Wikipedia
snwiki
https://sn.wikipedia.org/wiki/Peji_Rekutanga
MediaWiki 1.39.0-wmf.23
first-letter
Media
Special
Talk
User
User talk
Wikipedia
Wikipedia talk
File
File talk
MediaWiki
MediaWiki talk
Template
Template talk
Help
Help talk
Category
Category talk
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Musandarara
0
4050
97350
47000
2022-08-11T12:30:48Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Muchidzidzo che[[Pimanyika]] , shoko rokuti [[musandarara]] (horizontal in English) rinoreva uso kana [[mutsetse]] wakamira wakati chechetere sepamusoro pemvura yakagadzikana.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Chewa]] ne[[Ila]] vanoti '''kusalala''' (flatness, even - of road) kureva [[musandarara]]. Mamwe mazwi: '''salala''' (to be straight, to be smooth, trim, pretty - of anything).
*[[Ila]] inoti '''salala''' (be of good character, good, trustworthy, guileless, pure) kureva [[kururama]]. [[Nyakyusa]] vanoti '''ukusaala''' (to be happy, become happy) kureva [[kufara]].
*[[Tem]] vanoti sáárá (equal, even, smooth) kureva [[kuenzana]]. Mamwe mazwi: sáárátɩ (equality; parity, evenness, straight). [[Lenje]] inoti '''salala''' (be bare, clear, open).
[[Category:Pimanyika]]
dq89uri7lpsx05jewh6ctslj4ng9ech
97351
97350
2022-08-11T12:33:25Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Muchidzidzo che[[Pimanyika]] , shoko rokuti [[musandarara]] (horizontal in English) rinoreva uso kana [[mutsetse]] wakamira wakati chechetere sepamusoro pemvura yakagadzikana.
*Mazwi ari pedyo: [[Musarara sezita]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Chewa]] ne[[Ila]] vanoti '''kusalala''' (flatness, even - of road) kureva [[musandarara]]. Mamwe mazwi: '''salala''' (to be straight, to be smooth, trim, pretty - of anything).
*[[Ila]] inoti '''salala''' (be of good character, good, trustworthy, guileless, pure) kureva [[kururama]]. [[Nyakyusa]] vanoti '''ukusaala''' (to be happy, become happy) kureva [[kufara]].
*[[Tem]] vanoti sáárá (equal, even, smooth) kureva [[kuenzana]]. Mamwe mazwi: sáárátɩ (equality; parity, evenness, straight). [[Lenje]] inoti '''salala''' (be bare, clear, open).
[[Category:Pimanyika]]
amnlny1ggqjjr7l63ka0m4rsgczxp3o
Shure
0
5853
97380
81616
2022-08-11T14:49:30Z
Holani Mina
12412
Redirected page to [[Mushure]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Mushure]]
bkoa5br1qr1n9k5yf1kb80dbr31qhcc
Sipitire
0
10655
97362
57751
2022-08-11T13:11:44Z
Holani Mina
12412
/* Mitauro yeBantu */
wikitext
text/x-wiki
Pachinyorwa chino mazwi anoti [[sipitire]] kana [[musipitire]] ari kuturikira chinonzi '''constant''' ku[[English]] - pahuwandu konzi [[masipitire]] '''(constants)'''.
Izwi rokuti [[kusipitika]] (to stand still) rinoreva kumira panzvimbo imwe pasina kufamba, kusuduruka kana kupfekenyeka. Vamwe vanoti [[kudzororoka]].
Ku[[English]], '''constant''' inodudzirwa ichinzi '''a quantity or parameter that does not change its value whatever the value of the variables, under a given set of conditions'''.
==Kurerutsa Mutauro==
*The speed of light in a vacuum is constant. [[Spidhi]] yechiedza mu[[vhakiyumu]] [[sipitire]].
*Constant of proportionality. [[Sipitire reRupandavaro]].
*Avogadro's Constant. [[Sipitire raAvogadro]].
*The plane's speed remained constant. [[Spidhi]] ye[[ndege]] yanga [[yakasipitika]].
==Mamwe Mazwi==
Pano chinangwa ndechekuumba mutauro nemazwi matsva, saka mazwi achakawanda anozama kuturikira chinonzi '''constant'''.
*[[Kukokonerwa]] (being fixed in place) rinoreva chinhu chakasimbiswa chiri panzvimbo imwechete chisingatsukunyuke. Hoko inokokonerwa pasi ichipa pane muganhu unoda kutarwa. Bango rinokokonerwa pamucheto pemusha une mwene wayo.
*[[Kusomeka]] (to be fixed in, stick in) zvinoreva [[kukokonerwa]] zvakare, kureva kuti hachisikufamba kubva pachiri, chakadzika midzi ipapo.
*[[Kusomekera]] (to fix in, stick in). Shoko rokuti '''constant''' rinokwanisa kuturikirwa zvichibva pa[[kusomeka]], tichiti, [[musomekerwa]], [[misomekerwa]] kana [[yakasomekerwa]].
*[[Rambirapo]] zvichireva Kati chiri kurehwa hachishanduke [[chimiro]], [[hukuru]], [[huwandu]], [[spidhi]], [[hurefu]] kana [[huremu]].
==Mitauro yeAfrika==
*[[Herero]] inoti '''outakame''' (constancy) kureva chinogara chiripo chisingashanduke kana kuguma.
*[[Herero]] inoti '''-takame''' (constant; faithful) kureva chinogara chiripo chisingashanduke kana kuguma.
*[[Chewa]] neBaila vanoti '''kusalala''' (flatness, even - of road) kureva [[musandarara]]. Mamwe mazwi: '''salala''' (to be straight, to be smooth, trim, pretty - of anything).
*[[Tem]] vanoti sáárá (equal, even, smooth) kureva [[kuenzana]]. Mamwe mazwi: sáárátɩ (equality; parity, evenness, straight).
[[category:dzidzo]]
lijwa5zcpvv0o7gchhqi14ir89ucp69
Kalonga
0
12809
97354
84115
2022-08-11T12:40:39Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Kalonga izita remhuri kana zita rekupiwa rinowanikwa ku[[Malawi]] ne[[Zambia]].
*Vanhu vane zita iri: '''Peter Kalonga; Lovemore Kalonga; Given Kalonga'''.
==Mitauro yeBantu==
*[[VaWabo]] ne[[VaTakwane]] vanoti '''kalonga''' (n. sickle) kureva [[jeko]].
*[[VaLenje]] vanoti '''mulonga''' (river, stream) kureva [[rwizi]] kana [[rukova]].
*Lenje ne[[Ila]] vanoti '''kalonga''' (stream, small river, a brook) kureva [[rukova]].
[[Category:Mazita eVanhu muZambia]]
49m6r29k9nravi62l1mqru7tz4qwsvk
Ndangana
0
13740
97418
97199
2022-08-12T05:04:50Z
197.185.109.35
wikitext
text/x-wiki
[[Ndangana]] izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vakakurumbira vane zita iri:[[Liberty Ndangana]] ,[[William Ndangana]] uye [[Alexander Ndangana]].
*Vamwe vane zita rokuti [[Ndangana]] vakabva ku[[South Africa]] vakazovaka musha ku[[Chipinge]]. Ava vanhu ndeverudzi rweMaShangani Mhata dzenyu I’m kidding
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. Chinangwa ndechekutsvaga zvinoreva mazita, zvikurusei kana mazita aya asisiri kutaurwa mumutauro wemazuva ano.
*[[MaZulu]] vanoti '''intangana''' kana '''izintangana''' (Man's small private hut. 2. Young folk - male or female).
[[Category:Mazita eVanhu]]
a3sakrj33lf31iysnyqo94iqd47mbf7
Musarara sezita
0
13829
97346
89821
2022-08-11T12:24:36Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Musarara''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: '''Rutendo Musarara; Hazvinei Musarara; Tonderai Musarara; Memory Musarara'''.
*Kune musha unonzi Musarara ku[[Chiweshe]] kuMashonaland Central.
*Zvichida '''musarara''' zvinoreva mhene yakati sandarara (Flat land; flatness; even ground).
*Mazita ari pedyo: [[Musalama sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Chewa]] neBaila vanoti '''kusalala''' (flatness, even - of road) kureva musandarara. Mamwe mazwi: '''salala''' (to be straight, to be smooth, trim, pretty - of anything).
*[[Baila]] vanoti '''salala''' (be of good character, good, trustworthy, guileless, pure) kureva [[kururama]]. [[Nyakyusa]] vanoti '''ukusaala''' (to be happy, become happy) kureva [[kufara]].
*[[Lenje]] vanoti '''salala''' (be of bright colour, light, red 2. be bright e.g of sky, morning, 3. be clear, clean e.g. of vessel). Mamwe mazwi: '''salala''' (be bare, clear, open).
*[[Kagulu]] vanoti '''ku-salala''' (v. glean) kukotorodza. [[Lubwisi]] vanoti '''kusalala''' (v. be paralysed, be numb). [[Taabwa]] vanoti busalala (n. chevron).
*[[Tem]] vanoti sáárá (equal, even, smooth) kureva [[kuenzana]]. Mamwe mazwi: sáárátɩ (equality; parity, evenness, straight).
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
rnrxe6h6mdd37qeu6a31f0155j336ty
97347
97346
2022-08-11T12:26:42Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Musarara''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: '''Rutendo Musarara; Hazvinei Musarara; Tonderai Musarara; Memory Musarara'''.
*Kune musha unonzi Musarara ku[[Chiweshe]] kuMashonaland Central.
*Zvichida '''musarara''' zvinoreva mhene yakati sandarara (Flat land; flatness; even ground).
*Mazita ari pedyo: [[Musalama sezita]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Chewa]] neBaila vanoti '''kusalala''' (flatness, even - of road) kureva musandarara. Mamwe mazwi: '''salala''' (to be straight, to be smooth, trim, pretty - of anything).
*[[Ila]] inoti '''salala''' (be of good character, good, trustworthy, guileless, pure) kureva [[kururama]]. [[Nyakyusa]] vanoti '''ukusaala''' (to be happy, become happy) kureva [[kufara]].
*[[Lenje]] inoti '''salala''' (be of bright colour, light, red 2. be bright e.g of sky, morning, 3. be clear, clean e.g. of vessel). Mamwe mazwi: '''salala''' (be bare, clear, open).
*[[Kagulu]] vanoti '''ku-salala''' (v. glean) kukotorodza. [[Lubwisi]] vanoti '''kusalala''' (v. be paralysed, be numb). [[Taabwa]] vanoti busalala (n. chevron).
*[[Tem]] vanoti sáárá (equal, even, smooth) kureva [[kuenzana]]. Mamwe mazwi: sáárátɩ (equality; parity, evenness, straight).
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
2b6ar7tfv72lg7dsk4z6bypsxwstsn7
97348
97347
2022-08-11T12:27:05Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Musarara''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: '''Rutendo Musarara; Hazvinei Musarara; Tonderai Musarara; Memory Musarara'''.
*Kune musha unonzi Musarara ku[[Chiweshe]] kuMashonaland Central.
*Zvichida '''musarara''' zvinoreva mhene yakati sandarara (Flat land; flatness; even ground).
*Mazita ari pedyo: [[Musalama]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Chewa]] neBaila vanoti '''kusalala''' (flatness, even - of road) kureva musandarara. Mamwe mazwi: '''salala''' (to be straight, to be smooth, trim, pretty - of anything).
*[[Ila]] inoti '''salala''' (be of good character, good, trustworthy, guileless, pure) kureva [[kururama]]. [[Nyakyusa]] vanoti '''ukusaala''' (to be happy, become happy) kureva [[kufara]].
*[[Lenje]] inoti '''salala''' (be of bright colour, light, red 2. be bright e.g of sky, morning, 3. be clear, clean e.g. of vessel). Mamwe mazwi: '''salala''' (be bare, clear, open).
*[[Kagulu]] vanoti '''ku-salala''' (v. glean) kukotorodza. [[Lubwisi]] vanoti '''kusalala''' (v. be paralysed, be numb). [[Taabwa]] vanoti busalala (n. chevron).
*[[Tem]] vanoti sáárá (equal, even, smooth) kureva [[kuenzana]]. Mamwe mazwi: sáárátɩ (equality; parity, evenness, straight).
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
3eqhdayq6pdg95as531wicyzaftjg13
97349
97348
2022-08-11T12:28:54Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Musarara''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: '''Rutendo Musarara; Hazvinei Musarara; Tonderai Musarara; Memory Musarara'''.
*Kune musha unonzi Musarara ku[[Chiweshe]] kuMashonaland Central.
*Zvichida '''musarara''' zvinoreva mhene yakati sandarara (Flat land; flatness; even ground).
*Mazita ari pedyo: [[Musalama]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Chewa]] neBaila vanoti '''kusalala''' (flatness, even - of road) kureva [[musandarara]]. Mamwe mazwi: '''salala''' (to be straight, to be smooth, trim, pretty - of anything).
*[[Ila]] inoti '''salala''' (be of good character, good, trustworthy, guileless, pure) kureva [[kururama]]. [[Nyakyusa]] vanoti '''ukusaala''' (to be happy, become happy) kureva [[kufara]].
*[[Lenje]] inoti '''salala''' (be of bright colour, light, red 2. be bright e.g of sky, morning, 3. be clear, clean e.g. of vessel). Mamwe mazwi: '''salala''' (be bare, clear, open).
*[[Kagulu]] vanoti '''ku-salala''' (v. glean) kukotorodza. [[Lubwisi]] vanoti '''kusalala''' (v. be paralysed, be numb). [[Taabwa]] vanoti busalala (n. chevron).
*[[Tem]] vanoti sáárá (equal, even, smooth) kureva [[kuenzana]]. Mamwe mazwi: sáárátɩ (equality; parity, evenness, straight).
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
os6zvzu1r2g9g0bc31ucvkxr0z9yzfi
97355
97349
2022-08-11T12:42:11Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Musarara''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: '''Rutendo Musarara; Hazvinei Musarara; Tonderai Musarara; Memory Musarara'''.
*Kune musha unonzi Musarara ku[[Chiweshe]] kuMashonaland Central.
*Zvichida '''musarara''' zvinoreva mhene yakati sandarara (Flat land; flatness; even ground).
*Mazita ari pedyo: [[Musalama]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Chewa]] neBaila vanoti '''kusalala''' (flatness, even - of road) kureva [[musandarara]]. Mamwe mazwi: '''salala''' (to be straight, to be smooth, trim, pretty - of anything).
*[[Ila]] inoti '''salala''' (be of good character, good, trustworthy, guileless, pure) kureva [[kururama]]. [[Nyakyusa]] vanoti '''ukusaala''' (to be happy, become happy) kureva [[kufara]].
*[[Lenje]] inoti '''salala''' (be of bright colour, light, red 2. be bright e.g of sky, morning, 3. be clear, clean e.g. of vessel). Mamwe mazwi: '''salala''' (be bare, clear, open; light in colour).
*[[Kagulu]] vanoti '''ku-salala''' (v. glean) kukotorodza. [[Lubwisi]] vanoti '''kusalala''' (v. be paralysed, be numb). [[Taabwa]] vanoti busalala (n. chevron).
*[[Tem]] vanoti sáárá (equal, even, smooth) kureva [[kuenzana]]. Mamwe mazwi: sáárátɩ (equality; parity, evenness, straight).
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
q0wwewpln7xmx45al4qjz7y3wytcavw
Mushure
0
14469
97381
71500
2022-08-11T15:14:28Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Mushure (after, behind, place behind the back).
==Mamwe Mazwi==
*Mamwe mashoko anoreva [[shure]] ndeaya: [[mhera]], [[muvha]], [[sure]].
*[[Kushure]] (behind, on the back).
*[[Pashure]]
*[[Kuseri]] (on the other side - behind).
==Mazwi eBantu==
*[[Tonga]] vanoti '''musule''' (behind) kureva [[mushure]]. [[Luganda]] vanoti '''nyuma''' (behind) vachireva [[kushure]] kana [[mushure]].
*[[Yao]] inoti '''panyuma''' kana '''panyuma pa''' (after; behind) kureva [[kushure]] kana [[mushure]].
*[[Maconde]] vanoti '''nyuma''' kana '''vyanda''' (n. back) zvichireva [[kumashure]]. [[Nande]] vanoti '''nyuma''' (n. behind, after) zvichireva [[kumashure]].
*[[Kalanga]] inoti [[i kamba]] (back of the body) kureva ku[[Musana wemunhu|musana]]. [[Lenje]] inoti sule (Back, back side, back part; behind, at the back, in rear, backwards).
dd7jeqo7pxlgdvucdrjmuejtxr8xi8s
Chivamba
0
14678
97368
83460
2022-08-11T13:37:59Z
Holani Mina
12412
Replaced content with "*[[Chivamba sezita]] (a family name). *Chivamba {{Kujekesa}}"
wikitext
text/x-wiki
*[[Chivamba sezita]] (a family name).
*Chivamba
{{Kujekesa}}
2mmn15q20phh9ges75a78tuogadvzbd
Kusingaperi
0
14920
97410
82164
2022-08-12T03:11:35Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
'''Kusingaperi''' (eternal, forever) zvinoreva kubva panguva iri shure yakawanda zvisingagone kuverengeka kusvika panguva iri meri yakawanda zvisingagone kuverengeka.
==Mitauro ye Chibantu==
*Va[[Digo]] vanoti '''milele''' (eternally, forever) kureva [[kusingaperi]].
*[[Barotse]] vanoti '''kamita''' (adv. at all times, always, ever).
*[[Barotse]] vanoti '''bupilo bwa kamita''' (eternal life). Mamwe mazwi: '''kamita ni mita''' (for ever and ever).
== Mapeji Mamwe Ekutarisa:: ==
* [[Zvachose]]
* [[Karekose]]
* [[Pasichigare]]
* [[Nhambochigare]]
* [[Nyatangakugara]] ([[Mutangakugara]])
[[Category:Chitendero]]
t38wlsfipuqu1o093vub4zp9otnic0b
Musara
0
14995
97361
85037
2022-08-11T13:10:15Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
[[Musara]] izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Aaron Musara; Rumbidzai Musara; Chipo Musara; Jacob Musara.
*[[Kusara]] (to remain, to stay behind) zvinoreva kugara panzvimbo vamwe vachienda.
