Wikipedia
shiwiki
https://shi.wikipedia.org/wiki/Tasna_Tamzwarut
MediaWiki 1.39.0-wmf.21
first-letter
Midya
Amẓli
Amsawal
Asmras
Amsawal n usmras
Wikipidya
Amsawal n Wikipidya
Afaylu
Amsawal n ufaylu
MidyaWiki
Amsawal n MidyaWiki
Talɣa
Amsawal n talɣa
Tiwisi
Amsawal n twisi
Taggayt
Amsawal n taggayt
Aggur
Amsawal n waggur
TimedText
TimedText talk
Module
Discussion module
Gadget
Discussion gadget
Définition de gadget
Discussion définition de gadget
Buylmawn
0
1540
33260
27691
2022-07-21T11:22:40Z
Lhoussine AIT TAYFST
17
wikitext
text/x-wiki
[[Afaylu:Bwjlwd.jpg|vignette|Yat twlaft n Bilmawn ɣ [[Dcayra]]]]
'''Buylmawn''' tga yat tfugla [[Imaziɣn|tamaziɣt]] ar ittili ɣ kra n tsgiwin ɣ [[Lmɣrib]] slawann akkʷ ɣ tsga n [[Tasga n Sus-Massa|Sus-Massa]], tga [[Dcayra]] tamdint lli akkʷ sis ittussan. Ar tettuskar tmyurt n Buylmawn kraygat usggʷas ɣ tfugla n tfaska. Ar lssan ifrxan d iɛrrimn ilmawn n tfaska d ar sis tḍwarn ɣ tmdint nɣ udwar.
Askka n wass n tfaska, ar ttili ɣ tmizar n [[Sus Amqqran]] yat tmyurt lli ittwassann s Buylmawn. Iknna ɣrsn middn, Ar smunant tazzanin ilmawn n waɣaḍ nɣ win izimmr. Kra igan smmus ilmawn ar akkan yat tmlsit. Ar tt ilssa buylmawn, ig zund kra n waɣaḍ nɣ izimmr, maca ur da ifttu f kkuẓ n iḍaṛn zun d imudar. Da ttmunan d buylmawn kkuẓ n ismunn. Yan, ar as ttinin tamaccut, ar ikllu udm nns s ikʷfsan n takat ar kiɣ iga asggan. Wiss sin, ar ilssa kra n tmlsit irwasn tin kra n inmmtri, yasi yan wawlk imqqurn. wiss kṛaḍ, ar ilssa timlsit n tmɣart. Amggaru, ar ittgga argaz n tmɣart.
Ar ittffɣ buylmawn d ismunn nns ɣ tzdwit, ar ttkkan tigʷmma d idɣarn. Ar tettrn iqaṛiḍn. Ɣ uɣaras, ar ittazzal buylmawn f tarwa, yut s tiqqrt nns wanna ur irin ad as ifk kra. Iɣ smdn tawada nnsn iɣzzifn, ar ttddun s usays lliɣ a skarn kra n tmzgunt isawaln f tmukrisin n iɣrm nnsn. Llid Askka nns, ar skarn imnsi s aynna smunn dar middn, yili uḥwac ar kiɣ d tɣli tafukt.<ref>''Tifawin a Tamaziɣt'' - Aswir wis 3 n uslmd amnzu, tasna. 78 [https://www.abudrar.com/2014/10/tifawine-a-tamazight-3.html <nowiki>[Ɣr ɣ wantirnit]</nowiki>]</ref>
==Aẓuṛ ==
[[Afaylu:Boujloud.jpg|vignette|Bilmawn n ayt [[Lḥawz]]]]
Anmuggar ad izdi d tamiṭulujit tamaziɣt taqburt
==Anmuggar==
Ar ittadda unmuggar ɣ wass amzwaru n lɛid mqqurn, d ar gis ittili 3 wussan bɛd lɛid ɣ idwarn, d izḍar ad akk izri imalass ɣ kran tmdinin. Ɣ tfugla ad, tuggt n middn d ifrxan ar lssan ilmawn n izammarn n tfaska, ar tsbaɣn idmawn nnsn, nɣ ar lssan lmask, Ar disn ttasin iḍarn n izimr ɣ ifassn nnsn, d ar sisn slayn middn lli disn iḥtafln. Ar disn ttili lbɛḍ n twal yat trabbut n umarg. Awttas n tfugla ad tga tt ad fjjijn middn ilin d lxwaṭr nnsn.
Ɣ tfugla ad, ar ttilin ɣayd n middn nna d yakkan iqariḍn ar sisn tbrraɛn fad ad skrn inmuggarn nna ɣ tḥaḍarn tuggt n middn ku-yan d mani d yucka. Anmuggar lli akk imqqurn n Bilmawn iga s yism " ''Bilmawn Bidmawn'' " ar ittili ɣ tmdint n [[Dcayra]], ɣ [[Tamnbaḍt n Inzggan-Ayt Mllul|Inzggan-Ayt Mllul]].
== Tiɣbula ==
[[Taggayt:Taɣrma]]
[[Taggayt:Taẓuṛi]]
[[Taggayt:Imaziɣen]]
boffm2bezonqvtt6hai6p9kpm6qtik2
33261
33260
2022-07-21T11:25:58Z
Lhoussine AIT TAYFST
17
wikitext
text/x-wiki
[[Afaylu:Bwjlwd.jpg|vignette|Yat twlaft n Bilmawn ɣ [[Dcayra]]]]
'''Buylmawn''' nɣ '''Bilmawn''' (illa mad as ittinin '''Buylmawn Buwwdmawn''') tga yat tfugla [[Imaziɣn|tamaziɣt]] ar ittili ɣ kra n tsgiwin ɣ [[Lmɣrib]] slawann akkʷ ɣ tsga n [[Tasga n Sus-Massa|Sus-Massa]], tga [[Dcayra]] tamdint lli akkʷ sis ittussan. Ar tettuskar tmyurt n Buylmawn kraygat usggʷas ɣ tfugla n tfaska. Ar lssan ifrxan d iɛrrimn ilmawn n tfaska d ar sis tḍwarn ɣ tmdint nɣ udwar.
Askka n wass n tfaska, ar ttili ɣ tmizar n [[Sus Amqqran]] yat tmyurt lli ittwassann s Buylmawn. Iknna ɣrsn middn, Ar smunant tazzanin ilmawn n waɣaḍ nɣ win izimmr. Kra igan smmus ilmawn ar akkan yat tmlsit. Ar tt ilssa buylmawn, ig zund kra n waɣaḍ nɣ izimmr, maca ur da ifttu f kkuẓ n iḍaṛn zun d imudar. Da ttmunan d buylmawn kkuẓ n ismunn. Yan, ar as ttinin tamaccut, ar ikllu udm nns s ikʷfsan n takat ar kiɣ iga asggan. Wiss sin, ar ilssa kra n tmlsit irwasn tin kra n inmmtri, yasi yan wawlk imqqurn. wiss kṛaḍ, ar ilssa timlsit n tmɣart. Amggaru, ar ittgga argaz n tmɣart.
Ar ittffɣ buylmawn d ismunn nns ɣ tzdwit, ar ttkkan tigʷmma d idɣarn. Ar tettrn iqaṛiḍn. Ɣ uɣaras, ar ittazzal buylmawn f tarwa, yut s tiqqrt nns wanna ur irin ad as ifk kra. Iɣ smdn tawada nnsn iɣzzifn, ar ttddun s usays lliɣ a skarn kra n tmzgunt isawaln f tmukrisin n iɣrm nnsn. Llid Askka nns, ar skarn imnsi s aynna smunn dar middn, yili uḥwac ar kiɣ d tɣli tafukt.<ref>''Tifawin a Tamaziɣt'' - Aswir wis 3 n uslmd amnzu, tasna. 78 [https://www.abudrar.com/2014/10/tifawine-a-tamazight-3.html <nowiki>[Ɣr ɣ wantirnit]</nowiki>]</ref>
==Aẓuṛ ==
[[Afaylu:Boujloud.jpg|vignette|Bilmawn n ayt [[Lḥawz]]]]
Anmuggar ad izdi d tamiṭulujit tamaziɣt taqburt
==Anmuggar==
Ar ittadda unmuggar ɣ wass amzwaru n lɛid mqqurn, d ar gis ittili 3 wussan bɛd lɛid ɣ idwarn, d izḍar ad akk izri imalass ɣ kran tmdinin. Ɣ tfugla ad, tuggt n middn d ifrxan ar lssan ilmawn n izammarn n tfaska, ar tsbaɣn idmawn nnsn, nɣ ar lssan lmask, Ar disn ttasin iḍarn n izimr ɣ ifassn nnsn, d ar sisn slayn middn lli disn iḥtafln. Ar disn ttili lbɛḍ n twal yat trabbut n umarg. Awttas n tfugla ad tga tt ad fjjijn middn ilin d lxwaṭr nnsn.
