzupa - zupa z chleba, masła lub smalcu, czosnku. Często podawana ze skwarkami lub innymi składnikami, według uznania. * Modro kapusta - ugotowana czerwona kapusta z dodatkiem boczku i cebuli. Stanowi dodatek do tradycyjnego śląskiego obiadu. * Szałot śląski - potrawa składająca się z ugotowanych ziemniaków, pokrojonego śledzia, ogórków kiszonych, boczku i cebuli. Bardzo często była podawana na ważnych uroczystościach rodzinnych tj. śluby czy chrzciny lub na śniadanie wielkanocne. Odmianą jest ''Hekele'' - drobno posiekany śledź solony z posiekaną cebulką i kiszonymi ogórkami. * Krupniok - wyrób wędliniarski zbliżony do kaszanki, robiony z kaszy jęczmiennej, krwi wieprzowej i wieprzowych posiekanych podrobów. O popularności świadczy fakt, że ten śląski przysmak doczekał się swojego dnia. 28 maja w Nikiszowcu (dzielnicy Katowic) można spróbować, jak smakują tradycyjne krupnioki. * Kluski śląskie - dodatek do mięsnych potraw zrobiony z mąki ziemniaczanej wymieszanej z ugotowanymi ziemniakami. Z otrzymanego ciasta formuje się kluski z zagłębieniem pośrodku i gotuje w wodzie. * Bryja - słodkie danie kuchni górnośląskiej składające się z owoców (jabłek, gruszek i śliwek), do których dodaje się śmietanę i mąkę, a doprawia cynamonem i cukrem. == Najbliższe okolice == * '''[[w:Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego|Szlak Zabytków Techniki]]''' – szlak prowadzący przez najlepiej zachowane pomniki XIX i XX wiecznej kultury technicznej. Wszystkie obiekty są dobrze oznakowane, funkcjonuje przy nich informacja turystyczna, a dojazd do nich wskazuje system drogowskazów. * '''[[w:Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku|Park Śląski]]''' – jeden z największych śródmiejskich parków Europy (około 520 ha). W nim [[w:Śląski Ogród Zoologiczny|zoo]] i [[w:Śląskie Wesołe Miasteczko|Wesołe Miasteczko]]. == Oświata == W Katowicach znajdują się liczne placówki oświatowe, tj. szkoły podstawowe (55), gimnazja (35), licea (35) i technika (45). Oprócz tego na terenie miasta wojewódzkiego działa wiele uczelni cieszących się renomą. Najbardziej znane uczelnie w Katowicach: * [http://us.edu.pl/ Uniwersytet Śląski] * [http://www.ue.katowice.pl// Uniwersytet Ekonomiczny] * [http://www.polsl.pl/Strony/Witamy.aspx Politechnika Śląska](wydział inżynierii materiałowej i metalurgii oraz wydział transportu) * [http://www.slam.katowice.pl/ Śląski Uniwersytet Medyczny] * [http://www.swsm.pl/ Śląską Wyższa Szkoła Medyczna] * [http://www.gwsh.pl/ Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa] * [http://www.asp.katowice.pl/ Akademia Sztuk Pięknych] * [http://www.am.katowice.pl/ Akademia Muzyczna] * [http://www.awf.katowice.pl/ Akademia Wychowania Fizycznego] == Praca == Miasto słynie z najniższej stopy bezrobocia w regionie. Od dłuższego czasu utrzymuje się ona na poziomie 3,3 %. W poszukiwaniu pracy pośredniczy [http://www.pup.katowice.pl/ PUP] (Powiatowy Urząd Pracy) oraz ogólnopolskie portale internetowe. Oferty nie są skupione tylko na branży górniczej, istnieje coraz więcej firm handlowo-usługowych tworzących nowe stanowiska pracy. == Zakupy == Na terenie miasta znajduje się wiele centrów handlowych. W najbardziej popularnym z nich, w Silesia City Center (ul. Chorzowska 109), mieści się ponad 300 sklepów na powierzchni około 86 000 metrów kwadratowych. Jest to jedno z największych obiektów tego typu w Polsce. Podczas zakupów można zaopatrzyć się zarówno w ubrania, jak i artykuły spożywcze czy gospodarstwa domowego. Inne centra handlowe to min. 3 Stawy (ul. Pułaskiego 60), Belg (ul. Przemysłowa 3), Dąbrówka (Al. Roździeńskiego 200), Bażantowo (ul. Bażantów 2) i wiele innych. Przy przebudowanym dworcu kolejowym niedługo (koniec 2013) zostanie otwarta kolejna galeria handlowa – Galeria Katowicka. W centrum Katowic nie brakuje sklepów, a wręcz ulic sklepowych. Na zakupy można wybrać się na ulicę 3 Maja, Stawową lub Staromiejską gdzie jest duże zagęszczenie lokali handlowych i gastronomicznych. Oprócz wielkich sklepów znajdują się również osiedlowe oraz targowiska (min. przy wjeździe do Panewnik oraz na placu Karola Miarki). == Gastronomia == === Oszczędnie === * '''Złoty Osioł''' ''ul. Mariacka 1'' – restauracja wegetariańska oferująca zapiekanki warzywne i inne dania typowo wegetariańskie. Do każdego zamówienia można zamówić sok z kawałkami owoców, a także skorzystać z baru sałatkowego, w którym to od nas zależy jak dużą nałożymy sobie porcję. Wystrój lokalu utrzymany w orientalnym klimacie. * '''Dobra Karma''' ''ul. św.Jacka 1'' – kolejna wegetariańska restauracja na gastronomicznej mapie Katowic, która oprócz jedzenia oferuje warsztaty i wykłady. Potrawy przygotowywane są według teorii 5 przemian. Można zamówić zarówno pizzę, jak i makarony czy pierogi. Lokal urządzony kameralnie, co odpowiada lokalizacji (około 15/20 minut pieszo od centrum). * '''Deka Smak''' ''ul. Stawowa 10'' – bar samoobsługowy, gdzie sami komponujemy swoje danie i porcję składników. Płacimy tyle, ile waży nasze danie, niezależnie, od tego, co nałożyliśmy na talerz. Do wyboru od klusek śląskich i pieczeni po ryby i ryż z przyprawami. W ofercie jest również deser oraz koktajl owocowy. * '''Fanaberia''' ''ul. Wita Stwosza 6'' – herbaciarnia oferująca ponad 100 rodzajami herbat. Ponadto można zamówić wiele rodzajów kawy, słodkie przekąski, a także zapalić sziszę. Miejsce urządzone w stylu orientalnym. * '''MaxiPizza''' ''ul. Jana III Sobieskiego 13'' – mała pizzeria oferująca wiele rodzajów pizz, zarówno w lokalu, jak i na wynos. Poza pizzą można spróbować lazanii tradycyjnej lub szpinakowej. Wraz z rachunkiem otrzymuje się kupony rabatowe na zamówienia przy kolejnej okazji. === Umiarkowanie === * '''Restauracja U Babuni''' ''ul. Kilińskiego 16'' – domowa restauracja w Katowicach, która mieści się niedaleko dworca PKP. W menu znajdują się potrawy kuchni polskiej przygotowane według tradycyjnych receptur. Z uwagi na region, jest wiele dań śląskich. Wystrój stylizowany na staropolski z przewagą drewna w ornamentyce. * '''Restauracja Zaklęty Czardasz''' ''ul. Kopernika 9'' – tutaj można spróbować dań kuchni węgierskiej, a także skosztować jednego z wielu rodzajów oferowanych win, ponieważ w piwnicy restauracji znajduje się winiarnia. Jest możliwość zamówienia również dania z kuchni polskiej. * '''Buddha Restauracja Indyjska''' ''ul. Drzymały 9'' – lokal specjalizujący się w kuchni indyjskiej. W karcie znajdziemy dania wegetariańskie oraz mięsne. W środku dominuje stylistyka dalekowschodnia, a ściany ozdobione są motywami buddyjskimi. * '''Cityrock''' ''ul. Chorzowska 9B'' – amerykański lokal w centrum miasta, w którym możemy zjeść obiad, ale także wieczorem napić się drinka. Wiele dań ma nazwy w języku angielskim, a ściany ozdobione są zdjęciami gwiazd Hollywood lub gitarami. * '''Restauracja Pizzeria Sicilia''' ''ul. Kochanowskiego 2'' – pizzeria we włoskim stylu. Wnętrze jest utrzymane w ciepłych kolorach, panuje romantyczna, włoska atmosfera. Oprócz pizzy można zamówić makarony czy polędwicę wołową w różnych odsłonach. * '''Restauracja Fantasmagoria''' ''ul. Gliwicka 51'' – jasne wnętrze, w lecie taras i ogródek. Kuchnia polska z akcentami kresowymi. === Ekskluzywnie === * '''Restauracja Autorska Adama Gesslera''' ''ul. Bytkowska 1A'' – restauracja znanego restauratora Adama Gesslera serwująca głównie dania kuchni polskiej. Znajdziemy tam zarówno tradycyjny rosół, jak i bardziej wykwintne połączenia kulinarne. Codziennie w lokalu wypiekane są ciasta oraz pieczywo. W menu znajduje się także duży wybór różnego rodzaju win. * '''Hellas''' ''pl. dr Rostka 2'' – miejsce, gdzie możemy spróbować tradycyjnej kuchni greckiej wśród śródziemnomorskiego wystroju. Skosztować można prostych, aczkolwiek mało znanych dań z drugiego końca Europy. W ofercie znajdują się sałatki, owoce morza, risotto i wiele innych potraw. * '''Jeff’s''' ''ul. Chorzowska 109 (Silesia City Center)'' – lokal specjalizujący się w przysmakach zza oceanu, które są mniej lub bardziej znane w Polsce. W całym kraju są tylko cztery restauracje z tej sieci, w tym dwie poza Warszawą. Można spróbować amerykańskiego śniadania, deseru i innych tamtejszych specjałów. * '''Kryształowa''' ''ul. Warszawska 5'' – w samym centrum Katowic [[w:Magda Gessler|Magda Gessler]] postanowiła dać drugie życie dawnej Kawiarni Otto (późniejszej Kawiarni Kryształowa). Przeważają tu potrawy kuchni polskiej, jest także wiele odniesień do lokalnej kuchni górnośląskiej. Lokal jest jasno oświetlony i elegancki. W karcie brak cen napoi, a do ostatecznego rachunku doliczane jest 10% za serwis. == Festiwale, imprezy == W Katowicach wiele dużych imprez odbywa się w Hali Widowiskowej „Spodek” – są to różne festiwale muzyczne oraz koncerty znanych zespołów. Cykliczne festiwale muzyczne w Katowicach (lista niekompletna): * Mayday (muzyka elektroniczna) * Off Festival (muzyka alternatywna) * Odjazdy (rock) * Rawa Blues Festival (blues) * Tauron Nowa Muzyka (muzyka alternatywna) == Kontakt == == Bezpieczeństwo == == Informacje turystyczne == == Porady == == Wyjazd == == Przypisy == <references /> {{Atrybucja}} {{Jest w|Województwo śląskie}} [[Kategoria:Województwo śląskie]] 11rrmzo0xkfrvc1e4sretfydfc59yl3 0 1086 120003 114380 2022-08-01T11:23:35Z 2A02:A318:8040:CB00:5596:85D7:7825:909D /* Bezpieczeństwo */ wikitext text/x-wiki {{Top-banner}} {{quickbar | grafika=Panorama of Brezovica, Štrpce, Kosovo.jpg | flaga=Flag of Kosovo.svg | mapa=Kosovo in its region.svg | stolica=[[Prisztina]] | ustrój=demokracja parlamentarna | waluta=euro | powierzchnia=10 887 | ludność=2 100 000 | język=albański, serbski | religia=islam, katolicyzm, prawosławie | napięcie prądu=230 | numer kierunkowy=+381 | domena= | strefa czasowa=UTC +1 }} '''Kosowo''' – terytorium sporne w południowej [[Europa|Europie]] ze stolicą w [[Prisztina|Prisztinie]]. Kosowo jednostronnie ogłosiło swoją niepodległość 17 lutego 2008 jako Republika Kosowa (alb.: ''Republika e Kosovës'', serb.: Република Косова / Republika Kosova). Krok ten został uznany przez kilkadziesiąt państw świata, w tym [[Polska|Polskę]]. == Charakterystyka == === Geografia === ===Klimat === === Historia === ==== Od epoki brązu do 1455 ==== Historia ludów zamieszkujących Kosowo przed XI wiekiem n.e. jest niejasna. W Metochii znajdują się grobowce pochodzące zarówno z epoki brązu, jak i żelaza. Wraz z napływem ludów indoeuropejskich na kontynent Europy z Azji, w Kosowie pojawili się Ilirowie i Trakowie. Ilirowie utworzyli duże zjednoczone królestwo rozprzestrzeniające się na terenach mniej więcej dawnej zjednoczonej Jugosławii, jednak stracili niepodległość na rzecz imperium rzymskiego. Sami kosowscy Albańczycy wskazują na starożytny lud Ilirów jako swoich przodków, jednak kwestia ta nie została ostatecznie rozstrzygnięta. Inna wersja zakłada, że Albańczycy są potomkami Traków lub ludów pasterskich, wymieszanych z mieszkańcami imperium rzymskiego. Historycy serbscy sądzą, że Albańczycy, podobnie jak Serbowie, przybyli z Kaukazu. Struktura języka albańskiego wskazuje na wiele wcześniejszą obecność tego ludu na Bałkanach od Słowian. Serbowie pojawili się w Kosowie w późnym VI lub wczesnym VIII wieku n.e., jednak już w II wieku n.e. Klaudiusz Ptolemeusz pisał o ludzie ''Serboi''zamieszkującym północny Kaukaz. Historycy albańscy utrzymują, że w VI wieku n.e. przodkowie Albańczyków zostali zepchnięci przez wkraczające na Bałkany ludy słowiańskie na południe, w rejon dzisiejszej Albanii. Kroniki Bizancjum informują zaś, że Albańczycy (''Albanoi'') przybyli w 1043 z południowych Włoch do środkowej Albanii (Durrës) jako najemnicy. Kwestie te pozostają w znacznym stopniu niewyjaśnione do dziś. Od około 850 do 1014 Kosowo znajdowało się pod władzą Bułgarii, następnie zaś stało się częścią Cesarstwa Bizantyńskiego. W tym czasie Serbia jako państwo jeszcze nie istniała – jedynie kilka mniejszych serbskich królestw (m.in. Raszka i Dioklea) znajdowało się na północ i zachód od Kosowa. Około roku 1180 serbski przywódca Stefan Nemania zdobył kontrolę nad Diokleą i północną Albanią. Jego następca, Stefan Pierwszy Koronowany, zdobył do 1216 resztę Kosowa, tworząc w ten sposób nowe państwo, w skład którego wchodziła większość ziem, stanowiących dziś terytoria Serbii i Czarnogóry. W czasie panowania dynastii Nemaniczów na terenie Serbii zbudowano liczne klasztory Serbskiego Kościoła Prawosławnego. Większość z nich stworzono na terenie Kosowa, które zyskało status ekonomicznej, demograficznej, religijnej i politycznej stolicy nowego państwa. Metochia zyskała wówczas swoją nazwę, która oznacza „krainę klasztorów”. Władcy z serbskiej dynastii Nemanjiciów używali jako stolicy zarówno Prisztiny, jak i Prizrenu. Najbardziej znane świątynie – siedziba patriarchy w Peciu, kościół w Gračanicy oraz monaster Visoki Dečani koło Dečani – powstały właśnie w tym okresie. Kosowo było istotnym ośrodkiem gospodarczym, gdyż jego stolica Prisztina leżała na trasie szlaków handlowych, zmierzających nad Morze Adriatyckie. W Kosowie powstało także zagłębie górnicze, znajdujące się w okolicy miejscowości Novo Brdo i Janjevo. Górnictwem parali się emigranci z Saksonii, handlem zaś emigranci z Dubrownika. Podział etniczny populacji w tym okresie stanowi sporny punkt pomiędzy historykami albańskimi i serbskimi. W spisach ludności, sporządzonych przez duchownych serbskich, pojawiają się Serbowie, Albańczycy i Romowie, ale także, aczkolwiek w znacznie mniejszych ilościach, Bułgarzy, Grecy i Ormianie. Zdecydowana większość imion w tych spisach to imiona słowiańskie. W okresie tym większość ludności albańskiej stanowili chrześcijanie. Fakt ten był nieraz interpretowany jako przejaw ówczesnej dominacji serbskiej. Występowały jednak przypadki, w których ojciec posiadał imię serbskie, a syn albańskie i ''vice versa''. Takie przypadki nie były jednak liczne – dotyczyły zaledwie 5% opisanej w spisach ludności. Ówczesną dominację ilościową Serbów zdaje się też potwierdzać turecki spis podatkowy z 1455, który zawierał m.in. informacje o wyznaniu oraz narodowości mieszkańców regionu. W średniowieczu świadomość narodowościowa wśród ludności była dość niska. Ludzie nie identyfikowali się według przynależności etnicznej. Na podstawie źródeł historycznych da się jedynie stwierdzić, że Serbowie dominowali pod względem kulturalnym oraz że stanowili większość demograficzną. W 1355 państwo serbskie rozpadło się po śmierci cara Stefana IV Duszana. Wykorzystało to imperium osmańskie, dokonując inwazji. 