Wikipedia
rwwiki
https://rw.wikipedia.org/wiki/Intangiriro
MediaWiki 1.39.0-wmf.25
first-letter
Itangazamakuru
Ibidasanzwe
Ibiganiro
Umukoresha
Ibiganiro by'umukoresha
Wikipedia
Ibiganiro kuri Wikipedia
Dosiye
Ibiganiro kuri dosiye
MediyaWiki
Ibiganiro kuri MediyaWiki
Inyandikorugero
Ibiganiro ku nyandikorugero
Ubufasha
Ibiganiro ku bufasha
Ikiciro
Ibiganiro ku byiciro
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Umutobe w’imbuto
0
2046
86266
76838
2022-08-23T02:32:00Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[File:Orange juice 1.jpg|thumb|250px|<font color="grey">Umutobe w’imbuto</font>]]
[[Dosiye:Papya_Juice_Kerala_20190519_163359.jpg|thumb|<font color="grey">Umutobe w’imbuto</font>]]
'''Umutobe w’[[imbuto]]'''
Imitobe y’imbuto, niba usanzwe unywa imitobe y’imbuto gerageza kuyifungura kugirango ugabanye isukari nyinshi; nyuma y’icyumweru uzaba umaze kumenyera uburyohe butarengereye.
[[Dosiye:Fruit_juice_sold_in_Hong_Kong.jpg|thumb|Umutobe w'imbuto bagurisha]]
[[Category:Ibinyobwa]]
m63vj3iclspx06035o6sksylez5o7mo
Amavubi
0
2975
86242
77568
2022-08-22T16:13:25Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Coach_McKinstry_with_Rwanda_National_Team,_Sept_2015.jpg|thumb|Umutoza McKinstry watoje ikipe y'umupira w'amaguru mu Rwanda , Sept 2015]]
Ikipe nkuru y'igihugu cy'u [[Rwanda]] mu marushanwa mpuzamahanga ya ruhago, iri mu nshingano za Federasiyo y'umupira w'amaguru mu Rwanda kandi ikaba imwe mu zigize Federasiyo Nyafurika y'umpira w'amaguru muri Afrika. Amavubi ahanini yitoreza muri stade Amahoro iherereye i Kigali, mu murwa mukuru w' u Rwanda.
[[Dosiye:Iranzi_amavubi_2016.jpg|thumb|201x201px|Umukinnyi w'ikipe y'igihugu amavubi Iranzi amavubi 2016]]
== Amateka ==
Amavubi yitabiriye bwa mbere amarushanwa y'igikombe Nyafurika cya ruhago muri 2004 .<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/3438195.stm|title=Rwanda's football mercenaries|website=BBC Sport|publisher=BBC|date=28 January 2004|access-date=18 January 2013}}</ref> . Umukino wa mbere Amavubi yaguye miswi na Guinea <ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/3433831.stm|title=Rwanda snatch dramatic point|website=BBC Sport|publisher=BBC|date=28 January 2004|access-date=18 January 2013}}</ref> igitego kimwe kuri kimwe, nyuma yaje gutsindwa na Tunisia ibitego bibiri kuri kimwe, ndetse itsinda Repubulika iharanira demokarasi ya Congo igitego kimwe ku busa. Nyamara ibyo ntibyari bihagije ngo u Rwanda rukomeze kuko rwaje gusezererwa<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/3448083.stm|title=Rwanda dumped out|website=BBC Sport|publisher=BBC|date=31 January 2004|access-date=18 January 2013}}</ref>.
== Amazina ==
Mu mikino ya FIFA u Rwanda rugaragazwa n'ijambo: "'''RWA".''' Iri jambo rikoreshwa kandi na [[FIFA]], [[Confederation of African Football|CAF]] ndetse na [[Council for East and Central Africa Football Associations|CECAFA]].<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/associations/association=rwa/countryInfo.html|title=Member Association – Rwanda|website=FIFA.com|publisher=FIFA|access-date=19 June 2016|archive-date=4 November 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141104194413/http://www.fifa.com/associations/association=rwa/countryInfo.html|url-status=dead}}</ref> U Rwanda rwakunzwe kurangwa kandi n'ijambo: "'''RR'''," bisobanuye, ''Repubulika y'u Rwanda'' cyangwa ''République du Rwanda mu'' rurimi rw'igifaransa.
== Ibikombe ==
* '''[[CECAFA Cup|Igikombe cya CECAFA]]''':
** Umwanya wa mbere (1): [[1999 CECAFA Cup|1999]]
** Bageze kuri finali (6): [[2003 CECAFA Cup|2003]], [[2005 CECAFA Cup|2005]], [[2007 CECAFA Cup|2007]], [[2009 CECAFA Cup|2009]], [[2011 CECAFA Cup|2011]], [[2015 CECAFA Cup|2015]].
== Amarushanwa ==
=== Ubwitabire mu gikombe cy'Isi ===
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
! colspan="9" |[[FIFA World Cup|FIFA World Cup record]]
! rowspan="39" width="1%" |
! colspan="6" |[[FIFA World Cup qualification|FIFA World Cup Qualification record]]
|-
!Year
!Round
!Position
!{{Tooltip|Pld|Games played}}
!{{Tooltip|W|Won}}
!{{Tooltip|D|Drawn}}*
!{{Tooltip|L|Lost}}
!{{Tooltip|GF|Goals for}}
!{{Tooltip|GA|Goals against}}
!{{Tooltip|Pld|Games played}}
!{{Tooltip|W|Won}}
!{{Tooltip|D|Drawn}}
!{{Tooltip|L|Lost}}
!{{Tooltip|GF|Goals for}}
!{{Tooltip|GA|Goals against}}
|-
|[[1930 FIFA World Cup|1930]]
| colspan="8" rowspan="13" |''Ntibitabiriye amarushanwa''
| colspan="6" rowspan="13" |''Banze kwitabira amarushanwa''
|-
|[[1934 FIFA World Cup|1934]]
|-
|[[1938 FIFA World Cup|1938]]
|-
|[[1950 FIFA World Cup|1950]]
|-
|[[1954 FIFA World Cup|1954]]
|-
|[[1958 FIFA World Cup|1958]]
|-
|[[1962 FIFA World Cup|1962]]
|-
|[[1966 FIFA World Cup|1966]]
|-
|[[1970 FIFA World Cup|1970]]
|-
|[[1974 FIFA World Cup|1974]]
|-
|[[1978 FIFA World Cup|1978]]
|-
|[[1982 FIFA World Cup|1982]]
|-
|[[1986 FIFA World Cup|1986]]
|-
|[[1990 FIFA World Cup|1990]]
| colspan="8" |''Bavuye mu marushanwa''
| colspan="6" |''Bavuye mu marushanwa''
|-
|[[1994 FIFA World Cup|1994]]
| colspan="8" |''Ntibitabiriye amarushanwa''
| colspan="6" |''Banze kwitabira amarushanwa''
|-
|[[1998 FIFA World Cup|1998]]
| colspan="8" rowspan="6" |''Ntibujuje ibisabwa ngo bitabire amarushanwa''
|2
|0
|0
|2
|1
|5
|-
|[[2002 FIFA World Cup|2002]]
|2
|0
|1
|1
|2
|4
|-
|[[2006 FIFA World Cup|2006]]
|12
|2
|3
|7
|10
|17
|-
|[[2010 FIFA World Cup|2010]]
|10
|3
|2
|5
|8
|11
|-
|[[2014 FIFA World Cup|2014]]
|8
|1
|3
|4
|7
|13
|-
|[[2018 FIFA World Cup|2018]]
|2
|0
|0
|2
|1
|4
|-
|[[2022 FIFA World Cup|2022]]
| colspan="8" rowspan="2" |''Ntibiramenyekana''
| colspan="6" rowspan="2" |''Ntibiramenyekana''
|-
|[[2026 FIFA World Cup|2026]]
|-
|'''Total'''
|
|'''0/21'''
|
|
|
|
|
|
|'''36'''
|'''6'''
|'''9'''
|'''21'''
|'''29'''
|'''54'''
|}
[[Category:Umupira w’amaguru]]
nght6n10ydvhgx0hy7dm4vmir6w0f5i
Inzoga
0
3161
86264
76360
2022-08-23T02:25:58Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[File:Helles im Glas-Helles (pale beer).jpg|thumb|250px|<font color="grey">Inzoga</font>]]
[[Dosiye:NCI_Visuals_Food_Beer.jpg|thumb|Inzoga]]
'''Inzoga''' izo ari zo zose zishobora gutera [[kanseri]], ndetse byeri na vin, ari zo benshi bavuga ko zishobora kuvura, guhora uzinywa, cyangwa ukanywa nyinshi bishobora gutera kanseri.
== Mu Rwanda ==
[[Dosiye:Pivo_Laško_icecold.jpg|thumb|Inzoga]]
* [[Urwagwa]]
* [[Ikigage]]
== Imiyoboro ==
{{Reflist}}
[[Category:Ibinyobwa]]
98za84hbw9v4nj6z8cn803rc9g7k2n3
Ikinyankore
0
3531
86273
79190
2022-08-23T03:02:49Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Uganda_Soccer_Fan_with_the_Uganda_Flag.jpg|thumb|Abaturage ba Uganda ndetse n'abanyarwanda baturiye imipaka ihuza u Rwanda na Uganda bakoresha cyane ururimi ruzwi ku izina ry' ikinyankore.]]
[[Dosiye:Flag_of_the_President_of_Uganda.svg|thumb|Ibendera rya Uganda]]
[[Dosiye:Ankole_traditional_dance_in_Western_Uganda.jpg|thumb|Imbyino gakondo ya Ankole muburengerazuba bwa Uganda]]
[[Dosiye:Ankole_(map).png|thumb|Ikarita y'Ikinyankore]]
'''Ikinyankore''' ni [[Ururimi (kuvuga)|ururimi]] rw’[[abanyankore]] na rw’[[Uganda]]. Itegekongenga [[ISO 639-3]] '''nyn'''.
Abanyankore bita ururimi rwabo ''Runyankole'' cyangwa ''Runyankore''.
Mu nyandiko ziza gukurikira hari aho tuza kuvuga ngo ijambo iri n’iri rifitanye isano n’ururimi rw’ikinyankore ([[abanyankore]] bita ururimi rwabo [[urunyankore]]). Ubundi twagombye kuvuga [[Runyankore-Rukiga]], mu magambo abiri ahujwe n’akarongo gatambitse. Twasanze gukoresha ariya magambo abiri byajijisha kandi icyo tugamije ari ugusobanura ku buryo bwumvikana kuri bose, ntakwibaza ibindi bibazo. Kubafite amatsiko, abakiga bita ururimi rwabo urukiga naho abanyankore bakita ururimi rwabo urunyankore. Izi ndimi zombi rero zirasa cyane, kimwe nk’[[ikinyarwanda]] n’[[ikirundi]].
== umugereka – ubuke ==
* '''Omunyankore''' – '''Abanyankore''' Umunyankore – Abanyankore
* '''Omukiga''' – '''Abakiga''' Umukiga – Abakiga
* '''omwami''' – '''abaami''' umwami – abami
* '''omushaija''' – '''abashaija''' umugabo – abagabo
* '''omukazi''' – '''abakazi''' umugore – abagore
* '''omwana''' – '''abaana''' umwana – abwana
* '''ekyenyanja''' – '''ebyenyanja''' ifi – amafi
* '''ekigyere''' – '''ebigyere''' ikirenge – ibirenge
* '''omukono''' – '''emikono''' ukuboko – amaboko (cyangwa ikiganza – ibiganza)
* '''orurimi''' – '''endimi''' ururimi – indimi
== Amagambo n’interuro mu kinyankore ==
* '''Ogume gye (Mugume gye, Musiibe gye)''' – Mwirirwe (cyangwa Muramuke)
* '''Webare (Yebare [for singular] Mwebare)''' – Murakoze
* '''amaizi''' – amazi
* '''caayi''' – icyayi
== Imibare ==
* '''emwe''' – rimwe
* '''ibiri''' – kabiri
* '''ishatu''' – gatatu
* '''ina''' – kane
* '''itaano''' – gatanu
* '''mukaaga''' – gatandatu
* '''mushanju''' – karindwi
* '''munaana''' – umunani
* '''mwenda''' – icyenda
* '''ikumi''' – icumi
* '''ikumi n’emwe''' – cumi na rimwe
* '''(makumi) ebiri''' – makumyabiri
* '''(makumi) ashatu''' – mirongo itatu
* '''(makumi) ana''' – mirongo ine
* '''(makumi) ataano''' – mirongo itanu
* '''nkaaga''' – mirongo itandatu
* '''nshanju''' – mirongo irindwi
* '''kinaana''' – mirongo inani
* '''kyenda''' – mirongo cyenda
* '''kikumi''' – ijana
* '''bibiri''' – magana abiri
* '''bishatu''' – magana atatu
* '''bina''' – magana ane
* '''bitaano''' – magana atanu
* '''rukaaga''' – magana atandatu
* '''rushanju''' – magana arindwi
* '''runaana''' – magana inani
* '''rwenda''' – magana cyenda
* '''rukumi''' – igihumbi
== Imiyoboro ==
*https://web.archive.org/web/20121224173351/http://mzunguuganda.tripod.com/sitebuildercontent/sitebuilderfiles/runyankole-training.pdf
[[Category:Indimi z’ikibantu]]
ctisx7xv53j7op68og4uh9q60e7krug
Turukiya
0
3612
86259
83070
2022-08-22T21:47:22Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
[[File:Flag of Turkey.svg|thumb|250px|Ibendera rya Turukiya]]
[[File:Turkey (orthographic projection).svg|thumb|250px|Ikarita ya Turukiya]]
[[File:Map of the administrative divisions of Turkey.svg|thumb|250px|Ikarita y’Ubuyobozi bwa Turukiya ]]
[[File:Sultanahmet Camii.jpg|thumb|250px|[[Umusigiti wa Sultanahmet]]]]
'''Turukiya''' (izina mu [[giturukiya]] : ''Türkiye'' ) ni [[igihugu]] mu [[Burayi]] na [[Aziya]]. [[Umurwa]] mukuru wa Turukiya witwa [[Ankara]]. Igihugu kiratuwe n’abaturage bagera kuri 78,785,548<ref>{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |title=CIA |access-date=2011-03-28 |archive-date=2017-09-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |url-status=dead }}</ref>, batuye ku buso bwa km² 814.578.
[[Indirimbo y’Igihugu]] ni : [[İstiklâl Marşı]].
[[File:View_from_Mardin_to_the_Mesopotamian_plains.jpg|thumb|View from Mardin to the Mesopotamian plains]]
== Ubuyobozi bwa Turukiya ==
Intara (''il'') → Uturere (''ilçe'') → Imirenge/Utugari (''bucak'' cyangwa ''nahiye'') → Imidugudu (''köy'')
:Intara za Turukiya ni 81.
:Uturere twa Turukiya ni 957.
:Imirenge n’utugari bya Turukiya ni 634.
:Imidigudu ya Turukiya ni 40.000.
== Imibare y’abaturage ==
{| class="wikitable" width=200
! colspan=2 |
|-
| '''Imyaka''' || '''Imibare y’abaturage'''
|-
| [[1927]] || 13.648.987
|-
| [[1935]] || 16.158.567
|-
| [[1940]] || 17.821.543
|-
| [[1945]] || 18.790.987
|-
| [[1950]] || 20.947.155
|-
| [[1955]] || 24.065.543
|-
| [[1960]] || 27.755.532
|-
| [[1965]] || 31.391.651
|-
| [[1970]] || 35.605.653
|-
| [[1975]] || 40.348.789
|-
| [[1980]] || 44.737.321
|-
| [[1985]] || 50.664.654
|-
| [[1990]] || 56.473.653
|-
| [[2000]] || 67.804.543
|-
| [[2007]] || 70.586.256
|-
| [[2008]] || 71.517.100
|-
| [[2009]] || 72.561.312
|-
| [[2010]] || 73.722.988
|-
| colspan=3 | <ref>{{Cite web |title=TÜİK |url=http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?tb_id=39&tb_adi=N%C3%BCfus%20%C4%B0statistikleri%20ve%20Projeksiyonlar&ust_id=11 |accessdate=2021-08-08 |archive-date=2013-05-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130512070043/http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?tb_id=39&tb_adi=N%C3%BCfus%20%C4%B0statistikleri%20ve%20Projeksiyonlar&ust_id=11 |deadurl=yes }}</ref></small>
|}
== Gallery ==
<gallery>
File:Anit Kabir (6526103103).jpg|
File:Aya sofya.jpg|
File:Kocatepe Mosque Ankara.jpg|
File:State Painting and Sculpture Museum of Ankara.jpg|
File:DolmabahceMainGate.JPG|
File:İzmir clock tower.jpg|
File:Pamukkale00.JPG|
File:Eskişehir-Aycan.jpg|
File:Antalya falezler.jpg|
File:Alanya.jpg|
File:Bluemosquefront.jpg|
File:Diyarbakir P1050751 20080427135832.JPG|
</gallery>
== Ubuperezida bwa Turukiya ==
* [[Abaperezida ba Turukiya]]
== References ==
<references/>
{{Uburayi}}
{{Aziya}}
[[Category:Turukiya| ]]
[[Category:Uburayi]]
[[Category:Aziya]]
[[Category:Ibihugu]]
1x63cyl7i7anhnae5ciegkd5dericzg
Igikuyu
0
3759
86270
81355
2022-08-23T02:51:21Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Alice_Sheldon_aka_James_Tiptree,_Jr._with_Kikuyu_people.jpg|thumb|Aba Gikuyu]]
'''Igikuyu''' cyangwa '''Ikikuyu''' (izina mu gikuyu : ''Gĩkũyũ'' ) ni [[Ururimi (kuvuga)|ururimi]] rumwe mu zinini zo muri [[Kenya]]. Itegekongenga [[ISO 639-3]] '''kik'''. Izindi zifite abantu benshi zo mu muryango w’Abantu ni [[Igikamba]] n'[[Ikiruya]]. Haba ni umuryango witwa Nilotiki urimo [[Ikimasayi]], [[Kalenjini]] n’[[Ikijyaluwo]]. Igikuyu gisangiye ibintu byinshi n’[[ikinyarwanda]] kubera ko zombi ziva indimwe ariko na none hari na byinshi by'umwihariko zisangiye bitaboneka mu zindi. Ikizwi cyane ni itegeko rigenga imivugire y’ingombajwi ryitwa irya Dahl (''Dahl's Law''). Riraza kuboneka hepfo mu ngero ziza gutangwa.
Muri iyi nyandiko, ndibanda cyane ku magambo izi ndimi zombi zisangiye, imiterere y’amagambo hamwe n’amategeko agenga imivugire y’uru rurimi.
== Wikipediya mu gikuyu ==
*http://ki.wikipedia.org/wiki/Main_Page
[[Category:Indimi z’ikibantu]]
[[Category:Kenya]]
9r2hffioy29ht7bx0a9ge0t3gvh2j5c
Ikiluba
0
3764
86272
77219
2022-08-23T02:59:40Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:DR_Congo_-_collage.jpg|thumb|Ikiluba ni ururimi rukunze gukoreshwa cyane n'abaturage ba Congo Brazaville]]
[[Dosiye:Katanga_in_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg|thumb|Ikarita y'Ikiluba]]
'''Ikiluba''' ni ururimi rw'[[Abaluba]]. Itegekongenga [[ISO 639-3]] '''lub'''.
Abaluba batuye mu ntara ebyiri za Kongo ari zo [[Katanga]] na [[Kasayi]]. Abaluga ni ubwoko bunini cyane muri Kongo nyine. Ubundi bwoko bunini ni [[Abakongo]] batuye mu bihugu bitatu ari byo [[Kongo Brazzaville]], [[Kongo Kinshasa]] na [[Angola]]. Uru rurimi abanditsi bamwe barwita '''Iciluba''', abandi '''Itshiluba''' abandi na none Ikiluba. Ni rumwe mu ndimi enye zikoreshwa mu nyandiko za Leta n'iz'amashuri. Izo zindi zemewe ni [[Igifaransa]], [[Igiswahili]] n'[[Ilingala]]. Kuko ruri mu muryango w'indimi zitwa iz'Abantu rusangiye amagambo menshi n'[[Ikinyarwanda]], imiterere y'amagambo n'interuro hamwe n'amategeko agenga uko ururimi ruvugwa. Rimwe na rimwe hari ubwo iyo miterere iba idahuje kubera ihinduka ry'indimi ariko ibyo ntibibe bitangaje kuko uko guhinduka gukurikiza amategeko abazobereye mu buhanga bwo gusesengura indimi baba bazi.
Amagambo yerekeye ibice by'umubiri:
*'''difu''' igifu
*'''ditama''' itama
*'''dibele''' ibere
*'''ditako ''' itako
*'''diso ''' ijisho
*'''iminwe ''' iminwe
*'''mutwe ''' umutwe
*'''kuboko ''' ukuboko
*'''kulu ''' ukuguru
*'''lubavu ''' urubavu
*'''kutwi ''' ugutwi
*'''lubolo/imbolo ''' imboro
*'''dibelo ''' ikibero
*'''dino/meno ''' iryinyo/amenyo
*'''muongo ''' umugongo
*'''bubongo ''' ubwonko
*'''lukongo ''' rugongo
*'''ludimi ''' ururimi
*'''mucima ''' umutima
*'''mula/mila ''' ubura
*'''mukono ''' umukono
*'''umbidi ''' umubiri
*'''kikoba ''' igikoba
*'''kwapa ''' ukwaha
*'''kanwa ''' akanwa
*'''nywele ''' injwiri (umusatsi)
*'''dingingo ''' ingingo
*'''lwala ''' urwara
[[Category:Indimi z’ikibantu]]
[[Category:Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo]]
c4qhg68cqkghpdtnqz1za4vn9fhapkg
Ikigisosa
0
4482
86271
79090
2022-08-23T02:56:29Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[File:South Africa 2001 Xhosa speakers proportion map.svg|thumb|250px|<font color="grey">Ikarita y’ikigisosa</font>]]
[[Dosiye:IsiXhosa_speakers_density_ZA.svg|thumb|<font color="grey">Ikarita y’ikigisosa</font>]]
[[Dosiye:LanguagesRSA_IsiXhosa.png|thumb|<font color="grey">Ikarita y’ikigisosa</font>]]
'''Ikigisosa''' cyangwa '''Ikixosa''' , '''Inyehawusa'''<ref>[http://www.google.com/language_tools?hl=rw Gukoresha Imigaragarire ya Google mu Rurimi Rwawe] </ref> (izina mu kigisosa: ''isiXhosa'' ) ni [[Ururimi (kuvuga)|ururimi]] rw’[[Afurika y’Epfo]]. Itegekongenga [[ISO 639-3]] '''xho'''.
<br />
<br />
<br />
<br />
== Alfabeti y’ikigisosa ==
<center>
{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse;"
|-
|bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="27" |
|-
|width=3% align="center"|[[A]]||width=3% align="center"|[[B]]||width=3% align="center"|[[C]]||width=3% align="center"|[[D]]||width=3% align="center"|[[E]]||width=3% align="center"|[[F]]||width=3% align="center"|[[G]]||width=3% align="center"|(G’)||width=3% align="center"|[[H]]||width=3% align="center"|[[I]]||width=3% align="center"|[[J]]||width=3% align="center"|[[K]]||width=3% align="center"|[[L]]||width=3% align="center"|[[M]]||width=3% align="center"|[[N]]||width=3% align="center"|[[O]]||width=3% align="center"|[[P]]||width=3% align="center"|[[Q]]||width=3% align="center"|[[R]]||width=3% align="center"|[[S]]||width=3% align="center"|[[T]]||width=3% align="center"|[[U]]||width=3% align="center"|[[V]]||width=3% align="center"|[[W]]||width=3% align="center"|[[X]]||width=3% align="center"|[[Y]]||width=3% align="center"|[[Z]]
|-
|bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="27" |
|-
|align="center"|a||align="center"|b||align="center"|c||align="center"|d||align="center"|e||align="center"|f||align="center"|g||align="center"|(g’)||align="center"|h||align="center"|i||align="center"|j||align="center"|k||align="center"|l||align="center"|m||align="center"|n||align="center"|o||align="center"|p||align="center"|q||align="center"|r||align="center"|s||align="center"|t||align="center"|u||align="center"|v||align="center"|w||align="center"|x||align="center"|y||align="center"|z
|}
</center>
== umugereka – ubuke ==
* '''umntwana''' – '''abantwana''' umwana – abana
* '''indoda''' – '''amadoda''' umugabo – abagabo
* '''ihashe''' – '''amahashe''' ifarashi – amafarashi
* '''umvundla''' – '''imivundla''' urukwavu – inkwavu
== Amagambo n'interuro mu kimokisha ==
== Imibare ==
* '''nye''' – rimwe
* '''mbini''' – kabiri
* '''ntathu''' – gatatu
* '''ne''' – kane
* '''ntlanu''' – gatanu
* '''ntandathu''' – gatandatu
* '''sixhenkxe''' – karindwi
* '''sibhozo''' – umunani
* '''lithoba''' – icyenda
* '''lishumi''' – icumi
== Wikipediya mu kigisosa ==
* http://xh.wikipedia.org/wiki/Iphepha_Elingundoqo
== Notes ==
<references/>
[[Category:Indimi z’ikibantu]]
[[Category:Afurika y’Epfo]]
bhtqk6gbd2d2n6vutj0z6ivbsvz4qsh
Icyumbundu
0
4552
86267
78967
2022-08-23T02:39:12Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Mapa_de_Angola_(OCHA)-es.svg|thumb|Ikarita y'Icyumbundu]]
[[Dosiye:Angola_Ethnic_map_1970-de.svg|thumb|Ikarita y'Icyumbundu]]
'''Icyumbundu''' (izina mu cyumbundu : ''úmbúndú'' ) ni [[Ururimi (kuvuga)|ururimi]] rwa [[Angola]]. Itegekongenga [[ISO 639-3]] '''umb''' .
