ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ satwiki https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A2%E1%B1%A9%E1%B1%AC%E1%B1%A9%E1%B1%9B_%E1%B1%A5%E1%B1%9F%E1%B1%A6%E1%B1%B4%E1%B1%9F MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter ᱢᱤᱰᱤᱭᱟ ᱟᱥᱚᱠᱟᱭ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱚᱲ ᱨᱮᱫ ᱨᱮᱫ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱢᱤᱰᱤᱭᱟᱣᱤᱠᱤ ᱢᱤᱰᱤᱭᱟᱣᱤᱠᱤ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱪᱷᱟᱸᱪ ᱪᱷᱟᱸᱪ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱜᱚᱸᱲᱚᱸ ᱜᱚᱸᱲᱚᱸ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱛᱷᱚᱠ ᱛᱷᱚᱠ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ TimedText TimedText talk ᱢᱳᱰᱩᱞ ᱢᱳᱰᱩᱞ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱥᱟᱢᱟᱱᱚᱢ ᱥᱟᱢᱟᱱᱚᱢ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱥᱟᱢᱟᱱᱚᱢ ᱢᱮᱱᱮᱛᱮᱫ ᱥᱟᱢᱟᱱᱚᱢ ᱢᱮᱱᱮᱛᱮᱫ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱠᱚᱯᱷᱤ 0 220 100749 66435 2022-08-14T02:08:44Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki [[File: A small cup of coffee.JPG|thumb|ᱠᱚᱯᱷᱤ]] '''ᱠᱚᱯᱷᱤ''' ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱠᱩᱥᱤᱭᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱧᱩᱣᱟᱜ ᱡᱤᱱᱤᱥ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱠᱚᱯᱷᱤ ᱫᱟᱨᱮ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱟᱝ ᱜᱮᱡᱮᱨ ᱜᱩᱸᱰᱟ. ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ ᱾ ᱠᱚᱯᱷᱤ ᱨᱮᱫᱚ ᱠᱮᱯᱷᱤᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱ ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱱᱟᱥᱮ ᱫᱷᱟᱨᱟ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱪᱩᱦᱩᱞ ᱱᱤᱥᱟ. ᱞᱮᱠᱟ ᱵᱩᱡᱷᱟ.ᱣᱜ-ᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱥᱟᱛᱟᱢ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱨᱮ ᱥᱟᱬᱮᱥᱤᱭᱟ. ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱫᱚ ᱪᱮᱫ ᱦᱚᱸ ᱚᱱᱠᱟᱱ ᱴᱷᱟ.ᱣᱠᱟ. ᱢᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱵᱟ.ᱱᱩᱜ ᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱟᱨ ᱦᱚᱸ ᱢᱤᱫ ᱞᱮᱠᱟ ᱠᱚ ᱢᱮᱱ ᱟᱫᱚ, ᱠᱚᱯᱷᱤ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱥᱩᱠᱨᱟᱬᱩᱣᱟᱜ ᱪᱩᱦᱩᱞ ᱵᱟ.ᱲᱛᱤᱜ-ᱟ ᱾ ᱱᱚᱝᱠᱟ ᱜᱮ ᱫᱩᱥᱨᱟ. ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱯᱟᱲᱦᱟᱣ ᱠᱚᱨᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜ-ᱟ ᱡᱮ ᱵᱟ.ᱲᱛᱤ ᱠᱚᱯᱷᱤ ᱧᱩ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱨᱮ ᱵᱟᱝ ᱧᱮᱞᱚᱜ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱡᱤᱱᱤᱥ ᱦᱚᱸ ᱧᱮᱞᱚᱜ-ᱟ ᱾ ==[[ᱱᱟᱜᱟᱢ]]== ᱱᱚᱝᱠᱟ ᱦᱚᱸ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱟᱫᱚ, [[ᱠᱚᱯᱷᱤ]] ᱫᱟᱨᱮ ᱫᱚ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱨᱮ ᱖᱐᱐ ᱵᱤ.ᱥᱤ. ᱨᱮ ᱤᱛᱷᱤᱭᱳᱯᱤᱭᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱯᱷᱟ ᱨᱮᱠᱚ ᱛᱚᱞᱟᱥ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱜ-ᱟ ᱾ ᱢᱤᱫ ᱯᱚᱸᱰᱤᱛᱟᱜ ᱢᱮᱱ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱢᱤᱫ ᱜᱟ.ᱲᱭᱟ. ᱛᱮ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱟᱠᱟᱱ ᱛᱟᱨᱟᱥᱤᱧ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱱᱚᱶᱟ ᱥᱚᱱᱚᱛ ᱫᱟᱨᱮ ᱫᱚ ᱠᱟᱲᱤ ᱧᱩᱛᱤᱢᱟᱱ ᱤᱛᱷᱤᱭᱳᱯᱤᱭᱟ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱤᱫ ᱜᱩᱯᱤ ᱦᱚᱲ ᱩᱱ ᱡᱚᱦᱚᱜ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱱᱚᱡᱚᱨ ᱛᱮ ᱦᱮᱡ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱛᱤᱱ ᱡᱚᱦᱚᱜ ᱩᱱᱤ ᱟᱡ ᱨᱤᱱ ᱡᱟᱱᱣᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱨᱮ ᱟᱪᱠᱟ ᱜᱮ ᱵᱩᱨᱭᱟ.ᱲ ᱟᱨ ᱯᱷᱩᱨᱛᱤᱭ ᱧᱮᱞ ᱧᱟᱢ ᱠᱮᱜ-ᱟ ᱾ ᱡᱚᱛᱚ ᱵᱷᱤᱰᱤ ᱢᱤᱫ ᱫᱟᱨᱮ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱴᱚᱦᱚ ᱟᱨᱟᱜ ᱨᱚᱝ ᱡᱟᱝ ᱠᱚ ᱡᱚᱢ ᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱩᱱᱠᱩ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟ.ᱲᱛᱤ ᱫᱟᱲᱮ ᱟᱨ ᱠᱩᱥᱤ ᱠᱚ ᱟ.ᱭᱠᱟ.ᱣᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱜᱩᱯᱤ ᱦᱚᱲ ᱟᱡ ᱦᱚᱸ ᱛᱤᱱᱟ.ᱝ ᱜᱟᱱ ᱡᱟᱝ ᱡᱚᱢ ᱠᱟᱛᱮᱭ ᱧᱮᱞ ᱠᱮᱜ-ᱟ ᱟᱨ ᱟ.ᱰᱤ ᱞᱚᱜᱚᱱ ᱜᱮ ᱟᱡ ᱦᱚᱸ ᱟᱡ ᱤᱱ ᱵᱷᱤᱰᱤ ᱞᱮᱠᱟ ᱜᱮ ᱟᱡᱟᱜ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱵᱷᱤᱛᱨᱤ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱫᱟᱲᱮ ᱟᱨ ᱪᱩᱦᱩᱞ ᱮ ᱟ.ᱭᱠᱟ.ᱣ ᱧᱟᱢ ᱠᱮᱜ-ᱟ ᱾ ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱨᱦᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== *https://www.nytimes.com/2013/03/26/science/on-one-greek-island-a-caffeinated-secret-to-long-life.html * Benjamin Joffe-Walt and Oliver Burkeman, ''The Guardian'', September 16, 2005, [https://www.theguardian.com/food/Story/0,2763,1571608,00.html "Coffee trail"]—from the Ethiopian village of Choche to a London coffee shop. [[Category:!Main category]] nr2zdq7ybh0citklvpcppmk8e407hek ᱠᱚᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱚᱥ 0 221 100765 88741 2022-08-14T03:10:22Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟᱠᱷᱭᱟᱹᱛ */ wikitext text/x-wiki [[File:孔子聖蹟圖.png|thumb|ᱠᱚᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱚᱥ]] ᱠᱚᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱚᱥ (ᱥᱮᱯᱴᱮᱢᱵᱚᱨ 28, 551 BC-479 BC) ᱫᱚ [[ᱪᱤᱱ ᱫᱤᱥᱚᱢ]] ᱨᱮᱱᱤᱡ [[ᱢᱟᱪᱮᱛ]], [[ᱥᱟᱯᱲᱮᱫ]], [[ᱨᱟᱡᱽᱱᱮᱛᱟ]] ᱟᱨ [[ᱫᱟᱨᱥᱚᱱᱤᱠ]] ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱟᱡᱟᱜ ᱯᱩᱨᱠᱩᱛ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱤ '''ᱠᱚᱝᱜᱚ ᱠᱤ''' ᱵᱟᱝᱢᱟ '''ᱠᱚᱝᱜᱚ ᱱᱤ''' ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱜᱤᱫᱟᱹᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱵᱟᱵᱚᱛ ᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱥᱟᱱᱟᱭ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱠᱟᱛᱮ ᱫᱚ ᱩᱱᱤ ᱨᱟᱡᱽ ᱠᱟᱹᱢᱤᱭᱟᱹ ᱞᱮᱠᱟᱭ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱞᱮᱜᱼᱟ᱾ ᱟᱡᱟᱜ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮᱫᱚ ᱪᱤᱱ ᱨᱮᱱ ᱨᱟᱡᱟ ᱠᱚ ᱟᱠᱚ ᱟᱠᱚ ᱛᱟᱞᱟ ᱞᱟᱰᱷᱟᱹᱭ ᱨᱮ ᱵᱮᱥᱛᱚ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸᱭᱟ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱥᱟᱣ ᱵᱚᱝᱥᱚ ᱠᱮᱭᱟᱜ ᱱᱤᱨᱚᱲ ᱟᱨ ᱦᱮᱢᱟᱞ ᱚᱠᱛᱚ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱜᱼᱟ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱠᱚᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱚᱥ ᱥᱟᱶᱛᱟ ᱨᱮ ᱥᱩᱫᱷᱟᱹᱨ ᱟᱹᱫᱜᱩᱭ ᱪᱮᱥᱴᱟ ᱞᱮᱫᱼᱟ᱾ ==ᱡᱤᱭᱚᱱ== ᱠᱚᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱚᱥᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱫᱚ 28 ᱥᱮᱯᱴᱮᱢᱵᱚᱨ 551 BC ᱨᱮ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱᱟ᱾ ᱜᱤᱫᱟᱹᱨ ᱨᱮ ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟᱭ ᱜᱚᱡ ᱮᱱ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱟᱡ ᱟᱭᱳ ᱜᱮᱭ ᱦᱟᱨᱟ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱾ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱟᱡᱽ ᱠᱟᱹᱢᱤᱭᱟᱹ ᱞᱮᱠᱟᱭ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱞᱮᱫ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱟᱡ ᱫᱚ ᱢᱟᱪᱮᱛ ᱟᱨ ᱫᱟᱨᱥᱚᱱᱤᱠ ᱦᱤᱥᱟᱹᱵᱽ ᱛᱮ ᱦᱚᱲ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱠᱚ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱮᱭᱟ᱾ ==ᱥᱮᱪᱮᱫ== [[ᱥᱚᱠᱨᱮᱴᱤᱥ]] ᱞᱮᱠᱟ ᱠᱚᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱚᱥ ᱦᱚᱸ ᱫᱟᱨᱥᱚᱱᱤᱠ ᱠᱩᱠᱞᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱞᱟᱹᱱᱟᱹᱭ ᱫᱚ ᱥᱚᱡᱷᱮ ᱵᱟᱭ ᱞᱟᱹᱭᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ᱾ ᱵᱚᱨᱚᱢ ᱩᱱᱤ ᱦᱚᱲ ᱜᱟᱹᱦᱤᱨ ᱮ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱚᱪᱚᱭᱮᱫ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱟᱨ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱮᱪᱮᱫᱚᱜ ᱮ ᱞᱟᱹᱭ ᱟᱠᱚ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ᱾ ᱟᱡᱟᱜ ᱚᱝᱥᱟᱨ ᱦᱚᱲ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱮᱢᱟ ᱠᱚ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱨᱮ ᱟᱡᱟᱜ ᱵᱚᱝᱥᱚ ᱵᱟᱝ ᱧᱮᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱜᱩᱱ ᱟᱨ ᱜᱮᱭᱟᱱ ᱧᱮᱞ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ᱾ ᱩᱱᱤ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱫᱷᱚᱱ ᱵᱟᱵᱚᱛ ᱵᱟᱝ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱠᱮᱛᱮ ᱮᱴᱟᱦᱜ ᱦᱚᱲ ᱵᱟᱵᱚᱛ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱮ ᱢᱮᱛᱟ ᱠᱚ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱚᱸᱫ᱾ ᱩᱱᱤ ᱢᱮᱱᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱮ ᱥᱟᱶᱛᱟ ᱨᱮ ᱠᱮᱴᱮᱡ ᱱᱤᱭᱚᱢ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ ᱟᱨ ᱡᱚᱛ ᱦᱚᱲ ᱚᱱᱟ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ᱾ ᱩᱱᱤ ᱢᱮᱱᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱢᱟᱹᱱᱢᱤᱭᱟᱜ ᱫᱚ ᱢᱚᱬᱮ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱦᱩᱭ ᱠᱮᱭᱟ ᱟᱨ ᱡᱚᱛᱚ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱷᱮᱜᱟᱨ ᱱᱤᱭᱚᱢ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ᱾ ᱚᱱᱟ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱠᱚᱫᱚ ᱱᱩᱠᱩ ᱵᱟᱨ ᱦᱚᱲ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱛᱚᱯᱚᱞᱚᱜᱼᱟ᱾ * ᱨᱟᱡᱟ ᱯᱚᱨᱡᱟ * ᱟᱯᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ * ᱵᱟᱹᱦᱩ ᱡᱟᱶᱟᱭ * ᱢᱟᱪᱮᱫ ᱟᱪᱮᱫ * ᱜᱟᱛᱮ ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱚᱜᱮ ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱡᱤᱭᱟᱹᱲ ᱫᱚᱦᱚᱭ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱠᱷᱟᱱ ᱵᱟᱱᱟ ᱦᱚᱲ ᱛᱤᱱᱟᱹᱜ ᱜᱟᱱ ᱱᱤᱭᱚᱢ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ᱾ ᱠᱚᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱚᱥ ᱜᱷᱟᱸᱨᱚᱸᱡᱽ ᱨᱮ ᱯᱟᱹᱛᱭᱟᱹᱣ, ᱦᱟᱯᱲᱟᱢ ᱠᱚ ᱢᱟᱹᱱ ᱟᱨ ᱢᱟᱪᱮᱫ ᱠᱚ ᱢᱟᱹᱱ ᱮᱢ ᱨᱮ ᱜᱩᱨᱩᱛ ᱮ ᱮᱢᱟᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ᱾ ᱟᱡᱟᱜ ᱢᱚᱛᱚ ᱚᱝᱥᱟᱨ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ ᱜᱮ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱷᱟᱣᱩᱸᱰᱮᱥᱚᱱ᱾ ᱟᱡᱟᱜ ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱵᱷᱮᱜᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱚᱱᱟ ᱫᱚ- ''ᱟᱢ ᱪᱮᱫ ᱞᱮᱠᱟ ᱵᱮᱣᱦᱟᱨ ᱮᱢ ᱟᱥᱟᱭᱮᱜᱼᱟ ᱦᱚᱲ ᱦᱚᱸ ᱚᱱᱠᱟ ᱜᱮ ᱵᱮᱣᱦᱟᱨ ᱠᱚᱢᱮ᱾'' ᱡᱤᱥᱩ ᱦᱚᱸ ᱱᱚᱶᱟ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱮ ᱮᱢᱟ ᱠᱚ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ᱾ ᱟᱡᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱠᱚᱫᱚ '''ᱟᱱᱟᱞᱮᱠᱭᱩ ᱯᱚᱛᱚᱵ''' ᱨᱮ ᱚᱞ ᱫᱚᱦᱚ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ == * [http://www.confucius.org/ Multilingual web site on Confucius and the Analects] * [http://faculty.vassar.edu/brvannor/Mypapers/DaoofKongzi.pdf The Dao of Kongzi], introduction to the thought of Confucius. * [http://digital.library.upenn.edu/webbin/gutbook/lookup?num=4094 Confucian Analects] (Project Gutenberg release of James Legge's Translation) * [http://www.wfu.edu/~moran/zhexuejialu/Analects_PEM.html Core philosophical passages] in the ''Analects of Confucius''. ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} [[Category:!Main category]] 8821da19cagz0xv0cvwxkviimo1779h ᱠᱚᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱟᱥ 0 222 100766 44266 2022-08-14T03:10:57Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ */ wikitext text/x-wiki [[File:孔子聖蹟圖.png|thumb|ᱠᱚᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱟᱥ]] '''ᱠᱚᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱚᱥ''' [[ᱪᱤᱱ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] ᱛᱮ ᱫᱚ 孔丘 ᱥᱮ ᱠᱷᱚᱝ ᱜᱩᱨᱩ ᱧᱤᱛᱩᱢ ᱛᱮᱭ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ᱾ ᱥᱮᱫᱟᱭ [[ᱪᱤᱱ ᱫᱤᱥᱟᱹᱢ]] ᱨᱮᱱ [[ᱥᱟᱱᱟᱥᱤᱭᱟ]] (philosopher) ᱠᱟᱱᱟᱭ᱾ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱥᱟᱱᱟᱥᱤ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱟᱨ ᱚᱞ ᱠᱚ [[ᱮᱥᱤᱭᱟ]] ᱯᱩᱨᱩᱵᱽ ᱱᱟᱠᱷᱟᱨᱮᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱭᱮ ᱤᱱᱯᱷᱞᱩᱭᱮᱱᱥ ᱟᱠᱟᱫᱟ᱾ ᱠᱚᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱟᱥ ᱫᱚ ᱟᱥᱚᱠᱟᱭᱛᱮ ideologue ᱥᱟᱱᱟᱥᱤᱭᱮ ᱛᱟᱦᱮ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱯᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱣ ᱛᱟᱦᱮ ᱠᱟᱱᱟ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱥᱮ ᱥᱤᱠᱷᱱᱟᱹᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱮᱦᱮᱫ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ideologue᱾ == ᱡᱤᱭᱚᱱ == ᱟᱢᱫᱟᱡᱽ ᱛᱮ ᱞᱟᱹᱭᱚᱜᱼᱟ ᱠᱩᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱟᱥ ᱫᱚ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟᱭ ᱡᱤᱥᱩ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱟᱦᱟᱨᱮ ᱕᱕᱑ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱒᱘ ᱥᱮᱯᱴᱮᱢᱵᱚᱨ ᱪᱤᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱪᱷᱩᱯᱷᱩ ᱪᱤᱴᱤ ᱨᱮ᱾ ᱵᱟᱵᱟᱣᱟᱜ ᱧᱤᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱠᱚᱝ ᱦᱤ ᱟᱨ ᱜᱚᱜᱚᱣᱟᱜ ᱧᱤᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱦᱟᱱ ᱡᱷᱮᱜ᱾ ᱠᱚᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱟᱥ ᱧᱤᱛᱩᱢ ᱛᱮ ᱫᱚ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱛᱮ ᱩᱯᱲᱩᱢ ᱦᱩᱭ ᱟᱠᱟᱱ ᱛᱟᱭᱟ᱾ ᱯᱟᱹᱦᱤᱞ ᱫᱚ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱧᱤᱛᱩᱢ ᱛᱟᱦᱮ ᱠᱟᱱᱟ ᱠᱚᱝ ᱯᱷᱩ ᱛᱚᱡᱩ᱾ ᱞᱩ ᱧᱤᱛᱩᱢᱟᱱ ᱢᱤᱫ ᱠᱟᱹᱴᱤᱡ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱠᱟᱹᱢᱤᱭᱟᱹᱭ ᱛᱟᱦᱮ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱫᱚ᱾ ᱠᱩᱱᱯᱷᱩᱥᱤᱭᱟᱥᱟᱜ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱵᱮᱯᱟᱨ ᱛᱮ ᱫᱚ ᱟᱰᱤ ᱰᱷᱤᱨ ᱵᱟᱜ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱢᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ ᱡᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱨᱮᱸᱜᱮᱡ ᱛᱮ ᱵᱟᱞᱮ ᱩᱢᱮᱹᱞ ᱫᱚ ᱯᱟᱨᱚᱢ ᱟᱠᱟᱱ ᱛᱟᱭᱟ᱾ ᱟᱢᱫᱟᱡᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱱᱩᱭ ᱪᱤᱱ ᱨᱮᱱ ᱥᱟᱱᱟᱥᱤᱭᱟ ᱫᱚ ᱡᱤᱥᱩ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱟᱦᱟᱨᱮ ᱔᱗᱙ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱗᱑ ᱩᱢᱮᱹᱞ ᱨᱮᱭ ᱜᱚᱡ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱠᱩᱝᱯᱷᱩ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱝ ᱞᱤ ᱥᱤᱢᱮᱴᱨᱤ ᱨᱮ ᱛᱚᱯᱟ ᱢᱮᱱᱟᱭᱟ᱾ == ᱯᱷᱮᱰᱮᱛ == * [https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%A8%E0%A6%AB%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B8 https://bn.wikipedia.org/wiki] ==ᱵᱟᱨᱦᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== * [http://www.confucius.org/ Multilingual web site on Confucius and the Analects] * [http://faculty.vassar.edu/brvannor/Mypapers/DaoofKongzi.pdf The Dao of Kongzi], introduction to the thought of Confucius. * [http://digital.library.upenn.edu/webbin/gutbook/lookup?num=4094 Confucian Analects] (Project Gutenberg release of James Legge's Translation) * [http://www.wfu.edu/~moran/zhexuejialu/Analects_PEM.html Core philosophical passages] in the ''Analects of Confucius''. ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} [[Category:!Main category]] 3imzqeeqcak9476phh4qfdtu062y131 ᱠᱚᱲᱟ 0 223 100774 66439 2022-08-14T03:34:44Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki [[File:Model-sixpack.jpg|thumb|ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ]] [[File:Pope Benedictus XVI january,20 2006 (2) mod.jpg|thumb|ᱨᱚᱢᱟᱱ ᱠᱟᱛᱞᱤᱠ ᱪᱟᱨᱪ ᱨᱮᱱᱤᱡ ᱢᱩᱬᱩᱛ Pope Benedictus XVIᱹ ᱱᱚᱶᱟ ᱯᱚᱫᱚᱵᱤ ᱫᱚ ᱠᱚᱲᱟ [[ᱦᱚᱯᱚᱱ]] ᱥᱩᱢᱩᱝ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱨᱤᱡᱟᱹᱯ ᱦᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾]] ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱫᱚ ᱠᱚᱲᱟ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱦᱚᱲ ᱠᱟᱱᱟ ᱠᱚ ᱾ ᱱᱩᱭ ᱫᱚ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹᱭᱤᱡ ᱵᱤᱯᱚᱨᱤᱛ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱜᱮᱠᱚ ᱥᱮᱬᱟ ᱞᱮᱱᱠᱷᱟᱱ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱨᱮᱠᱚ ᱞᱮᱠᱷᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱮᱴᱟᱜ ᱢᱟᱢᱟᱞ (mammals) ᱞᱮᱠᱟ ᱜᱮ ᱠᱚᱲᱟ ᱫᱚ ᱟᱡ ᱟᱭᱳ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ X ᱠᱨᱚᱢᱚᱡᱚᱢ ᱟᱨ ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ Y ᱠᱨᱚᱢᱚᱡᱚᱢ ᱮ ᱟᱜᱩᱭᱟ ᱾ ==ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱛᱚᱛᱣᱚ (Etymology)== ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱢᱮᱱ (man) ᱫᱚ ᱢᱟᱨᱮ ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱟᱹᱲᱟᱹ (mann) ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱟᱛᱟᱶ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱮᱱᱮᱛ ᱫᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱨᱟᱛᱟ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱾ ==ᱩᱢᱮᱨ ᱟᱨ ᱮᱴᱟᱜ ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱠᱚ ( Age and Terminology)== ''ᱠᱚᱲᱟ ᱜᱤᱫᱽᱟᱹ'' ᱩᱢᱮᱨ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱩᱢᱮᱨ ᱫᱚ ᱦᱤᱡᱩᱜ-ᱟ ᱾ '''ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ''' ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱫᱚ ᱨᱟᱛᱟ ᱠᱚᱲᱟ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱚᱜ-ᱟ ᱾ ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱛᱮ ᱨᱚᱲ ᱠᱟᱱ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱠᱚᱨᱮ ᱫᱚ ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱷᱮᱜᱟᱨ ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱦᱚᱸᱠᱚ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱡᱮᱢᱚᱱ- Guy, dude, buddy, bloke, fellow, chap ᱮᱢᱟᱱ ᱾ ᱢᱤᱢᱤᱫ ᱫᱷᱟᱶ ᱫᱚ Boy ᱟᱨ lad ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱦᱚᱸᱠᱚ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ==ᱡᱤᱣᱤᱟᱱ ᱟᱨ ᱡᱟᱱᱟᱝ== ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱᱟᱜ ᱛᱤᱱᱟᱜ ᱜᱟᱱ ᱞᱚᱪᱷᱱᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱱᱩᱠᱩᱶᱟᱜ ᱩᱥᱩᱞ, ᱦᱟᱢᱟᱞ, ᱫᱟᱲᱮ ᱟᱨ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱜᱚᱲᱦᱚᱱ ᱫᱚ ᱠᱩᱲᱤ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱵᱷᱮᱜᱟᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱫᱚ ᱠᱩᱲᱤ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱵᱤᱥᱛᱤ ᱠᱚ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟ, ᱵᱤᱥᱛᱤ ᱠᱚ ᱦᱟᱢᱟᱞᱟ, ᱩᱥᱩᱞ ᱦᱚᱸ ᱛᱟᱠᱚ ᱰᱷᱮᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱤᱠᱷᱟᱹᱱ ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱫᱚ ᱞᱮᱛᱟᱲ ᱫᱚ ᱵᱟᱭ ᱥᱟᱹᱨᱤᱭᱟ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱩᱥᱩᱞ ᱠᱩᱲᱤ ᱦᱚᱸ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱᱟᱜ ᱟᱨ ᱛᱤᱱᱟᱜ ᱜᱟᱱ ᱞᱚᱪᱷᱱᱟ ᱠᱚ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮ ᱮᱢ ᱮᱱᱟ ᱾ * ᱞᱟᱡ ᱨᱮ ᱵᱤᱥᱛᱤ ᱩᱵ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ * ᱢᱮᱱᱦᱟᱸ ᱨᱮ ᱵᱤᱥᱛᱤ ᱩᱵ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ * ᱛᱤ ᱟᱨ ᱛᱷᱚᱯᱟ ᱥᱮᱬᱟ ᱦᱟ * ᱛᱟᱨᱮᱱ ᱟᱨ ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱚᱥᱟᱨᱟ * ᱟᱲᱟᱝ ᱢᱚᱴᱟ ᱦᱟ ===Sexual characteristics=== fertilization ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ sperm cell X ᱠᱨᱚᱢᱚᱡᱚᱢ ᱤᱫᱤ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱤᱞᱤ ᱥᱟᱶᱮ ᱢᱮᱥᱟᱜ ᱠᱷᱟᱱ ᱠᱩᱲᱤ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ (XX) ᱠᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ ᱾ ᱡᱩᱫᱤ sperm cell Y ᱠᱨᱚᱢᱚᱡᱚᱢ ᱤᱫᱤ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱤᱞᱤ ᱥᱟᱶᱮ ᱢᱮᱥᱟᱜ-ᱟ ᱮᱱᱠᱷᱟᱱ ᱠᱚᱲᱟ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ (XY) ᱠᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ ᱾ ==ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱧᱮᱞ ᱢᱮ== Medical: Sex assignment Masculine psychology Men's health Gender differences Dynamics: Male chauvinism Patriarchy Sexism Misandry Political: Fathers' rights Masculism Men's studies Men's Rights ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== https://en.wikipedia.org/wiki/Man [[Category:ᱢᱟᱹᱱᱢᱤ]] j4rgq1hwmk7ytlyxoefr8v2h1yrd67r ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ 0 224 100775 66440 2022-08-14T03:35:43Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki [[File:Model-sixpack.jpg|thumb|ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ]] [[File:Pope Benedictus XVI january,20 2006 (2) mod.jpg|thumb|ᱨᱚᱢᱟᱱ ᱠᱟᱛᱞᱤᱠ ᱪᱟᱨᱪ ᱨᱮᱱᱤᱡ ᱢᱩᱬᱩᱛ Pope Benedictus XVIᱹ ᱱᱚᱶᱟ ᱯᱚᱫᱚᱵᱤ ᱫᱚ ᱠᱚᱲᱟ [[ᱦᱚᱯᱚᱱ]] ᱥᱩᱢᱩᱝ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱨᱤᱡᱟᱹᱯ ᱦᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾]] ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱫᱚ ᱠᱚᱲᱟ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱦᱚᱲ ᱠᱟᱱᱟ ᱠᱚ ᱾ ᱱᱩᱭ ᱫᱚ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹᱭᱤᱡ ᱵᱤᱯᱚᱨᱤᱛ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱜᱮᱠᱚ ᱥᱮᱬᱟ ᱞᱮᱱᱠᱷᱟᱱ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱨᱮᱠᱚ ᱞᱮᱠᱷᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱮᱴᱟᱜ ᱢᱟᱢᱟᱞ (mammals) ᱞᱮᱠᱟ ᱜᱮ ᱠᱚᱲᱟ ᱫᱚ ᱟᱡ ᱟᱭᱳ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ X ᱠᱨᱚᱢᱚᱡᱚᱢ ᱟᱨ ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ Y ᱠᱨᱚᱢᱚᱡᱚᱢ ᱮ ᱟᱜᱩᱭᱟ ᱾ ==ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱛᱚᱛᱶᱚ (Etymology)== ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱢᱮᱱ (man) ᱫᱚ ᱢᱟᱨᱮ ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱟᱹᱲᱟᱹ (mann) ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱟᱛᱟᱶ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱮᱱᱮᱛ ᱫᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱨᱟᱛᱟ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱾ ==ᱩᱢᱮᱨ ᱟᱨ ᱮᱴᱟᱜ ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱠᱚ ( Age and Terminology)== ''ᱠᱚᱲᱟ ᱜᱤᱫᱽᱟᱹ'' ᱩᱢᱮᱨ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱩᱢᱮᱨ ᱫᱚ ᱦᱤᱡᱩᱜ-ᱟ ᱾ '''ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ''' ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱫᱚ ᱨᱟᱛᱟ ᱠᱚᱲᱟ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱚᱜ-ᱟ ᱾ ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱛᱮ ᱨᱚᱲ ᱠᱟᱱ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱠᱚᱨᱮ ᱫᱚ ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱷᱮᱜᱟᱨ ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱦᱚᱸᱠᱚ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱡᱮᱢᱚᱱ- Guy, dude, buddy, bloke, fellow, chap ᱮᱢᱟᱱ ᱾ ᱢᱤᱢᱤᱫ ᱫᱷᱟᱶ ᱫᱚ Boy ᱟᱨ lad ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱦᱚᱸᱠᱚ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ==Biology and Sex== ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱᱟᱜ ᱛᱤᱱᱟᱜ ᱜᱟᱱ ᱞᱚᱪᱷᱱᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱱᱩᱠᱩᱶᱟᱜ ᱩᱥᱩᱞ, ᱦᱟᱢᱟᱞ, ᱫᱟᱲᱮ ᱟᱨ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱜᱚᱲᱦᱚᱱ ᱫᱚ ᱠᱩᱲᱤ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱵᱷᱮᱜᱟᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱫᱚ ᱠᱩᱲᱤ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱵᱤᱥᱛᱤ ᱠᱚ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟ, ᱵᱤᱥᱛᱤ ᱠᱚ ᱦᱟᱢᱟᱞᱟ, ᱩᱥᱩᱞ ᱦᱚᱸ ᱛᱟᱠᱚ ᱰᱷᱮᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱤᱠᱷᱟᱹᱱ ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱫᱚ ᱞᱮᱛᱟᱲ ᱫᱚ ᱵᱟᱭ ᱥᱟᱹᱨᱤᱭᱟ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱩᱥᱩᱞ ᱠᱩᱲᱤ ᱦᱚᱸ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱᱟᱜ ᱟᱨ ᱛᱤᱱᱟᱜ ᱜᱟᱱ ᱞᱚᱪᱷᱱᱟ ᱠᱚ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮ ᱮᱢ ᱮᱱᱟ ᱾ * ᱞᱟᱡ ᱨᱮ ᱵᱤᱥᱛᱤ ᱩᱵ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ * ᱢᱮᱱᱦᱟᱸ ᱨᱮ ᱵᱤᱥᱛᱤ ᱩᱵ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ * ᱛᱤ ᱟᱨ ᱛᱷᱚᱯᱟ ᱥᱮᱬᱟ ᱦᱟ * ᱛᱟᱨᱮᱱ ᱟᱨ ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱚᱥᱟᱨᱟ * ᱟᱲᱟᱝ ᱢᱚᱴᱟ ᱦᱟ ===Sexual characteristics=== fertilization ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ sperm cell X ᱠᱨᱚᱢᱚᱡᱚᱢ ᱤᱫᱤ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱤᱞᱤ ᱥᱟᱶᱮ ᱢᱮᱥᱟᱜ ᱠᱷᱟᱱ ᱠᱩᱲᱤ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ (XX) ᱠᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ ᱾ ᱡᱩᱫᱤ sperm cell Y ᱠᱨᱚᱢᱚᱡᱚᱢ ᱤᱫᱤ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱤᱞᱤ ᱥᱟᱶᱮ ᱢᱮᱥᱟᱜ-ᱟ ᱮᱱᱠᱷᱟᱱ ᱠᱚᱲᱟ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ (XY) ᱠᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ ᱾ ==ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱧᱮᱞ ᱢᱮ== Medical: Sex assignment Masculine psychology Men's health Gender differences Dynamics: Male chauvinism Patriarchy Sexism Misandry Political: Fathers' rights Masculism Men's studies Men's RightsRights ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== https://en.wikipedia.org/wiki/Man [[Category:ᱢᱟᱹᱱᱢᱤ]] 2tzs176d20cv6qad57u1e0p004mupa4 ᱠᱚᱯᱷᱤ ᱟᱱᱟᱱ 0 1820 100750 15694 2022-08-14T02:10:09Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ᱠᱚᱯᱷᱤ ᱟᱴᱴᱟ ᱟᱱᱟᱱ | nationality = ᱜᱷᱟᱱᱟᱹᱭᱟᱹ | image = Kofi Annan 2012 (cropped).jpg | order = ᱗ (ᱮᱭᱟᱭ) [[Secretary-General of the United Nations|GS of UN]] | term_start = ᱑ ᱡᱟᱱᱩᱣᱟᱨᱤ ᱑᱙᱙᱗ | term_end = ᱑ ᱡᱟᱱᱩᱣᱟᱨᱤ ᱒᱐᱐᱗ | predecessor = [[ᱵᱚᱣᱴᱨᱚᱥ ᱵᱚᱣᱴᱨᱚᱥ-ᱜᱷᱟᱞᱤ]] | successor = [[ᱵᱟᱱ ᱠᱤ-ᱢᱩᱱ]] | birth_date = {{birth date |df=yes|1938|4|8}} | birth_place = [[ᱠᱩᱢᱟᱥᱤ]], [[ᱜᱚᱞᱰ ᱠᱚᱥᱴ (ᱵᱨᱤᱴᱤᱥ ᱠᱚᱞᱚᱱᱤ)|ᱜᱚᱞᱰ ᱠᱚᱥᱴ]]<br /><small>(ᱱᱤᱛᱚᱜ [[ᱠᱩᱢᱟᱥᱤ]], [[ᱜᱷᱟᱱᱟ]])</small> | death_date = {{death date and age|2018|8|18|1938|4|8|df=y}} | death_place =[[ᱵᱮᱨᱱ]], [[ᱥᱩᱭᱡᱚᱨᱞᱟᱸᱰ]]<ref>https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-45232892 | Kofi Annan, former UN chief, dies at 80 - BBC News</ref> | spouse = [[ᱴᱤᱴᱤ ᱟᱞᱟᱠᱤᱡᱟ]] (div.)<br />ᱱᱟᱱᱮ ᱢᱟᱨᱤᱭᱟ ᱟᱱᱟᱱ | party = | vicepresident = }} '''ᱠᱚᱯᱷᱤ ᱟᱱᱟᱱ'''(᱘ ᱮᱯᱨᱤᱞ ᱑᱙᱓᱘ - ᱑᱘ ᱟᱜᱚᱥᱴ ᱒᱐᱑᱘) ᱫᱚ ᱢᱟᱱᱣᱟ ᱠᱩ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱠᱟᱨᱚᱢ ᱛᱮ ᱫᱷᱟᱹᱨᱛᱤ ᱡᱟᱠᱟᱛ ᱨᱮ ᱦᱚᱲ ᱠᱩ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱩᱯᱲᱩᱢ ᱢᱮᱱᱟᱭᱟ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱫᱷᱟᱹᱨᱛᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱝᱥᱛᱷᱟ ᱤᱣᱱᱟᱭᱴᱮᱴ ᱱᱮᱥᱚᱱ(UN) ᱨᱮᱱ ᱮᱭᱟᱭᱤᱡ ᱥᱮᱠᱨᱮᱴᱟᱨᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱑᱙᱙᱗ ᱠᱷᱚᱱ ᱒᱐᱐᱖ ᱥᱟᱞ ᱑᱐ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱫᱟᱭᱤᱠ ᱨᱮᱭ ᱛᱟᱦᱮ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱠᱚᱯᱷᱤ ᱟᱱᱟᱱ ᱫᱚ ᱜᱷᱟᱱᱟ ᱫᱤᱥᱟᱹᱢ ᱨᱮᱱ ᱠᱟᱱᱟᱭ᱾ ᱩᱱᱤ ᱜᱤ UN ᱨᱮᱱ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱦᱮᱱᱫᱮ ᱥᱮᱠᱨᱮᱴᱟᱨᱤ ᱫᱚ᱾ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱫᱷᱟᱣ ᱫᱟᱭᱤᱠ ᱧᱟᱢ ᱠᱟᱛᱮᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱱᱟᱯᱟᱭᱮ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱞᱮᱫ ᱛᱮ ᱟᱨ ᱦᱚᱸ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱫᱷᱟᱣ ᱫᱟᱭᱤᱠ ᱮ ᱧᱟᱢ ᱠᱮᱫᱟ ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ᱾ ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ UN ᱥᱟᱶ ᱠᱚᱯᱷᱤ ᱟᱱᱟᱱ ᱦᱚᱸ Nobel Peace Award ᱮ ᱧᱟᱢ ᱠᱮᱫᱟ᱾ ᱢᱟᱱᱣᱟ ᱟᱹᱭᱫᱟᱨᱤ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱠᱟᱹᱢᱤᱭ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱒᱐᱐᱗ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱫᱷᱟᱹᱨᱛᱤ ᱡᱟᱠᱟᱛ ᱨᱮᱱ ᱱᱮᱛᱟ ᱠᱩᱣᱟᱜ [[ᱜᱨᱩᱯ ᱫᱟ ᱮᱞᱰᱟᱨᱥ]] ᱛᱤᱝᱜᱩ ᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱚᱱᱟ ᱨᱮᱱ ᱢᱮᱢᱵᱟᱨᱮ ᱦᱩᱭᱮᱱᱟ ᱠᱚᱯᱷᱤ ᱟᱱᱟᱱ᱾ ᱒᱐᱑᱓ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱚᱱᱟ ᱜᱨᱩᱯ ᱨᱮᱱ ᱪᱮᱴᱟᱨᱢᱮᱱ ᱮ ᱦᱩᱭᱮᱱᱟ᱾ [[ᱥᱤᱨᱤᱭᱟ]] ᱨᱮ UN ᱨᱮᱱ ᱥᱟᱱᱛᱤᱫᱩᱛ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱫᱟᱭᱤᱠ ᱮ ᱯᱩᱨᱟᱹᱣ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ᱛᱟᱭᱚᱢᱛᱮ [[ᱨᱟᱠᱷᱟᱭᱤᱱ]] ᱨᱮ [[ᱨᱳᱦᱤᱝᱜᱟ]] ᱮᱴᱠᱮᱴᱚᱬᱮ ᱥᱚᱞᱦᱟᱭ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ [[ᱢᱤᱭᱟᱱᱢᱟᱨ]] ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱ ᱨᱮᱱ ᱢᱩᱠᱷᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱟᱭᱤᱠ ᱦᱚᱭ ᱯᱩᱨᱟᱹᱣ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ᱟᱱᱟᱱ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱ ᱧᱤᱛᱩᱢᱟᱱ ᱚᱱᱟ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱨᱳᱦᱤᱝᱜᱟ ᱮᱴᱠᱮᱴᱚᱬᱮ ᱥᱚᱞᱦᱟᱭ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱘᱘ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱦᱚᱨ ᱠᱩ ᱞᱟᱹᱭ ᱟᱠᱟᱫᱟ᱾ ᱠᱚᱯᱷᱤ ᱟᱱᱟᱱᱟᱜ ᱚᱞ ᱟᱭᱟᱜ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱠᱟᱛᱷᱟ Intervention : A Life in War and Peace᱾ == ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱡᱤᱭᱳᱱ ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ == == ᱠᱟᱹᱢᱤᱭᱟᱹ ᱡᱤᱭᱳᱱ == == ᱤᱣᱱᱟᱭᱴᱮᱴ ᱱᱮᱥᱚᱱ ᱨᱮᱱ ᱥᱮᱠᱨᱮᱴᱟᱨᱤ == == ᱤᱣᱱᱟᱭᱴᱮᱴ ᱱᱮᱥᱚᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱠᱩ == == ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} * ᱠᱟᱨᱮᱱᱴ ᱮᱯᱷᱮᱭᱟᱨᱥ ᱚᱠᱴᱚᱵᱚᱨ ᱒᱐᱑᱘ * https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%AB%E0%A6%BF_%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%A8 [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱟᱹᱭᱩᱨᱤᱡ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱤᱣᱱᱟᱭᱴᱮᱴ ᱱᱮᱥᱚᱱ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱱᱳᱵᱮᱞ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱟᱯᱷᱨᱤᱠᱟ ᱨᱮᱱ ᱟᱹᱭᱩᱨᱤ]] nrby84eu34rdjcjnvs64k0b2rx8q735 ᱵᱷᱟᱹᱞᱩᱜᱷᱚᱨᱟ 0 2747 100705 71904 2022-08-13T17:14:02Z Ramjit Tudu 52 wikitext text/x-wiki {{Delete|No text}} ᱵᱷᱟᱹᱞᱩᱜᱷᱚᱨᱟ ᱫᱚ ᱴᱟᱝᱜᱟᱥᱚᱲ ᱨᱮ [[ᱢ]]ᱮᱱᱟᱜ-ᱟᱹ c17krly7so37t6dzg20a8rw3750k664 ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱪᱟᱣᱞᱟ 0 3282 100778 22652 2022-08-14T03:42:22Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox astronaut | name = ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱪᱟᱣᱞᱟ | image = [[File:Kalpana Chawla, NASA photo portrait in orange suit.jpg|thumb]] | caption = ᱢᱟᱨᱪ ᱒᱐᱐᱒ ᱨᱮ ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱪᱟᱣᱞᱟ | birth_date = ᱢᱟᱨᱪ ᱑᱗, ᱑᱙᱖᱒ | death_date = {{death date and age|2003|2|1|1962|3|17}} | birth_place = [[ᱠᱚᱨᱱᱚᱞ]], [[East Punjab|ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ]], [[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ]]<br><small>(ᱱᱤᱛᱚᱜᱟᱜ [[ᱦᱚᱨᱤᱭᱟᱬᱟ]], [[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ]]</small>) | death_place = Aboard [[Space Shuttle Columbia]] over [[Texas]], U.S. | alma_mater = [[Punjab Engineering College]] <br> [[University of Texas at Arlington]] <br> [[University of Colorado at Boulder]] | selection = [[List of astronauts by selection#1994|1994 NASA Group]] | time = ᱓᱑ ᱢᱟᱦᱟᱸ, ᱑᱔ ᱴᱟᱬᱟᱝ, ᱕᱔ ᱴᱤᱲᱤᱡ<ref>{{cite web|title=Life facts|url=http://spaceflight.nasa.gov/shuttle/archives/sts-107/memorial/chawla.html|publisher=NASA|accessdate=February 27, 2014}}</ref> | mission = [[STS-87]], [[STS-107]] | insignia = [[File:Sts-87-patch.svg|40px]] [[File:STS-107 Flight Insignia.svg|40px]] | awards = {{CS Medal of Honor}} }} '''ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱪᱟᱣᱞᱟ''' (ᱢᱟᱨᱪ ᱑᱗, ᱑᱙᱖᱒<ref>{{cite news|last1=Salwi|first1=Dilip M|title=Did you know Kalpana was called Monto?|url=http://www.rediff.com/news/2004/feb/20spec.htm|accessdate=19 March 2016|work=[[Rediff.com]]|date=20 February 2004|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040507215916/http://www.rediff.com/news/2004/feb/20spec.htm|archivedate=7 May 2004}}</ref><ref name=bioreview>{{cite magazine|title=Book Review: Biography of Kalpana Chawla |author=Basu, Biman |url=http://www.niscair.res.in/jinfo/sr/2012/SR%2049%285%29%20%28Book%20Review%29.pdf |magazine=[[Science Reporter (magazine)|Science Reporter]] |pages=40–41 |date=May 2012 |access-date=2013-07-06 |quote=Born on 17 March 1962 in Karnal, Haryana}}</ref> – ᱯᱷᱮᱵᱨᱩᱣᱟᱨᱤ ᱑, ᱒᱐᱐᱓) ᱫᱚ [[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ]] ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱟᱠᱟᱱ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥᱪᱟᱨᱤ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾ ।<ref name=bioreview>{{cite magazine|title=Book Review: Biography of Kalpana Chawla |author=Basu, Biman |url=http://www.niscair.res.in/jinfo/sr/2012/SR%2049%285%29%20%28Book%20Review%29.pdf |magazine=[[Science Reporter (magazine)|Science Reporter]] |pages=40–41 |date=May 2012 |access-date=2013-07-06 |quote=Born on 17 March 1962 in Karnal, Haryana}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱑᱙᱙᱗ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱫᱷᱟᱣ ᱞᱟᱜᱤᱰ ᱠᱚᱞᱚᱢᱵᱤᱭᱟ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥᱡᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱮ ᱥᱮᱱ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱱᱟᱣᱟ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱡᱟᱱ ᱨᱮᱫᱚ ᱩᱱᱤ mission specialist ᱟᱨ primary [[robotic arm]] operator ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱪᱟᱞᱟᱣ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱓ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱠᱚᱞᱚᱢᱵᱤᱭᱟ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱡᱟᱱ ᱵᱮᱜᱷᱚᱴᱚᱱ ᱨᱮ ᱡᱤᱣᱤ ᱪᱟᱞᱟᱣ ᱞᱮᱱ ᱗ ᱦᱚᱲ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱲᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ([[Space Shuttle Columbia disaster]])<ref>{{cite web |url=http://www.msnbc.msn.com/id/28436243/ns/technology_and_science-space/t/nasa-reports-new-details-columbia-deaths/|title= Kalpana Chawla|accessdate=2012-05-24}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱯᱚᱣᱧᱡᱟᱵᱽ ᱤᱧᱡᱤᱱᱤᱭᱚᱨᱤᱝ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱠᱷᱚᱱ ᱮᱨᱚᱱᱚᱴᱤᱠᱟᱞ ᱤᱧᱡᱤᱱᱤᱭᱚᱨᱤᱝ ᱨᱮ ᱥᱚᱱᱮᱨᱥᱤᱫ ᱟᱨ ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱴᱮᱠᱥᱟᱥ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱮᱨᱚᱥᱯᱮᱥ ᱤᱧᱡᱤᱱᱤᱭᱚᱨᱤᱝ ᱨᱮ ᱥᱚᱱᱮᱨ ᱥᱤᱫ ᱰᱤᱜᱽᱨᱤ ᱮ ᱟᱥᱤᱞ ᱞᱮᱜ-ᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱑᱙᱘᱘ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ [[ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱚᱞᱨᱟᱰᱚ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱯᱤᱹᱮᱪᱹᱰᱤᱹ ᱰᱤᱜᱽᱨᱤ ᱮ ᱦᱟᱹᱥᱤᱞ ᱞᱮᱜ-ᱟ ᱾ <ref>{{cite news |title=Indo-US astronaut follows Kalpana's footsteps |author=Salim Rizvi |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6169111.stm |publisher=BBC |date=December 11, 2006 |location=New York |access-date=November 20, 2012 |quote=Almost four years after the death of the first Indian-American astronaut Kalpana Chawla in the Columbia space shuttle disaster, Nasa has sent another woman of Indian origin into space.}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱡᱤᱱ ᱯᱮᱨᱤ ᱦᱚᱨᱤᱥᱚᱱ ᱥᱟᱶ ᱮ ᱵᱟᱯᱞᱟ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱑᱙᱙᱗ ᱥᱟᱞ ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱑᱙ ᱛᱟᱹᱨᱤᱠ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱪᱟᱞᱟᱣ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱷᱨᱚᱛ ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱟᱠᱟᱱ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥᱪᱟᱨᱤ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱠᱜ-ᱟ ᱾ <ref>{{Citation| last = Chawla| first = Kalpana| title = MS Thesis Optimization of cross flow fan housing for airplane wing installation.| publisher = University of Texas at Arlington|page=97| date = 1984}}</ref> ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱒᱐᱐᱓ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱦᱚᱱ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱮ ᱪᱟᱞᱟᱣ ᱞᱮᱱᱟ ᱢᱮᱱᱠᱷᱟᱱ ᱫᱷᱟᱹᱨᱛᱤ ᱛᱮ ᱨᱩᱣᱟᱹᱲ ᱚᱠᱛᱮ ᱢᱮᱱᱢᱟ ᱵᱷᱮᱵᱽᱨᱩᱭᱟᱨᱤ ᱪᱟᱫᱚ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱑ ᱢᱟᱹᱦᱤᱛ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱡᱟᱱ ᱵᱮᱜᱷᱚᱴᱚ ᱨᱮ ᱡᱤᱣᱤ ᱟᱫ ᱞᱮᱜ-ᱟ ᱾<ref>http://www.preservearticles.com/201103034359/biography-of-indian-astronaut-kalpana-chawla.html</ref> ᱟᱡ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨᱮ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱵᱚ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱭ ᱦᱤᱥᱤᱫ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜ ᱩᱯᱜᱽᱨᱚᱦᱚ ᱫᱚ ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ -᱑ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ı<ref>http://kalpanachawla.tripod.com/id16.html</ref> ==ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱟᱨ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ== ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱪᱟᱣᱞᱟ ᱫᱚ ᱑᱙᱖᱒ ᱥᱟᱞ ᱢᱟᱨᱪ ᱑᱗ ᱢᱟᱹᱦᱤᱛ ᱦᱤᱞᱚᱜ [[ᱦᱚᱨᱤᱭᱟᱬᱟ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱚᱨᱱᱚᱞ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ <ref>{{cite news|last1=Salwi|first1=Dilip M|title=Did you know Kalpana was called Monto?|url=http://www.rediff.com/news/2004/feb/20spec.htm|accessdate=19 March 2016|work=[[Rediff.com]]|date=20 February 2004|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040507215916/http://www.rediff.com/news/2004/feb/20spec.htm|archivedate=7 May 2004}}</ref> ᱟᱡᱟ ᱵᱟᱵᱟ ᱦᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱵᱚᱱᱟᱨᱚᱥᱤ ᱞᱟᱞ ᱪᱟᱣᱞᱟ ᱟᱨ ᱟᱭᱳ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱥᱚᱧᱡᱚᱛᱤ ᱾ ᱟᱠᱚ ᱫᱚ ᱯᱩᱱ ᱵᱚᱭᱦᱟ ᱵᱩᱦᱤᱱ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱫᱚ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱤᱰᱤᱧ ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱯᱟᱠᱤᱥᱛᱟᱱ ᱞᱟᱹᱲᱦᱟᱹᱭ ᱨᱮ ᱟᱡ ᱨᱮᱱ ᱦᱟᱯᱲᱟᱢ ᱠᱚᱫᱚ [[ᱯᱟᱠᱤᱥᱛᱟᱱ]] ᱠᱷᱚᱱ [[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ]] ᱠᱚ ᱦᱮᱡ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱜᱤᱫᱟᱹᱨ ᱡᱷᱚᱜ ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱦᱟᱜᱟ ᱦᱚᱦᱚ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱢᱚᱱᱴᱩ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱟᱡᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱥᱚᱢᱚᱭ ᱫᱚ ᱟᱠᱚ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ ᱱᱟᱯᱟᱟᱭ ᱵᱟᱝ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱛᱚᱵᱮ ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱟᱨ ᱟᱡ ᱨᱮᱱ ᱵᱚᱭᱦᱟ ᱵᱩᱦᱤᱱ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱩᱨᱩᱢᱩᱴᱩ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱟᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱓ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱠᱚᱞᱚᱢᱵᱤᱭᱟ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱡᱟᱱ ᱨᱮ ᱡᱛᱨᱟ ᱮᱦᱚᱵᱽ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱨᱮ ᱟᱡ ''[[India Today]]'' ᱯᱟᱛᱟᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱠᱩᱯᱩᱞᱤ ᱨᱚᱯᱚᱲ ᱨᱮ ᱞᱟᱹᱭ ᱞᱮᱜ-ᱟ ᱠᱩᱴᱷᱤᱱ ᱢᱮᱦᱱᱚᱛ ᱫᱟᱨᱟᱭ ᱛᱮ ᱛᱮ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮ ᱡᱚᱛᱚᱣᱟᱜ ᱦᱟᱹᱥᱤᱞ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱟᱠᱚ ᱚᱲᱟᱜ ᱨᱮ ᱡᱚᱛᱚ ᱦᱚᱲᱟᱜ ᱯᱟᱹᱛᱭᱟᱹᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱟᱠᱚᱣᱟᱜ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱱᱚᱝᱠᱟᱱ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱠᱷᱹᱛᱤᱨ ᱟᱡ ᱡᱚᱛᱚᱣᱟᱜ ᱵᱟᱫᱷᱟ ᱫᱚᱱ ᱯᱟᱨᱚᱢ ᱠᱟᱛᱮ ᱩᱱᱟᱹᱜ ᱞᱟᱯᱷᱟᱝ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱮ ᱥᱮᱴᱮᱨ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ==ᱵᱟᱠᱞᱮ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱟᱨ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱥᱮᱪᱮᱫ== ==ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱟᱨ ᱵᱟᱯᱞᱟ== ==ᱵᱨᱩᱛᱤ== ===ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱡᱟᱛᱨᱟ=== ===ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱡᱟᱛᱨᱟ=== [[File:STS-107 Mission Specialist Kalpana Chawla.jpg|thumb|STS-107 Mission Specialist Kalpana Chawla]] ==ᱜᱩᱨ== ==ᱢᱟᱹᱱ== * [[Asteroid 51826 Kalpanachawla]], [[କଲମ୍ବିଆ]]ରେ ଯାତ୍ରା କରିଥିବା ମହାକାଶଚାରୀ ଦଳରେ କଳ୍ପନାଙ୍କ ନାମ ।<ref>{{cite web|title=Tribute to the Crew of Columbia|url=http://www.jpl.nasa.gov/releases/2003/columbia-tribute.cfm|publisher=[[NASA]] [[JPL]]|accessdate=2007-06-10}}</ref> * ୨୦୦୩ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ମାସ ୫ ତାରିଖରେ [[ଭାରତର ପ୍ରଧାନ ମନ୍ତ୍ରୀ]] ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ପାଣିପାଗ ସୂଚନା ଦେଉଥିବା କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ ଶୃଙ୍ଖଳା MetSatର ପୁନଃ ନାମକରଣ କରାଯାଇ ଏହାର ନାମ "କଳ୍ପନା" ("Kalpana") ରଖାଯିବ । ଭାରତଦ୍ୱାରା ପ୍ରେରଣ କରାଯାଇଥିବା ଏହି ଶୃଙ୍ଖଳାର ପ୍ରଥମ ଉପଗ୍ରହ "MetSat-1"କୁ ୨୦୦୨ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସ ୧୨ ତାରିଖରେ "କଳ୍ପନା-୧" ("Kalpana-1") ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା ।<ref>{{cite web|title=ISRO METSAT Satellite Series Named After Columbia Astronaut Kalpana Chawla|url=http://www.spaceref.com/news/viewnews.html?id=732|publisher=Spaceref.com|accessdate=2007-06-10}}</ref> * ନିୟୁ ୟର୍କ ସ‌ହରର କୁଇନ୍‌ସ୍‌ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଜ୍ୟାକ୍‌ସନ୍ ହାଇଟ୍‌ସ୍‌ର ୭୪ତମ ରାସ୍ତାକୁ କଳ୍ପନାଙ୍କ ସମ୍ମାନରେ Kalpana Chawla Way ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି ।[15] * ଯୁବ ମହିଳା ବୈଜ୍ଞାନିକମାନ‌ଙ୍କୁ ପୁରସ୍କୃତ କରିବା ପାଇଁ ୨୦୦୪ ମସିହାରୁ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ସରକାର Kalpana Chawla Award ନାମକ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରୁଛନ୍ତି ।[16] * ନାସା ଏକ ସୁପର୍ କମ୍ପ୍ୟୁଟର୍ ଚାୱଲାଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଛି ।[17] * Florida Institute of Technologyର Columbia Village Suites ନାମକ ଛାତ୍ର-ଛାତ୍ରୀମାନ‌ଙ୍କ ପାଇଁ ନିର୍ମିତ ଏକ ଆପାର୍ଟମେଣ୍ଟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ହଲ୍‌କୁ ଜଣେ ଜଣେ ମହାକାଶଚାରୀଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି । ଏହି ହଲ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଚାୱଲାଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ ହଲ୍‌ଟିଏ ମଧ୍ୟ ଅଛି । * The NASA Mars Exploration Rover mission has named seven peaks in a chain of hills, named the Columbia Hills, after each of the seven astronauts lost in the Columbia shuttle disaster. One of them is Chawla Hill, named after Chawla. * Steve Morse from the band Deep Purple created the song "Contact Lost" in memory of the Columbia tragedy along with her interest in the band. The song can be found on the album Bananas.[18] * Novelist Peter David named a shuttlecraft, the Chawla, after the astronaut in his 2007 Star Trek novel, Star Trek: The Next Generation: Before Dishonor.[19] * The Kalpana Chawla ISU Scholarship fund was founded by alumni of the International Space University (ISU) in 2010 to support Indian student participation in international space education programs.[20] * The Kalpana Chawla Memorial Scholarship program was instituted by the Indian Students Association (ISA) at the University of Texas at El Paso (UTEP) in 2005 for meritorious graduate students.[21] * The Kalpana Chawla Outstanding Recent Alumni Award at the University of Colorado, given since 1983, was renamed after Chawla.[22] * The University of Texas at Arlington, where Chawla obtained a Master of Science degree in aerospace engineering in 1984, opened a dormitory named Kalpana Chawla Hall in 2004.[23] In addition, the university dedicated the Kalpana Chawla Memorial on May 3, 2010, in Nedderman Hall, one of the primary buildings in the College of Engineering.[24] * The girls' hostel at Punjab Engineering College is named after Chawla. In addition, an award of INR twenty-five thousand, a medal, and a certificate is instituted for the best student in the Aeronautical Engineering department.[25] * The Government of Haryana established the Kalpana Chawla Planetarium in Jyotisar, Kurukshetra.[26] * The Indian Institute of Technology, Kharagpur, named the Kalpana Chawla Space Technology Cell in her honor.[27][28] * Delhi Technological University named a girls' hostel block after Chawla.[29] * A military housing development at Naval Air Station Patuxent River, Maryland, has been named Columbia Colony, and includes a street named Chawla Way. * Hostel blocks in Maulana Azad National Institute of Technology, Sagar Institute of Research & Technology, VIT University and Pondicherry University have been named after Chawla.[30][31] ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{commons|Kalpana Chawla}} * [http://www.montsu.org Kalpana Chawla Family Foundation] * [http://www.peopleforever.org/NFHomepage.aspx?NFID=66 Celebrating Life of Kalpana Chawla] * [http://pecoba.in/kalpana-chawla-excellence-awards-2012-presented-on-6th-may-2012/ Kalpana Chawla Excellence Awards 2012] * [http://www.fishridingabike.com/kc.html Kalpana Chawla profile in India Currents 1998] [[ᱛᱷᱚᱠ :ᱣᱤᱠᱤ ᱞᱚᱵᱽᱥ ᱳᱢᱮᱱ ᱒᱐᱑᱙ ]] pgs2dzqfxmtm4z2crttlgk2spw7vb9b 100779 100778 2022-08-14T03:42:46Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox astronaut | name = ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱪᱟᱣᱞᱟ | image = [[File:Kalpana Chawla, NASA photo portrait in orange suit.jpg|thumb]] | caption = ᱢᱟᱨᱪ ᱒᱐᱐᱒ ᱨᱮ ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱪᱟᱣᱞᱟ | birth_date = ᱢᱟᱨᱪ ᱑᱗, ᱑᱙᱖᱒ | death_date = {{death date and age|2003|2|1|1962|3|17}} | birth_place = [[ᱠᱚᱨᱱᱚᱞ]], [[East Punjab|ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ]], [[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ]]<br><small>(ᱱᱤᱛᱚᱜᱟᱜ [[ᱦᱚᱨᱤᱭᱟᱬᱟ]], [[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ]]</small>) | death_place = Aboard [[Space Shuttle Columbia]] over [[Texas]], U.S. | alma_mater = [[Punjab Engineering College]] <br> [[University of Texas at Arlington]] <br> [[University of Colorado at Boulder]] | selection = [[List of astronauts by selection#1994|1994 NASA Group]] | time = ᱓᱑ ᱢᱟᱦᱟᱸ, ᱑᱔ ᱴᱟᱬᱟᱝ, ᱕᱔ ᱴᱤᱲᱤᱡ<ref>{{cite web|title=Life facts|url=http://spaceflight.nasa.gov/shuttle/archives/sts-107/memorial/chawla.html|publisher=NASA|accessdate=February 27, 2014}}</ref> | mission = [[STS-87]], [[STS-107]] | insignia = [[File:Sts-87-patch.svg|40px]] [[File:STS-107 Flight Insignia.svg|40px]] | awards = {{CS Medal of Honor}} }} '''ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱪᱟᱣᱞᱟ''' (ᱢᱟᱨᱪ ᱑᱗, ᱑᱙᱖᱒<ref>{{cite news|last1=Salwi|first1=Dilip M|title=Did you know Kalpana was called Monto?|url=http://www.rediff.com/news/2004/feb/20spec.htm|accessdate=19 March 2016|work=[[Rediff.com]]|date=20 February 2004|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040507215916/http://www.rediff.com/news/2004/feb/20spec.htm|archivedate=7 May 2004}}</ref><ref name=bioreview>{{cite magazine|title=Book Review: Biography of Kalpana Chawla |author=Basu, Biman |url=http://www.niscair.res.in/jinfo/sr/2012/SR%2049%285%29%20%28Book%20Review%29.pdf |magazine=[[Science Reporter (magazine)|Science Reporter]] |pages=40–41 |date=May 2012 |access-date=2013-07-06 |quote=Born on 17 March 1962 in Karnal, Haryana}}</ref> – ᱯᱷᱮᱵᱨᱩᱣᱟᱨᱤ ᱑, ᱒᱐᱐᱓) ᱫᱚ [[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ]] ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱟᱠᱟᱱ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥᱪᱟᱨᱤ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾ ।<ref name=bioreview>{{cite magazine|title=Book Review: Biography of Kalpana Chawla |author=Basu, Biman |url=http://www.niscair.res.in/jinfo/sr/2012/SR%2049%285%29%20%28Book%20Review%29.pdf |magazine=[[Science Reporter (magazine)|Science Reporter]] |pages=40–41 |date=May 2012 |access-date=2013-07-06 |quote=Born on 17 March 1962 in Karnal, Haryana}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱑᱙᱙᱗ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱫᱷᱟᱣ ᱞᱟᱜᱤᱰ ᱠᱚᱞᱚᱢᱵᱤᱭᱟ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥᱡᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱮ ᱥᱮᱱ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱱᱟᱣᱟ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱡᱟᱱ ᱨᱮᱫᱚ ᱩᱱᱤ mission specialist ᱟᱨ primary [[robotic arm]] operator ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱪᱟᱞᱟᱣ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱓ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱠᱚᱞᱚᱢᱵᱤᱭᱟ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱡᱟᱱ ᱵᱮᱜᱷᱚᱴᱚᱱ ᱨᱮ ᱡᱤᱣᱤ ᱪᱟᱞᱟᱣ ᱞᱮᱱ ᱗ ᱦᱚᱲ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱲᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ([[Space Shuttle Columbia disaster]])<ref>{{cite web |url=http://www.msnbc.msn.com/id/28436243/ns/technology_and_science-space/t/nasa-reports-new-details-columbia-deaths/|title= Kalpana Chawla|accessdate=2012-05-24}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱯᱚᱣᱧᱡᱟᱵᱽ ᱤᱧᱡᱤᱱᱤᱭᱚᱨᱤᱝ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱠᱷᱚᱱ ᱮᱨᱚᱱᱚᱴᱤᱠᱟᱞ ᱤᱧᱡᱤᱱᱤᱭᱚᱨᱤᱝ ᱨᱮ ᱥᱚᱱᱮᱨᱥᱤᱫ ᱟᱨ ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱴᱮᱠᱥᱟᱥ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱮᱨᱚᱥᱯᱮᱥ ᱤᱧᱡᱤᱱᱤᱭᱚᱨᱤᱝ ᱨᱮ ᱥᱚᱱᱮᱨ ᱥᱤᱫ ᱰᱤᱜᱽᱨᱤ ᱮ ᱟᱥᱤᱞ ᱞᱮᱜ-ᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱑᱙᱘᱘ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ [[ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱚᱞᱨᱟᱰᱚ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱯᱤᱹᱮᱪᱹᱰᱤᱹ ᱰᱤᱜᱽᱨᱤ ᱮ ᱦᱟᱹᱥᱤᱞ ᱞᱮᱜ-ᱟ ᱾ <ref>{{cite news |title=Indo-US astronaut follows Kalpana's footsteps |author=Salim Rizvi |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6169111.stm |publisher=BBC |date=December 11, 2006 |location=New York |access-date=November 20, 2012 |quote=Almost four years after the death of the first Indian-American astronaut Kalpana Chawla in the Columbia space shuttle disaster, Nasa has sent another woman of Indian origin into space.}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱡᱤᱱ ᱯᱮᱨᱤ ᱦᱚᱨᱤᱥᱚᱱ ᱥᱟᱶ ᱮ ᱵᱟᱯᱞᱟ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱑᱙᱙᱗ ᱥᱟᱞ ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱑᱙ ᱛᱟᱹᱨᱤᱠ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱪᱟᱞᱟᱣ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱷᱨᱚᱛ ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱟᱠᱟᱱ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥᱪᱟᱨᱤ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱠᱜ-ᱟ ᱾ <ref>{{Citation| last = Chawla| first = Kalpana| title = MS Thesis Optimization of cross flow fan housing for airplane wing installation.| publisher = University of Texas at Arlington|page=97| date = 1984}}</ref> ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱒᱐᱐᱓ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱦᱚᱱ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱮ ᱪᱟᱞᱟᱣ ᱞᱮᱱᱟ ᱢᱮᱱᱠᱷᱟᱱ ᱫᱷᱟᱹᱨᱛᱤ ᱛᱮ ᱨᱩᱣᱟᱹᱲ ᱚᱠᱛᱮ ᱢᱮᱱᱢᱟ ᱵᱷᱮᱵᱽᱨᱩᱭᱟᱨᱤ ᱪᱟᱫᱚ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱑ ᱢᱟᱹᱦᱤᱛ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱡᱟᱱ ᱵᱮᱜᱷᱚᱴᱚ ᱨᱮ ᱡᱤᱣᱤ ᱟᱫ ᱞᱮᱜ-ᱟ ᱾<ref>http://www.preservearticles.com/201103034359/biography-of-indian-astronaut-kalpana-chawla.html</ref> ᱟᱡ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨᱮ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱵᱚ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱭ ᱦᱤᱥᱤᱫ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜ ᱩᱯᱜᱽᱨᱚᱦᱚ ᱫᱚ ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ -᱑ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ı<ref>http://kalpanachawla.tripod.com/id16.html</ref> ==ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱟᱨ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ== ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱪᱟᱣᱞᱟ ᱫᱚ ᱑᱙᱖᱒ ᱥᱟᱞ ᱢᱟᱨᱪ ᱑᱗ ᱢᱟᱹᱦᱤᱛ ᱦᱤᱞᱚᱜ [[ᱦᱚᱨᱤᱭᱟᱬᱟ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱚᱨᱱᱚᱞ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ <ref>{{cite news|last1=Salwi|first1=Dilip M|title=Did you know Kalpana was called Monto?|url=http://www.rediff.com/news/2004/feb/20spec.htm|accessdate=19 March 2016|work=[[Rediff.com]]|date=20 February 2004|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040507215916/http://www.rediff.com/news/2004/feb/20spec.htm|archivedate=7 May 2004}}</ref> ᱟᱡᱟ ᱵᱟᱵᱟ ᱦᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱵᱚᱱᱟᱨᱚᱥᱤ ᱞᱟᱞ ᱪᱟᱣᱞᱟ ᱟᱨ ᱟᱭᱳ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱥᱚᱧᱡᱚᱛᱤ ᱾ ᱟᱠᱚ ᱫᱚ ᱯᱩᱱ ᱵᱚᱭᱦᱟ ᱵᱩᱦᱤᱱ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱫᱚ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱤᱰᱤᱧ ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱯᱟᱠᱤᱥᱛᱟᱱ ᱞᱟᱹᱲᱦᱟᱹᱭ ᱨᱮ ᱟᱡ ᱨᱮᱱ ᱦᱟᱯᱲᱟᱢ ᱠᱚᱫᱚ [[ᱯᱟᱠᱤᱥᱛᱟᱱ]] ᱠᱷᱚᱱ [[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ]] ᱠᱚ ᱦᱮᱡ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱜᱤᱫᱟᱹᱨ ᱡᱷᱚᱜ ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱦᱟᱜᱟ ᱦᱚᱦᱚ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱢᱚᱱᱴᱩ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱟᱡᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱥᱚᱢᱚᱭ ᱫᱚ ᱟᱠᱚ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ ᱱᱟᱯᱟᱟᱭ ᱵᱟᱝ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱛᱚᱵᱮ ᱠᱚᱲᱯᱚᱱᱟ ᱟᱨ ᱟᱡ ᱨᱮᱱ ᱵᱚᱭᱦᱟ ᱵᱩᱦᱤᱱ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱩᱨᱩᱢᱩᱴᱩ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱟᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱓ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱠᱚᱞᱚᱢᱵᱤᱭᱟ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱡᱟᱱ ᱨᱮ ᱡᱛᱨᱟ ᱮᱦᱚᱵᱽ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱨᱮ ᱟᱡ ''[[India Today]]'' ᱯᱟᱛᱟᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱠᱩᱯᱩᱞᱤ ᱨᱚᱯᱚᱲ ᱨᱮ ᱞᱟᱹᱭ ᱞᱮᱜ-ᱟ ᱠᱩᱴᱷᱤᱱ ᱢᱮᱦᱱᱚᱛ ᱫᱟᱨᱟᱭ ᱛᱮ ᱛᱮ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮ ᱡᱚᱛᱚᱣᱟᱜ ᱦᱟᱹᱥᱤᱞ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱟᱠᱚ ᱚᱲᱟᱜ ᱨᱮ ᱡᱚᱛᱚ ᱦᱚᱲᱟᱜ ᱯᱟᱹᱛᱭᱟᱹᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱟᱠᱚᱣᱟᱜ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱱᱚᱝᱠᱟᱱ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱠᱷᱹᱛᱤᱨ ᱟᱡ ᱡᱚᱛᱚᱣᱟᱜ ᱵᱟᱫᱷᱟ ᱫᱚᱱ ᱯᱟᱨᱚᱢ ᱠᱟᱛᱮ ᱩᱱᱟᱹᱜ ᱞᱟᱯᱷᱟᱝ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱮ ᱥᱮᱴᱮᱨ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ==ᱵᱟᱠᱞᱮ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱟᱨ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱥᱮᱪᱮᱫ== ==ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱟᱨ ᱵᱟᱯᱞᱟ== ==ᱵᱨᱩᱛᱤ== ===ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱡᱟᱛᱨᱟ=== ===ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱢᱚᱦᱟᱠᱟᱥ ᱡᱟᱛᱨᱟ=== [[File:STS-107 Mission Specialist Kalpana Chawla.jpg|thumb|STS-107 Mission Specialist Kalpana Chawla]] ==ᱜᱩᱨ== ==ᱢᱟᱹᱱ== * [[Asteroid 51826 Kalpanachawla]], [[କଲମ୍ବିଆ]]ରେ ଯାତ୍ରା କରିଥିବା ମହାକାଶଚାରୀ ଦଳରେ କଳ୍ପନାଙ୍କ ନାମ ।<ref>{{cite web|title=Tribute to the Crew of Columbia|url=http://www.jpl.nasa.gov/releases/2003/columbia-tribute.cfm|publisher=[[NASA]] [[JPL]]|accessdate=2007-06-10}}</ref> * ୨୦୦୩ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ମାସ ୫ ତାରିଖରେ [[ଭାରତର ପ୍ରଧାନ ମନ୍ତ୍ରୀ]] ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ପାଣିପାଗ ସୂଚନା ଦେଉଥିବା କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ ଶୃଙ୍ଖଳା MetSatର ପୁନଃ ନାମକରଣ କରାଯାଇ ଏହାର ନାମ "କଳ୍ପନା" ("Kalpana") ରଖାଯିବ । ଭାରତଦ୍ୱାରା ପ୍ରେରଣ କରାଯାଇଥିବା ଏହି ଶୃଙ୍ଖଳାର ପ୍ରଥମ ଉପଗ୍ରହ "MetSat-1"କୁ ୨୦୦୨ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସ ୧୨ ତାରିଖରେ "କଳ୍ପନା-୧" ("Kalpana-1") ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା ।<ref>{{cite web|title=ISRO METSAT Satellite Series Named After Columbia Astronaut Kalpana Chawla|url=http://www.spaceref.com/news/viewnews.html?id=732|publisher=Spaceref.com|accessdate=2007-06-10}}</ref> * ନିୟୁ ୟର୍କ ସ‌ହରର କୁଇନ୍‌ସ୍‌ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଜ୍ୟାକ୍‌ସନ୍ ହାଇଟ୍‌ସ୍‌ର ୭୪ତମ ରାସ୍ତାକୁ କଳ୍ପନାଙ୍କ ସମ୍ମାନରେ Kalpana Chawla Way ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି ।[15] * ଯୁବ ମହିଳା ବୈଜ୍ଞାନିକମାନ‌ଙ୍କୁ ପୁରସ୍କୃତ କରିବା ପାଇଁ ୨୦୦୪ ମସିହାରୁ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ସରକାର Kalpana Chawla Award ନାମକ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରୁଛନ୍ତି ।[16] * ନାସା ଏକ ସୁପର୍ କମ୍ପ୍ୟୁଟର୍ ଚାୱଲାଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଛି ।[17] * Florida Institute of Technologyର Columbia Village Suites ନାମକ ଛାତ୍ର-ଛାତ୍ରୀମାନ‌ଙ୍କ ପାଇଁ ନିର୍ମିତ ଏକ ଆପାର୍ଟମେଣ୍ଟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ହଲ୍‌କୁ ଜଣେ ଜଣେ ମହାକାଶଚାରୀଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି । ଏହି ହଲ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଚାୱଲାଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ ହଲ୍‌ଟିଏ ମଧ୍ୟ ଅଛି । * The NASA Mars Exploration Rover mission has named seven peaks in a chain of hills, named the Columbia Hills, after each of the seven astronauts lost in the Columbia shuttle disaster. One of them is Chawla Hill, named after Chawla. * Steve Morse from the band Deep Purple created the song "Contact Lost" in memory of the Columbia tragedy along with her interest in the band. The song can be found on the album Bananas.[18] * Novelist Peter David named a shuttlecraft, the Chawla, after the astronaut in his 2007 Star Trek novel, Star Trek: The Next Generation: Before Dishonor.[19] * The Kalpana Chawla ISU Scholarship fund was founded by alumni of the International Space University (ISU) in 2010 to support Indian student participation in international space education programs.[20] * The Kalpana Chawla Memorial Scholarship program was instituted by the Indian Students Association (ISA) at the University of Texas at El Paso (UTEP) in 2005 for meritorious graduate students.[21] * The Kalpana Chawla Outstanding Recent Alumni Award at the University of Colorado, given since 1983, was renamed after Chawla.[22] * The University of Texas at Arlington, where Chawla obtained a Master of Science degree in aerospace engineering in 1984, opened a dormitory named Kalpana Chawla Hall in 2004.[23] In addition, the university dedicated the Kalpana Chawla Memorial on May 3, 2010, in Nedderman Hall, one of the primary buildings in the College of Engineering.[24] * The girls' hostel at Punjab Engineering College is named after Chawla. In addition, an award of INR twenty-five thousand, a medal, and a certificate is instituted for the best student in the Aeronautical Engineering department.[25] * The Government of Haryana established the Kalpana Chawla Planetarium in Jyotisar, Kurukshetra.[26] * The Indian Institute of Technology, Kharagpur, named the Kalpana Chawla Space Technology Cell in her honor.[27][28] * Delhi Technological University named a girls' hostel block after Chawla.[29] * A military housing development at Naval Air Station Patuxent River, Maryland, has been named Columbia Colony, and includes a street named Chawla Way. * Hostel blocks in Maulana Azad National Institute of Technology, Sagar Institute of Research & Technology, VIT University and Pondicherry University have been named after Chawla.[30][31] ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{commons|Kalpana Chawla}} * [http://www.montsu.org Kalpana Chawla Family Foundation] * [http://www.peopleforever.org/NFHomepage.aspx?NFID=66 Celebrating Life of Kalpana Chawla] * [http://pecoba.in/kalpana-chawla-excellence-awards-2012-presented-on-6th-may-2012/ Kalpana Chawla Excellence Awards 2012] * [http://www.fishridingabike.com/kc.html Kalpana Chawla profile in India Currents 1998] [[ᱛᱷᱚᱠ :ᱣᱤᱠᱤ ᱞᱚᱵᱽᱥ ᱳᱢᱮᱱ ᱒᱐᱑᱙ ]] ipt0liqztz59zc23v6t7njtcs2xhfek ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ 0 3506 100813 44436 2022-08-14T06:48:05Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox islands | name = ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ | sobriquet = | image_name = Kavaratii.jpg | image_size = | image_caption = | image_alt = | map = India | map_alt = | map_width = | map_caption = | coordinates = {{coord|10.57|N|72.64|E|region:IN-LD_type:isle_dim:50000_source:GNS-enwiki|display=inline,title}} | etymology = | location = [[ᱟᱨᱚᱵᱤᱭᱟᱹ ᱫᱚᱨᱭᱟ]] | archipelago = [[ᱞᱚᱠᱥᱚᱫᱤᱯ]] | waterbody = [[ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱫᱚᱨᱭᱟ]] | total_islands = ᱑ | major_islands = {{hlist|ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ}} | area_km2 = 3.93 | area_footnotes = <ref name="cit">{{cite web|url=http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/data_files/lakshadweep/data%20sheet.pdf |title=Islandwise Area and Population - 2011 Census |publisher=Government of Lakshadweep |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160722061135/http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/data_files/lakshadweep/data%20sheet.pdf |archivedate=2016-07-22 |df= }}</ref> | rank = | length_km = 5 | width_km = 1.5 | coastline_km = | elevation_m = 1 | highest_mount = | country = {{flag|India}} | country_admin_divisions_title = [[States and union territories of India|ᱮᱞᱟᱠᱟ]] | country_admin_divisions = ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ ᱞᱚᱠᱥᱚᱫᱤᱯ | country_admin_divisions_title_1 = [[List of districts in India#Lakshadweep (LD)|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | country_admin_divisions_1 = [[ᱞᱚᱠᱥᱚᱫᱤᱯ]] | country_admin_divisions_title_2 = [[ᱤᱡᱽᱞᱟᱸᱰ ᱜᱨᱩᱯ]] | country_admin_divisions_2 = [[ᱞᱚᱠᱟᱰᱟᱭᱤᱵᱽ ᱤᱡᱽᱞᱟᱸᱰ]] | country_admin_divisions_title_3 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ]] | country_admin_divisions_3 = ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ | country_admin_divisions_title_4 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱚᱵᱽᱰᱤᱵᱤᱡᱚᱱ]] | country_admin_divisions_4 = ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ | country_largest_city = ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ | country_largest_city_population = 10000 | population = ᱑᱑᱔᱗᱓ | population_as_of = ᱒᱐᱑᱔ | population_footnotes = | population_rank = | population_rank_max = | density_km2 = 2920 | density_rank = | density_footnotes = | ethnic_groups = [[ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱤ]], [[Mahl people|ᱢᱟᱦᱚᱞᱥ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | timezone1_DST = | utc_offset1_DST = | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱖᱘᱒᱕᱕᱕ | area_code_type = Telephone code | area_code = ᱐᱔᱘᱙᱖ | website = {{URL|http://lakshadweep.nic.in/ISLAND_web/kavaratti/index.htm}} | iso_code_type = [[ISO 3166-2:IN|ISO code]] | iso_code = IN-LD-05<ref>Registration Plate Numbers added to ISO Code</ref> | additional_info = {{Infobox | child=yes | label2 = ᱥᱤᱠᱷᱱᱟᱹᱛ | data2 = ᱘᱘.᱖% | label3 = Avg. summer temperature | data3 ={{convert|35|°C|°F}} | label4 = Avg. winter temperature | data4 ={{convert|25|°C|°F}} | label5 = [[Human sex ratio|ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ]] | data5 =1.227 [[male|♂]]/[[female|♀]] }} }} '''ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ ᱞᱚᱡᱥᱚᱫᱤᱯ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱞᱚᱠᱥᱚᱫᱤᱯ ᱫᱚ ᱰᱷᱤᱯ-ᱜᱷᱩᱸᱴ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱰᱷᱤᱯ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱚᱱᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱦᱚᱸ ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ ᱜᱮ ᱾ ==ᱛᱷᱤᱛᱤ== ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱠᱳᱪᱤᱱ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱨᱮ ᱓᱙᱘ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱑᱐° ᱓᱓' ᱩᱛᱚᱨ ᱟᱨ ᱗᱒° ᱓᱘' ᱯᱩᱨᱩᱵᱽ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ <ref>[http://www.fallingrain.com/world/IN/14/Kavaratti.html Falling Rain Genomics, Inc - Kavaratti]</ref>ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱜᱩᱴ ᱮᱨᱤᱭᱟ ᱫᱚ ᱔.᱒᱒ ᱵᱚᱨᱜᱚ ᱡᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞᱮᱞ== ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞᱮ ᱨᱮ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱦᱤᱥᱟᱹᱵᱽ ᱛᱮ ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ ᱨᱤᱱ ᱜᱩᱴ ᱦᱚᱲ ᱮᱞᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱐᱑᱑᱓ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮᱫᱚ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱠᱚ ᱕᱕% ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚᱫᱚ ᱔᱕% ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱤᱡᱷᱱᱟᱹᱛ ᱜᱚᱱᱚᱝ ᱫᱚ ᱗᱘% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤᱭᱟᱹ ᱮᱵᱷᱚᱨᱮᱡᱽ ᱕᱙.᱕% ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱥᱤᱠᱷᱱᱟᱹᱛ ᱫᱚ ᱘᱓% ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱥᱤᱠᱷᱱᱟᱹᱛ ᱫᱚ ᱗᱒% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ ᱨᱮ ᱑᱒% ᱦᱚᱲ ᱮᱞᱮᱞ ᱖ ᱵᱚᱨᱥᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱟᱹᱡ ᱵᱚᱭᱚᱥ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ== ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱦᱚᱲ ᱫᱚ [[ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱚᱢ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] ᱠᱚ ᱨᱚᱲᱟ ᱾ ==ᱡᱟᱹᱛᱨᱤ ᱢᱩᱦᱤᱛ== [[File:A beach at Kavaratti, Lakshadweep.jpg|right|thumb|ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱚᱨᱮᱭᱟ ᱠᱟᱛᱟ]] ᱠᱚᱵᱚᱨᱚᱛᱤ ᱰᱷᱤᱯ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱚᱱᱩᱯ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱟᱜ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱷᱮᱞ, ᱯᱟᱭᱨᱟᱜᱤᱭᱟᱹ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱱᱚᱰᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱨᱮᱭᱟ ᱠᱟᱛᱟ ᱵᱟᱹᱞᱤ ᱨᱮ ᱥᱤᱛᱩᱝ ᱨᱮ ᱡᱮᱰᱮᱨᱚᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱚᱨᱮᱥᱟ ᱾ ᱡᱟᱹᱛᱨᱤ ᱠᱚ ᱫᱚᱨᱮᱭᱟ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱥᱟᱶ ᱡᱩᱲᱟᱹᱭ ᱟᱠᱟᱱ ᱦᱟᱯᱲᱟᱜ ᱛᱩᱢᱟᱹᱞ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱹᱥᱠᱟᱹ ᱱᱚᱰᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱨᱮᱭᱟ ᱢᱤᱣᱩᱡᱤᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱠᱚ ᱦᱟᱛᱟᱣ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱟᱸᱪ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱞᱟᱹᱣᱠᱟᱹ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱚᱱᱩᱯ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱟᱜ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱤᱣᱤᱫ ᱟᱨ ᱥᱚᱨᱮᱥᱟᱱ ᱧᱮᱞᱚᱜ ᱪᱤᱛᱟᱹᱨ ᱦᱚᱸ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱜᱚᱨᱚᱡᱟᱱᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱠ ᱟᱨ ᱥᱮᱞ ᱵᱚᱴ ᱥᱮᱞᱤᱝ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱦᱚᱸ ᱥᱩᱵᱤᱫᱷᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{commons category|Kavaratti}} {{Portal|India}} *{{wikivoyage-inline|Lakshadweep}} pubon5z2oc07nrmij24jgt118ga2323 ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱮᱞᱮᱞ 0 3625 100717 66488 2022-08-13T17:48:29Z Ramjit Tudu 52 wikitext text/x-wiki {{Delete| spam article}}'''ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱧᱩᱛᱩᱢ]]''' fe0ajv5mr1wqozg99kvex0i3ir0kbgo ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ 0 3663 100781 80341 2022-08-14T04:35:52Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱡᱤᱞᱟᱹ | other_name = Cuttack District | settlement_type = ᱦᱚᱱᱚᱛ | translit_lang1_info = | image_skyline = Chahata near mahanadi river.jpg | image_alt = | image_caption = ᱜᱷᱩᱲᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱞᱮᱸᱜᱟ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱫᱮᱵᱤ ᱪᱚᱱᱰᱤ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ, ᱵᱟᱨᱚᱵᱟᱴᱤ ᱠᱤᱞᱞᱚ ᱫᱩᱣᱟᱹᱨ, ᱵᱟᱹᱞᱤ ᱡᱟᱛᱨᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱟᱹᱜᱩᱱ ᱫᱟᱨᱟᱢ ᱦᱚᱨ, ᱵᱟᱨᱚᱵᱟᱴᱤ ᱥᱴᱟᱰᱤᱭᱚᱢ, ᱵᱟᱵᱟ ᱫᱷᱚᱵᱽᱲᱮᱥᱣᱚᱨ ᱢᱚᱦᱟᱫᱮᱵᱽ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ, ᱢᱚᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱱᱟᱹᱭᱨᱮ ᱡᱚᱵᱽᱨᱟ ᱜᱮᱨᱮᱡᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱪᱤᱛᱟᱹᱨ, ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱩᱱᱩᱥᱩᱞ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨᱥᱟᱲᱟ ᱾ | nicknames = <center>'''The Silver City<br>The Millennium City'''</center> | pushpin_map = India Odisha#India | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = Location in Odisha, India | coordinates = {{coord|20|31|25|N|85|47|17|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{IND}} | subdivision_type1 = ᱯᱚᱱᱚᱛ | subdivision_type2 = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | subdivision_name1 = [[ᱳᱰᱤᱥᱟ]] | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱴᱚᱠ]] | established_title = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ | established_date = ᱙᱘᱙ CE | founder = ᱠᱤᱝ ᱢᱟᱨᱠᱚᱛᱚ ᱠᱮᱥᱚᱨᱤ | named_for = Ancient military cantonment of [[ᱩᱛᱠᱚᱲ]] | government_type = [[Municipal Corporations in India|ᱢᱩᱱᱤᱥᱤᱯᱟᱞ ᱠᱚᱨᱯᱳᱨᱮᱥᱳᱱ]] | governing_body = [[Cuttack Municipal Corporation|ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱢᱩᱱᱤᱥᱤᱯᱟᱞ ᱠᱚᱨᱯᱚᱨᱮᱥᱚᱱ (CMC)]] | leader_title1 = [[ᱯᱟᱨᱞᱤᱭᱟᱢᱮᱴ ᱥᱚᱦᱮᱛ]] | leader_name1 = '''ᱵᱷᱟᱨᱛᱨᱩᱦᱚᱨᱤ ᱢᱚᱦᱚᱛᱟᱵᱽ''', ([[Biju Janata Dal|BJD]]) | leader_title2 = ᱠᱚᱞᱮᱠᱴᱚᱨ ᱟᱨ ᱰᱤᱥᱴᱨᱤᱠᱴ ᱢᱟᱡᱤᱥᱴᱨᱮᱴ | leader_name2 = ᱢᱟᱹᱱ ᱚᱨᱚᱵᱤᱸᱫᱽ ᱚᱜᱨᱚᱣᱟᱞ, [[Indian Administrative Service|IAS]] | leader_title = [[Cuttack Municipal Corporation|Commissioner]] | leader_name = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_total_km2 = | area_metro_km2 = 3932 | area_rank = | elevation_footnotes = | elevation_m = 36 | population_total = 2,624,470 | population_as_of = 2011 | population_footnotes = <ref name="pop">{{cite web|title=Cities having population 1 lakh and above|url=http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf|publisher=Census of India, Government of India|accessdate=2 November 2011}}</ref> | population_density_km2 = 666 | population_metro = | population_rank = | population_demonym = Kataki | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[Postal Index Number|ZIP code(s)]] | postal_code = 7530xx/754xxx | area_code = 0671 | area_code_type = Telephone code | registration_plate = OD-05 | blank_name_sec1 = [[UN/LOCODE]] | blank_info_sec1 = IN CUT | website = {{URL|cmccuttack.gov.in}} | footnotes = | leader_title3 = [[Bhubaneswar-Cuttack Police Commissionerate|ᱰᱮᱯᱭᱩᱴᱤ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱚᱨ ᱳᱯᱷ ᱯᱳᱞᱤᱥ]] | leader_name3 = ᱢᱟᱹᱱ ᱟᱠᱷᱤᱞᱮᱥᱣᱚᱨ ᱥᱤᱝ, [[Indian Police Service|IPS]] | demographics1_info1 = [[ᱳᱰᱤᱭᱟ ᱯᱟ.ᱨᱥᱤ|ᱳᱰᱤᱭᱟᱹ]] }} '''ᱠᱚᱴᱚᱠ''' ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ [[ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱛᱟᱞᱟᱨᱮ ᱦᱟᱹᱡᱩᱜᱼᱟ ᱾ [[ᱠᱚᱴᱚᱠ]] ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱢᱟᱨᱮ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱨᱩᱯᱟᱹ ᱱᱟᱜᱟᱨ (Silver City) ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮᱦᱚᱸ ᱩᱯᱨᱩᱢ ᱛᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱜᱮᱥᱟᱭ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱢᱟᱨᱮ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱥᱩᱯᱩᱨ ᱟᱨᱮ ᱥᱚᱛᱟᱵᱽᱫᱷᱤ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱛᱮᱦᱮᱧ ᱫᱚ ᱚᱸᱰᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱯᱟᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱟᱱᱟᱰᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱮᱥᱚᱨᱤ ᱵᱚᱝᱥᱚ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱱᱚᱰᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱱ ᱥᱚᱭᱱᱤᱠ ᱥᱤᱵᱤᱨ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮᱱᱟᱜ ᱠᱤᱞᱟ, ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱟᱨ ᱥᱟᱧᱪᱟᱣᱥᱟᱲᱟ ᱴᱩᱨᱤᱥᱴ ᱠᱚᱭ ᱢᱩᱦᱤᱛ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱱᱤᱛᱚᱜᱟᱜ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱟᱞᱟᱡᱩᱜᱤᱭᱟᱹ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱯᱚᱫᱽᱢᱟᱵᱚᱛᱤ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱦᱚᱸᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱦᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱫᱚ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱟᱨ ᱚᱱᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱫ ᱱᱟᱺᱭ ᱠᱟᱛᱷᱳᱡᱚᱰᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱧᱟᱯᱟᱢ ᱴᱚᱴᱷᱟᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ ᱫᱚ ᱠᱮᱥᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱵᱚᱝᱥᱚ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱥᱚᱢᱨᱟᱴ ᱱᱨᱩᱯ ᱠᱮᱥᱨᱤ ᱜᱮ ᱥᱟᱞ ᱙᱘᱙ ᱤ. ᱨᱮᱭ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ ᱞᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱥᱟᱞ ᱑᱐᱐᱒ ᱨᱮ ᱥᱚᱢᱨᱟᱴ ᱢᱚᱨᱠᱚᱴ ᱠᱮᱥᱨᱤ ᱫᱚ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱵᱟᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱮ ᱵᱟᱧᱪᱟᱣ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱫᱷᱤᱨᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱸᱛ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱥᱩᱯᱩᱨ ᱑᱐᱐᱐ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱜᱚᱝ ᱵᱚᱝᱥᱤ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱥᱩᱨᱭᱟ ᱵᱚᱝᱥᱤ ᱥᱟᱢᱨᱟᱡᱚ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱦᱚᱸ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱜᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱨᱟᱡᱟ ᱢᱩᱠᱩᱸᱫᱽᱫᱮᱵᱽ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱫᱚ ᱤᱥᱞᱟᱢᱤᱭᱟᱹ ᱟᱨ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱛᱮᱫᱚ ᱥᱟᱦᱡᱟᱦᱟᱸᱱᱟᱜ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱱᱟᱝ ᱨᱮ ᱢᱩᱜᱚᱞ ᱥᱚᱞᱛᱚᱱᱚᱛ ᱟᱜ ᱜᱚᱵᱚᱞ ᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱤᱫ ᱞᱟᱯᱷᱟᱝ ᱴᱷᱟᱶ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱵᱟᱛᱟᱣ ᱮ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱑᱗᱕᱐ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱫᱚ ᱢᱚᱨᱟᱴᱷᱟ ᱠᱚᱣᱟᱨ ᱜᱚᱵᱚᱞ ᱨᱮ ᱦᱮᱡ ᱮᱱ ᱥᱟᱶ ᱥᱟᱶ ᱛᱮ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱦᱚᱸ ᱩᱱᱠᱩᱣᱟᱜ ᱜᱚᱵᱚᱞ ᱨᱮ ᱦᱮᱡ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱤᱱᱟᱹ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱥᱟᱞ ᱑᱘᱐᱓ ᱤ. ᱨᱮ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱤᱸᱜᱽᱨᱟᱹᱡᱽ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱜᱚᱵᱚᱞ ᱨᱮ ᱦᱮᱡ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱑᱘᱒᱖ ᱥᱟᱞᱮᱨᱮ ᱱᱚᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟᱹᱞ ᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱑᱙᱔᱘ ᱥᱟᱞᱮᱨᱮ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱷᱩᱵᱽᱱᱮᱥᱣᱚᱨ ᱠᱚ ᱩᱪᱟᱹᱲ ᱤᱫᱤ ᱠᱮᱫᱼᱟ ᱾ ==ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱧᱮᱢᱮᱞ ᱴᱷᱟᱶ== ===ᱵᱟᱨᱵᱟᱴᱤ ᱠᱤᱞᱟ=== ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱟᱸᱜᱷᱟᱨᱮᱛ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱠᱟᱛᱟ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱤᱞᱟ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱥᱟᱡᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱫᱩᱣᱟᱹᱨ ᱟᱨ ᱟᱨᱮ ᱛᱟᱞᱟ ᱫᱚᱞᱟᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤᱭᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱜᱚᱝ ᱵᱚᱝᱥᱚ ᱑᱔ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱚᱛᱟᱵᱽᱫᱷᱤ ᱨᱮᱭ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱚᱪᱚ ᱞᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱞᱟᱹᱰᱷᱟᱹᱭ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱟᱱᱟᱨ ᱠᱟᱛᱟᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱵᱟᱱᱟᱨ ᱠᱤᱞᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱤᱞᱟᱭ ᱨᱩᱠᱷᱤᱭᱟᱹ ᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱚ ᱠᱤᱞᱟ ᱥᱟᱶ ᱢᱤᱫ ᱡᱮᱜᱮᱛᱟᱹᱨᱤᱭᱟᱹ ᱥᱴᱟᱰᱤᱭᱚᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱕ ᱮᱠᱚᱨ ᱨᱮ ᱯᱟᱥᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱴᱟᱰᱤᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱓᱐᱐᱐᱐ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱫᱩᱲᱩᱵ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮ ᱠᱷᱮᱞ ᱦᱮᱯᱨᱟᱣ ᱟᱨ ᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱠᱟᱹᱢᱤᱦᱚᱨᱟ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟ ᱜᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱯᱚᱨᱚᱢᱦᱚᱝᱥᱱᱟᱛᱷ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ=== ᱵᱷᱚᱜᱚᱵᱟᱱ ᱥᱤᱵᱽ ᱮ ᱟᱞᱟᱭ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱚᱸᱰᱮ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱵᱷᱩᱜᱟᱹᱜ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱟᱡ ᱛᱮᱜᱮ ᱫᱟᱜ ᱞᱤᱸᱜᱤᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱵᱷᱩᱜᱟᱹᱜ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱟᱞᱟᱫᱟ ᱨᱩᱯ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱜᱚᱨᱚᱵᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱞᱟᱹᱭᱟ ᱾ ===ᱫᱷᱚᱣᱞᱮᱥᱣᱚᱨ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ=== ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱰᱷᱤᱯ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱫᱷᱚᱣᱞᱮᱥᱣᱚᱨ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱵᱷᱚᱜᱚᱵᱟᱱ ᱥᱤᱵᱽ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱟᱭ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱟᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱫᱚ ᱴᱩᱨᱤᱥᱴ ᱢᱩᱦᱤᱛ ᱦᱚᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ=== ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱟᱹᱦᱤᱞ ᱵᱤᱨᱟᱥᱚᱛ ᱮ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱮᱫ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱴᱩᱨᱤᱥᱴ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱟᱹᱞᱤᱡᱟᱛᱨᱟ ᱢᱟᱴ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ ᱧᱮᱞ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱦᱚᱲᱟᱜ ᱵᱷᱤᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮ ᱥᱨᱤᱞᱚᱝᱠᱟ, ᱤᱱᱰᱚᱱᱮᱥᱤᱭᱟ ᱮᱢᱟᱱ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱥᱟᱶ ᱳᱰᱤᱥᱟ (ᱠᱚᱲᱤᱝᱜᱚ) ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱚᱨᱮᱭᱟ ᱥᱟᱶ ᱢᱟᱨᱮ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱪᱚᱨᱚᱠ ᱵᱮᱣᱨᱟ ᱧᱮᱞ ᱧᱟᱢᱚᱜᱼᱟ ᱾ ===ᱱᱮᱛᱟᱡᱤᱭᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢᱛᱷᱟᱱ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ=== ᱱᱮᱛᱟᱡᱤ ᱥᱩᱵᱟᱥ ᱪᱚᱸᱫᱽᱨᱚ ᱵᱳᱥ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱟᱨ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱵᱤᱨᱟᱥᱚᱛ ᱠᱚ ᱧᱮᱞᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱢᱤᱫ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱪᱚᱨᱚᱠ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱥᱩᱵᱟᱥ ᱟᱜ ᱱᱮᱛᱟᱡᱤ ᱵᱮᱱᱟᱣᱜ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡᱟᱜ ᱥᱟᱸᱜᱷᱟᱨ ᱮ ᱩᱫᱩᱜ ᱥᱚᱫᱚᱨᱟ ᱾ ===ᱟᱱᱚᱸᱫᱽ ᱵᱷᱚᱵᱚᱱ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ=== ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱵᱤᱨᱦᱚᱯᱚᱱ ᱵᱤᱡᱩ ᱯᱚᱴᱱᱟᱭᱚᱠ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱛᱷᱟᱱ ᱟᱱᱚᱸᱫᱽ ᱵᱷᱚᱵᱚᱱ ᱫᱚ ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱢᱤᱫ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱟᱨᱩ ᱦᱩᱭ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱟᱨᱵᱟᱴᱤ ᱫᱤᱨᱜᱽ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ ᱫᱚ ᱵᱤᱡᱩ ᱯᱚᱴᱱᱟᱭᱚᱠ ᱟᱜ ᱡᱩᱞᱩᱜ ᱯᱚᱨᱥᱳᱱᱟᱞᱤᱴᱤᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨᱟ ᱾ ===ᱱᱟᱹᱭ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱠᱟᱸᱛ=== ᱑᱑ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱚᱛᱟᱵᱽᱫᱷᱤ ᱨᱮ ᱨᱟᱡᱟ ᱢᱚᱨᱟᱠᱟᱛ ᱠᱮᱥᱨᱤ ᱫᱚ ᱱᱟᱹᱭ ᱨᱮ ᱫᱷᱤᱨᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱸᱛ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱚᱪᱚ ᱞᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱠᱟᱸᱛ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱜᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱫᱚ ᱵᱟᱱ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱩᱦᱤᱢ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱧᱪᱟᱣ ᱫᱚᱲᱮ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱜᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱫᱚ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱠᱚ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱚᱣᱟᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨᱟ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱜᱮ ᱚᱱᱟ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱩᱛᱱᱟᱹᱣ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱞᱟᱞᱵᱟᱜᱽ ᱢᱚᱦᱚᱞ=== ᱠᱟᱛᱷᱚᱡᱚᱰᱤ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱚᱦᱚᱞ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱜᱚᱨᱚᱵᱽ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱟᱹᱠᱷᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱟᱨᱵᱟᱴᱤ ᱫᱩᱨᱜᱽ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱜᱮ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱑᱗ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱚᱫᱤ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱚᱦᱚᱞ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ᱾ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱨᱟᱡᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱵᱟᱥᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱑᱙᱔᱒ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱙᱖᱐ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱨᱚᱡᱽᱯᱟᱞ ᱟᱜ ᱵᱟᱥᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱨᱮᱵᱷᱮᱱᱥᱟ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ=== ᱨᱮᱵᱷᱮᱱᱥᱟ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱨᱮ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱥᱟᱞ ᱑᱘᱖᱘ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱫᱚ ᱒᱐᱐᱖ ᱥᱟᱞᱮᱨᱮ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱵᱟᱛᱟᱣ ᱫᱚᱭ ᱧᱟᱢ ᱠᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱚ ᱥᱟᱶ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱪᱚᱰᱚᱜᱚᱝᱜᱚ ᱫᱩᱨᱜᱽ, ᱢᱚᱫᱷᱩᱥᱩᱫᱚᱱ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ, ᱥᱚᱣᱨᱟᱡᱽᱡᱚ ᱟᱥᱨᱚᱢ, ᱠᱚᱱᱤᱠᱟ ᱨᱟᱡᱚᱵᱟᱴᱤ ᱟᱹᱰᱤ ᱞᱮᱠᱟᱱᱟᱜ ᱱᱚᱰᱮᱱᱟᱜ ᱢᱚᱦᱚᱛ ᱟᱱᱟᱜ ᱴᱩᱨᱤᱥᱴ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ== ᱵᱟᱹᱞᱤᱡᱟᱛᱨᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱮ ᱟᱨ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱢᱟᱨᱮ ᱞᱟᱹᱣᱠᱟ ᱵᱟᱹᱱᱤᱡ ᱨᱤᱛ ᱩᱫᱩᱜ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱫᱚ ᱘ ᱢᱟᱦᱟᱸ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱪᱟᱞᱟᱜᱼᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸᱨᱮ ᱫᱤᱱᱟᱹᱢ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱞᱟᱠᱷ ᱦᱚᱲᱟᱜ ᱵᱷᱤᱲ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱩᱯᱨᱩᱢ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱟᱶ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱫᱩᱨᱜᱟᱯᱩᱡᱟ, ᱫᱤᱯᱟᱵᱚᱞᱤ, ᱦᱚᱞᱤ, ᱨᱚᱢᱡᱟᱱ, ᱤᱫᱽ ᱮᱢᱟᱱ ᱟᱹᱰᱤ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱵᱟᱛᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱚᱨᱮᱡ ᱡᱤᱱᱤᱥ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱚᱸᱰᱮᱱᱟᱜ ᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱚᱱᱚᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱡᱚᱛᱚ ᱦᱚᱲ ᱢᱤᱫ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱨᱮᱠᱚ ᱨᱚᱝ ᱠᱚᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱦᱮᱡᱥᱮᱱ== ===ᱦᱚᱭ ᱦᱚᱨ=== ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱩᱨ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱟᱰᱟ ᱫᱚ ᱵᱷᱩᱵᱽᱱᱮᱥᱣᱚᱨ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱤᱡᱩ ᱯᱚᱴᱱᱟᱭᱮᱠ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱟᱰᱟ (᱓᱐ ᱠᱤᱞᱳ ᱢᱤᱴᱚᱨ) ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱨᱮᱞ ᱦᱚᱨ=== ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱤᱞᱞᱤ, ᱢᱩᱢᱵᱟᱹᱭ, ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱡᱮᱛᱮ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱥᱟᱶ ᱡᱩᱲᱟᱹᱣ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱭᱟ ᱾ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱚᱰᱮ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱫᱤᱱᱟᱹᱢ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱨᱮᱞ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱪᱟᱞᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱦᱚᱨ=== ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱵᱷᱩᱵᱽᱱᱮᱥᱣᱚᱨ, ᱠᱚᱬᱟᱨᱠ, ᱯᱩᱨᱤ, ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ, ᱟᱨ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱴᱟᱜ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱥᱟᱶ ᱦᱚᱸ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱡᱩᱲᱟᱹᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{Reflist}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== * {{official website|http://cuttack.nic.in/}} {{Geographic location |Centre = ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ |North = [[ᱰᱷᱮᱝᱠᱟᱱᱟᱲ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] |Northeast = [[ᱡᱟᱡᱽᱯᱩᱨ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] |East = [[ᱠᱮᱱᱫᱨᱟᱯᱚᱰᱟ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] |Southeast = [[ᱡᱚᱜᱚᱛᱥᱤᱝᱯᱩᱨ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] <br> [[ᱯᱩᱨᱤ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] |South = [[ᱠᱷᱚᱨᱫᱟ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] |Southwest = [[ᱱᱚᱭᱟᱜᱚᱰ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] |West = |Northwest = [[ᱚᱱᱩᱜᱩᱲ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] }} {{ᱳᱰᱤᱥᱟ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] esp9awvkhtq8wkh9h41v17rhu6l78hr 100782 100781 2022-08-14T04:36:34Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱡᱤᱞᱟᱹ | other_name = Cuttack District | settlement_type = ᱦᱚᱱᱚᱛ | translit_lang1_info = | image_skyline = Chahata near mahanadi river.jpg | image_alt = | image_caption = ᱜᱷᱩᱲᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱞᱮᱸᱜᱟ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱫᱮᱵᱤ ᱪᱚᱱᱰᱤ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ, ᱵᱟᱨᱚᱵᱟᱴᱤ ᱠᱤᱞᱞᱚ ᱫᱩᱣᱟᱹᱨ, ᱵᱟᱹᱞᱤ ᱡᱟᱛᱨᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱟᱹᱜᱩᱱ ᱫᱟᱨᱟᱢ ᱦᱚᱨ, ᱵᱟᱨᱚᱵᱟᱴᱤ ᱥᱴᱟᱰᱤᱭᱚᱢ, ᱵᱟᱵᱟ ᱫᱷᱚᱵᱽᱲᱮᱥᱣᱚᱨ ᱢᱚᱦᱟᱫᱮᱵᱽ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ, ᱢᱚᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱱᱟᱹᱭᱨᱮ ᱡᱚᱵᱽᱨᱟ ᱜᱮᱨᱮᱡᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱪᱤᱛᱟᱹᱨ, ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱩᱱᱩᱥᱩᱞ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨᱥᱟᱲᱟ ᱾ | nicknames = <center>'''The Silver City<br>The Millennium City'''</center> | pushpin_map = India Odisha#India | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = Location in Odisha, India | coordinates = {{coord|20|31|25|N|85|47|17|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{IND}} | subdivision_type1 = ᱯᱚᱱᱚᱛ | subdivision_type2 = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | subdivision_name1 = [[ᱳᱰᱤᱥᱟ]] | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱴᱚᱠ]] | established_title = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ | established_date = ᱙᱘᱙ CE | founder = ᱠᱤᱝ ᱢᱟᱨᱠᱚᱛᱚ ᱠᱮᱥᱚᱨᱤ | named_for = Ancient military cantonment of [[ᱩᱛᱠᱚᱲ]] | government_type = [[Municipal Corporations in India|ᱢᱩᱱᱤᱥᱤᱯᱟᱞ ᱠᱚᱨᱯᱳᱨᱮᱥᱳᱱ]] | governing_body = [[Cuttack Municipal Corporation|ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱢᱩᱱᱤᱥᱤᱯᱟᱞ ᱠᱚᱨᱯᱚᱨᱮᱥᱚᱱ (CMC)]] | leader_title1 = [[ᱯᱟᱨᱞᱤᱭᱟᱢᱮᱴ ᱥᱚᱦᱮᱛ]] | leader_name1 = '''ᱵᱷᱟᱨᱛᱨᱩᱦᱚᱨᱤ ᱢᱚᱦᱚᱛᱟᱵᱽ''', ([[Biju Janata Dal|BJD]]) | leader_title2 = ᱠᱚᱞᱮᱠᱴᱚᱨ ᱟᱨ ᱰᱤᱥᱴᱨᱤᱠᱴ ᱢᱟᱡᱤᱥᱴᱨᱮᱴ | leader_name2 = ᱢᱟᱹᱱ ᱚᱨᱚᱵᱤᱸᱫᱽ ᱚᱜᱨᱚᱣᱟᱞ, [[Indian Administrative Service|IAS]] | leader_title = [[Cuttack Municipal Corporation|Commissioner]] | leader_name = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_total_km2 = | area_metro_km2 = 3932 | area_rank = | elevation_footnotes = | elevation_m = 36 | population_total = 2,624,470 | population_as_of = 2011 | population_footnotes = <ref name="pop">{{cite web|title=Cities having population 1 lakh and above|url=http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf|publisher=Census of India, Government of India|accessdate=2 November 2011}}</ref> | population_density_km2 = 666 | population_metro = | population_rank = | population_demonym = Kataki | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[Postal Index Number|ZIP code(s)]] | postal_code = 7530xx/754xxx | area_code = 0671 | area_code_type = Telephone code | registration_plate = OD-05 | blank_name_sec1 = [[UN/LOCODE]] | blank_info_sec1 = IN CUT | website = {{URL|cmccuttack.gov.in}} | footnotes = | leader_title3 = [[Bhubaneswar-Cuttack Police Commissionerate|ᱰᱮᱯᱭᱩᱴᱤ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱚᱨ ᱳᱯᱷ ᱯᱳᱞᱤᱥ]] | leader_name3 = ᱢᱟᱹᱱ ᱟᱠᱷᱤᱞᱮᱥᱣᱚᱨ ᱥᱤᱝ, [[Indian Police Service|IPS]] | demographics1_info1 = [[ᱳᱰᱤᱭᱟ ᱯᱟ.ᱨᱥᱤ|ᱳᱰᱤᱭᱟᱹ]] }} '''ᱠᱚᱴᱚᱠ''' ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ [[ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱛᱟᱞᱟᱨᱮ ᱦᱟᱹᱡᱩᱜᱼᱟ ᱾ [[ᱠᱚᱴᱚᱠ]] ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱢᱟᱨᱮ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱨᱩᱯᱟᱹ ᱱᱟᱜᱟᱨ (Silver City) ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮᱦᱚᱸ ᱩᱯᱨᱩᱢ ᱛᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱜᱮᱥᱟᱭ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱢᱟᱨᱮ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱥᱩᱯᱩᱨ ᱟᱨᱮ ᱥᱚᱛᱟᱵᱽᱫᱷᱤ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱛᱮᱦᱮᱧ ᱫᱚ ᱚᱸᱰᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱯᱟᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱟᱱᱟᱰᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱮᱥᱚᱨᱤ ᱵᱚᱝᱥᱚ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱱᱚᱰᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱱ ᱥᱚᱭᱱᱤᱠ ᱥᱤᱵᱤᱨ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮᱱᱟᱜ ᱠᱤᱞᱟ, ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱟᱨ ᱥᱟᱧᱪᱟᱣᱥᱟᱲᱟ ᱴᱩᱨᱤᱥᱴ ᱠᱚᱭ ᱢᱩᱦᱤᱛ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱱᱤᱛᱚᱜᱟᱜ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱟᱞᱟᱡᱩᱜᱤᱭᱟᱹ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱯᱚᱫᱽᱢᱟᱵᱚᱛᱤ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱦᱚᱸᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱦᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱫᱚ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱟᱨ ᱚᱱᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱫ ᱱᱟᱺᱭ ᱠᱟᱛᱷᱳᱡᱚᱰᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱧᱟᱯᱟᱢ ᱴᱚᱴᱷᱟᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ ᱫᱚ ᱠᱮᱥᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱵᱚᱝᱥᱚ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱥᱚᱢᱨᱟᱴ ᱱᱨᱩᱯ ᱠᱮᱥᱨᱤ ᱜᱮ ᱥᱟᱞ ᱙᱘᱙ ᱤ. ᱨᱮᱭ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ ᱞᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱥᱟᱞ ᱑᱐᱐᱒ ᱨᱮ ᱥᱚᱢᱨᱟᱴ ᱢᱚᱨᱠᱚᱴ ᱠᱮᱥᱨᱤ ᱫᱚ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱵᱟᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱮ ᱵᱟᱧᱪᱟᱣ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱫᱷᱤᱨᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱸᱛ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱥᱩᱯᱩᱨ ᱑᱐᱐᱐ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱜᱚᱝ ᱵᱚᱝᱥᱤ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱥᱩᱨᱭᱟ ᱵᱚᱝᱥᱤ ᱥᱟᱢᱨᱟᱡᱚ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱦᱚᱸ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱜᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱨᱟᱡᱟ ᱢᱩᱠᱩᱸᱫᱽᱫᱮᱵᱽ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱫᱚ ᱤᱥᱞᱟᱢᱤᱭᱟᱹ ᱟᱨ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱛᱮᱫᱚ ᱥᱟᱦᱡᱟᱦᱟᱸᱱᱟᱜ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱱᱟᱝ ᱨᱮ ᱢᱩᱜᱚᱞ ᱥᱚᱞᱛᱚᱱᱚᱛ ᱟᱜ ᱜᱚᱵᱚᱞ ᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱤᱫ ᱞᱟᱯᱷᱟᱝ ᱴᱷᱟᱶ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱵᱟᱛᱟᱣ ᱮ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱑᱗᱕᱐ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱫᱚ ᱢᱚᱨᱟᱴᱷᱟ ᱠᱚᱣᱟᱨ ᱜᱚᱵᱚᱞ ᱨᱮ ᱦᱮᱡ ᱮᱱ ᱥᱟᱶ ᱥᱟᱶ ᱛᱮ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱦᱚᱸ ᱩᱱᱠᱩᱣᱟᱜ ᱜᱚᱵᱚᱞ ᱨᱮ ᱦᱮᱡ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱤᱱᱟᱹ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱥᱟᱞ ᱑᱘᱐᱓ ᱤ. ᱨᱮ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱤᱸᱜᱽᱨᱟᱹᱡᱽ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱜᱚᱵᱚᱞ ᱨᱮ ᱦᱮᱡ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱑᱘᱒᱖ ᱥᱟᱞᱮᱨᱮ ᱱᱚᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟᱹᱞ ᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱑᱙᱔᱘ ᱥᱟᱞᱮᱨᱮ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱷᱩᱵᱽᱱᱮᱥᱣᱚᱨ ᱠᱚ ᱩᱪᱟᱹᱲ ᱤᱫᱤ ᱠᱮᱫᱼᱟ ᱾ ==ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱧᱮᱢᱮᱞ ᱴᱷᱟᱶ== ===ᱵᱟᱨᱵᱟᱴᱤ ᱠᱤᱞᱟ=== ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱟᱸᱜᱷᱟᱨᱮᱛ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱠᱟᱛᱟ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱤᱞᱟ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱥᱟᱡᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱫᱩᱣᱟᱹᱨ ᱟᱨ ᱟᱨᱮ ᱛᱟᱞᱟ ᱫᱚᱞᱟᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤᱭᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱜᱚᱝ ᱵᱚᱝᱥᱚ ᱑᱔ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱚᱛᱟᱵᱽᱫᱷᱤ ᱨᱮᱭ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱚᱪᱚ ᱞᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱞᱟᱹᱰᱷᱟᱹᱭ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱟᱱᱟᱨ ᱠᱟᱛᱟᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱵᱟᱱᱟᱨ ᱠᱤᱞᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱤᱞᱟᱭ ᱨᱩᱠᱷᱤᱭᱟᱹ ᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱚ ᱠᱤᱞᱟ ᱥᱟᱶ ᱢᱤᱫ ᱡᱮᱜᱮᱛᱟᱹᱨᱤᱭᱟᱹ ᱥᱴᱟᱰᱤᱭᱚᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱕ ᱮᱠᱚᱨ ᱨᱮ ᱯᱟᱥᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱴᱟᱰᱤᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱓᱐᱐᱐᱐ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱫᱩᱲᱩᱵ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮ ᱠᱷᱮᱞ ᱦᱮᱯᱨᱟᱣ ᱟᱨ ᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱠᱟᱹᱢᱤᱦᱚᱨᱟ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟ ᱜᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱯᱚᱨᱚᱢᱦᱚᱝᱥᱱᱟᱛᱷ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ=== ᱵᱷᱚᱜᱚᱵᱟᱱ ᱥᱤᱵᱽ ᱮ ᱟᱞᱟᱭ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱚᱸᱰᱮ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱵᱷᱩᱜᱟᱹᱜ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱟᱡ ᱛᱮᱜᱮ ᱫᱟᱜ ᱞᱤᱸᱜᱤᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱵᱷᱩᱜᱟᱹᱜ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱟᱞᱟᱫᱟ ᱨᱩᱯ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱜᱚᱨᱚᱵᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱞᱟᱹᱭᱟ ᱾ ===ᱫᱷᱚᱣᱞᱮᱥᱣᱚᱨ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ=== ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱰᱷᱤᱯ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱫᱷᱚᱣᱞᱮᱥᱣᱚᱨ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱵᱷᱚᱜᱚᱵᱟᱱ ᱥᱤᱵᱽ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱟᱭ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱟᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱫᱚ ᱴᱩᱨᱤᱥᱴ ᱢᱩᱦᱤᱛ ᱦᱚᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ=== ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱟᱹᱦᱤᱞ ᱵᱤᱨᱟᱥᱚᱛ ᱮ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱮᱫ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱴᱩᱨᱤᱥᱴ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱟᱹᱞᱤᱡᱟᱛᱨᱟ ᱢᱟᱴ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ ᱧᱮᱞ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱦᱚᱲᱟᱜ ᱵᱷᱤᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮ ᱥᱨᱤᱞᱚᱝᱠᱟ, ᱤᱱᱰᱚᱱᱮᱥᱤᱭᱟ ᱮᱢᱟᱱ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱥᱟᱶ ᱳᱰᱤᱥᱟ (ᱠᱚᱲᱤᱝᱜᱚ) ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱚᱨᱮᱭᱟ ᱥᱟᱶ ᱢᱟᱨᱮ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱪᱚᱨᱚᱠ ᱵᱮᱣᱨᱟ ᱧᱮᱞ ᱧᱟᱢᱚᱜᱼᱟ ᱾ ===ᱱᱮᱛᱟᱡᱤᱭᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢᱛᱷᱟᱱ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ=== ᱱᱮᱛᱟᱡᱤ ᱥᱩᱵᱟᱥ ᱪᱚᱸᱫᱽᱨᱚ ᱵᱳᱥ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱟᱨ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱵᱤᱨᱟᱥᱚᱛ ᱠᱚ ᱧᱮᱞᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱢᱤᱫ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱪᱚᱨᱚᱠ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱥᱩᱵᱟᱥ ᱟᱜ ᱱᱮᱛᱟᱡᱤ ᱵᱮᱱᱟᱣᱜ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡᱟᱜ ᱥᱟᱸᱜᱷᱟᱨ ᱮ ᱩᱫᱩᱜ ᱥᱚᱫᱚᱨᱟ ᱾ ===ᱟᱱᱚᱸᱫᱽ ᱵᱷᱚᱵᱚᱱ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ=== ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱵᱤᱨᱦᱚᱯᱚᱱ ᱵᱤᱡᱩ ᱯᱚᱴᱱᱟᱭᱚᱠ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱛᱷᱟᱱ ᱟᱱᱚᱸᱫᱽ ᱵᱷᱚᱵᱚᱱ ᱫᱚ ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱢᱤᱫ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱟᱨᱩ ᱦᱩᱭ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱟᱨᱵᱟᱴᱤ ᱫᱤᱨᱜᱽ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ ᱫᱚ ᱵᱤᱡᱩ ᱯᱚᱴᱱᱟᱭᱚᱠ ᱟᱜ ᱡᱩᱞᱩᱜ ᱯᱚᱨᱥᱳᱱᱟᱞᱤᱴᱤᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨᱟ ᱾ ===ᱱᱟᱹᱭ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱠᱟᱸᱛ=== ᱑᱑ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱚᱛᱟᱵᱽᱫᱷᱤ ᱨᱮ ᱨᱟᱡᱟ ᱢᱚᱨᱟᱠᱟᱛ ᱠᱮᱥᱨᱤ ᱫᱚ ᱱᱟᱹᱭ ᱨᱮ ᱫᱷᱤᱨᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱸᱛ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱚᱪᱚ ᱞᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱠᱟᱸᱛ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱜᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱫᱚ ᱵᱟᱱ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱩᱦᱤᱢ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱧᱪᱟᱣ ᱫᱚᱲᱮ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱜᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱫᱚ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱠᱚ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱚᱣᱟᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨᱟ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱜᱮ ᱚᱱᱟ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱩᱛᱱᱟᱹᱣ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱞᱟᱞᱵᱟᱜᱽ ᱢᱚᱦᱚᱞ=== ᱠᱟᱛᱷᱚᱡᱚᱰᱤ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱚᱦᱚᱞ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱜᱚᱨᱚᱵᱽ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱟᱹᱠᱷᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱟᱨᱵᱟᱴᱤ ᱫᱩᱨᱜᱽ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱜᱮ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱑᱗ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱚᱫᱤ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱚᱦᱚᱞ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ᱾ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱨᱟᱡᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱵᱟᱥᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱑᱙᱔᱒ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱙᱖᱐ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱨᱚᱡᱽᱯᱟᱞ ᱟᱜ ᱵᱟᱥᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱨᱮᱵᱷᱮᱱᱥᱟ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ=== ᱨᱮᱵᱷᱮᱱᱥᱟ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱨᱮ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱥᱟᱞ ᱑᱘᱖᱘ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱫᱚ ᱒᱐᱐᱖ ᱥᱟᱞᱮᱨᱮ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱵᱟᱛᱟᱣ ᱫᱚᱭ ᱧᱟᱢ ᱠᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱚ ᱥᱟᱶ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱪᱚᱰᱚᱜᱚᱝᱜᱚ ᱫᱩᱨᱜᱽ, ᱢᱚᱫᱷᱩᱥᱩᱫᱚᱱ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ, ᱥᱚᱣᱨᱟᱡᱽᱡᱚ ᱟᱥᱨᱚᱢ, ᱠᱚᱱᱤᱠᱟ ᱨᱟᱡᱚᱵᱟᱴᱤ ᱟᱹᱰᱤ ᱞᱮᱠᱟᱱᱟᱜ ᱱᱚᱰᱮᱱᱟᱜ ᱢᱚᱦᱚᱛ ᱟᱱᱟᱜ ᱴᱩᱨᱤᱥᱴ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ== ᱵᱟᱹᱞᱤᱡᱟᱛᱨᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱮ ᱟᱨ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱢᱟᱨᱮ ᱞᱟᱹᱣᱠᱟ ᱵᱟᱹᱱᱤᱡ ᱨᱤᱛ ᱩᱫᱩᱜ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱫᱚ ᱘ ᱢᱟᱦᱟᱸ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱪᱟᱞᱟᱜᱼᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸᱨᱮ ᱫᱤᱱᱟᱹᱢ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱞᱟᱠᱷ ᱦᱚᱲᱟᱜ ᱵᱷᱤᱲ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱩᱯᱨᱩᱢ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱟᱶ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱫᱩᱨᱜᱟᱯᱩᱡᱟ, ᱫᱤᱯᱟᱵᱚᱞᱤ, ᱦᱚᱞᱤ, ᱨᱚᱢᱡᱟᱱ, ᱤᱫᱽ ᱮᱢᱟᱱ ᱟᱹᱰᱤ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱵᱟᱛᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱚᱨᱮᱡ ᱡᱤᱱᱤᱥ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱚᱸᱰᱮᱱᱟᱜ ᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱚᱱᱚᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱡᱚᱛᱚ ᱦᱚᱲ ᱢᱤᱫ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱨᱮᱠᱚ ᱨᱚᱝ ᱠᱚᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱦᱮᱡᱥᱮᱱ== ===ᱦᱚᱭ ᱦᱚᱨ=== ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱩᱨ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱟᱰᱟ ᱫᱚ ᱵᱷᱩᱵᱽᱱᱮᱥᱣᱚᱨ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱤᱡᱩ ᱯᱚᱴᱱᱟᱭᱮᱠ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱟᱰᱟ (᱓᱐ ᱠᱤᱞᱳ ᱢᱤᱴᱚᱨ) ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱨᱮᱞ ᱦᱚᱨ=== ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱤᱞᱞᱤ, ᱢᱩᱢᱵᱟᱹᱭ, ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱡᱮᱛᱮ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱥᱟᱶ ᱡᱩᱲᱟᱹᱣ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱭᱟ ᱾ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱚᱰᱮ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱫᱤᱱᱟᱹᱢ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱨᱮᱞ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱪᱟᱞᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱦᱚᱨ=== ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱵᱷᱩᱵᱽᱱᱮᱥᱣᱚᱨ, ᱠᱚᱬᱟᱨᱠ, ᱯᱩᱨᱤ, ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ, ᱟᱨ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱴᱟᱜ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱥᱟᱶ ᱦᱚᱸ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱡᱩᱲᱟᱹᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== * {{official website|http://cuttack.nic.in/}} {{Geographic location |Centre = ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ |North = [[ᱰᱷᱮᱝᱠᱟᱱᱟᱲ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] |Northeast = [[ᱡᱟᱡᱽᱯᱩᱨ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] |East = [[ᱠᱮᱱᱫᱨᱟᱯᱚᱰᱟ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] |Southeast = [[ᱡᱚᱜᱚᱛᱥᱤᱝᱯᱩᱨ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] <br> [[ᱯᱩᱨᱤ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] |South = [[ᱠᱷᱚᱨᱫᱟ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] |Southwest = [[ᱱᱚᱭᱟᱜᱚᱰ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] |West = |Northwest = [[ᱚᱱᱩᱜᱩᱲ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ]] }} {{ᱳᱰᱤᱥᱟ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] 97wv9va2fzkja4wocxdmj3y6fvc6iic ᱠᱚᱲᱟᱦᱟᱱᱰᱤ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ 0 3729 100777 70749 2022-08-14T03:41:00Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱲᱟᱦᱟᱱᱰᱤ | native_name_lang = Kalahandi|other_name | settlement_type = ᱦᱚᱱᱚᱛ | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_map = India Odisha Kalahandi district.svg | coordinates = {{coord|20.083|N|83.2|E|display=inline,title}} | map_caption = Location in Odisha, India | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{flag|ᱥᱤᱧᱚᱛ}} | subdivision_type1 = ᱯᱚᱱᱚᱛ | subdivision_name1 = [[ᱳᱰᱤᱥᱟ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱵᱷᱚᱵᱟᱱᱤᱯᱟᱴᱚᱬᱟ]] | government_type = | governing_body = | leader_title1 = [[District collector|ᱠᱚᱞᱮᱠᱴᱚᱨ ᱟᱨ ᱰᱤᱥᱴᱨᱤᱠᱴ ᱢᱟᱡᱤᱥᱴᱨᱮᱴ]] | leader_name1 = ᱰᱨ. ᱯᱚᱨᱟᱜᱽ ᱦᱚᱨᱥᱚᱫᱽ ᱜᱟᱣᱟᱞᱤ, [[Indian Administrative Service|IAS]] | leader_title2 = [[Superintendent of Police (India)|ᱥᱩᱯᱚᱨᱤᱱᱴᱮᱱᱰᱮᱸᱴ ᱳᱯᱷ ᱯᱳᱞᱤᱥ]] | leader_name2 = ᱢᱟ.