28 czerwca 1389 miała miejsce bitwa na Kosowym Polu. Zakończyła się ona śmiercią zarówno księcia Lazara, jak i sułtana Murada I. Choć uważano wówczas, iż to Serbowie przegrali bitwę, z czasem pojawiły się opinie, iż wynik bitwy nie może być rozstrzygnięty lub że Serbowie faktycznie w niej zwyciężyli. Kwestia ta nie została ostatecznie wyjaśniona. Serbia utrzymała swoją niepodległość oraz sporadyczną kontrolę nad Kosowem do 1455, kiedy stało się ono ostatecznie częścią imperium osmańskiego. ==== Kosowo od 1456 do 1912 ==== Wielowiekowe panowanie Turków na terenie Kosowa doprowadziło do nowego podziału administracyjnego na tzw. ''sandżaki'' (słowo wywodzące się z języka tureckiego, oznaczającego proporzec lub dystrykt). Każdym sandżakiem rządził ''sandżakbej'' (władca dystryktu). Pomimo dominującej obecności religii islamskiej na terenie prowincji zamieszkiwało wielu chrześcijan. Proces islamizacji postępował powoli i trwał około sto lat. Początkowo był ograniczony jedynie do miast. Nie zaobserwowano wówczas procesu wymiany autochtonicznej ludności chrześcijańskiej na muzułmańską, gdyż wielu chrześcijan przeszło na islam. Zadecydowały o tym najpewniej czynniki natury społecznej i ekonomicznej, gdyż muzułmanie cieszyli się wieloma przywilejami. Chrześcijańskie kościoły wprawdzie dalej istniały, jednak imperium osmańskie nałożyło na nie bardzo wysokie podatki. Około XVII wieku wzrosła znacznie liczba ludności pochodzenia albańskiego w Metochii. Historycy uważają, że jest to efekt migracji ludności z terenów dzisiejszej Albanii, charakteryzującej się m.in. wyznawaniem islamu. Istnieją z pewnością dowody, wskazujące na migrację ludności – wielu Albańczyków w Kosowie posiada nazwiska zbliżone do mieszkańców Malësi, prowincji znajdującej się na północy Albanii. Dziś większość serbskich muzułmanów mieszka w regionie Sandżak w południowej Serbii oraz w północnym Kosowie. Historycy sądzą, że w Kosowie zamieszkiwała także znaczna liczba albańskich chrześcijan, którzy przeszli na islam. W 1689 Kosowo dotknięte zostało przez wojnę austriacko-osmańską (1683–1699), która stanowi element historii Serbii. W październiku 1689 niewielka armia austriacka, dowodzona przez margrabię badeńskiego Ludwika Wilhelma, wdarła się do Turcji, zajęła Belgrad, następnie zaś dotarła aż do Kosowa. Wielu Albańczyków i Serbów zaciągnęło się do armii margrabiego Badenii, ale również wielu postanowiło walczyć u boku Turków przeciw Austriakom. Udana kontrofensywa osmańska zmusiła margrabiego Badenii do wycofania się do twierdzy w Niszu, potem do Belgradu, ostatecznie zaś przez Dunaj z powrotem do Austrii. Wojska osmańskie zniszczyły i splądrowały dużą część Kosowa. Zmusiły do ucieczki z Austriakami wielu Serbów, w tym patriarchę Serbskiego Kościoła Prawosławnego Arsenije III. Wydarzenie to znane jest w serbskiej historii pod nazwą Wielkiej Wędrówki Serbów (serb. ''Velika seoba Srba''). Według podań z epoki miały wziąć w niej udział setki tysięcy Serbów (współcześnie podawane są liczby od 30 do 70 tys. rodzin), co z kolei zaowocowało znaczącym napływem Albańczyków na opuszczone tereny Kosowa. Przekazy Arsenije III z tego okresu wspominają o 30 tysiącach uciekinierów, którzy udali się z nim do Austrii. W 1878 powstała tzw. Liga Prizreńska, w skład której wchodzili m.in. mieszkańcy Kosowa. Założona przez muzułmańskich właścicieli ziemskich, wśród których prym wiedli bracia Frashëri (najstarszy z nich, Abdyl, był przywódcą ruchu), dążyła do zachowania integralności ziem zamieszkanych przez ludność albańską, a zagrożonych rozbiorem przez państwa słowiańskie. W 1881 kosowska szlachta sięgnęła po broń i wraz z Ligą rozpoczęli powstanie, które rozlało się na sąsiednie prowincje. Liga tolerowana do tej pory przez Stambuł została rozwiązana, a opór albański stłumiła wysłana na teren Kosowa ekspedycja wojskowa. W 1910 wybuchło albańskie powstanie w Prisztinie, które szybko rozprzestrzeniło się na teren całego Kosowa. Sułtan imperium osmańskiego odwiedził prowincję w 1911 i uczestniczył w rozmowach pokojowych, dotyczących wszystkich ziem zamieszkiwanych przez Albańczyków. ==== XX wiek ==== Podczas I wojny bałkańskiej jesienią 1912 roku jednostki armii serbskiej wkroczyły na terytorium Kosowa i zaczęły tam ustanawiać własną administrację, w wyniku czego zostało zamordowanych około 25 tys. Albańczyków. W wyniku ustaleń paktu londyńskiego w maju 1913 Kosowo oraz południowa Metochia stały się częścią Serbii, a północna Metochia – częścią Czarnogóry. W 1918 Serbia stała się częścią nowo powstałego Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. 24 września 1920 rząd Królestwa wydał dekret o kolonizacji ziem południowych. Kolonizacja miała zmienić niekorzystną dla Serbów strukturę etniczną Kosowa. W wyniku kolonizacji do Kosowa przybyło 12 000 rodzin serbskich, w większości nastawionej wrogo wobec ludności miejscowej. Terytorium Kosowa było jednym z najbardziej zaniedbanych ekonomicznie obszarów, znajdujących się w obrębie Królestwa, późniejszej Jugosławii. W początkach lat 30. w przemyśle, handlu i usługach było zatrudnionych 2,4% ludności Kosowa (w Jugosławii 15,8%). Rozbiór Jugosławii w latach 1941–1945, dokonany przez państwa Osi, spowodował przyłączenie większości Kosowa do kontrolowanej przez Włochy tzw. Wielkiej Albanii, mniejszych części do okupowanej przez Niemców Serbii oraz do Bułgarii. Powstała w Kosowie Albańska Partia Faszystowska i Albańska Milicja Faszystowska oraz Albańskie Pułki Lekkiej Piechoty, do których masowo wstępowali Albańczycy. We wrześniu 1943 po kapitulacji Włoch całe Kosowo znalazło się pod okupacją niemiecką. Kolaborująca z Niemcami Druga Liga Prizreńska natychmiast utworzyła jesienią 1943 roku w Kosowskiej Mitrowicy pułk Kosovo, zaś w kwietniu 1944 z albańskich ochotników, głównie z Kosowa, 21 dywizję SS „Skanderbeg”. W czasie okupacji włoskiej i niemieckiej wielu Serbów zostało zmuszonych do opuszczenia swych domów przez zbrojne bojówki albańskie. Większość z wypędzonych stanowiły rodziny kolonistów, które przybyły do Kosowa w okresie międzywojennym. Szacuje się, że ok. 10 tysięcy Serbów zostało zabitych w czasie wojny, a dalsze 20 tysięcy serbskich i czarnogórskich kolonistów uciekło z Kosowa. W dniach od 31 grudnia 1943 do 2 stycznia 1944 roku we wsi Bujan obradował Komitet Narodowo-Wyzwoleńczy dla Kosowa w czasie którego komunistyczni delegaci uchwalili przyszłe zjednoczenie Kosowa z Albanią. Deklaracja ta spotkała się z ostrą krytyką Komunistycznej Partii Jugosławii. Josip Broz Tito oficjalnie ogłosił, że delegaci przekroczyli swoje kompetencje, a sprawy granic będą rozpatrywane dopiero po zakończeniu wojny. We wrześniu 1944 roku na mocy porozumienia sztabów partyzanckich Albanii i Jugosławii do Kosowa zostały wprowadzone dwie brygady albańskie, rekrutujące się głównie z Albańczyków z południa Albanii (Tosków). Fakt ten nie wzbudził oczekiwanego entuzjazmu wśród Kosowian, traktujących ich jako sojuszników Serbów. Obecność partyzantki jugosłowiańskiej w Kosowie wiązała się z represjami wobec faktycznych i domniemanych oponentów, często krwawymi. Np. 26 listopada 1944 roku macedońska 48. Dywizja generała Iljicia zajmująca Gostivar dokonała (bez sądu) egzekucji albańskich „kolaborantów”. Inny mord mający miejsce we wsi Skënderaj stał się przyczyną powstania kosowskiej samoobrony przeciwko partyzantom jugosłowiańskim, które wybuchło w rejonie Drenicy. W związku z tym w lutym 1945 roku rząd Jugosławii (traktujący już Kosowo jako integralną część Jugosławii) ogłosił w Kosowie stan wojenny. Planowa pacyfikacja regionu trwała do czerwca 1945 roku, w wyniku której większość kosowskich separatystów została schwytana i rozstrzelana, a tylko nieliczni znaleźli schronienie w Albanii. Po zakończeniu wojny, wraz z przejęciem władzy przez komunistyczny reżim Josipa Broz Tity, Kosowo zyskało w 1946 status regionu autonomicznego w ramach Serbii. Nowy rząd zrezygnował z polityki kolonizacyjnej i utrudniał powrót dawnych serbskich kolonistów do Kosowa. W 1963 Kosowo stało się w pełni autonomiczną prowincją. Wraz z uchwaleniem konstytucji Jugosławii w 1974 Kosowo uzyskało w pełni autonomiczny rząd i utworzono Socjalistyczną Autonomiczną Prowincję Kosowa. Władza ta wprowadziła do systemu edukacji albański program nauczania, korzystając m.in. z podręczników, dostarczonych z Albanii, rządzonej wówczas przez Envera Hodżę. W latach osiemdziesiątych narastały konflikty pomiędzy ludnością albańską i serbską. Społeczność albańska dążyła do dalszego zwiększenia autonomii regionu, serbska zaś chciała zacieśnienia relacji z Serbią. Zmniejszyły się natomiast tendencje dążące do unifikacji Kosowa z Albanią, rządzoną wówczas przez reżim stalinowski, w której poziom życia był o wiele niższy. Serbowie żyjący w Kosowie narzekali na dyskryminację ze strony lokalnego rządu, konkretnie zaś ze strony służb bezpieczeństwa, które odmawiały interwencji w przypadku przestępstw popełnionych przeciw Serbom. Narastający konflikt oznaczał, że nawet błaha sytuacja mogła się szybko przerodzić w ''cause célèbre''. Gdy serbski rolnik Đorđe Martinović zgłosił się do szpitala z butelką w odbycie i opowiedział o ataku na swoją osobę grupy zamaskowanych mężczyzn, 216 serbskich intelektualistów wystosowało petycję, w której padło stwierdzenie, że „historia Đorđe Martinovicia symbolizuje sytuację wszystkich Serbów w Kosowie”. Głównym zarzutem kosowskich Serbów było ich ignorowanie przez komunistyczny rząd Serbii. W sierpniu 1987, w ostatnim okresie komunistycznego reżimu w Jugosławii, Kosowo odwiedził młody wówczas polityk, Slobodan Milošević. Jako jeden z nielicznych reprezentantów rządu, który zainteresował się sprawą Kosowa, stał się on natychmiast bohaterem miejscowych Serbów. Pod koniec roku stanął na czele rządu Serbii. W 1989, w wyniku referendum przeprowadzonego w całej Serbii, drastycznie ograniczono autonomię Kosowa i Wojwodiny. Zaowocowało ono wprowadzeniem nowej konstytucji, która umożliwiła stworzenie systemu wielopartyjnego, wolności słowa oraz propagowanie uszanowania praw człowieka. Pomimo faktu, iż władza faktycznie znajdowała się w rękach partii Slobodana Miloševicia, oskarżanej o fałszowanie wyborów, ignorowanie praw mniejszości narodowych i przeciwników politycznych oraz kontrolę mediów, był to krok naprzód w stosunku do sytuacji w czasach panującego dotąd reżimu komunistycznego. Nowa konstytucja ograniczyła drastycznie autonomię regionów, skupiając władzę w Belgradzie. Centralizowała władzę w zakresie kontroli nad policją, systemem sądowniczym, gospodarką, systemem edukacji oraz kwestii językowych, stanowiących istotny element wieloetnicznej Serbii. Przeciw nowej konstytucji opowiedzieli się przedstawiciele mniejszości narodowych, którzy dostrzegali w niej próby odebrania władzy regionom na rzecz ośrodka centralnego. Kosowscy Albańczycy odmówili udziału w referendum, nie uznając jego prawomocności. Ponieważ stanowili mniejszość w państwie zdominowanym przez Serbów, ich udział i tak nie miałby wpływu na ostateczny wynik. Również władze prowincji nie uznały referendum. Miało ono być ratyfikowane przez lokalne zgromadzenia, co faktycznie oznaczało głosowanie nad swoim własnym rozwiązaniem. Zgromadzenie Kosowa początkowo odmówiło przyjęcia wyników referendum, jednak w marcu 1989, pod presją czołgów i wozów opancerzonych, otaczających miejsce obrad, zostały one przyjęte. ==== Lata dziewięćdziesiąte XX wieku ==== Po zmianach w konstytucji Jugosławii rozwiązano parlament tego kraju, w którym zasiadali jedynie członkowie Partii Komunistycznej Jugosławii. Rozwiązaniu uległ również parlament Kosowa, czego nie zaakceptowali jego albańscy członkowie. Albańscy członkowie rozwiązanego parlamentu na tajnym posiedzeniu w miejscowości Kačanik proklamowali powstanie ''Republiki Kosowa'', która miała wchodzić w skład Jugosławii jako równoprawna republika, a nie część Serbii. Władze Jugosławii zorganizowały wybory, w których udziału odmówili reprezentanci mniejszości narodowych z licznych podległych Jugosławii prowincji. Kosowscy Albańczycy rozpisali własne wybory, jednak frekwencja nie przekroczyła wymaganych 50%, w związku z czym nie wybrano reprezentantów do nowego Zgromadzenia Narodowego. W 1992 roku przeprowadzono wybory prezydenckie, które wygrał Ibrahim Rugova. Nie były one jednak uznane przez żadne państwo. Nowa konstytucja doprowadziła do ograniczenia autonomii mediów w podległych prowincjach, podporządkowując je centralnemu ośrodkowi w Belgradzie. Równocześnie wprowadzono bloki programowe w językach mniejszości narodowych. Umożliwiła działanie prywatnym nadawcom, co okazało się jednak bardzo trudne z racji na wysokie koszty, ukryte w licznych opłatach koncesyjnych i innych podatkach. W tym okresie zamknięto m.in. kierowane przez władze prowincji telewizję i radio kosowskie. Pojawiły się jednak prywatni nadawcy, w tym stacja „Koha Ditore”, która nadawała do końca 1998, kiedy to opublikowała kalendarz, który uznany został za gloryfikujący ruchy separatystyczne i antyserbskie. Nowa konstytucja przekazała również kontrolę nad państwowymi zakładami przemysłowymi do Belgradu. We wrześniu 1990 zwolnienie 123 tysięcy kosowskich Albańczyków z sektora budżetowego doprowadziło do licznych protestów i strajku generalnego. Albańczycy, którzy nie zostali zwolnieni, sami zrezygnowali ze swoich posad. Rząd tłumaczył swoje działania dekomunizacją sektora państwowego, jednak zwolnieni uważali, że jest to działanie wymierzone w konkretną grupę etniczną – Albańczyków. Stworzony w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych program nauczania, który wspierał dążenia autonomiczne Albańczyków, został wycofany. W jego miejsce wprowadzono ogólnoserbski program, którego celem było ujednolicenie programów nauczania na terenie całej Serbii. Zachowano przy tym język albański jako język nauczania. System edukacji rozwiązano w 1992 i ponownie stworzono w 1995. Na Uniwersytecie w Prisztinie, stanowiącym centralny ośrodek naukowy kosowskich Albańczyków, wstrzymano nauczanie w języku albańskim oraz zwolniono większość kadry pochodzenia albańskiego. Działania te rozsierdziły kosowskich Albańczyków, co doprowadziło do licznych niepokojów, zamachów partyzanckich i terrorystycznych w 1999. Władze serbskie wprowadziły w odpowiedzi stan wyjątkowy i skierowały do prowincji dodatkowe oddziały wojska i policji. W 1995 do Kosowa przybyło wielu Serbów, którzy byli prześladowani w Chorwacji. Ich obecność przyczyniła się do dalszych niepokojów. Ibrahim Rugova apelował o zachowanie pokojowego charakteru protestów, jednak w 1996 swoje działanie rozpoczęła Armia Wyzwolenia Kosowa (UÇK), prowadząca działania o charakterze zbrojnym na terenie całej prowincji. ==== Wojna domowa ==== Oddziały UÇK rozpoczęły wojnę partyzancką, przeprowadzając serię ataków partyzanckich na serbskie siły porządkowe, reprezentantów władzy oraz zamachów terrorystycznych wycelowanych w domniemanych kolaborantów. W tej sytuacji w 1998 na pomoc serbskiej policji przyszła regularna armia jugosłowiańska, przeprowadzając szeroko zakrojoną akcję zbrojną, wymierzoną w UÇK. W ciągu następnych kilku miesięcy zginęły setki ludzi, a około 200 tysięcy uciekło z miejsca zamieszkania; większość z nich stanowili Albańczycy. Z drugiej strony przemoc Albańczyków skierowana była przeciw Serbom – raport Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców z marca 1999 informuje, że zostali oni usunięci z około 90 wiosek na terenie prowincji. Serbowie przemieszczali się do innych części prowincji lub decydowali się na ucieczkę do Serbii. Jugosłowiański Czerwony Krzyż szacuje, że w opisywanym okresie z miejsca zamieszkania uciekło około 30 tysięcy nie-Albańczyków. Sytuacja w Kosowie skomplikowała się jeszcze bardziej we wrześniu 1998 roku, kiedy w lesie drenickim odkryto groby czterdziestu Albańczyków. W tym samym miesiącu doszło do szczególnie brutalnego ataku na ludność albańską, podczas którego serbskie siły policyjne i wojskowe zamordowały m.in. 20-osobową rodzinę i 13 innych mężczyzn. Wraz z eskalacją przemocy w Kosowie rozpoczęła się ucieczka ludności albańskiej do Macedonii, Albanii i częściowo do Czarnogóry. 29 września Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęła rezolucję numer 1199, potępiającą działalność Serbów w objętej kryzysem prowincji. Pomimo ostrzeżeń ze strony NATO i powołanej w międzyczasie do prowadzenia negocjacji pokojowych międzynarodowej Grupy Kontaktowej, siły jugosłowiańskie kontynuowały represje wobec ludności cywilnej w Kosowie. Kryzys osiągnął apogeum 15 stycznia 1999 roku, gdy w miejscowości Raczakodkryto 45 ciał cywilów pochodzenia albańskiego. Albańczycy oskarżyli Serbów o dokonanie masakry w Raczaku, zaś 30 stycznia Rada Północnoatlantycka NATO zażądała postawienia sprawców tej tragedii przed trybunałem i zagroziła przeprowadzeniem przez Sojusz uderzeń lotniczych. W wyniku odrzucenia przez Serbów planu, przygotowanego przez Grupę Kontaktową na konferencji w Rambouillet, 24 marca 1999 Sojusz Północnoatlantycki rozpoczął operację reagowania kryzysowego pod nazwą Allied Force, mającą zmusić prezydenta Serbii Slobodana Miloszewića do zaprzestania czystek etnicznych w Kosowie, wycofania z prowincji jednostek wojskowych oraz umożliwienia wprowadzenia do niej lekko uzbrojonych międzynarodowych sił pokojowych. Rozkaz rozpoczęcia nalotów uzależniony był od decyzji politycznych i militarnych Rady Północnoatlantyckiej. Operacja Allied Force podzielona została na fazy: * FAZA 0 – 20 stycznia 1999, na podstawie decyzji politycznej większości państw NATO, siły powietrzne Sojuszu rozmieszczone zostały na przewidzianych lotniskach, skąd miały wziąć udział w nalotach. * FAZA I – prowadzenie ograniczonych działań powietrznych przeciwko z góry wytypowanym celom o znaczeniu militarnym. Faza ta rozpoczęła się 24 marca atakami wymierzonymi w jugosłowiańską obronę przeciwlotniczą (wyrzutnie rakietowe, punkty radarowe, urządzenia kontrolne, lotniska i samoloty) na terenie całej Jugosławii. * FAZA II – zaczęła się 27 marca na skutek braku reakcji rządu jugosłowiańskiego, która do tego czasu nie podjęła inicjatywy pokojowej. Cele nalotów zostały rozszerzone na infrastrukturę wojskową oraz bezpośrednio w siły wojskowe stacjonujące w Kosowie (główne kwatery dowodzenia, koszary, instalacje telekomunikacyjne, magazyny broni i amunicji, zakłady produkcyjne i składy paliw). Rozpoczęcie tej fazy operacji było możliwe dzięki jednogłośnej decyzji członków Paktu Północnoatlantyckiego. W ramach fazy II dokonano jednak również bombardowań celów cywilnych w Belgradzie (np. została zbombardowana Ambasada Chińska w tym mieście, gdzie śmierć ponieśli cywile). Także precyzja dokonywania ostrzału pozostawiała wiele do życzenia (np. zabłąkana rakieta uderzyła w paśmie Witoszy, ok. 22 km od stolicy Bułgarii, Sofii). * FAZA III – hasłem do niej był szczyt NATO w Waszyngtonie w kwietniu 1999. W fazie tej doszło do znacznego rozszerzenia powietrznych działań przeciwko