ويکيپېډيا pswiki https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D9%85%DA%93%DB%8C_%D9%85%D8%AE MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter رسنۍ ځانگړی خبرې اترې کارن د کارن خبرې اترې ويکيپېډيا د ويکيپېډيا خبرې اترې دوتنه د دوتنې خبرې اترې ميډياويکي د ميډياويکي خبرې اترې کينډۍ د کينډۍ خبرې اترې لارښود د لارښود خبرې اترې وېشنيزه د وېشنيزې خبرې اترې تانبه د تانبې خبرې اترې TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 8364 283842 58205 2022-08-03T03:33:06Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34701917|هندوستان]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[دوتنه:Hindoostan_map_1831.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Hindoostan_map_1831.jpg/300px-Hindoostan_map_1831.jpg|بټنوک|393x393px| د هند نقشه، ۱۸۳۱]] [[دوتنه:1864_Johnson's_Map_of_India_(Hindostan_or_British_India)_-_Geographicus_-_India-j-64.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/1864_Johnson%27s_Map_of_India_%28Hindostan_or_British_India%29_-_Geographicus_-_India-j-64.jpg/300px-1864_Johnson%27s_Map_of_India_%28Hindostan_or_British_India%29_-_Geographicus_-_India-j-64.jpg|بټنوک|300x300px| په 1864 ''کې د هند'' نقشه؛ دې خاورې ته د هند نوم تطبیق کړو]] '''هندوستان''' په عصري پښتو ژبه کې د [[هند]] د هېواد نوم مترادف دی او معمولا په ورته ډول کارول کیږي. هندوستان({{lang-hi|हिन्दुस्तान}} اوردو : هندوستان Hindustān) د [[هند]] لپاره یو [[پاړسي ژبه|فارسي]] نوم دی چې د ټول هندي برصغیر لپاره په پراخه مانا کې کارول شوی او وروسته په هندي (هندي-اردو) ژبه کې د اصلي نوم په توګه کارول شوی. <ref>{{Cite journal|last1=Goel|first1=Koeli Moitra|title=In Other Spaces: Contestations of National Identity in “New” India’s Globalized Mediascapes|journal=Journalism & Communication Monographs|date=2 March 2018|volume=20|issue=1|pages=4–73|doi=10.1177/1522637917750131|quote=“Hindustan,” or the land of the Hindus, is another Hindi name for India.}}</ref> <ref>{{harvp|Mukherjee, The Foreign Names of the Indian Subcontinent|1989|p=46}}: "They used the name ''Hindustan'' for India Intra Gangem or taking the latter expression rather loosely for the Indian subcontinent proper. The term ''Hindustan'', which in the "Naqsh-i-Rustam" inscription of Shapur I denoted India on the lower Indus, and which later gradually began to denote more or less the whole of the subcontinent, was used by some of the European authors concerned as a part of bigger India. Hindustan was of course a well-known name for the subcontinent used in India and outside in medieval times."</ref> <ref name="Brill">{{Cite|title=The Encyclopedia of Islam, Volume III (H–IRAM)}}</ref> [[د هند وېش|د هند له وېشلو]] وروسته، دا نوم په پښتو کې د عصري [[هند]] لپاره د مترادف په توګه او په ځینو اروپایي ژبو کې د هند د تاریخي نوم (د [[هند]] [[هند|جمهوریت]] ) په توګه کارول کیږي. <ref>{{citation|chapter=Sindh: An Introduction|title=Shaikh Ayaz International Conference – Language & Literature|url=http://www.usindh.edu.pk/shaikh_ayaz_conf_07/sindh.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20071020050542/http://www.usindh.edu.pk/shaikh_ayaz_conf_07/sindh.html|archive-date=20 October 2007}}</ref> <ref name="Singh2009">{{Cite book|page=276|author=Sarina Singh|title=Lonely Planet India|publisher=Lonely Planet|year=2009|edition=13, illustrated|isbn=978-1-74179-151-8|url=https://books.google.com.pk/books?id=vK88ktao7pIC&pg=PA276&dq=hindustan+zindabad&hl=en&sa=X&ei=vyjPT6m1OsXHrQf70P2hDA&ved=0CGUQ6AEwCQ#v=onepage&q=hindustan%20zindabad&f=false}}</ref> <ref name="Everaer2010">{{Cite book|author=Christine Everaer|title=Tracing the Boundaries Between Hindi and Urdu: Lost and Added in Translation Between 20th Century Short Stories|publisher=BRILL|year=2010|edition=annotated|isbn=9789004177314|page=82|url=https://books.google.com.pk/books?id=LqZ-6QRKc7wC&pg=PA82&dq=hindustan+zindabad&hl=en&sa=X&ei=vyjPT6m1OsXHrQf70P2hDA&ved=0CDQQ6AEwAQ#v=onepage&q=hindustan%20zindabad&f=false}}</ref> په دوهمه مانا کې، هندوستان په [[انګلیسي]] او [[هندي]] ژبو کې یوه ځانګړې جغرافیه ده چې په شمالي هند کې د سېند او ګنګا د ځمکو د نومولو لپاره کارول کیږي. <ref name="Hindustan: Definition">{{Cite web |date= |title=Hindustan: Definition |url=http://www.thefreedictionary.com/Hindustan |access-date=2012-05-15 |publisher=Thefreedictionary.com}}</ref> [[آگره|اګره]] او [[ډېلي|ډیلي]] د هندوستان پلازمېنې وې. اکثره د [[د مغولو واکمني|ګورکاني / تیموریانو]] په دوره کې، د دوی خاوره د هندوستان په نوم یادیدله. <ref name="Hindustan: Definition" /> <ref>[http://www.usindh.edu.pk/shaikh_ayaz_conf_07/sindh.html Sindh: An Introduction] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071020050542/http://www.usindh.edu.pk/shaikh_ayaz_conf_07/sindh.html|date=20 October 2007}}</ref> == د هندوستان کليمې ريښه == هندوستان د فارسي کلمه ده. هند د سېند له کلمې څخه اخیستل شوی او "ستان" یا "استان" یا "ایسټ" د سیمې او ځمکې او ځمکې مانا لري. . Old Persian ''Hinduš''. [[:fa:زبان_اوستایی|اوستایی ژبه]] suffix ''[[:fa:ـستان|-stān]]'' (cognate to Sanskrit "sthān", = "place" == اوسمهاله کارونه == نن ورځ په پاکستان، ایران، [[افغانستان]] او د پخواني [[شوروي اتحاد|شوروي]] په ځینو جمهوریتونو کې د [[هند]] جمهوریت هندوستان هم بلل کیږي. == حکومت == د هند حکومت یو فدرالي جمهوریت دی چې د 25 ایالتونو څخه هر یو یې خپله مقننه قوه لري. فدرالي پارلمان دوه خونې لري. یو یې د ايالتي جرګه (راجیه سبا) ده چې 250 غړي لري، چې 12 یې د ولسمشر له خوا ټاکل کیږي او 238 یې د ایالتي جرګو له خوا ټاکل کیږي. د دې شورا یو پر درېمه برخه په هرو دوو کلونو کې تقاعد کیږي. بل پارلمان د خلکو پارلمان دی چې 542 غړي یې د ټولو لویانو په رایو د پنځو کلونو لپاره ټاکل کیږي او دوه غړي یې انتصابي ټاکل کیږي. ولسمشر - چې د دندې موده یې پنځه کاله ده - د یوې ټاکنیزې ادارې له خوا ټاکل کیږي چې د فدرالي پارلمان او ایالتي مجلسونو څخه جوړه ده. ولسمشر لومړی وزیر ټاکي - چې د پارلمان اکثریت ملاتړ لري - او د وزیرانو شورا چې دواړه پارلمان ته ځواب ویونکي دي. مهم سیاسي ګوندونه دي: د کانګرېس ګوند (I) • جناتادال (د خلکو ګوند) • بهارتیا جنتا ګوند (د هند د خلکو ګوند؛ ښي اړخه هندو) • د هند کمونیسټ ګوند – مارکسیست • د هند کمونست ګوند او یو شمېر سیمه يیزې ډلې. == د هند جغرافیه == په تاریخي توګه، د ګنګا میدان او د لوېدیځې همالیا او د یامونا سیند لاندې د هند په نوم یادیږي. <ref name="brit">{{Cite web |year=2007 |title=Hindustan |url=http://www.britannica.com/eb/article-9040520/Hindustan |access-date=2007-05-02 |publisher=[[دانشنامه بریتانیکا|Encyclopædia Britannica]], Inc.}}</ref> <ref name="amzn-brothers">{{Cite book|url=http://www.amazon.com/Brothers-Against-Raj-Leonard-Gordon/dp/0231074433|title=Brothers Against the Raj|author=Leonard A. Gordon|year=1990|publisher=Columbia University Press}}</ref> نن ورځ، د هند کلمه د هند په ملي سرود او پوځي سندرو کې د وطن پالنې لپاره کارول کیږي. === وګړي === نن ورځ، د هند خلک د هندوستان په نامه یادیږي، پرته له دې چې دوی په کومه جغرافیه کې وي. هندي ژبه، چې تقریباً [[اوردو ژبه|اردو]] ته ورته ده، هندۍ ژبه ویل کیږي. د هندي خلکو یو له خورا مشهور شخصیت [[مهاتا ګاندي|مهاتما ګاندي]] دی. === قومونه او نسلونه === === هندي ژبه === دا له کریبولوی، اردو او سنسکرت څخه اخیستل شوی او د ډیلی، اترپردېش، اتراکنډ او بهار ایالتونو رسمی ژبه ده. === کلتور === هندی کلتور په هند کې ډېر مشهور دی، د بالیووډ فلمونه د هندی کلتور او ژبه څرګندوی. هند ۷۲ پېژندل شوي ملتونه لري او هند د ۷۲ ملتونو هېواد بلل کېږي. === سپورت === د نړۍ تر ټولو لوی او پراخ [[کريکټ|کرکټ]] میدان په ۱۸۹۳ کال کې په هند کې جوړ شوی، چې د هماچل پردیش ایالت په چیل ښار کې موقعیت لري او د سمندر له سطحې ۲۴۴۴ متره لوړوالی لري. === لوبه وکړئ === د مار او زینې لوبه په هند کې رامنځته شوه چې اصلي نوم یې مخیت دی. زینې خدای ته د رسیدو لاره بلل کیږي او ماران هم په دې لاره کې د انساني خطا په توګه پیژندل کیږي. [[سترنج|شطرنج]] یوه له هندي لوبو څخه ده. == د هند د خلکو مذهب == هندوان ، [[بوديزم|بودایان]] ، مسلمانان ، عیسویان ، یهودیان ، سیکان ، [[زرتشتیان|زردشتیان]] == اړوندې پوښتنې == * [[هندي|هندي ژبه]] * [[هند]] * هندوستان او پښتان * په هند کې د پښتنو واکمني * پښتانه هندي واکمن * لوديان * سوريان * خلجيان * هندي ژبه او پښتو ادب * هنديان او پښتو ژبه * په هند کې مېشت پښتانه او پښتو ژبه * پښتو څنګه پښتنو پرېښوده * ايا هندي پښتانه اوس هم پښتو غږېدلای شي * هند مېشتي پښتانه * په هند کې فارسي ادب * د هند په نیمه وچه کې ایراني سندرغاړي * د هند پارسيان * په هند کې د ښارونو لیست * د نفوس له مخې د هند د ایالتونو او ملي سیمو لیست * په هند کې د سیاسي ګوندونو لیست * د هند د ولسمشرانو لیست * په هند کې د ښارونو لیست * په هند کې د ورځپاڼو نومونه * د هند لومړي وزیران * [[د هندوستان اقتصاد|د هند اقتصاد]] * [[شانگهای د همکاريو سازمان|د شانګهای د همکارۍ سازمان]] * په هند کې فارسي ادب * د هند په نیمه وچه کې ایراني سندرغاړي * د ایران او هند اړیکې * په کشمیر کې فارسي ژبه * د فارسي ریښو سره د عربي کلمو لیست * د هند په نیمه وچه کې فارسي ژبه * په هند کې د فارسي ژبې قاموس [[وېشنيزه:د پاکستان ژبې]] [[وېشنيزه:د هند جغرافيه]] [[وېشنيزه:Pages with unreviewed translations]] l1hwi88gcm98xcvl8t5rx4w8c72glg1 283843 283842 2022-08-03T03:34:13Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34701917|هندوستان]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[دوتنه:Hindoostan_map_1831.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Hindoostan_map_1831.jpg/300px-Hindoostan_map_1831.jpg|بټنوک|393x393px| د هند نقشه، ۱۸۳۱]] [[دوتنه:1864_Johnson's_Map_of_India_(Hindostan_or_British_India)_-_Geographicus_-_India-j-64.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/1864_Johnson%27s_Map_of_India_%28Hindostan_or_British_India%29_-_Geographicus_-_India-j-64.jpg/300px-1864_Johnson%27s_Map_of_India_%28Hindostan_or_British_India%29_-_Geographicus_-_India-j-64.jpg|بټنوک|300x300px| په 1864 ''کې د هند'' نقشه؛ دې خاورې ته د هند نوم تطبیق کړو]] '''هندوستان''' په عصري پښتو ژبه کې د [[هند]] د هېواد نوم مترادف دی او معمولا په ورته ډول کارول کیږي. هندوستان({{lang-hi|हिन्दुस्तान}} اوردو : هندوستان Hindustān) د [[هند]] لپاره یو [[پاړسي ژبه|فارسي]] نوم دی چې د ټول هندي برصغیر لپاره په پراخه مانا کې کارول شوی او وروسته په هندي (هندي-اردو) ژبه کې د اصلي نوم په توګه کارول شوی. <ref>{{Cite journal|last1=Goel|first1=Koeli Moitra|title=In Other Spaces: Contestations of National Identity in “New” India’s Globalized Mediascapes|journal=Journalism & Communication Monographs|date=2 March 2018|volume=20|issue=1|pages=4–73|doi=10.1177/1522637917750131|quote=“Hindustan,” or the land of the Hindus, is another Hindi name for India.}}</ref> <ref>{{harvp|Mukherjee, The Foreign Names of the Indian Subcontinent|1989|p=46}}: "They used the name ''Hindustan'' for India Intra Gangem or taking the latter expression rather loosely for the Indian subcontinent proper. The term ''Hindustan'', which in the "Naqsh-i-Rustam" inscription of Shapur I denoted India on the lower Indus, and which later gradually began to denote more or less the whole of the subcontinent, was used by some of the European authors concerned as a part of bigger India. Hindustan was of course a well-known name for the subcontinent used in India and outside in medieval times."</ref> <ref name="Brill">{{Cite|title=The Encyclopedia of Islam, Volume III (H–IRAM)}}</ref> [[د هند وېش|د هند له وېشلو]] وروسته، دا نوم په پښتو کې د عصري [[هند]] لپاره د مترادف په توګه او په ځینو اروپایي ژبو کې د هند د تاریخي نوم (د [[هند]] [[هند|جمهوریت]] ) په توګه کارول کیږي. <ref>{{citation|chapter=Sindh: An Introduction|title=Shaikh Ayaz International Conference – Language & Literature|url=http://www.usindh.edu.pk/shaikh_ayaz_conf_07/sindh.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20071020050542/http://www.usindh.edu.pk/shaikh_ayaz_conf_07/sindh.html|archive-date=20 October 2007}}</ref> <ref name="Singh2009">{{Cite book|page=276|author=Sarina Singh|title=Lonely Planet India|publisher=Lonely Planet|year=2009|edition=13, illustrated|isbn=978-1-74179-151-8|url=https://books.google.com.pk/books?id=vK88ktao7pIC&pg=PA276&dq=hindustan+zindabad&hl=en&sa=X&ei=vyjPT6m1OsXHrQf70P2hDA&ved=0CGUQ6AEwCQ#v=onepage&q=hindustan%20zindabad&f=false}}</ref> <ref name="Everaer2010">{{Cite book|author=Christine Everaer|title=Tracing the Boundaries Between Hindi and Urdu: Lost and Added in Translation Between 20th Century Short Stories|publisher=BRILL|year=2010|edition=annotated|isbn=9789004177314|page=82|url=https://books.google.com.pk/books?id=LqZ-6QRKc7wC&pg=PA82&dq=hindustan+zindabad&hl=en&sa=X&ei=vyjPT6m1OsXHrQf70P2hDA&ved=0CDQQ6AEwAQ#v=onepage&q=hindustan%20zindabad&f=false}}</ref> په دوهمه مانا کې، هندوستان په [[انګلیسي]] او [[هندي]] ژبو کې یوه ځانګړې جغرافیه ده چې په شمالي هند کې د سېند او ګنګا د ځمکو د نومولو لپاره کارول کیږي. <ref name="Hindustan: Definition">{{Cite web |date= |title=Hindustan: Definition |url=http://www.thefreedictionary.com/Hindustan |access-date=2012-05-15 |publisher=Thefreedictionary.com}}</ref> [[آگره|اګره]] او [[ډېلي|ډیلي]] د هندوستان پلازمېنې وې. اکثره د [[د مغولو واکمني|ګورکاني / تیموریانو]] په دوره کې، د دوی خاوره د هندوستان په نوم یادیدله. <ref name="Hindustan: Definition" /> <ref>[http://www.usindh.edu.pk/shaikh_ayaz_conf_07/sindh.html Sindh: An Introduction] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071020050542/http://www.usindh.edu.pk/shaikh_ayaz_conf_07/sindh.html|date=20 October 2007}}</ref> == د هندوستان کليمې ريښه == هندوستان د فارسي کلمه ده. هند د سېند له کلمې څخه اخیستل شوی او "ستان" یا "استان" یا "ایسټ" د سیمې او ځمکې او ځمکې مانا لري. . Old Persian ''Hinduš''. [[:fa:زبان_اوستایی|اوستایی ژبه]] suffix ''[[:fa:ـستان|-stān]]'' (cognate to Sanskrit "sthān", = "place" == اوسمهاله کارونه == نن ورځ په پاکستان، ایران، [[افغانستان]] او د پخواني [[شوروي اتحاد|شوروي]] په ځینو جمهوریتونو کې د [[هند]] جمهوریت هندوستان هم بلل کیږي. == حکومت == د هند حکومت یو فدرالي جمهوریت دی چې د 25 ایالتونو څخه هر یو یې خپله مقننه قوه لري. فدرالي پارلمان دوه خونې لري. یو یې د ايالتي جرګه (راجیه سبا) ده چې 250 غړي لري، چې 12 یې د ولسمشر له خوا ټاکل کیږي او 238 یې د ایالتي جرګو له خوا ټاکل کیږي. د دې شورا یو پر درېمه برخه په هرو دوو کلونو کې تقاعد کیږي. بل پارلمان د خلکو پارلمان دی چې 542 غړي یې د ټولو لویانو په رایو د پنځو کلونو لپاره ټاکل کیږي او دوه غړي یې انتصابي ټاکل کیږي. ولسمشر - چې د دندې موده یې پنځه کاله ده - د یوې ټاکنیزې ادارې له خوا ټاکل کیږي چې د فدرالي پارلمان او ایالتي مجلسونو څخه جوړه ده. ولسمشر لومړی وزیر ټاکي - چې د پارلمان اکثریت ملاتړ لري - او د وزیرانو شورا چې دواړه پارلمان ته ځواب ویونکي دي. مهم سیاسي ګوندونه دي: د کانګرېس ګوند (I) • جناتادال (د خلکو ګوند) • بهارتیا جنتا ګوند (د هند د خلکو ګوند؛ ښي اړخه هندو) • د هند کمونیسټ ګوند – مارکسیست • د هند کمونست ګوند او یو شمېر سیمه يیزې ډلې. == د هند جغرافیه == په تاریخي توګه، د ګنګا میدان او د لوېدیځې همالیا او د یامونا سیند لاندې د هند په نوم یادیږي. <ref name="brit">{{Cite web |year=2007 |title=Hindustan |url=http://www.britannica.com/eb/article-9040520/Hindustan |access-date=2007-05-02 |publisher=[[دانشنامه بریتانیکا|Encyclopædia Britannica]], Inc.}}</ref> <ref name="amzn-brothers">{{Cite book|url=http://www.amazon.com/Brothers-Against-Raj-Leonard-Gordon/dp/0231074433|title=Brothers Against the Raj|author=Leonard A. Gordon|year=1990|publisher=Columbia University Press}}</ref> نن ورځ، د هند کلمه د هند په ملي سرود او پوځي سندرو کې د وطن پالنې لپاره کارول کیږي. === وګړي === نن ورځ، د هند خلک د هندوستان په نامه یادیږي، پرته له دې چې دوی په کومه جغرافیه کې وي. هندي ژبه، چې تقریباً [[اوردو ژبه|اردو]] ته ورته ده، هندۍ ژبه ویل کیږي. د هندي خلکو یو له خورا مشهور شخصیت [[مهاتا ګاندي|مهاتما ګاندي]] دی. === قومونه او نسلونه === === هندي ژبه === دا له کریبولوی، اردو او سنسکرت څخه اخیستل شوی او د ډیلی، اترپردېش، اتراکنډ او بهار ایالتونو رسمی ژبه ده. === کلتور === هندی کلتور په هند کې ډېر مشهور دی، د بالیووډ فلمونه د هندی کلتور او ژبه څرګندوی. هند ۷۲ پېژندل شوي ملتونه لري او هند د ۷۲ ملتونو هېواد بلل کېږي. === سپورت === د نړۍ تر ټولو لوی او پراخ [[کريکټ|کرکټ]] میدان په ۱۸۹۳ کال کې په هند کې جوړ شوی، چې د هماچل پردیش ایالت په چیل ښار کې موقعیت لري او د سمندر له سطحې ۲۴۴۴ متره لوړوالی لري. === لوبه وکړئ === د مار او زینې لوبه په هند کې رامنځته شوه چې اصلي نوم یې مخیت دی. زینې خدای ته د رسیدو لاره بلل کیږي او ماران هم په دې لاره کې د انساني خطا په توګه پیژندل کیږي. [[سترنج|شطرنج]] یوه له هندي لوبو څخه ده. == د هند د خلکو مذهب == هندوان ، [[بوديزم|بودایان]] ، مسلمانان ، عیسویان ، یهودیان ، سیکان ، [[زرتشتیان|زردشتیان]] == اړوندې پوښتنې == * [[هندي|هندي ژبه]] * [[هند]] * هندوستان او پښتان * په هند کې د پښتنو واکمني * پښتانه هندي واکمن * لوديان * سوريان * خلجيان * هندي ژبه او پښتو ادب * هنديان او پښتو ژبه * په هند کې مېشت پښتانه او پښتو ژبه * پښتو څنګه پښتنو پرېښوده * ايا هندي پښتانه اوس هم پښتو غږېدلای شي * هند مېشتي پښتانه * په هند کې فارسي ادب * د هند په نیمه وچه کې ایراني سندرغاړي * د هند پارسيان * په هند کې د ښارونو لیست * د نفوس له مخې د هند د ایالتونو او ملي سیمو لیست * په هند کې د سیاسي ګوندونو لیست * د هند د ولسمشرانو لیست * په هند کې د ښارونو لیست * په هند کې د ورځپاڼو نومونه * د هند لومړي وزیران * [[د هندوستان اقتصاد|د هند اقتصاد]] * [[شانگهای د همکاريو سازمان|د شانګهای د همکارۍ سازمان]] * په هند کې فارسي ادب * د هند په نیمه وچه کې ایراني سندرغاړي * د ایران او هند اړیکې * په کشمیر کې فارسي ژبه * د فارسي ریښو سره د عربي کلمو لیست * د هند په نیمه وچه کې فارسي ژبه * په هند کې د فارسي ژبې قاموس {{لړسرچينې|۲}} == تړنې == * ''د هند د تاریخ یوه خاکه چې د مسلمانانو د لومړۍ فتحې څخه د مغل امپراتورۍ تر سقوط پورې د'' HG Keene لخوا. ( [http://www.jstor.org/pss/546854 هندوستان] د انګلیسي تاریخي بیاکتنه، ټوک 2، شمیره 5 (جنوري، 1887)، مخونه 180-181. ) * ''د زمانې په اوږدو کې د هند کیسه؛ د هندوستان په زړه پورې تاریخ، د بغاوت د ماتولو لپاره'' ، د فلورا ایني سټیل لخوا، 1909 EP ډوټن او شرکت. ، نیو یارک. (لکه څنګه چې د نیویارک ټایمز لخوا وړاندیز شوی؛ د [http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9D00E5D91439E733A25753C2A9649C946897D6CF فلورا ایني سټیل] کتاب بیاکتنه، د فبروري 20، 1909، نیویارک ټایمز . ) * ''د هندوستان تاریخ: پوسټ کلاسیک او ماډرن'' ، ایډ. بی ایس ډینیا او الکساندر ډاؤ. 2003، موتی لال بنارسیداس، <nowiki>ISBN 1993-4-208-81</nowiki> (د هندوستان تاریخ (لومړی چاپ: ۱۷۷۲-۱۷۷۰). داو د خپل پلار په ځای د مغل امپراتور [[اورنگزیب عالمگیر|اورنګ زیب]] د خصوصي سکرتر په توګه وټاکل شو. ) [[وېشنيزه:د پاکستان ژبې]] [[وېشنيزه:د هند جغرافيه]] [[وېشنيزه:هندي ژبه]] [[وېشنيزه:اېنکو]] [[وېشنيزه:پښتانه په]] [[وېشنيزه:هندي پښتانه]] [[وېشنيزه:اترپردېش]] [[وېشنيزه:هندوستا]] [[وېشنيزه:اترا پردېش گرځندوی]] [[وېشنيزه:هندي ښارونه]] [[وېشنيزه:Pages with unreviewed translations]] c5bezkqbka2wjkl7d1pwv5a6r4d6rev 0 11069 283853 250895 2022-08-03T11:33:47Z Lotje 7064 wikitext text/x-wiki [[دوتنه:Some new Meshrano Jirga members -a.jpg|300px|بټنوک|کيڼ|د مشرانو جرګې د غړو ناسته]] '''د مشرانو جرگه''' د پارلمان يوه مهمه برخه ده چې Upper House يې هم بولي، غړي يې د ولسمشر له لوري په انتصابي ډول ټاکل کېږي، د [[افغانستان]] د هېواد د مشرانو یوه لویه غونډه ده چې دمهمو موضوعاتو په اړه پریکړی کوي. په افغانستان کی د مشرانو جرگه ۱۰۲ تنه غړی لری.[[خان یونس]] ==له ۲۰۰۵ز راهیسې د مشرانو جرگې غړي== {| class="wikitable sortable" |+ '''له ۲۰۰۵ز راهیسې د مشرانو جرگې غړي'''<ref name=MeshranoJirgaMembers> {{cite news | url=http://www.parliament.af/pme/showdoc.aspx?Id=12 | title=مشرانو جرگه | date= | author= | خپرندوی=[[د افغانستان دولت]] | accessdate=2009-07-15 | archivedate = 2009-02-08 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090208232025/http://www.parliament.af/pme/showdoc.aspx?Id=12 | deadurl = no | quote = د افغانستان د ملي شورا؛ د مشرانو جرگه ۱۰۲ غړي لري. دوه پر درې په غیر مستقیم ډول د ولایتي شورا ټاکنو په وسیله ټاکل کېږي. (یو پر درې ولایتي شورا غړي وي او یو پر درې د ولسوالۍ شورا غړي تشکیلوي.) او یو پر درېیمه برخه نېغ په نېغه د افغانستان د اسلامي دولت هېوادمشر له لوري ټاکل کېږي. . }} </ref> |- ! '''incumbent''' || '''انځور''' || '''نومونې<br>بڼه''' || '''یادونې''' |- | [[صبغت الله مجددي]] || [[File:Sibghatullah Mojaddedi of Afghanistan in 2009.jpg|50px]] || انتصاب شوی|| appointed Chairman 2005 |- | [[سېد حامد گېلاني]] || || || |- | [[برهان الله شینواری]] || || || former Deputy Chairman |- | [[امین الدین مظفري]] || || || |- | [[عبدال Khaliq حسيني]] || [[File:عبدال Khaliq حسيني, Legham Province, Afghanistan.jpg|50px]] || || secretary to the Communications Committee |- | [[Mohammed Fahim]] || [[دوتنه:Mohammad_Fahim_in_2004_cropped.jpg|106x106px]]|| || Former Vice-President |- | [[احمد شاه رمضان]] || || || |- | [[ارسلا رحماني]] || || || |- | [[باختر امینزی]] || || || |- | [[بلقیس کوچۍ]] || || || |- | [[توردي اخون]] || || || |- | [[قاضي ثریا احمدیار]] || [[File:Qazi Soraya Ahmadyar.jpg|50px]] || || |- | [[حمیرا نعمتي]] || || || |- | [[حیات الله]] || || || |- | [[خادم حسین خدایار]] || || || |- | [[خان محمد خاگي]] || || || |- | [[خدیجه حسیني]] || || || |- | [[خیرو جان]] || || || |- | [[راز محمد]] || || || |- | [[روشن ارا الکوزۍ]] || || || |- | [[ریدا عظیمي]] || || || |- | [[زلمی(افغان سناتور)|زملی]] || || || |- | [[سارا سرخابي]] || || || |- | [[سخي مشواڼی]] || || || |- | [[امیر سعید الله]] || || || |- | [[قاضي سعید الله ابو انعام]] || || || |- | [[پیر سید ابراهیم گیلاني]] || || || |- | [[سلطان خان خاکسار]] || || || |- | [[الحاج سلیمان یاري|سلیمان یاري]] || ?-2013 || || مړ په 2013 |- | [[سمیع جان شېرزاده]] || || || |- | [[سهیلا شریفي]] || || || |- | [[سېد حامد اغا]] || || || |- | [[سېد داوود ناصري]] || || || |- | [[سید صالح محمد صالح]] || || || |- | [[عبدالبصیر احمدي]] || || || |- | [[ملا سعید محمد اخوند]] || || || |- | [[سید محمد محسن]] || || || |- | [[شاه بي بي]] || || || |- | [[وکیل شاه نواز]] || || || |- | [[شیر محمد اخونزاده]] || || || |- | [[شیر محمد نورستانی]] || || || |- | [[صابر خان (سیاستوال)|صابر خان]] || || || |- | [[صدیقه بلخي]] || || || |- | [[سفر محمد کاکړ]] || || || |- | [[طيبه زاهدي]] || || || |- | [[حاليه قاضيزاده قرداش]] || || || |- | [[عبادالله نقشبندي]] || [[File:Ebadullah Naqshbani.jpg|50px]] || || |- | [[عبدالاحمد زاهدي]] || || || |- | [[عبدالباقي بريال]] || || || |- | [[عبدالحفيظ ظاهر]] || || || |- | [[عبدالحميد ايماق]] || || || |- | [[قاضي عبدالحی خادم]] || [[File:Qazi Abdul Hai Khadem.jpg|50px]] || || |- | [[عبدالرحمان حکيمي]] || || || |- | [[عبدالستار (افغان سناتور)|عبدالستار]] || || || |- | [[استاد عبدالصبور فرید]] || || || |- | [[عبدال قادر دوستم]] || || || |- | [[عبدالله حقاني]] || || || |- | [[عبدالولي احمدزی]] || || || |- | [[عطاء الله]] || || || |- | [[عبدالوحید کاریزوال]] || || || |- | [[غلام فاروغ فراهي]] || || || |- | [[فضل کریم محمدي]] || || || |- | [[فقیر محمد]] || || || |- | [[قربان علي عرفاني]] || || || |- | [[قمر خوستی]] || || || |- | [[کوبرا امان]] || || || |- | [[کوبرا مصطفوي]] || || || |- | [[گونگارم]] || || || |- | [[محبوب خان]] || || || |- | [[محبوبه حقوقمل]] || 2004?- || || |- | [[محترمه حبيبي]] || || || |- | [[مسلمه حسيني]] || || || |- | [[محمد افضل احمدزی]] || || || |- | [[محمد اکبر وحدت]] || || || |- | [[محمد انور مرادي]] || || || |- | [[محمد باقر شريفي]] || || || |- | [[محمد حسن هوتک]] || || || |- | [[محمد حسن قاضيزاده]] || || || |- | [[محمد حنيف حنيفي]] || || || |- | [[محمد رنگين مشکواني]] || || || |- | [[محمد زمان محبي بهلول]] || || || |- | [[محمد حريف سروري]] || || || |- | [[محمد حليم اېزديار]] || 2005- || || First Deputy Speaker and Secretary of the Legislature's International Relations Committee |- | [[محمد عمر شېرزاد]] || || || |- <!-- alternate transliteration... | [[محمد عمر عاصم]] || || || --> | [[محمد عمر صميم]] || 2005- || || |- | [[محمد عيسی خان شينواری]] || || || |- | [[محمد کبير مرزبان]] || || || |- | [[محمد ناصر عطايي]] || || || <!-- alternate transliteration... | [[محمد ناصر عطايي]] || || || --> |- | [[محمد هاشم اورتاق]] || 2005- || || |- | [[محمد یونس شرین اغا]] || || || |- | [[خواجه محمود راشد]] || || || |- | [[مکرم خان ناصري]] || || || |- | [[ميربت خان منگل]] || || || |- | [[نجيبه حسيني]] || || || |- | [[نجيبه روخشاني بلوچ]] || || || |- | [[نسرين پارسا]] || || || |- | [[نظر محمد]] || 2005- || appointed || |- | [[نفس گل خدمت]] || || || |- | [[نفیسه سلطاني]] || || || |- | [[نور الله معمار]] || || || |- | [[کفیل نور محمد]] || || || |- | [[وکیل محمد لایق]] || || || |- | [[هدایت الله رهایي]] || || || |} {{د افغانستان سرليکونه}} [[وېشنيزه:د افغانستان حکومت]] symrnmbj7km8i49nbesqwgfil3oxchc 0 11846 283791 204465 2022-08-02T18:20:13Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki [[دوتنه:Matterhorn Riffelsee 2005-06-11.jpg| بټنوک |غر]] '''غر''' ''( پښتو اوريدنه {{Pronunciation inline|غر.ogg}}) (په انگرېزي: Mountain)'' د خاورو او گټو نه جوړې شوې لوړې دنگې ډېرۍ ته ويل کېږي چې لويه برخه يې په [[ځمکه]] کې دننه وي او وړه برخه يي د ځمکې دپاسه وي او په ښکاره توگه داسې ښکاري لکه لويه برخه يې چې د ځمکې نه دباندې او وړه برخه يې دننه وي. غر د ځمکې د قشر تر ټولو لوړه برخه ده، چې شیب لرونکي اضلاع لري او تر ځمکې لاندې د ډبریز بستر ښکارندويي کوي. غر له پلېټونو سره د یوې لوړې سطحې په درلودو توپیر لري او تر غونډۍ لوی دی، چې لږ تر لږه ۳۰۰ متره (۱۰۰۰فوټه) له ځمکې لوړېږي. ډېر لږ غرونه دي، چې څوکې یې منزوي دي، خو زیاتره یې د غرونو په کتار کې راځي.<ref name="agi-1997">{{cite book|editor1-last=Jackson|editor1-first=Julia A.|title=Glossary of geology.|date=1997|publisher=American Geological Institute|location=Alexandria, Viriginia|isbn=0922152349|edition=Fourth|chapter=Mountain}}</ref> غرونه له ټکټونیکي قوتونو، سولېدنې او اتشفشاني حالت نه رامنځته کېږي، چې د زمان په مقیاس سره تر لسګونو میلیونو کلونو پورې عمل کوي. کله چې د غرونو جوړېدل ودرېږي؛ نو غرونه د جوي حالاتو، د لوېدنې، د ډله ییزو ضایعاتو او د سیندونو او یخچالونو د سولېدنې له لارې تسطیح کېږي.<ref name="levin-2010-83">{{cite book|last1=Levin|first1=Harold L.|title=The earth through time|date=2010|publisher=J. Wiley|location=Hoboken, N.J.|isbn=978-0470387740|page=83|edition=9th}}</ref><ref name="levin-2010-832">{{cite book|last1=Levin|first1=Harold L.|title=The earth through time|date=2010|publisher=J. Wiley|location=Hoboken, N.J.|isbn=978-0470387740|page=83|edition=9th}}</ref> د غرونو لوړوالی په ورته عرض البلد سره د بحر د سطحې په پرتله سوړ اقلیم جوړوي. دغه سوړ اقلیم په شدت سره د غرونو پر ایکوسیسټم اغېز کوي. بېلابېلې ارتفاع ګانې بېلابېل نباتات او حیوانات لري. دا چې غرونه ګټور اقلیم نه لري؛ نو د کرنې لپاره ترې لږ کار اخیستل کېږي، خو د منابعو د استخراج لپاره؛ لکه د کانونو د کېندنې  د لرګیو د تولید، د تفرېح لپاره؛ لکه د غره ختنې او اسکي لپاره ترې کار اخیستل کېږي. په ځمکه کې تر ټولو لوی غر د اسیا په همالیا کې د اورسټین غر دی، چې څوکه یې د بحر له متوسطې سطحې نه ۸۸۵۰ متره (۲۹۰۳۵فوټه) لوړه ده. د لمریز نظام په ټولو سیارو کې تر ټولو لوړ غر په مریخ کې دی، چې نوم یې المپوس مونس دی او ۲۱۱۷۱ متره (۶۹۴۵۹ فوټه) لوړوالی لري. == تعریف == د غره لپاره هېڅ کوم نړیوال پېژندل شوی تعریف نشته. لوړوالی، حجم، راوتنه، کوږوالی، فاصله او وصلېدا د معیار په توګه د غره د تعریف لپاره کارول کېږي. د اکسفورډ په انګلیسي قاموس کې غر داسې تعریف شوی دی: «د ځمکې د سطحې طبیعي لوړوالی، چې ځینې وخت په ناڅاپي توګه له اړخیزې سطحې نه لوړېږي او داسې ارتفاع ته رسېږي، چې د اړخونو له ارتفاع یې د پام وړ او اغېز لرونکی لوړوالی ولري». دا چې د ځمکې یوه بڼه غر یادېږي؛ نو ښایي په ځایي کارونې پورې اړه ولري. سکاټ غر له لاوتون، اوکلاهما او متحده ایالاتو نه بهر دی چې له لاندنۍ برخې نه تر لوړې نقطې پورې یې یوازې ۲۵۱ متره (۸۲۳ فوټه) فاصله لري. د ویټو فزیکي جغرافیایي قاموس وایي: «ځینې مقامات ۶۰۰ متره (۱۹۶۹ فوټه) د غره په توګه ګڼي او هغه چې په ټیټه برخه کې د غونډۍ په توګه پېژندل کېږي».<ref name="whittow">{{cite book|last=Whittow|first=John|year=1984|title=Dictionary of Physical Geography|location=London|publisher=Penguin|page=352|isbn=0-14-051094-X}}</ref> په بریتانیا او ایرلنډ جمهوریت کې غرونه معمولا د ۲۰۰۰ فوټه (۶۱۰متره) په لوړوالي سره پېژندل کېږي، دا د بریتانیا د دولت له رسمي تعریف سره سمون لري، چې غر د لاسرسي په موخه له ۲۰۰۰ فوټه (۶۱۰متره) ارتفاع یا تر هغه لوړ وي. سربېره پر دې، په ځينو تعریفونو کې د توپوګرافۍ د الزاماتو اړتیا هم شامله ده؛ لکه یو غر د ۳۰۰ متره (۹۸۴ فوټه) په اندازې سره له ځمکې پورته کېږي. یو وخت، د متحده ایالاتو د جغرافیایي نومونو د هیئت له خوا یو غر د ۱۰۰۰ فوټه (۳۰۵ متره) په لوړوالي سره غر ګڼل کېده، خو له ۱۹۷۰ لسیزې راوروسته دغه تعریف ونه منل شو؛ نو تر دغه لوړوالي نه لږ، هر ډول ورته ځمکې ته غونډۍ ویل کېده. په هر حال، نن ورځ د متحده ایالاتو د ځمکپوهنې سازمان (USGS) دې پایلې ته رسېدلی، چې دغه اصطلاحات په متحده ایالاتو کې فني تعریفونه نه لري.<ref>{{bulleted list|{{cite book |last=Nuttall |first=John & Anne |work=The Mountains of England & Wales |volume=2 |title=England |edition=3rd |year=2008 |publisher=Cicerone |location=Milnthorpe, Cumbria |isbn=978-1-85284-037-2}}<br>- {{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/wales/north_west/7623904.stm|title=Survey turns hill into a mountain|work=BBC News|access-date=3 February 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131002232825/http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/wales/north_west/7623904.stm|archive-date=2 October 2013}}|{{cite web|url=http://www.go4awalk.com/uk-mountains-and-hills/a-mountain-is-a-mountain.php|title=A Mountain is a Mountain – isn't it?|website=www.go4awalk.com|access-date=3 February 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20130208122551/http://www.go4awalk.com/uk-mountains-and-hills/a-mountain-is-a-mountain.php|archive-date=8 February 2013}}|{{cite web|url=http://dictionary.reference.com/browse/mountain|title=mountain|website=dictionary.reference.com|access-date=3 February 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20130205033435/http://dictionary.reference.com/browse/Mountain|archive-date=5 February 2013}}|{{cite journal |last=Wilson |first=Peter |year=2001 |title=Listing the Irish hills and mountains |journal=Irish Geography |volume=34 |issue=1 |publisher=University of Ulster |location=Coleraine |page=89 |url=http://www.ucd.ie/gsi/pdf/34-1/hills.pdf |archive-url=https://www.webcitation.org/6HgLY5lsv?url=http://www.ucd.ie/gsi/pdf/34-1/hills.pdf |archive-date=27 June 2013 |doi=10.1080/00750770109555778}}}}</ref><ref>{{cite web |title=What is a "Mountain"? Mynydd Graig Goch and all that... |url=http://metricviews.org.uk/2008/09/what-is-a-mountain-mynydd-graig-goch-and-all-that/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130330062754/https://metricviews.org.uk/2008/09/what-is-a-mountain-mynydd-graig-goch-and-all-that/ |archive-date=30 March 2013 |access-date=3 February 2013 |website=Metric Views}}</ref><ref>{{cite web |title=What is the difference between "mountain", "hill", and "peak"; "lake" and "pond"; or "river" and "creek?" |url=https://www.usgs.gov/faqs/what-difference-between-mountain-hill-and-peak-lake-and-pond-or-river-and-creek |website=US Geological Survey |publisher=US Geological Survey}}</ref><ref>{{cite web |title=What is the difference between lake and pond; mountain and hill; or river and creek? |url=http://gallery.usgs.gov/audios/127 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130509082833/http://gallery.usgs.gov/audios/127 |archive-date=9 May 2013 |access-date=11 February 2013 |publisher=USGS}}</ref> == ځمکپوهنه == درې اصلي غرونه شته دي: اتشفشاني، فولډ او بلاک. دا درې ډوله له صفحه یي ټکټونیک نه رامنځته شوي. کله چې د ځمکې د قشر برخې حرکت کوي؛ نو مروړل کېږي او په اوبو کې غوټه کېږي. فشاري قوتونه، د ایزواسټاټیک راوتنه او د اورنیو موادو نفوذ د دې لامل کېږی، چې ډبرې پورته راوړي او د شاوخوا په پرتله د ځمکې لوړه بڼه رامنځته کړي. دغه ځانګړی لوړوالی هغه یا پر غونډۍ بدلوي او یا که نور هم لوړ شي نو د غره بڼه ورکوي. اصلي غرونه معمولا په اوږدو خطي قوسونو کې راڅرګندېږي، چې د ټکټونیکي صفحې د پلېټ او د فعالیت ښکارندویي کوي. <ref name="literacy">{{cite book|title=Science matters: earth and beyond; module 4|isbn=0-7986-6059-7|year=2002|publisher=Pearson South Africa|chapter=Chapter 6: Mountain building|chapter-url=https://books.google.com/books?id=qoZftjymxFsC&pg=PA75|page=75}}</ref> === بلاک غرونه === بلاک غرونه د ځمکې په قشر کې د ځمکې د طبقو د ښویېدنې له امله رامنځته شوي، هغه صفحه چې ډبرې په کې له یو بل نه تېرېږي. کله چې د ښویېدنې د یوه اړخ ډبرې د بل اړخ په پرتله پورته ځي؛ نو کولای شي، چې یو غر جوړ کړي. لوړ بلاکونه هماغه بلاک غرونه یا هورست دي. خوشې شوو منځنيو بلاکونو ته ګرابن وايي، دغه بلاکونه ښایي کوچني وي یا د پراخو درو سیسټمونه جوړ کړي. د دغې منظرې بڼه کولای شو په ختیځې افریقا، د راین او ووس درې، د حوضې په سیمه کې او د شمالي امریکا په غربي محدوده کې وګورو. دغه سیمې هغه مهال رامنځته کېږي، چې منطقه یي فشار کششي وي او قشر نازک شي.<ref name="Ryan">{{cite book|title=CliffsQuickReview Earth Science|chapter-url=https://books.google.com/books?id=PV_BabxTTkcC&pg=PA94|chapter=Figure 13-1|first=Scott|last=Ryan|isbn=0-471-78937-2|year=2006|publisher=Wiley|url-access=registration|url=https://archive.org/details/cliffsquickrevie0000ryan}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Ziegler|first1=P.A.|last2=Dèzes|first2=P.|title=Cenozoic uplift of Variscan Massifs in the Alpine foreland: Timing and controlling mechanisms|journal=Global and Planetary Change|date=July 2007|volume=58|issue=1–4|pages=237–269|doi=10.1016/j.gloplacha.2006.12.004|bibcode=2007GPC....58..237Z}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Chorowicz|first1=Jean|title=The East African rift system|journal=Journal of African Earth Sciences|date=October 2005|volume=43|issue=1–3|pages=379–410|doi=10.1016/j.jafrearsci.2005.07.019|bibcode=2005JAfES..43..379C}}</ref>{{sfn|Levin|2010|pp=474-478}} == اقلیم       == د وړانګو او حرارت د تعامل له امله، د غرونو په لوړو څوکو کې اقلیم سړېږي. د لمر وړانګې په مریي طیف کې پر ځمکه لګېږي او هغه ګرموي؛ نو تر دې وروسته ځمکه د سطحې هوا ګرموي. که چېرې شعاع له ځمکې نه فضا ته د حرارت انتقالولو یوازینۍ لار وای، د ځمکې په اتموسفیر کې به د ګلخانه یي ګازونو اغېزو هغه د ۳۳۳ کلوین (۶۰ درجه سانتي ګرېډ؛ ۱۴۰ درجې فارنهایت) په درجه کې ساتلې وه؛ نو له دې سره د تودوخې درجه په تصاعدي ډول له لوړوالي سره کمېږي. <ref name="goodywilson">{{cite book|first1=Richard M.|last1=Goody|first2=James C.G.|last2=Walker|title=Atmospheres|chapter=Atmospheric Temperatures|chapter-url=http://lasp.colorado.edu/~bagenal/3720/GoodyWalker/AtmosCh3sm.pdf|publisher=Prentice-Hall|year=1972|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160729075851/http://lasp.colorado.edu/~bagenal/3720/GoodyWalker/AtmosCh3sm.pdf|archive-date=29 July 2016}}</ref> == غرونه او انسانان       == تر ټولو لوړه او دایمي پېژندل شوې ارتفاع د ۵۹۵۰ مترو (۱۹۵۲۰ فوټه) په اندازه ده. په ډېرو لوړو ارتفاع ګانو کې د اتموسفیر د فشار کمېدل په دې معنا دي، چې ډېر لږ اکسیجن ته لاسرسی پیدا کېږي او د لمریزو تشعشاتو  (UV)پر وړاندې محافظت کمېږي. له ۸۰۰۰ متره (۲۶۰۰۰ فوټه) نه په لوړه ارتفاع کې د انسان لپاره کافي اکسیجن شتون نه لري. ځینې وخت دغې سیمې ته د «مرګ سیمه» وايي. د اورست او K2 غرونو څوکې د مرګ په سیمه کې پرتې دي.<ref name="PBS">{{cite web |date=24 February 1998 |title=Everest:The Death Zone |url=https://www.pbs.org/wgbh/nova/transcripts/2506everest.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170618221529/http://www.pbs.org/wgbh/nova/transcripts/2506everest.html |archive-date=18 June 2017 |work=Nova |publisher=PBS |df=dmy-all}}</ref><ref name="highestHabitation">{{cite journal|last=West|first=JB|pmid=12631426|title=Highest permanent human habitation|journal=High Altitude Medical Biology|volume=3|pages=401–407|year=2002|doi=10.1089/15270290260512882|issue=4}}</ref> === غرنۍ ټولنې او اقتصادونه === د انسانانو د اوسېدو لپاره د غرونو په پرتله ټیټو سیمو ته ترجېح ورکول کېږي؛ ځکه ډېر سوړ اقلیم لري او د کرنې لپاره هم مناسبه نه ده. په داسې حال کې چې د ځمکې د مساحت ۷ سلنه له ۲۵۰۰ متره (۸۲۰۰ فوټه) نه لوړه ده. یوازې ۱۴۰ میلیونه وګړي تر هغه په پورته ارتفاع کې ژوند کوي او یوازې له ۲۰ نه تر ۳۰ میلیونو پورې وګړي له ۳۰۰۰ متره (۹۸۰۰ فوټه) نه پورته ژوند کوي. د غرونو نیمایي اوسېدونکي په اندس، مرکزي اسیا او افریقا کې ژوند کوي.'''  <ref>{{cite journal|title=Human Genetic Adaptation to High Altitude|first=Lorna G.|last=Moore|journal=High Alt Med Biol|year=2001|volume=2|issue=2|pages=257–279|doi=10.1089/152702901750265341|pmid=11443005}}</ref><ref>{{cite journal|url=http://bloodjournal.hematologylibrary.org/content/106/4/1441.long|title=The influence of high-altitude living on body iron|first1=James D.|last1=Cook|first2=Erick|last2=Boy|first3=Carol|last3=Flowers|first4=Maria|last4=del Carmen Daroca|journal=Blood|year=2005|volume=106|pages=1441–1446|doi=10.1182/blood-2004-12-4782|issue=4|pmid=15870179|doi-access=free}}</ref><ref name="panos">{{cite web |author=Panos |year=2002 |title=High Stakes |url=http://panos.org.uk/wp-content/files/2011/03/high_stakeshVwvcI.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120603173156/http://panos.org.uk/wp-content/files/2011/03/high_stakeshVwvcI.pdf |archive-date=3 June 2012 |access-date=17 February 2009}}</ref>''' == ایکولوژي == په غرونو کې سوړ اقلیم پر نباتاتو او حیواناتو اغېز کوي. د ځانګړو نباتاتو او حیواناتو ډله غواړي، چې له یو محدود او نازک اقلیم سره سمون پیدا کړي؛ نو په دې توګه ایکوسیسټمونه تمایل لري، چې د ارتفاعي نوارونو په اوږدو کې له کابو ثابت اقلیم سره پاتې شي. دې چارې ته altitudinal zonation وایي. هغه سیمې چې وچ اقلیم لري، د غرونو تمایل اورښت ته ډېر وي او ټیټه تودوخه هم بېلابېل شرایط رامنځته کوي. <ref>{{cite journal|last=Daubenmire|first=R.F.|date=June 1943|title=Vegetational Zonation in the Rocky Mountains|journal=Botanical Review|volume=9|issue=6|pages=325–393|doi=10.1007/BF02872481|s2cid=10413001}}</ref><ref name="Merriam">{{cite web |title=Biotic Communities of the Colorado Plateau: C. Hart Merriam and the Life Zones Concept |url=http://cpluhna.nau.edu/Biota/merriam.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130114113402/http://www.cpluhna.nau.edu/Biota/merriam.htm |archive-date=14 January 2013 |access-date=30 January 2010}}</ref> ځينې نباتات او حیوانات چې په ارتفاعي سیمو کې موندل کېږي، معمولا سره جلا کېږي؛ ځکه د یوې ځانګړې سیمې پاس او ټیټ شرایط نامناسب دي؛ نو د هغوی حرکتونه او پراختیا را محدودوي. دغه جلا شوي ایکولوژیکي سیسټمونه د اسماني ټاپو ګانو په نامه یادېږي.<ref>{{cite book|last=Tweit|first=Susan J.|title=The Great Southwest Nature Factbook|publisher=[[Alaska Northwest Books]]|year=1992|pages=[https://archive.org/details/greatsouthwestna0000twei/page/209 209–210]|isbn=0-88240-434-2|url=https://archive.org/details/greatsouthwestna0000twei/page/209}}</ref> == سرچينې '''                                                                                                                                                                                                 ''' == [[وېشنيزه:غرونه]] nwg1rrmshffzjio9y8cjwaff5lsnyew 0 45015 283813 242121 2022-08-02T22:39:37Z Jimmy&Friends 2 27531 wikitext text/x-wiki {{تلویزیون مالوماتبکس/ويکيډېټا}} '''د خلکو خدمتکار''' یو اوکراینی کمیډي تلویزیونی سریال دی چې ټول دری فصله لري.یاد سریال د اوکراین هیواد د سیاست په اړه دی. == بهرنۍ اړیکې == *{{IMDb title|6235122}} *[https://www.youtube.com/channel/UCWxnrOznpSgCIK6SyzDgirQ YouTube] *[https://www.netflix.com/title/80119382 ''Servant of the People''] on [[Netflix]] (location restricted) {{subscription required}} gi368qr5c4y2fw8djnbdgzqjbf5g3si 0 46013 283786 251439 2022-08-02T13:37:27Z Aboubacarkhoraa 27997 #WPWP wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --> | name = کوناکری | native_name =Kɔnakiri{{سخ}}Conakry | native_name_lang = <!-- ISO 639-2 code e.g. "fr" for French. If more than one, use {{lang}} instead --> | settlement_type = | image_skyline = Conakry.jpg | image_alt = | image_caption = د کوناکری له ښاره تصویر | image_flag = | flag_alt = | image_seal = | seal_alt = | image_shield = | shield_alt = | nickname = | motto = | image_map = GN-Conakry.png | map_alt = | map_caption = | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | latd = 9 |latm = 31 |lats = |latNS = N | longd = 13|longm = 42 |longs = |longEW = W | coor_pinpoint = | coordinates_type = | coordinates_display = inline,title | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[هیواد]] | subdivision_name =[[ګینه]] | subdivision_type1 = سیمه | subdivision_name1 = [[کوناکری سیمه]] | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | established_title = | established_date = | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = والی | leader_name = Sékou "Resko" Camara | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = 2160000 | population_as_of = ۲۰۰۹ | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_note = | timezone1 = CET | utc_offset1 = ۱+ | timezone1_DST = CEST | utc_offset1_DST = ۱+ | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = | area_code = | iso_code = [[ISO 3166-2|GN-C]] | website = {{URL|http://www.guineeconakry.info/}} | footnotes = }} '''کوناکری''' په [[مالینکه ژبه]] Kɔnakiri) په [[افریقا]] کې پروت د [[ګینه]] هیواد پلازمینه ده. ==تاریخ== ==جغرافیه== <references /> [[دوتنه:Stade Général Lansana Conté de Nongo 08.jpg|ښي|بټنوک]] o0peiyxuuauxlwugy2fm5l94jvgwet5 0 55434 283795 267431 2022-08-02T18:28:30Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki [[دوتنه:Mahmud Ghaznavi.jpg|thumb|289px|[[سلطان محمود غزنوي]]]] '''سلطان''' چې په اصل کې له سلطان نه اخیستل شوی لغات دی، د [[عربي ژبه|عربي]] ژبې ریښه لري. سلطان په عربي ژبه کې واکمن یاهم امپراطور (ټولواکمن) ته ویل کیږي. لکه څنګه چې د شاه ځایناستي ته شهزاده ویل کیږي نو د تاریخي او ادبي نظره د سلطان ځایناستي ته (سلطان زوی) ویل کیږي. د افغانستان په لرغونی تاریخ کې سلطان تر ډیره هراړخیز واکمن ته کار شوی دی. سلطان يو مقام دی چې ګڼې تاريخي معناوې لري. دا د «ځواک»، «اختياراتو»، «واکمني» په معنا يو مطلق اسم و، کوم چې له لغوي اسم «سلطة» څخه اخستل شوی و چې د اختيار، يا ځواک په معنا ده. وروسته د  واکمنو لپاره د لقب په توګه کارول کېدو، چا به چې په عمل کې د بشپړې خپلواکۍ ادعا کوله (دا معنا چې په هېڅ لوړ پوړي واکمن به متکي نه و)، خو په ټوليز ډول يې د خلافت ادعا نه کوله او نه به په يو خلافت کې د يو ولايت پياوړي والي ته دا نوم کارېدو. د دې ټکي صفتي بڼه سلطاني دی، همدا راز هغه دولت او سيمې ته چې سلطان واکمنمي پرې کوي، تر څنګ يې د هغه دفتر ته د سلطنت (سلطنة) نوم اخستل کېږي.<ref>[http://www.dictionary.com/browse/sultanic?s=t Sultanic - Define sultan at dictionary.com]</ref><ref>{{Cite web |title=Definition of SULTANATE |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/sultanate |access-date=2022-06-22 |website=www.merriam-webster.com |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Sultanate Definition & Meaning {{!}} Britannica Dictionary |url=https://www.britannica.com/dictionary/sultanate |access-date=2022-06-22 |website=www.britannica.com |language=en-US}}</ref> دا اصطلاح له پاچا (ملک) څخه جلا ده، سره له دې چې دواړه اصطلاحات يو خپلواک واکمن ته اشاره کوي. د سلطان ټکي استعمال تر مسلمانو هېوادونو پورې محدود دی، په داسې حال کې چې دا لقب له ځانه سره مذهبي اهميت لري، کوم چې د ډېر سيکولار (لادينه) لقب پاچا (بادشاه) سیال لقب دی، د پاچا  اصطلاح هم په اسلامي او هم په غېر اسلامي هېوادونو کې کارول شوې ده.