ويکيپېډيا pswiki https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D9%85%DA%93%DB%8C_%D9%85%D8%AE MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter رسنۍ ځانگړی خبرې اترې کارن د کارن خبرې اترې ويکيپېډيا د ويکيپېډيا خبرې اترې دوتنه د دوتنې خبرې اترې ميډياويکي د ميډياويکي خبرې اترې کينډۍ د کينډۍ خبرې اترې لارښود د لارښود خبرې اترې وېشنيزه د وېشنيزې خبرې اترې تانبه د تانبې خبرې اترې TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 8381 284364 156949 2022-08-14T09:34:43Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د ايران کلتور (فارسي: فرهنگ ايران) یا د پارس کلتور په نړۍ کې يو له اغېزناکو کلتورنو څخه دی. ايران چې د پارس په نوم هم پېژندل کېږي، په پراخه کچه د مدنيت د يوې زانګو په توګه بلل کېږي. په نړۍ کې د دې هېواد د پياوړي جغرافيايي موقعیت له امله، دې هېواد په لوېديځ کې د سويلي اروپا او ختيځې اروپا، په شمال کې تر مرکزي اسیا، سويل کې عربي ټاپووزمې او په ختيځ کې سويلي اسيا، ختيځه اسیا او سويل ختيځې اسيا په خلکو او کلتورونو ژور اغېز درلودلی. د ايران تاريخ د هنر، معمارۍ، شاعرۍ، ساينس او ټيکنالوژۍ، طب، فلسفې او انجينيرۍ له لارې په نړۍ د پام وړ اغېز درلود.<ref>{{cite encyclopedia|chapter-url=https://www.britannica.com/place/Tehran/Cultural-life|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|access-date=16 April 2018|title=Tehrān|chapter=Cultural Life|quote=Persian cuisine is characterized by the use of lime and saffron, the blend of meats with fruits and nuts, a unique way of cooking rice, and Iranian hospitality. Food is subtly hot, spicy, and is delicate in flavour and appearance, and not typically hot or spicy. Many recipes date back to ancient times; Iran’s historical contacts have assisted in the exchange of ingredients, flavours, textures, and styles with various cultures ranging from the Mediterranean Sea region to China, some of whom retain these influences today.}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/04/20/dining/persian-food-recipes-nowruz.html|title=Persian Cuisine, Fragrant and Rich With Symbolism|date=19 April 2016|first=Melissa|last=Clark|work=The New York Times}}</ref><ref name="yarshater1">Yarshater, Ehsan [http://www.iran-heritage.org/interestgroups/language-article5.htm Persia or Iran, Persian or Farsi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101024033230/http://www.iran-heritage.org/interestgroups/language-article5.htm|date=2010-10-24}}, ''Iranian Studies'', vol. XXII no. 1 (1989)</ref><ref name=":4">{{Cite web |last=Oelze |first=Sabine |date=13 April 2017 |title=How Iran became a cradle of civilization |url=https://www.dw.com/en/how-iran-became-a-cradle-of-civilization/a-38414704 |access-date=3 July 2019 |website=DW}}</ref><ref name=":5">{{Cite book|title=Iran the Cradle of Civilization|last=Bakhtiyar|first=Afshin|publisher=Gooya House of Cultural Art|year=2014|isbn=978-9647610032}}</ref><ref>{{Cite web |date=12 April 2018 |title=Iran – Cradle of Civilisation |url=https://drentsmuseum.nl/en/press/iran-%E2%80%93-cradle-civilisation |access-date=3 July 2019 |website=Drents Museum}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20070928124326/http://www.iran-daily.com/1385/2631/pdf/i12.pdf Kermanshah, A Cradle of Civilization], 28 September 2007. Retrieved 4 July 2019</ref><ref>{{Cite web |date=7 November 2018 |title=Persian Influence on Greek Culture |url=https://www.livius.org/articles/misc/persian-influence-on-greek-culture/ |access-date=3 July 2019 |website=Livius.org}}</ref> د ايران انتخابي کلتوري نرمښت د ايران د اصلي پېژندګلو يو مهم تعريفونکی خصوصيت او د دې کلتور د اوږد تاریخي عمر يوه نښه بلل کېږي. يو پیاوړی ايرانپوه «ريچارډ اين. فرای» د « Greater Iran: A 20th-century Odyssey» په نوم د ۲۰۰۵ز کال په خپل کتاب کې د ايراني کلتور د لوړې کچې په تاريخي اغېز ټينګار کړی، چې وايي: <ref>Milani, A. ''Lost Wisdom''. 2004.{{ISBN|0-934211-90-6}} p.15</ref><blockquote>«د ايران برم د تل لپاره د دې هېواد کلتور و».<ref>''Greater Iran'', Mazda Publishers, 2005. {{ISBN|1568591772}} xi</ref></blockquote>سربېره پر دې، د ايران کلتور د ايران د لوړې کچې تر څنګ د قفقاز، منځنۍ اسيا، اناتوليه، او بين النهرين په تاريخ کې د څو اړخونو له لارې خپل ځان څرګند کړی. == هنر == ايران د نړۍ تر ټولو لرغونی، تر ټولو شتمن او تر ټولو اغېزناک هنري ميراث لري، کوم چې په ځان کې د ادب، موسيقۍ، نڅا، معمارۍ، انځورګرۍ، اوبدنې، کولالۍ، خطاطۍ، فلزکارۍ او ډبرتوږنې په ګډون ګڼې څانګې رانغاړي. ايرانی هنر د ګڼو پړاونو څخه تېر شوی، کوم چې د ايران د بې ساري ښکلا پېژندنې څخه څرګندېږي. له ايلامي چغازنبيلي څخه نيولې بيا  د ماد تر پياوړو نقوشو او د هخامنشي جمشيد  پلاز او بالاخره د بيشاپور تر موزايکو پورې رسېږي. اسلامي زرين پړاو د هنرونو په اسلوب او عمل کې د پام وړ بدلونونه راوستل. په هر حال، هرې ايراني واکمنۍ کورنۍ د ليوالتيا خپل ځانګړی تمرکز درلود، کوم چې د پخوانيو واکمنو کورنيو پر بنسټونو جوړ شوی و، دا ټول په خپل وخت کې د هغه وخت او اوسنۍ نړۍ د کلتورنو په جوړولو کې ډېر زيات اغېز لري. === ژبه === په ټول ايران کې په ګڼو ژبې خبرې کېږي. له ايراني، ترکي او سامي ژبو له کورنيو څخه ځينې ژبې په ايران کې ویونکي لري. د CIA د حقايقو کتاب پر بنسټ، ۷۸٪ ايرانيان په يوه ايراني ژبه د دوی د مورنۍ ژبې په توګه غږېږي، ۱۸٪ په ېوې ترکي ژبه د خپلې مورنۍ ژبې په توګه خبرې کوي او ۲٪ په يوه سامي ژبه د دوی د مورنۍ ژبې په ډول خبرې کوي، په داسې حال کې چې پاتې ۲٪ خلک يې د نورو ژبو له ډلو څخه په ځينو ژبو غږېږي. سره له دې چې اذربايجانيان د دوی د کلتور، تاريخ او جنتيک له امله په ترکي ژبه خبرې کوي، دوی عمموماً له ايرانيانو سره اړوند بلل شوي دي.<ref>"The World Factbook – Central Intelligence Agency". ''Cia.gov''. Archived from the original on 2012-02-03. Retrieved 2019-07-01</ref> په ايران کې مسلطه او ملي ژبه ايراني فارسي ده، په کومه ژبه چې په ټول هېواد کې روانې خبرې کېږي. اذربايجاني په شمال لوېديځ کې لومړۍ او پراخه ژبه ده، په کردي او لوري عموماً په لوېديځ کې خبرې کېږي، مازندراني او ګيلاکي د کسپين بحېرې په شاو خوا کې ويل کېدونکې ژبه ده، عربي ژبه د پارسي خليج په ساحلي سيمو کې ويل کېدونکې ژبه ده، بلوچي د سويل ختيځ او ترکمني د شمالي پولو د سيمو لومړۍ ژبه ده. په ورته توګه، هغه ژبې چې په نورو سيمو کې خپرې دي، په هغوی کې تاليش، جورجيايي، ارمينيايي، اشوري او سرکاسي شاملې دي. د ايتنولوګ (هغه خپرونه چې په کلني ډول د نړۍ د ژونديو ژبو شمېرې وړاندې کوي) د اټکل تر مخې شپږ اتيا ايراني ژبې شته، تر ټولو سترې يې پارسي، پښتو او کردي لهجو تسلسل دی، په داسې حال کې چې په ټوله نړۍ کې ۱۵۰-۲۰۰ ميليونه کسان په ايراني ژبو د مورنۍ ژبې په توګه غږېږي. د فارسي ژبې لهجې له چين څخه نيولې تر سوريې او روسيې پورې په ټوله سيمه کې ويل کېږي، خو په بنسټيز ډول په ايراني لوړو سيمو کې ويل کېږي.<ref>{{Cite book|title=The Iranian Languages|last=Windfuhr|first=Gernot|publisher=Routledge, Taylor and Francis Group}}</ref><ref>"Ethnologue report for Iranian". Ethnologue.com.</ref><ref>Eberhard, David M., Gary F. Simons, and Charles D. Fennig (eds.). 2019. ''Ethnologue: Languages of the World.'' Twenty-second edition. Dallas, Texas: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com.</ref> === ادب === د ايران ادب د نړۍ له لرغونو او زياتو لمانځل شويو ادبياتو څخه يو دی چې په ۲۵۰۰ کلونو خپور دی، له زیاتو هخامنشي ډبرليکونو نيولې، لکه د بهستون کتيبه، د نوي ايران د اسلامي زرين تاريخ د پړاو تر مشهورو ايراني شاعرانو پورې رسېږي. د ايران ادب د بشريت يو له سترو ادبياتو په توګه تعريف شوی دی او د نړۍ د ادبياتو يو له څلورو هستو څخه مرکزي هسته ده. نوميالی پروفيسر «ايل.پي. ايلويل سټون» د فارسي ژبې ادبيات «د نړۍ يو د شتمنو شاعرانه ادبياتو» په توګه تعريف کړي دي.<ref>Spooner, Brian (1994). "Dari, Farsi, and Tojiki". In Marashi, Mehdi (ed.). ''Persian Studies in North America: Studies in Honor of Mohammad Ali Jazayery''. Leiden: Brill. pp. 177–178.</ref><ref>Spooner, Brian (2012). "Dari, Farsi, and Tojiki". In Schiffman, Harold (ed.). ''Language policy and language conflict in Afghanistan and its neighbors: the changing politics of language choice''. Leiden: Brill. p. 94.</ref><ref>Campbell, George L.; King, Gareth, eds. (2013). "Persian". ''Compendium of the World's Languages'' (3rd ed.). Routledge. p. 1339.</ref><ref>{{Cite book|title=The Legacy of Persia|url=https://archive.org/details/legacyofpersia0000arbe|url-access=registration|last=Arberry|first=Arthur John|publisher=Oxford: Clarendon Press|year=1953|isbn=0-19-821905-9|pages=[https://archive.org/details/legacyofpersia0000arbe/page/200 200]}}</ref><ref>Von David Levinson; Karen Christensen, ''Encyclopedia of Modern Asia'', Charles Scribner's Sons. 2002, vol. 4, p. 480</ref><ref>[[L.P. Elwell-Sutton|Elwell-Sutton, L.P.]] (trans.), ''In search of Omar Khayam'' by [[Ali Dashti]], Columbia University Press, 1971, {{ISBN|0-231-03188-2}}</ref> له اسلام مخکې ډېر کم ايراني ادبي اثار خوندي پاتې شوي، تر يو بريده يې لامل د هامنشي پړاو پر مهال د مقدونيې د سکندر له خوا د جمشيد د پلاز د کتابتونونو ويجاړېدل او له دې وروسته په ۶۴۱ز کال کې د عربانو له خوا پر ايران بريد دی، چا چې د ټولو غېر قرأني متونونو د منځه وړلو هڅه کوله. د دې په پايله کې ټول ايراني کتابتونونه ويجاړ شول، کتابونه يا وسوځول شول او يا سمندرونو ته وغورځول شول. د ايرانيانو لپاره د دې کتابونو د خوندي کولو يواځينۍ لاره دا وه چې دا کتابونه په پيسو وپيري، خو د وخت په تېرېدو سره ډېرې لیکنې هېرې شوې. څنګه چې شرايطو اجازه ورکړه، ايرانيانو بیا کتابونه وليکل او کتابتونونه يې راټول کړل.<ref name=":3">{{Cite book|title=Encyclopedia of Library and Information Science: Volume 13|last1=Kent|first1=Allen|last2=Lancour|first2=Harold|last3=Daily|first3=Jay E.|year=1975|isbn=9780824720131|pages=23, 24}}</ref> ايراني ادب په خپل ځان کې د هغو بېلا بېلو ژبو ادبیات رانغاړي چې په ايران کې استعماليږي. په اوسني ايراني ادب کې فارسي ادب، اذربايجاني ادب، کردي ادب او د پاتې لږکيو د ژبو ادبيات شامل دي. فارسي د ايران مسلطه او رسمي ژبه ده او د ايران د تاريخ په اوږدو کې، فارسي د ايران تر ټولو زیاته اغېزناکه ادبي ژبه ده. فارسي ژبه ډېر ځله د نړۍ تر ټولو زياته وړ ژبه بلل کېږي چې د شاعرۍ لپاره د يوې ويالې په توګه کار کوي. اذربايجاني ادب د ايران پر ادب هم ژور اغېز پرېښی او د صفوي سترواکۍ پر مهال ۸۰۰ کلونو کې په ايران کې په لومړي ځل له اتحاد وروسته د هغې وده ډېره زياته شوه، د کومې سترواکۍ واکمنو چې خپله هم شاعري کوله. د پخوانۍ اذري ورکې شوې ايراني ژبې ځينې ادبي اثار پاتې دي، کومه چې د ژبې له اړخه د سيمې د خلکو له ترکي کېدو مخکې په اذربايجان کې کارېده. کردي ادب هم پر ايراني ادب ژور اغېز غورځولی، په کوم کې چې په منځني ختيځ کې ويل کېدونکو بېلا بېلو کردي لهجې شاملې شوي دي. د کردي ادب لومړنۍ پنځونې د شپاړسمې پېړۍ د شاعر ملايي جزيري دي.<ref>Emmerick, Ronald Eric (23 February 2016). "Iranian languages". ''Encyclopædia Britannica''. Retrieved 1 July 2019.</ref><ref>{{Cite web |last=Doerfer |first=Gerhard |date=15 December 1991 |title=CHAGHATAY LANGUAGE AND LITERATURE |url=http://www.iranicaonline.org/articles/chaghatay-language-and-literature |access-date=1 July 2019 |website=Encyclopædia Iranica}}</ref><ref>{{Cite web |last=Yarshater |first=E. |date=15 December 1988 |title=AZERBAIJAN vii. The Iranian Language of Azerbaijan |url=http://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-vii |access-date=1 July 2019 |website=Encyclopædia Iranica}}</ref><ref>Kreyenbroek, Philip G. (20 July 2005). "KURDISH WRITTEN LITERATURE". ''Encyclopædia Iranica''. Retrieved 1 July 2019</ref> په ځينو د پام وړ ايراني شاعرانو کې چې په نړيواله کچه له ستر اغېز څخه برخمن دي، فردوسي، سعدي، حافظ، عطار، نظامي، رومي او عمر خيام شامل دي. دې شاعرانو د ګويته، رالف والډو ايمرسن او دوی ته ورته ډېرو نورو په څېر مينه والو اغېز کړی.<ref>C. A. (Charles Ambrose) Storey and Franço de Blois (2004), "Persian Literature – A Biobibliographical Survey: Volume V Poetry of the Pre-Mongol Period", RoutledgeCurzon; 2nd revised edition (21 June 2004). p. 363: "Nizami Ganja'i, whose personal name was Ilyas, is the most celebrated native poet of the Persians after Firdausi. His nisbah designates him as a native of Ganja (Elizavetpol, Kirovabad) in Azerbaijan, then still a country with an Iranian population, and he spent the whole of his life in Transcaucasia; the verse in some of his poetic works which makes him a native of the hinterland of Qom is a spurious interpolation."</ref><ref>Franklin Lewis, Rumi Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2000. How is it that a Persian boy born almost eight hundred years ago in Khorasan, the northeastern province of greater Iran, in a region that we identify today as Central Asia, but was considered in those days as part of the Greater Persian cultural sphere, wound up in Central Anatolia on the receding edge of the Byzantine cultural sphere, in which is now Turkey, some 1500 miles to the west? (p. 9)</ref> کلاسيکي فارسي شاعرۍ په اوسني ايراني ادب اغېز کړی دی، خو تر څنګ يې د تر ټولو زيات اوسني ژباړل شوي ايراني ليکوال هوشنګ مرادي کرماني او شاعر احمد شاملو په څېر ليکوالانو له لارې د نن ورځې د ايران ځانګړتياوو ته هم انعکاس ورکوي.<ref>HOUSHMAND, Zara, "Iran", ''in'' ''[[Literature from the "Axis of Evil"]]'' (a [[Words Without Borders]] anthology), {{ISBN|978-1-59558-205-8}}, 2006, pp.1-3</ref> === موسيقي (ساز سرود) === د ايران موسيقۍ نېغ په نېغه د لويديځې اسيا، مرکزي اسيا، اروپا او سويلي اسيا په کلتورونو اغېز غورځولی. د ايران موسيقۍ د ګاونډيو ترکي او عربي کلتونو ډېره برخه موسيقي مصطلحات جوړ کړي او تر اغېز لاندې راوستي دي، همدا راز د شپاړسمې پېړۍ د فارسي شوې مغول سترواکۍ له لارې هندوستان ته رسېدلې ده، د چا دربار چې د ايراني سندربولو په راوړلو سره د نوي موسيقې بڼو ته وده ورکړه.<ref name=":0">{{Cite web |date=30 March 2012 |title=IRAN xi. MUSIC |url=http://www.iranicaonline.org/articles/iran-xi-persian-music |access-date=1 July 2019 |website=Encyclopædia Iranica}}</ref> == سرچينې == * [http://en.wikipedia.org/wiki/Culture_of_Iran انگرېزي وېکيپېډيا] [[وېشنيزه:ايراني هڅوب]] 65a2qudvvvae948oupmt7m2qua4dkbn 0 14636 284375 240232 2022-08-14T10:01:10Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki [[دوتنه:Balkan topo en.jpg|thumb]] '''بالکان سیمه''' (بالکان ټاپو وزمه) د [[اروپا]] په سویل ختیځ کې له یوشمیر هیوادونو جوړه جغرافي سياسي سيمه ده. یاده سیمه ۰۰۰'۷۲۸ کیلومتره مساحت او کابو ۶۰ میلیونه وګړي لري، پدي سیمه کې میشت هیوادونه [[بلغاریا]]، [[یونان]]، [[شمالي مقدونیه]]، [[البانیا]]، [[ترکیه|د ترکي اروپایي برخه]] ، [[رومانیا]]، [[مونتینګرو]]، [[سربیا]]، [[سلوانیا]]، [[کرواسیا]]، [[بوسنیا او هرزګوینا]]، او [[هنګری]] دي. بلکانونه چې د بلکان ټاپووزمې په نوم هم یادیږي، د مختلفو جفرفیایي او تاریخي تعریفونو سره په سويل ختیځه اروپا کې یوه جفرافیایي سیمه ده. دې سیمې خپل نوم د بلکان له غرونو اخيستی، کوم چې په ټوله بلغاریا کې غځیدلي دي. د بالکان ټاپووزمه په شمال لوېدیځ کې د اډریاټیک سیند سره، په سويل لوېدیځ کې د لونین سیند، په سويل کې د ایجین سیند، په ختیځ کې د ترکیې تنګي او په شمال ختیځ کې د بالکان سیند سره پوله لري. د دې جزیرې شمالي پوله په مختلفو ډولونو تعریف شوې ده. د بالکانونو لوړه څوکه په بلغاریا کې د «رایلا» غرونو حدودو کې  د «موسالا» غر دی چې لوړوالی یې ۲۹۲۵ متره (۹۵۹۶ فوټه) دی.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=7BakAgAAQBAJ&pg=PA116|first1=Colin S.|last1=Gray|first2=Geoffrey|last2=Sloan|title=Geopolitics, Geography and Strategy|access-date=10 November 2014|isbn=9781135265021|year=2014}}</ref><ref>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/place/Balkans|title=Balkans|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|access-date=2017-12-13}}</ref><ref name="Schaefer2008">{{cite book|author=Richard T. Schaefer|title=Encyclopedia of Race, Ethnicity, and Society|url=https://books.google.com/books?id=YMUola6pDnkC|year=2008|publisher=Sage|isbn=978-1-4129-2694-2|page=129}}</ref><ref name="DaskalovMishkova2017">{{cite book|author=Alexander Vezenkov|editor=Roumen Dontchev Daskalov, Tchavdar Marinov|title=Entangled Histories of the Balkans – Volume Four: Concepts, Approaches, and (Self-) Representations|chapter-url=https://books.google.com/books?id=R3cEDgAAQBAJ&pg=PA141|year=2017|publisher=Brill|isbn=978-90-04-33782-4|pages=115–256|chapter=Entangled Geographies of the Balkans: The Boundaries of the Region and the Limits of the Discipline}}</ref> د بالکان د ټاپووزمې مفهوم په ۱۸۰۸ز کال کې د الماني جفرافیه پوه «اګسټ زینیو» له خوا جوړ شوی دی، چا چې په تېروتنې سره د بالکان غرونه د سويل ختیځې اروپا یو غالب غرنی نظام ګڼلی و، کوم چې د «اډریاټیک» سیند څخه تور سمندرګي ته غځیدلي دي. په نولسمه پیړۍ کې «رومیلیا» د بالکان ټاپوزمې د اصطلاح مرادفه اصطلاح وه چې د عثماني سترواکۍ اروپایي ايالت و. دې سيمې د جغرافیایي پر ځای جیو سیاسي تعریف درلود، کوم ته چې د شلمې پیړۍ په لومړیو کې د یوګسلاویا د سلطنت د جوړیدو په جریان کې نوره وده هم ورکړل شوه. د بالکان د ټاپووزمې د طبیعي پولو تعریف د ټاپووزمې د تخنیکي تعریف سره سمون نه خوري؛ نو له دې امله اوسني جفرافیه پوهان د بالکان د ټاپووزمې نظریه ردوي، په داسې حال کې چې تاریخي پوهان معمولا بالکان د سیمې په توګه یادوي. دې اصطلاح د بالکان جوړونې په پروسه کې یو شرمناکه او سپکه معنی تر لاسه کړه. د دې سیمې لپاره بدیله اصطلاح سويل ختیځه اروپا کارول کیږي. <ref name="Tomic2006">{{cite book|author=Olga M. Tomic|title=Balkan Sprachbund Morpho-Syntactic Features|url=https://books.google.com/books?id=MFWOYUHULgsC|year=2006|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-1-4020-4488-5|page=35}}</ref><ref name="BideleuxJeffries2007">{{cite book|author1=Robert Bideleux|author2=Ian Jeffries|title=The Balkans: A Post-Communist History|url=https://archive.org/details/balkanspostcommu0000bide|url-access=registration|year=2007|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-58328-7|pages=[https://archive.org/details/balkanspostcommu0000bide/page/n22 1]–3}}</ref> == نوم == === د نوم رېښې === د بالکان ټکي اصل ناڅرګند دی؛ کېدای شي د ترکي ټکي «بلک» "خټه" (د پروټو-ترکیک بال *خټه، خاوره، پنډه یا سریښناکه ماده*، سی ایف. همدرانګه ترکی بال *شهد*)، او د ترکي وروستاړي «ان» «جبه زار ځنګل»، یا فارسي بالاخانه «لوی پورته کور» پورې اړوند وي. په ترکي ژبو کې دې سره اړوند ټکي هم موندل شوي دي: کراخاني balčɨq/balɨq، ترکي balčɨk، تاتاري balčɨq، منځنۍ ترکي balčɨq/palčɨq، ازبکي balčiq، يوغور balčuq، اذربايجاني palčɨg، ترکمني palčɨq، خاکساني palčax، اوريات bal-qaš، خلاج palčoq، چوواش pɨlǯk، یاکوت bɨlɨ̄k، تواني balɣaš/malɣaš، توفالار balxaš، قزاقي balšɨq/balqaš، نوغای balšɨq، باشکير balsɨq، کرايم balčɨq، سالار palčɨx، کومايک balčɨq. . دا په عمده توګه د عثماني سترواکۍ د دورې په وخت کې کاریدله. په معاصره ترکي ژبه کې بالکان د «لرګی د غرونو ځنځیر» معنی لري.   <ref>Current Trends in Altaic Linguistics; [https://www.academia.edu/5693478/European%20Balkan%20s%20Turkic%20bal%20yk%20and%20the%20problem%20of%20their%20original%20meanings European Balkan(s), Turkic bal(yk) and the Problem of Their Original Meanings], Marek Stachowski, Jagiellonian University, p. 618.</ref><ref name="Todorova 1997 27">{{cite book|title=Imagining the Balkans|first=Maria N.|last=Todorova|publisher=Oxford University Press, Inc.|year=1997|location=New York|url=https://books.google.com/books?id=-EuFwLQhvYMC&pg=PA27|page=27|isbn=9780195087512}}</ref><ref name="oed">''Oxford English Dictionary'', 2013, [http://www.oed.com/view/Entry/14891 ''s.v.'']</ref><ref>Proto-Turkic '''''[https://starlingdb.org/cgi-bin/response.cgi?single=1&basename=%2fdata%2falt%2fturcet&text_number=1270&root=config *bal]''''' in, Babel - International Etymological Database Project</ref><ref name="Balkan.">{{cite encyclopedia|url=http://encarta.msn.com/dictionary_/balkan.html|title=Balkan|work=Encarta World English Dictionary|publisher=Microsoft Corporation|access-date=31 March 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20070110000315/http://encarta.msn.com/dictionary_/balkan.html|archive-date=10 January 2007|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite encyclopedia|encyclopedia=Büyük Türkçe Sözlük|title=balkan|publisher=Türk Dil Kurumu|url=http://www.tdkterim.gov.tr/bts/|quote=Sarp ve ormanlık sıradağ|language=tr|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110825034714/http://www.tdkterim.gov.tr/bts/|archive-date=25 August 2011}}</ref> === تاریخي نومونه او معنا === ==== کلاسيکي لرغونتيا او منځنۍ پېړۍ ==== له کلاسيکي لرغونتيا څخه تر منځنيو پېړيو پورې، د بالکان غرونه د سيمه ييزو «تراکيانو» له خوا د «هایموس» په نوم یادیدل. د یوناني افسانو له نظره، د تراکيانو پاچا «هیموس» د سزا په توګه د «زیوس» له خوا په غر بدل شوی و او دا غر د هغه په نوم پاتې شو. د یو برعکس نوم وړانديز هم شوی دی. «ډي. ډیچيف» په دې باور دی چې هایموس د «تراکي» ټکي «سایمون» (د غر څنډه) څخه اخیستل شوی. درېیمه شونتیا دا ده چې «هایموس» د یوناني ټکي «هایما» څخه اخیستل شوی چې معنی یی وینه ده. دغه افسانه د زیوس او د ټایفون بلا/دیو تر منځ د جګړې سره اړیکه لري. زیوس په تندر سره ټایفون ټپي کړ او د ټایفون وینه په دې غرونو وغورځیده، له کوم چې دې غرونو دا نوم خپل کړ.  <ref>{{cite web |year=1986 |title=Bulgaria |url=https://books.google.com/books?id=VDoQAQAAMAAJ&q=hemus+thracian+name |work=Hemus – a Thracian name |publisher=Indiana University |page=54}}</ref><ref>{{cite book|title=Balkan Studies|date=1986|url=https://books.google.com/books?id=UEJpAAAAMAAJ&q=thracian+sama+greek+haemus}}</ref><ref>{{cite book|last1=Decev|first1=D|title=Balkan Studies|date=1986|publisher=University of Michigan|url=https://books.google.com/books?id=UEJpAAAAMAAJ&q=thracian+sama+greek+haemus|access-date=20 June 2015}}</ref><ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/isbn_2900870232069|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/isbn_2900870232069/page/20 20]|quote=Haemus bloody zeus typhon.|title=Gods and Heroes of the Greeks: The Library of Apollodorus|publisher=Univ of Massachusetts Press|access-date=12 September 2014|isbn=978-0870232060|last1=Apollodorus|year=1976}}</ref> ==== د منځنيو پېړيو وروستی او عثماني پړاو ==== تر ټولو لومړی نوم د څوارلسمې پیړۍ په لومړیو کې په عرب نقشه کې ښکاري، په کومه کې چې د هایموس غرونو ته بالکان ویل شوي دي. لومړی ثابت شوی وخت چې په لوېديځ کې د بالکان نوم د بلغاريې د غرونو لړۍ لپاره کارول شوی دی په يو ليک کې و چې په ۱۴۹۰ز کال کې «پاپ انوسینټ ۵۳ » ته د یو ایټالوي بشرپال، لیکوال او ډیپلوماټ «Buonaccorsi Callimaco» له خوا استول شوی و. عثمانیانو دا نوم په لومړي ځل د ۱۵۶۵ز کال په یو سند کې استعمال کړی و. له دې مخکې په کوم بل مستند کې دې سیمې ته د اشارې په توګه دا کلمه نه ده کارول شوې، که څه هم نورې ترکي قبیلې په دې سیمه کې میشتې شوي یا ورڅخه تریدلې. په بلغاریه کې د دې کلمې د یو پخواني بلغاریایي ترکي اصل په اړه هم ادعا شته، په هر صورت دا یوه غیرعالمانه ادعا ده. دا کلمه د عثمانیانو له خوا په «رومیلیا» کې کارول شوې چې عمومي معنی یې غر دی، لکه په (''Kod̲j̲a-Balkan'')، (''Čatal-Balkan'') او (''Ungurus-Balkani̊'') کې، خو په ځانګړي ډول دا نوم د «هایموس» غر ته اخيستل کېدو. دا نوم تر اوسه په مرکزي اسیا کې د بالکان داګلري (بالکان غرونه) او د ترکمنستان د بالکان سیمې سره ساتل شوی دی. انګرېز سفر کوونکي «جان باکون ساوري موریټ» دا اصطلاح انګلیسي ادبیاتو ته د اتلسمې پیړۍ په وروستیو کې وروپیژندله او نورو لیکوالانو دا نوم د «اډریاټیک» او تور سمندرګي تر منځ په پراخه سیمه عملي کړ. د «بلکانس» مفهوم د الماني جغرافیه پوه «اګسټ زینیو« له خوا په ۱۸۰۸ کې جوړ شو، چا چې په تېروتنې سره د بالکان غرونه د سويل ختیځې اروپا یو غالب غرنی نظام ګڼلی و، کوم چې د «اډریاټیک» سیند څخه تور سمندرګي ته غځیدلي دي. د ۱۸۲۰ز لسیزې په اوږدو کې، «بالکان ته ترجيح ورکول شوه، که څه هم د هایموس سره په خوا کې تر اوسه د برتانوي سفر کوونکو په منځ کې یوه ځانګړې اصطلاح نه ده... د روسي سفر کوونکو په منځ کې کلاسیکي جغرافيايي نومونه کوم ځانګړی ثقل نه لري، بالکان غوره شوې اصطلاح وه). د ۱۸۰۰ز لسیزې وروستیو پورې چاپ شویو اروپایی کتابونو کې دا په المان کې د «ایلیرین» ټاپو یا «ایلیریسچي هالبینسیل» په نوم یادیږي.  <ref name="Dobrev 1989">{{cite book|title=Проиcхождение географического названия Балкан – Sixieme Congres international d'etudes du Sud-Est Europeen|language=fr|first=Ivan|last=Dobrev|publisher=Ed.de l'Académie bulgare des Sciences|year=1989|location=Sofia|url=https://books.google.com/books?id=jxYZnQEACAAJ}}</ref><ref>{{cite book|last=Todorova|first=Maria|author-link=Maria Todorova|title=[[Imagining the Balkans]]|page=22|publisher=Oxford University Press US|year=2009|isbn=978-0-19-538786-5}}</ref><ref>Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Editors: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill Online Reference Works.</ref><ref>{{cite journal|url=http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/balkan-SIM_1152?s.num=309&s.start=300|title=Balkan – Brill Reference|website=Brillonline.com|date=2012-04-24|last1=Inalcık|first1=Halil}}</ref><ref>{{cite web |title=Balkhan Mountains |url=http://land.worldcitydb.com/balkhan_mountains_3522246.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080228223148/http://land.worldcitydb.com/balkhan_mountains_3522246.html |archive-date=28 February 2008 |access-date=31 March 2008 |work=World Land Features Database |publisher=Land.WorldCityDB.com}}</ref><ref>{{cite web |last=Pavic |first=Silvia |date=22 November 2000 |title=Some Thoughts About The Balkans |url=http://geography.about.com/library/misc/ucbalkans.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080228230925/http://geography.about.com/library/misc/ucbalkans.htm |archive-date=28 February 2008 |access-date=31 March 2008 |publisher=About, Inc.}}</ref><ref name="Somek15">{{cite magazine|last=Somek|first=Petra|date=29 October 2015|title=Hrvatska nije na "zapadnom Balkanu"|trans-title=Croatia is not on "Western Balkans"|url=http://www.matica.hr/vijenac/565/hrvatska-nije-na-zapadnom-balkanu-24991/|language=hr|magazine=[[Vijenac]]|location=Zagreb|publisher=[[Matica hrvatska]]|access-date=31 December 2018}}</ref><ref name="Altić11">{{cite journal|last=Altić|first=Mirela Slukan|date=2011|title=Hrvatska kao zapadni Balkan – geografska stvarnost ili nametnuti identitet?|trans-title=Croatia as a Part of the Western Balkans – Geographical Reality or Enforced Identity?|language=hr|journal=Društvena Istraživanja|volume=20|issue=2|pages=401–413|doi=10.5559/di.20.2.06|doi-access=free}}</ref><ref name="DaskalovMishkova20172">{{cite book|author=Alexander Vezenkov|editor=Roumen Dontchev Daskalov, Tchavdar Marinov|title=Entangled Histories of the Balkans – Volume Four: Concepts, Approaches, and (Self-) Representations|chapter-url=https://books.google.com/books?id=R3cEDgAAQBAJ&pg=PA141|year=2017|publisher=Brill|isbn=978-90-04-33782-4|pages=115–256|chapter=Entangled Geographies of the Balkans: The Boundaries of the Region and the Limits of the Discipline}}</ref><ref>{{cite book|url=https://www.google.com/books/edition/Revolutions_Periode_oder_Geschichte_von/5RhYAAAAcAAJ|title=Illyrische Halbinsel|year=1851}}</ref><ref>Maria Todorova Gutgsell, ''Imagining the Balkans'' (Oxford University Press, 2009; {{ISBN|0-19-972838-0}}), p. 24.</ref> === په نولسمه او شلمه پېړۍ کې د معنا تکامل === د نولسمې پیړۍ ترنیمایي پورې دا اصطلاح په جغرافیایي ادب کې په عامه توګه نه کارول کیده، ځکه چې لا دمخه د «کارل ریټر» په څیر ساینس پوهانو خبرداری ورکړی و چې یواځې د بالکان د غرونو سويلي برخه د ټاپووزمې په توګه ګڼل کیدای شي او د "یوناني ټاپووزمې" په نوم نومول کیږي. نور نوميالي جغرافیه پوهان هر یو «هرمن واګنر، تیوبالډ فیسچر، ماریون نیوبیګین، البریټ پینک» د «زینیو» سره موافق نه وو، په داسې حال کې چې اتریشي دیپلومات «جوهان جورج وان هاهن» په ۱۸۶۹ز مکال کې د ورته سیمې لپاره د « ''Südostereuropäische Halbinsel'' » (سويل ختیځه اروپایي ټاپووزمه) اصطلاح وکاروله. بل لامل چې عموماً منل شوی نه دی دا و چې د هغه مهال اروپايي ترکيې ورته ځمکنۍ پراختيا درلوده. په هر حال، د برلین له کانګرس (۱۸۷۸) وروسته، د نوې اصطلاح لپاره سیاسي اړتيا وه او کرار کرار "بالکان" بیا راژوندۍ شوه، خو په نقشو کې، شمالي پوله له یونان پرته په سربیا او مونټینیګرو کې وه (دا یواځې د عثمانيانو له خوا د اروپا د اشغال شويو برخو ښکارندويي کوي)، په داسې حال کې چې د یوګوسلاویا په نقشو کې کروشیا او بوسنیا هم شامل دي. د بالکان ټاپووزمه اصطلاح د اروپايي ترکیې لپاره مترادفه وه چې د پخوانۍ عثماني سترواکۍ د ايالتونو سیاسي سرحدونه وو. <ref name="DaskalovMishkova20173">{{cite book|author=Alexander Vezenkov|editor=Roumen Dontchev Daskalov, Tchavdar Marinov|title=Entangled Histories of the Balkans – Volume Four: Concepts, Approaches, and (Self-) Representations|chapter-url=https://books.google.com/books?id=R3cEDgAAQBAJ&pg=PA141|year=2017|publisher=Brill|isbn=978-90-04-33782-4|pages=115–256|chapter=Entangled Geographies of the Balkans: The Boundaries of the Region and the Limits of the Discipline}}</ref><ref name="Altić112">{{cite journal|last=Altić|first=Mirela Slukan|date=2011|title=Hrvatska kao zapadni Balkan – geografska stvarnost ili nametnuti identitet?|trans-title=Croatia as a Part of the Western Balkans – Geographical Reality or Enforced Identity?|language=hr|journal=Društvena Istraživanja|volume=20|issue=2|pages=401–413|doi=10.5559/di.20.2.06|doi-access=free}}</ref><ref name="VezenkovIWM06">{{cite journal|last=Vezenkov|first=Alexander|date=2006|title=History against Geography: Should We Always Think of the Balkans As Part of Europe?|url=http://www.iwm.at/publications/5-junior-visiting-fellows-conferences/vol-xxi/alexander-vezenkov/|journal=Junior Visiting Fellows' Conferences|volume=XXI|issue=4|access-date=5 January 2018|archive-date=24 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171224123749/http://www.iwm.at/publications/5-junior-visiting-fellows-conferences/vol-xxi/alexander-vezenkov/|url-status=dead}}</ref> == سرچينې == [[وېشنيزه:بالکان]] [[وېشنيزه:د اروپا سيمې]] atl4mwuprsc3uny16xxnxgwsufi3q3q 0 17381 284384 212594 2022-08-14T10:41:21Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki فيوډالېزم د فيوډالي نظام په توګه هم پېژندل کېږي، چې د حقوقي، اقتصادي، فوځي او کلتوري دودونو هغه ټولګه وه، چې د ۹ او ۱۵ پېړيو تر ممنځ د منځنيو پېړيو اروپا کې وغوړېده. په پراخه کچه پېژندنې له مخې فيوډالېزم د هغو اړيکو شا او خوا د ټولنې د جوړښت يوه لاره وه، چې د خدمت يا کار په بدل کې د ځمکې له تر لاسه کولو څخه تر لاسه شوې وې. که څه هم دا له لاتيني “feodum” يا “feudum” يعنې فيس يا اجورې ‘fief’ ويوکو څخه اخېستل شوی دی، چې د منځنيو پېړيو پر مهال کارل کېدل، مګر د فيوډالېزم اصطلاح او هغه نظام چې فيوډالېزم تشرېح کوي، د هغو خلکو له لورې د يو رسمي سياسي نظام په توګه نه وو درک شوي، چې د منځنيو پېړيو پر مهال يې ژوند کاوه. د فرانکويس لوئيس ګانشوف (۱۹۴۴زکال) له لورې لرغونې پېژندنه د دوه اړخيزو حقوقي او فوځي مکلفيتونو يوه ټولګه بيانوي، چې د جنګيالي اشرافيت په منځ کې وه او د لاردانو (حاکمانو)، رعيت يا مريي او فيس يا اجورې د درې کليدي مفکورو شا او خوا يې بېرته تکامل وکړ. <ref>''feodum'' – see [https://books.google.com/books?id=KfgUAAAAYAAJ&pg=PA365 ''The Cyclopedic Dictionary of Law''], by Walter A. Shumaker, George Foster Longsdorf, pg. 365, 1901.</ref><ref name="ganshof">[[François Louis Ganshof]] (1944). ''Qu'est-ce que la féodalité''. Translated into English by [[Philip Grierson]] as ''Feudalism'', with a foreword by [[F. M. Stenton]], 1st ed.: New York and London, 1952; 2nd ed: 1961; 3rd ed.: 1976.</ref><ref>{{cite book|last=Noble|first=Thomas|title=The Foundations of Western Civilization|publisher=[[The Teaching Company]]|location=Chantilly, VA|year=2002|isbn=978-1565856370|url-access=registration|url=https://archive.org/details/foundationsofwes04nobl}}</ref> د فيوډالېزم يو څه پراخه پېژندنه لکه څرنګه چې ۱۹۳۹ز کال کې د مارک بلوچ له لورې روښانه شوې ده، د جنګيالي اشرافيت د مکلفيتونو تر څنګ د پاچاهۍ ټولو درې واړو رتبو يا طبقو مکلفيتونه رانغاړي، چې اشرافيت، روحانيت او بزګري پوړونه يا طبقې دي او ټول يې د شتمنۍ اصالت “manorialism” د يو نظام له مخې سره تړلي وو، چې همدې ته ځيني وختونه فيوډالي ټولنه وايي. په ۱۹۷۴ز کال کې «د يو جوړښت استبدادي نظام» تر سرليک لاندې د اليزابيت ای ار براون “Elizabeth A. R. Brown” او په ۱۹۹۴ زکال کې د «اجورې او رعيت» تر سرليک لاندې د سوسن ريمولدس د کتاب له خپرېدو راهيسې د منځنيو پېړيو د تاريخپوهانو په منځ کې په دې اړه پرله پسې بې پايلې بحث شته، چې ايا فيوډالېزم د منځنيو پېړيو ټولنې په اړه پوهېدنې لپاره يو ګټور جوړښت دی او که نه. {{refn|<ref name=ebo/><ref name=ebrown/><ref name=reynolds/><ref name=halsall/><ref name="auto">[https://web.archive.org/web/20080229034347/http://www.wku.edu/~rob.harbison/projects/Gfeudal.html "The Problem of Feudalism: An Historiographical Essay"], by Robert Harbison, 1996, [[Western Kentucky University]].</ref><ref>Charles West, ''[[Reframing the Feudal Revolution: Political and Social Transformation Between Marne and Moselle, c. 800–c. 1100]]'' (Cambridge: Cambridge University Press, 2013).</ref>}} == پېژندنه == لږ تر لږه د پوهانو په منځ کې د فيوډالېزم په عام ډول منل شوې معاصره پېژندنه نه شته. د فيوډال “feudal” صفت چې لږ تر لږه ۱۴۰۵ز کال کې کارول کېده او د فيوډالېزم ‘feudalism’ اسم چې اوسمهال زياتره وخت سياسي او تبليغاتي برخه کې کارول کېږي، په ۱۷۷۱ز کال کې اختراع شو چې له فرانسوي “''féodalité''” سره برابر يا موازي و. <ref name="ebo">[https://www.britannica.com/eb/article-9034150/feudalism "Feudalism"], by [[Elizabeth A. R. Brown]]. ''[[Encyclopædia Britannica Online]]''.</ref><ref name="halsall">[http://www.fordham.edu/halsall/sbook1i.html#Feudalism "Feudalism?"], by [[Paul Halsall]]. [[Internet Medieval Sourcebook]].</ref> د فرانکويس لويس ګانشوف (۱۹۴۴زکال) له لورې د يوې لرغونې پېژندنې له مخې فيوډالېزم د دوه اړخيزو حقوقي او فوځي مکلفيتونو يوه ټولګه بيانوي، چې د جنګيالي اشرافيت په منځ کې وه او د واکمنانو، رعيت او فيس يا اجورې د درې کليدي مفکورو شا او خوا يې له سره تکامل وکړ، که څه هم ګانشوف په خپله يادونه وکړه، چې د نوموړي چلند يوازې د ياد ويي په تنګ، تخنيکي او حقوقي درک پورې تړلی و. <ref name="ganshof2">[[François Louis Ganshof]] (1944). ''Qu'est-ce que la féodalité''. Translated into English by [[Philip Grierson]] as ''Feudalism'', with a foreword by [[F. M. Stenton]], 1st ed.: New York and London, 1952; 2nd ed: 1961; 3rd ed.: 1976.</ref> د يو څه پراخه پېژندنې له مخې لکه څرنګه چې د مارک بلوخ په «فيوډالي ټولنه» نومي کتاب (۱۹۳۹ز) کې بيان شوی دی، فیوډالېزم د جنګيالي اشرافيت د ملکفيتونو تر څنګ د پاچاهۍ د درې واړو ډلو يا طبقو مکلفيتونه رانغاړی، چې يادې ډلې اشراف، روحانيون او هغه خلک دي، چې د خپل کاري ځواک پر مټ يې ژوند وکړ او په خورا سيده يا مستقيم ډول يې بزګري بللی شو، چې د شتمنۍ اصالت د يو نظام له لورې راچاپېر شوې وه؛ دې نظم ته زياتره وخت د «فيوډالي ټولنې» په توګه يادېږي، چې د بلوخ کارونې ته غبرګون (انعکاس) ورکوي.<ref name="bloch">Bloch, Marc, ''Feudal Society.'' Tr. L.A. Manyon. Two volume. Chicago: University of Chicago Press, 1961 {{ISBN|0-226-05979-0}}</ref> د فيوډالېزم مفهوم له خپل اروپايي شاليد څخه د باندې زياتره وخت د ورته والي يا قياس له مخې ډېری وختونه د فيوډالي جاپان بحثونو کې او ځيني وختونو د منځنيو پېړيو په ايتوپيا کې د زاګوي کورنۍ په بحثونو کې کارول کېږی، چې ځينې فيوډالي ځانګړتياوې يې درلودې او کله کله يې نيمه فيوډال ګڼه. ځينو نور د فيوډالېزم قياس له يو څه لرې وخت څخه اخېستی دی او فيوډالېزم او د هغې نښې له ميلاد  څخه مخکې د ۷۷۱ – ۴۷۶ز کالونو د پسرلي او مني دورې پر مهال د چين، لرغوني مصر، پارتيين سترواکۍ، د هند نيمه لويه وچه کې فيوډالېزم او انتيبيليوم سوت او امريکايي سويل کې د جېم کرو قوانينو “Jim Crow laws” په څېر متنوع ځايونو ويني. <ref name="jessee1996">{{Cite web |last=Jessee |first=W. Scott |editor-last=Cowley |editor-first=Robert |editor2-last=Parker |editor2-first=Geoffrey |title=Feudalism |url=http://college.hmco.com/history/readerscomp/mil/html/mh_017900_feudalism.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20041112062036/http://college.hmco.com/history/readerscomp/mil/html/mh_017900_feudalism.htm |archive-date=2004-11-12 |website=Reader's Companion to Military History |publisher=Houghton Mifflin Company |publication-place=New York |publication-date=1996}}</ref><ref>{{cite web |title=Semifedual |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/semifeudal |access-date=October 8, 2019 |work=Webster's Dictionary |quote="having some characteristics of feudalism"}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=3mWv1Xgn9poC&q=semifeudal+japan&pg=PT71|title=Vietnam: A Global Studies Handbook|work=ABC-CLIO|author=L. SHelton Woods|date=2002|isbn=9781576074169|access-date=October 9, 2019}}</ref><ref name="jessee19962">{{Cite web |last=Jessee |first=W. Scott |editor-last=Cowley |editor-first=Robert |editor2-last=Parker |editor2-first=Geoffrey |title=Feudalism |url=http://college.hmco.com/history/readerscomp/mil/html/mh_017900_feudalism.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20041112062036/http://college.hmco.com/history/readerscomp/mil/html/mh_017900_feudalism.htm |archive-date=2004-11-12 |website=Reader's Companion to Military History |publisher=Houghton Mifflin Company |publication-place=New York |publication-date=1996}}</ref> د فيوډالېزم اصطلاح زياتره وخت په سپکونکي يا تحقيري ډول نالويديځو ټولنو کې هم کارول کېږي، چې هغه بنسټونه او کړه وړه يې چې د منځنيو پېړيو اروپا کې له شته هغوی سره ورته دي، په کې خپرېدونکي درک کېږي. ځيني تاريخپوهان او سياسي نظريات پوهان باور لري، چې د فيوډالېزم اصطلاح د کارونې د بېلابېلو لارو له مخې له ځانګړې معنا څخه بې برخې ده، چې همدا د دې لامل کېږي چې دوی يې د ټولنې د پوهېدنې لپاره د يوې ګټورې مفکورې په توګه نه مني.<ref name="ebo2">[https://www.britannica.com/eb/article-9034150/feudalism "Feudalism"], by [[Elizabeth A. R. Brown]]. ''[[Encyclopædia Britannica Online]]''.</ref><ref name="ebrown">{{cite journal|doi=10.2307/1869563|volume=79|issue=4|pages=1063–1088|last=Brown|first=Elizabeth A. R.|title=The Tyranny of a Construct: Feudalism and Historians of Medieval Europe|journal=The American Historical Review|date=October 1974|jstor=1869563}}</ref><ref>Cf. for example: {{Cite news|issn=0312-6315|last=McDonald|first=Hamish|title=Feudal Government Alive and Well in Tonga|work=Sydney Morning Herald|access-date=2008-09-07|date=2007-10-17|url=http://www.smh.com.au/news/world/feudal-government-alive-and-well-in-tonga/2007/10/16/1192300767418.html}}</ref> د يادې اصطلاح کارونه د پولېنډ او ليتوانيا په څېر د مرکزي او ختيځې اورپا د ځينو هېوادونو په برخه کې تر پوښتنې لاندې ده او پوهان په دې نظر دي، چې د يادو هېوادونو د منځنيو پېړيو سياسي او اقتصادي جوړښت له هغه څه سره ټول نه، مګر يو څه ورته والی لري، چې لويديځې اروپايي ټولنې يې په عمومي ډول د فيوډالي نظام په توګه څرګندوي. <ref>{{Cite journal|last=Dygo|first=Marian|date=2013|title=Czy istniał feudalizm w Europie Środkowo-Wschodniej w średniowieczu?|url=http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_12775_KH_2013_120_4_01|journal=Kwartalnik Historyczny|language=PL|volume=120|issue=4|page=667|doi=10.12775/KH.2013.120.4.01|issn=0023-5903|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Skwarczyński|first=P.|date=1956|title=The Problem of Feudalism in Poland up to the Beginning of the 16th Century|url=https://www.jstor.org/stable/4204744|journal=The Slavonic and East European Review|volume=34|issue=83|pages=292–310|jstor=4204744|issn=0037-6795}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Backus|first=Oswald P.|date=1962|title=The Problem of Feudalism in Lithuania, 1506-1548|url=https://www.jstor.org/stable/3000579|journal=Slavic Review|volume=21|issue=4|pages=639–659|doi=10.2307/3000579|jstor=3000579|issn=0037-6779}}</ref><ref>{{Cite book|last=Davies|first=Norman|url=https://books.google.com/books?id=b912JnKpYTkC&q=Poland+feudalism+davies&pg=PA420|title=God's Playground A History of Poland: Volume 1: The Origins to 1795|date=2005|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-925339-5|pages=165–166|language=en}}</ref> == اصطلاح == د فيوډال “feudal” اصطلاح ريښه له “Proto-Indo-European” ويي «''*péḱu''» څخه سرچينه اخلي، چې د «غواګانو» معنا لري او په نورو زياتو هندي او اروپايي ژبو کې ريښې لري. لکه: سانسکرت “pacu” چې د غواګانو معنا لري؛ لاتيني “pecus” د غواګانو او پيسو په معنا سره؛ لرغونې لوړه الماني fehu, fihu د غواګانو، ملکيت او پيسو په معناګانو سره؛ لرغونې فارسي fia؛ لرغونې ساکسون fehu او لرغونې انګليسي feoh, fioh, feo, fee. د “feudal” اصطلاح په لومړي ځل د ۱۷ پېړۍ فرانسوي حقوقي پوهن ليکونو (۱۶۱۴ز کال) کې وکارول شوه او انګليسي حقوقي پوهن ليکونو ته د صفت په توګه (لکه فيوډالي حکومت) راوژباړل شوه. <ref>{{cite dictionary|url=http://dictionary.reference.com/browse/feudal|title=Feudal (n.d.)|dictionary=[[Online Etymology Dictionary]]|access-date=September 16, 2007}}</ref><ref>{{cite book|title=The Civilization of the Middle Ages|url=https://archive.org/details/civilizationofmi00cant|url-access=registration|last=Cantor|first=Norman F.|author-link=Norman F. Cantor|year=1994|isbn=9780060170332}}</ref> په ۱۸ پېړۍ کې ادم سمېت چې د اقتصادي نظامونو د تشرېح کولو په لټه کې و، په ۱۱۷۶ز کال کې يې «د ملتونو شتمني» نومي کتاب کې يې په ګټور ډول د فيوډالي حکومت او فيوډالي نظام بڼې رامنځته (اختراع) کړې. د «فيوډالي نظام» عبارت په ۱۷۳۶ز کال کې د توماس مادوکس په “Baronia Anglica” نومي کتاب کې راڅرګند شو، چې د کتاب د ليکوال له مړينې (۱۷۲۷ز کال) څخه نهه کالونه وروسته خپور شو. په ۱۷۷۱ز کال کې جان وايتاکر “John Whitaker” په خپل «د مانچستر تاريخ» نومي کتاب کې په لومړي ځل د فيوډالېزم ويی او د فيوډالي هرم مفکوره وکارول. <ref name="cheyette">Fredric L. Cheyette. "FEUDALISM, EUROPEAN." in ''New Dictionary of the History Of Ideas'', Vol. 2, ed. Maryanne Cline Horowitz, Thomas Gale 2005, {{ISBN|0-684-31379-0}}. pp. 828–831</ref><ref name="earbrown160">Elizabeth A. R. Brown, [https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9781315582252-15/reflections-feudalism-thomas-madox-origins-feudal-system-england "Reflections on Feudalism: Thomas Madox and the Origins of the Feudal System in England,"] in ''Feud, Violence and Practice: Essays in Medieval Studies in Honor of Stephen D. White'', ed. Belle S. Tuten and Tracey L. Billado (Farnham, Surrey: Ashgate, 2010), 135-155 at 145-149.</ref><ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/historymanchest02whitgoog/page/n378/mode/2up?q=feudalifm <!-- archaic spelling /s/f -->|title=The History of Manchester: In Four Books|publisher=J. Murray|author=John Whitaker|author-link=John Whitaker (historian)|year=1773|page=359}}</ref> د “feudal” يا “feudal” اصطلاح د منځنيو پېړيو له لاتيني ويي “feodum” څخه اخېستل شوې ده. د فيوډم ريښه د ګڼو نظرياتو درلودلو له امله پېچلې ده، چې ځيني د الماني يا جرمنيک اصل وړانديز کوي، چې دا په خورا پراخه کچه منل شوی نظر دی، په داسې حال کې چې ځيني نور د عربی اصل وړانديز کوي. په پيل کې د منځنيو پېړيو د لاتيني اروپا سندونو کې د خدمت به بدل کې ورکړل شوې ځمکې ته (لاتيني) بينيفيسيم “beneficium” ويل کېده. وروسته د “feudum” يا “feodum” اصطلاح په سندونو کې د “beneficium” ځای نيول پيل کړل. د دې لومړنۍ ثابته شوې بېلګه له ۹۸۴ ز کال څخه ده، که څه هم يو څه زياتې لومړنۍ بڼې يې سل کالونه پخوا ليدل شوې وې. د فيوډم “feudum” ريښه او دا چې ولې يې د بينيفيسيم ځای ونيو، په ښه ډول نه دي روښانه، مګر په اړه يې ګڼې نظريې شته چې په لاندې ډول بيان شوي دي.: <ref name="lubetski2">Meir Lubetski (ed.). ''Boundaries of the ancient Near Eastern world: a tribute to Cyrus H. Gordon''. "Notices on Pe'ah, Fay' and Feudum" by Alauddin Samarrai. [https://books.google.com/books?id=dO4rbfA_WVIC&pg=PA248 Pg. 248–250], Continuum International Publishing Group, 1998.</ref> تر ټولو پراخه منل شوې نظريه په ۱۸۷۰ز کال کې د جوهان هيندرېک کاسپار کيرن “Johan Hendrik Caspar Kern” له لورې وړاندې شوې وه، چې د نورو له منځه يې ويليم ستبس او مارک بلوخ هم ملاتړ کاوه. کيرن ياد ويی له انګېرل شوې فرنګي ويي «''*fehu-ôd''» څخه تر لاسه کړ، چې *fehu” په کې د غواګانو او “-od” په کې د توکو معنا لري، چې په ټوله کې «د ارزښت د حرکت وړ څيز» معنا ورکوي. بلوخ څرګندوي چې د ۱۰ پېړۍ په پيل کې په پولي اصولو کې ځمکې ته ارزښت ورکول عام وو، مګر بايد د برابر ارزښت لکه وسلو، جامو، اسونو يا خوراکي توکو په څېر څيزونو سره يې بايد اداينه شوی وی. دا د “feos” په نوم پېژندل کېده او هغه اصطلاح ده، چې د پيسو پر ځای د کوم څيز ورکولو عمومي معنا يې خپله کړه. دا معنا وروسته په خپله د ځمکې برخه کې هم وکارول شوه، چې ځمکه په کې د ژمنتيا لپاره د اداينې په موخه (لکه رعيت ته) کارول کېده. په همدې ډول د ‘feos’ لرغوني ويوکي «د حرکت وړ ملکيت» معنا وار په وار “feus” ته بدله شوه، چې د بېخي سرچپه يعنې «د ځمکې ملکيت» معنا لري. دا هم وړانديز شوي دي، چې ياد ويی له ګوتيک “faihu” څخه سرچينه اخلي، چې د «ملکيت» او په ځانګړي ډول د «غواګانو» معنا لري. <ref>"fee, n.2." OED Online. Oxford University Press, June 2017. Web. August 18, 2017.</ref><ref>H. Kern, '[http://www.dbnl.org/tekst/_taa005187001_01/_taa005187001_01_0032.php Feodum]', ''De taal- en letterbode'', 1( 1870), pp. 189-201.</ref><ref name="lubetski">Meir Lubetski (ed.). ''Boundaries of the ancient Near Eastern world: a tribute to Cyrus H. Gordon''. "Notices on Pe'ah, Fay' and Feudum" by Alauddin Samarrai. [https://books.google.com/books?id=dO4rbfA_WVIC&pg=PA248 Pg. 248–250], Continuum International Publishing Group, 1998.</ref><ref name="bloch-ety1">Marc Bloch. ''Feudal Society'', Vol. 1, 1964. pp.165–66.</ref><ref name="bloch-ety2">Marc Bloch. ''Feudalism'', 1961, pg. 106.</ref><ref>[[William Stubbs]]. ''The Constitutional History of England'' (3 volumes), 2nd edition 1875–78, Vol. 1, pg. 251, n. 1</ref><ref>Encyclopædia Britannica, 9th.ed. vol. 9, p.119.</ref> == سرچينې == [[وېشنيزه:سياسي هڅوب]] bbjuxhm1axuci7oize3pxipqxsqbknh 0 22935 284324 284323 2022-08-13T12:21:59Z Af420 12804 wikitext text/x-wiki {{چارواکۍ | نوم =ھیبت الله آخوندزاده | افتخاري سرليک =شيخ الحدیث | انځور =هیبت الله اخوندزاده.jpg | ټول =هیبت الله آخوندزاده | څرګندونه = مولوي هیبت الله اخوندزاده سپينه [[لونګۍ]] پر سر. | لقب = شیخ صاحب |د زېږون نېټه ={{birth year and age|۱۹۶۶}} | زېږون ځای=[[پنجوايي ولسوالۍ]]، [[کندهار ولايت]]، [[افغانستان]] |تابعیت=افغان |مقام =امیر المؤمنین |د اولادو شمېر= | دنده=[[دوتنه:Flag of the Islamic Emirate of Afghanistan.svg |30px|]]&nbsp;[[د افغانستان امیر المؤمنین|د افغانستان اسلامي اماﺭت امیر المؤمنین]] |لومړی وزیر= [[ملا محمد حسن اخوند]] |لومړی مرستيال=[[ملا عبدالغني برادر]](لومړی)<br>[[مولوي عبدالسلام حنفي]] (دویم) | مخکينی=[[اشرف غني]]</br>(د ولسمشر په توګه) |ځایناستی= | د دندې پیل=١۵ اګست ۲۰٢١ | د دندې پای = | دنده١ =[[دوتنه:Flag of the Islamic Emirate of Afghanistan.svg|30px|]]&nbsp;[[د طالبانو اميرالمؤمنين|د وسله والو طالبانو اميرالمؤمنين]] | د دندې پیل١ =٢۵ می ۲۰۱۶ | د دندې پای١=١۵ اګست ۲۰٢١ |امیرالمؤمنین١= |مخکينی١=[[ملا اختر محمد منصور]] |ځایناستی١= |ولسمشر١= | دنده٢ = | د دندې پیل٢ = | د دندې پای٢ = |مخکينی٢= |ځایناستی٢= | ګوند =حزب اسلامي (خالص)(۱۹۷۹- ۱۹۹۳) | ويبپاڼه = |پلار=مولوی عبد الستار اخندزاده }} '''شیخ‌الحدیث مولوي ھیبت الله اخوندزاده''' د طالبانو د حکومت د نن ورځې تر ټولو لوی مشر دی، چي دافغنستان اسلامي امارت د [[د افغانستان امیر المؤمنین|امیر المؤمنین]] په توګه دنده ترسره کوي. ښاغلۍ اخوندزاده د [[ملا محمد عمر]] اخوند تر مړیني وروسته د نوي اعلان سوي مشر [[ملا اختر محمد منصور]] لومړی مرستیال ټاکل سوی ؤ. ملا ھیبت الله اخوندزاده د کندھار ولایت په پنجوایي ولسوالۍ کې زېږېدلی دی. {{وراشه|'''د نړۍ فرمایشونه نه منو، که اټوم بم هم را باندې وکاروي}} ==د پخواني امیر د کورنۍ وفاداري== د ملا ھیبت الله اخوندزاده سره د پخواني اميرالمؤمنين ملا محمد عمر مجاهد د کورنۍ هم خپله وفاداري ښوولې وه. ==د طالبان د مشر په توگه ټاکل کیدنه== د [[طالبان|طالبانو]] د مشرتابه غړو د [[ملا اختر محمد منصور]] شهادت تایید کړي، او ملا ھیبت الله اخوندزاده یې د خپل نوي مشر په توګه وټاکی.<ref>[http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2016/05/160525_k02-taliban-new-leader د طالبانو د نوی مشر ټاکیل کیدل]</ref> د افغانستان د اسلامی امارات رهبري شورا چې د گڼ شمیر علماء کرامو، د تفسیر او احادیثو د استادانو، متدینو سیاست پوهانو او جهادي تجربې د خاوندانو معتبره شوری ده د یوه مجلس په دائرولو سره چې د اهل الحل و العقد له شرعي اعتبار څخه برخمن و، وروسته له ژور فکر، تدبر او هر اړخیز دیني او جهادي مصلحت سنجولو یي ملا ھیبت الله اخوندزاده د اسلامی امارات د نوي رھبر په حیث د شوری د ټولو اعضاء په اتفاق تعین او د شرعي امیر په حیث یي ورسره بیعت وکړ، همدرارنگه ملا سراج الدین حقانی او ملا محمد عمر زوی ملا یعقوب یې د مرستیالانو په حیث تعین شول. ==د ملا رسول ډلې له خوا نه منل== په پاکستان کې د طالبانو د کوټې د شورا له لوري د ملا هبت الله اخوندزاده د مشرۍ له اعلانه څو ساعته وروسته د طالبانو یوې ډلې اعلان وکړ چې د هیبت الله مشري نه مني. د اسوشیتید پریس خبري اژانس د راپور له مخې د طالبانو په منځ کې د منصور اصلي مخالفې ډلې، چې مشري یې ملا محمد رسول اخوند کوي، د هبت الله مخالفت لا نه دی کړی خو رسول ته وفادارو ویلي چې د هبت الله مشري به ونه مني. دوی ویلي چې په پاکستان کې هبت الله د طالبانو د شورا له لوري په ازاد ډول نه دی غوره شوی. د هبت الله دا مخالفان د افغانستان په هرات ولایت کې نسبتاً زیات فعال دي او د منصور له پلویانو سره یې خونړۍ نښتې کړي دي. د رسول مرستیال ملا عبدالمنان نیازي وویل چې دوی به د هبت الله مشري په هماغو علتونو ونه مني چې د منصور مشري یې نه وه منلې. ده وویل:«هبت الله د پاکستان مېشتو او د پاکستان تر اغېز لاندې طالبانو د وړې ډلې له لوري ټاکل شوی دی. دوی په افغانستان کې نفوذ نه لري.» ملا عبدالمنان نیازي همداراز وویل:«له ملا اختر محمد منصور او ملا هبت الله سره زموږ ستونزه یو شی ده. موږ د اختر منصور دښمنان نه وو، له هغې طریقې سره مخالف وو چې نوموړی پرې وټاکل شو، او دا ده بیا دوی سره کښېناستل او یو بل یې وټاکه…. موږ به یې د نوي مشر په توگه ونه منو مگر دا چې ټول دیني عالمان او قومي مشران سره کښېني او نوی مشر وټاکي.» ویل کېږي چې هبت الله یو دیني عالم دی، زیات پېژندل شوی نه دی او کم کفایته دی. هغوی چې دی یې مخکې کړی دی غواړي چې اصلي واک د سراج الدین حقاني په لاس کې وي خو د دې لپاره چې حقاني په دې بدنام دی چې د پاکستان د پوځ او استخباراتو لپاره کار کوي، نوموړی یې مرستیال ټاکلی دی خو باور کېږي چې اصلي واک به په لاس کې لري. ==له روسیې د افغان جگړې کنټرولول== ملا عبدالمنان نیازی چې د افغانستان اسلامي امارت عالي شورا غړی او ویاند ځان معرفي کوي وایي چې، په افغانستان کۍ روانه جګړه چې هدف یې یوازې د مجاهدینو او افغان پوځ وژل دي د روسيې، ایران او پاکستان په ملاتړ ترسره کېږي او دغه هېوادونه د هبت الله د ډلې مالي ملاتړ کوي. تېره اونۍ نړیوالو رسنیو د طالبانو د مشر ملا هبت الله د لا درکه کېدو او روسیې ته د هغه د رسېدو په تړاو راپورونه ورکړل، خو په هرات کې د طالبانو جلا شوې ډله ادعا کوي، چې ملا هبت الله افغان جګړه له مسکوه رهبري کوي. د جلا شوې ډلې مرستیال ملا عبدالمنان نیازی وایي، په افغانستان کې روانه جګړه د روسیې، پاکستان او ایران په مالي ملاتړ پرمخ وړل کېږي او هدف یې د مجاهدینو او افغان پوځ ختمول دي. د طالبانو دغه جلا شوې ډله چې د هرات ولایت په څنډو کې نفوذ لري، دغلته یې د ملا هبت الله په مشرۍ وسله والو طالبانو سره څو ځل جګړې هم شوې دي. دغه طالب مشر له افغان حکومت سره د سولې خبرې هم ردوي او په وینا یې، تر هغو چې بهرنیان په افغانستان کې وي، سوله نه کوي. د طالبانو د جلا شوې ډلې دغه ادعا داسې مهال ده، چې تر اوسه په دې تړاو د ملا هیبت الله په مشرۍ طالبانو څه نه دي ویلي. {{سرچینه}} <ref>http://rohi.af/fullstory.php?id=49952 </ref> ==سرچینې== {{Reflist}} {{طالبان}} [[وېشنيزه:کندهاریان]] [[وېشنيزه:طالبان]] [[وېشنيزه:افغان طالبان]] [[وېشنيزه:افغان جنگسالاران]] [[وېشنيزه:مسلمان سياستمداران|ملا هبت الله اخوند]] [[وېشنيزه:پښتانه|ملا هبت الله اخوند]] [[وېشنيزه:سني مسلمانان|ملا هبت الله اخوند]] [[وېشنيزه:ملايان]] sop8rhkihdg6so8w7bbsau7p0m6vuhd 0 47317 284370 241513 2022-08-14T09:53:28Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | group = ''ارمنیان{{سخ}}Armenians{{سخ}}Հայեր Hayer'' | image = Flag of Armenia.svg | caption = | population = ۸ میلیون<ref>different sources: * {{cite book|last=Von Voss|first=Huberta|title=Portraits of Hope: Armenians in the Contemporary World|year=2007|publisher=Berghahn Books|location=New York|isbn=978-1-84545-257-5|page=xxv|quote=...there are some 8 million Armenians in the world...}} * {{cite book|last=Freedman|first=Jeri|title=The Armenian genocide|year=2008|publisher=Rosen Publishing Group|location=New York|isbn=978-1-4042-1825-3|page=52|quote=In contrast to its population of 3.2 million, approximately 8 million Armenians live in other countries of the world, including large communities in the United States and Russia.}} * {{cite book|title=Nations and Nationalism: A Global Historical Overview: A Global Historical Overview|year=2008|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, California|isbn=978-1-85109-908-5|author=Guntram H. Herb, David H. Kaplan|page=1705|quote=A nation of some 8 million people, about 3 million of whom live in the newly independent post-Soviet state, Armenians are constantly battling not to lose their distinct culture, identity and the newly established statehood.}} * {{cite book|title=Historical dictionary of the Russian Federation|year=2010|publisher=Scarecrow Press|location=Lanham, Maryland|isbn=978-0-8108-5475-8|author=Robert A. Saunders, Vlad Struko|page=50}} * {{cite book|last=Philander|first=S. George|title=Encyclopedia of global warming and climate change|year=2008|publisher=SAGE|location=Los Angeles|isbn=978-1-4129-5878-3|page=77|quote=An estimated 60 percent of the total 8 million Armenians worldwide live outside the country...}} * {{cite book|title=Historical dictionary of the Russian Federation|year=2010|publisher=Scarecrow Press|location=Lanham, Maryland|isbn=978-0-8108-7460-2|author=Robert A. Saunders, Vlad Strukov|page=51|quote=Worldwide, there are more than 8 million Armenians; 3.2 million reside in the Republic of Armenia.}}</ref> | region1 = {{ارمنستان}} | pop1 = ۳٬۱۴۵٬۳۵۴<ref name="2001census">{{cite web|url=http://docs.armstat.am/census/pdfs/51.pdf|title=2001 Armenian National Census: De Jure Population (Urban, Rural) by Age and Ethnicity|publisher=National Statistical Service of the Republic of Armenia|accessdate=5 January 2013}}</ref> | region2 = {{روسیه}} | pop2 = ۱٬۱۸۲٬۳۸۸<ref>{{Ru icon}} {{cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls|title=National makeup of the population of the Russian Federation ''(Национальный состав населения Российской Федерации)''|publisher=[[Russian Federal State Statistics Service]]|accessdate=5 January 2013}}</ref>–۲٬۹۰۰٬۰۰۰<ref>{{cite book|title=Historical dictionary of the Russian Federation|year=2010|publisher=Scarecrow Press|location=Lanham, Maryland|isbn=978-0-8108-5475-8|author=Robert A. Saunders, Vlad Struko|page=50}}</ref> | region3 = {{امریکا}} | pop3 = ۴۸۳٬۳۶۶<ref>{{cite web|title=Total ancestry categories tallied for people with one or more ancestry categories reported 2011 American Community Survey 1-Year Estimates|url=http://ia601608.us.archive.org/26/items/2011AmericanCommunitySurveyAncestry/2011Acs.pdf|publisher=United States Census Bureau|accessdate=22 December 2012}}</ref>–۱٬۵۰۰٬۰۰۰<ref>* {{cite web|url=http://www.anca.org/press_releases/press_releases.php?prid=1365|title=Barack Obama on the Importance of US-Armenia Relations|date=19 January 2008|publisher=[[Armenian National Committee of America]]|accessdate=24 July 2012}} * {{cite news|url=http://www.armenianweekly.com/2012/05/20/kim-kardashian-urges-support-for-telethon/|title=Kim Kardashian Urges Support for Telethon|date=20 May 2012|agency=''[[The Armenian Weekly]]''|accessdate=24 July 2012}} * {{cite news|last=Milliken|first=Mary|title=Armenian-American clout buys genocide breakthrough|url=http://www.reuters.com/article/2007/10/12/us-usa-armenians-idUSN1144509820071012|accessdate=5 December 2012|date=12 October 2007|agency=''[[رویټرز]]''}}</ref> | region4 = {{فرانسه}} | pop4 = ۲۵۰٬۰۰۰<ref name="Thon">{{cite book|last=Thon|first=Caroline|title=Armenians in Hamburg: an ethnographic exploration into the relationship between diaspora and success|year=2012|publisher=LIT Verlag Münster|location=Berlin|isbn=978-3-643-90226-9|page=25}}</ref>–۷۵۰٬۰۰۰<ref name="Taylor">{{cite book|last=Taylor|first=Tony|title=Denial: history betrayed|year=2008|publisher=Melbourne University Pub.|location=Carlton, Victoria|isbn=978-0-522-85482-4|page=4}}</ref> | region5 = {{ګرجستان (ابهام‌زدایی)}} <small>(excl. Abkhazia)</small> | pop5 = ۲۴۸٬۹۲۹<ref>{{cite web|url=http://www.statistics.ge/index_eng.htm|title=The State Department for Statistics of Georgia}}{{پیوند مرده|url=http://www.statistics.ge/index_eng.htm |date=March 2009}}, see {{Webarchive|url=http://www.statistics.ge/index_eng.htm|title=The State Department for Statistics of Georgia|date=20060616193947}}</ref> | region6 = {{سوریه}} | pop6 = ۱۵۰٬۰۰۰<ref>[http://www.armeniadiaspora.com/population.html ARMENIAN POPULATION IN THE WORLD]</ref> | region7 = {{هیواد-بیرغ|Nagorno-Karabakh}}<ref>The Nagorno Karabakh Republic is ''de facto'' independent and mainly integrated into Armenia, however, it is internationally recognized as ''de jure'' part of [[ آذربایجان|Azerbaijan]]</ref> | pop7 = ۱۳۷٬۳۸۰<ref>{{cite web|url=http://census.stat-nkr.am/nkr/5-1.pdf|title=De Jure Population (Urban, Rural) by Age and Ethnicity|accessdate=5 January 2013|author=National Statistical Service of Nagorno-Karabach Republic|format=PDF|archiveurl=//web.archive.org/web/20090305151151/http://census.stat-nkr.am/nkr/5-1.pdf|archivedate=5 March 2009| deadurl= no}}</ref> | region8 = {{ایران}} | pop8 = ۱۲۰٬۰۰۰<ref>{{Hy icon}} {{cite web|url=http://www.noravank.am/arm/issues/detail.php?ELEMENT_ID=2376|title=Իրանահայ համայնք. ճամպրուկային տրամադրություններ|trans_title=The Iranian-Armenian community|last=Vardanyan|first=Tamara|date=21 June 2007|publisher=[[Noravank Foundation]]|accessdate=5 January 2013}}</ref> | region9 = {{لبنان}} | pop9 = ۱۰۰٬۰۰۰<ref name="Gibney">{{cite book|last=Gibney|first=Matthew J.|title=Immigration and asylum: from 1900 to the present|year=2005|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, California|isbn=978-1-57607-796-2|page=13}}</ref> | region10 = {{اوکراین}} | pop10 = ۱۰۰٬۰۰۰<ref name="Ukraine 2001 Census">{{Citation|url=http://www.ukrcensus.gov.ua/eng/results/nationality_population/nationality_1/s5/?botton=cens_db&box=5.1W&k_t=00&p=20&rz=1_1&rz_b=2_1%20&n_page=2|title=The distribution of the population by nationality and mother tongue|year=2001|publisher=State Statistics Committee of Ukraine|publication-place=Kiev |accessdate=5 January 2013}}</ref> | region11 = {{ترکیه}} | pop11 = ۶۰٬۰۰۰<ref>{{cite news|title=Foreign Ministry: 89,000 minorities live in Turkey|url=http://www.todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action?load=detay&link=161291|newspaper=[[Today's Zaman]]|date=15 December 2008|accessdate=5 January 2013}}</ref> | region12 = {{کانادا}} | pop12 = ۵۵٬۷۴۰<ref>{{Citation|url=http://www12.statcan.gc.ca/nhs-enm/2011/dp-pd/dt-td/Rp-eng.cfm?LANG=E&APATH=3&DETAIL=0&DIM=0&FL=A&FREE=0&GC=0&GID=0&GK=0&GRP=0&PID=105396&PRID=0&PTYPE=105277&S=0&SHOWALL=0&SUB=0&Temporal=2013&THEME=95&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF=|title=Canada National Household Survey|year=2011|publisher=Statistics Canada|accessdate=20 August 2013}}. Of those, 31,075 reported single and 24,675 mixed Armenian ancestry.</ref> | region13 = {{آبخاز}}<ref>The Abkhazia Republic is ''de facto'' independent and mainly integrated into Russia, however, it is internationally recognized as ''de jure'' part of [[ګرجستان|Georgia]]</ref> | pop13 = ۴۱٬۸۶۴<ref>{{Ru icon}} {{cite news|title=В Абхазии объявили данные переписи населения |url=http://rus.delfi.lv/news/daily/abroad/v-abhazii-obyavili-dannye-perepisi-naseleniya.d?id=42015926|newspaper=[[Delfi (web portal)|Delfi]]|date=29 December 2011|accessdate=20 August 2013}}. (According to the 2011 census).</ref> | region14 = {{د چین منځ}}''see [[د ارمني وګړو وېش]] for other regions'' | languages = [[ارمني ژبه|ارمني]] | religions = '''†''' [[مسیحیت]]{{سخ}}predominantly [[حواری ارمني کلیسا]]{{سخ}}minorities: [[Armenian Catholic Church|Catholic]], [[Armenian Evangelical Church|Protestant]] | footnotes = }}'''ارمنیان''' (ارمني خلک/ارمني وګړي) په [[ارمني ژبه|ارمني]] հայեր) یوه ۱۱ یوولس میلیوني ټولنه ده چې ۳ میلیونه یې په [[ارمنستان]] او پاتی نور په نوره نړۍ کې میشت دي. ارمینیان  یوه قومي ډله ده چې د لوېدیځې اسیا په ارمینیایی لوړو سیمو کې ژوند کوي. ارمینیان د ارمینیا او بالفعل خپلواک «ارتسخ» عمده نفوس جوړوي. د بشپړ یا جزوي ارمینيايي نسب لرونکي شاوخوا پنځه میلیونه کډوال، له اوسنۍ ارمینیا څخه بهر ژوند کوي. اوسمهال د ارمینیايانو تر ټولو لوی نفوس په روسیه، متحده ایالاتو، فرانسه، جورجیا، ایران، المان، اوکراین، لبنان، برازیل او سوریه کې شته. له ایران او پخواني شوروي دولتونو پرته، د اوسمهال ارمينيايي کډوالي په بنسټيز ډول د ارمينيايي نسل وژنې پايله ده. <ref>{{cite web |title=Armenia: Ancient and premodern Armenia |url=https://www.britannica.com/place/Armenia/Administration-and-social-conditions#ref481320 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190426135102/https://www.britannica.com/place/Armenia/Administration-and-social-conditions#ref481320 |archive-date=26 April 2019 |access-date=17 July 2018 |website=[[Encyclopædia Britannica Online]] |publisher=[[Encyclopædia Britannica, Inc.]] |quote=The Armenians, an Indo-European people, first appear in history shortly after the end of the 7th century BCE[, d]riving some of the ancient population to the east of Mount Ararat [...]}}</ref><ref name="Hovannisian">[[Richard G. Hovannisian]], ''The Armenian people from ancient to modern times: the fifteenth century to the twentieth century'', Volume 2, p. 421, Palgrave Macmillan, 1997.</ref> ارمینیایی یوه اندو-اروپایی ژبه ده. دا ژبه د متقابل فهم دوه ویل شوې او لیکل شوې بڼې لري: ختیځه ارمینیایي چې اوسمهال په عمده توګه په ارمینیا، ارتسخ، ایران او پخواني شوروي جمهوریت کې ويونکي لري او لوېدیځه ارمینیایی چې په تاریخي لوېدیځه ارمینیا او د ارمینیایي نسل وژنې وروسته په لومړي سر کې په ارمینیایي کډوالو ټولنو کې کارول کیږي. ارمینیایي بې سارې الفبا توری په ۴۰۵ز کال کې د «میسروپ ماشټوټس» له خوا اختراع شو. <ref>{{Cite web |title=Armenian (people) &#124; Description, Culture, History, & Facts |url=https://www.britannica.com/topic/Armenian-people |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190426130529/https://www.britannica.com/topic/Armenian-people |archive-date=26 April 2019 |access-date=5 September 2018}}</ref> ډیری ارمینیايان د ارمینیایي «اپوستولیک» کلیسا پیروي کوي چې یوه غیر-چلسیډونین عیسوي کلیسا ده، کومه چې د نړۍ تر ټولو پخوانۍ ملي کلیسا هم ده. د عیسی له مړینې ډېر ژر وروسته د هغه د دوه عیسوي شاګردانو هر یو «سينټ تاډیس» او «سنټ بارتولومیو» د هڅو له امله په ارمینیا کې مسيحيت ډېر ژر خپور شو. د څلورمې پیړۍ په لومړیو کې، د ارمينيا سلطنت لومړنی دولت شو چې عیسویت یې د دولتي مذهب په توګه ومانه.  <ref name="HistofChrist">see {{Cite book|first=Adrian|last=Hastings|title=A World History of Christianity|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|page=289|year=2000|isbn=978-0-8028-4875-8}}</ref><ref name="ncccusa">{{cite web |title=Armenia first nation to adopt Christianity as a state religion |url=http://www.ncccusa.org/news/01news36a.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110106104636/http://www.ncccusa.org/news/01news36a.html |archive-date=6 January 2011 |access-date=2007-02-27}}</ref> == د نوم رېښې == ارمينيا ته د بهرنيانو له خوا د ورکړل شوي نوم لومړی اثبات په شا او خوا شپږمه مخزېږديزه پېړۍ کې شوی. د فارس ستر داریوس لومړي په خپل درې ژبې متن «بهیستون» کې چې تاريخ يې ۵۱۷ مخزېږديز کال ته رسېږي، «اوراشټو» (په بابليونين کې) ته د ارمینیا په توګه اشاره کړې. په یوناني کې «ارمینیوس» هم له شا اوخوا همدې وخت څخه ثابت شوی دی، شونې ده چې دا تر ټولو لرغونې حواله وي چې د «ميليټس» «هيکاټيس» (۴۷۶ مخزېږوديز) ته منسوبه يوه ټوټه ده. تر زېږد له مخه په شاوخوا ۴۰۱ز کال کې یوناني جنرال زینوفون چې په ځینو فارسي سفرونو کې یې دنده ترسره کوله، د ارمینیایی کلیوال ژوند او میلمه پالنې زیات اړخونه بیان کړي.  <ref>"{{lang|grc|Χαλύβοισι πρὸς νότον Ἀρμένιοι ὁμουρέουσι}} (The Armenians border on the [[Chalybes]] to the south)". {{Cite book|last=Chahin|first=Mark|title=The Kingdom of Armenia|publisher=[[Routledge]]|year=2001|location=London|pages=fr. 203|isbn=978-0-7007-1452-0}}</ref> ځینې د ارمینیا نوم ته د ژړو د لومړي پړاو دولت ارماني (ارمانوم، ارمي) یا د ژړو وروستي پړاو دولت ارم (شوپریا) سره اړيکه ورکوي. ارمیني، ارتیان د "ارم اوسیدونکي" یا "ارمین هیواد" لپاره د «شوپریا» سیمې ته اشاره کوي چې «وان» جهيل ته نږدې لوېدیځ ته پروت دی. شونې ده چې د «اراتیایي» متنونو آرم قبیله «یورومو» وي، چا چې په دولسمه مخزېږديزه پیړۍ کې له شمال څخه له خپلو متحدینو «موشکي» او «کاسکیانو» سره یو ځای پر اشوریا د یرغل هڅه کړې وه. «اورومو» په څرګند ډول «ساسون» ته څیرمه مېشت شول چې د «ارم» سیمو او  «ارمي» ته نیږدې ځمکو او داخلي «ارومو» ته یې خپل نوم ورکړ. د ارماني د پخواني ځای موقیعت د بحث موضوع ده. ځینو معاصرو څیړونکو دې ته په هماغه عامه سیمه کې ځای ورکړی، لکه «ارامي» چې د نوي «سمسات» سره نږدې ده او وړاندیز یی کړی چې دې سیمه کې لږ تر لږه تر يو بريده لومړي په اندو-اروپايي ژبه غږېدونکي خلک مېشت شوي دي. د ارماني او وروستيو ارمي-شوپريا تر منځ که چېرې اړيکې وي، نه دي مشخصې شوي. سربېره پر دې، له ارمينيايانو سره د دوی اړيکې بې پايلې دي، ځکه نه ده معلومه چې په دې سیمه کې په کومو ژبو خبرې کېدې.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=3WqaAAAAQBAJ&pg=PA42|title=Armenia Country Study Guide Volume 1 Strategic Information and Developments|author=Ibp Inc.|page=42|isbn=9781438773827|date=September 2013}}</ref><ref>Armen Petrosyan. ''The Indo-European and Ancient Near Eastern Sources of the Armenian Epic''. ''Journal of Indo-European Studies''. Institute for the Study of Man. 2002. pp. 166–167. [https://www.academia.edu/3656244/The_Indo_European_and_Ancient_Near_Eastern_Sources_of_the_Armenian_Epic_Washington_D_C_2002?auto=download]</ref><ref>Armen Petrosyan. ''The Indo-European and Ancient Near Eastern Sources of the Armenian Epic''. ''Journal of Indo-European Studies.'' Institute for the Study of Man. 2002. p. 184. [https://www.academia.edu/3656244/The_Indo_European_and_Ancient_Near_Eastern_Sources_of_the_Armenian_Epic_Washington_D_C_2002?auto=download]</ref><ref>{{cite journal|last=Kroonen|first=Guus; Gojko Barjamovic; Michaël Peyrot|title=Linguistic supplement to Damgaard et al. 2018: Early Indo-European languages, Anatolian, Tocharian and Indo-Iranian|date=9 May 2018|page=3|doi=10.5281/zenodo.1240524|url=https://zenodo.org/record/1240524|access-date=8 June 2019|journal=|archive-date=29 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190629152739/https://zenodo.org/record/1240524|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Archi|first=Alfonso|title=Egypt or Iran in the Ebla Texts?|journal=Orientalia|date=2016|volume=85|page=3|url=https://www.academia.edu/34915656|access-date=8 June 2019}}</ref> دا هم اټکل شوې چې د «ایرمینین» ځمکه (په مینني يا ورته نژدې موقعيت لری)، د کومې یادونه چې د مصري فرعون «درېیم تتموس» له خوا په ۱۴۴۶مخزېږديز کې شوې، شونې ده چې اشاره يې ارمينيا ته وي. ارمینیایان خپل ځان په «هي» يادوي. دا نوم په دودیزه توګه له «هیک» څخه اخیستل شوی چې د ارمینیایانو افسانوي سرپرست او د نوح کودی (د لمسي لمسی) دی، چا چې د «موسیس خوریناټسي» (د خورینا موسی) په باور د بابیلون پاچا «بیل» ته په ۲۴۹۲ مخزېږديز کې ماتې ورکړې وه او د «ارارات» په سیمه کې یې خپل ملت جوړ کړی و. سربېره پر دې دا هم اټکل شوی چې «هي»  نوم د متحد شوي «هیټیټي» مريي شويو دولتونو هایاسا-آزي (۱۶۰۰-۱۲۰۰ مخزېږديز) سره اړیکه لري، یا دا نوم له همدې څخه اخيستل شوی دی. بالاخره، شونې ده چې «هي» ټکی له پروټو اندو-اروپايي ژبې له « ''póti'' » (چې معنا يې ده پالونکی يا مالک) ټکي څخه اخستل شوی وي، يا له «''*h₂éyos''/''*áyos'' » (چې معنا يې ده فلز) څخه اخيستل شوی.. <ref>Razmik Panossian, The Armenians: From Kings And Priests to Merchants And Commissars, [[Columbia University Press]] (2006), {{ISBN|978-0-231-13926-7}}, p. 106.