Wikipedia snwiki https://sn.wikipedia.org/wiki/Peji_Rekutanga MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter Media Special Talk User User talk Wikipedia Wikipedia talk File File talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Peji Rekutanga 0 596 97943 97895 2022-08-27T17:26:29Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ {| class="wikitable flost center" |[[File:Wikibar-alpha-8bit.png|right|frameless]] {| | {| |- style="background-color:#DCDCDC" !Kwaziwai, Kwaziwai |- style="background-color:#abe098" !<big>Tikutambire kuWikipidhiya!</big> |- style="background-color:#83d475" |[[Duramazwi]] re mahara, chero munhu anogona kuuya achiwedzera ruzivo rwaanawo kana kushandura mazanhi emimwe mitauro kuisa muChishona. Parizvino tine zvinyorwa '''[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]]''' [[Special:AllPages|zvakanyorwa]] ne [[ChiShona|Chishona]]. |- style="background-color:#DCDCDC" !'''<small>Munoda kuona Wikipedhiya yedu senwadhi here? Dzvanyai Pano!</small>''' |- |- |} | | {| |- | {| |[[File:WikiProject Biology Logo (Deus WikiProject).png|frameless|29x29px]] |- |[[Ungamo:Taramhenyu|Taramhenyu]] |} |- | {| |[[File:P religion-green.png|frameless|33x33px]] |- |[[Chinamato]] |} |- | {| |[[File:Wikipedia logo v2 (black).svg|frameless|30x30px]] |- |[[Ungamo:Masvomhu|Masvomhu]] |} |} | | {| | {| |[[File:Old wikipedia logo.png|frameless|30x30px]] |- |[[Ungamo:Nhoroondo|Nhoroondo]] |} {| |- |[[File:Geographylogo.svg|frameless|37x37px]] |- |[[Ungamo:Taranyika|Taranyika]] |} {| |[[File:P culture.svg|frameless|31x31px]] |- |[[Ungamo:Nzanga|Nzanga]] |} |} | | {| | {| |[[File:Circle-icons-music.svg|frameless|30x30px]] |- |[[Ungamo:Mhanzi|Mhanzi]] |} |- | {| |[[File:Language icon.png|frameless|31x31px]] |- |[[Ungamo:Mutauro|Mutauro]] |} |- | {| |[[File:Circle-icons-art.svg|frameless|30x30px]] |- |[[Ungamo:Useza|Useza]] |} |} | | {| | {| |[[File:Nuvola apps kalzium.svg|frameless|30x30px]] |- |[[Ungamo:Sainzi|Sainzi]] |} |- | {| |[[File:N icon technology.png|frameless|33x33px]] |- |[[Ungamo:Ruambarueza|Ruambarueza]] |} |- | {| |[[File:ArchitectureIcon.svg|frameless|31x31px]] |- |[[Ungamo:Uvaki|Uvaki]] |} |} |} [[File:Wikibar-alpha-8bit.png|right|frameless]] |} {| ! style="background:#bdffa4; border:1px solid #eeeeee; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div> |- | style="background:#f7ffdc; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px; font-size:9pt;" |[[File:Zimbabwe_Outline.svg|right|200x200px]]Musha uno ndewedu vatauri ve[[Chivanhu]], [[:en:Shona|mutauro weChiShona]], muno mu[[Wikipedhiya]]. Wikipedhiya chinyorwa chepa[[danhautande]] chinounganidzwa [[ungwaru]], [[ruzivo]] no[[hunyanzvi]] hwezvikamu zvese zveraramo remarudzi osezvayo erino pasi. Zvakanaka zvakadzama kwazvo kuti gapu rese iri reungwaru, ruzivo nohunyanzvi rive rinonyogwa mururimi rwaamai. Basa iri ngatiritange nhasi tigorisiirawo vana vedu navana vavowo, zvichingoenda, ziyenda nakuenda. Mutauro wedu isu vanhu hauna kugara uchinzi [[ChiShona]] kwete. [[Varungu|Muchena]] ainzi [[Clement Doke]] ndiye akatanga kushandisa izwi rekuti Chi[[Shona]] mugore ra[[1931]]. Mutauro wedu unonzi [[ChiVanhu]]. Munokokwa mese, ani naani zvake, kuti muwedzere zvinyogwa izvi. Vanyori, vadzidzisi nevadzidzi veChiShona muzvikoro zvikuru zvedzidzo munokokwa kuti mutitungamirire pabasa iri. Tinodaidza kunyanya zvikuru sei avo vadzidzi nevadzidzisi vari muboka rezvidzidzo zveChiShona pa[[Yunivhesiti yeZimbabwe]] uyewo avo vese vakapedza zvidzidzo zveChiShona pachikoro chikuru ichi. Kana muchida kuziva zvakawanda nezve[[humwe]] ye[http://sn.wikipedia.org:Wikipedia Wikipediya] endai panzvimbo yemu[[dandira]] iyi [http://www.wikipedia.org www.wikipedia.org] Tsvakai muwedzere ruzivo rwenyu nezve [http://www.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Create_a_new_language_in_Wikipedia Kuisa zvinyorwa zvemumwe mutauro rudzi muWikipedhiya] |- | style="background:#bdffa4; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px; font-size:9pt;" |[[File:Wikibar-alpha-8bit.png|right|frameless|100x100px]] |} {| class="wikitable float center" |- style="background-color:#343c19" |[[File:New-Bouncywikilogo.gif|right|frameless|52x52px]]<div class="mpbox" style="margin-top: .3em; background-color: #676d20; padding: .25em;"><inputbox> type=create width=45 break=no buttonlabel=Sika Chinyorwa </inputbox>[[File:Wikibar-alpha-8bit.png|right|frameless]]</div> |} {| |- valign="top" | align="center" bgcolor="#ffffff" | {| | colspan="4" | {| |- | {| ! style="background:#00ffff; border:1px solid #eeeeee; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div><div style="font-size:120%"> <div style="text-align: center;">Nehanda Nyakasikana</div> </div><!-- TÍTULO A (FIN)--><!-- TEXTO A --> |- | style="background:#eeffff; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px; font-size:9pt;" |<div style="text-align: center;"><small><poem></div> <div style="text-align: center;">"Aah! [[Nehanda]] [[Nyakasikana]]! Kunozove riniko, Isu [[VaNyai]] tichitambudzika; Mweya Unoera! Kunozove riniko, Isu VaNyai tichidzvinyirirwa? Ko, inga taneta wani nokunwa misodzi; Ko, toshirira kudzamara kuve riniko? Ko, inga panguva yechando miti inozvizorodza, Inokuhumuka mashizha yombowana rudekaro, Kwozoti nokuchena kwokunze yodombera; Mashizha yovawo nenhenhere inoyevedza; Shiri nemhuka nenyuchi dzokwezvwa nehwema, Ko, isu rugare ruchatisvika riniko? Vana vacheche vatinobereka, vawakatipa Iwe [[Samasimba]], vanova ndivo vadyi venhaka dzedu, nhasi vokura vakasunzumara munyika yavo, Voshaya nzvimbo dzokurarama nokuzvidekadza? Apa nepapo pazere rufuse, Makumbo avo ane matuzu nokupfuviswa neriri pfumojena. Ko, vosvikepiko? Mudzimba dzose nomumisha yose vari kutandwa pamwe nokurohwa; Munzvimbo dzose nomumatare mose avanotongerwa, vari kungourayiwa senhunzi, Pasina chikonzero, pasina mhosva Pfuma yenyika nhasi yakatorwa vakagovana paukama hwavo vepfumojena. Nhasi vari kudya mafuta ayo nyika Isu tichidya nhoko dzezvironda Nhasi vari kudya, vakora sehochi Isu toondoroka sembwa ine gwembe Nhasi vagere murusununguko lsu todzipwa huro nemajoto Rusununguko, Nehanda, ndorupi? Hamungaburukirewo kwatiri here? Harahwa dzedu dzobatwa sepwere Munyika yawavapa, musiki mugoni! Havasisina rukudzo panyika. Havasisina chavanacho Dambudziko guru ndiro ravawira Baba mutsvene! Gomo rine ngoni! Hamungotinzwawo kuchema kwedu here? Tine chitadzo chakakura sei Chokubva matiramwa zvakadai? Nehanda Nyakasikana! Kunozova riniko? Isu VaNyai tichidzvinyirirwa Neriri pfumojena rasvika munyika.</div> </poem></small> <div style="text-align: center;"><small>''~ Nhetembo iyi yakatogwa kubva mubhuku rinonzi, [[Feso]],'' ''rakanyogwa naVa[[Solomon Mutswairo]] (mugore ra[[1956]]).'' </small></div> |} |- | {| ! style="background:#00cccc; border:1px solid #eeeeee; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div><div style="font-size:120%">Mfananidzo weVhiki</div><!-- TÍTULO A (FIN)--><!-- TEXTO A --> |- | style="background:#afe1c8; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px; font-size:9pt;" |<div style="text-align: center;">[[File:Jacaranda trees in Montagu Ave, Harare, Zimbabwe in 1975.jpg|center|frameless|277x277px]]'''Jacaranda mimosifolia'''[[Mujakaranda]] kuMontagu Avhenyu, [[Harare]], [[Zimbabwe]], mhando iyi ndiyo inotumbuka maruva emavara ma[[Ungu (Ruvara)|ungu]] kana [[Hute (ruvara)|hute]].</div> |} |- | style="background:#002223; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px;"| [[File:Wikibar-alpha-8bit.png|right|frameless|100x100px]]jj |- | style="background:#003738; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px;" |[[File:Wikipedia logo puzzle globe spins horizontally and vertically, revealing the contents of all of its puzzle pieces, without background.gif|center|frameless|220x220px]] |} |} | align="center" bgcolor="#ffffff" | {| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background:#ff9d49;" ! style="background:#ffc11f; border:1px solid #986150; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div><big>Zvidzidzo</big> |- | style="background:#fff299; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px;" |'''Maziwumbe:''' [[Asia|Ezhiya]] · [[Africa|Afurika]] · [[North America|Amerika Maodzanyemba]] · [[South America|Amerika Chamhembe]] · [[Antarctica|Andakitika]] · [[Europe|Yuropu]] · [[Australia|Ostireriya]] '''Nyika:''' [[Angola|Angora]] · [[Botswana|Vutswana]] · [[Zimbabwe]] · [[Namibia|Namibhiya]] · [[Egypt|Ijipita]] · [[Tanzania]] · [[Nigeria|Naijeriya]] · [[Russian Federation|Rhashiya]] · [[France|Furanzi]] · [[Spain|Speini]] · [[Canada|Kanadha]] · [[Mexico|Mehiko]] · [[Germany|Jerumani]] · [[Chayina]] · [[Laos|Raosi]] · [[Makawo]] · [[Jordan|Jorodhani]] · [[Oman|Omani]] · [[Yemen|Yemeni]] · [[Nepal|Neparu]] |- | |- | style="background:#fe650d;font-size:9pt; text-align:center;" |[[File:Wikibar-alpha-8bit.png|right|frameless]] |- |'''Mitauro:''' [[ChiShona|Chishona]] · [[Chindau]] · [[Chizulu]] · [[ChiSpanish|Chispeini]] · [[Chiarabhu]] · [[Chiswahili|Chiswahiri]] · [[Chihausa]] · [[Chirhashiya]] · [[Chifurenji]] · [[Chiputukezi]] · [[Chibhunu]] · [[Chichayina]] · [[Chijapani]] · [[Chirungu|Chingezi]] · [[Chihindi]] · [[Chiaramu]] · [[Chin'ko]] · [[ChiNdevere|Chindevere]] · [[Chibuja|Chibuja (Chibudya)]] |- |} {| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background:#f33c04;" ! style="background:#cc5500; border:1px solid #ddddc0; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div> |- |- | style="background:#DAA06D; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px;" |'''Vashona:''' [[Vakaranga]] ('''munhoroondo yeChivhenda'''/[[Vakaranga|Vasenzi, Valaudzi, Vandalamo, Vamasingo)]] , [[Vazezuru]], [[Vakorekore]], [[Vabuja]], [[Vamanyika]], [[Vandau]], [[Vadoma]], [[Vatawara]] (Vatavara), [[Vahungwe]], [[Vambire]], [[Vakaranga|Vanyai]], [[Vakaranga|Varozvi]], [[Vakalanga]] ([[Vanambya]], [[Vatalaote]]), '''Madzinza:''' [[Vazulu]], [[Vaswahiri]], [[Vavhenda]], [[Vandevere]], [[Vandebele]], [[Vanyarwanda]], [[Varundi]], [[Vatonga]], [[Vakongo]], [[Vachewa]], [[Vaxhosa]], [[Vayorubha]], [[Vaigbho]], [[Vahausa]], [[Vaakani]], [[Vafulani]], [[Vamaghrebhi]], |- | style="background:#eeeeee;font-size:9pt; text-align:center;" | |} {| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background:#f33c04;" ! style="background:#986150; border:1px solid #ddddc0; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div><div style="font-size:120%"></div> |- |- | style="background:#d1ac9a; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px;" |'''Zvinamato:''' [[Chidaviro cheVashona|Chivanhu]] ([[Vashona]]) · [[Ukristu]] ([[Vakristu]]) · [[Uyiziramu]] ([[Vasalama]]) · [[Uhindu]]· [[Ujudha]] ([[Vajudha]]) · [[Ubhudha]] · [[Usikhi]] · [[Udhao|Udhao (Utao)]] · [[Ukonfushasi|Ukonfushasi (Uru)]] · [[Ubhaha'i|Ubhaha'i (Ubhahá'í)]] · [[Ushinto]] · [[Ujaini]] · [[Uzoroasti]] · [[Zvinamato zve Afurika]] |- | style="background:#eeeeee;font-size:9pt; text-align:center;" | |} {| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background:#f33c04;" ! style="background:#89225d; border:1px solid #ddddc0; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div> |- |- | style="background:#eaadd0; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px;" |'''Tsika:''' [[Roora]] · [[Musi weChisi|Chisi]] · [[Karenda ye Chivanhu|Karenda ye Chivanhu (Mwedzi ne Mavhiki)]] · '''Mhanzi:''' [[Jiti]], [[Dancehall]], [[Afrobeats]], [[Sungura]], [[Tuku (mhanzi)|Tuku]] (Afrojazz) '''Chikafu:''' [[Sadza]] · [[Mbambaira]] · [[Manhuchi]] · [[Maputi]] · [[Mabhanzi]] · [[Madora]] · [[Bota]] · [[Derere]] · [[Mupunga]] · [[Muriwo]] · [[Hohwa]] · [[Sawu|Masau]] · [[Nyimo]] · [[Nyemba]] |- | style="background:#eeeeee;font-size:9pt; text-align:center;" | |} {| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background:#f33c04;" ! style="background:#d30080; border:1px solid #ddddc0; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div><div style="font-size:120%"></div> |- | style="background:#fe99d6; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px;" |'''Upanganyeredzi:''' [[Gwararezhou]] · [[Galaksi]] · [[Rhadenga|Rhadenga (kosmosi)]] · [[Chadenga]] · [[Chindeya|Zvindeya]] · [[Nyenyedzi|Nyeredzi]] · [[Unganyeredzi]] · [[Zuva]] · [[Mwedzi muChadenga|Mwedzi]] · [[Chisimira]] · [[Ndemara]] · [[Runyanga]] · [[Nguruvenembwa]] · [[Mazhara]] · [[Maguta]] · '''Mivara''': [[Ungu]] · [[Zerere]] · [[Tsvuku]] · [[Kiwani]] · [[Hute]] · [[Huroro]] · [[Tema (ruvara)|Tema]] · [[Ranjisi (ruvara)|Ranjisi]] · [[Mbise]] · [[Chena]] · [[Nundu (ruvara)|Nundu]] · [[Shava]] · [[Pfumbu]] · [[Farata]] · [[Punje]] · [[Fuvana]] · [[Suso]] · [[Shora]] · [[Chichiri (ruvara)|Chichiri]] |- | style="background:#eeeeee;font-size:9pt; text-align:center;" | |} {| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background:#f33c04;" ! style="background:#b100cd; border:1px solid #ddddc0; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div> |- |- | style="background:#df70ff; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px;" |'''Simbi:''' [[Utare]] · [[Mhangura]] · [[Ndarira]] · [[Zeng'e]] · [[Ndarama]] · [[Darejena]] · [[Mutobvu]] · [[Aluminiyamu]] · [[Platinamu]] · [[Niyakari]] '''Concepts''': [[Zvose]] · [[Upasina]] · Uzima · [[Rudo]] · [[Ruvengo]] · [[Unake]] · [[Uvi]] · [[Rima]] · [[Chiedza]] · [[Zvinoyera|Kuyera (Utsvene)]] · [[Ruhana]] ·[[Mweya (wemunhu)]] · [[Rusvinuko]] · [[Upenyu]] · [[Rufu]] · [[Pfungwa]] · [[Hana]] · [[Nhu]] · [[Moyo|(Moyo)]] · [[Mbune]] · [[Umbimba|Umbimba (igo)]] · |- | style="background:#eeeeee;font-size:9pt; text-align:center;" | |} {| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background:#f33c04;" ! style="background:#804fb3; border:1px solid #ddddc0; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div> |- |- | style="background:#d9c4ec; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px;" | * [http://www.dokpro.uio.no/allex/gsd.html Duramazwi RechiShona] - [[Duramahwi|duramazwi]] rakaitwa neve ''"[[ALLEX Project]]".'' Iri duramazwi rakaiswa mu[[dandira]] neve ''"Norwegian Documentation Project"'' pavakange vakumbigwa kuita izvi neve ''"Allex Project".'' * [http://www.mashumba.com/ Shona Language] - zvinyogwa zva[[Martin Shumba]] * [http://www.edd.uio.no/allex/corpus/africanlang.html Bumbiro rezvinyogwa zveChiShona] - zvinoshandiswa kuongora mashandigo emashoko e[[ChiShona]]. Kuti muwane zvimwe zvinyorwa tarirai linki ye zanhi dzasiyo: * '''[[Zvinyorwa zve Zvechivanhu kuzhe kwe Wikipidhiya]]''' |- | style="background:#eeeeee;font-size:9pt; text-align:center;" | |} {| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background:#1f1fff;" ! style="background:#1f1fff; border:1px solid #eeeeee; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div><big>Chidzidzo cheVhiki Rino:</big> |- | style="background:#bfbfff; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px; font-size:9pt;" |[[File:Lobengula-image.jpg|left|frameless|211x211px]]'''VaLobengula Khumalo''' (c.[[1845]] - (kusvika pamwe) Ndira [[1894]]) ndiye aive mambo we[[Vandevere|Mandevere]]. Lobengula aive nevanakomana vatatu vainzi Mpezeni, Njube na[[Nguboyenja]]... ([[Lobengula|werengai zvakadzama]]) |- ! |} |} {| class="wikitable float center" |- style="background-color:#002223" |[[File:Wikipedia logo puzzle globe spins horizontally and vertically, revealing the contents of all of its puzzle pieces, without background.gif|right|frameless|45x45px]]<br/> <div style="text-align:center;"> <inputbox> type=search2 bgcolor=#003738 width=38 buttonlabel=Tsvaga searchbuttonlabel=Tsvaga </inputbox> </div>[[File:Wikibar-alpha-8bit.png|right|frameless|100x100px]]<br/> |} {| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background:#358873;" ! style="background:#358873; border:1px solid #ddddc0; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div><big>Chidzidzo cheMwedzi Unowu</big> |- |- | style="background:#b4d6c1; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px;" |[[File:Sahel orthographic map.jpg|left|frameless|231x231px]]'''Saheru''' ([[Chiarabhu]]: ساحل‎ ''sāḥil'', '''Sahel;''' "kosti, hombekombe") i[[rhewumu]] re[[upangahwewa]] (''ecoclimatic'') ne ru[[taramhenyuchisi]] (''biogeographic'') yetransisheni mu[[Africa|Afurika]] iri pakati pe[[Sahara]] kumaodzanyemba uye [[Savhana]] ye[[Sudan|Sudhani]] kuchamhembe . Ine hwewa hwe [[umhari]] (''semi-arid''), inotandamuka kuchingamira rumbariro rwe chamhembe-pakati che Maodzanyemba eAfurika pakati pe [[Gungwa reAtlantic|Gungwa re Atlandiki]] ne [[Bhahari Dzvuku]]. Saheru chikamu cheAfurika chinosanganisa madokero ne mabvazuva ekumaodzanyemba e[[Senegal|Senegaru]], kuchamhembe che[[Mauritania|Moritaniya]], pakati pe[[Mali|Maari]], kumaodzanyemba e[[Burkina Faso|Bhurukina Faso]], uye kuchamhembe chaikoiko kwe[[Algeria|Arujeriya]] ne [[Niger|Naija]], uye kumaodzanyemba chaikoiko kwe[[Nigeria|Naijeriya]], kumaodzanyemba chaikoiko kwe[[Cameroon|Kameruni]] uye [[Central African Republic|Rudhende rwePakati peAfurika]], pakati pe[[Chad|Chadhi]], pakati ne kuchamhembe kwe[[Sudan|Sudhani]], kuchamhembe chaikoiko kwe[[South Sudan|Sudhani Chamhembe]], [[Eritrea|Eritiriya]] ne kumaodzanyemba chaikoiko kwe [[Ethiopia|Itopiya]].... ([[Saheru|werengai zvakadzama]]). |- | style="background:#eeeeee;font-size:9pt; text-align:center;" | |} {| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background:#007417;" ! style="background:#009999; border:1px solid #eeeeee; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div><div style="font-size:120%">Mamwe mapurojekti eWikipidhiya</div><!-- TÍTULO A (FIN)--><!-- TEXTO A --> |- | style="background:#ffffff; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px; font-size:9pt;" |'''Bwaro re Wikimidhiya''' i[[duramazwi]] rakazvimirira pazasi pe[[Hwaro|Bwaro]] re Wikimidhiya, zvzvinoreva kuti ino[[maneja]] mamwe mabasa (mapurojekti) akadorongodzwa zasiyo. Parizvino, mapurojekti anowanikwa mu[[ChiShona|Chishona]] i[[Peji Rekutanga|Wikipidhiya]] basi, tirikuzama kudzosa [[Wikiduramazwi]] rakavharwa muna [[2007]]. Nwadhi riripo asi harisati ravenezvinyorwa mukati. Mamwe ariko anowanikwa mumimwe mitauro, senge Chingezi nezvimwe wo. {| |[[File:WikiProject_Structured_Data_for_Commons-logo.svg|frameless|56x56px]] | {| |'''[[c:|Zvinjee (Zvikomoni)]]''' |- |Unganidzo re mifananidzo ne maodhiyo e[[Njee|unjee]]. |} |[[File:Meta-Wiki_Confirmed-2000px.png|frameless|45x45px]] | {| |'''[[metawiki:|Meta-wiki]]''' |- |Kurongwa kwe zviitwa zvose zve wikimidhiya. |} |[[File:Wiktionary-logo-ka-without-text.svg|frameless|48x48px]] | {| |'''[[wiktionary:sn:|Wikiduramazwi]]''' |- |Duramazwi. |} |- |[[File:Wikibooks-logo.png|frameless|46x46px]] | {| |'''[[b:sn:|Wikinwadhi]]''' |- |Manwadhi ne zvinyorwa zvekudzidza zvemahara. |} |[[File:Wikiquote-logo-sq.svg|frameless|51x51px]] | {| |'''[[wikiquote:|Wikidzupuramanzwi]]''' |- |Unganidzo re madzupuramanzwi |} |[[File:Wikisource-logo.svg|frameless|49x49px]] | {| |[[wikisource:|Wikivambo]] ''(Wikisosi)'' |- |[[Chikuvamagwaro|Kuvamagwaro]] re mahara. |} |- |[[File:Wikispecies-logo.svg|frameless|54x54px]] | {| |'''[[species:|Wikirudzi]]''' |- |Duramazwi re marudzi (maspishi). |} |[[File:Wikiversity_Logo.png|frameless|50x50px]] | {| |'''[[betawikiversity:|Wikichikoro]]''' |- |Zvidzidzo ne zvokuita zvemahara. |} |[[File:Wikinews-Africa-logo.svg|frameless|54x54px]] | {| |'''[[wikinews:|Wikinhau]]''' |- |Nhau dze mahara. |} |} |} {| ! style="background:#00ffff; border:1px solid #eeeeee; text-align:center;" |<div style="float:right;">[[File:Wikibar-alpha-8bit.png]]</div><div style="font-size:120%">Mimwe mitauro ye Afurika isiri pakati pe dzihombe:</div><!-- TÍTULO A (FIN)--><!-- TEXTO A --> |- | style="background:#ffffff; padding-left:0px; padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-right:0px; font-size:9pt;" |[[:af:|Chiafurikanzi]]&nbsp;· [[:ak:|Chiakani]]&nbsp;· [[:am:|Chiamhari]]&nbsp;· [[:bm:|Chibhambara]]&nbsp;· [[:ny:|Chichewa]]&nbsp;· [[:tum:|Chitumbuka]]&nbsp;· [[:ee:|Chiewe]]&nbsp;· [[:ff:|Chifurufurudhe (Chifurani]])&nbsp;· [[:ki:|Chikũyũ]]&nbsp;· [[:ha:|Chihausa]]&nbsp;· [[:ig:|Chiigbho]]&nbsp;· [[:xh:|Chixhosa]]&nbsp;· [[:zu:|Chizulu]]&nbsp;· [[:kr:|Chikanuri]]&nbsp;· [[:rw:|Chinyarwanda]]&nbsp;· [[:rn:|Chirundi]]&nbsp;· [[:sw:|Chiswahiri]]&nbsp;· [[:kg:|Chikongo]]&nbsp;· [[:ln:|Chingala]]&nbsp;· [[:lg:|Chiganda]]&nbsp;· [[:mg:|Chimaragasi]]&nbsp;· [[:om:|Chioromo]]&nbsp;· [[:sg:|Chisangho]]&nbsp;· [[:st:|Chisutu]]&nbsp;· [[:tn:|Chitswana]]&nbsp;· [[:ss:|Chiswati]]&nbsp;· [[:so:|Chisomari]]&nbsp;· [[:ti:|Chitigirinya]]&nbsp;· [[:ve:|Chivhenda]]&nbsp;· [[:tw:|Chitwi]]&nbsp;· [[:wo:|Chiworofu]]&nbsp;· [[:ts:|Chitsonga]]&nbsp;· [[:yo:|Chiyorubha]]&nbsp;· ''<small><div style="text-align: center;">(Tarisai bhaa repadivi kuti muone mamwe mapeji eWikipedhiya)</div></small>'' |} [[Category:Wikipidhiya]] qs3buhnhnw1yq7dgkyan9qibk6erbf6 Muronga 0 5322 97938 79601 2022-08-27T16:57:55Z Holani Mina 12412 /* Mitauro yeBantu */ wikitext text/x-wiki '''Muronga''' (Channel, side stream, rut, ravine) kureva nzvimbo inofambwa nayo nezvinhu zvinofamba, ingava iri mumvura, padunhu, pamhuka. ==Mienzaniso== *[[Muronga Suez Canal]] uri pakati pe[[Egypt]] ne[[Israel]] unoshandiswa kufambisa [[ngarava]] dzichibva ku[[Gungwa Mediterranean]] kuenda ku[[Red Sea]]. *[[Muronga wechikafu]] unotakura chikafu zvichibva pamuromo, kupfuura nemudumbu, [[hura]] dzamara kusvika ku[[mukosho]]. *[[Mukoronga]] irrigation channel. *[[Rupandakova]] - small channel. ==Tsika== *[[Hove]] dzinofamba dziine muronga. ==Mitauro yeBantu== *[[Venda]] inoti '''mulonga''' (n. watercourse) vachireva [[muronga]]. *[[Mambwe]] inoti '''mulonga''' (n. a stream, running water, as opposed to stagnant water) vachireva [[muronga]]. *[[Fwe]] inoti '''mu-ronga''' (n. a seasonal stream) vachireva [[rukova]] runoerera nemwaka wekunaya. [[category:tsika]] o7w15wi0ae0fzh5e4u1xv1vhlnxlsjq Nyaya 0 9135 97903 89374 2022-08-27T15:08:12Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki '''Nyaya''' ([[Chingezi|nge]]. ''story,'' [[Chindevere|nde]]. ''indaba [[Chiswahili|swa]]: hadithi'') zvinoreva mashoko anotaurwa achirondedzera maitikiro ezvinhu. Nyaya inogona kuva nhoroondo yechokwadi yakaitika kana [[ngano]] yakarukwa nemunhu sezvinoita vamwe vanyori vemabhuku. ==Mitauro ye Chibantu== *[[VaDigo]] vanoti '''chisa''' (story) vachireva [[nyaya]]. == Mamwe mapeji ekutarisa == * [[Kunyora]] * [[Bhuku|Nwadhi]] * [[Nyaya pfupi]] * [[Munyori]] * [[Ngano]] [[Category:Zvirungamutauro]] t1mq954ix6hgxaor2q0ekcke7sf7rof Svosve 0 9687 97923 84885 2022-08-27T16:21:58Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki '''Svosve''' ([[Chingezi|nge]]: ''ant'', [[Chindevere|nde]]: ''ubunyonyo''<ref>https://glosbe.com/en/nd/ant</ref>, [[Chiswahili|swa]]: ''sisimizi'') kana '''shoshwe''' kapukanana kane makumbo matanhatu. Usonzi (general name for small black and red ants). ==Mhando dzeMasvosve== *[[Chikodza]] kana [[chigaguga]] (Very small, black, stinging ant). *[[Svosve Mukange]]. ==Tsumo== *[[Svosve|Sonzi]] rakatuma nzou. An ant sent the elephant *Svosve rakatuma zhou. An ant sent an elephant (on an errand). ==Mitauro ye Chibantu== *[[Bemba]] ne[[Lomwe]] vanoti '''nyelele''' (n. ants) kureva [[svosve]]. *[[MaXhosa]] vanoti '''imbovhane''' (n. ant) kureva [[svosve]]. == Mabviro eruzivo == [[category:chezvipenyu]] kx6vmfs5mnq48j0uzeys2e4dqvbp51q Muvara 0 10457 97921 93633 2022-08-27T16:12:21Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Intermediate Colours.jpg|thumb|Mavara akasiyana siyana.]] [[File:Coloured, textured craft card edit.jpg|thumb|Enzano yemavara akasiyana siyana.]] '''Muvara''' ([[Chirungu|Nge]]: ''Colour'') kana '''ruvara''' zvinodudza kudaira kweziso richipirikira mhando dze[[chiedza]] apo richinge ragamuchira chiedza chine [[urefuwefungo]] hwakasiyana. Chiedza, chidimbu che[[nangazira regetsimagineti]] (''electromagnetic spectrum)''. Chiedza chinowanikwa chiine mhando dzeruvara ese anozivikanwa. Kuwonekwa kunoitwa [[Muvara|mavara]] neziso kunoitika apo chiedza chinowira pachinhu chingava chipfeko kana chii. Ngatimboti chiedza chawira pachiro chi[[Tsvuku (Ruvara)|tsvuku]]. Chinoita kuti ziso rizowona ruvara rutsvuku urwu ndechekuti, dzimwe mhando dzemuvara dzinonwira pachipfeko ichi asi chipfeko chino[[hwitudza]] ruvara rutsvuku. Nokudaro ziso rinowona ruvara rutsvuku chete. Zvakanaka kuwonesana kuti chiedza chine [[hunyambiri]]; chingawonekwa se[[sebhe]] uye chingawonekwa se[[masaisai]]. Sainzi yemavara dzimwe nguva inonzi [[Rhangi|marhangi]] (''chromatics''), [[pimaruvara]] (''colormetry''), kana kungonzi sainzi yemavara. Inosanganisira kufunda kwekuonekwa kwemavara neziso remunhu uye huropi, mabviro erudzi muzvinhu, [[gorokodzwa ye ruvara]] mu[[useza]], uye [[fundoyetsimba]] ye[[unye wegetsimagineti]] (''electromagnetic radiation)'' munzvimbo inoonekwa (ndiko kuti, izvo zvinowanzo kunzi sechiedza chete).