Биики Домох:Кэпсэтэр сир

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="sah">
  <siteinfo>
    <sitename>Биики_Домох</sitename>
    <dbname>sahwikiquote</dbname>
    <base>https://sah.wikiquote.org/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%80%D2%AF%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%80%D1%8D%D0%B9</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.22</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Миэдьийэ</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Аналлаах</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Ырытыы</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Кыттааччы</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Кыттааччы ырытыыта</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikiquote</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikiquote ырытыыта</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Билэ</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Билэ ырытыыта</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki-ни ырытыы</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Халыып</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Халыыбы ырытыы</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Көмө</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Көмөнү ырытыы</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Категория</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Категорияны ырытыы</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Обсуждение модуля</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Гаджет</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Обсуждение гаджета</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Определение гаджета</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Обсуждение определения гаджета</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Биики Домох:Кэпсэтэр сир</title>
    <ns>0</ns>
    <id>70</id>
    <revision>
      <id>7899</id>
      <parentid>7874</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T11:06:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AAkhmedova (WMF)</username>
        <id>626</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="174441" xml:space="preserve">{{:Биики Домох:Кэпсэтэр сир/Шапка}}&lt;!-- Пожалуйста, начинайте новую тему ниже этой строки --&gt;

* '''en:''' Requests for the [[m:bot|bot]] flag should be made on this page. This wiki uses the [[m:bot policy|standard bot policy]], and allows [[m:bot policy#Global_bots|global bots]] and [[m:bot policy#Automatic_approval|automatic approval of certain types of bots]]. Other bots should apply below, and then [[m:Steward requests/Bot status|request access]] from a steward if there is no objection.

Кыайыы күнүгэр күрэс ыытыахха. --[[User:HalanTul|HalanTul]] ([[User talk:HalanTul|talk]]) 01:35, 6 May 2018 (UTC)

==Биики Домоҕу сайыннарыы==
Доҕоттоор, бассаап бөлөх тэринэрбит дуу? Манна сигэтин уган кэбиһиэм. Ким баҕарбыт ол бөлөххө киирэрин курдук. --[[Кыттааччы:HalanTul|HalanTul]] ([[Кыттааччы ырытыыта:HalanTul|ырытыы]]) 09:48, 4 От ыйын 2018 (YAKT)
: Бассаап-бөлөхпүт: https://chat.whatsapp.com/L30pWb2fFRXJIOOYa8F5kE Онооҥҥо-манааҥҥа диэри манна сыттын. Спамердар киирэллэрэ элбээтэҕинэ сотон кэбиһиллиэ. [[Кыттааччы:HalanTul|HalanTul]] ([[Кыттааччы ырытыыта:HalanTul|ырытыы]]) 11:28, 4 От ыйын 2018 (YAKT)

== Им-бэлиэ/Логотип ==
Петров Хрисан ([[Кыттааччы:Кириһээн]]) бырайыак им-бэлиэтин (логотип) оҥордо. Куоластаан баран аналлаах сиргэ ыйытык (запрос) оҥорон, уруккуну саҥаҕа уларытыахтаахпыт. 
&lt;gallery&gt;
Wikiquote logo sah.svg|150px|мини|хаҥас|1 (бастакы, суруга иккис ойууга холоотоххо улахан, онон ордук чуолкайдык көстөр)
Wikiquote logo sah (2).svg|150px|мини|хаҥас|2 (иккис, суруга ойуутугар холоотоххо арыый кыччатыллан биэрдэ, онон ойуу уопсай кэтитэ дьаһамыр соҕус буолла)
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery&gt;
File:Wikiquote-logo-en.svg|Тэҥнииргэ
File:Wikiquote-logo-ru.svg|Тэҥнииргэ. Нуучча
&lt;/gallery&gt;
Бу анныгар санааҕытын суруйуҥ: хайата ордугуй? --[[Кыттааччы:HalanTul|HalanTul]] ([[Кыттааччы ырытыыта:HalanTul|ырытыы]]) 10:18, 21 Кулун тутар 2019 (YAKT)


=== Ырытыы ===
Омуктар киэннэрэ киһи илиитинэн чэриниилэнэн суруйбута бэрт баҕайытык көстөр, биһиэнэ көмпүүтэр шрифа буолара биллэр баҕайы. Суругу сканердаабыт киһи.[[Аналлаах:Суруйуу/37.29.41.174|37.29.41.174]] 09:35, 23 Кулун тутар 2019 (YAKT)
:Ити, дьиҥэ бөрүө, көмпүүтэр бичигэ буолбатах. --[[Кыттааччы:HalanTul|HalanTul]] ([[Кыттааччы ырытыыта:HalanTul|ырытыы]]) 09:40, 23 Кулун тутар 2019 (YAKT)

*Бастакыта. --[[Кыттааччы:Soppuruon|Soppuruon]] ([[Кыттааччы ырытыыта:Soppuruon|ырытыы]]) 07:45, 25 Кулун тутар 2019 (YAKT) 
*Иккис ордук курдук. --[[Кыттааччы:Maria.bogumn|Maria.bogum]] ([[Кыттааччы ырытыыта:Maria.bogum|ырытыы]]) 12:50, 25 Кулун тутар 2019 (YAKT)
*Бастакыта. --[[Кыттааччы:Арчы Уола|Арчы Уола]] ([[Кыттааччы ырытыыта:Арчы Уола|ырытыы]]) 10:07, 29 Кулун тутар 2019 (YAKT) 
* Бастакыта[[Кыттааччы:Ньукулай88|Ньукулай88]] ([[Кыттааччы ырытыыта:Ньукулай88|ырытыы]]) 10:12, 29 Кулун тутар 2019 (YAKT) 
*Иккис. -- [[Кыттааччы:Sardanga23|Sardanga23]] ([[Кыттааччы ырытыыта:Sardanga23|ырытыы]]) 10:27, 29 Кулун тутар 2019 (YAKT)

=== Түмүк / Voting results ===
Бастакыны 3 киһи, иккиһи 2 киһи талла. Онон '''бастакыны таллыбыт'''. 3 people voted for the first option, 2 votes were given for the second option. Community selected option 1. --[[Кыттааччы:HalanTul|HalanTul]] ([[Кыттааччы ырытыыта:HalanTul|ырытыы]]) 09:42, 17 Муус устар 2019 (YAKT)
[[Категория:Биики Домох:Анал сирэйдэр|*]]
[[Категория:Биики Домох:Көмө]]

==Bot policy==
Hello. To facilitate [[m:steward|steward]] granting of bot access, I suggest implementing the [[m:Bot policy|standard bot policy]] on this wiki. In particular, this policy allows stewards to automatically flag known interlanguage linking bots (if this page says that is acceptable), which form the vast majority of such requests. The policy also enables [[m:Bot policy#Global_bots|global bots]] on this wiki (if this page says that is acceptable), which are trusted bots that will be given bot access on every wiki that allows global bots.

This policy makes bot access requesting much easier for local users, operators, and stewards. To implement it we only need to create a redirect to this page from [[Project:Bot policy]], and add a line at the top noting that it is used here. Please read the text at [[m:Bot policy]] before commenting. If you object, please say so; I hope to implement in two weeks if there is no objection, since it is particularly written to streamline bot requests on wikis with little or no community interested in bot access requests. '''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 09:07, 27 Ыам ыйын 2019 (YAKT)

== Түүлү тойоннооһун ==

ААДЫРЫС
Түүлгэр олорор аадырыскын этэн биэрдэххинэ, туох эмэ сүтүк тахсыа эбэтэр уорүү буолуо.
ААН
Кыра эрдэххинэ олорбут дһиэҥ аанына киирдэххинэ, аймахтарыҥ ортолоругар дһоллоохтук олороруҥ бэлиэтэ. Сабаары гыннаххына туллан түһэр аан, билэр дһонноргор куттал суоһуурун сэрэтэр бэлиэ буолар.
ААТ
Бэйэҥ ааккын суруйбуттарын аахтаххына, аатыҥ киэҥник биллэр буолуоҕа.
АБААҺЫ
Абааһыны көрдөххүнэ - үтүөрэн барыаҥ; охсуһан кыайтардаххына - ыарыыҥ бэргиэ; кыайдаххына - ситиһии эбэтэр ыарыыттар үтүөрүү буолуоҕа.
АҔА
Аҕаҕын көрдөххүнэ, үлэ-хамнас тупсан барыаҕа. түһээн аөаҥ сүбэтин иһиттэххинэ, ону толоро сатаа, кырдһыгы эппитэ буолуо: өлбүт аҕаҥ тугу эмэни этэр буоллаҕына, бары дһыалалргар олус сэрэхтээхтик сыһыаннас.
АЙАН
Түһээн түргэнник айаннаатаххына, быстах ардах түһүө эбэтэр былытырыа.
АЛААС
Түүлгэ үүнүүлээх алааһы көрүү, байылыат олоҕу тустүүр; хара буор алаас көстүүтэ - дһадайыы, мөлтөөһүн бэлиэтэ.
АЛЬБОМ
Түһээн алһбому көрдөххө, ситиһии буолуо эбэтэр саҥа доҕоттору кытта билсиһиэҕиҥ.
АМПААР
Толору маллаах ампаары көрүү - байылыат олоҕу түстүүр; кураанах ампаар - дһадайыыга көстөр; ампаар аана аһаҕас турара көһүннэҕинэ, сүтүк тахсыа.
АППА
Туһээн аппаны көрүү, онно киирэн тахсыы, санаа туолуутугар кыра мэһэйдэр баалларын этэҥҥэ туорууру көрдөрөр.
АПТААХ
Аптаах киһини көрдөххүнэ, дьыалаларыҥ табыллан баралларыгар тубэлтэ көмөлөһүө.
АРДАХ
Чуумпутук туһэр ардах көһүннэҕинэ‚ кыра ситиһии буолуо.
АРЫГЫ
Арыгы иһэргэ бэлэмнэнэн үрүүмкэлэри охсуһуннарыы саҕаланнаҕына, көһүппэтэх ыалдьыттары кытта көрсүһүү буолуо; кыһыл арыгыны көрдөххүнэ - санаан көтөҕүллүө;
кыһыл арыгыны сөбүлээн истэххинэ, баай-талым олоххо уһуннук уонна доруобайдык олоруоххун сеп; үрүүмкэлээх урун арыгыны көрдөххө - санаа туолар; кыратык испит
буоллаххына, туох эмэ кыра ситиһии буолуо; үрүүмкэлэргэ арыгы кутуталаатаххына, саҥа дьоннору кытта көрсүһэргэ бэлэмнэниэххэ сеп. Туох эмэ кыра иһиттэн арыгы истэххинэ, кыра мал-сал иһин өйдөспөт буолуу тахсыаҕа.
АРЫЫ
Туһээн арыыны таптайар - учугэйгэ‚ баайга; арыыны тохтоххо - ночоот тахсыа; сиэтэххэ, аймахтыыларга ордук санаһыы баар буолуо; сыбаннахха эбэтэр хомуйдахха барыс киириэҕэ.
АРЫЫ
Туох да үүнээйитэ суох арыы көстүүтэ, арыгыһыт буолан дьолу-соргуну сүтэриигэ тиэрдиэн сөп.
АҺААҺЫН
Аһыы олорор киһи көстөн баран, ураты иҥсэлээхтик аһыыр буоллаҕына ыалдьыан сөп.
АТ
Ат мииммит киһини көрдөххүнэ, ыраах барыаҕыҥ; миинэр атын өллөҕүнэ - кэргэниҥ күүскэ ыалдьыаҕа; кыыс туһээн атынан айаннаатаҕына, сотору эргэ тахсыаҕа; уол оҕо аты мииннэҕинэ - кэргэн ылыа; маҕан ат баай-дуол буолууну, кэрэ, учугэй санаалаах кэргэни көрдөрөр; аккын былдьаан ыллахтарына - кэргэҥҥин бэйэтин баҕатын утары ханна эрэ илдьиэхтэрэ.
Түһээн акка ытыттарар - дьолго, учугэйгэ, ат ыарыыны ылан быраҕар; сыарҕалаах аттаах киһини күрдүххүнэ, улэ-хамнас табыллыа; атынан айаннаан иһэн ыҥыырыҥ`
холборуйдаҕына, туһааннаах дьыалан табыллыа суоҕа.
Хара аты көрдөххө - санаарҕабыл кэлиэ.
АТААРЫЫ
Ыраах барыы, арахсыы бэлиэтэ.
АТАСТАҺЫЫ
Кими эмэ кытта тугу эрэ атастастаххына, эйигин сөбүлүүр доҕотторун элбиэхтэрэ.
АТАХ
Түүлгэ атаҕыҥ тоһуннаҕына, улэҕэр ситиһииҥ намтыаҕа эбэтэр дуоһунаһын аллараа туһуөҕэ; атах сыгынньаххын көрдөххүнэ, дьадайан барыаҕыҥ эбэтэр ыалдьыаххын да
сөп.
Атаҕыҥ сотото сонообут буоллаҕына, ыарыы буолуо эбэтэр улэ-хамнас атахтаныа; түүлгэр атаххын сүтэрдэххинэ, үчүгэй доҕоруҥ барыаҕа; бэйэн атаххын эбэтэр атахтаргын көрдөххүнэ, сотору кэминэн этэҥҥэ олоруу туһунан ылсыһан толкуйдаатаххына табыллыа; атах тилэҕэ көһуннэҕинэ, кыраттан сылтаан хомолто буолуоҕа.
Токур атахтардаах буолан баран, хаама сылдьар буоллаххына, куһаҕаннык саныыр дьоннору билэн аны кинилэр албыннарыгар киириэҥ суоҕа.
АТАХ ТАҤАҺА
Алдьаммыт эбэтэр кирдээх атах таҥаһын көрүү дьадайыы бэлиэтэ; түүлгэ атах таҥаһын сууйуу, хом санаҕа, итэҕэйбэт буолууга көстөр.
АТЫРДЬАХ
Дьиэҕэ-уокка табыллыбат буолуу, арахсыы бэлиэтэ.
АУКЦИОН
Туһээн аукционна сырыттахха, атыы-эргиэн дьыалата табыллан барыаҕа.
АЧЫКЫ
Түүлгэр ачыкы кэттэххинэ, кырдьыаххар диэри олоруон.
БААЙ
Аймахтарын баай-мал үллэстэн ылалларын көрдөххүнэ, улэҥ-хамнаһыҥ ситиһиилээх буолуо; түһээн байбыт буоллаххына, улэ-хамнас учугэй буолуоҕа.


БААҤКА
Кураанах бааҥканы көрдөххүнэ, улахан ночоот тахсыан сөп; толору бааҥка - дьыала табыллыытыгар көстөр.


БААС
Түһээн бааһырбыт киһиэхэ көмөлөһөн бааһын эмтиир, баайар буоллаххына, ситиһиини оҥороргор көмө баар буолуоҕа.


БАҔА
Көрдөххүнэ - аптаах киһи кэлиэҕэ.


БАҔАНА
Улахан баҕананы охторор киһи сотору улаханнык ыалдьыаҕа; үрдүк баҕананы көрдөххө - ситиһии, кыайыы буолуо.


БАДАРААН
Түһээн бадарааҥҥа түһүү - үлэ-хамнас дьыалата мөлтөөбүтүн көрдөрөр; бадарааны кэһии - табаарыстаргын сүтэриэн; көрдөххүнэ - ночоот, үлэ-хамнас ыһыллыыта саҕаланыа; атын дьон бадарааҥҥа түспүттэрин көрдөххө, сотору кэминэн чугас дьонноруҥ хомотуохтара, ону кытта ыалдьыахтарын да сөп.

БАЛААККА
Түүлгэ балааккаҕа олорор буоллахха, сотору кэминэн олоххор дуу, улэҕэр дуу биллэр уларыйыылар буолуохтара.

БАЛЫК
Туһээн балыгы көрдөххө, былыттаах күннэр буолаллар; балык минин истэххэ, дьыала атахтанар, аанньа табыллыбат; балыгы сиэһин - ыарыыга, тымныйыыга көстөр; буспут балыгы көрдөххүнэ, оҥоруохтаах дьыалаҥ хойутаан да буоллар табыллыа.
Балык уҥуоҕун көрүү - хомолтоҕо, ночоокко.
Балык мүччү туттаран куотуута, таптыыр киһигин дуу эбэтэр доҕоргун дуу сүтэрэриҥ бэлиэтэ.

БАНДЬЫЫТ
Бандьыыттар саба тустэхтэринэ - куттал буолуо. Көрдөххүнэ - тирээн кэлбит дьыалаҕар сөптөөх быһаарыыны ылыныаххын наада.

БАТТАХ
Баттаҕы көрөр - ыарахан санааларга; үүнэн хаалбыт баттахтанар - кутурҕаҥҥа; түһээн маҥан баттахтанар, өй-санаа уоскуйуутугар, сынньаланна тиэрдиэҕэ.
Баттаххын тарааннаххына, үлэн-хамнаһыҥ, доруобуйаъг үчүгэй буолуо; түүлгэр тараҕай буолан хаалбыт буоллаххына, өр санааргыы сылдьыбытыҥ дьэ суох буолуоҕа.
Түүлгэ баттаҕын түһэр буоллаҕына, улахан санаарҕабылга ылларыаххын сөп эбэтэр туох эмэ сөбүлээбэт быһыыларыҥ буолуохтара.

БАТЫЙА
Батыйалаах буоллаххына, көмүскэл баар буолуо; көрдөххүнэ өстөһүү, иирсээн бэлиэтэ; батыйаны ыллаххына, ылыммыт дьыалаҕын толороргор дьулуурдаах буолуоҕуҥ.

БЕНЗИН
Бензининэн дуу, техника арыытынан дуу сну-маны бистэххинэ, дьону кытта сыһыаҥҥын мөлтөтуөн; түһээн бензини көрдөххө эбэтэр туохха эмэ туһаннахха, соһумар күүппэтэх түбэлтэ буолуо.


БИБЛИОТЕКА
Түүлгэр библиотекаҕа сырыттаххына, урукку убаастыыр дьонноруҥ саҥа доҕотторгун уонна кэнники улэҕин-хамнаскын сөбулуөхтэрэ cyoҕa.

БИНСЭЭК
Туһээн бинсээк кэттэххинэ эбэтэр уһуллаххына кэлэн иһэр олоххор буолар уларыйыыны көрсөргө бары кыаххын мунньан бэлэмнэннэххинэ эрэ табыллыҕа эбэтэр эйигиттэн
тутулуктаах туох эрэ быһаарыыны ылынарын наада; caҥa бинсээк кэттэххинэ - дуоһунаһын урдуө; бинсээгиҥ алдьаммыттаах эбэтэр тырыттыбыт буоллаҕына, улэ-хамнас туруга мөлтөөбутун биллэрэр; кирдээх буоллаҕына, эн тускунан мөлтөхтук этэллэр.

БИЛЛИИ
Түүлгэр биллиилээх дьоннору кытта сырыттаххына, сотору бэйэн улэҕэр ситиһиилэри оҥоруоҕуҥ.

БИһИЛЭХ
Туһээн биһилэххин кэтэр дьахтары көрдөххө, кыыс оҕо төрүөҕэ; биһилэх суттэҕинэ, туох эмэ куһаҕан быһыы тахсыаҕа; таастаах биһилэҕи көрдөххүнэ, доҕоргун булуоххун эбэтэр эргэ тахсыаххын cөп.
Кыһыл көмус биһилэхтээх буоллаххына, дуоһунаһыҥ үрдүөҕэ, билсиин-көрсүүҥ элбиэҕэ; биһилэҕи бэлэх биэрдэххинэ - ночоот буолуо; тарбаххар биһилэх кэтэ сылдьаргын көрдөххүнэ, инники оҥоруохтаах дьыалаҕар лаппа үрдүк ситиһиилэниэҥ эрээри‚ уһуннук барыа суоҕа; атын дьоннор биһилэх кэтэ сылдьалларын көрдөххүнэ, саҥа дьоннору кытта билсиһиэн эбэтэр барыс киириэҕэ.

БИЭДЭРЭ
Толору үүттээх биэдэрэ көһүннэҕинэ, үлэ-хамнас табыллыа. Дьахтар биэдэрэни тута сылдьарын туһээн көрөр буоллаҕына, дьиэтигэр-уотугар үөрүү-күтүү буолуо.

БИЭРЭК
Түһээн биэрэги көрдөххө, ыарыһах үтүөрэн эбэтэр дьадаҥы көнөн барыаҕа, холкутук дьоллоохтук олоруу бэлиэтэ.

БОРОБУЛУОХА
Дьэбиннээх боробулуоханы хомуйдахха, куһаҕан майгылааххыттан билэр дьонноруҥ санааргыыллар.

БОТУРУОН
Көрдөххунэ, олоххор быһаарыылаах тугэннэр кэлэн иһэллэрин уонна ол тугэннэргэ кытаанах, төттөру туспэт санааҕын көрдөрдөххунэ табыллар.

БӨҔӨХ
Кыыс оҕо бөҕөх кэппит буоллаҕына, сотору эргэ тахсыа.

БӨРӨ
Анньаҕа көстүбэт бэлиэ, ыарыы-быстыы сут сурэ эбэтэр куһаҕан майгылаах киһи көрсуөҕэ.