[[Dosiye:Emblem of Angola.svg|center|thumb|392x392px|angola]]
== Inyomeke ==
{| border="0" cellpadding="5" cellspacing="5"
|- bgcolor="#aaaaaa"
|N°<ref>Eric Bossard (1987), La medecine traditionelle chez les Ovimbundu </ref>
|umugereka
|ubuke
|- bgcolor="#dddddd"
|1
| -
|vo, va
|- bgcolor="#dddddd"
|2
|u
|a, ova, ovi, ovo
|- bgcolor="#dddddd"
|3
|e
|ova, a
|- bgcolor="#dddddd"
|4
|o
|olo
|- bgcolor="#dddddd"
|5
|oku
|ovi, ovo, vo
|- bgcolor="#dddddd"
|6
|otchi
|ovi, i
|- bgcolor="#dddddd"
|7
|olu
|alu, olo
|- bgcolor="#dddddd"
|8
|omu
|oma, amu
|- bgcolor="#dddddd"
|9
|ow
|aw
|- bgcolor="#dddddd"
|10
|oka
|otu
|}
== umugereka – ubuke ==
* '''Otchimbundu''' – '''Ovimbundu'''
* '''utwe''' – '''ovitwe''' umutwe – imitwe
* '''iso''' – '''ovayso''' ijisho – amaso
* '''utima''' – '''ovitima''' umutima – imitima
* '''elimi''' – '''ovalimi''' ururimi – indimi
* '''éka''' – '''óváka''' ikiganza – ibiganza
* '''okamuku-muku''' – '''otumuku-muku''' ukuboko – amaboko
* '''omahi''' – '''olomahi''' ikirenge – ibirenge
* '''okulu''' – '''ovolu''' ukuguru – amaguru
* '''etwi''' – '''ovatwi''' ugutwi – amatwi
* '''eyo''' – '''ovayo''' iryinyo – amenyo
== Notes ==
<references/>
[[Category:Indimi z’ikibantu]]
[[Category:Angola]]
qyta8wknude58nz67eptbjt1aaueek4
Igicewa
0
4595
86269
79087
2022-08-23T02:47:35Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Chewa_map.svg|thumb|Ibendera ryahantu rikoresha Igicewa]]
[[Dosiye:Screenshot_Chewa_wiki.jpg|thumb|Wikipedia y'Igicewa]]
'''Igicewa''' ('''Igicicewa''') cyangwa '''Ikinyanja''' (izina mu gicewa : ''Chicheŵa'' ) ni [[Ururimi (kuvuga)|ururimi]] rwa [[Malawi]], [[Zambiya]] na [[Tanzaniya]]. Itegekongenga [[ISO 639-3]] '''nya''' .
<gallery mode="packed">
WIKITONGUES- Chabota speaking Nyanja.webm
WIKITONUGES- Timothy speaking Chi-Chewa.webm
</gallery>
== umugereka – ubuke ==
* '''mkazi''' – '''akazi''' umugore – abagore
* '''mtsikana''' – '''atsikana''' umukobwa – abakobwa
* '''mwana''' – '''ana''' umwana – abwana
* '''mwezi''' – '''miyezi''' ukwezi – amezi
* '''chaka''' – '''zaka''' umwaka – imyaka
* '''tsiku''' – '''masiku''' umunsi – iminsi
* '''dzanja''' – '''manja''' ikiganza – ibiganza
* '''nyumba''' – '''nyumba''' inzu – amazu
* '''ng’ombe''' – '''ng’ombe''' inka – inka
== Amagambo n’interuro mu gicewa ==
* '''ku Chicheŵa''' – mu gicewa
* '''chilankhulo cha Chicheŵa''' – ururimi rw’igicewa
* '''Moni''' – Muraho
* '''Muli bwanji?''' – Amakuru?
* '''Ndiri bwino''' – Ni meza
* '''Dzina lanu ndani? / Dzina lanu ndi yani?''' – Witwa nde?
* '''Dzina langa ndi ... ''' – Nitwa ...
* '''Sindimvetsa / Sindikumvetsa''' – Simbizi
* '''Ndidziwa''' – Ndabizi
* '''Ee / Eya''' – Yego
* '''Iyayi / Ayi''' – Oya
== Imibare ==
* '''modzi''' – rimwe
* '''wiri''' – kabiri
* '''tatu''' – gatatu
* '''nayi''' – kane
* '''sanu''' – gatanu
* '''sanu n’chimodzi''' – gatandatu
* '''sanu n’ziwiri''' – karindwi
* '''sanu n’zitatu''' – umunani
* '''sanu n’zinayi''' – icyenda
* '''khumi''' – icumi
* '''khumi n’chimodzi''' – cumi na rimwe
* '''khumi n’ziwiri''' – cumi na kaviri
* '''khumi n’zitatu''' – cumi na gatatu
* '''khumi n’zinayi''' – cumi na kane
* '''khumi n’zisanu''' – cumi na gatanu
* '''khumi n’zisanu n’chimodzi ''' – cumi na gatandatu
* '''khumi n’zisanu n’ziwiri''' – cumi na karindwi
* '''khumi n’zisanu n’zitatu''' – cumi n’umunani
* '''khumi n’zisanu n’zinayi''' – cumi n’icyenda
* '''makumi awiri''' – makumyabiri
* '''makumi atatu''' – mirongo itatu
* '''makumi anayi''' – mirongo ine
* '''makumi asanu''' – mirongo itanu
* '''makumi asanu n'limodzi''' – mirongo itandatu
* '''makumi asanu ndiawiri''' – mirongo irindwi
* '''makumi asanu ndiatatu''' – mirongo inani
* '''makumi asanu ndianayi ''' – mirongo cyenda
* '''chikwi chimodzi ''' – ijana
* '''zana limodzi''' – igihumbi kimwe
== Wikipediya mu gicewa ==
* http://ny.wikipedia.org/wiki/Tsamba_Lalikulu
== Imiyoboro ==
* [https://web.archive.org/web/20120313105752/http://nature.berkeley.edu/~alyons/chichewa/chewa_vocab.pdf Chichewa Vocabulary List]
[[Category:Indimi z’ikibantu]]
[[Category:Malawi]]
[[Category:Zambiya]]
[[Category:Tanzaniya]]
[[Category:Mozambike]]
5fhxbrbnpaia19ptht45viv20t8yv1h
Icyewondo
0
4756
86268
76934
2022-08-23T02:42:58Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:LAMap-doton-Cameron.png|center|thumb|cameron]]
[[Dosiye:Ewondo_language_on_blackboard.jpg|thumb|Ururimi rw'Icyewondo]]
'''Icyewendo''' (izina mu cyewendo : ''?'' ) ni [[Ururimi (kuvuga)|ururimi]] rwa [[Kameruni]]. Itegekongenga [[ISO 639-3]] '''ewo''' .
[[Category:Indimi z’ikibantu]]
[[Category:Kameruni]]
ag0goqivykq3hlrgln0mt04cnt41yct
Ikivenda
0
4858
86274
66550
2022-08-23T03:06:24Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[File:South Africa 2001 Venda speakers proportion map.svg|thumb|250px|<font color="grey">Ikarita y’ikivenda</font>]]
[[Dosiye:South_Africa_2001_Venda_speakers_density_map.svg|thumb|Ikarita y'ikivendamap]]
'''Ikivenda''' (izina mu kivenda : ''TshiVenḓa'' ) ni [[Ururimi (kuvuga)|ururimi]] rw’[[Afurika y’Epfo]]. Itegekongenga [[ISO 639-3]] '''ven'''.
<br />
<br />
<br />
== Alfabeti y’ikivenda ==
Ilingala kigizwe n’inyuguti 28 : '''a b d ḓ e f g h i k l ḽ m n ṋ ṅ o p r s t ṱ u v w x y z'''
:inyajwi 7 : '''a e i o u'''
:indagi 28 : '''b d ḓ f g h k l ḽ m n ṋ ṅ p r s t ṱ v w x y z'''
<center>
{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse;"
|-
|bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="28" |
|-
|width=3% align="center"|[[A]]||width=3% align="center"|[[B]]||width=3% align="center"|([[C]])||width=3% align="center"|[[D]]||width=3% align="center"|[[Ḓ]]||width=3% align="center"|[[E]]||width=3% align="center"|[[F]]||width=3% align="center"|[[G]]||width=3% align="center"|[[H]]||width=3% align="center"|[[I]]||width=3% align="center"|([[J]])||width=3% align="center"|[[K]]||width=3% align="center"|[[L]]||width=3% align="center"|[[Ḽ]]||width=3% align="center"|[[M]]||width=3% align="center"|[[N]]||width=3% align="center"|[[Ṋ]]||width=3% align="center"|[[Ṅ]]||width=3% align="center"|[[O]]||width=3% align="center"|[[P]]||width=3% align="center"|([[Q]])||width=3% align="center"|[[R]]||width=3% align="center"|[[S]]||width=3% align="center"|[[T]]||width=3% align="center"|[[Ṱ]]||width=3% align="center"|[[U]]||width=3% align="center"|[[V]]||width=3% align="center"|[[W]]||width=3% align="center"|[[X]]||width=3% align="center"|[[Y]]||width=3% align="center"|[[Z]]
|-
|bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="28" |
|-
|align="center"|a||align="center"|b||align="center"|(c)||align="center"|d||align="center"|ḓ||align="center"|e||align="center"|f||align="center"|g||align="center"|h||align="center"|i||align="center"|(j)||align="center"|k||align="center"|l||align="center"|ḽ||align="center"|m||align="center"|n||align="center"|ṋ||align="center"|ṅ||align="center"|o||align="center"|p||align="center"|(q)||align="center"|r||align="center"|s||align="center"|t||align="center"|ṱ||align="center"|u||align="center"|v||align="center"|w||align="center"|x||align="center"|y||align="center"|z
|}
</center>
== Amagambo n'interuro mu ikivenda ==
* '''Ndaa / Aa''' – Muraho
* '''Vho vuwa hani?''' – Amakuru
* '''Nne ndo takala vhukuma''' – Meze neza, Murakoze
* '''Kha vha sale''' – Mwirirwe cyangwa Muramuke
== Imibare ==
* '''thihi''' – rimwe
* '''mbili''' – kabiri
* '''raru''' – gatatu
* '''ina''' – kane
* '''ṱhanu''' – gatanu
* '''ṱhanu na nthihi''' – gatandatu
* '''ṱhanu na mbili''' – karindwi
* '''malo''' – umunani
* '''ṱahe''' – icyenda
* '''fumi''' – icumi
== Wikipediya mu kivenda ==
* http://ve.wikipedia.org/wiki/Hayani
[[Category:Indimi z’ikibantu]]
[[Category:Afurika y’Epfo]]
[[Category:Zimbabwe]]
akxmbpen7iz7u3bnsc39oij6g8l9ncx
86275
86274
2022-08-23T03:08:31Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[File:South Africa 2001 Venda speakers proportion map.svg|thumb|250px|<font color="grey">Ikarita y’ikivenda</font>]]
[[Dosiye:South_Africa_2001_Venda_speakers_density_map.svg|thumb|Ikarita y'ikivendamap]]
[[Dosiye:ISO_639_Icon_ve.svg|thumb|Ikiranganego y'ikivenda]]
'''Ikivenda''' (izina mu kivenda : ''TshiVenḓa'' ) ni [[Ururimi (kuvuga)|ururimi]] rw’[[Afurika y’Epfo]]. Itegekongenga [[ISO 639-3]] '''ven'''.
<br />
<br />
<br />
== Alfabeti y’ikivenda ==
Ilingala kigizwe n’inyuguti 28 : '''a b d ḓ e f g h i k l ḽ m n ṋ ṅ o p r s t ṱ u v w x y z'''
:inyajwi 7 : '''a e i o u'''
:indagi 28 : '''b d ḓ f g h k l ḽ m n ṋ ṅ p r s t ṱ v w x y z'''
<center>
{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse;"
|-
|bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="28" |
|-
|width=3% align="center"|[[A]]||width=3% align="center"|[[B]]||width=3% align="center"|([[C]])||width=3% align="center"|[[D]]||width=3% align="center"|[[Ḓ]]||width=3% align="center"|[[E]]||width=3% align="center"|[[F]]||width=3% align="center"|[[G]]||width=3% align="center"|[[H]]||width=3% align="center"|[[I]]||width=3% align="center"|([[J]])||width=3% align="center"|[[K]]||width=3% align="center"|[[L]]||width=3% align="center"|[[Ḽ]]||width=3% align="center"|[[M]]||width=3% align="center"|[[N]]||width=3% align="center"|[[Ṋ]]||width=3% align="center"|[[Ṅ]]||width=3% align="center"|[[O]]||width=3% align="center"|[[P]]||width=3% align="center"|([[Q]])||width=3% align="center"|[[R]]||width=3% align="center"|[[S]]||width=3% align="center"|[[T]]||width=3% align="center"|[[Ṱ]]||width=3% align="center"|[[U]]||width=3% align="center"|[[V]]||width=3% align="center"|[[W]]||width=3% align="center"|[[X]]||width=3% align="center"|[[Y]]||width=3% align="center"|[[Z]]
|-
|bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="28" |
|-
|align="center"|a||align="center"|b||align="center"|(c)||align="center"|d||align="center"|ḓ||align="center"|e||align="center"|f||align="center"|g||align="center"|h||align="center"|i||align="center"|(j)||align="center"|k||align="center"|l||align="center"|ḽ||align="center"|m||align="center"|n||align="center"|ṋ||align="center"|ṅ||align="center"|o||align="center"|p||align="center"|(q)||align="center"|r||align="center"|s||align="center"|t||align="center"|ṱ||align="center"|u||align="center"|v||align="center"|w||align="center"|x||align="center"|y||align="center"|z
|}
</center>
== Amagambo n'interuro mu ikivenda ==
* '''Ndaa / Aa''' – Muraho
* '''Vho vuwa hani?''' – Amakuru
* '''Nne ndo takala vhukuma''' – Meze neza, Murakoze
* '''Kha vha sale''' – Mwirirwe cyangwa Muramuke
== Imibare ==
* '''thihi''' – rimwe
* '''mbili''' – kabiri
* '''raru''' – gatatu
* '''ina''' – kane
* '''ṱhanu''' – gatanu
* '''ṱhanu na nthihi''' – gatandatu
* '''ṱhanu na mbili''' – karindwi
* '''malo''' – umunani
* '''ṱahe''' – icyenda
* '''fumi''' – icumi
== Wikipediya mu kivenda ==
* http://ve.wikipedia.org/wiki/Hayani
[[Category:Indimi z’ikibantu]]
[[Category:Afurika y’Epfo]]
[[Category:Zimbabwe]]
fptcuslz1ymrkbc2pjwpg605tg3oxut
Kirusiya
0
7496
86276
70996
2022-08-23T03:11:24Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[File:Official Russian language in the World.svg|border|right|350px]]
[[Dosiye:Russian_language_status_and_proficiency_in_the_World.svg|thumb|Ikarita y'Kirusiya]]
'''Kirusiya''' (''русский язык'') ni ururimi rwa [[Uburusiya|Uburugc gcg cv'gh bujnksiya]] na [[Belarusi]]. Itegekongenga [[ISO 639-3]] '''rus'''.
== Alfabeti y’kirusiya ==
Igiswahili kigizwe n'inyuguti 33: '''А'''а, '''Б'''б, '''В'''в, '''Г'''г, '''Д'''д, '''Е'''е, '''Ё'''ё, '''Ж'''ж, '''З'''з, '''И'''и, '''Й'''й, '''К'''к, '''Л'''л, '''М'''м, '''Н'''н, '''О'''о, '''П'''п, '''Р'''р, '''С'''с, '''Т'''т, '''У'''у, '''Ф'''ф, '''Х'''х, '''Ц'''ц, '''Ч'''ч, '''Ш'''ш, '''Щ'''щ, '''ъ''', '''Ы'''ы, '''ь''', '''Э'''э, '''Ю'''ю, '''Я'''я.
: inyajwi 9: а [a], е [je], ё [jo], и [i], о [o], ы [ɨ], э [e], ю [ju], я [ja].
:# indagkk. K¢ 19: б [b], в [v], г [g], ж [zh], з [z], й [j], к [k], л [l], м [m], н [n], п [p], р [r], с [s], т [t], ф [f], х [kh], ц [ts], ч [ch], ш [sh], щ [ɕ].
: ''no sound'': ъ, ь.
== [[Wikipediya]] mu kirusiya ==
* ru.wikipedia.org
[[Category:Indimi z’ikibantu]]
[[Category:Uburusiya]]
bofcjvnlco64xb5mqewq7decsocq0m5
Urwagwa
0
8526
86265
78266
2022-08-23T02:29:48Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[File:Cavendish_banana_from_Maracaibo.jpg|thumb| igitoki cya Makayabu]]
[[Dosiye:Umuvure.jpg|center|thumb|320x320px|igikoresho gikoreshwa benga urwagwa]]
'''Divayi y'igitoki''' ni '''vino''' yimbuto ikozwe gusa [[Umuneke|mubitoki]] .
[[File:Banana_plant_2.jpg|thumb|Igitoki 2]]
Itandukanye n'inzoga z'igitoki, zifite umuco muremure kandi zifite akamaro gakomeye muri Afrika y'Uburasirazuba . Abahagarika n'abandi. (2001) yanditse igice ku "Banana Wine" mu gitabo
[[Dosiye:Rwandan_man_from_cultuvating_drinking_Banana_beer_in_Agacuma.jpg|thumb|Umuntu wasinze kubera urwagwa]]
''Inzoga na kwirinda mu bihe: igitabo mpuzamahanga,'' n'ubwo iyi ni gato urujijo, nk'uko Kugaragaza ibyo ni ubusanzwe yitwa inzoga insina ari insina divayi. Amakuru batanga kuri ''Tekinike Yumusaruro'' hamwe ''nImibereho'' ''Myiza n'Imihango'' bifitanye isano na nyuma ntabwo bifitanye isano nibisanzwe bita vino y'ibitoki.
Tanzaniya, divayi y'ibitoki ikorwa mu bucuruzi no gusya ibitoki byumye, bikaranze, byeze. Amazi (kugirango agabanye igitoki cyinshi cyane), umusemburo wa vino nisukari byongewe kuri "mashi yigitoki".
Gutunganya inzoga gakondo (nkuko byasobanuwe kurupapuro rwinzoga rwibitoki ) bitandukanye no gutunganya divayi y'ubucuruzi. Kurugero, inzira yo gukora vino yigitoki ikoreshwa na Banana Investment Ltd nuburyo bukurikira:
# Imineke yeze irashishwa hanyuma igashyirwa muri barrique ya plastike yuzuyemo amazi.
# Ibirimo bya barrale noneho bigakanda (bikaranze) hamwe nigitoki cyimashini cyimurirwa mumasafuri manini yicyuma hanyuma kigatekwa kumasaha menshi, kigakora umusingi w [[Umutobe w’imbuto|umutobe]] nimbuto .
# Amaseri y'ibitoki yanetse arengwa hanyuma isukari yongerwamo umutobe usigaye hanyuma wongeye gutekwa.
# Umutobe utetse usigaye ukonje.
# Umusemburo wa divayi wongeyeho umutobe ukonje, uryoshye kandi ushyirwa mubigega bya fermentation ya plastike muminsi 15 kugeza kuri 20, bitewe nibicuruzwa.
# Amazi asembuye avangwa n'amazi meza, agacupa hanyuma akoherezwa kugirango akwirakwizwe.
Mu umusaruro y'ubucuruzi, 'Cavendish' ibitoki zikoreshwa, naho umusaruro kizanye, bitandukanye cultivars, harimo bombi guteka no inzoga East African Highland ibitoki, ' Pisang Awak ', ' Gros Michel ' na ibitoki Apple zikoreshwa.Umuvinyu ukomoka mu bucuruzi ni ibinyobwa bisobanutse, byoroheje cyane binyobwa bisindisha hamwe nigihe kirekire cyo kubaho kurenza inzoga yigitoki, yangiritse byoroshye bityo ikabikwa igihe kirekire. Ukurikije ubwoko bwimisemburo nubunini bwisukari yongeyeho, uburyohe hamwe ninzoga murwego rwanyuma birahinduka.
Umusaruro wa divayi yigitoki ahanini uri kurwego ruto, nubwo hageragejwe kubigeza ku musaruro w’inganda, kandi hari abakora ubucuruzi bwa divayi yigitoki (urugero Arusha ikorera muri Banana Investment Ltd).
Kuva mu ntangiriro ya 2000, hageragejwe kwagura umusaruro wa divayi y'ibitoki mu bindi bihugu aho usanga ibihingwa byiganje. Guverinoma ya Philippines yashatse kwagura inganda z’ibitoki zaho, gihe Ubuhinde bwakoze divayi y’ibitoki byatsindiye ibihembo ndetse n’ubushakashatsi mu kwagura umusaruro.
== Reba ==
== Ihuza ryo hanze ==
* [https://web.archive.org/web/20140310202530/http://www.arushatimes.co.tz/2002/33/features_3.htm Inzoga zuzuye ibitoki kumuryango wawe - Arusha Times Kurubuga]
* [https://www.independent.co.uk/life-style/food-and-drink/banana-wine-anyone-food-biz-flashes-new-ideas-in-paris-2111987.html Umuneke wumunyobwa?] [https://www.independent.co.uk/life-style/food-and-drink/banana-wine-anyone-food-biz-flashes-new-ideas-in-paris-2111987.html Ibiryo biz bitanga ibitekerezo bishya i Paris]
rdi0pla1gf5q2ndujwrems0p6alsuie
Nyampinga w'u Rwanda
0
8564
86251
83268
2022-08-22T20:45:10Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
Nyampinga w'urwanda ni irushanwa ryashyizweho hagamijwe gutora umukobwa uhiga abandi mu bwiza, ubwenge n'umuco. Iri rushanwa ritegurwa na Rwanda Inspiration backup<ref>https://www.kigalitoday.com/umuco/ikinyarwanda/Rwanda-Inspiration-Backup-yatsindiye-kujya-ikurikirana-management-ba-Nyampinga</ref>, rikaba ryaratangiye mu 1910 ritangizwa n'abakoloni b'abadage.
== Amateka ==
Nyampinga w'u Rwanda watowe bwa mbere ni Nubuhoro Jeanne atorerwa muri hoteri meridien ubu yahindutse Marasa Umubano mu 1991 akaba yarishwe muri genocide yakorewe abatutsi mu 1994. Yaje gusimburwa na Uwera Dalila watowe mu kuboza mu 1993 agomba kuba Nyampinga w'u Rwanda mu 1994 akaba ari nawe wamenyekanye cyane akaba kuri ubu aba mu gihugu cy'ububiligi.<ref>https://igihe.com/imyidagaduro/article/amateka-avuguruzanya-ni-nde-wabaye-nyampinga-w-u-rwanda-bwa-mbere</ref>
== Uko bagiye bakurikirana ==
1.Nubuhoro Jeanne 1991
2.Uwera Dalila 1994<ref>https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1773622566290374&id=1550044408648192</ref>
3.Bahati Grace 2009
4.Kayibanda Aurore 2012<ref>https://www.kigalitoday.com/umuco/ikinyarwanda/Miss-Rwanda-2012-ni-Kayibanda-Mutesi-Aurore-inkuru-mu-mafoto</ref>
5.Akiwacu Colombe 2014<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://missrwanda.rw/news/article/akiwacu-colombe-niwe-nyampinga-w-u |accessdate=2020-10-31 |archive-date=2020-11-04 |deadurl=yes |archive-url=https://web.archive.org/web/20201104083335/http://missrwanda.rw/news/article/akiwacu-colombe-niwe-nyampinga-w-u |url-status=dead }}</ref>
6.Kundwa Doriane 2015<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.igihe.tv/ibiganiro/kundwa-doriane-ni-we-nyampinga-w-u-rwanda-2015.html |accessdate=2020-10-31 |archive-date=2020-11-05 |deadurl=yes |archive-url=https://web.archive.org/web/20201105194338/http://www.igihe.tv/ibiganiro/kundwa-doriane-ni-we-nyampinga-w-u-rwanda-2015.html |url-status=dead }}</ref>
7.Mutesi Jolly 2016<ref>http://umuryango.rw/imyidagaduro/article/amafoto-y-indobanure-ya-nyampinga-w-u-rwanda-2017-n-ibisonga-bye</ref>
8. Iradukunda Elsa 2017<ref>http://umuryango.rw/imyidagaduro/article/amafoto-y-indobanure-ya-nyampinga-w-u-rwanda-2017-n-ibisonga-bye</ref>
9.Iradukunda Liliane 2018<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://igihe.tv/ibiganiro/iradukunda-liliane-yabaye-nyampinga-w-u-rwanda-2018.html |accessdate=2020-10-31 |archive-date=2020-02-19 |deadurl=yes |archive-url=https://web.archive.org/web/20200219083601/http://igihe.tv/ibiganiro/iradukunda-liliane-yabaye-nyampinga-w-u-rwanda-2018.html |url-status=dead }}</ref>
10.Nimwiza Meghan 2019<ref>https://igihe.com/amakuru/u-rwanda/article/amafoto-ya-nimwiza-watorewe-kuba-nyampinga-w-u-rwanda-2019</ref>
11.Nishimwe Naomie 2020<ref>https://igihe.com/imyidagaduro/Nishimwe-Naomie-yegukanye-ikamba-rya-Nyampinga-w-u-Rwanda-2020-Amafoto-na-Video</ref>
12.Inabire Grace 2021 <ref>https://www.newtimes.co.rw/entertainment/grace-ingabire-puerto-rico-miss-world-2021</ref>
13.Muheto Divine <ref>https://www.kigalitoday.com/imyidagaduro/ibirori/article/nyampinga-w-u-rwanda-2022-ni-muheto-divine</ref>
=== referances ===
# https://igihe.com/imyidagaduro/article/amateka-avuguruzanya-ni-nde-wabaye-nyampinga-w-u-rwanda-bwa-mbere
# https://web.archive.org/web/20200222045251/http://missrwanda.rw/news/latest-news/article/urutonde-rw-abakobwa-20-bazavamo-nyampinga-w-u-rwanda-rwamenyekanye
# https://igihe.com/imyidagaduro/article/ba-nyampinga-b-u-rwanda-mu-bihe
[[Category:Abagore]]
[[Category:Ubudage]]
[[Category:Rwanda]]
1xjpymcg1soac0tgeeqob4l4yknv2eh
Urutonde rw'Ibihugu u Rwanda rufitemo za Ambasade kwisi
0
8707
86262
77253
2022-08-22T22:36:51Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
[[File:Diplomatic_missions_of_Rwanda.png|right|thumb|450x450px| Ubutumwa bwa diplomasi mu Rwanda]]
Uru ni '''urutonde rwibikorwa bya diplomasi byu [[Rwanda]]''', hirya no hino kwisi.