Ɣ tfugla ad, ar ttilin ɣayd n middn nna d yakkan iqariḍn ar sisn tbrraɛn fad ad skrn inmuggarn nna ɣ tḥaḍarn tuggt n middn ku-yan d mani d yucka. Anmuggar lli akk imqqurn n Bilmawn iga s yism " ''Bilmawn Bidmawn'' " ar ittili ɣ tmdint n [[Dcayra]], ɣ [[Tamnbaḍt n Inzggan-Ayt Mllul|Inzggan-Ayt Mllul]].
== Tiɣbula ==
[[Taggayt:Taɣrma]]
[[Taggayt:Taẓuṛi]]
[[Taggayt:Imaziɣen]]
e5igmmc8zksj1wiu4sgkhdq32wzwz9r
33262
33261
2022-07-21T11:26:53Z
Lhoussine AIT TAYFST
17
wikitext
text/x-wiki
[[Afaylu:Bwjlwd.jpg|vignette|Yat twlaft n Bilmawn ɣ [[Dcayra]]]]
'''Buylmawn''' nɣ '''Bilmawn''' (illa mad as ittinin '''Buylmawn Buwwdmawn''') tga yat tfugla [[Imaziɣn|tamaziɣt]] ar ittili ɣ kra n tsgiwin ɣ [[Lmɣrib]] slawann akkʷ ɣ tsga n [[Tasga n Sus-Massa|Sus-Massa]], tga [[Dcayra]] tamdint lli akkʷ sis ittussan. Ar tettuskar tmyurt n Buylmawn kraygat usggʷas ɣ tfugla n tfaska. Ar lssan ifrxan d iɛrrimn ilmawn n tfaska d ar sis tḍwarn ɣ tmdint nɣ udwar.
Askka n wass n tfaska, ar ttili ɣ tmizar n [[Sus Amqqran]] yat tmyurt lli ittwassann s Buylmawn. Iknna ɣrsn middn, Ar smunant tazzanin ilmawn n waɣaḍ nɣ win izimmr. Kra igan smmus ilmawn ar akkan yat tmlsit. Ar tt ilssa buylmawn, ig zund kra n waɣaḍ nɣ izimmr, maca ur da ifttu f kkuẓ n iḍaṛn zun d imudar. Da ttmunan d buylmawn kkuẓ n ismunn. Yan, ar as ttinin tamaccut, ar ikllu udm nns s ikʷfsan n takat ar kiɣ iga asggan. Wiss sin, ar ilssa kra n tmlsit irwasn tin kra n inmmtri, yasi yan wawlk imqqurn. wiss kṛaḍ, ar ilssa timlsit n tmɣart. Amggaru, ar ittgga argaz n tmɣart.
Ar ittffɣ buylmawn d ismunn nns ɣ tzdwit, ar ttkkan tigʷmma d idɣarn. Ar tettrn iqaṛiḍn. Ɣ uɣaras, ar ittazzal buylmawn f tarwa, yut s tiqqrt nns wanna ur irin ad as ifk kra. Iɣ smdn tawada nnsn iɣzzifn, ar ttddun s usays lliɣ a skarn kra n tmzgunt isawaln f tmukrisin n iɣrm nnsn. Llid Askka nns, ar skarn imnsi s aynna smunn dar middn, yili uḥwac ar kiɣ d tɣli tafukt.<ref>''Tifawin a Tamaziɣt'' - Aswir wis 3 n uslmd amnzu, tasna. 78 [https://www.abudrar.com/2014/10/tifawine-a-tamazight-3.html <nowiki>[Ɣr ɣ wantirnit]</nowiki>]</ref>
==Aẓuṛ n tfugla ==
[[Afaylu:Boujloud.jpg|vignette|Bilmawn n ayt [[Lḥawz]]]]
Anmuggar ad izdi d tamiṭulujit tamaziɣt taqburt
==Anmuggar==
Ar ittadda unmuggar ɣ wass amzwaru n lɛid mqqurn, d ar gis ittili 3 wussan bɛd lɛid ɣ idwarn, d izḍar ad akk izri imalass ɣ kran tmdinin. Ɣ tfugla ad, tuggt n middn d ifrxan ar lssan ilmawn n izammarn n tfaska, ar tsbaɣn idmawn nnsn, nɣ ar lssan lmask, Ar disn ttasin iḍarn n izimr ɣ ifassn nnsn, d ar sisn slayn middn lli disn iḥtafln. Ar disn ttili lbɛḍ n twal yat trabbut n umarg. Awttas n tfugla ad tga tt ad fjjijn middn ilin d lxwaṭr nnsn.
Ɣ tfugla ad, ar ttilin ɣayd n middn nna d yakkan iqariḍn ar sisn tbrraɛn fad ad skrn inmuggarn nna ɣ tḥaḍarn tuggt n middn ku-yan d mani d yucka. Anmuggar lli akk imqqurn n Bilmawn iga s yism " ''Bilmawn Bidmawn'' " ar ittili ɣ tmdint n [[Dcayra]], ɣ [[Tamnbaḍt n Inzggan-Ayt Mllul|Inzggan-Ayt Mllul]].
== Tiɣbula ==
[[Taggayt:Taɣrma]]
[[Taggayt:Taẓuṛi]]
[[Taggayt:Imaziɣen]]
k3f0gho1tkmpkvqzj311mnjig3c0sfh
33263
33262
2022-07-21T11:33:00Z
Lhoussine AIT TAYFST
17
wikitext
text/x-wiki
[[Afaylu:Bwjlwd.jpg|vignette|Yat twlaft n Bilmawn ɣ [[Dcayra]]]]
'''Buylmawn''' nɣ '''Bilmawn''' (illa mad as ittinin '''Buylmawn Buwwdmawn''') tga yat tfugla [[Imaziɣn|tamaziɣt]] ar ittili ɣ kra n tsgiwin ɣ [[Lmɣrib]] slawann akkʷ ɣ tsga n [[Tasga n Sus-Massa|Sus-Massa]], tga [[Dcayra]] tamdint lli akkʷ sis ittussan. Ar tettuskar tmyurt n Buylmawn kraygat usggʷas ɣ tfugla n tfaska. Ar lssan ifrxan d iɛrrimn ilmawn n tfaska d ar sis tḍwarn ɣ tmdint nɣ udwar.
Askka n wass n tfaska, ar ttili ɣ tmizar n [[Sus Amqqran]] yat tmyurt lli ittwassann s Buylmawn. Iknna ɣrsn middn, Ar smunant tazzanin ilmawn n waɣaḍ nɣ win izimmr. Kra igan smmus ilmawn ar akkan yat tmlsit. Ar tt ilssa buylmawn, ig zund kra n waɣaḍ nɣ izimmr, maca ur da ifttu f kkuẓ n iḍaṛn zun d imudar. Da ttmunan d buylmawn kkuẓ n ismunn. Yan, ar as ttinin tamaccut, ar ikllu udm nns s ikʷfsan n takat ar kiɣ iga asggan. Wiss sin, ar ilssa kra n tmlsit irwasn tin kra n inmmtri, yasi yan wawlk imqqurn. wiss kṛaḍ, ar ilssa timlsit n tmɣart. Amggaru, ar ittgga argaz n tmɣart.
Ar ittffɣ buylmawn d ismunn nns ɣ tzdwit, ar ttkkan tigʷmma d idɣarn. Ar tettrn iqaṛiḍn. Ɣ uɣaras, ar ittazzal buylmawn f tarwa, yut s tiqqrt nns wanna ur irin ad as ifk kra. Iɣ smdn tawada nnsn iɣzzifn, ar ttddun s usays lliɣ a skarn kra n tmzgunt isawaln f tmukrisin n iɣrm nnsn. Llid Askka nns, ar skarn imnsi s aynna smunn dar middn, yili uḥwac ar kiɣ d tɣli tafukt.<ref>''Tifawin a Tamaziɣt'' - Aswir wis 3 n uslmd amnzu, tasna. 78 [https://www.abudrar.com/2014/10/tifawine-a-tamazight-3.html <nowiki>[Ɣr ɣ wantirnit]</nowiki>]</ref>
==Aẓuṛ n wassaɣ==
Nẓẓḍaṛ ad nbḍu "Buylmawn" s snat tguriwin :
#'''Bu''' :tga askkil n tilit, ar tt nswwray akud nna nra ad nini mas kra n yan ila (tlla dars) kra n tɣawsa.
#'''Ilmawn''' : amagut n "ilm".
==Aẓuṛ n tfugla ==
[[Afaylu:Boujloud.jpg|vignette|Bilmawn n ayt [[Lḥawz]]]]
Anmuggar ad izdi d tamiṭulujit tamaziɣt taqburt
==Anmuggar==
Ar ittadda unmuggar ɣ wass amzwaru n lɛid mqqurn, d ar gis ittili 3 wussan bɛd lɛid ɣ idwarn, d izḍar ad akk izri imalass ɣ kran tmdinin. Ɣ tfugla ad, tuggt n middn d ifrxan ar lssan ilmawn n izammarn n tfaska, ar tsbaɣn idmawn nnsn, nɣ ar lssan lmask, Ar disn ttasin iḍarn n izimr ɣ ifassn nnsn, d ar sisn slayn middn lli disn iḥtafln. Ar disn ttili lbɛḍ n twal yat trabbut n umarg. Awttas n tfugla ad tga tt ad fjjijn middn ilin d lxwaṭr nnsn.