БӨTYӨH
Түүлгэр уу кутар бөтүөн көстүүтэ, бэйэҥ санааҕын толороргор дьулуургун көрдөрөр.

БӨX
Бөхтөөх биэдэрэни тута сылдьар буоллаххына, эйигин сөбулээбэт, ордук саныыр дьонуҥ эйиэхэ биллэрбэккэ уөрэ-көтө көрсөллөр.

БУЛТ
Бултуу сылдьыы - араас мэһэйдэри этэҥҥэ туорааһыны көрдөрөр; кыттыгас бултааһын - caнааҥ бөҕөтүнэн кыайыылары ситиһиэҥ.

БУЛУУ
Түүлгэ тугу эмэни булуу - ситиһии бэлиэтэ.

БУОР
Түһээн хаһыллыбыт буору көрөр - санаарзабылга.

БУОМБА
Буомба эстиитигэр түбэстэххинэ, соһуччу түбэлтэ буолуо.

БУРУО
Холкутук үөһээ тaxcap буруо көстүүтэ, дьиэҕэ-уокка эйэлээх буолууну көрдөрөр; xapa буруо - хоп-сип, куһаҕан caнaa мустуутугар тахсар.

БУУКУБА
түһээн буукубаны суруйдаххына - эрэй, үлэ эбиллиэ; үөрэттэххинэ - байан, көнөн- барыаҥ; кердеххүнэ сонуну истиэн.

БУУРҔА
Буурҕаҕа түбастэххинэ, ночооттор тахсыахтара эбэтэр үлэ-хамнас атахтаныа.

БУДУРУЙУУ
Түүлгэр хааман иһэн бүдүрүйдэххинэ, тиэтэллээх быһаарыыны ылынартан туттунуохха.

БУЛУУһЭ
Кураанах бүлүүһэ түүлгэ көһүннэҕинэ, дьиэҕэ-уокка сыһыаннаах курус быһыы тахсыаҕа.

БҮӨ
Арыгылаах бытыылка бүөтүн астаххына, үлэ-хамнас тупсуута саҕаланыа, дьоллоох буолуон.

БЫЛААЧЧЫЙА
Саҥа былааччыйаны кэтэ сылдьыы, үөрүүгэ, барыс киириитигэр; маҕан эбэтэр сырдык дьүһүннээх былааччыйаны кэтэ сылдьыы - баайга, дьоллоох буолууга көстөр;
кирдээх, алдьаммыттаах былааччыйаны кэтии - санаарҕабыл, эрэйдээх буолуу эбэтэр дьадайыы бэлиэтэ; кэтэ сылдьар ис ырбаахыҥ умайара, чугас дьоннорун куһаҕаннык этэллэрин, кинилэри кытта өйдөспөт буолууну көрдөрөр; киэргэллээх олус мааны былааччыйаны кэтии, ыарыһах киһи өлөрүгэр көстөр.

БЫЛЫТ
Күн тыган сырдаан көстөр былыттарын көрдөххүнэ, сотору кэминэн улахан үлэ-хамнас, санаарҕабыл кэнниттэн кыайыыны ситиһиэҕин; улахан хара былыттар таҕыстахтарына, эн тускунан куһаҕаннык этиэхтэрэ, ыалдьыы да
бУолуон сҕп, ону кытта ситиһиигэ дьулууруҥ мелтүөҕэ.

БЫРААТ, БАЛЫС
Кинилэри кердеххүнэ - үөрүү-кетүү буолуо.

БЫРААҺЫННЬЫК
Сана дьиэ сууйуутун бырааһынньыга кеһүннэҕинэ, киһи өлүүтэ эбэтэр туох эмэ куһаҕан быһыы буолуо.

БЫРДАХ
Элбэх бырдахтар көтөллөрүн түптэнэн үүрдэххинэ, дьоннор саналара күөдьүйэҥ иһэн тохтуоҕа.

БЫҺЫЫ
Түүлгэ тугунан эмэ тарбаххын быстаххына, олус сэрэх- тээхтик сылдьыахха наада, дэлби түһүөххүн сеп.

БЫһАХ
Саха быһаҕа - уол оҕо сүрэ. үчүгэй сытыы быһах эрэллээх, доруобай уолу, онтон сыппах хара быһах, мөлтех, ыарыһах уолу көрдөрөллөр; түһээтэххинэ саха быһаҕын
бэлэх биэрдэхтэринэ, уол оҕо терүөҕэ.
Бүк тутуллар быһах - этиһии, иирсээн бэлиэтэ.
Куукунаҕа туттуллар быһах көстүүтэ, дьиэ иһигэр тыл-тылга киирсибэт буолуу кэлиитигэр, этиһии тахсыытыгар көстөр.

БЫТ
Быты керүү - байыы-тайыы; түүлгэ быты өлөрдөххө сүөһү өлөр, сүтэр; быттан ыраастаныы - араас хоптон-сиптэн, эбиискэ үлэттэн босхолонуу бэлиэтэ.

БЫТЫЫЛКА
Элбэх үлтүрүйбүт бытыылка тааһа көстөрө, эн тускунан соччо үчүгэйэ суохтук этэллэрин биллэрэр; толору арыгылаах бытыылканы көрөр - үчүгэйгэ, дьыала табыллыытыгар; кураанах бытыылка - араас үгүс эрэйдэр, түбүктэр элбииллэригэр.
Арыгылаах бытыылка алдьаныыта, дьыала табыллыбатыгар, хомолтоҕо көстөр.

БЫЫЛ
Түүлгэр быылы бүрүнэ сырыттаххына, кыра-кыра ночооттор тахсыахтара; быылтан ыраастанан таҥаскын тэбэнэр буоллаххына, санаабыт санааҕын син ситиһиэҕин.

БЭЛЭХ
Ыллаххына - дьоллоох буолуон, барыс киириэ; бэйэҥ биэрдэххинэ, ким эмэ куһаҕаннык этиэ эбэтэр барыс киирэрин куоттарыан.

БЭРГЭһЭ
Түүлээх үчүгэй бэргэһэни кэттэххинэ, үөрүү буолуо, сыалгын ситиһиэҕиҥ; кэтэ сылдьар бэргэһэҕин сүтэрдэххинэ, төрөппуттэрин ыалдьыахтарын сөп; хара дьуһуннээх бэргэһэ — санаарҕабыл бэлиэтэ.
Түүлгэ ханнык эрэ куһаҕан бэргэһэлээх сылдьыы, төбө ыалдьаары гыммытын бэлиэтиир.

БЭРЭБИНЭ
Иннигэр улахан мэһэй баарын көрдөрөр, онтон иҥиннэххинэ дьыалан мөлтуөҕэ.

БЭСТИЛИЭТ
Бэстилиэтинэн ыттаххына туох эмэ ситиһии буолуо.
Түһээн бэстилиэти көрдөххүнэ, кэргэттэргин кытта айдаан, кыыһырсыы буолуо эбэтэр улаханнык мөҕуөхтэрэ.
ЗВОНОК
Түүлгэ аан зөоногун тыаһын иһиттэххэ, кэтэспэтэх ыалдьытыҥ кэлиэ эбэтэр соһуччу сонуну истиэҕиҥ.

ЗАДАЧА
Түһээн ханнык эмэ задачаны суоттаатахха, наадалаах быһаарыыны булуохха сөп.

ИГИИ
Эбиискэ улэ-хамнас кэлэн иһэрин бэлиэтэ.

ИИКТЭЭһИН
Кимиэхэ эмэ ииктээһин кэнниттэн, ол киһилиин этиһии, тыл-тылга киирсибэт буолуу бэлиэтэ; ким эмэ иигэ бырдаҥалаатаҕына эбэтэр сыбаннаххына, ыарыһах киһи үтүөрэн барыадҕа, онтон доруобай киһи ыалдьыан сүп; онно-манна ииктээһин буоллаҕына, бэйэн дьонноргун кытта өйдөспөт буолуу эбэтэр кыра уларыйыылар, ночооттор буолуохтарын сөп.

ИИСТЭНЭР
Иистэнэ олорон тиэтэйэр, ыксыыр буоллаххына, кыһыйыы-абарыы, кыыһырсыы буолуо.

ИЙЭ
Түһээн ийэҕин көрдөххүнэ — барыҥ-барыта табыллыа; түһээтэххинэ ийэҥ кэлэн сэрэтэр, көрө-харайа сылдьар буоллаҕына, олус сэрэнэн, доруобуйаны харыстанан сылдьыахха наада.
Түүлгэ өлбүт ийэҥ көөстүүтэ, араас сыыһа-халты туттууттан сэрэтэр эбэтэр олоххор үчүгэй өттүн диэки уларыйыы буолаары гыммытын бэлиэтиир, онтон ыалдьаары эҥин гыммыт буоллаххына ийэн көстүүтэ атын, мөлтөх, куһаҕан көруҥнээх буолуоҕа.

ИЙЭ КЫЛЫН
Көрдөххө — дьонноргун кытта өйдөспөт буолуу кэлиэҕэ.

ИЛИИ
Түүлгэ илиитэ суох буолар киһини көрдөххүнэ, үчүгэйдик билэр киһин өлуөҕэ; түһээн илии тутустахха, кимниин эмэ үчүгэй сыһыаны олохтуоҕун эбэтэр өр көрсүбэтэх додҕоргун кытта көрсүөҕун, эбэтэр иирсээн кэнниттэн эйэлэһиэн.
Соһуччу илии киртийбитин көрдөххүнэ, сөбө суох дьыаланы оҥостонҥҥун эрэйгэ тэбиллэрин бэлиэтэ; илии хааннаах буоллаҕына, доҕоргун сыыһа буруйдааҥҥын, сымыйаҕа балыйаҥҥын быстах кэмҥэ тэйсэ сылдьыаххын сөп.

ИНБЭЛИИТ
Көһуннэҕинэ, баҕа санааларын кыайан туолуохтара суоҕа.

ИННЭ
Түүлгэ инньэнэн тигэр буоллаххына, эрэнэр, итэҕэйэр киһигиттэн хомойуоххун сөп; көрдөөһун — таах хаалар улэлэр, эрэйдэр көрсөллөр; иннэни көрүү — этиһиигэ, иирсээҥҥэ.
Саптаах иннэни көрдөххүнэ, эн бэйэн дьыалаҕын оҥороргунааҕар ордук дьон наадатыгар сылдьаргын көрдөрөр; иннэни булан ыллаххына, саҥа билсэр доҕотторуҥ эйигин сыаналыыр буолуохтара.

ИСКЭН
Соһуччу искэн таҕыстаҕына — көмө кэлиэ.

ИСПИИҺЭК
Түһээтэххинэ испииһэккэ аатын киирбэтэх буолладына, доруобуйан тупсан, көнөн барыаҕа.

ИСПИИСКЭ
Түһээн испиискэни көрдөххүнэ, тугу оҥороору гынаргын соҕотоҕун кыайан оҥоруон суоҕа, сүбэ, көмө наада буолуода.
Түүлгэр испиискэ умаппытын буруолуу-буруолуу умуллар буоллаҕына, хобдох, сөбүлээбэт быһыын буолуо.

ИСТИЭНЭ
Истиэнэ көһүннэҕинэ, иннигэр улахан мэһэйдэр күүтэллэр.

ИҺИТ
Түһээтэххинэ таас иһит алдьаннаҕына — дьол буолуо.

ИТИРИК
Быстах өйдөөх киһи итирик көстөр; бэйэн итирбит буоллаххына, эстии-быстыы, мөлтөөһүн кэлиитин бэлиэтэ.
Түүлгэр итирэн баран, өйдөнөн кэлэн санааргыыр буоллаххына, улэҕэр-хамнаскар сыыһа туттуу тахсыаҕа, ити гынан баран маннык сыыһаны эрдэттэн кыһаммытын буоллар оҥоруон суоҕа этэ.
КАЮТА
Бэйэн хараабыл каютатыгар олорор буоллаххына, ханнык эрэ куһаҕан быһыы кэлэн иһэрин көрдөрөр.

КИИНЭ
Киинэ көрөр залга киирии — дьолго, үөрүүгэ.

КИЛИЭП
Түүлгэ килиэп сиэһинэ буоллаҕына, доруобуйан бөҕөргөөн иһэрин быһыыта; көрдөххө, биир тэҥник баран иһэр олохтоох буолуу бэлиэтэ.

КИНИГЭ
Кинигэни аахтаххына эбэтэр көрдөххүнэ, эйиэхэ убаастабыл, баай буолуу, сырдык диэки тардыһыы кэлиэҕэ.

КИРИЭһИЛЭ
Бириэмэни холкутук атаарыы бэлиэтэ.

КИРИЭС
Таҥара дьиэтин кириэһин оҥоруу — уһун үйэлэниигэ.
Кириэһи көрдөххүнэ, ыарыһах үтүөрэн барыаҕа, онтон куһаҕан балаһыанньада тубэспит киһи быыһанар суолу булуода.

КИРИЛИЭС
Кирилиэһинэн таннары туһуу — мөлтөөһуннэ, ыарыыга.
Нэһиилэ өрө тахсыы — эрэйдэнэн ситиһии, үтүөруу бэлиэтэ. Алдьаммыт кирилиэс көстуутэ, баҕа санаа, ситиһии кыайан оноһуллубатын бэлиэтэ, туох эмэ мэһэй көстуөҕэ эбэтэр кыах тиийиэ суоҕа; кирилиэһинэн дабайыы кыайтарбатаҕына эбэтэр үөһэ ыстанан кыайан ыттыбатаххына, баҕа санаан ситэ туолбатын бэлиэтэ.

КИһИ
Куһаҕан киһини көрдөххө — улэ-хамнас атахтанар; ыраах сылдьар киһини көрдөххө — сурах кэлиэ; тыыннаах киһи өлө сытара көһуннэҕинэ, бу киһи уһун үйэлээх буолуон сөп; түүлгэ хайа эмэ киһи нэһиилэ көстөр буоллаҕына, ол киһи өйунэн ыалдьыан сөп эбэтэр эйигин албынныырга сананар.
Нуучча киһитин ыраахтан көрдөххүнэ, кыратык ыарытыйаҕын, онтон кэккэлэстэҕинэ уонна кэпсэттэҕинэ улаханнык ыалҕьыаххын сөп.

КИһИ УҤУОҔА
Көрдөххө, ыарахан санаалар киирэллэр.
Урукку дьоннор көмүллүбүт сирдэрин көрдөххө табаарыскын эбэтэр аймаххын көрсүөххун сөп.

КИЭҤ КУЙААР
Ыраах айаннаары гыммыт киһи киэҥ куйаары көрөр.

КИЭРГЭЛ, симэх
Түүлгэр киэргэл, симэх кэппит буоллаххына, бэйэҕин олусүрдүктүк сананар буолуоххун сөп; киэргэл бэлэх биэрэр буоллаххына, харчыгын элбэхтик туһата суохха туттаҕын.

КИЭРГЭНИИ
Түһээн киэргэммит, тупсубут киһини көрдөххүнэ, ыарытыйар киһи буолуоҕа; түүн түһээн киэргэннэххинэ, ким эрэ өлбутугэр хомойоҕун.

КӨҔҮС
Ким эмэ көхсун көрдөрөр буоллаҕына, ордук санааһын уонна күнүү баарын бэлиэтиир; сыгынньах көҕүһү көрүү — былааһы сутэрии бэлиэтэ.

КӨМӨ
Түһээтэххинэ ким эмэ көмөлөстөҕунэ — төттөру буолуо.

КӨМҮҮ
Түүлгэ киһини көмууну көрүү — куһаҕаҥҥа, өлүүгэ;
бэйэҕин көмө сылдьалларын көрүү — уһун үйэлэниигэ; тыыннаах киһи өлбүтүн көмүүнү көрдөххүнэ, сыбаайбаҕа ынырыы кэлиэҕэ.

КӨРДҮҮР
Түүлгэ туоҕу эмэни көрдүүр буоллаххына, кэргэҥҥин көрсүөххүн баҕараргын көрдөрөр; онтон тугу эрэ сүтэрэн баран, көрдүүр буоллаххына үлэҕэр буолар мэһэйдэри кыайан быһаарбакка эрэйдэнэҕин.

КӨРСҮҺҮҮ
Түүлгэ дьахтары көрүстэххинэ, улэ-хамнас атахтанар; эр киһини көрсүү — улэ-хамнас тупсуутугар.
Өлбут киһини көрүстэххинэ, ыарыы, мөлтөөһүн буолуоҕа эбэтэр кини ыҥырарыгар сөбүлэһэн барыстаххына улаханнык ыалдьыаххын сөп.

КӨТӨР
Түүлгэ көтөру өлөрдөххө — ночоот тахсыа, эрэй эбиллиэ; ытыалаатахха — куһаҕан быһыыттан кыайан босхоломмоккун: туттаххына — баҕа санаа туолуоҕа, барыс киириэҕэ.

КӨТӨХТӨРҮҮ
Түһээн ыран хаалбыт буоллаххына, туох эмэ сүтүк эбэтэр ночоот буолуон сөп.

КУОБАХ
Түһээн куобаҕы көрдөххүнэ — хаар туһуө эбэтэр мөлтөөн быһаарыыта суох буолан иһиини көрдөрөр; өлбут куобаҕы илдьэ сылдьыы, ыалдьаары гыннахха көстуөн сөп.

КУТТАЛ
Бэйэн куттаммыккын көрдөххүнэ — оһолго тубэһиэххин сөп: куттаммыт дьоннору көрүү — араас куһаҕаны көрүүгэ.
Тугу эмэ оҥоруоххун эбэтэр айанныыртан куттанар буоллаххына, билэр дьоннорун көмөлөспөккөлөр дьыалан табыллыа суоҕа; киһиттэн куттанар буоллаххына, бу киһиттэн сэрэхтээх буолуохха, кини тугу эмэни, сатала суоҕу оҥоруон сөп.

КУТУЙАХ
Кутуйах чыыбыргыыр буоллаҕына, эйигиттэн уоруохтарын баҕараллар.

КУТУРУК
Сүөһү кутуругун түүлгэ көрүү — куйаҕанна, санааҕа ылларыыга.

КУУЛ
Тэһэҕэстээх куулу көрдөххө — улахан ночоот тахсыа; толору куул — үөрүү, дьол буолуо; элбэх толору куулу көрдөххө — баай буолуон.

КҮЛ
Түһээн күлү көрдөххүнэ, санаа туһүүтэ, санаарҕабыл кэлиэ.

КҮЛҮК
Бэйэн күлүккүн көрдөххүнэ, сэрэнэ сылдьыахха наада: көннөру күлүгу көрдөххө, куттаныы эбэтэр уоруу, сутук буолуо.

КҮЛҮҮС
Күлүүс тылын буллаххына, барыс киириэ эбэтэр саҥа доҕор булунуон; кыыс күлүүс тылын буллаҕына, кэргэн тахсыа; алдьанан хаалбыт күлүүс тыла көһүннэҕинэ, доҕотторгуттан арахсыаххын сөп эбэтэр сүтүк тахсыаҕа; күлүүс тылын биэрдэхтэринэ, доҕотторун эрэнэллэрин итэҕэйэллэрин бэлиэтэ.

КҮН
Сырдык күн — бары үчүгэйгэ; киирэн эрэр күнү көрүү, уЪун үйэлэниигэ, олох тупсан иһиитигэр.

КҮӨГҮ
Күөгүнү көрдөххүнэ, сэрэммэккэ албыннааһынна киирэн биэриэххин сөп; илиигэр ыллаххына, бэйэн олоххун бэйэн оностуог;ун.

КҮӨЛ
Чуумпу, ыраас уулаах куөлу көрүү — санаа туолуутугар.

КҮӨРЭГЭЙ
Ырыатын истин — баайга-дуолга.

КҮРДЬЭХ
Түүлгэ курдьэх көстуутэ, уһун, сыралаах улэҕин дьэ бутэрээри гыммыккын көрдөрөр.

КҮРҮӨ
Күрүөнү быыһынан киирии — эчэйиигэ, ыарыыга көстөр; куруө көстуутэ — хааччах, мэһэй бэлиэтэ.

КҮһҮН
Бириэмэтигэр буолбатах буоллаҕына — соһуччу көмө кэлиэ.

КЫАЙЫЫ
Түһээн туох эмэ кыайыыны ситистэххинэ, эйигин күүтэр, эрэнэр дьоннор баалларын көрдөрөр.

КЫМЫРДАҔАС
Таах хаамса сылдьар кымырдаҕастары көрдөххө, кыра, быстах дьыалаларгыт табыллыбаккалар сыыһа-халты буолуохтара.

КЫПТЫЫЙ
Кыптыыйы ылар дьахтары көрдөххүнэ, кыыс 0ҕ0 төруөҕэ.

КЫРААСКА
Сана кырааскаламмыт киһи унуоҕун көрүү — киһи өлуутугэр; манан кыраасканан куруөну кырааскалаайын, билэр, убаастыыр киһин өлуутугэр көстөр.