szczególnie ważnym celom o znaczeniu wojskowym na północ od 44 równoleżnika na obszarze całej Jugosławii. Po miesiącu powietrznej kampanii dla NATO stało się oczywiste, że dotychczasowa strategia nie była skuteczna. W kwietniu 1999. na szczycie NATO w Waszyngtonie zdecydowano się na większą elastyczność w atakowaniu nowych celów w ramach fazy 1 i 2, które były konieczne, aby osiągnąć cele taktyczne w Kosowie i strategiczne na terenie Jugosławii. * FAZA IV – wsparcie działań stabilizacyjnych w Kosowie. * FAZA V – przegrupowanie sił i powrót wojsk do baz. Równocześnie na terenie Kosowa obie strony prowadziły liczne działania zbrojne. Organizacje międzynarodowe alarmowały głównie o czystkach etnicznych prowadzonych przez Serbów. W wyniku tych działań, szereg wysokich urzędników jugosłowiańskich, w tym prezydent Slobodan Milošević, zostało postawionych w stan oskarżenia przez Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii (ang.: ''ICTY''). Wiele z tych spraw przekazano pod jurysdykcję Międzynarodowego Trybunału Zbrodni Wojennych w Hadze. Porozumienie o warunkach wycofania wojsk serbskich z Kosowa oraz wejścia do prowincji sił międzynarodowych KFOR podpisano 9 czerwca 1999 w Kumanovie. Organizacja Narodów Zjednoczonych szacuje, że w czasie działań wojennych na terenie Kosowa, w okresie od marca 1998 do kwietnia 1999, z rejonu tego uciekło lub zostało przeniesionych około 340 tysięcy Albańczyków. Większość z nich udało się do Albanii, Czarnogóry i Macedonii. Siły rządowe niszczyły dokumenty tożsamości uciekającej ludności. Działania te określane są dziś mianem czystki tożsamości. W znacznym stopniu utrudniły one identyfikację i kontrolę powracających po wojnie ludzi. Strona serbska twierdzi, że od czasu zakończenia wojny, na teren Kosowa przeniosło się około 300 tysięcy ludzi, podających się za byłych mieszkańców regionu. Z racji braku spisów śmierci i narodzin, sprawa nie może być rozstrzygnięta. Materialne straty poniesione w przeciągu 11 tygodni bombardowań oceniono na większe od tych poniesionych podczas II wojny światowej. Serbscy ekonomiści z tzw. G-17 oszacowali szkody spowodowane nalotami NATO na łączną kwotę 1,2 mld dolarów, zaś straty ekonomiczne na około 29,6 mld dolarów, choć oficjalne źródła rządowe mówią nawet o 200 mld dolarów. ==== Zamieszki w Kosowie w 2004 ==== Carla Del Ponte opisuje proceder wywożenia Serbów do Albanii, gdzie poddawano ich zabiegom usuwającym ich organy wewnętrzne. Sprawę obecnie bada Human Rights Watch oraz Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii. W grudniu 2010 r. Dick Marty przedstawił na forum Rady Europy raport podejmujący tematykę zbrodni Armii Wyzwolenia Kosowa. W styczniu 2011 r. szukaniem dowodów zajęła się unijna misja EULEX. W marcu 2011 r. aresztowano kilkunastu byłych żołnierzy, z posłem Fatmirem Lamajem na czele. ==== Sytuacja po proklamowaniu niepodległości ==== W dniu proklamowania przez Kosowo niepodległości władze Serbii potępiły ten akt, uznając go za sprzeczny z prawem międzynarodowym. Zapowiedziały również zerwanie współpracy z misją Unii Europejskiej w Kosowie. Prezydent Serbii Boris Tadić zwrócił się do sekretarza generalnego ONZ o unieważnienie proklamowania niepodległości Kosowa przez tamtejszy parlament, które nazwał „aktem secesji serbskiej prowincji Kosowo”, jednocześnie domaga się od wszystkich członków ONZ pełnego poszanowania suwerenności terytorialnej i integralności Serbii oraz odrzucenia proklamacji niepodległości Kosowa. Władze Serbii wprowadziły na Kosowo sankcje gospodarcze i polityczne oraz obniżyły rangę stosunków dyplomatycznych z państwami uznającymi Kosowo. Jednocześnie zapowiedziały utworzenie w Kosowie równoległych organów władzy z rządem i parlamentem wybieranym przez serbską ludność Kosowa i uznającym Kosowo za część Serbii. Obserwatorzy sceny politycznej nie wykluczają również oderwania od Kosowa terenów w większości zamieszkanych przez Serbów. 11 maja 2008 władze Serbii przeprowadziły również na terenie Kosowa zamieszkanego przez większość serbską ogólnokrajowe wybory parlamentarne do parlamentu Serbii oraz do władz lokalnych. Krok ten został skrytykowany zarówno przez władze Kosowa, jak i administrację międzynarodową. Status Kosowa nie uległ zmianie według UNMIK-u. W dalszej części jest ono traktowane jako terytorium pod administracją międzynarodową. Ustawy uchwalane przez Parlament Republiki Kosowa, aby weszły w życie, nadal powinny być formalnie zatwierdzane przez UNMIK, a UNMIK zatwierdzając ustawy powołuje się na Rezolucję 1244 i na ''Podstawę konstytucyjną dla tymczasowych władz samorządowych Kosowa,'' nadaną Kosowu przez UNMIK w 2001. Jednak ostatnia taka ustawa nosi datę sprzed dnia wejścia w życie Konstytucji Republiki Kosowa, 15 czerwca 2008. Po jej wejściu w życie władze republiki przestały przesyłać ustawy do podpisu specjalnemu przedstawicielowi Sekretarza Generalnego ONZ w Kosowie, tylko przesyłają je prezydentowi Kosowa. UNMIK dotychczas nie zatwierdziło jednostronnej proklamacji niepodległości przez Republikę Kosowa z 17 lutego 2008, jej nowej konstytucji, która weszła w życie 15 czerwca 2008, czy ustaw o symbolach narodowych z 2008. Za to sekretarz generalny ONZ wypowiedział się latem 2008, że uznawanie państwowości leży w wyłącznej gestii indywidualnych państw, a nie jego organizacji. Praktyka zatwierdzania przez UNMIK kosowskich aktów prawnych wskazuje, że ''de facto'' Kosowo, przynajmniej do 14 czerwca 2008, nadal znajdowało się pod administracją międzynarodową, jednak z coraz to większym usamodzielnieniem struktur samorządowych kraju. W listopadzie 2008 specjalny przedstawiciel Sekretarza Generalnego ONZ w Kosowie przyznał, że na terenach administrowanych przez władze Kosowa UNMIK nie sprawuje już jakiejkolwiek władzy, zachowując ją tylko na obszarach z dominacją ludności serbskiej, gdzie nie została dotychczas ustanowiona administracja Republiki Kosowa. Według oświadczenia sekretarza generalnego ONZ, UNMIK ''de jure'' zachowuje „ścisłą neutralność w sprawie statusu Kosowa”. Wykonywane jest obecnie częściowe przekazywanie władzy w kompetencje EULEX-u, pomimo braku współpracy ze strony Serbii i Rosji, co poskutkowało brakiem wytycznych ze strony Rady Bezpieczeństwa w tym temacie. Misja EULEX, zgodnie z warunkami negocjowanymi pomiędzy Unią Europejską a Serbią, ma zostać zatwierdzona przez Radę Bezpieczeństwa ONZ i ma pozostawać neutralna w sprawie statusu Kosowa. 26 listopada 2008 Rada Bezpieczeństwa ustaliła zasady misji EULEX, zgodnie z którymi misja ta będzie działała tylko w części Kosowa – na terenach zamieszkanych przez Serbów za policję, służby celne i sądy w dalszym ciągu będzie odpowiadać UNMIK, w pozostałej części kraju zaś EULEX. Takiemu podziałowi kompetencji sprzeciwiły się władze kosowskie twierdząc, że jest to wstęp do podziału kraju. Obecnie zarówno w Serbii, jak i krajach UE pojawiają się opinie, że podział Kosowa będzie najlepszym rozwiązaniem kryzysu wynikłego z proklamowania przez Kosowo niepodległości. Według projektu raportu powstałego na zlecenie Rady Europy stworzonego przez szwajcarskiego senatora Dicka Marty’ego, premier Kosowa Hashim Thaci jest szefem gangu przemycającego heroinę, dochodzić też miało do zabijania ludzi w celu pozyskania organów na nielegalne przeszczepy. Do grupy przestępczej mieli należeć również Haliti, Veseli, Syla, Limaj, a także inni bliscy współpracownicy premiera Kosowa. Oficjalnie rozwiązana UCK ma nadal istnieć i działać nielegalnie. W 2018 r. USA i Unia Europejska wyraziły poparcie dla ewentualnych rozmów serbsko-kosowskich, których celem była wymiana terytoriów nadgranicznych celem dostosowania granicy serbsko-kosowskiej do kryterium etnicznego. Zmiany graniczne miałyby doprowadzić do uznania przez Serbię niepodległości Kosowa, co zostało uznane za warunek niezbędny dla integracji obu państw ze strukturami euro-atlantyckimi. === Polityka === === Gospodarka === == Dojazd == === Samochodem === Drogowe przejścia graniczne znajdują się na granicy ze wszystkimi sąsiadami (Serbia nie uznaje ich za przejścia graniczne, lecz za punkt kontrolny). Nie obowiązuje Zielona Karta – jest konieczność wykupienia miejscowego ubezpieczenia pojazdu (w 2014 roku kosztowało 30 euro za polisę obowiązującą 14 dni). === Samolotem === Największym portem lotniczym jest Prisztina. Połączenia lotnicze: [[Lublana]], [[Hamburg]], [[Frankfurt nad Menem]], [[Genewa]], [[Zurych]], [[Wiedeń]], [[Rzym]], [[Tirana]], [[Londyn]], [[Zagrzeb]], [[Berlin]], [[Kolonia]], [[Monachium]], [[Budapeszt]], [[Werona]], [[Podgorica]], [[Kopenhaga]], [[Stambuł]]. == Przekraczanie granicy == Możliwość przekroczenia granicy za pomocą paszportu lub dowodu osobistego. Nie można wjechać bezpośrednio z Kosowa do Serbii, jeśli wjechaliśmy do Kosowa od strony [[Albania|Albanii]], [[Macedonia|Macedonii]], [[Czarnogóra|Czarnogóry]] lub przylecieliśmy samolotem do [[Prisztina|stolicy]] - trzeba (przy wjeździe) poprosić o specjalne blankiety, na których zostaną wbite pieczątki kosowskie. Blankiety zostaną odebrane przy wyjeździe z Kosowa - w paszporcie nie zostanie żaden ślad po pobycie w Kosowie. == Regiony == * [[Gnjilane (region)|Regjioni i Gjilanit / Region Gnjilane]] * [[Mitrovica (region)|Regjioni i Mitrovicës / Region Mitrovica]] * [[Peć (region)|Regjioni i Pejës / Region Peć]] * [[Priština (region)|Regjioni i Prishtinës / Region Priština]] * [[Prizren (region)|Regjioni i Prizrenit / Region Prizren]] == Miasta == * [[Prisztina]] * [[Prizren]] * [[Uroševac]] * [[Đakovica]] * [[Kosowska Mitrowica]] * [[Peć]] [[Plik:Kosovo_railways.svg|thumb|upright=1.5|Mapa sieci kolejowej ([[ShareMap:public/kosovoses_Herkundat_2|wersja interaktywna]])]] == Ciekawe miejsca == == Transport == W Kosowie znajduje się lotnisko Prishtina International Airport. Jeszcze znajduje się kolej. == Język == Językiem urzędowym jest albański oraz serbski. Dodatkowo w okolicach Prizrenu pojawiają się napisy po turecku. == Gastronomia == Dominuje kuchnia bałkańska, podobna jak w sąsiedniej Serbii i Macedonii - główne dania to zazwyczaj grillowane mięso. Popularną przekąską jest grillowana kukurydza, sprzedawana na ulicach, drogach itp. == Noclegi == == Bezpieczeństwo == === Zdrowie === == Kontakt == {{Atrybucja}} {{Jest w|Bałkany}} [[Kategoria:Kosowo| ]] eryoz28i951axjmd1nhkplx7fwv7ofe 0 1538 119998 116410 2022-07-31T19:47:29Z Alan ffm 23 [[Wikipodróże:Nie reklamuj]] wikitext text/x-wiki {{top-banner|Zamek w Pszczynie 454sd.JPG|caption=}} {{Miejscowość infobox |nazwa = Pszczyna |nazwa oryginalna = |widok = Pszczyna Town Square.jpg |opis = Rynek w Pszczynie |herb = POL Pszczyna COA.svg |mapa = |państwo = [[Polska]] |region = [[Województwo śląskie]] |powierzchnia = 22,49 |lud = 25 980 |wysokość = 262 |prefiks = (+48) 32 |kod pocztowy = 43-200 |www = www.pszczyna.pl }} '''Pszczyna''' ([[w:język niemiecki|niem.]] ''Pless'' również ''Pleß'', [[w:język czeski|czes.]] ''Pštína'', w przeszłości ''Blština, Blščina'') – miasto w [[województwo śląskie|woj. śląskim]], siedziba [[powiat pszczyński|powiatu pszczyńskiego]] i gminy miejsko-wiejskiej Pszczyna. Miasto leży w [[w:Kotlina Oświęcimska|Kotlinie Oświęcimskiej]], nad rzeką [[w:Pszczynka|Pszczynką]], a historycznie na [[Górny Śląsk|Górnym Śląsku]]. == Historia == W pierwszych latach istnienia państwa polskiego tereny dzisiejszej ziemi pszczyńskiej należały do dzielnicy krakowskiej, a nie śląskiej. Dopiero w 1178 r. książę Kazimierz II Sprawiedliwy odstąpił je swojemu bratankowi, księciu opolsko-raciborskiemu, Mieszkowi Plątonogiemu. Początki Pszczyny wiążą się z położeniem osady w bagnistej dolinie rzeki Pszczynki, przy starej drodze handlowej z Rusi przez [[Kraków]] do Bramy Morawskiej. Wykopaliska archeologiczne datują istnienie na terenie miasta średniowiecznego gródka na drugą połowę XIII wieku. W 1336 r. Pszczyna dostała się pod władanie książąt opawskich z dynastii Przemyślidów. W 1407 r. Jan II Żelazny przekazał miasta: Pszczynę (z zamkiem), [[Mikołów]] i [[Bieruń]] wraz z okolicznym wsiami jako dożywocie swojej małżonce Helenie Korybutównie, bratanicy Władysława Jagiełły. Moment ten uznaje się za historyczne wyodrębnienie „ziemi pszczyńskiej”. W 1474 r. król Węgier Maciej Korwin, panujący ówcześnie na Śląsku, sprzedał ziemię pszczyńską księciu Henrykowi Młodszemu z Podiebradów za sumę 20 000 złotych. Jednak już w czerwcu 1475 r. Henryk zamienił ziemię pszczyńską za dobra Kolin w Czechach, należące do jego brata Wiktoryna Opawskiego. Wiktoryn władał Pszczyną do ok. 1480 r., po czym przekazał ją w posagu swojej córce Joannie, poślubionej przez Piastowicza księcia Kazimierza II Cieszyńskiego. Czasy Kazimierza Cieszyńskiego to okres pomyślności gospodarczej dla ziemi pszczyńskiej. Po burzliwych latach średniowiecza, w 1742 r., na mocy traktatu wrocławskiego, ziemia pszczyńska wraz z większą częścią Śląska przeszła pod panowanie pruskie. W 1765 r. Jan Erdmann, ostatni z Promnitzów, przekazał wolne państwo stanowe swemu siostrzeńcowi Fryderykowi Erdmannowi, księciu Anhalt-Köthen. Koniec XVIII w. stanowi szczytowy okres rozwoju rzemiosła w Pszczynie: w 1787 r. działało w mieście 336 mistrzów 45 różnych specjalności. W 1825 r. państwo pszczyńskie podniesione zostało do godności księstwa. W XIX w. w samej Pszczynie dominowała ludność niemiecka. Od 1845 r. przez dwa lata ukazywał się w Pszczynie „Tygodnik Polski Poświęcony Włościanom”, pierwsza polska gazeta na Śląsku. Pszczyna nie stała się typowym miastem przemysłowym, pozostając ośrodkiem administracyjnym powiatu i rezydencją jednego z najbogatszych arystokratów śląskich. W czasie I wojny światowej Hochbergowie przekazali pszczyński pałac na potrzeby cesarskiej kwatery głównej Wilhelma II oraz siedziby sztabu wojsk niemieckich. Po zakończeniu wojny, gdy ważyły się losy przynależności państwowej, kolejny z władających Pszczyną Hochbergów, Hans Heinrich XI, postulował pozostawienie ziemi pszczyńskiej w granicach Niemiec lub utworzenie niezależnego państwa z całego Górnego Śląska. Udział ludności w trzech powstaniach oraz wyniki plebiscytu z 1921 r. (74% mieszkańców powiatu opowiedziało się za przyłączeniem do Polski) sprawiły, że powiat pszczyński przypadł II Rzeczypospolitej (w granicach autonomicznego województwa śląskiego). W czerwcu 1922 r. do miasta wkroczyło polskie wojsko, zaś w uroczystości brał udział przywódca powstań śląskich Wojciech Korfanty. Podczas II wojny światowej, w pierwszych dniach września 1939 r. w rejonie Pszczyny doszło do ciężkiej bitwy wojsk polskich z niemieckimi. W październiku 1939 r. Pszczyna wraz całym Górnym Śląskiem została wcielona do III Rzeszy. Na przełomie 1944 i 1945 r. przez miasto przeszły „marsze śmierci” więźniów z niemieckiego nazistowskiego obozu KL Auschwitz-Birkenau. Wojska sowieckie wkroczyły do Pszczyny 10.02.1945 roku. W trakcie walk zabudowa Pszczyny prawie nie ucierpiała. Po wojnie miasto pozostało stolicą powiatu (z przerwą w latach 1975–1998) w obrębie województwa śląskiego (1950–1953, 1953–1956 – stalinogrodzkiego i 1956–1998 – katowickiego). == Warto zobaczyć == [https://www.powiat.pszczyna.pl/s12-pszczynski-rynek Starówka] - główny plac pszczyński, otoczony przez zabytkowe kamienice, kościół ewangelicki i bramę wjazdową do zamku, stanowi ważny punt turystyczny w mieście. Oprócz samej starówki (położonej w centrum Śródmieścia) warto zobaczyć także usytuowane w pobliżu Muzeum Prasy Śląskiej i kościół pw. Świętego Jana Pawła II. [[w:Zamek w Pszczynie|Zamek w Pszczynie]] – muzeum zamkowe posiada około 80% oryginalnego wyposażenia wnętrz z przełomu XIX i XX wieku. Wnętrze zamku jest pieczołowicie odtworzone wraz z wyposażeniem w oparciu o wyniki badań historycznych. W lecie odbywają się koncerty muzyczne, zarówno w salach zamkowych, jak i w plenerze (park) [http://www.zamek-pszczyna.pl Oficjalna strona internetowa]. W pobliżu parku zamkowego znajduje się zagroda żubrów.