<ref>enwiki: [[:en:Color|colour]]</ref> == Tsananguro == [[File:Rendered_Spectrum.png|thumb|400x400px|Nangazira yemavara inoenderera.]] === Nangazira yemavara. === Unye we Getsimagineti inoratidzirwa ne uyo [[urefuwefungo]] (kana [[rudido]]) uye kusimba kwayo. Kana urefuwefungo uri mukati mechiono chinoonekwa (huwandu hwe urefuwefungo unogoka kuonekwa ne vanhu, unogona kubva pa390 nm kusvika 700 nm), inozivikanwa se "chiedza chinooneka". {| class="wikitable" style="float:right; width:400px; margin:1em 0 1em 1em; clear:right;" |+Nangazira ye mavara onooneka. ! colspan="2" style="text-align: left" |Ruvara !indavhoro ye [[urefuwefungo]] !indavhoro ye [[rudido]] |- ! style="background:#f00;" | ! style="text-align: left" |[[Tsvuku]] |~ 700–635&nbsp;nm |~ 430–480&nbsp;THz |- ! style="background:#ff8000" | ! style="text-align: left" |[[Ranjisi (Ruvara)|Ranjisi]] |~ 635–590&nbsp;nm |~ 480–510&nbsp;THz |- ! style="background:#ff0" | ! style="text-align: left" |[[Huroro]] |~ 590–560&nbsp;nm |~ 510–540&nbsp;THz |- ! style="background:#0f0" | ! style="text-align: left" |[[Zerere]] |~ 560–520&nbsp;nm |~ 540–580&nbsp;THz |- ! style="background:#0ff" | ! style="text-align: left" |[[Sieni]] |~ 520–490&nbsp;nm |~ 580–610&nbsp;THz |- ! style="background:#00f" | ! style="text-align: left" |[[Ungu (Ruvara)|Ungu]] |~ 490–450&nbsp;nm |~ 610–670&nbsp;THz |- ! style="background:#8000ff" | ! style="text-align: left" |[[Fuvana (ruvara)|Fuvana]] |~ 450–400&nbsp;nm |~ 670–750&nbsp;THz |} === Mutsika dzevanhu. === Mutsika dzevanhu venyika dzakasiyana siyana mavara anezvirevo, uye mamiriro akasiyana<ref>Gary Westfahl (2005). ''[https://books.google.com.au/books?id=SQMQQyIaACYC&pg=PA142&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false The Greenwood Encyclopedia of Science Fiction and Fantasy: Themes, Works, and Wonders]''[https://books.google.com.au/books?id=SQMQQyIaACYC&pg=PA142&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false .] Greenwood Publishing Group. pp. 142–143. ISBN <bdi>978-0-313-32951-7</bdi>.</ref>. Izvi zvinoonekwa mushandosirwo emavara mumanyika, muenzaniso uri wekuti munyika yedu ye [[Zimbabwe]] ruvara ru[[tsvuku]] runoonekwa seruvara reropa neupenyu nerevaya vakashaya. Kunyanya [[ropa]] revaya vakafa (vakashaya) munguva yehondo dze[[Chimurenga|Chimurenga (Umvukela)]]<ref>Di Piazza, Francesca (2005). [https://books.google.com.au/books?id=-hVwOv7RXc8C&pg=PA69&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false ''Zimbabwe in Pictures.''] Twenty-First Century Books. pp. 69–. ISBN <bdi>9780822523994</bdi>.</ref><ref>enwiki: ''Colours and symbolisms'' [[:en:Flag_of_Zimbabwe#:~:text=The_national_flag_of_Zimbabwe,star_with_a_Zimbabwe_Bird.&text=The_soapstone_bird_featured_on,the_ruins_of_Great_Zimbabwe.|Flag of Zimbabwe]]</ref>. ===Mavara ekutanga.=== [[Tsvuku]], [[Huroro]] ne [[Ungu]] (kana bhuruu) ndivo mavara anonzi mavara ekutanga. [[Mavara ekutanga]] maseti emavara chaiwo kana chiedza chemavara anogona kusanganiswa muhuwandu hwakasiyana kuti abudise (kana kuti asikiswe) mamwe mavara.<ref>Bruce MacEvoy. [http://www.handprint.com/HP/WCL/color6.html#imaginary ''"Do 'Primary' Colors Exist?" (imaginary or imperfect primaries section Archived 2008-07-17 at the Wayback Machine)''.] ''Handprint''. Accessed 10 August 2007.</ref> Nekuda kwekusanganisa mavara maviri akasiyana kana anopfuura maviri, tinokwanisa kusika mavara matsva. Semuenzaniso, kusanganisa tsvuku ne[[chena]] zvinogadzira kiwani, uye huroro netsvuku inogadzira [[Ranjisi (Ruvara)|ranjisi]]. === Bvute ye ruvara === [[Bvute]]<ref>Vashona, 8 Gumiguru 2019, [https://vashona.com/en/dictionary/en/shade "shades"]</ref> izwi rinoreva kuti ''shade'', uye mabvute pahuwandu. == Marudzi emavara == [[Hutsvuku|Mabvute e tsvuku]] | [[Hutema|Mabvute e tema]] | [[Huchena|Mabvute e jena]] | [[Upfumbu|Mabvute e pfumbu]] | [[Mabvute e ungu]] | [[Mabvute e huroro]] | [[Mabvute eRanjisi]] | [[Mabvute eZerere]] | [[Mabvute eKiwani]] | [[Mabvute eSieni|Mabvute esieni]] | [[Mabvute eMbise]] | [[Mabvute eHute]] ===Mavara matema=== [[File:Black_tints_and_shades.svg|thumb|Nangazira yemavara matema.]] Ruvara [[tema]] ndiro ruvara wanikwa nekusavapo kana kukwana kwakazara kwechiedza chinoonekwa. Asi mavara matema akati siyanei neruvara tema nekuti anechiedza chinoonekwa, asi chiedza chirimbijana. {| class="wikitable" |+Tafura yemavara matema !Ruvara/bvute !Enzano ![[Khodhi]] ![[Chirungu|Chingezi]] !vambo rezita |- | ! style="background:#000100" | |#000100 |vantablack; ''blackest black'' | |- |[[Tematema (Ruvara)|Tematema]] ! style="background:#0a0a0a" | |#0A0A0A |Jet black | |- |[[Tema]]; nhema ! style="background:#000000" | |#000000 |Black | |- |[[Hutema|onishi]]- ! style="background:#030104" | |#030104 |onyx black |muchitsonga ''x'' ndi ''sh''; shona hayina ''x''. |- |[[Hutema|dzvipu]] ! style="background:#020403" | |#020403 |obsidian black | |- |[[Hutema|vunzvi]] ! style="background:#483c41" | |#483C41 |Pitch black | |- |[[Hutema|dema]] ! style="background:#555D50" | |#555D50 |ebony black | |- |[[Hute|rasha]] ! style="background:#28231D" | |#28231D |charcoal black | |} '''''Mhando dzeruvara nhema.'''''<gallery> File:Corvus caurinus (profile).jpg|[[Gunguo]] File:Blackleopard.JPG|Ingwe File:BRI Kelly Black Diamond (4488257939).jpg|[[Katsi]] File:Shades of black.png|[[Mavara matema]]. </gallery> ===Mavara eUngu=== [[File:Blue_tints_and_shades.svg|thumb|Nangazira yemavara [[Ungu (Ruvara)|Ungu]].]] Mavara ma[[Ungu]] kana Bhuruu (kubva pa[[Chirungu|Chingezi]]). Ruvara rweungu runodeedza kunzi ruvara tema nekuti bvute rayo harina kuchena sehuroro kana chena. {| class="wikitable" !Ruvara !Enzano !Khodhi ![[Chingezi]]<ref name=":0">enwiki: [https://htmlcolorcodes.com/colors/shades-of-blue/ Shades of blue]</ref> !Vambo rezita |- |[[Fifu]]<ref name=":02">[https://ufdc.ufl.edu/AA00000228/00001/53?search=fashuka 'A vocabulary of the dialects of Mashonaland in the new orthography'] Peji 31. Yakatariswa: 24 Chikumi 2021</ref> ! style="background:#000080" | |#000080 |Navy; Dark blue | |- |ultra-andhle ultra-andye ! style="background:#120A8F" | |#120A8F |Ultramarine 'beyond the sea' |darika/pfuura (''beyond'') ndau [[ruandhle]]; ruandye (''marine; sea'') |- |[[Ungu ye Ijipita]] ! style="background:#1034A6" | |#1034A6 |egyptian blue | |- |[[Safira (Ruvara)|Safira]] ! style="background:#0F52BA" | |#0F52BA |Sapphire blue | |- |[[Indigo]] ! style="background:#3F00FF" | |#3F00FF |Indigo | |- |[[Mabvute e Ungu|Getsi ungu]]; etsi ! style="background:#3137FD" | |#3137FD |Electric blue |<ref>enwiki: 1.2 ''Iridescent electric blue'' [[:en:Electric_blue_(color)|Electric blue (colour)]]</ref> |- |[[Ungu]] ! style="background:#0000FF" | |#0000FF |Blue | |- |[[Mabvute e ungu|Kobharuti ungu]] ! style="background:#0047ab" | |#0047AB |cobalt blue | |- |[[Mabvute e ungu|Rapisi]] ! style="background:#004c94" | |#004C94 |lapis/deep blue | |- |[[Mabvute e ungu|Serurani]] ! style="background:#2a52be" | |#2A52BE |cerulean blue | |- |[[Yazuru]] ! style="background:#007FFF" | |#007FFF |azure | |- |[[Dengaungu]] ! style="background:#87CEEB" | |#87CEEB |Sky blue |ruvara serwedenga |- |[[Unguchena]] ! style="background:#ADD8E6" | |#ADD8E6 |light blue | |- |[[Sieni]] ! style="background:#00FFFF" | |#00FFFF |Cyan | |- |[[Terukosi]] ! style="background:#40E0D0" | |#40E0D0 |Turqoise | |- |[[Tiro]] ! style="background:#008080" | |#008080 |Teal | |- |[[Mabvute e ungu|aigesi tiro]] ! style="background:#4e6e81" | |#4E6E81 |aegean teal |αἶγες (aîges, “waves”) |} ==== Mabvute emavara maungu ==== {| class="wikitable" !Ruvara !Enzano !Khodhi ![[Chingezi]]<ref name=":0" /> !Vambo rezita |- |[[Mabvute e ungu|Gungwaungu]] ! style="background:#4F42B5" | |#4F42B5 |ocean blue | |- |[[Usikuungu]] ! style="background:#191970" | |#191970 |midnight blue | |- |Andleungu Andyeungu ! | |Aquamarine |[[ruandhle]] + ungu |- |andle andye ! | |aqua |ruandhle |}'''''Mhando dzeruvara rweungu.'''''<gallery> File:Shades of blue.png|Mavara eUngu File:Color icon blue.svg|Mavara eUngu yakajeka File:Shades of light blue.png|Mavara eUngu yakapfava File:Sapphire Necklace.jpg|Ruvara rwesafira. File:Electric blue hap.jpg|[[Hove]] yeruvara rwe Etsi (''electric blue'' </gallery> ===Mavara maZerere=== [[File:Green_tints_and_shades.svg|thumb|Nangazira ye mavara e zerere.]] Mhando dzeruvara rwe [[zerere]] dzinogona kusiyana murhangi ye hyu (hue chroma) zvichireva masimbiro kana mazara kwechiedza, kana kupenya zvinhu zviviri kana zvitatu zvinhu uwu. {| class="wikitable" !Ruvara !Enzano !Khodhi ![[Chingezi]]<ref>enwiki: [[:en:Shades_of_green|Shades of green]]</ref> !Vambo rezita |- |[[Zerere]] ! style="background:#008000" | |#008000 |Green | |- |[[Yezha]] ! style="background:#228B22" | |#228B22 |Forest green |'of the leaf' -> ye mashizha |- |[[Emurodhi]] ! style="background:#00573D" | |#00573D |Emerald green | |- |Yu? ! style="background:#00A86B" | |#00A86B |Jade green |yu <sup>[chichayina]</sup> ok, bichwi <sup>[korean]</sup>, gyoku; hisui <sup>[chijapani]</sup><ref>enwiki: [[:en:Jade|Jade]]</ref> |- |[[Mabvute e zerere|Laimu]] ! style="background:#00FF00" | |#00FF00 |Lime | |- |[[Yeruva (Ruvara)|Yeruva]] ! style="background:#DFFF00" | |#DFFF00 |Chartreuse | |- |[[Orivhi (ruvara)|Orivhi]] ! style="background:#98BF64" | |#98BF64 |Olive green | |- |[[Mabvute e zerere|mindi]] ! style="background:#3EB489" | |#3EB489 |mint green | |- |[[Mabvute e zerere|chikwindi]] ! style="background:#8A9A5B" | |#8A9A5B |moss green | |- |[[Mabvute e zerere|feruni]] ! style="background:#4F7942" | |#4F7942 |fern green | |- |[[Mabvute e zerere|seji]] ! style="background:#B2AC88" | |#B2AC88 |sage green | |- |[[zererechena]] ! style="background:#90EE90" | |#90EE90 |light green | |- |[[zerere ye bhahari]] ! style="background:#2E8B57" | |#2E8B57 |sea green | |} '''''Mhando dzeruvara rwezerere.'''''<gallery> File:Shades of green.png|Mavara ezerere File:Shades of spring green.png|Mavara ezerere File:Shades of chartreuse.png|Mavara eyeruva File:Shades of green (34172034053).jpg|Mashizha eruvara rweyedenga File:Shades of Green (35744257492).jpg|Miti dzezerere </gallery> ===Mavara maHuroro=== [[File:Yellow_tints_and_shades.svg|thumb|Nangazira ye mavara mahuroro]] Mavara e[[huroro]] mavara machena muChishona nekuti mavara akajeka. {| class="wikitable" |+Tafura yemavara ehuroro. !Ruvara !Enzano !Khodhi ![[Chingezi]] |- |[[Huroro]] ! style="background:#FFFF00" | |#FFFF00 |Yellow<ref>Vashona, Chikumi 17 2017, [https://vashona.com/en/dictionary/sn/huroro "Huroro"] Yakatariswa: 2020-2021</ref> |- |[[Ndarama (Ruvara)|Ndarama]]; [[Ndarama (Ruvara)|Goridhe]] ! style="background:#FFD700" | |#FFD700 |Gold |- |[[Mabvute e huroro|Chenero]] ! style="background:#FFFFBF" | |#FFFFBF |pale/cream yellow |- |[[Mabvute e huroro|tomborwiyo]] ! style="background:#FFEFF00" | |#FFEFF00 |canary yellow |- |[[Mabvute e huroro|furakisi]] ! style="background:#FEDB79" | |#FEDB79 |flaxen yellow |- |[[Mabvute e huroro|ashikari]] ! style="background:#FAF0BE" | |#FAF0BE |blonde <sup>Chiarabhu -> '''''ashqur'''''</sup> |- |[[Mabvute e huroro|haridhari]] ! style="background:#E1AD01" | |#E1AD01 |mustard (yellow) <sup>[[:en:Mustard_(condiment)|name origin in Chihebheru/Chiarabhu -> '''''hardal; khardal''''']]</sup> |- |[[Shora (muvara)|shora]] ! style="background:#FFBF00" | |#FFBF00 |amber |- |[[safuroni]] ! style="background:#F4C430" | |#F4C430 |saffron yellow |- |[[Mabvute e huroro|puwa]] ! style="background:#DFFF00" | |#DFFF00 |chartreuse/greenish-yellow<ref>Vashona, Chikumi 17 2017, [https://vashona.com/en/dictionary/sn/puwa "puwa"] Yakatariswa: 2020-2021</ref> |- |[[Mabvute e huroro|ibve-ibve]] ! style="background:#FFFF00" | |#FFFF00 |brigth yellow<ref>shona twitter</ref> |} '''''Mhando dzeruvara rwehuroro.'''''<gallery> File:Color icon yellow.svg|Mavara ehuroro File:Shades of yellow.png|Mavara ehuroro File:Shades of chartreuse.png|Mavara eyeruva File:PikiWiki Israel 48334 Plants of Israel.JPG|Ruva rehuroro File:Shades Of Yellow (177070154).jpg|Rozi rehuroro </gallery> ===Mavara maMbise=== [[File:Brown_tints_and_shades.svg|thumb|Nangazira ye mavara embise]] Mavara ma[[mbise]] anovanzo onekwa pavanhu vaneganda tema. {| class="wikitable" !Ruvara !Enzano !Kodhi yemuvara !Chirungu !vambo rezita |- |[[Mbise]] ! style="background:#422A14" | |#422A14 |Brown | |- |[[Chichiri (muvara)|Chichiri]]; tsvikiri ! style="background:#2A0001" | |#2A0001 |Mahogany |senge ''mahogany tree'', 'muchichiri'<ref name=":1">Vashona, 23 Ndira 2019, [https://vashona.com/en/dictionary/sn/muchichiri "muchichiri"] Yakatariswa: Chikunguru 2021</ref> |- |[[Chokoreti (muvara)|Chokoreti]] ! style="background:#7B3F00" | |#7B3F00 |Chocolate | |- |[[Mabvute e mbise|Chokoreti tema]] ! style="background:#2C1503" | |#2C1503 |Dark chocolate | |- |[[Mabvute e mbise|Kofi]] ! style="background:#6F4E37" | |#6F4E37 |Coffee | |- |[[Mabvute e mbise|Karamero]] ! style="background:#C68E17" | |#C68E17 |Caramel | |- |[[Ndarira (ruvara)|Ndarira]] ! style="background:#CD7F32" | |#CD7F32 |Bronze | |- |[[Mabvute e mbise|umbero]] ! style="background:#826644" | |#826644 |umber | |- |[[Mabvute e mbise|taupe]] ! style="background:#483C32" | |#483C32 |taupe | |- |[[Mabvute e mbise|hezonati]] ! style="background:#AE9F80" | |#AE9F80 |hazelnut | |- |[[Fwoni (ruvara)|fwoni]] ! style="background:#E5AA70" | |#E5AA70 |fawn | |- |[[Mabvute e mbise|Mbisana]], [[Shava (ruvara)|shava]] ! style="background:#C4A484" | |#C4A484 |light brown |mbise chena (-na) |- |[[Unde (muvara)|vunde]]; [[Unde (ruvara)|unde]] ! style="background:#D2B48C" | |#D2B48C |tan |bvunde (sorghum) |- |bheiji; bhezhi ! style="background:#F5F5DC" | |#F5F5DC |beige | |- |[[Khakhi (ruvara)|khakhi]] ! style="background:#C3B091" | |#C3B091 |khaki | |- |[[Sepiya (ruvara)|sepiya]] ! style="background:#704214" | |#704214 |sepia | |} '''''Ruvara Mbise.'''''<gallery> File:Brownwaxcylinders.jpg|Ma[[kanduru]] reruvara mbise File:Junonia lemonias DSF upper by Kadavoor.JPG|[[Shavishavi]] reruvara mbise File:Namibie Himba 0720a.jpg|Munhu ane [[ganda]] mbise, shava (precisely, due to red undertones) File:Gambia girl.jpg|Munhu ane ganda mbise File:St.Otto-BambergST.Otto-Bamberg-P2026822hdr.jpg|[[Ndarira]] </gallery> ===Mavara maRanjisi=== [[File:Orange_tints_and_shades.svg|thumb|Mavara maRanjisi.]] Shoko rekuti [[Ranjisi (Ruvara)|Ranjisi]] raisavapo muChishona nekuti vanhu vaidana zvese mavara tsvuku nemarinjisi kuti tsvuku (dzvuku) nekuda kwekuti akati fananei, uye anovanikwa panguva imwechete. {| class="wikitable" |+Tafura yemavara maranjisi !Ruvara !Enzano !Kodhi yemuvara !Chirungu |- |[[Ranjisi (Ruvara)|Ranjisi]] ! style="background:#FFA500" | |#FFA500 |Orange |- |[[Nachisi (ruvara)|Nachisi]] ! style="background:#F28500" | |#F28500 |Tangerine |- |[[Shora (ruvara)|Shora]] ! style="background:#FFBF00" | |#FFBF00 |Amber |} '''''Zvisikwa zvineruvara rweranjisi.'''''<gallery> File:Shades of orange.png|Mavara eranjisi File:Indian yellow and orange spices.jpg|Masipaisi eranjisi File:Blad Hydrangea paniculata.JPG|[[Shizha]] reranjisi File:Adonis aestivalis - Kandamlası 03.jpg|[[Ruva]] reranjisi File:Pennsylvania Winter Sunset.jpg|Ruvara rwedenga panguva yekuvira kwezuva. </gallery> ===Mavara maTsvuku=== [[File:Red_tints_and_shades.svg|thumb|Mavara matsvuku]] Mavara ma[[tsvuku]] mavara akutsvukira seropa. {| class="wikitable" |+Tafura yemuvara tsvuku !Ruvara !Enzano !Kodhi yemuvara !Chirungu !Tsananguro |- |[[Suso (ruvara)|suso]]; sutso; tsutso ! style="background:#FF2400" | |#FF2400 |Scarlet |'brilliant, bright, shining' red seruvara rwe mashizha mumwaka waMatsutso |- |[[Tsvuku]]; dzvuku ! style="background:#FF0000" | |#FF0000 |Red | |- |[[Nundu (ruvara)|Nundu]]; [[Shava (ruvara)|Shava]]; Java ! style="background:#800000" | |#800000 |Maroon | |- |[[Tsvukupanga (ruvara)|Tsvukupanga]] ! style="background:#990000" | |#990000 |Crimson |"desirable red" |- |[[Ranje (ruvara)|Ranje]] ! style="background:#E34234" | |#E34234 |Vermilion |Ruvara ruri pakati petsvuku neranjisi |- |[[Rhubhi (ruvara)|Rhubhi]] ! style="background:#E0115F" | |#E0115F |Ruby | |- |[[Hutsvuku|Abhuruni]] ! style="background:#A52A2A" | |#A52A2A |Auburn; abron<ref>enwikitionary [[wiktionary:auburn|"auburn"]] </ref> |inosanganisa mbise ne tsvuku |- |[[Wayini (Ruvara)|Wayini]], [[Wayini (Ruvara)|Mbiringa]] ! style="background:#722F37" | |#722F37 |Wine red; merlot |wine or vinous (vine); (za)mbiringa<ref>Vashona, 5 Kukadzi 2020, [https://vashona.com/en/dictionary/sn/muzambiringa ''"Muzambiringa"''] Yakatariswa: Chikumi 2021</ref> |- |Bheriga; Bhegendi ! style="background:#800020" | |#800020 |Burgundy; bhergh<ref>etymonline.com, [https://www.etymonline.com/word/burgundy#:~:text=region%2C%20kingdom%2C%20duchy%2C%20and,founded%20a%20kingdom%20west%20of "burgundy (n.)"] Yakatariswa: 18 Nyamavhuvhu 2021</ref> |tsvuku yakasvibira |- |[[Chichiri (ruvara)|chichiri]]; tsvikiri ! style="background:#C04000" | |#C04000 |mahogany |senge ''mahogany tree'', 'muchichiri'<ref name=":1" /> |- |[[Hutsvuku|seresha]] ! style="background:#DE3163" | |#DE3163 |cerise/cherry |kubva kuna ''cereja'' <sup>cherry muChiputukezi</sup> |- |[[Hutsvuku|sangiriya]] ! style="background:#92000A" | |#92000A |sangria | |- |[[Svundu (ruvara)|svundu]] ! style="background:#A81C07 " | |#A81C07 |rufous |izwi rinobva kuruvara runotaurwa neMakaranga<ref>shona twitter</ref> |} '''''Zvinhu zvineruvara tsvuku.'''''<gallery> File:Shades of red.png|Mavara matsvuku File:Gaillardia-arizona-red-shades-3699.jpg|Ruva tsvuku File:Flame lily (Gloriosa superba).JPG|[[Ruva remoto_(Flamelily)|'''Ruva remoto''']] (flamelily), Ruva renyika yeZimbabwe File:Rose rouge.JPG|Rozi tsvuku </gallery> [[File:Pink_tints_and_shades.svg|thumb|Nangazira ye mavara ma Kiwani]] ===Mavara maKiwani=== [[File:Magenta_tints_and_shades.svg|thumb|Nangazira ye mavara maKiwani]] Mavara ma[[Kiwani (ruvara)|Kiwani]] anogadzirwa nekusanganisa ruvara tsvuku neruvara chena. {| class="wikitable" |+Tafura yemuvara tsvukuchena !Ruvara !Enzano !Kodhi yemuvara !Chirungu !Chirevo |- |[[Kiwani]] ! style="background:#FC0FC0" | |#FC0FC0 |Pink | |- |[[Mabvute e kiwani|kiwanipanga]] - ! style="background:#FF69B4" | |#FF69B4 |Hot pink |'desired pink' |- |[[Mabvute e kiwani|seresha]] ! style="background:#DE3163" | |#DE3163 |Cerise/cherry |red-pink |- |[[Mabvute e kiwani|varidha]] / rhozi ! style="background:#F59FB7" | |#F59FB7 |Rose | |} '''''Zvinhu zvineruvara rwetsvukuchena.'''''