*Mazita ari pedyo: [[Musarara sezita]]
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lugungu]] inoti '''musaara''' (wage, salary; money that an employee earns after working for a month) i[[mari]] yekuhora pabasa. [[Lugwere]] inoti '''musaala''' (payment, salary, wage, remuneration).
*VaGwere vanoti '''kubba oku musaala''' (be a salaried worker) kureva kuva pabasa re[[kuhora mari]]. [[VaKongo]] vanoti '''kusala''' (to work, to do) kureva [[kushanda]] kana [[kuita]]. VaKongo vanoti '''kisalu''' (n. work, job).
*[[VaMambwe]] vanoti '''lusala''' (n. thirst; a dry tree) kureva [[nyota]] kana [[muti]] wakaoma. [[VaSango]] vanoti '''kusara''' (v. work) kureva [[kushanda]].
*[[VaBukusu]] vanoti '''khusala''' (n. be plenty, be common, be be plenty). Mamwe mazwi: '''khusala''' (vtr. vtr imprint, make cuts on the body, ornamentation on pots, printing in books, etc.)
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
ly0nta5hqq8z9vkz823qvytxp7u2fsc
Makusha
0
15341
97389
69057
2022-08-11T16:20:59Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Makusha izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Nyasha Makusha; Benson Makusha; Rangarirai Makusha; Blessed Makusha.
*[[Mupambadzi]] [[makusha]] kana [[chikushumuri]] (Spendthrift, a pesron who spends money in an extravagant or wasteful way) zvichireva munhu anokusha mari achishandisa zvinju nhando.
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] vanoti '''kusha''' (v. Draw out, take out, put out, turn out). Mamwe mazwi: kuswa (From, out of, from the time of, since.).
*[[VaLungu]] vanoti '''ukusha''' (to leave) kureva [[kubva panzvimbo]].
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
85aw7h49taedmx1vda5x1oveu9moi02
Chikuwa
0
15908
97377
83538
2022-08-11T14:28:43Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
*[[Chikuva|Chikuwa]] (n. platform for displaying clay pots).
*[[Chikuwa sezita]] (a family name).
{{Kujekesa}}
ss2wuub9e7t3a4u7n1wwyxtd5rawrji
Murumbi sezita
0
15997
97363
83897
2022-08-11T13:19:04Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Murumbi''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Tarisai Murumbi; Rumbidzayi Murumbi; Shuvai Murumbi; Taonga Murumbi.
*Kune mamwe matunhu eZimbabwe, murumbi zvinoreva [[murungu]].
*Mazwi ari pedyo: [[Chirumbi sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] inoti '''mulumbi''' (n. a grateful person, one who praises or flatter) kureva munhu anorumbidza. [[VaTonga]] vanoti '''kulumba''' kana '''kulumbaizya''' (v. praise, thank) kureva [[kurumbidza]].
*VaMambwe vanoti '''mulumba''' (n. a person that is well known; a famous, renowned person) kureva munhu anozivikanwa zvakanyanya. Mamwe mazwi: '''-lumbana''' (to extol, praise one another).
*VaMambwe vanoti '''-lumbisya''' (make famous, renowned; glorify, praise highly) kureva kupa mukurumbira kana kurumbidza. [[VaMambwe]] vanoti '''-lumba''' (to extol, praise) kureva [[kurumbidza]]
*[[MaZulu]] vanoti '''lumba''' (Do wonders; perform conjuring tricks; make inventions.) kureva kupipa. Mamwe mazwi: '''umlumbi''', '''lumbana'''.
*[[MaZulu]] vanoti '''umlumbi''' (Wonder-worker, wizard, magician, trickster, conjurer; inventor). [[VaNande]] vanoti '''ekilú̧mbi''' kana '''omulumbi''' (n. fog) kureva [[mhute]].
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
c342cohzjaprwntxfd7m3k7co8ympk0
Mwenda sezita
0
16904
97404
95158
2022-08-12T00:05:02Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Mwenda''' izita remhuri rinowanikwa ku[[Zambia]], [[Kenya]] ne[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Denford Mwenda, Harrison Mwenda, Nevers Mwenda.
*Mazwi ari pedyo: [[muenzi]], [[Mwenza sezita|Mwenza]], [[Kamwendo]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[VaGulu]] vanoti '''mwenda''' (cloth) vachireva [[jira]].
*VaGulu vanoti '''mwenda mkulu''' (n. robe) vachireva [[gemenzi]].
*[[Kinande]] inoti omwenda (nine) kureva [[pfumbamwe]].
*[[Lenje]] inoti mwenda (n. low hut, made of poles and thatch without walls).
[[Category:Mazita eVanhu kuZambia]]
4zkkyuef6rjr56frst3bv65n88d7axl
Makuwa sezita
0
17110
97375
96890
2022-08-11T14:24:56Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Makuwa''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Andrew Makuwa; Passmore Makuwa; Milton Makuwa.
*Mazwi ari pedyo: [[Chakuwa sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] inoti '''kuwa''' (v. cry). Mamwe mazwi: '''kuwaila''' (v. mourn much). [[VaWabo]] inoti '''kuwa''' (v, shout).
*[[Herero]] inoti '''kua''' (v. shout; scream; sound the alarm). Mamwe mazwi: '''otyi-kua''' (v. an infant just born; a screamer).
*[[Nyanja]] inoti kukua (to shout, cry out, to shout in hunting). [[Mbunda]] inoti '''makuwa''' (a name meaning someone who shouts when rejoicing).
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
1ebs46tef2bpdq9m2pbyzlzxg7p76or
Chisoni
0
17356
97400
80195
2022-08-11T21:13:32Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Chisoni''' izita revanhu rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Zambia]] ne[[Malawi]].
*Vanhu vane zita iri: Chisoni Sakala; Chisoni Mumba; Chisoni Phiri; Everisto Chisoni.
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[VaBukusu]] vanoti '''eesoni''' (n. shame, shyness, disgrace).
*[[Lenje]] vanoti '''soni''' (n. shame, modesty, pity, sympathy, sadness).
[[Category:Mazita eVanhu kuZambia]]
k4gapusftasnuahu5t1px1qi5n61lks
Chapatarongo sezita
0
17677
97360
81624
2022-08-11T13:04:09Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Chapatarongo''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Shepherd Chapatarongo; Shingirai Chapatarongo; Lucia Chapatarongo; Maita Chapatarongo; Tinashe Chapatarongo.
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[VaLenje]] vanoti '''mulongo''' (n. Number of individuals together, group, company, party, band, line (in file, or abreast), herd, flock).
*[[Kinande]] vanoti '''omulongo''' (n. village). [[Nsenga]] vanoti '''mulongo''' (n. crowd, collection, herd, flock; band; company; throng).
*[[Herero]] vanoti '''omu-rongo''' kana '''ovi-rongo''' (n. village). Mamwe mazwi: '''Otyi-rongo''' (n. district, country, inhabited land). '''Omu-rongo''' (n. ten; decade).
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
b8kg1zol84q32o2xay9qm5ljyytxd5b
Murongo sezita
0
18054
97359
84990
2022-08-11T13:01:15Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Murongo''' izita remhuri rinowanikwa ku[[Angola]], [[Uganda]], [[Kenya]] ne[[Congo, Kinshasa]].
*Vanhu vane zita iri: Saphia Murongo; Rosa Murongo; Nivael Murongo; Scovia Murongo.
*Mazwi ari pedyo: [[Murongo sezita]]; [[Chilonga]]; [[Muronge]]; [[Muronga sezita|Muronga]]; [[Chironga]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[VaLenje]] vanoti '''mulongo''' (n. Number of individuals together, group, company, party, band, line (in file, or abreast), herd, flock).
*[[Kinande]] vanoti '''omulongo''' (n. village). [[Nsenga]] vanoti '''mulongo''' (n. crowd, collection, herd, flock; band; company; throng).
*[[Herero]] vanoti '''omu-rongo''' kana '''ovi-rongo''' (n. village). Mamwe mazwi: '''Otyi-rongo''' (n. district, country, inhabited land). '''Omu-rongo''' (n. ten; decade).
*[[Herero]] vanoti '''omu-ronge''' (n. adviser; exhorter, instuctor). Mamwe mazwi: '''Oku-ronga''' kana '''oma-rongero''' (n. exhortation). '''Oma-ronge''' (n. instuction).
[[Category:Mazita eVanhu muUganda]]
[[Category:Mazita eVanhu muAngola]]
rzenbj7z8oa5e8d9mg6hhffvydaeqsp
Mapanda sezita
0
18069
97406
96297
2022-08-12T00:26:49Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Mapanda izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Farai Mapanda; Amanda Mapanda; Chrispin Mapanda; Mwaamba Mapanda.
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Herero]] inoti oru-panda (n. outdoors; open air in contradistinction to home; in the fields; outside not having a home).
*[[Herero]] inoti okukara m'orupanda (v. sleeping or living in the fields or outside - not having a home).
*[[Herero]] inoti oku-panda (v. refusal; resisting; reluctance; disinclination). Mamwe mazwi: panda (v. refusing; loath; denial of a request; resist).
*[[Umbundu]] inoti lipanda (v. brag). [[Lenje]] inoti panda (v. make medicines or drugs; beat).
[[Category:Mazita eVanhu kuZambia]]
3n4qrc4z123jo9jlycfr8apolzrizwt
Bhahari
0
18871
97382
89979
2022-08-11T16:02:10Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
''<small>Tarisai futi [[Mabhahari e pasirose]], uye [[Magungwa e pasirose]]</small>''
[[File:Porto Covo January 2011-2b.jpg|thumb|291x291px|bhahari]]
'''Bhahari''' <ref>George Fortune, 1930, [https://ufdc.ufl.edu/AA00000228/00001/24?search=bahari ''<nowiki/>'A vocabulary of the dialects of Mashonaland in the new orthography'''] Peji. 2., Bertram H.Barnes, C.R., London, The Sheldon press, Northumberland Avenue W.C.2, University of Florida Libraries.. Yakatariswa: 23 Chikumi 2021 [[ChiShona|Muchinyakare pakanyorwa) nwadhi (bhuku) iri mabhi eChishona akange akasiyana - Shona Wiki.''"Chishona: Mabhi ekare"'']]</ref><ref>Duramazwi re Vashona, 11 Gumiguru 2019, [https://vashona.com/en/dictionary/sn/bhahari "Bhahari"] <small>Rakatariswa: 2021-2022</small></ref> (kana mu[[Chirungu|Chingezi]]: sea) ishoko re[[ChiShona|Chishona]] rakabva ku[[Chiarabhu]] nekuda kwe [[Swahili|Chiswahiri]] rinoshandiswa kusiyanisa [[gungwa]] (''ocean'') ne iro bhahari (''sea''). Bhahari rakakabatana se[[Gungwa rePasirose|gungwa re pasirose]] kana gungwa basi, uye ndiro mwiri wemvura une [[munyu]] unovhara 71 huwandu hwe Rinopasi rese. Izwi rekuti gungwa rinoshandiswawo kureva zvikamu zvechipiri zvegungwa, zvakaita se[[Bhahari re Medhiteraniya]], pamwe nemamwe makuru, akavhara zvachose, madziva emunyu, se[[Bhahari re Kasipiya]].
== Zita ==
Zita rekuti bhahari rakabva kuizwi reChiarabhu, rekuti '''''bahar''' (''بهار) asi nekuti mazwi echishona haaperi asina zvinzvovera, panowedzerwa 'i'.
Izvi zvinogona kunge zvakaitika muchinyakare, paisangna [[Vashona]] ne[[Vaswahiri]] uye [[Vaarabhu]] pavaigovana zvinhu. Izwi rinowanikwa ku [[Swahili|Chiswahiri]] futi, vakaritora kubva kuChiarabhu wo, uye vanowedzera 'i' sezvinoita Vashona. Pamusoro pezvo vanorishandisa kutaura nezve gungwa uye ne iro bhahari, asi vanoti ''bahari kuu'' (bhahari kuru) vachireva gungwa, vozoti ''bahari'' chete vachireva bhahari.
== Mabhahari e nyika ==
''<small>Tarisai futi peji re: [[Udorongodzwa hwemabhahari enyika]]</small>''
* [[Gungwa Mediterranean|Bhahari re Medhiteraniya]]
* [[Bhahari re Kasipiya]]
* [[Bhahari Dzvuku]]
* [[Bhahari re Karibhiya]]
== Mubhaibheri ==
[[Yesu|Yeshua]] vakatsiura bhahari rika[[dzikama]] pakare pakare - ''Jesus rebuked the sea and it became calm right away.''
== Mabviro eruzivo ==
[[Category:Taranyika]]
i4nl6lwunqf4yvyw0m5a3irsuhq7cca
97383
97382
2022-08-11T16:03:37Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
''<small>Tarisai futi [[Mabhahari e pasirose]], uye [[Magungwa e pasirose]]</small>''
[[File:Porto Covo January 2011-2b.jpg|thumb|291x291px|bhahari]]
'''Bhahari''' <ref>George Fortune, 1930, [https://ufdc.ufl.edu/AA00000228/00001/24?search=bahari ''<nowiki/>'A vocabulary of the dialects of Mashonaland in the new orthography'''] Peji. 2., Bertram H.Barnes, C.R., London, The Sheldon press, Northumberland Avenue W.C.2, University of Florida Libraries.. Yakatariswa: 23 Chikumi 2021 [[ChiShona|Muchinyakare pakanyorwa) nwadhi (bhuku) iri mabhi eChishona akange akasiyana - Shona Wiki.''"Chishona: Mabhi ekare"'']]</ref><ref>Duramazwi re Vashona, 11 Gumiguru 2019, [https://vashona.com/en/dictionary/sn/bhahari "Bhahari"] <small>Rakatariswa: 2021-2022</small></ref> (kana mu[[Chirungu|Chingezi]]: sea) ishoko re[[ChiShona|Chishona]] rakabva ku[[Chiarabhu]] nekuda kwe [[Swahili|Chiswahiri]] rinoshandiswa kusiyanisa [[gungwa]] (''ocean'') ne iro bhahari (''sea''). Bhahari rakakabatana se[[Gungwa rePasirose|gungwa re pasirose]] kana gungwa basi, uye ndiro mwiri wemvura une [[munyu]] unovhara 71 huwandu hwe Rinopasi rese. Izwi rekuti gungwa rinoshandiswawo kureva zvikamu zvechipiri zvegungwa, zvakaita se[[Gungwa Mediterranean|Bhahari re Medhiteraniya]], pamwe nemamwe makuru, akavhara zvachose, madziva emunyu, se[[Bhahari re Kasipiya]].
== Zita ==
Zita rekuti bhahari rakabva kuizwi reChiarabhu, rekuti '''''bahar''' (''بهار) asi nekuti mazwi echishona haaperi asina zvinzvovera, panowedzerwa 'i'.
Izvi zvinogona kunge zvakaitika muchinyakare, paisangna [[Vashona]] ne[[Vaswahiri]] uye [[Vaarabhu]] pavaigovana zvinhu. Izwi rinowanikwa ku [[Swahili|Chiswahiri]] futi, vakaritora kubva kuChiarabhu wo, uye vanowedzera 'i' sezvinoita Vashona. Pamusoro pezvo vanorishandisa kutaura nezve gungwa uye ne iro bhahari, asi vanoti ''bahari kuu'' (bhahari kuru) vachireva gungwa, vozoti ''bahari'' chete vachireva bhahari.
== Mabhahari e nyika ==
''<small>Tarisai futi peji re: [[Udorongodzwa hwemabhahari enyika]]</small>''
* [[Gungwa Mediterranean|Bhahari re Medhiteraniya]]
* [[Bhahari re Kasipiya]]
* [[Bhahari Dzvuku]]
* [[Bhahari re Karibhiya]]
== Mubhaibheri ==
[[Yesu|Yeshua]] vakatsiura bhahari rika[[dzikama]] pakare pakare - ''Jesus rebuked the sea and it became calm right away.''
== Mabviro eruzivo ==
[[Category:Taranyika]]
1r5hj0mmcnho00wrcsmic2orzuw705a
97384
97383
2022-08-11T16:05:29Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
''<small>Tarisai futi [[Mabhahari e pasirose]], uye [[Magungwa e pasirose]]</small>''
[[File:Porto Covo January 2011-2b.jpg|thumb|291x291px|bhahari]]
'''Bhahari''' <ref>George Fortune, 1930, [https://ufdc.ufl.edu/AA00000228/00001/24?search=bahari ''<nowiki/>'A vocabulary of the dialects of Mashonaland in the new orthography'''] Peji. 2., Bertram H.Barnes, C.R., London, The Sheldon press, Northumberland Avenue W.C.2, University of Florida Libraries.. Yakatariswa: 23 Chikumi 2021 [[ChiShona|Muchinyakare pakanyorwa) nwadhi (bhuku) iri mabhi eChishona akange akasiyana - Shona Wiki.''"Chishona: Mabhi ekare"'']]</ref><ref>Duramazwi re Vashona, 11 Gumiguru 2019, [https://vashona.com/en/dictionary/sn/bhahari "Bhahari"] <small>Rakatariswa: 2021-2022</small></ref> (kana mu[[Chirungu|Chingezi]]: sea) ishoko re[[ChiShona|Chishona]] rakabva ku[[Chiarabhu]] nekuda kwe [[Swahili|Chiswahiri]] rinoshandiswa kusiyanisa [[gungwa]] (''ocean'') ne iro bhahari (''sea''). Bhahari rakakabatana se[[Gungwa rePasirose|gungwa re pasirose]] kana gungwa basi, uye ndiro mwiri wemvura une [[munyu]] unovhara 71 huwandu hwe Rinopasi rese. Izwi rekuti gungwa rinoshandiswawo kureva zvikamu zvechipiri zvegungwa, zvakaita se[[Gungwa Mediterranean|Bhahari re Medhiteraniya]], pamwe nemamwe makuru, akavhara zvachose, madziva emunyu, se[[Bhahari re Kaspiya]].
== Zita ==
Zita rekuti bhahari rakabva kuizwi reChiarabhu, rekuti '''''bahar''' (''بهار) asi nekuti mazwi echishona haaperi asina zvinzvovera, panowedzerwa 'i'.