== Afurika ==
[[File:Rwandan_Embassy_in_Beijing.JPG|thumb| Ambasade y'u Rwanda i Beijing]]
[[File:High_Commission_of_Rwanda_in_London_1.jpg|right|thumb| Komisiyo Nkuru y'u Rwanda i Londres]]
[[File:Rue_Jadin,_12.jpg|right|thumb| Ambasade y'u Rwanda i Paris]]
[[File:Rwandan_High_Commission_in_Pretoria.JPG|right|thumb| Komisiyo Nkuru y'u Rwanda i Pretoriya]]
[[File:Embassy_of_Rwanda_in_Sweden.JPG|right|thumb| Ambasade y'u Rwanda i Stockholm]]
[[File:駐日ルワンダ大使館全景.jpg|right|thumb| Ambasade y'u Rwanda i Tokyo]]
[[File:Embassy_of_Rwanda,_Washington,_D.C..jpg|thumb| Ambasade y'u Rwanda i Washington, DC]]
* [[Angola]]
** Luanda (Ambasade)
* [[Burundi]]
** [[Bujumbura]] (Ambasade)
* [[Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo|Repubulika iharanira Demokarsi ya Kongo]]
** [[Kinshasa]] (Ambasade)
* [[Kongo|Repubulika ya Kongo]]
** Brazzaville (Ambasade)
* Misiri
** Cairo (Ambasade)
* [[Etiyopiya|Etiyopia]]
** [[Addis Ababa]] (Ambasade)
* [[Gana]]
** [[Accra]] (Komisiyo Nkuru)
* [[Kenya]]
** [[Nairobi]] (Komisiyo Nkuru)
* [[Maroke]]
** [[Rabat]] (Ambasade)
* [[Nijeriya]]
** [[Abuja]] (Komisiyo Nkuru)
* [[Senegali]]
** Dakar (Ambasade)
* [[Afurika y’Epfo|Afurika y'epfo]]
** Pretoria (Komisiyo Nkuru)
* [[Sudani]]
** Khartoum Ambasade()
* [[Tanzaniya]]
** Dar es Salaam (Komisiyo Nkuru)
* [[Uganda]]
** Kampala (Komisiyo Nkuru)
* Zambiya
** [[Lusaka]] (Komisiyo Nkuru)
== Amerika ==
* [[Kanada]]
** Ottawa (Komisiyo Nkuru)
* [[Leta Zunze Ubumwe z’Amerika|Leta zunze ubumwe z'Amerika]]
** Washington, DC ( Ambasade )
== Aziya ==
* [[Ubushinwa]]
** Beijing (Ambasade)
* [[Ubuhinde]]
** New Delhi (Komisiyo Nkuru)
* [[Isirayeli|Isiraheli]]
** [[Tel Aviv]] (Ambasade)
* [[Ubuyapani]]
** [[Tokyo]] (Ambasade)
* [[Singapore]]
** [[Singapore]] (Komisiyo Nkuru)
* [[Koreya y’Amajyepfo|Koreya y Amajyepfo]]
** Seoul (Ambasade)
* [[Turukiya]]
** [[Ankara]] (Ambasade)
* Leta zunze ubumwe z'Abarabu
** Abu Dhabi (Ambasade) <ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.newsofrwanda.com/featured1/27297/govt-appoints-new-envoys-to-embassies-and-high-commissions/ |accessdate=2021-02-01 |archive-date=2018-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180904225855/http://www.newsofrwanda.com/featured1/27297/govt-appoints-new-envoys-to-embassies-and-high-commissions/ |deadurl=yes }}</ref>
== Uburayi ==
* [[Ububiligi]]
** Buruseli (Ambasade)
* [[Ubufaransa]]
** [[Paris]] (Ambasade)
* [[Ubudage]]
** [[Berlin]] (Ambasade)
* [[Ubuholandi]]
** La Haye (Ambasade)
* [[Uburusiya]]
** Moscou (Ambasade)
* [[Suwede]]
** Stockholm (Ambasade)
* [[Ubusuwisi|Busuwisi]]
** Geneve (Ambasade)
* [[Ubwongereza]]
** London ( Komisiyo Nkuru )
== Amashyirahamwe menshi ==
[[File:Permanent_Mission_of_the_Republic_of_Rwanda_to_the_United_Nations,_New_York_City.jpg|thumb| Inshingano zihoraho za Repubulika yu Rwanda mu Muryango w’abibumbye mu mujyi wa New York]]
* Umuryango w’ubumwe bw’Afurika
** [[Addis Ababa|Addis Abeba]] (Inshingano zihoraho mu muryango w’ubumwe bwa Afurika )
* [[Umuryango w’Ubumwe bw’Ibihugu by’i Burayi|Umuryango w’ubumwe bw’ibihugu by’i Burayi]]
** Buruseli (Inshingano mu [[Umuryango w’Ubumwe bw’Ibihugu by’i Burayi|Muryango w’ubumwe bw’ibihugu by’Uburayi]] )
* [[Umuryango w’Abibumye|Umuryango w’abibumbye]]
** Geneve (Inshingano zihoraho mu [[Umuryango w’Abibumye|Muryango w’abibumbye]] n’indi miryango mpuzamahanga)
** Umujyi wa New York (Inshingano zihoraho mu [[Umuryango w’Abibumye|Muryango w'Abibumbye]] )
== Reba kandi ==
* Umubano w’ububanyi n’u Rwanda
* Politiki ya Viza yo mu Rwanda
== Reba ==
{{Reflist}}
* [http://www.minaffet.gov.rw/ Minisiteri y'Ububanyi n'Amahanga y'u Rwanda]
* [https://web.archive.org/web/20120229001426/http://rwanda-embassy.or.kr/eng/embassy/ambassador.php Ambasade ya Repubulika y'u Rwanda Seoul]
* [https://web.archive.org/web/20130801075511/http://www.rwandaembassy.org.sg/info.php?id=14&t=2&status=buyok2%2F Ambasade y'u Rwanda Singapore]
* [http://allafrica.com/stories/201503231197.html Guverinoma yafunguye ambasade muri Isiraheli, mu Misiri]
[[Category:Ambasade]]
9of82hijk8zr5ph3n3u6r28nzno4ua2
Kwenga
0
9010
86263
77957
2022-08-23T02:24:17Z
Stevenndori289
10902
#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Kwenga_umutobe.jpg|thumb|Kwenga umutobe]]
== Kwenga ==
kwenga ni bimwe mubigize [[Umuco nyarwanda|umuco]] wa abanyarwanda bakoraga benga inzoga
ndetse n umutobe byo kwinywera<ref>https://www.rsb.gov.rw/fileadmin/user_upload/files/pdf/new_stds/Inzoga_Ibitoki_Divayi.pdf</ref>
== Ibikenerwa ==[[File:Ibibindi.png|thumb|Ibibindi]]
iyo benga [[inzoga]] cyangwa umutobe bakoresha ibitoki inanasi amasaka ndetse nibindi
== bagatara iminsi runaka bitewe nubukare bwinzoga bashaka ko izavamo<ref>https://www.jw.org/rw/inyigisho-bibiliya/ibibazo/ese-kunywa-inzoga-ni-icyaha/</ref> ==
== Ibikoresho ==[[File:Kwenga urwagwa mu muvure.jpg|thumb|Kwenga urwagwa mu muvure]]
kera mu [[Rwanda Nziza|Rwanda]] bengaga bakoresheje imivure ibajwe mu biti kandi nubu
hari uduce tumwe natumwe two mu byaro tugikoresha imivure
ariko ubu iterambere ryarabyoroheje hari a mamashini yubwoko bwinshi<ref>https://umutihealth.com/menya-byinshi-ku-nzoga/</ref>
butandukanye yenga imitobe ni [[inzoga]]
== Rebara hano ==
og5k1dw4hn8tuhr5zokefi63qogz0zm
Shana Dowdeswell
0
9527
86256
80628
2022-08-22T21:23:53Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
'''Shana Elizabeth Dowdeswell''' (1 Mata 1989 - 12 Ukuboza 2012), yari umukinnyi wa filime wa Hollywood [[Zimbabwe|ukomoka muri Zimbabwe]]<ref>https://www.dailymail.co.uk/news/article-2315142/Shana-Dowdeswell-death-Mother-Broadway-actress-died-late-night-whiskey-binge-slams-NYC-bar.html</ref> .
== Ubuzima bwite ==
[[Dosiye:Elizabeth Dowdeswell, 2017 (cropped).jpg|thumb|Shana Dowdeswell]]
Dowdeswell yavutse ku ya 1 Mata 1989 i [[Harare]], muri [[Zimbabwe]]<ref>https://www.imdb.com/name/nm1699328/</ref>. Se Roger Dowdeswell yahoze akina umukino wa tennis wabigize umwuga<ref>https://nettv4u.com/celebrity/english/movie-actress/shana-dowdeswell</ref>. Nyina Laurie Smith numuproducer wakoze firime ''The New Twenty'' <ref>https://dailyentertainmentnews.com/movies/shana-dowdeswell-broadway-actress-who-drank-herself-to-death/</ref>. Shana yimukiye mu mujyi wa New York, muri [[Leta Zunze Ubumwe z’Amerika|Amerika]] maze yiga mu Mujyi no mu Gihugu, PS 3, arangije amashuri yisumbuye ya PPAS<ref>https://www.legacy.com/us/obituaries/nytimes/name/shana-dowdeswell-obituary?id=24840266</ref>. Yatangiye umwuga wo gukina afite imyaka umunani, nyuma akina Anne Frank mu bicuruzwa muri Paper Mill Playhouse<ref>{{Cite web |url=https://www.dnainfo.com/new-york/20130426/greenwich-village/mom-whose-daughter-died-after-drinking-too-much-goes-after-village-bars/ |title=Archive copy |access-date=2021-11-20 |archive-date=2020-11-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201112043118/https://www.dnainfo.com/new-york/20130426/greenwich-village/mom-whose-daughter-died-after-drinking-too-much-goes-after-village-bars/ |url-status=dead }}</ref> .Yagiranye umubano muremure numukunzi we Cameron Moneo.<ref>https://www.famousfix.com/topic/shana-dowdeswell</ref> Yari afite murumuna we Jesse. Se wabo wa Shana, Colin Dowdeswell, yahoze ari umukinnyi wa tennis wabigize umwuga.<ref>https://dailyentertainmentnews.com/movies/shana-dowdeswell-broadway-actress-who-drank-herself-to-death/</ref>
== Urupfu ==
Ku ya 7 Ukuboza 2012, Shana yagiye mu mujyi wa New York City Greenwich bar bita The Basement maze anywa amacupa menshi ya whisky<ref>https://nypost.com/2013/04/26/mom-blames-village-bar-for-broadway-actress-daughters-death/</ref>. Agarutse, yaratsitaye maze asohoka mu muryango. Ugenda n'imbwa yavumbuye umurambo we atazi ubwenge, yihutira kujya ku kigo nderabuzima cya Beth Isiraheli. Nyuma yipimisha, byagaragaye ko muri kiriya gihe harimo alcool mu maraso 0.39, bikubye inshuro eshanu amategeko leta yemerera gutwara. Yapfuye ku ya 12 Ukuboza 2012<ref>https://newyork.cbslocal.com/2013/04/26/nyc-mom-calls-on-bars-to-help-fight-binge-drinking-after-daughters-death/</ref>.<ref>https://www.allocine.fr/personne/fichepersonne_gen_cpersonne=454491.html</ref>
== Umwuga ==
Mu 2002, Shana yagaragaye muri ' ''Miracle'' ' ya Frank Higgins akina nka 'Eva', umukobwa wikunda. Muri 2003 yakinnye nka verisiyo ikiri nto ya 'Jenna' muri film ''13 Going on 30''<ref>https://www.today.com/popculture/13-going-30-doesn-t-add-wbna4780520</ref> . Ariko, gukina kwe kwakuwe muri firime nyuma yuko abitabiriye ikizamini bakiriye nabi umwimerere. Nyuma yaje gukina inyuguti enye zitandukanye mubyiciro bitatu byibanze byerekana Amategeko & Iteka franchise. Hanyuma yakinnye muri filime izwi cyane nka ''Mercy'', ''Family of the Year'', and ''Body of Proof''<ref>https://www.imdb.com/title/tt1587669/characters/nm1699328</ref>''.'' Hagati aho, Shana yagaragaye no muri filime ''The Stream'', ''The Winning Season'', ''Asylum Seekers'', and ''Choose'' before her death.
Nyuma y'urupfu rwe mu mwaka wa 2012, hasohotse filime eshanu: ''The Big Wedding'' (2013), a short film ''Going South'' (2013), ''An Ornament of Faith'' (2013), short film ''Wish You Were Here'' (2013), and ''Mistress America'' (2015).<ref>https://younghollywood.com/news/shana-dowdeswell-s-mother-calls-for-booze-crackdown.html</ref>
== Amashusho ==
{| class="wikitable"
!Year
!Film
!Role
!Genre
|-
|1999
|''Fare Well Miss Fortune''
|uncredited
|Film
|-
|2002
|''[[:en:Miracles_(TV_series)|Miracles]]''
|Eve
|Film
|-
|2002
|''Garmento''
|Shopper
|Film
|-
|2002
|''The Stream''
|The girl
|Short film
|-
|2003
|''13 Going on 30''
|young Jenna
|Film
|-
|2005
|''[[:en:Law_&_Order:_Criminal_Intent|Law & Order: Criminal Intent]]''
|Jordan Fernholz
|TV Series
|-
|2007
|''Family of the Year''
|Tatum Sue Holloway
|TV Series
|-
|2009
|''[[:en:Law_&_Order_(season_19)|Law & Order]]''
|Karen Johnson
|TV Series
|-
|2009
|''[[:en:The_Winning_Season|The Winning Season]]''
|Molly
|Film
|-
|2009
|''[[:en:Asylum_Seekers_(film)|Asylum Seekers]]''
|Girlfriend
|Film
|-
|2009
|''[[:en:Law_&_Order:_Special_Victims_Unit|Law & Order: Special Victims Unit]]''
|Nikki Sherman / Melissa
|TV Series
|-
|2010
|''[[:en:Mercy_(TV_series)|Mercy]]''
|Abby Jansen
|TV Series
|-
|2010
|''Mercy''
|Abby Jansen
|Film
|-
|2011
|''Choose''
|Sara
|TV Series
|-
|2011
|''[[:en:Body_of_Proof|Body of Proof]]''
|Maxine Hall / Maxine
|TV Series
|-
|2013
|''Teamwork Like Wolves''
|Jeanie
|TV Series
|-
|2013
|''[[:en:The_Big_Wedding|The Big Wedding]]''
|Waitress
|Film
|-
|2013
|''Wish You Were Here''
|Michelle
|Short film
|-
|2013
|''Going South''
|Martha
|Short film
|-
|2015
|''[[:en:Mistress_America|Mistress America]]''
|Ruth
|Film
|-
|2017
|''An Ornament of Faith''
|Fatima
|Film
|}
== areferences ==
[[Ikiciro:Filimi]]
[[Ikiciro:Afurika]]
[[Ikiciro:Abakinnyi ba firime]]
iqn6l6kf1xfjwwjjbubkmn19nvmh4tw
Solina Nyirahabimana
0
9607
86257
80711
2022-08-22T21:27:51Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Solina Nyirahabimana.jpg|thumb|'''Solina Nyirahabimana''']]
'''Solina Nyirahabimana''' ni umudipolomate w’umunyarwanda akaba n'umunyapolitiki wabaye Minisitiri w’uburinganire n’iterambere ry’umuryango muri guverinoma [[Inama y’Abaminisitiri|y’u Rwanda]] kuva ku ya 18 Ukwakira 2018. <ref>https://www.newtimes.co.rw/news/kagame-reshuffles-cabinet</ref><ref>http://ktpress.rw/2018/10/rwanda-gets-new-50-50-gender-cabinet-fewer-ministers/</ref><ref>https://www.theeastafrican.co.ke/news/ea/Rwanda-President-Kagame-reshuffles-Cabinet/4552908-4812854-orqx6p/index.html</ref>
Muri 2020, yagizwe Umunyamabanga wa Leta ushinzwe Itegeko Nshinga n’amategeko. <ref>https://www.ktpress.rw/2020/02/president-kagame-makes-major-cabinet-shakeup/</ref>
Nyirahabimana yabaye Ambasaderi w'u [[Rwanda]] mu [[Ubusuwisi|Busuwisi]], mbere yuko ahamagarwa mu 2013. <ref>{{Cite web |url=https://greatlakesvoice.com/rwanda-recalled-ambassador-to-burundi-reported-missing/ |title=Archive copy |access-date=2021-11-22 |archive-date=2019-05-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190511083356/http://greatlakesvoice.com/rwanda-recalled-ambassador-to-burundi-reported-missing/ |url-status=dead }}</ref>
== references ==
[[Ikiciro:Abanyarwandakazi babanyapolitiki]]
[[Ikiciro:Rwanda]]
aeep583473s0gho1kyq7fqpvap1l2xy
Ernest Napoleon
0
9625
86244
80733
2022-08-22T17:36:03Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
'''Ernest Napoleon''', [[Uburusiya|numurusiya]] - umukinnyi wa firime [[Tanzaniya|muri Tanzania]] . <ref name="Mymip">{{Cite web |url=https://www.my-mip.com/en/Contributors/9064800/Ernest-Napoleon |title=Archive copy |access-date=2021-11-23 |archive-date=2020-11-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201113192712/https://www.my-mip.com/en/Contributors/9064800/Ernest-Napoleon |url-status=dead }}</ref> <ref name="africanindy">https://www.africanindy.com/culture/african-film-stars-on-la-red-carpet-13322875</ref>
== Ubuzima bwite ==
Yavukiye i Moscou mu [[Burusiya]] kuri se wo muri [[Tanzaniya]] na nyina [[Uburusiya|w'Uburusiya]]. Igihe yari afite imyaka 5, umuryango we wimukiye muri [[Tanzaniya]].<ref>https://www.imdb.com/name/nm5275929/</ref> Amaze kuba i Dar es Salaam, muri [[Tanzaniya]] imyaka 14 na Los Angeles imyaka 8, kuri ubu yimukiye i Stockholm, muri [[Suwede]].<ref>http://www.scandinaviantalentsindia.com/ernest-napoleon/index.html</ref>
== Umwuga ==
Afite imyaka 3, yakinnye bwa mbere mu ikinamico ya Noheri yise ''Umwaka mushya muri'' ''New Year's in the old Soviet Union''. Igihe yari muri [[Tanzaniya]], yakoraga kuri EATV<ref>https://thoselondonchicks.com/chicks-chat-with-ernest-napoleon-not-till-end-of-month/</ref>, televiziyo nini muri [[Afurika]] y'Iburasirazuba icyo gihe. Yakinnye kandi nkumu DJ muri 'Club Billicanas', club izwi cyane muri [[Afrika]] aho yabaye umuhanzi ufata amajwi ya Bongo Flava, injyana yumuziki muri [[Afrika]] yuburasirazuba. Yakoreyeyo ku izina rya 'MC Napo'<ref>https://www.thecitizen.co.tz/tanzania/magazines/the-beat/meet-the-brain-behind-going-bongo-2541686</ref>.
Ernest akiri ingimbi, yimukiye i Los Angeles ahabwa impamyabumenyi ya mudasobwa. Hanyuma yize gukina no kwandika imyaka 7 akiri i Los Angeles. Abifashijwemo n'inshuti na bagenzi be, yakoze filime ye ya mbere ya ''Going Bongo'' <ref>https://justcelebritymag.com/2015/05/15/exclusive-interview-with-going-bongo-star-ernest-napoleon/</ref>. Iyi filime yatewe inkunga n'ubuzima bw'abaganga babaga mu Bwongereza, Dr Lewis Burger, <ref>https://www.standardmedia.co.ke/evewoman/amp/my-man/article/2000183314/ernest-napoleon-the-bongo-magician</ref> aho Ernest yakinnye. <ref>https://goingbongo.tumblr.com/post/55008667419/actors-ernest-napoleon-as-dr-lewis-burger-and#.X52JGPjPzIU</ref> Filime ye ifatwa nka firime ya mbere mpuzamahanga yakozwe na Tanzaniya ndetse na film ya mbere yo muri Afrika yuburasirazuba yemerwa na iTunes. <ref>http://thoselondonchicks.com/chicks-chat-with-ernest-napoleon-not-till-end-of-month/</ref>
Muri 2017, yakoze film ''Kiumeni'' yafatiwe i Dar es Salaam. Iyi filime yakiriwe neza nyuma iza gutsindira ibihembo bibiri mu iserukiramuco mpuzamahanga rya Zanzibar . Niwe washinze inzu itanga umusaruro, ''Enigma Pictures'' . Muri 2017, yagizwe perezida wa 'D Street Media Group', isosiyete mpuzamahanga ikora no gukwirakwiza. <ref>{{Cite web |url=https://edaily.co.ke/entertainment/top-east-african-producer-joins-us-based-media-group-as-president-125394/enews/eworld/ |title=Archive copy |access-date=2021-11-23 |archive-date=2020-11-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201113193012/https://edaily.co.ke/entertainment/top-east-african-producer-joins-us-based-media-group-as-president-125394/enews/eworld/ |url-status=dead }}</ref> Yakoze kandi TV Series ''Mother City'' na firime ya gatatu ''Peponi'' . Muri icyo gihe, yafatanyije gukora filime yo mu [[Bwongereza]] ''Reka Ntamuntu Umenye'' izenguruka inkuru yukuri ivuga ku mugaragu w’umunyamerika. <ref>https://www.cine.com/actores/ernest-napoleon</ref>
== Filmography ==
{| class="wikitable"
!Year
!Film
!Role
!Genre
|-
|2015
|''Going Bongo''
|Executive producer, writer, actor: Dr.Lewis Burger
|Film
|-
|2017
|''Kiumeni''
|Executive producer, writer, actor: Gue
|Film
|-
|TBD
|''Peponi''
|Producer, writer, actor: Dullah
|Film
|-
|TBD
|''Let No Man Know''
|Producer
|Film
|}
== References ==
[[Ikiciro:Afurika]]
[[Ikiciro:Filimi]]
[[Ikiciro:Abakinnyi ba firime]]
4egmsljhaxph5kklshqpura7603kfhc
Rim Riahi
0
9685
86253
80803
2022-08-22T21:09:27Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
'''Rim Riahi''' (yavutse 17 Gashyantare 1977), ni umukinnyi wa filimi muri [[Tuniziya]]. <ref>https://elcinema.com/en/person/1997177/</ref> Azwi cyane ku ruhare 'Hanène Lahmar' muri televiziyo ya ''Naouret El Hawa'' . <ref>http://www.tunisia-today.com/archives/62873</ref>
== Ubuzima bwite ==
Yavutse ku ya 17 Gashyantare 1977 muri [[Tuniziya]]. Yashakanye n'umuyobozi wa filimi muri [[Tuniziya]] Madih Belaïd aho abashakanye bafite abana batatu<ref>https://celebrity.tn/rim-riahi-wiki/</ref>.
== Umwuga ==
Mu 1997 yatangiye umwuga wo gukina na filimi ''El Khottab Al Bab'' yakinagamo 'Raoudha'. Intsinzi yuruhererekane, yatoranijwe muri film ya ''Moon Wedding'' yo mu 1998 iyobowe na Taïeb Louhichi. Hanyuma mu 1999, yagaragaye muri filimi ''Ghalia'' iyobowe na Moncef El Kateb.<ref>https://elcinema.com/en/work/2045775/episodes/7060780/</ref>
Mu ntangiriro z'ikinyagihumbi gishya, yahawe umwanya wa mbere muri filimi, aho yakinnye nka 'Lilia Mardoum-Srairi' muri filimi izwi cyane ya ''Gamret Sidi Mahrous'' iyobowe na Slaheddine Essid mu 2002. Mu 2006, yakinnye nka 'Zohra' muri serivise ya Hayet ''Wa Amani ya'' Mohamed Ghodhbane<ref>https://www.sciencedirect.com/journal/surfaces-and-interfaces/vol/18/suppl/C</ref>.
Muri 2014, yakinnye muri filimi ''Naouret El Hawa'', iyobowe n'umugabo we Belaïd. Uruhererekane rwamenyekanye cyane maze ahabwa igihembo cyumukinnyi mwiza kubera uruhare rwe nka 'Hanène Lahmar' muri serial ''Naouret El Hawa'' muri uwo mwaka. Yatsindiye igihembo cya Ramadhan Award muri Romdhane Awards yahawe na Mosaïque FM. <ref>{{Cite web |url=http://archivev2.mosaiquefm.net/fr/index/a/ActuDetail/Element/40237-romdhane-awards-le-prix-de-meilleure-actrice-revient-a-rim-riahi |title=Archive copy |access-date=2021-11-26 |archive-date=2016-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160307020017/http://archivev2.mosaiquefm.net/fr/index/a/ActuDetail/Element/40237-romdhane-awards-le-prix-de-meilleure-actrice-revient-a-rim-riahi |url-status=dead }}</ref> <ref>https://www.babnet.net/cadredetail-10168.asp</ref>
== Amashusho ==
* 1998: ''Ubukwe bw'ukwezi'', na Taïeb Louhichi
* 2006: ''Ellombara'', na Ali Abidi
* 2010: ''Isaha yanyuma'', na Ali Abidi
== ahandi yagaragaye muri filimi ==
* 1997: ''El Khottab Al Bab'' (igihe cya 2), na Slaheddine Essid : Raoudha
* 1999: ''Ghalia'', na Moncef El Kateb
* 2002: ''Gamret Sidi Mahrous'', na Slaheddine Essid
* 2005: ''Mal Wa Amal'', na Abdelkader Jerbi
* 2006: ''Hayet Wa Amani'', na Mohamed Ghodhbane
* 2010: ''Njoum Ellil'' (igihe cya 2), na Madih Belaïd
* 2014–2015: ''Naouret El Hawa'', na Madih Belaïd
* 2016: ''Al Akaber'', na Madih Belaïd
* 2020: Nouba na Abdelhamid Bouchnak
* 2021: ''Machair'' by Miuhammet Gök : Rym
== references ==
[[Ikiciro:Afurika]]
[[Ikiciro:Filimi]]
[[Ikiciro:Abakinnyi ba firime]]
fvu50u12p0ks9agv1fhi7mjajt38j5o
Lindiwe Chibi
0
9744
86248
81257
2022-08-22T19:54:39Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
'''Lindiwe Chibi''' (1976–2007), yari umukinnyi wa filime wo muri [[Afurika y’Epfo|Afrika yepfo]] . Babona ari umwe mubakinnyi ba film kabuhariwe muri [[Afurika y’Epfo|Afurika y'Epfo]], <ref name="markettheatre">{{Cite web |url=https://markettheatre.co.za/2018/08/03/lindiwe-chibi-memorialised-at-the-market-square/ |title=Archive copy |access-date=2021-11-28 |archive-date=2021-05-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210513225332/https://markettheatre.co.za/2018/08/03/lindiwe-chibi-memorialised-at-the-market-square/ |url-status=dead }}</ref> azwi kuruhare 'Doobsie' muri seri yakunzwe cyane ''Muvhango.'' <ref>https://esat.sun.ac.za/index.php/Lindiwe_Chibi</ref>
== Amasasu n'urupfu ==
Ku ya 30 Mata 2005, umukunzi we Dan Mokoena, yamurashe mu maso igihe Chibi yari kwa nyina. <ref name="dob">https://www.news24.com/news24/doobsie-written-out-of-soapie-20070510</ref> Amasasu yarashwe hafi, yinjira mu itama asohoka inyuma y'umutwe. Yahise ajyanwa mu bitaro bya Garden Clinic, amara ibyumweru bitatu muri koma. Amaze guhaguruka ava muri koma, yamugaye iburyo bw'umubiri we. <ref name="IOL">https://www.iol.co.za/news/south-africa/actress-lindiwe-chibi-dies-352341</ref> Igihe yari amaze gukira ibikomere byica, yapfuye azize umusonga mu bitaro bya Chris Hani-Baragwanath i Soweto mu 2007 afite imyaka 31. <ref>https://www.all4women.co.za/689929/entertainment/celebrity-photo-galleries/gallery-soapie-stars-who-died-in-real-life/4</ref>
== Umwuga ==
Mu 1995, yatangiye umwuga wo gukina umwuga wo gukina ikinamico ''Ekuseni yakinwaga'' kuri Civic Theatre. Hanyuma yakinnye nka ''Game wo'' kuri Windybrow Theatre, aho yakiriye igihembo cyumukinnyi mwiza. Hanyuma yakinnye nka 'Stella Kowalski' mumikino gakondo, ''A Street Car'' Yitwa Desire ndetse no muri ''The Pen na Molora'' . <ref name="IOL" /> Yakoze umugizi wa nabi uzwi cyane 'Doobsie' muri seri ya televiziyo ''Muvhango'' . <ref>https://www.news24.com/news24/stars-shooting-an-accident-20050518</ref> Nyuma y'urupfu rwe, uruhare rwe rwatangajwe ko yeguye. <ref name="dob" /> Ku ya 3 Kanama 2018, Isoko rya Theatre Foundation ryiswe icyubahiro cya Chibi. <ref name="markettheatre" />
== references ==
[[Ikiciro:Abakinnyi ba firime]]
[[Ikiciro:Afurika]]
[[Ikiciro:Filimi]]
o9r79xerruy3bjtex2rp6tp89z6rfrj
Tezeta Abraham
0
9812
86258
80956
2022-08-22T21:36:09Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Tzta Abraham.jpg|thumb|'''Tezeta Abraham''']]
'''Tezeta Abraham''' (yavutse 15 Gashyantare 1985) numunyamideli wumutaliyani ukomoka muri [[Etiyopiya]].