<gallery> File:Shades of pink.png|Mavara rekiwani File:Shades Of Pink (159595495).jpeg|ruva rekiwani File:Shades and pink.jpg|[[Denga]] rekiwani File:Arowana(Osteoglossum bicirrhosum).jpg|[[Arowana]] reruvara rwekiwani File:Pink sparkly beads (6241403801).jpg|Chuma chekiwani (pink beads) </gallery> ===Mavara maHute=== [[File:Magenta_tints_and_shades.svg|thumb|Nangazira ye mavara ma Hute.]] [[File:Purple_tints_and_shades.svg|thumb|Nangazira ye mavara maHute.]] Mavara ma[[Hute (Ruvara)|hute]] mavara matsvuki nekuti aripadhuze nekiwani netsvuku, uye mavara anogadzirwa nekusanganisa mavara maUngu nematsvuku. {| class="wikitable" |+Tafura yemuvara hute !Ruvara !Enzano !Kodhi yemuvara !Chirungu !Chirevo/vambo rezita |- |[[Hute]] ! style="background:#A32CC4" | |#A32CC4 |Purple | |- |majenda ! style="background:#A1045A" | |#A1045A |Magenta |tsvuku ne hute |- |Fufu; [[Fuvana (ruvara)|Fuvana]]; nana ! style="background:#710193" | |#710193 |Violet |kubva kuzita re ''violet trees'' mufufu, mupfuvavana<ref>Vashona, 24 Ndira 2019, [https://vashona.com/en/dictionary/sn/mufufu "mufufu"] Yakatariswa: Nyamavhuvhu 2021</ref><ref>Zimbabweflora, [https://www.zimbabweflora.co.zw/speciesdata/species.php?species_id=133960 ''Securidaca longepedunculata Fresen.''] Violet trees. Yakatariswa: Nyamavhuvhu 2021</ref> <sup>Chipvufanana; Mufufu; Munyapunyapu; Munyazvirombo; Mutangeni</sup> |- |[[Farata (ruvara)|Farata]]; nukira; bangwa; ndemengwe ! style="background:#E39FF6" | |#E39FF6 |Lavender |kubva kuzita re ''lavender croton'' <sup>Gunukira; Mubangwa; Mufandemengwe; Mufarata</sup><ref>l[https://www.zimbabweflora.co.zw/speciesdata/species.php?species_id=134730 "Lavender croton"] Yakatariswa: 18 Nyamavhuvhu 2021</ref> |- |[[Bhoni (ruvara)|Bhoni]] ! style="background:#9867C5" | |#9867C5 |Iris |''iris'' reziso rinonzi bhoni/mboni <ref>Vashona, 11 Gumiguru 2019, [https://vashona.com/en/dictionary/en/iris "iris"] Yakatariswa: Nyamavhuvhu 2021</ref> yakapihwa zita nekuda kwe ''pattern'' ye ruva ne ziso |- |Siringa ! style="background:#B65FCF" | |#B65FCF |Lilac |zita uye ruvara rwe maruva e ''persian lilac tree'', '''Musiringa'''<ref>Vashona, 30 Chikunguru 2015,[https://vashona.com/en/dictionary/en/Persian%20lilac%20tree hPersian lilac tree"] Yakatariswa: 18 Nyamavhuvhu 2021[https://vashona.com/en/dictionary/en/Persian%20lilac%20tree ttps://vashona.com/en/dictionary/en/Persian%20lilac%20tree]</ref> |- |[[Punje (ruvara)|Punje]]; jumba; shari ! style="background:#9966CC" | |#9966CC |Amethyst |dzinde rine maruva anowanikwa mu ''purple, amethyst'' ne ''lavender'', <ref>Vashona, 27 Mbudzi 2019, [https://vashona.com/en/dictionary/sn/kamupunje hkamupunje"ttps://vashona.com/en/dictionary/sn/kamupunje] Yakatariswa: Nyamavhuvhu 2021</ref> <sup>kamupunje; mujumba; mushari</sup> |} Mabvute eHute {| class="wikitable" |+ !ruvara/bvute !enzano !khodhi !chingezi !chirevo chezita |- |Jumba | |#DA70D6 |orchid; "amythest orchid" |mhando ye ruvara rwe ''amethyst'', Tarisai pamusoro mu "chirevo/vambo rezita" |- |Shari | | | |''amethyst'' futi |- |[[Nukira (ruvara)|nukira]] | |#E0B0FF |mauve |''lavender'', tarisai pamusoro futi |- |ndemengwe; mengwe | | | |''lavender'' futi |} '''''Zvinhu zvineruvara hute.'''''<gallery> File:Shades of violet.png|Mavara eVhiore File:Purple Shades (251814157).jpeg|Maruva ehute File:Shades Of Purple (120652571).jpeg|denga reruvara rwehute hute File:Purple rain on roof.jpg|Ruvara hute File:Iris Purple Top View 1788px.jpg|Ruvara rwe-''iris.'' </gallery> ===Mavara maPfumbu=== ''<small>Tarisai futi peji re [[Upfumbu|Mavara ePfumbu]]</small>''[[File:Grey_tints_and_shades.svg|thumb|Nangazira ye,avara maPfumbu]] Ruvara [[Upfumbu|pfumbu]] runowanzo onekwa panguva yekunaya makore paanoshanduka kuita pfumbu. {| class="wikitable" |+Tafura yemuvara pfumbu !Ruvara !Enzano !Kodhi yemuvara !Chirungu |- |[[Pfumbu]] ! style="background:#808080" | |#808080 |Grey |- |[[Upfumbu|Pfumbutema]] ! style="background:#A9A9A9" | |#A9A9A9 |Dark grey |- |[[Darejena (ruvara)|Darejena]]; sirivha ! style="background:#C0C0C0" | |#C0C0C0 |Silver |- |[[Upfumbu|Pfumbu-ungu]] ! style="background:#6699CC" | |#6699CC |Grey blue |- |[[Upfumbu|Rasha]] ! style="background:#36454F" | |#36454F |Charcoal |} '''''Zvinhu zveruvara pfumbu.'''''<gallery> File:50-shades-grey.svg|Mavara mapfumbu File:Shades of grey (40296473632).jpg|[[Mufananidzo]] rweruvara pfumbu File:50 Shades of Grey - Flickr - snowpeak.jpg|Dega panguva yekunaya File:Grey Sky (2479144).jpg|makore mapfumbu </gallery> ===Mavara Machena=== [[File:White_paper.jpg|thumb|Ruvara chena]] Mavara ma[[Chena (Ruvara)|chena]] ndiwo mavara ane chiedza chinokwanisa kuoneka, uye mavara akajeka. Mavara ese anosanganiswa neruvara chena anoreuruka kudarika vara rwavo rekutanga. {| class="wikitable" |+Tafura yemavara machena !Ruvara !Enzano !Kodhi yemuvara !Chirungu |- |[[Chena]] Jena ! style="background:#FFFFFF" | |#FFFFFF |White |- |[[Huchena|Jenero]] ! style="background:#FFFDD0" | |#FFFDD0 |Cream |} '''''Mhuka chena.'''''<gallery> File:CygneVaires.jpg|Swani File:White Dove 2.jpg|Njiva File:White Baby Tiger.jpg|'''Taigana''' (mwana wetaiga), muchishona mwena yemhuka inotumidzwa ichishandisirwa chivakashure chekuti "-na", enzano: Mbudzi (goat), Mbudzana (baby goat) kana, Huku (chicken) neHukwana (chick) File:Howling White Wolf.jpg|Mhumhi File:White peacock front view.jpg|Pikoko </gallery> == Tsananguro yemavara == {| class="wikitable" !Ruvara !Enzano !Kodhi yemuvara !Chirungu !Tsananguro |- |Tematema (?) | style="background:#0A0A0A" | |#0A0A0A |Jet black | |- |Nhema / tema | style="background:#000000" | |#000000 |Black | |- |vunzvi | style="background:#483C41" | |#483C41 |Pitch black |Rinobva kumashoko ekuti: Nhema neTema. |- |Pfumbu / Pfupfu | style="background:#808080" | |#808080 |Grey | |- |Rasha | style="background:#36454F" | |#36454F |Charcoal |Rinoreva kuti ''charcoal'' kana ''coal'' muChirungu. |- |Pfumbu ungu | style="background:#6699CC" | |#6699CC |Grey blue |Rinosikwa nekubatanidza mavara maviri pfumbu ne ungu. |- |Sirivha, darejena | style="background:#C0C0C0" | |#C0C0C0 |Silver |Rakabva kushoko reChirungu rekuti ''silver'' |- |Mbise | style="background:#422A14" | |#422A14 |Brown | |- |Shava, mahogeni | style="background:#2A0001" | |#2A0001 |Mahogany |Ruvara ruri ''brownish-red'' |- |Chokoreti | style="background:#7B3F00" | |#7B3F00 |Chocolate |Rakabva kuChirungu ''chocolate'' |- |Chokoreti tema | style="background:#2C1503" | |#2C1503 |Dark chocolate |Rinoreva chokoreti yakasvibira kudarika mbise |- |Kofi | style="background:#6F4E37" | |#6F4E37 |Coffee |Rinobva kushoko reChirungu ''coffee'' |- |Karamero (?) | style="background:#C68E17" | |#C68E17 |Caramel |Rinobva futi kushoko reChirungu ''caramel'' |- |Mbise chena, shava | style="background:#C68E17" | |#B5651D |Light brown | |- |Ndarira | style="background:#CD7F32" | |#CD7F32 |Bronze | |- |Tsvukutsvuku (?) | style="background:#FF2400" | |#FF2400 |Scarlet red |Richireva ruvara tsvuku rakajekesa |- |Tsvuku / dzvuku | style="background:#FF0000" | |#FF0000 |Red | |- |Nundu, java | style="background:#800000" | |#800000 |Maroon | |- |? | style="background:#990000" | |#990000 |Crimson |Hapasati paane shoko rekuti ''crimson'' muChishona |- |Rhanje (?) | style="background:#E34234" | |#E34234 |Vermillion |Rhanje rinobva kuRanjisi, nekuti ''Vermillion'' ine ruvara ruri pakati petsvuku neranjisi. |- |Rhubhi ? | style="background:#E0115F" | |#E0115F |Ruby |Ishoko rinobva kuChirungu ''ruby'' |- |? | style="background:#A1045A" | |#A1045A |Magenta |Hapasati paane shoko rekuti ''magenta'' |- |Ririki (?) | style="background:#B65FCF" | |#B65FCF |Lilac |Hapana shoko |- |? | style="background:#E39FF6" | |#E39FF6 |Lavender |Hapana shoko |- |? | style="background:#9867C5" | |#9867C5 |Iris |Hapana shoko |- |Hute | style="background:#A32CC4" | |#A32CC4 |Purple |Shoko rinobva kumuchero uneruvara raida kudanwa, uye rinogona kunzi tsvubvu. |- |Vhiore, fuvana | style="background:#710193" | |#710193 |Violet |Rinonbva kuChirungu ''violet,'' kubva paruva reChishona |- |Emishesi (?) Amishesi (?) | style="background:#9966CC" | |#9966CC |Amethyst |Rinobva kuChirungu ''amethyst,'' Chishona hachina ''Th'' lan ''st'' |- |Ungu nhema | style="background:#000080" | |#000080 |Navy |Ungwa rinobva kushoko rekuti gungwa (sea / of the sea). Ruvara rwegungwa ("''the colour of the sea"'') Ungu tema zvinongoreva kuti ungu yakasvibira |- |? ! style="background:#120A8F" | |#120A8F |Ultramarine | |- |Ungu / bhuruu | style="background:#0000FF" | |#0000FF |Blue |Ungu rinobva kugungwa (''sea'') uye rinobva kumuraraungu (''rainbow''), Bhuruu rakabva kuChirungu ''Blue'' |- |Etsi (?) | style="background:#3137FD" | |#3137FD |Electric blue |Hapasati paane shoko |- |Ndungu (?) / Indigo | style="background:#3F00FF" | |#3F00FF |Indigo |Shoko rakatorwa kuChirungu |- |Safira / Safiri | style="background:#0F52BA" | |#0F52BA |Sapphire | |- |ungu ye denga | style="background:#87CEEB" | |#87CEEB |Sky blue |Ishoko reinoreva kuti ''"of the sky"'', kana ''"colour of the sky"'' |- |seyani | style="background:#00FFFF" | |#00FFFF |Cyan |Ishoko rinobva kuChirungu ''cyan'' |- |Terukosi | style="background:#40E0D0" | |#40E0D0 |Turqoise |Ishoko rinobva futi kuChirungu ''Turqoise'' |- |Tiro | style="background:#008080" | |#008080 |Teal |Rinobva kuChirungu ''teal'' |- |Zerere | style="background:#008000" | |#008000 |Green | |- |?, yezha? | style="background:#228B22" | |#228B22 |Forest green |Rinoreva kuti ''"of the leaves"'', kana ''"colour of the leaves"'' |- |Emurodhi | style="background:#00573D" | |#00573D |Emerald green |Rinobva kuChirungu ''emerald'' |- |Raimu (?) | style="background:#00FF00" | |#00FF00 |Lime |Rinobva wo kuChirungu ''lime,'' richireva zerere yakajeka |- |Yeruva? | style="background:#DFFF00" | |#DFFF00 |Chartreuse |Ishoko rinoreva kuti ''"of the flower"'', richireva ruvara rwe ''yellow-green'' kana ''chartreuse'' |- |Orivhi | style="background:#98BF64" | |#98BF64 |Olive |Rinobva kuChirungu ''Olive'' |- |Huroro | style="background:#FFFF00" | |#FFFF00 |Yellow | |- |? | style="background:#FFFCBB" | |#FFFCBB |Light yellow |Senge Jenero (cream), asi i-''cream-yellow, a light yellow'' |- |Ndarama / goridhe | style="background:#FFFD700" | |#FFFD700 |Gold | |- |Shora | style="background:#FFBF00" | |#FFBF00 |Amber |Rinoreva ruvara ruri huroro neranjisi ''(shining yellow orange)'' |- |Rhanjisi | style="background:#FFA500" | |#FFA500 |Orange | |- |Nachisi | style="background:#F28500" | |#F28500 |Tangerine | |- |Serise | style="background:#DE3163" | |#DE3163 |Cerise |Rinobva kushoko reChirungu ''cerise'' |- |? | style="background:#FF69B4" | |#FF69B4 |Hot pink |Richireva kutsvukirira |- |Kiwani | style="background:#FC0FC0" | |#FC0FC0 |Pink |Rinobva kuChuma chekiwani (pink / rose coloured beads) |- |varhidhi | style="background:#F59FB7" | |#F59FB7 |Rose |Rinobva kuChirungu ''rose'' |- |Jenero / Kirimu | style="background:#FFFDD0" | |#FFFDD0 |Cream | |- |Chena / Jena | style="background:#FFFFFF" | |#FFFFFF |White | |} == Mavara echinyakare == [[File:WhereRainbowRises.jpg|thumb|Muraraungu.]] Muchiverenga zivai kuti munguva yechinyakare Vatorwa vasati vasvika kuUmambo hweMashona kuti vatengeranise machira, ndarama madhayamondi nezvimwe.<ref>Ann Hills, 8 August 1988, [https://www.historytoday.com/archive/great-zimbabwes-trading-past ''Great Zimbabwe trading history'']</ref> Uye mavara ekutanga aionekwa muzvisikwa zvakaita se: * Miti * Pasi * Denga * Mvura * Mhuka * Vanhu (ganda, vhudzi, mazino, ropa, mukati memaoko kana pasi petsoka). Mamwe mavara aionekwa mudenga muchimiro cheMuraraungu, kana ruvara rwedenga panguva yekuvira kwezuva. Pakazotanga ku[https://vashona.com/en/dictionary/en/trade tsinhana]kana kugovanisana kweMashona neVatorwa machira nezvishongo ndopakazouuya mavara mamwe akasiyana siyana. Kugovanisana kwatanga munguva yeMapungubwe ikaenderera munguva yeHukuru hweDzimbadzamambwe (Great Zimbabwe), ikabva yawanda munguva yeHumambo hwaMutapa (Mutapa empire). ===Machira emavara akasiyna=== <gallery> File:Cloth-roll.jpg|Machira ane mavara akasiyana. File:Rajshahi silk fabric, Sopura Silk Mills Ltd (01).jpg|Sirika (silk) File:Colourful scarves.jpg|Machira emavara akasiyana File:Traditional designs of cloth.jpg|madhizaini ane mavara akanaka. </gallery> ===Zvinhu zvakawanikwa pamatongo eGZ<ref>Chirikure S., Moultrie T., Bandama F., Dandara C. & Manyaga M., June 2017, [https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0178335 ''What was the population of Great Zimbabwe (CE1000-1800)?'']</ref>=== <gallery> File:Iznik museum Blue white and turquoise ceramics 5090.jpg|Muenzano wechinese ceramic yakawanikwa pamatongo eGreat Zimbabwe File:Aichi Prefectural Ceramic Museum (56).jpg|Imwe ceramic example. File:Iznik museum Blue white and turquoise ceramics 5091.jpg|Ceramic bowl. File:Old Arabic Enamelled Glass Cup (1878) - TIMEA.jpg|Old drawing of Arabic glass, an example of artifacts documented to have been found at the sight of Great Zimbabwe ruins. File:Illustrated catalogue of an extraordinary collection of Greek, Saracenic, Mesopotamian and Persian faïences, glass and other objects of exceeding rarity and artistic beauty (1917) (14781727674).jpg|Persian faiences (colourless) File:Cepaea vindobonensis - Banding variation.jpg|Example of shells (also documented to have been popular in Great Zimbabwe) particularly those of the spiral pattern (Ndoro) File:Covered teapot, China, early 19th century, nephrite, Honolulu Museum of Art.jpg|Chinese jade teapot (also documented to have been found at the sight of Great Zimbabwe among other things). </gallery> Zvakadaro, mavara akawanda nezvinhu zvakawanda zveChishona zvinitumidzwa nekuda kwechirevo kanachifananidzo chechinhu chacho. Enzano; Ranjisi ne hute ese mavara ari maviri akatumidzwa kuteera michero ane mavara aida kudanwa. Asi, rangarirai kuti mamwe mazita ezvinhu akabva kuChirungu nekuda kwekuti akanga asimo muChishona, kana nekuda kwekuti vanhu vakatanga kudzikisira mutauro wavo wachikudza Chirungu uyezvo mashoko akarasika. Enzano; Vhiore kana Rubhi mashoko akatorwa kuChirungu. Mamwe mashoko asimo muChishona anotorwa kumimwe mitauro yechiBantu, kunyanya chiNdebele nemimwe mitauro iri muZimbabwe. Enzano; Goridhe (Ndarama) ishoko rakabva kumutauro wechiNguni. ===Mavara edenga.=== <gallery> File:CambridgeSunset.jpg|Makore pakuvira kwezuva. Tsvuku ne ranjisi. File:Blackbird-sunset-03.jpg|Denga pakuvira kwezuva. Ruvara '''ranjisi''', '''huroro''' ne'''shora'''. File:Cheetah at Sunset.jpg|Ruvara '''Shora''' mudenga pakuvira kwezuva. File:Kitesurfer at sunset, Workum, may 2017.jpg|Ruvara rwehuroro, shora neranjisi. File:Zagreb Jarun Sunset.JPG|Ruvara kiwani, hute, vhiore. File:Sunset over Trommekilen from Norrkila 6.jpg|Ruvara hute, vhiore neindigo File:Iridiumi satelliidi sähvatus.jpg|Ruvara rwedenga File:Anvil shaped cumulus panorama edit.jpg|Ruvara rwedenga nemakore </gallery> == Matumidzo emavara == * [[Shava]], (deep reddish-brown) * [[java]], [[mushava]] (light brown). [[Domboshava]], [[javavhu]], [[javangwe]], [[gadzijava]]. * [[Hutema|Tema]], dema, nhema, [[svipa]], [[svipu]], [[sviba]] kana [[dzvipa]] (Black) * Hute (Purple) * Tsvubvu (black-purple fruit) * [[Nundu]] (Maroon) * Nachisi (deep orange coloured fruit, a tangerine) * [[Chuma cheKiwani]] (pink/rose coloured beads). * [[Shora (ruvara)|Shora]], '''Mbise''' (amber, brown). * Hutsaratsa (check). * [[Mbarakate]] (Small patch of colour on an animal or object). * Gungwa (ocean, sea, a deep blue coloured body of water) * Denga (light blue coloured atmosphere) * Rangi (chrome; chroma; colour, sky, shade, purple, blue, first) ==Mamwe mashoko== * [[Deko renzviru]] (Dark brown (lit: shell of fruit of Wild Medlar). Ano utema hwedeko renzviru: he is dark brown in colour. * [[Ruvara (kuona)|Chisambi]] (Red check pattern). * [[Manjenjenje]] Brilliance (loudness) of colours; 2. Bright flames). Mashoko aya anotaurwa ku[[Kalanga]]: * [[Panguka]] (become discolored; fade as of a flower or some color). * [[Pangula]] (cause to become discolored). ==Mavara mu[[ChiBantu]]== === Mimwe mitauro yeZimbabwe === <div style="width: 75%; height: 30em; overflow: auto; border: 4px solid white;"> '''Chindevere | IsiNdebele''' Mu[[Ndebele|Chindevere]] shoko rekuti muvara kana ruvara rinonzi umbala. Zvinozivikwa kuti muvara kana ruvara muChishona zvinoreva ruvara rimwe asi kana awanda anonzi mavara. MuChindebele '''''mavara''''' anonzi '''imibala'''. Mazita e mavara muChindebele anodeedzwa sezvakanyorwa pazasi. * '''Mnyama''' = Nhema * '''Mhlophe''' = Chena * '''Nsundu / Umdaka''' = Mbise * '''Kubomvu''' = Tsvuku * '''Lithanga''' = Huroro * '''Kuluhlaza''' = Zerere (inogona kuva Ungu futi) * '''Khaki''' = Kaki * '''Lithuli / Okuintwala / Okuyimpunga''' = grey * '''Okiyisibhakabhaka''' = Radenga / Deungu (sky blue) * '''Okulizulu (Bulu)''' = Ungu (Bhuruu) <ref>Davies, Ian & Davies, Christine & Corbett, Greville. (1994). [https://www.researchgate.net/publication/248968685_The_basic_colour_terms_of_Ndebele 'The basic colour terms of Ndebele']''Journal of African Journal Cultural'' Studies. 7. 36-48. 10.1080/09544169408717774.</ref> '''Chivhenda | Tshivenda''' [[Venda|Chivhenda]], mumwe mutauro unotaurwa muNyika yeZimbabwe. MuChivenda shoko rekuti '''''muvara''''' rinonzi '''muvhala'''. Mazita e mavara muChivenda akanyorwa pazasi. * '''Mutswu''' = Black * '''Mutshena''' = Chena * '''Museṱha''' = Pfumbu * '''Lutombo''' = Ungu * '''Mudala''' = Zerere * '''Ṱaḓa''' = Huroro * '''Swiri''' = Ranjisi * '''Mutswuku''' = tsvuku * '''Meruni''' = Nundu * '''Buraweni''' = Mbise * '''Pinki''' = Kiwani <ref>smlwardafterall, n.d., [https://app.memrise.com/course/360102/intro-to-tshivenda/11/ 'Colours',]Intro to Tshivenda, Memrise Level 11</ref> '''Chitswana | Setswana''' [[Setswana|Chitswana]] kana Setswana mumwe mutauro pa mitauro 16 inotaurwa muNyika yeZimbabwe. Shoko rekuti '''''mavara''''' muChitswana rinonzi '''Mabala'''. Mazita e mavara muChitswana akanyorwa pazasi. * '''Bontsho''' = Nhema * '''Bosweu''' = chena * '''Botuba''' = pfumbu * '''Bothokwa/ Borokwa'''= mbise * '''Botala jwa loapi''' = Ungu * '''Seloale / Phepole''' = Hute * '''Bohibitswana / Pinki''' = Kiwani * '''Bohibidu''' = tsvuku * '''Namuni''' = Ranjisi * '''Lephutsi/ Bosetlha / Serolwana''' = Huroro * '''Botala jwa matlhare''' = Zerere ==== [[Xhosa|Chixhosa]] | IsiXhosa ==== '''Mavara''' muChixhosa anonzi '''Imibala'''. * '''Mnyama''' = nhema * '''Mhlophe''' = chena * '''Bomvu''' = tsvuku * '''Lubhelu / mthubi''' = huroror * '''Luhlaza''' = ungu, zerere * '''Ntsundu''' = mbise * '''Bomvana / Pinki''' = Kiwani * '''Orenji''' = Ranjisi * '''Ngwevu''' = Pfumbu * '''Mfusa''' = Hute * '''Tyheli''' = Shora * '''Bomvu-gwanqa''' = Java (auburn; kwete shava (mahoganny)) * '''Nocwambu''' = Jenero * '''Ngqombela''' = ? (Chirungu: Crimson) ==== Chitonga | ChiTonga ==== [[ChiTonga|Chitonga]] semimwe 16 mituaro inotaurwa muNyika yeZimbabwe. '''Mavara''' muChitonga zvinoreva kuti '''musyobo'''. * '''Tete / Nyanzabili''' = zerere * '''Mukuba''' = Ranjisi * '''Uusiya''' = nhema * '''Uusalala''' = tsvuku * '''Uutaba''' = chena ==== Chitsonga | Xitsonga ==== '''Muhlovo''' ishoko rema[[Tsonga]] rekudeedza iro shoko rinozivikwa neMashona se '''''muvara'''''. * '''Basa''' = chena * '''Nkuma''' = pfumbu * '''Ntima''' = nhema * '''Ribungwa''' = mbise * '''Rihlaza''' = Zerere * '''Tshwuka''' = tsvuku * '''Wasi''' = Ungu * '''Xitshopana''' = huroro <ref>Xitsonga.org, d.a, [https://www.xitsonga.org/dictionary/colors 'colours',]''dictionary''.</ref> ==== Chichewa | Nyanya ==== Mu [[Chewa|Chichewa]] shoko rekuti '''Mitundi''' zvinoreva kuti '''Mavara'''. * '''Kuda''' = Black * '''Yera''' = chena * '''Wofiira''' = tsvuku * '''Kamtambo''' = ungu * '''Chikasu''' = huroro * '''Abiriwiri''' = zerere * '''Ndimwi''' = ranjisi </div> === Mimwe Mitauro yeChiBantu === <div style="width: 75%; height: 15em; overflow: auto; border: 4px solid white;"> Mitauro ye dzimwe nyika * [[Nyungwe]] vanoti '''mtundu''' (colour) kureva '''ruvara'''. Mamwe mazwi: '''-svipirira''' (n. green) kureva [[kusvipirira]]. * [[VaNgala]] ne[[VaBwisi]] vanoti '''langi''' kana '''ba langi''' pakuwanda (colour). * [[VaYao]] vanoti '''lusamba''' (green coloured). * [[VaLomwe]] vanoti '''ekore''' (n. colour). * [[Chewa]] vanoti '''lunga''' (purple). * [[VaMambwe]] vanoti '''cifungo''' (violet-coloured). * [[Fwe]] vanoti '''mu-bara''' (colour, spot, stripe). * [[Takwane]] vanoti '''musawo''' (n. colour) kureva [[muvara]]. * [[VaZigula]] vanoti '''rangi''' kana '''marangi''' (1. colour, 2. paint, 3. coloured inks). * [[Zigula]] vanoti '''nili''' (n. blue). * [[VaTonga]] vanoti '''tete''' kana '''nyanzabili''' (v. green) kureva [[Zerere (Ruvara)|zerere]]. * [[Venda]] vanoti '''vhudala''' (n. green). * [[Lozi]] vanoti '''butala''' kana '''tala''' (n. greenness. green colour). * [[VaGwere]] vanoti '''kitaka''' (dark brown colour). </div> == Mabviro eruzivo: == [[category:fundoyetsimba]] dawclwp4jt3p7a1boirauipgrl7kauv Murahwa 0 12838 97933 81094 2022-08-27T16:49:28Z Holani Mina 12412 /* Mitauro weBantu */ wikitext text/x-wiki [[Murahwa]] izita rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: '''Tendai Murahwa; Tsitsi Murahwa; Tutsirayi Murahwa'''. ==Mitauro weBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[VaMambwe]] vanoti '''mulawa''' (n. person, a human being) kureva [[munhu]]. Mamwe mazwi: '''mulawa''' (n. person who does not lie) kureva [[munhu]] asinganyepi. *[[VaRundi]] vanoti '''kuragwa''' (inheritance). VaRundi vanoti '''umuragwa''' kana '''samuragwa''' (heir) kureva mugari wenhaka. *[[VaRwanda]] vanoti '''kuraga''' (v. to leave inheritance). Mamwe mazwi: '''kuragwa''' (v. to inherit) kureva [[kugara nhaka]] *[[Barotse]] vanoti '''mulawa''' (n. stick used to search for iron ore under water; 2. heat resistant clay mouthpiece for bellows). [[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]] meiez78d9rt4uoxrian4mhgryhqc0p2 Mbara sezita 0 13062 97924 93287 2022-08-27T16:24:54Z Holani Mina 12412 /* Mitauro yeBantu */ wikitext text/x-wiki Mbara izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. Tarisai chinyorwa chinonzi [[mbara]]. *Vanhu vane zita iri: Tatenda Mbara; Vongai Mbara; Tawonga Mbara. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Zigula]] ne[[Kikwere]] inoti mbala (clever people; shrewd people; a cunning person/people) [[munhu akachenjera]]. *Zigula inoti ubala (1. cleverness, 2. cunningness, 3. smartness, 4. smartness, 5. wisdom) kureva [[mbaravara]]. [[Umbundu]] inoti ombala (main village or seat of kingdom). *[[Herero]] inoti ombara (chief, ruler; king). Mamwe mazwi: ouvara (kingdom, chiefdom). [[VaChewa]] vanoti opala kana opala (courtier - one working at court). *[[Kikongo]] inoti mbala (potato, sweet potato) kureva [[mbatata]] kana [[mbambaira]]. [[VaGikuyu]] vanoti mbara (fracas). *[[Lozi]] inoti '''mbala''' (n. kind of small fish). [[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]] 66mptd8y8weocyuvn28g5b6lxqmyi2w Nhara sezita 0 13223 97955 96592 2022-08-27T22:15:36Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki '''Nhara''' izita rinowanikwa munyika ye[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Rukudzo Nhara; Anselmo Nhara; Regis Nhara, [[William Nhara]] aiva mushandi we[[Zanu-PF]]. *Mazwi ari pedyo: [[Chitara sezita]], [[Chitare sezita]], [[Matare sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lugwere]] inoti '''mutala''' (n. locality; local area) kureva [[nharaunda]]. [[Lenje]] inoti '''kutala''' (on the other side, beyond) kureva ku[[mhiri]]. Tonga inoti '''mutala''' (beyond). *[[Lenje]] vanoti '''tala''' (side; one of two sides e.g. of river or valley - usually the furthest side) kureva rimwe remativi maviri, zvikurusei divi riri [[mhiri]]. *[[Kinyarwanda]] vanoti '''intare''' (region, area) kureva dunhu. [[BaKalanga]] vanoti '''nala''' (adj. - red brown markings on an ox) kureva mavara matsvuku ari pamombe. *[[Lingala]] inoti '''kotala''' (to look). Herero inoti '''tara''' (behold, observe, look at, see) kureva [[kutarira]]. *[[Kikongo]] inoti '''kutala''' (to look after, at, for; inspect, view, review, observe, watch, gaze at, notice). Mamwe mazwi: '''ntala''' (n. a look, glance). [[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]] gqbzitxo4ugmxc8wf9qbpppttua5j04 Chipungu sezita 0 13542 97916 80619 2022-08-27T16:02:51Z Holani Mina 12412 /* Mitauro yeBantu */ wikitext text/x-wiki [[Chipungu sezita]] izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. ==Mamwe Mazwi== *[[Chibage|Bungu]] (A maize cob stripped of grain). Pakuwanda toti [[chibage|mapungu]]. *[[chapungu|Bungu]] (bateleur eagle) kureva [[chapungu]]. Pakuwanda toti [[shiri|mapungu]]. *[[Sango|Bungu]] (a forest) kureva dondo kana [[sango]] kururimi rwe[[ChiNdau]]. Pakuwanda toti [[mapungu]]. ==Mitauro yeBantu== *[[VaMambwe]] vanoti '''cipungu''' (stingy person, miser) kureva munhu akawomera. *[[Zigula]] inoti '''kihungu''' (a flat, round basket used for sifting flour) kureva [[rusero]]. Vanoisa [[h]] pamwe patinoisa [[p]]. Sokuti: '''kuhara''' (scrape) kureva kupara. *[[MaZulu]] vanoti '''isiphungo''' (Liquid medicine taken internally esp. for coughs, or to ward off danger or disease) kureva mushonga unonwiwa kurwisa chirwere. *[[Umbundu]] inoti '''ocipungu''' kana '''ocivonde''' (backbiting). [[Category:Mazita eVanhu]] l7l410qhfwhxrkkuvxmknymk4ewioqa Mupandi 0 13631 97946 93372 2022-08-27T20:17:24Z Holani Mina 12412 /* Mitauro yeAfrika */ wikitext text/x-wiki [[Mupandi]] izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: '''Felix Mupandi; Simba Mupandi; Junior Mupandi; Ropafadzo Mupandi'''. *Mamwe mazita ari pedyo: [[Mupando]], [[Mupandiri]] na[[Mupandira]]. *Tarisai chinyorwa chinonzi [[mbeu]]. *Mamwe mazwi: [[Pazviito -nda achishanduka -nza]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Herero]] inoti '''oru-panda''' (n. outdoors; open air as opposed to home; in the fields; outside not having a home). Mamwe mazwi: '''oku-panda''' (v. refusal; resisting; reluctance; disinclination). *[[Herero]] inoti '''okukara m'orupanda''' (v. sleeping or living in the fields or outside - not having a home). [[Mandinka]] inoti banta (out; outside) kureva [[panze]] kana [[kunze]]. *[[Swahili]] inoti '''mpando''' (1. act, time, method of) planting, sowing. 2. row of plants. 3. furrow, bed). Mamwe mazwi: '''mpanda''' kana '''mpandi''' (planter, sower) kureva [[mudyari]]. *Swahili inoti '''panda''' kana '''pandika''' (sow, plant; grow, raise plants). [[Zigula]] inoti '''mhandi''' (n. a planter, a sower). [[Bunoge]] inoti bàndá (outside) kureva panze. *[[Lozi]] inoti '''mupandi''' (n. someone who pounds unsoaked maize). [[Category:Mazita eVanhu]] 6lshgr4hvvtlsnytn9j6zmqfsb6gqqf Musoki 0 14289 97952 83510 2022-08-27T22:08:26Z Holani Mina 12412 /* Mitauro yeBantu */ wikitext text/x-wiki [[Musoki]] izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Kenya]], [[Uganda]] ne[[Democratic Republic of the Congo]]. *Vanhu vane zita iri: '''Abel Musoki; Samantha Musoki; Sharda Musoki; Patience Musoki'''. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] vanoti '''soka''' (to discover, invent, find out, devise, design, plan, contrive). Mamwe mazwi '''soka''' (scheme, plot, project). Mamwe mazwi: [[nsoki]] (schemer, inventor). *VaKongo vanoti '''Musoki''' (n. name given to first girl born in family). Mamwe mazwi: '''soka''' (fabricate or make up something not true) kureva kutaura nyaya yekunyepa. *[[Ila]] vanoti '''ku soka''' (to go and examine traps) vachireva kufamba uchimema miteyo. [[Lozi]] inoti '''musoki''' (n. person who stirs buhobe. (from-soka). *MaZulu vanoti '''soka''' (circumcise) vachireva kuchecheudza. [[Kinande]] vanoti '''omusoki''' (n. the subject of a chief) kureva munhu anotongwa naShe. *[[Lubukusu]] vanoti '''khuusoka''' (v. swim) [[kushambira]]. Mamwe mazwi: '''omusoki''' (n. swimmer) kureva [[mushambiri]] [[Category:Mazita eVanhu kuUganda]] [[Category:Mazita eVanhu kuDRC]] 2lsafs9suoe5776wttcp4cymzdginiz 97953 97952 2022-08-27T22:10:09Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki Musoki izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Kenya]], [[Uganda]] ne[[Democratic Republic of the Congo]]. *Vanhu vane zita iri: '''Abel Musoki; Samantha Musoki; Sharda Musoki; Patience Musoki'''. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] vanoti '''soka''' (to discover, invent, find out, devise, design, plan, contrive). Mamwe mazwi '''soka''' (scheme, plot, project). Mamwe mazwi: [[nsoki]] (schemer, inventor). *VaKongo vanoti '''Musoki''' (n. name given to first girl born in family). Mamwe mazwi: '''soka''' (fabricate or make up something not true) kureva kutaura nyaya yekunyepa. *[[Ila]] vanoti '''ku soka''' (to go and examine traps) vachireva kufamba uchimema miteyo. [[Lozi]] inoti '''musoki''' (n. person who stirs buhobe. (from-soka). *MaZulu vanoti '''soka''' (circumcise) vachireva kuchecheudza. [[Kinande]] vanoti '''omusoki''' (n. the subject of a chief) kureva munhu anotongwa naShe. *[[Lubukusu]] vanoti '''khuusoka''' (v. swim) [[kushambira]]. Mamwe mazwi: '''omusoki''' (n. swimmer) kureva [[mushambiri]] [[Category:Mazita eVanhu kuUganda]] [[Category:Mazita eVanhu kuDRC]] om3njdov9qs8uykjzy0zxe7je6qvy77 Mawoyo 0 15789 97914 71613 2022-08-27T15:52:45Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki '''Mawoyo''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Kuziwa Mawoyo; Rashiwe Mawoyo; Tinashe Mawoyo; Rutendo Mawoyo. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Barotse]] vanoti '''maoyo''' (n. politeness, respect, courtesy) kureva kuzvininipisa. *[[VaGwere]] vanoti '''iwooyo''' (n. politeness, humility, courteousness, meekness, submission; feeling of patient submissive humbleness & disposition to be patient and long suffering) vachireva kuzvininipisa? *VaGwere vanoti '''kuwooya''' (v. be polite; do s.t. in a slow, gentle, polite or courteous manner) vachireva kuzvininipisa? *VaGwere vanoti '''we' iwooyo''' kana '''bʼeiwooyo''' pakuwanda (n. humble, polite, gentle, meek graceful person) vachireva munhu akazvininipisa? [[Category:Mazita eVanhu]] fvbr3suzrwm21v313aauxlkhfafml3e Masiyiwa 0 15824 97918 71615 2022-08-27T16:06:54Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki *Masiyiwa *[[Masiyiwa sezita]] (a family name). *[[Strive Masiyiwa]] {{Kujekesa}} b8qppxmfm7hm65wmg5i3h3g2ddfyvkj Sibanda 0 16277 97907 76726 2022-08-27T15:30:53Z Holani Mina 12412 Replaced content with "*[[Sibanda sezita]] (a family name). *[[Sibanda mutupo]] {{Kujekesa}}" wikitext text/x-wiki *[[Sibanda sezita]] (a family name). *[[Sibanda mutupo]] {{Kujekesa}} 0r0g02oyr7gen9i4xaf79l0vv7vo2t8 Mbowa sezita 0 16526 97910 75437 2022-08-27T15:44:28Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki '''Mbowa''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]] ne[[Congo, Kinshasa]]. *Vanhu vane zita iri: James Mbowa; Daniel Mbowa; Bertina Mbowa; Kyeleshima Mbowa. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Barotse]] vanoti '''mbowa''' (n. mushroom) kureva [[hohwa]]. *[[Barotse]] vanoti '''mbowa''' (fig. a lazy person) kureva [[nyope]]. [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] 8ob9e7kcpwl3dtwgwgvs0kh28156omv Huroro (Ruvara) 0 18421 97929 89725 2022-08-27T16:36:21Z Masiziva 13430 Redirected page to [[Huroro]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Huroro]] arjak34ecw9l82nhmkmk40l4vejp4ch Ranjisi (Ruvara) 0 18422 97935 86970 2022-08-27T16:55:43Z Masiziva 13430 Redirected page to [[Ranjisi (ruvara)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ranjisi (ruvara)]] dmk33gfwdedv3wxpkvnuxvfm2rt7ckq Ringazuva 0 19088 97904 93628 2022-08-27T15:13:42Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki {| class="floatright" |- style="background-color:yellow" | colspan="2" |'''Ringazuva''' |- | colspan="2" |[[File:Sonnenblume Helianthus 1.JPG|center|frameless]] |- style="background-color:yellow" | colspan="2" |'''statasi ye kuchengetwa''' |- | colspan="2" | |- style="background-color:yellow" | colspan="2" |'''Hupango musainzi''' |- |Muvuso: |[[Udzinde]] (''plantae'') |- |''Bazu:'' |[[Tyakeyofiti]] (''tracheophytes'') |- |''Bazu:'' |[[Anjioyospemu]] (''angiosperms'') |- |''Bazu:'' |[[Mayudhikoti]] (''eduicots'') |- |''Bazu:'' |[[Maasteridhi]] (''asterids'') |- |Raya |[[Maasterari]] (''asterales'') |- |Mhuri |[[Maastareseya]] (a''steraceae'') |- |Mbari |[[Ruvarezuva]] (Helianthus) |- |Rudzi |R.mugore |- style="background-color:yellow" | colspan="2" |'''Zitapiri''' |- | colspan="2" |'''''Ruvarezuva mgore (Helianthus annuus)''''' |- style="background-color:yellow" | colspan="2" |Izwifanana |- | colspan="2" |'''<small>Izwifanana</small>''' * ''Helianthus aridus'' <small>Rydb.</small> * ''Helianthus erythrocarpus'' <small>Bartl.</small> * ''Helianthus indicus'' <small>L.</small> * ''Helianthus jaegeri'' <small>Heiser</small> * ''Helianthus lenticularis'' <small>Douglas</small> * ''Helianthus macrocarpus'' <small>DC. & A.DC.</small> * ''Helianthus multiflorus'' <small>Hook.</small> * ''Helianthus ovatus'' <small>Lehm.</small> * ''Helianthus platycephalus'' <small>Cass.</small> * ''Helianthus tubaeformis'' <small>Nutt.</small> |} '''Ringazuva''' ([[Chingezi|Nge]]: ''sunflower, [[Chiswahili|Swa]]: alizeti'') zita raro re [[sainzi]] i ''Ruvarezuva mugore (Helianthus annuus)'', imhando ye ''Ruvarezuva (Helianthus)'' inorimwa kushandisirwa kugadzira mafuto. Rudzi urwu rwe ringazuva runoshandiswawo sechikafu cheshiri dzesango, sechipfuyo chekudya (sekudya kana dzinde resiraji (''silage'')), muhushangazhi umwe wekushandisa, uye sechishongo mumagadheni epamba. Chirimwa ichi chakatanga kuchengetwa mu[[United States of America|Amerika]]. == Zita == Zita reChingezi rekuti ''sunflower'' rinogona kubva pachimiro chemusoro weruva racho, nekuti chakafanana nezuva. Asi muChishona kuringa irimwe izwi rinoreva kuti kutarisa - sanga ringazuva zvinoreva kuti tarisa zuva, zita iri rakapuwa nekuti ringazuva rinoteveera zuva uye rinoringa kumabvazuva kana rakura risisatevere zuva. == Mamwe mapeji ekutarisa == * [[Ruvarezuva]] [[Category:Ringazuva]] [[Category:Madzinde]] [[Category:Mbeu dze mafuta]] [[Category:Maruva]] b66oiqeyzoj9vhfzrzqslkud6k971dq Chitsonga 0 20450 97925 95547 2022-08-27T16:25:33Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:WIKITONGUES- Lourenço speaking Tsonga.webm|thumb|270x270px]] '''Chitsonga''' (Tso: ''Xitsonga, uchitaugwa sokuti "Shitsonga"'') rurimi rwe [[Mitauro ye Chibantu|Chibantu]] rwunotaurwa munyika ye [[Zimbabwe]], [[South Africa|Afurika Chamhembe]], [[Eswatini]] uye [[Mozambique|Mozambiki]]. Unotswikwa ne [[Chitswa]] uye [[Chironga (mutauro)|Chironga]] uye zita rayo "Tsonga" unowanzo fukidza mitauro yese mitautu sezvoitwa [[Mitauro ye Chivanhu|mitauro ye Chishona]], asi dzimwe nguva inonzi [[Mitauro ye Chitswa-Ronga|Chitswa-Ronga]]. Chitsonga mutauro wakakudzwa pakusvikwa pakuti unokwaniswa kushandiswa zvose muzvikoro nekumba. Chitsonga mutauro we[[uhofisi]] (''official'') kuAfurika Chamhembe, uye pazasi pezita rokuti "Shangani" unozivikwa semutauro we uhofisi zve mu Konstichuti ye Zimbabwe. Mitauro yese ye Chitswa-Ronga unozivikwa kakuru kuMozambiki. Hadzisi mutauro we uhofisi muEswatini (iyo yaimbonzi Swazilendi). == Horokodzwa ye mutauro == === Chitsonga ne Chishona === {| class="wikitable" |+Mashoko anotodzana !Chitsonga !Chishona !Tsananguro |- |'''mbyana''' |[[imbwa]] | |- |'''nguluve, Honci''' |[[nguruve]], [[hochi]] | |- |'''mbhongholo''' |[[mbongoro]] | |- |'''hanci''' |[[hachi]], [[bhiza]] | |- |'''mbuti''' |[[mbudzi]] | |- |'''sekwa''' |[[sekwe]] | |- |'''huku''' |[[huku]] | |- |'''galankulu''' |[[ngarikuni]], garinkuni | |- |'''nghala''' |[[shumba]] |kuChishona ngara imhuka yakatosiyana ne shumba. |- |'''Ndlopfu''' |nzou, [[zhou]] | |- |'''Yinghwe''' |[[ingwe]] |kureva taiga paChishongrish, ingwe ne dindingwe dzowanzo sanganiswa |- |'''Nyarhi''' |[[nyati]] | |- |'''Mhala''' |[[mhara]] |tarisai futi [[Mhara (tsauranisa chirevo)|mhara]] |- |'''Mpfundla''' |[[Tsuro|tsuro, shuro]] | |- |'''Mangwa''' |[[mbizi]], dhuve | |- |'''Mfenhe''' |[[Bveni|bveni/]][[Gudo|bvene]], [[gudo]] | |- |'''Mhisi''' |[[bere]] | |- |'''Mhungbye''' |[[mhungubwe]] |kureva ronzi "jackal" |} === Manumeri === {| class="wikitable" |+Manumeri e Chitsonga tichienzana ne Chishona !Chitsonga !n'we !mbirhi !nharhu !mune !'''Ntlhanu''' !'''Ntsevu''' !'''Nkombo''' !'''Nhungu''' !'''Nkaye''' !'''Khume''' |- | |1 |2 |3 |4 |5 |6 |7 |8 |9 |10 |- !Chishona !imwe / in'we [[motsi]], moshi, modza poshi / potsi bodzi !mbiri, piri ![[tatu]], nhatu ![[ina]] ![[shanu]] !tanhatu, nhanhtu !sere !nomwe / non'we ![[pfumbamwe]] / pfumban'we pfemba ![[gumi]] |} === Ruvara === {| class="wikitable" !Chitsonga !Chishona !Tsananguro |- |'''ntima''' |[[Tema (ruvara)|tema]], nhema, dema | |- |'''basa''' |[[chena]], jena | |- |'''wasi''' |[[Ungu|ungu, wungu]] | |- |'''rihlaza''' |[[zerere]] | |- |'''xitshopana''' |[[huroro]] | |- |'''nsuku''' |[[Ndarama (Ruvara)|ndarama]] |'''[[goridhe]]''' nderimwe shoko rinoshandiswa, iri ndere Chingezi. |- |'''lamula''' |[[Ranjisi (Ruvara)|ranjisi]] | |- |'''tshukwa''' |[[Tsvuku (Ruvara)|tsvuku]] | |- |'''ribungwa''' |[[mbise]] | |} === Mazuva e vhiki === {| class="wikitable" !Chitsonga !Nsoto !Musumbhunuko !Ravumbirhi !Ravunharhu !Ravumune !Ravuntlhanu !Mugimeto |- | | | | | | | | |- !Chishona ![[Svondo]], sondo ![[Muvhuro]] ![[Chipiri]] ![[Chitatu]] ![[China]] ![[Chishanu]] ![[Mugovera]] |} === Mwedzi ye Gore === {| class="wikitable" ! !Chitsonga !Chishona ! !Chitsonga !Chishona |- |1 |'''Sunguti''' |[[Ndira]] |7 |'''Mawuwani''' |[[Chikunguru]] |- |2 |'''Nyenyenyana''' |[[Kukadzi]] |8 |'''Mhawuri''' |[[Nyamavhuvhu]] |- |3 |'''Nyenyankulu''' |[[Kurume]] |9 |'''Ndzhati''' |[[Gunyana]] |- |4 |'''Dzivamusoko''' |[[Kubvumbi]] |10 |'''Nhlangula''' |[[Gumiguru]] |- |5 |'''Mudyaxihi''' |[[Chivabvu]] |11 |'''Hukuri''' |[[Mbudzi (mwedzi)|Mbudzi]] |- |6 |'''Khotavuxika''' |[[Chikumi]] |12 |'''N'wendzamhala''' |[[Zvita]] |} === Mwaka === {| class="wikitable" !Chitsonga !Chishona |- |'''Ximumu''' |[[Zhizha]] |- |'''Ximun'wana''' |[[Chirimo]], ruswiswi |- |'''Xixika''' |[[Chando]] |- |'''Xixikana''' |[[Matsutso]], masutso |} === Zvindeya === {| class="wikitable" |+ !Chitsonga !Chishona !Tsananguro |- |'''Dyambu''' |[[zuva]] | |- |'''Gongomela''' |[[Nyamatsatse]] | |- |'''Misava''' |[[Rinopasi]], Dhunya |Dhunya - ishoko rakabva kuChiswahiri, pakuti Dunia |- |'''N'weti''' |[[Mwedzi muChadenga|Mwedzi]] | |} == Mabviro eruzivo == # [[Tsonga#cite%20ref-1|↑]] <nowiki>https://www.xitsonga.org/dictionary/xitsonga?-=b</nowiki> # [[Tsonga#cite%20ref-2|↑]] <nowiki>https://kcmakhubele.wordpress.com/2014/05/06/useful-tsonga-to-english-words-phrases/</nowiki> [[Category:Chitsonga|Tsonga]] [[Category:Mitauro ye Chitswa-Ronga|Tsonga]] [[Category:Mbeu dze mutauro|Tsonga]] [[Category:Mitauro ye Chibantu|Tsonga]] [[Category:Mitauro yemuZimbabwe|Tsonga]] [[Category:Mitauro ye Afurika Chamhembe|Tsonga]] [[Category:Mitauro ye Mozambiki|Tsonga]] [[Category:Mitauro yekuDzvanya|Tsonga]] [[Category:Mitauro ye Eswatini|Tsonga]] m8adnzh8tvglmztn2fu9ntour903w10 Bhahari re Kaspiya 0 20814 97961 97630 2022-08-28T05:15:13Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Caspian Sea from orbit.jpg|thumb|Bhahari re Kaspiya]] '''Bhahari re Kaspiya''' ([[Chingezi|nge]]. ''Caspian sea'') kana '''bhahari kaspiya''', ndiro [[ghawa]] remwiri wemvura guru repasirose, rinowanzotsangugwa se[[nyanza]] guru repasirose kana sebhahari chairo. I[[bhasini risingayereri]] (''endorheic''), rigere pakati pe [[Europe|Yuropu]] ne [[Asia|Ezhiya]]; kumabvazuva kwe [[Kaukasi]] (''Caucasus''), kumadokero kwemapomho mafaru che[[Ezhiya Yepakati]], kuchamhembe kwe[[Bani|mapani]] anomerese e[[Chamhembe kwe Rhashiya]] ku[[Kumabvazuva kwe Yuropu|Mabvazuva kwe Yuropu]], uye maodzanyemba ePlatuwu (''plateu'') izeremakomo ye[[Iran|Irani]] ku[[Kumadokero kwe Ezhiya|Madokero kwe Ezhiya]]. Inovhara 143,550 [[Skweya re mutanho|sk mu]] (372,000 [[Kiromita|km]]<sup>2</sup>) (pachisiyiwa laghuni inevumunyu (''saline'') ye Garabogazköl kumabvazuva kwayo) uye ine vhorimu ye 78,200 [[Kiromita|km]]<sup>3</sup> (19,000 [[Kyubhu re mutanho|ky mu]]). Vumunyu bwayo bwunosvika pamwe 1.2% (12 g/l), vutatu wevumunyu bwunowanikwa mumvura ye bhahari pachiavhareji. Yakaganhurwa ne [[Kazakhstan|Kazakhistani]] kumaodzanyembaemabvazuva, [[Russian Federation|Rhashiya]] kumaodzanyembaemadokero, [[Azerbaijan|Azeribhaijani (Vuazeri)]] kuchamhembechemadokero, [[Iran|Irani]] kuchamhembe, uye [[Turkmenistan|Turukimenistani]] kuchamhembe chemabvazuva. == Mashoko ashandiswa == === Mayuniti e Upami === * '''sk mu''' zvirikumirira '''[[Skweya re mutanho|skweya mutanho]]''' - (''sq mi'' = ''square miles'') * '''km''' kureva [[Kiromita|'''kiromita''']] * '''ky mu''' zvirikumirira '''[[Kyubhu re mutanho|kyubhu mutanho]]''' - (''cu mi'' = ''cube miles'') * [[Mutanho|'''mutanho''']]<ref>https://vashona.com/en/dictionary/en/mile</ref> === Mashoko === * '''ghawa''' ishoko rechishona rinoreva kuti ''inlet - rinonyorwa zve sokuti [[gawa]]'' * '''Kaukasi''' or '''Vukokasi''' kureva caucausus - pachivanhu Vu- anoshandiswa panotaurwa nyika kana nzvimbo yevanhu, senge Vukaranga (ndiro raive zita reZimbabwe kare). * '''mapomho mafaru''', kureva [[bombo]] rakafaruka, pachingezi i - ''broad steppe'' * chizaramakomo kana izeremakomo, nyazaramokomo [[chipauro]] chirikushandiswa kutsangura chonzi ''mountainous'' pa chingezi. * platuwu (plateu) * '''vumunyu''' kureva saltiness, of salt -> '''''saline''''' == Mamwe mapeji ekutarisa: == * [[Bhahari]] * [[Gungwa Mediterranean|Bhahari re Medhiteraniya]] * [[Bhahari Dzvuku]] * [[Bhahari Tema]] == Mabviro eruzivo == [[Category:Bhahari re Kaspiya]] [[Category:Muganhu we Azeribhaijani–Irani]] azrml6xh9lw3nyfaqqpv0r5foqg7khw Zerere 0 20942 97922 97885 2022-08-27T16:15:44Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Flag of Libya (1977–2011, 3-2).svg|left|frameless|228x228px]] [[File:Paardenkastanje2.jpg|left|thumb|muti ne sora re zerere]] '''Zerere''' ([[Chirungu|Nge.]]: ''Green'') '''rumbishi''', [[Mavara eKutanga|ruvara rwokutanga]] (''primary colour''), uye huri pakati pe[[Ungu (Ruvara)|ungu]] ne[[Huroro (Ruvara)|huroro]] pane sipekitirumu inoonekwa. Zerere nderimwe [[Muvara|ruvara]] rwokutanga yekuwedzera kana kusanganisa kuti mamawe mavara agadzirwe, pamwe chete ne[[tsvuku]] uye [[ungu]]. Nechakakura zvikuru, ruvara rwezerere runowanikwa muzvisikwa zvakadyarwa se[[Zererefi|Kurorofiwu]] (''chlorophyll''), kemikari inoshandiswa nezvidyarwa pa[[Chirukanerujeko|rukanerujeko]] (''photosynthesis'') ne kushandura [[chiedza]] chezuva kuita simba remakemikari. Zvisikwa zvakawanda zvino shanduka kutora hyu yezerere yenharaunda sechifukidzo kana kamofuraji. Zvicherwa (maminarausi) zvakawanda zvine ruvara rwezerere, kusanganisira iyo emerodhi, inopihwa ruvara rwayo nebvute re zerere ne[[rhangi]] (''chromium; chrome'') yainayo. Mune ongororo dzakaitwa mu[[America|Amerika]], [[Europe|Yuropu]], uye nyika dze[[Uyisalama]], zerere ndiro ruvara runowanzo batanidzwa nehunhu, hupenyu, hutano, uhwana, chitubu, tariro, negodo.<ref name=":0">Heller 2009, pp. 87–104.</ref> Mu[[Mubatanidzwa we Yuropu]] (Europe Union) ne Amerika, zerere zvakare dzimwe nguva inosanganisirwa nehuturu uye hutano husina kunaka,<ref>Heller 2009, pp. 96-97.</ref> asi ku[[Chayina]] nenzvimbo zhinji dze [[Asia|Ezhiya]], masangano ayo akanaka kwazvo, sechiratidzo chekubereka uye mufaro.<ref name=":0" /> Nekuda kwekudyidzana kwaro nemasikirwo, ihwo ruvara rwekufamba kwezvakatipoteredza. Mapato ezvematongerwo enyika anotsigira kuchengetedzwa kwezvakatipoteredza uye hutongi hwemagariro vanozvitsanangura pachavo sechikamu chezerere kufamba, vamwe vachizviti mapato ezerere. == Vambo rezita == === Ezhiya === Mune mimwe mitauro, kusanganisira [[Chichayina]] chekare, Chitai, [[Chijapani]] chekare, ne[[Vietnamese|Chivhiyetinamu]], shoko rimwe rinogona kureva Ungu (bhuruu) kana Zerere.<ref>Paul Kay and Luisa Maffi, "Color Appearance and the Emergence and Evolution of Basic Color Lexicons", ''American Anthropologist'', March 1999 [1]</ref> Hunhu hwe[[China|Chayina]] shoko rekuti: '''青''' rinosheedzwa se '''qīng''' mu[[Chimandirini]], '''Ao''' mu[[Chijapani]], '''thanh''' mu[[Vhokariraibhurari re Chisino-Vhiyetinamu|Chisino-Vhiyetinamu]] Shoko iri rine chirevo chinofukidza zvese ungu ne zerere; ungu uye zerere zvakajairwa kutaridzwa mumvuri we "青". Mune mamwe mashoko epanguva ino, ivo '''藍''' (''lán'', MuChimandarini) uye '''綠''' (''lǜ'', muChimandarini) zvichiteerana. [[Chijapani]] chinewo mashoko maviri anonongedzera chaizvo kuruvara rwezerere, '''緑''' (''midori'', iro rinotorwa kubva Chijapani chechinyakare chinotsanangura chiito ''midoru'' "kuva mumashizha; kukura" zvichireva miti). Pamusoro pezvo pane shoko rekuti; グリーン (''guriin'', rakabva pa Chingezi ''"green"''). Nekudaro, kuJapani, kunyangwe marobhoti aine mavara akafanana needzimwe nyika, mwenje wezerere unotsanangurwa uchishandisa izwi rimwe chete seiri ''aoi'' zvichireva ungu, nekuti zerere inoonekwa semumvuri we-''aoi''; Saizvozvowo, zvakasvibirira zvakasiyana zvezvimwe michero nemiriwo senge maapuro ezerere, ''Shiso'' ''zerere'' (zvinopesana nemaapuro matsvuku uye ''Shiso tsvuku'') zvinotsanangurwa neshoko rekuti aoi. Asi muChijapani chemazuvano vane mashoko anosiyanisa ungu ne zerere, kunyangwe kana pane [[Kanji]] inonyorwa ichisanganisa mashoko acho dzimwe nguva. * '''aoi''' (ungu) * '''midori''' (zerere) [[Chivhiyetinamu]] chinoshandisa shoko rimwechete kune ese mavara zerere ne ungu, "''xanh"'', nemhando dzakasiyana seng "''xanh da trời" v''achireva [[yazuru]] (azure), zvichireva "ungu ye denga", ''lam'' ([[ungu]]), uye ''lục'' (zerere; zvakare ''xanh lá cây'', zvichireva kuti; "shizha zerere"). == Zvinhu zve Zerere == === Zvichero === <gallery> File:Green grape fruit.jpg|'''Mazambiringa''' kana '''tsambatsi''' zerere File:Green Apples fruits.jpg|Ma'''apuro''' mazerere File:Kiwi (Actinidia chinensis) 1 Luc Viatour.jpg|Mukati mema '''kiwi''' ndeezerere File:Four pears.jpg|Ma '''Péé''' kana '''Peya''' ezerere File:The green avocado.jpg|'''Avho''' File:Bursera linanoe fruits.jpg </gallery> === Mavheji === <gallery> File:HK SYP Best of Best Vegetable green Cucumbers Aug-2012.JPG|Ma'''gaka''' ezerere File:Green leafy vegetable.jpg|Mavheji File:Green organic vegetables.jpg|mavheji zvekare File:HK SYP Best of Best Vegetable Green 燈籠椒 bell pepper Aug-2012.JPG|mhiripiri yebhero yeruvara zerere File:Chopped Green beans (family of Phaseolus) at Nizampet 02.jpg|'''bhinzi''' dzakachekwa File:NCI 2 green olives.jpg|maorivhi File:Green vegetables (Okro) from northern Ghana.jpg|'''Derere''' File:Green leaves of Chayote.jpg|'''Muboora''' File:A woman selling cabbage in suburbs of Mbale town.jpg|'''Makabichi''' ezerere yakapfava File:A large cabbage.jpg|Kabichi File:Green onion flower.jpg|'''Hanyanisi''' zerere </gallery> === Maruva === <gallery> File:9984Green flowers in the Philippines 01.jpg|Zuva zerere File:Green milkweed flower - unknown Asclepias.jpg|'''Mukakabundo''' (milkweed) File:GreenFlowers.jpg|Zuva zerere File:Succulent green flower (6967268021).jpg|Rimwe ruva rezerere File:Speerdistel (Cirsium vulgare) 03.jpg|Rimwe ruva </gallery> === Mhuka === <gallery> File:A green colored animal.jpg|Datya rezerere File:Close-up of Chrysomya (Old World blow fly) on a green leaf.jpg|Svosve rine mavara ezerere File:Rough Green Snake (Opheodrys aestivus) (17002000829).jpg|Nyoka yezerere File:Green Bird at Busch Gardens.JPG|Shiri yezerere File:Green Peafowl.jpg|'''[[Dausi]]''' </gallery> == ChiBantu == * MuChitsonga vanoti '''Ruhlaza''' vachireva Zerere. * MuChiswahili vanoti '''Kinjani''' vachireva iyo Zerere * Chixhosa neChizulu Zerere ndi '''Luhlala''' * MuChivhenda '''mudala''' zvinoreva kuti Zerere.