ᱱ ᱵᱟᱛᱩᱞᱟ ᱜᱚᱝᱜᱟᱫᱷᱚᱨ, [[Indian Police Service|IPS]] | leader_title3 = [[Kalahandi (Lok Sabha constituency)|ᱠᱚᱲᱟᱦᱟᱱᱰᱤ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱯᱟᱨᱞᱤᱭᱟᱢᱮᱴ ᱥᱚᱦᱮᱛ]] | leader_name3 = <nowiki>[ᱢᱟ.ᱱ ᱵᱚᱥᱚᱱᱛᱚ ᱯᱚᱱᱰᱟ]], (</nowiki>[[BHARATIYA JANATA PARTY |BJP]]) | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = 7920 | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = 1573054 | population_as_of = 2011 | population_rank = | population_density_km2 = 169 | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = ᱯᱟ.ᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟ.ᱢᱟ.ᱞᱮᱛ | demographics1_info1 = [[Odia language|ᱳᱰᱤᱭᱟ]], [[English language|ᱤᱝᱞᱤᱥ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = 766 001,766 002 | registration_plate = OD-08 | blank1_name_sec1 = [[Human sex ratio|ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟ.ᱱᱤ]] | blank1_info_sec1 = 0.999 [[male|♂]]/[[female|♀]] | blank2_name_sec1 = ᱥᱮᱪᱮᱫ | blank2_info_sec1 = 59.22% | blank3_name_sec1 = [[Lok Sabha]] constituency | blank3_info_sec1 = [[Kalahandi (Lok Sabha constituency)|Kalahandi]] | blank4_name_sec1 = [[Odisha Legislative Assembly|Vidhan Sabha]] constituency | blank4_info_sec1 = 5 {{collapsible list|title={{nbsp}}|077-[[Lanjigarh (Odisha Vidhan Sabha constituency)|Lanjigarh(ST)]]<br /> 078-[[Junagarh (Odisha Vidhan Sabha constituency)|Junagarh]]<br /> 079-[[Dharmagarh (Odisha Vidhan Sabha constituency)|Dharmagarh]]<br /> 080-[[Bhawanipatna (Odisha Vidhan Sabha constituency)|Bhawanipatna (SC)]]<br /> 081-[[Narla (Odisha Vidhan Sabha constituency)|Narla]]}} | blank1_name_sec2 = [[Climate of India|ᱦᱚᱭᱞᱚᱝ]] | blank1_info_sec2 = [[Climatic regions of India|Aw]] <small>([[Köppen climate classification|Köppen]])</small> | website = {{URL|www.kalahandi.nic.in}} | footnotes = | official_name = }} '''ᱠᱚᱲᱟᱦᱟᱱᱰᱤ''' (ᱴᱚᱴᱷᱟᱣᱟᱨᱤ ᱯᱟ.ᱨᱥᱤ ᱛᱮᱫᱚ ᱠᱚᱲᱟᱦᱟᱱᱤ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱦᱚᱸ ᱠᱚ ᱢᱮᱱᱟ ᱾) ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱯᱟ.ᱦᱤᱞ ᱥᱚᱥᱱᱚᱜ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱩᱬᱩᱛᱛᱟᱞᱢᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱩᱯᱨᱩᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱢᱟᱨᱮ ᱯᱚᱨᱢᱟᱬ ᱞᱮᱠᱟ ᱛᱮᱫᱚ ᱱᱚᱰᱮ ᱫᱷᱤᱨᱤ ᱡᱩᱜᱽ ᱟᱨ ᱢᱮᱬᱦᱮᱫ ᱡᱩᱜᱽ ᱢᱟᱱᱣᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱵᱚᱥᱠᱚᱫᱚᱜ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱩᱱᱩᱫᱩᱜ ᱧᱟᱢᱚᱜᱼᱟ ᱾ <ref>B.Mishra, J. Bengal Art, Vol.9&10, 2004-2005, 383-410</ref> ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱱᱤᱛᱚᱜᱟᱜ ᱠᱚᱲᱟᱦᱟᱱᱰᱤ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱫᱚ ᱯᱟ.ᱦᱤᱞ ᱱᱟᱝ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱩᱠᱷᱤᱱ ᱠᱳᱥᱚᱞ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱦᱟ.ᱴᱤᱧ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟ.ᱞ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱥᱟᱶ ᱠᱚ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱠᱟᱫᱼᱟ ᱾ ᱩᱛᱚᱨ ᱥᱮᱦᱮᱫ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱯᱟᱰᱟ ᱟᱨ ᱵᱟᱞᱮᱝᱜᱤᱨ ᱫᱩᱠᱷᱤᱱ ᱨᱮ ᱪᱷᱚᱛᱤᱥᱜᱳᱰ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱭᱜᱚᱰ ᱟᱨ ᱯᱩᱨᱩᱵᱽ ᱨᱮ ᱵᱩᱫᱷ ᱟᱨ ᱨᱟᱭᱜᱚᱰ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱯᱩᱨᱩᱵᱽ ᱥᱤᱢᱟ. ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱵᱷᱚᱵᱟᱱᱤᱯᱟᱴᱚᱬᱟ ᱫᱚ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱢᱩᱠᱷᱤᱭᱟ.ᱥᱟᱲᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱘᱑᱙᱗ ᱥᱠᱚᱭᱟᱨ ᱠᱤᱞᱳᱢᱤᱴᱚᱨ ᱨᱮ ᱯᱟᱥᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱡᱩᱱᱟᱜᱚᱰ, ᱠᱚᱨᱞᱟᱯᱚᱴ, ᱠᱷᱚᱨᱤᱭᱚᱨ, ᱚᱸᱯᱟᱱᱤ, ᱵᱮᱞᱠᱷᱚᱸᱴᱤ, ᱭᱳᱜᱤᱢᱚᱴ, ᱟᱨ ᱯᱟᱛᱟᱞᱜᱚᱝᱜᱟ ᱮᱢᱟᱱ ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱧᱮᱢᱮᱞ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ <ref>"[https://books.google.com/books?id=1RBuAAAAMAAJ Orissa reference: glimpses of Orissa]," Sambit Prakash Dash, TechnoCAD Systems, 2001</ref><ref>"[https://books.google.com/books?id=8ukfNZsoNA4C The Orissa Gazette]," Orissa (India), 1964</ref><ref>"[https://books.google.com/books?id=yLU7DwAAQBAJ Lonely Planet India]," Abigail Blasi et al, Lonely Planet, 2017, ISBN 9781787011991</ref> ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ᱠᱚᱲᱟᱦᱟᱱᱰᱤ {{coord|20|4|58.8|N|83|12|0|E}}ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ।<ref>''Orissa District Gazetters, Kalahandi, 2</ref> ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱩᱠᱷᱤᱱ ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱦᱟ.ᱴᱤᱧ ᱤᱫᱤ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ * ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱩᱛᱚᱨ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱨᱮ ᱵᱚᱞᱟᱝᱜᱤᱨ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱟᱨ ᱱᱩᱣᱟᱯᱚᱰᱟ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱾ * ᱫᱩᱠᱷᱤᱱ ᱨᱮ ᱱᱚᱵᱚᱨᱚᱝᱜᱚᱯᱩᱨ ᱡᱤᱞᱞᱟ, ᱠᱚᱨᱟᱯᱩᱴ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱟᱨ ᱨᱟᱭᱜᱳᱰᱟ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱾ * ᱯᱩᱨᱩᱵᱽ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱨᱮ ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲᱚ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱟᱨ ᱵᱚᱣᱫᱷᱚ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ===ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ=== ᱒᱐᱑᱑ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ <ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/data_files/orissa/Data%20Sheet-%20Orissa-Provisional.pdf Census 2011: Odisha: Provisional Population Totals]</ref> ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱲᱟᱦᱟᱱᱰᱤ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱨᱮᱫᱚ ᱡᱚᱛᱚᱛᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞᱮᱞ ᱑᱕,᱗᱓,᱐᱕᱔ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱚ ᱵᱷᱤᱛᱨᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱟ.ᱛᱩ ᱴᱚᱞᱟᱨᱮ ᱑᱔,᱕᱑,᱑᱓᱐ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱴᱚᱴᱷᱟᱨᱮ ᱑,᱒᱑,᱙᱒᱔ ᱦᱚᱲ ᱵᱟᱥᱟ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/Orissa/Data-sheet-Orissa.pdf Census 2011: Odisha: Rural Urban Distribution]</ref> * ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱺ ᱗,᱘᱕,᱑᱗᱙ ᱾ * ᱠᱩᱲᱤ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱺ ᱗,᱘᱗,᱘᱗᱕ ᱾ ° ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱠᱚᱱ ᱠᱟ.ᱡ ᱠᱚ ᱺ ᱒,᱑᱔,᱑᱑᱑ ᱾ * ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱺ ᱖᱐,᱒᱒% ° ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱺ ᱗᱓.᱓᱔% ° ᱛᱤᱨᱞᱟ.: ᱔᱗.᱒᱗% ᱾ ==ᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱮᱱᱮᱡ== ᱠᱚᱲᱟᱦᱟᱱᱰᱤ ᱨᱮ ᱟ.ᱰᱤ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱟ.ᱫᱤᱢ ᱟᱨ ᱵᱟᱝᱼᱟ.ᱫᱤᱢ ᱮᱱᱮᱡ ᱠᱚ ᱧᱮᱞ ᱨᱮ ᱧᱟᱢᱚᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮᱱᱟᱜ ᱮᱱᱮᱡ ᱫᱚ ᱵᱚᱞᱟᱝᱜᱤᱨ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱟᱨ ᱥᱚᱢᱵᱚᱞᱯᱩᱨ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱨᱮ ᱧᱮᱞᱚᱜ ᱰᱟᱣᱠᱷᱟᱭᱤ, ᱡᱟᱭᱤᱯᱷᱩᱞᱚ, ᱨᱚᱥᱚᱨᱚᱠᱮᱲᱤ, ᱥᱚᱡᱚᱱᱤ ᱮᱢᱟᱱ ᱮᱱᱮᱡ ᱥᱟᱶ ᱢᱮᱥᱟ ᱫᱷᱟᱨᱟ ᱧᱮᱞ ᱨᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ ᱾ <ref>C. Pasayat, (Ed.) (2008), Paschima Odisara Lokageeta (in Oriya), Bhubaneswar: Folklore Foundation</ref> ᱥᱟᱨᱤ ᱥᱮᱨᱮᱧ, ᱯᱷᱳᱞᱤᱭᱟ ᱥᱮᱨᱮᱧ, ᱥᱤᱨᱡᱚᱱ ᱥᱟᱶ ᱡᱩᱲᱟ.ᱭ ᱟᱠᱟᱱ ᱟ.ᱰᱤ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱦᱚᱸ ᱱᱚᱰᱮ ᱟᱸᱡᱚᱢᱚᱜᱼᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱠᱚᱨᱟᱯᱩᱴ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱳᱨᱤᱭᱟ ᱥᱮᱨᱮᱧ, ᱱᱤᱭᱟᱲᱤᱢᱟᱲᱤ, ᱠᱳᱲᱟᱠᱚᱲᱤᱠᱚ, ᱮᱢᱟᱱ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱠᱚ ᱥᱟᱶ ᱢᱤᱫ ᱫᱷᱟᱨᱟ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱧᱮᱞᱚᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟᱦᱟᱱᱰᱤ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱨᱮᱫᱚ ᱜᱷᱩᱢᱩᱨᱟ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱨᱩᱨᱩ ᱥᱟᱯᱟᱵ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱧᱮᱢᱮᱞ ᱴᱷᱟᱶ== [[File:Phulijharan.jpg|thumb| ᱯᱷᱩᱨᱞᱤᱡᱷᱚᱨᱚᱬ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ]] * ᱯᱷᱩᱨᱞᱤᱡᱷᱚᱨᱚᱬ * ᱰᱚᱠᱨᱤᱪᱚᱧᱪᱚᱰᱟ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ * ᱚᱥᱩᱨᱜᱚᱰ * ᱫᱷᱚᱨᱢᱚᱜᱚᱰ * ᱵᱮᱞᱠᱷᱚᱱᱴᱤ ᱥᱚᱭᱵᱚᱯᱤᱴᱷᱚ * ᱠᱚᱰᱷᱮᱭᱤ ᱡᱚᱜᱚᱱᱱᱟᱛᱷ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱾ ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{commons category}} * {{official website|http://kalahandi.nic.in/}} * [http://www.kalahandi.info/ Kalahandi Info] * [https://web.archive.org/web/20060904090411/http://www.mapsofindia.com/maps/orissa/districts/kalahandi.htm Map of Kalahandi] * [https://web.archive.org/web/20070820003756/http://kbk.nic.in/kalahandi.htm Map of Kalahandi] * [http://www.interconnection.org/antodaya/ Antodaya Kalahandi] * [https://web.archive.org/web/20060821155351/http://www.ohpcltd.com/indravati/index.htm Indravati Project] * [http://www.svaindia.org/ Sahabhagi Vikash Abhiyan] * [http://www.abhyutthanam.com www.abhyutthanam.com] * [http://www.dkyo.org www.dkyo.org] swmdky2k0pvbu7dx83v7bx7dqk5ow7j ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ 0 3736 100762 70750 2022-08-14T02:32:46Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲ | nickname = | settlement_type = ᱦᱚᱱᱚᱛ | image_skyline = Jagannath Deula, Phulbani.JPG | image_alt = | image_caption = ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱚᱜᱚᱱᱱᱟᱛᱷ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ, ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱣᱟᱴᱚᱨ | image_map = India Odisha Kandhamal district.svg | coordinates = {{coord|20.47|N|84.23|E|display=inline,title}} |map_caption = Location in Odisha, India | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{flag|ᱥᱤᱧᱚᱛ}} | subdivision_type1 = [[States and territories of India|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱳᱰᱤᱥᱟ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ]] | government_type = | governing_body = | leader_title1 = [[District collector|ᱠᱚᱞᱮᱠᱴᱚᱨ ᱟᱨ ᱰᱤᱥᱴᱨᱤᱠᱴ ᱢᱟᱡᱤᱥᱴᱨᱮᱴ]] | leader_name1 = ᱰᱨ. ᱵᱨᱩᱱᱫᱷᱟ ᱰᱤ, [[Indian Administrative Service|IAS]] | leader_title2 = [[Superintendent of Police (India)|ᱯᱩᱞᱤᱥ ᱥᱩᱯᱚᱨᱤᱱᱴᱮᱱᱰᱮᱸᱴ]] | leader_name2 = ᱢᱟ.ᱱ ᱯᱨᱚᱛᱤᱠ ᱥᱤᱝ, [[Indian Police Service|IPS]] | leader_title3 = [[Kandhamal (Lok Sabha constituency)|ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱯᱟᱨᱞᱤᱭᱟᱢᱮᱴ ᱥᱚᱦᱮᱛ]] | leader_name3 = [[Pratyusha Rajeshwari Singh|ᱢᱟ.ᱱᱤᱡ ᱯᱨᱚᱛᱭᱩᱥᱟ ᱨᱟᱡᱮᱥᱣᱚᱨᱤ ᱫᱮᱵᱤ]], ([[Biju Janata Dal|BJD]]) | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = 8021 | elevation_footnotes = | elevation_m = 700 | population_total = 731952 | population_as_of = 2011 | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = |demographics_type1 = ᱯᱟ.ᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱞᱳᱠᱟᱞ | demographics1_info1 = [[Kui language (India)|ᱠᱩᱭᱤ]] | demographics2_title2 = ᱟ.ᱢᱟ.ᱞᱮᱛ | demographics2_info2 = [[Odia language|ᱳᱰᱤᱭᱟ.]], [[English language|ᱤᱝᱞᱤᱥ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = 762 0xx | registration_plate = OD-12 | blank1_name_sec1 = [[Human sex ratio|ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟ.ᱱᱤ]] | blank1_info_sec1 = 0.964 [[male|♂]]/[[female|♀]] | blank2_name_sec1 = ᱥᱮᱪᱮᱫ | blank2_info_sec1 = 65.12% | blank3_name_sec1 = [[ᱞᱳᱠ ᱥᱚᱵᱷᱟ]] ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ ᱴᱚᱴᱷᱟ | blank3_info_sec1 = [[Kandhamal (Lok Sabha constituency)|ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲ]] | blank4_name_sec1 = [[Odisha Legislative Assembly|ᱵᱤᱫᱷᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ]] ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ ᱴᱚᱴᱷᱟ | blank4_info_sec1 = 3 {{collapsible list|title={{nbsp}}|082-[[Baliguda (Odisha Vidhan Sabha constituency)|Baliguda(ST)]]<br /> 083-[[G. Udayagiri (Odisha Vidhan Sabha constituency)|G.Udayagiri(ST)]]<br /> 084-[[Phulbani (Odisha Vidhan Sabha constituency)|Phulbani(ST)]]}} | blank1_name_sec2 = [[Climate of India|ᱦᱚᱭᱞᱚᱝ]] | blank1_info_sec2 = [[Climatic regions of India|Aw]] <small>([[Köppen climate classification|Köppen]])</small> | blank2_name_sec2 = [[Precipitation (meteorology)|Precipitation]] | blank2_info_sec2 = {{convert|1587|mm|in}} | blank3_name_sec2 = Avg. summer temperature | blank3_info_sec2 = {{convert|40|°C|°F}} | blank4_name_sec2 = Avg. winter temperature | blank4_info_sec2 = {{convert|5|°C|°F}} | website = {{URL|www.kandhamal.nic.in}} | footnotes = }} '''ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲ ᱡᱤᱞᱞᱟ''' ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱫᱚ ᱥᱤᱨᱤᱡᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱚᱨᱚᱜᱽ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱦᱚᱸᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱨᱤᱝᱵᱟᱰᱤ ᱢᱟ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱥᱢᱤᱨ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱣᱟᱴᱚᱨ ᱫᱚ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱾ ᱟᱨᱟᱢ ᱟᱨ ᱥᱩᱠᱩᱱ ᱛᱚᱞᱟᱥ ᱨᱮᱠᱚ ᱦᱟ.ᱡᱩᱜ ᱠᱟᱱ ᱥᱟᱸᱜᱷᱟᱨᱤᱭᱟ. ᱠᱚ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱫᱚ ᱱᱚᱰᱮ ᱟ.ᱰᱤᱜᱟᱱ ᱡᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮᱱᱟᱜ ᱵᱤᱨ ᱡᱤᱭᱚᱱ, ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱥᱟᱦᱟᱣ ᱦᱚᱭ ᱦᱤᱥᱤᱫ, ᱵᱩᱨᱩ, ᱡᱷᱟᱨᱱᱚ ᱟᱨ ᱦᱚᱨ ᱠᱚᱫᱚ ᱟ.ᱰᱤ ᱦᱚᱲᱟᱜ ᱢᱚᱱᱮᱭ ᱢᱩᱦᱤᱛ ᱜᱚᱫᱟ ᱾ ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲ ᱫᱚ ᱛᱤ ᱵᱟᱰᱚᱦᱤ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱟ.ᱰᱤ ᱜᱮ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮᱱᱟᱜ ᱫᱳᱠᱨᱟ, ᱴᱮᱨᱟᱼᱠᱟᱸᱴᱟ, ᱢᱟᱫ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱫᱷᱟ.ᱵᱤᱡ ᱩᱯᱨᱩᱢ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱦᱩᱭ ᱟᱠᱟᱫᱼᱟ ᱾ <ref>"[https://books.google.com/books?id=1RBuAAAAMAAJ Orissa reference: glimpses of Orissa]," Sambit Prakash Dash, TechnoCAD Systems, 2001</ref><ref>"[https://books.google.com/books?id=8ukfNZsoNA4C The Orissa Gazette]," Orissa (India), 1964</ref><ref>"[https://books.google.com/books?id=yLU7DwAAQBAJ Lonely Planet India]," Abigail Blasi et al, Lonely Planet, 2017, ISBN 9781787011991</ref> ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ ᱫᱚ ᱑᱙᱙᱔ ᱥᱟᱞᱮᱨᱮ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱤᱱᱟ. ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮᱫᱚ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲ ᱟᱨ ᱵᱚᱣᱫᱷ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱵᱟᱨᱭᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲ ᱫᱚ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱟᱠᱷᱲᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱪᱤᱱᱦᱟ. ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱢᱚᱣᱨᱭᱚ ᱥᱚᱢᱨᱟᱴ ᱚᱥᱳᱠ ᱫᱚ ᱡᱚᱣᱜᱚᱫᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱷᱤᱨᱤᱚᱞ ᱨᱮ ᱱᱩᱠᱩ ᱵᱤᱨ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱮ ᱩᱫᱩᱜ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱟᱠᱟᱫᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮᱱᱟᱜ ᱜᱷᱟᱴ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱞᱟᱠᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱠᱚᱲᱤᱝᱜᱚ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜᱼᱟ ᱛᱟᱞᱟᱡᱩᱜᱽ ᱨᱮ ᱡᱟ.ᱛᱨᱤ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱥᱟ.ᱜᱟ.ᱭ ᱨᱮ ᱦᱮᱡ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱫᱚ ᱛᱟᱞᱟ ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱵᱩᱞᱩᱝ ᱥᱮᱴᱮᱨ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱚᱛᱚ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱠᱟᱛᱮ ᱢᱮᱱ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ ᱥᱤᱨᱡᱚᱱ ᱟᱨ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱚᱱᱚᱛ ᱥᱚᱝᱜᱚᱢ ᱜᱮ ᱠᱚᱱᱫᱷᱚᱢᱟᱲ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱩᱯᱨᱩᱢ ᱫᱚ ᱾ ==ᱢᱩᱠᱷᱤᱭᱟ. ᱢᱩᱦᱤᱛ== ===ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ=== ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱦᱮᱰᱠᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱤᱡᱽ ᱱᱚᱡᱚᱨ ᱛᱮᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱟ.ᱰᱤ ᱪᱚᱨᱚᱠ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱜᱚᱴᱟᱯᱟᱲᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱩᱨᱩ ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱯᱮ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱯᱤᱞᱞᱚᱥᱚᱞᱩᱝᱠᱤ ᱱᱟ.ᱭ ᱞᱤᱸᱜᱤᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱷᱮᱴᱠᱷᱳᱞ ᱟᱨ ᱵᱨᱟᱢᱦᱚᱬᱤᱼᱫᱮᱵᱤ ᱵᱩᱨᱩ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱨᱩᱯ ᱧᱮᱞ ᱜᱟᱱᱚᱜᱼᱟ ᱾ ᱦᱟᱯᱛᱟᱠᱤᱭᱟ. ᱵᱟᱡᱟᱨ, ᱡᱚᱜᱚᱱᱱᱟᱛᱷ ᱟᱨ ᱱᱟᱨᱟᱭᱚᱬᱤ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱱᱚᱰᱮᱱᱟᱜ ᱟᱨ ᱢᱤᱫ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱢᱩᱦᱤᱛᱟᱱ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱛᱮ ᱛᱟᱲᱟᱢ ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱱᱟ.ᱭ ᱟᱲᱮ ᱨᱮ ᱴᱚᱞᱦᱟᱣᱜ ᱫᱚ ᱟ.ᱰᱤ ᱠᱩᱥᱤ ᱵᱩᱡᱷᱟ.ᱣᱜᱼᱟ ᱾ ===ᱯᱩᱛᱩᱰᱤ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ=== ᱯᱩᱛᱩᱰᱤ ᱫᱚ ᱥᱤᱨᱤᱡᱽ ᱛᱟᱞᱟᱨᱮ ᱵᱚᱥᱠᱚᱫ ᱟᱠᱟᱱ ᱢᱤᱫ ᱟ.ᱰᱤ ᱪᱚᱨᱚᱠ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸᱨᱮ ᱥᱚᱞᱩᱝᱠᱤ ᱱᱟ.ᱭ ᱫᱚ ᱖᱐ ᱯᱷᱤᱴ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱞᱤᱸᱜᱤ ᱟᱬᱜᱚᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱜᱚᱢᱦᱮᱲ ᱶᱤᱨ ᱛᱟᱞᱟ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱧᱩᱨᱩᱜ ᱠᱟᱱ ᱫᱟᱜ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱟᱰᱮ ᱟ.ᱰᱤ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱟ.ᱭᱠᱟ.ᱣᱜᱼᱟ ᱾ ᱯᱩᱛᱩᱰᱤ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱕ ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ===ᱵᱚᱞᱟᱥᱚᱝᱠᱩᱯᱟ=== ᱱᱚᱣᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱚ ᱵᱚᱨᱚᱞᱟ ᱫᱮᱵᱤ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱮ ᱟᱢᱮᱮᱴ ᱟᱠᱟᱫᱼᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱤᱫᱤ ᱠᱟᱛᱮ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱵᱟᱛᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱫᱚ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱥᱟᱝᱥᱟᱨ ᱫᱩᱜ ᱫᱚᱦᱚᱭ ᱫᱮᱵᱤ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱫᱚ ᱚᱸᱰᱮ ᱫᱤᱱᱟ.ᱢ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱜᱮ ᱫᱮᱵᱤ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱟᱭ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱥᱮᱱ ᱟᱠᱟ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱾ ᱵᱟ.ᱲᱛᱤ ᱞᱮᱠᱟ ᱛᱮᱫᱚ ᱯᱟᱨᱵᱚᱱ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱚᱸᱰᱮ ᱫᱚ ᱟ.ᱰᱤ ᱵᱷᱤᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱾ ᱫᱚᱥᱚᱦᱚᱨᱟ ᱯᱩᱡᱟ ᱫᱚ ᱚᱸᱰᱮ ᱯᱩᱨᱟ. ᱜᱚᱨᱚᱡᱽ ᱟᱨ ᱦᱩᱞᱟ.ᱥ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱦᱩᱭᱩᱜᱼᱟ ᱾ ᱯᱤᱞᱞᱚᱥᱚᱞᱩᱝᱠᱤ ᱵᱟᱸᱫᱽ ᱵᱤᱨᱥᱚᱲᱮ ᱢᱟᱱᱚᱣ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱵᱚᱞᱟᱥᱠᱩᱢᱯᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱩᱢᱩᱝ ᱯᱮ ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱟᱨᱟᱢ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱟᱨ ᱥᱟ.ᱱᱛᱤ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱚᱠᱛᱚ ᱠᱷᱮᱢᱟᱣ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱚᱞᱟᱥᱠᱩᱢᱯᱟ ᱫᱚ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱕ ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ===ᱵᱤᱨᱩᱯᱟᱠᱷᱭᱚ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ=== ᱵᱤᱨᱩᱯᱟᱠᱷᱭᱚ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱫᱚ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱖᱐ ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱪᱟᱠᱯᱟᱰᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱫᱚ ᱵᱷᱚᱜᱚᱵᱟᱱ ᱥᱤᱵᱽ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱟᱞᱟᱭ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱩᱠᱷᱤᱭᱟ. ᱡᱤᱱᱤᱥ ᱫᱚ ᱚᱸᱰᱮᱱᱟᱜ ᱥᱤᱵᱽᱞᱤᱸᱜᱽ ᱠᱟᱱᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱫᱩᱠᱷᱤᱱ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱥᱮᱫ ᱠᱚᱪᱮ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱝᱠᱟ ᱜᱮ ᱱᱚᱰᱮᱱᱟᱜ ᱫᱟᱨᱮ ᱠᱚᱦᱚᱸ ᱫᱩᱠᱷᱤᱱ ᱥᱮᱦᱮᱫ ᱜᱮ ᱞᱤᱰᱩᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱾ ᱢᱟᱨᱮ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱨᱟᱵᱚᱬ ᱛᱤᱱ ᱡᱚᱦᱚᱜ ᱥᱤᱵᱽᱡᱤ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱮᱢ ᱟᱠᱟᱱ ᱥᱤᱵᱽᱞᱤᱝ ᱤᱫᱤ ᱠᱟᱛᱮ ᱞᱚᱝᱠᱟᱭ ᱪᱟᱞᱟᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱩᱱ ᱡᱚᱦᱚᱜ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱱᱚᱰᱮᱭ ᱡᱮᱤᱨᱟ.ᱣ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱵᱷᱚᱜᱚᱵᱟᱱ ᱥᱤᱵᱽ ᱮ ᱢᱮᱱ ᱞᱮᱫᱼᱟ ᱫᱚ ᱚᱲᱟᱜ ᱥᱮᱴᱮᱨᱚᱜ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱨᱮ ᱚᱠᱟ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱤᱵᱽᱞᱤᱸᱜᱽ ᱟᱞᱚᱢ ᱫᱚᱦᱚᱭᱟ ᱾ ᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱨᱟᱵᱚᱬ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱦᱟᱲᱟᱢ ᱦᱚᱲ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱟᱵ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱮᱢᱟᱫᱮᱭᱟ ᱤᱠᱷᱟ.ᱱ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱞᱟᱸᱜᱟ ᱜᱮᱭ ᱟ.ᱭᱠᱟ.ᱣ ᱠᱮᱫ ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱥᱤᱵᱽᱞᱤᱸᱜᱽ ᱫᱚ ᱚᱛ ᱨᱮᱭ ᱫᱚᱦᱚ ᱠᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱩᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱤᱵᱽᱞᱤᱸᱜᱽ ᱫᱚ ᱱᱚᱰᱮ ᱵᱟ.ᱭᱥᱟ.ᱣ ᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱥᱟᱥᱟᱥᱟᱭ ᱢᱩᱠᱨᱩᱲ ᱠᱟᱛᱮ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱝ ᱠᱚ ᱦᱤᱞᱟ.ᱣ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱫᱼᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱵᱟᱝ ᱫᱚ ᱫᱩᱠᱷᱤᱱ ᱥᱮᱦᱮᱫ ᱠᱚᱪᱮ ᱜᱮ ᱠᱚ ᱥᱚᱡᱷᱮ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱫᱼᱟ ᱾ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱸᱛ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱚᱱᱠᱟᱱ ᱪᱤᱛᱟ.ᱨ ᱜᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸᱨᱮ ᱨᱟᱵᱚᱬ ᱥᱤᱵᱽ ᱫᱚ ᱟᱨ ᱦᱚᱸ ᱥᱤᱵᱽᱞᱤᱸᱜᱽ ᱛᱩᱞ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱮ ᱱᱮᱦᱚᱸᱨ ᱮ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱵᱷᱚᱜᱚᱵᱟᱱ ᱥᱤᱵᱽ ᱫᱚᱭ ᱢᱟᱱᱟ ᱜᱚᱫ ᱠᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱪᱤᱛᱟ.ᱨ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱚᱱᱟ ᱯᱩᱨᱟ. ᱜᱷᱚᱴᱚᱱ ᱮ ᱡᱤᱣᱤᱫ ᱨᱩᱣᱟ.ᱲ ᱜᱚᱫ ᱠᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱪᱤᱛᱟ.ᱨ ᱨᱮᱫᱚ ᱵᱨᱚᱦᱢᱟ ᱟᱨ ᱵᱤᱥᱱᱩ ᱦᱚᱸ ᱠᱤᱱ ᱩᱫᱩᱜ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱫᱚᱨᱤᱝᱵᱟᱰᱤ=== ᱫᱚᱨᱮᱭᱟ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱓᱐᱐᱐ ᱯᱷᱩᱴ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱨᱤᱝᱵᱟᱰᱤ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱥᱤᱛᱩᱝᱱᱟᱝᱟᱱ ᱨᱤᱥᱚᱨᱴ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱚᱸᱰᱮ ᱟᱴᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱ ᱪᱚᱨᱚᱠ ᱪᱤᱠᱟ.ᱬ ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱚᱱᱟ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱥᱢᱤᱨ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱚᱸᱰᱮ ᱫᱚ ᱯᱟᱭᱤᱱ ᱫᱟᱨᱮ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱤᱨ, ᱠᱟᱯᱷᱤ ᱵᱟᱜᱟᱱ ᱟᱨ ᱠᱷᱩᱵ ᱪᱚᱨᱚᱠ ᱜᱷᱟ.ᱴᱤ ᱧᱮᱧᱮᱞᱤᱭᱟ. ᱠᱚᱭ ᱢᱩᱦᱤᱛ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱜᱮ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱩᱢᱩᱝ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸᱨᱮ ᱨᱟᱵᱟᱝ ᱫᱤᱱ ᱫᱚ ᱵᱚᱨᱚᱯᱷ ᱧᱩᱨᱩᱜᱼᱟ ᱾ ᱫᱚᱨᱤᱝᱵᱟᱰᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱴ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱩᱨᱩ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱷᱟ.ᱵᱤᱡᱟᱜ ᱥᱟᱸᱜᱷᱟᱨ ᱟ.ᱰᱤ ᱢᱚᱡᱽ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱤᱨ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱚ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱐᱐ ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ===ᱰᱩᱝᱜᱤ=== ᱰᱩᱝᱜᱤ ᱫᱚ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱔᱕ ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤᱼᱵᱚᱨᱦᱟᱢᱯᱩᱨ ᱨᱳᱰ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱑᱑ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱚᱛᱟᱵᱽᱫᱷᱤ ᱨᱮ ᱱᱚᱰᱮ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱵᱚᱣᱫᱷ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱟᱞᱚᱴ ᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱤᱵᱽ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱫ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱵᱚᱣᱫᱷ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱟᱜ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱥᱟᱨᱮᱡ ᱛᱮᱫ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ ᱚᱱᱟ ᱫᱚ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱵᱮᱲᱦᱟᱭ ᱛᱮ ᱩᱫᱩᱜ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱥᱩᱨ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱧᱟᱢ ᱮᱱ ᱢᱤᱫ ᱵᱚᱣᱫᱷ ᱢᱩᱴᱷᱟ.ᱱ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ, ᱵᱷᱩᱵᱚᱱᱮᱥᱣᱚᱨ ᱨᱮ ᱫᱚᱦᱚ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱠᱚᱞᱤᱝ ᱜᱷᱟᱴᱤ=== ᱠᱚᱞᱤᱝ ᱜᱷᱟᱴᱤ ᱫᱚ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱔᱘ ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤᱼᱵᱚᱨᱦᱟᱢᱯᱩᱨ ᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱜᱷᱟ.ᱴᱤ ᱥᱩᱨ ᱨᱮᱜᱮ ᱫᱚᱥᱢᱤᱞᱞᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱢᱤᱫ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸᱨᱮ ᱥᱚᱢᱨᱟᱴ ᱚᱥᱳᱠ ᱫᱚ ᱠᱚᱞᱤᱝ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱞᱟ.ᱰᱷᱟ.ᱭ ᱮ ᱞᱟ.ᱰᱷᱟ.ᱭ ᱞᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱤᱱᱟ. ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱵᱚᱣᱫᱷᱚ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱮ ᱟᱯᱱᱟᱨ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱜᱷᱟ.ᱴᱤ ᱫᱚ ᱥᱤᱞᱣᱤᱠᱚᱞᱪᱚᱨ ᱜᱟᱰᱮᱱ ᱟᱨ ᱟᱭᱩᱨᱵᱮᱫᱤᱠ ᱫᱟᱨᱮ ᱱᱟ.ᱬᱤ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱩᱯᱨᱩᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱥᱤᱞᱣᱤᱠᱚᱞᱪᱚᱨ ᱜᱟᱰᱮᱱ ᱨᱮ ᱨᱚᱵᱚᱞ ᱟᱨ ᱢᱟᱫᱽ ᱫᱟᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱵᱟᱜᱟᱱ ᱨᱮ ᱞᱮᱛᱟᱲ ᱜᱮ ᱥᱚᱸᱫᱷᱟᱲ ᱥᱚ ᱟᱴᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸᱛᱮ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱟᱨ ᱦᱟᱛᱟᱝ ᱪᱩᱦᱩᱞ ᱵᱩᱨᱤᱭᱟ.ᱲ ᱟ.ᱭᱠᱟ.ᱣ ᱜᱚᱫᱚᱜᱼᱟ ᱾ ===ᱢᱚᱸᱫᱽᱥᱚᱨᱩ ᱠᱩᱴᱤ=== ᱱᱚᱣᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱚ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱐᱐ ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱴᱚᱞᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱪᱚᱨᱪ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱜᱚᱴᱟᱯᱟᱲᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱩᱨᱩ ᱛᱮ ᱵᱮᱲᱦᱟᱭ ᱮᱥᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱪᱚᱨᱚᱠ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱟᱡᱛᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱵᱩᱨᱩ ᱠᱷᱟᱬᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱥᱩᱯᱩᱨ ᱒᱐᱐ ᱯᱷᱩᱴ ᱜᱟᱺᱦᱤᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱪᱚᱨᱚᱠ ᱫᱚ ᱧᱮᱞ ᱡᱚᱝ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮ ᱫᱚ ᱵᱩᱨᱩ ᱨᱮ ᱛᱟᱠᱮᱨᱚᱜ ᱟᱲᱟᱝ ᱟ.ᱰᱤ᱾ᱢᱚᱡᱽ ᱟ.ᱭᱠᱟ.ᱣᱜᱼᱟ ᱾ ===ᱵᱮᱞᱜᱷᱚᱨ=== ᱥᱤᱨᱡᱚᱱ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱪᱚᱨᱚᱠ ᱪᱮᱦᱨᱟ ᱛᱮ ᱥᱟᱡᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱵᱮᱞᱜᱷᱚᱨ ᱦᱟ.ᱨᱭᱟ.ᱲ ᱵᱩᱨᱩ ᱥᱟᱶ ᱫᱤᱱᱟ.ᱢ ᱮ ᱧᱮᱯᱮᱞᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱚ ᱠᱩᱴᱤᱭᱟ ᱠᱷᱳᱴᱟ ᱡᱚᱱᱡᱟ.ᱛᱤ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱵᱚᱥᱠᱚᱫ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱩᱠᱩ ᱡᱚᱱᱡᱟ.ᱛᱤ ᱫᱚ ᱛᱮᱦᱮᱧ ᱦᱚᱸ ᱡᱚᱢᱟᱜ ᱛᱩᱢᱟ.ᱞ ᱟᱨ ᱥᱟᱧᱪᱟᱣ ᱫᱚᱦᱚᱭ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱚᱱᱟ ᱢᱟᱨᱮ ᱦᱚᱨ ᱜᱮᱠᱚ ᱟᱯᱱᱟᱨᱟ ᱾ ᱱᱩᱠᱩ ᱫᱚ ᱟ.ᱰᱤ ᱜᱮ ᱟ.ᱱᱟ.ᱱᱤᱭᱟ. ᱦᱚᱲ ᱠᱟᱱᱟ ᱠᱚ ᱾ ᱫᱚᱨᱮᱭᱟ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱒᱕᱕᱕ ᱯᱷᱩᱴ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱞᱜᱷᱚᱨ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱨᱟ.ᱥᱠᱟ.ᱜ ᱥᱟᱸᱜᱷᱟᱨᱤᱭᱟ. ᱠᱚ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱦᱚᱲ ᱵᱤᱨ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱦᱚᱞ ᱫᱚ ᱥᱩᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱟ.ᱭᱠᱟ.ᱣ ᱥᱟᱱᱟ ᱮᱫ ᱠᱚᱣᱟ ᱩᱱᱠᱩ ᱫᱚ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱳᱴᱟᱜᱚᱰ ᱥᱟᱸᱠᱪᱩᱣᱟᱨᱤ ᱠᱚ ᱮᱱᱡᱚᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱵᱮᱞᱜᱷᱚᱨ ᱫᱚ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱖᱕ ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱦᱮᱡᱥᱮᱱ== ===ᱦᱚᱭ ᱦᱚᱨ=== ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱩᱨ ᱩᱰᱟ.ᱱ ᱟᱰᱟ ᱵᱷᱩᱵᱽᱱᱮᱥᱚᱨ ᱱᱚᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱒᱑᱑ ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱾ ===ᱨᱮᱞ ᱦᱚᱨ=== ᱦᱩᱨ ᱨᱮᱞᱦᱮᱰ ᱫᱩᱠᱷᱤᱱ ᱯᱩᱨᱩᱵᱽ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱚᱨᱦᱟᱢᱯᱩᱨ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱖᱕ ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ===ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱦᱚᱨ=== ᱯᱷᱩᱞᱵᱟᱬᱤ, ᱵᱷᱩᱵᱚᱱᱮᱥᱣᱚᱨ, ᱵᱚᱨᱦᱟᱢᱯᱩᱨ ᱟᱨ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱴᱟᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱤᱱᱟ.ᱢ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱵᱚᱥ ᱥᱮᱵᱟ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱡᱩᱲᱟ.ᱭ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== * {{official website|http://kandhamal.nic.in/}} * [http://www.sacw.net/article1575 Preliminary Findings & Recommendations - The National People’s Tribunal on Kandhamal], available at South Asia Citizens Web, 29 August 2010. * [http://www.sacw.net/IMG/pdf/Kandhamal-Karavali2008.pdf From Kandhamal to Karavali: The Ugly Face of the Sangh Parivar], available at South Asia Citizen's Web, March 2009. 5ko4dyszwi94ae0u0lgz1hxok84bera ᱠᱚᱱᱚᱠᱞᱚᱛᱟ ᱵᱚᱨᱩᱣᱟ 0 4274 100756 66436 2022-08-14T02:20:15Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki [[File:কনকলতাৰ প্ৰতিমুৰ্তি.JPG|thumb|ᱠᱚᱱᱚᱠᱞᱚᱛᱟ ᱵᱚᱨᱩᱣᱟ]] '''ᱠ‍ᱚᱱᱚᱠ ᱞᱚᱛᱟ ᱵᱚᱨᱩᱣᱟ''' (Assamese: কনকলতা বৰুৱা) (᱒᱒ ᱰᱤᱥᱮᱢᱵᱚᱨ ᱑᱙᱒᱔ - ᱒᱐ ᱥᱮᱯᱴᱮᱢᱵᱚᱨ ᱑᱙᱔᱒ ) ᱟᱨᱦᱚ' ᱵᱤᱨᱵᱟᱞᱟ ᱟᱨ ᱥᱟᱦᱤᱫᱽ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱦᱚᱸ ᱠᱚ ᱧᱩᱢᱮ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱠᱚᱱᱚᱠᱞᱚᱛᱟ ᱵᱚᱨᱩᱣᱟ ᱫᱚ ᱯᱟᱹᱦᱤᱞ ᱟᱥᱟᱢ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱯᱷᱩᱨᱜᱟ. ᱞ ᱟᱱᱫᱚᱲᱤᱭᱟᱹᱭ ᱛᱟᱥᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱩᱭ ᱫᱚ ᱑᱙᱔᱒ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱛᱭᱟᱜᱽ ᱟᱱᱫᱚᱞᱚᱱ ᱨᱮ ᱪᱤᱨ/ᱡᱷᱟᱱᱰᱤ ᱨᱟᱠᱟᱵ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱠᱚ ᱜᱳᱞᱤ ᱜᱚᱡ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ᱾ ==ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱡᱤᱭᱚᱱ== ᱠᱚᱱᱚᱠᱞᱚᱛᱟ ᱵᱚᱨᱩᱣᱟ ᱫᱚ ᱟᱥᱟᱢ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱤᱱ-ᱵᱮᱜᱟᱨ ᱫᱚᱨᱚᱝ ᱡᱤᱞᱟᱹ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱚᱨᱚᱝᱜᱟ ᱵᱩᱨᱤ ᱟᱛᱳ ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱟᱯᱟᱛ ᱛᱮᱫ ᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱠᱨᱤᱥᱱᱚ ᱠᱟᱱᱛᱚ ᱵᱚᱨᱩᱣᱟ ᱟᱨ ᱮᱝᱜᱟᱛ ᱛᱮᱫ ᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱠᱟᱨᱱᱮᱥᱚᱨᱤ ᱵᱚᱨᱩᱣᱟ ᱛᱟᱦᱮ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱨᱮᱱ ᱜᱚᱲᱚᱢ ᱦᱟᱲᱟᱢ ᱜᱷᱚᱱᱚ ᱠᱟᱱᱛᱚ ᱵᱚᱨᱩᱣᱟ ᱫᱚ ᱫᱚᱨᱚᱝ ᱡᱤᱞᱟᱹ ᱨᱮᱱ ᱟᱹᱰᱤ ᱱᱟᱢ ᱰᱟᱠ ᱥᱮᱥᱮᱫᱽᱨᱟᱭᱤᱡ-ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ‌ᱩᱱᱤ ᱨᱮᱱ ᱮᱝᱜᱟᱛ ᱫᱚ ᱢᱚᱬᱮ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱩᱢᱮᱨ ᱨᱮᱭᱮ ᱜᱚᱡ ᱵᱟᱜᱤᱭᱟᱫᱮᱭᱟ, ᱤᱱᱟᱹ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱟᱯᱟᱛ ᱛᱮᱫ ᱫᱚ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱫᱷᱟᱣᱮ ᱵᱟᱯᱞᱟᱭᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱜᱮᱞ ᱜᱮ ᱩᱢᱮᱨ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱨᱮ ᱩᱱᱤ ᱦᱛᱸᱭ ᱵᱚᱝᱜᱟ ᱛᱟᱞᱟ ᱭᱮᱱ ᱛᱮ ᱤᱥᱠᱩᱞ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱹᱜᱤ ᱦᱩᱭᱮᱱ ᱛᱟᱭᱟ᱾ ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 5uezlnuuxigux85odd4keywkpvfdx8l ᱛᱨᱤᱵᱮᱱᱫᱨᱚᱢ 0 4412 100698 97317 2022-08-13T16:42:06Z Ramjit Tudu 52 redirect wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ᱛᱤᱨᱩᱣᱚᱱᱚᱱᱛᱯᱩᱨᱚᱢ]] 5ss0t1lffn06ru0fggs13acols9jbi8 ᱠᱚᱴᱚᱠ 0 4487 100780 81340 2022-08-14T03:49:46Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱴᱚᱠ | other_name = କଟକ | settlement_type = ᱢᱮᱴᱨᱚᱯᱚᱞᱤᱴᱟᱱ ᱥᱤᱴᱤ | translit_lang1_info = | image_skyline = Montage1.png | image_alt = | image_caption = ᱜᱷᱩᱲᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱞᱮᱸᱜᱟ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱪᱚᱸᱰᱤ ᱫᱮᱵᱤᱭᱟᱜ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ, ᱠᱚᱴᱚᱠ, ᱵᱟᱨᱚᱵᱟᱹᱴᱤ ᱠᱤᱞᱟ ᱜᱮᱴ, ᱵᱟᱹᱞᱤᱡᱟᱛᱨᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱟᱹᱜᱩᱱ ᱫᱟᱨᱟᱢ ᱟᱨᱠ, ᱵᱟᱨᱚᱵᱟᱴᱤ ᱥᱴᱟᱰᱤᱭᱚᱢ, ᱵᱟᱵᱟ ᱫᱷᱚᱵᱽᱲᱮᱥᱚᱨ ᱢᱟᱦᱟᱫᱮᱵᱽ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ, ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱱᱟᱹᱭ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱚᱵᱽᱨᱟ ᱵᱟᱨᱮᱡᱽ ᱧᱮᱢᱮᱞ, ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱩᱱᱩᱥᱩᱞ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨᱜᱟᱲ | nicknames = <center>'''The Silver City<br>The Millennium City'''</center> | pushpin_map = India Odisha#India | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = Location in Odisha, India | coordinates = {{coord|20|31|25|N|85|47|17|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{flag|ᱥᱤᱧᱚᱛ}} | subdivision_type1 = ᱯᱚᱱᱚᱛ | subdivision_type2 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱳᱰᱤᱥᱟ]] | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱡᱤᱞᱞᱟᱹ|ᱠᱚᱴᱚᱠ]] | established_title = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ | established_date = 989 CE | founder = Markat Keshari of Keshari Dynasty | named_for = Ancient military cantonment of [[ᱩᱛᱠᱚᱲ]] | government_type = [[Municipal Corporations in India|ᱢᱩᱱᱥᱤᱯᱟᱞ ᱠᱚᱨᱯᱚᱨᱮᱥᱚᱱ]] | governing_body = [[Cuttack Municipal Corporation|ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱢᱩᱱᱤᱥᱤᱯᱟᱞ ᱠᱚᱨᱯᱚᱨᱮᱥᱚᱱ (CMC)]] | leader_title1 = [[ᱯᱟᱨᱞᱤᱭᱟᱢᱮᱴ ᱥᱚᱦᱮᱛ]] | leader_name1 = '''ᱵᱷᱟᱛᱨᱩᱦᱚᱨᱤ ᱢᱚᱦᱚᱛᱟᱵᱽ''', ([[ᱵᱤᱡᱩ ᱡᱚᱱᱛᱟ ᱫᱚᱞ|BJD]]) | leader_title2 = ᱠᱚᱞᱮᱠᱴᱚᱨ ᱟᱨ ᱰᱤᱥᱴᱨᱤᱠᱴ ᱢᱟᱡᱤᱥᱴᱨᱮᱴ | leader_name2 = ᱢᱟᱱᱚᱴᱟᱱ ᱵᱷᱚᱵᱟᱱᱤ ᱥᱚᱝᱠᱚᱨ ᱪᱟᱭᱟᱱᱤ | leader_title = [[ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ|ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱚᱨ]] | leader_name = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_total_km2 = | area_metro_km2 = 192.5 | area_rank = | elevation_footnotes = | elevation_m = 36 | population_total = 606,007 | population_as_of = 2011 | population_footnotes = <ref name="pop">{{cite web|title=Cities having population 1 lakh and above|url=http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf|publisher=Census of India, Government of India|accessdate=2 November 2011}}</ref> | population_density_km2 = 3,100 | population_metro = 666,702 | population_rank = [[List of most populous cities in India|᱗᱒ᱟᱱ]] | population_demonym = ᱠᱚᱴᱚᱠᱤ | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|ZIP code(s)]] | postal_code = ᱗᱕᱓᱐xx/᱗᱕᱔xxx | area_code = ᱐᱖᱗᱑ | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱳᱱ ᱠᱳᱰ | registration_plate = OD-05 | blank_name_sec1 = [[UN/LOCODE]] | blank_info_sec1 = IN CUT | website = {{URL|cmccuttack.gov.in}} | footnotes = | leader_title3 = [[Bhubaneswar-Cuttack Police Commissionerate|Deputy Commissioner of Police]] | leader_name3 = ᱢᱟᱱᱚᱛᱟᱱ ᱟᱠᱷᱤᱞᱮᱥᱣᱚᱨ ᱥᱤᱝ, [[Indian Police Service|IPS]] | demographics1_info1 = [[ᱳᱰᱤᱭᱟ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱩᱰᱤᱭᱟᱹ]] }} '''ᱠᱚᱴᱚᱠ''' ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱩᱠᱷᱤᱭᱟᱹ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱨᱮ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱾ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱚᱱᱟ, ᱨᱩᱯᱟᱹ ᱟᱨ ᱦᱟᱹᱛᱤᱰᱟᱴᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱹᱴᱩᱡ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱥᱟᱶ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱩᱛᱟᱹᱢ ᱟᱨ ᱞᱩᱢᱟᱹᱝ ᱞᱩᱜᱽᱲᱤ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱵᱷᱮᱜᱟᱨ ᱜᱮ ᱢᱟᱹᱱ ᱮ ᱟᱢᱮᱴ ᱚᱪᱚ ᱟᱠᱟᱫᱮᱭᱟ ᱾ ᱙᱘᱙ ᱠᱷᱤᱥᱴᱟᱫᱽᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱟᱡᱟᱨ [[ᱵᱷᱩᱵᱽᱱᱮᱥᱚᱨ]], ᱯᱩᱨᱤ ᱟᱨ ᱠᱚᱬᱟᱨᱠ ᱥᱩᱨ ᱥᱩᱯᱩᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾<ref>{{cite web |url= http://orissa.gov.in/tourism/cuttack1.htm |title=Cuttack |first= |last= |work=orissa.gov.in |year=2002|quote=Cuttack (or Kataka) was founded by King Nrupa Keshari in 989 A.D. |accessdate=17 December 2012}}</ref><ref>{{cite web |url= http://www.amazingorissa.com/Cuttack.aspx |title=::Welcome to amazingorissa |first= |last=|work=amazingorissa.com|quote=Cuttack was founded by King Nrupa Keshari in 989 A.D. |accessdate=17 December 2012}}</ref> ᱑᱙᱔᱘ ᱨᱮ ᱵᱷᱩᱵᱽᱱᱮᱥᱚᱨ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱵᱤᱠᱱᱟᱹᱣᱜ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱨᱮ, ᱯᱟᱞᱮ ᱙ ᱥᱚᱛᱟᱵᱽᱫᱷᱤ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱦᱮᱡ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱟᱨ ᱵᱷᱩᱵᱽᱱᱮᱥᱚᱨ ᱫᱚ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱠᱟᱛᱮ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱟᱣᱲᱟ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱦᱚᱸᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜ-ᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱩᱲ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱫᱚ ᱠᱮᱥᱚᱨᱤ ᱵᱚᱝᱥᱚ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱡᱩᱲᱟᱹᱭ ᱠᱟᱛᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱠᱮᱥᱚᱨᱤ ᱵᱚᱝᱥᱚ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱨᱟᱡᱟ ᱱᱨᱩᱯᱚ ᱠᱮᱥᱚᱨᱤ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱙᱘᱙ ᱠᱦᱨᱤᱥᱴᱟᱵᱽᱫᱽ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱯᱟᱭᱠᱚ ᱥᱤᱵᱤᱨ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱯᱩᱨᱤ ᱡᱚᱜᱚᱱᱱᱟᱛᱷ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱫᱚᱲᱟ ᱯᱟᱺᱡᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱚ ᱯᱚᱨᱢᱟᱬ ᱧᱟᱢᱚᱜ-ᱟ ᱾ ᱥᱟᱞ ᱑᱐᱐᱖ ᱨᱮ ᱨᱟᱡᱟ ᱢᱚᱨᱠᱚᱛ ᱠᱮᱥᱚᱨᱤᱭᱟᱜ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱱᱟᱝᱨᱮ ᱢᱚᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱨᱮ ᱫᱷᱤᱨᱤ ᱵᱟᱸᱫᱽ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ,<ref>{{cite web |url= http://orissa.gov.in/tourism/cuttack1.htm |title=Cuttack |first= |last= |work=orissa.gov.in |year=2002 |quote=King Marakata Keshari built the stone revetment on the left bank of the Kathajodi in 1006 A.D. to protect the city from the ravages of floods |accessdate=18 December 2012}}</ref> ᱟᱨ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱵᱟᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱧᱪᱟᱣ ᱠᱚ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱷᱤᱨᱤ ᱵᱟᱸᱫᱽ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱯᱟᱹᱪᱷᱞᱟᱹ ᱨᱮᱫᱚᱭ ᱴᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱚᱱᱟᱹᱱᱟᱝ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱫᱟᱭᱟᱱ ᱵᱤᱱᱫᱷᱟᱬᱤ ᱵᱟᱭᱫᱷᱚᱨ ᱢᱩᱱᱰᱤ (ᱦᱚᱲ ᱜᱟᱫᱮᱞ ᱨᱮᱫᱚ ᱵᱟᱭᱢᱩᱱᱰᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱩᱯᱨᱩᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ) ᱾ ᱠᱮᱥᱚᱨᱤ ᱵᱚᱝᱥᱚ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱑᱒᱑᱑ ᱠᱷᱨᱤᱥᱛᱟᱵᱽᱫᱽ ᱨᱮ ᱜᱚᱝᱜᱚ ᱵᱚᱝᱥᱚᱡᱽ ᱚᱱᱚᱝᱜᱚᱵᱷᱤᱢᱫᱮᱵᱽ ᱟᱜ ᱥᱟᱢᱨᱟᱡᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱜᱚᱝᱜᱚ ᱵᱚᱝᱥᱚ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱷᱮᱢᱛᱟ ᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱ ᱥᱩᱨᱭᱚᱵᱚᱝᱥᱚᱡᱽ ᱜᱚᱡᱽᱯᱚᱛᱤ ᱨᱟᱡᱟ (᱑᱔᱓᱕-᱑᱕᱔᱑ ᱠᱷᱨᱤ.ᱚ.) ᱠᱚᱦᱚᱸ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱱᱤᱡᱚᱨᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱵᱟᱛᱟᱣ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱨᱟᱡᱟ ᱢᱩᱠᱩᱱᱫᱚᱫᱮᱵᱽ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱢᱩᱥᱞᱤᱢ ᱟᱨ ᱢᱳᱜᱚᱞ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱛᱤ ᱛᱮ ᱦᱮᱡ ᱞᱮᱠᱟ ᱾ ᱜᱮᱨᱟᱹᱞ ᱜᱮᱞᱟᱝ ᱛᱟᱞᱟ ᱥᱮᱫ ᱫᱚ, ᱯᱟᱞᱮ ᱑᱘᱕᱐ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱢᱚᱨᱚᱦᱚᱴᱴᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱜᱚᱵᱚᱞ ᱛᱮ ᱦᱮᱡ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱱᱟᱜᱽᱯᱩᱨ ᱨᱤᱱ ᱢᱚᱨᱚᱦᱚᱴᱟ ᱟᱨ ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ (ᱩᱱ ᱡᱚᱦᱚᱜ ᱠᱚᱞᱤᱠᱚᱛᱟ) ᱨᱤᱱ ᱤᱝᱨᱮᱡᱽ ᱠᱚ ᱥᱟᱶ ᱦᱮᱡᱥᱮᱱ ᱟᱨ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱴᱷᱟᱶ ᱨᱮ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱟᱹᱱᱤᱡ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱫᱚ ᱜᱚᱴᱟᱯᱟᱲᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱩᱫᱽᱜᱟᱹᱣ ᱮ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱑᱘᱐᱓ ᱨᱮ ᱤᱝᱨᱮᱡᱽ ᱠᱚ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱠᱚ ᱫᱚᱠᱷᱚᱞ ᱠᱮᱫ-ᱟ ᱟᱨ ᱑᱘᱑᱖ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱰᱤᱵᱷᱤᱡᱚᱱ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱵᱤᱠᱱᱟᱹᱣ ᱠᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱡᱩᱫᱤ ᱦᱚᱸ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟᱹᱞ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱱᱟᱝᱨᱮ ᱑᱙᱔᱘ ᱨᱮ [[ᱵᱷᱩᱵᱽᱱᱮᱥᱚᱨ]] ᱫᱚ [[ᱳᱰᱤᱥᱟ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱨᱮ ᱯᱷᱮᱨᱟᱣ ᱮᱱᱟ ᱮᱱ ᱦᱚᱸ ᱥᱟᱥᱚᱱᱛᱚᱸᱛᱨᱚ ᱨᱮ ᱱᱤᱛ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟᱹᱞ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱢᱟᱹᱱ ᱮ ᱥᱟᱸᱵᱽᱲᱟᱣ ᱟᱹᱜᱩ ᱟᱠᱟᱫ-ᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱩᱬ ᱥᱟᱹᱠᱷᱤ ᱞᱮᱠᱟ ᱛᱮ ᱫᱚ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱨᱮ ᱱᱟᱨᱚᱵᱟᱛᱤ ᱫᱩᱨᱜᱚ ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱜᱚᱨᱚᱵᱽ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱛᱤᱸᱜᱩ ᱨᱮᱜᱮ ᱢᱮᱱᱟᱭᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱩᱨᱜᱚ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱥᱩᱵᱤᱫᱷᱟ ᱥᱩᱡᱚᱜᱽ ᱛᱮ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱟᱠᱟᱱ ᱵᱟᱨᱚᱵᱟᱛᱤ ᱥᱛᱟᱰᱤᱭᱚᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱟᱹᱰᱤᱜᱟᱱ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱢᱮᱪ ᱠᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱴᱟᱰᱤᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱮᱱᱮᱡ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱦᱚᱲ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱢᱚᱪᱟᱨᱮ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱚ ᱢᱚᱜᱮᱵᱟᱨ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱟᱨ ᱢᱚᱜᱮᱯᱮ ᱜᱩᱲᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱞᱮᱠᱟ ᱛᱮᱦᱚᱸ ᱵᱷᱟᱹᱜᱤ ᱩᱯᱨᱩᱢ ᱮ ᱟᱢᱮᱴ ᱟᱠᱟᱫ-ᱟ ᱾ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱔ ᱠᱤ.ᱢᱤ. ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱵᱟᱨᱚᱵᱟᱴᱤ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱨᱚᱢᱦᱚᱸᱥᱱᱟᱛᱷ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱪᱷᱟᱰᱟ ᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱪᱩᱸᱰᱤ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱟᱨ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱨᱤᱠᱟ ᱢᱩᱫᱽᱨᱤ ᱦᱚᱸ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱚᱵᱷᱟᱭ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱦᱚᱪᱚ ᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱟᱹᱰᱤᱜᱟᱱ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢᱛᱷᱟᱱ ᱠᱚᱨᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱩᱥᱚᱞᱢᱟᱱ ᱠᱚᱣᱟᱜ 'ᱠᱚᱫᱫᱚᱢ ᱨᱚᱥᱩᱞ' ᱟᱨ ᱥᱤᱠᱷ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱜᱩᱨᱩᱫᱣᱟᱨᱟ ᱫᱟᱛᱚᱱ ᱥᱟᱦᱤᱵᱽ ᱟᱹᱰᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮ ᱯᱟᱹᱛᱭᱟᱹᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱨᱚᱥᱩᱞ ᱨᱮᱫᱚ ᱢᱚᱱᱤᱥᱤ ᱢᱚᱦᱚᱢᱚᱫᱽ ᱟᱜ ᱡᱟᱸᱜᱟ ᱪᱤᱱᱦᱟᱹ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱚᱱᱠᱟ ᱜᱮ ᱥᱤᱠᱷ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱯᱟᱹᱛᱭᱟᱹᱣ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱤᱠᱷ ᱠᱚᱭᱤᱡ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱜᱩᱨᱩ ᱥᱨᱤ ᱜᱩᱨᱩ ᱱᱟᱱᱚᱠ ᱫᱮᱵᱽ ᱟᱡᱟᱜ ᱯᱩᱨᱤ ᱥᱟᱸᱜᱷᱟᱨ ᱚᱠᱛᱚᱨᱮ ᱱᱚᱰᱮ ᱱᱟᱥᱮ ᱚᱠᱛᱚ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱡᱤᱨᱟᱹᱣ ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱟᱡ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱫᱟᱹᱛᱟᱹᱱᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱟᱡ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱨᱚᱦᱚᱭ ᱟᱠᱟᱱ ᱢᱤᱫ ᱫᱟᱨᱮ ᱱᱮᱛᱟᱨ ᱦᱚᱸ ᱚᱸᱰᱮ ᱧᱮᱞ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱧᱟᱢᱚᱜ-ᱟ ᱾ ᱫᱟᱹᱛᱟᱹᱱᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱜᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ 'ᱜᱩᱨᱩᱫᱣᱟᱨᱟ ᱫᱟᱛᱚᱱ ᱥᱟᱦᱤᱵᱽ' ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱪᱷᱟᱹᱴᱭᱟᱹᱨ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱚᱛᱱᱮᱛ ᱛᱷᱤᱛᱤ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱒᱐.᱕ ᱩᱛᱚᱨ ᱟᱨ ᱘᱕.᱘᱓ ᱯᱩᱨᱩᱵᱽ ᱫᱚᱨᱮᱭᱟ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱩᱨ ᱥᱩᱯᱩᱨ ᱩᱥᱩᱞ ᱫᱚ ᱓᱗ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑᱒᱑ ᱯᱷᱩᱴ) ᱾ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱩᱛᱚᱨ ᱨᱮᱫᱚ ᱢᱚᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱟᱨ ᱫᱩᱠᱷᱤᱱ ᱨᱮᱫᱚ ᱠᱟᱴᱷᱚᱡᱳᱰᱤ ᱴᱟᱞᱟᱨᱮ ᱯᱮᱠᱳᱬ ᱚᱛ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱭ ᱦᱤᱥᱤᱫ ᱫᱚ ᱥᱤᱛᱩᱝ ᱫᱤᱱ ᱫᱚ ᱞᱚᱞᱚ ᱟᱨ ᱚᱫᱟ ᱟᱨ ᱨᱟᱵᱟᱝ ᱫᱤᱱ ᱫᱚ ᱨᱮᱭᱟᱲ ᱟᱨ ᱨᱚᱦᱚᱲ ᱾ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱨᱮ ᱟᱹᱭᱠᱟᱹᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱞᱚᱞᱚᱥᱚᱝ ᱫᱚ ᱕᱐ ᱥᱮ. ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱵᱮᱲᱟᱨᱮ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱟᱹᱡ ᱞᱚᱞᱚᱥᱚᱝ ᱫᱚ ᱑᱐ ᱥᱮ. ᱾ ᱥᱤᱛᱩᱝ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱚᱨᱥᱚᱝ ᱫᱚ ᱢᱟᱨᱪ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱩᱱ ᱛᱟᱞᱟᱢᱟᱞᱟ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱟᱹᱭᱠᱟᱹᱣᱜ-ᱟ ᱾ ᱡᱩᱱ ᱛᱟᱞᱟᱢᱟᱞᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱟᱹᱯᱩᱫ ᱨᱤᱛᱩ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱾ ᱥᱮᱯᱴᱮᱢᱵᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱚᱠᱴᱚᱵᱚᱨ ᱛᱟᱞᱟ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱡᱟᱹᱯᱩᱫ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱮᱨᱢᱟᱠᱤᱭᱟᱹ ᱡᱟᱹᱯᱩᱫ ᱫᱚ ᱑᱔᱔.᱓᱙ ᱥᱮ.ᱢᱤ. ᱾ ᱨᱟᱵᱟᱝ ᱨᱤᱛᱩ ᱫᱚ ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱠᱟᱛᱮ ᱡᱟᱱᱩᱣᱟᱨᱤ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱾ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮᱜᱮ ᱨᱟᱵᱟᱝ ᱩᱛᱚᱨᱟ ᱦᱚᱭ ᱮ ᱦᱚᱭ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱩᱥᱟᱹᱨᱟ (᱕:᱓᱐ ᱴᱟᱲᱟᱝ) ᱨᱮᱜᱮ ᱟᱹᱭᱩᱵᱚᱜ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱡᱤᱞᱤᱧ ᱟᱨ ᱨᱟᱵᱟᱝ ᱧᱤᱫᱟᱹ ᱞᱮᱠᱟ ᱟᱹᱭᱠᱟᱹᱣᱜ-ᱟ ᱾ ᱡᱟᱱᱩᱣᱟᱨᱤ ᱛᱟᱞᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱨᱪ ᱴᱟᱞᱟᱢᱟᱞᱟ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱱᱤᱨᱚᱱ ᱨᱤᱛᱩ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱚᱨᱥᱚᱝ ᱧᱮᱞᱚᱜ-ᱟ ᱟᱨ ᱞᱚᱞᱚᱥᱚᱝ ᱫᱚ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱓᱓.᱔ ᱥᱮ. ᱠᱷᱚᱱ ᱒᱒.᱒ ᱥᱮ ᱛᱟᱞᱟᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱫᱟᱬᱟᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱜᱮ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱚᱠᱛᱚ ᱾ ᱒᱐᱑᱑ ᱦᱚᱲ ᱦᱤᱥᱟᱹᱵᱽ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮ ᱡᱚᱛᱚ ᱛᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞᱮᱞ ᱫᱚ ᱖,᱐᱖,᱐᱐᱗ ᱾ ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱙᱑.᱑᱗% ᱾ <ref>[http://www.census2011.co.in/city.php City Census 2011]</ref> [[File:Pithapur Cuttack.jpg|thumb|ᱠᱚᱴᱚᱠ ᱯᱤᱴᱷᱟᱯᱩᱨ]] ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|Cuttack}} * [http://cmccuttack.gov.in/ Cuttack Municipal Corporation] * [https://web.archive.org/web/20100325185314/http://as1.ori.nic.in/cdacuttack/ Cuttack Development Authority (CDA)] * [http://cuttack.nic.in/ Official website of Cuttack district] * {{Wikivoyage-inline}} bzxksiltgunda8p3jdxh6wpffzf74en ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ 0 4736 100753 88408 2022-08-14T02:16:03Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ | native_name = | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = ᱥᱚᱦᱚᱨ | image_skyline = Départ des pistes et sentiers du Plateau de Beille.jpg | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Jharkhand#India | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱡᱷᱟᱨᱠᱷᱚᱸᱰ ᱨᱮ | coordinates = {{coord|24.47|N|85.6|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{flag|ᱥᱤᱧᱚᱛ}} | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱡᱷᱟᱨᱠᱷᱚᱸᱰ]] | subdivision_type2 = ᱦᱚᱱᱚᱛ | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = ᱠᱟᱰᱨᱟᱢ ᱨᱤᱥᱤ | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = 397 | population_total = 24633 | population_as_of = 2011 | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_info1 = [[ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱦᱤᱱᱫᱤ]], [[ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱘᱒᱕᱔᱑᱐ | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ | area_code = 0᱖᱕᱓᱔ | registration_plate = JH-12 | website = {{URL|http://koderma.nic.in}} | footnotes = }} '''ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ''' ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱯᱚᱱᱚᱛ [[ᱡᱷᱟᱨᱠᱷᱚᱸᱰ]] ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ [[ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱵᱟᱹᱭᱥᱤ ᱨᱤᱱ ᱜᱩᱴ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱤ ᱒᱔,᱖᱓᱓ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱒,᱙᱔᱑ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱨ ᱑᱑,᱖᱙᱒ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱜᱮᱨ ᱟᱹᱫᱤᱵᱟᱹᱥᱤ ᱭᱟᱜ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱖᱙᱑ ᱟᱨ ᱟᱹᱫᱤᱵᱟᱹᱥᱤ ᱭᱟᱜ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱕᱓ ᱾<ref name=census3-2011>{{cite web| url = http://censusindia.gov.in/pca/pcadata/Houselisting-housing-JK.html |title = 2011 Census – Primary Census Abstract Data Tables | work= Jharkhand – District-wise |publisher= Registrar General and Census Commissioner, India | accessdate = 16 December 2015}}</ref> ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ,<ref>{{cite web|url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|archivedate=2004-06-16|title= Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)|accessdate=2008-11-01|publisher= Census Commission of India}}</ref> ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱗,᱑᱖᱐ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱕᱓% ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱔᱗% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱖᱓% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱕᱙.᱕% ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱜᱮᱭᱟ: ᱠᱚᱲᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱗᱑% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱕᱓% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱨᱮ, ᱑᱗% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱖ ᱵᱚᱪᱷᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱩᱢᱚᱨ ᱠᱚ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ==ᱥᱮᱪᱮᱫ== ᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱵᱟᱹᱭᱥᱤ ᱨᱮ ᱜᱩᱴ ᱥᱟᱶᱦᱮᱫ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱞᱮᱞ ᱑᱖,᱖᱔᱕ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱙,᱖᱔᱗ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱨ ᱖,᱙᱙᱘ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name=census3-2011/> <!--ONLY ADD MAJOR SCHOOLS IN KODARMA MUNICIPALITY AREA WITH RELIABLE SOURCES--> ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱮᱢᱟᱱ ᱟᱥᱲᱟ ᱟᱨ ᱰᱤᱜᱽᱨᱤ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ: * PVSS DAV ᱯᱟᱵᱽᱞᱤᱠ ᱟᱥᱲᱟ * ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱤᱱᱰᱩᱥᱴᱨᱤᱭᱟᱞ ᱪᱮᱫᱚᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ, ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ * ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱩᱱᱩᱥᱩᱞ ᱟᱥᱲᱟ * ᱯᱨᱚᱡᱮᱠ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱩᱱᱩᱥᱩᱞ ᱟᱥᱲᱟ, ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ * ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ, ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ==ᱦᱚᱨ ᱰᱟᱦᱟᱨ== ===ᱥᱚᱲᱚᱠ=== ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱫᱚ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱓᱑ (NH 31) ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱱᱚᱣᱟ [[ᱨᱟᱺᱪᱤ]] ᱟᱨ [[ᱯᱟᱴᱱᱟ]] ᱟᱨ [[ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ]] [[ᱜᱤᱨᱤᱰᱤᱦ]] ᱫᱚ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱨᱮᱞ=== ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱨᱮᱞ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱨᱮᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱨᱮᱸᱰ ᱠᱚᱨᱰ ᱨᱮᱞ ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱱᱚᱣᱟ [[ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ]] ᱟᱨ [[ᱫᱤᱞᱞᱤ]] ᱫᱚ [[ᱫᱷᱟᱱᱵᱟᱫᱽ]] ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱨᱮᱞ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱮᱠᱪᱩᱟᱞᱤ (actually) ᱨᱮ ᱚᱱᱟ ᱥᱩᱨ ᱡᱷᱩᱢᱨᱤ ᱛᱤᱞᱮᱭᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱵᱟᱝᱢᱟ ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ (ᱠᱟᱹᱡ ᱥᱟᱸᱜᱤᱧ ᱨᱮ) (᱙&nbsp;ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ) ᱾ ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱨᱮᱞ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱯᱮᱭᱟ ᱵᱷᱮᱡᱟᱨᱼᱵᱷᱮᱡᱟᱨ ᱫᱤᱥᱟᱹ ᱨᱮ ᱯᱮᱭᱟ ᱱᱟᱣᱟ ᱨᱮᱞ ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱠᱚ ᱵᱮᱭᱥᱮᱣ ᱭᱮᱜᱼᱟ ᱠᱚ : #ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ-[[ᱜᱤᱨᱤᱰᱤᱦ]] ᱑᱑᱑&nbsp;ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱡᱤᱞᱤᱧ #ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ-[[ᱦᱟᱡᱟᱨᱤᱵᱟᱜᱽ]] ᱗᱙&nbsp;ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱡᱤᱞᱤᱧ ([[ᱨᱟᱺᱪᱤ]] ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ, ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱒᱐᱐&nbsp;ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱸᱜᱤᱧ ᱵᱟᱨᱠᱟᱠᱟᱱᱟ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ) #ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ-ᱛᱤᱞᱮᱭᱟ (ᱵᱤᱦᱟᱨ) ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱟᱣᱟᱲ ᱥᱮᱫ ᱜᱤᱨᱤᱰᱤᱦ ᱥᱮᱫᱛᱮ ᱥᱮᱱᱚᱜ ᱜᱟᱦ ᱘᱕&nbsp;ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱡᱤᱞᱤᱧ ᱨᱮᱞ ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱫᱚ ᱚᱜᱚᱥᱴ ᱒᱐᱑᱕ ᱨᱮ ᱪᱟᱞᱩ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱘᱖&nbsp;ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱷᱚᱸᱰ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ DMU ᱯᱟᱥᱮᱸᱡᱚᱨ ᱴᱨᱮᱱ ᱥᱮᱱᱚᱜ ᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱨᱮᱞ ᱡᱟᱸᱠᱥᱚᱱ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱓ ᱨᱮ ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱟᱣᱟᱰᱤᱦ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱪᱟᱠᱩ ᱞᱮᱱᱟ ᱛᱟᱦᱮᱫ ᱾ ᱦᱟᱡᱟᱨᱤᱵᱟᱜᱽ ᱫᱷᱟᱨᱤᱵ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱵᱤᱪᱷᱮᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱒᱐ ᱯᱷᱮᱵᱨᱩᱣᱟᱨᱤ ᱒᱐᱑᱕ ᱫᱷᱟᱨᱤᱵ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱪᱟᱞᱟᱣ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱢᱤᱫ ᱯᱟᱥᱮᱸᱡᱚᱨ ᱴᱨᱮᱱ ᱦᱟᱡᱟᱨᱤᱵᱟᱜᱽ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱫᱷᱟᱨᱤᱵ ᱥᱮᱱᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱱᱚᱣᱟ ᱴᱨᱮᱱ ᱟᱯᱜᱨᱮᱰ ᱦᱩᱭ ᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱡᱟᱸᱠᱥᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱨᱠᱟᱠᱟᱱᱟ ᱡᱟᱸᱠᱥᱚᱱ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱮᱱᱚᱜ ᱟ ᱾ == ᱟᱥᱯᱟᱛᱟᱞ == <!-- DO NOT ADD ANY ITEM WITHOUT RELIABLE SOURCE LIKE NEWSPAPER --> ᱥᱟᱫᱟᱨ ᱟᱥᱯᱟᱛᱟᱞ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱢᱟᱹᱞᱤᱠ ᱫᱤᱥᱣᱟᱹ ᱟᱥᱯᱟᱛᱟᱞ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite news |last1=Ray |first1=Dhritiman |title=Modi lays foundations of two 300 bed medical colleges in Jharkhand |url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/modi-lays-foundations-of-two-300-bed-medical-colleges-in-jharkhand/articleshow/65925753.cms |accessdate=17 May 2019 |work=The Times of India |date=23 September 2018 |language=en}}</ref> ==ᱵᱮᱸᱠ== ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱪᱟᱸᱜᱟ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱛᱮ ᱑᱘ ᱠᱷᱚᱱ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱵᱮᱸᱠ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱵᱮᱸᱠ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱤᱥᱴᱮᱴ ᱵᱮᱸᱠ, ᱵᱮᱸᱠ ᱳᱯᱷ ᱤᱱᱰᱤᱭᱟ, ᱮᱪᱰᱤᱮᱯᱷᱥᱤ ᱵᱮᱸᱠ, ᱟᱭᱤᱥᱤᱟᱭᱤᱥᱤᱟᱭᱤ ᱵᱮᱸᱠ, ᱟᱭᱤᱰᱤᱵᱤᱟᱭᱤ ᱵᱮᱸᱠ, ᱮᱠᱥᱤᱥ ᱵᱮᱸᱠ, ᱮᱞᱟᱦᱟᱵᱟᱫᱽ ᱵᱮᱸᱠ ᱾<ref>{{cite web |url=http://www.bankifsccodes.co.in/BANKS_IN_KODERMA |title=Banks in Kodarma |publisher=bankifsccodes.co.in |accessdate=2014-05-04}}</ref> ==ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ== ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱮᱢᱟᱱ ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ *ᱥᱨᱤ ᱥᱟᱸᱠᱟᱛ ᱢᱚᱪᱟᱱ ᱴᱨᱟᱥᱴ ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ, ᱞᱟᱞ ᱠᱷᱟᱴᱩᱵᱟᱞᱟ ᱤᱫᱤ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ{{Citation needed|date=May 2019}} *ᱠᱟᱞᱤ ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ,ᱥᱟᱢᱟᱸᱛᱟ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ ᱤᱫᱤ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ *ᱫᱣᱟᱡᱟᱫᱷᱟᱨᱤ ᱯᱟᱦᱟᱲᱤ ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ *ᱵᱟᱞᱟᱡᱤ ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ, ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ ==ᱠᱚᱢᱟᱨᱥᱤᱭᱟᱞ ᱴᱷᱟᱶ== ᱢᱩᱬ ᱠᱚᱢᱟᱨᱥᱤᱭᱟᱞ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱵᱟᱝᱢᱟ ᱚᱱᱟ ᱴᱷᱟᱶ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱛᱮᱫ ᱵᱮᱯᱟᱨ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱟ, ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ ᱟᱨ ᱡᱷᱟᱸᱰᱟ ᱪᱷᱚᱠ ᱮᱨᱤᱭᱟ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱵᱟᱲᱦᱟᱣ ᱤᱫᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱢᱳᱞ ᱴᱟᱭᱤᱯ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱨᱤᱢᱤᱭᱟᱢ ᱠᱚᱢᱟᱨᱥᱤᱭᱟᱞ ᱚᱲᱟᱜ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱦᱤᱡᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱦᱚᱸ ᱧᱮᱞᱢᱮ== *[[ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱡᱷᱟᱨᱠᱷᱚᱸᱰ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱶᱛᱟ ᱩᱛᱷᱱᱟᱹᱣ ᱵᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱰᱟᱨᱢᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱥᱟᱶᱛᱟ ᱩᱛᱷᱱᱟᱹᱣ ᱵᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] hjovxj73tcgo0h14z7pgxs2rpouytio ᱠᱚᱭᱮ ᱜᱟᱨᱚ ᱵᱩᱨᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ 0 4963 100740 71470 2022-08-14T01:45:31Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox India district |Name =ᱠᱚᱸᱭᱮᱸ ᱜᱟᱨᱚ ᱵᱩᱨᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ |Local =North Garo |State =ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ |Division = |HQ =ᱨᱩᱥᱵᱮᱞᱟ ᱯᱟᱲᱟ |Map =North Garo Hills in Meghalaya (India).svg |Area =1,113 |Rain = |Population =1,18,325 |Urban = |Year = 2011 |Density = |Literacy =᱗᱕.᱕᱑% |SexRatio = |Tehsils = |LokSabha =ᱛᱩᱨᱟ |Assembly =᱔ |Highways = |Website ={{URL|http://northgarohills.gov.in}} }} ᱠᱚᱭᱮ ᱜᱟᱨᱚ ᱵᱩᱨᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱟᱜ-ᱥᱚᱱ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ ᱢᱩᱫᱽ ᱨᱮ ᱢᱮᱫ ᱴᱟᱝ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱚᱵᱷᱟ.ᱴᱤᱭᱟ. ᱴᱷᱟ.ᱭ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱨᱮᱥᱩᱵᱮᱞ ᱯᱟᱲᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱨᱮ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱜᱩᱴ ᱑,᱑᱑᱓ ᱪᱟ.ᱣᱠᱟ. ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱟᱨ ᱡᱟᱭᱜᱟᱭ ᱛᱮ ᱴᱚᱯᱟᱨ ᱮᱥᱮᱫ ᱟᱠᱟᱫᱟ᱾ ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟ ᱛᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱜᱩᱴ ᱑᱑᱘,᱓᱒᱕ ᱡᱚᱱᱟ, ᱚᱠᱟ ᱫᱚ ᱟᱢᱫᱟᱡᱽ ᱵᱟᱦᱟᱢᱟᱥ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱩᱱᱟ.ᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱫᱤᱥᱯᱢ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ== ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟ ᱛᱮ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱜᱟᱨᱚ ᱵᱩᱨᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ: ᱓᱑᱗,᱖᱑᱘ ᱡᱚᱱᱟ, ᱚᱠᱟ ᱫᱚ ᱵᱟᱦᱟᱢᱟᱥ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱥᱚᱢᱟᱱ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱖᱔᱐ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ ᱢᱩᱫᱽ ᱨᱮ ᱕᱖᱙ ᱟᱱᱟᱜ ᱜᱟ.ᱨᱤ ᱮᱞ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱷᱚᱱᱚ ᱜᱤᱨᱟ.ᱵᱟᱥ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱢᱤᱫ ᱪᱟ.ᱣᱠᱟ. ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱟᱨ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱨᱮ ᱑᱒᱒ ᱡᱚᱱᱟ᱾ ᱯᱚᱞᱚᱢᱮᱱ ᱢᱤᱫ ᱜᱮ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱵᱟ.ᱰᱚᱜ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱤᱥ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱥᱟᱭ ᱠᱟᱲᱟ ᱒᱖.᱗᱕% ᱦᱤᱥ᱾ ᱠᱚᱭᱮ ᱜᱟᱨᱚ ᱵᱩᱨᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱜᱮ- ᱥᱟᱭ ᱦᱮᱨᱮᱞ ᱵᱚᱫᱚᱞ ᱛᱮ ᱙᱖᱘ ᱡᱚᱱᱟ ᱢᱟᱭᱡᱤᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ᱾ ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱦᱟᱨ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱗ ᱗᱕.᱕᱑% ᱦᱤᱥ᱾ ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱚᱛᱱᱚᱜ]] 7cpiu4oginpjmgv378eqzlk2t41lk87 ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱪᱟᱢᱯᱟᱨᱟᱱ ᱦᱚᱱᱚᱛ 0 4967 100699 45939 2022-08-13T16:44:29Z Ramjit Tudu 52 redirect wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ᱯᱟᱪᱮ ᱪᱟᱢᱯᱟᱨᱚᱱ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] 3a7nejfzpht64dsewc9ibteeaq3cgfw ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ 0 6217 100726 66434 2022-08-14T00:06:25Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} wikitext text/x-wiki '''ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱫᱤᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱦᱚᱨᱤᱭᱟᱬᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱱᱟᱜᱽᱨᱟᱦᱟ ᱫᱚ ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱒᱓᱑᱗ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱮᱨᱤᱭᱟ ᱛᱮ ᱯᱟᱥᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱱᱚᱶᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱑,᱐᱗᱒,᱘᱖᱑ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱨᱱᱚᱞ ᱠᱷᱚᱸᱰ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱟᱭᱛᱷᱚᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱦᱚᱨᱤᱭᱟᱬᱟ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱴᱷᱟᱹᱣᱠᱟᱹ ᱞᱮᱫᱼᱟᱭ ᱑᱖ ᱚᱠᱴᱚᱵᱚᱨ ᱑᱙᱘᱙ ᱨᱮ, ᱠᱩᱨᱩᱠᱷᱮᱛᱨᱚ ᱟᱨ ᱡᱤᱱᱫᱽ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱦᱳᱱ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱚᱰᱚᱠ ᱠᱟᱛᱮ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮ ᱠᱩᱨᱩᱠᱷᱮᱛᱨᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱩᱦᱞᱟ ᱟᱨ ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱠᱷᱳᱸᱰ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱡᱤᱱᱫᱽ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱠᱟᱞᱭᱟᱛ ᱦᱩᱰᱤᱧ-ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ ᱟᱨ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱟᱹᱛᱩ ᱢᱮᱥᱟ ᱦᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱑ ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ ᱑᱙᱘᱙ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ==ᱠᱷᱚᱸᱰ (Divisions)== ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱯᱩᱱᱭᱟᱹ ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ ᱨᱮ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱟᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱱᱟ ᱠᱚ ᱫᱚ ᱦᱭᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱺ ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ, ᱜᱩᱦᱞᱟ, ᱯᱩᱱᱰᱨᱤ ᱟᱨ ᱠᱟᱞᱭᱟᱛ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱠᱚ ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱯᱮᱭᱟ ᱦᱩᱰᱤᱧ-ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ (sub-tehsil) ᱨᱮ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="nic-2">{{cite web|url=http://kaithal.gov.in/basic_statistics.htm|title=Basic Statistics|last=|first=|date=|website=|publisher=Official Website of Kaithal Administration|accessdate=13 August 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://kaithal.gov.in/history.htm|title=History|last=|first=|date=|website=|publisher=Kaithal District|access-date=}}</ref> ᱱᱚᱶᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱯᱩᱱᱤᱭᱟᱹ ᱨᱟᱭ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨ ᱢᱟᱹᱪᱤ (Vidhan Sabha constituencies) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱚᱱᱟ ᱠᱚ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱺ ᱜᱩᱦᱞᱟ (Guhla), ᱠᱟᱞᱭᱟᱛ (Kalayat), ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ (Kaithal) ᱟᱨ ᱯᱩᱱᱰᱨᱤ (Pundri) ᱾<ref name="ceo1">{{cite web|url=http://ceoharyana.nic.in/pdf/AC%20Distwise.pdf |title=District Wise Assembly Constituencies |publisher=Chief Electoral Officer, Haryana website |accessdate=28 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110721163531/http://ceoharyana.nic.in/pdf/AC%20Distwise.pdf |archivedate=21 July 2011 }}</ref> ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱚ ᱫᱚ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱩᱨᱩᱠᱷᱮᱛᱨᱚ ᱦᱚᱲ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨ ᱢᱟᱹᱪᱤ (Lok Sabha constituency) ᱛᱟᱹᱨᱤ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱵᱟᱨ ᱟᱥᱚᱥᱤᱭᱮᱥᱚᱱ== ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱵᱟᱨ ᱟᱥᱚᱥᱤᱭᱮᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱑᱙᱐᱕-᱐᱖ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱤᱱ ᱥᱚᱦᱮᱫ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱑᱙᱗᱐ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱖᱐ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱱᱟ, ᱚᱱᱟ ᱢᱩᱸᱫᱽ ᱠᱷᱚᱱ ᱓ ᱦᱚᱲ ᱫᱚ ᱩᱠᱤᱞ (pleaders) ᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱵᱟᱨ ᱟᱥᱚᱥᱤᱭᱮᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱐᱑ᱹ᱑᱑ᱹ᱑᱙᱘᱙ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱵᱮᱱᱟᱣᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱚ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ==ᱰᱮᱢᱚᱜᱽᱨᱟᱯᱷᱤᱠ== ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱱᱚᱶᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱑,᱐᱗᱒,᱘᱖᱑ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ<ref name=districtcensus>{{cite web | url = http://www.census2011.co.in/district.php | title = District Census 2011 | accessdate = 2011-09-30 | year = 2011 | publisher = Census2011.co.in}}</ref>, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱥᱟᱭᱯᱨᱚᱥ (Cyprus) ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ<ref name="cia">{{cite web | author = US Directorate of Intelligence | title = Country Comparison:Population | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | accessdate = 2011-10-01 | quote = Cyprus 1,120,489 July 2011 est.}}</ref> ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱡᱩᱢᱤᱫᱽ ᱯᱚᱱᱚᱛ (US state) ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱷᱚᱰᱮ ᱫᱷᱤᱯᱩ (Rhode Island)<ref>{{cite web|url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |title=2010 Resident Population Data |publisher=U. S. Census Bureau |accessdate=2011-09-30 |quote=Rhode Island 1,052,567|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110817034911/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |archivedate=2011-08-17 }}</ref> ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱥᱟᱶ ᱠᱚ ᱵᱟᱨᱟᱵᱟᱹᱨᱤᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱖᱔᱐ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱢᱩᱸᱫᱽ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱚᱶᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱔᱒᱓ ᱟᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱦᱚᱲ ᱵᱟᱹᱰᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱑᱓ᱹ᱓᱙% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱒᱐᱐᱑ ᱠᱷᱚᱱ ᱒᱐᱑᱑ ᱢᱩᱸᱫᱽ ᱨᱮ ᱾ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱚᱸᱰᱮ ᱘᱘᱐ ᱠᱩᱲᱤ ᱨᱮ ᱑᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱗᱐ᱹ᱖% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱚᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱘᱙ᱹ᱓᱗% ᱦᱚᱲ ᱫᱚ ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱟᱨ ᱑᱐ᱹ᱓᱔% ᱦᱚᱲ ᱫᱚ ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱟᱠᱚᱣᱟ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-16.html 2011 Census of India, Population By Mother Tongue]</ref> ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱨᱦᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== *[https://web.archive.org/web/20051211025029/http://kaithal.nic.in/ ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱦᱚᱱᱚᱴ ᱚᱯᱷᱤᱥᱤᱭᱟᱞ ᱣᱮᱵᱽᱥᱟᱭᱤᱴ] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱦᱚᱨᱤᱭᱟᱬᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] domdrje9ddi6npsop9k2adfy85uicif ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ 0 6224 100697 86829 2022-08-13T12:25:07Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ | settlement_type = ᱯᱟᱥᱪᱷᱤᱢ ᱵᱮᱝᱜᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ | total_type = Total | native_name = | image_map = Cooch Behar district.svg | map_caption = | coordinates = | coor_pinpoint = ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] | subdivision_type1 = ᱯᱚᱱᱚᱛ | subdivision_name1 = [[ᱯᱟᱥᱪᱷᱤᱢ ᱵᱮᱝᱜᱚᱞ]] | subdivision_type2 = ᱠᱷᱚᱱᱰ (Division) | subdivision_name2 = ᱡᱚᱞᱯᱟᱭ ᱜᱩᱲᱤ ᱠᱷᱚᱱᱰ | established_title = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ | established_date = | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = ᱡᱚᱞᱯᱟᱭ ᱜᱩᱲᱤ | parts_type = | parts_style = | p1 = | area_total_km2 = 1,387 | area_footnotes = | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_total = 2,819,086 | population_footnotes = | population_urban = | population_density_km2 = auto | demographics_type1 = ᱰᱮᱢᱚᱜᱽᱨᱟᱯᱷᱤᱠ | demographics1_title1 = ᱥᱤᱠᱷᱱᱟᱹᱛ ᱫᱚᱨ | demographics1_info1 = ᱗᱔.᱗᱘% | demographics1_title2 = ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ | demographics1_info2 = | leader_title = | leader_name = | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +05:30 | registration_plate = | blank_name_sec1 = ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱠᱮ ᱡᱟᱹᱯᱩᱫ | blank_info_sec1 = 3,201 mm | blank_name_sec2 = ᱦᱚᱲ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨ ᱢᱟᱹᱪᱤ | blank_info_sec2 = ᱑ | blank1_name_sec2 = ᱨᱟᱭ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨ ᱢᱟᱹᱪᱤ | blank1_info_sec2 = | website = http://www.coochbehar.gov.in }} ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱥᱤᱧᱩᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱥᱪᱷᱩᱢ ᱵᱮᱝᱜᱚᱞ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱟᱨ ᱜᱮᱞ ᱯᱮ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ ᱢᱩᱫᱽ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱴᱮᱱ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱱᱟᱝᱜᱽᱨᱟᱦᱟ ᱜᱮ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱱᱤᱭᱟ. ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱵᱷᱟ.ᱴᱤᱭᱟ. ᱴᱷᱟ.ᱭ ᱫᱚ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱵᱨᱤᱴᱤᱥ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱚᱠᱛᱮ ᱨᱮ ᱱᱤᱭᱟ. ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱱᱟᱝᱜᱽᱨᱟᱦᱟ ᱜᱮ ᱠᱚᱪ ᱨᱟᱡᱚᱥᱴᱷᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲᱫᱚ ᱛᱟᱦᱮ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱡᱚᱞᱯᱟᱭ ᱜᱩᱲᱤ ᱠᱷᱚᱱᱰ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱴᱮᱱ ᱦᱟ.ᱴᱤᱧ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱜᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱜᱩᱴ ᱓,᱓᱘᱗ ᱪᱟ.ᱣᱠᱟ. ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱟᱨ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱛᱮ ᱴᱚᱯᱟᱨ ᱮᱥᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱜᱩᱴ : ᱒,᱘᱑᱙,᱐᱘᱖ ᱡᱚᱱᱟ, ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟ ᱛᱮ᱾ ==ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱚᱢᱚᱱ== ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱨᱮᱱ ᱟ.ᱫᱤᱢ ᱟ.ᱫᱤᱵᱟ.ᱥᱤ ᱠᱚᱪ ᱨᱟᱡᱽ ᱵᱚᱝᱥᱤ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱟᱲᱟᱝ ᱠᱷᱚᱱ ᱚᱢᱚᱱ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱵᱮᱦᱟᱨ ᱟ.ᱲᱟ. ᱫᱚ ᱥᱚᱝᱥᱠᱨᱤᱛ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱚᱢᱚᱱ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ᱔ ᱥᱟᱭ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱒ ᱥᱟᱭ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱦᱟ.ᱵᱤᱡ ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱫᱚ ᱟᱥᱟᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱚᱢᱚᱛᱟ ᱨᱟᱡᱚᱥᱴᱷᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱴᱟᱝ ᱦᱤᱸᱥ ᱛᱟᱸᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱑᱒ ᱥᱟᱭ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱢᱚᱛᱟ ᱨᱟᱡᱚᱥᱴᱷᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱤᱸᱥ ᱦᱩᱭᱮᱱᱟ, ᱯᱟ.ᱦᱤᱞ ᱫᱚ ᱠᱷᱮᱱ ᱨᱟᱡᱽ ᱵᱚᱝᱥᱚ ᱟᱠᱚᱣᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱛᱟᱸᱦᱮᱸᱱᱟ᱾ ᱠᱷᱮᱱ ᱫᱚ ᱟ.ᱫᱤᱢ ᱡᱟ.ᱛᱤ ᱠᱚ ᱛᱟᱸᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱩᱱᱠᱩ ᱫᱚ ᱑᱔᱙᱘ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱦᱟ.ᱵᱤᱡ ᱠᱚ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ᱛᱤᱱ ᱨᱮ ᱩᱱᱠᱩ ᱫᱚ ᱟᱞᱟᱣᱩᱫᱫᱤᱱ ᱦᱩᱥᱮᱭᱱ ᱥᱟᱦ ᱴᱷᱮᱱ ᱠᱚ ᱦᱟᱨᱟᱣ ᱚᱪᱚᱭᱮᱱᱟ᱾ ᱚᱠᱚᱭ ᱫᱚ ᱜᱳᱣᱲ ᱵᱚᱝᱜᱚ ᱨᱮᱱ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟ.ᱞ ᱯᱟᱴᱷᱟᱱ ᱥᱩᱞᱛᱟᱱᱮ ᱛᱟᱸᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱ᱾ ᱱᱟᱣᱟ ᱟᱠᱨᱚᱢᱚᱱ ᱠᱟᱨᱤ ᱞᱚᱠᱟᱞ ᱵᱷᱩᱸᱭᱟᱸ ᱟᱨ ᱟᱦᱳᱢ ᱨᱟᱡᱟ ᱥᱩᱦᱩᱝᱢᱩᱝ ᱥᱟᱶ ᱞᱟ.ᱲᱦᱟ.ᱭ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱱᱤᱭᱟ. ᱚᱠᱛᱮ ᱨ3 ᱜᱮ ᱚᱱᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱟ.ᱭᱫᱟ.ᱨᱤ ᱠᱚ ᱟᱫ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ᱱᱤᱭᱟ. ᱚᱠᱛᱮ ᱨᱮ ᱠᱚᱪ ᱟ.ᱫᱤᱵᱟ.ᱥᱤ ᱠᱚ ᱫᱚ ᱟ.ᱰᱤ ᱫᱟᱲᱮ ᱠᱚ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱟᱠᱚ ᱛᱮ ᱠᱚᱢᱚᱛᱟᱥᱚᱨ (ᱠᱚᱢᱚᱛᱟ ᱨᱮ ᱢᱟ.ᱞᱤᱠ) ᱠᱚ ᱧᱩᱢᱩᱜᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱸᱦᱮᱸᱱᱟ ᱟᱨ ᱠᱚᱪ ᱨᱟᱡᱽ ᱵᱚᱝᱥᱚ ᱠᱚ ᱵᱟᱱᱫᱷᱟᱣ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ==ᱚᱛᱱᱚᱛ== ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱯᱟᱥᱪᱷᱤᱢ ᱵᱮᱝᱜᱚᱞ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱡᱚᱞᱯᱟᱭ ᱜᱩᱲᱤ ᱠᱷᱚᱱᱰ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱵᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱟᱠᱟᱫᱟ᱾ ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱯᱟᱥᱪᱷᱤᱢ ᱵᱮᱝᱜᱚᱞ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱚᱭᱮ-ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱯᱟᱥᱴᱟ ᱨᱮ ᱛᱷᱟᱢ ᱜᱟ.ᱫᱤ ᱟᱠᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱟᱨ ᱠᱚᱭᱮ ᱱᱟᱠᱷᱟ ᱫᱚ ᱾ Cooch ᱡᱚᱞᱯᱟᱭ ᱜᱩᱲᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱟᱞᱤᱯᱩᱨᱫᱩᱣᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱮ ᱮᱥᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ,ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱱᱟᱠᱷᱟ ᱫᱚ [[ᱟᱥᱟᱢ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱚᱠᱲᱟᱡᱷᱟᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ [[ᱫᱷᱩᱵᱽᱲᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱮᱥᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱷᱮ -ᱮᱛᱚᱢ ᱱᱟᱠᱷᱟ ᱫᱚ ᱵᱟᱝᱜᱽᱞᱟᱫᱮᱥ ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱮᱥᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱱᱤᱭᱟ. ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱟᱨᱦᱚ ᱯᱟᱥᱪᱷᱤᱢ ᱵᱮᱝᱜᱚᱞ ᱦᱤᱢᱟᱞᱚᱭ ᱛᱮᱨᱟᱭ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱛᱷᱟᱢᱜᱟᱫᱤ ᱟᱠᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ᱾ ==ᱡᱟ.ᱛᱤᱭᱟ.ᱨᱤ ᱵᱟᱜᱽᱣᱟᱱ== ᱑᱙᱗᱖ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱟᱞᱫᱟ ᱯᱟᱲᱟ ᱵᱤᱨ ᱡᱤᱭᱟ.ᱞᱤ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱵᱤᱨ (ᱱᱟᱦᱟᱜ ᱡᱟᱞᱫᱟ ᱯᱟᱲᱟ ᱡᱟ.ᱛᱤᱭᱟ.ᱨᱤ ᱵᱟᱜᱽᱣᱟᱱ) ᱠᱚ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ ᱠᱮᱫᱟ, ᱡᱟᱦᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱚᱛ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱒᱑᱗ ᱪᱟ.ᱣᱠᱟ. ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱟᱨ (᱘᱓.᱘ ᱪᱟ.ᱣᱠᱟ. ᱢᱟᱭᱤᱞ ) ᱠᱟᱱᱟ। ==ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ== ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟ ᱛᱮ ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱫᱚ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱜᱩᱴ ᱒,᱘᱑᱙,᱐᱘᱖ ᱡᱚᱱᱟ, ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱦᱤᱥᱟ.ᱵᱽ ᱛᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱟᱢᱫᱟᱡᱽ ᱡᱟᱢᱟᱭᱠᱟ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱩᱱᱟ.ᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ᱾ ᱱᱤᱭᱟ. ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱖᱔᱐ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱢᱩᱫᱽ ᱨᱮ ᱑᱓᱖ ᱮᱞᱟᱱ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱯᱟᱲᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱪᱟ.ᱣᱠᱟ. ᱠᱤᱞᱚ ᱢᱤᱴᱟᱨ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱨᱮ ᱘᱓᱓ ᱡᱚᱱᱟ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱜᱤᱨᱟ.ᱵᱟᱥ ᱟᱠᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ᱾ ᱯᱟᱨᱚᱢᱮᱱ ᱜᱮ-ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱒᱐᱐᱑ - ᱒᱐᱑᱑ ᱦᱟ.ᱵᱤᱡ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱟ.ᱰᱚᱜ ᱦᱟᱨ ᱫᱚ ᱛᱟᱦᱮ ᱠᱟᱱᱟ ᱑᱓.᱘᱖%᱾ ᱠᱚᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱜᱮ- ᱥᱟᱭ ᱦᱮᱨᱮᱞ ᱵᱚᱫᱚᱞ ᱛᱮ ᱙᱔᱒ ᱡᱚᱱᱟ ᱢᱟᱭᱡᱤᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱜ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱦᱟᱨ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱗᱕.᱔᱙%᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱩᱪ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] cbo4rex81bqh8n792l6tdxb2quo423b ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ 0 6319 100787 76623 2022-08-14T04:48:18Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ᱦᱤᱲᱤᱡ ᱥᱩᱫᱷᱨᱟ.ᱣ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ | settlement_type = ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ | total_type = ᱜᱩᱴ | native_name = | image_map = Rajastan Kota district.png | map_caption = ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮ | coordinates = {{coord|25|10|48|N|73|49|48|E}} | coor_pinpoint = ᱠᱚᱴᱟ, ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] | subdivision_type1 = ᱯᱚᱱᱚᱛ | subdivision_name1 = [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ]] | subdivision_type2 = ᱛᱷᱚᱱᱚᱛ | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱴᱟ ᱛᱷᱚᱱᱚᱛ]] | established_title = Established | established_date = | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱠᱚᱴᱟ, ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ]] | parts_type = ᱛᱟᱦᱥᱤᱞ | parts_style = ᱯᱟᱨᱟ | p1 = | area_total_km2 = 5217 | area_footnotes = | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_total = 1950491 | population_footnotes = | population_urban = 60.31 percent | population_density_km2 = auto | demographics_type1 = ᱦᱚᱲ ᱮᱞ | demographics1_title1 = ᱥᱮᱪᱮᱫ | demographics1_info1 = ᱗᱖.᱕᱖ | demographics1_title2 = ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ | demographics1_info2 = ᱙᱑᱑ | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | leader_title2 = | leader_name2 = | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +05:30 | registration_plate = | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = | blank_name_sec2 = | blank_info_sec2 = | website = {{URL|http://kota.rajasthan.gov.in}} }} '''ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱫᱚ ᱯᱟᱪᱮ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮ [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ [[ᱠᱚᱴᱟ, ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ|ᱠᱚᱴᱟ]] ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱑᱒ ᱟᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫᱥᱟᱭ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱤᱱᱟᱹ ᱨᱮ᱾ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱩᱨᱥᱩᱯᱩᱨ, ᱨᱟᱣ ᱫᱮᱣᱟ, ᱢᱤᱫ ᱦᱟᱰᱟ ᱥᱟᱨᱫᱟᱨ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱵᱷᱤᱠᱴᱚᱨᱤ ᱟᱨᱡᱷᱟᱣ ᱠᱮᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱵᱩᱱᱫᱤᱬᱟᱨ ᱦᱟᱰᱚᱛᱤ ᱟᱜ ᱴᱷᱟᱯᱚᱱ ᱠᱮᱜᱼᱟ ᱠᱤᱱ ᱾ ᱑᱗ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱟᱭ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱨᱮ, ᱢᱩᱜᱚᱞ ᱥᱚᱢᱨᱟᱴ ᱡᱟᱦᱟᱸᱜᱤᱨ ᱟᱜ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱡᱩᱜᱽ ᱚᱠᱛᱚ, ᱵᱩᱱᱫᱤ ᱟᱜ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱼ ᱨᱟᱣᱚ ᱨᱚᱛᱚᱱ ᱥᱤᱝ ᱫᱚ, ᱟᱡᱤᱜ ᱵᱮᱴᱟ ᱢᱟᱫᱷᱚ ᱥᱤᱝ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱚᱲᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽ ᱮᱢᱟ ᱠᱤᱱᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱚᱴᱟ ᱨᱟᱡᱽᱯᱩᱛ ᱵᱤᱨᱛᱟ ᱟᱨ ᱥᱟᱸᱥᱠᱨᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱷᱤᱠᱟᱹᱯᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟᱹᱞ ᱢᱟᱦᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱢᱟᱦᱟ ᱨᱮ ᱥᱟᱶᱛᱟ ᱞᱮᱵᱟᱨ ᱜᱩᱨᱩ ᱨᱟᱫᱷᱟ ᱠᱤᱥᱟᱱ ᱫᱚ ᱮᱢᱟᱱ ᱢᱩᱬ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟᱹᱞ ᱥᱤᱯᱟᱹᱦᱤ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱠᱮᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱟᱜ ᱠᱚᱝᱠᱟ ᱯᱚᱞᱤᱥᱤᱡ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱵᱤᱨᱚᱫᱽ ᱦᱚᱲ ᱠᱚᱫᱚ ᱡᱩᱢᱤᱫ ᱮᱱᱟ ᱠᱚ ᱾ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟᱹᱞ ᱟᱱᱫᱚᱞᱟᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱮᱠᱴᱤᱵᱤᱴᱤᱡ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱵᱤᱨᱚᱫᱽ ᱪᱟᱞᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱥᱟᱵ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱟᱨᱟᱸᱴ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱞᱚᱠᱟᱞ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱟᱞᱟᱣ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱠᱟᱛᱮ ᱩᱱᱤᱫᱚ ᱠᱚᱴᱟ ᱟᱲᱟᱜ ᱠᱟᱫᱟ ᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚᱭᱮᱸ ᱨᱮ [[ᱵᱩᱱᱫᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱵᱩᱱᱫᱤ]], ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ [[ᱵᱟᱨᱟᱸ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱵᱟᱨᱟᱸ]], ᱮᱛᱚᱢ ᱨᱮ [[ᱡᱷᱟᱞᱟᱣᱟᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱡᱷᱟᱞᱟᱣᱟᱲ]] ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ [[ᱪᱤᱛᱛᱚᱨᱜᱚᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱪᱤᱛᱛᱚᱲᱜᱚᱲ]] ᱠᱷᱚᱱ ᱮᱥᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱡᱟᱜ IIT JEE ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱢᱮᱰᱤᱠᱟᱞ ᱵᱤᱱᱤᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱯᱷᱮᱢᱚᱥ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱤᱱᱥᱴᱤᱴᱭᱩᱥᱚᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱮᱥᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱯᱷᱮᱨᱴᱤᱡᱟᱹᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱟᱜ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱟᱶᱛᱮ, ᱠᱚᱴᱟ ᱟᱡᱟᱜ ᱕᱐ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱯᱩᱱᱭᱟ ᱵᱤᱡᱽᱞᱤ ᱚᱲᱟᱜ ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱮᱥᱮᱱ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱢᱟᱲᱟᱜ [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ]] ᱟᱴᱚᱢᱤᱠ ᱯᱟᱣᱟᱨ ᱯᱞᱟᱸᱴ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱟᱴᱚᱢᱤᱠ ᱯᱟᱣᱟᱨ ᱯᱞᱟᱸᱴ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱠᱚᱴᱟ ᱥᱩᱨ ᱨᱟᱵᱟᱛᱵᱷᱟᱴᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ [[ᱪᱤᱛᱛᱚᱨᱜᱚᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱪᱤᱛᱛᱚᱨᱜᱚᱲ]] ᱨᱮ ᱨᱟᱵᱟᱛᱵᱷᱟᱴᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱷᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱮᱛᱟᱜ ᱠᱚᱴᱟ ᱛᱷᱟᱨᱢᱟᱞ ᱯᱟᱣᱟᱨ ᱯᱞᱟᱱᱴ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱫᱚ ᱠᱚᱭᱞᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱤᱡᱽᱞᱤ ᱡᱟᱱᱟᱢᱚ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱪᱚᱢᱵᱚᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱠᱚᱴᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱵᱷᱤᱴᱤᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱛᱤᱥᱟᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱸᱴᱟ ᱜᱮᱥ ᱯᱟᱣᱟᱨ ᱯᱞᱟᱱᱴ ᱟᱫᱚ ᱜᱮᱥ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱤᱡᱽᱞᱤ ᱡᱟᱱᱟᱢᱚ ᱟ ᱟᱨ [[ᱵᱟᱨᱟᱸ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮ ᱟᱸᱴᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱴᱷᱟᱶ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱯᱩᱱᱭᱟ ᱨᱮ ᱡᱚᱵᱟᱦᱚᱨ ᱥᱟᱜᱟᱨ ᱯᱟᱣᱟᱨ ᱯᱞᱟᱸᱴ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱫᱚ ᱦᱟᱭᱰᱨᱚᱞᱤᱠ ᱯᱟᱣᱟᱨ ᱯᱞᱟᱸᱴ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== {{bar box |title=ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ |titlebar=#Fcd116 |left1=ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ |right1=ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ |float=right |bars= {{bar percent|[[ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱦᱤᱱᱫᱩ]]|orange|85.15}} {{bar percent|[[ᱤᱥᱞᱟᱢ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱢᱩᱥᱞᱤᱞ]]|green|12.51}} }} ᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱑᱙,᱕᱐,᱔᱙᱑ ᱜᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ,<ref name=districtcensus>{{cite web | url = http://www.census2011.co.in/district.php | title = District Census 2011 | accessdate = 2011-09-30 | year = 2011 | publisher = Census2011.co.in}}</ref> [[ᱞᱮᱥᱚᱛᱷᱚ]] ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱢᱟᱱ <ref name="cia">{{cite web | author = US Directorate of Intelligence | title = Country Comparison:Population | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | accessdate = 2011-10-01 | quote = Lesotho 1,924,886 }}</ref> ᱟᱨ ᱱᱤᱭᱩ ᱢᱮᱠᱥᱤᱠᱳ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱾<ref>{{cite web|url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |title=2010 Resident Population Data |publisher=U. S. Census Bureau |accessdate=2011-09-30 |quote=New Mexico - 2,059,179|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131019160532/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |archivedate=2013-10-19 }}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱒᱓᱙ ᱟᱱᱟᱜ ᱨᱮᱸᱠᱤᱝ ᱧᱟᱢ ᱟᱠᱟᱫ (ᱜᱩᱴ ᱖᱔᱐ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ) ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱰᱮᱱᱥᱤᱴᱤ ᱓᱗᱔ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟᱠᱚ ᱫᱚᱦᱨᱟ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱙᱗᱐ ᱫᱚᱦᱨᱟ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱑-᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱮᱞ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱵᱟᱲᱦᱟᱣ ᱫᱚᱨ ᱒᱔.᱓᱕% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱟ ᱨᱮ ᱜᱚᱴᱟ ᱑᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱙᱐᱖ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱗᱗.᱔᱘% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱚᱠᱛᱚ, ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱙᱔.᱘᱗% ᱦᱚᱲ ᱫᱚ [[ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱦᱤᱱᱫᱤ]], ᱑.᱙᱔% ᱩᱨᱫᱩ, ᱑.᱑᱒% ᱥᱤᱱᱫᱷᱤ ᱟᱨ ᱐.