== Ubuzima bwa Biografiya ==
Abrahamu yavukiye i [[Jibuti|Djibouti]] kubabyeyi ba [[Etiyopiya]]. Yimukiye hamwe n'umuryango we mu Butaliyani afite imyaka itanu. Aburahamu yarwanije umwirondoro we akiri muto, akenshi akaba ari we mukobwa wenyine wumwirabura mwishuri rye. Mu 2002, yatsindiye irushanwa rya "Miss Italy Africa" ryamufashe ku isi yimyambarire. <ref name="casolaro">{{Cite web |url=https://it.businessinsider.com/tezeta-abraham-gli-italiani-sono-razzisti-ed-e-colpa-anche-della-cultura-cattolica-il-rimedio-viaggiare-e-studiare/ |title=Archive copy |access-date=2021-11-30 |archive-date=2020-12-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201209032851/https://it.businessinsider.com/tezeta-abraham-gli-italiani-sono-razzisti-ed-e-colpa-anche-della-cultura-cattolica-il-rimedio-viaggiare-e-studiare/ |url-status=dead }}</ref> <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier)</ref> Nkumunyamideli, yakoraga mubirango Fendi, Gianfranco Ferre, Replay, Moschino, na Jean Paul Gaultier, nabandi. <ref name="debut">https://web.archive.org/web/20151004170958/http://www.cinemafrodiscendente.com/it/--4-tezeta-a-debut-in-prime-time/</ref> Abrahamu yakiriye impamyabumenyi ye nk'umujyanama mu bukerarugendo. Yagiye muri Miss Italy mu 2010. <ref name="corriere">https://www.corriere.it/gallery/spettacoli/09-2010/missitalia/1/miss-italia-60-finaliste_d124f4ee-b5d5-11df-b220-00144f02aabe.shtml#38</ref>
Abraham yashimishijwe nisi ya sinema maze atangira kwitabira amafilime afite imyaka 18, akenshi ahabwa inshingano. Mu isuzuma yabwiwe ko ari mwiza cyane, byaramutangaje. Muri 2012, Abraham yagize uruhare ruto muri film ''A Flat for Three'' . Ukwezi kumwe nyuma yo kugenzurwa numuyobozi Ivan Cotroneo muri 2015, Abraham yahawe umwanya ''mubiganiro bya TV È arrivata la felicità'' . <ref name="debut" /> Kuva mu 2015, yakoranye na Cotroneo kuri firime nyinshi na serivise. <ref name="casolaro" /> Muri 2017, Abraham yakinnye umunyeshuri wa kaminuza ashishikajwe nubuzima bwa Lord Byron na Mary Shelley, mubutaliyani muri film ngufi ''L'ultima rima'' . <ref>https://ricerca.gelocal.it/mattinopadova/archivio/mattinopadova/2018/03/20/padova-l-ultima-rima-di-fracanzani-55.html</ref> Yakinnye umubyeyi muri firime ngufi ya 2018 ''La festa più bellissima'' . Muri 2019, Abraham yafashije gutangiza iserukiramuco rya Filime rya MiWorld. <ref>http://www.cinemafrica.org/spip.php?article1772</ref>
Aburahamu afite umuhungu. Yamaganaga ivanguramoko mu Butaliyani, avuga ko abirabura baba ku nkengero za sosiyete ari umuco w’Abagatolika. Abrahamu kandi ateza imbere ingendo nkinzira yo gufungura ibitekerezo mumico mishya. Ubu atuye i [[Roma]] .
== Amashusho ==
** 2012: ''A Flat for Three''
** 2015-2018: ''È arrivata la felicità'' (TV series)
** 2017: ''L'ultima rima'' (short film)
** 2018: ''La festa più bellissima'' (short film)
** 2018: ''La pace all'improvviso'' (short film, director)
== references ==
[[Ikiciro:Afurika]]
[[Ikiciro:Filimi]]
[[Ikiciro:Abakinnyi ba firime]]
214dji9gjszpir3eqtjf7zy3fin1lgi
Dyana Gaye
0
9827
86243
80971
2022-08-22T17:30:47Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
[[Category:Articles with hCards]]
'''Dyana Gaye''' (wavutse 1975) ni umuyobozi w'amafirime mu [[bufaransa]] ariko aturuka muri [[senegali]].
== Ubuzima bwa Biografiya ==
Gaye yavukiye i Paris mu 1975, umukobwa w’abimukira bo muri Senegali, yiga muri kaminuza ya Paris 8 Vincennes-Saint-Denis yiga filime. <ref>http://www.filme-aus-afrika.de/EN/film-database/persons/personen-details/w/2016/</ref> Yakiriye inkunga ya Louis Lumière - Villa Médicis inkunga mu 1999 kubera amashusho ye ''Une femme pour Souleymane'' . <ref name="africanfilm">https://africanfilmny.org/directors/dyana-gaye/</ref> Gaye yayoboye mu 2000, kandi yahawe igihembo kinini cya Jury mu iserukiramuco rya Filime rya Dakar. <ref name="gan">{{Cite web |url=http://www.fondation-gan.com/laureats-et-films/gan-laureats/des-etoiles |title=Archive copy |access-date=2021-11-30 |archive-date=2014-11-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141127211358/http://www.fondation-gan.com/laureats-et-films/gan-laureats/des-etoiles |url-status=dead }}</ref> Mu 2004, yari umwe mu bahatanira umwanya wa Rolex Mentor na Protégé Arts Initiative. Gaye yayoboye filime ngufi ''J'ai deux amours'', mu rwego ''rw'umushinga wa Paris la métisse'' mu 2005. Umwaka ukurikira, yayoboye ''Ousmane'', byagenze neza cyane. Yakiriye nomination ya Filime ngufi nziza muri César Awards. Muri 2009, Gaye yakoze kandi ayobora ''Saint Louis Blues'', yari comedi yumuziki. Yerekanwe mu iserukiramuco rya Filime rya Lokarno na Sundance Film Festival, yari umwe mu batanu ba nyuma ba Filime ngufi nziza muri César Awards. <ref name="africanfilm" /> Filime yatoranijwe, iterwa inkunga kandi ikorwa mubice bigize gahunda yibanze ya Afrika. <ref>https://shadowandact.com/focus-features-africa-first-alumni-dyana-gaye-will-make-her-feature-film-debut-with-des-etoiles-stars/</ref>
Yabaye igihembo cya 2012 cyigihembo cya Gan Foundation. <ref name="gan" /> Gaye yayoboye ''Munsi ya Starry Sky'' muri 2013, abaye film ya mbere yerekana amashusho hagati ya Dakar, Turin, na New York City . Yerekanwe mu iserukiramuco mpuzamahanga rya firime rya Toronto maze ahabwa igihembo kinini cya Jury hamwe nigihembo cyabateze amatwi muri Premiers Plans Angers Festival. Gaye yavuze ko iyi filime ari ugukomeza gukina filime ngufi zabanjirije iyi, no gukora ubushakashatsi ku ndangamuntu nyinshi ndetse n’abinjira. <ref>https://www.wsws.org/en/articles/2013/10/02/tint-o02.html</ref>
Gaye ni umunyamuryango wa Collectif 50/50, umuryango ufite intego yo kugira uburinganire hagati y’abagabo n’abagore mu nganda za firime, ndetse no guteza imbere ubudasa muri sinema.
== Igice cya firime ==
* 2000: ''Une femme gusuka Souleymane''
* 2005: ''J'ai deux amours''
* 2006: ''Ousmane''
* 2009: ''Mutagatifu Louis Blues''
* 2013: ''Munsi Yinyenyeri''
* 2014: ''Un conte de la Goutte d'or''
== references ==
[[Ikiciro:Abakinnyi ba firime]]
[[Ikiciro:Afurika]]
[[Ikiciro:Filimi]]
t7bhqg07vwpn5n9fa1qokvmvng9pe9w
Minisiteri y'uburezi mu Rwanda
0
10009
86250
82381
2022-08-22T20:17:08Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
'''Minisiteri y'Uburezi''' ( '''MINeDUC)''', <ref>http://mineduc.gov.rw/images/banner_rw.jpg</ref> <ref>{{Cite web |url=http://mineduc.gov.rw/IMG/jpg/mineduc_slideshow-7.jpg |title=Archive copy |access-date=2022-02-09 |archive-date=2014-10-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141013102109/http://mineduc.gov.rw/IMG/jpg/mineduc_slideshow-7.jpg |url-status=dead }}</ref> ) nimisiteri ishizwe uburezi <ref>"[https://web.archive.org/web/20031203223007/http://www.mineduc.gov.rw/minefrech.htm Home]" (French). Ministry of Education of Rwanda. December 3, 2013. Retrieved on October 8, 2014.</ref> Ifite icyicaro i [[Kigali]] . <ref>"[http://www.mineduc.gov.rw/spip.php?article33 Contact us]." Ministry of Education. Retrieved on October 8, 2014.</ref> Kuva mu Kuboza 2017, minisitiri ni [[Eugène Mutimura|Dr Uwamariya Valentine]] .
== Umubare w'ishuri, abanyeshuri, n'abakozi ==
Muri 2017, abaturage ba mu Rwanda bagera kuri miliyoni 11.8. <ref name=":0">http://mineduc.gov.rw/resource/statistics/statistical-year-books/</ref> MINeDUC igenzura ibigo bisaga 13,000 byuburezi, abakozi 93.000, nabanyeshuri barenga miliyoni 3.6. <ref name=":0" /> Amashuri abanza nayisumbuye atunganijwe mu turere 30 byubuyobozi. <ref>http://mineduc.gov.rw/map-of-schools/primary-schools/</ref> <ref>http://mineduc.gov.rw/map-of-schools/secondary-schools/</ref>
{| class="wikitable"
|+MINeDUC Abakozi kubwoko bwishuri (2017)
! Inzego
! Amashuri
! Abanyeshuri
! Abakozi
|-
| Imbere y'incuke
| 90
| 5.234
| 243
|-
| Incuke
| 3,186
| 220.435
| 6.812
|-
| Amashuri Abanza
| 2.877
| 2,540.374
| 43,906
|-
| Amashuri yisumbuye
| 1.375
| 531.377
| 24.561
|-
| Tekiniki & Imyuga
Uburezi & Amahugurwa (TVET)
| 402
| 107,501
| 6,929
|-
| Amashuri makuru rusange
| 37
| 80,773
| 5.196
|-
| Abakuze gusoma no kwandika
| 5.160
| 152.015
| 6.287
|-
| '''TOTAL:'''
| '''13,127'''
| '''3,637.709'''
| '''93,934'''
|-
| colspan="4" | ''Inkomoko: MINeDUC''
|}
== Reba ==
dk1k4o744gb797b5om5amxfsgoywr7f
UBUREZI BWO MURI AUSTRALIA
0
10014
86260
82009
2022-08-22T21:48:08Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Coat of Arms of Australia.svg|thumb|Ibiro by'igihugu bishinzwe uburezi, 50 Umuhanda wa Marcus Clarke, Canberra.
Incamake y'ishami
Yashyizweho ku ya 29 Gicurasi 2019 [1]
Ishami ryabanjirije
Ishami rishinzwe uburezi n'amahugurwa
Iseswa 1 Gashyantare 2020
Ikigo gishinzwe kugenzura
Ishami rishinzwe uburezi.]]
'''Uburezi muri Ositaraliya''' bukubiyemo imirenge yuburezi bwabana bato <ref>{{Cite web |url=https://annualreport2015.education.gov.au/programme-13-early-learning-and-schools-support |title=Archive copy |access-date=2016-03-03 |archive-date=2016-03-03 |archive-url=http://webarchive.nla.gov.au/awa/20160303210743/https://annualreport2015.education.gov.au/programme-13-early-learning-and-schools-support |url-status=live }}</ref>(precc amashuri) nuburezi bwibanze (amashuri abanza), hagakurikiraho amashuri yisumbuye (ayisumbuye), amashuri makuru ( kaminuza n'amashirahamwe yiyandikisha (RTOs).<ref>https://www.dese.gov.au/404?site_search=about+skills+sector</ref> Kugenga no gutera inkunga uburezi ninshingano za Leta nintara, nyamara leta ya Australiya nayo igira uruhare runini. Uburezi muri Ositaraliya ni itegeko hagati yimyaka ine, itanu, cyangwa itandatu na cumi na gatanu, cumi na gatandatu cyangwa cumi na karindwi, bitewe na leta cyangwa intara n'itariki y'amavuko<ref>https://web.archive.org/web/20140218220904/http://www.immi.gov.au/living-in-australia/settle-in-australia/everyday-life/education</ref>Ku mashuri abanza n'ayisumbuye, amashuri ya reta yigisha abagera kuri 60 kw'ijana vy'abanyeshuri ba Australiya, hafi 40 kw'ijana mu mashure adaharanira inyungu.<ref>https://web.archive.org/web/20140218220904/http://www.immi.gov.au/living-in-australia/settle-in-australia/everyday-life/education</ref> Ku rwego rwa kaminuza, kaminuza nyinshi zo muri Ositaraliya ni rusange, kandi amafaranga y’abanyeshuri atangwa binyuze muri gahunda yinguzanyo yabanyeshuri aho kwishyura bitangwa mugihe ababerewemo imyenda bageze kurwego runaka.<ref>https://web.archive.org/web/20140218220904/http://www.immi.gov.au/living-in-australia/settle-in-australia/everyday-life/education</ref> Bishimangiwe na [[Australiya]] yujuje ibyangombwa, yashyizwe mu bikorwa mu 1995, Ositaraliya yashyizeho gahunda y’igihugu y’impamyabumenyi, ikubiyemo amashuri makuru, imyuga n’amahugurwa (VET), n’uburezi bushingiye ku ishuri. Ku mashure abanza n'ayisumbuye, integanyanyigisho za [[Ositaraliya|Australiya]] zagiye zitegurwa kandi zishirwa mu ngiro kuva mu 2010.<ref>https://web.archive.org/web/20170704204435/http://www.australiancurriculum.edu.au/curriculumhistory</ref> Australiya ni igihugu gitanga uburezi ku isi ku banyeshuri mpuzamahanga, kandi mu 2012 cyashyizwe ku mwanya wa gatatu mu gutanga uburezi mpuzamahanga nyuma y’Amerika n'Ubwongereza. <ref>https://www.oecd.org/education/EAG2012%20-%20Country%20note%20-%20Australia.pdf</ref> Australiya ifite umubare munini w’abanyeshuri b’abanyamahanga ku muturage w’abatuye isi ku bwinshi, aho abanyamahanga 812.000 biyandikishije muri za kaminuza n’ibigo by’imyuga mu mwaka wa 2019.<ref>https://www.macrobusiness.com.au/2019/11/australian-universities-double-down-on-international-students/</ref><ref>https://www.theaustralian.com.au/subscribe/news/1/?sourceCode=TAWEB_WRE170_a&dest=https%3A%2F%2Fwww.theaustralian.com.au%2Fbusiness%2Fproperty%2Fbooming-student-market-a-valuable-property%2Fnews-story%2F6bb3823260aa3443f0c26909406d089b&memtype=anonymous&mode=premium&v21=dynamic-cold-test-noscore&V21spcbehaviour=append</ref>
== Amabwiriza y'inkunga muri AUSTRALIA ==
Amabwiriza, imikorere, n’inkunga y’uburezi ni inshingano za Leta n’intara kubera ko guverinoma ya Ositaraliya idafite ububasha bw’itegeko nshinga bwo gushyiraho amategeko yerekeye uburezi. <ref>https://web.archive.org/web/20090411044012/http://www.austlii.edu.au/au/legis/cth/consol_act/coaca430/s51.html</ref> Nyamara, guverinoma ihuriweho na leta ifasha gutera inkunga amashuri ategamiye kuri leta, <ref>https://web.archive.org/web/20170131190538/http://www.austlii.edu.au/au/legis/cth/consol_act/aea2013210/s21.html</ref> ifasha gutera inkunga kaminuza za leta no gutera inkunga amashuri makuru binyuze muri gahunda y’inguzanyo y’abanyeshuri, kandi ikagenga abatanga imyuga<ref>https://web.archive.org/web/20170319235130/http://www.austlii.edu.au/au/legis/cth/consol_act/nveatra2011492/</ref>Inyigisho nyuma y’urwego igengwa n’ibikorwa bya [[Ositaraliya|Australiya]] yujuje ibyangombwa, sisitemu ihuriweho n’ubumenyi bw’igihugu mu mashuri, amashuri y’imyuga n’amahugurwa, hamwe n’amashuri makuru.Ironderero ry’uburezi, ryashyizwe ahagaragara n’umuryango w’abibumbye ryita ku iterambere ry’abantu muri 2018, rishingiye ku mibare yo mu 2017, ryashyize Ositaraliya ku mwanya wa 0.929, ku mwanya wa kabiri ku isi.<ref>https://hdr.undp.org/en/data</ref>
== Amashuri Abanza nayi cuke ==
Gahunda yamashuri ABANZA na progaramu mbere yincuke muri Ositaraliya ntisanzwe kandi ntabwo ari itegeko. <ref>https://web.archive.org/web/20130503225437/http://playgroupaustralia.com.au/files/pdf/playgroupAU_page_Vision_and_Mission.pdf</ref> Icya mbere kigaragaza abana benshi bo muri Ositaraliya bagomba kwigira hamwe nabandi hanze yuburere gakondo ni ukurera abana cyangwa itsinda ryababyeyi . <ref>https://web.archive.org/web/20130503225437/http://playgroupaustralia.com.au/files/pdf/playgroupAU_page_Vision_and_Mission.pdf</ref>nkibi ntibisanzwe bifatwa nkishuri, kuko uburezi bwintangarugero butandukanye nishuri ryibanze muri leta zose nintara, usibye Australiya yuburengerazuba aho amashuri abanza yigishirizwa mubice bigize amashuri abanza <ref name="resp">https://web.archive.org/web/20130503225437/http://playgroupaustralia.com.au/files/pdf/playgroupAU_page_Vision_and_Mission.pdf</ref> na Victoria aho urwego rwa leta, Imikorere ya Victorian Yambere Yiga no Gutezimbere (VEYLDF) ikubiyemo abana kuva bakivuka kugeza kumyaka 8, ikoreshwa namashuri amwe murwego rwigihugu. <ref>https://web.archive.org/web/20130503225437/http://playgroupaustralia.com.au/files/pdf/playgroupAU_page_Vision_and_Mission.pdf</ref> Muri Queensland, porogaramu zitangira amashuri bakunze kwita Kindergarten cyangwa Pre-Prep kandi mubisanzwe bikorerwa wenyine ariko bikurura inkunga ya leta iyo ikoresheje byibuze amasaha 600 kumwaka kandi bigatangwa numwarimu wiyandikishije. <ref name=":0">https://www.education.vic.gov.au/Documents/childhood/providers/edcare/veyldframework.pdf</ref>
Ubusanzwe amashuri abanza ayobowe na leta nintara, usibye muri Victoria, Ositaraliya yepfo na New South Wales aho usanga akenshi bayoborwa ninama zaho, amatsinda yabaturage cyangwa imiryango yigenga.<ref name=":0" /> Amashuri abanza atangwa kubana bafite imyaka itatu kugeza kuri itanu; umubare w'abitabira uratandukanye cyane muri leta, ariko 85.7% by'abana bitabiriye amashuri abanziriza ishuri. <ref>https://web.archive.org/web/20100928134647/http://www.aeufederal.org.au/Ec/PreschoolEducationSheetNo2.pdf</ref> Umwaka mbere yuko umwana agomba kwiga amashuri abanza niwo mwaka nyamukuru w'amashuri abanza. Uyu mwaka uritabiriwe cyane kandi urashobora gufata amasaha make yibikorwa muminsi y'icyumweru.<ref>https://web.archive.org/web/20110216125646/http://www.aeufederal.org.au/Ec/FS4.pdf</ref>
== Amashuri abanza n'ayisumbuye ==
[[Dosiye:Australian Census 2011 demographic map - Australia by SLA - BCP field 2817 Infants Primary Total Persons.svg|thumb|shuri Rikuru rya St Mary, Hobart, ku ifoto muri 2014. Ishuri rikuru rifatanije na Presentation Sisters, ikigo cy’amadini cya Kiliziya Gatolika .]]
Amashuri 10.584 yiyandikishije yakoreraga muri Ositaraliya muri 2019, muri yo 7.092 ni amashuri ya leta . <ref>https://asl.acara.edu.au/School-Search</ref> Kugeza muri 2019, amashuri ya leta yigishije 65.4% byabanyeshuri bose. Muri 2017, hari abarimu bari munsi ya 282.000 mumashuri abanza nayisumbuye ya Ositaraliya. Mu mashuri atagengwa na Leta, hafi bibiri bya gatatu byari amashuri gatolika . <ref>https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Lookup/by%20Subject/1301.0~2012~Main%20Features~Primary%20and%20secondary%20education~105</ref> Igice kinini cyibiciro byishuri rya leta byujujwe na leta cyangwa intara bireba. <ref>https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Lookup/by%20Subject/1301.0~2012~Main%20Features~Primary%20and%20secondary%20education~105</ref> Guverinoma ya Australiya itanga igice kinini c'inkunga ya leta mumashirahamwe adaharanira inyungu, yunganirwa na reta hamwe nintara<ref>https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Lookup/by%20Subject/1301.0~2012~Main%20Features~Primary%20and%20secondary%20education~105</ref>Amashuri ategamiye kuri leta, yaba ay'amadini cyangwa ay'isi asanzwe yishyura amafaranga y'ishuri ku gahato n'andi mafaranga. Amashuri ya leta atanga uburezi nta mafaranga y'ishuri ateganijwe, nubwo amashuri menshi ya leta asaba kwishyura amafaranga 'kubushake' kugirango yishyure amafaranga runaka<ref>https://www.dese.gov.au/404?site_search=funding+schools</ref>Hatitawe ku kuba ishuri ari leta cyangwa itegamiye kuri Leta, rigengwa n’urwego rumwe rw'amasomo. Urwego ruyobowe na Australiya ishinzwe integanyanyigisho, Isuzuma na Raporo . <ref>https://www.dese.gov.au/higher-education</ref>Amashuri menshi asaba abanyeshuri kwambara imyenda yabigenewe . <ref>https://web.archive.org/web/20130415213947/http://www.immi.gov.au/living-in-australia/settle-in-australia/everyday-life/education/whatforme.htm</ref> Umwaka w'ishure muri Australiya utangura muri Mutarama ukarangira mu Kuboza.
References
<references />
[[Ikiciro:Uburezi]]
[[Ikiciro:Education]]
0nizgu43lvr2uevra2y70pqs4b5xotr
Uburezi bwo muri South african
0
10017
86261
82023
2022-08-22T21:54:08Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Mitchells-plain-schoolkids.jpg|thumb|Ishuri ryabana Muri cape toun ]]
'''Uburezi muri Afurika yepfo''' bugengwa n’amashami abiri y’igihugu, ari yo ishami ry’uburezi bw’ibanze (DBE)<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Department_of_Basic_Education</ref>, rishinzwe amashuri abanza n’ayisumbuye, n’ishami ry’Amashuri Makuru n'Amahugurwa (DHET), rishinzwe amashuri makuru n’imyuga .<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Tertiary_education</ref> amahugurwa . Mbere ya 2009, ayo mashami yombi yari ahagarariwe mu ishami rimwe ry'uburezi .<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Independent_school</ref>Ishami rya DBE rivuga ku mashuri ya Leta, amashuri yigenga (nanone ishami ryita amashuri yigenga ), ibigo byita ku bana bato (ECD), n'amashuri akeneye bidasanzwe . Amashuri ya leta hamwe n’ishuri ryigenga bizwi hamwe nk’ishuri risanzwe, hafi 97% y’amashuri yo muri Afrika yepfo.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Department_of_Education_(South_Africa)</ref>Ishami rya DHET ryita ku yandi mashuri makuru n’amahugurwa (FET) ubu azwi ku izina rya Tekiniki n’imyuga n’imyuga (TVET).<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Adult_education</ref>amashuri makuru y’ibanze akuze n’amahugurwa (ABET), n’ibigo by'amashuri makuru (HE).<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Adult_education</ref>Intara icyenda zo muri Afrika yepfo nazo zifite amashami y’uburezi ashinzwe gushyira mu bikorwa politiki y’ishami ry’igihugu no gukemura ibibazo byaho.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Provinces_of_South_Africa</ref>Mu mwaka wa 2010, gahunda y’ibanze y’uburezi yari igizwe n’abanyeshuri 12,644.208, amashuri 30.586, n’abarimu 439.394. <ref>https://web.archive.org/web/20150928051110/http://www.education.gov.za/LinkClick.aspx?fileticket=VlqIdHT7qZ8%3D&tabid=93&mid=1952</ref> Muri 2009, amashuri makuru n’amahugurwa yari agizwe n’abanyeshuri 837.779 bo mu bigo bya HE, abanyeshuri 420.475 bo mu bigo bya FET bigenzurwa na leta na 297.900 mu bigo bigenzurwa na leta.<ref>https://web.archive.org/web/20130927135637/http://www.info.gov.za/view/DownloadFileAction?id=137426</ref>Muri 2013, leta ya Afrika yepfo yakoresheje 21% yingengo yigihugu mu burezi. Hafi ya 10% yingengo yuburezi ni ayisumbuye.