КЫРБАНАР
Кими эмэ кырбыыры көрдөххүнэ, ким эмэ туһунан айына саныаҕын. Бэйэн кырбаннаххына, үчүгэй буолуу, тупсуу саҕаланыа.
кыьын
Түүлгэ кыһынны кэмнэ сылдьар буоллахха, мөлтөөһун кэмэ кэлиэҕэ, санаа туһуутэ саҕаланыа. Маннык түүл кэнниттэн бары дьыалаларга ситиһиини оҥорор уустук буолуоҕа.
кыьыл
Дьахтар түһээн туох эмэ кыһыл дьуһуннээҕи көрдөҕунэ, бириэмэтэ кэлиэ.

КЫТАЛЫК
Ырыатын иһиттэххэ — өлуу буолуо.

КЫЫЛЛАР
Түүлгэр сымнаҕас майгылаах кыыллары көрдөххүнэ, үчүгэйдик билэр киһигин көрсүөҕун; кыра тыа кыылын тутар буоллаххына, кимниин эмэ этиһии буолуон сөп.

КЫЫС
Үчүгэй кыыһы көрдөххө — үөрүү буолуо; бииргэ сылдьар элбэх кыргыттары көрдөххө, баай эбиллэн иһиэҕэ.

КЫЫҺЫРЫЫ
Түүлгэр кыыһырдаххына — уөруөҕук, санаак көтөҕул- луө.
кэмпиэт
Түһээтэххинэ кэмпиэт биэрдэхтэринэ — бултуйуон; кэмпиэти көрдөххүнэ, үөрүүгэ-көтуугэ ынырыллыанч
кэпсэтии
Кыыллары кытта кэпсэтии — түбүк, улэ-хамнас эбиллиитигэр; атын дьоннору кытта кэпсэтии — доҕотторун сөбүлүүллэр; тугу этэргин билбэт буоллаххына, мөлтүүр кэмнэр кэлэллэр.

КЭРГЭН
Түүлгэр кэргэнин көһуннэҕинэ, кинилиин тыл-тылга киирсибэт буолуу кэлиэҕэ.

КЭРИИМ
Кэритэ сылдьар кийилэрин санатын иһиттэххинэ, сото- ру өлуу буолуо.
кэьии
Туһээн кэйии ылар — улэ-хамнас табыллыытыгар, барыс киириитигэр тиэрдэр.
кэтэьии
Кими эмэ эбэтэр тугу эрэ кэтэһэрин түүлгэр кэлэр буоллаҕына — дьиннээҕэр кэлиэ суоҕа.
ЛААМПА
Лаампаны уматан, уотун сырдатыы эбэтэр умайа турар лаампаны көрүү, улэҕэр ситиһиини түстүүр; умайа турар остуол лаампатын умуруоруу, кими эмэ хомотууга эбэтэр санаарҕабылга көстөр.


МААСКА
Мааска кэппит дьону көрдөххүнэ, араас сымыйаччылары, ордук санааччылары кытта быһаарсыаҕыө.

МАҔАһЫЫН
Ону-маны атыыластаххына, дьыалан табыллыа суоҕа; үчүгэйдик талан ыллаххына, кыратык барыс киириэн сөп.

МАННЬЫАТ
Түһээн үрүн көмус манньыаттары көрдөххө, соһуччу хомолто буолуо, харах уута тахсыан сөп; сиэдэрэй окгоһуу- лаах хрусталь манньыаттары көрүү кэнниттэн, туолбат баҕа санаалары умнар ордук буолуоҕа.

МАЛИНА
Көрдөххүнэ, дьыалаларгын мөлтөхтук тутаҥҥын кутталга, ночоокко киирээри гыммыккын.

МАС
Уокка оттор маһы дьиэҕэ кыстааһын, тыл-тылга киирсибэт буолууга көстөр. Түүлгэ мас сыыһа илиигэ дуу, атахха дуу хатаннаҕына, ол сиринэн сотору ыалдьыаҕа; уокка оттор маһы хайытыы, улэ-хамнас тупсан иһэрин көрдөрөр.

МАССЫЫНА
Массыына фаратын уота кэллэҕинэ, улахан суолтата суох сурах кэлиэҕэ; массыына саахалланыытыгар тубэстэххинэ, кэлэн ийэр дьыалаларын соччо табыллыахтара суоҕа эбэтэр туох эмэ уларыйыы буолуоҕа; бэйэн ыыта сылдьар буоллаххына, туох эмэ саахал тахсыа эбэтэр ыалдьыы буолуо; түүлгэ массыынанан илэ кэлэр киһи уһун үйэтэ суох буолуо; олорсон айаннаан иһии — улэ- хамнас үчүгэйдик баран иһэрин бэлиэтэ; кыттыгас бииргэ айаннаайын — өйдөйөр, биир санаалаах дьоннор бииргэ айанныыллар. Массыына тыаһа кэллэҕинэ, сурах дуу, сурук дуу кэлиэҕэ; көрдөххүнэ, ханна эрэ барыаххын саныыгын; тустэххинэ, былааннарын туоланнар санаан дуоһуйуута буолуо.
Түүлгэр массыынан сутэн хааллаҕына, инники баҕа санааларьиг туолалларыгар мэһэйдэр көрсүөхтэрэ.
Массыына абаарыйатыгар тубэһэн баран, этэннэ буол- лаххына, улэҕэ-хамнаска уларыйыы тахсыаҕа; массыына- нан олус тургэнник айаннаатаххына, кутталлаах, кыайтар- бат дьыаланы оностоору гыммыккын көрдөрөр.
мин
Түһээн эт минин көрдөххүнэ, үчүгэй сонуннары истиэҕин эбэтэр наадалаах кэмнэр доҕотторун көмөлөһүөхтэрин сөп.

МИЛИЦИОНЕР
Көрдөххүнэ, оҥороору гынар дьыалаҕын ситиһиэн.

МИЭБЭЛ
Эргэ миэбэли дьиэттэн таһаарыы, билэр аймах киһин куһаҕан буоларын бэлиэтэ.

МООЙ
Моонньун синньигэс буоллаҕына, доруобуйан мөлтөҕун бэлиэтэ.

МОТОЦИКЛ
Быһаарыыта көрүҥүттэн тутулуктанар, кыра бырааттарын сурдэрэ.

МОЛЬ
Моль таҥаска эбэтэр көбуөргэ сылдьар буоллаҕына, эбиискэ иитиллээччи баар буолуоҕа.

МУОРА
Түүлгэ сырдык, үчүгэй, чуумпу муораҕа холкутук харбааһын доруобай буолууга, баҕа санаа туолуутугар көстөр.

МУОС
Түһээн сүөһу дуу, таба дуу муоһун көрөр, тапталлааҕын атын киһини кытта барсан эрэрин көрдөрөр.

МУОСТА
Сана линолөум муостаны оҥоруу, улэһит киһи соһуччу быһылаанна тубэһиитигэр көстөр. Муостаны туорааһын — кыра мэһэйдэри туорааһын.

МУРУН
Түһээн муруну көрдөххүнэ, ханнык эрэ наадалаах дьыаланы кыайан быһаарбакка эрэйданэҕин.

МУУС
Муус устун этэнчгэ хаамтаххына, туһалаах улэни оҥоро сылдьарын бэлиэтэ. Элбэх муус чөмөхтөрун көрдөххүнэ, туһата суох улэлэр элбииллэр, албын, туолбат баҕа санаалар киирэллэр.

МӨҺӨӨЧЧҮК
Харчы угар мөһөөччук кураанах буоллаҕына, харчы кэлиэ, санаа көнүүтэ буолуо; толору мөһөөччук — аһыы- аба, дьадайыы бэлиэтэ.

МЭКЧИРГЭ
Дьиэ таһыгар туһэн олорор буоллаҕына, кыыс оҕо эргэ барар, кутуөт кэлэр. Түүлгэ мэкчиргэ хаһыыта, туох эмэ куһаҕан быһыы буолаары эбэтэр сурах кэлээри гыннаҕына иһиллэр.

МЭЭРЭЙ
Миэтэрэнэн тугу эмэ мээрэйдиир — кутурҕаҥҥа.

МЭЭЧИК
Мээчигинэн оонньуур буоллаххына, баайыҥ эбиллиэ.
ОБУОЙ
Сибэкки ойуулаах обуойдаах хоско сылдьыы, уһун кэмнээх санаа туһуутугэр көстөр.

ОҔО
Кыһыл оҕону көтөхтөххүнэ — ыарыы арахпат.

ОҔОННЬОР
Түүлгэр оҕонньор көһүннэҕинэ, ханнык эрэ дьыалаҕар санаа туйуутэ саҕаланыа.

ОҔУРУО
Дьахтарга оҕуруо бэлэхтиир буоллахтарына, дьиэтигэр- уотугар табыллыа; сутэрии — улахан туох эмэ сутуөҕэ; кэтэ сырыттахха — көмускэл уонна көмө көстуөҕэ; оҕуруо тиһиитэ, санаа туһуутугэр, дьадайыыга көстөр.

ОҔУС
Оҕус — дьыл сүрэ; оҕуһу көрдөххүнэ, дьылы туорааһын бэлиэтэ. Атыыр оҕус кэйэр буоллаҕына — ыарыы булуо.

ОЙБОН
Ойбону көрдөххүнэ — улахан куттал суойуур.

ОЛБУОР
Олбуору көрүү, улэҕэ-хамнаска улахан мэйэйдэр баал- ларын көрдөрөр.
олоппос
Олоппоско олорон эрэ “Лаппа үчүгэйдик олоробун” дни санаатаххына, сотору ким эрэ албыныгар киирэн биэриэн1.

ОСКУОЛА
Түүлгэ оскуолаҕа сылдьар буоллаххына, улэн-хамнаһын ханнык эмэ көрунэр уөрэҕин тиийбэт буолуоҕа.

ОСТУОЛ
Түүлгэ дьиэ иһигэр остуол атаҕа тойунназына, туох эмэ быһылаан буолуон эбэтэр өйдөспөт буолуу тахсыан сөп.
Остуолу хомуйа сырыттахха, барыс киириэхтээҕэ табыл- лыбат эбэтэр чуумпу олоҕун санаарҕабылынан солбуллуо; кураанах остуол — тиийиммэт буолуу, дьадайыы бэлиэтэ; астаах остуолу тардыы — малы-салы булуу, бырааһынньык кэлэн ийэр.

ООҕУЙ ОҕУС
Көрдөххүнэ, улэ-хамнас туруга үчүгэй буолуо; илимин тарда сылдьар буоллаҕына, дьиэ-уот туруга үчүгэйин бэлиэтэ.

ОРОН
Билбэт хоскор танастаах оронно сытар буоллаххына, доҕотторун кэлэ сылдьыахтара; хомуллубут орону көрдөххүнэ, эйиэхэ көмөлөйуөн баҕарар доҕордооххун.
Оронтон утуйан туруу, ыарыыттан үтүөрэн барыыга көстөр.

ОРОСПУОННһУК
Ороспуонньуктар илиилэригэр тубэйии улахан ночоокко көстөр.

ОҺОХ
Оһох үчүгэйдик, суостаахтык умайар буоллаҕына, тапталлааххын кытта олус тапсыаҕыҥ: куйаҕаннык буруолаан умайар оһох көһуннэҕинэ, таптыыр киһин аанньа ахтыбаттык сыйыаннайыа. Сууллан түһэр оһох — ночоот тахсарыгар көстөр.

ОТ
Түһээн оту мунньар эбэтэр кэбийэр — үчүгэйгэ, байыыга; кэбийиилээх оту көрүү — байыыга, санаа туолуутугар; куөх оту көрүү — дьолго; охсуллубут оту көрдөххө, мөлтөөйун, ыалдьдоы буолуо.

ОТОН
Отону хомуйуу эбэтэр сиэйин — ыарыыга; көрдөххө — санаарҕабыл, харах уута кэлиэҕэ.

ОХ САА
Түһээн оҕу көрдөххүнэ, уол оҕо төрүөҕэ; ох саа тоһуннаҕына — өлуу буолуо.

ОХСУһАР
Охсуйар, дьону куттуур — куйаҕанна, дэҥҥэ-оһолго.
Охсуйан абаайыны кыайдахха, ситийии буолуо эбэтэр ыарыыттан у туөру у саҕаланыа.

ОХСУУ
Охсуулартан кыайан көмускэннэххинэ, дьоннору кытта сыйыанчгар уонна улэҕэр элбэх үчүгэйи ситийиэҕин. Бэйэҕин охсуолуур эбэтэр тэбиэлиир буоллахтарына, ыалдьыаххын эбэтэр ночоокко туйуөххун сөп.
Түйээн кими эмэ сутуруккунан охсуолаатаххына, этийии, хардары-таары буруйдайыы буолуо
ӨЛБУТ
Өлбут киһини ыраахтан көрдөххө, халлаан көнөр эбэтэр былыт кэлэр; чугастан чуолкайдык көрдөххө — ардах эбэтэр хаар туһуө; түүлгэ өлбут киһини ахтыы буоллаҕына, бырахтым дуу дии саныыр дьарыккар төннүөххун сөн; өлбут бырааккын кытта кэпсэтии, ким эрэ эн көмөҕөр олус наадыйарын көрдөрөр. Түүлгэ өлбут киһи көруҥэ ол киһи аймахтара хайдах сылдьалларыттан тутулуктаах.
Билэр өлбут киһиҥ үчүгэй көруҥнээх көһүннэҕинэ, аймахтара үчүгэйдик сылдьыахтара.

ӨЛӨРҮҮ
Саба түйэр куйаҕан киһини эбэтэр кыылы өлөрдөххүнэ, улэн-хамнаһыҥ дьыалалара табыллан барыахтара.
Кыыллары өлөрдөххө, санаарҕабыл буолуо.

ӨРҮС
Сүүруктээх өрускэ харбаатаххына, улэҕинэн, дьулуургунан кыайыыны ситийнэҕин; кураанах өрус оннун көрдөххүнэ, булбутун-талбытын симэлийэн суох буолан ийиэҕэ; өрус илдьэ бардаҕына, улахан ночоот эбэтэр сутук буолуоҕа.

ӨТӨХ
Эргэ өтөххө киирии — ыарыыга.

ӨТҮЙЭ
Улэҕэ ситиһии бэлиэтэ.

ПЕДАЛЬ
Түһээн ханнык эмэ техника педалын үктээтэххинэ, билэр киһигэр көмөлөйуөххун наада.

ПИИБЭ
Пиибэни иһэр буоллаххына, улэн табыллыбатыттан уонна кыайтарбатыттан санаарҕыаҕыҥ; дьон пиибэ иһэрин көрдөххүнэ, сөбулээбэт дьонун мэһэйдэһэннэр улэҕин атахтыахтара.

ПЛЯЖ
Түүлгэ кумахтаах сөтуөлүүр сир көстүүтэ, киһи быстахтан дуоһуйуутун уонна сурэҕэ суох буолуутун көрдөрөр.

ПОЧТА
Түһээн почта кэлэрин көрдөххүнэ, куйаҕан сонуну истиэҕин.

ПОЧТАЛЬОН
Почтальону көрдөххүнэ, сотору кэминэн бэйэн сөбулээбэт, барыйа суох улэни ылыныаххын сөп.

РЕСТОРАН
Түүлгэр рөстораҥҥа аһаатаххына, ситиһии буолуо эбэтэр сана доҕоттор көстуөхтэрэ.

РЮКЗАК
Түһээн рюкзагы көрдөххүнэ, атын сиргэ тиийэн улахан- нык уөруөҕун.
САА
Түһээн сааны көрдөххүнэ — уол оҕо төруөҕэ; сааны илдьэ сырыттахха — көмускэл уонна көмө көстуөҕэ: саа тыаһын иһиттэххинэ, улахан сонуну истиэҕин; саанан ытыы — улахан уоруу, сутук буолуо.

СААХ
Сүөһу сааҕын көрүү — баайга, дьолго; киһи сааҕын көрдөххө — хомолто, араас мэһэйдэр; саахха туһэр, сыбанар — барыс киириитигэр.

САҔЫННЬАХ
Көрдөххүнэ, оҥороору гынар дьыалан туох да туһата суох хаалыа.

САЛААСКА
Таһаҕастаах салаасканы состоххуна — барыс киириэ.

САЛЛААТ
Парадтаан иһэр эбэтэр уөрэххэ сылдьар саллааттары көрдөххүнэ, баҕара саныыргын ситиһиэҕин.

САМОЛЕТ
Самолөт көтөн кэллэҕинэ, үчүгэй сонуну истиэҕин.

САҤА
Ким эмэ ынырар санатын иһиттэххэ, ол киһи ыалдьыан сөп; түһээн соһуччу санарбат буолан хааллахха, улэни-хамнаһы кыайбат буолуу, дьадайыы кэлиэҕэ; өлбут киһи санатын иһиттэххэ, бэйэн ыалдьа сылдьар буолуоххун сөп эбэтэр куһаҕан быһыы буолуоҕа. Түүлгэ хардьыгынас саҥаны эбэтэр итирик киһи санатын иһиттэххинэ, туох эмэ куһаҕан быһыы буолуон сөп.

САП
Сабы түһээн көрөр — ыар санааларга.

САППЫКЫ
Эрэһиинэ саппыкыны кэттэххинэ эбэтэр кэтэ сылдьар буоллаххына, тымныйан ыалдьыаххын сөп.

САХСЫРҔА
Түһээтэххинэ, сахсырҕа арахпат буоллаҕына, ордук саныыр дьоннор эккирэтиһэллэрин бэлиэтэ.

СИБИИННЬЭ
Мөлтөх быһыы, хом туһуу бэлиэтэ.

СИЛЛИИР
Кыра соҕус ороскуоттар тахсыахтарын сөп.

СИППИИР
Түһээн бөҕу сиппийии, эн тускунан дьон санаата, тыла- өһө төһө мунньуллан эрэрин көрдөрөр; сиппиири көрүү — дьиэ иһигэр өйдөспөт буолуу бэлиэтэ.

СИР АҺА
Сир аһын хомуйуу — хомолтоҕо, ыарыыга.

СИРЭЙ
Ыраас, уөрбут-көппут сирэй — үчүгэйгэ, үөрүүгэ көстөр; кыыһырбыт, куһаҕан көруннээх сирэй көһун- нэҕинэ, көрунун курдук быһыылар буолуохтарын сөп.

СИТИҺИИ
Түһээн туох эмэ улэҕэ ситиһиини, кыайыыны оҥордоххуна, ол ситиһиигэр сөп тубэһэр ситиһиини илэтигэр оҥоруозун.

СИЭП
Сиэпкэ тугу эмэни уктахха, сүтүк дуу, ночоот дуу буолуо.

СИЭРКИЛЭ
Сиэркилэҕэ көрүнүү — доруобай киһиэхэ ыарыыны, онтон ыарыһахха өссө мөлтөөһүнү түстүүр.

СОЛОМО
Көһуннэҕинэ — уоруйахтан сэрэниэххэ.

СОН
Атын киһи сонун кэппит буоллаххына, билэр эрэллээх доҕотторун көмөлөрө наада буолуоҕа; үчүгэй сонноох буоллаххына, хайҕал, ытыктабыл кэлиэҕэ; сана сону кэттэххинэ, уөскээбит балаһыанньаны таба туһаныаххын сөп. Соннун устан кэбистэххинэ, кыра-быстах куттал суоһуурун бэлиэтэ.

СОНУН
Түһээн сонуну иһиттэххэ — кырдьык буолуо.

СӨТҮӨ
Ыраас ууга сөтуөлээтэххинэ, дьулуурдаах, кыахтаах буолуон.

СУЛУС
Халлаанна сулустары көрүү, олоҕун сыалын ситиһиигэ туруммуккун көрдөрөр, сыалгын кэнники ситиһиэҕин.

СУНДУУК, хоппо
Толору маллаах сундуугу көрдөххө — баай буолуон; кураанах сундуук — дьадайыы бэлиэтэ.

СУОЛ
Ыллык суолу сутэрэн баран, көрдуу сылдьар буоллаххына, чугастааҕы кэмнэ бутэрээри сылдьар улэн соһуччу атахтаныа.
Көнө, оноһуулаах суол устун массыынанан айаннаан иһэр буоллаххына, сотору кэминэн уөруу, ситиһии буолуо эбэтэр көмө кэлиэҕэ.

СУОРҔАН
Суорҕанынан сапта сытар киһиэхэ көмөлөһуу, тирэх буолуу наада буолар.

СУРУК
Сурук кэллэҕинэ, кэтэспит киһигиттэн үчүгэй сонун кэлиэ.

СУРУНААЛ
Түүлгэ сурунаал көстуутэ, дьиэн иһигэр кэлэн иһэр уларыйыыылары, миэбэл атыылапыыны дуу, өрөмуөн буоларын дуу түстүүр.

СУУЛЛУУ
Түүлгэ сууллан тустэххэ — ночоот буолуо; бэйэтэ кыаммакка сууллан туһэр киһи — мөлтөөбут киһи; сууллан баран өруһунэн тура тустэххэ, өр күүппут ситиһиин-
дьэ кэлиэҕэ.

СУУМКА
Аһаҕас суумка көһуннэҕинэ, кыра сутук эбэтэр уоруу буолуо.