</ref><ref>Rafael Ishkhanyan, "Illustrated History of Armenia," Yerevan, 1989</ref><ref name="Bauer">Elisabeth Bauer. ''Armenia: Past and Present'' (1981), p. 49</ref><ref>{{cite journal|last=Petrosyan|first=Armen|title=Towards the Origins of the Armenian People: The Problem of Identification of the Proto-Armenians: A Critical Review (in English)|journal=Journal for the Society of Armenian Studies|date=2007|volume=16|page=30|url=https://www.academia.edu/3657764|access-date=6 June 2019|archive-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004180224/https://www.academia.edu/3657764/Towards_the_Origins_of_the_Armenian_People_The_Problem_of_Identification_of_the_Proto_Armenians_A_Critical_Review_in_English_|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|last=Martirosyan|first=Hrach|title=Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon|date=2010|publisher=Leiden: Brill|pages=382–385}}</ref> «خوریناټسي» لیکلي چې د «ارمینین» ټکی د «ارمیناک» یا «آرام» (د هایک د نسل) څخه سرچینه اخلي. «خوریناټسي» ارمینیا او ارمینیایانو ته د «هایک» په توګه اشاره کوي (د پورته ياد شوي سرپرست، هایک سره بايد ګډوډ نه کړای شي). == تاريخ == === اصليت === په داسې حال کې چې ارمینیایي ژبه د ايندو-اروپايي ژبې په توګه ډلبندي شوې، د اندو-اروپايي ژبې په پراخه کورنۍ کې د هغې ځای پر ځای کول د بحث موضوع ده. تر دې وروستیو پورې، پوهانو باور درلود چې ارمینیایان د یونان او لرغونې مقدونیې سره نږدې تړاو لري. «ایریک پی. هیمپ» د ۲۰۱۲ز کال د اندو-اروپایي کورنۍ په شجره کې د اندو-اروپایی ژبو په فرعي ډله کې ارمینیایان په "پونټیک اندو-اروپایي" (چې ګریکو-ارمنیایي یا هیلینو-ارمنیایي هم بلل کېږی) کې ځای پر ځای کړي دي. د ارمنيايي او یوناني ژبو د ګډ اصل لپاره دوه احتمالي توضیحات شته چې ځانګړې دوه اړخيزه اړيکه نه لري.<ref name="hamp">{{cite journal|last=Hamp|first=Eric P.|title=The Expansion of the Indo-European Languages: An Indo-Europeanist's Evolving View|journal=Sino-Platonic Papers|date=August 2013|volume=239|pages=8, 10, 13|url=http://sino-platonic.org/complete/spp239_indo_european_languages.pdf|access-date=8 February 2014|archive-date=2 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190802070158/http://sino-platonic.org/complete/spp239_indo_european_languages.pdf|url-status=live}}</ref> * د «هامپ» له نظره، د وړاندې شوی ګریکو-ارمینیایایی فرعي ډلې اصلي ټاټوبی د تور سمندر شمال ختیځ ساحل او د هغې د غاړې سیمې دي. نوموړی انګيري چې هغوی له هغه ځايه د قفقاز له لارې جنوب ختیځ ته کډوال شوي،  د ارمینیایانو د «بټومي» څخه وروسته پاتې کیدو سره په داسې حال کې چې مخکيني یونانیان د تور سمندر د سويلي ساحل په اوږدو کې لوېدیځ ته تللي.  <ref name="hamp" /> * لرغوني یوناني تاریخپوه هیروډوټس (د ۴۴۰ مخزېږديز په شا او خوا کې يې ليکل کړي) وړاندیز کړی چې ارمينیايان له «فریګیا» کډوال شوي، هغه سیمه چې د اوسپنې عصر په اوږدو کې د لویدیځ او مرکزي اناتولیا ډیره برخه پکې شامله وه: «ارمينیايان د فریګیانو په څیر په هر څه سمبال وو، د فریګین نيواکګر وو» (۷.۷۳)(''Ἀρμένιοι δὲ κατά περ Φρύγες ἐσεσάχατο, ἐόντες Φρυγῶν ἄποικοι.''). دا جمله د وروستیو پوهانو له خوا داسې تشریح شوی چې ارمینیایانو یوه ژبه ویله، کومه چې د فریګین څخه اخیستل شوې او يوه اندو-اروپایي ژبه وه چې بشپړه نه ده تاييد شوې. په هرصورت، دا اند بې باوره ګرځول شوی. لرغوني یوناني لیکوالان په دې باور دي چې فریګیان په بالکان کې، د مقدونیې سره په یوه سیمه کې پیدا شوي، له کومه ځايه چې دوی د ژيړو د عصر د سقوط پر مهال اناتولیا ته کډوال شوي و. دې باور وروسته پوهانو ته دا نظریه ورکړه چې ارمینیایان هم په بالکان کې پیدا شوي دي. په هرحال، په بالکان کې د ارمینیا اصل، که څه هم یو ځل په پراخه کچه منل شوی و، په وروستیو کلونو کې په زماني جدول کې د ټکر او د جنیټیک او لرغون پېژندنې شواهدو نيشتوالي له امله د زیاتې پلټنې سره مخ شوی. د دې نظر تاييد د ارمینیا د لرغونو تاریخي حسابونو او افسانو له خوا کیږي چې ګوندې ارمینیایان د سويلي قفقاز اصلي اوسیدونکي دي، کوم چې د «ارارات» میدان د ارمني کلتور د زانګو په توګه بولي، تر څنګ يې اوسنۍ جینیتیکي څیړنې له دې نظريې ملاتړ کوي. په حقیقت کې، ځینو پوهانو وړاندیز کړی چې فریګیان او/یا په ښکاره ډول اړوند «مشکي» خلک په اصل کې د ارمینیا څخه و او لوېدیځ ته تللي و.<ref>James P.T. Clackson (2008). "Classical Armenian."''The Ancient Languages of Asia Minor.'' Cambridge University Press. p. 124</ref><ref>Bartomeu Obrador-Cursach. "On the place of Phrygian among the Indo-European languages." Journal of Language Relationship. 2019. p. 240. https://www.jolr.ru/files/(271)jlr2019-17-3-4(233-245).pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210324071401/https://www.jolr.ru/files/%28271%29jlr2019-17-3-4%28233-245%29.pdf|date=24 March 2021}}</ref><ref>{{cite book|author1=Armen Petrosyan|title=The Problem Of Identification Of The Proto-Armenians: A Critical Review|url=https://www.academia.edu/3657764|access-date=23 November 2018|date=January 1, 2007|publisher=Society For Armenian Studies|pages=49–54|archive-date=4 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004180224/https://www.academia.edu/3657764/Towards_the_Origins_of_the_Armenian_People_The_Problem_of_Identification_of_the_Proto_Armenians_A_Critical_Review_in_English_|url-status=live}}</ref><ref name="Martirosyan">{{cite web |last=Martirosyan |first=Hrach |date=2014 |title=Origins and Historical Development of the Armenian Language |url=https://ling.hse.ru/data/2014/09/01/1313574129/Hrach%20Martirosyan%20-%20Handout.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190804193154/https://ling.hse.ru/data/2014/09/01/1313574129/Hrach%20Martirosyan%20-%20Handout.pdf |archive-date=4 August 2019 |access-date=5 August 2019 |publisher=Leiden University |pages=1–23 |journal=}}</ref><ref>{{Cite web |title=''The Mushki Problem Reconsidered'' |url=http://smea.isma.cnr.it/wp-content/uploads/2016/02/Kossian_The-Mushki-problem-Reconsidered.pdf%7Clast%3DKossian%7Cfirst%3DAram |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200828192604/http://smea.isma.cnr.it/wp-content/uploads/2016/02/Kossian_The-Mushki-problem-Reconsidered.pdf%7Clast=Kossian%7Cfirst=Aram/ |archive-date=28 August 2020 |access-date=24 March 2021}}</ref> [[دوتنه:ArmenianDiaspora.png|ټومبل|350px|چپ|]] د ارمني وګړو وېش. ==تاریخ== ==انځورونه== سرچينې sx8rhmbb1c4jjmban5nh5mp4n9x5k3e 0 58504 284331 283770 2022-08-14T03:22:25Z 1.43.141.161 Removed redirect to [[والټ ډيسني شرکت]] wikitext text/x-wiki REDIRECT [[والټ ډيسني شرکت]] l642g2f154g6s4c79tf27bzcruqq8kq 284332 284331 2022-08-14T03:22:56Z 1.43.141.161 [[والټ ډيسني شرکت]] ته وروگرځېده wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[والټ ډيسني شرکت]] 0wjxfxtj8qu61cis6ymtpwxr70yfmxg 0 58786 284376 275240 2022-08-14T10:03:44Z 2400:ADC1:48A:9B00:EC09:5D9A:3C73:BF5 wikitext text/x-wiki {{Infobox planet|name=گانیمد|axial_tilt=0–0.33°<ref name="Bills2005" />|volume={{val|7.66|e=10|u=کیلومتر3}} (0.0704 Earths)<ref name="volumecomment" group=lower-alpha />|mass={{val|1.4819|e=23|u=kg}} (0.025 Earths)<ref name="Showman1999" />|density={{val|1.936|ul=g/cm3}}<ref name="Showman1999" />|surface_grav={{val|1.428|ul=m/s2}} (0.146 ''[[g-force|g]]'')<ref name="surfacegravitycomment" group=lower-alpha />|moment_of_inertia_factor={{val|0.3115|0.0028}}<ref name="Schubert2004">{{cite book|last1=Schubert|first1=G.|last2=Anderson|first2=J. D.|last3= Spohn|first3= T.|last4= McKinnon|first4=W. B.|editor1-last= Bagenal| editor1-first= F.| editor2-last= Dowling| editor2-first= T. E.| editor3-last= McKinnon| editor3-first= W. B.|title=Jupiter : the planet, satellites, and magnetosphere|chapter= Interior composition, structure and dynamics of the Galilean satellites|date= 2004|publisher= Cambridge University Press|location=New York|url= https://books.google.com/books?id=aMERHqj9ivcC&printsec=frontcover|chapter-url = https://books.google.com/books?id=aMERHqj9ivcC&pg=PA281|isbn= 978-0521035453|pages= 281–306|oclc= 54081598}}</ref>|escape_velocity={{val|2.741|u=کیلومتر/s}}<ref name="escapevelocitycomment" group=lower-alpha />|rotation=[[synchronous rotation|synchronous]]|albedo={{val|0.43|0.02}}<ref name="jplfact" />|mean_radius={{val|2634.1|0.3|u=کیلومتر}} (0.413 Earths)<ref name="Showman1999" />|magnitude=4.61 ([[opposition (astronomy)|opposition]])<ref name="jplfact" /><br />4.38 (in 1951)<ref name="horizons" />|temp_name1=K|max_temp_1=152<ref name="Orton1996" />|mean_temp_1=110<ref name="Delitsky1998" />|min_temp_1=70<ref name="Delitsky1998" />|atmosphere=yes|surface_pressure=0.2–1.2 µPa<ref name="Hall1998" />|surface_area={{val|8.72|e=7|u=کیلومتر2}} (0.171 Earths)<ref name="surfaceareacomment" group=lower-alpha />|group=[[Galilean moon]]|alt_names=Jupiter III|discoverer=[[گالیلئو گالیله]]|pronounced={{IPAc-en|ˈ|ɡ|æ|n|ᵻ|m|iː|d}}<ref>{{OED|Ganymede}}<br>{{MW|Ganymede}}</ref>|adjectives=Ganymedian,<ref>Quinn Passey & E.M. Shoemaker (1982) "Craters on Ganymede and Callisto", in David Morrison, ed., ''Satellites of Jupiter'', vol. 3, International Astronomical Union, pp 385–386, 411</ref><br>Ganymedean<ref>''Journal of Geophysical Research,'' v. 95 (1990)</ref><ref>E.M. Shoemaker et al. (1982) "Geology of Ganymede", in David Morrison, ed., ''Satellites of Jupiter'', vol. 3, International Astronomical Union, pp 464, 482, 496</ref> {{IPAc-en|ɡ|æ|n|ᵻ|ˈ|m|iː|d|i|ə|n}}|named_after=[[Ganymede (mythology)|Γανυμήδης]] ''Ganymēdēs''|image=Ganymede g1 true-edit1.jpg|image_alt=True-color image taken by the ''Galileo'' orbiter|caption=سطح گانیمد|bgcolour=#a0ffa0|discovered=۷ ژانویه ۱۶۱۰|satellite_of=[[سیاره مشتری|مشتری]]|semimajor={{val|1070400|u=کیلومتر}}<ref name="orbit" />|eccentricity={{val|0.0013}}<ref name="orbit" />|periapsis={{val|1069200|u=کیلومتر}}<ref name="periapsiscomment" group=lower-alpha />|apoapsis={{val|1071600|u=کیلومتر}}<ref name="apoapsiscomment" group=lower-alpha />|period={{val|7.15455296|ul=d}}<ref name="orbit" />|avg_speed=۱۰٫۸۸۰ کیلومتر در ثانیه|inclination=۲٫۲۱۴° (به [[دایرةالبروج]])<br />۰٫۲۰° (به استوای مشتری)<ref name="orbit" />|atmosphere_composition=[[اکسیژن]]<ref name="Hall1998" />}} '''ګانميډ''' (انګليسي: Ganymede) د [[مشتري]] او [[لمريز غونډال|شمسي نظام]] تر ټولو لويه سپوږمۍ ده چې په کابو 7.155 ورځو کې پر مشتري راڅرخي. دا سپوږمۍ چې له مشتري څخه کابو 1,070,400 کيلوميټره واټن لري [= يعنې د واټن له مخې مشتري ته اوومه نيژدې سپوږمۍ ده] د [[ګالیلیو ګالیله|ګلېليو ګلېلي Galileo Galilei]] په نامه ايتالوي ستورپوه په 1610 کې کشف کړه. ګانميډ کابو 5,262 کيلوميټره قطر او کروي شکل لري. ګانميډ په يوناني اساطيرو کې د اسمان او تالندې د خدای زيوس Zeus ساقي و. mn7n3yncdiu4axofbmk9nfnta4h6abt 3 59863 284329 277376 2022-08-13T22:17:27Z Vincent Vega 26822 Vincent Vega د [[د کارن خبرې اترې:A09090091]] مخ [[د کارن خبرې اترې:A09]] ته ولېږداوه: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/A09090091|A09090091]]" to "[[Special:CentralAuth/A09|A09]]" wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=A09090091}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۱:۱۰, ۱۹ فبروري ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) 7bq6uc0e28hrlv1c6ipmx0t12st9m92 0 62651 284363 284267 2022-08-14T09:26:03Z عثمان منصور انصاري 200 نیمګړي معلومات او نومورکی شخص! wikitext text/x-wiki {{ړنگول}} سعد اللہ نورزئ داھغہ دروس دہ مقاومت وخت کی یی خپل مبارزہ در آخری پوری وکڑل آخر دا دروس شکیلاک ختم شو آؤ بیا یی پہ ھیواد کی خپل عادی ژوند کاوہ آؤ بل آخرہ چی دہ کابل سہ سفر درلود دخپل کورنئ پہ لور ھم دا وو چی دہ موٹر ٹکر کیدو لہ وجی پہ شہادت و رسیدی اللہ جل جلا لہُ دی جنت کی د ھیواد ٹولو شہیدانو سرہ لوئ مقام ور پہ برخہ کی امین یارب العالمین o2f1enzhhh895o52fm04gn49rmgpzya 0 63540 284360 284315 2022-08-14T09:18:49Z عثمان منصور انصاري 200 عثمان منصور انصاري د [[TheAfghantimes]] مخ [[افغان ټایمز]] ته ولېږداوه wikitext text/x-wiki '''افغان ټايمز'''( په [[انګلیسي]] کې '''The Afghan Times''') د [[افغانستان]] يوه انلاين خبري [[رسنۍ]] ده، چې په لومړي ځل د ۲۰۲۲ کال د اګست میاشت په لومړۍ نېټه یې په بشپړه توګه په فعاليت پيل وکړ تر څو د [[افغانستان]] بېلابېل واقعيتونه د څېړنې او راپور ورکولو له لارې له مثبت ليد څخه منعکس کړي. [۱] د افغان ټایمز بنسټ د [[افغانستان]] ځوان [[خبريال|خبریال]] [[سعید الله صافی|سعیدالله صافي]] له لوري کېښودل شو چې یو شمېر نور ځوان خبریالان ورسره د یادې رسنۍ چارې پر مخ وړي. نورې پاڼې: • [[افغان ټایمز ورزش]] • [[افغان ټایمز ښځې]] {| class="wikitable" ! colspan="2" |د افغان ټایمز |- !ډاېريکټر |سعیدالله صافی |- !ژبې |پښتو |- ! colspan="2" |تولید |- !وړاندي کونکي |عیسی څرګند |- !لاس وهونکي |سلما نیازۍ |- !موقعیت |کابل، افغانستان |- ! colspan="2" |نشر کونکي |- | colspan="2" |اګست لومړۍ، ۲۰۲۲ |} == څېړنیزه خبریالي == '''افغان ټايمز''' وړانديز کوي، چې دغه [[رسنۍ]] [[څېړنه|څېړنې]] کوي او د مسلکي کسانو يوه ډله لري، چې د کيفي او کميتي څېړنيزو پروژو او همدارنګه د [[مقاله|مقالو]] ليکلو کې همکاري کوي. == د افغان ټایمز ارزښتونه == '''ماموریت:''' د هیوادوالو د ښکیلتیا، خبرتیا او الهام ورکولو په وخت کې د افغانستان په متنوع واقعیتونو ټینګار کول. '''لید:''' انلاین رسنیو کې نوښت او د [[افغان]] اتباعو نوی نسل ځواکمنول. == افغان ټایمز په ټولنیزو رسنیو کې == افغان ټایمز په ټولنیزو رسنیو کې پیاوړی حضور لري، اوس مهال یوه فیسبوک پاڼه، یوه انسټاګرام پاڼه، او درې ټویټر حسابونه لري، چې بېلابېلو برخو ته ځانګړي شوي دي؛ ۱. د افغان ټایمر ټویټر پاڼه ۲. د افغان ټایمز ورزشي برخې ټویټر پاڼه او د افغان ټایمز د ښځو برخې ټویټر پاڼه == سرچینې == ۱. [https://www.whois.com/whois/theafghantimes.com د افغان ټایمز د ډومین ثبت نېټه] ۲. [https://theafghantimes.com/about-us/ د افغان ټایمز په اړه] ۳. [https://theafghantimes.com/ د افغان ټایمز کور پاڼه] ۴. [https://theafghantimes.com/category/%d8%a7%d9%81%d8%ba%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86/ د افغان ټایمز د افغانستان د خبرونو برخه] ۵. [https://theafghantimes.com/category/%d8%b3%db%8c%d9%85%d9%87-%d8%a7%d9%88-%d9%86%da%93%db%8d/ د افغان ټایمز د سیمې او نړۍ د خبرونو برخه] ۶. [https://theafghantimes.com/category/%d9%84%d9%88%d8%a8%db%90/ د افغان ټایمز د ورزشي خبرونو برخه] 9o3zr9g7wjp46cascgge6w99zhzmzdb 3 63546 284325 2022-08-13T18:44:24Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Usama0070}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۸:۴۴, ۱۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) rrhxtnn557g31r80uetfjjln6fvdppk 3 63547 284326 2022-08-13T19:58:27Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Irfan Khplawak}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۹:۵۸, ۱۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) 462hiqtxwyrf6kuoj3ssex8mlrvaxne 284327 284326 2022-08-13T20:03:30Z Irfan Khplawak 28077 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|real Irfan Pathan=|name=Irfan Khplawak}} -- <span style="font-family: shenwari MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۹:۵۸, ۱۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) hpwyf7yjyao52q4jvav7f387tkuqajj 284328 284327 2022-08-13T20:09:48Z Irfan Khplawak 28077 /* روان ژوند */ نوې برخه wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|real Irfan Pathan=|name=Irfan Khplawak}} -- <span style="font-family: shenwari MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۹:۵۸, ۱۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) == روان ژوند == محمد عرفان خان شینواری د نورالله خان زوی او مرحوم حاجی عبدالکریم خان لمسی چی د ننگرهار ولایت ده شینوارو ولسولی کی زیژیدلی دی . عرفان خان ده ۲۰۲۱ د جولایی ده ۱۳ له مکتب نه فارغ شو . عرفان ده ۲۰۱۷ کال کی د پخو عملیات وکه . عرفان خان یو هوشیار او با استعداد هلک دی. [[کارن:Irfan Khplawak|Irfan Khplawak]] ([[د کارن خبرې اترې:Irfan Khplawak|خبرې اترې]]) ۲۰:۰۹, ۱۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) ncc7rzieng6ry3uhjfvfv3sx8mvg693 284359 284328 2022-08-14T09:15:03Z عثمان منصور انصاري 200 /* ښه راغلی درته وایو! */ نوې برخه wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|real Irfan Pathan=|name=Irfan Khplawak}} -- <span style="font-family: shenwari MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۹:۵۸, ۱۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) == روان ژوند == محمد عرفان خان شینواری د نورالله خان زوی او مرحوم حاجی عبدالکریم خان لمسی چی د ننگرهار ولایت ده شینوارو ولسولی کی زیژیدلی دی . عرفان خان ده ۲۰۲۱ د جولایی ده ۱۳ له مکتب نه فارغ شو . عرفان ده ۲۰۱۷ کال کی د پخو عملیات وکه . عرفان خان یو هوشیار او با استعداد هلک دی. [[کارن:Irfan Khplawak|Irfan Khplawak]] ([[د کارن خبرې اترې:Irfan Khplawak|خبرې اترې]]) ۲۰:۰۹, ۱۳ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) == ښه راغلی درته وایو! == عرفان الله خپلواک ته د پښتو ویکي نوي ګډونوال په توګه ښه راغلی وایو. الله دې وکړي چې دلته د پښتو ژبې د پرمختګ لپاره خپلې هڅې لا پسې ګړندئ کړئ. په ویکیپيډیا کې د لیکنو خپرولو کې که څه ستونزه وه نو موږ مو لاسنیوی کولای شو. درنښت [[کارن:عثمان منصور انصاري|عثمان منصور انصاري]] ([[د کارن خبرې اترې:عثمان منصور انصاري|خبرې اترې]]) ۰۹:۱۵, ۱۴ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) su0139i4eudhi27bm1whfjc641z2h7h 3 63548 284330 2022-08-13T22:17:27Z Vincent Vega 26822 Vincent Vega د [[د کارن خبرې اترې:A09090091]] مخ [[د کارن خبرې اترې:A09]] ته ولېږداوه: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/A09090091|A09090091]]" to "[[Special:CentralAuth/A09|A09]]" wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:A09]] rx9x8lzl6npzpea23gpea01lmhxwwym 0 63549 284333 2022-08-14T03:46:06Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34263720|ماچو پیچو]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات میراث جهانی یونسکو با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند|منطقهماچو پیچو]] {{د يونسکو نړيوالو کلتوري ميراثونو مالومات بکس|نوم=موچو بيجو}} '''ماچو پچو''' یا '''ماچو''' پيکچو په [[اسپيانيايي ژبه]]Machu Picchu کې ليکل کيږي په پیرو کې یو ښار چې د پالېش شوو ډبرو دېوالونو سره د کلاسیک [[اینکایان|اينکايانو]] معمارۍ سره سم جوړ شوی. د دې کمپلیکس لومړۍ ودانۍ انټیوتانا ده چې، د لمر معبد، چې د ماچو پيچو په یوه سیمه کې د 3 کړکیو سره یوه خونه ده چې [[لرغونپوهنه|لرغونپوهان]] یې سپیڅلې سیمه بولي. په ٢٠٠٣ کال کې په دغه لرغوني ښار کې د [[گرځندويي|سيلانيانو]] شمېر ٤٠٠ زره تنه و. د 2007 کال په سپتمبر کې، [[پیرو]] او ییل پوهنتون د شلمې پېړۍ په لومړیو کې د هیرام بینګم III سره د يو تړون له مخې توافق ته ورسېدل چې د ماچو پيچو څخه وړل شويو اثارو بېرته راستنولو لپاره به په ګډه هڅه کوي. == تاریخ == [[دوتنه:Intihuatana_Solar_Clock.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Intihuatana_Solar_Clock.jpg/220px-Intihuatana_Solar_Clock.jpg|کيڼ|بټنوک| اين تيهواتانا داسې <bdi><span data-ve-ignore="true" lang="en" title="متن به زبان انگلیسی">Intihuatanais</span></bdi>انګیرل کیږي چې یو ستورپوهنې ساعت وي چې د اينکا له خوا ډیزاین او جوړ شوی.]] [[دوتنه:Machupicchu_hb10.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Machupicchu_hb10.jpg/220px-Machupicchu_hb10.jpg|بټنوک| په 1912 کې د ماچو پيچو ښار یو لید]] ماچو پچو د 1450 په شاوخوا کې [[اینکایان|د اينکا امپراتورۍ]] په لوړو کې جوړ شوی و. دا ښار شاوخوا 100 کاله د هسپانوي امپراتورۍ له بریا وروسته پرېښودل شو. دا کلا د انکا د پلازمینې [[کوسکو|کاسکو]] څخه 50 میل (80 کیلومتره) کې موقعیت لري، او له همدې امله دا د انکا د نورو ښارونو په څیر هیڅکله موندل شوی یا ویجاړ شوی نه دی. د پیړیو په اوږدو کې، د دې کمپلیکس شاوخوا ځنګلونو وده کړې او پوښلی، او له همدې امله دا د لید څخه پټ پاتې شوی او یوازې یو څو خلک یې د شتون په اړه پوهیږي. د ۱۹۱۱ کال د [[24 جولای|جولای په ۲۴ مه]] ، ماچو پچو د ییل پوهنتون په یوه لیکچر کی د امریکایی [[پېښليک|تاریخپوه]] هیرام بینګم دریم لخوا غربی نړۍ ته ور وپیژندل شو. هغه هلته د ځایی خلکو لخوا د لارښوونې لخوا رهبري کیده چې کله ناکله سایټ څخه لیدنه کوي. بینګم د لرغونپوهنې مطالعات ترسره کړل او په سایټ کې یې خپله څیړنه بشپړه کړه، دا یې د "انکاز ورک شوی ښار" په نوم یاد کړ، کوم چې د هغه د لومړي کتاب نوم هم و. هغه هیڅکله هغو کسانو ته کریډیټ نه دی ورکړی چې هغه ځای ته یې لارښوونه کړې او دا یې سیمه ایز افواه وبلله. بینګم د ویکټس ښار په لټه کې و، د [[پیرو]] د هسپانوي تسلط پرمهال د انکاس وروستی پناه ځای او موقف. په 1911 کې، د سیمې شاوخوا کلونه سپړلو او سفر کولو وروسته، هغه د Cuenchuans لخوا کشف شو (به کې چې په ماچو پچو کې ژوند کاوه او د ښار په اصلي زیربنا کې قلعه ته لیږدول شوی و. هغه څو نور سفرونه وکړل او د 1915 په شاوخوا کې یې په ساحه کې کیندنې رهبري کړې. هغه د ماچو پچو د کشف په اړه کتابونه او مقالې لیکلي. سایمن ویسبارډ، د Cusco د اوږدې مودې سپړونکی، ادعا کوي چې اینریک پالما، ګبینو سانچیز او اګستین لیزاراګا، چې نومونه یې د جولای په 14، 1901 کې په یوه ډبره کې لیکل شوي، دا د بینګام څخه مخکې کشف کړی و. همدارنګه، په 1904 کې، د فرانکلین په نوم یو انجینر ظاهرا د لرې څخه د کنډوالو یادونه وکړه. د پاین د کورنۍ په وینا، هغه د دې ځای په اړه [[توماس پېن|توماس پاین]] ، یو مشنری چې هلته ژوند کاوه، وویل. په 1906 کې، پیین او یو بل مشنری چې نوم یې سټوارټ ای مک نارین (1867-1965) په ښکاره ډول کنډوالو ته وخوت. په 1913 کې، دا ځای د نشنل جیوګرافیک سوسائټ څخه وروسته (به کې د اپریل مناظرې په بشپړه توګه دې ته وقف کړې، ډیر شهرت یې ترلاسه کړ. په 1981 کې، د ماچو پچو شاوخوا 325.92 مربع کیلومتره ساحه د پیرو د تاریخي میراث په توګه ثبت شوه. دا سیمه یوازې په دغو کنډوالو پورې محدوده نه وه؛ پدې کې سیمه ایز طبیعي منظرې هم شاملې دي. ماچو پچو په 1983 کې [[د یونېسکو نړیوال میراث|د یونیسکو نړیوال میراث ځای]] په توګه ثبت شو؛ او دا سیمه "یو خالص معمارۍ او د انکا تمدن یوه ځانګړې نښه" بلل شوې. دا کار اوس د نویو اوو عجوبو څخه یو پیژندل شوی. == جغرافيايي سيمه == [[دوتنه:Machu_Picchu_Locn.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Machu_Picchu_Locn.png/220px-Machu_Picchu_Locn.png|بټنوک| چن ماچو پيچو]] [[دوتنه:Machupicchu_intihuatana.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Machupicchu_intihuatana.JPG/220px-Machupicchu_intihuatana.JPG|کيڼ|بټنوک| د لمر معبد]] ماچو پچو د کوسکو شمال لویدیز ته 70 کیلومتره کې موقعیت لري، د ماچو پچو غره په لوړه نقطه کې، د سمندر له سطحې څخه 2,350 متره لوړ دی. دا کار په [[سوېلي امريکا|سویلي امریکا]] کې یو له خورا مهم لرغون پیژندنې کارونو څخه دی او په پیرو کې ترټولو مشهور سیاحتي ځای دی. له پورته څخه، د ماچو پچو په ډبره کې، د 600 متره عمودی ډبرې تخته شتون لري چې په پای کې د اوروباما سیند ته رسیږي. د دې ښار موقعیت د پوځي رازونو برخه وه. == سیاحت == ماچو پیکو، چې د [[يونيسکو|یونیسکو]] د راجستر شوي میراث برخه ده، په پیرو کې ترټولو لیدل شوي سیاحتي ځای او د عاید ترټولو مهم سرچینه په توګه، په دوامداره توګه د اقتصادي او سوداګریزو خطرونو سره مخ کیږي. د 1990 لسیزې په وروستیو کې، د پیرو حکومت د سایټ په کنډوالو کې د رستورانت او سیاحتي کمپلیکس سره د کیبل موټر او یو لوکس هوټل جوړولو اجازه ورکړه. دا پریکړه د پیرو ساینس پوهانو او خلکو لخوا مخالفت شوی. دوی باور درلود چې په سایټ کې د سیلانیانو لوی شمیر د دې لپاره د خطر احتمال زیاتوي. د ماچو پچو سيلانيان هر کال زياتېږي او په ٢٠٠٣ کال کې دا شمېر له ٤٠٠ زرو تنو سره برابر و. <ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/3335315.stm BBC NEWS | Americas | Row erupts over Peru's tourist treasure]</ref> د دې مقصد لپاره په دغه ځای کې د نوي پل د جوړولو لپاره سخت احتجاجونه شوي او یونیسکو دغه ځای د خطر ناکو کارونو په لیست کې اچولی دی. دا سایټ د کارولو پرمهال خراب شوی. د 2000 په سپتمبر کې، د 450 کیلو ګرامه کرین د رالویدو له امله د Intehuatana sundial سخت زیانمن شو. دا کرین د اعلاناتو شرکت لخوا کارول شوی و چې د بیر ماډل لپاره یې اعلانونه جوړ کړل.{{Br}} == لید == [[دوتنه:MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg/550px-MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| له ماچوکست څخه يوه ليدنه]] [[دوتنه:Machu_picchu_grande.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Machu_picchu_grande.jpg/550px-Machu_picchu_grande.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| ویژن II یو ماچو کاسټ دی]] [[دوتنه:Machu_Picchu_Panorama.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Machu_Picchu_Panorama.jpg/550px-Machu_Picchu_Panorama.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| ویژن III یو ماچو کاسټ دی]] [[دوتنه:99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د ماچوستې څخه یو لید، د Huayna Pichu څخه یو لید]] [[دوتنه:95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د ماچوستې څخه یو لید، د هوینا پیچو څخه یو لید]] [[دوتنه:89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د استوګنې سیمې څخه یو لید]] == پای ليک == {{لړسرچينې}} == اړوند پوښتنې == * د سیمې له مخې د نړیوال میراث ځای جدول == سرچینې == * مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «ماچو پیچو». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ مهر ۱۳۹۱. * نرودا، پابلو؛ ترجمهٔ جیران مقدم (۱۳۸۵)، ماچو پیچو، تهران: اشاره، شابک ۹۶۴-۸۹۳۶-۰۷-۲.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em} [[وېشنيزه:کلتوري ميراثونه]] [[وېشنيزه:نړيوال کلتوري ځايونه]] [[وېشنيزه:کلتوري]] [[وېشنيزه:Pages with unreviewed translations]] mi4j19dj58swf1ss845p0offyc5yy9g 284334 284333 2022-08-14T03:51:30Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34263720|ماچو پیچو]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{د يونسکو نړيوالو کلتوري ميراثونو مالومات بکس|نوم=موچو پيچو|انځور=Machu Picchu, Perú, 2015-07-30, DD 50.JPG|د انځور څرګندونه=د موچوپيچو معبد|هېواد={{پرچمک|پرو}}[[پرو]]،[[سيمه کوزکو]]|ثبت ګڼه=[http://whc.unesco.org/en/list/274 ۲۷۴]|ثبت نېټه=[[۱۹۸۳ (مېلادي)|۱۹۸۳]] <small>(جلسه ۷ام)</small>}} [[رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات میراث جهانی یونسکو با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند|منطقهماچو پیچو]] '''ماچو پچو''' یا '''ماچو''' پيکچو په [[اسپيانيايي ژبه]]Machu Picchu کې ليکل کيږي په پیرو کې یو ښار چې د پالېش شوو ډبرو دېوالونو سره د کلاسیک [[اینکایان|اينکايانو]] معمارۍ سره سم جوړ شوی. د دې کمپلیکس لومړۍ ودانۍ انټیوتانا ده چې، د لمر معبد، چې د ماچو پيچو په یوه سیمه کې د 3 کړکیو سره یوه خونه ده چې [[لرغونپوهنه|لرغونپوهان]] یې سپیڅلې سیمه بولي. په ٢٠٠٣ کال کې په دغه لرغوني ښار کې د [[گرځندويي|سيلانيانو]] شمېر ٤٠٠ زره تنه و. د 2007 کال په سپتمبر کې، [[پیرو]] او ییل پوهنتون د شلمې پېړۍ په لومړیو کې د هیرام بینګم III سره د يو تړون له مخې توافق ته ورسېدل چې د ماچو پيچو څخه وړل شويو اثارو بېرته راستنولو لپاره به په ګډه هڅه کوي. == تاریخ == [[دوتنه:Intihuatana_Solar_Clock.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Intihuatana_Solar_Clock.jpg/220px-Intihuatana_Solar_Clock.jpg|کيڼ|بټنوک| اين تيهواتانا داسې <bdi><span data-ve-ignore="true" lang="en" title="متن به زبان انگلیسی">Intihuatanais</span></bdi>انګیرل کیږي چې یو ستورپوهنې ساعت وي چې د اينکا له خوا ډیزاین او جوړ شوی.]] [[دوتنه:Machupicchu_hb10.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Machupicchu_hb10.jpg/220px-Machupicchu_hb10.jpg|بټنوک| په 1912 کې د ماچو پيچو ښار یو لید]] ماچو پچو د 1450 په شاوخوا کې [[اینکایان|د اينکا امپراتورۍ]] په لوړو کې جوړ شوی و. دا ښار شاوخوا 100 کاله د هسپانوي امپراتورۍ له بریا وروسته پرېښودل شو. دا کلا د انکا د پلازمینې [[کوسکو|کاسکو]] څخه 50 میل (80 کیلومتره) کې موقعیت لري، او له همدې امله دا د انکا د نورو ښارونو په څیر هیڅکله موندل شوی یا ویجاړ شوی نه دی. د پیړیو په اوږدو کې، د دې کمپلیکس شاوخوا ځنګلونو وده کړې او پوښلی، او له همدې امله دا د لید څخه پټ پاتې شوی او یوازې یو څو خلک یې د شتون په اړه پوهیږي. د ۱۹۱۱ کال د [[24 جولای|جولای په ۲۴ مه]] ، ماچو پچو د ییل پوهنتون په یوه لیکچر کی د امریکایی [[پېښليک|تاریخپوه]] هیرام بینګم دریم لخوا غربی نړۍ ته ور وپیژندل شو. هغه هلته د ځایی خلکو لخوا د لارښوونې لخوا رهبري کیده چې کله ناکله سایټ څخه لیدنه کوي. بینګم د لرغونپوهنې مطالعات ترسره کړل او په سایټ کې یې خپله څیړنه بشپړه کړه، دا یې د "انکاز ورک شوی ښار" په نوم یاد کړ، کوم چې د هغه د لومړي کتاب نوم هم و. هغه هیڅکله هغو کسانو ته کریډیټ نه دی ورکړی چې هغه ځای ته یې لارښوونه کړې او دا یې سیمه ایز افواه وبلله. بینګم د ویکټس ښار په لټه کې و، د [[پیرو]] د هسپانوي تسلط پرمهال د انکاس وروستی پناه ځای او موقف. په 1911 کې، د سیمې شاوخوا کلونه سپړلو او سفر کولو وروسته، هغه د Cuenchuans لخوا کشف شو (به کې چې په ماچو پچو کې ژوند کاوه او د ښار په اصلي زیربنا کې قلعه ته لیږدول شوی و. هغه څو نور سفرونه وکړل او د 1915 په شاوخوا کې یې په ساحه کې کیندنې رهبري کړې. هغه د ماچو پچو د کشف په اړه کتابونه او مقالې لیکلي. سایمن ویسبارډ، د Cusco د اوږدې مودې سپړونکی، ادعا کوي چې اینریک پالما، ګبینو سانچیز او اګستین لیزاراګا، چې نومونه یې د جولای په 14، 1901 کې په یوه ډبره کې لیکل شوي، دا د بینګام څخه مخکې کشف کړی و. همدارنګه، په 1904 کې، د فرانکلین په نوم یو انجینر ظاهرا د لرې څخه د کنډوالو یادونه وکړه. د پاین د کورنۍ په وینا، هغه د دې ځای په اړه [[توماس پېن|توماس پاین]] ، یو مشنری چې هلته ژوند کاوه، وویل. په 1906 کې، پیین او یو بل مشنری چې نوم یې سټوارټ ای مک نارین (1867-1965) په ښکاره ډول کنډوالو ته وخوت. په 1913 کې، دا ځای د نشنل جیوګرافیک سوسائټ څخه وروسته (به کې د اپریل مناظرې په بشپړه توګه دې ته وقف کړې، ډیر شهرت یې ترلاسه کړ. په 1981 کې، د ماچو پچو شاوخوا 325.92 مربع کیلومتره ساحه د پیرو د تاریخي میراث په توګه ثبت شوه. دا سیمه یوازې په دغو کنډوالو پورې محدوده نه وه؛ پدې کې سیمه ایز طبیعي منظرې هم شاملې دي. ماچو پچو په 1983 کې [[د یونېسکو نړیوال میراث|د یونیسکو نړیوال میراث ځای]] په توګه ثبت شو؛ او دا سیمه "یو خالص معمارۍ او د انکا تمدن یوه ځانګړې نښه" بلل شوې. دا کار اوس د نویو اوو عجوبو څخه یو پیژندل شوی. == جغرافيايي سيمه == [[دوتنه:Machu_Picchu_Locn.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Machu_Picchu_Locn.png/220px-Machu_Picchu_Locn.png|بټنوک| چن ماچو پيچو]] [[دوتنه:Machupicchu_intihuatana.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Machupicchu_intihuatana.JPG/220px-Machupicchu_intihuatana.JPG|کيڼ|بټنوک| د لمر معبد]] ماچو پچو د کوسکو شمال لویدیز ته 70 کیلومتره کې موقعیت لري، د ماچو پچو غره په لوړه نقطه کې، د سمندر له سطحې څخه 2,350 متره لوړ دی. دا کار په [[سوېلي امريکا|سویلي امریکا]] کې یو له خورا مهم لرغون پیژندنې کارونو څخه دی او په پیرو کې ترټولو مشهور سیاحتي ځای دی. له پورته څخه، د ماچو پچو په ډبره کې، د 600 متره عمودی ډبرې تخته شتون لري چې په پای کې د اوروباما سیند ته رسیږي. د دې ښار موقعیت د پوځي رازونو برخه وه. == سیاحت == ماچو پیکو، چې د [[يونيسکو|یونیسکو]] د راجستر شوي میراث برخه ده، په پیرو کې ترټولو لیدل شوي سیاحتي ځای او د عاید ترټولو مهم سرچینه په توګه، په دوامداره توګه د اقتصادي او سوداګریزو خطرونو سره مخ کیږي. د 1990 لسیزې په وروستیو کې، د پیرو حکومت د سایټ په کنډوالو کې د رستورانت او سیاحتي کمپلیکس سره د کیبل موټر او یو لوکس هوټل جوړولو اجازه ورکړه. دا پریکړه د پیرو ساینس پوهانو او خلکو لخوا مخالفت شوی. دوی باور درلود چې په سایټ کې د سیلانیانو لوی شمیر د دې لپاره د خطر احتمال زیاتوي. د ماچو پچو سيلانيان هر کال زياتېږي او په ٢٠٠٣ کال کې دا شمېر له ٤٠٠ زرو تنو سره برابر و. <ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/3335315.stm BBC NEWS | Americas | Row erupts over Peru's tourist treasure]</ref> د دې مقصد لپاره په دغه ځای کې د نوي پل د جوړولو لپاره سخت احتجاجونه شوي او یونیسکو دغه ځای د خطر ناکو کارونو په لیست کې اچولی دی. دا سایټ د کارولو پرمهال خراب شوی. د 2000 په سپتمبر کې، د 450 کیلو ګرامه کرین د رالویدو له امله د Intehuatana sundial سخت زیانمن شو. دا کرین د اعلاناتو شرکت لخوا کارول شوی و چې د بیر ماډل لپاره یې اعلانونه جوړ کړل.{{Br}} == لید == [[دوتنه:MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg/550px-MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| له ماچوکست څخه يوه ليدنه]] [[دوتنه:Machu_picchu_grande.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Machu_picchu_grande.jpg/550px-Machu_picchu_grande.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| ویژن II یو ماچو کاسټ دی]] [[دوتنه:Machu_Picchu_Panorama.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Machu_Picchu_Panorama.jpg/550px-Machu_Picchu_Panorama.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| ویژن III یو ماچو کاسټ دی]] [[دوتنه:99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د ماچوستې څخه یو لید، د Huayna Pichu څخه یو لید]] [[دوتنه:95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د ماچوستې څخه یو لید، د هوینا پیچو څخه یو لید]] [[دوتنه:89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د استوګنې سیمې څخه یو لید]] == پای ليک == {{لړسرچينې}} == اړوند پوښتنې == * د سیمې له مخې د نړیوال میراث ځای جدول == سرچینې == * مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «ماچو پیچو». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ مهر ۱۳۹۱. * نرودا، پابلو؛ ترجمهٔ جیران مقدم (۱۳۸۵)، ماچو پیچو، تهران: اشاره، شابک ۹۶۴-۸۹۳۶-۰۷-۲.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em} [[وېشنيزه:کلتوري ميراثونه]] [[وېشنيزه:نړيوال کلتوري ځايونه]] [[وېشنيزه:کلتوري]] [[وېشنيزه:Pages with unreviewed translations]] e8obdnksbl0sq5691rn0rsi2pdby1xq 284335 284334 2022-08-14T03:52:06Z شاه زمان پټان 26102 شس wikitext text/x-wiki {{د يونسکو نړيوالو کلتوري ميراثونو مالومات بکس|نوم= موچو پيچو|انځور=Machu Picchu, Perú, 2015-07-30, DD 50.JPG|د انځور څرګندونه=د موچوپيچو معبد|هېواد={{پرچمک|پرو}}[[پرو]]،[[سيمه کوزکو]]|ثبت ګڼه=[http://whc.unesco.org/en/list/274 ۲۷۴]|ثبت نېټه=[[۱۹۸۳ (مېلادي)|۱۹۸۳]] <small>(جلسه ۷ام)</small>}} '''ماچو پچو''' یا '''ماچو''' پيکچو په [[اسپيانيايي ژبه]]Machu Picchu کې ليکل کيږي په پیرو کې یو ښار چې د پالېش شوو ډبرو دېوالونو سره د کلاسیک [[اینکایان|اينکايانو]] معمارۍ سره سم جوړ شوی. د دې کمپلیکس لومړۍ ودانۍ انټیوتانا ده چې، د لمر معبد، چې د ماچو پيچو په یوه سیمه کې د 3 کړکیو سره یوه خونه ده چې [[لرغونپوهنه|لرغونپوهان]] یې سپیڅلې سیمه بولي. په ٢٠٠٣ کال کې په دغه لرغوني ښار کې د [[گرځندويي|سيلانيانو]] شمېر ٤٠٠ زره تنه و. د 2007 کال په سپتمبر کې، [[پیرو]] او ییل پوهنتون د شلمې پېړۍ په لومړیو کې د هیرام بینګم III سره د يو تړون له مخې توافق ته ورسېدل چې د ماچو پيچو څخه وړل شويو اثارو بېرته راستنولو لپاره به په ګډه هڅه کوي. == تاریخ == [[دوتنه:Intihuatana_Solar_Clock.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Intihuatana_Solar_Clock.jpg/220px-Intihuatana_Solar_Clock.jpg|کيڼ|بټنوک| اين تيهواتانا داسې <bdi><span data-ve-ignore="true" lang="en" title="متن به زبان انگلیسی">Intihuatanais</span></bdi>انګیرل کیږي چې یو ستورپوهنې ساعت وي چې د اينکا له خوا ډیزاین او جوړ شوی.]] [[دوتنه:Machupicchu_hb10.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Machupicchu_hb10.jpg/220px-Machupicchu_hb10.jpg|بټنوک| په 1912 کې د ماچو پيچو ښار یو لید]] ماچو پچو د 1450 په شاوخوا کې [[اینکایان|د اينکا امپراتورۍ]] په لوړو کې جوړ شوی و. دا ښار شاوخوا 100 کاله د هسپانوي امپراتورۍ له بریا وروسته پرېښودل شو. دا کلا د انکا د پلازمینې [[کوسکو|کاسکو]] څخه 50 میل (80 کیلومتره) کې موقعیت لري، او له همدې امله دا د انکا د نورو ښارونو په څیر هیڅکله موندل شوی یا ویجاړ شوی نه دی. د پیړیو په اوږدو کې، د دې کمپلیکس شاوخوا ځنګلونو وده کړې او پوښلی، او له همدې امله دا د لید څخه پټ پاتې شوی او یوازې یو څو خلک یې د شتون په اړه پوهیږي. د ۱۹۱۱ کال د [[24 جولای|جولای په ۲۴ مه]] ، ماچو پچو د ییل پوهنتون په یوه لیکچر کی د امریکایی [[پېښليک|تاریخپوه]] هیرام بینګم دریم لخوا غربی نړۍ ته ور وپیژندل شو. هغه هلته د ځایی خلکو لخوا د لارښوونې لخوا رهبري کیده چې کله ناکله سایټ څخه لیدنه کوي. بینګم د لرغونپوهنې مطالعات ترسره کړل او په سایټ کې یې خپله څیړنه بشپړه کړه، دا یې د "انکاز ورک شوی ښار" په نوم یاد کړ، کوم چې د هغه د لومړي کتاب نوم هم و. هغه هیڅکله هغو کسانو ته کریډیټ نه دی ورکړی چې هغه ځای ته یې لارښوونه کړې او دا یې سیمه ایز افواه وبلله. بینګم د ویکټس ښار په لټه کې و، د [[پیرو]] د هسپانوي تسلط پرمهال د انکاس وروستی پناه ځای او موقف. په 1911 کې، د سیمې شاوخوا کلونه سپړلو او سفر کولو وروسته، هغه د Cuenchuans لخوا کشف شو (به کې چې په ماچو پچو کې ژوند کاوه او د ښار په اصلي زیربنا کې قلعه ته لیږدول شوی و. هغه څو نور سفرونه وکړل او د 1915 په شاوخوا کې یې په ساحه کې کیندنې رهبري کړې. هغه د ماچو پچو د کشف په اړه کتابونه او مقالې لیکلي. سایمن ویسبارډ، د Cusco د اوږدې مودې سپړونکی، ادعا کوي چې اینریک پالما، ګبینو سانچیز او اګستین لیزاراګا، چې نومونه یې د جولای په 14، 1901 کې په یوه ډبره کې لیکل شوي، دا د بینګام څخه مخکې کشف کړی و. همدارنګه، په 1904 کې، د فرانکلین په نوم یو انجینر ظاهرا د لرې څخه د کنډوالو یادونه وکړه. د پاین د کورنۍ په وینا، هغه د دې ځای په اړه [[توماس پېن|توماس پاین]] ، یو مشنری چې هلته ژوند کاوه، وویل. په 1906 کې، پیین او یو بل مشنری چې نوم یې سټوارټ ای مک نارین (1867-1965) په ښکاره ډول کنډوالو ته وخوت. په 1913 کې، دا ځای د نشنل جیوګرافیک سوسائټ څخه وروسته (به کې د اپریل مناظرې په بشپړه توګه دې ته وقف کړې، ډیر شهرت یې ترلاسه کړ. په 1981 کې، د ماچو پچو شاوخوا 325.92 مربع کیلومتره ساحه د پیرو د تاریخي میراث په توګه ثبت شوه. دا سیمه یوازې په دغو کنډوالو پورې محدوده نه وه؛ پدې کې سیمه ایز طبیعي منظرې هم شاملې دي. ماچو پچو په 1983 کې [[د یونېسکو نړیوال میراث|د یونیسکو نړیوال میراث ځای]] په توګه ثبت شو؛ او دا سیمه "یو خالص معمارۍ او د انکا تمدن یوه ځانګړې نښه" بلل شوې. دا کار اوس د نویو اوو عجوبو څخه یو پیژندل شوی. == جغرافيايي سيمه == [[دوتنه:Machu_Picchu_Locn.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Machu_Picchu_Locn.png/220px-Machu_Picchu_Locn.png|بټنوک| چن ماچو پيچو]] [[دوتنه:Machupicchu_intihuatana.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Machupicchu_intihuatana.JPG/220px-Machupicchu_intihuatana.JPG|کيڼ|بټنوک| د لمر معبد]] ماچو پچو د کوسکو شمال لویدیز ته 70 کیلومتره کې موقعیت لري، د ماچو پچو غره په لوړه نقطه کې، د سمندر له سطحې څخه 2,350 متره لوړ دی. دا کار په [[سوېلي امريکا|سویلي امریکا]] کې یو له خورا مهم لرغون پیژندنې کارونو څخه دی او په پیرو کې ترټولو مشهور سیاحتي ځای دی. له پورته څخه، د ماچو پچو په ډبره کې، د 600 متره عمودی ډبرې تخته شتون لري چې په پای کې د اوروباما سیند ته رسیږي. د دې ښار موقعیت د پوځي رازونو برخه وه. == سیاحت == ماچو پیکو، چې د [[يونيسکو|یونیسکو]] د راجستر شوي میراث برخه ده، په پیرو کې ترټولو لیدل شوي سیاحتي ځای او د عاید ترټولو مهم سرچینه په توګه، په دوامداره توګه د اقتصادي او سوداګریزو خطرونو سره مخ کیږي. د 1990 لسیزې په وروستیو کې، د پیرو حکومت د سایټ په کنډوالو کې د رستورانت او سیاحتي کمپلیکس سره د کیبل موټر او یو لوکس هوټل جوړولو اجازه ورکړه. دا پریکړه د پیرو ساینس پوهانو او خلکو لخوا مخالفت شوی. دوی باور درلود چې په سایټ کې د سیلانیانو لوی شمیر د دې لپاره د خطر احتمال زیاتوي. د ماچو پچو سيلانيان هر کال زياتېږي او په ٢٠٠٣ کال کې دا شمېر له ٤٠٠ زرو تنو سره برابر و. <ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/3335315.stm BBC NEWS | Americas | Row erupts over Peru's tourist treasure]</ref> د دې مقصد لپاره په دغه ځای کې د نوي پل د جوړولو لپاره سخت احتجاجونه شوي او یونیسکو دغه ځای د خطر ناکو کارونو په لیست کې اچولی دی. دا سایټ د کارولو پرمهال خراب شوی. د 2000 په سپتمبر کې، د 450 کیلو ګرامه کرین د رالویدو له امله د Intehuatana sundial سخت زیانمن شو. دا کرین د اعلاناتو شرکت لخوا کارول شوی و چې د بیر ماډل لپاره یې اعلانونه جوړ کړل.{{Br}} == لید == [[دوتنه:MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg/550px-MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| له ماچوکست څخه يوه ليدنه]] [[دوتنه:Machu_picchu_grande.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Machu_picchu_grande.jpg/550px-Machu_picchu_grande.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| ویژن II یو ماچو کاسټ دی]] [[دوتنه:Machu_Picchu_Panorama.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Machu_Picchu_Panorama.jpg/550px-Machu_Picchu_Panorama.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| ویژن III یو ماچو کاسټ دی]] [[دوتنه:99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د ماچوستې څخه یو لید، د Huayna Pichu څخه یو لید]] [[دوتنه:95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د ماچوستې څخه یو لید، د هوینا پیچو څخه یو لید]] [[دوتنه:89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د استوګنې سیمې څخه یو لید]] == پای ليک == {{لړسرچينې}} == اړوند پوښتنې == * د سیمې له مخې د نړیوال میراث ځای جدول == سرچینې == * مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «ماچو پیچو». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ مهر ۱۳۹۱. * نرودا، پابلو؛ ترجمهٔ جیران مقدم (۱۳۸۵)، ماچو پیچو، تهران: اشاره، شابک ۹۶۴-۸۹۳۶-۰۷-۲.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em} [[وېشنيزه:کلتوري ميراثونه]] [[وېشنيزه:نړيوال کلتوري ځايونه]] [[وېشنيزه:کلتوري]] [[وېشنيزه:Pages with unreviewed translations]] 2b68fv4eh9pw87w3y7yl2efar0ekh70 284337 284335 2022-08-14T03:53:41Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34263720|ماچو پیچو]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{د يونسکو نړيوالو کلتوري ميراثونو مالومات بکس|نوم=موچو پيچو|انځور=Machu Picchu, Perú, 2015-07-30, DD 50.JPG|د انځور څرګندونه=د موچو پيچو معبد|هېواد={{پرچمک|پرو}}[[پرو]]،[[سيمه کوزکو]]|ثبت ګڼه=[http://whc.unesco.org/en/list/274 ۲۷۴]|ثبت نېټه=[[۱۹۸۳ (مېلادي)|۱۹۸۳]] <small>(جلسه ۷ام)</small>}} [[رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات میراث جهانی یونسکو با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند|منطقهماچو پیچو]] '''ماچو پچو''' یا '''ماچو''' پيکچو په [[اسپيانيايي ژبه]]Machu Picchu کې ليکل کيږي په پیرو کې یو ښار چې د پالېش شوو ډبرو دېوالونو سره د کلاسیک [[اینکایان|اينکايانو]] معمارۍ سره سم جوړ شوی. د دې کمپلیکس لومړۍ ودانۍ انټیوتانا ده چې، د لمر معبد، چې د ماچو پيچو په یوه سیمه کې د 3 کړکیو سره یوه خونه ده چې [[لرغونپوهنه|لرغونپوهان]] یې سپیڅلې سیمه بولي. په ٢٠٠٣ کال کې په دغه لرغوني ښار کې د [[گرځندويي|سيلانيانو]] شمېر ٤٠٠ زره تنه و. د 2007 کال په سپتمبر کې، [[پیرو]] او ییل پوهنتون د شلمې پېړۍ په لومړیو کې د هیرام بینګم III سره د يو تړون له مخې توافق ته ورسېدل چې د ماچو پيچو څخه وړل شويو اثارو بېرته راستنولو لپاره به په ګډه هڅه کوي. == تاریخ == [[دوتنه:Intihuatana_Solar_Clock.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Intihuatana_Solar_Clock.jpg/220px-Intihuatana_Solar_Clock.jpg|کيڼ|بټنوک| اين تيهواتانا داسې <bdi><span data-ve-ignore="true" lang="en" title="متن به زبان انگلیسی">Intihuatanais</span></bdi>انګیرل کیږي چې یو ستورپوهنې ساعت وي چې د اينکا له خوا ډیزاین او جوړ شوی.]] [[دوتنه:Machupicchu_hb10.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Machupicchu_hb10.jpg/220px-Machupicchu_hb10.jpg|بټنوک| په 1912 کې د ماچو پيچو ښار یو لید]] ماچو پچو د 1450 په شاوخوا کې [[اینکایان|د اينکا امپراتورۍ]] په لوړو کې جوړ شوی و. دا ښار شاوخوا 100 کاله د هسپانوي امپراتورۍ له بریا وروسته پرېښودل شو. دا کلا د انکا د پلازمینې [[کوسکو|کاسکو]] څخه 50 میل (80 کیلومتره) کې موقعیت لري، او له همدې امله دا د انکا د نورو ښارونو په څیر هیڅکله موندل شوی یا ویجاړ شوی نه دی. د پیړیو په اوږدو کې، د دې کمپلیکس شاوخوا ځنګلونو وده کړې او پوښلی، او له همدې امله دا د لید څخه پټ پاتې شوی او یوازې یو څو خلک یې د شتون په اړه پوهیږي. د ۱۹۱۱ کال د [[24 جولای|جولای په ۲۴ مه]] ، ماچو پچو د ییل پوهنتون په یوه لیکچر کی د امریکایی [[پېښليک|تاریخپوه]] هیرام بینګم دریم لخوا غربی نړۍ ته ور وپیژندل شو. هغه هلته د ځایی خلکو لخوا د لارښوونې لخوا رهبري کیده چې کله ناکله سایټ څخه لیدنه کوي. بینګم د لرغونپوهنې مطالعات ترسره کړل او په سایټ کې یې خپله څیړنه بشپړه کړه، دا یې د "انکاز ورک شوی ښار" په نوم یاد کړ، کوم چې د هغه د لومړي کتاب نوم هم و. هغه هیڅکله هغو کسانو ته کریډیټ نه دی ورکړی چې هغه ځای ته یې لارښوونه کړې او دا یې سیمه ایز افواه وبلله. بینګم د ویکټس ښار په لټه کې و، د [[پیرو]] د هسپانوي تسلط پرمهال د انکاس وروستی پناه ځای او موقف. په 1911 کې، د سیمې شاوخوا کلونه سپړلو او سفر کولو وروسته، هغه د Cuenchuans لخوا کشف شو (به کې چې په ماچو پچو کې ژوند کاوه او د ښار په اصلي زیربنا کې قلعه ته لیږدول شوی و. هغه څو نور سفرونه وکړل او د 1915 په شاوخوا کې یې په ساحه کې کیندنې رهبري کړې. هغه د ماچو پچو د کشف په اړه کتابونه او مقالې لیکلي. سایمن ویسبارډ، د Cusco د اوږدې مودې سپړونکی، ادعا کوي چې اینریک پالما، ګبینو سانچیز او اګستین لیزاراګا، چې نومونه یې د جولای په 14، 1901 کې په یوه ډبره کې لیکل شوي، دا د بینګام څخه مخکې کشف کړی و. همدارنګه، په 1904 کې، د فرانکلین په نوم یو انجینر ظاهرا د لرې څخه د کنډوالو یادونه وکړه. د پاین د کورنۍ په وینا، هغه د دې ځای په اړه [[توماس پېن|توماس پاین]] ، یو مشنری چې هلته ژوند کاوه، وویل. په 1906 کې، پیین او یو بل مشنری چې نوم یې سټوارټ ای مک نارین (1867-1965) په ښکاره ډول کنډوالو ته وخوت. په 1913 کې، دا ځای د نشنل جیوګرافیک سوسائټ څخه وروسته (به کې د اپریل مناظرې په بشپړه توګه دې ته وقف کړې، ډیر شهرت یې ترلاسه کړ. په 1981 کې، د ماچو پچو شاوخوا 325.92 مربع کیلومتره ساحه د پیرو د تاریخي میراث په توګه ثبت شوه. دا سیمه یوازې په دغو کنډوالو پورې محدوده نه وه؛ پدې کې سیمه ایز طبیعي منظرې هم شاملې دي. ماچو پچو په 1983 کې [[د یونېسکو نړیوال میراث|د یونیسکو نړیوال میراث ځای]] په توګه ثبت شو؛ او دا سیمه "یو خالص معمارۍ او د انکا تمدن یوه ځانګړې نښه" بلل شوې. دا کار اوس د نویو اوو عجوبو څخه یو پیژندل شوی. == جغرافيايي سيمه == [[دوتنه:Machu_Picchu_Locn.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Machu_Picchu_Locn.png/220px-Machu_Picchu_Locn.png|بټنوک| چن ماچو پيچو]] [[دوتنه:Machupicchu_intihuatana.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Machupicchu_intihuatana.JPG/220px-Machupicchu_intihuatana.JPG|کيڼ|بټنوک| د لمر معبد]] ماچو پچو د کوسکو شمال لویدیز ته 70 کیلومتره کې موقعیت لري، د ماچو پچو غره په لوړه نقطه کې، د سمندر له سطحې څخه 2,350 متره لوړ دی. دا کار په [[سوېلي امريکا|سویلي امریکا]] کې یو له خورا مهم لرغون پیژندنې کارونو څخه دی او په پیرو کې ترټولو مشهور سیاحتي ځای دی. له پورته څخه، د ماچو پچو په ډبره کې، د 600 متره عمودی ډبرې تخته شتون لري چې په پای کې د اوروباما سیند ته رسیږي. د دې ښار موقعیت د پوځي رازونو برخه وه. == سیاحت == ماچو پیکو، چې د [[يونيسکو|یونیسکو]] د راجستر شوي میراث برخه ده، په پیرو کې ترټولو لیدل شوي سیاحتي ځای او د عاید ترټولو مهم سرچینه په توګه، په دوامداره توګه د اقتصادي او سوداګریزو خطرونو سره مخ کیږي. د 1990 لسیزې په وروستیو کې، د پیرو حکومت د سایټ په کنډوالو کې د رستورانت او سیاحتي کمپلیکس سره د کیبل موټر او یو لوکس هوټل جوړولو اجازه ورکړه. دا پریکړه د پیرو ساینس پوهانو او خلکو لخوا مخالفت شوی. دوی باور درلود چې په سایټ کې د سیلانیانو لوی شمیر د دې لپاره د خطر احتمال زیاتوي. د ماچو پچو سيلانيان هر کال زياتېږي او په ٢٠٠٣ کال کې دا شمېر له ٤٠٠ زرو تنو سره برابر و. <ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/3335315.stm BBC NEWS | Americas | Row erupts over Peru's tourist treasure]</ref> د دې مقصد لپاره په دغه ځای کې د نوي پل د جوړولو لپاره سخت احتجاجونه شوي او یونیسکو دغه ځای د خطر ناکو کارونو په لیست کې اچولی دی. دا سایټ د کارولو پرمهال خراب شوی. د 2000 په سپتمبر کې، د 450 کیلو ګرامه کرین د رالویدو له امله د Intehuatana sundial سخت زیانمن شو. دا کرین د اعلاناتو شرکت لخوا کارول شوی و چې د بیر ماډل لپاره یې اعلانونه جوړ کړل.{{Br}} == لید == [[دوتنه:MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg/550px-MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| له ماچوکست څخه يوه ليدنه]] [[دوتنه:Machu_picchu_grande.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Machu_picchu_grande.jpg/550px-Machu_picchu_grande.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| ویژن II یو ماچو کاسټ دی]] [[دوتنه:Machu_Picchu_Panorama.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Machu_Picchu_Panorama.jpg/550px-Machu_Picchu_Panorama.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| ویژن III یو ماچو کاسټ دی]] [[دوتنه:99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د ماچوستې څخه یو لید، د Huayna Pichu څخه یو لید]] [[دوتنه:95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د ماچوستې څخه یو لید، د هوینا پیچو څخه یو لید]] [[دوتنه:89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د استوګنې سیمې څخه یو لید]] == پای ليک == {{لړسرچينې}} == اړوند پوښتنې == * د سیمې له مخې د نړیوال میراث ځای جدول == سرچینې == * مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «ماچو پیچو». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ مهر ۱۳۹۱. * نرودا، پابلو؛ ترجمهٔ جیران مقدم (۱۳۸۵)، ماچو پیچو، تهران: اشاره، شابک ۹۶۴-۸۹۳۶-۰۷-۲.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em} [[وېشنيزه:کلتوري ميراثونه]] [[وېشنيزه:نړيوال کلتوري ځايونه]] [[وېشنيزه:کلتوري]] [[وېشنيزه:Pages with unreviewed translations]] 2ndkfyp3r5rz24m6mwpyd00tjalr0wq 284340 284337 2022-08-14T06:59:07Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34263720|ماچو پیچو]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{د يونسکو نړيوالو کلتوري ميراثونو مالومات بکس|نوم=موچو پيچو|انځور=Machu Picchu, Perú, 2015-07-30, DD 50.JPG|د انځور څرګندونه=د موچو پيچو معبد|هېواد={{پرچمک|پرو}}[[پرو]]،[[سيمه کوزکو]]|ثبت ګڼه=[http://whc.unesco.org/en/list/274 ۲۷۴]|ثبت نېټه=[[۱۹۸۳ (مېلادي)|۱۹۸۳]] <small>(جلسه ۷ام)</small>}} [[رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات میراث جهانی یونسکو با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند|منطقهماچو پیچو]] '''ماچو پچو''' یا '''ماچو''' پيکچو په [[اسپيانيايي ژبه]]Machu Picchu کې ليکل کيږي په پیرو کې یو ښار چې د پالېش شوو ډبرو دېوالونو سره د کلاسیک [[اینکایان|اينکايانو]] معمارۍ سره سم جوړ شوی. د دې کمپلیکس لومړۍ ودانۍ انټیوتانا ده چې، د لمر معبد، چې د ماچو پيچو په یوه سیمه کې د 3 کړکیو سره یوه خونه ده چې [[لرغونپوهنه|لرغونپوهان]] یې سپیڅلې سیمه بولي. په ٢٠٠٣ کال کې په دغه لرغوني ښار کې د [[گرځندويي|سيلانيانو]] شمېر ٤٠٠ زره تنه و. د 2007 کال په سپتمبر کې، [[پیرو]] او ییل پوهنتون د شلمې پېړۍ په لومړیو کې د هیرام بینګم III سره د يو تړون له مخې توافق ته ورسېدل چې د ماچو پيچو څخه وړل شويو اثارو بېرته راستنولو لپاره به په ګډه هڅه کوي. == تاریخ == [[دوتنه:Intihuatana_Solar_Clock.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Intihuatana_Solar_Clock.jpg/220px-Intihuatana_Solar_Clock.jpg|کيڼ|بټنوک| اين تيهواتانا داسې <bdi><span data-ve-ignore="true" lang="en" title="متن به زبان انگلیسی">Intihuatanais</span></bdi>انګیرل کیږي چې یو ستورپوهنې ساعت وي چې د اينکا له خوا ډیزاین او جوړ شوی.]] [[دوتنه:Machupicchu_hb10.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Machupicchu_hb10.jpg/220px-Machupicchu_hb10.jpg|بټنوک| په 1912 کې د ماچو پيچو ښار یو لید]] ماچو پچو د 1450 په شاوخوا کې [[اینکایان|د اينکا امپراتورۍ]] په لوړو کې جوړ شوی و. دا ښار شاوخوا 100 کاله د هسپانوي امپراتورۍ له بریا وروسته پرېښودل شو. دا کلا د انکا د پلازمینې [[کوسکو|کاسکو]] څخه 50 میل (80 کیلومتره) کې موقعیت لري، او له همدې امله دا د انکا د نورو ښارونو په څیر هیڅکله موندل شوی یا ویجاړ شوی نه دی. د پیړیو په اوږدو کې، د دې کمپلیکس شاوخوا ځنګلونو وده کړې او پوښلی، او له همدې امله دا د لید څخه پټ پاتې شوی او یوازې یو څو خلک یې د شتون په اړه پوهیږي. د ۱۹۱۱ کال د [[24 جولای|جولای په ۲۴ مه]] ، ماچو پچو د ییل پوهنتون په یوه لیکچر کی د امریکایی [[پېښليک|تاریخپوه]] هیرام بینګم دریم لخوا غربی نړۍ ته ور وپیژندل شو. هغه هلته د ځایی خلکو لخوا د لارښوونې لخوا رهبري کیده چې کله ناکله سایټ څخه لیدنه کوي. بینګم د لرغونپوهنې مطالعات ترسره کړل او په سایټ کې یې خپله څیړنه بشپړه کړه، دا یې د "انکاز ورک شوی ښار" په نوم یاد کړ، کوم چې د هغه د لومړي کتاب نوم هم و. هغه هیڅکله هغو کسانو ته کریډیټ نه دی ورکړی چې هغه ځای ته یې لارښوونه کړې او دا یې سیمه ایز افواه وبلله. بینګم د ویکټس ښار په لټه کې و، د [[پیرو]] د هسپانوي تسلط پرمهال د انکاس وروستی پناه ځای او موقف. په 1911 کې، د سیمې شاوخوا کلونه سپړلو او سفر کولو وروسته، هغه د Cuenchuans لخوا کشف شو (به کې چې په ماچو پچو کې ژوند کاوه او د ښار په اصلي زیربنا کې قلعه ته لیږدول شوی و. هغه څو نور سفرونه وکړل او د 1915 په شاوخوا کې یې په ساحه کې کیندنې رهبري کړې. هغه د ماچو پچو د کشف په اړه کتابونه او مقالې لیکلي. سایمن ویسبارډ، د Cusco د اوږدې مودې سپړونکی، ادعا کوي چې اینریک پالما، ګبینو سانچیز او اګستین لیزاراګا، چې نومونه یې د جولای په 14، 1901 کې په یوه ډبره کې لیکل شوي، دا د بینګام څخه مخکې کشف کړی و. همدارنګه، په 1904 کې، د فرانکلین په نوم یو انجینر ظاهرا د لرې څخه د کنډوالو یادونه وکړه. د پاین د کورنۍ په وینا، هغه د دې ځای په اړه [[توماس پېن|توماس پاین]] ، یو مشنری چې هلته ژوند کاوه، وویل. په 1906 کې، پیین او یو بل مشنری چې نوم یې سټوارټ ای مک نارین (1867-1965) په ښکاره ډول کنډوالو ته وخوت. په 1913 کې، دا ځای د نشنل جیوګرافیک سوسائټ څخه وروسته (به کې د اپریل مناظرې په بشپړه توګه دې ته وقف کړې، ډیر شهرت یې ترلاسه کړ. په 1981 کې، د ماچو پچو شاوخوا 325.92 مربع کیلومتره ساحه د پیرو د تاریخي میراث په توګه ثبت شوه. دا سیمه یوازې په دغو کنډوالو پورې محدوده نه وه؛ پدې کې سیمه ایز طبیعي منظرې هم شاملې دي. ماچو پچو په 1983 کې [[د یونېسکو نړیوال میراث|د یونیسکو نړیوال میراث ځای]] په توګه ثبت شو؛ او دا سیمه "یو خالص معمارۍ او د انکا تمدن یوه ځانګړې نښه" بلل شوې. دا کار اوس د نویو اوو عجوبو څخه یو پیژندل شوی. == جغرافيايي سيمه == [[دوتنه:Machu_Picchu_Locn.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Machu_Picchu_Locn.png/220px-Machu_Picchu_Locn.png|بټنوک| چن ماچو پيچو]] [[دوتنه:Machupicchu_intihuatana.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Machupicchu_intihuatana.JPG/220px-Machupicchu_intihuatana.JPG|کيڼ|بټنوک| د لمر معبد]] ماچو پچو د کوسکو شمال لویدیز ته 70 کیلومتره کې موقعیت لري، د ماچو پچو غره په لوړه نقطه کې، د سمندر له سطحې څخه 2,350 متره لوړ دی. دا کار په [[سوېلي امريکا|سویلي امریکا]] کې یو له خورا مهم لرغون پیژندنې کارونو څخه دی او په پیرو کې ترټولو مشهور سیاحتي ځای دی. له پورته څخه، د ماچو پچو په ډبره کې، د 600 متره عمودی ډبرې تخته شتون لري چې په پای کې د اوروباما سیند ته رسیږي. د دې ښار موقعیت د پوځي رازونو برخه وه. == سیاحت == ماچو پیکو، چې د [[يونيسکو|یونیسکو]] د راجستر شوي میراث برخه ده، په پیرو کې ترټولو لیدل شوي سیاحتي ځای او د عاید ترټولو مهم سرچینه په توګه، په دوامداره توګه د اقتصادي او سوداګریزو خطرونو سره مخ کیږي. د 1990 لسیزې په وروستیو کې، د پیرو حکومت د سایټ په کنډوالو کې د رستورانت او سیاحتي کمپلیکس سره د کیبل موټر او یو لوکس هوټل جوړولو اجازه ورکړه. دا پریکړه د پیرو ساینس پوهانو او خلکو لخوا مخالفت شوی. دوی باور درلود چې په سایټ کې د سیلانیانو لوی شمیر د دې لپاره د خطر احتمال زیاتوي. د ماچو پچو سيلانيان هر کال زياتېږي او په ٢٠٠٣ کال کې دا شمېر له ٤٠٠ زرو تنو سره برابر و. <ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/3335315.stm BBC NEWS | Americas | Row erupts over Peru's tourist treasure]</ref> د دې مقصد لپاره په دغه ځای کې د نوي پل د جوړولو لپاره سخت احتجاجونه شوي او یونیسکو دغه ځای د خطر ناکو کارونو په لیست کې اچولی دی. دا سایټ د کارولو پرمهال خراب شوی. د 2000 په سپتمبر کې، د 450 کیلو ګرامه کرین د رالویدو له امله د Intehuatana sundial سخت زیانمن شو. دا کرین د اعلاناتو شرکت لخوا کارول شوی و چې د بیر ماډل لپاره یې اعلانونه جوړ کړل.{{Br}} == لید == [[دوتنه:MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg/550px-MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| له ماچوکست څخه يوه ليدنه]] [[دوتنه:Machu_picchu_grande.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Machu_picchu_grande.jpg/550px-Machu_picchu_grande.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| ویژن II یو ماچو کاسټ دی]] [[دوتنه:Machu_Picchu_Panorama.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Machu_Picchu_Panorama.jpg/550px-Machu_Picchu_Panorama.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| ویژن III یو ماچو کاسټ دی]] [[دوتنه:99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د ماچوستې څخه یو لید، د Huayna Pichu څخه یو لید]] [[دوتنه:95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د ماچوستې څخه یو لید، د هوینا پیچو څخه یو لید]] [[دوتنه:89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د استوګنې سیمې څخه یو لید]] == پای ليک == <references group=""></references> == اړوند پوښتنې == * د سیمې له مخې د نړیوال میراث ځای جدول == سرچینې == * مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «ماچو پیچو». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ مهر ۱۳۹۱. * نرودا، پابلو؛ ترجمهٔ جیران مقدم (۱۳۸۵)، ماچو پیچو، تهران: اشاره، شابک ۹۶۴-۸۹۳۶-۰۷-۲.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em} [[وېشنيزه:کلتوري ميراثونه]] [[وېشنيزه:نړيوال کلتوري ځايونه]] [[وېشنيزه:کلتوري]] [[وېشنيزه:Pages with unreviewed translations]] ct6ysfx3bszj5e0mnazshl0oc3ncxqj 284341 284340 2022-08-14T06:59:58Z شاه زمان پټان 26102 سشس wikitext text/x-wiki {{د يونسکو نړيوالو کلتوري ميراثونو مالومات بکس|نوم=موچو پيچو|انځور=Machu Picchu, Perú, 2015-07-30, DD 50.JPG|د انځور څرګندونه=د موچو پيچو معبد|هېواد={{پرچمک|پرو}}[[پرو]]،[[سيمه کوزکو]]|ثبت ګڼه=[http://whc.unesco.org/en/list/274 ۲۷۴]|ثبت نېټه=[[۱۹۸۳ (مېلادي)|۱۹۸۳]] <small>(جلسه ۷ام)</small>}} '''ماچو پچو''' یا '''ماچو''' پيکچو په [[اسپيانيايي ژبه]]Machu Picchu کې ليکل کيږي په پیرو کې یو ښار چې د پالېش شوو ډبرو دېوالونو سره د کلاسیک [[اینکایان|اينکايانو]] معمارۍ سره سم جوړ شوی. د دې کمپلیکس لومړۍ ودانۍ انټیوتانا ده چې، د لمر معبد، چې د ماچو پيچو په یوه سیمه کې د 3 کړکیو سره یوه خونه ده چې [[لرغونپوهنه|لرغونپوهان]] یې سپیڅلې سیمه بولي. په ٢٠٠٣ کال کې په دغه لرغوني ښار کې د [[گرځندويي|سيلانيانو]] شمېر ٤٠٠ زره تنه و. د 2007 کال په سپتمبر کې، [[پیرو]] او ییل پوهنتون د شلمې پېړۍ په لومړیو کې د هیرام بینګم III سره د يو تړون له مخې توافق ته ورسېدل چې د ماچو پيچو څخه وړل شويو اثارو بېرته راستنولو لپاره به په ګډه هڅه کوي. == تاریخ == [[دوتنه:Intihuatana_Solar_Clock.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Intihuatana_Solar_Clock.jpg/220px-Intihuatana_Solar_Clock.jpg|کيڼ|بټنوک| اين تيهواتانا داسې <bdi><span data-ve-ignore="true" lang="en" title="متن به زبان انگلیسی">Intihuatanais</span></bdi>انګیرل کیږي چې یو ستورپوهنې ساعت وي چې د اينکا له خوا ډیزاین او جوړ شوی.]] [[دوتنه:Machupicchu_hb10.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Machupicchu_hb10.jpg/220px-Machupicchu_hb10.jpg|بټنوک| په 1912 کې د ماچو پيچو ښار یو لید]] ماچو پچو د 1450 په شاوخوا کې [[اینکایان|د اينکا امپراتورۍ]] په لوړو کې جوړ شوی و. دا ښار شاوخوا 100 کاله د هسپانوي امپراتورۍ له بریا وروسته پرېښودل شو. دا کلا د انکا د پلازمینې [[کوسکو|کاسکو]] څخه 50 میل (80 کیلومتره) کې موقعیت لري، او له همدې امله دا د انکا د نورو ښارونو په څیر هیڅکله موندل شوی یا ویجاړ شوی نه دی. د پیړیو په اوږدو کې، د دې کمپلیکس شاوخوا ځنګلونو وده کړې او پوښلی، او له همدې امله دا د لید څخه پټ پاتې شوی او یوازې یو څو خلک یې د شتون په اړه پوهیږي. د ۱۹۱۱ کال د [[24 جولای|جولای په ۲۴ مه]] ، ماچو پچو د ییل پوهنتون په یوه لیکچر کی د امریکایی [[پېښليک|تاریخپوه]] هیرام بینګم دریم لخوا غربی نړۍ ته ور وپیژندل شو. هغه هلته د ځایی خلکو لخوا د لارښوونې لخوا رهبري کیده چې کله ناکله سایټ څخه لیدنه کوي. بینګم د لرغونپوهنې مطالعات ترسره کړل او په سایټ کې یې خپله څیړنه بشپړه کړه، دا یې د "انکاز ورک شوی ښار" په نوم یاد کړ، کوم چې د هغه د لومړي کتاب نوم هم و. هغه هیڅکله هغو کسانو ته کریډیټ نه دی ورکړی چې هغه ځای ته یې لارښوونه کړې او دا یې سیمه ایز افواه وبلله. بینګم د ویکټس ښار په لټه کې و، د [[پیرو]] د هسپانوي تسلط پرمهال د انکاس وروستی پناه ځای او موقف. په 1911 کې، د سیمې شاوخوا کلونه سپړلو او سفر کولو وروسته، هغه د Cuenchuans لخوا کشف شو (به کې چې په ماچو پچو کې ژوند کاوه او د ښار په اصلي زیربنا کې قلعه ته لیږدول شوی و. هغه څو نور سفرونه وکړل او د 1915 په شاوخوا کې یې په ساحه کې کیندنې رهبري کړې. هغه د ماچو پچو د کشف په اړه کتابونه او مقالې لیکلي. سایمن ویسبارډ، د Cusco د اوږدې مودې سپړونکی، ادعا کوي چې اینریک پالما، ګبینو سانچیز او اګستین لیزاراګا، چې نومونه یې د جولای په 14، 1901 کې په یوه ډبره کې لیکل شوي، دا د بینګام څخه مخکې کشف کړی و. همدارنګه، په 1904 کې، د فرانکلین په نوم یو انجینر ظاهرا د لرې څخه د کنډوالو یادونه وکړه. د پاین د کورنۍ په وینا، هغه د دې ځای په اړه [[توماس پېن|توماس پاین]] ، یو مشنری چې هلته ژوند کاوه، وویل. په 1906 کې، پیین او یو بل مشنری چې نوم یې سټوارټ ای مک نارین (1867-1965) په ښکاره ډول کنډوالو ته وخوت. په 1913 کې، دا ځای د نشنل جیوګرافیک سوسائټ څخه وروسته (به کې د اپریل مناظرې په بشپړه توګه دې ته وقف کړې، ډیر شهرت یې ترلاسه کړ. په 1981 کې، د ماچو پچو شاوخوا 325.92 مربع کیلومتره ساحه د پیرو د تاریخي میراث په توګه ثبت شوه. دا سیمه یوازې په دغو کنډوالو پورې محدوده نه وه؛ پدې کې سیمه ایز طبیعي منظرې هم شاملې دي. ماچو پچو په 1983 کې [[د یونېسکو نړیوال میراث|د یونیسکو نړیوال میراث ځای]] په توګه ثبت شو؛ او دا سیمه "یو خالص معمارۍ او د انکا تمدن یوه ځانګړې نښه" بلل شوې. دا کار اوس د نویو اوو عجوبو څخه یو پیژندل شوی. == جغرافيايي سيمه == [[دوتنه:Machu_Picchu_Locn.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Machu_Picchu_Locn.png/220px-Machu_Picchu_Locn.png|بټنوک| چن ماچو پيچو]] [[دوتنه:Machupicchu_intihuatana.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Machupicchu_intihuatana.JPG/220px-Machupicchu_intihuatana.JPG|کيڼ|بټنوک| د لمر معبد]] ماچو پچو د کوسکو شمال لویدیز ته 70 کیلومتره کې موقعیت لري، د ماچو پچو غره په لوړه نقطه کې، د سمندر له سطحې څخه 2,350 متره لوړ دی. دا کار په [[سوېلي امريکا|سویلي امریکا]] کې یو له خورا مهم لرغون پیژندنې کارونو څخه دی او په پیرو کې ترټولو مشهور سیاحتي ځای دی. له پورته څخه، د ماچو پچو په ډبره کې، د 600 متره عمودی ډبرې تخته شتون لري چې په پای کې د اوروباما سیند ته رسیږي. د دې ښار موقعیت د پوځي رازونو برخه وه. == سیاحت == ماچو پیکو، چې د [[يونيسکو|یونیسکو]] د راجستر شوي میراث برخه ده، په پیرو کې ترټولو لیدل شوي سیاحتي ځای او د عاید ترټولو مهم سرچینه په توګه، په دوامداره توګه د اقتصادي او سوداګریزو خطرونو سره مخ کیږي. د 1990 لسیزې په وروستیو کې، د پیرو حکومت د سایټ په کنډوالو کې د رستورانت او سیاحتي کمپلیکس سره د کیبل موټر او یو لوکس هوټل جوړولو اجازه ورکړه. دا پریکړه د پیرو ساینس پوهانو او خلکو لخوا مخالفت شوی. دوی باور درلود چې په سایټ کې د سیلانیانو لوی شمیر د دې لپاره د خطر احتمال زیاتوي. د ماچو پچو سيلانيان هر کال زياتېږي او په ٢٠٠٣ کال کې دا شمېر له ٤٠٠ زرو تنو سره برابر و. <ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/3335315.stm BBC NEWS | Americas | Row erupts over Peru's tourist treasure]</ref> د دې مقصد لپاره په دغه ځای کې د نوي پل د جوړولو لپاره سخت احتجاجونه شوي او یونیسکو دغه ځای د خطر ناکو کارونو په لیست کې اچولی دی. دا سایټ د کارولو پرمهال خراب شوی. د 2000 په سپتمبر کې، د 450 کیلو ګرامه کرین د رالویدو له امله د Intehuatana sundial سخت زیانمن شو. دا کرین د اعلاناتو شرکت لخوا کارول شوی و چې د بیر ماډل لپاره یې اعلانونه جوړ کړل.{{Br}} == لید == [[دوتنه:MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg/550px-MachuPichuSacredValley_fir000202_edit.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| له ماچوکست څخه يوه ليدنه]] [[دوتنه:Machu_picchu_grande.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Machu_picchu_grande.jpg/550px-Machu_picchu_grande.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| ویژن II یو ماچو کاسټ دی]] [[دوتنه:Machu_Picchu_Panorama.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Machu_Picchu_Panorama.jpg/550px-Machu_Picchu_Panorama.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| ویژن III یو ماچو کاسټ دی]] [[دوتنه:99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-99_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د ماچوستې څخه یو لید، د Huayna Pichu څخه یو لید]] [[دوتنه:95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-95_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د ماچوستې څخه یو لید، د هوینا پیچو څخه یو لید]] [[دوتنه:89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg/550px-89_-_Machu_Picchu_-_Juin_2009.jpg|مېنځ،_center|بټنوک|550x550px| د استوګنې سیمې څخه یو لید]] == پای ليک == <references group=""></references> == اړوند پوښتنې == * د سیمې له مخې د نړیوال میراث ځای جدول == سرچینې == * مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «ماچو پیچو». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ مهر ۱۳۹۱. * نرودا، پابلو؛ ترجمهٔ جیران مقدم (۱۳۸۵)، ماچو پیچو، تهران: اشاره، شابک ۹۶۴-۸۹۳۶-۰۷-۲.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em} [[وېشنيزه:کلتوري ميراثونه]] [[وېشنيزه:نړيوال کلتوري ځايونه]] [[وېشنيزه:کلتوري]] [[وېشنيزه:Pages with unreviewed translations]] 25zh9arsirefluy2fpcnh122bjifbrf 10 63550 284336 2022-08-14T03:53:01Z شاه زمان پټان 26102 د يونسکو نړيوالو کلتوري ميراثونو مالوماتبکس wikitext text/x-wiki {{د يونسکو نړيوالو کلتوري ميراثونو مالومات بکس|نوم= موچو پيچو|انځور=Machu Picchu, Perú, 2015-07-30, DD 50.JPG|د انځور څرګندونه=د موچوپيچو معبد|هېواد={{پرچمک|پرو}}[[پرو]]،[[سيمه کوزکو]]|ثبت ګڼه=[http://whc.unesco.org/en/list/274 ۲۷۴]|ثبت نېټه=[[۱۹۸۳ (مېلادي)|۱۹۸۳]] <small>(جلسه ۷ام)</small>}} 0okf8900y21a7xqy534331rlfqs7qnu 3 63551 284338 2022-08-14T06:11:10Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Karimhumdard}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۶:۱۱, ۱۴ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) j1q7mk01f6a9ij7vv129i8ddmvkqmbq 0 63552 284339 2022-08-14T06:58:33Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:fa:Special:Redirect/revision/34638475|هفت گونه]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki [[دوتنه:שבעת_המינים.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/%D7%A9%D7%91%D7%A2%D7%AA_%D7%94%D7%9E%D7%99%D7%A0%D7%99%D7%9D.jpg/300px-%D7%A9%D7%91%D7%A2%D7%AA_%D7%94%D7%9E%D7%99%D7%A0%D7%99%D7%9D.jpg|بټنوک|300x300px| د اسراییلو د ځمکې اوه ډوله مېوې او حبوبات]] '''اوه ډولونه''' ([[عبراني ژبه]] שבעת המינים, ''Shiv'at Haminim'') اوه کرنیز فصلونه دي - دوه دانې او پنځه مېوې - چې په عبراني انجیل کې د اسراییلو د ځمکې د ځانګړي فصل په توګه ذکر شوي. ذکر شوي اوه ډولونه [[غنم]] ، وربشې ، [[انگور|انګور]] ، [[انځر]] ، [[انار]] ، [[ښوون]] (زيتون) او [[خورما]] ( Deuteronomy ) دي. [1] <ref>{{Cite web |title=The Seven Species |url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/species.html |access-date=January 22, 2016 |website=[[Jewish Virtual Library]]}}</ref> د دوی لومړۍ میوه یوازې [[د بیت المقدس معبد|په معبد کې د]] منلو وړ نذرانې وې. == تاریخ == [[دوتنه:Seven_Species_Stamps_1958_Zvi_Narkiss.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Seven_Species_Stamps_1958_Zvi_Narkiss.png/300px-Seven_Species_Stamps_1958_Zvi_Narkiss.png|کيڼ|بټنوک|348x348px| اوه ډولونه چې د بايبل آیت سره په 1958 کې د اسراییلي مقدسو ليکدړو په یوه سیټ کې ښودل شوي.]] اوه ډوله مېوې د اسراییلو په خاوره کې د اسراییلو (وروسته: یهودانو ) په خوړو او د [[يهوديت|یهودیت]] په مذهبي دودونو کې مهم رول لوبولی دی. د دې اصلي خوړو ډېری حوالې [[بائبل|په انجیل]] کې موندل کېدی شي. میشنه وايي چې یوازې د اوو ډولونو لومړۍ میوه د نذر په توګه د [[د بیت المقدس معبد|بیت المقدس معبد]] ته راوړل کېدی شي. د غنمو کروندې، د انګورو باغونه او د زیتون باغونه اوس هم د [[اسرائيل|اسراییلو]] د منظرې مهمې ځانګړتیاوې دي. انځر، زیتون، انار او خرما په اسراییلي خوړو کې عام توکي دي. <ref>{{Cite web |last=Zisling |first=Yael |title=The biblical seven species |url=http://www.gemsinisrael.com/e_article000039885.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20150216055118/http://www.gemsinisrael.com/e_article000039885.htm |archive-date=16 February 2015 |access-date=22 January 2016 |website=Gems in Israel}}</ref> === غنم === پخوانیو اسراییلو [[غنم]] او وربشی دواړه کرل. دا دوه دانې په لومړي ځل د اسراییلو د ځمکې د اوو ډولونو د انجیل په لېست کې ذکر شوي او د اسراییلو په لرغوني خواړو کې د خواړو په توګه د دوی اهمیت په شاوووت کې د وربشو په حاصلاتو کې او د پخوانۍ ورځې د غنمو په فصل کې د غنمو په فصل کې لیدل کیږي. د سکوت فستیوال {{Sfn|Macdonald|2008}} === وربشه === یو مقاومت لرونکې غله چې د غوږونو څخه تور وېښتان لري. دا په پراخه کچه کرل کیږي، په عمده توګه د شیدو او څارویو د خوړو لپاره کارول کیږي. === انګور === [[انگور|انګور]] په عمده توګه د شرابو جوړولو لپاره کارول کېده، که څه هم دوی تازه او وچ هم مصرفول. [5] === اينځر === [[اينځر]] د اسراییلو په ټوله خاوره کې کرل کیده، او تازه یا وچه اينځر د ورځني رژیم یوه برخه وه. د وچو اينځرونو د چمتو کولو معمول طریقه دا وه چې دوی یې وخورئ او په کیکونو کې یې واچوئ. [5] انځر اکثرا په انجیل کې ذکر شوي دي (د مثال په توګه، 1 سمویل 25:18، 1 سموئیل 30:12، او تاریخ 12:41). === انار === [[انار]] معمولا تازه خوړل کیده، که څه هم کله ناکله د جوس یا شرابو په جوړولو کې کارول کیده، یا په لمر کې وچول کله چې تازه میوه د موسم څخه بهر وه. دوی شاید د اسراییلو په خواړو کې یو کوچنی رول لوبولی وي ، مګر په سمبولیک ډول مهم و ، لکه د لوی پادری د جامو او د معبد د ستنو په برخه کې د زیورونو په توګه ، او د سکې پرمخ به زياتره نقش کېدل. [{{Sfn|Marks|2010}}5] === زیتون === [[ښوون|زیتون]] په اوو ډولونو کې اصلي عنصر څخه يو و. د زیتون تېل نه یوازې د خوړو او پخولو لپاره کارول کېده، بلکې د روښنايۍ، قربانیو، عطرو او د پادریانو یا شاهي پوستونو لپاره هم کارول کېده. [4] === خورما === [[خورما]] تازه یا وچه خوړل کیده، مګر ډیری یې په یو موټی او اوږدمهاله شربت کې جوش شوي چې "" د خرما شات ( ''دش تیماریم'' ) د خوږو په توګه کارول کیده. د انجیل په حواله شات "د شیدو او شاتو سره بهیدونکي ځمکه" (د مثال په توګه ، خروج 3: 8) د خرما شات دی. [5] ه پداسې حال کې چې د یهودي قانون خورما د اوو ډولونو څخه دي، د مچۍ شات ممکن په تورات کې ذکر شوي ډول وي. د تلمود د لیکلو په وخت کې په اسراییلو کې مچۍ له منځه تللې وې او د شاتو پر ځای خورما کارول کېده.