== Imiterere na Mabwiriza ==
Ishami ry’uburezi bw’ibanze riyobowe n’umuyobozi mukuru, Hubert Mathanzima Mweli, Amabwiriza yaryo ikorwa na minisitiri Angie Motshekga<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Angie_Motshekga</ref> na minisitiri wungirije Reginah Mhaule<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Reginah_Mhaule</ref>. Ishami ry’Amashuri Makuru n'Amahugurwa riyobowe n'umuyobozi mukuru, Gwebs Qonde, Amabwiriza yaryo ikorwa na minisitiri Blade Nzimande <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Blade_Nzimande</ref>na minisitiri wungirije Buti Manamela.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Buti_Manamela</ref>Inzego zombi ziterwa inkunga n’imisoro ya leta . Ishami ry’uburezi bwibanze ryishyura igice cyimishahara yabarimu mumashuri ya leta, ariko amashuri yigenga aterwa inkunga wenyine. Amashuri ya leta arashobora, mubihe bimwe, kuzuza amafaranga yabo binyuze mumisanzu y'ababyeyi. . Mubisanzwe Inteko Nyobozi y'Ishuri (SGB) ishinzwe gukusanya inkunga mumashuri. Inteko Nyobozi y'Ishuri mumashuri abanza igizwe n'ababyeyi, abarimu n'abakozi bunganira. Mu mashure yisumbuye, igizwe n'ababyeyi, abarimu, abakozi bunganira n'abiga.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Central_government</ref>
== Sisitemu yuburezi bwibanze (amashuri abanza nayisumbuye) Afurika yepfo ==
DBE yashyize kumugaragaro amanota mubice bibiri "bande" yiswe Uburezi Rusange n'Amahugurwa (GET), ikubiyemo icyiciro cya 0 wongeyeho icyiciro cya 1 kugeza ku cya 9, hamwe n'Amashuri Makuru n'Amahugurwa (FET), akubiyemo icyiciro cya 10-12 kimwe no kutari hejuru amashuri yimyuga yimyuga. KUBONA (Itsinda rusange ryigisha no guhugura) rigabanijwemo "icyiciro" cyitwa Icyiciro cya Fondasiyo (icyiciro cya 0 wongeyeho icyiciro cya 1 kugeza ku cya 3), Icyiciro cyo hagati (icyiciro cya 4 kugeza ku cya 6), nicyiciro cya mbere (icyiciro cya 7 kugeza 9) .Imiterere yubuyobozi bwibigo byinshi bisanzwe muri Afrika yepfo ntibigaragaza kugabana amatsinda nibice. Kubwimpamvu zamateka, amashuri menshi ni "amashuri abanza" (icyiciro cya R wongeyeho icyiciro cya 1 kugeza 7) cyangwa "amashuri yisumbuye", bizwi kandi nkayisumbuye (icyiciro cya 8 kugeza 12).
== Amanota atemewe ==
[[Dosiye:Grouping of South African school grades into phases, bands and schools.png|thumb|Ubururu: AMASHURI ABANZA Umutuku : AMASHURI YISUMBUYE ]]
Amashuri amwe yo murugo hamwe nishuri ryigenga bitanga amahitamo yo kurangiza umwaka wongeyeho nyuma yicyiciro cya 12, rimwe na rimwe bizwi nkicyiciro cya 13 cyangwa "post-matric". Gahunda y’ishuri rya leta ya Afrika yepfo ntabwo ifite icyiciro cya 13, ariko igize igice cyamasomo atari muri Afrika yepfo rimwe na rimwe agakurikirwa namashuri yigenga muri Afrika yepfo.<ref>https://web.archive.org/web/20130927223524/http://www.love2learn.co.za/about7.html</ref><ref>http://www.rosewaywaldorf.co.za/learning/high-school/</ref>Icyiciro cya Fondasiyo ya DBE gikubiyemo icyiciro kibanziriza ishuri kizwi ku izina rya R, "kwakira". Icyiciro cya R ni itegeko, ariko ntabwo amashuri abanza yose atanga amanota R. Grade R nayo ishobora kwitabira amashuri abanza. Ayandi manota ashobora kurangirira mumashuri abanziriza ishuri harimo icyiciro cya 00 nicyiciro cya 000 (nubwo amazina ya 000 na 00 adakoreshwa kwisi yose). Icyiciro cya R rimwe na rimwe cyitwa Grade 0 (bisobanurwa ngo "grade naught"), <ref>https://web.archive.org/web/20140226124222/http://www.sprogs.co.za/resources/kids-questions-answers/child-%e2%80%98school%e2%80%99-gr-000-send-he%e2%80%99s-6-turning-7-gr-1</ref> <ref>https://web.archive.org/web/20140222201657/http://www.sprogs.co.za/resources/kids-questions-answers/is-there-a-difference-between-gr-0-and-gr-00</ref>cyane cyane mumashuri yera mbere, aho imikoreshereze yahoze ari rusange.
== Ikigereranyo cy'abiga ==
Raporo y’ibarurishamibare ya DBE yo mu mwaka wa 2010 (yasohotse mu 2012), ugereranyije hari abiga 30 kuri buri mwarimu, 480 biga ku ishuri, n’abarimu 16 ku ishuri. Umubare w'abiga kuri buri mwarimu urasa hafi mu ntara zose, ariko ikigereranyo cy'abiga kuri buri shuri kiratandukanye kuri buri ntara. Kurugero, i Gauteng hari abiga 800 kuri buri shuri na 28 mwishuri, mugihe muburasirazuba bwa Cape hari 350 biga kuri buri shuri na 12 mwishuri.I mibare ivuguruye ya 2013 (yatangajwe muri 2015) irahari.<ref>{{Cite web |url=http://www.gov.za/sites/www.gov.za/files/Education%20Statistic%202013.pdf |title=Archive copy |access-date=2022-02-14 |archive-date=2017-05-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170516181632/http://www.gov.za/sites/www.gov.za/files/Education%20Statistic%202013.pdf |url-status=dead }}</ref>
== Amafaranga yishuri hamwe nibisohoka ==
Amashuri yo muri Afrika yepfo ahabwa inkunga na reta kubikorwa byayo, nko kubungabunga ikibanza, amafaranga yubuyobozi, umushahara, ibitabo nibikoresho byuburezi, nibikorwa bidasanzwe. Amashuri menshi yuzuza inkunga ya leta hamwe nandi masoko yinjiza, nkamafaranga yishuri yishyurwa nababyeyi, ibikorwa byo gukusanya inkunga, no kwakira impano. Mubisanzwe, amafaranga yishuri abuza abana bakennye kwiga amashuri akize. Nta karimbi k'amafaranga ishuri rishobora gushiraho. Ababyeyi barashobora gusaba ishuri kugirango bagabanye amafaranga yishuri cyangwa igice. Amashuri menshi akize atanga ubufasha bwamafaranga kumubare muto wabanyeshuri (urugero, niba ababyeyi barangije), ariko ntabwo byemewe n'amategeko<ref>http://www.etu.org.za/toolbox/docs/government/schoolfees.html</ref><ref>https://web.archive.org/web/20130128084627/http://www.southafrica.info/about/education/schooling-231106.htm</ref>.Abana bo mumashuri yo muri Afrika yepfo basabwa kugura no kwambara imyenda yishuri nubwo akenshi bishoboka kubigura. Amashuri menshi atanga ibikorwa bidasanzwe nkimikino itandukanye nibikorwa byumuco, bisaba amafaranga yo kubungabunga. Amashuri menshi agumana ibibuga byayo by'imikino. Ingano y'inkunga itangwa na leta igenwa ahanini n'urwego rw'ubukene bw'abaturanyi iryo shuri riherereyemo, ndetse n'ubushomeri ndetse n'uburere rusange bw'abaturage muri ako gace. Kubera iyo mpamvu, amashuri yo mu turere dukize cyane agomba gukusanya amafaranga menshi ahandi kugirango akomeze uburinganire bumwe, ariko amashuri yo mu turere dukize akenshi usanga yinjiza menshi cyane kuburyo amashuri yabo ari menshi cyane kuruta ayandi mashuri akize. Ingano yinkunga ya leta kumwana biterwa na "quintille" yishuri. Muri 2009, amashuri yo muri quintille 1 (abakene cyane) na quintille 2 yakiriye R807 na R740 kumwana kumwaka, naho amashuri yo muri quintille 4 na quintile 5 (abakire) yakiriye R404 na R134 kumwana kumwaka. Amashuri yo muri quintile 1-3 arashobora gusaba gutondekwa nkishuri "Ntamafaranga"; 5% by'amashuri yose ni quintille 5, naho 15% mumashuri yose ni quintille 4. <ref>http://www.create-rpc.org/pdf_documents/Policy_Brief_7.pdf</ref>
== Icyigeranyo cy'amafaranga y'ishuri ==
Amashuri ntasabwa gutangaza amafaranga yishuri kumugaragaro, kandi amashuri menshi arabihisha, ariko hano hari ingero zamafaranga yishuri mumashuri atari ayigenga muri Afrika yepfo.
* Umuturirwa muremure, Bellville: R15200 kumwana kumwaka <ref>https://web.archive.org/web/20160304030743/http://www.settlers.org.za/assets/circular/2012/schoolfees_2013.pdf</ref>
* Urwibutso rwa Parike, Kraaifontein: R9000 ku mwana ku mwaka<ref>https://web.archive.org/web/20130703053824/http://hsmp.co.za/home.html?http%3A%2F%2Fhsmp.co.za%2Fskoolfonds.html</ref>
== Amafaranga y'ishuri Kubakene ==
Amashuri ntashobora kwanga kwinjira mubana batuye hafi yishuri. Amashuri ntashobora kwanga kwinjira mubana cyangwa kwanga gutanga amakarita ya raporo nubwo ababyeyi babo birengagije kwishyura amafaranga yishuri, ariko amashuri yemerewe kurega ababyeyi kubera ko batishyuye amafaranga yishuri. Kuva mu 1996, abana bafite ababyeyi bakennye cyane basonewe mumashuri amwe cyangwa yose. Kuva mu 1998, formula niyi ikurikira. Niba amafaranga yinjiza hamwe nababyeyi ari munsi yikubye inshuro icumi amafaranga yishuri yumwaka, umwana asonewe byemewe n'amategeko. <ref>http://www.create-rpc.org/pdf_documents/Policy_Brief_7.pdf</ref>Niba amafaranga yinjiza arenze inshuro icumi amafaranga yishuri ariko munsi yikubye inshuro mirongo itatu yishuri, umwana afite uburenganzira bwo kugabanyirizwa amafaranga yishuri. Mubikorwa, ayo mabwiriza afasha imiryango ikennye cyane, ntabwo ari abakozi bakora nimiryango iciriritse.Imfubyi n'abana b'ababyeyi bahabwa inkunga zishingiye ku bukene na bo basonewe amafaranga y'ishuri.<ref>http://www.create-rpc.org/pdf_documents/Policy_Brief_7.pdf</ref> Kuva mu 2006, Ishami ry’Uburezi ritanga uburyo bukurikira ku bakene 40% b’ishuri. Niba ishuri ritishyuye amafaranga yishuri, ishami ryuburezi ryongera inkunga kugirango ryuzuze amafaranga yishuri. Ubusanzwe byari biteganijwe kongera iyi nkunga kumashuri akennye cyane 60% mumwaka wa 2009. Inkunga ireba gusa abana bo mu itsinda rya GED, kandi abana bifuza kurangiza icyiciro cya 10-12 bagomba kwishyura amafaranga yose.Mu mwaka wa 2008, abiga bagera kuri miliyoni 5 mu mashuri 14.264 bungukiwe na gahunda y'ishuri rya No Fee, kandi benshi muri bo bari mu burasirazuba bwa Cape, KwaZulu-Natal na Limpopo . Ntabwo amashuri yose yujuje ibyangombwa byo kuyikoresha.
== Amashuri yigenga ==
Amashuri yigenga, azwi kandi nk'ishuri ryigenga, ni amashuri adafite leta. Mubisanzwe bafite kandi bigakorwa nicyizere, itorero cyangwa umuryango, cyangwa nisosiyete iharanira inyungu . <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/For-profit_corporation</ref>Amashuri yigenga yose yo muri Afrika yepfo ntabwo yishyuza amashuri yisumbuye. Amashuri amwe yigenga nayo ahabwa inkunga na leta, bitewe nabaturage bakorewe hamwe namafaranga yatanzwe
Referances
[[Ikiciro:UBUREZI]]
[[Ikiciro:EDUCATION]]
2e2utsp60pbggwyd73jzp6dwuwdl7sj
Gamariel Mbonimana
0
10058
86245
82188
2022-08-22T17:52:14Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
'''Gamariel Mbonimana''' (wavutse ku ya 15 Ukwakira 1980) ni umunyapolitiki wo mu [[Rwanda]], ubu akaba umwe mu bagize Inteko Ishinga Amategeko mu [[Inteko Ishinga Amategeko y’u Rwanda|Nteko ishinga amategeko y'u Rwanda]] . <ref>https://www.parliament.gov.rw/index.php?id=131</ref> Ni umunyamuryango w'ishyaka rya Liberal Party mu Rwanda. Kera yakoraga nk'umwarimu wigihe cyose muri [[Kaminuza ya Kigali (UoK)|kaminuza ya Kigali]] . <ref name="auto1">{{Cite web |url=https://uok.ac.rw/member/dr-mbonimana-gamariel/ |title=Archive copy |access-date=2022-02-25 |archive-date=2021-06-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210608114512/https://uok.ac.rw/member/dr-mbonimana-gamariel/ |url-status=dead }}</ref>
== Ubuzima bwo hambere hamwe n'amashuri yize ==
Mbonimana yavutse ku ya 15 Ukwakira 1980 mu Karere ka Kamonyi. Mbonimana yize amashuri abanza ya Bunyonga (1987-1995), Ecole Secondaire de MBOGO kurwego rusanzwe (1995-1998), yinjira muri Institut Technique de Rutobwe (ITER) (1998-2001) kugirango ahabwe impamyabumenyi yisumbuye. <ref name="auto2">https://www.parliament.gov.rw/index.php?id=131 </ref> Yarangije impamyabumenyi ya Bachelor of Arts muri Psychopedagogy yakuye muri kaminuza ya Kibungo (mu Rwanda), Masters of Arts mu micungire y’uburezi yakuye muri kaminuza ya Kabale (Uganda), Master of Business Administration in Logistics and Supply chain Management from Institute of Business Management, Mubuhinde na Filozofi mu micungire y’uburezi yakuye muri kaminuza ya Holy States University [[Leta Zunze Ubumwe z’Amerika|muri Amerika]] .
== Umwuga ==
=== Lecturer ===
Yatangiye ari umwarimu mu ishuri ribanza rya Rusave (Nzeri 2001-Ukuboza 2003), Ishuri ryisumbuye rya Kayonza ryigisha imitekerereze ya psychologiya, sociologiya, filozofiya n’uburezi bwa politiki (Mutarama 2004-Ukuboza 2005), nk'umuyobozi akaba n'umwarimu muri Institut Don Bosco Kabarondo (Mutarama 2009-Gicurasi 2013). Kuva muri Mata 2014, yabaye umwarimu wa Part timer muri kaminuza ya [[Mount Kenya University]] Kigali. <ref name="Details">https://www.parliament.gov.rw/index.php?id=125&width=650&detailId=380</ref> Kuva muri Mutarama 2015 kugeza Werurwe 2016 yabaye umwarimu mukuru ndetse anaba umuyobozi w'ishami ry'uburezi muri kaminuza ya Mahatma Gandhi mu Rwanda. <ref name="auto3">https://www.newtimes.co.rw/news/children-commission-dissolved</ref> Muri Werurwe 2015, yinjiye muri kaminuza ya Kigali aho yakoraga mu myanya itandukanye nk'umuhuzabikorwa wa Post Graduate Diploma mu burezi, umuyobozi wa gahunda ishinzwe uburezi nk'umuyobozi w'agateganyo w'ishuri ryisumbuye (Mutarama 2017-Kanama 2017) nk'umuyobozi wungirije Ishuri rya PostGraduate (Kanama 2017 kugeza Kamena 2018) kandi yabaye umwarimu wigihe cyose hamwe na Associate Dean, Ishuri rya Postgraduate muri kaminuza ya Kigali . Mugihe yari umwarimu, Dr. Mbonimana yatanze ikiganiro cya Psychoperspe yiterambere ryimibereho, Ubuyobozi bwuburezi nubujyanama, ibizamini, gupima no gusuzuma, urufatiro rwamateka yuburezi, psychologiya, pedagogi, filozofiya, sociologiya, uburyo bwubushakashatsi, imicungire yumutungo, imyitwarire yubuyobozi, ubumenyi bwitumanaho, Iterambere ry'umuntu, Amahame y'Ubuyobozi <ref name="auto1" /> Amahame n'amahame y'Ubuyobozi mu burezi, Urufatiro rw'uburezi, imicungire y'umutungo , imicungire y'abakozi n'ubuyobozi, imicungire y'abakozi bashinzwe imiyoborere n'ubuyobozi, gahunda Mgt., Integanyanyigisho n'ubuyobozi bw'Amashuri Makuru, Kwigisha no Kwiga neza mumashuri Makuru, imicungire yimibereho yabanyeshuri nubuyobozi, Uburyo bwubushakashatsi, Politiki yuburezi na Igenamigambi <ref name="auto2" /> Gucunga amasoko nogutanga amasoko, amasoko yo mu karere ndetse n’amahanga, gucunga ububiko n’ibicuruzwa, gucunga ibikoresho no gutanga amasoko, gucunga ibikorwa ity logistique, Gutegura amasoko no gucunga amasoko, imishyikirano no gucunga amasezerano, gucunga ibyago no gucunga amasoko, politiki rusange nubuyobozi nibindi.
=== Politiki ===
Ku ya 4 Nzeri 2018, yatorewe kuba umwe mu bagize inteko ishinga amategeko umutwe w’abadepite mu [[Inteko Ishinga Amategeko y’u Rwanda|Nteko ishinga amategeko y’u Rwanda]] maze ku ya 19 Nzeri 2018 ararahira. Ni umunyamuryango ku burezi, Ikoranabuhanga, umuco n'urubyiruko mu Nteko ishinga amategeko y'u Rwanda. Ari mu ishyaka rya Liberal Party mu Rwanda. Ku ya 28 Gicurasi 2019, Biro y’Inteko Ishinga Amategeko yamugize mu ishyirahamwe ry’inteko ishinga amategeko ya Francophonie nk'umunyamuryango wa komite ishinzwe uburezi, itumanaho n’umuco.
== Imirimo yatangajwe ==
Yashyize ahagaragara ibyavuye mu bushakashatsi bwe kuri politiki y’uburezi & imiyoborere, Isoko ryo guhuza amasoko, gucunga ububiko n’imicungire y’ibikoresho, Logistika na Politiki mu bitabo no mu bindi binyamakuru by’urungano bityo bivugwa na H-Index ya 7 hamwe na 21 byavuzwe kuri bagenzi be barenga 12- yasuzumye ikinyamakuru mubitabo mpuzamahanga bifitanye isano.
== Ubuzima bwite ==
Dr. Mbonimana yashakanye na Ingabire Marie Claire kandi bafitanye abana 3; Mbonimana Keza Ornella, Mbonimana Gwiza Briella na Mbonimana Nshuti Elouan. Mu byo akunda harimo Gukina umupira w'amaguru, Gusoma Bibiliya kimwe n'ibindi bitabo rusange no kureba firime za documentaire. <ref name="auto2" /> Ari mu ishyaka rya Liberal Party mu Rwanda. <ref name="auto2" />
== references ==
[[Ikiciro:Abanyaporitiki]]
[[Ikiciro:Uburezi mu Rwanda]]
[[Ikiciro:Uburezi]]
[[Ikiciro:Abarimu ba Kaminuza]]
a1phd0wezu49p98q1cygomlk2nkne8l
Jacqueline Musiitwa
0
10068
86247
82210
2022-08-22T19:16:34Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
'''Jacqueline Muna Musiitwa''' ni umunyamategeko mpuzamahanga akaba n'impuguke mu bijyanye n’ubucuruzi muri Afurika, yabaye umuyobozi mukuru w’ishami ''ry’imari Deepening Uganda'' [[Ubugande|,]] umuryango udaharanira inyungu ugamije korohereza serivisi z’imari ihendutse mu gice kinini kandi kirimo abantu benshi ba Uganda. <ref name="1R">http://fsduganda.or.ug/</ref> <ref name="2R">{{Cite web |url=http://fsduganda.or.ug/profiles/jacqueline-musiitwa/ |title=Archive copy |access-date=2022-08-22 |archive-date=2019-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190212234016/http://fsduganda.or.ug/profiles/jacqueline-musiitwa/ |url-status=dead }}</ref> Yashyizwe kuri uwo mwanya muri Kamena 2017. <ref name="3R">https://www.society-search.com/news/article?id=349</ref> Yavuye muri FSD Uganda muri Gashyantare 2019. <ref name="4R">https://www.theeastafrican.co.ke/magazine/Jacqueline-Muna-Musiitwa-profile/434746-4973518-mfty5r/index.html</ref>
== Uburezi ==
Musiitwa yabonye impamyabumenyi ye ya mbere, Impamyabumenyi y’ubuhanzi mu bumenyi bwa politiki n’ubushakashatsi mpuzamahanga, yakuye muri kaminuza ya Davidson, i Davidson, muri Leta ya Carolina y’Amajyaruguru, muri [[Amerika]], arangiza mu 2003. <ref name="5R">{{Template:Cite web}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJacqueline_Musiitwa2019">Jacqueline Musiitwa (2019). [https://www.linkedin.com/in/jacquelinemusiitwa/#experience-section "Jacqueline Musiitwa: International Lawyer"]. [[LinkedIn]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">22 February</span> 2019</span>.</cite></ref> Yimukiye muri kaminuza ya Melbourne, i Melbourne, muri Ositaraliya, arangiriza aho afite impamyabumenyi y'ikirenga ya Juris mu 2006. Yabonye kandi Impamyabumenyi mu by'amategeko, yakuye muri Australian National University, i Canberra .
Yabonye kandi amahugurwa y’ubucamanza n’ubucuruzi yakuye mu Ishuri Rikuru ry’i La Haye (Impamyabumenyi mu Mategeko Mpuzamahanga Yigenga, mu 2009), Ishuri ry’Ubucuruzi rya Oxford Said (Porogaramu ya Archbishop Tutu Leadership Fellowship Program, muri 2011) na Harvard Kennedy School of Government (Uburezi Nshingwabikorwa mu Isesengura rya Politiki rusange, muri 2012).
== Umwuga ==
Jacqueline Musiitwa ashinzwe gucunga umufatanyabikorwa wa Hoja Law Group, afite ibiro mu mujyi wa New York na [[Kigali]], washinzwe mu 2008. <ref name="6R">https://www.ictsd.org/about-us/jacqueline-muna-musiitwa</ref> Yakoze mu bihe byashize, mu gihe cy'imyaka hafi ibiri, nk'umujyanama mu by'amategeko wa Perezida wa Banki y'Ubucuruzi n'Iterambere, ufite icyicaro i [[Nairobi]], muri Kenya. Mu myaka hafi ibiri mbere yibyo, yabaye umujyanama w’umuyobozi mukuru w’umuryango w’ubucuruzi ku isi ku bijyanye n’ubucuruzi, kwishyira hamwe kw’ubukungu n’imiyoborere y’isi. <ref name="6R" /> Kuva muri Nzeri 2010 kugeza mu Gushyingo 2011, Musiitwa yabaye Umujyanama wa Minisiteri y'Ubutabera mu Rwanda n'Ubushinjacyaha Bukuru bw'u Rwanda, ku bijyanye n'ubucuruzi n'ishoramari.
== Ibindi bitekerezo ==
Yakoze kera nka Adjunct Professor of Law muri [[Kaminuza nkuru y’u Rwanda|kaminuza nkuru yu Rwanda]] . Ni umwe mu bagize komite ngishwanama ya politiki y’ifaranga mu Nama ya Banki ya Zambiya . Ni umwe mu bagize inama y'ubutegetsi ya Crisis Action, umuryango udaharanira inyungu ugamije kurinda abaturage amakimbirane yitwaje intwaro. Madamu Musiitwa ni umuhanga mubucuruzi bwa Afrika.
== references ==
[[Ikiciro:Kaminuza y'u Rwanda]]
[[Ikiciro:Uburezi mu Rwanda]]
[[Ikiciro:Uburezi]]
hqo11i2fa9gly8ipyd2cs0n473vty5x
Iruka Ry'ikirunga cya Nyiragongo muri 2021
0
10137
86246
82420
2022-08-22T19:09:42Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
Ku ya 22 Gicurasi 2021, umusozi cyangwa ikirunga cya Nyiragongo muri [[Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo]] watangiye guturika no kuruka. Kugeza ku ya 25 Gicurasi, abantu 32 bapfuye bazize kuruka kandi amazu 1.000 yarasenyutse.