᱗᱓% ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱤ ᱫᱚ ᱟᱠᱟᱜ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱞᱟᱹᱭ ᱠᱮᱜᱼᱟ ᱾<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-16.html 2011 Census of India, Population By Mother Tongue]</ref> {{historical populations|11=᱑᱙᱐᱑|12=2,27,837|13=᱑᱙᱑᱑|14=2,65,002|15=᱑᱙᱒᱑|16=2,57,631|17=᱑᱙᱓᱑|18=2,76,983|19=᱑᱙᱔᱑|20=3,13,464|21=᱑᱙᱕᱑|22=3,30,294|23=᱑᱙᱖᱑|24=4,34,543|25=᱑᱙᱗᱑|26=6,21,295|27=᱑᱙᱘᱑|28=8,98,272|29=᱑᱙᱙᱑|30=12,20,621|31=᱒᱐᱐᱑|32=15,68,705|33=᱒᱐᱑᱑|34=19,51,014|percentages=pagr|footnote=source:<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A2_Data_Table.html Decadal Variation In Population Since 1901]</ref>|align=middle}} ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} {{Geographic location |Centre = ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ |North = [[ᱵᱩᱱᱫᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Northeast = [[ᱥᱟᱣᱟᱭ ᱢᱟᱫᱷᱚᱯᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] <br> [[ᱥᱮᱣᱯᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], [[ᱢᱚᱫᱷᱭᱚ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ]] |East = [[ᱵᱟᱨᱟᱸ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Southeast = |South = [[ᱡᱷᱟᱞᱟᱣᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Southwest = [[ᱢᱟᱱᱰᱥᱚᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], [[ᱢᱚᱫᱷᱭᱚ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ]] |West = [[ᱪᱤᱛᱛᱚᱨᱜᱚᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] (ᱥᱟᱢᱟᱝ) |Northwest = }} {{coord|25|10|48|N|73|49|48|E|region:IN-RJ_type:landmark_source:dewiki|display=title}} {{DEFAULTSORT:Kota District}} [[Category:Districts of Rajasthan]] [[Category:Kota district| ]] [[Category:Districts of India]] [[Category:Districts in Kota division]] 1mjbyc786tmq33p9tsztctvyot68v1g ᱠᱚᱨᱵᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ 0 6463 100695 94826 2022-08-13T12:18:42Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ᱦᱤᱲᱤᱡ ᱥᱩᱫᱷᱨᱟ.ᱣ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱨᱵᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ | settlement_type = [[ᱪᱷᱚᱛᱛᱤᱥᱜᱚᱲ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱪᱷᱚᱛᱛᱤᱥᱜᱚᱲ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | total_type = ᱜᱩᱴ | native_name = | image_map = Korba in Chhattisgarh (India).svg | map_caption = ᱠᱚᱨᱵᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱞᱚᱠᱮᱥᱚᱱ ᱪᱷᱚᱛᱛᱤᱥᱜᱚᱲ ᱨᱮ | coordinates = | coor_pinpoint = ᱠᱚᱨᱵᱟ, ᱪᱷᱚᱛᱛᱤᱥᱜᱚᱲ | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] | subdivision_type1 = ᱯᱚᱱᱚᱛ | subdivision_name1 = [[ᱪᱷᱚᱛᱛᱤᱥᱜᱚᱲ]] | subdivision_type2 = ᱠᱷᱚᱸᱰ | subdivision_name2 = ᱵᱤᱞᱟᱥᱯᱩᱨ | established_title = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ | established_date = | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱠᱚᱨᱵᱟ, ᱪᱷᱚᱛᱛᱤᱥᱜᱚᱲ]] | parts_type = ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ | parts_style = ᱯᱟᱨᱟ | p1 = | area_total_km2 = 6,598 | area_footnotes = | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_total = 1,206,640 | population_footnotes = | population_urban = | population_density_km2 = auto | demographics_type1 = ᱦᱚᱲ ᱮᱞ | demographics1_title1 = ᱥᱮᱪᱮᱫ | demographics1_info1 = ᱘᱔.᱓᱖ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ | demographics1_title2 = ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ | demographics1_info2 = | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | leader_title2 = | leader_name2 = | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | registration_plate = | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = | blank_name_sec2 = | blank_info_sec2 = | website = {{URL|http://korba.gov.in/}} }} '''ᱠᱚᱨᱵᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱛᱟᱢᱞᱟ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮ [[ᱪᱷᱚᱛᱛᱤᱥᱜᱚᱲ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱨᱵᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱧᱮ ᱥᱮᱦᱮᱫ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱪᱷᱚᱛᱛᱤᱥᱜᱚᱲ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱟᱺᱰᱤ ᱥᱩᱨᱜᱩᱡᱟ ᱯᱟᱴᱷᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢ ᱪᱷᱚᱛᱛᱤᱥᱜᱚᱲ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱟᱺᱰᱤ ᱫᱚ ᱠᱚᱧᱮ ᱥᱮᱦᱮᱫ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ, ᱱᱚᱣᱟ ᱴᱟᱺᱰᱤ ᱢᱮᱭᱠᱟᱞ ᱵᱩᱨᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱛᱮ ᱧᱟᱯᱟᱢ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱟᱴᱷᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱚᱛ ᱫᱚ ᱵᱷᱮᱜᱟᱨᱟ ᱾ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮᱫᱚ ᱫᱮᱣᱯᱟᱦᱟᱲᱤ ᱛᱷᱚᱠ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱰᱤ ᱡᱷᱩᱲ ᱵᱤᱨ ᱟᱜ ᱵᱩᱨᱩ ᱠᱚᱫᱚ ᱦᱚᱥᱫᱮᱣ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱷᱟᱹᱴᱤ ᱛᱮ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤᱭᱟᱱ ᱵᱩᱨᱩ ᱫᱚ ᱠᱚᱨᱮᱞᱟ ᱵᱩᱨᱩ ᱠᱟᱱᱟ ᱚᱱᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱩᱥᱩᱞ ᱫᱚ ᱓,᱒᱕᱓ ᱯᱷᱤᱴ (᱙᱙᱒ ᱢᱤᱴᱚᱨ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱜᱷᱳᱨᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ, ᱦᱚᱥᱫᱮᱣ ᱟᱨ ᱜᱮᱡᱽ ᱜᱷᱟᱹᱴᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱞᱳᱯ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱠᱟᱹᱡ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ ᱥᱩᱨᱜᱩᱡᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱧᱟᱯᱟᱢ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱴᱮᱱ ᱟᱨ ᱪᱚᱨᱟᱭ ᱜᱟᱰᱟ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱼ ᱩᱞᱴᱟ ᱫᱤᱥᱟᱹ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱚᱥᱫᱮᱣ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮ ᱧᱟᱯᱟᱢ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱧᱮ ᱵᱭᱟᱸᱠ ᱥᱮᱫ ᱜᱩᱨᱩᱫᱣᱟᱨᱤ ᱵᱩᱨᱩ, ᱡᱟᱱᱛᱟ ᱵᱩᱨᱩ, ᱢᱚᱛᱤᱱ ᱟᱨ ᱫᱷᱚᱡᱟᱜᱽ ᱵᱩᱨᱩ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱨᱵᱟ ᱠᱚᱭᱞᱟ ᱠᱷᱟᱫᱟᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱮᱞᱮᱠᱟ ᱜᱮᱵᱷᱨᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ (ᱮᱥᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱠᱚᱭᱞᱟ ᱠᱷᱟᱫᱟᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮ) ᱠᱩᱥᱢᱩᱸᱰᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱟᱨ ᱫᱤᱯᱠᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ, ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱚᱨᱵᱟ ᱠᱚᱭᱞᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱮᱱᱴᱤᱯᱤᱥᱤ, ᱥᱤᱮᱥᱤᱵᱤ ᱟᱨ ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱮᱞᱭᱩᱢᱤᱱᱤᱭᱚᱢ ᱠᱚᱢᱯᱟᱱᱤ (ᱵᱟᱞᱠᱚ) ᱞᱮᱠᱟᱱᱟᱜ ᱵᱤᱡᱽᱞᱤ ᱯᱞᱟᱱᱴ ᱦᱚᱸ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱨᱵᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱒,᱐᱖,᱕᱖᱓ ᱜᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ,<ref name=districtcensus>{{cite web | url = http://www.census2011.co.in/district.php | title = District Census 2011 | accessdate = 2011-09-30 | year = 2011 | publisher = Census2011.co.in}}</ref> ᱵᱟᱥᱨᱤᱱ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱢᱟᱱ<ref name="cia">{{cite web | author = US Directorate of Intelligence | title = Country Comparison: Population | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | accessdate = 2011-10-01 | quote = Bahrain 1,214,705 July 2011 est. }}</ref> ᱟᱨ ᱱᱤᱭᱩ ᱦᱮᱢᱯᱥᱟᱭᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱾<ref>{{cite web |url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |title=2010 Resident Population Data |publisher=U. S. Census Bureau |accessdate=2011-09-30 |quote=New Hampshire 1,316,470 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131019160532/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |archivedate=October 19, 2013 }}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱓᱙᱕ (ᱜᱩᱴ ᱖᱔᱐ ᱠᱷᱚᱰ ᱫᱚ) ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱮᱸᱠᱤᱝ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱰᱮᱱᱥᱤᱴᱤ ᱑᱘᱓ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱫᱚᱦᱨᱟ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱔᱗᱐ ᱫᱚᱦᱨᱟ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱑-᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱮᱞ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱜᱨᱚᱛᱷ ᱫᱚᱨ ᱑᱙.᱒᱕% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱨᱵᱟ ᱨᱮ ᱜᱚᱴᱟ ᱑᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱙᱗᱑ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱭᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱗᱓.᱒᱒ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ | [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱚᱠᱛᱚ, ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱙᱕.᱘᱙% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ [[ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱦᱤᱱᱫᱤ]], ᱑.᱐᱐% [[ᱠᱩᱨᱩᱠᱷ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱩᱨᱩᱠᱷ]], ᱐.᱖᱑% ᱵᱟᱸᱜᱟᱞᱤ, ᱐.᱔᱑% ᱩᱰᱤᱭᱟᱹ ᱟᱨ ᱐.᱓᱙% [[ᱩᱨᱫᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱩᱨᱫᱩ]] ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱨᱚᱲ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-16.html 2011 Census of India, Population By Mother Tongue]</ref> ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== * {{official website|http://korba.nic.in/}} *[http://korba.gov.in/ Korba government website] *[https://web.archive.org/web/20051210235339/http://chhattisgarh.nic.in/power/power1.htm Power production in Korba, from the Chhattisgarh state website] {{Geographic location |Centre = ᱠᱚᱨᱵᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ |North = [[ᱠᱚᱨᱤᱭᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Northeast = [[ᱥᱩᱨᱜᱩᱡᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |East = [[ᱨᱟᱭᱜᱚᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Southeast = |South = [[ᱡᱟᱧᱡᱽᱜᱤᱨ-ᱪᱟᱢᱯᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Southwest = |West = [[ᱵᱤᱞᱟᱥᱯᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ, ᱪᱷᱚᱛᱛᱤᱥᱜᱚᱲ|ᱵᱤᱞᱟᱥᱯᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Northwest = }} {{coord|22|21|N|82|41|E|source:itwiki_type:adm3rd|display=title}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱪᱷᱚᱛᱛᱤᱥᱜᱚᱲ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱨᱵᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱠᱚᱭᱞᱟ ᱠᱷᱟᱫᱟᱱ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] 906q27p4qqk89l2nw3i89qmsm846wck ᱠᱚᱪᱵᱮᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ 0 7116 100723 37589 2022-08-13T23:55:38Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox Settlement |name =ᱠᱩᱪᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ |official_name = |other_name = |native_name = |nickname = |settlement_type = ᱯᱩᱪᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ᱾ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ |total_type = |motto = |image_skyline = Cooch Behar district.svg |imagesize = 250px |image_caption = ᱯᱩᱪᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱢᱟᱱᱪᱤᱛᱟ.ᱨ᱾ᱨᱮ ᱠᱩᱪᱵᱤᱦᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱩᱴᱟ. |image_flag = |flag_size = |image_seal = |seal_size = 50px |image_shield = |shield_size = |image_blank_emblem = |blank_emblem_type = |blank_emblem_size = |image_map = File:Cooch Bihar West Bengal location map.svg |mapsize = 250px |map_caption = |image_map = |mapsize1 = |map_caption1 = |image_dot_map = |dot_mapsize = |dot_map_caption = |dot_x = |dot_y = |pushpin_map = |pushpin_label_position = |pushpin_map_caption = |pushpin_mapsize = |blank_name = |blank_info = |subdivision_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱟᱨ |subdivision_name = [[ᱠᱩᱪᱵᱤᱦᱟᱨ ]] |subdivision_type1 = ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱟᱦᱟᱨ |subdivision_name1 = ᱠᱩᱪᱵᱤᱦᱟᱨ |subdivision_type2 = ᱵᱤᱵᱷᱟᱜ |subdivision_name2 = [[ᱡᱚᱞᱯᱟᱭᱜᱩᱲᱤ ᱵᱤᱵᱷᱟᱜ|ᱡᱚᱞᱯᱟᱭᱜᱩᱲᱤ]] |subdivision_type3 = ᱯᱚᱱᱚᱛ |subdivision_name3 = [[ᱯᱩᱪᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ]] |subdivision_type4 = ᱫᱤᱥᱟ.ᱢ |subdivision_name4 = {{ᱥᱤᱧᱚᱛ}} |seat_type = [[পশ্চিমবঙ্গ বিধানসভা|ᱵᱤᱫᱷᱟᱱᱥᱚᱵᱷᱟ ᱢᱟ.ᱪᱤ]] |seat = ᱙ |parts_type = [[লোকসভা|ᱦᱚᱲᱫᱚᱲᱵᱟᱨ ᱢᱟ.ᱪᱤ]] |parts_style = Default <!-- =ᱞᱤᱥᱴᱤ (for list), coll (for collapsed list), para (for paragraph format) Default is list if up to 5 items, coll if more than 5--> |parts = |p1 = [[ᱠᱩᱪᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱲᱫᱚᱲᱵᱟᱨ ᱢᱟ.ᱪᱤ]], <br />[[ᱡᱚᱞᱯᱟᱭᱜᱩᱲᱤ ᱦᱚᱲᱫᱚᱲᱵᱟᱨ ᱢᱟ.ᱪᱤ ]] (অংশত) |p2 = |government_footnotes = |government_type = |leader_title = |leader_name = |leader_title1 = |leader_name1 = |established_title = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ |established_date = ᱑᱙ ᱡᱟ.ᱱᱩᱣᱟ.ᱨᱤ,᱑᱙᱕᱐ |area_magnitude = ᱙ |unit_pref =Imperial |area_footnotes = |area_total_km2 = ᱓᱓᱘᱗ |area_land_km2 = |area_water_km2 = |area_total_sq_mi = |area_land_sq_mi = |area_water_sq_mi = |area_water_percent = |elevation_footnotes = |elevation_m = |elevation_ft = |elevation_max_m = |elevation_max_ft = |elevation_min_m = |elevation_min_ft = |population_as_of = ᱒᱐᱐᱑ |population_footnotes = |population_note = |population_total = ᱒᱔᱗᱘᱒᱘᱐ |population_density_km2 = ᱗᱓᱒ |population_density_sq_mi = |timezone = ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱠᱛᱚ |utc_offset = +᱕.᱓᱐ |timezone_DST = |utc_offset_DST = |coor_type = |latd=26.32|latm= |lats= |latNS=N |longd=89.45|longm= |longs= |longEW=E |postal_code_type = PIN |postal_code = ᱗᱓᱖᱑XX |area_code = |website = http://www.coochbehar.gov.in/ |footnotes = }} '''ᱠᱩᱪᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' [[পশ্চিমবঙ্গ|ᱯᱩᱪᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ]]ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱚᱭᱮ ᱵᱟᱝᱞᱟ(ᱯᱩᱪᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ )|ᱠᱚᱭᱮ ᱴᱚᱴᱷᱟ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ[[জলপাইগুড়ি বিভাগ|ᱡᱚᱞᱯᱟᱭᱜᱩᱲᱤ ᱵᱤᱵᱷᱟᱜ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱴᱟᱝ ᱦᱚᱱᱚᱛ। ᱥᱟᱛᱟᱦᱟᱵ ᱦᱤᱥᱟ.ᱵᱛᱮ ᱱᱚᱣᱟᱫᱚ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱑᱓ ᱟᱱ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱾ ᱦᱚᱲᱼᱮᱞ ᱦᱤᱥᱟ.ᱵᱛᱮ ᱑᱖ ᱟᱱ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱦᱚᱱᱚᱛ। ᱱᱚᱣᱟ᱾ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱭᱮ ᱥᱮᱫ ᱯᱩᱪᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ[[ᱡᱚᱞᱯᱟᱭᱜᱩᱲᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ]];ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱮᱫ ᱫᱚ ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱨᱚᱝᱯᱩᱨ ᱵᱤᱵᱷᱟᱜ]]; ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱥᱮᱱ [[ᱟᱥᱟᱢ|ᱟᱥᱟᱢ]]᱾ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱫᱷᱩᱵᱽᱨᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ]]ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱪᱮ ᱥᱮᱫ ᱫᱚ ᱡᱚᱞᱯᱟᱭᱜᱩᱲᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱚᱝᱯᱩᱨ ᱵᱤᱵᱷᱟᱜ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ।"ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱩᱯᱨᱩᱢ: ᱠᱩᱪᱵᱤᱦᱟᱨ ", ᱥᱚᱯᱛᱚᱨᱥᱤ ᱢᱤᱛᱨᱚ, ''ᱡᱳᱡᱚᱱᱟ ᱼ ᱫᱷᱚᱱᱫᱷᱟᱱᱱᱮ'', ᱚᱠᱴᱚᱵᱚᱨ ᱒᱐᱐᱖, ᱥᱟᱠᱟᱢ ᱔᱗-᱕᱔ ᱱᱟᱦᱟᱜ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱩᱪᱵᱤᱦᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱥᱮᱫᱟᱭ ᱫᱚ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱠᱟᱢᱨᱩᱯ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱛᱟᱸᱦᱮᱠᱟᱱᱟ। ᱑᱗᱗᱒ ᱥᱟᱞ᱾ᱨᱮ[[ᱠᱩᱪᱵᱤᱦᱟᱨ ᱯᱚᱱᱚᱛ ]] [[ব্রিটিশ ভারত|ᱵᱨᱤᱴᱤᱥ ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱴᱟᱝ ᱠᱚᱨᱚᱫ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱛᱮᱭᱟᱨ ᱞᱮᱱᱟ। ᱑᱙᱔᱙ ᱥᱟᱞ᱾ᱨᱮ ᱠᱩᱪᱵᱤᱦᱟᱨ ᱨᱮᱱ ᱩᱱ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮᱱ ᱨᱟᱡᱟ ᱡᱚᱜᱚᱫᱽᱫᱤᱯᱮᱱᱫᱨᱚ ᱱᱟᱨᱟᱭᱚᱱ ᱵᱷᱩᱯᱵᱟᱦᱟᱫᱩᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ [[ভারত অধিরাজ্য|ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱚᱫᱷᱤᱨᱟᱡᱡᱚ]] ᱣᱟᱜ ᱛᱤ ᱨᱮᱭ ᱮᱢ ᱞᱮᱫᱟ। ᱑᱙᱕᱐ ᱥᱟᱞ᱾ᱨᱮ ᱠᱩᱪᱵᱤᱦᱟᱨ ᱫᱚ ᱯᱩᱪᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱴᱟᱝ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱮᱭᱟᱨ ᱮᱱᱟ। ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} i8x4xt9ptl7czl2nab2xq4qv0ag981e ᱠᱚᱱᱨᱟᱰ ᱥᱟᱝᱢᱟ 0 7226 100760 43336 2022-08-14T02:26:34Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ''' wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |image = The Chief Minister of Meghalaya, Shri Conrad Sangma.JPG |name = ᱠᱚᱱᱨᱟᱰ ᱥᱟᱝᱢᱟ |caption = |office =ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱩᱠᱷᱭᱟᱹ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ |ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ ᱨᱮᱱ ᱑᱒ ᱟᱹᱱᱤᱡ ᱢᱩᱠᱷᱭᱟᱹ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ |term_start = ᱖ ᱢᱟᱨᱪ ᱒᱐᱑᱘ |term_end = |governor = ᱜᱚᱝᱜᱟ ᱯᱨᱚᱥᱟᱫᱽ <br /> ᱛᱚᱛᱦᱟᱜᱚᱛᱚ ᱨᱚᱭ |predecessor = ᱢᱩᱠᱩᱞ ᱥᱟᱝᱢᱟ |successor = |office1 = |term_start1 = |term_end1 = |1blankname1 = |1namedata1 = |office2 = |constituency2 = ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱜᱟᱨᱚ ᱵᱩᱨᱩ |term2 = |predecessor2 = |successor2 = |party = ᱱᱮᱥᱚᱱᱟᱞ ᱯᱤᱯᱚᱞᱥ ᱯᱟᱨᱴᱤ |birth_date ={{Birth date and age|1978|01|27|df=y}} |birth_place = ᱛᱩᱨᱟ, [[ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ]], [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]]<br/> |residence = |death_date = |death_place = |spouse = ᱢᱮᱦᱛᱟᱵᱽ ᱪᱟᱱᱫᱤ |children = 2 }} '''ᱠᱚᱱᱨᱟᱰ ᱠᱚᱝᱠᱟᱞ ᱥᱟᱝᱢᱟ''' (ᱡᱟᱱᱟᱢᱺ ᱒᱗ ᱡᱟᱱᱩᱣᱟᱨᱤ, ᱑᱙᱗᱘) ᱫᱚ ᱠᱚᱸᱭᱮᱸ-ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱ ᱢᱤᱫ ᱴᱮᱱ ᱨᱟᱡᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱠᱟᱱᱟᱭ, ᱚᱠᱚᱭ ᱫᱳ ᱱᱟᱦᱟᱜ [[ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱ ᱜᱮᱞ-ᱵᱟᱨ ᱟᱱᱤᱡ ᱢᱩᱠᱷᱭᱟᱹ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ ᱠᱟᱱᱟᱭ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱟᱯᱟᱛᱮᱫ ᱯᱩᱨᱱᱚ ᱥᱟᱝᱢᱟ, ᱚᱠᱚᱭ ᱫᱚ ᱱᱮᱥᱚᱱᱟᱞ ᱯᱤᱯᱚᱞᱥ ᱯᱟᱨᱴᱤ ᱨᱮᱱ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱᱤᱡ ᱟᱨ [[ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱ ᱢᱟᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱩᱠᱷᱭᱟᱹ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤᱭᱮ ᱛᱟᱸᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱ, ᱩᱱᱤ ᱜᱩᱨ ᱛᱟᱭᱱᱚᱢ ᱒᱐᱑᱖ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱯᱟᱨᱴᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱟᱨᱥᱮᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱟᱭᱤᱠ ᱵᱷᱟᱨᱮ ᱦᱟᱛᱟᱣ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱒᱐᱑᱖ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱒᱐᱑᱘ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱛᱩᱨᱟ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱞᱚᱠ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱦᱚᱸᱭ ᱛᱟᱸᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱠᱚᱱᱨᱟᱰ ᱫᱚ ᱤᱨᱟᱹᱞ ᱟᱱᱟᱜ ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ ᱵᱤᱫᱷᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱨᱮ ᱵᱤᱨᱩᱫᱷ᱾ ᱯᱟᱨᱴᱤ ᱨᱮᱱ ᱟᱭᱩᱨᱤᱡ ᱦᱚᱸᱭ ᱛᱟᱸᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱩᱱ ᱚᱠᱛᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱮᱱ.ᱯᱤ.ᱯᱤ. ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱴᱤᱠᱟᱹᱴ ᱛᱮ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱜᱟᱨᱚ ᱵᱩᱨᱩ ᱠᱷᱚᱱᱮ ᱡᱤᱛᱠᱟᱹᱨ ᱞᱮᱱᱟ, ᱒᱐᱐᱘ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱠᱚᱱᱨᱟᱰ ᱥᱟᱝᱢᱟ ᱫᱚ ᱡᱚᱛᱚ ᱡᱩᱣᱟᱹᱱ ᱩᱛᱹᱟᱨ ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱱᱟ᱾ ==ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱡᱤᱭᱚᱱ== ᱠᱚᱱᱨᱟᱰ ᱥᱟᱝᱢᱟ ᱫᱚ ᱒᱗ ᱡᱟᱱᱩᱣᱟᱨᱤ ᱑᱙᱗᱘ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱭᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ, ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱜᱟᱨᱚ ᱵᱩᱨᱩ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱩᱨᱟ ᱱᱟᱝᱜᱽᱨᱟᱦᱟ ᱨᱮ᱾ ᱩᱱᱤ ᱨᱮᱱ ᱟᱯᱟᱛ ᱯᱩᱨᱱᱚ ᱥᱟᱝᱢᱟ ᱫᱳ ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱ ᱢᱟᱨᱮ ᱢᱩᱠᱷᱭᱟᱹ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ ᱟᱨ ᱞᱚᱠ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱨᱮᱱ ᱥᱯᱤᱠᱟᱨᱮ ᱛᱟᱸᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱟᱨ ᱮᱝᱜᱟᱛᱮᱫ ᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱥᱚᱨᱟᱫᱷᱚᱱᱤ, ᱚᱠᱚᱭ ᱫᱚ ᱜᱽᱨᱤᱱᱤ ᱮᱨᱟᱭ ᱛᱟᱦᱮ ᱠᱱᱟ᱾ ᱩᱱᱤ ᱨᱮᱱ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱫᱟᱫᱟ ᱡᱮᱢᱥ ᱟᱨ ᱢᱤᱥᱨᱟᱛ ᱟᱜᱟᱛᱷᱟ ᱱᱟᱱᱟ ᱦᱚᱲ ᱜᱮ ᱱᱮᱥᱚᱱᱟᱞ ᱯᱤᱯᱚᱞᱥ ᱯᱟᱨᱴᱤ ᱥᱟᱶ ᱡᱚᱟᱲᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱤᱱᱟᱹ᱾ ᱢᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱟᱨ ᱢᱤᱫᱴᱮᱱ ᱢᱤᱥᱨᱟᱛ ᱠᱷᱨᱤᱥᱴᱭ ᱫᱚ ᱨᱟᱡᱟᱨᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱟᱦᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱭᱟ᱾ ᱠᱚᱱᱨᱟᱰ ᱫᱚ ᱫᱤᱞᱞᱤ ᱛᱮ ᱠᱚ ᱤᱫᱤ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱟᱨ ᱚᱱᱰᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱞᱟᱢᱵᱟᱥ ᱥᱠᱩᱞ ᱨᱮ ᱠᱚ ᱵᱷᱩᱨᱛᱤ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ᱾ ==ᱠᱮᱨᱤᱭᱟᱨ== ᱚᱞ ᱯᱟᱲᱦᱟᱣ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱠᱟᱛᱮ, ᱥᱟᱝᱢᱟ ᱫᱚ ᱑᱙᱙᱐ ᱜᱮᱞ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱨᱟᱡᱟᱨᱤ ᱨᱮ ᱡᱟᱝᱜᱟᱭ ᱫᱚᱦᱚ ᱠᱮᱫᱟ,ᱟᱨ ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱯᱩᱨᱱᱚ ᱥᱟᱝᱢᱟ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱯᱚᱯᱚᱨᱪᱟᱨᱮ ᱮᱦᱚᱵᱱᱟ, ᱱᱮᱥᱚᱱᱟᱞ ᱠᱚᱝᱜᱽᱨᱮᱥ ᱯᱟᱨᱴᱤ ᱵᱟᱠᱷᱨᱟ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱯᱟᱦᱤᱞ ᱒᱐᱐᱔ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ ᱨᱮ ᱦᱤᱸᱥᱮ ᱦᱟᱛᱟᱣ ᱞᱮᱫᱟ, ᱢᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱥᱩᱢᱩᱝ ᱑᱘᱒ ᱵᱷᱩᱴ ᱛᱮᱭᱮ ᱦᱟᱨᱟᱣ ᱮᱱᱟ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱯᱟᱦᱤᱞ ᱯᱚᱨᱛᱷᱚᱢ ᱟᱡ ᱫᱟᱫᱟ ᱡᱮᱢᱥ ᱥᱟᱣ ᱛᱮ ᱒᱐᱐᱘ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ, ᱱᱮᱥᱚᱱᱟᱞ ᱠᱚᱝᱜᱽᱨᱮᱥ ᱯᱟᱨᱴᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱴᱤᱠᱟᱹᱴ ᱛᱮ, ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ ᱵᱤᱫᱷᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱨᱮ ᱡᱟᱝᱜᱟᱭ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱫᱟ,ᱤᱱᱟᱹ ᱛᱟᱭᱱᱚᱢ ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱭᱢᱟ ᱢᱚᱱᱛᱨᱚᱱᱟᱞᱚᱭ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱟᱭᱢᱟ ᱫᱟᱭᱤᱠ ᱵᱷᱟᱨᱮ ᱦᱟᱛᱟᱣ ᱞᱮᱫᱟ, ᱚᱱᱟ ᱠᱚ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱮᱞᱮᱠᱟ-ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ, ᱫᱟᱲᱮ, ᱥᱟᱝᱜᱷᱟᱨ, ᱜᱤᱹᱮᱹᱰᱤᱹ ᱟᱴ ᱟᱭᱹᱴᱤ ᱮᱢᱟᱱ ᱮᱢᱟᱱ ᱠᱚ᱾ ᱒᱐᱐᱙ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱒᱐᱑᱓ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱢᱮᱜᱷᱟᱞᱚᱭ ᱵᱤᱫᱷᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱨᱮ ᱵᱤᱨᱩᱫᱷ᱾ ᱫᱳ᱿ ᱨᱮᱱ ᱟᱹᱭᱩᱨᱤᱡ ᱞᱮᱠᱟ ᱛᱮᱭᱮ ᱛᱟᱸᱦᱟᱸ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱒᱐᱑᱖ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱱᱮᱥᱚᱱᱟᱞ ᱯᱤᱯᱚᱞᱥ ᱯᱟᱨᱴᱤ ᱨᱮᱱ ᱯᱟᱨᱥᱮᱛ ᱞᱮᱠᱟ ᱛᱮ ᱠᱚ ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ ᱠᱮᱮᱭᱟ, ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱜᱚᱡ ᱛᱟᱭᱱᱚᱢ᱾ ᱤᱱᱟᱹ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱮᱹ ᱪᱟᱱᱫᱚ ᱨᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱞᱚᱠ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ ᱨᱮ ᱛᱩᱨᱟ ᱠᱷᱚᱱᱮ ᱛᱤᱝᱜᱩ ᱞᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱟᱭᱢᱟ ᱑ᱹ᱙᱒ ᱞᱟᱠᱷ ᱵᱷᱚᱴ ᱛᱮᱭᱮ ᱡᱤᱛᱠᱟᱹᱨ ᱞᱟᱱᱟ᱾ ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} tirklshdwi7vz4f1tjm1ca70le8497h ᱠᱚᱴᱞᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ 0 7361 100784 38709 2022-08-14T04:38:18Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱴᱞᱤ | official_name = | native_name = | native_name_lang = | settlement_type = ᱦᱚᱱᱚᱛ | image_skyline = Kotli District.JPG | imagesize = | image_alt = | image_caption = | image_map = Pakistan - Azad Kashmir - Kotli.svg | mapsize = 200px | map_alt = | map_caption = ᱟᱡᱟᱫᱽ ᱠᱟᱥᱢᱤᱨ ᱱᱚᱠᱥᱟ ᱨᱮ ᱠᱚᱴᱞᱤ | coordinates = {{coord|33.1502|N|73.7532|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = [[ᱯᱟᱠᱤᱥᱛᱟᱱ]] | subdivision_type1 = ᱯᱨᱚᱵᱷᱤᱱᱥ | subdivision_name1 = ᱟᱡᱟᱫᱽᱞᱠᱟᱥᱢᱤᱨ | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | founder = | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = ᱠᱚᱴᱞᱤ | government_footnotes = | leader_party = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 1862 | population_as_of = ᱒᱐᱑᱗ | population_total = 774000<ref>{{cite web |title=Azad Jammu & Kashmir At A Glance 2017 |url=https://www.pndajk.gov.pk/uploadfiles/downloads/At%20a%20Glance%202017.pdf |website=pndajk.gov.pk |publisher=Planning & Development Department AJ&K |accessdate=15 November 2019}}</ref> | population_density_km2 = 416 | timezone1 = [[Time in Pakistan|PST]] | utc_offset1 = +5 | established_title = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ | established_date = 1975 | leader_title = ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱱᱟᱡᱤᱢ | leader_name = | leader_title1 = ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱱᱟᱭᱤᱵᱽ ᱱᱟᱡᱤᱢ | leader_name1 = | blank_name_sec1 = ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱣᱱᱥᱤᱞ | blank_info_sec1 = | blank1_name_sec1 = ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ | blank1_info_sec1 = ᱕ ᱜᱚᱴᱟᱝ | demographics1_title1 = ᱢᱩᱬ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_info1 = ᱯᱟᱦᱟᱲᱤ (Pahari), ᱜᱚᱡᱽᱨᱤ (Gojri) ᱟᱨ ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱤ | website = }} [[File:Pakistan - Azad Kashmir - Kotli.svg|thumb|ᱠᱚᱴᱞᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱱᱚᱠᱥᱟ]] '''ᱠᱚᱴᱞᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ({{lang-ur|{{Nastaliq|'''ضلع کوٹلی'''}}}}) ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱫᱽ ᱠᱟᱥᱢᱤᱨ (ᱯᱟᱠᱤᱥᱛᱟᱱ) ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱞᱤ ᱫᱚ ᱚᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>[http://www.ajk.gov.pk/site/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=37&id=210&Itemid=138 Azad Kashmir government website]</ref> ==ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱠᱷᱚᱸᱰ (Administrative divisions)== ᱠᱚᱴᱞᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱑᱙᱗᱕ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱢᱤᱨᱯᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱚᱵ-ᱰᱤᱵᱷᱤᱡᱚᱱ (sub-division) ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱑᱙᱔᱗ ᱞᱟᱦᱟ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱡᱟᱢᱩ ᱠᱟᱥᱢᱤᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱞᱟᱠᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱥᱮᱦᱮᱫ ᱨᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱥᱢᱤᱨ ᱟᱨ ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ ᱢᱤᱨᱯᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱮᱦᱮᱫ ᱨᱮ ᱥᱩᱫᱷᱚᱱᱚᱛᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱞᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱕ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ ᱨᱮ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web |title=Tehsils of Kotli District on AJK map |url=https://www.ajk.gov.pk/ajkmap |website=ajk.gov.pk |publisher=AJK Official Portal |accessdate=17 November 2019}}</ref> ᱚᱱᱟ ᱠᱚ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱞᱤ ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ, ᱠᱷᱩᱭᱨᱟᱛᱟ ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ, ᱯᱷᱟᱛᱮᱷᱯᱩᱨ ᱛᱷᱟᱠᱤᱭᱟᱞᱟ ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ, ᱥᱮᱦᱥᱟᱱ ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ, ᱪᱷᱚᱨᱚᱭ ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ ᱾ == ᱥᱮᱪᱮᱫ == ᱒᱐᱑᱗ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱟᱞᱤᱯᱷ ᱮᱭᱞᱟᱱ (Alif Ailaan) ᱦᱚᱛᱮ ᱛᱮ ᱛᱩᱢᱟᱹᱞ ᱞᱮᱱ ᱯᱟᱠᱤᱥᱛᱟᱱ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱨᱮᱝᱠᱤᱝ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱛᱷᱚᱠ ᱨᱮ ᱠᱚᱴᱞᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱗ ᱟᱱᱟᱜ ᱨᱮᱸᱠ ᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱠᱚᱨ (score)ᱫᱚ ᱗᱓ᱹ᱖᱘ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱥᱚᱢᱟᱱᱚᱜ ᱨᱮ ᱫᱚ ᱙᱓ᱹ᱔᱕ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="report">{{cite web |title=Pakistan District Education Rankings 2017 |url=https://elections.alifailaan.pk/wp-includes/file/DER17.pdf |website=elections.alifailaan.pk |publisher=[[Alif Ailaan]] |accessdate=18 November 2019}}</ref> ᱚᱱᱟ ᱨᱤᱯᱚᱴ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱴᱞᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱑᱑᱙ ᱨᱮᱸᱠ ᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱓᱕ᱹ᱔᱗ ᱥᱠᱚᱨ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱨᱮᱰᱤᱱᱮᱥ (readiness) ᱛᱷᱚᱠ ᱨᱮ ᱟᱨ ᱵᱟᱞᱮ ᱜᱮᱭᱟᱱ (retention) ᱥᱠᱚᱨ ᱫᱚ ᱓᱕ᱹ᱓᱖ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="report" /> ᱪᱮᱫᱚᱜ ᱥᱠᱚᱨ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱠᱚᱢ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱪᱮᱫᱟᱜ ᱥᱮ ᱚᱱᱟ ᱴᱚᱴᱦᱟ ᱨᱮ ᱵᱷᱟᱹᱜᱤ ᱢᱟᱪᱮᱫ ᱠᱚ ᱱᱵᱟᱹᱱᱩᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱟᱨ ᱚᱱᱟ ᱞᱮᱠᱟ ᱢᱟᱪᱮᱫ ᱠᱚ ᱴᱨᱮᱱᱤᱝ ᱟᱠᱟᱫ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱵᱟᱞᱮ ᱜᱮᱭᱟᱱ (ᱨᱤᱴᱮᱱᱥᱚᱱ) ᱥᱠᱚᱨ ᱠᱚᱢᱚᱜ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱡᱮ ᱫᱚ, ᱚᱱᱟ ᱥᱩᱨ ᱥᱩᱯᱩᱨ ᱴᱚᱛᱟᱦ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱠᱚᱢ ᱚᱛᱢᱚᱱ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ (primary schools) ᱢᱮᱱᱟᱼᱟ ᱾ ᱤᱱᱯᱷᱨᱟᱥᱴᱨᱚᱠᱪᱚᱨ ᱛᱷᱚᱠ ᱨᱮ ᱑᱕᱔ ᱟᱱᱟᱜ ᱨᱮᱸᱠ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱑᱔ᱹ᱑᱔ ᱥᱠᱚᱨ ᱥᱟᱶᱛᱮ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱫᱚᱥᱟᱢ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱥᱠᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ == {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} == ᱵᱟᱨᱦᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ == *[http://www.ajk.gov.pk/tourism/kotli.html ᱟᱡᱟᱫᱽ ᱡᱟᱢᱩ ᱠᱟᱥᱢᱤᱨ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱾ ᱠᱚᱴᱞᱤ ᱥᱟᱦᱴᱟ] *{{Wikivoyage-inline|Azad Jammu and Kashmir}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱟᱡᱟᱫᱽ ᱠᱟᱥᱢᱤᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] 42xvrj5cj3z2xw79wm9p1xdnpazcdbp ᱠᱚᱱᱦᱮᱭᱭᱟᱞᱟᱞ (ᱮᱠᱴᱟᱨ) 0 7578 100758 57457 2022-08-14T02:23:50Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ᱠᱚᱱᱦᱮᱭᱭᱟᱞᱟᱞ | image = | caption = Kanhaiyalal in ''[[Mother India]]'' | imagesize = | birth_name = Kanhaiya Lal Chaturvedi | birth_date = 191᱐ | birth_place = Benares Varanasi, Uttar Pradesh, British India | death_date = | death_place = | ethnicity = | occupation = Actor, Production Manager | salary = | networth = | website = | yearsactive= (1938–1982) | othernames = | spouse = | children = | parents = Pandit Bhairodutt Choube (Father) | relatives = | signature= |awards = |signature_alt= }} ᱠᱚᱱᱦᱮᱭᱭᱟ ᱞᱟᱞ ᱢᱟᱨᱮ ᱦᱤᱸᱫᱤ ᱯᱷᱤᱞᱢ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱤᱫ ᱵᱟᱰᱟᱭᱟᱱ ᱠᱷᱚᱞᱚᱱᱟᱭᱚᱠ ᱟᱨ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱯᱟᱯᱟᱴᱤᱭᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱜ ᱠᱟᱱᱟᱭ᱾ ᱱᱩᱭᱟᱜ ᱵᱟᱰᱟᱭᱟᱱ ᱯᱷᱤᱞᱢ ᱨᱮᱫᱚ [[ᱢᱚᱫᱚᱨ ᱤᱱᱰᱤᱭᱟ]] ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ᱾ ==ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱡᱤᱭᱚᱱ== ᱠᱚᱱᱦᱮᱭᱭᱟ ᱞᱟᱞ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱑᱙᱑᱐ ᱨᱮ ᱵᱟᱨᱟᱬᱟᱥᱤ ᱨᱮ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱭᱟ᱾ ᱩᱱᱤ ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱯᱚᱸᱰᱮᱛ ᱵᱷᱮᱭᱨᱚᱫᱚᱛᱛ ᱪᱚᱣᱵᱮ, ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱡᱮ ᱪᱚᱣᱵᱮ ᱡᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱱᱟᱭ, ᱵᱟᱨᱟᱬᱟᱥᱤ ᱨᱮ ᱥᱟᱱᱟᱛᱟᱱ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱱᱟᱴᱚᱠ ᱥᱟᱶᱛᱟ ᱨᱤᱱᱡ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱜ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱥᱟᱶ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱢᱚᱧᱪ ᱨᱮ ᱩᱱᱤᱥᱟᱶ ᱠᱟᱛᱷᱟᱭ ᱫᱟᱦᱚᱭ ᱵᱟᱝ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱛᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱨᱮ ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱦᱟᱜ ᱵᱤᱵᱟᱹᱫ ᱮ ᱪᱟᱵᱟ ᱠᱮᱫ ᱟ ᱟᱨ ᱢᱚᱹᱲᱞᱤ ᱨᱮ ᱟᱡᱤᱵᱽ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱠᱮᱫ ᱟᱭ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 982q3i25zpiewyyfv5yeudzgq9va8qp ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ 0 7666 100725 50712 2022-08-14T00:03:06Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ | native_name = | native_name_lang = Hindi | other_name = Kapisthal | nickname = | settlement_type = ᱵᱟᱡᱟᱨ | image_skyline = Pehowa Chowk, Kaithal.jpg | image_alt = | image_caption = Pehowa Chowk, Kaithal | pushpin_map = | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = Location in Haryana, India | coordinates = {{coord|29.8015|N|76.3998|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{flag|India}} | subdivision_type1 = [[States and territories of India|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱦᱚᱨᱤᱭᱟᱱᱟ]] | subdivision_type2 = [[List of districts of India|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name2 = [[Kaithal district|ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = [[Hanuman]] | government_type = | governing_body = | leader_title2 = Member of Parliament | leader_name2 = [[Raj Kumar Saini]] | leader_title3 = Member of the Legislative Assembly | leader_name3 = [[Leela Ram]] | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = 250 | population_total = 144,915 | population_as_of = 2011 | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = <!-- remember this is about the city not the district! --><ref name="kaithal.gov.in">[http://kaithal.gov.in/history.htm] Official Website kaithal.gov.in - Introduction Kaithal</ref> | demographics_type1 = Languages<ref name=nclmanurep2010>{{cite web |url = http://www.nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf |title = Report of the Commissioner for linguistic minorities: 52nd report (July 2014 to June 2015) |pages = 85–86 |publisher = Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India |accessdate = 24 March 2019 |df = dmy-all |archive-url = https://web.archive.org/web/20161115133948/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf |archive-date = 15 November 2016}}</ref><ref name="punjabiofficial">{{cite web |url=https://www.hindustantimes.com/india/haryana-grants-second-language-status-to-punjabi/story-MTUeEQDE4fRCbEyPkAm63N.html |title=Haryana grants second language status to Punjabi |work=[[Hindustan Times]] |author=IANS |date=28 January 2010 |accessdate=24 March 2019|author-link=Indo-Asian News Service }}</ref> | demographics1_title1 = Official | demographics1_info1 = [[Hindi]] | demographics1_title2 = Additional&nbsp;official | demographics1_info2 = [[English language|English]], [[Punjabi language|Punjabi]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = 136027 | area_code_type = Telephone code | area_code = 01746 | registration_plate =[[List of RTO districts in India#HR.E2.80.94Haryana|HR]]-08, HR-64 (for commercial vehicles) | blank1_name_sec1 = [[Human sex ratio|Sex ratio]] | blank1_info_sec1 = 887 [[male|♂]]/[[female|♀]] <ref>{{cite web|url=http://www.census2011.co.in/data/town/800375-kaithal-haryana.html|title=Kaithal City Population Census 2011 - Haryana|accessdate=13 August 2017|publisher= Census Commission of India}}</ref> | blank2_name_sec1 = [[Lok Sabha]] constituency | blank2_info_sec1 = Kurukshetra | website = {{URL|kaithal.gov.in/}} | iso_code = [[ISO 3166-2:IN|IN-HR]] | footnotes = }} '''ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ''' ᱫᱚ [[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ]] ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱭᱟᱜ [[ᱦᱚᱨᱤᱭᱟᱱᱟ ]]ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱫᱚ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱠᱚᱨᱱᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱟᱭᱟᱜ ᱚᱝᱥᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱑ ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ ᱑᱙᱘᱙ ᱥᱟᱞ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱫᱚ ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱩᱨᱩᱠᱷᱮᱛᱨᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱫᱳ ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱟᱹᱯᱤᱥ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱛᱦᱚᱞ ᱫᱚ ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱚᱴᱤᱭᱟᱞᱟ, ᱠᱩᱨᱩᱠᱷᱛᱮᱨᱚ, ᱡᱤᱱᱫᱽ, ᱠᱟᱨᱱᱟᱞ ᱮᱢᱟᱱ ᱥᱟᱶ ᱵᱷᱤᱲᱟᱹᱣ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱳ [[ᱦᱚᱨᱤᱭᱟᱱᱟ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱩᱛᱚᱨ ᱯᱟᱹᱪᱷᱤᱢ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ==ᱚᱛᱱᱚ== ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱚᱵᱥᱛᱟᱱ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ {{Coord|29.8015|N|76.3996|E|}}.<ref> {{cite web|url=http://www.fallingrain.com/world/IN/10/Kaithal.html|title=Maps, Weather, and Airports for Kaithal, India|website=www.fallingrain.com}}</ref> [[ᱫᱚᱨᱭᱟ]] ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ 220&nbsp;ᱢᱤᱴᱚᱨ (721&nbsp;ᱯᱷᱩᱴ) ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ==ᱢᱟᱨᱮ ᱠᱟᱛᱷᱟ== [[File:Map of Vedic India.png|thumb|left|Kaithal was known as '''Kapisthala''' during the [[Vedic period]] as seen in the map of the [[Indian subcontinent]].]] ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱞᱮᱠᱛᱮ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱯᱤᱥᱛᱷᱳᱞ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱮᱱᱮᱛ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ "ᱠᱚᱯᱤᱭᱟᱜ ᱚᱲᱟᱜ" ᱾ ᱠᱚᱯᱤ ᱫᱚ ᱜᱚᱥᱟᱸᱭ ᱦᱚᱱᱩᱢᱟᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱢᱚᱦᱟᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱨᱮᱱᱤᱡ ᱯᱟᱱᱰᱚᱵᱚ ᱨᱟᱯᱟᱡᱽ ᱡᱩᱫᱷᱤᱥᱴᱷᱤᱨ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚᱭ ᱯᱟᱱᱛᱮ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱜ-ᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱩᱢᱟᱱ ᱥᱟᱶ ᱡᱲᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱟᱨ ᱦᱚᱱᱩᱢᱟᱱ ᱟᱡ ᱟᱭᱳ ᱚᱱᱡᱚᱱᱤ ᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱱᱚᱰᱮᱱ ᱠᱚ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱞᱟᱹᱭᱟ ᱡᱮ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱜᱤᱚᱥᱟᱸᱭ ᱦᱚᱱᱩᱢᱟᱱᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱛᱷᱟᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱚᱱᱟᱛᱮ ᱱᱚᱰᱮᱱ ᱠᱚ ᱦᱚᱲ ᱱᱚᱰᱮ ᱚᱱᱡᱚᱱᱤ ᱛᱤᱞᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮ ᱢᱤᱫ ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ ᱠᱚ ᱛᱮᱭᱟᱨᱮᱜ-ᱟ ᱾ ᱵᱨᱤᱫᱷᱟᱠᱮᱫᱟᱨᱚ (ᱵᱤᱫᱽᱠᱭᱟᱨ) ᱮ ᱯᱟᱱᱛᱮ ᱧᱟᱢ ᱟᱠᱟᱜ-ᱟ ᱡᱮ ᱵᱟᱢᱚᱱ ᱯᱩᱨᱟᱱ ᱨᱴᱮ ᱱᱚᱶᱟ ᱵᱟᱵᱚᱫ ᱚᱞ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ <ref name ="nic">{{cite web|url=http://kaithal.gov.in/|title=NIC-Kaithal|website=kaithal.gov.in}}</ref> ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ᱑᱓᱙᱘ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱛᱟᱭᱢᱩᱨ [[ᱫᱤᱞᱞᱤ]] ᱟᱠᱨᱚᱢᱚᱬ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱨᱮ ᱱᱚᱰᱮᱭ ᱡᱤᱨᱟᱹᱣ ᱞᱮᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱫᱤᱞᱞᱤ ᱥᱩᱞᱛᱟᱱ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱞᱮᱫ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱢᱩᱰᱥᱞᱤᱢ ᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱨᱮ ᱑᱓ ᱥᱟᱭᱟᱝ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱩᱯᱷᱤ ᱥᱚᱱᱛᱷᱚ ᱣᱟᱜ ᱛᱚᱯᱟ ᱴᱷᱟᱶ ᱞᱟ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ ᱧᱟᱢᱚᱜ-ᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱠᱷᱳᱱᱟᱜ ᱢᱩᱬᱟᱜ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱵᱷᱟᱞᱠ ᱟᱜ ᱥᱟᱞᱟ ᱩᱫᱽ ᱫᱤᱱ ᱾ ᱢᱚᱜᱚᱞ ᱨᱟᱯᱟᱡᱽ, [[ᱟᱠᱵᱚᱨ]] ᱮᱢᱟᱱ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱚᱠᱛᱚ ᱱᱚᱶᱟ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱫᱚ ᱱᱟᱶᱟ ᱨᱩᱯ ᱠᱚ ᱮᱢᱟᱫ ᱟ ᱟᱨ ᱫᱩᱨᱜᱚ ᱠᱚᱠᱚ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱜ-ᱟ ᱾ ᱟᱭᱤᱱ ᱤ ᱟᱠᱵᱚᱨᱤ ᱚᱝᱥᱥᱟᱨ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱯᱟᱨᱜᱟᱱᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱪᱟᱥ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ <ref>[http://persian.packhum.org/persian/main?url=pf%3Ffile%3D00702052%26ct%3D196 Sarkar of Sirhind - Kethal (Kaithal)] [[Ain-i-Akbari]].</ref> ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱨᱮᱱᱤᱡ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱥᱟᱥᱚᱱᱤᱭᱟ ᱹ ᱨᱟᱡᱤᱭᱟ ᱥᱩᱞᱛᱟᱱᱟ ᱑᱓᱒᱖ ᱥᱟᱞ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱑᱒᱔᱐ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱫᱤᱞᱞᱤ ᱥᱩᱞᱛᱟᱱᱮᱴ ᱮ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱞᱮᱜ-ᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱑᱒᱔᱐ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱦᱟᱨᱟᱣ ᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱢᱚᱞᱤᱠ ᱟᱞᱛᱩᱱᱤᱭᱟ ᱥᱟᱶ ᱫᱤᱞᱞᱤᱭ ᱵᱟᱹᱜᱤ ᱟᱫ ᱟ ᱟᱨ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱦᱤᱞᱤᱜ ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱮ ᱥᱮᱴᱮᱨ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱚᱱᱰᱮ ᱟᱡ ᱨᱮᱱ ᱥᱟᱨᱮᱡ ᱞᱮᱱ ᱯᱷᱟᱹᱫᱽ ᱩᱱᱤ ᱠᱚ ᱜᱚᱡ ᱠᱮᱫᱮᱭᱟ ᱟᱨ ᱠᱚ ᱵᱟᱹᱜᱤ ᱟᱫᱮᱭᱟ ᱾ <ref name="official-1">[http://kaithal.nic.in/history.htm] Introduction</ref><ref>[http://persian.packhum.org/persian/main?url=pf%3Ffile%3D80201012%26ct%3D83%26rqs%3D78 Razia Sultan] [[The History of India, as Told by Its Own Historians. The Muhammadan Period]], 1867-1877.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.delhilive.com/razia-sultan-s-tomb|title=Razia Sultan Tomb|publisher=}}</ref> ᱨᱟᱡᱤᱭᱟ ᱵᱮᱜᱚᱢᱟᱜ ᱛᱚᱯᱟ ᱴᱷᱟᱶ ᱫᱚ ᱱᱮᱛᱟᱨ ᱦᱚᱸ ᱱᱚᱰᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱛᱷᱚᱞ ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱨᱮᱱ ᱦᱚᱲ ᱫᱚ ᱱᱚᱶᱟ ᱵᱟᱵᱚᱫ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱵᱟᱠᱚ ᱵᱟᱰᱟᱭᱟ ᱾ ᱤᱠᱷᱟᱹᱱ ᱱᱚᱰᱮᱱ ᱠᱚ ᱦᱚᱲ ᱱᱚᱶᱟ ᱵᱟᱵᱚᱫ ᱵᱷᱟᱹᱜᱤ ᱠᱚ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱫᱚᱦᱚ ᱟᱠᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱛᱟᱭᱢᱩᱨ ᱫᱚ ᱱᱚᱶᱟ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱑᱓᱙᱘ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱦᱟᱛᱟᱣ ᱞᱮᱜ-ᱟᱭ ᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱮ ᱜᱚᱡ ᱠᱮᱫ ᱠᱚᱣᱟ ᱟᱨ ᱫᱷᱚᱱ ᱫᱩᱨᱤᱵᱽ ᱮ ᱨᱮᱡ ᱠᱮᱫ ᱠᱚᱣᱟ ᱟᱨ ᱮ ᱱᱚᱥᱴᱚ ᱠᱮᱫ ᱴᱟᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱟᱹᱰᱤ ᱦᱚᱲ ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱚᱛᱚᱨ ᱛᱮ ᱫᱤᱞᱞᱤ ᱠᱚ ᱥᱮᱱ ᱮᱱᱟ ᱾ <ref>{{cite book |last=Phadke |first=H. A. |year=1990 |title=Haryana, Ancient and Medieval |publisher=Harman Publishing House |page=123 |isbn=9788185151342}}</ref> ==ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ== ==ᱦᱤᱡᱩᱜ ᱥᱮᱱᱚᱜ== ===ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱦᱚᱨ=== ===ᱨᱮᱞ ᱦᱚᱨ=== ===ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱦᱚᱨ=== ==ᱥᱮᱪᱮᱫ== ==ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ== ==ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱧᱮᱞ ᱢᱮ== ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 7wwapvl3ew0vzfkx0ror5iohdfek4o3 ᱠᱚᱨᱵᱤᱱ ᱵᱞᱤᱣ 0 7995 100696 42018 2022-08-13T12:23:23Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ᱠᱚᱨᱵᱤᱱ ᱵᱞᱤᱣ | image = Corbin Bleu (Headshot).jpg | caption = Bleu at the [[Broadway theatre]], ''[[Godspell]]'' in New York City, April 11, 2012 | birth_name = Corbin Bleu Reivers | spouse = {{marriage|[[Sasha Clements]]|2016}} | children = | alias = | birth_date = {{birth date and age|1989|2|21}} | birth_place = [[Brooklyn]], [[New York (state)|New York]], [[United States|U.S.]] | residence = [[Los Angeles]], [[California]], U.S. | alma_mater = [[Los Angeles County High School for the Arts]]<br />[[Fiorello H. LaGuardia High School|Fiorello H. LaGuardia High School of Music & Art and Performing Arts]] | occupation = {{ flatlist| * [[Actor]] * [[Model (person)|model]] * [[dancer]] * [[film producer]] * [[singer-songwriter]]}} | parents = [[David Reivers]] {{small|(father)}}<br />Martha Callari {{small|(mother)}} | relatives = Joseph Callari {{small|(great-uncle)}} | home_town = | known_for = ''[[Flight 29 Down]]''<br />''[[High School Musical (franchise)|High School Musical]]''<br />''[[Jump In!]]''<br />''[[One Life to Live]]''<br />''[[Dancing with the Stars (U.S. season 17)|Dancing with the Stars]]''<br />''[[Holiday Inn (musical)|Holiday Inn, The New Irving Berlin Musical]]''<br />''[[Kiss Me, Kate]]'' | years_active = 1996–present | module = {{Infobox musical artist|embed=yes | background = solo_singer | genre = {{flatlist| *[[Pop music|Pop]] *[[Contemporary R&B|R&B]] *[[Dance music|dance]] *[[pop rock]]}} | instrument = {{flatlist| * [[Vocals]] * [[piano]]}} | label = {{flatlist| * [[Walt Disney Records|Walt Disney]] * [[Hollywood Records|Hollywood]] * [[Sh-K-Boom Records|Ghostlight]]}} | years_active = 2006–present | associated_acts = {{flatlist| * [[Vanessa Hudgens]] * [[Lucas Grabeel]] * [[Zac Efron]] * [[Miley Cyrus]] * David Reivers * [[Karina Smirnoff]]}} | URL = {{URL|www.instagram.com/corbinbleu/|www.corbinbleu.com}} }}}} ᱠᱚᱨᱵᱤᱱ ᱵᱞᱤᱣ ==ᱥᱟ.ᱞᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ck4nkt3uekflewqx2oqzzhp41x5p3q3 ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱵᱚᱰᱷᱟᱭᱮ ᱡᱟ 0 8017 100724 42334 2022-08-13T23:59:09Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} wikitext text/x-wiki '''ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱵᱚᱰᱷᱟᱭᱮ ᱡᱟ"'''" ([[Hindi]]: क़दम क़दम बढ़ाये जा) ᱫᱚ [[ᱥᱩᱵᱟᱥ ᱪᱚᱱᱫᱨᱚ ᱵᱳᱥ]]-ᱟᱜ [[ᱤᱱᱰᱤᱭᱟᱱ ᱱᱮᱥᱱᱟᱞ ᱟᱨᱢᱤ]] ᱞᱟ.ᱜᱤᱱ ᱢᱤᱫ ᱢᱟᱨᱪ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱠᱚ ᱜᱚᱲᱦᱚᱱ ᱞᱮᱭᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱫᱚ ᱵᱚᱝᱥᱤᱫᱷᱚᱨ ᱥᱩᱠᱲᱟ ᱚᱞ ᱞᱮᱭᱟ ᱟᱨ [[ᱨᱟᱢ ᱥᱤᱝ ᱴᱷᱟ.ᱠᱩᱨ]] ᱜᱟᱵᱟᱱ ᱞᱮᱭᱟ ᱾ ᱑᱙᱔᱒ ᱨᱮ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱣᱟᱨᱞᱰ ᱣᱟᱨ ᱚᱠᱛᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱫᱚ ᱫᱮᱥ_ᱫᱨᱳᱦᱚ(seditious) ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱟᱛᱟᱦᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱ ᱾ ᱛᱚᱵᱮ ᱑᱙᱔᱗ ᱨᱮ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱪᱤᱨᱜᱟ.ᱞ ᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱫᱚ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱫᱩᱞᱟ.ᱲᱤᱭᱟ. ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱨᱩᱣᱟ.ᱲ ᱞᱮᱭᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱱᱟᱦᱟᱜ ᱨᱮᱱ ᱟ.ᱰᱤᱜᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱟ.ᱨᱩ ᱟᱠᱟᱫᱟ ᱵᱟᱝᱢᱟ ᱜᱟᱵᱟᱱ ᱟ.ᱨᱩ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱮᱢᱚᱱ [[ᱪ. ᱨᱟᱢᱚᱪᱚᱱᱫᱽᱨᱚ]], [[ᱚ.ᱨ. ᱨᱮᱦᱢᱚᱱ]] ᱟᱨ ᱱᱮᱛᱟᱨ ᱱᱮᱛᱟᱨ ᱜᱮ [[ᱤᱱᱫᱽᱨᱚᱫᱤᱯ ᱫᱟᱥᱜᱳᱯᱛᱟ]] ᱫᱚ [[ᱜᱩᱢᱱᱟᱢᱤ]] ᱯᱷᱤᱞᱤᱢ ᱞᱟ.ᱜᱤᱱ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱞᱮᱭᱟ ᱾ [[ᱤᱱᱰᱤᱭᱟᱱ ᱟᱨᱢᱤ]] ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱢᱟᱨᱪ ᱡᱚᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱮᱭᱟ ᱾ <ref name="ref90yocij">[https://books.google.com/books?id=bhlAAAAAMAAJ Netaji Subhas Chandra Bose and Indian war of independence], Satish Chandra Maikap, pp. 352, Punascha, 1998, {{oclc|39292599}}, ''... I. N. A. Marching Song Qadam qadam bar'haye ja ...''</ref><ref name="ref46lucoq">[https://books.google.com/books?id=YwZs02kZSxAC Reflections And Reminiscences Of Police Officers], Sankar Sen, pp. 90, Concept Publishing Company, 2006, {{ISBN|9788180692369}}.</ref> ==ᱜᱟ.ᱛᱷᱱᱤ== <!--please do not change the vowels in this passage. If they show up in the wrong place on your computer, it's a problem with your browser, not with the article.--> {| ![[ᱫᱮᱵᱽᱱᱟᱜᱚᱨᱤ ᱪᱤᱠᱤ]] !ᱨᱳᱢᱟᱱ ᱟᱲᱟᱝ ᱛᱮ ᱫᱤᱱᱫᱤ ![[ᱚᱞ ᱪᱤᱠᱤ ᱦᱤᱱᱫᱤ]] |- | <poem> क़दम क़दम बढ़ाये जा ख़ुशी के गीत गाये जा ये ज़िंदगी है क़ौम की तू क़ौम पे लुटाये जा तू शेर-ए-हिन्द आगे बढ़ मरने से तू कभी न डर उड़ा के दुश्मनों का सर जोश-ए-वतन बढ़ाये जा क़दम क़दम बढ़ाये जा ख़ुशी के गीत गाये जा ये ज़िंदगी है क़ौम की तू क़ौम पे लुटाये जा हिम्मत तेरी बढ़ती रहे ख़ुदा तेरी सुनता रहे जो सामने तेरे खड़े तू ख़ाक़ में मिलाये जा क़दम क़दम बढ़ाये जा ख़ुशी के गीत गाये जा ये ज़िंदगी है क़ौम की तू क़ौम पे लुटाये जा चलो दिल्ली पुकार के क़ौमी-निशाँ संभाल के लाल क़िले पे गाड़ के लहराये जा लहराये जा क़दम क़दम बढ़ाये जा ख़ुशी के गीत गाये जा ये ज़िंदगी है क़ौम की तू क़ौम पे लुटाये जा </poem> | <poem> Qadam Qadam baṛāye jā khushi kē gīt gāē jā yē zīndagi hai qâum kī tū qâum pē lūtāē jā tū shēr-ē-hind āgē baṛ marnē sē tū kabhī nā daṛ Ūṛākē dushmanō kā saṛ jōsh-ē-vatan baṛāē jā Qadam Qadam baṛāye jā khushi kē gīt gāē jā yē zīndagi hai qâum kī tū qâum pē lūtāē jā himmat tēri baṛtī rahē khuda tērī suntā rahē jō sāmnē tērē khaṛē tū khāq mē milāē jā Qadam Qadam baṛāye jā khushi kē gīt gāē jā yē zndagi hai qâum kī tū qâum pē lūtāē jā Chalō Dillī pūkār kē qâumi-nishāñ sam.bhāl kē Lāl qilē pē gāṛ kē lehrāē jā lehrāē jā Qadam qadam baṛāye jā khushi kē geet gāē jā yē zindagi hai qâum kī tū qâum pē lūtāē jā </poem> | <poem> ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱵᱚᱰᱷᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱠᱷᱩᱥᱤ ᱠᱮ ᱜᱤᱛ ᱜᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱭᱮ ᱡᱤᱱᱫᱮᱜᱤ ᱦᱮ ᱠᱚᱣᱳᱢ ᱠᱤ ᱛᱩ ᱠᱚᱣᱳᱢ ᱯᱮ ᱞᱩᱴᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱾ ᱛᱩ ᱥᱮᱨ-ᱮ-ᱦᱤᱱᱫᱽ ᱟᱜᱮ ᱵᱚᱰᱷ ᱢᱚᱨᱱᱮ ᱥᱮ ᱛᱩ ᱠᱚᱵᱷᱤ ᱱᱟ ᱰᱚᱨ ᱳᱰᱟ ᱠᱮ ᱫᱩᱥᱢᱚᱱᱳᱸ ᱠᱟ ᱥᱚᱨ ᱡᱳᱥ-ᱮ-ᱣᱚᱛᱚᱱ ᱵᱚᱰᱷᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱾ ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱵᱚᱰᱷᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱠᱷᱩᱥᱤ ᱠᱮ ᱜᱤᱛ ᱜᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱭᱮ ᱡᱤᱱᱫᱮᱜᱤ ᱦᱮ ᱠᱚᱣᱳᱢ ᱠᱤ ᱛᱩ ᱠᱚᱣᱳᱢ ᱯᱮ ᱞᱩᱴᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱾ ᱦᱤᱢᱚᱛ ᱛᱮᱨᱤ ᱵᱚᱰᱷᱛᱤ ᱨᱚᱦᱮ ᱠᱷᱩᱫᱟ ᱛᱮᱨᱤ ᱥᱩᱱᱛᱟ ᱨᱚᱦᱮ ᱡᱳ ᱥᱟᱢᱱᱮ ᱛᱮᱨᱮ ᱠᱷᱚᱰᱮ ᱛᱩ ᱠᱷᱟᱠ ᱢᱮ ᱢᱤᱞᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱾ ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱵᱚᱰᱷᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱠᱷᱩᱥᱤ ᱠᱮ ᱜᱤᱛ ᱜᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱭᱮ ᱡᱤᱱᱫᱮᱜᱤ ᱦᱮ ᱠᱚᱣᱳᱢ ᱠᱤ ᱛᱩ ᱠᱚᱣᱳᱢ ᱯᱮ ᱞᱩᱴᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱾ ᱪᱚᱞᱳ ᱫᱤᱞᱞᱤ ᱯᱳᱠᱟᱨ ᱠᱮ ᱠᱚᱣᱳᱢᱤ-ᱱᱤᱥᱟ ᱥᱚᱸᱵᱷᱟᱞ ᱠᱮ ᱞᱟᱞ ᱠᱤᱞᱞᱟ ᱯᱮ ᱝᱟᱰᱷ ᱠᱮ ᱞᱚᱦᱨᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱞᱚᱦᱨᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱠᱚᱫᱚᱢ ᱵᱚᱰᱷᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱠᱷᱩᱥᱤ ᱠᱮ ᱜᱤᱛ ᱜᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱭᱮ ᱡᱤᱱᱫᱮᱜᱤ ᱦᱮ ᱠᱚᱣᱳᱢ ᱠᱤ ᱛᱩ ᱠᱚᱣᱳᱢ ᱯᱮ ᱞᱩᱴᱟᱭᱮ ᱡᱟ ᱾ </poem> |} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== ;Sources *[http://www.tribuneindia.com/2002/20020504/windows/main2.htm A tribute to the legendary composer of National Anthem] *[http://www.rediff.com/movies/2005/mar/24bose.htm Rahman's tunes bring Bose back] *[https://web.archive.org/web/20070819122737/http://www.bharat-rakshak.com/BANDSTAND/armyband.html (Kadam Kadam Bhadaye Jaa .. (Every Step, Forward..)) Band of INA] *Songwriter: http://bigsurmise.com/India_Songs/Indian_Songs.php?val=39 ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} [[Category:Indian patriotic songs]] [[Category:Indian National Army]] [[Category:Indian Army]] [[Category:1942 songs]] [[Category:Subhas Chandra Bose]] [[Category:Indian military marches]] 2mzsfzjhs0u27tpfb40la7v43hs7ril ᱠᱚᱱᱦᱳᱯᱚᱛᱨᱟ 0 8990 100759 47338 2022-08-14T02:24:34Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox Hindu leader|name=Sant Kanhopatra|image=Kanhopatra.svg|caption=Kanhopatra sings to Vithoba|religion=[[Hinduism]]|birth_date=15th century, exact date unknown|birth_place=[[Mangalvedha]], Maharashtra, India|death_date=15th century, exact date unknown|death_place=[[Pandharpur]], Maharashtra|philosophy=[[Varkari]]|honors=''[[Sant (religion)|Sant]]'' (संत) in Marathi, meaning "Saint"|literary_works=[[Ovi (poetry)|Ovi]] and [[Abhanga]] devotional poetry|footnotes=}} '''ᱠᱚᱱᱦᱳᱯᱚᱛᱨᱟ''' ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱑᱕ ᱥᱮᱸᱪᱩᱨᱤ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱚᱨᱟᱴᱷᱤ ᱥᱚᱸᱛ - ᱚᱱᱚᱢᱬᱦᱤᱭᱟᱹ ᱠᱟᱱᱟᱭ | ᱦᱤᱸᱫᱩ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱨᱮᱱ ᱣᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱣᱮᱱᱮᱴᱮᱰ ᱥᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱤᱨᱯᱷᱹᱭ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫᱟᱭ| ᱥᱟᱱᱟᱢ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱟᱹᱨᱤᱪᱟᱹᱞᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱱᱦᱳᱯᱚᱛᱨᱟ<ref name="mahatimes">{{cite news|url=http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/4726049.cms|title=कान्होपात्रा (Kanhopatra)|last=Kunte, Madhvi (कुंटे , माधवी)|date=2 July 2009|work=[[Maharashtra Times]]|page=2|language=Marathi|accessdate=2009-09-29|publisher = [[The Times Group]]}}</ref> ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱣᱮᱥᱭᱟ ᱟᱨ ᱮᱱᱮᱡ ᱟᱱᱤᱡ ᱰᱷᱚᱞᱠᱤᱭ ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱜ ᱠᱟᱱᱟ | ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱣᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱮ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱱᱟᱭ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱵᱤᱫᱚᱨ ᱨᱮᱱ ᱵᱟᱫᱽᱥᱟᱦ (ᱨᱟᱡᱟ) ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱵᱟᱹᱦᱩᱭ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱮᱜᱚᱨ ᱣᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱨᱮ ᱦᱤᱸᱫᱩ ᱫᱷᱚᱨᱢᱚ ᱣᱤᱴᱷᱚᱵᱟ - ᱫᱮᱣᱛᱟ ᱵᱟᱧᱪᱟᱣᱜ ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱥᱚᱢᱚᱨᱯᱚᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱᱟᱭ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱯᱚᱸᱰᱷᱚᱨᱯᱩᱨ ᱯᱤᱴᱷᱚᱵᱟ ᱨᱮᱱ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱢᱚᱸᱫᱤᱨ ᱨᱮᱜᱮ ᱜᱩᱨ ᱦᱭᱩ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱭᱟ᱾ ᱥᱩᱢᱩᱝ ᱩᱱᱤ ᱜᱮ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱲ ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱥᱚᱢᱟᱫᱷᱤ ᱢᱚᱸᱫᱤᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱷᱤᱛᱟᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱱᱦᱳᱯᱚᱛᱨᱟ ᱢᱚᱨᱟᱴᱷᱤ ᱚᱣᱤ ᱟᱨ ᱚᱵᱷᱚᱸᱜᱟ ᱟᱡᱟᱜ ᱯᱮᱥᱮ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱶ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱥᱤᱞ ᱥᱚᱸᱛᱩᱞᱚᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱣᱤᱴᱷᱚᱵᱟ ᱯᱨᱚᱛᱤ ᱩᱱᱤ ᱨᱮᱱ ᱵᱷᱚᱠᱛᱤ ᱟᱨ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱠᱩᱨᱩᱢᱩᱴᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱱᱚᱬᱦᱮᱸ ᱨᱚᱲ ᱚᱞ ᱞᱮᱫ ᱟᱭ᱾ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱚᱱᱚᱬᱦᱮᱸ ᱨᱮᱫᱚ, ᱫᱷᱚᱨᱢᱚ ᱣᱤᱴᱷᱚᱵᱟ ᱩᱱᱤᱭᱤᱡ ᱜᱚᱲᱚ ᱵᱟᱱᱟᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱟᱭ ᱟᱨ ᱟᱡᱟᱜ ᱵᱮᱯᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱪᱚᱝᱜᱩᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱠᱚ ᱟᱲᱟᱜ ᱠᱮᱫᱮᱭᱟ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱱᱮᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱟᱭ᱾ ᱩᱱᱤ ᱛᱤᱥ ᱚᱵᱷᱚᱸᱜᱟ ᱛᱮᱦᱮᱱ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱧᱪᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱭᱟ ᱟᱨ ᱛᱤᱦᱤᱱ ᱦᱚᱸ ᱟᱭᱢᱟ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱮᱫ ᱜᱮᱭᱟ᱾ ᱩᱱᱤ ᱥᱩᱢᱩᱝ ᱢᱤᱫ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱥᱚᱸᱛ ᱣᱚᱨᱠᱟᱨᱤ, ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱥᱩᱢᱩᱝ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱵᱷᱚᱠᱛᱤ ᱟᱫᱷᱟᱨ ᱛᱮ ᱵᱟᱝ ᱜᱩᱨᱩ ᱦᱟᱛᱮᱜ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱜ ᱟᱭ ᱾ == ᱡᱤᱭᱚᱱ == ᱠᱚᱱᱦᱳᱯᱩᱛᱨᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱥᱮᱫᱟᱭ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱛᱟᱞᱟ ᱛᱟᱞᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱮᱫ ᱜᱮᱭᱟ ᱡᱮ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱠᱟᱹᱦᱱᱤ ᱠᱚ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮ ᱯᱟᱨᱤᱛ ᱦᱩᱭ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱠᱟᱹᱦᱱᱤ ᱨᱮ ᱛᱮᱛᱮᱫ ᱟᱨ ᱟᱢᱫᱟᱡᱽ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱟᱸᱴ ᱵᱟᱱᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ - ᱟ᱾ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱵᱟᱛᱚᱛ ᱛᱮ ᱥᱚᱢᱟᱡ ᱠᱚᱨ ᱨᱮᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱮᱫ ᱜᱮᱭᱟ ᱟᱨ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱜᱩᱨ ᱯᱤᱴᱷᱚᱵᱟ ᱢᱚᱸᱫᱤᱨ ᱡᱚᱠᱷᱚᱱ ᱵᱤᱫᱟᱨ ᱨᱮᱱ ᱵᱟᱫᱽᱥᱟᱦ ᱫᱚ ᱩᱱᱤ ᱮ ᱠᱩᱥᱤ ᱟᱫᱮ ᱛᱟᱦᱮᱱᱟᱭ᱾ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ - ᱟ, ᱥᱚᱫᱟ ᱥᱤᱣ ᱢᱟᱞᱜᱩᱡᱚᱨ ( ᱟᱨᱚᱯ ᱞᱟᱜᱟᱣ ᱟᱫᱮ ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ) ᱟᱨ ᱦᱚᱣᱥᱟ ᱟᱠᱚ ᱨᱮᱱ ᱠᱟᱹᱢᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱯᱟᱛᱨᱳ ᱩᱱᱤᱭᱤᱡ ᱵᱮᱵᱟᱷᱨ ᱨᱮ ᱵᱟᱝ ᱮ ᱧᱮᱞ ᱧᱟᱢᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ == ᱟᱡᱟᱜ ᱡᱤᱭᱚᱱ == ᱠᱚᱱᱦᱳᱯᱚᱛᱨᱟ ᱢᱤᱫ ᱠᱤᱥᱟᱬ ᱚᱲᱟᱜ ᱣᱮᱥᱭᱟ ᱥᱚᱢᱟ ᱨᱮᱱ ᱵᱤᱫᱟᱹᱨ ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱜ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱯᱚᱸᱰᱷᱚᱨᱯᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱚᱝᱜᱚᱞ ᱣᱮᱫᱽ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱱᱟ᱾ ᱠᱚᱱᱦᱳᱯᱚᱛᱨᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱮᱴᱟᱜ ᱠᱚ ᱢᱚᱝᱜᱚᱞ ᱣᱮᱫᱽ ᱥᱚᱸᱛᱳ ᱣᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱪᱚᱠᱷᱟᱢᱮᱞᱟ ᱟᱨ ᱰᱚᱢᱟᱡᱤ ᱨᱮᱱ ᱦᱚᱸ ᱥᱚᱢᱟ ᱠᱚᱱᱦᱳᱯᱚᱛᱨᱟ ᱨᱮᱱ ᱵᱟᱵᱟ ᱦᱟᱜ ᱩᱯᱩᱨᱩᱢ ᱵᱟᱵᱚᱛ ᱛᱮ ᱚᱱᱤᱥᱪᱤᱛ ᱜᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱜ ᱠᱟᱱᱟ, ᱢᱮᱱᱠᱟᱷᱟᱱ ᱱᱚᱶᱟ ᱛᱟᱞᱩᱠ ᱛᱟᱦᱮᱸᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱭᱟ ᱡᱮ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱤᱨ ᱢᱮᱭᱱ ᱥᱚᱫᱟᱥᱤᱣ ᱢᱟᱞᱜᱩᱡᱚᱨ ᱡᱚᱵᱚᱢ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱭᱟ ᱾ == ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ == {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 1mzafhap3y15hbfy5vb9lp94wdvjb0k ᱠᱚᱱᱚᱠ ᱨᱮᱞᱮ 0 9015 100754 62618 2022-08-14T02:18:32Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ᱦᱤᱲᱤᱡ ᱥᱩᱫᱷᱨᱟ.ᱣ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ᱠᱚᱱᱚᱠ ᱨᱮᱞᱮ | image = KanakRele.jpeg | imagesize = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1937|06|11}} | birth_place = [[Gujarat]], India | death_date = | death_place = | restingplace = | restingplacecoordinates = | othername = | occupation = Classical dancer<br>Choreographer<br>Academic | yearsactive = | known for = [[Mohiniyattom]] | spouse = | domesticpartner = | children = | parents = | website = {{Url|http://www.nalandadanceeducation.com|Website of Nalanda Dance Research Centre}} | awards = [[Padma Bhushan]]<br>[[Padma Shri]]<br>[[Sangeet Natak Akademi Award]]<br>[[Kalidas Samman]]<br>Gaurav Puraskar<br>Kala Vipanchee<br>[[M. S. Subbulakshmi]] Award }} '''ᱠᱚᱱᱚᱠ ᱨᱮᱞᱮ''' ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱤᱫ ᱮᱱᱮᱡ ᱫᱤᱥᱟᱹ ᱩᱰᱩᱜᱤᱡ (choreographer) ᱟᱨ ᱢᱚᱦᱤᱱᱟᱭᱟᱴᱴᱭᱚᱢ ([[:en:Mohiniyattom]]) ᱯᱟᱹᱨᱩᱠᱷᱤᱭᱟ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱱᱟᱞᱚᱱᱫᱟ ᱮᱱᱮᱡ ᱠᱷᱚᱸᱫᱽᱨᱚᱝ ᱛᱟᱞᱢᱟ (Nalanda Dance Research Centre) ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱵᱩᱱᱤᱭᱟᱹᱫᱤᱭᱟᱹ-ᱫᱤᱥᱟᱹᱼᱩᱫᱩᱜᱤᱡ (the founder-director) ᱟᱨ ᱱᱟᱞᱚᱱᱫᱟ ᱱᱨᱤᱛᱭᱚ ᱠᱟᱞᱟ ᱢᱟᱦᱟᱵᱤᱫᱽᱭᱟᱞᱚᱭᱚ ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱵᱩᱱᱤᱭᱟᱹᱭᱟᱹᱫᱤᱭᱟᱹ-ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ (the founder-principal) ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾<ref name="ccrtindia">{{cite web|title=ARTISTE'S PROFILE&nbsp;— Kanak Y. Rele|url=http://ccrtindia.gov.in/KanakYRele.htm|publisher=Centre for Cultural Resources and Training|accessdate=27 January 2013|archive-url=https://archive.is/20130218094841/http://ccrtindia.gov.in/KanakYRele.htm|archive-date=18 February 2013}}</ref><ref>{{cite news|title=Imagination unlimited|url=http://www.hindu.com/fr/2006/10/27/stories/2006102701570200.htm|accessdate=27 January 2013|newspaper=The Hindu|date=27 October 2006}}</ref> == ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ == ᱠᱚᱱᱚᱠ ᱮᱞᱮ ᱫᱚ ᱜᱩᱡᱽᱨᱟᱴ ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name="narthaki">{{cite news|title=Dr. Kanak Rele gets Kalidas Samman|url=http://www.narthaki.com/info/reviews/rev346.html|accessdate=27 January 2013|newspaper=Narthaki|date=7 May 2006}}</ref> ᱟᱡᱟᱜ ᱛᱟᱨᱟ ᱠᱮᱪᱟᱜ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱫᱚ ᱥᱟᱱᱛᱤᱱᱤᱠᱮᱛᱚᱱ ᱟᱨ ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ ᱨᱮ ᱠᱷᱮᱢᱟᱣ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱟᱡ ᱠᱟᱠᱟ (uncle) ᱥᱟᱶ ᱾ ᱥᱟᱱᱛᱤᱱᱤᱠᱮᱛᱚ ᱨᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱠᱚᱛᱷᱚᱠᱟᱞᱤ ᱟᱨ ᱢᱚᱦᱤᱱᱤᱭᱟᱴᱴᱚᱢ ᱧᱮᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱟᱣ ᱮ ᱧᱟᱢ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱟᱡᱟᱜ ᱟᱜᱟᱢ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮ ᱟᱭᱢᱟ ᱜᱚᱲᱚᱭ ᱮᱢᱟᱫ ᱫᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name="articles.timesofindia.indiatimes">{{cite news|title=Dance has its own language: Dr. Kanak Rele|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-09/news-and-interviews/29400193_1_kathak-mohiniattam-dance-form|accessdate=27 January 2013|newspaper=Times of India|date=9 April 2011}}</ref><ref name="thehindu">{{cite news|title='Dance has to serve more social causes'|url=http://www.thehindu.com/arts/dance/dance-has-to-serve-more-social-causes/article855038.ece|accessdate=27 January 2013|newspaper=The Hindu|date=28 October 2010}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱟᱭᱤᱱ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱭᱤᱱ([[:en:L.L.B.|LLB]]) ᱯᱟᱲᱦᱟᱣ ᱠᱟᱛᱮ ᱩᱠᱤᱞ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱟᱨ ᱢᱟᱱᱪᱮᱥᱴᱚᱨ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ (University of Manchester) ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱟᱭᱤᱱ (international law) ᱨᱮ ᱰᱤᱯᱞᱚᱢᱟ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name="thehindu" /> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ ᱡᱮᱜᱮᱴ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ (University of Mumbai) ᱠᱷᱚᱱ ᱮᱱᱮᱡ ᱨᱮ ᱯᱤᱹᱮᱪᱹᱰᱤ (Ph.D) ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite web|title=Dancing Queen&nbsp;— Dr.Kanak Rele|url=http://sitagita.com/working-women/women-achievers/dancing-queen-dr-kanak-rele.html|accessdate=27 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130106045017/http://sitagita.com/working-women/women-achievers/dancing-queen-dr-kanak-rele.html|archive-date=6 January 2013}}</ref> == ᱢᱟᱹᱱ ᱟᱨ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹ == ᱠᱚᱱᱚᱠ ᱨᱮᱞᱮ ᱫᱚ ᱑᱙᱘᱙ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱜᱩᱡᱽᱨᱟᱴ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱚᱣᱨᱚᱵᱽ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹ (Gaurav Puraskar) ᱮ ᱧᱟᱢ ᱟᱠᱟᱫᱼᱟ ᱟᱨ ᱑᱙᱙᱐ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱝ ᱯᱩᱱ ᱟᱱᱟᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱢᱟᱹᱱ ᱥᱟᱨᱦᱟᱣ ᱯᱚᱫᱽᱢᱚᱥᱨᱤ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹᱭ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite journal|last=VENKATACHALAM|first=JYOTHI|title=DR. KANAK RELE IS A DISTINGUISHED DANCER-SCHOLAR|date=August 2007|url=http://www.khaasbaat.com/aug2007/arts.htm}}</ref> ᱵᱷᱤᱯᱟᱧᱪᱤ ᱨᱩ ᱚᱨᱚᱝ ᱟᱨ ᱮᱱᱮᱡ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱒᱐᱐᱕ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ `ᱠᱟᱞᱟ ᱵᱷᱤᱯᱟᱧᱪᱤ` ᱧᱩᱢ ᱛᱮᱠᱚ ᱢᱟᱹᱱ ᱪᱷᱟᱹᱴᱭᱟᱹᱨ ᱞᱮᱫᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite news|title=Kanak Rele honoured|url=http://www.hindu.com/fr/2005/01/07/stories/2005010702070800.htm|accessdate=27 January 2013|newspaper=The Hindu|date=7 January 2005}}</ref> ᱒᱐᱐᱖ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱢᱚᱫᱽᱫᱷᱭᱚ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱟᱶᱛᱟ ᱟᱹᱨᱤ ᱮᱱᱮᱡ ᱨᱮ ᱟᱡᱟᱜ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱮᱱᱮᱡ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱠᱟᱞᱤᱫᱟᱥ ᱥᱚᱢᱢᱟᱱ (Kalidas Samman) ᱮ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name="narthaki" /> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱥᱚᱝᱜᱤᱛ ᱱᱟᱴᱚᱠ ᱮᱠᱟᱰᱮᱢᱤ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹ (Sangeet Natak Akademi Award) ᱟᱨ ᱮᱢ ᱮᱥ ᱥᱩᱵᱷᱞᱚᱠᱷᱢᱤ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹ ([[:en:M. S. Subbulakshmi|M S Subbulakshmi Award]]) ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟᱭ ᱾<ref>{{cite news|title=Dance-Drama by Dr Kanak Rele at Lionel Wendt|url=http://www.dailynews.lk/2012/08/06/news60.asp|accessdate=27 January 2013|newspaper=Daily News|date=6 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120809002742/http://www.dailynews.lk/2012/08/06/news60.asp|archive-date=9 August 2012|url-status=dead}}</ref> ᱒᱐᱑᱓ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱯᱚᱫᱽᱢᱚ ᱵᱷᱩᱥᱚᱬ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹ ᱦᱚᱸ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite web|url= http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=91838|title= Padma Awards|publisher=pib|date= 29 January 2013 |accessdate= 29 January 2013 }}</ref> == ᱚᱞ ᱟᱠᱟᱫ ᱯᱚᱛᱚᱵ == ᱠᱚᱱᱚᱠ ᱨᱮᱞᱮ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱚᱱᱚᱞᱤᱭᱟᱹ ᱦᱚᱸᱭ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱟᱡᱟᱜ ᱚᱞ ᱟᱠᱟᱫ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱯᱚᱛᱚᱵ ᱠᱚ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ''ᱢᱚᱦᱤᱱᱟᱴᱴᱚᱢ, ᱫᱤ ᱞᱤᱨᱤᱠᱟᱞ ᱰᱮᱱᱥ'' (Mohinattam, The Lyrical Dance) ᱟᱨ ''ᱵᱷᱚᱵᱟᱱᱤᱨᱩᱯᱚᱱᱟ, ᱮ ᱦᱮᱱᱰᱵᱩᱠ ᱚᱯᱷ ᱤᱱᱰᱤᱭᱟᱱ ᱰᱟᱱᱥ ᱴᱚᱨᱢᱤᱱᱚᱞᱚᱡᱤ'' (Bhavaniroopana, A Handbook of Indian Dance Terminology) ᱮᱢᱟᱱ ᱠᱚ ᱾<ref name="ccrtindia" /><ref>{{cite book|title=Mohinī āṭṭam, the lyrical dance|url=https://books.google.com/books/about/Mohin%C4%AB_%C4%81%E1%B9%AD%E1%B9%ADam_the_lyrical_dance.html?id=OXfmAAAAMAAJ&redir_esc=y|accessdate=27 January 2013}}</ref> ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} e4nvg59tg1gaiukcx5co9tykhrnw5z8 100755 100754 2022-08-14T02:19:17Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ᱥᱩᱫᱷᱨᱟ. ᱣ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ᱠᱚᱱᱚᱠ ᱨᱮᱞᱮ | image = KanakRele.jpeg | imagesize = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1937|06|11}} | birth_place = [[Gujarat]], India | death_date = | death_place = | restingplace = | restingplacecoordinates = | othername = | occupation = Classical dancer<br>Choreographer<br>Academic | yearsactive = | known for = [[Mohiniyattom]] | spouse = | domesticpartner = | children = | parents = | website = {{Url|http://www.nalandadanceeducation.com|Website of Nalanda Dance Research Centre}} | awards = [[Padma Bhushan]]<br>[[Padma Shri]]<br>[[Sangeet Natak Akademi Award]]<br>[[Kalidas Samman]]<br>Gaurav Puraskar<br>Kala Vipanchee<br>[[M. S. Subbulakshmi]] Award }} '''ᱠᱚᱱᱚᱠ ᱨᱮᱞᱮ''' ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱤᱫ ᱮᱱᱮᱡ ᱫᱤᱥᱟᱹ ᱩᱰᱩᱜᱤᱡ (choreographer) ᱟᱨ ᱢᱚᱦᱤᱱᱟᱭᱟᱴᱴᱭᱚᱢ ([[:en:Mohiniyattom]]) ᱯᱟᱹᱨᱩᱠᱷᱤᱭᱟ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱱᱟᱞᱚᱱᱫᱟ ᱮᱱᱮᱡ ᱠᱷᱚᱸᱫᱽᱨᱚᱝ ᱛᱟᱞᱢᱟ (Nalanda Dance Research Centre) ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱵᱩᱱᱤᱭᱟᱹᱫᱤᱭᱟᱹ-ᱫᱤᱥᱟᱹᱼᱩᱫᱩᱜᱤᱡ (the founder-director) ᱟᱨ ᱱᱟᱞᱚᱱᱫᱟ ᱱᱨᱤᱛᱭᱚ ᱠᱟᱞᱟ ᱢᱟᱦᱟᱵᱤᱫᱽᱭᱟᱞᱚᱭᱚ ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱵᱩᱱᱤᱭᱟᱹᱭᱟᱹᱫᱤᱭᱟᱹ-ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ (the founder-principal) ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾<ref name="ccrtindia">{{cite web|title=ARTISTE'S PROFILE&nbsp;— Kanak Y. Rele|url=http://ccrtindia.gov.in/KanakYRele.htm|publisher=Centre for Cultural Resources and Training|accessdate=27 January 2013|archive-url=https://archive.is/20130218094841/http://ccrtindia.gov.in/KanakYRele.htm|archive-date=18 February 2013}}</ref><ref>{{cite news|title=Imagination unlimited|url=http://www.hindu.com/fr/2006/10/27/stories/2006102701570200.htm|accessdate=27 January 2013|newspaper=The Hindu|date=27 October 2006}}</ref> == ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ == ᱠᱚᱱᱚᱠ ᱮᱞᱮ ᱫᱚ ᱜᱩᱡᱽᱨᱟᱴ ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name="narthaki">{{cite news|title=Dr. Kanak Rele gets Kalidas Samman|url=http://www.narthaki.com/info/reviews/rev346.html|accessdate=27 January 2013|newspaper=Narthaki|date=7 May 2006}}</ref> ᱟᱡᱟᱜ ᱛᱟᱨᱟ ᱠᱮᱪᱟᱜ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱫᱚ ᱥᱟᱱᱛᱤᱱᱤᱠᱮᱛᱚᱱ ᱟᱨ ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ ᱨᱮ ᱠᱷᱮᱢᱟᱣ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱟᱡ ᱠᱟᱠᱟ (uncle) ᱥᱟᱶ ᱾ ᱥᱟᱱᱛᱤᱱᱤᱠᱮᱛᱚ ᱨᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱠᱚᱛᱷᱚᱠᱟᱞᱤ ᱟᱨ ᱢᱚᱦᱤᱱᱤᱭᱟᱴᱴᱚᱢ ᱧᱮᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱟᱣ ᱮ ᱧᱟᱢ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱟᱡᱟᱜ ᱟᱜᱟᱢ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮ ᱟᱭᱢᱟ ᱜᱚᱲᱚᱭ ᱮᱢᱟᱫ ᱫᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name="articles.timesofindia.indiatimes">{{cite news|title=Dance has its own language: Dr. Kanak Rele|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-09/news-and-interviews/29400193_1_kathak-mohiniattam-dance-form|accessdate=27 January 2013|newspaper=Times of India|date=9 April 2011}}</ref><ref name="thehindu">{{cite news|title='Dance has to serve more social causes'|url=http://www.thehindu.com/arts/dance/dance-has-to-serve-more-social-causes/article855038.ece|accessdate=27 January 2013|newspaper=The Hindu|date=28 October 2010}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱟᱭᱤᱱ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱭᱤᱱ([[:en:L.L.B.|LLB]]) ᱯᱟᱲᱦᱟᱣ ᱠᱟᱛᱮ ᱩᱠᱤᱞ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱟᱨ ᱢᱟᱱᱪᱮᱥᱴᱚᱨ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ (University of Manchester) ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱟᱭᱤᱱ (international law) ᱨᱮ ᱰᱤᱯᱞᱚᱢᱟ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name="thehindu" /> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ ᱡᱮᱜᱮᱴ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ (University of Mumbai) ᱠᱷᱚᱱ ᱮᱱᱮᱡ ᱨᱮ ᱯᱤᱹᱮᱪᱹᱰᱤ (Ph.D) ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite web|title=Dancing Queen&nbsp;— Dr.Kanak Rele|url=http://sitagita.com/working-women/women-achievers/dancing-queen-dr-kanak-rele.html|accessdate=27 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130106045017/http://sitagita.com/working-women/women-achievers/dancing-queen-dr-kanak-rele.html|archive-date=6 January 2013}}</ref> == ᱢᱟᱹᱱ ᱟᱨ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹ == ᱠᱚᱱᱚᱠ ᱨᱮᱞᱮ ᱫᱚ ᱑᱙᱘᱙ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱜᱩᱡᱽᱨᱟᱴ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱚᱣᱨᱚᱵᱽ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹ (Gaurav Puraskar) ᱮ ᱧᱟᱢ ᱟᱠᱟᱫᱼᱟ ᱟᱨ ᱑᱙᱙᱐ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱝ ᱯᱩᱱ ᱟᱱᱟᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱢᱟᱹᱱ ᱥᱟᱨᱦᱟᱣ ᱯᱚᱫᱽᱢᱚᱥᱨᱤ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹᱭ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite journal|last=VENKATACHALAM|first=JYOTHI|title=DR. KANAK RELE IS A DISTINGUISHED DANCER-SCHOLAR|date=August 2007|url=http://www.khaasbaat.com/aug2007/arts.htm}}</ref> ᱵᱷᱤᱯᱟᱧᱪᱤ ᱨᱩ ᱚᱨᱚᱝ ᱟᱨ ᱮᱱᱮᱡ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱒᱐᱐᱕ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ `ᱠᱟᱞᱟ ᱵᱷᱤᱯᱟᱧᱪᱤ` ᱧᱩᱢ ᱛᱮᱠᱚ ᱢᱟᱹᱱ ᱪᱷᱟᱹᱴᱭᱟᱹᱨ ᱞᱮᱫᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite news|title=Kanak Rele honoured|url=http://www.hindu.com/fr/2005/01/07/stories/2005010702070800.htm|accessdate=27 January 2013|newspaper=The Hindu|date=7 January 2005}}</ref> ᱒᱐᱐᱖ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱢᱚᱫᱽᱫᱷᱭᱚ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱟᱶᱛᱟ ᱟᱹᱨᱤ ᱮᱱᱮᱡ ᱨᱮ ᱟᱡᱟᱜ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱮᱱᱮᱡ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱠᱟᱞᱤᱫᱟᱥ ᱥᱚᱢᱢᱟᱱ (Kalidas Samman) ᱮ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name="narthaki" /> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱥᱚᱝᱜᱤᱛ ᱱᱟᱴᱚᱠ ᱮᱠᱟᱰᱮᱢᱤ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹ (Sangeet Natak Akademi Award) ᱟᱨ ᱮᱢ ᱮᱥ ᱥᱩᱵᱷᱞᱚᱠᱷᱢᱤ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹ ([[:en:M. S. Subbulakshmi|M S Subbulakshmi Award]]) ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟᱭ ᱾<ref>{{cite news|title=Dance-Drama by Dr Kanak Rele at Lionel Wendt|url=http://www.dailynews.lk/2012/08/06/news60.asp|accessdate=27 January 2013|newspaper=Daily News|date=6 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120809002742/http://www.dailynews.lk/2012/08/06/news60.asp|archive-date=9 August 2012}}</ref> ᱒᱐᱑᱓ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱯᱚᱫᱽᱢᱚ ᱵᱷᱩᱥᱚᱬ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟᱹ ᱦᱚᱸ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite web|url= http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=91838|title= Padma Awards|publisher=pib|date= 29 January 2013 |accessdate= 29 January 2013 }}</ref> == ᱚᱞ ᱟᱠᱟᱫ ᱯᱚᱛᱚᱵ == ᱠᱚᱱᱚᱠ ᱨᱮᱞᱮ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱚᱱᱚᱞᱤᱭᱟᱹ ᱦᱚᱸᱭ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱟᱡᱟᱜ ᱚᱞ ᱟᱠᱟᱫ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱯᱚᱛᱚᱵ ᱠᱚ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ''ᱢᱚᱦᱤᱱᱟᱴᱴᱚᱢ, ᱫᱤ ᱞᱤᱨᱤᱠᱟᱞ ᱰᱮᱱᱥ'' (Mohinattam, The Lyrical Dance) ᱟᱨ ''ᱵᱷᱚᱵᱟᱱᱤᱨᱩᱯᱚᱱᱟ, ᱮ ᱦᱮᱱᱰᱵᱩᱠ ᱚᱯᱷ ᱤᱱᱰᱤᱭᱟᱱ ᱰᱟᱱᱥ ᱴᱚᱨᱢᱤᱱᱚᱞᱚᱡᱤ'' (Bhavaniroopana, A Handbook of Indian Dance Terminology) ᱮᱢᱟᱱ ᱠᱚ ᱾<ref name="ccrtindia" /><ref>{{cite book|title=Mohinī āṭṭam, the lyrical dance|url=https://books.google.com/books/about/Mohin%C4%AB_%C4%81%E1%B9%AD%E1%B9%ADam_the_lyrical_dance.html?id=OXfmAAAAMAAJ&redir_esc=y|accessdate=27 January 2013}}</ref> ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} gth3phmsdiei6pt504kylai1pvpz8no ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ ᱥᱟᱨᱳᱣᱟᱨ 0 9067 100814 79782 2022-08-14T06:48:52Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱯᱷᱮᱵᱟᱛ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ | native_name = ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ | image = A scene in Sutorang (cropped).jpg | caption = | other_names = ᱥᱟᱨᱟᱦ ᱵᱮᱜᱚᱢ ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ | birth_name = ᱢᱤᱱᱟ ᱯᱟᱞ | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1950|7|9}} | birth_place = ᱪᱤᱴᱟᱜᱟᱝ | nationality = ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥᱤ | occupation = ᱠᱷᱮᱞᱚᱰᱟᱹᱱᱤ, ᱨᱟᱡᱽᱱᱤᱛᱤᱠ ᱟᱨ ᱥᱟᱶᱛᱟ ᱥᱩᱥᱟᱹᱨᱤᱭᱟᱹ | years_active = ᱑᱙᱖᱔–᱒᱐᱒᱑ | awards = [[#Awards|full list]] | spouse = ᱪᱤᱛᱛᱚ ᱪᱳᱣᱫᱷᱩᱨᱤ <br/>{{marriage|ᱥᱚᱯᱷᱤᱩᱫᱫᱤᱱ ᱥᱟᱨᱳᱣᱟᱨ|1978|2008|end=div.}} }} '''ᱥᱟᱨᱟᱦ ᱵᱮᱜᱚᱢ ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ''' (ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱺ ᱢᱤᱱᱟ ᱯᱟᱞ, ᱑᱙ ᱡᱩᱞᱟᱭ ᱑᱙᱕᱐ - ᱑᱗ ᱮᱯᱨᱤᱞ ᱒᱐᱒᱑) ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥᱤ ᱥᱮᱱᱤᱢᱟ ᱨᱮᱱ ᱠᱷᱤᱞᱟᱹᱰᱤᱭᱟᱹ, ᱯᱨᱚᱰᱩᱥᱚᱨ ᱥᱟᱶ ᱨᱟᱡᱽᱱᱤᱛᱤ ᱦᱚᱸᱭ ᱠᱟᱨᱟᱣ-ᱟ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱜᱮᱞ ᱵᱟᱨ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱞᱟᱦᱟᱨᱮ ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱭᱟ᱾ ᱢᱤᱫᱴᱮᱱ ᱚᱵᱷᱤᱱᱚᱭ ᱟᱨ ᱥᱟᱨᱟ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ ᱥᱟᱶ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱵᱟᱨᱮᱭᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹᱭ ᱦᱟᱢᱮᱴ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ ᱟᱨ ᱢᱮᱹᱨᱤᱞ ᱯᱨᱚᱛᱷᱚᱢ ᱟᱞᱳ ᱥᱟᱨᱟ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹᱭ ᱦᱟᱢᱮᱴ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ==ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱠᱟᱛᱷᱟ== [[ᱪᱚᱣᱜᱽᱨᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱪᱚᱣᱜᱽᱨᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ]] [[ᱱᱚᱣᱟᱠᱷᱟᱞᱤ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ]] ᱨᱮᱭ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱠᱷᱤᱞᱟᱹᱰᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ ᱥᱟᱨᱳᱣᱟᱨ᱾ ᱱᱩᱭᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱱᱚᱣᱟᱠᱷᱟᱞᱤ ᱠᱟᱱ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱦᱟᱨᱟ ᱫᱚ ᱪᱚᱣᱜᱽᱨᱟᱢ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱨᱮᱜᱮᱭ ᱦᱟᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱟᱭᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱴᱤᱱᱟ ᱯᱟᱞ᱾ ᱟᱯᱟᱛ ᱫᱚ ᱥᱨᱤᱠᱨᱤᱥᱱᱚ ᱫᱟᱥ ᱯᱟᱞ, ᱜᱚᱜᱚ ᱫᱚ ᱥᱨᱤᱢᱚᱛᱤ ᱞᱟᱵᱚᱱᱱᱚ ᱯᱨᱚᱵᱷᱟ ᱯᱟᱞ᱾ ᱑᱙᱖᱓ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱑᱓ ᱩᱢᱩᱨ ᱨᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱮᱱᱮᱡᱽ ᱪᱤᱫ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱮᱱᱮᱡᱤᱭᱟᱹ ᱢᱚᱧᱪᱚ ᱨᱮᱭ ᱥᱟᱶ ᱞᱮᱱᱟ ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ᱾ ==ᱠᱷᱤᱞᱟᱹᱴ ᱡᱤᱭᱟᱱ== ᱑᱙᱖᱔ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱥᱩᱵᱟᱥ ᱫᱚᱠᱛᱚ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱫᱟ ᱥᱩᱛᱚᱨᱟᱝ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱨᱮ ᱱᱟᱭᱠᱟ ᱛᱟᱞᱟ ᱛᱮ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱨᱮᱭ ᱦᱮᱜ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱜᱮᱭ ᱠᱚᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱫᱟ᱾ ==ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱠᱚᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱹᱞᱠᱟᱹᱠᱚ== ==ᱨᱟᱡᱽᱱᱤᱛᱤ ᱡᱤᱭᱟᱱ== ᱒᱐᱐᱘ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ [[ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱟᱣᱟᱢᱤᱞᱤᱠ]] ᱠᱷᱚᱱ [[ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱚᱝᱥᱚᱫ]] ᱢᱮᱢᱵᱟᱨ ᱨᱮᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ==ᱥᱤᱨᱯᱟᱹᱠᱚ== {| class="wikitable" ! ᱥᱮᱨᱢᱟ !! ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ !! ᱛᱷᱚᱠ !! ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ !! ᱚᱨᱡᱚ |- | ᱑᱙᱗᱓ || [[ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ]] || [[Bachsas Award for Best Actress|ᱵᱷᱟᱜᱮ ᱠᱷᱮᱞᱚᱰᱟᱹᱱᱤ]] || ᱞᱟᱞᱚᱱ ᱯᱷᱳᱠᱤᱨ || {{won}} |- | ᱑᱙᱗᱕ || ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ || ᱵᱷᱟᱜᱮ ᱠᱷᱮᱞᱚᱰᱟᱹᱱᱤ || ᱥᱩᱡᱳᱱ ᱥᱳᱠᱷᱤ || {{won}} |- | rowspan="2" | ᱑᱙᱗᱘ || [[ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ]] || ᱵᱷᱟᱜᱮ ᱠᱷᱮᱞᱚᱰᱟᱹᱱᱤ || ᱥᱟᱨᱮᱝ ᱵᱳᱣ || {{won}} |- | ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ || ᱵᱷᱟᱜᱮ ᱠᱷᱮᱞᱚᱰᱟᱹᱱᱤ || ᱥᱟᱨᱮᱝ ᱵᱳᱣ || {{won}} |- | ᱑᱙᱘᱘ || ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ || ᱵᱷᱟᱜᱮ ᱠᱷᱮᱞᱚᱰᱟᱹᱱᱤ || ᱫᱩᱭ ᱡᱤᱵᱚᱱ || {{won}} |- | ᱒᱐᱐᱘ || ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ || Honorary Award || || {{won}} |- | ᱒᱐᱐᱙ || ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ || ᱥᱟᱨᱟ ᱡᱤᱭᱚᱱ Achievement || || {{won}}<ref>{{cite news |date=27 December 2014 |script-title=bn:বাচসাস চলচ্চিত্র পুরস্কার পেলেন রাজ্জাক-কবরী জুটি |url=http://www.kalerkantho.com/online/entertainment/2014/12/27/168306 |newspaper=Kaler Kantho |language=bn |access-date=7 October 2015}}</ref> |- | ᱒᱐᱑᱓ || ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ || ᱥᱟᱨᱟ ᱡᱤᱭᱚᱱ Achievement || || {{won}}<ref>{{cite news |date=10 March 2015 |script-title=bn:জাতীয় চলচ্চিত্র পুরস্কার-২০১৩ ঘোষণা |url=http://www.dhakatimes24.com/2015/03/10/57348 |newspaper=Dhaka Times |language=bn |access-date=1 October 2015}}</ref> |} ==ᱵᱟᱨᱦᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} * {{IMDb name|2619547}} eknvktq3bhngc9b7ay9tgp6g0w3jgl1 100815 100814 2022-08-14T06:49:09Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ | native_name = ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ | image = A scene in Sutorang (cropped).jpg | caption = | other_names = ᱥᱟᱨᱟᱦ ᱵᱮᱜᱚᱢ ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ | birth_name = ᱢᱤᱱᱟ ᱯᱟᱞ | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1950|7|9}} | birth_place = ᱪᱤᱴᱟᱜᱟᱝ | nationality = ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥᱤ | occupation = ᱠᱷᱮᱞᱚᱰᱟᱹᱱᱤ, ᱨᱟᱡᱽᱱᱤᱛᱤᱠ ᱟᱨ ᱥᱟᱶᱛᱟ ᱥᱩᱥᱟᱹᱨᱤᱭᱟᱹ | years_active = ᱑᱙᱖᱔–᱒᱐᱒᱑ | awards = [[#Awards|full list]] | spouse = ᱪᱤᱛᱛᱚ ᱪᱳᱣᱫᱷᱩᱨᱤ <br/>{{marriage|ᱥᱚᱯᱷᱤᱩᱫᱫᱤᱱ ᱥᱟᱨᱳᱣᱟᱨ|1978|2008|end=div.}} }} '''ᱥᱟᱨᱟᱦ ᱵᱮᱜᱚᱢ ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ''' (ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱺ ᱢᱤᱱᱟ ᱯᱟᱞ, ᱑᱙ ᱡᱩᱞᱟᱭ ᱑᱙᱕᱐ - ᱑᱗ ᱮᱯᱨᱤᱞ ᱒᱐᱒᱑) ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥᱤ ᱥᱮᱱᱤᱢᱟ ᱨᱮᱱ ᱠᱷᱤᱞᱟᱹᱰᱤᱭᱟᱹ, ᱯᱨᱚᱰᱩᱥᱚᱨ ᱥᱟᱶ ᱨᱟᱡᱽᱱᱤᱛᱤ ᱦᱚᱸᱭ ᱠᱟᱨᱟᱣ-ᱟ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱜᱮᱞ ᱵᱟᱨ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱞᱟᱦᱟᱨᱮ ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱭᱟ᱾ ᱢᱤᱫᱴᱮᱱ ᱚᱵᱷᱤᱱᱚᱭ ᱟᱨ ᱥᱟᱨᱟ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ ᱥᱟᱶ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱵᱟᱨᱮᱭᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹᱭ ᱦᱟᱢᱮᱴ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ ᱟᱨ ᱢᱮᱹᱨᱤᱞ ᱯᱨᱚᱛᱷᱚᱢ ᱟᱞᱳ ᱥᱟᱨᱟ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹᱭ ᱦᱟᱢᱮᱴ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ==ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱠᱟᱛᱷᱟ== [[ᱪᱚᱣᱜᱽᱨᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱪᱚᱣᱜᱽᱨᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ]] [[ᱱᱚᱣᱟᱠᱷᱟᱞᱤ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ]] ᱨᱮᱭ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱠᱷᱤᱞᱟᱹᱰᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ ᱥᱟᱨᱳᱣᱟᱨ᱾ ᱱᱩᱭᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱱᱚᱣᱟᱠᱷᱟᱞᱤ ᱠᱟᱱ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱦᱟᱨᱟ ᱫᱚ ᱪᱚᱣᱜᱽᱨᱟᱢ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱨᱮᱜᱮᱭ ᱦᱟᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱟᱭᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱴᱤᱱᱟ ᱯᱟᱞ᱾ ᱟᱯᱟᱛ ᱫᱚ ᱥᱨᱤᱠᱨᱤᱥᱱᱚ ᱫᱟᱥ ᱯᱟᱞ, ᱜᱚᱜᱚ ᱫᱚ ᱥᱨᱤᱢᱚᱛᱤ ᱞᱟᱵᱚᱱᱱᱚ ᱯᱨᱚᱵᱷᱟ ᱯᱟᱞ᱾ ᱑᱙᱖᱓ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱑᱓ ᱩᱢᱩᱨ ᱨᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱮᱱᱮᱡᱽ ᱪᱤᱫ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱮᱱᱮᱡᱤᱭᱟᱹ ᱢᱚᱧᱪᱚ ᱨᱮᱭ ᱥᱟᱶ ᱞᱮᱱᱟ ᱠᱚᱵᱚᱨᱤ᱾ ==ᱠᱷᱤᱞᱟᱹᱴ ᱡᱤᱭᱟᱱ== ᱑᱙᱖᱔ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱥᱩᱵᱟᱥ ᱫᱚᱠᱛᱚ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱫᱟ ᱥᱩᱛᱚᱨᱟᱝ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱨᱮ ᱱᱟᱭᱠᱟ ᱛᱟᱞᱟ ᱛᱮ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱨᱮᱭ ᱦᱮᱜ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱜᱮᱭ ᱠᱚᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱫᱟ᱾ ==ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱠᱚᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱹᱞᱠᱟᱹᱠᱚ== ==ᱨᱟᱡᱽᱱᱤᱛᱤ ᱡᱤᱭᱟᱱ== ᱒᱐᱐᱘ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ [[ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱟᱣᱟᱢᱤᱞᱤᱠ]] ᱠᱷᱚᱱ [[ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱚᱝᱥᱚᱫ]] ᱢᱮᱢᱵᱟᱨ ᱨᱮᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ==ᱥᱤᱨᱯᱟᱹᱠᱚ== {| class="wikitable" ! ᱥᱮᱨᱢᱟ !! ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ !! ᱛᱷᱚᱠ !! ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ !! ᱚᱨᱡᱚ |- | ᱑᱙᱗᱓ || [[ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ]] || [[Bachsas Award for Best Actress|ᱵᱷᱟᱜᱮ ᱠᱷᱮᱞᱚᱰᱟᱹᱱᱤ]] || ᱞᱟᱞᱚᱱ ᱯᱷᱳᱠᱤᱨ || {{won}} |- | ᱑᱙᱗᱕ || ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ || ᱵᱷᱟᱜᱮ ᱠᱷᱮᱞᱚᱰᱟᱹᱱᱤ || ᱥᱩᱡᱳᱱ ᱥᱳᱠᱷᱤ || {{won}} |- | rowspan="2" | ᱑᱙᱗᱘ || [[ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ]] || ᱵᱷᱟᱜᱮ ᱠᱷᱮᱞᱚᱰᱟᱹᱱᱤ || ᱥᱟᱨᱮᱝ ᱵᱳᱣ || {{won}} |- | ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ || ᱵᱷᱟᱜᱮ ᱠᱷᱮᱞᱚᱰᱟᱹᱱᱤ || ᱥᱟᱨᱮᱝ ᱵᱳᱣ || {{won}} |- | ᱑᱙᱘᱘ || ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ || ᱵᱷᱟᱜᱮ ᱠᱷᱮᱞᱚᱰᱟᱹᱱᱤ || ᱫᱩᱭ ᱡᱤᱵᱚᱱ || {{won}} |- | ᱒᱐᱐᱘ || ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ || Honorary Award || || {{won}} |- | ᱒᱐᱐᱙ || ᱵᱟᱪᱥᱟᱥ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ || ᱥᱟᱨᱟ ᱡᱤᱭᱚᱱ Achievement || || {{won}}<ref>{{cite news |date=27 December 2014 |script-title=bn:বাচসাস চলচ্চিত্র পুরস্কার পেলেন রাজ্জাক-কবরী জুটি |url=http://www.kalerkantho.com/online/entertainment/2014/12/27/168306 |newspaper=Kaler Kantho |language=bn |access-date=7 October 2015}}</ref> |- | ᱒᱐᱑᱓ || ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱤᱱᱮᱢᱟ ᱥᱤᱨᱯᱟᱹ || ᱥᱟᱨᱟ ᱡᱤᱭᱚᱱ Achievement || || {{won}}<ref>{{cite news |date=10 March 2015 |script-title=bn:জাতীয় চলচ্চিত্র পুরস্কার-২০১৩ ঘোষণা |url=http://www.dhakatimes24.com/2015/03/10/57348 |newspaper=Dhaka Times |language=bn |access-date=1 October 2015}}</ref> |} ==ᱵᱟᱨᱦᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} f51jumcb55bhpci5s81txqgxs69vnew ᱠᱚᱱᱯᱷᱮᱰᱟᱨᱮᱥᱚᱱ 0 9312 100767 66438 2022-08-14T03:12:06Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki '''ᱠᱚᱱᱯᱷᱮᱰᱟᱨᱮᱥᱚᱱ'''(Confederation) ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱱᱮ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱥᱚᱝᱜᱷᱚ ᱥᱮ ᱛᱚᱞ| ᱛᱤᱱᱡᱚᱠᱷᱚᱡ ᱟᱭᱢᱟ ᱞᱮᱠᱟᱱ [[ᱡᱟᱹᱛᱤ]] ᱨᱟᱥᱴᱨᱚ ᱡᱟᱦᱟᱱ ᱪᱩᱠᱛᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱚᱞ ᱠᱟᱛᱮᱜ ᱥᱚᱝᱜᱚᱴᱷᱚᱱ ᱠᱚ ᱵᱤᱨᱤᱫᱟ ᱤᱱᱡᱚᱠᱷᱚᱡ ᱜᱤ ᱚᱱᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱱᱯᱷᱮᱰᱟᱨᱮᱥᱚᱱ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜᱼᱟ| ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱛᱚᱞ ᱥᱮ ᱪᱩᱠᱛᱤ ᱨᱮ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱ ᱨᱟᱥᱴᱨᱚ ᱠᱚ ᱫᱚ ᱟᱠᱚ ᱟᱠᱚ ᱨᱮ ᱫᱚ ᱠᱚ ᱥᱟᱹᱫᱷᱤᱱ ᱜᱮᱭᱟ| ᱟᱠᱚᱣᱟᱜ ᱡᱟᱹᱛᱤ ᱛᱚᱞ ᱦᱚᱸ ᱠᱚ ᱠᱮᱴᱮᱡ ᱫᱚᱦᱚ ᱠᱟᱜᱼᱟ| == ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱨᱟᱥᱴᱨᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱫᱤᱥᱟᱹᱢ]] ot2mk697i8sfcwy9u523c7s4ceo89iv ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ 0 9379 100772 71607 2022-08-14T03:31:06Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox language | name = ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ | nativename = {{lang|kn|ಕನ್ನಡ }} | pronunciation = | states = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] | region = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱟᱨ ᱚᱱᱟ ᱟᱲᱮ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚᱨᱮ | ethnicity = | speakers = ᱔.᱔ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ | date = | ref = <ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011Census/Language_MTs.html|title=Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues – 2011|publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India|website=www.censusindia.gov.in|access-date=7 July 2018}}</ref> | speakers2 = [[Second language|ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ]]: ᱑᱓ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ | revived-category = Karavali Kannada, Havyaka Kannada, Kolara Kannada, Malenada Kannada, Mysuru Kannada | familycolor = Dravidian | fam1 = [[ᱰᱨᱟᱵᱷᱤᱰᱤᱭᱟᱱ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤᱠᱚ|ᱫᱨᱟᱵᱤᱲ]] | fam2 = ᱮᱛᱚᱢ ᱰᱨᱟᱵᱷᱤᱰᱤᱭᱟᱱ | fam3 = ᱛᱟᱢᱤᱞ-ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ<ref name="ta-ka">Zvelebil (fig. 36) and Krishnamurthy (fig. 37) in Shapiro and Schiffman (1981), pp. 95–96</ref> | fam4 = ᱠᱚᱱᱱᱚᱰᱚ–ᱵᱚᱫᱚᱜᱟ | ancestor = ᱢᱟᱨᱮ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ | script = ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱪᱤᱠᱤ <br/>ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱵᱨᱮᱭᱤᱞ<br/>ᱛᱤᱜᱟᱞᱥᱨᱤ ᱪᱤᱠᱤ (ᱞᱟᱦᱟᱛᱮ) | nation = {{flag|ᱥᱤᱧᱚᱛ}} | agency = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱟᱜ ᱱᱟᱱᱟᱦᱩᱱᱟᱹᱨ ᱮᱠᱟᱰᱮᱢᱤ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ<ref>{{cite book |title=The Karnataka official language act, 1963&nbsp;– Karnataka Gazette (Extraordinary) Part IV-2A |year=1963 |publisher=[[Government of Karnataka]]|pages=33}}</ref> | iso1 = kn | iso2 = kan | iso3 = kan | lingua = 49-EBA-a | image = Kannada in Kedage font.png | imagesize = 100px | map = Idioma kannada.png | mapcaption = ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱛᱮ ᱨᱚᱲ ᱡᱟᱜᱟ ᱫᱚ ᱰᱤᱯ ᱱᱤᱞ ᱟᱨ ᱛᱷᱚᱨᱟ ᱨᱚᱲ ᱡᱟᱜᱟ ᱫᱚ ᱦᱟᱞᱠᱟ ᱱᱤᱞ᱾<ref>{{cite book|chapterurl=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00maplinks/overview/languages/himal1992max.jpg|chapter=Currency of Selected Languages and Scripts|title=A Historical Atlas of South Asia|last=Schwartzberg|first=Joseph E.|authorlink=Joseph E. Schwartzberg|date=1978|publisher=University of Chicago Press|page=102|isbn=978-0195068696}}</ref> | glotto = nucl1305 | glottorefname = Kannada |notice=IPA }} '''ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ''' (ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱛᱮ ; ಕನ್ನಡ) ᱫᱚ [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱟᱨᱠᱟᱨᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱟᱨ ᱥᱟᱱᱟᱢ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱵᱮᱵᱦᱟᱨᱚᱜ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱥᱟᱶ ᱛᱤᱱᱟᱹᱜ ᱜᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ [[ᱢᱚᱦᱟᱨᱟᱥᱴᱨᱚ]], [[ᱟᱱᱫᱽᱨᱚ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ]], [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]], [[ᱛᱮᱞᱮᱝᱜᱟᱱᱟ]] ᱟᱨ [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ]] ᱠᱚᱨᱮ ᱦᱚ ᱠᱚ ᱨᱚᱲᱟ ᱾ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱒᱒ ᱜᱚᱴᱟᱱ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱠᱚ ᱢᱩᱫᱽ ᱨᱮ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱦᱚ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱛᱮ ᱔᱔ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ ᱜᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱨᱟᱲᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ(Second language) ᱟᱨ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱑᱒.᱙ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱨᱚᱲᱟ᱾ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱥᱟᱨᱠᱟᱨ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱠᱞᱟᱥᱤᱠᱮᱞ ( Classical) ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱹᱱ ᱮ ᱮᱢ ᱟᱠᱟᱫᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ==ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱟᱨ ᱪᱤᱠᱤ== ===ᱪᱤᱠᱤ=== ᱯᱩᱭᱟ ᱰᱨᱟᱵᱷᱤᱰᱤᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱴᱟᱜ ᱮᱴᱟᱜ ᱪᱤᱠᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟᱵ᱾ ᱰᱟ. ᱮᱢ ᱮᱭᱤᱪ ᱠᱨᱤᱥᱱᱚ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱰᱨᱟᱵᱤᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱚᱞ ᱫᱚ ᱢᱟᱨᱮ ᱵᱨᱟᱢᱦᱤ ᱪᱤᱠᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢ ᱮᱥᱤᱭᱟ ᱛᱷᱚᱠ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱮᱡ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱚᱞ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱷᱚᱨᱚᱱ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱥᱟᱶ ᱛᱮᱞᱮᱜᱩ ᱟᱨ ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱥᱟᱶ ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱚᱢ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱩᱜ-ᱟ᱾ ᱑᱓00 ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱞᱟᱦᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱷᱤᱨᱤ ᱚᱞ ᱠᱚ ᱧᱮᱞ ᱠᱟᱛᱮᱡ ᱠᱚ ᱞᱟᱹᱭᱟ ᱞᱟᱦᱟ ᱫᱚ ᱛᱮᱞᱮᱜᱩ ᱟᱨ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱪᱤᱠᱤ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱜᱮ ᱛᱟᱦᱮ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱱᱮᱛᱟᱨᱟᱜ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱪᱤᱠᱤ ᱥᱟᱶ ᱫᱮᱵᱱᱟᱜᱨᱤ ᱪᱤᱠᱤ ᱮᱴᱟᱜ ᱜᱮ ᱧᱮᱞᱚᱜ ᱨᱮᱦᱚ ᱟᱲᱟᱝ ᱥᱮᱫ ᱛᱮ ᱫᱚ ᱰᱷᱮᱨ ᱯᱷᱟᱨᱟᱠ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜᱼᱟ᱾ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱨᱮ ᱥᱟᱱᱟᱢ ᱨᱮ ᱔᱙ ᱜᱚᱴᱟᱱ ᱪᱤᱠᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== [[ᱛᱷᱚᱠ: ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] [[ᱛᱷᱚᱠ: ᱫᱨᱟᱵᱤᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] [[ᱛᱷᱚᱠ: ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] [[ᱛᱷᱚᱠ: ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] 3ndjwoqgs7bgjbcipb8g4ovn5i9pccz 100773 100772 2022-08-14T03:31:46Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox language | name = ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ | nativename = {{lang|kn|ಕನ್ನಡ }} | pronunciation = | states = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] | region = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱟᱨ ᱚᱱᱟ ᱟᱲᱮ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚᱨᱮ | ethnicity = | speakers = ᱔.᱔ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ | date = | ref = <ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011Census/Language_MTs.html|title=Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues – 2011|publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India|website=www.censusindia.gov.in|access-date=7 July 2018}}</ref> | speakers2 = [[Second language|ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ]]: ᱑᱓ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ | revived-category = Karavali Kannada, Havyaka Kannada, Kolara Kannada, Malenada Kannada, Mysuru Kannada | familycolor = Dravidian | fam1 = [[ᱰᱨᱟᱵᱷᱤᱰᱤᱭᱟᱱ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤᱠᱚ|ᱫᱨᱟᱵᱤᱲ]] | fam2 = ᱮᱛᱚᱢ ᱰᱨᱟᱵᱷᱤᱰᱤᱭᱟᱱ | fam3 = ᱛᱟᱢᱤᱞ-ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ<ref name="ta-ka">Zvelebil (fig. 36) and Krishnamurthy (fig. 37) in Shapiro and Schiffman (1981), pp. 95–96</ref> | fam4 = ᱠᱚᱱᱱᱚᱰᱚ–ᱵᱚᱫᱚᱜᱟ | ancestor = ᱢᱟᱨᱮ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ | script = ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱪᱤᱠᱤ <br/>ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱵᱨᱮᱭᱤᱞ<br/>ᱛᱤᱜᱟᱞᱥᱨᱤ ᱪᱤᱠᱤ (ᱞᱟᱦᱟᱛᱮ) | nation = {{flag|ᱥᱤᱧᱚᱛ}} | agency = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱟᱜ ᱱᱟᱱᱟᱦᱩᱱᱟᱹᱨ ᱮᱠᱟᱰᱮᱢᱤ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ<ref>{{cite book |title=The Karnataka official language act, 1963&nbsp;– Karnataka Gazette (Extraordinary) Part IV-2A |year=1963 |publisher=[[Government of Karnataka]]|pages=33}}</ref> | iso1 = kn | iso2 = kan | iso3 = kan | lingua = 49-EBA-a | image = Kannada in Kedage font.png | imagesize = 100px | map = Idioma kannada.png | mapcaption = ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱛᱮ ᱨᱚᱲ ᱡᱟᱜᱟ ᱫᱚ ᱰᱤᱯ ᱱᱤᱞ ᱟᱨ ᱛᱷᱚᱨᱟ ᱨᱚᱲ ᱡᱟᱜᱟ ᱫᱚ ᱦᱟᱞᱠᱟ ᱱᱤᱞ᱾<ref>{{cite book|chapterurl=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00maplinks/overview/languages/himal1992max.jpg|chapter=Currency of Selected Languages and Scripts|title=A Historical Atlas of South Asia|last=Schwartzberg|first=Joseph E.|authorlink=Joseph E. Schwartzberg|date=1978|publisher=University of Chicago Press|page=102|isbn=978-0195068696}}</ref> | glotto = nucl1305 | glottorefname = Kannada |notice=IPA }} '''ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ''' (ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱛᱮ ; ಕನ್ನಡ) ᱫᱚ [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱟᱨᱠᱟᱨᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱟᱨ ᱥᱟᱱᱟᱢ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱵᱮᱵᱦᱟᱨᱚᱜ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱥᱟᱶ ᱛᱤᱱᱟᱹᱜ ᱜᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ [[ᱢᱚᱦᱟᱨᱟᱥᱴᱨᱚ]], [[ᱟᱱᱫᱽᱨᱚ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ]], [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]], [[ᱛᱮᱞᱮᱝᱜᱟᱱᱟ]] ᱟᱨ [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ]] ᱠᱚᱨᱮ ᱦᱚ ᱠᱚ ᱨᱚᱲᱟ ᱾ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱒᱒ ᱜᱚᱴᱟᱱ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱠᱚ ᱢᱩᱫᱽ ᱨᱮ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱦᱚ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱛᱮ ᱔᱔ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ ᱜᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱨᱟᱲᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ(Second language) ᱟᱨ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱑᱒.᱙ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱨᱚᱲᱟ᱾ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱥᱟᱨᱠᱟᱨ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱠᱞᱟᱥᱤᱠᱮᱞ ( Classical) ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱹᱱ ᱮ ᱮᱢ ᱟᱠᱟᱫᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ==ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱟᱨ ᱪᱤᱠᱤ== ===ᱪᱤᱠᱤ=== ᱯᱩᱭᱟ ᱰᱨᱟᱵᱷᱤᱰᱤᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱴᱟᱜ ᱮᱴᱟᱜ ᱪᱤᱠᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟᱵ᱾ ᱰᱟ. ᱮᱢ ᱮᱭᱤᱪ ᱠᱨᱤᱥᱱᱚ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱰᱨᱟᱵᱤᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱚᱞ ᱫᱚ ᱢᱟᱨᱮ ᱵᱨᱟᱢᱦᱤ ᱪᱤᱠᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢ ᱮᱥᱤᱭᱟ ᱛᱷᱚᱠ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱮᱡ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱚᱞ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱷᱚᱨᱚᱱ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱥᱟᱶ ᱛᱮᱞᱮᱜᱩ ᱟᱨ ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱥᱟᱶ ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱚᱢ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱩᱜ-ᱟ᱾ ᱑᱓00 ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱞᱟᱦᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱷᱤᱨᱤ ᱚᱞ ᱠᱚ ᱧᱮᱞ ᱠᱟᱛᱮᱡ ᱠᱚ ᱞᱟᱹᱭᱟ ᱞᱟᱦᱟ ᱫᱚ ᱛᱮᱞᱮᱜᱩ ᱟᱨ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱪᱤᱠᱤ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱜᱮ ᱛᱟᱦᱮ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱱᱮᱛᱟᱨᱟᱜ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱪᱤᱠᱤ ᱥᱟᱶ ᱫᱮᱵᱱᱟᱜᱨᱤ ᱪᱤᱠᱤ ᱮᱴᱟᱜ ᱜᱮ ᱧᱮᱞᱚᱜ ᱨᱮᱦᱚ ᱟᱲᱟᱝ ᱥᱮᱫ ᱛᱮ ᱫᱚ ᱰᱷᱮᱨ ᱯᱷᱟᱨᱟᱠ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜᱼᱟ᱾ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱨᱮ ᱥᱟᱱᱟᱢ ᱨᱮ ᱔᱙ ᱜᱚᱴᱟᱱ ᱪᱤᱠᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ: ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] [[ᱛᱷᱚᱠ: ᱫᱨᱟᱵᱤᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] [[ᱛᱷᱚᱠ: ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] [[ᱛᱷᱚᱠ: ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] 49izhgfc6ie3z5acyvcvfzmkpq62uh6 ᱠᱚᱲᱟᱢ 0 9478 100776 52892 2022-08-14T03:38:07Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox anatomy | Name = ᱠᱚᱲᱟᱢ </br> Thorax<br>Chest | Latin = ᱛᱷᱚᱨᱟᱠᱥ (thorax) | Greek = θώραξ | Image = Chest.jpg | Caption = X-ray image of the chest showing the internal anatomy of the [[rib cage]], [[lungs]] and [[heart]] as well as the inferior thoracic border–made up of the [[thoracic diaphragm|diaphragm]]. | Width = | Image2 = Surface projections of the organs of the trunk.png | Caption2 = Surface projections of the organs of the [[Torso|trunk]], with the thorax or chest region seen stretching down to approximately the end of the [[oblique lung fissure]] anteriorly, but more deeply it its lower limit rather corresponds to the upper border of the liver. | Precursor = | System = | Artery = | Vein = | Nerve = | Lymph = }} '''ᱠᱚᱲᱟᱢ''' ᱢᱟᱹᱱᱢᱤᱭᱟᱜ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱨ ᱦᱚᱴᱚᱜ ᱟᱨ ᱞᱟᱡ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱟᱨᱚ ᱟᱭᱢᱟ ᱡᱟᱱᱣᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱨᱮ ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱜᱩᱦᱟ ᱟᱨ ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱵᱷᱤᱛ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮ ᱨᱤᱫᱟᱹᱭ, ᱞᱟᱝ (lung) ᱟᱨ ᱛᱷᱟᱭᱢᱚᱥ ᱜᱨᱚᱸᱛᱷᱤ ᱥᱟᱶ ᱥᱟᱶ ᱢᱚᱥᱟᱞᱥ ᱟᱨ ᱟᱨᱚ ᱟᱭᱢᱟ ᱵᱷᱤᱛᱨᱤ ᱵᱟᱱᱟᱣ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱟᱭᱢᱟ ᱨᱚᱜᱽ ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱨᱮ ᱜᱮᱭ ᱟᱹᱭᱠᱟᱹᱜ ᱫᱚ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱥᱟᱱᱟᱢ ᱠᱷᱚᱱ ᱚᱱᱠᱟ ᱞᱚᱜᱚᱱ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱦᱟᱹᱥᱩ ᱜᱮ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱞᱟᱹᱭ ᱫᱚ ᱛᱷᱚᱨᱮᱠᱥ ᱜᱨᱤᱠ ᱟᱹᱲᱟᱹ "ᱵᱨᱮᱥᱴᱯᱞᱮᱴ, ᱠᱭᱩᱨᱟᱥ, ᱠᱚᱨᱥᱮᱥ" ᱞᱮᱴᱤᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱦᱮᱡ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱢᱟᱦᱟᱸ ᱛᱷᱚᱨᱮᱠᱥ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱣᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱵᱟᱱᱟᱣ== ᱢᱟᱹᱱᱢᱤ ᱨᱮ ᱟᱨ ᱮᱴᱟᱜ ᱷᱳᱢᱤᱱᱤᱰ ᱠᱚᱨᱮ, ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱫᱚ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱟᱨ ᱦᱚᱴᱚᱜ ᱟᱨ ᱞᱟᱡ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱵᱷᱤᱛᱨᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱷᱤᱛᱨᱤ ᱟᱝᱜᱚ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱟᱨ ᱮᱴᱟᱜ ᱥᱚᱢᱟᱱᱟᱱ ᱠᱚ ᱥᱟᱶ ᱱᱚᱶᱟ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱨᱤᱵᱽ ᱠᱮᱡᱽ (rib cage), ᱥᱯᱟᱭᱱ (spine) ᱟᱨ ᱥᱳᱞᱰᱚᱨ ᱜᱚᱨᱰᱚᱞ (shoulder girdle) ᱥᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱧᱪᱟᱣ ᱟᱨ ᱜᱚᱲᱚ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱥᱚᱢᱟᱱ== ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱢᱟᱱ ᱨᱮ [[ᱨᱤᱫᱟᱹᱭ]] ᱟᱨ [[ᱞᱟᱝ]] (lung) (ᱟᱨ ᱛᱷᱟᱭᱢᱚᱥ ᱜᱨᱚᱸᱛᱷᱤ) ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱢᱮᱡᱚᱨ ᱟᱨ ᱢᱟᱭᱱᱥᱨ ᱯᱮᱠᱴᱳᱨᱚᱞ ᱢᱟᱥᱟᱞᱥ, ᱴᱨᱮᱯᱮᱡᱤᱭᱚᱥ ᱢᱟᱥᱟᱞᱥ ᱟᱨ ᱦᱚᱴᱚᱜ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱥᱟᱞᱥ); ᱟᱨ ᱵᱷᱤᱛᱨᱤ ᱵᱟᱱᱟᱣᱟᱜ ᱡᱮᱞᱮᱠᱟ ᱫᱷᱟᱢᱱᱤ ᱟᱨ [[ᱱᱟᱥ]] ᱨᱮ ᱦᱚᱸ ᱚᱱᱠᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ - (ᱢᱚᱦᱟᱫᱷᱚᱢᱱᱤ, ᱥᱚᱥᱨᱮᱥ ᱞᱮᱱᱟ ᱠᱟᱣᱟ, ᱚᱣᱚᱨ ᱞᱮᱱᱟ ᱠᱟᱣᱟ ᱟᱨ ᱯᱷᱩᱯᱷᱩᱥᱤᱭ ᱫᱷᱚᱢᱱᱤ); ᱡᱟᱝ (ᱛᱟᱨᱮᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱳᱠᱮᱴ ᱢᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱨᱮ ᱦᱭᱩᱢᱨᱟᱥ, ᱥᱠᱮᱭᱯᱩᱞᱟ, ᱥᱴᱟᱨᱱᱚᱢ, ᱡᱮᱞᱮᱝ ᱡᱟᱝ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ, ᱠᱳᱞᱚᱨᱵᱳᱱ ᱟᱨ ᱨᱤᱵᱽ ᱠᱮᱡᱽ ᱟᱨ ᱯᱷᱞᱳᱴᱤᱝ ᱯᱟᱥᱞᱤ ᱡᱟᱝ ᱠᱚ) ᱾ ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱵᱟᱱᱟᱣ ᱦᱟᱨᱛᱟ ᱟᱨ ᱪᱩᱧᱪᱤ (nipples) ᱠᱚ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱠᱚᱲᱟᱢ== ᱢᱟᱹᱱᱢᱤ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱨᱮ, ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱫᱚ ᱞᱟᱡ ᱟᱨ ᱦᱚᱴᱚᱜ ᱠᱤᱱ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱞᱟᱦᱟ ᱥᱮᱫ ᱵᱷᱤᱛᱨᱤ ᱵᱷᱤᱛ ᱞᱮᱠᱟ ᱡᱤᱠ ᱡᱟᱨᱛᱟ ᱛᱮ ᱮᱥᱮᱫ ᱟᱨ ᱧᱮᱞᱚᱜ ᱞᱟᱦᱟ ᱥᱮᱱᱟᱜ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱜᱮ ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱝᱠᱟ ᱜᱮ ᱵᱤᱨ ᱥᱮ ᱟᱹᱫᱩᱞ ᱡᱟᱱᱣᱟ ᱠᱟᱣᱟᱜ ᱦᱚᱸ ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱠᱚᱣᱟ ᱾ ==ᱮᱴᱟᱜ ᱡᱟᱱᱣᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ== {{multiple image | align = right | direction = horizontal | image1 =Trilobite sections-en.svg | width1 = 220 | caption1 = The trilobite body is divided into three major sections, a cephalon with eyes, mouthparts and sensory organs such as antennae, a thorax of multiple similar segments (that in some species allowed them to roll up into a ball), and a pygidium, or tail section. | image2 = Scheme ant worker anatomy-en.svg | width2 =300 | caption2 = In the worker ant, the abdomen consists of the [[propodeum]] fused to the thorax and the [[metasoma]], itself divided into the narrow [[petiole (insect)|petiole]] and bulbous [[gaster (insect anatomy)|gaster]]. }} ᱡᱟᱱᱣᱟ ᱨᱮ, ᱠᱚᱲᱟᱢ ᱥᱴᱟᱨᱱᱚᱢ, ᱠᱟᱱᱟᱢ ᱠᱟᱥᱮᱨᱩᱠ ᱟᱨ ᱯᱟᱥᱞᱤ ᱡᱟᱝ ᱛᱮ ᱟᱴᱠᱟᱣ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱦᱚᱴᱚᱜ ᱠᱷᱚᱱ ᱰᱟᱭᱟᱯᱷᱨᱟᱢ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱪᱷᱟᱹᱨᱭᱟᱹᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱟᱝᱜᱚ ᱠᱚ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱝ ᱮ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱮᱫᱟᱭ ᱾ ᱨᱤᱫᱟᱹᱭ ᱟᱨ ᱞᱟᱝ (lung) ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱜᱩᱦᱟ ᱨᱮ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱜᱮ ᱟᱭᱢᱟ [[ᱢᱟᱭᱟᱢ]]/ [[ᱢᱟᱭᱟᱢ|ᱢᱟᱭᱟᱝ]] ᱱᱟᱹᱞᱟ ᱨᱮ ᱵᱚᱞᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱷᱤᱛᱨᱤ ᱟᱝᱜᱚ ᱫᱚ ᱨᱤᱵᱽ ᱯᱤᱧᱡᱽᱲᱟ ᱟᱨ ᱩᱨᱳᱥᱛᱷᱤ ᱛᱮᱭ ᱵᱟᱧᱪᱟᱣ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱛᱷᱳᱨᱮᱭᱠᱥᱤᱠ ᱠᱚᱥᱮᱨᱩᱠ ᱪᱮᱬᱮ ᱨᱮ ᱦᱚᱸ ᱱᱤᱦᱟᱹᱛ ᱧᱟᱢᱚᱜ ᱜᱮᱭᱟ, ᱢᱮᱱᱠᱟᱷᱟᱱ ᱵᱤᱝ ᱮᱢᱟᱱ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱨᱮᱫᱚ ᱵᱟᱝ ᱜᱮ ᱧᱟᱢᱚᱜᱚᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱡᱚᱲ ᱪᱤᱛᱟᱹᱨ ᱠᱚ== <gallery widths="200px"> File:3D CT of thorax, annotated.jpg|[[Volume rendering]] of a [[high resolution computed tomography]] of the thorax. The anterior thoracic wall, the airways and the pulmonary vessels anterior to the [[root of the lung]] have been digitally removed in order to visualize the different levels of the [[pulmonary circulation]]. File:Slide2DENNO.JPG|Thorax. Anterior view. File:Slide2DENNNO.JPG|Thorax. Anterior view. File:Deutsche Jugendmeisterschaften Gerätturnen männlich Training at Internationales Deutsches Turnfest Berlin 2017 (Martin Rulsch) 0831.jpg|Clearly visible thorax of an [[Artistic gymnastics|artistic gymnast]]. </gallery> ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 3vg1u7pcbqh9b2zgv56znejyzr76doz ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ 0 9763 100768 51376 2022-08-14T03:14:19Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki {{Infobox Birth control |image = Kondom.jpg |width = 200 |caption = A rolled-up condom |pronounce = {{IPAc-en|ˈ|k|ɒ|n|d|ə|m}} or {{IPAc-en|uk|ˈ|k|ɒ|n|d|ɒ|m}} |bc_type = Barrier |date_first_use = Ancient<ref name=Hat2007/><br />Rubber: 1855<ref name=Al2011/><br />Latex: 1920s<ref name=Mc2000/><br />Polyurethane: 1994<br />Polyisoprene: 2008 |rate_type = [[Pregnancy]] |failure_measure = first year, latex |perfect_failure% = 2 |perfect_failure_ref =<ref name="Trussell 2011">{{cite book|last=Trussell|first=James|yea [[Image:Nicolas Tassaert-Die vorsichtige Geliebte.jpg|right|thumb|350px|ᱪᱤᱨᱜᱟᱹᱞ ᱫᱩᱞᱟᱹᱲᱤᱭᱟᱹ (᱑᱘᱕᱐ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱮᱱᱴᱤᱝ), ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱯᱷᱩᱞᱟᱹᱣ ᱠᱟᱛᱮ ᱧᱮᱞ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱡᱮ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱚᱱᱟ ᱨᱮ ᱵᱷᱤᱜ ᱛᱚ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ - ᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱚᱠᱛᱮ ᱢᱤᱫ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱟᱭᱢᱟ ᱫᱷᱟᱣ ᱵᱮᱵᱦᱟᱨᱚ]] [[Image:Condom usage bw.gif|right|thumb|350px|ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟ]] '''ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ''' ᱫᱚ ᱵᱤᱞᱩᱱ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱢᱤᱫ ᱡᱤᱱᱤᱥ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ (sexual intercourse) ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱠᱚ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱦᱚᱲᱢᱚᱜ (pregnancy) ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱷᱚᱱᱮ ᱫᱟᱨᱟᱢᱟ ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱩᱪᱟᱹᱲᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱟᱡᱟᱨ ᱠᱚ ᱦᱚᱸᱭ ᱫᱟᱨᱟᱢᱟ ᱾<ref name=Hat2007>{{cite book|last1=Hatcher|first1=Robert Anthony|last2=M.D|first2=Anita L. Nelson|title=Contraceptive Technology|date=2007|publisher=Ardent Media|isbn=9781597080019|pages=297–311|url=https://books.google.com/books?id=txh0LpjjhkoC&pg=PA297|language=en|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170918185600/https://books.google.com/books?id=txh0LpjjhkoC&pg=PA297|archivedate=2017-09-18}}</ref> ᱱᱚᱶᱟ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮ ᱴᱩᱯᱤ ᱥᱮ ᱪᱷᱚᱛᱨᱤ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱣᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱥᱮ ᱡᱩᱫᱟᱹ ᱡᱩᱫᱟᱹ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱨᱮᱱ ᱦᱚᱲ ᱡᱩᱫᱟᱹ - ᱡᱩᱫᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜᱼᱟ ᱢᱮᱱᱠᱟᱷᱟᱱ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱫᱚ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱜᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱣᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱨ ᱠᱩᱲᱤ ᱵᱟᱱᱟᱦᱚᱲ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref name=WHO2008>{{cite book | title = WHO Model Formulary 2008 | year = 2009 | isbn = 9789241547659 | vauthors = ((World Health Organization)) | veditors = Stuart MC, Kouimtzi M, Hill SR | hdl = 10665/44053 | author-link = World Health Organization | publisher = World Health Organization | hdl-access=free |page=372 }}</ref> ᱠᱚᱲᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱞᱮᱴᱮᱠᱥ ( ᱥᱚᱢᱟᱱ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱛᱮ "ᱨᱟᱵᱚᱲ") ᱫᱚ ᱯᱟᱹᱞᱤᱭᱩᱨᱤᱛᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱯᱞᱟᱥᱴᱤᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱷᱟᱹᱭᱞᱟᱹᱜ ᱵᱟᱝᱢᱟ ᱯᱮᱠᱮᱴ ᱛᱮ ᱯᱚᱴᱚᱢ ᱠᱟᱛᱮ ᱨᱟᱱ ᱫᱚᱠᱟᱱ ᱛᱮ ᱟᱹᱠᱷᱨᱤᱧ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ ᱾ == ᱵᱤᱵᱽᱨᱚᱱ == ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱫᱚ ᱠᱮᱴᱮᱡ ᱟᱠᱟᱱ ᱞᱤᱝ ᱨᱮ ᱠᱚ ᱞᱟᱜᱟᱣᱟ (ᱞᱟᱜᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱪᱤᱠᱟᱹᱛᱮ ᱨᱮ ᱧᱮᱞᱢᱮ ) ᱾ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱞᱟᱜᱟᱣ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱤ ᱦᱚᱨᱟ ᱚᱱᱠᱟᱱ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱫᱤᱥᱟᱹ ᱫᱚᱦᱚᱭ ᱢᱮ ᱾ •ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱷᱟᱹᱭᱞᱟᱹᱜ ᱫᱚ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱞᱚᱢ ᱡᱷᱤᱡᱟ ᱾<ref name="Kippley1996">{{cite book | first=John | last=Kippley |author2=Sheila Kippley | year=1996 | title=The Art of Natural Family Planning | edition=4th addition | publisher=The Couple to Couple League | location=Cincinnati, OH | page=146 | isbn=978-0-926412-13-2}}, which cites: :{{cite journal |last=Guttmacher Institute |title=Choice of Contraceptives | journal = The Medical Letter on Drugs and Therapeutics | volume = 34 |pages=111–114 |year=1992|pmid=1448019 |issue=885 }}</ref> ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱥᱟᱨᱟ ᱜᱷᱟᱹᱲᱤᱡ ᱢᱤᱫ ᱪᱷᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱡᱷᱤᱡᱽ ᱢᱮ ᱾ ᱡᱷᱤᱡᱽ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱰᱟᱴᱟ ᱛᱮ ᱫᱚ ᱟᱞᱚᱢ ᱜᱮᱨᱟ ᱾ •ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱦᱚᱨᱚᱜ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱨᱮ ᱟᱢᱟᱜ ᱯᱮᱱᱤᱥ ᱯᱩᱨᱟ ᱯᱩᱨᱤ ᱠᱮᱴᱮᱡ ᱟᱨ ᱡᱮᱞᱮᱝ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱞᱟᱠᱛᱤᱭᱟ ᱾ •ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱳᱠ ᱫᱚ ᱩᱱ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱫᱟᱵᱟᱣ ᱫᱚᱦᱚᱭ ᱢᱮ ᱡᱟᱣ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱡᱮ ᱚᱱᱟ ᱯᱩᱨᱟ ᱞᱮᱠᱟ ᱞᱤᱝ ᱨᱮ ᱫᱮᱡ ᱵᱟᱝ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ - ᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱞᱟᱠᱛᱤᱭᱟ ᱡᱮ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱳᱠ ᱨᱮ ᱦᱚᱭ ᱱᱟᱥᱮ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱝ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱢᱟ ᱾ •ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮ ᱫᱚ ᱪᱤᱠᱟᱹᱬ ᱜᱮ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮ ᱚᱠᱟ ᱦᱚᱸ ᱮᱴᱟᱜ ᱥᱩᱱᱩᱢ ᱥᱟᱺᱦᱤᱡ ᱪᱤᱠᱟᱹᱬ ᱵᱟᱱᱟᱣ ᱟᱱᱟᱜ ᱢᱮᱴᱟᱨ (ᱡᱮᱞᱮᱠᱟ ᱥᱩᱱᱩᱢ ᱥᱮ ᱵᱷᱮᱭᱥᱞᱤᱱ ) ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱢᱟ, ᱚᱱᱟᱠᱚ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱮᱯᱮᱥᱤᱴᱤ ᱠᱚᱢ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ - ᱟ ᱾ ᱡᱩᱫᱤ ᱞᱟᱠᱛᱤᱜ ᱠᱷᱟᱱ ᱫᱟᱜ ᱥᱟᱶ ᱥᱱᱮᱦᱚᱠ ᱞᱮᱠᱟᱱᱟᱜ ᱣᱟᱭᱤ ᱡᱮᱭᱞᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱱᱚᱶᱟ ᱪᱤᱠᱟᱹᱬ ᱪᱤᱢᱚᱲ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱪᱤᱠᱟᱹᱭ ᱢᱟ ᱾ •ᱥᱤᱢᱮᱱ ᱧᱩᱨ ᱚᱰᱚᱜ (cemen) (ᱯᱮᱱᱤᱥ ᱠᱷᱚᱱ ᱯᱩᱸᱰ ᱥᱩᱠᱨᱚ - ᱫᱟᱜ ᱚᱰᱚᱜ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ) ᱯᱮᱱᱤᱥ ᱥᱟᱶ ᱫᱟᱲ ᱪᱟᱵᱟ ᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱜᱮ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱫᱚ ᱚᱪᱚᱫ ᱠᱟᱜ ᱞᱟᱠᱛᱤᱭᱟ ᱾ ᱚᱪᱚᱫ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱷᱤᱡᱽ ᱪᱷᱚᱨ ᱨᱮ ᱠᱩᱲᱟ ᱠᱟᱛᱣᱟᱨ ᱥᱮᱫ ᱨᱮ ᱜᱤᱰᱤ ᱠᱟᱜ ᱢᱮ ᱾ •ᱢᱩᱫ ᱫᱷᱟᱣ ᱥᱮᱠᱥ - ᱢᱤᱫ ᱴᱟᱝ ᱜᱮ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱾ ᱢᱤᱫ ᱫᱷᱟᱣ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱦᱩᱭ ᱟᱠᱟᱱ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱫᱚᱦᱲᱟ ᱛᱤᱥᱦᱚᱸ ᱟᱞᱚᱢ ᱞᱟᱜᱟᱣᱟ ᱾ •ᱢᱟᱨᱮ ᱥᱮ ᱡᱩᱞ ᱟᱠᱟᱱ ᱟᱠᱨᱤᱝ ᱟᱠᱟᱫ ᱠᱚᱴᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱛᱤᱥ ᱦᱚᱸ ᱟᱞᱚᱢ ᱠᱤᱨᱤᱧᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮ ᱮᱰᱥ ᱥᱮ ᱦᱟᱢᱟᱞ ᱦᱚᱲᱢᱚᱭ ᱛᱤᱝᱜᱩ ᱚᱪᱚᱭ ᱨᱮ ᱵᱩᱜᱤ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ - ᱟ ᱾ == ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ == ᱦᱟᱢᱟᱞ ᱦᱚᱲᱢᱚᱭ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭᱩᱜ - ᱟ ᱥᱮᱠᱥ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱚᱠᱟ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱹᱲᱤᱡ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭᱩᱜ - ᱟ ᱾ == ᱱᱚᱶᱟ ᱦᱚᱸ ᱧᱮᱞᱢᱮ == [[ᱮᱰᱥ]] == ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ == {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} mb4ndt0apa6njgrg074tceaeotvsi8z 100769 100768 2022-08-14T03:15:09Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 Undo revision 100768 by [[Special:Contributions/ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ]] ([[User talk:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|talk]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox Birth control |image = Kondom.jpg |width = 200 |caption = A rolled-up condom |pronounce = {{IPAc-en|ˈ|k|ɒ|n|d|ə|m}} or {{IPAc-en|uk|ˈ|k|ɒ|n|d|ɒ|m}} |bc_type = Barrier |date_first_use = Ancient<ref name=Hat2007/><br />Rubber: 1855<ref name=Al2011/><br />Latex: 1920s<ref name=Mc2000/><br />Polyurethane: 1994<br />Polyisoprene: 2008 |rate_type = [[Pregnancy]] |failure_measure = first year, latex |perfect_failure% = 2 |perfect_failure_ref =<ref name="Trussell 2011">{{cite book|last=Trussell|first=James|year=2011|chapter=Contraceptive efficacy|editor1-last=Hatcher|editor1-first=Robert A.|editor2-last=Trussell|editor2-first=James|editor3-last=Nelson|editor3-first=Anita L.|editor4-last=Cates|editor4-first=Willard Jr.|editor5-last=Kowal|editor5-first=Deborah|editor6-last=Policar|editor6-first=Michael S. |title=Contraceptive technology|edition=20th revised|location=New York|publisher=Ardent Media|isbn=978-1-59708-004-0|issn=0091-9721|oclc=781956734|pages=779–863|chapter-url=http://www.contraceptivetechnology.org/wp-content/uploads/2013/09/CTFailureTable.pdf|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131112130150/http://www.contraceptivetechnology.org/wp-content/uploads/2013/09/CTFailureTable.pdf|archivedate=2013-11-12}}</ref> |typical_failure% = 18 |typical_failure_ref =<ref name="Trussell 2011" /> |duration_effect = |reversibility = |user_reminders = Latex condoms are damaged by oil-based [[Personal lubricant|lubricants]]<ref name=Hat2007/> |clinic_interval = |STD_protection_YesNo = Yes<ref name=Hat2007/> |periods = |benefits = No health care visits required<ref name=Hat2007/> |weight_gain_loss = |risks = |medical_notes = }} [[Image:Nicolas Tassaert-Die vorsichtige Geliebte.jpg|right|thumb|350px|ᱪᱤᱨᱜᱟᱹᱞ ᱫᱩᱞᱟᱹᱲᱤᱭᱟᱹ (᱑᱘᱕᱐ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱮᱱᱴᱤᱝ), ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱯᱷᱩᱞᱟᱹᱣ ᱠᱟᱛᱮ ᱧᱮᱞ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱡᱮ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱚᱱᱟ ᱨᱮ ᱵᱷᱤᱜ ᱛᱚ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ - ᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱚᱠᱛᱮ ᱢᱤᱫ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱟᱭᱢᱟ ᱫᱷᱟᱣ ᱵᱮᱵᱦᱟᱨᱚ]] [[Image:Condom usage bw.gif|right|thumb|350px|ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟ]] '''ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ''' ᱫᱚ ᱵᱤᱞᱩᱱ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱢᱤᱫ ᱡᱤᱱᱤᱥ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ (sexual intercourse) ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱠᱚ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱦᱚᱲᱢᱚᱜ (pregnancy) ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱷᱚᱱᱮ ᱫᱟᱨᱟᱢᱟ ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱩᱪᱟᱹᱲᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱟᱡᱟᱨ ᱠᱚ ᱦᱚᱸᱭ ᱫᱟᱨᱟᱢᱟ ᱾<ref name=Hat2007>{{cite book|last1=Hatcher|first1=Robert Anthony|last2=M.D|first2=Anita L. Nelson|title=Contraceptive Technology|date=2007|publisher=Ardent Media|isbn=9781597080019|pages=297–311|url=https://books.google.com/books?id=txh0LpjjhkoC&pg=PA297|language=en|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170918185600/https://books.google.com/books?id=txh0LpjjhkoC&pg=PA297|archivedate=2017-09-18}}</ref> ᱱᱚᱶᱟ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮ ᱴᱩᱯᱤ ᱥᱮ ᱪᱷᱚᱛᱨᱤ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱣᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱥᱮ ᱡᱩᱫᱟᱹ ᱡᱩᱫᱟᱹ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱨᱮᱱ ᱦᱚᱲ ᱡᱩᱫᱟᱹ - ᱡᱩᱫᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜᱼᱟ ᱢᱮᱱᱠᱟᱷᱟᱱ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱫᱚ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱜᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱣᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱨ ᱠᱩᱲᱤ ᱵᱟᱱᱟᱦᱚᱲ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref name=WHO2008>{{cite book | title = WHO Model Formulary 2008 | year = 2009 | isbn = 9789241547659 | vauthors = ((World Health Organization)) | veditors = Stuart MC, Kouimtzi M, Hill SR | hdl = 10665/44053 | author-link = World Health Organization | publisher = World Health Organization | hdl-access=free |page=372 }}</ref> ᱠᱚᱲᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱞᱮᱴᱮᱠᱥ ( ᱥᱚᱢᱟᱱ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱛᱮ "ᱨᱟᱵᱚᱲ") ᱫᱚ ᱯᱟᱹᱞᱤᱭᱩᱨᱤᱛᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱯᱞᱟᱥᱴᱤᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱷᱟᱹᱭᱞᱟᱹᱜ ᱵᱟᱝᱢᱟ ᱯᱮᱠᱮᱴ ᱛᱮ ᱯᱚᱴᱚᱢ ᱠᱟᱛᱮ ᱨᱟᱱ ᱫᱚᱠᱟᱱ ᱛᱮ ᱟᱹᱠᱷᱨᱤᱧ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ ᱾ == ᱵᱤᱵᱽᱨᱚᱱ == ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱫᱚ ᱠᱮᱴᱮᱡ ᱟᱠᱟᱱ ᱞᱤᱝ ᱨᱮ ᱠᱚ ᱞᱟᱜᱟᱣᱟ (ᱞᱟᱜᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱪᱤᱠᱟᱹᱛᱮ ᱨᱮ ᱧᱮᱞᱢᱮ ) ᱾ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱞᱟᱜᱟᱣ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱤ ᱦᱚᱨᱟ ᱚᱱᱠᱟᱱ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱫᱤᱥᱟᱹ ᱫᱚᱦᱚᱭ ᱢᱮ ᱾ •ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱷᱟᱹᱭᱞᱟᱹᱜ ᱫᱚ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱞᱚᱢ ᱡᱷᱤᱡᱟ ᱾<ref name="Kippley1996">{{cite book | first=John | last=Kippley |author2=Sheila Kippley | year=1996 | title=The Art of Natural Family Planning | edition=4th addition | publisher=The Couple to Couple League | location=Cincinnati, OH | page=146 | isbn=978-0-926412-13-2}}, which cites: :{{cite journal |last=Guttmacher Institute |title=Choice of Contraceptives | journal = The Medical Letter on Drugs and Therapeutics | volume = 34 |pages=111–114 |year=1992|pmid=1448019 |issue=885 }}</ref> ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱥᱟᱨᱟ ᱜᱷᱟᱹᱲᱤᱡ ᱢᱤᱫ ᱪᱷᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱡᱷᱤᱡᱽ ᱢᱮ ᱾ ᱡᱷᱤᱡᱽ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱰᱟᱴᱟ ᱛᱮ ᱫᱚ ᱟᱞᱚᱢ ᱜᱮᱨᱟ ᱾ •ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱦᱚᱨᱚᱜ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱨᱮ ᱟᱢᱟᱜ ᱯᱮᱱᱤᱥ ᱯᱩᱨᱟ ᱯᱩᱨᱤ ᱠᱮᱴᱮᱡ ᱟᱨ ᱡᱮᱞᱮᱝ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱞᱟᱠᱛᱤᱭᱟ ᱾ •ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱳᱠ ᱫᱚ ᱩᱱ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱫᱟᱵᱟᱣ ᱫᱚᱦᱚᱭ ᱢᱮ ᱡᱟᱣ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱡᱮ ᱚᱱᱟ ᱯᱩᱨᱟ ᱞᱮᱠᱟ ᱞᱤᱝ ᱨᱮ ᱫᱮᱡ ᱵᱟᱝ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ - ᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱞᱟᱠᱛᱤᱭᱟ ᱡᱮ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱳᱠ ᱨᱮ ᱦᱚᱭ ᱱᱟᱥᱮ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱝ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱢᱟ ᱾ •ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮ ᱫᱚ ᱪᱤᱠᱟᱹᱬ ᱜᱮ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮ ᱚᱠᱟ ᱦᱚᱸ ᱮᱴᱟᱜ ᱥᱩᱱᱩᱢ ᱥᱟᱺᱦᱤᱡ ᱪᱤᱠᱟᱹᱬ ᱵᱟᱱᱟᱣ ᱟᱱᱟᱜ ᱢᱮᱴᱟᱨ (ᱡᱮᱞᱮᱠᱟ ᱥᱩᱱᱩᱢ ᱥᱮ ᱵᱷᱮᱭᱥᱞᱤᱱ ) ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱢᱟ, ᱚᱱᱟᱠᱚ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱮᱯᱮᱥᱤᱴᱤ ᱠᱚᱢ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ - ᱟ ᱾ ᱡᱩᱫᱤ ᱞᱟᱠᱛᱤᱜ ᱠᱷᱟᱱ ᱫᱟᱜ ᱥᱟᱶ ᱥᱱᱮᱦᱚᱠ ᱞᱮᱠᱟᱱᱟᱜ ᱣᱟᱭᱤ ᱡᱮᱭᱞᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱱᱚᱶᱟ ᱪᱤᱠᱟᱹᱬ ᱪᱤᱢᱚᱲ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱪᱤᱠᱟᱹᱭ ᱢᱟ ᱾ •ᱥᱤᱢᱮᱱ ᱧᱩᱨ ᱚᱰᱚᱜ (cemen) (ᱯᱮᱱᱤᱥ ᱠᱷᱚᱱ ᱯᱩᱸᱰ ᱥᱩᱠᱨᱚ - ᱫᱟᱜ ᱚᱰᱚᱜ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ) ᱯᱮᱱᱤᱥ ᱥᱟᱶ ᱫᱟᱲ ᱪᱟᱵᱟ ᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱜᱮ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱫᱚ ᱚᱪᱚᱫ ᱠᱟᱜ ᱞᱟᱠᱛᱤᱭᱟ ᱾ ᱚᱪᱚᱫ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱷᱤᱡᱽ ᱪᱷᱚᱨ ᱨᱮ ᱠᱩᱲᱟ ᱠᱟᱛᱣᱟᱨ ᱥᱮᱫ ᱨᱮ ᱜᱤᱰᱤ ᱠᱟᱜ ᱢᱮ ᱾ •ᱢᱩᱫ ᱫᱷᱟᱣ ᱥᱮᱠᱥ - ᱢᱤᱫ ᱴᱟᱝ ᱜᱮ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱾ ᱢᱤᱫ ᱫᱷᱟᱣ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱦᱩᱭ ᱟᱠᱟᱱ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱫᱚᱦᱲᱟ ᱛᱤᱥᱦᱚᱸ ᱟᱞᱚᱢ ᱞᱟᱜᱟᱣᱟ ᱾ •ᱢᱟᱨᱮ ᱥᱮ ᱡᱩᱞ ᱟᱠᱟᱱ ᱟᱠᱨᱤᱝ ᱟᱠᱟᱫ ᱠᱚᱴᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱛᱤᱥ ᱦᱚᱸ ᱟᱞᱚᱢ ᱠᱤᱨᱤᱧᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮ ᱮᱰᱥ ᱥᱮ ᱦᱟᱢᱟᱞ ᱦᱚᱲᱢᱚᱭ ᱛᱤᱝᱜᱩ ᱚᱪᱚᱭ ᱨᱮ ᱵᱩᱜᱤ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ - ᱟ ᱾ == ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ == ᱦᱟᱢᱟᱞ ᱦᱚᱲᱢᱚᱭ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭᱩᱜ - ᱟ ᱥᱮᱠᱥ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱚᱠᱟ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱹᱲᱤᱡ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭᱩᱜ - ᱟ ᱾ == ᱱᱚᱶᱟ ᱦᱚᱸ ᱧᱮᱞᱢᱮ == [[ᱮᱰᱥ]] == ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ == {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 8fi5e4tmpssi9irjqq7x69lygkh1g5i 100770 100769 2022-08-14T03:19:20Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki [[Image:Nicolas Tassaert-Die vorsichtige Geliebte.jpg|right|thumb|350px|ᱪᱤᱨᱜᱟᱹᱞ ᱫᱩᱞᱟᱹᱲᱤᱭᱟᱹ (᱑᱘᱕᱐ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱮᱱᱴᱤᱝ), ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱯᱷᱩᱞᱟᱹᱣ ᱠᱟᱛᱮ ᱧᱮᱞ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱡᱮ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱚᱱᱟ ᱨᱮ ᱵᱷᱤᱜ ᱛᱚ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ - ᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱚᱠᱛᱮ ᱢᱤᱫ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱟᱭᱢᱟ ᱫᱷᱟᱣ ᱵᱮᱵᱦᱟᱨᱚ]] [[Image:Condom usage bw.gif|right|thumb|350px|ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟ]] '''ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ''' ᱫᱚ ᱵᱤᱞᱩᱱ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱢᱤᱫ ᱡᱤᱱᱤᱥ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ (sexual intercourse) ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱠᱚ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱦᱚᱲᱢᱚᱜ (pregnancy) ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱷᱚᱱᱮ ᱫᱟᱨᱟᱢᱟ ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱩᱪᱟᱹᱲᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱟᱡᱟᱨ ᱠᱚ ᱦᱚᱸᱭ ᱫᱟᱨᱟᱢᱟ ᱾<ref name=Hat2007>{{cite book|last1=Hatcher|first1=Robert Anthony|last2=M.D|first2=Anita L. Nelson|title=Contraceptive Technology|date=2007|publisher=Ardent Media|isbn=9781597080019|pages=297–311|url=https://books.google.com/books?id=txh0LpjjhkoC&pg=PA297|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170918185600/https://books.google.com/books?id=txh0LpjjhkoC&pg=PA297|archivedate=2017-09-18}}</ref> ᱱᱚᱶᱟ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮ ᱴᱩᱯᱤ ᱥᱮ ᱪᱷᱚᱛᱨᱤ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱣᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱥᱮ ᱡᱩᱫᱟᱹ ᱡᱩᱫᱟᱹ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱨᱮᱱ ᱦᱚᱲ ᱡᱩᱫᱟᱹ - ᱡᱩᱫᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜᱼᱟ ᱢᱮᱱᱠᱟᱷᱟᱱ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱫᱚ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱜᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱣᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱨ ᱠᱩᱲᱤ ᱵᱟᱱᱟᱦᱚᱲ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱞᱮᱴᱮᱠᱥ ( ᱥᱚᱢᱟᱱ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱛᱮ "ᱨᱟᱵᱚᱲ") ᱫᱚ ᱯᱟᱹᱞᱤᱭᱩᱨᱤᱛᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱯᱞᱟᱥᱴᱤᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱷᱟᱹᱭᱞᱟᱹᱜ ᱵᱟᱝᱢᱟ ᱯᱮᱠᱮᱴ ᱛᱮ ᱯᱚᱴᱚᱢ ᱠᱟᱛᱮ ᱨᱟᱱ ᱫᱚᱠᱟᱱ ᱛᱮ ᱟᱹᱠᱷᱨᱤᱧ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ ᱾ == ᱵᱤᱵᱽᱨᱚᱱ == ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱫᱚ ᱠᱮᱴᱮᱡ ᱟᱠᱟᱱ ᱞᱤᱝ ᱨᱮ ᱠᱚ ᱞᱟᱜᱟᱣᱟ (ᱞᱟᱜᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱪᱤᱠᱟᱹᱛᱮ ᱨᱮ ᱧᱮᱞᱢᱮ ) ᱾ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱞᱟᱜᱟᱣ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱤ ᱦᱚᱨᱟ ᱚᱱᱠᱟᱱ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱫᱤᱥᱟᱹ ᱫᱚᱦᱚᱭ ᱢᱮ ᱾ •ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱷᱟᱹᱭᱞᱟᱹᱜ ᱫᱚ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱞᱚᱢ ᱡᱷᱤᱡᱟ ᱾<ref name="Kippley1996">{{cite book | first=John | last=Kippley |author2=Sheila Kippley | year=1996 | title=The Art of Natural Family Planning | edition=4th addition | publisher=The Couple to Couple League | location=Cincinnati, OH | page=146 | isbn=978-0-926412-13-2}}, which cites: :{{cite journal |last=Guttmacher Institute |title=Choice of Contraceptives | journal = The Medical Letter on Drugs and Therapeutics | volume = 34 |pages=111–114 |year=1992|pmid=1448019 |issue=885 }}</ref> ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱥᱟᱨᱟ ᱜᱷᱟᱹᱲᱤᱡ ᱢᱤᱫ ᱪᱷᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱡᱷᱤᱡᱽ ᱢᱮ ᱾ ᱡᱷᱤᱡᱽ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱰᱟᱴᱟ ᱛᱮ ᱫᱚ ᱟᱞᱚᱢ ᱜᱮᱨᱟ ᱾ •ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱦᱚᱨᱚᱜ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱨᱮ ᱟᱢᱟᱜ ᱯᱮᱱᱤᱥ ᱯᱩᱨᱟ ᱯᱩᱨᱤ ᱠᱮᱴᱮᱡ ᱟᱨ ᱡᱮᱞᱮᱝ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱞᱟᱠᱛᱤᱭᱟ ᱾ •ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱳᱠ ᱫᱚ ᱩᱱ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱫᱟᱵᱟᱣ ᱫᱚᱦᱚᱭ ᱢᱮ ᱡᱟᱣ ᱦᱟᱹᱵᱤᱡ ᱡᱮ ᱚᱱᱟ ᱯᱩᱨᱟ ᱞᱮᱠᱟ ᱞᱤᱝ ᱨᱮ ᱫᱮᱡ ᱵᱟᱝ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ - ᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱞᱟᱠᱛᱤᱭᱟ ᱡᱮ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱳᱠ ᱨᱮ ᱦᱚᱭ ᱱᱟᱥᱮ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱝ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱢᱟ ᱾ •ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮ ᱫᱚ ᱪᱤᱠᱟᱹᱬ ᱜᱮ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮ ᱚᱠᱟ ᱦᱚᱸ ᱮᱴᱟᱜ ᱥᱩᱱᱩᱢ ᱥᱟᱺᱦᱤᱡ ᱪᱤᱠᱟᱹᱬ ᱵᱟᱱᱟᱣ ᱟᱱᱟᱜ ᱢᱮᱴᱟᱨ (ᱡᱮᱞᱮᱠᱟ ᱥᱩᱱᱩᱢ ᱥᱮ ᱵᱷᱮᱭᱥᱞᱤᱱ ) ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱢᱟ, ᱚᱱᱟᱠᱚ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱮᱯᱮᱥᱤᱴᱤ ᱠᱚᱢ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ - ᱟ ᱾ ᱡᱩᱫᱤ ᱞᱟᱠᱛᱤᱜ ᱠᱷᱟᱱ ᱫᱟᱜ ᱥᱟᱶ ᱥᱱᱮᱦᱚᱠ ᱞᱮᱠᱟᱱᱟᱜ ᱣᱟᱭᱤ ᱡᱮᱭᱞᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱱᱚᱶᱟ ᱪᱤᱠᱟᱹᱬ ᱪᱤᱢᱚᱲ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱪᱤᱠᱟᱹᱭ ᱢᱟ ᱾ •ᱥᱤᱢᱮᱱ ᱧᱩᱨ ᱚᱰᱚᱜ (cemen) (ᱯᱮᱱᱤᱥ ᱠᱷᱚᱱ ᱯᱩᱸᱰ ᱥᱩᱠᱨᱚ - ᱫᱟᱜ ᱚᱰᱚᱜ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ) ᱯᱮᱱᱤᱥ ᱥᱟᱶ ᱫᱟᱲ ᱪᱟᱵᱟ ᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱜᱮ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱫᱚ ᱚᱪᱚᱫ ᱠᱟᱜ ᱞᱟᱠᱛᱤᱭᱟ ᱾ ᱚᱪᱚᱫ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱷᱤᱡᱽ ᱪᱷᱚᱨ ᱨᱮ ᱠᱩᱲᱟ ᱠᱟᱛᱣᱟᱨ ᱥᱮᱫ ᱨᱮ ᱜᱤᱰᱤ ᱠᱟᱜ ᱢᱮ ᱾ •ᱢᱩᱫ ᱫᱷᱟᱣ ᱥᱮᱠᱥ - ᱢᱤᱫ ᱴᱟᱝ ᱜᱮ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱾ ᱢᱤᱫ ᱫᱷᱟᱣ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ ᱦᱩᱭ ᱟᱠᱟᱱ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱫᱚᱦᱲᱟ ᱛᱤᱥᱦᱚᱸ ᱟᱞᱚᱢ ᱞᱟᱜᱟᱣᱟ ᱾ •ᱢᱟᱨᱮ ᱥᱮ ᱡᱩᱞ ᱟᱠᱟᱱ ᱟᱠᱨᱤᱝ ᱟᱠᱟᱫ ᱠᱚᱴᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱛᱤᱥ ᱦᱚᱸ ᱟᱞᱚᱢ ᱠᱤᱨᱤᱧᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱨᱮ ᱮᱰᱥ ᱥᱮ ᱦᱟᱢᱟᱞ ᱦᱚᱲᱢᱚᱭ ᱛᱤᱝᱜᱩ ᱚᱪᱚᱭ ᱨᱮ ᱵᱩᱜᱤ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ - ᱟ ᱾ == ᱠᱚᱱᱰᱳᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨ == ᱦᱟᱢᱟᱞ ᱦᱚᱲᱢᱚᱭ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭᱩᱜ - ᱟ ᱥᱮᱠᱥ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱚᱠᱟ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱹᱲᱤᱡ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭᱩᱜ - ᱟ ᱾ == ᱱᱚᱶᱟ ᱦᱚᱸ ᱧᱮᱞᱢᱮ == [[ᱮᱰᱥ]] == ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ == {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} f50balgbrt9rd8pgrrzkfqai8qbuby0 ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ(ᱠᱚᱢᱮᱰᱤᱭᱟᱱ) 0 10089 100744 53332 2022-08-14T01:50:15Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱵᱟ.ᱲᱛᱤ ᱡᱚᱱᱚᱲ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ | image = Karan Johar snapped on sets of The Kapil Sharma Show (cropped).jpg | caption = ᱒᱐᱑᱖ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ | birth_name = ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱯᱩᱸᱡᱽ<ref name="TOIfacts"/> | birth_date = ᱒ ᱚᱯᱨᱮᱞ ᱑᱙᱘᱑<ref name="DOB"/> | birth_place = [[ᱚᱢᱨᱤᱛᱥᱚᱨ, ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ]], ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ | occupation = {{hlist|ᱠᱚᱢᱮᱰᱤᱭᱟᱱ|ᱟᱠᱴᱚᱨ|ᱦᱳᱥᱴᱚᱨ|ᱯᱨᱚᱰᱭᱩᱥᱚᱨ}} | known for = ''[[ᱫᱤ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱥᱳ]]'', ''[[ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ ᱱᱟᱭᱤᱴᱥ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ]]'', ''[[ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ ᱥᱟᱨᱠᱚᱥ]]'' | spouse = ᱜᱤᱱᱱᱤ ᱪᱚᱛᱨᱟᱛᱷ | children = ᱑ | years_active = ᱒᱐᱑᱖ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ }} '''ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱟᱨᱢᱟ''' (ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱒ ᱚᱯᱨᱮᱞ ᱑᱙᱘᱑)<ref name="DOB">{{Cite news |url=https://www.timesnownews.com/entertainment/telly-talk/gossip/article/kapil-sharma-37-birthday-sunil-grover-wish-on-twitter/213287 |title=After Twitter war, Sunil Grover wishes his 'brother' Kapil Sharma a happy birthday |last=Banerjee |first=Anindita |date=2 April 2018 |work=[[Times Now]] |access-date=16 December 2018}}</ref> ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟ‌. [[ᱥᱴᱟᱱᱰ ᱚᱯ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ|ᱥᱴᱟᱱᱰ ᱚᱯ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤᱭᱟᱱ]], ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱯᱨᱮᱡᱮᱱᱴᱚᱨ, ᱟᱠᱴᱚᱨ ᱟᱨ ᱯᱨᱚᱰᱭᱩᱥᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾ ᱱᱩᱭ ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ ᱥᱳ ''[[ᱫᱤ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱥᱳ]]'' ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱦᱚᱲ ᱴᱷᱮᱱ ᱵᱷᱟ.ᱜᱤ ᱞᱮᱠᱟ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱟᱠᱟᱱ ᱾<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/kapil-sharma-i-will-do-as-ginni-says-because-i-know-that-she-is-right/articleshow/66794849.cms|title=Kapil Sharma: I will do as Ginni says, because I know that she is right - Times of India|website=The Times of India|accessdate=10 December 2019}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱯᱩᱭᱞᱩ [[ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱱᱟᱭᱤᱴᱥ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ]] ᱟᱨ [[ᱯᱷᱮᱢᱤᱞᱤ ᱴᱟᱭᱤᱢ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ]] ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱟᱱ ᱥᱳ ᱨᱮ ᱦᱚᱸᱭ ᱦᱳᱥᱴ ᱟᱠᱟᱫᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱖ ᱚᱯᱨᱮᱞ ᱨᱮ, ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱫᱚ ᱟ.ᱰᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟ. ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱟᱠᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱳᱨᱢᱟᱠᱥ ᱢᱮᱰᱤᱭᱟ ᱪᱷᱟᱯᱟ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾<ref name="Times of India">{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Kapil-Sharma-beats-Salman-Khan-to-become-the-most-popular-TV-celebrity/articleshow/52341114.cms|title=Kapil Sharma beats Salman Khan to become the most popular TV personality|date=3 September 2016|work=The Times of India}}</ref> [[ᱯᱷᱳᱵᱚᱨᱥ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱑᱐᱐ ᱜᱚᱴᱟᱝ-ᱟᱜ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱒᱐᱑᱖ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱑᱑ ᱜᱚᱴᱟᱝ-ᱟᱜ ᱟᱨ ᱒᱐᱑᱗ ᱨᱮ ᱫᱚ ᱑᱘ ᱜᱚᱴᱟᱝ-ᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱮ ᱮᱥᱮᱫ ᱞᱮᱰ-ᱟ | <ref>{{cite web |url=https://www.forbesindia.com/lists/2016-celebrity-100/1587/1 |title=Forbes India Celebrity 100 |work=[[Forbes India]] |access-date=26 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180127083912/https://www.forbesindia.com/lists/2016-celebrity-100/1587/1 |archive-date=27 January 2018 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.forbesindia.com/lists/2017-celebrity-100/1665/all|title=2017 Celebrity 100 - Forbes India Magazine|website=Forbes India|language=en-US|access-date=22 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171222162711/http://www.forbesindia.com/lists/2017-celebrity-100/1665/all|archive-date=22 December 2017|url-status=dead}}</ref> ᱒᱐᱑᱓ ᱨᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ, [[ᱥᱤᱹᱮᱱᱹᱮᱱᱹ-ᱟᱭᱹᱵᱤᱹᱮᱱᱹ]] ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤᱭᱟᱱ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱵᱟᱪᱷᱚᱱ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱟᱨ ''[[ᱫᱤ ᱤᱠᱚᱱᱚᱢᱤᱠᱥ ᱴᱟᱭᱤᱢᱥ]]'' ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱯᱚᱨᱥᱚᱱᱟᱞᱤᱴᱤ ᱯᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱴᱷᱟᱝ-ᱮ ᱮᱥᱮᱫ ᱞᱮᱫ-ᱟ |<ref name="The Economic Times">[https://m.economictimes.com/slideshows/people/20-most-admired-people-in-india/kapil-sharma/slideshow/47260028.cms Kapil Sharma – 20 most admired people in India | ''The Economic Times''] (13 May 2015). Retrieved on 16 September 2015.</ref> ᱒᱐᱑᱔ ᱨᱮ ᱯᱨᱚᱝᱷᱟᱬ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ-ᱟᱜ ᱰᱟᱠᱨᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱞᱮᱱ ''[[ᱥᱣᱚᱪᱷᱚ ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱚᱵᱷᱤᱭᱟᱱ]]'' ᱨᱮ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱥᱟᱯᱷ ᱥᱩᱛᱨᱟ. ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱞᱟ.ᱜᱤᱱ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱜᱮ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱞᱟ.ᱜᱤᱱ ᱠᱚ ᱵᱟᱪᱷᱟᱱ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱾<ref name="timesofindia1">[https://m.timesofindia.com/tv/news/hindi/Kapil-Sharma-Will-do-my-best-for-Swachh-Bharat-Abhiyaan/articleshow/45640400.cms Kapil Sharma: Will do my best for Swachh Bharat Abhiyaan – ''The Times of India''] (25 December 2014). Retrieved on 16 September 2015.</ref> ᱥᱮᱯᱴᱮᱢᱵᱚᱨ ᱒᱐᱑᱕ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱟᱡᱟᱜ ᱥᱳ ᱤᱫᱤᱠᱟᱛᱮ ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱨᱮ ᱟᱭᱢᱟ ᱜᱚᱲᱚ ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱟᱡ ᱫᱚ ᱩᱱ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱯᱟᱨᱥᱮᱛ [[ᱯᱨᱚᱬᱚᱵᱽ ᱢᱩᱠᱷᱟᱨᱡᱤ]] ᱜᱮ [[ᱨᱟᱥᱴᱨᱚᱯᱚᱛᱤ ᱵᱷᱚᱵᱚᱱ]] ᱛᱮᱭ ᱱᱮᱣᱛᱟ ᱞᱮᱫᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name="koimoi1">[https://m.koimoi.com/bollywood-news/kapil-sharma-to-meet-president-pranab-mukherjee KoiMoi – Kapil Sharma To Meet President Pranab Mukherjee] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150928213346/http://m.koimoi.com/bollywood-news/kapil-sharma-to-meet-president-pranab-mukherjee |date=28 September 2015 }}. M.koimoi.com (11 September 2015). Retrieved on 16 September 2015.</ref> ==ᱟᱬᱜᱟᱛ ᱟᱨ ᱱᱤᱡᱮᱨ ᱡᱤᱭᱟᱱ== ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱫᱚ [[ᱚᱢᱨᱤᱛᱥᱚᱨ]], [[ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ]] ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱠᱩᱸᱡᱽ ᱛᱟᱦᱮᱸᱠᱟᱱ ᱛᱟᱭᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/lifestyle/food-wine/kapil-sharma-on-amritsars-matthi-chhole-scotch-whisky-and-punjabis-and-dieting-the-foodie-interview-2820038/ |title=Comedian Kapil Sharma on Amritsar's matthi chhole, Scotch whisky, and Punjabis and dieting |publisher=[[The Indian Express]]|date=26 May 2016 }}</ref><ref name="TOIfacts"/> ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱡᱤᱛᱮᱱᱫᱽᱨᱚ ᱠᱩᱢᱟᱨ ᱯᱩᱸᱡᱽ ᱫᱚ ᱯᱟᱧᱡᱟᱵᱽ ᱯᱳᱞᱤᱥ ᱨᱮ ᱦᱮᱰ ᱠᱚᱱᱥᱴᱮᱵᱚᱞ ᱛᱟᱦᱮᱸᱞᱮᱱᱟᱭ ᱾ ᱟᱨ ᱟᱡ ᱟᱭᱚ ᱡᱟᱱᱚᱠᱤ ᱨᱟᱱᱤ ᱫᱚ ᱚᱲᱚᱜ ᱵᱟ.ᱦᱩ ᱠᱩᱲᱤ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾<ref name=EarlyLife>{{cite news|title=Life has changed ever since, says comedian Kapil's family|url=https://www.hindustantimes.com/punjab/amritsar/life-has-changed-ever-since-says-comedian-kapil-s-family/article1-1173318.aspx|accessdate=18 December 2014|work=Hindustan Times}}</ref> ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱫᱚ ᱑᱙᱙᱗ ᱨᱮ ᱠᱮᱱᱥᱚᱨ ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱠᱚ ᱰᱟᱭᱜᱽᱱᱳᱡᱰ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱟᱨ ᱒᱐᱐᱔ ᱨᱮ [[ᱮᱢᱥ]] [[ᱫᱤᱞᱞᱤ]] ᱨᱮ ᱜᱚᱡ ᱟᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Kapil-Sharma-Seeing-my-daddy-suffer-in-his-last-days-I-prayed-to-God-to-take-him/articleshow/39944224.cms |title=Mr. Sharma: Seeing my daddy suffer in his last days, I prayed to God to take him |publisher=[[The Times of India]]}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱥᱨᱤ ᱨᱟᱢ ᱟᱥᱨᱚᱢ ᱥᱩᱱᱤᱭᱚᱨ ᱥᱮᱠᱮᱱᱰᱟᱨᱳ ᱥᱠᱩᱞ, ᱟᱢᱨᱤᱛᱥᱚᱨ ᱟᱨ ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱞᱟᱯᱷᱟᱝ ᱵᱤᱨᱫᱟ.ᱜᱟᱲ ᱟᱢᱨᱤᱛᱥᱚᱨ ᱨᱮ ᱯᱚᱲᱦᱚᱱ ᱞᱮᱱᱟᱭ ᱾<ref>{{cite web |title=Apeejay Prominent Alumni - Apeejay College of Fine Arts Jalandhar |url=https://acfa.apeejay.edu/alumni/prominent-alumni |website=acfa.apeejay.edu |accessdate=25 November 2019}}</ref> ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱨᱮᱱ ᱢᱤᱫ ᱠᱚᱲᱟ ᱵᱟᱭᱦᱟ, ᱚᱥᱚᱠ ᱠᱩᱢᱟᱨ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱫᱚ ᱯᱳᱞᱤᱥ ᱠᱚᱱᱥᱴᱮᱵᱟᱞ ᱪᱟ.ᱠᱨᱤᱭᱟ ᱟᱨ ᱠᱩᱲᱤ ᱵᱚᱭᱦᱟ ᱫᱚ ᱯᱳᱡᱟ ᱯᱚᱣᱚᱱ ᱫᱮᱵᱽᱜᱚᱱ ᱾<ref>{{cite web|url=https://www.bollywoodlife.com/news-gossip/kapil-sharmas-personal-life-in-pictures/ |title=Kapil Sharma's personal life in pictures |publisher=Bollywood Life|date=2 April 2016 }}</ref> ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱟᱨ ᱜᱤᱱᱱᱤ ᱫᱚ ᱒᱐᱐᱕ ᱨᱮ ᱠᱤᱱ ᱧᱟᱯᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱜᱮᱞ ᱵᱟᱨ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱦᱟ.ᱵᱤᱡ ᱫᱩᱞᱟ.ᱲ ᱥᱟ.ᱜᱟ.ᱭ ᱱᱤᱨᱚᱲ ᱠᱤᱱ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾<ref>{{url|https://www.pinkvilla.com/photos/kapil-sharma/kapil-sharma-and-ginni-chatrath-love-story-falling-love-getting-hitched-their-journey-one-kind-532697|Kapil Sharma and Ginni Chatrath Love Story: Falling in love to getting hitched, their journey is one of a kind}}</ref> ᱑᱒ ᱰᱤᱥᱮᱢᱵᱚᱨ ᱒᱐᱑᱘ ᱨᱮ ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱫᱚ,ᱜᱤᱱᱱᱤ ᱪᱚᱛᱮᱟᱛᱷ ᱥᱟᱶ [[ᱡᱚᱲᱚᱱᱫᱷᱚᱨ]] ᱨᱮ ᱵᱟᱯᱞᱟ ᱞᱮᱱᱟᱭ ᱾ <ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/entertainment/telly-talk/gossip/article/fans-congratulate-the-newlyweds-kapil-sharma-and-ginni-chatrath-on-twitter-read-tweets-tv-news/330219|title=Fans congratulate the newlyweds Kapil Sharma and Ginni Chatrath on Twitter - read tweets {{!}} TV News|website=www.timesnownews.com|language=en-GB|access-date=12 December 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/entertainment/telly-talk/gossip/article/kapil-sharma-and-ginni-chatrath-are-now-married-view-photo/330054|title=Kapil Sharma and Ginni Chatrath are now married|website=www.timesnownews.com|language=en-GB|access-date=12 December 2018}}</ref> ᱑᱐ ᱰᱤᱥᱮᱢᱵᱚᱨ ᱒᱐᱑᱙ ᱨᱮ ᱱᱩᱠᱤᱱᱤᱡ ᱢᱤᱫ ᱠᱩᱲᱤ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟ.ᱭ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite news |title=Kapil Sharma and wife Ginni Chatrath blessed with a baby girl |url=https://www.indiatoday.in/television/celebrity/story/kapil-sharma-and-wife-ginni-chatrath-blessed-with-a-baby-girl-1626899-2019-12-10 |accessdate=10 December 2019 |work=India Today |date=10 December 2019 |language=en}}</ref> ==ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱡᱤᱭᱚᱱ== ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱒᱐᱐᱗ ᱨᱮ, ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ ᱥᱳ ''[[ᱫᱤ ᱜᱽᱨᱮᱴ ᱤᱱᱰᱤᱭᱟᱱ ᱞᱟᱯᱷᱴᱚᱨ ᱪᱮᱞᱮᱧᱡᱽ]]'' ᱨᱮ ᱡᱤᱛᱠᱟ.ᱨᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱴᱷᱮᱱ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱧᱟᱢ ᱦᱚᱪᱚ ᱭᱮᱱᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱱᱚᱶᱟ ᱥᱳ ᱠᱷᱟᱱ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟ. ᱠᱩᱲᱟ.ᱭ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱑᱐ ᱞᱟᱠᱷ ᱴᱟᱠᱟᱭ ᱦᱟᱛ ᱟᱱᱟ ᱾<ref name="TimesofIndia">{{cite news |title= Kapil Sharma plays the 'Traffic monitor' at India Gate |url= https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tv/news-and-gossip/Kapil-Sharma-plays-the-Traffic-monitor-at-India-Gate/articleshow/22334306.cms |work=The Times of India |date= 26 September 2013}}</ref> ᱱᱩᱭ ᱫᱚ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱤᱫ ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱮᱢ.ᱮᱪ. ᱣᱟᱱ ᱪᱟᱱᱮᱞ ᱨᱮᱭᱟᱜ ''ᱦᱚᱥᱫᱮ ᱦᱚᱥᱟᱱᱫᱮ ᱨᱟᱵᱳ'' ᱥᱳ ᱨᱮ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite web|url=https://www.thequint.com/entertainment/2016/04/02/funny-punjabi-punjab-amritsar-comedian-television-odd-jobs |title=5 Things You Didn't Know About Birthday Boy Kapil Sharma |publisher=Quint|date=2 April 2016 }}</ref> ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱫᱚ ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ ᱛᱮ ᱥᱮᱨᱮᱧᱤᱡ ᱵᱮᱱᱟᱣᱜ ᱞᱟ.ᱜᱤᱱ ᱦᱮᱡ ᱞᱮᱱᱟ ᱾<ref name="TOIfacts">{{cite news |title=Name and fame - Kapil Sharma: Lesser known facts |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/photo-features/kapil-sharma-lesser-known-facts/name-and-fame/photostory/61130448.cms |accessdate=5 January 2020 |work=The Times of India }}</ref> [[File:Prabhudeva, Sonu Sood, Shahid Kapoor, Sonakshi Sinha and Kapil Sharma on the sets of Comedy Nights with Kapil.jpg|᱒᱐᱑᱓ ᱨᱮ ''ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱱᱟᱭᱤᱴᱥ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ'' ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ|right|thumb]] ᱠᱚᱯᱤᱞ [[ᱥᱳᱱᱤ ᱮᱱᱢᱟᱨᱴᱮᱱᱢᱮᱸᱴ ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ (ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ)|ᱥᱳᱱᱤ]]-ᱟᱜ ''[[ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱥᱟᱨᱠᱚᱥ]]'' ᱨᱮ ᱠᱟ.ᱢᱤ‌ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾ <ref>{{cite web|url=https://www.siasat.com/english/news/parvati-singhal-kapil-crown-comedy-king |title=Parvati Singhal, Kapil crown Comedy King |publisher=Siasat |date=29 August 2010 |accessdate=3 March 2014}}</ref> ᱟᱨ ᱚᱱᱟ ᱥᱳ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱥᱤᱡᱚᱱ ᱡᱤᱛᱠᱟ.ᱨ ᱞᱮᱱᱟᱭ ᱾<ref>[https://m.timesofindia.com/tv/news/hindi/Kapil-wins-yet-another-season-of-Comedy-Circus/articleshow/11131528.cms Kapil wins yet another season of Comedy Circus – The Times of India]. M.timesofindia.com (16 December 2011). Retrieved on 16 September 2015.</ref> ᱟᱨ ᱦᱚᱸ ''[[ᱡᱷᱚᱞᱚᱠ ᱫᱤᱠᱷᱞᱟ ᱡᱟ (ᱥᱤᱡᱚᱱ ᱖)|ᱡᱷᱚᱞᱚᱠ ᱫᱤᱠᱷᱞᱟ ᱡᱟ]]'' ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱮᱱᱮᱡ ᱥᱳ ᱟᱨ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱥᱳ ''[[ᱪᱷᱳᱴᱮ ᱢᱤᱭᱟᱸ]]'' <ref>[https://forbesindia.com/celebprofile/kapil-sharma/186 Kapil Sharma] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141225093429/https://forbesindia.com/celebprofile/kapil-sharma/186 |date=25 December 2014 }}. Forbesindia.com. Retrieved on 16 September 2015.</ref> ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱳᱥᱴ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾<ref>{{cite news|author=Aparna Banerji |url=https://www.tribuneindia.com/2009/20090724/jplus.htm#3 |title=Lady laughter sends T-town rolling |work=Tribune India |date=24 July 2009 |accessdate=21 July 2014}}</ref><ref name=toi13>{{cite news| title = Daily soaps weren't creatively satisfying: Manish Paul | url = https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-08-11/tv/41293838_1_kapil-sharma-manish-paul-humour|date=11 August 2013 | accessdate = 16 August 2013 | work = [[The Times of India]] }}</ref> ᱒᱐᱐᱘ ᱨᱮᱭᱟᱜ ''[[ᱩᱥᱛᱟᱫᱳᱸ ᱠᱟ ᱩᱥᱛᱟᱫᱽ]]'' ᱥᱳ ᱨᱮ ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱵᱷᱟᱜᱽ ᱦᱟᱛᱟᱣ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱓ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱟᱡᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱱᱤᱡᱮᱨ ᱥᱳ ''[[ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱱᱟᱭᱤᱴᱥ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ]]'' ᱮᱦᱚᱵ ᱠᱮᱫ-ᱟ, ᱚᱱᱟ ᱫᱚ [[ᱠᱚᱞᱚᱨᱥ (ᱴᱤᱵᱷᱤ ᱪᱟᱱᱮᱞ)|ᱠᱚᱞᱚᱨᱥ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱮ.᱙ ᱯᱨᱚᱰᱚᱠᱥᱚᱱ(K9 Productions) ᱵᱮᱱᱚᱨ ᱛᱮ ᱨᱤᱞᱤᱡᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ==ᱯᱷᱤᱞᱢᱳᱜᱽᱨᱟᱯᱷᱤ== ===ᱯᱷᱤᱞᱢ=== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !scope="col"| Year !scope="col"| Title !scope="col"| Role !scope="col"| Director !scope="col" class="unsortable" | Notes |- !scope=row| 2010 | ''Bhavnao Ko Samjho'' | Thakur's son | [[Sunil Pal]] |rowspan="2"|Special appearance |- !scope=row rowspan=2| 2015 | ''[[ABCD 2]]'' | Himself | [[Remo D'Souza]] |- | ''[[Kis Kisko Pyaar Karoon]]'' | Kumar Shiv Ram Kishan | [[Abbas–Mustan]] | Debut film |- !scope=row| 2017 | ''[[Firangi]]'' | Manga | Rajiv Dhingra | |- !scope=row| 2018 | ''[[Son Of Manjeet Singh]]'' | Producer/Special Appearance | Vikram Grover | Producer of the film |- !scope=row| 2019 |''[[The Angry Birds Movie 2]]'' |Red (voice) |[[Thurop Van Orman]] |Hindi dubbed version<ref>{{cite news|url=https://www.hindustantimes.com/story-Twg7WXcxHYgp97aPi56B1J.html|title=Angry Birds Movie 2: Kiku Sharda, Archana Puran Singh join Kapil Sharma in dubbed Hindi version|date=26 July 2019|accessdate=26 July 2019|work=Hindustan Times}}</ref><ref>{{cite news|url=https://indianexpress.com/photos/entertainment-gallery/the-angry-birds-movie-2-screening-kapil-sharma-ginni-chatrath-krushna-abhishek-5929522/|title=The Angry Birds Movie 2 screening: Kapil Sharma, Ginni Chatrath, Krushna Abhishek and others|date=23 August 2019|accessdate=24 August 2019|work=The Indian Express}}</ref> |} ===ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ=== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !scope="col"| Year !scope="col"| Title !scope="col"| Role !scope="col" class="unsortable" | Notes !scope="col" class="unsortable" | {{abbr|Ref.|Reference}} |- !scope=row| 2006 | ''Hasde Hasande Ravo'' |rowspan="2"|Contestant | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=N6yw8JK9d7c |title=Kapil Sharma - Hasde Hasande Ravo - 2006 |publisher=[[YouTube]]}}</ref> |- !scope=row| 2007 | ''[[The Great Indian Laughter Challenge#Challenge III results|The Great Indian Laughter Challenge (season 3)]]'' | Winner | |- !scope=row| 2008 | ''[[Chhote Miyan]]'' | Host | | |- !scope=row| 2008-09 | ''[[Laughter Knights]]'' |rowspan='3'| Contestant | | |- !scope=row rowspan="2"| 2009 | ''[[Ustaadon Ka Ustaad]]'' | |style="text-align:center;"| |- | ''[[Hans Baliye]]'' | | |- !scope=row| 2010-13 | ''[[Comedy Circus]]'' | Winner of 6 consecutive seasons |style="text-align:center;"| | |- !scope=row| 2010 | ''[[Comedy Ka Daily Soap]]'' |Performer | | |- !scope=row| 2011 | ''Star Ya Rockstar'' |Contestant |Runner Up |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |url=https://www.zeetv.com/gossip-trivia/manasi-parekh-crowned-rockstar.html |title=Manasi Parekh crowned 'Rockstar' |publisher=[[Zee TV]] |access-date=26 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201041048/http://www.zeetv.com/gossip-trivia/manasi-parekh-crowned-rockstar.html |archive-date=1 December 2017 |url-status=dead }}</ref> |- !scope=row| 2013 | ''[[Jhalak Dikhhla Jaa 6#Season 6|Jhalak Dikhhla Jaa (season 6)]]'' | Host | |style="text-align:center;"| |- !scope=row| 2013-16 | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' | Host/Comedy performer/co-producer of the show | |style="text-align:center;"| |- !scope=row rowspan="2"| 2014 | ''[[Kaun Banega Crorepati]]'' |rowspan="2"|Guest | |style="text-align:center;"| |- | ''[[The Anupam Kher Show]]'' | |style="text-align:center;"| |- !scope=row rowspan="8"| 2015 | ''[[60th Filmfare Awards]]'' | Host | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.pinkvilla.com/entertainmenttags/karan-johar/meet-three-musketeers-be-hosting-60th-filmfare-awards |title=Meet the Three Musketeers to be hosting 60th Filmfare Awards |publisher=Pinkvilla}}</ref> |- | ''[[Farah Ki Daawat]]'' |rowspan="6"|Guest | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.farahkidaawat.com/celeb-recipe-list.php?recId=VFZSVlBRPT0= |title=Kapil Sharma, Jacqueline Fernandes & Anil Kapoor |publisher=Farah Ki Daawat}}</ref> |- | ''[[Aap ki adalat|Aap Ki Adalat]]'' | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=jer_oZQELno |title=Kapil Sharma in Aap Ki Adalat |publisher=[[YouTube]]}}</ref> |- | ''[[Dance India Dance]]'' |rowspan="3"|to promote his debut film |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |url=https://www.ozee.com/shows/dance-india-dance-season-5/video/dance-india-dance-season-5-episode-25-september-19-2015-full-episode.html |title=Dance India Dance Season 5 - Episode 25 - September 19, 2015 |publisher=[[Zee TV]] |access-date=26 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180208081310/http://www.ozee.com/shows/dance-india-dance-season-5/video/dance-india-dance-season-5-episode-25-september-19-2015-full-episode.html |archive-date=8 February 2018 |url-status=dead }}</ref> |- | ''[[Indian Idol Junior]]'' |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/indian-idol-junior-2-grand-finale/photostory/48854699.cms |title=Indian Idol Junior 2 Grand Finale |publisher=[[The Times of India]]|date=7 September 2015 }}</ref> |- | ''[[The Voice (Indian TV series)|The Voice]]'' |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/kapil-sharma-elli-avram-add-star-power-to-the-voice-india-finale/ |title=Kapil Sharma, Elli Avram add star power to 'The Voice India' finale |publisher=[[The Indian Express]]|date=27 June 2017 }}</ref> |- | ''[[Aaj Ki Raat Hai Zindagi]]'' | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.hotstar.com/tv/aaj-ki-raat-hai-zindagi/5778/kapil-sharma-sings-a-song-ek-safar/1000073764 |title=Aaj Ki Raat Hai Zindagi |publisher=[[Hotstar]]}}</ref> |- | ''[[Star Guild Awards]]'' |rowspan="3"|Host | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.firstpost.com/entertainment/even-kapil-sharma-couldnt-save-the-abysmal-star-guild-awards-2568466.html |title=Even Kapil Sharma couldn't save the abysmal Star Guild awards |publisher=First Post|date=2 January 2016 }}</ref> |- !scope=row rowspan="2" | 2016 | ''[[Screen Awards|22nd Star Screen Awards]]'' | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/kapil-sharma-to-host-22nd-star-screen-awards/ |title=Kapil Sharma to host 22nd Star Screen Awards |publisher=[[The Indian Express]]|date=30 December 2015 }}</ref> |- | ''[[61st Filmfare Awards]]'' | | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/61st-Filmfare-Awards-Shah-Rukh-Khan-and-Kapil-Sharma-to-host/articleshow/50572439.cms |title=61st Filmfare Awards: Shah Rukh Khan and Kapil Sharma to host |publisher=[[The Times of India]]}}</ref> |- !scope=row|2016–2017 |''[[The Kapil Sharma Show]]'' Season 1 |Host/Comedy Performer | |<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Br5HOe1B1oN/|title=Sony Entertainment Television on Instagram: "The King of Comedy is back with a bang! Catch all the funny antics of KAPIL SHARMA on #TheKapilSharmaShow, starting 29 Dec, every Sat-Sun…"|website=Instagram|language=en|access-date=28 December 2018}}</ref> |- !scope=row rowspan="6" | 2017 | ''[[62nd Filmfare Awards]]'' |Host | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.filmfare.com/photos/shah-rukh-khan-steals-the-show-at-the-jio-filmfare-awards-18175.html |title=Shah Rukh Khan steals the show at the Jio Filmfare Awards |publisher=[[Filmfare]]}}</ref> |- | ''[[Koffee with Karan#Season 5|Koffee with Karan 5]]'' |rowspan="4"|Guest | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.hotstar.com/tv/koffee-with-karan/1525/lol-kapil-is-here/1000168665 |title=Koffee with Karan |publisher=[[Hotstar]]}}</ref> |- |''[[Bigg Boss 11]]'' |rowspan="3"|To promote his film ''[[Firangi]]'' |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/bigg-boss-11-november-11-2017-preview-kapil-sharma-leaves-contestants-in-splits-of-laughter-salman-khan-slams-hina-khan/articleshow/61608144.cms|title=Bigg Boss 11 November 11, 2017 Preview: Kapil Sharma leaves contestants in splits of laughter; Salman Khan slams Hina Khan|date=11 November 2017}}</ref> |- |''[[Super Dancer Chapter 2]]'' |style="text-align:center;"| |- |''[[Sa Re Ga Ma Pa L'il Champs]]'' |style="text-align:center;"| |- |[https://www.sonyliv.com/details/episodes/5658216842001/25-November-2017---Oye-Firangi Oye Firangi] |rowspan="1"|Host | Special Event/Show to promote his film ''[[Firangi]]'' |style="text-align:center;"| |- !scope=row| 2018 | ''[[Family Time With Kapil Sharma]]'' |Host | | |- !scope=row| 2018–present | ''[[The Kapil Sharma Show]] Season 2'' |Host/Comedy Performer/co-producer of the show | | |} ==ᱥᱤᱨᱯᱷᱟ. ᱟᱨ ᱵᱟᱪᱷᱚᱱ ᱠᱚ== {| class="wikitable" |- ! Year ! Awards ! Category ! For ! Result ! {{Abbr|Ref|Reference}} |- | 2012 | rowspan="3" | [[Indian Television Academy Awards]] | rowspan="2" | Best Actor – Comedy | ''[[Kahani Comedy Circus Ki]]'' | rowspan="12" {{Won}} |<ref>{{cite web|url=https://www.indiantelevisionacademy.com/site/awards_hhita_details_new.php?year=2012 |title=Indian Television Academy Awards 2012 |publisher=IndianTelevisionAcademy.com |accessdate=22 January 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131021114031/https://www.indiantelevisionacademy.com/site/awards_hhita_details_new.php?year=2012 |archivedate=21 October 2013 }}</ref> |- | rowspan="4"| 2013 | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' | rowspan="2" |<ref name="ita">{{cite web |url=https://www.indiantelevisionacademy.com/site//awards_hhita_details_new.php?year=2013 |archive-url=https://archive.is/20131128183113/http://www.indiantelevisionacademy.com/site//awards_hhita_details_new.php?year=2013 |url-status=dead |archive-date=28 November 2013 |title=Indian Television Academy Awards 2013 |publisher=IndianTelevisionAcademy.com |accessdate=22 January 2014 }}</ref> |- | Funniest Serial – Comedy | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' |- | [[CNN-IBN Indian of the Year]] | Entertainer of the Year | Kapil Sharma |<ref name="EntertainerOfYear">{{cite news|title=Entertainer of the Year |url=https://www.indianoftheyear.com/winners-2013.php |publisher=CNN-IBN |date=23 December 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141108205753/https://www.indianoftheyear.com/winners-2013.php |archivedate= 8 November 2014 }}</ref> |- | BIG Star Entertainment Awards | Most Entertaining Comedy Show | rowspan="2" | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' |<ref>Narayan, Girija. (19 December 2013) [https://entertainment.oneindia.in/television/news/2013/big-star-entertainment-awards-2013-comedy-nights-with-kapil-diya-aur-127659.html Big Star Entertainment Awards 2013: Comedy Nights With Kapil, Diya Aur.., Maharana]. Entertainment.oneindia.in. Retrieved on 16 September 2015.</ref> |- | 2014 | [[Star Guild Awards]] | Best Comedy Show |<ref>Narayan, Girija. (17 January 2014) [https://entertainment.oneindia.in/television/news/2014/comedy-nights-with-kapil-wins-best-comedy-show-star-guild-awards-2014-129849.html Comedy Nights With Kapil Bags Best Comedy Show At Star Guild Awards 2014!]. Entertainment.oneindia.in. Retrieved on 16 September 2015.</ref> |- | 2015 | Sony Guild Film Awards | Promising Debut (Male) | ''[[Kis Kisko Pyaar Karoon]]'' |<ref>{{Cite web | title = Winners of 11th Renault Sony Guild Awards | work = Bollywoodhungama.com | date = 23 December 2015 | accessdate = 6 September 2016 | url = https://www.bollywoodhungama.com/movies/features/type/view/id/9455 }}</ref> |- |- | 2015 | [[Indian Television Academy Awards]] | Best Actor (Comedy) | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' | |- |2019 |World book of Records (London) |Most viewed stand-up comedian | |<ref>{{cite news |title=Comedy king Kapil Sharma gets honoured by World Book of Records London |url=https://www.indiatoday.in/television/top-stories/story/comedy-king-kapil-sharma-gets-honoured-by-world-book-of-records-london-1527154-2019-05-17 |accessdate=13 November 2019 |work=India Today |date=17 May 2019 |language=en}}</ref> |- | rowspan="3" |2019 |[[Gold Awards]] |Best Comedy Show | rowspan="3" |[[The Kapil Sharma Show]] | |- | rowspan="2" |[[Indian Television Academy Awards]] |Best Comedy Show | |- |Comedy Genius | |} ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{Reflist}} ==ᱵᱟ.ᱲᱛᱤ ᱡᱚᱱᱚᱲ== <!-- According to Wikipedia, social networking links like Facebook, Twitter, Instagram and YouTube etc are not allowed.---> {{Commons category|Kapil Sharma (comedian)|Kapil Sharma}} *{{IMDb name|6151574}} *{{Bollywood Hungama|id=1742290|title=Kapil Sharma}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Sharma, Kapil}} [[Category:1981 births]] [[Category:Living people]] [[Category:Indian stand-up comedians]] [[Category:Indian male singers]] [[Category:Indian television presenters]] [[Category:Punjabi people]] [[Category:Artists from Amritsar]] [[Category:Indian male comedians]] fzvc5qk02ujf3bc2npwb1uwe89fjp72 100745 100744 2022-08-14T01:59:53Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ | image = Karan Johar snapped on sets of The Kapil Sharma Show (cropped).jpg | caption = ᱒᱐᱑᱖ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ | birth_name = ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱯᱩᱸᱡᱽ | birth_date = ᱒ ᱚᱯᱨᱮᱞ ᱑᱙᱘᱑ | birth_place = [[ᱚᱢᱨᱤᱛᱥᱚᱨ, ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ]], ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ | occupation = {{hlist|ᱠᱚᱢᱮᱰᱤᱭᱟᱱ|ᱟᱠᱴᱚᱨ|ᱦᱳᱥᱴᱚᱨ|ᱯᱨᱚᱰᱭᱩᱥᱚᱨ}} | known for = ''[[ᱫᱤ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱥᱳ]]'', ''[[ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ ᱱᱟᱭᱤᱴᱥ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ]]'', ''[[ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ ᱥᱟᱨᱠᱚᱥ]]'' | spouse = ᱜᱤᱱᱱᱤ ᱪᱚᱛᱨᱟᱛᱷ | children = ᱑ | years_active = ᱒᱐᱑᱖ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ }} '''ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱟᱨᱢᱟ''' (ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱒ ᱚᱯᱨᱮᱞ ᱑᱙᱘᱑)<ref name="DOB">{{Cite news |url=https://www.timesnownews.com/entertainment/telly-talk/gossip/article/kapil-sharma-37-birthday-sunil-grover-wish-on-twitter/213287 |title=After Twitter war, Sunil Grover wishes his 'brother' Kapil Sharma a happy birthday |last=Banerjee |first=Anindita |date=2 April 2018 |work=[[Times Now]] |access-date=16 December 2018}}</ref> ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟ‌. [[ᱥᱴᱟᱱᱰ ᱚᱯ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ|ᱥᱴᱟᱱᱰ ᱚᱯ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤᱭᱟᱱ]], ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱯᱨᱮᱡᱮᱱᱴᱚᱨ, ᱟᱠᱴᱚᱨ ᱟᱨ ᱯᱨᱚᱰᱭᱩᱥᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾ ᱱᱩᱭ ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ ᱥᱳ ''[[ᱫᱤ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱥᱳ]]'' ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱦᱚᱲ ᱴᱷᱮᱱ ᱵᱷᱟ.ᱜᱤ ᱞᱮᱠᱟ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱟᱠᱟᱱ ᱾<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/kapil-sharma-i-will-do-as-ginni-says-because-i-know-that-she-is-right/articleshow/66794849.cms|title=Kapil Sharma: I will do as Ginni says, because I know that she is right - Times of India|website=The Times of India|accessdate=10 December 2019}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱯᱩᱭᱞᱩ [[ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱱᱟᱭᱤᱴᱥ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ]] ᱟᱨ [[ᱯᱷᱮᱢᱤᱞᱤ ᱴᱟᱭᱤᱢ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ]] ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱟᱱ ᱥᱳ ᱨᱮ ᱦᱚᱸᱭ ᱦᱳᱥᱴ ᱟᱠᱟᱫᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱖ ᱚᱯᱨᱮᱞ ᱨᱮ, ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱫᱚ ᱟ.ᱰᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟ. ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱟᱠᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱳᱨᱢᱟᱠᱥ ᱢᱮᱰᱤᱭᱟ ᱪᱷᱟᱯᱟ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾<ref name="Times of India">{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Kapil-Sharma-beats-Salman-Khan-to-become-the-most-popular-TV-celebrity/articleshow/52341114.cms|title=Kapil Sharma beats Salman Khan to become the most popular TV personality|date=3 September 2016|work=The Times of India}}</ref> [[ᱯᱷᱳᱵᱚᱨᱥ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱑᱐᱐ ᱜᱚᱴᱟᱝ-ᱟᱜ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱒᱐᱑᱖ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱑᱑ ᱜᱚᱴᱟᱝ-ᱟᱜ ᱟᱨ ᱒᱐᱑᱗ ᱨᱮ ᱫᱚ ᱑᱘ ᱜᱚᱴᱟᱝ-ᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱮ ᱮᱥᱮᱫ ᱞᱮᱰ-ᱟ | <ref>{{cite web |url=https://www.forbesindia.com/lists/2016-celebrity-100/1587/1 |title=Forbes India Celebrity 100 |work=[[Forbes India]] |access-date=26 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180127083912/https://www.forbesindia.com/lists/2016-celebrity-100/1587/1 |archive-date=27 January 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.forbesindia.com/lists/2017-celebrity-100/1665/all|title=2017 Celebrity 100 - Forbes India Magazine|website=Forbes India|language=en-US|access-date=22 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171222162711/http://www.forbesindia.com/lists/2017-celebrity-100/1665/all|archive-date=22 December 2017}}</ref> ᱒᱐᱑᱓ ᱨᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ, [[ᱥᱤᱹᱮᱱᱹᱮᱱᱹ-ᱟᱭᱹᱵᱤᱹᱮᱱᱹ]] ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤᱭᱟᱱ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱵᱟᱪᱷᱚᱱ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱟᱨ ''[[ᱫᱤ ᱤᱠᱚᱱᱚᱢᱤᱠᱥ ᱴᱟᱭᱤᱢᱥ]]'' ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱯᱚᱨᱥᱚᱱᱟᱞᱤᱴᱤ ᱯᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱴᱷᱟᱝ-ᱮ ᱮᱥᱮᱫ ᱞᱮᱫ-ᱟ |<ref name="The Economic Times">[https://m.economictimes.com/slideshows/people/20-most-admired-people-in-india/kapil-sharma/slideshow/47260028.cms Kapil Sharma – 20 most admired people in India | ''The Economic Times''] (13 May 2015). Retrieved on 16 September 2015.</ref> ᱒᱐᱑᱔ ᱨᱮ ᱯᱨᱚᱝᱷᱟᱬ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ-ᱟᱜ ᱰᱟᱠᱨᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱞᱮᱱ ''[[ᱥᱣᱚᱪᱷᱚ ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱚᱵᱷᱤᱭᱟᱱ]]'' ᱨᱮ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱥᱟᱯᱷ ᱥᱩᱛᱨᱟ. ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱞᱟ.ᱜᱤᱱ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱜᱮ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱞᱟ.ᱜᱤᱱ ᱠᱚ ᱵᱟᱪᱷᱟᱱ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱾<ref name="timesofindia1">[https://m.timesofindia.com/tv/news/hindi/Kapil-Sharma-Will-do-my-best-for-Swachh-Bharat-Abhiyaan/articleshow/45640400.cms Kapil Sharma: Will do my best for Swachh Bharat Abhiyaan – ''The Times of India''] (25 December 2014). Retrieved on 16 September 2015.</ref> ᱥᱮᱯᱴᱮᱢᱵᱚᱨ ᱒᱐᱑᱕ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱟᱡᱟᱜ ᱥᱳ ᱤᱫᱤᱠᱟᱛᱮ ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱨᱮ ᱟᱭᱢᱟ ᱜᱚᱲᱚ ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱟᱡ ᱫᱚ ᱩᱱ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱯᱟᱨᱥᱮᱛ [[ᱯᱨᱚᱬᱚᱵᱽ ᱢᱩᱠᱷᱟᱨᱡᱤ]] ᱜᱮ [[ᱨᱟᱥᱴᱨᱚᱯᱚᱛᱤ ᱵᱷᱚᱵᱚᱱ]] ᱛᱮᱭ ᱱᱮᱣᱛᱟ ᱞᱮᱫᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name="koimoi1">[https://m.koimoi.com/bollywood-news/kapil-sharma-to-meet-president-pranab-mukherjee KoiMoi – Kapil Sharma To Meet President Pranab Mukherjee] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150928213346/http://m.koimoi.com/bollywood-news/kapil-sharma-to-meet-president-pranab-mukherjee |date=28 September 2015 }}. M.koimoi.com (11 September 2015). Retrieved on 16 September 2015.</ref> ==ᱟᱬᱜᱟᱛ ᱟᱨ ᱱᱤᱡᱮᱨ ᱡᱤᱭᱟᱱ== ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱫᱚ [[ᱚᱢᱨᱤᱛᱥᱚᱨ]], [[ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ]] ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱠᱩᱸᱡᱽ ᱛᱟᱦᱮᱸᱠᱟᱱ ᱛᱟᱭᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/lifestyle/food-wine/kapil-sharma-on-amritsars-matthi-chhole-scotch-whisky-and-punjabis-and-dieting-the-foodie-interview-2820038/ |title=Comedian Kapil Sharma on Amritsar's matthi chhole, Scotch whisky, and Punjabis and dieting |publisher=[[The Indian Express]]|date=26 May 2016 }}</ref> ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱡᱤᱛᱮᱱᱫᱽᱨᱚ ᱠᱩᱢᱟᱨ ᱯᱩᱸᱡᱽ ᱫᱚ ᱯᱟᱧᱡᱟᱵᱽ ᱯᱳᱞᱤᱥ ᱨᱮ ᱦᱮᱰ ᱠᱚᱱᱥᱴᱮᱵᱚᱞ ᱛᱟᱦᱮᱸᱞᱮᱱᱟᱭ ᱾ ᱟᱨ ᱟᱡ ᱟᱭᱚ ᱡᱟᱱᱚᱠᱤ ᱨᱟᱱᱤ ᱫᱚ ᱚᱲᱚᱜ ᱵᱟ.ᱦᱩ ᱠᱩᱲᱤ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾<ref name=EarlyLife>{{cite news|title=Life has changed ever since, says comedian Kapil's family|url=https://www.hindustantimes.com/punjab/amritsar/life-has-changed-ever-since-says-comedian-kapil-s-family/article1-1173318.aspx|accessdate=18 December 2014|work=Hindustan Times}}</ref> ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱫᱚ ᱑᱙᱙᱗ ᱨᱮ ᱠᱮᱱᱥᱚᱨ ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱠᱚ ᱰᱟᱭᱜᱽᱱᱳᱡᱰ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱟᱨ ᱒᱐᱐᱔ ᱨᱮ [[ᱮᱢᱥ]] [[ᱫᱤᱞᱞᱤ]] ᱨᱮ ᱜᱚᱡ ᱟᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Kapil-Sharma-Seeing-my-daddy-suffer-in-his-last-days-I-prayed-to-God-to-take-him/articleshow/39944224.cms |title=Mr. Sharma: Seeing my daddy suffer in his last days, I prayed to God to take him |publisher=[[The Times of India]]}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱥᱨᱤ ᱨᱟᱢ ᱟᱥᱨᱚᱢ ᱥᱩᱱᱤᱭᱚᱨ ᱥᱮᱠᱮᱱᱰᱟᱨᱳ ᱥᱠᱩᱞ, ᱟᱢᱨᱤᱛᱥᱚᱨ ᱟᱨ ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱞᱟᱯᱷᱟᱝ ᱵᱤᱨᱫᱟ.ᱜᱟᱲ ᱟᱢᱨᱤᱛᱥᱚᱨ ᱨᱮ ᱯᱚᱲᱦᱚᱱ ᱞᱮᱱᱟᱭ ᱾<ref>{{cite web |title=Apeejay Prominent Alumni - Apeejay College of Fine Arts Jalandhar |url=https://acfa.apeejay.edu/alumni/prominent-alumni |website=acfa.apeejay.edu |accessdate=25 November 2019}}</ref> ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱨᱮᱱ ᱢᱤᱫ ᱠᱚᱲᱟ ᱵᱟᱭᱦᱟ, ᱚᱥᱚᱠ ᱠᱩᱢᱟᱨ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱫᱚ ᱯᱳᱞᱤᱥ ᱠᱚᱱᱥᱴᱮᱵᱟᱞ ᱪᱟ.ᱠᱨᱤᱭᱟ ᱟᱨ ᱠᱩᱲᱤ ᱵᱚᱭᱦᱟ ᱫᱚ ᱯᱳᱡᱟ ᱯᱚᱣᱚᱱ ᱫᱮᱵᱽᱜᱚᱱ ᱾<ref>{{cite web|url=https://www.bollywoodlife.com/news-gossip/kapil-sharmas-personal-life-in-pictures/ |title=Kapil Sharma's personal life in pictures |publisher=Bollywood Life|date=2 April 2016 }}</ref> ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱟᱨ ᱜᱤᱱᱱᱤ ᱫᱚ ᱒᱐᱐᱕ ᱨᱮ ᱠᱤᱱ ᱧᱟᱯᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱜᱮᱞ ᱵᱟᱨ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱦᱟ.ᱵᱤᱡ ᱫᱩᱞᱟ.ᱲ ᱥᱟ.ᱜᱟ.ᱭ ᱱᱤᱨᱚᱲ ᱠᱤᱱ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾<ref>{{url|https://www.pinkvilla.com/photos/kapil-sharma/kapil-sharma-and-ginni-chatrath-love-story-falling-love-getting-hitched-their-journey-one-kind-532697|Kapil Sharma and Ginni Chatrath Love Story: Falling in love to getting hitched, their journey is one of a kind}}</ref> ᱑᱒ ᱰᱤᱥᱮᱢᱵᱚᱨ ᱒᱐᱑᱘ ᱨᱮ ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱫᱚ,ᱜᱤᱱᱱᱤ ᱪᱚᱛᱮᱟᱛᱷ ᱥᱟᱶ [[ᱡᱚᱲᱚᱱᱫᱷᱚᱨ]] ᱨᱮ ᱵᱟᱯᱞᱟ ᱞᱮᱱᱟᱭ ᱾ <ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/entertainment/telly-talk/gossip/article/fans-congratulate-the-newlyweds-kapil-sharma-and-ginni-chatrath-on-twitter-read-tweets-tv-news/330219|title=Fans congratulate the newlyweds Kapil Sharma and Ginni Chatrath on Twitter - read tweets {{!}} TV News|website=www.timesnownews.com|language=en-GB|access-date=12 December 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/entertainment/telly-talk/gossip/article/kapil-sharma-and-ginni-chatrath-are-now-married-view-photo/330054|title=Kapil Sharma and Ginni Chatrath are now married|website=www.timesnownews.com|language=en-GB|access-date=12 December 2018}}</ref> ᱑᱐ ᱰᱤᱥᱮᱢᱵᱚᱨ ᱒᱐᱑᱙ ᱨᱮ ᱱᱩᱠᱤᱱᱤᱡ ᱢᱤᱫ ᱠᱩᱲᱤ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟ.ᱭ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite news |title=Kapil Sharma and wife Ginni Chatrath blessed with a baby girl |url=https://www.indiatoday.in/television/celebrity/story/kapil-sharma-and-wife-ginni-chatrath-blessed-with-a-baby-girl-1626899-2019-12-10 |accessdate=10 December 2019 |work=India Today |date=10 December 2019 |language=en}}</ref> ==ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱡᱤᱭᱚᱱ== ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱒᱐᱐᱗ ᱨᱮ, ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ ᱥᱳ ''[[ᱫᱤ ᱜᱽᱨᱮᱴ ᱤᱱᱰᱤᱭᱟᱱ ᱞᱟᱯᱷᱴᱚᱨ ᱪᱮᱞᱮᱧᱡᱽ]]'' ᱨᱮ ᱡᱤᱛᱠᱟ.ᱨᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱴᱷᱮᱱ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱧᱟᱢ ᱦᱚᱪᱚ ᱭᱮᱱᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱱᱚᱶᱟ ᱥᱳ ᱠᱷᱟᱱ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟ. ᱠᱩᱲᱟ.ᱭ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱑᱐ ᱞᱟᱠᱷ ᱴᱟᱠᱟᱭ ᱦᱟᱛ ᱟᱱᱟ ᱾<ref name="TimesofIndia">{{cite news |title= Kapil Sharma plays the 'Traffic monitor' at India Gate |url= https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tv/news-and-gossip/Kapil-Sharma-plays-the-Traffic-monitor-at-India-Gate/articleshow/22334306.cms |work=The Times of India |date= 26 September 2013}}</ref> ᱱᱩᱭ ᱫᱚ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱤᱫ ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱮᱢ.ᱮᱪ. ᱣᱟᱱ ᱪᱟᱱᱮᱞ ᱨᱮᱭᱟᱜ ''ᱦᱚᱥᱫᱮ ᱦᱚᱥᱟᱱᱫᱮ ᱨᱟᱵᱳ'' ᱥᱳ ᱨᱮ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite web|url=https://www.thequint.com/entertainment/2016/04/02/funny-punjabi-punjab-amritsar-comedian-television-odd-jobs |title=5 Things You Didn't Know About Birthday Boy Kapil Sharma |publisher=Quint|date=2 April 2016 }}</ref> ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱫᱚ ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ ᱛᱮ ᱥᱮᱨᱮᱧᱤᱡ ᱵᱮᱱᱟᱣᱜ ᱞᱟ.ᱜᱤᱱ ᱦᱮᱡ ᱞᱮᱱᱟ ᱾<ref name="TOIfacts">{{cite news |title=Name and fame - Kapil Sharma: Lesser known facts |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/photo-features/kapil-sharma-lesser-known-facts/name-and-fame/photostory/61130448.cms |accessdate=5 January 2020 |work=The Times of India }}</ref> [[File:Prabhudeva, Sonu Sood, Shahid Kapoor, Sonakshi Sinha and Kapil Sharma on the sets of Comedy Nights with Kapil.jpg|᱒᱐᱑᱓ ᱨᱮ ''ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱱᱟᱭᱤᱴᱥ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ'' ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ|right|thumb]] ᱠᱚᱯᱤᱞ [[ᱥᱳᱱᱤ ᱮᱱᱢᱟᱨᱴᱮᱱᱢᱮᱸᱴ ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ (ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ)|ᱥᱳᱱᱤ]]-ᱟᱜ ''[[ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱥᱟᱨᱠᱚᱥ]]'' ᱨᱮ ᱠᱟ.ᱢᱤ‌ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾ <ref>{{cite web|url=https://www.siasat.com/english/news/parvati-singhal-kapil-crown-comedy-king |title=Parvati Singhal, Kapil crown Comedy King |publisher=Siasat |date=29 August 2010 |accessdate=3 March 2014}}</ref> ᱟᱨ ᱚᱱᱟ ᱥᱳ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱥᱤᱡᱚᱱ ᱡᱤᱛᱠᱟ.ᱨ ᱞᱮᱱᱟᱭ ᱾<ref>[https://m.timesofindia.com/tv/news/hindi/Kapil-wins-yet-another-season-of-Comedy-Circus/articleshow/11131528.cms Kapil wins yet another season of Comedy Circus – The Times of India]. M.timesofindia.com (16 December 2011). Retrieved on 16 September 2015.</ref> ᱟᱨ ᱦᱚᱸ ''[[ᱡᱷᱚᱞᱚᱠ ᱫᱤᱠᱷᱞᱟ ᱡᱟ (ᱥᱤᱡᱚᱱ ᱖)|ᱡᱷᱚᱞᱚᱠ ᱫᱤᱠᱷᱞᱟ ᱡᱟ]]'' ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱮᱱᱮᱡ ᱥᱳ ᱟᱨ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱥᱳ ''[[ᱪᱷᱳᱴᱮ ᱢᱤᱭᱟᱸ]]'' <ref>[https://forbesindia.com/celebprofile/kapil-sharma/186 Kapil Sharma] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141225093429/https://forbesindia.com/celebprofile/kapil-sharma/186 |date=25 December 2014 }}. Forbesindia.com. Retrieved on 16 September 2015.</ref> ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱳᱥᱴ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾<ref>{{cite news|author=Aparna Banerji |url=https://www.tribuneindia.com/2009/20090724/jplus.htm#3 |title=Lady laughter sends T-town rolling |work=Tribune India |date=24 July 2009 |accessdate=21 July 2014}}</ref><ref name=toi13>{{cite news| title = Daily soaps weren't creatively satisfying: Manish Paul | url = https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-08-11/tv/41293838_1_kapil-sharma-manish-paul-humour|date=11 August 2013 | accessdate = 16 August 2013 | work = [[The Times of India]] }}</ref> ᱒᱐᱐᱘ ᱨᱮᱭᱟᱜ ''[[ᱩᱥᱛᱟᱫᱳᱸ ᱠᱟ ᱩᱥᱛᱟᱫᱽ]]'' ᱥᱳ ᱨᱮ ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱵᱷᱟᱜᱽ ᱦᱟᱛᱟᱣ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱓ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱟᱡᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱱᱤᱡᱮᱨ ᱥᱳ ''[[ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱱᱟᱭᱤᱴᱥ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ]]'' ᱮᱦᱚᱵ ᱠᱮᱫ-ᱟ, ᱚᱱᱟ ᱫᱚ [[ᱠᱚᱞᱚᱨᱥ (ᱴᱤᱵᱷᱤ ᱪᱟᱱᱮᱞ)|ᱠᱚᱞᱚᱨᱥ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱮ.᱙ ᱯᱨᱚᱰᱚᱠᱥᱚᱱ(K9 Productions) ᱵᱮᱱᱚᱨ ᱛᱮ ᱨᱤᱞᱤᱡᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ==ᱯᱷᱤᱞᱢᱳᱜᱽᱨᱟᱯᱷᱤ== ===ᱯᱷᱤᱞᱢ=== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !scope="col"| Year !scope="col"| Title !scope="col"| Role !scope="col"| Director !scope="col" class="unsortable" | Notes |- !scope=row| 2010 | ''Bhavnao Ko Samjho'' | Thakur's son | [[Sunil Pal]] |rowspan="2"|Special appearance |- !scope=row rowspan=2| 2015 | ''[[ABCD 2]]'' | Himself | [[Remo D'Souza]] |- | ''[[Kis Kisko Pyaar Karoon]]'' | Kumar Shiv Ram Kishan | [[Abbas–Mustan]] | Debut film |- !scope=row| 2017 | ''[[Firangi]]'' | Manga | Rajiv Dhingra | |- !scope=row| 2018 | ''[[Son Of Manjeet Singh]]'' | Producer/Special Appearance | Vikram Grover | Producer of the film |- !scope=row| 2019 |''[[The Angry Birds Movie 2]]'' |Red (voice) |[[Thurop Van Orman]] |Hindi dubbed version<ref>{{cite news|url=https://www.hindustantimes.com/story-Twg7WXcxHYgp97aPi56B1J.html|title=Angry Birds Movie 2: Kiku Sharda, Archana Puran Singh join Kapil Sharma in dubbed Hindi version|date=26 July 2019|accessdate=26 July 2019|work=Hindustan Times}}</ref><ref>{{cite news|url=https://indianexpress.com/photos/entertainment-gallery/the-angry-birds-movie-2-screening-kapil-sharma-ginni-chatrath-krushna-abhishek-5929522/|title=The Angry Birds Movie 2 screening: Kapil Sharma, Ginni Chatrath, Krushna Abhishek and others|date=23 August 2019|accessdate=24 August 2019|work=The Indian Express}}</ref> |} ===ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ=== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !scope="col"| Year !scope="col"| Title !scope="col"| Role !scope="col" class="unsortable" | Notes !scope="col" class="unsortable" | {{abbr|Ref.|Reference}} |- !scope=row| 2006 | ''Hasde Hasande Ravo'' |rowspan="2"|Contestant | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=N6yw8JK9d7c |title=Kapil Sharma - Hasde Hasande Ravo - 2006 |publisher=[[YouTube]]}}</ref> |- !scope=row| 2007 | ''[[The Great Indian Laughter Challenge#Challenge III results|The Great Indian Laughter Challenge (season 3)]]'' | Winner | |- !scope=row| 2008 | ''[[Chhote Miyan]]'' | Host | | |- !scope=row| 2008-09 | ''[[Laughter Knights]]'' |rowspan='3'| Contestant | | |- !scope=row rowspan="2"| 2009 | ''[[Ustaadon Ka Ustaad]]'' | |style="text-align:center;"| |- | ''[[Hans Baliye]]'' | | |- !scope=row| 2010-13 | ''[[Comedy Circus]]'' | Winner of 6 consecutive seasons |style="text-align:center;"| | |- !scope=row| 2010 | ''[[Comedy Ka Daily Soap]]'' |Performer | | |- !scope=row| 2011 | ''Star Ya Rockstar'' |Contestant |Runner Up |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |url=https://www.zeetv.com/gossip-trivia/manasi-parekh-crowned-rockstar.html |title=Manasi Parekh crowned 'Rockstar' |publisher=[[Zee TV]] |access-date=26 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201041048/http://www.zeetv.com/gossip-trivia/manasi-parekh-crowned-rockstar.html |archive-date=1 December 2017}}</ref> |- !scope=row| 2013 | ''[[Jhalak Dikhhla Jaa 6#Season 6|Jhalak Dikhhla Jaa (season 6)]]'' | Host | |style="text-align:center;"| |- !scope=row| 2013-16 | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' | Host/Comedy performer/co-producer of the show | |style="text-align:center;"| |- !scope=row rowspan="2"| 2014 | ''[[Kaun Banega Crorepati]]'' |rowspan="2"|Guest | |style="text-align:center;"| |- | ''[[The Anupam Kher Show]]'' | |style="text-align:center;"| |- !scope=row rowspan="8"| 2015 | ''[[60th Filmfare Awards]]'' | Host | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.pinkvilla.com/entertainmenttags/karan-johar/meet-three-musketeers-be-hosting-60th-filmfare-awards |title=Meet the Three Musketeers to be hosting 60th Filmfare Awards |publisher=Pinkvilla}}</ref> |- | ''[[Farah Ki Daawat]]'' |rowspan="6"|Guest | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.farahkidaawat.com/celeb-recipe-list.php?recId=VFZSVlBRPT0= |title=Kapil Sharma, Jacqueline Fernandes & Anil Kapoor |publisher=Farah Ki Daawat}}</ref> |- | ''[[Aap ki adalat|Aap Ki Adalat]]'' | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=jer_oZQELno |title=Kapil Sharma in Aap Ki Adalat |publisher=[[YouTube]]}}</ref> |- | ''[[Dance India Dance]]'' |rowspan="3"|to promote his debut film |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |url=https://www.ozee.com/shows/dance-india-dance-season-5/video/dance-india-dance-season-5-episode-25-september-19-2015-full-episode.html |title=Dance India Dance Season 5 - Episode 25 - September 19, 2015 |publisher=[[Zee TV]] |access-date=26 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180208081310/http://www.ozee.com/shows/dance-india-dance-season-5/video/dance-india-dance-season-5-episode-25-september-19-2015-full-episode.html |archive-date=8 February 2018}}</ref> |- | ''[[Indian Idol Junior]]'' |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/indian-idol-junior-2-grand-finale/photostory/48854699.cms |title=Indian Idol Junior 2 Grand Finale |publisher=[[The Times of India]]|date=7 September 2015 }}</ref> |- | ''[[The Voice (Indian TV series)|The Voice]]'' |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/kapil-sharma-elli-avram-add-star-power-to-the-voice-india-finale/ |title=Kapil Sharma, Elli Avram add star power to 'The Voice India' finale |publisher=[[The Indian Express]]|date=27 June 2017 }}</ref> |- | ''[[Aaj Ki Raat Hai Zindagi]]'' | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.hotstar.com/tv/aaj-ki-raat-hai-zindagi/5778/kapil-sharma-sings-a-song-ek-safar/1000073764 |title=Aaj Ki Raat Hai Zindagi |publisher=[[Hotstar]]}}</ref> |- | ''[[Star Guild Awards]]'' |rowspan="3"|Host | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.firstpost.com/entertainment/even-kapil-sharma-couldnt-save-the-abysmal-star-guild-awards-2568466.html |title=Even Kapil Sharma couldn't save the abysmal Star Guild awards |publisher=First Post|date=2 January 2016 }}</ref> |- !scope=row rowspan="2" | 2016 | ''[[Screen Awards|22nd Star Screen Awards]]'' | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/kapil-sharma-to-host-22nd-star-screen-awards/ |title=Kapil Sharma to host 22nd Star Screen Awards |publisher=[[The Indian Express]]|date=30 December 2015 }}</ref> |- | ''[[61st Filmfare Awards]]'' | | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/61st-Filmfare-Awards-Shah-Rukh-Khan-and-Kapil-Sharma-to-host/articleshow/50572439.cms |title=61st Filmfare Awards: Shah Rukh Khan and Kapil Sharma to host |publisher=[[The Times of India]]}}</ref> |- !scope=row|2016–2017 |''[[The Kapil Sharma Show]]'' Season 1 |Host/Comedy Performer | |<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Br5HOe1B1oN/|title=Sony Entertainment Television on Instagram: "The King of Comedy is back with a bang! Catch all the funny antics of KAPIL SHARMA on #TheKapilSharmaShow, starting 29 Dec, every Sat-Sun…"|website=Instagram|language=en|access-date=28 December 2018}}</ref> |- !scope=row rowspan="6" | 2017 | ''[[62nd Filmfare Awards]]'' |Host | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.filmfare.com/photos/shah-rukh-khan-steals-the-show-at-the-jio-filmfare-awards-18175.html |title=Shah Rukh Khan steals the show at the Jio Filmfare Awards |publisher=[[Filmfare]]}}</ref> |- | ''[[Koffee with Karan#Season 5|Koffee with Karan 5]]'' |rowspan="4"|Guest | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.hotstar.com/tv/koffee-with-karan/1525/lol-kapil-is-here/1000168665 |title=Koffee with Karan |publisher=[[Hotstar]]}}</ref> |- |''[[Bigg Boss 11]]'' |rowspan="3"|To promote his film ''[[Firangi]]'' |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/bigg-boss-11-november-11-2017-preview-kapil-sharma-leaves-contestants-in-splits-of-laughter-salman-khan-slams-hina-khan/articleshow/61608144.cms|title=Bigg Boss 11 November 11, 2017 Preview: Kapil Sharma leaves contestants in splits of laughter; Salman Khan slams Hina Khan|date=11 November 2017}}</ref> |- |''[[Super Dancer Chapter 2]]'' |style="text-align:center;"| |- |''[[Sa Re Ga Ma Pa L'il Champs]]'' |style="text-align:center;"| |- |[https://www.sonyliv.com/details/episodes/5658216842001/25-November-2017---Oye-Firangi Oye Firangi] |rowspan="1"|Host | Special Event/Show to promote his film ''[[Firangi]]'' |style="text-align:center;"| |- !scope=row| 2018 | ''[[Family Time With Kapil Sharma]]'' |Host | | |- !scope=row| 2018–present | ''[[The Kapil Sharma Show]] Season 2'' |Host/Comedy Performer/co-producer of the show | | |} ==ᱥᱤᱨᱯᱷᱟ. ᱟᱨ ᱵᱟᱪᱷᱚᱱ ᱠᱚ== {| class="wikitable" |- ! Year ! Awards ! Category ! For ! Result ! {{Abbr|Ref|Reference}} |- | 2012 | rowspan="3" | [[Indian Television Academy Awards]] | rowspan="2" | Best Actor – Comedy | ''[[Kahani Comedy Circus Ki]]'' | rowspan="12" {{Won}} |<ref>{{cite web|url=https://www.indiantelevisionacademy.com/site/awards_hhita_details_new.php?year=2012 |title=Indian Television Academy Awards 2012 |publisher=IndianTelevisionAcademy.com |accessdate=22 January 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131021114031/https://www.indiantelevisionacademy.com/site/awards_hhita_details_new.php?year=2012 |archivedate=21 October 2013 }}</ref> |- | rowspan="4"| 2013 | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' | rowspan="2" |<ref name="ita">{{cite web |url=https://www.indiantelevisionacademy.com/site//awards_hhita_details_new.php?year=2013 |archive-url=https://archive.is/20131128183113/http://www.indiantelevisionacademy.com/site//awards_hhita_details_new.php?year=2013 |url-status=dead |archive-date=28 November 2013 |title=Indian Television Academy Awards 2013 |publisher=IndianTelevisionAcademy.com |accessdate=22 January 2014 }}</ref> |- | Funniest Serial – Comedy | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' |- | [[CNN-IBN Indian of the Year]] | Entertainer of the Year | Kapil Sharma |<ref name="EntertainerOfYear">{{cite news|title=Entertainer of the Year |url=https://www.indianoftheyear.com/winners-2013.php |publisher=CNN-IBN |date=23 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141108205753/https://www.indianoftheyear.com/winners-2013.php |archivedate= 8 November 2014 }}</ref> |- | BIG Star Entertainment Awards | Most Entertaining Comedy Show | rowspan="2" | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' |<ref>Narayan, Girija. (19 December 2013) [https://entertainment.oneindia.in/television/news/2013/big-star-entertainment-awards-2013-comedy-nights-with-kapil-diya-aur-127659.html Big Star Entertainment Awards 2013: Comedy Nights With Kapil, Diya Aur.., Maharana]. Entertainment.oneindia.in. Retrieved on 16 September 2015.</ref> |- | 2014 | [[Star Guild Awards]] | Best Comedy Show |<ref>Narayan, Girija. (17 January 2014) [https://entertainment.oneindia.in/television/news/2014/comedy-nights-with-kapil-wins-best-comedy-show-star-guild-awards-2014-129849.html Comedy Nights With Kapil Bags Best Comedy Show At Star Guild Awards 2014!]. Entertainment.oneindia.in. Retrieved on 16 September 2015.</ref> |- | 2015 | Sony Guild Film Awards | Promising Debut (Male) | ''[[Kis Kisko Pyaar Karoon]]'' |<ref>{{Cite web | title = Winners of 11th Renault Sony Guild Awards | work = Bollywoodhungama.com | date = 23 December 2015 | accessdate = 6 September 2016 | url = https://www.bollywoodhungama.com/movies/features/type/view/id/9455 }}</ref> |- |- | 2015 | [[Indian Television Academy Awards]] | Best Actor (Comedy) | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' | |- |2019 |World book of Records (London) |Most viewed stand-up comedian | |<ref>{{cite news |title=Comedy king Kapil Sharma gets honoured by World Book of Records London |url=https://www.indiatoday.in/television/top-stories/story/comedy-king-kapil-sharma-gets-honoured-by-world-book-of-records-london-1527154-2019-05-17 |accessdate=13 November 2019 |work=India Today |date=17 May 2019 |language=en}}</ref> |- | rowspan="3" |2019 |[[Gold Awards]] |Best Comedy Show | rowspan="3" |[[The Kapil Sharma Show]] | |- | rowspan="2" |[[Indian Television Academy Awards]] |Best Comedy Show | |- |Comedy Genius | |} ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟ.ᱲᱛᱤ ᱡᱚᱱᱚᱲ== <!-- According to Wikipedia, social networking links like Facebook, Twitter, Instagram and YouTube etc are not allowed.---> {{Commons category|Kapil Sharma (comedian)|Kapil Sharma}} *{{IMDb name|6151574}} *{{Bollywood Hungama|id=1742290|title=Kapil Sharma}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Sharma, Kapil}} [[Category:1981 births]] [[Category:Living people]] [[Category:Indian stand-up comedians]] [[Category:Indian male singers]] [[Category:Indian television presenters]] [[Category:Punjabi people]] [[Category:Artists from Amritsar]] [[Category:Indian male comedians]] dgi2itn8th3x6yt7zk7ina0zchkk16h 100746 100745 2022-08-14T02:02:18Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ | image = Karan Johar snapped on sets of The Kapil Sharma Show (cropped).jpg | caption = ᱒᱐᱑᱖ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ | birth_name = ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱯᱩᱸᱡᱽ | birth_date = ᱒ ᱚᱯᱨᱮᱞ ᱑᱙᱘᱑ | birth_place = [[ᱚᱢᱨᱤᱛᱥᱚᱨ, ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ]], ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ | occupation = {{hlist|ᱠᱚᱢᱮᱰᱤᱭᱟᱱ|ᱟᱠᱴᱚᱨ|ᱦᱳᱥᱴᱚᱨ|ᱯᱨᱚᱰᱭᱩᱥᱚᱨ}} | known for = ''[[ᱫᱤ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱥᱳ]]'', ''[[ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ ᱱᱟᱭᱤᱴᱥ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ]]'', ''[[ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ ᱥᱟᱨᱠᱚᱥ]]'' | spouse = ᱜᱤᱱᱱᱤ ᱪᱚᱛᱨᱟᱛᱷ | children = ᱑ | years_active = ᱒᱐᱑᱖ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ }} '''ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱟᱨᱢᱟ''' (ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱒ ᱚᱯᱨᱮᱞ ᱑᱙᱘᱑)<ref name="DOB">{{Cite news |url=https://www.timesnownews.com/entertainment/telly-talk/gossip/article/kapil-sharma-37-birthday-sunil-grover-wish-on-twitter/213287 |title=After Twitter war, Sunil Grover wishes his 'brother' Kapil Sharma a happy birthday |last=Banerjee |first=Anindita |date=2 April 2018 |work=[[Times Now]] |access-date=16 December 2018}}</ref> ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟ‌. [[ᱥᱴᱟᱱᱰ ᱚᱯ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ|ᱥᱴᱟᱱᱰ ᱚᱯ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤᱭᱟᱱ]], ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱯᱨᱮᱡᱮᱱᱴᱚᱨ, ᱟᱠᱴᱚᱨ ᱟᱨ ᱯᱨᱚᱰᱭᱩᱥᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾ ᱱᱩᱭ ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ ᱥᱳ ''[[ᱫᱤ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱥᱳ]]'' ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱦᱚᱲ ᱴᱷᱮᱱ ᱵᱷᱟ.