د تل روف کې کیندنې ښیي چې د مچیو پالنه په اسراییلو کې [[د اوسپنې زمانه|د اوسپنې دورې]] په پیل کې چې 3000 کاله وړاندې د [[داوود|پاچا ډېوېډ]](داوود عليه السلام) په واکمنۍ کې ترسره شوې وه. <ref>[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-jun-08-la-sci-ancient-bees-20100608-story.html Ancient bees found in Israel hailed from Turkey] By Thomas H. Maugh II, ''[[Los Angeles Times]]'' (June 8, 2010)</ref> په تورات کې ډېری حسابونه دا هم په ګوته کوي چې د شاتو مچۍ په لرغوني اسراییلو کې شتون درلود. د قاضيانو په کتاب کې ، سمسون د مچیو څخه شات اخلي، کوم چې هغه د زمري په مړی کې موندلی ( Judges ، د سمسون معما هم وګورئ). == د تلمود تفسیر == د مختلف اندازه کولو اندازه د یهودي مذهبي شیانو ځانګړو ارزښتونو او اندازو پورې تړلې ده. د مثال په توګه، د ټیفیلین کمربند لږ تر لږه عرض د هغه قانون له مخې پیژندل شوی چې موسی ته په سینا کې ورکړل شوی ترڅو د وربشو د دانې اندازه وي. په ورته ډول، نورې میوې د اندازه کولو لپاره کارول کیږي. تلمودي پوهان د اوو ډولونو آیت د میوو د اندازې په کارولو سره د ټولو عملونو لپاره د حوالې په توګه کاروي. == عصري ارزښت == دا اوه ډولونه په دودیز ډول په ''تو بشوات'' کې خوړل کیږي، د یهودانو "د ونو لپاره نوی کال"، په ''سککوټ'' کې، "د بوټانو جشن" او په ''شاووت'' کې، د "اونیو جشن." په ''حلاچه'' (یهودي قانون) کې دوی د نورو میوو په پرتله خورا مهم ګڼل کیږي او د دوی له خوړلو وروسته ''یو ځانګړي برچه'' (برکت) بلل کیږي. برسېره پر دې، د دوی د خوړلو څخه مخکې د ډوډۍ څخه پرته د نورو خوراکي توکو څخه برکت دی. دا اوه ډولونه نن ورځ د اسراییلو په خواړو کې ټول مهم توکي دي. Deuteronomy 8: 8 په څرګند ډول (په لاتین Vulgate ژباړه کې : ''Terram Frumenti Hordei, ac Vinarum, in qua Ficus et Malogranata et Oliveta Nascuntur, Terram Olei ac Mellis'' ) د کالیفورنیا په سان ډیاګو کې د بالبوا پارک کې د [[کالیفرنیا|کالیفورنیا]] د برج په گنبد لیکل شوی. د کالیفورنیا په کرنه کې د دې ډول اهمیت ته اشاره کول. == سرچینې == === يادګېرنه === === سرچینې === *   *   *   == نور یې ولوله == *   *   <references /> [[وېشنيزه:اسرائيل]] [[وېشنيزه:اسرايل]] [[وېشنيزه:Pages with unreviewed translations]] dnn0ies0lc3w6gbml9oulvqwsauqqj6 0 63553 284342 2022-08-14T07:06:34Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/4986512|حقوق العباد]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki د الله د بنده ګانو د حقوقو په اړه. ټولنیز نظم ته په [[اسلام]] کې ډېر اهمیت ورکړل شوی دی. له همدې امله په اسلامي ارشاداتو کې د الله تعالی د حقوقو په پرتله د بنده ګانو پر حقوقو ډېر ټينګار شوی دی. په میدان حشر کې به د خلکو د حقوقو په اړه زیاتې پوښتنې وشي او په دې برخه کې به یوه وړه تېروتنه هم د بښنې وړ نه وي. د خلکو په حقوقو کې له پردیو، خپلوانو، مور او پلار او نورو خپلوانو سره ښه سلوک، له انسانانو سره مهرباني، حیواناتو ته د تکلیف نه رسول، د مجلس آداب، د خبرو آداب، د ملاقات آداب او داسې نور. د خلکو له حقونو څخه ګڼل کیږي. == نور ولوله == * [[د ښځو حقونه|د ښځو حقوق]] * د الله تعالی حقوق * [[وېشنيزه:حق العبد]] [[وېشنيزه:حقوق العباد]] [[وېشنيزه:د الله د بنده ګانو حقوق]] d5cx74yij4om3yq9977lynq3ieexeev 0 63554 284343 2022-08-14T07:26:23Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/4809193|اسلام میں بیوی کے حقوق]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki '''په اسلام کې د ښځې حقوق:''' [[اسلام]] د واده ژوند غواړي او [https://www.mazhab.pk/شوہر-کے-حقوق/ په دې کې د ښځې او خاوند حقوق تعریف شوي دي] . ازدواجي اړیکه د خدای پلان او طبیعی عمل دی، په ازدواجی اړیکه کې رښتینی مینه او مینه د میړه او مېرمنې ترمنځ د ذهني ارام ، سکون او خوشالۍ سبب ګرځي. خو که د خاوند او مېرمنې تر منځ بې اتفاقي، کرکه او ناخوښي وي، د حل لاره هم ورته وړاندې کوي. * '''حق''' د [[عربي ژبه|عربي ژبې]] یو واحد کلمه ده، چې د یو فرد یا ډلې د واجب الوجود په مانا ده، جمع يې '''حقوق دي''' . <ref name="موسوعة النابلسي2">[http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040 موسوعة النابلسي - لتربية الإسلامية : الحقوق - حق الزوجة على الزوج - الدرس ( 1 - 2 ) : حق الإنفاق عليها وحقها بعدم الإساءة لها وحسن المعاشرة- فضيلۃ الدكتور محمد راتب النابلسي بتاريخ: 1989-10-08] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709044233/http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040|date=09 جولائی 2017}}</ref> <ref>[http://www.almaany.com/home.php?language=arabic&word=%D8%AD%D9%8E%D9%82&cat_group=1&lang_name=%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A&type_word=2&dspl=0 معجم قاموس المعاني - معنى كلمة '''(حق)'''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150117042727/http://www.almaany.com/home.php?language=arabic|date=17 جنوری 2015}}</ref> == حقوق == واده یو مهم ژوند دی، په دې کې مېرمن د مېړه، کورنۍ، کور او ټولنې په وړاندې ډېری مسؤلیتونه په غاړه لري. د مېړه او مېرمنې تر منځ د اړیکو د خوشاله ساتلو لپاره باید هره ممکنه هڅه وشي، د دوی جلا کېدل د ګڼو ستونزو د رامنځته کېدو سبب ګرځي، په تېره بیا پر ماشومانو ناوړه اغېز کوي. [[محمد|حضرت]] [[محمد|محمد ص]] دې خبرې ته ډېره پاملرنه کوله. خاوند پر خپلې مېرمنې لاندې حقوق لري: === مالي حقوق === * مهر * نفقه * د استوګنې ځای === غیرمالي حقوق === * عدالت * ښه چلند * د ځورونې څخه ډډه کول == د حقوقو توضیحات == === 1. مالي حقوق === * '''الف مهر''' یوه اسلامي اصطلاح ده چې د واده په وخت کې د نارینه له خوا د یوې ښځې لپاره ځانګړې شوې ده. مهر د واده یوه لازمي برخه ده. په [[حديث|احادیثو]] کې د مهر د نه ورکولو په نیت د [[نکاح|واده کولو]] په اړه سخته وعید راغلی چې دا ډول نارینه او ښځې به د قیامت په ورځ زناکاران وي. دا ښځې ته د عزت او واجب حق په توګه ورکول کیږي. که څه هم د نکاح په تړون کې د مهر اندازه نه وي ټاکل شوې، د ښځې د کورنۍ مهر به واجب وي. <ref name="موسوعة النابلسي3">[http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040 موسوعة النابلسي - لتربية الإسلامية : الحقوق - حق الزوجة على الزوج - الدرس ( 1 - 2 ) : حق الإنفاق عليها وحقها بعدم الإساءة لها وحسن المعاشرة- فضيلۃ الدكتور محمد راتب النابلسي بتاريخ: 1989-10-08] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709044233/http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040|date=09 جولائی 2017}}</ref> * '''ب. نفقه:''' یانې د مېرمنې مصارف. د اسلام پوهان په دې متفق دي چې د ښځې مصارف په خاوند باندې واجب دي تر څو چې ښځې يې په حق کې وي، که ښځه له خاوند څخه جلا شي نو د خاوند لپاره يې نفقه واجب نه ده. د نفاس حکمت دا دی چې ښځه د عقد له لارې د مېړه ملکیت او اختیار شي، که څه هم ښځه د خاوند له اجازې پرته د عايد په موخه بهر ته ولاړه شي. نو پر مېړه واجب دی چې د خپلې وسې مطابق د ښځې مصارف ورکړي، که څه هم ښځه پخپله شتمنه وي. <ref name="موسوعة النابلسي4">[http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040 موسوعة النابلسي - لتربية الإسلامية : الحقوق - حق الزوجة على الزوج - الدرس ( 1 - 2 ) : حق الإنفاق عليها وحقها بعدم الإساءة لها وحسن المعاشرة- فضيلۃ الدكتور محمد راتب النابلسي بتاريخ: 1989-10-08] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709044233/http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040|date=09 جولائی 2017}}</ref> که ښځه د خاوند په اجازې څه لاسته راوړي، نو د کور په لګښتونو کې د ښځې مصرف کول ضروري نه دي، بلکې د هغې له لوري صدقه ورکولای شي. <ref name="موسوعة النابلسي5">[http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040 موسوعة النابلسي - لتربية الإسلامية : الحقوق - حق الزوجة على الزوج - الدرس ( 1 - 2 ) : حق الإنفاق عليها وحقها بعدم الإساءة لها وحسن المعاشرة- فضيلۃ الدكتور محمد راتب النابلسي بتاريخ: 1989-10-08] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709044233/http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040|date=09 جولائی 2017}}</ref> * '''ج. د استوګنې ځای:''' دا هم یو ډېر مهم حق دی. يانې په خاوند باندې لازمه ده چې د خپل وس او توان له مخې د استوګنې بندوبست وکړي. === 1. غیر مالي حقوق === * '''الف عدالت او انصاف:''' په خاوند باندې لازمه ده چې د خپلو مېرمنو تر منځ د نفقې، کور او جامو په برخه کې عدل وکړي. <ref>[http://islamqa.info/ar/10680 الإسلام سؤال وجواب ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161010001616/http://islamqa.info/ar/10680|date=10 اکتوبر 2016}}</ref> * '''ب. ښه چلند او ګذشت:''' په خاوند باندې لازمه ده چې له خپلې ښځې سره ښه چلند وکړي، د هغې حقوق ادا کړي او د هغې مشروع خواهشات پوره کړي. اسلام له ښځو سره د ښه چلند ښوونه او ټینګار کړی دی. په سورت نساء کې د ښه سلوک او رعایت تفصیل دی. همدا ډول له [[صحابه|صحابي]] عمرو بن اخوص رضي الله عنه څخه روایت دی چې د حجة الوداع په ورځ [[محمد|رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:]] له حمد و ثنا وروسته یې تبلیغ وکړ چې په کې یې وویل: {{اقتباس حديث|له ښځو سره خامخا غوره چلند وکړئ، ځکه چې هغوی ستاسو په وړاندې کمزورې دي تاسې ته هيڅ کومه لاره نشته چې په هغوی سختي وکړئ، مګر دا چې هغوی په څرګنده کوم فحش کار وکړي. که هغوی دا ډول کار وکړ، نو د هغوی بستره له ځانه بېله کړئ، او پر هغوی له ظلم کولو پرته يو څه ووهئ، او که هغوی ستاسې فرمانبرداري کوي، نو تاسې ته پر هغوی د سختۍ کولو هيڅ حق نشته.}}{{اقتباس|کہ عورتوں کے ساتھ ضرور حسن سلوک کا معاملہ کیا کرو، کیونکہ وہ تمھارے مقابلہ میں کمزور ہیں، تمھیں کوئی حق نہیں کہ ان کے ساتھ سختی کرو سوائے اس کے کہ وہ کھل کر فحش کام کریں، اگر وہ ایسا کرتی ہیں تو ان کے بستر کو الگ کر دو، اور ان پر ظلم نہ کرتے ہوئے کچھ مارو۔ اور اگر وہ تمھاری فرمانبرداری کرتی ہیں تو تمھیں ان پر سختی کرنے کا کوئی حق نہیں ہے۔}} * '''ج. له ځورونې ډډه وکړئ:''' دا د اسلام اساسي تعلیم دی، اسلام د نورو له ځورولو منع کوي، نو د ښځې ځورول هم په اصل کې حرام دي. عباده بن صامت رضی الله عنه وویل: [[محمد|رسول الله]] ص دا پریکړه وشوه چې دواړه زيان اخيستل او زیان رسول منع دي. == سرچينې == {{لړسرچينې}} 2gii0zyq7hivm5if8kgha4f4hgxolx0 284344 284343 2022-08-14T07:27:17Z شاه زمان پټان 26102 سش wikitext text/x-wiki '''په اسلام کې د ښځې حقوق:''' [[اسلام]] د واده ژوند غواړي او [https://www.mazhab.pk/شوہر-کے-حقوق/ په دې کې د ښځې او خاوند حقوق تعریف شوي دي] . ازدواجي اړیکه د خدای پلان او طبیعی عمل دی، په ازدواجی اړیکه کې رښتینی مینه او مینه د میړه او مېرمنې ترمنځ د ذهني ارام ، سکون او خوشالۍ سبب ګرځي. خو که د خاوند او مېرمنې تر منځ بې اتفاقي، کرکه او ناخوښي وي، د حل لاره هم ورته وړاندې کوي. * '''حق''' د [[عربي ژبه|عربي ژبې]] یو واحد کلمه ده، چې د یو فرد یا ډلې د واجب الوجود په مانا ده، جمع يې '''حقوق دي''' . <ref name="موسوعة النابلسي2">[http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040 موسوعة النابلسي - لتربية الإسلامية : الحقوق - حق الزوجة على الزوج - الدرس ( 1 - 2 ) : حق الإنفاق عليها وحقها بعدم الإساءة لها وحسن المعاشرة- فضيلۃ الدكتور محمد راتب النابلسي بتاريخ: 1989-10-08] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709044233/http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040|date=09 جولائی 2017}}</ref> <ref>[http://www.almaany.com/home.php?language=arabic&word=%D8%AD%D9%8E%D9%82&cat_group=1&lang_name=%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A&type_word=2&dspl=0 معجم قاموس المعاني - معنى كلمة '''(حق)'''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150117042727/http://www.almaany.com/home.php?language=arabic|date=17 جنوری 2015}}</ref> == حقوق == واده یو مهم ژوند دی، په دې کې مېرمن د مېړه، کورنۍ، کور او ټولنې په وړاندې ډېری مسؤلیتونه په غاړه لري. د مېړه او مېرمنې تر منځ د اړیکو د خوشاله ساتلو لپاره باید هره ممکنه هڅه وشي، د دوی جلا کېدل د ګڼو ستونزو د رامنځته کېدو سبب ګرځي، په تېره بیا پر ماشومانو ناوړه اغېز کوي. [[محمد|حضرت]] [[محمد|محمد ص]] دې خبرې ته ډېره پاملرنه کوله. خاوند پر خپلې مېرمنې لاندې حقوق لري: === مالي حقوق === * مهر * نفقه * د استوګنې ځای === غیرمالي حقوق === * عدالت * ښه چلند * د ځورونې څخه ډډه کول == د حقوقو توضیحات == === 1. مالي حقوق === * '''الف مهر''' یوه اسلامي اصطلاح ده چې د واده په وخت کې د نارینه له خوا د یوې ښځې لپاره ځانګړې شوې ده. مهر د واده یوه لازمي برخه ده. په [[حديث|احادیثو]] کې د مهر د نه ورکولو په نیت د [[نکاح|واده کولو]] په اړه سخته وعید راغلی چې دا ډول نارینه او ښځې به د قیامت په ورځ زناکاران وي. دا ښځې ته د عزت او واجب حق په توګه ورکول کیږي. که څه هم د نکاح په تړون کې د مهر اندازه نه وي ټاکل شوې، د ښځې د کورنۍ مهر به واجب وي. <ref name="موسوعة النابلسي3">[http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040 موسوعة النابلسي - لتربية الإسلامية : الحقوق - حق الزوجة على الزوج - الدرس ( 1 - 2 ) : حق الإنفاق عليها وحقها بعدم الإساءة لها وحسن المعاشرة- فضيلۃ الدكتور محمد راتب النابلسي بتاريخ: 1989-10-08] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709044233/http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040|date=09 جولائی 2017}}</ref> * '''ب. نفقه:''' یانې د مېرمنې مصارف. د اسلام پوهان په دې متفق دي چې د ښځې مصارف په خاوند باندې واجب دي تر څو چې ښځې يې په حق کې وي، که ښځه له خاوند څخه جلا شي نو د خاوند لپاره يې نفقه واجب نه ده. د نفاس حکمت دا دی چې ښځه د عقد له لارې د مېړه ملکیت او اختیار شي، که څه هم ښځه د خاوند له اجازې پرته د عايد په موخه بهر ته ولاړه شي. نو پر مېړه واجب دی چې د خپلې وسې مطابق د ښځې مصارف ورکړي، که څه هم ښځه پخپله شتمنه وي. <ref name="موسوعة النابلسي4">[http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040 موسوعة النابلسي - لتربية الإسلامية : الحقوق - حق الزوجة على الزوج - الدرس ( 1 - 2 ) : حق الإنفاق عليها وحقها بعدم الإساءة لها وحسن المعاشرة- فضيلۃ الدكتور محمد راتب النابلسي بتاريخ: 1989-10-08] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709044233/http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040|date=09 جولائی 2017}}</ref> که ښځه د خاوند په اجازې څه لاسته راوړي، نو د کور په لګښتونو کې د ښځې مصرف کول ضروري نه دي، بلکې د هغې له لوري صدقه ورکولای شي. <ref name="موسوعة النابلسي5">[http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040 موسوعة النابلسي - لتربية الإسلامية : الحقوق - حق الزوجة على الزوج - الدرس ( 1 - 2 ) : حق الإنفاق عليها وحقها بعدم الإساءة لها وحسن المعاشرة- فضيلۃ الدكتور محمد راتب النابلسي بتاريخ: 1989-10-08] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709044233/http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=2040|date=09 جولائی 2017}}</ref> * '''ج. د استوګنې ځای:''' دا هم یو ډېر مهم حق دی. يانې په خاوند باندې لازمه ده چې د خپل وس او توان له مخې د استوګنې بندوبست وکړي. === 1. غیر مالي حقوق === * '''الف عدالت او انصاف:''' په خاوند باندې لازمه ده چې د خپلو مېرمنو تر منځ د نفقې، کور او جامو په برخه کې عدل وکړي. <ref>[http://islamqa.info/ar/10680 الإسلام سؤال وجواب ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161010001616/http://islamqa.info/ar/10680|date=10 اکتوبر 2016}}</ref> * '''ب. ښه چلند او ګذشت:''' په خاوند باندې لازمه ده چې له خپلې ښځې سره ښه چلند وکړي، د هغې حقوق ادا کړي او د هغې مشروع خواهشات پوره کړي. اسلام له ښځو سره د ښه چلند ښوونه او ټینګار کړی دی. په سورت نساء کې د ښه سلوک او رعایت تفصیل دی. همدا ډول له [[صحابه|صحابي]] عمرو بن اخوص رضي الله عنه څخه روایت دی چې د حجة الوداع په ورځ [[محمد|رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:]] له حمد و ثنا وروسته یې تبلیغ وکړ چې په کې یې وویل: {{اقتباس حديث|له ښځو سره خامخا غوره چلند وکړئ، ځکه چې هغوی ستاسو په وړاندې کمزورې دي تاسې ته هيڅ کومه لاره نشته چې په هغوی سختي وکړئ، مګر دا چې هغوی په څرګنده کوم فحش کار وکړي. که هغوی دا ډول کار وکړ، نو د هغوی بستره له ځانه بېله کړئ، او پر هغوی له ظلم کولو پرته يو څه ووهئ، او که هغوی ستاسې فرمانبرداري کوي، نو تاسې ته پر هغوی د سختۍ کولو هيڅ حق نشته.}} * '''ج. له ځورونې ډډه وکړئ:''' دا د اسلام اساسي تعلیم دی، اسلام د نورو له ځورولو منع کوي، نو د ښځې ځورول هم په اصل کې حرام دي. عباده بن صامت رضی الله عنه وویل: [[محمد|رسول الله]] ص دا پریکړه وشوه چې دواړه زيان اخيستل او زیان رسول منع دي. == سرچينې == {{لړسرچينې}} rg1vm8mdbuzvn4p1vx0w5brfe12obmx 0 63555 284345 2022-08-14T07:37:04Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/4851568|تارا شرما]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[زمرہ:صفحات مع کثیر میڈیا]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|name]] {{Infobox person|name=تارا شرما|image=Tara sharma.jpg|caption=|birth_date={{birth date and age|df=yes|1977|1|11}}|birth_place=[[لندن]] , [[انګلینډ]] , [[برېتانيا]]|nationality=برېتانوي|occupation=[[اداکاره]], [[ماډل (فرد)|Model]], [[وړاندې کوونکې|Hostess]]|spouse=[[روپاک سالوجا]] (له 2007-راهيسې)|children=2}} '''تارا شرما''' چې په انګريزي ژبه Tara Sharma ليکل کيږي یوه [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره]] ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Tara Sharma |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tara_Sharma&redirect=no&oldid=583920537}}</ref> == اړونده لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}}{{نابشپړ}} [[وېشنيزه:1977 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي دین]] [[وېشنيزه:هندي تصوف]] fuje84rlc5rjcxr1qcup0byz9uixzkj 284346 284345 2022-08-14T07:37:26Z شاه زمان پټان 26102 یططز wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=تارا شرما|image=Tara sharma.jpg|caption=|birth_date={{birth date and age|df=yes|1977|1|11}}|birth_place=[[لندن]] , [[انګلینډ]] , [[برېتانيا]]|nationality=برېتانوي|occupation=[[اداکاره]], [[ماډل (فرد)|Model]], [[وړاندې کوونکې|Hostess]]|spouse=[[روپاک سالوجا]] (له 2007-راهيسې)|children=2}} '''تارا شرما''' چې په انګريزي ژبه Tara Sharma ليکل کيږي یوه [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره]] ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Tara Sharma |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tara_Sharma&redirect=no&oldid=583920537}}</ref> == اړونده لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}}{{نابشپړ}} [[وېشنيزه:1977 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي دین]] [[وېشنيزه:هندي تصوف]] 3uvftltqd87dp2am8g99puj973kz3q2 0 63556 284347 2022-08-14T07:46:09Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/4733384|آرتی اگروال]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=آرتی اگروال|image=Aarthi Agarwal.jpg|birth_date={{Birth date|mf=y|1984|03|05}}<ref>{{Cite web|title=Aarthi Agarwal, A Brief Candle in the Wind|last=Prashar|first=Chandni|work=NDTVMovies.com|date=June 8, 2015|access-date=2016-09-09|url = http://movies.ndtv.com/regional/aarthi-agarwal-a-brief-candle-in-the-wind-769710}}</ref><ref>{{Cite web | title=Aarthi Agarwal dies after 'failed liposuction' surgery: 5 Things to know about dead Tollywood Actress |last=Mishra|first=Rashmi|work=India.com |date=June 7, 2015|access-date=2016-09-09|url= http://www.india.com/showbiz/aarthi-agarwal-dies-after-failed-liposuction-surgery-5-things-to-know-about-dead-tollywood-actress-412638/}}</ref>|birth_place=[[نیو جرسی]]، امریکا<ref name=Indexpress/>|death_date={{Death date and age|2015|06|06|1984|03|05|mf=y}}|death_place=[[اٹلانٹک سٹی، نیو جرسی]]، امریکا|other_names=نندو|nationality=بھارتی|occupation=اداکارہ، ماڈل|years_active=2001ء – 2015ء|height=151 سینٹی میٹر|spouse={{marriage|اُجوال کمار اگروال|2007|2009|reason=طلاق.}}<ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://www.indiaglitz.com/breaking-news-aarti-agarwal-marries-an-nri-at-arya-samaj-telugu-news-34797.html|title=Breaking news: Aarti Agarwal marries an NRI at Arya Samaj|work=indiaglitz.com|access-date=June 8, 2015}}</ref><ref name=AAdivorce/>|relatives=ادیتی اگروال (بہن)}} {{Infobox person|name=ارتي اګروال|image=Aarthi Agarwal.jpg|birth_date={{Birth date|mf=y|1984|03|05}}<ref>{{Cite web|title=Aarthi Agarwal, A Brief Candle in the Wind|last=Prashar|first=Chandni|work=NDTVMovies.com|date=June 8, 2015|access-date=2016-09-09|url = http://movies.ndtv.com/regional/aarthi-agarwal-a-brief-candle-in-the-wind-769710}}</ref><ref>{{Cite web | title=Aarthi Agarwal dies after 'failed liposuction' surgery: 5 Things to know about dead Tollywood Actress |last=Mishra|first=Rashmi|work=India.com |date=June 7, 2015|access-date=2016-09-09|url= http://www.india.com/showbiz/aarthi-agarwal-dies-after-failed-liposuction-surgery-5-things-to-know-about-dead-tollywood-actress-412638/}}</ref>|birth_place=[[نیو جرسي]]، امریکا<ref name=Indexpress/>|death_date={{Death date and age|2015|06|06|1984|03|05|mf=y}}|death_place=[[اتلانتيک سيټي، نیو جرسي]]، امریکا|other_names=نندو|nationality=بھارتي|occupation=اداکارہ، ماډل|years_active=2001ء – 2015ء|height=151سانتي متر|spouse={{marriage|اُجوال کمار اگروال|2007|2009|reason=طلاق.}}<ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://www.indiaglitz.com/breaking-news-aarti-agarwal-marries-an-nri-at-arya-samaj-telugu-news-34797.html|title=Breaking news: Aarti Agarwal marries an NRI at Arya Samaj|work=indiaglitz.com|access-date=June 8, 2015}}</ref><ref name=AAdivorce/>|relatives=ادیتي اگروال (خور)}} آرتي '''اګروال''' ( (د مارچ 5مه، 1984 - د جون 6، 2015) یوه امریکایی [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره وه]] چې په عمده ډول یې په [[تېلوګو]] سینما کې کار کاوه. <ref name="tollywood">{{Cite news|Title=Tollywood actress was attempting comeback before her death|Date=June 7, 2015|URL=http://www.nj.com/news/index.ssf/2015/06/tollywood_actress_was_attempting_comeback_before_d.html#incart_river}}</ref> <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Aarthi Aggarwal |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Aarthi_Aggarwal&redirect=no&oldid=593210491}}</ref> هغه یوه کوچنۍ خور لري، ادیتي اګروال، چې هغه هم د [[تېلوګو]] فلمي صنعت يوه غوره اداکاره ده. == لومړنی ژوند او مسلک == آرتي اګروال د ۱۹۸۴ کال د مارچ په ۵ مه د امریکا په [[نیو جرسي|نیوجرسي]] کې زېږېدلی. مور او پلار یې ګجراتیان وو. <ref>{{Cite news|URL=https://www.deccanherald.com/content/482004/tollywood-actor-aarthi-dies-31.html|Date=June 7, 2015|Title=Tollywood actor Aarthi dies at 31 in US|Publisher=[[دکن ہیرالڈ]]}}</ref> د هغه پلار ششانک د هوټل په سوداګرۍ بوخت دی او مور یې ویما د کور میرمن ده. د 14 کلنۍ راهیسې هغې ته د اداکار سنیل شیټي لخوا بلنه ورکړل شوه چې د هغې سره وګوري او د پنسلوانیا په فلاډیلفیا کې په سټیج کې نڅا وکړي. د هغه د فعالیت وروسته، هغه وغوښتل شو چې بالیووډ ته راشي. آرتي په ۱۶ کلنۍ کې خپل فلمي ژوند له جنون سره پیل کړ <ref>{{Cite web |date=March 24, 2005 |title=Actress Aarti Agarwal attempts suicide? |url=http://www.thehindu.com/2005/03/24/stories/2005032403440600.htm |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20141022143952/http://www.thehindu.com/2005/03/24/stories/2005032403440600.htm |archive-date=2014-10-22 |access-date=June 8, 2015 |website=thehindu.com}}</ref> . آرتي په تیلګو فلمونو کې د نوو ناکو ناچو فلم سره پیل وکړ، چې د ډیرو مشهور هندي فلمي ستورو سره یې کار کاوه . په 2005 کې، دا هندو راپور ورکړ چې آرتي اګروال د ځان وژنې هڅه وکړه <ref>{{Cite web |title=Actress Aarti in coma after mystery fall |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Actress-Aarti-in-coma-after-mystery-fall/pmredirectshow/1418247.cms?curpg=1 |website=The Times of India}}</ref> ، د دماغ داخلي زخمونو لپاره اپولو روغتون ته راوړل شوه او د یو څه وخت لپاره وینټیلیټر ته واچول شوه <ref>{{Cite web |date=June 6, 2015 |title=Aarthi Agarwal Dies in New Jersey; Celebrities Condole her Untimely Death |url=http://www.ibtimes.co.in/actress-aarthi-agarwal-dies-new-jersey-634940 |access-date=June 8, 2015 |website=International Business Times}}</ref> <ref name="AAdivorce">{{Cite web |title=Aarthi Agarwal divorces Tasval Kumar |url=http://www.newindianexpress.com/entertainment/telugu/article140068.ece |access-date=June 8, 2015 |website=The New Indian Express}}</ref> .په 2007 کې، آرتي اګروال د سافټویر انجینر سره واده وکړ. جوړه په 2009 کې طلاق شوه. <ref name="AAdivorce" /> == فلمونه == * جنون (هندي) * ناوا ناکوناچو (تېلوګو) * نوو لیکا نانو لینو (تېلوګو) * الاري رامودو (تېلوګو) * اندرا (تېلوګو) * نی سنهام (تېلوګو) * بوبي (تېلوګو) * وسانتم (تېلوګو) * ویدا (تېلوګو) * چتراپتي (تېلوګو) * بامبارکانال (تامل) * اندالا رامودو (تېلوګو) * تاج محل (تېلوګو) * رانم 2 (تېلوګو) == مرګ == د جون په 6، 2015، آرتي اګروال د [[نیو جرسي]] په اتلانتیک ښار کې د اتلانټیک کییر سیمه يیز طبي مرکز ته د رسېدو سره سم مړ ه شوه. <ref>{{Cite web |title=Indian actress Aarthi Agarwal dies in N.J. hospital |url=http://www.nj.com/news/index.ssf/2015/06/indian_actress_aarthi_agarwal_dies_in_nj_during_li.html#incart_2box_nj-homepage-featured |access-date=June 8, 2015 |website=NJ.com}}</ref> آرتي شپږ اوونۍ دمخه د لیپوسکشن جراحي ترسره کړه ، د هغې له مړینې دمخه هغه د تنفس سختې ستونزې درلودې. <ref>{{Cite web |title=Tollywood Mourns The Death Of Aarti Agarwal |url=http://www.greatandhra.com/movies/movie-news/tollywood-mourns-the-death-of-aarti-agarwal--66692.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150608215521/http://www.greatandhra.com/movies/movie-news/tollywood-mourns-the-death-of-aarti-agarwal--66692.html |archive-date=June 8, 2015 |access-date=June 6, 2015 |website=greatandhra.com}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Telugu Actor Aarthi Agarwal Dies at 31 |url=http://movies.ndtv.com/regional/telugu-actor-aarthi-agarwal-dies-at-31-769315 |access-date=June 8, 2015 |website=NDTVMovies.com}}</ref> <ref>{{Cite web |title=జయమాలిని కోసం మరో 3 కేజీలు తగ్గే ప్రయత్నంలో.. |url=http://www.andhrajyothy.com/Artical.aspx?SID=117012&SupID=24 |access-date=2015-06-06 |publisher=Andhra Jyothy |language=te}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Liposuction that kills |url=https://www.firstpost.com/bollywood/liposuction-that-kills-aarti-agarwals-death-highlights-the-dark-side-of-tollywood-2284150.html |website=Aarti Agarwal's death highlights the dark side of Tollywood}}</ref> د مړینې لامل يې شايد چې د ټومي ټیک جراحي پیچلتیا وي، د هندوستان ټایمز د انستیتیستانو کمښت د مړینې اصلي لامل په ګوته کوي <ref>{{Cite web |date=22 مارچ 2021 |title=Aarthi Agarwal death: Don't risk life with cheap liposuction surgeries |url=https://www.hindustantimes.com/health-and-fitness/aarthi-agarwal-death-don-t-risk-life-with-cheap-liposuction-surgeries/story-y6O4TDEZtG1Q3oovAhaBCL.html |website=ہندوستان ٹائمز}}</ref> . د هغه مدیر وویل چې د هغه د مړینې لامل د زړه حمله وه. <ref>{{Cite web |date=June 7, 2015 |title=Aarthi Agarwal's Father, Manager, Surgeon Speak About her Liposuction, Death |url=http://www.ibtimes.co.in/aarthi-agarwals-father-manager-surgeon-speak-about-her-liposuction-death-635027 |website=International Business Times}}</ref> <ref>{{Cite news|Title=31 વર્ષની ઉંમરે અભિનેત્રીનું થયું નિધન, શુક્રવારે રીલિઝ થઈ અંતિમ ફિલ્મ|URL=http://www.divyabhaskar.co.in/news/ENT-BNE-telugu-and-bollywood-actress-aarti-agarwal-no-more-5015072-PHO.html}}</ref> آرتي اګروال د خپل مور او پلار سره په [[نیو جرسي]] کې ژوند کاوه. <ref>{{Cite web |title=Telugu actress Aarthi Aggarwal passes away at 31 |url=http://www.deccanchronicle.com/150606/entertainment-tollywood/article/telugu-actress-aarthi-aagrwal-passes-away-31 |access-date=June 8, 2015 |website=Deccan Chronicle}}</ref> <ref>Wheatstone, Richard. </ref> == نور وګوره == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې|2}} [[وېشنيزه:1984 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:ارتي اګروال]] [[وېشنيزه:تېلوګو]] [[وېشنيزه:تاميل سينما]] 4n4oni7hm7k18nowfzq5inhpdhok9pa 284348 284347 2022-08-14T07:52:27Z شاه زمان پټان 26102 سش wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=ارتي اګروال|image=Aarthi Agarwal.jpg|birth_date={{Birth date|mf=y|1984|03|05}}<ref>{{Cite web|title=Aarthi Agarwal, A Brief Candle in the Wind|last=Prashar|first=Chandni|work=NDTVMovies.com|date=June 8, 2015|access-date=2016-09-09|url = http://movies.ndtv.com/regional/aarthi-agarwal-a-brief-candle-in-the-wind-769710}}</ref><ref>{{Cite web | title=Aarthi Agarwal dies after 'failed liposuction' surgery: 5 Things to know about dead Tollywood Actress |last=Mishra|first=Rashmi|work=India.com |date=June 7, 2015|access-date=2016-09-09|url= http://www.india.com/showbiz/aarthi-agarwal-dies-after-failed-liposuction-surgery-5-things-to-know-about-dead-tollywood-actress-412638/}}</ref>|birth_place=[[نیو جرسي]]، امریکا<ref name=Indexpress/>|death_date={{Death date and age|2015|06|06|1984|03|05|mf=y}}|death_place=[[اتلانتيک سيټي، نیو جرسي]]، امریکا|other_names=نندو|nationality=بھارتي|occupation=اداکارہ، ماډل|years_active=2001ء – 2015ء|height=151سانتي متر|spouse={{marriage|اُجوال کمار اگروال|2007|2009|reason=طلاق.}}<ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://www.indiaglitz.com/breaking-news-aarti-agarwal-marries-an-nri-at-arya-samaj-telugu-news-34797.html|title=Breaking news: Aarti Agarwal marries an NRI at Arya Samaj|work=indiaglitz.com|access-date=June 8, 2015}}</ref><ref name=AAdivorce/>|relatives=ادیتي اگروال (خور)}} آرتي '''اګروال''' ( (د مارچ 5مه، 1984 - د جون 6، 2015) یوه امریکایی [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره وه]] چې په عمده ډول یې په [[تېلوګو]] سینما کې کار کاوه. <ref name="tollywood">{{Cite news|Title=Tollywood actress was attempting comeback before her death|Date=June 7, 2015|URL=http://www.nj.com/news/index.ssf/2015/06/tollywood_actress_was_attempting_comeback_before_d.html#incart_river}}</ref> <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Aarthi Aggarwal |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Aarthi_Aggarwal&redirect=no&oldid=593210491}}</ref> هغه یوه کوچنۍ خور لري، ادیتي اګروال، چې هغه هم د [[تېلوګو]] فلمي صنعت يوه غوره اداکاره ده. == لومړنی ژوند او مسلک == آرتي اګروال د ۱۹۸۴ کال د مارچ په ۵ مه د امریکا په [[نیو جرسي|نیوجرسي]] کې زېږېدلی. مور او پلار یې ګجراتیان وو. <ref>{{Cite news|URL=https://www.deccanherald.com/content/482004/tollywood-actor-aarthi-dies-31.html|Date=June 7, 2015|Title=Tollywood actor Aarthi dies at 31 in US|Publisher=[[دکن ہیرالڈ]]}}</ref> د هغه پلار ششانک د هوټل په سوداګرۍ بوخت دی او مور یې ویما د کور میرمن ده. د 14 کلنۍ راهیسې هغې ته د اداکار سنیل شیټي لخوا بلنه ورکړل شوه چې د هغې سره وګوري او د پنسلوانیا په فلاډیلفیا کې په سټیج کې نڅا وکړي. د هغه د فعالیت وروسته، هغه وغوښتل شو چې بالیووډ ته راشي. آرتي په ۱۶ کلنۍ کې خپل فلمي ژوند له جنون سره پیل کړ <ref>{{Cite web |date=March 24, 2005 |title=Actress Aarti Agarwal attempts suicide? |url=http://www.thehindu.com/2005/03/24/stories/2005032403440600.htm |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20141022143952/http://www.thehindu.com/2005/03/24/stories/2005032403440600.htm |archive-date=2014-10-22 |access-date=June 8, 2015 |website=thehindu.com}}</ref> . آرتي په تیلګو فلمونو کې د نوو ناکو ناچو فلم سره پیل وکړ، چې د ډیرو مشهور هندي فلمي ستورو سره یې کار کاوه . په 2005 کې، دا هندو راپور ورکړ چې آرتي اګروال د ځان وژنې هڅه وکړه <ref>{{Cite web |title=Actress Aarti in coma after mystery fall |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Actress-Aarti-in-coma-after-mystery-fall/pmredirectshow/1418247.cms?curpg=1 |website=The Times of India}}</ref> ، د دماغ داخلي زخمونو لپاره اپولو روغتون ته راوړل شوه او د یو څه وخت لپاره وینټیلیټر ته واچول شوه <ref>{{Cite web |date=June 6, 2015 |title=Aarthi Agarwal Dies in New Jersey; Celebrities Condole her Untimely Death |url=http://www.ibtimes.co.in/actress-aarthi-agarwal-dies-new-jersey-634940 |access-date=June 8, 2015 |website=International Business Times}}</ref> <ref name="AAdivorce">{{Cite web |title=Aarthi Agarwal divorces Tasval Kumar |url=http://www.newindianexpress.com/entertainment/telugu/article140068.ece |access-date=June 8, 2015 |website=The New Indian Express}}</ref> .په 2007 کې، آرتي اګروال د سافټویر انجینر سره واده وکړ. جوړه په 2009 کې طلاق شوه. <ref name="AAdivorce" /> == فلمونه == * جنون (هندي) * ناوا ناکوناچو (تېلوګو) * نوو لیکا نانو لینو (تېلوګو) * الاري رامودو (تېلوګو) * اندرا (تېلوګو) * نی سنهام (تېلوګو) * بوبي (تېلوګو) * وسانتم (تېلوګو) * ویدا (تېلوګو) * چتراپتي (تېلوګو) * بامبارکانال (تامل) * اندالا رامودو (تېلوګو) * تاج محل (تېلوګو) * رانم 2 (تېلوګو) == مرګ == د جون په 6، 2015، آرتي اګروال د [[نیو جرسي]] په اتلانتیک ښار کې د اتلانټیک کییر سیمه يیز طبي مرکز ته د رسېدو سره سم مړ ه شوه. <ref>{{Cite web |title=Indian actress Aarthi Agarwal dies in N.J. hospital |url=http://www.nj.com/news/index.ssf/2015/06/indian_actress_aarthi_agarwal_dies_in_nj_during_li.html#incart_2box_nj-homepage-featured |access-date=June 8, 2015 |website=NJ.com}}</ref> آرتي شپږ اوونۍ دمخه د لیپوسکشن جراحي ترسره کړه ، د هغې له مړینې دمخه هغه د تنفس سختې ستونزې درلودې. <ref>{{Cite web |title=Tollywood Mourns The Death Of Aarti Agarwal |url=http://www.greatandhra.com/movies/movie-news/tollywood-mourns-the-death-of-aarti-agarwal--66692.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150608215521/http://www.greatandhra.com/movies/movie-news/tollywood-mourns-the-death-of-aarti-agarwal--66692.html |archive-date=June 8, 2015 |access-date=June 6, 2015 |website=greatandhra.com}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Telugu Actor Aarthi Agarwal Dies at 31 |url=http://movies.ndtv.com/regional/telugu-actor-aarthi-agarwal-dies-at-31-769315 |access-date=June 8, 2015 |website=NDTVMovies.com}}</ref> <ref>{{Cite web |title=జయమాలిని కోసం మరో 3 కేజీలు తగ్గే ప్రయత్నంలో.. |url=http://www.andhrajyothy.com/Artical.aspx?SID=117012&SupID=24 |access-date=2015-06-06 |publisher=Andhra Jyothy |language=te}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Liposuction that kills |url=https://www.firstpost.com/bollywood/liposuction-that-kills-aarti-agarwals-death-highlights-the-dark-side-of-tollywood-2284150.html |website=Aarti Agarwal's death highlights the dark side of Tollywood}}</ref> د مړینې لامل يې شايد چې د ټومي ټیک جراحي پیچلتیا وي، د هندوستان ټایمز د انستیتیستانو کمښت د مړینې اصلي لامل په ګوته کوي <ref>{{Cite web |date=22 مارچ 2021 |title=Aarthi Agarwal death: Don't risk life with cheap liposuction surgeries |url=https://www.hindustantimes.com/health-and-fitness/aarthi-agarwal-death-don-t-risk-life-with-cheap-liposuction-surgeries/story-y6O4TDEZtG1Q3oovAhaBCL.html |website=ہندوستان ٹائمز}}</ref> . د هغه مدیر وویل چې د هغه د مړینې لامل د زړه حمله وه. <ref>{{Cite web |date=June 7, 2015 |title=Aarthi Agarwal's Father, Manager, Surgeon Speak About her Liposuction, Death |url=http://www.ibtimes.co.in/aarthi-agarwals-father-manager-surgeon-speak-about-her-liposuction-death-635027 |website=International Business Times}}</ref> <ref>{{Cite news|Title=31 વર્ષની ઉંમરે અભિનેત્રીનું થયું નિધન, શુક્રવારે રીલિઝ થઈ અંતિમ ફિલ્મ|URL=http://www.divyabhaskar.co.in/news/ENT-BNE-telugu-and-bollywood-actress-aarti-agarwal-no-more-5015072-PHO.html}}</ref> آرتي اګروال د خپل مور او پلار سره په [[نیو جرسي]] کې ژوند کاوه. <ref>{{Cite web |title=Telugu actress Aarthi Aggarwal passes away at 31 |url=http://www.deccanchronicle.com/150606/entertainment-tollywood/article/telugu-actress-aarthi-aagrwal-passes-away-31 |access-date=June 8, 2015 |website=Deccan Chronicle}}</ref> <ref>Wheatstone, Richard. </ref> == نور وګوره == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې|2}} [[وېشنيزه:1984 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:ارتي اګروال]] [[وېشنيزه:تېلوګو]] [[وېشنيزه:تاميل سينما]] 1ga461px3xln6i8fzdvlwsn8esp6kz5 0 63557 284349 2022-08-14T07:54:57Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/5053817|ایشوریا ناگ]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki ایشوریا ناګ یوه هندي فلمي اداکاره او ماډله ده. هغه په عمده توګه په کاناډا سینما کې، د سویلي هند په فلمونو کې ښکاري. هغه خپل مسلک د ماډلینګ سره پیل کړ. د موډل کولو وروسته، هغې د فلم "نیني نیني" (2008) کې د اداکارۍ پیل وکړ. <ref>{{Cite web |title=Aishwarya Nag profile |url=http://entertainment.oneindia.in/celebs/aishwarya-nag.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130514015055/http://entertainment.oneindia.in/celebs/aishwarya-nag.html |archive-date=14 May 2013 |access-date=25 May 2013}}</ref> === مسلک === ایشوریا ناګ په 2008 کې د نینی نینې په فلم کې مخکښ رول لوبولی و چې په شپاړس کلنۍ کې یې د همکارانو دیان او انانت ناګ سره مقابله وکړه. <ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://entertainment.oneindia.in/kannada/reviews/2008/neene-neene-review-060608.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131202225947/http://entertainment.oneindia.in/kannada/reviews/2008/neene-neene-review-060608.html |archive-date=2 December 2013 |access-date=25 May 2013}}</ref> اېشوریا د اننت ناګ د لور په توګه د هغې د غوره فعالیت لپاره د مينه والو له خوا ستاینه شوې. د لومړي فلم له بریا وروسته، هغه د شریدار جولي ډیز (2009) کې کار وکړ، چې د کناډا فلم ریمیک دی. دا فلم د منتقدینو لخوا ستایل شوی او دا یې "په کناډا کې د غوره هیروینو موادو" بللی. <ref>{{Cite web |title=Jolly Days - Well done boys! |url=http://www.indiaglitz.com/channels/kannada/review/10820.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131202230018/http://www.indiaglitz.com/channels/kannada/review/10820.html |archive-date=2 December 2013 |access-date=25 May 2013}}</ref> په کال مانجا (2010) کې د کومل کمار په مقابل کې د هغې غوره فعالیت یو ځل بیا د هغې انتقادي ستاینه وکړه او فلم مثبت بیاکتنې ترلاسه کړې <ref>{{Cite web |title=Kal Manja Review |url=http://www.nowrunning.com/movie/8592/kannada/kal-manja/2942/review.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140116204521/http://www.nowrunning.com/movie/8592/kannada/kal-manja/2942/review.htm |archive-date=16 January 2014 |access-date=25 May 2013}}</ref> . له هغې وروسته، هغه د وجی راګویندرا په مقابل کې په ویګنا فلم کې کار وکړ، چې څو ځنډونه یې هم ترلاسه کړل. په ۲۰۱۳ کال کې د پرجول دیوراج سره د مطیع فلم خپور شو. هغه بیا په کامیډي فلم لوز ګالو، چیلا پیلي د وجي راګویندرا په مقابل کې، یو رومانتيک کامیډي پیټیسو او جاتری د چیتن چندرا په مقابل کې کار وکړ <ref>{{Cite web |title=Aishwarya Nag pins her hopes on 2013 |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-01-22/news-interviews/36483349_1_movies-ziddi-sandalwood |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140202095047/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-01-22/news-interviews/36483349_1_movies-ziddi-sandalwood |archive-date=2 February 2014 |access-date=25 May 2013}}</ref> . ایشوریا ناګ په فلم مودو مناس کې په مرکزي رول کې راڅرګنده شوې وه چیرې چې هغه په آرامۍ سره د څارویو سپرلۍ لیدل شوې. هغه د دې رول لپاره د انتقاد ستاینه هم ترلاسه کړه، کوم چې د هغه په دوامداره توګه ژوندی فعالیت ثابت کړ. ایشوریا د ۲۰۱۵ کال په فلم جاتي کې د یوې رسنۍ خبریالې رول لوبولی و. په 2015 کې، هغه خپل راتلونکی فلم "دی پنک سټریټ" شوټ کړ چې د بالیوډ فلم فیشن سره ورته دی. == حوالې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي تصوف]] [[وېشنيزه:هندي تاريخپوهان]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] [[وېشنيزه:هندي]] aan7fyq1cc4l2b8eja8wcwe7opng0ps 0 63558 284350 2022-08-14T08:01:55Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/5015327|املا پال]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[زمرہ:صفحات مع کثیر میڈیا]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|name]] {{Infobox person|name=املہ پول|image=Amala Paul at 60th South Filmfare Awards 2013 (cropped).jpg|caption=|birth_date={{Birth date and age|1991|10|26|df=yes}}|birth_place=[[آلوا]]، [[کیرلا]]، بھارت|height=|years_active=2009 – تاحال|other_names=انَگھا|occupation=[[اداکار]]، نمونہ کارہ|religion=|website=}} '''املا''' '''پاول(Amla Paul)''' د [[باليووډ|هندي فلمونو اداکاره]] ده، <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amala Paul |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amala_Paul&redirect=no&oldid=598952359}}</ref> چې په عمده توګه په [[ملیالم]]، [[تامیلي ژبه|تاميل]] او [[تېلوګو]] فلمونو کې کار کوي، د ملیالم فلم نیلاتمارا او د [[تاميل سينما پښتو|تاميل فلم]] په ویراسیکرن، املا کې د ملاتړي رول لوبولو وروسته. پال د فلم د ناکامۍ سره سره د سندو ساماویلي په فلم کې د متنازع رول لوبولو لپاره ستاینه ترلاسه کړه، وروسته په مینا کې د املا لخوا د مرکزي رول په ترسره کولو کې د هغه ستاینه وشوه. او املا د دې فلم لپاره خپل لومړی وجي جایزه هم ترلاسه کړه. <ref name="star">{{Cite web |last=پلّائی سری دھر |date=7 December 2010 |title=Amala, Oviya's cut throat competition |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-07/news-interviews/28230957_1_oviya-films-amala-paul |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131221020525/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-07/news-interviews/28230957_1_oviya-films-amala-paul |archive-date=2013-12-21 |access-date=7 January 2011 |website=[[ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> == کارپيل == === لومړنۍ کارکرده ګي === املا پاول د خپلو لوړو زده کړو له بشپړولو یو کال وروسته په سینټ تیریسا کې د انګلیسی ژبې د BA لپاره نوم لیکنه وکړه، املا ته په فلم نیلاتمارا (2009) کې د ملاتړي رول لپاره راغوښتل شوې وه، سره له دې چې د فلم له بریا سره سره املا ته نور د مالیالم وړاندیز ونه شو. فلمونه <ref name="intglitz">{{Cite web |date=14 September 2010 |title=Anaka – The Daughter-in-law Of ‘Sindhu Samaveli’ |url=http://www.indiaglitz.com/channels/tamil/gallery/Events/23529.html |access-date=7 January 2011 |website=Indiaglitz.com}}</ref> له همدې امله املا تامیل فلمونو ته مخه کړه او د ټیټ بودیجې کامیډي فلم ویکاډکاوی لاسلیک کړ، چې وځنډول شو او تر هغه وخته املا څلور نور فلمونه خپاره کړل. املا په یو بل ټیټ بودیجه فلم ویراسیکران (2010) کې مخکښ رول لوبولی و، کوم چې د هغې لومړی تامل فلم و، مګر په فلم کې د هغې رول ته پام نه و شوی. <ref name="bwoodverr">{{Cite web |date=15 March 2010 |title=Veerasekaran Review |url=http://www.behindwoods.com/tamil-movie-reviews/reviews-2/veerasekaran-veerasamar-amala.html |access-date=7 January 2011 |publisher=Behindwoods}}</ref> <ref name="bwoodverr" /> <ref>{{Cite web |date=6 December 2010 |title=What was Amala’s first film? |url=http://www.indiaglitz.com/channels/tamil/article/62110.html |access-date=7 January 2011 |website=Indiaglitz.com}}</ref> ځکه چې د فلم د خپریدو په وخت کې د املا رول خورا لنډ و، وروسته املا ادعا وکړه چې هغې د فلم لپاره څو شاټونه ترسره کړي چې په فلم کې شامل نه وو. <ref name="intglitz" /> املا بیا د ډایرکټر سمیع په متنازع فلم سندو سماوي (2010) کې کار وکړ، په کوم کې چې هغې د سندري رول لوبولی و، چې د خپل خسر، ډایرکټر سمیع سره یې نامشروع اړیکې درلودې، مګر مخکې یې په خپل متنازع فلم کې یو. اداکارې پرې تور لګولی و، خو املا له ډایرکټر سره د کار کولو اعتراض نه درلود. <ref name="intglitz" /> په تصادفي توګه، املا پرته له دې چې کيسه واوري، د سندو سماويلي فلم سره موافقه وکړه. وروسته معلومه شوه چې په دې فلم کې یوه جنجالي صحنه ده، نو املا حیرانه شوه، خو دا فلم یې لا دمخه لاسلیک کړی و، نو د دې صحنې له کولو یې راضي شوه. <ref name="intglitz" /> . د فلم له خپریدو وروسته، فلم د ګډو نظرونو سره مخ شو، یو شمېر منتقدینو د فلم په پلاټ اعتراض وکړ او فلم ته یې د درجې ورکولو څخه ډډه وکړه <ref name="rediffss">{{Cite web |last=Srinivasan, Pavithra |date=6 September 2010 |title=Sindhu Samaveli goes for the jugular |url=http://movies.rediff.com/report/2010/sep/06/south-sindhu-samaveli-review.htm |access-date=7 January 2011 |publisher=Rediff}}</ref> <ref name="bwoodss">{{Cite web |date=6 September 2010 |title=Sindhu Samaveli Review |url=http://www.behindwoods.com/tamil-movie-reviews/reviews-2/sindhu-samaveli-movie-review.html |access-date=7 January 2011 |publisher=Behindwoods}}</ref> . په هرصورت، په فلم کې د املا فعالیت د ستاینې وړ و. په هرصورت، په ځواب کې، هغه د نامعلومو زنګ وهونکو لخوا د مرګ ګواښونه او په چینای کې د سینما په یوه تالار کې د میرمنو لخوا جنجالي شعارونه ترلاسه کړل. پر دې هم اعتراض وشو <ref name="attack">{{Cite web |date=8 September 2010 |title=Actress Anakha gets death-threats for ‘Sindhu Samaveli’ |url=http://chennaionline.com/movies/star-track/Actress-Anakha-gets-death-threats-for-Sindhu-Samaveli/20103008073051.col |access-date=7 January 2011 |website=ChennaiOnline.com}}</ref> . له هغې وروسته، املا په راتلونکي لوی فلم مینا کې د مرکزي رول لپاره راجستر شو. === 2010 کلونو بهير کې === د املا پاول راتلونکی فلم د ډایرکټر پرابو سلیمان رومانتيک ډرامه مینا (2010) و، چې املا یې د فلم په صنعت کې یوه پیژندل شوې اداکاره جوړه کړه. په فلم کې د املا رول د مینا په نوم د یوې کلیوالې نجلۍ و، چې د منتقدینو لخوا ښه راغلاست وو. حتی کمل هاسن او راجنی کانت د دې ستاینه وکړه. دا فلم په باکس آفس کې خورا لوی هټ شو. <ref name="kh">{{Cite web |date=11 October 2010 |title=Mynaa comes in for praise, again! |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-10-11/news-interviews/28231020_1_mynaa-film-tamil |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121103200826/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-10-11/news-interviews/28231020_1_mynaa-film-tamil |archive-date=2012-11-03 |access-date=7 January 2011 |website=[[ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> املا پاول د فلم لپاره د څو جایزو لپاره نومول شوی و، پشمول د فلم فیر، د کوم لپاره چې هغې د غوره نوې اداکارې جايزې ته ونومول شوه ، د غوره نوي مخ لپاره د اډیسن جایزه او د غوره اداکارې لپاره د امرتا تلویزیون فیفکا جایزه وګټله. د مینا له بریا وروسته، املا د "2011 نوي غوره ستوري" په توګه وپیژندل شو، ورپسې املا پاول يو شمېر لويې پروژې لاسليک کړې <ref name="star">{{Cite web |last=پلّائی سری دھر |date=7 December 2010 |title=Amala, Oviya's cut throat competition |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-07/news-interviews/28230957_1_oviya-films-amala-paul |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131221020525/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-07/news-interviews/28230957_1_oviya-films-amala-paul |archive-date=2013-12-21 |access-date=7 January 2011 |website=[[ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> ، د املا پاول لومړی ريليز په 2011 کې، د ملیالم ډرامه فلم ایتو نومودا کاته، په کوم کې چې املا لوبیدلی. یو ملاتړی رول، دا فلم د بریالي تامیل فلم ناګودیګال ریمیک و، په هغه کال کې د املا راتلونکی فلم د تامیل ژبې ویکاډاکوی و، چې د پنځو ملګرو کیسه وه، دواړه د ټیټ بودیجې فلمونو له امله د محدود سکرين خوشې کېدو له امله، په کوم کې. املا پیاوړې لوبه وکړه. <ref name="vikadarv">{{Cite web |last=Rangarajan, Malathi |date=23 April 2011 |title=Funny, to an extent |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article1761320.ece |access-date=23 April 2011 |website=The Hindu}}</ref> املا پاول درې لوی بودیجې فلمونه لاسلیک کړي، چې لومړی یې د ډایرکټر ویجی "دیوا ترومګال" و، چې د املا د همکارانو ویکرم او [[انوشکا شرما]] سره و. <ref name="pl">{{Cite web |last=Anand, Shilpa Nair |date=10 December 2010 |title=Mynaaa flying high |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article943836.ece |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101216013149/http://www.thehindu.com/arts/cinema/article943836.ece |archive-date=2010-12-16 |access-date=7 January 2011 |website=The Hindu}}</ref> املا په فلم کې د ښوونځي خبریال شوتا راجندران رول لوبولی و، چې د منتقدینو له خوا ښه راغلاست وو. <ref name="dtibn">{{Cite web |last=IANS |date=15 July 2011 |title=Tamil Review: 'Deivathirumagal' wins for emotions |url=http://ibnlive.in.com/news/tamil-review-deivathirumagal-wins-for-emotions/168166-8-68.htmle |access-date=17 July 2011 |publisher=[[سی این این نیوز 18]]}}{{Dead link|date=April 2021}}</ref> <ref name="dthindu">{{Cite web |last=Rangarajan, Malathi |date=15 July 2011 |title=Deiva Thirumagal: a sensitive poem on celluloid |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2233163.ece |access-date=17 July 2011 |website=The Hindu}}</ref> املا د دې فلم لپاره د فلم فېیر غوره معاون اداکارې لپاره نومول شوې وه. په 2011 کې، د املا وروستی فلم د ډایرکټر رامګوپال ورما تیلوګو فلم بیجاوادا (هیرو دا ایکشن مین) و چې په هغه کې املا د مشهور تیلوګو اداکار ناګ ارجن په مقابل کې د ګیتانجلي په نوم د کالج زده کونکي رول لوبولی و چې زوی یې ناګا چیتنیا و. خو فلم په باکس آفس کې ناکام شو. <ref name="bwhindu">{{Cite web |last=Bhandaram, Vishnupriya |date=3 December 2011 |title=Bezawada – Revenge, played to the last trick |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2684428.ece |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120106093656/http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2684428.ece |archive-date=2012-01-06 |access-date=17 January 2012 |website=The Hindu}}</ref> د املا پاول لومړنۍ خپرونه په 2012 کې د ډایرکټر لینګوسوامي څو ستوري تامیل فلم "ویتای" و، چې املا پاول د آریا، آر مادهون او سمیرا ریډي سره یوځای کار کاوه. <ref name="pl">{{Cite web |last=Anand, Shilpa Nair |date=10 December 2010 |title=Mynaaa flying high |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article943836.ece |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101216013149/http://www.thehindu.com/arts/cinema/article943836.ece |archive-date=2010-12-16 |access-date=7 January 2011 |website=The Hindu}}</ref> فلم د انتقادي ستاینه وکړه، د نیویارک ټایمز سره دا غوره تفریحی بللی. ., <ref>{{Cite web |title=Vettai Review – Taking on bad guys in South India |url=http://movies.nytimes.com/2012/01/16/movies/vettai-by-the-tamil-director-n-lingusamy-review.html?scp=1&sq=vettai&st=cse |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230114/https://www.nytimes.com/2012/01/16/movies/vettai-by-the-tamil-director-n-lingusamy-review.html?scp=1&sq=vettai&st=cse%2520 |archive-date=2018-12-24 |access-date=15 January 2012 |website=nytimes.com}}</ref> په فلم کې د املا کارکردګۍ هم د ستاینې وړ وه، <ref>{{Cite web |title=Movie Review:Vettai |url=http://www.sify.com/movies/vettai-review-tamil-14988674.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230053/http://www.sify.com/movies/vettai-review-tamil-14988674.html%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=16 January 2012 |website=Sify.com}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Review: Vettai is no classic, but it is good fun – Rediff.com Movies |url=http://www.rediff.com/movies/review/vettai-is-no-classic-but-it-is-good-fun/20120114.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230103/http://www.rediff.com/movies/review/vettai-is-no-classic-but-it-is-good-fun/20120114.htm%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=16 January 2012 |website=Rediff.com}}</ref> فلم [[تېلوګو|ویتای]] په 2013 کې په [[تېلوګو]] کې د "تډکا" (تکا) په نوم خپور شو چې د ناګا چیتنیا، تمنا بهټیا ، سنیل او اندریا جیرمیا ستوري وو. اصلي کرکټرونه په همدې کال کې، املا پاول د ویلینټاین په ورځ درې فلمونه په یو وخت کې خپاره کړل، لومړی دوه یې د ډایرکټر بالاجي موهن دوه ژبني تامل او تیلوګو فلمونه کدالي سودھاپوود یپدي او لیو فیلر وو، چې په سوداګریزه توګه بریالي ثابت شول. په دې فلم کې املا د اداکار سدھارت په مقابل کې د پاروتي په نوم د کالج زده کوونکې رول لوبولی دی. منتقدینو د دواړو لوبغاړو ستاینه وکړه. <ref>{{Cite web |last=Karthik Subramanian |date=18 February 2012 |title=Arts / Cinema : Kadhalil Sodhapuvadhu Yeppadi: Simple is beautiful |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2906969.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230117/https://www.thehindu.com/arts/cinema/article2906969.ece%20/ |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 March 2012 |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Kaadhalil Sodhappuvadhu Yeppadi |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-reviews/tamil/Kaadhalil-Sodhappuvadhu-Yeppadi/movie-review/11949071.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230110/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-reviews/tamil/Kaadhalil-Sodhappuvadhu-Yeppadi/movie-review/11949071.cms%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 March 2012 |website=[[ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> <ref>{{Cite web |date=20 February 2012 |title=Review: Love Failure is refreshing – Rediff.com Movies |url=http://www.rediff.com/movies/report/south-review-love-failure-is-refreshing/20120220.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230112/http://www.rediff.com/movies/report/south-review-love-failure-is-refreshing/20120220.htm%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 August 2012 |website=Rediff.com}}</ref> دریم رومانتيک فلم چې په همدې ورځ خپور شو په کرپانیګال کې موپوزودهم (ژباړه: تمهین سچون هر پل) وه، د ادهارو په مقابل کې. املا په دې فلم کې د بنګلور د یوې عصري نجلۍ رول لوبولی دی. فلم د منتقدینو لخوا مخلوط بیاکتنې ترلاسه کړې. <ref>{{Cite web |last=Malathi Rangarajan |date=18 February 2012 |title=Arts / Cinema : Muppozhudhum Un Karpanaigal: Living a dream |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2906976.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230051/https://www.thehindu.com/arts/cinema/article2906976.ece%20/ |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 August 2012 |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Movie Review:Muppozhudhum Un Karpanaigal |url=http://www.sify.com/movies/muppozhudhum-un-karpanaigal-review-tamil-14992143.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230102/http://www.sify.com/movies/muppozhudhum-un-karpanaigal-review-tamil-14992143.html%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 August 2012 |website=Sify.com}}</ref> املا بیا د ډایرکټر ډاکټر برجو په اکاش تینانت نیرم (ژباړه: د اسمان رنګ) کې کار وکړ ، د هغې لومړی هنر کور فلم چې د شانګهای په 15 نړیوال فلم فستیوال کې د ګولډن ګوبلټ جایزه ګټلې وه. له هغې وروسته، املا د مشهور تجربه کار اداکار موهن لال سره په راب بيبي رن فلم کې راڅرګند شو، په کوم کې چې املا د یوه خبري چینل د لوړ پوړي مدیر رول لوبولی و. دا فلم سوداګریزه بریا ثابته کړه. <ref>{{Cite web |title=Run Baby Run leads the race at Kerala Box Office |url=http://entertainment.oneindia.in/malayalam/news/2012/run-baby-run-kerala-box-office-mr-marumakan-099637.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230101/https://www.filmibeat.com/malayalam/news/2012/run-baby-run-kerala-box-office-mr-marumakan-099637.html |archive-date=2018-12-24 |access-date=21 June 2015 |website=www.filmibeat.com}}</ref> او په فلم کې د املا کارکردګۍ، او همدارنګه د موهن لال سره د هغې جوړه ډیره ستاینه وشوه. <ref>{{Cite web |title=Amala Paul sizzles in Run Baby Run |url=http://indiatoday.intoday.in/story/amala-paul-sizzles-in-run-baby-run/1/215309.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230119/https://www.indiatoday.in/movies/gossip/story/amala-paul-sizzles-in-run-baby-run-114754-2012-08-30 |archive-date=2018-12-24 |access-date=21 June 2015 |website=intoday.in}}</ref> په 2013 کې، املا په تیلګو سینما کې خپله لومړنۍ سوداګریزه بریا ترلاسه کړه. په 2013 کې، د هغې د ډایریکټرۍ لومړۍ دنده د VV وینایک نایک (هندي ډوب: ډبل اټیک) وه، [[رام چرن|د رام چرن په مقابل]] کې، چې د کال تر ټولو ډیر عاید لرونکی فلم شو. <ref>{{Cite web |title=Telugu Box Office: 3 super-hit films in first quarter of 2013 |url=http://entertainment.oneindia.in/telugu/news/2013/telugu-box-office-3-super-hit-films-first-quarter-2013-107554.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230108/https://www.filmibeat.com/telugu/news/2013/telugu-box-office-3-super-hit-films-first-quarter-2013-107554.html |archive-date=2018-12-24 |access-date=15 April 2013 |publisher=Oneindia Entertainment}}</ref> د املا راتلونکی فلم د ډایرکټر پوری جگناتھ رومانتيک کامیډي ادداراممالیاتو (هندي ډوب: خطرناکه 2) کې د اداکار اللو ارجن سره یوځای راغی. د املا فعالیت د فلم په خپریدو سره په انتقادي ډول ستایلی شو. <ref>{{Cite web |title=Iddarammayilatho: Smorgasbord of style |url=http://www.thehindu.com/features/cinema/cinema-reviews/iddarammayilatho-smorgasbord-of-style/article4769068.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230106/https://www.thehindu.com/features/cinema/cinema-reviews/iddarammayilatho-smorgasbord-of-style/article4769068.ece |archive-date=2018-12-24 |access-date=31 May 2013 |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Iddarammayilatho Telugu movie review highlights |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-05-31/news-interviews/39654524_1_kecha-khamphakdee-puri-jagannath-movie-review |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130608125836/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-05-31/news-interviews/39654524_1_kecha-khamphakdee-puri-jagannath-movie-review |archive-date=2013-06-08 |access-date=31 May 2013 |website=The ٹائمز آف انڈیا}}</ref> املا بیا د ډایرکټر AL وجې په عمل فلم تالیوا (هندي ډب: تالیوا، دی لیډر) کې د اداکار وجې په مقابل کې راڅرګند شو. په دې فلم کې هغه د یوه پولیس افسر رول لوبولی دی. <ref>{{Cite web |title=Amala to pair opposite Vijay |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-10-31/news-interviews/34818036_1_amala-paul-vijay-film |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130221124622/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-10-31/news-interviews/34818036_1_amala-paul-vijay-film |archive-date=2013-02-21 |access-date=31 October 2012<!--, 12.00AM IST--> |website=The ٹائمز آف انڈیا}}</ref> د 2013 په وروستیو کې، د املا ملیالم فلم اورو هندي پرانیه کاته (ژباړه: د هند د مینې کیسه) خپور شو. <ref>{{Cite web |last=Cochintalkies |title=Sreedevi is my favourite, says Amala Paul |url=http://www.cochintalkies.com/malayalam-movie-news/sreedevi-is-my-favourite-says-amala-paul.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230057/http://www.filmilive.com/malayalam-movie-news/sreedevi-is-my-favourite-says-amala-paul.html |archive-date=2018-12-24 |access-date=21 June 2015 |website=Cochin Talkies}}</ref> دا فلم د کیرالا په باکس آفس کې یو بلاک بسټر هټ شو او املا پاول د فلم لپاره ډیری جایزې وګټلې ، پشمول د سیما جایزه (د سویلي هند نړیوال فلم جایزه) او د غوره ملیالم اداکارې لپاره د آسیانیټ فلم جایزه په داسې حال کې چې مشهوره یې هم وګټله. د وینتا فلم جایزه د اداکارې ویاړ. == نور وګوره == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې|2}} [[وېشنيزه:1991 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي دین]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي تصوف]] [[وېشنيزه:هندي تاريخپوهان]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] kj1bvriupw7vxtpkpj3wlzmr3prlwab 284351 284350 2022-08-14T08:02:57Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/5015327|املا پال]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[زمرہ:صفحات مع کثیر میڈیا]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|name]] {{Infobox person|name=امله پاول|image=Amala Paul at 60th South Filmfare Awards 2013 (cropped).jpg|caption=|birth_date={{Birth date and age|1991|10|26|df=yes}}|birth_place=[[آلوا]]، [[کیرلا]]، بھارت|height=|years_active=2009 –تر دې دمه|other_names=انګها|occupation=[[اداکاره]]، نمونه کاره، ماډل|religion=|website=}} '''املا''' '''پاول(Amla Paul)''' د [[باليووډ|هندي فلمونو اداکاره]] ده، <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amala Paul |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amala_Paul&redirect=no&oldid=598952359}}</ref> چې په عمده توګه په [[ملیالم]]، [[تامیلي ژبه|تاميل]] او [[تېلوګو]] فلمونو کې کار کوي، د ملیالم فلم نیلاتمارا او د [[تاميل سينما پښتو|تاميل فلم]] په ویراسیکرن، املا کې د ملاتړي رول لوبولو وروسته. پال د فلم د ناکامۍ سره سره د سندو ساماویلي په فلم کې د متنازع رول لوبولو لپاره ستاینه ترلاسه کړه، وروسته په مینا کې د املا لخوا د مرکزي رول په ترسره کولو کې د هغه ستاینه وشوه. او املا د دې فلم لپاره خپل لومړی وجي جایزه هم ترلاسه کړه. <ref name="star">{{Cite web |last=پلّائی سری دھر |date=7 December 2010 |title=Amala, Oviya's cut throat competition |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-07/news-interviews/28230957_1_oviya-films-amala-paul |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131221020525/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-07/news-interviews/28230957_1_oviya-films-amala-paul |archive-date=2013-12-21 |access-date=7 January 2011 |website=[[ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> == کارپيل == === لومړنۍ کارکرده ګي === املا پاول د خپلو لوړو زده کړو له بشپړولو یو کال وروسته په سینټ تیریسا کې د انګلیسی ژبې د BA لپاره نوم لیکنه وکړه، املا ته په فلم نیلاتمارا (2009) کې د ملاتړي رول لپاره راغوښتل شوې وه، سره له دې چې د فلم له بریا سره سره املا ته نور د مالیالم وړاندیز ونه شو. فلمونه <ref name="intglitz">{{Cite web |date=14 September 2010 |title=Anaka – The Daughter-in-law Of ‘Sindhu Samaveli’ |url=http://www.indiaglitz.com/channels/tamil/gallery/Events/23529.html |access-date=7 January 2011 |website=Indiaglitz.com}}</ref> له همدې امله املا تامیل فلمونو ته مخه کړه او د ټیټ بودیجې کامیډي فلم ویکاډکاوی لاسلیک کړ، چې وځنډول شو او تر هغه وخته املا څلور نور فلمونه خپاره کړل. املا په یو بل ټیټ بودیجه فلم ویراسیکران (2010) کې مخکښ رول لوبولی و، کوم چې د هغې لومړی تامل فلم و، مګر په فلم کې د هغې رول ته پام نه و شوی. <ref name="bwoodverr">{{Cite web |date=15 March 2010 |title=Veerasekaran Review |url=http://www.behindwoods.com/tamil-movie-reviews/reviews-2/veerasekaran-veerasamar-amala.html |access-date=7 January 2011 |publisher=Behindwoods}}</ref> <ref name="bwoodverr" /> <ref>{{Cite web |date=6 December 2010 |title=What was Amala’s first film? |url=http://www.indiaglitz.com/channels/tamil/article/62110.html |access-date=7 January 2011 |website=Indiaglitz.com}}</ref> ځکه چې د فلم د خپریدو په وخت کې د املا رول خورا لنډ و، وروسته املا ادعا وکړه چې هغې د فلم لپاره څو شاټونه ترسره کړي چې په فلم کې شامل نه وو. <ref name="intglitz" /> املا بیا د ډایرکټر سمیع په متنازع فلم سندو سماوي (2010) کې کار وکړ، په کوم کې چې هغې د سندري رول لوبولی و، چې د خپل خسر، ډایرکټر سمیع سره یې نامشروع اړیکې درلودې، مګر مخکې یې په خپل متنازع فلم کې یو. اداکارې پرې تور لګولی و، خو املا له ډایرکټر سره د کار کولو اعتراض نه درلود. <ref name="intglitz" /> په تصادفي توګه، املا پرته له دې چې کيسه واوري، د سندو سماويلي فلم سره موافقه وکړه. وروسته معلومه شوه چې په دې فلم کې یوه جنجالي صحنه ده، نو املا حیرانه شوه، خو دا فلم یې لا دمخه لاسلیک کړی و، نو د دې صحنې له کولو یې راضي شوه. <ref name="intglitz" /> . د فلم له خپریدو وروسته، فلم د ګډو نظرونو سره مخ شو، یو شمېر منتقدینو د فلم په پلاټ اعتراض وکړ او فلم ته یې د درجې ورکولو څخه ډډه وکړه <ref name="rediffss">{{Cite web |last=Srinivasan, Pavithra |date=6 September 2010 |title=Sindhu Samaveli goes for the jugular |url=http://movies.rediff.com/report/2010/sep/06/south-sindhu-samaveli-review.htm |access-date=7 January 2011 |publisher=Rediff}}</ref> <ref name="bwoodss">{{Cite web |date=6 September 2010 |title=Sindhu Samaveli Review |url=http://www.behindwoods.com/tamil-movie-reviews/reviews-2/sindhu-samaveli-movie-review.html |access-date=7 January 2011 |publisher=Behindwoods}}</ref> . په هرصورت، په فلم کې د املا فعالیت د ستاینې وړ و. په هرصورت، په ځواب کې، هغه د نامعلومو زنګ وهونکو لخوا د مرګ ګواښونه او په چینای کې د سینما په یوه تالار کې د میرمنو لخوا جنجالي شعارونه ترلاسه کړل. پر دې هم اعتراض وشو <ref name="attack">{{Cite web |date=8 September 2010 |title=Actress Anakha gets death-threats for ‘Sindhu Samaveli’ |url=http://chennaionline.com/movies/star-track/Actress-Anakha-gets-death-threats-for-Sindhu-Samaveli/20103008073051.col |access-date=7 January 2011 |website=ChennaiOnline.com}}</ref> . له هغې وروسته، املا په راتلونکي لوی فلم مینا کې د مرکزي رول لپاره راجستر شو. === 2010 کلونو بهير کې === د املا پاول راتلونکی فلم د ډایرکټر پرابو سلیمان رومانتيک ډرامه مینا (2010) و، چې املا یې د فلم په صنعت کې یوه پیژندل شوې اداکاره جوړه کړه. په فلم کې د املا رول د مینا په نوم د یوې کلیوالې نجلۍ و، چې د منتقدینو لخوا ښه راغلاست وو. حتی کمل هاسن او راجنی کانت د دې ستاینه وکړه. دا فلم په باکس آفس کې خورا لوی هټ شو. <ref name="kh">{{Cite web |date=11 October 2010 |title=Mynaa comes in for praise, again! |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-10-11/news-interviews/28231020_1_mynaa-film-tamil |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121103200826/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-10-11/news-interviews/28231020_1_mynaa-film-tamil |archive-date=2012-11-03 |access-date=7 January 2011 |website=[[ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> املا پاول د فلم لپاره د څو جایزو لپاره نومول شوی و، پشمول د فلم فیر، د کوم لپاره چې هغې د غوره نوې اداکارې جايزې ته ونومول شوه ، د غوره نوي مخ لپاره د اډیسن جایزه او د غوره اداکارې لپاره د امرتا تلویزیون فیفکا جایزه وګټله. د مینا له بریا وروسته، املا د "2011 نوي غوره ستوري" په توګه وپیژندل شو، ورپسې املا پاول يو شمېر لويې پروژې لاسليک کړې <ref name="star">{{Cite web |last=پلّائی سری دھر |date=7 December 2010 |title=Amala, Oviya's cut throat competition |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-07/news-interviews/28230957_1_oviya-films-amala-paul |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131221020525/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-07/news-interviews/28230957_1_oviya-films-amala-paul |archive-date=2013-12-21 |access-date=7 January 2011 |website=[[ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> ، د املا پاول لومړی ريليز په 2011 کې، د ملیالم ډرامه فلم ایتو نومودا کاته، په کوم کې چې املا لوبیدلی. یو ملاتړی رول، دا فلم د بریالي تامیل فلم ناګودیګال ریمیک و، په هغه کال کې د املا راتلونکی فلم د تامیل ژبې ویکاډاکوی و، چې د پنځو ملګرو کیسه وه، دواړه د ټیټ بودیجې فلمونو له امله د محدود سکرين خوشې کېدو له امله، په کوم کې. املا پیاوړې لوبه وکړه. <ref name="vikadarv">{{Cite web |last=Rangarajan, Malathi |date=23 April 2011 |title=Funny, to an extent |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article1761320.ece |access-date=23 April 2011 |website=The Hindu}}</ref> املا پاول درې لوی بودیجې فلمونه لاسلیک کړي، چې لومړی یې د ډایرکټر ویجی "دیوا ترومګال" و، چې د املا د همکارانو ویکرم او [[انوشکا شرما]] سره و. <ref name="pl">{{Cite web |last=Anand, Shilpa Nair |date=10 December 2010 |title=Mynaaa flying high |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article943836.ece |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101216013149/http://www.thehindu.com/arts/cinema/article943836.ece |archive-date=2010-12-16 |access-date=7 January 2011 |website=The Hindu}}</ref> املا په فلم کې د ښوونځي خبریال شوتا راجندران رول لوبولی و، چې د منتقدینو له خوا ښه راغلاست وو. <ref name="dtibn">{{Cite web |last=IANS |date=15 July 2011 |title=Tamil Review: 'Deivathirumagal' wins for emotions |url=http://ibnlive.in.com/news/tamil-review-deivathirumagal-wins-for-emotions/168166-8-68.htmle |access-date=17 July 2011 |publisher=[[سی این این نیوز 18]]}}{{Dead link|date=April 2021}}</ref> <ref name="dthindu">{{Cite web |last=Rangarajan, Malathi |date=15 July 2011 |title=Deiva Thirumagal: a sensitive poem on celluloid |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2233163.ece |access-date=17 July 2011 |website=The Hindu}}</ref> املا د دې فلم لپاره د فلم فېیر غوره معاون اداکارې لپاره نومول شوې وه. په 2011 کې، د املا وروستی فلم د ډایرکټر رامګوپال ورما تیلوګو فلم بیجاوادا (هیرو دا ایکشن مین) و چې په هغه کې املا د مشهور تیلوګو اداکار ناګ ارجن په مقابل کې د ګیتانجلي په نوم د کالج زده کونکي رول لوبولی و چې زوی یې ناګا چیتنیا و. خو فلم په باکس آفس کې ناکام شو. <ref name="bwhindu">{{Cite web |last=Bhandaram, Vishnupriya |date=3 December 2011 |title=Bezawada – Revenge, played to the last trick |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2684428.ece |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120106093656/http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2684428.ece |archive-date=2012-01-06 |access-date=17 January 2012 |website=The Hindu}}</ref> د املا پاول لومړنۍ خپرونه په 2012 کې د ډایرکټر لینګوسوامي څو ستوري تامیل فلم "ویتای" و، چې املا پاول د آریا، آر مادهون او سمیرا ریډي سره یوځای کار کاوه. <ref name="pl">{{Cite web |last=Anand, Shilpa Nair |date=10 December 2010 |title=Mynaaa flying high |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article943836.ece |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101216013149/http://www.thehindu.com/arts/cinema/article943836.ece |archive-date=2010-12-16 |access-date=7 January 2011 |website=The Hindu}}</ref> فلم د انتقادي ستاینه وکړه، د نیویارک ټایمز سره دا غوره تفریحی بللی. ., <ref>{{Cite web |title=Vettai Review – Taking on bad guys in South India |url=http://movies.nytimes.com/2012/01/16/movies/vettai-by-the-tamil-director-n-lingusamy-review.html?scp=1&sq=vettai&st=cse |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230114/https://www.nytimes.com/2012/01/16/movies/vettai-by-the-tamil-director-n-lingusamy-review.html?scp=1&sq=vettai&st=cse%2520 |archive-date=2018-12-24 |access-date=15 January 2012 |website=nytimes.com}}</ref> په فلم کې د املا کارکردګۍ هم د ستاینې وړ وه، <ref>{{Cite web |title=Movie Review:Vettai |url=http://www.sify.com/movies/vettai-review-tamil-14988674.