== Amavu n'amavuko ==
Nk’uko umuyobozi [[Pariki y’Ibirunga ya Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo|wa parike ya Virunga]] abitangaza ngo iruka ry'umusozi wa Nyiragongo risa n'iruka ryabaye muri 2002, ryahitanye abantu 250. Muri Nzeri 2020, Katcho Karume, umuyobozi w’ikigo cy’ibirunga cya Goma, yavuze ko ikiyaga cya lava cyari cyuzuye vuba, byongera ibyago byo kuruka mu myaka mike iri imbere, Karume yavuze kandi ko umutingito ushobora kugaragara mbere. <ref name="BBC_20210523">https://www.bbc.com/news/world-africa-57215690</ref> <ref>https://www.bbc.co.uk/programmes/w3cszh0t</ref> Observatoire yari imaze hafi umwaka idakora neza mbere yuko iruka, nyuma yuko Banki y'Isi igabanije inkunga nyuma y'ibirego bya ruswa. <ref name="BBC_20210523" /> Observatoire ntiyashoboye kwishyura umurongo wa interineti kugirango uhuze monitor ya kure cyangwa lisansi yo gutwara abakozi buri gihe aho babireba; abakozi babonaga amakuru gusa mugihe basuye ikirunga. <ref>https://www.reuters.com/business/environment/rising-magma-empty-coffers-raise-alarm-congos-volcano-watchers-2021-03-10/</ref> Muri Kanama 2020, raporo yo mu ''mabaruwa y’ubushakashatsi bwa Geofiziki'' ishingiye ku kugereranya ibikorwa by’amateka n’ibikorwa byabereye i Nyiragongo byagaragaje ko hashobora kubaho iturika hagati ya Werurwe 2024 na Ugushyingo 2027. <ref>{{Cite web |url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/2020GL088484 |title=Archive copy |access-date=2022-04-06 |archive-date=2021-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210523165813/https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/2020GL088484 |url-status=dead }}</ref>
== Kuruka ==
[[Dosiye:UNOSAT_A3_Natural_Portrait_VO20210523COD_Geological_Information_MountNyiragongo_DRCongo_28May2021_v1.pdf|thumb| 28 Gicurasi ikarita yikigereranyo cya lava hamwe no guhinda umushyitsi bijyanye na Goma]]
Ahagana saa kumi n'ebyiri n'igice z'umugoroba . _ [[Goma|_]] <ref>https://reliefweb.int/report/democratic-republic-congo/situation-report-2-volcano-eruption-goma-drc-23-may-2021</ref> Guverinoma ya DRC yasabye abatuye umujyi kwimuka. <ref>https://www.aljazeera.com/news/2021/5/22/dr-congos-nyiragongo-volcano-erupts-triggering-panic</ref> Ikigereranyo cya lava cyagereranijwe ko cyagenderaga kuri 1 kilometre per hour (0.62 mph), byemereraga abantu umwanya wo guhunga. <ref name="BBC23">https://www.bbc.com/news/world-africa-57217326</ref> Amaherezo lava yahagaze mu karere ka Buheme gaherereye mu majyaruguru ya Goma, isenya amazu magana. Nubwo mbere byavuzwe ko lava yatembaga mu mujyi ndetse ikagera no ku kibuga cy’indege mpuzamahanga cya Goma mu majyepfo y’umujyi, nyuma y’umunsi byemezwa ko ikibuga cy’indege ndetse n’ahantu hubatswe umujyi bitagize ingaruka. Nyamara, imigezi ya lava yari yambutse umuhanda wa N2, ikata Goma mu mujyi wa Beni ugana mu majyaruguru. <ref name="BBC 20210524">https://www.bbc.com/news/world-africa-57217326</ref>
Abantu bagera ku 8000 baturutse [[Goma|i Goma]] bambutse [[Rwanda|u Rwanda]] bahunga. <ref>https://www.cnn.com/2021/05/22/world/volcano-mount-nyiragongo-goma-congo-eruption/index.html</ref> UNICEF yavuze ko bishoboka ko abimuwe basubira mu rugo kugira ngo bamenye amazu yabo yasenyutse, harimo kubura amazi n'amashanyarazi. <ref>https://edition.cnn.com/2021/05/22/world/volcano-mount-nyiragongo-goma-congo-eruption/index.html</ref> Amakuru dukesha BBC avuga ko byemejwe ku mugaragaro n'abayobozi b'u Rwanda ko abarenga 3.000 binjiye mu Rwanda bava i Goma. <ref>https://www.bbc.com/news/world-africa-57217326</ref> UNICEF yongeyeho ko usibye abahungiye mu Rwanda, abandi bantu 25.000 na bo ngo bahungiye mu majyaruguru y'uburengerazuba bwa Sake. <ref>https://www.aljazeera.com/news/2021/5/23/dr-congo-volcano-eruption-leaves-death-and-trail-of-destruction</ref><ref>http://www.xinhuanet.com/english/africa/2021-05/23/c_139965363.htm</ref>
Ku ya 24 Gicurasi, umutingito ukomeye wibasiye umujyi wa Goma. <ref name="AFP">https://www.france24.com/en/live-news/20210524-volcano-death-toll-rises-as-aftershocks-shake-drcongo</ref>
Ku ya 25 Gicurasi, saa 11:03 za mu gitondo, umutingito ufite ubukana bwa 5.3 wibasiye hafi yawo, usenya inyubako nyinshi kandi utera ubwoba ko hashobora kubaho ibice bishya mu kiyaga cya lava cyangwa guturika. <ref name="Reuters0525">https://www.reuters.com/article/us-congo-volcano/earthquakes-at-congo-border-raise-fears-of-second-volcano-eruption-idUSKCN2D618B</ref><ref name="CNN_20210523">https://www.cnn.com/2021/05/22/world/volcano-mount-nyiragongo-goma-congo-eruption/index.html</ref>
Ku ya 27 Gicurasi, abayobozi bategetse kwimura ibice bya Goma, bituma abantu ibihumbi icumi bagenda, kubera ibyago byo biva mu kuruka kw'ikirunga. <ref>https://www.france24.com/en/africa/20210527-risk-of-further-eruptions-from-volcano-in-dr-congo-sparks-mass-exodus-in-goma</ref> Ndima Kongba, guverineri w'ingabo mu ntara [[Intara ya Kivu y’Amajyaruguru|ya Kivu]] y'Amajyaruguru, yategetse kwimura hafi kimwe cya gatatu cy'abatuye umugi, mu turere 10. Kongba yavuze ko magma yagaragaye munsi y'umujyi ndetse [[Ikiyaga cya Kivu|n'ikiyaga cya Kivu]] hafi yacyo ishobora kwiyongera, bigatuma bishoboka ko ikiyaga gishobora guturika . Mu gihe abaturage ba Goma bahungiye ku mupaka w'u Rwanda berekeza i [[Umujyi wa Rubavu|Gisenyi]], bamwe mu baturage ba Gisenyi bahungiye iburasirazuba nyuma yo kunyeganyezwa no guhinda umushyitsi, umutingito munini wageze kuri 4.9. umutingito wageraga kure nka [[Kigali]], umurwa mukuru w'u [[Rwanda]], 90 kilometres (56 mi) uvuye aho byaberaga. <ref>https://www.bbc.com/news/world-africa-57240372</ref><ref>https://www.upi.com/Top_News/World-News/2021/05/23/drc-thousands-return-after-Mount-Nyiragongo-volcano-eruption/4441621804819/</ref>
Ku ya 7 Kamena, nyuma y’ibikorwa by’ibiza bimaze kugabanuka, guverinoma ya Kongo yatangaje ko izatangira gucyura mu byiciro by’abaturage bahunze umujyi. <ref>https://www.aljazeera.com/news/2021/6/7/dr-congo-to-start-phased-return-of-residents-to-volcano-hit-goma</ref>
== Abahitanwa n’ibyangiritse ==
[[Dosiye:Volcan_Nyiragongo_.jpg|thumb| Umuhanda muri [[Goma]] hamwe na Nyiragongo inyuma, 2019]]
Umuvugizi wa guverinoma, Patrick Muyaya, mu ijoro ryo ku ya 23 Gicurasi yavuze ko hapfuye abantu cumi na babiri: babiri bari bahiye kugeza bapfuye; icyenda mu mpanuka yo mu muhanda bahunga; n'abagororwa bane bishwe bagerageza kuva muri gereza ya Camp Munzenze i Goma. <ref name="WaPo_20210523">https://www.washingtonpost.com/world/2021/05/22/congo-volcano-eruption-nyiragongo/</ref> UNICEF yatangaje ko abana barenga 170 baburiwe irengero, naho abana 150 batandukanijwe n'imiryango yabo. Ku ya 24 Gicurasi, habonetse imirambo itanu y’abahohotewe bahumeka, bituma umubare wa uba 20. Nyuma y’abantu bapfuye bagera kuri 32, kubera ko bamwe mu bapfuye ku ya 24 Gicurasi nyuma yo guhumeka umwotsi na gaze y’ubumara igihe bagendaga ku gice cya lava ikonje. Ibi byatangajwe na Patrick Muyaya, umuvugizi wa guverinoma, ubwo yagaragazaga ko bishoboka ko umubare wiyongera mu gihe hakomeje gushakishwa ababuze. <ref>https://www.sandiegouniontribune.com/news/nation-world/story/2021-05-24/residents-search-for-dead-killed-by-congos-volcano-eruption</ref> <ref>https://edition.cnn.com/2021/05/24/world/volcanic-eruption-mount-nyiragongo-goma-congo-intl/index.html</ref>
Akanama gashinzwe impunzi muri Noruveje kavuze ko amazu magana atandatu n'amashuri atanu byasenyutse. Imidugudu 17 ikikije ikirunga yatangaje ko yangiritse, nubwo imibare yahagaze muri Goma.
Loni ivuga ko guhera ku ya 25 Gicurasi, amazu 1.000 yarasenyutse n'imidugudu 17 irasenyuka.
Ku ya 28 Gicurasi, abayobozi batangaje ko bimuwe ku gahato abantu bagera ku 400.000 bava i Goma kubera guturika. Iyimurwa rije mu gihe "igihugu kitorohewe" kubera ibikorwa by'inyeshyamba mu karere. <ref>https://www.dw.com/en/dr-congo-400000-flee-goma-over-volcano-eruption-fears/a-57705516</ref>
== Kunegura ==
[[Dosiye:Goma_Volcanological_Observatory_(OVG)_equipment_PHOTO_DU_JOUR_DU_DIMANCHE_17_OCTOBRE_2021.jpg|thumb| Ibikoresho byatanzwe na US Geological Survey]]
Abaturage bashinje Observatoire ya Goma kuba idatanga amakuru y'iruka. Banki y'isi yari yarakuyeho inkunga yagenewe abahanga bakora ubushakashatsi muri 2020, kandi nyuma y’amezi make, ikigo cy’indorerezi cyahagaritse gukurikirana ikirunga. <ref>https://www.africanews.com/2021/05/23/dr-congo-nyiragongo-volcano-not-monitored-for-seven-months/</ref> Ku ya 10 Gicurasi 2021, ikigo cy’ubugenzuzi cyari cyatanze amakuru y'uko ibikorwa by’ibiza byabereye i Nyiragongo byariyongereye, kandi mbere yari yaraburiye ko ikiyaga cya lava cy’ibirunga cyuzuye, bikongerera amahirwe yo guturika cyangwa ibiza biterwa na nyamugigima. <ref name="BBC20210523">https://www.bbc.com/news/world-africa-57217326</ref> Nk’uko byatangajwe n'umuyobozi ushinzwe ubumenyi mu kigo cy’ibirunga cya Goma, Celestin Kasereka Mahinda, ngo kubura amafaranga ni byo byatumye bigora abahanga bo muri Observatoire kuburira abaturage icyo gihe kiruka. Mahinda kandi yagiriye inama abaturage ba Goma kwirinda kujya ahantu hibasiwe na lava kuva mu birunga, bityo bakirinda kugenda bitari ngombwa, kubera ko lava ari mbi kandi ari uburozi. <ref>https://www.washingtonpost.com/world/residents-search-for-dead-killed-by-congos-volcano-eruption/2021/05/24/196b70b6-bca5-11eb-922a-c40c9774bc48_story.html</ref> <ref>https://www.cbsnews.com/news/congo-volcano-eruption-death-toll-rises/</ref>
== Ingaruka ==
Kuva ku ya 22 Kanama 2021 ubuzima bwagarutse cyane muri Goma. Abayobozi batekereza kwimura ibice by'umujyi mu mujyi wa Sake kubera iterabwoba ryatewe n'ikirunga n'ikiyaga cya Kivu. <ref>https://www.france24.com/en/tv-shows/reporters/20210827-in-goma-burning-questions-remain-after-volcanic-eruption</ref>
== references ==
[[Ikiciro:Goma]]
[[Ikiciro:Ibirunga bya Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo]]
[[Ikiciro:Rwanda]]
[[Ikiciro:Pages with unreviewed translations]]
2lros148rdui2zvlkzr1t5qb2ooiex9
Uwimana Clarisse
0
10211
86277
83498
2022-08-23T08:09:34Z
Camilopiz
9834
#WPWP#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
Uwimana Clarisse Ni Umunyarwandakazi w'Umunyamakurukazi ukora amakuru y'imikino,wanabaye Umukinnyi w'umupira wamaguru mu Amakipe y'Abagore mu [[Rwanda]].<ref>https://yegob.rw/ibyabaye-ku-musore-wakunze-umunyamakuru-clarisse-uwimana-si-byiza-habe-na-mba/</ref>
[[Dosiye:Uwimana Clarisse aveiro.jpg|thumb]]
Umunyamakurukazi wa B&B FM Clarisse yaje kwerekeza mu gihugu cya Cameroon ahari hagiye kubera [[Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2010)|Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu]] ([[Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2010)|CAN 2021]])<ref>https://yegob.rw/umunyamakuru-wa-bb-fm-umwezi-uwimana-clarisse-niwe-munyamakuru-umwe-rukumbi-mu-rwanda-ugiye-kwitabira-can-2021-1/</ref>. Clamama nkuko bakunze kumwita, yatangaje ko iyi ari CAN ye ya gatatu yari agiye kwitabira nyuma y’icyabereye muri Egypt mu mwaka 2019 ndetse nicyo mu mwaka 2017 cyabereye muri [[Gabon]].<ref>https://yegob.rw/umunyamakuru-wa-bb-fm-umwezi-uwimana-clarisse-niwe-munyamakuru-umwe-rukumbi-mu-rwanda-ugiye-kwitabira-can-2021-1/</ref>
== Amakipe yakiniye ==
Yakiniye APR FC Yabagore na AS KIGALI Yabagore, Clarisse Kandi Yakinnye no hanze Y'Igihugu Aho Yakiniye Source du Kivu women football team<ref>https://www.newtimes.co.rw/sports/who-are-top-female-sports-journalists-rwanda-meet-women-runningthe-show</ref>.
Umunyamakurukazi Uwimana Clarisse niwe munyamakuru umwe rukumbi mu [[Rwanda]] witabiye [[Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2010)|Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2021)]] Ahagarariye radiyo akorera B&B fm Umwezi nk'umukozi wagombaga kuba ari kuri tere abagezaho amakuru.<ref>https://ibyamamare.com/umunyamakuru-clarisse-uwimana-wa-radio-bb-fm-yagaragajeko-yishimiye-ko-yahawe-indabo-ku-munsi-wa-saint-valentin-ku-ifoto-asiba-uwazimuhaye-bituma-benshi-bibaza-icyabimuteye/</ref>
== Amaradiyo yakozeho ==
Yakoze kuri Radiyo Flash FM akora kuri Contact FM & Contact TV, Ubu akaba akora kuri radiyo y'Imikino B&B fm Umwezi.[[Dosiye:Clarisse UWIMANA.png|thumb|uwimana clarisse]]
== Ibirambuye<ref><nowiki>https://ibyamamare-com.cdn.ampproject.org/v/s/ibyamamare.com/umunyamakuru-uwimana-clarisse-yahawe-impano-yumwambaro-numukinnyi-wa-polisi-wamusanze-ku-kaziamafoto/?amp=1&_gsa=1&_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=From%20%251%24s&aoh=16513380295554&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&share=https%3A%2F%2Fibyamamare.com%2Fumunyamakuru-uwimana-clarisse-yahawe-impano-yumwambaro-numukinnyi-wa-polisi-wamusanze-ku-kaziamafoto%2F</nowiki></ref> ==
3xgqs288pdwutkfmzfujz05hpxnjgd5
86281
86277
2022-08-23T09:53:04Z
Camilopiz
9834
#WPWP#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
Uwimana Clarisse Ni Umunyarwandakazi w'Umunyamakurukazi ukora amakuru y'imikino,wanabaye Umukinnyi w'umupira wamaguru mu Amakipe y'Abagore mu [[Rwanda]].<ref>https://yegob.rw/ibyabaye-ku-musore-wakunze-umunyamakuru-clarisse-uwimana-si-byiza-habe-na-mba/</ref>
[[Dosiye:Uwimana Clarisse aveiro.jpg|thumb]]
Umunyamakurukazi wa B&B FM Clarisse yaje kwerekeza mu gihugu cya Cameroon ahari hagiye kubera [[Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2010)|Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu]] ([[Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2010)|CAN 2021]])<ref>https://yegob.rw/umunyamakuru-wa-bb-fm-umwezi-uwimana-clarisse-niwe-munyamakuru-umwe-rukumbi-mu-rwanda-ugiye-kwitabira-can-2021-1/</ref>. Clamama nkuko bakunze kumwita, yatangaje ko iyi ari CAN ye ya gatatu yari agiye kwitabira nyuma y’icyabereye muri Egypt mu mwaka 2019 ndetse nicyo mu mwaka 2017 cyabereye muri [[Gabon]].<ref>https://yegob.rw/umunyamakuru-wa-bb-fm-umwezi-uwimana-clarisse-niwe-munyamakuru-umwe-rukumbi-mu-rwanda-ugiye-kwitabira-can-2021-1/</ref>
== Amakipe yakiniye ==
Yakiniye APR FC Yabagore na AS KIGALI Yabagore, Clarisse Kandi Yakinnye no hanze Y'Igihugu Aho Yakiniye Source du Kivu women football team<ref>https://www.newtimes.co.rw/sports/who-are-top-female-sports-journalists-rwanda-meet-women-runningthe-show</ref>.
[[Dosiye:Clarisse Aveiro.jpg|thumb]]
Umunyamakurukazi Uwimana Clarisse niwe munyamakuru umwe rukumbi mu [[Rwanda]] witabiye [[Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2010)|Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2021)]] Ahagarariye radiyo akorera B&B fm Umwezi nk'umukozi wagombaga kuba ari kuri tere abagezaho amakuru.<ref>https://ibyamamare.com/umunyamakuru-clarisse-uwimana-wa-radio-bb-fm-yagaragajeko-yishimiye-ko-yahawe-indabo-ku-munsi-wa-saint-valentin-ku-ifoto-asiba-uwazimuhaye-bituma-benshi-bibaza-icyabimuteye/</ref>
== Amaradiyo yakozeho ==
Yakoze kuri Radiyo Flash FM akora kuri Contact FM & Contact TV, Ubu akaba akora kuri radiyo y'Imikino B&B fm Umwezi.[[Dosiye:Clarisse UWIMANA.png|thumb|uwimana clarisse]]
== Ibirambuye<ref><nowiki>https://ibyamamare-com.cdn.ampproject.org/v/s/ibyamamare.com/umunyamakuru-uwimana-clarisse-yahawe-impano-yumwambaro-numukinnyi-wa-polisi-wamusanze-ku-kaziamafoto/?amp=1&_gsa=1&_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=From%20%251%24s&aoh=16513380295554&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&share=https%3A%2F%2Fibyamamare.com%2Fumunyamakuru-uwimana-clarisse-yahawe-impano-yumwambaro-numukinnyi-wa-polisi-wamusanze-ku-kaziamafoto%2F</nowiki></ref> ==
gc6kid3cttj1ot4o5kw3umvzs287a3h
86285
86281
2022-08-23T10:40:27Z
Camilopiz
9834
#WPWP #WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
Uwimana Clarisse Ni Umunyarwandakazi w'Umunyamakurukazi ukora amakuru y'imikino,wanabaye Umukinnyi w'umupira wamaguru mu Amakipe y'Abagore mu [[Rwanda]].<ref>https://yegob.rw/ibyabaye-ku-musore-wakunze-umunyamakuru-clarisse-uwimana-si-byiza-habe-na-mba/</ref>
[[Dosiye:Uwimana Clarisse aveiro.jpg|thumb|UWIMANA Clarisse]]
Umunyamakurukazi wa B&B FM Clarisse yaje kwerekeza mu gihugu cya Cameroon ahari hagiye kubera [[Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2010)|Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu]] ([[Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2010)|CAN 2021]])<ref>https://yegob.rw/umunyamakuru-wa-bb-fm-umwezi-uwimana-clarisse-niwe-munyamakuru-umwe-rukumbi-mu-rwanda-ugiye-kwitabira-can-2021-1/</ref>. Clamama nkuko bakunze kumwita, yatangaje ko iyi ari CAN ye ya gatatu yari agiye kwitabira nyuma y’icyabereye muri Egypt mu mwaka 2019 ndetse nicyo mu mwaka 2017 cyabereye muri [[Gabon]].<ref>https://yegob.rw/umunyamakuru-wa-bb-fm-umwezi-uwimana-clarisse-niwe-munyamakuru-umwe-rukumbi-mu-rwanda-ugiye-kwitabira-can-2021-1/</ref>
== Amakipe yakiniye ==
Yakiniye APR FC Yabagore na AS KIGALI Yabagore, Clarisse Kandi Yakinnye no hanze Y'Igihugu Aho Yakiniye Source du Kivu women football team<ref>https://www.newtimes.co.rw/sports/who-are-top-female-sports-journalists-rwanda-meet-women-runningthe-show</ref>.
[[Dosiye:Clarisse Aveiro.jpg|thumb]]
Umunyamakurukazi Uwimana Clarisse niwe munyamakuru umwe rukumbi mu [[Rwanda]] witabiye [[Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2010)|Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2021)]] Ahagarariye radiyo akorera B&B fm Umwezi nk'umukozi wagombaga kuba ari kuri tere abagezaho amakuru.<ref>https://ibyamamare.com/umunyamakuru-clarisse-uwimana-wa-radio-bb-fm-yagaragajeko-yishimiye-ko-yahawe-indabo-ku-munsi-wa-saint-valentin-ku-ifoto-asiba-uwazimuhaye-bituma-benshi-bibaza-icyabimuteye/</ref>
== Amaradiyo yakozeho ==
Yakoze kuri Radiyo Flash FM akora kuri Contact FM & Contact TV, Ubu akaba akora kuri radiyo y'Imikino B&B fm Umwezi.[[Dosiye:Clarisse UWIMANA.png|thumb|uwimana clarisse]]
== Ibirambuye<ref><nowiki>https://ibyamamare-com.cdn.ampproject.org/v/s/ibyamamare.com/umunyamakuru-uwimana-clarisse-yahawe-impano-yumwambaro-numukinnyi-wa-polisi-wamusanze-ku-kaziamafoto/?amp=1&_gsa=1&_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=From%20%251%24s&aoh=16513380295554&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&share=https%3A%2F%2Fibyamamare.com%2Fumunyamakuru-uwimana-clarisse-yahawe-impano-yumwambaro-numukinnyi-wa-polisi-wamusanze-ku-kaziamafoto%2F</nowiki></ref> ==
fomp8rpxg9241msv9ho121h6veintk8
86286
86285
2022-08-23T10:42:03Z
Camilopiz
9834
#WPWP #WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
Uwimana Clarisse Ni Umunyarwandakazi w'Umunyamakurukazi ukora amakuru y'imikino,wanabaye Umukinnyi w'umupira wamaguru mu Amakipe y'Abagore mu [[Rwanda]].<ref>https://yegob.rw/ibyabaye-ku-musore-wakunze-umunyamakuru-clarisse-uwimana-si-byiza-habe-na-mba/</ref>
[[Dosiye:Uwimana Clarisse aveiro.jpg|thumb|UWIMANA Clarisse]]
Umunyamakurukazi wa B&B FM Clarisse yaje kwerekeza mu gihugu cya Cameroon ahari hagiye kubera [[Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2010)|Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu]] ([[Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2010)|CAN 2021]])<ref>https://yegob.rw/umunyamakuru-wa-bb-fm-umwezi-uwimana-clarisse-niwe-munyamakuru-umwe-rukumbi-mu-rwanda-ugiye-kwitabira-can-2021-1/</ref>. Clamama nkuko bakunze kumwita, yatangaje ko iyi ari CAN ye ya gatatu yari agiye kwitabira nyuma y’icyabereye muri Egypt mu mwaka 2019 ndetse nicyo mu mwaka 2017 cyabereye muri [[Gabon]].<ref>https://yegob.rw/umunyamakuru-wa-bb-fm-umwezi-uwimana-clarisse-niwe-munyamakuru-umwe-rukumbi-mu-rwanda-ugiye-kwitabira-can-2021-1/</ref>
== Amakipe yakiniye ==
Yakiniye APR FC Yabagore na AS KIGALI Yabagore, Clarisse Kandi Yakinnye no hanze Y'Igihugu Aho Yakiniye Source du Kivu women football team<ref>https://www.newtimes.co.rw/sports/who-are-top-female-sports-journalists-rwanda-meet-women-runningthe-show</ref>.
[[Dosiye:Clarisse Aveiro.jpg|thumb|Clarisse Aveiro]]
Umunyamakurukazi Uwimana Clarisse niwe munyamakuru umwe rukumbi mu [[Rwanda]] witabiye [[Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2010)|Igikombe cy’Afurika cy’Ibihugu (CAN 2021)]] Ahagarariye radiyo akorera B&B fm Umwezi nk'umukozi wagombaga kuba ari kuri tere abagezaho amakuru.<ref>https://ibyamamare.com/umunyamakuru-clarisse-uwimana-wa-radio-bb-fm-yagaragajeko-yishimiye-ko-yahawe-indabo-ku-munsi-wa-saint-valentin-ku-ifoto-asiba-uwazimuhaye-bituma-benshi-bibaza-icyabimuteye/</ref>
== Amaradiyo yakozeho ==
Yakoze kuri Radiyo Flash FM akora kuri Contact FM & Contact TV, Ubu akaba akora kuri radiyo y'Imikino B&B fm Umwezi.[[Dosiye:Clarisse UWIMANA.png|thumb|uwimana clarisse]]
== Ibirambuye<ref><nowiki>https://ibyamamare-com.cdn.ampproject.org/v/s/ibyamamare.com/umunyamakuru-uwimana-clarisse-yahawe-impano-yumwambaro-numukinnyi-wa-polisi-wamusanze-ku-kaziamafoto/?amp=1&_gsa=1&_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=From%20%251%24s&aoh=16513380295554&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&share=https%3A%2F%2Fibyamamare.com%2Fumunyamakuru-uwimana-clarisse-yahawe-impano-yumwambaro-numukinnyi-wa-polisi-wamusanze-ku-kaziamafoto%2F</nowiki></ref> ==
sdgn3md6e1wod0nf3ww0vsrdql29zwq
Pamela Girimbabazi
0
10324
86252
83494
2022-08-22T20:53:06Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
'''Pamela Girimbabazi Rugabira''', <ref>[https://web.archive.org/web/20200418010646/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/gi/pamela-girimbabazi-rugabira-1.html "Pamela Girimbabazi Rugabira"], Sports Reference</ref> yavutse ku ya 10 Mutarama 1985, ni umukinnyi [[Rwanda|w'umunyarwandakazi]] ukina umukino wo koga, mu mikino Olempike ya 2000, 2004 na 2008; yari afite ibendera ry'u [[Rwanda]] <ref>[https://web.archive.org/web/20190715082022/https://www.lequipe.fr/Jo/JoFicheAthlete16319.html "Pamela Girimbabazi"] , ''L'Equipe''</ref>.