Ɣ tfugla ad, ar ttilin ɣayd n middn nna d yakkan iqariḍn ar sisn tbrraɛn fad ad skrn inmuggarn nna ɣ tḥaḍarn tuggt n middn ku-yan d mani d yucka. Anmuggar lli akk imqqurn n Bilmawn iga s yism " ''Bilmawn Bidmawn'' " ar ittili ɣ tmdint n [[Dcayra]], ɣ [[Tamnbaḍt n Inzggan-Ayt Mllul|Inzggan-Ayt Mllul]].
== Tiɣbula ==
[[Taggayt:Taɣrma]]
[[Taggayt:Taẓuṛi]]
[[Taggayt:Imaziɣen]]
2pvaq3k0vii01lb8wkfibcpl09kw31u
33265
33263
2022-07-21T11:53:48Z
Lhoussine AIT TAYFST
17
/* Aẓuṛ n wassaɣ */
wikitext
text/x-wiki
[[Afaylu:Bwjlwd.jpg|vignette|Yat twlaft n Bilmawn ɣ [[Dcayra]]]]
'''Buylmawn''' nɣ '''Bilmawn''' (illa mad as ittinin '''Buylmawn Buwwdmawn''') tga yat tfugla [[Imaziɣn|tamaziɣt]] ar ittili ɣ kra n tsgiwin ɣ [[Lmɣrib]] slawann akkʷ ɣ tsga n [[Tasga n Sus-Massa|Sus-Massa]], tga [[Dcayra]] tamdint lli akkʷ sis ittussan. Ar tettuskar tmyurt n Buylmawn kraygat usggʷas ɣ tfugla n tfaska. Ar lssan ifrxan d iɛrrimn ilmawn n tfaska d ar sis tḍwarn ɣ tmdint nɣ udwar.
Askka n wass n tfaska, ar ttili ɣ tmizar n [[Sus Amqqran]] yat tmyurt lli ittwassann s Buylmawn. Iknna ɣrsn middn, Ar smunant tazzanin ilmawn n waɣaḍ nɣ win izimmr. Kra igan smmus ilmawn ar akkan yat tmlsit. Ar tt ilssa buylmawn, ig zund kra n waɣaḍ nɣ izimmr, maca ur da ifttu f kkuẓ n iḍaṛn zun d imudar. Da ttmunan d buylmawn kkuẓ n ismunn. Yan, ar as ttinin tamaccut, ar ikllu udm nns s ikʷfsan n takat ar kiɣ iga asggan. Wiss sin, ar ilssa kra n tmlsit irwasn tin kra n inmmtri, yasi yan wawlk imqqurn. wiss kṛaḍ, ar ilssa timlsit n tmɣart. Amggaru, ar ittgga argaz n tmɣart.
Ar ittffɣ buylmawn d ismunn nns ɣ tzdwit, ar ttkkan tigʷmma d idɣarn. Ar tettrn iqaṛiḍn. Ɣ uɣaras, ar ittazzal buylmawn f tarwa, yut s tiqqrt nns wanna ur irin ad as ifk kra. Iɣ smdn tawada nnsn iɣzzifn, ar ttddun s usays lliɣ a skarn kra n tmzgunt isawaln f tmukrisin n iɣrm nnsn. Llid Askka nns, ar skarn imnsi s aynna smunn dar middn, yili uḥwac ar kiɣ d tɣli tafukt.<ref>''Tifawin a Tamaziɣt'' - Aswir wis 3 n uslmd amnzu, tasna. 78 [https://www.abudrar.com/2014/10/tifawine-a-tamazight-3.html <nowiki>[Ɣr ɣ wantirnit]</nowiki>]</ref>
==Aẓuṛ n wassaɣ==
Nẓẓḍaṛ ad nbḍu "Buylmawn" s snat tguriwin :
#'''Bu''' :tga askkil n tilit, ar tt nswwray akud nna nra ad nini mas kra n yan ila (tlla dars) kra n tɣawsa.
#'''Ilmawn''' : amagut n "ilm".
<gallery mode="packed" heights="160">
Afaylu:Tanned leather.JPG|Tadbbaɣt n ilm (ilmawn) g [[Mrrakc]]
</Gallery>
==Aẓuṛ n tfugla ==
[[Afaylu:Boujloud.jpg|vignette|Bilmawn n ayt [[Lḥawz]]]]
Anmuggar ad izdi d tamiṭulujit tamaziɣt taqburt
==Anmuggar==
Ar ittadda unmuggar ɣ wass amzwaru n lɛid mqqurn, d ar gis ittili 3 wussan bɛd lɛid ɣ idwarn, d izḍar ad akk izri imalass ɣ kran tmdinin. Ɣ tfugla ad, tuggt n middn d ifrxan ar lssan ilmawn n izammarn n tfaska, ar tsbaɣn idmawn nnsn, nɣ ar lssan lmask, Ar disn ttasin iḍarn n izimr ɣ ifassn nnsn, d ar sisn slayn middn lli disn iḥtafln. Ar disn ttili lbɛḍ n twal yat trabbut n umarg. Awttas n tfugla ad tga tt ad fjjijn middn ilin d lxwaṭr nnsn.
Ɣ tfugla ad, ar ttilin ɣayd n middn nna d yakkan iqariḍn ar sisn tbrraɛn fad ad skrn inmuggarn nna ɣ tḥaḍarn tuggt n middn ku-yan d mani d yucka. Anmuggar lli akk imqqurn n Bilmawn iga s yism " ''Bilmawn Bidmawn'' " ar ittili ɣ tmdint n [[Dcayra]], ɣ [[Tamnbaḍt n Inzggan-Ayt Mllul|Inzggan-Ayt Mllul]].
== Tiɣbula ==
[[Taggayt:Taɣrma]]
[[Taggayt:Taẓuṛi]]
[[Taggayt:Imaziɣen]]
hqygblruza8du7ts59w2yx96pnfjoo5
33266
33265
2022-07-21T11:54:49Z
Lhoussine AIT TAYFST
17
wikitext
text/x-wiki
[[Afaylu:Bwjlwd.jpg|vignette|Yat twlaft n Bilmawn ɣ [[Dcayra]]]]
'''Buylmawn''' nɣ '''Bilmawn''' (illa mad as ittinin '''Buylmawn Buydmawn''') tga yat tfugla [[Imaziɣn|tamaziɣt]] ar ittili ɣ kra n tsgiwin ɣ [[Lmɣrib]] slawann akkʷ ɣ tsga n [[Tasga n Sus-Massa|Sus-Massa]], tga [[Dcayra]] tamdint lli akkʷ sis ittussan. Ar tettuskar tmyurt n Buylmawn kraygat usggʷas ɣ tfugla n tfaska. Ar lssan ifrxan d iɛrrimn ilmawn n tfaska d ar sis tḍwarn ɣ tmdint nɣ udwar.
Askka n wass n tfaska, ar ttili ɣ tmizar n [[Sus Amqqran]] yat tmyurt lli ittwassann s Buylmawn. Iknna ɣrsn middn, Ar smunant tazzanin ilmawn n waɣaḍ nɣ win izimmr. Kra igan smmus ilmawn ar akkan yat tmlsit. Ar tt ilssa buylmawn, ig zund kra n waɣaḍ nɣ izimmr, maca ur da ifttu f kkuẓ n iḍaṛn zun d imudar. Da ttmunan d buylmawn kkuẓ n ismunn. Yan, ar as ttinin tamaccut, ar ikllu udm nns s ikʷfsan n takat ar kiɣ iga asggan. Wiss sin, ar ilssa kra n tmlsit irwasn tin kra n inmmtri, yasi yan wawlk imqqurn. wiss kṛaḍ, ar ilssa timlsit n tmɣart. Amggaru, ar ittgga argaz n tmɣart.
Ar ittffɣ buylmawn d ismunn nns ɣ tzdwit, ar ttkkan tigʷmma d idɣarn. Ar tettrn iqaṛiḍn. Ɣ uɣaras, ar ittazzal buylmawn f tarwa, yut s tiqqrt nns wanna ur irin ad as ifk kra. Iɣ smdn tawada nnsn iɣzzifn, ar ttddun s usays lliɣ a skarn kra n tmzgunt isawaln f tmukrisin n iɣrm nnsn. Llid Askka nns, ar skarn imnsi s aynna smunn dar middn, yili uḥwac ar kiɣ d tɣli tafukt.<ref>''Tifawin a Tamaziɣt'' - Aswir wis 3 n uslmd amnzu, tasna. 78 [https://www.abudrar.com/2014/10/tifawine-a-tamazight-3.html <nowiki>[Ɣr ɣ wantirnit]</nowiki>]</ref>
==Aẓuṛ n wassaɣ==
Nẓẓḍaṛ ad nbḍu "Buylmawn" s snat tguriwin :
#'''Bu''' :tga askkil n tilit, ar tt nswwray akud nna nra ad nini mas kra n yan ila (tlla dars) kra n tɣawsa.