СУУНУУ
Тааска суунуу буоллаҕына, тугу эрэ толоруох буолбуккуттан босхолонуу бэлиэтэ; туһээн сууна тураргын көрдөххунэ, бэйэн олоххор элбэх тапталлаахтаргынан киэн туттуоҕуҥ.

СҮГЭ
Түүлгэ сүгэни көрдөххүнэ, сөпсөспөт быһыы, иирсээн буоларын бэлиэтэ; бэйэн сүгэлээх буоллаххына, олоххун бэйэн эрэ кыаххынан оҥостуоҥ; дьон сугэлээхтэрин көрдөххүнэ, доҕотторгун кытта үйэн тухары бииргэ сылдьыаҕыҥ.

СҮҮЙҮҮ
Туохха эрэ сүүйбүт сүүйүүгун ааҕар тугу туттаргын толкуйдуур буоллаххына, улахан ночоокко, ороскуокка туһуэххун сөп.

СҮӨГЭЙ
Сүөгэй иирдэр — үчүгэйгэ, баайга.

СҮӨҺҮ
Күөх хонууга мэччийэ сылдьар сүөһулэри көрдөххө — баай-дуол эбиллиэҕэ; элбэх сүөһүнү көрүү —— ардах, хаар бэлиэтэ.

СҮТҮҮ
Туһээтэххэ туох эмэ суттэҕинэ, улэҕэ-хамнаска соһуччу мэһэй көрсуөн сөп.

СҮҮРҮҮ
Түүлгэр соҕотоҕун суурдэххинэ, талыллыбыт ыйааҕыҥ бэлиэтэ, уөһээ диэки, билии диэки ыттан баран иһиэҕин; атын дьону кытта сүүрдэххинэ, сотору дьыалан көнөн
барыа, онтон суурэн куопаххына — улэзэр уөһээ тахсыан. Түһээн тургэнник суурдэххинэ, улэ-түбүк элбиэҕэ эбэтэр куус-уох эбиллиэҕэ.

СҮҮТҮК
Түүлгэ сүүтүгү сутэрэн кэбиһүии, санаарҕабыл уонна тиийиммэт буолуу бэлиэтэ.

СЫБАХ
Сана сыбаҕы сыбааһын -— мөлтөөһуҥҥэ, ыарыыга.

СЫГЫННЬАХ
Эмискэ сыгынньах сылдьар буолан хаалан баран кыбыһыннаххына, уоскуйуу кэлиэҕэ, өр санаарҕыы сылдьыбытын суох буолуо; бэйэн сыгынньаххын көрүү — дьадайыы, ыалдьыы бэлиэтэ; билбэт киһиҥ сыгынньаҕын көрүү — соһуйууга.

Түүлгэр сыгынньах дьайтары көрдөххүнэ, бэйэн баҕа санааларыҥ туолуохтара суоҕа.

СЫМЫЫТ
Сиикэй сымыыты алҕас алдьаттаххына, дьиэлээхтэргин кытта этиһии, өйдөспөт буолуу кэлиэҕэ.

СЫЫҤК
Көһуннэҕинэ, сымыйа тыл-ас тарҕаныа; ким эрэ сирэйгэр сыыҥын бистэҕинэ, урукку иэстээх киһиҥ улаханнык сөбүлээбэт буола-буола иэһин төннөруө эрээри‚ ким эмэ
көмөтунэн биэриэҕэ.

СЫЫР
Түүлгэ сыыр үрдүгэр тахсыы — ситиһии бэлиэтэ.

СЫТАР
Түүлгэ кэргэҥҥинээн бииргэ сытар буоллахха, соһуччу туох эмэ тубэлтэ буолан, быстах аймалҕан тахсан ааһыаҕа; түһээн сытыы — мөлтөөһун, сылайыы бэлиэтэ.
ТИИТ
Күөх, үүнэн турар тииттэр — уөрүү, дьол бэлиэлэрэ; улахан тииккэ ыттыы — ситиһии, кыайыы бэлиэтэ; тыаҕа тиит охтор буоллаҕына, хомолто, куһаҕан быһыы буолуо;
кураанах, хаппыт тииттэри көрдөххэ, эрэй, улэ эбиллиэ. Дьиэ таьыгар тиит охтон сытара көстөрө — куьаҕанна.
Түүлгэр тиити охтордоххуна, омуннураҥҥын аһара түһүөлээн бэйэҕэр куһаҕаны оҥостуон.

ТИМИР
Тимиртэн оҥоһуктары көрдөххүнэ, улэн-хамнаһын сыаналаныа.

ТИМИРИИ
Ким эмэ тимирэрин көрдөххө — үөрүү буолуо.

ТОБУК
Тобукка баас таҕыстаҕына, улэҕэ сыһыан мөлтүөҕэ.

ТОҔУУ
Тугу эмэ тохтоххуна — этиһии буолуо.

ТОЙОН
Түүлгэр билэр киһин тойон буолбут буоллаҕына, кырдьык, сотору кэминэн улэтигэр өрө тахсыаҕа.

ТОҔОҺО
Тоһоҕону саайыы, таба быһаарыыны булбутун бэлиэтэ.

ТӨБӨ
Киһи төбөтө өрускэ устан барара көһүннэҕинэ — өлуу буолуо; быстыбыт төбөну тута сылдьар буоллаххына, сөптөөх этиини ылыммакка дыалаларыҥ сүгүн табыллыбакка эрэйдиэхтэрэ.

ТӨҤҮРГЭС
Төҥүргэһи түөрүү — эрэйтэн босхолонүү бэлиэтэ; түһээн улахан түҥүргэһи көрдөххө, иннигэр тумнуллубат улахан мэһэй баарын бэлиэтэ

ТӨРӨППҮТТЭР .
Түүлгэ тыыннаах төрөппуттэр үчүгэй көруҥнээх көстүүлэрэ, үөрүүну, үчүгэйи түстүүр; өлбут төрөппуттэр көстүүлэрэ эйиэхэ сэрэтии буолуохтаах, санаарҕаабыт, мөлтөх көруннээх буоллахтарына, хомолтолоох быһыы буолуо.

ТУМАН
Түһээн тумаҥҥа мунан хааллаххына, үлэҕэр сыыһа-халты туттуллар улахан ночоокко түһэриэхтэрэ.

ТУОРАТЫЫ
Түүлгэр эйигин туоратар, аахайбат буоллахтарына, доҕотторгуттан арахсыаххыи эбэтэр тугу да куттуөннээзи оҥорбоккуттан санааргыаххын сап.

ТУРААХ
Тураах маска олорор буоллаҕына, куһаҕан сонун кэлиэ; көтө сылдьар уонна дааҕыргыыр буоллаҕына, куһаҕан быһыы буолуоҕа эбэтэр ким эрэ өлуөҕэ.

ТУСТУУ
Түүлгэ тустан хоттордоххо -— ыарыы булуо; тустан кыайдаххына — үчүгэй буолуон, утуөруөн.

ТУТУУ
Сана дьиэни туттуу, оностуу — куһаҕаҥҥа, өлүүгэ.

ТУУС
Түүлгэ тууһу сиэһин буоллаҕына, бэйэн сатаабаккыттан ыарахан кэмнэр кэлэллэрин оҥостуон.

ТҮМҮК
Түһээн быа тумуктэрин баайдаххына, бэйэн дьыалаларгын бэйэн быһаараргын сөбүлүүгүн.

ТУННУК
Туннугунэн киирии — туох эрэ чиэһинэйэ суох быһыыны оҥорууга кыттыһыы. Түннүгүнэн көрдөххүнэ, сонуннары истиэҕиҥ.

ТЫА
Түүлгэ үчүгэй көруннээх куөх тыа, улэ-хамнас үчүгэйдик баран иһэрин көрдөрөр; куурбут-хаппыт тын — мөлтөөн эрэр улэни бэлиэтиир.

ТЫАЛ
Чуумпу сылаас тыал — санаа табыллыытыгар: куустээх тыал тустэҕинэ — улэ-хамнас атахтанар.

ТЫАС
Араас тыаһы истии — тыл сүра. Түүлгэ саа тыаһа иһилиннэҕинэ, кэтэһэр сонуҥҥун истиэҕин.

ТЫЙМЫЫТ
Көрдөххүнэ — харчылаах буолуон.

ТЫЛ
Түүлгэр айаҕын иһигэр тылыҥ улаатан хаалбыт буоллаҕына, элбэх саҥаҕынан дьону эрэйдиэҕиҥ.

ТЫЫ
Түүлгэ тыынан устан кытыыга этэҥҥэ тигистэххинэ, олоҕуҥ эрэллзэх, ситиһиилээх буолуо; тыыга иккиэ буоллаххытына, эйэлээх кэргэнниилэр буолуоххут.
УЙА
Уйатыгар олорор көтөру көрдөххө — уөруу буолуо; көтөр уйатын алдьаттахха, дьиэҕэр аймалҕан кэтэһэр.

УЛЛУҤАХ
Саппыкы эбэтэр бачыҥка уллуҥаҕа көһүннэҕинэ, барыга-бары сэрэхтээхтик сыһыаннаһа сылдьыахха.

УМУһАХ
Киһи умупаҕын хаһа сылдьар буоллаххына, тиийиммэттик, кыараҕастык олороруҥ бэлиэтэ; хаһыллыбыт киһи умуһаҕын көрдөххө, аймаҕыҥ эбэтэр билэр киһин куһаҕан
буолуоҕа эбэтэр эрэй‚ санаарҕабыл кэлиэҕэ.

УҤУУ
Туһээн уҥан хааллаххына, өр күүппүт куттанар санааларгыттан дьэ босхолонуоҕуҥ эбэтэр чугас аймахтаргыттан ким эмэ ыалдьыаҕа эбэтэр куһаҕан сонуннары истиэххин
сөп.

УРУЙ
Уруйдааһын, айхаллааһын буоллаҕына, ночоот буолуо.

УСТУУ
Туох эмэ кыра тэрилинэн устар буоллаххына, баҕа санааҕын толороргор кыаҕыҥ тиийбэт буолан хомойоҕун.
Чуумпу уунан устуу‚ эйэлээх, холку олоҕу түстүүр.

УҺАНЫЫ
Уһанар дьиэ — дьоллоох дьиэ; уһанар тэриллэри көрдөххэ, түбүктээх улэ көстүө.

УТАТЫЫ
Утатаҥҥын, утаххын ыраас уунан ханнардаххына —— дуоһуйуу буолуо.

УТУЙУУ
Түүлгэ утуйуу — мөлтөөйун, ыалдьыы бэлиэтэ.

УУ
Түүлгэ ууну көрдөххө —— былыттаах күн үүнүө; уу суох буолуута көһуннэҕинэ, ыраас күннэр буолуохтара.
Эргийэ турар ууга туспут киһи кэһуннэҕинэ, өйдөспөт буолууттан дьыалаларын мөлтуөхтэрин, эн тускунан саарбахтык этиэхтэрин сөп; сүүруктээх ууга турдаххына эбэтэр сөтүөлээтэххинэ — доруобай буолуоҥ; уста турар ууну туораан таҕыстаххына — санааҕын ситиһиэн.
Ыраас, сүүрүктээх ууну көрдөххүнэ, кэлэн иһэр кэмин эрэллээх, дьоллоох буолуо; дьалкытан ууну тохтоххо, санаа түһүүтэ, хос-хос улэлэр буолуохтара.
Түүлгэ уу суох сириттэн тохтор буоллаҕына, туох эмэ куһаҕан быһыы эбэтэр өлүү буолуоҕа; тымныы ууну истэххинэ, өй-санаа уоскуйуута кэлиэ, доруобай буолуоҕуҥ;
түүлгэ ууну кэһии — ардах, хаар бэлиэтэ.

УОЙУУ
Уойбут-топпут, тупсубут киһи — ыарыһах киһи.

УОЛ
Түһээн кыра уолу көрдөххунэ — кэмсинэҕин.

УОРУЙАХ
Түүлгэр эйигиттэн уорбут буоллахтарына, соһуччу сонуннары истиэҕин; бэйэҥ уоруйах буоллаххына, сөбулээбэт дьыалаҕын оҥорору гынаҕын.

УОТ
Улахан уот умайыыта - күүстээх тыл—өс тарөаныыта; уоту умуруоруу — тыл-өс мөлтөөһунэ, хаптайыыта.

УОТТАР
Халлааҥҥа көтө сылдьар уоттары ким эрэ ытыалаан суулларан туһэрэрин көрдөххө, иннигэр көһутэр дьиксиниилээх түгэннэри аһарыаҕыҥ.

ҮҤКҮҮ
Түүлгэр ункуу тыла эттэххинэ, чугас аймахтаргыттан өлуу—сүтүү тахсыа; үнкүү — киһи өлүүтүгэр.

ҮЛЭ
Түһээн улэҕэр улэлии сылдьар буоллаххына, тэрилтэн улэтэ-хамнаһа атахтанарын бэлиэтэ эбэтэр сурөҕиҥ улэтэ мөлтуөҕэ.

ҮРҮТ
Үрүтү көрдөххө — сэрэхтээх буолуохха наада; дьиэ урдэ сууллуута, улахан кутталга көстөр бэлиэ.

ҮРҮҮМКЭ
Толору үрүүмкэни көрдөххүнэ, барыс киириэ эбэтэр санааҥ туолуо; кураанах уруумкэ —‹ ночоот дуу, сүтүк дуу буолуо; үрүүмкэ алдьаныыта — үөрүүгэ; улахан курустал үрүүмкэ көстүүтэ, аатын киэҥиик тарҕанарын бэлиэтэ.

ҮТҮЛҮК
Түүлгэ үтүлүк кэтэрдэ сатааһын, тугу эмэ ситиһэргэ уөрэтии бэлиэтэ; кэтэ сылдьар буоллаххына, дьулуурдаах буолаҥҥын баҕа санааҕын ситиһиэҕиҥ.

ҮҮНЭЭЙИ
Дьиэҥ таһыгар күөх үүнээйи эбэтэр мастар үүнэн тураллара, эйиэхэ билинни-көрүүну, баай-талым олоҕу түстүүр. Ханнык эрэ куөх уунээйини көрдөххүнэ, тубуктээх
улэ кэнниттэн дуоһуйуу кэлиэҕэ.

ҮӨН
Ытыскар уөн тахсыбыт буоллаҕына — байан барыан.

ҮӨР
Үөр саҥатын истии —— сонуҥҥа.

УӨРҮҮ
Түүлгэр кулэн—салан үөрдэххинэ — хомолто кэлиэ; үөрдүм дии санаатаххына, улэн-хамнаһыҥ сыаналаныа.

ҮӨРЭНИИ
Түһээн үөрэнэ сылдьар буоллаххына, эн чугас истиҥ доҕоттордооххун.
ХААЙЫЫ
Түһээн хаайыыга олорор дьону көрдөххө, эн бэйэҥ итэҕэйэр дьоҥҥор ылыахтаах бырааптарын биэрэргэ дьулуһаҕын.
Хаайыыга киирэртэн быыһаныы буолуута, барыс киирэр улэтигэр кыттыһаргын көрдөрөр.

ХААЛТЫС
Хаалтыс бааммыккын көрдөххүна, улэ-хамнас табыллыбакка тыл-тылга киирсибэт буолуу кэлиэҕэ.

ХААМЫЫ
Сөбулуур сириҥ устун сатыы хаамыы, дуоһуйууну, уоскуйууну түстүүр; хараҥа тыа, хараҥа хонуу устун хаамыы, эрэй, улэ элбииригэр.

ХААН
Түүлгэ хааны көрдөххүнэ, хаан аймахтарын кэлэллэр; илииҥ хааннаах буоллаҕына, ханнык эрэ куттал суоһуурун, сэрэнэ сылдьар наадалааҕын өйдөтөр.

ХААРТЫ
Хаарты оонньооччулары көрдөххө, хомойуу, албыннатан ночоокко түһүу буолуон сөп.

ХААРТЫСКА
Түүлгэ хаартыска көһүннэҕинэ, урукку доҕотторгун кытта кэрсуһэн ааспыты ахта санааһын буолуоҕа.

ХААһЫ
Түһэан хааһы сиэбит киһи — санаата туолбат.

ХААТЫҤКА
Түүлгэ хаатынка көһуннэҕинэ, чугас киһигин кытта эн буруйгунан тахсыбыт иирсээн этэннэ ааһыаҕа.

ХАЙА
Хайаны дабайан тахсыы — ситиһиигэ, дьылы этэҥҥэ туорааһыҥҥа; хайа үрдүгэр сылдьыы —— санаа көтөҕүллүүтүгар, туолуутугар.

ХАЛААТ
Халаат кэттэххэ, өтөр үтүөрбэт ыарыы булуоҕа.

ХАЛЛААН
Түүлгэ халлаанынан көтө сылдьыы — ситиһиигэ, санаа туолуутугар; ыраас, сырдык халлааны көрүү — дьолго.

ХАПКААН
Көрдөххүнэ, барыта үчүгэй курдук эрээри, туох эрэ куттал баара чахчы.

ХАПТАҺЫН
Хаптаһыны эрбээһин, уһаныы — киһи өлүүтүгэр.

ХАРАҤА
Бэйэҕин хараҥаҕа көрдөххүнэ — мөлтөөн-ахсаан барыаҕын; сырдыкка тахсан кэллэххинэ, иннигэр күүтэр ыарахаттары этэҥҥэ мүччү түһүөххүн сөп.

ХАРАХ УУТА
Харах уута ыгыллан тахсыыта, алдьархай кэлэн иһэрин бэлиэтэ.

ХАРЧЫ
Кылабачыгас тимир харчыны көрүү — харах уутугар; харчыны булуу —— байыыга; кумааҕы харчыны ааҕар —— барыска; түһээтэххинэ кумааҕы харчыны биэрдэхтэринэ,
кырдьык, харчы кэлиэҕэ. Албын харчылар көһуннэхтэринэ, кыайыам дии санаабыт дьыалаҥ табыллыа суоҕа.

ХАҺЫАТ
Хаһыаты ыллаххына — улахан сонуну истиэҕиҥ.

ХАҺЫЫ
Муодарҕатар, соһутар хаһыы — дьоҥҥуттан көмө кэлиэн сөп; тыаҕа кыыл хаһыытын иһиттэххэ, билэр киһин улаханнык эчэйиэн сөп эбэтэр туох эмэ быһылаанна
тубэһиэ.

ХАТЫЙЫЫ
Хатыйыыттан оҕуннаххына улэҕэр соһуччу мэһэй баар буолуо.

ХАТЫЫЛАР
Көрдөххүнэ, кыра, бытархай мөлтөх быһыылары көрсүөҕүҥ‘, олору эрдэ суох гымматаххына улаатан барыахтара.

ХОЛУОЧУК
Түһээн холуочуйбут курдук эбэтэр уөрэн чэпчээбит буоллаххына, кыра, быстах дьыалан табыллыаҕа эбэтэр үөрүү буолуоҕа.

ХОМУНУУ
Айаннаары малын хомунар киһи көстуутэ, арахсыы, тэйсии буолаары гыммытын көрдөрөр.

ХОМУС
Хомус эбэтэр чуораан тыаһын иһиттэххинэ, туох эмэ дьиктини истиэҕиҥ.

ХОНУУ
Түһээн куөх оттоох хонууну көрдөххө, барыс дуу, уөруу дуу буолуоҕа; хара буор хонууну көрүү — ыар санааларга, дьадайыыга.

ХОРУОП
Түһээтэххинэ хоруоп көһүннэҕинэ, искэр куттана саныырыҥ туох да төрүөтэ суох буолуо.

ХОС
Түннүгэ да, аана да суох хоско хаайтардаххына, дьоннору кытта сибээһин мөлтуөҕэ, соҕотох сылдьарын элбиэҕэ.

ХОТУУР
Түүлгэ хотууру булан ыллахха эбэтэр сытарын көрдөххө, соһуччу көһуппэтэх дьыалаттан соһуйуу буолуон сөп.

ЧААСКЫ
Түһээтэххинэ чааскы алдьаннаҕына, туох эмэ үчүгэй буолуо; чааскыны эбэтэр аһыыр иһити көрдөххүнэ, сотору олоҕуҥ көнөн барыа.

ЧАЛБАХ
Чалбаҕы көрдөххэ -- баай, барыс киириэҕэ; ыраас уулаах чалбаҕы кэһии — санаа туолуутугар; чалбахха түһүү — куһаҕан дьоннору кытта көрсүһүөн.

ЧАҺЫ
Хары чаһыта баар буоллаҕына, дьиэҕэ-уокка биир тэҥник, холкутук олоруу бэлиэтэ.

ЧОРООН
Түүлгэ чороон хайыннаҕына -— сылгы дуу, биэ дуу сутуөҕэ.

ЧОХУ
Чохуну көрдөххө, харчыга иэскэ киирии, тиийиммэт буолуу кэлиэҕэ.

ЧУУРКА
Түүлгэр чуурка көһуннэҕинэ, урут бииргэ уөрэммит эбэтэр улэлээбит киһигин кытта көрсүөҕуҥ.

ЧУМЭЧИ
Умайа турар чумэчи — куһаҕаҥҥа.