== ubuzima bwo hambere ==
Mu mikino Olempike ya 2000 ntabwo yigeze agira isomo ryo koga cyangwa umutoza usanzwe. <ref>[https://www.thestar.com/News/World/article/458379 "Beijing's unlikeliest Olympians"], ''The Star'', July 11, 2008</ref> yakuwe mu mikino ya Sydney kubera amategeko ya tekiniki atari amenyereye, hanyuma yiyigisha amategeko abajije kuri interineti. Nyuma, yiyigishije kandi mu gitabo kivuga ibijyanye nuko boga kinyamwuga abifashijwemo na mugenzi we ukomoka mu [[Rwanda]] Jackson Niyomugabo . Yitoje muri pisine ya hoteri ifite metero 25 z'uburebure<ref>https://www.the-sports.org/pamela-girimbabazi-rugabira-swimming-spf653947.html</ref>. Muri metero 50 mbere y'imikino ya Beijing yahagendaga amasegonda 35. Yananiwe kwitwara neza i Beijing, arangiza ku mwanya wa gatatu kuri bane mukiciro vcye na 88 muri rusange, <ref>[http://www.apanews.net/apa.php?article72686 "Rwanda’s Olympic medal hopes diminish as two of its swimmers go out"], Agence de Presse Africaine, August 15, 2008</ref> akoresheje umwanya wa 39:78sec . <ref>[http://www.newtimes.co.rw/index.php?issue=13624&article=8759 "Two down, two to go as swimmers fail in Beijing"], ''The New Times'', August 16, 2008</ref> Girimbabazi yavuzweho kuba "icyamamare gito" n'ishusho y'umukinnyi w'uzuye, umukinnyi uhatanira gukunda umukino, bitari ugushimishwa no gutsinda cyangwa kuba icyamamare gusa". <ref>[https://www.thestar.com/News/World/article/458379 "Beijing's unlikeliest Olympians"], ''The Star'', July 11, 2008</ref><ref>https://www.newtimes.co.rw/sports/former-olympian-girimbabazi-elected-swimming-body-president</ref>
== Amashakiro ==
[[Ikiciro:Umunyarwandakazi]]
[[Ikiciro:Abakinnyi ba siporo]]
n6ygf23acw27thyfpaebp32km5gzryv
Marthe Yankurije
0
10386
86249
83071
2022-08-22T20:09:08Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
'''Marthe Yankurije''' (yavutse 5 Nyakanga 1994) ni [[Rwanda|umunyarwanda]] w'umukinnyi wabigize umwuga mukwiiruka intera ndende . Muri 2018, yatsindinze isiganwa ryaberaga u [[Rwanda]] muri metero 10,000 na Shampiyona izenguruka igihugu . Yatsinze kandi isiganwa rya kimwe cya kabiri cya marato muri 2021 ya [[Kigali]] International Peace Marathon, kandi yitabira mu mikino Olempike mu kiciro cya metero 5000 <ref>https://allafrica.com/stories/202107300567.html</ref>.
== Umwuga ==
Yankurije ahatanira mu ikipe ya APR Athletics Club; mbere ya 2016, yarushanwe muri Nyamasheke Athletics Club. Yatangiye imikino ngororamubiri afite imyaka 17 Yatangiye muri marathon ya [[Kigali]] 2014, arangiza ari uwa gatanu, hanyuma nyuma y'umwaka, yitabira amarushanwa ya Afurika Cross Country 2014, arangiza ari 35. Yaje ku mwanya wa kane mu gice cya kabiri cya marathon muri [[Kigali]] International Peace Marathon 2017 maze atsinda 20 kilometres (12 mi) muri [[Akarere ka Bugesera|Bugesera]] marathon . <ref name="NTBugesera">https://www.newtimes.co.rw/sports/athletics-apr-runners-dominate-bugesera-20km-race</ref> Yankurije yatsindiye metero 10,000 muri Shampiyona yo gusiganwa y'igihugu y'u [[Rwanda]] 2018. <ref>http://www.africathle.com/2018/07/01/rwanda-championship-kigali-1072018/</ref> Muri uwo mwaka, yatsindiye irushanwa ry’igihugu cy’u [[Rwanda]] mu kuzenguruka igihugu <ref>https://www.newtimes.co.rw/sports/hitimana-yankurije-are-national-cross-country-champions</ref> maze aza ku mwanya wa gatatu mu gice cya kabiri cya marathon muri Kigali International Peace Marathon 2018, <ref>https://www.daijiworld.com/news/newsDisplay?newsID=510371</ref> na Dar Marathon muri [[Tanzaniya]]. <ref>https://www.newtimes.co.rw/sports/raf-hails-duo-after-dar-marathon-heroics</ref>
Muri 2019, yaje ku mwanya wa kabiri muri Kigali International Peace Marathon , <ref>[https://eng.inyarwanda.com/inkuru/90396/rwandan-marthe-yankurije-wins-second-medal-in-kigali-international-peace-marathon-90396.html#! https://eng.inyarwanda.com/inkuru/90396/rwandan-marthe-yankurije-wins-second-medal-in-kigali-international-peace-marathon-90396.html#!]</ref> maze atsinda 20 kilometres (12 mi) ibyabaye muri [[Akarere ka Bugesera|Bugesera]] na none abisubiramo. <ref name="NTBugesera" /> Muri uwo mwaka, yitabiriye isiganwa rya metero 10,000 mu mikino nyafurika ya 2019 ; yari umwe mu bakinnyi babiri gusa bo mu [[Rwanda]] mu irushanwa. Muri 2020, yatsinze [[Butare|Huye]] Half Marathon mugihe cya 1:15:15. <ref>http://imvahonshya.co.rw/muhitira-na-yankurije-ni-bo-begukanye-huye-half-marathon-2020/</ref> Yarangije kandi umwanya wa gatatu mu isiganwa rya Trier rya 5 kilometres (3.1 mi) . <ref>https://www.runnersworld.de/news-fotos/silvesterlauf-trier-2020/</ref>
Muri Gicurasi 2021, yitabiriye irushanwa ryo gusiganwa ku maguru muri [[Zambiya]] ryabereye i Lusaka, imikino yo gushaka itike yo kuzitabira imikino Olempike ya 2020 . <ref>https://africafootunited.com/jo-tokyo-2020-tqo-les-rwandaises-marthe-yankurije-et-honorine-iribagiza-en-zambie-pour-une-ultime-chance-de-qualification/</ref> Muri kamena, yatsindinze igice cya marathon muri Kigali International Peace Marathon. Kubera iyo mpamvu, yahawe ikarita yo mu [[Rwanda]] yo kwitabira imikino Olempike ya 2020. <ref>https://www.newtimes.co.rw/sports/martha-yankurije-turns-focus-olympic-games</ref> Yarushanwe muri metero 5000 ; <ref>https://newtimes.co.rw/sports/tokyo-2020-games-are-rwandan-athletes-ready</ref> yarangije umwanya wa 17 <ref name=":0">{{Cite web |url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/athletics/result-women-s-5000m-rnd1-000200-.htm |title=Archive copy |access-date=2022-05-07 |archive-date=2021-08-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210807005735/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/athletics/result-women-s-5000m-rnd1-000200-.htm |url-status=dead }}</ref>
== Ubuzima bwite ==
Yankurije yavutse muri Nyakanga 1994. Akomoka mu [[Akarere ka Nyamasheke|Karere ka Nyamasheke]], mu [[Rwanda]]. Kw'ishure, yakinaga [[Umupira w’amaguru|umupira w'amaguru]] hamwe na [[Umupira w’intoke|handball]] . Yavuye mu ishuri kare, mu mwaka wa kane w'amashuri yisumbuye muri 2012.<ref name=":0" />
== Amashakiro ==
[[Ikiciro:Abakinnyi ba siporo]]
[[Ikiciro:Umunyarwandakazi]]
7cbqx8q4n47fklpjzshv0e9929i66ci
Scholastique Mukasonga
0
10409
86255
83139
2022-08-22T21:21:56Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
[[File:Scholastique_Mukasonga_-_salon_du_livre_Genève_2012.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Scholastique_Mukasonga_-_salon_du_livre_Gen%C3%A8ve_2012.jpg|thumb|Scholastique Mukasonga]]
[[Dosiye:A Reading & Conversation with Scholastique Mukasonga (48790280628).jpg|thumb|Scholastique Mukasonga muri 2019]]
'''Scholastique Mukasonga''' ni umwanditsi wavutse mu 1956 mu cyahoze ari intara ya Gikongoro mu [[Rwanda]] akaba atuye Mu [[Ubufaransa|bufaransa]]<ref>https://inkanga.com/ibyo-wamenya-ku-buzima-bwa-kayitesi-na-mukasonga-bategerejwe-mu-rwanda-bagaragiye-perezida-macron/</ref>. Muri 2012, Yatsindiye ibihembo bya prix Renaudot na prix Ahmadou-Kourouma kubwigitabo cye ''Our Lady of the Nile'' <ref>https://www.igihe.com/imyidagaduro/sinema/article/igitabo-cya-mukasonga-scholastique-cyakinywemo-filime-ishobora-kuzerekanwa-muri</ref>''.'' Usibye kuba uwahataniye igihembo mpuzamahanga cy’ubuvanganzo cy’ubuvanganzo cya Dublin n’igihembo cy’ibitabo cya Los Angeles Times, Mukasonga yahembwe mu 2014 igihembo cya Seligman cyo kurwanya ivanguramoko ndetse no mu 2015 ahabwa igihembo Société des gens de lettres<ref>https://fr.igihe.com/scholastique-mukasonga-une-litterature-a-l-ombre.html</ref> . Kuri ubu atuye muri Lower Normandy mu [[Bufaransa]] . <ref name="Garcin">[[Jérôme Garcin|Garcin, Jérôme]]. "[https://web.archive.org/web/20150528031004/http://bibliobs.nouvelobs.com/romans/20120410.OBS5808/scholastique-mukasonga-la-pharaonne-noire-du-calvados.html Scholastique Mukasonga, la pharaonne noire du Calvados]" (). ''[[L'Obs]]''. Retrieved on 29 May 2015.</ref>
== Ubuzima bwo hambere ==
Scholastique Mukasonga yavutse mu 1956 <ref>https://artsfuse.org/113180/fuse-book-review-our-lady-of-the-nile-prefiguring-rwandan-genocide/</ref> mu majyepfo ashyira uburengerazuba [[Rwanda|bw'u Rwanda]], ku ruzi rwa Rukarara . Mu 1959, gahunda ya mbere yo kurwanya [[Itsembabwoko ry’u Rwanda ry’1994|abatutsi]] yashenye igihugu ituma abatutsi bamwe bahunga. Mu 1960, umuryango we woherejwe hamwe nabandi batutsi benshi i [[Nyamata]] mu mu karere ka [[Akarere ka Bugesera|Bugesera]] kari kadatuwe, scrubland<ref>https://fr.igihe.com/scholastique-mukasonga-remonte-a-la-source-du.html</ref>. Umuryango we wabaga mu nkambi y'impunzi nyuma yo kwirukanwa mu mudugudu wabo, aho yarokotse nubwo yatotejwe ndetse akenda no gukorerwa ubwicanyi. Nyina Stefania yitaye ku bana be, Nubwo umubare muto 10% by'abatutsi wari wemewe gukomeza mumashuri yisumbuye, yabanje kwiga Lycée Notre-Dame-de-Citeaux i [[Kigali]], hanyuma akomereza mu ishuri ry'i [[Butare]] . Mukasonga abisobanura agira ati: "Ni ryo shuri ryonyine ry'abakobwa ryanyemereye gukoresha umwuga wanjye kugira ngo mfashe abandi badafite amahirwe yo kwiga."<ref>https://www.newyorker.com/books/this-week-in-fiction/scholastique-mukasonga-06-22-20</ref>
Mu 1973, abanyeshuri b'Abatutsi birukanwe mu mashuri, hamwe n'abakozi ba Leta b'Abatutsi birukanwa ku mirimo yabo. Kubera iyo mpamvu, byabaye ngombwa ko agenda, ahungira mu [[Burundi]] kugira ngo ahunge iterabwoba. Yarangije amasomo ye nk'umukozi ushinzwe imibereho myiza mu [[Burundi]] atangira akazi muri UNICEF<ref>http://radiohuguka.rw/imyidagaduro/igitabo-cya-mukasonga-scholastique-cyakinywemo-filime/</ref> . Mukasonga yageze mu [[Bufaransa]] mu 1992 biba ngombwa ko asubiramo ikizamini cy’abakozi bashinzwe imibereho myiza, kubera ko impamyabumenyi yakiriye mu [[Burundi]] itemewe n’ubuyobozi [[Ubufaransa|bw’Ubufaransa]]. Kuva 1996-1997, yari umukozi ushinzwe imibereho myiza y'abanyeshuri ba kaminuza ya Caen . Kuva mu 1998 kugeza ubu, akora imirimo yo guhagararira ubutabera (amategeko) muri Union départementale des association familiales de Calvados (Ishami ry’amashyirahamwe y’imiryango ya Calvados). <ref>https://www.liberation.fr/debats/2018/08/22/scholastique-mukasonga-c-est-par-le-savoir-que-j-ai-echappe-a-la-machette_1673928</ref> Kuri ubu atuye ahitwa Normandy<ref>https://archipelagobooks.org/book/igifu/</ref><ref>https://www.thewhitereview.org/feature/interview-with-scholastique-mukasonga/</ref>.
Mu 1994, abantu 37 bo mu muryango we bishwe muri [[Itsembabwoko ry’u Rwanda ry’1994|jenoside yakorewe Abatutsi]] . Byatwaye Mukasonga indi myaka 10 kugirango agire ubutwari bwo gusubira mu [[Rwanda]], ibyo yabikoze mu 2004. Muri uru rugendo niho yumvise afite ubushake bwo kwandika igitabo cye cya mbere, igitabo cyandika ku buzima, ''Inyenzi ou les Cafards .'' Inyandiko y'Icyongereza, yahinduwe na Jordan Stump, yiswe ''Cockroaches,'' kandi yatorewe igihembo cy’ibitabo cya Los Angeles Times mu 2016 mu cyiciro cy’ubuzima bwa muntu. Yakurikijeho igitabo cya La Femme aux pieds nus muri 2008. Yabonye igihembo cya Seligmann, avuye muri [[:fr:Chancellerie des universités de Paris|Chancellerie des universités de Paris]], yemera imirimo irwanya ivanguramoko no kutoroherana. Mu mwaka wa 2010, yasohoye icyegeranyo cy’inkuru ngufi zitwa L'Iguifou, anegukana igihembo cya Paul Bourdari mu 2011 avuye muri l'Académie des sciences d'outre-mer ndetse no mu gihembo cya Renaissance kubera Igitabo cye ''Notre-Dame du Nil'', yatsindiye ibihembo bitatu: igihembo cya Ahmadou-Kourouma i Geneve, <ref>https://www.tdg.ch/culture/scolastique-mukasonga-obtient-prix-kourouma-salon-livre/story/10464105</ref> igihembo cya Oceans France, <ref>https://www.telestar.fr/people/scholastique-mukasonga-recoit-le-prix-oceans-france-o-2012-9065</ref> na prix Renaudot mu 2012. <ref>https://www.lemonde.fr/livres/article/2012/11/07/le-goncourt-sacre-jerome-ferrari-le-renaudot-scholastique-mukasonga_1787134_3260.html</ref> <ref>https://www.lepoint.fr/societe/scholastique-mukasonga-prix-renaudot-pour-notre-dame-du-nil-07-11-2012-1526183_23.php</ref> Ubuhinduzi bw'icyongereza bw'iki gitabo, ''Our Lady of the Nile,'', bwatoranijwe nk'imwe mu bitabo icumi byatsindiye igihembo cy’ubuvanganzo bwa Dublin kandi yabaye uwahawe ubufasha ku gihembo cya Emerging Voices mubijyanye n’Imari . Gukora filimi y'iki gitabo byaratangiye iyobowe na Atiq Rahimi <ref>https://adelaidefilmfestival.org/wp-content/uploads/2021/08/AFF-Youth-Our-Lady-of-the-Nile.pdf</ref><ref>https://www.newyorker.com/books/this-week-in-fiction/scholastique-mukasonga-11-12-18</ref>.
Muri 2014, Mukasonga yasohoye igitabo gishya ''Ce que murmurent les collines'' '','' yatsindiye igihembo Société des gens de lettres muri 2015 mu . Igitabo cye ''Coeur Tambour'' cyasohotse muri Mutarama 2016 mu cyegeranyo cyera cya Gallimard. Muri kamena 2017, yahawe igihembo kubambasaderi bavuga Igifaransa (Ambassadeurs francophones) i Copenhagen <ref>https://www.newtimes.co.rw/entertainment/rwandas-mukasonga-wins-2021-simone-de-beauvoir-prize</ref>. Muri Werurwe 2018, yasohoye igitabo gishya cyandika ku buzima, ''Un si beau diplomate!'' Prix Bernheim wo muri Fondation du judaisme francais (Fondasiyo y'Abayahudi b'Abafaransa) yamuhaye igihrembo muri 2015 mu rwego rwo kumushimira ibikorwa bye byose<ref>https://www.newtimes.co.rw/section/read/108662</ref>. Scholastique Mukasonga ni umwe mu bagize inteko ishinga amategeko ya Prix Deauville Littérature et Musique (Igihembo cya Deauville ku buvanganzo n'umuziki). Yahawe kandi icyubahiro cya Chevalier des Arts et des Lettres, ishimira abagize uruhare runini mu muco muri ibyo bice byombi<ref>https://www.nationalbook.org/the-2019-national-book-awards-finalists-announced/</ref><ref>https://www.newtimes.co.rw/news/rwandan-novelist-mukasonga-tipped-win-nobel-prize</ref>.
== Imirimo ==
Mu gitabo cye cyitwa ''Notre-Dame du Nil'' , yavuze ishuri ryisumbuye ryubatse ku musozi wa metero 8202, ritari kure y’inkomoko ya [[Nili]]. akaba ariho abakobwa bahurira, muguhiramo abanyeshuri umubare w'abatutsi ugarukira kuri 10% by'abanyeshuri. Biboneka ko iyi nkuru ishingiye kubintu byabaye mu buzima: bisa nkaho yavugaga ishuri ryisumbuye rya Notre-Dame de Citeaux i [[Kigali]] aho yari umunyeshuri, kandi gukura abanyeshuri b’abatutsi ni byo byari yiboneye mu 1973. igihe yari mu buhungiro mu [[Uburundi|Burundi]] . <ref>https://www.lemonde.fr/livres/article/2012/05/03/avant-le-genocide_1694568_3260.html</ref>
''Ce que murmurent les collines (What the Hills Whisper)'' ni ikusanyirizo ry'inkuru ngufi, zimwe muri zo zishingiye ku mateka y'u [[Rwanda]] , yagaragaje uko abandi bashushanya amashusho y'ubuzima bwa buri munsi bw'u [[Rwanda]]. Ni igitabo cye cya mbere kitari gishingiye kuri jenoside yakorewe abatutsi mu [[Rwanda]]. <ref>https://www.lemonde.fr/livres/article/2014/04/02/scholastique-mukasonga-retrouver-mon-identite_4394394_3260.html</ref> ''Un Pygmée à l'école'' ni inkuru ngufi yanditswe na Mukasonga, yanditswe mu 2017 kandi ishyirwa mu cyegeranyo cyiswe ''La rencontre avec l'autre (The encounter with the Other)''<ref>https://archipelagobooks.org/book/the-barefoot-woman/</ref>''.''
Hamwe n'igitabo cye ''Coeur Tambour'' <ref>https://next.liberation.fr/livres/2017/09/08/scholastique-mukasonga-et-le-coeur-battant-de-l-afrique_1595094</ref> ''(Pounding Heart, Drumming Heart)'' Scholastique Mukasonga yaguye icyerekezo cye uko yavuye mu [[Rwanda]] kugera muri Antilles, [[Amerika]] no muri [[Burezile|Berezile]]. Igitabo gikurikirana Kitami, umukobwa wabaye umuririmbyi uzwi cyane muri [[afurika]]. <ref>http://www.rfi.fr/fr/afrique/20160509-coeur-tambour-rwandaise-scholastique-mukasonga<nowiki/>=</ref> Tugarutse ku gitabo cya ''Un si beau diplome,'' Mukasonga yigana uburyo se yamushyizeho igitutu kugirango abone impamyabumenyi . Mu buhungiro mu [[Burundi]], [[Jibuti|Djibouti]], hanyuma akaza kugera mu [[Bufaransa]], "beautiful diploma" yari 'ingufu zamufashaga kwihanganira guhezwa no kwiheba<ref>http://www.gallimard.fr/Catalogue/GALLIMARD/Blanche/Kibogo-est-monte-au-ciel</ref>. Igitabo cye aheruka gusohoka muri Werurwe 2020, igitabo cyitwa ''Kibogo est monté au ciel (Kibogo Yuriye mu kirere)'' . Irasebya ikibazo cyamadini, ivugabutumwa, nubunini bifitanye isano nigihe cyabakoloni<ref>http://www.institutfrancais.dk/wp-content/uploads/2012/11/Pr%C3%A9sentation-Mukasonga-et-Garde.pdf</ref>.
== Amashakiro ==
[[Ikiciro:Umunyarwandakazi]]
[[Ikiciro:Umwanditsi]]
9mjvwub9yxsdpdwcc3zrwhdcat7b48u
Gutera Amashyamba
0
10431
86283
83280
2022-08-23T10:30:56Z
Camilopiz
9834
#WPWP #WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Gutera Amashyamba.jpg|thumb|Gutera Amashyamba]]
Reta y'u[[Rwanda]] ibinyujije muri minisiteri y'ibidukikije yatangije gahunda yo gutera amashyamba gusigasira ahari kubungabunga amashyamba ya kimeza ndetse ni ikengerezo za yo guhana abangiza amashya no gushyigikira abantu bafite umuhate mu gutera amashyamba<ref>Abaturage barakangurirwa kurushaho gufata neza amashyamba yabo - Kigali Today</ref>u [[Rwanda]] muri rusange rufite amashyamba ari ku buso bwa hegitari 724,666 ari byo bingana na 30.4%<ref>“Gutera amashyamba aho bishoboka hose mu Rwanda ni uruhare rwa buri wese” – Minisitiri w’Intebe - Kigali Today</ref>
Ibiti biteye mu [[Rwanda]], 30% ari ibivangwa n’imyaka kandi hakaba hari gahunda yo kubyongera ku buryo muri 2024 bizaba bigeze kuri 85% no kongera ubuso buteyeho amashyamba<ref>https://igihe.com/ibidukikije/ibungabunga/article/hegitari-380-z-amashyamba-zitemwa-buri-cyumweru-hashakwa-amakara-umujyi-wa</ref> .
== Intego y'uRwanda mu kongera amashyamba ==
Reta y'u[[Rwanda]] ibinyujije mu kigo cy’igihugu gishinzwe amashyamba kivuga ko u [[Rwanda]] rufite intego yo gusubiranya ibice byangiritse bidafite amashyamba no kongera aho yagabanutse, gusarura no gutera andi mashyamba aho atigeze hagamijwe kuyongera<ref>Kongera ubuso buteyeho amashyamba mu Rwanda bihagaze bite? - Kigali Today</ref>.
== Umumaro w' amashyamba ku bidukikije n'urusobe rw'Ibinyabuzima ==
Amashyamba abumbatira urusobe rw'Ibinyabuzima ndetse n'ibimera muri rusange , amashyamba afite umumaro mu guhangana n'ingaruka z'imihindagurikire y'ibihe no guhangana na amapfa nko mugihe cyi izuba cyangwa imvura nyishi muri rusanga.<ref>http://www.igihe.com/ibidukikije/ibungabunga/article/ubuso-bw-amashyamba-y-u-rwanda-buri-hafi-kungana-n-ubw-amajyaruguru-n</ref>
== Amashakiro ==
<references />
[[Ikiciro:Ibimera n’Inyamaswa]]
[[Ikiciro:Ibidukikije]]
68j6l6ih16tjuu279o1ga19z74gwvz2
Nyandungu Eco-Tourism Park Project
0
10434
86279
83221
2022-08-23T09:24:05Z
Camilopiz
9834
#WPWP#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Park Entrance in Rwanda.jpg|thumb|Pariki]]
[[Dosiye:Nyandungu Eco-Tourism Park.jpg|thumb]]
N'Umushinga washizweho kugirango barebe banashire mubikorwa ikigo gishya aricyo [[Pariki]] Nyandungu .
== Uko byakozwe ==
Kuva muri Nzeri 2018, Minisiteri y’ibidukikije yabinyujije mu kigo gishinzwe imicungire y’ibidukikije mu [[Rwanda]] (REMA) yaririmo gutegura [[Pariki]] y’imyidagaduro y’igishanga i Nyandungu, kugira ngo itange ahantu ho kwidagadurira mu mijyi, igarure imikorere y’amazi y’igishanga no kongera urusobe rw’ibinyabuzima.<ref>https://www.newtimes.co.rw/opinions/progress-nyandungu-eco-tourism-park-project</ref>Muntangiriro, umushinga wateguwe kurangira mubice bibiri, icyiciro cya mbere cyatangiye kuva 2016 kugeza 2018 cyarimo kwiga no gutegura umushinga, mugihe icyiciro cya kabiri cyatangiye kuva 2018 kugeza 2020 cyari kigamije kwibanda kubikorwa byo kubaka.<ref>https://www.newtimes.co.rw/opinions/progress-nyandungu-eco-tourism-park-project</ref>Ibikorwa byumushinga byarahagaze kubera kongera gukora neza umushinga no guhindura ikigo cyashyiraga mubikorwa byumushinga, kuko nta buhanga bwari bufite bwo gutunganya ubusitani.<ref>https://www.newtimes.co.rw/opinions/progress-nyandungu-eco-tourism-park-project</ref>
== Icyabiteye ==
Impamvu zahagaritse ibikorwa byumushinga harimo imvura idasanzwe itunguranye yateje imyuzure ikabije igira ingaruka kubikorwa byumushinga ndetse no gufunga icyorezo cya Covid-19 hamwe nakazi kashyizweho na leta kugirango ikumire ikwirakwizwa rya coronavirus.<ref>https://www.newtimes.co.rw/opinions/progress-nyandungu-eco-tourism-park-project</ref>Izi mbogamizi zagize ingaruka kubikorwa byumushinga kandi ziyandikisha gutinda kumezi 8, kurugero ko bitazarangira muri 2020 nkuko byari byateganijwe.Ariko, inama hagati ya REMA, rwiyemezamirimo nu mucungezi wibikorwa byumushinga byarangiye wongereye andi mezi atandatu.<ref>https://www.newtimes.co.rw/opinions/progress-nyandungu-eco-tourism-park-project</ref>
=== References ===
d0nsi5qw106wipjo68emq209vqvievg
86287
86279
2022-08-23T10:44:51Z
Camilopiz
9834
#WPWP #WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Park Entrance in Rwanda.jpg|thumb|Pariki]]
[[Dosiye:Nyandungu Eco-Tourism Park.jpg|thumb|Nyandungu Eco-Tourism park]]
N'Umushinga washizweho kugirango barebe banashire mubikorwa ikigo gishya aricyo [[Pariki]] Nyandungu .