<gallery mode="packed-hover" caption="Główne atrakcje turystyczne Pszczyny"> Plik:Rynek w Pszczynie001 kpjas.jpg|Studnia na rynku Plik:Pszczyna park zamkowy003 kpjas.jpg|Pszczyński Park Zamkowy Plik:Pszczyna, Zamek Muzeum Zamkowe - fotopolska.eu (303245).jpg|Muzeum Zamkowe w Pszczynie Plik:2012 Powiat pszczyński, Pszczyna, Oficyna pałacowa (03).jpg|Oficyna pałacowa Plik:Muzeum Prasy Śląskiej w Pszczynie 2.JPG|Muzeum Prasy Śląskiej Plik:PSZCZYNA, AB. 114.JPG|Pszczyńskie żubry Plik:Dwór „Ludwikówka” w Pszczynie 4.JPG|Dwór „Ludwikówka" Plik:Pszczyna, Kościuszki 28-32 - fotopolska.eu (114676).jpg|Willa Richtera (Schaefera) Plik:Warownia restaurant 20180827.jpg|Restauracja Warownia </gallery> == Turystyka == === Szlaki turystyczne === Przez Pszczynę przebiegają m.in.: * Międzynarodowy Szlak Rowerowy Greenways Kraków – Morawy – Wiedeń * Międzynarodowa trasa rowerowa EuroVelo 4 – Kijów – Roscoff * Wiślana Trasa Rowerowa * czerwona trasa rowerowa nr 1 – Pszczyna – Kobiór – Tychy – Katowice * niebieska trasa rowerowa nr 178 (tzw. Plessówka) – Pawłowice – Pszczyna (43 km) * Szlak architektury drewnianej województwa śląskiego * Szlak Ewakuacji Więźniów Oświęcimskich * Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego === Informacja turystyczna === * Biuro Informacji Turystycznej (Brama Wybrańców 1, Pszczyna - czynne w dniach Pon. - Pt: od 8:00 do 16:00. Sob. - Nd: od 10:00 do 18:00 (maj-sierpień)) {{Atrybucja|Muzeum_Zamkowe_w_Pszczynie}} {{Jest w|Powiat pszczyński}} [[Kategoria:Województwo śląskie]] 8v30y3qfnskf4r5dkv4gp20x3yo1h7i 0 2245 119997 116314 2022-07-31T19:43:34Z Alan ffm 23 wikitext text/x-wiki {{Top-banner}} {{Miasto infobox |nazwa = Bielsko-Biała |widok = Bielsko-Biała_Downtown.jpg |opis = Bielsko-Biała z lotu ptaka |herb = POL_Bielsko-Biała_COA.svg |mapa = |region = [[województwo śląskie]] |powierzchnia = 125,66 |prefiks = 33 |www = www.bielsko.biala.pl }} '''Bielsko-Biała''' – miasto położone w południowej Polsce w województwie śląskim. Leży na ''Pogórzu Śląskim'', nad rzeką ''Białą'', na wysokości około 310 m n.p.m. Obecnie jest miastem powiatowym – siedziba powiatu grodzkiego. == Informacje == === Historia === Miasto '''Bielsko-Biała''' powstało w 1951 r. z połączenia dwóch miast: Bielska i Białej. Bielsko powstało już w XIII w., a Biała została założona w roku 1560. == Dojazd == === Samolotem === Brak lotnisk pasażerskich. W Bielsku-Białej znajduje się jedynie sportowe lotnisko Bielsko-Biała Aleksandrowice (kod IATA: QEO, kod ICAO: EPBA} Aeroklubu Bielsko-Bialskiego. === Koleją === [[Plik: Bielsko-Biala 01.jpg|mały|Dworzec Bielsko-Biała Główna]] Do Bielska-Białej dojeżdżają pociągi kilku przewoźników: PKP Intercity (pociągi TLK m.in. z Warszawy i Katowic), Przewozy Regionalne (połączenia z Krakowem przez Andrychów) i Kolei Śląskich (przede wszystkim z Katowic i dalej w kierunku Żywca). Najważniejszym dworcem jest Bielsko-Biała Główna. Na dworcu znajdują się kasy biletowe, a z punktów usługowych m.in. kawiarnia (ze stolikami również na peronie) i całodobowa apteka. Pociągi osobowe zatrzymują się również na innych przystankach na terenie miasta; Bielsko-Biała Mikuszowice może być wygodnym punktem do wycieczki w [[Beskid Mały]]. === Autobusem === [[Plik: Bielsko-Biała, Dworzec autobusowy - fotopolska.eu (18451).jpg|mały|Dworzec autobusowy w Bielsku-Białej]] Dworzec autobusowy w Bielsku-Białej obsługuje połączenia dalekobieżne, regionalne i lokalne. Połączenia z Krakowem są częstsze niż koleją. Sezonowo oferowane są kursy również na północ Polski. PKS w Bielsku Białej (http://www.pks-bielsko.pl) obsługuje przede wszystkim kursy na terenie powiatu, w tym do [[Szczyrk]]u i innych punktów wypadowych w [[Beskid Śląski]]. Dworzec znajduje przy ulicy Warszawskiej, naprzeciwko dworca kolejowego. Przewoźnicy prywatni korzystają m.in. z pobliskiego przystanku komunikacji miejskiej ''Warszawska-Dworzec'' (róg ulicy Lipowej). === Samochodem === Miasto znajduje się u zbiegu dróg krajowych nr 1, 52 i 69 oraz dróg ekspresowych S1 i S69. Drogą krajową nr 1 można dojechać od strony [[Katowice|Katowic]], 52 od strony [[Kraków|Krakowa]], a 69 od [[Żywiec|Żywca]]. Drogą ekspresową S1 można dojechać od strony [[Cieszyn]]a, a S69 stanowi wschodnią obwodnicę miasta. == Komunikacja == == Warto zobaczyć == [[Plik:Teatr Polski - Bielsko Biała.jpg|mały|Teatr Polski]] Zwiedzanie Bielska-Białej można zacząć od '''Rynku''' z fontanną. Co ciekawe, Rynek nie zmienił swojego układu urbanistycznego od XII wieku i z tego względu wraz z całym Starym Miastem znalazł się w rejestrze zabytków prawnie chronionych. <br />Nieopodal, na placu św. Mikołaja pod numerem 16 znajduje '''kościół katedralny''' pod wezwaniem św. Mikołaja z 61-metrową wieżą. Gotycka katedra została wzniesiona w latach 1443-1447 za czasów księcia Wacława I, na miejscu wcześniejszego kościoła, który stał tam już od czasów lokacji miasta. Obecny kształt katedra uzyskała w latach 1909-1910, kiedy dokonano jej przebudowy. We wnętrzu Katedry naszą uwagę warto zwrócić na obraz z 1845 r. na którym św. Mikołaj ratuje rozbitków z tonącego okrętu i kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej, która nienaruszona przetrwała wszystkie katastrofy i przebudowy. W kaplicy znajduje się obraz będący fundacją płk Sułkowskiego, a przywieziony z węgierskiego Tokaju. Inne ważne zabytki w Bielsku-Białej to: * '''Zamek Sułkowskich''' (XV wiek) * '''Dom Tkacza''' (rekonstrukcja XVIII – wiecznego budynku) * '''Ratusz''' (1897 rok) * '''Budynek Poczty Głównej''' (1898 rok) * '''Rynek''' (dawne serce miasta, posiada fontannę, oraz średniowieczne fundamenty wagi miejskiej) *[[Plik:Bielsko-Biała Ratusz.jpg|mały|Bialski Ratusz]]'''Bazylika Nawiedzenia NMP''' w Hałcnowie (pochodzi z lat 1777-1781) * wybudowany w latach 1889-1890, '''zabytkowy dworzec kolejowy''' pamiętający czasy monarchii austro-węgierskiej. Znajduje się na [[Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego|Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego]] * '''Teatr Polski''' (1890 rok) * '''Cmentarz żydowski''' w Bielsku (założony w 1849 roku) * '''Synagoga''' (1879 – 1881) – zniszczona 13 września 1939 * '''Grodzisko''' z XII w. (tzw. Wał Szwedzki) * '''Nowy Ratusz''' bialski w stylu neorenesansowym według projektu Emanuela Rosta (1895–1897) * '''Kościół Opatrzności Bożej''' (1760–1769) * '''Katedra świętego Mikołaja''' (1443–1447) posiadająca 60 metrową wieżę, została wzniesiona w stylu gotyckim (obecnie neoromańska) Warte zobaczenia jest też '''Muzeum Techniki i Włókiennictwa''' (Pl. Żwirki i Wigury 8), które zostało udostępnione dla zwiedzających od 1996 r. i znajduje się w dawnej fabryce sukna Karola Buettnera. Na dwóch piętrach zabytkowego budynku zgromadzono eksponaty oraz prezentację cyklu produkcji tkanin wełnianych. Można także obejrzeć dawne maszyny do produkcji kapeluszy. W ramach muzeum możemy zwiedzić salę z ekspozycją dawnego sprzętu domowego oraz poglądowe przedstawienie dawnej drukarni. [[Plik:Bielsko-Biała Ulica 11 Listopada 001.JPG|mały|Ulica 11 Listopada]] Dla dzieci największą atrakcją będzie odwiedzenie '''Studia Filmów Rysunkowych (SFR)'''. W budynku zostało otwarte muzeum prezentujące tworzenie bajek rysunkowych. To właśnie z tego studia pochodzą bajki takie jak Bolek i Lolek, Reksio, Porwanie Baltazara Gąbki czy też Miś Kudłatek. == Najbliższe okolice == === Warunki narciarskie === [[Plik:Bielsko-Biała, Shelter "Szyndzielnia" - panoramio.jpg|mały|Schronisko PTTK na Szyndzielni]] Bielsko Biała położone jest w ''Beskidzie Śląskim'' i stwarza dobre warunki do uprawiania sportów zimowych. Tereny zjazdowe znajdują się na stokach gór '''Szyndzielnia''' „Dębowiec i '''Klimczok'''. Na narciarzy czekają dwa wyciągi talerzykowe i kolej linowa. Doskonałe warunki klimatyczne sprawiają, że śnieg na Klimczoku utrzymuje się nawet do kwietnia. === Turystyka górska === Miasto leży u podnóża [[Beskid Śląski|Beskidu Śląskiego]] i [[Beskid Mały|Beskidu Małego]]. Stanowi idealną bazę wypadową w góry. Na uwagę zasługują zarówno wysokie szczyty Beskidu Śląskiego (Klimczok, Szyndzielnia, Magura, Dębowiec), jak i nieco niższe w Beskidzie Małym (Gaiki, Magurka Wilkowicka, Czupel). Poza górami, ciekawych atrakcji można szukać u ich podnóża. Do ciekawych miejsc należą m.in. Cygański Las, Bulwary Straceńskie, kolej linowa na Szyndzielnię, skocznie narciarskie czy kamieniołom z leśniczówką w Straconce. [[Plik:Bielsko-Biała, Komorowice - Fiat, hipermarkety, ul. Niepodległości.jpg|mały|Zakłady przemysłowe w Komorowicach]] == Praca i nauka == === Uczelnie === * Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, ul. Willowa 2 * Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, ul. Gen. Sikorskiego 4 * Kolegium Nauczycielskie w Bielsku-Białej, ul. Krakowska 30 == Zakupy == [[Plik:Bielsko-Biała, Sfera 1.jpg|mały|Galeria Sfera 1]] W Bielsku-Białej znajdują się liczne sklepy i centra handlowe. W 1989 roku w Białej przy Placu Wojska Polskiego otwarto Dom Handlowy SDH "Klimczok", wówczas jeden z największych domów towarowych w Polsce. W chwili obecnej w mieście znajdują się następujące centra handlowe: * Galeria Handlowa Sfera (ul.Mostowa 5) - największe CH w mieście i w województwie śląskim * Sarni Stok (u.Sarni Stok 2) - drugie co do wielkości centrum handlowe w Bielsku-Białej * Gemini Park (ul.Leszczyńska 20) - wielkie centrum handlowo-rozrywkowe * Retail Park Karpacka (ul.Kolista 23) - CH zbudowane w latach 2013-2014 na osiedlu Karpackim * Galeria Waga (ul.Podwale 10) - nowy obiekt handlowy zbudowany obok GH Sfera * Monti (ul.Marszałka Józefa Piłsudskiego 16) - budynek biurowo-usługowy zbudowany w 2016 roku *[[Plik:Bielsko-Biała, Sfera 2.jpg|mały|Galeria Sfera 2]]Auchan-Wapienica (u.Bohaterów Monte Cassino 421) * Tesco Extra (ul.Warszawska 180) - największe Tesco na Podbeskidziu, kompleks sklepowy posiada myjnię, stację paliw, duży parking * Nowe Miasto (ul.Legionów 26|28) - kompleks handlowy o powierzchni 4,7 ha, zbudowany w miejscu danej fabryki BEFA * Dom Handlowy Wokulski (ul.Cechowa 22) - obiekt został otwarty w 1998 roku * Dom Handlowy "SDH Klimczok" - (ul.Cyniarska 11) - najstarszy dom towarowy w mieście * Karpackie Centrum Handlowe (ul.Filomatów 6) [[Plik:Willa Schneidera.jpg|mały|Willa Hermanna Schneidera]] === Sklepy budowlane === W Bielsku-Białej znajdują się również sklepy takie jak Leroy Merlin, Castorama, Builder-materały budowlane, Dombud. W wielu miejscach znajdziemy prywatne sklepy ogólnobudowlane. == Gastronomia == [[Plik:Bielsko-Biala domy w Bialej.jpg|mały|Kamienica Pod Żabami w Białej]] === Restauracje === * Karczma Beskidzka - ul. Żywiecka 313 * Karczma Rogata - ul. Leszczyńska 40 * Karczma w Komorowicach - ul. Hałcnowska 7 * Restauracja Wirtuozeria - ul. Pocztowa 39 * Restauracja Trattoria da Tadeusz - ul. Szarotki 9 * Restauracja Gruzińska Lunita - ul. Jana III Sobieskiego 50 *[[Plik:POL Bielsko-Biała Mury na Orkana 3.JPG|mały|Pozostałości murów miejskich]]Restauracja Słowianka - ul. Zwardońska 141 * Restauracja Paparazzi - Rynek 30 * Restauracja Nowy Świat - ul. 11 Listopada 25/23 *[[Plik:POL Bielsko-Biała Kościół Zbawiciela 2.JPG|mały|Kościół ewangelicki]]Restauracja Browar Miejski - ul. Piwowarska 2 * Restauracja Buon Gusto Centro - ul. Głęboka 2 * Restauracja Grępielnia - ul. Partyzantów 22 * Ebisu Sushi - Ks. St. Stojałowskiego 4/1 === Kawiarnie, bary === * Herbaciarnia Assam - ul. Cieszyńska 9 * Herbaty Świata - ul. 11 Listopada 3 * Crazy Bubble - CH Sfera, ul. Mostowa 5 * Farma Cafe - Plac Franciszka Smolki 7 * Klubokawiarnia Aquarium - ul. 3 Maja 11a * Kawiarnia Imbryk - ul. Wł. Orkana 4 * Cafe Mucha - ul. Nad Niprem 2 *[[Plik:Ul. 3 Maja w Bielsku-Białej.jpg|mały|Ulica 3 Maja]]Pub-Kawiarnia "Piwnica Zamkowa" - ul. Wzgórze 16 * Barometr Coffee&Bar - Rynek 24 === Restauracje fast-food === * McDonald's - ul. Żywiecka 3 * McDonald's - ul. Partyzantów 22 * McDonald's - CH Sfera, ul. Mostowa 5 * Burger King - CH Sfera, ul. Mostowa 5 * KFC - ul. Cyniarska 11 * MooltiCoolty - ul. Podcienie 2a == Imprezy == [[Plik:Bielsko-Biala 15.jpg|mały|Ulica Podcienie]] Najważniejsze imprezy cykliczne i festiwale w Bielsku-Białej: * '''[http://www.zadymka.pl/ Bielska Zadymka Jazzowa]''' – organizowany na przełomie stycznia i lutego festiwal jazzowy, w którym udział biorą gwiazdy krajowego i światowego jazzu. Jedną z atrakcji jest finałowy nocny koncert w schronisku na Szyndzielni * '''Muzyka na Zamku''' – raz w miesiącu, w poniedziałki odbywają się w salach zamku bielskiego cykliczne koncerty kameralne. * '''Przegląd Teatralny Laureatów Złotych Masek''' – odbywająca się w marcu impreza, której celem prezentacja spektakli scen śląsko-małopolskich * '''Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej''' na Podbeskidziu „Sacrum in Musica” *[[Plik:Cathedral of St Nicholas in Bielsko.JPG|mały|Katedra św. Mikołaja]]'''[http://www.banialuka.pl/festiwal/index.php Międzynarodowy Festiwal Sztuki Lalkarskiej]''' – ul. Mickiewicza 20, tel. +48 33 8123394, +48 33 8150914, +48 33 8221046, +48 33 8221047, e-mail: teatr@banialuka.pl – jeden z najważniejszych i najbardziej prestiżowych festiwali lalkarskich na świecie, organizowany przez Teatr Lalek Banialuka * '''Dni Bielska-Białej''' – organizowane w czerwcu święto miasta, podczas którego na pl. Ratuszowym i ATH występują gwiazdy sceny muzycznej i kabaretowej * '''Festiwal Miast Partnerskich „Poznajmy Się”''' – szereg czerwcowych imprez kulturalnych z udziałem miast partnerskich Bielska-Białej, mających na celu zaprezentowanie kultury i promocję zaprzyjaźnionych miast * '''Jarmark Świętojański''' – festyn nawiązujący do tradycji średniowiecznego jarmarku świętojańskiego * '''Festiwal Filmowy „Kino Niezależne Filmowa Góra”''' – festiwal kina niezależnego, organizowany w czasie wakacji w sześciu miastach Polski, m.in. w Tarnowie, Bielsku-Białej i Zielonej Górze (scena główna) oraz w Edynburgu i Berlinie. * '''Festiwal „Kultura Rytmu”''' – parada i koncerty z udziałem zespołów z całego świata, odbywa się na początku lipca * '''Międzynarodowy Zlot Pojazdów Militarnych „Operacja Południe”''' – największa w Polsce parada skupiająca kolekcjonerów i miłośników pojazdów militarnych *[[Plik:Bielsko-Biała.Poczta Główna. - panoramio.jpg|mały|Poczta Główna]]'''[http://www.rok.bielsko.pl/tkb.php Tydzień Kultury Beskidzkiej]''' – największa impreza folklorystyczna w Polsce organizowana w kilku beskidzkich miejscowościach (m.in. Wisła, [[Szczyrk]], Żywiec, Maków Podhalański, Oświęcim, [[Istebna]] i Ujsoły). W Bielsku-Białej odbywają się pokazy zespołów zagranicznych. * '''Beskidzki Rajd Pojazdów Zabytkowych''' – impreza organizowana przez Automobilklub Beskidzki, gromadząca miłośników starych samochodów * '''Pożegnanie Lata''' – cykl plenerowych koncertów odbywających się pod koniec sierpnia * '''Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej''' (dawniej Jana Sebastiana Bacha) – wrześniowy festiwal, który promuje twórczość Jana Sebastiana Bacha i piękno muzyki organowej *[[Plik:Hotel Prezydent 2.jpg|mały|Hotel Prezydent]]'''Festiwal Kompozytorów Polskich''' – festiwal poświęcony w całości muzyce kompozytorów polskich * '''FotoArtFestival''' * '''[http://www.bj.galeriabielska.pl/index.php Festiwal Biennale Malarstwa „Bielska Jesień”]''' – konkurs poświęcony malarstwu współczesnemu * '''Jazzowa Jesień''' == Noclegi == == Bezpieczeństwo == Bielsko-Biała jest miastem stosunkowo bezpiecznym. W 2017 r. stwierdzono 4 108 przestępstw, głównie o charakterze kryminalnym (2 354) i gospodarczym (1 303). Pozostałe przestępstwa to ataki na mienie, życie i różne niebezpieczne zdarzenia drogowe. Wskaźnik wykrywalności sprawców w Bielsku-Białej wynosi 71,0 % (poziom ten dla całego kraju wynosi 72%). Najbardziej odradza się nocnych spacerów w wąskich uliczkach Śródmieścia, poza tymi które są często uczęszczane. Za najniebezpieczniejszą wśród mieszkańców dzielnicę w mieście uznaje się Wapienice, a szczególnie okolice ul. Zwierzynieckiej. Są to zazwyczaj pogłoski, bo zagrożenie może czaić się także w miejscach często uczęszczanych, jak Centrum Handlowe Sfera czy Śródmieście. == Informacja turystyczna == * Punkt Informacji Turystycznej (Miejski Ośrodek Informacji Turystycznej), pl. Ratuszowy 4, tel. 33 8190050, e-mail: bielskobiala@slaskie.travel == Gdzie dalej == * w pobliżu, miejsca dobre na 1-dniowe wypady ** [[Cieszyn]] ** [[Tychy]] ** [[Wisła (miasto)|Wisła]] * nieco dalej, potencjalne miejsca na dalsze miejsca w podróży ** Tatry ** [[Czechy]] ** [[Słowacja]] {{Atrybucja}} {{Jest w|Województwo_śląskie}} {{Geo|49°49′ 21''|19°02′ 40''}} [[Kategoria:Województwo śląskie]] pg7l3zsekrp63n23txmcahg1to6rhkt 0 3189 119995 116199 2022-07-31T19:35:12Z Alan ffm 23 wikitext text/x-wiki {{Top-banner}} {{Region infobox |nazwa = Województwo śląskie |nazwa oryginalna = |grafika = |opis = |lokalizacja = Silesian in Poland (+rivers).svg |flaga = POL województwo śląskie flag.svg |herb = POL województwo śląskie COA incorrect.svg |państwo = [[Polska]] |stolica = [[Katowice]] |powierzchnia = 12 333 |język = polski, śląski |napięcie elektryczne = 220 V / 50 Hz |typ gniazdka = C, F |prefiks = |kod samochodowy = S |kod pocztowy = 40-0 - 44-3, 47-4 |commos = https://commons.wikimedia.org/wiki/%C5%9Al%C4%85skie |www = www.slaskie.pl }} '''Województwo śląskie''' – położone jest w południowej części [[Polska|Polski]], graniczy z [[Czechy|Czechami]] i [[Słowacja|Słowacją]] oraz czterema innymi województwami: [[Województwo łódzkie|łódzkim]], [[Województwo świętokrzyskie|świętokrzyskim]], [[Województwo małopolskie|małopolskim]] i [[Województwo opolskie|opolskim]]. Województwo