ЧЫЫЧААХ
Чыычаах уйатын көрдөххүнэ, олоххор дьоллоох буолуон; уйаҕа олордоххуна — үөрүү буолуо.

ЧЭР
Илии чэрэ — баайга-дуолга көстөр.

ЧЭЙ
Түүлгэ чэй иһиитэ буоллаҕына улэ-хамнас ыараханнык, бытааннык барыыта саҕаланыа.

ЫРБААХЫ
Сырдык дьуһуннээх сана ырбаахылаах буоллаххына, үөрүү, ситиһии буолуо.

ЫРЫА
Ким эрэ ырыатын иһиттэххэ -— сонуннары истиэҕиҥ; үчүгэй ырыа буоллаҕына, үчүгэй сонуннар буолуохтара; бэйэн ыллаатаххына, мөлтөх быһыылар буолуохтара.
Түһээн ким эмэ ыллыы турарын көрдөххө, билэр дьонун дьиэлэригэр санаарҕабыл кэлэн, эн эмиэ санааҕа ылларыаҕыҥ.

ЫСКАМЫАЙКА
Олордоххуна, билэр дьоннорун ортолоругар ылар миэстэҥ урдээн иһиэҕэ.

ЫТ
Ыт оҕото көһуннэҕинэ‚ эдэр доҕоруҥ көрсүөҕэ; ыты өлөрүүнү көрдөххүнэ, ночоокко туһуөххэ сөп эбэтэр ханнык эрэ куттал суоһуур, ол иһин сэрэхтээх буолуохха; түһээн үчүгэй ыты көрдөххүнэ, доҕоруҥ кэлиэҕэ.

ЫТАРҔА
Түһээн ытарҕатын кэтэр дьахтары көрдөххүнэ, кыыс оҕо төруөҕэ.

ЫТЫС
Ытыс тэһэҕэс буолан хаалыыта көһуннэҕинэ‚ дьоннорун дьыаланы ночооттоохтук кэпсэтэр диэн этиэхтэрэ.
Ытыһын кыһыйдаҕына —— харчы ылыаҕын.

ЫТЫРДЫЫ
Түүлгэ ытыртаххына — дьоллоох буолуоҥ.

ЫТЫЫР
Түһээн ытыыр буоллаххына, туох эрэ купаөан быһыы, алдьархай кэлээри гыммыт.

ЭККИРЭТИИ
Куһаҕан дьон эккирэттэхтэринэ, элбэх эрэйдэр тахсыахтара.

ЭМП
Эмп иһиттэрин көрүү — эмтэниигэ.

ЭМЭЭХСИН
Куһаҕан түүлгэ маҥан танастаах эмээхсин көһуннэҕинэ, билэр кырдьаҕас киһин өлүүтүттэн улахан санаарҕабылга туһуөҕуҥ.

ЭРБИИ
Эрбии тыаһа — улэ-хамнас, дьиэ-уот дьыалата үчүгэйдик баран иһэрин биллэрэр; илии эрбиитинэн эрбиир буоллаххына, эн ханнык да улэни кыайар улэһит киһигин.

ЭҺЭ
Түһээн эһэни көрүү улахан куһаҕан быһыыга көстөр, эйиэхэ улахан кыахтаах киһи куһаҕаны оҥоруон сөп. Эһэ өллөөһүнэ — улахан тойон өлуө.

ЭТ
Сиикэй эти сиэһин — ыарыыга; эти буһарыы — үчүгэйгэ; сиикэй эбэтэр тоҥ эти көрдөххө, сөбулээбэт быһыыларыҥ буолуохтара эбэтэр албыҥна тубэһиэн.

ЭЧЭЙИИ
Туоххун эмэ эчэттэххинэ, инники буолар тубэлтэлэргэ бэйэн ночооттоох хаалыаҕын. Түһээн киһи эчэйбитин көрдөххүнэ, айаҥҥа онно—манна сылдьаргар сэрэхтээх буол,
барымыаххын да сөп.

== Invitation to participate in the UCoC conversation ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''{{int:Hello}}. Apologies for cross-posting, and that you may not be reading this message in your native language: translations of the following announcement may be available on '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review/Invitation (long version)|Meta]]'''. {{int:please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''

We are excited to share '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|a draft of the Universal Code of Conduct]]''', which the Wikimedia Foundation Board of Trustees called for earlier this year, for your review and feedback. The discussion will be open until October 6, 2020.

The UCoC Drafting Committee wants to learn which parts of the draft would present challenges for you or your work. What is missing from this draft? What do you like, and what could be improved?

Please join the conversation and share this invitation with others who may be interested to join, too. 

To reduce language barriers during the process, you are welcomed to translate this message and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|Universal Code of Conduct/Draft review]]. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages.

To learn more about the UCoC project, see the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] page, and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|FAQ]], on Meta.

Thanks in advance for your attention and contributions, [[:m:Talk:Trust_and_Safety|The Trust and Safety team at Wikimedia Foundation]], 17:55, 10 верасня 2020 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Draft_review/Invitation_(long_version)/List&amp;oldid=20440292 --&gt;

== УКП - Обзор проекта руководства по обеспечению правоприменения ==

Привет,

[[:m:Universal Code of Conduct/Drafting committee#Phase 2|Редакционный Комитет 2-го этапа Универсального Кодекса Поведения]] хочет получить мнения [[:m:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review/ru|по проекту руководства по обеспечения правоприменения]] [[:m:Universal Code of Conduct|Универсального Кодекса Поведения]] (УКП). Период обзора начнется 17 августа 2021 года.

Сообщество и сотрудники Фонда сотрудничали в разработке проекта этого руководства на основе [[:m:Universal Code of Conduct/Discussions|консультаций, обсуждений и исследований]]. Это руководство не является окончательным, но вы можете помочь продвинуть его вперед. Предоставьте отзывы и комментарии по руководству до 17 октября 2021 года. Комитет будет пересматривать руководство на основе вклада от сообщества.

Каждый может поделиться комментариями на разных местах. Посредники приветствуют комментарии на любом языке [[:m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|на странице обсуждения проекта]] или по электронной почте. Комментариями также можете поделиться на страницах обсуждений переводов, в ходе локальных дискуссий или во время круглых столов и во время встреч.

Запланированы прямые обсуждения проекта руководтсва по обеспечения правоприменения УКП:

* [[:m:Universal Code of Conduct/2021 consultations/Roundtable discussions#Conversation hours|Во время встреч]] - 24 августа, 31 августа, 7 сентября @ 03:00 UTC &amp; 14:00 UTC
* [[:m:Universal Code of Conduct/2021 consultations/Roundtable discussions|Во время круглых столов]] - 18 сентября @ 03:00 UTC &amp; 15:00 UTC

Группа посредников, поддерживающая этот период обзора руководства, надеется охватить больше сообществ. Важно иметь общее понимание ситуации. Если вы не можете найти встречу в вашем сообществе, пожалуйста, организуйте обсуждение сами. Посредники могут помочь вам в организации встречи.

Все обсуждения будут обобщаться и будут представлены редакционному комитету, каждые две недели. Сводки будут опубликованы [[:m:Universal Code of Conduct/Drafting committee/Digests|здесь]].

Пожалуйста, дайте мне знать, если у вас возникнут какие-либо вопросы. – [[Кыттааччы:Mehman (WMF)|Mehman (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:Mehman (WMF)|ырытыы]]) 20:08, 23 Атырдьах ыйын 2021 (+09)

== Познакомьтесь с новыми членами Редакционного Комитета по разработке Устава Движения ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Процесс выборов и отбора в Редакционный Комитет Устава Движения завершен.
* Опубликованы [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results|результаты выборов]]. 1018 человек проголосовали за избрание семи членов в комитет: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_Knipel_(Pharos)|Richard Knipel (Pharos)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anne_Clin_(Risker)|Anne Clin (Risker)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Alice_Wiegand_(lyzzy)|Alice Wiegand (Lyzzy)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Micha%C5%82_Buczy%C5%84ski_(Aegis_Maelstrom)|Michał Buczyński (Aegis Maelstrom)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_(Nosebagbear)|Richard (Nosebagbear)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ravan_J_Al-Taie_(Ravan)|Ravan J Al-Taie (Ravan)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ciell_(Ciell)|Ciell (Ciell)]]'''.
* Шесть членов были отобраны в процессе отбора  [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Affiliate-chosen_members|партнерами]]:
* Фонд Викимедиа [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Wikimedia_Foundation-chosen_members|назначил]] двух членов: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Runa_Bhattacharjee_(Runab_WMF)|Runa Bhattacharjee (Runab WMF)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Jorge_Vargas_(JVargas_(WMF))|Jorge Vargas (JVargas (WMF))]]'''.

Комитет соберется в ближайшее время, чтобы начать свою работу. Комитет может назначить до трех дополнительных членов, чтобы сбалансировать недостаток многообразия и опыта.

Если вы хотите участвовать в процессе разработки [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Устава Движения]], следите за обновлениями [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|на Мета]] и присоединяйтесь к [https://t.me/joinchat/U-4hhWtndBjhzmSf Telegram группе].

С благодарностью, команда по Стратегии Движения и Управлению&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

--[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 20:50, 4 Сэтинньи 2021 (+09)

:Сөп. [[Кыттааччы:HalanTul|HalanTul]] ([[Кыттааччы ырытыыта:HalanTul|ырытыы]]) 06:37, 11 Сэтинньи 2021 (+09)

== Предстоящий приём обратной связи по поводу выборов в Совет попечителей == 
:''Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;'' 
Совет попечителей готовит приём обратной связи от сообщества по поводу предстоящих выборов в Совет, которые пройдут с 7 января по 10 февраля 2022 года. 

Несмотря на то, что подробности обратной связи будут уточнены за неделю до начала приёма, мы подтвердили, что будут заданы два нижеприведенных вопроса: 

* Каким образом можно обеспечить справедливую представленность формирующихся сообществ среди членов Совета? 
* Какое участие должны принимать кандидаты во время выборов?

Дополнительные вопросы могут быть внесены в список. Команда по Стратегии Движения и Управлению хочет дать время членам сообщества и партнёрским организациям рассмотреть и подготовить идеи по подтвержденным вопросам до начала запуска. Мы приносим извинения за то, что на данный момент у нас нет полного списка вопросов. Дополнительно могут быть поставлены два или три вопроса. Наша задача состоит в том, чтобы не перегружать сообщество запросами, но предоставить уведомление и приветствовать обратную связь по этим важным вопросам. 

'''Хотите ли Вы помочь организовать разговор на местном уровне во время приёма обратной связи?''' 

Свяжитесь с [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy_and_Governance командой по Стратегии Движения и Управлению] на Meta, в [https://t.me/wmboardgovernancechat Телеграмме] или по электронной почте по адресу msg@wikimedia.org. 

Если у Вас есть вопросы или проблемы, свяжитесь с нами. Команда по Стратегии Движения и Управлению будет минимально задействована до 3 января. Пожалуйста, извините за задержку с ответом в это время. Мы также понимаем, что некоторые члены сообщества и партнёрские организации не работают во время декабрьских праздников. Мы приносим свои извинения, если наше сообщение дошло до Вас, когда Вы были в отпуске.

С уважением,

Команда по Стратегии Движения и Управлению Фонда Викимедиа

== Приём ваших отзывов по поводу выборов в Совет попечителей открыт == 
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''  

Приём обратной связи по поводу выборов в Совет попечителей объявлен открытым и завершится &lt;s&gt;7&lt;/s&gt; 16 февраля 2022 года.

В настоящем приглашении к приёму обратной связи команда по Стратегии и управлению движением применяет другой подход. Этот подход принимает во внимание отзывы сообщества полученные в 2021 году. Вместо того чтобы выдвигать предложения, этот приём обратной связи состоит из ключевых вопросов полученных от Совета попечителей. Ключевые вопросы были сформулированы на основе отзывов о выборах в Совет попечителей 2021 года. Цель состоит в том, чтобы вдохновить коллективное обсуждение и совместную разработку предложений по этим ключевым вопросам.

[https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia%20Foundation%20Board%20of%20Trustees/Call%20for%20feedback:%20Board%20of%20Trustees%20elections/ru Присоединяйтесь к обсуждению.] 

С уважением, 

Команда по Стратегии и управлению движением 

[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 19:49, 12 Тохсунньу 2022 (+09)

== Новости Стратегии движения и управления – Выпуск 5 ==
&lt;section begin=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Новости Стратегии движения и управления'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Выпуск 5 — Январь 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Прочитайте полный текст вестника''']]&lt;/span&gt;
----
Добро пожаловать в пятый выпуск Новостей о Стратегии движения и управления (ранее именуемый как Новости Универсального кодекса поведения)! Этот обновлённый бюллетень содержит актуальные новости и события, касающиеся Устава Движения, Универсального кодекса поведения, грантов на реализацию Стратегии движения, выборов в Совет попечителей и других соответствующих тем по Стратегии движения и управлению.

Этот информационный бюллетень будет выпускаться ежеквартально. Дополнительные новости будут рассылаться подписчикам еженедельно или раз в две недели.  Пожалуйста, не забудьте подписаться [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|здесь]], чтобы получать эти обновления.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Приглашение к обратной связи по поводу выборов в Совет попечителей''' - Мы приглашаем вас поделиться своим мнением о предстоящих выборах в Совет попечителей Фонда Викимедиа. Приём ваших отзывов по поводу этих выборов был объявлен 10 января 2022 года и завершится 7 февраля 2022 года. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|продолжить чтение]])
*'''Ратификация Универсального кодекса поведения''' - В 2021 году Фонд Викимедиа обратился к сообществам с вопросом о том, как обеспечить соблюдение текста политики Универсального кодекса поведения. Пересмотренный проект руководства по обеспечению соблюдения будет готов для голосования сообществ в марте. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|продолжить чтение]])
*'''Гранты на реализацию Стратегии движения''' - Продолжая рассматривать ряд интересных проектных предложений, мы поощряем и приветствуем новые предложения и идеи, направленные на конкретную инициативу из рекомендаций Стратегии движения. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|продолжить чтение]])
*'''Преобразование информационного бюллетеня''' - В связи с преобразованием Информационного бюллетеня УКП в Информационный бюллетень Стратегии движения и управления, мы приглашаем вас присоединиться к команде фасилитаторов для разработки и определения новых направлений этого информационного бюллетеня. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|продолжить чтение]])
*'''Блог «Diff»''' - Ознакомьтесь с самыми последними публикациями по Стратегии движения и управлению Фонда на Викимедиа Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|продолжить чтение]])&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;

--[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 20:51, 19 Тохсунньу 2022 (+09)

== Целевая группа по развитию лидерства: Ваши отзывы и рекомендации приветствуются ==
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Команда по вопросам развития сообщества Фонда Викимедиа поддерживает создание глобальной Целевой группы по развитию лидерства с активным участием сообществ. Целью данной группы является консультирование работы по развитию лидерства.

Команда просит Вас высказаться по поводу обязанностей Целевой группы по развитию лидерства. На этой Мета-странице анонсировано предложение о создании [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|Целевой группы по развитию лидерства]] и о том, как [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|Вы можете помочь]].  Отзывы о предложении принимаются с 7 по 25 февраля 2022 года.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt; [[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 02:13, 9 Олунньу 2022 (+09)

=== &lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt;Заявки на участие в Рабочей группе по развитию лидерства принимаются до 10 апреля 2022 года&lt;section end=&quot;announcement-header&quot; /&gt; ===
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Команда по развитию сообщества принимает заявки от заинтересованных членов сообщества на участие в Рабочей группе по развитию лидерства. Цель рабочей группы — предоставление рекомендаций по развитию лидерства, обмен идеями и рекомендациями по инициативам развития лидерства в сообществах. Группа будет работать с сообществами над определением понятия лидерства и составлением плана развития лидерства, среди прочих. 

'''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Leadership_Development_Working_Group/Participate/ru Приём заявок]''' открыт '''до 10 апреля 2022 года'''. Будет предоставлена языковая поддержка, поэтому знание английского языка не является обязательным условием. К сожалению, с марта 2022 года члены из русскоязычного сообщества и проектов не смогут получать компенсацию из-за действующих санкций SWIFT. Участники_цы сообщества находящиеся за пределами РФ могут получать финансовую компенсацию в размере $100 каждые два месяца, которые способствуют участию в волонтерской деятельности.  

Более подробную информацию о создаваемой группе можно прочитать [https://meta.wikimedia.org/wiki/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure/ru здесь]. Отчёт о результатах обратной связи доступен на Мета-вики. -[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 19:24, 4 Муус устар 2022 (+09)

== Обновленная информация о Руководстве по обеспечению правоприменения Универсального кодекса поведения ==
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement/Short|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Привет всем,

'''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Руководство по обеспечению правоприменения Универсального кодекса поведения]]'''  (УКП) было опубликовано 24 января 2022 года в качестве предлагаемого способа применения [[m:Universal Code of Conduct|политики]] в масштабах движения. Комментарии к руководству можно оставить здесь или на [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|странице обсуждения]].

25 февраля 2022 года в 12:00 UTC, и 4 марта 2022 года в 15:00 UTC пройдет обсуждение вопросов о руководстве и процессе ратификации. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Вы можете присоединиться, чтобы обсудить вопросы с членами Комитета по разработке Руководства и командой проекта УКП]].'''

Ознакомьтесь с [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|таймлайном на Мета-вики]]. Период голосования с 7 по 21 марта. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Подробности на странице информации о голосовании]]'''.

Благодарим Вас за участие.

С уважением,

Команда по Стратегии движения и управлению Фонда Викимедиа

[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 03:39, 17 Олунньу 2022 (+09) &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

== Началось голосование по тексту Руководства по применению УКП ==  
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

7 марта в 00:00 UTC началось голосование по [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/ru обновленному тексту Руководства по обеспечению применения] [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/ru Универсального кодекса поведения]! Голосование завершится в понедельник 21 марта в 00:00 UTC. Ознакомьтесь с [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information/ru подробной информацией о голосовании и праве на участие в голосовании]. 

'''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting/ru Проголосуйте здесь]'''.  

Универсальный кодекс поведения (УКП) устанавливает базовый уровень приемлемого поведения для всего Движения. Обновленный текст Руководства по применению был опубликован 24 января 2022 года в качестве предлагаемого способа применения правил УКП в рамках всего Движения Викимедиа. Более подробная информацию [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Project/ru о проекте УКП].

Отзывы и комментарии принимаются на странице обсуждения проекта Мета-вики на любом удобном для вас языке. По вопросам к команде по УКП пишите на: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org 

С уважением,

Команда по Стратегии и Управлению Движением Фонда Викимедиа   

[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 21:49, 7 Кулун тутар 2022 (+09)

=== &lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt;Голосование завершено. Спасибо всем за участие! &lt;section end=&quot;announcement-header&quot; /&gt; ===

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information/Announcement|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

21 марта 2022 года завершилось голосование по ратификации [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|обновлённого Руководства по обеспечению правоприменения]] [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Универсального кодекса поведения]] (УКП). В голосовании приняли участие более {{#expr:2300}} викимедийцев из разных регионов нашего Движения. Группа по проверке итогов голосования приступила к работе. Потребуется примерно две недели, чтобы они завершили подсчет голосов.

Окончательные итоги голосования будут объявлены [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|здесь]] вместе с соответствующей статистикой и резюме комментариев, как только они будут доступны. 

[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 03:16, 23 Кулун тутар 2022 (+09)

=== Следующие шаги: Универсальный кодекс поведения (УКП) и Руководство по обеспечению правоприменения УКП ===
После изучения результатов голосования и комментариев, Комитет по делам сообщества принял решение о проведении нового раунда консультаций с сообществом. После этого доработанный текст Руководства будет вынесен на повторное голосование. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/April_2022_-_Board_of_Trustees_on_Next_steps:_Universal_Code_of_Conduct_(UCoC)_and_UCoC_Enforcement_Guidelines/ru Подробнее об этом здесь]. --[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 20:37, 23 Муус устар 2022 (+09)

=== &lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt;Отчёт об отзывах участниц_ков голосования по Руководству по обеспечению правоприменения УКП&lt;section end=&quot;announcement-header&quot; /&gt;===
----
Новость от команды по проекту УКП об отчёте по результатам комментариев сообщества. --[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 19:00, 26 Ыам ыйын 2022 (+09) 
----
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Доброго дня,

Команда проекта УКП завершила анализ отзывов, полученных в ходе голосования по Руководству по обеспечению правоприменения УКП. 

В 2022 году черновая версия Руководства по правоприменению УКП было вынесено на голосование в сообществе Викимедиа. В голосовании приняли участие представители 137 сообществ, из них топ-9 сообществ: Английская, Немецкая, Французская, Русскоязычная, Польская, Испанская, Китайская, Японская, Итальянская Википедии и Мета-вики. 

Проголосовавшие имели возможность представить комментарии по содержанию документа. Комментарии оставили 658 участниц_ков. 77% комментариев на английском языке. Комментарии были представлены на 24 языках, при этом наибольшее количество отзывов было написано на английском (508), немецком (34), японском (28), французском (25) и русском (12) языках. 