Izvi zvinogona kunge zvakaitika muchinyakare, paisangna [[Vashona]] ne[[Vaswahiri]] uye [[Vaarabhu]] pavaigovana zvinhu. Izwi rinowanikwa ku [[Swahili|Chiswahiri]] futi, vakaritora kubva kuChiarabhu wo, uye vanowedzera 'i' sezvinoita Vashona. Pamusoro pezvo vanorishandisa kutaura nezve gungwa uye ne iro bhahari, asi vanoti ''bahari kuu'' (bhahari kuru) vachireva gungwa, vozoti ''bahari'' chete vachireva bhahari.
== Mabhahari e nyika ==
''<small>Tarisai futi peji re: [[Udorongodzwa hwemabhahari enyika]]</small>''
* [[Gungwa Mediterranean|Bhahari re Medhiteraniya]]
* [[Bhahari re Kaspiya]]
* [[Bhahari Dzvuku]]
* [[Bhahari re Karibhiya]]
== Mubhaibheri ==
[[Yesu|Yeshua]] vakatsiura bhahari rika[[dzikama]] pakare pakare - ''Jesus rebuked the sea and it became calm right away.''
== Mabviro eruzivo ==
[[Category:Taranyika]]
9ejdtiefx7hop2bsgtul9351ayt6b2u
97409
97384
2022-08-12T02:44:44Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
''<small>Tarisai futi [[Mabhahari e pasirose]], uye [[Magungwa e pasirose]]</small>''
[[File:Porto Covo January 2011-2b.jpg|thumb|291x291px|bhahari]]
'''Bhahari''' <ref>George Fortune, 1930, [https://ufdc.ufl.edu/AA00000228/00001/24?search=bahari ''<nowiki/>'A vocabulary of the dialects of Mashonaland in the new orthography'''] Peji. 2., Bertram H.Barnes, C.R., London, The Sheldon press, Northumberland Avenue W.C.2, University of Florida Libraries.. Yakatariswa: 23 Chikumi 2021 [[ChiShona|Muchinyakare pakanyorwa) nwadhi (bhuku) iri mabhi eChishona akange akasiyana - Shona Wiki.''"Chishona: Mabhi ekare"'']]</ref><ref>Duramazwi re Vashona, 11 Gumiguru 2019, [https://vashona.com/en/dictionary/sn/bhahari "Bhahari"] <small>Rakatariswa: 2021-2022</small></ref> (kana mu[[Chirungu|Chingezi]]: sea) ishoko re[[ChiShona|Chishona]] rakabva ku[[Chiarabhu]] nekuda kwe [[Swahili|Chiswahiri]] rinoshandiswa kusiyanisa [[gungwa]] (''ocean'') ne iro bhahari (''sea''). Bhahari rakakabatana se[[Gungwa rePasirose|gungwa re pasirose]] kana gungwa basi, uye ndiro mwiri wemvura une [[munyu]] unovhara 71 huwandu hwe Rinopasi rese. Izwi rekuti gungwa rinoshandiswawo kureva zvikamu zvechipiri zvegungwa, zvakaita se[[Gungwa Mediterranean|Bhahari re Medhiteraniya]], pamwe nemamwe makuru, akavhara zvachose, madziva emunyu, se[[Bhahari re Kaspiya]].
== Zita ==
Zita rekuti bhahari rakabva kuizwi reChiarabhu, rekuti '''''bahar''' (''بهار) asi nekuti mazwi echishona haaperi asina zvinzvovera, panowedzerwa 'i'.
Izvi zvinogona kunge zvakaitika muchinyakare, paisangna [[Vashona]] ne[[Vaswahiri]] uye [[Vaarabhu]] pavaigovana zvinhu. Izwi rinowanikwa ku [[Swahili|Chiswahiri]] futi, vakaritora kubva kuChiarabhu wo, uye vanowedzera 'i' sezvinoita Vashona. Pamusoro pezvo vanorishandisa kutaura nezve gungwa uye ne iro bhahari, asi vanoti ''bahari kuu'' (bhahari kuru) vachireva gungwa, vozoti ''bahari'' chete vachireva bhahari.
== Mabhahari e nyika ==
''<small>Tarisai futi peji re: [[Udorongodzwa hwemabhahari enyika]]</small>''
* [[Gungwa Mediterranean|Bhahari re Medhiteraniya]]
* [[Bhahari re Kaspiya]]
* [[Bhahari Dzvuku]]
* [[Bhahari re Karibhiya]]
== Mubhaibheri ==
[[Yesu|Yeshua]] vakatsiura bhahari rika[[dzikama]] pakare pakare - ''Jesus rebuked the sea and it became calm right away.''
== Mamwe mapeji ekutarisa: ==
* [[Ruandhle]]
* [[Gungwa]]
* [[Nyanza]]
* [[Rwizi|Gwizi]]
== Mabviro eruzivo ==
[[Category:Taranyika]]
kb7bht8qj030yci2klosrqjf7h4snn6
Musande Petro ne Mikeroni
0
19991
97386
94016
2022-08-11T16:13:53Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
[[File:St Pierre and Miquelon.svg|thumb|285x285px|Mureza we '''Msande Petro ne Mikeroni''']]
'''Musande Petro ne Mikeroni''' ([[Chifurenji]]: Saint-Pierre et Miquelon) kana '''Sando Pitero ne Mikeroni''', uye zviri pamutemo '''Mukumbi weTeritori ye Sando Pitero ne Mikeroni''' uyezve muChifurenji zvonzi ''Collectivité territoriale de Saint-Pierre et Miquelon''. Uyu mukumbi we teritori inozvitonga yemhiri kwemakungwa ye[[France|Furanzi]] ku[[maodzanyembaemadokero]] e[[Gungwa reAtlantic|Gungwa re Atirandiki]] kudhuze ne [[Nyufaundilendi]] (Newfoundland) ne [[Labhuredho]] (Labrador) purovhinzi ye [[Canada|Kanadha]]. Sando Pitero ne Mikeroni ndiyo yasara yenzvimbo yaimbova yakakura ye [[Furanzi Itsva]]. Vagari vemo ndi[[Sanyika|Vasanyika]] veFuranzi; mukumbi inhengo yakazara ye [[Mbungano ye Dhidhizha]] uye inopinda mu[[saruro]] reuseneta ne utungamiranyika. Inofukidza 242 km2 (93 sq mi) yenyika nemahombekombe uye yaive nehuwandu hwevanhu zviuru zvitanhatu nemazana masere kubva pa[[senzasi]] yemuna Kurume 2016.
Zvitsuwa zvacho zviri mu [[Ghuvi raMusande Rorenzo]] (''Gulf of St. Lawrence'') pedyo nepanopindwa napo pa [[Fochuni Bhei]] (Fortune Bay), inopinda mumhenderekedzo yegungwa yokumaodzanyemba kwakadziva kumadokero kweNyufaundilendi, pedyo ne [[Magombe Makuru e Nyufaundilendi]]. Musande Petro iri makiromita gumimbiri(12 mi) kubva ku[[Poyindi Mei]] (''Point May'') pa [[Peninzura ye Bhurini ye Nyufaundilendi]] (''Burin pensula of Newfoundland'') uye 3,819 km (2,373 mi) kubva ku[[Bhuresti]] (Brest), guta riri padyo mu Furanzi ye Umetiroporiti. Iyo diki ye Chitsuwa chiZerere cheKanadha iri makiromita tanhatu (6 mi) kumabvazuva kwe Musande Petro, ingangoita pakati pePoint May.
== Mashoko ashandiswa ==
* vasanyika (citizens)
* Mbungano ye Dhidhizha (National Assembly)
* Saruro (election)
* useneta (senatorial)
* utungamiranyika (presidential)
* senzasi (census)
[[Category:Musande Petro na Mikeroni]]
70gyj710bw1outks1b6i54ngi8xfq07
97387
97386
2022-08-11T16:14:17Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
[[File:St Pierre and Miquelon.svg|thumb|285x285px|Mureza we '''Msande Petro ne Mikeroni''']]
'''Musande Petro ne Mikeroni''' ([[Chifurenji]]: Saint-Pierre et Miquelon) kana '''Sando Pitero ne Mikeroni''', uye zviri pamutemo '''Mukumbi weTeritori ye Sando Pitero ne Mikeroni''' uyezve muChifurenji zvonzi ''Collectivité territoriale de Saint-Pierre et Miquelon''. Uyu mukumbi we teritori inozvitonga yemhiri kwemakungwa ye[[France|Furanzi]] ku[[maodzanyembaemadokero]] e[[Gungwa reAtlantic|Gungwa re Atlandiki]] kudhuze ne [[Nyufaundilendi]] (Newfoundland) ne [[Labhuredho]] (Labrador) purovhinzi ye [[Canada|Kanadha]]. Sando Pitero ne Mikeroni ndiyo yasara yenzvimbo yaimbova yakakura ye [[Furanzi Itsva]]. Vagari vemo ndi[[Sanyika|Vasanyika]] veFuranzi; mukumbi inhengo yakazara ye [[Mbungano ye Dhidhizha]] uye inopinda mu[[saruro]] reuseneta ne utungamiranyika. Inofukidza 242 km2 (93 sq mi) yenyika nemahombekombe uye yaive nehuwandu hwevanhu zviuru zvitanhatu nemazana masere kubva pa[[senzasi]] yemuna Kurume 2016.
Zvitsuwa zvacho zviri mu [[Ghuvi raMusande Rorenzo]] (''Gulf of St. Lawrence'') pedyo nepanopindwa napo pa [[Fochuni Bhei]] (Fortune Bay), inopinda mumhenderekedzo yegungwa yokumaodzanyemba kwakadziva kumadokero kweNyufaundilendi, pedyo ne [[Magombe Makuru e Nyufaundilendi]]. Musande Petro iri makiromita gumimbiri(12 mi) kubva ku[[Poyindi Mei]] (''Point May'') pa [[Peninzura ye Bhurini ye Nyufaundilendi]] (''Burin pensula of Newfoundland'') uye 3,819 km (2,373 mi) kubva ku[[Bhuresti]] (Brest), guta riri padyo mu Furanzi ye Umetiroporiti. Iyo diki ye Chitsuwa chiZerere cheKanadha iri makiromita tanhatu (6 mi) kumabvazuva kwe Musande Petro, ingangoita pakati pePoint May.
== Mashoko ashandiswa ==
* vasanyika (citizens)
* Mbungano ye Dhidhizha (National Assembly)
* Saruro (election)
* useneta (senatorial)
* utungamiranyika (presidential)
* senzasi (census)
[[Category:Musande Petro na Mikeroni]]
pgane1ufvu8071ijysa3m5gv9oc9h9j
Musande Petro, Musande Petro ne Mikeroni
0
19992
97388
93103
2022-08-11T16:15:44Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
[[File:Ile St. Pierre.jpg|293x293px|right|frameless]]
'''Msande Petro''' kana '''Sando Pitero''' ndiro guta guru rekuunganidzwa kwe[[France|Furanzi]] mhiri kwemakungwa kwe[[Musande Petro ne Mikeroni]], kumahombekombe echitsuwa che[[Canada|Kanadha]] cheNyufaundilendi. Musande Petro ndiyo ine vanhu vakawanda pamakomini maviri (makanzuru) anoumba Musande Petro ne Mikeroni.
== Tarachisi ==
Iyo nharaunda ye Musande Petro inoumbwa neChitsuwa cheMusande Petro chakakodzera uye akati wandei zvitsuwa zvidiki zviri pedyo, zvakaita se [[Chitsuwa cheVakwasvi]] (''L'Île-aux-Marins''). Kunyangwe iine ingangoita 90% yevagari veMusande Petro ne Mikeroni, iyo nharaunda yeMusande Petro diki zvakanyanya pane iyo musha we [[Mikeroni-Lan'iledhi]] (''Miquelon-Langlade''), iri kuchamhembe kwakadziva kumadokero pa[[Chitsuwa cheMikeroni]].
Iyo huru yekugara uye chigaro chevanhu chiri kuchamhembe kwechiteshi chengarava chinonzi Bharachwa (Barachois), chakatarisana ne[[Gungwa reAtlantic|Gungwa re Atlandiki]], pamhenderekedzo yekumabvazuva kweSaint-Pierre Island. Muromo wechiteshi chengarava unorindwa neketani duku yezvitsuwa.
== Nhoroondo ==
Jacques Cartier akatora zvitsuwa zvacho zvaiva zveFuranzi muna 1536, pashure pokunge zvawanikwa neva[[Putukezi]] muna 1520. Pakapera Hondo Yemakore Manomwe muna 1763, zvitsuwa zvacho zvakaendeswa ku[[Britain|Bhuritani]], ndokuzodzorerwa kuFuranzi muna 1816.
Musande Petro yaiva nzvimbo yekunze yakashandiswa naAl Capone kutakura doro kubva kuKanadha kuenda kuAmerika panguva yeProhibition.
Kusvika 1945, pakanga paine nharaunda yechitatu muMusande Petro ne Mikeroni: Chitsuwa cheVakwasvi. Uyo musha we Chitsuwa cheVakwasvi wakatorwa nekomisheni ye Musande Petro muna 1945.
[[Category:Musande Petro, Musande Petro ne Mikeroni]]
qqlyzaar42whv6rvtr1i2gvu4ft39xp
Nyanga ye Afurika
0
19998
97385
94015
2022-08-11T16:12:05Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable floatright"
|
{|
! colspan="2" |<big>Nyanga ye Afurika</big>
|-
| colspan="2" |[[File:Horn of Africa (orthographic projection).svg|center|frameless]]
|-
!Nyika
|Masteti mana emuvusi
* [[Djibouti|Jibhuti]]
* [[Eritrea|Eritiriya]]
* [[Ethiopia|Itopiya]]
* [[Somalia|Somariya]]
steti imwe ye[[pachidi]]
* [[SOMALILAND|Somaliland]] (Vusomariya)
|-
!Huwandu
hwe vanhu
|140,683,144 (2020 est.)
|-
!Ruwa
|1,882,757 km<sup>2</sup>
|}
|}
'''Nyanga ye Afurika; NyA''' ([[Chingezi|nge]]. Horn of Africa; HoA), inozivikanwawo se [[Peninzura ye Somaria]], i[[peninzura]] huru mu[[Mabvazuva eAfurika]]<ref>Robert Stock, ''Africa South of the Sahara, Second Edition: A Geographical Interpretation'', (The Guilford Press; 2004), p. 26</ref> Iri kudivi rekumukati-kwemabvazuva e[[Africa|Afurika]], ndiyo peninzura ye china pakukura pasirese. Inoumbwa ne[[Ethiopia|Itopiya]], [[Eritrea|Eritiriya]], [[Somalia|Somariya]], ne[[Djibouti|Jibhuti]].<ref>https://quickgs.com/list-of-largest-peninsulas-of-world/</ref> Iri pedyo nemuganhu wekumaodzanyemba kwe[[Bhahari Tsvuku]] uye inotambanudza mazana emakiromita kupinda mu[[Muronga we Gwaridhafui]] (''Guardafui Channel''), [[Ghuvi re Adheni]] (''Gulf of Aden''), uye [[Gungwa reIndiya|Gungwa re Indiya]] uye inogovera muganhu wegungwa ne[[Peninzura ye Arabhia]] ye [[Madokero eEzhiya]].<ref>https://www.britannica.com/place/Horn-of-Africa</ref>
== Mibvunzo ==
* Shoko rokuti Ghuvi kana Ghuhwi riri kubva shoko reChishona rinoreva kuti inlet - tarisai [[guvi]], [[gawa]], [[guhwi]]
== Mabviro eruzivo ==
[[Category:Afurika]]
[[Category:Nyanga ye Afurika]]
<references />
60xkcc8j6yy4sqz97tdbsb9u5shn0pm
Chibhaka
0
20417
97416
95707
2022-08-12T05:00:27Z
Masiziva
13430
Redirected page to [[Chibaka]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Chibaka]]
9z3xg3njnwgaj51l44e7yvwe2g5hqjz
Mitauro ye Chibantu
0
20461
97428
97038
2022-08-12T05:38:22Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
'''Mitauro ye Chibantu''' kana '''mitauro ye Chivantu''' imhuri huru ye mitauro inotaurwa ne[[Vabantu]] ve[[Vupakati]], [[Chamhembe che Afurika|Chamhembe]], [[Mabvazuva eAfurika|Mabvazuva]] uye [[Chamembemabvazuva eAfurika]]. Vanosika bazu rihuru re[[Mitauro yeUbantu yekuChamhembe]].
Huwandu hwe mitauro ye Chibantu inogona kusvika kumazana, zvihienderana nechirevo chemutauro n emutauronyina, uye unohestimetswa kuva pakati pe 440 kana kuva 680 ye mitauro yakazvimirira.<ref>"Guthrie (1967-71) names some 440 Bantu 'varieties', Grimes (2000) has 501 (minus a few 'extinct' or 'almost extinct'), Bastin ''et al.'' (1999) have 542, Maho (this volume) has some 660, and Mann ''et al.'' (1987) have ''c.'' 680." Derek Nurse, 2006, "Bantu Languages", in the ''Encyclopedia of Language and Linguistics'', p. 2. :Ethnologue report for Southern Bantoid" Archived 2012-10-16 at the Wayback Machine lists a total of 535 languages. The count includes 13 Mbam languages, which are not always included under "Narrow Bantu".</ref>
Izwi rokuti '''Bantu''' rinoshandiswa kutsanagudza mitauro inotaurwa navatema vari ku[[Chamhembe]] kweAfrica inoda kunotodzana pamazwi anotaurwa. Izwi iri rinotodza pakuti vanhu vari kuChemhembe kweAfrica vane mitauro yakafana uye vose pavanotaura shoko rokuti ''munhu'' vanosahndisa shoko rakada kufanana.
Sokuti:
* [[Shona|Chishona]] chinoti '''munhu''', muuzhnji chichiti '''vanhu.'''
* [[Chimanyika]] ne [[Chibuja]] chinoti wo '''munhu''', muuzhinji chichiti '''wanhu.'''
* [[Ndebele|Chindevere]] ne [[Chizulu]] chinoti '''umuntu'''; muuzhinji chichiti '''abantu.'''
* [[Chewa|Chichewa]] ne [[Chindau]] chinoti '''muntu'''; muuzhinji chichiti '''vantu.'''
* [[Swahili|Chiswahili]] chinoti '''mtu'''; muuzhinji chichiti '''watu.'''