#'''Ilmawn''' : amagut n "ilm".
<gallery mode="packed" heights="160">
Afaylu:Tanned leather.JPG|Tadbbaɣt n ilm (ilmawn) g [[Mrrakc]]
</Gallery>
==Aẓuṛ n tfugla ==
[[Afaylu:Boujloud.jpg|vignette|Bilmawn n ayt [[Lḥawz]]]]
Anmuggar ad izdi d tamiṭulujit tamaziɣt taqburt
==Anmuggar==
Ar ittadda unmuggar ɣ wass amzwaru n lɛid mqqurn, d ar gis ittili 3 wussan bɛd lɛid ɣ idwarn, d izḍar ad akk izri imalass ɣ kran tmdinin. Ɣ tfugla ad, tuggt n middn d ifrxan ar lssan ilmawn n izammarn n tfaska, ar tsbaɣn idmawn nnsn, nɣ ar lssan lmask, Ar disn ttasin iḍarn n izimr ɣ ifassn nnsn, d ar sisn slayn middn lli disn iḥtafln. Ar disn ttili lbɛḍ n twal yat trabbut n umarg. Awttas n tfugla ad tga tt ad fjjijn middn ilin d lxwaṭr nnsn.
Ɣ tfugla ad, ar ttilin ɣayd n middn nna d yakkan iqariḍn ar sisn tbrraɛn fad ad skrn inmuggarn nna ɣ tḥaḍarn tuggt n middn ku-yan d mani d yucka. Anmuggar lli akk imqqurn n Bilmawn iga s yism " ''Bilmawn Bidmawn'' " ar ittili ɣ tmdint n [[Dcayra]], ɣ [[Tamnbaḍt n Inzggan-Ayt Mllul|Inzggan-Ayt Mllul]].
== Tiɣbula ==
[[Taggayt:Taɣrma]]
[[Taggayt:Taẓuṛi]]
[[Taggayt:Imaziɣen]]
o8nmznzm8whu1ks85g0to0oo7djc23v
33267
33266
2022-07-21T11:55:22Z
Lhoussine AIT TAYFST
17
wikitext
text/x-wiki
[[Afaylu:Bwjlwd.jpg|vignette|Yat twlaft n Bilmawn ɣ [[Dcayra]]]]
'''Buylmawn''' nɣ '''Bilmawn''' (illa mad as ittinin '''Buylmawn buydmawn''') tga yat tfugla [[Imaziɣn|tamaziɣt]] ar ittili ɣ kra n tsgiwin ɣ [[Lmɣrib]] slawann akkʷ ɣ tsga n [[Tasga n Sus-Massa|Sus-Massa]], tga [[Dcayra]] tamdint lli akkʷ sis ittussan. Ar tettuskar tmyurt n Buylmawn kraygat usggʷas ɣ tfugla n tfaska. Ar lssan ifrxan d iɛrrimn ilmawn n tfaska d ar sis tḍwarn ɣ tmdint nɣ udwar.
Askka n wass n tfaska, ar ttili ɣ tmizar n [[Sus Amqqran]] yat tmyurt lli ittwassann s Buylmawn. Iknna ɣrsn middn, Ar smunant tazzanin ilmawn n waɣaḍ nɣ win izimmr. Kra igan smmus ilmawn ar akkan yat tmlsit. Ar tt ilssa buylmawn, ig zund kra n waɣaḍ nɣ izimmr, maca ur da ifttu f kkuẓ n iḍaṛn zun d imudar. Da ttmunan d buylmawn kkuẓ n ismunn. Yan, ar as ttinin tamaccut, ar ikllu udm nns s ikʷfsan n takat ar kiɣ iga asggan. Wiss sin, ar ilssa kra n tmlsit irwasn tin kra n inmmtri, yasi yan wawlk imqqurn. wiss kṛaḍ, ar ilssa timlsit n tmɣart. Amggaru, ar ittgga argaz n tmɣart.
Ar ittffɣ buylmawn d ismunn nns ɣ tzdwit, ar ttkkan tigʷmma d idɣarn. Ar tettrn iqaṛiḍn. Ɣ uɣaras, ar ittazzal buylmawn f tarwa, yut s tiqqrt nns wanna ur irin ad as ifk kra. Iɣ smdn tawada nnsn iɣzzifn, ar ttddun s usays lliɣ a skarn kra n tmzgunt isawaln f tmukrisin n iɣrm nnsn. Llid Askka nns, ar skarn imnsi s aynna smunn dar middn, yili uḥwac ar kiɣ d tɣli tafukt.<ref>''Tifawin a Tamaziɣt'' - Aswir wis 3 n uslmd amnzu, tasna. 78 [https://www.abudrar.com/2014/10/tifawine-a-tamazight-3.html <nowiki>[Ɣr ɣ wantirnit]</nowiki>]</ref>
==Aẓuṛ n wassaɣ==
Nẓẓḍaṛ ad nbḍu "Buylmawn" s snat tguriwin :
#'''Bu''' :tga askkil n tilit, ar tt nswwray akud nna nra ad nini mas kra n yan ila (tlla dars) kra n tɣawsa.
#'''Ilmawn''' : amagut n "ilm".
<gallery mode="packed" heights="160">
Afaylu:Tanned leather.JPG|Tadbbaɣt n ilm (ilmawn) g [[Mrrakc]]
</Gallery>
==Aẓuṛ n tfugla ==
[[Afaylu:Boujloud.jpg|vignette|Bilmawn n ayt [[Lḥawz]]]]
Anmuggar ad izdi d tamiṭulujit tamaziɣt taqburt
==Anmuggar==
Ar ittadda unmuggar ɣ wass amzwaru n lɛid mqqurn, d ar gis ittili 3 wussan bɛd lɛid ɣ idwarn, d izḍar ad akk izri imalass ɣ kran tmdinin. Ɣ tfugla ad, tuggt n middn d ifrxan ar lssan ilmawn n izammarn n tfaska, ar tsbaɣn idmawn nnsn, nɣ ar lssan lmask, Ar disn ttasin iḍarn n izimr ɣ ifassn nnsn, d ar sisn slayn middn lli disn iḥtafln. Ar disn ttili lbɛḍ n twal yat trabbut n umarg. Awttas n tfugla ad tga tt ad fjjijn middn ilin d lxwaṭr nnsn.
Ɣ tfugla ad, ar ttilin ɣayd n middn nna d yakkan iqariḍn ar sisn tbrraɛn fad ad skrn inmuggarn nna ɣ tḥaḍarn tuggt n middn ku-yan d mani d yucka. Anmuggar lli akk imqqurn n Bilmawn iga s yism " ''Bilmawn Bidmawn'' " ar ittili ɣ tmdint n [[Dcayra]], ɣ [[Tamnbaḍt n Inzggan-Ayt Mllul|Inzggan-Ayt Mllul]].