śląskie jest jednym z najmniejszych województw pod względem powierzchni, za to drugim po [[Województwo mazowieckie|mazowieckim]], pod względem liczby ludności. W województwie występuje najwyższy w [[Polska|Polsce]] poziom urbanizacji. == Charakterystyka == Powierzchnia województwa śląskiego to 12 333 km², a liczba mieszkańców około 4,6 mln. Dzieli się na 36 powiatów. === Geografia === Województwo śląskie pod względem geograficzno-fizycznym jest podzielone na co najmniej trzy części: * [[Wyżyna Śląska]] – pokrywająca się z obszarem największego zgrupowania przemysłu, Górnośląskim Okręgiem Przemysłowym, *[[Wyżyna Wieluńska]] - wyżyna ciągnąca się od okolic Wielunia do [[Częstochowa|Częstochowy]] i Kłobucka, [[Wyżyna Krakowsko-Częstochowska]] – rozciąga się od okolic Wielunia w województwie łódzkim, po okolice Krakowa w województwie małopolskim, * [[Beskidy]] – pasma górskie obejmujące Beskid Śląski, Beskid Mały i Beskid Żywiecki === Fauna i flora === ==== Fauna ==== W województwie śląskim występuje wiele gatunków zwierząt. Spośród świata zwierzęcego w województwie można spotkać 63 gatunki ssaków, 262 gatunki ptaków, 6 gatunków gadów i niemal wszystkie gatunki płazów występujących w Polsce. W województwie występuje także wiele bezkręgowców i ryb (głównie w górskich rzekach). ==== Flora ==== Flora województwa śląskiego jest bardzo bogata. Liczy ona 1500 gatunków. Roślin wyższych, których obecność stwierdzono na terenie regionu jest prawie tyle co połowa liczby gatunków składających się na florę Polski. Składa się na to 7 gatunków widłakowatych, 8 skrzypowych, 25 paprociowych, 7 nagonasiennych i 1253 okrytonasiennych ( dane z 1997 r ). Do roślin unikalnych i ważnych dla tutejszej flory należą m.in. warzucha polska, wilczomlecz pstry, koślaczek stożkowaty, oleśnik górski, pięciornik wiosenny, murawa naskalna, pełnik europejski i tojad morawski. === Klimat === Niezależnie od wpływów antropogenicznych, warunki pogodowe i klimatyczne województwa śląskiego należy określić jako typowe dla odmiany przejściowej strefy klimatu umiarkowanego ciepłego, kształtowanego przez szereg elementów klimatu i pogody, z których najważniejsze to: temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne, wiatr, wilgotność powietrza, zachmurzenie, opady atmosferyczne, usłonecznienie. Temperatury i opady są tu raczej umiarkowane oraz typowe dla tej części Polski. Zależnie od części województwa śląskiego występują różne wiatry, kształtowane głównie przez wiatry zachodnie. Najwyższa średnia terminowa prędkość wiatru, wynosząca 35 m/s została zmierzona 15 stycznia 1981 roku na posterunku zlokalizowanym na górze Skrzyczne. Natomiast maksymalna prędkość wiatru w porywie to 48 m/s i zmierzona została 19 grudnia 1989 roku w Bielsku-Białej. === Historia === Województwa nie należy utożsamiać z ''polskim Śląskiem'' jako krainą historyczną, która wchodzi w obręb obecnych województw opolskiego, śląskiego, dolnośląskiego i częściowo lubuskiego. Region ten wielokrotnie był przyczyną konfliktów na arenie europejskiej i przechodził pod panowanie czeskie, austriackie i niemieckie. Uwarunkowania historyczne zadecydowały o wielokulturowości tego obszaru. [[w:Ślązacy|Ślązacy]] używają własnego dialektu i często podkreślają swoją odrębność narodową czy też etniczną. Ponadto są oni ludnością autochtoniczną, czyli ludnością pierwotną (rodzimą) dla tych terenów, która zasiedla tutejsze ziemie od kilku wieków przed Mieszkiem I. Poza Ślązakami, województwo zamieszkują Górale żywieccy, należący do Małopolan. == Dojazd == === Samolotem === W województwie śląskim znajduje się [[w:Port lotniczy Katowice-Pyrzowice|port lotniczy Katowice-Pyrzowice]] [http://www.katowice-airport.com/] ({{IATA|KTW}}) z dwoma terminalami pasażerskimi oraz jednym terminalem cargo. === Pociągiem === Na Śląsku znajduje się wiele większych i mniejszych dworców kolejowych. Najważniejszym z nich jest jednak dworzec w Katowicach, położony niemal w samym centrum miasta, połączony z Galerią Katowicką - dużym centrum handlowym. Inne dworce można spotkać w niemal każdym średnim i większym mieście. === Samochodem === Śląsk to jeden z najlepiej rozwiniętych regionów pod względem infrastruktury drogowej. Wszystkie miasta GOP-u są połączone siecią dwupasmowych dróg. Dzięki temu podróżowanie po Śląsku oraz przejazd z Katowic do Krakowa (90 km)czy z Katowic do Wrocławia (200 km) autostradą A4 to najwygodniejszy sposób podróżowania. === Autobusem === Na terenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego głównym przewoźnikiem jest KZK GOP, który współpracuje też z MZK Tychy, PKM Jaworzno oraz MZKP Tarnowskie Góry. Najważniejsze informacje o taryfach, rozkładach jazdy itp. można znaleźć na oficjalnej stronie KZK GOP: http://www.kzkgop.com.pl/ === Statkiem === Na teren województwa śląskiego nie można bezpośrednio dostać się statkiem. Kanał Gliwicki zapewnia dostęp do rzeki Odry, którą stosuje się jako śródlądowy logistyczny szlak wodny. Od ostatnich kilku lat rozwijają się turystyczne rejsy po Odrze, ale pomimo to nie ma ich wiele. == Powiaty == [[Plik:Śląskie administracja.png|thumb|upright=2.2|Powiaty województwa śląskiego]] Na terenie województwa śląskiego wyróżniamy następujące powiaty: === Powiaty grodzkie === * 1 – '''[[Częstochowa]]''' * 2 – '''[[Bielsko-Biała]]''' * 3 – '''[[Bytom]]''' * 4 – '''[[Chorzów]] * 5 – '''[[Katowice]]''' * 6 – '''[[Dąbrowa Górnicza]]''' * 7 – '''[[Gliwice]]''' * 8 – '''[[Jastrzębie-Zdrój]]''' * 9 – '''[[Jaworzno]]''' * 10 – '''[[Mysłowice]]''' * 11 – '''[[Piekary Śląskie]]''' * 12 – '''[[Ruda Śląska]]''' * 13 – '''[[Rybnik]]''' * 14 – '''[[Siemianowice Śląskie]]''' * 15 – '''[[Tychy]]''' * 16 – '''[[Sosnowiec]]''' * 17 – '''[[Świętochłowice]]''' * 18 – '''[[Zabrze]]''' * 19 – '''[[Żory]]''' === Powiaty ziemskie === * 20 – '''[[powiat będziński]]''' * 21 – '''[[Powiat bielski (województwo śląskie)|powiat bielski]]''' * 22 – '''[[powiat bieruńsko-lędziński]]'''[[Plik:Slaskie mapa administracyjna.png|mały|314x314px|Podział województwa na gminy]] * 23 – '''[[powiat cieszyński]]''' * 24 – '''[[powiat częstochowski]]''' * 25 – '''[[powiat gliwicki]]''' * 26 – '''[[powiat kłobucki]]''' *27 – '''[[powiat lubliniecki]]''' * 28 – '''[[powiat mikołowski]]''' * 29 – '''[[powiat myszkowski]]''' * 30 – '''[[powiat pszczyński]]''' * 31 – '''[[powiat raciborski]]''' * 32 – '''[[powiat rybnicki]]''' * 33 – '''[[powiat tarnogórski]]''' * 34 – '''[[powiat wodzisławski]]''' * 35 – '''[[powiat zawierciański]]''' * 36 – '''[[powiat żywiecki]]''' == Ciekawe miejsca == Warto zobaczyć w tym celu listę na stronie https://gdziewyjechac.pl/49512/33-ciekawe-miejsca-i-atrakcje-w-woj-slaskim-ktore-warto-zobaczyc.html == Transport == === Transport drogowy === [[Plik:Droga szybkiego ruchu mysłowice.jpg|mały|255x255px|Droga ekspresowa S1 w Mysłowicach]] Województwo śląskie posiada najlepiej rozwiniętą sieć drogową w Polsce, czego dowodem jest ilość dróg przypadających tu na 1 km kwadratowy. Komunikacja drogowa jest jednak słabo rozwinięta w północnych obszarach, wokół Częstochowy. Szlaki drogowe przebiegają w województwie głównie na linii północ-południe, choć wiele dróg (chociażby autostrada z Krakowa do Wrocławia) przebiega ze wschodu na zachód. Najdłuższą drogą w województwie jest droga ekspresowa S1, o łącznej długości ponad 140 km kilometrów. Jedynymi autostradami w województwie śląskim są A1 i A4, do dróg ekspresowych zaś należą: S1, S11, S52 i S86. Ponadto w planach jest budowa drogi S69, mającej być częścią drogi ekspresowej S1. Zobacz też: https://pl.wikipedia.org/wiki/Drogi_wojew%C3%B3dzkie_w_wojew%C3%B3dztwie_%C5%9Bl%C4%85skim === Transport kolejowy === [[Plik:WK15 Bielsko Biała Główna (21) Travelarz.jpg|mały|255x255px|Dworzec Bielsko-Biała Główna - uznany przez portal infoarchitektura.pl za 8. najładniejszy w Polsce]] W województwie śląskim znajduje się 1978 km eksploatowanych linii kolejowych (1. miejsce w kraju), z czego 921 km to linie jednotorowe, natomiast 1057 km – dwu- i więcej torowe. 1734 km linii kolejowych jest zelektryfikowanych (stan na dzień 31 grudnia 2013). W 2017 roku statystyczny mieszkaniec województwa śląskiego jechał 4,5 raza pociągiem. Od 9 grudnia 2012 wszystkie wewnątrz wojewódzkie połączenie kolejowe są realizowane przez Koleje Śląskie, których województwo śląskie jest jedynym udziałowcem. Połączenia z ościennymi województwami są wykonywane przez Koleje Śląskie oraz Przewozy Regionalne, a połączenie dalekobieżne przez PKP Intercity. W 2015 roku dotacja dla Kolei Śląskich wyniosła 140 mln zł, a dla Przewozów Regionalnych 34 mln zł. W województwie znajduje się 35 czynnych dworców kolejowych, z których niespełna połowa przeszła remont w XXI wieku, a 3 są wpisane do rejestru zabytków: Bielsko-Biała Główna, Czechowice-Dziedzice i Sosnowiec Główny (stan na dzień 30 czerwca 2015). Kolejowy transport towarowy to przede wszystkim przewozy węgla kamiennego. === Transport lotniczy === [[Plik:Katowice-Pyrzowice - terminal B.jpg|mały|255x255px|Terminal B lotniska w Katowicach-Pyrzowicach]] W odległości około 30 km na północ od centrum Katowic znajduje się międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Po rozbudowie i oddaniu do użytkowania trzeciego terminala posiada on roczną przepustowość ok. 5,5 mln pasażerów. W 2017 obsłużono 3,8 mln pasażerów. Ma trzy terminale pasażerskie oraz terminal cargo W planach jest budowa czwartego terminala pasażerskiego. Obsługuje stałe połączenia rejsowe z ponad czterdziestoma lotniskami. Jest liderem wśród regionalnych portów lotniczych w lotach charterowych. W centrum Katowic znajduje się również lotnisko Katowice-Muchowiec, w podbielskim Kaniowie przemysłowe lotnisko Kaniów, w Rybnickim Okręgu Węglowym działa Lotnisko Rybnik-Gotartowice. Ponadto na terenie województwa jest także wiele innych, mniejszych lotnisk i lądowisk. Najbliższym czynnym lądowiskiem w Częstochowie jest lądowisko Częstochowa-Rudniki, oddalone od centrum miasta o 15 km. Jest ono lądowiskiem powojskowym w prywatnych rękach, z zastosowaniem sportowym – na części jego terenu operuje Aeroklub Częstochowski. Nie jest ono przystosowane do obsługi dużych samolotów, istnieje możliwość lądowania tylko małych samolotów pasażerskich. Ostatni raz lotnisko zostało użyte przez linie lotnicze w 1983 – przez jeden sezon Polskie Linie Lotnicze LOT oferowały z niego połączenia. === Transport wodny === Port Gliwice obecnie wraz ze stacją kolejową, terminalem celnym, wolnym obszarem celnym w Gliwicach, bazą magazynową, parkingami i biurami jest jednym z elementów Śląskiego Centrum Logistyki. Port w Gliwicach uważany jest za najnowocześniejszy i najbardziej uniwersalny port śródlądowy w kraju, z uwagi na swój kształt, linie i konstrukcje nabrzeży portowych, układ basenów, powierzchnię akwatorium. W porcie znajdują się urządzenia przeładunkowe o maksymalnym udźwigu 20 ton. Roczna zdolność przeładunkowa portu wynosi około 2 milionów ton. Port Gliwice stanowi początek Kanału Gliwickiego łączącego miasta GOP z Odrą (Odrzańska Droga Wodna), a za jej pośrednictwem z siecią śródlądowych kanałów Europy Zachodniej oraz Morzem Bałtyckim. == Noclegi == == Gastronomia == W województwie śląskim działa bardzo dużo lokali gastronomicznych. Statystycznie w każdej gminie znajdują się minimum 2 obiekty tego typu, a w niektórych gminach i miastach nawet więcej. W przeprowadzonym na początku 2019 roku głosowaniu, głosujący wytypowali 35 najlepszych restauracji w województwie. Na liście znalazły się następujące lokale: * '''Itamae Sushi''' (Bielsko-Biała) *[[Plik:Katowice - Ul. Warszawska 05.jpg|mały|Budynek Kawiarni Kryształowej w Katowicach]]'''Restauracja Oaza''' (Chełm Śląski) * '''Pierogarnia Zapiecek''' (Czechowice-Dziedzice) * '''Zajazd Albatros''' (Brudzowice) * '''Restauracja Pod Orzechem''' (Bytom) * '''Piwniczka Piccolo''' (Chorzów) * '''Restauracja Złoty Groń''' (Istebna) * '''GierKrówka''' (Zawada k. Częstochowy) * '''Restauracja Pałacowa''' (Dąbrowa Górnicza) * '''Restauracja Trzy Światy'''(Gliwice) *[[Plik:POL Cieszyn Przykopa 14 - 2.jpg|mały|Restauracja Dworek Cieszyński w Cieszynie]]'''Trele Morele''' (Jastrzębie-Zdrój) *'''Restauracja Trzy Bramy''' (Jaworzno) *'''Sztolnia''' (Katowice) *'''Pizzeria Luna''' (Miedźno) *'''Restauracja La Familia''' (Lubliniec) *'''Carmelowa''' (Mysłowice) *'''Brothers Pizza''' (Piekary Śląskie) *'''Dworek Góralski Krywań''' (Mikołów) *'''Kukubara Bowling Center''' (Myszków) *'''Restauracja Kameralna''' (Pszczyna) *'''Restauracja Przy Kominku''' (Racibórz) *'''Esencja Smaku plus Stara Wozownia''' (Ruda Śl.) *'''Pierogarnia Przytulna''' (Rybnik) *'''Confit Restauracja i Wino''' (Siemianowice Śląskie) *'''Czarci Młyn''' (Sosnowiec) *'''Rock and Rondel''' (Tychy) *'''Kuchnia Śląska U Franka''' (Świętochłowice) *'''Restauracja Lando''' (Ptakowice) *'''Willa Rydułtowy''' (Rydułtowy) *'''Restauracja Twist''' (Zabrze) *'''Chicago Bar&Restaurant''' (Zawiercie) *'''Restauracja Parole del Gusto''' (Żywiec) *'''Restauracja Klimat''' (Żory) [[Plik:Częstochowa, Jasna Góra(3).jpg|mały|Sanktuarium na Jasnej Górze]] == Warto zobaczyć == * [[Częstochowa]] – duchowa stolica Polski, Jasna Góra jest jednym z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych w Europie. * [[Jura Krakowsko-Częstochowska]] – kraina zamków i wapiennych ostańców, raj dla miłośników jazdy rowerowej lub wspinaczki; szczególnie interesujące miejsca to: **[[Plik:20140619 Zamek Bobolice 3880.jpg|mały|Zamek w Bobolicach]][[Olsztyn (województwo śląskie)|Olsztyn]] – majestatyczne ruiny i widok na Sokole Góry, które są najwyższymi wzniesieniami na Jurze, ** [[Podzamcze (województwo śląskie)|Podzamcze]] – koło Ogrodzieńca, największe jurajskie ruiny, uwiecznione w Zemście wg Andrzeja Wajdy, ** [[Góra Birów]] – Podzamcze, replika grodziska **Góra Zborów – położony w Podlesicach rezerwat przyrody, usytuowany na wyniosłym, skalistym wzgórzu * [[Plik:Chechlo-Naklo.jpg|mały|Jezioro Chechło-Nakło]][[Pętla beskidzka]] – trasa wiodąca przez najbardziej znane i atrakcyjne miejscowości Beskidu Śląskiego, pasma górskiego z jedną z najlepszych infrastruktur turystycznych w Polsce; wiedzie przez Bielsko-Białą, Żywiec, Węgierską Górkę, Istebną, Koniaków, Wisłę, Szczyrk, Ustroń oraz Cieszyn – miasto na granicy z wieloma pozostałościami po panowaniu pierwszych Piastów i Habsburgów. * Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego Guido w Zabrzu – unikat w skali Europy, kopalnia węgla kamiennego udostępniona turystom do zwiedzania * [[Plik:Sztolnia Królowa Luiza Szyb Carnall.jpg|mały|Sztolnia Królowa Luiza]][[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe]] – śląska wąskotorówka (szerokość toru 785 mm); Najstarsza nieprzerwanie czynna kolej wąskotorowa na świecie. Kursuje na trasie Bytom – Tarnowskie Góry – Miasteczko Śląskie. Przebycie całej trasy trwa około 1 godziny 10 minut. pociągi kursują w sezonie letnim. * Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach – największe w Polsce muzeum pożarnictwa * [[Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka w Chorzowie]] * [[Zamek w Będzinie]] – XIV-wieczny zamek będziński był niegdyś ważnym elementem systemu obrony zachodnich granic Polski. Obecnie mieści się w nim muzeum ze stałą ekspozycją „Dawna Broń” i „Dzieje Będzina”. * [[Trójkąt Trzech Cesarzy]] – miejsce w którym zbiegały się niegdyś granice trzech europejskich mocarstw: Rosji, Prus i Austro-Węgier. * [[Plik:Kompleks zabudowań dawnej radiostacji z lat 1934-1936 (BUCHMANN).JPG|mały|Radiostacja gliwicka]]Sztolnia czarnego pstrąga w Tarnowskich Górach – sztolnia położona na głębokości 20–30 metrów i zalana jest wodą. Zwiedzanie odbywa się za pomocą łodzi. *[[Plik:Spodek w Katowicach.jpg|mały|Spodek w Katowicach]][[Pszczyna]] - stolica dawnego Księstwa Pszczyńskiego, to miasto o wielowiekowej historii. Świadectwem tego jest chociażby jeden z najpiękniejszych zamków w województwie śląskim. Oprócz [[w:Zamek_w_Pszczynie|Zamku księżnej Daisy]] (której ławeczka stoi przed bramą zamkową), w Pszczynie można podziwiać Park Zamkowy, Muzeum Prasy Śląskiej, Pałac Bażantarnia, Kościół ewangelicki, Rynek oraz Dwór "Ludwikówka". Przebywając w Pszczynie warto także odwiedzić Skansen Zagroda Wsi Pszczyńskiej i Pokazową Zagrodę Żubrów w Jankowicach. *Muzeum Zamkowe w Pszczynie – zamek-muzeum z bogatymi zbiorami oraz z przyległym do niego zespołem parkowym. *[[Plik:Church in Miedźna 1721.jpg|mały|Drewniany kościół w [[Miedźna|Miedźnej]]]] W największym mieście w polskich górach (mowa tu o [[Bielsko-Biała|Bielsku-Białej]]), oprócz samych szczytów górskich jest wiele równie ważnych zabytków i atrakcji. Należą do nich m.in. Rynek, Zamek książąt Sułkowskich, Ratusz, ulica 11-go Listopada, Hotel Prezydent, Katedra św. Mikołaja, Studio