ᱜᱤ ᱞᱮᱠᱟ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱟᱠᱟᱱ ᱾<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/kapil-sharma-i-will-do-as-ginni-says-because-i-know-that-she-is-right/articleshow/66794849.cms|title=Kapil Sharma: I will do as Ginni says, because I know that she is right - Times of India|website=The Times of India|accessdate=10 December 2019}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱯᱩᱭᱞᱩ [[ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱱᱟᱭᱤᱴᱥ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ]] ᱟᱨ [[ᱯᱷᱮᱢᱤᱞᱤ ᱴᱟᱭᱤᱢ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ]] ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱟᱱ ᱥᱳ ᱨᱮ ᱦᱚᱸᱭ ᱦᱳᱥᱴ ᱟᱠᱟᱫᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱖ ᱚᱯᱨᱮᱞ ᱨᱮ, ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱫᱚ ᱟ.ᱰᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟ. ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱟᱠᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱳᱨᱢᱟᱠᱥ ᱢᱮᱰᱤᱭᱟ ᱪᱷᱟᱯᱟ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾<ref name="Times of India">{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Kapil-Sharma-beats-Salman-Khan-to-become-the-most-popular-TV-celebrity/articleshow/52341114.cms|title=Kapil Sharma beats Salman Khan to become the most popular TV personality|date=3 September 2016|work=The Times of India}}</ref> [[ᱯᱷᱳᱵᱚᱨᱥ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱑᱐᱐ ᱜᱚᱴᱟᱝ-ᱟᱜ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱒᱐᱑᱖ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱑᱑ ᱜᱚᱴᱟᱝ-ᱟᱜ ᱟᱨ ᱒᱐᱑᱗ ᱨᱮ ᱫᱚ ᱑᱘ ᱜᱚᱴᱟᱝ-ᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱮ ᱮᱥᱮᱫ ᱞᱮᱰ-ᱟ | <ref>{{cite web |url=https://www.forbesindia.com/lists/2016-celebrity-100/1587/1 |title=Forbes India Celebrity 100 |work=[[Forbes India]] |access-date=26 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180127083912/https://www.forbesindia.com/lists/2016-celebrity-100/1587/1 |archive-date=27 January 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.forbesindia.com/lists/2017-celebrity-100/1665/all|title=2017 Celebrity 100 - Forbes India Magazine|website=Forbes India|language=en-US|access-date=22 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171222162711/http://www.forbesindia.com/lists/2017-celebrity-100/1665/all|archive-date=22 December 2017}}</ref> ᱒᱐᱑᱓ ᱨᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ, [[ᱥᱤᱹᱮᱱᱹᱮᱱᱹ-ᱟᱭᱹᱵᱤᱹᱮᱱᱹ]] ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤᱭᱟᱱ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱵᱟᱪᱷᱚᱱ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱟᱨ ''[[ᱫᱤ ᱤᱠᱚᱱᱚᱢᱤᱠᱥ ᱴᱟᱭᱤᱢᱥ]]'' ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱯᱚᱨᱥᱚᱱᱟᱞᱤᱴᱤ ᱯᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱴᱷᱟᱝ-ᱮ ᱮᱥᱮᱫ ᱞᱮᱫ-ᱟ |<ref name="The Economic Times">[https://m.economictimes.com/slideshows/people/20-most-admired-people-in-india/kapil-sharma/slideshow/47260028.cms Kapil Sharma – 20 most admired people in India | ''The Economic Times''] (13 May 2015). Retrieved on 16 September 2015.</ref> ᱒᱐᱑᱔ ᱨᱮ ᱯᱨᱚᱝᱷᱟᱬ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ-ᱟᱜ ᱰᱟᱠᱨᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱞᱮᱱ ''[[ᱥᱣᱚᱪᱷᱚ ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱚᱵᱷᱤᱭᱟᱱ]]'' ᱨᱮ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱥᱟᱯᱷ ᱥᱩᱛᱨᱟ. ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱞᱟ.ᱜᱤᱱ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱜᱮ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱞᱟ.ᱜᱤᱱ ᱠᱚ ᱵᱟᱪᱷᱟᱱ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱾<ref name="timesofindia1">[https://m.timesofindia.com/tv/news/hindi/Kapil-Sharma-Will-do-my-best-for-Swachh-Bharat-Abhiyaan/articleshow/45640400.cms Kapil Sharma: Will do my best for Swachh Bharat Abhiyaan – ''The Times of India''] (25 December 2014). Retrieved on 16 September 2015.</ref> ᱥᱮᱯᱴᱮᱢᱵᱚᱨ ᱒᱐᱑᱕ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱟᱡᱟᱜ ᱥᱳ ᱤᱫᱤᱠᱟᱛᱮ ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱨᱮ ᱟᱭᱢᱟ ᱜᱚᱲᱚ ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱟᱡ ᱫᱚ ᱩᱱ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱯᱟᱨᱥᱮᱛ [[ᱯᱨᱚᱬᱚᱵᱽ ᱢᱩᱠᱷᱟᱨᱡᱤ]] ᱜᱮ [[ᱨᱟᱥᱴᱨᱚᱯᱚᱛᱤ ᱵᱷᱚᱵᱚᱱ]] ᱛᱮᱭ ᱱᱮᱣᱛᱟ ᱞᱮᱫᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name="koimoi1">[https://m.koimoi.com/bollywood-news/kapil-sharma-to-meet-president-pranab-mukherjee KoiMoi – Kapil Sharma To Meet President Pranab Mukherjee] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150928213346/http://m.koimoi.com/bollywood-news/kapil-sharma-to-meet-president-pranab-mukherjee |date=28 September 2015 }}. M.koimoi.com (11 September 2015). Retrieved on 16 September 2015.</ref> ==ᱟᱬᱜᱟᱛ ᱟᱨ ᱱᱤᱡᱮᱨ ᱡᱤᱭᱟᱱ== ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱫᱚ [[ᱚᱢᱨᱤᱛᱥᱚᱨ]], [[ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ]] ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱠᱩᱸᱡᱽ ᱛᱟᱦᱮᱸᱠᱟᱱ ᱛᱟᱭᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/lifestyle/food-wine/kapil-sharma-on-amritsars-matthi-chhole-scotch-whisky-and-punjabis-and-dieting-the-foodie-interview-2820038/ |title=Comedian Kapil Sharma on Amritsar's matthi chhole, Scotch whisky, and Punjabis and dieting |publisher=[[The Indian Express]]|date=26 May 2016 }}</ref> ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱡᱤᱛᱮᱱᱫᱽᱨᱚ ᱠᱩᱢᱟᱨ ᱯᱩᱸᱡᱽ ᱫᱚ ᱯᱟᱧᱡᱟᱵᱽ ᱯᱳᱞᱤᱥ ᱨᱮ ᱦᱮᱰ ᱠᱚᱱᱥᱴᱮᱵᱚᱞ ᱛᱟᱦᱮᱸᱞᱮᱱᱟᱭ ᱾ ᱟᱨ ᱟᱡ ᱟᱭᱚ ᱡᱟᱱᱚᱠᱤ ᱨᱟᱱᱤ ᱫᱚ ᱚᱲᱚᱜ ᱵᱟ.ᱦᱩ ᱠᱩᱲᱤ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾<ref name=EarlyLife>{{cite news|title=Life has changed ever since, says comedian Kapil's family|url=https://www.hindustantimes.com/punjab/amritsar/life-has-changed-ever-since-says-comedian-kapil-s-family/article1-1173318.aspx|accessdate=18 December 2014|work=Hindustan Times}}</ref> ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱫᱚ ᱑᱙᱙᱗ ᱨᱮ ᱠᱮᱱᱥᱚᱨ ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱠᱚ ᱰᱟᱭᱜᱽᱱᱳᱡᱰ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱟᱨ ᱒᱐᱐᱔ ᱨᱮ [[ᱮᱢᱥ]] [[ᱫᱤᱞᱞᱤ]] ᱨᱮ ᱜᱚᱡ ᱟᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Kapil-Sharma-Seeing-my-daddy-suffer-in-his-last-days-I-prayed-to-God-to-take-him/articleshow/39944224.cms |title=Mr. Sharma: Seeing my daddy suffer in his last days, I prayed to God to take him |publisher=[[The Times of India]]}}</ref> ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱥᱨᱤ ᱨᱟᱢ ᱟᱥᱨᱚᱢ ᱥᱩᱱᱤᱭᱚᱨ ᱥᱮᱠᱮᱱᱰᱟᱨᱳ ᱥᱠᱩᱞ, ᱟᱢᱨᱤᱛᱥᱚᱨ ᱟᱨ ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱞᱟᱯᱷᱟᱝ ᱵᱤᱨᱫᱟ.ᱜᱟᱲ ᱟᱢᱨᱤᱛᱥᱚᱨ ᱨᱮ ᱯᱚᱲᱦᱚᱱ ᱞᱮᱱᱟᱭ ᱾<ref>{{cite web |title=Apeejay Prominent Alumni - Apeejay College of Fine Arts Jalandhar |url=https://acfa.apeejay.edu/alumni/prominent-alumni |website=acfa.apeejay.edu |accessdate=25 November 2019}}</ref> ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱨᱮᱱ ᱢᱤᱫ ᱠᱚᱲᱟ ᱵᱟᱭᱦᱟ, ᱚᱥᱚᱠ ᱠᱩᱢᱟᱨ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱫᱚ ᱯᱳᱞᱤᱥ ᱠᱚᱱᱥᱴᱮᱵᱟᱞ ᱪᱟ.ᱠᱨᱤᱭᱟ ᱟᱨ ᱠᱩᱲᱤ ᱵᱚᱭᱦᱟ ᱫᱚ ᱯᱳᱡᱟ ᱯᱚᱣᱚᱱ ᱫᱮᱵᱽᱜᱚᱱ ᱾<ref>{{cite web|url=https://www.bollywoodlife.com/news-gossip/kapil-sharmas-personal-life-in-pictures/ |title=Kapil Sharma's personal life in pictures |publisher=Bollywood Life|date=2 April 2016 }}</ref> ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱟᱨ ᱜᱤᱱᱱᱤ ᱫᱚ ᱒᱐᱐᱕ ᱨᱮ ᱠᱤᱱ ᱧᱟᱯᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱜᱮᱞ ᱵᱟᱨ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱦᱟ.ᱵᱤᱡ ᱫᱩᱞᱟ.ᱲ ᱥᱟ.ᱜᱟ.ᱭ ᱱᱤᱨᱚᱲ ᱠᱤᱱ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾<ref>{{url|https://www.pinkvilla.com/photos/kapil-sharma/kapil-sharma-and-ginni-chatrath-love-story-falling-love-getting-hitched-their-journey-one-kind-532697|Kapil Sharma and Ginni Chatrath Love Story: Falling in love to getting hitched, their journey is one of a kind}}</ref> ᱑᱒ ᱰᱤᱥᱮᱢᱵᱚᱨ ᱒᱐᱑᱘ ᱨᱮ ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱫᱚ,ᱜᱤᱱᱱᱤ ᱪᱚᱛᱮᱟᱛᱷ ᱥᱟᱶ [[ᱡᱚᱲᱚᱱᱫᱷᱚᱨ]] ᱨᱮ ᱵᱟᱯᱞᱟ ᱞᱮᱱᱟᱭ ᱾ <ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/entertainment/telly-talk/gossip/article/fans-congratulate-the-newlyweds-kapil-sharma-and-ginni-chatrath-on-twitter-read-tweets-tv-news/330219|title=Fans congratulate the newlyweds Kapil Sharma and Ginni Chatrath on Twitter - read tweets {{!}} TV News|website=www.timesnownews.com|language=en-GB|access-date=12 December 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/entertainment/telly-talk/gossip/article/kapil-sharma-and-ginni-chatrath-are-now-married-view-photo/330054|title=Kapil Sharma and Ginni Chatrath are now married|website=www.timesnownews.com|language=en-GB|access-date=12 December 2018}}</ref> ᱑᱐ ᱰᱤᱥᱮᱢᱵᱚᱨ ᱒᱐᱑᱙ ᱨᱮ ᱱᱩᱠᱤᱱᱤᱡ ᱢᱤᱫ ᱠᱩᱲᱤ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟ.ᱭ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite news |title=Kapil Sharma and wife Ginni Chatrath blessed with a baby girl |url=https://www.indiatoday.in/television/celebrity/story/kapil-sharma-and-wife-ginni-chatrath-blessed-with-a-baby-girl-1626899-2019-12-10 |accessdate=10 December 2019 |work=India Today |date=10 December 2019 |language=en}}</ref> ==ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱡᱤᱭᱚᱱ== ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ ᱒᱐᱐᱗ ᱨᱮ, ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱠᱚᱢᱮᱰᱤ ᱥᱳ ''[[ᱫᱤ ᱜᱽᱨᱮᱴ ᱤᱱᱰᱤᱭᱟᱱ ᱞᱟᱯᱷᱴᱚᱨ ᱪᱮᱞᱮᱧᱡᱽ]]'' ᱨᱮ ᱡᱤᱛᱠᱟ.ᱨᱮᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱴᱷᱮᱱ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱧᱟᱢ ᱦᱚᱪᱚ ᱭᱮᱱᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱱᱚᱶᱟ ᱥᱳ ᱠᱷᱟᱱ ᱥᱤᱨᱯᱷᱟ. ᱠᱩᱲᱟ.ᱭ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱑᱐ ᱞᱟᱠᱷ ᱴᱟᱠᱟᱭ ᱦᱟᱛ ᱟᱱᱟ ᱾<ref name="TimesofIndia">{{cite news |title= Kapil Sharma plays the 'Traffic monitor' at India Gate |url= https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tv/news-and-gossip/Kapil-Sharma-plays-the-Traffic-monitor-at-India-Gate/articleshow/22334306.cms |work=The Times of India |date= 26 September 2013}}</ref> ᱱᱩᱭ ᱫᱚ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱤᱫ ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱮᱢ.ᱮᱪ. ᱣᱟᱱ ᱪᱟᱱᱮᱞ ᱨᱮᱭᱟᱜ ''ᱦᱚᱥᱫᱮ ᱦᱚᱥᱟᱱᱫᱮ ᱨᱟᱵᱳ'' ᱥᱳ ᱨᱮ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite web|url=https://www.thequint.com/entertainment/2016/04/02/funny-punjabi-punjab-amritsar-comedian-television-odd-jobs |title=5 Things You Didn't Know About Birthday Boy Kapil Sharma |publisher=Quint|date=2 April 2016 }}</ref> ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱫᱚ ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ ᱛᱮ ᱥᱮᱨᱮᱧᱤᱡ ᱵᱮᱱᱟᱣᱜ ᱞᱟ.ᱜᱤᱱ ᱦᱮᱡ ᱞᱮᱱᱟ ᱾<ref name="TOIfacts">{{cite news |title=Name and fame - Kapil Sharma: Lesser known facts |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/photo-features/kapil-sharma-lesser-known-facts/name-and-fame/photostory/61130448.cms |accessdate=5 January 2020 |work=The Times of India }}</ref> [[File:Prabhudeva, Sonu Sood, Shahid Kapoor, Sonakshi Sinha and Kapil Sharma on the sets of Comedy Nights with Kapil.jpg|᱒᱐᱑᱓ ᱨᱮ ''ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱱᱟᱭᱤᱴᱥ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ'' ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱥᱚᱨᱢᱟ|right|thumb]] ᱠᱚᱯᱤᱞ [[ᱥᱳᱱᱤ ᱮᱱᱢᱟᱨᱴᱮᱱᱢᱮᱸᱴ ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ (ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ)|ᱥᱳᱱᱤ]]-ᱟᱜ ''[[ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱥᱟᱨᱠᱚᱥ]]'' ᱨᱮ ᱠᱟ.ᱢᱤ‌ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾ <ref>{{cite web|url=https://www.siasat.com/english/news/parvati-singhal-kapil-crown-comedy-king |title=Parvati Singhal, Kapil crown Comedy King |publisher=Siasat |date=29 August 2010 |accessdate=3 March 2014}}</ref> ᱟᱨ ᱚᱱᱟ ᱥᱳ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱥᱤᱡᱚᱱ ᱡᱤᱛᱠᱟ.ᱨ ᱞᱮᱱᱟᱭ ᱾<ref>[https://m.timesofindia.com/tv/news/hindi/Kapil-wins-yet-another-season-of-Comedy-Circus/articleshow/11131528.cms Kapil wins yet another season of Comedy Circus – The Times of India]. M.timesofindia.com (16 December 2011). Retrieved on 16 September 2015.</ref> ᱟᱨ ᱦᱚᱸ ''[[ᱡᱷᱚᱞᱚᱠ ᱫᱤᱠᱷᱞᱟ ᱡᱟ (ᱥᱤᱡᱚᱱ ᱖)|ᱡᱷᱚᱞᱚᱠ ᱫᱤᱠᱷᱞᱟ ᱡᱟ]]'' ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱮᱱᱮᱡ ᱥᱳ ᱟᱨ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱥᱳ ''[[ᱪᱷᱳᱴᱮ ᱢᱤᱭᱟᱸ]]'' <ref>[https://forbesindia.com/celebprofile/kapil-sharma/186 Kapil Sharma] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141225093429/https://forbesindia.com/celebprofile/kapil-sharma/186 |date=25 December 2014 }}. Forbesindia.com. Retrieved on 16 September 2015.</ref> ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱳᱥᱴ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾<ref>{{cite news|author=Aparna Banerji |url=https://www.tribuneindia.com/2009/20090724/jplus.htm#3 |title=Lady laughter sends T-town rolling |work=Tribune India |date=24 July 2009 |accessdate=21 July 2014}}</ref><ref name=toi13>{{cite news| title = Daily soaps weren't creatively satisfying: Manish Paul | url = https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-08-11/tv/41293838_1_kapil-sharma-manish-paul-humour|date=11 August 2013 | accessdate = 16 August 2013 | work = [[The Times of India]] }}</ref> ᱒᱐᱐᱘ ᱨᱮᱭᱟᱜ ''[[ᱩᱥᱛᱟᱫᱳᱸ ᱠᱟ ᱩᱥᱛᱟᱫᱽ]]'' ᱥᱳ ᱨᱮ ᱠᱟᱯᱤᱞ ᱵᱷᱟᱜᱽ ᱦᱟᱛᱟᱣ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱓ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱤᱞ ᱟᱡᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱱᱤᱡᱮᱨ ᱥᱳ ''[[ᱠᱟᱢᱮᱰᱤ ᱱᱟᱭᱤᱴᱥ ᱣᱤᱛᱷ ᱠᱚᱯᱤᱞ]]'' ᱮᱦᱚᱵ ᱠᱮᱫ-ᱟ, ᱚᱱᱟ ᱫᱚ [[ᱠᱚᱞᱚᱨᱥ (ᱴᱤᱵᱷᱤ ᱪᱟᱱᱮᱞ)|ᱠᱚᱞᱚᱨᱥ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱮ.᱙ ᱯᱨᱚᱰᱚᱠᱥᱚᱱ(K9 Productions) ᱵᱮᱱᱚᱨ ᱛᱮ ᱨᱤᱞᱤᱡᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ==ᱯᱷᱤᱞᱢᱳᱜᱽᱨᱟᱯᱷᱤ== ===ᱯᱷᱤᱞᱢ=== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !scope="col"| Year !scope="col"| Title !scope="col"| Role !scope="col"| Director !scope="col" class="unsortable" | Notes |- !scope=row| 2010 | ''Bhavnao Ko Samjho'' | Thakur's son | [[Sunil Pal]] |rowspan="2"|Special appearance |- !scope=row rowspan=2| 2015 | ''[[ABCD 2]]'' | Himself | [[Remo D'Souza]] |- | ''[[Kis Kisko Pyaar Karoon]]'' | Kumar Shiv Ram Kishan | [[Abbas–Mustan]] | Debut film |- !scope=row| 2017 | ''[[Firangi]]'' | Manga | Rajiv Dhingra | |- !scope=row| 2018 | ''[[Son Of Manjeet Singh]]'' | Producer/Special Appearance | Vikram Grover | Producer of the film |- !scope=row| 2019 |''[[The Angry Birds Movie 2]]'' |Red (voice) |[[Thurop Van Orman]] |Hindi dubbed version<ref>{{cite news|url=https://www.hindustantimes.com/story-Twg7WXcxHYgp97aPi56B1J.html|title=Angry Birds Movie 2: Kiku Sharda, Archana Puran Singh join Kapil Sharma in dubbed Hindi version|date=26 July 2019|accessdate=26 July 2019|work=Hindustan Times}}</ref><ref>{{cite news|url=https://indianexpress.com/photos/entertainment-gallery/the-angry-birds-movie-2-screening-kapil-sharma-ginni-chatrath-krushna-abhishek-5929522/|title=The Angry Birds Movie 2 screening: Kapil Sharma, Ginni Chatrath, Krushna Abhishek and others|date=23 August 2019|accessdate=24 August 2019|work=The Indian Express}}</ref> |} ===ᱴᱮᱞᱤᱵᱤᱡᱚᱱ=== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !scope="col"| Year !scope="col"| Title !scope="col"| Role !scope="col" class="unsortable" | Notes !scope="col" class="unsortable" | {{abbr|Ref.|Reference}} |- !scope=row| 2006 | ''Hasde Hasande Ravo'' |rowspan="2"|Contestant | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=N6yw8JK9d7c |title=Kapil Sharma - Hasde Hasande Ravo - 2006 |publisher=[[YouTube]]}}</ref> |- !scope=row| 2007 | ''[[The Great Indian Laughter Challenge#Challenge III results|The Great Indian Laughter Challenge (season 3)]]'' | Winner | |- !scope=row| 2008 | ''[[Chhote Miyan]]'' | Host | | |- !scope=row| 2008-09 | ''[[Laughter Knights]]'' |rowspan='3'| Contestant | | |- !scope=row rowspan="2"| 2009 | ''[[Ustaadon Ka Ustaad]]'' | |style="text-align:center;"| |- | ''[[Hans Baliye]]'' | | |- !scope=row| 2010-13 | ''[[Comedy Circus]]'' | Winner of 6 consecutive seasons |style="text-align:center;"| | |- !scope=row| 2010 | ''[[Comedy Ka Daily Soap]]'' |Performer | | |- !scope=row| 2011 | ''Star Ya Rockstar'' |Contestant |Runner Up |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |url=https://www.zeetv.com/gossip-trivia/manasi-parekh-crowned-rockstar.html |title=Manasi Parekh crowned 'Rockstar' |publisher=[[Zee TV]] |access-date=26 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201041048/http://www.zeetv.com/gossip-trivia/manasi-parekh-crowned-rockstar.html |archive-date=1 December 2017}}</ref> |- !scope=row| 2013 | ''[[Jhalak Dikhhla Jaa 6#Season 6|Jhalak Dikhhla Jaa (season 6)]]'' | Host | |style="text-align:center;"| |- !scope=row| 2013-16 | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' | Host/Comedy performer/co-producer of the show | |style="text-align:center;"| |- !scope=row rowspan="2"| 2014 | ''[[Kaun Banega Crorepati]]'' |rowspan="2"|Guest | |style="text-align:center;"| |- | ''[[The Anupam Kher Show]]'' | |style="text-align:center;"| |- !scope=row rowspan="8"| 2015 | ''[[60th Filmfare Awards]]'' | Host | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.pinkvilla.com/entertainmenttags/karan-johar/meet-three-musketeers-be-hosting-60th-filmfare-awards |title=Meet the Three Musketeers to be hosting 60th Filmfare Awards |publisher=Pinkvilla}}</ref> |- | ''[[Farah Ki Daawat]]'' |rowspan="6"|Guest | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.farahkidaawat.com/celeb-recipe-list.php?recId=VFZSVlBRPT0= |title=Kapil Sharma, Jacqueline Fernandes & Anil Kapoor |publisher=Farah Ki Daawat}}</ref> |- | ''[[Aap ki adalat|Aap Ki Adalat]]'' | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=jer_oZQELno |title=Kapil Sharma in Aap Ki Adalat |publisher=[[YouTube]]}}</ref> |- | ''[[Dance India Dance]]'' |rowspan="3"|to promote his debut film |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |url=https://www.ozee.com/shows/dance-india-dance-season-5/video/dance-india-dance-season-5-episode-25-september-19-2015-full-episode.html |title=Dance India Dance Season 5 - Episode 25 - September 19, 2015 |publisher=[[Zee TV]] |access-date=26 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180208081310/http://www.ozee.com/shows/dance-india-dance-season-5/video/dance-india-dance-season-5-episode-25-september-19-2015-full-episode.html |archive-date=8 February 2018}}</ref> |- | ''[[Indian Idol Junior]]'' |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/indian-idol-junior-2-grand-finale/photostory/48854699.cms |title=Indian Idol Junior 2 Grand Finale |publisher=[[The Times of India]]|date=7 September 2015 }}</ref> |- | ''[[The Voice (Indian TV series)|The Voice]]'' |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/kapil-sharma-elli-avram-add-star-power-to-the-voice-india-finale/ |title=Kapil Sharma, Elli Avram add star power to 'The Voice India' finale |publisher=[[The Indian Express]]|date=27 June 2017 }}</ref> |- | ''[[Aaj Ki Raat Hai Zindagi]]'' | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.hotstar.com/tv/aaj-ki-raat-hai-zindagi/5778/kapil-sharma-sings-a-song-ek-safar/1000073764 |title=Aaj Ki Raat Hai Zindagi |publisher=[[Hotstar]]}}</ref> |- | ''[[Star Guild Awards]]'' |rowspan="3"|Host | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.firstpost.com/entertainment/even-kapil-sharma-couldnt-save-the-abysmal-star-guild-awards-2568466.html |title=Even Kapil Sharma couldn't save the abysmal Star Guild awards |publisher=First Post|date=2 January 2016 }}</ref> |- !scope=row rowspan="2" | 2016 | ''[[Screen Awards|22nd Star Screen Awards]]'' | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/kapil-sharma-to-host-22nd-star-screen-awards/ |title=Kapil Sharma to host 22nd Star Screen Awards |publisher=[[The Indian Express]]|date=30 December 2015 }}</ref> |- | ''[[61st Filmfare Awards]]'' | | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/61st-Filmfare-Awards-Shah-Rukh-Khan-and-Kapil-Sharma-to-host/articleshow/50572439.cms |title=61st Filmfare Awards: Shah Rukh Khan and Kapil Sharma to host |publisher=[[The Times of India]]}}</ref> |- !scope=row|2016–2017 |''[[The Kapil Sharma Show]]'' Season 1 |Host/Comedy Performer | |<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Br5HOe1B1oN/|title=Sony Entertainment Television on Instagram: "The King of Comedy is back with a bang! Catch all the funny antics of KAPIL SHARMA on #TheKapilSharmaShow, starting 29 Dec, every Sat-Sun…"|website=Instagram|language=en|access-date=28 December 2018}}</ref> |- !scope=row rowspan="6" | 2017 | ''[[62nd Filmfare Awards]]'' |Host | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.filmfare.com/photos/shah-rukh-khan-steals-the-show-at-the-jio-filmfare-awards-18175.html |title=Shah Rukh Khan steals the show at the Jio Filmfare Awards |publisher=[[Filmfare]]}}</ref> |- | ''[[Koffee with Karan#Season 5|Koffee with Karan 5]]'' |rowspan="4"|Guest | |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.hotstar.com/tv/koffee-with-karan/1525/lol-kapil-is-here/1000168665 |title=Koffee with Karan |publisher=[[Hotstar]]}}</ref> |- |''[[Bigg Boss 11]]'' |rowspan="3"|To promote his film ''[[Firangi]]'' |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/bigg-boss-11-november-11-2017-preview-kapil-sharma-leaves-contestants-in-splits-of-laughter-salman-khan-slams-hina-khan/articleshow/61608144.cms|title=Bigg Boss 11 November 11, 2017 Preview: Kapil Sharma leaves contestants in splits of laughter; Salman Khan slams Hina Khan|date=11 November 2017}}</ref> |- |''[[Super Dancer Chapter 2]]'' |style="text-align:center;"| |- |''[[Sa Re Ga Ma Pa L'il Champs]]'' |style="text-align:center;"| |- |[https://www.sonyliv.com/details/episodes/5658216842001/25-November-2017---Oye-Firangi Oye Firangi] |rowspan="1"|Host | Special Event/Show to promote his film ''[[Firangi]]'' |style="text-align:center;"| |- !scope=row| 2018 | ''[[Family Time With Kapil Sharma]]'' |Host | | |- !scope=row| 2018–present | ''[[The Kapil Sharma Show]] Season 2'' |Host/Comedy Performer/co-producer of the show | | |} ==ᱥᱤᱨᱯᱷᱟ. ᱟᱨ ᱵᱟᱪᱷᱚᱱ ᱠᱚ== {| class="wikitable" |- ! Year ! Awards ! Category ! For ! Result ! {{Abbr|Ref|Reference}} |- | 2012 | rowspan="3" | [[Indian Television Academy Awards]] | rowspan="2" | Best Actor – Comedy | ''[[Kahani Comedy Circus Ki]]'' | rowspan="12" {{Won}} |<ref>{{cite web|url=https://www.indiantelevisionacademy.com/site/awards_hhita_details_new.php?year=2012 |title=Indian Television Academy Awards 2012 |publisher=IndianTelevisionAcademy.com |accessdate=22 January 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131021114031/https://www.indiantelevisionacademy.com/site/awards_hhita_details_new.php?year=2012 |archivedate=21 October 2013 }}</ref> |- | rowspan="4"| 2013 | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' | rowspan="2" |<ref name="ita">{{cite web |url=https://www.indiantelevisionacademy.com/site//awards_hhita_details_new.php?year=2013 |archive-url=https://archive.is/20131128183113/http://www.indiantelevisionacademy.com/site//awards_hhita_details_new.php?year=2013|archive-date=28 November 2013 |title=Indian Television Academy Awards 2013 |publisher=IndianTelevisionAcademy.com |accessdate=22 January 2014 }}</ref> |- | Funniest Serial – Comedy | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' |- | [[CNN-IBN Indian of the Year]] | Entertainer of the Year | Kapil Sharma |<ref name="EntertainerOfYear">{{cite news|title=Entertainer of the Year |url=https://www.indianoftheyear.com/winners-2013.php |publisher=CNN-IBN |date=23 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141108205753/https://www.indianoftheyear.com/winners-2013.php |archivedate= 8 November 2014 }}</ref> |- | BIG Star Entertainment Awards | Most Entertaining Comedy Show | rowspan="2" | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' |<ref>Narayan, Girija. (19 December 2013) [https://entertainment.oneindia.in/television/news/2013/big-star-entertainment-awards-2013-comedy-nights-with-kapil-diya-aur-127659.html Big Star Entertainment Awards 2013: Comedy Nights With Kapil, Diya Aur.., Maharana]. Entertainment.oneindia.in. Retrieved on 16 September 2015.</ref> |- | 2014 | [[Star Guild Awards]] | Best Comedy Show |<ref>Narayan, Girija. (17 January 2014) [https://entertainment.oneindia.in/television/news/2014/comedy-nights-with-kapil-wins-best-comedy-show-star-guild-awards-2014-129849.html Comedy Nights With Kapil Bags Best Comedy Show At Star Guild Awards 2014!]. Entertainment.oneindia.in. Retrieved on 16 September 2015.</ref> |- | 2015 | Sony Guild Film Awards | Promising Debut (Male) | ''[[Kis Kisko Pyaar Karoon]]'' |<ref>{{Cite web | title = Winners of 11th Renault Sony Guild Awards | work = Bollywoodhungama.com | date = 23 December 2015 | accessdate = 6 September 2016 | url = https://www.bollywoodhungama.com/movies/features/type/view/id/9455 }}</ref> |- |- | 2015 | [[Indian Television Academy Awards]] | Best Actor (Comedy) | ''[[Comedy Nights with Kapil]]'' | |- |2019 |World book of Records (London) |Most viewed stand-up comedian | |<ref>{{cite news |title=Comedy king Kapil Sharma gets honoured by World Book of Records London |url=https://www.indiatoday.in/television/top-stories/story/comedy-king-kapil-sharma-gets-honoured-by-world-book-of-records-london-1527154-2019-05-17 |accessdate=13 November 2019 |work=India Today |date=17 May 2019 |language=en}}</ref> |- | rowspan="3" |2019 |[[Gold Awards]] |Best Comedy Show | rowspan="3" |[[The Kapil Sharma Show]] | |- | rowspan="2" |[[Indian Television Academy Awards]] |Best Comedy Show | |- |Comedy Genius | |} ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟ.ᱲᱛᱤ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|Kapil Sharma (comedian)|Kapil Sharma}} *{{IMDb name|6151574}} *{{Bollywood Hungama|id=1742290|title=Kapil Sharma}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:Sharma, Kapil}} [[Category:1981 births]] [[Category:Living people]] [[Category:Indian stand-up comedians]] [[Category:Indian male singers]] [[Category:Indian television presenters]] [[Category:Punjabi people]] [[Category:Artists from Amritsar]] [[Category:Indian male comedians]] qaxcv1t2q7edyq7njth47ukop3jlmdx ᱠᱚᱱᱪᱚᱱᱡᱚᱝᱜᱟ ᱵᱩᱨᱩ 0 10149 100761 53588 2022-08-14T02:30:13Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{short description|Third highest mountain in the world, in Nepal and India}} {{Other uses}} {{Use dmy dates|date=May 2020}} {{Infobox mountain | name = ᱠᱚᱱᱪᱚᱱᱡᱚᱝᱜᱟ ᱵᱩᱨᱩ | photo = Kanchenjunga from Tiger Hills.JPG | photo_caption = ᱠᱚᱱᱪᱚᱱᱡᱚᱝᱜᱟ ᱵᱩᱨᱩ viewed from Tiger Hill, Darjeeling,ᱥᱤᱭᱚᱛ | elevation_m = 8586 | elevation_ref = <br /><small>[[List of highest mountains|Ranked 3rd]]</small> | prominence_m = 3922 | prominence_ref = <br /><small>[[List of peaks by prominence|Ranked 29th]]</small> | listing = {{unbulleted list | [[Eight-thousander]] | [[Seven Third Summits]] | [[List of mountains in India]] | [[List of mountains in Nepal]] | [[List of countries by highest point|Country high point (India)]] | [[Ultra-prominent peak]] }} | location = [[Taplejung District]], [[Nepal]];<br />[[Sikkim]], [[India]] | range = [[Himalayas]] | map = | map_caption = Location of Kangchenjunga | map_size = | label = | label_position = | coordinates = {{coord|27|42|09|N|88|08|48|E|type:mountain_scale:100000|format=dms|display=inline,title}} | coordinates_ref = | first_ascent = 25 May 1955 by [[Joe Brown (climber)|Joe Brown]] and [[George Band]]<br />(First winter ascent 11 January 1986 by [[Jerzy Kukuczka]] and [[Krzysztof Wielicki]]) | easiest_route = glacier/snow/ice climb }} ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} mclt004x0nje644rfzqs26qvjspvih7 ᱵᱟᱲᱜᱮ ᱵᱮᱨᱮᱞ 0 11025 100708 57301 2022-08-13T17:18:41Z Ramjit Tudu 52 added [[Category:ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱵᱟᱝ ᱥᱟᱹᱛ ᱟᱠᱟᱱᱟ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[File:Marketvegetables.jpg|thumb|Vegetables in a [[Market (place)|market]] in the [[Philippines]]]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱵᱟᱝ ᱥᱟᱹᱛ ᱟᱠᱟᱱᱟ]] f20gttcs5elxcnc5purxh262obn8vz2 100709 100708 2022-08-13T17:19:37Z Ramjit Tudu 52 removed [[Category:ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱵᱟᱝ ᱥᱟᱹᱛ ᱟᱠᱟᱱᱟ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[File:Marketvegetables.jpg|thumb|Vegetables in a [[Market (place)|market]] in the [[Philippines]]]] jp1qbcoh8g7e8n7ovio03ul2pr8tqp4 100710 100709 2022-08-13T17:19:53Z Ramjit Tudu 52 added [[Category:ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱵᱟᱝ ᱥᱟᱹᱛ ᱟᱠᱟᱱᱟ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[File:Marketvegetables.jpg|thumb|Vegetables in a [[Market (place)|market]] in the [[Philippines]]]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱵᱟᱝ ᱥᱟᱹᱛ ᱟᱠᱟᱱᱟ]] f20gttcs5elxcnc5purxh262obn8vz2 ᱠᱚᱴᱟ, ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ 0 11122 100785 91366 2022-08-14T04:39:39Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱴᱟ | native_name = <!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. --> | native_name_lang = | other_name = | settlement_type = ᱢᱟᱦᱟᱱᱟᱜᱟᱨ | image_skyline = File:Kota Rajasthan India Clockwise from the top Aerial View of Chambal River , Ghatotkacha Circle , Kishore Sagar Talab , Bansal Classes , Jagmandir Palace , Aerial view of Kota , City Mall Kota , Garh Palace Museum , Aerodrome Circle.png | image_alt = | image_caption = Clockwise from the top: Aerial View of [[Chambal River]], Ghatotkachh Circle, Seven Wonders Park, [[Bansal Classes]], Jagmandir Palace, Aerial view of a part of Kota, City Mall, Garh Palace, Aerodrome Circle | image_map = | map_alt = | map_caption = | pushpin_map = India | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|25|0|0|N|76|10|0|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ]] | subdivision_type2 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱠᱚᱴᱟ]] | subdivision_type3 = ᱛᱷᱚᱱᱚᱛ | subdivision_name3 = ᱠᱚᱴᱟ ᱛᱷᱚᱱᱚᱛ ( ᱦᱟᱫᱚᱛᱤ ᱴᱚᱴᱷᱟ ) | established_title = <!-- ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ --> | established_date = ᱑᱖᱓᱑ | founder = | named_for = ᱠᱚᱴᱤᱭᱟ ᱵᱷᱤᱞ<ref>{{cite web|url=https://www.bhaskar.com/amp/news/RAJ-OTH-rajasthan-news-kotia-bheel-3590030.html|title=जिनके नाम से कोटा का नाम पड़ा 300 साल बाद लगाई जाएगी उनकी प्रतिमा|website=Dainik Bhaskar|language=hi|date=30 July 2012}}</ref> | government_type = Democratic | governing_body = ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ | leader_title = ᱢᱟᱭᱚᱨ | leader_name = ᱢᱚᱦᱮᱥ ᱵᱤᱡᱚᱭ ([[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛᱤᱭᱚ ᱡᱚᱱᱚᱛᱟ ᱯᱟᱨᱴᱤ|BJP]]) | leader_title2 = [[Member of Parliament]] Kota-Bundi | leader_name2 = [[ᱳᱢ ᱵᱤᱨᱞᱟ]] ([[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛᱤᱭᱚ ᱡᱚᱱᱚᱛᱟ ᱯᱟᱨᱴᱤ|BJP]]) | leader_title3 = [[Member of Legislative Assembly]] Kota South | leader_name3 = ᱥᱟᱱᱫᱤᱯ ᱥᱚᱨᱢᱟ ([[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛᱤᱭᱚ ᱡᱚᱱᱚᱛᱟ ᱯᱟᱨᱴᱤ|BJP]]) | leader_title4 = [[Member of Legislative Assembly]] Kota North | leader_name4 = Shanti Kumar Dhariwal ([[Indian National Congress|INC]]) | unit_pref = Metric | area_footnotes = <ref name="KOTA-Census-2011">{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0829_PART_B_DCHB_%200829_KOTA.pdf|title=Kota District Census 2011 Handbook: VILLAGE AND TOWN WISE PRIMARY CENSUS ABSTRACT (PCA)|publisher=[[Census of India]]|accessdate=19 April 2016|page=29 (pdf) Urban Section|archive-url=https://web.archive.org/web/20180427044914/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0829_PART_B_DCHB_%200829_KOTA.pdf|archive-date=27 April 2018|url-status=live}}</ref> | area_rank = | area_total_km2 = 527 | elevation_footnotes = | elevation_m = 271 | population_total = ᱑,᱐᱐᱑,᱖᱙᱔ | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_rank = ᱔᱖ ᱟᱱᱟᱜ | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = <ref>{{cite web | url=http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=112860|title=2011 census: Kota Municipal Corporation Demographics|publisher=Censusofindia.gov.in|accessdate=2016-04-07}}</ref><ref name="CIT">{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/php/india-rajasthan.php?cityid=0843001000|title=Kota (Kota, Rajasthan, India) – Population Statistics and Location in Maps and Charts – City Population|accessdate=20 July 2016|work=Citypopulation. de|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820151838/http://www.citypopulation.de/php/india-rajasthan.php?cityid=0843001000|archive-date=20 August 2016|url-status=live}}</ref> | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_info1 = [[ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱦᱤᱱᱫᱤ]], [[ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱤᱝᱞᱤᱥ]] | demographics1_title2 = Native | demographics1_info2 = [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱᱤ]], [[ᱦᱟᱨᱟᱣᱛᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱦᱟᱨᱟᱣᱛᱤ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱓᱒᱔᱐᱐᱑ ᱠᱷᱚᱱ ᱓᱒᱔᱐᱑᱑ ᱟᱨ ᱓᱒᱔᱐᱒᱒ | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ | area_code = ᱐᱗᱔᱔ | registration_plate = RJ-20 | blank1_name_sec1 = ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ | blank1_info_sec1 = ᱘᱙᱕ [[ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ|♀]]/[[ᱠᱚᱲᱟ|♂]] | website = {{URL|kota.rajasthan.gov.in}} | iso_code = [[ISO 3166-2:IN|RJ-IN]] | footnotes = }} '''ᱠᱚᱴᱟ''' ᱫᱚ ᱠᱚᱧᱮ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]]ᱤᱭᱟᱹ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢᱼᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web |url=http://www.indiatravelportal.com/rajasthan-tourism/major-cities/ |title=Major Cities in Rajasthan |publisher=Indiatravelportal.com |accessdate=2013-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130803094437/http://www.indiatravelportal.com/rajasthan-tourism/major-cities |archive-date=3 August 2013 |url-status=live}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ [[ᱡᱚᱭᱯᱩᱨ]] ᱠᱷᱚᱱ ᱒᱔᱐ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑᱔᱙ ᱢᱤᱞ) ᱮᱛᱚᱢ ᱨᱮ, ᱪᱚᱢᱵᱚᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱑.᱒ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱥᱟᱶ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ [[ᱡᱚᱭᱯᱩᱨ]] ᱟᱨ [[ᱡᱚᱫᱷᱯᱩᱨ]] ᱛᱟᱭᱚᱢ [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱔᱖ ᱟᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ [[ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱟᱨ ᱠᱚᱴᱟ ᱠᱷᱚᱸᱰ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱟ ᱠᱚᱢᱯᱮᱴᱤᱥᱚᱱ ᱵᱤᱱᱤᱰ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱢᱤᱫ ᱢᱩᱬ ᱠᱚᱪᱤᱝ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱚᱸᱰᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱤᱱᱡᱤᱱᱤᱭᱟᱨᱤᱝ ᱟᱨ ᱢᱮᱰᱤᱠᱟᱞ ᱠᱚᱪᱤᱝ ᱥᱟᱸᱥᱛᱷᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref name="KOTAEDU"/> ᱱᱤᱛᱤᱥ ᱨᱟᱡᱽᱯᱩᱨᱚᱦᱤᱛ ᱟᱨ ᱦᱚᱨᱥ ᱚᱜᱽᱨᱟᱣᱟᱞ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱠᱚᱝᱠᱟ ᱤᱡ ᱞᱮᱠᱟ ᱯᱚᱛᱚᱵ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱟᱪᱮᱛᱟᱹᱱᱤ ᱭᱟᱜ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮ ᱢᱟᱨᱥᱟᱞ ᱮᱢᱟ ᱾<ref>{{Cite news|url=http://www.merrybrains.com/merrybrains-talks-to-harsh-agarwal-author-of-the-book-an-excursion-of-insight/|title=I always try to write beyond genres:Interview With Harsh Agarwal, Author of the book 'An Excursion of Insight'|date=2014-08-12|work=Merry Brains|access-date=2018-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20180625103731/http://www.merrybrains.com/merrybrains-talks-to-harsh-agarwal-author-of-the-book-an-excursion-of-insight/|archive-date=25 June 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.udaipurblog.com/book-launch-the-life-in-a-nutshell.html|title=Book Launch – The Life in a Nutshell|date=2011-12-24|work=UdaipurBlog|access-date=2018-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20180625104110/https://www.udaipurblog.com/book-launch-the-life-in-a-nutshell.html|archive-date=25 June 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite journal|last=DSOUZA|first=DILIP|date=April 2012|title=Get to the Top – Coaching and poaching in a Rajasthani city transformed by the business of aspiration|url=http://www.caravanmagazine.in/reportage/get-top/3|journal=The Caravan|access-date=25 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180625104144/http://www.caravanmagazine.in/reportage/get-top/3|archive-date=25 June 2018|url-status=live}}</ref> ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== [[File:Kishore-Sagar-Lake-Kota.jpeg|ᱠᱤᱥᱚᱨ ᱥᱟᱜᱚᱨ ᱡᱷᱤᱞ|thumb|left]] ᱠᱚᱴᱟ ᱫᱚ [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱮᱦᱮᱫ ᱨᱮ ᱪᱚᱢᱵᱚᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ [[ᱡᱚᱭᱯᱩᱨ]] ᱟᱨ [[ᱡᱚᱫᱷᱯᱩᱨ]] ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱟᱨᱴᱚᱜᱽᱨᱟᱯᱷᱤᱠ ᱫᱤᱥᱟᱹ {{Coord|25.18|N|75.83|E|}} ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{Cite web |url=http://www.fallingrain.com/world/IN/24/Kota.html |title=Falling Rain Genomics, Inc – Kota |access-date=2 November 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070311222250/http://www.fallingrain.com/world/IN/24/Kota.html |archive-date=11 March 2007 |url-status=live}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱕᱒᱗&nbsp;ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ<sup>᱒</sup> ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱫᱟᱯᱟᱞ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ <ref name="KOTA-Census-2011"/><ref name="Statistics by Govt. of Rajasthan">[http://www.rajasthan.gov.in/KOTA1.SHTM Statistics by Govt. of Rajasthan] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070629033725/http://www.rajasthan.gov.in/KOTA1.SHTM |date=29 June 2007 }}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱩᱥᱩᱞ ᱫᱚ ᱒᱗᱑ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱘᱘᱙ ᱯᱷᱤᱴ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱧᱮ ᱟᱨ ᱠᱚᱧᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ ᱥᱚᱣᱟᱭ ᱢᱟᱫᱷᱚᱯᱩᱨ, ᱴᱚᱸᱠ ᱟᱨ ᱵᱩᱸᱫᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱪᱚᱢᱵᱚᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱮ ᱵᱷᱤᱱᱟᱹ ᱭᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱚᱛᱮᱛ ᱥᱤᱢᱟᱹ ᱛᱮᱭᱟᱨᱟ ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ== {{bar box | title = Demographic Distribution of Religion in Kota, Rajasthan<ref name="KOTAREL">{{cite web|url=http://www.census2011.co.in/data/town/800609-kota-rajasthan.html|title=Religion in Kota|publisher=Census 2011|access-date=16 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151222080634/http://www.census2011.co.in/data/town/800609-kota-rajasthan.html|archive-date=22 December 2015|url-status=live}}</ref> | align = left | titlebar = #ddd | left1 = ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ | right1 = ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ(%) | float = right | bars = {{bar percent|[[ᱦᱤᱱᱫᱩ]]|orange|80.50}} {{bar percent|[[ᱤᱥᱞᱟᱢ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱤᱥᱞᱟᱢ]]|green|15.87}} {{bar percent|[[ᱡᱳᱭᱱᱳ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱡᱳᱭᱱᱳ]]|red|2.17}} {{bar percent|[[ᱥᱤᱠᱷ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱥᱤᱠᱷ]]|blue|0.86}} {{bar percent|[[ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱤᱥᱟᱹᱭ]]|yellow|0.42}} {{bar percent|ᱮᱴᱟᱜ|black|0.18}} }} ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱴᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱐᱐᱑,᱖᱙᱔ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱲᱟ ᱕᱒᱘,᱖᱐᱑ ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱔᱗᱓,᱐᱙᱓ ᱜᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱾<ref name="CIT"/><ref name="KOTW"/> ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱐᱐᱑,᱓᱖᱕ ᱞᱟᱹᱭ ᱠᱮᱫᱼᱟ ᱾<ref name=Cities1Lakhandabove>{{cite web | url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf| title=Provisional Population Totals, Census of India 2011; Cities having population 1 lakh and above | publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India | accessdate=26 March 2012 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120507135928/http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf | archive-date=7 May 2012 | url-status=live}}</ref> ᱠᱚᱴᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱨᱮ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱜᱮ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="KOTW">[http://www.census2011.co.in/census/city/90-kota.html Kota City Census report] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130209080421/http://www.census2011.co.in/census/city/90-kota.html |date=9 February 2013 }} census 2011</ref><ref>[http://www.census2011.co.in/census/district/452-kota.html Kota District Demographics, Census 2011] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150710214939/http://www.census2011.co.in/census/district/452-kota.html |date=10 July 2015 }} census India 2011</ref> ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱫᱚ ᱘᱙᱕ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱑᱒.᱑᱔% ᱫᱚ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱵᱚᱪᱷᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱩᱢᱚᱨ ᱠᱚᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱘᱒.᱘᱐% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱘᱙.᱔᱙% ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱭᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱗᱕.᱓᱓% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="KOTW"/> ==ᱦᱤᱡᱩᱜ ᱥᱮᱱᱚᱜ ᱰᱟᱦᱟᱨ== ᱠᱚᱴᱟ ᱫᱚ ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ ᱵᱷᱤᱛᱤᱨ ᱟᱨ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱢᱩᱬ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱟᱨ ᱨᱮᱞ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://www.titanaviation.co.in/|title=Titan Aviation Air Charter Service|publisher=Titan Aviation India|access-date=24 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160513233617/http://www.titanaviation.co.in/|archive-date=13 May 2016|url-status=live}}</ref> ===ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱰᱟᱦᱟᱨ=== ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱮᱞ ᱑᱒ ([[ᱡᱚᱭᱯᱩᱨ]]ᱼ[[ᱡᱟᱵᱟᱞᱯᱩᱨ]]) ᱟᱨ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱗ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱮᱱᱚᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://www.nhai.org/doc/23june12/nh_nh%20wise.pdf|title=National highways and their length|accessdate=2016-05-08|publisher=National Highway Authority of India|page=2(NH12), 7(NH76)|archive-url=https://www.webcitation.org/6DonKzsUk?url=http://www.nhai.org/Doc/23june12/NH_NH%20wise.pdf|archive-date=20 January 2013|url-status=dead}}</ref> ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱮᱞ ᱗ ᱥᱟᱢᱟᱝᱼᱯᱟᱪᱮ ᱠᱚᱨᱤᱰᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱤᱞᱤᱧ ᱒,᱐᱕᱒ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱢᱟᱨᱪ ᱒᱐᱑᱑ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱾ ===ᱨᱮᱞ ᱰᱟᱦᱟᱨ=== [[File:Kota Railway station.jpg|thumb|ᱠᱚᱴᱟ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱵᱚᱞᱚᱱ]] ᱠᱚᱴᱟ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱢᱩᱬ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱨᱮᱞ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱟ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱯᱟᱪᱮ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱰᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://www.mapsofindia.com/railways/west-central-zone.html|title=West Central Railway|work=Maps of India|access-date=2016-06-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160520170540/http://www.mapsofindia.com/railways/west-central-zone.html|archive-date=20 May 2016|url-status=live}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱱᱟᱶᱟ ᱫᱤᱞᱞᱤᱼᱢᱩᱢᱵᱟᱭ ᱢᱩᱬ ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱨᱮ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱟ ᱵᱷᱤᱛᱤᱨ ᱟᱨ ᱚᱱᱟ ᱥᱩᱨᱥᱩᱯᱩᱨ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱯᱩᱱᱭᱟᱹ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱮᱛᱚᱢ ᱠᱚᱴᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱟᱨ ᱩᱯᱱᱟᱜᱟᱨ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱰᱟᱠᱱᱤᱭᱟ ᱛᱟᱞᱟᱣ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮ ᱟᱣᱟᱫᱷ ᱮᱠᱥᱯᱨᱮᱥ, ᱰᱮᱦᱨᱟᱰᱩᱱ ᱮᱠᱥᱯᱨᱮᱥ ᱟᱨ ᱨᱟᱱᱛᱷᱚᱸᱵᱷᱚᱨ ᱮᱠᱥᱯᱨᱮᱥ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱤᱸᱜᱩ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://indiarailinfo.com/arrivals/dakaniya-talav-dknt/890|title=Arrivals at DKNT/Dakaniya Talav|publisher=Indianrailinfo.com|access-date=2016-06-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160624111430/http://indiarailinfo.com/arrivals/dakaniya-talav-dknt/890|archive-date=24 June 2016|url-status=live}}</ref> ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{commons category|ᱠᱚᱴᱟ, ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ}} *[http://kota.rajasthan.gov.in/content/raj/kota/en/home.html# Official website of Kota District] {{ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱮᱞᱢᱚᱲᱚᱭ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱚ}} {{ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱴᱟ, ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ ᱠᱚ]] s0tzpbfonsc1xepjuu1f22uoglrcocr 100786 100785 2022-08-14T04:43:53Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ᱦᱤᱲᱤᱡ ᱥᱩᱫᱷᱨᱟ.ᱣ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱴᱟ | native_name = <!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. --> | native_name_lang = | other_name = | settlement_type = ᱢᱟᱦᱟᱱᱟᱜᱟᱨ | image_skyline = File:Kota Rajasthan India Clockwise from the top Aerial View of Chambal River , Ghatotkacha Circle , Kishore Sagar Talab , Bansal Classes , Jagmandir Palace , Aerial view of Kota , City Mall Kota , Garh Palace Museum , Aerodrome Circle.png | image_alt = | image_caption = Clockwise from the top: Aerial View of [[Chambal River]], Ghatotkachh Circle, Seven Wonders Park, [[Bansal Classes]], Jagmandir Palace, Aerial view of a part of Kota, City Mall, Garh Palace, Aerodrome Circle | image_map = | map_alt = | map_caption = | pushpin_map = India | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|25|0|0|N|76|10|0|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ]] | subdivision_type2 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱠᱚᱴᱟ]] | subdivision_type3 = ᱛᱷᱚᱱᱚᱛ | subdivision_name3 = ᱠᱚᱴᱟ ᱛᱷᱚᱱᱚᱛ ( ᱦᱟᱫᱚᱛᱤ ᱴᱚᱴᱷᱟ ) | established_title = <!-- ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ --> | established_date = ᱑᱖᱓᱑ | founder = | named_for = ᱠᱚᱴᱤᱭᱟ ᱵᱷᱤᱞ<ref>{{cite web|url=https://www.bhaskar.com/amp/news/RAJ-OTH-rajasthan-news-kotia-bheel-3590030.html|title=जिनके नाम से कोटा का नाम पड़ा 300 साल बाद लगाई जाएगी उनकी प्रतिमा|website=Dainik Bhaskar|language=hi|date=30 July 2012}}</ref> | government_type = Democratic | governing_body = ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ | leader_title = ᱢᱟᱭᱚᱨ | leader_name = ᱢᱚᱦᱮᱥ ᱵᱤᱡᱚᱭ ([[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛᱤᱭᱚ ᱡᱚᱱᱚᱛᱟ ᱯᱟᱨᱴᱤ|BJP]]) | leader_title2 = [[Member of Parliament]] Kota-Bundi | leader_name2 = [[ᱳᱢ ᱵᱤᱨᱞᱟ]] ([[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛᱤᱭᱚ ᱡᱚᱱᱚᱛᱟ ᱯᱟᱨᱴᱤ|BJP]]) | leader_title3 = [[Member of Legislative Assembly]] Kota South | leader_name3 = ᱥᱟᱱᱫᱤᱯ ᱥᱚᱨᱢᱟ ([[ᱵᱷᱟᱨᱚᱛᱤᱭᱚ ᱡᱚᱱᱚᱛᱟ ᱯᱟᱨᱴᱤ|BJP]]) | leader_title4 = [[Member of Legislative Assembly]] Kota North | leader_name4 = Shanti Kumar Dhariwal ([[Indian National Congress|INC]]) | unit_pref = Metric | area_footnotes = <ref name="KOTA-Census-2011">{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0829_PART_B_DCHB_%200829_KOTA.pdf|title=Kota District Census 2011 Handbook: VILLAGE AND TOWN WISE PRIMARY CENSUS ABSTRACT (PCA)|publisher=[[Census of India]]|accessdate=19 April 2016|page=29 (pdf) Urban Section|archive-url=https://web.archive.org/web/20180427044914/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0829_PART_B_DCHB_%200829_KOTA.pdf|archive-date=27 April 2018}}</ref> | area_rank = | area_total_km2 = 527 | elevation_footnotes = | elevation_m = 271 | population_total = ᱑,᱐᱐᱑,᱖᱙᱔ | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_rank = ᱔᱖ ᱟᱱᱟᱜ | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = <ref>{{cite web | url=http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=112860|title=2011 census: Kota Municipal Corporation Demographics|publisher=Censusofindia.gov.in|accessdate=2016-04-07}}</ref><ref name="CIT">{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/php/india-rajasthan.php?cityid=0843001000|title=Kota (Kota, Rajasthan, India) – Population Statistics and Location in Maps and Charts – City Population|accessdate=20 July 2016|work=Citypopulation. de|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820151838/http://www.citypopulation.de/php/india-rajasthan.php?cityid=0843001000|archive-date=20 August 2016}}</ref> | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_info1 = [[ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱦᱤᱱᱫᱤ]], [[ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱤᱝᱞᱤᱥ]] | demographics1_title2 = Native | demographics1_info2 = [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱᱤ]], [[ᱦᱟᱨᱟᱣᱛᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱦᱟᱨᱟᱣᱛᱤ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱓᱒᱔᱐᱐᱑ ᱠᱷᱚᱱ ᱓᱒᱔᱐᱑᱑ ᱟᱨ ᱓᱒᱔᱐᱒᱒ | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ | area_code = ᱐᱗᱔᱔ | registration_plate = RJ-20 | blank1_name_sec1 = ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ | blank1_info_sec1 = ᱘᱙᱕ [[ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ|♀]]/[[ᱠᱚᱲᱟ|♂]] | website = {{URL|kota.rajasthan.gov.in}} | iso_code = [[ISO 3166-2:IN|RJ-IN]] | footnotes = }} '''ᱠᱚᱴᱟ''' ᱫᱚ ᱠᱚᱧᱮ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]]ᱤᱭᱟᱹ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢᱼᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web |url=http://www.indiatravelportal.com/rajasthan-tourism/major-cities/ |title=Major Cities in Rajasthan |publisher=Indiatravelportal.com |accessdate=2013-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130803094437/http://www.indiatravelportal.com/rajasthan-tourism/major-cities |archive-date=3 August 2013}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ [[ᱡᱚᱭᱯᱩᱨ]] ᱠᱷᱚᱱ ᱒᱔᱐ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑᱔᱙ ᱢᱤᱞ) ᱮᱛᱚᱢ ᱨᱮ, ᱪᱚᱢᱵᱚᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱑.᱒ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱥᱟᱶ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ [[ᱡᱚᱭᱯᱩᱨ]] ᱟᱨ [[ᱡᱚᱫᱷᱯᱩᱨ]] ᱛᱟᱭᱚᱢ [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱔᱖ ᱟᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ [[ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱟᱨ ᱠᱚᱴᱟ ᱠᱷᱚᱸᱰ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱟ ᱠᱚᱢᱯᱮᱴᱤᱥᱚᱱ ᱵᱤᱱᱤᱰ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱢᱤᱫ ᱢᱩᱬ ᱠᱚᱪᱤᱝ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱚᱸᱰᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱤᱱᱡᱤᱱᱤᱭᱟᱨᱤᱝ ᱟᱨ ᱢᱮᱰᱤᱠᱟᱞ ᱠᱚᱪᱤᱝ ᱥᱟᱸᱥᱛᱷᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱤᱛᱤᱥ ᱨᱟᱡᱽᱯᱩᱨᱚᱦᱤᱛ ᱟᱨ ᱦᱚᱨᱥ ᱚᱜᱽᱨᱟᱣᱟᱞ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱠᱚᱝᱠᱟ ᱤᱡ ᱞᱮᱠᱟ ᱯᱚᱛᱚᱵ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱟᱪᱮᱛᱟᱹᱱᱤ ᱭᱟᱜ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮ ᱢᱟᱨᱥᱟᱞ ᱮᱢᱟ ᱾<ref>{{Cite news|url=http://www.merrybrains.com/merrybrains-talks-to-harsh-agarwal-author-of-the-book-an-excursion-of-insight/|title=I always try to write beyond genres:Interview With Harsh Agarwal, Author of the book 'An Excursion of Insight'|date=2014-08-12|work=Merry Brains|access-date=2018-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20180625103731/http://www.merrybrains.com/merrybrains-talks-to-harsh-agarwal-author-of-the-book-an-excursion-of-insight/|archive-date=25 June 2018}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.udaipurblog.com/book-launch-the-life-in-a-nutshell.html|title=Book Launch – The Life in a Nutshell|date=2011-12-24|work=UdaipurBlog|access-date=2018-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20180625104110/https://www.udaipurblog.com/book-launch-the-life-in-a-nutshell.html|archive-date=25 June 2018}}</ref><ref>{{Cite journal|last=DSOUZA|first=DILIP|date=April 2012|title=Get to the Top – Coaching and poaching in a Rajasthani city transformed by the business of aspiration|url=http://www.caravanmagazine.in/reportage/get-top/3|journal=The Caravan|access-date=25 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180625104144/http://www.caravanmagazine.in/reportage/get-top/3|archive-date=25 June 201᱘}}</ref> ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== [[File:Kishore-Sagar-Lake-Kota.jpeg|ᱠᱤᱥᱚᱨ ᱥᱟᱜᱚᱨ ᱡᱷᱤᱞ|thumb|left]] ᱠᱚᱴᱟ ᱫᱚ [[ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱮᱦᱮᱫ ᱨᱮ ᱪᱚᱢᱵᱚᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ [[ᱡᱚᱭᱯᱩᱨ]] ᱟᱨ [[ᱡᱚᱫᱷᱯᱩᱨ]] ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱟᱨᱴᱚᱜᱽᱨᱟᱯᱷᱤᱠ ᱫᱤᱥᱟᱹ {{Coord|25.18|N|75.83|E|}} ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{Cite web |url=http://www.fallingrain.com/world/IN/24/Kota.html |title=Falling Rain Genomics, Inc – Kota |access-date=2 November 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070311222250/http://www.fallingrain.com/world/IN/24/Kota.html |archive-date=11 March 2007}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱕᱒᱗&nbsp;ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ<sup>᱒</sup> ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱫᱟᱯᱟᱞ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="Statistics by Govt. of Rajasthan">[http://www.rajasthan.gov.in/KOTA1.SHTM Statistics by Govt. of Rajasthan] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070629033725/http://www.rajasthan.gov.in/KOTA1.SHTM |date=29 June 2007 }}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱩᱥᱩᱞ ᱫᱚ ᱒᱗᱑ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱘᱘᱙ ᱯᱷᱤᱴ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱧᱮ ᱟᱨ ᱠᱚᱧᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ ᱥᱚᱣᱟᱭ ᱢᱟᱫᱷᱚᱯᱩᱨ, ᱴᱚᱸᱠ ᱟᱨ ᱵᱩᱸᱫᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱪᱚᱢᱵᱚᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱮ ᱵᱷᱤᱱᱟᱹ ᱭᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱚᱛᱮᱛ ᱥᱤᱢᱟᱹ ᱛᱮᱭᱟᱨᱟ ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ== {{bar box | title = Demographic Distribution of Religion in Kota, Rajasthan<ref name="KOTAREL">{{cite web|url=http://www.census2011.co.in/data/town/800609-kota-rajasthan.html|title=Religion in Kota|publisher=Census 2011|access-date=16 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151222080634/http://www.census2011.co.in/data/town/800609-kota-rajasthan.html|archive-date=22 December 2015}}</ref> | align = left | titlebar = #ddd | left1 = ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ | right1 = ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ(%) | float = right | bars = {{bar percent|[[ᱦᱤᱱᱫᱩ]]|orange|80.50}} {{bar percent|[[ᱤᱥᱞᱟᱢ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱤᱥᱞᱟᱢ]]|green|15.87}} {{bar percent|[[ᱡᱳᱭᱱᱳ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱡᱳᱭᱱᱳ]]|red|2.17}} {{bar percent|[[ᱥᱤᱠᱷ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱥᱤᱠᱷ]]|blue|0.86}} {{bar percent|[[ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱤᱥᱟᱹᱭ]]|yellow|0.42}} {{bar percent|ᱮᱴᱟᱜ|black|0.18}} }} ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱴᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱐᱐᱑,᱖᱙᱔ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱲᱟ ᱕᱒᱘,᱖᱐᱑ ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱔᱗᱓,᱐᱙᱓ ᱜᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱐᱐᱑,᱓᱖᱕ ᱞᱟᱹᱭ ᱠᱮᱫᱼᱟ ᱾<ref name=Cities1Lakhandabove>{{cite web | url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf| title=Provisional Population Totals, Census of India 2011; Cities having population 1 lakh and above | publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India | accessdate=26 March 2012 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120507135928/http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf | archive-date=7 May 2012}}</ref> ᱠᱚᱴᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱨᱮ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱜᱮ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="KOTW">[http://www.census2011.co.in/census/city/90-kota.html Kota City Census report] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130209080421/http://www.census2011.co.in/census/city/90-kota.html |date=9 February 2013 }} census 2011</ref><ref>[http://www.census2011.co.in/census/district/452-kota.html Kota District Demographics, Census 2011] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150710214939/http://www.census2011.co.in/census/district/452-kota.html |date=10 July 2015 }} census India 2011</ref> ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱫᱚ ᱘᱙᱕ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱑᱒.᱑᱔% ᱫᱚ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱵᱚᱪᱷᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱩᱢᱚᱨ ᱠᱚᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱘᱒.᱘᱐% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱘᱙.᱔᱙% ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱭᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱗᱕.᱓᱓% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱦᱤᱡᱩᱜ ᱥᱮᱱᱚᱜ ᱰᱟᱦᱟᱨ== ᱠᱚᱴᱟ ᱫᱚ ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ ᱵᱷᱤᱛᱤᱨ ᱟᱨ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱢᱩᱬ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱟᱨ ᱨᱮᱞ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://www.titanaviation.co.in/|title=Titan Aviation Air Charter Service|publisher=Titan Aviation India|access-date=24 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160513233617/http://www.titanaviation.co.in/|archive-date=13 May 2016}}</ref> ===ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱰᱟᱦᱟᱨ=== ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱮᱞ ᱑᱒ ([[ᱡᱚᱭᱯᱩᱨ]]ᱼ[[ᱡᱟᱵᱟᱞᱯᱩᱨ]]) ᱟᱨ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱗ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱮᱱᱚᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://www.nhai.org/doc/23june12/nh_nh%20wise.pdf|title=National highways and their length|accessdate=2016-05-08|publisher=National Highway Authority of India|page=2(NH12), 7(NH76)|archive-url=https://www.webcitation.org/6DonKzsUk?url=http://www.nhai.org/Doc/23june12/NH_NH%20wise.pdf|archive-date=20 January 2013}}</ref> ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱮᱞ ᱗ ᱥᱟᱢᱟᱝᱼᱯᱟᱪᱮ ᱠᱚᱨᱤᱰᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱤᱞᱤᱧ ᱒,᱐᱕᱒ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱢᱟᱨᱪ ᱒᱐᱑᱑ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱾ ===ᱨᱮᱞ ᱰᱟᱦᱟᱨ=== [[File:Kota Railway station.jpg|thumb|ᱠᱚᱴᱟ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱵᱚᱞᱚᱱ]] ᱠᱚᱴᱟ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱢᱩᱬ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱨᱮᱞ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱟ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱯᱟᱪᱮ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱰᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://www.mapsofindia.com/railways/west-central-zone.html|title=West Central Railway|work=Maps of India|access-date=2016-06-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160520170540/http://www.mapsofindia.com/railways/west-central-zone.html|archive-date=20 May 2016}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱱᱟᱶᱟ ᱫᱤᱞᱞᱤᱼᱢᱩᱢᱵᱟᱭ ᱢᱩᱬ ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱨᱮ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱟ ᱵᱷᱤᱛᱤᱨ ᱟᱨ ᱚᱱᱟ ᱥᱩᱨᱥᱩᱯᱩᱨ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱯᱩᱱᱭᱟᱹ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱮᱛᱚᱢ ᱠᱚᱴᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱟᱨ ᱩᱯᱱᱟᱜᱟᱨ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱰᱟᱠᱱᱤᱭᱟ ᱛᱟᱞᱟᱣ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮ ᱟᱣᱟᱫᱷ ᱮᱠᱥᱯᱨᱮᱥ, ᱰᱮᱦᱨᱟᱰᱩᱱ ᱮᱠᱥᱯᱨᱮᱥ ᱟᱨ ᱨᱟᱱᱛᱷᱚᱸᱵᱷᱚᱨ ᱮᱠᱥᱯᱨᱮᱥ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱤᱸᱜᱩ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://indiarailinfo.com/arrivals/dakaniya-talav-dknt/890|title=Arrivals at DKNT/Dakaniya Talav|publisher=Indianrailinfo.com|access-date=2016-06-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160624111430/http://indiarailinfo.com/arrivals/dakaniya-talav-dknt/890|archive-date=24 June 2016}}</ref> ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{commons category|ᱠᱚᱴᱟ, ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ}} *[http://kota.rajasthan.gov.in/content/raj/kota/en/home.html# Official website of Kota District] {{ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱮᱞᱢᱚᱲᱚᱭ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱚ}} {{ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱴᱟ, ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ ᱠᱚ]] cekf6uvygnpafkpdxtnipp1vtttkoap ᱠᱚᱭᱨᱟ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ 0 11406 100739 95388 2022-08-14T01:44:17Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name = ᱠᱚᱭᱨᱟ | native_name = কয়রা | settlement_type = [[ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟᱠᱚ|ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ]] | image_skyline = | imagesize = | image_alt = | image_caption = Skyline of Koyra, Bangladesh | pushpin_map = Bangladesh | pushpin_label_position = right | pushpin_map_caption = Location in Bangladesh | coordinates = {{coord|22|{{#expr:.3417*60 round 1}}|N|89|{{#expr:.3000*60 round 1}}|E|type:adm3rd|display=inline,title}} | subdivision_type = [[ᱫᱤᱥᱟᱹᱢ]] | subdivision_name = {{flag|ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ}} | subdivision_type1 = [[ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱷᱚᱸᱰᱠᱚ|ᱠᱷᱚᱸᱰ]] | subdivision_type2 = [[ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_type3 = <!-- Capital --> | subdivision_name1 = [[ᱠᱷᱩᱞᱱᱟ ᱠᱷᱚᱸᱰ]] | subdivision_name2 = [[ᱠᱷᱩᱞᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name3 = | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_total_km2 = 1775.41 | area_metro_km2 = | elevation_m = | elevation_ft = | population_total = 165473 | population_as_of = 1991 | population_footnotes = | population_density_km2 = auto | postal_code_type =[[List of postal codes in Bangladesh|Postal code]] | postal_code = 9290 | website = {{URL|http://koyra.khulna.gov.bd/}} | footnotes = | timezone = [[Bangladesh Standard Time|BST]] | utc_offset = +6 }} [[File:Monument and shahid minar, koyra.jpg|thumb|Monument and shahid minar, Koyra]] '''ᱠᱚᱭᱨᱟ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ''' ᱫᱚ [[ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ]] ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱷᱩᱞᱱᱟ ᱠᱷᱚᱸᱰ]] [[ᱠᱷᱩᱞᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱯᱚᱨᱥᱟᱥᱚᱱᱤᱠ ᱮᱞᱟᱠᱟ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱑᱗᱗᱕.᱔᱑ ᱵᱚᱨᱜᱚ ᱠᱤᱞᱳᱢᱤᱴᱟᱨ ᱥᱩᱢᱩᱝ ᱫᱤᱥᱟᱹᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱵᱟᱨ ᱟᱱᱟᱝ ᱞᱟᱹᱴᱩ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱒᱐᱐᱗ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱥᱤᱰᱚᱨ]] ᱟᱨ ᱒᱐᱐᱙ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱒᱕ ᱢᱮ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱚᱛᱚᱨᱟᱱ [[ᱟᱭᱞᱟᱭ]] ᱡᱚᱛᱚᱭ ᱞᱚᱱᱰᱚ ᱵᱷᱚᱱᱵᱚ ᱚᱴᱩ ᱠᱟᱫᱟ᱾ ᱮᱱᱨᱮᱦᱚᱺ ᱫᱤᱥᱟᱹᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱟᱹᱠᱷᱤᱱ ᱱᱟᱠᱷᱟ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱮᱠᱚ ᱞᱟᱦᱟ ᱜᱮᱭᱟ᱾ ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱨᱮᱱ ᱠᱚᱲᱟ ᱠᱩᱲᱤ ᱠᱚ ᱫᱤᱥᱟᱹᱢ ᱥᱮ ᱵᱟᱨᱦᱮ ᱫᱤᱥᱟᱹᱢ ᱠᱚᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱛᱮᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱤᱠᱱᱟᱸᱛ ᱠᱚ ᱦᱟᱢᱮᱴ ᱫᱟ᱾ == ᱱᱟᱜᱟᱢ == ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱨᱮ ᱒᱘᱐᱕᱑ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱜᱷᱟᱨᱚᱡ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱤᱭᱩᱱᱤᱴ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱟᱱ ᱥᱩᱢᱩᱝ ᱫᱚ ᱑᱗᱗᱕.᱔᱑ ᱵᱚᱨᱜᱚ ᱠᱤᱞᱳᱢᱤᱴᱟᱨ᱾ ᱟᱨ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱩᱛᱟᱹᱨ ᱫᱚ [[ᱯᱟᱭᱤᱠᱜᱟᱪᱷᱟ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ]], ᱫᱟᱹᱠᱷᱤᱱ ᱫᱚ [[ᱵᱚᱝᱜᱚᱯᱚ ᱫᱚᱨᱮᱭᱟ]] ᱟᱨ [[ᱥᱩᱱᱫᱚᱨᱵᱚᱱ]], ᱯᱩᱨᱩᱵᱽ ᱫᱚ [[ᱫᱟᱠᱚᱯ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ]], ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱫᱚ [[ᱥᱟᱛᱠᱷᱤᱨᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱥᱮᱢᱱᱚᱜᱚᱨ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ]] ᱟᱨ [[ᱟᱥᱟᱥᱩᱱᱤ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ]] ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ == ᱥᱮᱫᱟᱭ ᱠᱟᱛᱷᱟ == ᱠᱚᱭᱨᱟ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱫᱚ ᱠᱷᱩᱞᱱᱟ ᱠᱷᱚᱸᱰ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱠᱟᱞ ᱛᱮ ᱫᱟᱹᱠᱷᱤᱱ ᱱᱟᱠᱷᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱠᱚᱭᱨᱟ ᱛᱷᱟᱱᱟ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱟᱠᱟᱱᱟ ᱑᱙᱘᱐ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ᱾ ᱛᱷᱟᱱᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱨᱮ ᱠᱚ ᱟᱜᱩᱭᱟᱠᱟᱫᱟ ᱑᱙᱗᱓ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ᱾ ᱠᱚᱭᱨᱟ ᱛᱷᱟᱱᱟ ᱫᱚ ᱚᱱᱟ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮᱱ ᱯᱚᱨᱫᱷᱟᱱ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ [[ᱦᱩᱥᱟᱭᱤᱱ ᱢᱚᱦᱟᱢᱚᱫ ᱮᱨᱥᱟᱫ]]᱾ == ᱢᱩᱠᱛᱤ ᱡᱩᱫᱷᱚ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ == ᱢᱩᱠᱛᱤ ᱡᱩᱫᱷᱚ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱫᱚ ᱙ ᱱᱟᱢᱵᱟᱨ ᱥᱮᱠᱴᱚᱨ ᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱙ ᱱᱚᱝ ᱥᱮᱠᱴᱚᱨ ᱦᱮᱰ ᱠᱚᱣᱟᱴᱟᱨ ᱫᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱢᱟᱫᱤ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮ᱾ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱫᱚ ᱵᱟᱪᱷᱟᱨ ᱵᱟᱲᱤ ᱢᱚᱱᱚᱨᱚᱧᱡᱚᱱ ᱠᱮᱢᱯ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱮ ᱵᱟᱲᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱟᱨ ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱢᱩᱦᱤᱵᱽ ᱵᱟᱹᱦᱤᱱᱤ ᱒᱓ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱠᱮᱢᱯ ᱠᱚ ᱯᱚᱨᱤᱪᱟᱞᱚ ᱱᱟᱭᱮᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱱᱟ᱾ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱮᱞᱟᱠᱟ ᱨᱮ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱫᱚ ᱕ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱠᱮᱢᱯ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱠᱟᱱᱟ᱾ == ᱯᱚᱨᱥᱟᱥᱚᱱᱤᱠ ᱮᱞᱟᱠᱟᱠᱚ == ᱠᱚᱭᱨᱟ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱗ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ᱾ ᱗᱒ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱢᱳᱣᱡᱟ ᱟᱨ ᱑᱓᱑ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱟᱛᱚ᱾ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ ᱠᱚ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ, *ᱟᱢᱟᱫᱤ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ *ᱵᱟᱜᱟᱞᱤ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ *ᱢᱚᱦᱮᱥᱨᱤᱯᱩᱨ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ *ᱢᱚᱦᱟᱨᱟᱡᱽᱯᱩᱨ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ *ᱠᱚᱭᱨᱟ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ *ᱩᱛᱟᱹᱨ ᱵᱮᱫᱠᱟᱥᱤ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ *ᱫᱟᱹᱠᱷᱤᱱ ᱵᱮᱫᱠᱟᱥᱤ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ == ᱦᱚᱲ ᱠᱚ == ᱑᱙᱙᱑ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱨᱮ ᱵᱟᱲᱟᱭ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱨᱮ ᱑᱖᱕.᱔᱗᱓ ᱜᱚᱴᱟᱝ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱔᱙.᱖᱘% ᱟᱨ ᱠᱩᱲᱤ ᱕᱐.᱓᱒%᱾ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱨᱮ ᱑᱘ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡᱽ ᱛᱮ ᱘᱐.᱘᱓᱐ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱥᱟᱝᱜᱮᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ == ᱱᱟᱸᱭ ᱱᱟᱞᱟᱠᱚ == ᱠᱚᱭᱨᱟ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱨᱮ ᱟᱭᱢᱟ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱜᱟᱰᱟ ᱜᱮ ᱬᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱜᱟᱰᱟ ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ *ᱥᱤᱵᱽᱥᱟ ᱜᱟᱰᱟ *ᱯᱚᱥᱩᱨ ᱜᱟᱰᱟ *ᱵᱚᱞᱚ ᱜᱟᱰᱟ *ᱚᱯᱚᱨᱱᱚᱜᱟᱪᱷᱤ ᱜᱟᱰᱟ ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱟᱭᱢᱟ ᱜᱟᱱ ᱜᱟᱰᱟᱠᱚ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ == ᱥᱤᱠᱱᱟᱸᱛ == ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱨᱮ ᱜᱚᱲ ᱚᱱᱚᱞᱤᱭᱟᱹ ᱓᱒.᱔%᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱠᱚᱲᱟ ᱔᱓.᱖, ᱟᱨ ᱠᱩᱲᱤ ᱫᱚ ᱒᱑.᱔% ᱾ == ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱧᱮᱞ == *[[ᱠᱷᱩᱞᱱᱟ ᱠᱷᱚᱸᱰ]] *[[ᱠᱷᱩᱞᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] *[[ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛᱠᱚ]] *[[ᱵᱟᱝᱞᱟᱫᱮᱥ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟᱠᱚ]] ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} g85dkq4u17wm7qr1eu5a738z0qu3ktu ᱠᱚᱱᱱᱚᱰᱚ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ 0 11997 100771 71609 2022-08-14T03:26:58Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki {{Infobox website | name = {{Wiki favicon}} ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ | screenshot = | logo = [[File:Wikipedia-logo-v2-kn.png|Logo of the Kannada Wikipedia]] | caption = | url = {{URL|kn.wikipedia.org}} | collapsible = yes | commercial = No | location = [[ᱢᱤᱭᱟᱢᱤ, Florida|ᱢᱤᱭᱟᱢᱤ, ᱯᱷᱞᱳᱨᱤᱰᱟ]] | type = [[:en:Internet encyclopedia project|ᱭᱚᱱᱛᱚᱨ ᱡᱟᱞ ᱨᱟᱲᱟ ᱜᱮᱭᱟᱢ ᱯᱩᱛᱷᱤ]] | language = [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]] | registration = ᱟᱢ ᱠᱩᱥᱤ | owner = [[ᱣᱤᱠᱤᱢᱮᱱᱤᱭᱟ ᱯᱷᱟᱶᱱᱰᱮᱥᱚᱱ]] | author = }} '''ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ''' ᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱚᱱᱞᱟᱭᱤᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱜᱮᱭᱟᱱ ᱯᱩᱛᱷᱤ]] [[ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ]] ᱨᱮ [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] ᱛᱮ ᱛᱩᱢᱟᱹᱞ ᱾ ᱒᱐᱐᱓ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱫᱚ ᱥᱤᱨᱡᱚᱱ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱩᱞᱟᱭ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱒᱐᱒᱐ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡᱽ ᱛᱮ ᱒᱖,᱔᱐᱕ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱮᱱᱮᱢᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱖᱔,᱐᱐᱐ ᱜᱚᱱᱟᱝ, ᱕ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱯᱟᱠᱤᱥᱛᱟᱱ ᱟᱨ ᱓,᱕᱑᱔ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱯᱷᱟᱡᱤᱞ ᱥᱟᱶ ᱙,᱙᱘,᱖᱐᱔ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱥᱟᱦᱚᱴᱟ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ == ᱥᱮᱫᱟᱭ ᱠᱟᱛᱷᱟ == == ᱮᱢᱮᱱᱤᱭᱟᱹ ᱟᱨ ᱥᱟᱦᱚᱴᱟᱠᱚ == <center> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ '''Kannada Wikipedia statistics''' |- ! Number of user accounts !! Number of articles !! Number of files !!Number of administrators |- | 64160 || 26397 || 3546 ||{{NUMBEROF|ADMINS|kn}} |} </center> ==ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱧᱮᱞ== * [[ᱛᱮᱞᱮᱜᱩ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ]] * [[ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ]] * [[ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱢ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ]] * [[ᱛᱩᱞᱩ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ]] * [[ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ]] ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} [http://www.kannadaprabha.com/top-news/%E0%B2%85%E0%B2%82%E0%B2%A4%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%9C%E0%B2%BE%E0%B2%B2%E0%B2%A6%E0%B2%B2%E0%B3%8D%E0%B2%B2%E0%B2%BF-%E0%B2%A8%E0%B3%86%E0%B2%9F%E0%B3%8D%E0%B2%9F-%E0%B2%B8%E0%B2%B8%E0%B2%BF%E0%B2%97%E0%B3%86-%E0%B2%88%E0%B2%97-%E0%B2%B9%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B3%81-%E0%B2%B5%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%B7/130695.html ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ನೆಟ್ಟ ಸಸಿಗೆ ಈಗ ಹತ್ತು ವರ್ಷ | - Kannadaprabha.com<!-- Bot generated title -->] * [http://www.thehindu.com/sci-tech/technology/internet/10-years-on-kannada-wikipedia-lags/article5441007.ece 10 years on, Kannada Wikipedia lags - The Hindu<!-- Bot generated title -->] * [http://www.thehindu.com/news/national/karnataka/the-struggles-of-keeping-kannada-wikipedia-afloat/article2907798.ece The struggles of keeping Kannada Wikipedia afloat - The Hindu<!-- Bot generated title -->] ==ᱟᱨᱦᱚ ᱯᱟᱲᱦᱟᱣ== * [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaKN.htm Statistics for Kannada Wikipedia] by Erik Zachte == ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ == {{InterWiki|code=kn}} *[http://kn.wikipedia.org Kannada Wikipedia] {{Wikipedias}} [[Category:Wikipedias by language]] [[Category:Internet properties established in 2003]] [[Category:Kannada-language mass media]] [[Category:Indian encyclopedias]] [[Category:21st-century Indian books]] {{wikipedia-stub}} * [https://www.kirankkannadanew.com/2020/04/tamilrockers-kannada-tamilrockers.html Kannada Legal Kannada movie downloading websites] 07h874gj6za7njhz896wn2u5ruexji8 ᱠᱚᱱᱠᱟᱤ ᱜᱟᱰᱟ 0 12513 100757 66437 2022-08-14T02:20:57Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki [[ᱨᱮᱫ:Kankai_river_and_bridge.JPG|thumb|Kankai river and bridge]] ᱠᱚᱱᱠᱟᱤ ᱜᱟᱰᱟ (Kankai River) ᱱᱮᱯᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱮᱪᱤ ᱚᱱᱪᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱜᱟᱰᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱩᱶᱟ ᱜᱟᱰᱟ ᱤᱞᱟᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱩᱱᱭᱟ. ᱡᱳᱜᱢᱟᱤ ᱜᱟᱰᱟ, ᱢᱟᱤ ᱜᱟᱰᱟ, ᱯᱩᱣᱟᱢᱟᱤ ᱜᱟᱰᱟ ᱟᱨ ᱫᱮᱩᱢᱟᱤ [[ᱜᱟᱰᱟ]] ᱡᱩᱰᱟᱣ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱩᱶᱟ ᱜᱟᱰᱟ ᱢᱟᱦᱟᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱯᱚᱨᱵᱚᱛ ᱥᱨᱤᱸᱠᱷᱚᱞᱚᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱠᱟᱛᱮ ᱡᱷᱟᱯᱟ ᱡᱤᱞᱞᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱳᱢᱩᱠᱷᱟ ᱪᱷᱮᱛᱨᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱚᱞᱚ ᱠᱟᱛᱮ ᱠᱳᱥᱤ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮ ᱢᱤᱞᱟᱣ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱚᱝᱜᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱷᱟᱰᱤ ᱨᱮ ᱢᱤᱥᱟᱞᱚᱜ-ᱟ ᱾ ᱢᱚᱦᱮᱱᱫᱨᱚ ᱨᱟᱡᱽᱢᱟᱨᱜᱚ ᱰᱟᱦᱟᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱱᱠᱟᱤ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱗᱐᱓ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱯᱩᱞ (Bridge) ᱱᱮᱯᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱩᱥᱟᱨ ᱡᱤᱞᱤᱧ ᱯᱩᱞ (Bridge) ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱢᱟᱜᱷᱚ ᱢᱟ.ᱦᱤᱱᱟ. ᱨᱮ ᱱᱩᱣᱟ ᱯᱩᱞ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱞᱟ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ ᱡᱟᱦᱟ ᱫᱚ ᱢᱟᱤ ᱢᱮᱞᱟ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱱᱩᱣᱟ ᱜᱟᱰᱟ ᱫᱚ ᱯᱚᱵᱤᱛᱨᱚ ᱜᱟᱰᱟ ᱢᱮᱛᱱᱮ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱵᱩᱨᱩ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱜᱟᱰᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱚᱦᱚᱨ ᱩᱰᱩᱝ ᱠᱟᱛᱮ ᱡᱷᱟᱯᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱤᱪᱷᱩ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱥᱟ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱫᱟᱜᱽ ᱠᱚ ᱤᱫᱤ ᱮᱫᱟ ᱾ ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 38i1stpaoikhx2hurrbx70q3wqdgqq5 ᱠᱚᱱᱭᱟᱢ 0 12517 100763 61804 2022-08-14T03:06:57Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name = ᱠᱚᱱᱭᱟᱢ</br>ᱠᱚᱱᱭᱟᱢ | native_name = | native_name_language = | image_skyline = Kanyam-0265.jpg | image_caption = कन्याम चियाबारी | image_flag = | pushpin_mapsize       = ᱓᱕᱐ | map_caption = | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{flag|ᱱᱮᱯᱟᱞ}} | subdivision_type1 = [[नेपालका अञ्चलहरू|ᱚᱧᱪᱚᱞ]] | subdivision_name1     = [[ᱢᱮᱪᱤ ᱚᱱᱪᱚᱞ]] | subdivision_type2 = ᱡᱤᱞᱟᱹ | subdivision_name2 = [[ᱤᱞᱟᱢ ᱡᱤᱞᱟᱹ]] | area_total_sq_mi = | area_total_km2 = | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_total = | population_density_km2 = auto | timezone               = [[ᱱᱮᱯᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱠᱛᱮ]] | utc_offset = +᱕:᱔᱕ | coordinates = | elevation_m = ᱑᱕᱖᱕ | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = | area_code = ᱐᱒᱗ | iso_code = | website = | footnotes = }} '''ᱠᱚᱱᱭᱟᱢ''' ᱯᱩᱨᱩᱵ ᱱᱮᱯᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱟ.ᱥᱠᱟ.ᱣᱟᱱ ᱯᱚᱨᱭᱚᱴᱚᱠᱤᱭ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱠᱟᱱᱟ । ᱱᱩᱶᱟ [[ᱤᱞᱟᱢ ᱡᱤᱞᱟᱹ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱥᱩᱨᱭᱳᱫᱚᱭ ᱱᱚᱜᱚᱨᱯᱟᱞᱤᱠᱟ]] ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ । ᱦᱟ.ᱨᱭᱟ.ᱲ ᱜᱤ ᱪᱟᱭ ᱵᱟᱜᱟᱱ ᱟᱨ ᱠᱟ.ᱴᱤᱡᱽ ᱠᱟ.ᱴᱤᱡᱽ ᱵᱩᱨᱩ ᱦᱚᱸ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ । ᱱᱩᱶᱟ ᱫᱚ ᱯᱩᱨᱩᱵ ᱱᱮᱯᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱯᱤᱠᱱᱤᱠ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱠᱟᱱᱟ। ᱡᱷᱟᱯᱟ, ᱢᱳᱨᱚᱸᱜ, ᱥᱩᱱᱥᱚᱨᱤ, ᱟᱨ ᱵᱷᱟᱨᱚᱛ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱚᱸ ᱩᱫᱜᱟᱨ ᱚᱠᱛᱮ ᱨᱮ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱡᱤᱭᱟ.ᱲ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱦᱚᱲ ᱫᱟᱰᱟᱱ ᱟᱨ ᱯᱤᱠᱱᱤᱠ ᱡᱚᱢ ᱠᱩ ᱦᱤᱡᱩᱜ-ᱟ ।<ref name="OSNepal"> OS Nepal{{cite web | url=http://www.osnepal.net/12165 | title=कन्याममा सुरु भो पिकनिकको रौनक (फोटोफिचर सहित)}}</ref> ==ᱧᱮᱞᱚᱜ-ᱟᱜ== ᱠᱚᱱᱭᱟᱢ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱨᱤᱚᱱᱛᱩ, ᱥᱚᱢᱟᱞᱵᱩᱝ, ᱯᱚᱥᱩᱯᱚᱛᱤᱱᱚᱜᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱟ.ᱨᱭᱟ.ᱲ ᱜᱤ ᱧᱮᱞᱚᱜ ᱪᱤᱛᱟᱨ ᱟᱨ ᱥᱚᱜᱚᱨᱢᱟᱛᱷᱟ, ᱠᱩᱠᱵᱷᱚᱠᱨᱬᱚ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱵᱤᱥᱣᱚ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱟᱨ ᱩᱥᱩᱞ ᱵᱩᱨᱩ ᱱᱚᱱᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱧᱮᱞᱚᱜ-ᱟ ᱾ ==ᱯᱤᱠᱱᱤᱠ== ᱱᱚᱱᱰᱮ ᱟᱭᱢᱟ ᱡᱟᱭᱜᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱯᱚᱨᱭᱚᱴᱚᱠ ᱠᱩ ᱦᱤᱡᱩᱜ-ᱟ ᱾ ᱩᱱᱟ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱯᱤᱠᱱᱤᱠ ᱥᱯᱚᱴ (Picnic spot) ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱸ ᱵᱮᱵᱚᱥᱛᱷᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱫᱚᱢ ᱫᱮᱡᱽ== ᱠᱚᱱᱭᱟᱢ ᱫᱟᱰᱟᱱ ᱪᱟᱞᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱥᱟᱫᱚᱢ ᱨᱮ ᱫᱮᱡᱽ ᱠᱟᱛᱮ ᱨᱟ.ᱥᱠᱟ. ᱠᱩ ᱦᱟᱛᱟᱣ ᱫᱟᱰᱤᱭᱟᱜ-ᱟ ᱾ ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 3tvvd10z7bb7mq2vi1fmdkzdfl07c7v ᱠᱚᱭᱞᱟᱥ ᱱᱟᱛᱷ ᱠᱟᱛᱡᱩ 0 12524 100727 61917 2022-08-14T00:08:45Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki {{infobox officeholder | name = ᱠᱚᱭᱞᱟᱥ ᱱᱟᱛᱷ ᱠᱟᱛᱡᱩ | image = Kailash Nath Katju 1987 stamp of India.jpg | caption = | office = [[Minister of Defence (India)|ᱰᱤᱯᱷᱮᱱᱥ ᱢᱤᱱᱤᱥᱴᱚᱨ]] | term_start = ᱑᱐ ᱡᱟᱱᱩᱣᱟᱨᱤ ᱑᱙᱕᱕ | term_end = ᱓᱑ ᱡᱟᱱᱩᱣᱟᱨᱤ ᱑᱙᱕᱗ | predecessor = [[ᱵᱚᱞᱫᱮᱵᱽ ᱥᱤᱝ]] | successor = [[ᱵᱤ. ᱠᱮ. ᱠᱨᱤᱥᱱᱟ ᱢᱮᱱᱚᱱ]] | office1 = [[Minister of Home Affairs (India)|Minister of Home Affairs]] | term_start1 = ᱒᱕ ᱚᱠᱴᱚᱵᱚᱨ ᱑᱙᱕᱑ | term_end1 = ᱑᱐ ᱡᱟᱱᱩᱣᱟᱨᱤ ᱑᱙᱕᱕ | predecessor1 = [[ᱥᱤ. ᱨᱟᱡᱚᱜᱳᱯᱟᱞᱟᱪᱟᱨᱤ]] | successor1 = [[ᱜᱳᱵᱤᱸᱫᱽ ᱵᱚᱞᱞᱚᱵᱷ ᱯᱚᱸᱛ]] | office2 = ᱓ ᱟᱹᱱᱤᱡ [[ᱢᱚᱫᱷᱭᱚ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱥᱤᱨᱟᱹ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ]] | term_start2 = ᱓᱑ ᱡᱟᱱᱩᱣᱟᱨᱤ ᱑᱙᱕᱗ | term_end2 = ᱑᱑ ᱢᱟᱨᱪ ᱑᱙᱖᱒ | predecessor2 = [[ᱵᱷᱚᱜᱽᱣᱚᱱᱛᱨᱟᱣ ᱢᱚᱫᱽᱞᱚᱭᱤ]] | successor2 = [[ᱵᱷᱚᱜᱽᱣᱚᱱᱛᱨᱣ ᱢᱚᱫᱽᱞᱚᱭᱤ]] | office3 = [[List of governors of West Bengal|᱒ ᱟᱹᱱᱤᱡ]] [[ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱨᱟᱡᱽᱡᱚᱯᱟᱲ]] | term_start3 = ᱒᱑ ᱡᱩᱱ ᱑᱙᱔᱘ | term_end3 = ᱑ ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ ᱑᱙᱕᱑ | predecessor3 = [[ᱥᱤ. ᱨᱟᱡᱟᱜᱳᱯᱟᱞᱟᱪᱟᱨᱤ]] | successor3 = [[ᱦᱚᱨᱮᱱᱫᱽᱨᱚ ᱠᱩᱢᱟᱨ ᱢᱩᱠᱷᱚᱨᱡᱤ]] | office4 = [[List of governors of Odisha|ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱨᱟᱡᱽᱡᱚᱯᱟᱲ]] | term_start4 = ᱑᱕ ᱚᱜᱚᱥᱴ ᱑᱙᱔᱗ | term_end4 = ᱒᱐ ᱡᱩᱱ ᱑᱙᱔᱘ | predecessor4 = [[ᱪᱟᱱᱫᱩᱞᱟᱞ ᱢᱟᱫᱷᱚᱵᱽᱞᱟᱞ ᱛᱨᱤᱵᱮᱫᱤ]] | successor4 = [[ᱟᱥᱟᱯᱷ ᱚᱞᱤ]] | birth_name = ᱠᱚᱭᱞᱟᱥ ᱱᱟᱛᱷ ᱠᱟᱛᱡᱩ | birth_date = {{birth date|1887|6|17|df=yes}} | birth_place = [[ᱡᱚᱣᱨᱟ]], [[ᱡᱚᱣᱨᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ]], [[ᱢᱟᱞᱣᱟ ᱟᱡᱮᱱᱥᱤ]], [[ᱵᱽᱨᱤᱴᱤᱥ ᱤᱱᱰᱤᱭᱟ]]<br/>{{small|(ᱱᱤᱛᱚᱜ [[ᱢᱚᱫᱷᱭᱚ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ]], ᱥᱤᱧᱚᱛ)}} | death_date = {{death date and age|1968|2|17|1887|6|17|df=yes}} | death_place = [[ᱯᱨᱚᱭᱚᱜᱽᱨᱟᱡᱽ]], [[ᱩᱛᱛᱚᱨ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ]], ᱥᱤᱧᱚᱛ | party = [[ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱠᱚᱸᱜᱽᱨᱮᱥ]] | nationality = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]]ᱤᱭᱟᱹ | spouse = ᱨᱩᱯ ᱠᱤᱥᱚᱨᱤ | children = ᱕; [[ᱥᱤᱵᱽ ᱱᱟᱛᱷ ᱠᱟᱛᱡᱩ]] ᱥᱟᱶ | occupation = {{hlist|ᱩᱠᱤᱞ|ᱨᱟᱡᱽᱟᱹᱨᱤᱭᱟᱹ}} }} '''ᱠᱚᱭᱞᱟᱥ ᱱᱟᱛᱷ ᱠᱟᱛᱡᱩ''' (᱑᱗ ᱡᱩᱱ ᱑᱘᱘᱗ - ᱑᱗ ᱯᱷᱮᱵᱽᱨᱩᱣᱟᱨᱤ ᱑᱙᱖᱘) ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱢᱤᱫ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱨᱟᱡᱽᱱᱮᱛᱟᱭ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ [[ᱳᱰᱤᱥᱟ]] ᱟᱨ [[ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ]] ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱨᱟᱡᱽᱡᱚᱯᱟᱲ, [[ᱢᱚᱫᱷᱭᱚ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ]] ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱥᱤᱨᱟᱹ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ, ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱵᱷᱹᱠᱷᱩᱞ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ, ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱨᱩᱠᱷᱤᱭᱟᱹ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤᱭ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱩᱠᱤᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱲ ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ riveting ᱢᱟᱢᱞᱟ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱵᱷᱟᱹᱜᱤᱫᱟᱨ ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱱᱟ ᱠᱚ ᱵᱷᱤᱛᱨᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ INA ᱵᱤᱱᱤᱰᱟᱹᱣ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱰᱨ. ᱠᱟᱛᱡᱩ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱵᱽᱨᱤᱴᱤᱥ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱵᱤᱨᱩᱫᱷ ᱨᱮ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟᱹᱞ ᱦᱩᱞᱥᱟᱹᱭ ᱨᱮᱭ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱜᱮ ᱡᱚᱴᱟᱣ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟᱹᱞ ᱥᱮᱱᱟ ᱠᱚ ᱥᱟᱶ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱛᱮ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱮ ᱠᱷᱮᱢᱟᱣ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾ == ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱡᱤᱭᱚᱱ == ᱠᱚᱭᱞᱟᱥ ᱱᱟᱛᱷ ᱠᱟᱛᱡᱩ ᱣᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱫᱚ ᱑᱗ ᱡᱩᱱ ᱑᱘᱘᱗ ᱨᱮ ᱡᱚᱣᱨᱟ (ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱫᱚ ᱢᱚᱫᱷᱭᱚ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ ᱨᱮ) ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱮᱭ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ ᱨᱮᱫᱚ ᱠᱟᱥᱢᱤᱨᱤ ᱯᱚᱸᱰᱤᱛ ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱫᱚ ᱡᱚᱣᱨᱟ ᱨᱮᱭ ᱵᱟᱥᱟ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱛᱨᱤᱵᱷᱩᱵᱚᱱ ᱱᱟᱛᱷ ᱫᱚ ᱠᱟᱛᱡᱩ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱟᱭᱟᱨ ᱫᱤᱵᱟᱱ ᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ <ref name="loksabha">{{cite web|title=Members Bioprofile: Katju, Dr. Kailas Nath|url=http://164.100.47.194/loksabha/writereaddata/biodata_1_12/784.htm|website=Lok Sabha|accessdate=28 February 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180228174518/http://164.100.47.194/loksabha/writereaddata/biodata_1_12/784.htm|archivedate=28 February 2018}}</ref><ref name="death">{{cite news|title=K. N. Katju passes away|agency=Press Trust of India|newspaper=The Indian Express|date=18 February 1968|page=7}}</ref> ==ᱚᱞ ᱯᱟᱲᱦᱟᱣ== ᱠᱚᱭᱞᱟᱥ ᱱᱟᱛᱷ ᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱡᱚᱣᱨᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱚᱨᱨ ᱩᱱᱩᱥᱩᱞ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱛᱤᱱ ᱡᱚᱦᱚᱜ ᱩᱱᱤ ᱞᱟᱦᱳᱨ ᱨᱮ ᱨᱚᱝᱜᱚᱢᱚᱦᱚᱞ ᱩᱱᱩᱥᱩᱞ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱨᱮ ᱯᱟᱲᱦᱟᱣᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱠᱚ ᱵᱷᱮᱡᱟ ᱠᱮᱫᱮᱭᱟ ᱾ ᱢᱟᱨᱪ ᱑᱙᱐᱕ ᱨᱮ ᱯᱷᱟᱨᱢᱚᱱ ᱠᱮᱨᱮᱥᱛᱟᱱ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ, ᱞᱟᱦᱳᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱚᱱᱮᱨ ᱯᱟᱲᱦᱟᱣ ᱯᱩᱨᱟᱹᱣ ᱥᱟᱹᱛ ᱞᱟᱦᱟᱨᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱫᱟᱨᱟᱭ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱯᱚᱧᱡᱟᱵᱽ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱮᱴᱨᱤᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱤᱱᱤᱰ ᱮ ᱯᱟᱥ ᱠᱮᱫ-ᱟ ᱾ <ref name="Reed">{{cite book|last1=Reed|first1=Stanley|authorlink1=Stanley Reed (British politician)|title=The Indian And Pakistan Year Book And Who's Who 1950|date=1950|publisher=[[The Times Group|Bennett Coleman and Co. Ltd.]]|page=[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.15206/page/n732 698]|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.15206|accessdate=20 February 2018}}</ref> ᱤᱱᱟᱹ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱜᱮ ᱡᱩᱞᱟᱭ ᱨᱮ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱤᱞᱟᱦᱟᱵᱟᱫᱽ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱩᱭᱤᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱨᱮ ᱵᱤᱥᱮᱞᱮᱫ ᱮ ᱦᱟᱛᱟᱣ ᱠᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱥᱮᱯᱴᱮᱢᱵᱚᱨ ᱑᱙᱐᱗ ᱨᱮ, ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱤᱞᱟᱦᱟᱵᱟᱫᱽ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱟᱱᱩᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱰᱤᱜᱽᱨᱤᱭ ᱟᱢᱮᱴ ᱞᱮᱫ-ᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱴᱚᱴᱷᱟᱨᱮ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱴᱷᱟᱶ ᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱑᱙᱐᱘ ᱨᱮ, ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱚᱱᱟ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱨᱮ ᱢᱟᱥᱴᱚᱨ ᱰᱤᱜᱽᱨᱤᱭ ᱟᱢᱮᱴ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱑᱙᱑᱔ ᱨᱮ ᱤᱞᱟᱦᱟᱵᱟᱫᱽ ᱮ ᱥᱮᱱᱚᱜ ᱞᱟᱦᱟᱨᱮ ᱠᱟᱱᱯᱩᱨ ᱨᱮ ᱤᱱᱟᱹ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱫᱚ ᱠᱟᱱᱩᱱ ᱠᱟᱨᱵᱟᱨ ᱮ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱠᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱰᱚᱠᱴᱚᱨᱮᱴ ᱤᱱ ᱞᱚ, ᱮᱞᱮᱞᱵᱤᱭ ᱥᱟᱹᱛ ᱠᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱑᱙᱑᱙ ᱨᱮ ᱤᱞᱟᱦᱟᱵᱟᱫᱽ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ, ᱑᱙᱒᱑ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱩᱠᱤᱞ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱤᱞᱟᱦᱟᱵᱟᱫᱽ ᱩᱱᱩᱥᱩᱞ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨᱜᱟᱲ ᱨᱮᱭ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ==ᱟᱯᱚᱱ ᱡᱤᱭᱚᱱ== ᱠᱟᱛᱡᱩ ᱟᱨ ᱟᱡᱤᱡ ᱮᱨᱟ ᱨᱩᱯ ᱠᱤᱥᱳᱨᱤ ᱨᱤᱱ ᱫᱚ ᱢᱚᱬᱮ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱺ ᱯᱮᱭᱟ ᱠᱚᱲᱟ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱟᱨ ᱵᱟᱨᱭᱟ ᱠᱩᱲᱤ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱾ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱵᱽᱨᱚᱦᱢᱚ ᱱᱟᱛᱷ ᱠᱟᱛᱡᱩ ᱫᱚ ᱤᱞᱟᱦᱟᱵᱟᱫᱽ ᱩᱱᱩᱥᱩᱞ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨ ᱜᱟᱲ ᱨᱮ ᱢᱩᱠᱷᱤᱭᱟᱹ ᱡᱚᱥᱴᱤᱥ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮᱭ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱟᱠᱟᱫ-ᱟ ᱾ <ref>{{cite web|title=Hon'ble Mr. Brahma Nath Katju|url=http://www.allahabadhighcourt.in/Judges/ex-judges/BNKatju.htm|publisher=allahabadhighcourt.in|accessdate=28 February 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071007155628/http://www.allahabadhighcourt.in/Judges/ex-judges/BNKatju.htm|archivedate=7 October 2007}}</ref> ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱥᱤᱵᱽ ᱱᱟᱛᱷ ᱫᱚ ᱚᱱᱟ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨ ᱜᱟᱲ ᱨᱮᱜᱮ ᱡᱚᱡᱽ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮᱭ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱟᱠᱟᱫ-ᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱩᱛᱛᱚᱨ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ ᱞᱮᱡᱤᱥᱞᱮᱪᱚᱨ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱥᱚᱦᱮᱛ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱦᱚᱸᱭ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱟᱠᱟᱫ-ᱟ ᱾ ᱥᱤᱵᱽ ᱱᱟᱛᱷ ᱤᱡ ᱦᱚᱯᱚᱱ, ᱠᱚᱭᱞᱟᱥ ᱱᱟᱛᱷ ᱤᱡ ᱜᱚᱲᱚᱢ ᱠᱚᱲᱟ ᱢᱟᱨᱠᱰᱮᱭ ᱠᱟᱛᱡᱩ, ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱞᱟᱯᱷᱟᱝ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨᱜᱟᱲ ᱨᱮ ᱡᱚᱡᱽ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱦᱚᱸᱭ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱟᱠᱟᱫ-ᱟ ᱾ ᱩᱱᱤᱭᱤᱡ ᱜᱚᱲᱚᱢ ᱠᱩᱲᱤ ᱛᱤᱞᱚᱛᱛᱚᱢᱟ ᱢᱩᱠᱷᱚᱨᱡᱤ ᱫᱚ ᱱᱤᱣᱭᱚᱨᱠ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱯᱨᱚᱯᱷᱚᱥᱚᱨ, ᱨᱟᱡᱽᱱᱮᱛᱟ ᱟᱨ ᱯᱚᱨᱢᱚᱨ ᱰᱤᱯᱞᱚᱢᱮᱴ ᱥᱚᱥᱤ ᱛᱷᱚᱨᱩᱨ ᱤᱡ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱮᱨᱟᱭ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== * [http://kanhaiyalalmisra.wordpress.com/2008/06/08/dr-kailash-nath-katju-a-tribute/ Dr Kailash Nath Katju- A Tribute, Delivered by Pt. Kanhaiya Lal Misra (the then Advocate General, Uttar Pradesh), on 19 February 1968 at the Full Court reference in the Chief Justice’s Court Room on the sad demise of Dr. K.N. Katju] * [http://www.allahabadhighcourt.in/event/Dr_Kailas_Nath_Katju_PN_Sapru.html Pen Portraits- Dr. Kailas Nath Katju, by MR. JUSTICE P. N. SAPRU] 9zubrsax2l8c85hby1w4amjnm4hszyg ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ 0 12841 100783 63183 2022-08-14T04:37:36Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |image = Cotton College Guwahati 2002 stamp of India.jpg |image_size = 150px |image_upright = 0.8 |name = ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱵᱤᱨᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ |motto = Apramattena Veddhavyam | mottoeng = Knowledge in any field |established = ᱑᱙᱐᱑ |type = ᱫᱤᱥᱣᱟᱹ |endowment = |chairman = |chancellor = ᱡᱟᱜᱽᱫᱤᱥ ᱢᱩᱠᱷᱤ, ᱟᱥᱟᱢ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱜᱚᱢᱠᱮ |vice_chancellor= ᱯᱨᱚᱹ ᱵᱷᱟᱵᱮᱥ ᱪᱚᱱᱫᱽᱨᱚ ᱜᱚᱥᱣᱟᱢᱤ<ref>{{cite web|title=Vice Chancellor|url=http://cottonuniversity.ac.in/vc.php|publisher=Cotton University|accessdate=1 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170801234843/http://cottonuniversity.ac.in/vc.php|archive-date=1 August 2017}}</ref> |president = |city = [[ᱜᱩᱣᱟᱦᱟᱴᱤ]] |state = [[ᱟᱥᱟᱢ]] |country = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] |coor = {{coord|26.1868|91.7476|type:edu_region:IN|display=inline,title}} |colors = Orange, Blue, Green {{color box|orange}}{{color box|skyblue}}{{color box|green}} |publictransit = |undergrad = |postgrad = |staff = |website = {{URL| http://cottonuniversity.ac.in/}} |affiliations = ᱭᱩᱹᱡᱤᱹᱥᱤ |footnotes = |logo=}} ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱯᱟᱪᱷᱮ-ᱠᱚᱸᱭᱮᱸ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚ [[ᱟᱥᱟᱢ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ [[ᱜᱩᱣᱟᱦᱴᱤ]] ᱱᱟᱝᱜᱽᱨᱟᱦᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫᱴᱮᱱ ᱞᱟᱯᱷᱟᱝ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱟᱠᱷᱲᱟ ᱠᱟᱱᱟ| ᱑᱙᱐᱑ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱤᱝᱨᱟᱹᱡᱽ ᱠᱚᱠᱚ ᱵᱟᱱᱫᱷᱟᱣ ᱞᱮᱫᱟ| ᱯᱟᱹᱦᱤᱞ ᱫᱚ ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱛᱟᱵᱮ ᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱤᱱᱟᱹ ᱛᱟᱭᱱᱚᱢ ᱜᱩᱣᱟᱦᱟᱴᱤ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱛᱟᱵᱮ ᱨᱮ ᱦᱮᱡ ᱱᱮᱟ| ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱯᱚᱱᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱦᱚᱭᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱫᱚ ᱚᱱᱟ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱭᱮᱱᱟ| ᱒᱐᱑᱗ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ [[ᱟᱥᱟᱢ]] ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱯᱚᱱᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱵᱚᱫᱚᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲᱮ ᱫᱚᱦᱚ ᱠᱮᱫᱟ ᱛᱟᱦᱟᱸ ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱫᱚ ᱯᱩᱨᱟᱹ ᱛᱷᱚᱠ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱟᱱᱚᱛᱮ ᱧᱟᱢ ᱠᱮᱫᱟ| ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱫᱚ ᱠᱚᱸᱭᱮᱸ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱟᱹᱦᱤᱞ ᱞᱞᱟᱯᱷᱟᱝ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱟᱠᱷᱲᱟ ᱠᱟᱱᱟ| ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ᱵᱽᱨᱤᱴᱤᱥ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱟᱥᱟᱢ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱩᱱᱚᱠᱛᱮ ᱨᱮ ᱪᱤᱯ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱟᱨ ᱥᱟᱨ ᱦᱮᱱᱨᱤ ᱥᱴᱮᱰᱢᱮᱱ ᱠᱚᱴᱚᱱ, ᱠᱮᱹᱥᱤᱹᱮᱥᱹᱟᱭ-ᱮᱹ ᱫᱚ ᱑᱙᱐᱑ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱒᱗ ᱢᱮᱹᱭ ᱢᱟᱹᱦᱤᱛ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱮᱱᱟ ᱢᱮᱱᱛᱮᱭᱮ ᱞᱟᱹᱭ ᱞᱮᱫᱟ| ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱞᱟᱯᱷᱟᱝ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱨᱮ ᱦᱮᱱᱨᱤ ᱥᱴᱮᱰᱢᱮᱱ ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱭᱟᱜ ᱮᱢᱟᱱ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱛᱮ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱠᱚ ᱫᱚᱦᱚ ᱠᱮᱫᱟ| ᱯᱨᱤᱱᱥᱤᱯᱟᱞ ᱣᱤᱞᱤᱭᱟᱢ ᱥᱩᱰᱰᱢᱟᱨᱥᱚᱱ ᱮᱢᱟᱱ ᱢᱚᱬᱮ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱯᱨᱚᱯᱷᱮᱥᱟᱨ ᱢᱤᱞᱟᱹᱣ ᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱴᱚᱱ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱫᱚ ᱮᱦᱚᱵ ᱞᱮᱱᱟ| ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱮᱯᱷᱹ ᱮᱹ ᱯᱟᱹᱦᱤᱞ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱓᱗ ᱡᱚᱱᱟ ᱟᱨ ᱮᱯᱷᱹᱮᱹ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱒ ᱦᱚᱲ, ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱜᱤᱴ ᱓᱙ ᱡᱚᱱᱟ ᱯᱟᱹᱴᱷᱩᱣᱟᱹ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸᱠᱟᱱᱟ| ᱑᱙᱙᱒ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱖ ᱚᱠᱴᱚᱵᱚᱨ ᱢᱟᱹᱦᱤᱛ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱩᱱ ᱡᱚᱠᱷᱮᱡ ᱨᱮᱱ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱜᱚᱢᱠᱮ ᱥᱚᱝᱠᱚᱨ ᱫᱚᱭᱟᱞ ᱥᱟᱨᱢᱟ ᱥᱮᱴᱮᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱠᱟᱱ ᱨᱮ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱟᱰᱮ ᱠᱟᱛᱮ ᱮᱢᱹᱮᱹ ᱯᱟᱲᱦᱟᱣᱚᱜ ᱠᱚ ᱮᱦᱚᱵ ᱞᱮᱫᱟ| ==ᱥᱮᱪᱮᱫ== ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱮᱪᱮᱫ]] 3rocusdyiwagb13pvm0mqsb1kslxag0 ᱠᱚᱯᱚᱨ 0 12847 100743 63061 2022-08-14T01:49:01Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki '''ᱠᱚᱯᱚᱨ''' ᱟᱹᱲᱟᱹ‌ ᱛᱮ ᱞᱟᱹᱭᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ: * ᱢᱟᱨᱣᱤᱱ ᱠᱚᱯᱚᱨ (ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱑᱙᱙᱔), ᱜᱟᱨᱢᱮᱱ ᱟᱭᱤᱥ ᱦᱟᱹᱠᱩ ᱜᱟᱹᱞᱴᱮᱱᱰᱚᱨ * ᱨᱟᱞᱯᱷ ᱠᱚᱯᱚᱨ (ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱑᱙᱙᱔) ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱟᱨᱜᱮᱱᱟᱭᱥᱴ, ᱰᱟᱭᱨᱮᱠᱴᱚᱨ ᱟᱨ ᱠᱚᱢᱯᱚᱡᱚᱨ *ᱨᱤᱪᱟᱨᱰ ᱠᱚᱯᱚᱨ (ᱜᱩᱨ ᱑᱕᱘᱐ᱥ), ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱯᱳᱞᱤᱴᱤᱥᱤᱭᱟᱱ "ᱠᱚᱯᱚᱨ", ᱨᱚᱲ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱞᱤ ᱜᱽᱨᱳᱥᱠᱚᱯ (ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱑᱙᱓᱖), ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟᱱ ᱳᱷᱩᱴᱵᱳᱞ ᱠᱷᱤᱞᱟᱱᱰᱤᱭᱟ ==ᱮᱴᱟᱜ== * ᱠᱚᱯᱚᱨ, ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱲ ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱠᱳᱯᱷᱤ ᱨᱮ ᱤᱧᱡᱮᱡᱽ. ᱠᱳᱯᱤᱝ ᱥᱮ ᱠᱳᱯᱷᱤ ᱴᱮᱥᱴᱤᱝ * ᱠᱚᱯᱚᱨᱥ, ᱤᱱᱴᱚᱨᱠᱳᱞᱮᱡᱤᱭᱮᱴ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱢᱤᱫ ᱴᱟᱨᱢ ᱳᱠᱥᱯᱷᱳᱨᱰ ᱟᱨ ᱠᱚᱢᱵᱽᱨᱤᱡᱽ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱭᱩᱱᱤᱵᱷᱟᱨᱥᱤᱴᱤ ᱨᱮ ᱥᱯᱳᱨᱴᱤᱝ ᱠᱚᱢᱯᱤᱴᱤᱥᱚᱱ * ᱥᱤ ᱭᱩ ᱮ ᱮᱯᱷ ᱮᱞ (CUAFL) ᱠᱚᱯᱚᱨ, ᱠᱚᱢᱵᱽᱨᱤᱡᱽ ᱭᱩᱱᱤᱵᱷᱟᱨᱥᱤᱴᱤ ᱮᱥᱳᱥᱤᱭᱮᱴᱥᱚᱱ ᱳᱷᱩᱴᱵᱳᱞ ᱞᱤᱜᱽ ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱠᱚᱢᱯᱤᱴᱤᱥᱚᱱ ==ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱦᱚᱸ ᱧᱮᱞᱢᱮ== * [[ᱠᱳᱯᱚᱨ]] * [[ᱠᱚᱯᱮᱨ]] ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} {{Wiktionary|ᱠᱚᱯᱚᱨ}} 9pr1tfmkut0ipzvwdyotyzp3l4qzet1 ᱠᱚᱪᱩᱣᱟ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ, ᱵᱟᱜᱮᱨᱦᱟᱴ 0 12994 100722 64227 2022-08-13T23:51:34Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} wikitext text/x-wiki ᱡᱚᱢᱤᱫᱟᱨ ᱠᱚᱪᱩ ᱨᱟᱭ-ᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱪᱩᱭᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱦᱩᱭᱟᱠᱟᱱᱟ ᱵᱚᱞᱮ ᱟᱸᱡᱚᱬ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ '''ᱠᱚᱪᱩᱣᱟ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ''' ᱫᱚ ᱑᱓᱑.