== Tiɣbula ==
[[Taggayt:Taɣrma]]
[[Taggayt:Taẓuṛi]]
[[Taggayt:Imaziɣen]]
jlcynvfi70l5oa83le5t56j3bkp1tow
Tutlayin timaziɣin
0
2408
33264
31951
2022-07-21T11:40:40Z
111.184.28.146
wikitext
text/x-wiki
{{Tutlayt irim|Ism n tutlayt s tclḥit=Tutlayin timaziɣin|Ism s tutlayt=ⵜⵓⵜⵍⴰⵢⵉⵏ ⵜⵉⵎⴰⵣⵉⵖⵉⵏ|Tamazirt=[[Tafriqt n ugafa|Tafriqt n ugafa]]|Uṭṭun n imsiwln=25-30 id mlyun|Adɣar=[[Tamazɣa]]|Ism n imsiwln=[[Imaziɣn]]|ISO 639-3=[http://www-01.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=ber ber]|Glottolog=berb1260|Agmmay=[[Tifinaɣ]], [[Agmmay Alatin|Alatin]], [[Agmmay Aɛrab|Aɛrab]]|Addag=[[Tutlayin tifrusyawiyin|Tafrusyawit]]</br>
• '''Tamaziɣt'''</br>
• [[Tutlayin timaziɣin tigafanin|Timaziɣin n ugafa]]</br>
• [[Tutlayin timaziɣin tigmuḍanin|Timaziɣin n ugmuḍ]]</br>
• [[Tutlayin timaziɣin titargiyin|Timaziɣin titargiyin]]</br>
• [[Tutlayin timaziɣin tutrimin|Timaziɣin n utaram]]|Takarda=Berber_map.svg
|Tunṣibt=[[Afaylu:Flag of Morocco.svg|20px]] [[Lmɣrib]] ''Tunṣibt''</br>[[Afaylu:Flag of Algeria.svg|20px]] [[Dzayr]] ''Tunṣibt'' </br> [[Afaylu:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Libya]] ''Tanmnaḍt'' </br>[[Afaylu:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Mali]] ''Tanamurt''</br>[[Afaylu:Flag of Niger (3-2).svg|20px]] [[Nnijir]] ''Tanamurt''
|ISO 639-2=[http://www-01.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=ber ber]|Χρῶμα=#C9FFD9
|Takarda azwl=Tutlayin timaziɣin ɣ iẓẓlmḍ n Tafriqt d idɣarn nna ɣ llan
|Timizar = {{Timizar n tmaziɣt}}
}}
'''Tutlayin timaziɣin''' <ref>H. Ekkehard Wolff (2013-08-26). [https://www.britannica.com/topic/Amazigh-languages "Berber languages"] ''Britannica.com''. Retrieved 2015-07-14</ref> (s [[Tifinaɣ|tfinaɣ tatrart]]: ⵜⵓⵜⵍⴰⵢⵉⵏ ⵜⵉⵎⴰⵣⵉⵖⵉⵏ, ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ, s tifinaɣ n imuhaɣ: ⵜⵎⵣⵗⵜ ar te<small>ttyunṭaq:</small> [[:en:Help:IPA/Berber|[tæmæˈzɪɣt]]]) gant yat trabbut zɣ tawja n tutlayin [[Tutlayin tifrusyawiyin|tifryuasiyin]], tutlayin ad zdint d ingratsnt ar sisnt sawaln iɣrfan [[imaziɣn]] ɣ tmizar n [[Tamazɣa|tmazɣa]] d tfriqt n ugafa s umata. Tutlayin ad myarnt yadlli ad ttyurant s yan ugmmay ism as Libik-birbir, lli nssn ɣassad s yism n tifinaɣ.
Tettusawal tamaziɣt dar tugt n middn ɣ tmizar n [[Lmɣrib]], [[Dzayr]] d [[Libya]], d yan uṭṭun imẓẓiyn n middn ɣ [[Tuns]]t, [[Muritanya|Cngiṭ]], agafa n [[Mali]], agafa d utaram n [[Nnijr|Nijr]] d ugafan [[Burkina Faṣṣu|Buṛkina Faṣu]] d tmazirt n [[Siwa]] ɣ [[Miṣra|Miẓra]]. Tugt n imsiwln s tutlayin timaziɣin imzwagn, ɣassad llan s wuṭṭun n kra n 4 id mlyun, llan ɣ tmizar n [[Urupa|Uṛuppa]] n utaram, llan s kraḍ tasutin, zɣ isggʷasn n 1950. Uṭṭun n imaziɣn yugr wuṭṭun n imsiwln s tutlayin timaziɣin.
Kra n 95% n imsiwln s tutlayin timaziɣin ar sawaln yat zzɣ smmust tutlayin mqqurnin, kraygat yat zgisnt teṭṭaf uggar n sin id mlyun n imsiwln, ad tnt igan d s unmala n ustay n uṭṭun n imsiwln: [[Tutlayt Taclḥit|Taclḥit]], [[Tutlayt Taqbaylit|Taqbaylit]], [[Tutlayt Tamaziɣt n Waṭlas anammas|Tamaziɣt]] (n wammas), [[Tutlayt Tarifit|Tarifiyt]], [[Tutlayt Tacawit|Tacawit]].
== Assinw (taklasifikasyunt) ==
=== Tutlayin timaziɣin n ugafa ===
{{Imgradn sis itealqn|Imgradn=[[Tutlayin timaziɣin n ugafa]]}}
Gant Tutlayin timaziɣin n ugafa yat [[Tayffart tantalant|tyffart tantalant]] (dialect continuum) ittusawaln ɣ [[Tamazɣa|tmazɣa]], tg daɣ yat zɣ tdurubba (sous-groupes) n tṣṭṭat tamaziɣt n [[tutlayin tifrusyawiyin]]. Akccum n tutlayt taɛṛabt iṛẓa tasult lli tt nn ikkan grasnt.
Tutlayin timaziɣin n ugafa nna s sawaln dar uggar n mlyun n ufgan gan tnt [[Tutlayt Taclḥit|Taclḥiyt]], [[Tutlayt Tamaziɣt n Waṭlas anammas|Tamaziɣt n tuẓẓumt]], [[Tutlayt Tarifit|Tarifit]], [[Tutlayt Tacawit|Tacawit]] d [[Tutlayt Taqbaylit|Taqbaylit]]. Bḍant f kraḍt trubba:
* [[Tutlayin timaziɣin n waṭlas|Tutlayin timɣribiyin n Waṭlas]]
* [[Tutlayin Tijanatin|Tutlayin tijanatin]]
* [[Tutlayt Taqbaylit|Taqbaylit]]
=== Tutlayin timaziɣin n utaram ===
{{Imgradn sis itealqn|Imgradn=[[Tutlayin timaziɣin tutrimin]]}}
Tutlayin timaziɣin tutrimin nɣ Tutlayin timaziɣin n unẓul utrim gant yat tṣṭṭat zɣ tutlayin timaziɣin. Taṣṭṭat-ad gi-s snat tutlayin:
* [[Tutlayt Tuẓẓungiyya|Taẓnagt]]
* [[Tatsrrt]]
=== Tutlayin timaziɣin titrgiyin ===
{{Agzzum ixwan}}
=== Tutlayin timaziɣin n ugmuḍ ===
{{Imgradn sis itealqn|Imgradn=[[Tutlayin timaziɣin tigmuḍanin]]}}
Timaziɣin tigmuḍanin nɣ Timaziɣin n ugmuḍ gant yat trabbut n tutlayin timziɣin ittusawaln g [[Libya]] d [[Miṣra|Miṣṛa]]. Tkcm gi-s [[Tutlayt Tawilant|Tawilant]], [[Tutlayt tasknit|Tasknit]], [[Tutlayt Tasiwit|tasiwit]] d [[Tutlayt taɣdmisit|taɣdimsit]].
Ɣ umata, ar ttussiḍannt tutlayin timaziɣin tigmuḍanin zɣ tdurabbut n [[tutlayin tijanatin]] n tmaziɣt tagafayt. Taṣṭṭat-ad gi-s smmust tutlayin:
* [[Tutlayt tasiwit|Tasiwit]]
* [[Tutlayt tawilant|Tawilant]]
* [[Tutlayt taɣdimsit|Taɣdimsit]]
* [[Tutlayt Tanfust|Tanfust]]
* [[Tutlayt Tasknit|Tasknit]]
=== Tagwancit ===
{{Imgradn sis itealqn|Imgradn=[[Tutlayt Tagwancit]]}}
Tutlayt tagwancit tga yat [[tulayt inɣuban]] lli tt inn ikkan ar sis sawaln [[igwanciyn]] ɣ [[Tigzirin tiknariyin|tgzirin tikanariyin]] ar tasuta tiss 16 nɣ 17. Tmmut tutlayt-ad dffir n [[Alik n Tgzirin Tikanariyin|walik n tgzirin tikanariyin]]. Tettyusan tutlayt tagwancit s wammak n twinas d tguriwin lli zmmimn ijyugrafn imzwura, d ismawn n idɣarn d kra n tguriwin nna tumẓ [[Tutlayt Taṣbnyulit n Tgzirin Tiknariyin|tṣbnyult n tgzirin tikanariyin]].
== Tibḍit tarakalt ==
[[Afaylu:Map of Berber Languages 2018.png|thumb|343x343px|<div style="column-count:2;-moz-column-count:2;-webkit-column count:">'''Tamaziɣt n ugafa'''{{Legend|#5d0295|[[Taqbaylit]]}}''Tamaziɣt n Waṭlas''{{Legend|#ff6a73|[[Taclḥit]]}}{{Legend|#bb2215|[[Tutlayt Tamaziɣt n Waṭlas anammas|Tamaziɣt n tuẓẓumt]]}}{{Legend|#84003f|[[Tutlayt Taɣumarit|Tasnhajit d Taɣumarit]]}}''Tajanat''{{Legend|#7fe4b3|[[Tarifit]]}}{{Legend|#aff5b6|[[Tutlayin timaziɣin n waṭlas anammas agmuḍan|Ayt Sɣruccn d Ayt Warayn]]}}{{Legend|#308d2e|[[Tutlayt Tacnwit|Tacnwit]]}}{{Legend|#00571e|[[Tacawit]]}}{{Legend|#c4f361|[[Tutlayin timaziɣin tiznatiyin|Tijanatin yaḍnin]]}}'''Tamaziɣt n utaram'''{{Legend|#034665|[[Tutlayt Tuẓẓungiyya|Tuẓẓungiyya]]}}'''Tamaziɣt n ugmuḍ'''{{Legend|#ffd873|[[Tutlayin timaziɣin tigmuḍanin|Tamaziɣt n ugmuḍ]] }}'''Tamaziɣt n unẓul'''{{Legend|#6495ED|[[Tutlayin timaziɣin titargiyin|Tutlayin titargiyin]]}}</Div>]]
=== Lmɣrib ===
* '''Tutlayt taclḥit''' nɣ tasusit tga tutlayt tamaziɣt akkʷ imqqurn ɣ wuṭṭun n imsawaln. tg tmazirt-nns gr udrar n drn, Asif n Sus, Asif n Dra d waṭlas imẓẓiyn. llan imsiwln sis ɣ tmdinin mqqurnin ula nttnti zun d [[Tigmmi Tumlilt|tigmmi tumlilt]], d [[Rrbaṭ|ṛṛbaḍ]] d [[sla]]. Tga tclḥiyt yat zɣ tawja n tutlayin n waṭlas tama n tmaziɣt n waṭlas anammas.