== Hupango ==
=== Hupango hwe Computational phylogenetic ===
Simplified phylogeny of northwestern branches of Bantu by Grollemund (2012):
{|
|Bantu
| rowspan="2" |
{|
|Northwest
| rowspan="2" |
{|
|Northwest 1
| rowspan="2" |
{|
|Northwest 1a
| rowspan="2" |
{|
|
| rowspan="2" |A40-50-60-70: Basaa languages, Bafia languages, Mbam languages, Beti language
|-
|
|-
|
| rowspan="2" |A10-20-30: Sawabantu languages, Manenguba languages
|-
|
|}
|-
|
|-
|Northwest 1b
| rowspan="2" |
{|
|
| rowspan="2" |A80-90: Makaa–Njem languages
|-
|
|-
|
| rowspan="2" |B20: Kele languages
|-
|
|}
|-
|
|}
|-
|
|-
|Northwest 2
| rowspan="2" |
{|
|
| rowspan="2" |B10: Myene language
|-
|
|-
|
| rowspan="2" |B30: Tsogo languages
|-
|
|}
|-
|
|}
|-
|
|-
|Central
| rowspan="2" |
{|
|Central 1
| rowspan="2" |
{|
|Central 1a
| rowspan="2" |
{|
|
| rowspan="2" |C10-20-30: Ngondi–Ngiri languages, Mboshi languages, Bangi–Ntomba languages
|-
|
|-
|
| rowspan="2" |C40-D20-D32: Bati–Angba languages, Lega–Binja languages, Bira language
|-
|
|}
|-
|
|-
|Central 1b
| rowspan="2" |
{|
|
| rowspan="2" |B80-C60-70-80: Boma–Dzing languages, Soko languages, Tetela languages, Bushoong languages
|-
|
|-
|
| rowspan="2" |B40-H10-30-B50-60-70: Sira languages, Kongo languages, Yaka languages, Nzebi languages, Mbete languages, Teke languages
|-
|
|-
|
| rowspan="2" |L10-H40: Pende languages, Hungana language
|-
|
|}
|-
|
|}
|-
|
|-
|Central 2
| rowspan="2" |
{|
|
| rowspan="2" |C50-D10: Soko languages, Lengola language
|-
|
|-
|
| rowspan="2" |D10-20-30-40-JD50: Mbole–Enya languages, Komo–Bira languages, Shi–Havu languages
|-
|
|}
|-
|
|}
|-
|
|}
|-
|
|}
Other computational phylogenetic analyses of Bantu include Currie et al. (2013), Grollemund et al. (2015), Rexova et al. 2006, Holden et al., 2016, and Whiteley et al. 2018.
== Nenyika ==
{|
|'''[[Rurimi Runjee]] (kana Mutauro Unjee)'''
* [[Chiswahili|Chiswahiri]] (350,000; mamiriyoni magumi se mutauro wechiiri)
'''[[South Africa|Afurika Chamhembe]]'''
Zvichienderana ne Sensasi ye Dhidhizha reAfurika Chamhembe re 2011<sup>[''saitesheni izere inodingwa]''</sup>
* [[Chizulu]] (11,587,374)
* [[Chixhosa]] (8,154,258)
* [[Chisutu Chamaodzanyemba]] (4,618,576)
* [[Chitswana]] (4,067,248)
* [[Chisutu]] (3,849,563)
* [[Chitsonga]] (2,277,148)
* [[Chiswati]] (1,297,046)
* [[Chivhenda]] (1,209,388)
* [[Chindebele]] (1,090,223)
Hwerengo ye [[Vanguni]]: 22,406,O49 (61.98%) Hwerengo ye [[Vasutu-Tswana]]: 13,744,775 (38.02%) HWERENGO YEVATAURI YEMITAURO YECHIGU YECHIHOFISI: 36,150,824 (69.83%)
'''[[Angola|Angora]]'''
* [[Chiumbundu|Chiumbundu - Chimbundu Chachamhembe]] (4 miriyoni)
* [[Chimbundu|Chimbundu - Chimbundu Chamaodzanyemba]] (3 miriyoni)
* [[Chikongo]] (576,800)
* [[Chiambo]] (500,000)
* [[Chiluvhale]] (500,000)
* [[Chichokwe]] (500,000)
'''[[Eswatini]] (yainzi Swazilendi)'''
* [[Chiswati]] (1 miriyoni)
'''[[Gabon|Gabhoni]]'''
* [[Chibaka]]
* [[Chibarama]]
* [[Chibekweli]]
* [[Chibenga]]
* [[Chibhubhi]]
* [[Chibwisi]]
* [[Chidhuma]]
* [[Chifang'i]] (500,000)
* [[Chikendeli]]
* [[Chikanine]]
* [[Chisake]]
* [[Chisangu]]
* [[Chiseki]]
* [[Chisighu]]
* [[Chisimba (mutauro)|Chisimba]]
* [[Chisira]]
* [[Chiteke (chekumaodzanyemba)]]
* [[Chiteke (chemadokero)]]
* [[Chitsaangi]]
* [[Chitsogo]]
* [[Chivhili]] (3,600)
* [[Chivhumbu]]
* [[Chiwandji]]
* [[Chiwumbvu]]
* [[Chiyangho]]
* [[Chiyasa]]
'''[[Equatorial Guinea|Gini yepaIkweta]]'''
* [[Chibheti]] ([[Chifang'i]]) (300,000)
* [[Chibhubhe]] (40,000)
'''[[Cameroon|Kameruni]]'''
* [[Chibheti]] (1.7 million: 900,000 [[Chibhulu]], 600,000 [[Chiewondo]], 120,000 [[Chifang'i]], 60,000 [[Chieton]], 30,000 [[Chibhebhele]])
* [[Chibhasaa]] (230,000)
* [[Chidhuala]] (350,000)
* [[Mitauro ye Chimanengubha]] (230,000)
'''[[Kenya]]'''
: ''Chiswahiri uye Chingezi ndiyo mitauro ye udhidhizha''
* [[Chikuyu]] (8 million)
* [[Chiluhya]] (6.8 million)
* [[Chikamba (mutauro)|Chikamba]] (4 million)
* [[Chimeru]] (Kimeru) (2.7 million)
* [[Chigusii]] (2 million)
* [[Chimijikenda]]
* [[Chitaita]]
* [[Chiembu]]
* [[Chimbeere]]
* [[Chigiriama]]
'''[[Malawi|Marawi]]'''
* [[Chichewa]] (kana Chinyanja) (7 million)
* [[Chitumbuka]] (1 million)
* [[Chiyao]] (1 million)
'''[[Mozambique|Mozambiki]]'''
: ''Chiswahiri ndiwo mutauro weudhidhizha''
* Makhuwa (4 million; 7.4 million all Makua)
* Tsonga (Xitsonga) (3.1 million)
* Shona (Ndau) (1.6 million)
* Lomwe (1.5 million)
* Sena (1.3 million)
* Tswa (1.2 million)
* Chuwabu (1.0 million)
* Chopi (800,000)
* Ronga (700,000)
* Chewa (Nyanja) (Chichewa) (600,000)
* Yao (Chiyao) (500,000)
* Nyungwe (Cinyungwe/Nhungue)(400,000)
* Tonga (400,000)
* Makonde (400,000)
'''[[Namibia|Namibhiya]]'''
* Ovambo (Ambo, Oshiwambo) (1,500,000)
* Herero (200,000)
'''[[Nigeria|Naijeriya]]'''
* Jarawa (250,000)
* Mbula-Bwazza (100,000)
* Kulung (40,000)
* Bile (38,000)
* Lame (10,000)
* Mama (2,000-3,000)
* Shiki (1,200)
* Gwa
* Labir
* Dulbu
'''[[Republic of the Congo|Rudhende rwe Vakongo]] (Kongo-Bhurazivhiri)'''
* Kituba (1.2+ million) [kreoli ye Chibantu]
* Kongo (Kikongo) (1.0 million)
* Teke languages (500,000)
* Yombe (350,000)
* Suundi (120,000)
* Mbosi (110,000)
* Lingala (100,000; ? L2 speakers)
|'''[[Rwanda]]'''
: ''Chiswahiri, Chinyarwanda, Chingezi uye Chifurenji ndiyo mitauro weudhidhizha''
* [[Chinyarwanda]] (10 - 12 million)
'''[[Lesotho|Resutu]]'''
* [[Chisutu]] (1.8 million)
* [[Chizulu]] (300,000)
'''[[Central African Republic|Rudhende rweAfurika yePakati]]'''
* [[Chimbati]] (60,000)
* [[Chiaka]] (30,000)
* [[Chipande (mutauro)|Chipande]] (8,870)
* [[Chingando]] (5,000)
* [[Chiukhwejo]]
* [[Chikako]]
* [[Chimpiemo]]
* [[Chibhodho]]
* [[Chikari]]
'''[[Somalia|Somaria]]'''
* Swahili (Mwini dialect)
* Chimwini
* Mushungulu
'''[[Tanzania]]'''
: ''Chiswahiri ndiwo mutauro weudhidhizha''
* Sukuma (5.5 million)
* Gogo (1.5 million)
* Haya (Kihaya) (1.3 million)
* Chaga (Kichaga) (1.2+ million : 600,000 Mochi, 300,000+ Machame, 300,000+ Vunjo)
* Nyamwezi (1.0 million)
* Makonde (1.0 million)
* Ha (1.0 million)
* Nyakyusa (800,000)
* Hehe (800,000)
* Luguru (700,000)
* Bena (600,000)
* Shambala (650,000)
* Nyaturu (600,000)
'''[[Democratic Republic of the Congo|Utemabanze weRudhende rweVakongo]]'''
: ''Chiswahiri ndiwo mutauro weudhidhizha''
* [[Chingala]] (Ngala) (2 million; 7 million with L2 speakers)
* [[Chiluba-Kasai|Luba-Kasai]] (Tshiluba) (6.5 million)
* [[Chituba]] (Chikituba?) (4.5 million), kreoli ye Chibantu
* [[Chikongo]] (Kikongo) (3.5 million)
* [[Chiluba-Katanga]] (Kiluba) (1.5+ million)
* [[Chisonge]] (Lusonge) (1+ million)
* [[Chinande]] (Orundandi) (1 million)
* [[Chitetela]] (Otetela) (800,000)
* [[Chiyaka (mutauro)|Chiyaka]] (Iyaka) (700,000+)
* [[Chishi]] (700,000)
* [[Chiyombe]] (Kiyombe) (670,000)
* [[Chilele]] (Bashilele) (26,000)
'''[[Uganda|Vuganda (Yuganda)]]'''
: ''Chiswahiri ndiwo mutauro weudhidhizha''
* Luganda (9,295,300)
* Runyankore (4,436,000)
* Lusoga (3,904,600)
* Rukiga (3,129,000)
* Masaba (Lumasaba) (2.7 million)
* Runyoro (1,273,000)
* Konjo (1,118,000)
* Rutooro (1,111,000)
* Lugwere (816,000)
* Kinyarwanda (750,000)
* Samia (684,000)
* Ruuli (250,000)
* Talinga Bwisi (133,000)
* Gungu (110,000)
* Amba (56,000)
* Singa
'''[[Burundi|Vurundi (Bhurundi)]]'''
: ''Chiswahiri ndiwo mutauro weudhidhizha''
* [[Chirundi]] (8.5 - 10.5 million)
'''[[Botswana|Vutswana]]'''
* [[Chitswana]] (1.6 million)
* [[Chikalanga]] (150,000)
'''[[Zambia]]'''
* Aushi (Unknown)
* Bemba (3.3 million)
* Tonga (1.0 million)
* Chewa (Nyanja) (Chichewa) (800,000)
* Kaonde (240,000)
* Lozi (Silozi) (600,000)
* Lala-Bisa (600,000)
* Nsenga (550,000)
* Tumbuka (Chitumbuka) (500,000)
* Lunda (450,000)
* Nyiha (400,000+)
* Mambwe-Lungu (400,000)
'''[[Zimbabwe]]'''
''Zimbabwe ine mitauro 16 ye udhidhizha''
* [[Mitauro ye Chivanhu|Mitauro ye Chivanhu (Chishona)]] (15 million_
** [[Chizezuru]] (kana [[ChiShona|Chistandadhi Shona]])
** [[Chikaranga]]
** [[ChiKorekore|Chikorekore]]
** [[Chibuja|Chibuja (Chibudya)]]
** [[Chidema|Chidema (Chidoma)]]
** [[Chimanyika]]
** [[Chindau]]
** [[Chishongrish]]
* [[Chindevele]] (estimated 2 million)
* [[Chitonga]]
* [[Chichewa]]/ Chinyanja
* [[Chivhenda]]
* [[Chikalanga]]
* [[Chinambya]]
* [[Chixhosa]]
* [[Chikoi-san]]
* [[Chibarwe]] ([[Chisena]])
* [[Chisutu]]
* [[Chitswana]]
* [[Chitsonga]]
|}
== Mashoko e Chibantu akaita mbiri nekuda kwe tsika dzekumadokero ==
{|
|
* Boma
* Bomba
* Bongos
* [[Bwana]]
* Candombe
* Chimpanzee
* [[Gumbo]]
* Hakuna matata
* Impala
* Indaba
* [[Kujenga|Jenga]]
|
* Jumbo
* [[Mbira|Kalimba (mbira)]]
* Kwanzaa
* Mamba
* [[Mambo]]
* [[Mbira]]
* [[Marimba]]
* Rumba
* Safari
* Samba
* [[Simba (katuni)|Simba]]
* [[Hunhu|Ubuntu (hunhu)]]
|}
== Mabviro eruzivo ==
<references />
[[Category:Mitauro ye Chibantu]]
[[Category:Mhuri dze mitauro|Bantu]]
[[Category:Mitauro ye Afurika|Bantu]]
[[Category:Mitauro ye Ubantu yekuChamhembe|Bantu]]
deb7o31aq06tpphuztlwtn13tbei37h
Mwambo sezita
0
20649
97398
96835
2022-08-11T20:35:31Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Mwambo izita remhuri rinowanikwa mu[[Tanzania]], [[Zambia]], ne[[Cameroon]].
*Vanhu vane zita iri: Agnes Mwambo; Tumelo Mwambo; Tabo Mwambo; Frank Mwambo.
*Zvinyorwa zvine hukama: [[Kuturikira Chivakamberi logy]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] inoti mwambo (n. word, utterance, speech; saying) kureva kuita [[shoko]].
[[Category:Mazita eVanhu kuTanzania]]
[[Category:Mazita eVanhu kuZambia]]
[[Category:Mazita eVanhu kuCameroon]]
d0crhhhtpfw8i54e4gf58cfe0vbjv7t
Mutolo sezita
0
20650
97393
96838
2022-08-11T16:39:05Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Mutolo''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]], [[Mozambique]] ne[[Malawi]].
*Vanhu vane zita iri: Mutolo Mullenda; Fellina Mutolo; Homaira Mutolo; Nelia Mutolo; Leonardo Mutolo.
*Mazwi ari pedyo: [[Mutoro sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] vanoti mutolo (n. an idle person) kureva munhu ane [[hunyope]].
*[[Nyungwe]] inoti '''mtolo''' (n. baggage) kureva mutoro. [[Mang'anja]] vanoti '''mtolo''' (n. a bundle) kureva mutoro.
*[[Xitsonga]] vanoti tola kana '''tota''' (v. to annoint) kureva [[kuzodza]].
*[[Sagara]] vanoti kutola (v. to marry) kureva [[kuroora]]. [[Sagara]] vanoti kutolwa (v. to be married) kureva [[kuroorwa]].
[[Category:Mazita eVanhu kuMozambique]]
[[Category:Mazita eVanhu kuZambia]]
n1u11hhye59gx5gx4oho5qct4c5hxv6
Musalama
0
20795
97345
97326
2022-08-11T12:22:03Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Musalama izita revanhu rinowanikwa mu[[Tanzania]].
*Vanhu vane zita iri: Pretty Musalama; Musalama Maneno; Musalama Misana.
*Mazwi ari pedyo: [[Musarara sezita]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] vanoti '''salama''' (v. be extended; spread out; wide) kureva kutambanuka.
[[Category:Mazita eVanhu muTanzania]]
p84gxrvqpdxfhw84c5j4x1lv4zkr0x8
97352
97345
2022-08-11T12:36:03Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Musalama izita revanhu rinowanikwa mu[[Tanzania]].
*Vanhu vane zita iri: Pretty Musalama; Musalama Maneno; Musalama Misana.
*Mazwi ari pedyo: [[Musarara sezita]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] vanoti '''salama''' (v. be extended; spread out; wide) kureva kutambanuka.
*[[Lenje]] vanoti '''salama''' (v. lie on back) kureva kurara negotsi.
[[Category:Mazita eVanhu muTanzania]]
0pch78xgqk20ipbdpbzmz90kyry7bj7
97353
97352
2022-08-11T12:37:48Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Musalama izita revanhu rinowanikwa mu[[Tanzania]].
*Vanhu vane zita iri: Pretty Musalama; Musalama Maneno; Musalama Misana.
*Mazwi ari pedyo: [[Musarara sezita]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] vanoti '''salama''' (v. be extended; spread out; wide) kureva kutambanuka.
*[[Lenje]] vanoti '''salama''' (v. lie on back) kureva kurara negotsi. Mamwe mazwi: funama (lie on face) kureva [[kutsivama]].
[[Category:Mazita eVanhu muTanzania]]
bctfpuq52tt3t1ec9nkx4j30uniq83p
Mulongo
0
20802
97356
2022-08-11T12:51:18Z
Holani Mina
12412
Created page with "Mulongo izita remhuri rinowanikwa mu[[Uganda]], [[Kenya]], [[Congo, Kinshasa]], [[Tanzania]] ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Steve Mulongo; Passy Mulongo; Zedrick Mulongo; Didier Mulongo. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Nsenga]] vanoti '''mulongo''' (n. crowd, collection, herd, flock). [[VaGanda]] ne[[VaNyole]] vanoti '''omulo..."
wikitext
text/x-wiki
Mulongo izita remhuri rinowanikwa mu[[Uganda]], [[Kenya]], [[Congo, Kinshasa]], [[Tanzania]] ne[[Zambia]].
*Vanhu vane zita iri: Steve Mulongo; Passy Mulongo; Zedrick Mulongo; Didier Mulongo.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Nsenga]] vanoti '''mulongo''' (n. crowd, collection, herd, flock). [[VaGanda]] ne[[VaNyole]] vanoti '''omulongo''' (twin) kureva [[mupatya]].