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230053/http://www.sify.com/movies/vettai-review-tamil-14988674.html%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=16 January 2012 |website=Sify.com}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Review: Vettai is no classic, but it is good fun – Rediff.com Movies |url=http://www.rediff.com/movies/review/vettai-is-no-classic-but-it-is-good-fun/20120114.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230103/http://www.rediff.com/movies/review/vettai-is-no-classic-but-it-is-good-fun/20120114.htm%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=16 January 2012 |website=Rediff.com}}</ref> فلم [[تېلوګو|ویتای]] په 2013 کې په [[تېلوګو]] کې د "تډکا" (تکا) په نوم خپور شو چې د ناګا چیتنیا، تمنا بهټیا ، سنیل او اندریا جیرمیا ستوري وو. اصلي کرکټرونه په همدې کال کې، املا پاول د ویلینټاین په ورځ درې فلمونه په یو وخت کې خپاره کړل، لومړی دوه یې د ډایرکټر بالاجي موهن دوه ژبني تامل او تیلوګو فلمونه کدالي سودھاپوود یپدي او لیو فیلر وو، چې په سوداګریزه توګه بریالي ثابت شول. په دې فلم کې املا د اداکار سدھارت په مقابل کې د پاروتي په نوم د کالج زده کوونکې رول لوبولی دی. منتقدینو د دواړو لوبغاړو ستاینه وکړه. <ref>{{Cite web |last=Karthik Subramanian |date=18 February 2012 |title=Arts / Cinema : Kadhalil Sodhapuvadhu Yeppadi: Simple is beautiful |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2906969.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230117/https://www.thehindu.com/arts/cinema/article2906969.ece%20/ |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 March 2012 |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Kaadhalil Sodhappuvadhu Yeppadi |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-reviews/tamil/Kaadhalil-Sodhappuvadhu-Yeppadi/movie-review/11949071.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230110/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-reviews/tamil/Kaadhalil-Sodhappuvadhu-Yeppadi/movie-review/11949071.cms%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 March 2012 |website=[[ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> <ref>{{Cite web |date=20 February 2012 |title=Review: Love Failure is refreshing – Rediff.com Movies |url=http://www.rediff.com/movies/report/south-review-love-failure-is-refreshing/20120220.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230112/http://www.rediff.com/movies/report/south-review-love-failure-is-refreshing/20120220.htm%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 August 2012 |website=Rediff.com}}</ref> دریم رومانتيک فلم چې په همدې ورځ خپور شو په کرپانیګال کې موپوزودهم (ژباړه: تمهین سچون هر پل) وه، د ادهارو په مقابل کې. املا په دې فلم کې د بنګلور د یوې عصري نجلۍ رول لوبولی دی. فلم د منتقدینو لخوا مخلوط بیاکتنې ترلاسه کړې. <ref>{{Cite web |last=Malathi Rangarajan |date=18 February 2012 |title=Arts / Cinema : Muppozhudhum Un Karpanaigal: Living a dream |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2906976.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230051/https://www.thehindu.com/arts/cinema/article2906976.ece%20/ |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 August 2012 |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Movie Review:Muppozhudhum Un Karpanaigal |url=http://www.sify.com/movies/muppozhudhum-un-karpanaigal-review-tamil-14992143.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230102/http://www.sify.com/movies/muppozhudhum-un-karpanaigal-review-tamil-14992143.html%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 August 2012 |website=Sify.com}}</ref> املا بیا د ډایرکټر ډاکټر برجو په اکاش تینانت نیرم (ژباړه: د اسمان رنګ) کې کار وکړ ، د هغې لومړی هنر کور فلم چې د شانګهای په 15 نړیوال فلم فستیوال کې د ګولډن ګوبلټ جایزه ګټلې وه. له هغې وروسته، املا د مشهور تجربه کار اداکار موهن لال سره په راب بيبي رن فلم کې راڅرګند شو، په کوم کې چې املا د یوه خبري چینل د لوړ پوړي مدیر رول لوبولی و. دا فلم سوداګریزه بریا ثابته کړه. <ref>{{Cite web |title=Run Baby Run leads the race at Kerala Box Office |url=http://entertainment.oneindia.in/malayalam/news/2012/run-baby-run-kerala-box-office-mr-marumakan-099637.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230101/https://www.filmibeat.com/malayalam/news/2012/run-baby-run-kerala-box-office-mr-marumakan-099637.html |archive-date=2018-12-24 |access-date=21 June 2015 |website=www.filmibeat.com}}</ref> او په فلم کې د املا کارکردګۍ، او همدارنګه د موهن لال سره د هغې جوړه ډیره ستاینه وشوه. <ref>{{Cite web |title=Amala Paul sizzles in Run Baby Run |url=http://indiatoday.intoday.in/story/amala-paul-sizzles-in-run-baby-run/1/215309.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230119/https://www.indiatoday.in/movies/gossip/story/amala-paul-sizzles-in-run-baby-run-114754-2012-08-30 |archive-date=2018-12-24 |access-date=21 June 2015 |website=intoday.in}}</ref> په 2013 کې، املا په تیلګو سینما کې خپله لومړنۍ سوداګریزه بریا ترلاسه کړه. په 2013 کې، د هغې د ډایریکټرۍ لومړۍ دنده د VV وینایک نایک (هندي ډوب: ډبل اټیک) وه، [[رام چرن|د رام چرن په مقابل]] کې، چې د کال تر ټولو ډیر عاید لرونکی فلم شو. <ref>{{Cite web |title=Telugu Box Office: 3 super-hit films in first quarter of 2013 |url=http://entertainment.oneindia.in/telugu/news/2013/telugu-box-office-3-super-hit-films-first-quarter-2013-107554.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230108/https://www.filmibeat.com/telugu/news/2013/telugu-box-office-3-super-hit-films-first-quarter-2013-107554.html |archive-date=2018-12-24 |access-date=15 April 2013 |publisher=Oneindia Entertainment}}</ref> د املا راتلونکی فلم د ډایرکټر پوری جگناتھ رومانتيک کامیډي ادداراممالیاتو (هندي ډوب: خطرناکه 2) کې د اداکار اللو ارجن سره یوځای راغی. د املا فعالیت د فلم په خپریدو سره په انتقادي ډول ستایلی شو. <ref>{{Cite web |title=Iddarammayilatho: Smorgasbord of style |url=http://www.thehindu.com/features/cinema/cinema-reviews/iddarammayilatho-smorgasbord-of-style/article4769068.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230106/https://www.thehindu.com/features/cinema/cinema-reviews/iddarammayilatho-smorgasbord-of-style/article4769068.ece |archive-date=2018-12-24 |access-date=31 May 2013 |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Iddarammayilatho Telugu movie review highlights |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-05-31/news-interviews/39654524_1_kecha-khamphakdee-puri-jagannath-movie-review |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130608125836/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-05-31/news-interviews/39654524_1_kecha-khamphakdee-puri-jagannath-movie-review |archive-date=2013-06-08 |access-date=31 May 2013 |website=The ٹائمز آف انڈیا}}</ref> املا بیا د ډایرکټر AL وجې په عمل فلم تالیوا (هندي ډب: تالیوا، دی لیډر) کې د اداکار وجې په مقابل کې راڅرګند شو. په دې فلم کې هغه د یوه پولیس افسر رول لوبولی دی. <ref>{{Cite web |title=Amala to pair opposite Vijay |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-10-31/news-interviews/34818036_1_amala-paul-vijay-film |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130221124622/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-10-31/news-interviews/34818036_1_amala-paul-vijay-film |archive-date=2013-02-21 |access-date=31 October 2012<!--, 12.00AM IST--> |website=The ٹائمز آف انڈیا}}</ref> د 2013 په وروستیو کې، د املا ملیالم فلم اورو هندي پرانیه کاته (ژباړه: د هند د مینې کیسه) خپور شو. <ref>{{Cite web |last=Cochintalkies |title=Sreedevi is my favourite, says Amala Paul |url=http://www.cochintalkies.com/malayalam-movie-news/sreedevi-is-my-favourite-says-amala-paul.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230057/http://www.filmilive.com/malayalam-movie-news/sreedevi-is-my-favourite-says-amala-paul.html |archive-date=2018-12-24 |access-date=21 June 2015 |website=Cochin Talkies}}</ref> دا فلم د کیرالا په باکس آفس کې یو بلاک بسټر هټ شو او املا پاول د فلم لپاره ډیری جایزې وګټلې ، پشمول د سیما جایزه (د سویلي هند نړیوال فلم جایزه) او د غوره ملیالم اداکارې لپاره د آسیانیټ فلم جایزه په داسې حال کې چې مشهوره یې هم وګټله. د وینتا فلم جایزه د اداکارې ویاړ. == نور وګوره == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې|2}} [[وېشنيزه:1991 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي دین]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي تصوف]] [[وېشنيزه:هندي تاريخپوهان]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] o7syeoc8tscowqb5289gvx9padlra5j 284352 284351 2022-08-14T08:03:55Z شاه زمان پټان 26102 یسظ wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=امله پاول|image=Amala Paul at 60th South Filmfare Awards 2013 (cropped).jpg|caption=|birth_date={{Birth date and age|1991|10|26|df=yes}}|birth_place=[[آلوا]]، [[کیرلا]]، بھارت|height=|years_active=2009 –تر دې دمه|other_names=انګها|occupation=[[اداکاره]]، نمونه کاره، ماډل|religion=|website=}} '''املا''' '''پاول(Amla Paul)''' د [[باليووډ|هندي فلمونو اداکاره]] ده، <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amala Paul |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amala_Paul&redirect=no&oldid=598952359}}</ref> چې په عمده توګه په [[ملیالم]]، [[تامیلي ژبه|تاميل]] او [[تېلوګو]] فلمونو کې کار کوي، د ملیالم فلم نیلاتمارا او د [[تاميل سينما پښتو|تاميل فلم]] په ویراسیکرن، املا کې د ملاتړي رول لوبولو وروسته. پال د فلم د ناکامۍ سره سره د سندو ساماویلي په فلم کې د متنازع رول لوبولو لپاره ستاینه ترلاسه کړه، وروسته په مینا کې د املا لخوا د مرکزي رول په ترسره کولو کې د هغه ستاینه وشوه. او املا د دې فلم لپاره خپل لومړی وجي جایزه هم ترلاسه کړه. <ref name="star">{{Cite web |last=پلّائی سری دھر |date=7 December 2010 |title=Amala, Oviya's cut throat competition |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-07/news-interviews/28230957_1_oviya-films-amala-paul |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131221020525/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-07/news-interviews/28230957_1_oviya-films-amala-paul |archive-date=2013-12-21 |access-date=7 January 2011 |website=[[ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> == کارپيل == === لومړنۍ کارکرده ګي === املا پاول د خپلو لوړو زده کړو له بشپړولو یو کال وروسته په سینټ تیریسا کې د انګلیسی ژبې د BA لپاره نوم لیکنه وکړه، املا ته په فلم نیلاتمارا (2009) کې د ملاتړي رول لپاره راغوښتل شوې وه، سره له دې چې د فلم له بریا سره سره املا ته نور د مالیالم وړاندیز ونه شو. فلمونه <ref name="intglitz">{{Cite web |date=14 September 2010 |title=Anaka – The Daughter-in-law Of ‘Sindhu Samaveli’ |url=http://www.indiaglitz.com/channels/tamil/gallery/Events/23529.html |access-date=7 January 2011 |website=Indiaglitz.com}}</ref> له همدې امله املا تامیل فلمونو ته مخه کړه او د ټیټ بودیجې کامیډي فلم ویکاډکاوی لاسلیک کړ، چې وځنډول شو او تر هغه وخته املا څلور نور فلمونه خپاره کړل. املا په یو بل ټیټ بودیجه فلم ویراسیکران (2010) کې مخکښ رول لوبولی و، کوم چې د هغې لومړی تامل فلم و، مګر په فلم کې د هغې رول ته پام نه و شوی. <ref name="bwoodverr">{{Cite web |date=15 March 2010 |title=Veerasekaran Review |url=http://www.behindwoods.com/tamil-movie-reviews/reviews-2/veerasekaran-veerasamar-amala.html |access-date=7 January 2011 |publisher=Behindwoods}}</ref> <ref name="bwoodverr" /> <ref>{{Cite web |date=6 December 2010 |title=What was Amala’s first film? |url=http://www.indiaglitz.com/channels/tamil/article/62110.html |access-date=7 January 2011 |website=Indiaglitz.com}}</ref> ځکه چې د فلم د خپریدو په وخت کې د املا رول خورا لنډ و، وروسته املا ادعا وکړه چې هغې د فلم لپاره څو شاټونه ترسره کړي چې په فلم کې شامل نه وو. <ref name="intglitz" /> املا بیا د ډایرکټر سمیع په متنازع فلم سندو سماوي (2010) کې کار وکړ، په کوم کې چې هغې د سندري رول لوبولی و، چې د خپل خسر، ډایرکټر سمیع سره یې نامشروع اړیکې درلودې، مګر مخکې یې په خپل متنازع فلم کې یو. اداکارې پرې تور لګولی و، خو املا له ډایرکټر سره د کار کولو اعتراض نه درلود. <ref name="intglitz" /> په تصادفي توګه، املا پرته له دې چې کيسه واوري، د سندو سماويلي فلم سره موافقه وکړه. وروسته معلومه شوه چې په دې فلم کې یوه جنجالي صحنه ده، نو املا حیرانه شوه، خو دا فلم یې لا دمخه لاسلیک کړی و، نو د دې صحنې له کولو یې راضي شوه. <ref name="intglitz" /> . د فلم له خپریدو وروسته، فلم د ګډو نظرونو سره مخ شو، یو شمېر منتقدینو د فلم په پلاټ اعتراض وکړ او فلم ته یې د درجې ورکولو څخه ډډه وکړه <ref name="rediffss">{{Cite web |last=Srinivasan, Pavithra |date=6 September 2010 |title=Sindhu Samaveli goes for the jugular |url=http://movies.rediff.com/report/2010/sep/06/south-sindhu-samaveli-review.htm |access-date=7 January 2011 |publisher=Rediff}}</ref> <ref name="bwoodss">{{Cite web |date=6 September 2010 |title=Sindhu Samaveli Review |url=http://www.behindwoods.com/tamil-movie-reviews/reviews-2/sindhu-samaveli-movie-review.html |access-date=7 January 2011 |publisher=Behindwoods}}</ref> . په هرصورت، په فلم کې د املا فعالیت د ستاینې وړ و. په هرصورت، په ځواب کې، هغه د نامعلومو زنګ وهونکو لخوا د مرګ ګواښونه او په چینای کې د سینما په یوه تالار کې د میرمنو لخوا جنجالي شعارونه ترلاسه کړل. پر دې هم اعتراض وشو <ref name="attack">{{Cite web |date=8 September 2010 |title=Actress Anakha gets death-threats for ‘Sindhu Samaveli’ |url=http://chennaionline.com/movies/star-track/Actress-Anakha-gets-death-threats-for-Sindhu-Samaveli/20103008073051.col |access-date=7 January 2011 |website=ChennaiOnline.com}}</ref> . له هغې وروسته، املا په راتلونکي لوی فلم مینا کې د مرکزي رول لپاره راجستر شو. === 2010 کلونو بهير کې === د املا پاول راتلونکی فلم د ډایرکټر پرابو سلیمان رومانتيک ډرامه مینا (2010) و، چې املا یې د فلم په صنعت کې یوه پیژندل شوې اداکاره جوړه کړه. په فلم کې د املا رول د مینا په نوم د یوې کلیوالې نجلۍ و، چې د منتقدینو لخوا ښه راغلاست وو. حتی کمل هاسن او راجنی کانت د دې ستاینه وکړه. دا فلم په باکس آفس کې خورا لوی هټ شو. <ref name="kh">{{Cite web |date=11 October 2010 |title=Mynaa comes in for praise, again! |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-10-11/news-interviews/28231020_1_mynaa-film-tamil |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121103200826/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-10-11/news-interviews/28231020_1_mynaa-film-tamil |archive-date=2012-11-03 |access-date=7 January 2011 |website=[[ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> املا پاول د فلم لپاره د څو جایزو لپاره نومول شوی و، پشمول د فلم فیر، د کوم لپاره چې هغې د غوره نوې اداکارې جايزې ته ونومول شوه ، د غوره نوي مخ لپاره د اډیسن جایزه او د غوره اداکارې لپاره د امرتا تلویزیون فیفکا جایزه وګټله. د مینا له بریا وروسته، املا د "2011 نوي غوره ستوري" په توګه وپیژندل شو، ورپسې املا پاول يو شمېر لويې پروژې لاسليک کړې <ref name="star">{{Cite web |last=پلّائی سری دھر |date=7 December 2010 |title=Amala, Oviya's cut throat competition |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-07/news-interviews/28230957_1_oviya-films-amala-paul |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131221020525/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-07/news-interviews/28230957_1_oviya-films-amala-paul |archive-date=2013-12-21 |access-date=7 January 2011 |website=[[ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> ، د املا پاول لومړی ريليز په 2011 کې، د ملیالم ډرامه فلم ایتو نومودا کاته، په کوم کې چې املا لوبیدلی. یو ملاتړی رول، دا فلم د بریالي تامیل فلم ناګودیګال ریمیک و، په هغه کال کې د املا راتلونکی فلم د تامیل ژبې ویکاډاکوی و، چې د پنځو ملګرو کیسه وه، دواړه د ټیټ بودیجې فلمونو له امله د محدود سکرين خوشې کېدو له امله، په کوم کې. املا پیاوړې لوبه وکړه. <ref name="vikadarv">{{Cite web |last=Rangarajan, Malathi |date=23 April 2011 |title=Funny, to an extent |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article1761320.ece |access-date=23 April 2011 |website=The Hindu}}</ref> املا پاول درې لوی بودیجې فلمونه لاسلیک کړي، چې لومړی یې د ډایرکټر ویجی "دیوا ترومګال" و، چې د املا د همکارانو ویکرم او [[انوشکا شرما]] سره و. <ref name="pl">{{Cite web |last=Anand, Shilpa Nair |date=10 December 2010 |title=Mynaaa flying high |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article943836.ece |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101216013149/http://www.thehindu.com/arts/cinema/article943836.ece |archive-date=2010-12-16 |access-date=7 January 2011 |website=The Hindu}}</ref> املا په فلم کې د ښوونځي خبریال شوتا راجندران رول لوبولی و، چې د منتقدینو له خوا ښه راغلاست وو. <ref name="dtibn">{{Cite web |last=IANS |date=15 July 2011 |title=Tamil Review: 'Deivathirumagal' wins for emotions |url=http://ibnlive.in.com/news/tamil-review-deivathirumagal-wins-for-emotions/168166-8-68.htmle |access-date=17 July 2011 |publisher=[[سی این این نیوز 18]]}}{{Dead link|date=April 2021}}</ref> <ref name="dthindu">{{Cite web |last=Rangarajan, Malathi |date=15 July 2011 |title=Deiva Thirumagal: a sensitive poem on celluloid |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2233163.ece |access-date=17 July 2011 |website=The Hindu}}</ref> املا د دې فلم لپاره د فلم فېیر غوره معاون اداکارې لپاره نومول شوې وه. په 2011 کې، د املا وروستی فلم د ډایرکټر رامګوپال ورما تیلوګو فلم بیجاوادا (هیرو دا ایکشن مین) و چې په هغه کې املا د مشهور تیلوګو اداکار ناګ ارجن په مقابل کې د ګیتانجلي په نوم د کالج زده کونکي رول لوبولی و چې زوی یې ناګا چیتنیا و. خو فلم په باکس آفس کې ناکام شو. <ref name="bwhindu">{{Cite web |last=Bhandaram, Vishnupriya |date=3 December 2011 |title=Bezawada – Revenge, played to the last trick |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2684428.ece |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120106093656/http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2684428.ece |archive-date=2012-01-06 |access-date=17 January 2012 |website=The Hindu}}</ref> د املا پاول لومړنۍ خپرونه په 2012 کې د ډایرکټر لینګوسوامي څو ستوري تامیل فلم "ویتای" و، چې املا پاول د آریا، آر مادهون او سمیرا ریډي سره یوځای کار کاوه. <ref name="pl">{{Cite web |last=Anand, Shilpa Nair |date=10 December 2010 |title=Mynaaa flying high |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article943836.ece |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101216013149/http://www.thehindu.com/arts/cinema/article943836.ece |archive-date=2010-12-16 |access-date=7 January 2011 |website=The Hindu}}</ref> فلم د انتقادي ستاینه وکړه، د نیویارک ټایمز سره دا غوره تفریحی بللی. ., <ref>{{Cite web |title=Vettai Review – Taking on bad guys in South India |url=http://movies.nytimes.com/2012/01/16/movies/vettai-by-the-tamil-director-n-lingusamy-review.html?scp=1&sq=vettai&st=cse |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230114/https://www.nytimes.com/2012/01/16/movies/vettai-by-the-tamil-director-n-lingusamy-review.html?scp=1&sq=vettai&st=cse%2520 |archive-date=2018-12-24 |access-date=15 January 2012 |website=nytimes.com}}</ref> په فلم کې د املا کارکردګۍ هم د ستاینې وړ وه، <ref>{{Cite web |title=Movie Review:Vettai |url=http://www.sify.com/movies/vettai-review-tamil-14988674.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230053/http://www.sify.com/movies/vettai-review-tamil-14988674.html%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=16 January 2012 |website=Sify.com}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Review: Vettai is no classic, but it is good fun – Rediff.com Movies |url=http://www.rediff.com/movies/review/vettai-is-no-classic-but-it-is-good-fun/20120114.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230103/http://www.rediff.com/movies/review/vettai-is-no-classic-but-it-is-good-fun/20120114.htm%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=16 January 2012 |website=Rediff.com}}</ref> فلم [[تېلوګو|ویتای]] په 2013 کې په [[تېلوګو]] کې د "تډکا" (تکا) په نوم خپور شو چې د ناګا چیتنیا، تمنا بهټیا ، سنیل او اندریا جیرمیا ستوري وو. اصلي کرکټرونه په همدې کال کې، املا پاول د ویلینټاین په ورځ درې فلمونه په یو وخت کې خپاره کړل، لومړی دوه یې د ډایرکټر بالاجي موهن دوه ژبني تامل او تیلوګو فلمونه کدالي سودھاپوود یپدي او لیو فیلر وو، چې په سوداګریزه توګه بریالي ثابت شول. په دې فلم کې املا د اداکار سدھارت په مقابل کې د پاروتي په نوم د کالج زده کوونکې رول لوبولی دی. منتقدینو د دواړو لوبغاړو ستاینه وکړه. <ref>{{Cite web |last=Karthik Subramanian |date=18 February 2012 |title=Arts / Cinema : Kadhalil Sodhapuvadhu Yeppadi: Simple is beautiful |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2906969.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230117/https://www.thehindu.com/arts/cinema/article2906969.ece%20/ |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 March 2012 |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Kaadhalil Sodhappuvadhu Yeppadi |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-reviews/tamil/Kaadhalil-Sodhappuvadhu-Yeppadi/movie-review/11949071.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230110/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-reviews/tamil/Kaadhalil-Sodhappuvadhu-Yeppadi/movie-review/11949071.cms%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 March 2012 |website=[[ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> <ref>{{Cite web |date=20 February 2012 |title=Review: Love Failure is refreshing – Rediff.com Movies |url=http://www.rediff.com/movies/report/south-review-love-failure-is-refreshing/20120220.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230112/http://www.rediff.com/movies/report/south-review-love-failure-is-refreshing/20120220.htm%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 August 2012 |website=Rediff.com}}</ref> دریم رومانتيک فلم چې په همدې ورځ خپور شو په کرپانیګال کې موپوزودهم (ژباړه: تمهین سچون هر پل) وه، د ادهارو په مقابل کې. املا په دې فلم کې د بنګلور د یوې عصري نجلۍ رول لوبولی دی. فلم د منتقدینو لخوا مخلوط بیاکتنې ترلاسه کړې. <ref>{{Cite web |last=Malathi Rangarajan |date=18 February 2012 |title=Arts / Cinema : Muppozhudhum Un Karpanaigal: Living a dream |url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2906976.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230051/https://www.thehindu.com/arts/cinema/article2906976.ece%20/ |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 August 2012 |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Movie Review:Muppozhudhum Un Karpanaigal |url=http://www.sify.com/movies/muppozhudhum-un-karpanaigal-review-tamil-14992143.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230102/http://www.sify.com/movies/muppozhudhum-un-karpanaigal-review-tamil-14992143.html%20 |archive-date=2018-12-24 |access-date=5 August 2012 |website=Sify.com}}</ref> املا بیا د ډایرکټر ډاکټر برجو په اکاش تینانت نیرم (ژباړه: د اسمان رنګ) کې کار وکړ ، د هغې لومړی هنر کور فلم چې د شانګهای په 15 نړیوال فلم فستیوال کې د ګولډن ګوبلټ جایزه ګټلې وه. له هغې وروسته، املا د مشهور تجربه کار اداکار موهن لال سره په راب بيبي رن فلم کې راڅرګند شو، په کوم کې چې املا د یوه خبري چینل د لوړ پوړي مدیر رول لوبولی و. دا فلم سوداګریزه بریا ثابته کړه. <ref>{{Cite web |title=Run Baby Run leads the race at Kerala Box Office |url=http://entertainment.oneindia.in/malayalam/news/2012/run-baby-run-kerala-box-office-mr-marumakan-099637.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230101/https://www.filmibeat.com/malayalam/news/2012/run-baby-run-kerala-box-office-mr-marumakan-099637.html |archive-date=2018-12-24 |access-date=21 June 2015 |website=www.filmibeat.com}}</ref> او په فلم کې د املا کارکردګۍ، او همدارنګه د موهن لال سره د هغې جوړه ډیره ستاینه وشوه. <ref>{{Cite web |title=Amala Paul sizzles in Run Baby Run |url=http://indiatoday.intoday.in/story/amala-paul-sizzles-in-run-baby-run/1/215309.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230119/https://www.indiatoday.in/movies/gossip/story/amala-paul-sizzles-in-run-baby-run-114754-2012-08-30 |archive-date=2018-12-24 |access-date=21 June 2015 |website=intoday.in}}</ref> په 2013 کې، املا په تیلګو سینما کې خپله لومړنۍ سوداګریزه بریا ترلاسه کړه. په 2013 کې، د هغې د ډایریکټرۍ لومړۍ دنده د VV وینایک نایک (هندي ډوب: ډبل اټیک) وه، [[رام چرن|د رام چرن په مقابل]] کې، چې د کال تر ټولو ډیر عاید لرونکی فلم شو. <ref>{{Cite web |title=Telugu Box Office: 3 super-hit films in first quarter of 2013 |url=http://entertainment.oneindia.in/telugu/news/2013/telugu-box-office-3-super-hit-films-first-quarter-2013-107554.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230108/https://www.filmibeat.com/telugu/news/2013/telugu-box-office-3-super-hit-films-first-quarter-2013-107554.html |archive-date=2018-12-24 |access-date=15 April 2013 |publisher=Oneindia Entertainment}}</ref> د املا راتلونکی فلم د ډایرکټر پوری جگناتھ رومانتيک کامیډي ادداراممالیاتو (هندي ډوب: خطرناکه 2) کې د اداکار اللو ارجن سره یوځای راغی. د املا فعالیت د فلم په خپریدو سره په انتقادي ډول ستایلی شو. <ref>{{Cite web |title=Iddarammayilatho: Smorgasbord of style |url=http://www.thehindu.com/features/cinema/cinema-reviews/iddarammayilatho-smorgasbord-of-style/article4769068.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230106/https://www.thehindu.com/features/cinema/cinema-reviews/iddarammayilatho-smorgasbord-of-style/article4769068.ece |archive-date=2018-12-24 |access-date=31 May 2013 |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Iddarammayilatho Telugu movie review highlights |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-05-31/news-interviews/39654524_1_kecha-khamphakdee-puri-jagannath-movie-review |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130608125836/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-05-31/news-interviews/39654524_1_kecha-khamphakdee-puri-jagannath-movie-review |archive-date=2013-06-08 |access-date=31 May 2013 |website=The ٹائمز آف انڈیا}}</ref> املا بیا د ډایرکټر AL وجې په عمل فلم تالیوا (هندي ډب: تالیوا، دی لیډر) کې د اداکار وجې په مقابل کې راڅرګند شو. په دې فلم کې هغه د یوه پولیس افسر رول لوبولی دی. <ref>{{Cite web |title=Amala to pair opposite Vijay |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-10-31/news-interviews/34818036_1_amala-paul-vijay-film |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130221124622/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-10-31/news-interviews/34818036_1_amala-paul-vijay-film |archive-date=2013-02-21 |access-date=31 October 2012<!--, 12.00AM IST--> |website=The ٹائمز آف انڈیا}}</ref> د 2013 په وروستیو کې، د املا ملیالم فلم اورو هندي پرانیه کاته (ژباړه: د هند د مینې کیسه) خپور شو. <ref>{{Cite web |last=Cochintalkies |title=Sreedevi is my favourite, says Amala Paul |url=http://www.cochintalkies.com/malayalam-movie-news/sreedevi-is-my-favourite-says-amala-paul.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224230057/http://www.filmilive.com/malayalam-movie-news/sreedevi-is-my-favourite-says-amala-paul.html |archive-date=2018-12-24 |access-date=21 June 2015 |website=Cochin Talkies}}</ref> دا فلم د کیرالا په باکس آفس کې یو بلاک بسټر هټ شو او املا پاول د فلم لپاره ډیری جایزې وګټلې ، پشمول د سیما جایزه (د سویلي هند نړیوال فلم جایزه) او د غوره ملیالم اداکارې لپاره د آسیانیټ فلم جایزه په داسې حال کې چې مشهوره یې هم وګټله. د وینتا فلم جایزه د اداکارې ویاړ. == نور وګوره == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې|2}} [[وېشنيزه:1991 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي دین]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي تصوف]] [[وېشنيزه:هندي تاريخپوهان]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] gjgy35qqmxow5y81bgbg9w49vo2dpk0 0 63559 284353 2022-08-14T08:14:06Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/5038301|املہ اکینینی]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{صندوق معلومات شخص|نوم=امله اکينيني|انځور=Amala at Life is beautiful promo by post noon.jpg|د انځور څرګندونه=املا اکينيني د يو ښوونيز پيغام پرمهال په 2010 کال کې|د زېږېدو نېټه=سپټمبر 12 مه 1968|زېږون ځای=مغربي بنګال، بهارت|د اوسیدو ځای=[[حیدراباد، دکن]]، [[اندھرا پردېش]]، بھارت|ژوند ملګری=اکينيني ناګ ارجونا|اولاد=اکهل اکينيني|دنده=فلمي ستورې، ماډل، ټولنيزه فعاله}}{{خانہ معلومات شخصیت|name=املہ اکینینی|image=Amala at Life is beautiful promo by post noon.jpg|caption=املا مکھرجی 2010 میں [[ٹیچ ایڈس]] کے لانچ کے موقع پر|birthname=املا مکھرجی|birth_date={{birth date and age|mf=yes|1968|09|12}}<ref>{{cite web|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/regional/akkineni-nagarjuna-rings-in-46th-birthday-in-thailand/|title=Akkineni Nagarjuna rings in 46th birthday in Thailand|work=The Indian Express}}{{مردہ ربط|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>|birth_place=[[مغربی بنگال]]، بھارت|occupation=[[اداکارہ]]، سماجی کارکن، چیئر پرسن, بلیو کراس آف حیدرآباد|yearsactive=1986–1992<br/>2012-تاحال|residence=[[حیدرآباد، دکن]]، [[آندھرا پردیش]]، بھارت|spouse={{شادی|[[اکنینی ناگ ارجن]]|1992}}|children=[[اکھل اکینینی]]|relatives=[[ناگا چیتنا|ناگا چیتنیا اکینینی]]<br/>(step-son)<br/>[[اکینینی ناگیشورا راؤ|ناگیشورا راؤ اکینینی]]<br/>(سسر)}} '''املا اکینیني''' (زیږیدلی:) د [[باليووډ|هند فلمي اداکاره]] ، د بهارتناټیم نڅاګره او د څارویو د فلاح ټولنې فعاله ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amala (actress) |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amala_(actress)&redirect=no&oldid=595980562}}</ref> <ref name="Sangeetha Devi Dundoo">{{Cite web |last=Sangeetha Devi Dundoo |title=Amala Akkineni : Behind the glamour of cinema |url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/amala-akkineni-behind-the-glamour-of-cinema/article7374487.ece |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |last=S.B.VIJAYA MARY |title=Amala for a fit mind, body |url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/amala-for-a-fit-mind-body/article1036447.ece |website=The Hindu}}</ref> هغه په [[تامیلي ژبه|تاميل]] ، [[تېلوګو|تیلوګو]] ، ملیالم ، [[هندي]] او کاناډايي ژبو فلمونو کې راڅرګنده شوې ده. هغه د سویل دوه فلم فیر ایوارډونه هم ګټلي دي. <ref name="archive.org">{{Cite web |date=8 February 2017 |title=39th Annual Filmfare Malayalam Best Film Actress : santosh : Free Dow… |url=https://archive.org/details/39thAnnualFilmfareMalayalamBestFilmActress |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20170208064602/https://archive.org/details/39thAnnualFilmfareMalayalamBestFilmActress |archive-date=8 February 2017 |access-date=21 March 2019 |website=Archive.is}}</ref> <ref name="Sangeetha Devi Dundoo" /> املا اکینني [[هند|د]] حیدراباد د [[:en:Blue Cross of Hyderabad|بلیو کراس]] شریک بنسټ ایښودونکی دی، د هند په حیدراباد [[حيدراباد، هند|کې]] یوه غیر دولتي موسسه (NGO) ده. <ref>{{Cite web |date=26 January 2011 |title=Blue Cross of Hyderabad – The Team |url=http://www.bluecrosshyd.in/team.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080804000535/http://www.bluecrosshyd.in/team.php |archive-date=4 August 2008 |access-date=26 January 2011 |website=Blue Cross of Hyderabad}}</ref> هغې د خپل میړه سره په ګډه موسسه جوړه کړه. دا نادولتي موسسه په هند کې د څارویو د هوساینې او د څارویو د حقونو ساتنې لپاره کار کوي. <ref>{{Cite web |last=S.B. Vijaya Mary |title='I treasure my quiet time': Amala Akkineni |url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/society/i-treasure-my-quiet-time-amala-akkineni/article3558589.ece |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |last=T.Lalith Singh |title=Respect saniation [sic] workers, Amala Akkineni tells people |url=http://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/respect-saniation-workers-amala-akkineni-tells-people/article7130108.ece |website=The Hindu}}</ref> == لومړنی ژوند == املا د ۱۹۶۸ کال د سپټمبر په ۱۲ مه د هند په [[کلکته|کلکته ښار]] کې په یوه بنګالي کورنۍ کې زېږېدلې ده. پلار یې د هند په سمندري ځواک کې افسر و او مور یې ایرلنډۍ وه. <ref>{{Cite web |last=Subhash K Jha |date=17 June 2015 |title=Amala Akkineni on Her Return To Acting |url=http://skjbollywoodnews.com/2015/06/amala-akkineni-on-her-return-to-acting/4131937.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150619050512/http://skjbollywoodnews.com/2015/06/amala-akkineni-on-her-return-to-acting/4131937.html |archive-date=19 June 2015 |access-date=16 August 2015 |website=SKJ Bollywood News}}</ref> <ref>{{Cite web |last=SUBHA J RAO |title=The measure of a woman |url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/the-measure-of-a-woman/article4174412.ece |website=The Hindu}}</ref> == شخصي ژوند == هغې د ۱۹۹۲ کال د۱۱ مه [[تېلوګو|د تېلوګو]] اداکار اککینني ناګ ارجونا [[تېلوګو|سره]] واده وکړ او له دې واده څخه یو زوی، اداکار اکیل اکینیني لري، کورنۍ یې اوس په [[حيدراباد، هند|حیدراباد]] کې اوسیږي. <ref name="indiatimes.com">{{Cite web |title=A day in the life of Amala Akkineni |url=http://timesofindia.indiatimes.com/hyderabad-times/A-day-in-the-life-of-Amala-Akkineni/articleshow/1612443872.cms |website=The Times of India}}</ref> هغه د اداکار ناګا چیتنیا ميره ده. <ref>{{Cite web |last=Himalayan Academy |title=A Kinder Vision |url=http://www.hinduismtoday.com/modules/smartsection/item.php?itemid=3204 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200731075123/https://www.hinduismtoday.com/modules/smartsection/item.php?itemid=3204 |archive-date=2020-07-31 |access-date=2021-03-24 |website=hinduismtoday.com}}</ref> == اړوند تړنې == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:1970 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:1968 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:هندوراس]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] maymxchzqks2d025xeu4hk7z72akxof 284354 284353 2022-08-14T08:15:40Z شاه زمان پټان 26102 طظ wikitext text/x-wiki {{صندوق معلومات شخص|نوم=امله اکينيني|انځور=Amala at Life is beautiful promo by post noon.jpg|د انځور څرګندونه=املا اکينيني د يو ښوونيز پيغام پرمهال په 2010 کال کې|د زېږېدو نېټه=سپټمبر 12 مه 1968|زېږون ځای=مغربي بنګال، بهارت|د اوسیدو ځای=[[حیدراباد، دکن]]، [[اندھرا پردېش]]، بھارت|ژوند ملګری=اکينيني ناګ ارجونا|اولاد=اکهل اکينيني|دنده=فلمي ستورې، ماډل، ټولنيزه فعاله}}[[اکینینی ناگیشورا راؤ|ناگیشورا راؤ اکینینی]]<br/>(سسر)}} '''املا اکینیني''' (زیږیدلی:) د [[باليووډ|هند فلمي اداکاره]] ، د بهارتناټیم نڅاګره او د څارویو د فلاح ټولنې فعاله ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amala (actress) |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amala_(actress)&redirect=no&oldid=595980562}}</ref> <ref name="Sangeetha Devi Dundoo">{{Cite web |last=Sangeetha Devi Dundoo |title=Amala Akkineni : Behind the glamour of cinema |url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/amala-akkineni-behind-the-glamour-of-cinema/article7374487.ece |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |last=S.B.VIJAYA MARY |title=Amala for a fit mind, body |url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/amala-for-a-fit-mind-body/article1036447.ece |website=The Hindu}}</ref> هغه په [[تامیلي ژبه|تاميل]] ، [[تېلوګو|تیلوګو]] ، ملیالم ، [[هندي]] او کاناډايي ژبو فلمونو کې راڅرګنده شوې ده. هغه د سویل دوه فلم فیر ایوارډونه هم ګټلي دي. <ref name="archive.org">{{Cite web |date=8 February 2017 |title=39th Annual Filmfare Malayalam Best Film Actress : santosh : Free Dow… |url=https://archive.org/details/39thAnnualFilmfareMalayalamBestFilmActress |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20170208064602/https://archive.org/details/39thAnnualFilmfareMalayalamBestFilmActress |archive-date=8 February 2017 |access-date=21 March 2019 |website=Archive.is}}</ref> <ref name="Sangeetha Devi Dundoo" /> املا اکینني [[هند|د]] حیدراباد د [[:en:Blue Cross of Hyderabad|بلیو کراس]] شریک بنسټ ایښودونکی دی، د هند په حیدراباد [[حيدراباد، هند|کې]] یوه غیر دولتي موسسه (NGO) ده. <ref>{{Cite web |date=26 January 2011 |title=Blue Cross of Hyderabad – The Team |url=http://www.bluecrosshyd.in/team.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080804000535/http://www.bluecrosshyd.in/team.php |archive-date=4 August 2008 |access-date=26 January 2011 |website=Blue Cross of Hyderabad}}</ref> هغې د خپل میړه سره په ګډه موسسه جوړه کړه. دا نادولتي موسسه په هند کې د څارویو د هوساینې او د څارویو د حقونو ساتنې لپاره کار کوي. <ref>{{Cite web |last=S.B. Vijaya Mary |title='I treasure my quiet time': Amala Akkineni |url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/society/i-treasure-my-quiet-time-amala-akkineni/article3558589.ece |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |last=T.Lalith Singh |title=Respect saniation [sic] workers, Amala Akkineni tells people |url=http://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/respect-saniation-workers-amala-akkineni-tells-people/article7130108.ece |website=The Hindu}}</ref> == لومړنی ژوند == املا د ۱۹۶۸ کال د سپټمبر په ۱۲ مه د هند په [[کلکته|کلکته ښار]] کې په یوه بنګالي کورنۍ کې زېږېدلې ده. پلار یې د هند په سمندري ځواک کې افسر و او مور یې ایرلنډۍ وه. <ref>{{Cite web |last=Subhash K Jha |date=17 June 2015 |title=Amala Akkineni on Her Return To Acting |url=http://skjbollywoodnews.com/2015/06/amala-akkineni-on-her-return-to-acting/4131937.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150619050512/http://skjbollywoodnews.com/2015/06/amala-akkineni-on-her-return-to-acting/4131937.html |archive-date=19 June 2015 |access-date=16 August 2015 |website=SKJ Bollywood News}}</ref> <ref>{{Cite web |last=SUBHA J RAO |title=The measure of a woman |url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/the-measure-of-a-woman/article4174412.ece |website=The Hindu}}</ref> == شخصي ژوند == هغې د ۱۹۹۲ کال د۱۱ مه [[تېلوګو|د تېلوګو]] اداکار اککینني ناګ ارجونا [[تېلوګو|سره]] واده وکړ او له دې واده څخه یو زوی، اداکار اکیل اکینیني لري، کورنۍ یې اوس په [[حيدراباد، هند|حیدراباد]] کې اوسیږي. <ref name="indiatimes.com">{{Cite web |title=A day in the life of Amala Akkineni |url=http://timesofindia.indiatimes.com/hyderabad-times/A-day-in-the-life-of-Amala-Akkineni/articleshow/1612443872.cms |website=The Times of India}}</ref> هغه د اداکار ناګا چیتنیا ميره ده. <ref>{{Cite web |last=Himalayan Academy |title=A Kinder Vision |url=http://www.hinduismtoday.com/modules/smartsection/item.php?itemid=3204 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200731075123/https://www.hinduismtoday.com/modules/smartsection/item.php?itemid=3204 |archive-date=2020-07-31 |access-date=2021-03-24 |website=hinduismtoday.com}}</ref> == اړوند تړنې == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:1970 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:1968 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:هندوراس]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] auxjcvzpo5c9haliuebesxplqa1yys8 284355 284354 2022-08-14T08:16:09Z شاه زمان پټان 26102 سیس wikitext text/x-wiki {{صندوق معلومات شخص|نوم=امله اکينيني|انځور=Amala at Life is beautiful promo by post noon.jpg|د انځور څرګندونه=املا اکينيني د يو ښوونيز پيغام پرمهال په 2010 کال کې|د زېږېدو نېټه=سپټمبر 12 مه 1968|زېږون ځای=مغربي بنګال، بهارت|د اوسیدو ځای=[[حیدراباد، دکن]]، [[اندھرا پردېش]]، بھارت|ژوند ملګری=اکينيني ناګ ارجونا|اولاد=اکهل اکينيني|دنده=فلمي ستورې، ماډل، ټولنيزه فعاله}}[[اکینینی ناگیشورا راؤ|ناگیشورا راؤ اکینینی]] '''املا اکینیني''' (زیږیدلی:) د [[باليووډ|هند فلمي اداکاره]] ، د بهارتناټیم نڅاګره او د څارویو د فلاح ټولنې فعاله ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amala (actress) |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amala_(actress)&redirect=no&oldid=595980562}}</ref> <ref name="Sangeetha Devi Dundoo">{{Cite web |last=Sangeetha Devi Dundoo |title=Amala Akkineni : Behind the glamour of cinema |url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/amala-akkineni-behind-the-glamour-of-cinema/article7374487.ece |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |last=S.B.VIJAYA MARY |title=Amala for a fit mind, body |url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/amala-for-a-fit-mind-body/article1036447.ece |website=The Hindu}}</ref> هغه په [[تامیلي ژبه|تاميل]] ، [[تېلوګو|تیلوګو]] ، ملیالم ، [[هندي]] او کاناډايي ژبو فلمونو کې راڅرګنده شوې ده. هغه د سویل دوه فلم فیر ایوارډونه هم ګټلي دي. <ref name="archive.org">{{Cite web |date=8 February 2017 |title=39th Annual Filmfare Malayalam Best Film Actress : santosh : Free Dow… |url=https://archive.org/details/39thAnnualFilmfareMalayalamBestFilmActress |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20170208064602/https://archive.org/details/39thAnnualFilmfareMalayalamBestFilmActress |archive-date=8 February 2017 |access-date=21 March 2019 |website=Archive.is}}</ref> <ref name="Sangeetha Devi Dundoo" /> املا اکینني [[هند|د]] حیدراباد د [[:en:Blue Cross of Hyderabad|بلیو کراس]] شریک بنسټ ایښودونکی دی، د هند په حیدراباد [[حيدراباد، هند|کې]] یوه غیر دولتي موسسه (NGO) ده. <ref>{{Cite web |date=26 January 2011 |title=Blue Cross of Hyderabad – The Team |url=http://www.bluecrosshyd.in/team.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080804000535/http://www.bluecrosshyd.in/team.php |archive-date=4 August 2008 |access-date=26 January 2011 |website=Blue Cross of Hyderabad}}</ref> هغې د خپل میړه سره په ګډه موسسه جوړه کړه. دا نادولتي موسسه په هند کې د څارویو د هوساینې او د څارویو د حقونو ساتنې لپاره کار کوي. <ref>{{Cite web |last=S.B. Vijaya Mary |title='I treasure my quiet time': Amala Akkineni |url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/society/i-treasure-my-quiet-time-amala-akkineni/article3558589.ece |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |last=T.Lalith Singh |title=Respect saniation [sic] workers, Amala Akkineni tells people |url=http://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/respect-saniation-workers-amala-akkineni-tells-people/article7130108.ece |website=The Hindu}}</ref> == لومړنی ژوند == املا د ۱۹۶۸ کال د سپټمبر په ۱۲ مه د هند په [[کلکته|کلکته ښار]] کې په یوه بنګالي کورنۍ کې زېږېدلې ده. پلار یې د هند په سمندري ځواک کې افسر و او مور یې ایرلنډۍ وه. <ref>{{Cite web |last=Subhash K Jha |date=17 June 2015 |title=Amala Akkineni on Her Return To Acting |url=http://skjbollywoodnews.com/2015/06/amala-akkineni-on-her-return-to-acting/4131937.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150619050512/http://skjbollywoodnews.com/2015/06/amala-akkineni-on-her-return-to-acting/4131937.html |archive-date=19 June 2015 |access-date=16 August 2015 |website=SKJ Bollywood News}}</ref> <ref>{{Cite web |last=SUBHA J RAO |title=The measure of a woman |url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/the-measure-of-a-woman/article4174412.ece |website=The Hindu}}</ref> == شخصي ژوند == هغې د ۱۹۹۲ کال د۱۱ مه [[تېلوګو|د تېلوګو]] اداکار اککینني ناګ ارجونا [[تېلوګو|سره]] واده وکړ او له دې واده څخه یو زوی، اداکار اکیل اکینیني لري، کورنۍ یې اوس په [[حيدراباد، هند|حیدراباد]] کې اوسیږي. <ref name="indiatimes.com">{{Cite web |title=A day in the life of Amala Akkineni |url=http://timesofindia.indiatimes.com/hyderabad-times/A-day-in-the-life-of-Amala-Akkineni/articleshow/1612443872.cms |website=The Times of India}}</ref> هغه د اداکار ناګا چیتنیا ميره ده. <ref>{{Cite web |last=Himalayan Academy |title=A Kinder Vision |url=http://www.hinduismtoday.com/modules/smartsection/item.php?itemid=3204 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200731075123/https://www.hinduismtoday.com/modules/smartsection/item.php?itemid=3204 |archive-date=2020-07-31 |access-date=2021-03-24 |website=hinduismtoday.com}}</ref> == اړوند تړنې == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:1970 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:1968 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:هندوراس]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] itd8vwe9l2umrisyvtshqca5mx02vq8 284356 284355 2022-08-14T08:17:10Z شاه زمان پټان 26102 یبسی wikitext text/x-wiki {{صندوق معلومات شخص|نوم=امله اکينيني|انځور=Amala at Life is beautiful promo by post noon.jpg|د انځور څرګندونه=املا اکينيني د يو ښوونيز پيغام پرمهال په 2010 کال کې|د زېږېدو نېټه=سپټمبر 12 مه 1968|زېږون ځای=مغربي بنګال، بهارت|د اوسیدو ځای=[[حیدراباد، دکن]]، [[اندھرا پردېش]]، بھارت|ژوند ملګری=اکينيني ناګ ارجونا|اولاد=اکهل اکينيني|دنده=فلمي ستورې، ماډل، ټولنيزه فعاله}} '''املا اکینیني''' (زیږیدلی:) د [[باليووډ|هند فلمي اداکاره]] ، د بهارتناټیم نڅاګره او د څارویو د فلاح ټولنې فعاله ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amala (actress) |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amala_(actress)&redirect=no&oldid=595980562}}</ref> <ref name="Sangeetha Devi Dundoo">{{Cite web |last=Sangeetha Devi Dundoo |title=Amala Akkineni : Behind the glamour of cinema |url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/amala-akkineni-behind-the-glamour-of-cinema/article7374487.ece |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |last=S.B.VIJAYA MARY |title=Amala for a fit mind, body |url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/amala-for-a-fit-mind-body/article1036447.ece |website=The Hindu}}</ref> هغه په [[تامیلي ژبه|تاميل]] ، [[تېلوګو|تیلوګو]] ، ملیالم ، [[هندي]] او کاناډايي ژبو فلمونو کې راڅرګنده شوې ده. هغه د سویل دوه فلم فیر ایوارډونه هم ګټلي دي. <ref name="archive.org">{{Cite web |date=8 February 2017 |title=39th Annual Filmfare Malayalam Best Film Actress : santosh : Free Dow… |url=https://archive.org/details/39thAnnualFilmfareMalayalamBestFilmActress |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20170208064602/https://archive.org/details/39thAnnualFilmfareMalayalamBestFilmActress |archive-date=8 February 2017 |access-date=21 March 2019 |website=Archive.is}}</ref> <ref name="Sangeetha Devi Dundoo" /> املا اکینني [[هند|د]] حیدراباد د [[:en:Blue Cross of Hyderabad|بلیو کراس]] شریک بنسټ ایښودونکی دی، د هند په حیدراباد [[حيدراباد، هند|کې]] یوه غیر دولتي موسسه (NGO) ده. <ref>{{Cite web |date=26 January 2011 |title=Blue Cross of Hyderabad – The Team |url=http://www.bluecrosshyd.in/team.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080804000535/http://www.bluecrosshyd.in/team.php |archive-date=4 August 2008 |access-date=26 January 2011 |website=Blue Cross of Hyderabad}}</ref> هغې د خپل میړه سره په ګډه موسسه جوړه کړه. دا نادولتي موسسه په هند کې د څارویو د هوساینې او د څارویو د حقونو ساتنې لپاره کار کوي. <ref>{{Cite web |last=S.B. Vijaya Mary |title='I treasure my quiet time': Amala Akkineni |url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/society/i-treasure-my-quiet-time-amala-akkineni/article3558589.ece |website=The Hindu}}</ref> <ref>{{Cite web |last=T.Lalith Singh |title=Respect saniation [sic] workers, Amala Akkineni tells people |url=http://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/respect-saniation-workers-amala-akkineni-tells-people/article7130108.ece |website=The Hindu}}</ref> == لومړنی ژوند == املا د ۱۹۶۸ کال د سپټمبر په ۱۲ مه د هند په [[کلکته|کلکته ښار]] کې په یوه بنګالي کورنۍ کې زېږېدلې ده. پلار یې د هند په سمندري ځواک کې افسر و او مور یې ایرلنډۍ وه. <ref>{{Cite web |last=Subhash K Jha |date=17 June 2015 |title=Amala Akkineni on Her Return To Acting |url=http://skjbollywoodnews.com/2015/06/amala-akkineni-on-her-return-to-acting/4131937.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150619050512/http://skjbollywoodnews.com/2015/06/amala-akkineni-on-her-return-to-acting/4131937.html |archive-date=19 June 2015 |access-date=16 August 2015 |website=SKJ Bollywood News}}</ref> <ref>{{Cite web |last=SUBHA J RAO |title=The measure of a woman |url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/the-measure-of-a-woman/article4174412.ece |website=The Hindu}}</ref> == شخصي ژوند == هغې د ۱۹۹۲ کال د۱۱ مه [[تېلوګو|د تېلوګو]] اداکار اککینني ناګ ارجونا [[تېلوګو|سره]] واده وکړ او له دې واده څخه یو زوی، اداکار اکیل اکینیني لري، کورنۍ یې اوس په [[حيدراباد، هند|حیدراباد]] کې اوسیږي. <ref name="indiatimes.com">{{Cite web |title=A day in the life of Amala Akkineni |url=http://timesofindia.indiatimes.com/hyderabad-times/A-day-in-the-life-of-Amala-Akkineni/articleshow/1612443872.cms |website=The Times of India}}</ref> هغه د اداکار ناګا چیتنیا ميره ده. <ref>{{Cite web |last=Himalayan Academy |title=A Kinder Vision |url=http://www.hinduismtoday.com/modules/smartsection/item.php?itemid=3204 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200731075123/https://www.hinduismtoday.com/modules/smartsection/item.php?itemid=3204 |archive-date=2020-07-31 |access-date=2021-03-24 |website=hinduismtoday.com}}</ref> == اړوند تړنې == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:1970 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:1968 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:هندوراس]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] 03mra5dfhevwe5gf9n5rbv15c6kn33x 0 63560 284357 2022-08-14T08:31:57Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/5015869|امبیکا سونی]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{خانہ معلومات صاحب منصب/عربی}}{{صندوق معلومات شخص|نوم=امبيکا سوني|زېږون نېټه=13 نومبر 1942|زېږون ځای=لاهور|nationality=برتانوي هند متحده هند هند|انځور=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Ambika_Soni.jpg/244px-Ambika_Soni.jpg}} '''امبیکا سوني''' (د ۱۹۴۲ کال د نومبر په ۱۳مه زېږېدلې) یوه هندي سیاستواله ده چې د هند ملي کانګرس پورې اړه لري. نوموړې د اطلاعاتو او خپرونو وزیره وه . هغه د پارلمان غړی دی چې په [[راجيه سبها (د هندوستان پارلمان)|راجیه سبا]] کې د [[پنجاب، هند|پنجاب ایالت]] استازیتوب کوي. == وختي ژوند او زدکړه == په ۱۹۴۲ کال کې د هند د ملکي خدمتونو د افسر او د ګوا والي، نیکول سین وادوا په کور کې په لاهور کې زېږیدلې، امبیکا د دهرادون د ویلهام د نجونو په ښوونځي کې زده کړې کړې او د [[دهلی پوهنتون|ډیلي]] د اندرا پراستا کالج څخه یې ماسټري (آنرز) بشپړه کړې ده. [[دهلی پوهنتون|پوهنتون]] . کیا، ورپسې د بنکاک، بنکاک له اتحاد فرانسیس څخه د سوپریر این لانګ فرانسیس ډیپلوم او د هاوانا پوهنتون څخه د هسپانوي هنر او ادبیاتو کې د فراغت سند ترلاسه کړ. هغې په ۱۹۶۱ کال کې د هند د بهرنیو چارو له یوه افسر اودې سوني سره واده وکړ. == سیاست == امبیکا سوني خپل سیاست په 1969 کې پیل کړ کله چې اندرا ګاندي هغه په 1969 کې د ګوند د وېشلو په وخت کې د کانګرس ګوند ته شامله کړه. سوني د ګاندي پخوانۍ ملګرې وه له هغه وخته چې پلار یې [[د هند وېش|د هند د وېش]] پرمهال د [[امريتسر|امرتسر]] د ولسوال په توګه وګمارل شو او هغې د جواهر لال نهرو سره نږدې کار کاوه. په 1975 کې، هغه د هند د ځوانانو کانګرس مشره وټاکل شوه او د سنجي ګاندي سره یې نږدې کار وکړ. په مارچ 1976 کې، هغه د راجیه سبا لپاره وټاکل شوه. په 1998 کې، هغه د آل انډیا مهیلا کانګرس مشره شوه. له 1999 څخه تر 2006 پورې، هغه د آل انډیا کانګرس کمیټې عمومي منشي وه. هغه د جنوري په 2000 کې راجیه سبا ته بیا وټاکل شوه او د 10 جون 2004 کې یې استعفا ورکړه. د 2004 په جولای کې، هغه د راجیه سبا لپاره بیا وټاکل شوه. د 29 جنوري 2006 څخه تر 22 می 2009 پورې، هغه د UPAI په حکومت کې د ګرځندوی او کلتور وزیره وه. د 22 می 2009 څخه تر 27 اکتوبر 2012 پورې، هغه د UPAI په حکومت کې د اطلاعاتو او خپرونو وزیره وه. <ref>{{Cite web |url=https://www.dailypioneer.com/home/online-channel/top-story/104614-soni-wasnik-sahai-resign-ahead-of-reshuffle.html |access-date=2020-09-09 |website=www.dailypioneer.com}}</ref> د 2010 کال په جولای کې، هغه د راجیه سبا لپاره بیا وټاکل شوه. [[وېشنيزه:1942 زېږېدنې]] 7if4jz3yxie6k5tl8xinp3lvq3izj99 284358 284357 2022-08-14T08:32:39Z شاه زمان پټان 26102 سظ wikitext text/x-wiki {{صندوق معلومات شخص|نوم=امبيکا سوني|زېږون نېټه=13 نومبر 1942|زېږون ځای=لاهور|nationality=برتانوي هند متحده هند هند|انځور=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Ambika_Soni.jpg/244px-Ambika_Soni.jpg}} '''امبیکا سوني''' (د ۱۹۴۲ کال د نومبر په ۱۳مه زېږېدلې) یوه هندي سیاستواله ده چې د هند ملي کانګرس پورې اړه لري. نوموړې د اطلاعاتو او خپرونو وزیره وه . هغه د پارلمان غړی دی چې په [[راجيه سبها (د هندوستان پارلمان)|راجیه سبا]] کې د [[پنجاب، هند|پنجاب ایالت]] استازیتوب کوي. == وختي ژوند او زدکړه == په ۱۹۴۲ کال کې د هند د ملکي خدمتونو د افسر او د ګوا والي، نیکول سین وادوا په کور کې په لاهور کې زېږیدلې، امبیکا د دهرادون د ویلهام د نجونو په ښوونځي کې زده کړې کړې او د [[دهلی پوهنتون|ډیلي]] د اندرا پراستا کالج څخه یې ماسټري (آنرز) بشپړه کړې ده. [[دهلی پوهنتون|پوهنتون]] . کیا، ورپسې د بنکاک، بنکاک له اتحاد فرانسیس څخه د سوپریر این لانګ فرانسیس ډیپلوم او د هاوانا پوهنتون څخه د هسپانوي هنر او ادبیاتو کې د فراغت سند ترلاسه کړ. هغې په ۱۹۶۱ کال کې د هند د بهرنیو چارو له یوه افسر اودې سوني سره واده وکړ. == سیاست == امبیکا سوني خپل سیاست په 1969 کې پیل کړ کله چې اندرا ګاندي هغه په 1969 کې د ګوند د وېشلو په وخت کې د کانګرس ګوند ته شامله کړه. سوني د ګاندي پخوانۍ ملګرې وه له هغه وخته چې پلار یې [[د هند وېش|د هند د وېش]] پرمهال د [[امريتسر|امرتسر]] د ولسوال په توګه وګمارل شو او هغې د جواهر لال نهرو سره نږدې کار کاوه. په 1975 کې، هغه د هند د ځوانانو کانګرس مشره وټاکل شوه او د سنجي ګاندي سره یې نږدې کار وکړ. په مارچ 1976 کې، هغه د راجیه سبا لپاره وټاکل شوه. په 1998 کې، هغه د آل انډیا مهیلا کانګرس مشره شوه. له 1999 څخه تر 2006 پورې، هغه د آل انډیا کانګرس کمیټې عمومي منشي وه. هغه د جنوري په 2000 کې راجیه سبا ته بیا وټاکل شوه او د 10 جون 2004 کې یې استعفا ورکړه. د 2004 په جولای کې، هغه د راجیه سبا لپاره بیا وټاکل شوه. د 29 جنوري 2006 څخه تر 22 می 2009 پورې، هغه د UPAI په حکومت کې د ګرځندوی او کلتور وزیره وه. د 22 می 2009 څخه تر 27 اکتوبر 2012 پورې، هغه د UPAI په حکومت کې د اطلاعاتو او خپرونو وزیره وه. <ref>{{Cite web |url=https://www.dailypioneer.com/home/online-channel/top-story/104614-soni-wasnik-sahai-resign-ahead-of-reshuffle.html |access-date=2020-09-09 |website=www.dailypioneer.com}}</ref> د 2010 کال په جولای کې، هغه د راجیه سبا لپاره بیا وټاکل شوه. [[وېشنيزه:1942 زېږېدنې]] 51uoeuhgy54co31pdimo2kkqnedur6e 0 63561 284361 2022-08-14T09:18:49Z عثمان منصور انصاري 200 عثمان منصور انصاري د [[TheAfghantimes]] مخ [[افغان ټایمز]] ته ولېږداوه wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[افغان ټایمز]] ddmbl7g2zywg07hu31laolp1oqu0clx 1 63562 284362 2022-08-14T09:21:52Z عثمان منصور انصاري 200 /* ښه راغلئ! */ نوې برخه wikitext text/x-wiki == ښه راغلئ! == صافی صېب ته د پښتو ویکي نوي ګډونوال په توګه ښه راغلی وایو. الله دې وکړي چې دلته د پښتو ژبې د پرمختګ لپاره خپلې هڅې لا پسې ګړندئ کړئ. په ویکیپيډیا کې د لیکنو خپرولو کې که څه ستونزه وه نو موږ مو لاسنیوی کولای شو. درنښت [[کارن:عثمان منصور انصاري|عثمان منصور انصاري]] ([[د کارن خبرې اترې:عثمان منصور انصاري|خبرې اترې]]) ۰۹:۲۱, ۱۴ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) rtgnfyadwrsa6cirerbf0ris2sq5sxi 0 63563 284365 2022-08-14T09:37:22Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د انګليستان د بېوزلۍ قوانين په انګلېنډ او وېلز کې د بې وزلۍ د هوساينې يو نظام و، چې ۱۵۸۷-۱۵۹۸ ز کالونو کې د منځنيو پېړيو له وروستي او د تودور د دورې د قوانينو له تدوين څخه يې وده وکړه. ياد نظام له دويمې نړيوالې جګړې څخه وروسته د معاصر مرستندويه دولت تر راپورته کېدنې پورې دوام وکړ. <ref name="encyclopedia2">{{cite web |date=2002-05-07 |title=Encyclopedia: English Poor Laws |url=http://eh.net/encyclopedia/article/boyer.poor.laws.england |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100105105148/http://eh.net/encyclopedia/article/boyer.poor.laws.england |archive-date=2010-01-05 |access-date=2009-05-17 |publisher=Eh.net}}</ref><ref name="publicpolicy1">{{cite web |title=British social policy 1601–1948 |url=http://www2.rgu.ac.uk/publicpolicy/introduction/historyf.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090430120726/http://www2.rgu.ac.uk/publicpolicy/introduction/historyf.htm |archive-date=2009-04-30 |access-date=2009-05-17 |publisher=.rgu.ac.uk}}</ref><ref name="victorianweb1">{{cite web |date=2002-11-08 |title=The Poor Law: overview |url=http://www.victorianweb.org/history/poorlaw/plintro.html |access-date=2009-05-17 |publisher=Victorianweb.org}}</ref> د انګلیستان د بېوزلۍ قانون جوړونې تاريخ ۱۵۳۶ز کال ته ورګرځېدای شي، چې د قانون جوړولو عمل په کې له بې ارادې يا کمزوري بېوزله په رانغاړلو سره تصويب شو، که څه هم د پلانتاګينيت “Plantagenet” په نوم شاهي جرګې ډېر لومړني قوانين وو، چې د بېکاره ګرځندويانو او سوالګرو له امله له راپورته شويو ستونزو څخه يې بحث کاوه. انګليستان او وېلز کې د بېوزلۍ د قانون تاريخ پّ عمومي ډول د دوه قوانينو يا منشورونو تر منځ وېشل کېدلی شي، چې يو يې د بېوزلۍ پخوانی يا لرغونی قانون و، چې د لومړۍ اليزابت د پاچاهۍ پر مهال (۱۵۵۸ – ۱۶۰۳ز کال) کې تصويب شو او دويم په ۱۸۳۴ز کال کې کې تصويب شوی د بېوزلۍ نوی قانون دی، چې د بېوزلۍ د هوساينې نظام کې يې په اغېزناک ډول سمون راوړ. د بېوزلۍ نوي قانون ياد سيستم يا نظام په ناڅاپي ډول په سيمه ييزه کچه له پلي کېدونکي نظام څخه په لوړه کچه متمرکز نظام ته بدل کړ، چې د بېوزلۍ قانون د اتحاديو په واسطه يې د مرستون يا دارالمساکين په پراخه کچه پرمختګ وهڅوه. <ref name="encyclopedia22">{{cite web |date=2002-05-07 |title=Encyclopedia: English Poor Laws |url=http://eh.net/encyclopedia/article/boyer.poor.laws.england |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100105105148/http://eh.net/encyclopedia/article/boyer.poor.laws.england |archive-date=2010-01-05 |access-date=2009-05-17 |publisher=Eh.net}}</ref><ref name="institutions2007">{{cite web |date=2007-08-06 |title=The Poor Law |url=http://www.institutions.org.uk/poor_law_unions/the_poor_law1.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090504111530/http://institutions.org.uk/poor_law_unions/the_poor_law1.htm |archive-date=2009-05-04 |access-date=2009-05-17 |publisher=Institutions.org.uk}}</ref><ref name="workhouses1">{{cite web |author=Peter Higginbotham |title=The New Poor Law |url=http://www.workhouses.org.uk/poorlaws/newpoorlaw.shtml |access-date=2009-05-17 |work=The Workhouse Web Site}}</ref> د بېوزولۍ د قانون نظام د ۲۰ پېړۍ په پيل کې د ځينو عواملو له امله له زوال سره مخ شو. لکه: د ازادي غوښتونکي يا لېبرال مرستندويه سمونونو وړاندې کول، له ملګرو ټولنو يا سوداګريزو اتحاديو څخه د مرستې د نورو سرچينو شتون او همدارنګه د ټوټه کېدنې سمونونه، چې بېوزلۍ د قانون سيستم يې له پامه وغورځوه. ياد قانون د ۱۹۴۸ز کال د مرستې تر ملي قانون “National Assistance Act 1958” پورې په رسمي ډول له منځه نه و تللی او د قانون ځيني برخې تر ۱۹۶۷ز کال پورې کتابونو کې پاتې وې. <ref name="autogenerated1">{{cite encyclopedia|url=http://eh.net/encyclopedia/english-poor-laws/|title=English Poor Laws|encyclopedia=EH.net Encyclopedia|publisher=Economic History Foundation|date=2002-05-07|access-date=2019-12-24}}</ref><ref>Lees, Lynn Hollen. ''The Solidarities of Strangers: The English Poor Laws and the People, 1770–1948''. Cambridge: Cambridge University Press, 1998</ref><ref name="workhouses12">{{cite web |author=Peter Higginbotham |title=The New Poor Law |url=http://www.workhouses.org.uk/poorlaws/newpoorlaw.shtml |access-date=2009-05-17 |work=The Workhouse Web Site}}</ref> == تاريخچه == === د منځنيو پېړيو د بېوزلۍ حکم يا قانون === د منځنيو پيړلو د لومړيو د بې وزلۍ قانون د کارګرانو قانون “Ordinance of Labourers” و، چې د ۱۳۴۹ز کال د جون په ۱۸ نېټه د انګليستان د پاچا درېيم ايډوارډ له لورې تصويب او په ۱۳۵۰ ز کال کې تعديل شو. ياد قانون انګلېستان کې د تورې مړينې “Black Death in England” د ۱۳۴۸-۱۳۵۰ز کال د پيل په غبرګون تصويب شوی و او دا هغه مهال و، چې د اټکل له مخې د هېواد ۳۰-۴۰ سلنه نفوس په کې مړ شو. د نفوس کمښت د برتانيې په کرنيز اقتصاد کې ژوندي پاتې شوي کارکونکي په لويه غوښتنه يا تقاضا کې پرېښودل. ځمکوالو بايد کارکونکو لپاره د سيالۍ په موخه د هغوی د معاشونو د لوړوالي يا د ځمکې د کارونې تر منځ يو اختيار ټاکلی وی. د کارګرو معاشونه لوړ شول او دې حالت په ټول اقتصاد کې بيې تر فشار لاندې ځکه راوړلې، چې د توکو توليدولو بيه ډېره لوړه شوه. د بيو د اداره کولو هڅې يانې امر (او په پای کې قوانينو لکه د ۱۳۵۱ زکال د کارګرو منشور) ټينګار کاوه، چې هر هغه څوک چې کار کولی شي؛ ياد معاشونه له وبا څخه په مخکې کچو ساتل شوي وو او د خوراکي توکو بيې نه وې لوړې شوې. کارکونکو دې نيمګړو حالتونو ته له خپلو ګومارونکو څخه د تېښتې او ازادېدلو د موکې په سترګه وکتل، چې له امله يې درېيم اډوارډ تښتېدلو کارکونکو ته د سزا ورکولو په موخه نور قوانين تصويب کړل. د دې تر څنګ د کمبرېج منشور “Statute of Cambridge” په ۱۳۸۸ز کال کې تصويب شو او د کارګرو او سوالګرو پر خوځښت باندې يې بنديزونه ولګول. <ref name="kingsnorton.info">{{cite web |title=Timeline – Poor Laws, Workhouses, and Social Support |url=http://www.kingsnorton.info/time/poor_law_workhouse_timeline.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120713202144/http://www.kingsnorton.info/time/poor_law_workhouse_timeline.htm |archive-date=2012-07-13 |access-date=2010-12-20 |publisher=Kingsnorton.info}}</ref><ref name="disease">Cartwright, Frederick F. 1991. ''Disease and History''. New York: Barnes & Noble. pp. 32–46.</ref><ref name="econ">{{cite web |title=What was the Economy Like After the Black Death? |url=http://www.cf.ac.uk/hisar/teach/history/projects/plague/economy.html |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070430031619/http://www.cf.ac.uk/hisar/teach/history/projects/plague/economy.html |archive-date=2007-04-30 |access-date=2007-04-30}} ''The Plague and England'', Cardiff University. Retrieved on April 11, 2009.</ref><ref>{{cite web |title=BBC - History - British History in depth: Black Death: Political and Social Changes |url=https://www.bbc.co.uk/history/british/middle_ages/blacksocial_01.shtml}}</ref><ref>Sidney & Beatrice Webb, English Local Government: English Poor Law History Part 1, pp. 1–2, 24–25</ref><ref>Byrne, Joseph Patrick, The black death, p. 66</ref> === د تودور د بېوزلۍ قانون === د انګليستان د بېوزلۍ د قانون اصليت د منځنيو پېړيو د وروستیو له منشورونو څخه ګڼل کېدلی شي، چې له سوالګرو او بېکاره ګرځېدنې څخه يې بحث کاوه، مګر يوازې د تودور د دورې پر مهال و، چې د بېوزلۍ د قانون نظام په ليکلي ډول رامنځته (تدوين) شو. د عيسوي روحانيونو د استوګنځايونو یا صومعو له ماتې يا زوال “Dissolution of Monasteries” څخه مخکې د تودور د سمون “Tudor Reformation” پر مهال صومعې د بېوزلو د مرستې لومړنۍ سرچينې وې، مګر د صومعو د له منځه تګ په پايله کې د بېوزله مرستې په پراخه کچه له اختياري بنسټ څخه د زور (اجباري) ماليې ته حرکت پيل کړ، چې په سيمه ييزه کچه ټولېده. لومړنۍ قانون ايښودنه بېکاره ګرځېدونکو پورې تړلې وه او وړ خلک يې کار کولو ته اړ کول، په ځانګړي ډول هغه مهال چې له تورې مړينې څخه وروسته کارګر کم وو. <ref name="victorianweb2">{{cite web |date=2002-11-12 |title=The 1601 Elizabethan Poor Law |url=http://www.victorianweb.org/history/poorlaw/elizpl.html |access-date=2009-05-17 |publisher=Victorianweb.org}}</ref> تودور د اوم هينري د پاچاهۍ پر مهال د رامنځته شوې ستونزې د حل کولو هڅه کوي. په ۱۴۹۵ز کال کې پارلمان د بېځايه ګرځېدونکو او سوالګرو قانون “Vagabonds and Beggars Act” تصويب کړ، چې امر يې کاوه چې بېځايه ګرځېدونکي، بېکاره او شکمن اشخاص بايد د درې ورځو او درې شپو لپاره په ساتنځايونو (زېرمو) کې وساتل شي او له ډوډۍ او اوبو پرته نور هيڅ هم بايد ونه لري او له دې وروسته بايد له ښاره د باندې ووېستل شي. هر سوالګر چې د کار کولو لپاره وړ دی، بايد “Hundred” ته ورشي، چې دا يې وروستۍ پاتې کېدنه ده يا دا چې زېږېدلی وي او هلته د هغه درد له پاسه پاتې کېږي، چې مخکې يې يادونه وشوه. که څه هم دې قانون هغه بېکاره وګړو لپاره د ټولنو پر وړاندې د پالنې بار بېرته وروسپاره، چې د ګومارنې په پرتله يې زيات ماشومان زېږول؛ مګر د فقر د ستونزې لپاره يې سمدستي حل لاره وړاندې نه کړه؛ دا [قانون] يوازې له نظر يا ليد څخه لرې يا له يو ښارګوټي څخه بل ته تللی و. د دې سربېره د بېځايه ګرځېدونکو او بېکاره وګړو تر منځ هيڅ توپير نه و شوی او دواړه د سزا ورکولو او له ښاره د وېستلو په موخه، په ساده ډول د «کلکو سوالګرو» په توګه ډلبندي شوي وو. <ref>{{cite web |title=Poor Law Origins |url=http://www.witheridge-historical-archive.com/poor-1.htm |access-date=2009-07-22 |publisher=Witheridge-historical-archive.com}}</ref><ref>{{cite web |title=Sturdy Beggars |url=http://www.probertencyclopaedia.com/cgi-bin/res.pl?keyword=Sturdy+Beggars&offset=0 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080616095301/http://www.probertencyclopaedia.com/cgi-bin/res.pl?keyword=Sturdy+Beggars&offset=0 |archive-date=2008-06-16 |access-date=2009-07-22 |publisher=Probertencyclopaedia.com}}</ref> په ۱۵۳۰ز کال کې د اتم هينري د پاچاهۍ پر مهال يوه اعلاميه تصويب شوه، چې بېکاري يې د بديو د مور او ريښې په توګه څرګندوله او امر يې کاوه، چې بېځايه ګرځېدونکو ته ساتنځايونو کې د سزا ورکولو پر ځای بايد په متروکو ووهل شي. دا بدلون راتلونکی کال په يو بل مهم بدلون سره د ۱۵۳۱زکال د بېځايه ګرځېدونکو قانون “1351 Vagabonds Act” کې تاييد شو: دې بدلون د سولې عدالتونو ته لارښوونه وکړه، چې کمزورو بېوزلو ته د سوال کولو لپاره سيمه مشخص کړي. دې ډول سوالګرو ته د جواز ليکونو ورکول په عمومي ډول په معلول، ناروغ او سپين ږيري يا سپين سرې پورې ټاکلي يا محدود وو. يو کمزوری شخص چې له ټاکلې سيمې څخه به يې د باندې سوال کاوه، دوه شپې او ورځې به ساتنځای کې بندي کېده او يوازې ډوډۍ او اوبه به يې ورکولې، چې له دې څخه وروسته به هغې سيمې ته د ستنېدلو سوګند کاوه، چې د سوال کولو اجازه به په کې ورکړل شوې وه. يو سالم يا په اندامونو روغ سوالګر به په متروکو وهل کېده او د خپلې زوکړې سيمې ته د بېرته ورتګ سوګند به يې کاوه يا دا چې د درې کالونو لپاره به هلته پاتې کېده او کار به يې کاوه. که څه هم د هغه سالم شخص په اړه هيڅ لايحه نه وه جوړه شوې، چې د کار پېداکولو وړتيا يې نه درلوده. ټول سالم بېکاره وګړي په يوه ډله کې ګڼل شوی وو. هغوی چې کار يې نه شو موندلی، د لوږې ګاللو يا قانون ماتولو تر منځ سخته ټاکنه يې درلوده. په ۱۵۳۵زکال کې يوه مسوده وليکل شوه، چې د دولتي کارونو د داسې نظام يا سيستم د رامنځته کېدنې غوښتنه يې کوله، چې د بېکارۍ له ستونزې څخه بحث کوي او پر عايد او پانګه باندې د ماليې له مخې تمويلېږي. يو کال وروسته يو تصويب شوی قانون تصويب شو، اجازه ورکړه چې بېځايه ګرځېدونکو دې په متروکو ووهل شي. <ref>{{cite book|last=Baker|first=John Hamilton|title=The Oxford History of the Laws of England: 1483–1558|url=https://archive.org/details/oxfordhistoryofl00john|url-access=registration|publisher=Oxford University Press|date=2003|isbn=978-0198258179|page=[https://archive.org/details/oxfordhistoryofl00john/page/97 97]}}</ref><ref>Lewis C. Vollmar, Jr., "The Effect of Epidemics on the Development of English Law from the Black Death Through the Industrial Revolution," Journal of Legal Medicine, vol. 15 (1994), p. 385</ref><ref>{{Cite book|last=Rathbone|first=Mark|title=Vagabond!