<ref name="Montgomery2004">{{cite book|author=James Edward Montgomery|title=ʻAbbasid Studies: Occasional Papers of the School of ʻAbbasid Studies, Cambridge, 6-10 July 2002|url=https://books.google.com/books?id=VHZXeOs_xYsC&pg=PA83|year=2004|publisher=Peeters Publishers|isbn=978-90-429-1433-9|pages=83}}</ref><ref name="Kassis1999">{{cite book|author=Riad Aziz Kassis|title=The Book of Proverbs and Arabic Proverbial Works|url=https://books.google.com/books?id=_zvXrQ7W7PEC&pg=PA65|year=1999|publisher=BRILL|isbn=90-04-11305-3|pages=65}}</ref> په وروستیو کلونو کې، عصري ميراثي واکمنو له خوا کرار کرار د سلطان لقب (منصب) پر پاچا، څوک چې هيله لري د قانون تر حاکميت لاندې په خپله سيکولار واکمنۍ ټينګار وکړي. د پام وړ بېلګه يې مراکش دی، د چا ټولواک چې په ۱۹۵۷ز کال کې خپل نوم له سلطان څخه پا پاچا واړاوه. == د دې اصطلاح تاریخ == دا ټکی له عربي او سامري جرړو لرونکي ټکي «سلطه» څخه اخستل شوی دی، معنا يې ده سخت، پیاوړی. د سلطان نوم په لومړيو کې يو اخلاقي واک يا روحاني ځواک (سياسي ځواک په خلاف) لپاره جوړ شوی و او په همدې معنا په قرأن کریم کې په ګڼو ځايونو کې ذکر شوی دی.<ref name=":052">{{Cite book|last1=Kramers|first1=J.H.|title=Encyclopaedia of Islam, Second Edition|last2=Bosworth|first2=C.E.|last3=Schumann|first3=O.|last4=Kane|first4=Ousmane|publisher=Brill|year=2012|editor-last=Bearman|editor-first=P.|chapter=Sulṭān|editor-last2=Bianquis|editor-first2=Th.|editor-last3=Bosworth|editor-first3=C.E.|editor-last4=van Donzel|editor-first4=E.|editor-last5=Heinrichs|editor-first5=W.P.}}</ref> د اسلامي نړۍ په لومړيو کې، په نظري ډول تر ټولو زيات واک او اختيارات له خليفه سره وو، څوک چې د خلافت د رهبر په توګه بلل کېدو. په هر حال، له اتمې پېړۍ وروسته د اسلامي نړۍ مخ پر زياتېدو سياسي وېش دا اجماع وننګوله. د اداري واک لرونکو سيمه ييزو والیانو د امير (په دوديز ډول د قوماندان يا شهزاده په توګه ژباړل شوی دی) لقب درلود او د خليفه له خوا ټاکل کېدل، خو په نولسمه پېړۍ د دوی له منځه ځينې يې عملي خپلواک واکمن وګرځېدل، کومو چې خپلې واکمنې کورنۍ سلسلې جوړې کړې، لکه اغلبيان او طولونيان.د لسمې پېړۍ په وروستيو کې، د هغه انفرادي واکمن لپاره د سلطان د اصطلاح کارېدل پيل شول چې په عملي ډول يې خپلواک اختيارات درلودل، که څه هم په دې ډول د دې اصطلاح لومړی اوښتون پېچلې او موندل يې ستونزمن دي. په څرګند ډول خپل ځان ته د دې لقب ورکونکی لومړی ستر شخصيت غزنوي واکمن محمود و (۹۹۸-۱۰۳۰ ز)، چا چې د اوسني افغانستان او پر شا اوخوا سيمو واکمنې سترواکي مشري کوله. ډېر ژر، غزنوی سترواکۍ ته په ماتې ورکولو او له دوی څخه په پراخه سيمه واک تر لاسه کولو څخه وروسته سلجوقيانو هم همدا لقب خپل کړ، د هغوی په واکمنۍ کې د عباسي خلافت پلازمېنه بغداد هم شامل و. لومړی سلجوقي مشر «تغرل بي» لمړی هغه مشر و چې په خپله سکه يې د سلطان لقب حک کړ. په داسې حال کې چې سلجوقيانو په بغداد کې خليفه په رسمي ډول د اسلامي امت د ټولمشر په توګه ومانه، بيا هم د هغوی د سياسي ځواک سيوری عملاً پر عباسيانو خپور و. له همدې امله مختلفو اسلامي علماوو – په ځانګړي ډول الجويني او الغزالي – د منل شويو خلفاوو د رسمي پیاوړې واکمنۍ په چوکاټ کې د سلجوقي سلاطينو د سياسي اختياراتو لپاره د نظرياتي جواز پيدا کولو هڅه وکړه. په عموم کې، دا نظريه پر ځای وساتل شوه چې ټول مشروع واکونه له خليفه څخه تر لاسه کېږي، خو هغه دا واکونه خپلواکو واکمنو ته لېږدېدلي و، څوک چې خليفه په خپله د مشروع واکمنو په توګه منل. د بېلګې په ډول، الغزالي استدلال کړی، په داسې حال کې چې خليفه د اسلامي قانون (شريعة) تظمين کوونکی و، په عملي ډول د قانون د تنفيذ لپاره جبري ځواک ته اړتيا لېدل کېده، او نېغ په نېغه د دې ځواک څخه کار اخيستونکی سلطان و.<ref name=":0522">{{Cite book|last=Duri|first=A.A.|title=Encyclopaedia of Islam, Second Edition|publisher=Brill|year=2012|editor-last=Bearman|editor-first=P.|chapter=Amīr|editor-last2=Bianquis|editor-first2=Th.|editor-last3=Bosworth|editor-first3=C.E.|editor-last4=van Donzel|editor-first4=E.|editor-last5=Heinrichs|editor-first5=W.P.}}</ref><ref name=":0">{{Cite book|title=The Islamic World: Past and Present|publisher=Oxford University Press|year=2003|editor-last=Esposito|editor-first=John L.|chapter=Sultan}}</ref><ref name=":1">{{Cite book|last=Turan|first=Ebru|title=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World|publisher=Oxford University Press|year=2009|editor-last=Esposito|editor-first=John L.|chapter=Sultan}}</ref> د صليبي جګړو پر مهال د سلطان د مقام اهميت لا پسې زيات شو،  هغه مهال کله چې هغو مشرانو په شام کې د صليبي دولتونو پر ضد د مبارزې مشري وکړه چې د سلطان لقب يې درلود (لکه صلاح الدين او ايوبي واکمنه کورنۍ). په ۱۲۵۸ز کال کې د مغولو په لاس د بغداد له ويجاړۍ وروسته د پېښ شوي بحران په اوږدو کې د سلطان د موقف په اړوند اندونه جوړ شول، کوم چې د عباسيانو د سياسي ځواک پاتې شوني هم پای ته ورسول. له هغې څخه راوروسته، د عباسي خلفاوو پاتې زوزات په قاهره کې د مملوکيانو تر ساتنې لاندې ژوند وکړ  او بيا هم مملوکيانو تش په نوم د خلفاوو په توګه منلي وو. په هرحال، له همدې وخت راهيسې دوی سره هېڅ راز عملي اختيار نه درلود او د سني اسلامي نړۍ په کچه منل شوي نه وو. د عباسي خلفاوو د سلسلې د ساتونکو په توګه، مملوکيانو خپل ځانونه د سلاطينو په توګه منلي وو او اسلامي عالم خليل الظاهري استدلال کړی چې یواځې دوی کولای شول دا لقب له ځانه سره ولري. په هر حال، په عملي ډول، د هغه پړاو ډېرو نورو اسلامي واکمنو هم دا لقب کارولو. مغولي واکمنو (چې هغه مهال يې اسلام منلی و) او نور ترکي واکمن هغه څوک و چې د سلطان لقب يې خپل کړی و. <ref name=":12">{{Cite book|last=Turan|first=Ebru|title=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World|publisher=Oxford University Press|year=2009|editor-last=Esposito|editor-first=John L.|chapter=Sultan}}</ref><ref name=":0523">{{Cite book|last1=Kramers|first1=J.H.|title=Encyclopaedia of Islam, Second Edition|last2=Bosworth|first2=C.E.|last3=Schumann|first3=O.|last4=Kane|first4=Ousmane|publisher=Brill|year=2012|editor-last=Bearman|editor-first=P.|chapter=Sulṭān|editor-last2=Bianquis|editor-first2=Th.|editor-last3=Bosworth|editor-first3=C.E.|editor-last4=van Donzel|editor-first4=E.|editor-last5=Heinrichs|editor-first5=W.P.}}</ref> په شپاړسمه پېړۍ کې هغه مهال د سلطان او خليفه د مقامونو يوځای کېدل پېل شول، کله چې عثماني سترواکۍ مملوکي سترواکۍ ونيوله او په ډې ډول د منځني ختيځ، شمالي افريقا او ختيځې اروپا په ډېرو سيمو کې بلا منازع مخکښ سني مسلمان ځواک وګرځېد. په شپاړسمه پېړۍ کې عثماني عالم او فقيه «ابيسوډ مهمت افندي» د هغه مهال عثماني سلطان (هغه مهال د برم څښتن سليمان) د ټولو مسلمانانو خليفه او ټولمشر په توګه ومانه. د سلطان او خليفه دا يووالی په نولسمه پېړۍ کې د عثماني سترواکۍ د سيمو د سقوط پر مهال په لا زيات ډول د ټینګار وړ وګرځېد، کله چې عثماني واکمنو د اروپايي (مسيحي) استعمار د پراختيا په وړاندې سلطان د ټولې اسلامي نړۍ د رهبر په توګه وړاندېز کړ. د دې روایت د یوې برخې په توګه، ادعا شوې چې کله په ۱۵۱۷ز کال کې سلطان سليم اول قاهره ونيوله، په قاهره کې د عباسيانو وروستي اولاد په رسمي ډول د خليفه لقب هغه ته انتقال کړ. په همدې بنسټ دې امتزاج د سلطان پررسمي سياسي واک سربېره د هغه مذهبي او رحاني واک هم لوړ کړ.<ref name=":13">{{Cite book|last=Turan|first=Ebru|title=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World|publisher=Oxford University Press|year=2009|editor-last=Esposito|editor-first=John L.|chapter=Sultan}}</ref><ref name=":2">{{Cite book|last=Finkel|first=Caroline|title=Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire 1300-1923|publisher=John Murray Press|year=2012|isbn=9781848547858}}</ref> د دې وروستي پړاو پر مهال، د سلطان لقب له عثماني سترواکۍ بهر هم کارېدو، لکه د سوماليې اشراف، مالايي رئيسان او د مراکش سلطان (لکه په اولسمه پېړۍ کې منځ ته راغلې علوي واکمنه کورنۍ). په هر حال، دا لقب د شيعه مسلمانو واکمنو له خوا د خپلواک لقب په توګه نه کارېدو. د ايران صفوي واکمنې کورنۍ، چا چې د هغه زمانې تر ټولو ستر اسلامي شيعه دولت په واک کې درلود، عموماً پارسي لقب شاه کاراوه، دا هغه دود و چې له دې وروسته واکمنو کورنیو کې هم جاري و. خو له بلې خوا د سلطان اصطلاح عموماً د دوی په قلمرو کې ولايتي والیانو ته ورکول کېده.<ref name=":0524">{{Cite book|last1=Kramers|first1=J.H.|title=Encyclopaedia of Islam, Second Edition|last2=Bosworth|first2=C.E.|last3=Schumann|first3=O.|last4=Kane|first4=Ousmane|publisher=Brill|year=2012|editor-last=Bearman|editor-first=P.|chapter=Sulṭān|editor-last2=Bianquis|editor-first2=Th.|editor-last3=Bosworth|editor-first3=C.E.|editor-last4=van Donzel|editor-first4=E.|editor-last5=Heinrichs|editor-first5=W.P.}}</ref> == سرچينې == 9azhvpawktlkgymeh8xl4dztjqeqpp9 3 62059 283810 281083 2022-08-02T22:12:45Z EmausBot 3239 ربات: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Ratekreel]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Ratekreel]] h2j4pd0ai8zjqeppwt4qsh20cfrpq7f 3 62648 283849 282355 2022-08-03T07:02:26Z 111.119.183.47 == حکمت اللہ نورزئ غواڑم چی دلتہ پہ ویکپیڈیا کی مو نوم رجسٹر شی Hikmat ullah noorzai (خبرې اترې) ۰۷:۴۶, ۱۲ جولای ۲۰۲۲ (‌‌‌‌نړیوال ‌وخت) wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Hikmat ullah noorzai}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۷:۳۰, ۱۲ جولای ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) == حکمت اللہ نورزئ غواڑم چی دلتہ پہ ویکپیڈیا کی مو نوم رجسٹر شی [[کارن:Hikmat ullah noorzai|Hikmat ullah noorzai]] ([[د کارن خبرې اترې:Hikmat ullah noorzai|خبرې اترې]]) ۰۷:۴۶, ۱۲ جولای ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) acmjz0d7ijm8wg6vfulwio2i5k8ssvy 283850 283849 2022-08-03T07:03:18Z 111.119.183.47 /* Hikmat ullah noorzai */ نوې برخه wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Hikmat ullah noorzai}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۷:۳۰, ۱۲ جولای ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) == حکمت اللہ نورزئ غواڑم چی دلتہ پہ ویکپیڈیا کی مو نوم رجسٹر شی [[کارن:Hikmat ullah noorzai|Hikmat ullah noorzai]] ([[د کارن خبرې اترې:Hikmat ullah noorzai|خبرې اترې]]) ۰۷:۴۶, ۱۲ جولای ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) == Hikmat ullah noorzai == Hikmat Hikmat Hikmat and brother’s [[ځانگړی:ونډې/111.119.183.47|111.119.183.47]] ۰۷:۰۳, ۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) fh7k9875ypaygfr7luan6ipyb52tyb5 10 63241 283811 283697 2022-08-02T22:31:27Z Jimmy&Friends 2 27531 wikitext text/x-wiki {{Infobox | italic title= {{{italic_title|<noinclude>no</noinclude>}}} | bodyclass = vevent | abovestyle = font-style: italic; background: #a0e9ff; padding: 0.25em 1em; line-height: 1.5em; | aboveclass = summary | headerclass = summary | headerstyle = background: #a0e9ff; padding: 0.25em 1em; line-height: 1.5em; | above = {{{show_name|{{{name|<includeonly>{{PAGENAMEBASE}}</includeonly>}}}}}} | image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|size={{{image_size|}}}|sizedefault=frameless|upright={{{image_upright|1.13}}}<!-- 1.13 is the most common size used in TV articles. -->|alt={{{image_alt|{{{alt|}}}}}}}} | caption = {{{caption|}}} | label1 = پیژندل سوی نوم| data1 = {{{show_name_2|}}} | label2 = ژانر | class2 = category | data2 = {{{genre|}}} | label3 = ډول | class3 = category | data3 = {{{format|}}} | label4 = جوړونکي | data4 = {{{creator|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P170|qid={{{qid|}}}|name=creator|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{creator|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P170}}}}}}}}} | label5 = پر بنسټ | data5 = {{{based on|{{{based_on|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P144|qid={{{qid|}}}|name=based on|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{based on|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P144}}}}}}}}}}}} | label6 = پراختیا ورکونه | data6 = {{{developer|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P178|qid={{{qid|}}}|name=developer|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{developer|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P178}}}}}}}}} | label7 =ليکوال | data7 = {{{writer|}}} | label8 = سکرېپټ ليکونکي | data8 = {{{screenplay|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P58|qid={{{qid|}}}|name=screenplay|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{screenplay|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P58}}}}}}}}} | label9 = ډاېريکټر | class9 = attendee | data9 = {{{director|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P57|qid={{{qid|}}}|name=director|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{director|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P57}}}}}}}}} | label10 = د نړیوالو نوښتګرو<span style="white-space:nowrap">ډاېريکټر</span> | class10 = attendee | data10 = {{{creative_director|}}} | label11 = ګډون کوونکي | class11 = attendee | data11 = {{{presenter|{{{host|}}}}}} | label12 = لوبګران | class12 = attendee | data12 = {{{starring|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P161|qid={{{qid|}}}|name=starring|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{starring|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P161}}}}}}}}} | label13 = قاضيان | class13 = attendee | data13 = {{{judges|}}} | label14 = اواز وړاندې کونکي | class14 = attendee | data14 = {{{voices|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P725|qid={{{qid|}}}|name=voices|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{voices|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P725}}}}}}}}} | label15 = کیسه کونکي | class15 = attendee | data15 = {{{narrated|}}} | label16 = د موسيقۍ کمپوزر ويينه | data16 = {{{theme_music_composer|}}} | label17 = سندرې پیل | data17 = {{{opentheme|}}} | label18 = سندره پای | data18 = {{{endtheme|}}} | label19 = کمپوزر | data19 = {{{composer|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P86|qid={{{qid|}}}|name=composer|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{composer|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P86}}}}}}}}} | label20 = جوړونکي هيواد | data20 = {{{country|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P495|qid={{{qid|}}}|name=country|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{country|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P495}}}}}}}}} | label21 = ژبې | data21 = {{{language|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P364|qid={{{qid|}}}|name=language|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{language|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P364}}}}}}}}} | label22 = شمېر فصلونه | data22 = {{{num_seasons|}}} | label23 = د لړۍ شمیره | data23 = {{{num_series|}}} | label24 = د برخو شمير | data24 = {{{num_episodes|}}} {{#if: {{{list_episodes|}}} | <span style="white-space:nowrap">([[{{{list_episodes}}}|د برخو شمير]])</span>}} | label26 = اجرایوي وړاندي کونکي | data26 = {{{executive_producer|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P1431|qid={{{qid|}}}|name=executive_producer|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{executive_producer|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P1431}}}}}}}}} | label27 = وړاندي کونکي | data27 = {{{producer|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P162|qid={{{qid|}}}|name=producer|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{producer|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P162}}}}}}}}} | label28 = لاس وهونکي | data28 = {{{editor|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P1040|qid={{{qid|}}}|name=editor|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{editor|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P1040}}}}}}}}} | label29 = موقعیت | data29 = {{{location|}}} | label30 = ويډيو جوړونه | data30 = {{{cinematography|}}} | label31 = کامره | data31 = {{{camera|}}} | label32 = وخت | data32 = {{{runtime|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P2047|qid={{{qid|}}}|name=runtime|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{runtime|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P2047}}}}}}}}} | label33 = تولید<span style="white-space:nowrap">شرکتونه</span> | data33 = {{{company|}}} | label34 = توزیع کونکي | data34 = {{{distributor|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P750|qid={{{qid|}}}|name=distributor|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{distributor|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P750}}}}}}}}} | class35 = navbox-title | label36 = نشر کونکي |data36 ={{{Broadcast|}}} | label37 = اصلي چينل | data37 = {{{network|{{{channel|}}}}}} | label38 = فرمت انځور | data38 = {{{picture_format|}}} | label39 = فرمت آواز | data39 = {{{audio_format|}}} | label40 = لومړۍ ننداره پر | data40 = {{{first_run|}}} | label41 = {{#if: {{{last_aired|}}}|اصلي ترسره کونه}} | data41 = {{{first_aired|}}} {{#if: {{{last_aired|}}}| – {{{last_aired|}}}|}} | header42 = {{#if:{{{preceded_by|}}}{{{followed_by|}}}{{{related|}}}|ور سره تړلی اثار}} | class42 = navbox-title | label43 = مخکې تر | data43 = {{{preceded_by|}}} | label44 = وروسته تر | data44 = {{{followed_by|}}} | label45 = دي ته ورته نندارې | data45 = {{{related|}}} | header46 = {{#if:{{{website|}}}{{{production_website|}}}|باندنۍ تړنې}} | class46 = navbox-title | data47 = {{#if:{{{website|}}}|[{{{website}}} {{{website_title|وېبپاڼه}}}]}} | class47 = url | data48 = {{#if:{{{production_website|}}}|[{{{production_website}}} د تولید ویب پاڼه]}} | class48 = url }}{{#if:{{{bgcolour|}}}{{{bgcolor|}}}{{{color text|}}}{{{colour text|}}}|{{main other|[[وېشنيزه: ټلویزیون رنګ د مالومات بکس لپاره کارول]]}}}}<noinclude> {{لاسوند}} <!-- category and language links go on /doc, not here --> </noinclude> 936suigecf9ynwwihb2nu8ii5nbgpdo 283812 283811 2022-08-02T22:37:45Z Jimmy&Friends 2 27531 wikitext text/x-wiki {{Infobox | italic title= {{{italic_title|<noinclude>no</noinclude>}}} | bodyclass = vevent | abovestyle = font-style: italic; background: #a0e9ff; padding: 0.25em 1em; line-height: 1.5em; | aboveclass = summary | headerclass = summary | headerstyle = background: #a0e9ff; padding: 0.25em 1em; line-height: 1.5em; | above = {{{show_name|{{{name|<includeonly>{{PAGENAMEBASE}}</includeonly>}}}}}} | image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|size={{{image_size|}}}|sizedefault=frameless|upright={{{image_upright|1.13}}}<!-- 1.13 is the most common size used in TV articles. -->|alt={{{image_alt|{{{alt|}}}}}}}} | caption = {{{caption|}}} | label1 = پیژندل سوی نوم| data1 = {{{show_name_2|}}} | label2 = ژانر | class2 = category | data2 = {{{genre|}}} | label3 = ډول | class3 = category | data3 = {{{format|}}} | label4 = جوړونکي | data4 = {{{creator|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P170|qid={{{qid|}}}|name=creator|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{creator|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P170}}}}}}}}} | label5 = پر بنسټ | data5 = {{{based on|{{{based_on|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P144|qid={{{qid|}}}|name=based on|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{based on|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P144}}}}}}}}}}}} | label6 = پراختیا ورکونه | data6 = {{{developer|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P178|qid={{{qid|}}}|name=developer|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{developer|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P178}}}}}}}}} | label7 =ليکوال | data7 = {{{writer|}}} | label8 = سکرېپټ ليکونکي | data8 = {{{screenplay|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P58|qid={{{qid|}}}|name=screenplay|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{screenplay|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P58}}}}}}}}} | label9 = ډاېريکټر | class9 = attendee | data9 = {{{director|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P57|qid={{{qid|}}}|name=director|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{director|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P57}}}}}}}}} | label10 = د نړیوالو نوښتګرو<span style="white-space:nowrap">ډاېريکټر</span> | class10 = attendee | data10 = {{{creative_director|}}} | label11 = ګډون کوونکي | class11 = attendee | data11 = {{{presenter|{{{host|}}}}}} | label12 = لوبګران | class12 = attendee | data12 = {{{starring|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P161|qid={{{qid|}}}|name=starring|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{starring|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P161}}}}}}}}} | label13 = قاضيان | class13 = attendee | data13 = {{{judges|}}} | label14 = اواز وړاندې کونکي | class14 = attendee | data14 = {{{voices|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P725|qid={{{qid|}}}|name=voices|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{voices|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P725}}}}}}}}} | label15 = کیسه کونکي | class15 = attendee | data15 = {{{narrated|}}} | label16 = د موسيقۍ کمپوزر ويينه | data16 = {{{theme_music_composer|}}} | label17 = سندرې پیل | data17 = {{{opentheme|}}} | label18 = سندره پای | data18 = {{{endtheme|}}} | label19 = کمپوزر | data19 = {{{composer|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P86|qid={{{qid|}}}|name=composer|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{composer|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P86}}}}}}}}} | label20 = جوړونکي هيواد | data20 = {{{country|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P495|qid={{{qid|}}}|name=country|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{country|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P495}}}}}}}}} | label21 = ژبې | data21 = {{{language|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P364|qid={{{qid|}}}|name=language|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{language|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P364}}}}}}}}} | label22 = شمېر فصلونه | data22 = {{{num_seasons|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P2437|qid={{{qid|}}}|name=num_seasons|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{num_seasons|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P2437}}}}}}}}} | label23 = د لړۍ شمیره | data23 = {{{num_series|}}} | label24 = د برخو شمير | data24 = {{{num_episodes|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P1113|qid={{{qid|}}}|name=num_episodes|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{num_episodes|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P1113}}}}}}}}} {{#if: {{{list_episodes|}}} | <span style="white-space:nowrap">([[{{{list_episodes}}}|د برخو شمير]])</span>}} | label26 = اجرایوي وړاندي کونکي | data26 = {{{executive_producer|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P1431|qid={{{qid|}}}|name=executive_producer|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{executive_producer|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P1431}}}}}}}}} | label27 = وړاندي کونکي | data27 = {{{producer|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P162|qid={{{qid|}}}|name=producer|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{producer|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P162}}}}}}}}} | label28 = لاس وهونکي | data28 = {{{editor|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P1040|qid={{{qid|}}}|name=editor|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{editor|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P1040}}}}}}}}} | label29 = موقعیت | data29 = {{{location|}}} | label30 = ويډيو جوړونه | data30 = {{{cinematography|}}} | label31 = کامره | data31 = {{{camera|}}} | label32 = وخت | data32 = {{{runtime|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P2047|qid={{{qid|}}}|name=runtime|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{runtime|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P2047}}}}}}}}} | label33 = تولید<span style="white-space:nowrap">شرکتونه</span> | data33 = {{{company|}}} | label34 = توزیع کونکي | data34 = {{{distributor|{{If first display both|{{#invoke:WikidataIB|getValue|rank=best|P750|qid={{{qid|}}}|name=distributor|suppressfields={{{suppressfields|}}}|fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}}|onlysourced={{{onlysourced|no}}}|noicon={{{noicon|no}}}|sep="<br />"|sorted=yes|{{{distributor|}}} }}|{{#ifeq:{{{refs|no}}}|yes|{{wikidata|references|normal+|{{{qid|}}}|P750}}}}}}}}} | class35 = navbox-title | label36 = نشر کونکي |data36 ={{{Broadcast|}}} | label37 = اصلي چينل | data37 = {{{network|{{{channel|}}}}}} | label38 = فرمت انځور | data38 = {{{picture_format|}}} | label39 = فرمت آواز | data39 = {{{audio_format|}}} | label40 = لومړۍ ننداره پر | data40 = {{{first_run|}}} | label41 = {{#if: {{{last_aired|}}}|اصلي ترسره کونه}} | data41 = {{{first_aired|}}} {{#if: {{{last_aired|}}}| – {{{last_aired|}}}|}} | header42 = {{#if:{{{preceded_by|}}}{{{followed_by|}}}{{{related|}}}|ور سره تړلی اثار}} | class42 = navbox-title | label43 = مخکې تر | data43 = {{{preceded_by|}}} | label44 = وروسته تر | data44 = {{{followed_by|}}} | label45 = دي ته ورته نندارې | data45 = {{{related|}}} | header46 = {{#if:{{{website|}}}{{{production_website|}}}|باندنۍ تړنې}} | class46 = navbox-title | data47 = {{#if:{{{website|}}}|[{{{website}}} {{{website_title|وېبپاڼه}}}]}} | class47 = url | data48 = {{#if:{{{production_website|}}}|[{{{production_website}}} د تولید ویب پاڼه]}} | class48 = url }}{{#if:{{{bgcolour|}}}{{{bgcolor|}}}{{{color text|}}}{{{colour text|}}}|{{main other|[[وېشنيزه: ټلویزیون رنګ د مالومات بکس لپاره کارول]]}}}}<noinclude> {{لاسوند}} <!-- category and language links go on /doc, not here --> </noinclude> cewn7x6en7kv0sya85b1mqu722cnac2 3 63272 283787 2022-08-02T14:33:37Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Naseernangyal112}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۴:۳۳, ۲ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) adlcntbnpwbe1wsi0t6h8gbs2cfygnk 0 63273 283788 2022-08-02T18:11:02Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د زرګونو کلونو په اوږدو کې د لبنان کلتور او د لبنان خلک له بېلابېلو تمدنونو نه راڅرګند شوي دي. دا ښار د فنیقیانو د اوسېدو ځای و او وروسته د اشوریانو، یونانیانو، رومیانو، ایرانیانو، عربانو، صلیبیانو، عثماني ترکانو او فرانسويانو له خوا فتح او اشغال شو. دا توپیر د لبنان په متنوع نفوس کې چې له بېلابېلو مذهبي ډلو نه رامنځته شوی او د هغوی ځانګړتیاوې د لبنان په جشنونو، ادبیاتو، هنري اثارو، خواړو او معمارۍ کې منعکسې کېږي. د اتلسمې پیړۍ په لومړیو کې مارونیت کاتولیک او دروزیانو د لبنان د متصرفات په غره کې د واکمن او ټولنیز نظام له خوا چې د «مارونیت-دروز دوالیزم» په نوم مشهور و عصري لبنان تاسیس کړ. لبنانیان د مذهبي او فرقه يي توپیرونو په درلودو سره سره، «تقریبا یو ګډ کلتور» لري. د لبنان د اساسي قانون د ۱۱ مادې پر بنسټ: «عربي رسمي ملي ژبه ده». لبناني وینا یا ژبه هغه لهجه ده چې د عامو خلکو ترمنځ کارول کېږي او د پورته ذکر شويو کلتورونو د ژبو ترکیب دی. <ref>{{cite book|title=Syria, Iran, and Hezbollah: The Unholy Alliance and Its War on Lebanon|first=Marius|last=Deeb|year=2013|isbn=9780817916664|publisher=Hoover Press|quote=the Maronites and the Druze, who founded Lebanon in the early eighteenth century.}}</ref><ref name="Stokes, Jamie page 406">Stokes, Jamie. ''Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East'', page 406</ref> د لبنان د غرنۍ مدیترانې جغرافیې د لبنان د تاریخ او کلتور په جوړولو کې رول لوبولی دی. د لبنان لرغونپوهنه ددې سیمې د پخوانیو یا تیرو سپړلو لپاره ترسره کیږي. == هنرونه == د شلمې پیړۍ په پای کې، بیروت د ډیریو ورځپاڼو، مجلو او ادبي ټولنو په درلودلو سره له قاهرې سره د نږدې ختیځ او منځني ختیځ د فکرونو د لوی مرکز د بدلېدو په پار رقابت کاوه. برسېره پر دې، بیروت د بېلابېلو تولیداتو په درلودلو سره چې ارمنستان ته یې صادرول د ارمنستان د کلتور یو پرمختللی مرکز وګرځېد.<ref>Migliorino, p. 166</ref> === لیدیز یا بصري هنرونه === داوود کورم (۱۸۵۲ـ ۱۹۳۸)، حبیب سیرور (۱۸۶۰ـ ۱۹۳۸) او خلیل سیلبی (۱۸۷۰ـ ۱۹۲۸) په لبنان کې د لومړيو مسلکي سټوډیوګانو بریالي هنرمندان ګڼل کیږي، چې د دوی دا مسلک تر اروپا پورې وِغځېد. ټول له لبنان نه بهر روزل شوي وو، د کورم او سیرور په ګډون چې د روم اکاډمۍ او سلیبي بریټانوي او امریکاییانو په اکاډمیو کې روزل شوي وو. هغوی د لبنان د لوړې ټولنې او مذهبي نارینه وو د انځورولو لپاره ډېر شهرت ترلاسه کړی وو. <ref>{{Cite web |title=Khalil Saleeby (1870-1928): A Founder of Modern Art in Lebanon |url=https://www.aub.edu.lb/art_galleries/Pages/KhalilSaleeby.aspx |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200729013259/https://www.aub.edu.lb/art_galleries/Pages/KhalilSaleeby.aspx |archive-date=July 29, 2020 |access-date=2019-10-02 |website=www.aub.edu.lb}}</ref><ref>{{Cite web |title=One Fine Art {{!}} artists - painters / habib srour |url=https://www.onefineart.com/artists/painters/habib-srour |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200729050555/https://www.onefineart.com/artists/painters/habib-srour |archive-date=July 29, 2020 |access-date=2019-10-02 |website=www.onefineart.com}}</ref> مصطفی فروخ (۱۹۰۱ـ ۱۹۵۷) د ۱۹۲۰ او ۱۹۵۰ لسیزو ترمنځ د لبنان یو له نامتو انځورګرانو نه و. هغه په رسمي توګه په روم او پاریس کې روزل شوی و، چې د خپلو کارونو په بهیر کې یې له پاریس او نیویارک نه تر بیروت پورې ځایونه یې نندارې ته وړاندې کړل.<ref>{{cite web |date=2 July 2010 |title=Moustafa Farroukh |url=http://www.kaftoun.com/component/content/article/197-moustafa-farroukh/358-moustafa-farroukh |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120307122305/http://www.kaftoun.com/component/content/article/197-moustafa-farroukh/358-moustafa-farroukh |archive-date=7 March 2012 |access-date=5 May 2012 |publisher=Kaftoun.com}}</ref> === معاصر هنر === په بیروت کې معاصر هنر د کورنۍ جګړې (۱۹۷۵ـ ۱۹۹۱) له پای ته رسیدو وروسته په سمدستي توګه پیل شو. اوسمهال ډیری معاصر هنرمندان فعاله دي، لکه: ولید رعد، د معاصرو رسنیو هنرمند چې اوسمهال په نیویارک کې اوسیږي.<ref>{{cite web |title=Media Art Net &#124; Ra'ad, Walid: Biography |url=http://www.medienkunstnetz.de/artist/raad/biography/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120430025450/http://www.medienkunstnetz.de/artist/raad/biography/ |archive-date=30 April 2012 |access-date=5 May 2012 |publisher=Medienkunstnetz.de}}</ref> د BIEL په سیمه کې د معاصر هنر دوه د نندارتون مرکزونه، د بیروت هنري مرکز او د بیروت نندارتوني مرکز د لبنان د معاصر هنر رنګینې صحنې منعکسې کوي. دا دوه مرکزونه د نندارتونونو کوربه توب لپاره په پام کې نیول شوي دي، چې د نړیوال او سیمه ییز معاصر هنر په نړۍ کې اړین دي. ډیرې هنري ګالرۍ هم د سیمه ییز هنر صحنو ته اضافه کېږي، او د ډېریو هنرمندانو لکه: ایمن بعلبکي، اکرم زعتري، مروان سحراني، ندیم اسفار، لامیا جوریګ، جان مارک نهاس، ریکارډو مبارخو، منصور الهابر، انیتا توتیکیان او ډیریو نورو کارونه نندارې ته وړاندې کوي.<ref>{{cite web |title=Ayman Baalbaki |url=http://www.lucegallery.com/artists/Ayman-Baalbaki/biography/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100426095425/http://www.lucegallery.com/artists/Ayman-Baalbaki/biography |archive-date=26 April 2010 |access-date=5 May 2012 |publisher=lucegallery}}</ref><ref>{{cite web |date=22 July 2009 |title=Earth of Endless SecretsWriting for a Posterior TimeAkram Zaatari |url=http://www.beirutartcenter.org/exhibitions.php?exhibid=45&statusid=3 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111024213304/http://beirutartcenter.org/exhibitions.php?exhibid=45&statusid=3 |archive-date=24 October 2011 |access-date=5 May 2012 |publisher=Beirut Art Center}}</ref><ref>{{cite web |title=Marwan Sahmarani Biography and Links – Marwan Sahmarani on artnet |url=http://www.artnet.com/artists/marwan-sahmarani/biography-links |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120113022022/http://www.artnet.com/artists/marwan-sahmarani/biography-links |archive-date=13 January 2012 |access-date=5 May 2011 |publisher=Artnet.com}}</ref><ref>{{cite web |date=10 May 2008 |title=Nadim Asfar |url=http://www.galerietanit.com/bios/asfar/asfar.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120428043248/http://www.galerietanit.com/bios/asfar/asfar.htm |archive-date=28 April 2012 |access-date=5 May 2012 |publisher=Galerie Tanit}}</ref><ref>{{cite web |title=Independent Curators International – Lamia Joreige |url=http://curatorsintl.org/events/lamia_joreige |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111217022821/http://curatorsintl.org/events/lamia_joreige |archive-date=17 December 2011 |access-date=5 May 2012 |publisher=Curatorsintl.org}}</ref><ref>{{cite web |title=Jean-Marc Nahas |url=http://www.jeanmarcnahas.com/biography.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120118111320/http://www.jeanmarcnahas.com/biography.html |archive-date=18 January 2012 |access-date=5 May 2012 |publisher=Jean-Marc Nahas}}</ref><ref>{{cite web |title=Jean-Marc Nahas |url=http://artofthemideast.com/artists/lebanese/jean-marc-nahas/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120409100759/http://artofthemideast.com/artists/lebanese/jean-marc-nahas/ |archive-date=9 April 2012 |access-date=5 May 2012 |publisher=Art of the Mid East}}</ref><ref>{{cite web |title=Ricardo Mbarkho |url=http://www.ricardombarkho.com/html/en/bio_en.htm#up |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171028073534/http://ricardombarkho.com/html/en/bio_en.htm#up |archive-date=28 October 2017 |access-date=8 May 2018 |website=www.ricardombarkho.com}}</ref><ref>{{cite web |title=Mansour el Habre |url=http://artmedgallery.com/artist_details.php?id=22 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120307005454/http://artmedgallery.com/artist_details.php?id=22 |archive-date=7 March 2012 |access-date=5 May 2012 |publisher=ArtMed Gallery}}</ref><ref>{{cite web |title=Yale World Fellows Program &#124; The World Fellows |url=http://www.yale.edu/worldfellows/fellows/barakat.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120824060423/http://www.yale.edu/worldfellows/fellows/barakat.html |archive-date=24 August 2012 |access-date=5 May 2012 |publisher=Yale.edu}}</ref><ref>{{cite web |title=Mark Hachem Gallery :: Beirut.com :: Beirut City Guide |url=http://www.beirut.com/Galleries/Minet-elHosn/Mark-Hachem-Gallery/5207 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120124050749/http://www.beirut.com/Galleries/Minet-elHosn/Mark-Hachem-Gallery/5207 |archive-date=24 January 2012 |access-date=5 May 2012 |publisher=Beirut.com}}</ref><ref>{{cite web |title=Art – Creativity's capital |url=http://executive-magazine.com/getarticle.php?article=12129 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120126160600/http://executive-magazine.com/getarticle.php?article=12129 |archive-date=26 January 2012 |access-date=5 May 2012 |publisher=Executive-magazine.com}}</ref><ref>{{cite web |title=galerie JANINE RUBEIZ |url=http://www.galeriejaninerubeiz.com/pages/galerie.php?lang=en |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205033545/http://www.galeriejaninerubeiz.com/pages/galerie.php?lang=en |archive-date=5 February 2012 |access-date=5 May 2012 |publisher=galerie JANINE RUBEIZ}}</ref><ref>{{cite web |title=Galerie Alwane |url=http://www.saifivillage.com/shops/alwane |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304060426/http://www.saifivillage.com/shops/alwane |archive-date=4 March 2016 |access-date=1 August 2015 |publisher=SAIFI VILLAGE}}</ref> === معمارۍ === معمارۍ په لبنان کې د بیلابیلو نیواکګرو د واکونو میراثونه چې له هغې ډلې رومیان، فنیقیان، عثمانیان او فرانسویان او همدارنګه له خپلواکۍ وروسته پرمختګونه هم په کې شامل دي. کله چې عثمانیانو په ۱۶۱۳ کې فخرالدین د ایټالیا توسکاني ته تبعید کړ، هغه له میډیسیانو سره یوځای شو. په ۱۶۱۸ کې کله چې لبنان ته راستون شو، هغه د لبنان عصري کول پیل کړل. هغه د ورېښمو صنعت ته وده ورکړه، د زیتون د تېلو تولید ته یې وده ورکړه او ګڼ شمېر ایټالیوی انجینران یې له ځانه سره راوستل چې په ټول هېواد کې یې د ماڼیو او ملکي ودانیو جوړول پیل کړل. د بیروت او په ځانګړې توګه د سیډون ښارونه په ایټالیايي سبک جوړ شوو.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Gh8ZrZRKaRwC&q=Italianate+architecture+Fakhreddine&pg=PA294|title=Syria & Lebanon&nbsp;— Google Books|access-date=2010-01-18|isbn=978-1-86450-333-3|author1=Carter, Terry|author2=Dunston, Lara|author3=Humphreys, Andrew|year=2004}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=AylB2M5DjaoC&q=Italianate+architecture+Fakhreddine&pg=PA26|title=Warlords and merchants: the Lebanese ... - Google Books|access-date=2010-01-18|isbn=978-0-86372-297-4|author1=Dib, Kamal|author2=Dīb, Kamāl|year=2004}}</ref> === ادبیات === خلیل جبران (۱۸۸۳-۱۹۳۱) چې په بشاري کې زیږیدلی، په ځانګړې توګه د The Prophet (۱۹۲۳) کتاب لپاره یې، چې له شلو نه زیاتو ژبو ته ژباړل شوی دی ډېر شهرت ترلاسه کړی دی. څو معاصرو لبناني لیکوالانو هم نړیوال بریالیتوبونه ترلاسه کړي، چې په هغې ډلې کې الیاس خوری، امین معلوف، حنان الشیخ،  او جورجس شهاده هم شامل دي.<ref>The Hindu (5 January 2003). {{usurped|[https://web.archive.org/web/20100812094242/http://www.hinduonnet.com/thehindu/lr/2003/01/05/stories/2003010500320500.htm Called by life]}}. The Hindu. 5 January 2003. Retrieved 8 January 2007.</ref><ref>{{Cite web |date=20 November 2018 |title=Seeing the Opportunities in Disruptive Interruptions |url=https://www.ypo.org/2018/11/seeing-the-opportunities-in-disruptive-interruptions/}}</ref><ref>{{cite web |title=Family Business Expert Shares Secrets to Multi-Generational Success |url=https://finance.yahoo.com/news/family-business-expert-shares-secrets-173000045.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925104832/https://finance.yahoo.com/news/family-business-expert-shares-secrets-173000045.html |archive-date=2018-09-25 |website=finance.yahoo.com}}</ref><ref name="forbes">{{cite web |title=Family Business Expert Shares Secrets to Multi-Generational Success |url=https://www.forbes.com/sites/forbespr/2018/05/10/family-business-expert-shares-secrets-to-multi-generational-success/#17216715278e |website=forbes.com}}</ref><ref name="forbesbooks">{{cite web |date=2 May 2018 |title=Our Authors &#124; Raméz A. Baassiri |url=https://forbesbooks.com/ramez-a-baassiri/ |website=ForbesBooks}}</ref><ref name="google">{{cite book|title=Interrupted Entrepreneurship(tm): Embracing Change in the Family Business|author=Baassiri, R.A.|date=2018|publisher=Forbes Books|isbn=9781946633361|url=https://books.google.com/books?id=KQfIswEACAAJ}}</ref><ref>{{Cite web |last=ago· |first=Chloe Ghaleb·People·4 months |date=2020-06-14 |title=12 Most Influential Lebanese Writers |url=https://www.the961.com/most-influential-lebanese-writers/ |access-date=2020-09-30 |website=The961 |language=en-US}}</ref> === شاعري === د لبنان ډیری داسې پیژندل شوي شاعران هم شتون لري چې د شعر تاریخ یې په نښه کړی. د بېلګې په توګه، جبران خلیل دی چې په ۱۹۲۰ کې یې «مینه»، په ۱۹۲۳ کې «د دوستۍ په اړه» او ډېری نور شعرونه لیکلي دي.<ref>{{Cite web |last=Poets |first=Academy of American |title=Poems by Kahlil Gibran |url=https://poets.org/poems/kahlil-gibran |access-date=2020-09-30 |website=poets.org}}</ref> == مشهور کلتور == === موسیقي === په لبناني ټولنې کې موسيقي ډېره مشهوره ده. په داسې حال کې چې په لبنان کې دودیزه ولسي موسیقۍ ډېره دود ده، خو عصري موسیقۍ چې هغه کې دودیز سبکونه، پاپ او ترکیبي شامل دي په چټکۍ سره د ودې په حال کې دي. راډیويي مرکزونه بېلابېل ژانرونه او ژبې، لکه دودیز، کلاسیک عربي او ارمني وړاندې کوي. نامتو دودیز موسیقاران دا دي فیروز، صباح میلهم برکات، وادیه الصافي، ماجده الرومي او نجوا کرم. <ref name="MusicLP">{{Cite book|last=Carter|first=Terry|author2=Dunston Lara|others=Thomas Amelia|title=Lonely Planet Syria & Lebanon|publisher=Lonely Planet|date=15 July 2008|edition=3|series=[[Lonely Planet]]|pages=254–255|chapter=Arts|isbn=978-1-74104-609-0|chapter-url=https://books.google.com/books?id=_R-I_Gx5OgQC&pg=PA255|access-date=19 September 2009}}</ref><ref name="Traditional">{{Cite book|last=Sheehan|first=Sean|author2=Latif Zawiah|title=Lebanon|publisher=Marshall Cavendish Children's Books|date=30 August 2007|edition=2|series=Cultures of the World|page=105|chapter=Arts|isbn=978-0-7614-2081-1|chapter-url=https://books.google.com/books?id=cA-RDzlwVVAC&pg=PA105|access-date=19 September 2009}}</ref><ref>McKenzie, Robert. ''Comparing Media from Around the World'', Pearson/Allyn and Bacon, 2006, p. 372 {{ISBN|0-205-40242-9}}</ref><ref>{{Cite book|last=Kamalipour|first=Yahya|author2=Rampal Kuldip|title=Media, sex, violence, and drugs in the global village|publisher=Rowman & Littlefield Publishers, Inc.|date=15 November 2001|page=265|chapter=Between Globalization and Localization|isbn=978-0-7425-0061-7|chapter-url=https://books.google.com/books?id=yL3l0GwdNcsC&pg=PA265|access-date=19 September 2009}}</ref><ref name="rock hall">{{cite web |title=Library and Archives Subject File (Rock and Roll Hall of Fame and Museum Records--Curatorial Affairs Division Records) - Rock and Roll Hall of Fame and Museum - Library and Archives - Catalog |url=http://catalog.rockhall.com/catalog/RG-0009/ref707 |access-date=8 May 2018 |website=catalog.rockhall.com}}</ref><ref name="Daily Star Rock Hall">O'Connor, Tom. [https://www.dailystar.com.lb/News/Lebanon-News/2016/Apr-27/349450-lydia-canaan-one-step-closer-to-rocknroll-hall-of-fame.ashx "Lydia Canaan One Step Closer to Rock n' Roll Hall of Fame"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160429000832/http://www.dailystar.com.lb/News/Lebanon-News/2016/Apr-27/349450-lydia-canaan-one-step-closer-to-rocknroll-hall-of-fame.ashx|date=2016-04-29}}, ''[[The Daily Star (Lebanon)|The Daily Star]]'', Beirut, April 27, 2016.</ref><ref name="Daily Star Rock Hall2">O'Connor, Tom. [https://www.dailystar.com.lb/News/Lebanon-News/2016/Apr-27/349450-lydia-canaan-one-step-closer-to-rocknroll-hall-of-fame.ashx "Lydia Canaan One Step Closer to Rock n' Roll Hall of Fame"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160429000832/http://www.dailystar.com.lb/News/Lebanon-News/2016/Apr-27/349450-lydia-canaan-one-step-closer-to-rocknroll-hall-of-fame.ashx|date=2016-04-29}}, ''[[The Daily Star (Lebanon)|The Daily Star]]'', Beirut, April 27, 2016.</ref><ref>Salhani, Justin. [http://www.dailystar.com.lb/News/Lebanon-News/2014/Nov-17/277842-lydia-canaan-the-mideasts-first-rock-star.ashx? "Lydia Canaan: The Mideast's First Rock Star"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150505080129/http://www.dailystar.com.lb/News/Lebanon-News/2014/Nov-17/277842-lydia-canaan-the-mideasts-first-rock-star.ashx|date=2015-05-05}}, ''[[The Daily Star (Lebanon)|The Daily Star]]'', Beirut, November 17, 2014.</ref><ref>Livingstone, David. [https://myspace.com/lydiacanaan/mixes/streammix-705381/photo/372420906 "A Beautiful Life; Or, How a Local Girl Ended Up With a Recording Contract in the UK and Who Has Ambitions in the U.S."] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160423022027/https://myspace.com/lydiacanaan/mixes/streammix-705381/photo/372420906|date=2016-04-23}}, ''Campus'', No. 8, p. 2, Beirut, February 1997.</ref><ref>Ajouz, Wafik. [https://myspace.com/lydiacanaan/mixes/705381/photo/372420909 "From Broumana to the Top Ten: Lydia Canaan, Lebanon's 'Angel' on the Road to Stardom"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150619010641/https://myspace.com/lydiacanaan/mixes/705381/photo/372420909|date=2015-06-19}}, ''Cedar Wings'', No. 28, p. 2, Beirut, July–August 1995.</ref><ref>Aschkar, Youmna. [https://myspace.com/lydiacanaan/mixes/705381/photo/372420911 "New Hit For Lydia Canaan"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150619221011/https://myspace.com/lydiacanaan/mixes/705381/photo/372420911|date=2015-06-19}}, ''Eco News'', No. 77, p. 2, Beirut, January 20, 1997.