᱖᱒ ᱵᱚᱨᱜᱚ ᱠᱤᱞᱳᱢᱤᱴᱟᱨ ᱥᱩᱢᱩᱝ [[ᱵᱟᱜᱮᱨᱦᱟᱴ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱯᱚᱨᱥᱟᱥᱚᱱᱤᱠ ᱮᱞᱟᱠᱟ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ᱱᱟᱭᱟᱹ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱩᱨᱩᱵᱽ ᱫᱚ [[ᱱᱟᱡᱤᱨᱯᱩᱨ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ]], ᱩᱛᱟᱹᱨ ᱫᱚ [[ᱪᱤᱛᱚᱞᱢᱟᱨᱤ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ]], ᱫᱟᱹᱠᱷᱤᱱ ᱫᱚ [[ᱢᱳᱲᱮᱞᱜᱚᱸᱡᱽ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ]], ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱫᱚ [[ᱵᱟᱜᱮᱨᱦᱟᱴ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ]] ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ᱾ ==ᱯᱚᱨᱥᱟᱥᱚᱱᱤᱠ ᱮᱞᱟᱠᱟᱠᱚ== ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱩᱯᱚᱡᱮᱞᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ ᱠᱚᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ; * ᱵᱟᱫᱷᱟᱞ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ * ᱜᱚᱡᱟᱞᱤᱭᱟ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ * ᱫᱷᱳᱯᱟᱠᱷᱟᱞᱤ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ * ᱢᱚᱠᱷᱤᱭᱟ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ * ᱠᱚᱪᱩᱣᱟ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ * ᱜᱳᱯᱟᱞᱯᱩᱨ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ * ᱵᱟᱲᱤᱯᱟᱲᱟ ᱤᱭᱩᱱᱤᱭᱚᱱ ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} hdl8i4qqoaphcj8xafojorlz4ww5f3i ᱠᱚᱱᱭᱟᱨᱠᱚᱞᱤ 0 14004 100764 70898 2022-08-14T03:07:57Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ */ wikitext text/x-wiki [[File:Vattakalipallassana.JPG|thumb|Vattakali being performed]] '''ᱠᱚᱱᱱᱤᱭᱟᱨ ᱠᱟᱞᱤ''' ᱥᱮ '''ᱠᱚᱱᱭᱟᱨᱠᱚᱞᱤ''' ᱦᱚᱲ ᱮᱱᱮᱡ ᱫᱚ [[ᱠᱮᱨᱚᱲ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱚᱞᱟᱠᱠᱚᱰ (Palakkad) ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱛᱟ.ᱨᱤ ᱠᱚᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ ᱵᱟᱝᱢᱟ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱟᱠᱷᱲᱟ ᱠᱚᱨᱮᱠᱚ ᱮᱱᱮᱡ-ᱟ | ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱟᱥᱚᱠᱟᱭᱛᱮ ᱵᱤᱥᱩ ᱴᱷᱟ.ᱠᱩᱨ ᱥᱟᱶ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱦᱤᱸᱥ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱟ.ᱛᱩ ᱨᱮ ᱥᱮ ᱵᱮᱞᱟ (ᱟ.ᱛᱩ ᱩᱫᱮᱞᱟ) ᱚᱠᱛᱮ ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱮᱯᱨᱤᱞ-ᱢᱮ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱨᱮ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱦᱤᱡᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ | ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱱᱟᱭᱚᱨ ᱠᱷᱩᱴ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱤᱨᱥᱤ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱮᱱᱮᱡ ᱠᱟᱱᱟ | ᱠᱚᱱᱱᱤᱭᱟᱨ ᱠᱟᱞᱤ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱵᱷᱚᱨᱡᱤᱱ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱠᱟᱱ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱠᱚᱱᱱᱚᱰᱚ ᱥᱮ ᱠᱚᱱᱱᱚᱠᱤ ᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱥᱟᱶ ᱡᱚᱯᱚᱲᱟᱣ ᱵᱟ.ᱱᱩᱜ ᱟᱱᱟ | ᱠᱚᱱᱱᱤᱭᱟᱨ ᱠᱟᱞᱤ ᱫᱚ ᱠᱚᱱᱤᱭᱟᱨ ᱠᱷᱩᱴ ᱥᱟᱶ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱦᱚᱸ ᱵᱟ.ᱱᱩᱜ-ᱟ, ᱠᱚᱱᱱᱤᱭᱟᱨ ᱠᱚᱫᱚ ᱯᱨᱟᱢᱟᱬᱤᱠ ᱡᱭᱚᱛᱤᱥ ᱡᱟ.ᱛ ᱠᱟᱱᱟᱠᱚ | == ᱮᱱᱮᱡ == ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱧᱤᱫᱟ.ᱠᱚ ᱮᱱᱮᱡ-ᱟ ᱟᱨ ᱵᱷᱩᱨ ᱥᱮᱛᱟᱜ ᱛᱮᱜᱮ ᱥᱟ.ᱛ ᱟᱠᱚ ᱟᱨ ᱯᱩᱱ ᱧᱤᱫᱟ. ᱱᱚᱝᱠᱟ ᱮᱱᱮᱡ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱛᱚᱝᱜᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ | ᱠᱤᱪᱷᱩ ᱜᱟᱱ ᱟ.ᱛᱩ ᱠᱚᱨᱮ ᱫᱚ ᱯᱮ ᱧᱤᱫᱟ. ᱜᱮᱠᱚ ᱮᱱᱮᱡ ᱛᱚᱝᱜᱮ ᱮᱫᱟ | ᱮᱱᱮᱡ ᱠᱚᱫᱚ ᱫᱤᱱᱟ.ᱢ ᱧᱤᱫᱟ. ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ ᱨᱮ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱᱠᱚ ᱜᱟᱫᱮᱞ ᱟᱛᱮ, ᱢᱤᱫ ᱛᱟᱲᱨᱮ ᱜᱩᱞᱛᱮ ᱟ.ᱪᱩᱨ ᱟᱛᱮ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ,ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱵᱷᱚᱛᱛᱚᱠᱟᱞᱤ (vattakali) ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ | ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱫᱚ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱜᱮᱠᱚ ᱥᱮᱞᱮᱫᱚᱜ-ᱟ ᱟᱨ ᱛᱚᱱᱟ.ᱜ ᱜᱟᱱ ᱠᱩᱲᱤ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱠᱚᱫᱚ ᱠᱨᱳᱥ-ᱰᱨᱮᱥᱤᱝ ᱠᱚᱲᱟᱠᱚ ᱵᱟᱪᱷᱚᱱ ᱠᱚᱣᱟ,ᱱᱩᱠᱩ ᱫᱚ ᱦᱚᱲᱢᱚ-ᱯᱟ.ᱨᱥᱤ ᱟᱨ ᱠᱩᱲᱤ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱞᱟ.ᱭ ᱦᱚᱨᱟᱠᱚ ᱟᱯᱱᱟᱨᱟ | ᱮᱞᱟᱛᱟᱞᱚᱢ, ᱪᱮᱱᱰᱟ, ᱪᱮᱱᱜᱟᱞᱚᱢ ᱮᱢᱟᱱ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱮᱱᱮᱡ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱟᱡᱽᱱᱟ ᱥᱟᱯᱟᱵᱠᱚ ᱠᱟᱱᱟ | ᱢᱟᱫᱽᱫᱚᱞᱟᱢ (Maddalam) ᱫᱚ ᱵᱷᱚᱴᱴᱚᱠᱚᱞᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱟᱯᱟᱵ ᱠᱟᱱᱟ | ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱫᱚ ᱟᱥᱚᱠᱟᱭᱛᱮ ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱚᱢ ᱯᱟ.ᱨᱥᱤ ᱛᱮ ᱟᱨ ᱛᱤᱱᱟ.ᱜ ᱵᱤᱥᱮᱥ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱠᱚᱨᱮ ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱯᱟ.ᱨᱥᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱟ.ᱲᱛᱤ ᱚᱨᱥᱚᱝ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ | == ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ == {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 9hw0fwzvvh2b0dmked6mn0hkpcb5yyd ᱦᱤᱨᱟ ᱠᱩᱸᱫ ᱵᱟᱸᱫ 0 16215 100721 77364 2022-08-13T17:57:06Z Ramjit Tudu 52 wikitext text/x-wiki {{merge|ᱦᱤᱨᱟᱠᱩᱫᱽ ᱰᱮᱢ}} "ᱦᱤᱨᱟ.ᱠᱩᱫ ᱫᱟᱜ ᱵᱟᱸᱫᱤ" [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱟᱜ ᱵᱟᱸᱫᱤ, ᱩᱰᱤᱥᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱠᱚ ᱵᱟᱸᱫᱤ ᱟᱠᱟᱫᱟ᱾ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱜᱟᱰᱟ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱥᱚᱢᱵᱚᱞᱯᱩᱨ ᱠᱷᱚᱱ᱑᱕ ᱠᱤᱞᱳ ᱢᱤᱴᱟ.ᱨ ᱥᱟ.ᱜᱤᱧ ᱨᱮ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱟᱸᱫ ᱯᱤᱪᱷᱞᱟ.ᱨᱮ ᱤᱴᱟᱝ ᱰᱚᱵᱷᱟᱜ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ᱾ᱱᱚᱣᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱰᱚᱵᱷᱟᱜ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱫᱚ ᱕᱕ ᱠᱤᱢᱤ (᱙.᱓)ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟ.ᱞ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱟ.ᱰᱤ ᱮᱠᱟᱱ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱸ ᱚᱱᱟ ᱵᱷᱤᱛᱤᱨ ᱟᱨ ᱢᱤᱫ ᱴᱟᱝ᱾ ᱑᱙᱓᱖ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ,ᱥᱚᱨ ᱮᱢ ᱵᱤᱥᱮᱥᱚᱨᱟᱤᱭᱟ ᱠᱟᱛᱷᱟᱭ ᱮᱢ ᱞᱮᱫᱟ ᱛᱩᱱᱠᱷᱤ ᱛᱚᱞᱟᱥ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ᱾ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱢᱚᱦᱟᱱᱚᱫᱤ ᱵᱚ ᱰᱷᱤᱯ ᱠᱚᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱟᱱ ᱟᱴᱠᱟᱣ ᱥᱟᱢᱵᱟᱲᱣ᱾ ᱚᱱᱟᱛᱮ ᱑᱙᱔᱕ ᱥᱟᱞᱮ ᱨᱮ-ᱰᱺ ᱵᱤ ᱟᱨ ᱟᱢᱵᱮᱫᱠᱚᱨ ᱢᱩᱧᱤᱭ. ᱜᱟᱫᱮᱞ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱠᱚ ᱜᱚᱴᱟ ᱠᱮᱜ -ᱟ,ᱡᱮ ᱟᱭᱢᱟ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱠᱚ ᱥᱟᱵᱨᱟᱠᱟᱵᱟ᱾ ᱡᱚᱦᱚᱨ ᱜᱮᱫᱮᱞ ᱦᱚᱲᱠᱚ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱑᱒ ᱮᱯᱨᱤᱞ ᱑᱙᱔᱘ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱠᱟ.ᱢᱩ ᱠᱚ ᱮᱦᱚᱵ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ᱥᱚᱢᱵᱚᱞ ᱯᱩᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱩᱛᱚᱨ ᱱᱟᱠᱷᱟ ᱑᱐ ᱠᱤᱢᱤ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱦᱟ ᱱᱚᱫᱤ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱛᱟᱱ,ᱟᱨᱭᱟ ᱵᱩᱨᱩ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱢᱟᱨᱟᱸ ᱦᱟᱥᱟ ᱟᱲᱮ ᱫᱟᱜ ᱵᱟ.ᱫᱤ᱾ ᱞᱳᱝᱜᱟ ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱫᱚ ᱞᱟᱢᱫᱩᱱᱜᱤᱨᱤ, ᱡᱚᱡᱟᱢ ᱯᱟᱦᱴᱚ ᱫᱟ ᱪᱟ.ᱰᱤᱞ ᱵᱩᱨᱩ᱾ ᱒᱙ ᱢᱮ ᱚᱠᱴᱚᱵᱚᱨ ᱑᱙᱘᱙ ᱥᱟᱞᱮ ᱨᱮ ᱦᱤᱨᱟ.ᱠᱩᱸᱫ ᱫᱟᱜ ᱵᱟᱺᱫᱤ ᱪᱤᱛᱟ.ᱨ ᱮᱥᱴᱮᱢ ᱩᱰᱩᱠ ᱞᱮᱱᱟ,ᱜᱚᱱᱚᱝ ᱛᱟᱦᱮᱸᱭᱟ ᱓᱐ ᱯᱩᱥᱟ.(ᱢᱟ.ᱨᱠᱤᱱ ᱰᱚᱞᱟᱨ(᱐.᱔᱖)᱾ ᱒᱖ ᱰᱤᱥᱮᱢᱵᱚᱨ ᱑᱙᱖᱐ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱨᱤᱡᱟᱨᱵᱷ ᱵᱮᱭᱝᱠ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱜᱚᱵᱷᱚᱨᱱᱚᱨ ᱮᱤᱪ,ᱵᱷᱤ,ᱟᱨ ᱟᱭᱮᱱᱜᱟᱨ ᱢᱤᱴᱟᱝ ᱱᱳᱴ ᱮ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱑᱐᱐ ᱴᱟᱠᱟ ᱱᱳᱴ ᱮ ᱥᱟᱫᱚᱨ ᱞᱳᱜ -ᱟ ᱵᱤᱡᱞᱤ ᱪᱤᱛᱟ.ᱨ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱚᱱᱟ ᱮᱞᱟᱠᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟ.ᱨᱥᱤ ᱛᱮ ᱚᱞ ᱾ ᱦᱤᱨᱟ.ᱠᱩᱸᱫ ᱫᱟᱜ ᱵᱟᱺᱪᱤ ᱨᱮᱫᱚ ᱯᱮ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱫᱟᱜ ᱩᱰᱩᱜ ᱵᱩᱞᱟ.ᱱ ᱡᱮᱱᱟᱜ -ᱟ᱾ ᱵᱟᱨᱜᱚᱲ ᱵᱩᱞᱟ.ᱱ, ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱵᱩᱞᱟ.ᱱ,ᱟᱨ ᱥᱚᱢᱵᱚᱞᱯᱩᱨ ᱵᱩᱞᱟ.ᱱ᱾ ᱫᱟᱜ ᱵᱟᱺᱫᱤ ᱟᱲᱮ ᱨᱮ ᱵᱟᱨᱭᱟ ᱱᱚᱡᱚᱨ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱩᱥᱩᱞ ᱴᱟᱣᱟᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜ -ᱟ᱾ᱢᱤᱫ ᱴᱟᱝ ᱫᱚ ᱜᱟᱺᱱᱫᱷᱤ ᱛᱷᱩᱢᱵᱤ ᱟᱨ ᱢᱤᱴᱟᱝ ᱫᱚ ᱱᱮᱦᱨᱩ ᱛᱷᱩᱢᱵᱤ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱩᱥᱩᱞ ᱴᱟᱣᱟᱨ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱨᱮ ᱫᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱭᱚᱜ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ ᱟ.ᱰᱤ ᱢᱟᱡ ᱧᱮᱞᱚᱜ ᱟ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱟᱜᱵᱟᱺᱫᱤ ᱫᱟᱜ ᱛᱮᱜᱮ ᱵᱤᱡᱞᱤ ᱢᱟᱨᱥᱟᱞ ᱫᱚ ᱛᱮᱭᱟᱨᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ᱾ ᱱᱚᱸᱰᱮᱱᱟᱜ ᱪᱟᱜ ᱛᱮᱜᱮ ᱥᱩᱨ ᱥᱩᱯᱩᱨ ᱠᱚᱫᱚᱠ ᱪᱟᱥ ᱟᱨᱡᱟᱣ ᱮᱫᱟ᱾ᱚᱱᱟᱛᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱭᱜᱟ ᱫᱚᱠᱚ ᱢᱮᱱᱟ ᱩᱰᱤᱥᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱩᱲᱩ ᱟ.ᱣᱲᱤ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱟᱜᱵᱟᱺᱫᱤ ᱥᱩᱨ ᱠᱚᱨᱮᱫᱚ ᱡᱟ.ᱞᱤᱭᱟ.ᱠᱚ ᱚᱲᱟᱜ ᱫᱩᱣᱟ.ᱨ ᱠᱟᱛᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱨᱟᱱ ᱫᱚ ᱵᱟᱱ ᱟᱴᱠᱟᱣ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ,ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱠᱷᱟ.ᱛᱤᱨ ᱑᱕᱐,᱐᱐᱐ ᱦᱟᱲ ᱠᱚ ᱱᱟᱥᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ,᱒᱒,᱐᱐᱐ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱧᱡ ᱫᱚᱠᱚ ᱵᱷᱤᱴᱟ ᱪᱷᱟᱰᱟ ᱟᱠᱟᱱᱟ᱾ == ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} 6rdsrdyf3zqnynusjtlcnc3930ftbyl ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱮᱵᱽ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱪᱟᱨᱭᱚ 0 16234 100700 77342 2022-08-13T16:48:24Z Ramjit Tudu 52 Ramjit Tudu ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱡ [[ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱮᱵ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱪᱟᱨᱡᱤ]] ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱫᱚ [[ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱮᱵᱽ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱪᱟᱨᱭᱚ]] ᱧᱤᱛᱩᱢᱨᱮ ᱩᱪᱟᱹᱲ ᱠᱮᱫᱼᱟᱭ: typo wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = <!-- Do not add any styles/titles here per [[WP:NCIN]] --> | name = ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱮᱵᱽ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱪᱟᱨᱭᱚ | native_name = | image = The Chief Minister of West Bengal Shri Buddhadeb Bhattacharjee, addressing at the 52nd National Development Council Meeting at Vigyan Bhawan, New Delhi on December 9, 2006.jpg | caption = Bhattacharjee addressing the National Development Council in ᱒᱐᱐᱖ | footnotes = | date = | year = | source = | birth_date = {{Birth date and age|᱑᱙᱔᱔|᱓|᱑|df=y}} | birth_place = [[ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ]], [[Bengal Presidency]], [[ᱵᱤᱨᱴᱤᱥ ᱥᱤᱧᱚᱛ]] | death_date = | death_place = | residence = Palm Avenue, [[ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ]] | alma_mater = [[Presidency University, Kolkata|Presidency College]], [[ᱥᱚᱭᱞᱮᱱᱫᱚᱨᱚ ᱥᱤᱨᱠᱚᱨ ᱵᱷᱤᱫᱟᱭᱞᱚᱭ]] | profession = Politician, littérateur, scholiast, columnist, poet, orator | relations = [[ᱥᱩᱠᱟᱱᱛᱚ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱪᱟᱨᱤᱭᱟ]] (uncle) | website = | office6 = [[Member of the Legislative Assembly (India)|Member of Legislative Assembly]], [[West Bengal Legislative Assembly|West Bengal]] | term_start7 = ᱑᱙᱗᱗ | term_end7 = ᱑᱙᱘᱒ | constituency7 = [[ᱠᱟᱥᱤᱯᱩᱨ Cossipur (ᱵᱷᱤᱫᱷᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ constituency)|ᱠᱟᱥᱮᱯᱩᱨ]] | predecessor7 = [[ᱯᱚᱨᱯᱷᱩᱞᱞᱚᱠᱟᱱᱛᱤ ᱜᱷᱳᱥ]] | successor7 = [[ᱯᱚᱨᱯᱷᱩᱞᱞᱚ ᱠᱟᱱᱛᱤ ᱜᱷᱳᱥ]] | office2 = 2nd [[List of deputy chief ministers of West Bengal|Deputy Chief Minister of West Bengal]] | 1blankname2 = ᱥᱤᱨᱟ. ᱢᱚᱱᱛᱤᱨᱤ | 1namedata2 = [[ᱡᱚᱭᱚᱛᱤ ᱵᱚᱥᱩ]] | term_start2 = ᱑᱒ ᱡᱟᱱᱩᱣᱟᱨᱤ ᱑᱙᱙᱙ | term_end2 = ᱕ ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ ᱑000<ref name="Business Standard">{{cite web|author=Business Standard |url=http://www.business-standard.com/india/news/mamata-to-take-over-as-bengal-cmfriday-/135376/on |title=Mamata to take over as Bengal CM on Friday |publisher=Business-standard.com |date=᱒᱙᱑᱑-᱐᱕-᱑᱖ |access-date=᱒᱐᱑᱒-᱐᱗-᱑᱑}}</ref> | predecessor2 = [[ᱡᱚᱭᱚᱛᱤ ᱵᱟᱥᱩ]] <br /> (March - ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ ᱑᱙᱖᱗; ᱯᱷᱮᱵᱨᱟᱩᱨᱤ ᱑᱙᱖᱙ - ᱡᱟᱨᱪ ᱑᱙᱗᱐) | successor2 = Vacant | order1 = 7th | office1 = ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱥᱤᱨᱟ.ᱢᱚᱱᱛᱤᱨᱤ | term_start1 = ᱖ ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ ᱒000 | term_end1 = ᱑᱓ May ᱒᱐᱑᱑<ref name="Business Standard">{{cite web|author=Business Standard |url=http://www.business-standard.com/india/news/mamata-to-take-over-as-bengal-cmfriday-/135376/on |title=Mamata to take over as Bengal CM on Friday |publisher=Business-standard.com |date=᱒᱐᱑᱑-0᱕-᱑᱖ |access-date=᱒᱐᱑᱒-0᱗-᱑᱑}}</ref> | governor1 = [[Viren J. Shah]] <br> [[Gopalkrishna Gandhi]] <br> [[Devanand Konwar]] <br> [[M. K. Narayanan]] | predecessor1 = [[ᱠᱚᱭᱚᱛᱤ ᱵᱟᱥᱩ]] | successor1 = [[ᱢᱚᱢᱚᱛᱚ ᱵᱚᱱᱟᱨᱡᱤ]] | party = [[Communist Party of India (Marxist)]] | constituency6 = [[ᱡᱟᱫᱚᱵᱽ ᱯᱩᱨ (ᱵᱷᱤᱪᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ constituency)|ᱡᱟᱪᱚᱵᱽ ᱯᱩᱨJᱲ]] | term_start6 = ᱑᱐ ᱮᱯᱨᱤᱞ ᱑᱙᱘᱗ | term_end6 = ᱑᱔ ᱢᱮ ᱒᱐᱑᱑ | predecessor6 = [[ᱚᱥᱳᱠ ᱢᱤᱛᱨᱚ ]]<ref>[[ᱡᱟᱫᱚᱵᱽ ᱯᱩᱨ (ᱵᱷᱤᱪᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ constituency)]] (Wikipedia)</ref> | successor6 = [[Manish Gupta (politician)|ᱢᱚᱱᱤᱥ ᱜᱩᱛᱚ]] | office8 = [[Politburo of the Communist Party of India (Marxist)|Member of CPI(M) Polit Bureau]] | term_start8 = ᱒᱐᱐᱒ | term_end8 = ᱒᱐᱑᱕ }} '''ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱮᱵᱽ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱪᱟᱨᱭᱚ''' ᱫᱚ ᱑᱙᱔᱔ ᱥᱟᱞ ᱑ ᱢᱟᱨᱪ, ᱩᱛᱚᱨ ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ ᱨᱮᱭ ᱡᱟᱰᱟᱡ ᱞᱮᱱᱟ ᱚᱱᱟ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ ᱨᱮᱜᱮ ᱟᱨ ᱡᱤᱫ ᱧᱩᱢ ᱩᱨᱩᱢ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱦᱚᱱ ᱥᱩᱠᱟᱱᱛᱚ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱨᱟᱡᱤ, ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱫᱚ ᱥᱟ.ᱜᱟ.ᱭ ᱛᱮᱫᱚ ᱟᱡ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱵᱟ᱾ ==ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱟᱨ ᱚᱞ ᱯᱟᱲᱦᱟᱣ== ᱑᱙᱖᱑ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱮᱵᱽ ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ ᱥᱚᱭᱞᱮᱱᱫᱚᱨᱚ ᱥᱚᱨᱞᱟᱨ ᱢᱟᱱᱵᱤᱠᱤ ᱠᱮᱜᱮᱸᱪ ᱵᱤᱨᱪᱟ.ᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱤᱱᱩᱲᱤᱰ ᱨᱮᱭ ᱯᱟᱥ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ᱟᱨ ᱑᱙᱖᱒ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱫᱚᱯᱮᱨᱥᱤᱰᱮᱱᱥᱤ ᱠᱚᱞᱮᱡ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱵᱟᱰᱦᱤ ᱪᱟᱝᱜᱟ ᱛᱮᱭ ᱢᱟ.ᱱ ᱥᱟᱠᱟᱢ ᱮ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱜ -ᱟ᱾ ᱥᱮᱨᱮᱛ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮ ᱮᱱ. ᱥᱤ.ᱥᱤ.-ᱨᱮᱭ ᱡᱮᱥᱟ ᱞᱮᱱᱟ᱾ ᱠᱚᱞᱮᱡ ᱠᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮᱦᱚᱸᱟᱡ ᱫᱚ ᱮᱱ.ᱥᱤ.ᱥᱤ.ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱠᱮᱰᱮᱰ (ᱱᱟ.ᱣᱠᱟ.ᱪᱟᱸᱜᱟᱭ) ᱠᱚᱞᱮᱡ ᱨᱮ ᱚᱞᱚᱜ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱟᱡᱟ.ᱨᱤ ᱨᱮᱭ ᱜᱚᱭᱚᱱ ᱞᱮᱱᱟ ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱚᱫᱮᱵ ᱫᱚ᱾ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱥᱤ.ᱯᱤ.ᱟᱭ.(ᱮᱢ)ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱜᱟᱫᱮᱞ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱥᱚᱦᱚᱫ ᱥᱤᱽ.ᱯᱤ.ᱟᱭ.(ᱮᱢ) ᱞᱟ.ᱴᱩ ᱜᱟᱫᱮᱞ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱞᱟ.ᱴᱩ ᱥᱚᱦᱮᱫ ᱟᱨ ᱥᱤ.ᱯᱤ.ᱟᱭ.(ᱮᱢ) ᱯᱚᱞᱤᱴᱵᱩᱭᱨᱳ ᱥᱚᱦᱮᱫ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱟᱸᱜᱤᱵᱷᱟᱨ ᱮ ᱜᱚᱜ ᱞᱮᱫᱟ᱾ ==ᱨᱟᱡᱽᱟᱹᱨᱤ== ᱑᱙᱗᱗-᱘᱒: ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱢᱚᱱᱛᱤᱨᱤ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱥᱟᱸᱫᱮᱥ ᱟᱨ ᱦᱚᱲ ᱥᱟ.ᱜᱟ.ᱭ ᱟᱸᱜᱤ ᱵᱷᱟᱨ ᱮ ᱵᱷᱟ.ᱨᱭᱟ.ᱞᱮᱫᱟ ᱾ ᱛᱟᱭᱱᱚᱢ ᱚᱱᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱟ.ᱨᱩᱭᱮᱱᱟ ᱥᱟᱸᱫᱮᱥ,ᱞᱟᱠᱪᱟᱥ ᱦᱟ.ᱴᱤᱧ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮ ᱪᱷᱟ.ᱴᱭᱟ.ᱨ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱑᱙᱘᱗-᱙᱖:ᱵᱷᱟ.ᱨᱭᱟ.ᱢᱚᱱᱛᱤᱨᱤ ᱥᱟᱸᱫᱮᱥ ᱛᱩᱢᱟ.ᱞ,ᱞᱟᱭᱞᱟᱠᱪᱟᱨ,ᱥᱩᱨ ᱥᱟᱰᱜᱮ ᱡᱮᱫᱞᱩᱛᱩᱨ,ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱩᱛᱱᱟ.ᱣ ᱦᱟ.ᱴᱤᱧ᱾ ᱑᱙᱙᱑-᱙᱓ : ᱵᱷᱟ.ᱨᱭᱟ.ᱢᱚᱱᱛᱤᱨᱤ, ᱥᱟᱸᱫᱮᱥ ᱞᱟᱭᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱦᱟ.ᱴᱤᱧ, ᱱᱟᱜᱟᱨ ᱢᱮᱫᱞᱩᱛᱩᱨ, (ᱥᱮᱸᱜᱮᱞ ᱤᱲᱤᱡᱽ) ᱮᱛᱚᱢ ᱾ ᱑᱙᱙᱔ : ᱵᱷᱟ.ᱨᱭᱟ. ᱢᱚᱱᱛᱤᱨᱤ,ᱥᱟᱸᱫᱮᱥ,ᱞᱟᱭᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱦᱟ.ᱴᱤᱧ ᱾ ᱑᱙᱙᱖: ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱫᱩᱜ ᱫᱟᱨᱟᱢ,ᱥᱟᱸᱫᱮᱥ ᱞᱟᱭᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱟᱨ ᱛᱚᱭᱛᱷᱚ ᱚᱱᱟ ᱜᱟᱫᱮᱞ ᱠᱚ ᱮᱢᱟᱫ ᱫᱮᱭᱟ᱾ ᱑᱙᱙᱙ : ᱡᱚᱜᱚ ᱥᱤᱨᱟ.ᱢᱚᱱᱛᱤᱨᱤ ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ ᱖, ᱒᱐᱐᱐ : ᱯᱩᱪᱷᱤᱡ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱥᱤᱨᱟ.ᱢᱚᱱᱛᱤᱨᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱷᱟ.ᱨᱭᱟ.ᱭ ᱜᱚᱜᱽ ᱠᱮᱫᱟ᱾ ᱢᱮ ᱑᱘, ᱒᱐᱐᱑ : ᱑᱓ ᱜᱮᱞ ᱯᱮ ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱵᱤᱫᱷᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱨᱮ ᱡᱤᱛᱠᱟ.ᱨ ᱠᱟᱛᱮ ᱥᱤᱨᱟ.ᱢᱚᱱᱛᱤᱨᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱤᱨᱭᱟ.ᱭ ᱵᱩᱰᱩᱨ ᱠᱮᱜ -ᱟ᱾ ᱢᱮ ᱑᱘, ᱒᱐᱐᱖ : ᱑᱔ ᱜᱮᱞ ᱯᱩᱱ ᱯᱩᱪᱷᱤᱡ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱨᱤᱱᱤᱡ ᱟᱨ ᱦᱚᱸ ᱥᱤᱨᱟ. ᱢᱚᱱᱛᱤᱨᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮᱭ ᱠᱤᱨᱤᱭᱟ. ᱠᱮᱜ -ᱟ᱾ ᱢᱮ ᱑᱙,᱒᱐᱑᱑ :᱑᱕ ᱜᱮᱞ ᱢᱚᱲᱮ ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱵᱤᱫᱷᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ ᱨᱮᱭ ᱯᱟ.ᱦᱩᱲ ᱦᱚᱪᱚᱭᱮᱱᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱥᱤᱨᱟ. ᱡᱚᱱᱛᱨᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱮ ᱥᱟᱦᱟ ᱪᱷᱤᱸᱰᱟᱹᱣ ᱮᱱᱟ ᱾ ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} 5qlqgs9x2t4aup2tbsm40ujwotnla2y ᱵᱩᱫᱽᱫᱷᱚᱫᱮᱵᱽ ᱵᱷᱚᱴᱟᱪᱟᱨᱭᱚ 0 16235 100702 77331 2022-08-13T16:50:33Z Ramjit Tudu 52 Redirected page to [[ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱮᱵᱽ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱪᱟᱨᱭᱚ]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱮᱵᱽ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱪᱟᱨᱭᱚ]] 63zpmhcc8tf4c1t5x7wlrimgluq4xlc ᱦᱤᱨᱟᱠᱩᱫᱽ ᱰᱮᱢ 0 16252 100718 78148 2022-08-13T17:53:03Z Ramjit Tudu 52 Ramjit Tudu ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱡ [[ᱦᱤᱨᱟᱠᱩᱸᱫ ᱰᱮᱢ]] ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱫᱚ [[ᱦᱤᱨᱟᱠᱩᱫᱽ ᱰᱮᱢ]] ᱧᱤᱛᱩᱢᱨᱮ ᱩᱪᱟᱹᱲ ᱠᱮᱫᱼᱟᱭ: typo wikitext text/x-wiki '''ᱦᱤᱨᱟᱠᱩᱸᱫ ᱰᱮᱢ''' ᱑᱙᱓᱖ ᱨᱮ ᱵᱚᱛᱚᱨᱟᱱ ᱵᱟᱱ ᱵᱳᱦᱮᱞ ᱢᱟᱲᱟᱸ,ᱥᱟᱨ ᱮᱢ ᱵᱤᱥᱮᱥᱚᱨᱟᱤᱭᱟ ᱨᱚᱲ ᱠᱮᱜ ᱟᱭ ᱢᱚᱦᱟ ᱱᱚᱫᱤ ᱜᱷᱩᱴᱩ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱨᱮ ᱵᱟᱱ ᱵᱳᱦᱮᱞ ᱮ ᱴᱮᱠᱟᱣ ᱫᱟᱨᱟᱢ -ᱟ᱾ ᱚᱱᱛᱮ ᱑᱙᱔᱕ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱵ.ᱵᱤ ᱟᱢᱵᱮᱫᱠᱚᱨ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮ᱾ ᱠᱟ.ᱢᱤᱭᱟ ᱠᱚ ᱨᱚᱯᱚᱲ ᱜᱚᱴᱟᱭᱮᱱᱟ, ᱢᱚᱦᱟ ᱱᱚᱫᱤ ᱜᱟᱰᱟ ᱟᱛᱮ ᱟᱭᱢᱟ ᱞᱮᱠᱟᱱ [[ᱠᱟᱹᱢᱤ|ᱠᱟ.ᱢᱤ]] ᱠᱚ ᱥᱟᱵ ᱨᱟᱠᱟᱵᱚ᱾ ᱫᱟᱜ ᱦᱚᱨ, ᱱᱟᱞᱟ ᱟᱨ ᱱᱟᱭᱵᱷᱤᱜᱮᱥᱚᱱ ᱠᱩᱢᱤᱥᱚᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱚ ᱠᱟ.ᱢᱤᱭᱟ᱾[᱒] ᱑᱕ ᱢᱟᱨᱪ᱑᱙᱔᱖ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ,ᱩᱰᱤᱥᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱜᱚᱢᱠᱮ ᱥᱟᱨ ᱦᱟᱣᱛᱷᱨᱱᱞᱩᱤᱥ ᱦᱤᱨᱟ ᱠᱩᱫ ᱵᱟᱸᱫ ᱨᱮ ᱵᱷᱤᱜ ᱮ ᱫᱚᱲᱚᱢ ᱠᱮᱜ -ᱟ᱾᱑᱙᱔᱗ ᱥᱟᱞ ᱡᱩᱱ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱦᱚᱨᱟ ᱚᱞᱛᱚᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱠᱚ ᱪᱺᱞ ᱟᱫᱮᱭᱟ᱾ ᱯᱩᱱᱰᱤᱛ ᱡᱚᱦᱚᱨ ᱞᱟᱞ ᱱᱮᱦᱨᱩ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱢᱮᱲᱦᱮᱫ ᱵᱤᱫ ᱠᱟᱛᱮ ᱦᱤᱨᱟ ᱠᱩᱸᱫ ᱵᱟᱸᱫ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱮᱦᱚᱵ ᱮᱱᱟ᱾᱑᱒ ᱮᱯᱨᱤᱞ,᱑᱙᱔᱘ ᱢᱟᱦᱤᱛ ᱾ '''ᱫᱟᱜ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱞᱟ.ᱲᱦᱟ.ᱭ''' ᱫᱟᱜ ᱡᱟᱞᱟ ᱛᱮ ᱱᱮᱭᱟᱣ ᱦᱚᱸᱠᱚ ᱱᱮᱭᱟᱜ ᱜᱮᱭᱟ᱾ᱥᱩᱨ ᱥᱟᱰᱜᱮ ᱓᱐ ᱯᱮᱜᱮᱞ ᱥᱟᱥᱟᱭ ᱪ.ᱥᱤ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱢᱟ.ᱱᱣᱟ ᱟ.ᱨᱤ ᱨᱮ ᱟᱥᱚᱨᱚᱭ ᱞᱮᱱᱟ᱾ᱠᱷᱟᱫᱟᱱ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱫᱟᱜ ᱮᱢ ᱠᱚ ᱵᱟᱪᱚᱠ ᱞᱟᱜ -ᱟ᱾ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱜᱟᱛᱟᱠ ᱫᱟᱜ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟ.ᱭᱫᱟ.ᱨ ᱠᱚ ᱠᱷᱚᱡ ᱞᱮᱫᱟ᱾[᱕]᱾ ''' ᱦᱚᱲ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱚᱲᱟᱜ''' ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱟᱸᱫ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱩᱭᱦᱟ.ᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱵᱟᱱ ᱵᱚᱦᱮᱞ ᱴᱮᱠᱟᱣ ᱫᱟᱨᱟᱢ᱾ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱩᱰᱤᱥᱟ ᱟᱨ ᱚᱱᱟ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱥᱮᱫ ᱨᱤᱱᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱜᱚᱭᱚᱱ ᱞᱮᱱᱟ᱾ ᱮᱱᱛᱮ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱟ.ᱫᱤᱵᱟ.ᱥᱤ ᱜᱮ ᱡᱟ.ᱥᱛᱤ ᱫᱚᱠᱟ ᱜᱚᱭᱚᱱ ᱞᱮᱱᱟ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱟᱜᱵᱟᱸᱫᱤ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱛᱮ ᱑᱕᱐,᱐᱐᱐ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱞᱩᱠᱥᱟᱱ ᱞᱮᱱᱟ᱾ᱟᱨ ᱒᱒,᱐᱐᱐ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ ᱠᱚ ᱵᱷᱤᱴᱟ.ᱪᱷᱟᱰᱟ ᱞᱮᱱᱟ᱾ {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} 4r46vsw8bffbq4wframdxrgqni4gem6 100720 100718 2022-08-13T17:56:22Z Ramjit Tudu 52 merge req wikitext text/x-wiki {{merge|ᱦᱤᱨᱟ ᱠᱩᱸᱫ ᱵᱟᱸᱫ}} '''ᱦᱤᱨᱟᱠᱩᱸᱫ ᱰᱮᱢ''' ᱑᱙᱓᱖ ᱨᱮ ᱵᱚᱛᱚᱨᱟᱱ ᱵᱟᱱ ᱵᱳᱦᱮᱞ ᱢᱟᱲᱟᱸ,ᱥᱟᱨ ᱮᱢ ᱵᱤᱥᱮᱥᱚᱨᱟᱤᱭᱟ ᱨᱚᱲ ᱠᱮᱜ ᱟᱭ ᱢᱚᱦᱟ ᱱᱚᱫᱤ ᱜᱷᱩᱴᱩ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱨᱮ ᱵᱟᱱ ᱵᱳᱦᱮᱞ ᱮ ᱴᱮᱠᱟᱣ ᱫᱟᱨᱟᱢ -ᱟ᱾ ᱚᱱᱛᱮ ᱑᱙᱔᱕ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱵ.ᱵᱤ ᱟᱢᱵᱮᱫᱠᱚᱨ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮ᱾ ᱠᱟ.ᱢᱤᱭᱟ ᱠᱚ ᱨᱚᱯᱚᱲ ᱜᱚᱴᱟᱭᱮᱱᱟ, ᱢᱚᱦᱟ ᱱᱚᱫᱤ ᱜᱟᱰᱟ ᱟᱛᱮ ᱟᱭᱢᱟ ᱞᱮᱠᱟᱱ [[ᱠᱟᱹᱢᱤ|ᱠᱟ.ᱢᱤ]] ᱠᱚ ᱥᱟᱵ ᱨᱟᱠᱟᱵᱚ᱾ ᱫᱟᱜ ᱦᱚᱨ, ᱱᱟᱞᱟ ᱟᱨ ᱱᱟᱭᱵᱷᱤᱜᱮᱥᱚᱱ ᱠᱩᱢᱤᱥᱚᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱚ ᱠᱟ.ᱢᱤᱭᱟ᱾[᱒] ᱑᱕ ᱢᱟᱨᱪ᱑᱙᱔᱖ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ,ᱩᱰᱤᱥᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱜᱚᱢᱠᱮ ᱥᱟᱨ ᱦᱟᱣᱛᱷᱨᱱᱞᱩᱤᱥ ᱦᱤᱨᱟ ᱠᱩᱫ ᱵᱟᱸᱫ ᱨᱮ ᱵᱷᱤᱜ ᱮ ᱫᱚᱲᱚᱢ ᱠᱮᱜ -ᱟ᱾᱑᱙᱔᱗ ᱥᱟᱞ ᱡᱩᱱ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱦᱚᱨᱟ ᱚᱞᱛᱚᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱠᱚ ᱪᱺᱞ ᱟᱫᱮᱭᱟ᱾ ᱯᱩᱱᱰᱤᱛ ᱡᱚᱦᱚᱨ ᱞᱟᱞ ᱱᱮᱦᱨᱩ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱢᱮᱲᱦᱮᱫ ᱵᱤᱫ ᱠᱟᱛᱮ ᱦᱤᱨᱟ ᱠᱩᱸᱫ ᱵᱟᱸᱫ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟ.ᱢᱤ ᱮᱦᱚᱵ ᱮᱱᱟ᱾᱑᱒ ᱮᱯᱨᱤᱞ,᱑᱙᱔᱘ ᱢᱟᱦᱤᱛ ᱾ '''ᱫᱟᱜ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱞᱟ.ᱲᱦᱟ.ᱭ''' ᱫᱟᱜ ᱡᱟᱞᱟ ᱛᱮ ᱱᱮᱭᱟᱣ ᱦᱚᱸᱠᱚ ᱱᱮᱭᱟᱜ ᱜᱮᱭᱟ᱾ᱥᱩᱨ ᱥᱟᱰᱜᱮ ᱓᱐ ᱯᱮᱜᱮᱞ ᱥᱟᱥᱟᱭ ᱪ.ᱥᱤ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱢᱟ.ᱱᱣᱟ ᱟ.ᱨᱤ ᱨᱮ ᱟᱥᱚᱨᱚᱭ ᱞᱮᱱᱟ᱾ᱠᱷᱟᱫᱟᱱ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱫᱟᱜ ᱮᱢ ᱠᱚ ᱵᱟᱪᱚᱠ ᱞᱟᱜ -ᱟ᱾ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱜᱟᱛᱟᱠ ᱫᱟᱜ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟ.ᱭᱫᱟ.ᱨ ᱠᱚ ᱠᱷᱚᱡ ᱞᱮᱫᱟ᱾[᱕]᱾ ''' ᱦᱚᱲ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱚᱲᱟᱜ''' ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱟᱸᱫ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱩᱭᱦᱟ.ᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱵᱟᱱ ᱵᱚᱦᱮᱞ ᱴᱮᱠᱟᱣ ᱫᱟᱨᱟᱢ᱾ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱩᱰᱤᱥᱟ ᱟᱨ ᱚᱱᱟ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱥᱮᱫ ᱨᱤᱱᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱜᱚᱭᱚᱱ ᱞᱮᱱᱟ᱾ ᱮᱱᱛᱮ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱟ.ᱫᱤᱵᱟ.ᱥᱤ ᱜᱮ ᱡᱟ.ᱥᱛᱤ ᱫᱚᱠᱟ ᱜᱚᱭᱚᱱ ᱞᱮᱱᱟ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱟᱜᱵᱟᱸᱫᱤ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱛᱮ ᱑᱕᱐,᱐᱐᱐ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱞᱩᱠᱥᱟᱱ ᱞᱮᱱᱟ᱾ᱟᱨ ᱒᱒,᱐᱐᱐ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ ᱠᱚ ᱵᱷᱤᱴᱟ.ᱪᱷᱟᱰᱟ ᱞᱮᱱᱟ᱾ {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} k9tihvzv81cqftrogc8zv9ozuzn3f1e ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ 0 16357 100735 96368 2022-08-14T01:39:24Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ | other_name = ᱠᱚᱵᱟᱭ ᱦᱚᱱᱚᱛ | nickname = | settlement_type = [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | image_skyline = Mountains valparai tamilnadu - panoramio.jpg | image_alt = | image_caption = [[ᱵᱷᱟᱞᱯᱟᱨᱟᱭ]] ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱵᱩᱨᱩ | image_map = Coimbatore in Tamil Nadu (India).svg | map_alt = | map_caption = ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ | coordinates = {{coord|11.0125|N|76.9714|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{IND}} | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[File:TamilNadu Logo.svg|22px]] [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]] | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | established_title = <!-- ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ --> | established_date = | founder = | named_for = | parts_type = ᱛᱟᱞᱩᱠᱟ | parts = ᱚᱱᱱᱩᱨ, ᱟᱱᱟᱭᱢᱟᱞᱟᱭ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱠᱚᱧᱮ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱮᱛᱚᱢ, ᱠᱤᱱᱟᱴᱷᱩᱠᱟᱫᱟᱵᱷᱩ, ᱢᱟᱰᱩᱠᱠᱟᱨᱟᱭ, ᱢᱮᱛᱛᱩᱯᱟᱞᱟᱭᱚᱢ, ᱯᱮᱨᱩᱨ, ᱯᱚᱞᱟᱪᱤ, ᱥᱩᱞᱩᱨ, ᱵᱷᱟᱞᱯᱟᱨᱟᱭ | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ]] | government_type = | governing_body = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱞᱚᱠᱟᱞ ᱯᱞᱟᱱᱱᱤᱝ ᱚᱴᱚᱨᱤᱴᱤ | leader_title1 = ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱯᱟᱲᱚᱥ | leader_name1 = ᱥ. ᱱᱟᱜᱟᱨᱟᱡᱟᱱ, [[Indian Administrative Service|IAS]] | leader_title2 = [[Superintendent of Police]] | leader_name2 = ᱟᱨᱟ ᱟᱨᱩᱞᱟᱨᱟᱥᱩ, [[Indian Police Service|IPS]] | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = 4723 | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = 3,458,045 | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = <ref>{{cite web|title=2011 Census of India|date=16 April 2011|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_tamilnadu.html|publisher= Indian government|format=MS Excel}}</ref> | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | demographics1_info1 = [[ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱛᱟᱢᱤᱞ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱖᱔᱑xxx, ᱖᱔᱒xxx | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ | area_code = +᱙᱑-[https://www.allcodesindia.in/stdcode/tn/coimbatore.php 0422] | iso_code = [[ISO 3166-2:IN|ISO 3166-2]] | registration_plate = TN-37,TN-37Z, TN-38, TN-40, TN-41,TN-41Z,TN-66, TN-99, | blank1_name_sec1 = Largest city | blank1_info_sec1 = [[Coimbatore]] | blank2_name_sec1 = ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ | blank2_info_sec1 = ᱠ-᱕᱐.᱐᱐%/ᱛ-᱕᱐.᱐᱐% [[ᱠᱚᱲᱟ|♂]]/[[ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ|♀]] | blank3_name_sec1 = ᱥᱮᱪᱮᱫ | blank3_info_sec1 = ᱙᱓.᱙᱘% | blank4_name_sec1 = [[State legislative assembly (India)]] constituency | blank4_info_sec1 = ᱑᱐ | blank1_name_sec2 = [[Precipitation (meteorology)|Precipitation]] | blank1_info_sec2 = {{convert|700|mm|in}} | blank2_name_sec2 = Avg. summer temperature | blank2_info_sec2 = {{convert|35|°C|°F}} | blank3_name_sec2 = Avg. winter temperature | blank3_info_sec2 = {{convert|18|°C|°F}} | website = {{URL|coimbatore.nic.in}} | footnotes = | official_name = }} '''ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ|ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ]] [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱓᱘ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ]] ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://www.winentrance.com/general_knowledge/india_misscellaneous/nick-names-indian-places.html|title=Manchester of South India|access-date=30 August 2015}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱤᱱᱰᱟᱹᱥᱴᱨᱤᱭᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮᱭᱟ ᱟᱨ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱢᱩᱬ ᱞᱩᱜᱽᱲᱤ, ᱠᱟᱹᱨᱜᱟᱲ, ᱠᱚᱢᱮᱨᱥᱤᱭᱟᱞ, ᱥᱮᱪᱮᱫ, ᱤᱱᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱥᱚᱱ ᱴᱮᱪᱱᱚᱞᱚᱡᱤ, ᱦᱤᱨᱴᱷᱠᱟᱨ ᱟᱨ ᱛᱮᱭᱟᱨᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3|title=Indian Government press release|publisher=Press Information Bureau, Government of India|date=31 October 2011|access-date=31 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630112755/http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3|archive-date=30 June 2015|url-status=dead}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ [[ᱛᱤᱨᱩᱯᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ [[ᱱᱤᱞᱜᱤᱨᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], ᱠᱚᱧᱮᱼᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ [[ᱤᱨᱚᱰ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], [[ᱯᱚᱞᱠᱠᱚᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], [[ᱤᱰᱩᱠᱠᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱟᱨ [[ᱛᱷᱨᱤᱥᱥᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱛᱨᱤᱥᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱴᱷᱟᱶ ᱟᱨ ᱯᱩᱲᱥᱤ ᱯᱚᱱᱚᱛ [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱮᱨᱱᱟᱠᱩᱞᱚᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱛᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱟᱨ ᱮᱛᱚᱢ ᱨᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱮᱥᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱫᱷᱟᱹᱨᱤᱡ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱓᱔,᱕᱘,᱐᱘᱕ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱚᱸᱰᱮᱱᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱑,᱐᱐᱐ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱘᱔% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== {{historical populations|11=1901|12=697,894|13=1911|14=754,483|15=1921|16=787,002|17=1931|18=914,515|19=1941|20=1,050,676|21=1951|22=1,259,135|23=1961|24=1,501,084|25=1971|26=1,886,146|27=1981|28=2,216,562|29=1991|30=2,493,715|31=2001|32=2,916,620|33=2011|34=3,458,045|percentages=pagr|footnote=source:<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A2_Data_Table.html Decadal Variation In Population Since 1901]</ref>|align=right}}᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱓᱔,᱕᱘,᱐᱘᱕ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮ ᱑,᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱑,᱐᱐᱐ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱙᱒᱙ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="dashboard">{{cite web|title=Census Info 2011 Final population totals|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/censusinfodashboard/index.html|publisher=Office of The Registrar General and Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India|year=2013|access-date=26 January 2014}}</ref> ᱜᱩᱴ ᱓᱑᱙,᱓᱓᱒ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱥᱟᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱩᱢᱚᱨ ᱠᱚᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱖᱓,᱒᱓᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱨ ᱑᱕᱖,᱑᱐᱒ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱜᱮᱨ ᱟᱹᱫᱤᱵᱟᱹᱥᱤ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱕.᱕ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱟᱹᱫᱤᱵᱟᱹᱥᱤ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱐.᱘᱒ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱘᱓.᱙᱘% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="dashboard"/> ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱩᱴ ᱙᱕᱘,᱐᱓᱕ ᱚᱲᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ== {{Multiple image | align = right | direction = vertical | header = | header_align = left/right/center | header_background = | footer = | footer_align = left/right/center | footer_background = | image1 = Coimbatore Airport.jpg|thumb | alt1 = | caption1 = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ]] | image2 = Coimbatore junction.jpg|thumb | alt2 = | caption2 = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ]] | image3 =|thumb | alt3 = | caption3 = Avinashi Road, one of the most important arterial road in the city | image4 = | caption4 = Sungam bypass flyover above [[Ukkadam-Valankulam Lake]] }} ===ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ=== ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱨᱮ ᱮ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱥᱮᱱᱚᱜ ᱟᱠᱚ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ [[ᱪᱮᱱᱱᱟᱭ]], [[ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ]], [[ᱵᱟᱸᱜᱽᱞᱳᱨ]], [[ᱫᱤᱞᱞᱤ]], [[ᱦᱟᱭᱫᱽᱨᱟᱵᱟᱫᱽ]], [[ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ]], [[ᱚᱦᱢᱚᱫᱟᱵᱟᱫᱽ]] ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱢᱩᱬ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱥᱟᱨᱡᱟᱦ, [[ᱥᱨᱤᱞᱚᱝᱠᱟ]] ᱟᱨ ᱥᱤᱝᱜᱟᱯᱩᱨ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱰᱚᱢᱮᱥᱴᱤᱠ ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱮ ᱯᱩᱨᱟᱹᱣᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Coimbatore/coimbatore-sees-growth-in-air-passenger-traffic/article6863100.ece |title=Front Page : Coimbatore sees growth in air passenger traffic |work=[[The Hindu]] |date=6 February 2015 |access-date=6 February 2015}}</ref> ᱟᱡᱟᱜ ᱨᱟᱱᱵᱮ ᱙,᱗᱖᱐ ᱯᱷᱤᱴ (᱒,᱙᱗᱐ ᱢᱤᱴᱚᱨ) ᱡᱤᱞᱤᱧᱟ ᱟᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱚᱜ ᱚᱥᱟᱨ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱟᱜ ᱟᱨ "ᱢᱚᱴᱟ ᱞᱟᱡ ᱟᱜ" ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱾ ===ᱨᱮᱞ=== ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱮ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱥᱟᱨᱮᱡᱟᱜ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣᱟᱜ [[ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ]]ᱼ[[ᱢᱚᱫᱽᱨᱟᱥ]] ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱛᱮᱭᱟᱨ ᱴᱷᱮᱱ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱴᱨᱮᱱ ᱥᱮᱵᱟ ᱑᱘᱖᱓ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱮᱦᱚᱵ ᱞᱮᱱᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name=businessplan/> ᱵᱨᱚᱰ ᱜᱮᱡᱽ ᱴᱨᱮᱱ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣᱜᱼᱟ ᱾ ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ ᱟᱨ ᱰᱤᱸᱰᱤᱜᱚᱞ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱜᱮᱡᱽ ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱢᱮᱭ ᱒᱐᱐᱙ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱵᱚᱸᱫᱽ ᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱜᱮᱡᱽ ᱵᱚᱫᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱡᱚᱛᱚ ᱢᱩᱬ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱟᱞ ᱮᱢ ᱰᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱤ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱠᱚᱧᱮ, ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ, ᱯᱚᱞᱟᱪᱤ, ᱟᱨ ᱢᱮᱴᱴᱩᱯᱟᱞᱚᱭᱚᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱢᱟᱱ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤᱭᱟᱱ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱮᱴᱟᱜ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱨᱮ ᱯᱤᱞᱟᱢᱮᱰᱩ, ᱥᱤᱝᱱᱚᱞᱞᱩᱨ, ᱤᱨᱩᱜᱩᱨ, ᱯᱮᱨᱤᱭᱟᱱᱟᱭᱠᱚᱱᱯᱟᱞᱚᱭᱚᱢ, ᱢᱚᱫᱩᱠᱠᱚᱨᱟᱭ, ᱥᱚᱢᱱᱩᱨ, ᱠᱤᱱᱟᱛᱩᱠᱟᱫᱟᱣᱩ ᱟᱨ ᱥᱩᱞᱩᱨ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱥᱚᱲᱚᱠ=== [[File:Coimbatore-L&T-Bypass-Madukkarai-Post.JPG|thumb|ᱥᱟᱞᱮᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱵᱟᱭᱯᱟᱥ ᱼ ᱠᱚᱪᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ]] ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱟᱨ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱮᱭᱟᱭ ᱴᱚᱴᱷᱟᱠᱤᱭᱟᱹ ᱦᱮᱡᱥᱮᱱ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱳᱯᱷᱤᱥ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ: ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱮᱛᱚᱢ (ᱯᱤᱞᱟᱢᱮᱰᱩ), ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ (ᱜᱷᱟᱱᱫᱷᱤᱯᱩᱨᱚᱢ), ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱠᱚᱧᱮ (ᱛᱷᱩᱰᱤᱭᱟᱞᱩᱨ), ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱯᱟᱪᱮ (ᱠᱚᱣᱮᱭᱯᱩᱫᱩᱨ), ᱢᱮᱴᱴᱩᱯᱟᱞᱚᱭᱚᱢ, ᱯᱚᱞᱟᱪᱤ ᱟᱨ ᱥᱩᱞᱩᱨ ᱾ ᱢᱚᱬᱮ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱢᱟᱱ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} * [https://coimbatore.nic.in/ Official website {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] ki99lgz7wc78utkphuyjk0vqukejt3w 100736 100735 2022-08-14T01:39:41Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ | other_name = ᱠᱚᱵᱟᱭ ᱦᱚᱱᱚᱛ | nickname = | settlement_type = [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | image_skyline = Mountains valparai tamilnadu - panoramio.jpg | image_alt = | image_caption = [[ᱵᱷᱟᱞᱯᱟᱨᱟᱭ]] ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱵᱩᱨᱩ | image_map = Coimbatore in Tamil Nadu (India).svg | map_alt = | map_caption = ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ | coordinates = {{coord|11.0125|N|76.9714|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{IND}} | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[File:TamilNadu Logo.svg|22px]] [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]] | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | established_title = <!-- ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ --> | established_date = | founder = | named_for = | parts_type = ᱛᱟᱞᱩᱠᱟ | parts = ᱚᱱᱱᱩᱨ, ᱟᱱᱟᱭᱢᱟᱞᱟᱭ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱠᱚᱧᱮ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱮᱛᱚᱢ, ᱠᱤᱱᱟᱴᱷᱩᱠᱟᱫᱟᱵᱷᱩ, ᱢᱟᱰᱩᱠᱠᱟᱨᱟᱭ, ᱢᱮᱛᱛᱩᱯᱟᱞᱟᱭᱚᱢ, ᱯᱮᱨᱩᱨ, ᱯᱚᱞᱟᱪᱤ, ᱥᱩᱞᱩᱨ, ᱵᱷᱟᱞᱯᱟᱨᱟᱭ | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ]] | government_type = | governing_body = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱞᱚᱠᱟᱞ ᱯᱞᱟᱱᱱᱤᱝ ᱚᱴᱚᱨᱤᱴᱤ | leader_title1 = ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱯᱟᱲᱚᱥ | leader_name1 = ᱥ. ᱱᱟᱜᱟᱨᱟᱡᱟᱱ, [[Indian Administrative Service|IAS]] | leader_title2 = [[Superintendent of Police]] | leader_name2 = ᱟᱨᱟ ᱟᱨᱩᱞᱟᱨᱟᱥᱩ, [[Indian Police Service|IPS]] | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = 4723 | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = 3,458,045 | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = <ref>{{cite web|title=2011 Census of India|date=16 April 2011|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_tamilnadu.html|publisher= Indian government|format=MS Excel}}</ref> | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | demographics1_info1 = [[ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱛᱟᱢᱤᱞ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱖᱔᱑xxx, ᱖᱔᱒xxx | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ | area_code = +᱙᱑-[https://www.allcodesindia.in/stdcode/tn/coimbatore.php 0422] | iso_code = [[ISO 3166-2:IN|ISO 3166-2]] | registration_plate = TN-37,TN-37Z, TN-38, TN-40, TN-41,TN-41Z,TN-66, TN-99, | blank1_name_sec1 = Largest city | blank1_info_sec1 = [[Coimbatore]] | blank2_name_sec1 = ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ | blank2_info_sec1 = ᱠ-᱕᱐.᱐᱐%/ᱛ-᱕᱐.᱐᱐% [[ᱠᱚᱲᱟ|♂]]/[[ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ|♀]] | blank3_name_sec1 = ᱥᱮᱪᱮᱫ | blank3_info_sec1 = ᱙᱓.᱙᱘% | blank4_name_sec1 = [[State legislative assembly (India)]] constituency | blank4_info_sec1 = ᱑᱐ | blank1_name_sec2 = [[Precipitation (meteorology)|Precipitation]] | blank1_info_sec2 = {{convert|700|mm|in}} | blank2_name_sec2 = Avg. summer temperature | blank2_info_sec2 = {{convert|35|°C|°F}} | blank3_name_sec2 = Avg. winter temperature | blank3_info_sec2 = {{convert|18|°C|°F}} | website = {{URL|coimbatore.nic.in}} | footnotes = | official_name = }} '''ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ|ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ]] [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱓᱘ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ]] ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://www.winentrance.com/general_knowledge/india_misscellaneous/nick-names-indian-places.html|title=Manchester of South India|access-date=30 August 2015}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱤᱱᱰᱟᱹᱥᱴᱨᱤᱭᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮᱭᱟ ᱟᱨ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱢᱩᱬ ᱞᱩᱜᱽᱲᱤ, ᱠᱟᱹᱨᱜᱟᱲ, ᱠᱚᱢᱮᱨᱥᱤᱭᱟᱞ, ᱥᱮᱪᱮᱫ, ᱤᱱᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱥᱚᱱ ᱴᱮᱪᱱᱚᱞᱚᱡᱤ, ᱦᱤᱨᱴᱷᱠᱟᱨ ᱟᱨ ᱛᱮᱭᱟᱨᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3|title=Indian Government press release|publisher=Press Information Bureau, Government of India|date=31 October 2011|access-date=31 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630112755/http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3|archive-date=30 June 2015|url-status=dead}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ [[ᱛᱤᱨᱩᱯᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ [[ᱱᱤᱞᱜᱤᱨᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], ᱠᱚᱧᱮᱼᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ [[ᱤᱨᱚᱰ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], [[ᱯᱚᱞᱠᱠᱚᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], [[ᱤᱰᱩᱠᱠᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱟᱨ [[ᱛᱷᱨᱤᱥᱥᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱛᱨᱤᱥᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱴᱷᱟᱶ ᱟᱨ ᱯᱩᱲᱥᱤ ᱯᱚᱱᱚᱛ [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱮᱨᱱᱟᱠᱩᱞᱚᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱛᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱟᱨ ᱮᱛᱚᱢ ᱨᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱮᱥᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱫᱷᱟᱹᱨᱤᱡ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱓᱔,᱕᱘,᱐᱘᱕ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱚᱸᱰᱮᱱᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱑,᱐᱐᱐ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱘᱔% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== {{historical populations|11=1901|12=697,894|13=1911|14=754,483|15=1921|16=787,002|17=1931|18=914,515|19=1941|20=1,050,676|21=1951|22=1,259,135|23=1961|24=1,501,084|25=1971|26=1,886,146|27=1981|28=2,216,562|29=1991|30=2,493,715|31=2001|32=2,916,620|33=2011|34=3,458,045|percentages=pagr|footnote=source:<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A2_Data_Table.html Decadal Variation In Population Since 1901]</ref>|align=right}}᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱓᱔,᱕᱘,᱐᱘᱕ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮ ᱑,᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱑,᱐᱐᱐ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱙᱒᱙ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="dashboard">{{cite web|title=Census Info 2011 Final population totals|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/censusinfodashboard/index.html|publisher=Office of The Registrar General and Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India|year=2013|access-date=26 January 2014}}</ref> ᱜᱩᱴ ᱓᱑᱙,᱓᱓᱒ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱥᱟᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱩᱢᱚᱨ ᱠᱚᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱖᱓,᱒᱓᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱨ ᱑᱕᱖,᱑᱐᱒ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱜᱮᱨ ᱟᱹᱫᱤᱵᱟᱹᱥᱤ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱕.᱕ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱟᱹᱫᱤᱵᱟᱹᱥᱤ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱐.᱘᱒ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱘᱓.᱙᱘% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="dashboard"/> ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱩᱴ ᱙᱕᱘,᱐᱓᱕ ᱚᱲᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ== {{Multiple image | align = right | direction = vertical | header = | header_align = left/right/center | header_background = | footer = | footer_align = left/right/center | footer_background = | image1 = Coimbatore Airport.jpg|thumb | alt1 = | caption1 = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ]] | image2 = Coimbatore junction.jpg|thumb | alt2 = | caption2 = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ]] | image3 =|thumb | alt3 = | caption3 = Avinashi Road, one of the most important arterial road in the city | image4 = | caption4 = Sungam bypass flyover above [[Ukkadam-Valankulam Lake]] }} ===ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ=== ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱨᱮ ᱮ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱥᱮᱱᱚᱜ ᱟᱠᱚ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ [[ᱪᱮᱱᱱᱟᱭ]], [[ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ]], [[ᱵᱟᱸᱜᱽᱞᱳᱨ]], [[ᱫᱤᱞᱞᱤ]], [[ᱦᱟᱭᱫᱽᱨᱟᱵᱟᱫᱽ]], [[ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ]], [[ᱚᱦᱢᱚᱫᱟᱵᱟᱫᱽ]] ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱢᱩᱬ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱥᱟᱨᱡᱟᱦ, [[ᱥᱨᱤᱞᱚᱝᱠᱟ]] ᱟᱨ ᱥᱤᱝᱜᱟᱯᱩᱨ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱰᱚᱢᱮᱥᱴᱤᱠ ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱮ ᱯᱩᱨᱟᱹᱣᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Coimbatore/coimbatore-sees-growth-in-air-passenger-traffic/article6863100.ece |title=Front Page : Coimbatore sees growth in air passenger traffic |work=[[The Hindu]] |date=6 February 2015 |access-date=6 February 2015}}</ref> ᱟᱡᱟᱜ ᱨᱟᱱᱵᱮ ᱙,᱗᱖᱐ ᱯᱷᱤᱴ (᱒,᱙᱗᱐ ᱢᱤᱴᱚᱨ) ᱡᱤᱞᱤᱧᱟ ᱟᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱚᱜ ᱚᱥᱟᱨ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱟᱜ ᱟᱨ "ᱢᱚᱴᱟ ᱞᱟᱡ ᱟᱜ" ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱾ ===ᱨᱮᱞ=== ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱮ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱥᱟᱨᱮᱡᱟᱜ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣᱟᱜ [[ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ]]ᱼ[[ᱢᱚᱫᱽᱨᱟᱥ]] ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱛᱮᱭᱟᱨ ᱴᱷᱮᱱ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱴᱨᱮᱱ ᱥᱮᱵᱟ ᱑᱘᱖᱓ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱮᱦᱚᱵ ᱞᱮᱱᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name=businessplan/> ᱵᱨᱚᱰ ᱜᱮᱡᱽ ᱴᱨᱮᱱ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣᱜᱼᱟ ᱾ ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ ᱟᱨ ᱰᱤᱸᱰᱤᱜᱚᱞ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱜᱮᱡᱽ ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱢᱮᱭ ᱒᱐᱐᱙ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱵᱚᱸᱫᱽ ᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱜᱮᱡᱽ ᱵᱚᱫᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱡᱚᱛᱚ ᱢᱩᱬ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱟᱞ ᱮᱢ ᱰᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱤ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱠᱚᱧᱮ, ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ, ᱯᱚᱞᱟᱪᱤ, ᱟᱨ ᱢᱮᱴᱴᱩᱯᱟᱞᱚᱭᱚᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱢᱟᱱ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤᱭᱟᱱ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱮᱴᱟᱜ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱨᱮ ᱯᱤᱞᱟᱢᱮᱰᱩ, ᱥᱤᱝᱱᱚᱞᱞᱩᱨ, ᱤᱨᱩᱜᱩᱨ, ᱯᱮᱨᱤᱭᱟᱱᱟᱭᱠᱚᱱᱯᱟᱞᱚᱭᱚᱢ, ᱢᱚᱫᱩᱠᱠᱚᱨᱟᱭ, ᱥᱚᱢᱱᱩᱨ, ᱠᱤᱱᱟᱛᱩᱠᱟᱫᱟᱣᱩ ᱟᱨ ᱥᱩᱞᱩᱨ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱥᱚᱲᱚᱠ=== [[File:Coimbatore-L&T-Bypass-Madukkarai-Post.JPG|thumb|ᱥᱟᱞᱮᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱵᱟᱭᱯᱟᱥ ᱼ ᱠᱚᱪᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ]] ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱟᱨ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱮᱭᱟᱭ ᱴᱚᱴᱷᱟᱠᱤᱭᱟᱹ ᱦᱮᱡᱥᱮᱱ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱳᱯᱷᱤᱥ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ: ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱮᱛᱚᱢ (ᱯᱤᱞᱟᱢᱮᱰᱩ), ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ (ᱜᱷᱟᱱᱫᱷᱤᱯᱩᱨᱚᱢ), ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱠᱚᱧᱮ (ᱛᱷᱩᱰᱤᱭᱟᱞᱩᱨ), ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱯᱟᱪᱮ (ᱠᱚᱣᱮᱭᱯᱩᱫᱩᱨ), ᱢᱮᱴᱴᱩᱯᱟᱞᱚᱭᱚᱢ, ᱯᱚᱞᱟᱪᱤ ᱟᱨ ᱥᱩᱞᱩᱨ ᱾ ᱢᱚᱬᱮ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱢᱟᱱ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} * [https://coimbatore.nic.in/ Official website] {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] 53sa4cd0hxv5g9nlqr5hk6zlhn4nn9x 100737 100736 2022-08-14T01:41:18Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ | other_name = ᱠᱚᱵᱟᱭ ᱦᱚᱱᱚᱛ | nickname = | settlement_type = [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | image_skyline = Mountains valparai tamilnadu - panoramio.jpg | image_alt = | image_caption = [[ᱵᱷᱟᱞᱯᱟᱨᱟᱭ]] ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱵᱩᱨᱩ | image_map = Coimbatore in Tamil Nadu (India).svg | map_alt = | map_caption = ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ | coordinates = {{coord|11.0125|N|76.9714|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{IND}} | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[File:TamilNadu Logo.svg|22px]] [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]] | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | established_title = <!-- ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ --> | established_date = | founder = | named_for = | parts_type = ᱛᱟᱞᱩᱠᱟ | parts = ᱚᱱᱱᱩᱨ, ᱟᱱᱟᱭᱢᱟᱞᱟᱭ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱠᱚᱧᱮ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱮᱛᱚᱢ, ᱠᱤᱱᱟᱴᱷᱩᱠᱟᱫᱟᱵᱷᱩ, ᱢᱟᱰᱩᱠᱠᱟᱨᱟᱭ, ᱢᱮᱛᱛᱩᱯᱟᱞᱟᱭᱚᱢ, ᱯᱮᱨᱩᱨ, ᱯᱚᱞᱟᱪᱤ, ᱥᱩᱞᱩᱨ, ᱵᱷᱟᱞᱯᱟᱨᱟᱭ | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ]] | government_type = | governing_body = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱞᱚᱠᱟᱞ ᱯᱞᱟᱱᱱᱤᱝ ᱚᱴᱚᱨᱤᱴᱤ | leader_title1 = ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱯᱟᱲᱚᱥ | leader_name1 = ᱥ. ᱱᱟᱜᱟᱨᱟᱡᱟᱱ, [[Indian Administrative Service|IAS]] | leader_title2 = [[Superintendent of Police]] | leader_name2 = ᱟᱨᱟ ᱟᱨᱩᱞᱟᱨᱟᱥᱩ, [[Indian Police Service|IPS]] | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = 4723 | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = 3,458,045 | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = <ref>{{cite web|title=2011 Census of India|date=16 April 2011|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_tamilnadu.html|publisher= Indian government|format=MS Excel}}</ref> | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | demographics1_info1 = [[ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱛᱟᱢᱤᱞ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱖᱔᱑xxx, ᱖᱔᱒xxx | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ | area_code = +᱙᱑-[https://www.allcodesindia.in/stdcode/tn/coimbatore.php 0422] | iso_code = [[ISO 3166-2:IN|ISO 3166-2]] | registration_plate = TN-37,TN-37Z, TN-38, TN-40, TN-41,TN-41Z,TN-66, TN-99, | blank1_name_sec1 = Largest city | blank1_info_sec1 = [[Coimbatore]] | blank2_name_sec1 = ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ | blank2_info_sec1 = ᱠ-᱕᱐.᱐᱐%/ᱛ-᱕᱐.᱐᱐% [[ᱠᱚᱲᱟ|♂]]/[[ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ|♀]] | blank3_name_sec1 = ᱥᱮᱪᱮᱫ | blank3_info_sec1 = ᱙᱓.᱙᱘% | blank4_name_sec1 = [[State legislative assembly (India)]] constituency | blank4_info_sec1 = ᱑᱐ | blank1_name_sec2 = [[Precipitation (meteorology)|Precipitation]] | blank1_info_sec2 = {{convert|700|mm|in}} | blank2_name_sec2 = Avg. summer temperature | blank2_info_sec2 = {{convert|35|°C|°F}} | blank3_name_sec2 = Avg. winter temperature | blank3_info_sec2 = {{convert|18|°C|°F}} | website = {{URL|coimbatore.nic.in}} | footnotes = | official_name = }} '''ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ|ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ]] [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱓᱘ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ]] ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://www.winentrance.com/general_knowledge/india_misscellaneous/nick-names-indian-places.html|title=Manchester of South India|access-date=30 August 2015}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱤᱱᱰᱟᱹᱥᱴᱨᱤᱭᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮᱭᱟ ᱟᱨ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱢᱩᱬ ᱞᱩᱜᱽᱲᱤ, ᱠᱟᱹᱨᱜᱟᱲ, ᱠᱚᱢᱮᱨᱥᱤᱭᱟᱞ, ᱥᱮᱪᱮᱫ, ᱤᱱᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱥᱚᱱ ᱴᱮᱪᱱᱚᱞᱚᱡᱤ, ᱦᱤᱨᱴᱷᱠᱟᱨ ᱟᱨ ᱛᱮᱭᱟᱨᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3|title=Indian Government press release|publisher=Press Information Bureau, Government of India|date=31 October 2011|access-date=31 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630112755/http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3|archive-date=30 June 2015}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ [[ᱛᱤᱨᱩᱯᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ [[ᱱᱤᱞᱜᱤᱨᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], ᱠᱚᱧᱮᱼᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ [[ᱤᱨᱚᱰ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], [[ᱯᱚᱞᱠᱠᱚᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], [[ᱤᱰᱩᱠᱠᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱟᱨ [[ᱛᱷᱨᱤᱥᱥᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱛᱨᱤᱥᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱴᱷᱟᱶ ᱟᱨ ᱯᱩᱲᱥᱤ ᱯᱚᱱᱚᱛ [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱮᱨᱱᱟᱠᱩᱞᱚᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱛᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱟᱨ ᱮᱛᱚᱢ ᱨᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱮᱥᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱫᱷᱟᱹᱨᱤᱡ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱓᱔,᱕᱘,᱐᱘᱕ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱚᱸᱰᱮᱱᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱑,᱐᱐᱐ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱘᱔% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== {{historical populations|11=1901|12=697,894|13=1911|14=754,483|15=1921|16=787,002|17=1931|18=914,515|19=1941|20=1,050,676|21=1951|22=1,259,135|23=1961|24=1,501,084|25=1971|26=1,886,146|27=1981|28=2,216,562|29=1991|30=2,493,715|31=2001|32=2,916,620|33=2011|34=3,458,045|percentages=pagr|footnote=source:<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A2_Data_Table.html Decadal Variation In Population Since 1901]</ref>|align=right}}᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱓᱔,᱕᱘,᱐᱘᱕ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮ ᱑,᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱑,᱐᱐᱐ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱙᱒᱙ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="dashboard">{{cite web|title=Census Info 2011 Final population totals|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/censusinfodashboard/index.html|publisher=Office of The Registrar General and Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India|year=2013|access-date=26 January 2014}}</ref> ᱜᱩᱴ ᱓᱑᱙,᱓᱓᱒ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱥᱟᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱩᱢᱚᱨ ᱠᱚᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱖᱓,᱒᱓᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱨ ᱑᱕᱖,᱑᱐᱒ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱜᱮᱨ ᱟᱹᱫᱤᱵᱟᱹᱥᱤ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱕.᱕ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱟᱹᱫᱤᱵᱟᱹᱥᱤ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱐.᱘᱒ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱘᱓.᱙᱘% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱩᱴ ᱙᱕᱘,᱐᱓᱕ ᱚᱲᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ== {{Multiple image | align = right | direction = vertical | header = | header_align = left/right/center | header_background = | footer = | footer_align = left/right/center | footer_background = | image1 = Coimbatore Airport.jpg|thumb | alt1 = | caption1 = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ]] | image2 = Coimbatore junction.jpg|thumb | alt2 = | caption2 = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ]] | image3 =|thumb | alt3 = | caption3 = Avinashi Road, one of the most important arterial road in the city | image4 = | caption4 = Sungam bypass flyover above [[Ukkadam-Valankulam Lake]] }} ===ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ=== ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱨᱮ ᱮ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱥᱮᱱᱚᱜ ᱟᱠᱚ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ [[ᱪᱮᱱᱱᱟᱭ]], [[ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ]], [[ᱵᱟᱸᱜᱽᱞᱳᱨ]], [[ᱫᱤᱞᱞᱤ]], [[ᱦᱟᱭᱫᱽᱨᱟᱵᱟᱫᱽ]], [[ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ]], [[ᱚᱦᱢᱚᱫᱟᱵᱟᱫᱽ]] ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱢᱩᱬ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱥᱟᱨᱡᱟᱦ, [[ᱥᱨᱤᱞᱚᱝᱠᱟ]] ᱟᱨ ᱥᱤᱝᱜᱟᱯᱩᱨ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱰᱚᱢᱮᱥᱴᱤᱠ ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱮ ᱯᱩᱨᱟᱹᱣᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Coimbatore/coimbatore-sees-growth-in-air-passenger-traffic/article6863100.ece |title=Front Page : Coimbatore sees growth in air passenger traffic |work=[[The Hindu]] |date=6 February 2015 |access-date=6 February 2015}}</ref> ᱟᱡᱟᱜ ᱨᱟᱱᱵᱮ ᱙,᱗᱖᱐ ᱯᱷᱤᱴ (᱒,᱙᱗᱐ ᱢᱤᱴᱚᱨ) ᱡᱤᱞᱤᱧᱟ ᱟᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱚᱜ ᱚᱥᱟᱨ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱟᱜ ᱟᱨ "ᱢᱚᱴᱟ ᱞᱟᱡ ᱟᱜ" ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱾ ===ᱨᱮᱞ=== ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱮ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱥᱟᱨᱮᱡᱟᱜ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣᱟᱜ [[ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ]]ᱼ[[ᱢᱚᱫᱽᱨᱟᱥ]] ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱛᱮᱭᱟᱨ ᱴᱷᱮᱱ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱴᱨᱮᱱ ᱥᱮᱵᱟ ᱑᱘᱖᱓ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱮᱦᱚᱵ ᱞᱮᱱᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref name=businessplan/> ᱵᱨᱚᱰ ᱜᱮᱡᱽ ᱴᱨᱮᱱ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣᱜᱼᱟ ᱾ ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ ᱟᱨ ᱰᱤᱸᱰᱤᱜᱚᱞ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱜᱮᱡᱽ ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱢᱮᱭ ᱒᱐᱐᱙ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱵᱚᱸᱫᱽ ᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱜᱮᱡᱽ ᱵᱚᱫᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱡᱚᱛᱚ ᱢᱩᱬ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱟᱞ ᱮᱢ ᱰᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱤ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱠᱚᱧᱮ, ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ, ᱯᱚᱞᱟᱪᱤ, ᱟᱨ ᱢᱮᱴᱴᱩᱯᱟᱞᱚᱭᱚᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱢᱟᱱ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤᱭᱟᱱ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱮᱴᱟᱜ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱨᱮ ᱯᱤᱞᱟᱢᱮᱰᱩ, ᱥᱤᱝᱱᱚᱞᱞᱩᱨ, ᱤᱨᱩᱜᱩᱨ, ᱯᱮᱨᱤᱭᱟᱱᱟᱭᱠᱚᱱᱯᱟᱞᱚᱭᱚᱢ, ᱢᱚᱫᱩᱠᱠᱚᱨᱟᱭ, ᱥᱚᱢᱱᱩᱨ, ᱠᱤᱱᱟᱛᱩᱠᱟᱫᱟᱣᱩ ᱟᱨ ᱥᱩᱞᱩᱨ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱥᱚᱲᱚᱠ=== [[File:Coimbatore-L&T-Bypass-Madukkarai-Post.JPG|thumb|ᱥᱟᱞᱮᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱵᱟᱭᱯᱟᱥ ᱼ ᱠᱚᱪᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ]] ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱟᱨ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱮᱭᱟᱭ ᱴᱚᱴᱷᱟᱠᱤᱭᱟᱹ ᱦᱮᱡᱥᱮᱱ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱳᱯᱷᱤᱥ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ: ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱮᱛᱚᱢ (ᱯᱤᱞᱟᱢᱮᱰᱩ), ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ (ᱜᱷᱟᱱᱫᱷᱤᱯᱩᱨᱚᱢ), ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱠᱚᱧᱮ (ᱛᱷᱩᱰᱤᱭᱟᱞᱩᱨ), ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱯᱟᱪᱮ (ᱠᱚᱣᱮᱭᱯᱩᱫᱩᱨ), ᱢᱮᱴᱴᱩᱯᱟᱞᱚᱭᱚᱢ, ᱯᱚᱞᱟᱪᱤ ᱟᱨ ᱥᱩᱞᱩᱨ ᱾ ᱢᱚᱬᱮ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱢᱟᱱ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} * [https://coimbatore.nic.in/ Official website] {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] 7s152qpsuax6ja8bsl7vby8unikhkae 100738 100737 2022-08-14T01:42:01Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ᱦᱤᱲᱤᱡ ᱥᱩᱫᱷᱨᱟ.ᱣ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ | other_name = ᱠᱚᱵᱟᱭ ᱦᱚᱱᱚᱛ | nickname = | settlement_type = [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | image_skyline = Mountains valparai tamilnadu - panoramio.jpg | image_alt = | image_caption = [[ᱵᱷᱟᱞᱯᱟᱨᱟᱭ]] ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱵᱩᱨᱩ | image_map = Coimbatore in Tamil Nadu (India).svg | map_alt = | map_caption = ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ | coordinates = {{coord|11.0125|N|76.9714|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{IND}} | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[File:TamilNadu Logo.svg|22px]] [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]] | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | established_title = <!-- ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ --> | established_date = | founder = | named_for = | parts_type = ᱛᱟᱞᱩᱠᱟ | parts = ᱚᱱᱱᱩᱨ, ᱟᱱᱟᱭᱢᱟᱞᱟᱭ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱠᱚᱧᱮ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱮᱛᱚᱢ, ᱠᱤᱱᱟᱴᱷᱩᱠᱟᱫᱟᱵᱷᱩ, ᱢᱟᱰᱩᱠᱠᱟᱨᱟᱭ, ᱢᱮᱛᱛᱩᱯᱟᱞᱟᱭᱚᱢ, ᱯᱮᱨᱩᱨ, ᱯᱚᱞᱟᱪᱤ, ᱥᱩᱞᱩᱨ, ᱵᱷᱟᱞᱯᱟᱨᱟᱭ | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ]] | government_type = | governing_body = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱞᱚᱠᱟᱞ ᱯᱞᱟᱱᱱᱤᱝ ᱚᱴᱚᱨᱤᱴᱤ | leader_title1 = ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱯᱟᱲᱚᱥ | leader_name1 = ᱥ. ᱱᱟᱜᱟᱨᱟᱡᱟᱱ, [[Indian Administrative Service|IAS]] | leader_title2 = [[Superintendent of Police]] | leader_name2 = ᱟᱨᱟ ᱟᱨᱩᱞᱟᱨᱟᱥᱩ, [[Indian Police Service|IPS]] | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = 4723 | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = 3,458,045 | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = <ref>{{cite web|title=2011 Census of India|date=16 April 2011|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_tamilnadu.html|publisher= Indian government|format=MS Excel}}</ref> | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | demographics1_info1 = [[ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱛᱟᱢᱤᱞ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱖᱔᱑xxx, ᱖᱔᱒xxx | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ | area_code = +᱙᱑-[https://www.allcodesindia.in/stdcode/tn/coimbatore.php 0422] | iso_code = [[ISO 3166-2:IN|ISO 3166-2]] | registration_plate = TN-37,TN-37Z, TN-38, TN-40, TN-41,TN-41Z,TN-66, TN-99, | blank1_name_sec1 = Largest city | blank1_info_sec1 = [[Coimbatore]] | blank2_name_sec1 = ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ | blank2_info_sec1 = ᱠ-᱕᱐.᱐᱐%/ᱛ-᱕᱐.᱐᱐% [[ᱠᱚᱲᱟ|♂]]/[[ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ|♀]] | blank3_name_sec1 = ᱥᱮᱪᱮᱫ | blank3_info_sec1 = ᱙᱓.᱙᱘% | blank4_name_sec1 = [[State legislative assembly (India)]] constituency | blank4_info_sec1 = ᱑᱐ | blank1_name_sec2 = [[Precipitation (meteorology)|Precipitation]] | blank1_info_sec2 = {{convert|700|mm|in}} | blank2_name_sec2 = Avg. summer temperature | blank2_info_sec2 = {{convert|35|°C|°F}} | blank3_name_sec2 = Avg. winter temperature | blank3_info_sec2 = {{convert|18|°C|°F}} | website = {{URL|coimbatore.nic.in}} | footnotes = | official_name = }} '''ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ|ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ]] [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱓᱘ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ]] ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://www.winentrance.com/general_knowledge/india_misscellaneous/nick-names-indian-places.html|title=Manchester of South India|access-date=30 August 2015}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱤᱱᱰᱟᱹᱥᱴᱨᱤᱭᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮᱭᱟ ᱟᱨ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱢᱩᱬ ᱞᱩᱜᱽᱲᱤ, ᱠᱟᱹᱨᱜᱟᱲ, ᱠᱚᱢᱮᱨᱥᱤᱭᱟᱞ, ᱥᱮᱪᱮᱫ, ᱤᱱᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱥᱚᱱ ᱴᱮᱪᱱᱚᱞᱚᱡᱤ, ᱦᱤᱨᱴᱷᱠᱟᱨ ᱟᱨ ᱛᱮᱭᱟᱨᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3|title=Indian Government press release|publisher=Press Information Bureau, Government of India|date=31 October 2011|access-date=31 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630112755/http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3|archive-date=30 June 2015}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ [[ᱛᱤᱨᱩᱯᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ [[ᱱᱤᱞᱜᱤᱨᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], ᱠᱚᱧᱮᱼᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ [[ᱤᱨᱚᱰ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], [[ᱯᱚᱞᱠᱠᱚᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], [[ᱤᱰᱩᱠᱠᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱟᱨ [[ᱛᱷᱨᱤᱥᱥᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱛᱨᱤᱥᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱴᱷᱟᱶ ᱟᱨ ᱯᱩᱲᱥᱤ ᱯᱚᱱᱚᱛ [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱮᱨᱱᱟᱠᱩᱞᱚᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱛᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱟᱨ ᱮᱛᱚᱢ ᱨᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱮᱥᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱫᱷᱟᱹᱨᱤᱡ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱓᱔,᱕᱘,᱐᱘᱕ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱚᱸᱰᱮᱱᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱑,᱐᱐᱐ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱘᱔% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== {{historical populations|11=1901|12=697,894|13=1911|14=754,483|15=1921|16=787,002|17=1931|18=914,515|19=1941|20=1,050,676|21=1951|22=1,259,135|23=1961|24=1,501,084|25=1971|26=1,886,146|27=1981|28=2,216,562|29=1991|30=2,493,715|31=2001|32=2,916,620|33=2011|34=3,458,045|percentages=pagr|footnote=source:<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A2_Data_Table.html Decadal Variation In Population Since 1901]</ref>|align=right}}᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱓᱔,᱕᱘,᱐᱘᱕ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮ ᱑,᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱑,᱐᱐᱐ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱙᱒᱙ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="dashboard">{{cite web|title=Census Info 2011 Final population totals|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/censusinfodashboard/index.html|publisher=Office of The Registrar General and Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India|year=2013|access-date=26 January 2014}}</ref> ᱜᱩᱴ ᱓᱑᱙,᱓᱓᱒ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱥᱟᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱩᱢᱚᱨ ᱠᱚᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱖᱓,᱒᱓᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱨ ᱑᱕᱖,᱑᱐᱒ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱜᱮᱨ ᱟᱹᱫᱤᱵᱟᱹᱥᱤ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱕.᱕ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱟᱹᱫᱤᱵᱟᱹᱥᱤ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱐.᱘᱒ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱘᱓.᱙᱘% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱩᱴ ᱙᱕᱘,᱐᱓᱕ ᱚᱲᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ== {{Multiple image | align = right | direction = vertical | header = | header_align = left/right/center | header_background = | footer = | footer_align = left/right/center | footer_background = | image1 = Coimbatore Airport.jpg|thumb | alt1 = | caption1 = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ]] | image2 = Coimbatore junction.jpg|thumb | alt2 = | caption2 = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ]] | image3 =|thumb | alt3 = | caption3 = Avinashi Road, one of the most important arterial road in the city | image4 = | caption4 = Sungam bypass flyover above [[Ukkadam-Valankulam Lake]] }} ===ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ=== ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱨᱮ ᱮ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱥᱮᱱᱚᱜ ᱟᱠᱚ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ [[ᱪᱮᱱᱱᱟᱭ]], [[ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ]], [[ᱵᱟᱸᱜᱽᱞᱳᱨ]], [[ᱫᱤᱞᱞᱤ]], [[ᱦᱟᱭᱫᱽᱨᱟᱵᱟᱫᱽ]], [[ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ]], [[ᱚᱦᱢᱚᱫᱟᱵᱟᱫᱽ]] ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱢᱩᱬ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱥᱟᱨᱡᱟᱦ, [[ᱥᱨᱤᱞᱚᱝᱠᱟ]] ᱟᱨ ᱥᱤᱝᱜᱟᱯᱩᱨ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱰᱚᱢᱮᱥᱴᱤᱠ ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱮ ᱯᱩᱨᱟᱹᱣᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Coimbatore/coimbatore-sees-growth-in-air-passenger-traffic/article6863100.ece |title=Front Page : Coimbatore sees growth in air passenger traffic |work=[[The Hindu]] |date=6 February 2015 |access-date=6 February 2015}}</ref> ᱟᱡᱟᱜ ᱨᱟᱱᱵᱮ ᱙,᱗᱖᱐ ᱯᱷᱤᱴ (᱒,᱙᱗᱐ ᱢᱤᱴᱚᱨ) ᱡᱤᱞᱤᱧᱟ ᱟᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱚᱜ ᱚᱥᱟᱨ ᱦᱚᱲᱢᱚ ᱟᱜ ᱟᱨ "ᱢᱚᱴᱟ ᱞᱟᱡ ᱟᱜ" ᱩᱰᱟᱹᱜ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱾ ===ᱨᱮᱞ=== ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱮ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱥᱟᱨᱮᱡᱟᱜ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣᱟᱜ [[ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ]]ᱼ[[ᱢᱚᱫᱽᱨᱟᱥ]] ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱛᱮᱭᱟᱨ ᱴᱷᱮᱱ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱴᱨᱮᱱ ᱥᱮᱵᱟ ᱑᱘᱖᱓ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱮᱦᱚᱵ ᱞᱮᱱᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱵᱨᱚᱰ ᱜᱮᱡᱽ ᱴᱨᱮᱱ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣᱜᱼᱟ ᱾ ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ ᱟᱨ ᱰᱤᱸᱰᱤᱜᱚᱞ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱴᱚᱨ ᱜᱮᱡᱽ ᱞᱟᱭᱤᱱ ᱢᱮᱭ ᱒᱐᱐᱙ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱵᱚᱸᱫᱽ ᱮᱱᱟ ᱟᱨ ᱜᱮᱡᱽ ᱵᱚᱫᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱡᱚᱛᱚ ᱢᱩᱬ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱟᱞ ᱮᱢ ᱰᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱤ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱠᱚᱧᱮ, ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ, ᱯᱚᱞᱟᱪᱤ, ᱟᱨ ᱢᱮᱴᱴᱩᱯᱟᱞᱚᱭᱚᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱢᱟᱱ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤᱭᱟᱱ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱮᱴᱟᱜ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱨᱮ ᱯᱤᱞᱟᱢᱮᱰᱩ, ᱥᱤᱝᱱᱚᱞᱞᱩᱨ, ᱤᱨᱩᱜᱩᱨ, ᱯᱮᱨᱤᱭᱟᱱᱟᱭᱠᱚᱱᱯᱟᱞᱚᱭᱚᱢ, ᱢᱚᱫᱩᱠᱠᱚᱨᱟᱭ, ᱥᱚᱢᱱᱩᱨ, ᱠᱤᱱᱟᱛᱩᱠᱟᱫᱟᱣᱩ ᱟᱨ ᱥᱩᱞᱩᱨ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ===ᱥᱚᱲᱚᱠ=== [[File:Coimbatore-L&T-Bypass-Madukkarai-Post.JPG|thumb|ᱥᱟᱞᱮᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱵᱟᱭᱯᱟᱥ ᱼ ᱠᱚᱪᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ]] ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱟᱨ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱮᱭᱟᱭ ᱴᱚᱴᱷᱟᱠᱤᱭᱟᱹ ᱦᱮᱡᱥᱮᱱ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱳᱯᱷᱤᱥ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ: ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱮᱛᱚᱢ (ᱯᱤᱞᱟᱢᱮᱰᱩ), ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ (ᱜᱷᱟᱱᱫᱷᱤᱯᱩᱨᱚᱢ), ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱠᱚᱧᱮ (ᱛᱷᱩᱰᱤᱭᱟᱞᱩᱨ), ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱯᱟᱪᱮ (ᱠᱚᱣᱮᱭᱯᱩᱫᱩᱨ), ᱢᱮᱴᱴᱩᱯᱟᱞᱚᱭᱚᱢ, ᱯᱚᱞᱟᱪᱤ ᱟᱨ ᱥᱩᱞᱩᱨ ᱾ ᱢᱚᱬᱮ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱢᱟᱱ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱚᱲᱟᱣᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} * [https://coimbatore.nic.in/ Official website] {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] ezyo8oxr8zub8bhx9a4p98v969sfhvz ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ 0 16362 100730 92221 2022-08-14T00:57:05Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ | official_name = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ | native_name = <!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. --> | other_name = Kovai or Covai <!-- Please do not add any Indic script here either--> | settlement_type = ᱢᱮᱴᱨᱚᱯᱚᱞᱤᱥ<ref>{{Cite report|url=http://www.cpcb.nic.in/EnvironmetalPlanning/ground/Chapter3.pdf|title=Chapter 3, Little Village of India|access-date=9 December 2017|publisher=Central Pollution Control Board, Govt of India|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150923210838/http://www.cpcb.nic.in/EnvironmetalPlanning/ground/Chapter3.pdf|archive-date=23 September 2015}}</ref> | image_seal = | image_skyline = {{Photomontage |border=infobox |image_style=border:2; |total_width=300 |perrow=1/2 | photo1a = Adiyogi Shiva Statue (233423143).jpeg | photo4a = PERUR PATTEESHWARAR TEMPLE.jpg | photo2a = Marudhamalai Murugan Temple Coimbatore.jpg | photo3a = Tnau CBE.jpg | photo3b = Gauss museum.jpg | photo2b = Town_Hall_Coimbatore.jpg | photo4b = Domestic terminal at CJB.JPG | photo5a = Jawaharlal Nehru stadium, coimbatore.jpg | spacing = 2 | color_border = black | color = black | size = 300 }} | image_alt = | image_caption = ''From top, left to right'': [[Adiyogi Shiva statue]] at [[Velliangiri Mountains|Velliangiri Foothills]], [[Marudhamalai (temple)|Maruthamalai Murugan Temple]], [[Town Hall, Coimbatore| Town Hall]], [[Tamil Nadu Agricultural University]], [[Gass Forest Museum]], [[Perur Pateeswarar Temple]], [[Coimbatore International Airport]] and [[Jawaharlal Nehru Stadium (Coimbatore)|Jawaharlal Nehru Stadium]] | nickname = ᱠᱚᱣᱟᱭ, ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱮᱱᱪᱮᱥᱴᱟᱨ | map_alt = A map showing location of Coimbatore in India | map_caption = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ | pushpin_map = India Tamil Nadu#India | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|11|1|6|N|76|58|21|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{IND}} | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_type2 = [[ᱴᱚᱴᱷᱟ]] | subdivision_type3 = [[ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]] | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱝᱜᱩ ᱱᱟᱰᱩ]] | subdivision_name3 = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | established_title = | established_date = | founder = | named_for = | government_type = ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ | governing_body = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ | leader_title1 = ᱢᱮᱭᱚᱨ | leader_name1 = Vacant | unit_pref = Metric | area_total_km2 = 246.75 | area_metro_km2 = 642.12 | area_rank = ᱒ | elevation_m = 411 | population_total = 1,050,721<ref name="Smart"/> | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_rank = ᱔᱑ ᱟᱱᱟᱜ | population_metro = 2,151,466<ref name="CP"/> | population_blank1_title = ᱢᱮᱴᱨᱚ ᱨᱮᱸᱠ | population_blank1 = ᱑᱖ ᱟᱱᱟᱜ | population_demonym = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱖᱔᱑XXX | area_code = [[Telephone numbers in India|+᱙᱑-᱐᱔᱒᱒]] | area_code_type = STD Code | registration_plate = TN 37 (South), TN 38 & TN 66 (Central), TN 99 (West), TN 40 (Mettupalayam), TN 41(Pollachi) | website = {{URL|https://www.ccmc.gov.in/}} | footnotes = | leader_title2 = ᱱᱤᱜᱟᱢ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱟᱨ | leader_name2 = ᱛᱷᱤᱨᱩ. ᱠᱩᱢᱟᱨᱟᱣᱮᱞ ᱯᱟᱱᱰᱤᱭᱟᱱ [[Indian Administrative Service|IAS]] | leader_title3 = ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱟᱨ ᱳᱯᱷ ᱯᱩᱞᱤᱥ | leader_name3 = ᱰᱟᱵᱤᱰᱥᱚᱱ ᱰᱮᱵᱟᱥᱤᱨᱵᱟᱛᱷᱟᱱ [[Indian Police Service|IPS]] | area_metro_footnotes = | demographics1_info1 = [[ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱛᱟᱢᱤᱞ]], [[ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱤᱝᱞᱤᱥ]] }} '''ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ''' ᱫᱚ '''ᱠᱚᱣᱟᱭ''' ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮᱦᱚᱸ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ, [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱯᱚᱱᱚᱛ]] [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]] ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱢᱩᱬ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ [[ᱱᱚᱭᱭᱟᱞ ᱜᱟᱰᱟ]] ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱫᱚ [[ᱪᱮᱱᱱᱟᱭ]] ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱑᱖ ᱟᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱥᱟᱥᱚᱱᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱮ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱮᱱᱪᱮᱥᱴᱟᱨ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ ᱪᱮᱫᱟᱜ ᱪᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱞᱩᱜᱽᱲᱤ ᱠᱟᱹᱨᱜᱟᱲ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾{{citation needed|date=April 2021}} ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱤᱡᱽ ᱳᱯᱷ ᱞᱤᱵᱤᱝ ᱤᱱᱰᱮᱠᱥ ᱒᱐᱒᱐ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱗ ᱟᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱯᱷᱩᱨᱪᱟᱹ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱛᱷᱟᱱ ᱮᱢᱟᱫ ᱫᱮᱭᱟ ᱾ ==ᱪᱷᱟᱹᱴᱤᱭᱟᱹᱨ== ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== [[File:The Majestic Western Ghats along the Palakkad - Coimbatore Hwy 47.jpg|thumb|200px|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨᱼᱯᱚᱞᱠᱠᱚᱲ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱥᱟᱶ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ]] ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱫᱚ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ {{Coord|11|1|6|N|76|58|21|E|}} ᱨᱮ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱟᱴᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱔᱑᱑ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑᱓᱔᱙ ᱯᱷᱤᱴ) ᱠᱚᱧᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮ ᱱᱚᱭᱭᱟᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱖᱔᱒.᱑᱒ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱒᱔᱗.᱙᱒ ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱟᱴᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="CP">{{cite web|title=INDIA: Tamil Nādu|url=http://www.citypopulation.de/India-TamilNadu.html|publisher=citypopulation.de|access-date=4 March 2016|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303165154/http://www.citypopulation.de/India-TamilNadu.html|archive-date=3 March 2016}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱟᱪᱮ ᱟᱨ ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ ᱵᱩᱨᱩ ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱠᱚᱭ ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ ᱱᱤᱞᱜᱤᱨᱤ ᱵᱟᱭᱚᱥᱯᱷᱤᱭᱟᱨ ᱨᱤᱡᱚᱨᱵᱽ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱤᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref name="JReginald"/> ᱱᱚᱭᱭᱟᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱫᱚ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱢᱟᱹ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟ, ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== {{Historical populations|align = left |1871| 35310 |1881| 38967 |1891| 46383 |1901| 53080 |1911| 47000 |1921| 68000 |1931| 95000 |1941| 130348 |1951| 198000 |1961| 286000 |1971| 356000 |1981| 704000 |1991| 816321 |2001| 930882 |2011| 1050721 |footnote = Sources: }} [[File:Maruthamalai Rajagopuram.jpg|thumb|200px|[[ᱢᱚᱨᱩᱫᱚᱢᱞᱟᱭ|ᱢᱚᱨᱩᱫᱚᱢᱞᱟᱭ ᱢᱩᱨᱩᱜᱚᱱ ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ]]]] ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱑,᱐᱕᱐,᱗᱒᱑ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱠᱟᱨᱮ ᱜᱚᱴᱟ ᱑,᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱙᱙᱗ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱭᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱙᱒᱙ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ [[ᱪᱮᱱᱱᱟᱭ]]<ref name="ua_2011"/> ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱮᱞ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱟᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱜᱩᱴ ᱑᱐᱒,᱐᱖᱙ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱥᱟᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱩᱢᱚᱨ ᱠᱚᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱕᱒,᱒᱗᱕ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱨ ᱔᱙,᱗᱙᱔ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱗᱒.᱙᱙% ᱛᱩᱞᱟᱹ ᱯᱟᱹᱭᱞᱟᱹ ᱨᱮ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱘᱒.᱔᱓% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ,<ref name="Census2001">{{cite web|url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|archive-date=16 June 2004|title= Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)|access-date=1 January 2008|publisher= Census Commission of India}}</ref> ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ ᱥᱤᱢᱟᱹ ᱵᱷᱤᱛᱤᱨ ᱨᱤᱱ ᱙᱓᱐,᱘᱘᱒ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name=exp2>{{cite news|last=Madhavan|first=Karthik|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/article2249069.ece|title=Slim chances for 3 local bodies to be a part of Corporation|newspaper=[[The Hindu]]|date=19 July 2011|access-date=31 January 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131216182815/http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/article2249069.ece|archive-date=16 December 2013}}</ref><ref name=go1>{{cite web |url=http://www.tn.gov.in/dtp/gorders/maws_t_219_2010.pdf |title=Tamil Nadu GO N0 219 |access-date=31 January 2013 |publisher=Government of Tamil Nadu |year=2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120912173441/http://www.tn.gov.in/dtp/gorders/maws_t_219_2010.pdf |archive-date=12 September 2012 }}</ref><ref name="pca2001"/> ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱒᱑,᱓᱖,᱙᱑᱖ ᱦᱚᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱕᱐.᱐᱘% ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱮᱞ ᱔᱙.᱙᱒% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref name="CP"/><ref name="ua_2011">{{cite web|title=Major Agglomerations|year=2011|url=http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|publisher=The Registrar General & Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India|access-date=31 May 2015|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017153124/http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|archive-date=17 October 2013}}</ref> ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱘᱙.᱒᱓% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱗᱔.᱐᱔% ᱠᱷᱚᱱ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱙᱓.᱒᱗% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱘᱕.᱓% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱚᱠᱚᱨᱮ ᱘.᱙% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱵᱚᱪᱷᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱩᱢᱚᱨ ᱠᱚ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱜᱚᱴᱟ ᱑᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱙᱖᱔ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name=2011UA>{{cite web|title=Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above|year=2011|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|work=Censusindia|publisher=The Registrar General & Census Commissioner, India|access-date=17 October 2011|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20111113152754/http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|archive-date=13 November 2011}}</ref> ==ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ== ==ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ== ==ᱥᱮᱪᱮᱫ== ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{wiktionary|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ}} {{Commons category}} * {{Wikivoyage-inline|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ}} * [https://www.ccmc.gov.in/ Coimbatore Municipal Corporation Website] * {{Cite NIE|wstitle=Coimbatore|short=x}} {{ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱮᱞᱢᱚᱲᱚᱭ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱚ}} {{Authority control}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱢᱟᱨᱴ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱚ]] d9sp44cp26tufxqafgt3zd42b9c49ly 100732 100730 2022-08-14T01:00:51Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ | official_name = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ | native_name = <!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. --> | other_name = Kovai or Covai <!-- Please do not add any Indic script here either--> | settlement_type = ᱢᱮᱴᱨᱚᱯᱚᱞᱤᱥ<ref>{{Cite report|url=http://www.cpcb.nic.in/EnvironmetalPlanning/ground/Chapter3.pdf|title=Chapter 3, Little Village of India|access-date=9 December 2017|publisher=Central Pollution Control Board, Govt of India|archive-url=https://web.archive.org/web/20150923210838/http://www.cpcb.nic.in/EnvironmetalPlanning/ground/Chapter3.pdf|archive-date=23 September 2015}}</ref> | image_seal = | image_skyline = {{Photomontage |border=infobox |image_style=border:2; |total_width=300 |perrow=1/2 | photo1a = Adiyogi Shiva Statue (233423143).jpeg | photo4a = PERUR PATTEESHWARAR TEMPLE.jpg | photo2a = Marudhamalai Murugan Temple Coimbatore.jpg | photo3a = Tnau CBE.jpg | photo3b = Gauss museum.jpg | photo2b = Town_Hall_Coimbatore.jpg | photo4b = Domestic terminal at CJB.JPG | photo5a = Jawaharlal Nehru stadium, coimbatore.jpg | spacing = 2 | color_border = black | color = black | size = 300 }} | image_alt = | image_caption = ''From top, left to right'': [[Adiyogi Shiva statue]] at [[Velliangiri Mountains|Velliangiri Foothills]], [[Marudhamalai (temple)|Maruthamalai Murugan Temple]], [[Town Hall, Coimbatore| Town Hall]], [[Tamil Nadu Agricultural University]], [[Gass Forest Museum]], [[Perur Pateeswarar Temple]], [[Coimbatore International Airport]] and [[Jawaharlal Nehru Stadium (Coimbatore)|Jawaharlal Nehru Stadium]] | nickname = ᱠᱚᱣᱟᱭ, ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱮᱱᱪᱮᱥᱴᱟᱨ | map_alt = A map showing location of Coimbatore in India | map_caption = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ | pushpin_map = India Tamil Nadu#India | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|11|1|6|N|76|58|21|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{IND}} | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_type2 = [[ᱴᱚᱴᱷᱟ]] | subdivision_type3 = [[ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]] | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱝᱜᱩ ᱱᱟᱰᱩ]] | subdivision_name3 = [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | established_title = | established_date = | founder = | named_for = | government_type = ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ | governing_body = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ | leader_title1 = ᱢᱮᱭᱚᱨ | leader_name1 = Vacant | unit_pref = Metric | area_total_km2 = 246.75 | area_metro_km2 = 642.12 | area_rank = ᱒ | elevation_m = 411 | population_total = 1,050,72᱒ | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_rank = ᱔᱑ ᱟᱱᱟᱜ | population_metro = 2,151,466 | population_blank1_title = ᱢᱮᱴᱨᱚ ᱨᱮᱸᱠ | population_blank1 = ᱑᱖ ᱟᱱᱟᱜ | population_demonym = ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱖᱔᱑XXX | area_code = [[Telephone numbers in India|+᱙᱑-᱐᱔᱒᱒]] | area_code_type = STD Code | registration_plate = TN 37 (South), TN 38 & TN 66 (Central), TN 99 (West), TN 40 (Mettupalayam), TN 41(Pollachi) | website = {{URL|https://www.ccmc.gov.in/}} | footnotes = | leader_title2 = ᱱᱤᱜᱟᱢ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱟᱨ | leader_name2 = ᱛᱷᱤᱨᱩ. ᱠᱩᱢᱟᱨᱟᱣᱮᱞ ᱯᱟᱱᱰᱤᱭᱟᱱ [[Indian Administrative Service|IAS]] | leader_title3 = ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱟᱨ ᱳᱯᱷ ᱯᱩᱞᱤᱥ | leader_name3 = ᱰᱟᱵᱤᱰᱥᱚᱱ ᱰᱮᱵᱟᱥᱤᱨᱵᱟᱛᱷᱟᱱ [[Indian Police Service|IPS]] | area_metro_footnotes = | demographics1_info1 = [[ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱛᱟᱢᱤᱞ]], [[ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱤᱝᱞᱤᱥ]] }} '''ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ''' ᱫᱚ '''ᱠᱚᱣᱟᱭ''' ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮᱦᱚᱸ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ, [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱯᱚᱱᱚᱛ]] [[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]] ᱨᱮ ᱢᱤᱫ ᱢᱩᱬ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ [[ᱱᱚᱭᱭᱟᱞ ᱜᱟᱰᱟ]] ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱫᱚ [[ᱪᱮᱱᱱᱟᱭ]] ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱑᱖ ᱟᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱥᱟᱥᱚᱱᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ [[ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱯᱚᱫᱽᱱᱩᱨ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱮ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱮᱱᱪᱮᱥᱴᱟᱨ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ ᱪᱮᱫᱟᱜ ᱪᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱞᱩᱜᱽᱲᱤ ᱠᱟᱹᱨᱜᱟᱲ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱤᱡᱽ ᱳᱯᱷ ᱞᱤᱵᱤᱝ ᱤᱱᱰᱮᱠᱥ ᱒᱐᱒᱐ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱗ ᱟᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱯᱷᱩᱨᱪᱟᱹ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱛᱷᱟᱱ ᱮᱢᱟᱫ ᱫᱮᱭᱟ ᱾ ==ᱪᱷᱟᱹᱴᱤᱭᱟᱹᱨ== ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== [[File:The Majestic Western Ghats along the Palakkad - Coimbatore Hwy 47.jpg|thumb|200px|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨᱼᱯᱚᱞᱠᱠᱚᱲ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱥᱟᱶ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ]] ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱫᱚ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ {{Coord|11|1|6|N|76|58|21|E|}} ᱨᱮ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱟᱴᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱔᱑᱑ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑᱓᱔᱙ ᱯᱷᱤᱴ) ᱠᱚᱧᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ ᱨᱮ ᱱᱚᱭᱭᱟᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱖᱔᱒.