|publisher=History Review|year=2005|pages=8–13}}</ref><ref>{{cite web |title=Poor Tudors |url=http://www.localhistories.org/poortudors.html |access-date=2009-07-22 |publisher=Localhistories.org}}</ref> == سرچينې == jmbvipp0eededsnerkn9wv7u1ukqo52 0 63564 284366 2022-08-14T09:39:45Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د ۱۹۶۳ زکال د سوريې کودتا چې د سوريې د حکومت له لورې د مارچ ۸ اوښتون (عربي: ثورة الثامن من آذار) په نوم يادېږي، د عرب سوسياليست بعث ګوند د سوريې د سيمه ييزې څانګې “Syrian Regional Branch” د فوځي کمېټې له لورې سوريه کې د واک بريالۍ نيونه وه. د کودتا پلان او افشا کېدونکې دسيسې د عراق د سيمه ييزې څانګې له بريالۍ فوځي کودتا څخه انګېزه اخېستې وه. کودتا د بعث ګوند د ملي مشرۍ په پرتله د فوځي کمېټې له لورې پلان شوې وه، مګر د ګوند مشر ميشل افلاق “Michel Aflaq” له دسيسې سره خوښي څرګنده کړه. د پلان جوړولو د بهير په اوږدو او د واک تر لاسه کولو څخه سمدستي وروسته د فوځي کمېټې د مشرۍ غړي محمد عمران، صلاح جديد او حفيظ الاسد وو. کمېټې د دوه مرستندويانو “Nasserists” رشيد القطاني او محمد الصوفي نومونه او د خپلواک زيد الحرير نومونه هم لښتليک کړل. ياده کودتا په اصل کې د مارچ د ۷ لپاره پلان شوې وه، مګر وروسته له هغې يوه ورځ وځنډول شوه، چې حکومت وموندله چې د دسيس جوړونکي د پلان جوړولو په موخه چېرته سره راټولېږي. == شاليد == === هغه پېښې چې کودتا ته لاره هواروي === معاصره سوريه په لومړي ځل ۱۹۲۰ ز کال کې د لومړي فيصل تر پاچاهۍ لاندې د سوريې عربي پاچاهۍ “Arab Kingdom of Syria” په توګه رامنځته شوه. پلان داسې و چې دا دولت به يوازې سوريايي نه، مګر يوه نوې عربي پاچاهي وي او د عرب ملتپالنې او ټول (پان) اسلامي تګلارو ننګه يې وکړه. که څه هم برتانويانو چې له لومړۍ نړيوالې جګړې څخه وروسته يې د ياد دولت په رامنځته کولو کې مرسته کړې وه، له فرانسې سره د سايکس-پيکوټ تړون په نوم پټ تړون وکړ او سوريې او لبنان لپاره يې قيموميت رامنځته کړ. دې سيمې د همدې له امله د فرانسې د مستعمرې سيمې په توګه دنده تر سره کړه او نوي رامنځته شوي حکومت ته زياتره سوريايانو د ناخوښۍ په سرتګه کتل، چې زياتو وګړو يې د اروپايي امپرياليزم د مريي يا تر ملاتړ لاندې سيمې په توګه ګڼه. په دې پړاو کې ځينو خوځښتونو د سوريايي پېژندنې يا هويت رامنځته کولو هڅه وکړه، چې خورا د يادونې وړ يې د سوريې ټولنيز ملتپال ګوند “Syrian Social Nationalist Party” و يا دا چې د کمونېزم او اسلامېزم ګټندويان (مدافعين) شول. ډېره کيو سوريايانو د سوريايانو په پرتله ځانونه عربان ګڼل او دې ګڼلو ته يې دوام ورکړ.{{sfn|Hinnebusch|2001|p=18}}{{sfn|Hinnebusch|2001|pp=17–18}} تر څار يا قيمومت لاندې سيمه د ځانګړتيا له مخې فيوډالي وه او په نيمه ليبرال اوليګارشي ټولنيز يا سوسيال بنسټ باندې پاتې شوه. دا نظام د عرب متحده جمهوريت “United Arab Republic (UAR)” تر رامنځته کېدنې پورې په خپل حال پاتې شو او يوه طبقاتي ټولنه يې رامنځته کړه، چې د ښاري او کليوالي ژوند نمونو ته يې غبرګون ورکاوه. د اټکل له مخې درې زره کورنۍ سوريه کې د نيمايي ځمکې څښتنانې وې. منځني پوړ له کوچني تر منځنۍ کچې ملکيتونو ډېری برخه درلودل. څه ناڅه دوه پر درې برخې بزګرانو ځمکې نه درلودې. کرنيز عايدات خورا ټيټ وو، د نفوس دوه غوره سلنې د عايد ۵۰ سلنه تر لاسه کاوه، په داسې حال کې چې منځني پوړ (سوداګرو يا منځنيو ځمکوالو ډلو) چې د نفوس ۱۸ سلنه وه، د کرنيزو عوايدو ۲۵ سلنه تر لاسه کړل. د ټولنې ښکته ۸۰ سلنه پوړ پاتې عايد تر لاسه کړ. د ځمکوال او بزګرانو اتحاد د ټولګي يا پوړ د يو بل تر منځ د توپيرونو او ټولنيز مخالفت پر بنسټ و، چې دا ښايي د ځمکوالو پرېوتنې يا ماتې ته لاره هواره کړي. {{sfn|Hinnebusch|2001|p=21}}{{sfn|Hinnebusch|2001|pp=20–21}}{{sfn|Hinnebusch|2001|p=20}} ياد قيموميت په ۱۹۴۶ز کال کې فرانسې ته د انګليستان د وروستي شرط له امله له منځه لاړ (منحل شو) او سوريه د ۱۹۴۶ زکال د اپرېل په ۱۷ نېټه يو خپلواک هېواد شو. ورته ممتازه پرګنه چې د قيموميت پر مهال يې سوريه باندې حکومت کړی و، واک کې پاتې شو او د تېر په څېر واکمني يې وکړه. د عرب او اسرئيل تر منځ د ۱۹۴۸ ز کال جګړه “1948 Arab-Israel War” کې پاتې والی د دوديز ممتاز پرګنې د ماتې او سياست کې د فوځ د راپورته کېدلو لامل شو. حسنی الضعيم “Husni al-Za’im” په ۱۹۴۹ ز کال کې د سوريې لومړنی فوځي زورواکی يا دکتاتور شو، مګر په ۱۹۵۰ ز کال کې فوځي لوړ رتبه مامور ادېب شېخاکلي “Adib Shikhakli” د پردو تر شا واک تر لاسه کړ او په ۱۹۵۳ ز کال کې يې يو بل فوځي استبداد يا زورواکي رامنځته کړې وه. د سوريې سياسي پردې ته د فوځ ورپېژندنې هغه اوليګارشي ړنګه کړه، چې منځني پوړ ته يې په سوريايي سياست کې د ګډون وړتيا ورکوله. که څه هم په داسې حال کې چې واکونه يې کمزوري شوي وو، مګر دوديز ممتازې ډلې توليد شوې ډېری شتمني تر لاسه کړه. {{sfn|Hinnebusch|2001|p=24}}{{sfn|Hinnebusch|2001|pp=22–23}}{{sfn|Hinnebusch|2001|pp=21–22}} د بعث پلوۍ نظريه په همدې چاپيريال کې رامنځته شوه. ۱۹۴۰ ز لسيزه کې د ميشل افلاق او صالح الدين البطر له لورې د عرب بعث خوځښت “Arab Ba’ath Movement” رامنځته شو، چې بعث پلوي خوځښت لومړيو پړاونو کې د يادونې وړ نور لوبغاړي ذکی الارسوزي، واهب الغنيم او جلال السيد وو. اکرم الحوراني ۱۹۵۳ ز کال کې عرب سوسياليست ګوند “Arab Socialist Party (ASP)” جوړ کړ، چې د بعث ګوند په اصل کې د همدې ګوند او عرب بعث ګوند په يو ځای کېدنه يا اتحاد کې رامنځته شوی و. په ۱۹۴۷ ز کال کې د عرب بعث ګوند د رامنځته کېدنې ډلې يا غونډې ته د ۱۵۰ استازو له ډلې ډېره کي يې د منځني پوړ ممتاز مسلکي وګړي يا روڼ اندي وو. په ۱۹۵۰ ز لسيزه کې ياد ګوند وکولی شول د ښاري منځني پوړ بنسټ تر لاسه کړي. که څه هم د بعث ګوند سوچه د منځني پوړ ګوند نه و او له خورا لومړيو وختونو څخه يې د نويو غړيو د استخدامولو او د ګوند د نوي، سازمانونو د جوړولو په موخه کليوالي سيمو ته د ګوند کادر غړي واستول. بعث ګوند په ۱۹۵۶ ز کال کې د سوريې په تاريخ کې د کارګرو لومړني لاريون جوړ کړ. په داسې حال کې چې بعث ګوند پياوړی و، له سراسر ټولنې څخه د غړو د ګومارنې پرېکړه يې د ګوند دننه قوم پلوۍ “tribalism” او پيرو پلوۍ “clientelism” لامل شوه. د ګوند مشرانو بيا په ديموکراتيکو معيارونو او کړنلارو باندې سترګې پټې کړې. {{sfn|Hinnebusch|2001|p=32}}{{sfn|Hinnebusch|2001|p=30}}{{sfn|Hinnebusch|2001|pp=29–30}}{{sfn|Hinnebusch|2001|p=28}} بعث ګوند له يو مهم دوه اړخيز حالت سره مخامخ شو، چې يا بايد د سيالو ټاکنو او يا بايد د زورواکۍ له لارې واک تر لاسه کړي. ان دا چې لېبرال او ديموکراسۍ ته متمايل بنسټ اېښودونکي مشران هم د زورواکۍ له لارې د واک تر لاسه کولو پلوي وو او د فاسد ټاکنيز بهير يادونه يې کوله. بعث ګوند د واک له تر لاسه کولو څخه وړاندې سلا وکړه، چې د عرب متحده جمهوريت کې ګمال عبدالناصر سره د واک شريکولو ته به اجازه ورکړل شي. د عرب متحده جمهوريت “UAR” به د مصر تر واک لاندې اوسېدل ثابتوي او بعث ګوند اړ د ځان منحل کولو ته اړ و، مګر “UAR” په ۱۹۶۱ ز کال کې سوريه کې د فوځي کودتا له امله ړنګ شو. د عرب متحده جمهوريت رامنځته کېدنه او ړنګېدل د بعث ګوند لپاره ځکه يو ناورين و، چې هغو خلکو په منځ کې يې بېلتون رامنځته کړ، چې د ياد جمهوريت پلوي يې کوله، هغوی چې مخالفت يې کاوه او هغوی چې سد ګوند د دوديزو مشرانو ملاتړ يا مخالفت يې کاوه. په ۱۹۶۲ ز کال کې افلاق د بعث ګوند کانګرس جوړ او ګوند يې يو ځل بيا رامنځته کړ. د UAR پر مهال بېلابېلو څانګو امرونه نه وو څارلي او منحل شوي نه وو او پر ځای يې په ژور ډول د پان يا ټول عربپال فکر دښمنان شوي او د پرځای يې راډيکال سوسيالېستان شوي وو. فوځي کمېټې چې د مارچ د ۸ اوښتون يې تر سره کاوه، خپل ډېری نظريات شريک کړل. {{sfn|Hinnebusch|2001|pp=40–42}}{{sfn|Hinnebusch|2001|p=34–35}}{{sfn|Hinnebusch|2001|p=33}} == سرچينې == 1x1yg3p4fdncgoxe7r105wq7u7gqyun 0 63565 284367 2022-08-14T09:41:26Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د موقعیت اړوند معیاري اناتومیکي اصطلاحات د انسانانو په ګډون د حیواناتو د اناتومي د ابهام نه لرونکي توصیف په موخه کارول کېږي. دغه اصطلاحات په معمول ډول په لاتین او یوناني کې رېښه لري او د بدن غړي د هغو په معیاري اناتومیکي ځایګیو کې توصیف کوي. دغه ځایګي د دې څرګندوي دي چې کوم یو په مخکنۍ برخه ("anterior")، شاتنۍ ("posterior") او یا هم نورو کې موقعیت لري. د دغو اصطلاحاتو د توضیح او تشریح په موخه بدن د اناتومیکي صفحاتو او اناتومیکي جهتونو له مخې توصیف کېږي. د دغو کارېدونکو اصطلاحاتو معنی کېدای شي د دوه پښو لرونکو او څلور پښو لرونکو ژوندیو موجوداتو ترمنځ تغیر وکړي. له دې سربېره کېدای شي یو شمېر دغه اصطلاحات د یو شمېر حیواناتو لکه د غیرفقاریه حیواناتو لپاره هېڅ معنی وه نه لري. د بېلګې په توګه هغه حیوانات چې په شعاعي ډول د ویشل کېدو وړ وي کېدای شي هېڅ مخکنۍ برخه وه نه لري، خو کېدای شي په داسې توګه توصیف شي چې منځ ته نږدې برخه ("proximal") یا له منځ څخه لرې ("distal") وي. نړیوالو سازمانونو داسې لغات ټاکلي چې تر ډېره پورې د اناتومیکي توضیحاتو په موخه د معیار په توګه کارول کېږي، د بېلګې په توګه د انسانانو لپاره یې په اناتومیکه ترمینالوژي (Terminologia Anatomica) او د حیواناتو لپاره یې په Nomina Anatomica Veterinaria کې ټاکلي.  دغه دواړه د هغو کسانو لپاره چې له تشریحي اصطلاحاتو ګټنه کوي لکه د اناتومي پوهانو، ډاکټرانو او حیواني ډاکټرانو لپاره د اصطلاحاتو معیاري ټولګه وړاندې کوي څو هغوی وکولای شي د یو جوړښت موقعیت په سمه توګه بیان کړي. == معرفي == د اناتومي او ژوو پوهنې معیاري اصطلاحات معمولا د هغو د لاتیني او یوناني کلماتو پر بنسټ جوړ شوي څو د بیولوژي، طبي علومو او حیواني علومو ټول ډاکټران او اناتومیستان وکولای شي په دقیق ډول د ژوندیو موجوداتو د بدن او د هغو د غړو اړوند اطلاعات ترسیم کړي او د هغو اړوند بحث وکړي، په داسې حال کې چې یو شمېر اصطلاحات یې تر ډېره په یو شمېر زمینو کې حساس دي. ډیری دغه اصطلاحات په نړیواله توګه د انسانانو په اناتومیک قاموس (Terminologia Anatomica) او د حیواناتو په (Nomina Anatomica Veterinaria) کې معیاري شوي. {{sfn|Dyce|Sack|Wensing|2010|pp=2–3}}{{sfn|Gray's Anatomy|2016|pp=xvi-xvii}} د انسانانو لپاره چې د فقاریه ژوندیو موجوداتو په ډله کې راځي او همدانګه هغو حیواناتو لپاره چې دوه پښې (bipeds) لري هغه اصطلاحات کارول کېږي چې له څلور پښو لرونکو سره توپیر لري. د دغه توپیر یو لامل دادی چې انسان متفاوت عصبيت (neuraxis) لري او همدارنګه بل لامل یې دا دی چې د هغو حیواناتو پر خلاف چې په څلورو پښو ودرېږي انسان د اناتومیک توصیف پر مهال په معیاري/سټنډرډ ځایګي کې ځای لري، یعنې د دوه لاسونو په لرلو سره له هغو پرته ودرېږي. له همدې امله هغه څه چې د انسان په پورتنۍ خوا کې راځي «سر» دی، په داسې حال کې چې په سپي کې د هغه پورتنۍ خوا یې شا ده او همدارنګه د مسطح (کفشک) کبانو د پورتنۍ خوا ښوولو په موخه کېدای شي د هغو چپ یا کیڼ اړخ ته اشاره وشي. یو لړ ځانګړي اصطلاحات هم شتون لري چې د غیرفقاریه حیواناتو د تنوع، ډولونو او تقارن د پراخ شتون له امله هغو ته کارول کېږي. {{sfn|Gray's Anatomy|2016|pp=xvi-xvii}}{{sfn|Dyce|Sack|Wensing|2010|pp=2–3}}{{sfn|Kardong's|2019|p=16}} === معیاري اناتومیکي موقعیت === له دې امله چې حیوانات کېدلای شي خپل جهت محیط ته په پام بدل کړي او یا هم د هغو اضافي برخې لکه غړي او ښاخونه یې کولای شي د هغو موقعیت د هغو د بدن د اصلي برخو په نسبت بدل کړي، د موقعیتونو د توصیف په موخه اصطلاحات باید هغو حیواناتو ته اشاره وکړي چې په معیاري اناتومیک موقعیت کې ځای ولري. دغه توصیفات په دې معنی دي چې یو ژوندی موجود په خپل معیاري اناتومیکي موقعیت کې ځای لري، آن که چېرې پام وړ ژوندی موجود په نورو برخو کې اضافي شیان هم ولري. دغه چاره په مختلفو وضعیتونو کې یو ډول ژوندیو موجوداتو ته د اصطلاحاتو په کارونه کې له لار ورکېدو څخه په مخینوي کې مرسته کوي. په انسانانو کې دغه موقعیت؛ په ولاړ حالت کې په څنګ کې د لاسونو د راځوړوندلو، مخې خوا ته د ورغوي د اړولو او بیرون خوا ته د غټو ګوتو نیولو ته اشاره کوي.  {{sfn|Dyce|Sack|Wensing|2010|pp=2–3}}{{sfn|Gray's Anatomy|2016|pp=xvi–xvii}} === ترکیبي اصطلاحات === ډیری اناتومیکي اصطلاحات کېدلای شي ترکیب شي، یا هم په هم مهاله توګه په دواړو لورو کې د موقعیت د څرګندولو او د بدن د حرکت د لوري د ښوولو په موخه وکارول شي. د بېلګې په توګه "anterolateral" د داسې موقعیت څرګندويي کوي چې هم د بدن مخکنۍ او هم جانبي اړخ ته اړوند دی (لکه د سینې د لویې ماهیچې برخه). په راډیولوژي کې کېدای شي د ایکس وړانګې اړوند یو انځور لپاره "anteroposterior" اصطلاح وکارول شي چې ښيي د ایکس وړانګه له خپلې منبع څخه د ناروغ د وجود په مخکنۍ برخه لوېدلې او د هغه د بدن له شاتني دیوال څخه وتلې ده. ترکیبي اصطلاحاتو یو مهال په ټولیز ډول په خپل منځ کې د فاصلي کرښه لرله، خو په معاصر لیک دود کې دغه کرښه ترې لرې شوې ده. <ref>{{cite dictionary|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/dorsolateral|title=dorsolateral|dictionary=Merriam-Webster}}</ref><ref>{{cite book|last1=Hofer|first1=Matthias|title=The Chest X-ray: A Systematic Teaching Atlas|year=2006|publisher=Thieme|isbn=978-3-13-144211-6|page=24|url=https://www.google.com.au/books/edition/The_Chest_X_ray/iERHEAWOk3oC?hl=en&gbpv=1&pg=PA24&printsec=frontcover|language=en}}</ref> == سرچينې == rmhu76kn7f4nuy93sbrl2u61ku2yrjj 0 63566 284368 2022-08-14T09:44:38Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki هندوستاني کلتور د ټولنیزو اخلاقو، اخلاقي ارزښتونو، دوديزو رواجونو، عقيدوي نظامونو، سياسي نظامونو، هنري اثارو، او ټيکنالوژۍ ميراث دی، کوم چې له توکميز او ژبني اړخه متنوع هندوستان کې پیدا شوي، يا ورسره اړوند دي. دا اصطلاح له هندوستان څخه دباندې په هغو هېوادونو او کلتورونو هم پلی کيږي، د چا تاريخي اثار چې د کډوالۍ، استعمار، يا اغېز په مټ له هندوستان سره پياوړې اړيکه لري، په ځانګړي ډول په سويلي اسيا او سويل ختيځه اسيا کې. د هندوستان ژبې، دينونه، نڅا، موسيقي، معماري، خوراک او دودونه په دې هېواد کې له يو ځای څخه بل ځای ته بدلون مومي. ډېر ځله هندوستاني کلتور د ګڼو کلتورونو د ټولګې په توګه بلل کېږي، د څو زريزو زوړ تاريخ تر اغېز لاندې دی، کوم چې د سند د درې او نورو لومړيو کلتوري سيمو له مدنيت سره پيل شوی دی.د هندوستاني کلتور ډېرو عناصرو، لکه هندي دينونو، رياضيات، فلسفې، پخلي، ژبې، نڅا، موسيقي او فلمونو  د هندو دايرې، ستر هندوستان او نړۍ په کچه ژورې اغېزې درلودې. په ځانګړي ډول د هندوستان د تاريخ په لومړيو پړاونو د سويل ختيځې اسيا او هماليايي اغېز د هندوايزم او هندي افسانو په جوړولو تلپاتې اغېز درلود. خپله هندوايزم له ګڼو جلا جلا ولسي دينونو څخه جوړ شوی دی، کوم چې د ويدي پړاو او له هغې وروسته پړاونو پر مهال سره ګډ شوي وو. په ځانګړي ډول «استورشيټيکي» ډلې، لکه لومړي مونډا او مون خمير، خو تر څنګ يې تبتي او نورو تبتي-برمايي ډلو هم په سيمه ييزو هندوستاني خلکو او کلتور د پام وړ اغېز پرېښي. ګڼ پوهان، لکه پروفيسر «پرزيلوسکي»، دې پايلې ته رسېدلي چې د هندوستان په لومړيو وختونو مون خمير (استورشيټيکي) د پام وړ کلتوري، ژبنی او سياسي اغېز کړی، کوم چې په اندو-اريايي ژبو او د وريژو په کرلو کې د «استورشيټيکي» پور شويو ويو په واسطه هم لېدل کېدای شي، کوم  چې د ختيځ/سويل ختيځ اسيايي وريژو کروندګرو له خوا متعارف شوی و، دوی له سويل ختيځې اسيا څخه د شمال ختيځ هندوستان له لارې هندي نيمې لويې وچې ته يوه لاره کاروله. برتش راج (د برتانيې واکمني) پر هندوستاني کلتور لا زيات اغېز وکړ، لکه په پراخه کچه د انګليسي ژبې دود کولو او د سيمه ييزې لهجې د جوړولو له لارې.<ref name="John Keay 2011">John Keay (2012), ''India: A History'', 2nd Ed – Revised and Updated, Grove Press / Harper Collins, {{ISBN|978-0-8021-4558-1}}, see Introduction and Chapters 3 through 11</ref><ref name="Mohammada, Malika 2007">Mohammada, Malika (2007), ''The foundations of the composite culture in India'', Aakar Books, {{ISBN|81-89833-18-9}}</ref><ref>{{Cite book|last1=Lévi|first1=Sylvain|url=https://books.google.com/books?id=dx5dzJGGBg0C&q=austroasiatic+influence+on+india&pg=PR15|title=Pre-Aryan and Pre-Dravidian in India|last2=Przyluski|first2=Jean|last3=Bloch|first3=Jules|date=1993|publisher=Asian Educational Services|isbn=978-81-206-0772-9|language=en}}</ref><ref name="Asian Educational Services">{{Cite book|last1=Lévi|first1=Sylvain|url=https://books.google.com/books?id=dx5dzJGGBg0C&q=austroasiatic+influence+on+india&pg=PR15|title=Pre-Aryan and Pre-Dravidian in India|last2=Przyluski|first2=Jean|last3=Bloch|first3=Jules|date=1993|publisher=Asian Educational Services|isbn=978-81-206-0772-9|language=en|quote=It has been further proved that not only linguistic but also certain cultural and political facts of ancient India, can be explained by Austroasiatic (Mon-Khmer) elements.}}</ref><ref name="science.org">{{Cite web |title=How rice farming may have spread across the ancient world |url=https://www.science.org/content/article/how-rice-farming-may-have-spread-across-ancient-world |access-date=2021-10-26 |website=www.science.org |language=en}}</ref><ref>{{Cite news|date=2007-08-15|title=British legacy alive and kicking in India|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-india-independence-legacy-idUSSP29531720070815|access-date=2022-04-09}}</ref> == ديني کلتور == هندي اصلي دينونه هندوايزم، جينيزم، بوديزم او سيک ايزم دی، دا ټول د درما او کرما پر تصور ولاړ دي. اهيمسا، کومه چې د عدم تشدد فلسفه ده، د اصلي هندي عقايدو مهم اړخ دی، د کوم تر ټولو مشهور پيرو چې مهاتما ګاندي و، چا چې د هندوستان د خپلواکۍ د خوځښت پر مهال د هندوستاني ټولنې د اتحاد لپاره له مدني نافرمانۍ څخه کار واخيست – دې فلسفې همدا راز د امريکايي مدني حقوقو د خوښت پر مهال په کشر مارتين لوتر کينګ هم اغېز کړی و. په هغو دينونو کې چې له هندوستانه دباندې پيدا شوي، ابراهيمي دينونه شامل دي، لکه يهوديت، مسيحيت او اسلام، دا ټول په اوسني هندوستان کې شته. تر څنګ يې زردشتي مذهب او بهايي عقيده، دواړو هغه مهال د پېړيو په تېرېدو سره په هندوستان کې پناه ځای پيدا کړ چې د اسلام له تعقيب څخه په تېښته وو. <ref name="relind1">Adams, C. J., [https://www.britannica.com/eb/article-38030/classification-of-religions Classification of religions: Geographical], [[Encyclopædia Britannica]], 2007. Accessed: 15 July 2010</ref><ref name="relind2">{{Cite journal|doi=10.1080/15570274.2016.1184437|title=Faith and Foreign Policy in India: Legal Ambiguity, Selective Xenophobia, and Anti-minority Violence|journal=The Review of Faith & International Affairs|volume=14|issue=2|pages=31–39|year=2016|last1=Bauman|first1=Chad M.|url=https://digitalcommons.butler.edu/facsch_papers/969|doi-access=free}}</ref><ref name="hou100">{{harvnb|Houtsma|1936|p=100}}, Volume 2</ref><ref name="st163">Stepaniants Marietta, 2002, The Encounter of Zoroastrianism with Islam, journal=Philosophy East and West, volume 52, issue 2, University of Hawai'i Press, page 163.</ref><ref name="affolter">{{cite journal|first=Friedrich W.|last=Affolter|title=The Specter of Ideological Genocide: The Bahá'ís of Iran|journal=War Crimes, Genocide and Crimes Against Humanity|volume=1|issue=1|pages=75–114|year=2005|url=http://bahai-library.com/pdf/a/affolter_ideological_genocide.pdf}}</ref><ref name="Mottahedeh, Roy 1985, p.238">Mottahedeh, Roy, ''The Mantle of the Prophet : Religion and Politics in Iran'', One World, Oxford, 1985, 2000, p.238</ref><ref name="ann205">Ann K. S. Lambton, 1981, State and government in medieval Islam: an introduction to the study of Islamic political theory: the jurists, Routledge, page 205, {{ISBN|9780197136003}}.</ref><ref name="mb878">Meri Josef W., Bacharach Jere L., 2006, Medieval Islamic Civilization: L-Z, index, series: Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia, volume = II, Taylor & Francis, pages 878, {{ISBN|9780415966924}}</ref><ref name="bbc">{{cite web |title=Under Persian rule |url=http://www.bbc.co.uk/religion/religions/zoroastrian/history/persia_1.shtml#h4 |access-date=16 December 2009 |work=BBC}}</ref><ref>"Desh Pardesh: The South Asian Presence in Britain", p. 252, by Roger Ballard</ref><ref>{{cite web |title=Situation of Baha'is in Iran |url=http://news.bahai.org/human-rights/iran/iran-update/international-reaction.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110527014619/http://news.bahai.org/human-rights/iran/iran-update/international-reaction.html |archive-date=27 May 2011 |access-date=18 April 2018}}</ref> هندوستان اته ويشت ايالتونه او اته اتحادي سيمې لري، دوی ټول بېلا بېل کلتورونه لري او هندوستان په نړۍ کې دويم زيات نفوس لرونکی هېواد دی. د هندوستان کلتور ته ډېر ځله د بېلا بېلو مختلفو کلتورونو د ټولګې په سترګه کتل کېږي، کوم چې په ټوله هندي نيمه لويه وچه خپاره دي او د زرګونو کلونو زوړ تاريخ په واسطه جوړ شوي او تر اغېز لاندې دی. د هندوستان د تاريخ په اوږدو کې، هندوستاني کلتور تر ډېره بريده د درما دينونو تر اغېز لاندې راغلی. په داسې حال کې چې لرغوني هندي او د هندو ايزم لومړي وختونه د ختيځ/سويل ختيځ اسيايي کلتورونو څخه اغېزمن شوي، په ځانګړي ډول «استورشيټيکي» ډلې، لکه مونډا او مون خمير، تر څنګ يې تبتي او نورو تبتي-برمايي ډلو په سيمه ييزو هندوستاني خلکو او کلتور هم د پام وړ اغېز درلودلی دی. د پروفيسر «پرزيلوسکي جوليس بلوچ» او «ليوي» په څېر ګڼ پوهان دې پايلې ته رسېدلي چې د هندوستان په لومړيو وختونو مون خمير («استورشيټيکي») پر کلتور، ژبو او سياست د پام وړ اغېز درلود، کوم چې همدا راز په اندو-اريايي ژبو او د وريژو په کرنه کې د «استورشيټيکي»  پور شويو ويو په واسطه هم ليدل کېدای شي، کوم چې د ختيځ/سويل ختيځ اسيايي وريژو د کروندګرو له خوا متعارف شوی و چې له سويل ختيځي اسيا څخه يې د شمال ختيځ هندوستان له لارې هندي نيمې لويې وچې ته لاره کاروله. دوی ته د هندوستان د فلسفې، ادب فن تعمير، هنر او موسيقۍ د ډېرې برخې جوړولو امتياز هم ورکول کېږي. لوی هندوستان د هندي نيمې لويې وچې څخه دباندې د هندوستاني کلتور د تاریخ حد و. دا په ځانګړي ډول د شريک پړاو د پېړيو پر مهال د مسافرو او سمندري سوداګرو په مټ د وريښمو لارې په واسطه له هندوستان څخه د اسيا نورو برخو ته د هند وايزم، بود ايزم، فن تعمير، اداري نظام او ليکلو د نظام د خپرېدو اړوند دی. لوېديځ لور ته، لوی هندوستان له هندوکش او د پامير په غرونو کې له لوی فارس سره يو ځای کېږي. د پېړيو په تېرېدو سره، په هندوستان کې د بودايانو، هندوانو، مسلمانانو، جينيان، سيکانو او ګڼو قبايلي خلکو تر منځ د کلتور يو مهم امتزاج دی.<ref name="asaw">{{cite book|last1=Kenoyer|first1=Jonathan Mark|author-link1=Jonathan Mark Kenoyer|last2=Heuston|first2=Kimberley|date=May 2005|title=The Ancient South Asian World|url=http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/HistoryWorld/Ancient/Other/~~/dmlldz11c2EmY2k9OTc4MDE5NTE3NDIyOQ==|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-517422-9|oclc=56413341|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121120093649/http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/HistoryWorld/Ancient/Other/~~/dmlldz11c2EmY2k9OTc4MDE5NTE3NDIyOQ%3D%3D|archive-date=20 November 2012}}</ref><ref name="John Keay 20112">John Keay (2012), ''India: A History'', 2nd Ed – Revised and Updated, Grove Press / Harper Collins, {{ISBN|978-0-8021-4558-1}}, see Introduction and Chapters 3 through 11</ref><ref name="Mohammada, Malika 20072">Mohammada, Malika (2007), ''The foundations of the composite culture in India'', Aakar Books, {{ISBN|81-89833-18-9}}</ref><ref name="Finding Lost">Nikki Stafford [[iarchive:findinglostunoff0000staf/page/174|<!-- quote="dharmic religions" origin india. --> Finding Lost]], ECW Press, 2006 {{ISBN|1-55022-743-2}} p. 174</ref><ref name="Om Prakash">{{cite book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=nzpYb5UOeiwC|page=3|chapter=1|title=Cultural History of India|publisher=New Age International Limited Publications|year=2005|isbn=978-81-224-1587-2}}</ref><ref>''Southeast Asia: A Historical Encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor'', by Keat Gin Ooi p.642</ref><ref>{{cite book|url=https://www.cambridge.org/us/academic/subjects/history/regional-history-1500/justice-punishment-and-medieval-muslim-imagination?format=HB|title=Justice, Punishment and the Medieval Muslim Imagination|series=Cambridge Studies in Islamic Civilization|last=Lange|first=Christian|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-88782-3|date=10 July 2008}} Lange: "Greater Persia (including Khwārazm, Transoxania, and Afghanistan)."</ref><ref name="Dunn">{{cite book|last=E. Dunn|first=Ross|title=The adventures of Ibn Battuta, a Muslim traveller of the fourteenth century|publisher=University of California Press, 1986|isbn=978-0-520-05771-5|year=1986|url=https://archive.org/details/adventuresofibnb00ross_0}}</ref><ref name="Tharoor">{{cite book|last=Tharoor|first=Shashi|title=India: From Midnight to the Millennium and Beyond|publisher=Arcade Publishing, 2006|isbn=978-1-55970-803-6|year=2006}}</ref><ref name="ReferenceA">''Hindu-Buddhist Architecture in Southeast Asia'' by Daigorō Chihara p.226</ref> هندوستان د هندو ايزم، بود ايزم، جينيزم، سیک ايزم او نورو دينونو د زېږېدو ځای دی. دوی په ټوليز ډول د هندي دينونو په نوم پېژندل کېږي. هندوستاني دينونه د ابراهيمي دينونو تر څنګ د نړیوالو دينونو يوه ستره بڼه ده. اوسمهال، هندو ايزم او بود ايزم په ترتيب سره د نړۍ درېیم او څلورم ستر دينونه دي چې دواړه په شریکه له دوه ميليارده څخه زيات پيروان لري او شونې ده چې د پيرويانو شمېر يې دوه اعشاريه پنځه يا دوه اعشاريه شپږ مليارده وي. د هندوستاني دينونو پلويان – هندوان، سیکان، جينيان او بودايان د هندوستان ۸۰-۸۲٪ نفوس تشکيلوي.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/findinglostunoff0000staf|url-access=registration|id=.|first=Nikki|last=Stafford|publisher=ECW Press|year=2006|isbn=978-1-55490-276-7|page=[https://archive.org/details/findinglostunoff0000staf/page/174 174]|title=Finding Lost: The Unofficial Guide|access-date=5 December 2013}}</ref><ref name="googleil">{{cite book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=9XC9bwMMPcwC&q=hinduism%20one%20billion&pg=PA359|page=359|chapter=45|title=What Is Hinduism?Modern Adventures Into a Profound Global Faith|publisher=Himalayan Academy Publications|year=2007|isbn=978-1-934145-00-5}}</ref><ref>{{cite web |title=Non Resident Nepali – Speeches |url=http://www.nrn.org.np/speeches/rmshakya.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101225084929/http://www.nrn.org.np/speeches/rmshakya.html |archive-date=25 December 2010 |access-date=1 August 2010 |publisher=Nrn.org.np}}</ref><ref>{{cite web |title=BBCVietnamese.com |url=http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/story/2008/03/080323_tibet_analysis.shtml |access-date=1 August 2010 |publisher=Bbc.co.uk}}</ref><ref>{{cite web |title=Religions of the world: numbers of adherents; growth rates |url=http://www.religioustolerance.org/worldrel.htm |access-date=1 August 2010 |publisher=Religioustolerance.org}}</ref> هندوستان له ديني او توکميز اړخه په نړۍ کې يو له متنوعو هېوادونو څخه دی، په داسې حال کې چې ځينې ډېرې ژورې ديني ټولنې او کلتورونه لري. دين د ډېرو خلکو په ژوند کې يو مرکزي او حتمي ونډه لري. که څه هم هندوستان يو سیکولار اغلبيت هندو هېواد دی، ډېر مسلمانان هم پکې ژوند کوي. له جمو او کشمير، پنجاب، ميګاليه، ميزورم او لکشديب پرته، هندوان په ټولو اوه ويشتو ايالتونو او نهو متحدو سيمو کې اکثريت دي. په ټول هندوستان کې مسلمانان هم شته، تر ټولو زيات مسلمانان په اترپرديش، بهار، مهاشټرا، کيرالا، تلنګانه، اندراپرديش، لويديځ بنګار او اسام کې ژوند کوي، په داسې حال کې چې يواځې جمو او کشمير او لکشديپ کې مسلمانان اکثريت دي. په هندوستان کې مسيحيان يو بل د پام وړ لږکي دي. په هندوستان کې د مذهبي ډلو د تنوع له امله د دوی تر منځ د شخړو او تاوتریخوالي تاریخ موجود دی. هندوستان د بېلا بېلو دينونو لکه هندوان، مسيحيان، مسلمانان او سیکانو تر منځ د تاوتریخوالي مذهبي ټکرونو يو ډګر دی. ګڼو ډلو بېلا بېل ملي ديني سياسي ګوندونه جوړ کړي دي او د حکومت د تګلارو سره سره، د هندوستان په ځانګړو سيمو کې د سرچينو په واک کې ساتلو او دوام لپاره مذهبي اقليتي ډلې د پیاوړو ډلو له خوا د تعقب موخه ګرځېدلي دي.<ref name=":0">{{Cite journal|last=Migheli|first=Matteo|date=February 2016|title=Minority Religious Groups and Life Satisfaction in India|url=http://dx.doi.org/10.1111/1467-8462.12143|journal=Australian Economic Review|volume=49|issue=2|pages=117–135|doi=10.1111/1467-8462.12143|s2cid=156206888|issn=0004-9018}}</ref> د ۲۰۱۱ز کال د سرشمېرنې تر مخې، د هندوستان ۷۹.۸٪ خلک په هندو ايزم عمل کوي. اسلام (۱۴.۲٪)، مسيحيت (۲.۳٪)، سيک ايزم (۱.۷٪)، بود ايزم (۰.۷٪) او جين ايزم (۰.۴٪) نور هغه دينونه دي چې په هندوستان کې يې خلک مني. ډېر قبايلي دينونه، لکه سارنا ايزم، په هندوستان کې موندل کېږي، خو دا دينونه د هندو ايزم، بود ايزم، اسلام او مسيحيت په څېر سترو دينونو تر اغېز لاندې دي. جينا ايزم، زردشتي، يهوديت او بهايي عقيده هم بانفوذه دي، خو شمېر يې ډېر کم دی. د نورو عقايدو په وړاندې خپله جوړ شوي زغم تر څنګ الحاد او اګنوستک هم په هندوستان کې څرګند اغېز لري. د «پيو» څيړنيز مرکز له خوا د شوې يوې څېړنې پر بنسټ، هندوستان به تر ۲۰۵۰ پورې د نړۍ  په کچه د هندوانو او مسلمانانو تر ټولو زيات نفوس ولري. په هندوستان کې د نږدې ۳۱۱ ميليونه مسلمانانو شتون اټکل شوی چې د نفوس شا او خوا ۱۹-۲۰٪ برخه تشکيلوي او په نږدې ۷۶٪ نفوس لرونکي هندوستان کې تر اوسه د نږدې یو اعشاریه درې ميليارده هندوانو د شتون شونتيا شته.<ref name="indiareligion2011">{{cite magazine|url=http://www.firstpost.com/india/india-has-79-8-percent-hindus-14-2-percent-muslims-2011-census-data-on-religion-2407708.html|title=India has 79.8% Hindus, 14.2% Muslims, says 2011 census data on religion|magazine=First Post|date=26 August 2015|access-date=22 September 2015}}</ref><ref name="fcrel">{{cite book|last=Clothey|first=Fred|title=Religion in India : a historical introduction|publisher=Routledge|location=London New York|year=2006|isbn=978-0-415-94024-5}}</ref> == سرچينې == 6fqlxp2q1ste25w1pvvvxrousat43hj 0 63567 284369 2022-08-14T09:46:46Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki ګئورګی آی تاتاریسکو (Gheorghe I. Tătărescu؛ زوکړه: د ۱۸۸۶ زکال د نومبر ۲ مه – مړینه: د ۱۹۵۷ زکال د مارچ ۲۸ مه) رومانیايي سیاستوال و چې دوه ځله یې د رومانیا د لومړي وزیر (۱۹۳۴-۱۹۳۷؛ ۱۹۳۹ – ۱۹۳۹ زکال)، درې ځله د بهرنیو چارو د وزیر (په ۱۹۳۴ او ۱۹۳۸ زکالونو کې په موقت ډول او بیاځلي له ۱۹۴۵ څخه تر ۱۹۴۷ زکال پورې په منتخب ډول) او یوځل د جګړې د وزیر (۱۹۳۴ زکال) په توګه خدمت وکړ. تاتاریسکو چې د «ځوانو لیبرالانو» له اړخه په ملي لېبرال ګوند (PNL) کې د یون جي. دوکا د همکار په توګه سیاسي فعالیت پیل کړ، د خپل کمونېزم ضد لیدلوري او همدارنګه د وخت په تېرېدو سره د لیبرال ګوند له رهبر ډینو براټیانو او د بهرنیو چارو له وزیر نیکولای تیتولسکو سره د مخالفتونو له امله یې شهرت وموند. لومړی ځل چې واک ته ورسېد پاچا دویم کارول ته یې ځان نږدې کړ او د فاشیستي وسپنیز ګارد پر وړاندې یې د دوه مخي سیاست مشري وکړه چې له امله یې د ملي رنسانس د جبهې په چاپېر کې اقتدار پلوه مشارکتي رژیم رامنځته کړ. په ۱۹۴۰ زکال کې هغه شوروي اتحاد ته بیسارابیا او شمالي بوکوفینا پرېښودل او اړ شو استعفا ورکړي. د دویمې نړیوالې جګړې له پیلېدو وروسته نوموړي د یون آنتونسکو د دیکتاتورۍ په مخالفت د سیاسي ځواکونو حرکت پیل کړ او د رومانیا له کمونیست ګوند (PCR) سره د اتحاد په لټه کې شو. نوموړی له لیبرال ګوند څخه دوه ځله په ۱۹۳۸ او ۱۹۴۴ زکال کې وویستل شو او د هغو پر ځای یې خپله ډله یا د تاتاریسکو ملی لیبرال ګوند جوړ کړ چې د هغې په استازولۍ یې د پترو ګروزوا په کابینه کې د کمونیستانو ملاتړ خپل کړ. په ۱۹۴۶-۱۹۴۷ زکال کې نوموړی د پاریس د سولې په کنفرانس کې د رومانیايي پلاوي مشر و. وروسته د تاتاریسکو او PCR ترمنځ اړیکې د ترینګلتیا پر لور شوې او هغه مهال چې نوم یې د تمادو پېښې (Tămădău Affair) په ښکېلو کسانو کې راغی هغه د ګوند له مشرۍ او بهرنیو چارو وزارت څخه وویستل شو. د کمونیستانو د واکمنۍ پرمهال هغه مهال چې د لوکریتیو پاتراشکانو په محاکمه کې د شهادت ورکولو په موخه بلل شوی؛ د یو سیاسي مجرم په توګه ونیول شو. نوموړی له بند څخه له خوشي کېدو وروسته ډېر ژر ومړ. په ۱۹۳۷ زکال کې هغه د رومانیا د اکاډمۍ د افتخاري غړي په توګه وټاکل شو، خو په ۱۹۴۸ زکال کې د کمونیستي چارواکو له خوا له دغه ځایګي څخه منفک شو. د هغه ورور سټیپان تاتاریسکو د یوې مودې لپاره په ملي سوسیالیست ګوند کې د اقلیت نازي ډلې مشر و. <ref name="Gogan">Gogan</ref> == لومړنی ژوند او سیاست == تاتاریسکو د رومانیا په ترګوژي ښار کې وزېږېد او په کرایووا کې یې د لومړي کارل په عالي لیسه کې زده کړې وکړې. وروسته فرانسې ته ولاړ او په ۱۹۱۲ زکال کې یې د پاریس له پوهنتون څخه دوکتورا ترلاسه کړه؛ هغه د خپلې دوکتورا پای لیک د رومنیا د پارلماني سیستم (''Le régime électoral et parlementaire en Roumanie'') تر عنوان لاندې بشپړ کړ. هغه د تودور په نوم یو زوی او د ساندا په نوم یوه لور لرله (په ۱۹۴۰ زکال کې یې له وکیلې اولیس نګروپونتس سره واده وکړ). <ref name="Gogan" /><ref name="Petru">Petru</ref> وروسته له هغه چې له لیبرال ملي ګوند سره یوځای شو، د ۱۹۱۹ زکال په نومبر میاشت کې یې د لومړي ځل لپاره له ګورژ ښارګوټي څخه د رومنیا ملي شورا ته لار ومونده. د یو سیاستوال په توګه د هغه لومړنی پام وړ اقدام د رومانیا د ملي ګوند یا د دهقانونو د ګوند په کابینه کې د کورنیو چارو د وزیر نیکولای ال. لوپو د استجواب ابتکار و؛ څو د هغو اندېښنو په اړه ځواب ووايي چې ویل کېدل اجرایوي قوه په لرې پرتو سیمو کې د سوسیالیستي تحرکاتو پر وړاندې له زغم کار اخلي. <ref>Constantinescu, p.21</ref><ref>Constantinescu, p.24-25</ref> نوموړي د لیبرال ګوند د ځوانانو په څانګه کې هماغه ډول یې چې له خبرو څرګنده وه د پاچا دویم کارول تر واکمنۍ لاندې یې له اقتدار پالونکي حکومت او آزادې سوداګرۍ څخه ملاتړ کاوه او سربېره پردې یې د پخوانیو رهبرانو (چې د مخه نیونکي اقتصادي سیاست او لیبرال دیموکراسۍ څخه یې ملاتړ کاوه) او د ګئورګي آی. بروټیانو له ناراضي ډلې سره مخالفت کاوه. <ref>Hitchins, p.380, 385, 412; Ornea, p.16; Scurtu, "Politica...", p.16-17; Veiga, p.212</ref> نوموړي د لیبرال ګوند په څو کابینو کې د کورنیو چارو د وزارت د مرستیال په توګه کار وکړ (پیل یې له ۱۹۲۲ زکال څخه تر ۱۹۲۶ زکال پورې د یون آی. سي براټیانو له مرستیالۍ وشو) خو د یون جی دوکا سره په کار کولو یې شهرت وموند. له ۱۹۲۴ زکال څخه تر ۱۹۳۶ زکال پورې د خپلې اجنډا پر خلاف له دویمې نړیوالې جګړې وروسته د سخت سري کمونیزم ضد کس په توګه وپېژندل شو او د رومانیا د کمونیست ګوند (PCdR، وروسته PCR) پر ضد یې کلک غبرګون وښود. له کمونیزم سره د مخالفت له امله نوموړي د لویې رومانیا د مفهوم په کارونې او همدارنګه په دې استدلال سره چې کمنټرن د تاتاربوناری پاڅون ملاتړ کړی او دا د «امپریالیستی کمونېزم» څرګندويي کوي د دغه ګوند د غیرقانوني والي وړاندیز یې وکړ او ومنل شو. <ref>Cioroianu, p.36, 111</ref><ref>Tătărescu, 1926 speech</ref> == له کمونیستانو سره اتحاد == تاتاریسکو په ۱۹۴۴ زکال کې بېرته لیبرال ګوند ته راستون شو – وروسته له هغه چې رومانیا ته د شوروي د سرو لښکرو په ننوتلو سره دغه هېواد د شوروي اتحاد په متحد هېواد باندې واوښت او سیاسي ګوندونو د بیا ثبت اجازه ترلاسه کړه. له دې سره چې تاتاریسکو د دغه ګوند له مشرانو ډینو او ګئورګی آی بروټیانو سره مخالف و او د ۱۹۴۵ زکال په جون او جولای میاشت کې د خپلې ډلې جوړولو په موخه له هغوی جلا شوی و. ډینو او بروټیانو د PNL مشري جوړه کړه او تاتاریسکو او د هغه پارتیزنان یې له دیکتاتوري رژیمونو څخه د ملاتړ په استناد له ځانه لرې کړل. <ref>Hitchins, p.502; Țurlea, p.29</ref><ref name="Țurlea, p.29">Țurlea, p.29</ref> له دې امله چې PCR (د شوروي د اشغال په ملاتړ) د نفوذ د زیاتېدو په حال کې و، خو وګړیز محبوبیت یې نه درلود او له همدې امله ځان ته د ملاتړ موندلو په موخه له بېلابېلو ډلو سره د اتحاد جوړولو په لټه کې و. تاتاریسکو اعلان وکړ چې ډله یې کیڼ اړخې او سوسیال لیبرال ده او بل پلو یې هڅه کوله له خپل نوي سیاسي جوړښت سربېره له شوروي اتحاد او خپلو لویدیځو متحدینو سره د ښو اړیکو په ساتلو سره منځنۍ تګلاره ونیسي. مخکښ سوسیالیست آن.ډي. کوسای چې له PNL سره یوځای شوی و له کمونیستانو سره یې د اتحاد په موخه د دغې ډلې استازولي وکړه. دغه هوکړه چې د انا پاوکر د خوښې وړ وه، د کمونیست ګوند د مشرتابه پلاوي د غړي لوکریتیو پاتراشکانو له شدید مخالفت سره مخ شوه؛ هغه «د بورژوازي ترمنځ په توپیر کولو» سره د اصلي PNL په ګټه استدلال کاوه او د تاتارېسکو ډله یې «د چلبازانو، باج غوښتونکو او پېژندل شوو رشوت غوښتونکو» ډله بلله. <ref>Pătrășcanu, in Betea</ref><ref>Pătrășcanu, in Betea,</ref><ref>Frunză, p.147</ref><ref>Hitchins, p.502, 506; Țurlea, p.30, 31</ref> په ۱۹۴۵ زکال کې د شوروي د فشار له امله د پترګروزا د کابینې په جوړېدو سره تاتاریسکو د بهرنیو چارو وزارت او د ولسمشر د مرستیالۍ څوکۍ ته ورسېد؛ د هغه ډلې ته څلور نور وزارتونه – د مالیې وزارت (د دریو پرلپسې وزیرانو په لرلو چې وروستی یې الکساندرو الکساندریني و)، د کار وزارت (وزیر یې ګئورګی وانټو و)، د صنعت وزارت (وزیر یې پتر.ن. بژان و) او همدارنګه د مذهبي چارو وزارت (وزیر یې راډو روشکلیت و) – وسپارل. هغه په غیر مستقیم ډول د ۱۹۴۶ زکال په عمومي ټاکنو کې د PCR له چلوټیو سره هغه مهال مرسته وکړه چې د امریکا له خوا یې د عادلانه ټاکنو د ترسره کولو وړاندیز ته ځواب ورنکړ. د پاریس په کنفرانس کې هغه د PCR له رهبرانو ګئورګي ګئورګیو دژ او پاتراشکانو سره په خوا کې د لویې رومانیا انحلال د ۱۹۴۷ زکال د نوې هوکړې له مخې تصدیق کړ.  <ref>Cioroianu, p.97; Frunză, p.187, 308</ref><ref>Hitchins, p.517</ref><ref>Hitchins, p.526</ref><ref>The delegation he headed included [[Florica Bagdasar]], [[Mitiță Constantinescu]], General [[Dumitru Dămăceanu]], [[Dimitrie Dimăncescu]], [[Richard Franasovici]], [[Gheorghe Gheorghiu-Dej]], [[Horia Grigorescu]], [[Ion Gheorghe Maurer]], [[Lucrețiu Pătrășcanu]], [[Lothar Rădăceanu]], [[Mihai Ralea]], [[Simion Stoilow]], [[Elena Văcărescu]], [[Șerban Voinea]], and [[Ștefan Voitec]]. ("Documente inedite. România...", p.16; [http://www.roconsulboston.com/Pages/InfoPages/Commentary/Paris/DlgtnNames.html ''Paris-WWII Peace Conference-1946: Settling Romania's Western Frontiers. Delegation'', at the Romanian Honorary Consulate in Boston site])</ref> == سرچينې == twchhfv0co749mncp0hw4fao96e8f2e 284373 284369 2022-08-14T09:58:18Z عثمان منصور انصاري 200 عثمان منصور انصاري د [[ګئورګی تاتاریسکو]] مخ [[گیورگي تاتاریسکو]] ته ولېږداوه wikitext text/x-wiki ګئورګی آی تاتاریسکو (Gheorghe I. Tătărescu؛ زوکړه: د ۱۸۸۶ زکال د نومبر ۲ مه – مړینه: د ۱۹۵۷ زکال د مارچ ۲۸ مه) رومانیايي سیاستوال و چې دوه ځله یې د رومانیا د لومړي وزیر (۱۹۳۴-۱۹۳۷؛ ۱۹۳۹ – ۱۹۳۹ زکال)، درې ځله د بهرنیو چارو د وزیر (په ۱۹۳۴ او ۱۹۳۸ زکالونو کې په موقت ډول او بیاځلي له ۱۹۴۵ څخه تر ۱۹۴۷ زکال پورې په منتخب ډول) او یوځل د جګړې د وزیر (۱۹۳۴ زکال) په توګه خدمت وکړ. تاتاریسکو چې د «ځوانو لیبرالانو» له اړخه په ملي لېبرال ګوند (PNL) کې د یون جي. دوکا د همکار په توګه سیاسي فعالیت پیل کړ، د خپل کمونېزم ضد لیدلوري او همدارنګه د وخت په تېرېدو سره د لیبرال ګوند له رهبر ډینو براټیانو او د بهرنیو چارو له وزیر نیکولای تیتولسکو سره د مخالفتونو له امله یې شهرت وموند. لومړی ځل چې واک ته ورسېد پاچا دویم کارول ته یې ځان نږدې کړ او د فاشیستي وسپنیز ګارد پر وړاندې یې د دوه مخي سیاست مشري وکړه چې له امله یې د ملي رنسانس د جبهې په چاپېر کې اقتدار پلوه مشارکتي رژیم رامنځته کړ. په ۱۹۴۰ زکال کې هغه شوروي اتحاد ته بیسارابیا او شمالي بوکوفینا پرېښودل او اړ شو استعفا ورکړي. د دویمې نړیوالې جګړې له پیلېدو وروسته نوموړي د یون آنتونسکو د دیکتاتورۍ په مخالفت د سیاسي ځواکونو حرکت پیل کړ او د رومانیا له کمونیست ګوند (PCR) سره د اتحاد په لټه کې شو. نوموړی له لیبرال ګوند څخه دوه ځله په ۱۹۳۸ او ۱۹۴۴ زکال کې وویستل شو او د هغو پر ځای یې خپله ډله یا د تاتاریسکو ملی لیبرال ګوند جوړ کړ چې د هغې په استازولۍ یې د پترو ګروزوا په کابینه کې د کمونیستانو ملاتړ خپل کړ. په ۱۹۴۶-۱۹۴۷ زکال کې نوموړی د پاریس د سولې په کنفرانس کې د رومانیايي پلاوي مشر و. وروسته د تاتاریسکو او PCR ترمنځ اړیکې د ترینګلتیا پر لور شوې او هغه مهال چې نوم یې د تمادو پېښې (Tămădău Affair) په ښکېلو کسانو کې راغی هغه د ګوند له مشرۍ او بهرنیو چارو وزارت څخه وویستل شو. د کمونیستانو د واکمنۍ پرمهال هغه مهال چې د لوکریتیو پاتراشکانو په محاکمه کې د شهادت ورکولو په موخه بلل شوی؛ د یو سیاسي مجرم په توګه ونیول شو. نوموړی له بند څخه له خوشي کېدو وروسته ډېر ژر ومړ. په ۱۹۳۷ زکال کې هغه د رومانیا د اکاډمۍ د افتخاري غړي په توګه وټاکل شو، خو په ۱۹۴۸ زکال کې د کمونیستي چارواکو له خوا له دغه ځایګي څخه منفک شو. د هغه ورور سټیپان تاتاریسکو د یوې مودې لپاره په ملي سوسیالیست ګوند کې د اقلیت نازي ډلې مشر و. <ref name="Gogan">Gogan</ref> == لومړنی ژوند او سیاست == تاتاریسکو د رومانیا په ترګوژي ښار کې وزېږېد او په کرایووا کې یې د لومړي کارل په عالي لیسه کې زده کړې وکړې. وروسته فرانسې ته ولاړ او په ۱۹۱۲ زکال کې یې د پاریس له پوهنتون څخه دوکتورا ترلاسه کړه؛ هغه د خپلې دوکتورا پای لیک د رومنیا د پارلماني سیستم (''Le régime électoral et parlementaire en Roumanie'') تر عنوان لاندې بشپړ کړ. هغه د تودور په نوم یو زوی او د ساندا په نوم یوه لور لرله (په ۱۹۴۰ زکال کې یې له وکیلې اولیس نګروپونتس سره واده وکړ). <ref name="Gogan" /><ref name="Petru">Petru</ref> وروسته له هغه چې له لیبرال ملي ګوند سره یوځای شو، د ۱۹۱۹ زکال په نومبر میاشت کې یې د لومړي ځل لپاره له ګورژ ښارګوټي څخه د رومنیا ملي شورا ته لار ومونده. د یو سیاستوال په توګه د هغه لومړنی پام وړ اقدام د رومانیا د ملي ګوند یا د دهقانونو د ګوند په کابینه کې د کورنیو چارو د وزیر نیکولای ال. لوپو د استجواب ابتکار و؛ څو د هغو اندېښنو په اړه ځواب ووايي چې ویل کېدل اجرایوي قوه په لرې پرتو سیمو کې د سوسیالیستي تحرکاتو پر وړاندې له زغم کار اخلي. <ref>Constantinescu, p.21</ref><ref>Constantinescu, p.24-25</ref> نوموړي د لیبرال ګوند د ځوانانو په څانګه کې هماغه ډول یې چې له خبرو څرګنده وه د پاچا دویم کارول تر واکمنۍ لاندې یې له اقتدار پالونکي حکومت او آزادې سوداګرۍ څخه ملاتړ کاوه او سربېره پردې یې د پخوانیو رهبرانو (چې د مخه نیونکي اقتصادي سیاست او لیبرال دیموکراسۍ څخه یې ملاتړ کاوه) او د ګئورګي آی. بروټیانو له ناراضي ډلې سره مخالفت کاوه. <ref>Hitchins, p.380, 385, 412; Ornea, p.16; Scurtu, "Politica...", p.16-17; Veiga, p.212</ref> نوموړي د لیبرال ګوند په څو کابینو کې د کورنیو چارو د وزارت د مرستیال په توګه کار وکړ (پیل یې له ۱۹۲۲ زکال څخه تر ۱۹۲۶ زکال پورې د یون آی. سي براټیانو له مرستیالۍ وشو) خو د یون جی دوکا سره په کار کولو یې شهرت وموند. له ۱۹۲۴ زکال څخه تر ۱۹۳۶ زکال پورې د خپلې اجنډا پر خلاف له دویمې نړیوالې جګړې وروسته د سخت سري کمونیزم ضد کس په توګه وپېژندل شو او د رومانیا د کمونیست ګوند (PCdR، وروسته PCR) پر ضد یې کلک غبرګون وښود. له کمونیزم سره د مخالفت له امله نوموړي د لویې رومانیا د مفهوم په کارونې او همدارنګه په دې استدلال سره چې کمنټرن د تاتاربوناری پاڅون ملاتړ کړی او دا د «امپریالیستی کمونېزم» څرګندويي کوي د دغه ګوند د غیرقانوني والي وړاندیز یې وکړ او ومنل شو. <ref>Cioroianu, p.36, 111</ref><ref>Tătărescu, 1926 speech</ref> == له کمونیستانو سره اتحاد == تاتاریسکو په ۱۹۴۴ زکال کې بېرته لیبرال ګوند ته راستون شو – وروسته له هغه چې رومانیا ته د شوروي د سرو لښکرو په ننوتلو سره دغه هېواد د شوروي اتحاد په متحد هېواد باندې واوښت او سیاسي ګوندونو د بیا ثبت اجازه ترلاسه کړه. له دې سره چې تاتاریسکو د دغه ګوند له مشرانو ډینو او ګئورګی آی بروټیانو سره مخالف و او د ۱۹۴۵ زکال په جون او جولای میاشت کې د خپلې ډلې جوړولو په موخه له هغوی جلا شوی و. ډینو او بروټیانو د PNL مشري جوړه کړه او تاتاریسکو او د هغه پارتیزنان یې له دیکتاتوري رژیمونو څخه د ملاتړ په استناد له ځانه لرې کړل. <ref>Hitchins, p.502; Țurlea, p.29</ref><ref name="Țurlea, p.29">Țurlea, p.29</ref> له دې امله چې PCR (د شوروي د اشغال په ملاتړ) د نفوذ د زیاتېدو په حال کې و، خو وګړیز محبوبیت یې نه درلود او له همدې امله ځان ته د ملاتړ موندلو په موخه له بېلابېلو ډلو سره د اتحاد جوړولو په لټه کې و. تاتاریسکو اعلان وکړ چې ډله یې کیڼ اړخې او سوسیال لیبرال ده او بل پلو یې هڅه کوله له خپل نوي سیاسي جوړښت سربېره له شوروي اتحاد او خپلو لویدیځو متحدینو سره د ښو اړیکو په ساتلو سره منځنۍ تګلاره ونیسي. مخکښ سوسیالیست آن.ډي. کوسای چې له PNL سره یوځای شوی و له کمونیستانو سره یې د اتحاد په موخه د دغې ډلې استازولي وکړه. دغه هوکړه چې د انا پاوکر د خوښې وړ وه، د کمونیست ګوند د مشرتابه پلاوي د غړي لوکریتیو پاتراشکانو له شدید مخالفت سره مخ شوه؛ هغه «د بورژوازي ترمنځ په توپیر کولو» سره د اصلي PNL په ګټه استدلال کاوه او د تاتارېسکو ډله یې «د چلبازانو، باج غوښتونکو او پېژندل شوو رشوت غوښتونکو» ډله بلله. <ref>Pătrășcanu, in Betea</ref><ref>Pătrășcanu, in Betea,</ref><ref>Frunză, p.147</ref><ref>Hitchins, p.502, 506; Țurlea, p.30, 31</ref> په ۱۹۴۵ زکال کې د شوروي د فشار له امله د پترګروزا د کابینې په جوړېدو سره تاتاریسکو د بهرنیو چارو وزارت او د ولسمشر د مرستیالۍ څوکۍ ته ورسېد؛ د هغه ډلې ته څلور نور وزارتونه – د مالیې وزارت (د دریو پرلپسې وزیرانو په لرلو چې وروستی یې الکساندرو الکساندریني و)، د کار وزارت (وزیر یې ګئورګی وانټو و)، د صنعت وزارت (وزیر یې پتر.ن. بژان و) او همدارنګه د مذهبي چارو وزارت (وزیر یې راډو روشکلیت و) – وسپارل. هغه په غیر مستقیم ډول د ۱۹۴۶ زکال په عمومي ټاکنو کې د PCR له چلوټیو سره هغه مهال مرسته وکړه چې د امریکا له خوا یې د عادلانه ټاکنو د ترسره کولو وړاندیز ته ځواب ورنکړ. د پاریس په کنفرانس کې هغه د PCR له رهبرانو ګئورګي ګئورګیو دژ او پاتراشکانو سره په خوا کې د لویې رومانیا انحلال د ۱۹۴۷ زکال د نوې هوکړې له مخې تصدیق کړ.  <ref>Cioroianu, p.97; Frunză, p.187, 308</ref><ref>Hitchins, p.517</ref><ref>Hitchins, p.526</ref><ref>The delegation he headed included [[Florica Bagdasar]], [[Mitiță Constantinescu]], General [[Dumitru Dămăceanu]], [[Dimitrie Dimăncescu]], [[Richard Franasovici]], [[Gheorghe Gheorghiu-Dej]], [[Horia Grigorescu]], [[Ion Gheorghe Maurer]], [[Lucrețiu Pătrășcanu]], [[Lothar Rădăceanu]], [[Mihai Ralea]], [[Simion Stoilow]], [[Elena Văcărescu]], [[Șerban Voinea]], and [[Ștefan Voitec]]. ("Documente inedite. România...", p.16; [http://www.roconsulboston.com/Pages/InfoPages/Commentary/Paris/DlgtnNames.html ''Paris-WWII Peace Conference-1946: Settling Romania's Western Frontiers. Delegation'', at the Romanian Honorary Consulate in Boston site])</ref> == سرچينې == twchhfv0co749mncp0hw4fao96e8f2e 284408 284373 2022-08-14T11:31:38Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 wikitext text/x-wiki {{Infobox person}}ګئورګی آی تاتاریسکو (Gheorghe I. Tătărescu؛ زوکړه: د ۱۸۸۶ زکال د نومبر ۲ مه – مړینه: د ۱۹۵۷ زکال د مارچ ۲۸ مه) رومانیايي سیاستوال و چې دوه ځله یې د رومانیا د لومړي وزیر (۱۹۳۴-۱۹۳۷؛ ۱۹۳۹ – ۱۹۳۹ زکال)، درې ځله د بهرنیو چارو د وزیر (په ۱۹۳۴ او ۱۹۳۸ زکالونو کې په موقت ډول او بیاځلي له ۱۹۴۵ څخه تر ۱۹۴۷ زکال پورې په منتخب ډول) او یوځل د جګړې د وزیر (۱۹۳۴ زکال) په توګه خدمت وکړ. تاتاریسکو چې د «ځوانو لیبرالانو» له اړخه په ملي لېبرال ګوند (PNL) کې د یون جي. دوکا د همکار په توګه سیاسي فعالیت پیل کړ، د خپل کمونېزم ضد لیدلوري او همدارنګه د وخت په تېرېدو سره د لیبرال ګوند له رهبر ډینو براټیانو او د بهرنیو چارو له وزیر نیکولای تیتولسکو سره د مخالفتونو له امله یې شهرت وموند. لومړی ځل چې واک ته ورسېد پاچا دویم کارول ته یې ځان نږدې کړ او د فاشیستي وسپنیز ګارد پر وړاندې یې د دوه مخي سیاست مشري وکړه چې له امله یې د ملي رنسانس د جبهې په چاپېر کې اقتدار پلوه مشارکتي رژیم رامنځته کړ. په ۱۹۴۰ زکال کې هغه شوروي اتحاد ته بیسارابیا او شمالي بوکوفینا پرېښودل او اړ شو استعفا ورکړي. د دویمې نړیوالې جګړې له پیلېدو وروسته نوموړي د یون آنتونسکو د دیکتاتورۍ په مخالفت د سیاسي ځواکونو حرکت پیل کړ او د رومانیا له کمونیست ګوند (PCR) سره د اتحاد په لټه کې شو. نوموړی له لیبرال ګوند څخه دوه ځله په ۱۹۳۸ او ۱۹۴۴ زکال کې وویستل شو او د هغو پر ځای یې خپله ډله یا د تاتاریسکو ملی لیبرال ګوند جوړ کړ چې د هغې په استازولۍ یې د پترو ګروزوا په کابینه کې د کمونیستانو ملاتړ خپل کړ. په ۱۹۴۶-۱۹۴۷ زکال کې نوموړی د پاریس د سولې په کنفرانس کې د رومانیايي پلاوي مشر و. وروسته د تاتاریسکو او PCR ترمنځ اړیکې د ترینګلتیا پر لور شوې او هغه مهال چې نوم یې د تمادو پېښې (Tămădău Affair) په ښکېلو کسانو کې راغی هغه د ګوند له مشرۍ او بهرنیو چارو وزارت څخه وویستل شو. د کمونیستانو د واکمنۍ پرمهال هغه مهال چې د لوکریتیو پاتراشکانو په محاکمه کې د شهادت ورکولو په موخه بلل شوی؛ د یو سیاسي مجرم په توګه ونیول شو. نوموړی له بند څخه له خوشي کېدو وروسته ډېر ژر ومړ. په ۱۹۳۷ زکال کې هغه د رومانیا د اکاډمۍ د افتخاري غړي په توګه وټاکل شو، خو په ۱۹۴۸ زکال کې د کمونیستي چارواکو له خوا له دغه ځایګي څخه منفک شو. د هغه ورور سټیپان تاتاریسکو د یوې مودې لپاره په ملي سوسیالیست ګوند کې د اقلیت نازي ډلې مشر و. <ref name="Gogan">Gogan</ref> == لومړنی ژوند او سیاست == تاتاریسکو د رومانیا په ترګوژي ښار کې وزېږېد او په کرایووا کې یې د لومړي کارل په عالي لیسه کې زده کړې وکړې. وروسته فرانسې ته ولاړ او په ۱۹۱۲ زکال کې یې د پاریس له پوهنتون څخه دوکتورا ترلاسه کړه؛ هغه د خپلې دوکتورا پای لیک د رومنیا د پارلماني سیستم (''Le régime électoral et parlementaire en Roumanie'') تر عنوان لاندې بشپړ کړ. هغه د تودور په نوم یو زوی او د ساندا په نوم یوه لور لرله (په ۱۹۴۰ زکال کې یې له وکیلې اولیس نګروپونتس سره واده وکړ). <ref name="Gogan" /><ref name="Petru">Petru</ref> وروسته له هغه چې له لیبرال ملي ګوند سره یوځای شو، د ۱۹۱۹ زکال په نومبر میاشت کې یې د لومړي ځل لپاره له ګورژ ښارګوټي څخه د رومنیا ملي شورا ته لار ومونده. د یو سیاستوال په توګه د هغه لومړنی پام وړ اقدام د رومانیا د ملي ګوند یا د دهقانونو د ګوند په کابینه کې د کورنیو چارو د وزیر نیکولای ال. لوپو د استجواب ابتکار و؛ څو د هغو اندېښنو په اړه ځواب ووايي چې ویل کېدل اجرایوي قوه په لرې پرتو سیمو کې د سوسیالیستي تحرکاتو پر وړاندې له زغم کار اخلي. <ref>Constantinescu, p.21</ref><ref>Constantinescu, p.24-25</ref> نوموړي د لیبرال ګوند د ځوانانو په څانګه کې هماغه ډول یې چې له خبرو څرګنده وه د پاچا دویم کارول تر واکمنۍ لاندې یې له اقتدار پالونکي حکومت او آزادې سوداګرۍ څخه ملاتړ کاوه او سربېره پردې یې د پخوانیو رهبرانو (چې د مخه نیونکي اقتصادي سیاست او لیبرال دیموکراسۍ څخه یې ملاتړ کاوه) او د ګئورګي آی. بروټیانو له ناراضي ډلې سره مخالفت کاوه. <ref>Hitchins, p.380, 385, 412; Ornea, p.16; Scurtu, "Politica...", p.16-17; Veiga, p.212</ref> نوموړي د لیبرال ګوند په څو کابینو کې د کورنیو چارو د وزارت د مرستیال په توګه کار وکړ (پیل یې له ۱۹۲۲ زکال څخه تر ۱۹۲۶ زکال پورې د یون آی. سي براټیانو له مرستیالۍ وشو) خو د یون جی دوکا سره په کار کولو یې شهرت وموند. له ۱۹۲۴ زکال څخه تر ۱۹۳۶ زکال پورې د خپلې اجنډا پر خلاف له دویمې نړیوالې جګړې وروسته د سخت سري کمونیزم ضد کس په توګه وپېژندل شو او د رومانیا د کمونیست ګوند (PCdR، وروسته PCR) پر ضد یې کلک غبرګون وښود. له کمونیزم سره د مخالفت له امله نوموړي د لویې رومانیا د مفهوم په کارونې او همدارنګه په دې استدلال سره چې کمنټرن د تاتاربوناری پاڅون ملاتړ کړی او دا د «امپریالیستی کمونېزم» څرګندويي کوي د دغه ګوند د غیرقانوني والي وړاندیز یې وکړ او ومنل شو. <ref>Cioroianu, p.36, 111</ref><ref>Tătărescu, 1926 speech</ref> == له کمونیستانو سره اتحاد == تاتاریسکو په ۱۹۴۴ زکال کې بېرته لیبرال ګوند ته راستون شو – وروسته له هغه چې رومانیا ته د شوروي د سرو لښکرو په ننوتلو سره دغه هېواد د شوروي اتحاد په متحد هېواد باندې واوښت او سیاسي ګوندونو د بیا ثبت اجازه ترلاسه کړه. له دې سره چې تاتاریسکو د دغه ګوند له مشرانو ډینو او ګئورګی آی بروټیانو سره مخالف و او د ۱۹۴۵ زکال په جون او جولای میاشت کې د خپلې ډلې جوړولو په موخه له هغوی جلا شوی و. ډینو او بروټیانو د PNL مشري جوړه کړه او تاتاریسکو او د هغه پارتیزنان یې له دیکتاتوري رژیمونو څخه د ملاتړ په استناد له ځانه لرې کړل. <ref>Hitchins, p.502; Țurlea, p.29</ref><ref name="Țurlea, p.29">Țurlea, p.29</ref> له دې امله چې PCR (د شوروي د اشغال په ملاتړ) د نفوذ د زیاتېدو په حال کې و، خو وګړیز محبوبیت یې نه درلود او له همدې امله ځان ته د ملاتړ موندلو په موخه له بېلابېلو ډلو سره د اتحاد جوړولو په لټه کې و. تاتاریسکو اعلان وکړ چې ډله یې کیڼ اړخې او سوسیال لیبرال ده او بل پلو یې هڅه کوله له خپل نوي سیاسي جوړښت سربېره له شوروي اتحاد او خپلو لویدیځو متحدینو سره د ښو اړیکو په ساتلو سره منځنۍ تګلاره ونیسي. مخکښ سوسیالیست آن.ډي. کوسای چې له PNL سره یوځای شوی و له کمونیستانو سره یې د اتحاد په موخه د دغې ډلې استازولي وکړه. دغه هوکړه چې د انا پاوکر د خوښې وړ وه، د کمونیست ګوند د مشرتابه پلاوي د غړي لوکریتیو پاتراشکانو له شدید مخالفت سره مخ شوه؛ هغه «د بورژوازي ترمنځ په توپیر کولو» سره د اصلي PNL په ګټه استدلال کاوه او د تاتارېسکو ډله یې «د چلبازانو، باج غوښتونکو او پېژندل شوو رشوت غوښتونکو» ډله بلله. <ref>Pătrășcanu, in Betea</ref><ref>Pătrășcanu, in Betea,</ref><ref>Frunză, p.147</ref><ref>Hitchins, p.502, 506; Țurlea, p.30, 31</ref> په ۱۹۴۵ زکال کې د شوروي د فشار له امله د پترګروزا د کابینې په جوړېدو سره تاتاریسکو د بهرنیو چارو وزارت او د ولسمشر د مرستیالۍ څوکۍ ته ورسېد؛ د هغه ډلې ته څلور نور وزارتونه – د مالیې وزارت (د دریو پرلپسې وزیرانو په لرلو چې وروستی یې الکساندرو الکساندریني و)، د کار وزارت (وزیر یې ګئورګی وانټو و)، د صنعت وزارت (وزیر یې پتر.ن. بژان و) او همدارنګه د مذهبي چارو وزارت (وزیر یې راډو روشکلیت و) – وسپارل. هغه په غیر مستقیم ډول د ۱۹۴۶ زکال په عمومي ټاکنو کې د PCR له چلوټیو سره هغه مهال مرسته وکړه چې د امریکا له خوا یې د عادلانه ټاکنو د ترسره کولو وړاندیز ته ځواب ورنکړ. د پاریس په کنفرانس کې هغه د PCR له رهبرانو ګئورګي ګئورګیو دژ او پاتراشکانو سره په خوا کې د لویې رومانیا انحلال د ۱۹۴۷ زکال د نوې هوکړې له مخې تصدیق کړ.  <ref>Cioroianu, p.97; Frunză, p.187, 308</ref><ref>Hitchins, p.517</ref><ref>Hitchins, p.526</ref><ref>The delegation he headed included [[Florica Bagdasar]], [[Mitiță Constantinescu]], General [[Dumitru Dămăceanu]], [[Dimitrie Dimăncescu]], [[Richard Franasovici]], [[Gheorghe Gheorghiu-Dej]], [[Horia Grigorescu]], [[Ion Gheorghe Maurer]], [[Lucrețiu Pătrășcanu]], [[Lothar Rădăceanu]], [[Mihai Ralea]], [[Simion Stoilow]], [[Elena Văcărescu]], [[Șerban Voinea]], and [[Ștefan Voitec]]. ("Documente inedite. România...", p.16; [http://www.roconsulboston.com/Pages/InfoPages/Commentary/Paris/DlgtnNames.html ''Paris-WWII Peace Conference-1946: Settling Romania's Western Frontiers. Delegation'', at the Romanian Honorary Consulate in Boston site])</ref> == سرچينې == 7n3itb1ax8xnfhovgd116kbkhegj5xn 0 63568 284371 2022-08-14T09:56:02Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د اسپانيې کلتور په ډول ډول تاریخي اغېزو بناء دی، په لومړي سر کې د لرغوني روم پر کلتور ولاړ دی، اسپانيا د پېړيو لپاره د يوناني-رومي نړۍ مهمه برخه وه، د اسپانيې همدا نوم له هغه نوم اخيستل شوی چې روميانو دې هېواد ته ورکړی يعنې «Hispania». د یونانيانو، ټارټيشينيان، سيلټسيانو، ايبيريانو، سيلټيبرينيانو، فونيشيانو او کارتيجينيانو په څېر نورو لرغونو خلکو هم د اسپانيې په کلتور اغېز درلود. د ژبې او دين په برخه کې، روميانو په اسپانوي کلتور کې تلپاتې مېراث پرېښود، ځکه چې روم اسپانيه د سياسي، حقوقي او اداري واحد په توګه جوړه کړه. د اسپانوي تاریخ وروستي جريان د دې هېواد په کلتور او دودونو نور عناصر هم ورزيات کړل.<ref>{{cite book|last1=Esparza|first1=José Javier|title=La gesta española : historia de España en 48 estampas, para quienes han olvidado cuál era su nación|date=2007|publisher=Áltera|location=Barcelona|isbn=9788496840140|edition=1st}}</ref> ويزيکوتيک پاچايۍ يوه متحده مسيحي Hispania تر شا پرېښوده چې ټاکل شوې وه له «Reconquista» سره يو ځای شي. ويزيکوتيک د رومي سترواکۍ د زوال او منځنيو پېړيو د لومړيو تر منځ په اسپانيه کې رومي ميراث پر ځای وساته. د مسلمانانو اغېزې د منځنيو پېړيو په دوران کې د امويانو له خوا په نيول شويو سيمو کې پاتې شو، په هر حال دا ميراث په اسپانوي کلتور کې په بشپړ ډول نه و شامل شوی. د مسلمانانو له رسېدو مخکې او وروسته اسپانوي کلتور تر ډېره بريده په رومي ميراث ولاړ و او بنسټيز عملي کېدونکی دين کاتولیک و.<ref>{{cite book|last1=Cantera|first1=Santiago|title=Hispania-Spania, el nacimiento de España : conciencia hispana en el Reino Visigodo de Toledo|date=2014|publisher=Actas|location=Madrid|isbn=9788497391399|edition=1st}}</ref> د دې پرتله له شمالي افريقايي ملتونو سره کېدای شي، څوک چې له اسلامي واکمنۍ مخکې د رومي سترواکۍ لاندې اوسېدلي وو. په هر حال، په شمالي افريقا کې د روميانو د موجوديت ډېره کمه یادونه شوې، ځکه چې اوسمهال غالب کلتور عربي دی.<ref>{{cite book|last1=Moa|first1=Pío|title=Nueva historia de España : de la II Guerra Púnica al siglo XXI|date=2010|publisher=Esfera de los Libros|location=Madrid|isbn=9788497349529|edition=1st}}</ref> د نوي اسپانوي ژبې شا اوخوا ۷۵٪ برخه له لاتيني ژبې اخيستل شوې ده. لرغونې یوناني ژبې هم د اسپانوي ژبې په ويي پانګه کې د پام وړ ونډه درلودلې، په ځانګړي ډول د لاتيني له لارې، چېرته چې لاتيني ژبې ستر اغېز درلود. له لومړيو تاريخونو څخه اسپانوي ويي پانګه له عربي سره په اړيکه کې وه، کومه چې د الاندلس د پړاو پر مهال په ايبيري ټاپووزمه کې چمتو شوې وه او د دې ژبې نږدې ۸٪ ويې پانګه اصلاً عربي ده او کم اغېز لري، خو د باسک، سيلټک او ګوتک په ګډون له نورو ژبو څخه يې اغېز کم نه دی.<ref>{{cite book|last1=Robles|first1=Heriberto Camacho Becerra, Juan José Comparán Rizo, Felipe Castillo|title=Manual de etimologías grecolatinas|date=1998|publisher=Limusa|location=México|isbn=9681855426|edition=3rd}}</ref> د ۷۱۸ او ۱۴۹۲ز کلونو تر منځ د مسيحي (Reconquest) « Reconquista» په پړاو کې د مسلمانانو له ماتې وروسته، اسپانيه په بشبړ ډول رومي کاتولیک هېواد وګرځېد. سربېره پر دې، د دې هېواد تاريخ او مديترانې او اتلانتيک چاپېريال د اسپانيې کتلور ته د بڼې ورکولو په برخه کې د پام وړ ونډه درلوده، تر څنګ يې د نورو کلتورونو په جوړولو کې هم مهمه ونډه درلوده، لکه د امريکاګانو د مستعمره کولو له لارې د لاتيني امريکا کلتور. له ايټاليې او چين وروسته په نړۍ کې د يونسيکو د نړيوال کلتوري ميراث درېيم تر ټولو زياتې سیمې په اسپانيه کې دي چې ټول شمېر يې اوه څلوېښت ته رسېږي.<ref>{{cite web |title=World Heritage List |url=https://whc.unesco.org/en/list |access-date=2017-01-24 |publisher=UNESCO}}</ref> == ادب == د «اسپانوي ادب» له اصطلاح څخه موخه په اسپانوي ژبه ليکل شوي ادبيات دي، د اسپانويانو او لاتياني امريکا د لیکوالانو له خوا د ليکل شويو ادبياتو په ګډون. په دې کې به اسپانوي شاعري، نثر او ناولونه شامل وي. اسپانوي ادبيات هغه نوم دی، کوم چې په اسپانيه کې د وخت په تېرېدو سره لیکل شويو ادبي اثارو او هغو اثارو ته ورکړل شوی دی، کوم چې په ټوله نړۍ کې د اسپانوي ليکوالانو له خوا ليکل شوي دي. د تاريخي، جغرافيايي او نسلي تنوع له امله، اسپانوي ادب ډېر زيات اثرات پېژندلي او ډېر متنوع دی. په دې ادب کې ځينې ستر خوځښتونه د پېژندنې وړ دي. په مهمو نښو کې يې « Cantar de Mio Cid» او تر ټولو لرغوني ساتل شوي اسپانوي « cantar de gesta» شامل دي. دا په منځنۍ اسپانوي ژبه کې لېکل شوي دي، کومه چې د اوسنۍ اسپانوي ژبې اصل دی. «لاسيلسټينا» یو کتاب دی چې په ۱۴۹۹ز کال کې د «Fernando de Rojas» له خوا په بې نومه ډول خپور شوی دی. دا کتاب په اسپانوي ادبياتو کې يو له سترو کتابونو بلل کېږي او په دوديز ډول د منځنيو پېړيو د ادب د پای او په اسپانيه کې د ادبي رنسانس (بيا راژوندي کېدو) ښودنه کوي. د زرينو پېړيو اسپانوي ادب کې د دې پر اهميت سربېره، «Lazarillo de Tormes» ته د يو ادبي صنف (ژانر) د بنسټ اېښودلو امتياز ورکول کېږي، د «پکارسيک» ناول، کوم ته چې په اسپانوي کې « pícaro» ويل کېږي چې معنا يې «درغلګر» يا «رزيل» دی. په دې ناولونو کې، د پيکارو پېښې له بې عدالتۍ پرده پورته کوي، په داسې حال کې چې په ورته وخت کې لوستونکی له ځانه سره مصروف ساتي. د يوې لسيزې په واټن سره په دوه جلدونو کې د « Miguel de Cervantes» له خوا خپور شوی، « Don Quixote» د اسپانوي زرين پړاو او شونې ده چې د ټولو اسپانوي اصولو څخه راپورته کېدونکي ادب تر ټولو زيات اغېزناک اثر وي. د نوي لوېديځ ادب د بنسټګر اثر په توګه، دا اثر په منظم ډول د خپرېدونکو افسانو د تر ټولو سترو اثارو د نوملړونو په سر کې يا يې په شا اوخوا کې راڅرګندېږي. == انځورګري او مجسمه جوړول == د اسپانوي زرين عصر په پړاو کې د اسپانيې سترو انځورګرانو کې «El Greco, Bartolomé Esteban Murillo, Diego Velázquez» او «Francisco Goya» شامل دي، څوک چې د اولسمې او نولسمې پېړۍ تر منځ موده کې او همدا راز د شلمې پېړۍ په لومړيو وختونو کې د نړۍ په کچه تر ټولو زيات پېژندل شوي هنرمندان وګرځېدل. په هر حال، له شلمې پېړۍ څخه د اسپانيې تر ټولو ښه پېژندل شوی هنرمند «پابلو پيکاسو» دی، څوک چې د هغه د نظري مجسمو، رسمونو، کښنيز او خټينو لوښو او تر څنګ يې د هغه د انځورونو له امله مشهور دی. په نورو مخکښو هنرمندانو کې «Salvador Dalí, Juan Gris, Joan Miró» او «Antoni Tàpies» شامل دي. == د ودانۍ هنر == له تاريخ مخکې پړاو کې، ايبيري ډبرينې ودانۍ او سلتيک وده وکړه. د رومي پړاو په اوږدو کې، هم ښاري پرمختګ (لکه ايمريټا اګسټا) او هم ودانيزو پروژو (سيګويايي کانال) وده وکړه. له رومي دور څخه له مخکې دورې وروسته پړاو، د الاندلس په معمارۍ کې، د قرطبې خلافت (د قرطبې ستر مسجد)، طايفس (الجعفرية، په سرقسطة کې)، المرابطون او الموحدون (لاګيرلادا، اشبيليه) او د غرناطې ناصري پاچايۍ (الحمراء او العريف) مهمه ونډه درلوده. وروسته ګڼ جريانات راڅرګند شول: المدجن (د اشبيليې ماڼۍ)، رومي پړاو (د Santiago de Compostela کليسا)، د ګوتيک پړاو (د برګوس، ليون او تولدو کليساوې)، رنسانس (په غرناطه کې د پنځم چارلز ماڼۍ)، د باروک پړاو (د غرناطې کليسا)، اسپانوي استعماري معماري او نوی کلاسيک سبک (لکه Museo del Prado)، يې په دوی کې تر ټولو مهم دي. په نولسمه پېړۍ کې تنوع او سيمه يیز والی، نوی مدجار سبک او د هندارې فن تعمير پرمختګ وکړ. په شلمه پېړۍ کې، د کاتالان جديديت (La Sagrada Família by Gaudí)، نوی پال فن تعمير او عصري فن تعمېر وپنځېد. == سينما == په وروستيو کلونو کې، اسپانوي سينما، په اسپانيا کې او له اسپانيې څخه د باندې فلم جوړونکو د خپلو تخليقي او تخنيکي مهارتونو په پايله کې د پېژندګلو لوړې درجې تر لاسه کړې. د اسپانوي سينما په اوږد تاريخ کې، ستر فلم جوړونکي « Luis Buñuel» لومړی هغه څوک و چې په نړيواله کچه يې پېژندګلو تر لاسه کړه، له هغه وروسته په ۱۹۸۰ز لسيزه کې « Pedro Almodóvar» دې مقام ته ورسېد. اسپناوي سينما د « Segundo de Chomón, Florián Rey, Luis García Berlanga, Carlos Saura, Julio Medem. Woody Allen» او «Alejandro Amenábar » په څېر د فلم لارښودونکو د فلمونو په مرسته د کلونو په اوږدو کې نړيوال برياليتوبونه تر لاسه کړل.  « Woody Allen» په ۲۰۰۲ز کال کې په «Oviedo» کې د شهزاده اسټورياس جايزې په تر لاسه کولو په اړوند تبصرې پر مهال وويل: «کله چې له نيويارک څخه ووتم، نو هغه وخت په ښار کې تر ټولو په زړه پورې فلم اسپانوي او د Pedro Almodóvar و. زه هيله لرم چې اروپايان به د فلم جوړولو په لاره کې مخکښان وي، ځکه چې اوسمهال له متحده ايالاتو څخه ډېر څه نه راوځي». == سرچينې == brgnduw2d3t1zvi78sb6gxxje2pql30 0 63569 284372 2022-08-14T09:58:13Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د انسان مغز د عصبي سیسټم مرکزي برخه ده چې له شوکي نخاع (حرام مغز) سره په ګډه د اعصابو مرکزي سیسټم جوړوي. مغز له دماغ اکبر (cerebrum)، د مغزو له ساقې (brainstem)  او دماغ اصغر (cerebellum) څخه جوړ شوی. مغز د انسان د وجود فعالیتونه کنټرول کوي، په جریان یې راولي، هغوی سره همغږي کوي، هغه اطلاعات چې له حسي غړو ترلاسه کوي تحلیل کوي او د بدن ټولو برخو ته د هغو اړوند د عمل کولو پرېکړې لېږي. مغز د جمجمې د هډوکو دننه موقعیت لري او د همدغو هډوکو له خوا خوندي ساتل کېږي. دماغ اکبر چې د مغزو تر ټولو لویه برخه جوړوي له دوه مغزي نیم کرو څخه جوړ دی چې هره یوه یې له یوې سپنې مادې څخه جوړه داخلي هسته او همدانګه بیرونۍ سطح – د مغزو قشر – لري چې له یوې خړې مادې څخه جوړ شوی. قشر یې د نیوکورتکس په نامه بیرونۍ او د الوکورټکس په نامه داخلي طبقې لري چې نئوکورتکس شپږ عصبي پردې او الوکورټکس درې یا څلور عصبي پردې لري. هره نیم کره په معمول ډول په څلورو لوبونو ویشل شوې -  مخکینی لوب، د شقیقې لوب، جداري لوب او شاتنی لوب. مخکنی لوب کنټرول کېدونو چارو لکه پلان جوړونې، استدلال ویلو او فکر کولو ته اړوند دی، په داسې حال کې چې شاتنی لوب د باصرې حس څخه د ترلاسه کېدونومعلوماتو د تنظیم وظیفه پر غاړه لري. په هر لوب کې د مغزو د قشر برخې د ځانګړو دندو په موخه له حسي، حرکتي او ارتباطي برخو سره په اړیکه کې دي. په داسې حال کې چې ښۍ او چپه نیم کره په کلي ډول د شکل او کړنو له مخې یو بل ته ورته دي، خو یو شمېر کړنې بیا د دوی ترمنځ ویشل شوې، لکه ژبه چپ اړخ او او بصري وړتیا ښي اړخ ته اړونده ده. دواړې نیم کرې د اړیکو نښلونکو ریښو په مرسته له یوبل سره وصل دي چې تر ټولو لویه یې کورپس کالوسوم (corpus callosum) ده. دماغ اکبر د مغزو د ساقې په واسطه له شوکي نخاع سره وصلېږي. د مغزو ساقه له منځني مغز، پونز او د مغزو له پیا، یا مډولا څخه جوړه شوې. دماغ اصغر بیا د درې جوړو عصبي ریښو په واسطه چې cerebellar peduncles ورته ویل کېږي د مغزو له ساقي سره وصلېږي. په دماغ اکبر کې دننه بطني سیسټم له څلورو له یوبل سره تړلو بطنونو څخه جوړ دی چې په کې نخاعي مغزي مایع تولید کېږي او دوران کوي. د مغزو تر قشر لاندې څو مهمو جوړښتونو کې تالاموس، ایپي تالاموس، پینه آل غده، هیپوتالاموس، هیپوفیز غده او ساب تالاموس شاملېږي؛ په لیمبیک جوړښت کې آمیګډال او هیوکامپس؛ کلاسټروم، د قاعده يي عقدو ګڼ شمېر هستې؛ قاعده یي امامي دماغ او د بطني سیسټم چاپېر درې غړي شتون لري. په مغزي حجراتو کې نیورونونه او ګلیال ملاتړ کوونکی حجرات شامل دي. په مغزو کې له ۸۶ ملیارده څخه زیات نیورونونه او د همدې شمېر شاوخوا نور حجرات شتون لري. د مغزو فعالیت د عصبي انتقال کوونکو او نیورونونو د اړیکو پر بنسټ عصبي محرکاتو ته د ځواب پر مهال شونی کېږي. نیورونونه د عصبي مسیرونو، عصبي مدارونو او پیچلي شبکوي سیسټم د جوړولو په موخه له یوبل سره نښتي دي. ټول دغه مدارونه د عصبي لېږد د بهیر په واسطه هدایت کېږي. مغز د جمجمې په واسطې ساتل کېږي چې په نخاعي مغزي مایع کې معلق دی او د ویني په مغزي دېوال سره د وینې له اصلي جریان جلا کېږي. له دې سره بیا هم مغز د ناروغیو او عفونت تر خطر لاندې دی. مغزو ته کېدلای شي د سر په شدید ټپي کېدو یا له سر څخه د کافي ویني په ضایع کېدو زیان ورسېږي او د مغزي سکتې لامل وګرځي. ماغزه د عصبي زوال له اختلالاتو لکه د پارکینسون ناروغۍ او د الزایمر او مولټیپل سکلروزیس ناروغیو په څیر د عقلي زوال له نورو ستونزو سره هم مخ کېدلای شي. داسې انګېرل کېږي چې یو شمېر اروايي ستونزې له دې ډلې شیزوفرني او کلنیکي ډیفریشن د مغزو د فعالیت له اختلال سره اړوند دی. ماغزه کېدلای شي د نه تکثیر کوونکو او یا هم تکثیر کوونکو تومورونو مرکز وګرځي؛ چې ډېری یې د وجود له نورو برخو سرچینه اخلي. د مغزو اناتومیکه مطالعه نیورواناتومي څانګې ته اړوندېږي، په داسې حال کې چې د هغو د عملکرد مطالعه اعصاب پوهنې ته اړوندېږي. د مغز د مطالعې په موخه له ګڼ شمېر تخنیکونو څخه ګټنه کېږي. له انسانانو پرته د نورو ژوندیو موجوداتو د مغزو مایکروسکوپي مطالعې په سنتي ډول په دغه برخه کې پریمانه اطلاعات برابر کړي. د طبي انځور اخیستنې ټکنالوژي لکه د عصبي عملکرد انځور اخیستنه او الکټروانسفالوګرافي (EEG) ثبت د مغزو د مطالعې په برخه کې مهم رول لري. په مغزي زیانونو باندې د اخته کسانو روغتیايي تاریخچې د مغزو د هرې برخې د عملکرد اړوند یو لړ معلومات وړاندې کړي. د مغزو اړوند څېړونو د وخت په تېرېدو سره په فلسفي، تجربي او نظري برخو کې تکامل لرلی. د دغو څېړنو له امله نوی رامنځته کېدونی پړاو هم کېدای شي د مغزو د فعالیت شبیه سازي وي. <ref>{{Cite journal|last1=Fan|first1=Xue|last2=Markram|first2=Henry|date=2019-05-07|title=A Brief History of Simulation Neuroscience|journal=Frontiers in Neuroinformatics|volume=13|page=32|doi=10.3389/fninf.2019.00032|pmid=31133838|pmc=6513977|issn=1662-5196|doi-access=free}}</ref> == د مغزو مړینه == د مغزو مړینه د مغزو د عملکرد بشپړ له منځه تلو ته اشاره لري چې بیا نه راګرځېدونی وي. دغه حالت د بېهوښۍ، د غبرګون د نه ښوولو او همدارنګه د نفس ویستلو د درېدو له مخې مشخص کېږي. له دې سره د مغزي مړینې اعلان د جغرافیا له نظره توپیر لري او تل نه منل کېږي. په یو شمېر هېوادونو کې د مغزي ساقې د مړینې سنډروم هم توضیح شوی. د مغزي مړینې اعلان کېدای شي ژورې اغېزې ولري ځکه دغه ډول اعلان له ژوند څخه د ملاتړ په برخه کې د طبابت له بې وسۍ سره مل دی او له دې امله چې په مغزي مړینې باندې اخته کسان تر ډېره پورې د بدن د غړو د بخښنې لپاره مناسب غړي لري. دغه ډول بهیرونه تر ډېره پورې د ناروغانو د کورنۍ له غړو سره د کمزورو اړیکو له امله ستونزمن کېږي. <ref name="GOILA2009">{{cite journal|last1=Goila|first1=AK|last2=Pawar|first2=M|title=The diagnosis of brain death|journal=Indian Journal of Critical Care Medicine|date=2009|volume=13|issue=1|pages=7–11|doi=10.4103/0972-5229.53108|pmid=19881172|pmc=2772257}}</ref><ref name=":0">{{Cite journal|last=Wijdicks|first=EFM|date=January 8, 2002|title=Brain death worldwide: accepted fact but no global consensus in diagnostic criteria|journal=Neurology|volume=58|issue=1|pages=20–25|pmid=11781400|doi=10.1212/wnl.58.1.20|s2cid=219203458}}</ref><ref name="Urden">{{cite book|last1=Urden|first1=L.D.|last2=Stacy|first2=K.M.|last3=Lough|first3=M.E.|title=Priorities in Critical Care Nursing – E-Book|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-29414-0|pages=112–113|year=2013|url=https://books.google.com/books?id=lLvwAwAAQBAJ&pg=PA112}}</ref>{{sfn|Davidson's|2010|p=200}} هغه مهال چې په یو چا د مغزي مړینې شک وشي، د افتراقي تشخیص بېرته ترسره کېدونې چارې لکه الکترولیک او درملي عصبي او اروايي فشار راوړونکې چارې باید ودرول شي. د غبرګون ښوولو ازموینه کېدای شي د پرېکړې کولو په برخه کې مرسته کونکې واوسي، هماغه ډول چې نه ځواب ویل او تنفس کمک کوونکي دي. کلنیکي مشاهدات لکه د غبرګون بشپړ نشتوالی او د عصبي انځور اخیستنې ټول شواهد کولای شي د مغزي مړینې اړوند په پرېکړه کولو کې رول ولري.<ref name="GOILA20092">{{cite journal|last1=Goila|first1=AK|last2=Pawar|first2=M|title=The diagnosis of brain death|journal=Indian Journal of Critical Care Medicine|date=2009|volume=13|issue=1|pages=7–11|doi=10.4103/0972-5229.53108|pmid=19881172|pmc=2772257}}</ref>{{sfn|Davidson's|2010|p=1158}} == سرچينې == 2e1p023rorzed8ftuti4svlzbiaijg7 0 63570 284374 2022-08-14T09:58:18Z عثمان منصور انصاري 200 عثمان منصور انصاري د [[ګئورګی تاتاریسکو]] مخ [[گیورگي تاتاریسکو]] ته ولېږداوه wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[گیورگي تاتاریسکو]] q06ki0gplpb9gluknepgduz3mf11vbc 0 63571 284377 2022-08-14T10:29:27Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/5026603|امریتا اروڑا]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=امريتا اروړا|image=Amrita arora kallista spa.jpg|imagesize=|caption=Amrita Arora at the Kallista Spa Launch, [[ممبيي]], (2012)|birth_date={{birth date and age|df=yes|1981|1|31}}|birth_place=[[چیمبور]]، [[ممبيي]]، مهاراښتر، بھارت|yearsactive=2002&nbsp;– تراوسه|occupation=[[اداکاره]]​، [[وي-جي]]|spouse=شکیل لداک (2009&nbsp;– تراوسه)|children=2 ( ازان، ریان)|relatives=[[ملايکه اروړا خان]](خور)<br/>[[ارباز خان]](اوښی)<br/>[[سلمان خان]]}} [[زمرہ:صفحات مع کثیر میڈیا]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|relatives]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|yearsactive]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|name]] '''امریتا ارورا''' Amrita Arora (زېږېدنه: 31 جنوري 1978) یوه [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره]] ، ماډله، د تلویزیون کوربه او VJ ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amrita Arora |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amrita_Arora&redirect=no&oldid=594986545}}</ref> <ref name="iloveindia">{{Cite web |title=Film Actress Amrita Arora - Bollywood Actress Amreeta Arora - Amrita Arora Biography - Amreeta Arora Profile |url=http://www.iloveindia.com/bollywood/actresses/amrita-arora.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160805014424/http://www.iloveindia.com/bollywood/actresses/amrita-arora.html |archive-date=5 August 2016 |access-date=1 August 2016 |publisher=iloveindia.com}}</ref> امریتا ارورا د بالیووډ اداکارې او کوربه ملایکا ارورا خور ده. == شخصي ژوند او زده کړې == امريتا اروړا د 1978 کال د جنورۍ مياشتې په 31 مه نېټه په [[مهاراشټرا|مهاراشټر ايالت]] په [[تانی|تاني]] سيمه کې زېږېدلې ده.