Отчёт будет направлен в Revision Drafting Committee для доработки Руководства по обеспечению правоприменения на основе отзывов. Версия отчёта для общественности и перевод [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|'''опубликованы на Мета-вики''']]. {{int:please-translate}} 

Мы ещё раз благодарим всех, кто принял участие в голосовании и обсуждениях. Приглашаем всех внести свой вклад в следующих обсуждениях сообщества. Более подробную информацию об Универсальном кодексе поведения и Руководстве по его применению можно найти [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|на Мета-вики]].

От лица команды проекта Универсального кодекса поведения&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

===Поправки к Руководству по обеспечению правоприменения Универсального кодекса поведения (УКП)===
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

----
Новость от команды по проекту УКП - [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal%20Code%20of%20Conduct/Drafting%20committee/ru Комитет по пересмотру] принимает ваши комментарии и предложения по улучшению текста Руководства по обеспечению правоприменения. --[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 01:07, 3 Бэс ыйын 2022 (+09)
----

Доброго дня, 

После проведённого голосования по Руководству, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Комитет Совета по делам сообщества (CAC)]] [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ предложил пересмотреть несколько разделов Руководства с целью внесения улучшений]. Проанализировав полученные комментарии, Комитет по делам сообщества принял решение начать ещё один раунд консультаций с сообществом. После этих обсуждений у сообщества будет возможность проголосовать по обновлённому тексту Руководства по обеспечению правоприменения УКП. Комитет также предложил пересмотреть спорное примечание в пункте 3.1 самого УКП.

Согласно анализу, в комментариях были выделены три основные группы вопросов:

1. О прохождении (обязательного) обучения по УКП и его применению;

2. О балансе защиты конфиденциальности и надлежащей процедуры;

3. О требовании, чтобы определенные группы пользователей подтвердили, что они признают и будут придерживаться Универсального кодекса поведения. 

Комитет по пересмотру просит Вас оставить комментарии и ответы на следующих страницах: [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Обсуждение пересмотра Руководства по применению]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Обсуждение пересмотра текста правил]]

От лица команды проекта Универсального кодекса поведения

== &lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt;Новости Стратегии Движения и Управления — Выпуск 6&lt;section end=&quot;announcement-header&quot;/&gt; == 

&lt;section begin=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Новости Стратегии Движения и Управления'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Выпуск 6, апрель 2022 года'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Читать полную версию информационного бюллетеня''']]&lt;/span&gt;
----

Добро пожаловать в шестой выпуск новостей Стратегии движения и управления! Обновлённый бюллетень содержит информацию, в частности, о новостях и событиях связанных с Уставом движения, Универсальным кодексом поведения, грантами на реализацию Стратегии движения, выборами в Совет попечителей.

Информационный бюллетень выходит ежеквартально, а обновления — еженедельно. Не забудьте [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|подписаться]], чтобы получать последующие выпуски.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Развитие лидерства -''' формируется Рабочая группа! - Приём заявок на участие в Рабочей группе по развитию лидерства завершился 10 апреля 2022 года. Для участия в рабочей группе будут отобраны до 12 членов сообщества. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|продолжить чтение]])
*'''Голосование по ратификации Универсального кодекса поведения -''' С 7 по 21 марта было проведено глобальное голосование по Руководству по обеспечению правоприменения УКП через SecurePoll. Более 2300 пользователей с правом голоса, по меньшей мере из 128 домашних вики-проектов поделились мнениями и комментариями. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|продолжить чтение]]) 
*'''Дискуссии движения о хабах -''' 12 марта провели глобальное обсуждение по вопросам региональных и тематических хабов. В нём приняли участие 84 викимедийцев со всего движения. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|продолжить чтение]]) 
*'''Гранты по Стратегии движения по-прежнему открыты! -''' С начала года было одобрено шесть проектных предложений общей суммой порядка 80 000 долларов США. У вас есть проектная идея по Стратегии движения? Свяжитесь с нами! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|продолжить чтение]]) 
*'''Комитет по разработке Устава движения приступил к работе! -''' Комитет из пятнадцати членов, избранный в октябре 2021 года, согласовал основные ценности, методы работы, а также приступил к составлению плана работы над проектом Устава движения. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|продолжить чтение]])
*'''Еженедельные обновления по Стратегии движения -''' Участвуйте и подписывайтесь! - Команда по Стратегии движения и управлению запустила портал обновлений, где собраны все страницы Стратегии движения на Мета-вики. Подпишитесь и получайте последние новости о текущих проектах. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|продолжить чтение]]) 
*'''Diff Блоги -''' Прочитайте последние публикации о Стратегии движения на Викимедиа Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|продолжить чтение]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt; 
--[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 18:58, 14 Муус устар 2022 (+09)


== &lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt;Присоединяйтесь к обсуждению Годового плана Фонда Викимедиа с Марьяной Искандер&lt;section end=&quot;announcement-header&quot; /&gt; ==
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|''Вы можете найти перевод этого сообщения на другие языки на Мета-вики''.]]
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Добрый день,

[[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Команды по Коммуникациям движения]] и по [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Стратегии движения и управлению]] приглашают вас обсудить  '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|Годовой план Фонда Викимедиа на 2022-23 годы]]'''.

Эти беседы являются продолжением [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Chief Executive Officer/Maryana’s Listening Tour|тура прослушиваний исполнительного директора Фонда Викимедиа]] [[m:User:MIskander-WMF|Марьяны Искандер]]. 

Беседы посвящены следующим вопросам:
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|Стратегия движения Викимедиа до 2030 года]] определяет направление «знания как услуга» и «равенство знаний». Фонд Викимедиа стремиться планировать свою деятельность в соответствии с этими двумя целями. Как, по вашему мнению, Фонд Викимедиа должен применить эти цели в своей работе?
* Фонд Викимедиа продолжает искать пути улучшения работы на региональном уровне. Мы усилили региональный подход в таких направлениях, как гранты, новые функции и разговоры с сообществом. Что работает успешно? Что может быть улучшено?
* Каждый может внести свой вклад в процесс разработки Стратегии движения. Расскажите о своей деятельности, идеях, пожеланиях и извлечённых уроках. Как Фонд Викимедиа может лучше поддерживать волонтёров и партнёрских организаций, работающих в рамках Стратегии движения?

Вы можете найти [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft/Your Input|'''график встреч на Мета-вики''']].

Информация доступна на нескольких языках. На встречах могут принять участие все желающие. Синхронный перевод на русский язык будет доступен во встрече, которая состоится 23 апреля в [https://zonestamp.toolforge.org/1650722420 14.00 UTC].

С уважением,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
--[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 18:17, 15 Муус устар 2022 (+09)

=== Обсуждение Годового плана Фонда состоится 23 апреля в 14.00 UTC ===
Напоминаем, что сегодня, 23 апреля, в 14.00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1650722420 проверьте ваше местное время]) состоится встреча с [https://meta.wikimedia.org/wiki/User:MIskander-WMF Марьяной Искандер], где вы можете обсудить [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2022-2023/draft/ru '''Годовой план Фонда Викимедиа на 2022-2023 годы''']. Будет обеспечен синхронный перевод на русский язык. Ссылка на Zoom встречу: https://wikimedia.zoom.us/j/5792045919 --[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 18:51, 23 Муус устар 2022 (+09)

== &lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt;Объявление о выдвижении кандидатур в Совет попечителей Фонда Викимедиа 2022&lt;section end=&quot;announcement-header&quot; /&gt; ==
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Совет попечителей объявляет поиск кандидатов на участие в выборах в Совет 2022 года. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Подробнее на Мета-вики''']].

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|Выборы в Совет попечителей 2022 года]] объявляются открытыми! Просим вас рассмотреть возможность выдвижения своей кандидатуры для службы в Совете попечителей.

Совет попечителей Фонда Викимедиа осуществляет контроль за деятельностью Фонда Викимедиа. В состав Совета входят попечители от сообществ и партнёрских организаций, а также назначенные попечители. Каждый попечитель служит три года. Сообщество Викимедиа имеет возможность голосовать за попечителей от сообществ и партнёрских организаций.

Участники_цы сообщества будут голосовать за два места в Совете попечителей в 2022 году. Это возможность улучшить представительство, разнообразие и компетентность Совета как команды.

Вы являетесь потенциальным кандидатом? Узнайте подробности на странице [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Подать заявку на выдвижение своей кандидатуры]].

Благодарим вас за поддержку,

Команда по Стратегии движения и управлению от лица Комитета по выборам и Совета попечителей&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
--[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 18:12, 25 Муус устар 2022 (+09)

== &lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt;Выборы в Совет попечителей Фонда Викимедиа 2022. Приглашаем волонтёров&lt;section end=&quot;announcement-header&quot; /&gt; ==
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Команда по Стратегии движения и управлению приглашает членов сообщества принять участие в качестве волонтёров на предстоящих выборах в Совет попечителей.

Идея программы &quot;Волонтёры на выборах&quot; возникла во время выборов в Совет попечителей Викимедиа в 2021 году. Программа была успешной. Благодаря помощи волонтёров на выборах мы смогли увеличить охват сообществ и участие в выборах на 1 753 избирателя по сравнению с 2017 годом. Общая явка составила 10,13%, что на 1,1 процентных пункта больше. Были представлены 214 википроектов. 

Но 74 вики, не участвовавших в 2017 году, дали голоса на выборах 2021 года. Хотите помочь изменить ситуацию с участием?

Волонтёры на выборах будут помогать в следующем:
* Переводить короткие сообщения и анонсировать текущий избирательный процесс на каналах сообщества
* По желанию: Мониторить каналы сообщества на предмет комментариев и вопросов

Волонтёры должны:

* Соблюдать политику дружественного пространства во время бесед и мероприятий
* Представлять руководящие принципы и информацию о голосовании сообществу в нейтральном ключе

Вы хотите стать волонтёром на выборах и обеспечить представительство вашего сообщества в голосовании? Подпишитесь [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|здесь]], чтобы получать обновления. Вы можете использовать [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|страницу обсуждения]] для вопросов о переводе.&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;  --[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 20:45, 6 Ыам ыйын 2022 (+09)

==Протестируйте новый форум Стратегии движения== 

Добрый день.
Приглашаем вас протестировать и поделиться мнением о [https://forum.movement-strategy.org/ новом форуме Стратегии Движения]. Форум предлагает улучшенный способ обсуждения [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement%20Strategy/ru Стратегии Движения] в многоязычной и удобной для использования платформе. 

Пожалуйста, расскажите, что вы думаете об этом форуме, ответив на [https://forum.movement-strategy.org/t/movement-strategy-forum-community-review/46 вопросы для сообщества]. 

[https://forum.movement-strategy.org/t/say-hello/79/43 Здесь] вы можете поприветствовать сообщество на любом языке! 

Функциональный форум доступен для тестирования до 24 июля. Вы можете перевести посты используя кнопку 🌐, также можете делиться комментариями на любом удобном вам языке. 

Если отзывы сообщества будут положительными, форум будет запущен в августе 2022 года перед Викиманией. Если нет, команда будет следовать полученным отзывам, менять предложение или закрывать форум. Подробнее на [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy/Forum/Proposal/ru Мета]. 

С уважением, --[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 18:02, 2 Бэс ыйын 2022 (+09)

==Глобальные обсуждения по региональным и тематическим хабам==
Добрый день! 

Приглашаем вас принять участие во встрече по обсуждению минимальных критериев для пилотных хабов с 24 по 26 июня 2022 года. 24 июня с 11:00 - 13:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1656068431 проверить ваше местное время])  будет обеспечен устный перевод на русский язык. Встреча будет проходить на платформе Zoom.  

Цель встречи - сбор отзывов и предложений по улучшению [https://forum.movement-strategy.org/t/draft-minimum-criteria-for-hub-pilots/487 минимальных критерий для пилотных хабов]. 

[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfhTVdCVM2VTftvWf5YUSeF1Gj5-sJDWqF0DvbOdrturBKcoQ/viewform Регистрация] на мероприятие открыто до 23 июня. 

Все подробности на странице мероприятия на [https://meta.wikimedia.org/wiki/Hubs/Global_Conversations_June_24-26,_2022/ru Мета]. 

С уважением,— [[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 17:20, 17 Бэс ыйын 2022 (+09)

== &lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt; Выдвижение предложений для Компаса избирателя 2022 года &lt;section end=&quot;announcement-header&quot; /&gt; ==
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Всем привет,

Приглашаем членов сообщества принять участие в [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|выборах в Совет попечителей 2022 года]] и выдвинуть [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/ru свои предложения для Компаса избирателя].

Компас избирателя - это инструмент, помогающий голосующим выбрать тех кандидатов, которые в наибольшей степени соответствуют вашим убеждениям и взглядам. Члены сообщества предложат кандидатам свои предложения, на которые кандидаты ответят по шкале Ликерта (согласен/нейтрален/не согласен). Ответы кандидатов будут загружены в инструмент &quot;Компас избирателя&quot;. Голосующие смогут ввести свои ответы по предложениям (согласен/не согласен/нейтрален). В конце вы увидите тех кандидатов, которые в наибольшей степени соответствуют вашим убеждениям и взглядам.

Ниже приведена временная шкала по использованию Компаса избирателя:

* 8 - 20 июля: Члены сообщества выдвигают предложения для Компаса избирателя
* 
* 21 - 22 июля: Комитет по выборам рассматривает предложения на предмет ясности и удаляет предложения, не относящиеся к теме
* 
* 23 июля - 1 августа: Волонтеры голосуют по предложениям
* 
* 2 - 4 августа: Комитет по выборам отбирает 15 лучших предложений
* 
* 5 - 12 августа: кандидаты определяют свои позиции по предложениям
* 
* 15 августа: Компас избирателя открывается для голосующих, чтобы помочь им в принятии решения во время голосования.

Комитет по выборам отберет 15 лучших предложений в начале августа. Комитет по выборам будет наблюдать за процессом при поддержке команды по Стратегии движения и управлению. Команда по Стратегии движения и управлению проверит, чтобы вопросы были четкими, не было дубликатов, опечаток и так далее.

С уважением,

Команда по Стратегии движения и управлению

''Данное сообщение было отправлено от имени Целевой группы по отбору членов Совета и Комитета по выборам''.&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
--[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 20:49, 12 От ыйын 2022 (+09)

== &lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt; Объявление шести кандидатов на выборах в Совет попечителей 2022 года&lt;section end=&quot;announcement-header&quot; /&gt; ==
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short| Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Всем привет,

По итогам голосования представителей партнёрских организаций были отобраны следующие кандидаты в Совет попечителей 2022 года:

* Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]])
* Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]])
* Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]])
* Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]])
* Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]])
* Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]])

Вы можете посмотреть дополнительную информацию о [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|результатах]] и [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|статистике]] этих выборов.

Партнёрские организации выбрали своих представителей для голосования. Представители партнёрских организаций задали кандидатам вопросы, на которые кандидаты ответили в середине июня. Ответы кандидатов и информация, предоставленная Комитетом по анализу, послужили основой для представителей при принятии решений.

Пожалуйста, найдите минутку, чтобы поблагодарить представителей партнёрских организаций и членов Комитета по анализу за участие в этом процессе и содействие в расширении разнообразия Совета попечителей. Эти часы добровольной работы объединяют нас в понимании и перспективе. Благодарим вас за участие.

Выражаем благодарность также членам сообщества, которые выдвинули свою кандидатуру в Совет попечителей. Рассмотрение вопроса о вступлении в Совет попечителей — нелегкое решение. Время и преданность, которые кандидаты продемонстрировали к этому моменту, говорит об их приверженности этому движению. Поздравляем кандидатов, которые прошли на следующий этап. Выражаем огромную признательность и благодарность тем кандидатам, которые не были отобраны. Пожалуйста, продолжайте делиться своим лидерским потенциалом с Викимедиа.

Что теперь?

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Ознакомьтесь с результатами процесса отбора представителями партнёрских организаций]].

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|Узнайте о следующих шагах]].

С уважением,

Команда по Стратегии движения и управлению

''Данное сообщение было отправлено от имени Целевой группы по отбору членов Совета и Комитета по выборам''.&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt; --[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 04:09, 21 От ыйын 2022 (+09)

== &lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt;Новости Стратегии движения и управления – Выпуск 7&lt;section end=&quot;announcement-header&quot;/&gt; ==

&lt;section begin=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Новости Стратегии движения и управления'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Выпуск 7 — Июль - сентябрь 2022 года'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Прочитайте полный текст''']]&lt;/span&gt; 
----
Информационный бюллетень знакомит с новостями и событиями о реализации [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|рекомендаций Стратегии движения]] Викимедиа. В бюллетене содержится информация об управлении Движением, а также о проектах и мероприятиях, поддерживаемых командой Фонда Викимедиа по Стратегии движения и управлению (MSG).  

Информационный бюллетень MSG выходит ежеквартально. Для желающих внимательнее следить за нашими процессами предлагается бюллетень «Еженедельные новости Стратегии движения»‎. Чтобы оставаться в курсе новостей, не забудьте подписаться на рассылку [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|здесь]].
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt; 

* '''Устойчивость движения''': Опубликован ежегодный отчёт Фонда Викимедиа об устойчивом развитии. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|продолжить чтение]])
* '''Улучшение пользовательского опыта''': последние улучшения интерфейса настольной версии проектов Викимедиа. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|продолжить чтение]])
* '''Безопасность и инклюзивность''': последние новости о процессе пересмотра Руководства по обеспечению правоприменения Универсального кодекса поведения. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|продолжить чтение]])
* '''Обеспечение справедливости при принятии решений''': отчёты об обсуждениях по поводу пилотных хабов, последние достижения Комитета по разработке Устава движения и новое исследование по проектированию будущего участия в движении Викимедиа. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|продолжить чтение]])
* '''Координация между заинтересованными сторонами''': запуск службы поддержки для партнёрских организаций и волонтёрских сообществ, работающих над партнёрством в области контента. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|продолжить чтение]])
* '''Развитие лидерства''': обновления о проектах лидерства от организаторов движения Викимедиа в Бразилии и Кабо-Верде. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|продолжить чтение]])
* '''Управление внутренними знаниями''': запуск нового портала для технической документации и ресурсов сообщества. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|продолжить чтение]])
* '''Инновации в области свободных знаний''': высококачественные аудиовизуальные ресурсы для научных экспериментов и новый набор инструментов для транскрипции устных культур. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|продолжить чтение]])
* '''Оценка, итерация и адаптация''': результаты пилотного проекта Equity Landscape ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|продолжить чтение]])
* '''Другие новости и обновления''': новый форум для обсуждения реализации Стратегии движения, предстоящие выборы в Совет попечителей Фонда Викимедиа, новый подкаст для обсуждения Стратегии движения, а также кадровые изменения в команде Фонда по Стратегии движения и управлению. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|продолжить чтение]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt; --[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 16:55, 25 От ыйын 2022 (+09)

== &lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt; Проголосуйте за утверждения для Компаса избирателя&lt;section end=&quot;announcement-header&quot; /&gt; ==
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Всем привет,

Приглашаем членов сообщества [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|проголосовать за утверждения для использования в Компасе избирателя]] на выборах в [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|Совет попечителей 2022 года.]] Вы можете проголосовать за те утверждения, которые вы хотите видеть в Компасе избирателя на Мета-вики.

Компас избирателя — это инструмент, который помогает голосующим выбрать кандидатов, которые в наибольшей степени соответствуют их убеждениям и взглядам. Члены сообщества предложат утверждения, в отношении которых кандидаты должны дать ответы, используя шкалу Лайкерта (соглашаюсь/нейтрально/не соглашаюсь). Ответы кандидатов будут добавлены в Компас избирателя. Затем участники голосования смогут пользоваться компасом, добавляя свои ответы относительно утверждений (соглашаюсь/нейтрально/не соглашаюсь). Как результат, компас покажет кандидатов, которые лучше всего отвечают убеждениям и взглядам участников голосования.

Ниже приведена временная шкала по использованию Компаса избирателя:

*&lt;s&gt;8 — 20 июля: Члены сообщества выдвигают утверждения для Компаса избирателя&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;21 — 22 июля: Комитет по выборам рассматривает утверждения на предмет ясности и удаляет те утверждения, которые не относятся к теме&lt;/s&gt;
*23 июля — 1 августа: Члены сообщества голосуют за утверждения
*2 — 4 августа: Комитет по выборам отбирает 15 лучших утверждений
*5 — 12 августа: Кандидаты позиционируют себя в отношении утверждений
*16 августа: Компас избирателя открывается для голосующих, чтобы помочь им в принятии решения во время голосования.

Комитет по выборам отберёт 15 лучших утверждений в начале августа

С уважением, 

Команда по Стратегии движения и управлению

''Данное сообщение было отправлено от имени Целевой группы по отбору членов Совета и Комитета по выборам''. &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt; --[[Кыттааччы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Кыттааччы ырытыыта:AAkhmedova (WMF)|ырытыы]]) 20:06, 27 От ыйын 2022 (+09)</text>
      <sha1>cskhwsq2ghcjh35aafzcawqn7tkk59p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хатыҥ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>709</id>
    <revision>
      <id>7880</id>
      <parentid>4449</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T01:16:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="916" xml:space="preserve">'''Хатыҥ''' - Саха сиригэр үүнэр сэбирдэхтээх [[мас]], элбэх [[ырыа]]ҕа, [[хоһоон|хоһооҥҥо]] хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар.