* '''Tutlayt tamaziɣt n tuẓẓumt'''
* '''Tutlayt tarifit''' tga tutlayt n imaziɣen irifiyn nna izdɣn ɣ idrarn d iɣrman n Arrif lli d-yuckan dɣ ugafa n [[Amṛṛuk|umṛṛuk]]. Llan gr 3 ar 4 id mlyun n imsawaln s tutlayt-ad ɣ umṛṛuk d [[Urupa|uruppa]]
=== Dzayr ===
* '''Tutlayt taqbaylit''' nɣ d tazwawt tga tutlayt n imaziɣn n iqbayliyn lli izdɣn ɣ tmazirt n [[lqbayl]] ɣ [[Dzayr]]. Taqbaylit tga yat tutlayt zɣ tutlayin timaziɣin iṭṭafn aṭṭan n imsawaln yattyun, tg tis snat dffir n tclḥiyt ɣ maya.
* '''Tutlayt tacawit''' tga tutlayt n icawiyen, tg tutlayt tis snat ɣ wuṭṭun n imsawaln ɣ Dzayer dffir n [[Tutlayt Taqbaylit|tutlayt taqbaylit]].
* '''Tutlayt tumẓabt''' tga yat zɣ tutlayin timaziɣin n tmazirt n dzayr. Ar si-s sawaln ɣ tsgiwin n wilaytat ɣrdaya .
* '''Tutlayt taznatit''' tga yat tutlayt s sawaln [[amaziɣ|imaziɣn]] ɣ tmazirt n [[dzayr]]. Ar as nttini [[tamaziɣt]] n tigurarin niɣ [[tamaziɣt]] n twat. tg awal n tqbilin tiznatiyin nɣ znata n unẓul n tamazirt n [[dzayr]]. Tantala ad tga yat zɣ tutlayin n dzayr lli ttinin is tmmut ɣ tigira n 1985 ɣ iɣrman d iduwwarn n twat d tsggiwin tamntit d tittaf. Timyurin n iggmaḍn n tmizar ad n tmdyazt d uẓawan s taznatit ttyuran d frurin ɣ warratn n [[Mulud Mɛmmri]]. Ttyuzmmamen ɣ imṣṭirn imzwura n tussna n ufgan n [[YUNIṢKU|-{UNESCO}-]]
=== Tuns ===
* '''Tutlayt tasndit''' tga yat zɣ tutlayin timaziɣin lli illan ɣ tmazirt n Tunst, tg yat zɣ tutlayin lli immutn. Nnan mas d zɣ 1950, tutlayt-ad ur sul illi mad tt isawaln. Ɣ tmazirt n Tunst, mnnawt tutlayin ad illan agri skrnt nit s tɣarast n ismḍal. Imbddadn iqawmiyn n yiεṛabn lli inbḍn ɣ tmazirt n Tunst uggar 50 n usggʷas ayad gan tuggʷas-nnsn afad ad nɣin tadlsa d tutlayin timaziɣin.
=== Libya ===
* '''Tutlayt tanfust''' niɣ '''mazoɣ''' tga tantala lli sawaln imaziɣn n udrar n infusn (nɣ jabal naffusa), adrar-ad illa ɣ tmazirt n [[libya]], '''tanfusit''' tga ula yat tantala zɣ tutlayin timaziɣn lli sul idrn, waxxa tbidd tanbaḍt n libya ɣ ddu ifassn Lqddafi bac ad tt tmḍl. Ar tt sawaln uggar n 150 000 n umdan. tangalt (ISO 639-3) ns igat: jbn. Mnck ad bdda tsmun id bu icnubcn n tutlayt mas tga z tutlayin n [[tuns]], mac nttat naḥayat disnt.
=== Mali d Nnijr ===
{{Agzzum ixwan}}
=== Miṣṛa ===
{{Agzzum ixwan}}
=== Muriṭanya ===
{{Agzzum ixwan}}
=== Tigzirin tiknariyin ===
* '''Tutlayt tagwancit''' tga yat [[tulayt inɣuban]] lli tt inn ikkan ar sis sawaln [[igwanciyn]] ɣ [[Tigzirin tiknariyin|tgzirin tikanariyin]] ar tasuta tiss 16 nɣ 17. Tmmut tutlaytad dffir n [[Alik n Tgzirin Tikanariyin|walik n tgzirin tikanariyin]]. Tettyusan tutlayt tagwancit s wammak n twinas d tguriwin lli zmmimn ijyugrafn imzwura, d ismawn n idɣarn d kra n tguriwin nna tumẓ [[Tutlayt Taṣbnyulit n Tgzirin Tiknariyin|tṣbnyult n tgzirin tikanariyin]].
== Tirra==
====Agmmay n tifinaɣ====
{{Imgradn sis itealqn|Imgradn=[[Tifinaɣ]]}}
Uran imzwura tamaziɣt s iskkiln n tfinaɣ d iskkiln n tarabt d iskkiln n tlatinit mac ɣ usggwas n 2003 iskcm [[Asinag Agldan n Tussna Tamaziɣt|usinag agldan n tussna tamaziɣt]] tifinaɣ ɣ uslmad n tmaziɣt; tdwel tifinaɣ niɣ [[Tifinagh|Tifinaɣ]] tunṣibt ɣ [[Lmɣrib]];
Tifinaɣ iggmayn iqburn ila ɣ iẓẓlmḍ n ifriqya sxdmant imaziɣn d ṭawariq
==== Agmmay alatin ====
Iqbaylin n tamazirt d yan ugzzum mqqurn nimrukiyn ar tafan mas irxa bzzaf ad ttran s tirra [[ṭutlayin timaziɣin|tamaziɣt]] talitinit. tirra yad ar tnt bahra ntafa ɣ lwib d-sitat imazi°n n - brra d [[tigzirin tiknariyin]].
==== Agmmay aɛrab ====
Uran ṭṭlba d imḥḍaṛn n timzgadiwin n iffus n tamazirt lmrruk s ugmmay n tɛṛabt, ilin mnnaw n warratn s uskkil-a, kra zgi-sn ittyura ɣ dar tasut 11.
== Arratn iqburn ==
Kigan zzɣ mddn da ttiɣiln is d ar ɣilad ad ssntint tirra s tutlayin tamaziɣin, d is ur dars tlli awd yat taysi iran ad as yaws ad tgmu tmɣr acku taddagt ur ilin iẓuṛan mqqurnin ur tufi ad tili ifrawn d icṭḥan mqqurnin ! Is llan kra n warratn izaykutn dar tmaziɣt ? Mlmi ad ssntint tirra s tutlayt ad ? Ma ayd icuncgn amussu ad adlsan ? Man imukrisn d ittkkan mnid i warra amaziɣ ? Ma s nɣiy ad t nsyafu zzɣ wanaw ad n warratn izaykutn ?
Yuwi d uslmad Ɛumaṛ Affa lli igan aslmad ɣ tmɣrudt n Rrbaṭ dffir isnubbucn lli iga f usntl amzruy n warra amaziɣ s uskkil « aεṛab » mas iga [[Lmɣrib|Umṛṛuk]] s umata ansa i uskkir n warratn s tutlayin tamaziɣin s tmzarayin nns akkʷ swa ɣ [[Sus]] nɣ d [[Aṭlas anammas|Laṭlas]] nɣ d [[Rrif]] irnu isslkn ɣ yat tinawt iga tt [[Asinag Agldan n Tussna Tamaziɣt|usinag agldan n tussna tamaziɣt]] ɣ 2003 mas d [[Sus]] ad igan tansbaɣurt uggar s wanaw ad n warratn. Aya yuwi t id, mk lli inna, wansa arakal lli illan dar tsga ad d lli tt yujjan ad taggug f iḍiṣn inadafn aylli tt yujjan ad tḍuf kigan n uzug anutlay d unamun d udmsan d usrtan.