کله چې امريتا اروړا ۶ کلنه وه، نو د هغې د مور او پلار يو له بله طلاق واخيست چې له هغې وروسته امريتا له خپلې مور او خور ملائيکه اروړا سره چيمبور ته ولاړه، د هغې مور جوايس پولي کارپ مليالي کاتوليکه ده او د هغې پلار انيل اروړا د پنجاب د سرحدي ښار فاضلکه اوسېدونکی و، امريتا اروړا پلار د سوداګريز سمندري ځواک غړی و.<ref name="bollywoodhungama2">{{cite web|url=http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/news/type/view/sort/What%27s_New/id/1577943|title=Amrita Arora names her baby boy Rayaan &#124; Bollywood News &#124; Hindi Movies News &#124; Celebrity News - BollywoodHungama.com|author=Bollywood Hungama|publisher=bollywoodhungama.com|access-date=1 August 2016|archive-date=2016-05-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160529125803/http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/news/type/view/sort/What%27s_New/id/1577943/|url-status=live}}</ref> امریتا ارورا خپلې ثانوي زده کړې په چیمبور کې د سوامي ویویک انند ښوونځي څخه کړې. د هغه ترور، ګریس پولی کارپ، د ښوونځي مدیره وه. <ref>{{Cite web |date=16 June 2006 |title=Chembur will always be our home |url=http://www.mid-day.com/metro/2006/jun/139591.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110703135015/http://www.mid-day.com/metro/2006/jun/139591.htm |archive-date=3 July 2011 |access-date=21 February 2011 |publisher=Mid-Day}}</ref> د هغې خور د [[باليووډ|بالیووډ]] اداکاره، VJ او کوربه ملایکا ارورا ده. امریتا ارورا په ۲۰۰۹ کال کې د ساختماني صنعت له یوه سوداګر شکیل لودک سره واده وکړ. د 2009 کال د مارچ په 4، واده د عیسوي رسمونو سره ترسره شو، وروسته د مارچ په 5 نکريزې او د 2009 کال د مارچ په 6 د مسلمانانو رواجونو سره. له دې واده څخه دوی دوه زامن لري چې یو یې اذان نومیږي چې د ۲۰۱۰ کال د فبرورۍ په ۵مه او ریان د ۲۰۱۲ کال د اکتوبر په ۲۰ زیږیدلی دی. <ref name="bollywoodhungama22">{{cite web|url=http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/news/type/view/sort/What%27s_New/id/1577943|title=Amrita Arora names her baby boy Rayaan &#124; Bollywood News &#124; Hindi Movies News &#124; Celebrity News - BollywoodHungama.com|author=Bollywood Hungama|publisher=bollywoodhungama.com|access-date=1 August 2016|archive-date=2016-05-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160529125803/http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/news/type/view/sort/What%27s_New/id/1577943/|url-status=live}}</ref> <ref>[http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-05/news-interviews/28021705_1_celeb-studded-wedding-shakeel-ladak-amrita-arora Amrita & Shakeel's celeb-studded wedding] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130711043215/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-05/news-interviews/28021705_1_celeb-studded-wedding-shakeel-ladak-amrita-arora|date=11 July 2013}} Times of India - 5 June 2009</ref> == اړوند تړنې == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:1981 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي دین]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] 28mv0rff9qynuignh0wysk5mzh7ava7 284378 284377 2022-08-14T10:29:52Z شاه زمان پټان 26102 یسشش wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=امريتا اروړا|image=Amrita arora kallista spa.jpg|imagesize=|caption=Amrita Arora at the Kallista Spa Launch, [[ممبيي]], (2012)|birth_date={{birth date and age|df=yes|1981|1|31}}|birth_place=[[چیمبور]]، [[ممبيي]]، مهاراښتر، بھارت|yearsactive=2002&nbsp;– تراوسه|occupation=[[اداکاره]]​، [[وي-جي]]|spouse=شکیل لداک (2009&nbsp;– تراوسه)|children=2 ( ازان، ریان)|relatives=[[ملايکه اروړا خان]](خور)<br/>[[ارباز خان]](اوښی)<br/>[[سلمان خان]]}} '''امریتا ارورا''' Amrita Arora (زېږېدنه: 31 جنوري 1978) یوه [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره]] ، ماډله، د تلویزیون کوربه او VJ ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amrita Arora |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amrita_Arora&redirect=no&oldid=594986545}}</ref> <ref name="iloveindia">{{Cite web |title=Film Actress Amrita Arora - Bollywood Actress Amreeta Arora - Amrita Arora Biography - Amreeta Arora Profile |url=http://www.iloveindia.com/bollywood/actresses/amrita-arora.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160805014424/http://www.iloveindia.com/bollywood/actresses/amrita-arora.html |archive-date=5 August 2016 |access-date=1 August 2016 |publisher=iloveindia.com}}</ref> امریتا ارورا د بالیووډ اداکارې او کوربه ملایکا ارورا خور ده. == شخصي ژوند او زده کړې == امريتا اروړا د 1978 کال د جنورۍ مياشتې په 31 مه نېټه په [[مهاراشټرا|مهاراشټر ايالت]] په [[تانی|تاني]] سيمه کې زېږېدلې ده.کله چې امريتا اروړا ۶ کلنه وه، نو د هغې د مور او پلار يو له بله طلاق واخيست چې له هغې وروسته امريتا له خپلې مور او خور ملائيکه اروړا سره چيمبور ته ولاړه، د هغې مور جوايس پولي کارپ مليالي کاتوليکه ده او د هغې پلار انيل اروړا د پنجاب د سرحدي ښار فاضلکه اوسېدونکی و، امريتا اروړا پلار د سوداګريز سمندري ځواک غړی و.<ref name="bollywoodhungama2">{{cite web|url=http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/news/type/view/sort/What%27s_New/id/1577943|title=Amrita Arora names her baby boy Rayaan &#124; Bollywood News &#124; Hindi Movies News &#124; Celebrity News - BollywoodHungama.com|author=Bollywood Hungama|publisher=bollywoodhungama.com|access-date=1 August 2016|archive-date=2016-05-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160529125803/http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/news/type/view/sort/What%27s_New/id/1577943/|url-status=live}}</ref> امریتا ارورا خپلې ثانوي زده کړې په چیمبور کې د سوامي ویویک انند ښوونځي څخه کړې. د هغه ترور، ګریس پولی کارپ، د ښوونځي مدیره وه. <ref>{{Cite web |date=16 June 2006 |title=Chembur will always be our home |url=http://www.mid-day.com/metro/2006/jun/139591.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110703135015/http://www.mid-day.com/metro/2006/jun/139591.htm |archive-date=3 July 2011 |access-date=21 February 2011 |publisher=Mid-Day}}</ref> د هغې خور د [[باليووډ|بالیووډ]] اداکاره، VJ او کوربه ملایکا ارورا ده. امریتا ارورا په ۲۰۰۹ کال کې د ساختماني صنعت له یوه سوداګر شکیل لودک سره واده وکړ. د 2009 کال د مارچ په 4، واده د عیسوي رسمونو سره ترسره شو، وروسته د مارچ په 5 نکريزې او د 2009 کال د مارچ په 6 د مسلمانانو رواجونو سره. له دې واده څخه دوی دوه زامن لري چې یو یې اذان نومیږي چې د ۲۰۱۰ کال د فبرورۍ په ۵مه او ریان د ۲۰۱۲ کال د اکتوبر په ۲۰ زیږیدلی دی. <ref name="bollywoodhungama22">{{cite web|url=http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/news/type/view/sort/What%27s_New/id/1577943|title=Amrita Arora names her baby boy Rayaan &#124; Bollywood News &#124; Hindi Movies News &#124; Celebrity News - BollywoodHungama.com|author=Bollywood Hungama|publisher=bollywoodhungama.com|access-date=1 August 2016|archive-date=2016-05-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160529125803/http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/news/type/view/sort/What%27s_New/id/1577943/|url-status=live}}</ref> <ref>[http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-05/news-interviews/28021705_1_celeb-studded-wedding-shakeel-ladak-amrita-arora Amrita & Shakeel's celeb-studded wedding] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130711043215/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-05/news-interviews/28021705_1_celeb-studded-wedding-shakeel-ladak-amrita-arora|date=11 July 2013}} Times of India - 5 June 2009</ref> == اړوند تړنې == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:1981 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي دین]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] cb08x5q6kl13tfp62irh8kf7kymfd22 0 63572 284379 2022-08-14T10:33:31Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د څارويو رنګ د يو څاروي عمومي بڼه ده، چې د هغې له سطحو څخه د رڼا د انعکاس يا خپرېدنې له امله رامنځته کېږي. ځيني څاروي روښانه رنګ لري، په داسې حال کې چې د ځينو نورو د رنګ کتل سخت دي. په ځينو ډولونو لکه پيفول کې نارينه جنس پياوړې بڼې او څرګند رنګونه لري او رنګين کمان ته ورته دي، په داسې حال کې چې ښځينه جنسونه يې خورا لږ څرګند دي. دا چې څارويو ولې رنګونه جوړ کړي دي، په اړه يې بېلابېل لاملونه شته. کموپلاژ “Camouflage” [د سيال د غولولو وسيله] يو څاروي ته دا وړتيا ورکوي، چې له ليد څخه پټ پاتې شي. څاروي د نورو نوعو څارويو ته د پاکونکو په توګه خدمتونو غوندې اعلان کولو، د خپلو نوعو يا ډولونو د نورو غړو پر وړاندې د خپل جنسي دريځ د څرګندولو په موخه او په پېښې کولو کې د نورو ډولونو د خبرورکولو له رنګ څخه د ګټې اخېستلو لپاره له رنګونو څخه کار اخلي. څاروي په مستقيم او نامستقيمو لارو چارو سره رنګ توليدوي. سيده يا مستقيم توليد د ليدلو وړ رنګه حجرو د شتون له لارې پېښېږي، چې د رنګ مادې يا پګمنټ په نوم پېژندل کېږي او د خالونو په شان د رنګه موادو ذرې دي. نامستقيم توليد د حجرو د غوره والي له مخې پېښېږي، چې د کروماتوفورونو په نوم يادېږي او لکه د وېښتانو د حجرو په شان رنګ لرونکې حجرې لري. په کروموتوفورونو کې د رنګ د ذرو وېش د هورموني او عصبي ادارې له مخې بدلون کولی شي. د کبانو په اړه په ډاګه شوې ده، چې کروماتوفورونه ښايي د ليدلو وړ رڼا، ماورای بنفش وړانګې، د تودوخې درجې، کيمياوي موادو او داسې نورو غوندې چاپيريالي پارونکي يا محرک پر وړاندې په سيده ډول غبرګون ښکاره کړي. د رنګ بدلون د څارويو له بېلابېلو ډولونو سره په د ليدلو په لږه يا زياته وړتيا کې مرسته کوي او د بېړني حالت ښودنو او کموپلاژ يا د دښمن غولونې د وسيلې په توګه مهم دی. د زياتره پتنګالو او مرغانو په ګډون ځيني څاروي د پوستکو واو بڼو له مخې کوچني جوړښتونه لري، چې دوی ته روښان رنګين کماني رنګونه ورکوي. د سکوېډ [لس پښه ييز سمندري ژوی] او د سمندر د ژورې برخې د ځينو ژويو په ګډون نور څاروي رڼا توليدولی شي، چې ځيني وختونه بېلابېل رنګونه لری. څاروي زياتره وخت د اړينو رنګونو او اغېزو د توليدولو په موخه دا ډول دوه يا زيات ميکانيزمونه يو ځای کاروي. <ref name="Meyer-Rochow 2001">{{cite book|last=Meyer-Rochow|first=VB|title=''Fish chromatophores as sensors of environmental stimuli'' - Book=''Sensory Biology of Jawed Fishes''; editors Kapoor BG & Hara TJ; Science Publishers Enfield (NH), USA|date=2001|pages=317–334}}</ref> == تاريخچه == د څارويو د رنګ ښکاره کول د پېړيو لپاره په بيولوژي کې د لېوالتيا او پلټنې موضوع ده. په لرغونې دوره کې ارستو ثبت کړه، چې پنجه پړاو [اته پښې لرونکی سمندري ژوی] له شاځمکې سره د سمون او د ګواښ پر مهال د خپل رنګ د بدلولو وړتيا درلوده. <ref name="Aristotle">Aristotle (c. 350 BC). ''Historia Animalium''. IX, 622a: 2–10. Cited in Borrelli, Luciana; Gherardi, Francesca; Fiorito, Graziano (2006). ''A catalogue of body patterning in Cephalopoda''. Firenze University Press. {{ISBN|978-88-8453-377-7}}. [http://www.fupress.com/scheda.asp?IDV=487 Abstract]</ref> رابرت هوک ‘Robert Hook’ د مايکروګرافيا “Micrographia” (۱۶۶۵ز) په نوم خپل کتاب کې د طاوس د بڼو حيرانونکي رنګونه (جوړښتی، نه رنګه) بيان کړل. <ref name="Hooke">[[Robert Hooke|Hooke, Robert]] (1665) ''[[Micrographia]]''. Ch. 36 ('Observ. XXXVI. ''Of Peacoks, Ducks, and Other Feathers of Changeable Colours''.'). J. Martyn and J. Allestry, London. [http://ebooks.adelaide.edu.au/h/hooke/robert/micrographia/index.html Full text] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160807065342/https://ebooks.adelaide.edu.au/h/hooke/robert/micrographia/index.html|date=7 August 2016}}.</ref><blockquote>د ستايلو وړ دې مرغۍ د بڼو برخې د مايکروسکوپ له لارې د ټولو بڼکو يا وزرونو له پرانېستلو څخه پرته هم ښکاري؛ لکه څرنګه چې څرګنده ده، چې په لکۍ کې د هرې بڼکې ډډ يا لويه بڼکه د اړخيزو څانګو ګڼې برخې لېږدوي، ... نو د همدې له امله د دې تارونو هر يو يې په مايکروسکوب کې د پراخه اوږد جسم په توګه ښکاره کېږي، چې د روښانه منعکس کېدونکو برخو له يوې ډلې څخه جوړ شوی دی. ... د دوی پورتني اړخونه ماته داسې ښکاري چې د نريو هوارو جسمونو له يوې ډلې څخه جوړ شوي وي، چې مخ پر وړاندې نور هم نری کېږي او يو له بل سره خورا نږدې غځېږي او د همدې له امله لکه د د ملغلرې د مور “mother of Pearl” د سيپۍ يا صدفونو غوندې يوازې يوه فعاله رڼا نه، مګر تر څنګ يې په يو تر ټولو نادر ډول لږ رنګ هم منعکس کوي؛ او دوی د بېلابېلو ځايونو د معنا له مخې رڼا ته په پام سره اوس يو رنګ او بيا بل رنګ او دواړه په خورا تېزۍ سره منعکس کوي. اوس دا چې دا رنګونه په يوازې ډول په زړه پورې دي او د رڼا له ماتېدنو څخه په سمدستي ډول راپورته کېږي، نو د همدې له مخې مې وموندل چې اوبه دا رنګه برخې لندوي او د دوی رنګونه له منځه وړي، چې دا بهير د انعکاس او ماتېدنې له بدلون څخه پرمخ تلونکی ښکاري. ــ رابرت هوک</blockquote>د چارلس داروين د ۱۸۵۹ زکال د طبيعي ټاکنې د نظريې له مخې د رنګ په شان بڼې بېلابېلو څارويو ته د يوې توليدي ګټې د برابرولو په واسطه رامنځته شوي دي. د بېلګې په ډول: د نوعو هغه وګړي چې د ورته نوعو خلاف يو څه غوره کموپلاژ لري، ښايي په منځني ډول لږ څه زيات نسل پرېږدي. ډاروين د “Origin of Species” تر سرليک لاندې خپل کتاب کې ليکي: <ref name="Darwin">[[Charles Darwin|Darwin, Charles]] (1859). ''[[On the Origin of Species]]'', Ch. 4. John Murray, London. Reprinted 1985, Penguin Classics, Harmondsworth.</ref><blockquote>کله چې موږ پاڼه خوړونکي حشرات شنه او د نباتاتو د پوستکي مشبوع کونکي خال خال خړ، “alpine ptarmigan” په ژمي کې سپين، د هيتر په نوم نبات سور وزمه مرغه او د سکارو غوندې ځمکې تور وزمه مرغه وينو، نو بايد باور وکړو چې دا تت رنګونه له ګواښ څخه د دوی په ساتنه کې د يادو نباتاتو او حشرو د خدمت رنګونو له ډلې څخه دي. ګروس مرغه که چېرې د خپل ژوند په يو څه دوره کې له منځه لاړ نه شي، نو بې شمېره به زيات شي؛ د دوی په اړه روښانه ده، چې له ښکاري مرغانو څخه زيات ځورېږي او بازان د سترګو د نظر په واسطه له دومره لرې څخه خپل ښکار پر لور ځي، چې د لويې وچې په ځينو برخو کې خلکو ته خبر ورکول شوی دی، چې سپينې کوترې ځکه ونه ساتي، چې د له منځه تللو پر وړاندې خورا حساسې دي. په دې دليل زه د شک لپاره هيڅ دليل نه وينم، چې طبيعي ټاکنه به شايي د ګروس هر ډول ته د مناسب رنګ په ورکولو او د ياد رنګ په ساتلو کې هغه مهال خورا ګټوره وي، چې يو ځل په رښتيني او ثابت ډول تر لاسه شوی وي. ــ چارلس ډاروين<ref name="Darwin" /></blockquote>د هنري وړالټر بېټس “Henry Walter Bates” د ۱۸۶۳ ز کال “The Naturalist on the River of Amazons” نومي کتاب د امازون کاسو [د سيند کاسه] کې د خزندو او په ځانګړي ډول پتنګانو په اړه خپله پراخه څېړنې تشرېح کوي. نوموړي وموندل چې په څرګند ډول ورته پتنګانو زياتره وخت د بې زیانه نوعو په درلودلو سره په بېلابېلو کورنيو پورې تړاو درلود، چې د ښکاري يا داړونکي څاروي له لورې تر بريد لاندې د راتللو موکې د کمولو په موخه د زهرجنو يا تريخ خوند لرونکو نوعو پېښې کوي، چې د پېښې کولو دا بهير اوسمهال د نوموړي په وياړ د بېټس “Batesian” پېښې يا تقليد نومول کېږي. <ref name="bates">[[Henry Walter Bates|Bates, Henry Walter]] (1863). ''[[The Naturalist on the River Amazons]]''. John Murray, London.</ref> د ايډوارد بګنال پولټن “Edward Bagnall Poulton” د ۱۸۹۰ ز کال پياوړی دارويني کتاب (د څارويو رنګونه، د هغوی معنا او کارونه، په ځانګړي ډول هغه چې د خزندو برخه کې پام کې نيول کېږي) د څاريو د رنګ درې اړخونو په اړه بحث وکړ، چې نن ورځ په پراخه کچه منل شوي دي، مګر هغه وخت مخالفتي يا په ټوليز ډول نوي وو. دې کتاب د ډاروين د جنسيتي ټاکنې نظريه په کلکه ومنله او استدلال يې وکړ، چې د نارينه او ښځينه مرغانو تر منځ څرګند توپيرونه چې د ارګوس سارايي چرګ غوندې د ښځينه جنسونو له مخې ټاکل شوي وو، په ګوته کوي چې روښانه نارينه بڼکه په هغو نوعو کې موندل شوې وه، چې «د ورځې له خوا ګرځي يا مينه څرګندوي». ياد کتاب په فريکوينسي پورې د تړلې ټاکنې مفهوم د هغه وخت په پام کې نيولو سره وړاندې کړ، چې د خوراک وړ پېښې کونکي څاروي په کې د هغو بې خوند موډلونو په پرتله لږ روښانه وي، چې دوی يې د رنګونو او نمونو پېښې کوي. پولټن په خپل کتاب کې د خبرتيا رنګ څرګندولو لپاره د اپوسيماټيزم اصطلاح هم رامنځته کړه، چې نوموړي د تي لرونکو څارويو، مچيو او غومبسو، ګونګټانو او پتنګانو په ګډون د ژويو په پراخه کچه توپيري ډلو کې څرګنده کړې ده. <ref name="Mallet">{{cite web |last=Mallet |first=James |author-link=James Mallet |title=E.B. Poulton (1890) |url=http://www.ucl.ac.uk/taxome/jim/Mim/poulton90.html |access-date=23 November 2012 |publisher=University College London}}</ref><ref>{{cite journal|title=Frequency dependent selection: homage to E. B. Poulton|last1=Allen|first1=J. A.|last2=Clarke|first2=B. C.|journal=Biological Journal of the Linnean Society|date=September 1984|volume=23|issue=1|pages=15–18|doi=10.1111/j.1095-8312.1984.tb00802.x}}</ref><ref name="poulton">[[Edward Bagnall Poulton|Poulton, Edward Bagnall]] (1890). ''[[The Colours of Animals|The Colours of Animals, their meaning and use, especially considered in the case of insects]]''. Kegan Paul, Trench, Trübner. London. pp. 331–334</ref> د فرانک ايورس بيډارډ د ۱۸۹۲ ز کال کتاب (د څارويو رنګ Animal Coloration) د طبيعي ټاکنې شتون ومنه، مګر په خورا نيوکه ييز ډول يې د کمولاژ، پېښې کولو او جنسي ټاکني برخو کې د هغې کارول وڅېړه. ياد کتاب په بشپړ ډول د پولټن تر نيوکې لاندې راغلی دی. <ref>[[Frank Evers Beddard|Beddard, Frank Evers]] (1892). ''[[Animal Coloration (book)|Animal Coloration, An Account of the Principal Facts and Theories Relating to the Colours and Markings of Animals]]''. Swan Sonnenschein, London.</ref><ref>{{cite web |last=Yost |first=Robinson M. |title=Poulton: Colours |url=http://faculty.kirkwood.edu/ryost/poulton.htm |access-date=5 February 2013 |publisher=Kirkwood Community College}}</ref><ref>{{cite journal|title=Book Review: Animal Coloration: an Account of the Principal Facts and Theories relating to the Colours and Markings of Animals|last=Poulton|first=Edward Bagnall|author-link=Edward Bagnall Poulton|journal=Nature|date=6 October 1892|volume=46|pages=533–537|doi=10.1038/046533a0|issue=1197|bibcode=1892Natur..46..533P|s2cid=3983153|url=https://zenodo.org/record/1429347}}</ref> == سرچينې == 18db8k2cvj0a56j4e823mun96vam4xp 0 63573 284380 2022-08-14T10:33:57Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/4739793|امریتا پرکاش]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[زمرہ:صفحات مع کثیر میڈیا]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|name]] {{Infobox person|name=امرتا پرکاش|image=Amrita Prakash.jpg|caption=امرتا پرکاش|birth_date={{Birth date and age|1987|05|12}}|birth_place=[[جی پور]], [[بھارت]]|occupation=[[اداکاره]]}} '''امرتا پرکاش''' یوه [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره]] ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amrita Prakash |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amrita_Prakash&redirect=no&oldid=598142327}}</ref>چې د 1987 کال د مۍ مياشتې په 12 مه نېټه په جی پور کې زېږېدلې ده. == اړونده تړنې == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == حوالې == {{لړسرچينې}}{{نابشپړ}} [[وېشنيزه:1991 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:1987 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] femwhdcermvilza7b6rwukp9lywxhy6 284381 284380 2022-08-14T10:34:17Z شاه زمان پټان 26102 سیش wikitext text/x-wiki   {{Infobox person|name=امرتا پرکاش|image=Amrita Prakash.jpg|caption=امرتا پرکاش|birth_date={{Birth date and age|1987|05|12}}|birth_place=[[جی پور]], [[بھارت]]|occupation=[[اداکاره]]}} '''امرتا پرکاش''' یوه [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره]] ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amrita Prakash |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amrita_Prakash&redirect=no&oldid=598142327}}</ref>چې د 1987 کال د مۍ مياشتې په 12 مه نېټه په جی پور کې زېږېدلې ده. == اړونده تړنې == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == حوالې == {{لړسرچينې}}{{نابشپړ}} [[وېشنيزه:1991 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:1987 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] f3d2chvi27halmi1ft3siycaj0puo8f 0 63574 284382 2022-08-14T10:36:33Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki '''د مریخ اقلیم''' له پېړیو راهیسې د علمي څېړنو موضوع ده، تر یوه حده یې دلیل دا دی چې دا یوازنۍ ځمکنۍ سیاره ده چې سطحه یې په مستقیم ډول له ځمکې څخه د تلسکوپ په مرسته لیدل کېدای شي. که څه هم مریخ سیاره د ځمکې په پرتله کوچنۍ ده، حجم یې د ځمکې ۱۱ سلنه دی او د ځمکې په پرتله له لمر څخه ۵۰ سلنه لرې ده، خو له دې سره سره یې هم له ځمکې سره اقلیم ډېر شباهتونه لري چې د قطبي کنګلونو شتون، موسمي بدلونونه او د هوا لیدل کېدونکې نښې یې د بېلګې په توګه یادولی شو. دغو مواردو د سیاره پوهانو او اقلیم پوهانو دوامدارو څېړنو ته زمینه برابره کړې ده. له دې سره سره د مریخ اقلیم له ځمکې سره ورته‌والي لري چې د کنګلونو دوره‌يي زمانې یې د بېلګې په توګه یادولی شو او ځينې مهم توپیرونه لري چې بېلګه یې په مریخ کې ډېره ټيټه ساکنه تودوخه ده. د مریخ اتوموسفیر شاوخوا ۱۱ کیلومتره (۳۶۰۰۰ فوټه) لوړ دی چې د ځمکې په پرتله ۶۰ سلنه ډېر دی. اقلیم له دې پوښتنې سره کلک تړاو لري چې ایا په دې سیاره کې ژوندي موجودات شته یا یو وخت په کې وو که نه. ناسا ادارې ځینې اټکلونه وکړل چې ویې ښوده په یوه نږدې قطبي سیمه کې تصعید ډېر شوی، له دې امله په رسنیو کې دا ګومانونه را پیدا شول چې ګواکي مریخ د نړیوالې تودوخې له موازي دورې څخه تېرېږي او دغه ګومان په خبرونو کې ډېره لېوالتیا جلب کړه. که څه هم دا ګومان سم نه دی، خو په وروستیو لسیزو کې د مریخ د تودوخې کچه واقعاً کمه شوې ده او قطبي کنلګونه یې د ودې په حال کې دي.<ref>{{cite web |author=Francis Reddy |date=September 23, 2005 |title=MGS sees changing face of Mars |url=http://www.astronomy.com/asy/default.aspx?c=a&id=3503 |access-date=September 6, 2007 |publisher=Astronomy Magazine}}</ref> مریخ سیاره له اوولسمې پیړۍ راهیسې د ځمکنیو وسایلو په مرسته څېړل شوې ده، خو کله چې د ۱۹۶۰مې لسیزې په منځنیو کلونو کې د مریخ سپړنه یا اکتشاف پیل شو، له نږدې څخه یې د کتنې امکان هم پیدا شو. مریخ ته نږدې پروازونو او مدار ګرځېدونکو فضايي بېړیو له پاسه راټول کړي معلومات وړاندې کړي دي، خو پر سطحه کېناستونکو وسایلو یې بیا اتومسفیري شرایط په مستقیم ډول اندازه کړي دي. دا مهال د ځمکې د مدار پرمختللي وسایل په څه ناڅه لویه کچه کې د دغې سیارې د هوا د اړوندو پدیدو په اړه مهم مشاهدات کوي. مریخ ته د پرواز لومړنی ماموریت «مارینر ۴» و چې فضايي بېړۍ یې په ۱۹۶۵ کال کې مریخ ته ورسېده. په دغه چټک دوه ورځني پرواز کې (چې د ۱۹۶۵ کال د جولای ۱۴مه او ۱۵مه نېټه وه) د څېړنې وسایل ډېر ساده وو او د مریخي اقلیم په اړه له پوهې سره یې چندان مرسته ونه کړه. د مارینر نورو ماموریتونو (مارینر ۶ او ۷) د مریخ سیارې د اقلیم په اړه په ابتدايي معلوماتو کې ځینې تشې ډکې کړې. پر ډېټا ولاړې اقلیمي څېړنې په ۱۹۷۵ کال کې د وایکېنګ پروګرام د کېناستونکو وسایلو په مرسته پیل شوې او د «مارس ریکانسنس» په څېر څېړونکو وسایلو یې څېړلو ته دوام ورکړ.<ref>{{cite web |author=NASA |title=Mars General Circulation Modeling |url=http://www-mgcm.arc.nasa.gov/MGCM.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070220100252/http://www-mgcm.arc.nasa.gov/MGCM.html |archive-date=February 20, 2007 |access-date=February 22, 2007 |publisher=NASA |df=mdy}}</ref> == هوا == د مریخ د تودوخې درجه او دوران په هر مریخي کال کې توپیر لري (هره هغه سیاره چې اتومسفیر او محوري انحراف لري، د تودوخې درجه او دوران یې متفاوت وي). مریخ سمندرونه نه لري، سمندرونه په ځمکه کې د ډېرو کلنیو بدلونونو سرچینه ده. د مریخ د مداري کمرې هغه ډېټا چې د ۱۹۹۹ کال له مارچ میاشتې څخه پیل ده او ۲.۵ مریخي کلونه یې تر پوښښ لاندې دي، څرګندوي چې د مریخ هوا د ځمکې په پرتله ډېره تکرارېدونکې او بالاخره د اټکل وړ ده. که د یوه کال په مشخص وخت کې کومه پېښه وشي، موجوده ډېټا څرګندوي چې بل کال یې کابو په هماغه ځای کې د تکرار احتمال موجود دی. <ref>{{cite web |title=Weather at the Mars Exploration Rover and Beagle 2 Landing Sites |url=https://www.msss.com/mars_images/moc/mer_weather/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070814065231/http://www.msss.com/mars_images/moc/mer_weather/ |archive-date=August 14, 2007 |access-date=April 20, 2021 |publisher=[[Malin Space Science Systems]]}}</ref> د ۲۰۰۸ کال د سپټمبر میاشتې په ۲۹مه نېټه چې کله «فونیکس» څېړونکې وسیله د مریخ په «هایمډال» ساحه کې کېناسته، د خپلې ناستې ځای ته نږدې یې پر سر ۴.۵ کیلومتره (۲.۸ مایله» پاس له ورېځو څخه را ورېدونکې واوره تشخیص کړه. دغه واوره د مریخ سطحې ته تر رسېدو وړاندې تبخیر شوه یا پر بړاس بدله شوه چې دې پدیدې ته «ویرګا» ویل کېږي. [ویرګا هغه ورښت ته ورته پدیده ده چې له ټيټو ورېځو څخه راوځي خو سطحې ته نه رسېږي].<ref>{{cite web |date=September 29, 2008 |title=NASA Mars Lander Sees Falling Snow, Soil Data Suggest Liquid Past |url=http://www.nasa.gov/mission_pages/phoenix/news/phoenix-20080929.html |access-date=October 3, 2008}}</ref> == ورېځې == د مریخ د دوړو توپان ښايي اتوموسفیر ته کوچني ذرات پورته کړي چې شاوخوا یې ورېځې جوړېږي. دغه ورېځې ښايي له سیارې څخه سل کیلومتره (۶۲ مایله) لوړې جوړې شي. د «مارینر ۴» په مرسته له مریخ څخه په رالېږل شویو لومړنیو عکسونو کې د مریخ په ښکتني اتوموسفیر کې ورېځې لیدل کېږي. دا ورېځې ډېرې کمزورې او نازکې دي او یوازې د شپې له‌خوا د اسمان د تیارې په مقابل کې د لمر د وړانګو د لګېدو په حال کې لیدل کېږي. دا ورېځې هغو ځمکنیو مزوسفیري ورېځو ته ورته دي چې د شپنیو ورېځو په نامه هم پېژندل کېږي او په شاوخوا ۸۰ کیلومترۍ (۵۰ مایله) کې زموږ د سیارې پر سر رامنځته کېږي.<ref>{{cite web |date=August 28, 2006 |title=Mars Clouds Higher Than Any On Earth |url=http://www.space.com/scienceastronomy/060828_mars_clouds.html |work=Space.com}}</ref> == غرونه == مریخي توپانونه او بادونه په مریخ کې د لویو غرونو د لړیو تر اغېز لاندې دي. د اولمپوس په څېر انفرادي غرونه چې په ریکارډ کچه لوړ دي (۲۶ کیلومتره یا ۸۵۰۰۰ فوټه) پر محلي هوا اغېز لرلای شي، خو پر هوا د لویې کچې اغېزې په تارسیس سیمه کې د اورغورځوونکو غرونو د لویې مجموعې د شتون له امله دي. <ref>{{cite web |author=[[Mars General Circulation Model]]ing Group |title=The Martian mountain ranges... |url=http://www-mgcm.arc.nasa.gov/mgcm/HTML/WEATHER/mountains.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070707084816/http://www-mgcm.arc.nasa.gov/mgcm/HTML/WEATHER/mountains.html |archive-date=July 7, 2007 |access-date=September 8, 2007 |publisher=[[NASA]] |df=mdy-all}}</ref> د بې سارې هوا یوه تکراري پدیده چې غرونه په کې شامل دي، یوه ګرده بوړبوکۍ ډوله ورېځ ده چې د ارسیا غرونو پر سر رامنځته کېږي. دا ورېځ د ارسیا غرونو پر سر له ۱۵ تر ۳۰ کیلومترۍ (۴۹۰۰۰ تر ۹۸۰۰۰ فوټه) پورې د اورغورځوونکو غرونو پر سر لوړه درېدلی شي. ورېځې د ټول مریخي کال په جریان کې د ارسیا غرونو په شاوخوا کې موجودې وي او د اوړي په پای کې د ډېرېدو وروستۍ کچې ته رسېږي.<ref>{{cite web |title=PIA04294: Repeated Clouds over Arsia Mons |url=http://photojournal.jpl.nasa.gov/catalog/PIA04294 |access-date=September 8, 2007 |publisher=[[NASA]]}}</ref><ref name="icarus">{{cite journal|journal=[[Icarus (journal)|Icarus]]|title=Interannual variability of water ice clouds over major martian volcanoes observed by MOC|date=2006|author=Benson|volume=184|pages=365–371|doi=10.1016/j.icarus.2006.03.014|last2=James|first2=P|last3=Cantor|first3=B|last4=Remigio|first4=R|bibcode=2006Icar..184..365B|display-authors=1|issue=2}}</ref> د غرونو شاوخوا ورېځې موسمي بدلونونه څرګندوي. په «اولمپوس» غرونو او «​​اسکریوس» غرونو کې ورېځې د شمالي نیم‌کرې په پسرلي او اوړي کې څرګندېږي چې د پسرلي په وروستیو کې نږدې ۹۰۰۰۰۰ کیلومتره مربع او ۱۰۰۰۰۰۰ کیلومتره مربع ته رسېږي. د «البا پیټرا» او «پاوونیس» غرونو شاوخوا ورېځې د اوړي په وروستیو کې کوچنۍ کېږي. په ژمي کې ډېرې لږ ورېځې لیدل شوې دي. د مریخ د عمومي دوران د ماډل اټکلونه له دغو مشاهداتو سره مطابقت لري.<ref name="icarus" /> == موسمونه == د مریخ محوري انحراف ۲۵.۲ درجې دی. معنا یې دا ده چې مریخ هم د ځمکې په څېر موسمونه لري. له مدار څخه د مریخ وتل ۰.۱ دي چې دا شمېره د ځمکې د ۰.۰۲ په پرتله ډېره زیاته ده. له مدار څخه ډېره وتنه د دې لامل کېږي چې د لمر پر شاوخوا د سیارې له څرخېدو سره په مریخ کې د لمر وړانګې هم بدلې شي. (د مریخ یو کال ۶۸۷ ورځې دی چې د ځمکې کابو دوه کاله کېږي). د ځمکې په څېر په مریخ کې هم د سیارې انحراف پر موسمونو غالب دی، خو له مرکز څخه د ډېرې وتنې له امله ‎په سوېلي نیم‌کره کې ژمي اوږده او ساړه دي، په داسې حال کې چې په شمال کې نسبتاً لنډ او ګرم دي. داسې انګېرل کېږي چې کنګل هغه وخت راټول شوی و چې د مریخ مداري انحراف له اوسني حالت سره توپیر درلود. (هغه محور چې سیاره پرې راڅرخي، ډېر «تزلزل» لري، یعنې دا چې زاویه یې د وخت په اوږدو کې بدلېږي.) څو میلیون کاله مخکې د مریخ محوري انحراف د اوسنۍ ۲۵ درجې پر ځای ۴۵ درجې و. د مریخ انحراف ډېر توپیر لري، ځکه دوې کوچنۍ سپوږمۍ ګانې یې د ځمکې د سپوږمۍ په څېر ټیکاو یا ثبات نه‌شي ورکولای.<ref>Madeleine, J. et al. 2007. Mars: A proposed climatic scenario for northern mid-latitude glaciation. Lunar Planet. Sci. 38. Abstract 1778.</ref><ref>Madeleine, J. et al. 2009. Amazonian northern mid-latitude glaciation on Mars: A proposed climate scenario. Icarus: 203. 300–405.</ref><ref>Mischna, M. et al. 2003. On the orbital forcing of martian water and CO2 cycles: A general circulation model study with simplified volatile schemes. J. Geophys. Res. 108. (E6). 5062.</ref><ref>{{cite journal|last1=Touma|first1=J.|last2=Wisdom|first2=J.|year=1993|title=The Chaotic Obliquity of Mars|journal=Science|volume=259|issue=5099|pages=1294–1297|doi=10.1126/science.259.5099.1294|bibcode=1993Sci...259.1294T|pmid=17732249|s2cid=42933021}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite journal|last1=Laskar|first1=J.|last2=Correia|first2=A.|last3=Gastineau|first3=M.|last4=Joutel|first4=F.|last5=Levrard|first5=B.|last6=Robutel|first6=P.|year=2004|title=Long term evolution and chaotic diffusion of the insolation quantities of Mars|url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00000860/file/Ma_2004.laskar_prep.pdf|journal=Icarus|volume=170|issue=2|pages=343–364|doi=10.1016/j.icarus.2004.04.005|bibcode=2004Icar..170..343L|citeseerx=10.1.1.635.2720|s2cid=33657806}}</ref> == اقلیمي زونونه == ځمکني اقلیمي زونونه په لومړي ځل «ولادیمیر کوپین» د نباتاتو د ګروپونو د وېش پر بنسټ تعریف کړل. د اقلیم طبقه‌بندي د تودوخې، باران او د تودوخې او باران په موسمي وېش کې د توپیرونو پر بنسټ وېشل کېږي. مریخ نه نباتات لري او نه باران، نو هر ډول اقلیمي طبقه‌بندي یې یوازې د تودوخې پر بنسټ کېدای شي؛ د منظومې نور اصلاحات ښايي د دوړو د پراختیا یا تیتوالي، د اوبو د بخار او د واورې ورېدو پر بنسټ وي. د مریخ لپاره لمریز اقلیمي زونونه هم په اسانۍ سره تعریفولی شو.<ref>{{cite web |author=Hargitai Henrik |date=2009 |title=Climate Zones of Mars |url=http://www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc2010/pdf/1199.pdf |access-date=May 18, 2010 |publisher=Lunar and Planetary Institute}}</ref> == اوسني ماموریتونه == د «مارس اډیسي ۲۰۰۱» په نامه رباټیکه فضايي بېړۍ دا مهال د مریخ پر مدار ګرځي او د حرارتي انشتار د سپکټرومټر (TES) په مرسته د نړیوال اتوموسفیر تودوخه اندازه کوي. «مارس ریکانسنس اوربيټر» دا مهال هره ورځ له مدار څخه د هوا او اقلیم اړوندې کتنې کوي. د دغو وسایلو په ډله کې یوه وسیله د مریخ د اقلیم صوتي یا غږیزه کمره ده چې اقلیمي مشاهداتو ته ځانګړې شوې ده. د مریخ د علمي لابراتور یا (MSL) په نامه پروژه د ۲۰۱۱ کال په نومبر میاشت کې پيل شوه او مریخ ته یې څېړونکې وسیله واستوله چې د ۲۰۱۲ کال د اګسټ میاشتې په شپږمه نېټه مریخ ته ورسېده. د «ماون»، «د مریخ مداري ماموریت» او «ټي.جي.او» په نامه څېړونکي وسایل دا مهال د مریخ پر مدارونو ګرځي او د اتوموسفیر په اړه یې څېړنې کوي.<ref>{{cite news|url=http://www.cbsnews.com/8301-205_162-57487070/curiosity-rover-touches-down-on-mars/|work=CBS News|title=Curiosity rover touches down on Mars}}</ref> == سرچينې == em8n3o7yqc8d4l01bxdm7o26zy9zy1z 0 63575 284383 2022-08-14T10:38:24Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د مصر کلتور د زرګونو کلونو ثبت شوی تاريخ لري. لرغونی مصر د نړۍ له لومړيو تمدنونو څخه يو و. د يوې زريزې لپاره، مصر په هېښونکي ډول بې ساري، پېچلي او باثباته کلتورونه جوړ کړل، کومو چې د اروپا، افريقا او منځني ختيځ په نورو کلتورونو اغېز وکړ.<ref>{{Cite web |title=Egyptian Identity |url=https://www.ucl.ac.uk/3dpetriemuseum/stories/ancient-life/egyptian-life/egyptian-identity.html |access-date=2021-03-04 |website=www.ucl.ac.uk}}</ref> == ژبې == اوسمهال عربي د مصر رسمي ژبه ده. دا ژبه په اومه پېړۍ کې مصر ته رسېدلې ده او دا د دولت رسمي ژبه ده چې د حکومت او ورځپاڼو له خوا کارول کېږي. په ورته وخت کې، مصري عربي لهجه يا «مصري» هغه ژبه ده چې عام مصريان پرې غږېږي. د عربي له ډېرو بڼو څخه زياتې خبرې په مصري ژبه کېږي او ډېر خلک پرې پوهېږي، ځکه چې په عربي نړۍ کې مصري سينما او مصري رسنۍ زيات اغېز لري. اوسمهال ډېری بهرني زده کړيالان خوښ ګڼي چې د مصري سندرو او فلمونو له لارې دا ژبه زده کړي، مصري لهجه عام ولس يو له هغو لهجو څخه بولي چې په اسانۍ او چټکۍ سره زده کېدای شي، بنسټيز لامل يې د لاسرسي وړ زياتې سرچينې دي (فلمونه، سريالونه، تلويزيوني پروګرامونه، کتابونه او داسې نور)، کومې چې د دې ژبې د زده کولو په برخه کې مرسته کوي. په عربي ژبه د خبرې کونکې نړۍ په زړه کې د مصر حيثيت دا هېواد د کلتور مرکز ګرځولی، د دې هېواد پراخه لهجې نږدې په ټولو ګاونډيو لهجو ستر اغېز شيندلی او د دوی په ورځني ژوند کې ګڼ مصري متلونه لري.{{sfn|Abdl-Hamid Youssef|2003|p=vii}} مصري ژبه، کومه چې د افرو-اسياټيک ژبو په کورنۍ کې یوه جلا څانګه جوړوي، د لومړيو ليکل شويو ژبو څخه يوه وه او په په تاریخي څليو د خوندي پاتې شويو ډبرليکونو او د پاپيروس له پاڼو څخه پېژندل شوې ده. قبطي ژبه د مصري ژبې تر ټولو وروستی پړاو دی، کومه چې په بنسټيز ډول د اوو ډيموټيکو تورو په مرسته په يوناني الفبا حروفو ليکل کېږي، اوس مهال د قبطي ارتودوکس کليسا مذهبي ژبه هم ده. د یوناني ژبې «کويني» لهجه په هلنستي اسکندريه کې مهمه وه، د هغه کلتور په فلسفه کې کارېده او وروسته عربي پوهانو هم مطالعه کړې وه. په لوړه نيل دره، سويلي مصر، د «کوم اومبو» په شا او خوا او «اسوان» په سويل کې، شا او خوا ۳۰۰۰۰۰ تنه په «نيوبيايي» ژبه خبرې کوي؛ عمده يې نوبيان دي، خو کينوزي-ډونګولا هم پکې شته. په« سیوا اواسس» کې، سیوي ژبه هم شته چې شا او خوا ۲۰۰۰۰ تنه ويونکي لري. په نورو لږکيو کې نږدې دوه زره په يوناني ژبه خبرې کونکي شته چې په سکندريه او قاهره کې مېشت دي، تر څنګ يې شا او خوا ۵۰۰۰ په ارمينيايي ژبه خبرې کوونکي هم شامل دي. == ادبيات == ډېرو مصريانو باور درلود کله چې د دوی فرعون مړ شي دوی به اړ وي چې دا فرعون د يو اهرام د داخل په ژورو کې خښ کړي. د لرغوني مصري ادبياتو تاريخ له زېږد مخکې په درېيمه زريزه کې تر زړې پاچايۍ پورې رسېږي. مذهبي ادبيات يې د مذهبي مشرانو او د مړستون له متونونو پېژندل شوي دي. تر ټولو لرغوني موجود مصري ادبيات د اهرام متنونه دي: د واکمنو د مزارونو په شا او خوا کې توږل شوي نکلونه او مذهبي مراسم. د لرغوني مصر په وروستيو بې دينه ادبياتو کې د معرفت متون شامل دي چې د فلسفي لارښوونو ځينې بڼې دي. د بېلګې په ډول د « ''Ptahhotep»'' لارښوونې د يو « Egto» (د دويمې مخزېږديزې زريزې منځ) په واسطه اخلاقي متلونه دي او داسې برېښي چې له يوې خاصې اداري طبقې څخه تر لاسه شوي دي او په نوې پاچايۍ کې يې لمانځنه او درناوی کېدو (د دويمې زريزې تر پايه پورې). په هغه وخت کې چې د اهرام متنونه د تابوت متنونه وګرځېدل (احتمالاً د زړې پاچايۍ له پای ته رسېدو وروسته)، په پايله کې د نوي پاچايۍ پر مهال د مړستون ادبياتو خپل تر ټولو غوره شهکار (اثر) توليد کړ، د مړيو کتاب. منځنۍ پاچايي د مصري ادبياتو زرين پړاو و. ځينې متنونو کې د «نيفرتي» نکل، د «امينيمهات اول» لارښونې، د سينوهه نکل، د ماتې بېړۍ د ماڼو کيسه او د اغېزناک کروندګر کيسه شامل دي. لارښوونې د نوې پاچايۍ يوه تر ټولو مشهوره ادبي بڼه وګرځېده چې په مناسب چلند د نصيحت بڼه يې خپله کړه. د «وينامون» کيسه او د «اني» لارښونې له همدې پړاو ځينې بېلګې دي. د يوناني-رومي پړاو پر مهال (۳۳۲ مخزېږديز -۶۳۹ز)، مصري ادبيات نورو ژبو ته ژباړل شوي وو او یوناني-رومي ادبيات له ځايي هنر سره د ليکلو په يوه نوې طريقه تړل شوي وو. د «روسيټا سټون» له همدې پړاو څخه ده، کومه چې اوسني علم ته د مرموزو مصري ليکنو د پرانيستلو لپاره يوه کلي وګرځېده. د درېيمې مخزېږديزې پېړۍ په اوږدو کې د الکسندريې ښار خپل کتابتون نږدې په نيم ميليون په لاس لیکل شويو کتابونو ډک کړ. د السکندريې د زده کړې مرکز همدا راز د عبري بايبل يوناني ژباړه «سيپټواګينټ» وړاندې کړه. د مسيحي پړاو په اوږدو کې د لومړيو څو پېړيو پر مهال، مصر په «کوپټيک» ژبه کې د ډېر پرهېزګارۍ د ادبياتو يو مرکز و.  مصري عبادتځايونو ګڼ يوناني او «سرياني» ويي وژباړل، کوم چې اوس مهال يواځې په «کوپټيک» کې موجود دي. د اسلامي پړاو پر مهال هم مصر د ادبي هڅو د سترې سرچينې په توګه خپل حيثيت ته دوام ورکړ، اوسمهال په عربي ژبه کې دا حيثيت لري. په ۹۷۰ کې، په قاهره کې د الازهر پوهنتون بنسټ کېښودل شو، کوم چې تر اوسه د سني اسلامي زده کړو تر ټولو مهم مرکز دی. د دولسمې پېړۍ په مصر کې، یهودي تلمودي عالم ميموني خپل تر ټولو مهم اثر وړاندې کړ. په معاصر وخت کې، مصري ناول لیکونکي او شاعران د هغو وروستيو له ډلې و چې د عربي ژبې د ادبياتو نوي طرزونه يې تجربه کړي او هغه بڼې چې دوی جوړې کړې په پراخه کچه نقل شوي دي. د محمد حسين هيکل له خوا ليکل شوی د زينب په نوم لومړی عصري مصري ناول په ۱۹۱۳ز کال کې په مصري عامي ژبه کې خپور شو. مصري ناول ليکونکی نجيب محفوظ  د عربي ژبې لومړی ليکوال دی چې په ادبياتو کې يې د نوبل جايزه ګټلې ده. په منځني ختيځ کې ګڼ مصري کتابونه او فلمونه شته. په نورو مصري ليکوالانو کې نوال السعداوي شامله ده، څوک چې د خپلې ښځمنپالنې د کارونو او فعاليتونو له امله شهرت لري، بله يې اليفه رفعت ده چې هغه هم د مېرمنو او دودونو په اړه ليکل کوي. ويل کېږي چې په عامي ژبه (ځايي اصلي ژبه) شاعري د مصريانو په منځ کې د ادبياتو تر ټولو عام طرز دی چې  بيرام التونسي، احمد فواد نجم (فاجومي)، صلاح جاهين او عبدالرحمن الابنودي يې استازيتوب کوي. == دين == د مصر شا اوخوا ۸۵-۹۵٪ وګړي مسلمانان دي، سنيان پکې اکثريت دي. شا اوخوا ۵-۱۵٪ سلنه وګړي يې کوپټيک مسيحيان دي؛ پاتې درې سلنه يې له نورو مذهبونو او د مسيحيت له نورو بڼو څخه جوړ دي.  سني اسلام مصر ته د خپل مذهب د يوې مهمې برخې په سترګه ګوري، نه يواځې له دې امله چې قرأني ايتونو د دې هېواد يادونه کړې، یبلکې د الازهر پوهنتون له امله هم، کومه چې د نړۍ په کچه يو له لومړيو پوهنتونونو څخه يو دی. دا پوهنتون د ديني زده کړو او کارونو لپاره د يو ښوونځي په توګه جوړ شوی و.<ref>Numbers vary widely. The 1996 census, the last for which public info on religion exists has 5.6% of the population as Christian (down from 8.3% in 1927). However the census may be undercounting Christians. The government Egyptian Demographic and Health Survey (2008) of around 16,500 women aged 15 to 49 showed about 5% of the respondents were Christian. According to [[Al-Ahram|Al-Ahram newspaper]], one of the main government owned national newspapers in Egypt, estimated the percentage between 10% - 15% (2017). QScience Connect in 2013 using 2008 data estimated that 5.1% of Egyptians between the ages of 15 and 59 were Copts. The Pew Foundation estimates 5.1% for Christians in 2010. The CIA Fact Book estimates 10% (2012) while the Washington Report on Middle East Affairs states in 1997, "Estimates of the size of Egypt's Christian population vary from the low government figures of 6 to 7 million to the 12 million reported by some Christian leaders. The actual numbers may be in the 9 to 9.5 million range, out of an Egyptian population of more than 60 million" which yields an estimate of about 10-20% then. Several sources give 10-20%.  The British Foreign Office gives a figure of 9%. The Christian Post in 2004 quotes the U.S. Copt Association as reporting 15% of the population as native Christian.</ref> == سرچينې == m1ycfuvb2dm2p87auhozbionif5d6k3 0 63576 284385 2022-08-14T10:43:24Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki دا جګړه (‎له ۱۱۴۷ ـ ۱۱۵۰ ز کلونو په ترڅ کې پېښ شوه) دویمه لویه صلیبي جګړه وه، چې له اروپا نه پیل شوه. دا جګړه په ۱۱۴۴ ز کال کې د زنګي ځواکونو په وسیله د ادیسه په نامه اړوند سیمې د ړنګېدو په غبرګون کې پیل شوه. دا سیمه د لومړۍ صلیبي جګړې (۱۰۹۶ – ۱۰۹۹ ز کلونو) په لړ کې د بیت المقدس پاچا لومړی بالدین په وسیله په ۱۰۹۸ ز کال کې تأسیس او جوړه شوه. سره له دې چې دا سیمه لومړنی صلیبي ایالت و، چې رامنځته شوی و؛ په همدې توګه لومړنۍ سیمه وه چې سقوط یې وکړ. دویمه صلیبي جګړه د د درېیم پاپ یوجین یا مذهبي مشر په وسیله اعلان شوه او دا هغه لومړنۍ صلیبي جګړه وه، چې د اروپایي پادشاهانو یعنې د فرانسې اووم لویي او د آلمان درېیم کنراد او د یو شمېر نورو اروپايي اشرافو په مرسته یې مشري او رهبري وشوه. د دواړو پادشاهانو اړوند ځواکونو په جلا توګه په ټوله اروپا کې حرکت وکړ. اناتولیا ته د بیزانس له اړوند سیمې تر تېرېدو وروسته دواړه ځواکونه په جلا توګه د سلجوقي ترکانو په وسیله له ماتې سره مخ شول. په دې برخه کې د غرب اصلي مسیحي سرچینې لکه Odo of Deuil او سریاني مسیحي سرچینې داسې ادعا کوي، چې د بیزانس اړوند سیمې سترواک لومړي مانوئل کومنئوس په پټه د صلیبونو د پرمختګ مخه ونیوله، په تېره بیا په آناتولي یعنې هغه ځای کې، چې ویل کېږي، په قصدي توګه یې ترکانو ته په صلیبونو باندې د حملې کولو امر ورکړی دی. په دې توګه صلیبي جګړه کې د بیزانس په وسیله د تخریب او خرابکارۍ دا ادعا د اودو په وسیله رامنځته شوې وه، چې سترواکي یې د یوه خنډ په توګه لیده او سربېره پر دې سترواک مانوئل د دې کار ترسره کولو لپاره هیڅ ډول سیاسي دلیل نه درلود. لوئیس، کنراد او د هغو د پوځونو پاتې برخې بیت المقدس ته ورسېدې او په ۱۱۴۸ ز کال کې په دمشق باندې یوې ناڅاپي حمله کې په ګډون سره برخه واخیسته، چې بیا دا برید د دوی په شاتګ سره پای ته ورسېد. بلاخره په ختیځ کې صلیبي جګړه د صلیبیانو لپاره د ماتې او د مسلمانانو لپاره یوه بریا وه. دې بریا بلاخره د بیت المقدس په سقوط باندې ژور اغېز درلود او د دولسمې پېړۍ په پای کې یې د درېیمې صلیبي جګړې د پیل لامل شوه.{{sfn|Magdalino|1993|pp=|p=52}} دا چې دویمه صلیبي جګړه کې صلیبیان په دې و نه توانېدل ترڅو په مقدسه ځمکه کې خپلو موخو ته ورسېږي؛ خو په نورو ځایونو کې د ډېرو بریالیتوبونو شاهدان و. تر ټولو اړین او مهم یې په ۱۱۴۷ ز کال کې و، چې د ۱۳۰۰۰ صلیبیانو پوځي ځواک ته ورسېدل، چې له فلاندري، فریزي، نورمن، انګلیسي، اسکاتلندي او آلماني ځواکونو څخه ترکیب او جوړ شوی و. په دې پوځ سره صلیبیانو په کیښتۍ سره له انګلیند څخه د بیت المقدس په لور حرکت وکړ، په دې وخت کې پوځونه ودرېدل او له ۷۰۰۰ پرتګالي پوځونو سره یې مرسته وکړه، چې د لیزبون په تصرف کې ول او د موریش یرغلګرو او نیوونکي یې وشړل. == مخینه: د ادیسا سقوط، چمتووالی == === د ادیسا سقوط === له لومړۍ صلیبي جګړې او دغه راز په ۱۱۰۱ ز کال کې له کوچنۍ صلیبي جګړې وروسته په ختیځ کې درې صلیبي دولتونه جوړ شول: د بیت المقدس پادشاهي، د انطاکیه پادشاهي او د ادیسا ولایت و. د طرابلس ولایت څلورمه برخه په ۱۱۰۹ ز کال کې تأسیس شوه. په دې توګه د شاوخوا مسلمانو هېوادونو له لوري د مکررو حملو سره مخ شو، چې د ارتوکیدیانو، دنمارکیانو او سلجوقي ترکانو په وسیله اداره کېدل. دویم بالدوین، د هغه وخت د ادیسا حاکم او ‎ژوسلین کورتني یعنې راتلونکی حاکم سره په ۱۱۰۴ ز کال کې د حران په جګړه کې له ماتې وروسته ونیول شول. بالدوین او ژوسلین دواړه په ۱۱۲۲ ز کال کې د دویم ځل لپاره اسیران شول او که څه هم په ۱۱۲۵ ز کال کې د ادیسا حاکم د اعزاز له جګړې وروسته یو څه اندازه روغ شو. خو ژوسلین د ۱۱۳۱ ز کال په جګړه کې ووژل شو. د هغه ځایناستی دویم ژوسلین د بیزانس له سترواکۍ سره اتحاد کولو ته مجبور شو؛ خو په ۱۱۴۳ ز کال کې هم د بیزانس سترواک دویم جان کومینتوس او هم د بیت المقدس پادشاه د آنژو فولک دواړه مړه شول، همدارنګه ژوسلین د طرابلس له حاکم او د انطاکیه له شهزاده سره هم شخړه کړې وه او ادیسا یې له هر ډول ځواکمنو متحدینو پرته او خالي پرېښود. {{sfn|Riley-Smith|2005|pp=50–53}}{{sfn|Tyerman|2006|pp=185–189}} په همدې وخت کې زنګي په ۱۱۲۸ ز کال کې حلب یا ادیلپ او د موصل اتابک سیمي په خپله واکمنۍ کې شاملې کړې، چې دا په سوریه کې د واک او قدرت اساسي برخه او سوریه دا مهال د موصل او دمشق تر منځ په شخړه کې راګیر وه. زنګي او د بیت المقدس دویم بالدوین دواړو خپله پام دمشق ته واړاوه. بالدوین په ۱۱۲۹ ز کال کې د دمشق له لوی ښار څخه بهر ماتې سره مخ شو، چې هغه مهال د بوریانو اړوند په وسیله اداره کېده، د دمشق ښار وروسته بیا د فولک له پادشاه سره متحد شو، یعنې هغه مهال چې زنګي په ۱۱۳۹ او ۱۱۴۰ ز کلونو کې د دمشق ښار محاصره کړ، چې د دمشق دا اتحاد او یووالی د اسامه بن منقذ په نامه تاریخ لیکوکي په وسیله تشریح او بیان شو.{{sfn|Tyerman|2006|pp=185–189}}<ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5440995n.image.r=Ous%C3%A2ma+ibn+Mounkidh.f203.langEN Ousâma ibn Mounkidh, un émir syrien au premier siècle des croisades, p.182 (in BnF)]</ref> دویم ژوسلین د ۱۱۴۴ ز کال په وروستیو کې له اورتوکېدیانو سره متحد شو او تقریباً له خپلو ټولو ځواکونو سره له ادیسا څخه ووت، ترڅو د حلب په وړاندې د اورتوکېدیانو له پوځونو څخه ملاتړ وکړي. زنګي چې تر دمخکې په ۱۱۴۳ ز کال کې د فولک له مړینې څخه د ګټې اخیستنې په لټه کې و، په بېړه د شمال په لور لاړ، ترڅو هلته ادیسا محاصره کړي، چې تر یوې میاشتې وروسته بیا د ۱۱۴۴ ز کال د دسمبر میاشتې په ۲۴مه نېټه یې هغه فتح او ترلاسه کړ. دویم ژوسلین تر ډېره وخته له توبېسل څخه د دې سیمې په پاتې نورو سیمو او ښارونو باندې واکمني وکړه؛ خو لږ لږ پاتې نورې سیمې هم د مسلمانانو واک ته ورغلې یا دا چې په بېزانسیانو وپلورل شوې. خپله زنګي په ټول اسلام کې د «دین ساتونکي او مدافع» په نامه او مالک المنصور بیا د «ځواکمن یا بریالي پاچاه» په نامه وهڅول شو. په دې توګه هغه د ادیسا یا هم د انطاکیاه شهزاده نشینه سیمې په پاتې نوره برخه د ویرې له امله تعقیب نه کړه. د موصل پېښو هغه دېته اړ کړ، ترڅو بېرته کور ته یې راوګرځي او یوځل بیا یې د دمشق نیولو هوډ وکړ. خو په ۱۱۴۶ ز کال کې د غلام په وسیله ووژل شو او د هغه زوی نورالدین په حلب کې د هغه ځایناستی شو.{{sfn|Runciman|1952|pp=225–244}} === د پاپ لیک او فرانسوي طرحې === د ادیسا د سقوط خبر لومړی په ۱۱۴۵ ز کال کې د مسافرینو یا سیلانیانو په وسیله او بیا د انطاکیه، بیت المقدس او ارمنستان هېوادونو اړوندو سفارتونو په راوړل شو، همدارنګه د هیو جبلا اشقف یا عیسوي ملا بیا دا خبر درېیم ایوجین پاپ یا مذهبي رهبر ته ورساوه، چې د پاپ لیک یا طرحه (Bull Quantum praedecessores) یې د همدې کال د دسمبر میاشتې په لومړۍ نېټه خپره کړه او په دې توګه د دویمې صلیبي جګړې غوښتونکی شو. دغه راز شرقي مسیحي پادشاهۍ چې تمه کېده، ترڅو د صلیبي هېوادونو لپاره د هوساینې او تسکین لامل شي، هیو د دې پادشاهۍ په هکله وویل: دا د پیستر جان لومړنی مستند شوی ذکر دی. یوجین به روم نه کنترولاوه، بلکې د هغه په ځای به یې په ویتربو کې ژوند کاوه؛ خو د دې هرڅه سربېره داسې تمه کېده چې ښایي دویمه صلیبي جګړې د لومړۍ صلیبي جګړې په پرتله ډېره منظمه او متمرکزه وي. پوځي ځواکونه به د اروپا د سترو او ځواکمنو پادشاهانو په وسیله رهبري کېده او د موخې وړ مسیر به یې له مخکې تنطیم طراحي کېده. {{sfn|Tyerman|2006|p=289}}{{sfn|Tyerman|2006|p=298}}{{sfn|Runciman|1952|p=247}}{{sfn|Tyerman|2006|pp=273–275}} نوي صلیبي مشر یا پاپ ته لومړنی ځواب ډېر کمزوری و او په اصل کې کله چې دا رواښانه شوه، چې د فرانسې پادشاه اووم لوئیس به دې سفر کې ګډون وکړي، نو هغه مهال باید بیا خپور شوی وای. همدارنګه اووم لوئیس له پاپ پرته د یو خپلواک سفر ارزونې په حالت کې و، چې په ۱۱۴۵ ز کال په بورژ کې خپلې د کریسمس محکمې ته اعلان کړ. په دې برخه کې دا موضوع د بحث وړ ده، چې آیا لوئیس د خپل ځان لپاره د صلیبي جګړې پلان درلود یا ریښتا هم د هغه وفات شوي ورور داسې نذر کړی و، چې سپېڅلې سیمې ته لاړ شي. دغه راز دا احتمال هم موجود دی، چې لوئیس دا پرېکړه د کوانټم پرېدیسورس Quantum Praedecessores په هکله له اورېدو سره په خپلواکه توګه نیولې ده.{{sfn|Tyerman|2006|pp=275–281}} == سرچينې == 42hvwyinrgva9nb9utyw53ky9e4pzp9 0 63577 284386 2022-08-14T10:53:16Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د سریلانکا په کلتور کې عصري عناصر له دودیز اړخ سره مخلوط او د دې هېواد د سیمه يیز تنوع لپاره پیژندل کیږي. د سریلانکا کلتور له اوږدې مودې راهيسې د «تيراواډا» بودايي دين له ميراث څخه اغېزمن شوی چې له هندوستان څخه هلته رسېدلی او د سریلانکا په سويلي او مرکزي سیمو کې مذهبي میراث په خاصه توګه پياوړی دی. د سويلي هنودستان کلتوري اغیزې په ځانګړي توګه د هیواد شمالي برخو ته رسیږي. د استعماري اشغال تاریخ هم د سریلانکا په هویت یو نښه پریښې چې د سریلانکا له کلتوري اړخونو سره پرتګالي، الماني او برتانوي عناصر یو ځای شوي دي. سربېره پر دې، اندونیزیایی کلتور هم د سریلانکایي کلتور ځیني اړخونه اغیزمن کړي دي. د کلتور په توګه، سریلانکا له دواړو هندوستان او سويل ختیځې اسیا سره کلکې اړي لري. <ref name="Source1">{{cite book|last1=Mendis|first1=V.L.B|title=Foreign Relations of Sri Lanka: Earliest Times to 1965|date=1985|pages=113–16|publisher=Tisara Prakasakayo}}</ref> دا هیواد یو بډای هنري دود لري چې په مختلفو تخلیقي بڼو سره موجود دی، کومې چې موسیقي، نڅا او بصري هنرونه په ځان کې رانغاړي. د سریلانکا کلتور په نړیواله توګه له کریکټ، جلا خوړو، د اصلي ټوليزو درملو تمرین، مذهبي نښې لکه بودایی توغ او صادرات لکه چای، دارچیني او قیمتي ډبرې او همدارنګه یو پیاوړي ګرځندوی صنعت سره تړاو لري. سریلانکا د هند نیمه لويې وچې سره اوږدمهاله اړیکې لري، کوم چې د مخکیني تاریخ په اوږدو کې موندل کیدای شي. د سریلانکا نفوس په غالب ډول سینهالیسي دي، تر څنګ د اندازې وړ سریلانکایي تامیل، سریلانکایي مسلمانان، هندي تامیل، سریلانکایي ملایي او د «بورغیر» لږکي هم موجود دي.<ref>{{cite web |title=Archived copy |url=http://www.statistics.gov.lk/abstract2010/chapters/Chap2/AB2-13.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130108161156/http://www.statistics.gov.lk/abstract2010/chapters/chap2/AB2-13.pdf |archive-date=2013-01-08 |access-date=2013-04-12}}</ref> == تاريخ == د سریلانکا لومړني اوسیدونکي «هوموساپینس» وو، څوک چې له هندي سمندر څخه ۱۲۵۰۰۰ کاله پخوا تیر شوي وو. په عمده توګه د پخوانیو تاریخي صحیفو لکه «مهاوامسا» له مخې، سریلانکا د ۲۰۰۰ کاله څخه زیات مستند تاریخ لري او د لومړیو ډبرینو توکو تاريخ يې ۵۰۰۰۰۰ مخزېږديز پورې ترسېږي. په څو پیړیو کې د پرله پسې بهرنۍ اغیزې له امله د سریلانکا کلتور اوسني حالت ته تغيیر کړ. بیا هم، په ګډه د ځینې نورو لږکيو سره، کوم چې د سریلانکا پېژندګلو جوړوي، پخوانۍ میلې او دودونه تر اوسه په دې ټاپو کې لمانځل کیږي. <ref>{{Cite journal|last=Perera|first=H. Nimal|date=2014|title=Prehistoric Sri Lanka|url=https://www.jstor.org/stable/44809403|journal=Journal of the Royal Asiatic Society of Sri Lanka|volume=59|issue=2|pages=23–41|issn=1391-720X}}</ref><ref>{{cite web |title=The Mahavamsa - Great Chronicle - History of Sri Lanka - Mahawansa |url=http://mahavamsa.org/ |access-date=8 April 2018 |website=mahavamsa.org}}</ref><ref>{{cite web |last1=Garms-Sotelo |first1=Doria |date=3 August 2013 |title=Growing up White in South Asia |url=https://bookonsrilanka.files.wordpress.com/2013/08/growing-up-white-in-south-asia.pdf |access-date=13 January 2022 |location=Seoul, Korea}}</ref> یو ډیر مهم اړخ چې د سریلانکا د تاریخ توپیر کوي، د ښځو په اړه د هغوی اند دی. د زرګونو کلونو څخه په سریلانکا کې، له واکمنۍ نيولې بیا تر لباس اغوستلو پورې ښځينه او نارینه او نارينه ته په مساوي نظر کتل کېږي کیږي. دواړو ښځوو او نارینه په دې ځمکه د واکمنۍ بخت درلود (کوم چې حتی تر نن ورځې پورې ثابت دی). د نړۍ لومړۍ ښځینه وزیره، سیریماو بندرایکي، له سریلانکا څخه وه. سره له دې چې د نن ورځ لباس خورا لوېدیځ ډوله شوی او ساده لباس د هرچا لپاره معمول ګرځیدلی، لرغوني رسامي او نقاشي لکه د سیګیریا هنر، اسورومونیا مینه وال ښیي چې څنګه د استعمار تر مخه سریلانکايانو جامې اغوستې، کوم چې د نارینه او ښځو لپاره د جامو د اندازې او حالت ښکارندويي کوي. == بصري هنرونه == === معماري === د سریلانکا معماري د معمارۍ د بڼو او ډولونو یو بډای ډول څرګندوي. بودیزم د سریلانکا پر معمارۍ یوه مهمه اغیزه درلوده، چې د دریمې پیړۍ څخه دا دې ټاپو ته معرفي شوی و. په هندوستان، چین او وروسته په اروپا کې رامنځته شوي تخنیکونه او سټایلونه چې د استعمار له لارې لیږدول شوي وو، د سریلانکا په معمارۍ کې هم لويه ونډه درلودلې ده.<ref>{{cite web |date=2008-12-21 |title=LANKALIBRARY FORUM • View topic - Home and family in ancient and medieval Sri Lanka |url=http://www.lankalibrary.com/phpBB/viewtopic.php?t=4545&sid=4cbad2333da654cc007f3bdab0b17947 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120221224018/http://www.lankalibrary.com/phpBB/viewtopic.php?t=4545&sid=4cbad2333da654cc007f3bdab0b17947 |archive-date=21 February 2012 |access-date=2012-06-29 |publisher=Lankalibrary.com}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=u2G63IrFXpgC|title=The Oxford History of the British Empire: Volume V: Historiography|first=Robin|last=Winks|date=21 October 1999|publisher=OUP Oxford|access-date=8 April 2018|via=Google Books|isbn=9780191542411}}</ref> === هنر او لاسي صنايع === د سریلانکا هنر او لاسي صنایع د دې ټاپو د اوږد او دوامداره بودایي کلتور څخه الهام اخلي، کوم چې په پایله کې بې شمیره سیمه ييز او محلي دودونه جذب او خپل کړي دي. په ډیری بېلکو کې سریلانکايي هنر د مذهبي عقیدو څخه راغلی او په مختلفو شکلونو لکه نقاشۍ، مجسمه جوړونې او معمارۍ سره ښودل کیږي. د سریلانکا د هنر یو له خورا د پام وړ اړخونو څخه د غارونو او معبدونو نقاشي ده، لکه په سیګیریا کې موندل شوي فریسکوز، او مذهبي نقاشي په ډمبولا کې په معبدونو کې موندل شوي او په کنډي کې د غاښونو معبد. د هنر نور مشهور ډولونه هم له داخلي او هم له بهرني میشتیدونکو له خوا اغیزمن شوي دي. د بېلګې په ډول، د لرګیو دودیز لاسي صنایع او د خټو لوښي د غرنیو سیمو په شاوخوا کې موندل کیږي، په داسې حال کې چې له پرتګال څخه اغېزمن شوی د ټوکرکار او له اندوزيا څخه اغېزمن شوي «بټیک» هم د پام وړ دي. == د تر سره کولو هنرونه == === نڅا === د کلاسیکي، ولسي او د نڅا ډرامو لکه «کانډیان» نڅا په ګډون سریلانکا د نڅا د بېلا بېلو ډولونو کور دی. سریلانکا د نڅا درې عمده ځایي سبکونه لري. نومونه یې اوډاراټا (کنډي کې)، پهاتراټا (جنوبي سیمو کې) او سباراګامو دي، کوم چې د سباراګاموا ايالیت د کیګالي او راتناپورا په ولسوالیو کې لیدل کیږي. === موسيقي === بوديزم او پرتګالي نېواک د سریلانکا په موسیقۍ دوه سترې اغېزې پرېښي. بودیزم سریلانکا ته د اشوکا سترواک د بچيو د تبلیغ څخه سریلانکا ته راغلی. په داسې حال کې چې پرتګاليان په پنځلسمه پیړۍ کې راغلي چې له ځان سره یې د کانټیګا سندرې، یوکولیل او ګیټارونه راوړل او ورسره افریقایی مريان، چا چې د دې ټاپو د مسیقۍ ریښې نورې هم متنوعې کړې. دا مريان به یې «کافرینها» بلل کېدل او د هغوی د نڅا موسیقۍ ته به یې «بایلا» ویل. د سریلانکا په دودیزه موسیقۍ کې د مصنوعي خوب راوستونکي «کنډیانو» ډولونه شامل دي – ډول وهل په سریلانکا کې د بودا او هندو معبدونو کې د موسیقۍ ډیره برخه وه او ده. د سریلانکا ډيری لوېديځې برخې، لويديځه نڅا او موسیقي تعقيبوي. === سينما === د «کډاونو پورونډوا» (ماته ژمنه) په نوم فلم چې د «چترا کالا موویټون» د «ایس. ایم. نیاګم» له خوا تولید شوی و، په ۱۹۴۷ز کال کې یې د سریلانکایي سینما د راتګ خبر ورکړ. «رانموتو دووا» (د خزانې جزیره، ۱۹۶۲) د سینما له تور او سپین څخه رنګین ته بدلون راوست. په وروستیو کلونو کې، د سریلانکا سینما د کورني احساساتي او رومانوي ډرامه، ټولنیز بدلونونو او د «ال ټی ټی اي» او پوځ تر منځ د جګړو د کلونو په څیر موضوعات نندارې ته وړاندې کړل. د هغوی سینمایي انداز بالیووډ ته ورته دی. په ۱۹۷۹ز کال کې، د ټولو وختونو په پرتله د فلمونو ګډون لوړ شو، خو له هغه وخت راهیسې په تریجي ډول کمښت ليدل کېږي. بې شکه، «لسټر جیمز پیریس» د سریلانکا د سینما د تاریخ تر ټولو تاثیر اچونکی او انقلابی فلم جوړونکی دی، چې د ریکاوا(د تقدیر کرښه، ۱۹۵۶)، ګامپیرالیا (بدلیدونکی کلی، ۱۹۶۴)، نیدانهایا(خزانه، ۱۹۷۰) او ګالو هداواتا (یخ زړه، ۱۹۶۸) په ګډون يې زیات شمیر فلمونو لارښودنه کړې، کومو چې نړیوال شهرت تر لاسه کړی. په ښاري سیمو کې زیاتې سینماوې شته. == د ژوند سريقه == === خواړه === د سریلانکا خواړه په عمده توګه د سويلي هندوستان، اندونیزیا او هالنډ له خوا اغیزمن شوي. وریژې یوه اساسي برخه ده او معمولا هره ورځ مصرف کیږي او په هر ځانګړي فرصت کې موندل کیدای شي، په داسې حال کې چې مساله لرونکي غوړ خواړ د غرمې او ډوډۍ لپاره د خوښې خواړه دي. یو ډیر مشهور الکولي مشروبات «ټاډي» او «اریک» دي چې دواړه د خرما د ونې د نباتي زوښې څخه جوړ شوي دي. وریژي او غوړ خواړه د سریلانکایي خوړو یوې لړۍ سره اړيکه لري. سریلانکایان ملخان یا خیز وهونکي خزندګان (اپا، اپام) هم خوري، کوم چې د سریلانکا په هر ځای کې موندل کیدای شي.په ډېر وروستي وخت کې، کولمبو ته د لويديځ شويو تاميل اشپزانو راستنېدل زيات شوي دي، نوي مشهور «جاناکان ګنانانندن» په دوی کې شامل دي، چا چې خپل لومړني کلونه د سويلي لندن میشیلین سټار رستورانتونو کې په روزنه تیر کړی. دې راتګ د سریلانکا او تامل خوړو نوې بڼې ته وده ورکړه چې دودیزې مسالې له اروپایی چټکو چمتو کېدونکو خوړو سره يوځای کوي، لکه رممیدان چې معنا یې ګرم چپس دي، کوم چې په ځوان نسل کې خورا مشهور ثابت شوی. <ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=7KZkAAAAMAAJ|title=Orang Melayu Sri Lanka Dan Bahasanya|first=B. D. K.|last=Saldin|date=8 April 1996|publisher=Sridevi Printers Publication|access-date=8 April 2018|via=Google Books|isbn=9789559419020}}</ref> == سرچينې == qkerdgpj0l2q6cozhiex6x5dz23hr0e 0 63578 284387 2022-08-14T10:55:10Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki مصري عبادتځايونه خدايانو ته د رسمي عبادت کولو او په لرغوني مصر او تر مصري واکمنۍ لاندې مذهبونو کې د فرعونانو په ياد کې جوړ شوي وو. عبادتځايونو ته د خدايانو يا پاچايانو د کورونو په سترګه کتل کېدل، چاته چې دوی خپل ځانونه وقف کړي وو. په دې عبادتځايونو کې مصريانو ګڼ عبادتونه تر سره کړي دي، د مصري دين مرکزي کارونه دا دي: خدايانو ته ډالۍ وړاندې کول، د مېلو له لارې د دوی افسانوي تعامل بيا فعالول او د ګډوډۍ د ځواکونو مخه نيول. خدای ته د دې عبادتونو تر سره کول اړين بلل کېدل، څو هغه د «مات» ساتنې ته دوم ورکړي، کوم چې د کايناتو اسماني نظم دی. خدای ته کور جوړول او پالل د فرعون مسئوليتونه وو، چا چې په همدې بنسټ د عبادتځای د جوړولو او پاللو لپاره غېر معمولي سرچينې وقف کړې وې. اړتيا ته په کتنې سره، فرعونانو خپلې ډېرې مذهبي دندې د مذهبي مشرانو ډلې ته لېږدولې، خو ډېر عام خلک په مراسمو کې له نېغ په نېغه ګډون څخه ايستل شوي وو او د يو عبادتځای ډېر سپېڅلي ځای ته د هغوی ننوتل منع و. په هرحال، د ټولو مصري طبقو لپاره عبادتځای يو مهم مذهبي ځای و، څوک به چې هلته د لمانځه، ډاليو وړاندې کولو او له هغه خدای څخه د غيبي لارښوونو د تر لاسه کولو لپاره ورتلل چې هلته به مېشت و. تر ټولو مهم عبادتځای يې لمانځن ځای و، کوم به چې عموماً د عبادت لپاره يو انځور درلود چې د دې عبادتځای د خدای مجسمه به وه. د وخت په تېرېدو سره له لمانځن ځای څخه دباندې خونې سترې او زیاتې پراخه شوې، په همدې بنسټ له تاريخ مخکې پړاو په وروستيو کې (د څلورمې زريزې مخزېږديزې وروستي وختونه) د مصر کوچني زيارتونه په نوې پاچايۍ (۱۵۵۰-۱۰۱۰مخزېږديز شا او خوا کې) او له هغې وروسته وختونو کې په سترو ډبرينو ماڼيو بدل شول. دا ماڼۍ د لرغوني مصر د معمارۍ د هنر تر ټولو سترې او پايدلې بېلګې دي، په داسې حال کې چې د دې ماڼيو عناصر د مذهبي نښو نښانو د پېچلو طريقو سره سم برابر شوي او ښايسته شوي دي. د دې ماڼيو ځانګړی جوړښت د يو لړ بندو تالارونو، پرانيستو دربارونو او برجونو څخه جوړ دي، کوم چې له هغې لارې سره برابر جوړ شوي چې د مذهبي مراسمو (جشن يا مذهبي مراسمو) د ډله ييز تګ لپاره کارېدل. د عبادتځای په مقابل کې يو بهرنی ديوال و، له کوم څخه چې شا او خوا يو لړ فرعي ودانۍ چاپېرې وې. يو ستر عبادتځای د پام وړ برخه ځمکه درلوده او زرګونه عام خلک ګومارل شوي و چې د عبادتځای اړتياوې پوره کړي. په همدې بنسټ عبادتځايونه مهم اقتصادي ځايونه او تر څنګ يې مذهبي مرکزونه وو. هغو پادريانو چې دا ځواکمنې ادارې يې اداره کولې د پام وړ اغېز درلود، سره له دې چې دوی د پاچا لپاره په څرګند ډول تابع وو، بيا هم شونې وه چې دوی د پاچا واکمنۍ ته سختې ننګونې پيدا کړې وای. سره له دې چې دې ملت سقوط وکړ او په ۳۰ مخزېږديز کې يې د رومي سترواکۍ په وړاندې خپلواکي له لاسه ورکړه، بيا هم په مصر کې د عبادتځای ودانۍ دوام پيدا کړ. د مسیحيت په راتګ سره، دوديز مصري دين له زيات تعقيب سره مخ شو او له څلورمې څخه تر شپږمې پېړۍ پورې د عبادتځای لمانځنه مړه شوه. هغه ودانۍ چې دوی تر شا پرېښې وې د پېړيو لپاره له ويجاړۍ او بې غورۍ سره مخ شوې. د نولسمې پېړۍ په پيل کې، په اروپا کې د لرغوني مصر په اړه د لېوالتيا يوه څپه خپره شوه، د مصر پېژندنې اصول يې منځ ته راوړل او زيات شمېر ليدونکي يې د دې مدنيت پاتې شونو ته راکش کړل. اوسمهال لسګونه عبادتځايونه پاتې دي او ځينې يې د نړۍ په کچه د سيلانيانو د لېوالتيا مهم ځايونه ګرځېدلي، کوم چې له اوسني مصري اقتصاد سره د پام وړ مرسته کوي. مصر پېژندونکي د پاتې معبدونو او د ويجاړو شويو معبدونو پاتې شونو مطالعې ته د لرغوني مصري ټولنې په اړوند د معلوماتو د ارزښتمنې سرچينې په توګه دوام ورکوي. == فعاليتونه == === مذهبي === د لرغونو مصري عبادتځايونو معنا د خدايانو د اوسېدو لپاره په ځمکه کې ځايونه وو. په حقيقت کې، هغه اصطلاح چې مصريانو د عبادتځايونو د ودانيو لپاره کاروله «حوت نير» وه، معنا يې د «د خدای ودانۍ (يا انګړ) و». په  عبادتځای کې الاهي شتون الاهي او انساني پولې يو له بل سره نښلولې او انسانانو سره يې مرسته وکړه چې د زهد له لارې له خدای سره خبرې وکړي. باور دا و چې دې عبادتونو د خدای ساتنه کوله او له هغه سره يې مرسته کوله چې په طبيعيت کې خپلې مناسبې دندې ته دوام ورکړي. په همدې بنسټ دا په مصري عقيده کې د «ماټ» د پالنې، د طبيعیت د بېلګه ييز ترتيب او انساني ټولنې مهمه برخه وه. د «ماټ» پالنه د مصري دين پوره موخه وه او همدا د عبادتځای موخه هم وه.<ref>{{harvnb|Assmann|2001|p=4}}</ref>{{sfn|Shafer|1997|pp=1–2}}{{sfn|Dunand|Zivie-Coche|2004|pp=89–91}}{{sfn|Snape|1996|p=9}}{{sfn|Spencer|1984|pp=22, 43}} له دې امله چې فرعون ته خپله خدايي ځواک ورکړل شوی و، فرعون د يو سپېڅلي پاچا په توګه د خدايانو لپاره د مصر استازی او له «مات» څخه د هغوی تر ټولو مهم مرستندوی بلل کېدو. په همدې اساس، له نظري اړخه دا د هغه دنده وه چې د عبادتځای مراسم تر سره کړي. په داسې حال کې چې معلومه نه وه هغه څو ځلې په مراسمو کې ګډون کولو، په ټول مصر کې د عبادتځايونو شتون د هغه لپاره ناشوني ګرځولي و چې په ټولو حالاتو کې ګډون وکړي او ډېر ځله دا دندې راهبانو ته لېږدول کېدې. له دې  سره سره فرعون په خپل ټول قلمرو کې د عبادتځايونو د پالنې، تامین او پراختيا دنده درلوده.{{sfn|Wilkinson|2000|pp=8, 86}}{{sfn|Shafer|1997|p=3}} که څه هم فرعون خپل واکونه سپارل، خو د عبادتځای د مراسمو تر سره کول بیا هم يو رسمي مسئوليت و، کوم چې د لوړې درجې راهبانو پورې محدود و. په ډېرو مراسمو کې د عام ولس ګډون منع شوی و. د دې پر ځای په مصر کې ډېرې مذهبي چارې له دولتي عبادتځايونو جلا، په خصوصي او اجتماعي مزارونو کې تر سره کېدې. د انسان او اله د پولو تر منځ د لومړۍ اړيکې په توګه، عامو مصريانو عبادتځايونو ته زيات درناوی درلود.{{sfn|Dunand|Zivie-Coche|2004|pp=103, 111–112}} هر عبادتځای يو اصلي خدای درلود، او ډېر نور يې نورو خدايانو ته وقف شوي وو. هر خدای داسې معبد نه درلود چې د هغه لپاره وقف شوی وي. ډيری شيطانان او په کور کې ساتل کېدونکي خدايان په بنسټيز ډول په جادويي يا خصوصي مذهبي فعاليت کې ښکېل وو، په داسې حال کې چې د عبادتځای په مراسمو کې يې ډېر کم يا بیخي حضور نه درلود. داسې خدايان هم و چې په کايناتو کې يې مهمې ونډې درلودې، خو د نامعلومو لاملونو پر بنسټ، دوی ته بيا هم د خپلو عبادتځايونو درلودلو له لارې درناوی نه و ورکړل شوی. د هغو خدايانو په منځ کې چې خپل ځانګړي معبدونه يې درلودل، د ډېريو يې د مصر په ځانګړو سیمو کې عبادت کېدو، په داسې حال کې چې ډېری خدايان چې په سيمه ييزه کچه يې اړيکې پیاوړې وې، په ټول ولس کې مهم و. ان هغه خدايان چې عبادت يې په ټول هېواد کې خپور و، له هغو ښارونو سره يې پياوړې اړیکې درلودې، چېرته به چې د هغوی مرکزي عبادتځای موجود و. د مصري تخليق په افسانو کې، لمړی عبادتځای د يو خدای لپاره د پناه ځای په توګه پيل شو – د کوم خدای چې د ښار سره سم مختلف و – کوم چې د ځمکې په هغه تپه ودرېد، له کومه ځايه چې د تخليق عمل پيل شو. له همدې کبله په مصر کې هر عبادتځای، له همدې اصلي عبادتځای او خپله د تخليق له ځای سره برابر کړای شوی و. د خدای د لومړي کور او د ښار د بنسټيز افسانوي مقام په توګه، عبادتځای ته د همدې سیمې د مرکز په سترګه کتل کېدل، له کومه ځايه چې د ښار سرپرست خدای په همدې ښار حکومت کړی و.{{sfn|Assmann|2001|pp=19–25}}{{sfn|Reymond|1969|pp=323–327}}{{sfn|Teeter|2001|p=340}}{{sfn|Wilkinson|2000|p=82}}{{sfn|Meeks|Favard-Meeks|1996|pp=126–128}} == سرچينې == 8anz9e9tqw4teana0xugo3xkerpsdvn 0 63579 284388 2022-08-14T10:59:13Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki مصر پېژندنه (له مصر او يونان څخه - λογία, -logia؛ په عربۍ کې علم المصريات)د لرغوني مصري تاريخ، ژبې، ادب، دين، مهندسۍ او هنر مطالعه ده چې له پنځمې مخزېږديزې زريزې څخه په څلورمه زېږديزه پېړۍ کې د دې هېواد پر اصلي دينونو د عمل کولو پای ته رسېدو پورې موده کې تر مطالعې لاندې نيول کېږي. په دې برخه کې کار کوونکی «مصر پېژندونکی» بلل کېږي. په اروپا کې، په ځانګړي ډول د دې لويې وچې په اړه، مصر پېژندنه په بنسټيز ډول د لغوي تخصص يوه څانګه بلل کېږي، په داسې حال کې چې په شمالي امريکا کې دا علم د لرغونپېژندنې يوه څانګه بلل کېږي. == تاريخ == === لومړي موندونکي (مکتشفين/لټونکي) === لومړي موندونکي خپله لرغوني مصريان وو. د خپل يو خوب پر بنسټ چې هغه ليدلی و، تحتمس څلورم د ابو الهول مجسمه ورغوله او هغه خوب يې وليد چې د دې بيا رغونې ته يې الهام ورکړ چې په مشهور فولادي لوحه کېندل شوی و. له دوه پېړيو کم وخت وروسته، د رمسيس دويم څلورم زوی شهزاده خعمواس د اهرامونو په ګډون، د تاريخي ودانيو، مزارونو او عبادتځايونو د موندلو او بيا رغولو له امله شهرت وموند او له دې وروسته د لومړي مصر پېژندونکي په توګه تعريف شوی دی.<ref>[http://www.egyptology.com/niankhkhnum_khnumhotep/index.html © Greg Reeder] retrieved GMT23:48.3.9.2010</ref> === يوناني-رومي پړاو === د مصر د ځينو لومړيو تاريخي پېښو روايت، هيروډوتس، ترابو، ډيوډورس سيکولس او د مصري پادري مانيتو تر ډېره بريده ورکو شويو اثارو، له زېږد مخکې درېیمه پړې کۍ د بطليموس اول او بطليموس دويم پر مهال کړی دی. بطليموسيانو د لرغونو مصريانو په اثارو کې ډېره لېوالتيا درلوده او د اهرامونو په ګډون ډيری مصري يادګارونه د دوی له خوا بيا رغول شوي وو. بطليموسيانو ډېر عبادتځايونه په مصري سبک جوړ کړل. روميانو هم په مصر کې د بيا رغونې کارونو ته دوام ورکړ. === منځنۍ پېړۍ === د منځنيو پېړيو په اوږدو کې د سپېڅلي ځای زيارت ته تلونکو مسافرو به، کله کله د مصر د ځايونو د ليدلو لپاره هلته ورتلل. د دوی په منزلونو کې به قاهره او د هغې شا اوخوا سيمې شاملې وې، چېرته چې باور کېدو سپېڅلې کورنۍ تښتېدلې ده، همدا راز د سترو اهرامونو ليدنه يې کوله، د کومو په اړه چې فکر کېدو چې د يوسف د غلو دانو زېرمه ځايونه دي، کوم چې عبراني پېشوا د پرېمانۍ د کلونو په اوږدو کې د غلو دانو د زېرمه کولو لپاره جوړ کړي وو. د دوی يو شمېر روايتونه (Itineraria) پاتې شوي دي او د دوی د خپلو وختونو د شرايطو په اړه داخلي معلومات وړاندې کوي.<ref>{{cite book|first=Nicole|last=Chareyron|title=Pilgrims to Jerusalem in the Middle Ages|publisher=Columbia University Press|location=New York City|date=2005|isbn=0231132301|pages=127–97}}</ref> په ديارلسمه پېړۍ کې د قاهرې د الازهر پوهنتون يو استاد عبداللطيف البغدادي، د لرغونو مصري يادګارونو په اړه تفصيلي معلومات ليکلي دي. په ورته توګه، د پنځلسمې پېړۍ مصري تاريخ پوه المقريزي د مصري لرغونتيا په اړه تفصيلي روايات ليکلي دي.<ref>{{cite book|first=Okasha|last=El Daly|title=Egyptology: The Missing Millennium: Ancient Egypt in Medieval Arabic Writings|publisher=[[UCL Institute of Archaeology Publications]]|location=London, England|date=2005|isbn=1-84472-063-2|pages=127–97}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jCirYN52kNsC&q=al-Maqrizi+wrote+detailed+descriptions+on+ancient+Egyptian+monuments&pg=PR12|title=Description of Egypt: Notes and Views in Egypt and Nubia, Made During the Years 1825, 26, 27, and 28 : Chiefly Consisting of a Series of Descriptions and Delineations of the Monuments, Scenery, &c. of Those Countries ...|date=2000|publisher=[[American University in Cairo Press]]|location=Cairo, Egypt|isbn=978-9774245251|language=en}}</ref> == اروپايي موندونکي == د لرغوني مصر اروپايي کشف او د سفرونو ليکنې په ديارلسمه پېړۍ کې پېل شوې، د يواځې کله ناکله بدلونونو سره، کوم چې علمي تګلاره بلل کېدای شي، د پام وړ دا څېړنې د « Claude Sicard, Benoît de Maillet, Frederic Louis Norden » او « Richard Pococke» له خوا تر سره شوي دي. د اولسمې پېړۍ په لومړيو کې، «جان ګريويز» اهرامونه اندازه کړل، په روم کې يې د «ډوميشين» ماتې شوې «ستنې» ارزونه وکړه، بيا يې په لندن کې د «لارډ ارنډيل» د مجموعې په لور مخه کړه. نوموړي په ۱۶۴۶ز کال کې انځوريزه اهرام پېژندنه خپره کړه.<ref>{{cite encyclopedia|first=Edward|last=Chaney|author-link=Edward Chaney|chapter=Roma Britannica and the Cultural Memory of Egypt: Lord Arundel and the Obelisk of Domitian|encyclopedia=Roma Britannica: Art Patronage and Cultural Exchange in Eighteenth-Century Rome|editor1-first=David|editor1-last=Marshall|editor2-first=Karin|editor2-last=Wolfe|editor3-first=Susan|editor3-last=Russell|publisher=British School at Rome|date=2011|isbn=978-0904152555|pages=147–70}}</ref> غالباً يسوعي پادري ساينسپوه «ايتناسيسس کرچر» لومړی هغه څوک و، چا چې د مصري «هيروګليفس» صوتي اهميت ته شاره کړې ده، چا چې قبطي د لومړيو مصريانو د پاتې شوني په توګه څرګنده کړې ده، له همدې امله هغه د مصر پېژندنی بنسټګر بلل کېږي.<ref name="Woods">{{cite book|first=Thomas|last=Woods|title=How the Catholic Church Built Western Civilization|publisher=Regenery|location=Washington DC|date=2005|isbn=0-89526-038-7|url-access=registration|url=https://archive.org/details/howcatholicchurc0000wood}}</ref> === نوې مصرپېژندنه === د مصرپېژندنی نوی تاريخ د اتلسمې پېړۍ په وروستيو کې د ناپيلیون بوناپارټ له خوا پر مصر د بريد کولو سره پيلېږي. «روزيټا» ډبره په ۱۷۹۹ز کال کې موندل شوې وه. د لرغوني مصر د ډېرو اړخونو مطالعه په ۱۸۰۰ز کال کې د « Mémoires sur l'Égypte» په خپرېدو او ۱۸۰۹ او ۱۸۲۹ز کلونو تر منځ موده کې د ډېر زیات جامع تفصيل لرونکي « de l'Egypte» په خپرېدو سره له علمي اړخه زياته شوه. په دې کې د مصر بوټي، ژوي او تاريخ ثبت شوي دي – او په دې ډول يې په لومړي ځل اروپايانو ته د لرغوني مصر ګڼ ماخذي مواد چمتو کړي دي. برتانويانو له فرانسې څخه مصر ونیو او په ۱۸۰۱ز کال کې يې د «روزيتا» ډبره تر لاسه کړه، د کومې یوناني رسم الخط چې په ۱۸۰۳ز کال کې ژباړل شوی و. په ۱۸۲۲ز کال کې، اړوند مصري هيروګليفس د « Jean-François Champollion» له خوا وژباړل شول او په دې ډول د نوې مصرپېژندنې پيل وشو. د مصري لیکنو د پوهې په زياتېدو سره، د لرغوني مصر مطالعه د ډېرې علمي ستونزې سره د مخ پر وړاندې تګ وړتيا درلوده. «چيمپولين، تاماس ینګ» او «ايپوليټو روزيليني» له هغو لومړيو مصرپېژندونکو له ډلې وو چې زياته ستاينه يې کېږي. المانی «کارل ريچارډ ليپسيس» د مصر په څېړنو کې لومړی برخه اخستونکی و – چې د ګڼو سيمو نقشه ېې جوړه کړې، کيندلي يې دي او ثبت کړي يې دي.