== Uko byakozwe ==
Kuva muri Nzeri 2018, Minisiteri y’ibidukikije yabinyujije mu kigo gishinzwe imicungire y’ibidukikije mu [[Rwanda]] (REMA) yaririmo gutegura [[Pariki]] y’imyidagaduro y’igishanga i Nyandungu, kugira ngo itange ahantu ho kwidagadurira mu mijyi, igarure imikorere y’amazi y’igishanga no kongera urusobe rw’ibinyabuzima.<ref>https://www.newtimes.co.rw/opinions/progress-nyandungu-eco-tourism-park-project</ref>Muntangiriro, umushinga wateguwe kurangira mubice bibiri, icyiciro cya mbere cyatangiye kuva 2016 kugeza 2018 cyarimo kwiga no gutegura umushinga, mugihe icyiciro cya kabiri cyatangiye kuva 2018 kugeza 2020 cyari kigamije kwibanda kubikorwa byo kubaka.<ref>https://www.newtimes.co.rw/opinions/progress-nyandungu-eco-tourism-park-project</ref>Ibikorwa byumushinga byarahagaze kubera kongera gukora neza umushinga no guhindura ikigo cyashyiraga mubikorwa byumushinga, kuko nta buhanga bwari bufite bwo gutunganya ubusitani.<ref>https://www.newtimes.co.rw/opinions/progress-nyandungu-eco-tourism-park-project</ref>
== Icyabiteye ==
Impamvu zahagaritse ibikorwa byumushinga harimo imvura idasanzwe itunguranye yateje imyuzure ikabije igira ingaruka kubikorwa byumushinga ndetse no gufunga icyorezo cya Covid-19 hamwe nakazi kashyizweho na leta kugirango ikumire ikwirakwizwa rya coronavirus.<ref>https://www.newtimes.co.rw/opinions/progress-nyandungu-eco-tourism-park-project</ref>Izi mbogamizi zagize ingaruka kubikorwa byumushinga kandi ziyandikisha gutinda kumezi 8, kurugero ko bitazarangira muri 2020 nkuko byari byateganijwe.Ariko, inama hagati ya REMA, rwiyemezamirimo nu mucungezi wibikorwa byumushinga byarangiye wongereye andi mezi atandatu.<ref>https://www.newtimes.co.rw/opinions/progress-nyandungu-eco-tourism-park-project</ref>
== References ==
9zluk1sr09d3tlxqhfgfgbj2tlbj80x
Rwanda Mountain Tea
0
10651
86278
85763
2022-08-23T08:50:43Z
Camilopiz
9834
#WPWP#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Tea plantation in Ciwidey, Bandung 2014-08-21.jpg|thumb|Icyayi Cyiza]]
Icyayi mu [[Rwanda]] kizwi cyane ku [[isi]] kubera kwinjiza no kumurika Icyayi cyo mu misozi yo mu [[Rwanda]] gitanga [[icyayi]] cyiza mu [[Rwanda]] ushora imari mu gutunganya [[icyayi]], gukurikirana impuguke no kuyobora mu gutanga umusaruro.
== Rwanda Mountain Tea ==
Guhera mu mwaka 2006, '''Rwanda Mountain Tea Ltd''' yabaye umushoramari wigenga w’abasangwabutaka mu nganda z’icyayi n’imirima, agura imigabane myinshi mu mitungo myinshi yahoze ari iya leta, harimo , Nyabihu na Rubyaa (mu [[Intara y'Uburengerazuba|burengerazuba]] no mu [[Intara y’Amajyaruguru y’u Rwanda|majyaruguru]]), [[Icyayi cya Kitabi|Kitabi]] (mu [[Intara y'amajyepfo|majyepfo]]),<ref>https://www.igihe.com/ubukungu/ubucuruzi/article/icyayi-cya-kitabi-n-icya-gisovu-byaciye-agahigo-ku-isoko-muri-kenya?fbclid=IwAR0vrg71iNhFPv5HOYi7DWSxf-1-PcWyDKgtz0i3nQ9UofRTGXLdZT6ZuGU</ref> na Gisakura na Mata (mu [[Intara y'amajyepfo|majyepfo]] y'[[Intara y'Uburengerazuba|iburengerazuba]]) .
== Kwagura Ibikorwa ==
[[Dosiye:Icyayi cy'uRwanda.jpg|thumb]]
Byongeye kandi, muri gahunda yo kwagura, '''Rwanda Mountain Tea Ltd''' yashoboye gushinga uruganda rw'[[icyayi]] ahitwa [[Akarere ka Rutsiro|Rutsiro]] ([[Intara y'Uburengerazuba|mu intara y'burengerazuba]]), kabuhariwe mu gukora CTC yumukara, [[icyayi]] cyumukara nicyatsi kibisi Ikindi cyiyongereyeho ni uruganda rw'icyayi rwa Gatare mu karere ka [[Akarere ka Nyamasheke|Nyamasheke]] ruteganijwe gukoreshwa mbere yuyu mwaka.<ref>https://maps.prodafrica.com/places/rwanda/kigali-city/kigali/tea-producer/rwanda-mountain-tea-ltd/</ref>
== Ishoramari ==
Ishoramari rya '''Rwanda Mountain Tea Ltd''' mu ishoramari ry’[[icyayi]] rigamije kuzamura umusaruro w’[[icyayi]] binyuze mu buhinzi bwiza no kubona no kwagura imirima y’icyayi mu gihugu hose. Umuzenguruko warangiye mu kuzamura no kubaka inganda z'[[icyayi]] zigezweho no gushyiraho uruganda rwicyayi ruvanga nogupakira [[icyayi]] kugirango gikemure abakoresha [[icyayi]] mu [[Rwanda]] kandi buhoro buhoro mukarere ndetse no mubindi bice bya [[Afurika|Afrika]]. '''Rwanda Mountain Tea Ltd''' izwi kwisi yose kubera gukora [[icyayi]] cyiza cya CTC cyiza ku [[isi]], kandi yatsindiye ibihembo bitandukanye by'[[icyayi]] ku [[isi]].<ref>https://www.minagri.gov.rw/index.php?id=544&tx_kesearch_pi1%5Bsword%5D=icyayi&tx_kesearch_pi1%5Bpage%5D=1&tx_kesearch_pi1%5BresetFilters%5D=0&tx_kesearch_pi1%5BsortByField%5D=&tx_kesearch_pi1%5BsortByDir%5D=</ref>
== Amashanyarazi ==
Usibye gukora no gucuruza icyayi, '''Rwanda Mountain Tea Ltd''' ni umushoramari wigenga mu kongera ingufu. Kugeza ubu igomba gushyiraho inganda z'amashanyarazi 2 y'umugezi wa Giciye itanga MW 8 kuri gride y'[[igihugu]].Ari mubikorwa byo kubaka urundi r'uganda kumugezi umwe gifite ubushobozi bwa MW 7.2. Mu bindi bikorwa bifitanye isano, Rwanda Mountain Tea Ltd yasinyanye na leta yu [[Rwanda]] amasezerano y’inguzanyo ku nganda 2 zisanzwe zikoresha amashanyarazi kugira ngo zongere MW 4. Ibigo mu matsinda bivanga mu buryo bworoshye mu baturage bakoreramo, bigira uruhare mu kubaka [[Ishuri|amashuri]], ibigo ndzerabuzima, imihanda igaburira, n’amazu ku bakene cyane. Bagira uruhare kandi muri gahunda y'[[igihugu]] yinka imwe kumuryango ukennye buri mwaka baha amatungo imiryango itishoboye. <ref>https://maps.prodafrica.com/places/rwanda/kigali-city/kigali/tea-producer/rwanda-mountain-tea-ltd/</ref>
== Ibindi ==
'''Rwanda Mountain Tea Ltd''' itanga imirimo irenga 25.000 kubaturage bo mucyaro usibye kugura ibabi ryatsi kubuhinzi-borozi, bityo bagatanga isoko ryumwaka wose kubicuruzwa byabo. Isosiyete ihuza neza n’abaturage aho ikorera, igira uruhare mu iterambere ry’imibereho n’ubukungu by’abaturage binyuze muri; kubaka amashuri, ibigo nderabuzima, umuhanda ugaburira, amazu kubakene cyane no kuzana amazi meza kubaturage.<ref>https://www.minagri.gov.rw/index.php?id=544&tx_kesearch_pi1%5Bsword%5D=icyayi&tx_kesearch_pi1%5Bpage%5D=1&tx_kesearch_pi1%5BresetFilters%5D=0&tx_kesearch_pi1%5BsortByField%5D=&tx_kesearch_pi1%5BsortByDir%5D=</ref>
Hanyuma, '''Rwanda Mountain Tea Ltd''' ni umusoreshwa munini kandi igashora inyungu mu [[Igihugu|gihugu]], bityo ikagira uruhare mu iterambere ry’u [[Rwanda]].<ref>https://maps.prodafrica.com/places/rwanda/kigali-city/kigali/tea-producer/rwanda-mountain-tea-ltd/</ref>
== Amashakiro ==
[[Ikiciro:Ibiti]]
[[Ikiciro:Icyayi]]
rysadj4fznvoyxanlfyij3yw8vu3q5a
86288
86278
2022-08-23T10:54:32Z
Camilopiz
9834
#WPWP #WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Tea plantation in Ciwidey, Bandung 2014-08-21.jpg|thumb|Icyayi Cyiza]]
Icyayi mu [[Rwanda]] kizwi cyane ku [[isi]] kubera kwinjiza no kumurika Icyayi cyo mu misozi yo mu [[Rwanda]] gitanga [[icyayi]] cyiza mu [[Rwanda]] ushora imari mu gutunganya [[icyayi]], gukurikirana impuguke no kuyobora mu gutanga umusaruro.
== Rwanda Mountain Tea ==
Guhera mu mwaka 2006, '''Rwanda Mountain Tea Ltd''' yabaye umushoramari wigenga w’abasangwabutaka mu nganda z’icyayi n’imirima, agura imigabane myinshi mu mitungo myinshi yahoze ari iya leta, harimo , Nyabihu na Rubyaa (mu [[Intara y'Uburengerazuba|burengerazuba]] no mu [[Intara y’Amajyaruguru y’u Rwanda|majyaruguru]]), [[Icyayi cya Kitabi|Kitabi]] (mu [[Intara y'amajyepfo|majyepfo]]),<ref>https://www.igihe.com/ubukungu/ubucuruzi/article/icyayi-cya-kitabi-n-icya-gisovu-byaciye-agahigo-ku-isoko-muri-kenya?fbclid=IwAR0vrg71iNhFPv5HOYi7DWSxf-1-PcWyDKgtz0i3nQ9UofRTGXLdZT6ZuGU</ref> na Gisakura na Mata (mu [[Intara y'amajyepfo|majyepfo]] y'[[Intara y'Uburengerazuba|iburengerazuba]]) .
== Kwagura Ibikorwa ==
[[Dosiye:Icyayi cy'uRwanda.jpg|thumb|Icyayi]]
Byongeye kandi, muri gahunda yo kwagura, '''Rwanda Mountain Tea Ltd''' yashoboye gushinga uruganda rw'[[icyayi]] ahitwa [[Akarere ka Rutsiro|Rutsiro]] ([[Intara y'Uburengerazuba|mu intara y'burengerazuba]]), kabuhariwe mu gukora CTC yumukara, [[icyayi]] cyumukara nicyatsi kibisi Ikindi cyiyongereyeho ni uruganda rw'icyayi rwa Gatare mu karere ka [[Akarere ka Nyamasheke|Nyamasheke]] ruteganijwe gukoreshwa mbere yuyu mwaka.<ref>https://maps.prodafrica.com/places/rwanda/kigali-city/kigali/tea-producer/rwanda-mountain-tea-ltd/</ref>
== Ishoramari ==
Ishoramari rya '''Rwanda Mountain Tea Ltd''' mu ishoramari ry’[[icyayi]] rigamije kuzamura umusaruro w’[[icyayi]] binyuze mu buhinzi bwiza no kubona no kwagura imirima y’icyayi mu gihugu hose. Umuzenguruko warangiye mu kuzamura no kubaka inganda z'[[icyayi]] zigezweho no gushyiraho uruganda rwicyayi ruvanga nogupakira [[icyayi]] kugirango gikemure abakoresha [[icyayi]] mu [[Rwanda]] kandi buhoro buhoro mukarere ndetse no mubindi bice bya [[Afurika|Afrika]]. '''Rwanda Mountain Tea Ltd''' izwi kwisi yose kubera gukora [[icyayi]] cyiza cya CTC cyiza ku [[isi]], kandi yatsindiye ibihembo bitandukanye by'[[icyayi]] ku [[isi]].<ref>https://www.minagri.gov.rw/index.php?id=544&tx_kesearch_pi1%5Bsword%5D=icyayi&tx_kesearch_pi1%5Bpage%5D=1&tx_kesearch_pi1%5BresetFilters%5D=0&tx_kesearch_pi1%5BsortByField%5D=&tx_kesearch_pi1%5BsortByDir%5D=</ref>
== Amashanyarazi ==
Usibye gukora no gucuruza icyayi, '''Rwanda Mountain Tea Ltd''' ni umushoramari wigenga mu kongera ingufu. Kugeza ubu igomba gushyiraho inganda z'amashanyarazi 2 y'umugezi wa Giciye itanga MW 8 kuri gride y'[[igihugu]].Ari mubikorwa byo kubaka urundi r'uganda kumugezi umwe gifite ubushobozi bwa MW 7.2. Mu bindi bikorwa bifitanye isano, Rwanda Mountain Tea Ltd yasinyanye na leta yu [[Rwanda]] amasezerano y’inguzanyo ku nganda 2 zisanzwe zikoresha amashanyarazi kugira ngo zongere MW 4. Ibigo mu matsinda bivanga mu buryo bworoshye mu baturage bakoreramo, bigira uruhare mu kubaka [[Ishuri|amashuri]], ibigo ndzerabuzima, imihanda igaburira, n’amazu ku bakene cyane. Bagira uruhare kandi muri gahunda y'[[igihugu]] yinka imwe kumuryango ukennye buri mwaka baha amatungo imiryango itishoboye. <ref>https://maps.prodafrica.com/places/rwanda/kigali-city/kigali/tea-producer/rwanda-mountain-tea-ltd/</ref>
== Ibindi ==
'''Rwanda Mountain Tea Ltd''' itanga imirimo irenga 25.000 kubaturage bo mucyaro usibye kugura ibabi ryatsi kubuhinzi-borozi, bityo bagatanga isoko ryumwaka wose kubicuruzwa byabo. Isosiyete ihuza neza n’abaturage aho ikorera, igira uruhare mu iterambere ry’imibereho n’ubukungu by’abaturage binyuze muri; kubaka amashuri, ibigo nderabuzima, umuhanda ugaburira, amazu kubakene cyane no kuzana amazi meza kubaturage.<ref>https://www.minagri.gov.rw/index.php?id=544&tx_kesearch_pi1%5Bsword%5D=icyayi&tx_kesearch_pi1%5Bpage%5D=1&tx_kesearch_pi1%5BresetFilters%5D=0&tx_kesearch_pi1%5BsortByField%5D=&tx_kesearch_pi1%5BsortByDir%5D=</ref>
Hanyuma, '''Rwanda Mountain Tea Ltd''' ni umusoreshwa munini kandi igashora inyungu mu [[Igihugu|gihugu]], bityo ikagira uruhare mu iterambere ry’u [[Rwanda]].<ref>https://maps.prodafrica.com/places/rwanda/kigali-city/kigali/tea-producer/rwanda-mountain-tea-ltd/</ref>
== Amashakiro ==
[[Ikiciro:Ibiti]]
[[Ikiciro:Icyayi]]
0fl8gjytgrirgh6wa7dhrketj1ux85w
Ibiti bivangwa n'Imyaka
0
12565
86280
85762
2022-08-23T09:35:18Z
Camilopiz
9834
#WPWP#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Gutera ibiti.jpg|thumb]]
Gutera ibiti bivangwa n'imyaka bifatiye runini umuhinzi, ibidukikije ndetse n' igihugu muri rusange.
== Akamaro k'Igiti ==
Igiti gifite umumaro munini mu mibereho ya muntu ndestse n' ibindi binyabuzima bitandukanye biri ku isi, Igiti ni ubuturo bw'urusobe bw'ibinyabuzima bikirimo ari ibigaragara n'ibyo tutabonesha amaso, igiti gifasha mu kurwanya isuri, igiti cyera imbuto ziribwa, igiti gitanga igicucu ku myaka mu murima, igiti cyifashishwa mu gushingirira indi myaka nk'ibishyimbo n'ibindi, igiti gitanga amavuta, igiti kandi gifasha mu gutanga umwuka duhumeka mwiza<ref>https://imvahonshya.co.rw/?p=4958</ref>.
== Ubwoko bw'ibiti bivangwa n'Imyaka ==
Umunyinya
Acacia
Umugenge
Barakatsi
Umububa
Arunusi
Umusibya
Igihehe
Umukoni
Umunyegenyege
Mu bwoko bw'ibiti bivangwa n'imyaka byavuzwe hejuru byose bihuriye kukuba bitanga ifumbire no mugutuma imyaka ikungahara igakura neza kandi igatanga umusaruro ushimishije, bifasha mu gutanga igicucu ku myaka iteye hamwe nabyo, bifata ubutaka cg kurwanya isuri, bishobora kuvamo ibiryo by'amatungo, bimwe na bimwe bivamo kandi amakara ,hari n'ibikoreshwa mu buvuzi gakondo.<ref>http://apps.worldagroforestry.org/suitable-tree/rwanda</ref>
== Amashakiro ==
0dwtyahhgu73fps3x80ljxj9spz7im2
86282
86280
2022-08-23T09:59:37Z
Camilopiz
9834
#WPWP#WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Gutera ibiti.jpg|thumb]]
Gutera ibiti bivangwa n'imyaka bifatiye runini umuhinzi, ibidukikije ndetse n' igihugu muri rusange.
== Akamaro k'Igiti ==
[[Dosiye:Ibiti bivangwa nimyaka.jpg|thumb|Ibiti]]
Igiti gifite umumaro munini mu mibereho ya muntu ndestse n' ibindi binyabuzima bitandukanye biri ku isi, Igiti ni ubuturo bw'urusobe bw'ibinyabuzima bikirimo ari ibigaragara n'ibyo tutabonesha amaso, igiti gifasha mu kurwanya isuri, igiti cyera imbuto ziribwa, igiti gitanga igicucu ku myaka mu murima, igiti cyifashishwa mu gushingirira indi myaka nk'ibishyimbo n'ibindi, igiti gitanga amavuta, igiti kandi gifasha mu gutanga umwuka duhumeka mwiza<ref>https://imvahonshya.co.rw/?p=4958</ref>.
== Ubwoko bw'ibiti bivangwa n'Imyaka ==
Umunyinya
Acacia
Umugenge
Barakatsi
Umububa
Arunusi
Umusibya
Igihehe
Umukoni
Umunyegenyege
Mu bwoko bw'ibiti bivangwa n'imyaka byavuzwe hejuru byose bihuriye kukuba bitanga ifumbire no mugutuma imyaka ikungahara igakura neza kandi igatanga umusaruro ushimishije, bifasha mu gutanga igicucu ku myaka iteye hamwe nabyo, bifata ubutaka cg kurwanya isuri, bishobora kuvamo ibiryo by'amatungo, bimwe na bimwe bivamo kandi amakara ,hari n'ibikoreshwa mu buvuzi gakondo.<ref>http://apps.worldagroforestry.org/suitable-tree/rwanda</ref>
== Amashakiro ==
7ng3f48dvcd1y32j9zw8edg1i0sfit2
86284
86282
2022-08-23T10:36:04Z
Camilopiz
9834
#WPWP #WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Gutera ibiti.jpg|thumb|Ibiti bivangwa nimyaka]]
Gutera ibiti bivangwa n'imyaka bifatiye runini umuhinzi, ibidukikije ndetse n' igihugu muri rusange.
== Akamaro k'Igiti ==
[[Dosiye:Ibiti bivangwa nimyaka.jpg|thumb|Ibiti]]
Igiti gifite umumaro munini mu mibereho ya muntu ndestse n' ibindi binyabuzima bitandukanye biri ku isi, Igiti ni ubuturo bw'urusobe bw'ibinyabuzima bikirimo ari ibigaragara n'ibyo tutabonesha amaso, igiti gifasha mu kurwanya isuri, igiti cyera imbuto ziribwa, igiti gitanga igicucu ku myaka mu murima, igiti cyifashishwa mu gushingirira indi myaka nk'ibishyimbo n'ibindi, igiti gitanga amavuta, igiti kandi gifasha mu gutanga umwuka duhumeka mwiza<ref>https://imvahonshya.co.rw/?p=4958</ref>.
== Ubwoko bw'ibiti bivangwa n'Imyaka ==
Umunyinya
Acacia
Umugenge
Barakatsi
Umububa
Arunusi
Umusibya
Igihehe
Umukoni
Umunyegenyege
Mu bwoko bw'ibiti bivangwa n'imyaka byavuzwe hejuru byose bihuriye kukuba bitanga ifumbire no mugutuma imyaka ikungahara igakura neza kandi igatanga umusaruro ushimishije, bifasha mu gutanga igicucu ku myaka iteye hamwe nabyo, bifata ubutaka cg kurwanya isuri, bishobora kuvamo ibiryo by'amatungo, bimwe na bimwe bivamo kandi amakara ,hari n'ibikoreshwa mu buvuzi gakondo.<ref>http://apps.worldagroforestry.org/suitable-tree/rwanda</ref>
== Amashakiro ==
fdygn0posfm0fjuyt6qw1y5bns6444x
86289
86284
2022-08-23T11:06:50Z
Camilopiz
9834
#WPWP #WPWPRW
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Gutera ibiti.jpg|thumb|Ibiti bivangwa nimyaka]]
Gutera ibiti bivangwa n'imyaka bifatiye runini umuhinzi, ibidukikije ndetse n' igihugu muri rusange.
== Akamaro k'Igiti ==
[[Dosiye:Ibiti bivangwa nimyaka.jpg|thumb|ibiti]]
Igiti gifite umumaro munini mu mibereho ya muntu ndestse n' ibindi binyabuzima bitandukanye biri ku isi, Igiti ni ubuturo bw'urusobe bw'ibinyabuzima bikirimo ari ibigaragara n'ibyo tutabonesha amaso, igiti gifasha mu kurwanya isuri, igiti cyera imbuto ziribwa, igiti gitanga igicucu ku myaka mu murima, igiti cyifashishwa mu gushingirira indi myaka nk'ibishyimbo n'ibindi, igiti gitanga amavuta, igiti kandi gifasha mu gutanga umwuka duhumeka mwiza<ref>https://imvahonshya.co.rw/?p=4958</ref>.
== Ubwoko bw'ibiti bivangwa n'Imyaka ==
Umunyinya
Acacia
Umugenge
Barakatsi
Umububa
Arunusi
Umusibya
Igihehe
Umukoni
Umunyegenyege
Mu bwoko bw'ibiti bivangwa n'imyaka byavuzwe hejuru byose bihuriye kukuba bitanga ifumbire no mugutuma imyaka ikungahara igakura neza kandi igatanga umusaruro ushimishije, bifasha mu gutanga igicucu ku myaka iteye hamwe nabyo, bifata ubutaka cg kurwanya isuri, bishobora kuvamo ibiryo by'amatungo, bimwe na bimwe bivamo kandi amakara ,hari n'ibikoreshwa mu buvuzi gakondo.<ref>http://apps.worldagroforestry.org/suitable-tree/rwanda</ref>
== Amashakiro ==
o9xjo3tdfpm5ol8youza40to0cs5lvj
S.C. Kiyovu Sports
0
12595
86254
85770
2022-08-22T21:15:37Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox football club|clubname=Kiyovu Sports|image=SC Kiyovu Sport.jpg|image_size=130px|fullname=Kiyovu Sports Association|nickname=S.C. Kiyovu Sports|founded=1964|ground=[[Stade Mumena|Mumena Stadium]]<br/>[[Kigali]], [[Rwanda]]|capacity=5,000|chairman=Mvukiyehe Juvenal|manager=2021/2022 HARIGINGO Francis|league=[[Rwanda Premier League]]|season=[[2020–21 Rwanda Premier League|2020–21]]|position=8th|website=http://www.kiyovusport.co.rw/|leftarm1=008000|body1=008000|rightarm1=008000|shorts1=ffffff|socks1=008000|Head of Fan=Muhirwe Haruna Ba}}
'''Kiyovu Sports Association''', rizwi cyane ku izina rya '''SC Kiyovu Sports''', '''Kiyovu Sports''' cyangwa '''Kiyovu''', ni club [[Umupira w’amaguru|y'umupira w'amaguru]] iherereye i [[Kigali]], mu [[Rwanda]] . Kuri ubu iyi kipe irushanwa mu gikombe [[Shampiyona y’ icyiciro cya mbere mu mupira w’amaguru mu Rwanda|cy’umupira wamaguru mu Rwanda]], ikina imikino yayo murugo kuri Stade Mumena cyangwa [[Stade Amahoro|kuri Sitade Amahoro]] . Ikipe yabigenewe muri iki gihe irushanwa mu cyiciro cya gatatu cyu Rwanda . <ref>{{Cite web |url=http://progressrwanda.rw/2014/03/tricky-test-for-police-against-sc-kiyovu/ |title=Tricky test for Police against SC Kiyovu |access-date=2022-05-24 |archive-date=2014-05-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140512214924/http://progressrwanda.rw/2014/03/tricky-test-for-police-against-sc-kiyovu/ |url-status=dead }}</ref> Iyi kipe yatwaye ibikombe birindwi bya shampiyona, ibikombe bitatu, ndetse nigikombe kimwe, kandi niyo kipe yonyine yo mu Rwanda yagiye muri shampiyona yose idatsinzwe mu 1990.
Kiyovu Sport Club niyo kipe yambere yumupira wamaguru yu Rwanda yinjiye muri Shampiyona yumupira wamaguru, hagati ya 1948 na 1957. Batangiriye mu cyiciro cya mbere bamanurwa rimwe gusa, muri 2017.
== Ibikombe bya champiyona 7 ==
* 1968: kiyovu siporo (kigali)
* 1970: Imikino ya Kiyovu (Kigali)
*
* 1983: Imikino ya Kiyovu (Kigali)
* 1989: kiyovu Imikino (Kigali)
* 1990: Imikino ya Kiyovu (Kigali)
* 1992: Imikino ya Kiyovu (Kigali)
* 1993: Imikino ya Kiyovu (Kigali)
== Ibindi Bikombe 3 ==
* 1977: Imikino ya Kiyovu
* 1984: Imikino ya Kiyovu (Kiyovu 3-0 Eclair)
* 1985: Imikino ya Kiyovu (Kiyovu 2-1 Etincelle)
== Igikombe kiruta ibindi 2 ==
* 1987: kiyovu siporo (kiyovu sport fc 2-0 panthérefc )
* 1992: Imikino ya Kiyovu (Kiyovu Sport FC 2-1 Rayon Sport FC)
== Umukino wanyuma wigikombe cyamahoro ==
* 1995: Kiyovu Sport vs APR FC (APR FC)
* 1996: Kiyovu Sport vs APR FC (APR FC)
* 1997: Kiyovu Sport vs RWANDA FC (RWANDA FC)
* 2019: Kiyovu Sport vs AS Kigali
== Ikipe y'ubu (2021-22) ==
== Current technical staff ==
== Reba ==
hkx6bm5vvd9illr96ixexn1u7h2gkko