<ref>smlwardafterall, [https://app.memrise.com/course/360102/intro-to-tshivenda/11/ 'Mavara eChivhenda'] ''Intro to Tshivenda.'' Yakatariswa: 19 Chikumi 2021</ref> == Mabviro eruzivo == <references /> [[Category:Mabvute e Zerere]] [[Category:Mavara ekutanga]] [[Category:Mavara echepiri]] [[Category:Mavara e Muraraungu]] [[Category:Mavara outande]] 7ty3f3mhye26x0s0o0n8g2hxvaq97yc Ungu 0 20944 97909 97897 2022-08-27T15:43:38Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Color-blue.JPG|right|frameless|228x228px]] [[File:Blue Tree 2.jpg|thumb|muti uungu]] '''Ungu''' ([[Chingezi|Nge]]: ''Blue''; [[Chishongrish|Shongrish]]: ''bhuruu; bhuluu'') kana '''wungu''' nderimwe [[Muvara|ruvara]] pamwechete ne[[Huroro (Ruvara)|Huroro]] uye [[Tsvuku (Ruvara)|tsvuku]] anozivikwa se[[Mavara Ekutanga]] (''primary colours''). Zvinhu zvine ruvara ungu zvinosanganisa: [[denga]] ne [[mvura]]. Muchikare yaiwanzonzi '''Fifu'''<ref>[https://ufdc.ufl.edu/AA00000228/00001/53?search=fashuka 'A vocabulary of the dialects of Mashonaland in the new orthography'] Peji 31. Yakatariswa: 24 Chikumi 2021</ref>, kana tema uye pfumbu, nekuti mutsika dzechishona paive nemavara mana: [[mavara matema]] ('''ungu''', [[tema]]), [[mavara matsvuku]] ([[tsvuku]], [[Ranjisi (Ruvara)|raranji/ranjisi]]), [[mavara machena]] ([[Chena|jena]], [[huroro]] nezv.) uye mavara tsvuku zve ([[hute]], [[kiwani]]) == Mhando dzeruvara == === Mavara eUngu === Mavara maUngu kana Bhuruu (shoko rinobva ku[[Chirungu|Chingezi]]). Ruvara rweungu runodeedza kunzi ruvara tema nekuti bvute rayo harina kuchena sehuroro kana chena. {| class="wikitable" !Ruvara !Enzano !Khodhi ![[Chingezi]]<ref name=":0">enwiki: [https://htmlcolorcodes.com/colors/shades-of-blue/ Shades of blue]</ref> !Vambo rezita |- |[[Fifu (ruvara)|Fifu]]<ref name=":02">[https://ufdc.ufl.edu/AA00000228/00001/53?search=fashuka 'A vocabulary of the dialects of Mashonaland in the new orthography'] Peji 31. Yakatariswa: 24 Chikumi 2021</ref> ! |#000080 |Navy; Dark blue | |- |[[arutramarini|ultraandye]]; ultraandhle ! |#120A8F |Ultramarine 'beyond the sea' |darika/pfuura (beyond) [[bhahari]] (sea) |- |[[Ijipita ungu]] ! |#1034A6 |egyptian blue | |- |[[Safira (ruvara)|Safira]] ! |#0F52BA |Sapphire blue | |- |[[Indigo (ruvara)|Indigo]] ! |#3F00FF |Indigo | |- |[[Getsi ungu (ruvara)|Getsi ungu]]; etsi ! |#3137FD |Electric blue |<ref>enwiki: 1.2 ''Iridescent electric blue'' [[:en:Electric_blue_(color)|Electric blue (colour)]]</ref> |- |'''Ungu''' ! |#0000FF |Blue | |- |[[kobharuti ungu]] ! |#0047AB |cobalt blue | |- |rapisi ! |#004C94 |lapis deep blue | |- |serurani ! |#2A52BE |cerulean blue | |- |[[Yazuru]] ! |#007FFF |azure | |- |dengaungu ! |#87CEEB |Sky blue |ruvara serwedenga |- |unguchena ! |#ADD8E6 |light blue | |- |[[Sieni]] ! |#00FFFF |Cyan | |- |[[Terukosi (ruvara)|Terukosi]] ! |#40E0D0 |Turqoise | |- |[[Tiro (ruvara)|Tiro]] ! |#008080 |Teal | |- |aigesi tiro ! |#4E6E81 |aegean teal |αἶγες (aîges, “waves”) |- |ruandhleungu ruandyeungu ! | |aquamarine |[[ruandhle]] ndau for ''marine'' ''ruandye'' karanga |- |andhle/andye ! | |aqua | |} ==== Mabvute emavara maungu ==== {| class="wikitable" !Ruvara !Enzano !Khodhi ![[Chingezi]]<ref name=":0" /> !Vambo rezita |- |ungu se gungwa ! |#4F42B5 |ocean blue | |- |ungu se usiku ! |#191970 |midnight blue | |} '''''Mhando dzeruvara rweungu.'''''<gallery> File:Shades of blue.png|Mavara eUngu File:Color icon blue.svg|Mavara eUngu yakajeka File:Shades of light blue.png|Mavara eUngu yakapfava File:Sapphire Necklace.jpg|Ruvara rwesafira. File:Electric blue hap.jpg|[[Hove]] yeruvara rwe Etsi (''electric blue'' </gallery> {| class="wikitable float center mw-collapsible" !Mabvute e Ungu |- | {| width="100%" | style="background-color: #f0ffff;" |Yazuru Misti (muvara weutande "[[Yazuru]]") (Hex: #F0FFFF) (RGB: 240, 255, 255) |- | style="background-color: #f0f8ff;" |Alice Ungu (muvara weutande) (Hex: #F0F8FF) (RGB: 240, 248, 255) |- | style="background-color: #e7feff;" |Bubbles (Xona.com Udorongodzwa wemuvara) (Hex: #E7FEFF) (RGB: 231, 254, 255) |- | style="background-color: #e0ffff;" |Sienichena (Hex: #E0FFFF) (RGB: 244, 255, 255) |- | style="background-color: #e6e6fa;" |Farata Misti (muvara weutande [[Farata]]) (Hex: #E6E6FA) (RGB: 230, 230, 250) |- | style="background-color: #ccccff;" |Periwinko (Farata Ungu) (Indigo Ipfava) (Hex: #CCCCFF) (RGB: 204, 204, 255) |- | style="background-color: #b0e0e6;" |Ungu Paudha (muvara weutande) (Hex: #B0E0E6) (RGB: 176, 224, 230) |- | style="background-color: #add8e6;" |Unguchena (Hex: #ADD8E6) (RGB: 173, 216, 230) |- | style="background-color: #a3e3ed;" |Ultra-Ungu (Blizadhi Ungu) (Krayola) (Hex: #ACE5EE) (RGB: 172, 229, 238) |- | style="background-color: #89cffd;" |Ungwana (bby blue) (Hex: 89CFFD) (RGB: 137, 207, 240) |- | style="background-color: #87Cefa;" |Ungudenga chena (muvara weutande) (Hex: #87CEFA) (RGB: 135, 196, 250) |- | style="background-color: #87ceeb;" |Ungudenga (muvara weutande) (Hex: #87CEEB) (RGB: 135, 206, 235) |- | style="background-color: #93ccea;" |Ungu ye Koniflawa ichena (Krayola) (Hex: #93CCEA) (RGB: 147, 204, 234) |- | style="background-color: #76d7ea;" |Medium Dengaungu (Krayola) Hex: #76D7EA) (RGB: 118, 215, 234) |- | style="background-color: #71d9e2;" |Andhleungu ungu (Krayola) Hex: #71D9E2) (RGB: 113, 217, 226) |- | style="background-color: #7fffd4;" |Andhleungu (muvara weutande) (Hex: #7FFFD4) (RGB: 127, 255, 212) |- | style="background-color: #7df9ff;" |Getsiungu (Hex:7DF9FF) (RGB: 125, 249, 255) |- | style="background-color: #00ffff;" |Sieni (muvara weutande Andhle) (Getsisieni) (Hex: #00FFFF) (RGB: 0, 255, 255) |- | style="background-color: #00ffef;" |Terukosi (Hex: #00FFEF) (RGB: 0, 255, 239) |- | style="background-color: #08e8de;" |Bright Terukosi (Hex: #08E8DE) (RGB: 8, 232, 222) |- | style="background-color: #30d5c8;" |Terukosi (muvara weutande) (Hex: #30D5C8) (RGB: 48, 213, 200) |- | style="background-color: #00bfff;" |Kapri (muvara weutande "Dengaungu Idzamu") (Hex: #00BFFF) (RGB: 0, 191, 255) |- | style="background-color: #00b7eb;" |Process Sieni (Pigment Sieni) (Hex: #00B7EB) (RGB: 0, 180, 247) |- | style="background-color: #42adde;" |Yazuru ye Yukurenia (muvara we mureza we Yukurenia) (Hex: #42ADDE) (RGB: 66, 173, 222) |- | style="background-color: #5b92e5; color: #000000" |Ungu ye [[Mubatanidzwa weNyika Pasirose|UN]] (Yazuru) (Hex: #5B92E5) (RGB: 91, 146, 229) |- | style="background-color: #6495ed; color: #000000" |Koniflawa Ungu (muvara weutande) (Hex: #6495ED) (RGB: 100, 149, 237) |- | style="background-color: #02a4d3; color: #000000" |Bright Serurani (Krayola) (Hex: #02A4D3) (RGB: 2, 164, 211) |- | style="background-color: #0095b6; color: #black" |Bhondi Ungu (iUngu-Zerere ye Krayola) (Hex: #0095B6) (RGB: 0, 149, 182) |- | style="background-color: #0892d0; color:#ffffff" |Rich Getsiungu (Hex: #0892D0) (RGB: 8, 146, 208) |- | style="background-color: #007bA7; color: #ffffff" |Serurani (Hex: #007BA7) (RGB: 0, 123, 167) |- | style="background-color: #4682b4; color: #ffffff" |Chisa Ungu (muvara weutande) (Hex: #4682B4) (RGB: 70, 130, 180) |- | style="background-color: #5d8aa8; color: #ffffff" |Ungu ye Air Force (Hex: #5D8AA8) (RGB: 93, 138, 168) |- | style="background-color: #44719B; color: #ffffff" |Agate Ungu (Hex: #44719B) (RGB: 68, 113, 155) |- | style="background-color: #0067a5; color: #ffffff" |Medium Perusiya Ungu (Hex: #0067A5) (RGB: 0, 103, 165) |- | style="background-color: #005b99; color: #ffffff" |Yazuru ye Swidheni (Muvara we mureza we Swidheni) (Hex: #005B99) (RGB: 0, 91, 153) |- | style="background-color: #1a5798; color: #ffffff" |Mukando we Indigo (Hex: #1A5798) (RGB: 17, 80, 147) |- | style="background-color: #4f69c6; color: #ffffff" |Bright Indigo (Krayola) (Hex: #4F69C6) (RGB: 79, 105, 198) |- | style="background-color: #4169E1; color: #ffffff" |Ungu Youmambo (muvara weutande) (Hex: #4169E1) (RGB: 65, 105, 225) |- | style="background-color: #1e90ff; color: #ffffff" |Dodger Ungu (muvara weutande)(Hex: #1E90FF) (RGB: 30, 144, 255) |- | style="background-color: #007fff; color: #ffffff" |Yazuru (Hex: #007FFF) (RGB: 0, 127, 255) |- | style="background-color: #0066ff; color: #ffffff" |Yazuru Idzamu (iungu ye Krayola) (Hex: #0066FF) (RGB: 0, 102, 255) |- | style="background-color: #0000ff; color: #ffffff" |UNGU (Hex: #0000FF) (RGB: 0, 0, 255) |- | style="background-color: #2a52be; color: #ffffff" |Serurani Ungu (Hex: #2A52BE) (RGB: 42, 82, 190) |- | style="background-color: #1560bd; color: #ffffff" |Dhenimu (Hex: #1560bd) (RGB: 21, 96, 189) |- | style="background-color: #0066cc; color: #ffffff" |Medium Fifu (Fifu ye Krayola) (Hex: #0066CC) (RGB: 0, 102, 204) |- | style="background-color: #0F52BA; color: #ffffff" |Safira (Maerz na Paul) (Hex: #0F52BA) (RGB: 15, 82, 186) |- | style="background-color: #035096; color:#ffffff" |Medium Getsiungu (Hex: #035096) (RGB: 3, 80, 150) |- | style="background-color: #0047ab; color: #ffffff" |Kobharuti Ungu (Hex: #0047AB) (RGB: 0, 71, 171) |- | style="background-color: #1C39bb; color: #ffffff" |Ungu ye Perusiya (Hex: #1C39BB) (RGB: 28, 57, 187) |- | style="background-color: #002bb8; color: #ffffff" |Azul (Hex: #002BB8) (RGB: 0, 43, 184) |- | style="background-color: #0000cd; color: #ffffff" |Medium Ungu (web color) (Hex: #0000CD) (RGB: 0, 0, 205) |- | style="background-color: #5218fa; color: #ffffff" |Ungu ye Han (Hex: #5218FA) (RGB: 82, 24, 250) |- | style="background-color: #3f00ff; color: #ffffff" |Getsi Ultra-andhle (Hex: #3F00FF) (RGB: 63, 0, 255) |- | style="background-color: #5f00ff; color: #ffffff" |Westiminsta (Hex: #5F00FF) (RGB: 95, 0, 255) |- | style="background-color: #6600ff; color: #ffffff" |Indigo (Getsiindigo) (Hex: #6600FF) (RGB: 102, 0, 255) |- | style="background-color: #7b68ee; color: #ffffff" |Medium Slate Ungu (muvara weutande) (Hex: #7B68EE) (RGB: 123, 104, 138) |- | style="background-color: #9370db; color: #ffffff" |Farata Idzamu (muvara weutande) (Hex: #9370DB) (RGB: 147, 112, 219) |- | style="background-color: #b57edc; color: #000000" |Farata (Hex: #B57EDC) (RGB: 181, 126, 220) |- | style="background-color: #9457eb; color: #ffffff;" |Farata Indigo (Hex: #9457EB) (RGB: 148, 87, 235) |- | style="background-color: #8a2be2; color: #ffffff" |Indigo Idzamu (iUngu-Fuvana ye muvara weutande) (Hex: #8A2BE2) (RGB: 138, 43, 226) |- | style="background-color: #4b0082; color: #ffffff" |Pigment Indigo (indigo ye muvara weutande) (Hex: #4B0082) (RGB: 75, 0, 130) |- | style="background-color: #32127a; color: #ffffff" |Indigo ye Perusiya (Regimental) (Hex: #32127A) (RGB: 50, 18, 122) |- | style="background-color: #0038a8; color: #ffffff" |Yazuru tema (Pantone Blue #286) (Hex: #0038A8) (RGB: 0, 56, 186) |- | style="background-color: #002FA7; color: #ffffff" |Ungu ye International Klein (Hex: #002FA7) (RGB: 0, 47, 167) |- | style="background-color: #003399; color: #ffffff" |Paudha ungu tema (Smalt) (Hex: #003399) (RGB: 0, 51, 153) |- | style="background-color: #120A8f; color: #ffffff" |Ultra-andhle (Hex: #120A8F) (RGB: 18, 10, 143) |- | style="background-color: #00008b; color: #ffffff" |Ungutema (muvara weutande) (Hex: #100826) (RGB: 0, 0, 139) |- | style="background-color: #000080; color: #ffffff" |Fifu (muvara weutande) (Hex: #100826) (RGB: 0, 0, 128) |- | style="background-color: #23297a; color: #ffffff" |Ungu ya St. Patrick (Hex: #23297A) (RGB: 35, 41, 122) |- | style="background-color: #082567; color: #ffffff" |Safiratema (Safira (PerBang.dk)) (Hex: #082567) (RGB: 8, 37, 103) |- | style="background-color: #191970; color: #ffffff" |Ungu ye Pakati Peusiku (muvara weutande) (Hex: #191970) (RGB: 25, 25, 112) |- | style="background-color: #003366; color: #ffffff" |Ungu ye Pakata Peusiku (Ungu ye Pakati Peusiku ye Krayola) (Hex: #100826) (RGB: 0, 51, 102) |- | style="background-color: #003153; color: #ffffff" |Prashiya Ungu (Bhelini Ungu) (Hex: #003153) (RGB: 0, 49, 83) |- | style="background-color: #310062; color: #ffffff" |Indigo tema (Hex: #310062) (RGB: 49, 0, 98) |- | style="background-color: #536878; color: #ffffff" |Getsiungu tema (Hex: #536878) (RGB: 83, 104, 120) |} |} == Mabviro eruzivo == [[Category:Muvara]] [[Category:Ungu]] [[Category:Mabvute e Ungu]] [[Category:Mavara ekutanga]] [[Category:Mavara echepiri]] [[Category:Mavara e Muraraungu]] [[Category:Mavara outande]] <references /> 6nx2fmex61vy020l99ubyidulhdhdkb 97912 97909 2022-08-27T15:50:45Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Color-blue.JPG|right|frameless|228x228px]] [[File:Blue Tree 2.jpg|thumb|muti uungu]] '''Ungu''' ([[Chingezi|Nge]]: ''Blue''; [[Chishongrish|Shongrish]]: ''bhuruu; bhuluu'') kana '''wungu''' nderimwe [[Muvara|ruvara]] pamwechete ne[[Huroro (Ruvara)|Huroro]] uye [[Tsvuku (Ruvara)|tsvuku]] anozivikwa se[[Mavara Ekutanga]] (''primary colours''). Zvinhu zvine ruvara ungu zvinosanganisa: [[denga]] ne [[mvura]]. Muchikare yaiwanzonzi '''Fifu'''<ref>[https://ufdc.ufl.edu/AA00000228/00001/53?search=fashuka 'A vocabulary of the dialects of Mashonaland in the new orthography'] Peji 31. Yakatariswa: 24 Chikumi 2021</ref>, kana tema uye pfumbu, nekuti mutsika dzechishona paive nemavara mana: [[mavara matema]] ('''ungu''', [[tema]]), [[mavara matsvuku]] ([[tsvuku]], [[Ranjisi (Ruvara)|raranji/ranjisi]]), [[mavara machena]] ([[Chena|jena]], [[huroro]] nezv.) uye mavara tsvuku zve ([[hute]], [[kiwani]]) == Mhando dzeruvara == === Mavara eUngu === Mavara maUngu kana Bhuruu (shoko rinobva ku[[Chirungu|Chingezi]]). Ruvara rweungu runodeedza kunzi ruvara tema nekuti bvute rayo harina kuchena sehuroro kana chena. ==== Mabvute emavara maungu ==== {| class="wikitable" !Ruvara !Enzano !Khodhi ![[Chingezi]]<ref name=":03">enwiki: [https://htmlcolorcodes.com/colors/shades-of-blue/ Shades of blue]</ref> !Vambo rezita |- |[[Fifu]]<ref name=":022">[https://ufdc.ufl.edu/AA00000228/00001/53?search=fashuka 'A vocabulary of the dialects of Mashonaland in the new orthography'] Peji 31. Yakatariswa: 24 Chikumi 2021</ref> ! style="background:#000080" | |#000080 |Navy; Dark blue | |- |ultra-andhle ultra-andye ! style="background:#120A8F" | |#120A8F |Ultramarine 'beyond the sea' |darika/pfuura (''beyond'') ndau [[ruandhle]]; ruandye (''marine; sea'') |- |[[Ungu ye Ijipita]] ! style="background:#1034A6" | |#1034A6 |egyptian blue | |- |[[Safira (Ruvara)|Safira]] ! style="background:#0F52BA" | |#0F52BA |Sapphire blue | |- |[[Indigo]] ! style="background:#3F00FF" | |#3F00FF |Indigo | |- |[[Mabvute e Ungu|Getsi ungu]]; etsi ! style="background:#3137FD" | |#3137FD |Electric blue |<ref>enwiki: 1.2 ''Iridescent electric blue'' [[:en:Electric_blue_(color)|Electric blue (colour)]]</ref> |- |[[Ungu]] ! style="background:#0000FF" | |#0000FF |Blue | |- |[[Mabvute e ungu|Kobharuti ungu]] ! style="background:#0047ab" | |#0047AB |cobalt blue | |- |[[Mabvute e ungu|Rapisi]] ! style="background:#004c94" | |#004C94 |lapis/deep blue | |- |[[Mabvute e ungu|Serurani]] ! style="background:#2a52be" | |#2A52BE |cerulean blue | |- |[[Yazuru]] ! style="background:#007FFF" | |#007FFF |azure | |- |[[Dengaungu]] ! style="background:#87CEEB" | |#87CEEB |Sky blue |ruvara serwedenga |- |[[Unguchena]] ! style="background:#ADD8E6" | |#ADD8E6 |light blue | |- |[[Sieni]] ! style="background:#00FFFF" | |#00FFFF |Cyan | |- |[[Terukosi]] ! style="background:#40E0D0" | |#40E0D0 |Turqoise | |- |[[Tiro]] ! style="background:#008080" | |#008080 |Teal | |- |[[Mabvute e ungu|aigesi tiro]] ! style="background:#4e6e81" | |#4E6E81 |aegean teal |αἶγες (aîges, “waves”) |} ==== Mabvute emavara maungu ==== {| class="wikitable" !Ruvara !Enzano !Khodhi ![[Chingezi]]<ref name=":03" /> !Vambo rezita |- |[[Mabvute e ungu|Gungwaungu]] ! style="background:#4F42B5" | |#4F42B5 |ocean blue | |- |[[Usikuungu]] ! style="background:#191970" | |#191970 |midnight blue | |- |Andleungu Andyeungu ! | |Aquamarine |[[ruandhle]] + ungu |- |andle andye ! | |aqua |ruandhle |} '''''Mhando dzeruvara rweungu.'''''<gallery> File:Shades of blue.png|Mavara eUngu File:Color icon blue.svg|Mavara eUngu yakajeka File:Shades of light blue.png|Mavara eUngu yakapfava File:Sapphire Necklace.jpg|Ruvara rwesafira. File:Electric blue hap.jpg|[[Hove]] yeruvara rwe Etsi (''electric blue'' </gallery> {| class="wikitable float center mw-collapsible" !Mabvute e Ungu |- | {| width="100%" | style="background-color: #f0ffff;" |Yazuru Misti (muvara weutande "[[Yazuru]]") (Hex: #F0FFFF) (RGB: 240, 255, 255) |- | style="background-color: #f0f8ff;" |Alice Ungu (muvara weutande) (Hex: #F0F8FF) (RGB: 240, 248, 255) |- | style="background-color: #e7feff;" |Bubbles (Xona.com Udorongodzwa wemuvara) (Hex: #E7FEFF) (RGB: 231, 254, 255) |- | style="background-color: #e0ffff;" |Sienichena (Hex: #E0FFFF) (RGB: 244, 255, 255) |- | style="background-color: #e6e6fa;" |Farata Misti (muvara weutande [[Farata]]) (Hex: #E6E6FA) (RGB: 230, 230, 250) |- | style="background-color: #ccccff;" |Periwinko (Farata Ungu) (Indigo Ipfava) (Hex: #CCCCFF) (RGB: 204, 204, 255) |- | style="background-color: #b0e0e6;" |Ungu Paudha (muvara weutande) (Hex: #B0E0E6) (RGB: 176, 224, 230) |- | style="background-color: #add8e6;" |Unguchena (Hex: #ADD8E6) (RGB: 173, 216, 230) |- | style="background-color: #a3e3ed;" |Ultra-Ungu (Blizadhi Ungu) (Krayola) (Hex: #ACE5EE) (RGB: 172, 229, 238) |- | style="background-color: #89cffd;" |Ungwana (bby blue) (Hex: 89CFFD) (RGB: 137, 207, 240) |- | style="background-color: #87Cefa;" |Ungudenga chena (muvara weutande) (Hex: #87CEFA) (RGB: 135, 196, 250) |- | style="background-color: #87ceeb;" |Ungudenga (muvara weutande) (Hex: #87CEEB) (RGB: 135, 206, 235) |- | style="background-color: #93ccea;" |Ungu ye Koniflawa ichena (Krayola) (Hex: #93CCEA) (RGB: 147, 204, 234) |- | style="background-color: #76d7ea;" |Medium Dengaungu (Krayola) Hex: #76D7EA) (RGB: 118, 215, 234) |- | style="background-color: #71d9e2;" |Andhleungu ungu (Krayola) Hex: #71D9E2) (RGB: 113, 217, 226) |- | style="background-color: #7fffd4;" |Andhleungu (muvara weutande) (Hex: #7FFFD4) (RGB: 127, 255, 212) |- | style="background-color: #7df9ff;" |Getsiungu (Hex:7DF9FF) (RGB: 125, 249, 255) |- | style="background-color: #00ffff;" |Sieni (muvara weutande Andhle) (Getsisieni) (Hex: #00FFFF) (RGB: 0, 255, 255) |- | style="background-color: #00ffef;" |Terukosi (Hex: #00FFEF) (RGB: 0, 255, 239) |- | style="background-color: #08e8de;" |Bright Terukosi (Hex: #08E8DE) (RGB: 8, 232, 222) |- | style="background-color: #30d5c8;" |Terukosi (muvara weutande) (Hex: #30D5C8) (RGB: 48, 213, 200) |- | style="background-color: #00bfff;" |Kapri (muvara weutande "Dengaungu Idzamu") (Hex: #00BFFF) (RGB: 0, 191, 255) |- | style="background-color: #00b7eb;" |Process Sieni (Pigment Sieni) (Hex: #00B7EB) (RGB: 0, 180, 247) |- | style="background-color: #42adde;" |Yazuru ye Yukurenia (muvara we mureza we Yukurenia) (Hex: #42ADDE) (RGB: 66, 173, 222) |- | style="background-color: #5b92e5; color: #000000" |Ungu ye [[Mubatanidzwa weNyika Pasirose|UN]] (Yazuru) (Hex: #5B92E5) (RGB: 91, 146, 229) |- | style="background-color: #6495ed; color: #000000" |Koniflawa Ungu (muvara weutande) (Hex: #6495ED) (RGB: 100, 149, 237) |- | style="background-color: #02a4d3; color: #000000" |Bright Serurani (Krayola) (Hex: #02A4D3) (RGB: 2, 164, 211) |- | style="background-color: #0095b6; color: #black" |Bhondi Ungu (iUngu-Zerere ye Krayola) (Hex: #0095B6) (RGB: 0, 149, 182) |- | style="background-color: #0892d0; color:#ffffff" |Rich Getsiungu (Hex: #0892D0) (RGB: 8, 146, 208) |- | style="background-color: #007bA7; color: #ffffff" |Serurani (Hex: #007BA7) (RGB: 0, 123, 167) |- | style="background-color: #4682b4; color: #ffffff" |Chisa Ungu (muvara weutande) (Hex: #4682B4) (RGB: 70, 130, 180) |- | style="background-color: #5d8aa8; color: #ffffff" |Ungu ye Air Force (Hex: #5D8AA8) (RGB: 93, 138, 168) |- | style="background-color: #44719B; color: #ffffff" |Agate Ungu (Hex: #44719B) (RGB: 68, 113, 155) |- | style="background-color: #0067a5; color: #ffffff" |Medium Perusiya Ungu (Hex: #0067A5) (RGB: 0, 103, 165) |- | style="background-color: #005b99; color: #ffffff" |Yazuru ye Swidheni (Muvara we mureza we Swidheni) (Hex: #005B99) (RGB: 0, 91, 153) |- | style="background-color: #1a5798; color: #ffffff" |Mukando we Indigo (Hex: #1A5798) (RGB: 17, 80, 147) |- | style="background-color: #4f69c6; color: #ffffff" |Bright Indigo (Krayola) (Hex: #4F69C6) (RGB: 79, 105, 198) |- | style="background-color: #4169E1; color: #ffffff" |Ungu Youmambo (muvara weutande) (Hex: #4169E1) (RGB: 65, 105, 225) |- | style="background-color: #1e90ff; color: #ffffff" |Dodger Ungu (muvara weutande)(Hex: #1E90FF) (RGB: 30, 144, 255) |- | style="background-color: #007fff; color: #ffffff" |Yazuru (Hex: #007FFF) (RGB: 0, 127, 255) |- | style="background-color: #0066ff; color: #ffffff" |Yazuru Idzamu (iungu ye Krayola) (Hex: #0066FF) (RGB: 0, 102, 255) |- | style="background-color: #0000ff; color: #ffffff" |UNGU (Hex: #0000FF) (RGB: 0, 0, 255) |- | style="background-color: #2a52be; color: #ffffff" |Serurani Ungu (Hex: #2A52BE) (RGB: 42, 82, 190) |- | style="background-color: #1560bd; color: #ffffff" |Dhenimu (Hex: #1560bd) (RGB: 21, 96, 189) |- | style="background-color: #0066cc; color: #ffffff" |Medium Fifu (Fifu ye Krayola) (Hex: #0066CC) (RGB: 0, 102, 204) |- | style="background-color: #0F52BA; color: #ffffff" |Safira (Maerz na Paul) (Hex: #0F52BA) (RGB: 15, 82, 186) |- | style="background-color: #035096; color:#ffffff" |Medium Getsiungu (Hex: #035096) (RGB: 3, 80, 150) |- | style="background-color: #0047ab; color: #ffffff" |Kobharuti Ungu (Hex: #0047AB) (RGB: 0, 71, 171) |- | style="background-color: #1C39bb; color: #ffffff" |Ungu ye Perusiya (Hex: #1C39BB) (RGB: 28, 57, 187) |- | style="background-color: #002bb8; color: #ffffff" |Azul (Hex: #002BB8) (RGB: 0, 43, 184) |- | style="background-color: #0000cd; color: #ffffff" |Medium Ungu (web color) (Hex: #0000CD) (RGB: 0, 0, 205) |- | style="background-color: #5218fa; color: #ffffff" |Ungu ye Han (Hex: #5218FA) (RGB: 82, 24, 250) |- | style="background-color: #3f00ff; color: #ffffff" |Getsi Ultra-andhle (Hex: #3F00FF) (RGB: 63, 0, 255) |- | style="background-color: #5f00ff; color: #ffffff" |Westiminsta (Hex: #5F00FF) (RGB: 95, 0, 255) |- | style="background-color: #6600ff; color: #ffffff" |Indigo (Getsiindigo) (Hex: #6600FF) (RGB: 102, 0, 255) |- | style="background-color: #7b68ee; color: #ffffff" |Medium Slate Ungu (muvara weutande) (Hex: #7B68EE) (RGB: 123, 104, 138) |- | style="background-color: #9370db; color: #ffffff" |Farata Idzamu (muvara weutande) (Hex: #9370DB) (RGB: 147, 112, 219) |- | style="background-color: #b57edc; color: #000000" |Farata (Hex: #B57EDC) (RGB: 181, 126, 220) |- | style="background-color: #9457eb; color: #ffffff;" |Farata Indigo (Hex: #9457EB) (RGB: 148, 87, 235) |- | style="background-color: #8a2be2; color: #ffffff" |Indigo Idzamu (iUngu-Fuvana ye muvara weutande) (Hex: #8A2BE2) (RGB: 138, 43, 226) |- | style="background-color: #4b0082; color: #ffffff" |Pigment Indigo (indigo ye muvara weutande) (Hex: #4B0082) (RGB: 75, 0, 130) |- | style="background-color: #32127a; color: #ffffff" |Indigo ye Perusiya (Regimental) (Hex: #32127A) (RGB: 50, 18, 122) |- | style="background-color: #0038a8; color: #ffffff" |Yazuru tema (Pantone Blue #286) (Hex: #0038A8) (RGB: 0, 56, 186) |- | style="background-color: #002FA7; color: #ffffff" |Ungu ye International Klein (Hex: #002FA7) (RGB: 0, 47, 167) |- | style="background-color: #003399; color: #ffffff" |Paudha ungu tema (Smalt) (Hex: #003399) (RGB: 0, 51, 153) |- | style="background-color: #120A8f; color: #ffffff" |Ultra-andhle (Hex: #120A8F) (RGB: 18, 10, 143) |- | style="background-color: #00008b; color: #ffffff" |Ungutema (muvara weutande) (Hex: #100826) (RGB: 0, 0, 139) |- | style="background-color: #000080; color: #ffffff" |Fifu (muvara weutande) (Hex: #100826) (RGB: 0, 0, 128) |- | style="background-color: #23297a; color: #ffffff" |Ungu ya St. Patrick (Hex: #23297A) (RGB: 35, 41, 122) |- | style="background-color: #082567; color: #ffffff" |Safiratema (Safira (PerBang.dk)) (Hex: #082567) (RGB: 8, 37, 103) |- | style="background-color: #191970; color: #ffffff" |Ungu ye Pakati Peusiku (muvara weutande) (Hex: #191970) (RGB: 25, 25, 112) |- | style="background-color: #003366; color: #ffffff" |Ungu ye Pakata Peusiku (Ungu ye Pakati Peusiku ye Krayola) (Hex: #100826) (RGB: 0, 51, 102) |- | style="background-color: #003153; color: #ffffff" |Prashiya Ungu (Bhelini Ungu) (Hex: #003153) (RGB: 0, 49, 83) |- | style="background-color: #310062; color: #ffffff" |Indigo tema (Hex: #310062) (RGB: 49, 0, 98) |- | style="background-color: #536878; color: #ffffff" |Getsiungu tema (Hex: #536878) (RGB: 83, 104, 120) |} |} == Mabviro eruzivo == [[Category:Muvara]] [[Category:Ungu]] [[Category:Mabvute e Ungu]] [[Category:Mavara ekutanga]] [[Category:Mavara echepiri]] [[Category:Mavara e Muraraungu]] [[Category:Mavara outande]] <references /> rjn6fh9akhptr1ndhwnlpmjgibvm3uu 97913 97912 2022-08-27T15:52:10Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Color-blue.JPG|right|frameless|228x228px]] [[File:Blue Tree 2.jpg|thumb|muti uungu]] '''Ungu''' ([[Chingezi|Nge]]: ''Blue''; [[Chishongrish|Shongrish]]: ''bhuruu; bhuluu'') kana '''wungu''' nderimwe [[Muvara|ruvara]] pamwechete ne[[Huroro (Ruvara)|Huroro]] uye [[Tsvuku (Ruvara)|tsvuku]] anozivikwa se[[Mavara Ekutanga]] (''primary colours''). Zvinhu zvine ruvara ungu zvinosanganisa: [[denga]] ne [[mvura]]. Muchikare yaiwanzonzi '''Fifu'''<ref>[https://ufdc.ufl.edu/AA00000228/00001/53?search=fashuka 'A vocabulary of the dialects of Mashonaland in the new orthography'] Peji 31. Yakatariswa: 24 Chikumi 2021</ref>, kana tema uye pfumbu, nekuti mutsika dzechishona paive nemavara mana: [[mavara matema]] ('''ungu''', [[tema]]), [[mavara matsvuku]] ([[tsvuku]], [[Ranjisi (Ruvara)|raranji/ranjisi]]), [[mavara machena]] ([[Chena|jena]], [[huroro]] nezv.) uye mavara tsvuku zve ([[hute]], [[kiwani]]) == Mhando dzeruvara == === Mavara eUngu === Mavara maUngu kana Bhuruu (shoko rinobva ku[[Chirungu|Chingezi]]). Ruvara rweungu runodeedza kunzi ruvara tema nekuti bvute rayo harina kuchena sehuroro kana chena. ==== Mabvute emavara maungu ==== {| class="wikitable" !Ruvara !Enzano !Khodhi ![[Chingezi]]<ref name=":03">enwiki: [https://htmlcolorcodes.com/colors/shades-of-blue/ Shades of blue]</ref> !Vambo rezita |- |[[Fifu]]<ref name=":022">[https://ufdc.ufl.edu/AA00000228/00001/53?search=fashuka 'A vocabulary of the dialects of Mashonaland in the new orthography'] Peji 31. Yakatariswa: 24 Chikumi 2021</ref> ! style="background:#000080" | |#000080 |Navy; Dark blue | |- |ultra-andhle ultra-andye ! style="background:#120A8F" | |#120A8F |Ultramarine 'beyond the sea' |darika/pfuura (''beyond'') ndau [[ruandhle]]; ruandye (''marine; sea'') |- |[[Ungu ye Ijipita]] ! style="background:#1034A6" | |#1034A6 |egyptian blue | |- |[[Safira (Ruvara)|Safira]] ! style="background:#0F52BA" | |#0F52BA |Sapphire blue | |- |[[Indigo]] ! style="background:#3F00FF" | |#3F00FF |Indigo | |- |[[Mabvute e Ungu|Getsi ungu]]; etsi ! style="background:#3137FD" | |#3137FD |Electric blue |<ref>enwiki: 1.2 ''Iridescent electric blue'' [[:en:Electric_blue_(color)|Electric blue (colour)]]</ref> |- |[[Ungu]] ! style="background:#0000FF" | |#0000FF |Blue | |- |[[Mabvute e ungu|Kobharuti ungu]] ! style="background:#0047ab" | |#0047AB |cobalt blue | |- |[[Mabvute e ungu|Rapisi]] ! style="background:#004c94" | |#004C94 |lapis/deep blue | |- |[[Mabvute e ungu|Serurani]] ! style="background:#2a52be" | |#2A52BE |cerulean blue | |- |[[Yazuru]] ! style="background:#007FFF" | |#007FFF |azure | |- |[[Dengaungu]] ! style="background:#87CEEB" | |#87CEEB |Sky blue |ruvara serwedenga |- |[[Unguchena]] ! style="background:#ADD8E6" | |#ADD8E6 |light blue | |- |[[Sieni]] ! style="background:#00FFFF" | |#00FFFF |Cyan | |- |[[Terukosi]] ! style="background:#40E0D0" | |#40E0D0 |Turqoise | |- |[[Tiro]] ! style="background:#008080" | |#008080 |Teal | |- |[[Mabvute e ungu|aigesi tiro]] ! style="background:#4e6e81" | |#4E6E81 |aegean teal |αἶγες (aîges, “waves”) |} ==== Mabvute emavara maungu ==== {| class="wikitable" !Ruvara !Enzano !Khodhi ![[Chingezi]]<ref name=":03" /> !Vambo rezita |- |[[Mabvute e ungu|Gungwaungu]] ! style="background:#4F42B5" | |#4F42B5 |ocean blue | |- |[[Usikuungu]] ! style="background:#191970" | |#191970 |midnight blue | |- |Andleungu Andyeungu ! | |Aquamarine |[[ruandhle]] + ungu |- |andle andye ! | |aqua |ruandhle |} '''''Mhando dzeruvara rweungu.'''''<gallery> File:Shades of blue.png|Mavara eUngu File:Color icon blue.svg|Mavara eUngu yakajeka File:Shades of light blue.png|Mavara eUngu yakapfava File:Sapphire Necklace.jpg|Ruvara rwesafira. File:Electric blue hap.jpg|[[Hove]] yeruvara rwe Etsi (''electric blue'' </gallery> == Mabviro eruzivo == [[Category:Muvara]] [[Category:Ungu]] [[Category:Mabvute e Ungu]] [[Category:Mavara ekutanga]] [[Category:Mavara echepiri]] [[Category:Mavara e Muraraungu]] [[Category:Mavara outande]] <references /> {| class="wikitable float center mw-collapsible" !Mabvute e Ungu |- | {| width="100%" | style="background-color: #f0ffff;" |Yazuru Misti (muvara weutande "[[Yazuru]]") (Hex: #F0FFFF) (RGB: 240, 255, 255) |- | style="background-color: #f0f8ff;" |Alice Ungu (muvara weutande) (Hex: #F0F8FF) (RGB: 240, 248, 255) |- | style="background-color: #e7feff;" |Bubbles (Xona.com Udorongodzwa wemuvara) (Hex: #E7FEFF) (RGB: 231, 254, 255) |- | style="background-color: #e0ffff;" |Sienichena (Hex: #E0FFFF) (RGB: 244, 255, 255) |- | style="background-color: #e6e6fa;" |Farata Misti (muvara weutande [[Farata]]) (Hex: #E6E6FA) (RGB: 230, 230, 250) |- | style="background-color: #ccccff;" |Periwinko (Farata Ungu) (Indigo Ipfava) (Hex: #CCCCFF) (RGB: 204, 204, 255) |- | style="background-color: #b0e0e6;" |Ungu Paudha (muvara weutande) (Hex: #B0E0E6) (RGB: 176, 224, 230) |- | style="background-color: #add8e6;" |Unguchena (Hex: #ADD8E6) (RGB: 173, 216, 230) |- | style="background-color: #a3e3ed;" |Ultra-Ungu (Blizadhi Ungu) (Krayola) (Hex: #ACE5EE) (RGB: 172, 229, 238) |- | style="background-color: #89cffd;" |Ungwana (bby blue) (Hex: 89CFFD) (RGB: 137, 207, 240) |- | style="background-color: #87Cefa;" |Ungudenga chena (muvara weutande) (Hex: #87CEFA) (RGB: 135, 196, 250) |- | style="background-color: #87ceeb;" |Ungudenga (muvara weutande) (Hex: #87CEEB) (RGB: 135, 206, 235) |- | style="background-color: #93ccea;" |Ungu ye Koniflawa ichena (Krayola) (Hex: #93CCEA) (RGB: 147, 204, 234) |- | style="background-color: #76d7ea;" |Medium Dengaungu (Krayola) Hex: #76D7EA) (RGB: 118, 215, 234) |- | style="background-color: #71d9e2;" |Andhleungu ungu (Krayola) Hex: #71D9E2) (RGB: 113, 217, 226) |- | style="background-color: #7fffd4;" |Andhleungu (muvara weutande) (Hex: #7FFFD4) (RGB: 127, 255, 212) |- | style="background-color: #7df9ff;" |Getsiungu (Hex:7DF9FF) (RGB: 125, 249, 255) |- | style="background-color: #00ffff;" |Sieni (muvara weutande Andhle) (Getsisieni) (Hex: #00FFFF) (RGB: 0, 255, 255) |- | style="background-color: #00ffef;" |Terukosi (Hex: #00FFEF) (RGB: 0, 255, 239) |- | style="background-color: #08e8de;" |Bright Terukosi (Hex: #08E8DE) (RGB: 8, 232, 222) |- | style="background-color: #30d5c8;" |Terukosi (muvara weutande) (Hex: #30D5C8) (RGB: 48, 213, 200) |- | style="background-color: #00bfff;" |Kapri (muvara weutande "Dengaungu Idzamu") (Hex: #00BFFF) (RGB: 0, 191, 255) |- | style="background-color: #00b7eb;" |Process Sieni (Pigment Sieni) (Hex: #00B7EB) (RGB: 0, 180, 247) |- | style="background-color: #42adde;" |Yazuru ye Yukurenia (muvara we mureza we Yukurenia) (Hex: #42ADDE) (RGB: 66, 173, 222) |- | style="background-color: #5b92e5; color: #000000" |Ungu ye [[Mubatanidzwa weNyika Pasirose|UN]] (Yazuru) (Hex: #5B92E5) (RGB: 91, 146, 229) |- | style="background-color: #6495ed; color: #000000" |Koniflawa Ungu (muvara weutande) (Hex: #6495ED) (RGB: 100, 149, 237) |- | style="background-color: #02a4d3; color: #000000" |Bright Serurani (Krayola) (Hex: #02A4D3) (RGB: 2, 164, 211) |- | style="background-color: #0095b6; color: #black" |Bhondi Ungu (iUngu-Zerere ye Krayola) (Hex: #0095B6) (RGB: 0, 149, 182) |- | style="background-color: #0892d0; color:#ffffff" |Rich Getsiungu (Hex: #0892D0) (RGB: 8, 146, 208) |- | style="background-color: #007bA7; color: #ffffff" |Serurani (Hex: #007BA7) (RGB: 0, 123, 167) |- | style="background-color: #4682b4; color: #ffffff" |Chisa Ungu (muvara weutande) (Hex: #4682B4) (RGB: 70, 130, 180) |- | style="background-color: #5d8aa8; color: #ffffff" |Ungu ye Air Force (Hex: #5D8AA8) (RGB: 93, 138, 168) |- | style="background-color: #44719B; color: #ffffff" |Agate Ungu (Hex: #44719B) (RGB: 68, 113, 155) |- | style="background-color: #0067a5; color: #ffffff" |Medium Perusiya Ungu (Hex: #0067A5) (RGB: 0, 103, 165) |- | style="background-color: #005b99; color: #ffffff" |Yazuru ye Swidheni (Muvara we mureza we Swidheni) (Hex: #005B99) (RGB: 0, 91, 153) |- | style="background-color: #1a5798; color: #ffffff" |Mukando we Indigo (Hex: #1A5798) (RGB: 17, 80, 147) |- | style="background-color: #4f69c6; color: #ffffff" |Bright Indigo (Krayola) (Hex: #4F69C6) (RGB: 79, 105, 198) |- | style="background-color: #4169E1; color: #ffffff" |Ungu Youmambo (muvara weutande) (Hex: #4169E1) (RGB: 65, 105, 225) |- | style="background-color: #1e90ff; color: #ffffff" |Dodger Ungu (muvara weutande)(Hex: #1E90FF) (RGB: 30, 144, 255) |- | style="background-color: #007fff; color: #ffffff" |Yazuru (Hex: #007FFF) (RGB: 0, 127, 255) |- | style="background-color: #0066ff; color: #ffffff" |Yazuru Idzamu (iungu ye Krayola) (Hex: #0066FF) (RGB: 0, 102, 255) |- | style="background-color: #0000ff; color: #ffffff" |UNGU (Hex: #0000FF) (RGB: 0, 0, 255) |- | style="background-color: #2a52be; color: #ffffff" |Serurani Ungu (Hex: #2A52BE) (RGB: 42, 82, 190) |- | style="background-color: #1560bd; color: #ffffff" |Dhenimu (Hex: #1560bd) (RGB: 21, 96, 189) |- | style="background-color: #0066cc; color: #ffffff" |Medium Fifu (Fifu ye Krayola) (Hex: #0066CC) (RGB: 0, 102, 204) |- | style="background-color: #0F52BA; color: #ffffff" |Safira (Maerz na Paul) (Hex: #0F52BA) (RGB: 15, 82, 186) |- | style="background-color: #035096; color:#ffffff" |Medium Getsiungu (Hex: #035096) (RGB: 3, 80, 150) |- | style="background-color: #0047ab; color: #ffffff" |Kobharuti Ungu (Hex: #0047AB) (RGB: 0, 71, 171) |- | style="background-color: #1C39bb; color: #ffffff" |Ungu ye Perusiya (Hex: #1C39BB) (RGB: 28, 57, 187) |- | style="background-color: #002bb8; color: #ffffff" |Azul (Hex: #002BB8) (RGB: 0, 43, 184) |- | style="background-color: #0000cd; color: #ffffff" |Medium Ungu (web color) (Hex: #0000CD) (RGB: 0, 0, 205) |- | style="background-color: #5218fa; color: #ffffff" |Ungu ye Han (Hex: #5218FA) (RGB: 82, 24, 250) |- | style="background-color: #3f00ff; color: #ffffff" |Getsi Ultra-andhle (Hex: #3F00FF) (RGB: 63, 0, 255) |- | style="background-color: #5f00ff; color: #ffffff" |Westiminsta (Hex: #5F00FF) (RGB: 95, 0, 255) |- | style="background-color: #6600ff; color: #ffffff" |Indigo (Getsiindigo) (Hex: #6600FF) (RGB: 102, 0, 255) |- | style="background-color: #7b68ee; color: #ffffff" |Medium Slate Ungu (muvara weutande) (Hex: #7B68EE) (RGB: 123, 104, 138) |- | style="background-color: #9370db; color: #ffffff" |Farata Idzamu (muvara weutande) (Hex: #9370DB) (RGB: 147, 112, 219) |- | style="background-color: #b57edc; color: #000000" |Farata (Hex: #B57EDC) (RGB: 181, 126, 220) |- | style="background-color: #9457eb; color: #ffffff;" |Farata Indigo (Hex: #9457EB) (RGB: 148, 87, 235) |- | style="background-color: #8a2be2; color: #ffffff" |Indigo Idzamu (iUngu-Fuvana ye muvara weutande) (Hex: #8A2BE2) (RGB: 138, 43, 226) |- | style="background-color: #4b0082; color: #ffffff" |Pigment Indigo (indigo ye muvara weutande) (Hex: #4B0082) (RGB: 75, 0, 130) |- | style="background-color: #32127a; color: #ffffff" |Indigo ye Perusiya (Regimental) (Hex: #32127A) (RGB: 50, 18, 122) |- | style="background-color: #0038a8; color: #ffffff" |Yazuru tema (Pantone Blue #286) (Hex: #0038A8) (RGB: 0, 56, 186) |- | style="background-color: #002FA7; color: #ffffff" |Ungu ye International Klein (Hex: #002FA7) (RGB: 0, 47, 167) |- | style="background-color: #003399; color: #ffffff" |Paudha ungu tema (Smalt) (Hex: #003399) (RGB: 0, 51, 153) |- | style="background-color: #120A8f; color: #ffffff" |Ultra-andhle (Hex: #120A8F) (RGB: 18, 10, 143) |- | style="background-color: #00008b; color: #ffffff" |Ungutema (muvara weutande) (Hex: #100826) (RGB: 0, 0, 139) |- | style="background-color: #000080; color: #ffffff" |Fifu (muvara weutande) (Hex: #100826) (RGB: 0, 0, 128) |- | style="background-color: #23297a; color: #ffffff" |Ungu ya St. Patrick (Hex: #23297A) (RGB: 35, 41, 122) |- | style="background-color: #082567; color: #ffffff" |Safiratema (Safira (PerBang.dk)) (Hex: #082567) (RGB: 8, 37, 103) |- | style="background-color: #191970; color: #ffffff" |Ungu ye Pakati Peusiku (muvara weutande) (Hex: #191970) (RGB: 25, 25, 112) |- | style="background-color: #003366; color: #ffffff" |Ungu ye Pakata Peusiku (Ungu ye Pakati Peusiku ye Krayola) (Hex: #100826) (RGB: 0, 51, 102) |- | style="background-color: #003153; color: #ffffff" |Prashiya Ungu (Bhelini Ungu) (Hex: #003153) (RGB: 0, 49, 83) |- | style="background-color: #310062; color: #ffffff" |Indigo tema (Hex: #310062) (RGB: 49, 0, 98) |- | style="background-color: #536878; color: #ffffff" |Getsiungu tema (Hex: #536878) (RGB: 83, 104, 120) |} |} fgrgzxsktridq4karn4mauigqwcbz9n Kashonga sezita 0 20945 97898 2022-08-27T12:48:11Z Holani Mina 12412 Created page with "Kashonga izita remhuri rinowanikwa mu[[Namibia]], [[Kenya]] ne[[Tanzania]]. *Vanhu vane zita iri: Hileni Kashonga; Annie Kashonga; Kudzai Kashonga; Jamanda Kashonga. *Mamwe mazwi: [[Mushonga sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''kashongwa''' (n. the pointed piece of wood which projects above the apex of a hut and us..." wikitext text/x-wiki Kashonga izita remhuri rinowanikwa mu[[Namibia]], [[Kenya]] ne[[Tanzania]]. *Vanhu vane zita iri: Hileni Kashonga; Annie Kashonga; Kudzai Kashonga; Jamanda Kashonga. *Mamwe mazwi: [[Mushonga sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''kashongwa''' (n. the pointed piece of wood which projects above the apex of a hut and usually crowned with a pinnacle of plaited grass called '''mutumbwe'''). [[Category:Mazita eVanhu muTanzania]] [[Category:Mazita eVanhu muNamibia]] soa8ko1vvdnq8h8ohshnd6een0xw5u9 Category:Mazita eVanhu muNamibia 14 20946 97899 2022-08-27T13:09:27Z Holani Mina 12412 Created page with "Mapinda mudenhe remazita evanhu anowanikwa muNamibia." wikitext text/x-wiki Mapinda mudenhe remazita evanhu anowanikwa muNamibia. nt2cealxwfdcqy6dy43q6wkcg9bzpds Mubonda sezita 0 20947 97900 2022-08-27T13:15:39Z Holani Mina 12412 Created page with "Mubonda izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]], ne[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Nyasha Mubonda; Cecelia Mubonda; Kamwengo Mubonda; Thapelo Mubonda. *Mamwe mazwi: [[Mubondi sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''kubonda''' (n. to stir '''buhobe''' - [[sadza]]). Mubonda kana Mubondi - munhu anomona sadza. Cate..." wikitext text/x-wiki Mubonda izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]], ne[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Nyasha Mubonda; Cecelia Mubonda; Kamwengo Mubonda; Thapelo Mubonda. *Mamwe mazwi: [[Mubondi sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''kubonda''' (n. to stir '''buhobe''' - [[sadza]]). Mubonda kana Mubondi - munhu anomona sadza. [[Category:Mazita eVanhu muTanzania]] [[Category:Mazita eVanhu muZambia]] 3k3d7jri1201vh0ac5roypdg92widqu Mubondi sezita 0 20948 97901 2022-08-27T13:17:45Z Holani Mina 12412 Created page with "Mubondi izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]], [[Congo, Kinshasa]] ne[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Cathrine Mubondi; Jonathan Mubondi; Balnchette Mubondi; Benedith Mubondi. *Mamwe mazwi: [[Mubonda sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''kubonda''' (n. to stir '''buhobe''' - [[sadza]]). Mub8onda kana Mubondi - m..." wikitext text/x-wiki Mubondi izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]], [[Congo, Kinshasa]] ne[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Cathrine Mubondi; Jonathan Mubondi; Balnchette Mubondi; Benedith Mubondi. *Mamwe mazwi: [[Mubonda sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''kubonda''' (n. to stir '''buhobe''' - [[sadza]]). Mub8onda kana Mubondi - munhu anomona sadza. [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] [[Category:Mazita eVanhu muZambia]] 249gxyc848ja8qwemqmdgw6l39qph18 97902 97901 2022-08-27T15:06:18Z Holani Mina 12412 /* Mitauro yeBantu */ wikitext text/x-wiki Mubondi izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]], [[Congo, Kinshasa]] ne[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Cathrine Mubondi; Jonathan Mubondi; Balnchette Mubondi; Benedith Mubondi. *Mamwe mazwi: [[Mubonda sezita]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''kubonda''' (n. to stir '''buhobe''' - [[sadza]]). Mubonda kana Mubondi - munhu anomona sadza. *[[Lozi]] inoti '''kubondola''' (n. to twist the arm, to wring, to wrench). [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] [[Category:Mazita eVanhu muZambia]] kqz2hxksys2w2f5uzzz9vhb701r2go0 97905 97902 2022-08-27T15:16:17Z Holani Mina 12412 /* Mitauro yeAfrika */ wikitext text/x-wiki Mubondi izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]], [[Congo, Kinshasa]] ne[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Cathrine Mubondi; Jonathan Mubondi; Balnchette Mubondi; Benedith Mubondi. *Mamwe mazwi: [[Mubonda sezita]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''kubonda''' (n. to stir '''buhobe''' - [[sadza]]). Mubonda kana Mubondi - munhu anomona sadza. *[[Lozi]] inoti '''kubondola''' (n. to twist the arm, to wring, to wrench). Mamwe mazwi: '''kubondoka''' (v. to be twisted arms, legs, etc.) [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] [[Category:Mazita eVanhu muZambia]] tat76e5ig8z4alotte6d5s7ztxg4w43 97911 97905 2022-08-27T15:48:05Z Holani Mina 12412 /* Mitauro yeAfrika */ wikitext text/x-wiki Mubondi izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]], [[Congo, Kinshasa]] ne[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Cathrine Mubondi; Jonathan Mubondi; Balnchette Mubondi; Benedith Mubondi. *Mamwe mazwi: [[Mubonda sezita]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''kubonda''' (n. to stir '''buhobe''' - [[sadza]]). Mamwe mazwi: '''mubondi''' (n. stirrer of buhobe; rope twister) kureva munhu anomona sadza. *[[Lozi]] inoti '''kubondola''' (n. to twist the arm, to wring, to wrench). Mamwe mazwi: '''kubondoka''' (v. to be twisted arms, legs, etc.) [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] [[Category:Mazita eVanhu muZambia]] d7fai5stnbhpnqi4w29bqxropk6dy7y Libanda sezita 0 20949 97906 2022-08-27T15:29:33Z Holani Mina 12412 Created page with "Libanda izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: George Libanda; Milaji Libanda; Libanda Nsemani; Libanda Njahi. *Mamwe mazwi: [[Sibanda sezita]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''libanda''' (n. state of being an only child). *[[Lozi]] inoti '''libanda''' (n. Wattled crane - a kind