<ref name="Saylor">{{cite web |title=Egyptology |url=http://www.saylor.org/site/wp-content/uploads/2011/07/ARTH201-Egyptology-FINAL.pdf |access-date=6 March 2012 |publisher=Saylor.org}}</ref> انګرېز مصرپوه «فلنډرز پيټری» (۱۸۵۳-۱۹۴۲) د سيمې د ساتنې، ثبت او کيندنې لپاره د لرغونپوهنې لارې چارې مهيا کړې. د لوړو زده کړو درلودونکو ډېرو سفر کوونکو په شوقي ډول مصر ته سفرونه وکړل چې په هغوی کې د «هيريټ مارټينو» او «فلورنس نايټينګل» په څېر مېرمنې هم شاملې وې. دوی دواړو د خپلو سفرونو روايتونه تر شا پرېښي دي، په کومو کې چې له وروستۍ اروپايي مصرپوهنې سره معلومه بلدتيا روښانه شوې ده. په ۱۹۲۲ز کال کې د «هاورډ کارټر» له خوا د اتلسمې واکمنې کورنۍ د پاچا «توت انخماهو» د قبر په موندلو سره د مصري لرغونو اثارو زياته پوهه او دې ډګر ته په پراخه کچه ستاينه وبښله.<ref>{{cite book|first=Edward|last=Chaney|author-link=Edward Chaney|chapter=Egypt in England and America: The Cultural Memorials of Religion, Royalty and Revolution|title=Sites of Exchange: European Crossroads and Faultlines|url=https://archive.org/details/sitesexchangeeur00asca|url-access=limited|editor1-first=Maurizio|editor1-last=Ascari|editor2-first=Adriana|editor2-last=Corrado|publisher=Rodopi, Amsterdam and New York|location=Amsterdam, Netherlands|date=2006|pages=[https://archive.org/details/sitesexchangeeur00asca/page/n39 39]–74|isbn=9789042020153}}</ref> په نوي پړاو کې، د لرغونو اثارو لپاره د دولت وزارت د مصرپېژندونکو لپاره د دوی د کارونو په موخه د کيندنو جوازونه په واک کې لري. دا ډګر اوس کولای شي د جيوفزيکي طريقو او نويو معقولو لارو چارو څخه کار واخلي.<ref>[http://www.sca-egypt.org/eng/main.htm The Ministry of State for Antiquities] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927213419/http://www.sca-egypt.org/eng/main.htm|date=2011-09-27}} retrieved 18:55GMT 3.10.11</ref> د ۲۰۰۰ز کال د جون په مياشت کې، تر اوبو لاندې د لرغون پېژندنې اروپايي مؤسسه (IEASM) چې مشري يې «فرانک ګوډيو» کوله، د مصر د لرغونپېژندنې له وزارت سره په همغږۍ، د اوسنۍ «ابو قير» په خليج کې لرغونی ډوب شوی ښار «تونيس هيراکليون» وموند. د يو ستر پاچا او ملکې مجسمې د مصر په ستر ميوزيم کې د نندارې لپاره اېښودل شوي دي. نور موندل شوي اثار په «بابليوتيکا الګزينډرينا» او د السکندريې په ملي ميوزيم کې اېښودل شوي دي. دا کېندنې د ګڼو خپرونو له لارې مستندې کړای شوي دي.<ref>{{Cite web |title=Publications |url=https://ocma.web.ox.ac.uk/publications-1}}</ref><ref>Goddio, Franck, Masson-Berghoff, Aurélia (éd.), "Sunken Cities, Egypt’s Lost World ", London, Thames & Hudson, 2016, London. {{ISBN|978-0-500-29237-2}} / Catalogue of the exhibition at the British Museum</ref><ref>http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/1375708.stm/ BBC News</ref> د ۲۰۱۷ز کال د مارچ په مياشت کې، د مصري-الماني لرغونپېژندونکو ډلې يوه اته متره اوږده ۳۰۰۰ زره کلنه لرغونې مجسمه پیدا کړه، په کومه کې چې يو سر او يوه نيمه تنه موجود وو، د کوم په اړه چې باور دا دی چې د فرعون رمسيس دويم انځور وړاندې کوي. د مصري لرغونو اثارو د وزير خالد العناني په وينا، د دې مسجمې په اړه ډېر باور دا دی چې دا د پاچا «پسامتيک» اول ده. کېندونکو د دې ځای د کېندنې پر مهال د فرغون «سيټي دويم» د چونې له ډبرې څخه جوړې شوې مجسمې اته سانتي متره اوږه برخه هم وموندله.<ref>{{Cite web |date=2017-03-10 |title=Massive Statue of Ancient Egyptian Pharaoh Found in City Slum |url=https://www.nationalgeographic.com/news/2017/03/egypt-pharaoh-ramses-statue-discovered-cairo/ |access-date=2021-01-14 |website=National Geographic News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |author=Thomas Page |title=Colossal 3,000-year-old statue unearthed from Cairo pit |url=https://www.cnn.com/travel/article/ramses-ii-ozymandias-statue-cairo/index.html |access-date=2021-01-14 |website=CNN |language=en}}</ref><ref>{{Cite news|last=Youssef|first=Nour|date=2017-03-17|title=So Many Pharaohs: A Possible Case of Mistaken Identity in Cairo (Published 2017)|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2017/03/17/world/middleeast/egypt-cairo-pharaoh-statue-ramses-psamtik.html|access-date=2021-01-14|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite news|last=Aboulenein|first=Ahmed|date=2017-03-09|title=Colossus probably depicting Ramses II found in Egypt|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-egypt-archaeology-idUSKBN16G2A2|access-date=2021-01-14}}</ref><ref>{{Cite web |last=Katz |first=Brigit |title=Huge Statue of Egyptian Pharaoh Discovered in Cairo |url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/huge-statue-egyptian-pharaoh-discovered-cairo-180962497/ |access-date=2021-01-14 |website=Smithsonian Magazine |language=en}}</ref> د ۲۰۱۷ز کال د اګست په مياشت کې، د لرغونو اثارو د وزارت لرغون پېژندونکو په «بئر الشغالة» کې د خاورې د خښتو پنځه قبرونو د موندلو اعلان وکړ چې تاريخ يې نږدې ۲۰۰۰ کلونو ته رسېږي. څېړونکو همدا راز په سرو زرو پوښل شوي زاړه نقابونه، ګڼې سترې صراحۍ او يو کودړی چې خراب شوی نه و او لرغوني مصري ليکل پرې شوي و،  وموندل.<ref>{{Cite web |last=Jarus |first=Owen |date=24 August 2017 |title=Photos: 2,000-Year-Old Tombs Found in Egyptian Oasis |url=https://www.livescience.com/60221-2000-year-old-egyptian-tombs-photos.html |access-date=2021-02-24 |website=livescience.com |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2017-08-27 |title=2,000-year-old Roman tombs uncovered in Egypt |url=https://www.deccanherald.com/2000-year-old-roman-tombs-uncovered-in-egypt-606660.html |access-date=2021-02-24 |website=Deccan Herald |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2017-08-27 |title=2,000-year-old Roman tombs, artifacts and inscribed pottery discovered in Egypt |url=https://www.dnaindia.com/world/report-2000-year-old-roman-tombs-artifacts-and-inscribed-pottery-discovered-in-egypt-2541057 |access-date=2021-02-24 |website=DNA India |language=en}}</ref> د ۲۰۱۷ز کال د نومبر په مياشت کې (۲۰۰۰ز کال د اکتوبر په ۲۵)، تر اوبو لاندې لرغونو اثارو لپاره د اروپايي مؤسسې سره په همغږۍ مصري ماموريت اعلان وکړ چې دوی د اسکندريې په ابوقير ابنا کې، د ۲۰۰۰ کاله پخوا غرقو شويو درې بېړيو پاتې شونې موندلي چې تاريخ يې رومي پړاو ته رسېږي.<ref>{{Cite web |date=2017-11-21 |title=Sunken vessels dating back to Roman era discovered in Alexandria |url=https://www.egyptindependent.com/sunken-vessels-dating-back-roman-era-discovered-alexandria/ |access-date=2020-12-28 |website=Egypt Independent |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news|title=2,000-year-old Roman shipwrecks discovered near coast of Alexandria, Egypt|url=https://www.haaretz.com/archaeology/roman-shipwrecks-discovered-near-coast-of-alexandria-egypt-1.5467698|access-date=2020-12-28|newspaper=Haaretz|language=en}}</ref> ډوب شوي سامان کې له کريسټال څخه جوړ يو شاهي سر هم موجود و چې شونې ده د رومي پوځ قوماندان «انتونيو» و، د سترواک «اوکټويس اګسټس» د واکمنۍ د دورې د سرو زرو درې سکې، د لرګي سترې تختې او خټو لوښي هم پکې شامل وو.<ref>{{Cite web |title=Archeologists find Roman shipwrecks off Egypt's north coast |url=https://phys.org/news/2017-11-archeologists-roman-shipwrecks-egypt-north.html |access-date=2020-12-28 |website=phys.org |language=en}}</ref> == سرچينې == 1oupbmq2oqakevg10tp1w035d8566wd 0 63580 284389 2022-08-14T11:01:55Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki په منځنيو پېړيو کې ښځو يو شمېر بېلابېلو ټولنېزو ونډو کې بوخت شوې. ښځو د مېرمن، مور، بزګرې، کسب ګرې او راهبې دندې او همدارنګه يې د ساتونکې يا د واکمنې ملکې په څېر د مشرۍ ځينې مهمې ونډې درلودې. د ښځې مفهوم د منځنيو پېړيو په يو شمېر لارو کې بدل شو او د دوی د دورې پر مهال بېلابېلو قوو د ښځو ونډې اغېزمنې کړې. {{sfn|Allen|2006a|p=6}} == د منځنۍ دورې لومړنۍ پېړۍ (۴۷۶ – ۱۰۰۰ ز کال) == د عيسوي روحاني ژوند په رامنځته کېدلو سره د کليسا دننه نورې ونډې هم د ښځو لپاره د لاسرسي وړ شوې. له ۵ پېړۍ څخه راوروسته عيسوي ذاهدانو د يو څه زياتې فعالې مذهبي ونډې د لوبولو په موخه ښځو لپاره د واده او ماشوم پالنې پر وړاندې يو بديل وړاندې کړ. ساتونکې په خپل حق کې مهمې څېرې کېدلی شوې، چې زیاتره وختونه يې د سړو او ښځو دواړو صومعو يا خانقاګانو باندې واکمني کوله او د پام وړ ځمکې او واک يې درلوده. د وايټبای هېلدا “Hilda of Whitby” (۶۱۴ – ۶۸۰ز) په څېر شخصيتونه په ملي او ان نړيواله کچه اغېزناکې شوې. نخ کاري په دې وخت کې په دوديز ډول د ښځو له يو شمېر کسبونو څخه و، چې په لومړيو کې د نخ او څرخۍ په کارونې سره تر سره کېده؛ د نخ څرخ د منځنۍ لوړو پېړيو په پای کې وړاندې شو. <ref name="KnappWeb">[http://sandradodd.com/sca/womenandwork Pat Knapp and Monika von Zell, Women and Work in the Middle Ages].</ref> د منځنيو پېړيو د ډېرې مودې لپاره تر هغې چې د hops په نوم ګلانو څخه اوبو کې د نشايستې د يوې سرچينې د مشبوع کولو په واسطه د الکولي څښاکو توليد په پراخه کچه د ښځو له لورې تر سره شو؛ دا د کار هغه بڼه وه، چې په کور کې هم تر سره کېدلی شوه. د دې تر څنګ له واده کړيو ښځو څخه په عمومي ډول د خپلو خاوندانو په چارو يا دندو کې د مرستې کولو تمه کېده. دا ډول ګډونونه د هغه حقيقت له مخې برابر شوي وو، چې ډېری کار د کور دننه يا ورته نږدې تر سره کېده. که څه هم د لوړ منځنيو پېړيو د ښځو ثبت شوې بېلګې شته، چې د خپل خاوند له دندو پرته په يو بل کار يا دنده کې بوختې وې. <ref name="KnappWeb2">[http://sandradodd.com/sca/womenandwork Pat Knapp and Monika von Zell, Women and Work in the Middle Ages].</ref>{{sfn|Schaus|2006|p=44}}{{sfn|Schaus|2006|p=13}} قابله ګي په نارسمي ډول عملي کېدله او په وار وار په وروستيو منځنيو پېړيو کې يو تخصصي دنده شوه. ښځې زياتره وخت د زېږون پر مهال مړې کېدې، که څه هم که چېرې به د ماشون د زېږون له کالونو څخه ژوندۍ پاتې کېدلې، نو د نارينه وو په څېر اوږد ژوند (ان ۷۰ لسيزې) يې کولی شو. د پرمختللې تغذيې له امله د لوړو منځنيو پېړيو پر مهال ښځو لپاره د ژوند اميد لوړ شو. {{sfn|Shahar|2004|p=34}}{{sfn|Classen|2007|p=128}}{{sfn|Schaus|2006|p=561}} == لوړې منځنۍ پېړۍ (۱۰۰۰ – ۱۳۰۰ز کال) == د اکيتن ايلينور “Eleanor of Aquitaine” (۱۱۲۲ – ۱۲۰۴ز) د لوړو منځنيو پېړيو پر مهال د لويديځې اروپا له تر ټولو شتمنو او خورا ځواکمنو ښځو له ډلې څخه وه. نوموړې د وېس “Wace”، بينويټ ډي سېنټي ماوري “Benoit de Sainte Maure” او کريټين ډي ترويس “Chretien de Troyes” په څېر ادبي شخصيتونو ملاتړې وه. نوموړې د ۱۵ کلنۍ په عمر د اکيتن د ديوکې او د پويټيارس مخورې مېرمن يا کونټېس “Countess of Poitiers” په توګه د خپل پلار ځايناستې شوه. د لېندسبرګ هيراد (Herrad of Landsberg)، د بېنجن هېلډيګارد (Hildegard of Bingen) او هيلويس ډي ارجينټيول (Héloïse d'Argenteuil) د دې دورې پر مهال اغېزناکې ساتونکې او ليکوالانې وې. د انټوېرپ هاديوېچ (Hadewijch of Antwerp) شاعره او صوفۍ وه. د بېنجن هېلډيګارد او د ساليرنو ټروټا (Trota of Salerno) دواړه په ۱۲ ز پېړۍ کې طبي ليکوالانې وې. د سيسلي ملکه کونسټېنس (Constance, Queen of Sicily)، د ليون او کاسټايل يوراکا (Urraca of León and Castile)، د ناواري لومړۍ جون (Joan I of Navarre)، د بيت المقدس ملکه ميلېسيندي (Melisende, Queen of Jerusalem) او نورو واکمنو ملکو د سياسي ځواک برخه کې کار وکړ. ښځينه کسبګرې په ځينو ښارونو کې د خپلو نارينه وو په څېر مساوي ډلو کې تنظيم شوې وې. {{sfn|Schaus|2006|p=337}} کليسا کې د ښځو ونډې ته په پام سره درېيم معصوم پاپ “Pope Innocent III” په ۱۲۱۰ز کال کې وليکل: «هیڅ مهمه نه ده چې تر ټولو سپېڅلې پاک لمنې ماري “Virgin Mary” يو څه پورته دريځ لري او د ټولو حواريونو په پرتله دا لا هم هغې ته نه مګر د هغوی په حق کې څرګنده ده، چې څښتن د اسمان پاچا ته کليدګانې وروسپارلې».  <ref>[[Pope Innocent III|Innocent III]], ''Epistle'', 11 December 1210</ref> == وروستۍ منځنۍ پېړۍ (۱۳۰۰ – ۱۵۰۰ ز) == په وروستيو منځنيو پېړيو کې د سينا سېنټ کترين “Saint Catherine of Siena” او د اوېلا سينټ تيريسا “Saint Teresa of Avila” په څېر ښځو د ديني نظرياتو په وده او د کليسا دننه بحث کې د پام وړ ونډې ولوبولې او وروسته د رومن کاتوليک کليسا ډاکترانې “Doctors of the Roman Catholic Church” اعلان شوې. د نوروېچ راهبه جولين “Julian of Norwich” هم په انګلېستان کې د پام وړ وه. <ref>{{Cite web |title=Saint Catherine of Siena {{!}} Biography, Facts, Miracles, & Patron Saint Of {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Saint-Catherine-of-Siena |access-date=2022-02-16 |website=www.britannica.com |language=en}}</ref> د کاستايل لومړۍ ايزابيلا “Isabella I of Castile” له خپل مېړه د اراګون دويم فرديناند “Ferdinand II of Aragon” سره ګډه پاچاهي اداره کړه او د ارک جان “Joan of Arc” د سل کلنې جګړې “Hundred Years’ War” پر مهال بېلابېلو موکو باندې په برياليتوب سره د فرانسوي فوځ مشري وکړه. کرسټين ډي پيزان “Christine de Pizan” د ښځو د موضوعګانو په اړه د وروستيو منځنيو پېړيو يوه نامتو ليکواله وه. د «د مېرمنو د ښار کتاب:Book of the City of Ladies” په نوم کتاب يې د ښځو پر وړاندې کرکې يا توپيري چلند باندې بريد وکړ، په داسې حال کې چې «د مېرمنو د ښار خزانه :The Treasure of the City of Ladies» په نوم کتاب يې د ژوند له ګامونو څخه د ښځو لپاره د ښځينه غوره والي يوه نظريه څرګنده کړه، چې له شهزادګۍ څخه تر بزګرې مېرمن پورې لړۍ جوړوي. شهزادګۍ ته د نوموړې سلا د جګړې د مخنيوي په موخه د ديپلوماتيکو مهارتونو د کارونې سپارښتنه ده: {{sfn|Allen|2006b|p=646}}<blockquote>«که چېرې کوم ګاونډي يا باندنی شهزاده د کوم دليل له مخې د نوموړې د مېړه پر وړاندې د جګړې کولو هيله لري، يا که چېرې د هغې مېړه په بل چا د جګړې کولو هيله لري، نو ښه مېرمن به دا ټکی په پوره پام سره ذهن کې ونيسي، چې لويې بدۍ او بې پايه ظلمونه د جګړې په پايله کې هېواد ته ويجاړي، عام وژنه او زيان رسوي او وتنۍ يې زياتره وخت ډارونکې ده. هغه به سخت او اوږد فکر وکړي، چې ايا تل د خپل مېړه د عزت ساتلو لپاره د جګړې د مخنيوي په موخه کوم څه کولی شي. {{sfn|de Pizan|1405}}</blockquote>د منځنۍ دورې له وروستۍ پېړۍ څخه راوروسته د ښځو پر کارونو باندې د بنديزونو لګول پيل شول او د ګډو ګټو د ساتنې ټولنې په زياتېدونکي ډول يوازې نارينه پلوې شوې. ځيني لاملونه ښايي د يادو ټولنو پورته کېدونکی دريځ او سياسي ونډه او له کورنيو صنعتونو سره زياتېدونکې سيالي وو، چې ټولنې يې د خپل غړيتوب غوښتنو سختولو ته وهڅول. {{sfn|Erler|Kowaleski|2003|p=198}} == واده == د منځنيو پېړيو واده خصوصي او ټولنيزه موضوع وه. د کانون قانون “canon law” په نوم د کاتوليک کليسا قانون له مخې واده د مېړه او مېرمنې تر منځ يوه کلکه ځانګړې اړيکه وه، چې مېړه ته يې په اړيکه کې ټول واک او ځواک ورکاوه. مېړه او مېرمن ملګري وو او د حضرت ادم عليه السلام او بي بي حوا څرګندونکي ګڼل کېدل. که څه هم مېرمنو بايد خپلو مېړونو ته واک سپارلی وی، مګر لا يې هم خپلو وادونو کې حقونه درلودل. مکدوګال د چارلس ريډ له هغه دليل سره همغږی دی، چې نارينه او ښځې دواړو د واده او جنس په اړه ګډ حقونه درلودل، چې په دې ډول دي: «د واده لپاره د خوښۍ يا رضايت حق، د واده پور [مهر؟] يا جنسيتي دندې حق د غوښتلو حق، هغه وخت د واده د پرېښودلو حق چې ګومان کوي واده يې بې اعتباره دی او يا د بېلتون لپاره نور دلايل ولري او په پای کې د ښخولو لپاره د خپل ځای د غوره کولو حق. مړينه هغه ټکی دی، چې د خپل مېړه يا مېرمنې له بدن څخه د يو مېړه يا مېرمنې مالکيت په کې پای ته رسېږي. <ref>{{harvnb|McDougall|2013|p=165}}</ref><ref name="McDougall 164">{{harvnb|McDougall|2013|p=164}}</ref> == سرچينې == 8qyh8idf4shzf96apa8p63lve4qdfrd 0 63581 284390 2022-08-14T11:04:46Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د ودانۍ د هنر تاريخ د بېلا بېلو دودونو، سيمو، د هر اړخيزو سبکي بهيرونو او نېټو په مټ د ودانۍ په هنر کې منځ ته راغليو بدلونونو لټون کوي. د دې ټولو دودونو د پيل په اړه فکر کېږي چې د انسانانو له خوا سرپناه او خونديتابه د ډېرې بنسټيزې اړتيا د پوره کولو لپاره شوي دي. د ودانۍ هنر اصطلاح عموماً ودانيو ته اشاره کوي، خو په اصل جوهر کې زياته پراخه اصطلاح ده، په دې کې هغه برخې شاملې دي، کومې چې اوس موږ د تخصصي بڼو کارونه بولو، لکه ښاري کېدل، ملکي انجنيري، سمندري، پوځي او طبيعي منظرو ودانيزې چارې.<ref>Ching, Francis, D.K. and Eckler, James F. Introduction to Architecture. 2013. John Wiley & Sons. p13</ref><ref>Architecture. Def. 1. ''Oxford English Dictionary'' Second Edition on CD-ROM (v. 4.0) Oxford University Press 2009</ref> پر نورو لاملونو سربېره، پر ودانيزو بهيرونو تخنیکي اختراعاتو هم اغېز پرېښی، په ځانګړي ډول په نولسمه، شلمه او يو وېشتمه پېړۍ کې. د بېلګې په ډول د فولادو، وسپنې، کاشي، پياوړي کانکريټ او شيشې پرمختګ او/يا  استعمال د نوي هنر په راڅرګندېدو کې مرسته کړې او ښکلي هنرونه يې لا پسې ښايسته کړي دي.<ref>{{cite book|last1=Virginia McLeod, Belle Place, Sarah Kramer, Milena Harrison-Gray, and Cristopher Lacy|title=HOUSES - Extraordinary Living|date=2019|publisher=Phaidon|isbn=978-0-7148-7809-6|page=9|url=|language=}}</ref> == نوی ډبرين عصر == ودانيز پرمختګ د نوي ډبرين عصر (۱۰۰۰۰-۲۰۰۰ مخزېږديز) يوه مهمه برخه ده، په کوم پړاو کې چې د انساني تاريخ يو لړ ستر اختراعات منځ ته راغلل. د بېلګې په ډول، د بوټو او ژويو اهلي کولو نوی اقتصاد او د خلکو او نړۍ تر منځ نوې اړيکې منځ ته راوړې، د ټولنو کچه لوړه شوه او دايمې شوې، مادي کلتور په زیاته کچه وده وکړه او د خلکو د پايښت د وړ ګرځولو لپاره په دې ټولنو کې ټولنيزې او مراسمي حل لارې پیدا شوې. د انفرادي جوړښتونو او په کلیو کې د دوی ادغام د ژوند نوي سبک او اقتصاد لپاره اړينې ودانۍ وړاندې کړې او همدا راز د بدلون يو مهم عنصر هم و.{{sfn|Jones|2014|pp=148, 149}} که څه هم له تاریخ څخه مخکې پړاونو پورې اړه درلودونکي ډيری ځايونه او د دې ځايونو څخه ځينې خاورينې نمونې هم موندل شوي دي چې د باوري بيا رغونو پیدا کولو وړتيا يې پيدا کړې، په دوی کې ډېر کم وخت هغه عناصر شامل وي چې دوی له هنر سره تړي. ځينې استثنأت يې د ديوالونو د سينګار په مټ وړاندې کېږي او د هغو موندنو په مټ چې په يو ډول د نوي ډبرين او مسو د عصر په مذهبي مراسمو او هنر پلي کېږي. په سويلي او سويل لوېديځه اسيا کې، نوي ډبرين کلتورونه له ۱۰۰۰۰ مخزېږديز څخه ډېر ژر وروسته راڅرګند شول، په لومړي سر کې په شام کې (له خاورين مخکې ډبرين عصر A او له خاورين مخکې ډبرين عصر B) او له هغه ځايه بیا د ختيځ او لوېديځ پر لور خپاره شول. په سويل ختيځه اناتوليه، سوريه او عراق کې تر ۸۰۰۰ مخزېږديز پورې لومړني د نوی ډبرين عصر کلتورونه شته او تر ۷۰۰۰مخزېږديز پورې د خوراکونو د توليد ټولنې په لومړي ځل په سويل ختيځه اروپا کې او تر ۵۵۰۰۰مخزېږديز پورې په مرکزي اروپا کې راڅرګندې شوې (چې د دوی ل منځه لومړيو کلتوري ټولګو کې Starčevo-Koros (Cris), Linearbandkeramic او Vinča شامل دي).<ref>{{cite web |title=The Old Copper Complex: North America's First Miners & Metal Artisans |url=http://copperculture.homestead.com/ |access-date=10 August 2015}}</ref><ref>{{cite web |last1=Song |first1=Jeeun |title=The History of Metallurgy and Mining in the Andean Region |url=http://www.zum.de/whkmla/sp/1011/pope/sje2.html |access-date=10 August 2015 |website=World History at Korean Minjok Leadership Academy |publisher=Korean Minjok Leadership Academy}}</ref><ref>{{cite web |last1=Choi |first1=Charles Q. |date=18 April 2007 |title=Pre-Incan Metallurgy Discovered |url=http://www.livescience.com/1442-pre-incan-metallurgy-discovered.html |access-date=10 August 2015 |website=Live Science |publisher=Live Science}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Maldonado|first1=Blanco D.|title=Tarascan Copper Metallurgy at the Site of Itziparátzico, Michoacán, México|journal=Foundation for the Advancement of Mesoamerican Studies|date=2003|url=http://www.famsi.org/reports/02063/02063Maldonado01.pdf|access-date=22 January 2016}}</ref> د نوي ډبرين عصر په کلیو او ښارونو کې لاندې شامل دي: * په ترکيه کې « Göbekli Tepe» شا او خوا ۹۰۰۰ مخزېږديز * په شام کې اريحا، نوی ډبرين عصر له ۸۳۵۰ مخزېږديز څخه، کومه چې له «نتوفي اپيپاليوليتي» کلتور له لومړيو څخه سر راپورته کړ * په ترکيه کې «نیوالي کوري» شاو خوا ۸۰۰۰ مخزېږديز * په ترکيه کې Çatalhöyük ۷۵۰۰ مخزېږديز * په پاکستان کې مهرګړ، ۷۰۰۰ مخزېږديز * هاور او سکارا بری، ارکني ټاپوګان، سکاټلينډ، له ۳۵۰۰ مخزېږديز څخه * د « Cucuteni-Trypillian» کلتور له ۳۰۰۰ څخه زيات کلي، ځينو يې تر ۱۵۰۰۰ پورې وګړي درلودل، کوم چې د اوس وخت په رومانيه، مالډوا او اوکراين کې له ۵۴۰۰ څخه تر ۲۸۰۰ مخزېږديز پورې وغوړېدل. == لرغونی پړاو == === بين النهرين === بين النهرين د خټينو خښتو د ودانيو او د «زيګورات» (زيګورات مستیطيل ډوله د زینو لورنکي څلي دي) د جوړولو له امله زيات شهرت لري، په هر ښار کې يو نوميالی حيثيت لري او يوه مصنوعي غونډۍ (تپه) لري، عموماً په سترو زينو کې پورته شوی وي او پورته ورباندې يو معبد وي. شک نه شته چې دې غونډۍ عبادتځای يو امرانه لوړ مقام ته رسولی وي چې له دې پرته دا د هوار سمندر یوه دره وه. د «اوروک» ستر ښار ګڼ مذهبي انګړونه درلودل چې هغې بيا ګڼ عبادتځايونه درلودل او دا عبادتځايونه له مخکې څخه د معلومو ودانيو په پرتله ستر او زيات الهام بښونکي و.<ref>{{cite book|last1=Risebero|first1=Bill|title=The Story of Western Architecture|date=2018|publisher=Bloomsbury|isbn=978-1-3500-9212-9|page=13|language=en}}</ref> زيګورات ټکی د «اکادي» ټکي «زيقراطم» انګريزي شوې بڼه ده، دا نوم د خټې د خښتو کلکو زينو لرونکو څلو (برجونو) ته ورکړل شوی دی. دا له فعل «زقرو» (یعنې لوړ) څخه اخستل شوی دی. دا ودانۍ داسې تعريف شوي چې ګوندې غرونه دي چې ځمکه او اسمان يو له بل سره تړي. د «ليومنارډ ولي» له خوا کيندل شوي د «يور» «زيګورات» په بنسټ (بېخ/تاداو) کې ۶۴ په ۴۶ مترو کې دي او په اصل کې شا اوخوا دولس متره لوړ دي چې درې پوړونه لري. دا د «اور-نامو» (شا اوخوا ۲۱۰۰ مخزېږديز) پر مهال جوړ شوی دی او د «نابونيډيوس» (۵۵۵-۵۳۹مخزېږديز) پر مهال بيا رغول شوی دی، هغه مهال کله چې يې لوړوالی احتمالاً اوه پوړونو ته زیات کړای شو.<ref>{{cite web |title=Gods and Goddesses |url=http://www.mesopotamia.co.uk/staff/resources/background/bg22/home.html |access-date=9 November 2015 |website=Mesopotamia.co.uk}}</ref> په اشوري ماڼيو کې يو ستر عام دربار و، په کوم کې چې د ختيځ پر لور د کورونو یوه مجموعه او د سويل پر لور د ميلمستياوو د سترو دالانونو يوه لړۍ وه. ټاکل شوې وه چې دا د اشوري ماڼيو په دوديزه طرحه بدل شي چې د پاچا د عظمت لپاره جوړ او ښکلې کېدل. په ځینو ماڼيو کې د پيل له غاښ څخه جوړ شوي د ماڼۍ د وسايلو (فرنيچر) ټوټې موندل شوي دي. {{sfn|Cole|2002|p=32}} === لرغوني مصريان === د لرغوني مصر نوي تصورات د تاریخي ودانيو د پاتې شويو اثارو تر سخت اغېز لاندې دي. د ۳۱۰۰ مخزېږديز په شا اوخوا کې د فرعوني دولت په پيل سره، ډير رسمي سبکونه او د ښکلا طريقې منځ ته راوړل شوې. د لرغوني مصر تر ټولو مشهورې ودانۍ اهرامونه دي، کومې چې د زړو او منځنيو پاچاييو پر مهال (۲۶۰۰-۱۸۰۰ مخزېديز)  د فرعون د قبرونو په توګه جوړ شوي دي. په هر حال، د «کرنک» عبادتځای د مجموعې په څېر د پام وړ عبادتځایونه هم شته. لرغونو مصريانو له مرګ وروسته پر ژوند باور درلود. دوی همدا راز باور درلو چې د دوی د روح (کوم چې د «کا» په نوم پېژندل کېدو) لپاره له مرګ وروسته ژوند کې د تل لپاره د ژوندي پاتې کېدو په موخه، د دوی بدنونه بايد د تل لپاره ثابت پاتې شي. په همدې بنسټ دوی بايد داسې يوه لاره موندلې وای چې د دوی مړي له خرابېدو او د قبر له لوټمارو (کفن کشانو) وساتي. په همدې ترتيب، «مستبا» وپنځېده. دا د خټو ودانۍ او د هوارو بامونو لرونکې وې، کومو چې د تابوت لپاره تر ځمکې لاندې نږدې دېرش متره ژورې خونې درلودې. يو لرغوني مصري راهب او مهندس «ايموهتيپ» بايد د «زوسر» فرعون لپاره د يو زيارت طرحه جوړه کړې وای. د دې لپاره، هغه پنځه مستباګانې يو د بل د پاسه کېښودې، په دې ډول لومړی مصري اهرام جوړ شو، دا د «زوسر» اهرام دی چې په «سقاره» کې موقعيت لري (۲۶۶۷-۲۶۴۸ مخزېږديز)، کوم چې د زينو لرونکی اهرام دی. لومړی يو اړخ ته هموار د »سنفرو» فرعون له خوا جوړ شو، چا چې د ۲۶۱۳ او ۲۵۸۹مخزېږديز تر منځ واکمني کړې ده. تر ټولو زیات واکمن يې د «ګيزا» تر ټولو ستر اهرام دی، کوم چې د «سنفرو» د زوی: خوفو (۲۵۸۹-۲۵۶۶مخزېږديز) لپاره جوړ شوی و، همدا د لرغوې نړۍ تر ټولو وروستۍ پاتې اعجوبه او د مصر تر ټولو ستر اهرام دی. د اهرام لپاره کارېدونکې ډبرې يو له بل سره د مسالې (د ډبرو او خښتو د يو بل نښلولو لپاره مايعه ماده چې د سيمنټو په څېر موادو څخه جوړه وي/تعميراتي مساله) په مټ نښلول شوې وې او ټوله ودانۍ په زياتې ښويې کړای شوي سپينې چونې سره پوښل شوی دی چې تر ټولو لوړه څوکه يې له سرو زرو جوړه شوې وه. هغه چې موږ اوسمهال وينو د اهرام اصلي جوړښت دی. په داخل کې، نرۍ لارې د شاهي مدفن د خونو پر لور غزېدلې وې. له لرغوني مصر سره د زيات تړاو سره سره، نورو مدنيتونو اهرامونه د «مايا» په ډول جوړ کړي دي. د سرچينو د کمښت او د کاهنانو پر لور د واکمنۍ د بدلون له امله، لرغوني مصريان له اهرامونو څخه لرې شول او عبادتځايونه د فرقو د ودانۍ مرکزي نقطې وګرځېدې. د اهرام په څېر لرغوني مصري عبادتځايونه هم په زړه پورې او يادګاري وو. دوی له کوچنیو قبرونو څخه چې له منځه تلونکو موادو څخه جوړ شوي وو، په سترو مجموعو بدل شول او د نوې پاچايۍ له خوا (شا او خوا ۱۵۵۰-۱۰۷۰ مخزېږديز) دوی د سترو ډبرينو جوړښتونه وګرځېدل چې له تالارونو او انګړونو څخه جوړ وو. دې عبادتځای په ډبره کې د يو کاينات استازولي کوله، د تخليق د يوې اصلي غونډۍ یو نقل، په کومه چې خدای خپل ځان او نړۍ ته بیا ځواک ورکولای شو. د ننوتلو لاره يې له غبرګو دروازو (برج) څخه جوړه وه چې د افق د غونډيو بېلګه يې وړاندې کوله. په داخل کې يې ستنه لرونکي تالارونه وو چې د لومړي پاپيروس پر يو ځنګل يې دلالت کاوه. له دې وروسته د کمې اندازې د دالانونو يوه لړۍ پېلېده، تر څو سپېڅلي ځای ته ورسېږي، چېرته چې د يو خدای مجسمه اېښودل شوې وه. په لرغونو زمانو کې، عبادتځايونه په روښانه رنګونو رنګېدل چې عمدتاً سره، اسماني، ژيړ، شنه او سپین وو. د مصر د سارايي اقليم له امله، د دې رنګ شويو سطحو ځينې برخې په ځانګړي ډول په داخلي برخو کې په ښه ډول خوندي کړای شوي وې.{{sfn|Hodge|2019|p=12}}{{sfn|Jones|2014|p=24, 25, 26}} == سرچينې == lsbdntnnptddnsygojvbmyeo31uzbsc 0 63582 284391 2022-08-14T11:07:09Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د المان د بزګرانو جګړه، د بزګرانو ستره جګړه يا د بزګرانو ستر پاڅون له ۱۵۲۴ز څخه تر ۱۵۲۵ز کال پورې د مرکزي اروپا په يو څه الماني ژبو سيمو کې په پراخه کچه نامتو پاڅون و. پاڅون د اشرافو د سخت مخالفت له امله بې پايلې شو؛ اشرافو د ۳۰۰۰۰۰ بې وسه وسله والو بزرګانو او کروندګو له ډلې تر ۱۰۰۰۰۰ تنو پورې ووژل. ژوندي پاتې شوي يې جريمه شول او د خپلو موخو څخه يې (که کومه يوه وي) لږې تر لاسه کړې. دا جګړه هم لکه د مخکيني “Bundschuh” خوځښت او هوسايټ جګړو “Hussite Wars” په څېر د اقتصادي او مذهبي دواړو پاڅونو له يوې لړۍ څخه جوړه شوې وه، چې کروندګر او بزګرانو په کې مشري غوره کړه، چې زياتره وخت يې د انابابتيست روحانني له لورې يې ملاتړ کېده. د المان د بزګرانو جګړه د ۱۷۸۹ز کال د فرانسې له اوښتون څخه مخکې د اروپا تر ټولو ستره او په پراخه کچه نامتو پاڅون و. جګړه د ۱۵۲۵ز کال په منځ کې خورا لوړ حالت کې وه. {{sfn|Blickle|1981|p=165}} ياده جګړه په بېلابېلو الو ګولو سره پيل شوه، چې د نني المان او الزاس په سويل لويديځه برخه کې پيل شول او په وروستيو الو ګولو کې د المان مرکزي او ختيځو سيمو او نني اتريش ته خپره شوه. المان کې د پاڅون له ټکولو څخه وروسته په لنډ ډول ځينو سويسي سيمو کې راپورته شو. {{sfn|Klassen|1979|p=59}} بزګران د خپل پاڅون په راپورته کولو کې د نه له منځه تلونکو خنډونو سره مخامخ شول. د دوی د خوځښت ديموکراتيک طبيعت دوی له يو منظم جوړښت څخه پرته پرېښودل او د توپخانه او سپاره ځواکونه يې نه درلودل. ډېری غړو يې د شونتيا په حالت کې لږه فوځي تجربه درلوده. د دوی مخالفت [مخالفې ډلې] تجربه لرونکي فوځي مشران، په ښه ډول سمبال شوي او منظم ځواکونه او پراخه تمويل درلود. ياد پاڅون له راپورته کېدونکي پروتستانت سمون “Protestant Reformation” څخه ځيني اصول او فصاحت او بلاغت خپل کړل، چې بزګرانو يې په واسطه نفوذ او ازادي غوښته. د بنسټيز سمون غوښتونکو “Radical Reformers” او اناباپتيستانو په خورا نامتو ډول توماس مونتزر پاڅون وپاروه او ملاتړ يې وکړ. د دوی په خلاف مارتين لوتر او نورو اجرايي سمون پالو پاڅون وغنده او په څرګند ډول يې د اشرافو پلوي وکړه. په “Against the Murderous, Thieving Hordes of Peasants” کې لوتر تاوتريخوالی د شيطاني کار په توګه وغنده او له اشرافو څخه يې وغوښتل، چې سرکښان د ساده يا ليونو سپيانو په څېر وځپي. الرېچ زوېنګلي “Ulrich Zwingli” هم د خوځښت ملاتړ کاوه، مګر د مارتين لوتر له لورې غندنه د جګړې په ماته کې مرسته وکړه. <ref>{{Cite web |title=Peasants' War {{!}} German history {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/event/Peasants-War |access-date=2022-03-31 |website=www.britannica.com |language=en}}</ref><ref>Jaroslav J. Pelikan, Hilton C. Oswald, ''Luther's Works'', 55 vols. (St. Louis and Philadelphia: Concordia Pub. House and Fortress Press, 1955–1986), 46: 50–51.</ref> == شاليد == په شپاړلسمه پېړۍ کې د اروپا زياتره برخو د روم مقدسې سترواکۍ کې سياسي اړيکې درلودې، چې يوه نامتمرکز هستي وه چې د مقدس روم خپل سترواک په کې په خپله د خپلې کورنۍ له ځمکو څخه پرته لږ واک درلود او د ټولې ډلې يوازې يوه کوچنۍ هغه يې راونغاړله. د بزګرانو د جګړې په وخت کې د هسپانيې پاچا پينځم چارلس د مقدس روم د سترواک دنده درلوده، چې په ۱۵۲۰ز کال کې ورته ټاکل شوی و. اشرافي يا ارستوکراتيک کورنيو د سترواکۍ په چارچوکاټ کې په سلګونو پراخه خپلواکو بې دينه او کليسايي دواړو سيمو باندې واکمني وکړه او څو ډلې نورو د نيمه خپلواکو ښاري دولتونو په توګه عمل وکړ. د دې کورنيو شهزاده ګانو ته د رومي کاتوليک کليسا له لورې ماليه ورکول کېده. شهزادګان له رومي کليسا څخه د پرېکون پر مهال په اقتصادي ډول د ګټو تر لاسه کولو په موخه مقاومت وکړ او تر خپل واک لاندې الماني کليسا يې رامنځته کړه، چې هغه وخت يې دوی ته د رومي کليسا په څېر ماليه نه شوه ورکولی. زياتره الماني شهزاده ګانو د «المانۍ پيسې د المانۍ کليسا لپاره» ملتپال شعار په کارونې سره له روم سره اړيکې پرې کړې. {{sfn|Bainton|1978|p=76}} === د روم مدني قانون === شهزاده ګانو ډېری وخت د ماليې زياتولو او د روم د مدني قانون په ورپېژندلو سره هڅه وکړه، ازاد بزګران غلامۍ ته اړ کړي. د روم مدني قانون هغو شهزاده ګانو ته ګټه ورسوله، چې د خپل واک د ټينګولو هڅه کې وو او دا کار يې ځکه کاوه، چې دې قانون ټوله ځمکه شخصي مالکيت ته راوړه او د مالک او بزګر تر منځ د باور په توګه يې د ځمکې هغه فيوډالي مفکوره له منځه وېوړه، چې پر وروستي [بزرګر] باندې يې حقونه او مکلفيتونه لګولي دي. د لرغوني قانون د پاتې شونو په ساتنې سره چې د دوی حکومت ته يې مشروعيت ورکړ، دوی د ټولې شتمنۍ او عايد د نيونې (ضبط) له لارې سترواکۍ د خپلې شتمنۍ او دريځ د پورته کولو تر څنګ پر خپل بزګر رعيت باندې خپل واک هم زيات کړ. د نايټس پاڅون “Knight’s Revolt” پر مهال زړور “knights” چې لويديځ المان کې د رينيلېنډ “Rhineland” لږ ځمکوال وو، په ۱۵۲۲ – ۱۵۲۳ز کالونو کې سرکښۍ يا بغاوت کې راپورته شول. د دوی نظريه مذهبي وه او ګڼو مشرانو يې له روم سره د وېش او نوې المانۍ کليسا په اړه د لوتر نظريې څرګندې کړې. که څه هم د نايټس پاڅون په بنسټيز ډول مذهبي نه و، د مزاج يا طبيعت له مخې محافظه کار و او د فيوډالي نظم ساتل يې غوښتل. شواليانو؟ “knights” د پيسو د نوي امر يا فرمان په خلاف پاڅون وکړ، چې دوی يې له منځه وړل. {{sfn|Wolf|1962|p=47}} === لوتر او مونتزر “Luther and Muntzer” === مارتين لوتر چې المان کې د سمون واکمن مشر و، د بزګرانو جګړې په لومړيو کې منځنۍ تګلاره غوره کړه، چې پر بزګرانو باندې د لګول شويو بې عدالتيو او پر وړاندې يې جګړې کولو سره د بزګرانو بې پروايۍ دواړو باندې يې نيوکې وکړې. نوموړي د اقتصاد د مرکزي کولو او ښارې کېدنې د ملاتړ هڅه هم وکړه. دې دريځ نوموړي له ټيټو اشرافو سره دښمني کې واچوه، مګر د ښار له اوسېدونکو سره يې د نوموړي دريځ پياوړی کړ. لوتر استدلال وکړ، چې کار د ځمکې پر مخ اصلي دنده ده، د بزګرانو دنده د کروندې کار دی او د واکمنو ډلو دنده د سولې ساتل دي. نوموړي د بزګر جګړې ملاتړ ځکه نه شو کولی، چې سوله يې ماته کړه او د نوموړي په اند د هغو شيطانانو په پرتله ستر شيطان و، چې بزګرانو يې پر وړاندې سرکښي کوله. په ۱۵۲۵ز کال کې تر ټولو لوړ ټکي ته د سرکښۍ په پورته کېدنه کې د لوتر دريځ د بې دينه يا سيکولر پاچاهيو د واکمنانو او د دوی د رومن کاتوليک ملګرو ملاتړ ته په بشپړ ډول بدل شو. په “Against the Robbing Murderous Hordes of Peasants” [کتاب] کې نوموړي اشراف وهڅول، چې په تېزۍ او بې رحمۍ سره سرکښه بزګران له منځه وړلو يوسي. نوموړي وويل چې بزګران بايد په پټ او ښکاره ډول د وړ خلکو له لورې داسې ټوټه ټوټه، زنۍ يا تربت او ټپي کړای شي، لکه يو څوک چې بايد يو لېونی سپی وژني. د بزګرانو د جګړې له پايلې څخه وروسته نوموړي باندې د واکمنې ډلې له لورې د توندو عملونو د ملاتړ برخه کې د خپلو ليکنو له امله نيوکې وشوې. نوموړي کاسپار مولر “Caspar Mullar” ته د يو پرانيستې ليک په واسطه د نيوکو ځواب ووايه او د خپل دریځ ګټندويي (دفاع) يې وکړه. که څه هم نوموړي سره له دې چې په خپل پخواني کتاب کې يې د سخت تاوتريخوالي غوښتنه کړې وه، مګر دا يې څرګنده کړه چې اشراف د سرکښۍ په ځپلو کې بې کچې سخت زړي وو. <ref>{{cite web |title=Martin Luther and the Peasants' War |url=https://www.dokumentarfilm.com/en/luther-and-the-peasants-war/}}</ref><ref>{{cite book|author=Donald K. McKim|title=The Cambridge Companion to Martin Luther|url=https://books.google.com/books?id=CBqyFy46I-EC&pg=PA184|year=2003|publisher=Cambridge University Press|pages=184–186|isbn=9780521016735}}</ref><ref>{{cite book|author=Luther|title=Open Letter on the Harsh Book. (1525)}}</ref> == سرچينې == 5y0wmle7tvez5ojhp9sheyxqghqw37t 0 63583 284392 2022-08-14T11:07:34Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/5018571|امریتا راؤ]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[زمرہ:صفحات مع کثیر میڈیا]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|birth_name]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|relatives]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|name]] {{Infobox person|name=امريتا راو|image=Amrita Rao Indian Female Actor.jpg|caption=امريتا راو په 2019 کال کې|birth_name=<!--Must be attributed to a reliable published source with an established reputation for fact-checking. No blogs. No IMDb. No public records. See WP:BLPPRIVACY-->|birth_date=<!--Birthdate must be attributed to a reliable published source with an established reputation for fact-checking. No blogs. No IMDb. No public records. See WP:BLPPRIVACY-->|birth_place=[[ممبيي]]، [[مهاراشټر]]، بھارت<ref>{{Cite web|title=Amrita Rao shares an emotion message on Maharashtra Day - Times of India|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/amrita-raos-shares-an-emotion-message-on-maharashtra-day/articleshow/75491628.cms|access-date=2020-11-25|website=The Times of India|language=en}}</ref>|occupation=[[اداکارہ]]، [[ماډل (فرد)|ماډل]]|years_active=2002ز – تراوسه|relatives=|spouse=ار جی انمول (ش. 2016ز)|children=1 (زوی)<ref>{{cite news |title=Amrita Rao, RJ Anmol share first pic of newborn son, reveal his powerful name |url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/amrita-rao-rj-anmol-share-first-pic-of-newborn-son-reveal-his-powerful-name/story-A8fUB7fgbnESHllT38PMcL.html |publisher=[[هندوستان ټايمز]] |date=نومبر 6, 2020}}</ref>}} '''امریتا راو''' (د جون په 7مه، 1981 کې زېږېدلې) یوه [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره]] او ماډله ده چې په عمده ډول د هندي ژبې فلمونو کې راڅرګندیږي. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amrita Rao |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amrita_Rao&redirect=no&oldid=598595967}}</ref> امریتا راو په فلم کې د اب کی برس (2002) څخه پیل وکړ، د کوم لپاره چې هغه په 2003 کې د غوره نوې اداکارې لپاره د فلم فیر جایزې لپاره نومول شوې وه. د هغه تر ټولو مشهور رول په رومانتيک فلم Vivah (2006) کې و. <ref>{{Cite news|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/want-to-work-in-films-which-remain-memorable-amrita-rao/|title=Want to work in films which remain memorable: Amrita Rao|date=30 August 2015|work=The Indian Express|access-date=14 جنوری 2016|archive-date=29 جنوری 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160129171721/http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/want-to-work-in-films-which-remain-memorable-amrita-rao/|url-status=live}}</ref> == شخصي ژوند == امريتا راو د ۱۹۸۱ کال د جون په ۷ مه د هند په ممبۍ ښار کې زېږېدلې ده. هغه خپله کورنۍ د "مذهبي کورنۍ - دودیزه، هندو، هندي کورنۍ" په توګه بیانوي او ځان ډیر لیبرال ګڼي. <ref name="Wilkins2012">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=KK6kuAAACAAJ|title=The Celebrity 411: Spotlight on Amrita Rao, Including Her Personal Life, Famous Blockbusters Such as Mein Hoon Na, Vivah, Heyy Babyy, Her|last=Wilkins|first1=Sandra|date=فروری 2012|publisher=Webster's Digital Services|isbn=978-1-276-23340-8|access-date=14 جنوری 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160617185148/https://books.google.com/books?id=KK6kuAAACAAJ|archivedate=17 جون 2016}}</ref> هغې له ۷ کلنې اړیکې وروسته د ۲۰۱۶ کال د مۍ په ۱۵ مه د خپل هلک ملګري [[ممبای|انمول]] سره واده وکړ. <ref>[http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/amrita-rao-gets-married-to-rj-anmol-2801940/ Amrita Rao’s husband RJ Anmol announces their marriage on Facebook; read here] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160516094810/http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/amrita-rao-gets-married-to-rj-anmol-2801940/|date=16 مئی 2016}}.</ref> امريتا راو د کونکاني ژبې کورنۍ پورې اړه لري. <ref>{{Cite web |title=Did you know Deepika Padukone and Amrita Rao are related to each other? |url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/did-you-know-deepika-padukone-and-amrita-rao-are-related-to-each-other-1510875-2019-04-26 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191109014109/https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/did-you-know-deepika-padukone-and-amrita-rao-are-related-to-each-other-1510875-2019-04-26 |archive-date=9 نومبر 2019 |access-date=26 April 2020}}</ref> == جایزې او نومونې == {| class="wikitable sortable" !کال ! جایزه ! ډول / درجه ! فلم ! پایله ! حواله |- ! rowspan="3" scope="row" | ۲۰۰۳ | د سټار سکرین جایزه | غوره نوې اداکاره | rowspan="3" | ''اوسنی کال'' |نومول شوې |- | د فلم فیئر جایزې | د غوره نوي اداکار لپاره د فلم فیر جایزه |نومول شوې |- | د زی سین جایزه | غوره پیل - میرمنې |نومول شوې |- ! rowspan="2" scope="row" | ۲۰۰۴ | آیفا | د نوي کال لوبغاړی - | rowspan="2" | ''مینه او شک'' |ګټونکې |- | د سټارډسټ جایزه | د سبا سوپر سټار ښځې |ګټونکې |- ! scope="row" | ۲۰۰۵ | د فلم فیئر جایزې | د فلم فېیر جایزه د غوره معاون اداکارې لپاره | زه نه یم |نومول شوې |- ! rowspan="2" scope="row" | ۲۰۰۷ | rowspan="2" | د سټار سکرین جایزه | غوره اداکاره | rowspan="2" | واده |نومول شوې |- | جواد نمبر 1 (د شاهد کپور سره) |نومول شوې |- ! scope="row" | ۲۰۰۹ | د سټارډسټ جایزه | غوره اداکاره | سجن پور ته ښه راغلاست |ګټلې |} == بېرونۍ تړنې == * باضابطہ ویب سائٹ * {{IMDb name}} * امریتا راؤ ڈی این اے انڈیا پر * بالی وڈ ہنگامہ پر امریتا راؤ * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:1981 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] abvcmd1i8v3ckrckgvo7v3e6rhgwizq 284393 284392 2022-08-14T11:08:00Z شاه زمان پټان 26102 شسشیزسش wikitext text/x-wiki   {{Infobox person|name=امريتا راو|image=Amrita Rao Indian Female Actor.jpg|caption=امريتا راو په 2019 کال کې|birth_name=<!--Must be attributed to a reliable published source with an established reputation for fact-checking. No blogs. No IMDb. No public records. See WP:BLPPRIVACY-->|birth_date=<!--Birthdate must be attributed to a reliable published source with an established reputation for fact-checking. No blogs. No IMDb. No public records. See WP:BLPPRIVACY-->|birth_place=[[ممبيي]]، [[مهاراشټر]]، بھارت<ref>{{Cite web|title=Amrita Rao shares an emotion message on Maharashtra Day - Times of India|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/amrita-raos-shares-an-emotion-message-on-maharashtra-day/articleshow/75491628.cms|access-date=2020-11-25|website=The Times of India|language=en}}</ref>|occupation=[[اداکارہ]]، [[ماډل (فرد)|ماډل]]|years_active=2002ز – تراوسه|relatives=|spouse=ار جی انمول (ش. 2016ز)|children=1 (زوی)<ref>{{cite news |title=Amrita Rao, RJ Anmol share first pic of newborn son, reveal his powerful name |url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/amrita-rao-rj-anmol-share-first-pic-of-newborn-son-reveal-his-powerful-name/story-A8fUB7fgbnESHllT38PMcL.html |publisher=[[هندوستان ټايمز]] |date=نومبر 6, 2020}}</ref>}} '''امریتا راو''' (د جون په 7مه، 1981 کې زېږېدلې) یوه [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره]] او ماډله ده چې په عمده ډول د هندي ژبې فلمونو کې راڅرګندیږي. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amrita Rao |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amrita_Rao&redirect=no&oldid=598595967}}</ref> امریتا راو په فلم کې د اب کی برس (2002) څخه پیل وکړ، د کوم لپاره چې هغه په 2003 کې د غوره نوې اداکارې لپاره د فلم فیر جایزې لپاره نومول شوې وه. د هغه تر ټولو مشهور رول په رومانتيک فلم Vivah (2006) کې و. <ref>{{Cite news|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/want-to-work-in-films-which-remain-memorable-amrita-rao/|title=Want to work in films which remain memorable: Amrita Rao|date=30 August 2015|work=The Indian Express|access-date=14 جنوری 2016|archive-date=29 جنوری 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160129171721/http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/want-to-work-in-films-which-remain-memorable-amrita-rao/|url-status=live}}</ref> == شخصي ژوند == امريتا راو د ۱۹۸۱ کال د جون په ۷ مه د هند په ممبۍ ښار کې زېږېدلې ده. هغه خپله کورنۍ د "مذهبي کورنۍ - دودیزه، هندو، هندي کورنۍ" په توګه بیانوي او ځان ډیر لیبرال ګڼي. <ref name="Wilkins2012">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=KK6kuAAACAAJ|title=The Celebrity 411: Spotlight on Amrita Rao, Including Her Personal Life, Famous Blockbusters Such as Mein Hoon Na, Vivah, Heyy Babyy, Her|last=Wilkins|first1=Sandra|date=فروری 2012|publisher=Webster's Digital Services|isbn=978-1-276-23340-8|access-date=14 جنوری 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160617185148/https://books.google.com/books?id=KK6kuAAACAAJ|archivedate=17 جون 2016}}</ref> هغې له ۷ کلنې اړیکې وروسته د ۲۰۱۶ کال د مۍ په ۱۵ مه د خپل هلک ملګري [[ممبای|انمول]] سره واده وکړ. <ref>[http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/amrita-rao-gets-married-to-rj-anmol-2801940/ Amrita Rao’s husband RJ Anmol announces their marriage on Facebook; read here] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160516094810/http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/amrita-rao-gets-married-to-rj-anmol-2801940/|date=16 مئی 2016}}.</ref> امريتا راو د کونکاني ژبې کورنۍ پورې اړه لري. <ref>{{Cite web |title=Did you know Deepika Padukone and Amrita Rao are related to each other? |url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/did-you-know-deepika-padukone-and-amrita-rao-are-related-to-each-other-1510875-2019-04-26 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191109014109/https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/did-you-know-deepika-padukone-and-amrita-rao-are-related-to-each-other-1510875-2019-04-26 |archive-date=9 نومبر 2019 |access-date=26 April 2020}}</ref> == جایزې او نومونې == {| class="wikitable sortable" !کال ! جایزه ! ډول / درجه ! فلم ! پایله ! حواله |- ! rowspan="3" scope="row" | ۲۰۰۳ | د سټار سکرین جایزه | غوره نوې اداکاره | rowspan="3" | ''اوسنی کال'' |نومول شوې |- | د فلم فیئر جایزې | د غوره نوي اداکار لپاره د فلم فیر جایزه |نومول شوې |- | د زی سین جایزه | غوره پیل - میرمنې |نومول شوې |- ! rowspan="2" scope="row" | ۲۰۰۴ | آیفا | د نوي کال لوبغاړی - | rowspan="2" | ''مینه او شک'' |ګټونکې |- | د سټارډسټ جایزه | د سبا سوپر سټار ښځې |ګټونکې |- ! scope="row" | ۲۰۰۵ | د فلم فیئر جایزې | د فلم فېیر جایزه د غوره معاون اداکارې لپاره | زه نه یم |نومول شوې |- ! rowspan="2" scope="row" | ۲۰۰۷ | rowspan="2" | د سټار سکرین جایزه | غوره اداکاره | rowspan="2" | واده |نومول شوې |- | جواد نمبر 1 (د شاهد کپور سره) |نومول شوې |- ! scope="row" | ۲۰۰۹ | د سټارډسټ جایزه | غوره اداکاره | سجن پور ته ښه راغلاست |ګټلې |} == بېرونۍ تړنې == * باضابطہ ویب سائٹ * {{IMDb name}} * امریتا راؤ ڈی این اے انڈیا پر * بالی وڈ ہنگامہ پر امریتا راؤ * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:1981 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] 7n3jo2ktseaf7l821x35k6co1dwv9hr 0 63584 284394 2022-08-14T11:09:39Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د نړۍ پاچا د هر څه پاچا، د ټول پاچا، د ټولو پاچا يا د نړۍ پاچا په توګه هم ژباړل شوې، د هغه ستر حيثيت سرليک يا وړ نوم و، چې د نړۍ د واکمنۍ ادعا يې کوله او د لرغوني بين النهرين کې د پياوړو پاچاهانو له لورې کارول کېده. دا سرليک ځيني وختونه په جودیو – عيسوي او ابراهمي دود کې خدای ته هم کارول کېږي. {{sfn|Stevens|2014|p=73}}{{sfn|Roaf|Zgoll|2001|p=284}}{{sfn|Steinkeller|2013|p=146}}{{sfn|Levin|2002|p=362}} د وړ نوم يا سرليک ايتمولوژي له کېش “Kish” سومريايي لرغوني ښار (سومريايي: kis، اکادي: kissatu) څخه سرچينه اخلي، چې اصلي معنا يې «د کېش پاچا» ده. که څه هم د ''šar kiššatim'' موازنه لکه څرنګه چې په لفظي ډول «د نړۍ پاچا» معنا لري، د اکادي دورې “Akkadian period” پر مهال رامنځته شوه، مګر «د کېش پاچا» وړ نوم د دې په پرتله پخوانی دی او وار له مخه ځانګړی وقار ځکه ګڼل کېده، چې د کېش ښار د بين النهرين پر نورو ښارونو باندې د لومړيتوب او غوره والي درلودونکی ګڼل کېده. په سومريايي نکل يا افسانه کې کېش هغه درک يا سيمه وه، چې له افسانوي سيلاب څخه وروسته په کې له اسمان څخه پاچاهي راښکته شوې وه. {{sfn|The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature|p=}} لومړنی واکمن چې «د نړۍ پاچا» وړ نوم يې وکاروه، د اکاد اکادي سرګون “Akkadian Sargon of Akkad” و، چې له ميلاد څخه مخکې له ۲۳۳۴ څخه تر ۲۲۸۴ پورې يې پاچاهي وکړه؛ ياد وړ نوم په وروستيو پرله پسې سترواکيو کې هم کارول کېده، چې د سرګون له اکادي سترواکۍ څخه يې د نښه ييز يا سمبوليکي پښت ادعا کوله. وړ نوم په وروستي ځل د سيليوسايدانو “Seleucids” تر واکمنۍ لاندې د لومړي انټيوکس “Antiochus” له لورې وکارول شو، چې له ميلاد څخه مخکې له ۲۸۱ څخه تر ۲۶۱ پورې يې پاچاهي وکړه او وروستی پېژندل شوی واکمن و، چې «د نړۍ پاچا» په توګه يادېده. شونې ده چې د نړۍ پاچا وړ نوم لږ تر لږه د اشوري واکمنانو په منځ کې د عادي وسيلو له لارې په ميراث نه و راپاتې. دا چې ياد وړنوم د نيواشوري ټولو پاچاهانو لپاره نه دی ثابت شوی او د ځينو لپاره يوازې د دوی د پاچاهۍ د څو کالونو لپاره ثابت شوی دی، نو ښايي په انفرادي ډول د هر پاچا له لورې د شونتيا تر بريده د اوه برياليو فوځي مبارزو د بشپړولو له لارې يې تر لاسه کړی وي. د ''šar kibrāt erbetti'' (د نړۍ د څلور ګوټونو پاچا) ورته وړنوم ښايي د قطب نما په ټولو څلورو ټکو کې د برياليو فوځي هلو ځلو غوښتنه کړې وي. ځيني پوهان باور لري، چې د نړۍ پاچا او د نړۍ د څلور ګوټونو پاچا وړ نومونه يو له بل سره د نږدې کټ مټ معناګانو په درلودلو سره همدومره توپير درلود، چې د نړۍ پاچا پر کاسموليوژيکي يا نړيواله سيمه باندې حکومت اشاره کوي او د نړۍ د څلور ګوټونو پاچا په ځمکه باندې واکمنۍ ته ويل کېده. == تاريخچه == === شاليد (له ميلاد څخه مخکې ۲۹۰۰ – ۲۳۳۴) === په بين النهرين کې د لومړنۍ ډيناسټيک دورې “Early Dynastic Period” پر مهال (له ميلاد څخه مخکې ۲۹۰۰ – ۲۳۵۰) سيمه کې د بېلابېلو ښاري دولتونو واکمنانو (چې تر ټولو څرګند يې يور، يوروک، لاګاش، عما او کېش وو) به زياتره وخت له خپلو سيمو ښارونو څخه لرې پر نورو هغو باندې بريدونه کول، چې زياتره وختونه به يې د پام وړ پايلې نه درلودې، مګر موخه يې د لنډمهاله او کوچنيو سترواکيو رامنځته کول وه چې په واسطه يې د نورو ښاري دولتونو پر وړاندې ستر دريځ تر لاسه يیا وساتي. د سترواکۍ دا لومړنۍ جوړونه ځکه وهڅول شوه، چې ډېری ځواکمن پاچاهانو ته زياتره وختونه خورا پتمن يا حيثيت لرونکي وړ نومونه ورکول کېدل. لکه: ليوګال “lugal” وړ نوم چې په لفظي ډول د «ستر انسان» معنا لري، مګر زياتره وخت شوني نظامي معناګانو په درلودلو سره د «پاچا» په توګه ژباړه کېږي. ډېری دې لومړنيو واکمنانو ښايي دا وړ نومونه تر لاسه کړې وي، نه دا چې ورته په ميراث پاتې شوي دي. {{sfn|Liverani|2013|p=120}} په پای کې د نورو ښاري دولتونو په پرتله د خورا پتمن او ځواکمن اوسېدلو لپاره دا پلټنه د نړيوال حکومت لپاره د عمومي هيلې لامل شوه. له هغه وخته چې بين النهرين له ټولې نړۍ سره برابر و او سومريايي ښارونه لرې او پراخه جوړ شوي وو (د سوسا، ماري او اشور غوندې ښارونه د نړۍ درک شويو ګوټونو ته نږدې پراته وو)، د نړۍ څنډو ته رسېدل شوني برېښي (چې په دې وخت فکر کېده چې ښکتنی سمندر، د فارس خليج، پورتنی سمندر او مديترانه د نړۍ څلور څنډې وې). {{sfn|Liverani|2013|p=120}} د نړيوالې واکمنۍ دريځ ته د رسېدلو په موخه د واکمنانو هڅه د “Early Dynastic IIIb” دورې (له ميلاد څخه مخکې ۲۴۵۰ – ۲۳۵۰) پر مهال زياتې عامې شوې، چې د دې دورې پر مهال دوه نامتو بېلګې ثابتې شوې دي. لومړۍ بېلګه د سومريايي پاچاهانو د لښتليک “Sumerian King List” (که څه هم دا يو څه زياته وروستۍ نسخه ده، چې د ليوګالانيمنديو پراخه واکمني يو څه تر شک لاندې راولي) د ادعا له مخې د ادب “Adab” پاچا ليوګالانيمنديو “Lugalannemundu” په اړه ده، چې داسې يوه ستره سترواکي يې جوړه کړې وه چې ټول بېن النهرين يې رانغاړه، له اوسنۍ سوريې څخه تر ايران پورې رسېدله او ويل کېدل چې نوموړي «څلور ګوټونه د ځان تابع کړل». دويمه بېلګه د يوروک د پاچا لوګالزاګيسي “Lugalzaggesi” په اړه ده، چې د ښکتني بين النهرين “Lower Mesopotamia” ټوله سيمه يې فتحه کړه او ادعا يې وکړه، چې د نفوذ سيمه يې له پورتني سمندر څخه تر ښکتني پورې غزېدلې ده. لوګالزاګيسي ته په اصل کې په ساده ډول «د يوروک پاچا» وړ نوم ورکړل شوی او «د ځمکې پاچا» وړ نوم يې د نړيوالې واکمنۍ د ادعا کولو په موخه په خپله خوښه اخيستی و. دا وړ نوم د ځينو وروستيو سومريايي پاچاهانو لکه د يوروک اينشاکوشانا “Enshakushanna” له لورې هم کارول شوی و، چې پر ټول سومر باندې د واک ادعا يې کوله. {{sfn|Liverani|2013|pp=120–121}}{{sfn|McIntosh|2017|p=167}}{{sfn|Maeda|1981|p=4}}{{sfn|Ur III Dynasty|}}{{sfn|Liverani|2013|pp=120–121}} === د اکاد سرګون او د هغه ځايناستي (له ميلاد څخه مخکې ۲۳۳۴ – ۲۱۵۴) === د بين النهرين د سترواکۍ جوړونې لومړۍ ورځې زياتره وخت د خورا نامتو ښارونو د پاچاهانو تر منځ د مبارزې کولو ورځې وې. په دې ورځو کې د «کېش پاچا» وړ نوم د يو ځانګړي پت يا حيثيت په توګه وار له مخه پېژندل شوی و او ښار پر نورو ښارونو باندې د يو لړ غوره والي درلودونکی ګڼل کېده. د اکاد د سرګون “Sargon of Akkad” په وخت کې «د کېش پاچا» د هغه حق په درلودلو سره د اسماني واک ورکړل شوې واکمن معنا درلوده، چې پر ټول سومر باندې واکمني کوي او ښايي وار له مخه په “Early Dynastic IIIb” دوره کې يو څه د نړيوال واکمن په معنا هم کارول شوی وړ نوم وي. د سرليک يا وړ نوم کارونه چې په اصل کې په خپله د ښار په ملکيت کې پاچاهانو پورې تړلې نه وه، دا معنا درلوده چې واکمن د ښارونو جوړونکی، جګړه کې بريالی او يو عادل قاضي دی. د سومريايي پاچاهانو د لښتليک يا () له مخې د کېش ښار هغه ځای و، چې له سيلاب څخه وروسته په کې له اسمان څخه پاچاهي راښکته شوې وه او واکمنان يې د انساني پاچاهۍ شخصيت ورکونکي وو. {{sfn|Levin|2002|p=362}}'''{{sfn|Steinkeller|2013|p=146}}'''{{sfn|Levin|2002|p=359}} سرګون خپل سياسي مسلک د کېش ښار د واکمن اورزبابا “Ur-Zababa” د ساقي په توګه پيل کړ. په يو څه ډول له وژنې څخه له تېښتې وروسته سرګون په خپله د کېش واکمن شو، چې ځان لپاره يې ''šar kiššatim'' وړ نوم غوره او په پای کې له ميلاد څخه مخکې ۲۳۳۴ کال کې يې د بين النهرين لومړۍ ستره سترواکي جوړه کړه، چې نوم يې ورته د اکاد “Akkad” په نوم د خپلې دويمې پلازمېنې په وياړ اکادي سترواکي “Akkadian Empire” وټاکه. سرګون په لومړيو کې د اکاد پاچا وړ نوم وکاروه. {{sfn|Levin|2002|p=360}}{{sfn|Da Riva|2013|p=72}} د ''šar kiššatim'' وړ نوم د سارګون د ځايناستو له لورې په پراخه ډول کارول کېده، چې له ډلې يې د نوموړي لمسی نارام سېن Naram-Sin” (له ميلاد څخه مخکې ۲۲۵۴ – ۲۲۱۸) يادولی شو، چې «د نړۍ د څلور ګوټونو پاچا» ورته وړ نوم يې هم وړاندې کړ. له ''šar kiššatim'' څخه چې يوازې «د کېش پاچا» معنا لري «د نړۍ پاچا» ته لېږد وار له مخه د لرغونې اکادي دورې پر مهال پېښ شوی و. د يادونې وړ ده چې سرګون او ځايناستو يې په سيده يا مستقيم ډول د کېش ښار باندې واکمني ونه کړه او د همدې له امله يې پرې د پاچاهۍ ادعا هم نه ده کړې. د نارام سېن تر وخته پورې کېش ښار د اينسيک “ensik” وړ نوم په درلودلو سره د نيمه خپلواک واکمن له لورې اداره کېده. «د کېش پاچا» ښايي سومري ژبه کې د “lugal kis” په توګه کارول کېده، په داسې حال کې چې اکادي پاچاهانو خپل نوی وړ نوم سومري کې د “lugal ki-sar-ra” يا “kis-ki” په توګه کاروه. '''{{sfn|Steinkeller|2013|p=146}}{{sfn|Levin|2002|p=362}}{{sfn|Levin|2002|p=360}}''' شونې ده چې ''šar kiššatim'' د کاسموليوژيکي سيمې د اداره کولو واک ته ويل کېده، په داسې حال کې چې «د څلور ګوټونو پاچا» د ځمکې د اداره کولو واک ته ويل کېده. هر ډول چې وي، مګر د دې سرليکونو کارونه په دې معنا وه، چې د بين النهرين پاچا د ټولې نړۍ پاچا و. {{sfn|Hill|Jones|Morales|2013|p=333}} == سرچينې == 3kf9v464qcz3we98kfct60apgmrf0kq 0 63585 284395 2022-08-14T11:11:40Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki عثماني سترواکي لومړۍ نړیوالې جکړې ته د یو مرکزي قوت په توګه راغله. عثماني سترواکي د ۱۹۱۴ز د اکتوبر په نهه ويشتمه نیټه د روسیې د تورسمندرګي په ساحل د برید له امله لومړۍ نړیوالې جکړې ته داخله شوه چې د ۱۹۱۴ز کال د نومبر په پنځمه نیټه یې په ځواب کې روسیې د جنګ اعلان وکړ. عثماني ځواکونو په بالکان او د لومړۍ جکړې د منځني ختیځ صحنه کې له متحدينو سره جکړه وکړه. د ۱۹۱۸ز کال کې په جګړه کې د عثماني سترواکۍ ماتې په ۱۹۲۲ز کال کې د سترواکۍ په حتمي زوال کې مهمه ونډه درلوده.  == لومړۍ نړيواله جګړه کې داخلېدل == په لومړۍ نړيواله جکړه کې د عثمانيانو مداخله په نږدې وخت کې د دوی د سمندري ځواکونو له خوا د دوه بېړيو د رانیولو پايله وه چې لا يې هم عمله المانيان و او د المانيانو د الماني امير البحر له خوا اداره کېده، کومې چې د ۱۹۱۴ز د اکتوبر په نهه ويشتمه نیټه پر تور سمندرګي برید وکړ. یو شمیر عوامل موجود وو، کوم چې عثماني دولت کې د اغېز کولو لپاره دسيسه وه او هغوی یې په جګړه کې مداخلې ته هڅول. جکړې ته د عثماني سلطان د داخلیدو د سیاسي لاملونو په هکله اختلاف شته او عثماني سترواکي د صنعتي جکړې پر مهال یو کرنیز دولت و. همدارنګه، د دې سترواکۍ اقتصادي سرچینې د ۱۹۱۲ز او ۱۹۱۳ز کال د بالکان جکړو له امله تخریب شوې وې. په سمدستي توګه د عثماني سترواکۍ د اقدام لاملونه روښانه نه وو. <ref name="Nicolle 2008 167">{{harvnb|Nicolle|2008|p=167}}</ref><ref name="Finkel 2007 529">{{harvnb|Finkel|2007|p=529}}</ref><ref>Balci, Ali, et al. "War Decision and Neoclassical Realism: The Entry of the Ottoman Empire into the First World War." War in History (2018), {{doi|10.1177/0968344518789707}}</ref> == پوځ == په لومړۍ نړیواله جکړه کې د عثمانيانو داخلېدل د ۱۹۱۴ز کال د اکتوبر په نهه ويشتمه نیټه پيل شول، کله چې دوی د روسیې بندرونو په خلاف پر تور سمندرګي  برید پیل کړ. د برید په تعقیب، روسیې او د دوی ملاتړو (برتانیه او فرانسه) د ۱۹۱۴ز کال د نومبر په مياشت کې د عثمانيانو پر ضد د جنګ اعلان وکړ. عثماني سترواکۍ د دری میاشتنۍ رسمي بې طرفۍ وروسته فوځي اقدام پیل کړ، خو د ۱۹۱۴ز کال په اګست مياشت کې يې له مرکزي ځواکونو سره يو پټ اتحاد لاسلیک کړی و. د اناتولیا لویه ځمکه په استانبول کې د عثماني فوځ د مرکز او د جګړې د ډیرو صحنو تر منځ پرته وه. د عبدالحمید دويم د واکمنۍ پر مهال ملکي اړیکې ښه شوې وې، خو سرک او د اورګاډي شبکه د جګړې لپاره چمتو نه وو. سوریې ته د رسیدو لپاره به له یوې میاشتې څخه زیات وخت لږیدو او بین النهرين ته د رسیدو لپاره به شا او خوا دوه میاشتې وخت پکار و. د روسیې پولې ته رسیدو لپاره د اورګاډي لاره د انقرې په ختیځ کې شپېته کیلو متره غزیدلې وه او له هغه ځایه، ایرزوروم ته پنځه دېرش ورځې وخت لږېدو. فوځ له «ترابزون» بندر څخه ختیځ ته د لوژیستکي لنډې لارې په توګه کار اخيست. د عثماني اکمالاتي کښتیو د خراب وضعيت له امله د عثماني د جګړې ادارې په پرتله، له لندن څخه دې محاذونو ته د رسېدو لپاره کم وخت لګېدو.<ref name="Finkel 2007 5292">{{harvnb|Finkel|2007|p=529}}</ref> د المان په پلوۍ د جګړې له اعلان سره دا سترواکي له ګډوډۍ سره مخ شوه. د نومبر په يوولسمه نیټه په قسطنطنیه کې د المانیانو او د اتحادیې او پرمختګ د کمیټې (CPU) پر ضد يوه دسيسه کشف شوه، په کومه کې چې د (CPU) ځیني مشران وويشتل شول. په تعقیب یې د نومبر په يوويشتمه نیټه د الماني فوځي ماموریت پر وړاندې پاڅون رامنځ ته شو. د نومبر په ديارلسمه نیټه د انور پاشا په ماڼۍ کې یو بم وچاودید، کوم چې پنځه الماني افسران ووژل، خو انور پاشا ونه وژل شو. د نومبر په اتلسمه نیټه د المان پر ضد دسیسې زیاتې شوې وې. د هیواد په ګوټ ګوټ کې کمیټې جوړې شوې، څو هیواد د هغو کسانو څخه وژغوري چې د المان ملاتړ یې کاوه. پوځ او سمندري افسرانو د المان له خوا د واک تر لاسه کولو پر ضد لاریون وکړ. د دیسمبر په څلورمه نیټه، په ټول هیواد کې پراخ لاریونونه وشول. د دیسمبر په ديارلسمه نیټه، په «کونک» او «ایرزوروم» کې د ښځو په مشرۍ د جګړې ضد لاریون وشو. د دیسمبر په اوږدو کې، CPU د پوځي مرکزونو د سرتېرو او سمندري ځواکونو کارمندانو په منځ کې له سرکښيو سره مبارزه وکړه. د المان د پوځي ماموریت مشر، فیلډ مارشال «ون ډیر ګولټز»، د هغه د وژلو لپاره جوړه شوې دسيسه کې بچ پاتې شو. پوځي ځواک د جګړې د وزیر انور پاشا په لاس کې ثابت پاتې شو، کورنۍ ستونزې (ملکي موضوعات) د داخله وزیر طلعت پاشا تر لاس لاندې وې او په زړه پورې توګه، جمال پاشا په سوریه کې پر عثماني سترواکۍ يواځينی واکمن و. د ولایتونو والیانو خپلې سیمې د بیلابیلو خپلواکيو سره پرمخ وړلې. ایزمیر یوه په زړه پورې قضیه ده؛ «رحمي بي» تقریبا داسې چلند کاوه لکه د هغه سیمه چې د جنګیدونکو هیوادونو تر منځ یوه بې طرفه سیمه وي. <ref>{{harvnb|Nicolle|2008|p=178}}</ref><ref name="Nicolle 2008 174">{{harvnb|Nicolle|2008|p=174}}</ref> === له روسيې سره جګړه === جګړې ته د عثمانیانو ننوتلو د درې ګوني اتحاد نظامي مسئولیتونه په لویه کچه زیات کړل. روسیې باید یواځې د قفقاز د جګړې پر وړاندې جګړه کړې وای، خو هغوی د انګلستان سره د فارسي جګړې پر وړاندې جګړه وکړه. اسماعیل انور پاشا د باتوم او کارس د بیا نیولو په فکر د سرکامیش جکړې ته ولاړ چې جورجیا یې ونيوله او د فارس شمال لوېدیځ او د تیلو ساحې یې تر لاسه کړې. <ref name="Finkel 2007 530">{{harvnb|Finkel|2007|p=530}}</ref> په هر حال، قفقاز کې له روسانو سره د جګړې پر مهال، عثمانیانو سيمې او له ۱۰۰۰۰۰ څخه زیات سرتیري له لاسه ورکړل. د ۱۹۱۶-۱۷ په ژمي کې ۶۰۰۰۰ عثماني سرتيري د موس-بیتلیس په محاذ کې مړه شول. عثمانیانو بهتره وګڼله چې د قفقاز فوځ غلی وساتي، ځکه چې هغوی باید د انګریزانو څخه د بغداد او فسطین د بیرته نیولو لپاره زیرمې بيا منظمې کړې وای. ۱۹۱۷ز او د ۱۹۱۸ز کال لومړۍ نیمايي د مذاکراتو وخت و. د ۱۹۱۷ز کال د دیسمبر په پنځمه نیټه، د «ایرزینکان» اوربند (د ایرزینکان د ډزبندۍ تړون) د روسانو او عثمانیانو تر منځ په ایرزینکان کې لاسلیک شو، کوم چې د روسیې او عثماني سترواکۍ تر منځ وسله والې جګړې ختمې کړې. د مارچ په درېيمه نیټه، لوی وزیر طلعت پاشا د روسیې SFSR سره د «بریست لیتوفسک» تړون لاسلیک کړ. دې تړون شرط کېښود چې بالشویک روسیې باتوم، کارس او اردهان خوشې کړي دي. پر دې مادو سربېره، یوه پټه ماده پکې داخله شوه چې روسیه یې مکلف کړه، څو د ارمينيا ملي ځواکونه له منځه یوسي. <ref>[[Tadeusz Swietochowski]], ''Russian Azerbaijan 1905–1920'', page 119.</ref><ref name="Hovannisian">Hovannisian. "Armenia's Road to Independence", pp. 288–289. {{ISBN|1-4039-6422-X}}.</ref> د مارچ له څوارلسمې څخه د ۱۹۱۸ز کال تر اپريل پورې، د ترابزون د سولې کنفرانس د عثماني سترواکۍ او د ټرانسکاکیانو د رژیم د پلاوي ترمنځ ترسره شو. انور پاشا د مذاکراتو په پای کې په «بریسټ لیتوسک» کې د ختیځ اناتولي ولایتونو د عثماني بیا ترلاسه کولو په بدل کې د قفقاز د ټولو هيلو منلو وړاندیز وکړ. د اپريل په پنځمه نېټه د «ترانسکاکيانو» د پلاوي مشر «اکاکي چخانکيلي» د «بريست-ليتوسک» تړون د لا زياتو مذاکراتو د بنسټ په توګه ومنلو او له دولتي اشخاصو يې وغوښتل چې دا دريځ ومني. په «طفلس» کې موجوده مزاج خورا توپیر درلود. طفلس د خپل ځان او عثماني سترواکۍ تر منځ د جګړې شتون ومانه.  <ref name="ric">Richard Hovannisian "The Armenian people from ancient to modern times" Pages 292–293</ref><ref name="ottoman1">{{Harvard citation|Shaw|1977|p=326}}</ref> د ۱۹۱۸ز کال په اپریل کې، د عثماني دریم پوځ بالاخره په ارمينيا برید وکړ. د ارمنيايي ځواکونو مخالفت د «سرداراپات» د جګړې، د «کارا کلیسي» جنګ او د «بش ابران» د جګړې لامل وګرځېد. د ۱۹۱۸ز کال د مې په اته ويشتمه نېټه د ارمينيا ملي شورا په «طفلس» کې د ارمينيا لومړی جمهوریت اعلان کړ. د ارمينيا نوی جمهوریت اړ شو چې د «باتم» تړون لاسلیک کړي. == سرچينې == cnnhkw9yvkdt9ibbr8fqsx6gzx4qfrj 0 63586 284396 2022-08-14T11:14:40Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki شاهزاده جان (جان چارلز فرانسیس؛ زوکړه: د ۱۹۰۵ زکال د جولای ۱۲ مه – مړینه: د ۱۹۱۹ زکال د جنوري ۱۸ مه) د پاچا پنځم جورج او ملکې ماري پنځم زوی او د دوی د شپږو اولادونو تر ټولو کوچنی و. د هغه د زیږون پر مهال د ده پلار د بریتانوي پاچا اووم اډوارد د پاچاهۍ وارث و. په ۱۹۱۰ زکال کې د اووم اډوارډ له مړینې وروسته د ولز شاهزاده پاچاهۍ ته ورسېده او شاهزاده جان د بریتانیا د تاج او تخت د وارثینو په کتار کې پنځم ځای خپل کړ. په ۱۹۰۹ زکال مالومه شوه چې جان په اپي لپسي ناروغۍ (عصبي اختلالاتو) اخته دی. په ۱۹۱۶ زکال کې وروسته له هغه چې د ده روغتیايي وضعیت لا پسې خراب شو، هغه ساندرینګهام ماڼۍ ته ولېږل شو څو د عامه لید څخه لرې وي. په دغه ځای کې د هغه ساتونکي «لالا» بیل د هغه پالنه کوله او له هغو سیمه ئیزو ماشومانو سره ملګری شو چې مور یې له ده سره د لوبو کولو په موخه راغونډ کړي و. نوموړی په ۱۹۱۹ زکال کې د شدیدو عصبي اختلالاتو له امله په ساندرینګهام کې ومړ او همدلته نږدې په سنټ ماري مګدلان کلیسا کې خښ کړای شو. عام خلک د نوموړي له مړینې وروسته د ده په ناروغۍ خبر شول. له دغه مهال وروسته د جان یوازې پرېښول د سلطنتي کورنۍ د غیرانساني چارو د ثبوت په توګه مطرح شو. د دغې انګېرنې پر خلاف هغه د ډېر لږ عمر لرلو پر مهال تر ډېره د عامه خلکو له سترګو لرې و او د خپلې کورنۍ ترمنځ یې د یو بشپړ غړي رول درلود، خو له یوولس کلنۍ وروسته تر هغه مهاله چې وضعیت یې خراب شو د عامو خلکو ترمنځ به را څرګند کېده. == زیږون == شاهزاده جان د ۱۹۰۵ زکال د جولای په ۱۲ مه د سهار په ۳:۰۵ بجو د ساندرینګهام ماڼۍ په یورک خونه کې وزېږېد. هغه د ولز د شاهزاده جورج او د ولز د شاهزادګۍ ماري (کورنی نوم یې د تک ماري) پنځم او کوچنی زوی و. له دې سره چې د جان نوم د سلطنتي کورنۍ لپاره ښه بخت نه درلود بیا هم په هغه د جان نوم کېښودل شو، خو په غیر رسمي ډول ورته «جاني» ویل کېدل. د زېږون پر مهال هغه له خپل پلار او څلورو مشرانو وروڼو وروسته پاچاهۍ ته د رسېدونکو میراث دارانو په کتار کې شپږم ځای درلود. له دې امله چې هغه د بریتانیا د واکمن پاچا د زوی یعنې د ولز د شاهزاده له اړخه لمسی راتله هغه ته له ماشومتوب څخه اعلیحضرت شاهزاده جان ویل کېدل. جان ته د ۱۹۰۵ زکال د اګست په ۳ مه د ساندرینګهام ماڼۍ په سنټ ماری مګدلان کلیسا کې د کشیش جان نیل ډالټون له خوا د تعمید غسل ورکړل شو. <ref>{{London Gazette|issue=27816|page=4887|date=13 July 1905}}</ref><ref>{{cite journal|title=A Royal Christening|journal=The Interior|publisher=Western Presbyterian Publishing Company|year=1905|volume=36|page=1133|oclc=192107334}}</ref>{{sfn|Zeepvat|2003|p=1}}{{sfn|Reynolds|2004}} == ماشومتوب او ناروغي == د جان د ژوند د لومړنیو کلونو ډېر وخت په ساندرینګهام کې له خپلو خویندو او وروڼو – شاهزاده اډوارډ (چې په سلطنتي کورنۍ کې په ډېوېډ مشهور و)، شاهزاده البرټ، شاهزادګۍ ماري، شاهزاده هنري او شاهزاده جورج – سره تېر شول چې د دوی پالنه د شارلوټ «لالا» بیل پر غاړه وه. په داسې حال کې چې د ولز شهزاده تنبیه کوونکی سخت دریځی خوی درلود، خو بیا هم د خپلو ماشومانو پر وړاندې مهربانه و، د ده مېرمنې له خپلو ماشومانو سره صمیمانه اړیکې لرلې او تل یې هڅول پر دې په هر مورد کې باور ولري. په ۱۹۰۹ زکال کې د روسیې ملکې او د جان مشرې خاله، داوګر خپل زوی سترواک دویم نیکولاس ته ولیکل چې «د جورج ماشومان ډېر خواږه دي ... د هغوی کوچني، جورج او جاني دواړه ډېر جذاب او شوخ دي...». د آتلون کونټیس شاهزادګۍ الیس، جان د یو ډېر عجیبه ماشوم په توګه توصیف کړ «هغه مهال چې یو ماښام تره جورج له خپلې دندې راستون شو، په عمه مۍ ور ټیټ شو او هغه یې ښکل کړه، دغه مهال جاني له ځان سره غلي وویل، هغې زما پلار ښکل کړ، بدقوارې زړې ښځې!». پنځم جورج یو ځل د متحده ایالاتو ولسمشر تئوډور روزولټ ته وویل چې «ټول ماشومان مې عاجز دي یوازې له جان پرته» - هغه هم له دې امله چې شاهزاده جان یوځل د خپل پلار له جزا ورکولو تښتېدلی و. {{sfn|Reynolds|2004}}{{sfn|Tizley|2008}}{{sfn|Bing|1937|p=243}}{{sfn|Athlone|1966|p=78}}{{sfn|Ziegler|1991|pp=30–31}}{{sfn|Ziegler|1991|p=79}} په داسې حال کې چې جان په «ځان کې تکړه او ښکلی ماشوم» و، خو تر ۴ کلنۍ پورې د دغه ښکلي ماشوم وده را کمه شوې وه. په همدغه کال کې هغه د خپلې ناروغۍ لومړنی اغېز تجربه کړ او په ځان کې یې د ناتوانۍ، تر ډېره پورې د اوتېزم یا د زده کولو نور اختلالات را څرګند شول. هغه مهال چې پلار یې واک ته ورسېد، جان د خپل پلار او مور د تاج اېښودو په مراسمو کې چې د ۱۹۱۱ زکال د جون په ۲۲ مه ترسره شول ونډه نه لرله، ځکه چې په دغه مراسمو کې د ګډون فشار د هغه د روغتیايي حالت لپاره ډېر خطرناک بلل شوی و. له دې سره د دوی یو شمېر بدبینانو ویل چې کورنۍ یې ډارېږي هغه ته د اړوندو رامنځته کېدونو حادثو له امله یې ځایګي ته زیان وه نه رسېږي. له دې سره چې جورج ، شاهزاده جان له کورنۍ بهر کسانو ته د ښودو وړ نه باله، خو بیا یې هم له هغه سره ډېره لېوالتیا لرله او له هغه سره به یې «مینه او مهرباني» کوله. {{sfn|Edwards|1986|p=196}}{{sfn|Lamont-Brown|2003|p=252}}{{sfn|Lamont-Brown|2003|p=253}}{{sfn|Pope-Hennessy|1959|p=511}} جان هغه مهال چې په ساندرینګهام کې و یو شمېر تکراري چلندونه او همدارنګه یې منظم بد چلندونه او نافرمانۍ وښوولې: «هغه په ساده توګه نه پوهېده چې څه ډول چلن وکړي». د هغې انګېرنې پر خلاف چې هغه د ډېر کم عمر راهیسې د عامه خلکو له سترګو لرې و، خو شاهزاده جان د خپل عمر په ډېره برخه کې د خپلې کورنۍ لپاره د «بشپړ غړي» ځایګی درلود او آن له یوولس کلنۍ څخه تر وروسته مهال پورې د عامو خلکو ترمنځ را څرګند کېده. {{sfn|Tizley|2008}} په ۱۹۱۲ زکال کې شاهزاده جورج چې هغه ته تر ټولو نږدې ورور یې و، په بروډسټیر کې یې د سنټ پیټر کورټ په ابتدايي ښوونځي کې په زده کړو پیل وکړ. راتلونکی کال ټایمز مجلې خبر خپور کړ چې هغه به د زده کړو په بل دوره کې ګډون وه نه کړي ځکه چې کورنۍ یې پرېکړه نه ده کړې چې هغه دې ښوونځي ته ولېږي او که نه. د لومړۍ نړیوالې جګړې له پیلېدو وروسته هغه په ډېر ندرت سره له خپلو والدینو سره چې د رسمي دندو د مخته وړو له امله له ده څخه لرې و او همدارنګه له خپلو خویندو وروڼو سره چې په بشپړ مهالیزو ښوونځیو او یا هم پوځ کې و، لیدل. شاهزاده جان په تدریج سره د عامو خلکو له منځ څخه ګوښه کړای شو او له ۱۹۱۳ زکال وروسته د هغه د هېڅ رسمي انځور سپارښت ورنکړل شو، خو له دې جسمي او روحي ناتوانۍ سربېره هغه د واک د ځای ناستوب له کتار څخه وه نه ویستل شو. {{sfn|Tizley|2008}} == ووډ فارم == په ۱۹۱۶ زکال کې د هغه عصبي اختلالاتو لا زور واخیست، جان د ووډ فارم په نامه باغ ته ولېږل شو او «لالا» بیل ته یې د پالنې مسئولیت ور دغاړې شو. په داسې حال کې چې هغه په خپل چاپېر کې له شیانو سره لیوالتیا لرله او د فکر کولو او منسجم بیان وړتیا یې لرله، خو په زده کړو کې د نه پرمختګ له امله د هغه وروستی روزونکی له خپلې دندې ګوښه کړای شو او د هغه رسمي زده کړو ته پای ټکی کېښودل شو. ډاکټرانو هم ګواښ وکړ چې په ډېر احتمال سره هغه ډېر ژوند نه شي کولای. {{sfn|Tizley|2008}}{{sfn|Zeepvat|2003|p=4}}{{sfn|Judd|2012|p=15}} په ووډ فارم کې جان «د ساندرینګهام په املاکو کې دننه په لرې پراته باغ کې جان د خپلې کوچنۍ کورنۍ په ګرځنده غړي واوښت ... د بالمورل ماڼۍ میلمنو څرګنده کړې چې د لویې جګړې پر مهال یې په ووډ فارم کې لوړ قد او باډۍ لرونکی ځوان په یاد دی، چې تل له دوی څخه لرې و او د ځنګل پر لوري به له خپل ساتونکي سره روان و». د هغې انۍ ملکې الکساندار په ساندرینګهام کې د ده لپاره یو باغ ځانګړی کړی و چې د ده د ژوند په یوه تر ټولو د خوښې وړ ځای اوښتی و. {{sfn|Zeepvat|2003|p=4}}{{sfn|Judd|2012|p=16}} د ۱۹۱۶ زکال له اوړي وروسته جان به ډېر کم له ساندرینګهام املاکو څخه بهر لیدل کېده او د «لالا» بېل تر پالنې لاندې و. وروسته له هغې چې ملکې الکساندار ولیکل چې «[شاهزاده جان] په خپل کور کې ډېر خوشاله دی، خو د یو ملګري لرلو په ارمان دی». ملکې ماري د هغه په چاپېر کې د سیمه ئیزو ماشومانو د راغونډولو له امله سلطنتي چارو ته وخت نه موند.{{sfn|Ziegler|1991|p=47}}{{sfn|Poliakoff|2003|p=xivi}} == مړینه == د جان ناروغۍ زور واخیست او بیل وروسته ولیکل: «موږ جرائت ونکړ هغه له خپلو خویندو وروڼو سره پرېږدو، له دې امله چې د هغه ناروغي هغوی خواشیني کوي ځکه پر هغه د ناروغۍ راتلونکې څپې شدیدې او مکررې وې». بیوګرافي لیکونکي ډنیس جاډ باور درلود چې «د شاهزاده ګوښه توب او همدارنګه غیرمنظم توب د هغه د وروڼو او خویندو لپاره خواشینی کوونکی و»، ځکه هغه «د خپلې کورنۍ د یو جادو په توګه د خپلو خویندو وروڼو سره ډېر صمیمي و او له هغوی سره یې ډېره مینه لرله». نوموړي د ۱۹۱۸ زکال د کریسمس ورځ له خپلې کورنۍ سره په ساندرینګهام کې تېره کړه خو د شپې پر مهال بېرته ووډ فارم ته یوړل شو.