*[[VaLenje]] vanoti '''mulongo''' (n. Number of individuals together, group of individuals, band of men; company of people; flock; party of people).
*[[VaYao]] vanoti '''ulongo''' (affinity, relationship) kureva [[hukama]]. Mamwe mazwi: '''mlongo''' (a relation; a member of the same tribal family) kureva [[hama]].
[[category:Mazita eVanhu muAfrica]]
[[category:Mazita eVanhu muUganda]]
lfdb6upxrughgrxxghku7yev8tb6grq
97358
97356
2022-08-11T12:59:39Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Mulongo izita remhuri rinowanikwa mu[[Uganda]], [[Kenya]], [[Congo, Kinshasa]], [[Tanzania]] ne[[Zambia]].
*Vanhu vane zita iri: Steve Mulongo; Passy Mulongo; Zedrick Mulongo; Didier Mulongo.
*Mazwi ari pedyo: [[Murongo sezita]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Nsenga]] vanoti '''mulongo''' (n. crowd, collection, herd, flock). [[VaGanda]] ne[[VaNyole]] vanoti '''omulongo''' (twin) kureva [[mupatya]].
*[[VaLenje]] vanoti '''mulongo''' (n. Number of individuals together, group of individuals, band of men; company of people; flock; party of people).
*[[VaYao]] vanoti '''ulongo''' (affinity, relationship) kureva [[hukama]]. Mamwe mazwi: '''mlongo''' (a relation; a member of the same tribal family) kureva [[hama]].
[[category:Mazita eVanhu muAfrica]]
[[category:Mazita eVanhu muUganda]]
l8cf3wrz7wdf6rwowbnves73inuq2u9
Category:Mazita eVanhu muUganda
14
20803
97357
2022-08-11T12:52:01Z
Holani Mina
12412
Created page with "Mapinda mudenhe remazita evanhu anowanikwa ku[[Uganda]]."
wikitext
text/x-wiki
Mapinda mudenhe remazita evanhu anowanikwa ku[[Uganda]].
ohpccfphnwac2m9qhfg3d7u8lu0va8r
Chirumbi sezita
0
20804
97364
2022-08-11T13:21:06Z
Holani Mina
12412
Created page with "'''Chirumbi''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Tadiwanashe Chirumbi; Daniel Chirumbi; Patricia Chirumbi. *Kune mamwe matunhu eZimbabwe, murumbi zvinoreva [[murungu]]. *Mazwi ari pedyo: [[Murumbi sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lenje]] inoti '''mulumbi''' (n. a grateful person, one who pra..."
wikitext
text/x-wiki
'''Chirumbi''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Tadiwanashe Chirumbi; Daniel Chirumbi; Patricia Chirumbi.
*Kune mamwe matunhu eZimbabwe, murumbi zvinoreva [[murungu]].
*Mazwi ari pedyo: [[Murumbi sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] inoti '''mulumbi''' (n. a grateful person, one who praises or flatter) kureva munhu anorumbidza. [[VaTonga]] vanoti '''kulumba''' kana '''kulumbaizya''' (v. praise, thank) kureva [[kurumbidza]].
*VaMambwe vanoti '''mulumba''' (n. a person that is well known; a famous, renowned person) kureva munhu anozivikanwa zvakanyanya. Mamwe mazwi: '''-lumbana''' (to extol, praise one another).
*VaMambwe vanoti '''-lumbisya''' (make famous, renowned; glorify, praise highly) kureva kupa mukurumbira kana kurumbidza. [[VaMambwe]] vanoti '''-lumba''' (to extol, praise) kureva [[kurumbidza]]
*[[MaZulu]] vanoti '''lumba''' (Do wonders; perform conjuring tricks; make inventions.) kureva kupipa. Mamwe mazwi: '''umlumbi''', '''lumbana'''.
*[[MaZulu]] vanoti '''umlumbi''' (Wonder-worker, wizard, magician, trickster, conjurer; inventor). [[VaNande]] vanoti '''ekilú̧mbi''' kana '''omulumbi''' (n. fog) kureva [[mhute]].
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
1ecil5skjk6lbhm8honch6ljk4vem96
Mulundu sezita
0
20805
97365
2022-08-11T13:25:24Z
Holani Mina
12412
Created page with "Mulundu izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Chanda Mulundu; Methode Mulundu; Munshya Mulundu; Mwansa Mulundu. *Mazwi ari pedyo: [[Chirundu sezita]], [[Chirunda sezita]]; [[Mulundu sezita]], [[Chirundazi sezita]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kimbundu]] inoti mulundu (n. mountain)..."
wikitext
text/x-wiki
Mulundu izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], ne[[Zambia]].
*Vanhu vane zita iri: Chanda Mulundu; Methode Mulundu; Munshya Mulundu; Mwansa Mulundu.
*Mazwi ari pedyo: [[Chirundu sezita]], [[Chirunda sezita]]; [[Mulundu sezita]], [[Chirundazi sezita]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kimbundu]] inoti mulundu (n. mountain) kureva [[gomo]].
*[[Lenje]] inoti mulundu (n. hill; high ground; mountainous country) kureva [[chikomo]].
*[[Lenje]] inoti lundu (n. forest; wilderness; wild uninhabited country) kureva [[sango]].
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
3b0mw9wc9mdqsisp5ji6jhfgext60hq
97366
97365
2022-08-11T13:25:44Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Mulundu izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], ne[[Zambia]].
*Vanhu vane zita iri: Chanda Mulundu; Methode Mulundu; Munshya Mulundu; Mwansa Mulundu.
*Mazwi ari pedyo: [[Chirundu sezita]], [[Chirunda sezita]]; [[Murundu sezita]], [[Chirundazi sezita]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kimbundu]] inoti mulundu (n. mountain) kureva [[gomo]].
*[[Lenje]] inoti mulundu (n. hill; high ground; mountainous country) kureva [[chikomo]].
*[[Lenje]] inoti lundu (n. forest; wilderness; wild uninhabited country) kureva [[sango]].
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
8ue4ixov19rvurkxswe01r8084atahk
Muwamba sezita
0
20806
97367
2022-08-11T13:36:07Z
Holani Mina
12412
Created page with "Muwamba izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Malawi]], [[Mozambique]], ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Thokozile Muwamba; Gladys Muwamba; Tapiwa Muwamba; Frida Muwamba. *Mazwi ari pedyo: [[Chivamba sezita]], [[Chiwamba sezita]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lenje]] inoti wamba (v. Arrange, put in order, make neat (ti..."
wikitext
text/x-wiki
Muwamba izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Malawi]], [[Mozambique]], ne[[Zambia]].
*Vanhu vane zita iri: Thokozile Muwamba; Gladys Muwamba; Tapiwa Muwamba; Frida Muwamba.
*Mazwi ari pedyo: [[Chivamba sezita]], [[Chiwamba sezita]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] inoti wamba (v. Arrange, put in order, make neat (tidy, orderly, comfortable)) kureva [[kutsananza]].
*[[Lenje]] inoti wamba (v. stretch tight, fit tightly on, e.g. skin on drum). Mamwe mazwi: wambula (v. loosen, relax, take off cover) kureva kuambura.
[[Category:Mazita eVanhu muZambia]]
72v1xifipguchww7hmjsivrji9r1yez
Chivamba sezita
0
20807
97369
2022-08-11T13:38:21Z
Holani Mina
12412
Created page with "Chivamba kana Chiwamba amzita emhuri anowanikwa mu[[Zimbabwe]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. Chinangwa ndechekutsvaga zvinoreva mazita, zvikurusei kana mazita aya asisiri kutaurwa mumutauro wemazuva ano. *[[Mang'anja]] vanoti '''chivamba''' kana '''chifamba''' ((a predatory or slave trade or piratical war: [[nkondo ya chivamba]]; m..."
wikitext
text/x-wiki
Chivamba kana Chiwamba amzita emhuri anowanikwa mu[[Zimbabwe]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. Chinangwa ndechekutsvaga zvinoreva mazita, zvikurusei kana mazita aya asisiri kutaurwa mumutauro wemazuva ano.
*[[Mang'anja]] vanoti '''chivamba''' kana '''chifamba''' ((a predatory or slave trade or piratical war: [[nkondo ya chivamba]]; man-stealing).
*[[Mang'anja]] vanoti '''chiwamba''' (a war of theft). Sokuti '''nkondo ya chiwamba, yazula chimanga''' - a war of theft, it has rooted up the maize.
*[[VaZigula]] vanoti '''kuwamba''' (stretching leather or skins)- kutatamura [[dehwe]]. Sokuti: '''Chiwamba ngoma mbiri'''. (We stretched two drumheads).
*[[VaBukusu]] vanoti '''síi.aambe''' (n. s.t. impounded, or taken and held without permission, loot, prize).
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
g5jmjy9zmibqmvghybt7k4ldkbuxj45
97370
97369
2022-08-11T13:40:18Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Chivamba kana Chiwamba amzita emhuri anowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Chivamba; Chivamba; Chivamba; Chivamba.
*Mazita ari pedyo: [[Muwamba sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Mang'anja]] vanoti '''chivamba''' kana '''chifamba''' ((a predatory or slave trade or piratical war: [[nkondo ya chivamba]]; man-stealing).
*[[Mang'anja]] vanoti '''chiwamba''' (a war of theft). Sokuti '''nkondo ya chiwamba, yazula chimanga''' - a war of theft, it has rooted up the maize.
*[[VaZigula]] vanoti '''kuwamba''' (stretching leather or skins)- kutatamura [[dehwe]]. Sokuti: '''Chiwamba ngoma mbiri'''. (We stretched two drumheads).
*[[VaBukusu]] vanoti '''síi.aambe''' (n. s.t. impounded, or taken and held without permission, loot, prize).
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
1apaloufy4l23f5nlxspml9d6g85d63
Kuturikira Chavakashure para
0
20808
97371
2022-08-11T14:06:06Z
Holani Mina
12412
Created page with "Pano pari kuumbwa mashoko ekuturira chavakamberi [[para-]] chinowanikwa ku[[sainzi]] ichinyorwa mu[[Chingezi]]. Chivakamberi ichi chiri pamazwi anoti: paramedic; paramilitary; paralegal; paragraph; parallel; paradox, zvichingodaro. ==Kududza Zvinoreva Chivakamberi Tropic== *Tamirira kuwana mazwi akakodzera. ==Kuumba Mazwi== *Tamirira kuwana mazwi akakodzera. ==Mitauro yeAfrika== Cherechedzai zvakanyorwa pamitauro yeAfrika iri pasi iyo. *Tamirira kuwana mazwi akako..."
wikitext
text/x-wiki
Pano pari kuumbwa mashoko ekuturira chavakamberi [[para-]] chinowanikwa ku[[sainzi]] ichinyorwa mu[[Chingezi]]. Chivakamberi ichi chiri pamazwi anoti: paramedic; paramilitary; paralegal; paragraph; parallel; paradox, zvichingodaro.
==Kududza Zvinoreva Chivakamberi Tropic==
*Tamirira kuwana mazwi akakodzera.
==Kuumba Mazwi==
*Tamirira kuwana mazwi akakodzera.
==Mitauro yeAfrika==
Cherechedzai zvakanyorwa pamitauro yeAfrika iri pasi iyo.
*Tamirira kuwana mazwi akakodzera.
[[Category:Kuumba Mutauro]]
toqff8n3qje8wtnsjej239vcb8slq49
97372
97371
2022-08-11T14:06:42Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Pano pari kuumbwa mashoko ekuturira chavakamberi [[para-]] chinowanikwa ku[[sainzi]] ichinyorwa mu[[Chingezi]]. Chivakamberi ichi chiri pamazwi anoti: paramedic; paramilitary; paralegal; paragraph; parallel; paradox, zvichingodaro.
==Kududza Zvinoreva Chivakashure Para==
*Tamirira kuwana mazwi akakodzera.
==Kuumba Mazwi==
*Tamirira kuwana mazwi akakodzera.
==Mitauro yeAfrika==
Cherechedzai zvakanyorwa pamitauro yeAfrika iri pasi iyo.
*Tamirira kuwana mazwi akakodzera.
[[Category:Kuumba Mutauro]]
aq6v3b6q2626xyf1191sb24f4ekv05n
97373
97372
2022-08-11T14:13:54Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Pano pari kuumbwa mashoko ekuturira chavakamberi [[para-]] chinowanikwa ku[[sainzi]] ichinyorwa mu[[Chingezi]]. Chivakamberi ichi chiri pamazwi anoti: paramedic; paramilitary; paralegal; paragraph; parallel; paradox, zvichingodaro.
==Kududza Zvinoreva Chivakashure Para==
Duramazwi reDictionary.com rinodudzira '''para-''' richiti: '''at or to one side of, beside, side by side'''. Mazwi ane chivakashure ichi akauya mu[[English]] achibva kumutauro we[[Greek]]. Chivakashure '''para-''' chinobuda zvakare pakududza mazita emabasa anobatirana nehumwe hunyanzvi hunoonekwa sokunge ndihwo huri pamusoro kana hunoda kudzidza kunodarika mabasa ane chivakashure ichochi. Sokuti: '''paramedic; paramilitary; paralegal; parapolice'''.
==Kuumba Mazwi==
*Tamirira kuwana mazwi akakodzera.
==Mitauro yeAfrika==
Cherechedzai zvakanyorwa pamitauro yeAfrika iri pasi iyo.
*Tamirira kuwana mazwi akakodzera.
[[Category:Kuumba Mutauro]]
9phra82jwwxvyeh942etdbrpkq6o2hh
97374
97373
2022-08-11T14:16:02Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Pano pari kuumbwa mashoko ekuturira chavakamberi [[para-]] chinowanikwa ku[[sainzi]] ichinyorwa mu[[Chingezi]]. Chivakamberi ichi chiri pamazwi anoti: paramedic; paramilitary; paralegal; paragraph; parallel; paradox, zvichingodaro.
==Kududza Zvinoreva Chivakashure Para==
Duramazwi reDictionary.com rinodudzira '''para-''' richiti: '''at or to one side of, beside, side by side'''. Mazwi ane chivakashure ichi akauya mu[[English]] achibva kumutauro we[[Greek]]. Chivakashure '''para-''' chinobuda zvakare pakududza mazita emabasa anobatirana nehumwe hunyanzvi hunoonekwa sokunge ndihwo huri pamusoro kana hunoda kudzidza kunodarika mabasa ane chivakashure ichochi. Sokuti: '''paramedic; paramilitary; paralegal; parapolice; paralibrarian'''.
==Kuumba Mazwi==
*Tamirira kuwana mazwi akakodzera.
==Mitauro yeAfrika==
Cherechedzai zvakanyorwa pamitauro yeAfrika iri pasi iyo.
*Tamirira kuwana mazwi akakodzera.
[[Category:Kuumba Mutauro]]
mmqt25vpdwtsbvz0ubb2kvvvv1w4m2n
Chakuwa sezita
0
20809
97376
2022-08-11T14:26:57Z
Holani Mina
12412
Created page with "'''Chakuwa''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Uganda]]. *Vanhu vane zita iri: Noel Chakuwa; Dinna Chakuwa; Judith Chakuwa. *Mazwi ari pedyo: [[Makuwa sezita]], [[Chikuwa sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lenje]] inoti '''kuwa''' (v. cry). Mamwe mazwi: '''kuwaila''' (v. mourn much). [[VaWabo]] inoti '''kuwa''' (v, shout). *..."
wikitext
text/x-wiki
'''Chakuwa''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Uganda]].
*Vanhu vane zita iri: Noel Chakuwa; Dinna Chakuwa; Judith Chakuwa.
*Mazwi ari pedyo: [[Makuwa sezita]], [[Chikuwa sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] inoti '''kuwa''' (v. cry). Mamwe mazwi: '''kuwaila''' (v. mourn much). [[VaWabo]] inoti '''kuwa''' (v, shout).
*[[Herero]] inoti '''kua''' (v. shout; scream; sound the alarm). Mamwe mazwi: '''otyi-kua''' (v. an infant just born; a screamer).
*[[Nyanja]] inoti kukua (to shout, cry out, to shout in hunting). [[Mbunda]] inoti '''Chakuwa''' (a name meaning someone who shouts when rejoicing).
[[Category:Mazita eVanhu muUganda]]
py2x0y8awgqjroqy8gjeqmje7w9n2fg
Chikuwa sezita
0
20810
97378
2022-08-11T14:31:28Z
Holani Mina
12412
Created page with "'''Chikuwa''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Rufaro Chikuwa; Tafadzwa Chikuwa; Tichaona Chikuwa; Farai Chikuwa. *Mazwi ari pedyo: [[Makuwa sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Barotse]] vanoti '''-huwa''' (v.i. to shout; to call - as someone in need of help). [[Barotse]] vanoti '''-huwisa'''..."
wikitext
text/x-wiki
'''Chikuwa''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Rufaro Chikuwa; Tafadzwa Chikuwa; Tichaona Chikuwa; Farai Chikuwa.
*Mazwi ari pedyo: [[Makuwa sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Barotse]] vanoti '''-huwa''' (v.i. to shout; to call - as someone in need of help). [[Barotse]] vanoti '''-huwisa''' (to cause someone to shout). Fananidzai nekuti [[ridza huwi]]?
*[[Nyanja]] inoti '''mkuwe''' kana '''mkuwira''' (n. a shout) kureva [[chikuwe]]. [[Lubukusu]] vanoti '''biikuwa''' (n. ticks) kureva [[zvikwekwe]].
*[[VaMambwe]] vanoti '''cikuwa''' (n. a bundle of wire bracelets) kureva [[dzatsa]] remabheng'oro.
*[[MaZulu]] vanoti '''memeza''' (v. shout) kureva [[kuzhamba]]. [[Brenda Fassie]] akaimba: '''Noma nginga memeza ma akusizi lutho''' (Even if I screaam, it won't help) - kunyangwe ndikazhamba hazvibatsire.
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
rgbed4bc0fi69n33uh61vuiex6fj3ut
97379
97378
2022-08-11T14:33:48Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Chikuwa''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Angola]] ne[[Zambia]].
*Vanhu vane zita iri: Rufaro Chikuwa; Tafadzwa Chikuwa; Tichaona Chikuwa; Farai Chikuwa; Alberto Chikuwa.