᱑᱒ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱒᱔᱗.᱙᱒ ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱟᱴᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="CP">{{cite web|title=INDIA: Tamil Nādu|url=http://www.citypopulation.de/India-TamilNadu.html|publisher=citypopulation.de|access-date=4 March 201᱖|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303165154/http://www.citypopulation.de/India-TamilNadu.html|archive-date=3 March 2016}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱟᱪᱮ ᱟᱨ ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ ᱵᱩᱨᱩ ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱠᱚᱭ ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ ᱱᱤᱞᱜᱤᱨᱤ ᱵᱟᱭᱚᱥᱯᱷᱤᱭᱟᱨ ᱨᱤᱡᱚᱨᱵᱽ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱤᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱭᱭᱟᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱫᱚ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱢᱟᱹ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟ, ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== {{Historical populations|align = left |1871| 35310 |1881| 38967 |1891| 46383 |1901| 53080 |1911| 47000 |1921| 68000 |1931| 95000 |1941| 130348 |1951| 198000 |1961| 286000 |1971| 356000 |1981| 704000 |1991| 816321 |2001| 930882 |2011| 1050721 |footnote = Sources: }} [[File:Maruthamalai Rajagopuram.jpg|thumb|200px|[[ᱢᱚᱨᱩᱫᱚᱢᱞᱟᱭ|ᱢᱚᱨᱩᱫᱚᱢᱞᱟᱭ ᱢᱩᱨᱩᱜᱚᱱ ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ]]]] ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱚᱴᱩᱨ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱑,᱐᱕᱐,᱗᱒᱑ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱠᱟᱨᱮ ᱜᱚᱴᱟ ᱑,᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱙᱙᱗ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱭᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱙᱒᱙ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ [[ᱪᱮᱱᱱᱟᱭ]] ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱮᱞ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱟᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱜᱩᱴ ᱑᱐᱒,᱐᱖᱙ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱥᱟᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱩᱢᱚᱨ ᱠᱚᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱕᱒,᱒᱗᱕ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱨ ᱔᱙,᱗᱙᱔ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱗᱒.᱙᱙% ᱛᱩᱞᱟᱹ ᱯᱟᱹᱭᱞᱟᱹ ᱨᱮ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱘᱒.᱔᱓% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ,<ref name="Census2001">{{cite web|url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|archive-date=16 June 2004|title= Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)|access-date=1 January 2008|publisher= Census Commission of India}}</ref> ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ ᱥᱤᱢᱟᱹ ᱵᱷᱤᱛᱤᱨ ᱨᱤᱱ ᱙᱓᱐,᱘᱘᱒ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name=exp2>{{cite news|last=Madhavan|first=Karthik|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/article2249069.ece|title=Slim chances for 3 local bodies to be a part of Corporation|newspaper=[[The Hindu]]|date=19 July 2011|access-date=31 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131216182815/http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/article2249069.ece|archive-date=16 December 2013}}</ref><ref name=go1>{{cite web |url=http://www.tn.gov.in/dtp/gorders/maws_t_219_2010.pdf |title=Tamil Nadu GO N0 219 |access-date=31 January 2013 |publisher=Government of Tamil Nadu |year=2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120912173441/http://www.tn.gov.in/dtp/gorders/maws_t_219_2010.pdf |archive-date=12 September 2012 }}</ref> ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱒᱑,᱓᱖,᱙᱑᱖ ᱦᱚᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱕᱐.᱐᱘% ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱮᱞ ᱔᱙.᱙᱒% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref name="CP"/><ref name="ua_2011">{{cite web|title=Major Agglomerations|year=2011|url=http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|publisher=The Registrar General & Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India|access-date=31 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017153124/http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|archive-date=17 October 2013}}</ref> ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱘᱙.᱒᱓% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱗᱔.᱐᱔% ᱠᱷᱚᱱ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱙᱓.᱒᱗% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱘᱕.᱓% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱚᱠᱚᱨᱮ ᱘.᱙% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱵᱚᱪᱷᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱩᱢᱚᱨ ᱠᱚ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱜᱚᱴᱟ ᱑᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱙᱖᱔ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name=2011UA>{{cite web|title=Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above|year=2011|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|work=Censusindia|publisher=The Registrar General & Census Commissioner, India|access-date=17 October 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111113152754/http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|archive-date=13 November 2011}}</ref> ==ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ== ==ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ== ==ᱥᱮᱪᱮᱫ== ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{wiktionary|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ}} {{Commons category}} * {{Wikivoyage-inline|ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ}} * [https://www.ccmc.gov.in/ Coimbatore Municipal Corporation Website] * {{Cite NIE|wstitle=Coimbatore|short=x}} {{ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱮᱞᱢᱚᱲᱚᱭ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱚ}} {{Authority control}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱢᱟᱨᱴ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱭᱟᱢᱵᱟᱴᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱚ]] 78hc2y5m14xltz1g5veo7ipxv7epn0n ᱠᱚᱭᱮᱞ ᱯᱚᱧᱪᱟᱱᱚᱱ ᱢᱟᱺᱨᱰᱤ 0 16778 100741 80343 2022-08-14T01:46:46Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | embed = | honorific_prefix = | name = ᱠᱚᱭᱮᱞ ᱯᱚᱧᱪᱟᱱᱚᱱ ᱢᱟᱺᱨᱰᱤ | honorific_suffix = | image = | image_size = | image_upright = | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | pseudonym = ᱠᱚᱭᱮᱞ ᱯᱚᱧᱪᱟᱱᱚᱱ | birth_name = | birth_date = {{Birth date|1923|07|15}} | birth_place = ᱮᱠᱰᱟᱲ, [[ᱨᱟᱭᱨᱚᱝᱯᱩᱨ]], [[ᱢᱚᱭᱩᱨᱵᱷᱚᱸᱡᱽ ᱯᱚᱱᱚᱛ|ᱢᱚᱭᱩᱨᱵᱷᱚᱸᱡᱽ]] | death_date = {{Death date and age|1963|06|25|1923|07|15}} | death_place = | resting_place = | occupation = ᱚᱱᱚᱬᱦᱤᱭᱟᱹ , ᱥᱟᱶᱛᱟ ᱥᱩᱥᱟᱹᱨᱤᱭᱟᱹ , ᱥᱮᱨᱮᱧᱤᱭᱟᱹ | language = [[ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ]], [[ᱳᱰᱤᱭᱟ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱳᱰᱤᱭᱟ]] | nationality = ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ | citizenship = ᱵᱽᱨᱤᱴᱤᱥ ᱵᱷᱟᱨᱚᱛᱤᱭᱚ (᱑᱙᱒᱓-᱑᱙᱔᱗)<br/>[[ᱥᱤᱧᱚᱛ|ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ]] (᱑᱙᱔᱗-᱑᱙᱖᱓) | notableworks = ''ᱱᱟᱞᱦᱟ ᱛᱩᱢᱟᱹᱞ'' <br /> ''ᱥᱟᱢᱠᱟ ᱥᱟᱹᱴᱤ'' <br /> ''ᱦᱟᱭᱨᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲ ᱡᱟᱹᱛᱤ'' <br /> ''ᱜᱟᱛᱮ ᱟᱲᱟᱝ'' <br /> ''ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱰᱟᱠ'' | subject = [[ᱥᱟᱶᱦᱮᱫ]] }} '''ᱠᱚᱭᱮᱞ ᱯᱚᱧᱪᱟᱱᱚᱱ ᱢᱟᱺᱨᱰᱤ''' (ᱜᱚᱲᱚᱢ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱯᱤᱛᱷᱚ ᱢᱟᱺᱨᱰᱤ) ᱫᱚ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱥᱟᱶᱦᱮᱫ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮᱱ ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱚᱱᱚᱬᱦᱤᱭᱟᱹ ᱟᱨ ᱜᱟᱛᱷᱟᱱᱤᱭᱟᱹ ᱠᱟᱱᱟᱭ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱳᱰᱤᱥᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱢᱚᱭᱩᱨᱵᱷᱚᱸᱡᱽ ᱦᱚᱱᱚᱛ [[ᱨᱟᱭᱨᱚᱝᱯᱩᱨ]] ᱡᱟᱯᱟᱜ ᱠᱷᱚᱱᱛᱚ ᱯᱤᱲ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱠᱰᱟᱲ ᱟᱹᱛᱩ ᱨᱮ ᱢᱟ. ᱑᱕/᱐᱗/᱑᱙᱒᱓ ᱨᱮᱭ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱵᱟᱵᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱥᱚᱞᱮ ᱢᱟᱺᱨᱰᱤ ᱟᱭᱳ ᱫᱚ ᱡᱟᱹᱣᱱᱟᱹ ᱢᱟᱺᱨᱰᱤ ᱾ ᱮᱨᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱩᱞᱤ ᱢᱟᱺᱨᱰᱤ ᱾ ᱯᱩᱱᱭᱟᱺ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ, ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱢᱟᱹᱭ ᱡᱟᱣᱱᱟᱹ ᱱᱤᱛᱭᱟᱱᱚᱱᱫᱚ, ᱵᱮᱬᱩᱫᱷᱚᱨ ᱟᱨ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱢᱟᱹᱭ ᱾ ==ᱚᱞᱚᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ== ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱦᱟᱜ ᱥᱚᱱᱚᱛ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱛᱤᱧ ᱢᱮᱫ ᱢᱟᱨᱥᱟᱞ ᱦᱚᱨ ᱰᱟᱦᱟᱨᱤᱧ ᱩᱫᱩᱜ ᱟᱭ ᱠᱷᱟᱱ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱛᱤᱥ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤ ᱨᱮᱱᱟᱝ, ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱟᱶᱛᱟ ᱨᱮᱱᱟᱝ, ᱱᱚᱣᱟ ᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱝ ᱩᱱᱩᱢ ᱟᱫᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱥᱚᱱᱮᱨ ᱫᱷᱚᱱ ᱠᱚ ᱚᱣᱟᱨ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱦᱚᱨᱼᱮ ᱩᱫᱩᱜ ᱟᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱛᱮ ᱟᱹᱛᱩ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱵᱷᱚᱨᱵᱮᱰᱟ ᱟᱹᱛᱩ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱭᱩ. ᱯᱤ. ᱥᱠᱩᱞ ᱨᱮ ᱠᱚ ᱵᱷᱩᱨᱛᱤ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱾ ᱚᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱩᱱᱤᱭᱟᱜ ᱚᱞᱚᱜ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱫᱚ ᱮᱦᱚᱵ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱚᱞᱚᱜ ᱫᱚ ᱑᱙᱓᱔-᱓᱖ ᱨᱮ ᱮᱢ.ᱤ.ᱥᱠᱩᱞ ᱥᱟᱹᱛ ᱵᱚᱰᱟᱢ ᱛᱟᱹᱲᱤᱭᱟᱹ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱠᱷᱚᱱ ᱾ ᱤᱱᱟᱹ ᱚᱠᱛᱚ ᱫᱚ ᱵᱚᱰᱟᱢᱛᱟᱲᱭᱟᱹ ᱨᱮ ᱜᱩᱨᱩ ᱜᱚᱝᱠᱮ ᱯᱚᱸᱰᱤᱛ ᱨᱟᱹᱜᱷᱩᱱᱟᱛ ᱢᱩᱨᱢᱩ ᱛᱟᱹᱠᱤᱱ ᱢᱟᱪᱮᱛ ᱠᱤᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱑᱙᱔᱒ ᱥᱟᱞᱮ ᱨᱮ ᱵᱟᱹᱨᱯᱟᱫᱟ ᱮᱢ. ᱠᱮ. ᱥᱤ. ᱩᱥᱩᱞ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ (ᱦᱟᱭᱤᱥᱠᱩᱞ) ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱮᱴᱨᱤᱠ ᱮ ᱥᱟᱹᱛ ᱠᱮᱜᱼᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱵᱟᱹᱞᱤᱥᱚᱨ ᱛᱩᱲᱤᱜᱹᱰᱤᱭᱟᱹ ᱵᱮᱥᱤᱠ ᱴᱨᱮᱱᱤᱝ ᱥᱠᱩᱞ ᱠᱷᱤᱱ ᱥᱤ.ᱴᱤ. ᱥᱟᱹᱛ ᱾ ==ᱪᱟᱹᱠᱨᱤ== ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱤᱱᱟᱹ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱛᱮᱜᱮ ᱵᱟᱞᱤᱥᱚᱨ ᱨᱮ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱤᱭᱟᱹ ᱞᱮᱠᱟ ᱛᱮ ᱠᱤᱱ ᱪᱟᱹᱠᱨᱤ ᱞᱮᱫᱼᱟ ᱾ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱚᱞᱚᱜ ᱱᱟᱦᱮᱫ ᱧᱮᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱱᱴᱨᱟᱠᱴᱚᱨ ᱠᱚ ᱥᱟᱞᱟ ᱟᱰᱤ ᱛᱚᱠᱨᱟᱲ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱪᱮᱫᱟᱜ ᱥᱮ ᱟᱵᱚ ᱨᱮᱸᱜᱮᱡ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲ ᱠᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱠᱚᱢ ᱠᱩᱲᱟᱹᱭ ᱛᱮ ᱠᱚ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱦᱚᱪᱚᱭᱮᱫ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱚᱝᱠᱟᱱ ᱛᱚᱠᱠᱟᱲ ᱟᱨ ᱮᱨᱟᱲ ᱧᱮᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱢᱤᱫ ᱡᱚᱱᱚᱛᱟ ᱫᱚᱲ ᱮᱢ.ᱯᱤ.ᱪᱚᱱᱫᱽᱨᱚ ᱢᱚᱦᱚᱱ ᱥᱤᱝ ᱯᱚᱧᱪᱟᱱᱚᱱ ᱢᱟᱹᱨᱰᱤ ᱵᱟᱵᱟ ᱴᱷᱮᱱᱮ ᱞᱟᱹᱭ ᱠᱮᱫ-ᱟ , ᱪᱟᱹᱠᱨᱤ ᱵᱟᱹᱜᱤ ᱢᱟᱭ ᱵᱟᱝᱠᱷᱟᱱ ᱵᱩᱜᱤ ᱵᱟᱝ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ , ᱫᱟᱞ ᱛᱚᱞ ᱪᱚ ᱟᱨ ᱪᱮᱫ ᱪᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ ᱾ ᱚᱱᱟᱛᱮ ᱪᱟᱹᱠᱨᱤ ᱵᱟᱹᱜᱤ ᱞᱮᱫᱼᱟ ᱾ ==ᱪᱟᱹᱠᱨᱤ ᱵᱟᱹᱜᱤ ᱛᱟᱭᱚᱢ== ᱵᱟᱫᱟᱢ ᱯᱟᱦᱟᱰ ᱮᱢ.ᱤ.ᱥᱠᱩᱞ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱡᱳᱰᱟ ᱮᱢ.ᱤ ᱥᱠᱩᱞ ᱨᱮ ᱢᱟᱪᱮᱛ [[ᱴᱤᱥᱠᱳ ᱴᱟᱴᱟ ᱥᱴᱤᱞ ᱠᱳᱢᱯᱟᱱᱤ]] ᱯᱟᱦᱴᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱪᱟᱞᱟᱜ ᱠᱟᱱ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱾ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱨᱮ ᱜᱟᱺᱵᱷᱟᱹᱨᱤᱭᱟᱹᱨᱮ ᱢᱟᱪᱮᱛ ᱞᱮᱠᱟ ᱛᱮ ᱠᱤᱱ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱠᱮᱫ-ᱟ ᱾ ==ᱚᱞ ᱯᱚᱛᱚᱵ ᱠᱚ== ᱩᱱᱠᱤᱱ ᱫᱚ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱨᱩᱥᱤᱠᱟᱦᱚᱸᱠᱤᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱷᱮᱨᱣᱟᱲ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱾ ᱨᱮᱸᱜᱮᱡ ᱢᱩᱨᱩᱠ ᱦᱟᱞᱟᱠ ᱧᱮᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱢᱤᱫ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱯᱚᱛᱚᱵ ᱠᱤᱱ ᱚᱞ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱫᱟᱬᱟ ᱠᱟᱛᱮ ᱚᱱᱟᱠᱤᱱ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱟᱹᱪᱩᱨ ᱞᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱯᱚᱛᱚᱦ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱱᱟᱞᱦᱟ ᱛᱩᱢᱟᱹᱞ ᱾ ᱚᱱᱠᱟ ᱜᱮ ᱟᱹᱠᱤᱱᱟᱜ ᱚᱞᱟᱜ ᱮᱴᱟᱜ ᱯᱚᱛᱚᱵ ᱠᱚ ᱫᱚ , ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱰᱟᱠ , ᱥᱟᱢᱠᱟᱥᱟᱹᱴᱤ , ᱜᱟᱛᱮ ᱟᱲᱟᱝ , ᱦᱟᱭᱨᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲ ᱡᱟᱹᱛᱤ ,ᱨᱟᱜ ᱟᱸᱫᱚᱲ , ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱟᱲᱟᱝ , ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱤᱛᱟᱹ ᱮᱢᱟᱱ ᱠᱚ ᱾ ==ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱫᱟᱲᱮ== ᱢᱤᱫ ᱫᱷᱟᱣ ᱵᱤᱡᱟᱹᱛᱟᱲᱟ ᱦᱟᱴ ᱠᱤᱱ ᱦᱮᱡ-ᱟ ᱾ ᱫᱟᱨᱮ ᱵᱩᱴᱟᱹᱨᱮ ᱰᱩᱞᱩᱝ ᱴᱮᱸᱰᱟᱨ ᱠᱟᱛᱮ ᱦᱟᱴᱠᱤᱱ ᱵᱚᱞᱚᱭᱮᱱᱟ ᱾ ᱵᱟᱹᱲᱤᱡ ᱦᱚᱲ ᱟᱠᱤᱱ ᱠᱚ ᱟᱸᱫᱟᱜ ᱠᱤᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ , ᱰᱩᱞᱩᱝ ᱠᱚ ᱟᱹᱛᱠᱤᱨ ᱛᱟᱹᱠᱤᱱᱟ ᱢᱮᱱᱛᱮ , ᱵᱟᱠᱚ ᱛᱩᱞ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱫ-ᱟ ᱾ ᱑᱙᱖᱒ ᱤᱸᱜᱽᱨᱟᱡᱤ ᱢᱮᱸ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱨᱮ ᱵᱤᱡᱟᱹᱛᱟᱲᱟ ᱩᱞ ᱵᱟᱜᱟᱱ ᱨᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲ ᱢᱤᱫᱩᱱ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱠᱚᱭᱮᱞ ᱯᱚᱧᱪᱟᱱᱚᱱ ᱢᱟᱹᱨᱰᱤ ᱛᱟᱹᱠᱤᱱ ᱫᱚ ᱥᱮᱛᱟᱜ ᱗ ᱴᱟᱲᱟᱝ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱹᱭᱩᱵ ᱘ ᱴᱟᱲᱟᱝ ᱫᱷᱟᱹᱨᱤᱡ ᱢᱤᱫ ᱡᱟᱸᱜᱟ ᱛᱮ ᱜᱤᱸᱜᱩ ᱠᱟᱛᱮ ᱠᱤᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱫᱟᱲᱮ ᱵᱮᱜᱚᱨ ᱚᱦᱚᱣᱟᱱ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ==ᱠᱚᱭᱮᱞ ᱧᱩᱛᱩᱢ== ᱯᱚᱧᱪᱟᱱᱚᱱ ᱢᱟᱹᱨᱰᱤ ᱛᱟᱹᱠᱤᱱ ᱫᱚ ᱞᱟᱜᱽᱬᱮ ᱫᱚᱝ ᱰᱟᱦᱟᱨ ᱮᱢᱟᱱ ᱨᱟᱦᱟ ᱛᱮ ᱠᱤᱱ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱛᱮ ᱠᱚᱭᱮᱞ ᱯᱚᱧᱪᱟᱱᱚᱱ ᱢᱟᱹᱨᱰᱤ ᱢᱮᱱᱛᱮ ᱠᱚ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱠᱮᱫ ᱠᱤᱱᱟ ᱾ == ᱛᱩᱢᱟᱹᱞ == ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱢᱟᱦᱟ ᱢᱟᱱᱟᱣ ᱣᱮᱵᱽᱱᱟᱨ ᱢᱤᱫᱩᱱ ᱜᱟᱞᱚᱪ ᱾ ᱫᱤᱱᱟᱹᱢ ᱰᱚᱜᱚᱨ ᱥᱟᱠᱟᱢ ᱾ ᱡᱚᱴᱟᱣ ᱠᱚ ᱠᱩᱞᱤ ᱠᱟᱛᱮ ᱾ <ref>{{cite book |title=Panchanan Marandi: A Monograph in Santali |date=2010 |publisher=SAHITYA AKADEMI, DELHI |isbn=9788126029341 |pages=111 |url=https://www.exoticindiaart.com/book/details/panchanan-marandi-monograph-in-santali-MZR491/ |accessdate=18 July 2021}}</ref> ==ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 51hul4leezqa3s83s6qnidkwf1hodp0 ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ 0 17207 100751 93601 2022-08-14T02:11:34Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ | other_name = ᱠᱩᱨᱜᱽ ᱦᱚᱱᱚᱛ | nickname = <!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. --> | settlement_type = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | image_skyline = {{Photomontage | photo4b = Kgb 1I.jpg | photo2a = Aerial view of Coorg.jpg | photo3b = Somwarpet coorg.jpg | photo3a = Waterfalls near Ayatana resort, Coorg 3.jpg | photo4a = Omkareshwara Temple.jpg | color = #000000 | border = 1 | spacing = 2 | size = 280 | image_alt = | foot_montage = From the top clockwise:<br/> Aerial view of highway near [[Kushalnagar]], Stream near [[Somwarpet]], Morning mist in [[Suntikoppa]] , Omkareshwar Temple in [[Madikeri]], Mallalli Falls near [[Somwarpet]]. }} | nicknames = ''Scotland of India, The Land of Warriors, Coffee Cup of India'' | image_alt = | image_caption = | image_map = {{maplink |frame=yes |frame-width=225 |frame-height=225 |frame-align=center |text= '''ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' |type=shape |id=Q1553185 |stroke-colour=#C60C30 |stroke-width=2 |title= Kodagu district of Karnataka |type2=line|id2=Q1185|stroke-width2=1|stroke-colour2=#0000ff|title2=Karnataka }} | map_alt = | map_caption = ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ | coordinates = {{coord|12.4208|N|75.7397|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{flag|ᱥᱤᱧᱚᱛ}} | subdivision_type1 = ᱯᱚᱱᱚᱛ | subdivision_name1 = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] | subdivision_type2 = ᱴᱚᱴᱷᱟ | subdivision_name2 = [[ᱢᱟᱞᱱᱟᱰ]] | established_title = <!-- ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ --> | established_date = | founder = | named_for = | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱢᱚᱰᱤᱠᱮᱨᱤ]] | parts_type = ᱛᱟᱞᱩᱠᱟ | parts = [[ᱢᱚᱰᱤᱠᱮᱨᱤ]], [[ᱥᱚᱢᱣᱟᱨᱯᱮᱴ]], [[ᱵᱤᱨᱟᱡᱽᱯᱮᱴ]], [[ᱯᱚᱱᱱᱟᱢᱯᱮᱴ]], [[ᱠᱩᱥᱟᱞᱟᱱᱚᱜᱚᱨ]] | government_type = | governing_body = | leader_title = [[ᱰᱤᱯᱴᱤ ᱠᱚᱢᱤᱥᱱᱚᱨ (ᱥᱤᱧᱚᱛ)|ᱰᱤᱯᱴᱤ ᱠᱚᱢᱤᱥᱱᱚᱨ]] | leader_name = ᱪᱟᱨᱩᱞᱟᱛᱷᱟ ᱥᱚᱢᱟᱞ | leader_title1 = [[ᱢᱟᱭᱥᱩᱨ (ᱞᱳᱠ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ)|MP]] | leader_name1 = [[ᱯᱨᱚᱛᱟᱯ ᱥᱤᱢᱦᱟ]] | leader_title2 = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱵᱤᱫᱷᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ|MLA]] | leader_name2 = *[[ᱠᱮ.ᱜᱤ.ᱵᱚᱯᱮᱭᱟᱦ]] (Virajpet)<br/> *[[ᱟᱯᱯᱟᱪᱩ ᱨᱟᱱᱡᱟᱱ]] (ᱢᱟᱫᱤᱠᱮᱨᱤ) | unit_pref = Metric | area_footnotes =<ref name="dsert">{{cite web|title=Kodagu district Profile|url=http://dsert.kar.nic.in/dietwebsite/kodagu/DistrictProfile.htm|publisher=DSERT|access-date=11 January 2011}}</ref> | area_total_km2 = 4102 | area_rank = | elevation_footnotes = | elevation_m = 900 | population_total = 554,519 | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_footnotes =<ref name="2011census">http://www.census2011.co.in/census/district/259-kodagu.html</ref> | population_density_km2 = auto | population_rank = | population_demonym = ᱠᱚᱰᱟᱵᱷᱟ | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱕᱗᱑᱒᱐᱑ (ᱢᱟᱫᱤᱠᱮᱨᱤ) | area_code = * + ᱙᱑ (0) ᱘᱒᱗᱒ (ᱢᱟᱫᱤᱠᱮᱨᱤ) * +᱙᱑ (0) ᱘᱒᱗᱔ (ᱵᱤᱨᱟᱡᱽᱯᱮᱴ) * + ᱙᱑ (0) ᱘᱒᱗᱖ (ᱥᱚᱢᱟᱣᱟᱨᱯᱮᱴ) | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ | registration_plate = KA-12 | blank1_name_sec1 = ᱥᱮᱪᱮᱫ | blank1_info_sec1 = ᱘᱒.᱕᱒% | blank1_name_sec2 = [[Climate of India|Climate]] | blank1_info_sec2 = [[Climatic regions of India|Tropical Wet]] <small>([[Köppen climate classification|Köppen]])</small> | website = {{URL|kodagu.nic.in}} | footnotes = | demographics1_info1 = [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]] | demographics1_title2 = ᱴᱚᱴᱷᱟᱠᱤᱭᱟᱹ | demographics1_info2 = [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]], [[ᱠᱚᱰᱟᱵᱷᱟ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱰᱟᱵᱷᱟ]], [[ᱟᱨᱮᱵᱷᱟᱥᱮ]]<ref name="2011census" /> | blank2_name_sec1 = [[ᱞᱳᱠ ᱥᱚᱵᱷᱟ]] ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ | blank2_info_sec1 = [[ᱢᱟᱭᱥᱩᱨ (ᱞᱳᱠ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ)|ᱢᱟᱭᱥᱩᱨ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨ ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ]] | blank5_name_sec1 = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱵᱤᱫᱷᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ]] ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ | blank5_info_sec1 = [[ᱢᱚᱰᱤᱠᱮᱨᱤ]], [[ᱵᱤᱨᱟᱡᱽᱯᱮᱴ]] | blank2_name_sec2 = [[Precipitation (meteorology)|Precipitation]] | blank2_info_sec2 = {{convert|2725.5|mm|in}} | blank3_name_sec2 = Avg. summer temperature | blank3_info_sec2 = {{convert|28.6|°C|°F}} | blank4_name_sec2 = Avg. winter temperature | blank4_info_sec2 = {{convert|14.2|°C|°F}} }} '''ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱑᱙᱕᱖ ᱥᱟᱞ ᱢᱟᱲᱟᱝ, ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱤᱫ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱷᱮᱜᱟᱨ ᱠᱩᱨᱜᱽ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ,<ref>{{cite EB1911|wstitle=Coorg|volume=7|pages=91–92}}</ref> ᱚᱠᱟ ᱴᱩᱸᱰᱟᱹᱜ ᱨᱮ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱵᱟᱲᱦᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱢᱟᱭᱥᱩᱨ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱮᱥᱟ ᱞᱮᱜᱼᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱮᱛᱚᱢᱼᱯᱟᱪᱮ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ ᱨᱮ ᱔,᱑᱐᱒ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑,᱕᱗᱔ ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱯᱟᱥᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱱᱩᱠᱩ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱕᱔᱘,᱕᱖᱑ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱓.᱗᱔% ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱨᱮᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱠᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱓᱐ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱠᱚᱢ ᱦᱚᱲ ᱮᱞᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱥᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱟᱭᱥᱩᱨ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱙᱘ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ ᱛᱷᱟᱞᱟᱥᱥᱮᱨᱤ ᱟᱨ ᱠᱟᱱᱱᱩᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱗᱙ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ, ᱥᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱫᱚ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ ᱠᱟᱱᱱᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ (ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱠᱷᱚᱱ ᱕᱙ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ) ᱟᱨ ᱢᱟᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ (ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱑᱘ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱫᱚ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱰᱷᱚᱞᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱛᱱᱚᱜ ᱚᱥᱟᱨ ᱵᱤᱥᱟᱹᱨ ᱫᱚ ᱔,᱑᱐᱒ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑,᱕᱘᱔ ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{cite web|title=Districts of India|url=http://india.gov.in/knowindia/districts/andhra1.php?stateid=KA|publisher=Government of India|access-date=11 January 2011}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚᱧᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ [[ᱮᱛᱚᱢ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ ᱦᱚᱥᱚᱱ ᱦᱚᱱᱚᱛ, ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ [[ᱢᱟᱭᱥᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱡᱟᱥᱚᱨᱜᱚᱰ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱟᱨ ᱮᱛᱚᱢ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱟᱱᱱᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱟᱨ ᱮᱛᱚᱢ ᱨᱮ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱣᱟᱭᱱᱟᱰ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱤᱫ ᱵᱩᱨᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱠᱟ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱠᱟᱹᱡ ᱩᱥᱩᱞ ᱢᱚᱠᱩᱴᱴᱟ ᱴᱷᱮᱱ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱟᱴᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱕᱐ ᱢᱤᱞᱚᱨ (᱑᱖᱐ ᱯᱷᱤᱴ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱟᱹᱰᱤ ᱩᱥᱩᱞ ᱪᱮᱛᱟᱱ, ᱛᱟᱰᱤᱭᱟᱝᱫᱽᱢᱚᱞ, ᱑,᱗᱕᱐ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱕,᱗᱔᱐ ᱯᱷᱤᱴ) ᱫᱷᱟᱹᱨᱤᱡ ᱵᱟᱲᱦᱟᱜᱼᱟ, ᱯᱩᱥᱯᱜᱤᱨᱤ ᱥᱟᱶ, ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱩᱥᱩᱞ, ᱑,᱗᱑᱕ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱕,᱖᱒᱗ ᱯᱷᱤᱴ) ᱴᱷᱮᱱ ᱾ ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱨᱮ ᱢᱩᱬ ᱜᱟᱰᱟ ᱠᱟᱵᱮᱨᱤ (ᱠᱟᱣᱮᱨᱤ) ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱴᱷᱟᱶ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱞᱠᱟᱣᱮᱨᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱚᱸᱰᱚᱠᱚᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱜᱚᱲᱚ ᱥᱚᱦᱚᱫ ᱜᱟᱰᱟ ᱥᱟᱶ, ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱴᱷᱟᱶ ᱫᱚ ᱟᱹᱛᱩᱭᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== {{bar box | title = ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ<ref name="Language">{{cite web |title=Census of India - Language |url=http://censusindia.gov.in/2011census/C-16.html |website= censusindia.gov.in |access-date= 17 April 2020}}</ref> | titlebar = #FCD116 | left1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | right1 = ᱨᱚᱲ | float = right | bars = {{bar percent|[[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]]|blue|32.66}} {{bar percent|[[ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱚᱢ]]|red|25.57}} {{bar percent|[[ᱠᱚᱰᱟᱵᱷᱟ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱥᱟᱵᱷᱟ]]|yellow|14.86}} {{bar percent|[[ᱛᱩᱞᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱛᱩᱞᱩ]]|orange|8.92}} {{bar percent|[[ᱢᱟᱨᱟᱴᱷᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱢᱟᱨᱟᱴᱷᱤ]]|green|6.30}} {{bar percent|ᱮᱴᱟᱜ|grey|11.69}} | caption = Distribution of languages<br> {{small|Source: 2011 Census}} }} ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱕᱕᱔,᱕᱑᱙ ᱦᱚᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ, ᱥᱚᱞᱚᱢᱟᱱ ᱫᱤᱯᱜᱩᱴ<ref name="cia">{{cite web | author = US Directorate of Intelligence | title = Country Comparison:Population | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | access-date = 1 October 2011 | quote = Solomon Islands 571,890 July 2011 est. }}</ref> ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱣᱭᱚᱢᱢᱤᱝ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱵᱟᱨᱟᱵᱟᱹᱨᱤ ᱟᱠᱚ ᱾<ref>{{cite web |url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |title=2010 Resident Population Data |publisher=U. S. Census Bureau |access-date=30 September 2011 |quote=Wyoming 563,626 |url-status=dead |archive-url=https://www.webcitation.org/619lRoKht?url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |archive-date=23 August 2011 }}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱨᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱖᱔᱐ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱕᱓᱙ ᱨᱮᱸᱠ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱰᱮᱱᱥᱤᱴᱤ ᱫᱚ ᱑᱓᱕ ᱦᱚᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟᱠᱚ ᱜᱚᱴᱟ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱓᱕᱐/ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱑ᱼ᱒᱐᱑᱑ ᱫᱷᱟᱹᱨᱤᱡ ᱑.᱑᱓% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱨᱮ ᱜᱚᱴᱟ ᱑᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱑᱐᱑᱙ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱘᱒.᱕᱒% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} {{wikivoyage|ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ}} * {{curlie|Regional/Asia/India/Karnataka/Districts/Kodagu/}} * [http://kodagu.nic.in/ Kodagu district website] {{Authority control}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:Kodava Takk]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:Proposed states and union territories of India]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮ ᱧᱮᱞᱡᱚᱝ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱚ]] mcc72zqvcssdjngu7nzvc9xbjmck5ln 100752 100751 2022-08-14T02:13:48Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ᱦᱤᱲᱤᱡ ᱥᱩᱫᱷᱨᱟ.ᱣ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ | other_name = ᱠᱩᱨᱜᱽ ᱦᱚᱱᱚᱛ | nickname = <!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. --> | settlement_type = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | image_skyline = {{Photomontage | photo4b = Kgb 1I.jpg | photo2a = Aerial view of Coorg.jpg | photo3b = Somwarpet coorg.jpg | photo3a = Waterfalls near Ayatana resort, Coorg 3.jpg | photo4a = Omkareshwara Temple.jpg | color = #000000 | border = 1 | spacing = 2 | size = 280 | image_alt = | foot_montage = From the top clockwise:<br/> Aerial view of highway near [[Kushalnagar]], Stream near [[Somwarpet]], Morning mist in [[Suntikoppa]] , Omkareshwar Temple in [[Madikeri]], Mallalli Falls near [[Somwarpet]]. }} | nicknames = ''Scotland of India, The Land of Warriors, Coffee Cup of India'' | image_alt = | image_caption = | image_map = {{maplink |frame=yes |frame-width=225 |frame-height=225 |frame-align=center |text= '''ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' |type=shape |id=Q1553185 |stroke-colour=#C60C30 |stroke-width=2 |title= Kodagu district of Karnataka |type2=line|id2=Q1185|stroke-width2=1|stroke-colour2=#0000ff|title2=Karnataka }} | map_alt = | map_caption = ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ | coordinates = {{coord|12.4208|N|75.7397|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{flag|ᱥᱤᱧᱚᱛ}} | subdivision_type1 = ᱯᱚᱱᱚᱛ | subdivision_name1 = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] | subdivision_type2 = ᱴᱚᱴᱷᱟ | subdivision_name2 = [[ᱢᱟᱞᱱᱟᱰ]] | established_title = <!-- ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ --> | established_date = | founder = | named_for = | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱢᱚᱰᱤᱠᱮᱨᱤ]] | parts_type = ᱛᱟᱞᱩᱠᱟ | parts = [[ᱢᱚᱰᱤᱠᱮᱨᱤ]], [[ᱥᱚᱢᱣᱟᱨᱯᱮᱴ]], [[ᱵᱤᱨᱟᱡᱽᱯᱮᱴ]], [[ᱯᱚᱱᱱᱟᱢᱯᱮᱴ]], [[ᱠᱩᱥᱟᱞᱟᱱᱚᱜᱚᱨ]] | government_type = | governing_body = | leader_title = [[ᱰᱤᱯᱴᱤ ᱠᱚᱢᱤᱥᱱᱚᱨ (ᱥᱤᱧᱚᱛ)|ᱰᱤᱯᱴᱤ ᱠᱚᱢᱤᱥᱱᱚᱨ]] | leader_name = ᱪᱟᱨᱩᱞᱟᱛᱷᱟ ᱥᱚᱢᱟᱞ | leader_title1 = [[ᱢᱟᱭᱥᱩᱨ (ᱞᱳᱠ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ)|MP]] | leader_name1 = [[ᱯᱨᱚᱛᱟᱯ ᱥᱤᱢᱦᱟ]] | leader_title2 = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱵᱤᱫᱷᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ|MLA]] | leader_name2 = *[[ᱠᱮ.ᱜᱤ.ᱵᱚᱯᱮᱭᱟᱦ]] (Virajpet)<br/> *[[ᱟᱯᱯᱟᱪᱩ ᱨᱟᱱᱡᱟᱱ]] (ᱢᱟᱫᱤᱠᱮᱨᱤ) | unit_pref = Metric | area_footnotes =<ref name="dsert">{{cite web|title=Kodagu district Profile|url=http://dsert.kar.nic.in/dietwebsite/kodagu/DistrictProfile.htm|publisher=DSERT|access-date=11 January 2011}}</ref> | area_total_km2 = 4102 | area_rank = | elevation_footnotes = | elevation_m = 900 | population_total = 554,519 | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_footnotes =<ref name="2011census">http://www.census2011.co.in/census/district/259-kodagu.html</ref> | population_density_km2 = auto | population_rank = | population_demonym = ᱠᱚᱰᱟᱵᱷᱟ | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱕᱗᱑᱒᱐᱑ (ᱢᱟᱫᱤᱠᱮᱨᱤ) | area_code = * + ᱙᱑ (0) ᱘᱒᱗᱒ (ᱢᱟᱫᱤᱠᱮᱨᱤ) * +᱙᱑ (0) ᱘᱒᱗᱔ (ᱵᱤᱨᱟᱡᱽᱯᱮᱴ) * + ᱙᱑ (0) ᱘᱒᱗᱖ (ᱥᱚᱢᱟᱣᱟᱨᱯᱮᱴ) | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ | registration_plate = KA-12 | blank1_name_sec1 = ᱥᱮᱪᱮᱫ | blank1_info_sec1 = ᱘᱒.᱕᱒% | blank1_name_sec2 = [[Climate of India|Climate]] | blank1_info_sec2 = [[Climatic regions of India|Tropical Wet]] <small>([[Köppen climate classification|Köppen]])</small> | website = {{URL|kodagu.nic.in}} | footnotes = | demographics1_info1 = [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]] | demographics1_title2 = ᱴᱚᱴᱷᱟᱠᱤᱭᱟᱹ | demographics1_info2 = [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]], [[ᱠᱚᱰᱟᱵᱷᱟ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱰᱟᱵᱷᱟ]], [[ᱟᱨᱮᱵᱷᱟᱥᱮ]] | blank2_name_sec1 = [[ᱞᱳᱠ ᱥᱚᱵᱷᱟ]] ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ | blank2_info_sec1 = [[ᱢᱟᱭᱥᱩᱨ (ᱞᱳᱠ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ)|ᱢᱟᱭᱥᱩᱨ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱫᱚᱨᱵᱟᱨ ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ]] | blank5_name_sec1 = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱵᱤᱫᱷᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ]] ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ | blank5_info_sec1 = [[ᱢᱚᱰᱤᱠᱮᱨᱤ]], [[ᱵᱤᱨᱟᱡᱽᱯᱮᱴ]] | blank2_name_sec2 = [[Precipitation (meteorology)|Precipitation]] | blank2_info_sec2 = {{convert|2725.5|mm|in}} | blank3_name_sec2 = Avg. summer temperature | blank3_info_sec2 = {{convert|28.6|°C|°F}} | blank4_name_sec2 = Avg. winter temperature | blank4_info_sec2 = {{convert|14.2|°C|°F}} }} '''ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱑᱙᱕᱖ ᱥᱟᱞ ᱢᱟᱲᱟᱝ, ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱤᱫ ᱥᱟᱥᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱷᱮᱜᱟᱨ ᱠᱩᱨᱜᱽ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱠᱟ ᱴᱩᱸᱰᱟᱹᱜ ᱨᱮ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱵᱟᱲᱦᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱢᱟᱭᱥᱩᱨ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱮᱥᱟ ᱞᱮᱜᱼᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱮᱛᱚᱢᱼᱯᱟᱪᱮ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ ᱨᱮ ᱔,᱑᱐᱒ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑,᱕᱗᱔ ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱯᱟᱥᱱᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱱᱩᱠᱩ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱕᱔᱘,᱕᱖᱑ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱓.᱗᱔% ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱨᱮᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱠᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱓᱐ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱠᱚᱢ ᱦᱚᱲ ᱮᱞᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱥᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱟᱭᱥᱩᱨ ᱡᱚᱸᱠᱥᱚᱱ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱙᱘ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ ᱛᱷᱟᱞᱟᱥᱥᱮᱨᱤ ᱟᱨ ᱠᱟᱱᱱᱩᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱗᱙ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ, ᱥᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱫᱚ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ ᱠᱟᱱᱱᱩᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ (ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱠᱷᱚᱱ ᱕᱙ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ) ᱟᱨ ᱢᱟᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ (ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱑᱘ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱫᱚ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱰᱷᱚᱞᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱛᱱᱚᱜ ᱚᱥᱟᱨ ᱵᱤᱥᱟᱹᱨ ᱫᱚ ᱔,᱑᱐᱒ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑,᱕᱘᱔ ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{cite web|title=Districts of India|url=http://india.gov.in/knowindia/districts/andhra1.php?stateid=KA|publisher=Government of India|access-date=11 January 2011}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚᱧᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ [[ᱮᱛᱚᱢ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ ᱦᱚᱥᱚᱱ ᱦᱚᱱᱚᱛ, ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ [[ᱢᱟᱭᱥᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]], ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱡᱟᱥᱚᱨᱜᱚᱰ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱟᱨ ᱮᱛᱚᱢ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱟᱱᱱᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱟᱨ ᱮᱛᱚᱢ ᱨᱮ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱣᱟᱭᱱᱟᱰ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱢᱤᱫ ᱵᱩᱨᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱠᱟ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱠᱟᱹᱡ ᱩᱥᱩᱞ ᱢᱚᱠᱩᱴᱴᱟ ᱴᱷᱮᱱ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱟᱴᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱕᱐ ᱢᱤᱞᱚᱨ (᱑᱖᱐ ᱯᱷᱤᱴ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱟᱹᱰᱤ ᱩᱥᱩᱞ ᱪᱮᱛᱟᱱ, ᱛᱟᱰᱤᱭᱟᱝᱫᱽᱢᱚᱞ, ᱑,᱗᱕᱐ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱕,᱗᱔᱐ ᱯᱷᱤᱴ) ᱫᱷᱟᱹᱨᱤᱡ ᱵᱟᱲᱦᱟᱜᱼᱟ, ᱯᱩᱥᱯᱜᱤᱨᱤ ᱥᱟᱶ, ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱩᱥᱩᱞ, ᱑,᱗᱑᱕ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱕,᱖᱒᱗ ᱯᱷᱤᱴ) ᱴᱷᱮᱱ ᱾ ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱨᱮ ᱢᱩᱬ ᱜᱟᱰᱟ ᱠᱟᱵᱮᱨᱤ (ᱠᱟᱣᱮᱨᱤ) ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱴᱷᱟᱶ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱞᱠᱟᱣᱮᱨᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱚᱸᱰᱚᱠᱚᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱜᱚᱲᱚ ᱥᱚᱦᱚᱫ ᱜᱟᱰᱟ ᱥᱟᱶ, ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱴᱷᱟᱶ ᱫᱚ ᱟᱹᱛᱩᱭᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== {{bar box | title = ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ<ref name="Language">{{cite web |title=Census of India - Language |url=http://censusindia.gov.in/2011census/C-16.html |website= censusindia.gov.in |access-date= 17 April 2020}}</ref> | titlebar = #FCD116 | left1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | right1 = ᱨᱚᱲ | float = right | bars = {{bar percent|[[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]]|blue|32.66}} {{bar percent|[[ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱚᱢ]]|red|25.57}} {{bar percent|[[ᱠᱚᱰᱟᱵᱷᱟ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱥᱟᱵᱷᱟ]]|yellow|14.86}} {{bar percent|[[ᱛᱩᱞᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱛᱩᱞᱩ]]|orange|8.92}} {{bar percent|[[ᱢᱟᱨᱟᱴᱷᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱢᱟᱨᱟᱴᱷᱤ]]|green|6.30}} {{bar percent|ᱮᱴᱟᱜ|grey|11.69}} | caption = Distribution of languages<br> {{small|Source: 2011 Census}} }} ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱕᱕᱔,᱕᱑᱙ ᱦᱚᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ, ᱥᱚᱞᱚᱢᱟᱱ ᱫᱤᱯᱜᱩᱴ<ref name="cia">{{cite web | author = US Directorate of Intelligence | title = Country Comparison:Population | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | access-date = 1 October 2011 | quote = Solomon Islands 571,890 July 2011 est. }}</ref> ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱣᱭᱚᱢᱢᱤᱝ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱵᱟᱨᱟᱵᱟᱹᱨᱤ ᱟᱠᱚ ᱾<ref>{{cite web |url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |title=2010 Resident Population Data |publisher=U. S. Census Bureau |access-date=30 September 2011 |quote=Wyoming 563,626 |archive-url=https://www.webcitation.org/619lRoKht?url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |archive-date=23 August 2011 }}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱨᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱖᱔᱐ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱕᱓᱙ ᱨᱮᱸᱠ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱰᱮᱱᱥᱤᱴᱤ ᱫᱚ ᱑᱓᱕ ᱦᱚᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟᱠᱚ ᱜᱚᱴᱟ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱓᱕᱐/ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱑ᱼ᱒᱐᱑᱑ ᱫᱷᱟᱹᱨᱤᱡ ᱑.᱑᱓% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱨᱮ ᱜᱚᱴᱟ ᱑᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱑᱐᱑᱙ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱘᱒.᱕᱒% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} {{wikivoyage|ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ}} * {{curlie|Regional/Asia/India/Karnataka/Districts/Kodagu/}} * [http://kodagu.nic.in/ Kodagu district website] {{Authority control}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱰᱟᱜᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:Kodava Takk]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:Proposed states and union territories of India]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮ ᱧᱮᱞᱡᱚᱝ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱚ]] ekh8h7d6457x92lja6wpvhqbkemam3m ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ 0 17254 100791 82090 2022-08-14T04:55:59Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ | other_name = | settlement_type = [[ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | image_skyline = {{Photomontage | photo1a = Vembanad Lake at Kumarakom.jpg | photo2a = Vaikom and Vembanadu Kayal.jpg | photo2b = Malarikkal5 (1).jpg | photo3a = Cms college old building.JPG | photo3b = NSS Head Quarters Main Gate Changanassery.JPG | photo4a = Campus view by Trendles.jpg | spacing = 1 | color_border = black | color = white | size = 225 | foot_montage = '''Clockwise from top:'''<br/>[[Kumarakom]], [[Malarikkal]], [[Nair Service Society]], [[Indian Institute of Information Technology, Kottayam]], [[CMS College Kottayam]], and [[Vaikom]] Boat Jetty. }} | image_map = {{maplink |frame=yes |frame-width=300 |frame-height=300 |frame-align=center |text= '''ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' |type=shape |id=Q1353354 |stroke-colour=#C60C30 |stroke-width=2 |title= Kottayam district of Kerala |type2=line|id2=Q1186|stroke-width2=1|stroke-colour2=#0000ff|title2=Kerala }} | map_caption = ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ | coordinates = {{coord|9.595|N|76.531|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ]] | established_title = <!-- ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ --> | subdivision_type2 = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ | subdivision_name2 = ᱑ ᱡᱩᱞᱟᱭ ᱑᱙᱔᱙ | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ]] | subdivision_type3 = ᱴᱚᱴᱷᱟ | subdivision_name3 = ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱴᱨᱟᱵᱷᱟᱱᱠᱚᱨ | leader_title1 = ᱠᱚᱞᱮᱠᱴᱚᱨ | leader_name1 = ᱮᱢ. ᱚᱱᱡᱟᱱᱟ I.A.S<ref>{{cite web|url=https://kottayam.nic.in/district-collector-profile/|title=About District Collector - Kottayam District, Government of Kerala - India|access-date=6 June 2019}}</ref> | unit_pref = Metric | area_total_km2 = 2,208 | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = 1,974,551 | population_as_of = | population_density_km2 = auto | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | demographics1_info1 = [[ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱚᱢ]], [[ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱤᱝᱞᱤᱥ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = ᱖᱘᱖*** | iso_code = [[ISO 3166-2:IN|IN-KL]] | registration_plate = KL-05,KL-33,KL-34,KL-35,KL-36,KL-67 | blank_info_sec1 = {{nowrap|{{increase}} 0.796<ref name="unhdi-gdl">{{Cite web|url=https://www.in.undp.org/content/india/en/home/library/hdr/human-development-reports/State_Human_Development_Reports/Kerala.html|title=Kerala &#124; UNDP in India|website=UNDP}}</ref> ({{color|Green| High}})}} | blank_name_sec1 = [[Human Development Index|HDI]] {{nobold|(2005)}} | website = {{URL|www.kottayam.gov.in}} }} '''ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ|ᱠᱮᱨᱚᱞ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱮᱞᱯᱩᱱ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱱᱚᱜᱚᱨᱯᱟᱞᱤᱠᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ : ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ, ᱪᱚᱸᱜᱚᱱᱟᱥᱥᱮᱨᱤ, ᱯᱟᱞᱟ, ᱮᱨᱟᱴᱴᱩᱯᱮᱴᱴᱟ, ᱮᱴᱴᱩᱢᱟᱱᱩᱨ ᱟᱨ ᱵᱷᱮᱠᱚᱢ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱟᱨᱚᱵᱽ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱥᱤᱢᱟᱹ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱵᱟᱝ ᱚᱠᱟ ᱮᱴᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ ᱵᱩᱨᱩ ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ, ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ ᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱱᱟᱰ ᱡᱷᱤᱞ ᱟᱨ ᱠᱩᱴᱴᱚᱱᱟᱰ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱳᱲᱳ ᱵᱟᱹᱫᱽ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱛᱱᱚᱜ ᱨᱮ ᱦᱳᱲᱳ ᱵᱟᱹᱫᱽ, ᱦᱟᱭᱞᱮᱸᱰ ᱟᱨ ᱵᱩᱨᱩ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱒᱘.᱖% ᱦᱚᱲ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟᱠᱚ, ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱙᱗.᱒% ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮ ᱠᱷᱚᱵᱚᱨᱟ ᱾<ref>{{Cite web|url=http://censusindia.gov.in/2011census/dchb/3210_PART_B_KOTTAYAM.pdf|title=2011 Kottayam Census|page=15,16|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191104214810/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/3210_PART_B_KOTTAYAM.pdf|archive-date=4 November 2019}}</ref> ᱒᱐᱐᱘ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ, ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱛᱚᱢᱵᱟᱠᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱱᱟ ᱾<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-kerala/Kottayam-district-to-be-declared-tobacco-free/article15311477.ece|title=Kottayam district to be declared tobacco-free - KERALA - The Hindu|newspaper=The Hindu|date=2020-02-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20200216011122/https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-kerala/Kottayam-district-to-be-declared-tobacco-free/article15311477.ece|access-date=2020-02-16|archive-date=16 February 2020}}</ref> ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱫᱚ [[ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ]] ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱯᱟᱞᱟ ᱟᱨ ᱠᱤᱫᱚᱝᱜᱩᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱜᱩᱴ== ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱯᱮᱭᱟ ᱢᱩᱬ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱜᱩᱴ ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ, ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱟᱨ ᱤᱥᱞᱟᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱟᱭᱚᱨ ᱥᱟᱨᱵᱤᱥ ᱥᱚᱥᱟᱭᱴᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱯᱮᱨᱩᱱᱱᱟ, ᱪᱚᱸᱜᱚᱱᱥᱮᱨᱤ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱪᱟᱨᱪ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱮᱞᱟᱠᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱱᱱᱟᱭ ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱜᱩᱴ (ᱵᱟᱱᱟᱨ ᱠᱮᱛᱷᱚᱞᱤᱠ ᱟᱨ ᱡᱮᱠᱚᱵᱟᱭᱤᱴ ᱜᱩᱴ ᱠᱚ) ᱦᱚᱸ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱟᱡᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== {{historical populations|11=1901|12=4,50,615|13=1911|14=4,88,040|15=1921|16=5,85,478|17=1931|18=7,75,069|19=1941|20=9,42,899|21=1951|22=11,32,478|23=1961|24=13,13,983|25=1971|26=15,39,030|27=1981|28=16,97,442|29=1991|30=18,28,271|31=2001|32=19,53,646|33=2011|34=19,74,551|percentages=pagr|footnote=source:<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A2_Data_Table.html Decadal Variation In Population Since 1901]</ref>|align=right}}᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱙᱗᱔,᱕᱕᱑ ᱦᱚᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ,<ref name=districtcensus>{{cite web | url = http://www.census2011.co.in/district.php | title = District Census 2011 | access-date = 30 September 2011 | year = 2011 | publisher = Census2011.co.in}}</ref> ᱥᱞᱚᱵᱮᱱᱤᱭᱟ ᱫᱤᱥᱚᱢ<ref name="cia">{{cite web | author = US Directorate of Intelligence | title = Country Comparison:Population | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | access-date = 1 October 2011 | quote = Slovenia 2,000,092 July 2011 est. }}</ref> ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱤᱭᱩ ᱢᱮᱠᱥᱤᱠᱳ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱵᱟᱨᱟᱵᱟᱹᱨᱤ ᱟᱠᱚ ᱾<ref>{{cite web|url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |title=2010 Resident Population Data |publisher=U. S. Census Bureau |access-date=30 September 2011 |quote=New Mexico - 2,059,179 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131019160532/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |archive-date=19 October 2013 }}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱒᱓᱔ ᱟᱱᱟᱜ ᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ (ᱜᱩᱴ ᱖᱔᱐ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ)᱾<ref name=districtcensus/> ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱥᱮᱱᱟ ᱫᱚ ᱘᱙᱖ ᱦᱚᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟᱠᱚ ᱜᱚᱴᱟ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱒,᱓᱒᱐/ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref name=districtcensus/> ᱒᱐᱐᱑ᱼ᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱮᱞ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱱᱩᱠᱩ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱜᱨᱚᱛᱷ ᱫᱚᱞ ᱑. ᱓᱒% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name=districtcensus/> ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱨᱮ ᱜᱚᱴᱟ ᱑᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱑᱐᱔᱐ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ,<ref name=districtcensus/> ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱙᱗.᱒᱑% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱩᱥᱩᱞ ᱟᱨ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱔ ᱟᱱᱟᱜ ᱩᱥᱩᱞ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ== {{bar box | title = ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ | titlebar = #Fcd116 | left1 =ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ | right1 = ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ | float = right | bars = {{bar percent|[[ᱦᱤᱱᱫᱩ]]|orange|49.81}} {{bar percent|[[ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱤᱥᱟᱹᱭ]]|blue|43.48}} {{bar percent|[[ᱤᱥᱞᱟᱢ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱢᱩᱥᱞᱤᱢ]]|green|6.41}} {{bar percent|ᱮᱴᱟᱜ|black|0.3}} | caption = Distribution of religions<br> {{small|Source: 2011 Census.}} }} ᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ (᱔᱙ .᱘᱑%) ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱚᱠᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱤᱫ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤᱭᱟᱱ ᱤᱥᱟᱹᱭ (᱔᱓.᱔᱘%) ᱥᱤᱨᱚᱼᱢᱟᱞᱟᱵᱟᱨ, ᱨᱩᱲᱤᱣᱟᱫᱤ ᱟᱨ ᱡᱮᱠᱚᱵᱟᱭᱤᱴ ᱟᱹᱰᱤ ᱠᱚᱢ ᱮᱞ ᱦᱚᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱤᱥᱞᱟᱢ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱖.᱔᱑% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱮᱪᱮᱫ== ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} *[https://kottayam.nic.in/ Official website of Kottayam District] *{{curlie|Regional/Asia/India/Kerala/Districts/Kottayam}} {{Geographic Location | Centre = ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ | North = [[ᱮᱨᱱᱟᱠᱩᱞᱚᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | Northeast = | East = [[ᱤᱰᱩᱠᱠᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | Southeast = | South = [[ᱯᱚᱛᱷᱟᱱᱟᱢᱛᱷᱤᱴᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | Southwest = | West = [[ᱟᱞᱟᱯᱯᱩᱡᱷᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | Northwest = }} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱑᱙᱔᱙ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱᱟᱜ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] 61wtd4e4jqa7vyudoqhsurfpq6wwhz1 100792 100791 2022-08-14T04:58:33Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ | other_name = | settlement_type = [[ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | image_skyline = {{Photomontage | photo1a = Vembanad Lake at Kumarakom.jpg | photo2a = Vaikom and Vembanadu Kayal.jpg | photo2b = Malarikkal5 (1).jpg | photo3a = Cms college old building.JPG | photo3b = NSS Head Quarters Main Gate Changanassery.JPG | photo4a = Campus view by Trendles.jpg | spacing = 1 | color_border = black | color = white | size = 225 | foot_montage = '''Clockwise from top:'''<br/>[[Kumarakom]], [[Malarikkal]], [[Nair Service Society]], [[Indian Institute of Information Technology, Kottayam]], [[CMS College Kottayam]], and [[Vaikom]] Boat Jetty. }} | image_map = {{maplink |frame=yes |frame-width=300 |frame-height=300 |frame-align=center |text= '''ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' |type=shape |id=Q1353354 |stroke-colour=#C60C30 |stroke-width=2 |title= Kottayam district of Kerala |type2=line|id2=Q1186|stroke-width2=1|stroke-colour2=#0000ff|title2=Kerala }} | map_caption = ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ | coordinates = {{coord|9.595|N|76.531|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ]] | established_title = <!-- ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ --> | subdivision_type2 = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ | subdivision_name2 = ᱑ ᱡᱩᱞᱟᱭ ᱑᱙᱔᱙ | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ]] | subdivision_type3 = ᱴᱚᱴᱷᱟ | subdivision_name3 = ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱴᱨᱟᱵᱷᱟᱱᱠᱚᱨ | leader_title1 = ᱠᱚᱞᱮᱠᱴᱚᱨ | leader_name1 = ᱮᱢ. ᱚᱱᱡᱟᱱᱟ I.A.S<ref>{{cite web|url=https://kottayam.nic.in/district-collector-profile/|title=About District Collector - Kottayam District, Government of Kerala - India|access-date=6 June 2019}}</ref> | unit_pref = Metric | area_total_km2 = 2,208 | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = 1,974,551 | population_as_of = | population_density_km2 = auto | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | demographics1_info1 = [[ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱚᱢ]], [[ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱤᱝᱞᱤᱥ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = ᱖᱘᱖*** | iso_code = [[ISO 3166-2:IN|IN-KL]] | registration_plate = KL-05,KL-33,KL-34,KL-35,KL-36,KL-67 | blank_info_sec1 = {{nowrap|{{increase}} 0.796<ref name="unhdi-gdl">{{Cite web|url=https://www.in.undp.org/content/india/en/home/library/hdr/human-development-reports/State_Human_Development_Reports/Kerala.html|title=Kerala &#124; UNDP in India|website=UNDP}}</ref> ({{color|Green| High}})}} | blank_name_sec1 = [[Human Development Index|HDI]] {{nobold|(2005)}} | website = {{URL|www.kottayam.gov.in}} }} '''ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ|ᱠᱮᱨᱚᱞ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱮᱞᱯᱩᱱ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱱᱚᱜᱚᱨᱯᱟᱞᱤᱠᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ : ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ, ᱪᱚᱸᱜᱚᱱᱟᱥᱥᱮᱨᱤ, ᱯᱟᱞᱟ, ᱮᱨᱟᱴᱴᱩᱯᱮᱴᱴᱟ, ᱮᱴᱴᱩᱢᱟᱱᱩᱨ ᱟᱨ ᱵᱷᱮᱠᱚᱢ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱟᱨᱚᱵᱽ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱥᱤᱢᱟᱹ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱵᱟᱝ ᱚᱠᱟ ᱮᱴᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ ᱵᱩᱨᱩ ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ, ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ ᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱱᱟᱰ ᱡᱷᱤᱞ ᱟᱨ ᱠᱩᱴᱴᱚᱱᱟᱰ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱳᱲᱳ ᱵᱟᱹᱫᱽ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱛᱱᱚᱜ ᱨᱮ ᱦᱳᱲᱳ ᱵᱟᱹᱫᱽ, ᱦᱟᱭᱞᱮᱸᱰ ᱟᱨ ᱵᱩᱨᱩ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱒᱘.᱖% ᱦᱚᱲ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟᱠᱚ, ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱙᱗.᱒% ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮ ᱠᱷᱚᱵᱚᱨᱟ ᱾<ref>{{Cite web|url=http://censusindia.gov.in/2011census/dchb/3210_PART_B_KOTTAYAM.pdf|title=2011 Kottayam Census|page=15,16|archive-url=https://web.archive.org/web/20191104214810/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/3210_PART_B_KOTTAYAM.pdf|archive-date=4 November 2019}}</ref> ᱒᱐᱐᱘ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ, ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱛᱚᱢᱵᱟᱠᱩ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱱᱟ ᱾<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-kerala/Kottayam-district-to-be-declared-tobacco-free/article15311477.ece|title=Kottayam district to be declared tobacco-free - KERALA - The Hindu|newspaper=The Hindu|date=2020-02-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20200216011122/https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-kerala/Kottayam-district-to-be-declared-tobacco-free/article15311477.ece|access-date=2020-02-16|archive-date=16 February 2020}}</ref> ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱫᱚ [[ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ]] ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱯᱟᱞᱟ ᱟᱨ ᱠᱤᱫᱚᱝᱜᱩᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱜᱩᱴ== ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱯᱮᱭᱟ ᱢᱩᱬ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱜᱩᱴ ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ, ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱟᱨ ᱤᱥᱞᱟᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱟᱭᱚᱨ ᱥᱟᱨᱵᱤᱥ ᱥᱚᱥᱟᱭᱴᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱯᱮᱨᱩᱱᱱᱟ, ᱪᱚᱸᱜᱚᱱᱥᱮᱨᱤ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱪᱟᱨᱪ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱮᱞᱟᱠᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱱᱱᱟᱭ ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱜᱩᱴ (ᱵᱟᱱᱟᱨ ᱠᱮᱛᱷᱚᱞᱤᱠ ᱟᱨ ᱡᱮᱠᱚᱵᱟᱭᱤᱴ ᱜᱩᱴ ᱠᱚ) ᱦᱚᱸ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱟᱡᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== {{historical populations|11=1901|12=4,50,615|13=1911|14=4,88,040|15=1921|16=5,85,478|17=1931|18=7,75,069|19=1941|20=9,42,899|21=1951|22=11,32,478|23=1961|24=13,13,983|25=1971|26=15,39,030|27=1981|28=16,97,442|29=1991|30=18,28,271|31=2001|32=19,53,646|33=2011|34=19,74,551|percentages=pagr|footnote=source:<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A2_Data_Table.html Decadal Variation In Population Since 1901]</ref>|align=right}}᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱙᱗᱔,᱕᱕᱑ ᱦᱚᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ,<ref name=districtcensus>{{cite web | url = http://www.census2011.co.in/district.php | title = District Census 2011 | access-date = 30 September 2011 | year = 2011 | publisher = Census2011.co.in}}</ref> ᱥᱞᱚᱵᱮᱱᱤᱭᱟ ᱫᱤᱥᱚᱢ<ref name="cia">{{cite web | author = US Directorate of Intelligence | title = Country Comparison:Population | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | access-date = 1 October 2011 | quote = Slovenia 2,000,092 July 2011 est. }}</ref> ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱤᱭᱩ ᱢᱮᱠᱥᱤᱠᱳ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱵᱟᱨᱟᱵᱟᱹᱨᱤ ᱟᱠᱚ ᱾<ref>{{cite web|url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |title=2010 Resident Population Data |publisher=U. S. Census Bureau |access-date=30 September 2011 |quote=New Mexico - 2,059,179|archive-url=https://web.archive.org/web/20131019160532/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |archive-date=19 October 2013 }}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱒᱓᱔ ᱟᱱᱟᱜ ᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ (ᱜᱩᱴ ᱖᱔᱐ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ)᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱥᱮᱱᱟ ᱫᱚ ᱘᱙᱖ ᱦᱚᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟᱠᱚ ᱜᱚᱴᱟ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱒,᱓᱒᱐/ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱑ᱼ᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱮᱞ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱱᱩᱠᱩ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱜᱨᱚᱛᱷ ᱫᱚᱞ ᱑. ᱓᱒% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱨᱮ ᱜᱚᱴᱟ ᱑᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱑᱐᱔᱐ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱙᱗.᱒᱑% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱩᱥᱩᱞ ᱟᱨ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱔ ᱟᱱᱟᱜ ᱩᱥᱩᱞ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ== {{bar box | title = ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ | titlebar = #Fcd116 | left1 =ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ | right1 = ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ | float = right | bars = {{bar percent|[[ᱦᱤᱱᱫᱩ]]|orange|49.81}} {{bar percent|[[ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱤᱥᱟᱹᱭ]]|blue|43.48}} {{bar percent|[[ᱤᱥᱞᱟᱢ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱢᱩᱥᱞᱤᱢ]]|green|6.41}} {{bar percent|ᱮᱴᱟᱜ|black|0.3}} | caption = Distribution of religions<br> {{small|Source: 2011 Census.}} }} ᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ (᱔᱙ .᱘᱑%) ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱚᱠᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱤᱫ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤᱭᱟᱱ ᱤᱥᱟᱹᱭ (᱔᱓.᱔᱘%) ᱥᱤᱨᱚᱼᱢᱟᱞᱟᱵᱟᱨ, ᱨᱩᱲᱤᱣᱟᱫᱤ ᱟᱨ ᱡᱮᱠᱚᱵᱟᱭᱤᱴ ᱟᱹᱰᱤ ᱠᱚᱢ ᱮᱞ ᱦᱚᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱤᱥᱞᱟᱢ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱖.᱔᱑% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱮᱪᱮᱫ== ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} *[https://kottayam.nic.in/ Official website of Kottayam District] *{{curlie|Regional/Asia/India/Kerala/Districts/Kottayam}} {{Geographic Location | Centre = ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ | North = [[ᱮᱨᱱᱟᱠᱩᱞᱚᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | Northeast = | East = [[ᱤᱰᱩᱠᱠᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | Southeast = | South = [[ᱯᱚᱛᱷᱟᱱᱟᱢᱛᱷᱤᱴᱴᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | Southwest = | West = [[ᱟᱞᱟᱯᱯᱩᱡᱷᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | Northwest = }} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱑᱙᱔᱙ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱᱟᱜ ᱠᱚ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] f9fahjdibxyfmqucwxekis1fzj3jkwu ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ 0 17261 100789 82136 2022-08-14T04:51:51Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ | settlement_type = ᱥᱚᱦᱚᱨ | image_skyline = Kottayam Collage.jpg | image_alt = | image_caption = Top to bottom, left to right: MC Mathew memorial at [[Thirunakkara]], Aksharashilpam, [[Immaculate Heart of Mary Cathedral]], Kodimatha Boat Jetty, Kottayam Government Medical College, [[CMS College Kottayam]] | native_name_lang = Malayalam '''''Akshara Nagari''''' (Town of Alphabets) | pushpin_map = India | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ | coordinates = {{coord|9.5947087|N|76.4855729|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = ᱥᱤᱧᱚᱛ | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ]] | subdivision_type2 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ]] | subdivision_type3 = ᱴᱚᱴᱷᱟ | subdivision_name3 = ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱴᱨᱟᱵᱷᱟᱱᱠᱚᱨ | subdivision_type4 = Incorporated | subdivision_name4 = ᱑᱙᱒᱑ | subdivision_type5 = ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | subdivision_name5 = [[ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱚᱢ]] | subdivision_type6 = ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | subdivision_name6 = [[ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱚᱢ]] | founder = | named_for = | government_type = ᱱᱚᱜᱚᱨᱯᱟᱞᱤᱠᱟ | governing_body = ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱯᱟᱞᱤᱠᱟ | leader_title = ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱪᱮᱭᱟᱨᱯᱮᱨᱥᱚᱱ | leader_name = ᱯᱤ. ᱟᱨ. ᱥᱚᱱᱟ | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_total_km2 = 77.8 | area_urban_km2 = 157.6 | area_metro_km2 = 200.83 | area_rank = 5 | elevation_footnotes = | elevation_m = 3 | population_footnotes = | area_land_km2 = 134.51 | area_water_km2 = 3.09 | population_total = 136812 | population_urban = 182,927 | population_metro = 357,533 | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_density_metro_km2 = auto | population_density_urban_km2 = auto | population_demonym = Kottayamkar | HDI = 0.831 | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱖᱘᱖ ᱐᱐᱑ | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ = Kottayam:0481 | registration_plate = KL-05 | blank1_name_sec1 = ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ | blank1_info_sec1 = ᱑᱐᱗᱕ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚ/᱑᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱠᱚ/ [[ᱠᱚᱲᱟ|♂]]/[[ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ|♀]] | blank2_name_sec1 = ᱥᱮᱪᱮᱫ | blank2_info_sec1 = ᱙᱙.᱖᱖ % | website = {{URL|kottayammunicipality.lsgkerala.gov.in}} {{URL|kottayam.nic.in}} | official_name = }} [[File:Purple Swamphen (Porphyrio poliocephalus) 22-Mar-2007 10-12-15 AM.jpg|thumb|right|240px|Purple Swamphen (''[[Porphyrio porphyrio]]'') photographed in Vembanad Lake, Kottayam]] '''ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ|ᱠᱮᱨᱚᱞ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>[https://kerala.gov.in/municipal-corporations Municipal corporations in Kerala]</ref> ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱮ ᱣᱮᱢᱵᱚᱱᱟᱰ ᱡᱷᱤᱞ ᱟᱨ ᱠᱩᱴᱴᱚᱱᱟᱰ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱳᱲᱳ ᱵᱟᱹᱫᱽ ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ, ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱚᱱᱠᱟᱱ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱱᱚᱶᱟ ᱚᱥᱟᱫᱷᱟᱨᱚᱱ ᱜᱩᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{Cite web|url=https://kottayam.nic.in/about-district/|title=About Kottayam|date=4 April 2020|website=Government of Kerala|access-date=10 April 2020}}</ref> ᱱᱚᱶᱟ ᱮᱛᱚᱢᱼᱯᱟᱪᱮ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱫᱚ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱟᱴᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱓ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱙.᱘ ᱯᱷᱤᱴ) ᱩᱥᱩᱞ ᱨᱮ ᱢᱤᱱᱟᱪᱤᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱥᱤᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱟᱜ ᱦᱚᱭ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱫᱚ [[ᱛᱤᱨᱩᱣᱚᱱᱚᱱᱛᱯᱩᱨᱚᱢ]] ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱕᱕ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱙᱖ ᱢᱤᱞ) ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱫᱚ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱟᱴᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱓ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱙.᱘ ᱯᱷᱤᱴ) ᱩᱥᱩᱞ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{Cite web|url=http://www.placesonline.com/asia/india/kerala/kottayam/introduction.asp|title = Kottayam Travel Guide: Useful information to visit Kottayam. 8 Reviews}}</ref> ᱱᱚᱶᱟ ᱢᱤᱱᱟᱪᱤᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱥᱤᱱ ᱨᱮ ᱟᱨ ᱣᱮᱢᱵᱚᱱᱟᱰ ᱵᱮᱠᱣᱟᱴᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱥᱤᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱱᱚᱶᱟ [[ᱤᱰᱩᱠᱠᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱫᱷᱟᱨᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱫᱚ ᱢᱤᱱᱟᱪᱤᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱮᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱚᱢᱟᱨᱠᱚᱢ ᱨᱮ ᱣᱮᱢᱵᱚᱱᱟᱰ ᱡᱷᱤᱞ ᱨᱮ ᱧᱟᱯᱟᱢᱟ ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞᱮᱞ== {{Historical populations|type=India |align=left | 1901|17552 | 1911|15141 | 1921|18833 | 1931|25236 | 1941|33364 | 1951|44204 | 1961|52685 | 1971|59714 | 1981|64431 | 1991|89625 | 2001|129894 | 2011|172878 }} ===ᱦᱚᱲ ᱮᱞ=== ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ,<ref>{{cite web|url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|archive-date=16 June 2004|title= Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)|access-date=1 November 2008|publisher= Census Commission of India}}</ref> ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱙᱒,᱘᱗᱘ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱟᱫᱚ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱙᱗᱔,᱕᱕᱑ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱯᱟᱞᱤᱠᱟ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱓᱖,᱘᱑᱒ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱖᱒% ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱓᱘% ᱜᱚᱴᱷᱚᱱ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱙᱐.᱙᱒% ᱟᱨ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱖᱕.᱓᱘% (᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ) ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱩᱞᱟᱹ ᱯᱟᱹᱭᱞᱟᱹ ᱠᱷᱟᱱᱮᱢ ᱙᱕.᱙% ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱠᱚᱴᱴᱟᱴᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱨᱮ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref name="Kurien" /> ==ᱥᱮᱪᱮᱫ== ᱑᱙ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱚᱛᱟᱵᱟᱫᱤ ᱨᱮ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱨᱮ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱰᱟᱪ ᱤᱥᱠᱩᱞ ᱮᱦᱚᱵ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ, ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱚᱢ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱤᱝᱜᱽᱨᱟᱹᱡᱤ ᱤᱥᱠᱩᱞ, ᱟᱨ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ, ᱑᱘᱑᱗ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱪᱟᱨᱪ ᱢᱤᱥᱚᱱᱚᱨᱤ ᱥᱚᱥᱟᱭᱴᱤ ᱚᱯᱷ ᱤᱝᱜᱽᱞᱮᱱᱰ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱥᱤᱮᱢᱮᱥ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/edu/2005/01/04/stories/2005010400140400.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20050315182258/http://www.hindu.com/edu/2005/01/04/stories/2005010400140400.htm|url-status=dead|archive-date=15 March 2005|title= Setting standards of excellence: UGC recognition has added to CMS College's list of merits. |date=4 January 2005|newspaper=[[The Hindu]]|access-date=5 April 2010}}</ref> ᱑᱙᱘᱙ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱑᱐᱐% ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱥᱟᱶ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱱᱟ ᱾<ref>{{cite news|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/City-of-letters-sets-itself-a-new-milestone/article20809376.ece/amp/}}</ref> ᱜᱚᱵᱷᱮᱨᱱᱢᱮᱸᱴ ᱢᱮᱰᱤᱠᱟᱞ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ, ᱠᱤᱴᱴᱟᱭᱟᱢ, ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱩᱬ ᱢᱮᱰᱤᱠᱟᱞ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱢᱚᱦᱟᱛᱢᱟ ᱜᱟᱱᱫᱷᱤ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ, ᱠᱮᱨᱚᱞ, ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱮᱴᱟᱜ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱟᱨ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ}} {{wikivoyage|ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ}} <!-- Please don't post links to commercial or personal sites. Keep Govt and tourism sites Deleted Commercial Sites WorldViewer.com --> * [http://kottayam.nic.in/ Official website of Kottayam District] * [https://web.archive.org/web/20080423042158/http://www.ktm.kerala.gov.in/home.htm Official website from Gov. of Kerala] * [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/322904/Kottayam Britannica Reference on Kottayam] * [http://www.mapsofindia.com/maps/kerala/districts/kottayam.htm Kottayam District Map, MapsOfIndia.com] {{Authority control}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱚ]] clz5huk99xsug0zbep2s1t0j7mbia28 100790 100789 2022-08-14T04:54:19Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ | settlement_type = ᱥᱚᱦᱚᱨ | image_skyline = Kottayam Collage.jpg | image_alt = | image_caption = Top to bottom, left to right: MC Mathew memorial at [[Thirunakkara]], Aksharashilpam, [[Immaculate Heart of Mary Cathedral]], Kodimatha Boat Jetty, Kottayam Government Medical College, [[CMS College Kottayam]] | native_name_lang = Malayalam '''''Akshara Nagari''''' (Town of Alphabets) | pushpin_map = India | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ | coordinates = {{coord|9.5947087|N|76.4855729|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = ᱥᱤᱧᱚᱛ | subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ]] | subdivision_type2 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ]] | subdivision_type3 = ᱴᱚᱴᱷᱟ | subdivision_name3 = ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱴᱨᱟᱵᱷᱟᱱᱠᱚᱨ | subdivision_type4 = Incorporated | subdivision_name4 = ᱑᱙᱒᱑ | subdivision_type5 = ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | subdivision_name5 = [[ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱚᱢ]] | subdivision_type6 = ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | subdivision_name6 = [[ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱚᱢ]] | founder = | named_for = | government_type = ᱱᱚᱜᱚᱨᱯᱟᱞᱤᱠᱟ | governing_body = ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱯᱟᱞᱤᱠᱟ | leader_title = ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱪᱮᱭᱟᱨᱯᱮᱨᱥᱚᱱ | leader_name = ᱯᱤ. ᱟᱨ. ᱥᱚᱱᱟ | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_total_km2 = 77.8 | area_urban_km2 = 157.6 | area_metro_km2 = 200.83 | area_rank = 5 | elevation_footnotes = | elevation_m = 3 | population_footnotes = | area_land_km2 = 134.51 | area_water_km2 = 3.09 | population_total = 136812 | population_urban = 182,927 | population_metro = 357,533 | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_density_metro_km2 = auto | population_density_urban_km2 = auto | population_demonym = Kottayamkar | HDI = 0.831 | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱖᱘᱖ ᱐᱐᱑ | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ = Kottayam:0481 | registration_plate = KL-05 | blank1_name_sec1 = ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ | blank1_info_sec1 = ᱑᱐᱗᱕ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱠᱚ/᱑᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱠᱚ/ [[ᱠᱚᱲᱟ|♂]]/[[ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ|♀]] | blank2_name_sec1 = ᱥᱮᱪᱮᱫ | blank2_info_sec1 = ᱙᱙.᱖᱖ % | website = {{URL|kottayammunicipality.lsgkerala.gov.in}} {{URL|kottayam.nic.in}} | official_name = }} [[File:Purple Swamphen (Porphyrio poliocephalus) 22-Mar-2007 10-12-15 AM.jpg|thumb|right|240px|Purple Swamphen (''[[Porphyrio porphyrio]]'') photographed in Vembanad Lake, Kottayam]] '''ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱮᱨᱟᱞᱟ|ᱠᱮᱨᱚᱞ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>[https://kerala.gov.in/municipal-corporations Municipal corporations in Kerala]</ref> ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱮ ᱣᱮᱢᱵᱚᱱᱟᱰ ᱡᱷᱤᱞ ᱟᱨ ᱠᱩᱴᱴᱚᱱᱟᱰ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱳᱲᱳ ᱵᱟᱹᱫᱽ ᱛᱮ ᱜᱷᱮᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ, ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱚᱱᱠᱟᱱ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱱᱚᱶᱟ ᱚᱥᱟᱫᱷᱟᱨᱚᱱ ᱜᱩᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{Cite web|url=https://kottayam.nic.in/about-district/|title=About Kottayam|date=4 April 2020|website=Government of Kerala|access-date=10 April 2020}}</ref> ᱱᱚᱶᱟ ᱮᱛᱚᱢᱼᱯᱟᱪᱮ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱫᱚ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱟᱴᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱓ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱙.᱘ ᱯᱷᱤᱴ) ᱩᱥᱩᱞ ᱨᱮ ᱢᱤᱱᱟᱪᱤᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱥᱤᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱟᱜ ᱦᱚᱭ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱫᱚ [[ᱛᱤᱨᱩᱣᱚᱱᱚᱱᱛᱯᱩᱨᱚᱢ]] ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱕᱕ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱙᱖ ᱢᱤᱞ) ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱫᱚ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱟᱴᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱓ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱙.᱘ ᱯᱷᱤᱴ) ᱩᱥᱩᱞ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{Cite web|url=http://www.placesonline.com/asia/india/kerala/kottayam/introduction.asp|title = Kottayam Travel Guide: Useful information to visit Kottayam. 8 Reviews}}</ref> ᱱᱚᱶᱟ ᱢᱤᱱᱟᱪᱤᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱥᱤᱱ ᱨᱮ ᱟᱨ ᱣᱮᱢᱵᱚᱱᱟᱰ ᱵᱮᱠᱣᱟᱴᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱥᱤᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱱᱚᱶᱟ [[ᱤᱰᱩᱠᱠᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱪᱮ ᱜᱷᱟᱴ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱫᱷᱟᱨᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱫᱚ ᱢᱤᱱᱟᱪᱤᱞ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱮᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱚᱢᱟᱨᱠᱚᱢ ᱨᱮ ᱣᱮᱢᱵᱚᱱᱟᱰ ᱡᱷᱤᱞ ᱨᱮ ᱧᱟᱯᱟᱢᱟ ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞᱮᱞ== {{Historical populations|type=India |align=left | 1901|17552 | 1911|15141 | 1921|18833 | 1931|25236 | 1941|33364 | 1951|44204 | 1961|52685 | 1971|59714 | 1981|64431 | 1991|89625 | 2001|129894 | 2011|172878 }} ===ᱦᱚᱲ ᱮᱞ=== ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ,<ref>{{cite web|url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|archive-date=16 June 2004|title= Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)|access-date=1 November 2008|publisher= Census Commission of India}}</ref> ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱙᱒,᱘᱗᱘ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱟᱫᱚ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱙᱗᱔,᱕᱕᱑ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱯᱟᱞᱤᱠᱟ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱓᱖,᱘᱑᱒ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱖᱒% ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱓᱘% ᱜᱚᱴᱷᱚᱱ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱙᱐.᱙᱒% ᱟᱨ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱖᱕.᱓᱘% (᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ) ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱩᱞᱟᱹ ᱯᱟᱹᱭᱞᱟᱹ ᱠᱷᱟᱱᱮᱢ ᱙᱕.᱙% ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱠᱚᱴᱴᱟᱴᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱨᱮ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱮᱪᱮᱫ== ᱑᱙ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱚᱛᱟᱵᱟᱫᱤ ᱨᱮ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱨᱮ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱰᱟᱪ ᱤᱥᱠᱩᱞ ᱮᱦᱚᱵ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ, ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱚᱢ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱤᱝᱜᱽᱨᱟᱹᱡᱤ ᱤᱥᱠᱩᱞ, ᱟᱨ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ, ᱑᱘᱑᱗ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱪᱟᱨᱪ ᱢᱤᱥᱚᱱᱚᱨᱤ ᱥᱚᱥᱟᱭᱴᱤ ᱚᱯᱷ ᱤᱝᱜᱽᱞᱮᱱᱰ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱥᱤᱮᱢᱮᱥ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/edu/2005/01/04/stories/2005010400140400.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20050315182258/http://www.hindu.com/edu/2005/01/04/stories/2005010400140400.html|archive-date=15 March 2005|title= Setting standards of excellence: UGC recognition has added to CMS College's list of merits. |date=4 January 2005|newspaper=[[The Hindu]]|access-date=5 April 2010}}</ref> ᱑᱙᱘᱙ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱑᱐᱐% ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱥᱟᱶ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱜᱚᱵᱷᱮᱨᱱᱢᱮᱸᱴ ᱢᱮᱰᱤᱠᱟᱞ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ, ᱠᱤᱴᱴᱟᱭᱟᱢ, ᱠᱮᱨᱚᱞ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱩᱬ ᱢᱮᱰᱤᱠᱟᱞ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱢᱚᱦᱟᱛᱢᱟ ᱜᱟᱱᱫᱷᱤ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ, ᱠᱮᱨᱚᱞ, ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱮᱴᱟᱜ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱟᱨ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱹᱜᱟᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ}} {{wikivoyage|ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ}} <!-- Please don't post links to commercial or personal sites. Keep Govt and tourism sites Deleted Commercial Sites WorldViewer.com --> * [http://kottayam.nic.in/ Official website of Kottayam District] * [https://web.archive.org/web/20080423042158/http://www.ktm.kerala.gov.in/home.htm Official website from Gov. of Kerala] * [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/322904/Kottayam Britannica Reference on Kottayam] * [http://www.mapsofindia.com/maps/kerala/districts/kottayam.htm Kottayam District Map, MapsOfIndia.com] {{Authority control}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱴᱴᱟᱭᱟᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱚ]] pef33w05lbcmhr0hs4m7ciqs59z56mc ᱠᱚᱭᱮᱞ ᱯᱚᱧᱪᱟᱱᱚᱱ ᱢᱟᱹᱱᱰᱤ 0 17681 100742 84382 2022-08-14T01:47:41Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ */ wikitext text/x-wiki ᱠᱚᱭᱮᱞ ᱯᱚᱧᱪᱟᱱᱚᱱ ᱢᱟᱹᱱᱰᱤ ᱺ ᱱᱩᱭ ᱚᱱᱚᱞᱤᱭᱟᱹ ᱚᱲᱤᱥᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱢᱩᱭᱩᱨᱵᱷᱚᱡᱽ ᱡᱤᱞᱟᱹ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱠᱰᱟᱲ ᱟᱹᱛᱩ ᱨᱮ ᱑᱕ ᱡᱟᱱᱩᱣᱟᱨᱤ ᱑᱘᱗᱓ ᱥᱟᱹᱦᱤᱛ ᱨᱮ ᱡᱟᱱᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ᱾ ᱟᱡ ᱵᱟᱵᱟ ᱦᱟᱜ [[ᱧᱩᱛᱩᱢ]] ᱥᱚᱞᱮ ᱢᱟᱹᱱᱰᱤ ᱛᱟᱦᱮ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱭᱟ ᱾ ᱠᱚᱭᱮᱞ ᱯᱚᱧᱪᱟᱱᱚᱱ ᱢᱟᱹᱱᱰᱤ ᱫᱚ ᱥᱤᱧ ᱠᱟᱹᱨᱤᱜᱚᱞ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱜᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱥᱟᱶᱦᱮᱫ ᱤ ᱩᱯᱩᱨᱩᱢ ᱮ ᱫᱚᱦᱚ ᱟᱠᱟᱫᱟ ᱾ ᱟᱭᱟᱜ ᱚᱞ ᱯᱚᱨᱚᱵ ᱠᱚᱫᱚ - ᱥᱟᱢᱠᱟᱥᱟᱹᱴᱤ , ᱦᱟᱭᱨᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱞ ᱡᱟᱹᱛᱤ , ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱟᱲᱟᱝ, ᱱᱟᱞᱦᱟ ᱛᱩᱢᱟᱹᱞ , ᱜᱟᱛᱮ ᱟᱲᱟᱝ ᱮᱢᱟᱱ ᱾ == ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱡᱤᱭᱚᱱ == == ᱜᱩᱨ == ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱠᱟᱹᱨᱤᱜᱚᱞ ᱢᱟᱹᱱ ᱠᱚᱭᱮᱞ ᱯᱚᱧᱪᱟᱱᱚᱱ ᱢᱟᱹᱱᱰᱤ ᱫᱚ ᱒᱕ ᱡᱩᱱ ᱑᱙᱖᱓ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱛᱟᱞᱟ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ == ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ == {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 6m2bhssv5lc61ry5bm4fe74x61bnpif ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ ᱦᱮᱢᱵᱨᱚᱢ/sandbox/ᱱᱮᱦᱚᱨ 2 17688 100823 100257 2022-08-14T11:10:20Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 Blanked the page wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 ᱯᱷᱮᱰᱟᱛ 0 18172 100714 86657 2022-08-13T17:26:07Z Ramjit Tudu 52 del req wikitext text/x-wiki {{Delete| spam article}}'''ᱯᱷᱮᱰᱟᱛ''' ᱥ [[ᱚ]] ᱦᱚᱲ, ᱴᱷᱟᱶ, ᱵᱟᱝᱠᱷᱟᱱ ᱫᱩᱨᱤᱵᱽ. 36297yl0pq010kg4tkajs8ouxrs9f8m ᱠᱷᱚᱭᱚᱨ ᱫᱟᱨᱮ 0 18226 100711 86946 2022-08-13T17:24:02Z Ramjit Tudu 52 del req wikitext text/x-wiki {{Delete| spam article}} ᱠᱷᱚᱭᱚᱨ ᱫᱟᱨᱮ [[ᱥ]] ᱚ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱚᱡᱚᱨ ᱫᱟᱨᱮ. nvp5qof5gyqchl4vn7wudrh6mt8z1hz ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ 0 18244 100788 87009 2022-08-14T04:50:33Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟ.ᱠᱷᱭᱟ.ᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ | other_name = | settlement_type = ᱥᱚᱦᱚᱨ | image_skyline = SidhbaliTemple.jpg | image_caption = ᱥᱤᱫᱷᱤᱵᱟᱞᱤ ᱢᱚᱱᱫᱤᱨ, ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ | map_caption = Kotdwar | pushpin_map = India Uttarakhand#India#Asia | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ | coordinates = {{coord|29|45|0|N|78|31|48|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = ᱥᱤᱧᱚᱛ | subdivision_type1 = ᱯᱚᱱᱚᱛ | subdivision_type2 = [[ᱩᱛᱛᱚᱨᱟᱠᱷᱚᱸᱰ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name1 = [[ᱩᱛᱛᱚᱨᱟᱠᱷᱚᱸᱰ]] | subdivision_name2 = [[ᱯᱚᱣᱲᱤ ᱜᱟᱲᱣᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱯᱚᱣᱲᱤ ᱜᱟᱲᱣᱟᱞ]] | established_title = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ | established_date = ᱑᱙ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱚᱛᱟᱵᱽᱫᱤ | established_title1 = Founded | established_date1 = ᱑᱘᱙᱐ | established_title2 = ᱱᱚᱜᱚᱨᱯᱟᱞᱤᱠᱟ | established_date2 = ᱑᱙᱕᱒ | founder = | government_type = ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ | governing_body = [[ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ]] | leader_title1 = ᱢᱮᱭᱚᱨ | leader_name1 = [[ᱦᱮᱢᱞᱟᱴᱟ ᱱᱮᱜᱤ]] ([[ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱠᱚᱝᱜᱽᱨᱮᱥ|ᱥᱡᱠ]]) | unit_pref = Metric | area_total_km2 = 80 | elevation_m = 454 | population_total = {{formatnum:175232}} | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_footnotes =<ref>{{Cite web|url=http://censusindia.gov.in/2011census/dchb/Uttarakhandpart_A.html |title=Census of India Website : Office of the Registrar General & Census Commissioner, India |website=censusindia.gov.in|access-date=29 January 2020}}</ref> | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | demographics1_info1 = [[ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱦᱤᱱᱫᱤ]] | demographics1_title2 = ᱮᱴᱟᱜ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_info2 = [[ᱜᱟᱲᱣᱟᱞᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱜᱟᱲᱣᱟᱞᱤ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[PIN Code]] | postal_code = ᱒᱔᱖᱑᱔᱙ | area_code = +᱙᱑-᱑᱓᱘᱒ | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ | registration_plate = UK-15 | website = | footnotes = | leader_title2 = [[ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱟᱨ (ᱥᱤᱧᱚᱛ)|ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱟᱨ]] | leader_name2 = ᱢᱟᱱᱤᱥ ᱠᱩᱢᱟᱨ ᱥᱤᱝ, [[Indian Administrative Service|IAS]] | official_name = }} '''ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱩᱛᱛᱚᱨᱟᱠᱷᱚᱸᱰ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱣᱲᱤ ᱜᱟᱲᱣᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱱᱚᱜᱚᱨ, ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ ᱟᱨ ᱛᱚᱦᱥᱤᱞ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱟᱡᱟᱜ ᱢᱟᱨᱮ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ "'''ᱠᱷᱚᱦᱫᱣᱟᱨ'''" ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱠᱚᱭᱟᱜ ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱠᱟᱱᱟ ᱠᱷᱚᱦ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱚᱞᱚᱱ ᱫᱩᱣᱟᱹᱨ ᱾<ref>{{Cite journal|last=Atkore|first=Vidyadhar|last2=Kuppusamy|first2=Sivakumar|date=1 May 2007|title=Length-weight relationship and relative condition factor of juvenile golden mahseer Tor putitora (Hamilton, 1822), in the tributaries of Ramganga river, Uttarakhand|url=https://www.researchgate.net/publication/275833982_Length-weight_relationship_and_relative_condition_factor_of_juvenile_golden_mahseer_Tor_putitora_Hamilton_1822_in_the_tributaries_of_Ramganga_river_Uttarakhand|journal=Journal of the Bombay Natural History Society|volume=104|pages=161–164}}</ref> ᱪᱮᱫᱟᱜ ᱪᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱠᱷᱚᱦ ᱜᱟᱰᱟ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢᱼᱯᱟᱪᱮ ᱥᱮᱦᱮᱫ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱩᱛᱛᱚᱨᱟᱠᱷᱚᱸᱰ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱩᱬ ᱵᱚᱞᱚᱱ ᱫᱩᱣᱟᱹᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ==ᱪᱷᱟᱹᱴᱭᱟᱹᱨ== ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱲᱟᱹ ᱫᱚ ᱜᱟᱲᱣᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱚᱞᱚᱱ ᱫᱩᱣᱟᱹᱨ ᱪᱮᱫᱟᱜ ᱪᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱩᱛᱛᱚᱨᱟᱠᱷᱚᱸᱰ ᱨᱮ ᱯᱚᱣᱲᱤ ᱜᱟᱲᱣᱟᱞ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱩᱨᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱚᱞᱚᱱ ᱫᱩᱣᱟᱹᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱫᱚ ᱦᱮᱢᱟᱞ ᱵᱩᱨᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱵᱩᱨᱩ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱩᱴ ᱚᱥᱟᱨ ᱵᱤᱥᱟᱹᱨ ᱫᱚ ᱘᱐ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱓᱑ ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱰᱟᱦᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱫᱚ ᱫᱤᱞᱞᱤ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱧᱮ ᱨᱮ ᱒᱑᱖ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑᱓᱔ ᱢᱤᱞ), ᱰᱮᱦᱨᱟᱰᱩᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢ ᱨᱮ ᱑᱒᱐ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱗᱕ ᱢᱤᱞ), ᱱᱮᱭᱱᱤᱛᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ ᱒᱐᱘ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑᱒᱙ ᱢᱤᱞ), ᱨᱩᱲᱠᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱙᱙ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱖᱒ ᱢᱤᱞ) ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱫᱚ ᱦᱮᱢᱟᱞ ᱵᱩᱨᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱪᱮ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱟᱴᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱔᱕᱔ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑,᱔᱙᱐ ᱯᱷᱤᱴ) ᱩᱥᱩᱞ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== {{bar box |title=ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱨᱮ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ (᱒᱐᱑᱑) |titlebar=#Fcd116 |left1=ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ |right1=ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ |float=right |bars= {{bar percent|[[ᱦᱤᱱᱫᱩ]]|orange|90.00}} {{bar percent|[[ᱤᱥᱞᱟᱢ]]|green|9.03}} {{bar percent|ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱫᱷᱨᱚᱢ|red|0.45}} {{bar percent|[[ᱥᱤᱠᱷ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱥᱤᱠᱷ]]|lightpink|0.26}} {{bar percent|[[ᱡᱳᱭᱱᱳ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱡᱮᱭᱱ]]|gold|0.06}} {{bar percent|ᱮᱴᱟᱜ ᱠᱚ|#808080|0.20}} }} === ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ === ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱨᱮ [[ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ]] ᱫᱚ ᱢᱩᱬ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤᱭᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱟᱜ ᱮᱴᱟᱜ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱠᱚᱫᱚ [[ᱤᱥᱞᱟᱢ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱤᱥᱞᱟᱢ]], [[ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ]], [[ᱡᱳᱭᱱᱳ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ|ᱡᱮᱭᱱ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ]] ᱟᱨ [[ᱥᱤᱠᱷ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ]] ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{Cite web|url=http://censusindia.gov.in/2011census/dchb/Uttarakhandpart_A.html |title=Census of India Website : Office of the Registrar General & Census Commissioner, India |website=censusindia.gov.in|access-date=29 January 2020}}</ref> ᱒᱐᱑᱑ᱼ᱒᱐᱒᱐ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱗᱕,᱒᱓᱒ ᱦᱚᱲ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{Cite web|url=http://censusindia.gov.in/2011census/dchb/Uttarakhandpart_A.html |title=Census of India Website : Office of the Registrar General & Census Commissioner, India |website=censusindia.gov.in|access-date=29 January 2020}}</ref> ᱠᱚᱲᱟ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱕᱓% ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱫᱚ ᱔᱗% ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱗᱙.᱖᱓% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱼ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱖᱔.᱘᱓% ᱠᱷᱚᱱ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱼ ᱠᱚᱲᱟ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱘᱘% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚ ᱗᱕.