*Хан дугуй хатыҥ - туспа турар хатыҥ
*Хан далбар хатыҥ 

{{Q|Хатыҥ айымньыларга
Халаатаан саҥарар
Хатын дьахталлар
Ханна эрэ бараары
Харыһыктаах таҥастарын хаттанан
Хаҥкыр-иҥкир кэпсэтэ
Хаамсан иһэллэрин курдук
Хампа ньаассын
Хатыҥ мастар
Ханыылаһан үүммүттэр.|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 20}}

[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]</text>
      <sha1>0cnp7ixlzoudv90hd1j3zaep1ovgbga</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>7881</id>
      <parentid>7880</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T01:16:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="922" xml:space="preserve">'''Хатыҥ''' - Саха сиригэр үүнэр сэбирдэхтээх [[мас]], элбэх [[ырыа]]ҕа, [[хоһоон|хоһооҥҥо]] хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар.


*Хан дугуй хатыҥ - туспа турар хатыҥ
*Хан далбар хатыҥ 

== Хатыҥ айымньыларга ==
{{Q|Халаатаан саҥарар
Хатын дьахталлар
Ханна эрэ бараары
Харыһыктаах таҥастарын хаттанан
Хаҥкыр-иҥкир кэпсэтэ
Хаамсан иһэллэрин курдук
Хампа ньаассын
Хатыҥ мастар
Ханыылаһан үүммүттэр.|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 20}}

[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]</text>
      <sha1>eqbh27kl600eid7lhlkld8ze62r4kwy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>7882</id>
      <parentid>7881</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T01:18:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="961" xml:space="preserve">'''Хатыҥ''' — Саха сиригэр үүнэр сэбирдэхтээх [[мас]], элбэх [[ырыа]]ҕа, [[хоһоон|хоһооҥҥо]] хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар.


*Хан дугуй хатыҥ — туспа турар хатыҥ
*Хан далбар хатыҥ 

== Хатыҥ айымньыларга ==
{{Q|Халаатаан саҥарар
Хатын дьахталлар
Ханна эрэ бараары
Харыһыктаах таҥастарын хаттанан
Хаҥкыр-иҥкир кэпсэтэ
Хаамсан иһэллэрин курдук
Хампа ньаассын
Хатыҥ мастар
Ханыылаһан үүммүттэр.|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 20}}

[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]
[[Категория:От-мас]]</text>
      <sha1>mnvu9zzerlq77qwkn753ky436nn2cv8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тиит мас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1552</id>
    <revision>
      <id>7885</id>
      <parentid>7421</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T01:27:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14692" xml:space="preserve">'''Тиит''' (лат. Logrix)  — Саха сиригэр үүнэр инньэлээх [[мас]], элбэх [[ырыа]]ҕа, [[хоһоон|хоһооҥҥо]] хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар. Бэс бииһин ууһугар киирэр, биир саамай тарҕаммыт мутукчалаах мастартан биирдэстэрэ. [[Мутукча]]та сыллата кыстыкка түһэр.


== Тиит айымньыларга ==
{{Q|Торумтуйбут бытыктаах,
Дорҕоонноох саҥалааах
Толуу дьоннор
Дорообо бэрсээри
Тоҥхолдьуһа туралларын курдук
Томороон тииттэрдээх.|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 20}}

[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]


&lt;!-- Ис хоһооно
1 аата
2 тарҕаныы уонна олорор эйгэ
3 Ботаническай ойуулааһын
4 туһаныы
4.1 мел.
5 Таксономия
5.1 мүн.
6 бэлиэтээһиннэр
7 Литература
8 ссылка
Аата
Lix үйэ античнай латыштар Тиит европейскай тылларыгар, ол иһигэр старшай, Витрузия уонна Лукана суруктарыгар туһаныллыбыттара.[2] как научнай аата XVII үйэ саҕаланыытыгар диэри литератураҕа киллэриллибитэ.[3] кини төрдө соччо чуолкайа суох. Сорох автордар ону смола диэн ааттыыллар дуу, биитэр кини өлгөмнүк, баай (смола) оҥороллор. Атыттартан сылыктаатахха, бу тыл Латинскай ларадумтан, алдьаммыт эмис, мас ырааһыттан тахсар.[3] Витрий бэйэтин суруйуутугар Тиит мас оҥоһуллубут эркиннэри уматар кыаҕа суох Ларионум куоракка архитектура туһунан Лэгэнтэйи аҕалар.[4] Карл линейнэй бу көрүҥнээх эпитет, ол аата бэс ыйыттан араарар [3].

«Тиит &quot; диэн нуучча аата ити мутукчаны уурбутунан бэриллибит: сылын аайы Тиит мас төбөтүгэр иннэни быраҕар.[5]

Олоөу-дьаһаҕы тарҕатыы уонна тарҕатыы
Өлбүт уонна тымныы (Субарктическай уонна Субарктическай) уобаластарга уонна Хотугу Америка үүнэр. Арассыыйаҕа уонна аан дойдуга мас бииһин ууһа (мас экземплярынан, ону сэргэ уопсай иэнинэн ойуурдар уопсай иэннэринэн): Тиит ойуурдара аан дойду тыатын уопсай иэниттэн 8% кэриҥэ[6][7]. Ареаалын быһыытынан Тиит мас кэрдиитигэр үөт, ольха, можевельник, топол, Хатыҥ уонна бэс курдук маһынан бэриллэр. Тыабыт сирин иэнин тус- туспа кэрдиис, Тиит кырата уонна ордук улаатар да буоллар, ити мастар үксүлэрэ Тиит ойуурун кытта тэҥнээтэххэ, тэнийбит.

СССР- га Тиит ойуурдарын уопсай иэнэ араас сыаналааһыннарынан, араас сылларга 258- тэн 264,1 мөл. гектарга (дойду тыатын сирин иэнин 38- тан 40,6% диэри), оттон мас саппааһа 26 млрд м3[8]. Саҥардыллыбыт дааннайынан, Арассыыйаҕа Тиит ойуурун иэнэ 264 мөл. гектарга тэҥнэһэр, уопсай ойууру солооһуҥҥа тиксэр өлүүлэрэ эмиэ тэҥ, оттон мас уопсай саппааһа-23,1 млрд м3 (2003 с.)[10].

Россияттан ураты айылҕа ареала Европа уонна Азия дойдуларын хайа уобаластарын хабар, ону тэҥэ Канада сиригэр- уотугар, АХШ хотугу Штаттарыгар, ол иһигэр Аляскаҕа эмиэ балачча киэҥник тарҕаммыт. Сырдык Тиит ойуурдары үөскэтэр эбэтэр атын мас булкааһыга үүнэр.

Ботаническай ойуулааһын
Табыгастаах усулуобуйаҕа 40 м. үрдүккэ тиийэ үүнэр, үүнэр-1,5-2 м. 300-400 диэри саастаах, Тиит сааһыттан 900 сааһыгар диэри регистрацияламмыт уонна ырааппыт[11].

Көбдөркөй, көнтөркөй, эдэр мастар төбөлөрө. Сааһыттан төгүрүк дуу, сымыыт дуу биллибэт, биир форманы атыылаһаллар. Бастайааннай ветераннарга биир-былаах үөскүүр.

Биир сыллаах сымнаҕас, сымнаҕас. Ып-ыраас, чэлгийэ күөх, уһун сүүрүктэргэ спирально уонна подинокка, онтон талахтарга — 20-40 (50) устуука аайы[12]. Күһүн мас мутугун толору быраҕаллар.


Формата крона. Сибиир Тиит

Тиит-биир үүнээйи. Эр дьон мунньахтара-сымыыт курдук сымыыттыҥы, саһархай, 5- тэн 10 мм уһуннаах, икки микроскорангалаах спорофилла, онно салгын куула суох көтөр быыла суох сайдар. Кытарымтыйан көстөр, кытарымтыйан көстөр дьүһүннээх. Опыт кутурук кутуруга эбэтэр сэбирдэҕэ суох сэбирдэҕэ (сэбирдэҕэ), соҕуруу — муус устар — ыам ыйдарыгар, хоту — бэс ыйдарыгар. Оҕолор күһүн сибэккилэнэр, сымыыттыыр эбэтэр уһуна 1,5- 3,5 см уһуннаах төгүрүк төгүрүк быһыылаах. Сиппит уолаттар арыллаллар дуу, эбэтэр саас саҕаланыытыгар. Сэмэн бытархай, сымыыттаах, сыһыарыллыбыт кынаттаах. Отоннооһун 15 сыл кэриҥэ саҕаланар. Өлгөм үүнүүлээх сиэмэлэр 6-7 сылларынан хатыланаллар. Сиэмэтэ намыһах.

Тиит төрдө уһун, салаалардаах, салаалардаах, ойоҕос төрдүлэригэр сууламмыт, баар буолуутун мас туруктаах буолуутун хааччыйар. Ардыгар силистээх лабаалартан силис тардыы көстөр. Буору ирбэт тоҥ буору дириҥэ суох сиргэ, ону тэҥэ ирбэт тоҥ буору ирбэт тоҥ араҥаҕа көһөрүү усулуобуйатыгар. Онуоха мас тыалтан эмсэҕэлиир. Өрүстэр тутуллууларыгар, Мохсоҕоллоох бадарааннарга суурайыы усулуобуйатыгар мутукча силиһэ үөскээн турар кумах эбэтэр дэхси Тиит салаа силистэри үөскэтэр.

Тиит мас. Ону сөргүтэн, толору күн сырдыгыттан ордорор. Ордук намыһах лабаалары үөскэтэр, күн уота чэпчэкитик дөбөҥнүк киирэр. Саҥардыыга аһаҕас миэстэлэр тахсаллар. Быраабыла быһыытынан, өр кэм (хас да уон сыл) оҕо ийэтин маһын анныгар олус кыра хамсааһыҥҥа эрэ ситиһиилээхтик сайдар кыахтаах. Үчүгэй усулуобуйаҕа Тиит түргэнник үүнэр. 20 сааһыгар диэри сылга 50- тан 100 см диэри эбиллэр кыахтаах.


Ыраахтааҕы сэлиэнньэтигэр Тиит эбэ
Сааскы тоҥоруллубут Тиит олус намыһах, кыһыҥҥы температураҕа олус наадыйбат, сылаас вегетационнай кэмнэргэ чуолаан Хотугу эргимтэҕэ уонна үрдүк хайаларга киэҥник тарҕаммыт.

Почваҕа эмиэ ирдэбил суох. Тоҥ буорунан бүрүллүбүт Мохсоҕол бадарааннарыгар, ирбэт тоҥ буорга, хайа уҥуоҕар, хайа уҥуохтарыгар үүнэр. Оннук куһаҕан усулуобуйаҕа намыһах уонна иинэҕэс буолар. Үчүгэй бэлэмнээх, үчүгэй бэлэмнээх, хаар уулаах уонна үрэхтэр уулаах сирдэригэр үүнээйилэр, Тиит мас үүнэригэр табыгастаах буору биэрэр оптимальнай почвалар.

Атын боруодаларга табыгаһа суох сирдэргэ — ыарахан уонна көһөрүллүбүт буорга, ирбэт тоҥ оройуоннарга, Мархаҕа-Тиит олордууларыгар үөскүүр. Почвено- климатическай уонна гидрологическай усулуобуйаны тупсарыыга бэс, көмүөл, кедралаах, пиибэлээх, Хатыҥ, атын боруодалаах булкааһыга үүнэр. Гари уонна сибиэһэй незадерна суох киртийии үчүгэйдик олохсуйар. Сиэмэ уонна айылҕа оҕолоро грызтарынан эчэйбэттэр[13][14][15][16][17].

Тиит-шишка уонна лоскуй.jpg
Тиит ото.jpg
Larix decidua0.jpg
Сайын уонна күһүҥҥү шишка
Туһаныы

Илин Саян, Бурятия хайаларыгар күһүҥҥү Тиит ойуур
Сүрүн ыстатыйа: Тиит (мас)
Кыараҕас сырдык болоорхойдоох, кытархай дьураалардаах, кытаанах, кытаанах, модьу, сымала сүүрдэр, сүрдээх кытаанах, уостуганнаах мас. Саҥа кэрдиллибит маасса — 0,9—1,1, салгынынан-0,7 — 0,8. Уулаах уонна уһун үйэлээх Тиит мас кытаанах буолан — тутуу үлэтиттэн химическэй промышленноска тиийэ киэҥник туһаныллар. Кытаанах ирдэбиллэринэн дууп эрэ, 1 пууҥҥа эрэ тиийбэт. Дубаҕа Бринелля шалалатынан 110, оттон Тиит мас-109[18]. Туруктаахтык ойууга сыһыаннаан мас кэрдиитэ үксэ сиикэйдии туһаныллар.

Мас сымалатын үрдүкү смолината тутарга мас тардарга туттар проблемалары үөскэтэр, онуоха мас хатыыта үрдээн мас тоһоҕону сиирбит, оттон эргэ Тиит хаптаһыныттан хайы-үйэҕэ сиирбит тоһоҕо хайы-үйэҕэ кыайан сиппэт буолбут. Ону таһынан Тиит хаптаһын ыарахан уонна сымаланар. Конструкциялар конструкцияларын хомуйууга уонна уларытыыга эбии технологическай операциялары киллэрэр, бэйэ- бэйэлэрин ситимниир эбэтэр эбии инструменнары туһанарга күһэллэллэр.

Тиит Хатырыгар 18% инбэлиит баар. Хатырыктыҥы оруоса кырааската-суллукаттан тигиллибит тириини уонна тириини оҥорбут стойка кырааската.

Бэйэтэ дьоҕурдаах буолан экстремальнай усулуобуйаҕа үүнэр, онтон уһун сохранилище кэнниттэн уһуну- киэҥи денрохронологияҕа туһаныллар.

Мас бэлэмнээһин

Тиит хаптал хайалаах сиригэр билигин-Алинь (Р- 454), Хабаровскай кыраай. Мастар уочарат баһаар кэнниттэн олордуллубуттар. 2012 сыл алтынньы — алтынньы
Тиит мас уонна мас үрдүк хаачыстыбата төһө да киэҥник тарҕаммытын иһин, Тиит мас бэлэмнээһин уопсай кээмэйиттэн Россияҕа кырата суох өттө син сөп түбэһэр. Ол биир биричиинэтинэн урут ойууру солооһун, оттон мас уһаарыллыбыт Тиит мас кэрдиитэ (тута эбэтэр уһун кэмҥэ кыайан уһатыллыбакка) кыайан уһаарыллыбытын, кэккэ түгэннэргэ переработкалыыр сиргэ маһын бэлэмнээһин кыаллыбатын көрдөрөр. Маны таһынан Тиит мас үүнэн тахсыытын уонна сымалааҕын (вязегын) эгэлгэ сыһыанын, ону таһынан анал инструменнар уонна механизмнар таңастарын- саптарын таңастыырга ураты сыһыаны ирдиир.

Хотугу Америкаҕа улахан сирэйдээх Америка (Laric laric larica (Du Roi) К. Koch) уонна Тиит Тиит.). Кыра диэн көлөһүннэммит Тиит Россия көрүҥнэриттэн уратыта тыа промышленноһыгар уонна ордук тутууга киэҥник туттуллар.
--&gt;</text>
      <sha1>fv1byz5pktc0160d8jlddkckviz4xr2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>7886</id>
      <parentid>7885</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T01:27:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14727" xml:space="preserve">'''Тиит''' (лат. Logrix)  — Саха сиригэр үүнэр инньэлээх [[мас]], элбэх [[ырыа]]ҕа, [[хоһоон|хоһооҥҥо]] хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар. Бэс бииһин ууһугар киирэр, биир саамай тарҕаммыт мутукчалаах мастартан биирдэстэрэ. [[Мутукча]]та сыллата кыстыкка түһэр.


== Тиит айымньыларга ==
{{Q|Торумтуйбут бытыктаах,
Дорҕоонноох саҥалааах
Толуу дьоннор
Дорообо бэрсээри
Тоҥхолдьуһа туралларын курдук
Томороон тииттэрдээх.|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 20}}

[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]
[[Категория:От-мас]]


&lt;!-- Ис хоһооно
1 аата
2 тарҕаныы уонна олорор эйгэ
3 Ботаническай ойуулааһын
4 туһаныы
4.1 мел.
5 Таксономия
5.1 мүн.
6 бэлиэтээһиннэр
7 Литература
8 ссылка
Аата
Lix үйэ античнай латыштар Тиит европейскай тылларыгар, ол иһигэр старшай, Витрузия уонна Лукана суруктарыгар туһаныллыбыттара.[2] как научнай аата XVII үйэ саҕаланыытыгар диэри литератураҕа киллэриллибитэ.[3] кини төрдө соччо чуолкайа суох. Сорох автордар ону смола диэн ааттыыллар дуу, биитэр кини өлгөмнүк, баай (смола) оҥороллор. Атыттартан сылыктаатахха, бу тыл Латинскай ларадумтан, алдьаммыт эмис, мас ырааһыттан тахсар.[3] Витрий бэйэтин суруйуутугар Тиит мас оҥоһуллубут эркиннэри уматар кыаҕа суох Ларионум куоракка архитектура туһунан Лэгэнтэйи аҕалар.[4] Карл линейнэй бу көрүҥнээх эпитет, ол аата бэс ыйыттан араарар [3].

«Тиит &quot; диэн нуучча аата ити мутукчаны уурбутунан бэриллибит: сылын аайы Тиит мас төбөтүгэр иннэни быраҕар.[5]

Олоөу-дьаһаҕы тарҕатыы уонна тарҕатыы
Өлбүт уонна тымныы (Субарктическай уонна Субарктическай) уобаластарга уонна Хотугу Америка үүнэр. Арассыыйаҕа уонна аан дойдуга мас бииһин ууһа (мас экземплярынан, ону сэргэ уопсай иэнинэн ойуурдар уопсай иэннэринэн): Тиит ойуурдара аан дойду тыатын уопсай иэниттэн 8% кэриҥэ[6][7]. Ареаалын быһыытынан Тиит мас кэрдиитигэр үөт, ольха, можевельник, топол, Хатыҥ уонна бэс курдук маһынан бэриллэр. Тыабыт сирин иэнин тус- туспа кэрдиис, Тиит кырата уонна ордук улаатар да буоллар, ити мастар үксүлэрэ Тиит ойуурун кытта тэҥнээтэххэ, тэнийбит.

СССР- га Тиит ойуурдарын уопсай иэнэ араас сыаналааһыннарынан, араас сылларга 258- тэн 264,1 мөл. гектарга (дойду тыатын сирин иэнин 38- тан 40,6% диэри), оттон мас саппааһа 26 млрд м3[8]. Саҥардыллыбыт дааннайынан, Арассыыйаҕа Тиит ойуурун иэнэ 264 мөл. гектарга тэҥнэһэр, уопсай ойууру солооһуҥҥа тиксэр өлүүлэрэ эмиэ тэҥ, оттон мас уопсай саппааһа-23,1 млрд м3 (2003 с.)[10].

Россияттан ураты айылҕа ареала Европа уонна Азия дойдуларын хайа уобаластарын хабар, ону тэҥэ Канада сиригэр- уотугар, АХШ хотугу Штаттарыгар, ол иһигэр Аляскаҕа эмиэ балачча киэҥник тарҕаммыт. Сырдык Тиит ойуурдары үөскэтэр эбэтэр атын мас булкааһыга үүнэр.

Ботаническай ойуулааһын
Табыгастаах усулуобуйаҕа 40 м. үрдүккэ тиийэ үүнэр, үүнэр-1,5-2 м. 300-400 диэри саастаах, Тиит сааһыттан 900 сааһыгар диэри регистрацияламмыт уонна ырааппыт[11].

Көбдөркөй, көнтөркөй, эдэр мастар төбөлөрө. Сааһыттан төгүрүк дуу, сымыыт дуу биллибэт, биир форманы атыылаһаллар. Бастайааннай ветераннарга биир-былаах үөскүүр.

Биир сыллаах сымнаҕас, сымнаҕас. Ып-ыраас, чэлгийэ күөх, уһун сүүрүктэргэ спирально уонна подинокка, онтон талахтарга — 20-40 (50) устуука аайы[12]. Күһүн мас мутугун толору быраҕаллар.


Формата крона. Сибиир Тиит

Тиит-биир үүнээйи. Эр дьон мунньахтара-сымыыт курдук сымыыттыҥы, саһархай, 5- тэн 10 мм уһуннаах, икки микроскорангалаах спорофилла, онно салгын куула суох көтөр быыла суох сайдар. Кытарымтыйан көстөр, кытарымтыйан көстөр дьүһүннээх. Опыт кутурук кутуруга эбэтэр сэбирдэҕэ суох сэбирдэҕэ (сэбирдэҕэ), соҕуруу — муус устар — ыам ыйдарыгар, хоту — бэс ыйдарыгар. Оҕолор күһүн сибэккилэнэр, сымыыттыыр эбэтэр уһуна 1,5- 3,5 см уһуннаах төгүрүк төгүрүк быһыылаах. Сиппит уолаттар арыллаллар дуу, эбэтэр саас саҕаланыытыгар. Сэмэн бытархай, сымыыттаах, сыһыарыллыбыт кынаттаах. Отоннооһун 15 сыл кэриҥэ саҕаланар. Өлгөм үүнүүлээх сиэмэлэр 6-7 сылларынан хатыланаллар. Сиэмэтэ намыһах.