*Mazwi ari pedyo: [[Makuwa sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Barotse]] vanoti '''-huwa''' (v.i. to shout; to call - as someone in need of help). [[Barotse]] vanoti '''-huwisa''' (to cause someone to shout). Fananidzai nekuti [[ridza huwi]]?
*[[Nyanja]] inoti '''mkuwe''' kana '''mkuwira''' (n. a shout) kureva [[chikuwe]]. [[Lubukusu]] vanoti '''biikuwa''' (n. ticks) kureva [[zvikwekwe]].
*[[VaMambwe]] vanoti '''cikuwa''' (n. a bundle of wire bracelets) kureva [[dzatsa]] remabheng'oro.
*[[MaZulu]] vanoti '''memeza''' (v. shout) kureva [[kuzhamba]]. [[Brenda Fassie]] akaimba: '''Noma nginga memeza ma akusizi lutho''' (Even if I screaam, it won't help) - kunyangwe ndikazhamba hazvibatsire.
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
6nbages4ddu6kzra5x34uk8627akfqi
Mbaya sezita
0
20811
97390
2022-08-11T16:29:28Z
Holani Mina
12412
Created page with "Mbaya izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Congo. Kinshasa]], ne[[Kenya]]. *Vanhu vane zita iri: Agrey Mbaya; Eliel Mbaya; Junior Mbaya; Juliah Mbaya. *Mazita ari pedyo: [[Chimbaya sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lenje]] vanoti '''liuwaya''' kana '''mbaya''' pakuwanda (n. Court yard, enclosure, court attached to..."
wikitext
text/x-wiki
Mbaya izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Congo. Kinshasa]], ne[[Kenya]].
*Vanhu vane zita iri: Agrey Mbaya; Eliel Mbaya; Junior Mbaya; Juliah Mbaya.
*Mazita ari pedyo: [[Chimbaya sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] vanoti '''liuwaya''' kana '''mbaya''' pakuwanda (n. Court yard, enclosure, court attached to house) kureva [[chivanze]].
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
3fzc8gc264xev546yil9p4ovsfbjiy9
97391
97390
2022-08-11T16:29:53Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Mbaya izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Congo, Kinshasa]], ne[[Kenya]].
*Vanhu vane zita iri: Agrey Mbaya; Eliel Mbaya; Junior Mbaya; Juliah Mbaya.
*Mazita ari pedyo: [[Chimbaya sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] vanoti '''liuwaya''' kana '''mbaya''' pakuwanda (n. Court yard, enclosure, court attached to house) kureva [[chivanze]].
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
dkg3kxc3bxtiyf764x4y9l08gfu0f2k
Chimbaya sezita
0
20812
97392
2022-08-11T16:33:12Z
Holani Mina
12412
Created page with "Chimbaya izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]], [[Malawi]], ne[[Mozambique]]. *Vanhu vane zita iri: Fanny Chimbaya; Robert Chimbaya; Jacob Chimbaya; Ronald Chimbaya. *Mazita ari pedyo: [[Mbaya sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lenje]] vanoti '''liuwaya''' kana '''mbaya''' pakuwanda (n. Court yard, enclosure, court attach..."
wikitext
text/x-wiki
Chimbaya izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]], [[Malawi]], ne[[Mozambique]].
*Vanhu vane zita iri: Fanny Chimbaya; Robert Chimbaya; Jacob Chimbaya; Ronald Chimbaya.
*Mazita ari pedyo: [[Mbaya sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] vanoti '''liuwaya''' kana '''mbaya''' pakuwanda (n. Court yard, enclosure, court attached to house) kureva [[chivanze]].
[[Category:Mazita eVanhu muMozambique]]
[[Category:Mazita eVanhu muZambia]]
7zuhaeslks7lupoua8h1fo1qf12b5h9
Mutoro sezita
0
20813
97394
2022-08-11T16:42:02Z
Holani Mina
12412
Created page with "'''Mutoro''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Mozambique]] ne[[Malawi]]. *Vanhu vane zita iri: Ben Mutoro; Felix Mutoro; Leah Mutoro; Julias Mutoro; Ike Mutoro. *Mazwi ari pedyo: [[Mutolo sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lenje]] vanoti mutolo (n. an idle person) kureva munhu ane [[hunyope]]. *[[Nyungwe]] inot..."
wikitext
text/x-wiki
'''Mutoro''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Mozambique]] ne[[Malawi]].
*Vanhu vane zita iri: Ben Mutoro; Felix Mutoro; Leah Mutoro; Julias Mutoro; Ike Mutoro.
*Mazwi ari pedyo: [[Mutolo sezita]].
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] vanoti mutolo (n. an idle person) kureva munhu ane [[hunyope]].
*[[Nyungwe]] inoti '''mtolo''' (n. baggage) kureva mutoro. [[Mang'anja]] vanoti '''mtolo''' (n. a bundle) kureva mutoro.
*[[Xitsonga]] vanoti tola kana '''tota''' (v. to annoint) kureva [[kuzodza]].
*[[Sagara]] vanoti kutola (v. to marry) kureva [[kuroora]]. [[Sagara]] vanoti kutolwa (v. to be married) kureva [[kuroorwa]].
[[Category:Mazita eVanhu kuKenya]]
ifyhokmotg9lmmxx14s5ranntam2e8u
Bhahari re Kaspiya
0
20814
97395
2022-08-11T17:00:32Z
Masiziva
13430
Created page with "'''Bhahari re Kaspiya''' ([[Chingezi|nge]]. ''Caspian sea'') kana '''bhahari kaspiya''', ndiro [[ghawa]] remwiri wemvura guru repasirose, rinowanzotsangugwa se[[nyanza]] guru repasirose kana sebhahari chairo. I[[bhasini risingayereri]] (''endorheic''), rigere pakati pe [[Europe|Yuropu]] ne [[Asia|Ezhiya]]; kumabvazuva kwe [[Kokasi|Vukokasi]] (''Caucasus''), kumadokero kwemapomho mafaru che[[Ezhiya Yepakati]], kuchamhembe kwe[[Bani|mapani]] anomerese eChamhembe kwe Rhas..."
wikitext
text/x-wiki
'''Bhahari re Kaspiya''' ([[Chingezi|nge]]. ''Caspian sea'') kana '''bhahari kaspiya''', ndiro [[ghawa]] remwiri wemvura guru repasirose, rinowanzotsangugwa se[[nyanza]] guru repasirose kana sebhahari chairo. I[[bhasini risingayereri]] (''endorheic''), rigere pakati pe [[Europe|Yuropu]] ne [[Asia|Ezhiya]]; kumabvazuva kwe [[Kokasi|Vukokasi]] (''Caucasus''), kumadokero kwemapomho mafaru che[[Ezhiya Yepakati]], kuchamhembe kwe[[Bani|mapani]] anomerese e[[Chamhembe kwe Rhashiya]] ku[[Kumabvazuva kwe Yuropu|Mabvazuva kwe Yuropu]], uye maodzanyemba ePlatuwu (''plateu'') izeremakomo ye[[Iran|Irani]] ku[[Kumadokero kwe Ezhiya|Madokero kwe Ezhiya]]. Inovhara 143,550 skweya mamita (372,000 km<sup>2</sup>) (pachisiyiwa laghuni inevumunyu (''saline'') ye Garabogazköl kumabvazuva kwayo) uye ine vhorimu ye 78,200 km<sup>3</sup> (19,000 kyubhu mamita). Vumunyu bwayo bwunosvika pamwe 1.2% (12 g/l), vutatu wevumunyu bwunowanikwa mumvura ye bhahari pachiavhareji. Yakaganhurwa ne [[Kazakhstan|Kazakhistani]] kumaodzanyembaemabvazuva, [[Russian Federation|Rhashiya]] kumaodzanyembaemadokero, [[Azerbaijan|Azeribhaijani (Vuazeri)]] kuchamhembechemadokero, [[Iran|Irani]] kuchamhembe, uye [[Turkmenistan|Turukimenistani]] kuchamhembe chemabvazuva.
== Mashoko ashandiswa ==
* '''ghawa''' ishoko rechishona rinoreva kuti ''inlet - rinonyorwa zve sokuti [[gawa]]''
* '''Vukokasi''' kureva caucausus - pachivanhu Vu- anoshandiswa panotaurwa nyika kana nzvimbo yevanhu, senge Vukaranga (ndiro raive zita reZimbabwe kare).
* '''mapomho mafaru''', kureva [[bombo]] rakafaruka, pachingezi i - ''broad steppe''
* chizaramakomo kana izeremakomo, nyazaramokomo [[chipauro]] chirikushandiswa kutsangura chonzi ''mountainous'' pa chingezi.
* platuwu (plateu)
* '''vumunyu''' kureva saltiness, of salt -> '''''saline'''''
[[Category:Bhahari re Kaspiya]]
[[Category:Muganhu we Azeribhaijani–Irani]]
ftuxjcyqspcozshelocmr1z6w5t82ri
97396
97395
2022-08-11T17:01:43Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
[[File:Caspian Sea from orbit.jpg|thumb|Bhahari re Kaspiya]]
'''Bhahari re Kaspiya''' ([[Chingezi|nge]]. ''Caspian sea'') kana '''bhahari kaspiya''', ndiro [[ghawa]] remwiri wemvura guru repasirose, rinowanzotsangugwa se[[nyanza]] guru repasirose kana sebhahari chairo. I[[bhasini risingayereri]] (''endorheic''), rigere pakati pe [[Europe|Yuropu]] ne [[Asia|Ezhiya]]; kumabvazuva kwe [[Kokasi|Vukokasi]] (''Caucasus''), kumadokero kwemapomho mafaru che[[Ezhiya Yepakati]], kuchamhembe kwe[[Bani|mapani]] anomerese e[[Chamhembe kwe Rhashiya]] ku[[Kumabvazuva kwe Yuropu|Mabvazuva kwe Yuropu]], uye maodzanyemba ePlatuwu (''plateu'') izeremakomo ye[[Iran|Irani]] ku[[Kumadokero kwe Ezhiya|Madokero kwe Ezhiya]]. Inovhara 143,550 skweya mamita (372,000 km<sup>2</sup>) (pachisiyiwa laghuni inevumunyu (''saline'') ye Garabogazköl kumabvazuva kwayo) uye ine vhorimu ye 78,200 km<sup>3</sup> (19,000 kyubhu mamita). Vumunyu bwayo bwunosvika pamwe 1.2% (12 g/l), vutatu wevumunyu bwunowanikwa mumvura ye bhahari pachiavhareji. Yakaganhurwa ne [[Kazakhstan|Kazakhistani]] kumaodzanyembaemabvazuva, [[Russian Federation|Rhashiya]] kumaodzanyembaemadokero, [[Azerbaijan|Azeribhaijani (Vuazeri)]] kuchamhembechemadokero, [[Iran|Irani]] kuchamhembe, uye [[Turkmenistan|Turukimenistani]] kuchamhembe chemabvazuva.
== Mashoko ashandiswa ==
* '''ghawa''' ishoko rechishona rinoreva kuti ''inlet - rinonyorwa zve sokuti [[gawa]]''
* '''Vukokasi''' kureva caucausus - pachivanhu Vu- anoshandiswa panotaurwa nyika kana nzvimbo yevanhu, senge Vukaranga (ndiro raive zita reZimbabwe kare).
* '''mapomho mafaru''', kureva [[bombo]] rakafaruka, pachingezi i - ''broad steppe''
* chizaramakomo kana izeremakomo, nyazaramokomo [[chipauro]] chirikushandiswa kutsangura chonzi ''mountainous'' pa chingezi.
* platuwu (plateu)
* '''vumunyu''' kureva saltiness, of salt -> '''''saline'''''
[[Category:Bhahari re Kaspiya]]
[[Category:Muganhu we Azeribhaijani–Irani]]
p2owi3vbi6kdd5grg6ehhzul7w06xwz
97408
97396
2022-08-12T02:42:42Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
[[File:Caspian Sea from orbit.jpg|thumb|Bhahari re Kaspiya]]
'''Bhahari re Kaspiya''' ([[Chingezi|nge]]. ''Caspian sea'') kana '''bhahari kaspiya''', ndiro [[ghawa]] remwiri wemvura guru repasirose, rinowanzotsangugwa se[[nyanza]] guru repasirose kana sebhahari chairo. I[[bhasini risingayereri]] (''endorheic''), rigere pakati pe [[Europe|Yuropu]] ne [[Asia|Ezhiya]]; kumabvazuva kwe [[Kokasi|Vukokasi]] (''Caucasus''), kumadokero kwemapomho mafaru che[[Ezhiya Yepakati]], kuchamhembe kwe[[Bani|mapani]] anomerese e[[Chamhembe kwe Rhashiya]] ku[[Kumabvazuva kwe Yuropu|Mabvazuva kwe Yuropu]], uye maodzanyemba ePlatuwu (''plateu'') izeremakomo ye[[Iran|Irani]] ku[[Kumadokero kwe Ezhiya|Madokero kwe Ezhiya]]. Inovhara 143,550 skweya mamita (372,000 km<sup>2</sup>) (pachisiyiwa laghuni inevumunyu (''saline'') ye Garabogazköl kumabvazuva kwayo) uye ine vhorimu ye 78,200 km<sup>3</sup> (19,000 kyubhu mamita). Vumunyu bwayo bwunosvika pamwe 1.2% (12 g/l), vutatu wevumunyu bwunowanikwa mumvura ye bhahari pachiavhareji. Yakaganhurwa ne [[Kazakhstan|Kazakhistani]] kumaodzanyembaemabvazuva, [[Russian Federation|Rhashiya]] kumaodzanyembaemadokero, [[Azerbaijan|Azeribhaijani (Vuazeri)]] kuchamhembechemadokero, [[Iran|Irani]] kuchamhembe, uye [[Turkmenistan|Turukimenistani]] kuchamhembe chemabvazuva.
== Mashoko ashandiswa ==
* '''ghawa''' ishoko rechishona rinoreva kuti ''inlet - rinonyorwa zve sokuti [[gawa]]''
* '''Vukokasi''' kureva caucausus - pachivanhu Vu- anoshandiswa panotaurwa nyika kana nzvimbo yevanhu, senge Vukaranga (ndiro raive zita reZimbabwe kare).
* '''mapomho mafaru''', kureva [[bombo]] rakafaruka, pachingezi i - ''broad steppe''
* chizaramakomo kana izeremakomo, nyazaramokomo [[chipauro]] chirikushandiswa kutsangura chonzi ''mountainous'' pa chingezi.
* platuwu (plateu)
* '''vumunyu''' kureva saltiness, of salt -> '''''saline'''''
== Mamwe mapeji ekutarisa: ==
* [[Bhahari]]
* [[Gungwa Mediterranean|Bhahari re Medhiteraniya]]
* [[Bhahari Dzvuku]]
* [[Bhahari Tema]]
[[Category:Bhahari re Kaspiya]]
[[Category:Muganhu we Azeribhaijani–Irani]]
qrrmsfd83h4edhe2wnkw2g0t4yjrtum
Timbana sezita
0
20815
97397
2022-08-11T20:00:39Z
Holani Mina
12412
Created page with "'''Timbana''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Mozambique]]. *Vanhu vane zita iri: Ercilia Timbana; Antonio Timbana; Afonso Timbana; Julias Timbana; Rosa Timbana. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lenje]] vanoti timbana (Be immersed (in), surrounded (by), dressed (in), have on all sides). [[Category:Mazita eVanhu muMozambique]]"
wikitext
text/x-wiki
'''Timbana''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Mozambique]].
*Vanhu vane zita iri: Ercilia Timbana; Antonio Timbana; Afonso Timbana; Julias Timbana; Rosa Timbana.
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] vanoti timbana (Be immersed (in), surrounded (by), dressed (in), have on all sides).
[[Category:Mazita eVanhu muMozambique]]
102hrj82ol7oepf0v8u87lfe6cv1wi3
Mapasa sezita
0
20816
97399
2022-08-11T21:00:39Z
Holani Mina
12412
Created page with "Mapasa izita remhuri rinowanikwa mu[[South Africa]]. *Vanhu vane zita iri: Tshifhumulo Mapasa; Floyd Mapasa; Thulani Mapasa; Ntandokazi Mapasa. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Digo]] vanoti '''patsa''' kana '''mapatsa''' (n. twin) kureva mapatya. [[Lenje]] vanoti '''mapasa''' (n. twins) kureva mapatya. *[[Nyungwe]] vanoti '''mapha..."
wikitext
text/x-wiki
Mapasa izita remhuri rinowanikwa mu[[South Africa]].
*Vanhu vane zita iri: Tshifhumulo Mapasa; Floyd Mapasa; Thulani Mapasa; Ntandokazi Mapasa.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Digo]] vanoti '''patsa''' kana '''mapatsa''' (n. twin) kureva mapatya. [[Lenje]] vanoti '''mapasa''' (n. twins) kureva mapatya.
*[[Nyungwe]] vanoti '''maphasa''' (n. twins) kureva mapatya. [[VaGungu]] vanoti '''mahasa''' (twins) kureva mapatya. [[VaNsenga]] vanoti '''mpasa''' (n. twin) vachireva [[mupatya]].
*[[VaChewa]], [[VaKagulu]] neVa[[Ngala]] vanoti '''mapasa''' (twins), kureva [[mapatya]].
[[Category:Mazita eVanhu kuSouth Africa]]
m93eqse2glo51qbg005nwcpgqdkh0ci
Shonhiwa
0
20817
97401
2022-08-11T21:36:38Z
Holani Mina
12412
Created page with "Shonhiwa izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Masimba Shonhiwa; Tendai Shonhiwa; Thandiwe Shonhiwa; Fungayi Shonhiwa. *[[Kushonha]] (to despise, to spurn, to snort) apa kureva kuzvidza. *Mazwi ari pedyo: [[Shonhayi]], [[Mushonhiwa]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lenje]] inoti '''soni''' (n. Shame, mo..."
wikitext
text/x-wiki
Shonhiwa izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Masimba Shonhiwa; Tendai Shonhiwa; Thandiwe Shonhiwa; Fungayi Shonhiwa.
*[[Kushonha]] (to despise, to spurn, to snort) apa kureva kuzvidza.
*Mazwi ari pedyo: [[Shonhayi]], [[Mushonhiwa]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] inoti '''soni''' (n. Shame, modesty, pity, sympathy, sadness).