{{sfn|Tizley|2008}}{{sfn|Judd|2012|p=16}}<blockquote>جان د ۱۹۱۹ زکال د جنوري په ۱۸ مه له غرمې په وروسته په ۵:۳۰ بجو په ووډ فارم کې د مغزي سکتې له امله ومړ. {{sfn|Judd|2012|p=16}}</blockquote> == سرچينې == d4jjc6nbkc086zsg92bwgs34fxvaiqu 284409 284396 2022-08-14T11:31:42Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 wikitext text/x-wiki {{Infobox person}}شاهزاده جان (جان چارلز فرانسیس؛ زوکړه: د ۱۹۰۵ زکال د جولای ۱۲ مه – مړینه: د ۱۹۱۹ زکال د جنوري ۱۸ مه) د پاچا پنځم جورج او ملکې ماري پنځم زوی او د دوی د شپږو اولادونو تر ټولو کوچنی و. د هغه د زیږون پر مهال د ده پلار د بریتانوي پاچا اووم اډوارد د پاچاهۍ وارث و. په ۱۹۱۰ زکال کې د اووم اډوارډ له مړینې وروسته د ولز شاهزاده پاچاهۍ ته ورسېده او شاهزاده جان د بریتانیا د تاج او تخت د وارثینو په کتار کې پنځم ځای خپل کړ. په ۱۹۰۹ زکال مالومه شوه چې جان په اپي لپسي ناروغۍ (عصبي اختلالاتو) اخته دی. په ۱۹۱۶ زکال کې وروسته له هغه چې د ده روغتیايي وضعیت لا پسې خراب شو، هغه ساندرینګهام ماڼۍ ته ولېږل شو څو د عامه لید څخه لرې وي. په دغه ځای کې د هغه ساتونکي «لالا» بیل د هغه پالنه کوله او له هغو سیمه ئیزو ماشومانو سره ملګری شو چې مور یې له ده سره د لوبو کولو په موخه راغونډ کړي و. نوموړی په ۱۹۱۹ زکال کې د شدیدو عصبي اختلالاتو له امله په ساندرینګهام کې ومړ او همدلته نږدې په سنټ ماري مګدلان کلیسا کې خښ کړای شو. عام خلک د نوموړي له مړینې وروسته د ده په ناروغۍ خبر شول. له دغه مهال وروسته د جان یوازې پرېښول د سلطنتي کورنۍ د غیرانساني چارو د ثبوت په توګه مطرح شو. د دغې انګېرنې پر خلاف هغه د ډېر لږ عمر لرلو پر مهال تر ډېره د عامه خلکو له سترګو لرې و او د خپلې کورنۍ ترمنځ یې د یو بشپړ غړي رول درلود، خو له یوولس کلنۍ وروسته تر هغه مهاله چې وضعیت یې خراب شو د عامو خلکو ترمنځ به را څرګند کېده. == زیږون == شاهزاده جان د ۱۹۰۵ زکال د جولای په ۱۲ مه د سهار په ۳:۰۵ بجو د ساندرینګهام ماڼۍ په یورک خونه کې وزېږېد. هغه د ولز د شاهزاده جورج او د ولز د شاهزادګۍ ماري (کورنی نوم یې د تک ماري) پنځم او کوچنی زوی و. له دې سره چې د جان نوم د سلطنتي کورنۍ لپاره ښه بخت نه درلود بیا هم په هغه د جان نوم کېښودل شو، خو په غیر رسمي ډول ورته «جاني» ویل کېدل. د زېږون پر مهال هغه له خپل پلار او څلورو مشرانو وروڼو وروسته پاچاهۍ ته د رسېدونکو میراث دارانو په کتار کې شپږم ځای درلود. له دې امله چې هغه د بریتانیا د واکمن پاچا د زوی یعنې د ولز د شاهزاده له اړخه لمسی راتله هغه ته له ماشومتوب څخه اعلیحضرت شاهزاده جان ویل کېدل. جان ته د ۱۹۰۵ زکال د اګست په ۳ مه د ساندرینګهام ماڼۍ په سنټ ماری مګدلان کلیسا کې د کشیش جان نیل ډالټون له خوا د تعمید غسل ورکړل شو. <ref>{{London Gazette|issue=27816|page=4887|date=13 July 1905}}</ref><ref>{{cite journal|title=A Royal Christening|journal=The Interior|publisher=Western Presbyterian Publishing Company|year=1905|volume=36|page=1133|oclc=192107334}}</ref>{{sfn|Zeepvat|2003|p=1}}{{sfn|Reynolds|2004}} == ماشومتوب او ناروغي == د جان د ژوند د لومړنیو کلونو ډېر وخت په ساندرینګهام کې له خپلو خویندو او وروڼو – شاهزاده اډوارډ (چې په سلطنتي کورنۍ کې په ډېوېډ مشهور و)، شاهزاده البرټ، شاهزادګۍ ماري، شاهزاده هنري او شاهزاده جورج – سره تېر شول چې د دوی پالنه د شارلوټ «لالا» بیل پر غاړه وه. په داسې حال کې چې د ولز شهزاده تنبیه کوونکی سخت دریځی خوی درلود، خو بیا هم د خپلو ماشومانو پر وړاندې مهربانه و، د ده مېرمنې له خپلو ماشومانو سره صمیمانه اړیکې لرلې او تل یې هڅول پر دې په هر مورد کې باور ولري. په ۱۹۰۹ زکال کې د روسیې ملکې او د جان مشرې خاله، داوګر خپل زوی سترواک دویم نیکولاس ته ولیکل چې «د جورج ماشومان ډېر خواږه دي ... د هغوی کوچني، جورج او جاني دواړه ډېر جذاب او شوخ دي...». د آتلون کونټیس شاهزادګۍ الیس، جان د یو ډېر عجیبه ماشوم په توګه توصیف کړ «هغه مهال چې یو ماښام تره جورج له خپلې دندې راستون شو، په عمه مۍ ور ټیټ شو او هغه یې ښکل کړه، دغه مهال جاني له ځان سره غلي وویل، هغې زما پلار ښکل کړ، بدقوارې زړې ښځې!». پنځم جورج یو ځل د متحده ایالاتو ولسمشر تئوډور روزولټ ته وویل چې «ټول ماشومان مې عاجز دي یوازې له جان پرته» - هغه هم له دې امله چې شاهزاده جان یوځل د خپل پلار له جزا ورکولو تښتېدلی و. {{sfn|Reynolds|2004}}{{sfn|Tizley|2008}}{{sfn|Bing|1937|p=243}}{{sfn|Athlone|1966|p=78}}{{sfn|Ziegler|1991|pp=30–31}}{{sfn|Ziegler|1991|p=79}} په داسې حال کې چې جان په «ځان کې تکړه او ښکلی ماشوم» و، خو تر ۴ کلنۍ پورې د دغه ښکلي ماشوم وده را کمه شوې وه. په همدغه کال کې هغه د خپلې ناروغۍ لومړنی اغېز تجربه کړ او په ځان کې یې د ناتوانۍ، تر ډېره پورې د اوتېزم یا د زده کولو نور اختلالات را څرګند شول. هغه مهال چې پلار یې واک ته ورسېد، جان د خپل پلار او مور د تاج اېښودو په مراسمو کې چې د ۱۹۱۱ زکال د جون په ۲۲ مه ترسره شول ونډه نه لرله، ځکه چې په دغه مراسمو کې د ګډون فشار د هغه د روغتیايي حالت لپاره ډېر خطرناک بلل شوی و. له دې سره د دوی یو شمېر بدبینانو ویل چې کورنۍ یې ډارېږي هغه ته د اړوندو رامنځته کېدونو حادثو له امله یې ځایګي ته زیان وه نه رسېږي. له دې سره چې جورج ، شاهزاده جان له کورنۍ بهر کسانو ته د ښودو وړ نه باله، خو بیا یې هم له هغه سره ډېره لېوالتیا لرله او له هغه سره به یې «مینه او مهرباني» کوله. {{sfn|Edwards|1986|p=196}}{{sfn|Lamont-Brown|2003|p=252}}{{sfn|Lamont-Brown|2003|p=253}}{{sfn|Pope-Hennessy|1959|p=511}} جان هغه مهال چې په ساندرینګهام کې و یو شمېر تکراري چلندونه او همدارنګه یې منظم بد چلندونه او نافرمانۍ وښوولې: «هغه په ساده توګه نه پوهېده چې څه ډول چلن وکړي». د هغې انګېرنې پر خلاف چې هغه د ډېر کم عمر راهیسې د عامه خلکو له سترګو لرې و، خو شاهزاده جان د خپل عمر په ډېره برخه کې د خپلې کورنۍ لپاره د «بشپړ غړي» ځایګی درلود او آن له یوولس کلنۍ څخه تر وروسته مهال پورې د عامو خلکو ترمنځ را څرګند کېده. {{sfn|Tizley|2008}} په ۱۹۱۲ زکال کې شاهزاده جورج چې هغه ته تر ټولو نږدې ورور یې و، په بروډسټیر کې یې د سنټ پیټر کورټ په ابتدايي ښوونځي کې په زده کړو پیل وکړ. راتلونکی کال ټایمز مجلې خبر خپور کړ چې هغه به د زده کړو په بل دوره کې ګډون وه نه کړي ځکه چې کورنۍ یې پرېکړه نه ده کړې چې هغه دې ښوونځي ته ولېږي او که نه. د لومړۍ نړیوالې جګړې له پیلېدو وروسته هغه په ډېر ندرت سره له خپلو والدینو سره چې د رسمي دندو د مخته وړو له امله له ده څخه لرې و او همدارنګه له خپلو خویندو وروڼو سره چې په بشپړ مهالیزو ښوونځیو او یا هم پوځ کې و، لیدل. شاهزاده جان په تدریج سره د عامو خلکو له منځ څخه ګوښه کړای شو او له ۱۹۱۳ زکال وروسته د هغه د هېڅ رسمي انځور سپارښت ورنکړل شو، خو له دې جسمي او روحي ناتوانۍ سربېره هغه د واک د ځای ناستوب له کتار څخه وه نه ویستل شو. {{sfn|Tizley|2008}} == ووډ فارم == په ۱۹۱۶ زکال کې د هغه عصبي اختلالاتو لا زور واخیست، جان د ووډ فارم په نامه باغ ته ولېږل شو او «لالا» بیل ته یې د پالنې مسئولیت ور دغاړې شو. په داسې حال کې چې هغه په خپل چاپېر کې له شیانو سره لیوالتیا لرله او د فکر کولو او منسجم بیان وړتیا یې لرله، خو په زده کړو کې د نه پرمختګ له امله د هغه وروستی روزونکی له خپلې دندې ګوښه کړای شو او د هغه رسمي زده کړو ته پای ټکی کېښودل شو. ډاکټرانو هم ګواښ وکړ چې په ډېر احتمال سره هغه ډېر ژوند نه شي کولای. {{sfn|Tizley|2008}}{{sfn|Zeepvat|2003|p=4}}{{sfn|Judd|2012|p=15}} په ووډ فارم کې جان «د ساندرینګهام په املاکو کې دننه په لرې پراته باغ کې جان د خپلې کوچنۍ کورنۍ په ګرځنده غړي واوښت ... د بالمورل ماڼۍ میلمنو څرګنده کړې چې د لویې جګړې پر مهال یې په ووډ فارم کې لوړ قد او باډۍ لرونکی ځوان په یاد دی، چې تل له دوی څخه لرې و او د ځنګل پر لوري به له خپل ساتونکي سره روان و». د هغې انۍ ملکې الکساندار په ساندرینګهام کې د ده لپاره یو باغ ځانګړی کړی و چې د ده د ژوند په یوه تر ټولو د خوښې وړ ځای اوښتی و. {{sfn|Zeepvat|2003|p=4}}{{sfn|Judd|2012|p=16}} د ۱۹۱۶ زکال له اوړي وروسته جان به ډېر کم له ساندرینګهام املاکو څخه بهر لیدل کېده او د «لالا» بېل تر پالنې لاندې و. وروسته له هغې چې ملکې الکساندار ولیکل چې «[شاهزاده جان] په خپل کور کې ډېر خوشاله دی، خو د یو ملګري لرلو په ارمان دی». ملکې ماري د هغه په چاپېر کې د سیمه ئیزو ماشومانو د راغونډولو له امله سلطنتي چارو ته وخت نه موند.{{sfn|Ziegler|1991|p=47}}{{sfn|Poliakoff|2003|p=xivi}} == مړینه == د جان ناروغۍ زور واخیست او بیل وروسته ولیکل: «موږ جرائت ونکړ هغه له خپلو خویندو وروڼو سره پرېږدو، له دې امله چې د هغه ناروغي هغوی خواشیني کوي ځکه پر هغه د ناروغۍ راتلونکې څپې شدیدې او مکررې وې». بیوګرافي لیکونکي ډنیس جاډ باور درلود چې «د شاهزاده ګوښه توب او همدارنګه غیرمنظم توب د هغه د وروڼو او خویندو لپاره خواشینی کوونکی و»، ځکه هغه «د خپلې کورنۍ د یو جادو په توګه د خپلو خویندو وروڼو سره ډېر صمیمي و او له هغوی سره یې ډېره مینه لرله». نوموړي د ۱۹۱۸ زکال د کریسمس ورځ له خپلې کورنۍ سره په ساندرینګهام کې تېره کړه خو د شپې پر مهال بېرته ووډ فارم ته یوړل شو.{{sfn|Tizley|2008}}{{sfn|Judd|2012|p=16}}<blockquote>جان د ۱۹۱۹ زکال د جنوري په ۱۸ مه له غرمې په وروسته په ۵:۳۰ بجو په ووډ فارم کې د مغزي سکتې له امله ومړ. {{sfn|Judd|2012|p=16}}</blockquote> == سرچينې == d7wwiqk1s9ztf5yrjx8vg91xd95qzps 0 63587 284397 2022-08-14T11:17:32Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/4972055|امریتا سنگھ]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[زمرہ:صفحات مع کثیر میڈیا]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|birth_name]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|&#60;br/&#62; nامریتا سنگھ ame]] {{Infobox person|<br/> nامریتا سنگھ ame=Amrita Singh|image=Amrita Singh & Sara Ali Khan at Shaadi By Marriott showcase (08) (cropped).jpg|caption=امریتا سېنگھ 2017ز کې|birth_name=امريتا سېنګ ورک|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1958|2|9}}|birth_place=[[هډالي]], [[لوېديځ پاکستان]]|nationality=بهارتي|occupation=اداکارہ|years_active=1983ء – 1993ء <br> 2002ز — تراوسه|parents=|spouse={{شادي|[[سیف علي خان]]<br/>|1991|2004|reason=طلاق}}|children=2 ([[سارہ علي خان|سارہ]] اور ابراهيم علي خان)}} '''امریتا سنګ'''(زېږېدنه: 9 فبروري 1958) <ref name="bollywood">{{Cite web |title=Film Actress Amrita Singh&nbsp;— Bollywood Star Amrita Singh&nbsp;— Amrita Singh Biography&nbsp;— Amrita Singh Profile |url=http://www.iloveindia.com/bollywood/actresses/amrita-singh.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160423090641/http://www.iloveindia.com/bollywood/actresses/amrita-singh.html |archive-date=23 April 2016 |access-date=21 April 2016}}</ref> یوه [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره]] ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amrita Singh |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amrita_Singh&redirect=no&oldid=598382256}}</ref> == لومړنی ژوند == امريتا سېنګ ورک د ۱۹۵۸ کال [[9 فبروري|د فبرورۍ په ۹ مه د]] لوېدیځ پاکستان په هډالي کې د یوې پنجابي مسلمانې مور رخسانه سلطان او د پنجابي جټ سيکه پلار، شیویندر سینګ ورک، د پوځ افسر، په یوه جاگیرداره کورنۍ کې زېږېدلې وه. <ref>{{Cite web |date=10 February 2016 |title=Rare Pictures & Interesting Facts about 80s B-town Sensation Amrita Singh |url=http://daily.bhaskar.com/news-rec/ENT-CELE-amrita-singh-rare-pictures-interesting-facts-5244695-PHO.html?seq=2 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012000408/https://daily.bhaskar.com/news/ENT-CELE-amrita-singh-rare-pictures-interesting-facts-5244695-PHO.html?ref=rec |archive-date=12 October 2020 |access-date=21 April 2016 |website=Dailybhaskar.com}}</ref> <ref name="TOI1">{{Cite web |last=Varma |first=Anuradha |date=14 June 2009 |title=In Bollywood, everyone's related! |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151028054712/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |archive-date=28 October 2015 |access-date=21 April 2016 |website=[[دی ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> د هغه مور په 1970 لسیزه کې د هند د بېړني حالت پر مهال د سنجي ګاندي یوه له سیاسي همکارانو څخه وه، چې د [[زوړ ډيلي|زاړه ډهلي]] په مسلمانو سیمو کې د سنجي ګاندي د کمپاین هماهنګۍ د مشري کولو لپاره په دنده ګمارل شوې وه. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7KsEcQnb2VIC&q=sultana&pg=PA242|title=Violence and subjectivity|last=Das|first1=Veena. (Editor)|last2=Tarlo|first2=Emma|date=2000|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-21608-2|edition=9th printing.|place=Berkeley|page=266|access-date=10 May 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201012000408/https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=7KsEcQnb2VIC&oi=fnd&pg=PA242&dq=ruksana+sultana+sterilization+vasectomy&ots=GqZo1H38oz&sig=rpGbBhQYTlaxIXFBl_8gQT3k6p0#v=onepage&q=sultana&f=false|archivedate=12 October 2020}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=3IO1WB2H8UUC&q=sultana&pg=PR5|title=Unsettling memories : narratives of the emergency in Delhi|last=Tarlo|first1=Emma|date=2001|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-23122-1|place=Berkeley|pages=38–39, 143|access-date=13 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201012000408/https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=3IO1WB2H8UUC&oi=fnd&pg=PR5&dq=ruksana+sultana+sterilization+vasectomy&ots=LMdd4Ww_dG&sig=it0hAR3VF0L9lEo_w1aZ-Y6IVnY#v=onepage&q=sultana&f=false|archivedate=12 October 2020}}</ref> <ref>Gwatkin, Davidson R. "Political will and family planning: the implications of India's emergency experience." </ref> <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/isbn_9780307272430|title=India : a portrait|last=French|first1=Patrick|date=2011|publisher=Alfred A. Knopf|isbn=978-0-307-27243-0|edition=1st U.S.|place=New York|page=[https://archive.org/details/isbn_9780307272430/page/43 43]|quote=rukhsana sultana .|access-date=13 February 2017}}</ref> <ref>{{Cite web |title=#1975Emergency रुखसाना सुल्ताना : एक मुस्लिम सुंदरी जिसे देखते ही मुस्लिम मर्दों की रूह कांप जाती थी |url=http://satyagrah.scroll.in/article/12147/emergency-sterilization-rukhsana-sultana? |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160629125807/http://satyagrah.scroll.in/article/12147/emergency-sterilization-rukhsana-sultana |archive-date=29 June 2016 |access-date=28 June 2016}}</ref> امريتا سینګ د ناول لیکونکي خوشونت سینګ خور ده. اداکاره بیګم پارا د هغې خاله ده او مېړه یې ناصر خان و، چې د [[دليپ کمار|دلیپ کمار]] ورور دی. اداکار ایوب خان د امریتا سېنګ دوهم د تره زوی دی. امريتا سینګ ورک د <ref name="TOI1">{{Cite web |last=Varma |first=Anuradha |date=14 June 2009 |title=In Bollywood, everyone's related! |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151028054712/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |archive-date=28 October 2015 |access-date=21 April 2016 |website=[[دی ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> [[شاهرخ خان]] د ماشومتوب ملګرې وه. د دوی دواړو میندو اکثرا د ډیلي په سیمه کې یوځای کار کاوه او د شاه رخ خان خور شهناز او امريتا سینګ په ورته ښوونځي کې یوځای زده کړې کولې. <ref>{{Cite book|title=King of Bollywood: Shah Rukh Khan and the Seductive World of Indian Cinema|last=Chopra|first1=Anupama|date=2007|publisher=Grand Central Publishing|edition=1st}}</ref> امريتا سینګ په [[نوی ډیلي|نوي ډیلي]] کې په ماډرن ښوونځي کې زده کړې کړې او په انګلیسي، پنجابي او هندي ژبو پوهه ده. <ref>{{Cite web |last=rafflesia |title=Saif Ali Khan and Amrita Singh |url=http://saifamrita.blogspot.co.uk/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012000409/http://saifamrita.blogspot.com/ |archive-date=12 October 2020 |access-date=21 April 2016}}</ref> == شخصي ژوند == امریتا سنګ د ۱۹۹۱ کال په جنورۍ کې له اداکار سیف علي خان سره واده وکړ. امريتا په یوه سيکه کورنۍ کې لوی شوې. هغه له واده مخکې اسلام قبول کړ او دا [[نكاح|واده د اسلامي اصولو سره سم ترسره شو]] . <ref name="tribune">{{Cite web |date=24 April 2015 |title=No one changes their religion in order to get married: Saif Ali Khan speaks about 'love jihad' |url=http://tribune.com.pk/story/875213/no-one-changes-their-religion-in-order-to-get-married-saif-ali-khan-speaks-about-love-jihad/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012000424/https://tribune.com.pk/story/875213/no-one-changes-their-religion-in-order-to-get-married-saif-ali-khan-speaks-about-love-jihad |archive-date=12 October 2020 |access-date=21 April 2016 |website=[[دی ایکسپریس ٹریبیون]]}}</ref> == جایزې او نومونې == {| class="wikitable" |+وياړونه ! کال ! فلم ! جایزه ! ډول / درجه ! پایله |- | ۱۹۹۴ |آينه | د غوره ملاتړي اداکارې لپاره د فلم فېیر جایزه | ملاتړی لوبغاړی |ګټونکې |- | ۲۰۰۵ | کویانجلی | د هند ټیلی ایوارډونه | په منفي رول کې غوره اداکاره |ګټونکې |- | ۲۰۰۶ | کلیګ | د غوره ولن لپاره د فلم فیر جایزه | کامل ولن |نومول شوې |- | 2014 | 2 سټیټ | د غوره ملاتړې اداکارې لپاره د سټارډسټ جایزه | غوره ملاتړی اداکاره |نومول شوې |- | 2015 | 2 سټیټ | د غوره ملاتړي اداکارې لپاره د فلم فېیر جایزه | ملاتړی لوبغاړی |نومول شوې |} == اړوند لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:سکيزم څخه اسلام قبول کوونکي]] [[وېشنيزه:1958 زېږېدنې]] du97r2nioxqv0wkhjli9yhqzo5zw1d7 284399 284397 2022-08-14T11:17:55Z شاه زمان پټان 26102 یسس wikitext text/x-wiki   {{Infobox person|<br/> nامریتا سنگھ ame=Amrita Singh|image=Amrita Singh & Sara Ali Khan at Shaadi By Marriott showcase (08) (cropped).jpg|caption=امریتا سېنگھ 2017ز کې|birth_name=امريتا سېنګ ورک|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1958|2|9}}|birth_place=[[هډالي]], [[لوېديځ پاکستان]]|nationality=بهارتي|occupation=اداکارہ|years_active=1983ء – 1993ء <br> 2002ز — تراوسه|parents=|spouse={{شادي|[[سیف علي خان]]<br/>|1991|2004|reason=طلاق}}|children=2 ([[سارہ علي خان|سارہ]] اور ابراهيم علي خان)}} '''امریتا سنګ'''(زېږېدنه: 9 فبروري 1958) <ref name="bollywood">{{Cite web |title=Film Actress Amrita Singh&nbsp;— Bollywood Star Amrita Singh&nbsp;— Amrita Singh Biography&nbsp;— Amrita Singh Profile |url=http://www.iloveindia.com/bollywood/actresses/amrita-singh.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160423090641/http://www.iloveindia.com/bollywood/actresses/amrita-singh.html |archive-date=23 April 2016 |access-date=21 April 2016}}</ref> یوه [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره]] ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amrita Singh |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amrita_Singh&redirect=no&oldid=598382256}}</ref> == لومړنی ژوند == امريتا سېنګ ورک د ۱۹۵۸ کال [[9 فبروري|د فبرورۍ په ۹ مه د]] لوېدیځ پاکستان په هډالي کې د یوې پنجابي مسلمانې مور رخسانه سلطان او د پنجابي جټ سيکه پلار، شیویندر سینګ ورک، د پوځ افسر، په یوه جاگیرداره کورنۍ کې زېږېدلې وه. <ref>{{Cite web |date=10 February 2016 |title=Rare Pictures & Interesting Facts about 80s B-town Sensation Amrita Singh |url=http://daily.bhaskar.com/news-rec/ENT-CELE-amrita-singh-rare-pictures-interesting-facts-5244695-PHO.html?seq=2 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012000408/https://daily.bhaskar.com/news/ENT-CELE-amrita-singh-rare-pictures-interesting-facts-5244695-PHO.html?ref=rec |archive-date=12 October 2020 |access-date=21 April 2016 |website=Dailybhaskar.com}}</ref> <ref name="TOI1">{{Cite web |last=Varma |first=Anuradha |date=14 June 2009 |title=In Bollywood, everyone's related! |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151028054712/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |archive-date=28 October 2015 |access-date=21 April 2016 |website=[[دی ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> د هغه مور په 1970 لسیزه کې د هند د بېړني حالت پر مهال د سنجي ګاندي یوه له سیاسي همکارانو څخه وه، چې د [[زوړ ډيلي|زاړه ډهلي]] په مسلمانو سیمو کې د سنجي ګاندي د کمپاین هماهنګۍ د مشري کولو لپاره په دنده ګمارل شوې وه. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7KsEcQnb2VIC&q=sultana&pg=PA242|title=Violence and subjectivity|last=Das|first1=Veena. (Editor)|last2=Tarlo|first2=Emma|date=2000|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-21608-2|edition=9th printing.|place=Berkeley|page=266|access-date=10 May 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201012000408/https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=7KsEcQnb2VIC&oi=fnd&pg=PA242&dq=ruksana+sultana+sterilization+vasectomy&ots=GqZo1H38oz&sig=rpGbBhQYTlaxIXFBl_8gQT3k6p0#v=onepage&q=sultana&f=false|archivedate=12 October 2020}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=3IO1WB2H8UUC&q=sultana&pg=PR5|title=Unsettling memories : narratives of the emergency in Delhi|last=Tarlo|first1=Emma|date=2001|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-23122-1|place=Berkeley|pages=38–39, 143|access-date=13 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201012000408/https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=3IO1WB2H8UUC&oi=fnd&pg=PR5&dq=ruksana+sultana+sterilization+vasectomy&ots=LMdd4Ww_dG&sig=it0hAR3VF0L9lEo_w1aZ-Y6IVnY#v=onepage&q=sultana&f=false|archivedate=12 October 2020}}</ref> <ref>Gwatkin, Davidson R. "Political will and family planning: the implications of India's emergency experience." </ref> <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/isbn_9780307272430|title=India : a portrait|last=French|first1=Patrick|date=2011|publisher=Alfred A. Knopf|isbn=978-0-307-27243-0|edition=1st U.S.|place=New York|page=[https://archive.org/details/isbn_9780307272430/page/43 43]|quote=rukhsana sultana .|access-date=13 February 2017}}</ref> <ref>{{Cite web |title=#1975Emergency रुखसाना सुल्ताना : एक मुस्लिम सुंदरी जिसे देखते ही मुस्लिम मर्दों की रूह कांप जाती थी |url=http://satyagrah.scroll.in/article/12147/emergency-sterilization-rukhsana-sultana? |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160629125807/http://satyagrah.scroll.in/article/12147/emergency-sterilization-rukhsana-sultana |archive-date=29 June 2016 |access-date=28 June 2016}}</ref> امريتا سینګ د ناول لیکونکي خوشونت سینګ خور ده. اداکاره بیګم پارا د هغې خاله ده او مېړه یې ناصر خان و، چې د [[دليپ کمار|دلیپ کمار]] ورور دی. اداکار ایوب خان د امریتا سېنګ دوهم د تره زوی دی. امريتا سینګ ورک د <ref name="TOI1">{{Cite web |last=Varma |first=Anuradha |date=14 June 2009 |title=In Bollywood, everyone's related! |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151028054712/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |archive-date=28 October 2015 |access-date=21 April 2016 |website=[[دی ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> [[شاهرخ خان]] د ماشومتوب ملګرې وه. د دوی دواړو میندو اکثرا د ډیلي په سیمه کې یوځای کار کاوه او د شاه رخ خان خور شهناز او امريتا سینګ په ورته ښوونځي کې یوځای زده کړې کولې. <ref>{{Cite book|title=King of Bollywood: Shah Rukh Khan and the Seductive World of Indian Cinema|last=Chopra|first1=Anupama|date=2007|publisher=Grand Central Publishing|edition=1st}}</ref> امريتا سینګ په [[نوی ډیلي|نوي ډیلي]] کې په ماډرن ښوونځي کې زده کړې کړې او په انګلیسي، پنجابي او هندي ژبو پوهه ده. <ref>{{Cite web |last=rafflesia |title=Saif Ali Khan and Amrita Singh |url=http://saifamrita.blogspot.co.uk/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012000409/http://saifamrita.blogspot.com/ |archive-date=12 October 2020 |access-date=21 April 2016}}</ref> == شخصي ژوند == امریتا سنګ د ۱۹۹۱ کال په جنورۍ کې له اداکار سیف علي خان سره واده وکړ. امريتا په یوه سيکه کورنۍ کې لوی شوې. هغه له واده مخکې اسلام قبول کړ او دا [[نكاح|واده د اسلامي اصولو سره سم ترسره شو]] . <ref name="tribune">{{Cite web |date=24 April 2015 |title=No one changes their religion in order to get married: Saif Ali Khan speaks about 'love jihad' |url=http://tribune.com.pk/story/875213/no-one-changes-their-religion-in-order-to-get-married-saif-ali-khan-speaks-about-love-jihad/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012000424/https://tribune.com.pk/story/875213/no-one-changes-their-religion-in-order-to-get-married-saif-ali-khan-speaks-about-love-jihad |archive-date=12 October 2020 |access-date=21 April 2016 |website=[[دی ایکسپریس ٹریبیون]]}}</ref> == جایزې او نومونې == {| class="wikitable" |+وياړونه ! کال ! فلم ! جایزه ! ډول / درجه ! پایله |- | ۱۹۹۴ |آينه | د غوره ملاتړي اداکارې لپاره د فلم فېیر جایزه | ملاتړی لوبغاړی |ګټونکې |- | ۲۰۰۵ | کویانجلی | د هند ټیلی ایوارډونه | په منفي رول کې غوره اداکاره |ګټونکې |- | ۲۰۰۶ | کلیګ | د غوره ولن لپاره د فلم فیر جایزه | کامل ولن |نومول شوې |- | 2014 | 2 سټیټ | د غوره ملاتړې اداکارې لپاره د سټارډسټ جایزه | غوره ملاتړی اداکاره |نومول شوې |- | 2015 | 2 سټیټ | د غوره ملاتړي اداکارې لپاره د فلم فېیر جایزه | ملاتړی لوبغاړی |نومول شوې |} == اړوند لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:سکيزم څخه اسلام قبول کوونکي]] [[وېشنيزه:1958 زېږېدنې]] ek00enb5bz0g49wpk7gqo700so8oj0v 284400 284399 2022-08-14T11:18:43Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/4972055|امریتا سنگھ]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[زمرہ:صفحات مع کثیر میڈیا]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|birth_name]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|&#60;br/&#62; nامریتا سنگھ ame]] {{Infobox person|<br/> nامریتا سنگھ ame=Amrita Singh|image=Amrita Singh & Sara Ali Khan at Shaadi By Marriott showcase (08) (cropped).jpg|caption=امریتا سېنگھ 2017ز کې|birth_name=امريتا سېنګ ورک|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1958|2|9}}|birth_place=[[هډالي]], [[لوېديځ پاکستان]]|nationality=بهارتي|occupation=اداکارہ|years_active=1983ء – 1993ء <br> 2002ز — تراوسه|parents=|spouse={{شادي|[[سیف علي خان]]<br/>|1991|2004|reason=طلاق}}|children=2 ([[سارہ علي خان|سارہ علي خان]] او ابراهيم علي خان)}} '''امریتا سنګ'''(زېږېدنه: 9 فبروري 1958) <ref name="bollywood">{{Cite web |title=Film Actress Amrita Singh&nbsp;— Bollywood Star Amrita Singh&nbsp;— Amrita Singh Biography&nbsp;— Amrita Singh Profile |url=http://www.iloveindia.com/bollywood/actresses/amrita-singh.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160423090641/http://www.iloveindia.com/bollywood/actresses/amrita-singh.html |archive-date=23 April 2016 |access-date=21 April 2016}}</ref> یوه [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره]] ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amrita Singh |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amrita_Singh&redirect=no&oldid=598382256}}</ref> == لومړنی ژوند == امريتا سېنګ ورک د ۱۹۵۸ کال [[9 فبروري|د فبرورۍ په ۹ مه د]] لوېدیځ پاکستان په هډالي کې د یوې پنجابي مسلمانې مور رخسانه سلطان او د پنجابي جټ سيکه پلار، شیویندر سینګ ورک، د پوځ افسر، په یوه جاگیرداره کورنۍ کې زېږېدلې وه. <ref>{{Cite web |date=10 February 2016 |title=Rare Pictures & Interesting Facts about 80s B-town Sensation Amrita Singh |url=http://daily.bhaskar.com/news-rec/ENT-CELE-amrita-singh-rare-pictures-interesting-facts-5244695-PHO.html?seq=2 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012000408/https://daily.bhaskar.com/news/ENT-CELE-amrita-singh-rare-pictures-interesting-facts-5244695-PHO.html?ref=rec |archive-date=12 October 2020 |access-date=21 April 2016 |website=Dailybhaskar.com}}</ref> <ref name="TOI1">{{Cite web |last=Varma |first=Anuradha |date=14 June 2009 |title=In Bollywood, everyone's related! |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151028054712/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |archive-date=28 October 2015 |access-date=21 April 2016 |website=[[دی ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> د هغه مور په 1970 لسیزه کې د هند د بېړني حالت پر مهال د سنجي ګاندي یوه له سیاسي همکارانو څخه وه، چې د [[زوړ ډيلي|زاړه ډهلي]] په مسلمانو سیمو کې د سنجي ګاندي د کمپاین هماهنګۍ د مشري کولو لپاره په دنده ګمارل شوې وه. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7KsEcQnb2VIC&q=sultana&pg=PA242|title=Violence and subjectivity|last=Das|first1=Veena. (Editor)|last2=Tarlo|first2=Emma|date=2000|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-21608-2|edition=9th printing.|place=Berkeley|page=266|access-date=10 May 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201012000408/https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=7KsEcQnb2VIC&oi=fnd&pg=PA242&dq=ruksana+sultana+sterilization+vasectomy&ots=GqZo1H38oz&sig=rpGbBhQYTlaxIXFBl_8gQT3k6p0#v=onepage&q=sultana&f=false|archivedate=12 October 2020}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=3IO1WB2H8UUC&q=sultana&pg=PR5|title=Unsettling memories : narratives of the emergency in Delhi|last=Tarlo|first1=Emma|date=2001|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-23122-1|place=Berkeley|pages=38–39, 143|access-date=13 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201012000408/https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=3IO1WB2H8UUC&oi=fnd&pg=PR5&dq=ruksana+sultana+sterilization+vasectomy&ots=LMdd4Ww_dG&sig=it0hAR3VF0L9lEo_w1aZ-Y6IVnY#v=onepage&q=sultana&f=false|archivedate=12 October 2020}}</ref> <ref>Gwatkin, Davidson R. "Political will and family planning: the implications of India's emergency experience." </ref> <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/isbn_9780307272430|title=India : a portrait|last=French|first1=Patrick|date=2011|publisher=Alfred A. Knopf|isbn=978-0-307-27243-0|edition=1st U.S.|place=New York|page=[https://archive.org/details/isbn_9780307272430/page/43 43]|quote=rukhsana sultana .|access-date=13 February 2017}}</ref> <ref>{{Cite web |title=#1975Emergency रुखसाना सुल्ताना : एक मुस्लिम सुंदरी जिसे देखते ही मुस्लिम मर्दों की रूह कांप जाती थी |url=http://satyagrah.scroll.in/article/12147/emergency-sterilization-rukhsana-sultana? |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160629125807/http://satyagrah.scroll.in/article/12147/emergency-sterilization-rukhsana-sultana |archive-date=29 June 2016 |access-date=28 June 2016}}</ref> امريتا سینګ د ناول لیکونکي خوشونت سینګ خور ده. اداکاره بیګم پارا د هغې خاله ده او مېړه یې ناصر خان و، چې د [[دليپ کمار|دلیپ کمار]] ورور دی. اداکار ایوب خان د امریتا سېنګ دوهم د تره زوی دی. امريتا سینګ ورک د <ref name="TOI1">{{Cite web |last=Varma |first=Anuradha |date=14 June 2009 |title=In Bollywood, everyone's related! |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151028054712/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |archive-date=28 October 2015 |access-date=21 April 2016 |website=[[دی ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> [[شاهرخ خان]] د ماشومتوب ملګرې وه. د دوی دواړو میندو اکثرا د ډیلي په سیمه کې یوځای کار کاوه او د شاه رخ خان خور شهناز او امريتا سینګ په ورته ښوونځي کې یوځای زده کړې کولې. <ref>{{Cite book|title=King of Bollywood: Shah Rukh Khan and the Seductive World of Indian Cinema|last=Chopra|first1=Anupama|date=2007|publisher=Grand Central Publishing|edition=1st}}</ref> امريتا سینګ په [[نوی ډیلي|نوي ډیلي]] کې په ماډرن ښوونځي کې زده کړې کړې او په انګلیسي، پنجابي او هندي ژبو پوهه ده. <ref>{{Cite web |last=rafflesia |title=Saif Ali Khan and Amrita Singh |url=http://saifamrita.blogspot.co.uk/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012000409/http://saifamrita.blogspot.com/ |archive-date=12 October 2020 |access-date=21 April 2016}}</ref> == شخصي ژوند == امریتا سنګ د ۱۹۹۱ کال په جنورۍ کې له اداکار سیف علي خان سره واده وکړ. امريتا په یوه سيکه کورنۍ کې لوی شوې. هغه له واده مخکې اسلام قبول کړ او دا [[نكاح|واده د اسلامي اصولو سره سم ترسره شو]] . <ref name="tribune">{{Cite web |date=24 April 2015 |title=No one changes their religion in order to get married: Saif Ali Khan speaks about 'love jihad' |url=http://tribune.com.pk/story/875213/no-one-changes-their-religion-in-order-to-get-married-saif-ali-khan-speaks-about-love-jihad/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012000424/https://tribune.com.pk/story/875213/no-one-changes-their-religion-in-order-to-get-married-saif-ali-khan-speaks-about-love-jihad |archive-date=12 October 2020 |access-date=21 April 2016 |website=[[دی ایکسپریس ٹریبیون]]}}</ref> == جایزې او نومونې == {| class="wikitable" |+وياړونه ! کال ! فلم ! جایزه ! ډول / درجه ! پایله |- | ۱۹۹۴ |آينه | د غوره ملاتړي اداکارې لپاره د فلم فېیر جایزه | ملاتړی لوبغاړی |ګټونکې |- | ۲۰۰۵ | کویانجلی | د هند ټیلی ایوارډونه | په منفي رول کې غوره اداکاره |ګټونکې |- | ۲۰۰۶ | کلیګ | د غوره ولن لپاره د فلم فیر جایزه | کامل ولن |نومول شوې |- | 2014 | 2 سټیټ | د غوره ملاتړې اداکارې لپاره د سټارډسټ جایزه | غوره ملاتړی اداکاره |نومول شوې |- | 2015 | 2 سټیټ | د غوره ملاتړي اداکارې لپاره د فلم فېیر جایزه | ملاتړی لوبغاړی |نومول شوې |} == اړوند لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:سکيزم څخه اسلام قبول کوونکي]] [[وېشنيزه:1958 زېږېدنې]] ay8rkxqohcfkxte8ehmnnun1i7dugyq 284401 284400 2022-08-14T11:19:04Z شاه زمان پټان 26102 شسش wikitext text/x-wiki {{Infobox person|<br/> nامریتا سنگھ ame=Amrita Singh|image=Amrita Singh & Sara Ali Khan at Shaadi By Marriott showcase (08) (cropped).jpg|caption=امریتا سېنگھ 2017ز کې|birth_name=امريتا سېنګ ورک|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1958|2|9}}|birth_place=[[هډالي]], [[لوېديځ پاکستان]]|nationality=بهارتي|occupation=اداکارہ|years_active=1983ء – 1993ء <br> 2002ز — تراوسه|parents=|spouse={{شادي|[[سیف علي خان]]<br/>|1991|2004|reason=طلاق}}|children=2 ([[سارہ علي خان|سارہ علي خان]] او ابراهيم علي خان)}} '''امریتا سنګ'''(زېږېدنه: 9 فبروري 1958) <ref name="bollywood">{{Cite web |title=Film Actress Amrita Singh&nbsp;— Bollywood Star Amrita Singh&nbsp;— Amrita Singh Biography&nbsp;— Amrita Singh Profile |url=http://www.iloveindia.com/bollywood/actresses/amrita-singh.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160423090641/http://www.iloveindia.com/bollywood/actresses/amrita-singh.html |archive-date=23 April 2016 |access-date=21 April 2016}}</ref> یوه [[باليووډ|هندي فلمي اداکاره]] ده. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Amrita Singh |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amrita_Singh&redirect=no&oldid=598382256}}</ref> == لومړنی ژوند == امريتا سېنګ ورک د ۱۹۵۸ کال [[9 فبروري|د فبرورۍ په ۹ مه د]] لوېدیځ پاکستان په هډالي کې د یوې پنجابي مسلمانې مور رخسانه سلطان او د پنجابي جټ سيکه پلار، شیویندر سینګ ورک، د پوځ افسر، په یوه جاگیرداره کورنۍ کې زېږېدلې وه. <ref>{{Cite web |date=10 February 2016 |title=Rare Pictures & Interesting Facts about 80s B-town Sensation Amrita Singh |url=http://daily.bhaskar.com/news-rec/ENT-CELE-amrita-singh-rare-pictures-interesting-facts-5244695-PHO.html?seq=2 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012000408/https://daily.bhaskar.com/news/ENT-CELE-amrita-singh-rare-pictures-interesting-facts-5244695-PHO.html?ref=rec |archive-date=12 October 2020 |access-date=21 April 2016 |website=Dailybhaskar.com}}</ref> <ref name="TOI1">{{Cite web |last=Varma |first=Anuradha |date=14 June 2009 |title=In Bollywood, everyone's related! |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151028054712/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |archive-date=28 October 2015 |access-date=21 April 2016 |website=[[دی ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> د هغه مور په 1970 لسیزه کې د هند د بېړني حالت پر مهال د سنجي ګاندي یوه له سیاسي همکارانو څخه وه، چې د [[زوړ ډيلي|زاړه ډهلي]] په مسلمانو سیمو کې د سنجي ګاندي د کمپاین هماهنګۍ د مشري کولو لپاره په دنده ګمارل شوې وه. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7KsEcQnb2VIC&q=sultana&pg=PA242|title=Violence and subjectivity|last=Das|first1=Veena. (Editor)|last2=Tarlo|first2=Emma|date=2000|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-21608-2|edition=9th printing.|place=Berkeley|page=266|access-date=10 May 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201012000408/https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=7KsEcQnb2VIC&oi=fnd&pg=PA242&dq=ruksana+sultana+sterilization+vasectomy&ots=GqZo1H38oz&sig=rpGbBhQYTlaxIXFBl_8gQT3k6p0#v=onepage&q=sultana&f=false|archivedate=12 October 2020}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=3IO1WB2H8UUC&q=sultana&pg=PR5|title=Unsettling memories : narratives of the emergency in Delhi|last=Tarlo|first1=Emma|date=2001|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-23122-1|place=Berkeley|pages=38–39, 143|access-date=13 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201012000408/https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=3IO1WB2H8UUC&oi=fnd&pg=PR5&dq=ruksana+sultana+sterilization+vasectomy&ots=LMdd4Ww_dG&sig=it0hAR3VF0L9lEo_w1aZ-Y6IVnY#v=onepage&q=sultana&f=false|archivedate=12 October 2020}}</ref> <ref>Gwatkin, Davidson R. "Political will and family planning: the implications of India's emergency experience." </ref> <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/isbn_9780307272430|title=India : a portrait|last=French|first1=Patrick|date=2011|publisher=Alfred A. Knopf|isbn=978-0-307-27243-0|edition=1st U.S.|place=New York|page=[https://archive.org/details/isbn_9780307272430/page/43 43]|quote=rukhsana sultana .|access-date=13 February 2017}}</ref> <ref>{{Cite web |title=#1975Emergency रुखसाना सुल्ताना : एक मुस्लिम सुंदरी जिसे देखते ही मुस्लिम मर्दों की रूह कांप जाती थी |url=http://satyagrah.scroll.in/article/12147/emergency-sterilization-rukhsana-sultana? |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160629125807/http://satyagrah.scroll.in/article/12147/emergency-sterilization-rukhsana-sultana |archive-date=29 June 2016 |access-date=28 June 2016}}</ref> امريتا سینګ د ناول لیکونکي خوشونت سینګ خور ده. اداکاره بیګم پارا د هغې خاله ده او مېړه یې ناصر خان و، چې د [[دليپ کمار|دلیپ کمار]] ورور دی. اداکار ایوب خان د امریتا سېنګ دوهم د تره زوی دی. امريتا سینګ ورک د <ref name="TOI1">{{Cite web |last=Varma |first=Anuradha |date=14 June 2009 |title=In Bollywood, everyone's related! |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151028054712/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/In-Bollywood-everyones-related/articleshow/4654411.cms |archive-date=28 October 2015 |access-date=21 April 2016 |website=[[دی ٹائمز آف انڈیا]]}}</ref> [[شاهرخ خان]] د ماشومتوب ملګرې وه. د دوی دواړو میندو اکثرا د ډیلي په سیمه کې یوځای کار کاوه او د شاه رخ خان خور شهناز او امريتا سینګ په ورته ښوونځي کې یوځای زده کړې کولې. <ref>{{Cite book|title=King of Bollywood: Shah Rukh Khan and the Seductive World of Indian Cinema|last=Chopra|first1=Anupama|date=2007|publisher=Grand Central Publishing|edition=1st}}</ref> امريتا سینګ په [[نوی ډیلي|نوي ډیلي]] کې په ماډرن ښوونځي کې زده کړې کړې او په انګلیسي، پنجابي او هندي ژبو پوهه ده. <ref>{{Cite web |last=rafflesia |title=Saif Ali Khan and Amrita Singh |url=http://saifamrita.blogspot.co.uk/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012000409/http://saifamrita.blogspot.com/ |archive-date=12 October 2020 |access-date=21 April 2016}}</ref> == شخصي ژوند == امریتا سنګ د ۱۹۹۱ کال په جنورۍ کې له اداکار سیف علي خان سره واده وکړ. امريتا په یوه سيکه کورنۍ کې لوی شوې. هغه له واده مخکې اسلام قبول کړ او دا [[نكاح|واده د اسلامي اصولو سره سم ترسره شو]] . <ref name="tribune">{{Cite web |date=24 April 2015 |title=No one changes their religion in order to get married: Saif Ali Khan speaks about 'love jihad' |url=http://tribune.com.pk/story/875213/no-one-changes-their-religion-in-order-to-get-married-saif-ali-khan-speaks-about-love-jihad/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012000424/https://tribune.com.pk/story/875213/no-one-changes-their-religion-in-order-to-get-married-saif-ali-khan-speaks-about-love-jihad |archive-date=12 October 2020 |access-date=21 April 2016 |website=[[دی ایکسپریس ٹریبیون]]}}</ref> == جایزې او نومونې == {| class="wikitable" |+وياړونه ! کال ! فلم ! جایزه ! ډول / درجه ! پایله |- | ۱۹۹۴ |آينه | د غوره ملاتړي اداکارې لپاره د فلم فېیر جایزه | ملاتړی لوبغاړی |ګټونکې |- | ۲۰۰۵ | کویانجلی | د هند ټیلی ایوارډونه | په منفي رول کې غوره اداکاره |ګټونکې |- | ۲۰۰۶ | کلیګ | د غوره ولن لپاره د فلم فیر جایزه | کامل ولن |نومول شوې |- | 2014 | 2 سټیټ | د غوره ملاتړې اداکارې لپاره د سټارډسټ جایزه | غوره ملاتړی اداکاره |نومول شوې |- | 2015 | 2 سټیټ | د غوره ملاتړي اداکارې لپاره د فلم فېیر جایزه | ملاتړی لوبغاړی |نومول شوې |} == اړوند لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:سکيزم څخه اسلام قبول کوونکي]] [[وېشنيزه:1958 زېږېدنې]] f4hu55v3gmgxcg78vb7xoy3bwpgjcuv 0 63588 284398 2022-08-14T11:17:42Z حجاوي (بيت الحكمة) 25655 This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project wikitext text/x-wiki د ژوند اصالت يا ويټاليزم له هغه منطق څخه پيل کېدونکی باور دی، چې «ژوندي موجودات په بنسټيز ډول له ناژوندويو څخه ځکه توپير لري، چې دوی ځينې نافزيکي عنصر لري يا دا چې د ناژونديو شيانو په پرتله د بېلابېلو اصولو په واسطه اداره کېږي. دا چې د ژوند اصالت په څرګند ډول د ژوند د يو اصل غوښتنه کوي، ياد عنصر زياتره د «حياتي محرک» يا «انرژي» يا “elan vital” په نوم يادېږي، چې له روح سره يو څه برابروالی لري. په ۱۸ او ۱۹ ز پېړيو کې د ژوند اصالت يا حيات پالنه د بيولوژي پوهانو په منځ کې بحث شوې وه؛ ځينو پوهانو فکر کاوه چې د فزيک پېژندل شوی ميخانيک به په پای کې د ژوندي او ناژوندي موجود تر منځ توپير روښانه کړي او د ژوند اصالت پلويو استدلال وکړ، چې د ژوند پروسې يا بهيرونه يو ميخانيکي بهير ته نه شي راټيټېدلی. د ژوند اصالت پلويو بيولوژي پوهانو لکه جوهانس رينکي “Johannes Reinke” د ازمايښت وړ انګېرنې وړاندې کړې، چې موخه يې له ميخانيکي تشرېحاتو سره د نيمګړتياوو ښودل وه، مګر ازمايښتونه يې د ژوند اصالت لپاره په ملاتړ چمتو کولو کې بې پايلې شول. بيولوژي پوهان د ژوند اصالت اوس په دې معنا کې د ازمايښتي دليل يا ثبوت په واسطه ناسم ثابت شوی بولي او د همدې له امله يې يا يوه ځايناستې پوهنيزه نظريه او يا د ۲۰ پېړۍ له نيمايي راهيسې ناسمه پوهه ګڼي. <ref name="Bechtel">{{cite encyclopedia|url=http://mechanism.ucsd.edu/teaching/philbio/vitalism.htm|author=Bechtel, William; Williamson, Robert C.|year=1998|title=Vitalism|editor=E. Craig|encyclopedia=Routledge Encyclopedia of Philosophy|publisher=Routledge}}</ref><ref name="DevBio">{{Cite web |title=Developmental Biology 8e Online: A Selective History of Induction |url=http://7e.devbio.com/article.php?ch=10&id=110 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061031180529/http://7e.devbio.com/article.php?ch=10&id=110 |archivedate=October 31, 2006}}</ref><ref name="ps">{{cite book|author1=Sebastian Normandin|author2=Charles T. Wolfe|work=Vitalism and the Scientific Image in Post-Enlightenment Life Science, 1800–2010|url=https://books.google.com/books?id=EQVAAAAAQBAJ&pg=PA104|year=2013|publisher=Springer|isbn=978-94-007-2445-7|page=104|title=Introduction|quote=In medicine and biology, vitalism has been seen as a philosophically-charged term, a pseudoscientific gloss that corrupted scientific practice …}}</ref><ref name="Williams2003">{{cite book|last=Williams|first=Elizabeth Ann|title=A Cultural History of Medical Vitalism in Enlightenment Montpellier|url=https://books.google.com/books?id=AvqYl4sdwaYC&pg=PA4|year=2003|publisher=Ashgate|isbn=978-0-7546-0881-3|page=4}}</ref> د ژوند اصالت په طبي فلسفو کې اوږده تاريخچه لري: د رغونې ډېری دوديزو لارو چارو ثابته کړه، چې ناروغي په ژونديو ځواکونو کې د يو څه نابرابرۍ په پايله کې رامنځته کېږي. == تاريخچه == === لرغوني دورې === هغه مفکوره چې جسمي دندې د يو ژوندي اصل له امله دي چې په ټولو ژونديو مخلوقاتو کې شته، تېر او لږ تر لږه د لرغونو مصر وختونو څخه سرچينه اخلي. په يوناني فلسفه کې د ملطي مکتب “Milsean school” طبيعي څرګندونې وړانديز کړې، چې د مادې له اصالت او ميکانيزم څخه اخیستل شوې وې. که څه هم د لوکرتيوس “Lucretius” په وخت کې دا دليل د بېلګې په ډول د اپيکور د نه اټکلېدونکي اتومي حرکت يا “clinamen” په واسطه بشپړونکی و او په رواقي فزيک کې تنفس يا ساه د عقل د سرچينې ونډه غوره کړه. ګالين باور درلود چې سږې له هوا څخه باد راوباسي، چې وينه په ټول بدل کې ورسره اړيکه لري. <ref>Jidenu, Paulin (1996) ''African Philosophy, 2nd Ed.'' Indiana University Press, {{ISBN|0-253-21096-8}}, p.16.</ref><ref>{{harvnb|Birch|Cobb|1985|p=75}}</ref> === منځنۍ پېړۍ === په اروپا کې د منځنيو پېړيو فزیک د تنفس يا ساه له نظريې څخه اغېزمن شوی و، چې وروسته يې د ايتر نظريې ته په بڼه ورکولو کې مرسته وکړه. === د ژوند اصالت === د ژوند اصالت پلويانو کې انګليسي اناتومي پوهان فرانسيس ګليسون “Francis Glisson” (۱۵۹۷ – ۱۶۷۷ز) او ايټالوي ډاکتر مارسيلو مالپېګي “Marcello Malpighi” (۱۶۲۸ – ۱۶۹۴ز) شامل وو. کاسفار فردريک اولف “Caspar Friedrich Wolff” (۱۷۳۳- ۱۷۹۴ز) په امبريولوژي يا جنين پوهنه کې د اپيګنوزز پلار ګڼل کېږي؛ په دې معنا چې نوموړی هغه وخت په نښه کوي، چې جنيني وده په کې وار له مخه د جوړ شوي روح د بڼې ورکولو په پرتله د حجرو د تکثير په اړه بيانول پيل کوي. که څه هم د ازمايښتي کتنې دې درجې له ميخانيکي فلسفې سره سمون نه  کاوه: نوموړي د “Theoria Generationis” (۱۷۵۹ز) په نوم کتاب کې هڅه وکړه، چې د يو برابرونکي جوړښتي ځواک د عملونو په واسطه د ژوندي جسم راپورته کېدنه په دې ويلو سره روښانه کړي، چې «ټول پر اپيګنيزز باندې ټول باور لرونکي د ژوند اصالت پلوي دي». کارل ريګينباخ ‘Carl Reichenbach’ (۱۷۸۸ – ۱۸۶۹ز) څه موده وروسته د اوډيک قوې “Odic force” نظريه رامنځته کړه، چې د ژوندۍ انرژي هغه بڼه ده چې ژوندي شيان خپروي يا نفوذ ورکوي. <ref name="Charles Birch 1985, pp. 76">{{harvnb|Birch|Cobb|1985|pp=76–78}}</ref> په ۱۷ پېړۍ کې معاصرې پوهې په يو واټن کې د نيوټن عمل او د ژوند اصالت د نظریاتو په مرسته د کارتس د دوه ګوني اصالت ميکانيزم ته ځواب ووايه: دا چې په داسې حال کې چې د ناژونديو مادو له لورې تر سره کېدونکي کيمياوي بدلونونه د بېرته راګرځېدلو وړ دي، نو «عضوي» ماده د کيمياوي بدلونونو لکه پخولو په واسطه په تل پاتې ډول بدلون کوي. <ref name="Ede">Ede, Andrew. (2007) ''The Rise and Decline of Colloid Science in North America, 1900–1935: The Neglected Dimension'', p. 23</ref> لکه څرنګه چې د چارلس بېرک “Charles Birch” او جان بي کب “John B. Cobb” له لورې ويل شوي دي، «د ژوند اصالت پلويو ادعاوې يو ځل بيا په ۱۸ پېړۍ کې راپورته شوې». د جورج ارنست ستاهل پلويان د نورو لکه د هوټل ډايو “Hotel Dieu” نابغه ډاکتر فرانسيس ايګزاوير بيچاټ “Francis Xavier Bichat” غوندې فعال وو. که څه هم بيچاټ د فرانسوي ژوند پلانې دود له ځانګړي تمايل څخه تېر شو، چې موخه يې د هغو نظريو او انګېرنو د يو ځای کولو لپاره په پرله پسې ډول له ميتافزيک څخه د ځان بېکاره کول وه، چې د فزيک او کيميا له پوهنيزو معيارونو سره سمون کوي. جان هنټر “John Hunter” د ميخانيک پوهې تر څنګ «د ژوند يو اصل» وپېژنده. <ref>{{harvnb|''History and Philosophy of the Life Sciences''|p=238}}</ref><ref name="Charles Birch 1985, pp. 762">{{harvnb|Birch|Cobb|1985|pp=76–78}}</ref> جوهان فردريک بلومينباچ “Johann Friedrich Blumenbach” د “''Über den Bildungstrieb und das Zeugungsgeschäfte”'' تر سرليک لاندې خپلې خپرونې سره په ۱۷۸۱ ز کال کې د ژوند پوهو کې د ايپيګنوزز په رامنځته کې اغېزناک شخص و. بلومينباچ د تازه اوبو هايدرا “Hydra” پرې کړه او دا نظريه يې رامنځته کړه، چې پاتې برخې ښايي بيا توليد شي. نوموړي په ژوندۍ ماده کې د يو «جوړښتي چلونکي» (Bildungstieb) شتون په ګوته کړ. مګر دا يې په ډاګه کړه، چې دا نوم د ژوندي ځواک پر بل هر ډول باندې د پلي کېدونکي نوم غوندي په خپله هیڅ هم نه روښانه کوي: دا يوازې د يو ځانګړي ځواک ټاکلو لپاره کار کوي، چې د ميخانيکي اصولو په هغه ترکيب سره رامنځته شوي دي، چې د بدلون پر وړاندې حساس يا زيانمونکي دي. === ۱۹ پېړۍ === جونس جاکوب برزيليوس “Jons Jakob Berzelius” چې د معاصرې کيميا د ۱۹ پېړي د لومړيو بنسټګرانو له ډلې څخه دی، استدلال وکړ چې د ژوندۍ مادې د دندو ساتلو په موخه بايد د هغې دننه يوه منظمه قوه وي. برزيليوس مخالفت وکړ چې د مرکباتو توپير د دې له مخې کېدلی شي، چې ايا په خپل جوړښت (عضوي مرکبات) کې ژونديو موجوداتو ته اړتيا درلوده او که نه (ناژوندي مرکبات). د ژوند اصالت پلويو کيمياپوهانو اټکل وکړ چې عضوي مواد له غير عضوي موادو څخه نه شي جوړېدلی، مګر فردريک اوهلر “Friedrich Wohler” په ۱۸۲۸ ز کال له غير عضوي موادو څخه يوريا جوړه کړه. که څه هم معاصر دلايل د هغه عمومي باور ملاتړ نه کوي، چې د ژوند اصالت هغه وخت له منځه ولاړ، چې اوهلر يوريا جوړه کړه. د اوهلر ياده لاسته راوړنه چې تاريخپوه پيټر رامبيرګ ورته د اوهلر اسطوره يا افسانه “Wohler Myth” ويله، په ۱۹۳۱ زکال کې د خپرې شوې کيميا له پېژندل شوي تاريخ څخه رامنځته شوه، چې د «تاريخي کره والي ټولو غوښتنو ته پام نه کوي، اوهلر يې په يو داسې صليبي باندې بدل کړ، چې د طبيعي توليد د جوړولو په موخه يې په هڅې پسې هڅه وکړه، چې ښايي د ژوند اصالت ناسم ثابت کړي او د ناپوهۍ پرده يې تر هغې وخته پورې پورته کړه چې يو ماسپخين معجزه پېښه شوه». <ref name="Ede2">Ede, Andrew. (2007) ''The Rise and Decline of Colloid Science in North America, 1900–1935: The Neglected Dimension'', p. 23</ref><ref>{{Cite journal|url=https://www.karger.com/Article/FullText/13463|title=Vitalism and Synthesis of Urea|first1=E.|last1=Kinne-Saffran|first2=R. K. H.|last2=Kinne|date=August 7, 1999|journal=American Journal of Nephrology|volume=19|issue=2|pages=290–294|via=www.karger.com|doi=10.1159/000013463|pmid=10213830|s2cid=71727190}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Wilkinson|first=Ian|date=10 June 2002|title=History of Clinical Chemistry|journal=EJIFCC|volume=13|issue=4|pages=114–118|issn=1650-3414|pmc=6208063}}</ref><ref>{{Cite web |title=Penn Bioethics Journal |url=http://bioethicsjournal.com/}}</ref><ref>{{Cite web |title=Joachim Schummer, 2003 |url=http://www.joachimschummer.net/papers/2003_NatureChemistry_SHPS.pdf}}</ref><ref>In 1845, [[Adolph Kolbe]] succeeded in making acetic acid from inorganic compounds, and in the 1850s, [[Marcellin Berthelot]] repeated this feat for numerous organic compounds. In retrospect, Wöhler's work was the beginning of the end of Berzelius's vitalist hypothesis, but only in retrospect, as Ramberg had shown.</ref> جوهانيس پيټر مولر “Johannes Peter Muller” د ۱۸۳۳ او ۱۸۴۴ زکالونو تر منځ د فزيولوژي په اړه د هانډبک ډیر فزيولوجي “Handbuch der Physiologie” په نوم کتاب وليکه، چې د نولسمې پېړۍ د ډېرې مودې لپاره ياده برخه کې مخکښ درسي کتاب شو. ياد کتاب د ژوند اصالت پر وړاندې د مولر ژمنتياوې په ډاګه کړې؛ نوموړي وپوښتل چې ژوندۍ ماده له ناژوندۍ مادې څخه ولې توپير لري او وروسته يې د وينې او لمف کيمياوي تحليلونه بيان کړل. نوموړی په بېلابېلو ژوو کې د وينې دوران، لمفاوي، تنفسي، هاضمې، اندوکراين، عصبي او حسي سيستمونه په تفصيل سره تشرېح کوي، مګر روښانه کوي چې د روح شتون هر ژوندی جسم يو نه وېشل کېدونکی بشپړ جسم جوړوي. نوموړي ادعا وکړه چې د رڼا او د غږ د څپو کړو وړو څرګنده کړه، چې ژونديو موجوداتو د ژوند انرژي يا ځواک درلود، چې فزيکي قوانين يې هيڅکله بشپړ دليل نه شو کېدلی. <ref>{{unreliable source?|date=February 2015}} http://vlp.mpiwg-berlin.mpg.de/pdfgen/essays/enc22.pdf</ref> لوی پاستور “Louis Pasteur” (۱۸۲۲ – ۱۸۹۵ز) د خپل بې اختياره نسل ‘spontaneous generation’ له نامتو ځوابونې يا دفعه کولو څخه وروسته يې ګڼ ازمايښتونه وکړل، چې په پای کې يې ځان د ژوند اصالت ملاتړ حس کړ. د بيکتيل په اند پاستور په يو څه زيات عمومي پروګرام کې د هغه ځانګړو غبرګونونو تخمر برابر کړ، چې يوازې په ژونديو موجوداتو کې پېښېږي. دا د منلو حياتی ښکارندې دي. د برزيليوس، ليبېګ، تراوبي او نورو پوهانو د دې ادعاوو په نه منلو سره، چې تخمر په حجرو کې دننه د کيمياوي عواملو يا کتلستونو له امله رامنځته کېږي، پاستور پايله تر لاسه کړه چې تخمر يو «حياتي عمل» و. <ref name="Bechtel3">{{cite encyclopedia|url=http://mechanism.ucsd.edu/teaching/philbio/vitalism.htm|author=Bechtel, William; Williamson, Robert C.|year=1998|title=Vitalism|editor=E. Craig|encyclopedia=Routledge Encyclopedia of Philosophy|publisher=Routledge}}</ref> == سرچينې == ea4ohqvt3fklbqxtcrq93khjpfl7tcz 0 63589 284402 2022-08-14T11:22:14Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/5016520|انجلی (اداکارہ)]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[زمرہ:صفحات مع کثیر میڈیا]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|facebook fan page]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|name]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|birth_name]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|image_size]] {{Infobox person|name=انجلي|image=Anjali at 60th South Filmfare Awards 2013.jpg|image_size=|birth_date={{birth date and age|1986|9|11|df=y}}|birth_place=[[رازول]], اندهرا پردېش, بھارت|height=|death_date=|birth_name=|other_names=|occupation=اداکارہ، ماډل|years_active=2006–تراوسه|website=|facebook fan page=https://www.facebook.com/Actress.Anjali}} '''انجلي''' ( (زېږېدنه: 1986) [[باليووډ|یوه هندي فلمي اداکاره]] او ماډله ده چې معمولاً په [[تاميل سينما پښتو|تاميل]] او [[تېلوګو]] فلمونو کې راڅرګندېږي. ''<ref name="indiatimes12">{{cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-17/news-interviews/28370956_1_thoonga-nagaram-anjali-madurai|title=Anjali wants to do commercial cinema|publisher=The Times of India|date=17 January 2011|access-date=21 September 2011|archive-date=2011-09-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20110916173338/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-17/news-interviews/28370956_1_thoonga-nagaram-anjali-madurai|url-status=dead}}</ref>'' == اړونده لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}}{{نابشپړ}} [[وېشنيزه:1986 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي دین]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي تصوف]] [[وېشنيزه:هندي تاريخپوهان]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] [[وېشنيزه:هندي]] c0msmgyv08sfqlxadqqq28e28wqcjir 284403 284402 2022-08-14T11:23:13Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/5016520|انجلی (اداکارہ)]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[زمرہ:صفحات مع کثیر میڈیا]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|facebook fan page]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|name]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|birth_name]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|image_size]] {{Infobox person|name=انجلي|image=Anjali at 60th South Filmfare Awards 2013.jpg|image_size=|birth_date={{birth date and age|1986|9|11|df=y}}|birth_place=[[رازول]], اندهرا پردېش, بھارت|height=|death_date=|birth_name=|other_names=|occupation=اداکارہ، ماډل|years_active=2006–تراوسه|website=|facebook fan page=https://www.facebook.com/Actress.Anjali}} '''انجلي''' ( (زېږېدنه: 1986کال سپټمبر 11مه) [[باليووډ|یوه هندي فلمي اداکاره]] او ماډله ده چې معمولاً په [[تاميل سينما پښتو|تاميل]] او [[تېلوګو]] فلمونو کې راڅرګندېږي. ''<ref name="indiatimes12">{{cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-17/news-interviews/28370956_1_thoonga-nagaram-anjali-madurai|title=Anjali wants to do commercial cinema|publisher=The Times of India|date=17 January 2011|access-date=21 September 2011|archive-date=2011-09-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20110916173338/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-17/news-interviews/28370956_1_thoonga-nagaram-anjali-madurai|url-status=dead}}</ref>'' == اړونده لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}}{{نابشپړ}} [[وېشنيزه:1986 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي دین]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي تصوف]] [[وېشنيزه:هندي تاريخپوهان]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] [[وېشنيزه:هندي]] luzgnphq204dkb65waxbmy5hinr6mqp 284404 284403 2022-08-14T11:23:33Z شاه زمان پټان 26102 ظسزط wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=انجلي|image=Anjali at 60th South Filmfare Awards 2013.jpg|image_size=|birth_date={{birth date and age|1986|9|11|df=y}}|birth_place=[[رازول]], اندهرا پردېش, بھارت|height=|death_date=|birth_name=|other_names=|occupation=اداکارہ، ماډل|years_active=2006–تراوسه|website=|facebook fan page=https://www.facebook.com/Actress.Anjali}} '''انجلي''' ( (زېږېدنه: 1986کال سپټمبر 11مه) [[باليووډ|یوه هندي فلمي اداکاره]] او ماډله ده چې معمولاً په [[تاميل سينما پښتو|تاميل]] او [[تېلوګو]] فلمونو کې راڅرګندېږي. ''<ref name="indiatimes12">{{cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-17/news-interviews/28370956_1_thoonga-nagaram-anjali-madurai|title=Anjali wants to do commercial cinema|publisher=The Times of India|date=17 January 2011|access-date=21 September 2011|archive-date=2011-09-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20110916173338/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-17/news-interviews/28370956_1_thoonga-nagaram-anjali-madurai|url-status=dead}}</ref>'' == اړونده لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}}{{نابشپړ}} [[وېشنيزه:1986 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي راجاگان]] [[وېشنيزه:هندي دین]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي تصوف]] [[وېشنيزه:هندي تاريخپوهان]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] [[وېشنيزه:هندي]] 70pay5jhp57eqcmy30omeavorzwahuf 0 63590 284405 2022-08-14T11:29:02Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/5043019|انجلا زویری]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki   [[زمرہ:صفحات مع کثیر میڈیا]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|film industry]] [[زمرہ:سانچہ خانہ معلومات شخصیت کے نامعلوم پیرامیٹر پر مشتمل صفحات|name]] {{Infobox person|name=انجلا زاوېري|image=AnjalaZaveri.jpg|imagesize=|caption=انجلا زاوېري په 2007ز کال کې|birthname=|birth_date={{birth date and age|df=yes|1972|4|20}}|birth_place=[[لندن]]، [[برېتانيا]]|film industry=[[تېلوگو سنیما]], [[باليووډ]]|years_active=1997–تر دې دمه}} '''انجلا زاوېري''' Anjala Zaveri يوه هندي [[باليووډ|فلمي اداکاره]] ده چې د 1972 کال د اپرېل په شلمه په لندن کې زېږېدلې ده . <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Anjala Zaveri |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Anjala_Zaveri&redirect=no&oldid=595486515}}</ref> == سینما == {| class="wikitable" cellpadding="5" style="font-suhasv" ! style="background:#B0C4DE;" |کال ! style="background:#B0C4DE;" | فلم ! style="background:#B0C4DE;" | رول ! style="background:#B0C4DE;" | ژبه ! style="background:#B0C4DE;" | نور |- | rowspan="5" | ۱۹۹۷ | '''پاترا همالیا''' | ایشا | هندي/اردو | |- | '''پریمانچوکنډم را''' | کاویری | [[تېلوګو|تولیګو]] | |- | '''كوتره''' | اوما | تامیل | |- | '''لیوالتیا''' | شینا اجمیره | هندي/اردو | |- | '''ښاغلی او آغلی خیلدي''' | | هندي/اردو | د میلمنو ګډون |- | rowspan="2" | ۱۹۹۸ | '''ولې ویریږي کله چې مینه''' | اوجالا | هندي/اردو | |- | '''چودلانی وندی''' | پریا | تولیګو | |- | rowspan="2" | ۱۹۹۹ | '''سمارا سمها ریډي''' | انجلي | تولیګو | |- | '''روئي چنداماما''' | میغنا | تولیګو | |- | rowspan="5" | ۲۰۰۱ | '''علم کول پوګوټ''' | جیوتی | تامیل | |- | '''خدای پترودو''' | ستیوتی | تولیګو | |- | '''بیال ودوی بسو''' | نیمالی | تولیګو | |- | '''دوبۍ''' | مهمات | ملایلم | |- | '''پریما سنددي''' | سیتا | تولیګو | |- | ۲۰۰۲ | '''فکر کول''' | | هندي/اردو | د میلمنو ګډون |- | rowspan="5" | ۲۰۰۴ | '''یوه مسکا''' | شک | هندي/اردو | |- | '''بازار''' | | هندي/اردو | |- | '''نیا''' | | تولیګو | د میلمنو ګډون |- | '''شنکر دادا MBBS''' | | تولیګو | د میلمنو ګډون |- | '''Uptodo''' | منجو | تولیګو | |- | rowspan="2" | ۲۰۰۵ | '''سرپرست''' | | هندي/اردو | د میلمنو ګډون |- | '''نومه''' | | کنډا | |- | ۲۰۱۰ | '''آینده عینیده''' | شریا | تامیل | د میلمنو ګډون |- | ۲۰۱۲ | '''ژوند ښکلی دی''' | مایا | تولیګو | |} == اړونده لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} == بېروني تړونه == * {{IMDb name|0953795}} {{نابشپړ}} [[وېشنيزه:1972 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي تاريخپوهان]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] qgv44da9bskohm5xxq292oqoepr27xj 284406 284405 2022-08-14T11:29:29Z شاه زمان پټان 26102 سیسیس wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=انجلا زاوېري|image=AnjalaZaveri.jpg|imagesize=|caption=انجلا زاوېري په 2007ز کال کې|birthname=|birth_date={{birth date and age|df=yes|1972|4|20}}|birth_place=[[لندن]]، [[برېتانيا]]|film industry=[[تېلوگو سنیما]], [[باليووډ]]|years_active=1997–تر دې دمه}} '''انجلا زاوېري''' Anjala Zaveri يوه هندي [[باليووډ|فلمي اداکاره]] ده چې د 1972 کال د اپرېل په شلمه په لندن کې زېږېدلې ده . <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Anjala Zaveri |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Anjala_Zaveri&redirect=no&oldid=595486515}}</ref> == سینما == {| class="wikitable" cellpadding="5" style="font-suhasv" ! style="background:#B0C4DE;" |کال ! style="background:#B0C4DE;" | فلم ! style="background:#B0C4DE;" | رول ! style="background:#B0C4DE;" | ژبه ! style="background:#B0C4DE;" | نور |- | rowspan="5" | ۱۹۹۷ | '''پاترا همالیا''' | ایشا | هندي/اردو | |- | '''پریمانچوکنډم را''' | کاویری | [[تېلوګو|تولیګو]] | |- | '''كوتره''' | اوما | تامیل | |- | '''لیوالتیا''' | شینا اجمیره | هندي/اردو | |- | '''ښاغلی او آغلی خیلدي''' | | هندي/اردو | د میلمنو ګډون |- | rowspan="2" | ۱۹۹۸ | '''ولې ویریږي کله چې مینه''' | اوجالا | هندي/اردو | |- | '''چودلانی وندی''' | پریا | تولیګو | |- | rowspan="2" | ۱۹۹۹ | '''سمارا سمها ریډي''' | انجلي | تولیګو | |- | '''روئي چنداماما''' | میغنا | تولیګو | |- | rowspan="5" | ۲۰۰۱ | '''علم کول پوګوټ''' | جیوتی | تامیل | |- | '''خدای پترودو''' | ستیوتی | تولیګو | |- | '''بیال ودوی بسو''' | نیمالی | تولیګو | |- | '''دوبۍ''' | مهمات | ملایلم | |- | '''پریما سنددي''' | سیتا | تولیګو | |- | ۲۰۰۲ | '''فکر کول''' | | هندي/اردو | د میلمنو ګډون |- | rowspan="5" | ۲۰۰۴ | '''یوه مسکا''' | شک | هندي/اردو | |- | '''بازار''' | | هندي/اردو | |- | '''نیا''' | | تولیګو | د میلمنو ګډون |- | '''شنکر دادا MBBS''' | | تولیګو | د میلمنو ګډون |- | '''Uptodo''' | منجو | تولیګو | |- | rowspan="2" | ۲۰۰۵ | '''سرپرست''' | | هندي/اردو | د میلمنو ګډون |- | '''نومه''' | | کنډا | |- | ۲۰۱۰ | '''آینده عینیده''' | شریا | تامیل | د میلمنو ګډون |- | ۲۰۱۲ | '''ژوند ښکلی دی''' | مایا | تولیګو | |} == اړونده لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} == بېروني تړونه == * {{IMDb name|0953795}} {{نابشپړ}} [[وېشنيزه:1972 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي تاريخپوهان]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] ttjzqtcddus44qffc76i7k1djppsmab 284407 284406 2022-08-14T11:31:19Z شاه زمان پټان 26102 یبیب wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=انجلا زاوېري|image=AnjalaZaveri.jpg|imagesize=|caption=انجلا زاوېري په 2007ز کال کې|birthname=|birth_date={{birth date and age|df=yes|1972|4|20}}|birth_place=[[لندن]]، [[برېتانيا]]|film industry=[[تېلوگو سنیما]], [[باليووډ]]|years_active=1997–تر دې دمه}} '''انجلا زاوېري''' Anjala Zaveri يوه هندي [[باليووډ|فلمي اداکاره]] ده چې د 1972 کال د اپرېل په شلمه په لندن کې زېږېدلې ده . <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Anjala Zaveri |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Anjala_Zaveri&redirect=no&oldid=595486515}}</ref> == سینما == {| class="wikitable" cellpadding="5" style="font-suhasv" ! style="background:#B0C4DE;" |کال ! style="background:#B0C4DE;" | فلم ! style="background:#B0C4DE;" | رول ! style="background:#B0C4DE;" | ژبه ! style="background:#B0C4DE;" | نور |- | rowspan="5" | ۱۹۹۷ | '''پاترا همالیا''' | ایشا | هندي/اردو | |- | '''پریمانچوکنډم را''' | کاویری | [[تېلوګو|تېلوګو]] | |- | '''كوتره''' | اوما | تامیل | |- | '''لیوالتیا''' | شینا اجمیره | هندي/اردو | |- | '''ښاغلی او آغلی خیلدي''' | | هندي/اردو | د میلمنو ګډون |- | rowspan="2" | ۱۹۹۸ | '''ولې ویریږي کله چې مینه''' | اوجالا | هندي/اردو | |- | '''چودلانی وندی''' | پریا | تېلوګو | |- | rowspan="2" | ۱۹۹۹ | '''سمارا سمها ریډي''' | انجلي | تېلوګو | |- | '''روئي چنداماما''' | میغنا | تولیګو | |- | rowspan="5" | ۲۰۰۱ | '''علم کول پوګوټ''' | جیوتی | تامیل | |- | '''خدای پترودو''' | ستیوتی | تولیګو | |- | '''بیال ودوی بسو''' | نیمالی | تولیګو | |- | '''دوبۍ''' | مهمات | ملایلم | |- | '''پریما سنددي''' | سیتا | تولیګو | |- | ۲۰۰۲ | '''فکر کول''' | | هندي/اردو | د میلمنو ګډون |- | rowspan="5" | ۲۰۰۴ | '''یوه مسکا''' | شک | هندي/اردو | |- | '''بازار''' | | هندي/اردو | |- | '''نیا''' | | تېلوګو | د میلمنو ګډون |- | '''شنکر دادا MBBS''' | | تېلوګو | د میلمنو ګډون |- | '''Uptodo''' | منجو | تېلوګو | |- | rowspan="2" | ۲۰۰۵ | '''سرپرست''' | | هندي/اردو | د میلمنو ګډون |- | '''نومه''' | | کنډا | |- | ۲۰۱۰ | '''آینده عینیده''' | شریا | تامیل | د میلمنو ګډون |- | ۲۰۱۲ | '''ژوند ښکلی دی''' | مایا | تولیګو | |} == اړونده لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} == بېروني تړونه == * {{IMDb name|0953795}} {{نابشپړ}} [[وېشنيزه:1972 زېږېدنې]] [[وېشنيزه:کوشنۍ ليکنې]] [[وېشنيزه:هندي ستوري]] [[وېشنيزه:هندي رسنۍ]] [[وېشنيزه:هندي ساينسپوهان]] [[وېشنيزه:هندي جلا وطنه حکومت]] [[وېشنيزه:هندي تاريخپوهان]] [[وېشنيزه:هندي انجنيران]] 6qi4n26cwqvszl2qjy0psi4ilgu6r5v 0 63591 284410 2022-08-14T11:42:06Z شاه زمان پټان 26102 د "[[:ur:Special:Redirect/revision/5033008|انجنا سکھانی]]" مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=انجنا سکھانی|image=Anjana Sukhani at 59th Filmfare Awards.jpg|caption=انجنا سکھانی [[59 ویں فلم فیئر ایوارڈ]] کے موقع پر|imagesize=|birth_name=|birth_date={{Birth date and age|1978|12|10|df=y}}<ref>{{cite web|title=Anjana Sukhani's birthday cake goes the designer way|url=http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/features/type/view/id/2870/|website=Bollywood Hungama News Network|access-date=5 June 2016|date=10 دسمبر 2011}}</ref><ref>{{cite web|author=IANS|title=As 'Fear Factor' host Priyanka has taken on a man's job: Anjana Sukhani|url=http://www.sify.com/movies/as-fear-factor-host-priyanka-has-taken-on-a-man-s-job-anjana-sukhani-news-national-kitracecachsi.html|website=[[sify]]|access-date=5 June 2016|date=19 August 2010|quote=The 31-year-old feels that Priyanka will pull of all the stunts well.}}</ref>|birth_place=[[جے پور]]، [[راجستھان]]، [[بھارت]]<ref name="Childhood">{{cite web|last1=Sundaresan|first1=Satish|title=Exclusive: Looking back at Anjana Sukhani's growing up years|url=http://www.bollywoodhungama.com/movies/slideshow/type/view/id/493/Exclusive%3A+Looking+back+at+Anjana+Sukhani's+growing+up+years|website=Bollywood Hungama|access-date=5 جون2016|date=10 دسمبر 2009}}</ref>|nationality=بھارتی|occupation=[[اداکارہ]]، [[ماڈل (فرد)|ماڈل]]|years_active=2002 – تاحال}} {{Infobox person|name=انجنا سوکاني|image=Anjana Sukhani at 59th Filmfare Awards.jpg|caption=انجنا سوکاني د 59م فيلم فيئر جايزې پرمهال|imagesize=|birth_name=|birth_date={{Birth date and age|1978|12|10|df=y}}<ref>{{cite web|title=Anjana Sukhani's birthday cake goes the designer way|url=http://www.bollywoodhungama.com/celebrities/features/type/view/id/2870/|website=Bollywood Hungama News Network|access-date=5 June 2016|date=10 دسمبر 2011}}</ref><ref>{{cite web|author=IANS|title=As 'Fear Factor' host Priyanka has taken on a man's job: Anjana Sukhani|url=http://www.sify.com/movies/as-fear-factor-host-priyanka-has-taken-on-a-man-s-job-anjana-sukhani-news-national-kitracecachsi.html|website=[[sify]]|access-date=5 June 2016|date=19 August 2010|quote=The 31-year-old feels that Priyanka will pull of all the stunts well.}}</ref>|birth_place=[[جی پور]]، [[راجستان]]، [[بھارت]]<ref name="Childhood">{{cite web|last1=Sundaresan|first1=Satish|title=Exclusive: Looking back at Anjana Sukhani's growing up years|url=http://www.bollywoodhungama.com/movies/slideshow/type/view/id/493/Exclusive%3A+Looking+back+at+Anjana+Sukhani's+growing+up+years|website=Bollywood Hungama|access-date=5 جون2016|date=10 دسمبر 2009}}</ref>|nationality=بھارتي|occupation=[[اداکارہ]]، [[ماډل (فرد)|ماډل]]|years_active=2002 – تر اوسه}} '''انجانا سوکاني'''(زېږېدنه: 10 دسمبر 1978) د [[باليووډ|هندي فلمونو اداکاره]] او ماډل ده، چې په عمده توګه د [[باليووډ|بالیووډ]] په فلمونو کې ښکاري. <ref>{{Cite web |last=انگریزی ویکیپیڈیا کے مشارکین |date= |title=Anjana Sukhani |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Anjana_Sukhani&redirect=no&oldid=596193303}}</ref> == لومړنی ژوند == انجانا سوکهاني د ۱۹۷۸ کال د ډسمبر په ۱۰ مه د هند په [[جيپور|جیپور]] کې د پریتي او اوم سکاني په کور کې زېږېدلې وه. هغه یو مشر ورور هم لري. هغې د انګلستان د کارډیف میټروپولیټین پوهنتون څخه د ماسټرۍ سند ترلاسه کړی. == مسلکي ژوند == انجانا سوکاني خپلې زده کړې د اداکارۍ د تعقیب لپاره پرېښودې. د خپل کیریر په لومړیو کلونو کې، هغه د [[باليووډ|بالیووډ]] ستوري امیتاب بچن سره یوځای د کیډبري لبنیاتو شیدو چاکلیټ لپاره په تلویزیوني اعلاناتو کې لوبیدله. <ref>{{Cite news|URL=http://www.expressindia.com/latest-news/Wishing-Anjana-Sukhani-Happy-Birthday/396658/|Title=Wishing Anjana Sukhani Happy Birthday!|Date=10 December 2008|Publisher=Screen India}}</ref> هغه د ګهر ګائيکي سندرې په هندي میوزیک ویډیو کې د هغې د اداکارۍ لپاره هم مشهوره شوې وه. هغه په فلمي صنعت کې سابقه نه لري، خو په ۲۰۰۷ کال کې په مشهور فلم سلام عشق کې یې مهم رول لوبولی دی. <ref>{{Cite news|Title=Salaam-e-Ishq|URL=https://variety.com/2007/film/reviews/salaam-e-ishq-1200510692/|Date=1 فروری 2007}}</ref> == فیلموګرافي == {| class="wikitable" |+نښې | style="background:#FFFFCC;" | | هغه فلمونه چې تراوسه نه دي خپاره شوي |} {| class="wikitable sortable" !کال ! فلم ! رول ! ژبه ! نوټ |- | rowspan="2" | ۲۰۰۵ | مونږه | ریتو جوشي | [[هندي]] | |- | په اوپیرا کې | مادو | [[تېلوګو|تولیګو]] | |- | rowspan="2" | ۲۰۰۶ | فقط غوږ ونیسه | تریشا | [[هندي]] | |- | توګو | مادو سکهاني | [[هندي]] | |- | rowspan="1" | ۲۰۰۷ | سلام مینه | انجلي | [[هندي]] | |- | rowspan="3" | ۲۰۰۸ | یک شنبه | ریتو | [[هندي]] | |- | ستاینه وکړئ | انیتا | [[هندي]] | |- | ګولمل بیرته راګرځي | دیسی پیسیسیا | [[هندي]] | |- | rowspan="3" | ۲۰۰۹ | J. Vero | دیویا | [[هندي]] | |- | جشن | سارا | [[هندي]] | |- | ملیالی جوتیالی | سندهیا | کناډا | نومول شوی - د غوره ملاتړی اداکارې لپاره د فلم فیر جایزه - کناډا |- | rowspan="3" | ۲۰۱۰ | که تاسو ملاقات وکړئ | شالیني کاسبیکر | [[هندي]] | |- | ډان سینو | پریا | [[تېلوګو|تولیګو]] | |- | د الله بنده | سندهیا | [[هندي]] | |- | rowspan="1" | ۲۰۰۲ | کدل سمرجیم | | تامیل | |- | ۲۰۱۲ | په زړه پورې بډایه | | [[هندي]] | |- | rowspan="1" | ۲۰۱۳ | صاحب، میرمن او ګنګسټر بیرته راځي | | [[هندي]] | |- | rowspan="1" | ۲۰۱۳ | یونګ ملنګ | | [[پنجابي ژبه|پنجابي]] | |- | rowspan="2" | 2015 | ماغزه | | [[هندي]] | |- | سره مینه | جانوی | مراټي | |- | rowspan="1" | 2016 | سردار جی 2 | | [[پنجابي ژبه|پنجابي]] | |- | ۲۰۲۱ | د ممبۍ ساګا | | [[هندي]] | |} == اړونده لینکونه == * [[د هندي فلمونو لوبگراني|د هندي فلمي لوبغاړو لیست]] * هندي سینما == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:1978 زېږېدنې]] 73b10na7lj9pb0bxsfrt0q4t4pibkuz