</ref><ref>One source says "cult following", other says "folk hero"</ref><ref name="MusicLP2">{{Cite book|last=Carter|first=Terry|author2=Dunston Lara|others=Thomas Amelia|title=Lonely Planet Syria & Lebanon|publisher=Lonely Planet|date=15 July 2008|edition=3|series=[[Lonely Planet]]|pages=254–255|chapter=Arts|isbn=978-1-74104-609-0|chapter-url=https://books.google.com/books?id=_R-I_Gx5OgQC&pg=PA255|access-date=19 September 2009}}</ref> === د لبنان او مصر ترمنځ کلتوري اړیکې === د لبنان او مصر ترمنځ کلتوري اړیکې د تاریخي کلتوري اړیکو یو ځانګړی ډول ګڼل کیږي، ځکه چې د لبنان او مصري کلتورونو ترمنځ په ځانګړې توګه د ادبیاتو، تیاتر، سینما او ژورنالیزم په برخو کې د پام وړ نږدې والی شتون لري، او د یو بل پر وړاندې یې نه جلا کېدونکی رول لوبولی دی په ځانګړې توګه د تیاتر، سینما او ژورنالیزم په برخه کې، دا هغه څه دي چې د لبنان په هکله د مصر کنفرانس له خوا تایید شوي.<ref>{{cite web |title=سفير لبنان بالقاهرة : حريصون على تدعيم أواصر التعاون مع مصر |url=http://www.el-balad.com/761416 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160405104551/http://www.el-balad.com/761416 |archive-date=5 April 2016 |access-date=8 May 2018 |website=el-balad.com}}</ref> == فیشن یا موډ == ډیری هغه عیسویان او مسلمانان چې په ښارونو کې ژوند کوي عصري جامې اغوندي. په کلیوالو سیمو کې، ځینې وختونه ښځې رنګارنګ دودیزې لمنې اغوندي او نارینه دودیز شیروال (ازاد شلوار) اغوندي. په تاریخي لحاظ د دوی جامې عثماني وې، چې اوس یوازې د یوه دودیز کلتور د یوې برخې په توګه پاتې دي. نن ورځ، تقریبا ټول لبنانیان عصري جامې اغوندي. د لبنان د فیشن یا موډ په صنعت کې مشهور نومونه ایلی صاب، زهیر مراد، دارین هاچم، ریم اکرا، او ربیع کیروز دي. == رخصتۍ او جشنونه == لبنان ملي رخصتۍ او د عیسويانو او مسلمانانو رخصتۍ نمانځي. عیسوي رخصتۍ د ګریګورین او جولین له کلیزې سره سم نمانځل کېږي. یوناني ارتودوکس، کاتولیک (مارونیټ او میلکیټ)، او پروتستانت عیسویان د ګریګورین کلیزه تعقیبوي، نو په دې توګه د ډسمبر په ۲۵ کریسمس نمانځي. د جنورۍ په ۶ ارمني ارتودوکس عیسویان کریسمس نمانځي، ځکه چې دوی د جولین کلیزه تعقیبوي. د مسلمانانو رخصتۍ د اسلامي قمري جنترۍ پراساس تعقیب کیږي. د مسلمانانو رخصتۍ عید الفطر یا کوچنی اختر (د روژې د میاشتې په پای کې درې ورځنی اختر)، عید الاضحی یا لوی اختر (د قربانۍ اختر) چې مکې ته د کلني حج په بهیر کې نمانځل کېږي او همدارنګه د الله د رضا لپاره د ابراهیم  ع د خپل زوی قرباني کول، د محمد صلی الله علیه وسلم د پیدایښت، او عاشورا دي. د لبنان په ملي رخصتیو کې د کارګرانو ورځ، د خپلواکۍ ورځ، او د شهیدانو ورځ شامله ده.<ref name="Festivals">{{Cite book|last=Sheehan|first=Sean|author2=Latif|others=Zawiah|title=Lebanon|publisher=Marshall Cavendish Children's Books|date=30 August 2007|series=Cultures of the World|volume=13|page=123|chapter=Leisure|isbn=978-0-7614-2081-1|chapter-url=https://books.google.com/books?id=cA-RDzlwVVAC&pg=PA123}}</ref><ref>{{cite web |title=Lebanon Summer & Winter Festivals |url=http://www.lebanon-tourism.gov.lb/news/Details.aspx?NewsId=10 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722145040/http://www.lebanon-tourism.gov.lb/news/Details.aspx?NewsId=10 |archive-date=22 July 2011 |access-date=19 October 2009 |work=Lebanese Ministry of Tourism}}</ref><ref>{{Cite book|last=Carter|first=Terry|author2=Dunston Lara|others=Humphreys Andrew|title=Syria & Lebanon|publisher=Lonely Planet|date=1 August 2004|edition=2|series=Guidebook Series|page=[https://archive.org/details/isbn_9781864503333/page/11 11]|chapter=Getting Started|isbn=978-1-86450-333-3|url=https://archive.org/details/isbn_9781864503333|url-access=registration}}</ref> == سرچينې == hqecz3j5skz6o00zjiegkabkl1w4yzu 0 63274 283789 2022-08-02T18:13:43Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د منځنيو پېړيو تود پړاو (MWP)، کوم چې د منځنیو پېړيو د غوره اقليم يا د منځنيو پېړيو د غېر منظم پړاو په نوم هم پېژندل کېږي، په شمالي اتلانتيکه سيمه کې د يو تود اقليم وخت و، کوم وخت چې د شا اوخوا ۹۵۰ څخه تر ۱۲۵۰ پورې موده په بر کې نيولې وه. اقليمي نيابتي اسناد ښيی چې د بېلا بېلو سیمو لپاره په بيلا بېلو وختونو کې د تودوخې لوړوالی منځ ته راغلی دی، کوم چې د دې ښودنه کوي چې MWP په نړیواله کچه یو ډول پېښه نه وه.<ref>{{cite book|author=Solomon, Susan Snell; Intergovernmental Panel on Climate Change|url=http://www.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/contents.html|title=Climate change 2007: the physical science basis: contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change|publisher=Cambridge University Press for the Intergovernmental Panel on Climate Change|year=2007|isbn=978-0-521-70596-7|location=Cambridge|chapter=6.6 The Last 2,000 Years|chapter-url=http://www.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch6s6-6.html}} [http://www.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch6s6-6.html Box 6.4]</ref> په شمالي اتلانتيک او نورو سيمو کې له تاوده پړاو وروسته سوړ پړاو منځ ته راغلی، کوم چې د کوچني يخي عصر (LIA) په نوم پېژندل شوی دی. ځينې دې پېښې ته د منځنيو پېړيو اقليمي بې نظمي وايي، څو په دې ټينګار وکړي چې له تودوخې پرته نورې اقليمې اغېزې هم مهمې وې. د منځنیو پېړيو د تاوده پړاو په احتمالي لاملونو کې د لمريز فعاليت زياتوالی، د اورشېندي فعالیتونو کموالی او د سمندر په جريان کې بدلونونه هم شامل دي.<ref>{{cite web |title=How does the Medieval Warm Period compare to current global temperatures? |url=http://www.skepticalscience.com/medieval-warm-period.htm |access-date=October 12, 2017 |work=SkepticalScience}}</ref> == څېړنه == عموماً باور دا دی چې د منځنيو پېړيو تود پړاو د ۹۵۰ څخه تر ۱۲۵۰ کلونو منځ کې پېښ شوی چې دا منځنۍ اروپايي پېړۍ وې. په ۱۹۶۵ز کال کې، «هيوبرټ ليمب»، څوک چې د پخوانيو ځمک پېژندنو عصرونو د اقليمي حالاتو له لومړيو پوهانو څخه يو و، د نباتاتو له معلوماتو، تاریخي اسنادو له څېړنو او موسم له پېژندلو، تر څنګ يې له هغو اسنادو څخه چې د ۱۲۰۰ او ۱۶۰۰ کلونو تر منځ په انګلستان کې د خپرې تودوخې او باران ورښت ښودنه کوي، پر بنسټ يوه څېړنه خپره کړې وه. هغه وړانديز کړی و چې «د څېړنو په ګڼو برخو کې داسې شواهد راټول شوي چې د نړۍ په ډېرو برخو کې په ځانګړي ډول د تود اقليم لور ته اشاره کوی، کومه تودوخه چې د ۱۰۰۰ څخه تر ۱۲۰۰۰ز کلونو په شا اوخوا کې تر څو پېړيو روانه وه، له دې وروسته د تودوخې په درجه کې کمښت راغی، تر دې چې د ۱۵۰۰ او ۱۷۰۰ تر منځ کلونه د وروستي یخي عصر څخه وروسته تر ټولو سوړ پړاو».<ref name="lamb65">{{cite journal|doi=10.1016/0031-0182(65)90004-0|title=The early medieval warm epoch and its sequel|year=1965|last1=Lamb|first1=H.H.|journal=Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology|volume=1|pages=13–37|bibcode=1965PPP.....1...13L}}</ref> تود پړاو د MWP په نوم پېژندل کېږي او ساړه پړاو ته د کم يخي عصر (LIA) نوم ورکړل شوی و. په هر حال، دا اند چې تود پړاو يوه نړیواله پېښه وه، د نورو څېړونکو له خوا ننګول شوی دی. د ۱۹۹۹۰ز کال د IPCC په لومړي څېړنيز راپور کې «په منځنيو پېړيو کې تود پړاو د شا اوخوا ۱۰۰۰ز (چې احتمالاً نړيوال نه و) او کوچني يخي عصر په اړوند بحث شوی دی، کوم چې د نولسمې پېړۍ له منځ څخه تر پايه پورې پای ته رسېدلی و». په دې راپور کې راغلي چې «د لسمې پېړۍ له وروستيو څخه د ديارلسمې پېړۍ تر لومړيو پورې (شا او خوا ۹۵۰ څخه تر ۱۲۵۰ پورې) په لودېديځه اروپا، ايسلينډ او ګرين لينډ کې د تودوخې درجه په غېر معمولي ډول ډېره توده وه». له ۲۰۰۱ز کال راهيسې د IPCC درېيم ارزونکي راپور تر ټولو نوې څېړنه لنډيز کړې ده: «شواهد په دې ټاکلي وخت کې د هممهالې نړيوالې غېر معمولي يخنۍ يا ګرمۍ پړاونه نه تاييدوي، تر څنګ يې د «کوچنی يخي عصر» او «د منځنيو پېړيو تود پړاو» دوديز اصطلاحات په بنسټيز ډول د تېرو پېړيو په نيمه کره، يا نړيوالې منځنۍ کچې تودوخې درجې په بدلونونو کې د شمالي نيمې کرې د بهيرونو په روښانه کولو کې مستند شوي دي».<ref name="far199">[[IPCC First Assessment Report]] Working Group 1 report, [https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/03/ipcc_far_wg_I_chapter_07-1.pdf Chapter 7], Executive Summary p. 199, Climate Of The Past 5,000,000 Years p.202.</ref> د يخ له ټوټو، د ونو له کړيو او د جهيلونو له زېرمو څخه تر لاسه شوي د نړيوالې تودخې درجې تاريخچې ښودلې چې د شلمې پېړۍ د لومړيو او منځنيو په پرتله، هغه مهال نړۍ په نړیواله کچه تر يو بريده سړه وه (تر ۰.۰۳ سانتيګراده). په تېرو پېړيو کې د سيمې لپاره د ځانګړي اقليم بيا جوړولو د پخوانيو ځمک پېژندنو عصرونو د اقليمي حالاتو پوهان، په دوديز ډول خپلې سړې وقفې د «LIA» او خپلې تودې وقفې د «MWP» په توګه په نښه کوي. نور هم د همدې دود پيروي کوي او کله چې د LIA يا MWP په وختي چوکاټ کې کومه مهمه اقليمي پېښه موندل کېږي، نو دوی دا پېښې تر همدې پړاو پورې تړي. د MWP ځّينې پېښې بيا هم د ډېرو تودو پېښو پر ځای لمدې يا سړې پېښې وي، په ځانګړي ډول په منځنۍ انترکتيکا کې، چېرته چې د اقليم داسې بېلګې لېدل شوي، کومې چې د شمالي اتلانتيک سره مخالفې وې. == د منځنيو پېړيو د تود پړاو پر مهال نړيوال اقليم == په ۲۰۱۹ز کال کې، د نيابتي معلوماتو د يوې ټولګې په کارولو سره، «Pages-2k» کنسورشيم تاييد کړه چې د منځنيو پېړيو د موسم بې نظمي په نړیواله کچه هممهاله پېښه نه وه. په MWP کې تر ټولو تود ۵۱ کال موده په بېلا بېلو سيمو کې په یو وخت کې پېښه نه شوه. له صنعتي کېدو مخکې شريکه زمانه کې د نړيوال چوکاټ پر ځای، دوی د يو سيمه ييز اقليمي  بدلون په اړوند بحث کوي، څو په پوهه کې مرسته تر لاسه کړي.<ref>{{Cite journal|last1=Neukom|first1=Raphael|last2=Steiger|first2=Nathan|last3=Gómez-Navarro|first3=Juan José|last4=Wang|first4=Jianghao|last5=Werner|first5=Johannes P.|date=2019|title=No evidence for globally coherent warm and cold periods over the preindustrial Common Era|url=https://www.nature.com/articles/s41586-019-1401-2|journal=Nature|language=en|volume=571|issue=7766|pages=550–554|doi=10.1038/s41586-019-1401-2|pmid=31341300|bibcode=2019Natur.571..550N|s2cid=198494930|issn=1476-4687}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Emile-Geay|first1=Julien|last2=McKay|first2=Nicholas P.|last3=Kaufman|first3=Darrell S.|last4=von Gunten|first4=Lucien|last5=Wang|first5=Jianghao|last6=Anchukaitis|first6=Kevin J.|last7=Abram|first7=Nerilie J.|last8=Addison|first8=Jason A.|last9=Curran|first9=Mark A.J.|last10=Evans|first10=Michael N.|last11=Henley|first11=Benjamin J.|date=2017-07-11|title=A global multiproxy database for temperature reconstructions of the Common Era|journal=Scientific Data|language=en|volume=4|issue=1|pages=170088|doi=10.1038/sdata.2017.88|pmid=28696409|pmc=5505119|bibcode=2017NatSD...470088E|issn=2052-4463|doi-access=free}}</ref> == شمالي اتلانتيک == د « Lloyd D. Keigwin» د ۱۹۹۶ز کال په «سارګاسو سمندر» کې د سمندري رسوباتو څخه د راډيو کاربن له هستې بکس څخه تر لاسه شويو معلوماتو له مطالعې معلومه شوه چې شا اوخوا ۴۰۰ کاله مخکې، د LIA په پړاو کې او ۱۷۰۰ کاله مخکې د دې سمندر د سطحې د تودوخې درجه نږدې ۱ سانتيګراد (۱.۸ فارنهايت) يخه وه، او شا او خوا زر کاله مخکې د MWP پر مهال نږدې ۱ سانتيګراد ګرمه وه. مان او نورو (۲۰۰۹) د پورټو ریکو، خليجي ساحل او اتلانتيک ساحل له فلوريډا څخه تر نیو اينګلينډ پورې د رسوبي نمونو په کارولو سره، د MWP پړاو شمالي اتلانتيک کې د استوايي توپان د فعاليتونو اوج موندلی، له کوم څخه وروسته فعاليتونو کې چې کمښت منځ ته راغلی دی.<ref name="Mann et al. 2009">{{cite journal|doi=10.1038/nature08219|title=Atlantic hurricanes and climate over the past 1,500 years|year=2009|last1=Mann|first1=Michael E.|last2=Woodruff|first2=Jonathan D.|last3=Donnelly|first3=Jeffrey P.|last4=Zhang|first4=Zhihua|journal=Nature|volume=460|issue=7257|pages=880–3|pmid=19675650|bibcode=2009Natur.460..880M|hdl=1912/3165|s2cid=233167|hdl-access=free}}</ref> === ايسلينډ === په ايسلينډ کې په لومړي ځل له ۸۶۵ څخه تر ۹۳۰ پورې استوګنه شوې ده، دا هغه موده وه چې خلک فکر کوي د بېړۍ چلولو او کروندګرۍ لپاره ډېره توده وه. د سمندري هستو د موندنو او ايزوتوب د تحليلونو او د ايسلينډ د «تنپوستو» ژويو د ودې د بېلګو له معاينې څخه، «پيترسن» او نورو د رومي تود پړاو څخه نيولې بيا تر MWP او LIA پورې، د يو ثابت اکسيجن (δ18 O) او کاربن (δ13 C) ايزوتوب د لسيزو تاريخچه بيا جوړه کړه. پيټرسن او نور دې پايلې ته ورسېدل چې د دوبي تودوخه لوړه پاتې شوه، خو د ژمي تودوخه په ايسلينډ کې د لومړۍ مېشتېدنې څخه وروسته کمه شوې وه.<ref>{{Cite book|last=Gunnar Karlsson|url=https://www.worldcat.org/oclc/42736334|title=The history of Iceland|date=2000|publisher=University of Minnesota Press|isbn=0-8166-3588-9|location=Minneapolis, Minn.|oclc=42736334}}</ref><ref>{{Cite book|last=Lamb|first=H. H.|url=https://www.worldcat.org/oclc/900419132|title=Climate : present, past and future. Volume 2, Climatic history and the future|date=2011|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-80430-8|location=Abingdon, Oxon|oclc=900419132}}</ref><ref name="Patterson et al. 2009">{{cite journal|doi=10.1073/pnas.0902522107|title=Two millennia of North Atlantic seasonality and implications for Norse colonies|year=2010|last1=Patterson|first1=W. P.|last2=Dietrich|first2=K. A.|last3=Holmden|first3=C.|last4=Andrews|first4=J. T.|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|volume=107|issue=12|pages=5306–10|bibcode=2010PNAS..107.5306P|pmid=20212157|pmc=2851789|doi-access=free}}</ref> === ګرینلينډ === د ۲۰۰۹ز کال د «مين» او نورو په مطالعه کې وموندل شول چې د MWP پر مهال په سويلی ګرينلينډ او د شمالي امریکا ځينو سيمو کې د ۱۹۶۱-۱۹۹۰ څخه زیاته تودوخه وموندل شوه، د تودوخې کومه کچه چې دا مطالعه له ۹۵۰ څخه تر ۱۲۵۰ پورې ښودلې ده، په ځينو سيمو کې تودوخه د ۱۹۹۰-۲۰۱۰ د مودې د تودوخې درجې څخه ډېره وه. د LIA پر مهال د شمالي نيمې کرې ډېرو برخو د زیات سوړوالي ښودنه کړې، کومه چې دا مطالعه يې له ۱۴۰۰ څخه تر ۱۷۰۰ پورې تعريفوي، خو «ليبراډور» او د متحده ايالاتو ګوښه برخو نږدې د ۱۹۶۱-۱۹۹۰ په اوږدو کې تر يو بريده تودوخه ښودلې ده.<ref>{{cite book|last=Diamond|first=Jared|url=https://archive.org/details/collapse00jare|title=Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed|publisher=Penguin Books|year=2005|isbn=978-0-14-303655-5|location=New York|author-link=Jared Diamond}}{{Page needed|date=March 2012}}</ref><ref>{{cite web |title=Study Undercuts Idea That 'Medieval Warm Period' Was Global - The Earth Institute - Columbia University |url=http://www.earth.columbia.edu/articles/view/3266 |access-date=7 April 2018 |website=www.earth.columbia.edu}}</ref> د «نارس» له خوا د امريکاګانو مستعمره کول تر تودو پړاونو پورې تړلي دي. عام نظر دا دی چې «نارسمين» (د خلکو يوه ډله وه) له يخ څخه پاکو سمندرونو څخه په ګټې اخيستلو سره ګرينلينډ او نورې لرې پرتې شمالي سيمې مستعمره کړې. په هر حال، د کولمبیا پوهنتون یوه مطالعه وړانديز کوي چې ګرينلينډ په توده هوا کې نه و اباد شوی، بلکې په حقيقت کې د تودې هوا اغېز د ډېرې لنډې مودې لپاره و. په ۱۰۰۰ز کال کې، د «وايکنګز» لپاره د نويو ځمکو د پیدا کولو په موخه د سفر او هلته د لنډ وخت تېرولو لپاره د خپلو مېشت ځايونو د جوړولو لپاره اقليم ډېر تود و.<ref>{{Cite book|author=Ingstad, Anne Stine|url=https://archive.org/details/vikingdiscoveryo00ings/page/141|title=The Viking Discovery of America|publisher=Checkmark|year=2001|isbn=978-0-8160-4716-1|editor1=Helge Ingstad|location=New York|pages=[https://archive.org/details/vikingdiscoveryo00ings/page/141 141–169]|chapter=The Excavation of a Norse Settlement at L'Anse aux Meadows, Newfoundland|oclc=46683692|author-link=Anne Stine Ingstad|editor2=Anne Stine Ingstad|chapter-url=https://archive.org/details/vikingdiscoveryo00ings}}</ref> د ۹۸۵ په شا اوخوا کې، د ګرينلينډ په سويلي برخو کې، «وايکنګز» ختيځ ميشت ځايونه او لويديځ ميشت ځايونه وموندل. د دې ابادۍ په لومړيو پړاونو کې، دوی څاروي، پسونه او وزې وساتلې، په داسې حال کې چې د دوی د خوراکونو څلورمه برخه له سمندري خوراکونو پوره کېده. کله چې د ۱۲۵۰ په شا اوخوا کې اقليم سوړ او توپاني شو، د دوی خوراکونه په پرله پسې ډول د سمندري سرچينو پر لور ولېږدېدل. تر شا اوخوا ۱۳۰۰ کال پورې، د سيګلاوو (يو ډول غټ سمندري ژوی دی چې په عربي کې يې عجل البحر يا سمندري سخوندر بولي) ښکار د دوی د خوراکونو نږدې درې برخې برابرولې. تر ۱۳۵۰ پورې، د دوی د صادراتو غوښتنه کمه شوه او له اروپا سره يې سوداګرۍ سقوط وکړ. هلته د مېشت ځايونو وروستی تاریخ تر ۱۴۱۲ رسېږي او له هغې وروسته لسيزو کې پاتې اروپايي اوسېدونکي له هغه ځايه وکوچېدل، کوم څه چې څرګنده تدريجي انخلاء وه، بنسټيز لامل يې اقتصادي عوامل وو، لکه په سکينډنياوي هېوادونو کې د کروندځايونو زیات شتون.<ref name="www.spiegel.de">{{Cite web |last=Stockinger |first=Günther |date=10 January 2012 |title=Archaeologists Uncover Clues to Why Vikings Abandoned Greenland |url=http://www.spiegel.de/international/zeitgeist/archaeologists-uncover-clues-to-why-vikings-abandoned-greenland-a-876626.html |access-date=12 January 2013 |publisher=[[Der Spiegel]] Online}}</ref> == سرچينې == dn2nyh0ulavi6j0xolnqre1685rj8n8 0 63275 283790 2022-08-02T18:16:06Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki ډيويډ اميل دورخيم “David Emile Durkehim” (فرانسوي: [emil dyʁkɛm] يا [dyʁkajm]؛ زوکړه: ۱۸۵۸ د اپرېل ۱۵، مړينه: ۱۹۱۷ د نومبر ۱۵) يو فرانسوي ټولنپوه و. نوموړي په رسمي ډول د ټولنپوهنې پوهنيز سمون رامنځته کړ او په عمومي ډول يې د کارل مارکس “Karl Marx” او ماکس ويبر “Max Weber” دواړو تر څنګ د معاصرې ټولنيزې پوهې له اصلي ودانونکو په توګه يادونه کېږي. <ref>Marchand, Jean Jose. 23 June 1974. "[https://web.archive.org/web/20121017065220/http://www.ina.fr/art-et-culture/litterature/video/CPF86632054/claude-levi-strauss-3eme-partie.fr.html Claude Lévi-Strauss : 3ème partie]" [interview]. ''Archives du XXème siècle''. Montigny sur Aube: l'Institut national de l'audiovisuel (INA). Archived from the [http://www.ina.fr/art-et-culture/litterature/video/CPF86632054/claude-levi-strauss-3eme-partie.fr.html original] 17 October 2012.</ref><ref name="Calhoun2002-107">{{harvp|Calhoun|2002|loc=[https://books.google.com/books?id=6mq-H3EcUx8C&pg=PA107 p. 107]}}</ref><ref>Kim, Sung Ho (2007). "Max Weber". [[Stanford Encyclopedia of Philosophy]] (24 August 2007 entry) http://plato.stanford.edu/entries/weber/ (Retrieved 17 February 2010)</ref> د دورخيم د کار زياتره برخه په دې پورې تړلې وه، چې ټولنې په مدرنيته کې څه ډول خپله بشپړتيا او تړلتيا ساتلی شي. مدرنيته هغه دوره ده، چې دوديز ټولنيز او مذهبي پيوندونه په کې خورا لږ نړېوال دي او نوي ټولنيز بنسټونه په کې شته شوي دي. د ټولنې د پوهنيزې څېړنې په اړه د نوموړي مفکورې د معاصرې ټولنپوهنې د بنسټ ډبره کېښوده او هغه دا ډول پوهنيز توکي د احصائيو، سروې ګانو او تاريخي کتنې په توګه په توګه د کاتوليک او پروتستانت ډلو د ځانوژنو په شننه کې وکارول. د نوموړي لومړنی ستر ټولنپوهنيز اثر د “De la division du travail social” (ټولنه کې د کار وېش، ۱۸۹۳) تر سرليک لاندې و، چې وروسته ورپسې په ۱۸۹۵ز کال کې د “Les Regeles de la method sociologique” (د ټولنپوهنيز مېتود قواعد) خپور شو، چې دا همغه کال و چې دورخيم په کې د ټولنپوهنې لومړنۍ اروپايي څانګه برابره يا تنظيم کړه او د فرانسې د ټولپوهنې لومړنی پروفيسور شو. د “Le Suicide, 1897” تر سرليک لاندې د دورخيم د سيمينار پایليک چې په کاتوليک او پروتستانت وګړو کې د ځانوژنې د کچو څېړنه وه، په ځانګړي ډول د معاصرې ټولنيزې څېړنې لپاره لاره هواره کړه او له روانپوهنې او سياسي فلسفې څخه د ټولنيزې پوهې د بېلولو دنده يې تر سره کړه. دورخيم راتلونکي کال (۱۸۹۸ز) کې “L’Annee Sociologique” ورځپاڼه رامنځته کړه. “Les Formes elementaires de la vie religieuse” (۱۹۱۲؛ د مذهبي ژوند لومړنۍ بڼې) په نوم کتاب د مذهب يوه نظريه وړاندې کړه، چې د اصلي او معاصرو ټولنو ټولنيز او کلتوري ژوند پرتله کوي. <ref name="Allan_104">{{harvp|Allan|2005|p=104}}</ref> دورخيم د مشروع پوهې پوه توګه د ټولنپوهنې په منښت سره وار له مخه په ژور ډول تر نفوذ لاندې راغلی و. نوموړي هغه مثبت پلوي يا مثبت اصالت ښه يا بشپړ کړ، چې په اصل کې وار له مخه د “Auguste Comte” له لورې برابر شوی و او هغه څه هڅوي، چې د اپيستيمولوژيکي رياليزم [هغه عقيده چې وايي موجودات له ذهن څخه د باندې په واقعي ډول شته] د بڼې په توګه ګڼل کېدلی شي او همدار راز په ټولنيزه پوهه کې د انګېرنې او قياس له موډل څخه ګټه اخېستنه هم هڅوي. د دورخيم لپاره ټولنپوهنه د بنسټونو پوهه وه، چې ياده اصطلاح د يو څه پراخه معنا له مخې «د اشتراکيت په واسطه د رامنځته شوي چلند د باورونو او دودونو» پېژني، چې د جوړښتي ټولنيزو حقيقتونو د موندنه په نښه کوي. دورخيم په دې ډول د جوړښتي وظيفوي اصالت ستر وړاندې کونکی و، چې په ټولنپوهنه او انسان پوهنه دواړو کې يو بنسټيز ليد دی. د نوموړي له نظره ټولنيزه پوهه بايد په هغه مفهوم کې په سوچه ډول جامع وي، چې له مخې يې ټولنپوهنه بايد د اشخاصو د معلومه عملونو اړوند ټاکلې يا محدودې څېړنې په پرتله په پراخه کچه د ټولنې اړوند ښکارندې وڅېړې. <ref name=":0">Durkheim, Émile. 1982 [1901]. "Preface to the Second Edition". Pp. 34–47 in ''[[The Rules of Sociological Method|The Rules of Sociological Method and Selected Texts on Sociology and its Method]]'', edited by [[Steven Lukes|S. Lukes]], translated by W. D. Halls. New York: The Free Press. {{ISBN|978-0-02-907940-9}}. p. 45.</ref> نوموړی په ۱۹۱۷ ز کال کې د خپلې مړينې تر وخته پورې د فرانسې د روښانفکرۍ ژوند يو واکمن ځواک پاتې شو، چې ګڼ شمېر ويناوې يې وړاندې کړې د پوهې، اخلاق، ټولنيزې ډلبندۍ، مذهب، قانون، زده کړو او انحراف په ګډون يې د بېلابېلو موضوعګانو په اړه کتابونه چاپ کړل. د «ډله ايز شعور» غوندې ځينې هغه اصطلاحات چې نوموړي نوي رامنځته کړل، اوس هم د نامتخصص وګړو له لورې کارول کېږي. <ref>Durkheim, Emile. 1993 [1893]. ''[[The Division of Labour in Society]]'', translated by G. Simpson. New York: [[Free Press (publisher)|The Free Press]]. p. ix.</ref> == ژوند ليک == === د ژوند لومړني وختونه او ميراث === ډيويډ اميل دورخيم د فرانسې د لورين په اپينال “Epinal, Lorraine, France” کې د ۱۸۵۸ ز کال د اپرېل پر ۱۵ نېټه له ميلاني “Melanie” (Isidor) او مويس دورخيم “Moise Durkheim” څخه وزېږېد، چې د پرهېزګاره فرانسوي يهودانو “French Jews” د نسب اوږده لړۍ کې راځي. دا چې د نوموړي پلار، نيکه او ستر نيکه ټول د ښاغلي يا د يهودي کورنۍ مشران (rabbis) وو، ځوان دورخيم خپلې زده کړې په يو “rabbinical” ښوونځي کې پيل کړې. که څه هم د کوچنيوالي په عمر کې يې ښوونځي بدل کړل او د خپلې کورنۍ د پلونو د نه څارلو پرېکړه يې وکړه. نوموړي په حقيقت کې په بشپړ ډول د يو بې دينه يا سيکيولر ژوند مشري وکړه، چې په واسطه يې د نوموړي د کار ډېره برخه د دې څرګندولو ته ځانګړې شوې وه، چې مذهبي ښکارندې د اسماني عواملو په پرتله له ټولنيزو عواملو څخه سرچينه اخېستې ده. د دې حقيقت تر څنګ دورخيم له خپلې کورنۍ يا يهودي ټولنې سره خپلې اړيکې ونه پاللې. د نوموړي زياتره ګډ کار کونکي او زده کونکي يهوديان وو، چې له ځينو سره يې ان د وينې اړيکه درلوده. د بېلګې په ډول: مارسل ماوس “Marcel Mauss” چې له جګړې څخه د مخکې دورې د يادونې وړ ټولنيز انسانپوه و، د نوموړي وراره و. <ref>Jones, Robert Alun. 1986. "[http://durkheim.uchicago.edu/Biography.html Emile Durkheim: His Life and Work (1858-1917)]." Pp. 12–23 in ''Emile Durkheim: An Introduction to Four Major Works''. Beverly Hills, CA: [[SAGE Publishing|SAGE Publications]]. – via ''The Durkheim Pages'', [[University of Chicago]].</ref><ref>Tiryakian, Edward A. ''For Durkheim: Essays in Historical and Cultural Sociology''. London: [[Ashgate Publishing]]. {{ISBN|9780754671558}}. [https://books.google.ca/books?id=Z61mk-BEEQ0C&pg=PA21&lpg=PA21 p. 21].</ref><ref name="Poggi_1">Poggi, Gianfranco. 2000. ''Durkheim''. Oxford: [[Oxford University Press]]. {{ISBN|978-0-19-878087-8}}.</ref><ref name="Calhoun2002-103">{{harvp|Calhoun|2002|loc=[https://books.google.com/books?id=6mq-H3EcUx8C&pg=PA103 p. 103]}}</ref> === زده کړې === په عمر وړوکی او په عقل پوخ زده کونکی دورخيم په ۱۸۷۹ ز کال په خپله درېيمه هڅه کې کې “Ecole Normale Superieure (ENS)” ته ننوت [شامل شو]. د ياد کال د ننوت يا داخلېدلو ټولګی د نولسمې پېړۍ تر ټولو نامتو ټولګی ځکه و، چې د نوموړي زيات ټولګيوال لکه “Jean Jaures” او هينري بيرګسن “Henri Bergson” د فرانسې د روښانفکرۍ تاريخ کې ستر شخصيتونه شول. نوموړي په “ENS” کې د نوما ډينيس فسټيل ډي کولېنګس “Numa Denis Fustel de Coulanges” تر لارښوونې لاندې زده کړې وکړې، چې د ټولنيزې پوهې د نظر په درلودلو سره د لرغوني يونان او روم د سبکونو پلوی و. دورخيم د “Montesquieu” په سرليک باندې لاتيني ژبه کې د خپلې دوکتورا پايليک وليکه. په ورته وخت کې يې “Auguste Comte” او هيربرت سپينسر “Herbert Spencer” هم ولوستل، چې په واسطه يې دورخيم پر خپل مسلک باندې له ډېر کوچنيوالي څخه د ټولنې پر وړاندې پوهنيزه وسيله کې لېوال شو. دې حالت له فرانسوي پوهنيز سيستم سره د زياتو شخړو له منځه د لومړني ټکر معنا درلوده، چې هغه وخت يې د ټولنيزې پوهې هيڅ نصاب نه درلود. دورخيم ته انساني څېړنې بې خونده ښکاره شوې او له همدې امله يې خپل پام له روانپوهنې او فلسفې څخه اخلاقو او په پای کې ټولنپوهنې ته واړوه. نوموړي په ۱۸۸۲ ز کال په فلسفه کې خپل “aggregation” تر لاسه کړ، که څه هم يو کال مخکې د يوې سختې ناروغۍ له امله يې د وروستۍ درجې تر څنګ د زده کړو ياد بهير پای ته ورساوه. <ref>{{harvp|Bottomore|Nisbet|1978|p=8}}</ref><ref>{{harvp|Lukes|1985|p=64}}</ref><ref name="Calhoun2002-1032">{{harvp|Calhoun|2002|loc=[https://books.google.com/books?id=6mq-H3EcUx8C&pg=PA103 p. 103]}}</ref> د ټولنې پر وړاندې د نوموړي لارې چارې دورخيم لپاره پاريس کې د سترې پوهنيزې ګومارنې د تر لاسه کولو د موکې مخنيوی وکړ. له ۱۸۸۲ څخه تر ۱۸۸۷ ز کال پورې يې په بېلابېلو ولايتي ښوونځيو کې فلسفه تدريس کړه. نوموړي په ۱۸۸۵ ز کال المان ته تګ پرېکړه وکړه، چې د دوه کالونو لپاره يې په کې د ماربرګ، برلين او ليپزيګ پوهنتونونو کې ټولنپوهنه ولوسته. لکه څرنګه چې دورخيم په بېلابېلو مقالو کې په ګوته کړي دي، نوموړي په ليپزيګ پوهنتون کې د امپريسيزم [هغه سيستم چې يوازې پر ازمايښت او قياس باندې تکيه کوي] د ارزښت ستايل او د هغه مشخص ژبه او پېچلي شيان زده کړل، چې د کارتيسي مېتود د يو څه زيات مجرد يا ذهني، روښانه او ساده نظريو پر وړاندې يې څرګند توپير درلود. نوموړي په ۱۸۸۶ ز کال د خپلې دوکتورا پايليک د برخې په توګه «ټولنه کې د کار وېش» تر سرليک لاندې خپله مسوده بشپړه کړې وه او د ټولپوهنې د نوې پوهې د رامنځته کولو پر لور يې کار کاوه. <ref name="Calhoun2002-104">{{harvp|Calhoun|2002|loc=[https://books.google.com/books?id=6mq-H3EcUx8C&pg=PA104 p. 104]}}</ref><ref>{{harvp|Jones|Spiro|1995|loc=[https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=vM5MgiPPlgcC&oi=fnd&pg=PA148 p. 149]}}</ref> ==== علمي مسلک ==== المان کې د دورخيم دوره د دې لامل شوه، چې نوموړی د الماني ټولنيزې پوهې او فلسفې په اړه ګڼ شمېر مقالې خپرې کړي. نوموړی د ويلهيلم ونډت “Wilhelm Wundt” له کار [کتاب] څخه په ځانګړي ډول اغېزمن شوی و. د دورخيم مقالې په فرانسه کې وپېژندل شوې او نوموړي په ۱۸۸۷ ز کال د بورډيوکس پوهنتون “University of Bordeaux” کې د استادۍ دنده تر لاسه کړه، چې ټاکل شوې وه، چې په ياد پوهنتون کې به د ټولنيزې پوهې لومړنۍ دورې ته تدريس کوي. د نوموړي رسمي وړ نوم “''Chargé d'un Cours de Science Sociale et de Pédagogie''” و، ځکه چې نوموړي پيداګوژي او ټولنپوهنه دواړه تدريس کړل، چې ټولنپوهنه له دې څخه مخکې هيڅکله فرانسه کې نه وه تدريس شوې. په خورا انساني پوهنځي کې د ټولنيز پوه ګومارنه د وختونو د بدلون يوه مهمه نښه او ټولنيزو پوهو مخ پر وده ارزښت او پېژندنه وه. دورخيم له همدې دريځه د فرانسوي ښوونځي سيستم په سمولو کې مرسته وکړه او د ښوونځي نصاب ته يې د ټولنيزې پوهې څېړل وروپېژندل. که څه هم د نوموړي دې مخالفتي باورونو چې مذهب او اخلاق له ټولنيز غبرګون څخه په بېلو اصطلاحاتو کې تشرېح کېدلی شي، نوموړی له زياتو نيوکو سره مخامخ کړ. <ref name="Calhoun2002-1042">{{harvp|Calhoun|2002|loc=[https://books.google.com/books?id=6mq-H3EcUx8C&pg=PA104 p. 104]}}</ref><ref name="Allan_1042">{{harvp|Allan|2005|p=104}}</ref><ref name="Poggi_12">Poggi, Gianfranco. 2000. ''Durkheim''. Oxford: [[Oxford University Press]]. {{ISBN|978-0-19-878087-8}}.</ref> == سرچينې == ofh09x1v3jw9zzzndkrs3qh1tjh73cd 283809 283790 2022-08-02T19:13:29Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 wikitext text/x-wiki {{Infobox person}}ډيويډ اميل دورخيم “David Emile Durkehim” (فرانسوي: [emil dyʁkɛm] يا [dyʁkajm]؛ زوکړه: ۱۸۵۸ د اپرېل ۱۵، مړينه: ۱۹۱۷ د نومبر ۱۵) يو فرانسوي ټولنپوه و. نوموړي په رسمي ډول د ټولنپوهنې پوهنيز سمون رامنځته کړ او په عمومي ډول يې د کارل مارکس “Karl Marx” او ماکس ويبر “Max Weber” دواړو تر څنګ د معاصرې ټولنيزې پوهې له اصلي ودانونکو په توګه يادونه کېږي. <ref>Marchand, Jean Jose. 23 June 1974. "[https://web.archive.org/web/20121017065220/http://www.ina.fr/art-et-culture/litterature/video/CPF86632054/claude-levi-strauss-3eme-partie.fr.html Claude Lévi-Strauss : 3ème partie]" [interview]. ''Archives du XXème siècle''. Montigny sur Aube: l'Institut national de l'audiovisuel (INA). Archived from the [http://www.ina.fr/art-et-culture/litterature/video/CPF86632054/claude-levi-strauss-3eme-partie.fr.html original] 17 October 2012.</ref><ref name="Calhoun2002-107">{{harvp|Calhoun|2002|loc=[https://books.google.com/books?id=6mq-H3EcUx8C&pg=PA107 p. 107]}}</ref><ref>Kim, Sung Ho (2007). "Max Weber". [[Stanford Encyclopedia of Philosophy]] (24 August 2007 entry) http://plato.stanford.edu/entries/weber/ (Retrieved 17 February 2010)</ref> د دورخيم د کار زياتره برخه په دې پورې تړلې وه، چې ټولنې په مدرنيته کې څه ډول خپله بشپړتيا او تړلتيا ساتلی شي. مدرنيته هغه دوره ده، چې دوديز ټولنيز او مذهبي پيوندونه په کې خورا لږ نړېوال دي او نوي ټولنيز بنسټونه په کې شته شوي دي. د ټولنې د پوهنيزې څېړنې په اړه د نوموړي مفکورې د معاصرې ټولنپوهنې د بنسټ ډبره کېښوده او هغه دا ډول پوهنيز توکي د احصائيو، سروې ګانو او تاريخي کتنې په توګه په توګه د کاتوليک او پروتستانت ډلو د ځانوژنو په شننه کې وکارول. د نوموړي لومړنی ستر ټولنپوهنيز اثر د “De la division du travail social” (ټولنه کې د کار وېش، ۱۸۹۳) تر سرليک لاندې و، چې وروسته ورپسې په ۱۸۹۵ز کال کې د “Les Regeles de la method sociologique” (د ټولنپوهنيز مېتود قواعد) خپور شو، چې دا همغه کال و چې دورخيم په کې د ټولنپوهنې لومړنۍ اروپايي څانګه برابره يا تنظيم کړه او د فرانسې د ټولپوهنې لومړنی پروفيسور شو. د “Le Suicide, 1897” تر سرليک لاندې د دورخيم د سيمينار پایليک چې په کاتوليک او پروتستانت وګړو کې د ځانوژنې د کچو څېړنه وه، په ځانګړي ډول د معاصرې ټولنيزې څېړنې لپاره لاره هواره کړه او له روانپوهنې او سياسي فلسفې څخه د ټولنيزې پوهې د بېلولو دنده يې تر سره کړه. دورخيم راتلونکي کال (۱۸۹۸ز) کې “L’Annee Sociologique” ورځپاڼه رامنځته کړه. “Les Formes elementaires de la vie religieuse” (۱۹۱۲؛ د مذهبي ژوند لومړنۍ بڼې) په نوم کتاب د مذهب يوه نظريه وړاندې کړه، چې د اصلي او معاصرو ټولنو ټولنيز او کلتوري ژوند پرتله کوي. <ref name="Allan_104">{{harvp|Allan|2005|p=104}}</ref> دورخيم د مشروع پوهې پوه توګه د ټولنپوهنې په منښت سره وار له مخه په ژور ډول تر نفوذ لاندې راغلی و. نوموړي هغه مثبت پلوي يا مثبت اصالت ښه يا بشپړ کړ، چې په اصل کې وار له مخه د “Auguste Comte” له لورې برابر شوی و او هغه څه هڅوي، چې د اپيستيمولوژيکي رياليزم [هغه عقيده چې وايي موجودات له ذهن څخه د باندې په واقعي ډول شته] د بڼې په توګه ګڼل کېدلی شي او همدار راز په ټولنيزه پوهه کې د انګېرنې او قياس له موډل څخه ګټه اخېستنه هم هڅوي. د دورخيم لپاره ټولنپوهنه د بنسټونو پوهه وه، چې ياده اصطلاح د يو څه پراخه معنا له مخې «د اشتراکيت په واسطه د رامنځته شوي چلند د باورونو او دودونو» پېژني، چې د جوړښتي ټولنيزو حقيقتونو د موندنه په نښه کوي. دورخيم په دې ډول د جوړښتي وظيفوي اصالت ستر وړاندې کونکی و، چې په ټولنپوهنه او انسان پوهنه دواړو کې يو بنسټيز ليد دی. د نوموړي له نظره ټولنيزه پوهه بايد په هغه مفهوم کې په سوچه ډول جامع وي، چې له مخې يې ټولنپوهنه بايد د اشخاصو د معلومه عملونو اړوند ټاکلې يا محدودې څېړنې په پرتله په پراخه کچه د ټولنې اړوند ښکارندې وڅېړې. <ref name=":0">Durkheim, Émile. 1982 [1901]. "Preface to the Second Edition". Pp. 34–47 in ''[[The Rules of Sociological Method|The Rules of Sociological Method and Selected Texts on Sociology and its Method]]'', edited by [[Steven Lukes|S. Lukes]], translated by W. D. Halls. New York: The Free Press. {{ISBN|978-0-02-907940-9}}. p. 45.</ref> نوموړی په ۱۹۱۷ ز کال کې د خپلې مړينې تر وخته پورې د فرانسې د روښانفکرۍ ژوند يو واکمن ځواک پاتې شو، چې ګڼ شمېر ويناوې يې وړاندې کړې د پوهې، اخلاق، ټولنيزې ډلبندۍ، مذهب، قانون، زده کړو او انحراف په ګډون يې د بېلابېلو موضوعګانو په اړه کتابونه چاپ کړل. د «ډله ايز شعور» غوندې ځينې هغه اصطلاحات چې نوموړي نوي رامنځته کړل، اوس هم د نامتخصص وګړو له لورې کارول کېږي. <ref>Durkheim, Emile. 1993 [1893]. ''[[The Division of Labour in Society]]'', translated by G. Simpson. New York: [[Free Press (publisher)|The Free Press]]. p. ix.</ref> == ژوند ليک == === د ژوند لومړني وختونه او ميراث === ډيويډ اميل دورخيم د فرانسې د لورين په اپينال “Epinal, Lorraine, France” کې د ۱۸۵۸ ز کال د اپرېل پر ۱۵ نېټه له ميلاني “Melanie” (Isidor) او مويس دورخيم “Moise Durkheim” څخه وزېږېد، چې د پرهېزګاره فرانسوي يهودانو “French Jews” د نسب اوږده لړۍ کې راځي. دا چې د نوموړي پلار، نيکه او ستر نيکه ټول د ښاغلي يا د يهودي کورنۍ مشران (rabbis) وو، ځوان دورخيم خپلې زده کړې په يو “rabbinical” ښوونځي کې پيل کړې. که څه هم د کوچنيوالي په عمر کې يې ښوونځي بدل کړل او د خپلې کورنۍ د پلونو د نه څارلو پرېکړه يې وکړه. نوموړي په حقيقت کې په بشپړ ډول د يو بې دينه يا سيکيولر ژوند مشري وکړه، چې په واسطه يې د نوموړي د کار ډېره برخه د دې څرګندولو ته ځانګړې شوې وه، چې مذهبي ښکارندې د اسماني عواملو په پرتله له ټولنيزو عواملو څخه سرچينه اخېستې ده. د دې حقيقت تر څنګ دورخيم له خپلې کورنۍ يا يهودي ټولنې سره خپلې اړيکې ونه پاللې. د نوموړي زياتره ګډ کار کونکي او زده کونکي يهوديان وو، چې له ځينو سره يې ان د وينې اړيکه درلوده. د بېلګې په ډول: مارسل ماوس “Marcel Mauss” چې له جګړې څخه د مخکې دورې د يادونې وړ ټولنيز انسانپوه و، د نوموړي وراره و. <ref>Jones, Robert Alun. 1986. "[http://durkheim.uchicago.edu/Biography.html Emile Durkheim: His Life and Work (1858-1917)]." Pp. 12–23 in ''Emile Durkheim: An Introduction to Four Major Works''. Beverly Hills, CA: [[SAGE Publishing|SAGE Publications]]. – via ''The Durkheim Pages'', [[University of Chicago]].</ref><ref>Tiryakian, Edward A. ''For Durkheim: Essays in Historical and Cultural Sociology''. London: [[Ashgate Publishing]]. {{ISBN|9780754671558}}. [https://books.google.ca/books?id=Z61mk-BEEQ0C&pg=PA21&lpg=PA21 p. 21].</ref><ref name="Poggi_1">Poggi, Gianfranco. 2000. ''Durkheim''. Oxford: [[Oxford University Press]]. {{ISBN|978-0-19-878087-8}}.</ref><ref name="Calhoun2002-103">{{harvp|Calhoun|2002|loc=[https://books.google.com/books?id=6mq-H3EcUx8C&pg=PA103 p. 103]}}</ref> === زده کړې === په عمر وړوکی او په عقل پوخ زده کونکی دورخيم په ۱۸۷۹ ز کال په خپله درېيمه هڅه کې کې “Ecole Normale Superieure (ENS)” ته ننوت [شامل شو]. د ياد کال د ننوت يا داخلېدلو ټولګی د نولسمې پېړۍ تر ټولو نامتو ټولګی ځکه و، چې د نوموړي زيات ټولګيوال لکه “Jean Jaures” او هينري بيرګسن “Henri Bergson” د فرانسې د روښانفکرۍ تاريخ کې ستر شخصيتونه شول. نوموړي په “ENS” کې د نوما ډينيس فسټيل ډي کولېنګس “Numa Denis Fustel de Coulanges” تر لارښوونې لاندې زده کړې وکړې، چې د ټولنيزې پوهې د نظر په درلودلو سره د لرغوني يونان او روم د سبکونو پلوی و. دورخيم د “Montesquieu” په سرليک باندې لاتيني ژبه کې د خپلې دوکتورا پايليک وليکه. په ورته وخت کې يې “Auguste Comte” او هيربرت سپينسر “Herbert Spencer” هم ولوستل، چې په واسطه يې دورخيم پر خپل مسلک باندې له ډېر کوچنيوالي څخه د ټولنې پر وړاندې پوهنيزه وسيله کې لېوال شو. دې حالت له فرانسوي پوهنيز سيستم سره د زياتو شخړو له منځه د لومړني ټکر معنا درلوده، چې هغه وخت يې د ټولنيزې پوهې هيڅ نصاب نه درلود. دورخيم ته انساني څېړنې بې خونده ښکاره شوې او له همدې امله يې خپل پام له روانپوهنې او فلسفې څخه اخلاقو او په پای کې ټولنپوهنې ته واړوه. نوموړي په ۱۸۸۲ ز کال په فلسفه کې خپل “aggregation” تر لاسه کړ، که څه هم يو کال مخکې د يوې سختې ناروغۍ له امله يې د وروستۍ درجې تر څنګ د زده کړو ياد بهير پای ته ورساوه. <ref>{{harvp|Bottomore|Nisbet|1978|p=8}}</ref><ref>{{harvp|Lukes|1985|p=64}}</ref><ref name="Calhoun2002-1032">{{harvp|Calhoun|2002|loc=[https://books.google.com/books?id=6mq-H3EcUx8C&pg=PA103 p. 103]}}</ref> د ټولنې پر وړاندې د نوموړي لارې چارې دورخيم لپاره پاريس کې د سترې پوهنيزې ګومارنې د تر لاسه کولو د موکې مخنيوی وکړ. له ۱۸۸۲ څخه تر ۱۸۸۷ ز کال پورې يې په بېلابېلو ولايتي ښوونځيو کې فلسفه تدريس کړه. نوموړي په ۱۸۸۵ ز کال المان ته تګ پرېکړه وکړه، چې د دوه کالونو لپاره يې په کې د ماربرګ، برلين او ليپزيګ پوهنتونونو کې ټولنپوهنه ولوسته. لکه څرنګه چې دورخيم په بېلابېلو مقالو کې په ګوته کړي دي، نوموړي په ليپزيګ پوهنتون کې د امپريسيزم [هغه سيستم چې يوازې پر ازمايښت او قياس باندې تکيه کوي] د ارزښت ستايل او د هغه مشخص ژبه او پېچلي شيان زده کړل، چې د کارتيسي مېتود د يو څه زيات مجرد يا ذهني، روښانه او ساده نظريو پر وړاندې يې څرګند توپير درلود. نوموړي په ۱۸۸۶ ز کال د خپلې دوکتورا پايليک د برخې په توګه «ټولنه کې د کار وېش» تر سرليک لاندې خپله مسوده بشپړه کړې وه او د ټولپوهنې د نوې پوهې د رامنځته کولو پر لور يې کار کاوه. <ref name="Calhoun2002-104">{{harvp|Calhoun|2002|loc=[https://books.google.com/books?id=6mq-H3EcUx8C&pg=PA104 p. 104]}}</ref><ref>{{harvp|Jones|Spiro|1995|loc=[https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=vM5MgiPPlgcC&oi=fnd&pg=PA148 p. 149]}}</ref> ==== علمي مسلک ==== المان کې د دورخيم دوره د دې لامل شوه، چې نوموړی د الماني ټولنيزې پوهې او فلسفې په اړه ګڼ شمېر مقالې خپرې کړي. نوموړی د ويلهيلم ونډت “Wilhelm Wundt” له کار [کتاب] څخه په ځانګړي ډول اغېزمن شوی و. د دورخيم مقالې په فرانسه کې وپېژندل شوې او نوموړي په ۱۸۸۷ ز کال د بورډيوکس پوهنتون “University of Bordeaux” کې د استادۍ دنده تر لاسه کړه، چې ټاکل شوې وه، چې په ياد پوهنتون کې به د ټولنيزې پوهې لومړنۍ دورې ته تدريس کوي. د نوموړي رسمي وړ نوم “''Chargé d'un Cours de Science Sociale et de Pédagogie''” و، ځکه چې نوموړي پيداګوژي او ټولنپوهنه دواړه تدريس کړل، چې ټولنپوهنه له دې څخه مخکې هيڅکله فرانسه کې نه وه تدريس شوې. په خورا انساني پوهنځي کې د ټولنيز پوه ګومارنه د وختونو د بدلون يوه مهمه نښه او ټولنيزو پوهو مخ پر وده ارزښت او پېژندنه وه. دورخيم له همدې دريځه د فرانسوي ښوونځي سيستم په سمولو کې مرسته وکړه او د ښوونځي نصاب ته يې د ټولنيزې پوهې څېړل وروپېژندل. که څه هم د نوموړي دې مخالفتي باورونو چې مذهب او اخلاق له ټولنيز غبرګون څخه په بېلو اصطلاحاتو کې تشرېح کېدلی شي، نوموړی له زياتو نيوکو سره مخامخ کړ. <ref name="Calhoun2002-1042">{{harvp|Calhoun|2002|loc=[https://books.google.com/books?id=6mq-H3EcUx8C&pg=PA104 p. 104]}}</ref><ref name="Allan_1042">{{harvp|Allan|2005|p=104}}</ref><ref name="Poggi_12">Poggi, Gianfranco. 2000. ''Durkheim''. Oxford: [[Oxford University Press]]. {{ISBN|978-0-19-878087-8}}.</ref> == سرچينې == 14rrj8f6851tfif7n9bmb2yb2ig2ryg 0 63276 283792 2022-08-02T18:22:04Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki پاول اليکساندرووېچ فلورنسکي “Pavel Alexandrovich Florensky” ('''P. A. Florenskiĭ''', '''Florenskii''', '''Florenskij''' هم ورته وايي؛ روسي: Па́вел Алекса́ндрович Флоре́нский؛ ارمنيايي: Պավել Ֆլորենսկի؛ روماني: ''Pavel Florenski؛'' زوکړه: ۱۸۸۲ ز [زوړ سيستم له مخې د جنوري ۹]، مړينه: ۱۹۳۷ د ډسمبر ۸) د ارتودوکس دين متخصص، پادري، فيلسوف، رياضيپوه، فزيکپوه، برېښنايي انجنير، نوښتګر يا مخترع، د ګڼو علومو پوه او د سرښندنې د پخوانۍ بڼې خلاف د نوې سرښندنې پلوی يا “neomartyr” و. <ref>[http://content.cdlib.org/xtf/view?docId=ft8h4nb55x&doc.view=content&chunk.id=d0e2864&toc.depth=1&anchor.id=0&brand=eschol Flight from Eden]</ref> == ژوند ليک == === د ژوند لومړي وختونه === پاول اليکساندوروېچ فلورنسکي د ۱۸۸۲ ز کال د جنوري پر ۲۱ [زوړ سيستم له مخې د جنوري پر ۹] نېټه په “Elisabethol Governorate” (نني لويديځ اذربايجان) کې د “Yevlakh” ښارګوټي کې د الکساندر فلورنسکي په نوم د اورګاډي د انجنيرۍ کورنۍ کې وزېږېد. پلار يې د روسي ارتودوکس کشيشانو له يوې کورنۍ څخه دی، په داسې حال کې چ ې مور يې اولګا “Olga” (سالوميا) ساپارووا (Saparyan, Sapharashvili) جورجيا کې له تبيليسي ارمنيايي “Tbilisi Armenian” اشرافو څخه وه. د نوموړي مورنۍ نيا صوفيا پاټووا “Sofia Paatova” يعنې پاتاشويلي “Paatashvili” د کاراباخ “Karabakh” له يوې ارمنیايي کورنۍ څخه وه، چې د جورجيا په بولنيسي ‘Bolnisi’ سيمه کې اوسېدله. فلورنسکي «تل د خپلې ارمنيايي کورنۍ د ريښو پلټنه وکړه» او څرګنده يې کړه، چې دوی له کاراباخ څخه وو. <ref name="Valentini">Natalino Valentini, (ed.) Pavel Florenskij, ''La colonna e il fondamento della verità'', San Paolo editore, 2010, p. lxxi.</ref><ref>{{cite web |author=Oleg Kolesnikov |title=''Pavel Florensky'' |url=http://zhurnal.lib.ru/k/kolesnikow_o/mflorensk00.shtml |language=ru}}</ref><ref>{{cite web |author=Pavel V. Florensky |author2=Tatiana Shutova |title=''Pavel Florensky'' |url=http://nasledie-rus.ru/podshivka/7312.php}} ''Nashe Nasledie'' {{in lang|ru}}</ref><ref>[http://nv.am/ne-zabyvajte-roda-svoego-proshlogo-svoego-2/ Novoe vremya, 01/02/2018]</ref><ref>Леонид Фридович Кацис, Кровавый навет и русская мысль: историко-теологическое исследование дела Бейлиса, Мосты культуры, 2006, 494 c., c. 389.</ref> فلورنسکي د خپل عالي ښوونځي زده کړې (۱۸۹۳ – ۱۸۹۹) په تبيليسي کلاسيک لېسه “Tbilisi classical lyceum” کې بشپړې کړي، چې بېلابېلو ملګرو يې وروسته ځانونه د همدې لېسې په زده کوونکو کې ګڼل، چې له ډلې يې د روسي “Cubo-Futurism” بنسټګر ډيويډ برليوک ‘David Burliuk’ يادولی شو. په ۱۸۹۹ ز کال کې فلورنسکي يو مذهبي کړکېچ وزغمه، چې د لوی تولستوی په کتنې پورې يې اړه لرله او د پوهنيز مثبت اصالت او هوښيارۍ يا معقوليت د بريدونو او نسبيت د پوهاوي له امله رامنځته شو، چې د نوموړي په کورنۍ او عالي ښوونځي کې د هغه د لومړني جوړښت بشپړونکې برخه وه. نوموړي د نظرياتو په رامنځته کولو سره په خپله د حل لارې جوړولو پرېکړه وکړه، چې ښايي د رياضياتو پر بنسټ به معنوي او پوهنيز ليدونه همغږي يا پخلا کړي. نوموړی د سترواک مسکو پوهنتون “Imperial Moscow University” د رياضياتو څانګې ته ننوت او د نيکولای بوګايف “Nikolai Bogaev” تر لارښوونې لاندې يې زده کړه وکړه او د نوموړي له زوی اندري بيلي ‘Andrei Bely’ سره ملګری شو، چې راتلونکی شاعر او د روسي سمبوليزم تيوريست و. هغه د جورج کانټور ‘Georg Cantor’ د سيټ نظريې ته په ځانګړي ډول راکښل شوی و. <ref name="Valentini2">Natalino Valentini, (ed.) Pavel Florenskij, ''La colonna e il fondamento della verità'', San Paolo editore, 2010, p. lxxi.</ref> نوموړي د لرغونې فلسفې په اړه هم دورې (کورسونه) تر لاسه کړل. د دې دورې پر مهال ځوان فلورنسکي چې هيڅ مذهبي روزنه يې نه درلوده، د فزيکي پوهې د بريدونو يا محدوديتونو تر شا يې څېړنو ته لېوالتيا ښودل پيل کړل، په ۱۹۰۴ ز کال له “Imperial Moscow University” څخه فارغ شو، پوهنتون کې يې د استادۍ دنده ونه منله او پر ځای يې د ‘Sergiyev Posad’ سيمې په “Ecclesiastical Academy” کې د دينپوهنې زده کړو ته مخه وکړه. هلته د نوموړي د دينپوهنيزو زده کړو پر مهال له ګاتسيمېن هيرمېټېج “Garhsemane Hermitage” سره د کتنې په موکه له ايلډر ايسيډور “Elder Isidore” سره په اړيکه کې شو او ايسيډور يې معنوي لارښود او پلار شو. له خپلو ملګرو زده کوونکو ايرن “Ern”، سوينېټسکي “Svenitsky” او برېښنېچيف ‘Brikhnichev’ سره يو ځای يې د عيسوي هڅې ټولنه “Christian Struggle Union" په نوم ټولنه رامنځته کړه، چې د ولاديمير سولوفيوف “Vladimir Solovyov” د اصولو له مخې يې د روسي ټولنې د بيارغونې اوښتونيزه نښه [موخه] درلوده. نوموړی وروسته په ۱۹۰۶ ز کال ياده ټولنه کې د غړيتوب له امله ونيول شو، که څه هم وروسته يې په بنسټپال عيسويت “Radical Christianity” خوځښت کې خپله لېوالتيا له لاسه ورکړه. <ref>''Salt of the Earth'' by Pavel Florensky</ref> === په ايکليسياسټيکل اکاډمي === په ايکليسياسټيکل اکاډمي “” کې د زده کړو پر مهال فلورنسکي له فلسفې، مذهب، هنر او فولکلور سره لېوالتياوې درلودې. نوموړی له خپلي ملګري اندري بيلي سره يو ځای د روسي سمبوليزم ‘Russian Symbolism’ خوځښت نامتو غړی شو او د نيو وی “New Way” او ليبرا ‘Libra’ په نوم مجلو کې يې خپلې ليکنې خپرې کړې. هغه خپل اصلي فلسفي کار [کتاب] هم پيل کړ، چې سرليک يې “''The Pillar and Ground of the Truth: an Essay in Orthodox Theodicy in Twelve Letters''” و. بشپړ کتاب يوازې په ۱۹۱۴ ز کال کې خپور شوی و، مګر د ډېری برخه يې په ۱۹۰۸ ز کال کې له اکاډمۍ څخه د نوموړی د فراغت په وخت کې بشپړه شوې وه. د نوموړي د ليکونو د يو کتاب د سريزې له مخې چې د پرينسټون پوهنتون د چاپخونې “Princeton University Press” له لورې خپور شوی دی: «ياد کتاب يو ورور يا ملګري ته د دولس ليکونو يوه لړۍ ده، چې په نښه ييز يا رمزي ډول ښايي د حضرت عيسی په توګه درک شي. د فلورنسکي کتاب ته مرکزيت د عيسوي مينې د راز راز معناګانو سپړنه ده، چې د ملګرتيا او طبيعي مينې د يو ترکيب په توګه ورته کتل کېږي. نوموړی د ورور جوړونې لرغوني عيسوي مذهبي دودونه بيانوي، چې د مينې په پاکو ملګرتياوو کې له نارينه ملګرو سره يو ځای کېږي. د دې تر څنګ فلورنسکي په شلمه پېړۍ کې يو له هغو لومړنيو مفکرينو څخه و، چې د “Divine Sophia” يا سپېڅلې سوفيا نظريه يې رامنځته کړه او دا نظریه د ښځو د حقونو د پلويو ديني متخصصانو له مرکزي موضوعګانو څخه شوه. <ref>{{cite book|url=http://press.princeton.edu/titles/6223.html|title=''The Pillar and Ground of the Truth: an Essay in Orthodox Theodicy in Twelve Letters''|date=21 March 2004|publisher=Princeton University Press|isbn=9780691117676}}</ref> مايکل هېګميسټر “Michael Hagemeister” چې د صهيون د مشرانو د تړونونو “The Protocols of the Elders of Zion” په نوم خپل کتاب له امله خورا پېژندل شوی دی، وروستۍ څېړنې يې د منلو وړ ګرځولې ده، چې د سامي ضد مواد چې د مستعار نوم له مخې ليکل شوی دي، د فلورنسکي په لاس کې دي. د فلورنسکي ژوند ليک ليکونکی اورېل پيمان “Avril Pyman” د يهوديانو په اړه د فلورنسکي دريځ په متني ډول د يادې دورې لپاره د لېبرالي کره کتونکو تر منځ د منځلاري په توګه ارزوي، چې د لرغونې روسيې د وروسته پاتې والي د پېښې او د Black Hundreds په شان د خپرونو د پارونکو د کړو وړو په وخت کې تر نيوکې لاندې نيول شوي دي. له اکاډمۍ څخه له فراغت وروسته نوموړي د ۱۹۱۰ ز کال په اګسټ کې له انا ګياتسينتووا “Anna Giatsintova” سره واده وکړ، چې د يو ملګري خور يې وه او دا هغه خوځښت و چې د نوموړي هغه ملګري يې ولړزول چې له واده سره د فلورنسکي له بېزارۍ يا مخالفت څخه خبر وو. نوموړي د فلسفې تدريس ته دوام ورکړ او تر ۱۹۱۹ ز کال پورې يې په “Troitse-Sergiyeva Lavra” کې ژوند وکړ. هغه په۱۹۱۱ ز کال کې پادريتوب ته غوره کړای شو. په ۱۹۱۴ ز کال کې يې د معنوي حقيقت په اړه “About Spiritual Truth” تر سرليک لاندې د خپلې دوکتورا پايليک وليکه. د فلسفې، دينې پوهې، هنري نظريې، رياضياتو او الکتروډيناميک برخو کې يې کتابونه خپاره کړل. نوموړی د ۱۹۱۱ او ۱۹۱۷ ز کالونو تر منځ د بوګوسلوفسکي وېسټنېک “Bogoslovskiy Vestnik” په نوم د وخت د تر ټولو باوري ارتودوکس د دين پوهنې خپرونې يا نشريې مشر و. نوموړی د مخالف روسي ليکوال وېسلي روزانوف “Vasily Rosanov” معنوي ښوونکی هم و، چې له نوموړي څخه يې په ټينګه غوښتل چې له ارتودوکس کليسا سره يو ځای شي. <ref>Avril Pyman, ''Pavel Florensky: A Quiet Genius: The Tragic and Extraordinary Life of Russia's Unknown da Vinci'', Continuum International Publishing Group, 2010 p.86.