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
2d8tgm9q913ccvcb3zo2b5kxozg9m2q
Mukumo sezita
0
20818
97402
2022-08-11T23:54:04Z
Holani Mina
12412
Created page with "Mukumo izita remhuri rinowanikwa mu[[Cameroon]] ne[[Congo, Kinshasa]]. *Vanhu vane zita iri: Mayombo Mukumo; David Mukumo; Alain Mukumo; Roland Mukumo. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lenje]] inoti '''mukumo''' (n. kind, sort) kureva rudzi. [[Category:Mazita eVanhu muCameroon]]"
wikitext
text/x-wiki
Mukumo izita remhuri rinowanikwa mu[[Cameroon]] ne[[Congo, Kinshasa]].
*Vanhu vane zita iri: Mayombo Mukumo; David Mukumo; Alain Mukumo; Roland Mukumo.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] inoti '''mukumo''' (n. kind, sort) kureva rudzi.
[[Category:Mazita eVanhu muCameroon]]
jmx04xq7dgceyyk0ina38v979y03jss
Category:Mazita eVanhu muCameroon
14
20819
97403
2022-08-11T23:54:43Z
Holani Mina
12412
Created page with "Mapinda mudenhe remazita evanhu anowanikwa ku[[Cameroon]]."
wikitext
text/x-wiki
Mapinda mudenhe remazita evanhu anowanikwa ku[[Cameroon]].
sk1shiehkope301a7pr3k36crzijxjm
Mwango sezita
0
20820
97405
2022-08-12T00:16:31Z
Holani Mina
12412
Created page with "'''Mwango''' izita remhuri rinowanikwa ku[[Zambia]], ne[[Kenya]]. *Vanhu vane zita iri: Mwango Musonda, Mwango Chongo; Mwango Mwape; Latifah Mwango. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lenje]] inoti mwango (n. trunk of an elephant). [[Category:Mazita eVanhu kuZambia]]"
wikitext
text/x-wiki
'''Mwango''' izita remhuri rinowanikwa ku[[Zambia]], ne[[Kenya]].
*Vanhu vane zita iri: Mwango Musonda, Mwango Chongo; Mwango Mwape; Latifah Mwango.
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] inoti mwango (n. trunk of an elephant).
[[Category:Mazita eVanhu kuZambia]]
o4fcjqx5p6a8w4r2x1yhmclv3h1f0as
Mulemba sezita
0
20821
97407
2022-08-12T00:30:06Z
Holani Mina
12412
Created page with "Mulemba izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Farai Mulemba; Amanda Mulemba; Chrispin Mulemba; Mwaamba Mulemba. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lenje]] inoti panda (v. make medicines or drugs; beat). [[Category:Mazita eVanhu kuZambia]]"
wikitext
text/x-wiki
Mulemba izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Farai Mulemba; Amanda Mulemba; Chrispin Mulemba; Mwaamba Mulemba.
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] inoti panda (v. make medicines or drugs; beat).
[[Category:Mazita eVanhu kuZambia]]
e72gr5w4f2cj1x6oybte5tyfcmwvmt3
Pasichigare
0
20822
97411
2022-08-12T03:26:57Z
Masiziva
13430
Created page with "'''Pasichigare'''<ref>https://vashona.com/en/dictionary/sn/pasichigare</ref> ([[Chingezi|nge]]. ancient; Old; of former times) zvinoreva chinhu [[chekare]], chakaitika kana chaivepo munguva dzekare, kazhinji inguva ye nhambwe huru ye shureshure. Ichinhu chenguva dzapfuura kare, shoko iri rinowanzo voneka richishandiswa nguva iyo [[Africa|Afurika]] payainge isati ya [[Ukoloni|kolonwa]] nebazi ose e[[Vazungu]] kana [[Vaarabhu]]. Uye futi mungariwane pakutaurwa pwe Hwami..."
wikitext
text/x-wiki
'''Pasichigare'''<ref>https://vashona.com/en/dictionary/sn/pasichigare</ref> ([[Chingezi|nge]]. ancient; Old; of former times) zvinoreva chinhu [[chekare]], chakaitika kana chaivepo munguva dzekare, kazhinji inguva ye nhambwe huru ye shureshure. Ichinhu chenguva dzapfuura kare, shoko iri rinowanzo voneka richishandiswa nguva iyo [[Africa|Afurika]] payainge isati ya [[Ukoloni|kolonwa]] nebazi ose e[[Vazungu]] kana [[Vaarabhu]]. Uye futi mungariwane pakutaurwa pwe [[Hwami hwe Vurhoma]]. Mashoko anotarisana naro ndi [[chimanjemanje]].
Pasichigare rinoshandiswa pakutaura nezve [[uvaranomwe]], [[nhoroondo]] uye mazuva epasichigare..
== Mamwe mapeji ekutarisa: ==
* [[Nhoroondo]]
* [[Kudhara]]
* [[Kudharadhara]]
* [[Kare]]
* [[Karekare]]
* [[Mutangakugara]] (Nyatangakugara)
* [[Nhambochigare]]
* [[Razuro]]
[[Category:Mashoko eChishona]]
8wy8z92xp3611rujlw7xv8dkxskervw
97412
97411
2022-08-12T03:30:20Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
'''Pasichigare'''<ref>https://vashona.com/en/dictionary/sn/pasichigare</ref> ([[Chingezi|nge]]. ancient; Old; of former times) zvinoreva chinhu [[chekare]], chakaitika kana chaivepo munguva dzekare, kazhinji inguva ye nhambwe huru ye shureshure. Ichinhu chenguva dzapfuura kare, shoko iri rinowanzo voneka richishandiswa nguva iyo [[Africa|Afurika]] payainge isati ya [[Ukoloni|kolonwa]] nebazi ose e[[Vazungu]] kana [[Vaarabhu]]. Uye futi mungariwane pakutaurwa pwe [[Hwami hwe Vurhoma]]. Mashoko anotarisana naro ndi [[chimanjemanje]].
Pasichigare rinoshandiswa pakutaura nezve [[uvaranomwe]], [[nhoroondo]] uye mazuva epasichigare.
== Mamwe mapeji ekutarisa: ==
* [[Nhoroondo]]
* [[Kudhara]]
* [[Kudharadhara]]
* [[Kare]]
* [[Karekare]]
* [[Mutangakugara]] (Nyatangakugara)
* [[Nhambochigare]]
* [[Razuro]]
* [[Mberikwenhoroondo]]
== Mabviro eruzivo: ==
[[Category:Mashoko eChishona]]
1mpipsiq7q5ddq6xgn790k5wspk2nso
97413
97412
2022-08-12T04:04:59Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
'''Pasichigare'''<ref>https://vashona.com/en/dictionary/sn/pasichigare</ref> ([[Chingezi|nge]]. ancient; Old; of former times) zvinoreva chinhu [[chekare]], chakaitika kana chaivepo munguva dzekare, kazhinji inguva ye nhambwe huru ye shureshure. Ichinhu chenguva dzapfuura kare, shoko iri rinowanzo voneka richishandiswa nguva iyo [[Africa|Afurika]] payainge isati ya [[Ukoloni|kolonwa]] nebazi ose e[[Vazungu]] kana [[Vaarabhu]]. Uye futi mungariwane pakutaurwa pwe [[Hwami hwe Vurhoma]]. Mashoko anotarisana naro ndi [[chimanjemanje]].
Pasichigare rinoshandiswa pakutaura nezve [[uvaranomwe]], [[nhoroondo]] uye mazuva epasichigare.
== Mamwe mapeji ekutarisa: ==
* [[Nhoroondo]]
* [[Kudhara]]
* [[Kudharadhara]]
* [[Kare]]
* [[Karekare]]
* [[Mutangakugara]] (Nyatangakugara)
* [[Nhambochigare]]
* [[Razuro]]
* [[Shurekwenhoroondo]]
== Mabviro eruzivo: ==
[[Category:Mashoko eChishona]]
353z964r82up2o43cnzyg4skkuxv7nz
Chibarama
0
20823
97414
2022-08-12T04:56:04Z
Masiziva
13430
Created page with "{| class="wikitable floatright" | {| class="wikitable float right" ! colspan="2" |Varama, Barama |- !Vazvarwa: |[[Gabon|Gabhoni]] |- !Vatauri vakazvarwa: |1,000 ([[2007]]) |- !Mhuri ye Mutauro: |[[Mitauro ye Chinaija-Kongo|Chinaija-Kongo]] * [[Mitauro ye Chiatlandiki-Kongo|Chiatlandiki-Kongo]] ** [[Mitauro ye Chibhenu-Kongo|Chibhenu-Kongo]] *** [[Mitauro ye Ubantu|Ubantu]] (Bantoid) **** [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] (Zoni B) ***** [[Mitauro ye Chisira|Chisira]] (B.40..."
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable floatright"
|
{| class="wikitable float right"
! colspan="2" |Varama, Barama
|-
!Vazvarwa:
|[[Gabon|Gabhoni]]
|-
!Vatauri vakazvarwa:
|1,000 ([[2007]])
|-
!Mhuri ye Mutauro:
|[[Mitauro ye Chinaija-Kongo|Chinaija-Kongo]]
* [[Mitauro ye Chiatlandiki-Kongo|Chiatlandiki-Kongo]]
** [[Mitauro ye Chibhenu-Kongo|Chibhenu-Kongo]]
*** [[Mitauro ye Ubantu|Ubantu]] (Bantoid)
**** [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] (Zoni B)
***** [[Mitauro ye Chisira|Chisira]] (B.40)
****** '''Varama'''
|-
! colspan="2" |Makhodhi emitauro
|-
!ISO 639-3
|<code>bbg</code>
|-
!Glottolog
|<code>bara1362</code>
|-
!Guthrie code
|<code>B.402</code>
|}
|}
'''Chibarama''' (ba. ''varama'') kana '''Chivarama''' mutauro we [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] weku[[Gabon|Gabhoni]].
[[Category:Chibarama|Barama]]
[[Category:Mitauro ye Chisira|Barama]]
[[Category:Mbeu dze mitauro ye Chibantu|Barama]]
m02etpc8bcfqm186l0ug2wavt5sridf
97426
97414
2022-08-12T05:35:23Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable floatright"
|
{| class="wikitable float right"
! colspan="2" |Varama, Barama
|-
!Vazvarwa:
|[[Gabon|Gabhoni]]
|-
!Vatauri vakazvarwa:
|1,000 ([[2007]])
|-
!Mhuri ye Mutauro:
|[[Mitauro ye Chinaija-Kongo|Chinaija-Kongo]]
* [[Mitauro ye Chiatlandiki-Kongo|Chiatlandiki-Kongo]]
** [[Mitauro ye Chibhenu-Kongo|Chibhenu-Kongo]]
*** [[Mitauro ye Ubantu|Ubantu]] (Bantoid)
**** [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] (Zoni B)
***** [[Mitauro ye Chisira|Chisira]] (B.40)
****** '''Varama'''
|-
! colspan="2" |Makhodhi emitauro
|-
!ISO 639-3
|<code>bbg</code>
|-
!Glottolog
|<code>bara1362</code>
|-
!Guthrie code
|<code>B.402</code>
|}
|}
'''Chibarama''' (ba. ''varama'') kana '''Chivarama''' mutauro we [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] weku[[Gabon|Gabhoni]].
[[Category:Chibarama|Barama]]
[[Category:Mitauro ye Chisira|Barama]]
[[Category:Mitauro ye Chibantu|Barama]]
[[Category:Mbeu dze mitauro ye Chibantu|Barama]]
mnd2drxb0s9ai9uajh1hivcdlupgylt
97427
97426
2022-08-12T05:35:49Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable floatright"
|
{| class="wikitable float right"
! colspan="2" |Varama, Barama
|-
!Vazvarwa:
|[[Gabon|Gabhoni]]
|-
!Vatauri vakazvarwa:
|1,000 ([[2007]])
|-
!Mhuri ye Mutauro:
|[[Mitauro ye Chinaija-Kongo|Chinaija-Kongo]]
* [[Mitauro ye Chiatlandiki-Kongo|Chiatlandiki-Kongo]]
** [[Mitauro ye Chibhenu-Kongo|Chibhenu-Kongo]]
*** [[Mitauro ye Ubantu|Ubantu]] (Bantoid)
**** [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] (Zoni B)
***** [[Mitauro ye Chisira|Chisira]] (B.40)
****** '''Varama'''
|-
! colspan="2" |Makhodhi emitauro
|-
!ISO 639-3
|<code>bbg</code>
|-
!Glottolog
|<code>bara1362</code>
|-
!Guthrie code
|<code>B.402</code>
|}
|}
'''Chibarama''' (ba. ''varama'') kana '''Chivarama''' mutauro we [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] weku[[Gabon|Gabhoni]].
[[Category:Chibarama|Barama]]
[[Category:Mitauro ye Chisira|Barama]]
[[Category:Mitauro ye Chibantu|Barama]]
[[Category:Mbeu dze mitauro ye Chibantu|Barama]]
[[Category:Mbeu dze mutauro|Barama]]
rba49diflfqsyg94t2hekcqks4xtbp4
Chibaka
0
20824
97415
2022-08-12T04:59:48Z
Masiziva
13430
Created page with "'''Chibaka''' ([[Chingezi|Nge]]. ''Baka'', inonziwo Be-bayaga, Be-bayaka, uye Bibaya de L'est) iboka re[[mitauro ye Chiubangi]] inotaurwa neVapigimi wechiBaka veku[[Cameroon|Kameruni]] ne [[Gabon|Gabhoni]]. Vanhu vacho vari padyo ne [[Vaaka]], vaviri vacho pamwe chete vanonzi [[Vambenga]], asi mitauro haina hukama, kunze kwemamwe mazwi ane chekuita nehupfumi hwesango, izvo zvinoratidza kuti Aka angave akatamira kuBantu, pamwe 15000 vanhu vane kusuduruka. == Ruambainzwi..."
wikitext
text/x-wiki
'''Chibaka''' ([[Chingezi|Nge]]. ''Baka'', inonziwo Be-bayaga, Be-bayaka, uye Bibaya de L'est) iboka re[[mitauro ye Chiubangi]] inotaurwa neVapigimi wechiBaka veku[[Cameroon|Kameruni]] ne [[Gabon|Gabhoni]]. Vanhu vacho vari padyo ne [[Vaaka]], vaviri vacho pamwe chete vanonzi [[Vambenga]], asi mitauro haina hukama, kunze kwemamwe mazwi ane chekuita nehupfumi hwesango, izvo zvinoratidza kuti Aka angave akatamira kuBantu, pamwe 15000 vanhu vane kusuduruka.
== Ruambainzwi ==
=== Zvinzvanyira ===
{| class="wikitable"
! colspan="2" |
!Bilabial
!Alveolar
!Palatal
!Velar
!Labio-
velar
!Glottal
|-
! rowspan="4" |Plosive
!<small>plain</small>
|p
|t
|
|k
|k͡p
|ʔ
|-
!<small>voiced</small>
|b
|d
|
|ɡ
|ɡ͡b
|
|-
!<small>prenasalized</small>
|ᵐb
|ⁿd
|
|ᵑɡ
|ᵑɡ͡b
|
|-
!<small>implosive</small>
|ɓ
|ɗ
|
|
|
|
|-
! rowspan="2" |Fricative
!<small>plain</small>
|ɸ
|s
|
|
|
|h
|-
!<small>voiced</small>
|β
|
|
|
|
|
|-
! rowspan="2" |Affricate
!<small>voiced</small>
|
| colspan="2" |d͡z ~ d͡ʒ
|
|
|
|-
!<small>prenasalized</small>
|
| colspan="2" |ⁿd͡z ~ ⁿd͡ʒ
|
|
|
|-
! colspan="2" |Lateral
|
|l
|
|
|
|
|-
! colspan="2" |Nasal
|m
|n
|ɲ
|
|
|
|-
! colspan="2" |Semivowel
|
|
|j
|
|w
|
|}
/d͡z/ can also be heard as post-alveolar [d͡ʒ], among different dialects.
=== Zvinzvovera ===
{| class="wikitable"
!
!Front
!Back
|-
!Close
|i
|u
|-
!Close-mid
|e
|o
|-
!Open-mid
|ɛ
|ɔ
|-
!Open
| colspan="2" |a
|}
== Mabviro eruzivo ==
* [[:en:Baka_language|enwiki]]
[[Category:Mitauro ye Chingbaka|Baka]]
[[Category:Mapigimi e Afurika|Baka]]
[[Category:Mbeu dze mutauro|Baka]]
[[Category:Mitauro ye Chibantu|Baka]]
[[Category:Mitauro yekuKameruni|Baka]]
55tjrh52mqcjf232o4beuqo2oa4fdds
97417
97415
2022-08-12T05:01:42Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
'''Chibaka''' ([[Chingezi|Nge]]. ''Baka'', inonziwo ''Be-bayaga, Be-bayaka'', uye ''Bibaya de L'est'') iboka re[[mitauro ye Chiubangi]] inotaurwa neVapigimi wechiBaka veku[[Cameroon|Kameruni]] ne [[Gabon|Gabhoni]]. Vanhu vacho vari padyo ne [[Vaaka]], vaviri vacho pamwe chete vanonzi [[Vambenga]], asi mitauro haina hukama, kunze kwemamwe mazwi ane chekuita nehupfumi hwesango, izvo zvinoratidza kuti Aka angave akatamira kuBantu, pamwe 15000 vanhu vane kusuduruka.
== Ruambainzwi ==
=== Zvinzvanyira ===
{| class="wikitable"
! colspan="2" |
!Bilabial
!Alveolar
!Palatal
!Velar
!Labio-
velar
!Glottal
|-
! rowspan="4" |Plosive
!<small>plain</small>
|p
|t
|
|k
|k͡p
|ʔ
|-
!<small>voiced</small>
|b
|d
|
|ɡ
|ɡ͡b
|
|-
!<small>prenasalized</small>
|ᵐb
|ⁿd
|
|ᵑɡ
|ᵑɡ͡b
|
|-
!<small>implosive</small>
|ɓ
|ɗ
|
|
|
|
|-
! rowspan="2" |Fricative
!<small>plain</small>
|ɸ
|s
|
|
|
|h
|-
!<small>voiced</small>
|β
|
|
|
|
|
|-
! rowspan="2" |Affricate
!<small>voiced</small>
|
| colspan="2" |d͡z ~ d͡ʒ
|
|
|
|-
!<small>prenasalized</small>
|
| colspan="2" |ⁿd͡z ~ ⁿd͡ʒ
|
|
|
|-
! colspan="2" |Lateral
|
|l
|
|
|
|
|-
! colspan="2" |Nasal
|m
|n
|ɲ
|
|
|
|-
! colspan="2" |Semivowel
|
|
|j
|
|w
|
|}
/d͡z/ can also be heard as post-alveolar [d͡ʒ], among different dialects.