Filmów Rysunkowych, Teatr Polski, ulica Podcienie, Bielski Syjon (dzielnica ewangelicka z jedynym w Polsce pomnikiem M. Lutra), Muzeum "Stara Fabryka", Kamienica pod Żabami, Kolejka gondolowa na Szyndzielnię, Kościół św. Barbary i Dom Tkacza. Więcej interesujących informacji na stronie: http://www.wiecznatulaczka.pl/zobaczyc-bielsku-bialej-przewodnik-dla-ludzi-aktywnych/. *W Lipowej, usytuowanej u podnóża góry Skrzyczne, oprócz samego wejścia na szczyt, warto odwiedzić Ścieżkę Edukacyjno-Przyrodniczą "Dolina Zimnika". Będzie to nie tylko idealne miejsce dla dzieci, ale także dla dorosłych. Z obiektów zabytkowych położonych we wsi, należy przytoczyć położony w centrum miejscowości wznosi się kościół pw. Świętego Bartłomieja. W odległości 15 km od Lipowej znajduje się popularny w Beskidach cel turystyczny - [[Szczyrk]]. *[[Plik:Zamek Książąt Sułkowskich.jpg|mały|Zamek Książąt Sułkowskich w Bielsku-Białej]] Elektrownia Szczytowo-Pompowa Porąbka-Żar – druga co do wielkości elektrownia tego typu w Polsce. Elektrownia jest udostępniona dla zwiedzających w każdą wakacyjną niedzielą. Turyści są oprowadzani po elektrowni przez jednego z jej pracowników *Łodygowice - duża turystyczna miejscowość, położona pod najwyższym szczytem Beskidu Małego (Czupel). W miejscowości znajduje się zabytkowy drewniany kościół rzymskokatolicki, siedemnastowieczny dwór obronny z zespołem parkowym i położony obok kościoła galicyjski domek chłopski z XIX wieku. *Pietrzykowice - miejscowość nad Jeziorem Żywieckim, z zespołem około 10 bunkrów. *W [[Tresna|Tresnej]] - niewielkiej miejscowości nad pięknym jeziorem Żywieckim, warto stanąć na zaporze wodnej, usytuowanej między Jeziorem Żywieckim i Jeziorem Międzybrodzkim. *[[Plik:Zapora Porąbka 002.JPG|mały|Zapora Porąbka]]W [[Żywiec|Żywcu]] warto pozwiedzać Śródmieście, wstąpić do Muzeum Browaru Żywiec i odwiedzić plażę nad Jeziorem Żywieckim, zwanym ''Żywieckim Morzem''. Warto wstąpić również do nieodległej Węgierskiej Górki, w której polskie bunkry spokojnie stoją od kilkudziesięciu lat, jako dowód polskiego poświęcenia podczas kampanii wrześniowej. * W [[Bładnice|Bładnicach]] swoją pracownię prowadzi rusznikarz Czesław Kanafek, wytwarzający repliki historycznych armat i broni czarnoprochowej. Ze wszystkich armat można strzelać. Działa Pana Czesława „występowały” w filmach ''Ogniem i Mieczem'' i ''Pan Tadeusz''. * [[Plik:20180304 Barania Góra 0554 DxO.jpg|mały|Szczyt Baraniej Góry]]W [[Brenna|Brennej]] ciekawym miejscem jest dworek myśliwski „Konczakówka” zbudowana w 1924 r. z bali z drzewa limbowego i modrzewiowego sprowadzanych z Alp, układanych bez użycia gwoździ oraz „Stare Kino”, zabytkowy drewniany budynek z początku XX w., dziś miejsce spotkań zespołów regionalnych. * W [[Drogomyśl]]u znajduje się kościół ewangelicko-augsburski (pl. Kościelny 2), zbudowany w stylu klasycystycznym w 1788 r. W ściany świątyni wmurowano tablicę fundacyjną w języku łacińskim z herbem fundatorów kościoła, rodziny Kaliszów. Po drugiej stronie ulicy stoi pałac Kaliszów, pochodzący z XVIII w. Na uwagę zasługuje też współczesny kościół katolicki pw. Dobrego Pasterzao niezwykle oryginalnej architekturze (plac Dobrego Pasterza) z lat 1966-1969, zbudowany według projektu Zbigniewa Webera. Warto też zobaczyć pomnik przyrody – wiąz szypułkowy. * [[Plik:POL Wisła Malinka DW942 pod skocznią 3.JPG|mały|Skocznia narciarska w Wiśle]]W [[Górki Małe (województwo śląskie)|Górkach Małych]] działa prywatna „Chlebowa Chata”, miejsce, gdzie można spróbować młócić zboże cepem, mleć zboże na żarnach, upiec podpłomyki - potem można je zjeść i popić zbożową kawą z mlekiem, spróbować oddzielić śmietanę od mleka i ubić masło, a potem skosztować tych pyszności. Warto więc tam wstąpić i uczestniczyć w tych pracach gospodarskich, z pewnością będzie to niezapomniane przeżycie szczególnie dla mieszczuchów nieobytych z pracą w dawnej wsi, a zwłaszcza dla dzieci, dla których cała żywność pochodzi ze sklepu. * [[Górki Wielkie]]. Największą atrakcją turystyczną jest szlachecki zespół dworski zbudowany w 1734 r. który został zakupiony w 1922 r. przez Tadeusza Kossaka ze słynnej rodziny artystów-malarzy, ojca znanej pisarki Zofii Kossak-Szczuckiej, 2. voto Szatkowskiej. Tadeusz Kossak zamieszkał w nim wraz z rodziną, mieszkała i tworzyła tu jego córka, pisarka. Ostatnie mieszkanie pisarki w domku ogrodnika (od 1957 r.) zamieniono na poświęcone jej muzeum biograficzne. Ponadto w 1931 r. na wzgórzu Bucze dzięki Aleksandrowi Kamińskiemu powstała Stanica Związku Harcerstwa Polskiego, a następnie Centralna Szkoła Instruktorek ZHP. * Wyjątkowym miejscem w [[Istebna|Istebnej]] jest zabytkowa, drewniana ''Kurna Chata'' Jana Kawuloka, gdzie można zobaczyć, jak dawniej się żyło w góralskiej izbie. Kurna chata (bez komina - dym z pieca unosił się w izbie), jest wyposażona w dawne sprzęty, meble, a co najciekawsze, w liczne instrumenty pasterskie - wykonane przez Jana Kawuloka. Na uwagę zasługują tu m.in.: trombity, gajdy, piściołki, okaryna i inne. Także odwiedzić należy ''Izbę Pamięci Jerzego Kukuczki'' utworzoną w jego rodzinnym domu, której opiekunką jest żona Jerzego Kukuczki, Cecylia która z ogromnym wzruszeniem, mimo upływu czasu, pokazuje pamiątki po zmarłym mężu, jego sprzęt taternicki, medale, puchary i inne cenne pamiątki. * W [[Kończyce Wielkie|Kończycach Wielkich]] jest XVIII-wieczny drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła należący do największych kościołów drewnianych na Pogórzu Śląskim. Wewnątrz nie można nie zauważyć przepięknej rokokowej chrzcielnicy, ozdobionej sceną chrztu Chrystusa w Jordanie. Także warto zobaczyć liczący ponad 750 lat „Mieszko” – to najstarszy na Śląsku dąb o obwodzie pnia 910 cm i wysokości 35 m, co zapewnia mu miejsce w grupie 15 największych dębów w Polsce. * [[Kończyce Małe]] – najciekawszy jest "Cieszyński Wawel", czyli kończycki zamek zbudowany w XV w. w stylu gotyckim i rozbudowany w XVI w. w stylu renesansowym. Po zniszczeniach wojennych II wojny światowej wyremontowany w latach 1956-1957 i 1993-1995. Zachowały się dwa skrzydła z czworoboku, podcień arkadowy od strony dziedzińca. W zamku mieści się Izba Regionalna Wsi Cieszyńskiej oraz hotel i restauracja „Gościniec Zamkowy”. Duże znaczenie ma kościół pw. Narodzenia NMP z XVIII w. Wierni pielgrzymują tu do umieszczonego w głównym ołtarzu, pochodzącego z XV w. obrazu Matki Boskiej Kończyckiej, słynącego łaskami. * [[Pruchna]] na trasie Katowice – Cieszyn) w której warto zobaczyć kościoły: ewangelicko-augsburski pw. Zmartwychwstania Pańskiego (ul. Główna 66), wybudowany w 1893 r. oraz rzymskokatolicki pw. św. Anny (ul. Główna 37), wybudowany w miejscu dawnego drewnianego kościoła w latach 1871-1873, zameczek (powstały w 1870), dawna siedziba folwarku Komory Cieszyńskiej, dawną gospodę "U Brańczyka", na ulicy Głównej 2 (dawniej Pruchna 42), najstarszy budynek w miejscowości, zabytek z przełomu XVIII i XIX w. Interesującym reliktem przeszłości jest ostatni na Śląsku Cieszyńskim krzyż pokutny (ul. Katowicka 58). * [[Tychy]], a w nich: ** [[Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach]] - muzeum sztuki nowoczesnej, traktowane jest jako najmniejsze muzeum na świecie. Placówka podlega i jest nadzorowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Stała siedziba mieści się przy ul. Żwakowska 8/66. ** Tyskie Browarium – instytucja muzealna, w której zgromadzono eksponaty dotyczące tradycji i historii Tyskich Browarów Książęcych oraz kolekcje fotografii, kufli, beczek, butelek, podkładek i wiele innych eksponatów związanych z piwem. Tyskie Browarium znajduje się na ul. Mikołowska 5 w Tychach. * W [[Wisła (miasto)|Wiśle]] znajdują się w kilku obiektach muzealnych trofea i pamiątki naszego sławnego narciarza [[w:Adam Małysz|Adama Małysza]]. Znajduje się tu Rezydencja Prezydenta RP „Zamek”, ośrodek PTTK w Zameczku Habsburgów (z lat 1897–1898), Muzeum Spadochroniarstwa w budyneczku „Agawa”, a w budynku dawnej karczmy z 1794 r. jest siedziba Muzeum Beskidzkiego w którym są eksponaty obrazujące podstawowe dziedziny życia, kultury i twórczości górali Beskidu Śląskiego, takie jak: pasterstwo, tkactwo, obróbka drewna, ciesielstwo, kowalstwo oraz obróbka wełny i lnu. Na terenie miasta swoje źródła ma największa polska rzeka o tej samej nazwie – [[Wisła]]. * W barokowym kościele parafialnym w [[Zebrzydowice (województwo śląskie)|Zebrzydowicach]], jednej z najstarszych parafii w Księstwie Cieszyńskim w kaplicy znajduje się chrzcielnica z barokową rzeźbą św. Jana Chrzciciela, a spośród płyt nagrobnych umieszczonych w kościele, jedna jest ciekawa, bo to jedyny przykład rzeźby renesansowej rycerza z 1572 r. na płycie nagrobnej Jerzego Liszki w lewej ścianie prezbiterium. * [[Racibórz]] jest jednym z najstarszych miast na Górnym Śląsku, a od wieków także stolica księstwa raciborskiego. Do największych atrakcji tej miejscowości należą rynek oraz średniowieczny zamek piastowski, którego historia sięga XIII wieku. Warto także odwiedzić Arboretum Bramy Morawskiej, które jest interesującym ogrodem botanicznym, prezentującym lokalną florę. {{Atrybucja|Województwo_śląskie}} {{Jest w|Polska}} [[Kategoria:Województwo śląskie| ]] 18a5sj8ox0d3umiut8gt8klf5wyqv1i 0 4854 119989 108393 2022-07-31T14:03:16Z 178.43.7.46 /* Spór o depresję */Usunęłam powtórzenie wikitext text/x-wiki [[Plik:Poland Raczki Elblaskie - depression sign.jpg|thumb|225 px|Wskaźnik informujący o depresji, do niedawna uznawanej za najniższą w Polsce.]] '''Raczki Elbląskie''' – wieś w [[Polska|Polsce]], położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[w:Elbląg (gmina wiejska)|gminie Elbląg]]. Wieś leży na [[Żuławy Wiślane|Żuławach Elbląskich]] w pobliżu [[Druzno|jeziora Druzno]], pomiędzy rzeczką Fiszewką a rzeka Tyna(Tina) wpadających do rzeki Elbląg, 3 km na południe od [[Elbląg]]a. ok. 1,5 km na południe od drogi nr 22, w odległości ok. 1 km na wschód od linii kolejowej Elbląg-[[Malbork]]. Współrzędne geograficzne: 54°07′25″N, 19°22′52″E W latach 1975–1998 miejscowość położona była w ówczesnym województwie elbląskim. Podręczniki geografii zgodnie wymieniają Raczki Elbląskie jako miejsce, gdzie znajduje się największa polska depresja – 1,8 m p.p.m. (poniżej poziomu morza). W rzeczywistości najniższe miejsce jest najprawdopodobniej w Marzęcinie – 2,3 m p.p.m. W tym najniżej położonym punkcie w Polsce stanął nawet osobliwy pomnik – czerwony pręt z niebieskimi falami oznaczającymi poziom morza. Turyści chętnie się tu fotografują, sprawdzając przy tym czy ich nosy znajdują się powyżej czy poniżej morskich fal. == Spór o depresję == Niespodziewanie o depresję upomniał się wójt gminy Gronowo Elbląskie. Na wojskowych mapach wypatrzył, że w Wikrowie, położonym na terenie jego gminy zaledwie 5 kilometrów na północny zachód od Raczek zaznaczono wysokość 2,6 m p.p.m.! Potwierdziły to przeprowadzone pomiary. Wtrącili się jednak geologowie zwracając uwagę, że w Raczkach mamy do czynienia z depresją naturalną, podczas gdy ta w Wikrowie powstała na skutek ingerencji ludzkiej. Przed II wojną światową bowiem wydobywano tu torf i obniżenie terenu jest następstwem działań człowieka. W pobliżu niezwykle interesujące Jezioro Druzno i rezerwat przyrody [[Rezerwat przyrody Jezioro Drużno|Jezioro Druzno]]. Na jeziorze, które teraz znajduje się w gestii Polskiego Związku Wędkarskiego dozwolone jest wędkowanie (jeden z dwóch takich przypadków w kraju) choć z bardzo dużymi obostrzeniami. {{Użyteczny}} {{Geo|54°07′25″|19°22′52″}} [[Kategoria:Powiat elbląski]] {{Jest w|Powiat elbląski}} jq0kzigv75ef5umaqrrmdaucrfe7aj0 0 10903 119996 116224 2022-07-31T19:39:03Z Alan ffm 23 wikitext text/x-wiki '''Górnośląski Okręg Przemysłowy''' (GOP) – największy okręg przemysłowy Polski. Obejmuje jednostki przemysłowe w środkowo-wschodniej części województwa śląskiego. Wbrew swojej nazwie obejmuje tereny zarówno części wschodniego Górnego Śląska, jak i części zachodniej Małopolski (tzw. Zagłębie Dąbrowskie i część Zagłębia Krakowskiego). Okręg obejmuje największe miasta skupione w środkowej części województwa śląskiego, czyli tzw. konurbację górnośląską oraz otaczające ją tereny uprzemysłowione. W GOP rozwinięte są: przemysł górniczy, przemysł hutniczy, przemysł transportowy, przemysł energetyczny, przemysł maszynowy, przemysł koksowniczy, przemysł chemiczny. W ostatnich latach miasta GOP-u rozpoczęły wcielanie wielu zmian, mających na celu stworzenie z regionu obszaru przemysłowo-mieszkaniowego z licznymi naturalnymi elementami krajobrazu, w wyniku czego powstaje wiele nowych terenów zielonych. Wpływa to także na przemysł, co niestety zmniejsza ilość miejsc pracy. [[Plik:Konurbacja górnośląska 19 GUS 2013.png|mały|upright=1.8|Mapa konurbacji górnośląskiej - terenu zajmującego większość GOP-u]] == Położenie == Górnośląski Okręg Przemysłowy znajduje się na Wyżynie Śląskiej oraz Kotlinie Oświęcimskiej, w województwie śląskim i częściowo w województwie małopolskim, w dorzeczu górnej Wisły i Odry. Pod względem geologicznym GOP położony jest w północnej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. == Gospodarka == Na obszarze GOP od 1996 r. funkcjonują 3 podstrefy Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej mające kilkanaście kompleksów. W porcie Gliwice ustanowiono wolny obszar celny. == Największe miasta == {| class="wikitable" |+ Lista największych miast GOP-u powyżej 100 tysięcy mieszkańców !Lp !Nazwa miasta !Województwo !Liczba ludności (2014) |- |1 |[[Katowice]] |śląskie |303 314 |- |2 |[[Sosnowiec]] |śląskie |210 249 |- |3 |[[Gliwice]] |śląskie |184 993 |- |4 |[[Zabrze]] |śląskie |177 815 |- |5 |[[Bytom]] |śląskie |172 762 |- |6 |[[Ruda Śląska]] |śląskie |141 090 |- |7 |[[Tychy]] |śląskie |128 698 |- |8 |[[Dąbrowa Górnicza]] |śląskie |123 774 |- |9 |[[Chorzów]] |śląskie |110 538 |} == Atrakcje == Głównymi atrakcjami GOP-u są: * Górnośląski Park Etnograficzny i [[Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka w Chorzowie|WPKiW]] w Chorzowie * Jeziora Pogoria w Dąbrowie Górniczej * Kopalnia Guido w Zabrzu * Kopalnia-Muzeum "Sztygarka" w Dąbrowie Górniczej * [[Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach]] * Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach * Sanktuarium maryjne w Piekarach Śląskich * Spodek w Katowicach * Tyskie Browary Książęce * Zabytki z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Tarnowskich Górach * Zamek w Będzinie * Zamek Piastowski, Palmiarnia i Wieża Radiostacji w Gliwicach <gallery> Plik:Zamek w Będzinie.jpg|Zamek w Będzinie Plik:Molo nad zbiornikiem wodnym Pogoria III.jpg|Molo nad zbiornikiem Pogoria III Plik:Spodek w Katowicach.jpg|Spodek w Katowicach Plik:Browarium Tyskie 35.JPG|Browarium Tyskie Plik:Skansen w Chorzowie1.jpg|Skansen Etnograficzny w Chorzowie Plik:Bazylika Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja - przemasban97.JPG|Bazylika NMP w Piekarach Śląskich Plik:Gliwice - Zamek 01.jpg|Zamek Piastowski w Gliwicach </gallery> {{Jest w|Województwo śląskie}} [[Kategoria:Województwo śląskie]] 0hz99pqhgaiam2gwt4z9hrd6iitm87g 0 12084 119994 116414 2022-07-31T19:26:52Z Alan ffm 23 [[Wikipodróże:Nie reklamuj]] wikitext text/x-wiki {{Top-banner|Panorama Nowej Rudy.jpg|caption=}} {{Miejscowość infobox|nazwa=Nowa Ruda|nazwa oryginalna=|widok=2016 Nowa Ruda, ul. Nadrzeczna 4.jpg|opis=Zabudowa ul. Nadrzecznej w Nowej Rudzie|herb=POL Nowa Ruda COA.svg|mapa=|państwo=[[Polska]]|region=[[Województwo dolnośląskie]]|powierzchnia=37,05|lud=22 246|wysokość=365|prefiks=|kod pocztowy=57-400, 57-401, 57-402|www=www.um.nowaruda.pl}} '''Nowa Ruda''' (niem. ''Neurode'', cz. ''Nová Ruda'') - miasto w [[Województwo dolnośląskie|województwie dolnośląskim]], nad Włodzicą, w [[Powiat kłodzki|powiecie kłodzkim]]. Wchodzi w skład aglomeracji wałbrzyskiej. == Historia == Miasto założone zostało za czasów kolonizacji niemieckiej pod rządami króla czeskiego Przemysława Otokara II, który panował w latach 1253–1278. Pierwsza pisana wzmianka o Nowej Rudzie datowana jest na rok 1337. Nieco wcześniej (około 1360 roku) uzyskała lokację miejską (prawa miejskie). Kilkadziesiąt lat po uformowaniu się miasta doszło do pierwszych w jego historii najazdów, m.in. w latach 1427–1429 (wojny husyckie). W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa wałbrzyskiego. Obecnie Nowa Ruda pełni funkcję ponadgminnego ośrodka administracyjno-edukacyjnego dla mikroregionu noworudzko-radkowskiego. == Dojazd == === Samolotem === Najbliższe międzynarodowe lotnisko znajduje się we Wrocławiu-Strachowicach, około 85 km od Nowej Rudy (1 godz. 40 min. drogi samochodem). Najszybciej dostać się do niego DW384, DW 381, DK5, DK8 i S8. === Koleją === W mieście znajduje się stacja kolejowa, z której można dojechać (bezpośrednio) m.in. do [[Kudowa-Zdrój|Kudowej-Zdroju]], [[Wałbrzych|Wałbrzycha]] i [[Kłodzko|Kłodzka]]. Dalsze połączenia (pośrednie) są możliwe tylko ze stacjami w [[Szczecin|Szczecinie]], [[Żary|Żarach]], [[Zielona Góra|Zielonej Górze]], [[Wrocław|Wrocławiu]], [[Jelenia Góra|Jeleniej Górze]], [[Bystrzyca Kłodzka|Bystrzycy Kłodzkiej]] i [[Opole|Opola]]. === Samochodem === == Komunikacja == Miasto pomimo swojej wielkości nie posiada własnej komunikacji miejskiej. Po mieście najwygodniej przemieszcza się własny samochodem, taksówką, autobusem PKS lub autobusem prywatnego przewoźnika np. firmy "TRANS-POL" i "Smilebus". Przez miasto przebiega linia kolejowa i 2 drogi wojewódzkie: 381 i 385. == Warto zobaczyć == * [[Plik:Nowa Ruda - ratusz.jpg|mały|Ratusz na noworudzkim Rynku]]Zamek Stillfriedów przy ul. Piłsudskiego 2 * Zabytkowa zabudowa przy Rynku * Wieża widokowa na Górze Św. Anny * Domy tkaczy przy ul. Nadrzecznej * Kościół ewangelicki pw. Bożego Ciała * Kościół rzymskokatolicki św. Mikołaja * Kościół świętej Katarzyny Aleksandryjskiej * [[Plik:2015 Wieża widokowa na Górze Świętej Anny 01.jpg|mały|Wieża widokowa na Górze Świętej Anny]]Budynek dawnego browaru (obecnie Miejska Biblioteka Publiczna) * Pałac przy ul. Piłsudskiego 20 (pot. zwany ''Willa Conrad'') * Most kolejowy nad rzeką Woliborką === Muzea w Nowej Rudzie === * '''Muzeum Górnictwa''' z podziemną trasą i kolejką górniczą * '''Muzeum Minerałów''' pochodzących z całego świata wraz z eksponatami przyrodniczymi * '''Muzeum Josepha Wittiga''' zlokalizowane w domu kronikarza Nowej Rudy == Najbliższe okolice == [[Plik:Nowa Ruda, ul. Niepodległości 10 - willa 01.jpg|mały|Zabytkowa willa przy ul. Niepodległości 10]] === Miasta === * [[Kłodzko]] * [[Wałbrzych]] * [[Ząbkowice Śląskie]] * [[Kudowa-Zdrój]] * [[Polanica-Zdrój]] * [[Duszniki-Zdrój]] * [[Bielawa]] * [[Dzierżoniów]] * [[Plik:2014 Nowa Ruda, ul. Piłsudskiego 2 01.JPG|mały|Rezydencja Stillfriedów]] === Atrakcje przyrodnicze === * [[Góry Sowie]] * [[Góry Stołowe]] == Gastronomia == * '''Restauracja Zapiecek''', ul. Słupiecka 5D, tel. 509 599 201 * '''Restauracja Rycerska''', ul. Strzelecka 2A, tel. 74 872 25 73 * '''Restauracja Nova Renoma''', ul. Kłodzka 22, tel. 74 872 97 55 * '''Restauracja Parkowa''', ul Strzelecka 4, tel. 74 872 10 82 == Noclegi == * '''Restauracja Hotel Nova Renoma''', ul. Kłodzka 22, tel. 74 872 97 55 (9 pokoi, ceny od 70 PLN) * '''Restauracja Parkowa - Noclegi''', ul. Strzelecka 4, tel. 696 785 821 (46 miejsc, ceny od 70 PLN) * '''Hotel Dwór Górny''', ul. Kościelna 30, tel. 698 304 930 (26 miejsc, ceny od 75 PLN) == Zakupy == W mieście znajduje się dużo sklepów spożywczych i przemysłowych, głównie popularnych w Polsce sieci. M.in. Tesco (os. Wojska Polskiego 2), Delikatesy Centrum (ul. Piłsudskiego 2, ul. Teatralna 11 i ul. Słupiecka 10), Lewiatan (ul. Niepodległości 17, ul. Świdnicka 5 i ul. Piłsudskiego 22), Biedronka (ul. Teatralna 18 i Słupiecka 7A), Intermarché (ul. Kłodzka 14A), Bricomarché (ul. Kłodzka 14B). W Nowej Rudzie działa także Targowisko Miejskie, zlokalizowane przy ul. Fredry 23 i wiele prywatnych sklepików. == Informacja turystyczna == '''Punkt Informacji Turystycznej w Nowej Rudzie''', adres: Rynek 2, 57-400 Nowa Ruda, telefon: +48 74 872 03 08. == Bezpieczeństwo == W Nowej Rudzie znajduje się Komisariat Policji (ul. Bohaterów Getta 29), Państwowa Straż Pożarna (ul. Piłsudskiego 14a), Podstacja Pogotowia Ratunkowego (ul. Szpitalna 2), Pogotowie wodno-kanalizacyjne (ul. Niepodległości 56). Działa tu także kilka niepublicznych przychodni zdrowia i Szpital Miejski (ul. Szpitalna 2, wraz z pogotowiem ratunkowym). {{Jest w|Powiat kłodzki}} [[Kategoria:Powiat kłodzki]] 17b4vspgl2ro8wc4x378hwxhwiv22bk 0 12646 120001 116454 2022-07-31T20:06:30Z Alan ffm 23 wikitext text/x-wiki {{top-banner|Al. Bielska - Tychy nowe budownictwo.jpg|caption=}} {{Miejscowość infobox|nazwa=Tychy|nazwa oryginalna=|widok=Osiedle M Silesia Tychy.JPG|opis=|herb=POL Tychy COA.svg|mapa=POL Tychy map.svg|państwo=[[Polska]]|region=[[Województwo śląskie]]|powierzchnia=81,81|wysokość=235-287|prefiks=(+48) 32|kod pocztowy=43-100 do 43-135|www=www.umtychy.pl}} '''Tychy''' - miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, w [[Województwo śląskie|województwie śląskim]]. == Położenie == Tychy leżą w południowej części [[Górnośląski Okręg Przemysłowy|Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego]] (GOP). Są jednym z ośrodków centralnych konurbacji górnośląskiej. Od północy Tychy graniczą z [[Katowice|Katowicami]], od wschodu z Lędzinami i [[Bieruń|Bieruniem]], od południa ze Świerczyńcem i [[Kobiór|Kobiórem]], od zachodu z Wyrami i Mikołowem. Historycznie Tychy położone są na Górnym Śląsku. == Dojazd == === Samolotem === Brak lotnisk pasażerskich. Najbliższym międzynarodowym portem lotniczym są Pyrzowice, oddalone od Tychów około 56 km (w przypadku jazdy drogą S1). === Koleją === W dzielnicy Stare Tychy znajduje się główny dworzec kolejowy, skąd istnieją bezpośrednie połączenia kolejowe m.in. do takich miast, jak: Warszawa, Gdynia, Kielce, Wiedeń, Łódź, Lubliniec, Wisła, Częstochowa, Gliwice, Zwardoń, Białystok, Poznań, Katowice czy Bielsko-Biała. W 2008 roku otwarto Szybką Kolej Regionalną, mającą na celu ułatwienie jazdy pomiędzy Katowicami, Sosnowcem i Tychami. Początkowo oddano 2 stacje: Tychy Miasto i Tychy Zachodnie. Stacje znajdują się w wykopie, przebiegającym przez miasto. Podróż z przystanku Tychy Miasto do głównego dworca w Katowicach zajmuje 24 minuty. We wrześniu 2012 oddano do użytku nowo wybudowane przystanki osobowe: Tychy Lodowisko, Tychy Roweckiego, Tychy Bielska oraz zmodernizowany przystanek Tychy Zachodnie. Od 9 grudnia 2012 obsługę SKR przejęły Koleje Śląskie. Bilet jest zintegrowany z ZTM (autobusowo-trolejbusowo-pociągowy), obowiązuje odrębna taryfa biletowa (tzw. bilet pomarańczowy). === Samochodem === == Komunikacja == Do końca 2018 roku organizatorem komunikacji miejskiej w Tychach był Miejski Zarząd Komunikacji w Tychach (MZK Tychy). Działalność MZK Tychy była prowadzona głównie na terenie miasta Tychy oraz na terenie sąsiednich gmin. Obsługiwał linie trolejbusowe, autobusowe oraz mikrobusowe. Od 1 stycznia 2019 organizacją przewozów na terenie Tychów oraz sąsiednich miast zajmuje się ZTM. W Tychach obowiązuje taryfa czasowo - strefowa. Głównymi przewoźnikami na obszarze południowym ZTM (dawniej MZK Tychy) są PKM Tychy oraz Tyskie Linie Trolejbusowe. == Warto zobaczyć == Głównymi zabytkami i atrakcjami turystycznymi Tychów są: [[Plik:Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak in Tychy. Ulica Żwakowska 8 mieszkania 66, Tychy - najmniejsze Muzeum świata.jpg|mały|Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach. Ulica Żwakowska 8 mieszkania 66, Tychy - najmniejsze Muzeum świata]] * '''[[Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach]]''' - placówka muzealna podlegająca i nadzorowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, będąca najmniejszym muzeum na świecie * '''Muzeum Tyskie Browary Książęce''' - budynek działa przy czynnym Browarze Książęcym, o wielowiekowej tradycji piwowarskiej * [[Plik:Tyskie Browarium - panoramio (21).jpg|mały|Tyskie Browarium]]'''Muzeum Miejskie w Tychach''' - założone w 2004 r. muzeum zlokalizowane w dawnej siedzibie magistratu, przy Placu Wolności *'''Rynek miejski''' - centrum starej części Tychów, otoczone m.in. przez teatr i najstarszy kościół w mieście, posiada fontannę ustawioną w środku placu *'''Pomnik Ryszarda Riedla''' - pomnik pamiątkowy po znanym śląskim wokaliście i wieloletnim liderze zespołu Dżem, postawiony przy Alei Niepodległości *'''Park Browarniany''' - zabytkowy kompleks parkowy, otaczający zabytkowy pałac z XVIII wieku, posiada np. muszle koncertową *'''Park Niedźwiadków''' - niewielki skwer, z charakterystycznym pomnikiem 3 niedźwiedziów o imionach Misia, Tysio i Gutek *'''Jezioro Paprocańskie''' - duży zbiornik wodny w dzielnicy Paprocany, otoczony zewsząd lasami i terenami rekreacyjno-rozrywkowymi *'''Wodny Park Tychy''' - nowoczesny aquapark z wieloma zjeżdżalniami, strefą sportową, kilkoma saunami i łaźnią piwną * '''Hotel Piramida''' - bardzo wyjątkowy obiekt hotelowy na skale państwową który znajduje się w południowej części miasta na paprocanach * '''Tężnia Solankowa''' - tężnia znajduje się w parku południowym obok obiektu znajduje się jeszcze taras widokowy z widokiem na góry == Najbliższe okolice == <mapframe latitude="50.120578" longitude="19.020081" zoom="3" width="311" height="260" align="right"> { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": {"marker-symbol": "city", "marker-size": "large", "marker-color": "228b22"}, "geometry": { "type": "Point", "coordinates": [ 18.99845123291016, 50.1132736391259 ] } } ] } </mapframe> * Bieruń (7 km) * Mikołów (8 km) * Katowice (10 km) * Kobiór (11 km) * Mysłowice (16 km) * Pszczyna (17 km) * Oświęcim (18 km) * Ruda Śląska (18 km) * Orzesze (22 km) * Chorzów (24 km) * Jaworzno (24 km) * Żory (28 km) * Knurów (28 km) == Nauka == [[Plik:Jezioro"Paprocany" - panoramio.jpg|mały|Jezioro Paprocańskie]] === Szkoły wyższe === '''Wyższa Szkoła Zarządzania i Nauk Społecznych w Tychach''' – od 2013 wydział zamiejscowy Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego === Szkoły średnie === '''I Liceum Ogólnokształcące im. Leona Kruczkowskiego''' - ul. J. Korczaka 6 '''II Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana K. Norwida''' - ul. Kamila Norwida 40 '''III Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego''' - ul. Elfów 62 [[Plik:Tychy Stare. Rynek1.JPG|mały|Rynek w dzielnicy Stare Tychy]] '''IV Liceum Ogólnokształcące''' - ul. Wejchertów 20 '''Szkoła Policealna i Szkoła Branżowa I stopnia (nr. 1)''' - Aleja Bielska 100 '''Szkoła Branżowa I stopnia (nr. 2)''' - ul. Edukacji 11 '''Szkoła Branżowa I stopnia (nr. 3)''' - ul. J. Piłsudskiego 10 '''Szkoła Branżowa I stopnia (nr. 4)''' - ul. Browarowa 1a Większość techników działa przy liceach ogólnokształcących lub szkołach branżowych. == Zakupy == [[Plik:Browar - muzeum miejskie.JPG|mały|Muzeum Miejskie]] === Galerie handlowe === * '''Gemini Park''' - adres: ul. Towarowa 2c * '''City Point''' - adres: ul. Jana Pawła II 16 * '''DH Baron''' - adres: ul. Jana Pawła II 24 === Hipermarkety i supermarkety === * '''Auchan''' - adres: Aleja Bielska 107 * '''Kaufland''' - adres: ul. Tischnera 1 * '''Tesco''' - adres: ul. Edukacji 44 *[[Plik:Tychy. Kościół p.w. św. Karoliny Kózki.JPG|mały|Kościół pw. św. Karoliny Kózki]]'''Aldi''' - adres: ul. Jaśkowicka 1 * '''Biedronka''' - adres: ul. Zwierzyniecka 2 * '''Biedronka''' - adres: ul. Wejchertów 2 * '''Biedronka''' - adres: ul. Armii Krajowej 61 * '''Netto''' - adres: ul. Borowa 150 * '''Netto''' - adres: ul. Biskupa Burschego 13 * '''Lidl''' - adres: ul. Jaśkowicka 11 *[[Plik:Hotel Piramida.jpg|mały|Hotel Piramida nad Jez. Paprocańskim]]'''Lidl''' - adres: ul. M. Kopernika 15 * '''Lidl''' - adres: ul. Katowicka 33 == Gastronomia == == Imprezy == == Noclegi == === Oszczędnie === * '''Hotel-Restauracja Enklawa''' - ul. Katowicka 198, tel. 507 347 257. W ofercie m.in. restauracja, pokoje jednoosobowe, dwuosobowe i trzyosobowe. Cena noclegu: od 60 zł/os. *'''Jaśminowy Dom''' - ul. Jaśminów 33, tel. 606 495 549. W ofercie pokoje jednoosobowe (55 zł), dwuosobowe (45 zł/os), trzyosobowe i czteroosobowe (po 35 zł/os). === Ekskluzywnie === * '''Hotel Aros''' *** - ul. Oświęcimska 51, tel. 32 777 17 00. W ofercie m.in. sala konferencyjna, fitness club, pokoje jednoosobowe (ok.140 zł), dwuosobowe (ok. 190 zł) i pokoje o podwyższonym standardzie. * '''Hotel Flora''' *** - ul. Katowicka 10, tel. 32 780 88 88. W ofercie m.in. restauracja, pralnia, bankomat, zaplecze bankietowe, pokoje jedno- i dwuosobowe (ceny od 115 do 200 zł). * '''Hotel Prime Tychy ****''' - ul. Jana Pawła II 10. W ofercie m.in. sauny, salon fryzjerski, fitness club, 4 restauracje, pokoje jednoosobowe (ok. 190 zł) i dwuosobowe (ok. 240 zł). * '''Hotel Stara Poczta''' - ul. Kościuszki 24, tel. 32 324 27 00. W ofercie m.in. spa, restauracja, apartamenty, pokoje jednoosobowe (ok. 220 zł) i dwuosobowe (ok. 290 zł) * '''Hotel Piramida''' - ul. Sikorskiego 100, tel. 32 325 78 78. W ofercie m.in. spa, restauracja, apartamenty, pokoje jednoosobowe, basen (ok. 228 zł), dwuosobowe (ok. 299 zł), trzyosobowe (ok. 281 zł) i czteroosobowe (ok. 378 zł) == Informacja turystyczna == Na terenie miasta nie ma punktu informacji turystycznej. Udzielają jej natomiast muzea i domy kultury. == Gdzie dalej == * w pobliżu, miejsca dobre na 1-dniowe wypady ** [[Pszczyna]] ** [[Górnośląski Okręg Przemysłowy|Górny Śląsk]] * nieco dalej, potencjalne miejsca na dalsze miejsca w podróży ** [[Beskidy]] ** [[Tatry]] ** [[Kraków]] {{Jest w|Województwo śląskie}} [[Kategoria:Tychy| ]] lqbjk842y12pxt14emmiiw6wgjo4k17 0 16027 120000 119575 2022-07-31T20:01:01Z Alan ffm 23 wikitext text/x-wiki {{Top-banner|Adam Mickiewicz 22x28 mm. Artysta Anna Januszewicz-Pitlok 2022. Eksponat Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach.png}} {{Miejscowość infobox |nazwa= Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach |widok= Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak in Tychy. Ulica Żwakowska 8 mieszkania 66, Tychy - najmniejsze Muzeum świata.jpg |państwo= Polska |region= Województwo śląskie |powierzchnia= |kod pocztowy= 43-100 Tychy, ul. Żwakowska 8/66 |www=www.muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/ }} {{Galeria | Nazwa=Międzynarodowe pochodzenie eksponatów|wielkość=240|pozycja=right | Plik:Systemes de continents.gif|'''Globalne pochodzenie eksponatów'''<br />reprezentujących sztukę i naukę z krajów: {{Wykres:Mapa | basemap=WorldMap-iso2.json | scale = 35 | |PL=#FF0000|UA=#FDE456|DE=#3D2B1F|CH=#93F600|CZ=#808000|SK=#008080|BG=#9D5B03|RS=#3F00FF|HU=#A2007B|IT=#EE82EE|GB=#FA8072|FR=#00FFFF|ES=#F5ACCB|SE=#007FFF| | |RU=#D41B56|CA=#C0D727|US=#7788CC|BR=#33CC66 | |MY=#0027C2|JP=#30D5C8|KR=#B803FF }} {{Legenda|#FF0000|[[Polska]]}} {{Legenda|#FDE456|[[Ukraina]]}} {{Legenda|#3D2B1F|[[Niemcy]]}} {{Legenda|#93F600|[[Szwajcaria]]}} {{Legenda|#808000|[[Czechy]]}} {{Legenda|#008080|[[Słowacja]]}} {{Legenda|#9D5B03|[[Bułgaria]]}} {{Legenda|#3F00FF|[[Serbia]]}} {{Legenda|#A2007B|[[Węgry]]}} {{Legenda|#EE82EE|[[Włochy]]}} {{Legenda|#FA8072|[[Wielka Brytania]]}} {{Legenda|#00FFFF|[[Francja]]}} {{Legenda|#F5ACCB|[[Hiszpania]]}} {{Legenda|#007FFF|[[Szwecja]]}} {{Legenda|#D41B56|[[Rosja]]}} {{Legenda|#C0D727|[[Kanada]]}} {{Legenda|#7788CC|[[Stany Zjednoczone]]}} {{Legenda|#33CC66|[[Brazylia]]}} {{Legenda|#0027C2|[[Malezja]]}} {{Legenda|#30D5C8|[[Japonia]]}} {{Legenda|#B803FF|[[Korea Południowa]]}} {{Legenda|#C0C0C0|Z tego obszaru, na dzień 22 stycznia 2022, brak eksponatów}} | Plik:Systemes de continents.gif|'''Dział malarstwa, rysunku i grafiki'''<br />dzieła z: {{Wykres:Mapa | basemap=WorldMap-iso2.json | scale = 35 | |PL=#FF0000|UA=#FDE456|SE=#007FFF|BR=#33CC66 }} {{Legenda|#FF0000|[[Polska|Polski]]}} {{Legenda|#FDE456|[[Ukraina|Ukrainy]]}} {{Legenda|#007FFF|[[Szwecja|Szwecji]]}} {{Legenda|#33CC66|[[Brazylia|Brazylii]]}} {{Legenda|#C0C0C0|Z tego obszaru, na dzień 22 stycznia 2022, brak eksponatów}} | Plik:Systemes de continents.gif|'''Dział rzeźby i ceramiki'''<br />dzieła z: {{Wykres:Mapa | basemap=WorldMap-iso2.json | scale = 35 | |PL=#FF0000|HU=#A2007B|IT=#EE82EE }} {{Legenda|#FF0000|[[Polska|Polski]]}} {{Legenda|#A2007B|[[Węgry|Węgier]]}} {{Legenda|#EE82EE|[[Włochy|Włoch]]}} {{Legenda|#C0C0C0|Z tego obszaru, na dzień 22 stycznia 2022, brak eksponatów}} | Plik:Systemes de continents.gif|'''Dział falerystyki, weksylologii, heraldyki, symboliki i emblematyki'''<br />eksponaty z: {{Wykres:Mapa | basemap=WorldMap-iso2.json | scale = 35 | |PL=#FF0000|UA=#FDE456|DE=#3D2B1F|CH=#93F600|CZ=#808000|SK=#008080|BG=#9D5B03|RS=#3F00FF|HU=#A2007B|IT=#EE82EE|GB=#FA8072|FR=#00FFFF|ES=#F5ACCB|SE=#007FFF| | |RU=#D41B56|CA=#C0D727|US=#7788CC | |MY=#0027C2|JP=#30D5C8|KR=#B803FF }} {{Legenda|#FF0000|[[Polska|Polski]]}} {{Legenda|#FDE456|[[Ukraina|Ukrainy]]}} {{Legenda|#3D2B1F|[[Niemcy|Niemiec]]}} {{Legenda|#93F600|[[Szwajcaria|Szwajcarii]]}} {{Legenda|#808000|[[Czechy|Czech]]}} {{Legenda|#008080|[[Słowacja|Słowacji]]}} {{Legenda|#9D5B03|[[Bułgaria|Bułgarii]]}} {{Legenda|#3F00FF|[[Serbia|Serbii]]}} {{Legenda|#A2007B|[[Węgry|Węgier]]}} {{Legenda|#EE82EE|[[Włochy|Włoch]]}} {{Legenda|#FA8072|[[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]]}} {{Legenda|#00FFFF|[[Francja|Francji]]}} {{Legenda|#F5ACCB|[[Hiszpania|Hiszpanii]]}} {{Legenda|#007FFF|[[Szwecja|Szwecji]]}} {{Legenda|#D41B56|[[Rosja|Rosji]]}} {{Legenda|#C0D727|[[Kanada|Kanady]]}} {{Legenda|#7788CC|[[Stany Zjednoczone|USA]]}} {{Legenda|#0027C2|[[Malezja|Malezji]]}} {{Legenda|#30D5C8|[[Japonia|Japonii]]}} {{Legenda|#B803FF|[[Korea Południowa|Korei Południowej]]}} {{Legenda|#C0C0C0|Z tego obszaru, na dzień 22 stycznia 2022, brak eksponatów}} | Plik:Systemes de continents.gif|'''Dział broni białej'''<br />eksponaty z: {{Wykres:Mapa | basemap=WorldMap-iso2.json | scale = 35 | |PL=#FF0000 }} {{Legenda|#FF0000|[[Polska|Polski]]}} {{Legenda|#C0C0C0|Z tego obszaru, na dzień 22 stycznia 2022, brak eksponatów}} }} '''Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach''' (ang. ''Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak in Tychy'' [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/usa/], ukr. ''Музей професійного мініатюрного мистецтва Генрик Ян Доміняк'' [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/ukr/], niem. ''Museum der professioneller miniaturhafter Kunst Henryk Jan Dominiak'' [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/deu/], rus. ''Музей профессионального миниатюрного искусства Генрик Ян Доминяк'' [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/rus/]) – powstała (2013) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/2015/12/17/bip1/.BIP1] prywatna placówka muzealna podlegająca i nadzorowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [https://www.gov.pl/web/bip/spis-podmiotow.Spis], będąca najmniejszym muzeum na świecie [https://tychy.naszemiasto.pl/czy-w-tychach-jest-najmniejsze-muzeum-swiata-ma-tylko-615/ar/c13-2309286.najmniejsze] [https://www.radio.katowice.pl/zobacz,13510,Jesien-z-agatami.html.Złota]. == Charakterystyka == [[File:PL - Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach.ogg]] === Historia === {{W Wikipedii|Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach}} === Cel muzeum === Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach gromadzi, archiwizuje i eksponuje prace profesjonalnych artystów z całego świata. Wystawa obejmuje kolekcje dzieł sztuki, a także kolekcje historyczne stoickości. W skład kolekcji muzeum wchodzą: [https://prezi.com/zxtvbjok3kgr/muzeum-miniaturowej-sztuki-profesjonalnej-henryk-jan-dominia/ Muzeum w Prezi.com] 1. Malarstwo, rysunek i grafika. 