of bird). Cate..." wikitext text/x-wiki Libanda izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: George Libanda; Milaji Libanda; Libanda Nsemani; Libanda Njahi. *Mamwe mazwi: [[Sibanda sezita]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''libanda''' (n. state of being an only child). *[[Lozi]] inoti '''libanda''' (n. Wattled crane - a kind of bird). [[Category:Mazita eVanhu muZambia]] rm4h05hw9p3635sb7p6rp98280cfsjm Sibanda sezita 0 20950 97908 2022-08-27T15:31:13Z Holani Mina 12412 Created page with "'''Sibanda''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *MaZulu vanoti '''isibanda''' kana '''izibanda''' (small animal such as a squirrel that can hide in the trees; small person who can hide easily) zvichireva chinhu chidiki chinohwanda nyore. *[[MaZulu]] vanoti '''isibanda''' kana '''izibanda''' (n...." wikitext text/x-wiki '''Sibanda''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *MaZulu vanoti '''isibanda''' kana '''izibanda''' (small animal such as a squirrel that can hide in the trees; small person who can hide easily) zvichireva chinhu chidiki chinohwanda nyore. *[[MaZulu]] vanoti '''isibanda''' kana '''izibanda''' (n. polecat) zvichireva [[chidembo]]. ==Ana Sibanda Vakakurumbira== *[[Jabulani Sibanda]] aiva mutungamiri we[[Zimbabwe War Veterans Association]]. *[[Misheck Sibanda]] secretary waPresident. *[[Mercedes Sibanda]] aiva mutambi wenhabvu we[[Highlanders Football Club]]. [[Category:Mazita eNdebele]] [[Category:Mazita eVanhu]] odgnvec3gi0dz7wywi60en4i9monum8 Mapungu sezita 0 20951 97915 2022-08-27T16:02:06Z Holani Mina 12412 Created page with "'''Mapungu''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Moses Mapungu; Andiswa Mapungu; Nomsa Mapungu; Zandile Mapungu. *Mamzwi ari pedyo: [[Chipungu sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] vanoti '''mapungu''' (n. over-large abdomen, spreading even round the sides) idumbu rakakurisa. Category:Ma..." wikitext text/x-wiki '''Mapungu''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Moses Mapungu; Andiswa Mapungu; Nomsa Mapungu; Zandile Mapungu. *Mamzwi ari pedyo: [[Chipungu sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] vanoti '''mapungu''' (n. over-large abdomen, spreading even round the sides) idumbu rakakurisa. [[Category:Mazita eVanhu]] 6xqzfifqzxur5ih9f6o5pmud6shutip 97917 97915 2022-08-27T16:03:27Z Holani Mina 12412 /* Mitauro yeBantu */ wikitext text/x-wiki '''Mapungu''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Moses Mapungu; Andiswa Mapungu; Nomsa Mapungu; Zandile Mapungu. *Mamzwi ari pedyo: [[Chipungu sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] vanoti '''mapungu''' (n. over-large abdomen, spreading even round the sides) idumbu rakakurisa. *[[Mambwe]] inoti '''cipungu''' (stingy person, miser) kureva munhu akawomera. [[Category:Mazita eVanhu]] 6qfjm4ihxuxjfh83t057uq5lsvm98h1 Masiyiwa sezita 0 20952 97919 2022-08-27T16:07:11Z Holani Mina 12412 Created page with "Masiyiwa izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: [[Strive Masiyiwa]] [[mutungamiri]] we[[Econet Wireless]]. *Mazwi ari pedyo: [[Masiwa sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Barotse]] vanoti '''masiwa''' (remains of food drinks, materials) vachireva musaridzwa wezvidyo. Category:Mazita eVanhu muZimba..." wikitext text/x-wiki Masiyiwa izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: [[Strive Masiyiwa]] [[mutungamiri]] we[[Econet Wireless]]. *Mazwi ari pedyo: [[Masiwa sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Barotse]] vanoti '''masiwa''' (remains of food drinks, materials) vachireva musaridzwa wezvidyo. [[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]] p8sdw9glj15z3z5g3qxg646hsea6jbh Masiwa sezita 0 20953 97920 2022-08-27T16:10:13Z Holani Mina 12412 Created page with "Masiwa izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Gladmore Masiwa; Macyline Masiwa; Emerlyn Masiwa; Ruvheneko Masiwa. *Mazwi ari pedyo: [[Masiyiwa sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Barotse]] vanoti '''masiwa''' (remains of food drinks, materials) vachireva musaridzwa wezvidyo. Category:Mazita eVanh..." wikitext text/x-wiki Masiwa izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Gladmore Masiwa; Macyline Masiwa; Emerlyn Masiwa; Ruvheneko Masiwa. *Mazwi ari pedyo: [[Masiyiwa sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Barotse]] vanoti '''masiwa''' (remains of food drinks, materials) vachireva musaridzwa wezvidyo. [[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]] st3ksvih0v8h6mdqueigzssyuw1b1ue Nhema (tsauranisa chirevo) 0 20954 97926 2022-08-27T16:29:49Z Masiziva 13430 Created page with "'''Nhema''', '''NHEMA''' uye '''nhema''' ishoko reChishona rinoreva sezviri zasiyo: == Hunhu == * [[Kureva Nhema|Kureva nhema]] - kureva kunyepa kana kataura zvinhu zvisiri chokwadi. == Muvara == * [[Tema (ruvara)|Tema]] - kureva muvara wakakosha, unowanikwa pose pasina [[chena]]. [[Category:Peji rekutsauranisa chirevo]]" wikitext text/x-wiki '''Nhema''', '''NHEMA''' uye '''nhema''' ishoko reChishona rinoreva sezviri zasiyo: == Hunhu == * [[Kureva Nhema|Kureva nhema]] - kureva kunyepa kana kataura zvinhu zvisiri chokwadi. == Muvara == * [[Tema (ruvara)|Tema]] - kureva muvara wakakosha, unowanikwa pose pasina [[chena]]. [[Category:Peji rekutsauranisa chirevo]] 25glv86a3tp5bnrmysvmshdhl7z8mlt 97959 97926 2022-08-28T03:44:24Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki '''Nhema''', '''NHEMA''' uye '''nhema''' ishoko reChishona rinoreva sezviri zasiyo: == Hunhu == * [[Kureva Nhema|Kureva nhema]] - kureva kunyepa kana kataura zvinhu zvisiri chokwadi. * [[Nhema]] - kureva mangano "myth" == Muvara == * [[Tema (ruvara)|Tema]] - kureva muvara wakakosha, unowanikwa pose pasina [[chena]]. [[Category:Peji rekutsauranisa chirevo]] cfer367iv5rs5d31gn8k8vz7scpcfrs Mulenga sezita 0 20955 97927 2022-08-27T16:31:56Z Holani Mina 12412 Created page with "Mulenga izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]]. Vanhu vane zita irori: Oswald Mulenga; Mwansa Mulenga; Prudence Mulenga; Isabel Mulenga. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mulenga''' (squinting. squint eyed). *[[Lozi]] inoti '''mulenga''' (n. 1. path made by animals; 2. way usually taken by fish and where traps are..." wikitext text/x-wiki Mulenga izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]]. Vanhu vane zita irori: Oswald Mulenga; Mwansa Mulenga; Prudence Mulenga; Isabel Mulenga. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mulenga''' (squinting. squint eyed). *[[Lozi]] inoti '''mulenga''' (n. 1. path made by animals; 2. way usually taken by fish and where traps are placed). [[Category:Mazita eVanhu muZambia]] frb8fh9zjvrmipng7dr4onrhufutj2f Huroro 0 20956 97928 2022-08-27T16:36:13Z Masiziva 13430 Created page with "[[File:Color-yellow.JPG|right|frameless]] '''Huroro''' ([[Chingezi|nge]]. ''yellow'') [[Muvara|ruvara]] rwuri pakati peruvara rwe [[Ranjisi (Ruvara)|ranjisi]] ne [[Zerere]] pa[[nangazira]] rwe chiedza chinooneka. Zvinhu zvineruvara rwehuroro izuva, kana ruva iro rinofanazuva, rinonzi [[Ringazuva]] mu [[ChiShona|'''Chishona''']] uye [[Ringazuva|'ruvarezuva']] kutodza chirevo che Chingezi.. == Muhunhu hwe Vashona == Ruvara rwehuroro rwakakosha mutsika dzeVaShona, zvinoon..." wikitext text/x-wiki [[File:Color-yellow.JPG|right|frameless]] '''Huroro''' ([[Chingezi|nge]]. ''yellow'') [[Muvara|ruvara]] rwuri pakati peruvara rwe [[Ranjisi (Ruvara)|ranjisi]] ne [[Zerere]] pa[[nangazira]] rwe chiedza chinooneka. Zvinhu zvineruvara rwehuroro izuva, kana ruva iro rinofanazuva, rinonzi [[Ringazuva]] mu [[ChiShona|'''Chishona''']] uye [[Ringazuva|'ruvarezuva']] kutodza chirevo che Chingezi.. == Muhunhu hwe Vashona == Ruvara rwehuroro rwakakosha mutsika dzeVaShona, zvinoonekwa munzira iyo inoratidzirwa seruvara rwendarama (goridhe), zuva, uye tsime rehupfumi. Nhoroondo panguva yeHumambo hweMutapa uye kunyangwe Umambo hweHukuru hweDzimbadzamabwe ndarama (goridhe) yaive chicherwa chakakosha. Yaitengeswa pakati penyika dzevaShona nedzimwe nyika, kuenda kuYuropu, Midhu Isiti, Arabhia neEzhiya. [[File:Yellow_flowers_a.jpg|thumb|Maruva eruvara rwehuroro.]] Vanhu vaShona vaipfeka ndarama (goridhe) pamuviri wavo wese kubva kumakumbo kusvika kumusoro, sechiratidzo chepfuma muchimiro chaNdoro uye nezvimwe. Patsika nemagariro echiShona, zvishongo zvakadai zvinopfekwa panguva dzemitambo yakaita semichato; michato yechivanhu (roora) neyechizvino-zvino. == Huroro mumitauro ye Chibantu == [[:sw:Manjano|Manjano]] = muchiSwahili Ophuzi = muchiZulu [https://st.m.wiktionary.org/wiki/bosehla Bosehla] = muchiSouthern Sotho Ṱaḓa = muchiVenda == Marevo kuVabantu == Ruvara rwehuroro rwakagara rwunoonekwa seruvara rwefuraro, ruvara runopenya uye rwakajeka. Chirevo chakadaro chakachengetedzwa mune dzimwe tsika dzakawanda (with exceptions). Mumarudzi evaZulu, ruvara rwehuroro runowanikwawo pamureza weSouth Africa rinomiririra 'hupfumi hwenyika' kunyanya hwenyika yeSouth Africa. == Mabviro eruzivo == 1. Marhaw, 16/15/2020, [https://web.archive.org/web/20210521074146/https://www.marhaw.com/blog/2020/3/14/colours-in-colourful-africa-symbolism-and-meaningnbsp#:~:text=For%20instance%2C%20every%20African%20knows,sun%2C%20or%20source%20of%20wealth/ ''Colours in Colourful Africa: Symbolism and Meaning''] 2. [[:en:Flag_of_Zimbabwe#:~:text=Colours%20and%20symbolism,-The%20Zimbabwean%20flag&text=Green%20represents%20the%20agriculture%20and,the%20%22struggle%20for%20independence%22.&text=The%20white%20triangle%20is%20a%20symbol%20for%20peace./|Flag of Zimbabwe]] [[Category:Huroro]] [[Category:Muvara]] [[Category:Mabvute e huroro]] [[Category:Mavara ekutanga]] [[Category:Mavara echepiri]] [[Category:Mavara e Muraraungu]] [[Category:Mavara outande]] a038ykqxw7cyjdncrkmkekd8xs7pnzt 97930 97928 2022-08-27T16:40:01Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Color-yellow.JPG|right|frameless]] '''Huroro''' ([[Chingezi|nge]]. ''yellow'') [[Muvara|ruvara]] rwuri pakati peruvara rwe [[Ranjisi (Ruvara)|ranjisi]] ne [[Zerere]] pa[[nangazira]] rwe chiedza chinooneka. Zvinhu zvineruvara rwehuroro izuva, kana ruva iro rinofanazuva, rinonzi [[Ringazuva]] mu [[ChiShona|'''Chishona''']] uye [[Ringazuva|'ruvarezuva']] kutodza chirevo che Chingezi.. == Muhunhu hwe Vashona == Ruvara rwehuroro rwakakosha mutsika dze [[Vashona]], zvinoonekwa munzira iyo inoratidzirwa seruvara rwe ndarama, [[zuva]], uye tsime rehupfumi. Nhoroondo panguva ye [[Ubwami wa Mutapa]] uye kunyangwe [[Umambo we Zimbabwe]] ndarama yaive chicherwa chakakosha. Yaitengeswa pakati penyika dze Vashona nedzimwe nyika, kuenda ku[[Europe|Yuropu]], [[Middle East|Mabvazuva Epakatai]], [[Vuarabhu]] ne [[Asia|Ezhiya]]. [[File:Yellow_flowers_a.jpg|thumb|Maruva eruvara rwehuroro.]] Vanhu vaShona vaipfeka ndarama pamuviri wavo wese kubva kumakumbo kusvika kumusoro, sechiratidzo chepfuma muchimiro chaNdoro uye nezvimwe. Patsika nemagariro echiShona, zvishongo zvakadai zvinopfekwa panguva dzemitambo yakaita semichato; michato ye chivanhu (roora) neyechizvino-zvino. == Huroro mumitauro ye Chibantu == [[:sw:Manjano|Manjano]] = muchiSwahili Ophuzi = muchiZulu [https://st.m.wiktionary.org/wiki/bosehla Bosehla] = muchiSouthern Sotho Ṱaḓa = muchiVenda == Marevo kuVabantu == Ruvara rwe huroro rwakagara rwunoonekwa seruvara rwefuraro, ruvara runopenya uye rwakajeka. Chirevo chakadaro chakachengetedzwa mune dzimwe tsika dzakawanda (with exceptions). Mumarudzi e [[Vazulu]], ruvara rwehuroro runowanikwawo pamureza we[[South Africa|Afruika Chamhembe]] rinomiririra 'hupfumi hwenyika' kunyanya hwenyika ye Afurika Chamhembe. == Mabviro eruzivo == 1. Marhaw, 16/15/2020, [https://web.archive.org/web/20210521074146/https://www.marhaw.com/blog/2020/3/14/colours-in-colourful-africa-symbolism-and-meaningnbsp#:~:text=For%20instance%2C%20every%20African%20knows,sun%2C%20or%20source%20of%20wealth/ ''Colours in Colourful Africa: Symbolism and Meaning''] 2. [[:en:Flag_of_Zimbabwe#:~:text=Colours%20and%20symbolism,-The%20Zimbabwean%20flag&text=Green%20represents%20the%20agriculture%20and,the%20%22struggle%20for%20independence%22.&text=The%20white%20triangle%20is%20a%20symbol%20for%20peace./|Flag of Zimbabwe]] [[Category:Huroro]] [[Category:Muvara]] [[Category:Mabvute e huroro]] [[Category:Mavara ekutanga]] [[Category:Mavara echepiri]] [[Category:Mavara e Muraraungu]] [[Category:Mavara outande]] q3wkqro9r9fdc62bbn64xboqdeirgeo 97931 97930 2022-08-27T16:42:01Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Color-yellow.JPG|right|frameless]] '''Huroro''' ([[Chingezi|nge]]. ''yellow'') [[Muvara|ruvara]] rwuri pakati peruvara rwe [[Ranjisi (Ruvara)|ranjisi]] ne [[Zerere]] pa[[nangazira]] rwe chiedza chinooneka. Zvinhu zvineruvara rwehuroro izuva, kana ruva iro rinofanazuva, rinonzi [[Ringazuva]] kana 'ruvarezuva' kutodza chirevo che Chingezi.. == Muhunhu hwe Vashona == [[File:Helianthus (sunflower).jpg|thumb|213x213px|[[Ringazuva]].]] Ruvara rwehuroro rwakakosha mutsika dze [[Vashona]], zvinoonekwa munzira iyo inoratidzirwa seruvara rwe ndarama, [[zuva]], uye tsime rehupfumi. Nhoroondo panguva ye [[Ubwami wa Mutapa]] uye kunyangwe [[Umambo we Zimbabwe]] ndarama yaive chicherwa chakakosha. Yaitengeswa pakati penyika dze Vashona nedzimwe nyika, kuenda ku[[Europe|Yuropu]], [[Middle East|Mabvazuva Epakatai]], [[Vuarabhu]] ne [[Asia|Ezhiya]]. [[File:Yellow_flowers_a.jpg|thumb|Maruva eruvara rwehuroro.]] Vanhu vaShona vaipfeka ndarama pamuviri wavo wese kubva kumakumbo kusvika kumusoro, sechiratidzo chepfuma muchimiro chaNdoro uye nezvimwe. Patsika nemagariro echiShona, zvishongo zvakadai zvinopfekwa panguva dzemitambo yakaita semichato; michato ye chivanhu (roora) neyechizvino-zvino. == Huroro mumitauro ye Chibantu == [[:sw:Manjano|Manjano]] = muchiSwahili Ophuzi = muchiZulu [https://st.m.wiktionary.org/wiki/bosehla Bosehla] = muchiSouthern Sotho Ṱaḓa = muchiVenda == Marevo kuVabantu == Ruvara rwe huroro rwakagara rwunoonekwa seruvara rwefuraro, ruvara runopenya uye rwakajeka. Chirevo chakadaro chakachengetedzwa mune dzimwe tsika dzakawanda (with exceptions). Mumarudzi e [[Vazulu]], ruvara rwehuroro runowanikwawo pamureza we[[South Africa|Afruika Chamhembe]] rinomiririra 'hupfumi hwenyika' kunyanya hwenyika ye Afurika Chamhembe. == Mabviro eruzivo == 1. Marhaw, 16/15/2020, [https://web.archive.org/web/20210521074146/https://www.marhaw.com/blog/2020/3/14/colours-in-colourful-africa-symbolism-and-meaningnbsp#:~:text=For%20instance%2C%20every%20African%20knows,sun%2C%20or%20source%20of%20wealth/ ''Colours in Colourful Africa: Symbolism and Meaning''] 2. [[:en:Flag_of_Zimbabwe#:~:text=Colours%20and%20symbolism,-The%20Zimbabwean%20flag&text=Green%20represents%20the%20agriculture%20and,the%20%22struggle%20for%20independence%22.&text=The%20white%20triangle%20is%20a%20symbol%20for%20peace./|Flag of Zimbabwe]] [[Category:Huroro]] [[Category:Muvara]] [[Category:Mabvute e huroro]] [[Category:Mavara ekutanga]] [[Category:Mavara echepiri]] [[Category:Mavara e Muraraungu]] [[Category:Mavara outande]] 0g0w2323yvuat6jcvz9d7ainbo65cxn Mulifi sezita 0 20957 97932 2022-08-27T16:48:13Z Holani Mina 12412 Created page with "Mulifi izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]]. *Vanhu vane zita irori: Livo Mulifi; Ntheblo Mulifi; Nsepo Mulifi; Lerato Mulifi. *Mazita ari pedyo: [[Molife sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mulifi''' kana '''muholisi''' (n. payer; paymaster). [[Category:Mazita eVanhu muZambia]]" wikitext text/x-wiki Mulifi izita remhuri rinowanikwa mu[[Zambia]]. *Vanhu vane zita irori: Livo Mulifi; Ntheblo Mulifi; Nsepo Mulifi; Lerato Mulifi. *Mazita ari pedyo: [[Molife sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mulifi''' kana '''muholisi''' (n. payer; paymaster). [[Category:Mazita eVanhu muZambia]] 6v2xbw64kxfjm2fsj3gomow6hxyh3sk Ranjisi (ruvara) 0 20958 97934 2022-08-27T16:55:13Z Masiziva 13430 Created page with "[[File:Autumn in Chatsubomigoke Park, Gunma Prefecture; November 2018 (02).jpg|thumb|Mashizha munguva yeMatsutso.]] [[File:Flame Lilies (Gloriosa superba) (32715911248).jpg|thumb|'''[[Mujongwe]]; Ruva remoto''' - Ruva renyika yedu yeZimbabwe. MuChirungu rinonzi 'flame lily'.]] '''Ranjisi''' ([[Chirungu|Nge]]: ''orange colour'') kana '''raranji''' [[muvara]] uri pakati peruvara rwe[[Huroro]] ne [[Tsvuku]] pa [[nangazira]] rwe chiedza chinoonekwa. File:CoucheSoleilSaintG..." wikitext text/x-wiki [[File:Autumn in Chatsubomigoke Park, Gunma Prefecture; November 2018 (02).jpg|thumb|Mashizha munguva yeMatsutso.]] [[File:Flame Lilies (Gloriosa superba) (32715911248).jpg|thumb|'''[[Mujongwe]]; Ruva remoto''' - Ruva renyika yedu yeZimbabwe. MuChirungu rinonzi 'flame lily'.]] '''Ranjisi''' ([[Chirungu|Nge]]: ''orange colour'') kana '''raranji''' [[muvara]] uri pakati peruvara rwe[[Huroro]] ne [[Tsvuku]] pa [[nangazira]] rwe chiedza chinoonekwa. [[File:CoucheSoleilSaintGilles.jpeg|thumb|Ruvara rwedenga zuva rakuvira.]] Zvinhu zvine ruvara ranjisi zvinosanganisira muchero uyo une ruvara unodanwa zita rimwe, zvimwe zvinhu zvinosanganisira ruvara rwedenga pakuvira kwezuva uye neruvara rwemiti mumwaka wematsutso. [[File:Orange_hibiscus.jpg|thumb|Ruva reruvara rweRanjisi.]] == Tsananguro == Pakutanga munhoroondo ye[[ChiShona|Chishona]] shoko rekuti "ranjisi" raisavapo, nekuti [[Vashona|Mashona]] waisava neshoko rekusiyanisa ruvara [[Tsvuku (Ruvara)|tsvuku]] neruvara rweranjisi. Saka ese mavara maviri (ranjisi netsvuku) aidanwa kuti ''tsvuku''. Vanhu vaikwanisa kuona mavara nekusiyana kwavo asi nekuti mavara aiiswa muzvikamu, saka vanhu vaimadana nezita rimwe. Mavara aionekwa muzvikamu zvina: [[Hutsvuku|zvitsuku]] ('''ranjisi''' ne [[tsvuku]]), zvitema ([[Tema (ruvara)|tema]], [[ungu]], hute ne[[Zerere (Ruvara)|zerere]]), zvichena ([[chena]], [[pfumbu]] ne [[huroro]]) nezvitsvuku futi (zvitsvukutsvuku se; [[kiwani]], [[indigo]], ne [[Farata|farata (vhiore)]]). == Vambo rezita == Mu[[Chirungu]], ruvara rweranjisi rwunotumidzwa zita mushure mekuonekwa kwechibereko che[[Orenji|ranjisi]] rakaibva. Shoko rekuti ranjisi muChirungu rinobva ku[[Chifurenji Chekare]] (Old French) rekuti "orange", kubva pashoko rekare rekuti muchero, ''<nowiki/>'pomme d'orange'''. Shoko re[[Chifurenji]], zvakare, rinobva ku[[Chiitari]] rekuti ''arancia'', yakavakirwa pa [[Chiarabhu]] نارنج (''nāranj'') yakakweretwa kubva kushoko re[[Chipezhiya]] (Persian) rekuti ''naarang'' iro rakabva wo kushoko re[[Chisaniskriti|Chisaniskiriti]] (Sanskrit) rekuti नारङ्ग (''nāraṅga)'', iyo inotora kubva kududziro yeshoko re'''[[Dhiravhidhiyani]]''' (Dravidian)). Muenzano: நரந்தம் / നാരങ്ങ ''narandam'' / ''naranja'' zvinoreva ranjisi rinovava mu[[Chitamiri]] (Tamil) ne [[Chimarayaramu]] (Malayalam). Shoko rekuti "orange" rakatanga kushandiswa muChirungu muna-1502 (Chiuru chimwe nemazana mashanu nemaviri), mune rondedzero yezvipfeko zvakatengwa naMargaret Tudor. Kumwe kushandiswa kwekutanga kwakanyorwa kwanga kuri muna-1512 (Chiuru chimwe nemazana mashanu negumi nemaviri), muchido zvino chaiswa kuPabhuriki Rekodhi Ofisi (Public Record Office). Zita renzvimbo "orange" rine vambo (''origin'') yakasiyana uye harinei neicho cheruvara. == Sainzi == === Madhayi nemaPigimenzi === <gallery> File:Orpiment-152685.jpg|Muenzaniso wesimbi kubva kumugodhi weAseniki (Arsenic) kumaodzanyemba kwe[[Russian Federation|Rashiya]]. Opimendi (Orpiment) yakashandiswa kugadzira karuvara (pigment) yeranjisi kubva panguva dzekare mu[[Egypt|Ijipita]] yekare, [[Europe|Yuropu]] ne[[China (nyika)|Chayina]]. [[Varoma]] vaishandisa chicherwa kutengeserana. File:Curcuma longa roots.jpg|[[Tumeriki]] (Turmeric) ipoda, yakatanga kushandiswa sedhayi, uye gare gare semushonga nesipaisi (spice) yechikafu cheku[[Chamhembe cheEzhiya]] (South Asia). Tumeriki inogadzirwa kubva kuchirimwa che-''Curcuma longa''. File:Saffron Crop.JPG|Safuroni (Saffron), inogadzirwa nemaoko akasarudzwa nemaoko eruva reCrocus sativus, inoshandiswa sedhayi uye seSipaisi (spice) yechikafu. </gallery> === Zvinhu zvakasikwa zveruvara rweranjsi. === Ruvara rweranjisi rwemakarotsi, manhanga, mbatatisi, maranjisi, nemimwe michero nemiriwo zvinobva kukarotinzi (carotenes), rudzi rwe karuvara ke-''photosynthetic'' (pigment). Turuvara (pigments) twunoshandura mwenje wesimba uyo zvinomera zvinotora kubva kuzuva kuita simba remakemikari kukura kwezvirimwa. Ivo makarotinzi anotora zita ravo kubva kumakarotsi. Mashizha ematsutso zvakare anowana ruvara rwavo kubva kukarotinzi. Kana mamiriro ekunze akatendeuka kutonhora uye kugadzirwa kwezerere ''chlorophyll'' inomira, iyo orenji vara inosara. Mamwemakarotsi anemavara [[Hute (Ruvara)|hute]] (pepuru), [[tsvuku]], [[chena]], [[huroro]] ne [[Hute (ruvara)|hute]] nhema. Pamberi pe Zanaragore rechi-18, makarotsi aibva ku[[Asia|Ezhiya]] aiwanzo kuve ehute, nepo iwo aive mu[[Europe|Yuropu]] ainge ari machena kana kuti matsvuku.<gallery> File:Carrots of many colors.jpg|Makarotsi, manhanga uye mimwe miriwo anowana ruvara rwavo rweranjisi kubva ku karotinzi, akasiyana eiyo ''photosynthetic'' ''pigment'', inotora zita rayo kubva kukarotsi. File:Mini pumpkins.jpg|Manhanga. File:Tree 016.JPG|Muti mumwaka wematsutso. File:Roasted sweet potato.jpg|Mbambaira yakagochwa. File:Purple Haze.jpg|Makarotsi (ane ruvara rweranjisi uye rwehute). </gallery> === Maruva. === Ranjisi inowanzoenderana nemwaka wematsutso, pamwe nekukohwa nematsutso mashizha. Maruva, semichero yeranjisi uye miriwo nemashizha ematsutso, tora iwo ruvara kubva kune ''photosynthetic pigments'' inonzi Karotinzi (carotenes).<gallery> File:Gloriosa Superbia (Flame Lily).jpg|Ruva remoto (flame lily). File:Cal poppy.jpg|Munda wemaPopi (poppies). File:Orange Rose2.JPG|Rozi reranjisi. (orange rose) File:YellowOrangeDahlia (?).jpg|Dhariya ranjisi (orange dhalia ) File:Orange hibiscus,lateral view.jpg|Haibhiskasi reranjisi (orange hibiscus) File:Daylily (Hemerocallis fulva) v2.jpg|Deiriri reranjisi (orange daylily) File:French marigold Tagetes patula.jpg|Tagetes Patula. </gallery> === Mhuka. === <gallery> File:Tiger berlin-3.jpg|Bengaru taiga (bengal tiger). Anemuvara runoita seranjisi - asi iranjisi yakati pfavei) File:Flamingo National Zoo.jpg|Furamingo reranjisi File:Foxes of Island Beach State Park New Jersey (16324545492).jpg|Gava. File:Iguana iguana, with blue and red coloration.jpg|Igwana (iguana) File:Flame angelfish (Centropyge loricula).jpg|Murazvo ngirozihove (flame angelfish). ''Centropyge loricula'' File:Kois.JPG|Dzimwe hove dzerudzi rekuti 'Koi' ane ruvara ranjisi. File:Auftauchender Koi 2011.JPG|Hove inonzi Koi. Koi, ihove inokudzwa muJapani, inowanzo wamumadziva. File:Chicken makhani.jpg|Masipaisi anoshandiswa muchikafu mudzinyika dzakaita seAfrica, Ezhiya neMidhu Isiti (Middle East). </gallery> === Zvikafu. === Pane zvine ruvara rweranjisi, zvimwe zvakasikwa zvakadaro asi zvimwe zvinotanga serimwe ruvara zvozoshandurwa kuita ruvara rweranjisi.