Awttas zɣ warratn lli skrn iclḥiyn n zik ur igi tutlayt taclḥit s ixf nns maca ad ssawḍn tussna tamsɣant i ugdud amaziɣ lli ikkan ur da ittakʷz [[Tutlayt Taɛrabt|taεṛabt]], aya isfaw t mas amata ɣ warratn ad aɣn d iskkinn n usgd swa ɣ igr n usumd nɣ ɣ igr n uflas nɣ ɣ igr n tikli n wasr nɣ isfra lli t ittalɣn, issuman t ulaa acku ur snzgumn imaratn ad s wanaw n tirra d ur srisn kra n ilugnn i usnmarra amaziɣ.
Kra n imdyatn zzɣ warratn aɣ d ilkmn :
* Asuɣl n udlis Al anwar assunnyya fi lkalimat assunnyya ''« Tifawin tisunniyin ɣ tguriwin tisunniyin »'' i [[Muḥammad ug Aḥmad]] u Juzayy Aɣṛnaṭi s tmaziɣt n Sus.
* Asuɣl n udlis Al arbaεun annawawyya ''« Tisimrawin timiɣsin »'' i [[Muḥammad Muxtar Asusi]].
* Arra ''« Tafukt n ddin »'' i [[Ɛli u Hmad ug Iliɣ]] , adlis ad iga yat tmdyazt ɣ llant mraw n yifḍn n tiwnt .
* ''« Baḥr addumuε'' ''»'' (Ill n imṭṭawn) n [[Muḥammad Awzal]].
* Arra ''« Amaziɣ »'' i [[Brahim Aẓnag]].
* Arra ''« Al-ḥawḍ»'' i [[Muḥammad Awzal]].
* ''« Taelif fi ttawḥid wa lfiqh wa lfalak »'' (Tirra ɣ usyiwn d lfiqh d tjṛṛumt d tsnayrur) i [[Brahim u Ɛbdllah u Muḥmmad Aẓnag]].
Yuwi d uslmad Affa ɣ tinawt nns uttay n 25 n warra ttyaranin s tutlayt tamaziɣt, irnu uslmad ad mas d arrantn lli ittyamaẓn ɣ Uṛubba ttwaḥḍan ɣ Iks Un ɣ Rufans ɣ Fṛanṣa.
Zɣ warratn imaziɣn igan izaykutn lli ittyaskarn s tmaziɣt « [[Kitab Al asmaa|Kitab al-asmae]] » (Adlis n wassaɣn) lli igan yan usgzawal (msmun awal) amaziɣ aεṛab ittuɣuln ɣr tasut tiss 12 n tlalit, ittyaskar usgzawal ad ɣ 1146 dat n tlalit, yara t u Tunart lli iluln ɣ 1085 dat tlalit immt ɣ 1172 (ur igi u Tumrt Amuwḥḥidi), tili ɣ warra ad 2500 n tguri tamaziɣt lli ɣ amunt 250 n wassaɣn n imɣayn, ig usgzawal ad yan zzɣ isgzawaln akkw iqbrn ɣ umaḍal. D hat zrwn kigan n imsnilsn imaziɣn d ayt Uṛubba (Ihulandiyn d Ifṛanṣiṣn) asgzawal « Adlis n wassaɣn » d yan umawal aḍnin assaɣ nns « Kacf aṛṛumuz » d ifḍn n warratn yaḍn lli ɣ llant tullisin, isfra, aflas, ismigiln,…lli d ikkan Amṛṛuk d Dzayr d Libya d Tiniri . arra amaziɣ akkw iqbrn ittyissin ar ɣilad d arra « Kitab albarbaryya » (Adlis n tmaziɣt) zzɣ Tuns, illa ɣ 896 n tasna, ar issfru taɣarast tibaḍit . ar ittuɣul usakud n usnulfu n warra ad amqran ar gr tasut tiss 8 d tiss 9 n tlalit, ar ittawz f tzrawt nns umsnils aṭalyan Vermondo Brugnatelli zzɣ tsdawit Milano-Bicocca. Aya yujja i imsnilsn ad isinn s talɣiwin n ussmrs n tmaziɣt n zik ittyaran zzɣ uggar n 1200 n usggwas aya.
Ar ɣilad ur ta llint kra n tsiḍan i taysi ad tansbaɣurt, d ur nssin man idɣarn ɣ llan kigan n warratn imaziɣn wala mani ɣ nn ḥḍan, s man aya ur nufi ad nfk yat twlaft imdn f tilawt n warratn ad, d ar ttddrn aṭaṣ n imukrisn amm assmrs ur ifulkin, mnziwt ur illin d tanzzarfut, assrwl d tukkṛḍa, nrnu asn nn awd imukrisn igamann amm iɣrdayn, iwḍfan, aɣmal, ubuy n warratn atg luman acku kigan ɣ warratn ad gan uslign s kra n tawjiwin lli d ifl umara, ar tn bḍḍun grasn. addad ad ismrnat uggar acku ur llint kra n tkafutin nna rad iswuri f uḥṭṭu d ufrag i warratn ad. S man aya zmrɣ ad iniɣ mas mk aɣ d uwḍnt tmiḍiwin n warratn hat ifḍn ad inɣuban swa s iskkirn igamann nɣ inafgann.
Arratn ad n tmaziɣt gan yan uɣbalu ur ittɣarn i tutlayt tamaziɣt acku usin kigan n umawal azayku nna ur nenni ad naf dar ayt ɣilad, aya yujja imrza ad sgisn ḍin kigan n tguriwin nna rad yaws ɣ usbɣr n tutlayt tamaziɣt d ussudr nns, maca tiwuriwin nna ittugan ar ɣilad ur gumnt, iqqn d ad tili yat tstratijit i uḥṭṭu n taysi ad ittug as usnmala d tzrawin afad ad d sgisn ittuẓẓg akkw uynna uman n tussna s lawan akkw ɣ igr n tutlayt tamaziɣt.<ref>http://tamazight-tanawayt.blogspot.com/2015/06/arratn-imazinibula-n-tutlayt.html</ref>
== Asnɣms s wawal amaziɣ ==
{{Agzzum ixwan}}
== Taddagt n tutlayin timaziɣin ==
──o <small>[[Tutlayin tifrusyawiyin|Tafruyasit]]
├─o [[Tutlayt tamaziɣt taqburt|Proto-Tamaziɣt 1]] (-7000)
└─o [[Tutlayt tamaziɣt taqburt|Proto-Tamaziɣt 2]] (-200)
├─o [[Tutlayin timaziɣin tigmuḍanin|Tamaziɣt n ugmuḍ]]</small>
| └─────o <big>[[Tutlayt Tanfust|<u>Tanfusit</u>]]</big>
| └─────o <big>[[Tutlayt Tawilant|<u>Tawilant</u>]]</big>
| └─────o <big>[[Tutlayt Tasknit|<u>Tasknit</u>]]</big>
| └─────o <big>[[Tutlayt Taɣdimsit|<u>Taɣdimsit</u>]]</big>
| └─────o <big>[[Tutlayt Tasiwit|<u>Tasiwit</u>]]</big>
├─o [[Tutlayin timaziɣin n ugafa|<small>Tamaziɣt n ugafa</small>]]
| |─────o <big>[[Taqbaylit|<u>Taqbaylit</u>]]</big>
| |──o [[Tutlayin timaziɣin n waṭlas|<small>Tamaziɣt n waṭlas</small>]]
| | └──o <big>[[Taclḥit|<u>Taclḥiyt</u>]]</big>
| | └──o <big>[[Tamaziɣt n Waṭlas anammas|<u>Tamaziɣt n waṭlas anammas</u>]]</big>
| └─o [[Tutlayin tijanatin|<small>Tutlayt tajanat</small>]]
| └───o <big>[[Tutlayt Tarifit|<u>Tarifiyt</u>]]</big>
| └───o <big>[[Tutlayt Tamaziɣt n Ayt Iznasn|<u>Taznast</u>]]</big>
| └───o <big>[[Tutlayt Tacnwit|<u>Tacnwit</u>]]</big>
| └───o <big>[[Tutlayt Tumẓabt|<u>Tumẓabt</u>]]</big>
| └───o <big>[[Tutlayt Tacawit|<u>Tacawit</u>]]</big>
| └─o [[Taznast n umalu|<small>Taznast n umalu</small>]]
| └─o <big>[[Tutlayt Tajṛbit|<u>Tajerbit</u>]]</big>
├───────o <big>[[Tutlayin timaziɣin titargiyin|<u>Tatergit</u>]]</big>
├─o [[Tutlayin timaziɣin tutrimin|<small>Tamaziɣt tutrimt</small>]]
└─────o <big>[[Tutlayt Taẓnagt|<u>Taẓnagt</u>]]</big>
└─────o <big>[[Tutlayt Tatsrrt|<u>Tatsrrt</u>]]</big>
== Tiɣbula ==
<references/>
== Ẓr daɣ ==
{{Tutlayt wikipidya|tutlayt=[https://kab.wikipedia.org/wiki/Asebter_agejdan Taqbaylit]}}{{Tutlayt wikimawal|tutlayt=[https://shy.wiktionary.org/wiki/Asebtar_amenzu Tacawit]}}
{{Incubator|tutlayt=[https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/tzm Tamaziɣt n waṭlas anammas]|projet=[https://www.wikipedia.org/ Wikipidya]}}{{Incubator|tutlayt=[https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/rif Tarifit]|projet=[https://www.wikipedia.org/ Wikipidya]}}{{Incubator|tutlayt=[https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/zgh Tamaziɣt tanawayt]|projet=[https://www.wikipedia.org/ Wikipidya]}}{{Incubator|tutlayt=[https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/shy Tacawit]|projet=[https://www.wikipedia.org/ Wikipidya]}}
=== Tinidlisn ===