Тиит төрдө уһун, салаалардаах, салаалардаах, ойоҕос төрдүлэригэр сууламмыт, баар буолуутун мас туруктаах буолуутун хааччыйар. Ардыгар силистээх лабаалартан силис тардыы көстөр. Буору ирбэт тоҥ буору дириҥэ суох сиргэ, ону тэҥэ ирбэт тоҥ буору ирбэт тоҥ араҥаҕа көһөрүү усулуобуйатыгар. Онуоха мас тыалтан эмсэҕэлиир. Өрүстэр тутуллууларыгар, Мохсоҕоллоох бадарааннарга суурайыы усулуобуйатыгар мутукча силиһэ үөскээн турар кумах эбэтэр дэхси Тиит салаа силистэри үөскэтэр.

Тиит мас. Ону сөргүтэн, толору күн сырдыгыттан ордорор. Ордук намыһах лабаалары үөскэтэр, күн уота чэпчэкитик дөбөҥнүк киирэр. Саҥардыыга аһаҕас миэстэлэр тахсаллар. Быраабыла быһыытынан, өр кэм (хас да уон сыл) оҕо ийэтин маһын анныгар олус кыра хамсааһыҥҥа эрэ ситиһиилээхтик сайдар кыахтаах. Үчүгэй усулуобуйаҕа Тиит түргэнник үүнэр. 20 сааһыгар диэри сылга 50- тан 100 см диэри эбиллэр кыахтаах.


Ыраахтааҕы сэлиэнньэтигэр Тиит эбэ
Сааскы тоҥоруллубут Тиит олус намыһах, кыһыҥҥы температураҕа олус наадыйбат, сылаас вегетационнай кэмнэргэ чуолаан Хотугу эргимтэҕэ уонна үрдүк хайаларга киэҥник тарҕаммыт.

Почваҕа эмиэ ирдэбил суох. Тоҥ буорунан бүрүллүбүт Мохсоҕол бадарааннарыгар, ирбэт тоҥ буорга, хайа уҥуоҕар, хайа уҥуохтарыгар үүнэр. Оннук куһаҕан усулуобуйаҕа намыһах уонна иинэҕэс буолар. Үчүгэй бэлэмнээх, үчүгэй бэлэмнээх, хаар уулаах уонна үрэхтэр уулаах сирдэригэр үүнээйилэр, Тиит мас үүнэригэр табыгастаах буору биэрэр оптимальнай почвалар.

Атын боруодаларга табыгаһа суох сирдэргэ — ыарахан уонна көһөрүллүбүт буорга, ирбэт тоҥ оройуоннарга, Мархаҕа-Тиит олордууларыгар үөскүүр. Почвено- климатическай уонна гидрологическай усулуобуйаны тупсарыыга бэс, көмүөл, кедралаах, пиибэлээх, Хатыҥ, атын боруодалаах булкааһыга үүнэр. Гари уонна сибиэһэй незадерна суох киртийии үчүгэйдик олохсуйар. Сиэмэ уонна айылҕа оҕолоро грызтарынан эчэйбэттэр[13][14][15][16][17].

Тиит-шишка уонна лоскуй.jpg
Тиит ото.jpg
Larix decidua0.jpg
Сайын уонна күһүҥҥү шишка
Туһаныы

Илин Саян, Бурятия хайаларыгар күһүҥҥү Тиит ойуур
Сүрүн ыстатыйа: Тиит (мас)
Кыараҕас сырдык болоорхойдоох, кытархай дьураалардаах, кытаанах, кытаанах, модьу, сымала сүүрдэр, сүрдээх кытаанах, уостуганнаах мас. Саҥа кэрдиллибит маасса — 0,9—1,1, салгынынан-0,7 — 0,8. Уулаах уонна уһун үйэлээх Тиит мас кытаанах буолан — тутуу үлэтиттэн химическэй промышленноска тиийэ киэҥник туһаныллар. Кытаанах ирдэбиллэринэн дууп эрэ, 1 пууҥҥа эрэ тиийбэт. Дубаҕа Бринелля шалалатынан 110, оттон Тиит мас-109[18]. Туруктаахтык ойууга сыһыаннаан мас кэрдиитэ үксэ сиикэйдии туһаныллар.

Мас сымалатын үрдүкү смолината тутарга мас тардарга туттар проблемалары үөскэтэр, онуоха мас хатыыта үрдээн мас тоһоҕону сиирбит, оттон эргэ Тиит хаптаһыныттан хайы-үйэҕэ сиирбит тоһоҕо хайы-үйэҕэ кыайан сиппэт буолбут. Ону таһынан Тиит хаптаһын ыарахан уонна сымаланар. Конструкциялар конструкцияларын хомуйууга уонна уларытыыга эбии технологическай операциялары киллэрэр, бэйэ- бэйэлэрин ситимниир эбэтэр эбии инструменнары туһанарга күһэллэллэр.

Тиит Хатырыгар 18% инбэлиит баар. Хатырыктыҥы оруоса кырааската-суллукаттан тигиллибит тириини уонна тириини оҥорбут стойка кырааската.

Бэйэтэ дьоҕурдаах буолан экстремальнай усулуобуйаҕа үүнэр, онтон уһун сохранилище кэнниттэн уһуну- киэҥи денрохронологияҕа туһаныллар.

Мас бэлэмнээһин

Тиит хаптал хайалаах сиригэр билигин-Алинь (Р- 454), Хабаровскай кыраай. Мастар уочарат баһаар кэнниттэн олордуллубуттар. 2012 сыл алтынньы — алтынньы
Тиит мас уонна мас үрдүк хаачыстыбата төһө да киэҥник тарҕаммытын иһин, Тиит мас бэлэмнээһин уопсай кээмэйиттэн Россияҕа кырата суох өттө син сөп түбэһэр. Ол биир биричиинэтинэн урут ойууру солооһун, оттон мас уһаарыллыбыт Тиит мас кэрдиитэ (тута эбэтэр уһун кэмҥэ кыайан уһатыллыбакка) кыайан уһаарыллыбытын, кэккэ түгэннэргэ переработкалыыр сиргэ маһын бэлэмнээһин кыаллыбатын көрдөрөр. Маны таһынан Тиит мас үүнэн тахсыытын уонна сымалааҕын (вязегын) эгэлгэ сыһыанын, ону таһынан анал инструменнар уонна механизмнар таңастарын- саптарын таңастыырга ураты сыһыаны ирдиир.

Хотугу Америкаҕа улахан сирэйдээх Америка (Laric laric larica (Du Roi) К. Koch) уонна Тиит Тиит.). Кыра диэн көлөһүннэммит Тиит Россия көрүҥнэриттэн уратыта тыа промышленноһыгар уонна ордук тутууга киэҥник туттуллар.
--&gt;</text>
      <sha1>8fj3ek5o1hfe9ebxg6h6wi167ukyimi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тэтиҥ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1677</id>
    <revision>
      <id>7883</id>
      <timestamp>2022-07-27T01:19:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <comment>''''Тэтиҥ''' — Саха сиригэр үүнэр сэбирдэхтээх [[мас]], элбэх [[ырыа]]ҕа, [[хоһоон|хоһооҥҥо]] хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар.    == Тэтиҥ айымньыларга == {{Q|Тыала да суохха Тылыбырыы турар Тэлибирэс-илибирэс сэбирдэхтээх Тэтиҥ мастардаах.|Ааптар...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="675" xml:space="preserve">'''Тэтиҥ''' — Саха сиригэр үүнэр сэбирдэхтээх [[мас]], элбэх [[ырыа]]ҕа, [[хоһоон|хоһооҥҥо]] хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар.


== Тэтиҥ айымньыларга ==
{{Q|Тыала да суохха
Тылыбырыы турар
Тэлибирэс-илибирэс сэбирдэхтээх
Тэтиҥ мастардаах.|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 20}}

[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]
[[Категория:От-мас]]</text>
      <sha1>5b5fy29o2g2njx2s99h181r12xj4lb6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Харыйа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1678</id>
    <revision>
      <id>7884</id>
      <timestamp>2022-07-27T01:23:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <comment>''''Харыйа''' — Саха сиригэр үүнэр инньэлээх [[мас]], элбэх [[ырыа]]ҕа, [[хоһоон|хоһооҥҥо]] хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар.  == Өс хоһоонугар == * Харыйаны таҥнары соспут курдук (киһи) — өһөс, хадаар киһини инньэ дииллэр   == Харыйа айымньыларга == {{...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="930" xml:space="preserve">'''Харыйа''' — Саха сиригэр үүнэр инньэлээх [[мас]], элбэх [[ырыа]]ҕа, [[хоһоон|хоһооҥҥо]] хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар.

== Өс хоһоонугар ==
* Харыйаны таҥнары соспут курдук (киһи) — өһөс, хадаар киһини инньэ дииллэр


== Харыйа айымньыларга ==
{{Q|Тойон дьоннор
Тула мустан тус-туспа,
Тугу эрэ толкуйдуу
Туралларын курдук,
Хагдарыйары билбэт,
Хараҥа күлүктээх
Харыйа мастардаах.|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 20}}

[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]
[[Категория:От-мас]]</text>
      <sha1>63d4kru064t8bi1kym02dafwtn6redm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Төҥүргэс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1679</id>
    <revision>
      <id>7887</id>
      <timestamp>2022-07-27T01:59:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <comment>' == Төҥүргэс айымньыларга ==  {{Q|Тылбын ылынаҥҥын, Унаар буруобун умуруорбакка, Өтөхпөр төҥүргэс буолан Хааларыҥ эбитэ буоллар, Аан дойдуттан Арахсар даа күммэр Астынан арахсыам этэ...|Ааптар=[[Алтан Сарын]], Омоҕойдоох Эллэй. Тоҕус этиҥ т...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="464" xml:space="preserve">
== Төҥүргэс айымньыларга ==

{{Q|Тылбын ылынаҥҥын,
Унаар буруобун умуруорбакка,
Өтөхпөр төҥүргэс буолан
Хааларыҥ эбитэ буоллар,
Аан дойдуттан
Арахсар даа күммэр
Астынан арахсыам этэ...|Ааптар=[[Алтан Сарын]], Омоҕойдоох Эллэй. Тоҕус этиҥ тойуга.1997.Бичик. С.193}}</text>
      <sha1>e16uvj1c49ua8ju27o7c5lwpue0auba</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>7888</id>
      <parentid>7887</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T02:02:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1192" xml:space="preserve">'''Төҥүргэс''' — чөҥөчөк.

== Төҥүргэс айымньыларга ==

{{Q|Тылбын ылынаҥҥын,
Унаар буруобун умуруорбакка,
Өтөхпөр төҥүргэс буолан
Хааларыҥ эбитэ буоллар,
Аан дойдуттан
Арахсар даа күммэр
Астынан арахсыам этэ...|Ааптар=[[Алтан Сарын]], Омоҕойдоох Эллэй. Тоҕус этиҥ тойуга.1997.Бичик. С.193}}

{{Q|Хайыһардарын кэппит,
Хаалыктарын анньыммыт,
Батыйаларынан таҥнары тайахтаммыт,
Сааларын санныларыгар сүкпүт,
Тукулаан түбэлэригэр
Туртастыы тахсан иһэр
Тоҥус оҕонньотторо
Туораахтаһан иһэллэрин курдук
Толуу төҥүргэстэрдээх.|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 20}}

[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]
[[Категория:От-мас]]</text>
      <sha1>m8nhifsf4k7crqaut5wvavnduo4gln1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бэс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1680</id>
    <revision>
      <id>7889</id>
      <timestamp>2022-07-27T02:35:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <comment>''''Бэс'''  — Саха сиригэр үүнэр инньэлээх [[мас]], элбэх [[ырыа]]ҕа, [[хоһоон|хоһооҥҥо]] хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар.   == Бэс айымньыларга == {{Q|Сэргэх көрүҥнээх Сиэнчэр дьоннор Сэҥээрэн сэгэйэн туралларын курдук, Бэртээхэй баҕайы Бэс маста...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="698" xml:space="preserve">'''Бэс'''  — Саха сиригэр үүнэр инньэлээх [[мас]], элбэх [[ырыа]]ҕа, [[хоһоон|хоһооҥҥо]] хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар.


== Бэс айымньыларга ==
{{Q|Сэргэх көрүҥнээх
Сиэнчэр дьоннор
Сэҥээрэн сэгэйэн туралларын курдук,
Бэртээхэй баҕайы
Бэс мастардаах.|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 21}}

[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]
[[Категория:От-мас]]</text>
      <sha1>pu9e0wuuefu4xu50lrnqi1xgfb1nmem</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үөт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1681</id>
    <revision>
      <id>7890</id>
      <timestamp>2022-07-27T02:39:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <comment>''''Үөт''' — Саха сиригэр үүнэр сэбирдэхтээх [[мас]].    == Үөт айымньыларга == {{Q|Сэттэ уоннарын сиппит Симэхсин эмээхситтэр: &quot;Иннибит кылгаатаҕа, Кэннибит уһаатаҕа, Кырдьар сааспытыгар, Өлөр үйэбитигэр&quot;, — дэһэннэр Үөрүүгэ-көтүүгэ Өкчөкөйдө...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="842" xml:space="preserve">'''Үөт''' — Саха сиригэр үүнэр сэбирдэхтээх [[мас]]. 


== Үөт айымньыларга ==
{{Q|Сэттэ уоннарын сиппит
Симэхсин эмээхситтэр:
&quot;Иннибит кылгаатаҕа,
Кэннибит уһаатаҕа,
Кырдьар сааспытыгар,
Өлөр үйэбитигэр&quot;, — дэһэннэр
Үөрүүгэ-көтүүгэ
Өкчөкөйдөһөн иһэллэрин курдук,
Үрүйэ сирдэргэ
Үмүөрүһэн үүммүт
Үтүмэн үгүс
Үөт талахтардаах.|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 20}}

[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]
[[Категория:От-мас]]</text>
      <sha1>f2hqyyy0nyvuvk29osmuw1jubqmvwif</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категория:От-мас</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1682</id>
    <revision>
      <id>7891</id>
      <timestamp>2022-07-27T06:24:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <comment>'[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89" xml:space="preserve">[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]</text>
      <sha1>ln8w3mo9flnsb5ak3pircmee9tf25zw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лермонтов Михаил Юрьевич</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1683</id>
    <revision>
      <id>7892</id>
      <timestamp>2022-07-27T06:42:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <comment>''''Лермонтов Михаил Юрьевич'''  {{Q|Аньыылаах-харалаах аан дойдум үрдүнэн Диэмэн1 диэн сордоох тыын дапсыҥныы көппүтэ; Кыраайтан - кыраайга кый-бырах үүрүллэн, Кырыыска барбытын толкуйдаан көрбүтэ. Үчүгэй күннэрэ, урукку дьоллоро Өйүгэр-...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="615" xml:space="preserve">'''Лермонтов Михаил Юрьевич'''

{{Q|Аньыылаах-харалаах аан дойдум үрдүнэн
Диэмэн1 диэн сордоох тыын дапсыҥныы көппүтэ;
Кыраайтан - кыраайга кый-бырах үүрүллэн,
Кырыыска барбытын толкуйдаан көрбүтэ.
Үчүгэй күннэрэ, урукку дьоллоро
Өйүгэр-сүрэҕэр бу кэлэн турара.|Ааптар=[[Арбыыта]], &quot;Диэмэн&quot; - М. Ю. Лермонтов &quot;Демон&quot;(1837) поэматын көҥүл тылбааһа}}</text>
      <sha1>qa0xybjgas87lyz94ad31853an1qprh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>7893</id>
      <parentid>7892</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T06:43:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="757" xml:space="preserve">'''Лермонтов Михаил Юрьевич'''

{{Q|Аньыылаах-харалаах аан дойдум үрдүнэн
Диэмэн1 диэн сордоох тыын дапсыҥныы көппүтэ;
Кыраайтан - кыраайга кый-бырах үүрүллэн,
Кырыыска барбытын толкуйдаан көрбүтэ.
Үчүгэй күннэрэ, урукку дьоллоро
Өйүгэр-сүрэҕэр бу кэлэн турара.|Ааптар=[[Арбыыта]], &quot;Диэмэн&quot; - М. Ю. Лермонтов &quot;Демон&quot;(1837) поэматын көҥүл тылбааһа}}

[[Категория:Бэйиэттэр]]
[[Категория:Нууччалар]]
[[Категория:Дьон алпаабытынан]]</text>
      <sha1>tf5moh3ztsmu20wnt3o1xu9gehwzykx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>7894</id>
      <parentid>7893</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T06:44:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="926" xml:space="preserve">'''Лермонтов Михаил Юрьевич'''

{{Q|Аньыылаах-харалаах аан дойдум үрдүнэн
Диэмэн1 диэн сордоох тыын дапсыҥныы көппүтэ;
Кыраайтан - кыраайга кый-бырах үүрүллэн,
Кырыыска барбытын толкуйдаан көрбүтэ.
Үчүгэй күннэрэ, урукку дьоллоро
Өйүгэр-сүрэҕэр бу кэлэн турара.|Ааптар=[[Арбыыта]], &quot;Диэмэн&quot; - М. Ю. Лермонтов &quot;Демон&quot;(1837) поэматын көҥүл тылбааһа, &quot;Кыым&quot; хаhыакка &quot;Уйбаан Силипсиэп&quot; диэн илии баттааhыннаах 1935 с. бэс ыйын 21 күнүгэр тахсыбыта.}}

[[Категория:Бэйиэттэр]]
[[Категория:Нууччалар]]
[[Категория:Дьон алпаабытынан]]</text>
      <sha1>epmhea3chs0iucio72kytdvd70y2mj5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>7895</id>
      <parentid>7894</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T06:44:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="925" xml:space="preserve">'''Лермонтов Михаил Юрьевич'''

{{Q|Аньыылаах-харалаах аан дойдум үрдүнэн
Диэмэн диэн сордоох тыын дапсыҥныы көппүтэ;
Кыраайтан - кыраайга кый-бырах үүрүллэн,
Кырыыска барбытын толкуйдаан көрбүтэ.
Үчүгэй күннэрэ, урукку дьоллоро
Өйүгэр-сүрэҕэр бу кэлэн турара.|Ааптар=[[Арбыыта]], &quot;Диэмэн&quot; - М. Ю. Лермонтов &quot;Демон&quot;(1837) поэматын көҥүл тылбааһа, &quot;Кыым&quot; хаhыакка &quot;Уйбаан Силипсиэп&quot; диэн илии баттааhыннаах 1935 с. бэс ыйын 21 күнүгэр тахсыбыта.}}

[[Категория:Бэйиэттэр]]
[[Категория:Нууччалар]]
[[Категория:Дьон алпаабытынан]]</text>
      <sha1>jt1w4helza1w5yu74ui10kfwu0x1j8v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Иирэ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1684</id>
    <revision>
      <id>7896</id>
      <timestamp>2022-07-27T07:38:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <comment>''''Иирэ''' — талах мас.  {{Q|Эт тута илик, Этэ-этэ күлэр, Эмньик, имигэс Эдэр кыргыттар курдук,  Иирэ талахтардаах...|Ааптар=}}' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="215" xml:space="preserve">'''Иирэ''' — талах мас.

{{Q|Эт тута илик,
Этэ-этэ күлэр,
Эмньик, имигэс
Эдэр кыргыттар курдук, 
Иирэ талахтардаах...|Ааптар=}}</text>
      <sha1>4mnlky67selbzof6loruw23vyqls7s4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>7897</id>
      <parentid>7896</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T07:39:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="473" xml:space="preserve">'''Иирэ''' — [[Талах|талах]] мас.

{{Q|Эт тута илик,
Этэ-этэ күлэр,
Эмньик, имигэс
Эдэр кыргыттар курдук, 
Иирэ талахтардаах...|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 21}}

[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]
[[Категория:От-мас]]</text>
      <sha1>n7oz7y39a6z9jqkbakzwht0fk362jzb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бэрдьигэс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1685</id>
    <revision>
      <id>7898</id>
      <timestamp>2022-07-27T07:41:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <comment>''''Бэрдьигэс''' — кыра, улаата илик [[бэс]].  {{Q|Уончалаах оҕолор Оонньуу сылдьалларын курдук, Бэйэбэриспит быһыылаах Бэһиккэй эттээх Бэрдьигэс мастардаах...|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 21}}  Катего...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="539" xml:space="preserve">'''Бэрдьигэс''' — кыра, улаата илик [[бэс]].

{{Q|Уончалаах оҕолор
Оонньуу сылдьалларын курдук,
Бэйэбэриспит быһыылаах
Бэһиккэй эттээх
Бэрдьигэс мастардаах...|Ааптар=[[Оготоев Петр Васильевич]], Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 21}}

[[Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан]]
[[Категория:От-мас]]</text>
      <sha1>7qzmuccve432uhxvxrwp7mahdhj8nnd</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>