</ref> === روسيه کې د کمونيستي واکمنۍ دوره === د اکتوبر له اوښتون څخه وروسته فلورنسکي خپل دريځ په دې ډول برابر کړ: «ما خپل فلسفي او پوهنيز نړۍ ليد رامنځته کړی دی، چې که څه هم د کمونيزم له عاميانه ژباړې سره مخالفت کوي، مګر ما د دولت په خدمت کې په رښتيني ډول له خدمت کولو څخه نه منع کوي». وروسته له هغې چې بلشويکانو په ۱۹۱۸ ز کال کې “Troitse-Sergiyeva Lavra” او په ۱۹۲۱ ز کال کې ‘Sergievo-Posad Church’ کليسا بنده کړه، چې نوموړی په کې پادري و، د ليون تروتسکي “Leon Trotsky” تر سپارښتنې لاندې يې د روسيې د برېښنايي کولو لپاره د دولتي پلان “State Plan for Electrification of Russia” په اړه د کار کولو په موخه مسکو ته لاړه. لوی تروتسکي د فلورنسکي پر وړتيا باندې پوره باور درلود، چې د کليوالي روسيې پر بريښنا سمبالولو کې به له حکومت سره مرسته وکړي. د معاصرو پوهانو په اند فلورنسکي د خپلې پادرۍ په اوږده چپنه کې چې د حکومت د يوې څانګې د نورو مشرانو تر څنګ يې کار کاوه، يوه د پام وړ ليدنه يا ننداره وه. نوموړي په ۱۹۲۴ زکال کې د برېښنا نه تېرونکې وسيلې (عايق) په اړه يو اوږد پايليک وليکه. په ورته کې يې د ‘Troitse-Sergiyeva Lavra” په اړه د تاريخي کميسيون د پوهنيز يا علمي منشي په توګه کار وکړ او د لرغوني روسي هنر په اړه يې کتابونه خپاره کړل. د نوموړي په اړه ګونګوسی و، چې د سرګي راډونيژنسکي “St. Sergii Radonezhsky” د مقدساتو يا نښو نښانو د ساتلو په موخه د يوې پټې هڅې اصلي برابرونکی و، چې د له منځه وړلو امر يې د حکومت له لورې ورکول شوی و. د ۱۹۲۰ ز لسيزې په دويمه نيمايي کې فلورنسکي زياتره د فزيک او الکتروډيناميک برخو کې کار وکړ، چې په پای کې يې هندسه کې د خيالي ګڼو يا عددونو («Мнимости в геометрии. Расширение области двухмерных образов геометрии») تر سرليک لاندې خپله مقاله خپاره کړه، چې د البرت انستاين د نسبيت تيوري هندسي ژباړې ته ځانګړې شوې وه. نوموړي د نورو شيانو له منځه ادعا وکړه، چې د خيالي ګڼو يا عددونو هندسه چې د رڼا په پرتله د تېز ځغلېدونکي جسم لپاره د نسبيت د نظريې له مخې اټکل شوې ده، د خدای د پاچاهۍ “Kingdom of God” هندسه ده. په ياد کتاب کې د خدای د پاچاهۍ د يادونې له امله هغه د شوري چارواکو له لورې په شوي ضد پارونه او تبليغاتو يا پروپاګند باندې تورن و. == سرچينې == rwnjjp7wzsr2visv6e3dbpwh8hmzdmx 283806 283792 2022-08-02T19:13:26Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 wikitext text/x-wiki {{Infobox person}}پاول اليکساندرووېچ فلورنسکي “Pavel Alexandrovich Florensky” ('''P. A. Florenskiĭ''', '''Florenskii''', '''Florenskij''' هم ورته وايي؛ روسي: Па́вел Алекса́ндрович Флоре́нский؛ ارمنيايي: Պավել Ֆլորենսկի؛ روماني: ''Pavel Florenski؛'' زوکړه: ۱۸۸۲ ز [زوړ سيستم له مخې د جنوري ۹]، مړينه: ۱۹۳۷ د ډسمبر ۸) د ارتودوکس دين متخصص، پادري، فيلسوف، رياضيپوه، فزيکپوه، برېښنايي انجنير، نوښتګر يا مخترع، د ګڼو علومو پوه او د سرښندنې د پخوانۍ بڼې خلاف د نوې سرښندنې پلوی يا “neomartyr” و. <ref>[http://content.cdlib.org/xtf/view?docId=ft8h4nb55x&doc.view=content&chunk.id=d0e2864&toc.depth=1&anchor.id=0&brand=eschol Flight from Eden]</ref> == ژوند ليک == === د ژوند لومړي وختونه === پاول اليکساندوروېچ فلورنسکي د ۱۸۸۲ ز کال د جنوري پر ۲۱ [زوړ سيستم له مخې د جنوري پر ۹] نېټه په “Elisabethol Governorate” (نني لويديځ اذربايجان) کې د “Yevlakh” ښارګوټي کې د الکساندر فلورنسکي په نوم د اورګاډي د انجنيرۍ کورنۍ کې وزېږېد. پلار يې د روسي ارتودوکس کشيشانو له يوې کورنۍ څخه دی، په داسې حال کې چ ې مور يې اولګا “Olga” (سالوميا) ساپارووا (Saparyan, Sapharashvili) جورجيا کې له تبيليسي ارمنيايي “Tbilisi Armenian” اشرافو څخه وه. د نوموړي مورنۍ نيا صوفيا پاټووا “Sofia Paatova” يعنې پاتاشويلي “Paatashvili” د کاراباخ “Karabakh” له يوې ارمنیايي کورنۍ څخه وه، چې د جورجيا په بولنيسي ‘Bolnisi’ سيمه کې اوسېدله. فلورنسکي «تل د خپلې ارمنيايي کورنۍ د ريښو پلټنه وکړه» او څرګنده يې کړه، چې دوی له کاراباخ څخه وو. <ref name="Valentini">Natalino Valentini, (ed.) Pavel Florenskij, ''La colonna e il fondamento della verità'', San Paolo editore, 2010, p. lxxi.</ref><ref>{{cite web |author=Oleg Kolesnikov |title=''Pavel Florensky'' |url=http://zhurnal.lib.ru/k/kolesnikow_o/mflorensk00.shtml |language=ru}}</ref><ref>{{cite web |author=Pavel V. Florensky |author2=Tatiana Shutova |title=''Pavel Florensky'' |url=http://nasledie-rus.ru/podshivka/7312.php}} ''Nashe Nasledie'' {{in lang|ru}}</ref><ref>[http://nv.am/ne-zabyvajte-roda-svoego-proshlogo-svoego-2/ Novoe vremya, 01/02/2018]</ref><ref>Леонид Фридович Кацис, Кровавый навет и русская мысль: историко-теологическое исследование дела Бейлиса, Мосты культуры, 2006, 494 c., c. 389.</ref> فلورنسکي د خپل عالي ښوونځي زده کړې (۱۸۹۳ – ۱۸۹۹) په تبيليسي کلاسيک لېسه “Tbilisi classical lyceum” کې بشپړې کړي، چې بېلابېلو ملګرو يې وروسته ځانونه د همدې لېسې په زده کوونکو کې ګڼل، چې له ډلې يې د روسي “Cubo-Futurism” بنسټګر ډيويډ برليوک ‘David Burliuk’ يادولی شو. په ۱۸۹۹ ز کال کې فلورنسکي يو مذهبي کړکېچ وزغمه، چې د لوی تولستوی په کتنې پورې يې اړه لرله او د پوهنيز مثبت اصالت او هوښيارۍ يا معقوليت د بريدونو او نسبيت د پوهاوي له امله رامنځته شو، چې د نوموړي په کورنۍ او عالي ښوونځي کې د هغه د لومړني جوړښت بشپړونکې برخه وه. نوموړي د نظرياتو په رامنځته کولو سره په خپله د حل لارې جوړولو پرېکړه وکړه، چې ښايي د رياضياتو پر بنسټ به معنوي او پوهنيز ليدونه همغږي يا پخلا کړي. نوموړی د سترواک مسکو پوهنتون “Imperial Moscow University” د رياضياتو څانګې ته ننوت او د نيکولای بوګايف “Nikolai Bogaev” تر لارښوونې لاندې يې زده کړه وکړه او د نوموړي له زوی اندري بيلي ‘Andrei Bely’ سره ملګری شو، چې راتلونکی شاعر او د روسي سمبوليزم تيوريست و. هغه د جورج کانټور ‘Georg Cantor’ د سيټ نظريې ته په ځانګړي ډول راکښل شوی و. <ref name="Valentini2">Natalino Valentini, (ed.) Pavel Florenskij, ''La colonna e il fondamento della verità'', San Paolo editore, 2010, p. lxxi.</ref> نوموړي د لرغونې فلسفې په اړه هم دورې (کورسونه) تر لاسه کړل. د دې دورې پر مهال ځوان فلورنسکي چې هيڅ مذهبي روزنه يې نه درلوده، د فزيکي پوهې د بريدونو يا محدوديتونو تر شا يې څېړنو ته لېوالتيا ښودل پيل کړل، په ۱۹۰۴ ز کال له “Imperial Moscow University” څخه فارغ شو، پوهنتون کې يې د استادۍ دنده ونه منله او پر ځای يې د ‘Sergiyev Posad’ سيمې په “Ecclesiastical Academy” کې د دينپوهنې زده کړو ته مخه وکړه. هلته د نوموړي د دينپوهنيزو زده کړو پر مهال له ګاتسيمېن هيرمېټېج “Garhsemane Hermitage” سره د کتنې په موکه له ايلډر ايسيډور “Elder Isidore” سره په اړيکه کې شو او ايسيډور يې معنوي لارښود او پلار شو. له خپلو ملګرو زده کوونکو ايرن “Ern”، سوينېټسکي “Svenitsky” او برېښنېچيف ‘Brikhnichev’ سره يو ځای يې د عيسوي هڅې ټولنه “Christian Struggle Union" په نوم ټولنه رامنځته کړه، چې د ولاديمير سولوفيوف “Vladimir Solovyov” د اصولو له مخې يې د روسي ټولنې د بيارغونې اوښتونيزه نښه [موخه] درلوده. نوموړی وروسته په ۱۹۰۶ ز کال ياده ټولنه کې د غړيتوب له امله ونيول شو، که څه هم وروسته يې په بنسټپال عيسويت “Radical Christianity” خوځښت کې خپله لېوالتيا له لاسه ورکړه. <ref>''Salt of the Earth'' by Pavel Florensky</ref> === په ايکليسياسټيکل اکاډمي === په ايکليسياسټيکل اکاډمي “” کې د زده کړو پر مهال فلورنسکي له فلسفې، مذهب، هنر او فولکلور سره لېوالتياوې درلودې. نوموړی له خپلي ملګري اندري بيلي سره يو ځای د روسي سمبوليزم ‘Russian Symbolism’ خوځښت نامتو غړی شو او د نيو وی “New Way” او ليبرا ‘Libra’ په نوم مجلو کې يې خپلې ليکنې خپرې کړې. هغه خپل اصلي فلسفي کار [کتاب] هم پيل کړ، چې سرليک يې “''The Pillar and Ground of the Truth: an Essay in Orthodox Theodicy in Twelve Letters''” و. بشپړ کتاب يوازې په ۱۹۱۴ ز کال کې خپور شوی و، مګر د ډېری برخه يې په ۱۹۰۸ ز کال کې له اکاډمۍ څخه د نوموړی د فراغت په وخت کې بشپړه شوې وه. د نوموړي د ليکونو د يو کتاب د سريزې له مخې چې د پرينسټون پوهنتون د چاپخونې “Princeton University Press” له لورې خپور شوی دی: «ياد کتاب يو ورور يا ملګري ته د دولس ليکونو يوه لړۍ ده، چې په نښه ييز يا رمزي ډول ښايي د حضرت عيسی په توګه درک شي. د فلورنسکي کتاب ته مرکزيت د عيسوي مينې د راز راز معناګانو سپړنه ده، چې د ملګرتيا او طبيعي مينې د يو ترکيب په توګه ورته کتل کېږي. نوموړی د ورور جوړونې لرغوني عيسوي مذهبي دودونه بيانوي، چې د مينې په پاکو ملګرتياوو کې له نارينه ملګرو سره يو ځای کېږي. د دې تر څنګ فلورنسکي په شلمه پېړۍ کې يو له هغو لومړنيو مفکرينو څخه و، چې د “Divine Sophia” يا سپېڅلې سوفيا نظريه يې رامنځته کړه او دا نظریه د ښځو د حقونو د پلويو ديني متخصصانو له مرکزي موضوعګانو څخه شوه. <ref>{{cite book|url=http://press.princeton.edu/titles/6223.html|title=''The Pillar and Ground of the Truth: an Essay in Orthodox Theodicy in Twelve Letters''|date=21 March 2004|publisher=Princeton University Press|isbn=9780691117676}}</ref> مايکل هېګميسټر “Michael Hagemeister” چې د صهيون د مشرانو د تړونونو “The Protocols of the Elders of Zion” په نوم خپل کتاب له امله خورا پېژندل شوی دی، وروستۍ څېړنې يې د منلو وړ ګرځولې ده، چې د سامي ضد مواد چې د مستعار نوم له مخې ليکل شوی دي، د فلورنسکي په لاس کې دي. د فلورنسکي ژوند ليک ليکونکی اورېل پيمان “Avril Pyman” د يهوديانو په اړه د فلورنسکي دريځ په متني ډول د يادې دورې لپاره د لېبرالي کره کتونکو تر منځ د منځلاري په توګه ارزوي، چې د لرغونې روسيې د وروسته پاتې والي د پېښې او د Black Hundreds په شان د خپرونو د پارونکو د کړو وړو په وخت کې تر نيوکې لاندې نيول شوي دي. له اکاډمۍ څخه له فراغت وروسته نوموړي د ۱۹۱۰ ز کال په اګسټ کې له انا ګياتسينتووا “Anna Giatsintova” سره واده وکړ، چې د يو ملګري خور يې وه او دا هغه خوځښت و چې د نوموړي هغه ملګري يې ولړزول چې له واده سره د فلورنسکي له بېزارۍ يا مخالفت څخه خبر وو. نوموړي د فلسفې تدريس ته دوام ورکړ او تر ۱۹۱۹ ز کال پورې يې په “Troitse-Sergiyeva Lavra” کې ژوند وکړ. هغه په۱۹۱۱ ز کال کې پادريتوب ته غوره کړای شو. په ۱۹۱۴ ز کال کې يې د معنوي حقيقت په اړه “About Spiritual Truth” تر سرليک لاندې د خپلې دوکتورا پايليک وليکه. د فلسفې، دينې پوهې، هنري نظريې، رياضياتو او الکتروډيناميک برخو کې يې کتابونه خپاره کړل. نوموړی د ۱۹۱۱ او ۱۹۱۷ ز کالونو تر منځ د بوګوسلوفسکي وېسټنېک “Bogoslovskiy Vestnik” په نوم د وخت د تر ټولو باوري ارتودوکس د دين پوهنې خپرونې يا نشريې مشر و. نوموړی د مخالف روسي ليکوال وېسلي روزانوف “Vasily Rosanov” معنوي ښوونکی هم و، چې له نوموړي څخه يې په ټينګه غوښتل چې له ارتودوکس کليسا سره يو ځای شي. <ref>Avril Pyman, ''Pavel Florensky: A Quiet Genius: The Tragic and Extraordinary Life of Russia's Unknown da Vinci'', Continuum International Publishing Group, 2010 p.86.</ref> === روسيه کې د کمونيستي واکمنۍ دوره === د اکتوبر له اوښتون څخه وروسته فلورنسکي خپل دريځ په دې ډول برابر کړ: «ما خپل فلسفي او پوهنيز نړۍ ليد رامنځته کړی دی، چې که څه هم د کمونيزم له عاميانه ژباړې سره مخالفت کوي، مګر ما د دولت په خدمت کې په رښتيني ډول له خدمت کولو څخه نه منع کوي». وروسته له هغې چې بلشويکانو په ۱۹۱۸ ز کال کې “Troitse-Sergiyeva Lavra” او په ۱۹۲۱ ز کال کې ‘Sergievo-Posad Church’ کليسا بنده کړه، چې نوموړی په کې پادري و، د ليون تروتسکي “Leon Trotsky” تر سپارښتنې لاندې يې د روسيې د برېښنايي کولو لپاره د دولتي پلان “State Plan for Electrification of Russia” په اړه د کار کولو په موخه مسکو ته لاړه. لوی تروتسکي د فلورنسکي پر وړتيا باندې پوره باور درلود، چې د کليوالي روسيې پر بريښنا سمبالولو کې به له حکومت سره مرسته وکړي. د معاصرو پوهانو په اند فلورنسکي د خپلې پادرۍ په اوږده چپنه کې چې د حکومت د يوې څانګې د نورو مشرانو تر څنګ يې کار کاوه، يوه د پام وړ ليدنه يا ننداره وه. نوموړي په ۱۹۲۴ زکال کې د برېښنا نه تېرونکې وسيلې (عايق) په اړه يو اوږد پايليک وليکه. په ورته کې يې د ‘Troitse-Sergiyeva Lavra” په اړه د تاريخي کميسيون د پوهنيز يا علمي منشي په توګه کار وکړ او د لرغوني روسي هنر په اړه يې کتابونه خپاره کړل. د نوموړي په اړه ګونګوسی و، چې د سرګي راډونيژنسکي “St. Sergii Radonezhsky” د مقدساتو يا نښو نښانو د ساتلو په موخه د يوې پټې هڅې اصلي برابرونکی و، چې د له منځه وړلو امر يې د حکومت له لورې ورکول شوی و. د ۱۹۲۰ ز لسيزې په دويمه نيمايي کې فلورنسکي زياتره د فزيک او الکتروډيناميک برخو کې کار وکړ، چې په پای کې يې هندسه کې د خيالي ګڼو يا عددونو («Мнимости в геометрии. Расширение области двухмерных образов геометрии») تر سرليک لاندې خپله مقاله خپاره کړه، چې د البرت انستاين د نسبيت تيوري هندسي ژباړې ته ځانګړې شوې وه. نوموړي د نورو شيانو له منځه ادعا وکړه، چې د خيالي ګڼو يا عددونو هندسه چې د رڼا په پرتله د تېز ځغلېدونکي جسم لپاره د نسبيت د نظريې له مخې اټکل شوې ده، د خدای د پاچاهۍ “Kingdom of God” هندسه ده. په ياد کتاب کې د خدای د پاچاهۍ د يادونې له امله هغه د شوري چارواکو له لورې په شوي ضد پارونه او تبليغاتو يا پروپاګند باندې تورن و. == سرچينې == se0e6qkm5uojcca6dcp9jffrqppr8hf 0 63277 283793 2022-08-02T18:23:42Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki هلنستي یونان له کلاسيکي يونان څخه وروسته په ۳۲۳ مخزېږديز کال کې د ستر سکندر د مړينې او د رومي جمهوريت پورې د کلاسيکي یونان د «اکين» تړون د مرکزي ځمکو د تړلو تر منځ، د دې هېواد يو تاريخي پړاو دی چې. دا په ۱۴۶مخزېږديز کې د «کورنيت» په جګړې سره پای ته ورسېده، کومه چې په «پيلوپونيس» کې د روم يوه سخته بريا وه، کومه چې د «کورنيت» د ويجاړۍ لامل وګرځېده اود رمي يونان پړاو پيل شو. د هلينستي يونان حتمي پای په ۳۱ مخزېږديز کې د «ايکټیم» جګړه وه، کله چې راتلونکي سترواک «اګسټس» يوناني بتلميوسي ملکې «اومې کليوپيترا» او «مارک انټوني» ته ماتې ورکړه، راتلونکی کال يې د يونان په وروستي ستر مرکز اسکندريې واک تر لاسه کړ.<ref>[https://www.britannica.com/EBchecked/topic/260307/Hellenistic-Age Hellenistic Age.] [[Encyclopædia Britannica]], 2013. Retrieved 27 May 2013. [https://web.archive.org/web/20130514031055/https://www.britannica.com/EBchecked/topic/260307/Hellenistic-Age Archived here.]</ref> هلينستي پړاو د «ډياډوچي» له جګړو سره پيل شو، کومې چې د ستر سکندر د پخوانيو قوماندانانو تر منځ په اروپا، اسيا، او شمالي افريقا کې د هغه د سترواکي د وېشلو لپاره وسله والې هڅې وې. دا جګړې تر ۲۷۵مخزېږديز پورې روانې وې، په کومو کې چې د مقدونيې د «ارګياډ» او «اڼټيپاټريډ» دواړه واکمنې کورنۍ د «انډيګونايډ» واکمنې کورنۍ په ګټه سقوط شوې. دا عصر د «ايټوليني» تړون، «اکيان» تړون او سپارټا د ښاري دولت پر ضد د مقدونيې د پاچايې او د هغې د متحدينو په پرله پسې جګړو سره هم شهرت لري. د مقدون پنځم فلپ (۲۲۱ – ۱۷۹ مخزېږديز) د حکومت پر مهال، مقدونيايانو نه يواځې دا چې د «رهوډرز» په مشرۍ د اتحاد په وړاندې د د «کريټن» جګړه (۲۰۵-۲۰۰ مخزېږديز) وبايلله، بلکې د «کارتيج» د «هنيبيل» سره د هغوی پخواني اتحاد هم دوی له لرغوني روم سره په لومړۍ او دويمه مقدونيايي جګړه کې ښکېل کړل. د دې شخړو په پايله کې د مقدونيې ښکاره کمزورۍ د «سيليوسي» سترواکۍ «ستر درېيم انټيوکسس» د يونان په ځمکه بريد ته وهڅولو، بيا هم په ۱۹۱ مخزېږديز کې «ترموپلايي» او ۱۹۰مخزېږديز کې په «ميګنيشا» کې د روميانو له خوا د هغوی په ماتې سره روم د يو مهم پوځي ځواک په توګه په سیمه کې مخکښ ځای خپل کړ. په ۱۹۶۸ز کال کې د مقدونيې او په ۱۶۷مخزېږديز کې د «ايپريس» له نيولو وروسته په شا او خوا دوه لسيزو کې، روميانو بالاخره په ټول يونان قبضه وکړه. د هلنستي پړاو پر مهال په هغه نړۍ کې د يونان اهميت په تېزۍ سره کم شو چې په يوناني ژبه يې خبرې کولې. د هلنستي کلتور ستر مرکزونه سکندريه او انتاکیه وو، کوم چې په ترتيب سره د بستلميوسي مصر او سيلوسايډ سوريې مرکزونه وو. د پرګيمون، ايفيسس، روډس او سيلوسيا په څېر ښارونه هم له اهميت څخه برخمن وو او د ختيځې مديترانې په چټکۍ سره ښاري کېدل د دې وخت يو خصوصيت و. == مقدون == د سکندر هلو ځلو د يوناني ښاري دولتونو لپاره يو شمېر پايلې درلودې. دې هڅو د يونانيانو لمنې ډېرې پراخې کړې، په دې ډول چې په پنځمه او څلورمه مخزېږدېزه پېړۍ کې د ښارونو تر منځ نه ختمېدونکې جګړې يې کوچنۍ او بې اهميته وګرځولې. د دې په پايله کې په ختيځ کې د نويو یوناني پاچاييو پر لور په پرله پسې کډوالي پيل شوه، په ځانګړي ځوان او هيله مند قشر. ډېرو يونانيانو سکندريې او انتاکيې او ډېرو نورو نویو هلنستي ښارونو ته کوچ وکړ، کوم چې د سکندر پر مهال جوړ شوي وو، ان دومره لرې چېرته چې اوس افغانستان اوپاکستان دي، چېرته چې يوناني-باختري پاچايي او اندو-يوناني پاچايي تر لومړۍ مخزېږديزې پېړۍ پورې وپايېدلې. د فيليپ او سکندر له خوا د يوناني ښارونو ماتې هم يونانيانو ته وښودله چې د هغوی ښاري دولتونه کله هم د بيا لپاره په خپل حق کې په ځواکونو نه شي بدلېدای او دا چې د مقدون او ځای ناستو دولتونو واکمني يې تر هغه وخته نه شي ننګولای، تر څو چې دا ښاري دولتونه سره متحد نه شي، يا لږ تر لږه فدراسيون جوړ کړي. يونانيانو د حقيقي اتحاد په نظر کې نيولو لپاره، خپلې سيمه ييزې خپلواکۍ ته زيات ارزښت ورکاوه، خو هغوی د فدراسيون جوړولو لپاره ډېرې هڅې وکړې، د کوم په مټ چې هغوی د خپلواکۍ د بيا تر لاسه کولو لپاره هيله درلوده. د سکندر له مړينې وروسته د هغه د قوماندانانو تر منځ د واک تر لاسه کولو لپاره هلې ځلې پيل شوې، کومې چې د هغه د سترواکۍ د ماتې  او د يو شمېر نويو پاچاييو د جوړېدو لامل وګرځېدې. مقدون د سکندر د مخکښ قوماندان «انټيپيټر» زوی «کيسنډر» ونيو، چا چې له څو کلونو جګړو وروسته خپل ځان د يونان د پاتې ډېرې برخې مشر واکمن کړ. هغه په «تيسالونيکي» کې د مقدونيې لپاره د يوې نوې پلازمېنې بنسټ کېښود او عموماً هغه يو تعميري واکمن و. د «اناتوليې» واکمن «انټيګنس» د «کينسډر» واک وننګاوه، چا چې له یوناني ښارونو سره ژمنه کړې وه چې که چېرې هغوی د ده ملاتړ وکړي، نو دا به يې خپلواکي بېرته ورکړي. دې چارې د «کيسنډر» د سیمه ييزو واکمنو په وړاندې يو بريالی بغاوت منځ ته راوړ. په ۳۰۷مخزېږديز کې، د «انټيګنس» زوی «ډيميټريو» د «اتن» ښار ونيو او د «اتن» دیموکرتيک نظام يې بيا پر ځای کړ، کوم چې د سکندر له خوا ځپل شوی و. خو په ۳۰۱مخزېږديز کې، د «کيسنډر» او د نورو هلنستي پاچايانو يو اتحاد د «ايپسس» په جګړه کې «انټيګنس» ته ماتې ورکړه او په دې ډول يې دا ګواښ پای ته ورساوه. په هر حال، په ۲۹۸مخزېږديز کې د «کيسنډر» له مړينې وروسته، «ډيميټريس» د مقدونيې تخت ونيو او د يونان د ډېرې برخې واک يې تر لاسه کړ. نوموړي ته په ۲۸۵مخزېږديز کې د يو بل يوناني ايتلاف له خوا ماتې ورکړل شوه او د يونان مشري د «تريس» د پاچا «ليسيماچس» لاسو ته وغورځېده. په ۲۸۰مخزېږديز کې، «ليسيماچس» له ماتې سره مخ او ووژل شو. له دې وروسته د مقدونيې تخت د «ډيميټريس» زوی «دویم انټيګنس» لاس ته ورغی، چا چې پر يوناني ځمکو د «ګال» بريدونه هم له ماتې سره مخ کړل، څوک چې هغه مهال په بالکان کې اوسېدل. د «ګاليانو» په وړاندې جګړې د مقدون «انټيګونايډ» او د سيلوسايډ انټيوچ سره متحد کړل، دا يو داسې اتحاد و چې تر ټولو شتمن هلنستي ځواک، د مصر د بتليموس پر ضد جوړ شوی و. دويم انټيګونس په ۲۳۹مخزېږديز کې تر خپلې مړينې واکمني وکړه او د هغه کورنۍ د مقدونيې تخت تر هغه وخته له ځانه سره وساته، تر څو په ۱۴۶مخزېږديز کې د روميانو له خوا نسکور کړای شو. په یوناني ښاري دولتونو د دوی واکمني وخت په وخت وه، په هر حال، له دې امله چې نور واکمن، په ځانګړي ډول بتليموس، په يونان کې مقدونيايي مخالف ګوندونو سره مرستې کولې، څو وکولای شي د انټيګونايډز ځواک کمزوری کړي. انټيګونس د يونان په ستراتيژيک مرکز «کورنت» کې يو لښکرګوټ جوړ کړ، خو اتن، رهوډز، پرګامم او نورو يوناني دولتونو د پام وړ خپلواکي له ځانه سره وساتله او د دې د دفاع لپاره يې ايټولين تړون جوړ کړ. سپارټا هم خپلواکه پاتې شوه، خو عموماً يې له هر اتحاد سره يوځای کېدل رد کړ. په ۲۶۷مخزېږديز کې، دويم بتليموس یوناني ښارونه د انټيګونس په وړاندې بغاوت ته چمتو کړل، د کوم په پايله کې چې د «اتن» د يو مشر «کريمونايډز» څخه وروسته د «کرمونيډين» جګړه پېښه شوه. دې ښارونو ماتې وخوړه او اتن خپلواکي او خپلې دیموکراتېکې ادارې له لاسه ورکړې. د ايټولین تړون تر «پيلوپونيز» پورې محدود و. خو په ۲۴۵مخزېديز کې په «تبس» د واک تر لاسه کولو له اجازې سره د مقدونيې اتحادي وګرځېد. دا د يو سياسي فعال په توګه د اتن پای و، که څه هم په یونان کې تر ټولو ستر، شتمن او زيات کرنيز ښار پاتې و. په ۲۵۵ مخزېږديز کې، انټيګونس په «کاز» کې مصري سمندري ځواک ته ماتې ورکړه او له روډوس پرته ايجين ټاپوګان يې په خپله واکمنۍ کې داخل کړل.<ref>Sarah B. Pomeroy, Stanley M. Burstein, Walter Donlan, Jennifer Tolbert Roberts, and David Tandy, ''Ancient Greece: A Political, Social, and Cultural History'', 2011, p. 476.</ref> == سرچينې == 9jgfshkt14aboc62oq8to7frm40fljy 0 63278 283794 2022-08-02T18:26:44Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki جوليو سيسار اندريا ايفولا “'''Giulio Cesare Andrea Evola'''” (ايټالوي: [ˈɛːvola]؛ زوکړه: ۱۸۹۸ د می ۱۹؛ مړينه: ۱۹۷۴ د جون ۱۱) چې د ژوليوس ايفولا په نوم ښه پېژندل کېږي، يو ايټالوي فيلسوف، شاعر، انځورګر او رمزپوه و. ايفولا خپل ليدونه او معنوي ارزښتونه د اشرافي، نارينه، دود پلوي، اتلتوب او په بې پروا ډول د غبرګون کونکو په توګه په پام کې ونيول. <ref>{{cite encyclopedia|article=Evola cogn.|publisher=[[Rai Libri]]|language=it|encyclopedia=Dizionario d'Ortografia e di Pronunzia (DOP)|url=http://www.dizionario.rai.it/poplemma.aspx?lid=61429&r=90351|access-date=23 October 2018|title=Dizionario d'ortografia e di pronunzia|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714131056/http://www.dizionario.rai.it/poplemma.aspx?lid=61429&r=90351|archivedate=14 July 2014}}</ref> ايفولا چې په روم کې زېږېدلی دی، د لومړنۍ روزنې په اړه يې لږ معلومات دي. نوموړي د لومړۍ نړيوالې جګړې پر مهال پر ‘Asiago’ لوړې سطحې باندې توپخانې د لوړ رتبه مامور په توګه خدمت وکړ. نوموړی د يو انځورګر په توګه له “avant-garde” او په لنډ ډول د فليپو توماسو مارينيټي “Filippo Tommaso Marinetti” د راتلونکي پلوۍ “Futurist”  خوځښت لېوال و. هغه په ۲۳ کلنۍ کې د ځانوژنې فکر وکړ، مګر د يو لرغوني بودايي متن د لوستلو پر مهال يې د يوې څرګندونې يا الهام له امله ځان ونه وژنه. ياد متن د بشپړ بې کچې توب څخه پرته د شناخت د نورو ټولو بڼو په خپرولو پورې تړاو درلود. د ۱۹۲۰ ز لسيزې په لومړيو کې د ايفولا لېوالتياوې د دې لامل شوې، چې نوموړی په پټ يا رمز کې نور هم ژور لاړ شي؛ نوموړي د لويديځ د رمز اصالت او ختيځ تصوف په اړه ځيرکانه ډول وليکل، چې په پای کې يې «جادويي ايډياليزم» اصولو ته وده ورکړه. د ايفولا د نظرياتو او ليکنو مرکزي انګېرنه د نوموړي د خپل فردي طبيعت د جوړښت په معنويت پالنې او تصوف يعنې دنني ژوند باندې متمرکز ده. ياده فلسفه د جادو پلوۍ، د جګړې د ميتافزيک او شهواني غريزې، تانترا “Tantra”، بودايزم، تاويزم، غر ختنه، Holy Grail يا سپېڅلې پيله، د تمدنونو شتون او تاريخ، زوال او بېلابېل هغه فلسفي او مذهبي دودونو په شان نمونې رانغاړي، چې له کلاسيک او په ځانګړي لور متمايل دواړو پورې اړه لري. ايفولا باورمن و، چې انسان په کالي يوګا “Kali Yuga” کې ژوند کوي، چې د ناتړليو ماترياليستي لېوالتياوو، معنوي هېرتيا او منظمې سرغړونې يا انحراف يوه تياره دوره “Dark Age” ده. د دې د مخالفت او د يو primordial rebirth د غوښتلو لپاره ايفولا د خپل دود نړۍ وړاندې کړه. د نوموړي د کارونو اصلي درې ګونې مقالې په عمومي ډول د معاصرې نړۍ “Modern World”، د کنډوالو په منځ کې سړي “Men Among the Ruins” او “Ride the Tiger’ پر وړاندې پاڅون ګڼل کېږي. د پوه فرانکو فيراريسي “Franco Ferraresi” په اند د ايفولا فکر په شلمه پېړۍ کې په خورا پياوړي ډول د برابرۍ غوښتنې ضد، د خپلواکۍ ضد، د ديموکراسۍ ضد او نا نامتو سيستمونو له ډلې ګڼل کېږي. {{sfn|Atkins|2004|page=89}} ايفولا د فاشيست ايټاليا پر مهال له هېواده شړل شوی و. که څه هم نوموړي پر فاشيزم باندې په عمومي ډول نيوکه وکړه او هيڅکله د ايټاليې د ملي فاشيست ګوند او ايټالوي سوسيال جمهوريت سره يو ځای نه شو، خپل ځان يې سوپرفاشيستا “superfascista” په نښه کړ. نوموړي خپل دريځ ته د خواخوږي ښي اړخي روښانفکر په توګه پام وکړ او ځان يې په خوځښت کې بالقوه ځواک ګاڼه او هيله يې درلوده، چې په خپلو نظرياتو سره د يو ځای کېدلو په موخه د هغه تېروتنې سمې کړي. د نوموړي يوه بريا د توکميزو قوانينو په برخه کې وه؛ د توکم د يو معنوي دليل يا نظريې په اړه د نوموړي وکالت ايټاليا کې مناظره کې المان کې د يوازې ماترياليست لږونې د نامتو فکر په پرتله وګټل شو. له دويمې نړيوالې جګړې راهيسې د تل پاتې اصالت پلويو زياتو ډلو او همدار راز د توماس کارلسسن “Thomas Karlsson” او ماسيمو سکاليګيرو ‘Massimo Scaligero’ غوندې بېلابېلو apolitical رمز پوهانو له نوموړي څخه الهام اخيستی دی. <ref>{{cite web |last1=Umland |first1=Andreas |date=16 January 2005 |title=Dugin Not a Fascist? A Debate with A. James Gregor (6 texts) |url=https://www.academia.edu/174269 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220425150057/https://www.academia.edu/174269/Dugin_Not_a_Fascist_A_Debate_with_A_James_Gregor_6_texts_ |archive-date=25 April 2022 |access-date=17 July 2022 |publisher=Erwägen-Wissen-Ethik |language=German}}</ref> == د ژوند لومړني وختونه == جوليو سيسار ايفولا د ۱۸۹۸ ز کال د می پر ۱۹ نېټه روم کې وزېږېد، چې د وېنسينزو ايفولا “Vincenzo Evola” (زوکړه: ۱۸۵۴) او کنسيټا مانګياپېن “Concetta Mangiapane” دويم زوی دی؛ پلار يې د ټلګرافي ميخانيک رئيس او مور يې ځمکواله وه. د وخت د سيسلي نوم ايښودنې د تړون له مخې ايفولا يو څه د خپل پلرني نيکه په نوم نومول شوی و. مور او پلار يې دواړه په سينيسي “Cinisi” کې زېږېدلي وو، چې د سيسلي پر شمال لويديځ ساحل باندې د پاليرمو ولايت “Province of Palermo” کې پروت کوچنی ښارګوټی دی او د ۱۸۹۲ ز کال د نومبر پر ۲۵ نېټه يې هملته واده وکړ. د ايفولا پلرنی نيکه او نيا جيوسيپي ايفولا “Giuseppe Evola” او ماريا کسمانو نومېدل، چې نيکه يې د سوداګرۍ له مخې ترکاڼ و. د ايفولا مورنی نيکه او نيا سيسار مانګياپېن “Cesare Mangiapane” او د هغه مېرمن کترينا موناکو “Caterina Munaco” وو، چې دا نيکه يې د راپور له مخې دوکاندار و. جوليو سیسار ايفولا د جيوسيپي ګاسپېر ډاينامو ايفولا “Guiseppe Gaseppe Dinamo Evola” په نوم يو مشر ورور درلود، چې په ۱۸۹۵ ز کال روم کې زېږېدلی و. کورنۍ يې پرهېزګاره او رښتينې رومن کاتوليک وه. <ref>{{cite web |title=Birth records of Rome for the year 1898 |url=http://dl.antenati.san.beniculturali.it/v/Archivio+di+Stato+di+Roma/Stato+civile+italiano/Roma/Nati/1898/n+1792-2388+Vol+4+Parte+1+Serie+C/007659523_00458.jpg.html |publisher=Archivio di Stato di Roma |language=it |accessdate=15 July 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220715223232/https://www.antenati.san.beniculturali.it/ark:/12657/an_ua19789176/wjZeYM7/ |archivedate=15 July 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=Birth records of Cinisi for the year 1854 |url=https://www.antenati.san.beniculturali.it/ark:/12657/an_ua484460/5VRG1J1/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220715224138/https://www.antenati.san.beniculturali.it/ark:/12657/an_ua484460/5VRG1J1/ |archive-date=15 July 2022 |access-date=15 July 2022 |publisher=Archivio di Stato di Palermo |language=it}}</ref><ref>{{cite web |title=Birth records of Cinisi for the year 1865 |url=http://dl.antenati.san.beniculturali.it/v/Archivio+di+Stato+di+Palermo/Stato+civile+della+restaurazione/Cinisi/Nati/1865/47/007801663_01333.jpg.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20220715224538/https://www.antenati.san.beniculturali.it/ark:/12657/an_ua484482/0Zgdv4B/ |archive-date=15 July 2022 |access-date=15 July 2022 |publisher=Archivio di Stato di Palermo |language=it}}</ref><ref>''[https://familysearch.org/ark:/61903/3:1:3QSQ-G97B-JYPR?cc=2051639&wc=MCTM-D2S%3A351055601%2C352201901%2C352218601, Marriage records of Cinisi for the year 1892]'', National Archives of Palermo</ref><ref>{{cite web |title=Birth records of Rome for the year 1895 |url=http://dl.antenati.san.beniculturali.it/v/Archivio+di+Stato+di+Roma/Stato+civile+italiano/Roma/Nati/1895/n+2983-3579+Vol+6+Parte+1+Serie+B/007659446_00184.jpg.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191221170333/http://dl.antenati.san.beniculturali.it/v/Archivio+di+Stato+di+Roma/Stato+civile+italiano/Roma/Nati/1895/n+2983-3579+Vol+6+Parte+1+Serie+B/007659446_00184.jpg.html |archive-date=21 April 2022 |access-date=17 July 2022 |website=Portale Antenati |publisher=National Archives of Rome |language=it}}</ref>{{sfn|Skorupski|2005|p=11}} د بېرون [اشرافي وړ نوم] په توګه د ايفولا په اړه زياتره وخت راپور ورکړل شوی دی، چې ښايي له يوې کوچنۍ اشرافي کورنۍ سره د مفهومي توپير لرونکې اړيکې ته د نسبت ورکولو له امله وي؛ ايفولي “Evoli” د منځنيو پېړيو په وروستيو کې د سيسلي پاچاهۍ کې د کاسټروپيګنانو د بېرون په نوم د اشرافي وړ نوم درلودونکي وګړي وو. <ref>{{cite web |last1=de Turris |first1=Gianfranco |title=Il barone immaginario |url=https://www.mursia.com/index.php/it/letteratura/narrativa-contemporanea/racconti/aa-vv-il-barone-immaginario-detail |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190510093921/https://www.mursia.com/index.php/it/letteratura/narrativa-contemporanea/racconti/aa-vv-il-barone-immaginario-detail |archive-date=10 May 2019 |access-date=17 July 2022 |publisher=Ugo Mursia Editore |location=[[Milan]] |language=it}}</ref><ref>{{cite journal|title=Volume 788|journal=[[Catalogus Baronum]]|volume=788|page=143}}</ref>{{sfn|Furlong|2011|p=2}} د ايفولا د لومړنۍ رونې په اړه لږ معلومات پېژندل شوي دي، مګر دا چې نوموړي هغه هم نا اړوند وګڼل. نوموړي د روم په Istituto Tecnico Leonardo da Vinci کې انجنیري ولوستله، مګر دا دوره يې بشپړه نه کړه او وروسته يې ادعا کوله، چې دا د دې له امله وو، چې نوموړي له بورژوا پوهنيزې پېژندنې او د دوکتور يا انجنير له وړ نومونو سره پېژندنه نه غوښتله. هغه د خپلې ځوانۍ په کالونو کې خپل ځان په انځورګرۍ او د “Oscar Wilde” او “Gabriele d’Annunzio” په ګډون ادبياتو کې ډوب کړ، چې انځورګري يا نقاشي يې له خپلو طبيعي وړتياوو څخه ګڼله. نوموړی د فريدريک نيټزشي “Friedrich Nietzsche” او اوتو وينينګر “Otto Weininger” غوندې فيلسوفانو ته وروپېژندل شو. نورې لومړنۍ فلسفي اغېزناکې څېرې د ليکونو انسان ايټالوي کارلو مايکلسټايډتر “Carlo Michelstaedter” او الماني له هيګل څخه وروسته مفکر ماکس سټېرنر “Max Stirner” دي. {{sfn|Furlong|2011|p=2}}{{sfn|Furlong|2011|p=32}}{{sfn|Furlong|2011|p=4}}{{sfn|Evola|1974|p=13}}{{sfn|Furlong|2011|p=3}} نوموړی په پوهنتون کې د خپلې دورې پر مهال د “avant-garde” لېوال او په لنډ ډول د فيليپوو تومماسو مارينيټي له راتلونکي پلوي ‘Futurist’ خوځښت سره يو ځای شو. په ۱۹۱۶ ز کال يې له “Marinetti” سره اړيکې ځکه پرې کړې، چې ايفولا د خپلې خورا ملتپالنې له مخې ځورول شوی و. نوموړي په لومړۍ نړيواله جګړه کې پر اسياګو ‘Asiago’ لوړه سطحه باندې د توپخانې د لوړ رتبه مامور په توګه خدمت وکړ. د ايټالوي جګړې په هڅې پورې د تړلو عمومي ژمنو په واسطه د خلکو د راجلبولو او پر ناسم اړخ باندې د ايټاليې د جګړې له ساتنو څخه د ناخوښۍ سربېره ايفولا په ۱۹۱۷ ز کال په خپل خوښي ډول خدمت وکړ او راتلونکی کال يې د لنډې مودې لپاره د جګړې په لومړۍ ليکه کې ونډه واخيسته. نوموړی له جګړې څخه وروسته بېرته مدني يا ملکي ژوند ته راستون شو او په “Dadaist” خوځښت کې مخکښ انځورګر شو. هغه د خپلې نقاشۍ او شاعرۍ او د ريفيو بليو “Revue Bleue” په نوم لنډمهالې ورځپاڼه باندې کار کولو له لارې ايټاليا کې د “Dadaism” يو نامتو استازی شو. په ۱۹۲۲ ز کال کې دې پايلې ته له رسېدلو څخه وروسته، چې “avant-garde” هنر د سوداګريز کېدلو په حال کې و او د پوهنيزو تړونونو يا ناستو په واسطه پياوړی شو، نوموړي خپل تمرکز د شاعرۍ او انځورګرۍ غوندې هنري څرګندونې ته متمرکز کړ. ايفولا يو ځيرک غر ختونکی هم و، چې دا مهارت د الهامي معنوي ازمايښت په توګه بيانوي. {{sfn|Furlong|2011|p=2}}{{sfn|Furlong|2011|p=3}}{{sfn|Evola|1974|p=11}}{{sfn|Evola|1974|p=10}}{{sfn|Furlong|2011|pp=3-4}} == سرچينې == qx35h8tk61dgz81wa57ji2ldojerwhi 283808 283794 2022-08-02T19:13:28Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 wikitext text/x-wiki {{Infobox person}}جوليو سيسار اندريا ايفولا “'''Giulio Cesare Andrea Evola'''” (ايټالوي: [ˈɛːvola]؛ زوکړه: ۱۸۹۸ د می ۱۹؛ مړينه: ۱۹۷۴ د جون ۱۱) چې د ژوليوس ايفولا په نوم ښه پېژندل کېږي، يو ايټالوي فيلسوف، شاعر، انځورګر او رمزپوه و. ايفولا خپل ليدونه او معنوي ارزښتونه د اشرافي، نارينه، دود پلوي، اتلتوب او په بې پروا ډول د غبرګون کونکو په توګه په پام کې ونيول. <ref>{{cite encyclopedia|article=Evola cogn.|publisher=[[Rai Libri]]|language=it|encyclopedia=Dizionario d'Ortografia e di Pronunzia (DOP)|url=http://www.dizionario.rai.it/poplemma.aspx?lid=61429&r=90351|access-date=23 October 2018|title=Dizionario d'ortografia e di pronunzia|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714131056/http://www.dizionario.rai.it/poplemma.aspx?lid=61429&r=90351|archivedate=14 July 2014}}</ref> ايفولا چې په روم کې زېږېدلی دی، د لومړنۍ روزنې په اړه يې لږ معلومات دي. نوموړي د لومړۍ نړيوالې جګړې پر مهال پر ‘Asiago’ لوړې سطحې باندې توپخانې د لوړ رتبه مامور په توګه خدمت وکړ. نوموړی د يو انځورګر په توګه له “avant-garde” او په لنډ ډول د فليپو توماسو مارينيټي “Filippo Tommaso Marinetti” د راتلونکي پلوۍ “Futurist”  خوځښت لېوال و. هغه په ۲۳ کلنۍ کې د ځانوژنې فکر وکړ، مګر د يو لرغوني بودايي متن د لوستلو پر مهال يې د يوې څرګندونې يا الهام له امله ځان ونه وژنه. ياد متن د بشپړ بې کچې توب څخه پرته د شناخت د نورو ټولو بڼو په خپرولو پورې تړاو درلود. د ۱۹۲۰ ز لسيزې په لومړيو کې د ايفولا لېوالتياوې د دې لامل شوې، چې نوموړی په پټ يا رمز کې نور هم ژور لاړ شي؛ نوموړي د لويديځ د رمز اصالت او ختيځ تصوف په اړه ځيرکانه ډول وليکل، چې په پای کې يې «جادويي ايډياليزم» اصولو ته وده ورکړه. د ايفولا د نظرياتو او ليکنو مرکزي انګېرنه د نوموړي د خپل فردي طبيعت د جوړښت په معنويت پالنې او تصوف يعنې دنني ژوند باندې متمرکز ده. ياده فلسفه د جادو پلوۍ، د جګړې د ميتافزيک او شهواني غريزې، تانترا “Tantra”، بودايزم، تاويزم، غر ختنه، Holy Grail يا سپېڅلې پيله، د تمدنونو شتون او تاريخ، زوال او بېلابېل هغه فلسفي او مذهبي دودونو په شان نمونې رانغاړي، چې له کلاسيک او په ځانګړي لور متمايل دواړو پورې اړه لري. ايفولا باورمن و، چې انسان په کالي يوګا “Kali Yuga” کې ژوند کوي، چې د ناتړليو ماترياليستي لېوالتياوو، معنوي هېرتيا او منظمې سرغړونې يا انحراف يوه تياره دوره “Dark Age” ده. د دې د مخالفت او د يو primordial rebirth د غوښتلو لپاره ايفولا د خپل دود نړۍ وړاندې کړه. د نوموړي د کارونو اصلي درې ګونې مقالې په عمومي ډول د معاصرې نړۍ “Modern World”، د کنډوالو په منځ کې سړي “Men Among the Ruins” او “Ride the Tiger’ پر وړاندې پاڅون ګڼل کېږي. د پوه فرانکو فيراريسي “Franco Ferraresi” په اند د ايفولا فکر په شلمه پېړۍ کې په خورا پياوړي ډول د برابرۍ غوښتنې ضد، د خپلواکۍ ضد، د ديموکراسۍ ضد او نا نامتو سيستمونو له ډلې ګڼل کېږي. {{sfn|Atkins|2004|page=89}} ايفولا د فاشيست ايټاليا پر مهال له هېواده شړل شوی و. که څه هم نوموړي پر فاشيزم باندې په عمومي ډول نيوکه وکړه او هيڅکله د ايټاليې د ملي فاشيست ګوند او ايټالوي سوسيال جمهوريت سره يو ځای نه شو، خپل ځان يې سوپرفاشيستا “superfascista” په نښه کړ. نوموړي خپل دريځ ته د خواخوږي ښي اړخي روښانفکر په توګه پام وکړ او ځان يې په خوځښت کې بالقوه ځواک ګاڼه او هيله يې درلوده، چې په خپلو نظرياتو سره د يو ځای کېدلو په موخه د هغه تېروتنې سمې کړي. د نوموړي يوه بريا د توکميزو قوانينو په برخه کې وه؛ د توکم د يو معنوي دليل يا نظريې په اړه د نوموړي وکالت ايټاليا کې مناظره کې المان کې د يوازې ماترياليست لږونې د نامتو فکر په پرتله وګټل شو. له دويمې نړيوالې جګړې راهيسې د تل پاتې اصالت پلويو زياتو ډلو او همدار راز د توماس کارلسسن “Thomas Karlsson” او ماسيمو سکاليګيرو ‘Massimo Scaligero’ غوندې بېلابېلو apolitical رمز پوهانو له نوموړي څخه الهام اخيستی دی. <ref>{{cite web |last1=Umland |first1=Andreas |date=16 January 2005 |title=Dugin Not a Fascist? A Debate with A. James Gregor (6 texts) |url=https://www.academia.edu/174269 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220425150057/https://www.academia.edu/174269/Dugin_Not_a_Fascist_A_Debate_with_A_James_Gregor_6_texts_ |archive-date=25 April 2022 |access-date=17 July 2022 |publisher=Erwägen-Wissen-Ethik |language=German}}</ref> == د ژوند لومړني وختونه == جوليو سيسار ايفولا د ۱۸۹۸ ز کال د می پر ۱۹ نېټه روم کې وزېږېد، چې د وېنسينزو ايفولا “Vincenzo Evola” (زوکړه: ۱۸۵۴) او کنسيټا مانګياپېن “Concetta Mangiapane” دويم زوی دی؛ پلار يې د ټلګرافي ميخانيک رئيس او مور يې ځمکواله وه. د وخت د سيسلي نوم ايښودنې د تړون له مخې ايفولا يو څه د خپل پلرني نيکه په نوم نومول شوی و. مور او پلار يې دواړه په سينيسي “Cinisi” کې زېږېدلي وو، چې د سيسلي پر شمال لويديځ ساحل باندې د پاليرمو ولايت “Province of Palermo” کې پروت کوچنی ښارګوټی دی او د ۱۸۹۲ ز کال د نومبر پر ۲۵ نېټه يې هملته واده وکړ. د ايفولا پلرنی نيکه او نيا جيوسيپي ايفولا “Giuseppe Evola” او ماريا کسمانو نومېدل، چې نيکه يې د سوداګرۍ له مخې ترکاڼ و. د ايفولا مورنی نيکه او نيا سيسار مانګياپېن “Cesare Mangiapane” او د هغه مېرمن کترينا موناکو “Caterina Munaco” وو، چې دا نيکه يې د راپور له مخې دوکاندار و. جوليو سیسار ايفولا د جيوسيپي ګاسپېر ډاينامو ايفولا “Guiseppe Gaseppe Dinamo Evola” په نوم يو مشر ورور درلود، چې په ۱۸۹۵ ز کال روم کې زېږېدلی و. کورنۍ يې پرهېزګاره او رښتينې رومن کاتوليک وه. <ref>{{cite web |title=Birth records of Rome for the year 1898 |url=http://dl.antenati.san.beniculturali.it/v/Archivio+di+Stato+di+Roma/Stato+civile+italiano/Roma/Nati/1898/n+1792-2388+Vol+4+Parte+1+Serie+C/007659523_00458.jpg.html |publisher=Archivio di Stato di Roma |language=it |accessdate=15 July 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220715223232/https://www.antenati.san.beniculturali.it/ark:/12657/an_ua19789176/wjZeYM7/ |archivedate=15 July 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=Birth records of Cinisi for the year 1854 |url=https://www.antenati.san.beniculturali.it/ark:/12657/an_ua484460/5VRG1J1/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220715224138/https://www.antenati.san.beniculturali.it/ark:/12657/an_ua484460/5VRG1J1/ |archive-date=15 July 2022 |access-date=15 July 2022 |publisher=Archivio di Stato di Palermo |language=it}}</ref><ref>{{cite web |title=Birth records of Cinisi for the year 1865 |url=http://dl.antenati.san.beniculturali.it/v/Archivio+di+Stato+di+Palermo/Stato+civile+della+restaurazione/Cinisi/Nati/1865/47/007801663_01333.jpg.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20220715224538/https://www.antenati.san.beniculturali.it/ark:/12657/an_ua484482/0Zgdv4B/ |archive-date=15 July 2022 |access-date=15 July 2022 |publisher=Archivio di Stato di Palermo |language=it}}</ref><ref>''[https://familysearch.org/ark:/61903/3:1:3QSQ-G97B-JYPR?cc=2051639&wc=MCTM-D2S%3A351055601%2C352201901%2C352218601, Marriage records of Cinisi for the year 1892]'', National Archives of Palermo</ref><ref>{{cite web |title=Birth records of Rome for the year 1895 |url=http://dl.antenati.san.beniculturali.it/v/Archivio+di+Stato+di+Roma/Stato+civile+italiano/Roma/Nati/1895/n+2983-3579+Vol+6+Parte+1+Serie+B/007659446_00184.jpg.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191221170333/http://dl.antenati.san.beniculturali.it/v/Archivio+di+Stato+di+Roma/Stato+civile+italiano/Roma/Nati/1895/n+2983-3579+Vol+6+Parte+1+Serie+B/007659446_00184.jpg.html |archive-date=21 April 2022 |access-date=17 July 2022 |website=Portale Antenati |publisher=National Archives of Rome |language=it}}</ref>{{sfn|Skorupski|2005|p=11}} د بېرون [اشرافي وړ نوم] په توګه د ايفولا په اړه زياتره وخت راپور ورکړل شوی دی، چې ښايي له يوې کوچنۍ اشرافي کورنۍ سره د مفهومي توپير لرونکې اړيکې ته د نسبت ورکولو له امله وي؛ ايفولي “Evoli” د منځنيو پېړيو په وروستيو کې د سيسلي پاچاهۍ کې د کاسټروپيګنانو د بېرون په نوم د اشرافي وړ نوم درلودونکي وګړي وو. <ref>{{cite web |last1=de Turris |first1=Gianfranco |title=Il barone immaginario |url=https://www.mursia.com/index.php/it/letteratura/narrativa-contemporanea/racconti/aa-vv-il-barone-immaginario-detail |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190510093921/https://www.mursia.com/index.php/it/letteratura/narrativa-contemporanea/racconti/aa-vv-il-barone-immaginario-detail |archive-date=10 May 2019 |access-date=17 July 2022 |publisher=Ugo Mursia Editore |location=[[Milan]] |language=it}}</ref><ref>{{cite journal|title=Volume 788|journal=[[Catalogus Baronum]]|volume=788|page=143}}</ref>{{sfn|Furlong|2011|p=2}} د ايفولا د لومړنۍ رونې په اړه لږ معلومات پېژندل شوي دي، مګر دا چې نوموړي هغه هم نا اړوند وګڼل. نوموړي د روم په Istituto Tecnico Leonardo da Vinci کې انجنیري ولوستله، مګر دا دوره يې بشپړه نه کړه او وروسته يې ادعا کوله، چې دا د دې له امله وو، چې نوموړي له بورژوا پوهنيزې پېژندنې او د دوکتور يا انجنير له وړ نومونو سره پېژندنه نه غوښتله. هغه د خپلې ځوانۍ په کالونو کې خپل ځان په انځورګرۍ او د “Oscar Wilde” او “Gabriele d’Annunzio” په ګډون ادبياتو کې ډوب کړ، چې انځورګري يا نقاشي يې له خپلو طبيعي وړتياوو څخه ګڼله. نوموړی د فريدريک نيټزشي “Friedrich Nietzsche” او اوتو وينينګر “Otto Weininger” غوندې فيلسوفانو ته وروپېژندل شو. نورې لومړنۍ فلسفي اغېزناکې څېرې د ليکونو انسان ايټالوي کارلو مايکلسټايډتر “Carlo Michelstaedter” او الماني له هيګل څخه وروسته مفکر ماکس سټېرنر “Max Stirner” دي. {{sfn|Furlong|2011|p=2}}{{sfn|Furlong|2011|p=32}}{{sfn|Furlong|2011|p=4}}{{sfn|Evola|1974|p=13}}{{sfn|Furlong|2011|p=3}} نوموړی په پوهنتون کې د خپلې دورې پر مهال د “avant-garde” لېوال او په لنډ ډول د فيليپوو تومماسو مارينيټي له راتلونکي پلوي ‘Futurist’ خوځښت سره يو ځای شو. په ۱۹۱۶ ز کال يې له “Marinetti” سره اړيکې ځکه پرې کړې، چې ايفولا د خپلې خورا ملتپالنې له مخې ځورول شوی و. نوموړي په لومړۍ نړيواله جګړه کې پر اسياګو ‘Asiago’ لوړه سطحه باندې د توپخانې د لوړ رتبه مامور په توګه خدمت وکړ. د ايټالوي جګړې په هڅې پورې د تړلو عمومي ژمنو په واسطه د خلکو د راجلبولو او پر ناسم اړخ باندې د ايټاليې د جګړې له ساتنو څخه د ناخوښۍ سربېره ايفولا په ۱۹۱۷ ز کال په خپل خوښي ډول خدمت وکړ او راتلونکی کال يې د لنډې مودې لپاره د جګړې په لومړۍ ليکه کې ونډه واخيسته. نوموړی له جګړې څخه وروسته بېرته مدني يا ملکي ژوند ته راستون شو او په “Dadaist” خوځښت کې مخکښ انځورګر شو. هغه د خپلې نقاشۍ او شاعرۍ او د ريفيو بليو “Revue Bleue” په نوم لنډمهالې ورځپاڼه باندې کار کولو له لارې ايټاليا کې د “Dadaism” يو نامتو استازی شو. په ۱۹۲۲ ز کال کې دې پايلې ته له رسېدلو څخه وروسته، چې “avant-garde” هنر د سوداګريز کېدلو په حال کې و او د پوهنيزو تړونونو يا ناستو په واسطه پياوړی شو، نوموړي خپل تمرکز د شاعرۍ او انځورګرۍ غوندې هنري څرګندونې ته متمرکز کړ. ايفولا يو ځيرک غر ختونکی هم و، چې دا مهارت د الهامي معنوي ازمايښت په توګه بيانوي. {{sfn|Furlong|2011|p=2}}{{sfn|Furlong|2011|p=3}}{{sfn|Evola|1974|p=11}}{{sfn|Evola|1974|p=10}}{{sfn|Furlong|2011|pp=3-4}} == سرچينې == 903fgnoqbujsrd4asnwk17957iw5rfv 0 63279 283796 2022-08-02T18:32:06Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki نارايانا ګوريو “Narayana Guru” == ژوند ليک == نارايانا چې کورنی نوم يې نانو “Nanu” دی، د ۱۸۵۶ ز کال د اګسټ پر ۲۰ نېټه د تراوانکور “Travancore” پخواني ايالت کې تېرووانانتاپيورام “Thiruvananthapuram” ته نږدې د چيمپاژانتي “Chimpazhanthy” کلي په يوه ايژاوا “Ezhava” کورنۍ کې زېږېدلی دی؛ پلار يې مادان اسان “Madan Asan” او مور يې کوتېياما “Kuttiyamma” نومېږي. د نوموړي لومړنۍ زده کړې د چيمپازانتي موتا پېليا تر لارښوونې لاندې د “gurukula” په طريقه وې، چې پر مهال يې د نوموړي د ۱۵ کلنۍ په عمر مور مړه شوه. د ۲۱ کلنۍ په عمر د رامان پېليا اسان په نوم د سانسکرت له پوه څخه د زده کړې په موخه مرکزي تراوېنکور ته لاړه، چې نوموړي ورته ويدا، اوپانيشاد کتابونه او د سانسکرت د منطقي فصاحت او بلاغت ادبيات تدريس کړل. ګوريو په ۱۸۸۱ ز کال بېرته هغه وخت خپل کلي ته راستون شو، چې پلار يې سخت ناروغ و او کليوالي ښوونځی يې پيل کړ، چې ځايي کوچنيانو ته يې درس ورکړ او همدې ښوونځي ورته د نانو اسان “Nanu Asan” نوم ور په برخه کړ. يو کال وروسته يې له کالياما “Kaliamma” سره واده وکړ، مګر لږه موده وروسته يې د يو ټولنيز سمون راوړونکي په توګه د خپل عمومي ژوند د پيل کولو په موخه له واده څخه ځان لرې کړ. <ref>{{cite web |title=Narayana Guru, 1856-1928 |url=https://id.loc.gov/authorities/names/n82142354.html |access-date=18 March 2021 |website=LC Name Authority File |publisher=Library of Congress}}</ref><ref name="Prophet2">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=xNAI9F8IBOgC|pages=24–46|title=Religion and social conflict in South Asia|volume=22|series=International studies in sociology and social anthropology|editor1-first=Bardwell L.