* Meftaha Ameur, Khalid Ansar, Abdellah Boumalk, Noura El Azrak, Rachid Laabdelaoui et Hamid Souifi, Centre de l'Aménagement Linguistique, , Rabat, Institut Royal de la Culture Amazighe, <abbr>coll.</abbr> « Lexiques et dictionnaires » (<abbr>n<sup>o</sup></abbr> 13), 2016, 1030 <abbr>p.</abbr> <small>(<nowiki>ISBN 978-9954-28-240-3</nowiki>, [https://tal.ircam.ma/dglai/ asmnid ɣ wantirnit] [http://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=http%3A%2F%2Ftal.ircam.ma%2Fdglai%2F <nowiki>[timḥḍit]</nowiki>], [http://tal.ircam.ma/dglai/docs/dgla.pdf ɣṛ ɣ wantirnit] [http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Ftal.ircam.ma%2Fdglai%2Fdocs%2Fdgla.pdf <nowiki>[timḥḍit]</nowiki>])</small>
* Revue annuelle ''[http://www.berberemultimedia.fr/etudes_docum/etudetdocs.htm Études et documents berbères] <small>[http://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=http%3A%2F%2Fwww.berberemultimedia.fr%2Fetudes_docum%2Fetudetdocs.htm <nowiki>[timḥḍit]</nowiki>]</small>'' (Paris/Aix-en-Provence, Coédition La boîte à Documents/Edisud)
* Lamara Bougchiche (<abbr>préf.</abbr> Lionel Galand), , Paris, Ibis Press, <abbr>coll.</abbr> « Sources berbères anciennes et modernes », 1997, 447 <abbr>p.</abbr> <small>(<nowiki>ISBN 978-2-910728-02-1</nowiki>, OCLC 37040152, [https://www.persee.fr/doc/jafr_0399-0346_1997_num_67_2_1152_t1_0183_0000_1 asmnid ɣ wantirnit] [http://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=http%3A%2F%2Fwww.persee.fr%2Fdoc%2Fjafr_0399-0346_1997_num_67_2_1152_t1_0183_0000_1 <nowiki>[timḥḍit]</nowiki>])</small>
* ''Linguistique berbère : Études de syntaxe et de diachronie'', Salem Chaker, Peeters, Paris, 1995 <small>(ISBN 978-2-87723-152-7</small>)
* ''Grammaire berbère'' (rifain, zayane, chleuh, kabyle), Michel Quitout, éd. L'Harmattan, 1997 <small>(ISBN 978-2-7384-6004-2</small>)
* ''nitiation à l'écriture de la langue berbère'', Larbi Rabdi, éd. L'Harmattan, 2001, 148 <abbr>p.</abbr> <small>(ISBN 978-2-7475-0904-6</small>)
* ''Dictionnaire des racines berbères'' (formes attestées), Kamal Naït-Zerrad, 3 tomes : Tome <abbr>I</abbr>, 1998 <small>(<nowiki>ISBN 978-90-429-0579-5</nowiki>)</small> ; Tome <abbr>II</abbr>, 1999 <small>(<nowiki>ISBN 978-90-429-0722-5</nowiki>)</small> ; Tome <abbr>III</abbr>, 2002 <small>(ISBN 978-90-429-1076-8</small>)
* ''La langue berbère'', André Basset, éd. L'Harmattan, 2004 <small>(<nowiki>ISBN 978-2-7475-7278-1</nowiki>)</small>
* ''Langue berbère. Introduction à la notation usuelle en caractères latins'', Ramdane Achab, éd. Hoggar, Paris, 1998 <small>(ISBN 978-2-912996-00-8</small>)
* ''Dictionnaire tamazight - français'' (variante zayane du Maroc central), Miloud Taïfi, éd. L'Harmattan, 1992 <small>(ISBN 978-2-906659-00-1)</small>
* ''Dictionnaire des verbes Tachelhit-Français'', Abdallah El Mountassir, éd. L'Harmattan, 2003 <small>(<nowiki>ISBN 978-2-7475-3577-9</nowiki>)</small>
* ''Manuel de conjugaison du tachelhit (langue berbère du Maroc)'', Abdallah Boumalk, éd. L'Harmattan, 2003 <small>(<nowiki>ISBN 978-2-7475-5527-2</nowiki>)</small>
* ''Grammaire moderne du kabyle'', Kamal Naït-Zerrad, éd. Karthala, Paris, 2001 <small>(ISBN 978-2-84586-172-5</small>)
* ''Psycholinguistique touarègue (Interférences culturelles)'', Mohamed Aghali-Zakara, Inalco, Paris, 1992
* ''Dialecte de l’Ahaggar'' (en 4 volumes), Charles de Foucauld, éd. L’Harmattan, Paris, réédition de 2005 <small>(ISBN 978-2-7475-8173-8)</small>
* ''Langue et pouvoir en Algérie'', Mohammed Benrabah, éd. Séguier, 1999 <small>(ISBN 978-2-84049-150-7</small>)
* Dictionnaire insolite du Maroc - Latéfa Faïz - Édition Cosmopole - Novembre 2011 - ISBN / 978-2-84630-064-3.
* Stéphanie Pouessel, « La relégation des langues berbères : le complexe de la berbérité » (<abbr>p.</abbr> 33-41) et « L'éloge du fragment : langues et régions berbères » (<abbr>p.</abbr> 163-168), dans , Paris/Alger/Casablanca, Non Lieu/Edif 2000/La Croisée des chemins, 2010, 205 <abbr>p.</abbr> <small>(<nowiki>ISBN 978-2-35270-087-6</nowiki> et 2352700876, OCLC 683412145)</small>
* Mena Lafkioui, « La question berbère : politiques linguistiques et pratiques langagières », ''Langues et cité'', <abbr>n<sup>o</sup></abbr> 23, août 2013 <small>([https://www.academia.edu/18994462/La_question_berb%C3%A8re_politiques_linguistiques_et_pratiques_langagi%C3%A8res ɣṛ ɣ wantirnit])</small>
* Salem Chaker,Langue (berbère) , dans , <abbr>vol.</abbr> 28-29 : Kirtēsii–Lutte, Aix-en-Provence, Édisud, 2008 <small>([http://encyclopedieberbere.revues.org/314 ɣṛ ɣ wantirnit] [http://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=http%3A%2F%2Fencyclopedieberbere.revues.org%2F314 <nowiki>[timḥḍit]</nowiki>])</small>, <abbr>p.</abbr> 4348-4360
* Alexandra Filhon, « Parler berbère en famille : une revendication identitaire », ''Revue européenne des migrations internationales'', <abbr>vol.</abbr> 23, <abbr>n<sup>o</sup></abbr> 1, 2007 <small>([https://journals.openedition.org/remi/3651 ɣṛ ɣ wantirnit] [http://archive.wikiwix.com/cache/?url=https%3A%2F%2Fremi.revues.org%2F3651 <nowiki>[timḥḍit]</nowiki>])</small>
=== Izdayn n bṛṛa ===
* [https://web.archive.org/web/20100217155854/http://www.inalco.fr/crb/pages_html/crb4.htm Inalco Centre de recherche berbère] - Publications
* [https://web.archive.org/web/20050105010911/http://www.attica.fr/attica/materielContinent.do?continentId=0064&langueId=0145 Liste d'ouvrages pour la pratique des langues berbères]
* [https://archive.is/4x32O Situation sociolinguistique des berbères tunisiens] - Ahmad Bukus
{{Tutlayin Timaziɣin}}{{Amud/Tutlayin}}
[[Taggayt:ⵜⵓⵜⵍⴰⵢⵜ ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ]]
{{Tazddart n waggur |Tutlayt |Imaziɣn}}
97wxz4tqbcugzauihl2gzjwc5unkqzb
Taglayt
0
3999
33259
2022-07-20T17:54:16Z
Lhoussine AIT TAYFST
17
Page créée avec « '''Taglayt''' (s tsrɣint : بيضة) tga yan uyafu n tfllaḥt d ittkkan ttṛbiyyt n imudar, gant tglay yan umtcu. »
wikitext
text/x-wiki
'''Taglayt''' (s tsrɣint : بيضة) tga yan uyafu n tfllaḥt d ittkkan ttṛbiyyt n imudar, gant tglay yan umtcu.
jllp2lhdiop3g2xw1ffazu24balfkvw