<gallery> File:Cucumis melo on white background.jpg|Rock melon. File:Ambersweet oranges.jpg|Ma[[Orenji|ranjisi]]. File:Apricots-Harvest.jpg|MaApurikoti. (Apricots) File:Carrots at Ljubljana Central Market.JPG|Makarotsi. File:Orange-top mushrooms (21857254758).jpg|Howa File:Mango and cross sections.jpg|Mango dzakaibva, dzimwe dzine ruvara rweranjisi. File:Salmon steaks.JPG|Nyama yesarumoni (salmon) </gallery> == Marefurenzi == enwiki: [[:en:Orange_(colour)#Orange_natural_objects|Oranges]] [[Category:Ranjisi (ruvara)]] [[Category:Mabvute e ranjisi]] [[Category:Mabvute e tsvuku]] [[Category:Mavara e Muraraungu]] [[Category:Mavara echepiri]] [[Category:Mavara echetatu]] n0odkm4vqpyfr2au9zlaxhp630x54hn 97937 97934 2022-08-27T16:57:50Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Autumn in Chatsubomigoke Park, Gunma Prefecture; November 2018 (02).jpg|thumb|Mashizha munguva yeMatsutso.]] [[File:Flame Lilies (Gloriosa superba) (32715911248).jpg|thumb|'''[[Mujongwe]]; Ruva remoto''' - Ruva renyika yedu yeZimbabwe. MuChirungu rinonzi 'flame lily'.]] '''Ranjisi''' ([[Chirungu|Nge]]: ''orange colour'') kana '''raranji''' [[muvara]] uri pakati peruvara rwe[[Huroro]] ne [[Tsvuku]] pa [[nangazira]] rwe chiedza chinoonekwa. [[File:CoucheSoleilSaintGilles.jpeg|thumb|Ruvara rwedenga zuva rakuvira.]] Zvinhu zvine ruvara ranjisi zvinosanganisira muchero uyo une ruvara unodanwa zita rimwe, zvimwe zvinhu zvinosanganisira ruvara rwedenga pakuvira kwezuva uye neruvara rwemiti mumwaka wematsutso. [[File:Orange_hibiscus.jpg|thumb|Ruva reruvara rweRanjisi.]] == Tsananguro == Pakutanga munhoroondo ye[[ChiShona|Chishona]] shoko rekuti "ranjisi" raisavapo, nekuti [[Vashona|Mashona]] waisava neshoko rekusiyanisa ruvara [[Tsvuku (Ruvara)|tsvuku]] neruvara rweranjisi. Saka ese mavara maviri (ranjisi netsvuku) aidanwa kuti ''tsvuku''. Vanhu vaikwanisa kuona mavara nekusiyana kwavo asi nekuti mavara aiiswa muzvikamu, saka vanhu vaimadana nezita rimwe. Mavara aionekwa muzvikamu zvina: [[Hutsvuku|zvitsuku]] ('''ranjisi''' ne [[tsvuku]]), zvitema ([[Tema (ruvara)|tema]], [[ungu]], hute ne[[Zerere (Ruvara)|zerere]]), zvichena ([[chena]], [[pfumbu]] ne [[huroro]]) nezvitsvuku futi (zvitsvukutsvuku se; [[kiwani]], [[indigo]], ne [[Farata|farata (vhiore)]]). == Vambo rezita == Mu[[Chirungu]], ruvara rweranjisi rwunotumidzwa zita mushure mekuonekwa kwechibereko che[[Orenji|ranjisi]] rakaibva. Shoko rekuti ranjisi muChirungu rinobva ku[[Chifurenji Chekare]] (Old French) rekuti "orange", kubva pashoko rekare rekuti muchero, ''<nowiki/>'pomme d'orange'''. Shoko re[[Chifurenji]], zvakare, rinobva ku[[Chiitari]] rekuti ''arancia'', yakavakirwa pa [[Chiarabhu]] نارنج (''nāranj'') yakakweretwa kubva kushoko re[[Chipezhiya]] (Persian) rekuti ''naarang'' iro rakabva wo kushoko re[[Chisaniskriti|Chisaniskiriti]] (Sanskrit) rekuti नारङ्ग (''nāraṅga)'', iyo inotora kubva kududziro yeshoko re'''[[Dhiravhidhiyani]]''' (Dravidian)). Muenzano: நரந்தம் / നാരങ്ങ ''narandam'' / ''naranja'' zvinoreva ranjisi rinovava mu[[Chitamiri]] (Tamil) ne [[Chimarayaramu]] (Malayalam). Shoko rekuti "orange" rakatanga kushandiswa muChirungu muna-1502 (Chiuru chimwe nemazana mashanu nemaviri), mune rondedzero yezvipfeko zvakatengwa naMargaret Tudor. Kumwe kushandiswa kwekutanga kwakanyorwa kwanga kuri muna-1512 (Chiuru chimwe nemazana mashanu negumi nemaviri), muchido zvino chaiswa kuHofisi ye Rhekodhi reMukumbi (Public Record Office). Zita renzvimbo "orange" rine vambo (''origin'') yakasiyana uye harinei neicho cheruvara. == Sainzi == === Madhayi nemaPigimenzi === <gallery> File:Orpiment-152685.jpg|Muenzaniso wesimbi kubva kumugodhi weAseniki (Arsenic) kumaodzanyemba kwe[[Russian Federation|Rashiya]]. Opimendi (Orpiment) yakashandiswa kugadzira karuvara (pigment) yeranjisi kubva panguva dzekare mu[[Egypt|Ijipita]] yekare, [[Europe|Yuropu]] ne[[China (nyika)|Chayina]]. [[Varoma]] vaishandisa chicherwa kutengeserana. File:Curcuma longa roots.jpg|[[Tumeriki]] (Turmeric) ipoda, yakatanga kushandiswa sedhayi, uye gare gare semushonga nesipaisi (spice) yechikafu cheku[[Chamhembe cheEzhiya]] (South Asia). Tumeriki inogadzirwa kubva kuchirimwa che-''Curcuma longa''. File:Saffron Crop.JPG|Safuroni (Saffron), inogadzirwa nemaoko akasarudzwa nemaoko eruva reCrocus sativus, inoshandiswa sedhayi uye seSipaisi (spice) yechikafu. </gallery> === Zvinhu zvakasikwa zveruvara rweranjsi. === Ruvara rweranjisi rwemakarotsi, manhanga, mbatatisi, maranjisi, nemimwe michero nemiriwo zvinobva kukarotinzi (carotenes), rudzi rwe karuvara ke-''photosynthetic'' (pigment). Turuvara (pigments) twunoshandura mwenje wesimba uyo zvinomera zvinotora kubva kuzuva kuita simba remakemikari kukura kwezvirimwa. Ivo makarotinzi anotora zita ravo kubva kumakarotsi. Mashizha ematsutso zvakare anowana ruvara rwavo kubva kukarotinzi. Kana mamiriro ekunze akatendeuka kutonhora uye kugadzirwa kwezerere ''chlorophyll'' inomira, iyo orenji vara inosara. Mamwemakarotsi anemavara [[Hute (Ruvara)|hute]] (pepuru), [[tsvuku]], [[chena]], [[huroro]] ne [[Hute (ruvara)|hute]] nhema. Pamberi pe Zanaragore rechi-18, makarotsi aibva ku[[Asia|Ezhiya]] aiwanzo kuve ehute, nepo iwo aive mu[[Europe|Yuropu]] ainge ari machena kana kuti matsvuku.<gallery> File:Carrots of many colors.jpg|Makarotsi, manhanga uye mimwe miriwo anowana ruvara rwavo rweranjisi kubva ku karotinzi, akasiyana eiyo ''photosynthetic'' ''pigment'', inotora zita rayo kubva kukarotsi. File:Mini pumpkins.jpg|Manhanga. File:Tree 016.JPG|Muti mumwaka wematsutso. File:Roasted sweet potato.jpg|Mbambaira yakagochwa. File:Purple Haze.jpg|Makarotsi (ane ruvara rweranjisi uye rwehute). </gallery> === Maruva. === Ranjisi inowanzoenderana nemwaka wematsutso, pamwe nekukohwa nematsutso mashizha. Maruva, semichero yeranjisi uye miriwo nemashizha ematsutso, tora iwo ruvara kubva kune ''photosynthetic pigments'' inonzi Karotinzi (carotenes).<gallery> File:Gloriosa Superbia (Flame Lily).jpg|Ruva remoto (flame lily). File:Cal poppy.jpg|Munda wemaPopi (poppies). File:Orange Rose2.JPG|Rozi reranjisi. (orange rose) File:YellowOrangeDahlia (?).jpg|Dhariya ranjisi (orange dhalia ) File:Orange hibiscus,lateral view.jpg|Haibhiskasi reranjisi (orange hibiscus) File:Daylily (Hemerocallis fulva) v2.jpg|Deiriri reranjisi (orange daylily) File:French marigold Tagetes patula.jpg|Tagetes Patula. </gallery> === Mhuka. === <gallery> File:Tiger berlin-3.jpg|Bengaru taiga (bengal tiger). Anemuvara runoita seranjisi - asi iranjisi yakati pfavei) File:Flamingo National Zoo.jpg|Furamingo reranjisi File:Foxes of Island Beach State Park New Jersey (16324545492).jpg|Gava. File:Iguana iguana, with blue and red coloration.jpg|Igwana (iguana) File:Flame angelfish (Centropyge loricula).jpg|Murazvo ngirozihove (flame angelfish). ''Centropyge loricula'' File:Kois.JPG|Dzimwe hove dzerudzi rekuti 'Koi' ane ruvara ranjisi. File:Auftauchender Koi 2011.JPG|Hove inonzi Koi. Koi, ihove inokudzwa muJapani, inowanzo wamumadziva. File:Chicken makhani.jpg|Masipaisi anoshandiswa muchikafu mudzinyika dzakaita seAfrica, Ezhiya neMidhu Isiti (Middle East). </gallery> === Zvikafu. === Pane zvine ruvara rweranjisi, zvimwe zvakasikwa zvakadaro asi zvimwe zvinotanga serimwe ruvara zvozoshandurwa kuita ruvara rweranjisi.<gallery> File:Cucumis melo on white background.jpg|Rock melon. File:Ambersweet oranges.jpg|Ma[[Orenji|ranjisi]]. File:Apricots-Harvest.jpg|MaApurikoti. (Apricots) File:Carrots at Ljubljana Central Market.JPG|Makarotsi. File:Orange-top mushrooms (21857254758).jpg|Howa File:Mango and cross sections.jpg|Mango dzakaibva, dzimwe dzine ruvara rweranjisi. File:Salmon steaks.JPG|Nyama yesarumoni (salmon) </gallery> == Marefurenzi == enwiki: [[:en:Orange_(colour)#Orange_natural_objects|Oranges]] [[Category:Ranjisi (ruvara)]] [[Category:Mabvute e ranjisi]] [[Category:Mabvute e tsvuku]] [[Category:Mavara e Muraraungu]] [[Category:Mavara echepiri]] [[Category:Mavara echetatu]] amlsikml8vxgge0c22ogtdf2urhcoj4 Mulonga sezita 0 20959 97936 2022-08-27T16:56:50Z Holani Mina 12412 Created page with "Mulonga izita rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Mulima Mulonga; Douglas Mulonga; Mwarianopa Mulonga; Mulonga Mulonga. ==Mitauro weBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] vanoti '''mulonga''' (n. government; realm, kingdom). Sokuti: Mulonga wa Bulozi (the Government of Bulozi). Mulonga wa Zambia (the Government of Zambia). C..." wikitext text/x-wiki Mulonga izita rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Mulima Mulonga; Douglas Mulonga; Mwarianopa Mulonga; Mulonga Mulonga. ==Mitauro weBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] vanoti '''mulonga''' (n. government; realm, kingdom). Sokuti: Mulonga wa Bulozi (the Government of Bulozi). Mulonga wa Zambia (the Government of Zambia). [[Category:Mazita eVanhu muZambia]] 84enfnl5eqdhtxxhb20r0q9hhs9ebed 97939 97936 2022-08-27T16:58:33Z Holani Mina 12412 /* Mitauro weBantu */ wikitext text/x-wiki Mulonga izita rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Mulima Mulonga; Douglas Mulonga; Mwarianopa Mulonga; Mulonga Mulonga. ==Mitauro weBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] vanoti '''mulonga''' (n. government; realm, kingdom). Sokuti: Mulonga wa Bulozi (the Government of Bulozi). Mulonga wa Zambia (the Government of Zambia). *[[Venda]] inoti '''mulonga''' (n. watercourse) vachireva [[muronga]]. *[[Mambwe]] inoti '''mulonga''' (n. a stream, running water, as opposed to stagnant water) vachireva [[muronga]]. [[Category:Mazita eVanhu muZambia]] 70gllgv4pm18chudlx2asa4td8a4g4z Arowana 0 20960 97940 2022-08-27T17:16:24Z Masiziva 13430 Created page with "''Tarisai futi zanhi re: [[Arowana ye Afurika]]'' [[File:Scleropages formosus 2.jpg|thumb|Arowana]] '''Maarowana''' ihove dze pfupa dze mvura-[[obvu]]<ref>https://vashona.com/en/dictionary/en/fresh</ref> (''freshwater'') idzasimhuri ye '''Osteoglossinae''', inozivikwa futi se '''ndimi pfupa''' (zita iri ravakuturikirwa ne rimwe rokuti Arapaiminae). Mumhuri iyi ye hove, musoro uvupfupa uye mwiri urefu wakafukidzwa ne [[Bande|mapande]] makuru, ane pateni ye mosaic ye ma-ca..." wikitext text/x-wiki ''Tarisai futi zanhi re: [[Arowana ye Afurika]]'' [[File:Scleropages formosus 2.jpg|thumb|Arowana]] '''Maarowana''' ihove dze pfupa dze mvura-[[obvu]]<ref>https://vashona.com/en/dictionary/en/fresh</ref> (''freshwater'') idzasimhuri ye '''Osteoglossinae''', inozivikwa futi se '''ndimi pfupa''' (zita iri ravakuturikirwa ne rimwe rokuti Arapaiminae). Mumhuri iyi ye hove, musoro uvupfupa uye mwiri urefu wakafukidzwa ne [[Bande|mapande]] makuru, ane pateni ye mosaic ye ma-canal. [[Category:Arowana]] [[Category:Mhando dze hove]] 39y3d80fsmf8mznq88jukudet0trhv4 97941 97940 2022-08-27T17:17:03Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki ''Tarisai futi zanhi re: [[Arowana ye Afurika]]'' [[File:Scleropages formosus 2.jpg|thumb|Arowana]] '''Maarowana''' ihove dze pfupa dze mvura-[[obvu]]<ref>https://vashona.com/en/dictionary/en/fresh</ref> (''freshwater'') idzasimhuri ye '''Osteoglossinae''', inozivikwa futi se '''ndimi pfupa''' (zita iri ravakuturikirwa ne rimwe rokuti Arapaiminae). Mumhuri iyi ye hove, musoro uvupfupa uye mwiri urefu wakafukidzwa ne [[Bande|mapande]] makuru, ane pateni ye mosaic ye ma-canal. == Mabviro eruzivo == [[Category:Arowana]] [[Category:Mhando dze hove]] h6wx3hclw6m7448gqmcjf36pqbd4ixv Kiwani 0 20961 97942 2022-08-27T17:24:30Z Masiziva 13430 Created page with "[[File:Earl-Solace-Cover.jpg|right|frameless]] '''Kiwani''' ([[Chingezi|nge]]. ''pink'') [[muvara]] unowanikwa muzvisikwa senge mudenga pakuvira kana kubuda kwezuva panowanikwa mavara akasiyanasiyana. Mumazuva ose ruvara rwe kiwani unogona kuwanikwa nekusanganisa muvara mu[[chena]] ne mu[[tsvuku]], zvichireva kuti kiwani ibvute remuvara mutsvuku. [[File:Cherry blossom P1000452.jpg|thumb|211x211px|Musakura]] Kiwani inowanikwa pamaruva senge pamaruva e [[Musakura]] muti we..." wikitext text/x-wiki [[File:Earl-Solace-Cover.jpg|right|frameless]] '''Kiwani''' ([[Chingezi|nge]]. ''pink'') [[muvara]] unowanikwa muzvisikwa senge mudenga pakuvira kana kubuda kwezuva panowanikwa mavara akasiyanasiyana. Mumazuva ose ruvara rwe kiwani unogona kuwanikwa nekusanganisa muvara mu[[chena]] ne mu[[tsvuku]], zvichireva kuti kiwani ibvute remuvara mutsvuku. [[File:Cherry blossom P1000452.jpg|thumb|211x211px|Musakura]] Kiwani inowanikwa pamaruva senge pamaruva e [[Musakura]] muti weku[[Japan|Japani]], mavaridha mamwe maruva ane ruvara rwe kiwani uye dzimwe shiri futi. [[Category:Kiwani]] [[Category:Muvara]] [[Category:Mabvute e kiwani]] [[Category:Mabvute e tsvuku]] pwtyntf2ch3jaboxtqdyya7iz92yf6v Munjelele sezita 0 20962 97944 2022-08-27T18:17:28Z Holani Mina 12412 Created page with "Munjelele izita rinowanikwa mu[[South Africa]]. *Vanhu vane zita iri: Tenda Munjelele; Priska Munjelele; Dembe Munjelele; Asah Munjelele . ==Mitauro weBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] vanoti '''munjelele ''' (n. catch thorn tree - Ziziphus abyssinica). [[Category:Mazita eVanhu muSouth Africa]]" wikitext text/x-wiki Munjelele izita rinowanikwa mu[[South Africa]]. *Vanhu vane zita iri: Tenda Munjelele; Priska Munjelele; Dembe Munjelele; Asah Munjelele . ==Mitauro weBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] vanoti '''munjelele ''' (n. catch thorn tree - Ziziphus abyssinica). [[Category:Mazita eVanhu muSouth Africa]] a9corsmmlnjuud7tqh31gwlsnp4sh3g Munongi sezita 0 20963 97945 2022-08-27T18:20:12Z Holani Mina 12412 Created page with "Munongi izita rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Tenda Munongi; Priska Munongi; Dembe Munongi; Asah Munongi . ==Mitauro weBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] vanoti '''munongi ''' (n. a person who is a good shot with a gun, arrow, spear, etc.). [[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]" wikitext text/x-wiki Munongi izita rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Tenda Munongi; Priska Munongi; Dembe Munongi; Asah Munongi . ==Mitauro weBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] vanoti '''munongi ''' (n. a person who is a good shot with a gun, arrow, spear, etc.). [[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]] bsqa2viqnl5jq0pf0xri0zhmvp77bgm Mushitu sezita 0 20964 97947 2022-08-27T20:38:44Z Holani Mina 12412 Created page with "Mushitu izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Priscilla Mushitu; Rhode Mushitu; Mushitu Musonda; Kasalwe Mushitu. *Mazwi ari pedyo: [[Rusitu]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mushitu''' (n. forest, woodland) kureva [[sango]]. [[Category:Mazita eVanhu kuZambia]] Ca..." wikitext text/x-wiki Mushitu izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Priscilla Mushitu; Rhode Mushitu; Mushitu Musonda; Kasalwe Mushitu. *Mazwi ari pedyo: [[Rusitu]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mushitu''' (n. forest, woodland) kureva [[sango]]. [[Category:Mazita eVanhu kuZambia]] [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] q09gwlbtkd1yhpoyumx5useyfcczyh3 97948 97947 2022-08-27T20:39:39Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki Mushitu izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Priscilla Mushitu; Rhode Mushitu; Mushitu Musonda; Kasalwe Mushitu. *Mazwi ari pedyo: [[Rusitu]], [[Musitu sezita]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mushitu''' (n. forest, woodland) kureva [[sango]]. [[Category:Mazita eVanhu kuZambia]] [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] ezivof9vf25zr8pn81y7zvfkivryapx Musitu sezita 0 20965 97949 2022-08-27T20:44:04Z Holani Mina 12412 Created page with "Musitu izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Plamedie Musitu; Lumiere Musitu; Suzane Musitu; Balbina Musitu. *Mazwi ari pedyo: [[Rusitu]], [[Mushitu sezita]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mushitu''' (n. forest, woodland) kureva [[sango]]. Category:Mazita eVanhu..." wikitext text/x-wiki Musitu izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Plamedie Musitu; Lumiere Musitu; Suzane Musitu; Balbina Musitu. *Mazwi ari pedyo: [[Rusitu]], [[Mushitu sezita]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mushitu''' (n. forest, woodland) kureva [[sango]]. [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] kwpxoi5n4b1ocat7p8jiqagaeudgl9y Mushombo sezita 0 20966 97950 2022-08-27T21:49:30Z Holani Mina 12412 Created page with "Mushombo izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], [[Tanzania]] ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Phiri Mushombo; Josephe Mushombo; Mushombo Kadogo; Elius Mushombo. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mushombo''' (n. bark taken from the roots of muhonono tree to stop leaks (in canoes)). Category:Mazita eVa..." wikitext text/x-wiki Mushombo izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], [[Tanzania]] ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Phiri Mushombo; Josephe Mushombo; Mushombo Kadogo; Elius Mushombo. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mushombo''' (n. bark taken from the roots of muhonono tree to stop leaks (in canoes)). [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] gmq2ajm5ggo7l6ucwv7ezd9a2zdr4f0 Mushuna sezita 0 20967 97951 2022-08-27T21:56:07Z Holani Mina 12412 Created page with "Mushuna izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Matthan Mushuna; Muchaneta Mushuna; Ndumiso Mushuna; Takudzwa Mushuna. *[[Nyama|Mushuna]] (steak, fleshy meat) apa kureva nyama yemunyepfu. [[Kuteyedzera|Chishashavira]] chowadya ganda kukunda wadya [[nyama|mushuna]]: Boasting about what was eaten with skin praises it more than the one who has eaten '''steak'''. (which has same meaning as empty barrels make the loudest noise. ==Mitauro yeAfrika==..." wikitext text/x-wiki Mushuna izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Matthan Mushuna; Muchaneta Mushuna; Ndumiso Mushuna; Takudzwa Mushuna. *[[Nyama|Mushuna]] (steak, fleshy meat) apa kureva nyama yemunyepfu. [[Kuteyedzera|Chishashavira]] chowadya ganda kukunda wadya [[nyama|mushuna]]: Boasting about what was eaten with skin praises it more than the one who has eaten '''steak'''. (which has same meaning as empty barrels make the loudest noise. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mushuna''' (n. kind of fish). [[Category:Mazita eVanhu muAfrica]] [[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]] j7p4fnxpp4gx2abqguqu8dfavd46n9q Musweto sezita 0 20968 97954 2022-08-27T22:14:06Z Holani Mina 12412 Created page with "Musweto izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Fari Musweto; Mervis Musweto; Gladys Musweto; Praise Musweto'''. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''musweto''' (n. upstream, against the current). [[Category:Mazita eVanhu muZambia]]" wikitext text/x-wiki Musweto izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Fari Musweto; Mervis Musweto; Gladys Musweto; Praise Musweto'''. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''musweto''' (n. upstream, against the current). [[Category:Mazita eVanhu muZambia]] mb7fjfu78zcg1is80b7wbwytbwyo4ib Mutala sezita 0 20969 97956 2022-08-27T22:20:31Z Holani Mina 12412 Created page with "'''Mutala''' izita rinowanikwa munyika ye[[Zambia]] ne[[Congo, Kinshasa]]. *Vanhu vane zita iri: Sarah Mutala; Tharcisse Mutala; Gloria Mutala. *Mazwi ari pedyo: [[Chitara sezita]], [[Chitare sezita]], [[Matare sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mutala''' (n. trace, footprint. trail; mark; Litunga's courtyard)...." wikitext text/x-wiki '''Mutala''' izita rinowanikwa munyika ye[[Zambia]] ne[[Congo, Kinshasa]]. *Vanhu vane zita iri: Sarah Mutala; Tharcisse Mutala; Gloria Mutala. *Mazwi ari pedyo: [[Chitara sezita]], [[Chitare sezita]], [[Matare sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mutala''' (n. trace, footprint. trail; mark; Litunga's courtyard). *[[Lugwere]] inoti '''mutala''' (n. locality; local area) kureva [[Mutalaunda]]. [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] lxxufo34c5ooyebsqkcn4h013fu6xl2 97957 97956 2022-08-27T22:21:10Z Holani Mina 12412 /* Mitauro yeBantu */ wikitext text/x-wiki '''Mutala''' izita rinowanikwa munyika ye[[Zambia]] ne[[Congo, Kinshasa]]. *Vanhu vane zita iri: Sarah Mutala; Tharcisse Mutala; Gloria Mutala. *Mazwi ari pedyo: [[Chitara sezita]], [[Chitare sezita]], [[Matare sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''mutala''' (n. trace, footprint. trail; mark; Litunga's courtyard). *[[Lugwere]] inoti '''mutala''' (n. locality; local area) kureva [[nharaunda]]. [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] e1ltjpcpd66p3bg1upg1pknuu3u3me3 Pondozi sezita 0 20970 97958 2022-08-28T02:47:42Z Holani Mina 12412 Created page with "'''Pondozi''' izita rinowanikwa munyika ye[[South Africa]]. *Vanhu vane zita iri: Diketso Pondozi; Thembi Pondozi; John Pondozi. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''pondola; pondozi''' (n. to be directed backwards - horns of cattle). *[[Lozi]] inoti '''mupondo-lelo'''. [[Category:Mazita eVanhu muSouth Africa]]" wikitext text/x-wiki '''Pondozi''' izita rinowanikwa munyika ye[[South Africa]]. *Vanhu vane zita iri: Diketso Pondozi; Thembi Pondozi; John Pondozi. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana zvachose nemazwi ari pasi aya. *[[Lozi]] inoti '''pondola; pondozi''' (n. to be directed backwards - horns of cattle). *[[Lozi]] inoti '''mupondo-lelo'''. [[Category:Mazita eVanhu muSouth Africa]] ci3y0vrygjvbhk97mrxrrsxi3pgv6l7 Nhema 0 20971 97960 2022-08-28T03:50:02Z Masiziva 13430 Created page with "'''Nhema''' ([[Nge]]. ''Myth, lie'') == Mamwe mapeji ekutarisa: == * [[Ngano]] * [[Ndoto]] * [[Muzvinambiri]] (lejendi)" wikitext text/x-wiki '''Nhema''' ([[Nge]]. ''Myth, lie'') == Mamwe mapeji ekutarisa: == * [[Ngano]] * [[Ndoto]] * [[Muzvinambiri]] (lejendi) d1qif93h2o6ngv5482v16dn26t7544g