|editor1-last=Smith|publisher=BRILL|year=1976|isbn=978-90-04-04510-1|chapter=The Izhavas of Kerala and their Historic Struggle for Acceptance in the Hindu Society|last=Pullapilly|first=Cyriac K.}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |title=Sree Narayana Guru, Varkala, Thiruvananthapuram, Kerala |url=https://www.keralatourism.org/varkala/sree-narayana-guru.php |access-date=2021-03-01 |website=Kerala Tourism - Varkala |language=en}}</ref> د کور په پرېښودلو سره يې په ټوله کيرالا “Kerala” او ټاميل ناديو “Tamil Nadu” کې سفر وکړ او د همدې سفرونو پر مهال يې له چاټامپي سوامېکال “Chattampi Swamikal” سره وکتل، چې يو ټولنيز او مذهبي بیارغونکی و او ګوريو يې اياويو سواميکال “Ayyavu Swamikal” ته وروپېژنده، چې نوموړي ورڅخه تفکر او جوګ [د هندوانو ذهني رياضت] زده کړل. وروسته يې خپلو ګرځېدنو ته تر هغې دوام ورکړ، چې په ماروتوامالا “Maruthwamala” کې د پېلاتادام “Pillathadam” غار ته ورسېد، چې نوموړي په کې د خپل عبادت لپاره يو ګوښه ځای جوړ او د راتلونکو اته کالونو لپاره يې په کې تفکر او جوګ تمرين کړل. ګوريو په ۱۸۸۸ ز کال له اريووېپيورام “Aruvippuram” څخه ليدنه وکړه، چې د يو څه مودې لپاره يې په کې تفکر وکړ او هلته د پاتې کېدنې پر مهال يې د شيوا ‘Shiva’ د بت په توګه له سيند څخه د اخېستل شوې ډبرې د يوې ټوټې عبادت ته ځان ځانګړی کړ، چې له همغه وخته راپدېخوا د اريووېپيورام د شيوا عبادتځای يا معبد “Aruvippuram Shiva Temple” شوی دی. هغه قانون چې وروسته د اريووېپيورام پراتېشتا په نوم وپېژندل شو، د د پورتنۍ ارثي مذهبي ډلې «براهمن» په منځ کې يو ټولنيز پاڅون جوړ کړ؛ برهمن ډلې بت ته د عبات کولو لپاره د ګوريو حق تر پوښتنې لاندې راوړ. دوی ته د نوموړي دا ځواب چې «دا براهمن شيوا نه دی، يو ايژوا شيوا “Ezhva Shiva”» وروسته يوه نامتو وينا يا اقتباس شو، چې د نسب او ټولنيز دريځ پلوۍ پر وړاندې يې ورڅخه ګټه پورته کړه. همدې ځای کې د ۱۹۰۳ ز کال د می په ۱۵ نېټه د بنسټګر رئيس په توګه د نارايانا ګوريو په مرسته د پاډمانابهان پالپيو (چې د ډاکتر پالپيو په نوم پېژندل کېږي) په هڅو “Sree Narayana Dharma Paripalana Yogam (SNDP Yogam)” رامنځته شو. <ref name="Playing host to deity : festival religion in the South Indian tradition">{{Cite book|title=Playing host to deity : festival religion in the South Indian tradition|url=https://archive.org/details/playinghosttodei00youn|url-access=limited|last=Younger|first=Paul|publisher=Oxford University Press|year=2002|isbn=0-19-514044-3|location=New York|page=[https://archive.org/details/playinghosttodei00youn/page/n135 127]}}</ref><ref name="Playing host to deity : festival religion in the South Indian tradition2">{{Cite book|title=Playing host to deity : festival religion in the South Indian tradition|url=https://archive.org/details/playinghosttodei00youn|url-access=limited|last=Younger|first=Paul|publisher=Oxford University Press|year=2002|isbn=0-19-514044-3|location=New York|page=[https://archive.org/details/playinghosttodei00youn/page/n135 127]}}</ref><ref name="125 years of Aruvippuram temple">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Thiruvananthapuram/125-years-of-aruvippuram-temple/article4234257.ece|title=125 years of Aruvippuram temple|author=Staff Reporter|date=24 December 2012|newspaper=The Hindu|language=en-IN|access-date=1 April 2019}}</ref><ref name="125 years of Aruvipuram Pratishta">{{Cite web |title=125 years of Aruvipuram Pratishta |url=http://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2013/aug/22/125-years-of-Aruvipuram-Pratishta-509120.html |access-date=1 April 2019 |website=The New Indian Express}}</ref><ref name="Sree Narayana Guru in a new light">{{Cite web |date=13 November 2013 |title=Sree Narayana Guru in a new light |url=http://newindianexpress.com/cities/kochi/article167942.ece?service=print |archive-url=https://web.archive.org/web/20131113133024/http://newindianexpress.com/cities/kochi/article167942.ece?service=print |archive-date=13 November 2013 |access-date=1 April 2019}}</ref><ref name="Menon2011">{{cite book|author=A. Sreedhara Menon|title=Kerala History and its Makers|url=https://books.google.com/books?id=wnAjqjhc1VcC&pg=PA205|date=4 March 2011|publisher=DC Books|isbn=978-81-264-3782-5|pages=205–}}</ref><ref name="In Kerala temple priest appointments, Backward caste Ezhavas overrun Brahmins">{{Cite web |date=17 October 2017 |title=In Kerala temple priest appointments, Backward caste Ezhavas overrun Brahmins |url=https://www.outlookindia.com/website/story/in-kerala-temple-priest-appointments-backward-caste-ezhavas-overrun-brahmins/303133 |access-date=1 April 2019 |website=outlookindia.com/}}</ref><ref name="Developmental Modernity in Kerala: Narayana Guru, S.N.D.P Yogam and Social Reform">{{Cite book|url=https://cup.columbia.edu/book/developmental-modernity-in-kerala/9789382381792|title=Developmental Modernity in Kerala: Narayana Guru, S.N.D.P Yogam and Social Reform|last=Chandramohan|first=P.|date=April 2016|publisher=[[Tulika Books]]|access-date=1 April 2019|isbn=9789382381792}}</ref><ref name="SNDP Yogam">{{Cite web |title=SNDP Yogam |url=http://sndpyogam.in/sndp/ |access-date=1 April 2019 |website=sndpyogam.in |language=en}}</ref> ګوريو په ۱۹۰۴ ز کال کې خپل مرکز وارکالا ته نږدې سيواګيري “Sivagiri” ته ولېږدوه، چې نوموړي په کې د ټولنې د ټيټ پوړ کوچنيانو لپاره يو ښوونځی پرانيست او د هغوی د ارثي او مذهبي ډلې په پام کې نيولو څخه پرته يې ورته وړيا زده کړې برابرې کړې. که څه هم سيمه کې د معبد جوړولو يې اوه کالونه ونيول او د سارادا مټ “Sarada Mutt” په نوم ۱۹۱۲ زکال کې ودان شو. نوموړي د تريشر، کانيور، انکوتينګيو، تالاسيري، کوژېکودی او مانګالور غوندې نورو ځايونو يې هم عبادتځايونه جوړ کړل او د سريلانکا (چې هغه وخت يې ورته سيلان ويل) په ګډون يې زياتو ځايونو ته وېوړ، چې نوموړي په کې په ۱۹۲۶ زکال خپله وروستۍ ليدنه تر سره کړه. هند ته د بېرته راستنېدنې پر مهال د سېواګيري “Sivagiri” زيارت د پلان جوړولو په ګډون يو شمېر فعاليتونو کې ښکېل و؛ ياد زيارت د SNDP Yogam” په کاليزه کې د ګډون په موخه په ۱۹۲۷ ز کال کې د پالاتريوتي “Pallathuruthy” له کتنې څخه وروسته پلان شوی و. <ref name=":02">{{Cite web |title=Sree Narayana Guru, Varkala, Thiruvananthapuram, Kerala |url=https://www.keralatourism.org/varkala/sree-narayana-guru.php |access-date=2021-03-01 |website=Kerala Tourism - Varkala |language=en}}</ref> پالاتريوتي کې له غونډې څخه لږه موده وروسته، چې د نوموړي د ګډون کولو وروستۍ عمومي دنده وه، ګوريو ناروغ شو او د اليووا، تريشر، پالاکاد او په پای کې د چينای په شان ځايونو کې يې درملنه وکړه. هغه ډاکترانو چې د نوموړي پالنه يې وکړه، ايورديک ډاکتران لکه: کولاېل مامې واديار، پاناپاللي کرېشنان واديار او تایکاوټيو دېواکاران مووس او همدا راز الوپاتيک ډاکتران يعنې کرېشنان تامپي، پانېککر، پالپيو او د نوبل په نوم اروپايي ډاکتر و. نوموړی سارادا مټ “Sarada Mutt” ته راستون شو او د ۱۹۲۸ ز کال د سپټمبر په ۲۰ د ۷۲ کالونو په عمر ومړ. <ref name=":03">{{Cite web |title=Sree Narayana Guru, Varkala, Thiruvananthapuram, Kerala |url=https://www.keralatourism.org/varkala/sree-narayana-guru.php |access-date=2021-03-01 |website=Kerala Tourism - Varkala |language=en}}</ref> == ميراث == === د ارث او نسب پالنې پر وړاندې مبارزه === ارث او نسب پلوي يا کاستيزم د ۱۹ پېړۍ پر مهال او د ۲۰ پېړۍ په لومړيو کې کېرالا کې دود وه او د ټيټ ذات يا پوړ خلک لکه ايژاواس “Ezhavas” او نه حس کېدونکي پوړونه لکه پارايارس قبيلوي او پولايارسيانو بايد د لوړ پوړ ټولنې له لورې توپيري چلند زغملی وی. دا د دې توپيري چلند خلاف و، چې ګوريو په ۱۸۸۸ ز کال اريووېپيورام کې د سېوا “Siva” بت ته د خپل عبادت په ځانګړي کولو سره خپل لومړنی ستر عمومي قانون تر سره کړ. نوموړي په عمومي ډول په ټوله کيرالا او تامېل ناديو کې پينځه څلوېښت عبادتځايونه عبادت لپاره ځانګړي کړل. د هغه د عبادتځايونو ځانګړي کول په اړين ډول له عادي دود سره سم الوهيتونه نه وو، مګر يوه دړه يا تخته وه چې کليمې، حقيقت، اخلاق، زړه سوی او مينه يې پرې ليکلی وه، د نباتاتو د خوړلو عقيده لرونکی شيوا، يوه ښيښه او يو بت چې د نوموړې له لورې د بېلابېلو جوړو شويو سپېڅلتياوو له منځه د ايټالوي بت جوړونکي له لورې جوړ شوی و. نوموړي د زړه سوي او مذهبي زغم نظريات او د خپلو کتابونو له ډلې د انوکامپاداساکام “Anukampadasakam” په نوم نامتو کتاب خپور کړ، چې د کرېشنا، بودا، ادي شانکارا او حضرت عيسی عليه السلام غوندې بېلابېل مذهبي اشخاص ستايي. <ref name="Guru-varsham 150: The year of Sree Narayana Guru">{{Cite web |title=Guru-varsham 150: The year of Sree Narayana Guru |url=https://www.rediff.com/news/2004/aug/30rajeev.htm |access-date=1 April 2019 |website=www.rediff.com}}</ref><ref name=":04">{{Cite web |title=Sree Narayana Guru, Varkala, Thiruvananthapuram, Kerala |url=https://www.keralatourism.org/varkala/sree-narayana-guru.php |access-date=2021-03-01 |website=Kerala Tourism - Varkala |language=en}}</ref><ref name="These places were a part of Sree Narayana Guru's life">{{Cite web |title=These places were a part of Sree Narayana Guru's life |url=https://travel.manoramaonline.com/travel/essential-kerala/these-places-were-a-part-of-sree-narayana-gurus-life.html |access-date=2 April 2019 |website=OnManorama |language=en}}</ref><ref name="TKMM College">{{Cite web |date=2 April 2019 |title=TKMM College |url=http://tkmmcollege.org/abtguru.php |access-date=2 April 2019 |website=tkmmcollege.org}}</ref><ref name="Guru who made Kerala fit to bear ‘god’s own’ label">{{Cite web |last=Sekher |first=Dr Ajay |date=6 September 2017 |title=Guru who made Kerala fit to bear 'god's own' label |url=https://www.deccanchronicle.com/nation/in-other-news/060917/guru-who-made-kerala-fit-to-bear-gods-own-label.html |access-date=2 April 2019 |website=Deccan Chronicle |language=en}}</ref> === وېکوم ساتياګراها “Vikom Satyagraha” === د وېکوم ساتياګراها ټولنيز لاريون د تراوانکور “Travancore” په هندو ټولنه کې د نابرابرۍ پر وړاندې د ټيټ پوړ يا ذات له لورې يو تحريک و. د معلوماتو له مخې د لاريون انګېزه د هغه مهال پېښه وه، چې ګوريو د لوړ ذاتي شخص له لورې وېکوم عبادتځای ته له غځيدلي سړک څخه د تېرېدلو اجازه ورنه کړل شوه. دې پېښې کوماران اسان او مولور اس پادمانابها پانېکر چې دواړه د ګوريو مريدان وو، وهڅول چې د پېښې په لاريون کې شعرونه وليکي. ټي کی مادهاوان چې د ګوريو يو بل مريد يا زده کوونکی و، چې په ۱۹۱۸ ز کال کې يې د سري مولام نامتو جرګې “Sree Moolam Popular Assembly” څخه ارث يا نسب ته له پاملرنې پرته عبادتځای ته د ننوتلو او عبادت کولو د حقونو غوښتنه وکړه. د کی کيلاپان او کی پي کيساوا مينن په ګډون د خلکو يو کوربه يوه کمېټه جوړه کړه او د کېرالا پارياتانام “Kerala Paryatanam” خوځښت يې اعلان کړ او پاڅون يا تحريک د مهاتما ګاندي په ملاتړ سره  په يو لوی خوځښت بدل شو، چې په پايله کې يې د ټولو ذاتونو يا پوړونو پر وړاندې عبادتځای او ورته غځېدلي درې سړکونه پرانېستل شول. ياد لاريون د ۱۹۳۶ ز کال د معبد د ننوت اعلاميه “Temple Entry Proclamation” هم اغېزمنه کړه. <ref name="Extreme injustice led to Vaikom Satyagraha, says Romila Thapar">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-kerala/Extreme-injustice-led-to-Vaikom-Satyagraha-says-Romila-Thapar/article16560190.ece|title=Extreme injustice led to Vaikom Satyagraha, says Romila Thapar|date=22 July 2009|newspaper=The Hindu|language=en-IN|access-date=1 April 2019}}</ref><ref name="Vaikom: A Story of Courage & The Extraordinary Movement That Changed India!">{{Cite web |date=30 October 2018 |title=Vaikom: A Story of Courage & The Extraordinary Movement That Changed India! |url=https://www.thebetterindia.com/163240/vaikom-satyagraha-kerala-sabarimala-india-news/ |access-date=1 April 2019 |website=The Better India |language=en-US}}</ref><ref name="Fenced By The Thread">{{Cite web |title=Fenced By The Thread |url=https://www.outlookindia.com/magazine/story/fenced-by-the-thread/299193 |access-date=1 April 2019 |website=outlookindia.com/}}</ref><ref name="Temple Entry Proclamation the greatest act of moral freedom: Uthradom Tirunal">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-kerala/temple-entry-proclamation-the-greatest-act-of-moral-freedom-uthradom-tirunal/article2620727.ece|title=Temple Entry Proclamation the greatest act of moral freedom: Uthradom Tirunal|last=Mahadevan|first=G.|date=12 November 2011|newspaper=The Hindu|language=en-IN|access-date=1 April 2019}}</ref><ref name="Rediff On The NeT: Rajeev Srinivasan">{{Cite web |title=Rediff On The NeT: Rajeev Srinivasan |url=http://www.rediff.com/news/jan/27raj.htm |access-date=1 April 2019 |website=www.rediff.com}}</ref> === سېواګېري زيارت === سېواګېري زيارت د والابهاسيري ګووېندان واديار، د ټي کی کېټان ورايټر او مولور اس پادمانابها پانېکر په نومونو د ګوريو د درې زده کوونکو له لورې په پام کې نيول شوی و، چې ګوريو په ۱۹۲۸ ز کال په خپلو ستاينو سره ثابت کړ. نوموړي وړانديز وکړ، چې د زيات موخې بايد د زده کړې، پاکوالي، د خدای د عبادت، سازمان، کرنې، سوداګرۍ، لاسي صنعتونو او تخنيکي روزنې پرمختګ وي او وايديار او ورايټر بايد د دې هيلو د پلي کولو لپاره اړتيا باندې د فشار راوړلو په موخه د دې موضوعګانو په اړه د ويناوو يوه لړۍ برابره کړي او دا خلکو ته د سېواګېري زيارت د اصلي ارادې يا نيت په توګه بيان کړي. که څه هم لږه موده د نوموړي مړينې د ۱۹۳۲ زکال تر هغه وخته پورې ياده پروژه وځنډوله، چې په پاتانامتېټا سيمه کې له الاويومتېټا څخه لومړنی زيارت تر سره شو. <ref>{{cite news|title=Elavumthitta - the birthplace of Sivagiri pilgrimage|url=http://www.thehindu.com/news/national/kerala/elavumthitta-the-birthplace-of-sivagiri-pilgrimage/article4270267.ece|access-date=19 October 2014|agency=The Hindu|date=4 January 2013}}</ref> == سرچينې == tuxrnt2284t0giany5mw3fgka5x2v0d 283805 283796 2022-08-02T19:13:26Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 wikitext text/x-wiki {{Infobox person}}نارايانا ګوريو “Narayana Guru” == ژوند ليک == نارايانا چې کورنی نوم يې نانو “Nanu” دی، د ۱۸۵۶ ز کال د اګسټ پر ۲۰ نېټه د تراوانکور “Travancore” پخواني ايالت کې تېرووانانتاپيورام “Thiruvananthapuram” ته نږدې د چيمپاژانتي “Chimpazhanthy” کلي په يوه ايژاوا “Ezhava” کورنۍ کې زېږېدلی دی؛ پلار يې مادان اسان “Madan Asan” او مور يې کوتېياما “Kuttiyamma” نومېږي. د نوموړي لومړنۍ زده کړې د چيمپازانتي موتا پېليا تر لارښوونې لاندې د “gurukula” په طريقه وې، چې پر مهال يې د نوموړي د ۱۵ کلنۍ په عمر مور مړه شوه. د ۲۱ کلنۍ په عمر د رامان پېليا اسان په نوم د سانسکرت له پوه څخه د زده کړې په موخه مرکزي تراوېنکور ته لاړه، چې نوموړي ورته ويدا، اوپانيشاد کتابونه او د سانسکرت د منطقي فصاحت او بلاغت ادبيات تدريس کړل. ګوريو په ۱۸۸۱ ز کال بېرته هغه وخت خپل کلي ته راستون شو، چې پلار يې سخت ناروغ و او کليوالي ښوونځی يې پيل کړ، چې ځايي کوچنيانو ته يې درس ورکړ او همدې ښوونځي ورته د نانو اسان “Nanu Asan” نوم ور په برخه کړ. يو کال وروسته يې له کالياما “Kaliamma” سره واده وکړ، مګر لږه موده وروسته يې د يو ټولنيز سمون راوړونکي په توګه د خپل عمومي ژوند د پيل کولو په موخه له واده څخه ځان لرې کړ. <ref>{{cite web |title=Narayana Guru, 1856-1928 |url=https://id.loc.gov/authorities/names/n82142354.html |access-date=18 March 2021 |website=LC Name Authority File |publisher=Library of Congress}}</ref><ref name="Prophet2">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=xNAI9F8IBOgC|pages=24–46|title=Religion and social conflict in South Asia|volume=22|series=International studies in sociology and social anthropology|editor1-first=Bardwell L.|editor1-last=Smith|publisher=BRILL|year=1976|isbn=978-90-04-04510-1|chapter=The Izhavas of Kerala and their Historic Struggle for Acceptance in the Hindu Society|last=Pullapilly|first=Cyriac K.}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |title=Sree Narayana Guru, Varkala, Thiruvananthapuram, Kerala |url=https://www.keralatourism.org/varkala/sree-narayana-guru.php |access-date=2021-03-01 |website=Kerala Tourism - Varkala |language=en}}</ref> د کور په پرېښودلو سره يې په ټوله کيرالا “Kerala” او ټاميل ناديو “Tamil Nadu” کې سفر وکړ او د همدې سفرونو پر مهال يې له چاټامپي سوامېکال “Chattampi Swamikal” سره وکتل، چې يو ټولنيز او مذهبي بیارغونکی و او ګوريو يې اياويو سواميکال “Ayyavu Swamikal” ته وروپېژنده، چې نوموړي ورڅخه تفکر او جوګ [د هندوانو ذهني رياضت] زده کړل. وروسته يې خپلو ګرځېدنو ته تر هغې دوام ورکړ، چې په ماروتوامالا “Maruthwamala” کې د پېلاتادام “Pillathadam” غار ته ورسېد، چې نوموړي په کې د خپل عبادت لپاره يو ګوښه ځای جوړ او د راتلونکو اته کالونو لپاره يې په کې تفکر او جوګ تمرين کړل. ګوريو په ۱۸۸۸ ز کال له اريووېپيورام “Aruvippuram” څخه ليدنه وکړه، چې د يو څه مودې لپاره يې په کې تفکر وکړ او هلته د پاتې کېدنې پر مهال يې د شيوا ‘Shiva’ د بت په توګه له سيند څخه د اخېستل شوې ډبرې د يوې ټوټې عبادت ته ځان ځانګړی کړ، چې له همغه وخته راپدېخوا د اريووېپيورام د شيوا عبادتځای يا معبد “Aruvippuram Shiva Temple” شوی دی. هغه قانون چې وروسته د اريووېپيورام پراتېشتا په نوم وپېژندل شو، د د پورتنۍ ارثي مذهبي ډلې «براهمن» په منځ کې يو ټولنيز پاڅون جوړ کړ؛ برهمن ډلې بت ته د عبات کولو لپاره د ګوريو حق تر پوښتنې لاندې راوړ. دوی ته د نوموړي دا ځواب چې «دا براهمن شيوا نه دی، يو ايژوا شيوا “Ezhva Shiva”» وروسته يوه نامتو وينا يا اقتباس شو، چې د نسب او ټولنيز دريځ پلوۍ پر وړاندې يې ورڅخه ګټه پورته کړه. همدې ځای کې د ۱۹۰۳ ز کال د می په ۱۵ نېټه د بنسټګر رئيس په توګه د نارايانا ګوريو په مرسته د پاډمانابهان پالپيو (چې د ډاکتر پالپيو په نوم پېژندل کېږي) په هڅو “Sree Narayana Dharma Paripalana Yogam (SNDP Yogam)” رامنځته شو. <ref name="Playing host to deity : festival religion in the South Indian tradition">{{Cite book|title=Playing host to deity : festival religion in the South Indian tradition|url=https://archive.org/details/playinghosttodei00youn|url-access=limited|last=Younger|first=Paul|publisher=Oxford University Press|year=2002|isbn=0-19-514044-3|location=New York|page=[https://archive.org/details/playinghosttodei00youn/page/n135 127]}}</ref><ref name="Playing host to deity : festival religion in the South Indian tradition2">{{Cite book|title=Playing host to deity : festival religion in the South Indian tradition|url=https://archive.org/details/playinghosttodei00youn|url-access=limited|last=Younger|first=Paul|publisher=Oxford University Press|year=2002|isbn=0-19-514044-3|location=New York|page=[https://archive.org/details/playinghosttodei00youn/page/n135 127]}}</ref><ref name="125 years of Aruvippuram temple">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Thiruvananthapuram/125-years-of-aruvippuram-temple/article4234257.ece|title=125 years of Aruvippuram temple|author=Staff Reporter|date=24 December 2012|newspaper=The Hindu|language=en-IN|access-date=1 April 2019}}</ref><ref name="125 years of Aruvipuram Pratishta">{{Cite web |title=125 years of Aruvipuram Pratishta |url=http://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2013/aug/22/125-years-of-Aruvipuram-Pratishta-509120.html |access-date=1 April 2019 |website=The New Indian Express}}</ref><ref name="Sree Narayana Guru in a new light">{{Cite web |date=13 November 2013 |title=Sree Narayana Guru in a new light |url=http://newindianexpress.com/cities/kochi/article167942.ece?service=print |archive-url=https://web.archive.org/web/20131113133024/http://newindianexpress.com/cities/kochi/article167942.ece?service=print |archive-date=13 November 2013 |access-date=1 April 2019}}</ref><ref name="Menon2011">{{cite book|author=A. Sreedhara Menon|title=Kerala History and its Makers|url=https://books.google.com/books?id=wnAjqjhc1VcC&pg=PA205|date=4 March 2011|publisher=DC Books|isbn=978-81-264-3782-5|pages=205–}}</ref><ref name="In Kerala temple priest appointments, Backward caste Ezhavas overrun Brahmins">{{Cite web |date=17 October 2017 |title=In Kerala temple priest appointments, Backward caste Ezhavas overrun Brahmins |url=https://www.outlookindia.com/website/story/in-kerala-temple-priest-appointments-backward-caste-ezhavas-overrun-brahmins/303133 |access-date=1 April 2019 |website=outlookindia.com/}}</ref><ref name="Developmental Modernity in Kerala: Narayana Guru, S.N.D.P Yogam and Social Reform">{{Cite book|url=https://cup.columbia.edu/book/developmental-modernity-in-kerala/9789382381792|title=Developmental Modernity in Kerala: Narayana Guru, S.N.D.P Yogam and Social Reform|last=Chandramohan|first=P.|date=April 2016|publisher=[[Tulika Books]]|access-date=1 April 2019|isbn=9789382381792}}</ref><ref name="SNDP Yogam">{{Cite web |title=SNDP Yogam |url=http://sndpyogam.in/sndp/ |access-date=1 April 2019 |website=sndpyogam.in |language=en}}</ref> ګوريو په ۱۹۰۴ ز کال کې خپل مرکز وارکالا ته نږدې سيواګيري “Sivagiri” ته ولېږدوه، چې نوموړي په کې د ټولنې د ټيټ پوړ کوچنيانو لپاره يو ښوونځی پرانيست او د هغوی د ارثي او مذهبي ډلې په پام کې نيولو څخه پرته يې ورته وړيا زده کړې برابرې کړې. که څه هم سيمه کې د معبد جوړولو يې اوه کالونه ونيول او د سارادا مټ “Sarada Mutt” په نوم ۱۹۱۲ زکال کې ودان شو. نوموړي د تريشر، کانيور، انکوتينګيو، تالاسيري، کوژېکودی او مانګالور غوندې نورو ځايونو يې هم عبادتځايونه جوړ کړل او د سريلانکا (چې هغه وخت يې ورته سيلان ويل) په ګډون يې زياتو ځايونو ته وېوړ، چې نوموړي په کې په ۱۹۲۶ زکال خپله وروستۍ ليدنه تر سره کړه. هند ته د بېرته راستنېدنې پر مهال د سېواګيري “Sivagiri” زيارت د پلان جوړولو په ګډون يو شمېر فعاليتونو کې ښکېل و؛ ياد زيارت د SNDP Yogam” په کاليزه کې د ګډون په موخه په ۱۹۲۷ ز کال کې د پالاتريوتي “Pallathuruthy” له کتنې څخه وروسته پلان شوی و. <ref name=":02">{{Cite web |title=Sree Narayana Guru, Varkala, Thiruvananthapuram, Kerala |url=https://www.keralatourism.org/varkala/sree-narayana-guru.php |access-date=2021-03-01 |website=Kerala Tourism - Varkala |language=en}}</ref> پالاتريوتي کې له غونډې څخه لږه موده وروسته، چې د نوموړي د ګډون کولو وروستۍ عمومي دنده وه، ګوريو ناروغ شو او د اليووا، تريشر، پالاکاد او په پای کې د چينای په شان ځايونو کې يې درملنه وکړه. هغه ډاکترانو چې د نوموړي پالنه يې وکړه، ايورديک ډاکتران لکه: کولاېل مامې واديار، پاناپاللي کرېشنان واديار او تایکاوټيو دېواکاران مووس او همدا راز الوپاتيک ډاکتران يعنې کرېشنان تامپي، پانېککر، پالپيو او د نوبل په نوم اروپايي ډاکتر و. نوموړی سارادا مټ “Sarada Mutt” ته راستون شو او د ۱۹۲۸ ز کال د سپټمبر په ۲۰ د ۷۲ کالونو په عمر ومړ. <ref name=":03">{{Cite web |title=Sree Narayana Guru, Varkala, Thiruvananthapuram, Kerala |url=https://www.keralatourism.org/varkala/sree-narayana-guru.php |access-date=2021-03-01 |website=Kerala Tourism - Varkala |language=en}}</ref> == ميراث == === د ارث او نسب پالنې پر وړاندې مبارزه === ارث او نسب پلوي يا کاستيزم د ۱۹ پېړۍ پر مهال او د ۲۰ پېړۍ په لومړيو کې کېرالا کې دود وه او د ټيټ ذات يا پوړ خلک لکه ايژاواس “Ezhavas” او نه حس کېدونکي پوړونه لکه پارايارس قبيلوي او پولايارسيانو بايد د لوړ پوړ ټولنې له لورې توپيري چلند زغملی وی. دا د دې توپيري چلند خلاف و، چې ګوريو په ۱۸۸۸ ز کال اريووېپيورام کې د سېوا “Siva” بت ته د خپل عبادت په ځانګړي کولو سره خپل لومړنی ستر عمومي قانون تر سره کړ. نوموړي په عمومي ډول په ټوله کيرالا او تامېل ناديو کې پينځه څلوېښت عبادتځايونه عبادت لپاره ځانګړي کړل. د هغه د عبادتځايونو ځانګړي کول په اړين ډول له عادي دود سره سم الوهيتونه نه وو، مګر يوه دړه يا تخته وه چې کليمې، حقيقت، اخلاق، زړه سوی او مينه يې پرې ليکلی وه، د نباتاتو د خوړلو عقيده لرونکی شيوا، يوه ښيښه او يو بت چې د نوموړې له لورې د بېلابېلو جوړو شويو سپېڅلتياوو له منځه د ايټالوي بت جوړونکي له لورې جوړ شوی و. نوموړي د زړه سوي او مذهبي زغم نظريات او د خپلو کتابونو له ډلې د انوکامپاداساکام “Anukampadasakam” په نوم نامتو کتاب خپور کړ، چې د کرېشنا، بودا، ادي شانکارا او حضرت عيسی عليه السلام غوندې بېلابېل مذهبي اشخاص ستايي. <ref name="Guru-varsham 150: The year of Sree Narayana Guru">{{Cite web |title=Guru-varsham 150: The year of Sree Narayana Guru |url=https://www.rediff.com/news/2004/aug/30rajeev.htm |access-date=1 April 2019 |website=www.rediff.com}}</ref><ref name=":04">{{Cite web |title=Sree Narayana Guru, Varkala, Thiruvananthapuram, Kerala |url=https://www.keralatourism.org/varkala/sree-narayana-guru.php |access-date=2021-03-01 |website=Kerala Tourism - Varkala |language=en}}</ref><ref name="These places were a part of Sree Narayana Guru's life">{{Cite web |title=These places were a part of Sree Narayana Guru's life |url=https://travel.manoramaonline.com/travel/essential-kerala/these-places-were-a-part-of-sree-narayana-gurus-life.html |access-date=2 April 2019 |website=OnManorama |language=en}}</ref><ref name="TKMM College">{{Cite web |date=2 April 2019 |title=TKMM College |url=http://tkmmcollege.org/abtguru.php |access-date=2 April 2019 |website=tkmmcollege.org}}</ref><ref name="Guru who made Kerala fit to bear ‘god’s own’ label">{{Cite web |last=Sekher |first=Dr Ajay |date=6 September 2017 |title=Guru who made Kerala fit to bear 'god's own' label |url=https://www.deccanchronicle.com/nation/in-other-news/060917/guru-who-made-kerala-fit-to-bear-gods-own-label.html |access-date=2 April 2019 |website=Deccan Chronicle |language=en}}</ref> === وېکوم ساتياګراها “Vikom Satyagraha” === د وېکوم ساتياګراها ټولنيز لاريون د تراوانکور “Travancore” په هندو ټولنه کې د نابرابرۍ پر وړاندې د ټيټ پوړ يا ذات له لورې يو تحريک و. د معلوماتو له مخې د لاريون انګېزه د هغه مهال پېښه وه، چې ګوريو د لوړ ذاتي شخص له لورې وېکوم عبادتځای ته له غځيدلي سړک څخه د تېرېدلو اجازه ورنه کړل شوه. دې پېښې کوماران اسان او مولور اس پادمانابها پانېکر چې دواړه د ګوريو مريدان وو، وهڅول چې د پېښې په لاريون کې شعرونه وليکي. ټي کی مادهاوان چې د ګوريو يو بل مريد يا زده کوونکی و، چې په ۱۹۱۸ ز کال کې يې د سري مولام نامتو جرګې “Sree Moolam Popular Assembly” څخه ارث يا نسب ته له پاملرنې پرته عبادتځای ته د ننوتلو او عبادت کولو د حقونو غوښتنه وکړه. د کی کيلاپان او کی پي کيساوا مينن په ګډون د خلکو يو کوربه يوه کمېټه جوړه کړه او د کېرالا پارياتانام “Kerala Paryatanam” خوځښت يې اعلان کړ او پاڅون يا تحريک د مهاتما ګاندي په ملاتړ سره  په يو لوی خوځښت بدل شو، چې په پايله کې يې د ټولو ذاتونو يا پوړونو پر وړاندې عبادتځای او ورته غځېدلي درې سړکونه پرانېستل شول. ياد لاريون د ۱۹۳۶ ز کال د معبد د ننوت اعلاميه “Temple Entry Proclamation” هم اغېزمنه کړه. <ref name="Extreme injustice led to Vaikom Satyagraha, says Romila Thapar">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-kerala/Extreme-injustice-led-to-Vaikom-Satyagraha-says-Romila-Thapar/article16560190.ece|title=Extreme injustice led to Vaikom Satyagraha, says Romila Thapar|date=22 July 2009|newspaper=The Hindu|language=en-IN|access-date=1 April 2019}}</ref><ref name="Vaikom: A Story of Courage & The Extraordinary Movement That Changed India!">{{Cite web |date=30 October 2018 |title=Vaikom: A Story of Courage & The Extraordinary Movement That Changed India! |url=https://www.thebetterindia.com/163240/vaikom-satyagraha-kerala-sabarimala-india-news/ |access-date=1 April 2019 |website=The Better India |language=en-US}}</ref><ref name="Fenced By The Thread">{{Cite web |title=Fenced By The Thread |url=https://www.outlookindia.com/magazine/story/fenced-by-the-thread/299193 |access-date=1 April 2019 |website=outlookindia.com/}}</ref><ref name="Temple Entry Proclamation the greatest act of moral freedom: Uthradom Tirunal">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-kerala/temple-entry-proclamation-the-greatest-act-of-moral-freedom-uthradom-tirunal/article2620727.ece|title=Temple Entry Proclamation the greatest act of moral freedom: Uthradom Tirunal|last=Mahadevan|first=G.|date=12 November 2011|newspaper=The Hindu|language=en-IN|access-date=1 April 2019}}</ref><ref name="Rediff On The NeT: Rajeev Srinivasan">{{Cite web |title=Rediff On The NeT: Rajeev Srinivasan |url=http://www.rediff.com/news/jan/27raj.htm |access-date=1 April 2019 |website=www.rediff.com}}</ref> === سېواګېري زيارت === سېواګېري زيارت د والابهاسيري ګووېندان واديار، د ټي کی کېټان ورايټر او مولور اس پادمانابها پانېکر په نومونو د ګوريو د درې زده کوونکو له لورې په پام کې نيول شوی و، چې ګوريو په ۱۹۲۸ ز کال په خپلو ستاينو سره ثابت کړ. نوموړي وړانديز وکړ، چې د زيات موخې بايد د زده کړې، پاکوالي، د خدای د عبادت، سازمان، کرنې، سوداګرۍ، لاسي صنعتونو او تخنيکي روزنې پرمختګ وي او وايديار او ورايټر بايد د دې هيلو د پلي کولو لپاره اړتيا باندې د فشار راوړلو په موخه د دې موضوعګانو په اړه د ويناوو يوه لړۍ برابره کړي او دا خلکو ته د سېواګېري زيارت د اصلي ارادې يا نيت په توګه بيان کړي. که څه هم لږه موده د نوموړي مړينې د ۱۹۳۲ زکال تر هغه وخته پورې ياده پروژه وځنډوله، چې په پاتانامتېټا سيمه کې له الاويومتېټا څخه لومړنی زيارت تر سره شو. <ref>{{cite news|title=Elavumthitta - the birthplace of Sivagiri pilgrimage|url=http://www.thehindu.com/news/national/kerala/elavumthitta-the-birthplace-of-sivagiri-pilgrimage/article4270267.ece|access-date=19 October 2014|agency=The Hindu|date=4 January 2013}}</ref> == سرچينې == qmdpymbo706899iwl6t12rfwuqi966r 0 63280 283797 2022-08-02T18:35:02Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki جان رومولوس برینکلي (وروسته جان ریچارډ برینکلي؛ زوکړه: د ۱۸۸۵ زکال د جولای ۸ مه – مړینه: د ۱۹۴۲ زکال د مۍ ۲۶ مه) امریکايي کواک (یوناني طبیب) و. هغه د طبابت په برخه کې زده کړې نه لرلې او د خپل طبابت سند یې هم له یوه جعلي دیپلوم جوړونکي څخه ترلاسه کړی و. برینکلي وروسته له هغه د «وزو د غدو د ډاکټر» په نوم شهرت وموند کله یې چې انسان ته د وزو د خوټو په پیوند کولو سره ملي او نړیوال شهرت او همدارنګه پریمانه شتمنۍ ته لاسرسی وموند. په داسې حال کې چې برینکلي په پیل کې دغه چارې ته د نارینه و د جنسي کمزورتیا د درملنې په توګه تبلیغ وکړ، خو وروسته یې ادعا وکړه چې دغه طریقه د نارینه و د ګڼ شمېر ناروغیو پر وړاندې ژوند بخښونکې لار ده. برینکلي په څو ایالتونو کې کلینکونه او روغتونونه اداره کول او په داسې حال کې چې د هغه تخنیکونه د پراخې طبي ټولنې له خوا بې اعتباره وګڼل شول، خو وه یې کولای شول د دوه لسیزو لپاره طبابت ته دوام ورکړي. <ref>{{Cite web |title=Goat Gland Doctor (1986) |url=https://texasarchive.org/2017_02504 |access-date=December 1, 2019 |website=Texas Archive of the Moving Image}}</ref> نوموړی تر ډېره په ناڅاپي توګه د رسنیزو تبلیغاتو له مخکښانو څخه و چې دغه دوره یې د مکسیکو د بلسټر بارډر راډیویي چینل په جوړولو پیل کړه. <ref name="Lee2">Lee, 2002, p. 2.</ref><ref>{{cite news|first=John K.|last=Hutchens|title=Notes on the Late Dr. John R. Brinkley, Whom Radio Raised to a Certain Fame|url=https://www.nytimes.com/1942/06/07/archives/notes-on-the-late-dr-john-r-brinkley-whom-radio-raised-to-a-certain.html|quote=Although other men have put the air-waves to more dangerous uses than did the late Dr. John Romulus Brinkley, the recent demise of that celebrated quack not only recalled a gaudy career but may have reminded you of a truth so obvious that it goes half-forgotten – i.e., how mighty a force is radio for evil as well as good, even in a democracy.|work=[[New York Times]]|date=June 7, 1942|access-date=2009-05-07}}</ref> په داسې حال کې چې په کانزاس او یو شمېر نورو ایالتونو کې ترې د طبابت جواز واخیستل شو؛ خو چلوټي کوونکی برینکلي لاهم په کانزاس او نورو ځایونو کې د سلګونو زرو تنو پام وړ څېره وه او د کانزاس ایالت د ولایت د څوکۍ لپاره یې دوه ځلې کمپاین وکړ چې یو یې بریا ته هم نږدې و. د برینکلي وروستی سقوط د هغه د شهرت او شتمنۍ د زیاتوالي د چټکټیا په کچه و. هغه د خپل مسلکي ژوند په اوج کې میلیونونه ډالر شتمني ځانته غونډه کړه، خو د ګڼ شمېر ناسمو معالجو، د ناسمو معالجو له امله د مړینو او همدارنګه د چلوټیو کولو له امله په غریب حالت کې ومړ. <ref>{{cite journal|last1=Wardlaw|first1=Frank|title=The Goat-Gland Man|journal=Southwest Review|date=1981|volume=66|issue=2|page=208|jstor=43469345}}</ref> == لومړنی ژوند == برینکلي د جان ریچارډ برینکلي زوی و چې په غره کې میشت بې وزله سړی و او په شمالي کارولینا کې یې په یو شمېر طبي چارو لاس پورې کاوه؛ هغه د امریکا د کورنۍ جګړې پر مهال د کنفدریشن په پوځ کې د ډاکټر په توګه خدمت وکړ. د مشر برینکلي لومړنی واده د قانوني سن د نه پوره کولو له امله لغو شو. بلوغ ته له رسېدو وروسته هغه څلور ځله واده وکړ خو هېڅ یوې مېرمن یې هم د ډېر مهال لپاره ژوند ونکړ. په ۱۸۷۰ زکال کې یې له سارا ټي. مینګوس سره واده وکړ. وروسته د مینګوس ۲۴ کلنې خورځې سارا کندیس برنټ د هغوی کور ته کډه وکړه. کورنۍ یې هغې ته د سالي نوم کاروه څو د دوه سارا ګانو ترمنځ توپیر وشي. سارا برنټ د برینکلي له پلار سره د نامشروع اړیکې وروسته د شمالي کارولینا د جکسون ښار په بټا ښارګوټي کې جان رومولوس برینکلي وزیږاوه او د خپل زوی نوم یې د هغه د پلار د نوم له مخې کېښود او رومولوس یې هم د دوه غبرګلونو د افسانې له مخې چې لیوه ورته شیدې ورکوي؛ د هغه په نوم کې ور زیات کړ. سارا برنټ هغه مهال چې برینکلي پنځه کلن و د سږو د پرسوب او تبرکلوز ناروغۍ له امله مړه شو. جان برینکلي او د هغې میرمن سارا تي «د سالي خاله» له دغه ماشوم سره د ختیځ لاپورت په نامه د همدغه ښار بلې سیمې ته چې توکاسیجي سیند ته څېرمه وه کډه شول. دغه مهال د دوی کورنۍ ډېرې لږ پیسې لرلې. <ref name="Lee2" /><ref name="Lee3">Lee, 2002, pp. 3–4.</ref> جان ریچارډ برینکلي هغه مهال چې زوی یې لس کلن و ومړ. ځوان برینکلي د توکاسیجي سیمې یوه لرګین ښوونځي ته تله چې هر کال به یې د ژمي په دریو یا څلور میاشتو کې درسي پروګرام شتون درلود. په دغه ځای کې برینکلي له سالي مارګاریت وایک سره چې د دغه ښوونځي د مدیره پلاوي د یوه غړي لور وه او سربېره پر دې بډایه وه ولیدل. سالي تر ډېره پورې د ځوان برینکلي له ستونزو خوند اخیست. هغه مهال چې برینکلي ۱۳ کلن و د ښوونځي درسي پروګرام اوږد شو او بل غوره ښوونکي دوی ته په زده کړو ورکولو لاس پورې کړ. برینکلي په ۱۶ کلنۍ کې خپلې زده کړې پای ته ورسولې او د سیمه ئیزو ښارو ترمنځ یې د پوستي لیکونو په وړو او همدارنګه له ټلګراف څخه د ګټنې په زده کولو پیل وکړ. له دې سره هغه هیله درلوده ډاکټر شي. <ref name="Lee8">Lee, 2002, p. 8.</ref><ref name="Lee32">Lee, 2002, pp. 3–4.</ref> == کورنۍ او زده کړې == د یو ټلګرافر په توګه برینکلي نیویارک ښار ته ولاړ څلو له ویسټرن یونین سره کار وکړي؛ وروسته له هغه نیوجرسي ته کډه شو څو د اوسپنې د پټلۍ له یوه شرکت سره دنده ترسره کړي. د ۱۹۰۶ زکال په وروستیو کې هغه د سالي د خاله کور ته وروسته له هغه راوګرځېد چې خبر شو ناروغه ده. نوموړې د ۱۹۰۶ زکال د ډسمبر په ۲۵ مه مړه شوه. له دې چارې وروسته ۲۲ کلنې سالي وایک چې له برینکلي یو کال مشره وه له هغه سره غمرازي وکړه. دوی دواړو د ۱۹۰۷ زکال د جنوري په ۲۷ مه د شمالي کارولینا په سیلوا کې واده وکړ. هغوی به لرې پرتو سیمو ته سفر کاوه او او ځانونه یې د کواکر ډاکټرانو په توګه معرفي کول؛ همدارنګه به یې په کلیوالي ښارونو د درملنې یوه ننداره جوړوله او بیا به یې د یوه درملو د اختراع حق ځانته خپل کاوه. د برینکلي بل ګام د ټنسي ناکسویل ته و چېرې چې هغه د ډاکټر بورک په نامه د بل کس د ښي مټ په توګه را څرګند شو چې د باز د جنسي وړتیا په نامه درمل (معجون) یې ورکول. <ref name="Lee11">Lee, 2002, pp. 11–12.</ref><ref name="Brock7">Brock, 2008, pp. 7-9</ref> په ۱۹۰۷ زکال کې برینکلي له خپلې مېرمنې سره په شیکاګو کې استوګن شو؛ چېرې چې دوی د نومبر په ۵ مه د خپلې لور وانډا مریون برینکلي زیږون ولمانځه. نوي پلار شوي برینکلي د بینیټ په هغه نامعتبر معتبر طبي کالج کې ځان شامل کړ چې تر ډېره یې ښوونیز میتود په نباتي درملو تمرکز درلود. برینکلي به د شپې پر مهال د ویسټرن یونین د ټلګرافر په توګه کار کاوه او د ورځې له خوا به یې په ټولګي کې برخه اخیسته؛ په داسې حال کې چې فیس، د کورنۍ لګښت او همدارنګه د سالی هوسونو دغه کورنۍ له مالي ستونزو سره مخ کړې وه. په ۱۹۰۸ زکال کې برینکلي خپل زوی چې یوازې درې ورځې ژوندی و، خښ کړ. <ref name="Lee17">Lee, 2002, pp. 17–19.</ref><ref name="Brock15">Brock, 2008, p. 15.</ref><ref name="Lee13">Lee, 2002, p. 13.</ref> دغلته د زده کړو پر مهال برینکلي د غدو د ترشحاتو او همدارنګه د انسان د وجود پر سیسټم د هغو له اغېزو سره بلد شو. هغه هوډ وکړ چې دغه نوې څانګه به د هغه د مسلک له مخکې تلو سره مرسته وکړي. له دوه کاله زده کړو وروسته برینکلي د زیات پوروړي کېدو له امله د اوړي پر مهال په ویسټرن یونین کې خپل کار دوه شیفټه کړ؛ خو یوه ورځ کله چې کورته راغی وه یې لیدل ښځه او لور یې تللي. سالي له هغه د طلاق او د لور د نفقې غوښتنه ترې وکړه؛ له دوه میاشتو پیسو ورکولو وروسته برینکلي له هغې څخه خپله لور کاناډا ته وتښتوله. سالي برینکلي چې وه نشو کولای له کاناډا څخه د خپلې ماشومې د استرداد حکم ترلاسه کړي د خپلې او د خپلې لور لپاره یې د نفقې له غوښتنې انصراف وکړ او برینکلي ته یې اجازه وکړه څو له ماشومې سره بېرته شیکاګو ته راستون شي. دغې جوړه بېرته په ډېرو ستونزو لرلو له یو بل سره ځای شوه. <ref name="Lee172">Lee, 2002, pp. 17–19.</ref> په ۱۹۱۱ زکال کې وړاندې له دې چې برینکلي د خپلو زده کړو دریم کال بشپړ کړي سالي بیاځلي هغه په داسې حال کې پرېښود چې د ۱۹۱۱ زکال د جولای په ۱۱ مه یې د ایرنا ماکسین برینکلي په نوم بله لور هم وزېږېده او په توکاسیجي کې خپل کور ته ستنه شوه. برینکلي شیکاګو د خپلو بیلونو په نه پرې کولو سره پرېښوده او شمالي کارولینا ته لاړ څو له خپلې کورنۍ سره یوځای شي. دلته نوموړي د یو لیسانس ډاکټر په توګه په کار پیل وکړ خو د ځان ثابتولو په برخه کې پاتې راغی. هغه په فلوریډا او شمالي کارولینا کې بېلابېلو سیمو ته له خپلې کورنۍ سره کډه کوله او له یو ځای څخه به بل ځای ته تله. <ref name="Lee172" /> == محاکمه او مړینه == په ۱۹۳۸ زکال کې د برینکلي پخواني دښمن موریس فیشبین د «معاصرو درواغجنو ډاکټرانو» تر عنوان لاندې دوه برخې لرونکې مقاله ولیکله چې په کې یې د برینکلي له مسلک څخه بشپړ انکار کړی و او همدارنګه یې د هغه مشکوک طبي اعتبار په کې څرګند کړی و. برینکلي د فیشبین له خوا په ځان باندې د تور لګولو له امله له هغه د ۲۵۰ زره ډالرو (په اوسني ارزښت ۴ میلیونه او ۸۱۰ زره ډالر کېږي) تاوان غوښتنې په موخه شکایت وکړ. د ۱۹۳۹ زکال په مارچ میاشت کې د دوی محکمه د تګزاس د قاضي ار. جې. مک میلان پر وړاندې پیل شوه. څو ورځې وروسته منصفه پلاوي فیشبین وموند او څرګنده یې کړه چې برینکلي باید د «یو شارلاتان او یا چلباز په معمولي معنی نه بلکې د هغو څخه په درک شوې معنی وپېژندل شي». منصفه پلاوي د برینکلي پر وړاندې د شکایتونو یوه لړۍ رامخکې کړه چې د ټولو شکایتونو تاوان د برینکلي لپاره په مجموعي ډول له ۳ میلیون ډالرو زیات کېده. همدارنګه دغه مهال د داخلي عوایدو ادارې پر هغه باندې د مالیاتي چلوټیو اړوند څېړنې پیل کړې. هغه په ۱۹۴۱ زکال کې د ځان د مالي غرق کېدو اعلان وکړ.<ref>Brock, 2008, pp. 224-225</ref><ref>Brock, 2008, pp. 231-233</ref><ref>Brock, 2008, p. 264</ref> د مالي غرق کېدو څخه ډېر ژر وروسته د متحده ایالاتو پستي دفتر په هغه باندې د پستي چلوټیو اړوند څېړنې پیل کړې، خو برینکلي ناروغ شو او د وینې د ټیټ فشار له امله یې درې ځله د زړه سکته وکړه او یوه پښه یې هم پرې شوه. نوموړی د ۱۹۴۲ زکال د مۍ په ۲۶ مه په داسې حال کې چې هېڅ پیسې یې نه لرلې د زړه د سکتې له امله په سن انتونیو کې ومړ. <ref>{{cite web |last1=Loftiss |first1=Neil |title=Report of grave defacement |url=https://www.facebook.com/groups/258521250893770/permalink/1254218104657408/ |website=Memphis in Pictures - Facebook}}</ref><ref>{{cite web |author=Wikimapia |title=Brinkley Mansion in Del Rio |url=http://wikimapia.org/12069669/Former-Dr-John-R-Brinkley-Mansion |access-date=2010-06-17}}</ref><ref>{{cite web |author=Texas Historical Commission |year=2003 |title=Brinkley Mansion |url=http://atlas.thc.state.tx.us/viewform.asp?atlas_num=5465013015&site_name=Brinkley+Mansion&class=5000 |access-date=2010-06-17 |quote=This site was once farmland irrigated by Del Rio's canal system. Construction on this house began in the early 1930s. In 1934, infamous "goat-gland doctor" John R. Brinkley and his wife, Minnie (Jones), bought the home, which exhibits elements of the [[Spanish eclectic architecture|Spanish eclectic]] style. The couple enlarged it and added elaborate water features on the grounds, complete with menagerie, flashing colored lights and loudspeakers connected to a pipe organ inside. Local residents often came to dance to the music and enjoy the light show at the local landmark, which the Brinkley family owned for 46 years.}}</ref> == سرچينې == dry26gjpzjkdy7yee0c9ztc2ux9uz8i 283807 283797 2022-08-02T19:13:25Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 wikitext text/x-wiki {{Infobox person}}جان رومولوس برینکلي (وروسته جان ریچارډ برینکلي؛ زوکړه: د ۱۸۸۵ زکال د جولای ۸ مه – مړینه: د ۱۹۴۲ زکال د مۍ ۲۶ مه) امریکايي کواک (یوناني طبیب) و. هغه د طبابت په برخه کې زده کړې نه لرلې او د خپل طبابت سند یې هم له یوه جعلي دیپلوم جوړونکي څخه ترلاسه کړی و. برینکلي وروسته له هغه د «وزو د غدو د ډاکټر» په نوم شهرت وموند کله یې چې انسان ته د وزو د خوټو په پیوند کولو سره ملي او نړیوال شهرت او همدارنګه پریمانه شتمنۍ ته لاسرسی وموند. په داسې حال کې چې برینکلي په پیل کې دغه چارې ته د نارینه و د جنسي کمزورتیا د درملنې په توګه تبلیغ وکړ، خو وروسته یې ادعا وکړه چې دغه طریقه د نارینه و د ګڼ شمېر ناروغیو پر وړاندې ژوند بخښونکې لار ده. برینکلي په څو ایالتونو کې کلینکونه او روغتونونه اداره کول او په داسې حال کې چې د هغه تخنیکونه د پراخې طبي ټولنې له خوا بې اعتباره وګڼل شول، خو وه یې کولای شول د دوه لسیزو لپاره طبابت ته دوام ورکړي. <ref>{{Cite web |title=Goat Gland Doctor (1986) |url=https://texasarchive.org/2017_02504 |access-date=December 1, 2019 |website=Texas Archive of the Moving Image}}</ref> نوموړی تر ډېره په ناڅاپي توګه د رسنیزو تبلیغاتو له مخکښانو څخه و چې دغه دوره یې د مکسیکو د بلسټر بارډر راډیویي چینل په جوړولو پیل کړه. <ref name="Lee2">Lee, 2002, p. 2.</ref><ref>{{cite news|first=John K.|last=Hutchens|title=Notes on the Late Dr. John R. Brinkley, Whom Radio Raised to a Certain Fame|url=https://www.nytimes.com/1942/06/07/archives/notes-on-the-late-dr-john-r-brinkley-whom-radio-raised-to-a-certain.html|quote=Although other men have put the air-waves to more dangerous uses than did the late Dr. John Romulus Brinkley, the recent demise of that celebrated quack not only recalled a gaudy career but may have reminded you of a truth so obvious that it goes half-forgotten – i.e., how mighty a force is radio for evil as well as good, even in a democracy.|work=[[New York Times]]|date=June 7, 1942|access-date=2009-05-07}}</ref> په داسې حال کې چې په کانزاس او یو شمېر نورو ایالتونو کې ترې د طبابت جواز واخیستل شو؛ خو چلوټي کوونکی برینکلي لاهم په کانزاس او نورو ځایونو کې د سلګونو زرو تنو پام وړ څېره وه او د کانزاس ایالت د ولایت د څوکۍ لپاره یې دوه ځلې کمپاین وکړ چې یو یې بریا ته هم نږدې و. د برینکلي وروستی سقوط د هغه د شهرت او شتمنۍ د زیاتوالي د چټکټیا په کچه و. هغه د خپل مسلکي ژوند په اوج کې میلیونونه ډالر شتمني ځانته غونډه کړه، خو د ګڼ شمېر ناسمو معالجو، د ناسمو معالجو له امله د مړینو او همدارنګه د چلوټیو کولو له امله په غریب حالت کې ومړ. <ref>{{cite journal|last1=Wardlaw|first1=Frank|title=The Goat-Gland Man|journal=Southwest Review|date=1981|volume=66|issue=2|page=208|jstor=43469345}}</ref> == لومړنی ژوند == برینکلي د جان ریچارډ برینکلي زوی و چې په غره کې میشت بې وزله سړی و او په شمالي کارولینا کې یې په یو شمېر طبي چارو لاس پورې کاوه؛ هغه د امریکا د کورنۍ جګړې پر مهال د کنفدریشن په پوځ کې د ډاکټر په توګه خدمت وکړ. د مشر برینکلي لومړنی واده د قانوني سن د نه پوره کولو له امله لغو شو. بلوغ ته له رسېدو وروسته هغه څلور ځله واده وکړ خو هېڅ یوې مېرمن یې هم د ډېر مهال لپاره ژوند ونکړ. په ۱۸۷۰ زکال کې یې له سارا ټي. مینګوس سره واده وکړ. وروسته د مینګوس ۲۴ کلنې خورځې سارا کندیس برنټ د هغوی کور ته کډه وکړه. کورنۍ یې هغې ته د سالي نوم کاروه څو د دوه سارا ګانو ترمنځ توپیر وشي. سارا برنټ د برینکلي له پلار سره د نامشروع اړیکې وروسته د شمالي کارولینا د جکسون ښار په بټا ښارګوټي کې جان رومولوس برینکلي وزیږاوه او د خپل زوی نوم یې د هغه د پلار د نوم له مخې کېښود او رومولوس یې هم د دوه غبرګلونو د افسانې له مخې چې لیوه ورته شیدې ورکوي؛ د هغه په نوم کې ور زیات کړ. سارا برنټ هغه مهال چې برینکلي پنځه کلن و د سږو د پرسوب او تبرکلوز ناروغۍ له امله مړه شو. جان برینکلي او د هغې میرمن سارا تي «د سالي خاله» له دغه ماشوم سره د ختیځ لاپورت په نامه د همدغه ښار بلې سیمې ته چې توکاسیجي سیند ته څېرمه وه کډه شول. دغه مهال د دوی کورنۍ ډېرې لږ پیسې لرلې. <ref name="Lee2" /><ref name="Lee3">Lee, 2002, pp. 3–4.