᱕% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱨᱮ, ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱑᱔% ᱫᱚ ᱖ ᱥᱟᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱩᱢᱚᱨ ᱠᱚ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱾<ref name="Pop 2011">{{cite web |url=http://www.citypopulation.info/php/india-uttarakhand.php?cityid=0540606000 |title=Kotdwar in Garhwal (Uttarakhand) |publisher=citypopulation.info |access-date=19 January 2020}}</ref> ==ᱥᱟᱜᱟᱲᱚᱢ== [[File:KOTDWARA RAILWAY STATION.jpg|thumb|ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ]] ===ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱦᱟᱨ=== ᱑᱐᱕ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱡᱳᱞᱤ ᱜᱨᱟᱸᱴ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱫᱚ ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱩᱨ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱡᱳᱞᱤ ᱜᱨᱟᱸᱴ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱴᱮᱠᱥᱤ ᱟᱨ ᱵᱟᱥ ᱵᱮᱵᱚᱥᱛᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ===ᱨᱮᱞ=== ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱫᱚ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱩᱬ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱮ ᱨᱮᱞᱣᱮ ᱥᱴᱮᱥᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ===ᱵᱟᱰ ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ=== ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱫᱚ ᱩᱛᱛᱚᱨᱟᱠᱷᱚᱸᱰ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱩᱬ ᱰᱮᱥᱴᱤᱱᱮᱥᱚᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱛᱮ ᱥᱚᱲᱚᱠ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱫᱤᱞᱞᱤ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱵᱟᱥ ᱟᱞᱜᱟ ᱛᱮ ᱵᱮᱵᱚᱥᱛᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱠᱚᱴᱫᱣᱟᱨ ᱫᱚ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱑᱑᱙ ᱛᱮ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱛᱮ ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} == ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ == * {{Wikivoyage-inline}} * [http://wikimapia.org/country/India/Uttaranchal/Kotdwar/ Kotdwar] {{ᱩᱛᱛᱚᱨᱟᱠᱷᱚᱸᱰ}} {{Authority control}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱯᱚᱣᱲᱤ ᱜᱟᱲᱣᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱚ]] k4s1utpwtkea1qcpq3spij8x2oo8q9z ᱵᱟᱹᱭ ᱵᱟᱹᱭᱛᱮ 0 18260 100715 87071 2022-08-13T17:26:39Z Ramjit Tudu 52 del req wikitext text/x-wiki {{Delete| spam article}}ᱵᱟᱹᱭ ᱵᱟᱹᱭᱛᱮ [[ᱥ]] ᱚ ᱟᱱᱫᱚᱞᱚᱱ ᱵᱟᱝᱠᱷᱟᱱ ᱫᱳᱠᱚᱱ. impuh82b8na552j8co0hptccn7hodzq ᱤᱥᱠᱤᱣᱞᱮᱯᱤᱭᱟᱥ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱟᱱᱟᱜ ᱵᱤᱝ 0 18287 100716 87166 2022-08-13T17:41:35Z Ramjit Tudu 52 wikitext text/x-wiki {{Delete| spam article}}ᱤᱥᱠᱤᱣᱞᱮᱯᱤᱭᱟᱥ ᱥᱟᱹᱜᱟᱹᱭ ᱟᱱᱟᱜ ᱵᱤᱝ [[ᱥ]] ᱚ ᱵᱤᱝ. feoxzv6t1uxkdbe3hqsqblzws7pwtcw ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱟᱨᱤ 0 18409 100707 87603 2022-08-13T17:17:13Z Ramjit Tudu 52 wikitext text/x-wiki {{Delete| spam article}} ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱟᱨᱤ [[ᱥ]] ᱴᱟᱜ ᱫᱤᱱ. jbw11xcjsjjllw1daq2eyrdvln2yvw9 ᱮᱥᱵᱮᱥᱴᱚᱥ ᱫᱩᱥᱚᱱ ᱠᱚᱢ 0 18466 100712 87756 2022-08-13T17:24:57Z Ramjit Tudu 52 del req wikitext text/x-wiki {{Delete| spam article}}ᱮᱥᱵᱮᱥᱴᱚᱥ ᱫᱩᱥᱚᱱ ᱠᱚᱢ ᱥ [[ᱚ]] ᱡᱚᱲᱟᱣ ᱟᱜ ᱦᱟᱞᱚᱛ. lv3snlmh3tf0tf4bb13t506le0a8voc ᱴᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱩᱛᱟᱹᱨ 0 18613 100713 88222 2022-08-13T17:25:30Z Ramjit Tudu 52 del req wikitext text/x-wiki {{Delete| spam article}} ᱴᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱩᱛᱟᱹᱨ ᱥ [[ᱚ]] ᱥᱮᱨᱮᱧ. p7ahwe1umkcvso2ucsj1161zpcdnzu1 ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ 0 19591 100747 93440 2022-08-14T02:04:29Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ | native_name = ᱠᱚᱯᱯᱟᱞᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ | native_name_lang = | other_name = | settlement_type = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | image_skyline = {{Photomontage |photo1a = Koppal Fort.jpg |photo2a = HBPA C 8216 Tungabhadra Virupaksha from Anjanadri Hill.jpg |photo2b = Asoka rock edict 6.JPG |photo3a = 12th century Mahadeva temple, Itagi, Karnataka India - 106.jpg |photo3b = 9th century Navalinga temple, Kukkanur, Karnataka India - 5.jpg |size=250 }} | image_alt = | image_caption = ᱪᱮᱛᱟᱱᱼᱡᱚᱡᱚᱢ ᱠᱷᱚᱱ : ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱠᱤᱞᱟ, ᱚᱸᱡᱚᱱᱮᱭ ᱵᱩᱨᱩ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱚᱢᱯᱤ ᱧᱮᱞ, ᱟᱥᱚᱠ ᱨᱚᱠ ᱮᱰᱤᱠᱴ, ᱤᱴᱟᱜᱤ ᱢᱚᱦᱟᱫᱮᱵᱽ ᱢᱩᱸᱫᱽᱨᱤ, ᱱᱟᱣᱞᱤᱝ ᱢᱩᱸᱫᱽᱨᱤ, ᱠᱩᱠᱱᱩᱨ | nickname = | image_map = Karnataka Koppal locator map.svg | map_alt = | map_caption = | coordinates = {{coord|15|34|31|N|76|0|48|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{IND}} | subdivision_type2 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] | subdivision_type3 = ᱠᱷᱚᱸᱰ | subdivision_name3 = [[ᱜᱩᱞᱵᱚᱨᱜᱟ ᱠᱷᱚᱸᱰ|ᱜᱩᱞᱵᱚᱨᱜᱟ]] | established_title = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ | established_date = ᱒᱔ ᱚᱜᱚᱥᱴ ᱑᱙᱙᱗ | founder = | named_for = | parts_type = ᱛᱟᱞᱩᱠ | parts = [[ᱠᱚᱯᱯᱟᱞᱟ]], [[ᱜᱚᱝᱜᱟᱵᱚᱛᱤ]], [[ᱭᱮᱞᱵᱚᱨᱜᱟ]], [[ᱠᱩᱥᱛᱟᱵᱤ]], [[ᱠᱚᱱᱚᱠᱚᱜᱤᱨᱤ]], [[ᱠᱩᱠᱚᱱᱩᱨ]], [[ᱠᱚᱨᱟᱛᱟᱜᱤ]] | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱠᱚᱯᱯᱟᱞᱟ]] | government_type = | governing_body = | leader_title = ᱰᱤᱯᱴᱤ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱟᱨ | leader_name = ᱯᱤ ᱥᱩᱱᱤᱞ ᱠᱩᱢᱟᱨ | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = 7190 | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = 1,389,920 | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = <ref name=districtcensus>{{cite web | url = http://www.census2011.co.in/district.php | title = District Census 2011 | access-date = 2011-09-30 | year = 2011 | publisher = Census2011.co.in}}</ref> | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | demographics1_info1 = [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱕᱘᱓᱒ | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ | area_code = ᱐᱘᱕᱓᱙ | registration_plate = * [[ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ]] KA-37 | website = {{ url |koppal.nic.in}} | iso_code = [[ISO 3166-2:IN|IN-KA]] | footnotes = | official_name = }} '''ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮ [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱟᱥᱚᱱᱤᱭᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱷᱩᱴ ᱡᱩᱜᱽ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱫᱚ 'ᱠᱚᱯᱞᱟ ᱱᱚᱜᱚᱨ' ᱠᱚ ᱢᱮᱱᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱦᱮᱨᱤᱴᱮᱡᱽ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱦᱚᱢᱯᱤ, ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱨᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱚ ᱫᱟᱯᱟᱞᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱓᱘ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱚᱱᱮᱜᱩᱸᱰᱤ, ᱢᱤᱫ ᱯᱷᱮᱢᱚᱥ ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ ᱰᱮᱥᱴᱤᱱᱮᱥᱚᱱ ᱦᱚᱸ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ, ᱢᱟᱨᱮ ᱠᱚᱯᱞᱟ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱢᱩᱬ ᱡᱮᱭᱱ ᱯᱚᱵᱤᱛᱨᱚ ᱛᱷᱟᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟᱹᱞ ᱞᱟᱹᱲᱦᱟᱹᱭ ᱚᱠᱛᱚ, ᱢᱩᱸᱫᱚᱨᱜᱤ ᱵᱷᱤᱢᱟ ᱨᱟᱣ ᱟᱨ ᱦᱚᱢᱢᱤᱜᱮ ᱠᱮᱸᱪᱚᱱᱱᱳᱲᱟ ᱫᱚ ᱡᱩᱱ ᱑᱘᱕᱘ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱤᱝᱜᱽᱨᱟᱹᱡᱽ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱞᱟᱹᱲᱦᱟᱹᱭ ᱮᱱᱟ ᱜᱚᱡ ᱮᱱᱟ ᱾ ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱥᱟᱨ ᱵᱤᱥᱟᱹᱨ ᱫᱚ ᱗,᱑᱙᱐ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱱᱩᱠᱩ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱑᱙᱖,᱐᱘᱙ ᱦᱚᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱖.᱕᱘% ᱫᱚ ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://www.censusindiamaps.net/page/India_WhizMap/IndiaMap.htm |title=Archived copy |access-date=August 27, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070703215108/http://www.censusindiamaps.net/page/India_WhizMap/IndiaMap.htm |archive-date=July 3, 2007 }}</ref> ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱑᱙᱙᱗ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱨᱟᱭᱪᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱷᱮᱜᱟᱨ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ == ᱛᱟᱞᱩᱠ ᱠᱚ == ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮ ᱚᱞ ᱟᱠᱟᱱ ᱮᱭᱟᱭ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱛᱟᱞᱩᱠᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ : ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ, ᱜᱚᱝᱜᱟᱵᱚᱛᱤ, ᱭᱮᱞᱵᱚᱨᱜᱽ, ᱠᱩᱥᱴᱚᱜᱤ, ᱠᱚᱱᱚᱠᱚᱜᱤᱨᱤ, ᱠᱩᱠᱱᱩᱨ ᱟᱨ ᱠᱚᱨᱟᱴᱟᱜᱤ ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱓᱘᱙,᱙᱒᱐ ᱦᱚᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ,<ref name=districtcensus/> ᱥᱣᱟᱡᱤᱞᱮᱱᱰ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱵᱟᱨᱟᱵᱟᱹᱨᱤ ᱟᱠᱚ<ref name="cia">{{cite web | author = US Directorate of Intelligence | title = Country Comparison:Population | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | access-date = 2011-10-01 | quote = Swaziland 1,370,424 }}</ref> ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱦᱟᱣᱟᱭ ᱾<ref>{{cite web |url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |title=2010 Resident Population Data |publisher=U.S. Census Bureau |access-date=2011-09-30 |quote=Hawaii 1,360,301 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131019160532/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |archive-date=October 19, 2013 }}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ (ᱜᱩᱴ ᱖᱔᱐ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ)᱓᱕᱐ ᱟᱱᱟᱜ ᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref name=districtcensus/> ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱰᱮᱱᱥᱤᱴᱤ ᱫᱚ ᱒᱕᱐ ᱦᱚᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟᱠᱚ ᱜᱚᱴᱟ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱖᱕᱐/ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref name=districtcensus/> ᱒᱐᱐᱑ᱼ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱜᱮᱞ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱱᱩᱠᱩ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱜᱨᱚᱛᱷ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱑᱖.᱓᱒% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱨᱮ ᱜᱚᱴᱟ ᱑᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱙᱘᱓ ᱛᱚᱨᱞᱟᱹ ᱭᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ,<ref name=districtcensus/> ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱖᱗.᱒᱘% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref name=districtcensus/> {{bar box |title = ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ (᱒᱐᱑᱑)<ref name="Religion">{{cite web |title=C-1 Population By Religious Community |url=https://censusindia.gov.in/2011census/C-01/DDW29C-01%20MDDS.XLS|publisher=Census of India|access-date=29 July 2021}}</ref> |titlebar=#Fcd116 |float=right |bars= {{bar percent|[[ᱦᱤᱱᱫᱩ]]|darkorange|87.63}} {{bar percent|[[ᱤᱥᱞᱟᱢ]]|green|11.64}} {{bar percent|ᱮᱴᱟᱜᱟᱜ|black|0.73}} }} ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱣᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱘᱗.᱖᱓ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱢᱩᱥᱞᱤᱢ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱑.᱖᱔ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ {{historical populations|11=1901|12=2,84,184|13=1911|14=3,05,145|15=1921|16=2,90,083|17=1931|18=3,17,262|19=1941|20=3,55,851|21=1951|22=4,21,043|23=1961|24=4,65,545|25=1971|26=6,11,928|27=1981|28=7,48,222|29=1991|30=9,58,078|31=2001|32=11,96,089|33=2011|34=13,89,920|percentages=pagr|footnote=source:<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A2_Data_Table.html Decadal Variation In Population Since 1901]</ref>|align=middle}} ᱢᱩᱬ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱫᱚ [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]] ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱘᱔.᱐᱙% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱨᱚᱲ ᱟᱠᱚ ᱾ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜᱟ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱫᱚ [[ᱩᱨᱫᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱩᱨᱫᱩ]] ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱢᱩᱬ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱗.᱓᱕% ᱨᱚᱲ ᱟᱠᱚ ᱾ [[ᱛᱮᱞᱩᱜᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] ᱫᱚ ᱔.᱑᱗% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱞᱚᱢᱵᱟᱰᱤ ᱫᱚ ᱑.᱖᱔% ᱟᱨ ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱫᱚ ᱑.᱔᱔% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱨᱚᱲ ᱟᱠᱚ ᱾<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-16.html 2011 Census of India, Population By Mother Tongue]</ref> ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} *[https://koppal.nic.in/ Official website of Koppal district] *[http://www.templenet.com/Karnataka/kalyani_chalukya.html Kalyani Chalukyan temples on www.templenet.com] *[https://web.archive.org/web/20120216065838/http://www.gazetteer.kar.nic.in/data/gazetteer/postind/Kar_Handbook_2005_Chapter14.Pdf Karnataka District Gazetteer Page 36] {{Geographic location |Centre = ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ |North = [[ᱵᱟᱜᱟᱞᱠᱚᱴ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Northeast = |East = [[ᱨᱟᱭᱪᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Southeast = |South = [[ᱵᱮᱞᱞᱟᱨᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Southwest = |West = [[ᱜᱚᱰᱚᱜᱽ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Northwest = }} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] agneiagrv6m2hmxa8ygyjf6pwxr47wu 100748 100747 2022-08-14T02:07:26Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ | native_name = ᱠᱚᱯᱯᱟᱞᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ | native_name_lang = | other_name = | settlement_type = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ|ᱦᱚᱱᱚᱛ]] | image_skyline = {{Photomontage |photo1a = Koppal Fort.jpg |photo2a = HBPA C 8216 Tungabhadra Virupaksha from Anjanadri Hill.jpg |photo2b = Asoka rock edict 6.JPG |photo3a = 12th century Mahadeva temple, Itagi, Karnataka India - 106.jpg |photo3b = 9th century Navalinga temple, Kukkanur, Karnataka India - 5.jpg |size=250 }} | image_alt = | image_caption = ᱪᱮᱛᱟᱱᱼᱡᱚᱡᱚᱢ ᱠᱷᱚᱱ : ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱠᱤᱞᱟ, ᱚᱸᱡᱚᱱᱮᱭ ᱵᱩᱨᱩ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱚᱢᱯᱤ ᱧᱮᱞ, ᱟᱥᱚᱠ ᱨᱚᱠ ᱮᱰᱤᱠᱴ, ᱤᱴᱟᱜᱤ ᱢᱚᱦᱟᱫᱮᱵᱽ ᱢᱩᱸᱫᱽᱨᱤ, ᱱᱟᱣᱞᱤᱝ ᱢᱩᱸᱫᱽᱨᱤ, ᱠᱩᱠᱱᱩᱨ | nickname = | image_map = Karnataka Koppal locator map.svg | map_alt = | map_caption = | coordinates = {{coord|15|34|31|N|76|0|48|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ | subdivision_name = {{IND}} | subdivision_type2 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]] | subdivision_name2 = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] | subdivision_type3 = ᱠᱷᱚᱸᱰ | subdivision_name3 = [[ᱜᱩᱞᱵᱚᱨᱜᱟ ᱠᱷᱚᱸᱰ|ᱜᱩᱞᱵᱚᱨᱜᱟ]] | established_title = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ | established_date = ᱒᱔ ᱚᱜᱚᱥᱴ ᱑᱙᱙᱗ | founder = | named_for = | parts_type = ᱛᱟᱞᱩᱠ | parts = [[ᱠᱚᱯᱯᱟᱞᱟ]], [[ᱜᱚᱝᱜᱟᱵᱚᱛᱤ]], [[ᱭᱮᱞᱵᱚᱨᱜᱟ]], [[ᱠᱩᱥᱛᱟᱵᱤ]], [[ᱠᱚᱱᱚᱠᱚᱜᱤᱨᱤ]], [[ᱠᱩᱠᱚᱱᱩᱨ]], [[ᱠᱚᱨᱟᱛᱟᱜᱤ]] | seat_type = ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ | seat = [[ᱠᱚᱯᱯᱟᱞᱟ]] | government_type = | governing_body = | leader_title = ᱰᱤᱯᱴᱤ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱟᱨ | leader_name = ᱯᱤ ᱥᱩᱱᱤᱞ ᱠᱩᱢᱟᱨ | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = 7190 | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = 1,389,920 | population_as_of = ᱒᱐᱑᱑ | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = <ref name=districtcensus>{{cite web | url = http://www.census2011.co.in/district.php | title = District Census 2011 | access-date = 2011-09-30 | year = 2011 | publisher = Census2011.co.in}}</ref> | demographics_type1 = ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ | demographics1_title1 = ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ | demographics1_info1 = [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐ | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = ᱕᱘᱓᱒ | area_code_type = ᱴᱮᱞᱤᱯᱷᱚᱱ ᱠᱳᱰ | area_code = ᱐᱘᱕᱓᱙ | registration_plate = * [[ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ]] KA-37 | website = {{ url |koppal.nic.in}} | iso_code = [[ISO 3166-2:IN|IN-KA]] | footnotes = | official_name = }} '''ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮ [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱟᱥᱚᱱᱤᱭᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱷᱩᱴ ᱡᱩᱜᱽ ᱨᱮ ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱫᱚ 'ᱠᱚᱯᱞᱟ ᱱᱚᱜᱚᱨ' ᱠᱚ ᱢᱮᱱᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱦᱮᱨᱤᱴᱮᱡᱽ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱦᱚᱢᱯᱤ, ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱨᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱚ ᱫᱟᱯᱟᱞᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱓᱘ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱚᱱᱮᱜᱩᱸᱰᱤ, ᱢᱤᱫ ᱯᱷᱮᱢᱚᱥ ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ ᱰᱮᱥᱴᱤᱱᱮᱥᱚᱱ ᱦᱚᱸ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ==ᱱᱟᱜᱟᱢ== ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ, ᱢᱟᱨᱮ ᱠᱚᱯᱞᱟ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱢᱩᱬ ᱡᱮᱭᱱ ᱯᱚᱵᱤᱛᱨᱚ ᱛᱷᱟᱱ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱯᱷᱩᱨᱜᱟᱹᱞ ᱞᱟᱹᱲᱦᱟᱹᱭ ᱚᱠᱛᱚ, ᱢᱩᱸᱫᱚᱨᱜᱤ ᱵᱷᱤᱢᱟ ᱨᱟᱣ ᱟᱨ ᱦᱚᱢᱢᱤᱜᱮ ᱠᱮᱸᱪᱚᱱᱱᱳᱲᱟ ᱫᱚ ᱡᱩᱱ ᱑᱘᱕᱘ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱤᱝᱜᱽᱨᱟᱹᱡᱽ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱞᱟᱹᱲᱦᱟᱹᱭ ᱮᱱᱟ ᱜᱚᱡ ᱮᱱᱟ ᱾ ==ᱚᱛᱱᱚᱜ== ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱥᱟᱨ ᱵᱤᱥᱟᱹᱨ ᱫᱚ ᱗,᱑᱙᱐ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱱᱩᱠᱩ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱑᱙᱖,᱐᱘᱙ ᱦᱚᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱑᱖.᱕᱘% ᱫᱚ ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{cite web|url=http://www.censusindiamaps.net/page/India_WhizMap/IndiaMap.htm |title=Archived copy |access-date=August 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070703215108/http://www.censusindiamaps.net/page/India_WhizMap/IndiaMap.htm |archive-date=July 3, 2007 }}</ref> ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱑᱙᱙᱗ ᱥᱟᱞ ᱨᱮ ᱨᱟᱭᱪᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱵᱷᱮᱜᱟᱨ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ == ᱛᱟᱞᱩᱠ ᱠᱚ == ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮ ᱚᱞ ᱟᱠᱟᱱ ᱮᱭᱟᱭ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱛᱟᱞᱩᱠᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ : ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ, ᱜᱚᱝᱜᱟᱵᱚᱛᱤ, ᱭᱮᱞᱵᱚᱨᱜᱽ, ᱠᱩᱥᱴᱚᱜᱤ, ᱠᱚᱱᱚᱠᱚᱜᱤᱨᱤ, ᱠᱩᱠᱱᱩᱨ ᱟᱨ ᱠᱚᱨᱟᱴᱟᱜᱤ ᱾ ==ᱦᱚᱲ ᱮᱞ== ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑,᱓᱘᱙,᱙᱒᱐ ᱦᱚᱲ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ,ᱥᱣᱟᱡᱤᱞᱮᱱᱰ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱵᱟᱨᱟᱵᱟᱹᱨᱤ ᱟᱠᱚ<ref name="cia">{{cite web | author = US Directorate of Intelligence | title = Country Comparison:Population | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | access-date = 2011-10-01 | quote = Swaziland 1,370,424 }}</ref> ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱦᱟᱣᱟᱭ ᱾<ref>{{cite web |url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |title=2010 Resident Population Data |publisher=U.S. Census Bureau |access-date=2011-09-30 |quote=Hawaii 1,360,301 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131019160532/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |archive-date=October 19, 2013 }}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ (ᱜᱩᱴ ᱖᱔᱐ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ)᱓᱕᱐ ᱟᱱᱟᱜ ᱛᱷᱟᱱ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱰᱮᱱᱥᱤᱴᱤ ᱫᱚ ᱒᱕᱐ ᱦᱚᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟᱠᱚ ᱜᱚᱴᱟ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱖᱕᱐/ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱒᱐᱐᱑ᱼ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱜᱮᱞ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱱᱩᱠᱩ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱜᱨᱚᱛᱷ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱑᱖.᱓᱒% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱨᱮ ᱜᱚᱴᱟ ᱑᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱙᱘᱓ ᱛᱚᱨᱞᱟᱹ ᱭᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱡᱟᱹᱱᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱖᱗.᱒᱘% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ {{bar box |title = ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ (᱒᱐᱑᱑)<ref name="Religion">{{cite web |title=C-1 Population By Religious Community |url=https://censusindia.gov.in/2011census/C-01/DDW29C-01%20MDDS.XLS|publisher=Census of India|access-date=29 July 2021}}</ref> |titlebar=#Fcd116 |float=right |bars= {{bar percent|[[ᱦᱤᱱᱫᱩ]]|darkorange|87.63}} {{bar percent|[[ᱤᱥᱞᱟᱢ]]|green|11.64}} {{bar percent|ᱮᱴᱟᱜᱟᱜ|black|0.73}} }} ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱣᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱘᱗.᱖᱓ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱢᱩᱥᱞᱤᱢ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱑.᱖᱔ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ {{historical populations|11=1901|12=2,84,184|13=1911|14=3,05,145|15=1921|16=2,90,083|17=1931|18=3,17,262|19=1941|20=3,55,851|21=1951|22=4,21,043|23=1961|24=4,65,545|25=1971|26=6,11,928|27=1981|28=7,48,222|29=1991|30=9,58,078|31=2001|32=11,96,089|33=2011|34=13,89,920|percentages=pagr|footnote=source:<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A2_Data_Table.html Decadal Variation In Population Since 1901]</ref>|align=middle}} ᱢᱩᱬ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱫᱚ [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]] ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱘᱔.᱐᱙% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱨᱚᱲ ᱟᱠᱚ ᱾ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜᱟ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱫᱚ [[ᱩᱨᱫᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱩᱨᱫᱩ]] ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱢᱩᱬ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱗.᱓᱕% ᱨᱚᱲ ᱟᱠᱚ ᱾ [[ᱛᱮᱞᱩᱜᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ]] ᱫᱚ ᱔.᱑᱗% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱞᱚᱢᱵᱟᱰᱤ ᱫᱚ ᱑.᱖᱔% ᱟᱨ ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱫᱚ ᱑.᱔᱔% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱨᱚᱲ ᱟᱠᱚ ᱾<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-16.html 2011 Census of India, Population By Mother Tongue]</ref> ==ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ== {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} ==ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ== {{Commons category|ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} *[https://koppal.nic.in/ Official website of Koppal district] *[http://www.templenet.com/Karnataka/kalyani_chalukya.html Kalyani Chalukyan temples on www.templenet.com] *[https://web.archive.org/web/20120216065838/http://www.gazetteer.kar.nic.in/data/gazetteer/postind/Kar_Handbook_2005_Chapter14.Pdf Karnataka District Gazetteer Page 36] {{Geographic location |Centre = ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ |North = [[ᱵᱟᱜᱟᱞᱠᱚᱴ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Northeast = |East = [[ᱨᱟᱭᱪᱩᱨ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Southeast = |South = [[ᱵᱮᱞᱞᱟᱨᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Southwest = |West = [[ᱜᱚᱰᱚᱜᱽ ᱦᱚᱱᱚᱛ]] |Northwest = }} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ}} [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱯᱯᱟᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ| ]] [[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚ]] dsez9t1cda8026ysk78p1b2xvcrvjhw ᱞᱩᱪᱮᱭᱤ ᱫᱮ ᱢᱳᱛᱮ ᱪᱷᱟᱛᱤ ᱵᱷᱤᱛᱚᱨᱮ 0 20007 100706 98251 2022-08-13T17:15:27Z Ramjit Tudu 52 wikitext text/x-wiki {{Delete|No content}} ᱪᱮᱫ ᱦᱚ ᱵᱟᱱᱩᱜᱱᱟ n4ukxld7z9spz5wb7laeobn9o0sw1xw ᱯᱷᱤᱭᱩᱪᱚᱨ ᱚᱯᱷ ᱢᱭᱩᱡᱤᱭᱚᱢ 0 20277 100703 99555 2022-08-13T16:59:06Z Ramjit Tudu 52 request to delete wikitext text/x-wiki {{Delete|no text}} ki4ls3pwtdjbiu4rxxzjnslfp7i9n45 Father complex 0 20297 100704 99467 2022-08-13T17:07:30Z Ramjit Tudu 52 wikitext text/x-wiki {{Delete|spam}} nnnigger jrmn4c39sgmaqlc4rvr9e4n3sl3j5xt ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:Fagu Baskey/sandbox/ᱠᱟᱹᱲᱯᱩ ᱦᱟᱯᱟ 2 20304 100818 100625 2022-08-14T07:10:29Z Fagu Baskey 87 wikitext text/x-wiki ==ᱵᱩᱞᱩᱝ== ᱜᱟᱺᱫᱷᱤ ᱵᱟᱵᱟᱭᱤᱡ ᱮᱨᱟ ᱠᱚᱥᱛᱩᱨᱵᱟ ᱢᱤᱫ ᱫᱷᱟᱣ ᱪᱮᱫ ᱵᱮᱢᱟᱨ ᱨᱮᱪᱚᱭ ᱯᱟᱲᱟᱣ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱰᱟᱠᱛᱚᱨ ᱠᱚ ᱧᱮᱞ ᱵᱟᱲᱟ ᱚᱪᱚ ᱠᱮᱫ ᱠᱚ ᱠᱷᱟᱱ ᱠᱚ ᱞᱟᱹᱭ ᱠᱮᱫᱟ, 'ᱱᱚᱶᱟ ᱟᱡᱟᱨ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱨᱟᱱ ᱫᱚ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ-ᱟ; ᱛᱚᱵᱮ ᱨᱩᱜᱤ ᱵᱩᱞᱩᱝ ᱡᱚᱢ ᱮ ᱵᱟᱹᱜᱤ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ ᱟᱡᱟᱨ ᱫᱚ ᱵᱮᱥᱚᱜ-ᱟ ᱾' ᱰᱟᱠᱛᱚᱨ ᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱜᱟᱺᱫᱤ ᱵᱟᱵᱟ ᱮᱨᱟ ᱛᱟᱭ ᱮ ᱞᱟᱹᱭ ᱟᱫᱮᱭᱟ ᱾ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱟᱧᱡᱚᱢ ᱥᱟᱶ ᱜᱮ ᱠᱚᱥᱛᱩᱨᱵᱟᱭ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫ-ᱟ, 'ᱵᱟᱝ, ᱤᱧ ᱫᱚ ᱵᱩᱞᱩᱝ ᱵᱮᱜᱚᱨ ᱢᱤᱫ ᱥᱟᱹᱠᱲᱤ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱹᱧ ᱩᱫ ᱠᱮᱭᱟ ᱾ ᱤᱧ ᱵᱩᱞᱩᱝ ᱵᱟᱹᱜᱤᱢ ᱢᱮᱛᱟᱹᱧ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱢ ᱵᱤᱱᱟᱹ ᱵᱩᱞᱩᱝ ᱛᱮ ᱡᱚᱢ ᱵᱤᱰᱟᱹᱣ ᱢᱮᱥᱮ ᱾' ᱚᱱᱟ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱠᱷᱚᱱ ᱜᱮ ᱜᱟᱺᱫᱷᱤ ᱵᱟᱵᱟ ᱫᱚ ᱵᱩᱞᱩᱝ ᱡᱚᱢ ᱮ ᱵᱟᱹᱜᱤ ᱠᱮᱫ ᱟ ᱾ ᱟᱡ ᱧᱮᱞ ᱛᱮ ᱠᱚᱥᱛᱩᱨᱵᱟ ᱦᱚᱸ ᱵᱩᱞᱩᱝ ᱡᱚᱢ ᱮ ᱵᱟᱹᱜᱤ ᱠᱮᱫ-ᱟ ᱾ ᱠᱤᱪᱷᱤ ᱫᱤᱱ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱷᱟᱱ ᱜᱮ ᱟᱡᱟᱜ ᱵᱮᱢᱟᱨ ᱵᱮᱥ ᱮᱱᱟ ᱾ ==ᱫᱚᱥ== ᱡᱷᱤᱞᱤ ᱡᱚᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱶᱟ ᱵᱟᱹᱦᱩ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱠᱟᱛᱮ ᱱᱚᱶᱟ ᱚᱲᱟᱜ ᱛᱮ ᱦᱮᱡ ᱞᱮᱱᱟᱭ ᱢᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱮ, "ᱱᱩᱭ ᱦᱟᱱᱦᱟᱨ ᱵᱩᱰᱷᱤ ᱫᱚᱱᱟᱭ ᱥᱤᱠᱤᱲ ᱜᱮᱭᱟ, ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱜᱮ ᱚᱠᱟ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱭ ᱠᱩᱥᱤᱭᱟᱜ ᱛᱟᱢᱟ ᱾" ᱟᱡ ᱡᱚᱠᱷᱚᱱ ᱵᱟᱹᱦᱩ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱦᱟᱱᱦᱟᱨ ᱵᱩᱰᱷᱤ ᱛᱮ ᱯᱨᱚᱢᱚᱥᱚᱱ ᱮᱱᱟᱭ ᱮᱜᱮᱨᱟᱭ, "ᱱᱩᱭ ᱵᱟᱹᱦᱩ ᱫᱚᱱᱟᱭ ᱥᱤᱨᱜᱟᱹᱫ ᱜᱮᱭᱟ, ᱦᱟᱱᱦᱟᱨ ᱟᱭᱳ ᱪᱮᱫ ᱞᱮᱠᱟ ᱢᱟᱹᱱ ᱥᱚᱢᱢᱟᱱ ᱠᱚ ᱮᱢᱟ ᱠᱚᱣᱟ ᱚᱱᱟ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱭ ᱵᱟᱰᱟᱭᱟ ᱾" ==ᱠᱟᱹᱲᱯᱩ ᱦᱟᱯᱟ== ᱚᱠᱟᱨᱮᱪᱚ ᱯᱟᱞᱮ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱫ ᱡᱷᱚᱜ ᱦᱟᱲᱟᱢ'ᱟᱜ ᱦᱟᱯᱟ ᱨᱮᱫᱚ ᱥᱤᱢᱤᱡ ᱞᱟᱴᱠᱟᱣ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱟᱫᱚ ᱚᱱᱟ ᱜᱮ ᱱᱷᱟᱜ ᱮ ᱥᱟᱵ ᱥᱚᱡᱷᱮ ᱮᱫᱟ ᱢᱟ ᱥᱤᱢᱤᱡ ᱫᱚ ᱠᱚᱞᱮᱡᱽ ᱠᱚᱲᱟ ᱥᱟᱹᱞᱠᱷᱩ'ᱟᱜ ᱫᱚᱛᱚ ᱨᱮ ᱡᱮᱨᱮᱲ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱥᱤᱢᱤᱡ ᱫᱚ ᱥᱚ ᱠᱮᱫᱮ ᱠᱷᱟᱱ ᱨᱟᱹᱜᱤ ᱛᱮ ᱥᱟᱹᱞᱠᱷᱩ ᱚᱱᱟ ᱦᱟᱯᱟ ᱩᱱᱤ ᱦᱟᱲᱟᱢ ᱮ ᱨᱮᱡ ᱠᱮᱫᱮᱭᱟ ᱾ ᱮᱴᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱦᱟᱸᱦᱟᱸ ᱦᱟᱸᱦᱟᱸ ᱢᱮᱱ ᱵᱟᱲᱟᱭ ᱛᱮᱜᱮ ᱥᱟᱹᱞᱠᱷᱩ ᱦᱟᱯᱟ ᱫᱚ ᱵᱟᱥ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱥᱮᱫ ᱮ ᱪᱟᱯᱟᱫ ᱜᱤᱰᱤ ᱠᱟᱫ ᱟ ᱾ ᱠᱚᱱᱰᱚᱠᱴᱚᱨ ᱱᱚᱶᱟ ᱠᱟᱛᱷᱟᱭ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱠᱮᱫ ᱠᱷᱟᱱ ᱵᱟᱥ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱛᱤᱸᱜᱩ ᱠᱟᱛᱮ ᱦᱟᱲᱟᱢ ᱦᱟᱯᱟ ᱠᱚ ᱦᱟᱞᱟᱝ ᱟᱹᱜᱩ ᱟᱫᱮᱭᱟ ᱾ ᱵᱟᱥ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱫᱟᱹᱲ ᱮ ᱮᱦᱚᱵ ᱠᱮᱫᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱦᱟᱲᱟᱢ ᱥᱟᱹᱞᱠᱷᱩ ᱛᱩᱞᱩᱡ ᱮ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫᱟ, "ᱤᱠᱟᱹ ᱠᱟᱹᱧ ᱢᱮᱭᱟ ᱵᱟᱹᱵᱩ, ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱛᱩᱞᱩᱡ ᱫᱚ ᱱᱚᱶᱟ ᱦᱟᱯᱟ ᱨᱮ ᱥᱤᱢᱤᱡ ᱵᱟᱹᱧ ᱞᱟᱴᱠᱟᱣ ᱟᱠᱟᱫ ᱟ ᱾ ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱫᱚᱦᱚ ᱠᱟᱜ ᱢᱮ- ᱟᱢ ᱦᱚᱢ ᱦᱟᱲᱟᱢᱚᱜ ᱜᱮᱭᱟ, ᱟᱢ ᱦᱚᱸ ᱢᱤᱫ ᱫᱤᱱ ᱦᱤᱞᱚᱜ ᱠᱟᱹᱲᱯᱩ ᱦᱟᱯᱟ ᱥᱟᱵ ᱦᱩᱭᱟᱢ ᱜᱮᱭᱟ ᱾" ==ᱯᱟᱹᱱᱟᱹᱦᱤ== ᱦᱚᱲ ᱡᱚᱠᱷᱚᱱ ᱢᱩᱱᱫᱩᱨ ᱛᱮ ᱵᱚᱸᱜᱟᱜ ᱠᱚ ᱦᱤᱡᱩᱜ-ᱟ ᱵᱟᱵᱟᱭ ᱢᱮᱛᱟ ᱠᱚᱣᱟ, "ᱯᱟᱹᱱᱟᱹᱦᱤ ᱫᱚ ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱥᱮᱫ ᱨᱮ ᱛᱩᱫ ᱠᱟᱛᱮ ᱦᱤᱡᱩᱜ ᱯᱮ ᱾" ᱢᱤᱫ ᱪᱚᱨᱚᱠ, ᱪᱷᱟᱹᱰᱩᱭ ᱠᱩᱲᱤ ᱡᱚᱠᱷᱚᱱ ᱱᱚᱶᱟ ᱢᱩᱱᱫᱤᱨ ᱛᱮ ᱵᱚᱸᱜᱟᱜ ᱮ ᱦᱤᱡᱩᱜ-ᱟ ᱵᱟᱵᱟᱭ ᱢᱮᱛᱟᱭᱟ, "ᱯᱟᱹᱱᱟᱹᱦᱤ ᱫᱚ ᱵᱷᱤᱛᱨᱤ ᱥᱮᱫ ᱜᱮ ᱟᱹᱜᱩ ᱛᱟᱨᱟᱭ ᱢᱮ; ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱠᱚᱨᱮ ᱟᱞᱚᱢ ᱫᱚᱦᱚ ᱵᱟᱲᱟᱭᱟ ᱾" ==ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ== ᱢᱤᱫᱴᱤᱡ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱮᱠᱥᱤᱰᱮᱱᱴ ᱛᱮ ᱡᱚᱵᱟ ᱟᱨ ᱡᱟᱹᱣᱱᱟᱹ ᱵᱟᱱᱟ ᱦᱚᱲᱟᱜ ᱞᱮᱸᱜᱟ ᱛᱤ ᱛᱟᱹᱠᱤᱱ ᱜᱮᱡᱮᱨ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱫᱚ ᱚᱯᱨᱮᱥᱚᱱ ᱠᱟᱛᱮ ᱠᱷᱟᱹᱱᱰᱨᱟᱹ ᱦᱩᱭ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱡᱚᱵᱟᱭ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫ ᱟ, "ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱵᱚᱸᱜᱟ! ᱟᱢ ᱫᱚ ᱩᱱᱟᱹᱜ ᱮᱢ ᱱᱤᱴᱷᱩᱨᱟ, ᱤᱧᱟᱜ ᱞᱮᱸᱜᱟ ᱛᱤᱢ ᱤᱫᱤ ᱠᱮᱫᱟ ᱾" ᱡᱟᱹᱣᱱᱟᱹᱭ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫ ᱟ, "ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱤᱧ ᱫᱚᱭ ᱫᱟᱭᱟ ᱟᱹᱫᱤᱧᱟ; ᱞᱮᱸᱜᱟ ᱛᱤ ᱜᱮᱥᱮ ᱤᱫᱤ ᱠᱮᱫᱟ ᱡᱚᱡᱚᱢ ᱛᱤ ᱫᱚᱭ ᱥᱟᱨᱮᱡ ᱟᱠᱟᱣᱟᱫ ᱫᱤᱧ ᱜᱮᱭᱟ ᱾" ==ᱵᱟᱯᱞᱟ== ᱪᱩᱰᱜᱩ- ᱟᱯᱮ ᱫᱚᱭᱟ ᱵᱟᱯᱞᱟ ᱠᱟᱛᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱩᱠ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱯᱮᱭᱟ, ᱪᱮᱫ ᱦᱚᱸ ᱴᱮᱱᱥᱚᱱ ᱜᱮ ᱵᱟᱝ ᱾ ᱵᱟᱹᱰᱜᱩ- ᱫᱷᱟᱹᱴ ᱭᱟ! ᱟᱞᱚᱢ ᱢᱮᱱᱟ ᱾ ᱡᱷᱚᱛᱚ ᱴᱮᱱᱥᱚᱱ ᱵᱟᱯᱞᱟ ᱦᱚᱲᱟᱜ ᱾ ᱚᱠᱟᱭ ᱢᱮᱛᱟᱢᱟ ᱥᱟᱹᱲᱤ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ, ᱥᱟᱭᱟ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ, ᱡᱟᱹᱠᱤᱴ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ; ᱚᱠᱟᱭ ᱢᱮᱛᱟᱢᱟ ᱪᱩᱲᱤ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ, ᱴᱤᱠᱞᱤ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ, ᱯᱟᱭᱰᱚᱨ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ, ᱞᱤᱯᱥᱴᱤᱠ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ, ᱯᱟᱜᱽᱨᱟ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ ᱯᱷᱩᱞᱞᱤ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ ᱹᱹᱹᱹᱹᱹ ᱵᱚᱥᱮᱨ ᱰᱷᱤᱝᱠᱤ ᱵᱟᱹᱱᱩᱜ! ᱚᱠᱟ ᱞᱟᱡ ᱦᱟᱹᱥᱩ ᱧᱟᱢᱮᱭᱟ, ᱚᱠᱟ ᱵᱚᱦᱚᱜ ᱦᱟᱹᱥᱩ ᱧᱟᱢᱮᱭᱟ ᱾ ᱪᱩᱰᱜᱩ- ᱥᱟᱹᱨᱤ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱰᱟᱺᱝᱜᱩᱣᱟᱹ ᱨᱮ ᱧᱟᱢᱚᱜ-ᱟ ᱚᱱᱟ ᱵᱟᱯᱞᱟ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱟᱭ ᱧᱟᱢᱚᱜ-ᱟ,ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱵᱟᱯᱞᱟ ᱠᱟᱛᱮ ᱧᱟᱢᱚᱜ-ᱟ ᱚᱱᱟ ᱰᱟᱺᱜᱩᱣᱟᱹ ᱨᱮ ᱵᱟᱭ ᱧᱟᱢᱚᱜ-ᱟ ᱾ ᱚᱱᱟᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱮᱱ ᱥᱟᱫᱤ ᱠᱟ ᱞᱚᱰᱩ ᱡᱚ ᱠᱷᱟᱭᱟ ᱯᱚᱥᱛᱟᱭᱟ ᱡᱚ ᱱᱮᱦᱤᱸ ᱠᱷᱟᱭᱟ ᱣᱚ ᱵᱷᱤ ᱯᱚᱥᱛᱟᱭᱟ ᱾ ==ᱢᱟᱭᱟᱢ== ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱠᱩᱲᱤ ᱴᱷᱚᱠᱚᱨ ᱮᱱᱟᱭ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱛᱮ ᱾ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱚᱠᱛᱚ ᱢᱟᱭᱟᱢ ᱞᱤᱧᱡᱤ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱧᱮᱞᱛᱮ ᱥᱩᱨᱟᱹᱭ ᱮ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫᱟ, "ᱩᱱᱟᱹᱜ ᱥᱚᱠᱛᱚ ᱢᱟᱭᱟᱢ ᱫᱚᱭᱟ, ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ ᱮᱢ ᱫᱟᱠᱟ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱢ ᱡᱚᱢ ᱠᱮᱭᱟ ᱾" ᱥᱩᱨᱟᱹᱭ ᱦᱚᱞᱟ ᱠᱟᱹᱥᱤ ᱜᱮᱫ ᱫᱚᱠᱟᱱ ᱨᱮᱧ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱫᱮᱭᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱚᱱᱰᱮᱭ ᱢᱮᱱᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ, ''ᱮ ᱵᱷᱟᱹᱭ! ᱢᱮᱨᱚᱢᱟᱜ ᱢᱟᱭᱟᱢ ᱢᱟ ᱵᱤᱱ ᱞᱤᱧᱡᱤ ᱪᱟᱵᱟ ᱚᱪᱚᱭᱮᱫ ᱫᱚ, ᱥᱤᱵᱤᱞᱟᱜ ᱜᱮ ᱵᱤᱱ ᱦᱤᱨᱤᱡ ᱚᱪᱚᱭᱮᱫᱟ ᱾'' ᱢᱚᱱᱮ ᱢᱚᱱᱮ ᱛᱮᱧ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱠᱮᱫᱟ- ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱦᱚᱲ ᱢᱟᱹᱱᱢᱤᱭᱟᱜ ᱢᱟᱭᱟᱢ ᱧᱮᱞ ᱛᱮ ᱫᱟᱠᱟ ᱵᱟᱭ ᱡᱚᱢ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ, ᱮᱴᱟᱜ ᱡᱤᱭᱟᱹᱞᱤ ᱟᱜ ᱢᱟᱭᱟᱢ ᱧᱮᱞ ᱛᱮ ᱩᱱᱤ ᱦᱚᱲᱟᱜ ᱩᱞᱤᱫᱟᱜ ᱡᱚᱨᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱱᱮᱛᱟᱨ ᱫᱚ ᱜᱟᱱᱚᱜ ᱜᱮᱭᱟ?== ᱡᱤᱞ ᱚᱠᱟ ᱨᱮᱭ ᱩᱛᱩᱭᱟ ᱵᱟᱭ ᱴᱷᱤᱠᱟᱹ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱨᱟᱹᱭᱢᱟᱹᱛ ᱾ ᱚᱱᱟᱛᱮ ᱟᱡ ᱟᱭᱳᱭ ᱠᱩᱞᱤ ᱠᱮᱫᱮᱭᱟ, ''ᱮ ᱭᱳ, ᱚᱠᱟ ᱨᱮᱧ ᱪᱚᱸᱫᱟᱭᱟ, ᱚᱲᱟᱜ ᱨᱮ ᱥᱮ ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱨᱮ?'' ᱟᱭᱳᱭ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫᱟ, ''ᱚᱲᱟᱜ ᱨᱮᱜᱮ ᱪᱚᱸᱫᱟᱭ ᱢᱮ ᱾'' - ᱩᱱᱫᱤᱱ ᱢᱟᱭᱳ ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱨᱮᱵᱚ ᱪᱚᱸᱫᱟᱭ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱫᱚ, ᱱᱮᱛᱟᱨ ᱫᱚ ᱚᱲᱟᱜ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱜᱟᱱᱚᱜ ᱜᱮᱭᱟ? - ᱚᱱᱟ ᱫᱚ ᱩᱱᱫᱤᱱ ᱜᱮᱥᱮ, ᱱᱮᱛᱟᱨ ᱫᱚ ᱚᱲᱟᱜ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱜᱟᱱᱚᱜ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ - ᱜᱟᱱᱚᱜ ᱜᱮᱭᱟ? ==ᱥᱤᱥᱩ ᱠᱟᱹᱢᱤᱭᱟᱹ== ᱢᱤᱫ ᱦᱟᱴ ᱢᱟᱬᱟᱝ (ᱪᱟ ᱧᱩ ᱡᱷᱚᱜ ᱠᱚ ᱨᱚᱯᱚᱲ ᱠᱟᱱᱟ) ᱥᱟᱹᱫᱷᱩ- ᱮ ᱢᱚᱫᱷᱩ, ᱱᱚᱜ-ᱚᱭ ᱭᱟ ᱛᱮᱦᱮᱧᱟᱜ ᱠᱷᱚᱵᱚᱨ ᱧᱮᱞ ᱢᱮ, ᱠᱟᱹᱴᱤᱡ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱪᱮᱫ ᱞᱮᱠᱟ ᱤᱴᱟᱹ ᱵᱷᱟᱹᱴᱤ ᱨᱮᱠᱚ ᱠᱷᱟᱴᱟᱣᱮᱫ ᱠᱚᱣᱟ ᱾ ᱢᱚᱫᱷᱩ- ᱮ ᱭᱟ ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱮ ᱠᱷᱟᱴᱟᱣᱮᱫ ᱠᱚᱣᱟ ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱡᱤᱦᱚᱞ ᱨᱮ ᱩᱛᱟᱹᱨ ᱥᱟᱢᱵᱟᱣ ᱠᱟᱭ ᱞᱟᱹᱠᱤ ᱾ ᱡᱟᱹᱫᱩ- ᱡᱤᱦᱚᱞ ᱫᱚᱭᱟ ᱪᱮᱫ, ᱩᱱᱤ ᱫᱚ ᱜᱩᱨ ᱰᱟᱱᱰᱮ ᱩᱛᱟᱹᱨ ᱮᱢᱟᱭ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ ᱾ ᱛᱮᱦᱮᱧ ᱡᱟᱹᱫᱩ- ᱮ ᱭᱟ ᱮ ᱢᱟᱭᱥᱟ! ᱟᱯᱮ ᱚᱱᱛᱮ ᱨᱮ ᱜᱤᱫᱽᱨᱟᱹ ᱠᱚ ᱧᱮᱞ ᱠᱚᱢ ᱥᱮ, ᱰᱟᱹᱨᱤ ᱢᱮᱨᱚᱢ ᱥᱟᱢᱴᱟᱣ ᱠᱚ ᱟᱹᱰᱤᱧ ᱟᱸᱴᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ==ᱡᱤᱞ== ''ᱪᱮᱞᱮᱭᱟ ᱡᱤᱞᱮᱢ ᱟᱹᱜᱩ ᱠᱮᱫ ᱟ ᱥᱮ ᱵᱟᱝ ᱟ?'' ᱟᱯᱟᱛ ᱮ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫ ᱟ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱛᱩᱞᱩᱡ ᱾ ''ᱵᱟᱝ ᱟ ᱾'' ᱦᱚᱯᱚᱱᱟᱜ ᱠᱷᱟᱴᱚ ᱞᱟᱹᱱᱟᱹᱭ ᱾ ''ᱮᱭᱟᱹᱧ ᱢᱮᱛᱟᱫ ᱢᱮ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱫᱚ, ᱵᱟᱨ ᱠᱤᱞᱚ ᱟᱹᱜᱩ ᱠᱟᱜ ᱢᱮ; ᱯᱩᱭᱥᱟᱹ ᱠᱚᱫᱚ ᱞᱤᱧ ᱨᱚᱯᱚᱲ ᱴᱷᱤᱠ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾'' ᱟᱯᱟᱛ ᱟᱹᱲᱤᱥ ᱫᱷᱟᱨᱟ ᱛᱮᱭ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫ ᱟ ᱾ ᱦᱚᱯᱚᱱ ᱛᱮᱫ ᱮ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫ ᱟ, ''ᱮᱭᱟ ᱥᱚᱦᱨᱟᱭ ᱢᱟ ᱰᱟᱹᱨᱤ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱠᱟᱱ ᱫᱚ, ᱰᱟᱹᱨᱤ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱯᱟᱨᱟᱵᱽ ᱨᱮ ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱚᱱᱟ ᱡᱤᱞ? ᱪᱷᱤ ᱹᱹᱹᱹ ᱾'' ==ᱥᱚᱦᱨᱟᱭ== ᱱᱟᱶᱟ ᱵᱟᱹᱦᱩᱭ ᱢᱮᱱ ᱮᱫᱟ, ᱩᱶᱟᱹᱥ ᱨᱮᱵᱚ ᱥᱚᱦᱨᱟᱭᱚᱜ-ᱟ; ᱦᱟᱱᱦᱟᱨ ᱟᱭᱳᱭ ᱢᱮᱱ ᱮᱫᱟ, ᱠᱩᱱᱟᱹᱢᱤ ᱨᱮᱵᱚ ᱥᱚᱦᱨᱟᱭᱚᱜ-ᱟ ᱾ ᱩᱶᱟᱹᱥ ᱨᱮᱫᱚ ᱟᱞᱮ ᱛᱤᱥ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱞᱮ ᱥᱚᱦᱨᱟᱭ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ - ᱚᱠᱟ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱟᱱᱟ ᱯᱮ ᱭᱳ ᱟᱯᱮ ᱫᱚ? ᱜᱚᱴᱟ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱦᱚᱲ ᱩᱶᱟᱹᱥ ᱨᱮᱠᱚ ᱥᱚᱦᱨᱟᱭᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ, ᱟᱠᱚ ᱫᱚ ᱵᱟᱝᱟ ᱦᱟᱱᱮ ᱠᱩᱱᱟᱹᱢᱤ ᱨᱮᱠᱚ ᱥᱚᱦᱨᱟᱭᱚᱜ-ᱟ ᱾ ᱠᱩᱱᱟᱹᱢᱤ ᱨᱮ ᱵᱟᱹᱛᱤ ᱯᱮ ᱡᱩᱞ ᱠᱷᱟᱱ ᱚᱠᱚᱭ ᱮ ᱧᱮᱞ ᱛᱟᱯᱮᱭᱟ? - ᱵᱟᱹᱦᱩ! ᱚᱱᱟ ᱫᱚ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱟᱜ ᱥᱮᱨᱣᱟ ᱫᱚ ᱵᱟᱝ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱟᱵᱚ ᱫᱚ ᱢᱟᱜᱽ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱨᱮ ᱢᱟᱜᱽ ᱵᱚ ᱵᱚᱸᱜᱟᱭᱟ, ᱯᱷᱟᱹᱜᱩᱱ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱨᱮ ᱵᱟᱦᱟ ᱵᱚ ᱵᱚᱸᱜᱟᱭᱟ ᱾ ᱚᱱᱠᱟ ᱜᱮ ᱥᱚᱦᱨᱟᱭ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱨᱮ ᱥᱚᱦᱨᱟᱭ ᱵᱚ ᱵᱚᱸᱜᱟᱭᱟ ᱾ ᱱᱚᱶᱟ ᱫᱚ ᱫᱟᱥᱟᱸᱭ ᱵᱟᱸᱜᱟ ᱩᱶᱟᱹᱥ ᱠᱟᱱᱟ, ᱥᱚᱦᱨᱟᱭ ᱵᱚᱸᱜᱟ ᱫᱚ ᱟᱹᱣᱨᱤ ᱵᱚᱞᱚᱱᱟᱭ ᱾ ᱥᱚᱦᱨᱟᱭ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱟᱹᱣᱨᱤ ᱵᱚᱞᱚᱱ ᱨᱮᱜᱮ ᱥᱚᱦᱨᱟᱭ ᱵᱚᱸᱜᱟᱭ ᱫᱚ ᱪᱮᱫ ᱴᱷᱤᱠ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ? ᱱᱟᱶᱟ ᱵᱟᱹᱦᱩ ᱪᱮᱫ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱭ ᱢᱮᱱ ᱞᱮᱫ ᱟ ᱾ ==ᱦᱩᱭᱤᱞ ᱪᱮᱭᱟᱨ== ᱢᱚᱡᱟᱭᱤᱠ ᱴᱟᱭᱤᱞ ᱟᱴᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱ ᱚᱛ ᱨᱮ ᱚᱠᱟ ᱞᱮᱠᱟ ᱪᱚᱸᱧ ᱞᱮᱸᱡᱮᱫ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱵᱷᱤᱸᱫᱟᱹᱲᱚᱜ ᱡᱷᱚᱜ ᱦᱩᱭᱤᱞ ᱪᱮᱭᱟᱨ ᱨᱮ ᱫᱩᱲᱩᱵ ᱟᱠᱟᱱ ᱥᱟᱞᱠᱷᱟᱱ ᱤᱧᱮ ᱥᱟᱵ ᱫᱟᱨᱟᱢ ᱠᱮᱫᱤᱧ ᱛᱮ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫ ᱟᱭ, ''ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱱᱚᱝᱠᱟᱱ ᱚᱛ ᱨᱮᱜᱮ ᱤᱧ ᱦᱚᱸᱧ ᱵᱷᱤᱸᱫᱟᱹᱲ ᱞᱮᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾'' ==ᱟᱨᱢᱤᱭᱤᱡ ᱮᱨᱟ== ᱮᱭᱟᱨᱯᱚᱨᱴ ᱠᱷᱚᱱ ᱚᱲᱟᱜ ᱛᱮ ᱨᱩᱣᱟᱹᱲ ᱡᱷᱚᱜ ᱤᱧᱟᱜ ᱢᱚᱱᱮ ᱜᱚᱨᱚᱵᱽ, ᱫᱩᱠ, ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱵᱷᱟᱵᱽᱱᱟ ᱠᱚᱛᱮ ᱜᱟᱞᱥᱟᱝ ᱪᱟᱵᱟ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱛᱮᱦᱮᱧ ᱮᱱᱟᱹᱧ ᱴᱷᱤᱠᱟᱹ ᱮᱫᱟ, ᱢᱤᱫᱴᱤᱡ ᱟᱨᱢᱤᱭᱤᱡ ᱮᱨᱟ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱫᱚ ᱛᱤᱱᱟᱹᱜ ᱟᱸᱴᱟ ᱾ ᱦᱚᱨᱟᱥᱤ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱥᱤᱸᱫᱩᱨ ᱤᱬᱤᱡ ᱟᱠᱟᱱ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱫᱩᱠ ᱢᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱ ᱠᱟᱱ ᱜᱮᱭᱟ, ᱦᱮᱨᱮᱞ ᱛᱤᱧ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱡᱤᱣᱤᱭ ᱟᱞᱟᱭ ᱟᱠᱟᱫ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱜᱚᱨᱚᱵᱽ ᱦᱤᱸᱧ ᱟᱹᱭᱠᱟᱹᱣ ᱮᱫᱟ ᱾ ᱩᱭᱦᱟᱹᱨ ᱮᱫᱟᱭ ᱪᱷᱤᱛᱟᱹ ᱾ ==ᱵᱟᱥᱚᱱᱛᱤ ᱟᱜ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ== ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱯᱟᱠᱮᱴ ᱟᱨ ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱯᱟᱛᱷᱟᱢ ᱮ ᱠᱤᱨᱤᱧ ᱠᱮᱫ ᱛᱮ ᱛᱟᱺᱜᱤ ᱵᱟᱹᱠᱷᱩᱞ ᱥᱮᱫ ᱮ ᱛᱟᱲᱟᱢ ᱠᱮᱫ ᱟ ᱵᱟᱥᱚᱱᱛᱤ ᱾ ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱠᱚᱲᱟᱭ ᱫᱩᱲᱩᱵ ᱞᱮᱱ ᱢᱟᱹᱪᱤ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱫᱩᱲᱩᱵ ᱠᱟᱛᱮ ᱯᱟᱛᱷᱟᱢ ᱯᱟᱲᱦᱟᱣ ᱮ ᱮᱦᱚᱵ ᱠᱮᱫᱟ ᱾ ᱱᱟᱥᱮ ᱨᱮᱸᱜᱮᱡ ᱞᱮᱫᱮ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱡᱚᱢ ᱦᱚᱸᱭ ᱮᱦᱚᱵ ᱠᱮᱫᱟ ᱾ ᱟᱡ ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱮ ᱡᱚᱢ ᱮᱫᱟ ᱟᱡ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱫᱩᱲᱩᱵ ᱞᱮᱱ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱸ ᱚᱱᱟ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱡᱚᱢ ᱮ ᱮᱦᱚᱵ ᱠᱮᱫᱟ ᱧᱮᱞ ᱛᱮ ᱵᱟᱥᱚᱱᱛᱤ ᱨᱟᱹᱜᱤ ᱮᱱᱟᱭ ᱾ ᱤᱠᱷᱟᱹᱱ ᱪᱮᱫ ᱦᱚᱸ ᱵᱟᱭ ᱢᱮᱱ ᱞᱮᱫᱟ ᱾ ᱵᱟᱥᱚᱱᱛᱤ ᱫᱚᱦᱲᱟ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱮ ᱡᱚᱢ ᱠᱮᱫ ᱠᱷᱟᱱ ᱩᱱᱤ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱚᱸ ᱟᱨ ᱢᱤᱫᱴᱤᱡ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱤᱫᱤ ᱠᱟᱛᱮ ᱡᱚᱢ ᱠᱮᱫᱟᱭ ᱾ ᱵᱟᱥᱚᱱᱛᱤ ᱟᱨ ᱵᱟᱭ ᱥᱟᱢᱵᱽᱲᱟᱣ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱫ ᱛᱮ ᱮᱜᱮᱨ ᱮ ᱮᱦᱚᱵ ᱠᱮᱫᱟ, '' ᱵᱤᱫᱷᱩᱣᱟᱹ ᱨᱟᱯᱟᱜ ᱜᱮᱞ ᱴᱟᱠᱟ ᱛᱮ ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱯᱟᱠᱮᱴ ᱵᱟᱭ ᱠᱤᱨᱤᱧ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ, ᱦᱚᱲ ᱠᱤᱨᱤᱧᱟᱜ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱮ ᱡᱚᱢ ᱮᱫᱟ ᱾'' ᱩᱱᱤ ᱠᱚᱲᱟ ᱫᱚ ᱪᱮᱫ ᱵᱚᱸ ᱵᱟᱝ ᱢᱮᱱ ᱠᱟᱛᱮ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱞᱮᱠᱟ ᱜᱮ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱡᱚᱢ ᱮ ᱪᱷᱩᱴᱟᱹᱣ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱨᱮ ᱟᱨ ᱢᱤᱫᱴᱤᱡ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱥᱟᱨᱮᱡ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱲᱟ ᱫᱚ ᱚᱱᱟ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱠᱮᱪᱟᱜ ᱠᱟᱛᱮ ᱢᱤᱫ ᱠᱮᱪᱟᱜ ᱮ ᱡᱚᱢ ᱠᱮᱫ ᱟ, ᱟᱨ ᱢᱤᱫ ᱠᱮᱪᱟᱜ ᱫᱚ ᱚᱱᱰᱮ ᱜᱮ ᱫᱚᱦᱚ ᱠᱟᱫ ᱟᱭ ᱾ ᱵᱟᱥᱚᱱᱛᱤ ᱫᱚ ᱠᱮᱪᱟᱜ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱵᱟᱝ ᱡᱚᱢ ᱠᱟᱛᱮ ᱮᱜᱮᱨ ᱮᱜᱮᱨ ᱛᱮ ᱚᱱᱰᱮ ᱠᱷᱚᱱ ᱮ ᱥᱟᱦᱟ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱦᱮᱡ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱨᱮ ᱫᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ ᱵᱟᱥᱚᱱᱛᱤ ᱯᱟᱛᱷᱟᱢ ᱵᱮᱜᱽ ᱨᱮ ᱥᱟᱢᱵᱟᱣ ᱡᱷᱚᱜ ᱮ ᱧᱮᱞ ᱠᱮᱫ ᱟ, ᱟᱡᱟᱜ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱫᱚ ᱵᱮᱜᱽ ᱨᱮᱜᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱠᱚᱲᱟ ᱦᱟᱜ ᱵᱤᱥᱠᱩᱴ ᱜᱮ ᱡᱚᱢ ᱠᱟᱛᱮ ᱥᱚᱠᱛᱚᱭ ᱮᱜᱮᱨ ᱚᱴᱚ ᱟᱠᱟᱫᱮᱭᱟ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱠᱚᱲᱟ ᱴᱷᱮᱱ ᱥᱮᱱ ᱠᱟᱛᱮ ᱤᱠᱟᱹ ᱠᱚᱭ ᱥᱟᱱᱟ ᱠᱮᱫᱮᱭᱟ ᱵᱟᱥᱚᱱᱛᱤ, ᱤᱠᱷᱟᱹᱱ ᱤᱱᱟᱹᱜ ᱛᱮᱫᱚ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱨᱚᱱᱣᱮ ᱨᱮ ᱫᱟᱹᱲ ᱮ ᱮᱦᱚᱵ ᱞᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱑᱘ᱹ᱐᱘ᱹ᱒᱐᱑᱓ ==ᱚᱥᱟᱹᱜᱩᱱ== ᱢᱩᱬ ᱦᱤᱱᱫᱤ- ᱥᱤᱞ ᱠᱚᱣᱥᱤᱠ ᱵᱟᱨ ᱫᱤᱱ ᱜᱟᱱ ᱦᱩᱭᱮᱱᱟ ᱢᱤᱫᱴᱮᱱ ᱥᱮᱛᱟ ᱵᱷᱩᱜ ᱫᱚ ᱵᱟᱝᱟ ᱠᱟᱸᱭ ᱠᱟᱸᱭ ᱮ ᱨᱟᱜ ᱮᱫᱟ ᱾ ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱚᱲᱟᱜ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮᱜᱮ ᱨᱟᱜ ᱮᱫᱟ ᱡᱷᱚᱛᱚ ᱜᱮ ᱦᱟᱯᱟ ᱥᱟᱯ ᱠᱟᱛᱮ ᱠᱯ ᱞᱟᱦᱟ ᱠᱮᱫᱮᱟᱭᱟ ᱾ ᱥᱮᱛᱟ ᱦᱟᱜ ᱱᱚᱝᱠᱟᱱ ᱨᱟᱜ ᱟᱧᱡᱚᱢ ᱛᱮ ᱟᱹᱛᱩ ᱦᱚᱲ ᱪᱟᱨᱪᱟ ᱠᱚ ᱮᱦᱚᱵ ᱠᱮᱫᱟ ᱾ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱲ ᱮ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫᱟ, ''ᱥᱮᱛᱟ ᱱᱚᱝᱠᱟ ᱠᱟᱸᱭ ᱠᱟᱸᱭ ᱪᱮ ᱛᱩᱭᱩ ᱞᱮᱠᱟ ᱨᱟᱜᱽ ᱫᱚ ᱚᱥᱟᱹᱜᱩᱱ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱞᱚᱪᱷᱱᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱴᱚᱞᱟ ᱨᱮᱜᱮ ᱨᱟᱢᱮᱥᱚᱨ ᱵᱟᱹᱵᱩᱭ ᱨᱩᱣᱟᱹᱜ ᱠᱟᱱᱟ, ᱪᱮᱫ ᱠᱚ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱦᱩᱭ ᱮᱢᱟᱱᱚᱜ-ᱟ?'' ᱟᱨ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱲ ᱮ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫᱟ, ''ᱥᱮᱛᱟ ᱫᱚ ᱡᱚᱢ ᱨᱟᱡᱟ ᱦᱟᱜ ᱩᱢᱩᱞ ᱠᱚ ᱧᱮᱧᱟᱢ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ ᱱᱚᱝᱠᱟ ᱠᱚ ᱨᱟᱜᱟ!'' ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱦᱚᱲ ᱮ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫᱟ, ''ᱦᱚᱞᱟ ᱧᱤᱫᱟᱹ ᱵᱟᱡᱟᱨ ᱠᱷᱚᱱᱟᱜ ᱨᱩᱣᱟᱹᱲ ᱡᱚᱠᱷᱮᱡ ᱚᱱᱟ ᱵᱟᱲᱮ ᱫᱟᱨᱮ ᱴᱷᱮᱱ ᱪᱤᱞᱤ ᱪᱚᱠᱚ ᱨᱟᱜᱟᱥ ᱨᱚᱜᱚᱥ ᱟᱹᱫᱤᱧᱟ ᱾ ᱟᱹᱰᱤᱧ ᱵᱚᱨᱚᱭᱮᱱᱟ, ᱟᱹᱛᱩ ᱠᱚᱢᱟ ᱢᱚᱴᱷᱮ ᱵᱮᱥ ᱜᱮ ᱵᱟᱝ ᱵᱩᱡᱷᱟᱹᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾'' ᱟᱨ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱲ, ᱡᱟᱦᱟᱸᱭ ᱫᱚ ᱱᱩᱠᱩᱣᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱛᱷᱤᱨ ᱛᱷᱟᱨ ᱮ ᱟᱧᱡᱚᱢᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ, ᱮ ᱢᱮᱱ ᱠᱮᱫᱟ, ''ᱮᱭᱟ ᱩᱱᱤ ᱥᱮᱛᱟ ᱢᱟ ᱟᱞᱮ ᱚᱲᱟᱜ ᱨᱮ ᱵᱟᱥᱟ ᱞᱮᱱ ᱾ ᱩᱱᱤ ᱤᱧ ᱥᱮᱫ ᱠᱚᱭᱚᱜ ᱠᱟᱛᱮ ᱦᱩᱻᱦᱩᱻᱭ ᱨᱟᱜ ᱠᱮᱫᱟ ᱾ ᱫᱟᱠᱟ ᱠᱚᱞᱮ ᱮᱢᱟᱫᱮ ᱠᱷᱟᱱ ᱮ ᱵᱩᱨᱩᱢ ᱛᱷᱤᱨ ᱮᱱᱛᱮ ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱛᱷᱚᱯᱟ ᱫᱚ ᱞᱮᱛᱟᱲ ᱮ ᱡᱟᱞᱮᱫ ᱟᱨ ᱮ ᱜᱮᱨᱮᱫ ᱛᱮᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱥᱟᱦᱟᱥ ᱥᱟᱧᱪᱟᱣ ᱠᱟᱛᱮ ᱟᱡ ᱥᱩᱨ ᱤᱧ ᱪᱟᱞᱟᱣ ᱮᱱᱟ, ᱧᱮᱞᱟᱹᱧ ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱛᱷᱚᱯᱟ ᱨᱮ ᱠᱟᱸᱪ ᱵᱚᱞᱚ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱚᱱᱟᱛᱮᱜᱮ ᱥᱮᱛᱟ ᱫᱚ ᱠᱟᱸᱭ ᱠᱟᱸᱭ ᱮ ᱨᱟᱜᱮᱫ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫᱚᱜ, ᱡᱟᱦᱟᱸᱱᱟᱜ ᱚᱥᱟᱹᱜᱩᱱ ᱠᱷᱟᱹᱛᱤᱨ ᱫᱚ ᱵᱟᱝ ᱾ ᱠᱟᱸᱪ ᱤᱧ ᱚᱪᱚᱜ ᱠᱟᱫ ᱠᱷᱟᱱ ᱚᱠᱟ ᱥᱮᱫ ᱪᱚᱭ ᱧᱤᱨ ᱮᱱᱟ ᱾'' lfc54qvq8qmmy2mbysxt9d1h3ua2mav ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 2 20373 100793 100116 2022-08-14T05:25:50Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki I am Birmal. I lived in West Bengal States, India. <br> <inputbox padding="30"> type=create width=30 bgcolor=#ffffff preload=Template:Standard content for new page editintro=Template:Instructions default=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ: ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ buttonlabel=ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ (Create Page) </inputbox> h09r4pnqutew4pu9pl8l3nxisg75pr7 100798 100793 2022-08-14T06:03:55Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki I am Birmal. I lived in West Bengal States, India. <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox|text=ᱤᱧᱟᱜ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ}} </div> <br> <inputbox padding="30"> type=create width=30 bgcolor=#ffffff preload=Template:Standard content for new page editintro=Template:Instructions default=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ: ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ buttonlabel=ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ (Create Page) </inputbox> 7h3sf6bolmaz6y7oreatoxigocupavs 100805 100798 2022-08-14T06:25:04Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki I am Birmal. I lived in West Bengal States, India. <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox|text=ᱤᱧᱟᱜ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ}} </div> <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=Special:Prefixindex/ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|text= ᱰᱚᱜᱚᱨ ᱵᱟᱠᱥᱟ!!}} </div> <br> <inputbox padding="30"> type=create width=30 bgcolor=#ffffff preload=Template:Standard content for new page editintro=Template:Instructions default=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ: ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ buttonlabel=ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ (Create Page) </inputbox> m1oegfbyagawb30vxxx09sybnohccu9 100810 100805 2022-08-14T06:38:27Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki {{#babel:en|sat|or|hi-2}}</br> ᱤᱧᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ, ᱤᱧᱟᱜ ᱫᱚ ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱ ᱜᱤᱨᱟᱵᱟᱥ ᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲ ᱢᱟᱱᱢᱤ ᱠᱟᱱᱟ.ᱧ । <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox|text=ᱤᱧᱟᱜ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ}} </div> <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=Special:Prefixindex/ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|text= ᱰᱚᱜᱚᱨ ᱵᱟᱠᱥᱟ!!}} </div> <br> <inputbox padding="30"> type=create width=30 bgcolor=#ffffff preload=Template:Standard content for new page editintro=Template:Instructions default=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ: ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ buttonlabel=ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ (Create Page) </inputbox> teg7vawsz5r12j5704qrx7p6kgfbm01 100811 100810 2022-08-14T06:39:59Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱥᱩᱫᱷᱨᱟ ᱣ wikitext text/x-wiki {{#babel:en|sat|or|hi-2}} ᱤᱧᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ, ᱤᱧᱟᱜ ᱫᱚ ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱ ᱜᱤᱨᱟᱵᱟᱥ ᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲ ᱢᱟᱱᱢᱤ ᱠᱟᱱᱟ.ᱧ । <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox|text=ᱤᱧᱟᱜ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ}} </div> <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=Special:Prefixindex/ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|text= ᱰᱚᱜᱚᱨ ᱵᱟᱠᱥᱟ!!}} </div> <br> <inputbox padding="30"> type=create width=30 bgcolor=#ffffff preload=Template:Standard content for new page editintro=Template:Instructions default=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ: ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ buttonlabel=ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ (Create Page) </inputbox> b6on3c2yjdie6sgiud4f0k6x8mi73cj 100812 100811 2022-08-14T06:42:43Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki ᱤᱧᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ '''ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ''', ᱤᱧᱟᱜ ᱫᱚ ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱ ᱜᱤᱨᱟᱵᱟᱥ ᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲ ᱢᱟᱱᱢᱤ ᱠᱟᱱᱟ.ᱧ । <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox|text=ᱤᱧᱟᱜ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ}} </div> <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=Special:Prefixindex/ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|text= ᱰᱚᱜᱚᱨ ᱵᱟᱠᱥᱟ!!}} </div> <br> <inputbox padding="30"> type=create width=30 bgcolor=#ffffff preload=Template:Standard content for new page editintro=Template:Instructions default=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ: ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ buttonlabel=ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ (Create Page) </inputbox> 93why17iz8vzkwcq49jndob5krvddxq 100816 100812 2022-08-14T06:55:27Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki ᱤᱧᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ '''ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ''', ᱤᱧᱟᱜ ᱫᱚ ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱ ᱜᱤᱨᱟᱵᱟᱥ ᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲ ᱢᱟᱱᱢᱤ ᱠᱟᱱᱟ.ᱧ । <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox|text=ᱤᱧᱟᱜ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ}} </div> <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=Special:Prefixindex/ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|text= ᱰᱚᱜᱚᱨ ᱵᱟᱠᱥᱟ!!}} </div> dhkydu0thq0jz9vx02mpdsllbp3dznu 100828 100816 2022-08-14T11:17:21Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki ᱤᱧᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ '''ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ''', ᱤᱧ ᱫᱚ ᱯᱩᱪᱷᱤᱢ ᱵᱟᱝᱞᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱ ᱜᱤᱨᱟᱵᱟᱥ ᱠᱟᱛᱮ ᱛᱟᱦᱮᱱ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲ ᱢᱟᱱᱢᱤ ᱠᱟᱱᱟ.ᱧ । <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox|text=ᱤᱧᱟᱜ ᱜᱷᱟᱨᱚᱸᱡᱽ}} </div> <div style="float:right; width:30em"> {{blue button|link=Special:Prefixindex/ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|text= ᱰᱚᱜᱚᱨ ᱵᱟᱠᱥᱟ!!}} </div> aj1ijya51gp0auuj56u1n9yf0osj0xk ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱮᱵ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱪᱟᱨᱡᱤ 0 20409 100701 2022-08-13T16:48:25Z Ramjit Tudu 52 Ramjit Tudu ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱡ [[ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱮᱵ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱪᱟᱨᱡᱤ]] ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱫᱚ [[ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱮᱵᱽ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱪᱟᱨᱭᱚ]] ᱧᱤᱛᱩᱢᱨᱮ ᱩᱪᱟᱹᱲ ᱠᱮᱫᱼᱟᱭ: typo wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ᱵᱩᱫᱷᱚᱫᱮᱵᱽ ᱵᱷᱚᱴᱴᱟᱪᱟᱨᱭᱚ]] 63zpmhcc8tf4c1t5x7wlrimgluq4xlc ᱦᱤᱨᱟᱠᱩᱸᱫ ᱰᱮᱢ 0 20410 100719 2022-08-13T17:53:03Z Ramjit Tudu 52 Ramjit Tudu ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱡ [[ᱦᱤᱨᱟᱠᱩᱸᱫ ᱰᱮᱢ]] ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱫᱚ [[ᱦᱤᱨᱟᱠᱩᱫᱽ ᱰᱮᱢ]] ᱧᱤᱛᱩᱢᱨᱮ ᱩᱪᱟᱹᱲ ᱠᱮᱫᱼᱟᱭ: typo wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ᱦᱤᱨᱟᱠᱩᱫᱽ ᱰᱮᱢ]] rsjyeziw1n6hpcm57yuzjsrhllnjbev ᱱᱚᱢᱚᱥᱛᱮ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ 0 20411 100728 2022-08-14T00:48:23Z ᱥᱟᱹᱜᱩᱱ ᱗ 1744 "'''ᱱᱚᱢᱚᱥᱛᱮ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ''' (ᱱᱮᱯᱟᱞᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱱᱮᱯᱟᱞᱤ]]: नमस्ते झरना) ᱫᱚ [[ᱫᱷᱚᱱᱠᱩᱴᱟ ᱡᱤᱞᱟᱹ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱷᱮᱰᱮᱴᱟᱨ ᱟᱹᱛᱳ ᱩᱛᱷᱱᱟᱹᱣ ᱠᱩᱢᱩᱴ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱘᱐ ᱢᱤᱴᱟᱨ ᱩᱥᱩᱞ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱫᱚ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱ ᱧᱮᱞᱮ..." ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟᱠᱟᱱᱟ wikitext text/x-wiki '''ᱱᱚᱢᱚᱥᱛᱮ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ''' (ᱱᱮᱯᱟᱞᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱱᱮᱯᱟᱞᱤ]]: नमस्ते झरना) ᱫᱚ [[ᱫᱷᱚᱱᱠᱩᱴᱟ ᱡᱤᱞᱟᱹ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱷᱮᱰᱮᱴᱟᱨ ᱟᱹᱛᱳ ᱩᱛᱷᱱᱟᱹᱣ ᱠᱩᱢᱩᱴ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱘᱐ ᱢᱤᱴᱟᱨ ᱩᱥᱩᱞ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱫᱚ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱ ᱧᱮᱞᱮᱞᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱴᱷᱮᱱ ᱢᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ᱾ 1uf8wj72b2051e7saxia0irpm6w9jif 100729 100728 2022-08-14T00:48:35Z ᱥᱟᱹᱜᱩᱱ ᱗ 1744 wikitext text/x-wiki '''ᱱᱚᱢᱚᱥᱛᱮ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ''' ([[ᱱᱮᱯᱟᱞᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱱᱮᱯᱟᱞᱤ]]: नमस्ते झरना) ᱫᱚ [[ᱫᱷᱚᱱᱠᱩᱴᱟ ᱡᱤᱞᱟᱹ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱷᱮᱰᱮᱴᱟᱨ ᱟᱹᱛᱳ ᱩᱛᱷᱱᱟᱹᱣ ᱠᱩᱢᱩᱴ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱘᱐ ᱢᱤᱴᱟᱨ ᱩᱥᱩᱞ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱫᱚ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱ ᱧᱮᱞᱮᱞᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱴᱷᱮᱱ ᱢᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ᱾ 2z5ayoz1dn7ajsjc9dkoiw2zy2y26g8 100731 100729 2022-08-14T00:59:39Z ᱥᱟᱹᱜᱩᱱ ᱗ 1744 wikitext text/x-wiki '''ᱱᱚᱢᱚᱥᱛᱮ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ''' ([[ᱱᱮᱯᱟᱞᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱱᱮᱯᱟᱞᱤ]]: नमस्ते झरना) ᱫᱚ [[ᱫᱷᱚᱱᱠᱩᱴᱟ ᱡᱤᱞᱟᱹ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱷᱮᱰᱮᱴᱟᱨ ᱟᱹᱛᱳ ᱩᱛᱷᱱᱟᱹᱣ ᱠᱩᱢᱩᱴ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱘᱐ ᱢᱤᱴᱟᱨ ᱩᱥᱩᱞ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱫᱚ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱ ᱧᱮᱞᱮᱞᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱴᱷᱮᱱ ᱢᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ᱾ [[ᱡᱷᱟᱯᱟ ᱡᱤᱞᱟᱹ|ᱡᱷᱟᱯᱟ]], [[ᱢᱳᱨᱚᱝ ᱡᱤᱞᱟᱹ|ᱢᱳᱨᱚᱝ]], [[ᱫᱷᱚᱱᱠᱩᱴᱟ ᱡᱤᱞᱟᱹ|ᱫᱷᱚᱱᱠᱩᱴᱟ]] ᱟᱨ [[ᱥᱩᱱᱥᱚᱨᱤ ᱡᱤᱞᱟᱹ|ᱥᱩᱱᱥᱚᱨᱤ]] ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱧᱮᱞ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱠᱚ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ᱾ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱛᱤᱸᱜᱩ ᱠᱟᱛᱮ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱲ ᱞᱤᱴᱟᱹ ᱟᱜ ᱞᱮᱠᱟ, ᱮᱭᱟᱭ ᱨᱚᱝ ᱜᱚᱲᱦᱚᱱ ᱮ ᱧᱮᱞ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱠᱷᱚᱱᱫᱽᱨᱚᱸᱫᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱦᱚᱸ ᱟᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱷᱚᱱᱫᱽᱨᱚᱱ ᱥᱟᱛᱟᱢ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱜᱷᱟᱱᱮ ᱜᱷᱟᱱᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱧᱮᱧᱮᱞ ᱠᱚ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ᱾ qxtio2po5s9h241b8fi2jf4kqs6sgdd 100733 100731 2022-08-14T01:01:51Z ᱥᱟᱹᱜᱩᱱ ᱗ 1744 wikitext text/x-wiki '''ᱱᱚᱢᱚᱥᱛᱮ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ''' ([[ᱱᱮᱯᱟᱞᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱱᱮᱯᱟᱞᱤ]]: नमस्ते झरना) ᱫᱚ [[ᱫᱷᱚᱱᱠᱩᱴᱟ ᱡᱤᱞᱟᱹ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱷᱮᱰᱮᱴᱟᱨ ᱟᱹᱛᱳ ᱩᱛᱷᱱᱟᱹᱣ ᱠᱩᱢᱩᱴ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱘᱐ ᱢᱤᱴᱟᱨ ᱩᱥᱩᱞ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱫᱚ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱ ᱧᱮᱞᱮᱞᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱴᱷᱮᱱ ᱢᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ᱾<ref>{{Cite web| title = Namaste Waterfalls {{!}} Namaste Jharna - Khojnu.com| accessdate = 2020-12-08| url = https://www.khojnu.com/places/nepal/central-development-region/kathmandu/attractions/namaste-waterfalls/}}</ref> [[ᱡᱷᱟᱯᱟ ᱡᱤᱞᱟᱹ|ᱡᱷᱟᱯᱟ]], [[ᱢᱳᱨᱚᱝ ᱡᱤᱞᱟᱹ|ᱢᱳᱨᱚᱝ]], [[ᱫᱷᱚᱱᱠᱩᱴᱟ ᱡᱤᱞᱟᱹ|ᱫᱷᱚᱱᱠᱩᱴᱟ]] ᱟᱨ [[ᱥᱩᱱᱥᱚᱨᱤ ᱡᱤᱞᱟᱹ|ᱥᱩᱱᱥᱚᱨᱤ]] ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱧᱮᱞ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱠᱚ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ᱾ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱛᱤᱸᱜᱩ ᱠᱟᱛᱮ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱲ ᱞᱤᱴᱟᱹ ᱟᱜ ᱞᱮᱠᱟ, ᱮᱭᱟᱭ ᱨᱚᱝ ᱜᱚᱲᱦᱚᱱ ᱮ ᱧᱮᱞ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱠᱷᱚᱱᱫᱽᱨᱚᱸᱫᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱦᱚᱸ ᱟᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱷᱚᱱᱫᱽᱨᱚᱱ ᱥᱟᱛᱟᱢ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱜᱷᱟᱱᱮ ᱜᱷᱟᱱᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱧᱮᱧᱮᱞ ᱠᱚ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ᱾ gr9cmoshfxf9aoi4l3tf9p9eq6a3b7h 100734 100733 2022-08-14T01:04:19Z ᱥᱟᱹᱜᱩᱱ ᱗ 1744 wikitext text/x-wiki '''ᱱᱚᱢᱚᱥᱛᱮ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ''' ([[ᱱᱮᱯᱟᱞᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱱᱮᱯᱟᱞᱤ]]: नमस्ते झरना) ᱫᱚ [[ᱫᱷᱚᱱᱠᱩᱴᱟ ᱡᱤᱞᱟᱹ]] ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱵᱷᱮᱰᱮᱴᱟᱨ ᱟᱹᱛᱳ ᱩᱛᱷᱱᱟᱹᱣ ᱠᱩᱢᱩᱴ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱘᱐ ᱢᱤᱴᱟᱨ ᱩᱥᱩᱞ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱫᱚ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱ ᱧᱮᱞᱮᱞᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱴᱷᱮᱱ ᱢᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱱ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ᱾<ref>{{Cite web| title = Namaste Waterfalls {{!}} Namaste Jharna - Khojnu.com| accessdate = 2020-12-08| url = https://www.khojnu.com/places/nepal/central-development-region/kathmandu/attractions/namaste-waterfalls/}}</ref> [[ᱡᱷᱟᱯᱟ ᱡᱤᱞᱟᱹ|ᱡᱷᱟᱯᱟ]], [[ᱢᱳᱨᱚᱝ ᱡᱤᱞᱟᱹ|ᱢᱳᱨᱚᱝ]], [[ᱫᱷᱚᱱᱠᱩᱴᱟ ᱡᱤᱞᱟᱹ|ᱫᱷᱚᱱᱠᱩᱴᱟ]] ᱟᱨ [[ᱥᱩᱱᱥᱚᱨᱤ ᱡᱤᱞᱟᱹ|ᱥᱩᱱᱥᱚᱨᱤ]] ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱧᱮᱞ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱠᱚ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ᱾ ᱡᱷᱟᱨᱱᱟ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱛᱤᱸᱜᱩ ᱠᱟᱛᱮ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱲ ᱞᱤᱴᱟᱹ ᱟᱜ ᱞᱮᱠᱟ, ᱮᱭᱟᱭ ᱨᱚᱝ ᱜᱚᱲᱦᱚᱱ ᱮ ᱧᱮᱞ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜᱼᱟ᱾ ᱠᱷᱚᱱᱫᱽᱨᱚᱸᱫᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱦᱚᱸ ᱟᱠᱚᱣᱟᱜ ᱠᱷᱚᱱᱫᱽᱨᱚᱱ ᱥᱟᱛᱟᱢ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱜᱷᱟᱱᱮ ᱜᱷᱟᱱᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱧᱮᱧᱮᱞ ᱠᱚ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ᱾<ref>{{cite web|title=Namaste Falls|url=http://ddcdhankuta.gov.np/app/webroot/index.php/content_pages/view/12|publisher=office of distrtrict development committee dhankuta|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151224194027/http://ddcdhankuta.gov.np/app/webroot/index.php/content_pages/view/12|archivedate=2015-12-24}}</ref> nne2g6dxoou3dlppk24j0euobmu2kxj ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ 2 20412 100794 2022-08-14T05:45:56Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ᱱᱟᱣᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ wikitext text/x-wiki ☀ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱛᱟᱞᱟᱛᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱮᱢ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ᱾ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱫᱚ ᱠᱤᱪᱷᱩ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱛᱟᱠᱚᱣᱟ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱦᱚᱨᱟ ᱰᱟᱦᱟᱨ ᱨᱮ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱡᱟᱹᱨᱩᱲᱟ ᱾ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸᱠᱚ ᱜᱩᱱ ᱛᱟᱸᱦᱮᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤᱢ ᱫᱚᱦᱚ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ , ᱚᱱᱟᱠᱩᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ: 👉ᱯᱮ ᱯᱩᱱ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱚᱝᱠᱟᱱ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ । 👉ᱟᱞᱮᱭᱟ ᱱᱤᱛᱤᱢᱟᱞᱟ ᱢᱚᱡᱽᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱨᱮ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱮᱴᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱡᱟᱸᱦᱟᱭ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱠᱚ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ '''ᱥᱚᱦᱚᱫ ᱥᱮ ᱵᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱫ''', ᱚᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱱᱤᱡᱮᱨᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ। 👉ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱒ ᱦᱟᱯᱛᱟ ᱥᱮ ᱑᱔ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱢᱟᱦᱟᱸ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱴᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱫᱚᱦᱚᱭᱤᱡᱽ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱱᱚᱣᱟ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤᱭ ᱧᱟᱢ ᱫᱟᱲᱮᱜ-ᱟ᱾ ==ᱱᱮᱛᱚᱜ ᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ== <!-- ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱟᱢᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱢᱮ --> ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ (section) ᱨᱮ ᱾ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱟᱠᱥᱚ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ '''"Wikipedia:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ/"''' ᱚᱞ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱟᱢᱟᱜ '''ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ'''(Username) ᱟᱫᱮᱨ ᱢᱮ ᱟᱨ "ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ" ᱵᱚᱴᱚᱱ ᱞᱤᱱ ᱢᱮ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱵᱟᱠᱷᱨᱟ ᱵᱟᱠᱥᱟ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ ᱡᱟᱹᱱᱤᱡ ᱯᱷᱚᱨᱚᱢ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱢᱮ ᱾ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱟᱨᱫᱚᱲᱦᱟ ᱦᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ <code><nowiki>{{ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ᱟᱢᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ}}</nowiki></code> ᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱴ (format) ᱨᱮ ᱚᱞ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱾ <inputbox> type = create buttonlabel = ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ default = ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ preload = ᱪᱷᱟᱸᱪ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ width = 50 </inputbox> hulodojsqzax8dropjb3ibtsyhgdwcj 100797 100794 2022-08-14T05:59:49Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki ☀ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱛᱟᱞᱟᱛᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱮᱢ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ᱾ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱫᱚ ᱠᱤᱪᱷᱩ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱛᱟᱠᱚᱣᱟ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱦᱚᱨᱟ ᱰᱟᱦᱟᱨ ᱨᱮ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱡᱟᱹᱨᱩᱲᱟ ᱾ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸᱠᱚ ᱜᱩᱱ ᱛᱟᱸᱦᱮᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤᱢ ᱫᱚᱦᱚ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ , ᱚᱱᱟᱠᱩᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ: 👉ᱯᱮ ᱯᱩᱱ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱚᱝᱠᱟᱱ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ । 👉ᱟᱞᱮᱭᱟ ᱱᱤᱛᱤᱢᱟᱞᱟ ᱢᱚᱡᱽᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱨᱮ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱮᱴᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱡᱟᱸᱦᱟᱭ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱠᱚ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ '''ᱥᱚᱦᱚᱫ ᱥᱮ ᱵᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱫ''', ᱚᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱱᱤᱡᱮᱨᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ। 👉ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱒ ᱦᱟᱯᱛᱟ ᱥᱮ ᱑᱔ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱢᱟᱦᱟᱸ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱴᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱫᱚᱦᱚᱭᱤᱡᱽ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱱᱚᱣᱟ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤᱭ ᱧᱟᱢ ᱫᱟᱲᱮᱜ-ᱟ᱾ ==ᱱᱮᱛᱚᱜ ᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ== <!-- ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱟᱢᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱢᱮ --> ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ (section) ᱨᱮ ᱾ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱟᱠᱥᱚ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ '''"Wikipedia:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ/"''' ᱚᱞ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱟᱢᱟᱜ '''ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ'''(Username) ᱟᱫᱮᱨ ᱢᱮ ᱟᱨ "ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ" ᱵᱚᱴᱚᱱ ᱞᱤᱱ ᱢᱮ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱵᱟᱠᱷᱨᱟ ᱵᱟᱠᱥᱟ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ ᱡᱟᱹᱱᱤᱡ ᱯᱷᱚᱨᱚᱢ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱢᱮ ᱾ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱟᱨᱫᱚᱲᱦᱟ ᱦᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ <code><nowiki>{{ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ᱟᱢᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ}}</nowiki></code> ᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱴ (format) ᱨᱮ ᱚᱞ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱾ <inputbox> type = create buttonlabel = ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ default = ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ preload = ᱪᱷᱟᱸᱪ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ width = 50 </inputbox> ==ᱜᱚᱲᱦᱚᱱ ᱥᱟᱦᱴᱟ== 8xbc4hdvv39mnmragtgtkczn5tohvhk 100807 100797 2022-08-14T06:26:32Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 /* ᱜᱚᱲᱦᱚᱱ ᱥᱟᱦᱴᱟ */ wikitext text/x-wiki ☀ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱛᱟᱞᱟᱛᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱮᱢ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ᱾ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱫᱚ ᱠᱤᱪᱷᱩ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱛᱟᱠᱚᱣᱟ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱦᱚᱨᱟ ᱰᱟᱦᱟᱨ ᱨᱮ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱡᱟᱹᱨᱩᱲᱟ ᱾ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸᱠᱚ ᱜᱩᱱ ᱛᱟᱸᱦᱮᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤᱢ ᱫᱚᱦᱚ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ , ᱚᱱᱟᱠᱩᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ: 👉ᱯᱮ ᱯᱩᱱ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱚᱝᱠᱟᱱ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ । 👉ᱟᱞᱮᱭᱟ ᱱᱤᱛᱤᱢᱟᱞᱟ ᱢᱚᱡᱽᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱨᱮ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱮᱴᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱡᱟᱸᱦᱟᱭ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱠᱚ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ '''ᱥᱚᱦᱚᱫ ᱥᱮ ᱵᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱫ''', ᱚᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱱᱤᱡᱮᱨᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ। 👉ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱒ ᱦᱟᱯᱛᱟ ᱥᱮ ᱑᱔ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱢᱟᱦᱟᱸ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱴᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱫᱚᱦᱚᱭᱤᱡᱽ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱱᱚᱣᱟ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤᱭ ᱧᱟᱢ ᱫᱟᱲᱮᱜ-ᱟ᱾ ==ᱱᱮᱛᱚᱜ ᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ== <!-- ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱟᱢᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱢᱮ --> ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ (section) ᱨᱮ ᱾ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱟᱠᱥᱚ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ '''"Wikipedia:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ/"''' ᱚᱞ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱟᱢᱟᱜ '''ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ'''(Username) ᱟᱫᱮᱨ ᱢᱮ ᱟᱨ "ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ" ᱵᱚᱴᱚᱱ ᱞᱤᱱ ᱢᱮ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱵᱟᱠᱷᱨᱟ ᱵᱟᱠᱥᱟ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ ᱡᱟᱹᱱᱤᱡ ᱯᱷᱚᱨᱚᱢ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱢᱮ ᱾ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱟᱨᱫᱚᱲᱦᱟ ᱦᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ <code><nowiki>{{ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ᱟᱢᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ}}</nowiki></code> ᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱴ (format) ᱨᱮ ᱚᱞ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱾ <inputbox> type = create buttonlabel = ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ default = ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ preload = ᱪᱷᱟᱸᱪ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ width = 50 </inputbox> hulodojsqzax8dropjb3ibtsyhgdwcj ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ 2 20413 100795 2022-08-14T05:54:46Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 "ᱥᱟᱱᱟᱢ ᱠᱚ ᱥᱟ.ᱜᱩᱱ ᱫᱟᱨᱟᱢ :-" ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟᱠᱟᱱᱟ wikitext text/x-wiki ᱥᱟᱱᱟᱢ ᱠᱚ ᱥᱟ.ᱜᱩᱱ ᱫᱟᱨᱟᱢ :- 8s3u7mdcxdoy5gqj9lz5a1vbflt7w6s 100796 100795 2022-08-14T05:55:29Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 Blanked the page wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox 2 20414 100799 2022-08-14T06:05:21Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 "☀ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱛᱟᱞᱟᱛᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱮᱢ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ᱾ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱫᱚ ᱠᱤᱪᱷᱩ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱛᱟᱠᱚᱣᱟ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱣᱤᱠ..." ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟᱠᱟᱱᱟ wikitext text/x-wiki ☀ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱛᱟᱞᱟᱛᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱮᱢ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ᱾ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱫᱚ ᱠᱤᱪᱷᱩ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱛᱟᱠᱚᱣᱟ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱦᱚᱨᱟ ᱰᱟᱦᱟᱨ ᱨᱮ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱡᱟᱹᱨᱩᱲᱟ ᱾ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸᱠᱚ ᱜᱩᱱ ᱛᱟᱸᱦᱮᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤᱢ ᱫᱚᱦᱚ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ , ᱚᱱᱟᱠᱩᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ: 👉ᱯᱮ ᱯᱩᱱ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱚᱝᱠᱟᱱ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ । 👉ᱟᱞᱮᱭᱟ ᱱᱤᱛᱤᱢᱟᱞᱟ ᱢᱚᱡᱽᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱨᱮ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱮᱴᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱡᱟᱸᱦᱟᱭ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱠᱚ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ '''ᱥᱚᱦᱚᱫ ᱥᱮ ᱵᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱫ''', ᱚᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱱᱤᱡᱮᱨᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ। 👉ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱒ ᱦᱟᱯᱛᱟ ᱥᱮ ᱑᱔ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱢᱟᱦᱟᱸ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱴᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱫᱚᱦᱚᱭᱤᱡᱽ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱱᱚᱣᱟ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤᱭ ᱧᱟᱢ ᱫᱟᱲᱮᱜ-ᱟ᱾ ==ᱱᱮᱛᱚᱜ ᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ== <!-- ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱟᱢᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱢᱮ --> ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ (section) ᱨᱮ ᱾ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱟᱠᱥᱚ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ '''"Wikipedia:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ/"''' ᱚᱞ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱟᱢᱟᱜ '''ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ'''(Username) ᱟᱫᱮᱨ ᱢᱮ ᱟᱨ "ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ" ᱵᱚᱴᱚᱱ ᱞᱤᱱ ᱢᱮ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱵᱟᱠᱷᱨᱟ ᱵᱟᱠᱥᱟ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ ᱡᱟᱹᱱᱤᱡ ᱯᱷᱚᱨᱚᱢ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱢᱮ ᱾ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱟᱨᱫᱚᱲᱦᱟ ᱦᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ <code><nowiki>{{ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ᱟᱢᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ}}</nowiki></code> ᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱴ (format) ᱨᱮ ᱚᱞ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱾ <inputbox> type = create buttonlabel = ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ default = ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ preload = ᱪᱷᱟᱸᱪ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ width = 50 </inputbox> ==ᱜᱚᱲᱦᱚᱱ ᱥᱟᱦᱴᱟ== 8xbc4hdvv39mnmragtgtkczn5tohvhk 100803 100799 2022-08-14T06:16:56Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki ☀ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱛᱟᱞᱟᱛᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱮᱢ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ᱾ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱫᱚ ᱠᱤᱪᱷᱩ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱛᱟᱠᱚᱣᱟ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱦᱚᱨᱟ ᱰᱟᱦᱟᱨ ᱨᱮ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱡᱟᱹᱨᱩᱲᱟ ᱾ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸᱠᱚ ᱜᱩᱱ ᱛᱟᱸᱦᱮᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤᱢ ᱫᱚᱦᱚ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ , ᱚᱱᱟᱠᱩᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ: 👉ᱯᱮ ᱯᱩᱱ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱚᱝᱠᱟᱱ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ । 👉ᱟᱞᱮᱭᱟ ᱱᱤᱛᱤᱢᱟᱞᱟ ᱢᱚᱡᱽᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱨᱮ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱮᱴᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱡᱟᱸᱦᱟᱭ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱠᱚ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ '''ᱥᱚᱦᱚᱫ ᱥᱮ ᱵᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱫ''', ᱚᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱱᱤᱡᱮᱨᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ। 👉ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱒ ᱦᱟᱯᱛᱟ ᱥᱮ ᱑᱔ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱢᱟᱦᱟᱸ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱴᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱫᱚᱦᱚᱭᱤᱡᱽ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱱᱚᱣᱟ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤᱭ ᱧᱟᱢ ᱫᱟᱲᱮᱜ-ᱟ᱾ ==ᱱᱮᱛᱚᱜ ᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ== <!-- ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱟᱢᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱢᱮ --> ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ (section) ᱨᱮ ᱾ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱟᱠᱥᱚ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ '''"Wikipedia:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ/"''' ᱚᱞ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱟᱢᱟᱜ '''ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ'''(Username) ᱟᱫᱮᱨ ᱢᱮ ᱟᱨ "ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ" ᱵᱚᱴᱚᱱ ᱞᱤᱱ ᱢᱮ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱵᱟᱠᱷᱨᱟ ᱵᱟᱠᱥᱟ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ ᱡᱟᱹᱱᱤᱡ ᱯᱷᱚᱨᱚᱢ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱢᱮ ᱾ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱟᱨᱫᱚᱲᱦᱟ ᱦᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ <code><nowiki>{{ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ᱟᱢᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ}}</nowiki></code> ᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱴ (format) ᱨᱮ ᱚᱞ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱾ <inputbox> type = create buttonlabel = ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ default = ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ preload = ᱪᱷᱟᱸᱪ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ width = 50 </inputbox> <div style="float:left; width:42em"> {{blue button|link=Special:Prefixindex/ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|text=Send Box}} </div> jutl7sw0h3yqfs1rliy6tlapcxptlc8 100804 100803 2022-08-14T06:20:20Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki ☀ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱛᱟᱞᱟᱛᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱮᱢ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ᱾ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱫᱚ ᱠᱤᱪᱷᱩ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱛᱟᱠᱚᱣᱟ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱦᱚᱨᱟ ᱰᱟᱦᱟᱨ ᱨᱮ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱡᱟᱹᱨᱩᱲᱟ ᱾ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸᱠᱚ ᱜᱩᱱ ᱛᱟᱸᱦᱮᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤᱢ ᱫᱚᱦᱚ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ , ᱚᱱᱟᱠᱩᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ: 👉ᱯᱮ ᱯᱩᱱ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱚᱝᱠᱟᱱ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ । 👉ᱟᱞᱮᱭᱟ ᱱᱤᱛᱤᱢᱟᱞᱟ ᱢᱚᱡᱽᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱨᱮ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱮᱴᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱡᱟᱸᱦᱟᱭ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱠᱚ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ '''ᱥᱚᱦᱚᱫ ᱥᱮ ᱵᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱫ''', ᱚᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱱᱤᱡᱮᱨᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ। 👉ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱒ ᱦᱟᱯᱛᱟ ᱥᱮ ᱑᱔ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱢᱟᱦᱟᱸ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱴᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱫᱚᱦᱚᱭᱤᱡᱽ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱱᱚᱣᱟ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤᱭ ᱧᱟᱢ ᱫᱟᱲᱮᱜ-ᱟ᱾ ==ᱱᱮᱛᱚᱜ ᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ== <!-- ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱟᱢᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱢᱮ --> ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ (section) ᱨᱮ ᱾ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱟᱠᱥᱚ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ '''"Wikipedia:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ/"''' ᱚᱞ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱟᱢᱟᱜ '''ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ'''(Username) ᱟᱫᱮᱨ ᱢᱮ ᱟᱨ "ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ" ᱵᱚᱴᱚᱱ ᱞᱤᱱ ᱢᱮ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱵᱟᱠᱷᱨᱟ ᱵᱟᱠᱥᱟ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ ᱡᱟᱹᱱᱤᱡ ᱯᱷᱚᱨᱚᱢ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱢᱮ ᱾ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱟᱨᱫᱚᱲᱦᱟ ᱦᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ <code><nowiki>{{ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ᱟᱢᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ}}</nowiki></code> ᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱴ (format) ᱨᱮ ᱚᱞ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱾ <inputbox> type = create buttonlabel = ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ default = ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ preload = ᱪᱷᱟᱸᱪ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ width = 50 </inputbox> hulodojsqzax8dropjb3ibtsyhgdwcj 100817 100804 2022-08-14T06:58:04Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 wikitext text/x-wiki <br> <inputbox padding="30"> type=create width=30 bgcolor=#ffffff preload=Template:Standard content for message editintro=Template:Instructions default=ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ: ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ buttonlabel=ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ (Create Page) </inputbox> ☀ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱛᱟᱞᱟᱛᱮ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱮᱢ ᱦᱩᱭ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ᱾ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱫᱚ ᱠᱤᱪᱷᱩ ᱵᱟᱹᱲᱛᱤ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱛᱟᱠᱚᱣᱟ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱦᱚᱨᱟ ᱰᱟᱦᱟᱨ ᱨᱮ ᱛᱟᱸᱦᱮᱱ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱰᱤ ᱡᱟᱹᱨᱩᱲᱟ ᱾ ᱡᱟᱸᱦᱟᱸᱠᱚ ᱜᱩᱱ ᱛᱟᱸᱦᱮᱞᱮᱱ ᱠᱷᱟᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤᱢ ᱫᱚᱦᱚ ᱫᱟᱲᱮᱭᱟᱜ-ᱟ , ᱚᱱᱟᱠᱩᱫᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ: 👉ᱯᱮ ᱯᱩᱱ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱚᱝᱠᱟᱱ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ । 👉ᱟᱞᱮᱭᱟ ᱱᱤᱛᱤᱢᱟᱞᱟ ᱢᱚᱡᱽᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱨᱮ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱮᱴᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱭᱟ। 👉ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱡᱟᱸᱦᱟᱭ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱠᱚ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱠᱷᱟᱱ '''ᱥᱚᱦᱚᱫ ᱥᱮ ᱵᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱫ''', ᱚᱞ ᱠᱟᱛᱮ ᱱᱤᱡᱮᱨᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱦᱩᱭᱩᱜ-ᱟ। 👉ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱒ ᱦᱟᱯᱛᱟ ᱥᱮ ᱑᱔ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱢᱟᱦᱟᱸ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱ ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱴᱷᱮᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱫᱚᱦᱚᱭᱤᱡᱽ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱱᱚᱣᱟ ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨᱤᱭ ᱧᱟᱢ ᱫᱟᱲᱮᱜ-ᱟ᱾ ==ᱱᱮᱛᱚᱜ ᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ== <!-- ᱱᱚᱸᱰᱮ ᱟᱢᱟᱜ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱢᱮ --> ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱨᱡᱤ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ (section) ᱨᱮ ᱾ ᱞᱟᱛᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱟᱠᱥᱚ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ '''"Wikipedia:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ/"''' ᱚᱞ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱨᱮ ᱟᱢᱟᱜ '''ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ'''(Username) ᱟᱫᱮᱨ ᱢᱮ ᱟᱨ "ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ" ᱵᱚᱴᱚᱱ ᱞᱤᱱ ᱢᱮ ᱾ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ ᱵᱟᱠᱷᱨᱟ ᱵᱟᱠᱥᱟ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤ ᱡᱟᱹᱱᱤᱡ ᱯᱷᱚᱨᱚᱢ ᱯᱮᱨᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ ᱯᱟᱨᱥᱟᱞ ᱢᱮ ᱾ ᱢᱩᱪᱟᱹᱫ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱟᱨᱫᱚᱲᱦᱟ ᱦᱮᱡ ᱠᱟᱛᱮ <code><nowiki>{{ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ᱟᱢᱟᱜ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱧᱩᱛᱩᱢ}}</nowiki></code> ᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱴ (format) ᱨᱮ ᱚᱞ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮ ᱾ <inputbox> type = create buttonlabel = ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ default = ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱛ ᱟᱹᱨᱡᱤ/ preload = ᱪᱷᱟᱸᱪ:ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱤᱭᱟᱹ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱟᱹᱨᱡᱤ width = 50 </inputbox> nkts25siaykq5149np9mn3z1ahpwje2 ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ᱱᱮᱦᱚᱨ 2 20415 100800 2022-08-14T06:11:16Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 "ᱥᱟᱱᱟᱢ ᱠᱚᱜᱮ ᱥᱟ.ᱜᱩᱱ ᱡᱚᱦᱟᱨ!!!" ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟᱠᱟᱱᱟ wikitext text/x-wiki ᱥᱟᱱᱟᱢ ᱠᱚᱜᱮ ᱥᱟ.ᱜᱩᱱ ᱡᱚᱦᱟᱨ!!! 7wu5d7e8dybz9nsdkpvyruudwkpv4eb 100806 100800 2022-08-14T06:25:49Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 Blanked the page wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 100808 100806 2022-08-14T06:29:19Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱡ [[ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ᱱᱮᱦᱚᱨ]] ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱫᱚ [[ᱢᱳᱰᱩᱞ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ᱱᱮᱦᱚᱨ]] ᱧᱤᱛᱩᱢᱨᱮ ᱩᱪᱟᱹᱲ ᱠᱮᱫᱼᱟᱭ wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 100825 100808 2022-08-14T11:13:04Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 Welcome message for Public wikitext text/x-wiki 👉ᱱᱮᱦᱚᱨ ᱩᱪᱷᱟᱹᱱ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱴᱷᱮᱱ✍ <center> {|style = "border: 1px solid blue; padding:5px 5px 5px 5px; background; background:linear-gradient(to bottom, #00FF00 0%,#FFFF00 40%,#FF00FF 100%); font-size:1.15em; |<center>ᱡᱚᱦᱟᱨ ᱜᱚᱢᱠᱮ ! ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱟᱢ ᱵᱟᱢ ᱞᱚᱜᱽᱤᱱ (login) ᱟᱠᱟᱱᱟ, । ᱚᱱᱟᱛᱮ ᱞᱚᱜᱽᱤᱱ ᱠᱟᱛᱮ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ (edit) ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱤᱧ ᱱᱮᱸᱦᱚᱸᱨᱮᱫ ᱢᱮᱭᱟ ᱾ JOHAR Gomke, you are not logged in wikipedia, hence I am requesting you to please login before edit. If you need any help please message me on my talk page .[[ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ]] ([[ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ]]) |} </center> hdndro1lc866hd9fthua515jgoj27it 100826 100825 2022-08-14T11:14:18Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ᱥᱟᱦᱴᱟ [[ᱢᱳᱰᱩᱞ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ᱱᱮᱦᱚᱨ]] ᱠᱷᱚᱱ [[ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ᱱᱮᱦᱚᱨ]] ᱛᱮ ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ ᱩᱪᱟᱹᱲ ᱠᱮᱫᱼᱟᱭ ᱢᱚᱸᱦᱰᱟ ᱥᱟᱶᱛᱮ: Remove this page user page wikitext text/x-wiki 👉ᱱᱮᱦᱚᱨ ᱩᱪᱷᱟᱹᱱ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱴᱷᱮᱱ✍ <center> {|style = "border: 1px solid blue; padding:5px 5px 5px 5px; background; background:linear-gradient(to bottom, #00FF00 0%,#FFFF00 40%,#FF00FF 100%); font-size:1.15em; |<center>ᱡᱚᱦᱟᱨ ᱜᱚᱢᱠᱮ ! ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱟᱢ ᱵᱟᱢ ᱞᱚᱜᱽᱤᱱ (login) ᱟᱠᱟᱱᱟ, । ᱚᱱᱟᱛᱮ ᱞᱚᱜᱽᱤᱱ ᱠᱟᱛᱮ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ (edit) ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱤᱧ ᱱᱮᱸᱦᱚᱸᱨᱮᱫ ᱢᱮᱭᱟ ᱾ JOHAR Gomke, you are not logged in wikipedia, hence I am requesting you to please login before edit. If you need any help please message me on my talk page .[[ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ]] ([[ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ|ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ]]) |} </center> hdndro1lc866hd9fthua515jgoj27it ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:Ramjit Tudu/sandbox/ᱜᱟᱞᱢᱟᱨᱟᱣ 2 20416 100801 2022-08-14T06:13:13Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 "Test" ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟᱠᱟᱱᱟ wikitext text/x-wiki Test bop1vj5i98maix36pjrpgep1w6hnxfe 100802 100801 2022-08-14T06:14:34Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 Blanked the page wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 ᱟᱥᱦᱨᱟᱯ ᱢᱟᱞᱤᱠ 0 20418 100819 2022-08-14T10:44:29Z Ollipinno 5508 "ᱟᱥᱦᱨᱟᱯ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱤᱥ ᱟᱱ ᱤᱱᱫᱤᱟᱱ ᱮᱱᱛᱨᱮᱯᱨᱮᱱᱮᱩᱨ, ᱥᱮᱚᱢᱯᱩᱛᱮᱨ ᱮᱱᱜᱤᱱᱮᱮᱨ ᱟᱱᱫ ᱟᱩᱛᱦᱚᱨ ᱨᱚᱢ ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱭ, ᱤᱱᱫᱤᱟᱹ ᱦᱮ ᱤᱥ ᱛᱦᱮ ᱚᱩᱱᱫᱮᱨ ᱚᱯ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱨᱟᱤᱱᱹ<ref>{{Cite web |date=2022-05-31 |title=Meet MD Ashraf Malik, Founder and CEO of Digital Rain - Busines..." ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟᱠᱟᱱᱟ wikitext text/x-wiki ᱟᱥᱦᱨᱟᱯ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱤᱥ ᱟᱱ ᱤᱱᱫᱤᱟᱱ ᱮᱱᱛᱨᱮᱯᱨᱮᱱᱮᱩᱨ, ᱥᱮᱚᱢᱯᱩᱛᱮᱨ ᱮᱱᱜᱤᱱᱮᱮᱨ ᱟᱱᱫ ᱟᱩᱛᱦᱚᱨ ᱨᱚᱢ ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱭ, ᱤᱱᱫᱤᱟᱹ ᱦᱮ ᱤᱥ ᱛᱦᱮ ᱚᱩᱱᱫᱮᱨ ᱚᱯ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱨᱟᱤᱱᱹ<ref>{{Cite web |date=2022-05-31 |title=Meet MD Ashraf Malik, Founder and CEO of Digital Rain - Business News |url=https://biz.crast.net/meet-md-ashraf-malik-founder-and-ceo-of-digital-rain/ |access-date=2022-08-14 |language=en-US}}</ref> = ᱮᱟᱨᱞᱭ ᱞᱤᱯᱮ = ᱟᱥᱦᱨᱟ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱣᱟᱥ ᱵᱚᱨᱱ ᱚᱱ ᱑᱒ ᱟᱩᱜᱩᱥᱛ ᱑᱙᱙᱓ ᱤᱱ ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱭ, ᱤᱱᱫᱤᱟ  == ᱮᱫᱩᱟᱛᱤᱚᱱ == ᱟᱥᱦᱨᱟ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱫᱤᱫ ᱦᱤᱥ ᱤᱱᱛᱮᱨᱢᱮᱫᱤᱟᱛᱮ ᱨᱚᱢ ᱥᱥᱶ ᱤᱱᱛᱮᱨ ᱥᱮᱚᱞᱞᱟᱜᱮ, ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱞᱭ ᱟᱱᱫ ᱜᱨᱟᱫᱩᱟᱛᱮ ᱯᱨᱚᱢ ᱫᱨᱹᱟᱯᱡ ᱟᱫᱵᱩᱞ ᱠᱟᱞᱟᱟᱢ ᱛᱮᱥᱮᱦᱱᱤᱟᱞ ᱩᱱᱤᱶᱮᱨᱥᱤᱛᱭ ᱞᱩᱠᱱᱚᱣ, ᱤᱱᱫᱤᱟᱹ == ᱥᱮᱟᱨᱮᱮᱨ == ᱦᱮ ᱥᱛᱟᱨᱛᱮᱫ ᱦᱤᱥ ᱥᱮᱟᱨᱮᱮᱨ ᱟᱛ ᱤᱤᱦᱛ, ᱜᱩᱨᱜᱟᱚᱱ, ᱟᱥ ᱦᱤᱥ ᱤᱨᱥᱛ ᱡᱚᱵ,ᱤᱶᱮ ᱢᱚᱱᱛᱦᱥ ᱞᱟᱛᱮᱨ, ᱦᱮ ᱨᱮᱥᱤᱜᱱᱮᱫ ᱟᱱᱫ ᱨᱮᱛᱩᱨᱱᱮᱫ ᱛᱚ ᱦᱤᱥ ᱦᱚᱢᱮᱛᱚᱣᱱ , ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱞᱭᱹ ᱛᱦᱮᱨᱮ ᱦᱮ ᱚᱩᱱᱫᱮᱫ ᱛᱦᱮ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱢᱟᱨᱠᱮᱛᱛᱤᱱᱜ ᱟᱜᱮᱱᱭ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱨᱟᱤᱱ ᱤᱱ ᱒᱐᱑᱔ᱹ == ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ == {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} tqwek7vcanjknogdlbeef9p21elbq41 100820 100819 2022-08-14T10:45:55Z Ollipinno 5508 wikitext text/x-wiki ᱟᱥᱦᱨᱟᱯ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱤᱥ ᱟᱱ ᱤᱱᱫᱤᱟᱱ ᱮᱱᱛᱨᱮᱯᱨᱮᱱᱮᱩᱨ, ᱥᱮᱚᱢᱯᱩᱛᱮᱨ ᱮᱱᱜᱤᱱᱮᱮᱨ ᱟᱱᱫ ᱟᱩᱛᱦᱚᱨ ᱨᱚᱢ ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱭ, ᱤᱱᱫᱤᱟᱹ ᱦᱮ ᱤᱥ ᱛᱦᱮ ᱚᱩᱱᱫᱮᱨ ᱚᱯ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱨᱟᱤᱱᱹ<ref>{{Cite web |date=2022-05-31 |title=Meet MD Ashraf Malik, Founder and CEO of Digital Rain - Business News |url=https://biz.crast.net/meet-md-ashraf-malik-founder-and-ceo-of-digital-rain/ |access-date=2022-08-14 |language=en-US}}</ref> == ᱮᱟᱨᱞᱭ ᱞᱤᱯᱮ == ᱟᱥᱦᱨᱟ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱣᱟᱥ ᱵᱚᱨᱱ ᱚᱱ ᱑᱒ ᱟᱩᱜᱩᱥᱛ ᱑᱙᱙᱓ ᱤᱱ ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱭ, ᱤᱱᱫᱤᱟ  == ᱮᱫᱩᱟᱛᱤᱚᱱ == ᱟᱥᱦᱨᱟ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱫᱤᱫ ᱦᱤᱥ ᱤᱱᱛᱮᱨᱢᱮᱫᱤᱟᱛᱮ ᱨᱚᱢ ᱥᱥᱶ ᱤᱱᱛᱮᱨ ᱥᱮᱚᱞᱞᱟᱜᱮ, ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱞᱭ ᱟᱱᱫ ᱜᱨᱟᱫᱩᱟᱛᱮ ᱯᱨᱚᱢ ᱫᱨᱹᱟᱯᱡ ᱟᱫᱵᱩᱞ ᱠᱟᱞᱟᱟᱢ ᱛᱮᱥᱮᱦᱱᱤᱟᱞ ᱩᱱᱤᱶᱮᱨᱥᱤᱛᱭ ᱞᱩᱠᱱᱚᱣ, ᱤᱱᱫᱤᱟᱹ == ᱥᱮᱟᱨᱮᱮᱨ == ᱦᱮ ᱥᱛᱟᱨᱛᱮᱫ ᱦᱤᱥ ᱥᱮᱟᱨᱮᱮᱨ ᱟᱛ ᱤᱤᱦᱛ, ᱜᱩᱨᱜᱟᱚᱱ, ᱟᱥ ᱦᱤᱥ ᱤᱨᱥᱛ ᱡᱚᱵ,ᱤᱶᱮ ᱢᱚᱱᱛᱦᱥ ᱞᱟᱛᱮᱨ, ᱦᱮ ᱨᱮᱥᱤᱜᱱᱮᱫ ᱟᱱᱫ ᱨᱮᱛᱩᱨᱱᱮᱫ ᱛᱚ ᱦᱤᱥ ᱦᱚᱢᱮᱛᱚᱣᱱ , ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱞᱭᱹ ᱛᱦᱮᱨᱮ ᱦᱮ ᱚᱩᱱᱫᱮᱫ ᱛᱦᱮ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱢᱟᱨᱠᱮᱛᱛᱤᱱᱜ ᱟᱜᱮᱱᱭ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱨᱟᱤᱱ ᱤᱱ ᱒᱐᱑᱔ᱹ == ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ == {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 4o1mwxlbjwxr3dho6gy5aq79jx8okh1 100821 100820 2022-08-14T10:56:46Z Ollipinno 5508 wikitext text/x-wiki ᱟᱥᱦᱨᱟᱯ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱤᱥ ᱟᱱ ᱤᱱᱫᱤᱟᱱ ᱮᱱᱛᱨᱮᱯᱨᱮᱱᱮᱩᱨ, ᱥᱮᱚᱢᱯᱩᱛᱮᱨ ᱮᱱᱜᱤᱱᱮᱮᱨ ᱟᱱᱫ ᱟᱩᱛᱦᱚᱨ ᱨᱚᱢ ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱭ, ᱤᱱᱫᱤᱟᱹ ᱦᱮ ᱤᱥ ᱛᱦᱮ ᱚᱩᱱᱫᱮᱨ ᱚᱯ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱨᱟᱤᱱᱹ<ref>{{Cite web |date=2022-05-31 |title=Meet MD Ashraf Malik, Founder and CEO of Digital Rain - Business News |url=https://biz.crast.net/meet-md-ashraf-malik-founder-and-ceo-of-digital-rain/ |access-date=2022-08-14 |language=en-US}}</ref> {{Infobox person | name = Ashraf malik | native_name_lang = Ashraf malik | birth_name = ᱟᱥᱦᱨᱟᱯ | nationality = ᱤᱱᱫᱤᱟ | citizenship = ᱤᱱᱫᱤᱟᱱ | education = ᱫᱨᱹ ᱟᱯᱡ ᱟᱵᱫᱩᱞ ᱠᱟᱞᱟᱢ ᱛᱮᱥᱮᱦᱱᱤᱟᱞ ᱩᱱᱤᱶᱮᱨᱥᱤᱛᱭᱩ | occupation = ᱮᱱᱛᱨᱮᱯᱨᱮᱢᱮᱩᱨ | mother = ᱯᱤᱨᱚᱽᱟ ᱵᱮᱜᱩᱢ | father = ᱭᱩᱥᱩᱯ ᱢᱟᱞᱤᱠ | website = https://ashrafmalik.com/ }} == ᱮᱟᱨᱞᱭ ᱞᱤᱯᱮ == ᱟᱥᱦᱨᱟ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱣᱟᱥ ᱵᱚᱨᱱ ᱚᱱ ᱑᱒ ᱟᱩᱜᱩᱥᱛ ᱑᱙᱙᱓ ᱤᱱ ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱭ, ᱤᱱᱫᱤᱟ  == ᱮᱫᱩᱟᱛᱤᱚᱱ == ᱟᱥᱦᱨᱟ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱫᱤᱫ ᱦᱤᱥ ᱤᱱᱛᱮᱨᱢᱮᱫᱤᱟᱛᱮ ᱨᱚᱢ ᱥᱥᱶ ᱤᱱᱛᱮᱨ ᱥᱮᱚᱞᱞᱟᱜᱮ, ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱞᱭ ᱟᱱᱫ ᱜᱨᱟᱫᱩᱟᱛᱮ ᱯᱨᱚᱢ ᱫᱨᱹᱟᱯᱡ ᱟᱫᱵᱩᱞ ᱠᱟᱞᱟᱟᱢ ᱛᱮᱥᱮᱦᱱᱤᱟᱞ ᱩᱱᱤᱶᱮᱨᱥᱤᱛᱭ ᱞᱩᱠᱱᱚᱣ, ᱤᱱᱫᱤᱟᱹ == ᱥᱮᱟᱨᱮᱮᱨ == ᱦᱮ ᱥᱛᱟᱨᱛᱮᱫ ᱦᱤᱥ ᱥᱮᱟᱨᱮᱮᱨ ᱟᱛ ᱤᱤᱦᱛ, ᱜᱩᱨᱜᱟᱚᱱ, ᱟᱥ ᱦᱤᱥ ᱤᱨᱥᱛ ᱡᱚᱵ,ᱤᱶᱮ ᱢᱚᱱᱛᱦᱥ ᱞᱟᱛᱮᱨ, ᱦᱮ ᱨᱮᱥᱤᱜᱱᱮᱫ ᱟᱱᱫ ᱨᱮᱛᱩᱨᱱᱮᱫ ᱛᱚ ᱦᱤᱥ ᱦᱚᱢᱮᱛᱚᱣᱱ , ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱞᱭᱹ ᱛᱦᱮᱨᱮ ᱦᱮ ᱚᱩᱱᱫᱮᱫ ᱛᱦᱮ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱢᱟᱨᱠᱮᱛᱛᱤᱱᱜ ᱟᱜᱮᱱᱭ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱨᱟᱤᱱ ᱤᱱ ᱒᱐᱑᱔ᱹ == ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ == {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} 2cp3s036byvrp7mcd7dznh5fk8p59l6 100822 100821 2022-08-14T11:06:11Z Ollipinno 5508 wikitext text/x-wiki ᱟᱥᱦᱨᱟᱯ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱤᱥ ᱟᱱ ᱤᱱᱫᱤᱟᱱ ᱮᱱᱛᱨᱮᱯᱨᱮᱱᱮᱩᱨ, ᱥᱮᱚᱢᱯᱩᱛᱮᱨ ᱮᱱᱜᱤᱱᱮᱮᱨ ᱟᱱᱫ ᱟᱩᱛᱦᱚᱨ ᱨᱚᱢ ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱭ, ᱤᱱᱫᱤᱟᱹ ᱦᱮ ᱤᱥ ᱛᱦᱮ ᱚᱩᱱᱫᱮᱨ ᱚᱯ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱨᱟᱤᱱᱹ<ref>{{Cite web |date=2022-05-31 |title=Meet MD Ashraf Malik, Founder and CEO of Digital Rain - Business News |url=https://biz.crast.net/meet-md-ashraf-malik-founder-and-ceo-of-digital-rain/ |access-date=2022-08-14 |language=en-US}}</ref> {{Infobox person | name = Ashraf Malik | native_name_lang = En Ashraf malik | birth_name = ᱟᱥᱦᱨᱟᱯ | birth_date = ᱑᱒ ᱟᱩᱜᱩᱥᱛ ᱑᱙᱙᱓ | nationality = ᱤᱱᱫᱤᱟ | citizenship = ᱤᱱᱫᱤᱟᱱ | education = ᱫᱨᱹ ᱟᱯᱡ ᱟᱵᱫᱩᱞ ᱠᱟᱞᱟᱢ ᱛᱮᱥᱮᱦᱱᱤᱟᱞ ᱩᱱᱤᱶᱮᱨᱥᱤᱛᱭᱩ | occupation = ᱮᱱᱛᱨᱮᱯᱨᱮᱢᱮᱩᱨ | organization = ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱠ ᱨᱟᱤᱱ | mother = ᱯᱤᱨᱚᱽᱟ ᱵᱮᱜᱩᱢ | father = ᱭᱩᱥᱩᱯ ᱢᱟᱞᱤᱠ | relatives = ᱟᱨᱥᱦᱟᱫ ᱢᱟᱞᱤᱠ (ᱵᱨᱚᱛᱦᱮᱨ) | website = https://ashrafmalik.com/ }} == ᱮᱟᱨᱞᱭ ᱞᱤᱯᱮ == ᱟᱥᱦᱨᱟ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱣᱟᱥ ᱵᱚᱨᱱ ᱚᱱ ᱑᱒ ᱟᱩᱜᱩᱥᱛ ᱑᱙᱙᱓ ᱤᱱ ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱭ, ᱤᱱᱫᱤᱟ  == ᱮᱫᱩᱟᱛᱤᱚᱱ == ᱟᱥᱦᱨᱟ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱫᱤᱫ ᱦᱤᱥ ᱤᱱᱛᱮᱨᱢᱮᱫᱤᱟᱛᱮ ᱨᱚᱢ ᱥᱥᱶ ᱤᱱᱛᱮᱨ ᱥᱮᱚᱞᱞᱟᱜᱮ, ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱞᱭ ᱟᱱᱫ ᱜᱨᱟᱫᱩᱟᱛᱮ ᱯᱨᱚᱢ ᱫᱨᱹᱟᱯᱡ ᱟᱫᱵᱩᱞ ᱠᱟᱞᱟᱟᱢ ᱛᱮᱥᱮᱦᱱᱤᱟᱞ ᱩᱱᱤᱶᱮᱨᱥᱤᱛᱭ ᱞᱩᱠᱱᱚᱣ, ᱤᱱᱫᱤᱟᱹ == ᱥᱮᱟᱨᱮᱮᱨ == ᱦᱮ ᱥᱛᱟᱨᱛᱮᱫ ᱦᱤᱥ ᱥᱮᱟᱨᱮᱮᱨ ᱟᱛ ᱤᱤᱦᱛ, ᱜᱩᱨᱜᱟᱚᱱ, ᱟᱥ ᱦᱤᱥ ᱤᱨᱥᱛ ᱡᱚᱵ,ᱤᱶᱮ ᱢᱚᱱᱛᱦᱥ ᱞᱟᱛᱮᱨ, ᱦᱮ ᱨᱮᱥᱤᱜᱱᱮᱫ ᱟᱱᱫ ᱨᱮᱛᱩᱨᱱᱮᱫ ᱛᱚ ᱦᱤᱥ ᱦᱚᱢᱮᱛᱚᱣᱱ , ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱞᱭᱹ ᱛᱦᱮᱨᱮ ᱦᱮ ᱚᱩᱱᱫᱮᱫ ᱛᱦᱮ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱢᱟᱨᱠᱮᱛᱛᱤᱱᱜ ᱟᱜᱮᱱᱭ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱨᱟᱤᱱ ᱤᱱ ᱒᱐᱑᱔ᱹ == ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ == {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} isis3cyoafniv2oubrgcnytffhfuqcc 100824 100822 2022-08-14T11:12:58Z Ollipinno 5508 wikitext text/x-wiki ᱟᱥᱦᱨᱟᱯ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱤᱥ ᱟᱱ ᱤᱱᱫᱤᱟᱱ ᱮᱱᱛᱨᱮᱯᱨᱮᱱᱮᱩᱨ, ᱥᱮᱚᱢᱯᱩᱛᱮᱨ ᱮᱱᱜᱤᱱᱮᱮᱨ ᱟᱱᱫ ᱟᱩᱛᱦᱚᱨ ᱨᱚᱢ ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱭ, ᱤᱱᱫᱤᱟᱹ ᱦᱮ ᱤᱥ ᱛᱦᱮ ᱚᱩᱱᱫᱮᱨ ᱚᱯ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱨᱟᱤᱱᱹ<ref>{{Cite web |date=2022-05-31 |title=Meet MD Ashraf Malik, Founder and CEO of Digital Rain - Business News |url=https://biz.crast.net/meet-md-ashraf-malik-founder-and-ceo-of-digital-rain/ |access-date=2022-08-14 |language=en-US}}</ref> {{Infobox person | name = Ashraf Malik | native_name_lang = En Ashraf malik | birth_name = ᱟᱥᱦᱨᱟᱯ | birth_date = ᱑᱒ ᱟᱩᱜᱩᱥᱛ ᱑᱙᱙᱓ | nationality = ᱤᱱᱫᱤᱟ | citizenship = ᱤᱱᱫᱤᱟᱱ | education = ᱫᱨᱹ ᱟᱯᱡ ᱟᱵᱫᱩᱞ ᱠᱟᱞᱟᱢ ᱛᱮᱥᱮᱦᱱᱤᱟᱞ ᱩᱱᱤᱶᱮᱨᱥᱤᱛᱭᱩ | occupation = ᱮᱱᱛᱨᱮᱯᱨᱮᱢᱮᱩᱨ | organization = ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱠ ᱨᱟᱤᱱ | mother = ᱯᱤᱨᱚᱽᱟ ᱵᱮᱜᱩᱢ | father = ᱭᱩᱥᱩᱯ ᱢᱟᱞᱤᱠ | relatives = ᱟᱨᱥᱦᱟᱫ ᱢᱟᱞᱤᱠ (ᱵᱨᱚᱛᱦᱮᱨ) | website = https://ashrafmalik.com/ }} == ᱮᱟᱨᱞᱭ ᱞᱤᱯᱮ == ᱟᱥᱦᱨᱟ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱣᱟᱥ ᱵᱚᱨᱱ ᱚᱱ ᱑᱒ ᱟᱩᱜᱩᱥᱛ ᱑᱙᱙᱓ ᱤᱱ ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱭ, ᱤᱱᱫᱤᱟ <ref>{{Cite web |last=Malik |first=Ashraf |date=2022-08-12 |title=Ashraf Malik’s Journey, Biography & More |url=https://medium.com/@iamashmlk/journey-of-ashraf-malik-48d4cce794db |access-date=2022-08-14 |website=Medium |language=en}}</ref> == ᱮᱫᱩᱟᱛᱤᱚᱱ == ᱟᱥᱦᱨᱟ ᱢᱟᱞᱤᱠ ᱫᱤᱫ ᱦᱤᱥ ᱤᱱᱛᱮᱨᱢᱮᱫᱤᱟᱛᱮ ᱨᱚᱢ ᱥᱥᱶ ᱤᱱᱛᱮᱨ ᱥᱮᱚᱞᱞᱟᱜᱮ, ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱞᱭ ᱟᱱᱫ ᱜᱨᱟᱫᱩᱟᱛᱮ ᱯᱨᱚᱢ ᱫᱨᱹᱟᱯᱡ ᱟᱫᱵᱩᱞ ᱠᱟᱞᱟᱟᱢ ᱛᱮᱥᱮᱦᱱᱤᱟᱞ ᱩᱱᱤᱶᱮᱨᱥᱤᱛᱭ ᱞᱩᱠᱱᱚᱣ, ᱤᱱᱫᱤᱟᱹ<ref>{{Cite web |last=admin |date=2022-06-01 |title=Interview with Md Ashraf Malik, the Founder - CEO of Digital Rain |url=https://www.mangaloremirror.com/interview-with-md-ashraf-malik-the-founder-ceo-of-digital-rain/ |access-date=2022-08-14 |website=Mangaloremirror.com |language=en-US}}</ref> == ᱥᱮᱟᱨᱮᱮᱨ == ᱦᱮ ᱥᱛᱟᱨᱛᱮᱫ ᱦᱤᱥ ᱥᱮᱟᱨᱮᱮᱨ ᱟᱛ ᱤᱤᱦᱛ, ᱜᱩᱨᱜᱟᱚᱱ, ᱟᱥ ᱦᱤᱥ ᱤᱨᱥᱛ ᱡᱚᱵ,ᱤᱶᱮ ᱢᱚᱱᱛᱦᱥ ᱞᱟᱛᱮᱨ, ᱦᱮ ᱨᱮᱥᱤᱜᱱᱮᱫ ᱟᱱᱫ ᱨᱮᱛᱩᱨᱱᱮᱫ ᱛᱚ ᱦᱤᱥ ᱦᱚᱢᱮᱛᱚᱣᱱ , ᱵᱟᱨᱮᱤᱞᱞᱭᱹ ᱛᱦᱮᱨᱮ ᱦᱮ ᱚᱩᱱᱫᱮᱫ ᱛᱦᱮ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱢᱟᱨᱠᱮᱛᱛᱤᱱᱜ ᱟᱜᱮᱱᱭ ᱫᱤᱜᱤᱛᱟᱞ ᱨᱟᱤᱱ ᱤᱱ ᱒᱐᱑᱔ᱹ<ref>https://www.okaratimes.com/news/2022/06/16/md-ashraf-malik-is-an-incredibly-famous-indian-blogger-from-wiki-bio-age-and-then-some/</ref> == ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ == {{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}} s18t5hijtmrur0micvp16m7jkhocanh ᱢᱳᱰᱩᱞ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ᱱᱮᱦᱚᱨ 828 20419 100827 2022-08-14T11:14:18Z ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ 5485 ᱥᱟᱦᱴᱟ [[ᱢᱳᱰᱩᱞ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ᱱᱮᱦᱚᱨ]] ᱠᱷᱚᱱ [[ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ᱱᱮᱦᱚᱨ]] ᱛᱮ ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ ᱩᱪᱟᱹᱲ ᱠᱮᱫᱼᱟᱭ ᱢᱚᱸᱦᱰᱟ ᱥᱟᱶᱛᱮ: Remove this page user page wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:ᱵᱤᱨᱢᱚᱞ/sandbox/ᱱᱮᱦᱚᱨ]] r1q8i3m0rwb4kqt48wipvmfl9sz80fs