=== Zvinzvovera ===
{| class="wikitable"
!
!Front
!Back
|-
!Close
|i
|u
|-
!Close-mid
|e
|o
|-
!Open-mid
|ɛ
|ɔ
|-
!Open
| colspan="2" |a
|}
== Mabviro eruzivo ==
* [[:en:Baka_language|enwiki]]
[[Category:Mitauro ye Chingbaka|Baka]]
[[Category:Mapigimi e Afurika|Baka]]
[[Category:Mbeu dze mutauro|Baka]]
[[Category:Mitauro ye Chibantu|Baka]]
[[Category:Mitauro yekuKameruni|Baka]]
a0ahful886i2fu1lm9hmwg1j62i1msa
Chibekweli
0
20825
97419
2022-08-12T05:11:13Z
Masiziva
13430
Created page with "'''Chibekweli''' (kana ''Bekwel; Bekwil'') '''Chibekwili''' [[Mitauro ye Chibantu|mutauro we Chibantu]] weku[[Republic of the Congo|Rudhende rwe Vakongo]]. Ine vatauri 10,000, kwota ye numeri ye vanhu ava vari mu[[Gabon|Gabhoni]], uye pamwe huwandu humwe iriku divi riri-opoziti ku[[Cameroon|Kameruni]]. Mutauro uyu uripedyo ne [[Chinzime]] (Koonzime). Maho ([[2009]]) anoona [[Chikonabembe]] (nkonabeeb) se [[mutauronyina]] we Chibekwili kwete [[Chimpumpong]]. Category:C..."
wikitext
text/x-wiki
'''Chibekweli''' (kana ''Bekwel; Bekwil'') '''Chibekwili''' [[Mitauro ye Chibantu|mutauro we Chibantu]] weku[[Republic of the Congo|Rudhende rwe Vakongo]]. Ine vatauri 10,000, kwota ye numeri ye vanhu ava vari mu[[Gabon|Gabhoni]], uye pamwe huwandu humwe iriku divi riri-opoziti ku[[Cameroon|Kameruni]]. Mutauro uyu uripedyo ne [[Chinzime]] (Koonzime).
Maho ([[2009]]) anoona [[Chikonabembe]] (nkonabeeb) se [[mutauronyina]] we Chibekwili kwete [[Chimpumpong]].
[[Category:Chibekweli|Bekweli]]
[[Category:Mitauro ye Rudhende rwe Vakongo|Bekweli]]
[[Category:Mitauro ye Chimakaa-Njemu|Bekweli]]
[[Category:Mbeu dze mitauro ye Chibantu|Bekweli]]
3cor8hfx49gpexhbj6fydfvpavid232
97420
97419
2022-08-12T05:17:31Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable floatright"
|
{| class="wikitable"
! colspan="2" |Chibekweli
|-
!Ichizvarwa che:
|[[Republic of the Congo|Rudhende rwe Vakongo]]
|-
!Vatauri vechizvarwa:
|14,000 ([[2003]]–[[2007]] muKongo ne [[Gabon|Gabhoni]])
hwerengo haizivikwi mu[[Cameroon|Kameruni]]
|-
!Mhuri ye Mitauro:
|[[Mitauro ye Chinaija-Kongo|Chinaija-Kongo]]
* [[Mitauro ye Chiatlandiki-Kongo|Chiatlandiki-Kongo]]
** [[Mitauro ye Chibhenu-Kongo|Chibhenu-Kongo]]
*** [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] (Zoni A)
**** [[Mitauro ye Chimakaa–Njemu|Chimakaa–Njemu]] + Kako (A.80–90)
***** Chindzem–Bomwali
****** Ubekweili (Bekwilic)
******* '''Chibekweli'''
|-
!Mitauronyina:
|
* Nkonabeeb
* Bekwil
|-
! colspan="2" |Makhodhi emitauro
|-
!ISO 639-3
|<code>bkw</code>
|-
!Glottolog
|<code>bekw1242</code>
|-
!Khodhi ye Guthrie
|<code>A.85a,b</code>
|}
|}
'''Chibekweli''' (kana ''Bekwel; Bekwil'') '''Chibekwili''' [[Mitauro ye Chibantu|mutauro we Chibantu]] weku[[Republic of the Congo|Rudhende rwe Vakongo]]. Ine vatauri 10,000, kwota ye numeri ye vanhu ava vari mu[[Gabon|Gabhoni]], uye pamwe huwandu humwe iriku divi riri-opoziti ku[[Cameroon|Kameruni]]. Mutauro uyu uripedyo ne [[Chinzime]] (Koonzime).
Maho ([[2009]]) anoona [[Chikonabembe]] (nkonabeeb) se [[mutauronyina]] we Chibekwili kwete [[Chimpumpong]].
[[Category:Chibekweli|Bekweli]]
[[Category:Mitauro ye Rudhende rwe Vakongo|Bekweli]]
[[Category:Mitauro ye Chimakaa-Njemu|Bekweli]]
[[Category:Mbeu dze mitauro ye Chibantu|Bekweli]]
980wahmsv487h1lq9ga1ixqxla3bhrs
97421
97420
2022-08-12T05:18:01Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable floatright"
|
{| class="wikitable"
! colspan="2" |Chibekweli
|-
!Ichizvarwa che:
|[[Republic of the Congo|Rudhende rwe Vakongo]]
|-
!Vatauri
vechizvarwa:
|14,000 ([[2003]]–[[2007]] muKongo ne [[Gabon|Gabhoni]])
hwerengo haizivikwi mu[[Cameroon|Kameruni]]
|-
!Mhuri ye
Mitauro:
|[[Mitauro ye Chinaija-Kongo|Chinaija-Kongo]]
* [[Mitauro ye Chiatlandiki-Kongo|Chiatlandiki-Kongo]]
** [[Mitauro ye Chibhenu-Kongo|Chibhenu-Kongo]]
*** [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] (Zoni A)
**** [[Mitauro ye Chimakaa–Njemu|Chimakaa–Njemu]] + Kako (A.80–90)
***** Chindzem–Bomwali
****** Ubekweili (Bekwilic)
******* '''Chibekweli'''
|-
!Mitauronyina:
|
* Nkonabeeb
* Bekwil
|-
! colspan="2" |Makhodhi emitauro
|-
!ISO 639-3
|<code>bkw</code>
|-
!Glottolog
|<code>bekw1242</code>
|-
!Khodhi ye
Guthrie
|<code>A.85a,b</code>
|}
|}
'''Chibekweli''' (kana ''Bekwel; Bekwil'') '''Chibekwili''' [[Mitauro ye Chibantu|mutauro we Chibantu]] weku[[Republic of the Congo|Rudhende rwe Vakongo]]. Ine vatauri 10,000, kwota ye numeri ye vanhu ava vari mu[[Gabon|Gabhoni]], uye pamwe huwandu humwe iriku divi riri-opoziti ku[[Cameroon|Kameruni]]. Mutauro uyu uripedyo ne [[Chinzime]] (Koonzime).
Maho ([[2009]]) anoona [[Chikonabembe]] (nkonabeeb) se [[mutauronyina]] we Chibekwili kwete [[Chimpumpong]].
[[Category:Chibekweli|Bekweli]]
[[Category:Mitauro ye Rudhende rwe Vakongo|Bekweli]]
[[Category:Mitauro ye Chimakaa-Njemu|Bekweli]]
[[Category:Mbeu dze mitauro ye Chibantu|Bekweli]]
mh0tqixaom7q7jfqyqx5ghz2vhgghcr
97425
97421
2022-08-12T05:34:22Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable floatright"
|
{| class="wikitable"
! colspan="2" |Chibekweli
|-
!Ichizvarwa che:
|[[Republic of the Congo|Rudhende rwe Vakongo]]
|-
!Vatauri
vechizvarwa:
|14,000 ([[2003]]–[[2007]] muKongo ne [[Gabon|Gabhoni]])
hwerengo haizivikwi mu[[Cameroon|Kameruni]]
|-
!Mhuri ye
Mitauro:
|[[Mitauro ye Chinaija-Kongo|Chinaija-Kongo]]
* [[Mitauro ye Chiatlandiki-Kongo|Chiatlandiki-Kongo]]
** [[Mitauro ye Chibhenu-Kongo|Chibhenu-Kongo]]
*** [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] (Zoni A)
**** [[Mitauro ye Chimakaa–Njemu|Chimakaa–Njemu]] + Kako (A.80–90)
***** Chindzem–Bomwali
****** Ubekweili (Bekwilic)
******* '''Chibekweli'''
|-
!Mitauronyina:
|
* Nkonabeeb
* Bekwil
|-
! colspan="2" |Makhodhi emitauro
|-
!ISO 639-3
|<code>bkw</code>
|-
!Glottolog
|<code>bekw1242</code>
|-
!Khodhi ye
Guthrie
|<code>A.85a,b</code>
|}
|}
'''Chibekweli''' (kana ''Bekwel; Bekwil'') '''Chibekwili''' [[Mitauro ye Chibantu|mutauro we Chibantu]] weku[[Republic of the Congo|Rudhende rwe Vakongo]]. Ine vatauri 10,000, kwota ye numeri ye vanhu ava vari mu[[Gabon|Gabhoni]], uye pamwe huwandu humwe iriku divi riri-opoziti ku[[Cameroon|Kameruni]]. Mutauro uyu uripedyo ne [[Chinzime]] (Koonzime).
Maho ([[2009]]) anoona [[Chikonabembe]] (nkonabeeb) se [[mutauronyina]] we Chibekwili kwete [[Chimpumpong]].
[[Category:Chibekweli|Bekweli]]
[[Category:Mitauro ye Rudhende rwe Vakongo|Bekweli]]
[[Category:Mitauro ye Chimakaa-Njemu|Bekweli]]
[[Category:Mbeu dze mitauro ye Chibantu|Bekweli]]
[[Category:Mbeu dze mutauro|Bekweli]]
[[Category:Mitauro ye Chibantu|Bekweli]]
e4mpupyjzhp58pun74k4vg9uzfgxmjy
Chibenga
0
20826
97422
2022-08-12T05:31:19Z
Masiziva
13430
Created page with "{| class="wikitable floatright" | {| class="wikitable" ! colspan="2" |Chibenga |- | colspan="2" |''bɛŋga'' |- !Ichizvarwa che: |[[Equatorial Guinea|Gini yepaIkweta]], [[Gabon|Gabhoni]] |- !Ethnicity |Vabenga |- !Vatauri vechizvarwa: |5,400 (2004–2011) |- !Mhuri ye mutauro: |[[Mitauro ye Chinaija-Kongo|Chinaija-Kongo]] * [[Mitauro ye Chiatlandiki-Kongo|Chiatlandiki-Kongo]] ** [[Mitauro ye Chibhenu-Kongo|Chibhenu-Kongo]] *** [[Mitauro ye Ubantu|Ubantu]] (Bantoid) ****..."
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable floatright"
|
{| class="wikitable"
! colspan="2" |Chibenga
|-
| colspan="2" |''bɛŋga''
|-
!Ichizvarwa che:
|[[Equatorial Guinea|Gini yepaIkweta]], [[Gabon|Gabhoni]]
|-
!Ethnicity
|Vabenga
|-
!Vatauri vechizvarwa:
|5,400 (2004–2011)
|-
!Mhuri ye mutauro:
|[[Mitauro ye Chinaija-Kongo|Chinaija-Kongo]]
* [[Mitauro ye Chiatlandiki-Kongo|Chiatlandiki-Kongo]]
** [[Mitauro ye Chibhenu-Kongo|Chibhenu-Kongo]]
*** [[Mitauro ye Ubantu|Ubantu]] (Bantoid)
**** [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] (Zoni A)
***** [[Mitauro ye Chisawabantu|Chisawabantu]] (A.30)
****** '''Benga'''
|-
! colspan="2" |Makhodhi eMitauro
|-
!ISO 639-3
|<code>bng</code>
|-
!Glottolog
|<code>beng1282</code>
|-
!Khodhi ye Guthrie
|<code>A.34</code>
|-
!ELP
|Benga
|}
|}
'''Chibenga''' mutauro we [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] unotaurwa ne [[Vabenga]] veku[[Equatorial Guinea|Gini yepaIkweta]] uye [[Gabon|Gabhoni]]. Ine mitauronyina zhinji inonzi ''Bapuku''. Vatauri veChibenga vanogara muchikamu cheruhombekombe rwe [[Rwizi Muni]], Kepi ye San Juan (sho. Sani Hwani), maenclaves e sabhabha re [[Rwizi Bhenito]] ne [[Bhata, Gini yepaIkweta|Bhata]], zvitsuwa zve [[Korisko]] (Corisco), [[Small Elobey]] ne [[Great Elobey]].
== Mamwe mapeji ekutarisa: ==
* [[Chibube]]
[[Category:Chibenga|Benga]]
[[Category:Mitauro yekuGini yepaIkweta|Benga]]
[[Category:Mitauro yekuGabhoni|Benga]]
[[Category:Mitauro ye Chisawabantu|Benga]]
[[Category:Mbeu dze mitauro ye Chibantu|Benga]]
nyrtb4dz1vhetl678zwohtuhqxa295q
97423
97422
2022-08-12T05:32:20Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable floatright"
|
{| class="wikitable"
! colspan="2" |Chibenga
|-
| colspan="2" |''bɛŋga''
|-
!Ichizvarwa che:
|[[Equatorial Guinea|Gini yepaIkweta]], [[Gabon|Gabhoni]]
|-
!Ethnicity
|[[Vabenga]]
|-
!Vatauri vechizvarwa:
|5,400 ([[2004]]–[[2011]])
|-
!Mhuri ye mutauro:
|[[Mitauro ye Chinaija-Kongo|Chinaija-Kongo]]
* [[Mitauro ye Chiatlandiki-Kongo|Chiatlandiki-Kongo]]
** [[Mitauro ye Chibhenu-Kongo|Chibhenu-Kongo]]
*** [[Mitauro ye Ubantu|Ubantu]] (Bantoid)
**** [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] (Zoni A)
***** [[Mitauro ye Chisawabantu|Chisawabantu]] (A.30)
****** '''Benga'''
|-
! colspan="2" |Makhodhi eMitauro
|-
!ISO 639-3
|<code>bng</code>
|-
!Glottolog
|<code>beng1282</code>
|-
!Khodhi ye Guthrie
|<code>A.34</code>
|-
!ELP
|Benga
|}
|}
'''Chibenga''' mutauro we [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] unotaurwa ne [[Vabenga]] veku[[Equatorial Guinea|Gini yepaIkweta]] uye [[Gabon|Gabhoni]]. Ine mitauronyina zhinji inonzi ''Bapuku''. Vatauri veChibenga vanogara muchikamu cheruhombekombe rwe [[Rwizi Muni]], Kepi ye San Juan (sho. Sani Hwani), maenclaves e sabhabha re [[Rwizi Bhenito]] ne [[Bhata, Gini yepaIkweta|Bhata]], zvitsuwa zve [[Korisko]] (Corisco), [[Small Elobey]] ne [[Great Elobey]].
== Mamwe mapeji ekutarisa: ==
* [[Chibube]]
[[Category:Chibenga|Benga]]
[[Category:Mitauro yekuGini yepaIkweta|Benga]]
[[Category:Mitauro yekuGabhoni|Benga]]
[[Category:Mitauro ye Chisawabantu|Benga]]
[[Category:Mbeu dze mitauro ye Chibantu|Benga]]
d1za7ohm9yvp6o8351nfyix94ok1hp5
97424
97423
2022-08-12T05:33:22Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable floatright"
|
{| class="wikitable"
! colspan="2" |Chibenga
|-
| colspan="2" |''bɛŋga''
|-
!Ichizvarwa che:
|[[Equatorial Guinea|Gini yepaIkweta]], [[Gabon|Gabhoni]]
|-
!Ethnicity
|[[Vabenga]]
|-
!Vatauri vechizvarwa:
|5,400 ([[2004]]–[[2011]])
|-
!Mhuri ye mutauro:
|[[Mitauro ye Chinaija-Kongo|Chinaija-Kongo]]
* [[Mitauro ye Chiatlandiki-Kongo|Chiatlandiki-Kongo]]
** [[Mitauro ye Chibhenu-Kongo|Chibhenu-Kongo]]
*** [[Mitauro ye Ubantu|Ubantu]] (Bantoid)
**** [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] (Zoni A)
***** [[Mitauro ye Chisawabantu|Chisawabantu]] (A.30)
****** '''Benga'''
|-
! colspan="2" |Makhodhi eMitauro
|-
!ISO 639-3
|<code>bng</code>
|-
!Glottolog
|<code>beng1282</code>
|-
!Khodhi ye Guthrie
|<code>A.34</code>
|-
!ELP
|Benga
|}
|}
'''Chibenga''' mutauro we [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] unotaurwa ne [[Vabenga]] veku[[Equatorial Guinea|Gini yepaIkweta]] uye [[Gabon|Gabhoni]]. Ine mitauronyina zhinji inonzi ''Bapuku''. Vatauri veChibenga vanogara muchikamu cheruhombekombe rwe [[Rwizi Muni]], Kepi ye San Juan (sho. Sani Hwani), maenclaves e sabhabha re [[Rwizi Bhenito]] ne [[Bhata, Gini yepaIkweta|Bhata]], zvitsuwa zve [[Korisko]] (Corisco), [[Small Elobey]] ne [[Great Elobey]].
== Mamwe mapeji ekutarisa: ==
* [[Chibube]]
[[Category:Chibenga|Benga]]
[[Category:Mitauro yekuGini yepaIkweta|Benga]]
[[Category:Mitauro yekuGabhoni|Benga]]
[[Category:Mitauro ye Chisawabantu|Benga]]
[[Category:Mbeu dze mitauro ye Chibantu|Benga]]
[[Category:Mbeu dze mutauro|Benga]]
[[Category:Mitauro ye Chibantu|Benga]]
s8rjmqxd9hqlk7y3jdxoc59cpxrvgxk