2. Rzeźba i ceramika. 3. Falerystyka, weksylologia, heraldyka, symbolika i emblematy. 4. Broń biała. === Zamierzenia muzeum === Założyciel i dyrektor Muzeum Henryk Jan Dominiak w Tychach zamierzył stworzenie wyjątkowego miejsca, które edukuje i inspiruje wszystkich zwiedzających poprzez prezentowanie społeczeństwu sztuki, historii i nauki w nowoczesny i atrakcyjny sposób. Muzeum umożliwia ludziom odkrywanie kolekcji w poszukiwaniu inspiracji, nauki i przyjemności. === Kategoria – dziedzictwo kulturowe === Muzeum zostało założone w 2013 roku w Tychach przez przedsiębiorcę i artystę Henryka Jana Dominiaka. Ta współczesna instytucja europejska szybko została uznana przez lokalną społeczność za węzłową część miasta. Muzeum wprowadza publiczność w fascynujący świat miniaturowej kolekcji obrazów, rysunków, rzeźb i pomyślunków historycznych oraz zapewnia stymulującą przestrzeń publiczną, w której ludzie mogą się spotykać i inspirować. Muzeum kształtuje tożsamość społeczności i łączy różne grupy społeczne. Podstawową rolą Muzeum jest edukowanie, czy to poprzez prezentację zbiorów dóbr kultury, takich jak dzieła sztuki, czy opowiadanie historii czegoś, na przykład wydarzenia historycznego. Grażyna Dominiak, żona założyciela Muzeum, jest również bardzo zaangażowana w rozwój Instytucji. Pomaga w planowaniu i realizacji działań i wydarzeń odbywających się podczas wystaw stałych i czasowych. === Struktura muzeum === W porozumieniu z Departamentem Legislacyjnym MKiDN powołano w Muzeum następujące działy: ==== Dział Malarstwa, Rysunku i Grafiki ==== <gallery> Plik:Cud nad Wisłą - najmniejszy obraz świata 44&nbsp;x&nbsp;22&nbsp;mm. Autor Anna Januszewicz-Pitlok 2021. Akryl wykonany igłą na kamieniu zoisyt z rubinami.jpg|''Cud nad Wisłą''<br />wymiary 44&nbsp;×&nbsp;22&nbsp;mm, związany z tym tematem, najmniejszy na świecie [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/mal93-cud-nad-wisla-najmniejszy-obraz-batalistyczny/]. Plik:Róże - wymiary pracy 23 x 23 mm. Realizator Paweł Brodzisz 2017 województwo lubelskie. Obraz olejny na terakocie.jpg|''Róże'' – wymiary pracy 23 &nbsp;x&nbsp;23&nbsp;mm. Realizator Paweł Brodzisz 2017 województwo lubelskie. Obraz olejny na terakocie. Plik:Sztorm 62x37 mm. Artysta Robert Marek Znajomski 2012. Eksponat Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach.png|''Sztorm'' – wymiary mm 62&nbsp;×&nbsp;37&nbsp;mm. Autor artysta malarz Robert Marek Znajomski - Łęczna województwo lubelskie 2012. Obraz olejny na płótnie. Plik:Droga Krzyżowa - XII STACJA Pan Jezus na krzyżu umiera. Najmniejszy rysunek świata. Autor Wojtek Łuka 2021. Czarny tusz na papierze.jpg|''Droga Krzyżowa'' – XII STACJA Pan Jezus na krzyżu umiera. Najmniejszy rysunek świata. Autor Wojtek Łuka 2021. Czarny tusz na papierze. Plik:Adam Mickiewicz 22x28 mm. Artysta Anna Januszewicz-Pitlok 2022. Eksponat Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach 2.png|242px|thumb|''Adam Mickiewicz''<br />Rysunek – ołówek – podobrazie naturalny minerał howlit wymiary 22&nbsp;×&nbsp;28&nbsp;mm. Plik:Józef Ignacy Kraszewski 11x16 mm. Artysta Anna Januszewicz-Pitlok 2022. Eksponat Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach.png|''Józef Ignacy Kraszewski'' – wymiary 11&nbsp;×&nbsp;16&nbsp;mm. Arcymistrzyni Anna Januszewicz-Pitlok 2022. Szkic - ołówek - podobrazie - prawdziwy marmur. Plik:Bitwa pod Cedynią 42x15 mm. Artysta Paweł Brodzisz 2022. Eksponat Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach.png|242px|thumb|''Bitwa pod Cedynią'' <br />Artysta Paweł Brodzisz 2022, obraz olejny na skale metamorficznej Lapis lazuli wymiary 42&nbsp;×&nbsp;15&nbsp;mm. Plik:Orion - wymiary 19&nbsp;x&nbsp;31 mm. Artysta Anna Januszewicz-Pitlok 2021 Europa. Kolaż tło sodalit. Gwiazdy z howlitu. Mgiełka rubin i lapis-lazuli.jpg|''Orion''<br />wymiary 19&nbsp;×&nbsp;31&nbsp;mm [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/mal80-orion-tyciutki-kolaz-z-prawdziwych-kamyczkow-szlachetnych-oraz-dekoracyjnych/]. </gallery> ==== Dział Rzeźby i Ceramiki ==== <gallery> Plik:Taniec - wysokość 80 mm. Artysta rzeźbiarz Aranka Gérné Mezősi 2013 Węgry. Rzeźba drut papier farba klej.jpg|''Taniec'' – wysokość 80&nbsp;mm. Artysta rzeźbiarz Aranka Gérné Mezősi 2013 Węgry. Rzeźba drut papier farba klej. Plik:Kto nas poróżnił - wysokość 13 mm. Autor Henryk Jan Dominiak 2013 Tychy Polska Europa. Rzeźba srebro próby 925 i jaspis biały i czerwony.jpg|''Kto nas poróżnił'' – wysokość 13&nbsp;mm. Autor Henryk Jan Dominiak 2013 Tychy Polska Europa. Rzeźba srebro próby 925 i jaspis biały i czerwony. Plik:Wykładowca - wysokość 32 mm. Artysta rzeźbiarz Aleksandra Jeżyk 2013. Rzeźba technika szydełko. Nitka biała oraz brązowa i masa plastyczna.jpg|''Wykładowca''<br />wysokość 32&nbsp;mm Plik:Dwie siostry - wysokość 34 mm i 30 mm. Artysta rzeźbiarz Aleksandra Jeżyk 2013. Rzeźba technika szydełko. Nitka biała masa plastyczna kalcyt.jpg|''Dwie siostry''<br />wysokość 34&nbsp;mm i 30&nbsp;mm Plik:Srebrna Pani - wysokość 26 mm. Artysta rzeźbiarz Aleksandra Jeżyk 2013 r. Rzeźba technika szydełko. Drucik elektryczny skała jaspis czerwony.jpg|''Srebrna Pani''<br />wysokość 26&nbsp;mm Plik:Święta Barbara z trzyokienną czerwoną wieżą - wysokość 46 mm. Rzeźbiarka i krytyk sztuki Danuta SAGA Tomaszewska 2013. Rzeźba glina wypalona.jpg|''Święta Barbara z trzyokienną czerwoną wieżą''<br />wysokość 46&nbsp;mm Plik:Kto nas poróżnił - wysokość 13 mm. Autor Henryk Jan Dominiak 2013 Tychy Polska Europa. Rzeźba srebro próby 925 i jaspis biały i czerwony.jpg|''Kto nas poróżnił''<br />wysokość 13&nbsp;mm Plik:Chrystus Frasobliwy nr 1 - wysokość 26 mm. Autor Henryk Jan Dominiak 2013 rok Tychy Polska Europa. Rzeźba srebro próby 925 i lapis lazuli.jpg|''Chrystus Frasobliwy nr 1''<br />wysokość 26&nbsp;mm Plik:Gliniany dzban nr 1 - wysokość 18 mm. Artysta rzeźbiarz krytyk sztuki Danuta SAGA Tomaszewska 2013 Europa Polska. Ceramika glina wypalona.jpg|''Gliniany dzban nr 1''<br />wysokość 18&nbsp;mm Plik:Gar do zsiadłego mleka - wysokość 10 mm. Artysta rzeźbiarz historyk sztuki Danuta SAGA Tomaszewska 2013 r. Poznań. Ceramika glina wypalona.jpg|''Gar do zsiadłego mleka''<br />wysokość 10&nbsp;mm Plik:Donica - wysokość 9 mm. Artysta rzeźbiarz krytyk sztuki ceramik Danuta SAGA Tomaszewska 2013 rok woj. wielkopolskie. Ceramika glina wypalona.jpg|''Donica''<br />wysokość 9&nbsp;mm Plik:Gliniany dzban na wino - wysokość 17 mm. Artysta rzeźbiarz historyk sztuki Danuta SAGA Tomaszewska 2013 rok. Ceramika glina wypalona.jpg|''Gliniany dzban na wino''<br />wysokość 17&nbsp;mm </gallery> ==== Dział Falerystyki i Weksylologii, Heraldyki, Symbolizmu i Emblematyki ==== <gallery> Plik:Awers medalu - 200 lat Orderu Krzyża Virtuti Militari - 1992. Medal okolicznościowy. Biały metal 70&nbsp;x&nbsp;70&nbsp;mm.jpg|242px|thumb|''200 lat Orderu Krzyża Virtuti Militari''<br />Awers medalu okolicznościowego z roku 1992 – biały metal – wymiary 70&nbsp;×&nbsp;70&nbsp;mm Plik:Rewers medalu - książę Józef Poniatowski - generał major Tadeusz Kościuszko. Medal okolicznościowy. Biały metal 70&nbsp;x&nbsp;70&nbsp;mm.jpg|242px|thumb|''200 lat Orderu Krzyża Virtuti Militari''<br />Rewers medalu okolicznościowego – książę Józef Poniatowski – generał major Tadeusz Kościuszko – wymiary 70&nbsp;×&nbsp;70&nbsp;mm. Plik:Spinka do mankietu koszuli - wymiary tarczy 21&nbsp;x&nbsp;15&nbsp;mm. Herby 17 województw. Awers - relief wypukły. Metal pozłacany. 1972 rok.jpg|242px|thumb|''Spinka do mankietu koszuli''<br />Herby 17 województw – pozłacany biały metal – wymiary tarczy 21&nbsp;×&nbsp;15&nbsp;mm. Plik:ZHP KOŚCIUSZKOWCY 1967 - wymiary 14&nbsp;x&nbsp;41&nbsp;mm. Chorągwiana odznaka „Kościuszkowcy” - metal biały 1967.jpg|242px|thumb|''ZHP KOŚCIUSZKOWCY 1967''<br />Awers chorągwianej odznaki „''Kościuszkowcy''” – metal biały wymiary 14&nbsp;×&nbsp;41&nbsp;mm. Plik:Stylizowany Kur Bractwa Kurkowego - wymiary 18&nbsp;x&nbsp;22&nbsp;mm. Metalowy pins do klapy marynarki członka Związku Strzeleckiego - 1994 r.jpg|242px|thumb|''Kur Bractwa Kurkowego''<br />Awers stylizowanego emblematu – metal biały – wymiary 18&nbsp;×&nbsp;22&nbsp;mm </gallery> ==== Dział Broni Białej ==== <gallery> Plik:Kordzik Oficera Sił Powietrznych Nr 2628 - wymiary z pochwą 74 x 370 mm. Krótka ceremonialna broń biała z roku 1972.jpg|242px|thumb|''Kordzik Oficera Sił Powietrznych Nr 2628''<br />Krótka ceremonialna broń biała z roku 1972 – wymiary z pochwą 74&nbsp;×&nbsp;370&nbsp;mm. </gallery> == Wystawy == * Prezentacja całoroczna ''Status quo 2021'' [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/status-quo-2021/] * Nieustające zademonstrowanie ''Portrety znanych osób'' * Zaznajomienie dwunastomiesięczne ''2022 - Rok Polskiego Romantyzmu'' [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/rok-2022-rokiem-romantyzmu-polskiego/] * Zobrazowanie jednoroczne ''Kropla krwi w oceanie potrzeb 2022'' [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/rok-2022-rokiem-romantyzmu-polskiego/] == Godziny otwarcia i ceny biletu == === Godziny wizyt === Placówka jest czynna w: poniedziałek, wtorek, środa, czwartek, piątek: 10.00 – 18.00. W sobotę, niedzielę: po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym pod numerem 692875944 w godzinach 10.00 – 18.00. Uwagi: Dla grup zorganizowanych – po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym. === Bilet === * Normalny: 5.00 PL * Ulgowy: 2,50 PL === Płatność za wejście do placówki === * Gotówka * Karta płatnicza [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/tu-zaplacisz-gotowka-karta-i-telefonem/] * BLIK [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/tu-zaplacisz-gotowka-karta-i-telefonem/] == Położenie muzeum == {{Mapframe |50.116806|18.978028|zoom=16|height=500|width=243}} <mapframe latitude="50.1168383" longitude="18.9780582" zoom="3" width="243" height="500" align="right"> { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": {"marker-symbol": "museum", "marker-size": "large", "marker-color": "228b22"}, "geometry": { "type": "Point", "coordinates": [ 18.9780582, 50.1168383 ] } } ] } </mapframe> === Geograficzne ustalenie miejsca === Placówka mieści się w samym Centrum miasta [[Tychy]] będącego na prawach powiatu w południowej [[Polska|Polsce]], w [[Województwo śląskie|województwie śląskim]]. === Karta Dużej Rodziny (KDR) === * Od lutego 2018, w charakterze „Partnera” – jako jedno z ośmiu muzeów w województwie śląskim, celem realizacji ''Karty Dużej Rodziny'', placówka zawarła porozumienie ze Związkiem Dużych Rodzin „Trzy Plus”. * Od kwietnia 2018 z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej Województwa Śląskiego – program pn. ''Śląskie dla rodziny – Karta Dużej Rodziny''. === Karta Mieszkańca (KM) === * Od stycznia 2022, na zasadzie współuczestnika w programie ''Katowicka Karta Mieszkańca'' (KKM), jako jedyne miejsce z Tychów, uwierzytelniło powszechną zgodę z Miastem Katowice. == Odznaczenia, wyróżnienia i certyfikaty przyznane placówce == === Odznaczenia === * Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2021) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/odznaczenia-nagrody-wyroznienia-certyfikaty/.Odznaczenia] * Złota Odznaka Honorowa za Zasługi dla Województwa Śląskiego (2020) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/odznaczenia-nagrody-wyroznienia-certyfikaty/.Odznaczenia] * Złota Odznaka „Zasłużony Dla Budownictwa” dla Zbiorowości (2021) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/odznaczenia-nagrody-wyroznienia-certyfikaty/.Odznaczenia] === Nagrody === * Nagroda WFOŚiGW „Zielony Czek”, rekomendowana przez Jakuba Chełstowskiego – marszałka województwa śląskiego i Andrzeja Dziubę – prezydenta Tychów [https://noweinfo.pl/zielony-czek-za-niezwykly-klomb/.Zielony], dla dyrektora muzeum za upowszechnianie i promowanie działań oraz postaw ekologicznych (2019) [https://wfosigw.katowice.pl/aktualnosci-wyroznione/9-aktualnosci/2455-zielone-czeki-2019-rozdane.html.Zielone][https://ladysclub-magazyn.pl/.Lady’s] [http://www.giph.com.pl/strony/wielki-sukces-skromnych-ludzi-bg-4-5-6-2019.Górnicza][https://www.gazetainformator.pl/2019/05/15/zielone-czeki-rozdane/.Czeki] * Nagroda „Orły Rozrywki” – Laureat Konkursu Wybór Klienta (2019), (2020), (2021) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/2015/12/17/bip1/.BIP1] * Nagroda „Złote Orły Rozrywki” – muzeum należy do 6.05% najlepszych przedsiębiorstw branży Rozrywki w Polsce (2019), (2020) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/odznaczenia-nagrody-wyroznienia-certyfikaty/.Odznaczenia] * Nagroda „Platynowy Lew Biznesu” (2020) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/2015/12/17/bip1/.BIP1] === Certyfikaty === * Certyfikat ISO 9001 (2020) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/2015/12/17/bip1/.BIP1] * Certyfikat Jakości – Europejska Gwiazda Obiekt Historyczny (2020) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/2015/12/17/bip1/.BIP1] * Certyfikat Jakości – Europejski Lider Jakości (2020) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/2015/12/17/bip1/.BIP1] * Certyfikat Europejska Gwarancja Najwyższej Jakości (2020) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/2015/12/17/bip1/.BIP1] * Certyfikat Polska Gwarancja Najwyższej Jakości (2020) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/2015/12/17/bip1/.BIP1] * Certyfikat Przedsiębiorstwo Godne Zaufania (2020) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/odznaczenia-nagrody-wyroznienia-certyfikaty/.Odznaczenia] * Certyfikat Konsumencki Laur Zaufania (2021) [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/odznaczenia-nagrody-wyroznienia-certyfikaty/.Odznaczenia] == Bibliografia == * Dominiak Henryk Jan, Biografia Indeks według kodu Grup Zawodowych: Sztuka, kultura i muzea, [w:] ''Britishpedia, Encyklopedia Osobistości Rzeczypospolitej Polskiej'', Złożone i wydane przez BPH – British Publishing House Ltd, t. III., 2017, s. 245. ISBN|978-1-912100-36-1. * Dominiak Henryk Jan, Biografia Indeks według kodu Grup Zawodowych: Sztuka, kultura i muzea, [w:] ''Britishpedia, Encyklopedia Osobistości Rzeczypospolitej Polskiej'', Złożone i wydane przez BPH – British Publishing House Ltd, t. VII., 2021, s. 251. ISBN|978-1-912100-46-0. == Linki związane z Muzeum == WWW: [https://muzeumminiaturowejsztukiprofesjonalnejhenrykjandominiak.eu/wp/ Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach] [[Kategoria:Tychy]] 7h3ltfuaowlbfs1w7wk95jfzeivbth8 14 16030 119999 116235 2022-07-31T19:56:15Z Alan ffm 23 wikitext text/x-wiki [[Kategoria:Województwo śląskie]] 2ubmcu4mmsxutf9ryznz4lt02yotclu