</ref> جان ریچارډ برینکلي هغه مهال چې زوی یې لس کلن و ومړ. ځوان برینکلي د توکاسیجي سیمې یوه لرګین ښوونځي ته تله چې هر کال به یې د ژمي په دریو یا څلور میاشتو کې درسي پروګرام شتون درلود. په دغه ځای کې برینکلي له سالي مارګاریت وایک سره چې د دغه ښوونځي د مدیره پلاوي د یوه غړي لور وه او سربېره پر دې بډایه وه ولیدل. سالي تر ډېره پورې د ځوان برینکلي له ستونزو خوند اخیست. هغه مهال چې برینکلي ۱۳ کلن و د ښوونځي درسي پروګرام اوږد شو او بل غوره ښوونکي دوی ته په زده کړو ورکولو لاس پورې کړ. برینکلي په ۱۶ کلنۍ کې خپلې زده کړې پای ته ورسولې او د سیمه ئیزو ښارو ترمنځ یې د پوستي لیکونو په وړو او همدارنګه له ټلګراف څخه د ګټنې په زده کولو پیل وکړ. له دې سره هغه هیله درلوده ډاکټر شي. <ref name="Lee8">Lee, 2002, p. 8.</ref><ref name="Lee32">Lee, 2002, pp. 3–4.</ref> == کورنۍ او زده کړې == د یو ټلګرافر په توګه برینکلي نیویارک ښار ته ولاړ څلو له ویسټرن یونین سره کار وکړي؛ وروسته له هغه نیوجرسي ته کډه شو څو د اوسپنې د پټلۍ له یوه شرکت سره دنده ترسره کړي. د ۱۹۰۶ زکال په وروستیو کې هغه د سالي د خاله کور ته وروسته له هغه راوګرځېد چې خبر شو ناروغه ده. نوموړې د ۱۹۰۶ زکال د ډسمبر په ۲۵ مه مړه شوه. له دې چارې وروسته ۲۲ کلنې سالي وایک چې له برینکلي یو کال مشره وه له هغه سره غمرازي وکړه. دوی دواړو د ۱۹۰۷ زکال د جنوري په ۲۷ مه د شمالي کارولینا په سیلوا کې واده وکړ. هغوی به لرې پرتو سیمو ته سفر کاوه او او ځانونه یې د کواکر ډاکټرانو په توګه معرفي کول؛ همدارنګه به یې په کلیوالي ښارونو د درملنې یوه ننداره جوړوله او بیا به یې د یوه درملو د اختراع حق ځانته خپل کاوه. د برینکلي بل ګام د ټنسي ناکسویل ته و چېرې چې هغه د ډاکټر بورک په نامه د بل کس د ښي مټ په توګه را څرګند شو چې د باز د جنسي وړتیا په نامه درمل (معجون) یې ورکول. <ref name="Lee11">Lee, 2002, pp. 11–12.</ref><ref name="Brock7">Brock, 2008, pp. 7-9</ref> په ۱۹۰۷ زکال کې برینکلي له خپلې مېرمنې سره په شیکاګو کې استوګن شو؛ چېرې چې دوی د نومبر په ۵ مه د خپلې لور وانډا مریون برینکلي زیږون ولمانځه. نوي پلار شوي برینکلي د بینیټ په هغه نامعتبر معتبر طبي کالج کې ځان شامل کړ چې تر ډېره یې ښوونیز میتود په نباتي درملو تمرکز درلود. برینکلي به د شپې پر مهال د ویسټرن یونین د ټلګرافر په توګه کار کاوه او د ورځې له خوا به یې په ټولګي کې برخه اخیسته؛ په داسې حال کې چې فیس، د کورنۍ لګښت او همدارنګه د سالی هوسونو دغه کورنۍ له مالي ستونزو سره مخ کړې وه. په ۱۹۰۸ زکال کې برینکلي خپل زوی چې یوازې درې ورځې ژوندی و، خښ کړ. <ref name="Lee17">Lee, 2002, pp. 17–19.</ref><ref name="Brock15">Brock, 2008, p. 15.</ref><ref name="Lee13">Lee, 2002, p. 13.</ref> دغلته د زده کړو پر مهال برینکلي د غدو د ترشحاتو او همدارنګه د انسان د وجود پر سیسټم د هغو له اغېزو سره بلد شو. هغه هوډ وکړ چې دغه نوې څانګه به د هغه د مسلک له مخکې تلو سره مرسته وکړي. له دوه کاله زده کړو وروسته برینکلي د زیات پوروړي کېدو له امله د اوړي پر مهال په ویسټرن یونین کې خپل کار دوه شیفټه کړ؛ خو یوه ورځ کله چې کورته راغی وه یې لیدل ښځه او لور یې تللي. سالي له هغه د طلاق او د لور د نفقې غوښتنه ترې وکړه؛ له دوه میاشتو پیسو ورکولو وروسته برینکلي له هغې څخه خپله لور کاناډا ته وتښتوله. سالي برینکلي چې وه نشو کولای له کاناډا څخه د خپلې ماشومې د استرداد حکم ترلاسه کړي د خپلې او د خپلې لور لپاره یې د نفقې له غوښتنې انصراف وکړ او برینکلي ته یې اجازه وکړه څو له ماشومې سره بېرته شیکاګو ته راستون شي. دغې جوړه بېرته په ډېرو ستونزو لرلو له یو بل سره ځای شوه. <ref name="Lee172">Lee, 2002, pp. 17–19.</ref> په ۱۹۱۱ زکال کې وړاندې له دې چې برینکلي د خپلو زده کړو دریم کال بشپړ کړي سالي بیاځلي هغه په داسې حال کې پرېښود چې د ۱۹۱۱ زکال د جولای په ۱۱ مه یې د ایرنا ماکسین برینکلي په نوم بله لور هم وزېږېده او په توکاسیجي کې خپل کور ته ستنه شوه. برینکلي شیکاګو د خپلو بیلونو په نه پرې کولو سره پرېښوده او شمالي کارولینا ته لاړ څو له خپلې کورنۍ سره یوځای شي. دلته نوموړي د یو لیسانس ډاکټر په توګه په کار پیل وکړ خو د ځان ثابتولو په برخه کې پاتې راغی. هغه په فلوریډا او شمالي کارولینا کې بېلابېلو سیمو ته له خپلې کورنۍ سره کډه کوله او له یو ځای څخه به بل ځای ته تله. <ref name="Lee172" /> == محاکمه او مړینه == په ۱۹۳۸ زکال کې د برینکلي پخواني دښمن موریس فیشبین د «معاصرو درواغجنو ډاکټرانو» تر عنوان لاندې دوه برخې لرونکې مقاله ولیکله چې په کې یې د برینکلي له مسلک څخه بشپړ انکار کړی و او همدارنګه یې د هغه مشکوک طبي اعتبار په کې څرګند کړی و. برینکلي د فیشبین له خوا په ځان باندې د تور لګولو له امله له هغه د ۲۵۰ زره ډالرو (په اوسني ارزښت ۴ میلیونه او ۸۱۰ زره ډالر کېږي) تاوان غوښتنې په موخه شکایت وکړ. د ۱۹۳۹ زکال په مارچ میاشت کې د دوی محکمه د تګزاس د قاضي ار. جې. مک میلان پر وړاندې پیل شوه. څو ورځې وروسته منصفه پلاوي فیشبین وموند او څرګنده یې کړه چې برینکلي باید د «یو شارلاتان او یا چلباز په معمولي معنی نه بلکې د هغو څخه په درک شوې معنی وپېژندل شي». منصفه پلاوي د برینکلي پر وړاندې د شکایتونو یوه لړۍ رامخکې کړه چې د ټولو شکایتونو تاوان د برینکلي لپاره په مجموعي ډول له ۳ میلیون ډالرو زیات کېده. همدارنګه دغه مهال د داخلي عوایدو ادارې پر هغه باندې د مالیاتي چلوټیو اړوند څېړنې پیل کړې. هغه په ۱۹۴۱ زکال کې د ځان د مالي غرق کېدو اعلان وکړ.<ref>Brock, 2008, pp. 224-225</ref><ref>Brock, 2008, pp. 231-233</ref><ref>Brock, 2008, p. 264</ref> د مالي غرق کېدو څخه ډېر ژر وروسته د متحده ایالاتو پستي دفتر په هغه باندې د پستي چلوټیو اړوند څېړنې پیل کړې، خو برینکلي ناروغ شو او د وینې د ټیټ فشار له امله یې درې ځله د زړه سکته وکړه او یوه پښه یې هم پرې شوه. نوموړی د ۱۹۴۲ زکال د مۍ په ۲۶ مه په داسې حال کې چې هېڅ پیسې یې نه لرلې د زړه د سکتې له امله په سن انتونیو کې ومړ. <ref>{{cite web |last1=Loftiss |first1=Neil |title=Report of grave defacement |url=https://www.facebook.com/groups/258521250893770/permalink/1254218104657408/ |website=Memphis in Pictures - Facebook}}</ref><ref>{{cite web |author=Wikimapia |title=Brinkley Mansion in Del Rio |url=http://wikimapia.org/12069669/Former-Dr-John-R-Brinkley-Mansion |access-date=2010-06-17}}</ref><ref>{{cite web |author=Texas Historical Commission |year=2003 |title=Brinkley Mansion |url=http://atlas.thc.state.tx.us/viewform.asp?atlas_num=5465013015&site_name=Brinkley+Mansion&class=5000 |access-date=2010-06-17 |quote=This site was once farmland irrigated by Del Rio's canal system. Construction on this house began in the early 1930s. In 1934, infamous "goat-gland doctor" John R. Brinkley and his wife, Minnie (Jones), bought the home, which exhibits elements of the [[Spanish eclectic architecture|Spanish eclectic]] style. The couple enlarged it and added elaborate water features on the grounds, complete with menagerie, flashing colored lights and loudspeakers connected to a pipe organ inside. Local residents often came to dance to the music and enjoy the light show at the local landmark, which the Brinkley family owned for 46 years.}}</ref> == سرچينې == 4qgktwhhpnqu241jepuwlvisgwmsp2c 3 63281 283798 2022-08-02T18:36:57Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Pouria.cha}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۸:۳۶, ۲ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) o0pwbsxlyofma3l4ddh7y2bynda6ih6 0 63282 283799 2022-08-02T18:42:34Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د ایبریا شبه الجزیره (/aɪˈbɪəriən/)، [a] چې د ایبیریا په نامه هم پیژندل کیږي، د اروپا په سویل لویدیځه برخه کې واقع شوې شبه الجزیره ده، چې د اوراسیا تر ټولو غربي یا لویدیځه برخه مشخصوي. دا سیمه په اصل کې د هسپانیې او پرتګال هېوادونو تر منځ وېشل شوې ده، چې د دې هېوادونو لویه برخه او دغه راز د فرانسې د سویلي برخې یوه کوچنۍ برخه او جبل الطارق هم په کې شامل دي. دا سیمه شاوخوا ۵۸۳،۲۵۴ کیلومتر مربع مساحت لري، چې (۲۲۵،۱۹۶ مایل مربع) کېږي. دغه راز یاده سیمه شاوخوا ۵۳ میلیونه نفوس لري او د مساحت له پلوه د اسکندنویا له شبه الجزیرې څخه وروسته د اروپا دویمه لویه شبه الجزیره بلل کېږي.<ref>{{Cite journal|last1=Triviño|first1=María|last2=Kujala|first2=Heini|last3=Araújo|first3=Miguel B.|last4=Cabeza|first4=Mar|title=Planning for the future: identifying conservation priority areas for Iberian birds under climate change|url=https://www.academia.edu/36153813|journal=Landscape Ecology|year=2018|language=en|volume=33|issue=4|pages=659–673|doi=10.1007/s10980-018-0626-z|hdl=10138/309558|s2cid=3699212|issn=0921-2973|hdl-access=free}}</ref>{{Sfn|Lorenzo-Lacruz|Vicente-Serrano|López-Moreno|González-Hidalgo|2011|p=2582}} == نوم == === یوناني نوم === د ایبریا کلمه د لاتیني «Hiberia» کلمې څخه اخیستل شوی نوم دی، چې د لرغوني یونان د Ἰβηρία (Ibēríā) له کلمې څخه یې سرچینه اخیستې ده. دا نوم د روم سترواکۍ لاندې یوناني جغرافیه پوهانو په وسیله هغه څه ته د اشاره کولو لپاره کارول کېږي، چې نن ورځ په انګلستان کې د ایبریا شبه الجزیرې «Iberian Peninsula» په نامه یادېږي. په هغه وخت کې دا نوم د یوه ځانګړي جغرافیایي واحد یا یوه ډله جمعیت څرګندوونکی نه و. همدا نوم د ایبریا سلطنت یا پادشاهۍ لپاره کارول شوی و، چې په اصلي او بومي توګه په قفقاز کې د «Kartli» په نامه پېژندل کېږي او هغه مرکزي سیمه وه، چې وروسته بیا د ګرجستان په سلطنت یا پادشاهۍ بدله شوه. استرابون هغه څوک و، چې په لومړي ځل یې د پیرینیس په وسیله د «Keltikē» له ګول څخه د «ایبریا» د نقشې راپور ورکړ او په هغه ځای کې یې د سول لویدیځ برخې (چې هغه یې لویدیځ بولي) ټوله وچه سیمه پکې شامل کړه. د رومي سترواکۍ په راپرځېدو یا سقوط او دغه راز د رومي ژبو په تثبیت کېدو سره د «Iberia» کلمه د رومي ژبې د «Hiberia» کلمې او د یوناني ژبې د «Ἰβηρία» کلمې پورې دوام ورسېده.<ref name="LyonsPapadopoulos2002">{{cite book|author1=Claire L. Lyons|author2=John K. Papadopoulos|title=The Archaeology of Colonialism|url=https://books.google.com/books?id=xB7EZ9L7y-gC&pg=PA68|year=2002|publisher=Getty Publications|isbn=978-0-89236-635-4|pages=68–69}}</ref><ref>{{cite book|author=Strabo|author-link=Strabo|title=Geographica|chapter=Book III Chapter 1 Section 6|quote=And also the other Iberians use an alphabet, though not letters of one and the same character, for their speech is not one and the same.|title-link=Geographica}}</ref><ref name="Ebel1976">{{cite book|author=Charles Ebel|title=Transalpine Gaul: The Emergence of a Roman Province|url=https://books.google.com/books?id=lbwUAAAAIAAJ&pg=PA49|year=1976|publisher=Brill Archive|isbn=90-04-04384-5|pages=48–49}}</ref><ref name="Padrón2004">{{cite book|author=Ricardo Padrón|title=The Spacious Word: Cartography, Literature, and Empire in Early Modern Spain|url=https://archive.org/details/spaciouswordcart0000padr|url-access=registration|date=1 February 2004|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-64433-2|page=[https://archive.org/details/spaciouswordcart0000padr/page/252 252]}}</ref> لرغوني یونانیانو د مدیترانې لوی سیند له لارې غرب ته د سفر په لړ کې د ایبریا شبه الجزیرې ته ورسېدل، چې له فنقیانو یې د دې شبه الجزیرې په هکله اورېدلي و. د ملیتوس ښار هکاتائوس لومړنی شخص و، چې د ایبریا اصطلاح په کارولو سره پېژندل شوی و، هغه د مسیح له میلاد څخه شاوخوا ۵۰۰ کاله مخکې د ایبریا اصطلاح ولیکله. د هالیکارناسوس هیرودوت د فوقیانو په هکله وایي چې: «دوی هغه څوک و، چې یونانیان یې له ایبریا سره اشنا کړل...». د سټرابون په وینا مخکنیو تاریخپوهانو د ایبریا کلمه د هېواد په معنا «چې د Ἶβηρος اړخ» (Ibēros, the Ebro) کارولې ده، چې د رون سیند تر شمالي برخې پورې یې اړوند بللې؛ خو په هغه وخت کې یې پیرینیس Pyrenees د حد او پولې په توګه وټاکلو. پولیبیوس د دې حد او پولې درناوی کوي؛ خو ایبریا تر جبل الطارق پورې د مدیترانې د یو اړخ په توګه بولي؛ حال دا چې د اطلس اقیانوس برخه یې نوم نه لري. هغه په یوه بله برخه کې وایي، چې ساګونتوم «د سمندر په غاړه د هغو غونډیو په لمن کې موقعیت لري، چې ایبریا او سلتیبریا له یو بل سره نښلوي».<ref name="WaldmanMason2006">{{cite book|author1=Carl Waldman|author2=Catherine Mason|title=Encyclopedia of European Peoples|url=https://books.google.com/books?id=kfv6HKXErqAC&pg=PA404|year=2006|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-1-4381-2918-1|page=404}}</ref><ref>{{cite book|last=Strabo|author-link=Strabo|others=Horace Leonard Jones (trans.)|title=The Geography|volume=II|date=1988|publisher=Bill Thayer|location=Cambridge|language=grc, en|page=118, Note 1 on 3.4.19|url=https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/3D*.html#note124}}</ref><ref name="Herodotus1827">{{cite book|author=Herodotus|title=The nine books of the History of Herodotus, tr. from the text of T. Gaisford, with notes and a summary by P. E. Laurent|url=https://books.google.com/books?id=rledbh92a0QC&pg=PA75|year=1827|page=75}}</ref><ref name="III.4.19">Geography III.4.19.</ref><ref>III.37.</ref> سټرابون کاریتانیان «Carretanians‎» د «ایبری ذخایرو» اړوند خلکو په توګه یادونه کوي، چې په پیرنه کې استوګن دي او له سلتیانو یا سلتیبريانو څخه توپیر لري. === رومي نومونه === د چارلز اېبل په وینا یوناني او لاتیني دواړو ژبو کې لرغونې سرچینې « Hispania او Hiberia» یا (یوناني: لیبریا Iberia) د مترادفاتو په توګه کاروي. د کلمو ګډوډۍ او بې نظمي د سیاسي او جغرافیايي لیدلورو د ناهمغږۍ او نامنسجم والي له امله وې. د هیبریا Hiberia لاتیني کلمه د ایبریا Iberia له یوناني کلمې سره ورته ده، چې د کلمې په ریښتینې معنا د «د هیبریانو ټاټوبي» په توګه معنا کېږي. دا کلمه د هیبروس سیند «چې اوسمهال Ebro یا Ebre نومېږي» له کلمې څخه اخیستل شوې. له همدې امله هیبر (ایبری Iberian) د هغو خلکو د نومولو اړوند اصطلاح په توګه کارول کېږي، چې د اېبرو سیند نېږدې برخو کې یې ژوند کاوه. په رومي ادبیاتو کې د لومړي ځل لپاره په ۲۰۰ م.ز کال کې د دې اصطلاح یادونه د انیووس په نامه نامتو تحلیلګر شاعر په وسیله وشوه. دغه راز ویرجیېل په خپل اثر جورجېکس Georgics کې ولیکل «impacatos (H)iberos» چې د (بې قراره ایبري) په معنا دی. دغه راز د روم جمهوریت د وروستیو دورو نورو رومي جغرافیه پوهانو او نثر لیکونکو دا ټوله شبه الجزیره د هیسپانیا په نامه یاده کړې ده.<ref name="Ebel19762">{{cite book|author=Charles Ebel|title=Transalpine Gaul: The Emergence of a Roman Province|url=https://books.google.com/books?id=lbwUAAAAIAAJ&pg=PA49|year=1976|publisher=Brill Archive|isbn=90-04-04384-5|pages=48–49}}</ref><ref name="Gaffiot1934">{{cite book|author=Félix Gaffiot|title=Dictionnaire illustré latin-français|url=https://archive.org/stream/FelixGaffiotDictionnaireIllustr.LatinFrancais/DictionnaireIllustr-Latin-Franais#page/n773/mode/2up|year=1934|publisher=Hachette|page=764}}</ref><ref name="Woolf2012">{{cite book|author=Greg Woolf|title=Rome: An Empire's Story|url=https://books.google.com/books?id=Wb13HpLmecgC&pg=PA18|date=8 June 2012|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-997217-3|page=18|author-link=Greg Woolf}}</ref><ref>{{cite book|title=Berkshire Review|url=https://books.google.com/books?id=WJ4xAQAAIAAJ&q=%22Quintus%20Ennius%22|year=1965|publisher=Williams College|page=7}}</ref><ref name="Vega2003">{{cite book|author=Carlos B. Vega|title=Conquistadoras: Mujeres Heroicas de la Conquista de America|url=https://books.google.com/books?id=60n1RxTE94EC&pg=PA15|date=2 October 2003|publisher=McFarland|isbn=978-0-7864-8208-5|page=15}}</ref><ref name="Virgil1846">{{cite book|author=Virgil|title=The Eclogues and Georgics of Virgil|url=https://archive.org/details/ecloguesandgeor02virggoog|year=1846|publisher=Harper & Brothers|page=[https://archive.org/details/ecloguesandgeor02virggoog/page/n342 377]|isbn=9789644236174}}</ref> د لرغوني یونان او روم په دوره کې د هسپریا نوم هم د ایټالیا شبه الجزیري او هم د ایبري شبه الجزیرې لپاره کارول کېده. په دویم مورد کې هسپریا التیما Hesperia Ultima (په لرې لویدیځه برخه کې خپل موقعیت ته اشاره کوي) په رومي لیکوالانو کې د لومړني مورد د ابهام ختمولو یوې بڼې په توګه څرګندېږي، همدا رنګه د روم لرغونې دورې راهیسې یهودیانو شبه الجزیرې ته د سېفراډ نوم ورکړ.{{Sfn|Vernet Pons|2014|p=307}}{{Sfn|Vernet Pons|2014|p=297}} کله چې له سیاسي پلوه یې لرغونو کارتاژي سیمو ته لېوالتیا پیدا کړه، نو رومیانو د نېږدې لپاره د « Hispania Citeriorاو Hispania Ulterior» او د لرې لپاره د «Hispania» نومونو کارول پیل کړل. په هغه وخت کې هیسپانیا له درې رومي برخو یا ولایتونو څخه جوړه شوې وه؛ چې هسپانیا باتیکا، هسپانیا تاراکوننسیس او هسپانیا لوزیتانیا و. سټرابون په دې هکله وایي، چې رومیانو رومیان هسپانیا او ایبریا لفظونه په مترادفه توګه کاروي او د نېږدې شمالي سیمو او لرې سویلي سیمو تر منځ توپیر کوي. (د ایبریا نوم یو ډول مبهم و او دغه راز په قفقاز کې د ایبریا د پادشاهۍ او سلطنت نوم هم و).<ref name="III.4.192">Geography III.4.19.</ref> هره ژبه چې په عمومي توګه به دې شبه الجزیره کې پرې خبرې کېدلې، ټولو یې ډېر ژر خپل ځای لاتیني ژبې ته پرېښود، پرته د Vascones له ژبې چې د ‎پیرېنیس خنډ یا سد په وسیله د یوې منزوي ژبې په توګه وساتل شوه. === نوی یا معاصر نوم === د ایبري شبه الجزیرې «Iberian Peninsula» نوې ی مدرنه کلمه په ۱۸۲۳ ز کال کې د ژان باپتیست په نامه یو فرانسوي جغرافیه پوه په وسیله د هغه په «Guide du Voyageur en Espagne» اثر کې رامنځته شوه. تر دې نېټې مخکې جغرافیه پوهانو د «هسپانیا شبه الجزیره» یا «د پیرنه شبه الجزیره» اړوند اصطلاحات کارول.<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://age.ieg.csic.es/hispengeo/documentos/quirosbory.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200925133710/http://age.ieg.csic.es/hispengeo/documentos/quirosbory.pdf |archive-date=25 September 2020 |access-date=5 April 2020}}</ref> == ریښه پېژندنه / ایتمولوژي == د ایبري شبه الجزیرې تل د اېبرو له سیند (Ibēros په لرغوني یونان کې او Ibērus یا Hibērus په لاتین کې) سره تړاو لرلی دی. دا ټولنه دومره مشهوره وه، چې توضیح او بیانول یې ډېر سخت او لویه اړتیا شوې وه. د بېلګې په توګه ایبریا په سټرابون کې «د ایبیروس دا اړخ» یو هېواد و. پیلینې تر هغې برخې پورې مخته ځي، چې ادعا کوي یونانیانو د هیبروس سیند له امله «ټوله هسپانیا» د هیبریا په نامه نومولې ده. دا سیند په ۲۲۶ م.ز کال کې د ایبرو تړون په ترڅ کې د روم او کارتاژ تر منځ څرګند شو او په ایبرو کې یې د کارتاژینیانو لېوالتیا وټاکله. د تړون تر ټولو بشپړه شرح او توضیح کې چې په هغه کې آپیان ذکر شوی دی، هلته د «Ibērus» کلمه کار اخیستل شوی دی. دې پولې ته په اشارې سره پولیبیوس داسې وایي، چې د دې شبه الجزیري اصلي او بومي نوم ایبر «Ibēr» دی، چې په ظاهري توګه اصلي کلمه ده او د یوناني یا لاتیني ژبې وروستاړی «os» یا «us» ترې لیرې شوی دی.<ref>III.3.21.</ref><ref>{{cite web |title=Polybius: The Histories: III.6.2 |url=https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Polybius/3*.html |publisher=Bill Thayer}}</ref><ref>{{cite web |last=White |first=Horace |author2=Jona Lendering |title=Appian's History of Rome: The Spanish Wars (§§6–10) |url=https://www.livius.org/ap-ark/appian/appian_spain_02.html#%A77 |access-date=1 December 2008 |publisher=livius.org |pages=Chapter 7}}</ref> تاریخ پوهان او جغرافیه پوهان د دې اصلي اوسیدونکو لومړنۍ لړۍ د اوسنۍ سویلي هسپانیې څخه د اوسنۍ فرانسې تر سویلي برخې پورې د مدیترانې ساحل اوږدو کې راولي او د داسې لوستونکي خط په بېلګو سره یې په یوه نه پېژندل شوې ژبه بیانوي او روښانه کېږي، چې «ایبري» نومېږي. دا چې آیا دا بومي او اصلي ده یا د یونانیانو په وسیله د ایبرو په څنډو کې هغوی ته ورکول شوي دي، دا موارد ټول نا پیژندل شوي پاتې دي. په پولیبیوس کې اعتبار او باور د ریښې پېژندنې په برخه کې ځانګړي محدودیتونه رامنځته کوي؛ که چېرې دا ژبه ناپېژندل شوې پاتې شي، نو د ګڼ شمېر کلمو لکه ایبر کلمې معنا به هم ناپېژندل شوې پاتې شي. په معاصر یا مدرن باسک کې د ایبر ibar کلمه د «درې» یا «اوبه لرونکي بند یا میدان» په معنا ده، حال دا چې ایباي ibai د «سیند» په معنا ده؛ خو داسې هېڅ دلیل او ثبوت نشته، چې د ایبرو سیند ایتمولوژي یا ریښه پېژندنه له دې باسکي نومونو سره یوځای او مرتبط کړي.<ref name="Morris">[http://www1.euskadi.net/morris/dictionary.htm Morris Student Plus], Basque-English dictionary</ref> == ماقبل التاریخ / له تاریخه مخکې == === له ډبرو مخکې دوره / Palaeolithic === لکه څنګه چې د آتارپورکا په غرونو کې د موندل شویو سیمو پاتې شونې یې ښيي، لږ تر لږه ۱.۲ میلیونه کاله کېږي، چې د ایبري په شبه الجزیره کې د همو جنیس غړي ژوند کوي. د دې سیمو له ډلې یو هم د ګران دولینا غار یا مغاره ده، چې په ۱۹۹۴ ز کال کې د هومینېن شپږ داسې سکلیټونه پکې وموندل شول چې د ۷۸۰،۰۰۰ تر یو میلیون کاله مخکې زمانې پورې اړوند و. کارپوهانو په دې هکله داسې بحث کړی دی، چې  آیا دا سکلیټونه د هومو ریکتوس Homo erectus‎، هومو هایدلبېرګېنسس Homo Heidelbergensis بڼو یا هم د هومو انېسیسور Homo Antecessor نوې بڼې پورې اړوند دي. {{Sfn|Adams|2010|p=208}} == سرچينې == 5t18pff3nfuu82x7m7whdvfwf7vmipy 3 63283 283800 2022-08-02T18:46:00Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Leon II}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۸:۴۶, ۲ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) h49j74z17yp8eu83x6apealeua9nc8f 0 63284 283801 2022-08-02T18:55:05Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki په بیولوژي کې، آبیوجنیزس یا د ژوند سرچېنه یوه طبیعي پروسه ده چې په هغه کې د ساده عضوي مرکباتو په شان نا ژوندي موادو څخه ژوند رامنځته شوی دی. غالبه علمي فرضیه دا ده چې چې ناژوندي موجوداتو څخه ژوندي موجوداتو ته انتقال یو واحده پېښه نه وه، بلکې د پېچلتیا مخ په زیاتېدو یو تکاملي بهیر وو چې په هغه کې د استوګنېدو وړ یوې سیارې جوړېدل، د عضوي مالیکولونو پرېبیوټیک سنټیز، مالیکولي ځان نقلول، ځان جوړونه، اوټوماټیک کاټالیزس او د حجروي غشاګانو راڅرګندېل شامل وو. د دې پروسې د بېلابېلو مرحلو لپاره ګڼ شمېر سپارښتنې شوي دي. د آبیوجنیزس د مطالعې موخه د دې ټاکل دي چې څرنګه مخکې له ژونده کیمیاوي غبرګونونو په ځمکه کې د اوسني شرایطو څخه بدلو حالاتو کې د ژوند رامنځته کېدو لامل شوې. په لومړۍ درجه کې د بیولوجي او کیمیا ابزارو څخه کار اخلي، له نویو لاروچارو سره چې د ګڼو علمونو رامنځته کېدو کې هڅه کوي. ژوند د اوبو او کاربن تخصصي کیمیا له لارې عمل کوي او په عمده ډول د کیمیاوي موادو په څلورو کلیدي کورنیو استوار دی: لیپیډونه د حجروي غشا لپاره، کاربوهایډرېټونه لکه قندونه، امینو اسیډونه د پروټین میټابولیزم لپاره او نوکلیک اسیډونه، DNA او RNA د میراثي میکانیزمونو لپاره. د آبیوجنیزس هره بریالۍ تیوري باید د دې مالیکولي ډلو سرچینې او غبرګونونو په هکله توضیح ورکړي. د آبیوجنیزس ډېری لیدلوري دا څېړي چې څنګه ځان نقلوونکي مالیکولونه یا د هغوی اجزا رامنځته کېږي. څېړونکي په عموم ډول فکر کوي چې اوسنی ژوند د RNA له نړۍ څخه سرچینه اخلي، که څه هم کېدای شي له RNA څخه مخکې هم نور ځان نقلوونکي مالیکولونه شتون ولري. په ۱۹۵۲م کال کې د میلر-اوري کلاسیک تجربې څرګنده کړه چې ډېری امینو اسیډونه، د پروټینونو کیمیاوي ترکیبونه، کېدای شي له غیرعضوي مرکباتو څخه رامنځته شي البته د هغو شرایطو لاندې چې د ځمکې لومړني ترکیباتو تکرار لپاره په پام کې نیول شوي دي. د انرژۍ بهرنۍ سرچینې کېدای شي د دې غبرګونونو لامل شوې وي، له هغې جملې څخه برېښنا، وړانګې (شعاع)، فضا ته د کوچنیو اسماني ډبرو د ننه کېدل او د سیند او سمندرونو په څپو کې د پوقاڼو چاودل یاد کړو. نورې کړنلارې (د «لومړي میټابولیزم» فرضیې) په دې تمرکز کوي چې په کیمیاوي سیسټمونو کې کاټالیزس به څنګه په لومړنۍ ځمکه کې د ځان نقلونې اړین مختاړي مالیکولونه رامنځته کړي وي. یو جینومیکي کړنلاره په دې لټه کې ده ترڅو د آرکیا او باکټریا ګانو ترمنځ ګډو جینونو پېژندلو له لارې، د ژوند دوه اصلي برخو غړي (چېرته چې یوکاریوټان د آرکیا برخې پورې تړلي دي)، مډرن موجوداتو نړیوال وروستنی ګډ پلار (LUCA) ځانګړی کړي. داسې ښکاري چې ۳۵۵ جېنه په ټول ژوند کې ګډ دي؛ د هغوی طبیعت څرګندوي چې LUCA د Wood-ljungdahl لارې سره له هوا پرته ژوند کاوه، خپله انرژي یې د کیمیآسموزس له لارې لاس ته راوړه او خپل ارثي مواد یې له DNA، جنیټیکي کوډ او رایبوزوم سره ساتل. که څه هم LUCA څلور میلیارډ کاله پخوا ژوند کاوه، خو څېړونکي باور نلري چې چې دا به د ژوند لومړنۍ بڼه وي. پخوانۍ حجرې کېدای شي سوري لرونکې غشا لرلې وي او د طبیعي تدریجي پروتون په واسطه د سمندر په تل کې د هیډروټرمال سپین لوګي والا دروازې ته نږدې به تغذیه کېږي. ځمکه په کایناتو کې یوزاینی ځای دی چې د ژوند پناهګاه په توګه پېژندل کېږي او د ځمکې فوسیلي نښې د آبیوجنیزس لا ډېر معلومات څرګندوي. ځمکه ۴.۵۴ میلیارډ کاله مخکې (Gya) جوړه شوې وه؛ د ځمکې په سر لومړني بې له شکه شواهد کابو ۳.۵ میلیارډ کاره مخکې ته ورګرځي. داسې ښکاري چې فوسیلي مایکروارګانیزمونو د هایډروټرمال دروازې رسوباتو کې له کوېبک څخه ۳.۷۷ تر ۴.۲۸ میلیارډ کاله پخوا ژوند کاوه، یانې ۴.۴ میلیارډ کاله پخوا د هاډیان په اوږدو کې د سمندرونو جوړېدو پسې سمدستي. == عمومي کتنه == ژوند کې له (ارثي) بدلونونو سره تولید مثل شامل دي. ناسا ژوند د «په خپلو پښو ولاړ یوه کیمیاوي سیسټم چې د دارویني تکامل وړتیا لري» په توګه تعریفوي. داسې یو سیسټم پېچلی دی؛ نړیوال وروستنی ګډ پلار (LUCA) چې په لوړ ګومان د یوه حجروي موجود په توګه یې کابو ۴ میلیارډ کاله پخوا ژوند کاوه، پخوا په خپله DNA کې سلګونه جېنونه لرل چې د اوسني ژوند جنیټیکي کوډ کې کارول شوي دي. دا په خپل وار سره ښکاروي چې هلته د پیغام رسوونکې RNA، لېږدوونکې RNA او رایبوزومونو په ګډون حجروي ماشینونه شتون لري چې د پروټینونو لپاره کوډونه وژباړي. دې پروټینو کې انزایمونه هم شامل دي ترڅو له هوا پرته تنفس یې د بایوکیمیاوي Wood-Ljungdahl مسیر له لارې تنظیم کړي، او د بېلګې په توګه یو DNA پولیمراز ترڅو خپل جنیټيکي مواد تکثیر کړي، یادولی شو.<ref name="JBSD-20110317">{{cite journal|last=Trifonov|first=Edward N.|title=Vocabulary of Definitions of Life Suggests a Definition|date=17 March 2011|journal=Journal of Biomolecular Structure and Dynamics|volume=29|issue=2|pages=259–266|doi=10.1080/073911011010524992|pmid=21875147|s2cid=38476092|doi-access=free}}</ref><ref name="NASA-20210306">{{cite web |last=Voytek |first=Mary A. |date=6 March 2021 |title=About Life Detection |url=https://astrobiology.nasa.gov/research/life-detection/about/ |access-date=8 March 2021 |publisher=[[NASA]]}}</ref><ref name="Witzany 2016">{{cite journal|last=Witzany|first=Guenther|title=Crucial steps to life: From chemical reactions to code using agents|journal=[[BioSystems]]|year=2016|volume=140|pages=49–57|url=http://www.biocommunication.at/pdf/publications/biosystems_2016.pdf|doi=10.1016/j.biosystems.2015.12.007|pmid=26723230}}</ref><ref name="AB-20141208">{{cite web |last=Howell |first=Elizabeth |date=8 December 2014 |title=How Did Life Become Complex, And Could It Happen Beyond Earth? |url=https://www.astrobio.net/origin-and-evolution-of-life/life-become-complex-happen-beyond-earth/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180215024231/https://www.astrobio.net/origin-and-evolution-of-life/life-become-complex-happen-beyond-earth/ |archive-date=15 February 2018 |access-date=14 April 2022 |work=[[Astrobiology Magazine]]}}</ref> د آبیوجنیزس یا د ژوند سرچینې څېړونکو لپاره ننګونه دا ده چې توضیح کړي څنګه دا پېچلی او یوبل پورې تړلی سیسټم پراختیا موندلی شي، ځکه په لومړي لید کې داسې ښکاري چې د دندې فعالېدو لپاره د هغه ټولې برخې اړینې دي. د بېلګې په توګه، یوه حجره، څه په LUCA کې څه هم یو مډرن موجود کې، د خپلو رایبوزومونو په کارونې سره DNA پولیمراز تولیدوي او RNA ګانې د DNA پولیمراز جین ویلو او ژباړې لپاره په خپله DNA کې لېږدوي. DNA له پولیمراز پرته کاپي کېدلی نشي؛ له DNA پرته پولیمراز او ټولې نورې اجزاوې نشي جوړېدلی. دې پروسه کې کېدای شي د مالیکولي ځان نقلونې، د حجروي غشاوو او اوټوکاټالیز په شان ځان جوړونې برخې شاملې وي.<ref>{{cite book|last=Oparin|first=Aleksandr Ivanovich|author-link=Alexander Oparin|translator-last=Morgulis|translator-first=Sergius|origyear=1938|title=The Origin of Life|url=https://books.google.com/books?id=Jv8psJCtI0gC|edition=2|location=Mineola, New York|publisher=Courier|date=2003|isbn=978-0486495224}}</ref><ref name="Pereto2">{{cite journal|last=Peretó|first=Juli|year=2005|title=Controversies on the origin of life|url=http://www.im.microbios.org/0801/0801023.pdf|journal=[[International Microbiology]]|volume=8|issue=1|pages=23–31|pmid=15906258|access-date=1 June 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150824074726/http://www.im.microbios.org/0801/0801023.pdf|archive-date=24 August 2015}}</ref><ref name="AST-201512182">Compare: {{cite journal|last=Scharf|first=Caleb|title=A Strategy for Origins of Life Research|date=18 December 2015|journal=[[Astrobiology (journal)|Astrobiology]]|volume=15|issue=12|pages=1031–1042|doi=10.1089/ast.2015.1113|display-authors=etal|pmid=26684503|pmc=4683543|bibcode=2015AsBio..15.1031S|quote=What do we mean by the origins of life (OoL)? ... Since the early 20th century the phrase OoL has been used to refer to the events that occurred during the transition from non-living to living systems on Earth, i.e., the origin of terrestrial biology (Oparin, 1924; Haldane, 1929). The term has largely replaced earlier concepts such as abiogenesis (Kamminga, 1980; Fry, 2000).}}</ref><ref name="Weiss 2016">{{cite journal|last1=Weiss|first1=M. C.|last2=Sousa|first2=F. L.|last3=Mrnjavac|first3=N.|last4=Neukirchen|first4=S.|last5=Roettger|first5=M.|last6=Nelson-Sathi|first6=S.|last7=Martin|first7=W.F.|year=2016|title=The physiology and habitat of the last universal common ancestor|journal=[[Nature Microbiology]]|volume=1|issue=9|page=16116|doi=10.1038/NMICROBIOL.2016.116|pmid=27562259|s2cid=2997255}}</ref><ref name="Witzany 20162">{{cite journal|last=Witzany|first=Guenther|title=Crucial steps to life: From chemical reactions to code using agents|journal=[[BioSystems]]|year=2016|volume=140|pages=49–57|url=http://www.biocommunication.at/pdf/publications/biosystems_2016.pdf|doi=10.1016/j.biosystems.2015.12.007|pmid=26723230}}</ref><ref name="AB-201412082">{{cite web |last=Howell |first=Elizabeth |date=8 December 2014 |title=How Did Life Become Complex, And Could It Happen Beyond Earth? |url=https://www.astrobio.net/origin-and-evolution-of-life/life-become-complex-happen-beyond-earth/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180215024231/https://www.astrobio.net/origin-and-evolution-of-life/life-become-complex-happen-beyond-earth/ |archive-date=15 February 2018 |access-date=14 April 2022 |work=[[Astrobiology Magazine]]}}</ref><ref name="EA-20150420">{{cite book|last=Tirard|first=Stephane|title=Abiogenesis – Definition|date=20 April 2015|doi=10.1007/978-3-642-27833-4_2-4|journal=Encyclopedia of Astrobiology|isbn=978-3-642-27833-4|page=1|quote=Thomas Huxley (1825–1895) used the term abiogenesis in an important text published in 1870. He strictly made the difference between spontaneous generation, which he did not accept, and the possibility of the evolution of matter from inert to living, without any influence of life. ... Since the end of the nineteenth century, evolutive abiogenesis means increasing complexity and evolution of matter from inert to living state in the abiotic context of evolution of primitive Earth.}}</ref> د LUCA په شان ژوندۍ حجرې د پراختیا لپاره مختاړي په کافي اندازه واضح ندي، که د هغو په جزیاتو کې د نظراختلاف شتون ولري: د معدني موادو او مایع اوبو سرچینو سره د اوسېدو وړ یوه نړۍ شکل نیسي. پرېبیوټیک سنټېز د ساده عضوي مرکباتو یوه لړۍ جوړوي چې د پروټینونو او RNA په شان پولیمرونه ترې جوړېږي. له LUCA وروسته لړۍ هم په اسانۍ سره د درک کېدو وړ ده: دارویني تکامل له متنوع بایو کیمیایي وړتیاوو او بڼو سره د ډولونو پراخې لړۍ پراختیا لامل شو. په هرحال، لکه د LUCA په شان د ژوندیو موجودات اخېستل کېدو په هکله، په بشپړ ډول پوهېدو څخه ډېره لرې ده.<ref name="Walker Packard Cody 2017">{{cite journal|last1=Walker|first1=Sara I.|last2=Packard|first2=N.|last3=Cody|first3=G. D.|title=Re-conceptualizing the origins of life|journal=[[Philosophical Transactions of the Royal Society A]]|volume=375|issue=2109|date=13 November 2017|doi=10.1098/rsta.2016.0337|page=20160337|pmid=29133439|pmc=5686397|bibcode=2017RSPTA.37560337W}}</ref> که څه هم ځمکه یوازنی ځای دی چې هلته ژوند پېژندل شوی، د ستوربیولوژي علم په نورو سیارو کې د ژوند نښو نښانو پسې ګرځي. د ژوند سرچینې په هکله د ناسا ۲۰۱۵م کال سټراټېژي په دې لټه کې ده ترڅو دا معما د تعاملاتو پېژندلو، منځګړيو جوړښتونو او فعالیتونو، انرژي سرچینو او چاپېریالي فکټورونو له لارې چې د پراختیاوړ ماکرومالیکولي سیسټمونو په تنوع، ټاکنې او تکثر او همدارنګه د لومړنیو معلوماتي پولیمرونو د کیمیاوي منظرې نقشه کولو له لارې، حل کړي. د هغو پولیمرونو څرګندېدل چې کولی شي تکثر وکړي، جنیټیکي معلومات ذخیره کړي او د ټاکنې لپاره ځینې ځانګړتیاوې څرګندې کړي، په لوړ ګومان د پرېبیوټیک کیمیاوي تکامل په پیدا کېدو کې حیاتي ګام وو. دا پولیمرونه په خپل وار سره له ساده عضوي مرکباتو لکه نوکلیوبېزونو، امینو اسیډونو او قندونو څخه اخیستل شوي چې په چاپېریال کې د غبرګونونو له امله هم رامنځته کېدی شي. د ژوند سرچینې په هکله یوه بریالۍ نظریه باید دا توضیح کړي چې دا ټول کیمیاوي مواد څنګه رامنځته شوي دي.<ref name="NASA strategy 2015">{{cite web |year=2015 |title=NASA Astrobiology Strategy |url=https://nai.nasa.gov/media/medialibrary/2015/10/NASA_Astrobiology_Strategy_2015_151008.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20161222190306/https://nai.nasa.gov/media/medialibrary/2015/10/NASA_Astrobiology_Strategy_2015_151008.pdf |archive-date=22 December 2016 |access-date=24 September 2017 |work=NASA}}</ref><ref name="Oparin">{{harvnb|Oparin|1953|p=vi}}</ref><ref name="Pereto">{{cite journal|last=Peretó|first=Juli|year=2005|title=Controversies on the origin of life|url=http://www.im.microbios.org/0801/0801023.pdf|journal=[[International Microbiology]]|volume=8|issue=1|pages=23–31|pmid=15906258|access-date=1 June 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150824074726/http://www.im.microbios.org/0801/0801023.pdf|archive-date=24 August 2015}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Warmflash|first1=David|last2=Warmflash|first2=Benjamin|date=November 2005|title=Did Life Come from Another World?|journal=[[Scientific American]]|volume=293|issue=5|pages=64–71|doi=10.1038/scientificamerican1105-64|pmid=16318028|bibcode=2005SciAm.293e..64W}}</ref><ref>{{harvnb|Yarus|2010|p=47}}</ref><ref>{{cite book|last1=Ward|first1=Peter|last2=Kirschvink|first2=Joe|date=2015|title=A New History of Life: the radical discoveries about the origins and evolution of life on earth|publisher=Bloomsbury Press|pages=39–40|isbn=978-1608199105}}</ref> == سرچينې == qzwat5c1r45godia6hcyfu2lsop3jsn 0 63285 283802 2022-08-02T18:57:45Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki '''د سپوږمۍ فزیکي سپړنه''' یا اکتشاف هغه مهال پیل شو چې د شوروي اتحاد له‌خوا د «لونا ۲» په نامه یوه جوړه شوې فضا څېړونکې وسیله فضا ته ولېږل شوه او د ۱۹۵۹ کال د سپټمبر میاشتې په ۱۴مه نېټه د سپوږمۍ پر سطح ولګېده. تر دې مخکې د اکتشاف وسایل داسې وو چې له ځمکې څخه یې مشاهدات کول. د نوري تلسکوپ په اختراع کېدو سره د سپوږمۍ د مشاهداتو په کیفیت کې لومړنی مثبت ګام واخیستل شو. ګالیلیو ګالیله لومړنی کس و چې تلسکوپ یې د ستورپوهنیزو یا نجومي موخو لپاره وکاراوه؛ ده په ۱۶۰۹ کال کې خپل تلسکوپ جوړ کړ او د سپوږمۍ د سطحې غرونه او ګړنګونه لومړني هغه مشاهدات وو چې د دغه تلسکوپ په مرسته یې وکړل. د ناسا ادارې «اپولو پروګرام» یوازنی پروګرام و چې انسان یې په بریالي ډول سپوږمۍ ته ورساوه او شپږ ځله یې دغه کار وکړ. لومړی ځل په ۱۹۶۹ کال کې وشو چې د «اپولو ۱۱» دوو ستور مزلو علمي وسایل ځای پر ځای کړل او د سپوږمۍ بېلګې یې ځمکې ته راوړې. د سپوږمۍ لیرې اړخ ته لومړنی بې خدمې ماموریت د «چانګ اي ۴» چینايي فضايي بېړۍ په مرسته د ۲۰۱۹ کال په لومړیو کې ترسره شو چې «یوټو ۲» څېړونکې وسیله یې په بریالي ډول هلته ځای پر ځای کړه. == تر فضايي الوت وړاندې == د لرغوني یونان فیلسوف «اناکساګوراس» (چې تر میلاد مخکې په ۴۲۸ کال کې مړ دی) استدلال وکړ چې لمر او سپوږمۍ دواړه لویې کروي ډبرې دي او سپوږمۍ له لمر څخه رڼا منعکسوي. د جنتونو په اړه د ده غیر مذهبي لیدلوری د دې لامل شو چې زندان ته ولوېږي او تبعید شي. پلوټارک په خپل کتاب «On the Face in the Moon's Orb» کې وویل چې سپوږمۍ داسې ژور ځایونه لري چې د لمر رڼا نه ور رسېږي او دا د سیندونو سیوري او ژور ګړنګونه دي. اریسټارخوس یو ګام وړاندې لاړ او د اندازې تر څنګ یې له ځمکې څخه د سپوږمۍ واټن هم محاسبه کړ او د واټن لپاره یې د ځمکې د شعاع ۲۰ برابره اندازه ترلاسه کړه (رښتینې اندازه ۶۰ ده؛ د ځمکې شعاع ان د اراټوسټن له وخته پېژندل شوې وه).<ref>{{cite web |last=O'Connor |first=J.J. |author2=Robertson, E.F. |date=February 1999 |title=Anaxagoras of Clazomenae |url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Anaxagoras.html |access-date=2007-04-12 |publisher=University of St Andrews}}</ref> فارسي منجم یا ستورپوه «حبش الحاسب المروزي» تر میلاد وروسته د ۸۲۵ او ۸۳۵ کلونو تر منځ په بغداد کې په الشمیسیه رصدخونه یا کتنځي کې بېلابېل مشاهدات وکړل. د دغو مشاهداتو په مرسته یې د سپوږمۍ قطر ۳۰۳۷ کیلومتره (چې د ۱۵۱۹ کلیومتره شعاع معادل دی) او له ځمکې څخه یې د سپوږمۍ واټن ۳۴۶۳۴۵ کیلومتره (۲۱۵۲۰۹ مایله) اټکل کړ. په یوولسمه پېړۍ کې مسلیمان فزیک‌پوه «ابن الهیثم» د سپوږمۍ رڼا د یو شمېر ازمېښتونو او مشاهداتو له لارې وڅېړله او دې پایلې ته ورسېد چې دا رڼا په خپله د سپوږمۍ د رڼا او د لمریزې رڼا په جذب او انتشار کې د سپوږمۍ د وړتیا ترکیب دی.<ref name="Needham">{{cite book|last=Needham|first=Joseph|year=1986|series=Science and Civilization in China|volume=3|title=Mathematics and the Sciences of the Heavens and Earth|place=Taipei|publisher=Caves Books|page=227; 411–416|isbn=978-0-521-05801-8}}</ref> په منځنیو پېړیو کې د تلسکوپ تر اختراع مخکې ګڼو خلکو سپوږمۍ د یوې کرې په توګه وپېژندله، که څه هم ډېری خلک په دې باور وو چې سپوږمۍ په بشپړ ډول صافه ده. په ۱۶۰۹ کال کې ګالیله په خپل کتاب «Sidereus Nuncius» کې د سپوږمۍ لومړنی تلسکوپي انځور وکیښ او ویې ویل چې سپوږمۍ صافه نه ده، بلکې غرونه او ګړنګونه لري. وروسته په اوولسمه پېړۍ کې «جیوواني باټیسټا ریچیولي» او «فرانچسکو ماریا ګریمالډي» د سپوږمۍ یوه نقشه وکښله او ګڼو ګړنګونو ته یې هغه نومونه ورکړل چې اوس هم په همدغو نومونو یادېږي. په نقشو کې د سپوږمۍ د سطحې تیاره برخې سمندرونه او روښانه برخې قارې وبلل شوې.<ref name="Hayashi08Aryabhata">Hayashi (2008), ''Aryabhata I''</ref><ref>{{cite web |last=Van Helden |first=A. |year=1995 |title=The Moon |url=http://galileo.rice.edu/sci/observations/moon.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20040623085326/http://galileo.rice.edu/sci/observations/Moon.html |archive-date=2004-06-23 |access-date=2007-04-12 |publisher=Galileo Project}}</ref><ref name="Toomer-463-4">{{cite journal|first=G. J.|last=Toomer|title=Review: ''Ibn al-Haythams Weg zur Physik'' by Matthias Schramm|journal=Isis|volume=55|issue=4|date=December 1964|pages=463–465|doi=10.1086/349914}}</ref><ref>{{cite book|title=The Moon & the Western Imagination|page=75-76|last=Montgomery|first=Scott L.|year=1999|publisher=University of Arizona Press|isbn=9780816519897}}</ref><ref name="Langermann">{{Cite journal|title=The Book of Bodies and Distances of Habash al-Hasib|last=Langermann|author-link=Tzvi Langermann|first=Y. Tzvi|journal=[[Centaurus (journal)|Centaurus]]|year=1985|volume=28|pages=111–112|doi=10.1111/j.1600-0498.1985.tb00831.x|issue=2|bibcode=1985Cent...28..108T}}</ref> == فضايي سیالي == "فضايي سیالۍ" یا "د سپوږمۍ سیالۍ" د شوروي اتحاد او امریکا متحدو ایالتونو تر منځ له هغې سړې جګړې څخه الهام اخیستی چې پر سپوږمۍ له تمرکز سره لا چټکه شوه. په دې کې ډېرې لومړنۍ علمي پېښې شاملېږي. مثلاً په ۱۹۵۹ کال کې شوروي اتحاد د سپوږمۍ له لیرې اړخ څخه عکسونه واخیستل چې دا ځایونه تر هغه مهاله لا نه وو لیدل شوي او په ۱۹۶۹ کال کې سپوږمۍ ته د لومړني انسان له ختلو سره دا سیالي اوج ته ورسېده چې په ټوله نړۍ کې د شلمې پېړۍ او په ټولیز ډول د بشري تاریخ مهمه پېښه ګڼل کېږي. لومړنی مصنوعي جسم چې په سپوږمۍ کې یې پرواز وکړ، د شوروي اتحاد بې خدمې څېړونکې وسیله «لونا ۱» وه چې د ۱۹۵۹ کال د جنورۍ میاشتې په ۴مه نېټه یې الوت وکړ. دا لومړنی څېړونکی جسم و چې د لمر په شاوخوا کې د مرکزي لمر مدار ته ورسېد. کم کسان پر دې پوهېدل چې «لونا ۱» د سپوږمۍ له سطحې سره د لګېدو لپاره طراحي یا ډیزاین شوی دی.<ref name="nssdc">{{cite web |title=Luna 1 |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraft/display.action?id=1959-012A |website=NASA Space Science Data Coordinated Archive}}</ref> == تر ۱۹۹۰ وروسته == په ۱۹۹۰ کال کې جاپان د «هیټن» فضايي بېړۍ په مرسته سپوږمۍ را وکتله او درېیم هېواد شو چې د سپوږمۍ په مدار کې یې یو جسم ځای پرځای کړ. فضايي بېړۍ د «هاګورومو» په نامه څېړونکی جسم د سپوږمۍ په مدار کې خوشی کړ، خو رالېږونکی یا ټرانزمېټر پاتې راغی او بالاخره له فضايي بېړۍ څخه یې د لا ډېرې علمي استفادې مخه ډپ کړه. د جاپان د فضايي څېړنو د مرکز (JAXA) رسمي وېب‌پاڼه کاږي چې جاپان د ۲۰۰۷ کال په سپټمبر میاشت کې سیلین (SELENE) فضايي بېړۍ د دې لپاره فضا ته واستوله چې د سپوږمۍ د منشاء او تکامل په اړه علمي معلومات را ټول کړي او د راتلونکو سپړنو یا اکتشافاتو لپاره د ټکنالوژۍ له پراختیا سره مرسته وکړي.<ref name="index2">{{cite web |title=Kaguya (SELENE) |url=http://www.selene.jaxa.jp/index_e.htm |access-date=2007-06-25 |publisher=JAXA}}</ref> د اروپا فضايي مرکز د ۲۰۰۳ کال د سپټمبر میاشتې په ۲۷مه نېټه د «سمارټ ۱» په نامه یو ارزان بیه او کوچنی مداري څېړونکی فضا ته ولېږه. د «سمارټ ۱» لومړنۍ موخه دا وه چې د سپوږمۍ له سطحې څخه د ایکسرې او ماورای بنفش وړانګو درې اړخیز عکسونه واخلي. دغه څېړونکی جسم د ۲۰۰۴ کال د نومبر میاشتې په ۱۵مه نېټه د سپوږمۍ مدار ته دننه شو او د ۲۰۰۶ کال د سپټمبر میاشتې تر ۳یمې نېټې پورې یې تر هغه مهاله مشاهداتو ته دوام ورکړ چې په قصدي ډول د سپوږمۍ په سطحه پورې ټکر کړل شو.  <ref>{{cite web |date=4 September 2006 |title=SMART-1 Impacts Moon |url=http://www.esa.int/esaCP/SEMBY5BVLRE_index_0.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20061025000823/http://www.esa.int/esaCP/SEMBY5BVLRE_index_0.html <!-- Bot retrieved archive --> |archive-date=2006-10-25 |access-date=2006-09-03 |publisher=ESA}}</ref> === پلان شوي سوداګریز ماموریتونه === د ۲۰۱۶ کال په اګسټ میاشت کې د متحدو ایالتونو دولت «مون اکسپرس» شرکت ته اجازه ورکړه چې سپوږمۍ ته الوت وکړي. دا لومړی ځل و چې یوه خصوصي شرکت ته دغسې حق ورکړل شو. دا پرېکړه د یوه داسې چلند په توګه په پام کې نیول کېږي چې په راتلونکي کې په ژوره فضا کې د سوداګریزو فعالیتونو لپاره د څارنیزو یا نظارتي سټنډرډونو له تعریف سره مرسته کوي. تر دې مخکې خصوصي شرکتونو په ځمکه یا د ځمکې په شاوخوا کې د فعالیت اجازه نه لرله.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/science/2016/aug/03/us-startup-moon-express-2017-lunar-mission|title=US startup Moon Express approved to make 2017 lunar mission|last=McCarthy|first=Ciara|date=3 August 2016|work=The Guardian|access-date=13 July 2017|issn=0261-3077|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170730225106/https://www.theguardian.com/science/2016/aug/03/us-startup-moon-express-2017-lunar-mission|archive-date=30 July 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://lunar.xprize.org/news/blog/important-update-google-lunar-xprize|title=An Important Update From Google Lunar XPRIZE|date=23 January 2018|work=Google Lunar XPRIZE|access-date=12 May 2018|archive-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180124043226/https://lunar.xprize.org/news/blog/important-update-google-lunar-xprize|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/01/24/science/google-lunar-xprize-finalists.html|title=For 5 Contest Finalists, a $20 Million Dash to the Moon|last=Chang|first=Kenneth|date=24 January 2017|work=The New York Times|access-date=13 July 2017|issn=0362-4331|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715065721/https://www.nytimes.com/2017/01/24/science/google-lunar-xprize-finalists.html|archive-date=15 July 2017}}</ref><ref name="https://www.space.com_2017-09-25">{{Citation|url=https://www.space.com/37813-google-lunar-x-prize-deadline-extended-march-2018.html|title=Deadline for Google Lunar X Prize Moon Race Extended Through March 2018|newspaper=space.com|date=16 August 2017|first=Mike|last=Wall|access-date=25 September 2017|archive-date=19 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170919234520/https://www.space.com/37813-google-lunar-x-prize-deadline-extended-march-2018.html|url-status=live}}</ref> د ۲۰۰۸ کال د نومبر میاشتې په ۲۹مه نېټه ناسا ادارې وویل چې ۹ سوداګریز شرکتونه به د دې لپاره سیالي وکړي چې سپوږمۍ ته د کوچنیو محمولو د لېږدولو تړون وګټي. د ناسا اجرایوي رئیس «جیم برایډنسټاین» وايي "موږ د سپوږمۍ سطحې ته د تګ او راتګ لپاره د یوه امریکايي داخلي ظرفیت یا وړتیا پر رامنځته کولو لګیا یو".<ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.space.com/33632-moon-express-private-lunar-landing-approval.html|title=Moon Express Approved for Private Lunar Landing in 2017, a Space First|work=Space.com|access-date=13 July 2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170712211615/https://www.space.com/33632-moon-express-private-lunar-landing-approval.html|archive-date=12 July 2017}}</ref><ref>{{cite news|last1=Chang|first1=Kenneth|title=NASA's Return to the Moon to Start With Private Companies' Spacecraft|url=https://www.nytimes.com/2018/11/29/science/nasa-moon-landers.html|newspaper=[[The New York Times]]|access-date=29 November 2018|language=en|date=29 November 2018|archive-date=1 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181201011041/https://www.nytimes.com/2018/11/29/science/nasa-moon-landers.html|url-status=live}}</ref> چین د سپوږمۍ د اکتشاف لپاره «د چین د سپوږمیز اکتشاف پروګرام» پیل کړی دی او د سپوږمۍ د سپړنې لیدلوري څېړي، په ځانګړي ډول په سپوږمۍ کې د هیلیم-۳ ایزوټوپ په لټه کې دي چې په ځمکه کې یې د انرژۍ د سرچینې په توګه وکاروي. چین د ۲۰۰۷ کال د اکتوبر میاشتې په ۲۴مه نېټه د سپوږمۍ روباټیک مدار ګرځېدونکی «چانګ اي ۱» وتوغاوه. د «چانګ اي ۱» ماموریت چې په لومړیو کې د یوه کال لپاره پلان شوی و، ډېر بریالی و او له همدې امله څلور میاشتې نور هم تمدید شو. د ۲۰۰۹ کال د مارچ میاشتې په لومړۍ نېټه «چانګ اي ۱» قصداً د سپوږمۍ پر سطحه ور ټکر کړل شو او ۱۶ میاشتنی ماموریت یې پای ته ورسېد. چین د ۲۰۱۰ کال د اکتوبر میاشتې په لومړۍ نېټه د سپوږمۍ «چانګ اي ۲» مدار ګرځېدونکی وتوغاوه. بالاخره یې د ۲۰۱۳ کال د سپټمبر میاشتې په ۱۴مه نېټه «چانګ اي ۳» د سپوږمۍ پر سطحه ښکته کړ او درېیم هېواد شو چې دا کار یې وکړ. «چانګ اي ۳» لومړنۍ فضايي بېړۍ ده چې په ۱۹۷۶ کال کې تر «لونا ۲۴» را وروسته د سپوږمۍ سطحې ته ورسېده. دا چې د «چانګ اي ۳» ماموریت ډېر بریالی و، له همدې امله ورپسې مرستندوی «چانګ اي ۴» د نوي ماموریت لپاره وکارول شو. چین د ۲۰۱۸ کال د ډسمبر میاشتې په ۷مه نېټه د سپوږمۍ لیرې اړخ ته د «چانګ اي ۴» ماموریت پیل کړ. د ۲۰۱۹ کال د جنورۍ میاشتې په ۳یمه نېټه «چانګ اي ۴» د سپوږمۍ په لیرې اړخ کې ښکته شو. دغې فضايي بېړۍ په سپوږمۍ کې «یوټو-۲» روباټیک جسم ځای پر ځای کړ. د نورو اکتشافاتو تر څنګ «یوټو-۲» ومونده چې د سپوږمۍ په ځینو لیرو ځایونو کې دوړې کابو ۱۲ متره ژورې دي.<ref>[https://www.businessinsider.com/china-lunar-rover-found-thick-dust-on-moon-far-side-2020-2 Morgan McFall (26 Feb 2020) China's lunar rover finds nearly 40 feet of dust on the far side of the moon]</ref><ref>[https://www.space.com/china-change-4-rover-moon-record.html China's Farside Moon Rover Breaks Lunar Longevity Record.] Leonard David, ''Space.com''. 12 December 2019.</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/science/2019/jan/03/china-probe-change-4-land-far-side-moon-basin-crater|title=Far side of the moon: China's Chang'e 4 probe makes historic touchdown|last1=Devlin|first1=Hannah|date=2019-01-03|work=The Guardian|access-date=2019-06-06|last2=Lyons|first2=Kate|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref><ref>[https://spaceflightnow.com/2018/12/07/china-launches-historic-mission-to-land-on-far-side-of-the-moon/ China launches historic mission to land on far side of the Moon] Stephen Clark, ''Spaceflight Now''. 07 December 2018.</ref><ref>{{cite journal|title=Technological advancements and promotion roles of Chang'e-3 lunar probe mission|journal=Sci China Tech Sci|volume=56|issue=11|page=2702|year=2013|doi=10.1007/s11431-013-5377-0|bibcode=2013ScChE..56.2702S|last1=Sun|first1=Zezhou|last2=Jia|first2=Yang|last3=Zhang|first3=He|s2cid=111801601}}</ref><ref>{{cite web |last=David |first=Leonard |date=4 March 2003 |title=China Outlines its Lunar Ambitions |url=http://space.com/missionlaunches/china_Moon_030304.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20060316214426/http://space.com/missionlaunches/china_moon_030304.html |archive-date=March 16, 2006 |access-date=2006-03-20 |publisher=Space.com}}</ref> == سرچينې == 85ii5d9m1gwq4nldgwfa4pd363k0ici 0 63286 283803 2022-08-02T19:01:31Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki آسټرالوپیتېکوس آفارنسیس د آسټرالوپیتېسین ورکه شوې بڼه ده چې له ۳.۹ تر ۲.۹ میلیون کاله پخوا (Mya) یې د ختیځې افریقا په پلیوسېن کې ژوند کاوه. لومړني فوسیلونه یې په ۱۹۳۰مه لسیزه کې کشف شول، خو تر ۱۹۷۰مې لسیزې لویې فوسیلي موندنې ترسره نشوې. له ۱۹۷۲ تر ۱۹۷۷م کاله، د آفار نړیوال څېړنیز سفر – چې د ماوریس تایب، دونالډ جوهانسون او یوس کاپنز په شان آنټروپولوجیسټانو لخوا رهبري کېده – د اټیوپیا په هادار کې د هومینین سلګونه نمونې کشف کړې چې ترټولو مهمې یې د AL 288-1 («Lucy») ښه ساتل شوی سکلېټ او د AL 333 («لومړنۍ کورنۍ») سایټ دی. د ۱۹۷۴م کال په پیل کې، ماري لیکي د ټانزانیا په لائټولي کې یو سفر رهبري کړ او په ځانګړې توګه یې فوسیلي مسیرونه بېرته راوګرځول. په ۱۹۷۸م کال کې، دا بڼه د لومړي ځل لپاره توصیف شوه، خو د تنوع پراخ طیف ته په پام سره چې جنسي دوه شکلي (د نر او ښځې په منځ کې طبیعي بدلونونه) ته نسبت ورکړل شوي وو، بېلابېلو ډولونو ته د نمونو د شتمني وېش لپاره استدلالونه هم وڅارل شول. A. afarensis په لوړ ګومان له A. anamensis څخه اخیستل شوی دی او داسې اټکل کېږي چې هومو یې رامنځته کړی دی، که څه هم دوهم مورد لا هم تر بحث لاندې دی.<ref name=":0">{{Cite journal|last1=Wood|first1=Bernard|last2=K. Boyle|first2=Eve|date=January 2016|title=Hominin taxic diversity: Fact or fantasy?: HOMININ TAXIC DIVERSITY|journal=American Journal of Physical Anthropology|language=en|volume=159|issue=Suppl 61|pages=37–78|doi=10.1002/ajpa.22902|pmid=26808110|doi-access=free}}</ref> A. afarensis یوه لوړه څېره، نازک راوتلی مخ او پروګناټیزم درلوده (زنه یې باندې خوا ته راوتلې وه). د زنې هډوکی یې ډېر پیاوړی وو، د ګوریلا هډوکو په شان. د A. afarensis ژوندۍ اندازه د نر او ښځې ترمنځ د اندازې توپیر سره د موافق او مخالفو استدلالونو سره د بحث وړ ده. د لوسي ونه ګومان کېده چې ۱۰۵ سانټي مټره (۳ فوټه ۵ اینچه) او وزن یې له ۲۵ تر ۳۷ کیلوګرامه (۵۵ تر ۸۲ پونډه) وي، خو هغه د خپلو بڼو لپاره کوچنۍ وه. په مقابل کې، یو فرضي نر ونه یې ۱۶۵ سانټي مټره (۵ فوټه ۵ اینچه) او وزن یې ۴۵ کیلوګرامه (۹۹ پونډه) اټکل شوی وو. د نر او ښځې په منځ کې درک شوی توپیر کېدای شي یوازې د نمونې غلطې اخیستنې له امله رامنځته شوی وي. د پښو هډوکي او همدارنګه د Laetoli فوسیلي مسیرونه څرګندوي چې A. afarensis یو وړ دوه پښیز وو، که څه هم په لاره تللو کې له انسانانو څخه لږ ضعیفه وو. د بازو او اوږو هډوکي یې اورناګوټان او ګوریلانو ته ډېر ورته والی لري، چې په ونو کې د استوګن کېدونکو (arboreality)، یا بنسټیزو ځانګړتیاوو له امله چې له شامپانزي – د انسان ورورستنی ګډ پلار، څخه یې په میراث اخیستي دي، د بېلابېلو ډولونو په توګه ژباړل شوي دي. A. afarensis په لوړ ګومان یو عمومي هرڅه خوړونکی وو چې له ځنګلي C3 بوټو او C4 CAM ساوانایي بوټو – او په لوړ ګومان هغه موجوداتو چې داسې بوټي یې خوړل – څخه تغذیه کېده او د بېلابېلو خوراکي سرچینو څخه د ګټې اخیستنې وړتیا یې لرله. په ورته توګه، داسې ښکاري چې A. afarensis د مېشت ځایونو په پراخ طیف کې پرته له دې چې یو واقعي ځای غوره کړي، مېشت پاتې شوی او په خلاصو څړځایونو یا ځنګلونو، بوټو ډکو ځمکو او سیند یا جهیل ته څېرمه ځنګلونو کې یې ژوند کاوه. د ډبرینو ابزارو څخه د کارونې احتمالي شواهد څرګندوي چې غوښه هم د هغوی خوراکي رژیم یوه برخه ده. په تی لرونکو کې مشخص جنسي ډایمورفیزم په معمول ډول د پولي جینوس ټولنې پورې او ټیټ ډایمورفیزم له مونوګامي پورې تړاو لري، خو ډېره سخته ده چې د لومړیو هومینینانو ډله ایز تحرک په هکله دقیقه وړاندوینه وشي. لومړني هومینینان کېدای شي د هغه وخت لویو غوښه خوړونکو لکه لویو پیشو ګانو او لېوانو ښکار ګرځېدلي وي. == ټېکسونومي == === څېړنیز تاریخ === د ۱۹۳۰مې لسیزې پیل سره، د هغه وخت د هومینیان ځینې ډېر لرغوني پاتې شوني چې ۳.۸ تر ۲.۹ میلیون کاله مخکې پورې اړوند وو، د آفریقا له ختیځ څخه کشف شول. له هغه ځایه چې د Australopithecus africanus فوسیلونه په معمول ډول د ۱۹۲۰مه او ۱۹۴۰مه لسیزو کې په سوېلي آفریقا کې کشف کېدل، دا پاتې شوني په لنډمهاله توګه د Ausralopithecus aff. Africanus په توګه طبقه بندي شول. په ۱۹۳۸م کال کې د نازي ګوند غړي، لوډویک کول لارسن په لائټولي کې Australopithecus afarensis کشف کړل؛ پرته له دې چې د خپلې موندنې ارزښت ته یې پام شي، دا څېړنه په نازي آلمان کې د دې لپاره کارول کېده چې جوته کړي افریقایان د آریایانو په اندازه تکامل ندی کړی. په ۱۹۴۸م کال کې، آلماني لرغون‌پوه، اډوین هنیګ سپارښتنه وکړه چې دا پاتې شوني د «پرهانټروپوس» په نوم نوي نسل کې طبقه بندي کړي، خو هغه ونشو کولی چې د یوې بڼې نوم وټاکي. په ۱۹۵۰م کال کې آلماني انسان پېژندونکي، هانس واینرټ، سپارښتنه وکړه چې د ګروسي سیند سرچینې (لائټولي ته نږدې) څخه اخیستل شوی د زنې هډوکی دې د Meganthropus africanus په توګه طبقه بندي شي، خو دا کار تر ډېره حده له پامه وغورځول شو. په ۱۹۵۵م کال کې ام اس شنیورک د Praeanthropus africanus ترکیب سپارښتنه وکړه. په هغه سفر کې چې په ۱۹۷۴م کال کې بریټانیايي لرغون پوه او انسان پېژندونکي، ماري لیکي لخوا پیل شو او د اټیوپیا په هاډار کې له ۱۹۷۲ څخه تر ۱۹۷۷م کاله د فرانسوي ځمک پېژندونکي ماوریس تایب، امریکایي لرغون پېژندونکي او انسان پېژندونکي ډونالډ جوهانسون او برېټوني انسان پېژندونکي یوس کوپنز لخوا جوړ شوی د آفار نړیوال څېړنیز سفر (IARE) لخوا د ټانزانیا په لائټولي کې لویې ټولګې جوړې شوې وې. دا فوسیلونه د پام وړ په ښه توګه وساتل شول او له هغو څخه ډېری یې اړونده اسکلیټي جنبې هم لرلې. په ۱۹۷۳م کال کې، د IARE ټیم د AL 129-1 زنګون کشف کړ او د دوه پښیز توب لومړنۍ نښه یې څرګنده کړه. په ۱۹۷۴م کال کې، جوهانسون او فارغ شوي زده‌کړیال ټام ګرې په ډېره ښه توګه ساتل شوی د AL 288-1 اسکلېټ کشف کړ چې په معمول ډول د «لوسي» په توګه پېژندل کېږي (په ۱۹۶۷م کال کې ځکه په دې نوم ونومول شو چې په هغه ماښام د دوی په ټیپ کې د Beatles Lucy in the Sky with Diamonds سندره غږېدله). په ۱۹۷۵م کال کې IARE، ۱۳ کسانو پورې اړوند د AL 333 ۲۱۶ نمونې وموندلې «لومړنۍ کورنۍ» (که څه هم اړتیا نه وه دا کسان یوبل سره اړیکه ولري). په ۱۹۷۶م کال کې، ليکي او د هغې همکارانو یو فوسیل کشف کړ، او د لائټولي پاتې شوني یې په لومړیو کې د هومو ډولونو په توګه طبقه بندي کړل او آسټرالوپېټېکوس ته ورته ځانګړتیاوې یې د لېږدول شویو فوسیلونو ځینې شواهدو په توګه نسبت کړې.<ref>{{Cite web |title=Nazi Book on the Evolution of Mankind |url=https://www.usmbooks.com/nazi_evolution_book.html}}</ref><ref name="Kimbel2009">{{cite journal|first1=W. H.|last1=Kimbel|first2=L. K.|last2=Delezene|year=2009|title="Lucy" Redux: A Review of Research on ''Australopithecus afarensis''|journal=American Journal of Physical Anthropology|volume=49|doi=10.1002/ajpa.21183|pmid=19890859|pages=2–48}}</ref><ref name="Johanson1990">{{cite book|first=D.|last=Johanson|author-link=Donald Johanson|year=1990|chapter=Prologue|title=Lucy: The Beginnings of Humankind|publisher=Simon and Schuster|isbn=978-0-671-72499-3}}</ref><ref>{{cite journal|first=D. C.|last=Johanson|author-link=Donald Johanson|year=2004|title=Lucy, Thirty Years Later: An Expanded View of ''Australopithecus afarensis''|journal=Journal of Anthropological Research|volume=60|issue=4|doi=10.1086/jar.60.4.3631138|jstor=3631138|pages=465–486|s2cid=159745450}}</ref><ref>{{cite journal|first1=M.|last1=Leakey|author-link=Mary Leakey|first2=R. H.|last2=Ray|first3=G. H.|last3=Curtis|first4=R. E.|last4=Drake|first5=M. K.|last5=Jackes|first6=T. D.|last6=White|author6-link=Tim D. White|year=1976|title=Fossil hominids from the Laetolil Beds|journal=Nature|volume=262|issue=5568|pages=460–466|doi=10.1038/262460a0|pmid=822342|bibcode=1976Natur.262..460L|hdl=2027.42/62755|s2cid=4151505|hdl-access=free}}</ref> په ۱۹۷۸م کال کې، جوهانسون، ټیم ډی وایټ او کوپنیز له هاډار او لائټولي دواړو څخه راټولې شوې سلګونه نمونې د A. afarensis په نوم یوې نوې بڼې په توګه طبقه بندي کړې او د تنوع نسبتاً پراخه لمن یې د جنسي ډایمورفیزم پایلې په توګه په پام کې ونیوله. د دې بڼې نوم د اټیوپیا آفار سیمې په ویاړ ایښودل شوی چې ډېری نمونې له هغه ځایه لاس ته راغلې وې. هغوی وروسته د LH 4 زنې هډوکی د لکټوټایپ نمونې په توګه وټاکه،‌ځکه چې هغه په لوړ کیفیت ساتل شوی وو او وایټ د همدې کال په لومړیو کې هغه په بشپړ ډول توصیف او انځور کړی وو. == سرچينې == qymuaps5xg4f9vipt7vyxfi3n2heq5q 0 63287 283804 2022-08-02T19:05:00Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki لرغونی يونان د يونان په تاريخ کې هغه پړاو دی چې له شا اوخوا ۸۰۰ مخزېږديز څخه پيل او په ۴۸۰ مخزېږديز کې پر يونان د پارس تر دويم يرغل يې دوام درلود، له دې پړاو څخه مخکې د يونان توره دوره تېره شوې او له دې پړاو وروسته د يونان کلاسيکي پړاو پیل شوی. په لرغوني پړاو کې، يونانيان د مديترانې او تور سمندرګي په سيمو کې مېشت شول، په لوېديځ کې تر «مارسيلي» او په ختيځ کې تر «ټراپيزيوس» (ټريبيزونډ) پورې ورسېدل؛ د لرغوني پړاو په پای ته رسېدو سره، دوی د يوې داسې سوداګريزې شبکې برخه وو چې په ټوله مديترانه خپره وه.<ref>{{harvnb|Shapiro|2007|pp=1–2}}</ref> لرغونی پړاو د يونان د وګړو د شمېر په زياتېدو او هغو مهمو بدلونونو سره پيل شو، کومو چې د اتمې پېړۍ په پای کې يوناني نړۍ له خپل پيل سره په بشپړ ډول د نه پېژندل کېدو وړ وګرځوله. د «انتوني سنوډګراس» په وينا، لرغونی پړاو په يوناني نړۍ کې په دوه انقلابونو کې اېسار و. له يو «جوړښتي انقلاب» سره پيل شو، کوم چې د يوناني نړۍ سياسي نقشه وښکله او «پولس» يې منځ ته راوړ چې په جلا ډول يوناني ښاري دولتونه بلل کېږي او دا پړاو د کلاسيکي پړاو په فکري انقلاب سره پای ته ورسېد.<ref>{{harvnb|Snodgrass|1980|p=19}}</ref><ref>{{harvnb|Shapiro|2007|p=2}}</ref><ref name="Snodgrass 1980 13">{{harvnb|Snodgrass|1980|p=13}}</ref> لرغوني پړاو د يونان په سياست، اقتصاد، نړيوالو اړيکو، جګړو او کلتور کې د پرمختګونو شاهد و. دې پړاو په سياسي او کلتوري توګه د کلاسيکي پړاو لپاره بنسټ کېښود. په لرغوني پړاو کې په يونان کې يوناني الفبا جوړ شول، تر ټولو لومړی پاتې يوناني ادبيات وليکل شول، يادګاري مجسمې او د سرې بڼې خټين لوښي جوړېدل پيل شول او «هاپلايټ» د يوناني پوځيانو مرکز وګرځېد. په اتن کې تر «سولون» لاندې د ديموکراسۍ لومړۍ ادارې پلې شوې او د لرغوني پړاو په پای سره په «اتني» ديموکراسۍ کې د «کليسټينيس» له خوا هغه شان سمونونه راوړل شول، څنګه چې په کلاسيکي پړاو کې وو. په سپارټا کې ډېرې هغه ادارې جوړې شوې چې امتياز يې د «لايکورګس» اصلاحاتو ته ورکول کېږي، د «ميسينيا» سيمه د سپارټيانو تر واک لاندې راوستل شوې وه، «هيلوټيګ» متعارف شو، د «پيلوپونيسي» تړون بنسټ کېښودل شو او سپارټا په يونان کې يو پياوړی ځواک وګرځېد. == تاريخ لېکنه == د انګريزي ژبې ټکی « ''archaic'' » چې د لرغوني په معنا دی د يوناني ژبې له « ''archaios''» ټکي څخه اخستل شوی دی، معنا يې ده زوړ او په يوناني تاريخ کې له کلاسيکي پړاو څخه مخکې پړاو ته اشاره کوي. عموماً باور دا دی چې لرغونی پړاو د اتمې مخزېږديزې پېړۍ څخه پيل شوی او د پنځمې مخزېږديزې پېړۍ پورې غزېدلی دی، په داسې حال کې چې په ۷۷۶ مخزېږديز کې د اولمپيک لوبو بنسټ کېښودل شو، همدا راز په ۴۸۰مخزېږديز کې پارسيانو پر يونان دويم ځل بريد وکړ چې په دې ډول د دې پړاو د پيل او پای تاريخونه وټاکل شول. د اوږدې مودې لپاره لرغونی پړاو بې اهميته او په تاريخي لحاظ له کلاسيکي پړاو څخه په زړه پورې بلل کېدو او په لومړي سر کې د کلاسيکي پړاو لپاره د سلف په توګه تر مطالعې لاندې نيول کېدو. په ډېرو وروستيو وختونو کې لرغونی يونان د خپلو لاسته راوړنو په پام کې نيولو سره څېړل کېږي. د لرغوني پړاو د اهميت په دې بيا ارزولو سره، ځينو پوهانو د «لرغوني» په اصطلاح نيوکه کړې، ځکه په انګلسي کې دا اصطلاح د ډېر لومړني او له وخت تېر معنا لري. په هر حال، د دې اصطلاح د بديل په توګه وړاندې شوې هېڅ کومې بلې اصطلاح، د دې اصطلاح په څېر اهميت نه دی خپل کړی او دا اصطلاح لا هم په خپل حال کارول کېږي.<ref name="Shapiro 2007 1">{{harvnb|Shapiro|2007|p=1}}</ref><ref>{{harvnb|Davies|2009|pp=3–4}}</ref><ref>{{harvnb|Snodgrass|1980|p=11}}</ref> د لرغوني يونان د کلاسيکي پړاو پر مهال ډېر شواهد له ليکلو تاريخونو څخه تر لاسه شوي دي، لکه د «د پيلوپونيسي جګړو تاريخ» په نوم د «توسايډيډز» ليکنه. خو له بلې خوا، له لرغوني پړاو څخه داسې شواهد نه دي پاتې شوي. په هغه مهال کې د ژوند په اړه راپاتې لیکلي روايتونه د شاعرۍ په بڼه دي. له لرغوني پړاو څخه نورو ليکلو سرچينو کې د قانون د مجموعو، د عبادت کولو متنونو او په مزارونو کېندل شويو ډبرليکونو ويناوو په ګډون حکيمانه شواهد شامل دي. په هر حال، له دې شواهدو څخه يو يې هم په دومره اندازه کې نه دي، په څومره اندازه کې چې له کلاسيکي پړاو څخه راپاتې دي. په لیکولو شواهدو کې چې د کوم څه کمی شته، هغه د لرغونې يوناني نړۍ په بډايو لرغونو اثارو کې پوره شوي دي. په حقيقت کې، سره له دې چې د کلاسيکي يونان د هنرونو ډېره پوهه له وروستيو رومي نسخو څخه تر لاسه شوې ده، خو بيا هم ټول پاتې لرغونی يوناني هنر اصلي او نږه دی. <ref name="Shapiro 2007 5">{{harvnb|Shapiro|2007|p=5}}</ref><ref name="Shapiro 2007 6">{{harvnb|Shapiro|2007|p=6}}</ref> د لرغوني پړاو لپاره نورې سرچينې هغه دودونه دي چې د «هيروډوتيوس» په څېر وروستيو يوناني ليکوالانو ساتلي دي. په هر حال، دا دودونه د هېڅ ډول تاريخ برخه نه دي چې اوسمهال ومنل شي. هغه څه چې «هيروډوتيوس» ثبت کړي او بيا لېږدول شوي، نه ده معلومه چې هغه دا باور درلود چې کره او دقيق به وي که نه. په حقيقت کې، له ۴۸۰ مخزېږديز مخکې هيروډوتيوس هېڅ راز تاريخونه نه دي ثبت کړي.<ref>{{harvnb|Osborne|2009|p=4}}</ref><ref>{{harvnb|Osborne|2009|p=5}}</ref> == سياسي پرمختګونه == له سياسي اړخه، لرغونی پړاو د سياسي نظام د مسلط واحد په توګه د «پولس» (ښاري دولت) د جوړېدو شاهد و. په ټول يونان کې ډېر ښارونه د مطلق العنانو مشرانو تر واکمنۍ لاندې راغلل، کوم چې «ټايرنټس» (مطلق العنان/ظالم) بلل کېدل. دا پړاو همدا راز د شريکې پرېکړې کولو د نظامونو د قانون جوړېدو شاهد هم و چې د قانون د مادو او اساسي قانون د جوړښتونو  تر ټولو لومړي شواهد له همدې پړاوه تر لاسه کېږي. د لرغوني تاريخ په پای ته رسېدو سره، داسې برېښي چې هم د اتن او هم د سپارټا اساسي قوانين په کلاسيکي بڼو کې جوړ شوي دي.   === د پولس جوړېدل === لرغونی پړاو د پام وړ ښاري کېدو او د پولس د هغه شان تصور د جوړېدو شاهد و، څه ډول چې دا تصور په کلاسيکي يونان کې کارول کېدو. که مخکې نه وي، خو د «سولون» تر وخته، د «پولس» ټکي خپله کلاسيکي معنا تر لاسه کړه، سره له دې چې هغه مهال د سياسي ټولنې په توګه د پولس راڅرګندېدل لا هم د پرمختګ په حال کې و، د يو ښاري مرکز په توګه پولس د اتمې پېړۍ توليد دی. په هر حال، د لرغوني پړاو پر مهال په ټول يونان کې پولس د مسلطې ټولنيزې سياسي ادارې په توګه ونه ګرځېد، همدا راز د هېواد په شمال او لوېديځ کې پولس تر هغه وخته واکمن نه شو، څو يې کلاسيکي پړاو ته لاره پيدا کړه.<ref>{{harvnb|Hall|2007|p=41}}</ref><ref>{{harvnb|Hall|2007|p=45}}</ref><ref name="Hall-43">{{harvnb|Hall|2007|p=43}}</ref><ref>{{harvnb|Hall|2007|p=40}}</ref> په لرغوني يونان کې د ښاري کېدو پروسه د «ساينوسيزم» په نوم پېژندل کېږي – يعنې په يو ښاري مرکز کې د ګڼو کوچنيو مېشت ځايونو سره رايوځای کېدل – کومه پروسه چې د يونان په ډېره برخه کې په اتمه مخزېږديزه پېړۍ کې پلې شوه. د بېلګې په ډول، هم اتن او هم ارګوس د همدې پېړۍ په وروستيو کې په يو مېشت ځای کې په يوځای کېدو پيل وکړ. په ځينو مېشت ځایونو کې، دا فزيکي يوځای کېدل د ښارونو د دفاعي ديوالونو په جوړولو سره پېژندل شوي دي، لکه چې د اتمې مخزېږديزې پېړۍ په نيمايي کې په «سمايرنا» او د اومې مخزېږديزې پېړۍ په نيمايي کې په «کورينت» کې همدا حالت و. <ref name="Hall-432">{{harvnb|Hall|2007|p=43}}</ref> داسې برېښي چې په ساده ډول د جغرافيايي بدلون پر ځای، د يو ټولنيز سياسي جوړښت په توګه د پولس اوښتون، ښاري کېدو او تر څنګ يې په اتمه پېړۍ کې د وګړو په شمېر کې د پام وړ زياتېدو ته منسوبېدای شي. دې دوه لاملونو د سياسي جوړښت نوې بڼې ته اړتيا پيدا کړه، دا ځکه چې د لرغوني پړاو په لومړيو کې فعال سياسي نظام ډېر ژر له کاره وغورځېد.<ref name="Hall-433">{{harvnb|Hall|2007|p=43}}</ref> == سرچينې == 8vw5h3lg3prv4gk2tolwnodfoycx8kj 0 63288 283814 2022-08-02T22:59:47Z Jimmy&Friends 2 27531 د "{{تلویزیون مالوماتبکس/ويکيډېټا|image=Nickelodeon The Loud House Logo.png}} '''د لاوډ کور''' {{Lang-en|The Loud House}} یو امریکایی متحرک تلویزیون لړۍ ده چې د نیکلوډین لپاره د کریس ساوینو لخوا رامینځته شوې.<ref>{{cite news|url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/nickelodeon-orders-loud-house-series-709404/|title=Nickelodeon Orders Animated Short ''T..." تورو مخ جوړ شو wikitext text/x-wiki {{تلویزیون مالوماتبکس/ويکيډېټا|image=Nickelodeon The Loud House Logo.png}} '''د لاوډ کور''' {{Lang-en|The Loud House}} یو امریکایی متحرک تلویزیون لړۍ ده چې د نیکلوډین لپاره د کریس ساوینو لخوا رامینځته شوې.<ref>{{cite news|url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/nickelodeon-orders-loud-house-series-709404/|title=Nickelodeon Orders Animated Short ''The Loud House'' to Series (Exclusive)|work=[[The Hollywood Reporter]]|author=Philiana Ng|date=June 5, 2014|access-date=June 12, 2022}}</ref> دا لړۍ د لنکن لوډ په نوم د هلک د ګډوډ ورځني ژوند شاوخوا ګرځي، چې د ۱۱ ماشومانو په لویه کورنۍ کې منځنی ماشوم او یوازینی زوی دی. دا په سویل ختیځ میشیګان کې په یوه افسانوي ښارګوټي کې چې د رائل ووډز په نوم یادیږي ، د ساوینو د ښارګوټي [[رائل اوک]] پراساس ترتیب شوی. == سرچینې == <references /> == بهرنۍ اړیکې == * {{IMDb title|4859164}} [[وېشنيزه:کارتونونه]] dw5ymva9rhkxj8twfl5ht7xmo88suwl 10 63289 283815 2022-08-02T23:02:39Z Jimmy&Friends 2 27531 [[کينډۍ:تلویزیون مالوماتبکس/ويکيډېټا]] ته وروگرځېده wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[کينډۍ:تلویزیون مالوماتبکس/ويکيډېټا]] ovgj3zu8a4q26lwc4s6z73rbx2k4tzs 3 63290 283816 2022-08-02T23:03:40Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Blua lago}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۲۳:۰۳, ۲ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) 1kot09t7brp9maxzrdnsqv5anhisvi1 3 63291 283817 2022-08-02T23:10:34Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Tavroj}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۲۳:۱۰, ۲ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) 9tsqjxgu3fvnstc51g39um64mkodvp6 3 63292 283818 2022-08-03T01:00:17Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=BrigadierG}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۱:۰۰, ۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) sfkz3xriy87chfhwxax5kflzgh6vqnz 6 63293 283819 2022-08-03T01:09:53Z Jimmy&Friends 2 27531 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 0 63294 283820 2022-08-03T02:16:30Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/33787391|دوگو سلو]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=دوګو سېلو|official_name=Grad Dugo Selo|nickname=|settlement_type=ښار|total_type=ټول|motto=|image_skyline=Dugo Selo center.JPG|imagesize=220px|image_caption=د دوګو سېلو ښارګي منځ|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|pushpin_map=Croatia|pushpin_label_position=left|pushpin_map_caption=Location of Dugo Selo in Croatia|pushpin_mapsize=۲۵۰ <!-- Location ------------------>|subdivision_type=[[د نړۍ هېوادونه|هېواد]]|subdivision_name=[[کروشيا]]|subdivision_type1=[[د کروشيا ولسوالۍ|ولسوالۍ]]|subdivision_name1=[[زاګراب ولسوالۍ|زاګراب]] <!-- Smaller parts (e.g. boroughs of a city) and seat of government -->|seat_type=|seat=|parts_type=|parts_style=|government_type=|leader_title=ښاروال|leader_name=وېلادو کرهاک|leader_party=|leader_title1=|leader_name1=|leader_title2=|leader_title3=|leader_name3=|established_title=|established_date=|established_title1=|established_date1=<!-- Area --------------------->|area_magnitude=1 E+8|unit_pref=مېټريک|area_footnotes=|area_total_km2=۵۳٫۷۹|area_urban_km2=|area_metro_km2=|area_land_km2=|area_water_km2=|area_water_percent=<!-- Elevation -------------------------->|elevation_footnotes=|elevation_m=|elevation_max_m=|elevation_min_m=<!-- Population ----------------------->|population_as_of=[[2011 Croatian census|۲۰۰۱]]|population_footnotes=<ref name="census2011">{{Croatian Census 2011 First Results | accessdate = ۲۰۱۱-۰۸-۲۵ | format = HTML | url = http://www.dzs.hr/Eng/censuses/census2011/htm/E11_Zup12_1015.html}}</ref>|population_note=|population_total=۱۷۵۳۱|population_est=|pop_est_as_of=|population_urban=۱۰۴۹۴|population_metro=|population_density_km2=auto|population_density_urban_km2=|population_density_metro_km2=<!-- General information --------------->|timezone=[[مرکزي اروپا وخت|CET]]|utc_offset=+۱|timezone_DST=[[مرکزي اروپا وخت|CEST]]|utc_offset_DST=+۲|coor_pinpoint=<!-- can be used to specify exactly where/what the coordinates refer to -->|coordinates_type=region:HR-01_type:city(14300)|coordinates_display=display=inline,title <!-- delete unwanted option, if any -->|latd=۴۵|latm=۴۸|lats=۲۱|latNS=N|longd=۱۶|longm=۱۳|longs=۵۹|longEW=E <!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=[[د کروشيا پوستخونو لړليک|پوستخونې نمبر]]|postal_code=۱۰۳۷۰|area_code_type=[[تېلېفون سرشمېره|سيمه ييز کوډ]]|area_code=۰۱|website=http://www.dugoselo.hr|footnotes=|registration_plate=[[د کروشيا نمبرپلېټ نښان|ZG]]}} [[رده:مقاله‌های دارای شرح مختصر]] [[رده:شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''دوګو سېو''' په [[کرواټي ژبه|کرواتي ژبه]] Dugo Selo ليکل کيږي د [[کرواسیا|کروشیا]] په زاګراب ولسوالۍ کې یو ښارګی دی چې په 2011 کې يې 13,609 تنه وګړي درلودل. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Croatia, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Croatia|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=30 Jun 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120705153610/http://population.mongabay.com/population/croatia|archivedate=۵ ژوئیه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Croatia: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-98|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=22 May 2012|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=4 دسامبر 2012|پیوند بایگانی=https://archive.today/20121204145312/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-98}}</ref> == اړوند پوښتنې == * د کروشیا د ښارونو لیست {{Br}} == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:کروشيا ښارونه]] [[وېشنيزه:کروشيا هېواد]] [[وېشنيزه:کروشيا]] [[وېشنيزه:کرواټي ژبه]] [[وېشنيزه:اروپايي قومونه]] [[وېشنيزه:اروپايي شورا]] [[وېشنيزه:اروپايي سيم]] [[وېشنيزه:اروپا او کډوالي]] [[وېشنيزه:اروپا]] [[وېشنيزه:اروپايي اتحاديه]] [[وېشنيزه:اروپايي ټولنه]] sczjce5cnqsjzhsfg9jrsf10a1doltu 283821 283820 2022-08-03T02:17:09Z شاه زمان پټان 26102 سمون وشو wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=دوګو سېلو|official_name=Grad Dugo Selo|nickname=|settlement_type=ښار|total_type=ټول|motto=|image_skyline=Dugo Selo center.JPG|imagesize=220px|image_caption=د دوګو سېلو ښارګي منځ|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|pushpin_map=Croatia|pushpin_label_position=left|pushpin_map_caption=Location of Dugo Selo in Croatia|pushpin_mapsize=۲۵۰ <!-- Location ------------------>|subdivision_type=[[د نړۍ هېوادونه|هېواد]]|subdivision_name=[[کروشيا]]|subdivision_type1=[[د کروشيا ولسوالۍ|ولسوالۍ]]|subdivision_name1=[[زاګراب ولسوالۍ|زاګراب]] <!-- Smaller parts (e.g. boroughs of a city) and seat of government -->|seat_type=|seat=|parts_type=|parts_style=|government_type=|leader_title=ښاروال|leader_name=وېلادو کرهاک|leader_party=|leader_title1=|leader_name1=|leader_title2=|leader_title3=|leader_name3=|established_title=|established_date=|established_title1=|established_date1=<!-- Area --------------------->|area_magnitude=1 E+8|unit_pref=مېټريک|area_footnotes=|area_total_km2=۵۳٫۷۹|area_urban_km2=|area_metro_km2=|area_land_km2=|area_water_km2=|area_water_percent=<!-- Elevation -------------------------->|elevation_footnotes=|elevation_m=|elevation_max_m=|elevation_min_m=<!-- Population ----------------------->|population_as_of=[[2011 Croatian census|۲۰۰۱]]|population_footnotes=<ref name="census2011">{{Croatian Census 2011 First Results | accessdate = ۲۰۱۱-۰۸-۲۵ | format = HTML | url = http://www.dzs.hr/Eng/censuses/census2011/htm/E11_Zup12_1015.html}}</ref>|population_note=|population_total=۱۷۵۳۱|population_est=|pop_est_as_of=|population_urban=۱۰۴۹۴|population_metro=|population_density_km2=auto|population_density_urban_km2=|population_density_metro_km2=<!-- General information --------------->|timezone=[[مرکزي اروپا وخت|CET]]|utc_offset=+۱|timezone_DST=[[مرکزي اروپا وخت|CEST]]|utc_offset_DST=+۲|coor_pinpoint=<!-- can be used to specify exactly where/what the coordinates refer to -->|coordinates_type=region:HR-01_type:city(14300)|coordinates_display=display=inline,title <!-- delete unwanted option, if any -->|latd=۴۵|latm=۴۸|lats=۲۱|latNS=N|longd=۱۶|longm=۱۳|longs=۵۹|longEW=E <!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=[[د کروشيا پوستخونو لړليک|پوستخونې نمبر]]|postal_code=۱۰۳۷۰|area_code_type=[[تېلېفون سرشمېره|سيمه ييز کوډ]]|area_code=۰۱|website=http://www.dugoselo.hr|footnotes=|registration_plate=[[د کروشيا نمبرپلېټ نښان|ZG]]}} [[رده:شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''دوګو سېو''' په [[کرواټي ژبه|کرواتي ژبه]] Dugo Selo ليکل کيږي د [[کرواسیا|کروشیا]] په زاګراب ولسوالۍ کې یو ښارګی دی چې په 2011 کې يې 13,609 تنه وګړي درلودل. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Croatia, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Croatia|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=30 Jun 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120705153610/http://population.mongabay.com/population/croatia|archivedate=۵ ژوئیه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Croatia: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-98|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=22 May 2012|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=4 دسامبر 2012|پیوند بایگانی=https://archive.today/20121204145312/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-98}}</ref> == اړوند پوښتنې == * د کروشیا د ښارونو لیست {{Br}} == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:کروشيا ښارونه]] [[وېشنيزه:کروشيا هېواد]] [[وېشنيزه:کروشيا]] [[وېشنيزه:کرواټي ژبه]] [[وېشنيزه:اروپايي قومونه]] [[وېشنيزه:اروپايي شورا]] [[وېشنيزه:اروپايي سيم]] [[وېشنيزه:اروپا او کډوالي]] [[وېشنيزه:اروپا]] [[وېشنيزه:اروپايي اتحاديه]] [[وېشنيزه:اروپايي ټولنه]] aqmb5xvz4jn2mp6bcels6y6vmezkfl4 0 63295 283822 2022-08-03T02:25:54Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/32993303|برترانژ]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox Luxembourg commune|name=Bertrange|luxname=Bartreng|image=Bertrange centre.jpg|caption=|map=Map Bertrange.PNG|arms=Coat of arms bertrange luxbrg.png|LAU2=۱۱۰۰۲|canton=Luxembourg|district=Luxembourg|website=[http://www.bertrange.lu bertrange.lu]}}<templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> [[رده:مقاله‌های دارای شرح مختصر]] [[رده:شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده]] [[رده:صفحاتی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی بدون مختصات استفاده می‌کنند]] '''بارترېنج چې په [[لوکزامبورګي ژبه|لوګزامبورګي ژبه]] کې Bertrange ليکل کيږي''' د [[لوکزامبورګ|لوګزامبورګ]] هېواد د [[لوکزامبورګ ښار|لوګزامبورګ]] په ولایت کې ښاروالي ده چې مساحت یې 17.39 مربع کیلومتره دی او په 2009 کال کې یې نفوس 6302 تنه و. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Luxembourg, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Luxembourg|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=30 Jun 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120705152656/http://population.mongabay.com/population/luxembourg|archivedate=۵ ژوئیه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Luxembourg: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-131|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=22 May 2012|کد زبان=en|archive-date=4 دسامبر 2012|archive-url=https://archive.today/20121204182800/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-131}}</ref> == اړوند پوښتنې == * د لوګزامبورګ ښاروالیو نوملړ * په لوګزامبورګ کې د ښارونو نوملړ * [[لوکزامبورګ|لوګزامبورګ هېواد]] * [[لوکزامبورګي ژبه|لوګزامبورګي ژبه]] * لوګزامبورګي وګړي == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:لوګزامبورګي ژبه]] [[وېشنيزه:لوګزامبورګ ښارونه]] [[وېشنيزه:لوګزامبورګ]] [[وېشنيزه:اروپايي قومونه]] [[وېشنيزه:اروپايي شورا]] [[وېشنيزه:اروپايي سيم]] [[وېشنيزه:اروپايي]] [[وېشنيزه:اروپا او کډوالي]] [[وېشنيزه:اروپا]] [[وېشنيزه:اروپايي اتحاديه]] [[وېشنيزه:اروپايي ټولنه]] a0g5cqdaqae6kg096vm2eq0ascriu2q 283823 283822 2022-08-03T02:26:16Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/32993303|برترانژ]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox Luxembourg commune|name=Bertrange|luxname=Bartreng|image=Bertrange centre.jpg|caption=|map=Map Bertrange.PNG|arms=Coat of arms bertrange luxbrg.png|LAU2=۱۱۰۰۲|canton=Luxembourg|district=Luxembourg|website=[http://www.bertrange.lu bertrange.lu]}} [[رده:مقاله‌های دارای شرح مختصر]] [[رده:شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده]] [[رده:صفحاتی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی بدون مختصات استفاده می‌کنند]] '''بارترېنج چې په [[لوکزامبورګي ژبه|لوګزامبورګي ژبه]] کې Bertrange ليکل کيږي''' د [[لوکزامبورګ|لوګزامبورګ]] هېواد د [[لوکزامبورګ ښار|لوګزامبورګ]] په ولایت کې ښاروالي ده چې مساحت یې 17.39 مربع کیلومتره دی او په 2009 کال کې یې نفوس 6302 تنه و. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Luxembourg, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Luxembourg|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=30 Jun 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120705152656/http://population.mongabay.com/population/luxembourg|archivedate=۵ ژوئیه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Luxembourg: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-131|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=22 May 2012|کد زبان=en|archive-date=4 دسامبر 2012|archive-url=https://archive.today/20121204182800/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-131}}</ref> == اړوند پوښتنې == * د لوګزامبورګ ښاروالیو نوملړ * په لوګزامبورګ کې د ښارونو نوملړ * [[لوکزامبورګ|لوګزامبورګ هېواد]] * [[لوکزامبورګي ژبه|لوګزامبورګي ژبه]] * لوګزامبورګي وګړي == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:لوګزامبورګي ژبه]] [[وېشنيزه:لوګزامبورګ ښارونه]] [[وېشنيزه:لوګزامبورګ]] [[وېشنيزه:اروپايي قومونه]] [[وېشنيزه:اروپايي شورا]] [[وېشنيزه:اروپايي سيم]] [[وېشنيزه:اروپايي]] [[وېشنيزه:اروپا او کډوالي]] [[وېشنيزه:اروپا]] [[وېشنيزه:اروپايي اتحاديه]] [[وېشنيزه:اروپايي ټولنه]] tm9uwyg54vd1zl6oaklr3xefc8x078j 283824 283823 2022-08-03T02:27:18Z شاه زمان پټان 26102 اسيا wikitext text/x-wiki {{Infobox Luxembourg commune|name=Bertrange|luxname=Bartreng|image=Bertrange centre.jpg|caption=|map=Map Bertrange.PNG|arms=Coat of arms bertrange luxbrg.png|LAU2=۱۱۰۰۲|canton=Luxembourg|district=Luxembourg|website=[http://www.bertrange.lu bertrange.lu]}} '''بارترېنج چې په [[لوکزامبورګي ژبه|لوګزامبورګي ژبه]] کې Bertrange ليکل کيږي''' د [[لوکزامبورګ|لوګزامبورګ]] هېواد د [[لوکزامبورګ ښار|لوګزامبورګ]] په ولایت کې ښاروالي ده چې مساحت یې 17.39 مربع کیلومتره دی او په 2009 کال کې یې نفوس 6302 تنه و. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Luxembourg, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Luxembourg|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=30 Jun 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120705152656/http://population.mongabay.com/population/luxembourg|archivedate=۵ ژوئیه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Luxembourg: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-131|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=22 May 2012|کد زبان=en|archive-date=4 دسامبر 2012|archive-url=https://archive.today/20121204182800/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-131}}</ref> == اړوند پوښتنې == * د لوګزامبورګ ښاروالیو نوملړ * په لوګزامبورګ کې د ښارونو نوملړ * [[لوکزامبورګ|لوګزامبورګ هېواد]] * [[لوکزامبورګي ژبه|لوګزامبورګي ژبه]] * لوګزامبورګي وګړي == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:لوګزامبورګي ژبه]] [[وېشنيزه:لوګزامبورګ ښارونه]] [[وېشنيزه:لوګزامبورګ]] [[وېشنيزه:اروپايي قومونه]] [[وېشنيزه:اروپايي شورا]] [[وېشنيزه:اروپايي سيم]] [[وېشنيزه:اروپايي]] [[وېشنيزه:اروپا او کډوالي]] [[وېشنيزه:اروپا]] [[وېشنيزه:اروپايي اتحاديه]] [[وېشنيزه:اروپايي ټولنه]] 5st4jskjo4tr8hl8ohv2sl2d3wj7791 283825 283824 2022-08-03T02:27:32Z شاه زمان پټان 26102 ی wikitext text/x-wiki '''بارترېنج چې په [[لوکزامبورګي ژبه|لوګزامبورګي ژبه]] کې Bertrange ليکل کيږي''' د [[لوکزامبورګ|لوګزامبورګ]] هېواد د [[لوکزامبورګ ښار|لوګزامبورګ]] په ولایت کې ښاروالي ده چې مساحت یې 17.39 مربع کیلومتره دی او په 2009 کال کې یې نفوس 6302 تنه و. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Luxembourg, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Luxembourg|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=30 Jun 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120705152656/http://population.mongabay.com/population/luxembourg|archivedate=۵ ژوئیه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Luxembourg: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-131|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=22 May 2012|کد زبان=en|archive-date=4 دسامبر 2012|archive-url=https://archive.today/20121204182800/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-131}}</ref> == اړوند پوښتنې == * د لوګزامبورګ ښاروالیو نوملړ * په لوګزامبورګ کې د ښارونو نوملړ * [[لوکزامبورګ|لوګزامبورګ هېواد]] * [[لوکزامبورګي ژبه|لوګزامبورګي ژبه]] * لوګزامبورګي وګړي == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:لوګزامبورګي ژبه]] [[وېشنيزه:لوګزامبورګ ښارونه]] [[وېشنيزه:لوګزامبورګ]] [[وېشنيزه:اروپايي قومونه]] [[وېشنيزه:اروپايي شورا]] [[وېشنيزه:اروپايي سيم]] [[وېشنيزه:اروپايي]] [[وېشنيزه:اروپا او کډوالي]] [[وېشنيزه:اروپا]] [[وېشنيزه:اروپايي اتحاديه]] [[وېشنيزه:اروپايي ټولنه]] n1mllxgfc4yg7adfcgeihv00hpsebz6 0 63296 283826 2022-08-03T02:31:38Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34537043|لرالا، بوتسوانا]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=لېرالا، بوتسوانا|native_name=لېرالا|image_skyline=|imagesize=320px|image_caption=|nickname=|pushpin_map=Botswana|pushpin_label_position=|pushpin_map_caption=په بوتسوانا کې د لېرالا موقعيت|latd=22|latm=46|lats=49|latNS=S|longd=27|longm=46|longs=37|longEW=E|coordinates_display=title|coordinates_region=BG|subdivision_type=[[خپلواک هېوادونه|هېواد]]|subdivision_name=[[بوتسوانا]]|subdivision_type1=|subdivision_name1=|subdivision_type2=|subdivision_name2=|established_title=Established|established_date=|leader_title=|leader_name=ښاروال|area_total_km2=|area_land_km2=|area_water_km2=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=|population_as_of=|timezone=CAT|utc_offset=+۲|timezone_DST=|utc_offset_DST=|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|website=<!-- {{وېبنښه|}} -->}} [[رده:مقاله‌های دارای شرح مختصر]] [[رده:شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''لېرالا''' په انګليسي ژبه Lerala د [[بوتسوانا|بوټسوانا]] په مرکزي سیمه کې یو ښار دی، چې په 2000 مېلادي کال کې یې 6,740 تنه نفوس درلود، چې 3,107 یې نارینه او 3,633 یې [[ښځه|ښځې وې]] . <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Botswana, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Botswana|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=25 Dec 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130104105041/http://population.mongabay.com/population/botswana|archivedate=۴ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Botswana: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-42|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=25 Dec 2012|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=23 آوریل 2013|پیوند بایگانی=https://archive.today/20130423042640/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-42}}</ref> == اړوند پوښتنې == * په بوټسوانا کې د ښارونو نوملړ * [[بوتسوانا|بوتسوانا هېواد]] * د بوتسوانا پلازمېنه * د بوتسوانا سيمې او ښارونه == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:اروپايي قومونه]] [[وېشنيزه:بوتسوانا کلي]] [[وېشنيزه:بوتسوانا ښارونه]] [[وېشنيزه:بوتسوانا]] mv5ww0k4wey6ts61zjewtvxhee1nrk0 283827 283826 2022-08-03T02:33:16Z شاه زمان پټان 26102 ش wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=لېرالا، بوتسوانا|native_name=لېرالا|image_skyline=|imagesize=320px|image_caption=|nickname=|pushpin_map=Botswana|pushpin_label_position=|pushpin_map_caption=په بوتسوانا کې د لېرالا موقعيت|latd=22|latm=46|lats=49|latNS=S|longd=27|longm=46|longs=37|longEW=E|coordinates_display=title|coordinates_region=BG|subdivision_type=[[خپلواک هېوادونه|هېواد]]|subdivision_name=[[بوتسوانا]]|subdivision_type1=|subdivision_name1=|subdivision_type2=|subdivision_name2=|established_title=Established|established_date=|leader_title=|leader_name=ښاروال|area_total_km2=|area_land_km2=|area_water_km2=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=|population_as_of=|timezone=CAT|utc_offset=+۲|timezone_DST=|utc_offset_DST=|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|website=<!-- {{وېبنښه|}} -->}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''لېرالا''' په انګليسي ژبه Lerala د [[بوتسوانا|بوټسوانا]] په مرکزي سیمه کې یو ښار دی، چې په 2000 مېلادي کال کې یې 6,740 تنه نفوس درلود، چې 3,107 یې نارینه او 3,633 یې [[ښځه|ښځې وې]] . <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Botswana, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Botswana|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=25 Dec 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130104105041/http://population.mongabay.com/population/botswana|archivedate=۴ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Botswana: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-42|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=25 Dec 2012|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=23 آوریل 2013|پیوند بایگانی=https://archive.today/20130423042640/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-42}}</ref> == اړوند پوښتنې == * په بوټسوانا کې د ښارونو نوملړ * [[بوتسوانا|بوتسوانا هېواد]] * د بوتسوانا پلازمېنه * د بوتسوانا سيمې او ښارونه == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:اروپايي قومونه]] [[وېشنيزه:بوتسوانا کلي]] [[وېشنيزه:بوتسوانا ښارونه]] [[وېشنيزه:بوتسوانا]] hbizxh46zov7xnj78473t4ibljyrv5y 283831 283827 2022-08-03T02:38:44Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34537043|لرالا، بوتسوانا]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=لېرالا، بوتسوانا|native_name=لېرالا|image_skyline=|imagesize=320px|image_caption=د لېرالا ښار|nickname=|pushpin_map=Botswana|pushpin_label_position=|pushpin_map_caption=په بوتسوانا کې د لېرالا موقعيت|latd=22|latm=46|lats=49|latNS=S|longd=27|longm=46|longs=37|longEW=E|coordinates_display=title|coordinates_region=BG|subdivision_type=[[خپلواک هېوادونه|هېواد]]|subdivision_name=[[بوتسوانا]]|subdivision_type1=|subdivision_name1=د بوتسوانا مرکزي سيمه|subdivision_type2=|subdivision_name2=سيمه|established_title=Established|established_date=|leader_title=|leader_name=ښاروال|area_total_km2=|area_land_km2=|area_water_km2=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=|population_as_of=|timezone=CAT|utc_offset=+۲|timezone_DST=|utc_offset_DST=|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|website=<!-- {{وېبنښه|}} -->}} '''لېرالا''' په انګليسي ژبه Lerala د [[بوتسوانا|بوټسوانا]] په مرکزي سیمه کې یو ښار دی، چې په 2000 مېلادي کال کې یې 6,740 تنه نفوس درلود، چې 3,107 یې نارینه او 3,633 یې [[ښځه|ښځې وې]] . <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Botswana, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Botswana|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=25 Dec 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130104105041/http://population.mongabay.com/population/botswana|archivedate=۴ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Botswana: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-42|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=25 Dec 2012|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=23 آوریل 2013|پیوند بایگانی=https://archive.today/20130423042640/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-42}}</ref> == اړوند پوښتنې == * په بوټسوانا کې د ښارونو نوملړ * [[بوتسوانا|بوتسوانا هېواد]] * د بوتسوانا پلازمېنه * د بوتسوانا سيمې او ښارونه == سرچینې == <references group=""></references> [[وېشنيزه:اروپايي قومونه]] [[وېشنيزه:بوتسوانا کلي]] [[وېشنيزه:بوتسوانا ښارونه]] [[وېشنيزه:بوتسوانا]] 59siv6wvcl3yyov6s4eeb0qpxryjch9 283832 283831 2022-08-03T02:39:26Z شاه زمان پټان 26102 سش wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=لېرالا، بوتسوانا|native_name=لېرالا|image_skyline=|imagesize=320px|image_caption=د لېرالا ښار|nickname=|pushpin_map=Botswana|pushpin_label_position=|pushpin_map_caption=په بوتسوانا کې د لېرالا موقعيت|latd=22|latm=46|lats=49|latNS=S|longd=27|longm=46|longs=37|longEW=E|coordinates_display=title|coordinates_region=BG|subdivision_type=[[خپلواک هېوادونه|هېواد]]|subdivision_name=[[بوتسوانا]]|subdivision_type1=|subdivision_name1=د بوتسوانا مرکزي سيمه|subdivision_type2=|subdivision_name2=سيمه|established_title=Established|established_date=|leader_title=|leader_name=ښاروال|area_total_km2=|area_land_km2=|area_water_km2=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=|population_as_of=|timezone=CAT|utc_offset=+۲|timezone_DST=|utc_offset_DST=|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|website=<!-- {{وېبنښه|}} -->}} '''لېرالا''' په انګليسي ژبه Lerala د [[بوتسوانا|بوټسوانا]] په مرکزي سیمه کې یو ښار دی، چې په 2000 مېلادي کال کې یې 6,740 تنه نفوس درلود، چې 3,107 یې نارینه او 3,633 یې [[ښځه|ښځې وې]] . <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Botswana, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Botswana|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=25 Dec 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130104105041/http://population.mongabay.com/population/botswana|archivedate=۴ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Botswana: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-42|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=25 Dec 2012|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=23 آوریل 2013|پیوند بایگانی=https://archive.today/20130423042640/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-42}}</ref> == اړوند پوښتنې == * په بوټسوانا کې د ښارونو نوملړ * [[بوتسوانا|بوتسوانا هېواد]] * د بوتسوانا پلازمېنه * د بوتسوانا سيمې او ښارونه == سرچینې == <references group="انګليسي ويکيپېډيا"></references> [[وېشنيزه:اروپايي قومونه]] [[وېشنيزه:بوتسوانا کلي]] [[وېشنيزه:بوتسوانا ښارونه]] [[وېشنيزه:بوتسوانا]] mqji9woqf4uxxg1t06kdww2w444qzng 0 63297 283828 2022-08-03T02:36:40Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/32873489|کوکلن]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=کوکلېن|native_name=Куклен|native_name_lang=bg|settlement_type=سيمه|image_skyline=File:View of Kuklen.jpg|image_alt=|image_caption=د کوکلېن ښار انځور|nickname=|latd=42.033|longd=24.783|coordinates_type=|coordinates_region=|coordinates_display=inline,title|subdivision_type=هېواد|subdivision_name=[[بلغاريا]]|subdivision_type1=ولايت|subdivision_name1=[[پلوودیو]]|subdivision_type2=ولسوالي|subdivision_name2=کوکلېن ښاروالۍ|website=<!-- {{URL|example.com}} -->}} [[رده:مقاله‌های دارای شرح مختصر]] [[رده:شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> کوکېن د [[بلغاریا]] په '''پلودیو''' ولایت کې یو ښار دی چې په 2001 مېلادي کال کې يې 5,907تنه نفوس درلود. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Bulgaria, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Bulgaria|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=30 Jun 2012|کد زبان=en}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bulgaria: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-32|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=22 May 2012|کد زبان=en|archive-date=5 دسامبر 2012|archive-url=https://archive.today/20121205084527/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-32}}</ref> == اړوند پوښتنې == * په بلغاریا کې د ښارونو لیست == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:پلوديو]] [[وېشنيزه:بلغاريايي ژبه]] [[وېشنيزه:بلغاريايي وګړي]] [[وېشنيزه:بلغاريا ښارونه]] [[وېشنيزه:بلغاريا]] [[وېشنيزه:بلغار]] [[وېشنيزه:بلغارستان]] af3qmncgg6yndpcbjzizrorvn275if0 0 63298 283829 2022-08-03T02:37:15Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/32873489|کوکلن]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=کوکلېن|native_name=Куклен|native_name_lang=bg|settlement_type=سيمه|image_skyline=File:View of Kuklen.jpg|image_alt=|image_caption=د کوکلېن ښار انځور|nickname=|latd=42.033|longd=24.783|coordinates_type=|coordinates_region=|coordinates_display=inline,title|subdivision_type=هېواد|subdivision_name=[[بلغاريا]]|subdivision_type1=ولايت|subdivision_name1=[[پلوودیو]]|subdivision_type2=ولسوالي|subdivision_name2=کوکلېن ښاروالۍ|website=<!-- {{URL|example.com}} -->}} [[رده:مقاله‌های دارای شرح مختصر]] [[رده:شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> کوکېن د [[بلغاریا]] په '''پلودیو''' ولایت کې یو ښار دی چې په 2001 مېلادي کال کې يې 5,907 تنه نفوس درلود. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Bulgaria, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Bulgaria|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=30 Jun 2012|کد زبان=en}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bulgaria: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-32|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=22 May 2012|کد زبان=en|archive-date=5 دسامبر 2012|archive-url=https://archive.today/20121205084527/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-32}}</ref> == اړوند پوښتنې == * په بلغاریا کې د ښارونو لیست == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:پلوديو]] [[وېشنيزه:بلغاريايي ژبه]] [[وېشنيزه:بلغاريايي وګړي]] [[وېشنيزه:بلغاريا ښارونه]] [[وېشنيزه:بلغاريا]] [[وېشنيزه:بلغار]] [[وېشنيزه:بلغارستان]] q65txq47onxsb12u6i6w5qllaissya7 283830 283829 2022-08-03T02:37:33Z شاه زمان پټان 26102 مالوا wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=کوکلېن|native_name=Куклен|native_name_lang=bg|settlement_type=سيمه|image_skyline=File:View of Kuklen.jpg|image_alt=|image_caption=د کوکلېن ښار انځور|nickname=|latd=42.033|longd=24.783|coordinates_type=|coordinates_region=|coordinates_display=inline,title|subdivision_type=هېواد|subdivision_name=[[بلغاريا]]|subdivision_type1=ولايت|subdivision_name1=[[پلوودیو]]|subdivision_type2=ولسوالي|subdivision_name2=کوکلېن ښاروالۍ|website=<!-- {{URL|example.com}} -->}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> کوکېن د [[بلغاریا]] په '''پلودیو''' ولایت کې یو ښار دی چې په 2001 مېلادي کال کې يې 5,907 تنه نفوس درلود. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Bulgaria, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Bulgaria|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=30 Jun 2012|کد زبان=en}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bulgaria: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-32|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=22 May 2012|کد زبان=en|archive-date=5 دسامبر 2012|archive-url=https://archive.today/20121205084527/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-32}}</ref> == اړوند پوښتنې == * په بلغاریا کې د ښارونو لیست == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:پلوديو]] [[وېشنيزه:بلغاريايي ژبه]] [[وېشنيزه:بلغاريايي وګړي]] [[وېشنيزه:بلغاريا ښارونه]] [[وېشنيزه:بلغاريا]] [[وېشنيزه:بلغار]] [[وېشنيزه:بلغارستان]] c9q5rxwqy59jy72fn2rqd8pcvo6kagz 0 63299 283833 2022-08-03T02:43:25Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34092248|دیدیمبو، آنگولا]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki '''ديديمبو''' (په [[انګلیسي|انګليسي ژبه]]: Didimbo) د [[آنګولا|آنگولا]] هېواديو ښار دی چې د 2009 کال د سرشمېرنې له مخې يې تنه 13،576 تنه وګړي درلودل .<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Angola, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Angola|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=25 Sep 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120510072600/http://population.mongabay.com/population/angola|archivedate=۱۰ مه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Angola: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-19|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=25 Sep 2012|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=23 آوریل 2013|پیوند بایگانی=https://archive.today/20130423033105/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-19}}</ref> 5uo382ovpkc8cvgd0wwts0wvx3c61ya 283834 283833 2022-08-03T02:44:07Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34092248|دیدیمبو، آنگولا]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki '''ديديمبو''' (په [[انګلیسي|انګليسي ژبه]]: Didimbo) د [[آنګولا|آنگولا]] هېواديو ښار دی چې د 2009 کال د سرشمېرنې له مخې يې تنه 13،576 تنه وګړي درلودل .<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Angola, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Angola|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=25 Sep 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120510072600/http://population.mongabay.com/population/angola|archivedate=۱۰ مه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Angola: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-19|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=25 Sep 2012|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=23 آوریل 2013|پیوند بایگانی=https://archive.today/20130423033105/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-19}}</ref> == اړوند پوښتنې == * په انګولا کې د ښارونو لیست == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:انګولايي ژبه]] [[وېشنيزه:انګولا]] [[وېشنيزه:عربي ادبیات]] [[وېشنيزه:انګولا هېواد]] p4ku8rlkvd57wb6h87ie3u1dbearvhj 0 63300 283835 2022-08-03T02:49:41Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34194639|موچودی، بوتسوانا]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=موچودي|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=کلی|motto=|image_skyline=Mochudi.jpg|imagesize=|image_caption=د 2007 په اګست کې د موچودي څخه يوه ليدنه|image_map=|mapsize=|map_caption=د بوتسوانا نخچه کې د موچودي موقعيت|image_map1=BW-Mochudi.png|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=Botswana <!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=|pushpin_mapsize=|coordinates_region=BW|subdivision_type=هېواد|subdivision_name=[[بوتسوانا]]|subdivision_type1=[[د بوتسوانا ولسوالۍ|ولسوالي]]|subdivision_name1=[[کګاتلنګ]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=<!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Settled|established_date=1871|established_title2=<!-- Incorporated (town) -->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=<!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion-->|area_land_km2=<!--See table @ Template:Infobox Settlement for details on automatic unit conversion-->|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2011|population_footnotes=<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-42&srt=pnan&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=1pnan |title=2011 census |accessdate=۱۱ ژانویه ۲۰۱۳ |archiveurl=https://archive.is/20130111114808/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-42&srt=pnan&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=1pnan |archivedate=۱۱ ژانویه ۲۰۱۳ |dead-url=no }}</ref>|population_note=|population_total=44339|population_density_km2=|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=GMT +2|utc_offset=|timezone_DST=|utc_offset_DST=|latd=24|latm=25|latNS=S|longd=26|longm=09|longEW=E|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> tags-->|elevation_m=938|elevation_ft=|postal_code_type=<!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... -->|postal_code=|area_code=|blank_name=|blank_info=|blank1_name=|blank1_info=|website=|footnotes=}} [[رده:مقاله‌های دارای شرح مختصر]] [[رده:شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''موچودی په [[انګلیسي|انګليسي ژبه]] Mochudi''' د [[بوتسوانا|بوټسوانا]] د کګاتلانګ ولسوالۍ یو ښار دی، چې په 2000 کې یې 39,349تنه نفوس درلود، چې 18,490 یې نارینه او 20,859 یې [[ښځه|ښځې وې]] . <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Botswana, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Botswana|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=25 Dec 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130104105041/http://population.mongabay.com/population/botswana|archivedate=۴ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Botswana: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-42|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=25 Dec 2012|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=23 آوریل 2013|پیوند بایگانی=https://archive.today/20130423042640/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-42}}</ref> == اړوند پوښتنې == * په بوټسوانا کې د ښارونو لیست == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:بوتسوانا کلي]] [[وېشنيزه:بوتسوانا ښارونه]] [[وېشنيزه:بوتسوانا]] [[وېشنيزه:انګليسي]] ivu5f199wqs0jrd82tvxsrp2s5z8zlc 283836 283835 2022-08-03T02:50:01Z شاه زمان پټان 26102 ثصش wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=موچودي|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=کلی|motto=|image_skyline=Mochudi.jpg|imagesize=|image_caption=د 2007 په اګست کې د موچودي څخه يوه ليدنه|image_map=|mapsize=|map_caption=د بوتسوانا نخچه کې د موچودي موقعيت|image_map1=BW-Mochudi.png|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=Botswana <!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=|pushpin_mapsize=|coordinates_region=BW|subdivision_type=هېواد|subdivision_name=[[بوتسوانا]]|subdivision_type1=[[د بوتسوانا ولسوالۍ|ولسوالي]]|subdivision_name1=[[کګاتلنګ]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=<!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Settled|established_date=1871|established_title2=<!-- Incorporated (town) -->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=<!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion-->|area_land_km2=<!--See table @ Template:Infobox Settlement for details on automatic unit conversion-->|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2011|population_footnotes=<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-42&srt=pnan&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=1pnan |title=2011 census |accessdate=۱۱ ژانویه ۲۰۱۳ |archiveurl=https://archive.is/20130111114808/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-42&srt=pnan&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=1pnan |archivedate=۱۱ ژانویه ۲۰۱۳ |dead-url=no }}</ref>|population_note=|population_total=44339|population_density_km2=|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=GMT +2|utc_offset=|timezone_DST=|utc_offset_DST=|latd=24|latm=25|latNS=S|longd=26|longm=09|longEW=E|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> tags-->|elevation_m=938|elevation_ft=|postal_code_type=<!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... -->|postal_code=|area_code=|blank_name=|blank_info=|blank1_name=|blank1_info=|website=|footnotes=}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''موچودی په [[انګلیسي|انګليسي ژبه]] Mochudi''' د [[بوتسوانا|بوټسوانا]] د کګاتلانګ ولسوالۍ یو ښار دی، چې په 2000 کې یې 39,349تنه نفوس درلود، چې 18,490 یې نارینه او 20,859 یې [[ښځه|ښځې وې]] . <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The largest cities in Botswana, ranked by population|نشانی=http://population.mongabay.com/population/Botswana|ناشر=mongabay.com|تاریخ بازبینی=25 Dec 2012|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130104105041/http://population.mongabay.com/population/botswana|archivedate=۴ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Botswana: largest cities and towns and statistics of their population|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-42|ناشر=world-gazetteer|تاریخ بازبینی=25 Dec 2012|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=23 آوریل 2013|پیوند بایگانی=https://archive.today/20130423042640/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-42}}</ref> == اړوند پوښتنې == * په بوټسوانا کې د ښارونو لیست == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:بوتسوانا کلي]] [[وېشنيزه:بوتسوانا ښارونه]] [[وېشنيزه:بوتسوانا]] [[وېشنيزه:انګليسي]] ts9a5hqccqvkib36d92zmklhlw1f0pc 0 63301 283837 2022-08-03T03:05:20Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/33767191|مک‌گراث، آلاسکا]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=مک ګرات، الاسکا|official_name=McGrath|native_name=Tochak’, Digenegh|settlement_type=[[ښار]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|pushpin_map=USA Alaska|pushpin_map_caption=Location in Alaska|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|coordinates_display=inline,title|coordinates_region=US-AK|subdivision_type=هېواد|subdivision_name=ايالت|subdivision_type1=[[د امريکا متحده ايالات]]|subdivision_name1=[[آلاسکا]]|subdivision_type2=[[په الاسکا کې د بورو او سرشمېرنې سيمو لړليک|د سرشمېرنې سيمه]]|subdivision_name2=[[د یوکون-کویوکوک سرشمېرنې سیمه, الاسکا|يوکون-کويوکوک]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=[[ښاروال]]|leader_name=ډويوګ لېمان<ref>{{cite web|url=http://www.akml.org/ACoM.html|title=2012 ACoM Members|year=2012|work=Online Resource Center, Alaska Conference of Mayors|publisher=Alaska Municipal League|location=[[جونو، آلاسکا]]|accessdate=September 7, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130511211735/http://www.akml.org/ACoM.html|archivedate=۱۱ مه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref>|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=۱۴۱٫۴|area_land_km2=۱۲۶٫۶|area_water_km2=۱۴٫۸|area_total_sq_mi=۵۴٫۶|area_land_sq_mi=۴۸٫۹|area_water_sq_mi=۵٫۷ <!-- Population -->|population_as_of=۲۰۰۷|population_footnotes=<ref name="2007popest">{{cite web|url=http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2007-04-02.csv|title=Annual Estimates of the Population for Incorporated Places in Alaska|publisher=[[د امريکا متحده ايالاتو د سرشمېرنې اداره]]|date=2008-07-10|accessdate=2008-07-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080912000504/http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2007-04-02.csv|archivedate=۱۲ سپتمبر ۲۰۰۸|dead-url=yes}}</ref>|population_total=360|population_density_km2=۳٫۲|population_density_sq_mi=۸٫۲ <!-- General information -->|timezone=[[د الاسکا وخت|الاسکا (AKST)]]|utc_offset=-۹|timezone_DST=AKDT|utc_offset_DST=-۸|elevation_footnotes=|elevation_m=۱۰۱|elevation_ft=۳۳۱|latd=62|latm=57|lats=7|latNS=N|longd=155|longm=34|longs=38|longEW=W <!-- Area/postal codes & others -->|postal_code_type=[[پوستخونې نمبر]]|postal_code=۹۹۶۲۷|area_code=[[Area code 907|907]]|area_code_type=[[د شمالي امریکا د شمېرنې پلان|د سیمې کوډ]]|blank_name=[[د فدرالي مالوماتو پروسس کولو معیار|FIPS کوډ]]|blank_info=۰۲-۴۶۰۱۰|blank1_name=|blank1_info=|website=|footnotes=}} [[رده:مقاله‌های دارای شرح مختصر]] [[رده:شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده]] [[رده:Pages using infobox settlement with bad settlement type]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> bt5gi9x1lu8o9rhf06y3b4xabnu2jor 283838 283837 2022-08-03T03:08:16Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/33767191|مک‌گراث، آلاسکا]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=مک ګرات، الاسکا|official_name=McGrath|native_name=Tochak’, Digenegh|settlement_type=[[ښار]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|pushpin_map=USA Alaska|pushpin_map_caption=Location in Alaska|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|coordinates_display=inline,title|coordinates_region=US-AK|subdivision_type=هېواد|subdivision_name=د امريکا متحده ايالات|subdivision_type1=[[ايالت]]|subdivision_name1=[[آلاسکا]]|subdivision_type2=[[په الاسکا کې د بورو او سرشمېرنې سيمو لړليک|د سرشمېرنې سيمه]]|subdivision_name2=[[د یوکون-کویوکوک سرشمېرنې سیمه, الاسکا|يوکون-کويوکوک]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=[[ښاروال]]|leader_name=ډويوګ لېمان<ref>{{cite web|url=http://www.akml.org/ACoM.html|title=2012 ACoM Members|year=2012|work=Online Resource Center, Alaska Conference of Mayors|publisher=Alaska Municipal League|location=[[جونو، آلاسکا]]|accessdate=September 7, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130511211735/http://www.akml.org/ACoM.html|archivedate=۱۱ مه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref>|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=۱۴۱٫۴|area_land_km2=۱۲۶٫۶|area_water_km2=۱۴٫۸|area_total_sq_mi=۵۴٫۶|area_land_sq_mi=۴۸٫۹|area_water_sq_mi=۵٫۷ <!-- Population -->|population_as_of=۲۰۰۷|population_footnotes=<ref name="2007popest">{{cite web|url=http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2007-04-02.csv|title=Annual Estimates of the Population for Incorporated Places in Alaska|publisher=[[د امريکا متحده ايالاتو د سرشمېرنې اداره]]|date=2008-07-10|accessdate=2008-07-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080912000504/http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2007-04-02.csv|archivedate=۱۲ سپتمبر ۲۰۰۸|dead-url=yes}}</ref>|population_total=360|population_density_km2=۳٫۲|population_density_sq_mi=۸٫۲ <!-- General information -->|timezone=[[د الاسکا وخت|الاسکا (AKST)]]|utc_offset=-۹|timezone_DST=AKDT|utc_offset_DST=-۸|elevation_footnotes=|elevation_m=۱۰۱|elevation_ft=۳۳۱|latd=62|latm=57|lats=7|latNS=N|longd=155|longm=34|longs=38|longEW=W <!-- Area/postal codes & others -->|postal_code_type=[[پوستخونې نمبر]]|postal_code=۹۹۶۲۷|area_code=[[Area code 907|907]]|area_code_type=[[د شمالي امریکا د شمېرنې پلان|د سیمې کوډ]]|blank_name=[[د فدرالي مالوماتو پروسس کولو معیار|FIPS کوډ]]|blank_info=۰۲-۴۶۰۱۰|blank1_name=|blank1_info=|website=|footnotes=}} [[رده:مقاله‌های دارای شرح مختصر]] [[رده:شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده]] [[رده:Pages using infobox settlement with bad settlement type]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''مک ګرات په [[انګلیسي|انګليسي ژبه]] McGrath''' ويل کيږي د امريکا متحده ايالاتو د الاسکا ایالت د یوکون - کویوکوک سرشمیرنې ولسوالۍ يو ښارګی دی ، چې نفوس یې د 2000 مېلادي کال په سرشمېرنه کې 401 تنه وګړي و. <ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-223&srt=dnpn&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&geo=-3757|عنوان=Alaska: largest cities and towns and statistics of their population|تاریخ بازبینی=19 July 2012|ناشر=World Gazetteer|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=5 دسامبر 2012|پیوند بایگانی=https://archive.today/20121205010244/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-223&srt=dnpn&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&geo=-3757}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://factfinder2.census.gov/|عنوان=American FactFinder|ناشر=U.S. Census Bureau|کد زبان=en}}</ref> == اړوند پوښتنې == * په الاسکا کې د ښارونو لیست == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:الاسکا]] [[وېشنيزه:متحده ايالات]] [[وېشنيزه:د امريکا متحده ايالات]] [[وېشنيزه:امريکا]] [[وېشنيزه:امريکا متحده ايالات]] [[وېشنيزه:امريکايي الوتکې]] [[وېشنيزه:امريکايي رسنۍ]] [[وېشنيزه:امريکايي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:امريکايي ستورمزلي]] [[وېشنيزه:امريکايي سفيران]] [[وېشنيزه:امريکايي بم غورځونکي الوتکې]] pyhzsiwxz7476lxj7efo05dam7xnavv 283839 283838 2022-08-03T03:08:38Z شاه زمان پټان 26102 سش wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=مک ګرات، الاسکا|official_name=McGrath|native_name=Tochak’, Digenegh|settlement_type=[[ښار]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|pushpin_map=USA Alaska|pushpin_map_caption=Location in Alaska|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|coordinates_display=inline,title|coordinates_region=US-AK|subdivision_type=هېواد|subdivision_name=د امريکا متحده ايالات|subdivision_type1=[[ايالت]]|subdivision_name1=[[آلاسکا]]|subdivision_type2=[[په الاسکا کې د بورو او سرشمېرنې سيمو لړليک|د سرشمېرنې سيمه]]|subdivision_name2=[[د یوکون-کویوکوک سرشمېرنې سیمه, الاسکا|يوکون-کويوکوک]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=[[ښاروال]]|leader_name=ډويوګ لېمان<ref>{{cite web|url=http://www.akml.org/ACoM.html|title=2012 ACoM Members|year=2012|work=Online Resource Center, Alaska Conference of Mayors|publisher=Alaska Municipal League|location=[[جونو، آلاسکا]]|accessdate=September 7, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130511211735/http://www.akml.org/ACoM.html|archivedate=۱۱ مه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref>|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=۱۴۱٫۴|area_land_km2=۱۲۶٫۶|area_water_km2=۱۴٫۸|area_total_sq_mi=۵۴٫۶|area_land_sq_mi=۴۸٫۹|area_water_sq_mi=۵٫۷ <!-- Population -->|population_as_of=۲۰۰۷|population_footnotes=<ref name="2007popest">{{cite web|url=http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2007-04-02.csv|title=Annual Estimates of the Population for Incorporated Places in Alaska|publisher=[[د امريکا متحده ايالاتو د سرشمېرنې اداره]]|date=2008-07-10|accessdate=2008-07-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080912000504/http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2007-04-02.csv|archivedate=۱۲ سپتمبر ۲۰۰۸|dead-url=yes}}</ref>|population_total=360|population_density_km2=۳٫۲|population_density_sq_mi=۸٫۲ <!-- General information -->|timezone=[[د الاسکا وخت|الاسکا (AKST)]]|utc_offset=-۹|timezone_DST=AKDT|utc_offset_DST=-۸|elevation_footnotes=|elevation_m=۱۰۱|elevation_ft=۳۳۱|latd=62|latm=57|lats=7|latNS=N|longd=155|longm=34|longs=38|longEW=W <!-- Area/postal codes & others -->|postal_code_type=[[پوستخونې نمبر]]|postal_code=۹۹۶۲۷|area_code=[[Area code 907|907]]|area_code_type=[[د شمالي امریکا د شمېرنې پلان|د سیمې کوډ]]|blank_name=[[د فدرالي مالوماتو پروسس کولو معیار|FIPS کوډ]]|blank_info=۰۲-۴۶۰۱۰|blank1_name=|blank1_info=|website=|footnotes=}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''مک ګرات په [[انګلیسي|انګليسي ژبه]] McGrath''' ويل کيږي د امريکا متحده ايالاتو د الاسکا ایالت د یوکون - کویوکوک سرشمیرنې ولسوالۍ يو ښارګی دی ، چې نفوس یې د 2000 مېلادي کال په سرشمېرنه کې 401 تنه وګړي و. <ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-223&srt=dnpn&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&geo=-3757|عنوان=Alaska: largest cities and towns and statistics of their population|تاریخ بازبینی=19 July 2012|ناشر=World Gazetteer|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=5 دسامبر 2012|پیوند بایگانی=https://archive.today/20121205010244/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-223&srt=dnpn&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&geo=-3757}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://factfinder2.census.gov/|عنوان=American FactFinder|ناشر=U.S. Census Bureau|کد زبان=en}}</ref> == اړوند پوښتنې == * په الاسکا کې د ښارونو لیست == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:الاسکا]] [[وېشنيزه:متحده ايالات]] [[وېشنيزه:د امريکا متحده ايالات]] [[وېشنيزه:امريکا]] [[وېشنيزه:امريکا متحده ايالات]] [[وېشنيزه:امريکايي الوتکې]] [[وېشنيزه:امريکايي رسنۍ]] [[وېشنيزه:امريکايي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:امريکايي ستورمزلي]] [[وېشنيزه:امريکايي سفيران]] [[وېشنيزه:امريکايي بم غورځونکي الوتکې]] m99abpdawcnz9xu40mje2kz3124i1cq 0 63302 283840 2022-08-03T03:15:22Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/28191334|شنی، کانزاس]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki '''چېنې په انګريزي ژبه''' د [[د امریکا متحده آیالاتونه|متحده ایالاتو]] [[کانزاس|د کانزاس ايالت]] یو ښارګی دی چې نفوس یې د 2010 مېلادي کال په سرشمېرنه کې 2,094تنه و. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=kansas|نشانی=http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_PL_GCTPL2.ST13&prodType=table|ناشر=factfinder2.census|تاریخ بازبینی=29 Jan 2013|کد زبان=en}}</ref> == اړوند پوښتنې == * د کنساس ښارونو لیست * د امريکا متحده ايالاتو ښارونه * د امريکا متحده ايالاتو ايالتونه == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:امريکايي سفيران]] [[وېشنيزه:امريکايي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:امريکايي ستورمزلي]] [[وېشنيزه:امريکايي رسنۍ]] [[وېشنيزه:امريکايي الوتکې]] [[وېشنيزه:امريکا متحده ايالات]] [[وېشنيزه:امريکا ته د برتانيې سفيران]] [[وېشنيزه:امريکا]] [[وېشنيزه:امريکايي بم غورځونکي الوتکې]] 9dp4ct2nxdoycje27bltkjjpw5ypnjc 283841 283840 2022-08-03T03:15:47Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/28191334|شنی، کانزاس]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki '''چېنې په [[انګلیسي|انګريزي]] ژبه''' د [[د امریکا متحده آیالاتونه|متحده ایالاتو]] [[کانزاس|د کانزاس ايالت]] یو ښارګی دی چې نفوس یې د 2010 مېلادي کال په سرشمېرنه کې 2,094تنه و. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=kansas|نشانی=http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_PL_GCTPL2.ST13&prodType=table|ناشر=factfinder2.census|تاریخ بازبینی=29 Jan 2013|کد زبان=en}}</ref> == اړوند پوښتنې == * د کنساس ښارونو لیست * د امريکا متحده ايالاتو ښارونه * د امريکا متحده ايالاتو ايالتونه == سرچینې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:امريکايي سفيران]] [[وېشنيزه:امريکايي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:امريکايي ستورمزلي]] [[وېشنيزه:امريکايي رسنۍ]] [[وېشنيزه:امريکايي الوتکې]] [[وېشنيزه:امريکا متحده ايالات]] [[وېشنيزه:امريکا ته د برتانيې سفيران]] [[وېشنيزه:امريکا]] [[وېشنيزه:امريکايي بم غورځونکي الوتکې]] 7pgrcts444qzji4b2pgm5onhnl2p53p 0 63303 283844 2022-08-03T03:49:10Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34394624|پلنگ هندی]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Taxobox}} {| class="infobox biota" style="text-align: right; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: transparent" |پلنگ هندی |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[پرونده:Alert_Leopard.jpg|270x270px]] |- style="text-align: center; background-color: transparent" ! colspan="2" |[[وضعیت حفاظت|د ساتنې حالت]] |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[پرونده:Status_iucn3.1_NT_fa.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />د تهديد واټن <small>&nbsp;([[فهرست قرمز IUCN|IUCN 3.1]])</small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: transparent" |علمي ډلبندي |- |واکمن: |ځناور |- |څانګه |چيتا |- |کټه ګوري |تي لرونکي |- |نوعيت |غوښه خوړونکی |- |کورنۍ |پېشو ته ورته ځناور |- |سرده: |پړانګ ډوله |- |ډول |پړانګ |- |کوچنی ډول |هندي پړانګ |- style="text-align: center; background-color: transparent" ! colspan="2" style="text-align: center" |درې ګونی نوم |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="trinomial">''Panthera pardus fusca''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;"></div> |} [[رده:مقاله‌ها با ریزقالب «گونه»]] [[رده:جعبه آرایه زیستی فاقد رنگ]] [[رده:Taxobox articles missing a taxonbar]] '''هنديپړانګ''' د چیتا یو له فرعي ډولونو څخه دی چې د هند په نیمه وچه کې د [[هند]] ، [[نیپال]] ، [[بوتان]] ، [[بنګله دیش|بنګله دېش]] او [[پاکستان]] په ځینو برخو کې ژوند کوي. هندي [[بنگالي پړانگ|پړانګ یو له هغو پنځو لویو ځنګلي پیشوګانو څخه دی چې د بنګال پړانګانو]] ، [[آسيايي زمري|اسيايي زمري]] ، واورو چیتا او [[تورغوږی|کارکال]] سره یوځای په هند کې ژوند کوي. په هند کې د چیتا نفوس له 12000 څخه تر 14000 پورې اټکل شوی. <ref>[http://www.bbc.com/persian/world/2015/10/151001_an_india_leopard_stuck سر یک پلنگ در هند ۵ ساعت در ظرف فلزی گیر کرد] بی‌بی‌سی فارسی، ۹ مهر ۱۳۹۴</ref> == د استوګنې ځای او خواړه == هندی پړانګ په [[ورښتي ځنګل|استوایي بارانونو]] ، شنو ځنګلونو او معتدل او مخروطي ځنګلونو کې ژوند کوي او د همالیا په لوړو کې د واورو چیتا سره ګډ استوګنځی لري. مګر دا د کرنا او <a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%B3" rel="mw:ExtLink" title="سونداربانس" class="cx-link" data-linkid="104">سونداربانس</a> په ساحلي ځنګلونو کې شتون نه لري. په هغه ځایونو کې چې [[بنگالي پړانگ|د بنګال پړانګ]] ډېر نفوس لري، هندي پړانګ په ندرت سره لیدل کیږي، او هندي پړانګان دې ته اړ کیږي چې د بنګال پړانګانو او د انسانانو د کرنیزو ځمکو په ترمنځه سيمه کې ژوند وکړي. د ګیر په ځنګل کې، دوی د آسیایی زمري سره ګډ استوګنه کوي. د سریسکا په ملي پارک کې، د هندي پړانګ د ښکار په اړه یوې څېړنې ښودلې چې سپینې هګۍ، سمبر هرن ، نيلي غوا، خنزیر ، خړ لانګور ، هندي سارايي سوی او طاووس د دې ځناور تر ټولو مهم ښکار دي. == ګواښونه == که څه هم د هندي پړانګ د هند د فیلانو په منځ کې تر ټولو پراخه بیولوژیکي لړۍ لري، دا د ډېری ګواښونو له امله ګواښل کیږي. هغه حیوانات چې د چیتا سره د استوګنې ګډ ځای لري لکه [[آسيايي زمري|آسیایي زمریان]] ، [[بنگالي پړانگ|بنګال پړانګان]] ، [[يږ|يږې]] ، [[لېوه]] ، [[آسیايي فیل|اسیایي هاتیان]] ، هاینا ، او اسیایي وحشي سپي کېدای شي د چیتا کبان ووژني، او پړانګ او زمریان حتی په بشپړ وده شوي پړانګ برید کوي. د طبیعي دښمنانو سربیره، [[انسان|انسانان]] د دې حیوان لپاره ترټولو مهم خطر دی. د کلونو لپاره، دا حیوان د استوګنې له لاسه ورکولو او ښکار سره مخ دی. د هند په ځینو برخو کې حیوانات د انسانانو استوګنځایونو ته نږدې ژوند کوي او کیدای شي په کورني څارویو باندې د اسانه ښکار په توګه برید وکړي، چې د انسان او پړانګ جګړې لامل کیږي. دا شخړې په وروستیو کلونو کې د بشري نفوس د زیاتوالي او په ځینو ځایونو کې د چرګانو د زیاتوالي له امله زیاتې شوي دي. د دې وضعیت د مخنیوي لپاره، د هند د ځنګلونو اداره په منظمه توګه په هغو سیمو کې پړانګان نیسي چې د جګړې احتمال پکې وي او په مناسبو سیمو کې یې خوشې کوي چې د بشري فعالیتونو څخه لیرې وي. == سرچینې == {{لړسرچينې}}{{Ltr}} * Wikipedia contributors, "Indian Leopard," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Indian_Leopard&oldid=348576875 (accessed March 9, 2010). . {{پایان چپ‌چین}} [[وېشنيزه:هندو مذهبي لارښودان]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] [[وېشنيزه:هندي تصوف]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي ځناور]] [[وېشنيزه:هندي پړانګان]] qcbjoafue82m5z0uc9esdy8a468pi3p 283845 283844 2022-08-03T03:49:49Z شاه زمان پټان 26102 تخن wikitext text/x-wiki {{Taxobox}} {| class="infobox biota" style="text-align: right; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: transparent" |پلنگ هندی |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[پرونده:Alert_Leopard.jpg|270x270px]] |- style="text-align: center; background-color: transparent" ! colspan="2" |[[وضعیت حفاظت|د ساتنې حالت]] |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[پرونده:Status_iucn3.1_NT_fa.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />د تهديد واټن <small>&nbsp;([[فهرست قرمز IUCN|IUCN 3.1]])</small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: transparent" |علمي ډلبندي |- |واکمن: |ځناور |- |څانګه |چيتا |- |کټه ګوري |تي لرونکي |- |نوعيت |غوښه خوړونکی |- |کورنۍ |پېشو ته ورته ځناور |- |سرده: |پړانګ ډوله |- |ډول |پړانګ |- |کوچنی ډول |هندي پړانګ |- style="text-align: center; background-color: transparent" ! colspan="2" style="text-align: center" |درې ګونی نوم |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="trinomial">''Panthera pardus fusca''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;"></div> |} '''هنديپړانګ''' د چیتا یو له فرعي ډولونو څخه دی چې د هند په نیمه وچه کې د [[هند]] ، [[نیپال]] ، [[بوتان]] ، [[بنګله دیش|بنګله دېش]] او [[پاکستان]] په ځینو برخو کې ژوند کوي. هندي [[بنگالي پړانگ|پړانګ یو له هغو پنځو لویو ځنګلي پیشوګانو څخه دی چې د بنګال پړانګانو]] ، [[آسيايي زمري|اسيايي زمري]] ، واورو چیتا او [[تورغوږی|کارکال]] سره یوځای په هند کې ژوند کوي. په هند کې د چیتا نفوس له 12000 څخه تر 14000 پورې اټکل شوی. <ref>[http://www.bbc.com/persian/world/2015/10/151001_an_india_leopard_stuck سر یک پلنگ در هند ۵ ساعت در ظرف فلزی گیر کرد] بی‌بی‌سی فارسی، ۹ مهر ۱۳۹۴</ref> == د استوګنې ځای او خواړه == هندی پړانګ په [[ورښتي ځنګل|استوایي بارانونو]] ، شنو ځنګلونو او معتدل او مخروطي ځنګلونو کې ژوند کوي او د همالیا په لوړو کې د واورو چیتا سره ګډ استوګنځی لري. مګر دا د کرنا او <a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%B3" rel="mw:ExtLink" title="سونداربانس" class="cx-link" data-linkid="104">سونداربانس</a> په ساحلي ځنګلونو کې شتون نه لري. په هغه ځایونو کې چې [[بنگالي پړانگ|د بنګال پړانګ]] ډېر نفوس لري، هندي پړانګ په ندرت سره لیدل کیږي، او هندي پړانګان دې ته اړ کیږي چې د بنګال پړانګانو او د انسانانو د کرنیزو ځمکو په ترمنځه سيمه کې ژوند وکړي. د ګیر په ځنګل کې، دوی د آسیایی زمري سره ګډ استوګنه کوي. د سریسکا په ملي پارک کې، د هندي پړانګ د ښکار په اړه یوې څېړنې ښودلې چې سپینې هګۍ، سمبر هرن ، نيلي غوا، خنزیر ، خړ لانګور ، هندي سارايي سوی او طاووس د دې ځناور تر ټولو مهم ښکار دي. == ګواښونه == که څه هم د هندي پړانګ د هند د فیلانو په منځ کې تر ټولو پراخه بیولوژیکي لړۍ لري، دا د ډېری ګواښونو له امله ګواښل کیږي. هغه حیوانات چې د چیتا سره د استوګنې ګډ ځای لري لکه [[آسيايي زمري|آسیایي زمریان]] ، [[بنگالي پړانگ|بنګال پړانګان]] ، [[يږ|يږې]] ، [[لېوه]] ، [[آسیايي فیل|اسیایي هاتیان]] ، هاینا ، او اسیایي وحشي سپي کېدای شي د چیتا کبان ووژني، او پړانګ او زمریان حتی په بشپړ وده شوي پړانګ برید کوي. د طبیعي دښمنانو سربیره، [[انسان|انسانان]] د دې حیوان لپاره ترټولو مهم خطر دی. د کلونو لپاره، دا حیوان د استوګنې له لاسه ورکولو او ښکار سره مخ دی. د هند په ځینو برخو کې حیوانات د انسانانو استوګنځایونو ته نږدې ژوند کوي او کیدای شي په کورني څارویو باندې د اسانه ښکار په توګه برید وکړي، چې د انسان او پړانګ جګړې لامل کیږي. دا شخړې په وروستیو کلونو کې د بشري نفوس د زیاتوالي او په ځینو ځایونو کې د چرګانو د زیاتوالي له امله زیاتې شوي دي. د دې وضعیت د مخنیوي لپاره، د هند د ځنګلونو اداره په منظمه توګه په هغو سیمو کې پړانګان نیسي چې د جګړې احتمال پکې وي او په مناسبو سیمو کې یې خوشې کوي چې د بشري فعالیتونو څخه لیرې وي. == سرچینې == {{لړسرچينې}}{{Ltr}} * Wikipedia contributors, "Indian Leopard," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Indian_Leopard&oldid=348576875 (accessed March 9, 2010). . {{پایان چپ‌چین}} [[وېشنيزه:هندو مذهبي لارښودان]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] [[وېشنيزه:هندي تصوف]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي ځناور]] [[وېشنيزه:هندي پړانګان]] 13fa534yb43obs6fxknrx3v5bsq2spr 283846 283845 2022-08-03T03:50:34Z شاه زمان پټان 26102 526 wikitext text/x-wiki {{Taxobox}} {| class="infobox biota" style="text-align: right; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: transparent" |پلنگ هندی |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[پرونده:Alert_Leopard.jpg|270x270px]] |- style="text-align: center; background-color: transparent" ! colspan="2" |[[وضعیت حفاظت|د ساتنې حالت]] |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[پرونده:Status_iucn3.1_NT_fa.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />د تهديد واټن <small>&nbsp;([[فهرست قرمز IUCN|IUCN 3.1]])</small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: transparent" |علمي ډلبندي |- |واکمن: |ځناور |- |څانګه |چيتا |- |کټه ګوري |تي لرونکي |- |نوعيت |غوښه خوړونکی |- |کورنۍ |پېشو ته ورته ځناور |- |سرده: |پړانګ ډوله |- |ډول |پړانګ |- |کوچنی ډول |هندي پړانګ |- style="text-align: center; background-color: transparent" ! colspan="2" style="text-align: center" |درې ګونی نوم |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="trinomial">''Panthera pardus fusca''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;"></div> |} '''هنديپړانګ''' د چیتا یو له فرعي ډولونو څخه دی چې د هند په نیمه وچه کې د [[هند]] ، [[نیپال]] ، [[بوتان]] ، [[بنګله دیش|بنګله دېش]] او [[پاکستان]] په ځینو برخو کې ژوند کوي. هندي [[بنگالي پړانگ|پړانګ یو له هغو پنځو لویو ځنګلي پیشوګانو څخه دی چې د بنګال پړانګانو]] ، [[آسيايي زمري|اسيايي زمري]] ، واورو چیتا او [[تورغوږی|کارکال]] سره یوځای په هند کې ژوند کوي. په هند کې د چیتا نفوس له 12000 څخه تر 14000 پورې اټکل شوی. <ref>[http://www.bbc.com/persian/world/2015/10/151001_an_india_leopard_stuck سر یک پلنگ در هند ۵ ساعت در ظرف فلزی گیر کرد] بی‌بی‌سی فارسی، ۹ مهر ۱۳۹۴</ref> == د استوګنې ځای او خواړه == هندی پړانګ په [[ورښتي ځنګل|استوایي بارانونو]] ، شنو ځنګلونو او معتدل او مخروطي ځنګلونو کې ژوند کوي او د همالیا په لوړو کې د واورو چیتا سره ګډ استوګنځی لري. مګر دا د کرنا او سونداربانس په ساحلي ځنګلونو کې شتون نه لري. په هغه ځایونو کې چې [[بنگالي پړانگ|د بنګال پړانګ]] ډېر نفوس لري، هندي پړانګ په ندرت سره لیدل کیږي، او هندي پړانګان دې ته اړ کیږي چې د بنګال پړانګانو او د انسانانو د کرنیزو ځمکو په ترمنځه سيمه کې ژوند وکړي. د ګیر په ځنګل کې، دوی د آسیایی زمري سره ګډ استوګنه کوي. د سریسکا په ملي پارک کې، د هندي پړانګ د ښکار په اړه یوې څېړنې ښودلې چې سپینې هګۍ، سمبر هرن ، نيلي غوا، خنزیر ، خړ لانګور ، هندي سارايي سوی او طاووس د دې ځناور تر ټولو مهم ښکار دي. == ګواښونه == که څه هم د هندي پړانګ د هند د فیلانو په منځ کې تر ټولو پراخه بیولوژیکي لړۍ لري، دا د ډېری ګواښونو له امله ګواښل کیږي. هغه حیوانات چې د چیتا سره د استوګنې ګډ ځای لري لکه [[آسيايي زمري|آسیایي زمریان]] ، [[بنگالي پړانگ|بنګال پړانګان]] ، [[يږ|يږې]] ، [[لېوه]] ، [[آسیايي فیل|اسیایي هاتیان]] ، هاینا ، او اسیایي وحشي سپي کېدای شي د چیتا کبان ووژني، او پړانګ او زمریان حتی په بشپړ وده شوي پړانګ برید کوي. د طبیعي دښمنانو سربیره، [[انسان|انسانان]] د دې حیوان لپاره ترټولو مهم خطر دی. د کلونو لپاره، دا حیوان د استوګنې له لاسه ورکولو او ښکار سره مخ دی. د هند په ځینو برخو کې حیوانات د انسانانو استوګنځایونو ته نږدې ژوند کوي او کیدای شي په کورني څارویو باندې د اسانه ښکار په توګه برید وکړي، چې د انسان او پړانګ جګړې لامل کیږي. دا شخړې په وروستیو کلونو کې د بشري نفوس د زیاتوالي او په ځینو ځایونو کې د چرګانو د زیاتوالي له امله زیاتې شوي دي. د دې وضعیت د مخنیوي لپاره، د هند د ځنګلونو اداره په منظمه توګه په هغو سیمو کې پړانګان نیسي چې د جګړې احتمال پکې وي او په مناسبو سیمو کې یې خوشې کوي چې د بشري فعالیتونو څخه لیرې وي. == سرچینې == {{لړسرچينې}}{{Ltr}} * Wikipedia contributors, "Indian Leopard," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Indian_Leopard&oldid=348576875 (accessed March 9, 2010). . {{پایان چپ‌چین}} [[وېشنيزه:هندو مذهبي لارښودان]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] [[وېشنيزه:هندي تصوف]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي ځناور]] [[وېشنيزه:هندي پړانګان]] p3d7ss0j52q9unlree1tsbzq73iimna 3 63304 283847 2022-08-03T04:04:21Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=时间四深海割}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۴:۰۴, ۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) jy1uwbqfosd6xcrr4fbclyex26rr2la 3 63305 283848 2022-08-03T05:10:32Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Shabir Radkar}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۵:۱۰, ۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) hwdf6poha70d7yrgqjenlovowrm6y4t 3 63306 283851 2022-08-03T08:18:53Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=فضل الدین}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۸:۱۸, ۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) psjbxphmp4f799q7xluie3gesxnvpg5 3 63307 283852 2022-08-03T09:25:50Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Saidsamim44}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۹:۲۵, ۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) rmrd01pmc03uv4bpn19e7bhvmvliurt 3 63308 283854 2022-08-03T11:44:53Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Mister Osademe}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۱:۴۴, ۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) ttx549o1caipyd3cjt2gnbwbldskimy